PLEASE DO NOT REMOVE
CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET
UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY
PK
935
L3B73
1867
), Franz
Glossarium comparativum
linguae sanscritae
LIBRARY ONLY
492 EMENDANDA.
%
pag. 256b. lin. 13 infra lege/ivra pro/ofi.
pag. 265 b. lin. 9 infra lege ana-bux-ns pro ana-buz-ns.
pag. 267 a. lin. 15 lege send. mrii pro mru.
pag. 281 a. lin. 6 lege goth. brahv pro braho.
pag. 281 b. lin. 12 lege v^T5LP''° V^?^-
pag. 288b. scribenda erat radix m^ CTsLma''^ mrg pro JTjf jr^marg mrg. Vid. gr. comp. §. 1 p.5.
pag. 289b. lin. 13 infra lege ajxcO.ci pro ciaaKcg.
pag. 304 a. lin. 8 lege vi-«(o)t-o? pro Y-a{^)T-zg.
pag. 319a. lin. 19 lege ramanty a pro r amaniy a.
pag. 320 a. lin. 11 infra lege Tfl^rrtA:' pro TJ^rdAri.
pag. 325b. lin. 20 lege ved. pro vet.
pag. 336 b. lin. 16 lege -laus, -lusum pro laus, lusum.
pag. 354 b. lin. 15 lege d^rl pro cT^L-
pag. 372 b. lin. 12 lege wibu pro tviba.
pag. 381 a. lin. 20 lege Jatd pro satd.
pag. 388 a. lin. 14 adde siU.
pag. 390b. lin. 12 infra lege suddd pro suddd.
pag. 456 a. lin. 26 lege "HcpaUTcg pro UcpcuiJTCc.
pag. 476 c. lin. 18 infra lege 39 a. pro j^9a.
Usque ad pag. 171 saepius B'att. = B'atti-Kavya legendum est pro B'alt.
In vocabulls llnguae slavlcae veterls, russicae, Iltuanicae nonnumquam scriptura antlqulor mutanda immutata
remansit. Ita saepius omlssum est u finale vocabulorum slavicorum; pro un nonnullis locis remansit «, pro s ^. Pro
formis russlcls ut cernyi p. 92b, sil^J' P- 120b etc. scribendum est cerniii., siltyi' etc. Terminatio futuri lituanici
uhi su legitur, in siu mutanda est. Pro lit. ie nunc scrlbitur e, pro d c\ itaque e. c. legendum est pretdus pro prie-
telus p.2o8a, reMu pro rieaa p. 123a, cystybe pro czystybe p. 391 a etc. De slngulls verbls v. Indices.
Kx officina acadcinica.
EMENDANDA.
|)ag. 7 a. lin. 11) lege bavuni pro bavat.
pag. 21 a. liu. 1 lcge ^[^ pro g^.
pag. 37 b. lin. 25 lege praef. pro pranf.
pag. 40 a. lin. 10 lege +J|U|UJ^fcrT pro 55[ggWM-
pag. 44b. liu. 7 infra iege aisma pro aesjna.
pag. o3a. lin. 15 lege ^^-i^uddnc pro ^i^-rj^uddc.
pag. 53b. lin.yinfra 3STTrR7^"rf/a.''" mulandum esse in 3^;^fff^f^u £/«■'« /i« «iocet Bohtl. adSak.p. 153.
pag. 65 a. lin. 7 lege goth. ibns pro ibus.
pag. 100 a. lin. 10 lege ksatra pro ksatra.
pag. 112a. Hn. 15 infra lege g/unboku pro glubou,
pag. 131 b. lin. 24 interpange actio, factum, vitae ratio.
pag. 138 a. lin. 13 lege gf pro gr.
pag. 142 a. lin. 9 lege (Ty.oTog pro TKorog.
pag. 152 a. lin. 11 lege apertus pro aperta.
pag. 154 b. lin. 13 infra iege kiusa pro kiusu.
pag. 164b. lin. 4 infra lege deivyni pro deivyni.
pag. 165 b. lin. 14 lege -TEOog pro -repog.
ib. lin. 21 lege tearnaim pro tearanaim,
pag. 167 a. lin. 9 lege threiha pro treiha.
pag. 168a. lin. 9 infra adde tarh trh.
pag. I69b. lin. 1 lege T>i|Uoe pro TVijuo?.
pag. 175a. lin. 6 infra lege trd pro <ra.
pag. 183 b. lin. 12 lege doighir pro dvighir.
pag. 185h. lin. 17 lege Suc-S-/i-iJi.a pro (^ia-^-jUa.
pag. 197 a. lin. 11 lege deus pro dens.
pag. 202 b. lin. 4. 5 lege upakramdiU pro upakramaiK.
pag. 216 a. lin. 13. 14 divide man-slaughter.
pag. 234 b. lin. 5 lege TrspvcrtvGg pro —s^icwog,
pag. 238 a. lin. 4 infra lege pddu pro pddti.
pag. 249 a. lin. 4 lege y^|q pro q^iq.
62'
Vocabiila Canibro-Critaiinic
4)VocabiilaCambro-Britannic
aes 343 a.
aur 358 L.
brud 267 b.
brudiuT 267 b.
bjrzar 262 a.
cai 131 b. 135 b.
cais 140 b.
cant 381 a.
co/ 69 a.
cifjittiv 138 a.
coed 83 b.
tTfu 73 a.
chwaethu 439 b.
chivecli 400 a.
fivegrivn 399 a.
ftvegyr 399 a.
chiveysu 440 b.
daiar 199 a.
daiv 182b.
danhezu 177b.
de I85a.
dead 185a.
diev 187 a.
rf//an 187 a.
dodi 184 b.
enljrr^ 13 a.
e?jcv (sic leg.) 213 b.
en/i 9a.
fusgiad 236 a.
/a.(6'" 236 a.
fedon 240 b.
/e</u.f 257 a.
/*« (236 a.) 256 b.
ff/oMi 98 b.
givanc 357 a.
sived 341 a. 357 b.
gwisg 354 a.
givjrmp 358 a.
givjrz (science, knowledge)
362 b.
givjrz (anser) 440 a.
hephun 438 a.
hipiaiv 102 a.
hu, hj, he 421 a.
hun 438 b.
hivbian 103b.
hivra 442 a.
lejm 308 a.
i'e«ad 310 a.
ieuaeth 31 Oa.
ieuanc, ieuant; iau^ ieuav
313 b.
ieuaiv 310 a.
niad 269 b.
mis 295 b.
mohjn 291 b.
mor 358 b.
mjgaiv 29 Ib.
myged 291 b.
nadu 208 b.
naiv 211 b.
nev 209 b.
"///i 22 Ib.
osiv 28 a.
/>a 85 a.
pill 261 b.
//n/rtrf 261 b.
paladu 261 b.
/y(« 83 b.
pcdivur ni., pediiir f. 130 a.
priaivd 257b. (258 a.)
/'/•/ti 92 a.
//um/y 224 b.
/*/«/« 226 a.
pyrnu 96 b.
«iiV/i 409 a.
siciaiiv 419 b.
taenu 162 b.
tair 175 b.
leg 169 b.
tuzaiv 177a.
//ri/ 171 a.
uched 50 a.
ugnint 359 b.
«/«' 59 a.
«-///! 28 a.
jrm 31 a.
ymmusk 296 a.
ynvjfd (sic leg.) 51 a. 284 a.
ysgivjz 426 a.
489
5) Vucabiila Armunca vcl
Bretonica,
«'«, '.■/« 31 a.
/.r!rf 263 a.
hjzar 262 a.
«.-«o/ 83 b.
chuech 400a.
chivaesa 439 b.
c//.i.e; 440^.
dei; 187a.
rffA- 183 a.
duar 199 a.
e/// 31 a.
g-ivai 440 a.
givisk 354 a.
he 421 a.
kaer 135a.
kant 381 a.
koant 81 b.
ocA 51 a.
paotr 243 a.
pernp 224 b.
seiz 409 a.
^ArtW 130b. 70 b.
skoaz 426 a.
/(?/> 175b.
udi 51 a.
t//, //rf, /yc 51 a.
Omissa sunt ac suis locis inserenda:
voc. pracr. mdncmi 285 a.
lat. at 7 a.
62
488
Vocabula Ilibernica. Scotica.
ssothan 14 ib.
sgreisirn 75 b.
ssuirirn 144 b.
si 161 b.
sian 437 b.
sican 391 b.
sigh 387 a.
si/ini 415 a.
^iVi 438 b.
sine 426 b.
siom 438 b.
sior 391 b.
sir 137 a.
sleachd 398 a.
sleachdaiin 398 a.
sleagaim 414 a.
sleigh 398 a.
slethe 393 b.
slias 397 b.
slige, sligean 380 b.
smalanach 435 a.
smig 393 b.
smigeadh 435 b.
smuainim 285 a. 435 a.
smuairean 435 a.
snamhaim 432 a.
sneachd 432 b.
snuadh 432 b.
snuadhaim 432 b.
so (hic) 161b.
so in soailce 421 a.
sogh 421 b.
soir 439 a.
solas 422 a.
speur 439 a bis.
spialaim 144 a. b.
^ron 2l4a.
srolh 2l4a.
srnlhadh 214 a.
iru/A 436 b. 2l4a.
./ad 429 b.
stadaim 429 b.
staighre 428 a. Praef.
.j<o/c 429 a.
suaimhneaclt 438 a.
suaimhnighim 438 a.
suain 438 a.
subha 421 a.
sucridh 73a. 421 a.
suidhim 406 b.
suidhiughaim 406 b.
ju/r lUl a.
tabhal l35a.
tagnidh 160b.
taifeid 135 a.
taim 430a.
tair 165 b. 170 a.
tairgeadh 174 b.
lairgim 174 b.
talamh 168 b.
tan 431 b.
tana 162b. 163 a.
tanaighim 162 b.
tap 13 1 a. 135 a.
tapadh 1 3 1 a.
tar (praep.) 165 b. 170a.
tar (bail, evii) 170a.
larradh 165 b.
tart 168 a.
tarthadoir 165 b.
tarthaigim 165 b.
tarlmhar l68a.
tathaim 161 a.
tatog 161 a.
teanga 153 b.
tearnadh 16.5b.
tearnaim 165b.
teas 173 b.
tebhot 163 b.
teicheamh 160 b.
leilg 167 a.
teilgin 167 a.
teim 165 a.
leimlieal l65a.
teimhen 165a.
teirin 165 b.
teora (bib. vet.) 175 b.
ti 161 b.
tibhim 141 b.
ligim 160 b.
time 169 b.
locJiamlilaim 160 b.
tochar 160b.
toichim 160b.
toimhil 13 1 a.
toimhlim 131 a.
loir 165 b.
tonn l73a.
lonnaim 171 b.
tonnghail 171 b.
tonngo 1 7 1 b.
tonnta 171 b.
tor (a pursuer) 165b.
tor (fear, dread) I75a.
tnramh 1 6.5 b.
toras 1 65 b.
tormach 168a.
tormadh 1 68 a.
torp 168 a.
tosd I73b.
tosdadh 173b.
tosdaishim 1 / 3 b.
treidhe 175 b.
treigean 1 / 4 a.
treigim 152b. 174 a.
treigthe 174 a.
treigtheoir 174 a.
tri (praepos.) 165 b. I70a.
iri (nunier.) I75b.
triugha 173 b.
triochad 175 b.
troialh l75b.
trom 167b.
tromaighim 167 b.
tromaim 168a.
Iropadh 167 b.
tu I77a.
tuairim 17/ b.
tuitim 207 a.
tur 165 b.
uair ; air uairibh 358 b.
uas 50 b.
uchd 338 a.
uchdan 50 a.
udh- in udhbhairt 5 1 a,
ugtar 61b.
uige 61 b.
uiVe (angulus) 59 b.
uile (all, everv, whoIe)4l4b.
uim 111 b.
uirchin 345 b.
uirge 60 b.
uijg', uisge 49 b.
uisgeach 49 b.
uiV, uitche 60 a.
umha 1 69 a.
u/' 59 a.
urard 59 a.
ura.j 59 a.
usga 59 b.
■3) VocabuI,T Scolica.
a^/i 33 a.
aibheis 1 9 a.
ainm 213b.
ieaj 272 b.
ioiV/jg- 280 b. 273a.
boillsgeach 280 b.
ireag^// 28Ub.
breachad 280 b.
bruidhean 267 b.
bruidlmeach 267 b.
casad 83 b.
co 85 a.
cruthan 304 a.
cu/d 107 a.
deicheamh 183 a.
deoshail 192 a.
iomain 306 b.
/u 259 b.
luaineas 259 b.
plucas 259 b.
ro.f 326 a.
rosach 326 a.
siab 141 b.
triteamh 173 b.
Vocabula llibcrnica.
483
rneaJaig/iim 203 a.
meadhaighiin 281 a.
meadar 287 a.
meadhon 28 1 b.
meadhrach 287 b.
meadhradli 287 b.
meag 293 a.
mear 2'JOa.
mearacht 21)0 a.
meas 283 b.
measach 283 b. 294 a.
measg 296 a.
measgaim 296 a.
jneilini 289 b.
jneirbh 301 b.
mj 293b.
miangas 3.5/ a.
mianuighim 35/ a.
miV, gen. meala 284 b.
millim 289 b.
min 286 a.
mion 286 a.
mios 295 b.
misge 284 a.
mochd 281 a.
modh 291 b.
mogh 291 b.
moid 281 a.
molaim 287 b.
mor 244 b. 2/8a.
moradh 244 b.
mosgalaim 151 a.
muidhe 287 a.
muinim 285 a.
muir 358 b,
muirn 435 a.
muirne 435 a.
mun 298 a.
munaim 298 a.
nas (dealh) 212 a.
nas (a band, tie) 212 b.
nasgaiin 212 b.
nearh 62 a.
neacltdnrach 62 a.
neachlar 62 a. 63 a.
n<"ad 221 b.
neamh 209 b. 33 la.
ncrtj 214 a.
ni 207 a.
njrfft 216 a,
nighim 215 a.
nighte 2 1 5 a.
nior 220 a.
nios 220 a.
niV 220 a.
nw 220 a.
nith 2l5a.
noclid (nox) 207 b.
nochd (nudus) 208 a.
nua 211 b.
nuadh 2 1 1 b.
nuail 2 1 1 a.
nuailim 211 a.
ocht 28 a.
og^ 66 a.
oig 66 a.
ojg^Ae 66 a.
oinmhid 51 a. 55 a. 284 a.
oinmhideachd 284 a.
ois in oisgribhin 51 a.
olann 61 a. 343 b.
onmhith 284 a.
orc 60 b.
orcaim 60 b.
ord 22 a.
oj in oscar, osnadh, osgrio-
bhan 51 a.
naoj(aman, aperson)210b. paillt 231a.
naoj' (novem) 211 b.
naoi', noj' (navis) 223 b.
naoidhin 209 b.
naomh 210 b.
naomhachd 210 b.
pain 237 b.
piuthar 243 b. 439 a.
plod 259 b.
plodaim 259 b.
pogairn 139 a.
poii 235 b.
polaim 237 a.
/>r/; 247 a,
/<u/nr 246 a.
putraice 238 a.
pus 248 a.
raidim 340 b.
raiV/j 62 a.
rajVc 62 a.
raithe 62 a.
ran 317b.
ranach 3l7b.
reag 316 a.
reamhain 31Sb.
reubaim 336 a.
reuban 336 a.
ria , do ria 1 9 b.
riach 19b.
riachtaim 19 b.
righim 21 a.
nVA 21 b.
riVAim 21 b.
ro, ro.f 192a.
rojd 326 a.
roidhim 326 a.
roin 328 b.
roine 328 b.
roineach 328 b.
roinfailh 328 b.
romach 328 b.
romachad 328 b.
romho 326 a.
romhoide 326 a.
rosan 326 a.
ro< 316 b.
roth 317 b.
ruadh (red, reddisb) 325 b.
rtiadh (strength, power)
326 a.
ruaid 325 b.
ruaidhim 325 b.
ruaidhneach 326 a.
ri/d 326 a.
ruidh 326 a.
ruindiamhar 324 b.
ruine 324 b.
rundha 324 b.
rundhachd 324 b,
f 378 a.
sadhbli 41 7 a.
saidhe, saidhiste 4U6b.
saith 38 1 a.
famft 382 b.
samhladh 409 b.
samJtlain 409 b.
samhuil 409i),
ian/ 379 a.
santaighiin 379 a.
jo/A 381 a.
fcaiV 142 a.
scaileachd 142 a.
scailein 142 a.
scailim 142 a.
scainiin 1 4 4 a.
scairim 144 a. b.
scaithim 144 a.
scaoilim 144 a. b.
Jca^A 142 a.
sceimh 143 a.
sceimheach 143 a.
sceinnead (sic leg.) 426 a.
sceithim 142b.
sceo 13 1 b.
scinnim 144 a.
scuirim. 144 b.
se (is) 161 b.
se (sex) 400 a.
seabhais 141 b.
seabhasach 1 4 1 b.
seacadh 391 b.
seacaighim 391 b.
seachraith 380 a.
seacht 409 a.
seachtinad 409 a.
seasgat 400a.
seichim 404 b.
seicin 404 b.
seiseadh 400 b.
sgialh 1 42 a.
sgolh 144 b.
486
Vocabula llibcrnica.
fridh 3ol a.
frioth fn frinllicliuirim^
friothbharamhuil 250 a.
friscart 249 a.
friscim 249 a.
frith (service, atlcnilance)
258 a bis.
frith in frilhbeart , frith-.
ihuille^frilhshearc 250 a.
fuaghaim 372 b.
fual 358 b.
fuar 146 a.
fuigheall 268 b.
fuighim 268 b.
fuilim 276 a.
fuirighim 353 b.
/ur 248 b.
farsain 407 3.
fursan 407 a.
fursannaim 407 a.
furthain 246 a.
furthanach 246 a.
Sabhaim 121 b.
gadh 110 a bis.
gaeth 109 b.
g^a// 441 a.
gaill, ad gaill 150 a bis.
gaillim 441 a.
^a/r 116 a.
gairdim 450b.
gairim 445 b.
gairisneach 445 b.
gal 158 b.
galbha ll4b.
galla 158 b.
S^a//ad 158 b.
galmha 152 a.
gamh (a woraan) 148a.
g-am/i (winter, cold) 448 a.
ganra 44 Oa.
gaoine 117 a.
o"ar 152 b.
garaim 125 b.
garamhuil 125b.
g-aj^ 157 b.
gaih 440a.
geadh 440 a.
geag 385 a.
gea/ 158 a.
gealach 158 a.
geulaighim 1 58 a.
gean l47b.
geanamhuin l47b.
gear 393 a.
gearaim 153 a.
gearait 149 a.
gearbaim 154 b.
geimhre 448 a.
geimhreadh 448 a.
geimhrith 44 8 a.
geineamhuin 147 b.
geire 393 a.
geirim 393 a.
genim 146 b.
gcnteoir l47b.
geur 393 a.
gil 150 a.
gioinh 153 a.
g^/on I48a.
gioscan 126 b.
gioscanach 126 b.
gioslaire 157 b.
giostaireas 157 b.
glacaim 123 b.
glaodhaim 98 a.
glas 445 a.
^/un 151 b.
ffnaj I56a.
gnia 156 a.
g-nic 156 a.
gno 156a.
goirim 112 b.
gonaim 441 a.
gorg- 127 a.
grabaim l21b.
grabhaim l49b.
gradh 113b.
gradhuighim 1 1 3 b.
grafaim 149 b.
grafan 14 9 b.
graidheng 113 b.
graidheoir 1 1 3 b.
gramaisg 123 a.
gramasgar 123a.
grcadaim 1 1 3 b.
grcadhnach 1 1 3 b.
griosach 1 23 b.
griosgaim 123b.
gris 123 b.
gros 127 b.
gual 158 a.
guala 426 a.
guollaim 158 a.
gucog 94 a.
guilim 451 a.
gurt 154 b. 157b.
gu.t (mors) 150 b.
gus (a (lesire, inclination)
154 b.
gusgar 126 b.
I 42 b.
iar 133 a.
iasg 159a.
id 417a.
imlighim 334 a.
inchim 43 a.
/7;c/(r, /d/r 12 b.
/«g- 43 a.
iodhlan 313a.
iodhna 3l3a.
iodhnach 3 1 3 a.
iomainim 306 b.
ion 44 b.
ionga 208 a.
ire 45 b.
/ic; /ja, /j/ 64 a.
ithche 43 a.
j/e 226 a.
//eac/i 226 a.
itealadh 226 a.
itealaighim 226 a.
ithim 7a.
///r 43 b.
labhradh 330 b.
labhraim 330 b.
/ag-, compar. /a/ge 329 b.
/«gftarf 329 b.
lagaighim 329 b.
lagudhadh 329 b.
laguighthe 329 b.
/a//', /a/ie 334 a.
laidir 326 a.
laidireacht 326 a.
laidireas 326 a,
laigidh 329 b.
laigse^ laigsinn 329 b.
/am/i 331 a. 74 b. 122 a.
leaghaim .334 b.
leaghan 334 b.
leir 181 b.
leirim l90a.
/fO:2 377 b.
lconaim '377 b.
lens 323 b.
leosaim 323 b.
les 323 b.
lighim 334 a.
//u/A 335 a.
/off/io 323 b.
loghmhar 323 b.
loiche 323 b.
loichead 323 b.
lomaiin 336 a.
/ua 259 b.
luadhaim 340 b.
luan 259 b.
luathaim 259 b.
lugh 329 b.
/ugAad 329 b.
magadh 435 b.
magamhuil 435 b.
maide 287 a.
ma/j 273 a. 269 b.
»ia/ie 267 b. 293 b.
maith 269 b.
ma// 287 b.
marbhaim 288 a.
marbhan 288 a.
mathair 294 b.
mead (encrease) 281 a.
mead (a balance) 293 a.
Vocaijtila Fliljcrnica.
485
dae 200 a.
daghaim \9.?,h. 21 6 a.
dashle lS3b.
daif 205 b.
daighim (uro) I83b.
daighim (do) ISlb. 18;)b.
doi/ 182 b.
dai/im 182 b. 184 b.
daimh 202 b.
dairigeati 182a.
daingne 182a.
rfo/6/j 182 b.
rfa//«g- loOa.
damhnad/i 185 b.
dan 200 b.
doAi/ 177 b.
dasac/id 199 b.
rfa.fiV/z 200 a.
dat/i 179 a.
dea 200 a.
deac/imad 183a.
dead 179a.
rfeag^ 183 a.
deaghanac/i 145 b.
deanaim 200 b.
rfearl92b.
dearbh 206 b.
deorc 19oa.
dearcaim 181 b,
deaj 178 b.
deibhead/i 150b.
de/f/j 183 a.
deicsin 181 b.
deidh f.(desire,longing)lSOa.
deid/i m. (a protector) 180a.
deide ISOa.
deid/ie 197a.
rfe;>fr 203 a.
deigh 173 a.
d/ 197 a.
d/a (dies) 187 a.
dia (deus) 193 a.
diamann 148 a bis. 155a.
diog/ialaim 145 a.
diogan l45a.
d/ofg- I45a.
diug/wi/fninn 192a.
diugnim 192 a.
diuic 190a.
rf/«/m/; 205 a.
dn (do-d/tai/., iln-d/iuine^ dn-
diieanla , dn-b/iasuig/t/e)
192a.
do (two) 197a.
dn vel dox, duj, parliciila
quae praeteritis ante po-
nitur, 192a.
doig/iir (slc leg. pro dvig/iir)
doi/g/te 190 a. [183b.
dnilg/ieas 190 3.
doineann 204 a.
doineannac/i 204 a.
doineannta 204 a.
doireac/i 1 85 b.
donaig/tim 200 a.
dor 196 b.
doras 196 b.
drabh 195b.
rfreat/i 181 b.
dreas 1 73 b.
drioga im 1 9 5 b .
drip 181 a.
rfr/^ 173b.
driuch 196 a.
drocli I96a.
duil 182b.
dui//e 182b.
dui/lean 182 b.
duine 147 a. '
«/h/j 207 b.
durb 19 la.
e 42 b.
earA (equus) 28 a.
eacA (any) 62 a.
ead 35 a.
eadft 64 a.
eatltaim 5 b.
eighim 30 b.
e//e 71 a.
cj 39 a.
eudan 341 b.
/nA/mr 281 a.
fadadh 238 a.
fadaidhim 238 a.
faet/tadh 34 I b.
facl/taim 34 1 b.
/of/ia// 268 b.
fagaim 346 a.
fagal 346 a.
fairim 236 b.
/a/J/i 228 a.
/a/ff/i 269 a. 339 a.
faighim 269 a. 339 a.
faigh/e, faighleadh 269 a.
339 a.
/a/r 56 b.
fairge 358 b.
fal (guarding) 239 a.
fal (a king) 239 b.
falach 343 b.
fa/aim 239 a. 352 a.
/a/c 259 a.
falcaim 259 b.
faochog 236 b.
faoid/tim 228 a.
faoth, faodh 226 a.
far- in farb/iuille 232 a.
farain 246 a.
farsaing 247 a.
farsneachd 247 a.
farsnig/iim 247 a.
fasaim 338 a.
fasamhuil 338 a.
/a/A 227 b.
falha 227 b.
/a//ia« 227 b.
feachaim 236 b.
fcadaim 34 Ob.
feadltb 364 a.
feadhm 34 1 b.
fear 345 b.
fcasd, feasda 236 b,
feid/iim 362 b.
/c/rf/r 362 b.
/eirj 438 b.
feodhas 269 b.
feol^feoil 235 b.
/fon 355 a.
fesaim 34 1 b.
fSth 362 b.
/eun 359 b.
y? (pierclng, woundlng )
273 b.
fi (frelting, anger, indigna-
tlon) 274 a.
fiadh 375 b.
fiad/iac/i 37.5 b.
fiad/iac/id ,375 b.
fiad/taighe 37.5 b.
fiad/iait 375 b.
fiad/tanta 375 b.
fiafrach 249 a.
ftafraig/ie 249 a.
fiafruig/tim 249 a.
fiar 338 a. 450 b.
ftaraim 338 a. 450 b.
fiaras .338 a. 450b.
fichead 359 b.
fighim (I f5ght) 146 a.
y?g-/i/m(I\vea\ve, plalt,t\vist),
fighte 372 b.
filim 343 b.
yfZ/ffad 343 b.
fiod 146 a.
/o.f 362 b.
fiosac/i -362 b.
foir 248 b.
foirfe 246 b.
/o// 35 la.
/or 248 b.
forbair 35 la.
forbairt 351 a.
forsanaim 407 a.
forsuid/te 407 a.
fos 359 a.
fosad/i 354 b.
fosaim 353 b.
fosra 353 b.
fothragadh 236 a.
fot/tragaim 236 a.
/raj 351 b.
frea- in frea-garaim 232 a.
/r/ 248b.
484
Vocabula Hibernlra.
ballach 264 b.
ba me 276 a.
ban (copper) 338 b.
ban (a woman) 342 a.
bana 342 a.
banadh 342 a.
banoghadh 342 a.
banaighim 342 a.
banaim 342 a.
bath 238 a.
beathra 236 a.
beirim 270 a.
beo 154 a.
beosach 272b.
beosaighim 278 a.
bhus 278 a.
bior 273 b.
biorach 273 b.
bioradh 273 b,
birin 273 b.
bleaghaim 289 a.
bodhar 262 a.
iog-fta 274 b.
boghadoir 2 / 4 0.
boghaighim 274 b.
bogaim 274 b.
boisgim 272 b.
6o< 238 a.
braiche 3 / 2 a.
braicheamh 372 a.
breach, hrech 371 b.
breadach 269 a.
breugairn 289 a.
6n 267 a.
brisim 269 a.
6r;V 269 a.
bruideanaim 267 b.
bruidlieann 267 b.
bruighim 279 b.
huairim 3o7 b.
iHdA me 276 a.
fcuid/^e 237 b. •
iurnc 345 b. 358 b(ubi burne
legeiidum est).
6uj 248 a.
bhus, ni bfius airde 278 a.
c, ch 378 3.
c(7i 3«2a.
cabh6g 72 a.
fflc 380 a.
cacach 3S0a.
cacaim 380 a.
carht 68 a.
cachta 80 b.
caemh 71 b.
cagnaim 134 b.
coj (domus) 101 a.
cflj (a way, a roail) 131 b.
caidhe 385 b.
caidhcach 385 b.
cail (a volce) 93 b.
cail (deslre) 134b.
cail (protectlon) 134 b.
cail (a spear, javeliD) 384b.
cailbhe 93 b.
caile 71 a.
caileamhuil 71 a.
caill 134 a.
caille I37b. I40b.
cailleadh 99 b.
co/7//>« 99 b.
cailltc 99 b.
cailltean 99 b.
ca/n 71 a.
cairine 1 33 a.
cairtiin, cartaim 106b.
cais (agreeable) 128 b.
cais (oculus) 128 b.
caithim 107 a.
ca/ 93 a. 134 b.
cam 100 b.
cama 100 b.
canaib 381 a.
cann 70 b. 130 b bis. 144 a.
cangad 225 a.
caoi, caoidh 86 a.
caoidhim 86 a.
cao/7e 82 b. 92 b.
canine 390 a.
caninse 129 a.
caomhach 71 b.
caomhaim 71 b.
canmhdha 80 a.
canmhna, cnnmhnadh 80 a.
cara 131 b.
carachadh 1 3 l b.
carachd 13 1 b.
carbad 133 b.
carbal 133 b.
cart 92 a.
cartaim^ cairlim 106 b.
cas 80 b.
casgairim 80 a.
ceacht 379 b. 380 a.
ce/7/ 83 a.
ceangastair 129 a.
ceangtha 129 a.
ceann 387 b.
cearaim 73 a.
cearc 91 a.
ceard 73 a. 91b.
ceardoir 76 a.
ceartaighim 76 a.
ceoj 80 a.
cea< 381 a.
ceathair, fem. cetcora 130a.
ceathardha 130 a.
ceilim 137 b.
ceum, ceim 96 b. 110 b.
c/, C/V//J, citear 83 b.
c/a 85 a.
ciar 393 b.
c/'6 138a.
cichet 67 b.
c/7/ira ll3b.
cinneachdin 400 a.
cinneas 400 a.
cioch 138 a. 139 b.
cincair 67 b.
ci'o//j 141 b.
ciothmhar 14 1 b.
clach, cloch 388 a.
cloisim, cluisim 396 b.
clos 396 b.
cluas 396 b.
cluinim 396 b.
cnicht 139b.
coir 139 b.
cnire 139 b. 141 a..
cnireach 139 b.
coirneach 1 39 b.
cnisighim 80 b.
co/ 91 a.
cnrruidhe 97 a.
corruigh 97a.
co.f 80 b.
cramhaim 395 a.
creag 123b.
creanaim 96 b.
creas 92 b.
creim 133b.
creimim 133 b.
crjdAe 449 a bis.
crinim 139 b.
criona 149 a.
crionaim l49a.
crios 398 a.
croicionn l33b.
croidhe 449 a.
crnidheamhuil 449 a.
cru 96 b.
cruimh 92 a.
cruinn 97 a.
cruisigh 97b.
cu, gen. et pl. cnin 398 b.
cuach 86 b.
cuachach 86 b.
cuachaim 86 b.
cualan 87 a.
cubhas 88 b. 382 a.
cubhais 382 a.
cuidh 391 a.
cuidighim 107 b.
cuig 224 b.
cuingim 80 b.
cu/rc 76 a.
cuireat 13') b.
cuireadach l39b.
cuii 139 b.
cul 91 a.
cullach 94 a.
da 197a.
dadeug 196 b.
Vocabula Anglica. linguac Islan<iicae velcris. linguae Celticac veleris. Ilibernicae.
483
7) Vocabula .^nglica.
and 6 b.
ape 71 b.
at 8a.
brifffil 280 b.
cnal 158 a.
coiv 11 9 b.
day 31 a.
evil 16 a. 39 a.
fair 135 a.
far 231 a.
/e<v 77 a.
e^/W 120 b.
e^/ad 450 b.
I go 115a.
greedj 113b.
/Ao/e 129 b.
he 85 a.
Aear 396 b.
heat 90 b.
ft/f, ft/m 85 a.
home 389 a.
hone 385 a.
to hop 139 a.
hope 88 a.
horse 131 b. 450 b.
/io/ 90 b.
hut 87 a.
/■«cArrt// 120 a.
juinp 158 a.
/ knoiv I56a
listen 396 b.
look 336 b.
mad 284 a.
o/14a.
otler 54 a.
queen 147a.
quoth 69 b.
rough 327 a.
same 409 b.
jji/er 439 a.
smile 435 b.
soft 382 b.
stiff A27a.
siveat 440 b.
tear 180 b.
/oj.f 183 a.
ivalk 352 b.
.ve/ 98 b.
ivhere 77 b.
iPhether 69 b
iv/f/z 357 a.
b.
8) Vocabula linguae Islnndioac
veleris.
BAK 279 b.
bruda 356 a.
bruka 11 ii a.
/«.r/ 262 b.
/e/<r 248a.
FLUT^lo^ih bis.
//r/ 232 a. b.
gerdh, th. gerdi 73 a. 91 b.
gudhr 3l3a.
gunnr 313 a.
hagna 379 b.
/iagr 379 b.
hanp 381 a.
Ae// 402 b.
heimr 389 a.
heinn 385 a.
heit 400b.
heitr 90 b.
/«Va 400 b.
hiti 90 b. 400 b.
hoegja 379 b.
hof 382 a.
hvetia 393 a.
Ar/a 451 a.
AtvV 400 b.
kyrkia 118b.
/f//ar 322 a.
MIG 296 b.
wui/i 303 a.
miir 299 b.
n«/t^r 208 a.
raeki 346 a.
ra^kr 346 a.
raudr 325 b.
sems 382 b.
jA^r/d 395 b. •
stofn 427 a.
svefja 438 a.
Jtr/n 438 a.
sviti, sveiti 440 b.
/AeA^/a 429 a.
therna 166 b.
thris 358 b.
thrisvar 358Jj.
lliunnr 163 a.
thurka 195 a.
tor- 192 a.
/t'/j 358 b.
tvisvar 358 b.
vaidhi, veidhi 375 b. 71 b.
for in tvisvar, thrisvar
381 b.
H. E linguis Celticis.
1) Vocabula linguae Celticae
veteris.
rhodora 326 a.
rodra 326 a.
2) Vocabula liibernica.
a in a-nochd la.
abhcil 36 b.
acara 33 a.
adharach 34 b.
adharadh 34 b.
adhrn 34 a.
adhmad 44 b.
ag^/i 33 a.
o^a 31 a.
agaill 30 b.
a^a// 30 b.
agna 33 a.
aihheis 19 a.
a/ra 1 a.
airgiod 316 a.
ailin 45 a.
aitinnc 45 a.
ai//ine 362 b.
aithnigim 362 b.
aithnim 362 b.
«// (nursing)22b.
ale (time cel.) 62 a.
amad 284 a.
amA 36 b.
amhne 34 a.
an 9a.
anal 9a.
anam 9a.
and/u I94b.
a-nochd 1 a.
aodann 341 b.
ao/A/i 36 b.
aoibhe 36 b.
aoibheal 36 b.
ao/j 37 b.
nr (guiding) 19 b.
ar (slaughter) 20 a.
ara.r 38 b. 353 b. -
arasaim 38 b. 353 b.
ard 61 a.
aroch 62 a.
arsa, arsach 62 b.
arsan 62 b.
ar/ 61 b.
aj 39 a.
a//ia/r 240 b. 362 b.
ftad (ventus) 356 b.
bad ^ bunch) 263 a.
badh 263 a.
badhach 269 b.
badan 263 a.
Aa£//i6A 341 b.
61*
483
Vocabula linguae Germanicae noviciae. Saxonicae veteris. Angio-Saxonicae.
iibel 16a. 39 a.
iiben 35 b.
iiber 36 b.
um 16b.
und 6b. 8 a.
unser 30 a.
unter 12 b.
ver- 232 a.
fiVA 236 b.
viel 244 b.
vierter 129 b.
^o^e/ 224 a.
ro//t 230 b.
vor 244 a.
ivahren 353 a.
ira/^e 126 b.
ivar- in warum 77 b.
«>ar, gewesen 353 a.
ivarm 125 b. 158 a.
ivehre 344 b.
VTeich-Bild 373 b.
ceeiche, anch 360 b.
fj''eidmann 375 b.
PTeile 83 a.
iveiss 400 b.
ivelcher 48 a. 86 a.
fre//e 126 b. V. germ. vet.
ivella,
iver 212 a.
tverde, tvard 348 a.
iver/e 102 a.
Werk 377 b.
TVesen 353 a.
tveizen 393 a.
ivierig 353 b.
f?^jWe 126 a.
fVuge 355 b.
ivor- in tvoraus 77 b.
?^or< 112 a.
fTunde 377 b.
^ur«/ 22 b.
aafem 179 b.
zeihme 179 b.
ZdAre 27 b.
zehre 180b.
le/g-e 187 b.
zeihe 187b.
zerre l80b.
ziehe 192a.
Z//2e 205 a. 139 b.
Zunge 153 b.
Zivu/f 196 b.
5) Vocabula iinguae Saxonicae
veteris.
bi/ 274 a.
dom, dos, ddt 200 b.
dopju 203 a.
drom 196 b.
hlamon 397 a.
hlust 396 b.
I5gna lS3b.
rethinon 3l7a.
rethjdn 317a.
rod 325 b.
ruoda 326 a.
simo, th. simon 419 a.
thimm 165 a.
thunar 426 b.
6) Vocabula .\nglo-SaxoDica.
cedhm 34 a.
ai 377 a.
opa, th. apan 71 b.
<7.sca 66 b.
fieor 237 a.
6/// 274 a.
blican 280 b.
blovan 261 b.
firdrf 247 a.
bucca 141 a.
c/na 106 a.
cinan 106 a.
ciric 118 b.
cvic 153 b.
dim 165 a.
drig, drigg 195 a.
driope 195 b.
faett 248 a.
fast,faest 262 b.
fether 227 a.
flesc, flccsc, flec 235 b.
gale 112b.
gandra(n) 440 a.
S-fong- 313 b.
f/a7d 450 b.
great 351 a.
grislic 445 b.
gudh 313a.
hair 93 a.
hal 402 b.
hccnan 38oa.
hcenep 381 a.
Aar« 384 b.
liearfest 395 a.
hlcedre, hlceder 395 b.
hla:tv 397 b.
hlaf 395 a.
/rfa«' 397 b.
A//.f/on 396 b.
hnigan 449 b.
hnivan 449 b.
/w/382a.
feorj 131 b.
hremman 100 b.
hrenva 450 a.
hrif 11 3 b.
Aic/an 393 a. -
hvit 400 b.
hivet, hiivCEt 98 b.
Aj^de, A/d 117 a.
iung, iong 313 b.
/a/>/e 330 b.
/eoA/ 329 b.
liht 329 b.
macian 291 b.
mearg 282 b.
medu, medo 284 b.
/nerg- 282 b.
MIG , mige, niah, migon
296 b.
mi/d 301 b.
miir 299 b.
«aca 223 b.
nead, neod 213 a.
nefa 209 b.
nest 221 b.
noVi 212 b.
oter, otor 54 a.
ysad/2, pa:dh 227 b.
reo/i 327 a.
r//?e 395 a.
rod 326 a.
rug- 327 a.
ruh 327 a.
sagan, scegan 378 a.
jdm in sdmboren 418 a.
sdmivorlit 418 a.
sculdor, sculder, sculdr 426 a.
.sec 400 a.
sin 408 a.
J^i/P 414 a.
J7«e//e 289 b.
smeortan 435 a.
jm/// 289 b.
suga 423 a.
svet 439 b.
sjfr 391 b.
tacur, tacor 193 a.
telg 182 a.
(/der 60 a.
veedan 375 b.
t;ax, ve.v, veajc 293 b.
vincel 338 b.
vinstre 358 a.
viscan 'iol Z.
vrcec 346 a.
vracu 346 a.
vridian 351 a.
fdhu 53 a.
Vocabula liiip^uae (JcrinaiiRac noviciae.
481
Gabel 121 L.
gdhnc 106 a.
gal in Nacfitiga/ 112 L.
Cang 112 b. 14.') b.
gar 7.3 a.
Gast 12ob.
Gau 119 b.
fff- 401 a.
geben 121 b.
gebiele 265 b.
gedeificn 178 a.
gefie, icfi, lloa. icfi gieng
115 b. 145 b.
Geicr 118 b.
Geifsel 447 b.
e-c/i 120 b.
Gerniise 293 b.
genug 212 b.
gelreu 206 b.
geivesen 353 a.
GiVr 113 b.
girrcn 113 a.
G/aHs 143 a.
gleisse l43a.
Glcissner 143 a.
Glied 63 a.
Go/d (120 b.) 158 b.
grabe 149 b.
Gras 121 a.
grausen 445 b.
Gn7/<? 159 b.
Gro// 97 a.
.ffaar 93 a.
fiizftn 378 b. 112 b.
Hals 114a.
fliind 130a.
Aar/ 149 a.
Hase 329 b.
fiasse 129 b.
Uaupt 71 b.
/fou^ 117 a.
«■«irfe 104 a.
Heiratfi 389 a.
fieiscfic 43 a.
/it/A 90 b. 400 b.
ficlfe 79 a.
//«■i 449 a.
Hcrzng 192a.
Himrncl 187 3.
fiin/ic 105 a.
/f//;6- 90 b. 400 b.
floVAt-r 88 b.
fio/fc 88 a.
/dire 86 a.
Hund 122 a.
//uji^er 80 b. 113b.
fiungere, icfi, 80 b.
fiLipfen 139a.
Hure 152 a.
Hiitte 87 a.
icfi 3 1 a.
/.r/ 28 b.
jener 30 b.
jung 149 a.
fiafil 107a.
A'a/i 113 b.
fiaiin 156a.
Kefile 114 a.
keime 146 b.
fienne 156 a.
Aricje 154 b.
Kind 146 b. 151 a.
A7n« 109 b.
Kircfie 118 b.
A/aT/e 149 b.
Kluft 149 b.
iCn/e 151 b.
A:oc/ie 224 b.
Knfile 158 a. b.
fiommc, fiain 110 b.
Kiinig 147 a. .
iforn 149 a.
feranfi 149 a.
Kufi 119 b.
facfie 105 a.
/«/im 98 a.
Laib 395 a.
/aH4' 190 a.
fangivicrig 353 b.
/rtH/ 396 b.
Lebcr 152 b.
Z,cic/«.' 193 b.
Leiter 395 b.
/fo./i/fn 323 b.
Leumund 396 b.
Leute 325 a.
Miifircfien 435 a.
7)/a/ 291 a.
Mann 242 b. 294 b.
Mou/ 303 a.
Menscfi 286 a.
r«//d 301 b.
mis- 197 b.
7»//.j/ 296 b.
Mund 31 a.
i)/,y.f 293 b.
Nacfitigaf 112 b.
nat-A:/ 208 a.
iVaffe/ 208 a.
nicder 21 4 a.
ob- in Obdacfi, obliegen 55 a.
Ocfis, Ocfisc, th. Ocfisen 50 a.
Ostcn 26 b.
O/Zer 54 a.
Prac/i/' 280 b.
^ua/ 157 b.
qucilen 157 b.
quarren 113 b.
ijucck In Quecksilber 153b.
raufe 335 a.
rauli 327 a.
raunen 324 b.
recfil 21 a.
reif 395 a.
reiine 317 b.
riecfien, rad. rucfi 127 b.
rinne 31 7 b.
lin/s 450 b.
rnth 325 b.
r(//? 4.51 a.
salben 334 a.
.50//// 382 b.
.$•«« 392 a. 423 a.
sauber 391 b,
saugen 1 4 0 a.
siiumen 382 b.
Scfiale I42a.
^ (■//<,■///<.■ 143 b.
Scfienkcl 145 b.
.S'f//fre 144 b.
..////eie 103b.
Schild 142 a.
JfA/Vm 142 b.
scfilcifc 414 a.
scfilcunig 436 b.
scfiiviitze 157b.
scfiiver 157 b.
Scfnvestcr 439 a.
seificn, seicfien 419 b.
sende 407 b.
Sofin 423 b.
so/cfier 48 a.
spalte 143 b.
Splitter 143 b.
SPRACH, sprecfie, spracfi
31 a. 267 b.
j^u/e 101 b. 143b.
Siall 429 a.
j/f// 427 a.
steigcn Praef.
j/oyiml71b. 31 a. 70b.
siifs 439 b.
Tag 31 a.
taucfien 159 b.
taufe 203 a.
-te in sucfite , macfite
200 b.
7V/0,/ 195 b.
tfiue 200 b.
Traube 195 a.
traue 206 b.
Traum 196 b.
ireu 206 b.
61
480
Vocabula linguae Germanicae veteris. mcdiae. noviciae.
ivahel 356 b.
waJis 293 b.
ivail, ivaiet 356 b.
ivallori 451 a.
iva/i 158 a.
ivallu 158 a.
ivalm 158 a.
ivankon, a^anckon 338 b. •
ivari 344 b.
ivarnon 344 b.
ivat (flat) 356 b.
n'a/, th. iv&ti 354 a.
ivazar 53 a.
ivegiu 355 a.
iveibon, iveipon 373a.
iveidanon 375 b.
iveideman 375 b.
iveiot 451 a.
ive/chen 304 b.
ive/k 304 b.
ive//a 61 b. 126 b.
ivemmiu 343 a.
iveren, iveret 3o3a.
weri 344 b.
iverig 353 b.
iveriu 344 b.
iverna 344 b.
yf^ICH, wicku, iveic/i, ivichu-
mes 360 b.
ivick (vicus) 373 b.
ivida 372 b.
ividar 359 b.
ivi/6n 343 b.
ivini 342 a.
ivinia 342 a bis.
ivinkii 338 b.
ivinster, ivinister 358 a.
tvirig 353 b.
ivisa 126 a.
ivisu, ivas, ivdrumes 353 a.
ivit 400 a.
iv/c 400 a. b.
ivol/a 61 a. 343 b.
«•re/( 346 a.
ivunda, ivunta 377b.
ivundmd/i 291 a.
ivunna 342 a.
ivunsc 357 a.
ivunskian 357 a.
ivunta 377 b.
ivuot 284 a.
ivuotag 284 a.
■W.0// 284 a.
zant, zand, zan 179 a.
ZAR, ziru, zar 180 b.
zefiom 188 b.
zeigdm 187 b.
zeihur 193a.
zesaiva 178 b.
rejo 178 b.
a/7iu 187 b.
zimit, zam 179 b.
zuiror, zuiro 358 b.
zur 197a.
3) Vocabula linguae Germanicae
inediae.
g/anz 143 a.
g/enze 143 a.
^//ze, praet. ^/e/s 143 a.
/lanc 105 b.
Itinke, rad. et praet. /tanc
105 a.
A:iC/.B 149 b.
kranc 149 a.
Arurn 149 a.
9u/rn 149 a.
schal I42a. I43a.
sc/ta/e 143 a.
sc/tinde, sc/tant, sc/iunden
143b.
schile, scheil , schiten
143 b.
sp/i:e 143 b.
jun 423b.
j«'dr, sivccre 157 b.
sivaze 157b.
'i) Vocaliula linguae Germanicae
nyviciae.
Aar 20 a.
al/er in abcrma/, Aljerovitz
14 b. 231 b.
ahivesend 353 a.
Achse 2a.
^f/// 39 b.
ac/i^ 28 a.
Aiter 22 b.
Amme 19a.
nn 9 a.
{angene/im 122 a.)
ofj/- in ontivor/en G h.
anivesend 353 a.
Art 62 a.
Asc/ie 66 b.
Alftem 34 a.
auf/; 24 b.
{Augenh/ick 99 b.)
auj 51 a.
5^CA',iac*en(224b.)268b.
279b.
i?ouf/j 86 b.
icrf«r/167b.
i?eer<? 267 b.
isj 16b.
Beic/tte 30 b.
heifsen 69 a.
J^ug-e 274 b.
beiva/iren 344 b.
biege, bog 274 b.
i^/enc 284 b.
biete 265 b.
/-m 276 a.
Birke 278 a.
i/e/if 322 b.
i/e/cA 280 b.
Boc/{ 141 a.
Braut 356 a.
breit 247 a.
bringe 270 a.
.Bug- 274 b.
darhe 167b.
dieser 1 74 b.
Dorn 173b.
du/rfe 172b.
diirm 163 a.
durc/i 170a.
i?ur.f/ 168 a.
ebener 65 a.
i?/ir6- 38 a.
eigen 49 a.
e//e 45 b.
einnnder 13 b.
SVen 19 b.
ef/g- 1 a.
Enrfe 12 b.
ent- in enlsprec/ien 6b.
rr- 39 a.
er (pron.) 42 b. es 43 b.
crquicke 153b.
erivii/tnen 339 a.
Eu/e 59 a.
Euter 60 a.
/aAre 131 b.
/a//e 134 a.
/an^re 224 a.
feckte 146 a.
Ferfer 259 b.
fei/ 96 b.
Fe/rid 242 a.
feist 248 a.
FerAe/ 345 b.
fern 231 a.
Ferse l33a.
/ej/ 262 a.
fett 24 8 a.
forsche 43 a.
/rog-e 249 a.
Frau 253 b.
frieren 258 b.
Froj/ 258 b.
fruhe 256 b.
fur 232 a. b.
Futter 237 b.
Vocabiila linguae Germanicae veteris.
479
reganSn 351 b.
reisa 279 b.
reisdn 279 b.
r/VW320b.
rlfi 3!).»a.
riuchu, rou/t, ruhurnes 127 b.
riutva 450 a.
riiva 450 a.
ror 338 a.
rot 325 b. 316b.
RU, riivu, rou, ruun 450a.
V. HRU.
ruafu 451 a.
ruh 327 a.
runazjan 324 b.
runen 324 b.
ruola 326 a.
RUZ, riuzu, rouz, ruzumes
324 b.
sagen 378 a.
said 419a.
sail 419 a.
sailo{n) 4l9a.
sdlida 4 1 7 a.
ja//ff 4l7a.
samanta (409 b.) 410a.
samft 382 b.
sdmi 4l8a.
sdmiquek 41 8 a.
SANG 378 a.
saum 420 b.
SAZ,, sizu , saz, sdzumes
406 b.
SCAR, sciru, scar, scdrumes
144 b.
scdri I45a.
scerm, th. scerma 1 42 b.
scieri 143 a.
scim, scimo 71 b.
scinke! 145 b.
.scnV 395 b.
scrilan 395 b.
scriu, screi, scrirumes 397 3.
scu6, scup 103b.
scu/dra, scullarra, sculdra
426 a.
sehs 400 a.
seich 4l9b.
seid 4 19a.
Sfihjan 4l9b.
s^la 42 i b.
jifiiH 4061).
Slli, sihu, seih, sihumes
4 1 9 b.
sin 408 a.
siiu 4l7a.
siu, acc. jia l74b.
.fiu/ 420 b.
siivu, praet. siivila et siila
420 b.
sldfan, sldfit 438 a.
slange 394 a.
slenga 394 a.
SLICH, slichu, sleih, slichu-
mes 414 a.
^•Z,/F, .5///«, sleif, sllfumcs
4l4a.
sliumo, sliumor 436 b.
SLUZ 398 a.
smerzi ^^.'ja.
smerzan 435 a.
stnerzo 435 a.
smilenter 435 b.
.fm<7ia 289 b.
sneo, sne, gen.sneives i32b.
snidu 393 b.
jnur, snura 432 b.
^A'6'Z 432 b.
SPALT, spaltu, spialt 433 b.
143 b.
spdn 143 b.
sp^ho 236 b.
SPIvr, spiivit 401 a.
splilar 143b.
.r/)o< 434 a.
spoiton 434 a.
SPRACH 267 b.
stab 427 a.
j/a/, dat. j/a//e 429a.
stdm, stdt 429 b.
sliim, dat. slamina 427 a.
slarnph 427 a.
slellet 429 a.
st if \27z.
stifi 430 a.
sliflan 430 a.
STIG, stigu, sleig, sligum^s
428 a.
.su 392 a. 423 a.
SUANG , suingu , suang,
suungumes 437 a.
sudr,sivdr, sivdri lo7b.i3Sb.
suds 437 a.
suazi, suozi 439 b.
subar 391 a. b.
suehur, th. svehura 399 a.
sueiz 440 b.
sui-ran, suirit 438 b.
sueslr 439 a.
suigar 399 a.
suillu, rad. et praet. .rua/ vel
suall 104b.
suizzu 440b.
sumnrlola 326 a.
suniig 382 b.
sumjan 382 b.
sunna{n) 423 b.
sunno{n) 423 b.
sunu 423 b.
suozi 43i) b.
sulari 420 b.
sivila 420 b.
/a/i/, rffi/i/ 183 b.
/ai7, leil 182 b.
T^/ffl, g^e/arj/ 199 b.
tau, gen. touives 195 b.
Ihonar 426 b.
li/igd 182b.
//7o' 182 b.
tdd 441 a.
/owi, toam, tuam, /uon 200 b.
/o/ 44 la.
/ou/n 205 a.
loivan 441 a.
TRIB 195b.
Iriu, triuivi 206 b.
triugu 167 a.
/roV/u 207 a.
TRUF, triufu, trauf, Irufu-
mJs 195 b.
TRUG, triugu, troug, trugu-
mes 167a. 196 a.
Irukan 195 a.
?-6'/^ 159 b.
lunsl 205 b.
/u/«, /U//0 205 a.
ula 59 a.
umbi 1 6 b.
umbic/iuzl 117a.
u« 1 a.
unc 31 b.
unde 6 b.
unst, th. unsti 9a.
un// 6 b.
unban 35 a.
ur- ,39 a.
ur-RIS 279 b.
u/or 60 a.
uivila 59 a.
u2 51 a.
vallu, praet. via/ 134 a.
var/i 345 b.
varmanem 285 a.
vanvdzu 157b. 341 a.
vi/ilu 146 a.
vi/o 244 b.
fVAB, ivibu, ivab, ivdbumes
342 b. 372 b.
tvac/ia/ 151 a.
ivac/iar 151 a.
wac/iem 151 a.
wadai 356 b.
yVAG, ivigu, a>ag, iv&gumis
35.Ta.
gi-hVAG 339 a.
ivdg (giirges) 355 b.
waga 355 b.
ivagan, th. wagana 355 b.
359 b.
478
Vocabula lin
guae
Gernianicae veteris.
groi 351 a.
gruanfi 445 a.
grii^t 445 a.
gruoli 44.5 a.
gruslih 445a.
gund 313 a.
hairn 389 a.
HAL, hilu 137 b.
hanaf 381 a.
Jiaso 384 b.
heiin 389 a.
heiz 400 b.
heli 137 b.
heliu 137 b.
helm 137 b.
herizogo(n) 192 a.
herpist 395 a.
hijau 389 a.
hilu 137 b.
htrdt 389 a.
hirni 387 b.
hiva 389 a.
hitvjan 389 a.
hiivo 389 a.
hiza 400b.
HLAD, hlndu, hluod 394 b.
hlamon 397 a.
hlaufu, hloufu 95 a.
hleitara 395 b.
hliniau, h/inon, hlinen 395 b.
hliodar 396 b.
hlila 395 b.
hliumunt 396 b.
hlosin, hloson, hlosian 396 b.
hliit 396 b.
hluti 396 b.
hlutian 396 b.
hntgan 449 b.
horiu 396 b.
horn 387 b.
Aorjc 131 b.
hrSo, th. hriiva, gen. hrewes
96 b.
hriuiva 450 b.
?iro/u 451 a.
/jroj 450 b.
HRU^ hritvu, hrau, hruumis
450 a. V. «C/^.
huedar 69 b.
hugjan 380 a.
/jug^u 380 a.
huiz 400 b.
/iuo/ 382 a.
huosts 83 b.
/(u/, th. Au/j 117 a.
Jiivaijdn, hivaijdt, htveijot
45 1 a.
HfVARB, HVTARP, fiivirba,
hivarb, lnvurhumes 106 b.
hvezjan 393 a.
illa, illo 45 b.
indi 6 b.
ingruit 445 b.
insuepiu 438 a.
jn/j 6 b.
jr- 39 a.
iV (is) 42 b. iz 43 b.
jV (vos) 314 a.
irgruiso 445 b.
JAH, jiJiu 30 b.
/dr 308 b.
jungisto 308 a.
ka/Iari 113a.
kalldn 113a.
karaivan 73 a.
kierpit 20 a.
AriVin/ 442a.
AtjV 113 b.
A^/V/cAo 118b.
kouma 148 a.
kracJidn 1 13a.
Arag^// 113 a.
krago 113a.
kurran 113a.
/o//u 330 b.
lam 98 a.
iaufu, /nufu 95 a.
Z^Z 320 a.
/ebara, lehcra 304 a.
/</.f 330 b.
A/iJ 322 a.
//(•/jma/ 291 a.
/th 193 b.
///j/ 329 b.
/!m 334 a.
//u6 336 a.
/iuhi .336 a.
liuhiu 33 6 a.
liuJtljan 323 b.
//u/, liuti 325 a.
/og-^n 336 b.
/osen 396 b.
LUCH, ar/iuJtJtan 324 a.
iuogen 336 b.
macJinn 29 Ib.
ma/, wd// in augmd/i, ano-
rndli, ivundmdli, Ilc/imdl
29 ia.
man, gen. rnannes 242 b.
rnannisco 286 a.
mdno 295 a.
manom, manem 285 a.
marag 282 b.
mari, th. marja .358 b.
mdri (fama) 435 a.
mdriu 435a.
menden, praet. manta
287b.
mendi 287 b.
melo 284 b.
milchu 289 a.
milti 301 b.
m/nna 295 b. 342 a.
minni 295 b.
miskiu 296 a.
mos, th. mdsa 293 b.
mucca 282 a.
mula 303 a.
muoter 293 b.
/niJm 299 a.
murmurdn 290 a.
/ni«, th. musi 301 a.
naba 213 a.
/m//o/o 213 a.
nacJiat 208 a.
//«r//o 223 b.
nagal, th. nagala 208 a.
//«// 212a.
ndltan 212 a.
naJttigala 112b.
//a.s« 21 4 a.
ndvan 212 a.
nefn 209 b.
/J^J/ 221 b.
n/6(i/ 209 b.
n!d 215 b.
n/«/ar 214 a.
nift 209 b.
nd/ 2l3a.
oba 55a.
obaJiIinSn 395 b.
oiar 56 b.
or, o in jiijVor, zuiVo 358 b.
dstana 26 b.
oj/ar 26 b.
PACHld^h.
pad 227 b.
;//«/ 227 b.
p/tant 22.5 b.
phat 227 b.
pihen 373 a,
/////on 261 b.
pnch 14 la.
^o^ 14 1 a.
prucJtan 275 a.
QUALL, quillu, (fual, quullu-
mes ll4a.
QUAR, quir, quar, qudr
ll2b.
queJi 153 b.
quella 114 a.
rad, th. rada 317 b.
redidn, redindn 3l7a.
regan 351 b.
Vocabula llnguac Gcrmanicae rcteris.
2) Vocabulu linguao Germanicac
vetcris.
ajar 14 L.
affa 14 a.
affo 71 L.
aftar 14 a.
aha 14 a.
ahsa 2a.
ahsala 1 a.
6hta 39 b.
6hlian, dht^ii, dhton 39 L.
Al 377 a.
ay/« 13b.
amma, th. aimndn^ anirnun
19 a.
anamdli 29 1 a.
an/j 6 b.
ar- 39 a.
arbjan 19 b.
ardriuzit 196 a.
arflaivem 259 b.
argellan 113 a.
arliuhhan 324 a.
asga 66 L.
Atum, ih. dluma 34 a.
augmd/i 291 a.
auhso, th. auhsnn , auhsati
50 a.
BACH2(,%h. 279 L.
6ad 264 a.
badon 264 a.
.B^i/f a: 268 b. 279 b.
6ar 245 b.
6aj, beziro, bezistn 269 b.
6erA/, beraht 280 b.
fifro 270 a.
biben 373 a.
6ier 237 a.
bijiht 30 b.
bijihu 30 b.
biltbu, bi/eib, bilibumes 322 a.
6j7// 274 a.
AiOT 276 a.
birumes 276 a. 143 a.
245 b. 259 b. 397 a.
birca, bircha 278 S.
biivardn 344 b.
BIZ 273 b.
bldhan 20.) b.
6/ayVin 205 b.
blanch 280 b.
bldsan 2l)5 L.
/./e/A 280 b.
6/ic/i, blic, bllg 280 b.
blinchan 280 L.
6/07no, th. Womon 261 L.
WhoVj 261 L.
boch 141 a.
fira.pn 281 a.
brdchan 275 a.
6ru/ ^oTia.
iii/j 86 b.
6urd« 270 a.
chnlaivan 107a.
challon, challonte 113 a.
chann, channumes 156 a.
CHLCP, chliupu 149 b.
CHNA, praet. chndla 156 a.
chndt 156 a.
cliuo, th. et gen. t/«/o/ 1 19 b.
cochn 224 L.
co/o 158 a.
cozo 117a.
croni 445 a.
cuning, chuning 147 a.
ddht 183 L.
dakjan, dachjan 429 a.
dainf 163 L.
DARR 199L.
daum 20.5 a.
dechjan 429 a.
dekiu 177a.
demar 165a.
denju 162 b.
dir, f. diu, acc. dia, noni. pl.
m. die, f. <i/o, n. rf/u 174 a.
diorna 166 b.
dod 441 a.
dom 202 b.
donor 426 b.
dot 44 la.
dotven 44 1 a.
dratvian 196 a.
drdbo 195a.
DRUK, driuku 167 a.
DRCZ, gadriuzit, ardriuzil
196 a.
dunni, th. dunnja 163 a.
dunj/ 205 b.
ebancr 65 a.
e/j/, th. tVi/i 49 a.
eigan 49 a.
eiscdm 43a.
ei'/ 45 a.
er- 39 a.
eV 19 b.
era 38 a.
erru 20 a.
fad 227 L.
falo, th. foloiva, gen. falaives
236 a.
/ar- 232 a. 24 8 b.
far, th.farri 372 a.
farah, fark 345 b.
futar,fater 240 b.
fedara 227 a.
/ei;/ 248 a.
/er231a.
fersna 239 a.
fihu 236 b.
filu,filo 244 b.
/r 232 a.
firzo 235 a.
/«r 239 b.
FLAHT, flihtu, flaht, fluh-
turn^s 234 b.
fleisk 235 b.
flewiu, flewitin 259 b.
FLVG 259 b.
FL UZ,fliuzu, fldz,fluzumes
259 b.
folo 24 7 b.
fnr, fora 244 a.
forahlinen 395 L.
forsnom 43 a.
117
/ra 248 L.
frao, froiv, frd 258 a.
fraivl 258 a.
frawjan 258 a.
frawoti 258 a. I
/r/rfa 258 a.
/ri«/u 258 a.
friudil, fridel, fredel 258 a.
/r/u/2/ 258 a.
fro, fruo 256 b.
frd (dominus) 253 b.
frddn 258 a.
froiva 253 b.
FRUS 258 b.,
fuli 247 b.
/uri 232 a. b.
furiro, furist 23 1 a.
fust, th.fdsti 300 a. 95 a.
gabala 121 b.
gadriuzit 196 a.
gdm, gds, gdt 115 a.
ganah, ndg 212 b.
gans, \h. gansi, gensi 440 a.
ganzo{n) 440.a.
gascritan 39.5 b,
gatriu, gatriuivi, galriivi
206 b.
gaumian, gaumon 148 a.
gaumo 148 a.
gnivahanian 339 a.
gaxahtllch 339 a.
gaiverida 3 4 4 b.
geisla 447 L.
gelban 113L.
gelf 113L.
gellan I13a.
gester 450 a.
ginem, gindm 106 a.
gir (cupido) 1 13 b.
gtr (vuitur) 118 L.
gi-frAG 339 a.
giivaht 339 a.
glat 450 L.
groit 445 a.
grdni 445 a.
476
Vocabiila Gothica.
rciks 320 b.
rign 351 b. 4l3a.
rigneith 3ol b.
rikjan 21 a.
riqvis^ th. riqvisa 316 b.
runa 324 b.
sa, sS 161 b.
saei 30ja.
saihs 400 a,
saihsta{n) 400 b.
saivala 424 b.
salbdn 334 a.
sama, ih. samnn 401) b.
j«nrf/a 407 b.
^^r, sita,sal, setum 406 b.
ja/;a 406 b.
sauil, tb. saiiila 42.J b.
439 a.
saurga 412 b.
seina 437 a.
je//.f 417 a.
sibun 409 a.
sibuni6{u) 409 a.
jiW«j 41 7 a.
jin in sinteins 408 a.
sinteins , th. sinteina 186b.
408 a.
sipdneis 409 a.
jiVa V. ^".47 406 b.
siuja, siujith 420 b.
skadus (slc legendum est
pro scadus) l42a.
skaida 143 b. 30 b.
skaljn 142 a.
skapa lOOa. 142 b.
SKIN,'skeina 70b. (130 b.)
SLEP, slepo, snislep 43Sa.
79 a. lOOa. l42b. 4;'l a.
snaivs 432 b.
SNITH, sneilha , snailh,
snithum 393 b.
SNU, sniva, snau , snivum
432b.
staigs 428 a.
stairno 169a.
STAL, stila, slal, stilum
428 b.
slaua 428 b.
stauja 428 b.
STAVT, stauta 171 b. 31 a.
70 b.
s/raujn 427b.
sums, th. surna 409 b.
sunna, tb. suiman 423 b.
sunn6(n) 423 b.
sunus 423 b. 420 b.
suliso 439 b.
svaihra, ih. svaihran 398 b.
svaihr6(n) 399a.
svaleiks 48 a.
SFAR 438 b.
sve 437a.
svers 438 b.
sves, th. svisa 437a.
svi in svikunths 437a.
svislar 439 a.
tagr, th. lagra 27 b.
/aA/a 177 b.
taihsvo 178 b.
taihun 1 83 a.
taihija 1 87 b.
taikns 187 b.
TAM, galimith , gatam
I79b.
tarnja 179 b.
ga-TAR, gatoira, gatar
180b.
/<?A^a 169 b. 95 a.
TIH, gateiha, galaih, ga-
tihum 187 b.
traua 206 b.
/riH, th. triva l85b. I96a.
TUH, liuha , louh , tauhum
192 a.
lulgjan 182b.
/ung6 153 b.
/un/lius 179 a.
/vai 197a.
tvalif 196 b.
THA, sa, s6 161 b.
thairh 165b. I70a.
Ihairko 165b.
Ihana 231 a.
thanei 305 a.
Ihanja 162 b.
thankja 166 b.
Iharbs 167b.
tharf 167b.
THARS, /hnirso, /hars,
thaursum 168 a.
thathr6 162a.
thaurba 167b.
thaurnus 17.3 b.
thaursja 168 a.
Ihaursus 168 a.
THIH 178a.
thiuda 171 a.
Ihragja 167a.
Ihreiha (sic legenfluni est
pro Ireihn) 167a.
THRI, threis 175b.
/hridja, th. thridjan l73b.
us-THRUT, uslhriuta , us-
thraut, usthrutum 167a.
thu 177a.
thula I72b.
ubils, th. ubila IGa. j;9a.
u/ 55 a. 56 b.
-uh in qvithunuh, hvo^uh
128 a.
u'id 8 a.
undar 12 b.
undreda 321 a.
UNSA, gen. unsara 30 a.
unselis 41 / a.
uj 39 a.
usona 9a.
usbaugja 274 b.
usdaudjan 441 a.
usdreiba 195 b.
usqvislja 150 b.
uslhriuta, usthraul, us/hru-
tum 167 a.
!</ 51 a.
ga-VAG, gaviga, -vag,
-vigum 355 a.
vagja t^oo a.
n-///J' 338 a.
i'a/a 356 b. V. ^O.
vair, th. vaira 345 a.
vairiha 34 8 a. V. VARTH.
vairpa 102 a.
raiV 362 b.
vaka 151 a.
valda 351 a.
valvja 126b.
varja 344 b.
varnija 135 b.
FARTH, vairlha, varlh
348 a.
VAS, visn, vas , vesum,
visnm 3.K? a.
vasja 3.54 a.
vasli, th. vasljo 35 1 a.
vn/6, th. valan 53a.
t^aurrf 112b.
vaurkjan 377 b.
vaurms , th. vaurmi 92 a.
107b.
vaurstv, th. vaurslva 348 a.
vaurts, th. »'aur/i'22b. 351a.
veihs, th. veihsa 373 b.
viduvn, th. viduvon 364 a.
f/g'.r 355 a.
i'/iya, praet. f //^/a 343 b.
vinds, th. vinda 356 b.
fiVa 353a. V. VAS.
vita, praet. vilaida (sic leg.
pro tvi-) 362 b.
t'iV/io (sic leg.) 287 a. 375 b.
/^O, ra/a, vaivo 356 b.
t'o'c/j (sic leg.) 284 a.
vraiqvs 346 a.
VRAK, vrika, vrak, vrekum
346a. 377 b.
vulfs, th. t'u//a 371 b.
vulla 61.a. 343 b.
Vocahiila Gotliica.
475
hait/ii, \\\. hailhjo lOla.
hallis, lll. halba 6,'5 a.
halls, th. halla 6'.'b.
hana W2h. 378 b.
handus l30a.
hanfs, ih. Iianfa 6'2 b.
hardiiba 4f)a.
hardus l4'.)a.
Aa/OH 70 a. r2!)b.
haubilh, th. haubida 7 1 b.
hauri l3!)a. 39;)a.
haurn 387 b.
hausja 86 a.
heii'a in heiiuifrauja 389 a.
/«?/V 381) a.
.H/ in /j/rfr^ 85 a.
hirnma, hina, hila 85 a.
hilpa, halp 79 a.
himins I87a.
hlaha 105 a. l'24a.
hlaifs, th. hlaiba 395 a.
/i/oin 397 b.
hlaupa 95 a.
hleilhra 395 b.
/i/;y« 395 b.
hliunia, ih. hliuman 396 b.
hnaivjan 449 b.
hnaivs 4'i9b.
hneivan 449 b.
hors, ih. /loVo J49a. I5'2a.
hramja 1 00 b.
hropja 4 5 1 a.
hrukja 97 b.
i^C/F 88 b.
hugjan 380 a.
huhrus 80 b.
Au//a I37b.
-Aun 84 a. 130 a.
hunds, them. hunda 398 b.
285 a.
hundafaths 227 b.
hungrja 80 b.
hvairnei 387 b.
hvaitei 400 b.
hvaiva 46 a.
/irar 77 b.
hvas, hvo, hvalnf^OA. 10'2a.
212 a.
hvashun, ni hvasliun 84 a.
hvasuch l'28a.
hvalhar, th. hvatliarn 69 b.
hveila 82 b.
hveits, Ih. /ii'e//a 400 b.
hvelelks, th. hvrleika 48 a.
86 a.
i'i".t 65 a.
iV/rf/a 41 b.
/i31a. 30 b.
im, if/ 28b. 4lOa.
is 42 b. j/a 43 b.
isva 3 1 4 a.
jabai 305 a.
jains, th. jaina 64 b. 30 b.
jau 305 a.
>dV 308 b.
juhisa 308 a.
/uA:, th. /•»*« 310b.
jungs, l\\. junga 313 b.
jus 3 1 4 a.
kalds 150a.
hann 156 a.
kauriths 118a.
kaurn, th. kaurna 149 a.
kaurs, th. kaurja 118a.
KIN, keina, kain , kinum
146b. 21 b.
kinnus 109 b. 442 b.
kniu, th. kniva 151 b.
knnds, th. knodi 157 a.
kukja 139 a.
^u;i/, th. kunja 146 b.
KUS, kiusa, kaus , kusum
154 b.
/ai'6a 63 a. laibos 32 Ib.
laigo 334 a.
laika 329 b.
lauhmoni vel /au/jmunj 3"23b.
lausja 336 b.
lausqvithrs l46a.
lauths, gcn. laudis 326 a.
/<■;"*, th. /rj/ra 193 b.
LKIKA in liveleik's, svaleik's
48a.
i,/'7'320a.
/;>«, /af 43 a.
L/TH, leilha, laith, lillium
21 b. 63 a.
lithus 63 a.
liugn, liugaith 3 1 I a.
liuhalh 323 b.
ZC/Z>, /;W(VA 326 a.
LUS,fraliusa, -laus, -lusum
336 b.
./l/^G, mag-, ma/j/a 281 a.
35 1 a.
jnogaih '281 a.
magus 281 a.
mahis 281 a. 351 a.
maihslus 296 b.
maisa, maists 281 a.
inaita 273 a.
mala 289 b.
malo 289 b.
mo/.va 289 b.
MAN, man, munnum 285 a.
manna, th. mannan 294 b.
Jl/^r, mita, mat 293 a.
mathlei '287 a.
rnalhlja 286 b.
maurna 435 a.
maurlhr 288 a.
rnel 435 a.
rnena '29.) a.
merja 435 a.
MIDIA, nora. midjis 284 b.
rnidutna, midums '284 b.
rnikils 28 I a.
rnilhma 302 a.
m;/uA.s 289 a.
rnirnsa 293 b.
minnisa, minnists 28('a.
rnissa in rnissadeths, rnissa-
leikSf missaqviss 197b.
rnissad^lhs 197b. 200b.
"lu/f/a 301 h.
inunlhs, \.\\. rnuntha '287 a.
niihls, ih. ;;«/;/; 207 b.
NAM , niriin , nam , nirnum
.306 b.
NAMAN, lioin. narno, gen.
namins '213b,
na,,valhs 208 b.
naudibanil 21 3a.
naus , th. navi, gcn. navis
2r2a.
nauthjan 2l3a.
;;<?/; to 212 a.
n; 207 a.
n;7; 128a.
nithjis, th. nithja l4b.
niujis 21 1 b bis.
;i;'u;; 2 1 1 b.
qvairnus 149 a.
QK4M, qviina, qvam llOb.
40 a.
QUATII, qvitha, qvath, qve-
thum 69 b.
qveins, tli. qveini 147 b.
qvens, th. ^rtVji l47b. 151b.
qvino, th. qvinon l47a. b.
qvilhrs, th. qvithra in corap.
Inusqvithrs 146 a.
qvillius 146 a.
qvius, th. qviva 154 a.
ragino .3*20 b.
ra;/j/j 21 a.
ItANN, rinna, rann, runnurn
317b.
ra.t;7a 317a. 341 a.
rasn, th, rasna 38 b. 353 b.
raubo 335 b.
raupja 335 a. b.
raus, th. rausa 338 a.
reVa 3'21 a.
reiki, them. reikja 320 b.
321 a.
60*
474
Vocabula Gothica.
anabusns^anabusns(s'\c leg.)
265 b.
anaks 9a.
atid 6 b.
andbalits «68 b.
andeis, th. aiidja 12 b.
angus 1 a.
anthar, tli. anlhara 1 3 a. .
ara, tb. aro/i -Oa.
orii, th. arbja 20 a.
arya 20 a.
asgo 66 b.
<a/; iVa, at 7a.
a/ (praepos.) 8 a.
atta, th. attan 7 a.
augo, th. augan 2 a.
auhsa, th. auhsan 50 a.
au/t 24 b.
auka 61 b.
aurti in aurtigards 22 b.
avistr 26 b.
-6a in adverbiis ut frodaba,
harduba 46 a.
6ai, ianom.pl. masc.et neut.
a th. ^a 58 a.
iajrg- 270 a.
bairga 270 a.
BAIRH, bairhtei 280 b.
bairhtja 280 b.
bajoths , nom. pl. bajothum
58 b.
balvja 357 a.
BAND, binda, band, bunduni
262 b. 16 a. 59 a. 138 a.
bindan 263 a. bundum
266b.
5^fl, 6o/ra, iar 270a.
6aj/, thera. basja 267 b.
268 b.
batisa, batista 269 b.
baua, bauais 276 b.
baugja 2 / 4 b.
6/ 16 b.
bihvairba 106 b.
jBiT, 6f i/a, iaiV, ijVum 273 b.
69 a.
bloma, l\\. b/dman 261 b.
6/aftt. 281 a.
BBAII , bringa , brahta
270a.
braids 247 a.
BRAK, gnbrika, gnbrak,
gabrekum 269 a. 265 a.
brdthar 280 b.
bruili 356 a.
bruthfaths 227 b.
BUD, biuda, bauth, budum
265 b.
Z? £/G, biug a , baug, bugum ;
partic. pass. bugans , ih.
6«^ana374b.311a.320b.
daddja l79a. 205 a.
dog^j, th. daga 31 a. 183 b.
rfa//^ 182b.
dalathro 8 a.
dauhtar l92b. 31 a.
ga-DARS, gadars, gadaur-
sum 199 b.
daupja 203 a.
rfaur, th. daura 196 b. 31 a.
dauths, th. dauda 441 a.
dauthus 441 a.
deths, ih.dedi in missadetlis
200 b.
disskreita 143b.
divans 441 a.
drausja 207 a.
i)/?//f, usdreiba 195 b.
drunjus 207 h.
DRUS, driusa, draus, dru-
sum 207 a.
-e/ in jae/, thanei 305 a.
/adar 240 b.
FADI, nom. fallis in hunda-
falhs, bruthfaths 227 b.
/o^r.f 236 b.
/a/ja 224 a.
/a///a 236 b.
faihu 236 b.
fdihufreiks 257 b.
fair- 232 a.
fairguni 235 b.
fairnjis , them. fairnja
23 1 a.
fairra 231 a.
/a/r^na 1 33 a. 239 a.
FALII, filha, falh,fulhum
77b.
/an/ 224 a.
/ara 131 b. 134a.
faur 232 a. 244 a.
favai 77 a.
/a 274 a. /ijan 24 2 a.
/?an</j 274 a. y?/ondj 242 a.
ftdvdr 130a. 131 b.
fidvdrda (fidurda) 129 b.
yf/« 2t4b.
y/,H/224b. 131 b.
fleka 95 a.
fodeins 237 b.
/o'rf/a 237 b.
/o(/r, th. /odra 238 a.
f6n, ih.fdna 239 b.
/oVu.j 238 a.
fra 248 b.
FRAH, fraihna 249 a.
fraliusa, -laus, -lusum
.336 b.
fraquistja 150 b.
fraquislna 150 b.
frauja 253 b.
/r/248b.
friathva 257 b.
/r//o' 257 b.
frijonds 257 b.
frodaba 46 a.
fruma, ih.fruman; frumosa,
frumists 231 b.
/ug-/.5 224 a.
/u/a, th./u/a« 24 7 a.
fulls, Ih. fu/la 231 a.
/iJ/.f 246 a.
ga- in compp. ut gavaurstva
401 a.
G.-//f 121 h.
gabigs, th. gabiga 268 a.
gabrika 269 a.
gadiirs, gndaursum 199 b.
gairnja 1 1 8 b.
gairns, th. gnirna ll8b.
gamunan 285 a.
garnunds, tli.g^omun(/i283b.
ganaitja 21.5 b.
ganga 1 lOb. 145 b.
gareda 32 1 a.
gasts, th. gasli 125 b.
gasveran 438 b.
gatairn, gatar l80b.
galam, galimilh 179 b.
gatei/ia , galaih , gati/ium
187b.
g^a/to ll5a.
gaurnja 383 b.
gaurida I26a.
gaurs 113b. 126 a. 127 a.
ga-f^AG,gaviga, gavag, ga-
vegum 355 a.
gavalja 343 b.
gavaurstva 401 a.
gavi, th. gauja 1 1 9 b.
giba, gaf, gebum 121 b.
golhs, th. goda 2b.
graba I49b.
grMags (103b.) 113 b.
gredon 118 b.
gredus 1 1 8 b.
greipa 12 1 b.
grela 95 a.
G UT, giula , gaut , gulum
138 b.
germ. h 378a.
h in nih 128a.
/laba, /labais 446 b.
haihs, th. /io/Aa 47 a. 62 b.
Iiails, th. haila 402 b. 93 a.
hairto, th. /lairtan 449 a.
haisa, th. haisan 83 b.
Vocabula Russica. Gotliica.
473
cernju D.b.
ICpiIUU cerniii (sic leg.)
y2b.
^ervj 92 a.
XO.lO^HMli cholodnui (sic
leg.) 150 a.
derevo IB.jb. 186 a.
desna 177 b. 178 a. 1 7'J a.
docj 192b.
dolog', dolga^ dolgo 1 89b. sq.
dratj, dralj kosu l8Ub.
drema 196 b.
drova 185b. 186a.
dverl {dverj) 196b.
glava 123b.
golova 1 23 b.
gorju 125b.
gospodiu 227 a.
imaju 306 b.
isbratj 343 b.
jug' 178 b.
jusniii ] 78 b.
kipjetj 224 b.
konopla 381 a.
kopaju 91 a.
kosH' 4a.
koskit 4b.
y^of /■> 4 b.
krovj 96 b.
/«;(/, inf. lajalj 323 a.
legkil 329 a.
/<S/5:o 329 a.
Ijeio 62 a.
hiplju 335 b.
melju 289 b.
rnerlvill 288 a.
mlgaju 296 a.
miluju 343 b.
m/7ii7 (sic lcg.) 295 L.
misu 296 a.
mjena 302 a.
mjenaju 302 a.
mjesjaz' 295 a.
mnju 285 a.
moca 298 a.
moca 298 a.
mocusj 298 a.
molj 289 b.
molodiil (sic leg.) 301 b.
mucha 282 a.
miisj (sic leg.) 301 a.
nagii 208 a.
nocj 207 b.
nogotj (sic leg.) 208 a.
padaju 228 a.
peceniii 224 b.
pecj 224 b.
perditj 235 a.
;?ero 227 a.
perviii 246 b.
/xVayi/ 237 b.
/>»vy 237 a.
pivo 237 a.
pldvaju 259 b.
pojas 236 a.
porosenok' 345 b.
prijatelj 258 a.
protiv' 251 b.
protivniii 251 b.
//roiu 249 a.
roj« 319b.
r,////i 330 b.
nlw'/" 325 b.
jit'ui (sic leg.) 393 L.
slavitj 397 a.
slovo 397 a.
slusaju 396 b.
smertj 288 a.
sobaka 398 b.
jo/ijc 439 a.
^//^/•//y 428 a. Praef.
suk' 385 a.
^oez' 384 b.
semla (sic leg. pro ^cmld)
112 a.
^er/fo/o 181 b.
^e/vio 149 a.
7K / 133 b.
/ar' 125 b.
s evdtj 133b.
siltui 120b.
sora 112a.
temnota 1 65 a.
temniii 165 a.
/<■/*/' 163 b.
tcplola 163 b.
/tr/i' 1 73 b.
terplju 167b.
tesatj 160a.
//'c//u 173 b.
tisinit 173b,
tncilo I69b.
tncii 169b.
tomlju l64b.
tonju 162b.
tonkii 163 a.
trjasu l75a.
Irjasus; l75a.
tucnui 171 b.
//6oj/'/: 268 a.
ugnlj 3 b.
umiraju 288 a.
tiejy 369 b.
ro/' 372 a.
ro//7tf/,' 343 b,
to'^'o 343 b.
vulju 343 b.
lo/Ar' 371 b.
volna 61 a. 343 b.
volos' 351 a.
voron' 347 a.
voronj 34 7 a.
voronoi 347 a.
vosk' 293 b.
vrosdaju 35 1 a.
viibiratj (slc leg. pfO vyb-)
343 L.
viibnr' (sic Icg. pro vjrbor)
343b.
zieliil 402 b.
1) Vocabula Golhica.
a/l4a.
afaika 30 b.
«/<2r 14a,
aflifnan 321 b.
aflard 14 a.
G. E lii
ahaks, th. ahaki 40 a.
/2////2 30 b.
ahtau 28 a.
/jAfa 14 a.
aigan 49 a.
/z/'A:a 30 b.
Ge
rman icis.
ains, tb. a/'//a 64 b.
airus 19 b.
a/'j, th. a/'.$a 19 b.
aithei, th. ait/tein 7 a.
a/'rf, th. a/'tia 41 b. 65 a.
a/</j, th. a/</a 22 b.
a/</.f, ih. aldi 22 b.
o/ya 22 b.
aljis , th. a//a 13 b. 31 I
143 b.
alls, tb. alla 414 b.
a//a 9 a.
60
473
Vocabula Slavica. Slovenlca. Serblca. Bohemlca. Polonira. Riissica.
panU Tl^. L.
pamanli '283 b.
pikun 224 b.
pena 261 b.
pere 238 b.
plavu (sic leg.) 23^) a.
plju 2.59 b.
plovun^ inf. phili 25'Jb.
postelja 427 b.
posllali 427 b.
pre- in pre-idun ^ pre-x>odili
23 1 a.
pres/o/u{s'\c leg.yro pres/o/)
427 b.
/)n 248 b.
prija/i 258 a.
pro 248 a.
prostirali 427 b.
prostran 427 b.
priivuj 246 b.
;?u7i/i 227 b.
radosca ArtOh.
radu (sic leg. pro rad) 450b.
rana 377 b.
rastun 351 a.
rekun, 2. ps. recesi 339 a.
re^^rt// 322 b.
ryu, praes. revun 322 b.
roditi 326 b.
rog^M (sic legendum pro rog)
392 b.
r^sda (sic leg.) 325 b.
rudSli san 325 b.
runo., gcn. runcse 336 b.
rusiti 336 b.
rildajuii 324 b.
riisdi 325 b.
ruvali (sic leg.) 336 b.
* = scr. sri j 378 a.
saditi 406 b.
;fam 409 b.
san/i 378 a.
jd6e, jeie 437 a.
sedml^ tb. sedrni 409 3.
sedrniij (sic legendum pro
sedmCii) 409a.
ses/ra 439 a.
seti 4 1 9 a.
j?, jj 174 b.
siln 390a.
.5//0 4l9a.
sini 393 a.
sjadun 406 b.
skaka/i 384 b.
iladUku 439b.
i/a// 41 5a.
.s/«i-« 397a.
slovun 397a.
smeja/i 435 b.
snigu (sic = CHtrZ legen-
dum est pro sneg) 432b.
snoclia 432 b.
solu (sic legendum est pro
snl) 4l5a.
srami/i 450 a.
sridu 97 a.
srudize, th. srudtzjn 449 a
bis. 97 a. 450 a.
s/enajun 426 b.
stisa 428 a.
s/o 381 a.
.r/oyu 429 b.
s/re/i 427b.
.tM 401 a. 409 b.
suc/iu (sic = ^'^yV^ legen-
duni est pro silch) 391 b.
suliza (sic leg.) 392 a.
suii (sic leg. pro su) 409b.
supi/i 438 a.
siinu 423 b. 420b.
svekru (sic leg.) 399 a.
svekrii 399 a.
sve/u (sic leg. pro jteV)
400 b.
svira/i 438 b.
svi/a/i 400 b.
svobodn 437a.
svobndl 437 a.
svoj (sic leg.), svaja^ svoe
437a.
2E.MA'Ji semli (sic leg. pro
^emli) 112a.
sima 448a.
snajun 1,56 a.
srejun 149 a.
jrc/i 39.5 a.
jui«// 103b.
svati 450 a.
svineli 4.37 b.
svonii 4.37 b.
ses/ijj (sic leg.) 400b.
sivun 420 b.
sui , th. sujo , fem. .11/70 (sic
leg.) 4l5a.
s'e 128 a.
j elajun 1 13 b.
s ena 147a. b.
>KHBOTX//j'o/M(sic iegen-
dum est pro s ivo/) 154 a.
s ivuti 1 53 b.
TA, /ii, /a, to 161 b.
tajali 1 / 4 a.
tekun 160 b.
/eVo 163a.
TO,TA, nom. /u,/a,to 16lb.
/og-t/a {tusda) 162 b.
/o/iM 48a. 168 b.
trepetii (sic legendum est
pro /repet) 174 b.
/re/iy 173 b.
r/f/, /riye, fem. /r/ 175b.
truii (sic = Tp/S legendum
est pro /ni) 165 b.
/u, /a, /o V. 2'0, TA.
/ulu, I73a.
/uiWu 161 b.
/u 177a.
/rari 177 b.
tvorjun 177 b.
u.s/a neut. pl., us/na f. 66 b.
radi/i 34 Ob.
i'aiij, inf lansa/i 262 b.
vesna 354 b.
vcsun 35 5 a.
vejii/i 356 b.
vemi, veda7>/i 362 b.
ve/ru (sic legendum est pro
vc/r) 356 b.
vidi/i 362b.
vldova 364 a.
vlnduti 35 1 a.
vlnsii (slc legendum pro
v/iis) 3.5 1 a.
vndn 53 a.
vranu (sic Icg. pro fron)
347 a.
vra/i/i 348 a.
xirichu 352 a.
;d7i 402 b.
2) Vocabula Slovcnica.
perdni/i 235 a.
/vro// 250 a.
.3) Vocabula Setbica.
brdo 235 b.
medju 284 b.
/^ccein 224 b.
vicein, vika/i 339 3.
4) Vocabuliim Bohemicuiii.
pro/i 250 a.
5) Vocabula Polonica.
ciesla 160 a.
gadac 1 lOa.
jalrecv {jati/reiv) 309 b.
fupac 335 b.
iupiez 335 b.
rusy 32.5 b.
saly, salki 402b.
cvies 373 b.
6) Vocabula Uiissica.
bdju 265 b.
bjeda 357b.
blcicu 280 b.
iorfrui 265 b.
boga/iii 268 a.
hrovj 281 a.
Vocabiila Lctlica. Slavica.
471
iopsnu 148 a.
zQiis 148 a.
iuwis 159 a.
iiiivu, {ul.zusiu (sic leg. pro
iusu) 154 a.
3) Vocabula LcUica.
braks 269 a.
dcfit 196a.
ilraudeUt 196a.
g^a/u, g^n/y/J (= S'V'-') 1 l^a.
ffajV/j 112 b.
g-0//lV (= 6'Olv) 119 b.
/j;io< {luhkohi) 336 b.
mr2/j 291 a.
/yrfir/i 2o0b.
salte 41 9 a.
saudet 423 b.
ikcettu (sic leg.) 136 b.
sku/jslil 139 a.
.sec/ 419 a.
smeet 435 b.
fsivist, praet. /sivida 440 b.
trljseht 175 a.
1) Vocabiila linguae Slavicao
voleris.
aJi/e 16 b.
aju 31 a.
beguii 274 b.
berun 270 a.
Jmu 356 a. 359 b.
bogu (sic leg. pro hog) 268 a.
bojun-saii 274 a.
bratru 280 b.
brernaii 270 a.
JriJr.^^Sla.
budili 265 b.
6u/*, fut. bundun 276 a.
c/iod/V/ 407 b.
cetiirije 130 a.
cctvrutiij, fem. cetvriilaja
129 b.
cV.s/m 391 a.
dami 184 b.
«f^yun 200 b.
de7/Vi 182b.
d^lo 200 b.
derun 180b.
desanti 183 a.
dei'ari/i"211b. 175b.
detveru (sic leg.) 193 a.
dtnX 186 b.
dojuti (sic leg. pro doju)
205 a.
do/e 8a.
(2o/u 8a.
domu 202 b.
dremati 196 b.
</(/, dunuii 204 a.
dusteriiiii 192 b.
dui// 192b.
diimu 205 a.
dra 197a.
ff/oJtZ (103 b.) 113b.
glunOina (sic leg. pro glu-
bina) 112a.
gluiil/oku (sic leg. pro ^/li-
6om) 112 a.
gora 116a.
gospodi' 227 a.
goxiindo (sic = rOBAJ,0
pro govjado scribendiini)
119b.
grnbljun 121 b.
giio 112 a.
g-uiijr(sic leg. prog-(/.5/ ) 440a.
1 eiini, jiiii eam 305 a.
iduri eo, iii ire 41 a.
igo 310b. 311a.
imami 306 b.
irnaii, ib. iriieii , gen. irnene
213b.
;i)W, ih. iVio 13 b.
iVe qui, yff.te quae 305 a.
is-chodu (sic leg.) 407 b.
iskati 46 b.
ynje 305 a.
jalra 304 a.
jesmi , jesti 28 b.
jedinii 34 b.
jucha 314 a.
juchu 314 a.
/uri eam 305 a.
E linguis Slavicis.
jutiduse 305 b.
junosti 313 b.
juiiH, 3l3b.
k •=. scr. in i 378 a.
kaja 8o a.
kamu, tb. kamcn 27 b.
kasiljati 83 b,
WeVi" 395 b.
Ao/e 85 a.
koleno 151 b.
koliku, th. koliko 86 a.
kor/uii 76 a.
kosti, th. A-oi/i 30 a.
kotorii 69 b.
AriV/, kaja, koje 8oa.
/e>iVi" 334 a.
///«//• 334 b.
-//Aro, nom. m. likii, in tolikii,
78 a.
liubiii 336 a.
lomiti 335 b.
/oi/Vi 331 a.
/oiit 333 a.
luca 323 b.
luciti 335 a.
luna 323 b.
riianso 293 b.
mati, th. ma/er, gen. rno/ere
294 a.
medM (sic = ME.^Z legen-
dum est pro med) 284 b.
mera 293 a.
mesdju 284 b.
mesuti 296 a.
minij 286 a.
mlusuft (sic = MAZ3X le-
gendum est "pro mlC,uii)
289 a.
mogun 281 a.
rnoj 284 b.
more, th. morjo 358 b.
mosigij, (sic = .MO^brX le-
gendum est pro moC,/g)
291 b.
mrun 288 3.
na 9a.
nagota 208 a.
narodii 326 a.
/le 207 a.
r?e4o, th. nebes , gen. nebese
209 a.
«ejori 220 a.
HiVw (sic leg.) 214a. 356 a.
nosii, 214 a.
novii, th. nof (7 211 b.
o 14a.
o£a 58 a.
oblisati 334 a.
obu (sic = OBX legendum
est pro ob) I6b.
o^ni"2b.
oAro, th. oces 2b.
onO,, ona, ono 9 3.
orjuii 20 a
o.tmj 28 a.
o.s/rw (sic = OCTpK Ifgen-
dum est pro ostr) 393 a.
oviza 26 b.
ovii, th. oto, feni. ota, neut.
ot'o 24 a.
470
Vocabula Lituaniea.
skcldeju 145 a.
skyda 142 a.
ikidcle 142 a.
skirii 144 a.
sklysti^ praet. skljdau 98 L.
slenkiu, ^T!tt\.. slinkau ^ fut.
slinksiu 4 I 4 a.
smerlis 288 a.
snegas 432 b.
sodinii 406 b.
spjauju, fut. spjausiu 401 a.
spindulys 1 4 'j a .
spindiiu 143 a.
sraivaii 29 b.
sratvju 436 b.
staigef 428 a.
staigios 428 a. Praef.
staigics 428 a.
j/o/a^ 427 b.
j/enu 426 b.
stelloju 429 a.
stokoju 429 a.
sfoivmi 429 b.
ju 401 a.
sukurii ugnin 139 a.
.su/fcM20b.
.5un«* 423 b. 420 b.
susalii 150 a.
jjifveru 343 b.
suwii, inf. ju/j 420 b.
sive/it 158a.
s = scr. u]s 378 a.
iaAra 385 a.
sdla 150 a.
saltas 1.50 a.
saunas 150 b.
lemas 393 b.
serai 387 b.
sesi, fem. sezios 400 a.
sestas 400 b.
Jesurs 399 a.
sStra 389 a.
i/ 174 b.
simtas 381 a.
sirdis, sen.sirdcs 449 a LIj.
//.s 174 b.
s/oiviju 39 / a.
io*// 384 b.
su, gen. junj 398 b.
sudas 385 b.
siveciii, inf. siveJti 400 b.
sivetas 400 b.
/ac?a 162 b.
taip, taipo 46 a.
/nAoJ 160 b.
tamsci 165a.
tarnsiis 165a.
tarpa 167 b.
tarpstu, pneL tarpau 167 b.
tas, td 161 b.
taJau 160a.
ttke/is 169 b.
tdkinu 169 b.
/e/t/f 160 b.
tekunas l60b.
tempju 162 b.
tSs (sic leg. pro ties^ 170 a.
tesiu 160 b.
teJiju 172 b.
tykas 173 a.
//A-/u 166 b.
t//a 173 b.
////a.f 165b.
tylii 173b.
/o/!« 165 b.
trecias 173b.
try/ika 1 75 a.
triniu 165 b.
trys 175b.
trokJtu, praet. troJkau 168 a.
Iropiju 174 b.
troJku/ys 168 a.
trurnpas 1 76 b.
trumpinu 176 b.
truppinu 176 b.
Iruppil 176 b.
tit, gen. taivens 177 b.
tunkii 171 b.
turii 172 b.
tuJcias 171b.
udis 372 b.
adra 54 a.
ugnis 2 b.
ukana 49 b.
ukininkas 66 a. 373 a.
ukininke 373 b.
u/./.t, th. uA/Vj 66 a. 373 a.
iila 59 b.
u/>;oe 14 a.
unva 59 b.
/«/.t 338 a.
usnis 59 b.
/jiive (uoJive) 399 a.
uzmirJlu 43.5 a.
uztveru ,341? b.
uzzenginias l45b.
ivadinu .''j40b.
ivagiii 107b.
wd/as 264 b.
«'o/c' 343 b.
ivandu, tli. ivanden 53 a bis.
ivarnas 31/ a.
«ar/u/ 196 b.
ivariaii 348 a.
tvartoju 348 a.
ivdsara 340 b.
tvaJkas 293 b.
ivazoju 35oa.
«.e/rfa.f 362 b.
ivetzdmi 362 b.
ivejas 356 b.
tve/ay 373 b.
ivc/ijimas 343 b.
ive/iju 343 b.
tve/ummas 3/3b.
tvcmju 3^3 a.
iverciii 348 a.
iversine 3.51 b.
iversme 351 b.
tverJinga 1 1 9 b.
tverJis 1 1 9 b. 372 a.
iverziOs 346 a.
iverzu .346 a.
weJpalauju (sic legend. pro
ivieJp.) 368 b.
iveJpatene (slc legend. pro
ivieJp.) 368 b.
iv^Jpatis (sic leg. pro tvieJp.)
227 a. 368 b.
iwjM 355 a.
tviddil naklis 284 b.
ividdurys 284 b.
tvi/kas 371 b.
tvi/na 61 a. 343 b.
iv//«/j 61 b. 126 b.
ivingis 33>^b bis.
ivyras .3i5a.
ivyrausas 345 b.
ivyresnis 34 5 b.
ivirstu 348 a.
tvissas, plur. ivissai 369b.
zerkolas 181 b.
zitikis 384 b.
zivdnas 437 b.
ztvanit 87b. 437b.
-' = scr. r\g 145 a.
zadas 110 a bis.
iadii llOa.
zaidziu, praet. ca/t/;au 119a.
zd/ias 445 a.
zandas 109 b. 442a.
zas\s 440 a.
zgma (sic ieg. pro ziema)
448 a.
zeidziv, 107 a.
zeme (sic leg. pro zemie)
112 a.
^e/j^/// llOb. 145 b.
zenk/as 187 b.
zepsa 148 a.
i/iu 187a. b. 189b. 391 a.
zinciju (sic leg.) 146.1.
zinaii 156 a.
zine 156 a.
ztnogiis l47a.
zmona 147 b.
i-odis llOa.
z6/e 445 a.
zoplys 148 a.
Vocabula Litiianica.
4G9
>nalu 289 b.
mdrCj^ g"^"' ""iiiii 3j8 b.
Ttidstos 21)3 a.
mattoju 293 a.
mazsdju 282 b.
mediis 284 b.
mes'nt 296 a.
melas (sic lcg. pro inie/as)
295 b.
me/inas 291 a.
/nWiu 289 a.
menlcay 286 a.
meiikas 286 a.
/ncnu (recordor) 285 a.
meiiu lli. rtiSnes, gen.tiicntsio
th. menesia 295 a.
/H.?ra 293 a.
merkiu 282 b.
mesa (sic leg. pro miesii)
36 b. 293 b.
meJ/as 296 b.
metas 293 a.
wieiu 296 b.
m,V/a 296 b. 302 a.
r/y/ju 295 b. 343 b.
mirkloju 296 a.
mirslu, praet. rnirriuu , fut.
mirsiii (sic leg. pro rnirsu),
inf. m;r<» 288 a. 435 a.
m/2« 296 b.
OToVij 296 a.
mOie, gen. rnolers 294 a.
mudriis 299 a.
muras 299 b.
77iujje 282 a.
na 268 a.
nabasas 268 a.
ndsas 208 a.
naras 213 b.
nardau 213 b.
naujas 2 1 1 b bis.
ne 207 a.
/lendre 208 b.
ni-ekas (nekas) 62 a.
/leiM 220 a.
nOsas 208 a.
nosis 214 a.
nubuiidii, praet. nubudau
265 b.
iiuskiindinu 103b.
nuzensimas 145 b.
oskci 4 b.
uzjrs 4a.
pabudinu 265 b.
pddas 238 a.
padribba 195b.
pasrebju 121 b.
paikas 238 b.
pakintu 382 b.
pa/aiiju 368 b.
paiekini 321 b.
pa//alpsilivei 33 1 a.
pa//apsitivei 331 a.
pa/iias 236 a.
panlas 225 b.
^ar- in parnadinu, pareimi
232 a.
pardas ^^^h.
parsas 345 b.
/;a^ 236 b.
paskiausas 236 b.
paskuy 236 b.
paskuttinnis 236 b.
pata/as 227 a.
/;a//227b.
patis \\\ ivespatis (sic leg.
pro tviespalis) 227 a.
pats 227 a.
paukJtis 224 a.
pautas 247 b.
peccnka (sic leg.) 224 b.
pecius 224 b.
yofidaj 238 a.
petias 237 b.
penas 237 a. 238 b.
/>eni/ 224 b.
penii 237 b.
>»er 56 b. 238 b. 232 b.
pcrdziii 235 b.
persa/C 152 b.
perkii 96 b.
perJii 249 a.
perzensimus 145 b.
piska 237 b.
pestii 241 b.
pjrkiii 238 b.
piA/af 238 b.
pi/tias 231 a.
/^irrfa 235 a.
pirdis 235 a.
pirttias 231 b.
p/atiis 247 a.
p/duju, praet./?/(;iv/au 259 b.
p/dukas 244 b.
p/aukiii 259 b.
pleJau 77 a.
^/eju 77 a.
/^Z UD,p/usiu, praet. p/udau
259 b.
;>fl 55 a.
ponas 237 b.
/.ra 248 b.
prdrakas 329 a.
praskunda 103 b.
praJau 249 a.
prekis 96 b.
/jrei 250 a.
prSte/us (sic leg.) 258 a.
^ri 248b.
prisentis 151 b.
pri/impii, pri/ipti 334 a.
pritiianus 285 a.
pripiltas 231 a.
/^ro 248 b.
pu/kas 230 b.
pussS 239 a.
piistas 245 b.
pustau 245 b.
puivii, laLpiJsiu (sic ieg. pro
pHsii) 246 a.
ra>a.f 392 b.
rasanju 315 b.
ratnbiis 332 a. 331 b.
ramii 318 b.
rassd 319 b.
rdlas 317 b.
raudii 325 b.
raudoju 324 b.
raudiinas 325 b.
reAriu .339 a.
remjos 331 b.
rernju .T^l b.
reptoju 414a.
rei»'» (sic leg. pro riceea)
123 a.
rimti 318 b.
rokia 35 1 b.
rdna 377 b.
ruddas 325 b.
rudis 325 b.
rud» 326 a.
rustas 97 a.
rustybe 97 3.
ju in sadarbininkas,
sakaratvis 401 a.
sakau 378 a.
sa/diis 439 b.
sijpnas 438 a.
sapniu 438 a.
iau/6-423b. 439 a.
sdusas 391 b.
ioiv sibi, saiveiis sul 437 a.
Janaj, f. sawa 437 a.
saziiiC 1.56 a.
sidmi 406 b.
sckmas 409 a bis.
seku 404 b.
se/u 415 a.
septyni, (. septynios 409 a.
sessu, gen. sessers, pl. noru.
sesseres 439 a.
st 174b.
skaistas 143 a.
skaistus 143 a.
ska/nuju 101 b.
ska/bju 101 b.
ska/dau 144 a.
skaudejimas 103 b.
jAaui/i- 103 a.
skedrd 144 a.
468
Vocabula Lituanica.
garninu 146 b.
gana 109 a.
ganau 109 a.
gandinu 110 a.
g^orie"! 13 b.
gasliis 125 b.
gaspadii 125 b. 229 b.
gedmi (sic leg. pro sicclrni)
llOa. 112 b.
gedii 113 b.
gelbmi 79 a.
gele (s\c leg. pro ff/f/e) 120b.
gelme 112 a.
gellonas 120 b.
gernii 146 b.
genl)s 146 b. 151 a.
gerat (sic leg. pro gieras)
118 a.
gerrii, praet. gerau 112 a.
gfle ii2a.
gill jbe i\2z.
gillus 112 a.
girnrnine 146 b.
girna 149 a.
girnos l49a.
' girtoju 112 a.
gjwas 153 b. 154 a.
gywala 154 a.
gjrivenu lo3 b.
g-odiis 113 b. 118b.
grebju 121 b.
\lgas 190 a.
immu , praet. ernjau , fut.
irnsiu 306 b.
inroniju 377 b.
insiiverzu 346 a.
-i/io vel -ip iu adverb. ut
laipo vel '«'/", kaipo vel
A:a(/> 46 a.
issizoju 148 a.
w 39 a.
isdrjkens, isdrjkelis 190 a.
iskankii 67 b.
issirpstu 395 a.
iswerzu 346 a.
jaunas 313 b.
jautis 310 a.
jdwas 308 a.
jeskau 43 a.
jeskoli 46 b.
yVj, dat.yaz/;, loc. yame 305a.
joju, [ul.josiu 308b.
jukas 187a.
jiikoju 187 a.
jungas 310b. 311 a.
jungiu 311 a.
jus 314 a.
jusmi 310 a.
jiisu 310 a.
k = scr. mj 378 a.
kaiciu 400 b.
kaip, kaipo 46 a.
kaire 74 b.
kaistu, praet. kaitan 400 b.
kaitinu 400 b.
/ra/6a 150 a bls.
kalbii 150a.
A^a//ne" 82 b.
kalinjs 82 b.
*«/iM 82 b.
kalpii, praet. kalpejau, fut.
kalpcsiu (slc leg. pro
kalpesu) 98 a.
kaiidpe 381 a.
Aa/icVa 382 b.
kandis 106 a.
kdndu 69a. 105b. 106 b.
kankalas 67 b.
kankii 67 b.
kantrus 382 b.
karcei (slc leg.) 387 b.
karslas 123 b.
karitymetis 123 b.
karstis 123 b.
karsii 77 a.
kiirtas, ivenaii kcirtari
dii kartu
tris kartiis 403 a.
karive/is 78 a.
^aj 85 a.
katras 69 a.
kaukiu 390 a.
kelduju (sic leg. pro A-/V-
/o«;u) 131 b. 134a.
kelias (slc leg. pro kiclias)
131 b.
A-t//.t (sic Icg. pro kiclis)
151 b.
ke/oiie (slc leg. pro kitione)
131 b.
kelos (slc leg. pro kielos)
13 !a.
Ar?/« (slc Icg. pro A/c/m) 78 a.
134 a.
A-e//cVu 382 b.
^e///e/u 382 b.
kemas (slc leg. pro kiernas)
123 a. 389 a.
A-f^ii, (ul.kepsiu (sic leg. pro
kcpsu), inf. ^f/^// 224 b.
kertii, iuf. kirsti 75 b.
A^f//« 136 b.
ketlurkojis 131 b.
keliiri 130 a.
keturolika 129 b.
ketvvirtas 129 b.
/(/a///e'94a.
kinnele 92 a.
kirminis 92 a.
«i/;:/.f 384 b.
kytras 136 b.
/f/aiu 397 a.
/f/«aju 396 b.
kleJGju 395 b.
Ar/eV/j 395 b.
A-//de>/ 395 b.
/t//A;/M 97 b.
^//j/« 395 b.
Aroya 1 3 1 b.
A:d//« 139 a.
kostu, koseti 83 b,
kramtau 13 Jb.
kraujas 96 b.
krjstanju 97 b.
/aW/A:iV 103b.
kuil/s 94 a.
kulnis 133 a.
kupotas 88 b.
kuprii 88 b.
A:«r 77 b.
kurropkit 128 a.
kurru, pract. kuriau 139 a.
kusinu 88 a.
kivapas 12/ b.
kivepju 1 27 b.
kivefjs, gen. kivecio 400 b.
/abas 33 1 a.
/aidoju 34 1 a.
/aime 329 a.
/aizau 334 a.
/aizu 153 b.
/duju 336 b.
/oukas 337 a.
/««A:/« 336 b.
lauzu, praet. Iduiiau 323 b.
/eidmi vel /eidziu 3l9b.
liiigivos 329 a.
/e///i 330 b.
lesas 334 a.
/eziiivis (slc leg. pro lieiu-
ivis) 153 b. 334 a.
////, /^ya 334 b.
///fuj 334 b.
liudinu 326 a.
/o6/j 33 1 a.
/oy«, fut. /oj^/« 323 a.
/okjs 6 1 b.
/«6y« 336 a.
lumas 98 a.
/////a 330 b.
/«//« 335 b.
rnace 281 a.
macis 281 a.
rnacniis 281 a.
mdcius 293 a.
mainas 302 a.
niainau 302 a.
maisau 296 a.
rnaldinu 289 b.
//ia/;n« 289 b.
Vocahnla IJoriissIca. LiUianica.
467
E. E lineiiis Letticis.
1) Vocabula veleris liinuac
Burussorum.
austin 66 L.
billa 267 a.
deiivas 193 3.
endeirit J 8 t b.
enterpo 167 b.
enivachernoi, e/jivarAre 33i)a.
gerbu 1 1 2 b.
ij 39 a.
katvids, f. kavida 364 a.
hittatvindin 364 a.
kitteividei 364 a.
kunst 117a.
kura 73 a.
labbas 331 a.
labs 33 la.
lap 330 b.
likuis 334 a.
malda 301 b.
pansdan 236 b.
pecka 23 6 b.
pirsdan 236 b. 244 a.
pokuntu 117a.
polinka 321 b.
poutnn 237 a.
poivackisna 339 a.
sen 409 b.
skfslan 391 a.
stallil, slaUeniai 429 a.
stawidas , slawids 364 a.
tauta 171 a.
tawas 171 a.
iatviska 1 7 1 a,
teikusna I 60 a.
teisi J60a.
teisint 16()a.
tikint, likinnitnai 160 a.
tusnan 173 b.
tussise 173 b.
wack praef. en 339 a.
waidijnai, ivaidili 362b.
ivaispallin 373 b.
ivartinna 348 a.
-ividiis, ivids f. ividn in sta-
vidas , staivids , kaivids,
f. kavida 364 a.
tviddai 362 b.
ividdeivu 364 a.
2) Vocabula Lituanica.
abejeip 58 b.
nbejets 58 a. b.
abii, th. aba 58 a.
akmu , th. akrnen 27 b.
a/kstu,praet.a/kau,(iil.a/ksiu
(sic enim legendum est
pro alksu) 24 a.
a/pstii, pr. a/pau, f. alpsiu
(sic ieg. pro alpsu) 24 a.
airizis ISa.
onaj vel an'j f. a/xV 9a.
angis 3 1 b.
angiis 3 b.
an/ 6 b.
antras 13a.
a/J- 15b.
apacia l4a.
apacinj l4 a.
apa/pstii 24 a.
apatinnis 1 4 a.
apdalrits 181 b.
apga/u 1 52 b.
aplitru 1 / 2 b.
ar^ 20 a.
oj 3 1 a.
asara 27 b.
ai/njt 27 b. 393 a.
astrus 393 a.
astuni 28 a.
ajiva 28 a.
al/eidziu 320 a.
ativeru 343 b.
audrd 54 a.
audziu 372 b.
autru 33S a.
aukstas 33&a.
ausra 59 b.
««/j 26 b.
bagotas 268 a.
baidait 2 / 4 a.
bdirne '2~ii. 279 a.
iaiV/V 274 a.
6a7/a.t 236 a.
ia/irfa 262 b.
banga 268 a.
6e 359 b.
ieya 357 b. 358 a.
bcdnas 357 b.
berzas 278 a.
biaurits 274 a.
bijait 2 < -1 a.
bl//uju 26 7 a.
i//:ga 280 b.
6r<"//.f 280 b.
bruivis 28 1 a.
bucioju 139a.
budrits 265 b.
bundii 265 b.
burna 267 a.
billi, buivau, busiu 276 a.
(esmi 28 b.)
cilas (s!c leg.) 402 b.
cjrstas (sic ieg. pro czjstas *)
391 a.
cystybe 391 a.
cysliju 391 a.
curii 139a.
dairaus 1 8 J b.
daliju 182 b.
dans 182b.
dalljkas 182 b.
dangiis 187a.
danlis l79a.
*) Vid. gramni. comp. I.
§ yj /i. p. 1 Ij. not. '.
dazau 188 b.
debesis 209 b.
dedit 200 b.
«/.•^■//lu 183 b.
degii l83b. 187a.
dejiiju 1 93 a.
rfe/e 205 a.
demi 200 b.
dena (sic leg. pro dieiia)
186 b.
dengiii 177 b.
desimtis, desimts , desinit
183 a.
desine 178 b.
deivas (sic leg. pro AVivaj)
193 a.
deiveris 193 a.
deivyni 21 Ib. 95 a. 164b.
175b. 209 b.
doiviu 190a.
drasits l99b.
drebit l95b.
drimba 195b.
dryslu, praet. Jr/jau 199b.
drutas 206 b.
du 197 a.
dukte, gen. dukters 192 b.
■dumai 20.5 a.
dtirni, ditsti, duste 184 b.
dUrys I96b.
diirnas l92a.
duru 191 a.
divylika 196 b.
eimi 4 1 b.
esaris, f. esanli, acc. m. esaii-
tiri 408 a.
esrni 28 b. cf. iii// 276 a.
gddijns 1 1 0 a.
gaidjs llOa. 112b.
ga/jbe J52b.
ga/u ]52a.
ga/vii I23b.
59*
466
Vocabula Latina. Franco-Galllca. Valacliica.
sudn 440 b.
sugo 140a.
sui 437 a.
sulphur 39] b.
surn^ est 28 b.
sum (eum) 401 a.
suo 42Ub.
super 56 b. 55 a.
susurro 438 b.
sus 392 a. 423 a.
suus 437 a.
tabeo 164 b.
talis 48 a. 168 b.
<a;n 161 b.
tango 169 b. 95 a.
tantus 169 b.
/e^ol77a. 429 a.
te//us 168 b.
/e/um 165 b.
-tem in item, autem AA a.
tempus 163 b.
<e;ido 162 b.
tenebrae 165 3.
tener 162b.
/d.,!u/xl62b.l63a.39b.ll8a.
tepen l63b.
ter 176 a.
terebra 165 b.
terminus 165b. I68a.
tero 165 b.
terra 199 a.
terreo 175a.
tertius 173 b.
tignum 160a.
tingo 188b.
-tius in propositius 8b.
/0//O 172 b.
tonitru 426 b.
/ono 426 b.
torreo, tostum 168 a.
tot 69 b.
totiens, toties 45 b.
/ranj 165 b. 170 a.
tredecim 175 a.
tremo 175 a.
trepido 174 b.
/rej 175 b.
-/r/c 92 a.
triginta 175 b.
trislis 175a.
/n/;»- 196 a.
tu 177 a.
rc/z» 171 b.
/ueo 171 a.
tuli 172b.
/um 161 b.
lumeo 171 a.
tumultus 172 a.
tumulus 171 a. 400a.
/unt- 161 b.
tundn 171 b. 70 b. 259 b.
turgen 171 b.
tussin 173 a.
/u/e/a 171 a.
tu/or 171 a.
uier 60 a.
udus 54 b.
u/u/a 59 a.
umbilicus 213b.
umbrd 18 a.
unda 52 b.
un^o 5a.
ung-u/.s 208 a. 213 b.
ungula 208 a.
unus 64 b.
urbs 244 a.
urceus 358 b.
urgeo 21 a- 60 b.
urina 358 b.
urna 358 b.
uro, ustus 59 b.
ursus 61 b. 338 b.
usque 8a.
u/fr 69 b.
uterus 53 a.
utco 54 b.
uvidus 54 b.
uxor 314 b.
t;aci//o 134 a bls. 338 b.
vagor 346 a.
ro/eo 263 b.
i'aiidus 26^5 b.
t^o///j 343 b.
vallum 343 b.
valor 263 b.
varus 338 a. 450 b.
vas 353 b.
taj, vadis 341 a.
toj/o 150 b.
vastus 338 a.
vasum 353 b.
ra/ej 69 b. 111 a.
i'e- (vecors, vcsanus) 3.59 b.
vecors 359 b.
tf/io 355 a.
velare 137 b.
t;e//o 77 a.
velum 137 b. I40b. 343 b.
t^enrfo 200 b. 225 b.
veneo 225 b.
veneror 342 a.
venio 111 a.
venor 375 b. 71 b.
venter 146 a.
ventus 356 b.
renus 342 a.
ver 340 b.
verbum 112a.
veretrum 372 a.
vergo 346 a.
vermis 92a. 69b. 77a. 107b.
111 a. 125b. 127b.
verna 353 b.
verres 372 a bis.
verro 77 a.
verto 348 a.
vesanus 359 b.
vescor 125 b.
resta 353 b.
vestibulum 353 b.
vestio 354 a.
vetus 340 b.
via 355.
t;/6ro 72 a. 270 a.
vicus 373 b.
viden 362 a.
vidua 364 a.
vieo 372 b.
vigeo 371 a.
vigil 151 a.
vigilo 151 a.
viginti 359 b.
t;///u.f 61 a. 343 b.
t;/nc/o 212 a. 21 Ib.
vinco 211 b.
vir 345 a.
virga 352 a.
viridis 445 a.
virus 369 b.
vzscus, viscera 367 b.
vlia 154 a.
vltex 372b.
t;///.r 372 b.
t;//u/ux 340 b.
vivo, vixi^ victutn 153 a.
69 b. 111 a. 112b. 125b.
150a. 445 a. — f/.rj39a.
276 a. vlctum 276 a.
vivus 154 a.
t;o/o 343 b.
volvo 126 b.'
vomo 343 a.
toro 112a. 339a.
t'o.r 337 a.
Vulcanus 59 a.
vulnus 377 b.
vulva 59 b.
4) Vocabula Franco-Gallica.
chanceler 129 a.
paille 235 b.
5) Vocabulum Valachicuni.
chamor 71 b.
Vocnbiila Latina.
4G5
praeler 214 a.
pravus '2o6a.
precor 249 a. b.
preliendo 121 b.
premo 306 b.
prelium 96 b.
primus 231 a. b.
prinr 231 a.
privus 247 a.
pro 248 b.
procelln 134 a.
procerus 74 b.
praco 249 a.
prnfundus 264 a.
pronus 2o4 b.
properus 131 b.
prnpnsilius 8 b.
prnpter 214 a.
psillncus 240 b.
pubes 242 b.
puer 243 a.
pugno 146 a.
pugnus 275 a.
;7u//(« 247 b.
pulvis 237 b.
purus 24o b.
pus 246 a.
/»u.tn 242 b.
pusus 242 b. '
pulare 245 b. 265 b.
/ju/eo 246 a.
/>u/(;r 246 a.
putresco 246 a.
qufidrnglula 130 a.
QC/yiES, (juaern^ quacsivi
140b.
qualis 86 a. 48 a.
quarlus 129 b.
qiiater 129 b.
^ua/io 88 a. 243b. (375b.)
qualunr 130 a.
qualuordecim 129 b.
9ue 128 a.
^ueo 379 b.
queror^ questus 399 a.
quies 389 a.
quiesco 389 a.
quinquaginla 22.5 a.
quinque 224 b. 243 b. 330 L.
qiiinquies 45 b.
quinlus 225 a.
quippe 128a.
quis ^ quid\ quo , qund ^ 7"'*i
qunrum^ quos; quae 85 a.
qunt 69 b.
quoliens, qunlies 45 b.
rabies .318b.
racemus 195a.
rarf/x 22 b.
rapio 122 a. 320 a. 335 b.
re- 232 a.
rectus 21 a.
rfg-o 21 a. 320 b.
reminiscor 303 a.
rf/>o 318 a. 414 a.
reprehendn 1 1 4 a.
repudin 1.38 b.
reslis 394 a.
rete 121 a. 394 a.
rcr 320 b bis.
rideo 435 b.
rigo 351 b. 413a.
rima 333 b.
rile 62 a.
r//«.j 62 a.
rivus 436 b.
robur 326 a.
rndo 318 a.
rngo 249 a.
ro.f, rnris 319b.
rnstrum 318 a.
rola 317 b.
ruScr 325 b.60a.326a.426a.
rudens 324 b.
rudis 326 a.
rudo 324 b.
ru/u.5 325 b. 441 a.
rugio 345 b.
rumino 328 b.
rumor 323 a.
rumpo, ruplus 335 b.
ruo 436 b.
rupis 144 a.
rus, ruris 326 a.
sagax 415b.
sagio 41 5 b.
sagus 4l5b.
sal 415 a.
salio 41.5a.
saliva 4l5a.
snlum 415 a.
salvus 4l4b. 402 b.
sam 401 a.
sanguis 30 a.
sapsa 401 a.
sat 167 b.
satur 167 b.
scaevus 415 a.
scando 426 a.
scapula 426 a.
scuieo 101 a. 426 a.
scelus 143 a. 426 b.
scindo, scidi 143 b. 30 b.
scinlilla 144 a.
scin 83 b.
scren 142 b.
se in semel 402 b sq.
seden 406 b.
segnis 404 b.
sem in semper 401 a.
jeme/ 402 b sq.
jemi 418 a.
semper 401 a. 408 a.
-sens , -senlis in praesens,
absens, acc. -sentem 408a.
seplem 409 a.
Seplember 358 b.
seplimus 409 a.
sequor 404 b.
serpo 318 a. 4l4a.
serum 4l8a. b.
serus 418a.
sex 400 a.
sextus 400 b.
si in simul 412 b sq.
siccus 391 b. 392a.
sido 406 b.
ji7<".«' 388 a.
sim in simplex 402 b sq.
similis 409 b.
simplex 402b sq.
simul 402 b sq.
.t/nij/fr 4l.5a. .358a. sinisti-
mus 4l5a.
sipo 102 a.
{sisiis 109 b.)
silis 59 b.
.jmarog^<fu.f 27 b. 288 b.
snccr 399a. 27b.
socrus 399 a.
sol 439 a. 423 b.
snllennis 4l4b.
snllers 414 b.
solvo, solulum 336 b.
snmnus 438 a. 14 a.
snns 437 b.
sopio 438 a.
soror, sororem 439 a.
sns (eos) 401 a.
spargo 43.3 a.
specio 236 b.
spero 433 b.
spirn 399 a.
splendeo l43a.
spolium l42a.
spondeo 142 b.
spons, sponle 142 b.
spun 401 a.
sqtiama 142a,
slella 169a.
slercus, slercoris 379 b.
slerno 427 b.
slipes 427 a.
sio 429 b. steti 430a.
siupeo 427 a.
suadeo 341 a.
suavis 439 b. 54 b.
sub o6 a.
subimo 306 b.
subter 214 a. 256 b.
succus 140 a.
59
4G4
Vocabula Latina.
mnnile 2S3a.
MOn 435a.
mnrbus 288 a.
mordeo 289 b.
morior 288 a. mortuus 95 a.
morj 301 b.
morus 300 a.
/noj, moris 435 a.
mucus 298 a.
m«g-/o 298 b.
mutoo 289 a. 290 a.
mulgeo 289 a.
7no//«f 278 a. 244 b.
mundo 283 a. 299 a.
^nunduj 283 a. 299 a.
mungo 298 a.
murmur 290 a.
murus 299 b.
mus, muris 301 a.
musca 282 a.
mu/o 302 a.
mulus 300 b.
NAC , nanciscor, naclum
208 a.
nare, nds 432 a.
nar/.r 212 a. 214 a.
.nascor 146 b. 122 a.
7ialus 146 b. 123 b.
nasus 214 a.
navis 223 b.
nf 207 a.
nebula 209 b.
iV£C211b.
necare 211 b.
neclo 2l2a.
neg-o 30 b.
nempe 128 a.
neo 212 a.
NEPOT 209 b.
ne/y//j 209 b.
ne-qui-nont 379 b.
nex 211 b.
n/ro 296 a.
n/rto 296 a.
nWuj 221 b.
niger, tli. "/5T0 222 a.
n/n^o 215 a.
ninguis 215 a.
ninguo 21.5a.
nilor 304 b.
ni.v, nivis 21.5 a.
nocere 211 b.
NOCT, nnctu 207 b.
nolo 210 a.
nornen 21 3 b. 133 b.
non 207 a.
nosco 155 b. 122 a. 2l3b.
novem 211 b.
novus 211 b.
nubes 209 b.
nudius 194 b.
num 222 a.
nu/«<-n 222 b. 210 b.
nuo 449 b.
nurus 432 b.
oi 16b.
occulo 1 3 / b.
ocior, ocissirnus 40 a.
oc/o 28 a.
October 358 b.
oculus 2 a.
odi 70 a. 129 b.
nffendo 441 a.
ninns 64 b.
nlcsco 22 b.
opalus 56 b.
opera 35 a.
operio 343 b.
nppidum 227 b.
o/j/o 35 a.
0//UJ 3o a.
ora 26 b. 25 a.
orbus 23 a.
nriur 39 a.
orno 23 b. 277 a.
oi (oris) 40 b.
oj, ossis 30 a.
osnamentum 277 a.
oslium 66 b.
or/j 26 b.
P^ in /<rJ-./237a.
piibulum 237 a. 224 b.
palam 244 a.
palea 235 b.
pallidus 236 a.
palpebra 281 a.
palus, paludis 53 a. 236 a.
pangn 236 a.
/)«n/j 224 b.
pnpilla 139 b.
/<«r 23 l a.
parcn 77 a.
parcus 77 a. 92 b.
pardalis .385 b.
pardus 385 b.
pario 270 a.
pars,par-tis 78 b.
parum 77 a.
parvus 77 a. 92 b.
/^ojco 224 b. V. /'^.
passer 224 a.
passus 228 a.
/^«/6T 24 Oa.
palera 238 a.
palruvo 240 b.
paucus 77 a.
/le in quip-pe nem-pe 128 a.
peccare 238 b.
peclus 338 a.
/^fcuj 236 b.
/>^fl 229 b.
/)ffc/o 235 a.
/^e/or 238 b. 242 a.
/>(?///j 143 a.
/»e//o 134 a. 227 b.
penetrare 165 b.
/.fnna 226 a. 259 b.
/jer 238 b. 232 b.
percutio 88 a.
/<erdo 200 b.
pcregrinus 239 a. _
perendie 231 a. 234 b. 83 a.
perendinatio 186 b. 231 a.
perendinus 186 b. 23 la.
perennis 4l4 b.
peritus 132 b.
perna 1 33 a.
pernicies 2 1 1 b.
pes 229 b.
pessimus 242 a.
pessumdo 200 b.
peio 226 a. .
/«Va 240 a.
pilum 244 b.
pingn 240 a.
pinguis 248 a.
pinso 24 1 L.
piper 24 1 a.
piso 24 I b.
/?/uj 258 a.
placen 258 a.
placo 258 a.
plango 95 a.
/*/<?& j 230 b.
/y/ff/o 234 b.
plenus 231 a.
plico 234 b.
/,/oro 259 b. 261 b.
PLU, pluit 259 b.
pluma 2.59 b.
plurimiis 244 b.
/./(/j- 244 b.
PO, poluni, poturus 237 a.
139 b.
pnculum 237 a.
/)o/- in polliceor,polluo2o0a.
pnllingo 187b.
/^O/Vr, />onj 227 b.
pontus 238 a.
populus 230 b.
pnr- in pnrrigo 250 a.
pnrcus 345 b.
/)or/a 196 b.
portio 78 b.
/)or/o 270 a.
/>oj- in possideo 250 a.
posco 249 a. b.
post 236 b.
/^o//^ 227 b.
/)rae 250 a.
praecello 78 a. 134 a.
praesens 408 a.
Vocabula Lalina.
4G3
gloria loob.
glulen 121 a.
glutio 112 a.
GNA, gnarus 15;') b.
(g)nascor, gnaluo 146 b.
GNO, (g)nosin , ro-gnosco,
i-gnoro l.)ob.
gradior i).ja.
gradus 95 a.
grarnen 121 a.
grandis 95 a. 3.31 a.
granutn 149 a.
gratus 122 a.
gravis 118 a.
grjr/lus 159 b.
gu/a 112a. 114 a. 69 a.
gurges 113 a.
gurgulio 112a.
gustus 154 b.
habeo 446 b.
halare lOoa.
heri 450 a.
hesternus 450 a.
hiare 108 b.
hibernus 448 a.
hic 85 a.
hiems 448 a.
kilaris 445 b.
hinnio 449b.
hircus 372 a.
hornamentum 278 b.
horreo 445 b.
hospes, hos-pit-is 125 b.
hostis 125 b.
humus 277 b.
id 43 b.
idem 44 a.
-iens, -ies in totiens, toties,
quotiens, quoties , quin-
quies 45 b.
igitur 47 b.
ignis 2b.
ignoro 155 b.
imber 18 a.
immanis 293 a.
impedire 228 a.
impeto 226 a.
»>i 1 a. — 9 a.
inclutus 396 b.
indulgeo 190a.
infcrior 8a. 426 a.
inferus 16a. 441 a.
infimus 8 a.
/n/ra 8a.
inquarn 108 b.
iWffr 12 b. 214 a. 256 b.
intrare 165 b.
involvere 126 b.
ira 48 b.
i> 42 b.
jV/c, ista, istud 161 b.
itern 44 a.
ilerum 43 b.
-yat/o 308 b.
janua 309 b.
yecur 304 a.
jejunus 306 b.
jocus 186 b.
jugum 310b. 311 a.
jumentum 310 a.
jungo 311 a.
junior 313b.
Jupiter, Jovis 194 b. 178 b,
186b.
juro 310a.
jus 310 a. 236 a.
jus, juris (^wjxog) 314 a.
juvare 310a.
juvencus 313 b.
juvenis 'i\3A. juven-um3^9>\>.
labium 330 b.
labo 331 b.
labor 124 b. 331 b.
labrum 330 b.
lacero 177 b.
lacryma 27b.
LACT 119 b. 190b.
laedo 31 8 a. 34 Ib.
laetus 258 a. 42 b.
lambo 330 b.
lamentum 193a. 330b.
Lares 3.53 b.
largus 352 a.
lascivire 332 b.
lascivus 332 b.
Lases 3.53 b.
lassus 123 b. 124 b.
lateo 319 b.
latro 186 a. 338 a.
latus 247 a.
laus, laud-is .342 b.
lavo 203 a. 259 b.
lentus 98 a.
letum 42 b.
levir, th. leviru 193 a.
/erw 329 a. 237 b.
/j in talis, qualis 48 a.
libet 336 a.
/i6/rfo 336 a.
/./C, linquo 321 b.
/ice< 187b.
/len 259 a.
iigare 31 6 b. 329 a.
lignum 183 b.
limp idus 1 8 9 b .
limus 334 a.
lingua 153 b.
lingo 334 a.
lino, litum 188 b. 334 a.
linquo 321 b.
liqueo 334 b.
liquo 334 a.
locus 337 a.
longus 190a.
loquor 330 b.
/uiei 336 a.
ZCAC323a.
luceo .323 a.
/urfo 91 a. 186 b. 209 a.
ludus 209 b.
lugeo 324 a.
/u/nen 71 b. 224 b.
luna 71 b. 224 b.
luo 259 b.
lupus 371 b.
/ux 323 a. b.
mactus 281 a.
macula 291 3.
madco .54 b.
madidus 54 b.
magnus 281 a.
malleus 289 b.
ma/o 39 a.
mando (mandare) 285 a.
mando (mandere) 289 b.
marcesco 304 a.
mare, th. mari 358 b. .54 b.
197b.
margarita 283 a.
mas, maris 242 b.
masculus 242 b.
ma/er 293 b.
maturus 281 a.
maxilla 267 b.
meare 297 a.
meditor 302 a.
medium 28-i b.
med/uj.284b.
medulla 302 a.
me/o 296 b.
/rae/, me///j 284 b.
me//or 345 b. 343 b.
memini 285 a.
memor 435 a.
mens, mentis 283 b.
mensis 295 b.
mergo 282 b.
metior 293 a.
micare 296 a.
mingo 296 b.
/7i/ni suff., in amamini, 276a.
minor (comp.) 286 a.
miror 435 b.
misceo 296 a.
mo</uj 293 a.
mo/a 289 b.
/720///J 301 b.
mo/o 289 b.
moneo 28o a.
4G2
cremare 395 a.
creo 73 a.
crepusculum 1 00 a.
crescere 400 a.
crinis 387 b bis.
crista 387b.
crocio 97 b.
crocito 97 b.
crudelis 97 a.
crudus 96 b. 97 a.
cruentus 96 b.
cruor 96 b.
crus 133 a.
cudo 138 b.
culina 395 a.
culter 76 a bis.
cum 409 b.
cumulus 400a. 135 b.
cunctari 129 a. 380 a.
cuneus 393 a.
cuniculus 106 a.
eupio 88 a. cupis, cupil, cu-
piunt, cupiam, cupiebam
108 b.
curro 13 l b.
currus 128 b. 131 b. 412 a.
curtus 76 a.
custos 1 1 / a.
cu/iV 11 7 a.
damnum 179 L.
dare l84b.
dator- 185 a.
deii/ij 263 b.
decem 182 b.
decet 187b.
decimus 183 a.
decus 187 b.
dedecus 43 a.
defendo 441 a.
delibuo 334 a.
demo 306 b.
demum, demus 169b.
densus 177 b.
DENT, dens 179 a bls.
deus 193 a.
Vocabula Lalina.
dfjr/tr 178b. 358 a. 4l5a.
dextirnus 178b. 4l5a.
dicis in dicis causa 187 b.
dico 187 b.
dies 187 a.
dis-(discedo,discerpo)ld I h.
disco 156 a.
dissipo 102a.
diu 194 b.
divum, sub divo 187 a.
do in condo, abdo, perdo,
vendo , pessumdo, credo
200 b.
doceo 156 a.
do/eo 190a.
do/o 182 b.
domo 179 b.
domus 202 b.
donum 18ob.
dormio 196b.
dos 179a.
Dravus , nomen fiumlnis
195 b.
duco 192a.
duo 197 a.
duodecim 196 b.
ebur 45 b.
edo 7a.
ego 31 a. 30 b.
emo 306 b.
enim 64 b.
ensis 29 b.
fo, lOTUj 41 b. 308 b.
equus 28 a.
eriV 415 a.
esca 8 a. 64 a.
escit 415 a.
est 28 b.
e/ 6b.
Eurus 25 a.
ex- 39 a.
exce//o 78 a. 134 a.
eximo 306 b.
expedire 228 a.
experior 132 b.
/oAa 267 b.
/«6-IO 276 a. 39 a.
fa//o 426 b.
/aw« 267 b.
famu/us 268 b.
flri 271 a. -
fas 236 a.
fascia 236 a.
fasius 273 a.
faustus 269 b.
faux 267 b. 275 a.
/t//.t. 271 b.
femina 276 a.
FEND, offendo, defendo
441 a.
fenestra 273 a.
fera 198 b.
/e//o 441 a.
fero,fer-s,fer-t,fer-tis 270a.
ferieo 125 b.
festra 273 a.
festus 273 a.
fetura 276 b.
fetus 276 a.
/rfw 262 b.
fido 262 b.
//iW 258 a.
filum 262 b.
//2do 273 b.
/ng-o 241 a.
finis 273 b. 144 b.
flaccesco 304 a.
^a^ro 280 b.
flamtna 280 b.
/are 205 b. 112a.
_/?nfU.j 280 b.
fleo 259 b.
^oj, floris 261 b.
fluctus 259 b.
fluo,fluxi 259 b. 239b. 246a.
/ocu.t 239 b.
/oeduj 262 b. 274 a.
/oe/<ro 246 a.
fo/ium 26 Ib.
fore 276 a.
forfex 145 a.
/ori> 196 b.
/or/i> 270 a.
/oKfo 239 b.
fragrare 127 b.
frango 265 a. 269 a.
fraler 280 b.
/r/> 279 b.
FROND 235 a.
frucius 275 a.
fruges 275 a.
fruor 275a.
F£/G, /ug^io 274 b.
/u/ 276a.
/u/g-eo 273 a. 280 b.
fumus 205 a et b bis. 8a.
125b.325b.426a. 441a.
/undo 259 b.
fungor 275 a.
/u/j/.f 262 b.
funus 342 a.
/uro 272 a.
/uror 272 a.
futurus 271 a. 276 a.
Gaja 151 b.
galea 149 b.
ffa//uf 112b. 378 b.
ganea 125 b.
garrio 1 1 3 a.
gaudeo 450b.
ge/u 150 a.
CEN, gigno, genui 146 b.
gena 109 b. 442 a.
gener 151 b.
genitrix 147 b. genitrtc 92^.
genitor 147 b.
gens 151 b.
genu 151 b.
germanus 147 b.
germen 147 b.
gero, geslum 442 b.
gibba 88 b.
gibber 88 b.
gibbus 88 b.
gigno 146 b.
gilvus 120 b.
Vocabula Latina.
4G1
alius 13b.31a.lo5b.l73a.
alo 2'2b.
aller 13 a.
allus 2'2b.
alvus oi) b.
ambo 58 a.
amnis 14 a. 15 b.
amo (70a.)71b. 91a. 129b.
(^ama-bnm, aina-mini
276 a. )
an 9a.
anguis 31 b.
angulus Ib. 338 b.
anguslus 1 a.
anima 424 b.
animus 9 a. 424 b.
anuus 18a.
anser 440 a.
an/e 6b. 13 a.
anuj 40 a.
aperio 343 b bis.
a^io 35 a.
apius 35 a. 36 a.
Ofua 14 a.
a^ui/a 20 a. 39 b.
ara 40 a.
arcanus 324 b.
arceo 315 a.
ardeo 22 a.
arduus 6 1 a.
anVj 26 b.
argentum 316 a. •
arguo 21 a.
aro 20 a.
ori- 73 a. 91 b.
artus 20 a. 62 a.
arundo 52 b.
aja 40 a.
aj/er 169 a.
aslrum 169 a.
at !n atavus 6 b.
atrox 196 a.
augeo 61b. 338 a.
aurora 59 b.
aurum 59 b.
auscullo 396 b.
auster 26 a.
au/ 24 b.
aulem 24 b. 44 b.
aventinutn 25 a.
afi.r 359 b.
axilla 1 a.
a.t/j 2a.
bacca 267 b.
balneum 264 a.
-bam in ama-ham 276 a.
-6er in Seplember^ October
358 b.
Ai- 197 a.
6i6o 237a.
bidens 197a.
biennis 414 b.
blmus 4l0a.
-bimus 276 a.
bipes 197 a.
bis 197b bis. 158a.
blandus 289 b.
-bo 276 a.
4oj, 6orij 119 b.
brachium 265 a.
bucca 267 b.
bullio 158 a.
c = scr. 2J1 y 378 a.
cachinnari 124a.
cachinno 67 b.
caco 380 a.
cacumen 393 a.
cadaver 79 a.
cado 227 b. 381 b.
caecus 62 b.
caeremonia 73 a.
caesaries 93 a.
caespes 385 a.
calcar 134 a.
calcare 131 a.
calceus 1 33 b.
calculo 77b.
calendae 83 a.
ca/eo 400 b.
caligo 107 a.
ca//.i- 78 b.
calva 387 b.
calvus 107a.
calx 134 a. I33a.
Camenae 378 b.
caminus 27 b.
canalis 106a.
canccr 75 b.
candela 130 b bis. 70 b.
candeo 130 b. 70 b.
candesco l30b.
candor 130 b.
caneo 70 b.
canis, canum 398 b.
cannabis 381 a.
cano 99a. 112b. 378 b.
canus 70 b.
caper, th. capro 141 a bis.
capillus 93 a.
capio 35 a.
capra 141 b.
caput 71 b.
carbasus 76 b.
carbo 395 a.
carcer82b. 135 a.
carmen 378 b.
caro 96 b.
carus 71 b. 72 a.
castus 391 a.
catinum 68 b.
cautes 393 a.
cecidi a caedo 197b.
cedo 227 b.
celare l37b.
ce/er 134 a.
ce//o in excello , praecello
78 a.
celsus 78 a.
censeo 379 a.
centum 381 a.
cerebrum 387 b.
cerno 74 b.
cervix 126 a. 387b bis.
ciconia 379 b.
cieo 131 b. 447 b.
cincinnus 136 a.
CIO 131 b.
cij 85 a.
ci/ro 85 a.
ciVuj 131 b.
c/adf.f 98 a. 105 b.
clamo 397 a bis. 54 b. 323 a.
c/au£/o 398 a.
claudus 98 a. 108 a.
clavis 398 a.
clino 39.5 b.
clivus 395 b.
clunis 397 b.
cluo 396 b.
clutus 396 b.
cocles 62 b.
coepi 35 a.
cognosco 155 b.
collum 114a.
columba 78 a.
coma 93 a. 400 a.
comis 71 b.
comminiscor 285 a.
comperio 132b.
conari 379 b.
concha 380 b.
concutio 243 b.
condo 200 b.
conjux 311 a. 314 b. 388 a.
copula 35 a.
coquo, coctus, coctum 224 b.
227 b.
COHD, cor 449 a. 447 b.
corium 133 b. '
cornix 82 b.
cornu 387b.
cortex 92 a.
corvus 82 b.
coj 393 a.
coturnix 134 b.
coxa 86 b.
coxendix 86 b.
cranium 387 b.
crates 394 a.
crof 399 b. 400 a.
crastinus 399 b.
credo 200 b.
4G0
Vocabula Graeca. Neograccuin. Zaconicum. Oscicum. Umbricum. Latina.
Toei^u) 175a.
TBS-M 174 a.
Toecpw 167 b.
T^kyj£ 167a.
TO£W I75a.
Tgiay.cvTa 175b.
TOiag 175a.
TOi'; 176 a.
TPIX 166a.
TDiyji 176 a.
Tor/jS^a (dor.) 176a.
TPT* 176 L.
ToiKpoi; 176 b.
TOLCt) 176 a.
tJ 177 a.
Ti/Ao? 171 a.
TTni72a.
TUTTTW 172 a. TV-TGVTt
397a.
Tvcpsg 205 a.
Tt;'(/)W 204 b.
Ta)-S'a^uJ 446 a.
TuSreui 446 a.
LCf(^£? 53 a.
Oyao? 140 a.
:j^£'iu341a.
U(^>;?341a.
vboe 53 a.
vSoa 54 a.
t)(^oo? 54 a.
vow 341 a.
i)(DitJO 53 a.
tito'e420b.
1) Vocabulum Oscicum.
sol/ai 414b.
2) Vocabulum Umbricum.
^u^a 171 a.
3) Vocabula Latina.
ab 14 a.
abdo 20,0 b.
(j/aEtV 305 a.
viJLfxeg (aeol.) 3l4a.
VTzeo 56 b. 55 a.
VTvcg 438 a.
UTTO 55 a.
^e392a. 423 a.
virpLiv 313 a.
vTjJitvYi 313 a. 305 a.
VTTego'; 50 b. 51 b.
xxpaivui 342 b.
vw 54 b. 421 a.
4>Ar, efaycv 267 b.
(paycg 267 b.
^a7U)l40a. v. ^^AI'.
(paivw 271 a.
(paKC? 267 b.
((/H£0? 401 a.)
(pupcg 36 b.
<paTT,Xog 267 b.
(paTvri 237 a.
^jaw 271 a. 273 a.
(psQtoixat 271 a. 274 a.
(peyyw 280 b.
^£/a\,uat273b.
^fvw 342 a.
^£OCi' 270 a.
(pevyuj 274 b.
^■,lU('271a. 128 b.
(pYi^ 198 b.
(pS^eyyw 269 a.
(piXsoo 258 a.
^/Aos 258 a.
(/jAfy:*) 280 b.
^AJo) 259 b.
^oT/3o? 271 a.
(pcvevg 342 a.
(I)ovog 342 a.
(pgaTyjo 280 b.
(pgaTtjco 280 b.
(/)o>li' 256 b.
(pgvyu) 279 b.
«tTr 274 b.
(pv>^.cv 26 1 b.
(pvTig 277 b.
f/)t;oi;, £(/)uv, £^0?, E(/)u 276 a.
(pwyuj 279 b.
(/)wv*i 437b.
((puig iOla.)
yjtivuj 106 a.
yjiigui, yjagu) 445 b.
-/,aA(£ 384 a.
XAMA, xaptai \OQh.
%ttiJ.u^e lOOb.
7/£)Ua-S-£v 100 b.
Xaos 105 a.
yjigua 445 b.
yjxTVji r29b.
7,aTi'^w 129 b.
7,£(ua 448 a.
7,£('^442a. 74 b. 331 a.
TjEAuc 91 a.
yj.XujVf\ 91 a.
XEPXIB 2l5a.
7j£Liw 138 b.
yj/\v 440 a. 295 a.
yjVIoa 446 b.
D. E linguis Italiae.
absens 408 a.
Acca 1 b.
{ar.ceptus 122 a.)
accerso 77 a.
accipiter 39 b.
acer 27 b.
acervus 74 a.
aciej 27 b.
acuo 393 a.
acupedius 39 b.
aci/.; 393 a.
ad 8a.
adipiscor 35 a.
{adorare 34 b.)
adultus 22 b.
aeg-fr l49a. 157b.
aequus 62 b.
air 356 b.
^ii^fl? 446 b.
%&aiJLaXog 100 b. sq.
■X,S£?450a. 101 a.
%i?^og 445 a.
7,(wy 448 a.
TjAiJa 445 a.
■X,Acc? 445 a.
■Xcr^flC 94 a.
%co(iv] 76 b.
yj:gtcv 133 b.
'•/jiOTa^u} 41 b.
yjcoTcg 41 b.
TjOEu^-Sot,' 450 b.
y^oeixi^u} 450 b.
%oo//-/i 450 b.
XY 138 b.
7^v'cr(el38b.
y^wXigiOSa. 390 b.
yle(pag 100 a.
■^/ecpag 100 a.
■^iTTaKog 240 b.
wS^ew 357 b.
wKue 39 b.
£^K(Ctiv, w>i(i7T0? 40 a.
Wjwoe 36 b.
wv 408 a.
w^a 308 b.
wgvouat 323 a.
2) Vocabulum Neograecum.
r^^flv^lSb.
3) Vocabulum Zaconicum.
ygcvacra 112 b.
aerumna 37 a.
ae.f , aeri j 1 9 b.
aej in aes-timo 8a.
aescuius 64 a.
aestas 45 a.
aestus 45 a.
aevum 41 b. 65 a.
cffo 4a.
ayo 30 b. 108 b.
Votabula Gracca.
459
TTOavg 258 a.
TrgeiTw 35 a.
~aia\xai 96 b.
TT^iV 231a.
77^0 248 b.
Tvgoiy.TYig 46 b.
irocir 46 b.
TrqiiTTOfJ.ai 46 b. 249 I
TTSog 250 a.
T^ooTi 250 a.
Trpcn 256 b.
~r£2:a 133 a. 239 a.
■KTsgov 227 a.
TTTiXsi' 227 b.
7rTiVo-a)241b.
tttsAk I33a.
TTTvui 401 a.
7r'J7>! 245 b.
7rvyiJ.v\ 245 b.
7rt;7i(;i' 274 b.
nT0, ■iTvv&avoij.ai, .
5'e(U'/;i' 265 b.
TTV^w 246 a,
^ruAvi 196 b.
TTvov 246 a bis.
TTtic? 246 a.
ttCo 2.39 b.
nfJ, 77£7rajK«, ~w-^i,
TToi/sc 247 b,
770)? 85a.
'PAri95a.
ps77,tt) 345 b.
^e^ct) 3l6b.
psjj.fziuj 280a.
peTTw 414 a.
psviJ.a 436 b.
oetjci? 436 b.
PEi2 (dico) 267 b,
Pe:o, psvTM 436b. 267b.
oyiysvg 3l6b.
p'/)7i'L/ju» 265a, 269 a.
dviyog 31 6 b.
p*l(^co 316 b.
pyjjua 267 b.
DYITwg 267b.
pi^a 35 1 a.
ptfsi' 343 b.
oivog 343 b.
^iVtw 102a. lOOa.
pi?, pifo? 127 b bis.
^c^ov 31 6b.
B-PYr 324 a.
SWfJ.Yj 326 a.
gwvvvui 326 a.
7a in (ja-(^)Yjg 401 a.
SAr403a.
cray/i 403 a.
<Tay\j.a 403 a.
rray.yjiO 384 a.
Tay.yjcoov 384 a.
ijuXcg 4l5a.
traTTai, cra^u}, TSTayusvcg
403 a.
cravTa^icrfJog 391 b.
!7auG"«0!? 391 b.
crac^jj^' 401 a.
TsQ>oij.ai 424 b.
crei^if 419 a.
(TcAa? 439 a.
Ts},YiV/\ 439 a,
C">iUc3ci' 401 a. 65 b.
CYjTsg 401 a. 65b.
Tivouat 99 b.
O"xaio? 415 a.
cry.aiox 426 a.
CTjieoai^v^uui 143 b.
Ty.sTTTU] 236 b,
cr>c"/]v-/j 142 a.
crK'/i7rTw 142 b.
!rK(a'l42a. 143 b.
TKidvY,ui 143 b.
Ty.iiJ.~TU) 142 b.
(TKiui^aAuce 143 b.
CTKOTce 142 a.
G-Kt;?>cv 142 a,
crwa^ay^es 27b. 288 b,
Tpi.wvYi 205 b.
TjjLUjg 205 b,
TTrd^Yi 426 a.
3-7r£u'<Ju) I38b. 434 a.
T—iXag 144 a.
T7riv-S-/ip 143 b.
T~?Myy^vov 259 a.
T-/.V5'.' 259 a.
crcro iii —sqiTTog 8b,
crTsi(3w 427 a.
TTsiyjj), STTiyjv 428 a.
Praef.
(TTsXXw, sTTa'Ay.a i'2'J a.
(iTSfJ,Qw 427a.
STfVTCtp 426 b.
CTTfVco 426 b.
TTSOsw 428 b.
2TH, JO-T'/) jui, E'TT-/5i' 429 b.
^TIX, (7T£i'xtt) 428 a. Praef.
TTCua 428 b.
TTO^vvui 427b.
TTVfja (aeol.) 42Sb.
cru I77a.
cri,'i'40la. 409 b. 98 b.
Tvqiy^ 438 b.
TvgiTTw 438 b.
crt;?392a. 423 a.
crc;)a'A?.ct)426b. 434 a,
(7<j!)£437a.
Ttpsig 437 a.
t7(/)Cs 437 a.
rryja^w 134 b.
cry^sovi I43b.
cryjTig 415b.
TyjT og 4l5b,
Ty/ifxa 415 b.
Cy/^Tw 4l5b.
:;XIA143b,
cr7j^',l 143 b.
crxi'^iD 143 b, 43 a.
TyjvSa?-iJ.cg 143 b,
TA16lb.
TaAa'.'T5i' 172 b,
TaXiy.cg (dor.) 168 b.
Tavt; in initio conipp. 163 a.
Il8a.
Ta';tjpi«i I62b.
TA$ 163 b.
T£l28a.
Tsivw 162b.
TEK 160 a.
Tsy.vov 160a.
TSKTwv I60a.
TsXaijwv 172b.
TsKXw 165b,
TfAcs- I65b.
Tfflcce 165b.
T£J£T3Cl' 165b.
> , s
Tsgsw 165b.
Tsg&qcv 165b,
Tsgua 165b. l6Sa.
-Tsgcg suffixum comparatio-
nis 165b,
TSOTTW 167b,
TsoToixai 168 a.
Tsgyjjcg 166 b,
Tsa-Jyig 173b.
TETCTapa/iODTa 130 a.
T£'TTa3£? 130a. 39b.
TSTtt^Tcg 129b.
r£Tpa7,a 130a.
T£TTa^£? 130 a, 39 b,
Tsrvfcg 169 b,
rzvyjc 160a.
rs(pga 66 b,
r-/;Ai'xc? 48 a,
T'/i?^oii 1 65 b.
T?i|Ue? 169b,
T'/]p£Ct) 165b.
t/-S7;ui 200 b.
TiKT'jt) I60a,
TIT-S-/J 139 b. 205 a.
TiT-S-e? 139 b,
rtroaivw 165b,
rirgaw 165b,
riTowTy.w I65b,
TAact) 172b.
TO, To I61b. TcV 231 a.
Tc^Ei' 161 b.
ro^cv (135 a.) 160 a.
TC3£'jci) I65b,
Tc'TC?l69b,
Totii' 177 a,
rpEis 175b,
58*
458
VocaLuIa Graeca.
vv iH a.
vZv222a.
NTKT207b.
nog 4,3'2b.
^aivw 1)9 b.
^ECTTOC 103a.
|£wl03a.
^v^ov 83 b.
^vv 40<)b.
^vpov 104 a bis.
^v<TTog 103 a.
^vui 103 a.
0 161 b.
ov^cc? 316 b.
oyKce 3a.
OAONT179a.
C(^(5t;'?l79a. '213 b.
6(^e?407b.
oiJui^aw 190a.
o^tli';) 190a.
oS^sv 30.5 b.
oT^a, or(^'£362b. '206 a.
otSaw 64 a.
OJ^c? 64 a.
ciy.og 373 b. 66 a.
oree 64 b.
cie26b.
okeAAco 78 a. 134 a.
"0KK0 2a.
OKTW 28 a.
oAiVof^la. 334 a.
oAo? 414 b.
cixQ>gog 18 a.
i5ju>;Aj^48a.
oixiyjw 396 b.
o/..:iVvVl 302 a.
o/vio? 409 b.
cix<paXog 213a.
ov'£t(^o? 215 b.
ONOM.4.T, cVo/y-a 213 b.
I33b. 324 a.
•~ONTX, oVul^OSa. 213 b.
'On 47a
OTTTact) 224 b.
OTTTO? 224 b.
c^' 357 a.
ojyil 320 a.
ooeyw 21a.
c^^o'e22b. 61 a.
oovi?, ooi^i^o? 131b.
opog 1 16a.
000? 358 b.
o^og 25 a.
CDOO? 25 a.
opvyfxa 324 a.
ogvKTYi 324 a.
ooL'G"a'tt) 324 a.
ooi;-/,'/] 324 a.
oocjiuvog 23 a.
o^yjw 352 a.
00^^!? 372 a.
c? (qui) 305 a. 308 b.
cg (suus) 437a.
"05i;0 2a.
oiTTEOV 30 a. 4b.
o(7(ppalvofji.ai 256 b.
oO 24 b.
ciJ437a.
cvSap 60 a.
oui' 24 b.
cwoa 25 a.
ouoafoe 351 b.
oboeco 358 b.
oiipov (urina) 358 b.
ouoei' (terminus) 25 a.
ovpog (ventus secundus)
356 b.
cvaog (terminus) 25 a.
oipig 31 b.
(:(/)^w28Ia. 2l3b. 3'24a.
cyj^og 66 a.
oy^og 355 a. (415 b.)
nA0, ETTaSov 69 a. 262 b.
357 b.
TriSvYi 237 a.
-aAAo) 134 a. 228 a.
(jrdojxai) 224 b, — sTtatra-
IJ.-/IV, -eTTafxai 237 a.
Tragd 232 a.
7raj(5~aAi?385b.
■Kao^og 385 b.
•KaTEOfxai 237 a.
7raT))o 240a.
TTari'») 237 a.
TTaTcg 121 h bis.
TTCoJgog 77 a.
Trayjjg 264 a.
7re'(^3v 229 b.
TTElSw 262 b. TTE-KELT-lXai
205 b. 313a.
Treioct) 238 b.
77aT/.ta 262 b.
TTsXsy.vg 232 a.
OEAMAT 133 b.
TreAcii 134 a.
TTJ/aTTE 224 b.
TTEix-Tcg 223 a.
7TEUTTW 72 a.
nEN0, TreTTOf^a 69 a.
■TTEvSog 69 a.
TTfVTS 224 b.
^rsvTviKovra 225 b.
HEn 2'24b.
-e'7r£^i241a.
TTSTTTog 224 b.
7r£'5)a238b.
7r£oai'vcD 238 b.
TTfoai' 238 b.
7rE'^a? 238 b.
TTEpaw (vendo) 96 b.
iTEoaw (transeo) 96 b. 238 b.
TTEO^w 235 a.
-spiTTog 8b.
TTSQKa^w 395 a.
7rE0i'a 133 a.
7r£0v>i/^i 96 b.
7r£^t;(Ti 234 b. 340 b.
TTSovTtvog 234 b.
TTsgvTi (dor.) 234 b.
7rf'T0-c<j224b.
nET, TTETCfXat V. TTITTTW
226 a. 7r£7rTa'>£Ci303a.
TTSTaT^ov 227 b.
TTYiyvvfxt 236 a.
TTJi^J^aci^^^^a.
TTYiXUog 86 a.
7r*iAo'e2.35b. Cf. 53a.
TrJi^Xjt;? 265 a.
TrKi^ 248 a.
7ria^o'<; 242 b. 248 a.
ni0 262 b.
TTtixsXYi 24 8 a.
7r/M7rA>]/-ci230b. (246 a.)
TTivaf^ 136 b.
7ri'vc(;, TTi^i 237 a.
TTi-sot 241 a.
TTITTTW, aor. dor. £7r£TCl/
'226 a. Vid. RET.
TTKTVDsg (aeol.) 130 a.
7rirt;oei' 241 b.
7ricoi' 248 a.
7rAa|l36b.
7T?MTvg 247 a.
TTAEy.w 234 b.
7rA£L'oa 239 a.
ttXsv^ov 239 a.
TrAect), TTXsvTofi.ai, 259 b.
^rAcrci^^^^ga.
7rA(3ce 259 a.
TrAiirct^^^^b.
^rfEtj/aa 424b.
nOJi, 7rcJe2'29b.
7ro?b? 69 b.
TToAie? 236 a.
TTcAi? 244 a.
TTcXvTT^dyf^.wv 213 b.
7rcAtj'? 244 b.
TTOvTcg 238 a.
7roO(5)i 235 a.
—coy.Yig 234 b.
7ro'^Kec 234 b.
7rc'^e?238b.
TrcTi? 227 b.
—CTafxog 238 a.
7roT£oci' 85 a.
—cTspog 69 a.
7roTi250a.
TTOTvta 227 b.
7rcu? 229 b.
TToai' (dor.) 231 a.
TTgdog 258 a.
TT^djiTW 73 a.
Vocabula Cmeca.
457
noyyji^ 380 b.
noyyjSi 3S0b.
jcoiT'/) 38!) a.
KO|LX£a) 3'Jl a.
KOjUV) 1)3 a. lOOa.
>«o/u/^o'? 391 a.
xo|W\|/e? 391 a.
y.oTrgtg 379b.
KO^u^ 82 b.
Koasc 77 a.
y.ooijuv/i 82 b.
KOT.ue? 400b.
KOTEOrt (ion.) 69 b.
y.oTsgcv (ion.) 69 b. 85 a.
kc'to? 97 a.
KOiI(/)0? I03b.
y.O(ptvog 68 b.
KO'X,a)i'-/) 86 b. 1
Koatvio 73 a.
ngafj.Q)tg 39.5 a.
KoaiTTvo? 103 a. lOOa.
KOttfioi' 387 b.
y.gaTcg 94 b.
KO£rtYfa 121 b.
Koea? 96 b.
K0£l'coV lOlb.
KoiOai'/! 39.5 a.
y.gipavcg 395 a.
KDl^ii' 74 b.
Kooj^ti', y.Qw^w 97 b.
KTEN94a. KTej^vuj 99 b.
y.v/,iJ.a 400 a.
Kvia"KW 400 a.
Ki/K?.ee 128 a.
KUjUa 400 a.
y.vixQ)-A 89 a.
KTN 28.5 a. V. K-Jitv.
KuvEW 90 a.
Kll— •/] 9 1 a.
KHTTTOU 88 b.
Kuoe'.^; 131 b.
K.VSICQ 392 a.
kCo:? 392 a.
Ki;ow 131 b.
KDToe 400 a.
Kvcpoi 88 b.
KUW (foetunj conccpi)
400a.
y.vw (y.vvsw) 90a.
Ktwi', KDvo? 398b. I22a.
y.wy.vw 90 b. 390 a.
Kwua 389 a.
icwiJ.yi 389 a.
KWi-c? 393 a.
y.wg (ion.) 85a.
ywTiXXw 69 b.
ywTiKcg 69 b.
.\AB33!.i. 74b. 122a. Vid.
?.au/Sai't/;.
Kayw 329 b.
AA0, Aav.^avo) 319 b.
Aa-^^a319b.
?.«?i:.u 330 b.
AaAcc 330 b.
Aau/jccfw^lSb. 331a. Vid.
AAB.
Xaairag 189b.
XdijLiTw 189 b.
KaToig 186 a.
AaTSOi' 186 a.
Xe~w 336 a.
hevy.cg 323b.
A-/;ii^5ua» I86a.
X-/;ivi 186 a.
?//;i'i I86a.
7<-f\i7T-ffi 186a.
Avjua 332 b.
?>t7vi;e I83b.
AiK in ejWJJAj? 48 a.
Aj;<o in TYiXiy.sg 48 a.
/.i?Mtcuai 332 b.
Ain, A£/-w321b.
>a-a^w 334 a.
A('-o?334a.
AIX, Ae/^^^u) 334 a.
At^avoe 334 a.
7dyj>cg 334 a.
Asi'd^;^fl?2l5b.
AcDw 259 b bis.
Au7^e« 324 a.
At/KO? 371 b.
AtTTa 325 b.
A'jTcr«i'vt;J 325 b.
XvrTaw 325 b.
A'Jx,voc 323 b.
hvw 336 b.
Aw3:?2b.
Ac<.'ia'v, ?M'iTsgcg, ?^wi<jTcg
332 b.
iMA0, iuav-Sa'vtu302a.
jj.aivciJ.ai 285 a.
ixay.cog 281 a.
/ytauvo? 283 a.
IxavTig 285 a.
ijagaivw 288 a. 304 a.
fjaoyapiTYfi 283 a.
pLagyagcv 283 a.
IJ.apTvp 435 a.
f.i(tT/o (dor.) 293 b.
jusvac 281 a. '
juevE^c? 281 a.
fjiyiTTcg 28 1 b.
|us3-u 284 b.
IJSi^dw 435 b.
Mh".\, fje/.et, usAouat 435 a.
/>iE'Aa? 29 la.
jU£A(^u,'289b.
|U£'A{284b.
)UeAAw 285 a.
suff. -UEV/J, -jUEvcu 276 a.
/UEVO? 285 a. 286 a.
IJ.epiuva 435 a.
fj.egiuvaw 435 a.
ixeguegsg 435 a.
/>i£T'/)/x/3oi'rt 151 b. 165 a.
fxerfTog 284 b.
fXeToov 293 a. 294 a.
/-ivl 293 b.
juvii5o/./«j 302 a.
/a?j^o?302a. b.
fxy,y.og 281 a.
/>t)l'v, /xvive? 295 a.
/.i^vt?285a. 288 a.
//vJTte 283 b. 285 a.
IXYiy/tv/i 29 1 b.
/x»ix,fls291b.
ixiywui 296 a.
fxiixesixai 293 a.
//»uv>]'(rK'a), f. ixv/iTw 303 a.
fxTixcg 293 a.
fxiTsw 197b.
ixciyjxw 296 b.
//oi-/,eV296b. 302 b.
//ovvo? 283 a.
fxc^uv^w 290 a.
/auEAo? 302 a.
/yi"jra 282 a.
MYK, //v'-3-w298a.
lxvy.aoij.ai 298 b.
//uKcc298a.
fXVKTr.^ 298 a.
/xJAv) 289 b.
fxvotcg 278 a.
/.tOf, /.tuc? 308 a.
/u-JcTTw V. MTK.
fxwpcg 300 a.
va//rt 432 a.
vavg 223 b.
var 432 a.
vsy.gcg 21 Ib.
VEKUC^llb.
veofxai 220 a.
v£oe 21 1 a.
vEuco 449 b.
vecpog, v£'(^£(cr)o?209b.
vECt) (viiicio) 2l2a.
vew, vEUTCt) 432 b.
vv; in vcrbis ut oaiX-v/\-fXl
379 b.
vv; in vv;-K£o6v;? 307a.
i'V)-K7(iv]? 307 a.
vv]'3-c;t.>2l2a.
vii^ce 2l3b.
VY^Tog 2 1 4 a.
v/i^ct), vi^/w 215 a.
viKacD 211 b.
viTTTW 215a.
viTa^cixai, vtTOfxai 220a.
veEct) 155 b. 213 b.
vccro? 2 1 1 b.
vouffloSb. 122 a.
58
45G
(^duj i.')3b. ao^^b.
^£rt .•108a.
^ivyvviJ.i V. ZYF.
Zsw, A«s'? 194 b.
^•/ipii'a306b.
^>1T£W 304 b.
ZYr,^Et,'7i/t;ju*311a. 194b.
^D7o'v3lOb. 311a.
l-jyc'; 311 a.
^wvvvai, ^uTui 310a.
*liicjut« 439b.
Yjdog 439 b.
i1(^u? 439 b. 54 b. 423b.
YlSiy.cg 4l7a.
^^c?417a.
^;nK0?309b.
?Xj03O9b.
^'Ato?423b. 439a.
^lUttJ, i^trTaj 40a.
»)|UEpo? 306 b.
iju{ 4l8a.
Jjf.tc? 31 Oa. [308 b.
viTra^, >l-aToe304a. l5'2b.
Y\D£iJ.(t 37b. 318b.
vjTOiov 372 b.
HfccKTTog 45 a.
-Ba 46 a.
0AN, sSavovUia. 216 a.
^afaros 44 1 a.
&a~TW 163 b,
^a^a-ew 199 b.
&d^rog 199 b.
^aCjua^O^a.
3-E'a 206 a.
^eacfxai 206 a.
-Ssi'i'w 441 a.
&ecg 193 a.
^■eojuTi 125 b.
^•eoao? 125b.
^s^w 125b.
S-Ew, 5-£tja"ojuat 203 a.
•S-:i7W 169 b.
.&viA»i205a. 139 b.
&yi?.vg205a.
S^yjTat 205 a.
Vocabula Graeca.
^*iT.9-ai205a. 139 b.
&yi^ I98b.
-'9-( in o-5(, TToS-j 8a. 64 a.
S^tyyavw, 6^(701' 169 b.
&oivYi 205 a.
3§axoc 199 b.
.&^acru's- 199b.
5^^('^166b.
3pvTrTw I76b.
©T 448b.
^vydTr.^ 192b.
^UEAAa 204 a.
&viJ.a 448b.
'S'i;|Uo? 205 a.
■S^vva 204 a.
3u'^al96b.
&VTM 448 b.
^VTYig 448 b.
atjw 204 a. 448 b. 125 b.
t vel t, iv 42 b.
-1 demonstr. 42 b.
ia—TW 308 b.
IA362b.
»^i'aj 440 b.
fd'e? 440 b.
i^wg 44 Ob.
r>iu(, f. ricrw 308 b.
i&a vel (■S'a( in i&a-yevY\c,
i&ai-ysvY.g 47 a.
(S^aooi; 45a.
fKw 367 b.
ipiag 4l9a.
«■/ueoo? 46 b. 47 a.
iog sagilta 46 b.
iog venenum 369 b.
ioTY,g 46 b. 47a.
t~T7o^auog 179 b.
(■77-0? 28 a. 197 a.
('—Tajuat 226 a.
IW/ifJLi 429 b. 308 b. iTTa-
fjLev 430a.
i(jy_,avw 415b.
iryjug 49 b.
iTy^w 415b.
tTsa 372 b.
K 378 a.
y.ayyje^w 67b. 124 a.
y.ay/jOvg 395 a.
j^a^faiow 391 a.
KaS"rtDO? 391 a.
Kui 140a.
Ka('.'Os' 70 b.
naivvTai 99 b.
KatfO), ;^ai"ai 99 b.
natoog 83 a.
KaKKaw 380 a.
Ka^o? 238 b.
y.a?^ew 397 a.
Ka'A(^ 78 b.
KaXXt- 79 b.
KaXKog 79 b.
KuXog, KaKXtwv, KaXkKTT og
79 b.
Kaixivog 27 b.
Kaiuvw 98 a. 382 b. 394 b.
KdfXTTTW 72 a.
Kavwa/St? 38 la.
xaoa 387 b.
KtxoaQiog 384 a.
Kap^ia 449 a.
KaDYMog 75 b.
KaQ~a<Tcg 76 b.
Kas— ce 75 a. 395 a.
KaQCrig 75 b.
KanTtTegog 80 b.
KaTTt,'uj 420b.
KaC"TOO(Oi' 80b.
KaCTTwo 80 b.
Ka-TTteO 83 b.
KftTa 70 a.
KAT, KatTW 139 b.
Kabua 139 b.
Ka^^a^w 67 b. 124a.
K£ 128 a.
KErto 449 a.
y.etjj.at, y.eTTai 389 a.
Ker-o? 71 b.
Ke('oou 75 b. (383 b.)
KeAVie 134 a.
keAAw 78 a. 134 a.
xe'Aojua( 78 a.
KjAw 134 a.
Keieo? 392 a.
KevfO<,' (aeol.) 392 a.
KEfo? 68 b. 392 a.
KiVTew 69 a.
Keoavvviu^ 74 a.
Y.egag 387 b.
y.eaaw 74 a.
y.eTTcg 69 a.
KECTTOOI' 69 a.
KEvSrw 1 I7a. 1 18a.
y.e(paX-/\ 71 b.
K>i^o? 70a. 107asq. 108a.
y.Y\hw 70 a.
KvJAeo? 400 b.
K>]A£W 382 b.
K'fiktg 83 a bis.
K-<io 83 a.
y.YiTTog 71 b.
KiKtvvog 136 a.
K(KLe 379 b.
Ktvew 131 b.
K^ov-ziju^ 74 a. b.
Ki'/jdvw (Kiyj/\fJ.t) 447 a.
Ktw 13 Ib. 447 b.
xiwv 400 a.
K?Miw, f. K?MVTw 397 a.
y./.dw 283 b.
kAc{UJ claudo 398 a.
KAe(W praedico 397 a.
KAe/c, KAetdoc 398 a.
KAeujuu? 91 a.
K/.£(F)o? 395 a.
KXeTTTW 122 a.
KAd^w 395 a.
KA(T(a 395 a.
KA(Tt;<; 395 a.
yJ^oiog 398 a.
y.?^ovtg 397 b.
KATA, K?.v^w 98 b.
KAt;To'? 396 b.
KAt,xt) 396 b.
kXw^u) 394 b.
K/uvi (Ka/uvo)) 394 b.
Kvecpag 100 a.
Kve(pog 100 a.
Vocabula Graeca.
455
yaixeu) 148 a.
(^£A(/)9V ll3b.
iyw, sym 31 a.
ya}J.<p-fi>.ai 148b.
SsvS^ov I96a.
'EA406b.
yavuw 70 b.
^£^<sel78b.
eSog 406 b. 407 b.
yavog 70 b.
(JeAteo:? I78b.
£(i'c*) 7a.
yavcu) 70 b
^£^>cct)'l81b.
(^£^0) ISOb.
E^s/-taj 406 b.
7«0"T/;o l'i;')b.
E-S-o? 4l7a.
FEN, yiyvcpiai 146 b.
Se!777CTY,g 237 a.
Ej' 306 a.
yevs-et^a 147b.
(J^Eto 185 b.
cl'^oiJ.at3G'2h.
^EfET-iio 147 b.
A'/i|U-/ir/:^ ll3b.
£rd'si'362b.
yevsTu:g 147 b.
^>5/uc^ I47a.
etSw 206 a. 362 a.
YeW 109 b. 442 a (et b).
(Jj- 197a.
siy.aTi 359 b.
yeowv 149 a.
^ia^viiua 185 b.
£j1<stj 359 b.
VEvtt), v^Jsjuai 148 a. lo4b.
otoa<Ty.U) 155b.
EIK^ I87b.
7>i 119 b.
Sid^acy.w, ed^av 195a.
ety.w i2h. 360 b.
VyjS-fCt) 4o0b.
^('(Ja'(Ujl84b.
eiKWv 187 b.
yYi&og 450 b.
((^('(^JI/ytt 156 a.)
£rA-,l423b.
Vjjoa? 149 a.
Sin-/} I87b.
Ejjuj 410a.
yyipvuj 112b.
AfJs I94b.
eTiJ.1, 'tjj.ev 41 b.
VtVPwVjcw 155 b.
^i's-st;cl97a.
eTrrov 339 a.
V^ctJa-cra 112b.
(Jj'?197b.
£j'^jcv 343 b.
FNfJ, yiyvujijKU), eyvujv,
^i^a 197 a.
£^^0$ 61 a. 343 b.
yvijj&i 155 b.
(^iy^^-a 197a.
eig 9a.
yvitijig 155 b.
5/%^a24la.
£>£a'?360b.
yivv 151 b.
oiwy.w 39 b.
ExaTTse 62 a. b.
y^d<pw 149 b.
Soy.ew I87b.
r/.aTeoog 62 a.
7^attJ 121 a.
^sAtx,c'? 189b. 24 a.
ey.aTov 381 a.
^orvs? (aeol.) 343 b.
Ssvew 179 b. 190 a.
ey.rjt 352 b.
7^r-e? 121 b.
^sou 185 b.
Ejtrs? 400 b.
7^r0o? 121 b.
^scrt^ 179 a.
ey.v^d 399 a.
TTNAIK 147 a.
ScTYiO 185 a.
£>ct;oc'?27 b. 399 a.
SovXog 186 a.
fxoJv 352 b.
(^ay'o 193 a.
oat^u) 185 a.
APEM.Q, £(^^5ia,uo./ 194b.
195b. 54 b. I69b.
£Aa"/,i;'?329a. 324 a.
e?^e(pag 45 b.
oatoixai 185 a.
Ssidw 182b.
eXiJLivg 92 a.
(^ai? 185a.
^^i's? 182b.
£'Acc4l2b.
.Ja('u) 183 b.
^^cTc? 3 19 b.
£'/.(/3^i;si'281b.
(^'aKi'!*) 177 b. 27 b.
(Joij? 196 a.
£|U£'c/) 343 a.
SaK^v 27b. 187 b.
Svg- 192a.
£/ujuj'28b.
^aud^u) 179b.
(5^ua-jU£v>ii; 192a.
£v 9a.
§daap 179 b.
(Silu) 190 a bis.
"EX 64 b.
^aiJ-du) 179 b.
^uw, (Wol97a.
£V(j£AEX,vi? 189b.
-haixcg in j;77r5<^a|U0?l79b.
(JoJ(5£Kal96b.
evsTTw 108 b.
^ao-^«'vco I96b.
ev^a 9 a.
(^a(7t;? 177 b.
eaj 340 b.
£&5cpcs?409a.
ev&ev 9a.
^eiy.vviJii 187b.
£W6t 13b.
(5£>«al82b.
l7£i'oc«) 151 a. Pracf.
IvJOTE 13 b.
ivvea 211 b.
Evvse 18 a.
Evvtuj, f. £0"crco 354 a.
Evs? 18 a.
EvTatJ-S^a 24 a.
evteC-S-ev 24 a.
evToeTTw 174 b.
evvSpig 54a.
I^ 39 a.
e'1 400 a.
'En 339 a.
£7r£J7Ct) 43 a.
f-j' 15 b.
E-suaj 404 b. 409 a.
e-og 339aetb.
e-Ta 409 a.
eoauai 343 b.
£oauj 343 b.
FE^^sv 377 b.
eo7co 21 a.
e^^ct)32Ia.
epea 61 a.
£0'/5,uo? 37 b.
ejjsv 61 a.
e^cg 61 a.
£0— ct) 4l4a.
£pa-/\ 352 a. 35 1 b.
epv^^cg 325 b. 60a.
It-S"»;? 354 a.
ecry.ov 4l5 a.
f TTj' 28 b.
'ETTia, ETTja 353 b.
e(Tyj/iy.a 4 I5b.
e(iyjf,uai 4l5b.
fj^^yjiv 415b.
f T£o'« 406 a.
erj 6b.
ETS? 340 b.
£ij 421 a.
tvpvy.peiwv 101 b.
evpvg 59 a.
tvypuat 352 b.
eXi? 31 b.
£X,ct) 355 a. (415b.)
e-lw 224 b.
£cJv (ion.) 408 a.
454
Vocabula Persica. Ossetica. Gracca.
^y:«U~- fcds/en (378 b.)
37^1) a.
^\y>- kdhem 379a.
^j^ kub 391 a.
ddnern lofia.
liJvAn seg 3118 b.
>A« si/t 170 b.
fermdn 254 a.
^J gird 348a.
|,i>jr gcrdem 348a.
^S gurk 371 b.
u^i^^j' kudek 103b.
/ei 330 b.
^ii^-w^ mest 284 a.
hestem, hes/int 430 a.
5) Vucabula Ossetica.
ali 414 b.
dan suni, is/am sumus
430 a.
fandag 227 b.
garm-kanin 125b.
gurin 116a.
ra- 232 a.
t ccnag 163 a.
C. E lingiiis Graeciae.
1) Vocabula Graeca.
u priv. 1 a.
a in (iXoyjig, anctTig, uy.oi-
TY,Q, dSe}^ipcg 401 a.
d in dTrKcZg 403 a.
rt<>'«'S-fl^- 2 b.
ayauog 148 a.
d^yeA^vtt) 1 13a.
dyeiow 442 b.
a7>) 268 a.
avtc? 304 b.
dyKii, d7/;a( 1 b. 338 b.
dyy.cg 338 b.
dyKLiAc? 338 b.
dynv^a 338 b.
d7>ccDi' Ib. 338 b.
ayvviJt.1 269 a.
dyo? 1 a. 32 b.
dypevM 121 b.
dygsu) 121 b.
avw 4a.
d(^£A0oV 401 a. 425 a.
a^w 304 b. 305 a. 308 b.
aYiiu 356 b.
d>)p 356 b.
"^Air, aiyig 4b.
afV? (dor.) 37 b.
ai^Yio 45 a.
at-^w 45 a.
algeuu 442 a.
ajow 442 a.
dJTcrw 46 a.
aliyjig 43 a.
a/T5u) 21 b.
aiTia 21 b.
klrvYi 45 a.
aiJiv 37 b. 41 b. (65 a.)
d;<»j 393 a.
dy.fJ.Y\ 393 a.
d><oiT*]? 389 a. 401 a.
aacirig 389 a. 401 a.
a>cpov 3a.
a;«oo? 393 a.
dKwy.Y\ 393 a.
dA^rt/vw 22 b.
d^^eicpw 334 a.
dAs^w 315 b.
dA>c>] 31 5 b.
dAAv]AaJi' 13b.
aAAo|Uat 415 a.
oAAce 13 b. (79 b. 228 a.
285 a. 392 a.)
aA|Urt 415 a.
aAe 4l5a.
a/-trt 41 Oa.
dixaXSvvu) 289 b.
d|WaAe? 289 b.
diJ.Q>poi7ia 288 a. I65a.
dfj.sil3u) 302 a.
diJ.sXyu} 289 a.
aiJ.jJ.sg 30 a.
aiJ.orog 293 a.
d|U(fj' 16 b.
dfxipw 58 a. 16b.
dv la. 9a.
dfa 9a.
di'^rti/w 439 b.
avsjj.cg 9a.
ANEP210b. di/i^^io'? 15 Ib.
319b.
ai''S'^w7rc? 237a.
dvTi 6b. 13 a.
dvu)yw 156 a.
'AHON 2a.
aTrAoi;? 403 a.
dTTO 14 a.
dTTOTOSTTU) 174 b.
d7rort7/^aii' 213b.
rtTTTW 35 a. 163 b.
dTTwS^ew 357 b.
rtort 20a.
do7c? 316 a.
aoyvpcg 3l6a.
uo^w 38 a.
dpeiwv 345 b.
rto-9^001' 20 a.
dpirTspcg 4l5a.
aoiTTCg 345 b.
aoKSdig 315a.
dpyjw 315 a.
a^^TO? 61 b. 338 b. 401 a.
do|Urt 4l2a.
doow 20 a.
doTTrtc^w 122 a.
aoTYjv, upoYiv 62 b. 372 a.
aoTO? 395 a.
ap-x^w 23 a.
apwjju 127b.
dTT-/io 169a.
acTTDOi' 169 a.
aTTu 353 b.
drepiJiwv 213 b.
au 24 a.
avyYi 66 a.
aS-&« 24 a.
av&ig 24 a.
av^avw 338 a.
au'|co 338 a.
ai/:? 59 b.
auort 356 b.
avraa 24 b.
auT£ 24 b.
rtUTis- 24 a.
at;TO? 24 a.
avw 59 b. (356 b.)
dcjipcg 14 a.
dyjw 415 b.
w/J^ciJ.ai 415b.
«X,-S-oc 4l5b.
ayj/viJ.1 415b.
ayjoixai 4l5b.
axo? 4l5b.
QidSog 262 a.
/Grt&J? (262 a.) 264 a.
BAA, losB?.Yiy.a 303 a.
yGrtAafsrov 264 a.
Qiaovg ll8a.
l3dTavog 239 b.
/Bei/.&o? 262 a.
QiiQiYiiXi, s[z)Y\v lloa. 11 8 a.
/6i'c? vita I53b. 154 a.
Qiicg nervus arcus 157 b.
153 a.
/3(00) 153 b.
Q)Ka(jruvw 351 a.
QxdrrYi 351 a.
Q)Xu7Tcg 351 a.
jGAuw 259 b.
l3cv?^ciJiai 343 b.
/GoLi? 119b. 115a. 118a.
^§rt(^ti? 301 b. 289 a.
Qioa^iwv 303 b.
Q>pa^i7Tog 303 b.
Qpayjwv 265a.
Q^sy^w 351 b-
Bpi^a (aeol.) 351 a.
iGfOTo? 288 a. (95a. 164 b.
242 b. 301 b.)
yaTa 119 b.
yaiu) 450 b.
TAAAKT 119 b. 190b.
yaixQpcg 151 b.
7a,U£Ti? 148 a.
INDEX VERBORUM COMPARATORUM.
Nunieroriim signa indicant paginam, litera a el b coluninam prlmam aut secundam; Praef. est praefatio.
A. E linguis Iiidicis.
1) Vocabula Pracrilica.
anna 13k. 130a.
kerisa 86a.
catt&ro 130a.
tdrisa 168 b.
modbehi 153 b.
latti 152 b.
se 437 a.
2) Vocabulum Hindostanicum.
bdreh 196b.
B. E linguis Iranicis.
1) Vocabula Sendica.
«V»<A^ ava 24a.
MiD^M aspa 28 a. 197a.
«X'>>^vW aiva 64 b.
•JWgOJ/O^W aisma 44 b.
JOvUAJii"^ dyese 308a.
<AyCy> lii- j 338 a.
JOvU^ kad 85 a.
gj pvW^ kaine 71 a. 70 b.
m) ^yiOT li ar a 106 b.
^):/ (jT 1i r u s 97 b.
it^C^TArVj lOlb.
<W/ ffC«.<-H3 <J^^' J a l'r a 100 a.
M^^^iyM^/^GT lc t a hy a
101 b.
'Mjv«.'>>wMjCu^ A'jt)«j 400 a.
■A!^i)M(^ garema 125b.
i?iv«-'(U gairi, gen. ga-
rois, abl. g^ard/rf ll6a.
'^i^iQ? S^rep, »7>CQJ
geurv 121b.
) M^ M^ > 7 otu ^cat^ruda-
san 129 b.
'*M>'?<jIm^ catrus 129b.
ganfnu 148 a.
A^ii^gad llOa.
gu 153 b.
tanaol Praef. not.
taro 170a.
tritya 173 b.
•^ip(r tris 176a.
dareia 189 b.
ta.<JL)vU^ dasan 182b.
0L3i4 di>' 187b.
v(jj(£^rf'£2 200 b.
•Cpi^lS^dbii 197 b.
>*yi^;y-v» naicis 84 £.
nis tare 214 a.
no*|-rf 223 a.
patare, nom. pata, acc.
pa/ rem 240a.
<^>>?>i><X'e; pauurva
246 b.
•DJ^jej peres 249 a.
v«.'P^/ro 248 b.
/rdj^ 249 a.
frindmi 247b.
6ay/a 262b. 391a.
>^v«jjj 6(Jju 265a.
bi 197a.
i('j 197 b bis.
CO >J bud,bitidye,buid-
y oimaide 265 b.
v«.<7(TvOg manlra 287a.
31 a.
»H3i(V)vWg mdcis 84 a.
mriJ 267 a. 273b.
_yai vel /oi 304 b.
/dre" 308 b.
yus 314a.
skenda 143 b.
g^vAjjjxjo) stdre 169a.
vu.ȣ)OLJ spd, acc. spdnem
398 b.
v«.<iit}i>v«.<^ sausa 154 b.
gij sem 112a.
^/ 153 b.
su 153 b.
>;ceb iVnu 151 b.
v(jwie.O /nd 156 a.
hapta 409 a.
v«.<Gt«.<(\3e^v«.'eV haptata
409 a.
hisldmi 429 b. histdma
430 a.
'«-•>>J'ieV hisva 153b.
hu-glti 153b.
•■«■'^tty^tV huska 391 b.
joev At 437 a.
i^ev /idi' 437 a.
^^^«.'^^ev /ifare" 439a.
2) Vocabula linguae Persicae
vcteris.
adarsnus Praef.
asarijrata Praef.
bdbir us,bdbir uwaPraef.
not.
barta Praef.
daruga Praef. not.
framdnd 254 a.
kabug iyd Praef. not.
karta Praef.
paruvijata Praef. not.
3) Vocabidum Medicum.
(T-dy.a 398 b.
4) Vocabula NeopersicR.
bdd 356 b.
jL idr 358 b.
(5jLj bdri 358 b.
^p .u bdr diger 358 b.
^jLw behdr 340b.
pusr 243a.
^ bt, uS^Ljaj bibdg 359b.
J-o p!i 242 a.
Q(_kj tuvdn 171 a.
j»i!_^' luvdnem 171 a.
fival — s^ hvi-.
451
^Trf hval 1. par. {calane K. cdle V.) vacillare, tituLare.
(Cf. germ. vet. a^allon aniLulare, errare, volilare.)
C. vi id. Ma)t. 1. Cli: saii^ndn nd 'palabc sula
mano x^ihvalat i 'v a ine\ R. Schl. II. 13. 4: /yro//u-
vdca iatali kruddo muhurtan vihval ann iva.
— vihvalit a vaclllans, tituh.Tns. R. Sthl. I. i). li: ma-
davihvalitd /t kdscit prapatanty ut patantica
^" hve l.par. alm. {hu, hu v. gr. o"") vocare, advocare,
Su. 3. 10: visvakari/idnam ahvaj-at (ed. Calc
dhva^at); R. Schl. II. 34. 11: drj-d hvajrati vi
rdgd; Mah. 1. 3393: mdcdi 'ndfi sajrane hvajre
(Slav. jf-a-// vocare; island. vet. /;j7a hinnire, germ.vet.
hivaijdn id., hivaijdt, hiveijot, tveiol hinnit, v. Graff 4. 1 -23;
fortasse goth. hropja voco = scr. hvdpaydmi, sicut
caus. secunduni generalem regulam sonaret, pro quo
anomale hv d/djdmi [gr. 466], mutato i' in r [v. gr.
comp.20],servata tenui/>, sicut in j/ty.'o dorm'\o,\.sv ap;
gcrm. vet. /iro/u, ruafu cet. ; nostrum rufe; fortasse hib.
guilim „1 weep, crv, Lewail" = hvdjrdmi, mutato jr
in / [v. /a'A:r/], nisi pertinet ad 2. gar \gf\-)
c. d 1) advocare. R. Schl. II. 58. l: dguhdvo tan
sutam; 91. 12: dhvajre v isvakarrndnam; N. 5. 1 :
dguhdva mahipdldn ... svajrarlvari. 2) pro-
vocare (ad pugnam vel ludum). Mah. 2. 879: tvdm
dhv ajrdmahe rdgan stird jrudyasva; 4. 3i2:
sarvamall dn atd "hvayat; Rgv. 32. 6: d hi
guhve mahuvirjram; In. 5. 7: sasinan vaktra-
candrena sd "hvajranli 'va; N. 12. S3: dhuja
provocando, post provocationem. — Cslus. dhvd/a-
jfdmi advocari jubeo. Rag.lo. 75: kavim dhvd-
jrajdmdsa.
c. d praef. upa id. sgf. 2. Mah. 2. 1765: updhvaja-
sva tam,
c. d praef. sam 1) convocare. Su. 2. 9: sdinikdnsca
samdhujra. 2) provocare (ad pugnam vel ludum).
Mah. 2. 151S: tvdn s umdhv aj-ate; 4. 3ib: blmo
mallan samdhvajrat; 5. 35: gdnd drard gasja
sutam matdksan s amdhvajrad devitum.
'"^rf^f^xtJNS. ^^NTVJxIv.Nr*.
450
^^hmal - ^^hvar hvr.
apa celare, occultare, abnuere. Man.8.53: nirdiiya ^Jjq[^ftr?man< (a Tir/ pudor, s. mani mal) pudibun-
dus. Dr. 8. hh.
-3h^
'pahnut c.
c. ni id. Man. 8. 5'J: /d fdvan niJinuvitd 'rtam.
tMf^ hmal 1. par. {calani K. cdle V.) se niovere,
vaclllare. Cf. hval.
^ra ft/aj adv. lieri. (Cf. .gr. %-&ee pro %£?, lat. heri e
hesi, hes-lcrnus\ germ. vet. fi'eJ-/er lieri, V. gr. conip.3'Jl.)
5SJ^fT*T f'.y'i-''onn (f. -/, a praec. s. tana) hcsternus.
Ui7\ hrag 1. par. {saiivarane) tcgere. CLhlag.
g^ hrada m. (r. hrdd, correpto a, s. a, v. sq.) lacus
profundus, pracsertini in Tartaro. N. 6. 13. Sa. 7. 43. ___
_ ^ ^ , . . ■ r \ «?»il A/ac- 1. par. (sanvaranS) tegere. Cf. ftro^
£»!<<. r-IT hradini f. (r. hrdd, correpto a, s. J« in lem.) «^ -\ " "^ ^ °
fluraen. N. 12. 112. Vid. «ad/'.
^n[ hrap 10. ^ar. hrdpdfdrni loqui. C(.hlap,iap
^ hras l.par. (sabde' K. rav^ V.) sonare. Cf. hlas, 35^^''"'' ^* P^''- ^"""^- '^''^- *''"■'•
^^"T hrud, f^ti hrud, J^jI^T hrdud l.atm. (galdu)
Ire.
^«rf/irei 1. ;Um. hlnnire. Mah. 4. 2000: hresamdndir
vdgil/iH. — hrisild n. hinnltus. Mah. 3. 11761. —
Caus. adliinnire alicui c. acc. Mah. 3. 1l76'l: hreJa-
ydmdsur anyonyan hre s it diU. (Vid./i^i, hesln
et cf. germ. vct. hros equus, angl. horse, nostrum lio/s,
gr. %§o-!xyi, x^e/ae-S-o), xge/^ti^w.)
^T hlap 10. par. hldpdjdmi (bdsanS V.) loqui.
Viil. hrap.
ras. — atni. diminui (fortasse denom. a hrdsva bre-
vis). Man. 1. S3: dyur hrasate pddasaK. Caus.
hrdsdfdmi dlmlnuere. Man. 11. 2l6. Cf. har hr.
^flr? hrdsista, -^^JJ^^hrds Ijrans, v. gr. 226. 3.
■^^^hrdsva 1) brevis. N. 18. 6. 2) angustus, arctus.
N. 23. 9.
^T^ hrdd t. iitm. (avyakte sabdi K. svane V.) so-
nare, tonare. K.: hrddate megaK.
ii\\kt^\ hrddint f. (r. hrdd s. in in fem.) fulmen,
Indri fulmen. Am.
1. ^T ?"■' 3. par. gthrcTni, part. "perf. pass. ftr//d et
hrind. Pudere, erubcscere. Rag . 15. '\'i: gihrdja
rdg'avaK. — hrltd pudcns, pudlbundus. N. 13. 30.
(Cf. hric, slav. srar/i-i-ti pudore afficere cum s = h
slcut in srudue cor, v.hrdaja; fortasse gcrm. vet.
HRU, /J£/^ pocnltere, hriivu, riwu, hrau, rou, hruumes,
ruun; hriuix'a , riuiva, riiva poenltentia; anglo-sax.
hrcova Id., V. Pott 1. 20\). Graff 4. 11 12.)
2. ^l" hri f. puJor.
y»TS hric 1. par. i. q. hri. (IIuc tralii posset goth.
id-reiga poenltentla, nlsi perllnet ad raiig.)
"^fjK hldd 1. atm. gaudere, laetarl. Mah. 1. 3036: hld-
date ganild preksja (putram). — Cum loc. rei.
Mah. 1. 3037: hlddantS (nardK) svisu ddresu
g'armdrtdh salilesv iva. — Caus. exhllarare. R.
Sthl. II. 44. 10: saydnam anagan rdtrdu ...
r(2smib iK sarisprs an sltdis candramd hldda-
yisyali. (Cf. anglo-sax. ff/^d laetus, splendens; angl.
glad, germ. vet. g^/a/ splendens; Vxh. gairdim „1 rejoice",
nlsl pertlnet ad gard grd q. v. ; slav. rad lactus,
radosca laetltla; fortasse gr. 7>)-9'0c, 'yv)-S"EW, ejecla
llquida, Iransposit.i aspiratlone; fortasse 7«iw e ^ai-jw
velyaS^lUJ; \^\. gaudeo.')
c. d caus. exhllarare. N. 21. S: mamd "hlddayati
ci taU.
c.pra caus. par. .itm. id. R. Schl. I. 9. SG\ prahla-
dayan; ^\Ah.i.' 190: p r ahtdday ad v arn; Ur.86.l4:
prahl dday asva.
^T i^ hvar hvr 1. par. (kdutilyi) curvum , flexuo-
sum tsst. (^iA. prahva, upahvara et c(. dvar
dvr, lat. vdrus, hlb._^ar ,,crooked, IncIIned", yfarajm
„1 incllne, bend", fiaras „crookedness".)
S^^hul — ^ hnu.
449
^rrf hul I. par. {hatAu K. hatdu cadi V.) ferire, oc-
cidere, tegere. (".f. han.
g5^j:[jl /lu^ai U4- ni. (qui sacrifi ca tum edit, e hutd
et b u g) igiiis, ct (ieiis igiiis. Ur. 6. 13. ViJ. sq.
5^ cj Qj R // « / « t» rt /1 n m. (e/iu/a elvaha ferens, aiiferens)
i.l. Ritii-S. 1. 21.
S^dfST ^"'"■f" ">• (c /lu/a et njrt eJens) id. N. 4. 9.
S^rllilH hutdsana m. (e hutd et aiana edeiis) id.
N. 5. 3S.
5^5^ huhu m. nom. pr. Gand arvi. In. 2. l4.
htiiikdra in. (e.i interj. ftjJm et kdra confectio)
actio niyslicam syliabam hum exclamandi. R. Schl. I.
75. 17. Dev. 6. 9. Up. 22.
Jrts^ /'uc' 1. atm. i. q. 1. hud.
t^-c^i| hrciaya 111. (qiii in corde jacet vel dormit,
e /i.rd cor et saya) amor et deus amoris. In. 5. 4i.
N. 1. 17.
«g<5, /i.rd n. cor. N. 1. IS. (A.rrf correptiim e hard, v.
gr. conip. 1; lat. CO^£>, cor; gr. (i£rtp; goth. /lair/d,
them. /io/V/fln, V. gr. comp. 141; nostriim Ilerz. De
gr. yMOoia., lit. i/rJ/j, slav. srudize, hib. cridlie , v. sq.
/ir dafa.J
tg<j.ij hrdaya n. 1) cor. Br. 1. 5. N. 9. •'(. 26. 2) no-
titia, scientia. N. 14. 21. 20. 29. (Vid. ft.re/ et cf
slav. jruc/i^rf nciit. , tliem. jru^/u/o; gr. ;i«poui nltitur
fem. forni.i hrdayd; ita lit. fcm. iirdis , gen. sirdie-s,
vel sirde-s. Etiam hib. croidhe vel cridhe niasc. cor
potius ad hrdaya, e hardaya, quam ad /i.rd refe-
rendum esse censeo. Respiciatur deriv. croidhea-mhuit
„hearty, generous".)
tg«j hrdya (a /;rc/ s.ya) amoenus, jucundus, gratus,
suavis, amatus. R'. 17. S.
^ he interj. vocandi. Lass. 8. IS. 20. 12.
^(*, /le./ 1. par. (vdddydm K. vdde V.) vexare.
1. ^77 ?"'.'' '• par. id.
2. ^5" '^'?.'' 6. par. (A:ac'<? V.) i. q. 1. k'ac. Cf. /la./.
1. tQ^ h^d u hm. (anddari) vilipendere, negligere.
R. Schl. II. 68. 22: ah^damdnds tvarayd sma
diitd rdt rydn tu tt tat puram iva ydtdli.
2. ^3" hed \. par. {vistani K. vesti V.) vestire, cir-
cumdare. Cf hod.
^f^^ /itV/ f. 1) sagitta. B'ar. 2. 36. 2) splendor solis.
3) flainma. (Am.: ravSr arcisca sastranca vah-
nigvdldca hetayali.)
^T\ hetu m. (fortasse a r. hi s. unad. /u) 1) causa, ratio.
Su. 1. 23. N. 2.5. 10. 2) conditio, pactum. Dr. 9. 10.
i^(-{p|f hetutd (. (a praec. s. t d) abstractum praecedentis.
Hit. 13. 10.
^fT^^lhetumant (a hetii s. mant mat) causa prae-
dltus. B'. 13. 4.
^iiy hemd n. aurum.
^J^^ihemdn n. Id. Rag . 1- 10.
^rif hcs l.atm. hinnlre. B'att.14.5: hayd gihesiri. —
hesitd n. hlnnitus. Mah. 1. 2S20: hesitasvana.
(Cf. hres; fortasse lat. /ii/in/o per asslm. e hisnio, quod
deducl posset a nomlne actlonis hesana ejecto a.)
s^rjy hesd f. (r. hes s. d) hlnnltus. Am.
^yCfrl ?!<?•!(" m. (r. hes s. in, nisl a praec. s. in) equus.
^jq' hdimd (feni. -/, a himd s. a) aureus. Meg . 74.
^Hdrf hdiiiiav a l a adj. (a himava nt Illmavans,
s. a) hlma va n ticus. Dr. 5. 5.
^To hod 1. atm. (hnddari K. gatdu anddare V.)
vllipendere, ire. Cf. hed, 1. hud, hud, hdud,
hrud, hrud, hrdud.
ff) l^ Jidud 1. atm. (gatdu) ire. Vld. hod.
SI hnu 2. ;Um. 1) eripere, auferre. B'att. 15. SS: ya-
masyd 'hndsta v ikramam (scho\. apa?iitavdn)
2) se celare ab allqno, c. dat., sich elnejn entzlehen
Pan. I. 4.3'4: divadattdya hnute. (Cf. A: jnu, goth
hncivan Inclinare, linaivs humllls, hnaivjan humiliare.
germ. vet. Iinigan incllnare, anglo-sax. hntvan, linigan id.;
gr. v$t'ui, lat. nuo, v. Benfey 2. 1S2. Graff -1. 1127.)
57
448
T^m
hinsd — jTS' 'f*"
f=-^ hiAsd f. (r. hins s. a) offensio. B'. 18. 25 (cf.
ahinsu).
^■a^ hitisra (r.hins s. ro) ailj. intcrnccivus, pernicio-
sus, alrox, saevus. Subst. ni. bestla rapax, pcrnlciosa.
Rag . 2. 62.
1. fe^5pJ"/i/AA- l.par.alm.(«i'/a^/<; J abdSK. kugeN.)
singultire.
-• T'r4^-('| hikk 10. atni. {hiiisdydm K. hinse V.)
i. q. hiiis.
fef^^sl ^fi'J'mi>a vcl f^T^TJ^ hidimba m. nom. pr.
R a k s a s i.
\k\^ ^SJT l'idin^^<^ vel |<;j|<'. i-GJj hidimbd f. nomen
Hidimbi uxoris.
T^^T ^i'''.":^ l.atm. (anddare K. anddare gatdu V.;
scribitur fifrf) vilipendere, ire. Cf. /ieV/.
\^r\ hitd V. drt et hi.
T^^pfT ?"■"'« V. /<a.
Qj fci i-S< hidimba V. Jiidimba.
faici t-gjl l^idimbd v. hidimbd.
J^'^^ hinv 1. par. (pritdu; scribitur /i/i) exhilarare.
Cf.^/nt.
fe-jT /i/ma (ut vldetur, a r. /i/, quofl bac in formatione
fluere slgnificare vidctur, s. rna, v. .?««) subst. m. nix,
y.himavant, himdlaya. Adj. frlgldus, v.hirndiisu.
(Cf. slav. 3HMA sima biems, lit. iiema id., gr. yjiuv.,
yjllJ.a; ht.hiems, hiberrius; hlh. ffeirn/ire, geirnhrith,
geimhreadh „winter", v. Pictet p. 66 et himartu apud
Wils. ed. 2; gamh „winter, cold".)
fa *-| olrl ?""'"'"" ^ ni. (nive praeditus, a praec.
s. vant vat) nomen montis, Hiniavans.
fe-jZftST Tfirndrisu m. (frigidos radios habens, Bah.
e himd et ansu) luna. Am.
fe^-ll^Tf ^f "" ""' ^' (^ '' "" " *■ " " " '" fem.) nlx. Nalod.2.5.
1%T7T?<T?T ?"''"«/«/« m- (nivis sedes, e himd et
dlaya domus, sedes) Himalayus, cognomen Hi-
mavanlis montis.
•fejTTJJJf hirarirnaya (forma anomal. a hiranya aurum,
s. maya) aureus. lo. 2. 2.1.
f^rrrSf biranya n. 1) aurum. N. 9. 12. 2) diviliae,
opes.
T^fUST^l^Tg hirarijakasifju m. (c praec. et kasipu
\) cibus. 2) vestimcntum, in du. cibus ct vestiuicntum)
nom. pr. Asuri. Su. 1. 2.
Jri jIIi^CTT hiraryyapura n. (e hiranya el pura) no-
men urbis Asurorum. A. 10.
jt^jfrl hi/ 6. par. (hdvakaratie K. /idvakrtdu V.)
nug.iri, ineptire, iudicra agere (de fcmlnis amore caplis).
Wils. „to express amorous inclination, to daliy, to
wanton, lo sport amorously" (v. /idva).
S^T^T /lind V. hd.
^ Jiu 3. par. gu!idmi. DIIs offerre, sacrlGcare, litare.
Su. l.,9: d t m arndiis dni gu/ivatuu; H. 9. 27: yag
guhdsi daddsi yat; Man. 4. 22: etdn eke mahd-
yagridn ... indriyes v eva guhvati; Rag.l3. 45:
tanurn apy a/xdus it; iMah. 3. IO76I: gu/idvd 'gndu
gafdrn; R. Schl. H. 41. 9 : agni/i6 1 rdny a/iuyanta;
Dr. 6.21. — C. acc. personae cui sacrificalur. S.i. 1.25:
/lutvd 'gnirn; ISIan. 2. 1S6: gu/iuydt s amidb ir
agnirn; Mah. 2. llil: yo gu/iuydd vibum. —
/tutd 1) sacrificatus. B.l.ji; v. /lutdsa, /lutabug.
2) is cui sacrificalum est. Sa. 1. 21: sdvitryd /lu-
tayd. — Caus. /idvdydmi faclo ut quls sacrificet.
R. Schl. II. 25. 25. (hu e d'u vel dd, gr. 0T, ^vui,
-SuTicc, Svua, ■3^uT'/ic cet, v. ddmd et gr. 104.)
c. ut praef. ab i i. q. sinipl. Rag . 1. 53.
1. "^Tt /iu(i 1. atm. (gatdu) ire. CL/iud.
2. <?j ^ l>"d 6. par. (saiigdfe K. mogne s aii g S V.)
coiligere, coacervare, submergi. ^ Id. sq.
^UT b"n<J I- P'11'. (saiigdte K. sarige V.) colligere,
coacervare. Vid. 2. /lud.
r
ST^/iHrt l.par. (kduti/y e proprle /Mirc', unde /furcdmi,
guliurca cet., v.rnurc) Inflexum esse.
^ hd — j^^^hins.
441
parihtjfat^ lad iccdmj^ ahnm nparihiy amd-
riam b avatd kriyam&nam.
c.pra 1) relinqiierc. B'.2. 39. 5i. 2) discedere. N.26. 25:
s d uhdrdancdi 'va tvatto ua kaddcit prahd~
syaii. — Pass. i. q. pass. simpl. sgf. 3. Man. 4. 4l.
c.pra praef. vi privarl. viprahina privatus, c. instr.
Mah. 1. Sl 1:.
c. vi relinquerc. N. 9. 33. D'.2. 2J. — Mali. 3. S'io6. fut.:
vigahisyasi \>vo vihdsyasi. — Etiam atm. Mah.2.
26o4: na vihdsye vaU. — vihina 1) privatus, or-
Latus. N. 17. 22: pitrd viJiindu; R. Schl. II. 52. 37:
tv advihinall le privatus, sine le. 2)solutus, liberatus,
liber. Rag.l8. 13: anartdir vyasandir vihinafi.
2. t^,{ hd 3. atm. s'b^' (anom. v. gr. 332), pract. mltf.
dhdsi. Ire, cedere, recedere. Rgv. 37. 7: gihita
parvato ffirifi. (CS.Jii, gr.KiyjCVU) [!<1X;*1M'] forma
redupl., cf. Pott 2. 691.)
c. ut 1) surgere. Rgv. 103. 1S: u g gihite; 9. A: prati
tvdm udafias a ta. 2) trans.sursum niovere. Ij alt.3. i7:
aksibruvam u g gifidnafi (schol. urd van nayan).
C. sam ire. Nalod. 1. 5i: samafidsta mudani.
^\r\ ffdiii f. (r. fid s. ni pro /i) relictio. B . 2. GS.
rijijj^ fidyana n. (ut vidctur, a r. fiay vel fii ire, s. ana)
annus. H. 4. 23.
ri||:j3/j (2r<n (r. fiar hr s. in) capiens, rapiens, in fine
comp. N. 13. 4.
^J^ fxdrda n. (a fird cor, s. a) amor. Ur. 85. 10.
Q.ICi^C^'! ftdlafiala, etiam ^|r<-|ri|^ fidlafidla et
^rfjlyj^rl fidldfiala n. vcneni genus. Hit.23. 5: fia-
idhala/i z'isam.
^ld hdva m. (ut videtur, a r. hve clamare, s. a, cf.
gr. 408) nugae, ineptiae, deliciae feminarum. (Wils.:
any feminine act of amorous pastime, or tending lo
excite amorous sensations, coquetry, Llandishment,
daliiance.) In. 2. 32.
^jfgT^?! « j- 1 « (r. has s. in) ridens, suLridens, in fine
conip. N. 3. l4.
^I^IHrT l'dhdb'dia adj. (e ftdhd heu! heu! et f/dtd
qiii est) lieii! hcu! clainans. S.i. 2. 23. N. 17. 31.
1. fcA /(/ 5. par. (aiioin. v. gr. 402. 509; gatdu K. ga-
tdu varild'ane V.) 1) irc. 2) mittere. Rgv. 34. II:
vagran Iiin v a n t i ; li att. 14. 36: gadd sakragild
e^Sy^ (schol. /;rn/iiVd, prisitd). Vid. praef. /jra.
3) augere, amplificare. Rgv. 23. 17: Id nd hinvantv
nd varam. 4) tueri. Rgv. 18. 1. (Cf. 2.fid, gd;
fortasse lat. cieo , gr. y.iW ciim c, ■/. =: fi sicut in cor,
y.sap; V. fiimd.)
c.pra: /jra/i/nom/ (v. gr. 94''*. annot.) mittere. A.8. 30:
tdn afiam , . . p rdfiinvan yamasddanam; S. S:
aslram ... prdfiina v a in; !). 17. Iil. 4. 2. — Mah.
2. 1244: sa dutdn prdhindl; Rag . 12. s4: ratan
tasmdi pragigdya pu randarali.
2. f^ fii conj. 1) cnim. Br. 1. i6. B'. 3. 5. 2) par-
ticula inlcrrogativa. 11. 3. 17. 3) quiclem, certe.
M. 6. 22. 26. 27.
|t^<Fr/!/«j 7. I. et 10. par. interdum 1. atm. hindsmi,
Iiinsdini, fiLiisc, fi iii sdyd in i (scriijilllT his, gr. 110"')
1) ferire, piilsare, offendere, laedere, violare, vexare,
affligere. Ball. 17. 13: afiinsan mustibifi; Mah. 3.
1091: fiiiis y dccd fiiiis ilafi; 136S5: fiinsitd na
fiiiiseta; Man. 4. l62: na fiiiisydd brdfimandn;
7. 73: arayd na hiiisanti nrpan durgas amd-
sritam; 2. ISO: fiinasti vratam dtmanaH. 2) OC-
cidere, iiiterficere. II. 4. 15: na tdvad etdn fiiii-
siJye; Man. 5. 42: pasuii fiinsan; Mah. 3. I32S9:
tvaii fiy enam md fiiiisifi; 13030: anyonyam
parimus nan 1 6 fiiiis ayant as ca mdnavdfi. (Cf.
haii unde hiiis, sicut e. c. lips pro lilaps a laf> ,
v. gr. 490. IIiic trahi posset gerni. vet. geis-la fla-
gelluni, nostrum Geifsel.)
c. upa laedere, violare, vexare, affligere, damnum facere.
Man. 2. 73. 11. 26. R. Schl. II. 9. 4.
c. t.j i. q. simpl. sgf. 2 et 3. Man. 8. 23S. R. Schl.I. 14. 15.
II. 72. 4 i.
44G
^xf^^q hars hrs — ^ hd.
yanta (sic cum ed. Calc. pro sainahri y anl a le-
geniium); Su. 4. 7: s anhrsf a laetus.
c. sarn fraet. prati gaudere. Mab. 3. 10017: prati-
s ari g ah r s u H /i r a ^ d H.
r
C. i^T c-*>'jj hnrs hrs I. par. ( a//'A-e') mcntiri.
sxiharsa m. (r.hars.hrs gaudcre, s. «) gaudium.
In. 2. 25.
t^>r/^ hal !. par. arare. ^ id. sq.
SffT hala n. (r. /i«/ s. «) aratrum. Am.
^jl^^j /i«tij n. (r. hu <iiis offerre, s. is) butvrum puri-
ficatum. C . 4. Jl.
^p6| havja n. (r. /lu diis offerre, s. /«) quod offertur,
offerendum Diis. Su. 2. 10.
^cildl^ havjavdha m. (qui aufert, consumit
diis oblata, e havya et vdha ferens, auferens, a
T. vah s. a) ignis. Dr. 2. 10.
E»CiUoll^»-| havyav uhaua m. (e havjrn et vdhana
ferens, auferens, a r. vah s. ana) ignis (v. praec).
In. 5. l-i.
^^ has 1. par. ridere, subridere. R. Scbl. I. 46. 1":
gahds aca mumocaca; IMah. 3. 3003: fias iJj-anti.
(Fortasse has e das, quod in inlens. formaret dd-
ctas, ad quod gr. 7W-S"£i'a, Tx-^ii^'x referri possent.)
c. apa deridere, irridere, c. acc. Pv. Schl. II. 3.5. 31. —
Caus. id. R. Scbl. II. 78. 17.
c. ava Id. Mah. 3. 11 IS!.
c. upa id. G at. 17.
c.pra ridere. H. 4. 1. •il. Br. 3. 22. — C. acc. rldere,
Irrldere alqra. IN. 12. 117.
c. pra praef. sam ridere. Mah. 1. 3'i31.
c. vi id. Mab. 1. -1:25. — C. acc. irridere. Mab. 1. ■t762.
-^^ hdsta m. nianus, et elephanti proboscis. Dr.o. 17.
H. 3. 9.
s^ferjq /ia^/in m. (a praec. s. in) elephantus. In. 3. 9.
— |^j.^?q- hastipa m. (e haslln et pa q. V.) elepbanto-
rum custos. Vld. sq.
^Kd^^"! hristipaka m. (a praec. i.ka) id. Hit. 58. 21.
1. c^il hd 3. par. (anom. v. gr. 332, gerund. hitvd\
part. perf. pass. htnd, c. pari et pra: parihiria,
prahiria) relinquere, deserere. R. Sthl. 1. 1. 39: hi-
tvd tafi sdilarii; H. 56. 3: guhdu nidrdrica
tandrdiica; Sa. 6. 37: ndi 'iiaii gahdmy aharn;
N. 11. 3. B\2. 33. — Rag. 14. 61: lidrj^dm ahd-
si/i. 2) amittere, privari, orbarl. R. Scbl. II. 12. S'l:
kdus aljd mdrica rdmaiica putrarica jradihd-
sjati ... nidm evd 'numa risy ati. — Pass, 1) re-
linqul, deseri. llit. 126. 21: kdrnali sarvdtmand
hejali; A. 3. 17: naca me hijfate prdrxaK. 2) pri-
vari, c. Instr. vcl ablat. vel accus. Br. 2. 20: tduca
hindu rnaj-d bdldu tvajdcdi 'va ,., v inas y e -
tdin; Man, 5, l6l: palilokdcca hrjrate; R. Scbl. II.
64. 5: tdrn dsdm matkrte liindu. 3) viribus pri-
varl, debilitarl, conficl, exhaurlri, tabescere. Mah. 1.6291 :
hiyamdnnn tad raksaK samiksjra; v. pracf.
pari. — hind malus, vllis. N. l'J. 11. — Caus. /ja-
pdjdmi relinquere, facio ut deserat, Inde abstraho,
detrabo, derogo. Mah. 3. ihG^i: saktin na hdpa-
yisj-anti te kdle pratipugit dK. Omittere. Man.
3.71: paricdi^tdn yd mahdyo giidn na hdpajrati.
(QiT.yjri-os?, yjf[-oa; fortasse lat. Ao6eo, gotb. Aa6o,
habais = czus. hdpdjr dmi.)
c. apa 1) relinquere. N. 24. 11. 13. 2) e.xcipere, ex-
ceptare, in gerund. A. 3. '17: amaralvam apa-
hdya bruhi yat te mano gatam. \ id. 2. varg
c.ava i. q. simpl, — Pass. relinqui, restare. Mah. 3.
t 1558.
c. ara praef. vi relinquere. Mab. 3. 13661.
c. pari relinquere. Pass. 1) relinqui. Hit.5.3. l4. 2) pri-
vari, c. abl. Hit. 100. 22: sartradarmakosebjraK
... parihtyate; N. 19. 33. 3) viribus prlvarl, debl-
litari, confici, tabescere. Ur. 40. 10 Infr.: ^ar//i//a-
mdndir arigdiH; Mah. 3. 12858, 4) deesse, deficere,
desiderari. Mah. 1, 7i7: yal kiiicid asmadgrhe
^^j- ^ har hr — ^rf ^\J.'(trs l'.''S-
445
c.sam fTneL prati 1) retralicre. Dr. 5. A: jras tvd
'dya pat tXlamuk S palantani ptXnaii grhitvtl
pratisanliarvtti; Sak. 5. -0: pr at isatihara sd-
yakam\ K. Sclil. II. 22. 10. — Caus. retralienduiu
curare. R. Sclil. II. 22. 26.
2. 573" ^ /jar /j.r 3- par. {prasahyakar ane K. pra-
sahyakrtydm V.) violenter facere.
ET hara {r.har hr s. a) 1) adj. \n fine comp. rapiens.
2) subst. ni. cognonien dei Sivi.
gTXjj hdrana n. (r. /la/- /i.r s. ana') actio tollendi, aufe-
rendi. Hit. 73. 7.
^JT hdri I. adj. 1) vlridis. 2) gilvus, flavus. 3) nlgri-
cans e gllvo. In. 1. 7. 5. 1. 5l. K. 4. 12. II. SuLst.
m. 1) equus. A.l. 1. 2. j. 2) leo. Dr. 5. 7. 3) nomen
Vis nus.
sjyuj harind (feni. -ni) ailj. e flavo albus. Subst. ni.
nomen anlmalls quadrupedls (\Ails.: a deer). Dr.
4. 15.
5^?| ftarU viridls. (Fortasse \ltl.viridis e guiridis, slcut
vivo e guivo, V. giv; lit. zd/ias vlridis, z6/e gramen,
cum / pro r; fortasse gr. yjxa, 'X,Acoc cet. e "/xO^ca,
yji?\OCi; yj./^oi e y^aXoi; hib. g/as „green, verdant,
pale"; gerni. vet. groit virescit, gruet id., gruanli vi-
rens, grunti \\tot, grnni, rro;)/ viridis, v. Graff4. 29S.)
STTpf lidrita i. q. harU. A. 4. 50.
^i7cll^«~l l'ariv dliana ni. (flavos vel e gllvo ni-
gricantes equos Iiabens, e /idri et vd/iana
equus) nomen Indri. In. 5. 5 i.
WTTrT^Tt harilaki f (a lidrila producto / s.ka in fem.)
nomen plantae. (AA'Ils. : Yellow or cbcbuilc my:'0-
balan, Termlnalia chabula.)
S75J harmya n. palatium. Hit. 39. 20.
r
^♦7 fiary 1. par. I. q. hay. In dial. ved. amare.
Rgv. 93. 7. Precari. Rgv. 55. •'(. Minari. Rgv.
57. 2.
c.prati in dial. ved. amare, gratum habere. Rgv. 40. 6.
57. 4. 93. 1.
1. ^T ^T ('ar.i hrs h. par. atm. hrsydrni, /irsyj;
praet. niltf d/frsam. \) se erigere, horrere; pracscr-
tlui dc corj)Oris pilis (v. /o rna liars ana) et floribus.
Mab. 2. 17)7: nnisan sulidain a srdusan tatd
rdnttini rn e S/irsan. l*art. pcrf pass. /irsitd et
hrJtd crcctus. R.ll. l'l: vismaydvisfd firsfa-
rdrnd; N. 5. 25: /irsi/asrag; 2.3. 17 ipuspdrji,..
/irsildni; Mab. 4. I2'l5: /i r s i t tl n i rdrndni. —
/irsita i. q. Iirsfarornnn i. e. erectos pilos Iiabens,
prae terrore, perlerrltus. I> . 11. 'l5: adrst apiirv ari
/ir.fitd isrni drsfvd bayenaca pravy at ilam
mand rne (cf 11. l'l). 2) gaudere. N. 25. 8: ga/ir-
seca narddipa/i; R. Sclil. II. 63. 15: dadrsire
gnndll I Intd ga/irsiri sarve bekasdraiiga-
varhina/i; Mah. 2. 21S'i: ga/iarsa; Man. 2. 54:
/irsyet. — hrsfd gaudens, laetus. N. 1.2i. In.4.5. —
Cum gen. II. 2. 7: /irsfd mdnus arndnsasy a. —
1) exhllarare. Mab. 1. 4160. S2S0. 2) gaudere. Man.
6. 57: a/dbe na visddi sydl /dbecdi 'va na
liariayet. (Lat. horreo per assim. e liorseo = caus.
Iiarsdy tirni, v. gr. conii). 109"'. 6; /lilaris , mutato r
in /, abject.i sibilanle, slcut in gr. yjitpu) , yjiDUj,
yjiDua cet.; hib gairim „1 laugb, rejolce, extol",
nlsl perllnct ad gar [ff.''], vel ad /las ridere, mu-
tato s \n r; gairisneach „liorrIble"; german. vet.
ir-gruisn borreo, grus-/ih borrlihis, anglo-sax. gris-iic,
nostrum grauscn; gcrui. vct. in-gruet horresclt, vid.
Graff 4. 300.)
c.pari caus. exhllarare. Mali. 3. SS7.
c.pari ^net. sam caus. id. Mah. 3. 17470.
c.pra gaudere. B. 5. 20. Ijr. 3. 23. N. 5. 31.
c. pra praef sarn i. q. simpl. sgf. 1 et 2. N. 26. 33:
s arn pr alir i f a t aniiruhd/i; Mah. 1. 3107: sarn-
pra/irsfa gaudens, laetus. — Caus. exhilarare. Mah.
3. 1IS29.
C.sarn id. C alt. 9. 22: b ayasnfi/irsf aromtlryafi;
N. 21. 3: srutvd tu (rat anirg dsairi) s ama/ir s-
444 ^ ^ ^-^"^' '^'•'■-
c. nis 1) promere, exlraliere, evellere. Mah. 3. \Gh?,S. vihariccai \<a sirlbir antahpuri jrtfto (schol.
6033. 2) efferre. Man. ;'). .91. 10.5.5. 8.399. kridit); Mah. 1. .5576. 5703. 7713. 3) ilegere, tra-
c.pari 1) iii dial. vril. amplccli. Rgv. 61. S. 2) de- duccre (lcmpiis). Mah. 1. 7: /tvacd '/«li vihrtas
mere, aiifcrre. R.iin. ed. Scr. II: sukmn pari- tvaya kiilali; 3. 12535: yatdprallgnan iiihr-
hrtal) kulc Csmin. 3) relinqiiere, deserere. R. Schl. tasca kdlali; In. 1. 5S: varsam ekati vihrljdi
II. 48. 20: ja/d pujrasca bartdca tjaktdu \<arn. Eliam omissa lempus exprimeiite voce. Mah.
... kari sd par ihared anjatn. 4) evitare. B.2.27: 4. 27: ilj etad v6 majd "k jd I an v iharis jdmj
aparihdrje irte na tvan sdcilurn arhasi; ahaitjatd; Man. 6. 22: sl dndsandb jdn viharct
Mah. 3. 3S9. Ilit. 22. 1. 5) relinere, cohihere, celare. stando el sedendo absnmat tempus (schol. kancit
Mr. 26. 12: jad eva p arihar t av j an tad ei<6 kdlan stila eva sjdt kanciccd ^pavista iva;
'd&harali murkali: Sak. ii3. I6. cf. Weslerg.).
c. pra 1) puliare, fcrire, tundere, vulnerare, c. loc. c.sam 1) comprehcndere, complecti, colligcre, zusam-
n.3.21: majj iva praharir hi tvan na slrijafi mcnfassen. Mah. 3. 1S9: krlvd dvddasadd
hantum arhasi; Sak. 5. 21: drtatrdndja va/2 ^^tmdn am . . . sanhrlj di ^kdrnavan s arv aii 1 van
saslran na praharlum andsasi; I\ag . 2. 62: snsajasi rasmibili (^saiihrlja = sanhrljd
maji nd 'ntakd Spi prabuli praharlum kirn ''^ Imdn arri i. e. vim luam comprehendeiiiio , colli-
uld 'njahiris rdli; Dr. '.). '1: padd murdni ... gendo); Mah. 3. II5I7: sarihrlja muslirrr. 2) atm.
prdharad v ilapis j al ali; Mj'. 122. I. 2) jaculari, contrahcre, in se contrahere, einzielien. Mah. 3.
emlttere. sardn kasmdicit sagittas in alqm. Mah. 11277: saiiharasva mahdvtrja svajam dlmd-
3. 15S'l: praharasva sardn; 3. 10387: tat6 Ssmdi nam dtrnand; Hit.19. 13: na hi sanharal i gjol-
prdharad vagram. 3) adoriri, oppugnare, im- s n d ri candras c dr} d dl av i s m a n i. Cum ablat.
pugnare aliquem, c. loc. vcl acc. Rag . 7. 56: sarva- abstrahere. R. 2. 5S: jadd sarihar ai ecd ^jaii
baldii gdili ... b urnipdlds tasmin pra gahruli; kurmo -Siigdni va sarvasali I i nd rij dri r \idri-
Mah. 4. 1107: trigartam prdharat. — Pugnare. jdrlibjali. 3) par. ;Um. retrahere. Rag • 4. l6:
Mah. 3. 15l6S: praharis jair li vivasdli sniham vdrsikari sari gahdri ''rrdro danull; Mah. 3. 772:
ulsrgja; II. 3. 21: praharaldn varali. Vid. sq. sariharasva punar vdrram; Sak. 6. I: isa sari-
et praharta r -ir. hrlal'i {vdrxali). 4) cohibere, supprimere. N. 6. l4:
C. pra praef. sarrr pugnarc. Mah. 3. 15167: judi sam- sariharlun no \sahi kdpam; Rag . 10. 33: san-
praharisjanl aU. hrijate vacali. 5) destruere, delere, extinguere.
c. vi 1) abripere, abstrahere. Mali. 1. 51 iO: kd/6 vdi Mah. 1. 211: kdlali srgali bdldni kdla/i sari-
'naii V i/iaral i krod 6 vdi 'nari /laralj uta. /larati pragdH; 3. 1641. Vid. sari/iartdr -Ir,
2) gaudere, voluptate frui, liidere. Su. 4. 3: nirudjd- saiihdra. 6) i. q. simpl. sgf. 1. Man. 8. 189. 9. 113.
gdu ladd b dtv d v iga/rrdti Smardv iv a; Dr. 1.1: 123.
tasmin ba/iumr gi Srariji atamdnd/i ... vi- c.sam \)Tae[. upa 1) afferre. Mah. 1. 7206 (cf. 720S:
gahrus ti jald \nard/i; N. 5. 46: vanisu ^pa- upaga/idra). 2) abstrahere, retrahere. Hit. 19. 6:
vanisuca damaj an tjd sa/ia na/6 vi ga/ydrd cilluK pd rsva gatdri cdjdn no ^pasari/iarale
''maropania/l; 5. 4S. — Man. 7. 221: buktavdn drurna/i.
^^
liar hr.
443
Man. 7. SO. 10. 119. 2) adliibere, iili. H. 4. \%: ba-
larn dhdrtiy drn us a jrad vdjor ^ a g a t ati hsaye.
3) perripere, seiilire, e. c. hariam laelitiam, Mali. 3.
867: sarit rus arn terroreni, F». Sclil. II. 60. i)0: r6.iarn
iram, 1. c. I. 60. 19.
c. & praef. ab'i afferre. Mali. 1. 3733.
c.d praef. u/ efferre, eniittere, proloijiii, proiiuntiarc,
dicere, loqui, referre, narrare. Sa. 5. 'iS: uddhrtan
te vacanam; Man. 2. 191: no 'ddhared asjra
ndma; IS. 5. 31 : et dv ad ... y at dvrll arii uddhr-
tam; C . 17. 19. 2i. Noniinarc, appellare. Ur. 63. 9:
tvdri kdrnino madanadulirn u ddharant i.
c. d praef. />r«/j -\- ut respondere. R. Stlil. I. ')2. 10:
t am pratyuddharat.
c. d praef. sam -\- ut referre, dicere. Man. 1. 50.
R. Scbl. I. 14. 2Z.
c.d praef.u/JO facere. Mah.3. I353: yatnam uddhrly a.
c. d praeLprati 1) recuperare. Mah. 3. S655: kirnar-
t afi rdrnasya hrtarn dsid vapuli prabo katarn
pratydhrtui'icui'va. 2) efferre, emitlcre, proloqui,
pronuntiare. N. 4. 18: vdspdkuldn vdcani . . .
pratydharanti. 3) clamare, vociferari. Dr. 6. 7:
gomdyuH . . . firat y uhar at\ Mali. 2. :!;6 l9 : pratyd-
haranti kravyddd grd ragomdy uv dyas dli.
c. d praef vi 1) pronuntiare, loqui, dicere, narrare.
B . 8. 13: orn ity ekuksararn brahrnn vydharan;
N.26. 18: kir\ vy dharasi gito na vydha r isy asi;
1. 20: vdcan vydgahdra na/am; 3. 18: na tus
t afi s aknuvanti sma vydharturn api kiricana.
— prasndn vydharturn interrogationes dissolvere.
Mah. 3. i;-i66. 2) vocifcrari, clamare. Dr. 6. 2: sru-
tvd giro vydharatdm rnrgdridrn.
c. d praef ab i -\- vi pronuntiare. Man. 2. 172.
c. & praef. />ra + vi praedicere. Mah. 1. 72'l0: evam
pravydhrtam pilrvam marna rndtrd.
c. d praef. snrn 1) colilgere. Mali. 1. 6951: tatra
b diksy afy s arn d gahruH. 2) sccum ducere. Sa.3.2:
vrdddri dvigdn sarvdn ... s arndhr lya. 3) of-
fcrre, facere sacrificium (v. (//w/r sgf i). R.Schl. 1.58.4:
s arndliarturi kraturri. i) delerc, extinguere. B .
11.32: kdlo isnii lokaks ayakrt pravrdd 6 lokdn
s arndhar turn ilia pravrllall.
c. ;// 1) promcrc, cxtralicrc. liag'. 2. 30: sararn . . .
n is ari gdd uddarlurri liiial; (Jr. 4. 2 infr.: udda-
ren nd hrdayasaly arn; Mah. 1. 3299: rndrn pa-
tildrn asrndt kdpdd uddarlurn arliasi; 2. 2293:
kduravdrriavarnagnarn riidrn uddarasva; 3.
lll: uddrlu hy lipudati pragdli; ftlan. 4. JS :
daksinarn pdriirri uddarel {scho\. v ahis kury dt).
2) eveilere, avelicre. Man. 7. 110. N. 16. 13. 3) ex-
stirpare, dclere. Mah. 1. 5719: snpatndn mamo
'ddara; Rag . 2. 30. 4) crigerc. R'. 6. 5: uddared
utmand "tmdnan nd "I riidnam avas ddayet. —
<>aus. 1) facere ut quis extrahat. Rag'. 9. 78. 2) eri-
gere, sublevare. Mah. 3. 109'i6: tasydricd ^dddry a-
mdnd y dni (vasu rii a I y d in ) .
c. ut pracf. ab i erigcrc, iiicie accumulare, coacervare.
Mr. 120. 7: viprasvafi na hardrni kdricanam
atd yagriurlarn ab yudd rlam. — Caus. eripere.
Mah. 3. 13326.
c. ut pracf pra erlgere, sublevare. R. Schl. II. 110. 4.
c. ut praef sarn 1) promere, extrahere. Sa. 5. 17.
6. -'i3. 2) exstirpare (cvcllere), delere. Mah. 1. 3821.
3) erlgere, sublevare. Mali. 3. 10946. — Trop.
Mah. 1. «4271: nasiarica b dr at ax- aris arn punar
eva samuddara.
c.upa 1) afferre. Mab. 1. 720S. Sak. 37. 2 infr. 2) of-
fcrre. B. 9. 25: lad aham b aktyupahrtarn
asndmi. — yagriam upatxartum sacrificium facere.
Mah. 3. 8379 {y.liar hr praef d). 3) exstirpare, delere.
Mah, 2. S6l : /ra/dc'o '^a/ir/d rdgan ks at riy dH.^
Caus. afferendum curare. R. Schl. 1. 20. 9.
c. upa praef. surn: s arnu patiarlun yagriam offerre,
facere sacrlficium. R. Scbl. I. 40. 2.
56*
443
^rr hdnu — ^^ ^ har hr.
^p:j hdnu m. f. niaxilla. (Gr. •yevu?, golh. kinnu-s fem.
maxilla, germ. vet. kinni n. !d. et mentum; lit. znnda-s
pertinet ad ganr/d, fortasse etiam lat. gena, ita ut
mutilatum sit e gendn.)
^r\ hanii f. i. q lianu.
■Sy^ hanta interj. gaiidii,_ misericordiae, conslernationis,
etiam parlicula inccptiva. (Am.: harse Cnukampd-
ydn V dk/dratnh av is ddaydli). H. 1. 51. A. 3. 9.
B\ 10. 19. Ur. 8. 17. Mcg. 102.
rifll \ -fT haniur -tr m. (r. han s. tdr t r) 1) occi-
sor. B'. 2. 19. 2) eversor, subversor, exstinctor.
Hit. 22. 12.
f^*-*^ hamm 1. par. (gatdu) ire.
^ij hay 1. par. (gatdu klame) ire, defatigari. Cf
hary.
■s^ hayd m. (fortasse a r. hay, nisi a hi, s. a) equus.
N. 19. 2.
1. ^T ^ har hr 1. par. atm. 1) preliendere, capere,
tollere, demere, auferre, rapere, abripere. Br. 2. 17:
•prainal ydi 'ndn (duhit aram) har ejfus ti havir
dvdiiksa ivd 'd v ardt\ B . 2. 60: indrijrdni ha-
ranti prasab am manaK; R. Schl. I. 1. 51 : gahdra
bdrjdn rdmasja; Dr. 5. 2S: hriyamdndn tdn
rdgaputrim; Man. 7: yasya rdstrdd hriyante
dasyub'iK pragdH; Mah. 3. lOlSl: tata dddya
parasun rdrno mdtuli siro Sharat; Man. 9. 131:
dduhitra evaca hared aputr asy d 'kilan d a-
nam (schol. grhniydt); 135: danan tad putri-
kdb'artd hareta\ 136: danan haril. 2) afferre,
apportare, petere, holen. Sa. 5. 103: svaK paldni
harisyasi. In dial. vtd. invenitur praet. redupl.
gabdra, gabri pro gahdra, gahri. — Desid.
gihlrs dmi rapere, abripere cupio. Mah. 1. "iSO.
R. Schl. II. 20. 4s. (Cambro-brit. hivra capere, vid.
Pictet p. 67; ^T. yjeia a capiendo dictum, sicut scr.
hdrana, v. Wils.; fortasse CUDU!, ahsuj e yjiipiC,
yjciasii), nisi pertinenl ad var vr\ fortasse aysiou) =
dhardmi cum "/ = h, sicul in ysvvf = hanu\ for-
tasse lat. gem, ita ut ges-lum orlinn sit e ger-tum.)
c. anu imitari. Glta-G. 8. i. Vid. anuhdra.
c. apa abripere, auferre, abducere, tollere, demere.
N. 10. 7: nidrayd 'pahrtd\ Dr. 5. li: indro 'pi
tdn nd 'paharit\ 8. 2-1: ks u ri n d 'pdhar ac
c irnK.
c. apa praef. ri id. Mah. 2. 1584.
c. ab'i tollere, demere. Mah. 3. 14610: sd (saktiK)
muktd 'b yaharal tasya mahis asya sir6 rna-
hat. — Caus. pugnare. Dr. 8. 5: kotikdsyd zbya-
hdrayat I mahatd ratavansina parivdrya
vrkodaram. — Vid. praef./^ra.
c. nva deponere. Mah.4.l30't: dandnsy avahar a. —
Caus. facere ut quis det. Pass. Mah. 2. 2h9: kaccid
ab ydgatd durdd v ani gaK ... av ahd ry ant i
sulkani\ Man. 8. 19S: avahdryo bavit ... sa(
s alan damam.
C. ava praef. abi caus. ab y av ahdraydmi pugnare
jubeo. ,Mah. 3. 16369. Vid. praef abi.
c. ava praef. vi 1) agere, facere. Hit. 62. 9: itat sar-
vati gndtvd yatdvnsdran vyav ahartavyam,
2) pugnare. Mah. 4. 1S70: tdu v yav dharat dn
yuddi. 3) adipisci. Mah. 3. l462: sdntin vyava-
haranti.
c. d 1) afferre, apportare, adducere. N.20. 5: n& "har-
tun s akyati punaH (pafaK)\ Dr. 8. 50: drsfvd
. . .drdupadlm dhrtdm punaK. 2) capere, abrlpere.
N. 26. 7: parasvam dhrtya. 3) accipere, adipisci.
N. 24. 29: prativdkyi tat d "hrli (nisi separandum
tatd hrti)\ Man. 9. 190: sagotrdt putram dha-
rit. 4) kratum dhartum offerre, facere sacrificium.
Mah. 1. 3761: trln asvameddn dgahdra\ 3. 99S3:
yagndn dgahrur uttamdn (y.dhartdr -tf). —
Caus. 1) facere ut quis afferat, apportet, cum 2. acc.
Mah. 2. 9S7: karam dhdrayisydmi sarvdn\
^i^/jan.
411
luin. (hnii e J ait q. v.; gr. 0AX, £C^rtl'OV, -Sava-
TS?, •S'£ii'U'; gotli. (/«H-///I/J niors, iiiiitnlo n in h, v. gr.
comp. 43'2, (luu-lhs mortiius, tliem. dau-da = scr. ha-ta
e <ian-la\ usJaudjan pugil.ire, div-aiis morii oLiloxlus,
ilebilitato a iu /; gcrm. VCt. (/ixr-t/), tmv-an mori, do-t,
to-t mortuus, diid^ tnd mors; l.nt. FEND^ offendo ., de-
traiica kar^ nigag n^. Trop. profllgare. Ilil.6. li:
ddivaii iiihatjra. 2) occiJcre, interCcere. 11. 4. 15:
tvAm tva ... nihanmy adja; S'u. 4. 18. R. Sclil. I.
Ao. 'Vj. 3) demergerc, dcfigere. R. Sclil. II. 82. 16:
rdiiie n ihatace t a s a fi.
c. '/1 pr.ief. pari pulsare, fcrire. Mah. 3. i-226\.
fendo [Pott 1. 255] cum / = \}^ , sicut in fumus, c. ii i praef. fi 1) pulsare. R. Sclil. I. 9. l6. 2) occidere.
inferus , rufus, v. d umn, ddara, rudird; fortasse
ferio mutatis liquidis n et r; liib. gonaiin „1 wound,
sting, stab", forlasse gni/ „slauglitcr", niiilatis liquidis
n et /; gaillini „1 liurt", v. nid dn a.)
c. apa abigere, depellere. Rgv. 42. 2: apa sina tain
pat 6 gahi. Trop. Mail. 6. 96: sannjdseiicX 'pa-
hatydi *iiaJi.
C. abi i. q. siinpl. B. 1. 13. A. 7. 6 {ab yag nain vid.
gr. 293); Mali. 1. 7730.
C.ava id. Mah. 2. 915: anyonyan gdnuh ir ava~
gagnatuli.
c. d id. Dr. 8. 35.
c. d praef. aOi id. Mah. 1. S223.
c. d praef. vi inipedlre. R. Schl. II. 10. 32: na te kan-
cid ab iprdyuii vydhantum utsahe; 22.25: vyd-
hate ipy abiseke me. Vid. /i«/i praef. v i.
c. d praef. sain 1) conglobare, conipriinere. A. 3. 40:
taldir api s nindhat dili; v. praef. .y«m, 2) con-
lingere. Dr. o. 17: hastan samdhalyn dnnanga-
yasya biind/i sard/i. 3) i. q. slnipl. Mah. 1.
6291: tain ... ganubydii saind ga g ne ; 79(1: be-
r iti s aind g n g n e.
C. ut tollere. R. Schl. II. 53. 32: gn/dn matsydv ivd
'dd atdii. — uddata superbus. Illt. llo. 11.
c.upa 1) pulsare, ferirc; trop. 11. 2. 29. N. 7. 1 i.
B . 1. 3S. 2) atlingere, contingere, usurpare, adhlbere.
Man. 9. 20S: anupag nan pitrdravyam.
c. ni par. atm. 1) pulsare, ferire. A. 3. 19: nignan
prdtena prtivim; Mah. 3. 12220: sirdiisi visi-
/cdir diptdir nya/ianam; 4. |6S0: virdlapu-
interficere, destruere, delere. Mah. 1. 2837. A. 8. 25.
c. /'«rd ablgere, propellere. Mah. 3. 12SS9: payoddli
... vdyti V e gaparu/ial nH.
c. pari decutere, dejicere. Gita-G. .5. 13: pari/iata-
rasanam ... g ag anam.
c.prati par. ."itm. 1) referire. Mah. 3. 1091: prati-
hanydd d al ns cdi 'v a tatd hiiisydcca /liiisit a/r.
2) repellere, ziiriicks chlagen. A. 3. 31: asiniii
prnti/iatecd 'stre; 8. 11 Mah. 1. S27S: sardir
arguno varsain pratigag ni\ 2. 81. 3) pulsare,
feriie. A. 10. 20. 36.
c. vi 1) pulsare, ferlre. A. 8. 4. 10. 23. 56; trop. affllgere,
innnali anlnium. Mah. 2. 151: mand vihanyate.
2) repudlare, rcpellere. Rag'. 2. 5S: na 'rhasi tvam
me pranayaii vihaitlum; 11. 2: ragd/i ku/e
na vyahoiiyn/a kaddcid ar/itd. 3) impedlre. R.
Schl. II. 23. 22: /okapd/d/i samastds te nd 'dya
rdninb ise caiiam ... i'ihanyu/i; Mah. 3. 15138: md
vihanyata gaccata (vihanyata linperat. pass. c.
terra. par. v. gr. 446). — Caus. dclendum curare. Hlt.
102. 6: par ns diny aii vigdlnyet.
c. snin 1) colllgere, conjungere. Man. 2. 71: san-
/xatya /lasldii; Illt. 14. 10: saiihatds tu haranti
'ine marna gd/aiii. Coacervare. In. 1. b: saiiha-
tdsca tato 'pa/d/i. 2) contraherc. Dr. 7. 9: brku-
t isnii/iatab ruv a m.
c. sam praef. ab i conjungere, adjungere, copulare.
Mah. 2. 800.
2. Q^q ftan adj. (In fiiie conip., r./ian) occldens, de-
struens, delciis B.6. 17.
o6
440
FoTryt»-! svddlna — ^^Jian.
^r^jycJITq' ^r adiVirt adj. (e svn et ad i n n) sILi ipsi siib-
jccliis, Siii propriiis. Lass. 1)0. 1.5: s idd /nay iluv nnn
sul/ru/i. — Nostii proprius, qiii in nostn'( potcstate.
Hit. 122. 3. i.
^i^^rn^^J^ sv ddyd_yn m. (e st-a propriiis et ndjdyd
lectio a r. i praef. adi s. a) tacita vel susiirraiis ieclio
(Vedorum). Su. 2. 23. B\ 4. 28. 16. I.
^gryjqTri j i' r/ 7« I /i m. (a svn proprium, perulium, pro-
duclo «, s. inin) doniinus.
PQf]yjf svdmyii n. (a praec. s. /«) dominium, imperium.
Ilit. 84. S.
ut quls sudet, caiefacere. Ilit. 70. 17: svcdita. —
(!l. I. :Uiii. trans. sudare, exsiidare alcpl. tiop. dimitterc
(r/idc an^ K..). K..: s v eda/ ^ pdp an Inftasd ganaU.
(IslanJ. vet. svili, sveiti sildor, v. sve da, angl. siveat,
germ. vet. sueiz sudor, suiziu sudo, \<i\.l./sais-t sudare,
praet.yjiv/dK; lat. sudn, gr. idio), i6c<;, tdguj?; armor.
iftivez sudor, cambro-brit. r/itvejsu sudare.)
ii./irn i.q.simpl. pras v iii n a snA:u\s. Pi. Schl. II. 100. 35.
fro^rST ^i^ficcd f. (e sva et icid ) llberum arbitrium.
Ilit. 17. 15. 40. IS. Lass. 2D. 15. 3'J. 13.
^5jgr sveda m. (r. svid s. a) sudor (v. r. svid).
i-QJlQl svdlid indecl. vox quani pronuntiant ii, qui dlis i^cifi»-! svedana n. l)(r..ri';Vi s. a»a) sudatio. 2) (caus.
dona offerunt. r.svid s. a"n)actio faclendl ut quls sudet, actlo cale-
Kcjfl •f '' partlcula interrogativa. Mah. 3. 106'(8: /iin faclendi. Hit. 70. 16.
svit, kasya svit\ 1. 3571: Itinnu svit; R. Schl.II. I^ofJ svdirn (ut viiletur, e sva et obsoleto derivato
63. 11: /iin svit. radicis ir) adj. liber, qui sul juris, suae potestatis.
f^^ jv/d 4. par. :Um. sudare. Gita-G. 10. |6: svid- Subst. n. liberum arbitrium. N. 21. 13. Sa. 5. 98. —
yati. — svinnd sudans. Lass. .51). 6. — Caus. facere
svdiram adv. ad suum arbitrlum. Sak. 25. 7.
<}, h.
^ /xa partlcula expletiva. In. 1. 37. Rgv. 88. 5. 121. 2.
^g' ftari.s-a m. anser. N.1.19. — Ytm./xanst. [Qiv.yjyi
abjecta syllab.i finall; lat. anjer abjecta Ilttera inltlali;
germ. vet. gans f., theni. gansi, gensi, pertinet ad fem.
/lansi, ita \[t.zasi-s f. et slav.^iJji e gonsi; hih. geadfi
„a goose", ganra „a gander" mutilatum esse videtur
e gandra, cf. anglo-sax. gandra(n) anser mas, germ.
vet. g^a?ico(n) Id. e gimto(n); cambro-brit. g-«'/j, armor.
givaz, cum z = d.)
jjj hat 1. par. (tvisi) splcndere. (Wih. gat/i „a ray
or beam".)
<^i7y hai l.par. (ba/dt/cdre) violenter agere; v. sq.
^TJ" haf'a m. (r. hat' s. a) vis, vlolentia. Up. 30.
S^TT hatd V. han.
fi|c{ /inti f. (r. lian s. fi) occisio, caedes. Hit. 38. 16.
^Thnd i. 'dm. (pu ris nts a rge K. gvart'eY.) cacare.
1. ^Tfftan 2. par. (anom. v. gr. 324 et .577) 1) pulsare,
ferire, tundere. Mah.l.6706: tam rsim ... gagdna
/ias ay d\ Dr. 5. 7: /larim . . . pr apadena haiisi;
Mah. 4. 701. 2) saepissime occidere, interficere. H.2. 12:
/iatvdi'tdn mdnusdn s arv dn; 3. 7: a/iam enan
hanisydmi; 3. 19. Mah. 2. 2539: oAan duryod anan
hantd sa/cunin sa hanisyati. Etiam atm. Mah.
1. 5579: /lanisye. — Trop. delere, destruere, extin-
guere. Br. 2. 3: vyat dn gahi; Sj. 3. 11: dsdri nd
'rhasi me Jinntum; .5. 17: lialapraba. — Caus.
g dtdydmi occidendum, delendum, curare. B . 2. 21:
/tat an sa ... /iaii g dt ayat i /innti /tarn; Mah, 2.
975.. Man. 8. 3 i. — Uesld. gig'drxs (gr. 489) occidere
velle. 'N. 13. S: gig' dnsanta/i. — Sensu fut. verbi
prlmitivi (cLmumdrsu morlturus. Dr.7.5). H.4.30:
brdtrd sampresitdn tvdri snputrdri gigdnti-
^^ (^) svai- {svr) — foTn svddu.
439
C.sam atm. vcxare. lialt. 9. CS: (satruri) saAsvari-
s Is i d li p r II iJ II n e.
3. F^T" (F"?) .<'■"'■ (■>'■/') 9. [lar. J i'.r»(/ m/ (hirisan,')
laeJerc^ ocnilcre.
/(. I-qJ i jrnr iiidcd. (v. s u r s|ileiiilerc) cocluni. Vir.l. 22.
li'.9. 20. (Sciid. j?^<.">>tV livarc sol, V. gr. comp. 30;
liib. speur „tlie sky, firmament", v. Pictet p. 74; for-
tas.se soir „llie ca>l, llie nioriiing", a sole oriente
«lictiim; lal. i'j/; gr. ycAftc, !r£AV;i';;; fortasse lit. j«H/e
sol C s,x-a/J, sua/e; VilSii. so/i:e sol. De Y\?aog Ct gotll.
sauil V. .f (J r )•«.)
^^T svtira m. (r. it'«r .f f r sonarc, s. a) ■!) sonus.
2) vocalis lillera. S.'i. 5. 25.
)-Qjj| svargd m. (e icnr et 4'«) cocliim Inilri, deornm
sedes. In. 1. 23. N. V2. 03.
^ofTJf svargja (a [iracc. s.ja) cocleslis.
^-QJUI svarria u. (correptum e suvarria q. v.) aurum.
Am.
r
^ofrT svart 10. par. (ga tyul aiikc) ire, metuere.
r ""
E37^ svard l..Um. (dsvudc K. prr/ i/ihSH V.) gustare,
lamberc, gamlcre. Cf svad.
tcJcli-^rl s va/ai'i/;r/a (e J^« ct a/aiikrta) valile Or-
natus. N. 2. 11.
irdcliil svavasa (Bali. e .ffrt suiis et vasa voluntas)
suam voluntatem habens, voluntarius, spontaneiis.
H. 4. 4.
^g)*HI V "^ svdsdr -sr f, (v. gr. 174*'; ut videtnr, e
sva suus et sdr sr pro stdr str = s/ri femina,
cujus / servatum est in liiiguis germanicis et slav., v.
svagana, svdsuru, svasru et Pott 2. 55 l) soror.
H. 1. 31. (Golh. svis/ar, germ. vet. sui'ster, nostrum
Sc/iivester, angl. sister, slav. scstra, lit. sessu per assim.
e sestu, gen. sesser-s, pl. nom. sesser-es ; lat. soror e
sosnr, suostor, snrdrem = scr. svdsdram; caniLro-
brit. chiviicr, v. Pictct p. 73. Iliic ctiani traxcrim hib.
piu/har, ita iit niiitilatum sit C spiusthar, mutato 1 in p
slcut in speur coeliiiii = svar q. v.)
fc^^'^1 svask 1. atm. (gntydm) ire, sc movcre.
FFjf*^ svasti (c su ct asti cxistcntia, a r. as s.ti)
Wolilsein, salus, fellcitas. In classici lingua indccl.
vcl potius nciit. qnod soliim in nom. ct acc. inveniliir.
N. 12. 120. I)r. <). 23. A. 2. 13. in. .'11. 15'. 11. 21. —
In dialecto ved. declinaliir, c. c. I»gv. 1. 'J- svast-ajrJ
fclicitalis caus.i.
^^y^(^r;jl[:q-jq' svastivdcana n. (e praCC. Ct vdcana
a caiis. r. V a c s. ana) 1) prccatio saliitis, v. vac caus.
2) ritus qiiliLim saccr, \A ils. „a rcllglous rite [irepa-
ratory lo any important observance, in ■whicb the
Rrahmans strew boiled rlce on the groiind, and invoke
the blcsslngs of the gods on llie ccrcmony aboiit to
commcnce". Ur. 45. 1.
^ot^Sf s vas t a (In se slans, versans, e sva et sta)
1) sui compos. N. 2. 1. 5. 6. 7. T>\ 14. 2'i. 2) sanus,
salvus, valens. S.^i. 0. Sl. 109.
<cCl I J I ri svdga/a n. (Kariii. e su bcne ct dgata n.
aggrcssiis) saliilatio ( W i 11 k o mni e 11 , welcome).
N. 12. 6S.
^cflrifS^M svdtantrja n. (a svatantra S. ja) libcrtas,
libeniin arbitrlum. Hlt. 28. )6. 69. 1 1.
Ccry" svdd 1. ,Um. 10. par. i. q. svad. — svddanija
giistandus, sapidus, jucundi, suavls saporis. In. 1.26.
(Vid. jf«rf, svddu et cf. ^T.Yjboaai, y,d:g, dv6i.cvw;
cambro-Lrlt. c/(ii-«c//i« gustare; armor. r/;ivafj<j ddorari,
V. Pictet p. 73.)
c. d 10. par. gustare. R. Schl. I. 9. 3(5: tdny ds v ddya
sa ... andsv dditapurvdryi. — dsvddjfa gustan-
dus, jucundi, suavls saporis. Hlt. 8. 12. yiA. ds vdda,
ds vddana,
^ofjT" svddu ((em.svddu et svddvi ) dulcis, suavis, ju-
cundus. (Anglo-sax. svet dulcis, germ. vet. suazi, suozi
id., nostriim sHys, goth. .5u//^o' duicius; Ut. sa/diis dtilcis
e stadiis, miitalo v in /, v. gr. conip. 20; slav. CA.V^KKK
s/aduku id. , gr. V[6v9., lat. suavis e suadus ejecto d,
adjccto /; v. s vad.)
438
^T^lsvaii — ^-^- Foi- sva/- svr.
2. FcJr-l svdii 10. par. svandjrd/rii et svniidjdmi '^cl(^^\svapiiag (noiii. m. f. ri. svapnak) Jormiens.
{avalans iini: K. I ii ii s a n c V.) orn.Tre. M.lh 3. 1U6'kS.
i^ClH svand m. (r. \.svaii s. a) soiiiis, sonitus, stieiji- ^ofVTrST svabdva m. (e sva et bdvd naliira, indolts)
tus. N. 21. 5. 2.'). 5. natina, indolcs. N. li). 6. li'. "). 1 'l. 8. 3.
^^^sva/) 2. [lar. eliain l.par. intcnliiin :"itn). (anoin., ^^JJ j naiK (p er se ipsiim existens, e svai.\.bii)
V. gr. 577) 1) dormire. Man. 1. SZ: yadd sva- cognonicn Visnus. Ani.
piti\ 5-1: sukaii svapi/i; 11.1.51: s v apan/ 1 'nie; ^of[cTQ?T svavisaya m. (e sva ct visaja regio)
4. 15: svapaiiiv ete; N. 13. 6l: svapdmi; Mall 3. patria. lllt. 26. 4.
ISSSi: svapet; 15y;)3: sv apate; Ix. Sclil. I. 47. 19: ^c[?jc(7 svajanvara m. (e svajdin ct vaia electio)
svapsj dmahe; II. 28. II: supjate. 2) obdornilre, feminae llbera niariti clectio. N. 2. S.
capere somniini. N. 10. 6: srdntali su.ivdpa; Mah. J^^TJVls vajdin indecl. ([iioprle nom. a stirpe sva ad-
2. 2027: upa s ijaindnd ndribir a s v apan. 3) ja- jccto i, nnde sve, cum tcriiiln. «//; , in analogi.i cnni
cere. Mah.4. 167'l: hatd urvydn su.Uipuli. 4) mor- ahdin ego, tvam tu, ^ujdin lilc, v. gr. 252) ipse.
tuum esse. Balt. 18. ll: bdndavd me svapanti (Cf. lub./t;Vi ,,own, sclf", siii „lliat, tbere", sinin
(scliol. Gsy. d/rg a ni dr dm p rave .i il dli). — suptd „tliey, tlicm"; cambro-brit. //u// ipsc.)
1) qiii dorniivlt. Sa. 5. 6'(. 67. 2) doriiilcns. II. 1. 50. 5ct?7I^iT svajampraba (sui i[)siiis splendorem
2. 33. 35. — Caus. i t»a//a/d//(/ 1) soplre. 2) oeci- liabens, per se ipsiim splendens, Dah. e sva-
dere, interficere. Balt. 15. i)S: vdndir asuiupat. jdm et prabd s[ileiidor). Feni. svajamprabd
(Golh. SLEP dormire, slepa dormlo, pract. saislep = nom. pr. Apsarasae. In. 2. ;;).
scr. susvdpa, niutato v in /, v. gr. comp. 2(); germ. ^^Zfl^W" svajambd m. (Tatp. e svajdm ipse et bu
\ti. sldfon dornilo, sldfit dormlt. Ad caiis. svdpd- existens) per se ipsum existens, cognonicn dci Brahmae.
jami pcrtinent ial. sdpio [ejecto v, d = «], i^land. 1. ^cfT svar 10. par. svafdjdini {dkiepe) spernere.
vei.svefja soplre, germ. vet. m-.w/f//;V/ soplo, Grlmni 1. Vjil. scq.
svar s V r I. par. {i u bildpal dpajoH)
1) sonare, v.svara. In dlal. veil. recitare. Rgv.88.5:
S6y, slav. CZn-H-UUIH j-H//-/-i7 ilornils. Vid. svd/ina.) 2. f cTT f cT
c. ava dormire. avasupla doriniens. V\. Sclil. II.
56. 1.
c.pra id. prasupta 1) qul dormivlt. Sa. 5. 65: su-
ciran tvam pras upto Zsi; 5. 69. 2) dornilens.
H. 1. 3S: prasuptdu daranitale.
C. sam id. sansupta dormiens. N. 13. 10. H. 3. 6.
^5[^ svdpna m. (r. svap s. na) somnium. IS. 12. 98.
Sa. 5. 71. (Island. vet. svifn somnus, llt. sapna-s som-
nium, unde snpniu somnlo, lat. soinnus e snpnus in
analogia c. r. 58; gr. vttvO';; hlb. suain „sleep",
suaimhneach „quiet, calm, tranquil, casy, safe, pleasant,
delightfur', suaimhnighim „1 rest, please, charm";
cambru-brit. hephun somnus.)
sasvar ha yan maruto gdlamo fo/i j,quem (hym-
num) recitavit G.6 tamas vobis, Marutes!" {sasvar
praet. mltf 7). — svdrja laiidnndiis. Bgv. 32. 2. —
svarana incliitus. Bgv. 18. I. 2) vexare, v. praep.
sam. {hat. susurro, sliv. svir-a-ti tibia canere, gr.
(TVpty^, (jVpiTTW, V. Pott 1. 22.5; goth. Sfytli jurare,
fortasse prlmltlve dlcere. Ciim svdrja laudandus,
svarana inclutiis cf. gotli. si^ers honoratus, gasveran
glorlficari; cum svar svr vcxare cf. germ. vet. juera/i
dolcre, suirit dolet, sudr gravis.)
c. abi comprobare. Bgv. 10. -1: stdmdn (v. gr. 145.
annot.) ubisvara „hymnos comproba".
^17(^*ro7a* — tr^^^svaii.
437
^i^^l ^ ro /as n. (a r. sru s. as inserto /) fliinicn, cur-
sus. I.I. 1. 2. n'. 10. 31.
^a' sva 1) pron. pcrs. tertiae (jcrs. in inilio composi-
lorum, ipsc, siii, s i bi cet. ^^'\A.sva gatain, svab il,
si'as/a. Etl.Tin .iii |)riiiiani et sccuiidain pers. rcfer-
tur, \ . s idd ina. (lliic pertliict pr.icrlt. ,i t' siji, ejus,
ipsiiis iii aii;il. ciiin tc pro / v e tui, rne niei; serid.
jOjiV /'t', J^^iV /io/, V. sva/as et gr. comp. 341.)
2) suiis. In. 1. 3-. 3 i. 5. -!y. Su. 1. 2S. Ktiam meus,
luus, nostcr, veslcr. Ur. 39. 13: ka/ajrumi svdrn
avast drn condlllonem meam; N. 14. li: paddni
garia y an svdni gacca passus tuos; i'l: svarn ari-
snri vitordrni /t.partcm tuani ; Ur. 26. 3: ddrya-
tdm iiyari svahastc nikscpuH m manu tu.i. —
Subst. n. proprlum, peculluni. N. 18. 3. 26. 7. (Cum
sva pron. pers. cf. lat. sui\ gr. cu, CTi/jf, CTcpelg e CFS,
CTFet?; lit. Jfliv sibi, satvcris sui cet.; slav. sebe slbi,
sebe sul cet. ; gotb. sei-na sui e svei-na; sve sicut, in-
strumcnt. a tliein. stn; svi in svi-kunths manifestus,
Jebilltato a iu i. Cum sva possess. cF. lat. .fuu.r; gr.
(T'pC<;, C"; iit. saiva-s suus, satva sua; slav. svoi , svaja,
svoe suus, -a, -um; svo-bodi liber, svo-bnda libertas,
ubi svo ^= scr.sva in iuitio comp.; goth. sves n.,
tbem. svesa proprium; germ. vet. suds proprius,
Graff 6. 902.)
^QjcJi svaka (a praec. s. ka) suus, proprius. N. 5. 43.
16. 3. 24. 12. 2.3. 5.
^<2ic(-,c^, svakk i.atm. (sarpane V.) ire, se movere.
Cf. st'ask, srak,
^^j^JY^^ns V a g a t a m atlv. (e sva et gatd qui ivit, in
acc. neut.) i. q. dtma gat am. Sak. 18. 7.
tCl A" svaiig 1. par. (^sarparie K. V.; scrlbltur svag)
ire, se movere. (Cf. germ. vet. SUANG vibrare,
suingu, suang, suungurnes.)
kd^T,^ svacca (e su et acca) valilc clarus, vaKle purus.
Hit. 2o. 13.
*;CiT.'^f; s vaccanda (e sva et ianda) v. canda.
^CJsi svag, ^Ol 5l svarig l.atm. (pro svarig scribilur
svag, gr. 110"') amplccti. N. 24. ''li: bdirnim ...
sasvagi; Rag'. 13. 70: asvagala; Mah. 2. 25y5:
s V a garndna; 3. I''l7-i: svagitvu.
c.pari (pract. augnicut. 1. paryasvage ct parya-
s V II g r, pract. 111 llf. p n ryas v u i'i ks i cl pary a svariks i,
praet. rcdiipl. /^«ri'.t« j t«^e Ct ji irris asvagi) i. q.
simpl. N. 17. 12. 23. 2-i: Idrn parisvagya; Mah. 1.
SOOO: paris asvage; 3. 211: paris aivagl; R. Schl.
II. /5. !): par yasva getdrn; II. 83. 10:- pa risva-
gdna pro parisvaga rn d n a.
c.pari praef. ab i id. Part. praes. par. K.Scbl.II.44. lU:
a b ip a ris v a g a n.
C.pari praef surn id. Mah. 1. 3307.
*rO|5l«^ svagana m. (e sva et gdna q. V.) cognatus.
B'. 1. ij. Colleclive cognali. B\ 1. 2S. N. 13. 3i.
kS^^j svat 1. par. i. q. svat.
♦^clri^JSi svatantra (Rali. e jjia et tantra) liber,
qui suae potestatis, sui juris. Hit. 69. 13. WA.svd-
t a n t rya.
i^rJ^^\^As v a t as adv. (e sva sui, Ipse, s. tas) ex se, per
se. Mah. 3. lOOjl: svntali sob arndna/l.
V^~ svad 1. (fortasse e su et ad edere) 1) atm. jiicunde
sapere, jucundi, suavis saporls esse. Rgv.-V. 6. 7:
huvyd ti svadantdrn. 2) par. gustare. Rgv.-V.2. 2:
svadanti devd ubaydni havyd. Vid. ^Aesterg.
et cf. svdd, svddii.
irciyr ^^'add (e sva et d cl a r. dd ponere, dare)
1) f. majorum cibus. 2) iudecl. vox quam pronuntiant
ii, qui majoribus dona offerunt. B . 9. 15.
1. ^^r^^ftan 1. et lO.par. sonare. R. Schl. II. 65. 5:
vihagdli ... sasvanuH; Gat.3: galaddll
s vanant ali. (Vid. drari, dvan., kvari et cf. lat.
sono, hih. sian „a voice, sound, scream"; fortasse gr.
(pUlV/l e (Tipwvr,, v.sva. L.it. c.vanu SOnO, :iK'dnas
campana, slav. ^BkHiTH svineti sonare, 3BOHZ
svonu tintinnabuluui, gr. comp. I. §. 92. d. p. 181.)
436
1%MH4p<^ smilapurva - ^\-^ srola.
I^rjq^q;^ smitapurva (Bah. e praec. et purva n. ^ sru 1. par. (scribitiir etiam iru) ire, fluere. Mah. 1.
priiis) risuni tanquara prius habens, a risu incipiens.
In. 4. 5. H. 2. C3.
^^tt5t stnrti f. (r. smar s tii r s. //) memoria. 1> . 2. 63.
Iptf?^ j/oHd l.ritm. (scribitur j/orf, gr. 110°') 1) fliiere.
I\ffv.32. 2: s j nnd atnn n d an^oll s otnudr n m ava-
gagrnur dpaH; M.lh. 1. 3.990: syandate . . . sa-
riccresf d. 2) currere. Part. praes. p.ir. N. 13. 10:
syandat&m api nagdtiam. Vid. seq.
«ri|*~<j»-| sy andand m. {r. syn nd s.ana) 1) currus.
N. 8. CO. 2) nomcn arboris (Dalbcrgia ougelnien-
sis). N. 12. 3.
1. ^''Jl^ syam 6. ct 10. par. syarndini, syntndydtni
(dvanane) sonarc.
■2. ^flj"^ syain 10. par. atm. sydtndydtni, sydmdye
(v itar /te) cogitare, considerare.
^^ sraiis l.atin. cadere, deciderc. R . 1. 30: gdndi-
vaii sransate hastdt. — Caus. commovere. Rag .
6. 7.5: vdto !ipi nd ^sransayad atis ukdni (schol.
aka inpayal). Cf. b raiis , b ratis , d vaiis.
c. vi i. q. simpl. visrasta delapsiis. A. 10. b\.
^ff*> sranh 1. atm. (visvdse) confidere, securum esse.
Cf. s raml) .
^{^ srak, ^[Jlsras v. srag-
^rrj^f^s raffvin (a srag s. vin) sertatus.
^^' srniik l.atm. (gatydin, scribitur srak) ire, se
movere. QL s r niik , srniig, s/aiik.
^m^srag f. (ut videtur, a r. sarg srg, v. gr. 34*') ser-
tum e florlbus. N. 5. 2S.
n^^il^ sraml) v. srarnb.
Kfo^ srava m. (r.sru fluere, s. a) 1) actio fluendi, stil-
landi. 2) liquor, liquidum, gutta. II. 2. 9-
^^f^ ^Xsras tum v. sarg srg.
J^^ srib, y^^s^ sritnb 1. par. i. q. sarb srb .
|^5[" sriv i.par. s r l vydin i (s 6 s e gatdu) siccarl, ire.
5081: susrdvn retd isya; 2.2593: srnvannetra-
ga/dvi/d; W. Sclii. II. G3. IS: srdtdiisi vima/dny
api susruvur *) g i r id dtub ya/i; 40. 3 1 : susrdra
nayandi/i slrindtn asram. Trop. Mab. 1. 5329:
tumu/d vdca/i susruvu/i. — srutd fluens. Man. 4.
122: rudire srulc gdtrdt. 2) effiindere. Mab.l. l''lS5 :
susruvu/i sdnitain ba/iu; 3. 1 1 1 1 8 : s a kr nmutra li
susruvur baydl. 3) dlffluere, solvl, perire. Man.
2. "4: sravaty aiioiikrtatn. Etiam atm. Mah. 3.
l.'l76T: sraveta. — Caus. effundcre. Man. 4. 169-
(Cf. snu, gr. hiw e coefw, o£tJ-o"co, oeu-ctic, '^i\j-\xa
cet. ; lit. srmv-ju sanguinem mltto; bib. sru//t f. „a
stream, ciirrent, defluxion"; germ. vet. j//«-mo vclo-
citer, s/iumnr citiiis, nostrum sclileunig, v. snu et
Graff 6. SlS; l.it. riiy-us, run.)
c. nis effluere, emanare. Caus. facere ut quld cffliiat.
Mdh. 3. I3i6''(.
C. pari i. q. sinipl. R. Scbl. II. 30. 24: vdri ... iie-
trdbydm parisusrdva. \i(]. paris rav a.
C.pra 1) profliierc, fluere. N.24. 15: v d ri ne trdb ydin
asuliatti prdsravat. 2) facere ut quld fluat, effun-
dere. H.2. S: bak.iyo Zyam tnama supriy ali sne-
/lasravdn prasravati; R. Scbl. II. 48. 13. — Absol.
Hlt. 1. 22: rndtu/i prasrav ata/i standu. — pra-
sruta faclens ut quld profluat, effundens. R. Schl. II.
85. iS: prasrut.a/i s arvagdt reb y a/i svedan...
yatd ... /liinnvdn prosrutd /limain.
c.vi 1) fluere. visruta fluens. R. Scbl. I. 34. 9:
iiadl rainyd magaddn vis rut d. 2) effundere.
Mah. 3. S25: sa ... v israv aty asrg ulvanam.
■^r^^^sruc f. cocbiear sacrificale. Dr. 6. 20.
■^■[^srota n. (ut videtur, e srotas abjecto s) i. q.
srotas. N. 16. l4 in fine comp. Bah.
*) Schicgeliiis hanc radiccm ubique sciibit sru, inde
susruvu/i pro s u s ruvu/i.
^iTT smara — f^*TrT •"< »iif<''-
435
mdm\ 3. Silh: yasya smarati vasaia/t; S.ik.
126. 13: piinar asmdkati smarisyati. — ALsnl.
M.lll. 1.300'): srtiarann n/ii I abraiin na siniiriirni
'li. — P,T<s. iMah. 1. 7l: gnnJsali s inar y ii I liiii. —
siiir/d nicniornliis, vocaliis. li . 17. 20: /ad ddnan
sdttvikaii siiir/ain; 21. 23. Man. 1. 10. '_') dcslde-
rare, c. gen. R. Sclil. H. 70. li: fiunnr apy ahain
csyuini jitdii rti c /van s rnar i.s y a s i\ A. 11. S:
j a jn ay 6 Zrg una g " " ' " " ' <' 0 rci/ ar 6 h i smaran/ i
f^; R. Sclil. II. 30. \G. — sinr/d desideratus, amalus.
ljr.1.30: inaina /ulydv ubdu stnr/da (v. s rti nr ti),
— Caiis. faccre ut qiiis reconlcliir. M.ili. 3. 11323:
smAritas cd 'sini rdg nvain. (Lat. MOIi, abjecto s,
memor per reJupl., mos, mor-is; geriii. vet. smer-zo ni.,
smer-za f. dolor, v. vedana dolor, proprie quod facit
ut quis sci.it, sentiat, stnerzan, anglo-sax. jwfor/o/j
dolere; gotli. mcrja niemoro, nuntio =: scr. caiis.
sm drdydini, fortasse ;/?(?/ scrlptura tanqiiain id quod
niemorat, in memorlam revocat, niutato r in'/, inaurna
nioereo; germ. vet. indriu annuntlo, manifeslum facio,
celebro, 7«ar/fania; nostrum .'l/u/^c/jtvi ; \\\\). sinuairean
„grief, dejeclion" = nomini actionis smarana, vid.
Pictct p. 75; fortasse smalanach „sorrowfuI, grieved"
e sinaranaclt; fortassc sniuainim ,,I tliink, Iinaqmc" e
smualrirn, nlsi pcrlinct ad innn q. v. ; fortasse iniiirii
„natural afreclion, love", muirne „fondness, carcsses" e
smuirn, srnuirne, v. sgf. 2 smrtd amatus; Ilt. uz-inirs-lu
oblivlscor, adjcct:"i sibilante, slcut in in)rs-/u niorior,
V. in n r tn r ; gr. jJ.SOiU.va, IJ.SOiavaul, IJ.B0IJ.E0CC, uap-TVO ;
fortasse MKA [u£?v£i, iJ.s?^:!J.ai cet.] e i^IKP, nisi pcr-
tinet ad tnan.)
C. anu reordari. N. 11. 2l: mdm anusrnr/ya; l.j. 1 6.
C. vi oblivisci. Ur. 7. 11: nd ^yaii vdirari visntara/e
kaddci/; Rag.19.2. — Etlam recordarl. Sa. o. 6. nisi
c. ed. Calc. pro vismaran/t legendum viinrs an/ i.
C. sam rccordari. N, 14. 2i: saiismar/avyas /add
/c ihntti.
C. sain praef. anu id. N. 15. l6.
c. surn pracf. abi id. Mali. 3. 157iS.
^TJT smara m. (rad. smar sinr suff. a) amor. IJil.
39. 20.
rjCT smi 1. par. ;itm. ridcrc, siibrldcrc. Mali. 3. 'JSZ: na
/d/ii hrsydmi iiaca smaydmi; In. 82. 26: stna-
yann iva; Mah. 1. 2009: ui'«c'a smayainuni ^va,—
Cum acc. rldcrc aliqiiid. Mab. .3. 9.51: bavdn idaii
kiii sinayn/l 'i(/. — s iii i / d n. risus. In. l. Ij.
(Lett. siiice-t rldcre, slav. sinc-ja-/i iil., germ. vet.
smilenter subridens, cujiis / fortasse e j [v. ydkrt'^,
ila ut smil respondeat .sanscrilo smay forniariim giina
auclariim, ut smdydmi, sindyasi ctc, dcbilitato a
iii /; a'ngl. j/n//f; hib. sinigeadh ,,a smlle" cum g pro y,
ita ut smig = scr. sinay, debllitato a in /; magad/t
„niocking, jcerlng, scoffiiig", abjecto s, inngamhuil
„jecrliig, scoffing" = scr. s mayamdna; gr. ij.Sida'j)
adjeclo 6; lat. miror [v. praef. «■/] adjecto r, quod
fortasse e d; fortasse rideo e sideo, vel e mideo, nm-
tatls llquidis /// ct r, v. gr. conip. 20.)
C. abi i. q. sinipl. Mab. 3. S732: ab is inay antali Sub-
ridentes.
c. u/ id. Mali. 3. t 'i;lCi9: u/smnynn/a/i subridentcs.
C. vi 1) i. q. sliiipl. Mali. 2. ISIS: uvdca s ahade v as
/u indii, vismayann iva. 2) obslijpescere, obstupe-
fieri. Mali. 1. 721 i: na vis inayaii/aH ; 3. Illi7:
sarve visismiyuH; 1. 707S: tat preksya karma
... V is isinaye. atni. c. instr. obstupcfieri aliqua re.
Mah. 4. S6|: ktcakasya /u gd/ena ... vyasma-
yan/a prtaggandli; Rag . 15. 6S. — vismita ob-
stupefactus. B. 11. 22: vlks anti tvdii vismildscdi
'i'rt sarve. — Cum inslr. vismitd rupasampad&,
Cum loc. Rag . 2. 33. .3) superbum fieri. atm. c. inslr.
Man. 4. 236: na vismayeta tnpasd. — Caus. vi-
sindpaydmi, z'ismdpayi (v. gr.AGS) obstupcfaccre.
Rag\ 2. 33. B'a!t. 5. 5S.
(tri-lri smi/d v. snit.
434
^q^spal — ;^:j[- ^r sinar smr.
^Cfj^rrf spal 6. par. {spurtau K. c'fJ/<? V.) se niovere,
trcpidare. (C[.sf/u/,s/inr,s/iur,ska/, gr. CT^aAAw)
^MllT ^l'''f 1- ^il-'"- crcsccre, tiinicsccre. s/ilia (viJ.
gr. o;)l) tiiniidiis, liirgldiis. N. 21. 37.
T^qr^ s/j ic f. nalis, cliiiiis. H. 2. 3.
yfCfJTT spit 10. par. {vr/fujii anudari: hinse) lcgere;
despicere; ferire, laedere, occidere. {('J.s/?u/t, stnit.)
1- ^^T^^/'"t ')■ p-ir. fut. part. sputitdsmi, fut. aux.
Sputi^jumi, iiifin. sputitum*) 1) dissilire, di-
runipi. Mali. 1. 3023: satadd murcld tatas te
idya sp utisjali. 2) runipi, se aperire, se pandere,
deliiscere (de floriljus). Gita-G. 5. Z: sputan kusu-
mani/iara/l. 3) dlffugcrc. 1) att. 10. S : sputatdin
(scliol. pa/uyamdmi ndm)\ 14. 6: tur ai\ gd/i pu-
s/>utur /j !ld/i. (Cf s/'ial, s/'iant, gr. <J-ivhu3.)
'-• F^?r ^/'>ut l.par. .Uni. i. q. I. s /l u t sgf 1 et 2. Rani.
ed. Ser. II. 74. 6l: /iat an dukcna /irdaj-an na
spdtati sa/iasradd. (Vid. i.spui.)
3- ^'^T^ s /} ut [Q.^AT.s/j utdjdmi,\.([. \. s p ut s^t \ et2.
4. ^Cfi^?7 ^/^"t 10. par. sp dtdj dmi (proprie caus. radd.
1. et 2. spui) findere.
c. d plaudere, pracsertim Lraclila nianu. Man. 4. 6-\: na
V dditrdni V diiaj eii iid ''^spdtayet (schol. /.'an/na
ba/T.du dvonird/iam ds/>6tanan na kurjdt);
In. 2. 25: hd/iucd "s/jdtayac candi/i.
^^^f\J^7^ s p' u 1 1 lO.par. {anddare) spcrncre, villpendere.
c.pra findere. Mah. 4. 2100.
P^73* s//ud 6. par. {vrt/dm V.) lcgerc.
•O 'x
^'"hnS" spunt 10. par. (pari/id se K. nirmatii V.;
O •V '^ _ . . t
scribitur j/j uf) ridere, deridere. (X'ii\.sp utt et cf. germ.
vet. spnt jocus, liidicrum, ridiculum, s/iot/dn irrldere.)
*) Kadices sextae classis cuin medio u maximam partem
lianc vocalem in utroque fiituro plurimisque aliis
guna augeiiills forniis purani rctlneiit.
1- FPrn^" s/iund I. atni. (/iu//e; scriljitur spuel) se
expaiidcre (de llorliiiis). Vid. ). s/iut.
'• ^"'TinZ" s/iund 10. pnr. i. q. s/iunl.
^CJjT .j//ur 6. par. 1) treniere, trepidare. Mr. 274. 3:
savyanca nrlran spurati; In. .). 51: s/iura-
dd.^ti; I*>ag . 12. 90: s/iurati ... savjetare bug^.
2) niicare, corruscare, splendere. Rag . 7. G\: spu-
rantain ... s as' diikatn; Gita-G. 10. 6. 3) appelcre,
siirgere, anbreclien. Gita-G. 11. 1: s/iurati pra-
d d.s c. Cf. s /> ar.
c />ra atm. trcmere. Mah. 3. \9\\:pras/iuramdndu-
sta/i. • — praspurita tremens. Mal;. 3. 1 141)3: pra-
sp u riidd a r a.
c. li 1) trcnicre. Mali. 3. 1563y. 2) rcnlti, resistere.
II. 4. 19: V is/> uranta li cakarsa.
^nTj'5"y'5' s/i urad6.it a (Cah. e s/iurai trcmens et
nsl a labiiini) Irenienlia iabia liabciis. Iii. :'}. 51.
r_
Fnr© s/jurc 1. pnr. (vismrtdu) oblivisci.
r
^m?! •s/''"'d' '• P'""". (va granirg 6se; vocalis u ubique
producltur, ita iit s/iurg vera radicis sil forma) tonare,
frcmere. Ij ajL 15. 'i-l: aspurgit.
c.ci: vispdrgita n. fremitus , strepitus, e. c. venti.
A. 8. 6: vdydr vis p ur gitena (sic cum ed. Calc.
legenduni). — vis/iurgntu ni. id, Rag.l3. 12: ma-
/lormivis /j drgat u.
frp^ sma 1) explet. In. 1. 23. — Tenipiis praesens hac
partlcula saepe praeteriti accipit slgnificatlonem. In.
2. 2S. N. 1. 12. 2) pro smas sumus (v. gr. 272 annot.).
In. 5. 42.
^^ j ^*-f smar smr 1. par. atm. smdrdmi, smdre.
1) meminisse, reminlsci, recordari, memorem esse, cum
acc. vel gen. Sa.4.27: nd ^najd ''b jart and/ukt am
uktam /turvan smardmy a/iam\ .5. 69: sarraii
smare\ In. 3. 5: brdtfn s asmdra\ Mah. 1. 3005:
samajan smarasva; 4239: smare/i krcc re su
^^qvi] spar-s — ^PTi7[ s/iar. 43.1
'sttiil// i/i; Mah. 3. 7l'l: ttinj/i sfiardanli. — lUIaill 't'75T ^imrsn ni. (r. s p a r i spri langerc, s. «) 1) con-
adjecU pracp. sa/ia. Mali. '2. iSJ: sa/ta saUreiia tactiis. B . o. 21. -) aiira, vcnliis. A. 5. li.
spard ati. 2) aequare, acqualem esse, cuni acciis. ^rj^i:\ spa rJana n. (r. spar.i sprs s. aiia) taclus.
Mah. 3. 15292: rdgasujraii Itratusres t ati spar- 15.15. y.
daly esa ma/iAkratuIi\ 1. 205. 4.991. i . ■ . i-rr-.^ ■ • ■ ,
r-lY» VM^P spar/x spr/i 10. (i.ir. iiilcnhini alm. sprhd-
c.vi aenmlar!. Mah. 1. lOSS. i3'l6. "i ' '" . , i • i
r ■ jraiiii, spr/iajre (icsidcrare, appctere, c. ilat. vel gcii.
'• FCrjT .«/""■ ■> 10.;ilm.(i,'r«/i«/it'K. gra/iant s/eseV.) Tl c II II (I? ■- .,.,'. ...
^^ 3 ' 'o . . t> . . / j^_ bchl. 11. VO. 1, : ti a yodyaya na rdgydya spr-
«•aiierc, sunicrc, amplecli. (ViJ. seq.) , , , , , . , o, • •! i . i
' ^' ' ' ^ ' ' /taye Zdya Ivayu sii/ia. J) iiiviilerc, c. ilat. vel geii.
-• ^Q"?! F^yj sparJ sprs 6. par. intcraum atm. tan- Rng'. i(, l^: n a tndi t'il,'j a/i .■. p r/iay ut,i/,a/^ uv a
gere. In. 2. 23: mul^atn pa s par sa . . . karliia: /,'a rt re div r, n d 'py a / ake-s va r dya ; M^h. l. 5317 :
l\. Schl. II. 64. 59: tndn sprsa; II. 4'2. 6: tnd- sprhaydmi . . . purus dn dti sacaksusdtn. (For-
makdiisdni tnd sprdk.Un-, I)r. 6. 23: tnd va/i t^sse Ui. spero.)
priydydH ... vadanam pras annaii sprsydc cu-
, _ .,.„,, , ., , f^i^j spas 1. par. .itm. (vdd'ane K. sraniavdda-
b afi kascit; Sa. 4. 22: na indii ddsa/i sprsed
,, , ,. , /"'/' V.) 1) vexare. 2) jungere, nectere, -serere, com-
ayatn; iilan. 2. 60: kdnicdi 'va sprsed adbi/l;
. , ponere. In liial. vcd. faccre, perficcre. Rgv. 10. 2:
Mah. 3. S236: galati sprsate. — sprstd tactus. — ,
. biiry aspasta kartvntii; 22. l9: rratdni pa-
Laus. 1) tacere ut quis tangat, c. 2. acc. Man. 8. 1 1 i.
spas^. (Vid. \.pn.i.)
2) dare. Man. 11. 135: sparJayed (schol. dadydt)
c.vi: vispasta manifcstus. vispasiam adv. mani-
brd/imatydya gdtn. {L.;i\.. spargo.)
_ , _ . festo, apertc. In. 5. 39.
c. apa tangcre. Man. 1. 76li apd 'fiasprsya.
., „ '^TS^^pr^ (nom. sprk, r. spars sprs) tangens, in fine
C. upa 1) tangere. 11. o. 20: dantair dantan upa- i
^ ' , , comp. N. 12. 37: div isprs.
sprsan;J^. / .3. — Man.4. I<l3: adb i/t prdtidn upa-
*^'JU\ ^P.rJa (t. sparJ sprj s. a) id , in fine comp.
sprset. 2) os abluere (tanjjere aqii.i ). Man. 2: "- ,
^O 1' l., ^,1,-.' ,',.
o . 11. 2 1: nab a/i s ftr sa.
upasprs ya dvigo nityatn annam adydt ...
c ., , , ., ^Q^"? sprstd V. 2. spars sprs.
buktvdco 'pasprset samyak (schol. dcamya, ^
. ,, , , . ,, . «rUQl ^/'rb^ (■ (r. spar/y sprh s. d) deslderium. 15'. 4. li.
acamet). 3) se lavare, se baigner. Man. .j. 62: >-
upasprJya pitd JuciH; Mah. 3. 10529: «/ro >a- ¥^^j,JP"t 10. par. {bilde K.) findere. (C[.s/^at.u,
sprJya. -'put, l.pat.)
cupa pmef.pari tangere. Mah. 3. l65: gdiig^yatn *;Uli6=tl ^patika m. crystallus; v.' sq.
(Gangis aquam) paryupasprJya. «r^TrRT^ifSMT sf^atikaJild f. (e praec. et Jild lapis)
c. upa praef. sam 1) tangere. Mah.3. S022: yamund- "'• ^''- ' ^- "* ^^^^-
prabavati sa inupas prJ y a ydmunatn (Yamunae ^HlU»j ■'P "ff I.par. (A ede, scribitur sp al) findere. (Vid.
aquam). 2) se lavare, se baigner. Mah. 3. 10530: ■f/'".' et cf. germ. vet. .yPy^iT' findere, spaltu, spia/t.)
atrd 'pi samupasprJa. FTTT" ^par 6. par. i. q. spur praef. vi caus. 1) vibrare.
c. pari tangere. R. Schl. I. 9. 3S: paripasprJirecdi iMah. 1. 6412: visfj drayan d'anu/t. 2) facio ul quis
'nam ptndir urasigdi/i. micet, ardeat. I\. Schl. I. 54. 19: A-ro'/a r/j//dri'/tAia-
C. sam id. N. 23. li. H. 1. 49. Man. 2. 53. na/i; Mah. 3. ioi.
55
433
|%a|^H.^-^ st'irasangara — ^q^^spard'.
{kViik\~iii s iirasaugara (Bah. e siird et saiignra I. 68. A. Meg'. 1. 16. 18. 65. 97. 2) amans, benevolus,
promissiini) firma promissa habens, qui stat promissis c. loc. R. Schl. II. 6. 22: brdirsu snigda; y.sniha.
(cf. satjasand a). In. 4. 12. 3) pinguis, ailipatus, oleosus.
fSrZ" siu4 6. par. i. q. iu^. c.pra: prasnigda i. q. snigd'd. Sak. 7. 8.
^gTTj|-.s/,J,.,a', ved. .r/,Jnfi f. (forraa anora. a t.std) ^. t^^ .^"'7' 10. par. {snehanS) i. q. i. snih.
postis, pila, columna. A. 3. 33. „ , v . . orvns n xmi
•^ "^ . CTinu 2. par. jn<J «mj (gr. .309). t luere, stillare. snu
l^rA ^i"l lO.par. {parivrnhane K. vrtihane V.) o . d ,, t „ /r-r ^
^^^i^ ^ stillans in fine corap. Rgv. 16. 2. (Cf. jru, *nd.
crescere.
^^yi siula (y.siul s. a) magnus, crassus, corpulentus,
turgidus.
j_myi-fi.;-| s t aialaksa (raagnas notas, magna in-
dicia habens, e praec. et laksa nota, indicium)
munificus, liberalis, largus. In. 4. II.
cgpf .t/air/a n. (a siird s.j-a) firmitas, stabilitas, con-
stantia. B'. 13. 7.
^T snd 2. par. interdum atm. Iavari,selavare, se baigner.
H. 1. 27: taira ptlva paniyaii sndtvdca; Mah.
3. 6062: sarvaiirt eJu sa sndii; Up. 26: sndnlt
goth. SNU ire, sniva, snau, snivum pro snu-um; snaivs
nix; germ. vet. sneo, sni id., gen. snea>e-s\ lit. snega-s
id., mutato w in g, v. gr. comp. 19; slav. snig id.; gr.
VEU), VEV-(TtjJ e (TveFUJ, (yvEV-(TM; h\b. snuadhaim „1
flow, stream", snuadh ,,blood", sneachd nix; germ. vet.
SNUZ emungere, adjecto z, v. gr. comp. 109**. 1.)
^^^ snuc l.atm. {prasdde) propitium esse.
ijqj snusd f. (ut videtur, A sdnu filius, ejecto u, vld.
Hofer „Beitrage" p. 393) nurus. H. 1.32. (Germ. vet.
snur, snura; s\av.\el. snocha [V = i, gr. comp.92. §•.];
lat. nurus, gr. VVO?.)
gaiigdydm. — Potent. iitra. .tnd_;'//a (cum/ euphon.).
Mah. 3. 7072: tatra sndyiia. — Czns. sn&pdydmi "^^ snus 4. par. {bakse) edere.
o "\
et snapdydmi (er. 467) lavo, abluo. Mah. 3. \h(ilk:
^«J*> snuh k. par. {udgdri) evomere.
svayanca sndpaydmy itdu iatd pdddu pra- ^ *^
c T. f>ii TT n. . .. jg^ jn<?/ia m. (r. jnj/j s. a) 1) amor, c. loc. r. Br. 1.30.
ddvaye; R. Schl. II. 91. 51: sndpayaniica ... ""^ ^ . / / >
,,,. ,, ,, H. 1. 22. 2. 20. Sa. 5. 21. 2) pineue, adeps, oleum.
ekam ekam purusam pramadah saptaca sfa- • ^ » o > i -
.T.-j . . f ' ~ w ^ R- Schl. II. 64. 68.
ca. (Vid. ndu, snu et cf. gr. va(jO, va-jxa; lat. nd-re,
nd-s = scr. sndsi abjectd sibil.; hih. snamhaim „1 ^^^spand 1. atra. (scribltur ^^«d, gr. 110">) palpi-
swim",nisipertinetad.nu,^nd'um/, itaut^namAajm t"^' Z"cken. Sak.150.15: kim bdho spandasi.—
spandii a n. tremitus. Ur. 40. 5. (Cf. spar, spur,
sp al.)
c.vi reniti. Mah. 3. kkS: sa bim^na pardmrsto ...
vyas pandaia yaidprdnan vicakars aca pdri-
dav am.
sit = snavaim, mutato v in mh.)
C. ni: nisndta peritus, gnarus, c. loc. Mah. 1. 3988:
sarvdstresu sa nisndiali.
^A\r-\ sndna n. (r. snd s. ana) actio lavandi.
Jj4||^rj jnn/ j« {r.snd s.in inserto / euphon., v. gr.
94"') se lavans, se baignant. Hit. 19. l in fine corap. FT7 ¥^ ^par spr S.^zr.{pritiraksanaprdnanesu)
^jjf sndyii. m. tendo, nervus. Hit. 35. 12. 1) exhilarare. Rgv. 36. 10: d'anasprta. 2) servare,
f^j^T snigd'd V. sq. et gr. 103 annot. custodire, tueri. 3) vivere.
1. Tfcjc*> snih -i. par. amare. snigdd 1) amatus, amoe- ^Cf^f spard' i. atra. interdum par. 1) aemulari, certare,
nus, jucundus, suavis. H. 2. 10. N. 12. 57. R.Schl. contendere, cum instr. A. 7. 17; spard amdnd ivd
^mn,
stdnu —
stiravdi^in.
431
dvigdn. 4) ministrare alicui aliquid, c. acc. vel loc.
pers. et instr. rei. Rag'. 17. 10: tatrdi 'naii , . .
kumb isu samb rttiis tirtavdribir upatastu/i
prakrta/a/i; Ur. 1. 9: aham atydm (^parisadi')
... navatrofakeno 'past dsjrS. — Caus. 1) collo-
care. R. Schl. II. 3. IS. 2) facere ut quid accedat,
suppeditare. R. Schl. I. 26. 2.
c. upa praef. ab i adstare, adesse. Pass. Mah. 3. I6l32:
sugrtvind 'bjrupastitati.
c. upa pnef.pari 1) circumstare. R. Schl. II. 64. 1.
2) adire, aggredi, appropinquare. Mah. 3. 13027: /u-
gdnti parjrupas t ite,
c upa praet. prati adire, aggredi, appropinquare. Mah.
3. 1920.
c. upa praef. sam 1) adstare. B^. 1. 28. 2) adire, acce-
dere, appropinquare. B\ 2. 2.
c. ni esse, versari, adesse. nistiia 1) qui est, versatur.
B. 13. 17: gndnam ... hrdi sarvasya nist itarru
2) versatus, peritus, gnarus, c. loc. R.Schl.1. 12.6.20. —
parinist ita valde peritus. R. Schl. I. 9. 8.
C.pra proficiscl, procedere. N. 12. l: s& nihatya
mrgavjrdd am pralasle; Mah. 1. 5034: pratastur
gagas dhvajram; 1. 6437. — prast ita proficiscens.
"a.iT.SS: prastitdK tmi 'ty atd 'bruvan; Sa.4.25.
A. 5. 18. Profectus. In. 5. 5: nirgamya candrd-
dajrane ... prastitd sd ... pdrt asjra b avanam
prati. — Caus. mittere. N. 21. 35. Br. 2. 30.
Cpra pTaeL p r a t i -f- abi (^pratjrab ipras t d) pro-
ficiscl. Mah. 1. 683.
cpra praef. f j 1) proficisci. Mah. 1. 6594. 3. 15218:
vipratast i\ 1. 8l40: vipratastuR. 2) se exten-
dere, se diffundere. Mah. 1. 3709: tasmdd b'drata-
V ansasjra vipratasti mahad jrasaH.
c. pra praef. sam proficisci. Mah. 1. 4644. 5634. 8306. —
xampra j/ jVo proficiscens. R. Schl. II. 38. 13. Pro-
fectus. Mah. 3. 854o.
c.prati stare, morari, versari, esse. Mah. 3. 224. —
pratisf ita 1) stans etc. Sa. 5. 88: Ivajri vaAsoK
pratisfiiaK; B'.3. 15. In.1.18. 2) calcatus. Hit.8. 8:
asrnd 'pi jrdti diva Ivarn mahadb iK supratisfi-
tali. 3) versatus, peritus, gnarus, c. loc. (v. praef ni).
N.22. \2:asvakusalaK sdtatveca pratis f itaR. —
Caus. collocare, tradere. R. Schl. II. 39. 9- Man.3. 135.
C. prati praef. .ram: sampratisfd i. q. pratisfd.
Mah. 1. 8359.
c. vi i. q. sirapl. sgf. 1 et 2. Su. 1. 9. Mah. 1. 6558. 8360.
c.sam 1) stare. Dr. 8. 1, — saiistita stans, motu
vacans. In. 2. 8. 2) perire. B'att. 8. 11: na tat saA-
st dsjrali kdrjram (schol. B ar. ndsah gamis-
jrati). — saftstita mortuus. Man. 3. 247. 5. 58. 78.
80. 151.
c.sam praef./7ari circumstare. />arj'.tartj/ jVa circum-
stans. Mah. 1. 4827.
*;ii)|Ur st driil 1) adj. (a T.std s. riu pro nu) stabilis,
immobilis. Mah. 1. 7-91. 2) subst. m. nomen Sivi.
Su. 3. 24.
*;yM ^tana n. {r.std s.ana) 1) actio standi, ver-
sandi, morandi. 2) locus. In. 5. 4j. — Loc.st'd'ni
jure, merito. Ur.75. l4. (Hib. tan „a country, region,
territory".)
k^[\i\r^j( djrin (r. std s. in c. y euphon., v. gr. 49*')
stans, perstans, durans. Hit. 16. 10.
^gj^T sldvard (r. std s. vara) 1) adj. stans, stabilis,
immotus, immobilis. Su. 3. 13. >L 27. 2) subst m.
mons. B'. 10. 25.
I^yfd •^''"' f- {T.sid s. ti) 1) status, actio standi, ver-
sandi, morandi. 6r. 2. 24. 5. 38. 2) firmitas, stabiiitas,
constantia. N. 12. 10.
J^gfT sl ird {a T. st d s. ira) stabilis, firmus, immobilis.
Sa. 2. 29. B'. 6. 33.
l^y^ciriSlW ''' 'ravdgin adj. (Bah. 6 stird et vd^ln
equus) stabiles equos habens, i. e. , ut videtur, equos
sistens, sustinens, aut equos bene moderans, dexter
auriga. In. 1. 18.
430
^ sta
pro staseaim, mutato / in d, cf. lat. perf. sUi! pro
stesti. Ad st & etiam traxerim hib. taim sum, abjecta
sibilante, ita osseticum dan sum, istam sumus = send.
histdma stamus, gr. KTTaiJ.tV ; pers. hestem sum, hestim
siunus, T. gr. comp. 628. annot. 2. Cum caus. st&pdy
cf. stami q. v. , germ. vet. stif-t fundatio, institutum,
stiftan fundare, aedificare.)
c. od'i (part. in ta: diStita abjecta vocali initiali, et
ad'isiita) 1) superstare, insistere, c. acc. Mah.2.254l:
JiraH pddSnacd'sjd 'ham ad is f dsjrdmi butalS\
Man. 4. 78: aiitisi en na kisdn. 2) niti, inniti.
R. Schl. I. 34. 3'1: ksamdydn iisiitan gagat;
Mah. 3. 1105: jasydm (ksamdydm) ... yagnd
lokdsca dist itdh. 3) inhabitare. A. 10. 2: puram
... pdulomdiH adistitam. 4) praeesse, impe-
rare. R. Schl. II. 1. 25: mahim ... krtsndm adi-
tisiantam. 5) transgredi. R. Schl. I. 31. 19: ikina
Tfi padd krtsndm prlivin s6 id yatisf ata. 6) si-
cut simpl. stare, versari, esse. Mah. 1. 2867. 34o6. 8325.
canu stando sequi (stantem). Man.11.111: tisfantisv
anutisf it tu vragant isv apy anuvra git. 2) se-
qni, obsequi, darmam. Man. 2. 9: darmam anu-
tisian; 5.2. 9. 11. Mah. 3. 1282. B\3. 35. — niyogam
Mah. 1. 749: guror niyogam anutisf amdnaR.
3) facere. Ur. 41. lOinfr.: kutra sa . . . kin vd
'nutisfati; Hit. 54. 17: yatdbipritam anusfi-
yatdm, 4) regere. Dr.4. 12: kaccid ikaH ... sdu-
virdn saha sindubir anutisf asi. 5) manere,
commorari. Lass. 56. 10: punaK satadvayah kiii-
cidiinan varsdndm anvat isf ata.
cava l)i.q.simpl. B'. 1. 30. 11. N. 7. 15. 2) discedere.
Hit. 47. 22: mandam mandam avatist ati. —
Caus. i. q. caus. primit. N. 20. 12.
cava praef. /'ari stare, versari, esse. Mah. 1. 4029:
tatatam pdurusi pary avast itaK; B.2. 65:/>ra-
sannati ^aso hy dsu buddifi paryav alis t ati.
cava fTieC. prati exadversum stare. Su. 3. 24.
c. ava praef. vi stare, adstare, versari, esse. D^v. 7. 2:
dadrsus ti tatd divim ... vyavastitdn siftha-
syd 'pari; B.l. 20: vyavas t itdn drsfvA d&rta-
rdsfrdn; 3. 34: indriyasyi 'indriyasyd 'rti
rdgadvisdu vyavast itdu; R.Scbl.II.23.42. 41.10.
Man. 10. 68. — Caus. constituere, facere. Rag'.14. 53:
vyavas t dpitavdk katancit.
c d 1) adstare. N. 9. 8. 2) adire, accedere. N. 4. 4.
3) adscendere, e. c. currum, elephantum. Dr. 5. 12.
Sa. 1. 36. A. 1. 7. 10. 29. 4) facere, exercere, efBcere,
parare, adhibere, assumere. N. 19. 22. Su. 1.24. Sa. 1.5.
N. 18. 24. A. 3. 30. B'. 3. 20. A. 3. 43.
cd praef. jam id. Dr.5. l4. Su.2. 12. N.20. l6. A.3.33.
c. ut {utid, V. gr. 577) surgere. Su. 4. 11. Sa. 5. 101.
Caus. (utt dpay) facere ut quis surgat, juvare ad sur-
gendum. Sa. 5. lOl b.
c ut praef. anu (andttd) post ah'quem surgere. Rag'.
2. 24: suptdm anusaiiv ivisa suptotl itdm prd-
tar anudatisfat.
c ut praet.prati exadversum surgere. Man. 2. 119.
c ut praeLsam (samutid) 1) surgere. Sa.1.8. 2) ei-
oriri. Br. 1. 10.
c. upa 1) adstare, adesse. N. 15. 7. 10. 26. l4. R. Schl.
II. 8. 10. Mah. 1. 8057: upatasiiri. 2) adire, acce-
dere, appropinquare. N. 8. 25: rd gdnam upatast i;
Su. 4. S: V dditranrtydb ydm updtisfanta tdu
striyaK; R. Schl. I. 25. 4: visvamitram ... abi-
vddayitun tatra sahitdv upatas t atuK; Mah. 3.
16509: ratino 'patasti rani rdmam. — upa-
stita qui appropinquavit, accessit. N. 8. 10: mahad
bayam upaslitam; R. Schl. II. 51. 18: tasmin
kdli hy upast iti. — (Coitus causa) appropinquare
(atm.). Mah. 3. 10754: Idm uvdci 'dam upatisi a-
sva mdm iti. 3) atm. colere, venerari, adorare (deos).
R. Schl. II. 95. 7: ddilyam upatisianti; B'aU. 1.3:
na tryambakdd anyam updstita. Etiam par.
Mah. 3. 11847: udyantam dditjam upatisfanti
^ stdi — ^gfj st'd.
429
^PT •'''^' l-par- (v^sfi) veslire, indufre.
^^r^ stdinj-a n. (r. sidi s.ya) id. Am.
t-^jc^ stoka parvus, paucus. Am. — sidkam adv. pa-
rum, paulum. Meg\ 80. (Cf. lit. siokufu careo, egeo.)
^pff^ stom 10. par. (denom. a sq.) iaudare.
^f^m siomam. (r. slu s. ma) laus, hymnus. Rgv. Sp.
16. 7.
^^1 stjrdi l.par. (s abdasaiiff dte K. s aiihatdu dva-
nda V.) sonare, coacervare.
S^ strt f. (correptum e sotri a r. ju vel ju s. tdr tr
'in fem., v. Pott 1. 21'1; nom. stri pro strim, acc.
strlyam et strim, v. gr. 170) femina. Br. 2. 12.
Etiam bestiarum femina, e. c. sdkdmrgastri.
Dr. 4. 4.
^jj st a adj. in fine compos. (r. st d stare, s. a) 1) stans.
Dr. 5. 15. 2) saepissime qui est, versatur, mora-
tur, situs est. N. 1. 18. 10. 1. 18. 10. 24. 18.
f^TJT stpg 1. par. (sanv arane K. sanvrtdu V.) te-
gere. B'aU. 12. 69: stagitd ragdiir disaK.
(Cf. ■soff', lat. tego, island. vet. ^AeAya tegere, germ. vet,
dakjan, dachjan, dechjan id.)
LgJ^ stal 1. par. (stdnS stildu V., ut videtur, a
T.sid, correptoa, adjecto /, v./7a/) slare. (Boruss.
vet. stall-i-t stare, stall-e-mai stamus; germ. vet. stellet
collocat •=. scr. eaus. st dldjrati; lit. stelloju „ich
bestelle, stelie an"; gr. ctteKKu}, ecTTaAKa, sensu =
caus. T.std praef. /7ra; hib. stalc „obstinacy, stub-
borness".)
^igjrff stala n. (r. stal s. a) locus, regio, solum. Meg'.
90. 104. Lass. 16. 4. Vid. sq. (Germ. vet. stal locus,
dat. stalle, nostrum Stall stabulum.)
^^(^1 stali f. (a praec. signo fem. }) id. Ur. 60. l4.
Ritu-S. 1. 25. — Rag'. 6. 72: gari^astali; B'ar. 1. 19:
upast astall (v. skand ad^s a).
^gj-f^fT stavird, ved. stdvira (ut videtur, forma ano-
mala a r. st'd stare) 1) firmus, stabilis. 2) senex.
N. 4. 25. 12. 123.
^^Jst'd 1. par. atm. tisfdmi, tisfi (proprie cl. 3,
anomale correpto d \n a in tempp. spec, v. gr. 295
et T.dad) l)stare, pedibus insistere. Sa.4.S: tisfantt
...kdst ab uti 'v a laksyate\ o.k:na s t dtusaktir
asti me; Hit. 26.9: calaty ikina pddina tist aty
ikena buddimdn. — .s<'/<a stans. N.12.27. Sa.4.3. 5.8.
2) slare, motu vacare. N. 14. 6: tisfa tvah stdvara
iva; B.2. 13: jradd stdsyati niscald. 3) perstare,
perdurare. Hlt. 47. 10: araksitan tisf ati ddiva-
raksitam. 4) manere, niorari. Dev. 1. IG: tastdu
kancit sa kdlanca munind tina satkrtaH.-—
Pass. impers. Lass. 56. 2: dindni katicid badre
s t ly atdm\ Hit. 21. 4: sarvdir ikatra ... suki-
biK st iyatdm. 5) essc, versari. B . 3. 5: na hi
kascit ksanam api gdtu tisfaly akarmakrt;
N. 20. 29. 25. 16. — Hit. 31. 2: sarviJdm jnurd'ni
tisfet; Mah. 3. 1138: tsvarasya vasi lokds ti-
sf'anti. 6) adstare, adesse, praesentem esse. N. 4. 5:
tisfatsu lokapdlisu katam mdnusam iccasi;
H. 3. 7: na sa kascin mayi stite; Rgv. 35. 10:
astdd divaK. — Caus. stdpdydmi, s t dpdy i.
1) sistere, coliocare. N. 21. 18: haydn tdn ava-
mucyd 't a s t dpaydmdsa vdi ratam. Cum loc.
loci. B . 1. 21: sinayor ubayor madyi ratah
stdpaya. — Trop. Man. 7. 44: vasi s t dpayitutn
pragdK; Mah. 3. 234: rdgyecdi 'nah stdpaya-
sva. — kanydh stdpaydmi filiam collocare in
matrimonium. Mah. 1. 2576: (daksaK) put rikdH
st dpay dmdsa . , . daddu sa dasa darmdya
saptavihsatim indavi. 2) facere ut quid sit, fun-
dare, constituere, condere. R. Schl. L 1. 92. IL 80. 24.
(Gr. ^TH, iTT/ifXi per redupl. pro 0"i(7T>)/-n = send.
histdmi [v. gr. comp. 508], SCr. tlsfdmi; eCTYlV :=
scT. dst'dm; \it. sto sisto [v. gr. comp. 508] ; germ. vet.
stdm sto, stdt slat; Ut. sioivmi, sliv.sioju; hib. sia-d
fem. „stop, delay, hindrance"; masc. ,,state, condition";
stadaim „1 stand, stop, delay", fortasse forma redupl.
428
^rNl^rTSL*^^^'^* «//•A:i — ^^ sleya.
yaio l6kS. — visttrna extensus, magnus. N. 12. 112.
In. 5. 3. 10. — Caus. expanJere. Man. 7. 188: vista-
rayed balarn.
c. sam 1) sternere, expandere. Mah. 1. 7l63. In. 5. 3.
2) tegere. Mah.2. 177'i: sabdn sansttrja ratnaiH.
r
FrT^T FrT^ starks slrks 1. par. (gatdu K. gat-
ydm V.) ire.
r
1. ^H«A ^FT^ starh strh 6. par. i. q. tarh trh.
•X c •s,
2- ^rf^ (FtT^) starh {stfh) 6.par. i. q. starh strh.
^ricj^ stdvaka m. (ut videtur, a r. j/u s. aka) fasci-
culus florum. Hit. 31. 6: kusumastavaka.
^rlcllchfi stavakitd (a praec. s.ita) fasciculo florum
praeditus. Ur. 73. 5.
[ifrT^ J'i'g-' 5. par. {dskandane, V. Westerg. p. 365)
ascendere. (Gr. iTIX, (TTeiyjji, eO"Tt%oi'; germ. vet.
STIG scandere, ascendere, sttgu, steig, stigumes; lit. 5ErrfrT ■""'' f- (•"• •*'" s- '') collaudalio. Su. 2. 4,
staigus celer, staigey cito, staigio-s festino, russ. stignu
[cf. Itrrl^llH ■f''g'"omj] assequor, consequor; slav.
vet. CTb^A sttsa semita, golh. slaigs id., \i\h. staighre
„a step, stair".)
I^^Cf J///0 l.alm. (Ariaran^ K. scyuti\.) stillare. Cf.
stim, sttm, tip, tim.
l^pfJ-f siim k. par. madidum, humidum esse, madefieri.
devam; B'.ll. 21. In.2.11. Su.2./». (Cf. goth. staua
judex, qui jus dicit, stauja judico, gr. (TTO-Jxa, aeol.
(TTV-fxa, ita ut a loquendo dictum sit, sicut scr. vak-
trd, vddana, v. Benfey 1. 407.)
C. ab i: ab isfdumi, abistuv^ i. q. simpl. Mah.1.7393:
ab istdusi; 8351: ab itusfdv a.
c. ab'i praef sam id. R. Schl. I. 14. 26.
c.pra 1) i. q. simpl. Hit. 19. 2. 2) narrare, nuntiare.
Hit. 87. 21: sans tutam anusand tyatam; 100. l6:
sarvaA vrtl&nlam prastutya. Caus. facere ut
quis narret, nuntiet. Mah. 1. 6: aprccat ... ^ro-
s tdvayan kat dH.
c. t;j i. q. simpl. Mah. 1. 7056: vyastuvan.
c.sam id. In. 2. 9. — abisanstu, paris anstu id.
Mah. 3. 12709. 1. 2132.
frT^ •f'"''' 1. atm. {prasdde) propitium esse.
VHH" stub' l.atm. (st6b'eK.. starnb'^ \.) immobilem
fieri. — In dial. ved. par. laudare, celebrare.
Nlg'. 3. l4 (v. Westerg.). — Caus. id. Rgv. 88. 6 6:
a.t/oi a_>'a/ „celebravit". C(. stamb , stu. — Praef.
pari in dial. ved. laudare, celebrare. Rgv. 80. 9:
paristobata vinsatiK „Iaudant (eum) viglnti".
c.prati par. id. Rgv. 8. 6.
stimitd 1) humidus, madidus. N. 13. 6: ard'ard- ^xl^^ s tujnb' 5. et 9. par. s iubnomi, stub'nd'mi i. q.
trasamaye niHsabdas timite; Am.: drdraA sdr- stamb' 5. et 9. par.
draii klinnan timitan stimitan samunnam ^q" ^;,J^ 4. et 10. pa£. (uccro/e^) coacervare, erigere.
uttam. Cf. tim, stip, tip. 2) firmus, rigidus, im
motus (cf. stamb). Med.; Rag . 1. 73: dydnasti-
mitalocanaK (schol. stirlbute netre yasya);
2. 22. 11. \S.
^x\ l*i stlm 4. par. i. q. stim.
^fljljl sttrrid V. star {stf).
^Xi stu 2. par. stdumi, stuve laudare, celebrare.
^fTq' j/ii/>a, ved. stupa ra. {r.stup s.a) cumulus. Am.
^fT slr subst. stella, in dial. ved., v. Rgv. 68. 5. (Vid.
tdrd e s tdrd.)
1^^7\ sten 10. par. furari. Man. 8. 333: yas tv etdni
... dravydni stenayet; 4. 256. {Got\i. STAL fu-
rari, stila, slal, stelum, mutato n in /, v. anyd; gr.
(TTtpsw, V. Pott 1. 197.)
Dev. 1. 53: visvesvartm ... stdumi; 63: tvari kin i^(^r\ stena m. (r. sten s. a) fur.
tluyase mayd; Sa. 6. 39: astdusan tam ahan kr\^ ^t^ya n. (r. stSn abjecto n s.ya) furlum. Am.
^fjr^stamb' — ^Tq- (^) itar (str).
427
^4-^ jtamb' I. 5. et 9. par. stab'n6'mi, stab'n&'mi se erigere, colligere. R. Scbl. II. 14. 13: krccr&d
1) fulcire. Rgv. 67. 3: tastamba djrdm man-
tribiTi sat/diK „ fulcivit coelum carminibus efficaci-
bus". — stabdd (v.gr. 83) immobilis, rigidus. N.5.25:
vibud dn ... siabd alocandn; Hit. 23. 8: pdddn
stabd'lkrtvd. Trop. contumax, pertioax. B'. 18. 28.
2) oiti, inniti, cum acc. rei. A. 6. 13: sa lu Jabdo
divan stabdvd pratisabdam agi ganat. —
II. I.atm. (scribitur sfab', gr.l09. 110°*) immobilem
d dirySna sanstabya. 1) refrenare, coercere. R.
Schl. II. 63. 47: safistabya sokan ddirjrena. —
Caus. 1) fulcire, confirmare. R. Schl. II. 34. 53.
Mah. 1. 6477. 2) immobilem reddere. Mah. 1. 1291.
3. 10313.
c. sam praef. ab'i fulcire, confirmare. R. Schl. II. 64. 11.
^(-|i.V|' stamb d m. (r. stamb s. a) postis, pila, columna.
In. 2. 24. N. 5. 3. (Vid. r.stamb'.)
fieri. B att. 14. 55: gdtran tastamb'e (scbol. kd- 1. ^f{T ^pf star str 5. et 9. par. strnomi, strnv/,
sfavat niscalam abut). — Caus. 1) fulcire. Mah. strndmi, striii. 1) sternere, expandere.
3. 827: stdantan s drat im ... as tamb ajram. 2) si-
stere, immobilem reddere, inhibere, obstruere. Mah. 3.
10387: tasya praharato bdhun stamb aydmdsa;
1. 207: hradaii gatvd stamb ayitvd tadamb aK\
R. Schl. I. 75. 17: huiikdrena mahddeva/i stam-
bitd St a trilocanaK. (Cf. r.stub et caus. T.std
{stdpdydmi); gr. TTSlQu), 0"r£jw/3cu.; lat stupeo,
ttipes, nisi ^erlin^nl 3iA st dpdydmi, y.std; germ.
vet. stamph pilum, stam stipes, truncus [dat. siamma,
ut videtur per assim. e stamba vel siampa, stamfa\, c.vi: vistrta 1) stratus. Nalod. 3. l4: visirtd nagd
pan
Rgv.-V. 43. 2. 13. 5: strntta bahir advardya
(v. Westerg.). 2) tegere. Rag'. 4. 63: tiidh Jird-
b iK JmaJruldir mahin tastdra; 7. 55: tasldra
gdm ... JirobiK. (Vid. star [j'/], gr. (jTOpvVfM
= scr. strnomi, lat. sierno = scr. strndmi, v. gr.
comp. 497; goth. sirauja sterno; slav. sir-i-ti exten-
dere, pro-stir-a-ti id., pro-stran spatiosus = scr. pra-
sitrna; po-sll-a-ti sternere, poslelja lectus, pri-stol
thronus, lit. stdlas mensa, v. Mikl. p. 86.)
island. vet. slofn id. ; germ. vet. stab baculus. Cum
siabdd immobills, rigidus cf. germ. vet. j///, angl.
stiff, nostrum steif.)
C.ava (anom. avasfamb) inniti. B . 9. 8: prakrtiii
svdm avas tab y a.
c. vi 1) fulcire, stabilire. Rgv.-V. 99. 3 (v. Westerg.):
vi yas t astamb a rodast; B . 10. 42: visfabyd
yatra. 2) latus. M.16: triyo gandyatd vdpi vi-
strtdcd 'pi yoganam.
2. ^xTT (FtT) ^''^'' (■''■'') 9p3r. atm. j/.rn<S'/n», strni'.
(star [stf] a star str in tempp. special.
non distingui potest; ad star [stfj pertinent gerund.
stirya, pass. stiryi , part. stirnd) slernere, expan-
dere, extendere.
'ham idaii krtsnam ikdAJina stito gagat. c. d 1) slernere, expandere. Mah. 3. 15t42: dari'^ j/o-
2) sistere, retinere, inhibere. N. 2. 30: antartksi ranam dsllrya. 2) tegere. Mah. 2. 1155: kuJdir
visfabya vimdndni divdukasaH. 3) inniti. Hit. dsttrya midintm.
69. 9: visfabya pdddv avatisfati JrlK. — c. u/>a sternere, constituere, parare. Mah. 2. 2033: u;>a-
Caus. sistere, inhibere. Mah. 3. 103l4: kataA vi- sitrnd sab'd.
sfambitas tina bagavdn pdkaJdsanaK (cf. c. /jori sternere, expandere. Mah. 1. 6975: />ari j//r_/'a
3. 103S7). guftdvd 'gnim.
c.sam 1) fulcire, stabilire, confirmare. A. 8. 23. B'. 3. 43: c. fi dispandere, expandere. Hit 9. 8. l4: tina vyd-
sanstabdvd "imdnam dtmand. Se confirmare, d i na ... gdlan vis i trnam; Msn. 7.33: vis t tryati
54*
426
t-e^r^ skanda — ^rF^ stamba.
R. Schl. I. 38. 27. Immissus, infusus (de semine).
Mah. 1. 2434. — Caus. 1) elTundere (semen). Man. 2.
180: na ritaK skandayit kvacit. 2) omittere,
negligere. Man. 6. 9. (Cf. skund, sjand, lat.
scando, fortasse scaieo ; hib. skeinnead „eruption, gushiog
forlh", ut videtur, per assim. e sceindead; fortasse gr.
CnatOUJ mutato d vel n in 0.)
C. ava praef. ab i exsilire. Mah. 4. 810: advdrind
'b jravas kandjra.
c.ava praeLsam caus. invadere, oppugnare. Man.7.196:
samavaskandajr icc&i 'nam (^arim).
cpra i. q. simpl. R. Schl. II. 11. 4: pracaskanda
... pdsam mrga iva; Mah. 1. 2380: tasya ritati
pracaskanda. — Cum abl. desilire. Dr.l. 17. 8. 10.15:
ratdt praskandya.
l;ch»v<i skanda m. (r.skand s. a) cognomeD Karti-
keyi. Am.
^c^r-^ skandd m. (fortasse a r. skand mutato d in d)
1) humerus. 2) truncus. Ur. 68. 12. (Anglo-sax.
sculdor, sculder, sculdr; germ. vet. scullra, sculdra,
tcultarra, mutatis liquidis, v. gr. comp. 20 et Diefen-
bach „Celtica" 93 ; armor. skoaz, cambro-brit. ysgivyz ;
fortasse hib. guala e sguada vel sguana; fortasse gr.
(TTra-S'*) mutata gutturali in iab., et lat. scapula mutatl
linguali in labialem, sicut in fumus, inferior, ruber,
V. dumd, ddara, rudird.)
■^f^Pfj^^-^ skand adisa m. (e praec. el disd regio)
id. N. 5. 28 (d.puccadisa). Dr. 5. 8.
^c^pj skannd v. skand.
LchWT skamb^ 1. atm. (scribitur skab) 5. et 9. par.
skdmbi, skab no mi, skab ndmi, part. perf.
nass. skabd d, in dial. ved. f A;a& i/a. Fulcire, figerc.
Rgv.34.2: trajra/i skamb dsaK skab itdsa drabi
„tria in (eo) adminicula fixa (sunt) ad innitendum".
Ci, skumb , slamb, stumb.
^^ sku 5. et 9. par. atm. tegere. B'att. 17. 82: rdmam
askundd isuvrstib iK.
F^T^^ skund 1. atm. subsilire. Cf. skand.
o ^
V^IT^ skumb' 5. et 9- par. tkubnomi, skubndmi
^ "^. t
I. q. skamb .
I.^ J sk'ad 1. atm. (tvadani K. viddri V.) gustare,
lacerare. Cf. 1. et 2. kad.
\;\^f^ sk'al 1. par. titubare, vacillare. Hit.105. 15; trop.
Hit. 55. 2: prabusajnipam updgatdndA v6-
caK sk'a/anti. Errare, peccare. R. Schl. I. 13. 10:
nd 'ndhutam abdt tatra skalitan vd 'pi kin-
cana. (C(. sp al, cal, \aI. scelus , nisi hoc pertinel
ad cald; gr. CT^aAAw; lil.fallo.)
c.pra i. q. simpl. A.8. 14: harajo vimukdscd 'san
prdsk alaccd 'pi mdtaliK.
rpr^ stak 1. par. {pratigdti) contra ferire, arcere,
repellere.
1. CTJT stan 1. par. gemere, suspirare. Batt. 14. 30:
tastanuK ksatdK. (Gr. (TTEliai, lit. j/enu id.,
slav. stenajun id.)
c. ni i. q. simpl. Mah. 3. l4060: tam ugratapasaA
vipran nis fanantam mahitali. Cum acc. gC-
mere alqd. R. Schl. II. 77. 8: pituK sariranirvdnaV*
nistanan vis as dda.
2. EZnr f /arj 10. par. j/ana/amj. Tonare. Rgv.79.2:
stanayanly ab'rdK; 58.2. (Cf. \a\.. tono, to-
nitru; gr. ST£v-twO; sax. vet. /Aunar tonitru, germ. vet
thonar, donar id.)
^j^r^ stana m. i^iamma. In. 5. 8. (Hib. sine ,,a wo-
man's breast, a dug or teat", ejecto /.)
^dHUJci stanayitnu m. (r. 2. sian s. unad. itnu)
1) nubes. 2) tonitru. Dr. 6. 9. 3) fulgur.
^Hs^ ^tabd d y. stamb .
^pf ^ s tab \. stamb .
^^H stam 1. et 10. par. s tdmdmi, s tamdy&mi L q.
sam.
trl^sl stambd m. acervus, cumulus, e. c. graminis.
R. Schl. II. 80. 8: vlranastamba.
g^prjf)^ sdiranctri — ^^j^ sJcand. 425
^ir-yt sdirand r! et g^fl^y^ sdirind'rl f. (ut videtur, gji^ITJ sdukirnjra n. (a sHlksma subtilis, tenuis, i.ja)
mutilatum e svitirand n\ svdirind ri\ ex acc. TOV subtilitas. B'. 13. 32.
svdira, cujus a in forma sdirind ri debilitatum est i^Hc^J sdukya n. (a sulca S. /a) gaudium, voluptas.
in j, et drt a r.dar dr s.a in fem.) operaria, opifex, Ilit. 33. 1.
artifex libera, quae in aliorum domo laborat. N. 13.55. ^lJ|j7-y^ sdugand'ika (a suganda suavis odor,
^ I s6 l.par. 4. sjd'mi, part. perf. pass. sitd, v. gr.567 s. ika) 1) adj. bene odorus. N. 13. 2. 2) n. flos,
{antakdre K. nds^ V.) finire, finem facere, occi- lotus alba. In. 2. 2.
dere, destruere. *Hld IIi-i»"IT ■»«"''«'«««' f. (pro sduddmani fem. TCU
c. ai;a finire, ad finem adducere. Rag . 11. 37: at'a.sj/e j audamann e nube ortus, a .rue/aman nubes, S. a)
krijrdviddu. Caus. at^o j d/a/amj' finiendura, per- fulgur. Am.
agendum curare aliquid, facere ut quis finiat. Rag . 5. ^|r-<i i| sdundarya n. (a sundara s./a) pulchritudo.
76: vidim avas dyy a. Hit. 74. 3.
c. ara praef. adj' 1) constituere, consilium capere. yislci ^^'^bala ra. (a subala Subalus, s. a) nom.
Mah. 3. 16254: nd 'dydvdsyad yadd kascit sd- propr. (Subalo natus). In. 3. 9.
garasjra vilaiig anam. 2) reputare. Sa. 100. 15: ^tTHIT?! s dub'dgya n. (a sub'dga felix, s.ya) felicitas,
sjrdn na ve 'ty ad yav asy an. fortuna. N. 1. 10.
c. ri praef. nra 1) decernere, statuere, constituere. ^nTJf sdumyd (a soma Juna, s.ya) pulcher, amoenus,
Br.l. 10: viditvd vyavasisydmi (anom. pro vya- jucundus, placidus. Sa. 1. l4. Dr. 1. l4. B'. 11. 50.
vasdsydmi)-., H. 1. 52: iti b imo vyavasya (v. ^]T<Lfr|| sdumydtd f. (a praec. s. td) pulchritudo, ju-
gr. 567). — vyavasita qui decrevit. B . 1. 45: ma- cunditas, mansuetudo. In. 5. 7.
hat pdpah kartun vyavasitd v ay am; R. Schl. I. ^TTZT^ sdumyatvd n. (a s dumyd s. tv a) id. B . 17. 16.
52. 22. 2) petere, appetere. Mah. 2. l400: duskrtdm ^fr^t sdurab'l f (fem. vocis sdurab'a Surabi natus,
pdgdA sisupdlo vyavasyati. Cum infin. Sa.5.52: a surabi q. v., s. a) vacca. Br. 1. 12.
na b artrhtnd vyavasdmi gtvitum (secundum *r||ciW ^auvtra m. 1) in plur. nomen regionis (Wils.
jmara f\ ^ abjecto o). a district, apparently the part of the gangetic provinces
cvyava praef. j^am decernere. Man. 7. 13. occupied by the Suviras, now called Suirs). Dr. 4. S. 12.
c.pra: prasita petens, appetens, studiosus. Rag'. 8. 23. 2) Sauvirensis. Dr. 4. 7. 8. 27.
*ri I fe H,-' 6 d urn v. s ah. ^CfTT^ sduvtraka m. (a praec. S. ^a vel aka) Sau-
^|(^j sodara adj. (Bah. e sa cum et uddra venter) vlrensis. Dr. 4. 2.
gerraanus, naturalis, ex iisdem parentibus natus. Sa.7. 13. i-||^|A sduhdrda n. (a suhrd s.a, v. gr. 580) amicitia.
y If* ij sddarya m. (a praec. s.ya) germanus frater. Hit. 42. 20.
Hit.42.2I. (Cf. gr.a^eXfog ex d =scr. sa et ^e^^cpvg.) gfjt^A sauhrda n. (a suhrd s. a) id. N. 10. 26.
^^mirj sopdna n. (fortasse mutilatum e sopdnaya, e t-^^^r-y skand l.par. skdnddmi, part.perf pass. skannd.
sa cum et updnaya a r. nt ducere, praef. upa -|- d Salire, scandere, cadere, elabi, effluere. Mah.1.5105:
suff. a) scalae. Ur. 38. 9. latd ^sya retafi caskanda. Etiam atm. Man.7.84:
ym soma m. 1) luna. 2)planta, asclepias acida. na skandati ... brdhmanasya muke hutam
3) succus asclepiadis acidae. B'. 9. 20. (schol. sravaty ad'aH patati). — skannd elapsus.
54
434
^nsus — ^;?2j sainya.
i-irj sus i.fAT.(prasrave, ut videtur, e 1. ^u adjecto i)
generare. Cl. sus.
CTTfT srti f. (r. sar sr s. ti) itio, iter, via. B. 8. 27.
CT^ srsta V. .yar^ j.r^.
g-fo- srsfi f. (r. jar^' .f.r^ s. </) creatio. Ilit. 72. 18.
'^^ sSk 1. atm. ire, se movere. Cf. svek.
CTgr seka m. (r. jic s. a) rigatio. Ilit. 70. 20.
^fT setu m. (r. ji s. tu) pons.
CTf^y serid f. (ut videtur, a r. j/ ligare, s. na in fem.)
exercitus.
^HI^Tl '^ndni m. (e praec. et n! ducens, dux, v. gr. 159)
exercitus dux. B . 10. 2l.
^r<T ^'^^ 1. ps'"' '■"6) ^^ movere. Vid. ie/ et cf sal.
galaddfi sis^vire. Pass. R. Schl. II. 100. 33: ma-
lena tasyd 'iigam idaii kat am dryasya sSv-
yatS. (Gr. tTzHo\xai. Fortasse golli. ia/Va/a anima,
germ. vet. sela, a movendo, spirando dictum, sicut lat.
animus, anirna a r. an, et gr. TTVEUjUa a TTVEW.)
c. d i. q. simpl. Mah. 3. iGSGh: yadi hy akdmAm
dsevit strijram anj-dm; Mr. 70. 13: majrd djrd-
tam dsevitam.
C. d praef. sam id. Man. 11. 17'1: mdit unan samd-
sevya punsi yositi vd dvigali.
c.upa i. q.simpl. Man.4.133: vdirinan no 'pasiveta
sahdy ancdi 'va v dirinali (adeat, appropinquet).
Mah. 3. 153S5. 2. 159. 390. R. Schi. II. 100. 33.
c. ut praef. alii id. Mah. 3. 13432.
c.ati caus. facere ut quis ultra modum se moveat, ^. n/ (n/jet; gr. 80) id. Hit. 44. 1: yo druvdni pa-
magnis itineribus defatigare. Hit. 96. 19: satrun gi- rityagya adruvdni nisevati\ Dr. 1. l6. N. 13. 3.
gisur atiselayit. Sa. 6. 38.
fTSr sev 1. atm. interdum par. 1) adire, frequentare, ^cf^ sevaka m. {x.sev s. aka) minisler, famulus,
celebrare locum. In. 2. 1: purfA ramydn sidda- servus. Hit. 41. 22. 48. l4.
cdranasevitdm; 2: vanam punyam apsaroga- ^cJT ^^^" f- (r.siv s. d) 1) cultus, veneratio. B'. 4. 34.
nasivilam; N. 12. 2: v anam . . . ndndpaksiga- 6.20. 2) servilus, servitium. Hit. 31. 19.
ndkirnam mlecat askarasivitam; Man. 4. 131: ■^J^i;^ sivitv d n. {^ sevln s. tva) 1) cultus, veneratio.
sandyayosco 'b^ayoscdi 'va na sivita catus- 2) inbabitatio, commoratio. B'. 13. 10.
paiam. Adire (virum, femlnam), i. e. coire, concum- ^fSFL-^*''" (•"• Jer s. /«) l)venerans. Dr. 7. 12.
bere {cLgam praef u/^a). Man. 8.365.368. Hit.87. 1.— 2) inhabitans, v. sevitvd.
suk"an sevitum, duHk^an sivitum gaudium, do- FT-^'^' 1- par. (ksaye) perire.
lorem percipere. Hlt. 36. 86 (v. /, gam). 2) facere, '^^ s dinha ((em. -i, a sifihd s. a) leonlnus. Hit.36. 16.
efficere, agere, committere, exsequi, exercere, colere ^HIMr^ sdindpatya n. (a sindpati exercilus dux,
(v. car). Man. 9. 227: dyutan na sevita; 12. 21: s.ya) imperium. Ur. 94. 5.
adarman sevati; Mah. 1.8052: d armakdmdrtdn ^f^^ sdinika m. (a send exercitus, S. ika) bellator,
j/ieia. 3) honorare,venerari. Man.7.3S: i'.rd/anj'c'a miles. Su. 2. 9. l4. Dr. 8. 36.
nityan sivita ...vrdd'asevi hi satatan rakso- -^^^i^^Jj;^ s d i n d' a v a m. (a slndu nom. regionis, s. a)
bUr api pugyati. 4) minlstrare, servire. Rag\2. 13: Sind'uensis. Dr. 6. 6.
tam dtapakldntam ... pavanali sisivi. Cum ^T^cT^ sdind'avaka m. (a praec. S. Aro vel aka) Id.
acc. pers. et instr. rei mlnistrare, suppedltare alicui Dr. 8. 42.
aliquid; Instruere allquem aliqua re. Rag . 11. 11: ^^ sdinya (a se'nd exercitus, s.ya) 1) m. bellator,
tdu...vdyavaH surab'ipusparinub'is cdyaydca miles. 2) n. exercitus. Dr. 6. 26.
CT^a — ^Tj suj-ya.
423
mrgdn. Iij dlal. vcd. incitare, excilare. Rgv. 71. 8.
73. 8; V. Westerg. s. r. su. (Lctt. saudJi delere,
evertcre, v. Pott 1. 2'l9.)
c. ab i caus. vel cl. 10. occldere. I\. Sciil. I. 27. 19.
c. "/: nistidaj&mi (stT\3i.o primitivo j) id. Mah. 1.1339.
C. ni praef. vi: vinisudaydrni id. Mah. 3. 8SI'4.
C. "I praef. .tom: sannisudajdmi id. Mah. 3. 87'i2.
CT^" siida m. coquus. Mah. 3. 1007.
3. n[ jJ f. (r. 1. sti) parens, partum edens, in fine comp.
R. Schl. II. 51. 15: v/rasd.
CTcfjT jJArtrn m. (e sil quod a sono dlclum esse vldelur,
Ct kara faciens, v. cttkdra, cukkdra) sus. (Cf.
anglo-sax. suga porca, gerni. vet. sti id., nostrum Sau,
lal. sus, gr. (Tvi;, vg.)
Ht^I-J suksma suLlilis, tenuis, parvus, minutus. H.3. l^i.
Su. 3. 16.
Wt^HM stiksmnlvd n. (a praec. s.tva) subtilitas. B .13. 15. ^cTirT ■*"''«"« ni. {r. stXd s. ana) occisor in fine comp.
y^T:\ stlc 10. par. (fortasse e vac correpto in uc, praef. Su. 3. 28. N. 12. 126.
su) prodere, patefacere, indicare. Rag . 17. io: CTrTT stind f. instrumentum necandi. Man. 3. 68.
mantraH . . . guptadvdro na sucyati (schol. ^W\ sunii (r. 1. sd s. nu) 1) m. filius. Ur. 91. 4. 2) f.
prakdsjr ate)\ Ur. 6. 33: manddrakusumaddmnd filia. Hem. (Goth. .funuj filius; germ. vet. ju;iu, germ.
gurur asjdli sticyati hrdayakatnpaVi (cf. 6. S); med. sun, nostrum Sohn\ lit. sunii-s, slav. siinu.)
H. 1. 3; vi giidya nisi pant dnam n aksatraga- O^ siitra n. (r. siv correpto iv in ti, s. tra) filum.
nasiicitam; N. 5. 26. 17. 9: sHcita. y ^'/Jfn" stitrad lira m. (e praec. et ddra) 1) faber
c. ab i i. q. slmpl. N. 23. 18: karma cesfdb isiicitam tignarlus. Hlt.49. 12. 2) princeps histrlonum. Ur. 1. 6.
(slc nunc separaverini, Ita ut slgnificet negotium, i. e. ^rTrT •f"".'"'» (ut videtur, e su producta vocali et nrta
rem, actionibus patefactum; cf. 18 a: punyas lokasya
cSstitam.)
c. sam id. Hit. 124. 11.
iA-d^d(i sAcaka (r. stlc s. aka) patefaciens, palam faciens.
Ur. 2 infr.
CTJtT stlci f. (correptum e sticl q. v.) acus.
nra^ siici' f. (fera. Tou sdca a .j/f correpto in j^i2,
s. unad. c'a) acus.
iJxjiH^ siicib edja (e praec. et bedya) 1) acu per-
forandus. 2) densus, spissus (de tenebris). Hit. 98. 22:
siicib idyi tamasi.
nra" siita m. aurlga. N. 9. 23.
a T.nart nrt s.a) comls, blandus. Hlt. 19. S. Sak. 16. li:
vdk stinrtd.
tT (T siir ''l. atm. i. q. 1. stjr.
CTT siira m. (ut videtur, a svar prlmltlva forma radicis
sur splendere, correpto va in u, suff. a) sol. (For-
tasse goth. sunna m. sol, them. sunnan, per asslmil. e
surnan, sunn6(n) f. e surn6(n), geTm.\et. sunno(n) m.,
sunna(n) f . ; fortasse \h. sau/e £. per metath. e stvale, de
gr. YiXlOi et goth. sauil y. su rjra, de lat. sol v. jf ar.)
r
H^ stlrks I. par. (anddare) villpendere, desplcere.
r
^-[^rf siirksy 1. par. (trsydrte K. irsyi V.) invldere.
«rtpi sdtatvd n. (a praec. s. <fa) aurlgatio. N. 22. 12. npj siirya m. (correptum esse videtur e svarya vel
^J^ f ild l.atm. et 10. vel caus. par. (ut mihi vldetur,
e sdday, caus. T.sad, debilitato d in u, ita ut
proprie significet facere ut quis eat, inde in dlal. ved.
jncitare, excltare, et facere ut quis sidat, pereat, inde
occidere) occidere, necare. Mah. 3. 11505: siidayis-
ydmi rdksasam; 1. 2833: sildayan vividdn
svdrya, a svar coelum, nisi a prlmitiva forma radicis
sur splendere, vel a sur producto u, suff./«) sol.
In. 1. 32. (Gr. Y\klog niti videtur form.i svdrya,
niutato r in A, et ejecto F, sicut »job? = scr. svddii
q. V. ; £(A>] per metath. e fA(>); fortasse goth. jauiV sol,
them. jau/7a, per nictath. e svalia. Vid. siira, svar.)
42Z
m-
sub^
^'
^^ sub , ^{^^ suinb 1. par. i. q. sib , sirnb .
^r^TYl sub'dga (Bah. e su et bdga felicitas) 1) felix,
pulcber, praeclarus (praesertira de feminis, in vocat.).
In. 5. 37. Dr. 2. 12. 2) jiicundus. Sak. 2. l4. 45. 6.
^THlRjrl suidsita (bonum vel pulchrum sernio-
nem habens, e su et bdsitd n. dictuni, sermo)
eloquens, facundus. N. 8. 4.
^rjj" subru adj. (e su et bru pro bru supercilium) pul-
cfara supercilia habens. Su. 4. 12.
*\^r\*Asuindnas m. f. n. (fem. nonnisi in plurali usur-
patur, Bah. e su et mdnas mens) flos. Sa. 1. 26.
^n^^yj^ suyod ana m. (e su et jodana a T. jrud
pugnare, s. ana) cognomen Duryodani. H. 4. 5S.
i-| \ sur G.^iT,(^disv arjadiptj 6H K. b disj-ajr oli Y.;
correptum esse videtur e svar, vid.svar coelum)
1) splendere. 2) doniinari. (Vid. svar et cf. hib.
solas „llght, a lamp".)
gr sura ni. (r.sur splendere, s. a, sicut devd a div
splendere) deus. H. 4. 27.
^J \ ch m c^ surakdrmuka n. (e sura et kdrmuka
arcus) arcus coelestis.
njyjVJJVf suragarb db a adj. (e suragarb a [jiira
deus et gdrba proles, natus] et db d similitudo) diis
natorum similitudinem habens. H. 4. 27.
grfvj' jurai <■ (ut videtur, e ju et rai i a r. rai quod
primitive capere significare videtur) 1) adj. bene odo-
rus. 2) subst. f. nomen vaccae fabulosae, vaccae uber-
tatis, quae boum generis mater primitiva esse dicitur.
H^cTlSiri •?"'■"'''''' f- {t sura et v!t l vla) deorum via.
In. 2. 12.
CTTf surd f. potus fervidus, potus inebrians in universum.
Su. 4. l4.
CT^^TCT suvar casa (Bah. e su et varcasa [r, varc
s. oja] i. q. vdrcas) pulchrum splendorem babens.
Sa. 5. 3S.
CT^Tjf iutiarria n. (pulchrum colorem habens, e
su et vdriia color) aurum. N. 7. 9.
«Hc(T7 •'"•'''■o Jn. (e .ru et vtrd beros) nomen populi.
Dr. 8. 9.
^i^ susfu adv. (e su et j/u, quod simplex non occurrit,
a r. std, mutato st in sf , v. gr. 80, suff. u, vel de-
bilitato a in u) recte, juste. Ur. 54. 6. Hit. 73. 21.
^J^ .tu/i 4. par. {trptdu saktdu) gaudere, posse. Cf.
sah.
CTm^ suhrd m. (bonum cor habens, Bah. e su et
hrd cor) amicus. In. 4. 11. Br. 2. 26.
1. CT .fu 2. atm. et i. atm. .tuf^ , suj-e; part. perf. pass.
sutd et stind. 1) parere, partum edere, c. ablat.
patris. Man. 10. 39: nisddastrl tu canddldt pu-
tram sute\ Rag . 3. 13: asuta putram; Mah.
1. 2599: asuyata ... asvindv ubdu; H. 1. 34: in-
drdcca v dt dcca s us uv e y d sutdn imdn. 2) cl. 2.
atra. gignere, generare, de patre. Man. 10. 34: ni-
sddd mdrgavan sute; 10.32. (Vid. i.su et sdnu.^
c.pra 1) parere, partura edere. Mah. 3. 13057: kan/d
prasujate. — prasutd quae peperit. Hit. 72. l4:
sd tatrdi 'va prasutd. — Pass. nasci, c. abl. patris.
Man. 10. 36: kdrdvaro nisdddt . . . prasujatS
(quod etiam ad su referri posset). 2) procreare,
gignere, de patre, c. loc. matris. Man. 10. 30: sudro
br dhmany dn vdhjran gantum prasujr ate, —
Absolut. Mah. 1. 2502: asjrdm eva prasujrad vam;
B'. 3. 10: prasavisyadvam (v. gr. 440 '). — pra-
suta qui genuit. Man. 3. 19. — Pass. procreari, gigni.
Mah.3.12500: tirjagj-dndu prasuj ate. — prasiXta
procreatus, progenitus. N. 20.37: ma/prasutam b a-
yam\ A. 3. 36: matprasutena t e g as d,
c.pra praef. jam procreare, gignere. Man. 10. 33.—
Pass. nasci. Mah. 3. 1297S: ladd 'ham sampra-
sdjrdmi grhisu sub akarmandm (c. term. par.
V. gr. 446).
2. rr -f" ti- p3r- In dial- ved. incitare, excitare (?) (vid.
Westerg. et r. sud), Rgv.-V. 40. 1. 66. 4: yad
ad/a devaH suvdti. — Vid. .fud.
n su — ;ff^ suptd.
431
2. ^ su I. par. atm. (ga/du) ire, se moverc. Cf. sru. i-[cfi j^^i^sukriin (a praec. s. in) bonis factis praeditus,
» rx , Ai . •! . • •.• rr j niii boiia facta egit, probus, sanclus. In. 1. 18. Ilit. 25. 7.
3. ^ ju 5. par. atm. ut videtur, primitive eltundere, ' o ■> r ■>
^, . . • j rr j • ^lcJ suka (Bah. e su bonus et k a aer, cf. dullka)
libare, in universum, inde etlundere, exprimere ^*^ ^ • ' '
succum, exprimere succura plantae, praesertim ascle-
piadis acidae. Mah. 1. h6S5: susdvaca bahun s6-
mdn; Rgv. 109. A: somam ... sunoii; 28. 6:
indrdya palave sunu somam uldk ala „Indrae
1) adj. laetus, jucundus. N. 7. \'J. 21. 10. 2) subst. n.
gaudium, voluptas. Dr. 4. 21. — Acc. sukatn adv.
1) laele, jucunde. N. 17. I8. In. 1. 2l. 2) libenler.
In. 4. 18. 3) faciie. B'. 5. 3. (Ilib. sogh „prosperity,
1 u^L j /1-1 I • j •j e ease, uleasure" etc.)
ad bibendum para (Iibamen, asclepiadem acidam et- ^ ^- '
r , ,,i M . • oQ c j' ^ , *\ 5Tt?ra sukdy (denom. a praec.) laetificare, delectare, ex-
funde) . Mortarium. 2p. S: mad umat sutam^) J^^H- -^ ^ r / » »
hilarare. Ur. 51. 3.
MI^''L''"*'" (* suk'a gaudium, s. in) laetns. In. 3. 5.
*r|J|»«tf suganda m. (Karm. e su et gandd odor)
suavis odor.
y i|l*~yr1 ■s"S^a"<^ ''" (a praec. s.in) suavi odore prae-
dltus, suave olens. A. 4. 51.
„dulce (libamen) parate (dulce libate)"; 84. 1: asdvi
soma indra t^. (Cf. sru, snu; fortasse gr.lyti), nisi
hoc pertinet ad und q. v.)
c. abi id. R. Schl. I. 13. 5: ab isutya „succo asclepiadis
acidae extrito" (v. annot. ad interpret.). Succum ex-
primere in unlversum. Man. 5. 10: ydnicdi 'vd 'b i-
,, .j ' •; ' 7 . •!• ■ j' - ■,■ o\ HfrlHd suganatva m. (a sugana bonus homo, s.tva)
suyanti puspamulap alaili subaih. •;) aspergere. ^ji'<m ° v. o ? /
B« .» o nn ,'-,.■ j .' ■ , , A . ■ benlc-nlfas. Sak. 56. 2.
att. y. yO: ab is osyan raktai raksansi. "
4. g su praef. adj. et adv. 1) bonus, e. c. sucitta Bah. 5''<' ''"■'' '°' P"* '' "^' ^'''
bonam mentem habens. In. 5. 4; supardkrama Bah. M,n
bonam fortitudinem habens. H.4.l4; suputra bonum «5^^ .r«/«..o'm« m. nom. propr.
filium habens, filio fortunatus. In. 5. 55. 2) pulcher, ^nl
e. C. sumadyarna Bah. pulchrum medlum corpus
habens. H. 3. 7. 3) valde, e.c. sumalidnt permagnus.
Br. 1. 10. 4) faclle. Su. 4. 24: sudrsta. (Hlb. jo
,,in compound words signifies goodness, fitness, aptness
or easy", e. c. soailce „a good fashion, good manners".
Primltlva forma su servata est in sucridh „easy" =
SCT. sukrta; forlasse subha „pleasure, dellght, com-
pleat enjoyment" cohaeret cum b'dg, b'dga felicitas
praef. .su. Cambro-brlt. Au, hy, he, armor. ^e, v. Pictet
p. 93. 94; gr. £t;.)
CT^fjqjT s ukurndra adj. ((. -/, Karm. e su et kurndrd
puer) 1) juvenis. 2) tener. H. 1. 15. 33. 2. 25. 3. i-i. N. 3. 13.
Uchf^ sukrta n. (Karm. e su et krtd factum) bonum
factum. B . 5. 15.
•) Imperat. du. praet. multf. (v. gr. 374*').
CT[^ra^ju/(n (a sutd s. i;;) filio, vel fillis, vel liberis
praeditus. Hlt. 4. 20.
^i ^ sudrsta (Karm. e su faclle et drsta vlsus, con-
spectus, aspectus) facile aspectu. sudrJtari kartum
faclle vel sine ullo Impedimento intiieri alq. Su. 4. 24:
tegasdca sudrst dn tvdri na karisy ati kasca-
na; R. Schl. I. 1/. 23: sudrstdii kuruta s dntdrn.
^tjf] sudd f. (e su et dd a T. d i blbere) nectar.
Ur. 39. 4.
CTVjy sud t (bonum intellectum habens, Bah.
e su el d i) Intellectu praeditus, saplens. Hlt. 5. 6.
71. 3.
♦Hr-A J sundara (fem. -a et -/") pulcher. N. 1. l4.
CTr|TT[ suparrid m. (Bah. e su et parrfd quod hac in
compos. plumam significare videtur) i. q. garudd.
*A\^ suptd V. svap.
430
\^r^sid' — g su.
1. frrfj sid' •'(. par. perfici, suceedere, procedere, feliciter
evenire. Ilit. 6. 13: jra/ne krte jradi na sid-
yati kd ■Stra d6saK; 6. l6: purusak&rina vind
ddivan na sid'yati. Felicem fieri. Mah. 3. 29:
asaldn dars andt , , , prahiyante sid y anti naca
mdnavd/i. De sagittis: icere. Sak. 32. 7: utkarsali
sa d aiivindA yo-d isavaU s idyanti laksyi cale.
Cf. sad. — siddd 1) paratus. N. 23. 22: nala-
sidd as y a mdnsasy a. 2) perfectus, beatus, sanctus.
Su. 2. 17: tapaJisidddn; B'. 10. 26. 3) subst. m.
nonien Geniorum ordinis. In. 1. 35. 2. 10. 31. 5. 13.
c, pra i. q. simpl. B. 3. 55. Cum abl. provenire, oriri
ex aliqua re. Man. 12. 97; veddt prasidyati (cf.
s'l. 9S: veddt prasuyante). — prasidd a perfectus.
Hit. 96. 12.
c.sam perfici, fellcem, beatum fieri. Man.2. S7: gapyi-
ndi 'va tu s afisid y i d br dhmanali (schol. siddin
lab'ate); Mah. 3. 12025. — atm. A. 4. 34: sansid-
yasva mahdbdhd.
2. \t{^ sid' 1. par. ut videtur, primitive ire, abire, inde
c. sensu caus. (v. 3. sid et cf. sdd caus.) arcere.
RgV. 17. 12: agni raks dnsi sedati; 34. 11: seda-
tan dvesafi „cohibete osores"; 32. 13.
C. apa id. Rgv. 35. 10. Etiam atm. Dr. 5. 5: ndgam
prab innam ... dandt 'va yutdd apased ase,
c.ni arcere. Rag . 2. 4. Retlnere, i. e. ab abeundo
arcere. Bag . 5. 18: pratiydtukdmam ... ni-
sidy a.
Cprati arcere. Sa. 4. 21: gamanica krtotsdhdm
pratis eddum na md 'rhasi; Man. 2. 206. Pro-
hibere, vetare. Ram. ed. Ser. II. 60. 59: pratisidya
prabod akanisv anam. — Caus. arcere. R. Schl. II.
96. 42: taii kdkam praty asedayat; Mah. 1. 1594:
s apantim praty asid ay at.
3. TfT^ •"'^' l.par. {gatydm) ire.
c.pari: parisid, servato primitivo j, circumire.
B att. 9. SS: dviso gnan parised atafi.
j^^y stndu m. 1) Indus ilumen. 2) plur. regio ad
Indum. Dr. 1. 6. N. 19. l4.
TFTH' sib', TFT^^ simb' l.par. (diptdu hinsi) splen-
dere; laedere, occidere. C^i.sub, sumb, sub, surnb,
sarb srb, sarmb srmb, srib, srimb.
Ttit^l •f '' fi- psr. i. q. s il.
T^^ siv 4. par. j/i'/fim/(gr. 303) suere. Part. perf. pass.
syiitd. Rgv. 31. 15: varme 'va syutam. (Goth.
siuja suo, siujith sult Marc. 2. 21 ; germ. vet. siovu suo,
sarcio, consuo, praet. j/ivfVa et suta; ii«/ sutura, sutari
sutor, saum limbus, ora, sarcina, sagma, sivita subula;
slav. sivun suo; lit. suivii suo, infin. su-ti; sule svXuta;
lat. suo; gr. y,a!T<TVW.)
1- ^t^ ^lk 1. atm. i. q. 1. sik.
2- FTT^ -5'^ !• et 10. par. i. q. 2. stk.
g-J^ s td v. s ad.
^^ sid'u vel 5ji^ stdu m.n. vini adusti specles (Wils. :
rum distilled from molasses). In. 5. 13.
4^|i_|,.| j/ma« m. (y.si producta vocali, s. man) finis,
terminus, limes. Am.
^ ji-lfj stmanta m. (ut videtur, forma anom. a praec.
s.ta) capillorum separatio. WIIs.: „a separation of
the halr on each side, so as to leave a dlstinct line on
the lop of the head". Vid. seq.
^■yjIfl-flr-IT s tmantini f. (a praec. s. in in fem.) femina.
Dr. 4. 3.
1. ^ su 1. et 2. par. sdvdmi, sdumi. Parere, partum
edere. Mah. 1. 4765: kuntt susdva pr avaran
sutam. — suld m. fillus. Br. 2. 18; du. et plur. liberi
utriusque sexiis. Br. 2. 89. .tu^d' f. filla. Br.2.11.l8*
(Vid. su, et cf. gr. vlog; de goth. sunus, lit. suniu,
slav. siinu V. sunu a r. su.)
c.pra I. q. simpl. Mah. 1. 6077: sadyo hi garb'dn
rdksasyd labante prasavantica; Man. 4. 44: na
p a sy i t pras avant tm.
^rfcf^T sdvitri — f^f^ sidd'i.
419
Mlfcl^ sdvi/ri f. (a savildr ~/r vel savi/ra sol,
s. a in rem.) 1) hymnus sanctissimus Vedorum. Man.
11. 191. 2) cognomen Umae, Slvi uxoris. S:i. 1. 7.
3)reg!$ As vapatis filia,Satyavan tis uxor. Sa.l.21i.
M I y '^ i-l J d s ca r/ d m adv. (Avy. e sa et dscar/a) cum
admiratlone. Hit. 99. 20.
grcmjn j(3jii/n';n adv. (Avy. e sa et asuj-d) cum ob-
jurgatione. Sak. 15. 7.
i-^jrii;^ sdhasa (a joTiaj s. a) 1) vls, robur, perseve-
rantia. Jlit. 4.5. 11. 2) celeritas, festinatlo, properatio
(v. sahasd). Ilit. 100. 3.
g^Jj^JJJJ" sdhdyya n. (a sahdya comes, socius, S.ya,
V. gr. 582) societas, auxllium. H. 4. 43. 52.
TtT JJ 5. et 9. par. atm. sinomi, sinve, sindnii, sine
(band^an^) ligare, vincire. Rgv.-V. 84. 2: se/rb'i/i
sinita/i papakr/a/i (v. Westerg); Rgv. 112. 5:
si/am vinctum. (Lett. see-t ligare, sai-/e funis, viri-
culum; sax. vet. si-mo, them. si-mon, quod ligat, restis,
laqueus, vinculura; germ. vet. sai-d, sei-d laqueus, ten-
dicula, sai-/o(n) funis, fidis, chorda; fai-/ laqueus; slav.
s^-ei' tendicula, si-/o laqueus; gr. (Tst-pa, t-jJLag, v.
Pott 1. 206. 2. 174. Graff 6. 157 sq. 187.)
f^'ri sin/id m. (fortasse a r. han occidere, interficere,
unde ha occidens, praef. .ta;72, debilitato a in i; v.
hirisra) leo.
H-fri^i-c^ ,,y s iii/iaskand a (Bah. 6 praec. et skandd
humerus) leonis instar hunieros hahens. H. 2. 19.
f^feyjl iiJi/irty (denom. a sin/id, v. gr. 520) leoni si-
milem esse vel fieri. Ilit. 106. 2: svd ... sin/idyati.
f^c^^l sika/d f. arena, sabulum, glarea. Ur. 54. 3 infr.
Sak. 45. 12.
jg^ sik/d V. sic.
l^Tl sic 6. par. atra. siticdmi, sinci (gr. 300) hu-
mectare, irrigare, perfundere. Mah. 1. Skzi: mur-
ddnam asrub i/i sisice; S153: ga/am dddya
sisicu/i pdvakam; N. 25. 7: sik/d/i ... rdga-
mdrgdH. Effundere, emitlere. Man. 2. ISl : Jt>a/;ne
sincan ... sukram. Infundere, inspergere, immit-
tere, c. loc. Man. 11. l70: ri/a/i sik/vdca svayo-
nisu, schol.sddaryab aginisu. (Cambro-brit. iic/«iv
humectare ; germ. vet. SIH colare [si/iu, sei/i, si/iumis'],
seic/t urina, sei/ijan mingere; nostrum sei/ien, teic/ien.)
C. ai I i. q. simpl. R. Schl. I. 38. 14: saman/a/as /u
/dn devim ahyasinca/a pdvaka/i (v. gr. 80.
annot. 1). Praesertim augurationis causa alqm con-
spergere. Sa. 7. 11: /a/6 ib'is isicu/i ... dyuma/-
sinam purohitdK. Cum 2. acc. R. Schl. I. 1. 79:
ab yasinca/ sa larikdydTi rdksas indran vibi-
s anam; I. 38. 30; suras e ndg anapa t im abya-
siiican mahddyu/im. Cum loc. rei. Mah.l.5l7S:
ab iseksy a/i mdn rdgye; 3. l4424: sdin&pa/yi
ibisiiica mdm. Cum instr. rei. Mah. 1. l470:^o-
/a/rindnca garudam indratve nd 'b yasinca-
yata. — atm. c. sgnf. pass. Mah. 3. 1 1423: abisiii-
casva devdndti sdindpatyi; l44l4: b avasve
'ndra/i ... abisincasvaca. — Caus. facere ut quis
inaugurationis causa conspergatur. R. Schl. II. 9. 2. —
Etlara i. q. primit. Sa. 7. 116; c. loc. rei: pu/rancd
'sya ... yduv ardgye ibyasecayan (purdhi/d/i).
c. ava conspergere. Su. 4. 19: rud iririd 'vasik-
tdrigdu.
c. d caus. infundi jubere. Man. 8. 272: /apiam dse-
caya/ tdiian vak/ri.
c. ni i. q. simpl. R. Schl. II. 63. 7. Rag'. 3. 26.
c.pra profundere, effundere. Mah. 3. 14767: ka/'an
nu b idye/ a naca srave/a naca prasicySd ili
r aksitaxyarn (pass. c. term. par.)
c. sam conspergere. R. Schl. 1. 5. S.
|u> sit 1. par. (anddare) parvi aestlmare. Cf. sit,
suff.
fg^ sitd 1) (a r. si) ligatus, v. si. 2) (a r. s6) finltus.
3) (incertae orig.) albus.
ji-J - siddd V. sid.
fgf^ sidd'i f. (r. sid' s. ti) successus. B'. 2. 4S. 4. 22.
53*
41S
^THT^ sdptapada — g7r?{ sdla.
\^\\A^<\ sAptapada n. (a saptapada septem pas- *:|l<y<^ s&yaka m. sagltta.
sus liabens [e sdptan et pada\ s. a) amicitia. «HliU^HH s ayantana (a seq. s. /ana) vespertinus.
Sa. 5. 22. HW^L''"/°"' ^i^^- V. j<^/a.
nrmjnfjr jap a//a n. (a sapala quod cum fructu est, gj^J^ jd/iiftna m. (e saja et ahna dies in fine
s.ya) abstractum TCU sapala. Hlt. 48. 7.
comp.) vespera. H. 1. 17. N. 11. I2.
U|i-| .5 a/n 10. par. (santvane K. sdntve V.; ut vide- t1 1 i '^'' ^'^- P'*'"- '• 1- sdr.
tur, pro sdm, v. sdntVj sdntv) i. q. sdntv.
gj^qTq .faTnan n. (ut videtnr, pro sdman, a T.sam
s.an, \. sdntv, sdntv, sdrn) 1) blandltio, blandi-
mentum, placatio, coraitas, benignitas. Hit. 3. 4o.
Man. 7. 198. 8. 1S7. Mah. 1. 7435. 2) hymnus, carmen
<-^n sdra (r. jar j.r s. a) 1) n. aqua. 2) m. medulla.
Am. 3) m. vis, vigor, essentla alcjs rei. H. 4. 47.
Br. 1. l4. — In fine comp. Bah. N'. 24. l6. 4) adj.
exlmius, egregius, optimus. Nalod. 1. 24. (Cf. lat.
serum.)
sacrum, precum formula. B . 10. 35. 3) ut videtur, ^^r^ sdraiigd m. dorcas, antilope; scribitur etlam sd-
modus, modi, moduli (cantus). In.2. 28 a et b. 4) no- raiigd. Sak. 4. 5.
men unius quattuor Vedorum. B. 9. 17. "EnTrTT sdrdtd f. (a sdra s. td) natura, ingenlum, vis.
i_|m.^ sdmanta (fem. -(, a s amant a s. a) finltimus, H!t. 57. 4.
vicinus, confinis. — Subst. m. ut videtur, rex terrae ^TTTT^ sdrati m. (e sarata qui cum curru est [e sa
finitimae. Ur. 50. 13. et rdt'a'] s. i) auriga. N. 19. 2G.
gjpjgJT sdmart y a n. (a samart a capax, aptus, i. y a) <^| jjj,^ sdratya n. (a praec s.ya) currus vel equorum
capacitas. N. 5. 24. moderatlo, aurigatio. A. 8. 18. N. 22. 12.
gjjqjrZT sdmdnya (a samdna simills, aequalis, S.ya) ^^JT^^f^s d r a v a n t (a sdra s. vant vat) medullosus;
communis, generalis, universalis. N. 13. 17. Hit. 5. 21. trop. fructuosus, fecundus, uber. Hlt. 132. 2.
MMII*d^ sdmdsika (a samdsa compositio vocabu- ^L^ sdrasa m. (a sdras s. a) grus Indlca. H. 1. 25.
lorum) vocabulum composltum. B. 10. 33. Fem. sdrast.
^im sdmi indecl. (ut mlhi videtur, a samd similis, <^||jc-| jari'n in fine compp. e. c. dmndyasdrin (ab
aequalis) semi, in inltio comp. (Germ. vet. sdmi id., dmndyasdra Vedorum natura, vis, s. in) Vedorum
e. c. sdmiquek semivlvus r= scr. sdmigiva; anglo- naturam, vim habens. N. 12. 59.
sax. jam, e. c. ia/nioren seminatus, abortivus, sdmivorht 5TT2T sdrta m. (Bah. e sa cum et drta q. v.) multitudo,
semifactus; lat. feVn/, gr. iiuj.) turba, agmen, praecipue comitatus mercatorius (une
gjjq-fCST sdmtpya (a samtpa s. ya) vicinus. Sa. 2. 8. caravane). N. 12. 111.
i~[\^H^^sdmpratam adv. (a samprai i s. a in acc. n.) trl | 'i[di | ^ sdrt avdha m. (comitatum mercatorium
nunc. Sak.23. 2 infr. Ur.2.5. 3 infr. -«- asdmpratam
adv. inepte, inconimode, absurde. Hit. 102. l4.
^-j |*-C^ sdmb 10. par. i. q. 2.samb.
gjXJT jamj^a n. (a samd simllis, aequalis, s.ya) aequa-
litas, aequabllitas. B\ 6. 33.
ducens, e praec. et vdha a r. vah s. a, trabens,
ducens) raercator. N. 12. 123. 127. 12S.
^ I t^i\J drdd dm vel gjVfn jard^dm praep. (ut mihi
videtur, Avy. e sa cum et ardda, arda diraldium,
V. gr. 607) cum. c. instr. In. 1. l4. H. 3. 4. 4. 7.
^\H sdya m. vespera. Acc. ja_K«"' adv. vespere. N.15.9. ?TIc<T'^"'° ™- nomen arboris (Wils.: Shorea robusta).
(Cf. lat. serus, sirum, v. gr. comp. 20.) N. 12. 4. H. 2. 1.
^rjf^ sdd'aJ^a — giMqifrl^ sdnniputiha.
417
gahi; 2. 6'l7. 3) proficisci, ire, abire. Sa. 16. 32: ^TMITtJT siidilrana (a sad'6rana [ja + £i'dran«]
sdd ajriijf thnj ahiiii tdviit s arv Hs eiin hadratn s. a) COmmunis, promiscuus. Sak. 54. 9.
astu va/i; I\. Schl. II. 34. 3'1: tvati sva/l kdlyi ^TTcT •"^''" (y.sdii s. u) 1) adi. (l.sadii et sddv!)
sdd afis/asi. 4) pervenire, assequi, adipisci (v. /). bonus, probus. In. 1. 22. Br. 1. 27. N. 12. 122.
Man. 6. 75: ta/iascarandis c6 'grdili sdd ayantt Adv. (acc. n.) bene, age. H. 4. 53. N. 9. 3. 2) subst. m.
Vin tat fiadain. (Cf.sid'., golh. sidu-s mos , germ. mercalor. liit. 63. 7. 65. 9. (Vid. T.sdd.)
\el. situ id., siton machinari, facere, agere, disponere, ^nNHT^ s dd'ub'dva m. (Karm. e praec. et lidvd ani-
V. Graff 6. l62; gr. E^&O?, JiS^o?, ^-^ocos. Huc etiam mus) benignitas, humanitas. Br. 1. 'i.
traxerim ^o\k\. selis bonus, mutato d in /, un-sclis ma- 1. ^TtZT ^ad'ja (r.sdd' s./a) adj. perfectus. Subst.
lignus; germ. vet. ja//s- beatus, jd//£?« feiicitas; v.sddu. 1) n. perfectio. Hit. 3. 1. 2) m. nomen cujusdam
Fortasse hib. sadhbh „salve, any thing good", cum bli
= r, v. sddii, pl. m. sdddvas; fortasse id „good,
just, honesl" ad sddu vel siddd pertinet, abjecto s;
V. sid quod e sad', debilitato a in i.)
c.pra 1) caus. acquirere. Man. 7. 103: sarvdni bu-
tdni dandendi 'v a pras dd aj-et (schol. dtmasdt
Geniorum ordinis.
2. g7^^ sddjra (a praec. s. a) ad Sad'yos pertinens.
A. 4. 30.
^TTyff sddvasd n. (fortasse a r. d'vans, ejecta nasali,
suff. a praef sa, producto a) tlmor. Hit. 55. 2. 4.
Ur. 48. 10.
kurjrdt). 2) instruere. prasddita instructus, prae- 3tTr»^ sdnu m. n. planities in verlice montis. In. 1. 25.
ditus. Ur. 79. '1 infr. Vid. praef sam sgf. h.
c.pra praef. j«m caus. perficere, efficere, facere. Hit.
131. 17: tvaydi 'kena madijo Srta/i sampra-
sdd'faH (cf. 131. 15).
c. sam 1) caus. perficere. atm. successum habere, for-
tuna prospera uti, felicem esse. Mah. 3. l47S: san-
s dd ayasva kdunteya druvd Sstu vigayas
tava. 2) occidere, interficere. Mah. 3. 16S3: bls-
ma/i ... sansddyasca rane; R. Schl. II. 64. 69:
s6k6 mdm ... satisdd ayati. 3) obtinere, capere.
Man. 8. 50: svakan siinsddayan danam. 4) in-
struere alqm aliqua re. R. Schl. II. 36. 9. sarvakd-
mdi/i ... rdma/i s aiisddyat dm.
^f^yf^ s d d a k a (t. sdd s. aka) utilis. In. 5. 36.
*:^{rmY[s dn u man t m. (a praec. S. mant mat) mons.
Ur. 7. L
CTf^of sdntv 10. par. (v. sdntv, unde sdntv mutato s
in s) consolari, blandiri. N. 8. 12. 14. li. 19. 21.
C. pari id. In. 2. 23.
'ETTtcT ■^ " " ' '' " "^" (^- sdntva, sdntv) blandimentum,
consolatio. H. 4. 24.
^I^A^ sdndra crassus, spissus, densus. Am. III. 3. 15:
g anari nirantaran sdndram; Caur. 12: sdndra-
vindu.
^jr-bTJ sdndya (a sandyd s. a) ad diluculum vel cre-
pusculum pertinens, matutinus, vespertinus. Rag. 2. 23:
samdpya s dndyaiica vidim vespertinaque peracta
cerimonia. »
gP;;[7J sddana n. ( rad. sdd' suff. ana) 1) effectio. l^||?^^iST ^annidya n. (a sannidi propinquitas, s.ya)
Hlt. 129. 4. 2) dlvitlae, opes. asddana inops. proplnqultas. Accus. j ann/t//am adv. in propinqui-
Hit. 9. I. tate, coram. In. 5. 24.
g^^pzjj" jdd armja n. (a sad armin communia officla tH ll?^'-Illd^ sdnnipdtika (a sannipdta s. ika)
habens [e sa -\- ddrma s. /«] s.ya, v. gr. 583) com- ad id, quod sannipdt a dicitur, pertinens. Hit.
munitas officiorum, vel conditlonis, status. Ur. 69. l6. 103. 19.
< 53
416
^aha —
^^*
dd\
cum vi, violenter. Dr. 6. S: pdpdili krto ibimar-
dali kurubin prasahja\ Man. 7. lOS. 8. 235.
c.prati suslliiere. R. Sclil. I. 37. 8.
C. vi suslinere. Rag . 4. 49: pratapan na vise-
hire. Cum infin. cum acc. R. Schl. II. 12. 106: na
gtvitun tvdn visahe inianSramdrn. — visahya
1) sustinendus. A. 10. 75. 2) possibilis. A. 5. 9: i;j-
s ahy aji jan inayd kartui'i krtam eva nib 6 d a
tat.
\, ^fS" saha adj. (r. sah s. a) sustinens, perferens, in
fine conip.
2, ^fS' sahd praep. (ut mihi videtur, a stirpe pronom. jo
s. ha e da, slcut ihd q. v. ab i') cum, c. instr. In.l.iS.
In dial. vcd. sad a (v. gr. comp. 420).
4-^ri j| sahaga (e sahd cum et ga natus) ingenitus, in-
natus, ingeneratus. In. 4. 7. N. 17. 5. B'. 18. 48.
y ^Sl»~<!jr ^ohagany d i. (Bah. e sahd cum et gdnjra
vel ganyd q. v.) nomen Apsarasis. In. 2. 30.
^06 CJ sahadev a m. (Bah. e sahd cum et devd deus)
Sahadevus, unus quinque Pandavorum.
CTsg ja'/i«.t n. (r. sah s. as) vis, robur, potestas.
CT^^f sahasd adv. (ut videtur, instrum. praec.) cito,
subito. N. 23. 13.
^^^ sahdsra mille. 1) subst. n. Su. 3. 27. 2) adj.
Dr. 2. 12.
g^^^ljl .5 a7ia.tra drj m. (Dah. e praec. et drs oculus)
mille oculos habens, cognomen Indri.
y ri ^ r-1 ^ s ahas ranetra (e sahdsra et netra ocu-
lus) mille oculos habens. Su. 3. 28.
Eis^^TCl j a /i a .j r a j a .f adv. (a sahdsra s.sas) quasi
millenatini. In. 1. 31.
gsT sahd f. (fem. vocis saha) nomen Apsarasis.
^ri|,y sahdja m. (e sahd cum et aya iens in fine
conip., a r. I s. a) comes. N. 6. 2.
gjs"j^ sahita adj. (e safid cum, s. tadd.2/a) conjunc-
tus, associatus. H. 2. 15. In. 5. 60. Br. 1. 13. N. 4. 20.
21. 31. A. 7. 1. 10. 12.
^y^TJTj' sahisnu (r. sah s.snu inserta vocali i') susti-
nens, perferens, toierans, c. acc. Hit. 55. 8: para-
sukam asahisnuH.
♦rllii^illH sdnyuglna (a sanyuga s. ina) ad bellum,
pugnam pertinens, bellicus. Ur. 83. 17.
^|7^|f^.taA:j(J/ adv. (e sa cum et aksa oculus In abl.,
V. gr. 607 not. ') in conspectu, coram, palam. In.2. l6.
Su. 1. 17. N. 24. 13. Sa. 6. 38. A. 1. 12. — sdksdd
iva plane ut. N. 1. h. 2. 2S.
^l l'^'~L'' dksin m. (e sa cum et aksa vel aksi oculus,
s. j;i) testis. N. 24. 32.
g^y[T sdgara m. mare, oceanus.
i^ 1 1 jj cf-j sagnika (Bah. e sa cum et agni s. Ara, v. gr.
597) cum Agni conjunctus. N. 2. 24.
g^rgTJ sdiikya (a saiikyd s. a) adj. cogltans, ratio-
cinans. B'. 3. 3. 5. 5. 13. 24. Subst. n. 1) doctrina
rationalis, ratiocinatio. B'. 2. 39. 5. 4. 2) systema
philosophicum, Kapilo adscriptum.
^T»', s dt 10. par. {prakdsane) manifestare.
^rirpl^ ^o-ttvika (a sattvd q. v., s. ika) mentem
spectans, ad mentera pertinens. B . 7. 12. 14. l6.
^l^* sdda m. (r. sad s. a) occasus, interitus, exitium.
^1(1 ^l sddana n. (r. sad ire, s. ana) domus, habitatio.
H. 4. 7. Su 2. 20.
^|A ii.| jddara/n adv. (Avy. e sa et ddara) cum ve-
neratione, reverenter. Hit. 16. 13.
rrTPT sdd' 1) 5. par. in dial. ved. etiam 1. par. perficere.
Rgv. 2. 7. 94. 2. 96. 1. 2) superare, vincere.
Hit. 3. 40: sdmnd ddnena b^dena.,.sdditum
prayatetd 'rin na yudd ena (v. caus. sgnf. 2 et
Man. 7. 198 ubi vigetum pro sdditum). 3) 4. par.
perfici, absolvi. — Caus. 1) perEcere, peragere, absol-
vere. A, 10. 60: surdsurdir as ahyan hi karma
yat s dd itan tvay d;^lan. 7.173'. s dd ayet kdryam
dtmana/i. 2) superare, vincere. Mah. 1. 7435: na
hi sdmnd na ddnena na b SdSnaca pdn^avdK I
sakydli sddayitun tasmdd vikramendi 'va tdn
i^di<j\*-isarvasas
rrf sah.
415
^CJiil«rl •""■""•*"•* ""l^- (•' sdn-a s. sas, v. gr. 584. 71)
omnino. N. 2. 22. 9. 26. 10. 9. 12. S. 85.
CTZ^ j-a/ 1. par. (ffrt^rJu) ire. (Viil. salild et cf. sar s r,
liib. JiViV/j 1) „1 drop, dislil, sow". 2) „1 spit";
Ih. se/u repo, serpo, gradu suspenso eo; shv. sl-a-/i
miltere; lat. sa/io, gr. «AAejUftf, ceh-ixa.)
^ |^|rr| sa/i/d n. (r. jo/ s. unad. i/a) aqiia. (Cf. gr.
(TrtAoC, «Ac; lat. sa/urn, sa/, sa/iia; siav. jo/ sal.)
MldrllT "?T savildr -tr m. (r. ju vel sii generare,
S. tdr tr) sol. N. 23. 13. Hit. 17. 21.
^C^ savjd laevus, sinisler. (Slav. iu/ id., them. .fuyo,
fem. siija = icv. savy d, V. gramm. comp. 2o8; iat.
scaevus, adjecta gutturali sicut in escit pro esit , unde
crii, cf. gr. Z7V.0V ; gr. Ty.aic? e ry.aFtcg vel e rry.acwcg,
transposilo l. Fortasse eliani sinister, sinistiTtius [cf.
de.rter, dextiinus, gr. comp. 293] et gr. a.ni(jTSpcg huc
pertinent, ita ut sinis- ortum sit e sivis- et UDlTTipcg
e craFJCTeoo?, cum semivocales vel liquldae faclle luter
se mutentur, v. gr. comp. 20.) *)
H ci| *H II ""^ *\J ° *'-• "^ " ^' " m. (e praec. et sdcin a r. joc
sequi, s. jn) cognomen Arguni.
*Hc<L|rly savyetara (e sav/d laevus et itara allus)
dexter. Rag'. 12. 90.
rr^ sasc In dlal. ved. i. q. sac i. e. sequl; favere. Vid.
Westerg. c.
iJl-l' sas 2. par. (svapne) dormire. Rgv. 29. A: sa-
santu „dormlunto"; 29. 3: sastani „dormIunto" c.
(dual.); 53. 1: sasatum „dormIentium"; 103. 7:
s as antam „dormIentem". Cf. 2.sas, sanst, sanst.
iJ[^^ sasya n. (ut videtur, pro sasja) granum, fructus.
N. 24. 5:. c.
iJc^ sah l.par.atni. sd/idmi, sdfie (elhm cl. i et lO.par. c.
sdhydmi, sdhdydmi), fut. part. J«ft//d et sodd,
part. perf. pass. sddd, infin. sdliitum et socfum (v.
*) De cognalis formis in llnguis Malayicis v. librum meum
„Uber die Verwandtscliaft der malayisch-polvneslschen '-■
Sprachen niit den indlsch-enropaischen" p. S6 et l4S.
gr. 102) 1) sustinere, perferrc, tolrrare. S;i. 3. 9:
fcatam ... dsram^ sa1ii.ijfat^ /i/csam imam\
R. Schl. I. 43. 25: ga ii gdjf d/i palanam prtivfna
sahisjraf^; Mah.3. 15371: duH/cam uttaman si-
/iire\ 15376: sc/iur du/i/iam; 11.2. 36: na hi me
rd/csasd biru soduri sa/itd/i />a r dliramam;
3. S. — vdspati sddum lacryuias rctinere. R. Schl.
II. 40. 27. 2) patientem esse, quiescere, exspectare,
slch gedulden. Rag . 5. 25: dvitrdn/ a/idnj
(schol. di'e trini vd dindni) a r /i as i s d(} um (sc\io\,
/csantum). 3) ignoscere, condonare. Sak. 56. 1:
aparddam iman tata/i sa/tisj'^. 4) indulgere,
favere, propitium esse, cum dat. vel gen. B. 11. -il:
piti 'va putrasya sa/ce 'va sakyuTi priyali
priydyd 'rhasi deva sodum, ii) posse. Mah. 3.
SS12: na sehire . . . vegan tadd d drayitum;
Hlt. 71. 21: ciran ua sahati stdtum. V. praef. u/.
(Cf suh, gr. (jyji\-(7w, E(j%y\-y.a, £rryj/;uai, ZTyjiv,
(Tyj-Tig, 'jyj-Tog, <r'y]t\-iJ.a, iTyjji, iuyjxvi/i, y. gr.
comp. 483. not. 3; de tyja, oyjsg v. vah. Ayjg,
ayjfxai, ayvvfj.i, ayjw, ayS^ag, ayjcrcij.ai tam e
sa/i quam e vah abject.-i llttera Inltiail explicari pos-
sunt. Ag. Benary huc trahlt lat. sag-ax, sdgus, sdgio,
1. c. p. 117. 235.)
a6/vim inferre, abisa/fya vlm inferendo, cum vi,
vlolenter. Rlan. 8. 367. WA.pra.
ut posse. N. 6. 1-i: sanhartun no 'tsahe /cdpam;
Br. 1. 32. 33. — Cum dat. nominls abstr. loco infin.
Mah. 3. I65'l3: tvdm aham mditi/ind 't sahi pa-
rib ogdya svdvalid ati havir yatd,
ut praef ab i id. Rag . 5. 22.
ut praef/>r« caus. incitare, excitare, instlgare. R.
Schl. II. 9. 46: tatd prdtsdhitd devi; 21. 12:
prdtsdhitd Syail kdi/ceyyd.
ut praef. jam caus. id. Mah. 2. l4l2.
pra 1) sustinere. R. Schl. II. 51. 7. 10. 2) posse.
Mah.l.4s42. 3) vim Inferre, prasa/iya vim inferendo,
484
^ ^tjl^sarp srp — g^cfi-l-Jjcfll sarvaniangald.
Dare. R. Sclil. II. 36. 8. Creare (e se emiltere).
B'. 9. 7. — Caus. dimlttere. Su. .3. 32. N. 13. 3. De-
ponere, rellnquere. N. 13. 6o. Emittere (de sagittis).
A. 10. 53.
kapotardgaK saparivaro viyali visarpan\
Mah. 3. l4997: tirdvain elkramamdndH . . . vi-
sarpamdridJi (gand arvd/i); R. Sclil. I. 44. 17:
vy as arpata galarn.
C.sain conjiingere. Rgv. 118. 8: san vatsend 'sr- *:\L\ sarpd m. ( r. sarp srp s. a) serpens. (Cf. lat.
gatd rndtar am putiaH „cum vitulo conjunxistis serpens, gr. eoTreTOV.)
matrem iterum"; 23. 23. Pass. conjungi, niisceri, se fTcf •f"''* 1. par. (jar/»ane) ire. Cf.sarp srp, i.samb,
conjungere, se immiscere, congredi. Rag . 5. 69'. sati- sarh, samb.
srgyate sarasigdir arundn sub inndifi ... vi-
bdtavdyuU:, 13. 73: s du //i it ririd tad anu safk-
sasrge. 2) creare. Man. 1. 56.
r
fTCT ^Cf sarp srp l.par. ire, gradi. R. Schl. II. 59. 10:
naca sarpnnti saltvdni vydld na pra-
sarantica; Hit. 30. 3: satrdsam manda/// man-
dan sarpan (musikali). (y'iA.sarpd et cf. lat.
serpo , repo\ gr. egTTw, peTTW. Huc etiam traxerira
germ. vet. SLIF labi [^s/ffu, s/eif, s/ifumes^ per metath.
e SILF =: scr. sarp, debilitato a in i, nostrum sc/ileife,
anglo-sax. SLIP, servala tenui, v. gr. comp. 89. For-
FT^ Fr**T •*"'■* ^T^ 1- par. (hi/ise) ferire, laedere, oc-
cidere. Cf srib, srimb.
■^^ sdrva (v.gr.251) quivis, omnis. Br. 2. 27. N. 17. 50.
(Osc. so//us totus, per assim. e so/vus, lat. so/I-ennis
quotaiinis, debilitato a in e sicul in pe/ennis, biennis
cet., V. gr. comp. 6; so//-ers, sa/vus e sarvus\ gr. oAc?,
nisi pertinet ad saka/a eject.i syllaba media; osset,
a/i quivis, omnis, abjecto s. lluc etiam retulerim
goth. a//s, them. a//n omnis, totus, per assim. ex a/va,
et hib. ui/e „ail, every, whole". Cf. Pott 1. 130. Ag.
Benary 265. 281.)
tasse germ. vet. iyZ/C//repere [s/lc/tu, s/ei/i, s/ic/iurnes^, ^'^cf^\J'^^3sarvakdrnin (e snrv akdrna quodvis op-
mutati labiali in gutt. ; lit. s/tnkiu repo, praet. s/inkau, latum, s. in) omnibus optatis praeditus. Su. 1. 31.
fut. s/ink-siu; rep/oju „ich krieche auf Handen und ^ cJ^+ilI^^T ■s^''''"^"''»/'^ (Bah. e sdrva et kdmya
Fiifsen"; hib. s/eagaim „1 sneak, drawl".) optandum) omnia optanda habens. Su. 4. 7.
c. apa abire. Mah. 3. 14112: apdsarpac candir '^^'^^as a r v a l d s adv. (a sdrva s. tas) 1) undique
b'itan. Aufugere. R. Schl. II. 29. 4: sarve t£ lava Br. 2. 15. 2) quoquoversus. N. 1. 25. 24. 27. 3) ubi-
que. Su. 3. 23. 27.
■^^f^WfrujUsarvatndisdm adv. (Avy. e praec. et
dis plaga, V. gr. 608) quoquoversus, omnes plagas
versus. N. 16. 5.
c.upa adlre, aggredi. Br. 3. 22: prahasann iva *:ic|fj|i-H3 sarv atomuk a (Bah. e sarvatas ctmuka
sarvdris tdn ekdikarn upasarpati. Etiam atm. vultus) quoquoversus vultum habens, i. 6. iter dirigens.
R. Schl. II. 96. 9: sildn tdrn upasarpata (omisso Su. 2. 12.
augmento). T^j^^]^ sdrv at d adv. (a sdrva s. t d) quovis modo.
c. upa praef sam id. Mah. 1. 6l50. Br. 2. 21. 3. 5. N. 17. 44.
c. vi par. alm. 1) dlscedere, dlgredi, dlspergi. N. 1. 25: ^TcIST sarvadd adv. (a sdrva s. da) semper.
Tiarisd visasrpuU sarvatali pramaddvane\ *H c) H 4' Cll ^i^fvamarigald f. (Bah. e sdrva et mail-
Mah. 1. S2S6. 2) vagari, volare, fluere. Hlt. 10. 1: gald) cognomen Durgae. Am.
rdgava rupan drslv d 'pas arpeyuli.
c.apa praef t'/ Id. Mah. 4. 1S99.
c. ut se extendere. N. 23. 9.
c. ut praef. sarn ascendere. Rag . 6. 8.
^sarga — ^^^^sarg srg.
413
gTf sarga m. (r. sarg srg diinittere, creare, s. a)
1) creatio. M. 53. B'. 14. 2. 2) natiira. B'. 5. 19.
r
1. ffsT sarg t. par. {argaiie) acquirere. C(. a r g.
2. ^{s\ HsT sarg srg 6. par. interdum ;Um. 1) dimittere,
emittere, effundere. R. Schl. I. 44. 38: gafigdm ...
sroirdb/dm asrgat; Rgv. 38. 8: vrstir asargi.
Cum vocibus, quae missilia significant, mittere, emit-
tere, conjicere, jaculari. Mah. 3. I6l6l: asrgat sd-
yakdn; Rag'. 11. -i-l (v. muc). 2) (leponere, ponere,
imponere (e nianibus emittere). N. 5. 28: skanda-
dise isrgat tasya sragam. 3) creare, producere
(e se emittere). Man. 1. 25: srsfiri sasargacdi 've
'mdii s rastum iccann imdli pragdK; Sn. 3. 1 1 :
srgyatdm prdrtantydi'k& pramadd; l'l: tdm
... asrgat; Mah. 1. 4165: srgetds trinl lokdn
anydn; B'. 4. 7. 4) gignere, generare. R. Schl. 1. 16. 6:
kinnartndnca gdtresu ... srgndt<an hariru-
pena putrdn; 16. 9: sutdn vtrdn sasr guK. (Cf.
varg vrg. Huc traxerim lat. rigo, goth. rig-n pluvia,
nisi pertinent ad vars vrJ; v. praeff. abi, ava, d.)
c. ati 1) relinquere, rellquum facere. Mah. 4. 331: l>'t-
masend ^pi mdns dni ... atisrstdni matsyena
(nom. pr.) vikrtntte yud ist iri. 2) dare. R. Schl.
II. 18. 23: atisr gya daddnt 'ti varam mama
(v. sl. 22 et cf. tydga actio dandi a tyag rellnquere;
v. etlam praef. ab i.)
c. apn praef. vi deraittere, dejicere, abjicere. Mah. 3.
I6l04: vdsaK ... vdnardndn yat sitd hriya-
mdnd x'yapdsrgat (cf. sl. 16053).
c. ab"i 1) effundere. Rgv. 19. 9. 2) dare. R. Schl. I. 9. 63 :
tend 'bisrsfd brahmars e grdmd hy iti.
c. ava 1) dlmittere, emittere, effundere. Rgv. 32. 12:
av dsr gaJi sartave sapta sinddn (v. sar sr).
2) projicere. M.23. 3) ponere, Iniponere. Mah. 1.1973.
4) remlttere, condonare. N. 26. 23: prdndn ava-
srgdmi te. 5) solvere, liberare. Rgv. 24. 13: avdi
'nan rdgd varunaH sasrgydd baddam Cpotcnt.
praet. mltf. 7. nisi pcrtinet ad cl. 3. sicut praes. upa-
sasr ^mahi.)
c. ava praef. vi 1) jacere, conjicere, jaculari. Mah. 3.
14253: tnsya s dilas ik' araii kJst kruddd vya-
vdsrgat. 2) deponere. Mah. 3. 1043S.
c. ava praef. jom jacere, conjicere, jaculari. Mah. 3.
15S6: saravarsali kirdte samavdsr gat; 1. ^^-t^.
c. d affundere, infundcre. Rgv. 9. 2. 28. 9.
c. d praef. sam 1) ponere, imponere. Mah. 1. 1703.
2) tradere. Man. 9. 323: putri rdgyafi samdsrgya.
c. ut dlmiltere, emittere, effundere. N. 1. 22: hansam
utsasarga; B . 9. 19: varsan nigrhndmy ut-
srgdmica; N.23.27: vdspam utsrs favdn aham.
— sardn. B'at{. 14. l4. Trop. R. Schl. I. 64. 3:
krodam utsrgati kruram mayi. 2) exuere.N. 9. 5:
utsr gya sarvagdtribyd b'usandni. 3) projlcere.
Br.9. 19: utsrsfam dmisam bumdu. 4) relinquere,
deserere. N. 10. 2S: suptdm utsrgya tdm bdrydm.
Renuntiare alicui. Br. 1 : tam aham bdldii knt am
utsrasfum utsahi I dlmdnam apico 'tsrgya
tapsydmi par alokagaK; Man. 8. 170.
c. ut praef. sam id. R. Schl. II. 44. 21. Mah. 3. 857S.
S750. 1. 4 162.
c.upa 1) emlttere, effundere; trop. Rgv. 81. S: upa
hdmdnt s as rgmahi „(ad te ) applicamus desi-
deria (nostra)". 2) aggredi, Invadere, incursare.
Mah. 3. 8461: svdpaddir upasrJfdni durgdni;
Man. 4. 61. — dditya upasrJfaH sol deficiens,
i. e. quem Rahus invasit, voravlt (v. rd/ni). Man.
4. 37.
c. ni dimittere. Mah.1.7543; manu mittere. Man.8.4i4.
c. ni praef. sam tradere. Mah. 1. 7134.
c. ti' 1) dlmlttere, eniittere. In. 5. 1. 30. Emittere (de
sagittis). Dr. 5. 17. Effundere, sdnita?n sanguinem.
A.. 7. 27. Deponere, abjlcere, e. c. dihum corpus,
i. e. mori. G'at.l8 (cf. S.12.23). Tradere. Rag'. 8. 70.
413
gTTTM sammdna — M^IUIflT sarogitd.
t^^i-iWr^ sammdna m. (r. mdn honorare, nisi fortasse
a man cogitare, praef. jom s. o) honor. In. 4. 15.
t^^i-i^lj) sammuka n. (e sam et muka vultus) con-
spectus. sammuk e in conspectu. Ur. 33. 5 infr.
^j^q^j^ sammoha m. (r. muh praef. sam s. a) contur-
batio animi, mentis error. B\ 2. 63. 7. 27.
«r)*-<y^ samjrdk adv. (acc. n. TiV samydnc [v. gr.59],
6 sami pro sam, et a/ic ire, v. gr. 180) 1) una,
simul. N. 9. S. B'. 5. 4. 2) omnino. N. 8. 13. 11. 6.
24. 29. 3) recte. Ur. 38. 12. 64. 7. Man. 2. 53.
1. ^ ^ ^ jar sr 1. par. ire, incedere, progredi. Mah. 1.
\G96:sa rdgd mrgajr dii y dtali . . , s as dra.
Cum acc. adire, aggredi. N. 17. 35: damayanttm
at 6 srtvd. Fluere. Rgv. 32. 12: avdsrgaK sar-
tave sapta sindun „emittebas ad dimanandum
septem fluvios"; Rgv.-V. 101. 4: tred'd sasrur
dpaK. (Vid. sal, salild^ sarit, sdras et cf. ar r,
sru, sarp srp, gr. ao-jua, sicut Istt. currus a currendo,
V. car.)
C. anu sequi. Mah. 3. 11556: pant dnam , . . anu-
sasruH. Caus. sequi, persequl. Mah. 1. 4309: da-
syavaK anus dryamdnd bahub i raks ib i/i.
C. apa abire. Hit. 18. IS: duram apasara. Caus.
facere ut quis abeat, amovere. Man. 7. 149.
c.abi adire, advenire, accedere. N. 11. 26. Sa. 5. 62.
Dr. 6. 10. Caus. id. Mr. 130. 5: b'avantam ab'i-
sdrayitum dgatd; Mah. 1. 1221.
c. ut caus. facere ut quis proveniat, exeat. Mah.3. l4s72:
utsdrajata t dn.
c. ut praef. /?ra caus. concedere, dare. Hit. 74. 21:
protsdritdrddsanalt.
c. upa adire, aggredl, accedere. Mah. 2. 2596. Colre
(cum viro). Mah. 3. S5S7: iccdmi tvdn sragvinam
. . . upas artum.
c. nis egredl, provenlre. N. 20. 30. Su. 3. 2S. 26. Caus.
facere ut quis exeat. Mah. 3. 12995. Expellere, abigere.
Hlt. 65. 19. 83. 7.
c. nis praef. vi egredi. In. 1. 2G. N. 20. 31.
c.pari circumire, clrcumfluere. Mah. 3. 109S3: dpaK
parisasruh'.
c.pra procedere, prodire. R. Schl. II. 59. 10. B'. 15. 4. —
prasrta modestus. R. Schl. I. 12. 2. — Caus. proten-
dere, extendere. Hit. 10. IS: hastam pras&rya;
8o. 7: paksdu pras drjra. — panjrdni prasdra-
jritum res venales exponere. R. Schl. II. 48. 3: va-
nigo na prasdra/an nacd 'soh anta panydni;
Man. 5. 129.
c.pra praef. vi dimanare, diffundl. Rag'. 16. 3: tisdm
... hinno istadd viprasasdra vansaK (schol.
vis trtaK^.
c. vi caus. protendere. R. Schl. I. 42. 6.
c.sam ire, adire. Man. 12. 70. — Caus. facere ut quls
eat, movere. Man. 12. 124.
2. FlT FT •""" •'.'■ 3- P3r. sisarmi i. q. 1. sar sr.
3. ^T (V\\ sar (sr) 9. par. srndmi. Ferire, laedere,
occidere. Vid. svar (svf-), sar (sf).
grg jaro.t n. (r. sar sr Ire, s. as) lacus. N. 12. 6. 85.
B\ 10. 24. (Gr. £Acf.)
*rl i kc\ (H 1 sarasvati f. (a praec. s. vanl vat in fem.)
1) dei Brahmae uxor, dea eloquentlae. 2) loquela,
sermo. Rag'. 15. 46.
^-J I j ^l j a r J i" f. (r. sar sr Ire, suff. unad. it) flumen.
N. 12. S5.
i^i,H sa rug (Bah. e sa et rug morbus) aegrotus.
Sa.5. 79. A.cc.sarugam quod etlam ad saruga e sa
et rugd referri potest. (Vid. jard^a. Fortasse goth.
saurga cura, soliicitudo e saruga, ejecto u, debili-
tato a sjllabae sa In u, anteposlto a, propter seq. r,
V. gr. comp. 82.)
4^ j|j| saroga (Bah. e sa et roga morbus) id. \Yils.
ed. 2.
^TTITiTrlT sardgitd f. (fortasse pro sardgatd, a praec.
s. td) morbus, aegrltudo. Hit. 45. 13.
HHr^y samutsccVa — H*-*^^ saminarda.
411
^-m^^^ samut se<i a iii. (r. sid c. ut praef. sani)
altltudo. Wils. ed. 2 „lieiglit, elevation". Fortasse
etiain adj. allus, longus. Dr. 8. i (ed. Caic. hdima-
cilras amus ed dm ... gaddm).
tr^V-jP^lrT ^omunn ati f. (r. nam c. ut praef. sam s. ti,
V. eupbon. r. 58) actio surgendi, se erigendi; trop.
dignitas, aniplitudo. Hit. 84. IS.
irji-J^A^ ^ omudaya m. (r. / c. ut praef. s am s. a) turba,
caterva, niullitudo. Ani. II. 5. -'10. Hlt. 36. 15.
y i-|<i ly m sarnudlrana n. (r. (V c. ut praef. sani
s. ana) pronuntiatio. Dev. 4. 7.
CTJTS^ samudb ava m. (r. b il c. ut praef. sam s. a)
origo. B . 3. 11 in fine comp. Bah.; ita udbava q. v.
in comp. karmodb ava. B . 3. 15.
CTOCTJIJ' samudy ama ni. {t.yam coercere, c. ut praef.
sam s. a) nisus. B . 1. 22.
^ u^ sarnudrd m. (e sam et udrd q. v. ) mare.
~Su. 2. S.
*HM^I^ ja/Tiudfd/ia ra. (r. vah c. ut praef. sam s. a)
matrimonium, nuptiae. Sa. 3. 15.
^Us sarnuha m. (r. tih q. v. , praef. sam s. a) multi-
tudo, turba.
y i.| ^ sarnrdda \. ard rd c. sam,
^i-CJJT^ sampatti f. (r.pod praef sarn s. ti) 1) con-
ventus, congressus, multitudo. Hil. 4. 10. 2) fortuna,
felicitas. Ara.
♦r|l-'-l<j sampdd f. (r.pad ire, praef. jom) 1) perfectio,
felicitas. H. 1. 3S. 4. 26. Su. 3. t6 in compos. c. rupd
(rdpasampad). 1) sors. B. 16. 3. 4.
gffj^ s amparrna \. pad c. sarrt,
«-| ^rj ^i sarnparka m. {x.pari prc praef. sam s. a)
conjunctio. Ur. 9. 9.
♦H*-'-llrT ^"nipdta m. (r. pat cadere, praef. sam s. a)
actio cadendi, descendendi (ex aiire), volandi; e. c.
sastras arrrpdta sagittarum volatus. B. 1. 20.
i^i.qic' sampdda m. {r.pad praef. sam s. a) adeptio,
impetratio, consecutio. Ur. 18. 2 infr.
H*-y''^l'^i'~l ^ nrnpraks&laria n. {t. ksal lavarc, C.pra
praef sarn s. ana) ablutio, lavatio. M. 28.
♦d*-y Irf s amprati (e sarn et prati, v. s a) nunc.
Dr. 3. 3.
^4.y<» |».| s ampraddna n. (r. dd c, pra praef. sam
s. ana) donatio, donum. Hit. 130. 22.
^^y l^r-| samprasna m. (r. prai praef. pra s. na)
interrogatio. Hit. 53. 22.
CTJTT^JT s amprahdra m. (r. har hr capere, c. pra
praef. sam s. a) pugna. A. 6. 22.
«-^^.y 77|«-|||J| sampriksamdtxa v. iks c. pra praef.
s am.
«ri ^'A l'-irl ■5«""/"'^ •'''<» v. is c. pra praef. sam,
t-jVn:^' samplava m. (r.plu praef. sam s. a) abundan-
tia, afiluentia, copia. liit. 21. IS.
1. i-li-^ samb 1. par. {sarpe) ire. Cf. sarb, sarp
srp, sarnb, sarb.
2. i-l*-.^ samb 10. par. {samband e) colligare. Cf.
samb cl. 10.
*rl*-Sj*-^ samband a m. (r. band' ligare, praef. s am
s. a) conjunctio, cognatio, affinitas. Sa. 3. 13.
«rl *-C^ I *~^ir»1 •^ arnband in (a praec. S. in) propinquus, af-
finis. ^. 25. I i. B'. 1. 3(.
»-] »-*J5f s arnb ava m. (r. bu praef. s am s. a) origo.
B'. 3. II. In fine compos. Bah. B'. 10. il. 13. 19.
«r| *-*Tr7 s arnb dra m. (t.b ar b r praeLsam s.a) 1) com-
positio. Ur. 16. 2 infr. 2) apparatus. R.Schl. 1. 11. 13.
3) facultates, opes. Is. 26. 24.
♦H*-*4T5T ^ "^l) 6ga m. (t. bu g praef. .fam s. a) fructus
libidinum. P. 24.
'^^i^j^ s a m b r a rri a m. (r.bram vagari, praef. jam s.a)
1) festinatio. Hit. 14. 21. 2) timor, terror, conturbatio.
H. 4. 1-1. Dr. 5. 22.
«-^4-j-|f-J s amrnat a v. man c. sa m.
<_] *-i-|7^ s ammatta v. mad c. sam.
^prjjA" s ammarda m. (r. rnard mrd praef. jam S. a)
pugna. P. 21.
52*
410 t-m-fi samanta — ^^v^r^lcti samutsuha.
iAi\'(\ samanta (e sam et anta finis) tikX. samant at ^\\\r\ samdna (ut mili! videtur, Bah. e sa cum el
undique. Su. 3. 3. N. 12. 39. B\ 11. 30. (Vid. sq. et mdna mensura, cf. samd) aequalls, simills. Dr. 7. 16.
cf. germ. vet. samant slmul, v. gr. comp. 295 fin.) Cum Instr. Hlt. 5. 20. Vld. sumdnya.
^r^T^YT^s amantatas (a samanta s.tas) undlque. i^i-JUi-tT samaramb a m. (t. rab c. d praef. Jom in-
In. 2. 12. clpere, inserto m, s. a) inceptio. S.i. 1. 11.
i-j i^ I rr:^ rT samanvita -v. i' C. anu ^TZti. s am. H H I V KD ^VJ (^n^dro^ wn v. ruh c. d praef. iOTTZ.
i^V^M •^<^"'«'" 1) praep. cum, c. instr. HIt.22. 19. 66.6. ^i-|ITc|'<i samavista v. vis c. A praef. sam.
2) adv. una, simul. Ur. 94. 3. (Cf. gr. rt|Ua.) ^piffPj" samasa m. (r. as dcponere, c. a praef. s am
gXfZf samaya m. (r. i ire, praef. sam s. a) 1) conven- s. a) 1) i. q. saiiks^ pa. Vt . 18. 50. 2) composltio
tum, conditlo, lex. N. 7. 1. 13. 67. Sa. 4. 17. 2) tera- vocabulorum.
pus. N. 13. 6. A. 9. S. gTfrfJfl"^'^ *"""•'"'"•* (^ praec. suff. tas) breviter.
i-|i_|i samdra., ved. samard m. n. (r. or r ire, praef. B . 13. IS.
sam s. a) pugna, bellum (cf. sdmiti). Dr. 8. 9- H i-llldd samdhita v. da c. a pracf. sam.
gXTZT samart a (Bah. e jam et drta q. v.) capax, ^r*TT^T*T samdhvdna n. (r. Are vocare, c. d praef.
aptus, potens. N. 19. 12. 24. 30. sam s. ana) provocatio (In certamen vel ludum).
M H C^l i" ^ rl samalaiihrta V. kar kr C. alam praef. N. 7. S.
sam. ^T*TTrT •f"'"''' f- (r- ' •'■6» praef. sam s. //) 1) con-
gXTcfySf samavdja m. (r. i c. ava praef. jam s. a) gressus, conventus. N. 5. 5. 2) bellum, pugna.
conventus, congressio, congregatio. Hit. 57. 8. g-yjqy jam/d f. (r. ind" ejecta nasali, praef sam)
gXT^^ samasta adj. (part. perf. pass. a T.as deponere, lignum. Am.
praef. .sam) totus, integer. ^i-ll'^ samtksa m. (r. iks praef. sam s. a) clrcum-
gXTT samd f. (fem. Tocis samd simllls, aequalls) annus. spectio, clrcumsplcientla, prudentla, cautio. Hit. 43. 22.
H. 2. 21. Su. 1. 34. (Lnt. bimus e bt-smus mutllatum ^JTT'7 samlpa (ut vldetur, e sami pro sam [vid.
esse videtur, sicut e. c. Ziu.l et golb. im ex EG^jJ.i, ismi, sam/dk^ producto /, su([.pa; ila pratipa nunc ex-
V. Pott. 2. 279.) plicaverim c prati producto /, suff. /oa) propinquitas.
y Ml^^cl s amdkula (r. kul colligere, conjungere, c. d N. 1. l6. 13. 4s. H. 1. 12.
praef. sam) conjunctus, praedltus. A. 7. 4. N. 12. 4. 5. ^pq^q^^i .5 am/'/>a/ a.t adv. (a praec. s. tas) in propin-
MMUId s amdgata V. gam c. d praef. sam. quitate, coram. N. 6. 4. A. 2. 9.
g^JTfypJT s amdgama m. (r. gam ire, c. d praef. sam ^T*TT7 samtra m. (r. //• praef. s am s. a) ventus. Gita-
s. a) congressus, conventus. N. 16. 22. 21.25. Sa. 6. 23. G. 5. 2; v. sq.
In. 5. 24. i^i-f |JU| samtrana m. (r. tr praef. sam s. ana) id.
g-jqpq-JT samdcdra m. (r. car ire, c. & praef sam A. 4. 7.
s. a) vltae ratlo, mores. Dr. 9. 7. Su. 1. 6. ^T^TTTfT samtrita v. /"r praef. sam.
i^miy samddi m. (r. da ponere, c. a praef. .fa/w s. 1) ^TITrST sainutl a (r. j/n stare, c. ut praef. sam s. a,
contemplatlo, medltatio. A. 1. 12. B'. 2. 44. 53. v. gr. 111) oriens, In fine comp. B'. 7. 27.
grnT^L-f «'na<^ ''" (a praec. s. in) contemplans, medi- ^XTTrSTrr samuttita v. std c. ut praef. sam.
tans. B . 4. 24. g"JTf^T^ samutsuka V. utsuka.
Hi?Nkid samiihita — MM»-l5lfT samanuvrata.
409
rad. b d splendere, praef. sam + ni) e. c. vasudd-
d arasannib a moiitium siniilitiidinem habens. H. 4.10.
kdncanasannib a auri simiiituilinein habens. N. 17. 8.
vid. etiam N. 12. 57 et Sa. 5. 26.
^I^NI^ri •f«'""7"<« V. dd c. ni praef. sam.
^7^i^r\ sann/asana n. (r. as deponere, c. ni praef.
sam s. ana) abdicatio, renuntiatio. B . 3. 4. (Cf.
s ann j tis a.)
^■pjf^f^ sannjrasta v. rad. 3. as.
^pi^l^ sannydsa m. (a r. as deponere, c. ni praef.
sam s. a) 1) abdicatio, renuntiatio. B . 5. 1. 6. 2.
18. 1. 2) quod ponltur in ludo. N. 26. 5.
H pi| 1 1 «:4 cJ .f " '"'/ « J ' n (a praec. s. in) abdlcatlone, re-
nuntiatione praedltus. B'. 5. 3.
^TJ^sap 1. par. sequi (?). Rgv. 67. 'i: rta sapantaH
,,sacra obeuntes"; 68. 2: sapanto amrtam evdi/i
„adeuntes (te) immortalem procedentlbus (bymnis)".
(Vid. Westerg. et cf. sac e sak, gr. ETrojuaj, goth.
sipdneis discipulus.)
gXJ^ sapatna ni. hostis. N. 12. 82.
i^(j|(J sapadi adv. (fortasse e sa cum et padi loc.
vocis pad pes) subito. Rag\ 5. 75.
^W||(-{ saptatl f. (a sdptan s. ti pro dasati, v. gr.
233. gr. comp. 320. annot.) septuaginta.
jgTCfrl J aV «^ " seplem (gr. 231; lnt. septem a s aptamd
septimus, unde etiam slav. sednu, thera. sedmi [v. gr.
comp. 315]; goth. j/Aun; lit. septjn) n. pl. m. ; fem.
septjnios; hib. seacht, mutata lab. in gutt. sicut in lit.
sekmas .septlmus; cambro-brlt. saiih, armoT. seiz, send.
hapta, gr. E~Ta.)
MViMUI ^oplaparna m. (Bah. e sdptan et parnd
folium) nomen arborls. ^VIlson: „Echites scho-
laris". Am.
^U4_| sajitamd (fem. -i, a sdptan s. ma) septimus.
(Lat. septimus , lit. sekma-s pro sepma-s, slav. sedmiit,
gerra.vet.sibunto(n),hib.sear.htmad,send.MGM^iiJ>x<iJJ
haptata, gr. £/3^CjU5e.)
gVtT ^abu f. (ut vldetur, Bah. e sa cum et bd lumen)
1) domus. 2) conventus, coetus. Ilit. 7. 7. 10.
^]V{|Jf sabdrjra adj. (Bah. e sa cum et b'dryd uxor)
cum uxore (v. gr. 6U0. not.). Br.l. 11. 2. 36. N. 1. 8.
1. H^ sam 1. et 10. par. sdmdmi, s dmdydmi (^vdi-
•s
klavyi) agltari, conturbari, vexari. Cf. stam.
2. gTLjam praep. Insep. (ut videtur, acc. stirpls pronom.
sa q. V.) cum. (Gr. Cvv, ^vv , boruss. vet. sen cum,
slav. su, su, V. s a; de lat. cum, goth. ga, nostro ge in
compp., quae ad ved.sdkdyn refero, v. gr. comp.1014
et cf. sa; de germ. vet. samant v. s amanla.)
gXf samd adj. (ut nilhi vldetur, e sa cum et ma in
fine conip. metlens, a r. md s.a, cLupamd , samdna)
1) slmills, aequalis. H. 1. 50. Br. 1. 25; cum instr.
Su. 1. 22. 2) aequus, planus (v. visama). Su. 4. 6.
3) oranis, totus, Integer. Am. (Gr. OiJLOg, gotb. jama
idera, thera. .fflman, angl. jome, goth. Jufnj quldam,
them. suma; slav. sam ipse; hib. samhuil ,,Iike",
samhladh ,,resemblance, tjpe", samhlaim „\ liken,
compare, resenible"; lat. similis.)
^-^^X^l\s amaks dm adv. (Avy. e sam et aksa oculus,
V. gr. 607) in conspectu, coram. N. 12. 15. 16.
gXfiT samagra (ut vldetur, e sam et dgra cuspis,
quasi duas cuspides conjunctas habens) 1) ple-
nus (de luna). H. 3. 13. 2) totus, integer. B'. 4. 23.
11. 30. Dr. 6. 16.
MMiJ^-iMHI^^lH s amagr endunib' dnana adj. (Bah.
e samagr endunib a ^s amagra -{- tndu -+- ni'i al
plenae lunae simllis et dnana vultus) plenae lunae
slrallem vultum habens. H. 3. 13.
gXTfJT samdtd f. (a samd s. t d) aequalitas. 1111.7. 19.
^ j_|pj s amatvd n. (a samd s. tva) id. B . 2. 4S.
^TPny^ ■* " """^ iA:a (e sam et ad ika) excedens. Hit.5.8.
i:\i\r\f\ii\ samanantaram adv. (anantaram praef.
sam) i. q. anantaram, Up. 22.
y ^'■Idri ^ <^rnanuvrata (e sam et anuvrata) devotus,
deditus, addlctus. N. 13. 55 c. acc. (Vid. anuvrata.)
40S ^{^^sddjnan — ^ii^ivr scniniUa.
^^^m^sddrnan n. (r.sad ire, s.man) domus. (Cf. g^q- jora/o ia m. (r. /u i praef. Jom s. a) animus COn-
sadana.) tentus, Zufriedcnheit. Hit. 45. l4.
^^imsadyds (ut mihi videlur, e slirpe demonstr. ja g^f^^^Tyf sandigJa v. dih praef. sarn.
et djas., quod correptum esse censeo ex obsoleto *^r-cl^^ sand^ha m. (r.dih polluere, pTieLsam s. a)
divas dies, V. divasd et cf. adyd hodie) slatim, dubiura, duhitatio. Br. 2. 20.
momento. Ur. 90. 9. ^{Pr^ ^ "" d d f. (r. d'd ponere, p*raef. jam) 1) con-
ZTn" -5 an 1- par. idnd/n j (.famiaA^/du) colere, venerari, junctio. 2) status, conditio. 3) promissum, fides.
amare. S. par. atm. sanomi sanve (d&ni) dare. Praesertim in comp. Bah. invenitur, adjectivum sanda
In dial. ved. 1. et 8. adipisci, obtinere. Bgv. 73. 5: autem, quod Wilso afTert, non existere puto; cf.
sanem.a vdgan samit esv aryaK „obtineamus in upamd.
certaminibus cibum inimici"; 5. 9: saned iman vd- ;^;;y]7q- sanddna n. (r. dd praef. sam s. ana) 1) con-
gam indiali „Indras fruatur hoc cibo"; 17. 6: ta- junctio. Sak. 5. 5. Hit. 24. l4. 2) actio imponendi
yorid avasd vayan sanema „eorura auxilio nos (sagittam arcui). Sak. 5. 20. 43. 6.
(divitiis) fruamur"; 100. 19: aparihvrtdK sanu- g-]^ ja«dV m. (r. d'd ponere, praef. jam s. j) 1) con-
ydma vdgam „non afflicti fruamur cibo". junctio. 2) pax. Hlt. 24. 5.
^]7]j sana adv. (ut mihi videtur, e stirpe pronominali gT^ZfT ^and'jd' f. (r. d^jdi praef. jom) 1) meditatio,
sa q. V., s.nd, sicul vind a vi) semper. (Cf. anglo- contemplatio, v. dydna. 2) precatio quam tempore
sax. iiVi id. praesertim in initio compp.; germ. vet. solis orientis et occidentis Indi faciunt. Mah. 1. 1S90:
sin id., V. Graff I. 25; goth. sin TCV sin-teins; lat. sdrjo istam upagaccati 1 sandjrdm updssva;
sem-per.) N. 7. 3 ubi sandydm anvdsta per „precationem
MHId^T sandtana (fem. -/, a praec. s.tana) sempi- fecit" verlendum (schol. Nil. antdj/a updsilavdn
ternus, aeternus, perpetuus. Br. 2. 4. M. 7. i. e. fecit); B. Schl. II. 6. 6. 3) diluculum. 4) cre-
■^rprm sandta (Bah. e sa cum et ndia) conjunctus, pusculum. H. 1. 17. 4.46.
praeditus. Ur. 19. 4 infr. 54. 6 infr. 62. 11. ^MrT sannala v. nam praef sam.
gyi jan< (fem. sati' ., part. praes. r. as esse, v. gr. 329 -^^^^^ sannikars a m. {r.kars krs c. ni praef.Jom
et 529) 1) qui est. II. 4. 3. Br. 3. IS. 2) bonus, s. a) propinquitas. Hit. 8. 9.
probus, praecipuus. Sa. 3. 12. Br. 2. 26. H. 1. 21. i^[^\in»T sannid'dna n. ( r. d'd c. ni praef. sam
(Lzt. -sens, sent-is ia prae-sens, ab-sens, acc. -sentem s.anu) 1) conjunctio. Hit. 7. 17. 2) propinquitas.
= scr. sdntam, lit. nom. masc. esans, fera. esanti, Hit. 18. 15.
acc. masc. esantin; gr. IJIV , jon. £0)1' ex lim, them. gf^f^ sannidi f. (r. dd ponere, c. ni praef. sam s. i)
kfjOVT.) propinquitas. N. 4. 21.
;-].j.|[^ santati f. (r. lan praef. s am s. ti) i. q. seq. ^f^C|ld sannipdta m. (t. pat c. ni praef. Jom s. o)
Mah. 3. S306. 1) conjunctio, roixtio. 2) morbus quidam, Wilson:
^-^yj[y^ santdna m. n. {T.tan exlendere, praef jam s. a) „morbid state of the three humours".
progenies, stirps, posteritas. Br. 3. 10. Sa. 1. 12. 5. S8. ^Tf^Vf sanniba similis (nisi potius substantlvum san-
^ .fj I q santdpa m. (r. tap urere, praef jam s. a) nib d statuendum, quod in fine compositorum Bah.
1) aestus, calor. 2) moeror, solllcltudo. Br.2. 1. Sa.1.4. ponltur, simplex autem non conservatum vldetur, a
g^ sad — *:\t]JL\ sadrsa.
401
68. 13: nlpaskand anisannas tisfati. 2) atm.
sidere, tabescere. Mali. 3. 333: nistdamdnam.
c. pra 1) propendere, favere, propitium esse. B.H. 25:
prastda divi.ia\ 31: divavara prastda; N. 12.
130: tata nali ... manib adraU prastdatu. —
Cum in6n. Rag'. -. 45. — prasanna propitius. H. 1.
45: prasannds te divdli; R. Sclil. I. 18. 17: pra-
sanno Ssmi t e. — Etiam .itm. Mali. 1. 1700: pra-
stdasva. 2) clarum, serenum fieri. Man. 6. 67: vdri
prastdati; Rag . 3. li: disali pras edur maruto
vavufi; trop. serenum, hilarem, laetum, alacrem animo
turljatus, consternatus. R. Schl. I. 40. 2'l. 48. 25: ti-
satinavadana; Ur. 43. 3: urvasi saha sak'yd
visannd. — Caus. moerore, dolore afficere, contur-
hare, consternarc. Mah. 3. 3076. 2. 7IS. R. Schl. II.
/. IS. ;)3. 31. Vid. risdda, visddin.
c. sam i. q. simpl. Man. 4. 33: sanstdan ksuctd.
2. ^T" sad 1. et 10. par. sdddmi, sdddj-drni ire.
(Slav. chod-i-ti ire, is-cliod Er-ooO?; gr. odc?; for-
tasse ^olh.sandja mitto, nostrum sende z= cws. inserta
nasali, servato d propter anlecedentem liquidam, v. gr.
conip. 90.)
fieri, exhilarari. Man. 2. 54: hrsjet prastdecca. — c. d 1) ailire, aggredi, appropinquare. N. 10. IS: dsa-
prasanna ciarus, serenus. N. 12. 112: nadtm pra-
sannas a/i/dm. — Caus. par. propitium reddere.
R. Schl. I. 66. 2i: devagandn sarvdn tapasd
'ham prasdriayam; Man. 11. 205. A. 9. 29. — atm.
suppllcare, orare. B. 11. 41: prasddaye tvdm
aliam; Sa. 1. 16: p r asdd ajr dmds a punali ksi-
pram itad bavatv iti (v. gr. 420); Mah. 1. 4325:
prasddayi tvdm; 3. 1629. R. Schl. II. 62. 7. (Cf.
\\ih. /orsuidlie „ilead\, niild, meek", forsanaim „1 shine",
fursan „flame of ^re", fursain „evident", fursan/iaim
„1 klndle", v. Pictet p. 91.)
c. pra praef. ab i 1) caus. propitlum reddere, pro-
pitiare, placare. Mah. 3. l4063. 2) exhilarare, consolari.
R. Schl. II. 77. 24: s utnantrasca Jatrugnam
uttdpya 'b ipras ddyaca.
sdda sab oddise vikosan h adgam; 13. 45: pu-
ram dsddayan; 17. 4: iyam dsdditd bd/d tava
putranivesani; H. 1. 15: pati gaccantam dsi-
duli. Hostiliter aggredi. H. 4. 2: mdm dsddaya
durbudde. — dsanna aggressus, qui accessit, ap-
propinquavit, propinquus. Hil. 38. 22: galdsanna-
tarult; 68. 11: atrd "sanni sarasi ... sndti;
pass. qiiem accessit aliquis, inde Indutus, praeditus
(v. / praef. u/>a, anu). Nalod. 1. 37: svamdyd-
sanna. 2) obtinere. Mah. 3. I0l72: tdsu putram
mahtpal ili kancin nd "s ddaydmdsa.
c. d praef. rtiV oLtinere. Mah. 3. 17101.
c. d praef. sam aillre, aggredi, appropinquare. N.23. 25:
samdsddya putrda; Mah. 2. 553: krsnan dvd-
ravatydri s amds adat; Sa. 5. 5.
c. pra praef. .f Qjn favere, propltium esse. R. Schl. II. g^JTTI J«<^a"an.(r.jadire,s.ana)domus, palatium. Dr.2.i.
26. 34. — Caus. propltlare. Mah. 3. i4039. gigr^jarfaj n. (r.sad s. as) coetus, conventus. Up.76.
c. ri' 1) sidere, tabescere, perire. Mali.4. 1953: stdanti (Gr. e6cg, v. gr. comp. 128.)
mama prdnd mano vihvatati 'va me. 2)moerore, tHe» | sadd (a stirpe demonstr. sa s. dd) semper.
dolore affligi, conturbari, perturbari, consternari, de- tH<4 iilfri -^nddgati f. (semper itionem habens, Bah.
liqulum animi pati, animo linqui. Mah. 3. 44S: tari e sadd semper et gdti Illo) venlus.
vistdantam dgndya... amdrayat; 3075: vya- ^ r'. | f | H saddtan a (fem. -/, a sadd s.tana) sempi-
sani tvam mahdrdga na vistditum arhasi; ternus. Am.
R. Schl. II. 77. 8: vistanan visasdda ha; 107. 19: ^JTrST ^"drsa (fem. -/', e sa q. v. et drsa, cf. gr. 263)
md vistda; B . 1. 2S. — visanna (v. gr. 542) per- slmilis, c. gen. N. 1. 27. 17. 5. c. instr. B . 16. 15.
40G
^rTipl satitva — ^^sac].
CTfT]^ satitvd n. (a sati , fem. vocis sant, suff. tva)
niodeslia, pudor, castitas (feminae). Hit. 29. 2.
^-|pch|j sa/kdra m. (r. kar kr facere, praef. sat bo-
num, s. a) 1) Iiospitium. N. 9. 9- 10. 2) curatio,
cuitus, venerallo; e. c. i ar Irasatkdr a corporis
cultus. Sa. 3. 20 a, devasatkdra deorum cultus.
Sa. 3. 20 b.
■^^;^:r^ s a 1 1 r d n. (ut videtur, a T.sad s. tra) sacrificium.
Scribitur ctiam satrd. Ur. 83. ly.
^-|'^(P| sattvd n. (a sat quod est, s. tva) 1) mens, ani-
mus, animus sui conscius. N. 16. 30. Dr. 2. 13. 7. 15.
9.22. A.1.7. 6.20. B'. 2.45. 10. 36. 2) animal. Sak.24.5.
MrplcjTL ■f"'"*'""''(a sattva s. v ant v al) animans,
animal. B'. 10. 36. R. Scbl. I. 41. S.
^^(t^ satyd (a sat quod est, suff. /a, nisi potius a
pron. sa q. v., suff. '/«, sicut tattvd a ial) 1) adj.
verus. In. 4. 12. 2) subst. n. veritas. In. 5. 45. (Cf.
gr. eriog.)
i-j P,!^ cl ( satjdtd f. (a praec. s. td) verltas, veriloqulum,
Wabrbaftigkeit. Hit. 24. 32.
g^jf5f[^ja//at<(lc' (Bab. e ja</a verus et f <ic' sermo)
verum sermonem habens, i. e. verldicus. In. 4. 12.
g^qjg'^:^ satyasanda adj. (Bab. e satyd verus et
sandd fides, promlssum) qul vera promissa habet, qui
stat promissis (cf. st irasaiigara). N. 12. 56. Sa.1.2.
iA-d ^citrd v. sattrd.
1. rr" sad 1. vel 6. par. (in tempp. special. substituit
sid, part. perf. pass. sannd; in dial. ved. etiam
cl. 2. unde sdtsi, v. praef. d et cf. lit. sed-ini) 1) si-
dere, considere, sinken; trop. labescere, fatlscere,
perlre. Man. 4. 191: paiike gdur iva stdali;
N. 9. 26: sidanty aiigdni sarvasafi; 16. 20: na
sokend 'pi sidati; Sa. 5. 46: santo na sidanti;
R. Scbl. II. 41. 8: putraJ okdgnisantaptaK sa-
sdda gatace tanali; Mab. 2. 237: rdstran na
sidati; Rag . 7. 61: s annas a trurn. 2) considere,
sedem capere. Rgv.l3. 9: barhHl stdantu „in stra-
gulo considunto". 3) sedere, commorari. Rgv. 14. 11:
agne yagnJsu sidasi. — Caus. 1) facere ut qu.
sldat, cadat. Dr. 8. 29: sdditdli savyasdcind.
2) pulsare, percutere. Rag'. 7. 4l: ydili sdditdK
(scbol. hatdli) ... tdn eva sdmarsitayd pratyd-
gagnuli. 3) ponere, coUocare. Rgv. 15. 4: agne
devdh ihd "vaha sddayd trisuyonisu „Agnis!
deos buc advebe colloca (eos) in locis tribus". (Golh.
SAT sedere, sita, sat, seturn, v. gr. comp. 109°'. 1 et
60o; salja pono == scr. caus. sdddydmi, gr. comp.
109"'. 6; germ. vet. S^^Z sedere, sizu, saz, sdzumes;
seziu pono ; llt. sed-mi sedeo, sodinii planto; slav. sjaduA
consido, y.a-^i^ciJ.ai, sad-i-ti plantare = caus., v. gr.
comp. 505; lat. stdo; sedeo nititur forma scr. caus.
sdddydmi; gr. EA, £00?, e^OfJLai; hib. suidhim
sedeo, suidhiughaim „1 set, plant" = scr. caus. sddd-
ydmi, mutato / in gh; saidhe, saidliiste „3 seat".
Vid. 2. sad.)
c. ava sldere, tabescere, perire. Sa. 5. 47: n& 'vasl-
danti santali; Man. 4. 187: avastdann api
ksudd; Hlt. 9. 5: av as anndydn raganydm,
Etiam atm. Mah. 1. 51S4: avastdeta. — Caus. facere
ut qu. sidat, tabescat; deprimere. B'. 6. 5.
c. ava praef vi id. Mah. 3. 713. 823.
c. d 1) consldere, s'asseoir. Rgv. 26. 4: d no bar-
fiili ... stdantu ,,in nostro stragulo considunto".
2) sedere, assidere. Rgv. 12. 4: devdir dsatsi
barhis i.
c. ut sidere, perire. B. 3. 24: utstdeyur ime lokdK;
Su.2.22: utsanndtsavayaghdca bab uva vasud d;
B. 1. 44. — Caus. utsddaydmi destruere, evertere.
B . 1. 43: utsddyanti gdtid armdli.
c. ut praef. />ra caus. i. q. caus. praec. Man. 9. 261.
c. ut praef. sam caus. id. Mah.
c.ni 1) considere, s'asseoir, sich niedersetzen.
N. 10. 5. Sa. 5. 5. 6: nisasdda mahttale. — ni-
sanna (v. gr. 542) adnisus, innisus aliqua re. Ur.
^TssT sagga — grfmiT saiaiaga.
405
C. anu i. q. slmpl. B .6.4: na karmasv anusaggati;
18. 10: na dvesfy akusalaii karma kusali nd
'nus ag gale.
C.pra'u\. Man. 3. 125: na prasaggeta vistare(in
plurimis codd. prasagj-eta; v. saiig praef. /)ra et
Ilauglitonii ann. ail li. 1. et 6. 55).
C.sain coliaerere. Mali.2. 917: ubdu bdhubiU sama-
saggitdm. Adliaerere. Mah. 3. 1722S: mrgasja
d arsamAnasya visdne s ani asaggata. Haere-
scere, liaesitare (de voce). vdk saiisa ggamdnd.
R. Scl.l. 11. 25. 37. 90. l4.
:^f^r^ sagga (ut videtur, a T.sagg s. a) paratus. Sak.
24. 5. 39. 2 Infr. I.iit. 59. 9. 76. 20. 81. 16.
^^ saric 1. atn). (gatdu) Ire. Vld. sac.
iA\^H sancaya m. (r. ci colllgere, praef. sam s. a) cu-
mulus, acervus, multltudo. B. 16. 12.
M^W^ ^ancdraka m. (caus. T.car praef. Jaw s.aka)
dux, ductor. Ilit. 69. S.
rra* saiig 1. par. (In compp. etiam sag) figere, affigere.
Part. perf. pass. joAr/a affixus. In. 4. 1: pdrtasya
caksur urvas/dn saktam. Trop. deditus, ad-
rdgyakdrydni. — dsakla aflBxus, adhaerens, co-
haerens. II. 4. 38: tdu ti dadrsur Asaktdu. Trop.
dedltus, addictus. B. 7. 1: mayy ds aklamandK. —
Caus. affigendum curare. Rag'. 6. 83.
c. d praef. vi: vydsakta deditus, addictus, occupalus.
Ur. 64. 6: svakdryi vy dsaktd.
c. d praef. sam affigerc, suspendere, imponere. Mah. 1.
4418: sragafi rdgiiali skaiidi saindsagal; 1675:
tasya skand i mrtan sarpaii kruddo r&gd
samdsagat. Trop. tradere. Mah. 3. l4702."Man.4. 257.
samdsakta deditus, addlctus. R. Schl. II. 64. 9:
s amdsaktds tvayi prdndli.
c.pra pass. addictum, dedltum esse. Man. 4. 16: indri-
ydrtcsu sarvesu na prasagyeta kdmataH.
VlA.sagg praef yvrn.
C. vi suspendere. Mah.2, 385: guhyakdir uhyamdnd
sd (^sabd) ke visakte'va sobate.
i^ 0-5(1 saiigiia f. (r.gnd nosse, praef. jam) 1) cognitlo.
B. 1. 7. 2) aniraus sul consclus, niens sana. N.21. l6.
Dr. 9. 13 (In Cne comp. Bah.). 3) nomen, appellatlo.
B . 15. 5 (In fine comp. Rah.).
dlctus. B". 3. 25: saktdH karmani. Vid. .saHg^a, *r||>>5i(i sangiiitd (a saiignd nomen, s. ita, gr.o84. U)
saiigin, sagg et cf. svaiig. nomlne praedltus, nomlnatus. B . 8. 3.
c. ati praef. t;j: vyatisakta admlxtus, conimixtus, con- ^JTT ^"^ I.par. {avayave K. ansake V.) pertlnere ad
junctus. Man. 10. 25 (v. vyatiJaiiga apuil WIIs.). alqil, partem esse alcjs rei.
c.abi: ab^isag maledicere, objurgare. Mah. 3. 1090: m.\ satd f. (r.sat s. d) crinium fasclculus. Dr. 9. 9.
ab'isaktd hy ab'isaget. Vid. abisaiiga apud Ij^^ saft 10. par. (niket anahiiis dbaladdne su)
WIIs. habltare; ferlre, laedere, occldere; validum, poten-
c.ava affigere. N. 5. 9: tesdn drstifi ... tatra ta- lem esse; dare.
frd 'vasaktd 'b'ut. Suspendere. Mah. 3. 1692: rd- CTi^ saf 10. par. sdtdydmi (satdrte) i. q.
giid ... av asakta/i pitus te ^dya mrlali skande 2. sat.
IjugaiigamaU. ^r\r\ satata (ut videtur, mutilatum e santata part.
c. &: dsag, dsang affigere, Imponere. Mah. 3. l6l25: perf. pass. r. tan praef. sam) aeternus. Acc. neut.
sugrtvasya tadd mdldii hanumdn kaiifa dsa- satatam adv. seniper, aeterne. B . 6. 10.
gat; R. Schl. I. 74. 18: skandecd "sagya para- ki\c\r\i\ satalaga m. (semper iens, e satatam
sum\ Rag'. 2. 74: b^^uge ... b^uyali sa Jydmer semper et g^a lens, Y. gr. 618) ventus (cf. jad<Jffo«i).
duram dsasaiiga; Mah. 1. 1955: asindsv dsagya H. 1. 8.
404
W^r^saiigati - ^^sagg.
cupidilas. In. 4. 3. B'. 2. 47. 4s. 62. 14. 6. 2) (r. ^d
praef. ^am s. a) convcntus, congressus. Am. III. 3. 29:
melake s arigas n figamdu; 11.41. IS.
u f.f^ sa/igati f. (r. gam ire, praef. Jam s.ti, v. euph.
r. 95) congressiis, conventus. Instr. saii gatjd for-
tuito (?). Br. 1. :.
nrj^ saiigarna ni. (r. gam ire, praef. sam s. a) con-
gressus, conventus. N. 1. 31. Sa. 5. 46.
y 4i*-l»~r ■'arigamana n. (r. garn praef. sam s. ana)
congressus, conventus.
M -i *^ 'TRT "aiisarnaniya (a praec. s. i/a) ad congres-
suni, conventum pertinens. Ur.75. 5: saiigamaniyo
marxill (1.9: sarig nmamarii).
y i-i saiigara m. (ut videtur, a saiiga s. ra) 1) pro-
missum. lo. 4. 12. 2) pactum, conventum. 3) pugna.
4) infortuniuni. (Ani. : praligriagis anviddpatsu.)
\j^\^f\saiigln (a saiiga q. v. , s. in) propensus, cupi-
dus, studiosus, addictus. B'. 3. 26.
♦H-^"i-<vj s aiigraha m. (r. grah praef. jam s. a) com-
prehensio, complexio. B\ 8. 11. 18. 18. Collectio,
accumulatlo. Hit. 91. 2. 3.
M-i"i4c>U| saiigraharfa n. {r.grah praef. iam s.ana)
1) actio circumcludendi, includendi, Einfassung.
Hit. 55. 21. 2) rectio equorum. N. 23. 10.
k\ ''■'tlTR^ sarigrdni 10. par. (ut videtur, denom. a saii-
grdma q. v.) pugnare.
*H^"i4 W "oiigrdma m. (ut mihi videtur, a r. kram,
mutato k in g, praef. sam s. a, v. sdmiti, s amdra)
pugna. Dr. 8. 46.
CTT sarlg^a m. (r. Jian praef. sarn, mutato h ia g , ab-
jeclo an, suff. a, sicut ga a gan, v. gr. 575 suff. a;
V. saiihati, sarig dta) turba, grex, caterva, multitudo.
Dr. 5. 18. A. 9. 21. In. 5. 25.
i-j 'Ul^-i ja/i^'aia'j (a praec. s. sas) catervatim. Cf.
s at as aii g as as.
k\-i\^ saiigdta m. (a gdtdy caus. r. han praef. sam
s. a) congeries, turba, mullitudo. H. 2. 7.
rra" sac 1. atm. in dlal. ved. etlam 3. par. cum j pro a
in syllaba redupl. (cf.gr. 295) 1) sequi. Rgv. 38. 8:
vatsan na rndtd sisakti „vitulum velutl mater,
(ita fulmen Marulcs) scquitur". 2) obsequi, obedire,
c. acc. vel gen. Rgv. 59. 6: yarn puravd vrtra-
harian sacanti „quem niortales Vrtrae occisorem
venerantur"; 60.2: asya sdsur ub ajrdsali sacante
„hunc doniinantem (Agnim) ainbo colunt". 3) favere.
Rgv.1.9: sacasvd na/i jtoi/a/»? (felicllatis causa);
18. 2: sa na/i sisaktu yas tura/i (celer). (Cf.
sasc, sap, saric, sek, sarig, sagg, llt. jcAru sequor,
hib. seic/tirn „1 follow, pursue, attack", scicin ,,a pur-
suit, following"; lat. seijuor, gr. STrOfJiai, mutaLi gult.
in labial. sicut in scr. sap sequi.)
c. ali i I. q. simpl. v. Westerg.
gf^f^f sdciva (ut videtiir, a r. sac) consiliariiis.
S.i. 1. 36. (Cf. lat. socius.)
^5l s a g y. sarig.
^55) sagg l.atm. interdum par. (a grammatlcis scribitur
sasg, V. gr. 109. 110*') sdggdmi, sdgg^ (fortasse
per asslm. e sag/dmi, sagjri, ita ut proprie per-
tlneat ad cl. 4 vel e pass. radicis sarig affigere ortum
slt, V. gr.446. 455 etWesterg. s. r. saiig) adhaerere,
inhaerere, affixum, infixum esse. Rag . ed. Calc. 4. 47:
sasaggu/i . . . mattebakatcsu p alare riava/i ;
Su. 3. 16: yatra vd drstir na saggati divdu-
kasdm. Trop. deditum, addictura esse, c. loc. Man.
6. 55: vis ayesv api saggaii; Mah. 3. 63: na ba-
hudo ses u karmas u sa g garxte budd irnanta/i.
Haerescere, haesltare (de voce). Ram. II. 58. 1 1 : sagga-
m d n ay d I uv dca vd cd rd gdnari sa vdJpapari-
baddayd; 60. 4. — Caus. facere ut adhaereat, inde
facere ut femlna cum viro coeat. Man. 8. 362: sagga-
janti hi tS ndrl/i (schol. parapurus dn dnijra
tdi/l svabdrjd/i sanslesayante). Vid.ja/J^et
cf. lat. seg-nis.
^ffi sakld — ^3" naiiga.
403
gr. a vocuin se-mel, si-rnul, sim-plex, a-TrXovg. Cum
kre e knre c(.lh.suhsl.kar/as vicis, e.c.tvenari kartan
[acc.] seniel, dU kartu [acc. du.] bls, tris kar/us [acc.
pl.] ter, V. gr. com[).324. 308 annot. et llbrum meum:
„tjber (Jie VerwaiKltschaft der nialajiscb-polynesJsclien
Spr.Tchen niit den indiscb-europiiiscben" p. 9.)
g^ saklei V. sagg., satig.
^l^ sakli f. (r. sarig s. I i) i. q. sarlga.
M lftii-1'fL''"^ '""""' (^ praec. s. mani mat) i. q. ja/i-
§■('«. I.lit. 118. 3.
^I^ST sdkli n. feniur. Am.
gTgf saka ni. in fine compp. (v. sq. et gr. 613) amicus.
Ur. 2. 3. 86. i6.
gT^f sdkd nom. vocis sdki (ut videtur, pro sakds,
a ihem. sak di, unde alii casus fortes, vocativo -sing.
excepto, derivantur, v. gr. 169.)
g"f{^ sdki m. (anom. v. gr. 169; iit videtur, a r. kfd,
correpto jd in i, praef. ja pro sam) amicus. In. 3. 6.
Etiam de feminls. Br. 1. 25.
g'!^ sak'i f (a sak'a signo fem. /) amica, socia. N.l. 10.
Meg . 76. 86. 92. 101.
+^lcj sakni V. saka.
rrjT sag 1. par. (sarivararie K. sarivrtdu V.) legere.
(Cf. gr. 5.\r, (jctTTM, Ta^w, <ray/i, 'rayiJ.a, (rs-
irayiJ.svog.)
gyU^ sagdtra (e sa et gotrd) propinquus, cognatus.
Man. 9. 1.^)0.
Crsr sag" 5. par. (hirise) ferlre, occidere. Rgv. 31. 3:
asagndr bcirarn, quod Ros. vertit ,,attullsti ap-
paratuni", Westerg. (s. r.) „occIdIsti hostem". (For-
tasse sagndmi cobaeret cum han [unde e. c. gndnli
occidunt], ita ut sa sit pro sam et gnomi pertineat
ad cl. 8. Si vero dsagnds attulisti significat, confe-
renduni est cum sah ferre.) Nanciscl (?). Rgv.57. 4:
na tvad arifali ... gira/i sagat „non sane allus
praeter te cantilenas nanciscltur".
g"g^ saiikdta angustus. Am.
^^r^ sarikara m. (r. kar \kf\ praef. jam s. «) per-
mi.xtlo, colluvies, praesertim hominum ordlnum (var-
rrdndm). B'. 1. il.
i-j A-^q sarikal f>a m. (r. kalf> k t f> fierl, praef sam
s. a) 1) consiliuin, proposltum. N. 9. 26. Sa. 4. 17.
B\ 4. 19. 6. 2. h. 2) mens, anlmus. N. 24. 50.
^■STST ^onk&sa (r. kds splendere, praef. sam s. a)
simllls. II. 3. 9. A. 10. 2S.
^^y|J[ salikirna v. kar (kf) c. sam.
k\~krf\ saiikula (r. kul Implere, accumulare, praef. sam
s. a) 1) Impletus, plcnus. N. 12. 111. 2) admlxtus.
N. 13. 13.
i-f i-fl saiikela m. (r. ket praef. sam s. u) 1) con-
stltutus congressus, conventus; convenlendi tempus
dlclum. Up. 44; v. sq. 2) cogltata signis expressa.
Lass. 7. 5.
^^H^l saiiketaka m. (a praec. s. ka) id. sgnf. 1.
Up. 35. 37.
4-| i!-|.^ saiiko ca m. (r.kuc praef. jnm s. a) curvatlo,
llexio, contractlo. Illt. 90. 5.
y i-i<j saiiksafa m. (r.ksi perlre, praef. -som s. a)
occasus, interitus, ruina. N. 17. 42. 13. 9.
^^-M sariksepa m. (r. k.sip conjlcere, praef. sam s. a)
actlo In brevius contrabendl, breviandi, decurlandi,
amputandi, e. c. narrallonem.
i-^^(^r[iAsariksepalas adv. (a praec. s. las) breviter.
Sa. 2. 20. A. 1. 13.
^-f i-fVf safiksdba m. (r.ksub agitare, s. a) agltatlo,
quassatlo. In. 5. 9.
gtjTj sarikya 11. (ut vldetur, a r. kyd praef. sarn s. a)
"pugna. Am. VIII. 2. 73.
^ i-^JI saiikyd f. (r. ky& praef. sam) 1) cogitatio, de-
liberatlo, conslderallo. Am. 2) numerus. Hlt. 115. 4
in fine comp. Bah.
y>i'iMIH ■'orik'ydna n. (r.A/d dicere, praef. iam s.ana)
numeratlo. N. 20. 26.
g^ saiiga m. 1) (r. sarig s. a) propensio, deslderlum,
51*
403
^f^T^ sanvid — ig{^^^sakrt.
tA\z\(t. safiiid f. (r. vid praef. ja/n) conventus, coii-
ventum, pactum. Man. 8. 2\9.
i4r^\r\ saiivi/a V. r. vje praef. sam.
i^i^\ll sarisaja m. (r. st praef. sam s. a) dubium.
H. 10. li. 16.
«Hi^lUJrl sans a/ila (a praec. s.ita) dubiosus. Br.2.30.
,-i'yj |~- sansudd i f. (r. sud praef. sam s. ti) purifica-
tlo. B'. 16. I.
i-jij^ jf sansraja m. ( r. sri ire, praef. sam s. a)
1) congressus, conventus. IS. 20. -11. 2) refugium.
In. 1. 22.
i4*A<< sahsad f. ( r. sad ire, praef. sam) coelus.
N. 17. 36. 13. 10.
<_j"^-| JJ sahs arga m. (r. sarg srg praef. sam s. a) con-
gressio, conventus, conjunctio, consociatlo, permixtio.
Hit. 28. is. 10. 13.
CTgjT sahsdra m. (r. sar sr ire, praef. sam s. a)
mundus, terra, raortalium babitatlo. Illt. 4. 19. 33. 1 1.
B'. 16. 19.
*H'foU3 sahsiddi f. (r. sid perficere, praef. sam s. ti)
perfectlo. B\ 3. 20. 6. 37.
ET^TTT s ah s u p ta V. svap c. sam.
*H*;=+)r7 sahskdra m. (t. kar kr praef. sam, adjecto s
eupbon., s. a) 1) ornatus, ornamentum. Hlt. 4. 1.
2) conslllum, propositum. Hit. 112. 5.
♦H t:^' d s ahskrta v. kar kr praef. sam.
^^r| sahst 2. par. (svapne) dormlre. Vid. sas.
y ^JTmi s ahs tirna V. star {sif) praef. sam,
^^^sahsta (t. s t d stare, esse, praef. jam s. a) qul
est una cum abquo, in praesentia alcjs, cocjunctus.
Br. 3. 13. Dr. 8. 42. B\ 6. li.
^j^OTj sahstd f. {t.std stare, esse, praef. jam) 1) sta-
tus. 2) forma, simllltudo. — In fioe compp., e. c.
vardhas ahst d elephanti forma, unde suffixo ita:
vardhasahst ita elephanti forma praeditus. A.3. IS;
ita kdiratas ahst ita Kairatl form:i praeditus, a
kdirdtasahs t d suff. i/a. A. 3. 20.
tHV<i||»-| sahst dna n. (r. s t d pracf. .rn/n s. a'ia) actio
standi, versandl, niorandl. Hit. 61. 2.
<tf^SrP-l'~T sahst dpana n. (a st dpay caus. X. s t d stare,
praef. sam s. ana) actio stablilendl, confirmatlo.
B\ 4. S.
<d"l*:y Irf sahstiti f. (r. std praef. sam s. t i) aclio
standi, exstandi, conslstendi. Hit. 1.3. |6.
«^'«-(J^l s ahs parsa m. (t. spars sprs tangere, praef.
sam s.a) contactus. B . 5. 22.
<t^^f-| sahhata v, han c. sam.
<-[^f^^ sahhatatva n. (a praec. s. tva) conjunctlo,
copulatio. Hlt. 117. 9.
^^ld sahhati f. (r.han praef. sam s.ti) Id. Hit. 14.6.
*H^rll y "?T s ahhartdr -tr m. (r. har hr praef. sarn
s. tdr tr) eversor, subversor, exstinctor. Ur. 83. 17.
^fejT sahhdra m. (r. har hr praef. sam s. a) deletlo,
exstlnctlo, dissolutio, everslo. A. 8. 22 (ubi cura cd.
(LA\c.sahhdrali pro s aiigr dmafi legendum); In. 3. 3.
Vld. praec.
^jj=^ sahhita v. d d praef. sam.
^c^rr^ sakala (Bah. e sa cum et kald pars, portio)
totus. M. 44. (Fortasse lit. cielas totus, russ. I^b.IIiIU
iif/ui" id., slav. I^bAb. J<;V(" sanus, v. Mikl. p. 104;
polon. saly, salki totus; fortasse goth. haii-s , theo).
haila salvus, sanus, abjecta syllaba inltiali; island. vet.
hei/, angIo-sa\. hal; ita lat. salvus convenit cum scr.
sdrva q. v.)
g^^j^jT sakdtara (Bah. e sa cum et kdtara n. con-
fusum, turbatum, perplexum) stultus. N. 13. IS.
g"^JJJ sakdma (Bah. e sa cum et kdma optatum)
optali compos., fellx, laetus. H. 1. 15.
^'^TTST sakdsa m. (e sa cum et kdsa a r. kds splen-
dere, s. a) propinqultas, praesentia. N. 1. 21. 24. 2.
g^^Yl jair^ adv. (ut mihi vldetur, e demonstr. sa,
quod hac in comp. unus slgnificat, et krt faclens)
semel. S.l. 2. 26. (Cum priore hujus compositi parte
cf. lat. sc, si, sim [cum signo acc. = scr. sam v. Jo],
^gcl/fiv — ;^"cfT^ saiivusa. 401
1. T^oJ i/Vr 1. par. (in lempp. spec. vocalem producit; maharies tasya m&riani\ B'att. 14. 100: rdksa-
parl. perf. pass. i//ii/a, gerunu. sfcvitvd et sdsca nitistivu/i (raktam), — Part. perf. pass.
sfyiitvti') spuere. (Forlasse sfiv pro st iv e spiv niJf j-dta. Man. 4. 132. Rag . 2. 75.
vel spiv; cf. germ. vet. SPJff, spiiv-i-t spuit = scr. c. ni praef. ava id. Man. 8. 2S2.
st'i'vati, ht.spiio, correpto ir in «; gr. TTTVUi per 2. ^d^ .;f'iv '1. par. i/V't/(J/«/ (v. gr. 303) i. q. Usf'iv.
metath. e (TTnioo , niulato cr in T sicut e. c. in agnTog, --,
, . ,. /• . . X ^T^ '('i^' '• par. i(l.
V. rlcsd; lit. spjau-ju spuo, lut. spjau-siu.) "x
c. ,ii despuere. Mah. 3. 11797: nya.iflvad dkdsagatd «^- '"' «lespuere. Man. 5. l45: nisfivya.
FT 5-
g' ja 1) stirps nominat. sing. masc. pronominis tat [v. ^i| | i-t rL-f a "/ amin (a sanjama s. in) sedatione (per-
gr.243] unde fem. ^J. 2) in initio compositorum cum. turb.itionum aninii) praeditus. B'. 2. 69.
H. 1. 45. 46. (De pron. ja v. p. 161 s. v. l.tat, cf. ^-f^Tlf^rl s anyantrita (a sanjantra vincuium [^r.yam
etiam lat. j«r« eum, sam eam, sos eos, sapsa = sa ipsa. praef. sam s. tra^ s. ita) vinculls adstrictus. Ur. 16.
Cf. etiam priorem partera graeci (TYifJi.£pov et TYiTec, v. i infr.
gr. comp. 345. Ad stirpem pronom. .sn nunc retulerim ^SfJT sanyuga m. {r.yug conjungere, praef. .ram s. a)
etiam partem priorem vocls tr|i-yffT s (imprati nunc, bellum. A. 10. 60.
hoc tempore, ita ut proprie versus hunc vel hoc *:1<y|i| s anydga m. (j.yug jungere, praef. joto s. a)
significet; cf. lat. jfm in sem-per, v.g^Tfjadd. Cum conjunctio. B . 6. 23.
praep. J« cf. Ilt. praep. insep. sa, e.c. in sa-darbininkas ^ j j.^ sanramb a m. (r. rab praef. sam irasci, inserto
socius operls, (Tvvsoyc?, sa-karawis socius pugnae; su m, s. a) ira. N. 13. 31.
tam simpl. quam in comp. cum, nisi hoc sicut gr. (Tvv ^fjTVpZfXrf sanramb aparusa (a praec. et parusd)
nititur cognata forma ^ra^jam q.v.; etiam slav. CK su ' valde asper (slcut germanice dicitur grimniig kalt,
cura nunc ad ^ra^jc/ra refero, v. gr. comp. 1014; grimmige Kiilte). Vid. sq.
gr. (Ta in Ca-^»]? [cf. (paog, (pwg], d in compp. ut ^fjTH?»^ sanra?nb aruksa (e sanramb a et ruksd)
a-Xoyjog, a-noni?, d-itciTVi?, d-6eX(pog, sicut scr. id. Ur. 51. 5.
sddara e sa + uddra; goth. §•«- cum [nostrum ^fcTr^fT saAvatsard m. (e s am et vatsard q. v.)
ge-] in compp. ut ga-vaurstva (Tvvspyo?, quod in annus. S.i. 2. 23.
ed. prima cum Grlmmlo 2. 735 et lOlS ad sa vel sam «rfcIyUI sanvarana n. (r. var vr praef. .to/n s. ana)
retuli, nunc ad ved. sdkdm refero, gr. comp. 1014. occultatio. Ur. 84. 5.
Vid. sam, sahd.) y Ciy»T sarivard ana n. (r. vard vrd praef. sam
^fjff^ sanyata \. yam praef. sam. s.ana) incrementum, auctus, successus. Ur. 60. S.
^-[^i^ sanyama m. (T.yam praef. sam coi."rcere, s. a) kicM^A s anv dda m. (r. vad loqui, praef. sam s. a)
domltus, refrenatio, sedatio. B . 4. 27. colloquium.
y"i| i-l t-\ sanyamana (r. yam praef. sam coercere, ^gfyg" jan f (i ja m. {r.vas praef sam s.a) cohabitatio.
s. ana) 1) n. id. S.i 3. 20. 2) m. domltor. Sa. 5. 65. Hit. 124. S.
51
400 mrl^vit — li\^ii\r\Jo(lasan.
redupl., ita siisuvdhs qui crevit, lurgidus, magnus. I^FT •""' l-atni' al^»"'» ^sse. (Fortasse primitive splcn-
Rgv.64. 15: siisuvdnsam. — Caus. facerc ut crcscat, derc, v. subrd, ragatd ct cf. Ht. siveciu [cuphon.
augere. Rgv. 54. 1: susuvat. (Lat. ««ccre, mutalo pro itvei/u] luceo, inf. i«ej-/i e J(ve/-/i'; fortasse .sweio-j
V in r, sicut in cras z= scr. sv as , v. gr. comp. 20, m. mundus a lucendo dictum sicut scr. /oAra; slav. Jt)//-a-/i
cu-mu/us, ut tu-rnu/us a ^T /u q. V. ; gr. KVW, KVYjfJLa, illucesccre, svet lux, mundus, KOiTfXO';; Wl.kaiciu, euph.
y,Zlxa,y.v'i7KW,iiVrog,\.suii_ya; fortasse KJttii' e KFtwv, pro kaitiu, ad ignem appono, kailinu calefacio, kais-tu
cf. Benfey 2. 164 sq. Huc etlam Iraxerim germ. vet. calefio e kait-iu, praet. Aa//nu; y.sveta, svind.)
ivl-t amplus, latus, vastus = scr. Jvita, sicut rcgularis j"^^ svind l.atm. (scribitur Jvid, gr.llO"') i. q. svil.
participil pass. forma sonarct,abjecta consonante initlali, (CLsvit, cand. Huc vel ad c'a»d trahi potest
sicut in iv/z albus, y.svcta. Cf. etiam \nh. cinneas island. vet. ft//a, /«/// fervor, calor, Ae// fervidus, germ.
„growth, increase", c//;nfa<://c//n id. Forlasse lat. coma, \et. hiza, heiz, nosiTum Hilze, heifs. Ad c-a/id etiam
gr. KO-jU.»] e cu-rna, y..V-IJ.Yl a crcscendo dicta [y.roman, trahi potest lat. ca/eo, gr. K>]A£0?, mutato d in /.)
siroruha, vard' vrd"\, nlsi pcrtlnent ad ka, v. gr^ jt;e/a albus. (Vid. sv it, Jvind el d. goih. hveit-s
kSsa.) albus, them. Iiveita; fortasse ftvaitei triticum a colore
c.vi crcscere, tumescere, se dllatare, extendere, dlffun- dlctum ; germ. vet. Au/z albus, saepius wiz; sax. vet.,
dere. Rgv.92. 12: vjasvdit {uJd/i); 113. 15: pra- anglo-sax. et Island. vet. //f//, nostrum wei/i ; llt. iiveV-^f)
t'arnd 'Jd vyaJvdit. gen. Arw-ecVo triticura.)
^ s\
rj^ Jat V. JaJ (gr. 74 et 232). q7^^|<L|H JaJtihdj-ana (Bah. e saJti et hdjrana
rrs^TTiTf Jatcarana m. (sex pedes habens, Bah. e annus) id. H. 4. 23.
iai ct carano) apis. Sak. 15. 2. Vid. sq. qij- iai/'a (a JaJ s.ta) sextus. (Send. A:'j/fa pro
U7:XT5' Jatpada m. (Bah. e JaJ scx eX. padd pes) id. lisvasta, lat. sextus, gr. ZKTOg, goth. sai/isla{n),
gtT^ Janda m. eunuchus. In. 5. 50. lit. JeJta-s, slav. Jestui; hib. seiseadh, v. gramm.
qx] iai (in inltlo comp. ct nom. acc. Jat, v. gr. 74 et comp. 322. 323.)
232) sex. (JaJ e kJaJ mutllatum esse videtur, q|iJ|L!Sf Jddgunfa n. (a Jadguna sex qualltates,
cf. send. •ad**-'>>'H5C^ /csvas, lat. sex , gr. I^, proprletates, rationes, e JaJ sex et gund secundum
auglo-sax. sex, germ. vet. se/is e si/is, goth. ja/Ai WIIs. „one of slx cxpedients in government, as,
pro si/is, lit. JeJi [n. m. plur., fem. Jezios'], slav. peace, war" etc, suff./a) abstractum TOV Jadguria.
Jes-ti [subst. fem.], cambro-brlt. chivech, armor. Hlt. 119. 17.
c/iuech, \\ih. se 6, seas-gat 60 , v. gramm. comp. 314, "qi-^^ JodaJa (fem. -/, v. gr. 236) sextus decimus.
Pictet p. 141.) A. 11. 3.
U^ JaJfi (a JaJ s. // pro dasati, v. gr. comp. 320 q|^i^|c^| JodaJaka adj. (a Jodasan s.ka, ci. pari-
annot.) sexaginta. caAra a pdrican apud WIIs. ) sedeclm generum,
qj^^fjrffl iai.//t;ari/r/ (a JaJtivarJa sexaginta anni, sechzehnartlg. Hit. 130. 20.
s. in) sexaginta annos habens. H. 1. 13. qXS^SJ^Li o'rfa.f'an (v. gr. 229. ann. l) sedecim.
^^(msvasru — jvj svi.
30»
V. gr. comp. 82 ; germ. vet. suehur, them. suchura ; slav.
svekr; lit. sesur-s pro scsura-s mariti pater; cambro-
brit. (-ivfj-rnvi ; lat. sncer e suocer, gr. iKVgc:.)
ij svasrii f. (ut videtur, a svasura abjecto a, trans-
posito ur in ru, producto u, sicut e. c. in b Iru f. a
hiru, V. gr. 220) socrus. Sa. 3. 20. (Vid. *'r<ij'ura
et cf. \iX. socrus , gr. eavpa = scr. svasurd; goth.
c. (// 1) spirare. Man.3. 72: uccvasan na sa elvali;
I\. Schl. I. 64. IS: no 'ccvasisjr&mi saiXvatsara-
sattini; 20: anuccvasann a/j uri /■dna/i. 2) suspi-
rare,gemere. B'att. 14.55: uc'c'a.f'fdja dind; Dr.6.25:
muhur niuhur vydlavad uccvasantaH.
0. /11 suspirare, geniere. I>'at_t. 6. 3'i: nyasvaslccd
"yatam muhuK; Mah. 1. 5901; v. sq.
svaihrd(n), germ. \et. suigar, cambro-brit. f«'eg-/r, slav. C. ni praef. vi id. N. 18. 7: vinisvasya bahuso ru-
itcAnV; forlasse IlLztiwe^^uoine^] maritisocrus ejurtiivi?;) ditvdca; Mah. 3. l4759.
1. ^'^ svas 2. par. svdsirni (v. gr. 321) interdum c.nis id. H. 1. /(9; nilisvasan dinamdnas ah; R.
1. atm. praet. mltf. dsvasisam et dsvasam. Schl. II. 23. 2.
1) spirare, spirituni ducere. Rgv. 65. 5: svasity c. nls praef. vi id. Dr. 5. 25.
apsu hanso na sidan; B.5.8: svasan; Hit.34.6: c.pard concredere, conmiittere. Mah. 3. 17011: tvayi
svasann api na givati; Mah. 3. 12544: svasa- . . . par dsvasjra hr dhrnan.asjd 'b irdd anam.
mdnd ivd "sugdR. 2) suspirare, gemere. In. 5. 51: c. t'j confidere. Hlt. 24. 9: yo visvasiti satrusu;
sp^uradnsli svasanti; v. praef n/. — Caus. re- R. Schl. II. 12. 67. — CI. 1. par. Mah. 3. l'Z\0: kas
creare, reficere. R. Schl. II. 84. IS: svdsitd send tasya visvaset; 5. 453: mayi visvasili. — tj-
vatsyati 'mdn vih dvartm. (Huc traxerim lat.
spiro cum p pro i', sicut semper in send. sp z=: ot sv ,
de r pro s V. gr. comp. 22. Etiam queror, qucs-tus
huc trahi posset, ita ut a gemendo dictum sit, vid.
Pott 1. 2S0.)
svasta confidens, securus, liher a metu. H. 1. 50.
2. 25. — Caus. faclo ut confidat, securura reddo.
Hlt. 79. 5. 121. 9.
"■ W^-^'"-* "^"^- '^- -^- '•*• (Lat. cras, mutato v 'u\ r,
V. gr. comp. 20. 392.)
c.d respirare, se recolligere, se recipere ex timore, .y *-] ^| s vasana I. m. ventus. Am. II. n. 1) spiratio,
moerore. B att. 4. 3S: dsvasihi md ruda/i; Mah. respiratio. 2) gemitus.
3. 6,90: dsvasadvam md b i/i kdryd. — dsvasta -yrrl»^! svastana ([. -/, a 2. svas s. tana) crastinus.
qui respiravit etc. Sa. 6. S: tdu punar dsvastdu. — (Lat. crastinus.)
Caus. 1) facere ut quis respiret, animum reclpiat. ^TTCf^ svdpada m. (ut mihi videtur, Bah. e svan canis
Mah. 1. 5406: AruM/zm dsvdsaydmdsa presydbis producto a [cf it)dd«r!io apud Wils.] et ^odo pes)
candanodakni/i. 2) animum alicui facere, alicujus hestia rapax in universum. N. 15. IS.
animum confirmare, consolari, B\ 11. 50: dJvdsa- ^lk^ svdsa m. {r.svas s. a) spiritus, halitus. Sa. 5. 17.
ydmfisaca b itam; N. 11. 10: vilapantin sama- |.y svi 1. par. svdy&mi, -^neX. xv\\.i. dsvayisarn (gr.
gamya nd "svdsayasi. 366), dsvam (gr. 377) et dsisviyam (gr. 384),
C. o praef. /?ro// id. R. Schl. II. 51. 2: ;3ra//ayr a.f jft/; praet. rediipl. ii.s i djo, sisvaya vel susdva, su-
58. 1: pralydsvaslo yadd rdgd mo/idt.
C. d praef. sam id. N. 11. 29: sd drsfvdi 'v a samd-
svasat; 73: s amdsvas i/ii md sucali. — Caus. i. q.
dsvdsaydrni. N. 11. 29. R. Schl. I. 17. 29.
sdva, a correpta forma su (Pan. VI. 1. 30), prec.
silydsarn; pass. ju/e (gr. 449), part. yiino. 1) cre-
scere, accrescere, tumescere. Rgv.- V. 74. 6 (v.Westerg.) :
te svena savasd susuvu/i, producto ti in syll.
398
5rf75J slata — jujyj^ svdsura.
jnTgr slota (r. 2. slat s. «) laxus, relaxus, solutus.
Rag'. 9. 36.
SjJTr^ .f/aA:' 1. par. i. q. sdk'.
>J l^ j7<Jg'' 1. atni. (fortasse e .sVat', ihem. caus. r. sru,
mutato r in / sicut in slat = srat^ v \n g , v. gr.
comp. 19 et cf. Pott 1. 233) 1) superLire, se jaclare,
gloriari aliqua re, c. instr. Mah. 2. 2121: paresam
ev a yas asd sldg ase tvan sadd\ 4. 11 60: tvayd
parisado inadye sldgate sali. 2) c. dat. adulare,
blandiri. B att. 8. 72: sldg am&naU parastrthyali.
— Caus. laudare. Hit. 61. 6: tadvdkyan sldgayi-
tvd. (Cf. \xih. sleigh „adoration", sleaclid id., sleach-
daim „1 kneel, stoop, adore".)
i^^iyi sldgd f. (r. sldg s. d) laus. Ur. 60. 1.
^- \tA^A ^/'■^ l.par. i. q. sris.
2. I^TJf j'//i 4.par. Praet.mltf. aj//Arjam et a j/iiam.
1) amplecti. Gila-G. 1. 'l.'l: Jlisyati kdm api cum-
hati kdm api. 2) applicare, adjungere, conjungere.
Sak. 62. 1: nd 'tislistaK sandir asya mrndla-
V alayasya\ Hit. 24. 5: suslistei\a sand ind.
(Fortasse slis e slus., debilitato u in i'; cf. germ.
vet. .S'/,C/-Z claudere, \al.clau-do, clav-is, gr. kAsiw,
xKsi-? , KAEl-oo?, kAoi-C?; hib. crios „belt, girdle,
cingle, band".)
C. d 1) amplecti. A. 4. 6: mdm ... dslisyaca punali
punali; 9. 16: ilare t aram dslisya. — i5tm.
Mah. 1. 30''lO: pitur dslisyate ■siigdni. 2) appro-
pinquare. A. 6. 12: puram dsuram dslisya. Se
applicare. R. Schl. H. 96. 22: sttd ... vitrastd rd-
mam ds lis at.
c. d praef sam 1) amplecli. Mah. 3. lOOhZ: samdsli-
Jaccd 'sakrd rsyaJriigam. 2) applicare, adniovere.
A. 6. S: ratan tan tu samdj lisya.
c. sam amplecti, applicare, conjungere, c. instr. urasd
pressare alqm ad peclus. R. Schl. I. 10. 2S: tdv an-
yonydngaliii krtvd snehdt s anJ lisyaco 'rasd.
— Caus. vel cl. 10 conjungere. Mah. 2. 735: tav^
'mi putraJakale drstnvaty asmi d drmika I
s afiJle Jit^ /nayd ddivdt kumdr aH samapad-
yata.
c.upa caus. cohibere, inhibere, sistere. Ur.9.7: ratam
upa J I e J ay a.
^' TFTT -f /'■f 10. par. (proprle caus. praec.) conjungere
(v. 2. Jlis praef. sam).
^J^ J lok 1. atm. (s a ii g d 1 1! a.. V ar g a n S sargan^W.)
conjungere, componere; relinquere, creare.
S^r^ -^/"^" ni- (r- Jldk s. a) stropha. N. 15. 9.
*{j lUI Jlon 1. par. i. q. Jrdn.
rcj^' Jvaiik 1. atm. i. q. Jraiik, Jlaiik.
^^ Jvatic l.atm. (scrlbitur Jvac, gr. 110"') id.
^i^ Jvat 10. par. Jvdidydmi i. q. 2. Jat. Cf. svat .
"S^T^ Jvanf 10. par. (scribitur Jvaf, gr. 110"') id.
Tgr^^Jvan m. (in caslbus debilissimis Jun, v. gr. 192)
canis. (Gr. KUtov, y.vvzg = sct. Jiinas; \aX. cani-s,
ejecto V vel u, addito i, sed gen. pl. can-um a primi-
tivo them. in n, sicut juven-um a juven = scr./uuan;
llt. nom. su = scr. .5't'd, gen. Jun-s =: scr. iunaj,
V. gr. comp. 139; hib. nom. cu, gen. et pl. coin; golh.
hund-s , them. hunda, adjecto da; russ. sobaka pro
sbaka, cf. med. (TTTCiyM apud Herod. „T'/|V yao /CUra
KaAeouTJ G^TvayM M*i(^ci", pers. ii5C«- jcg-, send. nom.
^tMiDAiJpd, zcc. g^^MJiUjj Jpdnem, V. gr. comp.oO).
^^ Jvab'r 10. par. (ut vldelur, denom. a sq.) perforare.
OTy Jvab'ra m. caverna, specus. Hit. 12. S.
^rrT Jval, ■y JJ~| Jvall l.par. (vege) currere.
•^ •\
^rr"^ Jvalk 10. par. (bdJe) loqui.
yrTjTT JvdJura m. (ut videtur, e svaJura, qua form.i
nituutur cognatae linguae, e sva suus et Jura vir,
v. Jilra etina^ana cognatus, J vds dr -sr e svastri
soror, Pottl. 126, Benfey 2. 175. 176) socer. N.25.2.
(GoOi. svailira, them. svaihran , cum ai pro i ex o
msru — ^r-r{^^slai'.
397
srdvdjrAmi pertinent lat. cl&mo, mutato v in m, v.
gramm. comp. 109"'. 6 et 109*'. 1; \\t. slniviju laudo,
celebro, v. praef. vi; fortasse klabu loquor e klawu;
russ. slav-i-lj celebrare, slovo verbum, sermo; slav. vet.
slovuA appelior, slava gloria; gr. nKaiij), nXaiKTw,
nisi pcrtinet aJ 3^»^ krand plorare, abjecto d, mu-
tato n in \j, sicut e. c. in 3. pers. pl. TV7VT0V7i e tlitt-
TCVTt, mutato T in (T; KaXsui per metath. e >cAa(F)£W,
kAeio) e kXbfiw; sax. vet. hlamon sonare, strepere, de
fluctibus; germ. vet. hlamon crepitare, cum m pro v
sicut in lat. c/nmo; jcr/u clamo, praet.jcrej,pl.jcriV-«-m^j
e scriiv-u-mes (?), sicut birumes sumus = V| cli M ^L
b dvdmas , v. gr. comp. 20.)
C. anu i. q. simpl. B . 1. 44. Man.9. 100: anususruma.
c. d caus. narrare. Mah. 3. 15260.
c. upa i. q. simpl. Mah. 2. 124'(. Auscultare. R. Schl.
II. 3. 3. 1.
C.pari i(l. Mah. 1. 3754.
C.prati polliceri, c. gen. pers. N. 4. I6: pratisrutya
devatdn dm.
c. t>i pass. 1) audiri. R. Schl. I. 13. 13: vyasruyataca
sabdo i/am. 2) celebrari. Ilit. 5.11: varam ekali
(^putraH) kuldlambl yatra visruyalS pitA. —
visruta inclutus. In. 2. 12. — Q,M%. v isrdv aydmi
sonare, facio ut resonet. Mah. 3. \GSSG: antarikse
vdg dslt sarvd v is rdv ayan disa/i. Clamare,
exclamare, pronuntiare. Mah. 1.6287; ndma visrdvya.
Narrare. Mah. 3. 12266: karma visrdvaydmdsa
y at db utam.
C. sam 1) audire. N. 11. 26: dkrandamdndii sari-
srutya. 2)polIiceri.N. 3. 9: karisya iti saAsrutya.
Caus. facere ut quis audiat, narrare, c.2.acc. Mah.o. 560:
updky dnam idam ... sansrdvayAmi tvdm.
2. ^ sru I, par. vid. sru.
grf^ sruti f (r. sru s. ti) 1) auditio. In.2. 5. Br.2. I6.
2) sensus audiendi. 3) auditum, traditum, praesertim
e scriptis sacris. B . 2. 53.
5J7fJ7TYL""' "'""""' (* praec.s./Tinn/ mai) auditu prae-
ditus. B'. 13. 13.
SJpf sruva n. cochlear sacriCcum.
5f]trr jV^ni f. (ut videtur, a r.sri s. un.'id. ni') linea.
Meg . 22. 29. 36.
^HJi-lJreyaiis (ut mihi videtur, a sri/d vel srtmant
fellx, cum guna vocalis /, abjecto sufBxo la vel mant
mat, %vS{.ydns pro lydfis, v. gr. 226. 3 et 227; ita
superl. sr^sta e sre -f- sta pro isfa) 1) adj.
melior. Br. 1. 35. 2) subst. n. salus, felicitas. In. 3. 7.
N. 12. S9. B'. 3. 8.
5f^ sresta (v. praec.) optimus. In. 5. 17.
^ srdi 1. par. i. q. s r d. (Vid. gr. 3.74.)
^tnr ■'^'■'''.' '• P^r. (saiigdte) coacervare. Cf. sldn.
(Vid. srdni et cf. anglo-sax. h/aiv, h/a:cv „a heap,
barrow, a small bill"; goth. /ilain collis. Vid. seq. et
nitamba.)
>i\\\\\\ srdni f (ut videtur, a r. srdn s. /) nates, climes.
N. 11. 32. Lass. oO. 17: ptnasr onipayod ard; v. sq.
(Cf. lat. clunis, gr. kAovic, hib. slias „the thigh, the
loins". Vid. srdn.)
^ljpf Jrdni f. id. H. 3. 5. In. 4. 6. 5. 5. Gita-G. 12. II.
Mi'g.80: srdnibdrdd alasagaman d (cLIJt. 60. 15:
pascdn natd gurunit ambatay d). — susrdni
y.aXXnTvyog. In. 4. 6. WA. sroni.
•imcf^l j'rd tas V. srotas.
^[f^JT' -jT .troVd r -tr m. (r.sru s.tdr tr) audltor,
auscultator. Hlt. 70. 3.
■jljl^ srdtra n. (r. sru s. tra) auris.
^TT^JT ^''dtriya m. (a srdtra sensu Vedorum, v. sruti,
s.iya) Vcdonim gnarus Brahmanus. Hit. 123. l6.
"S^F^^Vf] ■^ i a k s n d tenuis,mo!lis,IenIs,suavis.N..5.6.8.l2.19.l.
^W slaiik 1. iitm. i. q. sraiik.
•\
^W •«'/«''§• id. Vid. srang.
1. ^/Ji slat I. par. i. q. 2. srat .
2. gpif Jlat' 10. par. i. q. 3. Jrat'.
396
l^ff ^rild — sr sru.
c. ut: uccri (v. euphon. r. 61) extollere, sublevare.
Sa. 5. 95: uccritya bdhii. — uccrita erectus, sub-
latus. N. 12 37.
c.ut praef. a6 J id. Dr. 8. 20: gagavaram ab jruccri-
taknram.
c.upa adire, aggredl. 'iAA\.3.\0k56: sardK...ab edjrafi
kavacancdi ^va sadyas tam upasisriyuK.
C. nis praef. t'/ egredi. Sa. 6. ih: vaktrdd vdkjran
V inilis ritam.
c. pra: pras rita modestus. In.1.10: sannatali pra-
srito b dtvd; R. Schl. 1. 18. 5: pra sritan vdkyam.
Vid. prasraya.
c. pra praef. sam: samprasrita i. q. prasrita.
R. Schl. II. 70. 11: ucti/i s amprasritan v dkjram.
c. sarn 1) i. q. simpl. Mah. 3. 13053: tdn desdn san-
s rayisyanti. 2) se acclinare in alqd, nitl aliqua re,
c. acc. R. Schl. II. 60. 20: bdhu rdmasya s ansritd;
66. 10: s antras td rdg av an sansr ayis y ati.
1^^ sritd V. sri et srd.
pjrn" sris l.par. (ddhe) urere. (Cf. slis, 1. sri, srd,
grismd.)
1. ^Jsri 9. par. atm. coquere. Rgv. 84. 11: soman
srinanti; 68. I: srinan. (Vid. jr/i.)
2. 5TT sri f. 1) dea Laksmia, Visniis uxor. N. 1. 13.
2) fortuna, fellcitas. Su. 2. 10. Yj. 10. 34. 3) pulchrl-
tudo, gratia, venustas. In.4. 7. N. 3. 11. 4) reverentiae
causa nominibus personarum vel rerum venerandarum
anteponitur, c.c. sriganesa quasi sanctus Ganesus
vel sunime venerandus Ganesus, srlmahdb drata
summe veneramlum M aha-B aratum.
ijii^j^lj > sriknttta m. ( Ijah. e sri et karif d collum)
cognomen Sivi. Hit. 33. 7.
tflMfL srtmant (a praec. s.mant mat) felix, fortu-
natus. '
5fy?Ff srild (a srt felicilas, s. /«) felix. Am.
I. !7T sru 5. par. interdum .ilm. i.rno m/ (gr. 342), praet.
mkf dsrdusnm. 1) audire, auribus percipere.
Mah,3. 134^9: srnu r&gan ... idam dlcydnam; Br.
2. 3: drtigam mahds abdam ... kuntt susrdva;
Mih.S.ZOS^: asrdus it savyas dcinaii vartamdnan
tapasy ugr^; 1. 2285: na hi trpydmi purvisdti
srnvdnas caritram mahat; 3. 13'l90: taccrnu-
sva mahtpate. Pass. Mab.4. 17S8: divam dvrtya
sabdas tu nivrttaK susruvi punafi. 2) auscul-
tare, obedire. B'. 18. 58: atacet tvain ... na
srdsyasi vinariksyasi. Cum gen. Mah. 3. 10327:
sdcd 'sya na srndti vdi.— Caus. srdv aydmi
facere ut quis au<liat, dicere: p dlgunasya vacaK
srutvd ... gand arvav acanan sarvan srdva-
ydmdsa. Pass. c. nom. pers. et acc. rci. Mah. 3. 2:
srdvitdfi parusd vdcaK ... kim aku rvata kdu-
ravyd/i; R. Schl. I. 17. 18: Jrdvitd vanavdsaiica
b artrd s d. — Desld. atm. susrdse 1) audire velle.
Mah. 3. ISO^S: rdgany amahdb dgy am iddniii
sus riisdmahe. 2) auscultare, obedire. In. o. 34:
ahati samanugndtd tena pitrd ... tavd 'nti-
kam anuprdptd s usrtis ilum. Cum acc. pers.
Man. 5. 155: patin susriiseta; Mah. 3. 13722: guril
vrdd'du s'usruse Zham. Pass. Man. 10. 100: ydi/l
susnisyante dvigdtayah. (Gr. JtXuCt), JtAu-TO?
= scr. srutd, v. praef. vi; lat. c/u-/uj, inc/u-tus, cluo,
aus-cu/-lo; golh. A//u-ma, them. /i//u-man, aurls, cum
debiliore gunae forma, v. gr. comp. 27 et 109 '. I;
germ. vet. /itii-t sonorus = STrT ■"■ "'"i producla vo-
cali [nostrum iaut^, hliiti f. sonus, unde k/u/ian sonare,
k/iu-munt fama, Opinio [noslrum Leumund'^, hiio-dar
sonltus; \i\\i. c/uinim „1 hear", c/uas „ear" v. srdvns.
Cum desid. s u s r ti s conferantur: Vil.k/austi audlo, russ.
s/usnju ausculto, germ. vet. h/osen, k/osdn, h/osian,
iosen cet. audire; sax. vet. /i/us-t auditus, auris; anglo-
SAfi. /i/ys-ton audire, angl. //j-/en, h'\h. c/ns „hearlng,
report", cioisim, c/uisim „1 hear". Huc etlam trahi
posset goth./«7«.<ya audio, ila ut mutilatum slt e h/ausja,
germ. vet. /idriu , angl. /lear, mulato .f In r. Ad caus.
5TTT srama — ysf sri.
395
5fj:f srama m. (r. srarn defatigari, s. «) lassituilo.
H. 1. 19. Sa. 5. 3. 27.
^TX^ sramb'^ l.iim. {visvdse; scribitur etiam sramb )
f,- confidere. Nonnisi cum vi composilum invenitur.
^^. visrahiia confidens. Mah. 3. 12996: ivam iho vi-
srabd'as carn\ R. Schl. II. 19. 5. Hit. 2'2. 17. —
visrabd am adv. confidenter. N. 4. 2.
SJofljy sravana (r. sru s. ana) 1) n. auditio. Mah. 3.
S300. 2) m. n. auris. Am.
^^iAjS r dv as n. (r. sru s. as) 1) id. Am. 2) in dial.
ved. gloria. (Gr. >£Ae(F)o?; \nh.cluas auris.)
CT]" srA 2. par. coquere. Part. perf. pass. jriVa et Jrdnd,
nnom. sr/ d (in dial. vcd. srdtd et sritd). N.23.20:
sritam mdnsam (ed. Calc. 3. 29^t\'. srlam)\ R.
Schl. II. 56. 2h: ajrafi sarvafi samastdiigali sri-
laH krs namrgo mayd. — Caus. srapdy dmi (pro
srdpdydmi) faeio ut coquatur, coquo. R. Schl. I.
13. 39: patatrinas lasya vapdm uddrtya ...
s rapaydmds a\ II. 56. 21: dineyan srapayasva\
Mah. 1. 6392: ydgena Jrapilan havyam; 3. S03S:
carunca s rapayan. (Vid. srdi et cf. Jri, 1. cur,
slav. ^pJ^TH sre-ti maturescere, fortasse gr. ao-Tog
e nap-Tog per metatli. e y.oa-Tog = part. perf. pass.
ved. srdtd; y.ay/jOvg fornia redupl. pro Kaoy^ovg (v.
gr. 507); goth. hauri pruna; fortasse lat. cul-ina, mu-
tato r in /. Ad formam caus. Jrapdydmi trahi pos-
sunt h\h. cramliaim „1 concoct, digest", mh ■= v pro />,
V. Pictet p. 60 et 69; lat. cremare, carbo, gr. KOlfziavog,
K^iQdvy], K^a.fj.0og; golh. h/aif-s, them. h/aiba, nostruni
Laib, anglo-sax. h/df; lit. iJ-sirpstu maturesco, gr.
TTiay.ac,w; germ. vet. r/y? maturus, nostrum reif, anglo-
&s%..ripe, abjecta gutturali, y.pakvd maturus a Cra^
pac coquere; fortasse gr. aapiTcg et germ. vet. Afr/o/j/
autumnus, angio-sax. /;fo?/i?j< a maturescendo dicta sunt.
Cf. Pott. 1. 196 et Benfcy 2. 177.)
*||^ srddda n. (a sraddd s. a) donum sacrum quod
Manibus ofiertur. Man. 3. ZOA.
iH\f\ srdntd v. sram,
^ I ;-j srdm 10. par. (dmantrani K. mantr^ \.) loqui,
alioqui, advocare, invltare.
fsn" Jri 1. par. atm. ire, adire, inire, ingredi. Hit. 26. 5:
yan deJati Jrayale (vira/i) lam ^va kurul^
bdhupraldpdr gitam; Rag . 3 70: munivanala-
ruccdydm ... JiJriye; B . 9. 12: prakrtini mo-
liinin Jritd/i. (Cf. car; germ. \el. /i/ei-tara scala,
anglo-sax. /i/ce-dre, h/cc-dcr, nostrum Leiter , v. Graff.
4. 1115; golh. Iilei-thra tabernaculum, hlija id., cf
dy|i|i| dJraya et v. ^^ vHJa donius a vij intrare;
\\i. kle-lis cella in suprema parte aedium ; s\iy. k/e-n
cella; germ. vet. ////«/0«, h/indn , hlinen se acclinare,
inniti [v. ;.>/ praef. iom], oba-h/inen excellere, /ora-
/i/inSn praeniinere; /i/i-ta decllvitas, v. Graff 4. i09lsq.;
scritan gradi, v. gr. comp. 109''. 1; ga-scrltan delabi,
scrit; island. vet. skrid passus; lit. k/ejoju oberro, per-
vagor, k/yslu e k/ydlu, klydeju id.; gr. KAl-VW, KXl-TVg,
K?\l-Cut. cet. ; lat. cli-no, clivus, v. Jri praef. ut.)
c. adi praef. satn adlre, aggredi. N. 23. 12.
1:. ab i i(l. Mah. 1. S27i: baydd ranam parityagya
Jakram evd ^b iJ iJ riyuH.
c. d 1) id. N.12. 12: sildtalam at^d^^sritd; H. 2. 1 1 :
vanam dJritdli; Mah. 3. 13069: dJrayis y antica
nadt/l parvatdn visamdnica. Pass. Hit. 70. 7:
sa iakimy d ^''Jriyate gana/i. 2) propendere, se
convertere, addictum, intentuni esse. H. 1.4l: darmam
dJritd; 3. 19: jdn imdn djritd ^kdrsir vipri-
yan sumahan mama; N. 6. 8: kdca sarvagu-
nopetan nd "srayeta nalam; B . 6. 1.
c. d praef. anu adire. R. Schl. II. 84. 7.
c.d praef «/?a id. Mah. 3. 1323S. 13239- Adhibere.
Mah. 1. 651: dhdram anapdJritya na J arirasya
d dranam.
c. d praef t» -\- apa id. B'. 9. 32.
c. d praef upa id. H. 1. -'1-1. B'. 4. 10.
c. d praef sam id. H. 2. I.
50*
394
5ilIU-l<*l sydmiku — ^::^srm
it<MII»-J^I •f/"'"'^" f- ("■> s/Aiiid s.ika in fera.) nigredo.
S.ik. 46. i:. R.ig'. 1. 10.
Sij ff ■*.> ^' ' " aihu.<. Am. (^Cf.svela.)
"S^S^rJ sfend m. falro.
^n sjrdi 1. atiii. {gnldu) ire. Part. perf. pass. slnd
coagulatiis. sitd frigi<liis. Pan.VIII. 2. 47.
c. (J siccari, arescere. Rag.lT. 37: j-dvan nd "sydyate
vidir ab isekagaldplutd. Part. perf. pass. aj-'_^ann
siccatus. Rag . 4. 24: sarito kurvatt gdddli pa-
tascd "sjdnakardamdii.
sj^g; sraiik 1. atm. (gatdu K. sarpe V.) ire. Vid. sq.
et cf, slai'ik^ sraiik^ svaiic.
Si^ ^ sraiig 1. par. (vragc; scribilur srag) ire. Cf.
slaiig, svaiig, sraiik^ slaiik, sri; germ. vet.
s/ange serpens, s/enga funda.
VJIJI sran I.et 10. par. ird n ami, srdndjrdmi (ddne)
dare, larglri.
c. vi id. R. Schl. II. 32. 35: gavdn sahasram astj
ekanyad av is rdnitam mayd.
5fj=l .rVn/ indeci. fides. Invenitur in compositione cum
rad. d d q. v.
1. 5JT^ jVo/ \. el XQ.^^t. (band ani Vi.. bande mokse
vade V.) llgare, nectere, solvere, occidere. (Cf.
grant , srant, slat, snat; lat. crdles , rete , res-tis
e ret-tis, V. Ag. Benary p- 222 et 262.)
2. !5r?T •*'"''' ^- P^""- (vade) ferlre, occidere. Vid.
snat .
3. SjrjT srat 10. par. sraldjrdmi (ddurba/je) debi-
lem, laxum, solutura esse. Cf 1. srant.
4. irfjy srat lO.pAr. s rdi dj/dmi (pratiharse jnoks a-
yatnajo/i K. prati/ir ii yatne V.) exllllarare,
niti, operam dare. — In dial. veil. solvere. Rgv. 24. l4:
endnsi sisrat a/i (praet. mltf. sensu imper.) krtdni.
Vid. I. el 2. srant'.
^ ' sradda (e srat et d a ponens) fidem ponens, cre-
dens. B'. 17. 3.
Ji|^| sraddd f. (e srat et dd positio, a r. d d) fides.
B'. 6. 37.
2Ti3TfT?T iradd dmdya (a praec. s. maya') fide prae-
dltus. B'. 17. 3.
5^"^^J5|^I jrarfd (^t»«n/ (a sraddd s.vant vat) fide
praeditus. B'. 3. 31. 4. 29.
1- liJr~J«i|' srant 1. atm. (sditi/ye; scribitur srat)
laxum, solutum esse. Cf. srat .
2. '•iir'?J srant 1. et 10. par. (sandarbe K. darbe
vade V.) jungere, nectere, serere; occidere.
Cf. 2. grant', 1. srat'; gr. xAii^Sw.
3- '-iir^ srant 9. par. sratndmi (tnocanaprati-
harsayo/i K. ?ridkse pratihrsi V.) solvere,
exliilarare.
^P]' sram 4. par. srdmydmi (gr. 303), praet. mltf.
•\ . . ,
dsramam. Defatigari. Batt.l4. 4S: nd 'sramad
g nan plav aiig amdn. — srdntd (gr. 550) defati-
gatus, defessus. H. 1. 4: srdntd/i pipdsdrtd ni-
drdndd/i pdndavd/i ;l:i. 15. iO: kva sd . . . s rdntd
sete. Vid. k/ani. (Huc vel ad klam trahi posset
germ. vet. //£^Z) onerare [/iladu, liluod^, abjecto m
et addito d, v. gr. comp. 109'''. 1 et cf. gerund. scr.
gdtya a gam, gr. 568; gr. y.jjtYi \y.cqj.v 'X~\.)
c.pari id. paris rdnta defatigatus, defessus. H. 1. 34.
Sii. 1. S. N. 13. 4.
c. vi quiescere, requiescere. R. Schl. I. 62. I: Jrdnta-
vdhano vyasrdmyat; Mah. 1. 5211: v is asrdma
... kuruvesmani. £tiam cl. 1 par. atra. Mah.3.3397:
visramed yatra srdnta/i; H. 1. 25: visrama-
dvam. — Pass. impers. N. 21. 27: visrdmyatdm
ily uvdca k/dntd Ssi (vis rdmjat drn anomale pro
visrarnyatdm, nisi pertinet ad caus.). — visrdnta
qui requievit, requietus, relaxatus. N. 17. 28. 18. 18.
Sa. 5. 66. — d\is. visrdmaydmi facio ul requiescat.
Mah. 3. 11004: aginasans lare pdrtd visrdma-
y dmds ur labd as arigiidm.
^ so'<- l!:mo( sjrava.
393
nrr s6 A. par. syAini (gr. 302) acuere. Part. perf. pass.
sitd et sdtd (Pati. VII. 4. 4l) acutus. (Vid. Ji ct
cf. lat. rou/ej, coj, y.suna^ cuneus , cacti-rnen; gr.
KCtJvei;; anglo-sax. hvetan acuere, v. gr. comp. 86. 1 et
109*'. 1; island. /irf^ia Id. ; germ. vet Auez/an, nostrum
tvelzen\ hib. geur „sharp, sour, edged", gcar id. , geire
„sharpness", geirim „1 hwet, I grease". Ciim s6
praef. d cf. lat. acuo, acus ; gr. UHi], aKWKYl, aK-jJLYl,
aKPOg cet. ; lit. aJ-lrus acutus, as-mu acies ; slav. os-tr
acutus. Fortasse etiam scr. dsman lapis a s6 praef. d
descendit, correpto d, et abjecto 6 sicut in sjdmi
acuo. Etiam dgra huc trahi posset, ita ut sit pro
dkra, serval.i priniitiva giitturali. Vid. Pott. 1. 291.)
c. nj id. B att. 17. 4: nyasyam astrdni. — nisita
acutus (eliam nisdta Pan. VII. 4. 4l). Dr. 8. 27.
c. sam: sansita (Pan. VII. 4. 4]) perfectus, peractus,
praesertim in comp. c. vrata. B . 4. 2S: sansita-
vratdK; A. 2. 1": s ans it avrataJi (sic nunc c. ed.
Calc. III. 166 lcgendum esse censeo; ita etiam Man. 1.
104 legerim safiJ itavrat a pro s ansitavrata. Vid.
si et Wils. s. V. sansita.
U||ch soka m. (r. suc raoerere, s. o) moeror. B . 1. 47.
2^1 |IJ| s6n 1. par. rubere; v. sq.
uimi s6na (r. son, nisi hoc est denom. a sonay cocci-
neus, Wils.: „crimson". (Cf. slav. sini vaxtv&ivog.)
y llUlrT sonitd n. (a praec. s.ita) sanguis.
■gjnjj^ sodana n. (caus. r. Jud s. ana) purificatlo.
Hit. 97. li.
CTjvr»^ soband (r. sub splendere, s. ana) pulcher.
N. 3. 23. 5. 2S. 19. 27.
5f]Vrf sobd f. (r. sub s. a) splendor. Am.
jjj^Sf sducd n. (a suci s. a) puritas, purificatio. N.6. 10.
7. 3.
!>| l^ sdut, i^l l^ sdu4 1. par. (fart'fi) superbum esse.
•N •n
jmxTT' sdunda (a suntfd potus inebrians) adj. ebrius.
Subst. m. elephantus ebrius. Dr. 6. 5.
5j|7j sdurya n. (a sura heros, s.ya) animus heroicus,
fortitudo. B'. 18. 43.
ijjf-l scut 1. par. effundere. Rgv.-V. 110. 4: trayali
kosdsd (nubes) madvafi (aquam) scotanli. Vid.
Weslerg. et cf. cyui, scyut.
c. upa id. Rgv. 87. 2.
C./ira id. Batt. 14. 79: raktam pracuscutuH
ks unndH,
"^^r^ scyut 1. par. stillare, fluere. B'al.t. 14.40: cuscyd-
o •n
ta vranindn raktam, Cum acc. effundere.
Batt.15. 51: raktam ascyotiJuH kJunndH. Vid.
J cu t.
^TJJ" Jnal l.par. in dlal. vcd. ferire, occidere. Rgv.63.5:
snatihy amitrdn (J nat ihi ad analogiam forma-
rum rudihi, Jvasihi etc. v.gr.321); Jnatitdr -tr
„necator, necans". Rgv. 53. 2. (Vid. knat et cf.
Jrat', kral\ J/at', klat; golh. SNI1'H secAre [snei-
tha, snailh, snithuni\; germ.vet. snidu seco; hib. sielhe
„cutting, striking".)
TT^^Jman nom. indecl. os, vullus.
iJi-| i)||».| JmaJdna n. (fortasse Jma pro Java cadaver,
ejecto o et niutato i; in m, v. gr. comp. 63, et Jdna
e Jayana, V. Wils.) locus, in quo corpora mortua
comburuntur vel sepelluntur. Dr. (>. Z\.
JTTJsr JmdJru n. (e Jman et Jru, quod correptum esse
vldetur e Juru vel Juru a r.Jvi crescere, y.Jura,
Jvdsura) barba. H. 2. 3. {]\\h. smig mentum.)
(J^id^l Jmas rula (a Jmdsru s. la) barbatus. Rag .
4. 63.
UITTfrr smil 1. par. (nimeJane) nictare, connivere
oculis. Scribltur etiam smtl.
jTJjjq' Jydmd niger, violaceus, lividus. H. 2. 2. 19. 25.
N. 12. 50. 18. 11. {Cl Jydva, \\U Jema-s colore
clnereo, hib. ciar „dark brown, black".)
yTjjrrJ Jydla m. uxorls frater. B. 1. 34.
ggj^ Jyava fuscus. (Vid. sydmd et cf. russ. sivyi
dunkelgrau.)
50
392 3^^ suskd — sjnn^ sdisij-a.
'QXt^d^ Juskd, ved. suska (r. sus s. Ar«) siccus, exslcca- 2ir sr in specialibus tcmpp. ponitur pro sru audire.
tus. N. 16. l4. (Lat. siccus, V. j'uj.) irrj||rr| srgtUa m. canis aureus (shacal). Dr. 6. 22.
jg^ susina (r. jui s./nn) masc. 1) sol. 2) ignis 3) ai-r, ICT^-^( srhkala ra. n. , UTS^rrT sriikald f. 1) calena.
ventus. Neut. 1) lumen, splendor. 2) vis, robur. 2) cingulum (viri). Am.
jm^rl-f «■""'■' " m. (r. sus s. man') ignis. Am. iJLJX- sriiga n. (ut videlur, correptum e siraiiga i. e.
jJlIHjJ-] ?].«"■?'"(« (a susma s. in) fortis, robustus. H.1.13. siram acc. TOV sira caput et ga iens) 1) cornu.
jnrapjY sukara m. (e i«, a sono dictum, et kara faciens) 2) cacumen montis. N. 12. 37. 13. 9. (Vid. siras et
sus, porcus. (Cf. lat. sus, gr. CTus, vg , gerni. vet. su, cf lit. rdga-s, slav. ro^-, abjecla cons. initiali.)
nostrum Sau.) ij l A | j sriigdra m. anior.
jrr^' sudrd m. vir qiiarli Inilorum ordinis, qui opifices uj |x-r1 J.r'',?!" (a Jriiga s. /n) cornutus. M. 32.
comprehendit. Cr. 2. 16. B'. 9. 32. 3TTIJf ■s.'"i?' f. i. q. aiikuJa.
3Tjq Juiid part. perf. pass. T.Jvi. STUtT Jekara m. sertum floreum in vertice (cf. Jikara).
iSTf^ J dnja inanis, vacuus. Su. 2. 18. (Cf gr. zsvcc, Ritu-S. 1. 6. \id. cand raJek ara.
Xtvec?; forlasse aeol. y.svvog per assimil. e y.svjo? sicut SJtfi Jepa m. penis. Vid. sq.
pracr.anna, gr.aA?^C? ex anja, a?^jsg z=z anjd q. v.) ^qj^i <? /* a .f n. id. Ani.
1. 5lI~T Jur A. atm. {stanibe K. stamb'ahinse V.) ST^ •*' ^' ^" " ' <•■ V. .S' (gr. 313).
"^ firmum, immobilem esse, ferire, occidere, laedere. 5Tc<T ■''^' ^" ?*■■• (ff«'"" ^. cdlagatdu V.) ire, se
2. 7J""T .s»/- 10. atm. (vikrdntdu K. vikramS V.; _^ movere. Vid. ia/.
forlasse denom. a seq.) fortem esse, fortitudine J,|'^.f<;" I. atm. i. q. sev.
praedltum esse. i^ ■«''^'■''" {t.JiJ s. a) adj. reliquus. Meg . 18. 31. 85.
SnJura m. (ul mihi videtur, a t. Jvi crescere q. v., Q"' superest. Dr. 7. 4. Subst. m. rcllquum, reliquiae.
correpto vi in u, s.ra, sicut goth. »/«§• possum, mah-ts ^'•^& • '^•'-
potcstas cohaeret cum moA crescere) heros. {CLJura SfQT •*'«'•''« f^ pl- Cem. praec.) flores qui deo vel idolo
in JvaJura, gr. nZoog, Kvoiog.) °'j'3t' sunt, deinde alicui traduntur. Sa. 1. 26. 27.
irnTjy iJra/<i f. (a praec. s.td) fortitudo, animus he- trfsrcfST •*'«''''''/" °- (^ •f''''/» s./a) laxitas, tenuitas,
rolcus. llit. 89. IS. paucitas. Hit. 62. 22.
-—S , . . STwT Jdila (a j'j7a s. a) 1) saxosus, petrosus. A. 8. 10.
SLfq^ i,!r/> lO.par. (m<3n.O nietiri. ^'^' ^ ' ' ' ^
'x^ 2) m. mons. H. 4. 46.
SJ^.»/ 1. par. (rugdjdm) i. q. ra„". ^_^ yd,/Jia m. 1) i. q. vi/va. Am. 2) bistrio, sal-
rq^ Jdla m.n. (ut videtur, a r. ju/ s. a) hasta. Su.l. ll. tator, gesticulator scenicus. R. Schl. II. 30. S.
2.3. (Slav. ju/;ja id.) 51cIFT Ju'va/a m. planta aquatica, Vallisneria.
^JClH'' ySl*^ri Julamudgarahasta (Bah. e Julamud- Am.
gara hasta et clava, et hdsta manus) hastam et clavam JToHrff Jaivdla i. q. Jaivala.
in manu habens (v. annot. ad r. 601). Su. 2. 3. ^cZfr Juivyd f. (a Jiva s. /a in fem.) nom. propr.
jn^fj^^fj Julahasta (Bah. e Jula et hdsta) hastam in Sa. 6. 2.
manu habens (v. gr. 601 annot.). Su. 1. l4. y f^|T JdiJira m. (a JiJira frigidus, s. a) nomen montis.
MfT iti.s l.par. (prasave) generare. Cf. sus, su, su. A. 3. 10.
OTj:^^jMn — OTTLJMJ
391
y&mAsa piplupraccddanam rnalarn. (Forlasse
sud e sad, debilitato a in u, cf. sund, cand, sub;
hib. cuidh „clean, pure", gr. KCcS^ai^w, naSa^o<;, lit.
r.iys-ta-s piirus = scr. sudd ds sicut send. <.V(VJJ<-«^
basla ligatus = scr. baddu, v. gr. comp. 1U2;
ciystybe puritas, castitas, czystiju purifico; Loruss. vet.
skys-tan [acc.] purum, castum = SCT. sud d eini; slav.
MHCTZ cis-tu, lat. cas-tus; v. Pott. 1. 252.)
c. pari caus. purificare. R. Schl. II. 31. 25.
C. vi i. q. simpl. Man. 5. 61. — visudda purificatus,
purus. B'. 18. 51. — Caus. purificare. Mah. 3. 15979.
C. sam ifl. sansudd a purificatus, purus. B. 6. hS. —
Caus. purificare. Man. 7. 1S5.
1. 5TrT sun 6. par. (gatdu K. gatydm V.) ire, se
movere.
2. yrjq i'(/n V. svan (gr. 192).
^TTSJ sund' I. et 10. par. atm. in dial. ved. I. et 10. par.
purificare. 1. atni. purificari. (Cf. sud et vid.
Westerg.)
1. 5iT>r i'"i' 1- atm. interdum par. splendere. N. 16. 19:
esd hi rahild tena sob amaaa na sobate;
In. 5. 12: gud a gulp ad ar du pdddu ... sobete
kiiikititkindu; Mah. 1.7137: tvajdi 'va sdb isjrati
rdgaputri; 4. 498: susube vadanan tasyd ru-
dantydli. — Caus. 1) facere ut quid splendeat, col-
lustrare. In, 2. 27: s6b ay dncakratuH sabdn
siiryacandramasdu vyonia ... iva. 2) ornare.
N. 25. 6: asobayanta nagaratn; In. 5. 9. 10.
(Vid. sutnb, sumb\ simb' et cf. sud'; gr. HOfJ.ypO';,
>tOjU-|Ue?, ■/iOjJiSWi germ. yet. siibar purus, y.subrd;
lit. zibbu huco, nisi pertinet ad dip.)
c. upa caus. ornare. In. 2. 1. N. 12. 'lo.
c. vi splendere. Hit. 55. 22.
2. V\^ sub 6. par. splendere.
JJTVT suba (r.sub s. a) 1) nitidus, pulcher. In. 2. 24.
5. 39. 5'i. II. 4. 32. 2) faustus. N. 5. 1. B'. 2. 57.
(Pers. y;*^ A'ii pulcher, v. subrd.)
OT>J subrd (rad. sub suff. ra) 1) splcndidus. In. fi. 10.
2) albus. Am. (Germ. vct. subar purus, noslrum
sauber, aiiglo-sax. syfr.)
JJ^iJ siimb 6. par. lucere, splendere. (Vid. Jub .)
PJ^^ sulk 10. par. (b'dsanJ K. sarganH vargani
o ■ ^ •\
bdseV.) loqui, diiniltere, creare, rcllnquere. Cf.
s V alk.
lilrfc^ sulka m. n. (r. ju//f s. a) vecligal. Am.
JTrrGT sulv 10. par. (sargane K. mdii4 sarge V.)
dimittere, creare, mctiri.
5Icfc[ suli a n. cuprum. Am.
5qrf5ff|T sulvdri m. sulphur. Ilcm. (Cf. lal. sulpkur.)
^yTrisusrds desid. rad. sru audire.
rjf^jqc susrusd f. (a pracc. s. d) obedientia. In. 4. 9.
yT5rcr susrusu (a suJrus q. v., s. u) obediens.
5TT ■*"•« ^- par- arescere, siccari. A. 8. S: astrafi vi-
s 6 s a 11 a tn , . , pr d h iriav a ii g 6 r a tti a i u sy at tena
vdi galant; Dr. 6. 11: kin te tiiukan susyati;
Mah. 3. 591: susyet 1 6y aii idili. Etiam atm.
R. Schl. II. 96. 34: susyamdndn. — Caus. siccare.
B. 2. 23: nacdi 'naii kleday anty dpd na sdsa-
yati rudrutali ; A. 8. 9. (sus non e kus [v. p. 378]
sed e sus ortum esse videtur, qua formu nituntur send.
••^-NtO^tV huska siccus, v. suskd; sliv. such siccus,
V. gr. comp. 255. m ; lit. sdusa-s id. , gr. CWJijapog,
cavTagiTuo?; lat. siccus per asslm. e sis-cus z= scr.
suskd q. V.; \i\h. scaradh „parched, dried, frozen,
hard", scacaighitti „1 parch, dry , freeze", sioc „frost",
sican id.)
c. ut caus. exsiccare. R. Schl. II. 64. 65: Jdka uccdsa-
yati prdiidn vdristdkatn ivd "tapali.
c. upa caus. id. Mah. 1. 4624.
c. pari i. q. simpl. B . 1. 29.
c. i'i' caus. siccare. Mah. 1. 1336. 3. 10767.
c.sain atra. siccari. Mah. 1. S230: d drd/i ,,, k^ sam-
aJusyanta. — Caus. siccarc. Rag . 6. 36.
390 -[^]^ Slld — ^r{JSUCr.
lere vencrari. Mah.1.3207: sa sllayan divay&nlh c.pari i. q. simpl. Mah. 1. 4025. 3. 13656.
kanyAh sampraptay&uvanam. 4) facere, parare. c.pra praef. anu id. Mah. 1. 3229: m&i 'vaA sucd
Gita-G. 9. 6: nalinidalas ilil as ayani (schol. sl- md ruda d^vaj-ani na tvadrsimar/jram anu-
lita = krta). prasocatS.
TiT|yi silu m. n. natura, indoles. B. 6. 16. Sa. 6. hZ; 2. jq-cj suc h. par. atm. lucere. In dial. ved. cl. 1.
praeserlim Lona indolfs, bona vitae ratio, boni mores, I^gv- 36. 9: socasva ... agti^.
virtus. In. 4. 7. Br. 2. 27. N. 12. 26. 16. 2 1. 19. 13. 19. c. apa in dial. ved. Intens. extingui. Rgv. 97. 1: apa
Sa. 2. 20. — In fine conipp. Bah. studium, volunlas, naU soiucad agam.
libido; e. c. mrg-a/fi.v/Va venandi voluplatem, venandi c. a in dial. ved. collustrare. Rgv. 97. 1: susug^y A
studium habens, venationi deditus. Sak. 27. 8 infr, rayim (v. gr. 389*').
(Cf. slav. sila vis.) ?T^?r suiy 1. par. i. q. cucy.
^pyr?{5ra s //a ja'(/ (a praec. s. vant vat) bona indole iH\xJi suci (r. 2. .iuc s. i) 1) purus, albus. In. 5. 62.
praeditus. Bag\ 10. 71. 2) m. planeta Venus aut ejus moderator. 3) m. nomen
5T^ suk i.par. (gat&uK. gatyam\.) ire, se movere. mensis (Maius- Junius). II. 1. 10.
jncf7 sukd ni. psillacus. gTTjT^TfrT ^ucismila (Bah. e praec. et smita risus)
STjrr iuhra (r. suc s. ra) 1) m. planeta Venus vcl ejus purum risum habens. In. 5. 1.
moderator, B'rlgus filius, Daityorum praeceptor. 1. ^\7^ suf 1. par. {kdlaue) claudicare. (Cf. sunt,
2) m. nomen mensis, Aprilis-Maius. II. 1. 10. 3) n. kunt , kot, 2.kund, i.kod, kor, kol; gr.
semen virile. Mah. 1. 2434. yjWAc?.)
jrr3Y siik/a (r. 2. Juc s. /a) 1) albus. Sa. 1. 19. 2) m. 2. JT^" sui 10. par. (&/asye) pigrum esse. Cf. 2. i'a/'.
mensis dimidium, quo luna cresclt. B'. 8. 24. ^^ STtl^" '"'•'•'' l-par. (Josane K. lldtane V.; scri-
1. 5TtT ■s'"c 1. par. interdum atm. dolere, moerere, lu- ^ ^bitur .>'«/', gr. IIU"') siccari (cl Jus); claudlcare
gere, miserarl (praet. mltf. ajdciianj et dsu- (cf. t.sut).
cani). N.12. 73: sam&sv asihi m& suca/i; B'.16.5: 2. V-l lli') ■* " '•'•'' 'O.par. (s osane; scribltur suf , gr.llO"')
m& sucali. C. acc. N. 8. 2'l: sdcan na/an nrparn; siccari. Cf. Jus.
11. 11: na Jdcdmy aham &tm&nam ... katan (^' suddd v. Jud.
tu b avildsy eka iti tv&n nrpa Jocimi (Jdcimi STlTprT J udd &nt a m. (e Juddd et dnta) i. q. antaK-
pro Jdc&mi, ut videtur, metri causa, cf. rSdimi etc. pura. Sak. 108. 1.
gr.321); 11.22. 15.12: /ra»; en&ri Jdcase nitj^am, iil |^- suddi f. (r. ji/d s. /i) puritas.
— Caus. 1) moerore afficere. Mah. 4. 5S1: Jdcayati 57^" •f"''' 4. par. interdum atm. purificari, lustrari. Man.
mam. 2) i. q. primit. Mah. 1. 5649: Jdcayan pre- 3. 132: /la /li hast&v asrgdigdau rud ir^ridi
tak&ryaryi cakara. (Cf. 2. kuc, ku, ku, gr. flUi- 'va Jud yatah; 11. 46: akaniata/i krtam pdpari
y,VW, Wi. kauk-iu ululo; forlasse hib. cao//;e »)Cry or ved&by&seaa Judyati; Hit. 126: na vdririd
lamentation for the dead, bewalling, mourning" ^ scr. Judja/icd 'nt ar&tma; N. 8. IS: na /li me Jud-
Jdcana.) yate bdva/i. — Part. perf pass. Juddd (v. euphon.
c. anu lugere, mlserari. N. 15. 12. B'. 2. 11. 25. — Caus. r. 83. d) purificalus, purus. N. 19. l4. Dr. 7. 7. —
id. Mali. 2. 9524. Caus. purificare, lustrare. N. 17. 10: junarada j'od'a-
fsiq,*'^'* — '^t^sil.
389
palagendrnd ay ilb ih ut a\ 117. 9: madanam api
gundir v i s e s ay ani i.
C.vi fnef. prati: prativisista insignitus, egregius,
praestanlisslmus. C. abl. praestantior. Mah. l.'i6S i.
3- r5T'^ -^'^ "^- ?■'"'• ^'* -• ■"■' caus.
4. |l^f(J iii V. sds.
|U|^ sistd V. siJ et sns.
f^CZT stsya (rad. sds suff. /a) part. fut. pass. r.sds.
Subst. m. dlscipulus.
JJJ^ j/' 2. atm. (anom. v. gr. 313. 449. 50*)) 1) jacere.
Mah. 4. &2G: pancdd ikan satan tacca nihatan
tatra bdralaX mahdv anam iva ccinnan sisjrS;
R. Schi, II. 9. IS: sesvd 'nantarhitdjrdn tvam
b umdu\^.V2. 27: s ajrn nain upavistan va stitaii
vd; 14.3: dadarsa ndgard y dnaii saydnaii kun-
4alikTtain. Eliam par. Mah.5.63: n»Aa'a vd majd
tarvi sis yanti v asud dlale. Etiam cl. 1 par.
Mah. 3. 1215: sayel. 2) dormlre. H. 1. 3l: se 'yam
bumdu parisrdntd sete; 1. 36. 37. 2. II: gacca
gdnihi ki nv ete sirate vanam nsritdli; 1":
dadar s a ... pdndavdn prtayd saha saydndn
b imasena n tu gdgratam. — sayitd jacens, dor-
miens. Mah. 1. 2yl9. — Caus. sdydydmi pono.
R. Schl. II. 66. 16: tdi/adrdnydn tu sacivdiH
'sdyitan nardd ipam. (Gr. y.£liJ.Cll, KsTcai = scr.
sese, y.siTai = scr. 6'c'te', y.ci-TYj, yuj-ixa, yw-ix-/\;
lat. quies , qiiiesco; goth. he-thj6 cubiculum, liei-va
domus, In comp. Iieivn-frauja; island. vet. Iiei-mr do-
raus; germ. vet. hai-m, hei-m; angl. home, v. Graff 4.
9-1 i et 705; germ. vet. Ai'-ivo conjux, maritus, hi-wa
uxor, hijan, hiivjnn nubere, Graff 3. 1063 [cf. gr.
CMOITI?, axoiT"/]?], hi-rdt connublum, nostrum Ileiralh;
lit. se-tra tugurium, kie-ma vlcus.)
c. ati 1) dormiendo allquem superare, antecellere, allo
plus dormlre, cum acc. Mah. -3. 1^6S6: aham pa-
tin na 'tisnye nd 'tyasni nd 'tibusaye, 2) SU-
perare In universum. Rag . o. li: pdrvdn mahd-
bdga tayd 'li.siii; Batt. 8. I: atya.serata ta-
dvigan na s itp arridrka indrut dli.
c. ad'i 1) Incubare, c. acc. loci. R. Schl. II. 88. 12: Idr-
sin rdgavall sayydm adisiti. 2) indormlre,
cum acc. ioci. Rag . 5. 2S: adiiisyi ... pradosi
ratan ragtili.
c.prati exadversum cubare vel dormire. Mah. 3. 16300:
pratisisyi galanid in vidivat kusasanstari.
Etlam par. Mah. 3. l639S: pratisisydmi.
C. sam dubitare. Ilit. 116. 2: na hi sansayituii
kurydt (nisl legendum s aiis ay itam). Vld. s aiisaya,
sansayita.
1. «Jl l^ sik 1. atm. (sicani K. siki sarpi V.) hu-
mectare, Irrigare, ire. Vld. stk, sik et cf. sic.
2. JTTT^-»'^ ■• et 10. par. (amarie K. dmarsi sikiV.)
tolerare, perferre, tangere, irrigare. Vid. 2. sik
et cf. suk.
S]\d^\j sikdra m. (r. sik s. ara) pluvia tenuls. Am. —
karasikara aqua quae elephantl probosclde conti-
netur. Eliam oralsso kara id. Rltu-S. 1. 15: udga-
tas ikardmb asd dantinali.
JJIiy sigra celer, velox. N. 15. 6. — sigram adv.
cito, celeriter. II. 4. 5S.
Jjlfj sila (ut vldetur, a r. s'ydi q. v., suff. part. perf. pass.
la, cf. sisird) 1) frigldus. B'. 2. ll. 2) n. frlgns.
Hit. 80. 16.
STtrTrTT ■f ''«'" f- (a ^ ita frlgldus, s. id^ frlgus. HIt.31.5.
SUrltn^ ^'tala (a slta s. I a) frlgidus. N. 13. 4.
STTr^IT •* '''^'''■" ni. (e sit et kdra faciens, v. citkdra)
voluptatem exprimens murmuratio. Ur. 68. 2.
iJTT^ sib' 1. atm. {katt'ane) glorlarl.
(^||IJ| sirnd v. snr (jr/').
Jjyrf Jirsa n. caput. N. 5. 5. Cf. siras.
^' ^TT^tT ^'^ '• psr. {samdddu) medltari.
2. UTTrrf ^'l 10. par. 1) ire, adlre, vlsltare (cf. j'<7/, sil)
Gita-G. 7. 1: nisi gahanam api silitarn.
2) induere. 1. c. 5. U: silaya nilanicolam. 3) CO-
38$
TSf^rfy sir6d'i — %q^^i,s'.
e cer = scr.siras et vic-s a vincio, ejecta nasali,
sicut in conjux a conjungo.)
ftfjTfy' sir6d'i m. (e siras et d i tenens, sustentans, a
r. d'd s. j ) cervix. Am. ; v. praec.
mrrix^ sirorulia m. (iii capite crescens, e siras
et ruha crescens, v. euph. r. 76*') capiilus. II. 2. 6.
K)j^r| -i''/ 6. par. (uncc) spicas colligere. Vid. sq. et
cf. JiV.
jX|>r| Ji'/" ni- (i". .s'/'/ s. o, nisi j'// denoin. a si/a) agri
tonsi reliqua stipiila, spica. IMan. 3. lOO (schol. /u«a-
keddrases ad anydni sil dli.
i^MT ^'^^ ^- lapisj saxum, petra. A. 9. 2-1. (Cf. lat.
si/ex, hib. c/ac/t, c/oc/i lapis.)
\k\ C<"Tl f' (^ •y'/a signo fem. /) sagitta. Rag . 7. 62.
liiitTll^ST si/occaya m. (e .yi/a et uccaja a r. c/ col-
ligere, praef. ut s. a) nions. N. 12. 37. A. 9. 7.
TOT^q" si/pd n. opificium, ars. N. 15. 4.
'RTcf •»"■« adj. prosper, faustus, secundus. N. 24. 4o.
Sa. 6. 41 rectus de via. N. 20. 17. siva subst. n.
felicitas, prosperitas. A. 5. 19. siva m. deus Sivus.
[^[ojl Jiva f. 1) dea Siva, Sivi uxor. 2) canis aureus
(shacal). S.i. 5. 75.
fSTfcT ■*"" "1- Sivis, nomen regis ciijusdani. S.i. 2. 17.
Collective hujiis regis posteri. Dr. 8. 3 (v. gr. 579).
f^fSTT ■f '•*"■» (forma redupl., ut videtur, a r. sydi, cf,
s/la) 1) adj. frigidus. 2) subst. m. frlgus. Mcg . 81.
fsrf^TTt^ sisirdnsu m. (frigidos radios habens,
Bah. e sisird et ansu) luna. Ur.92. 12; v.himdns u.
Tjmr sisu, ved. Jisu m. (ut videtur, forma redupl. a
rad. svi crescere, abjecto i, mutato v in u) 1) in-
fans, parvulus, parvula. lu. 1. 27. 2) pullus, calulus.
Ur. 91. 10.
1. TJjrn' sis 1. par. (/liiisdfdm K. vade V.) ferire,
laedere, occidere. Cf. sas, sas et sds sgf. h.
2. THTCT sis 7. par. relinqiiere. Pass. relinqui, reliquum
esse, restare. Mah. 3. 2070: na tasya (na-
lasja) ddsd na r at 6 na b rdtd na ca b dnd avd/i
... sis y anti sma. — sistd relictus, rcliqiius. N.9.3;
sisid /<? damay anty ekd sarvam anyag gilam
mayd; 13. 35. B'. 4. 31. — yud'i sisye in pugna
resto, i. e. cado, pereo, sicut germanice dicitur im
Kampfe bleiben. Mali. 2. 196'1: avd/isye vd sri-
yan hitdn sisy^ vd ni/iato yudi/i. — Caus. (se-
cundum grainmaticos cl. 10) reliquum facere, relinquere.
Mah 3. 1/(760: gdncltvad anvd vrkn d ar as ca . . .
na sesayetdn yudi satrus^ndm. — ni/isesita
(Bah. e nis et sesita relictuin, reliqiiiae) relicti, re-
liquiarum expers, non relictus. R. Schl. I. 65. 6: ni/i-
sesite ^nne.
c. ava pass. relinqui, reliquum esse, restare. B . 7. 2. —
avasisfa relictus, reliqiius. N. 8. 5.
c. ava praef. sam caus. reliquum facere, relinquere.
Mah. 1. 6337.
c. ut: uccista relictus, reliquus. N. 13. 68. Man.ll. 26.
c. nis V. sinipl. caus.
c.pari caus. reliquum facere. Rag . 12. 79-
c. t'i 1) discernere, distinguere. Pass. discerni, distingui.
Rag . 17. 62: tasya dandav ato dandali (schoi.
siiinyan) svadehdn na vyasiiyata (schol. na
'b idyata). 2) praeferre, meliorem habere, pluris
aesliuiare, c. acc. et inslr. Mah. 3. 14735: bdnupra-
brtibiscdi 'tdn visinasfica kesava/i. Pass.
melioreni haberi, majoris aeslimari, ciim abl. vcl instr.
B . 5. 2: karmas anny dsdt karmayogo visis-
yate; 12. 12: sreyo hi gndnam abydsdg grid-
ndd dydnan visisyate; Br. 2. 24: ya gndis ta-
p6bi/i . . . visisyate striya bartur nilyam
priya/iite. stitiH. — Absol. inslgniri, inslgnitum,
exlmlum esse. Mah. 1. 29l6: gundir apsaras dn
divydir menake tvan visis y ase. — visisfa in-
slgnitus, egregius, praestantissimus. N. 1. 31. — Caus.
superare. Mali.3. 16449: rdvanis tu yadd ndi 'nari
visesayati sdyakdi/i; Mr. 19. 4: kin tvam pa-
ddir mama paddni vis e s ay anti vyd/i 'va ydsi
fs]r^siL-s — fr^^^rj^j sirodard.
383
opes affer (nobis)". Parl. perf. pass. j;V« {nisita sai\- c. upa (nisi il praef. upa) osculari. Batl. 17. 95:
sita) tani liuc quam ad s6 referri polest; a Pan. jinlrddaii/ upAsiiigai (y.grd c.d praef. upa).
(yil. 4. ''ll) refertur ad s6 q. v. TIT^ ■>'''&' 2. atm. (scribitur sig, gr. 110"') tinnire.
C. san/ in dial. ved. excilare, incitare. Rgv. 102. 10: Ji nil.iA.A: g anfd/i .^'isiugiri. — \ld. s'in gitd.
tvdiii ugrain avas^ s ans' i.< /iiias i ,,te borrendum TST^ singa m., Y5P^ singd f. (r. siiig s. a fem. a)
ad opem nobis ferendam excitamus". tinnimentum.
lyi^ siks l.atm. interdum par. (nihil aliud quam desld. TSTT^TfT ■^"'g'''" (a iinga vcl singd s.ita) 1) tin-
radicis sak., v. gr. 490) discere. Man. 2. 20: svan nitu praeditus, tiiiniens. Rag'. 9. 36. 2) n. tinnitus.
svan caritvuA iihseran; Mah. 1. 6326: katan Ur. 65. S.
drondt . .. s arv dst idnf asiksata; A.4.29: siksa TU\7^ ■*'/ '• psr- (anddare) despicere, parvi aestimare.
m^ bavanan gatvd sarvdnjr astrdni. Part.praes. Cf. sif
atm. siksdna pro siksamdna. A. 4. 57 (v. gramm. TSTfT •>''" V- ■>'' ^^ •"'•
533). — Caus. docere cum 2. acc. Mah. 1. 523S: fsrffT ^^'' C"' vldetur, a r. si s. ti) 1) albus. 2) niger.
drSnd &r guii am . . . ranasiksdm asiksay at. Am.: sitt d av alamicakdu. Vid. sq.
Pass. c. .Tcc. rei. In. 3. II: ja siksito nrtyagundn. TSTTrT^TTI^ sitikant a ra. (nigrum colluni habens.
c. anu caus. docere. INIah. 1. 5761.
c. ofiV caus. id. Mah. 1. S033.
c. upa discere. In. 3. 3. N. 21. 33. A. 1. 12.
j^rf^T ■^'^■'" f- (3 siks q. v. , s. d) doctrina, scientia,
disciplina. Mah. 1. 523S.
TSTWTTT siksdiia v. siks.
[^HjHJ^" sikanda m. pavonis cauda. Am.
Bah. e slli niger et kantd) 1) pavo, v. niiakanf'a.
2) cognomen Sivi.
TSTTd^'J6'^ sitikanfaka (a praec. s.ka) nigrum col-
lum habens. Ur. 88. l4.
fSTfstcT ■>''''/« laxus, relaxus, solutus. Mcg'. 69. Cf.
s ra t j sl at ^ s I a t a.
yrjJT sira n. caput, v. sq.
f^|l^U^=t) sikandaka m. (a praec. s. Arn) 1) id. 2) cin- f^Tg iirnj n. caput. In.2. 1.9. 5.20. (Forlasse siras
nus in vertice. Ur. 87. 7 infr.
rS.1 Isl I tI3^T •* il< unifin m. (a sik anda s. in) pavo.
T5TT?r7 sikara ni. n. cacumen. N. 12. 'll.
|i^Hc(|j,-l i/A- arin m. (a praec. s. /") mons. B. 10. 23.
TSTTWlTTnr sikarini f. (feni. praec.) lac coagulatum cum
saccharo et condlraentis mixtum. Ur. 42. 7 infr.
(1^11511 sikd, ved. Ukd f. 1) cacumen, vertex. 2) crista,
praesertim pavonis crista. 3) cinnus in vertice.
Mcg'. 89. 4) flarama. N. 11. 36. Dr. 2. 1. (Cf. hib.
sigh „a hill, hillock".)
e saras, debilitato a in / sicut in pitdr -tr q. v.;
cf. gr. aaoa, y.SDag, y.aavisv, lat. cranium, cere-brum,
quod capite ferlur, niutato / in b, v. gr. comp. 18,
cer-vix , v. s ird d ard, .sirddi; crinis, v. sirasiga,
kesa, siroruha; cornu, y.sriiga; fortasse crista
primltive in capite stans, ita ut cri-sla = scr.si-
ralista; fortasse calva e carva; goth. Afairne/ calva,
haurn cornu; germ. vct. hirni cerebrum, horn cornu;
\'\\.. karczei ni. pl. jubae equorum, serai m. pl. setae;
hib. ceann caput, fortasse per assim. e cearn.)
|<(IH=)r^.s''Ari/i m. (a praec. s. in) 1) pavo. Ur. 88. l6. fsiiftHsT -^irasiga m. (in capite natus, c loc.sirasi
2) ignis. Ur. 25. 4 infr. et ga) capilhis.
|y|<- siiig 1. par. (dg^rdne; scribilur sig\ gr. 110"') fsTTT^TT ■^'''dd'ard f. (e slras et liara ferens in fem.)
odorari, olfacere. cervix. Ilem.; v. sq. (Sic lat. cer-vi.v explicari potest
49"
38G
5rTc^ sald — % *'•
5j[^fjj sd'ld f. 1) domus, casa, receptaculum. Dr. 3. 9.
N. 21. 29. 2) slabulum. N. 19. 11. 21. 6.
u[|j^yj jti/tn (a s'd'/d s. in) praeditus, in fine compp.
Sa. 5. 45.
yiicH^M ■^^/iholra m. (e sd/i et hotrci) nom. pr.
N. -19. 2S.
Tjry^fjjjr?! sd/ma/i m. f. nomen arborls, Wils. „the silk
cotton tree, bombax heptaphyllum". Am.
5J|rfjq^]' sd/ina/i f. id. Hit. 9. 4.
m-r^f^ sd/va m. plur. nomen regionis (Wils.: tbe in-
habitants of ihe central division of India. Hem. 4. 23).
Sa. 2. 7. 7. 3.
S,||^Gli| ^a/veya m. plur. nonien regionis. Dr. 1. 6.
1. JJIcf sdva adj. (a sava corpus mortuuni, s. a) mor-
tuus. Sa. 5. 6l.
2. 'ij^llQJ sdva m. pullus, catulus.
(^lll^cf) sdva/ia m. id. Hit. 18. 10.
(j||jjj(-[ sdsvaia (f. -/, a sasvat semper, s. o) sempi-
ternus. H. 2. 21.
1. Srrn" ^as 2. par. {Hs gr.327. 381°'. 546. 563; part.
fut. pass. sisya., etiam idsya, part. perf. pass.
sisfd, gerund. sisfvd et sdsitvd) 1) jubere.
Rag . 15. 79: kuru ni/isansayan /6/iam ... ity
asdt (v. gr. 291). Cum acc. pers. Mah. 1. 97: sa-
sdsa sisyam, 2) regere. N.26. 3S: puna/i sasdsa
tad rdgyam\ Rag . 19. 57: rdgno rdgyan vidi-
vad asisat. 3) docere c. acc. pers. et rel. B . 2. 7:
s dd i mdm\ Batt. 6. \Q: yatra tdpasdn d arman
suti/csna/i sdsti. 4) punlre. Man. 4. 175: sisydn-
sca (schol. anu s ds aniy d)i) sisydd darmt!na\
8. 191: tdv ubdu cduravac cdsydu\ Ur. 81. 2
infr.: esd -sparddt sdsantya/i. 5) atm. in dial.
ved. Implorare. Bgv. 30. 10: tan tvd vayam ...
sdsma/ie. — Caus. punlre. Hit. 65. IS: /iuffinlca
sdsitd\ Man. 4. 175: sdsayit. (Cf. sans^
c.anu 1) jubere. R. Schl. II. 15. 26. 36. 2'i. 81. 11.
Mah. 4. 169: anvasdsan na/cu/aii /cunttputro
yudisfira/i {^anvas dsat pro anvas dl , cf. gr.
327). 2) regere. Mah. 1. 4l24: svardgyam anva-
sdt\ 2. 179: rdsfran tavd 'nusdsant i mantri-
na/i (pro -sati, v. gr. 327). 3) docere. A. 1. 9:
pite 'va putrdn anusisy acdi 'tdn\ Man. 6. 86.
4) dicere, alloqui. Mah. 1. 3SS4: putram ... anva-
sdt\ 4. 9S: nacd 'nusisydd rdgdnam aprccan-
tam. 5) punlre. Man. 11. 99.
c.anu praef. jam regere. N. 12. 49.
c. d 1) jubere. B att. 6. 4: ra/csdnsi ralcsitum si-
tdm dsisat. 2) dicere, narrare. B'att. 6. 27: dyd-
d an vrttan / a/csmandyd "sisan mahat. —
Vid. 2. sds praef. d.
c.pra 1) jubere. Mah. 2. 2'l33: r&gan hiii /caravd-
mas teprasddy asmdn tvam isvara/i\ R. Scbl.
I. 20. IS. 2) regere. N. 12. 91. Etlam cl. 1. Mah. 3.
136S: mahim prasdset\ 202-i : /crtsndm prasd-
sema vasund ardm\ 102S3: prtiviii /crtsndm
prasdset.
2. OT[^ ■*«•* 2. atm. c.d fausta precarl aiicul. Man.3.S0:
rsaya/i pitaro devd/i ... dsdsate /cutum-
bibyas tebyaVi. Precarl, optare alicul aliquld.
Mah. 3. 12'(30: mdtarancdi 'va socdnii . . . yd
'smd/can nityam dsdsti ma/iattvam\ R. Schl. II.
6.3: dsdsyd "tmana/i priyam. Etiam par. A.5. 19:
sivam dsdsla me. — Vld. dsls et 2.sans praef. d.
JJI^r^l sdsana n. (r. sds s. ana) jussus, dictum, prae-
ceptum. N. 2. 10. 26. 9.
5.111 MfTIT "fT ^(^^itdr -tr n. (r. sds s.tdr tr) doml-
nator, Imperator. Sak. 16. 4.
jjjKj sdstra n. (r. sds s. tra) 1) praeceptum, dogma.
B . 15. 20. 2) liber, quo aliqua res, disclpllna, ars tra-
ditur. N. 19. 31.
TJJT si 5. par. atm. acuere. In dial. ved. cl. 3 producta
vocali. 1) acuere. Rgv. 55. 1: sisite vagran ti-
gase\ Si.. 7 : sis' ihi rdya dbara „alacres redde (nos),
■S\fi[\7{Jasin — jjTrFf sdla.
385
5rf5T*~L'"' ■" " "'• (Ispore praeditiis, a sasd lepus,
S. in) Itina.
JJJ^ffl jaifa/ adv. seraper, perpetuo.
UIM sas 1. par. (^vade) ferire, laeJere, occidere. Cf.
J as.
Ti|(^q sasfid, v&d. sdspa n. gramen recens. Rag . 2. 2G.
(Cf lat. caespes.)
1. IJT^ sas 1. par. ferire, occidere. Mah. 3. 163S: dd-
naidli saslds Ivajfd.
C. iJ id. R. Scld. I. 13. 35: visdndir visasdsdi 'nan
tribili. N. 11. 28.
2. 5TFT sas 3.par. (svapne) dormire. Cf. sas, sarisl,
saiis /.
yr^H sastd part. perf pass. radd. saris el sas.
■WTBf sdstra n. (r.i. sas s.tra) l)telum(in universum).
2) sagitta. B\ 1. 20. N. 11. 28.
OT^Jf sasjd n. (r. saris s.ja) fructus. Am. Cf. sasjrd.
Q|m^ sdka m. herba. Hit. 20. 9.
^n^r ^"■^ '• P^''" (»'/"/''«") occupare, complecti, im-
plere. Cf. sldk'.
■DiHgH sdk d f. (ut vldetur, a r. sdk s. a in fem.) ramus.
Dr. 2. 1. (Lit. sakii id., russ. sul^ id., liib. g^cag- id.)
il I Isi I ^U I ■>"^' "'".''o <» ni- (c praec. et rnrga animal)
simia. N. 12. bS.
SliiyH-'"^ i- (« m. (a sdkd ranius, s. /«) drbor.
Jl| I >' sdd 1. par. {sldgdjdm K. sldge\.) laudare.
*^Vid. 3. sa/.
pi|i ^ sdf'fa n. (a sata s.fa) falsitas, pravitas.
jrmj sdna m., 5J1TTI]' sdni f. (ut videtur, a r. ^o acuere,
S. tia vel ana, mutato n in n, v. gr. 353) 1) cos.
2) lapis Lvdius. Ani. (Angl. hone cos, island. vet.
heinn, anglo-sax. hwnan lapidare.)
illrl^'*^ ^^takumb a n. (secundum Wils. a sata-
kumba, quod nomen montis esse dicitur, s.a) aurum,
5J[fT^i^fH*T?T Jafo^wib amdjra (a praec. s.majra)
aureus. A. 9. 2i.
TTJJfJJ] .$' a / «/ caus. r. sad.
li\\Cj, sddd m. 1) granien recens. Am. 2) lutum, cocnum.
Am. (Lit. suda^s lutum, coenum; lilb. caidhe „dirt,
a blamlsh", cnidheaclt „polluted".)
5jJ^T?J sddvald (a praec. abjecto o, s.vala) gramlne
recenti praeditus. Ur. 61. 3.
JTTJT sd7t par. ;itm. sisdrisdmi, sisdris^ (proprie
forma desid. pro s isdrisdmi, sisdris^, v. gr.491)
acuere.
0| Ifl s dnt d V. s am.
jjjpfj sdnti f. (r. sam s. ti) placatio, tranquillitas.
N. 26. S. Dr. 7. 11. B'. 2. 6G.
J^]''^^!" sdntv 10. par. (denom. a sq.) i. q. santv.
()||.f.Qj sdntva m. (iit videtur, forma anom. a T.sam
s. tva) blandimentum, consolalio. Vid. sdntva.
rjiiq sdpa m. (r. sap exsecrarl, s. a) exsecratio, male-
dictio. In. 5. 53. Su. 2. 15.
jjTjlj^ j'«/(n (r. si jacere, dormire, s. in) qui jacet
vel dorniit, jacere vel dormire assuevlt, in fine conip.
H. 1. 34.
JTJT sdr 10. par. (ddurba/je) debilem esse. Cf.
sdr.
ij\\jA sdraiigd v. sdraii gd.
5jjTg~ sdrada (fem. -/, a sardd s. a) 1) autumnalis.
N. 13. 4-i: candralekd sdradi; Lass. 91. 15: sam-
piirnasdrad aka/dnid ikdntavaktrd. 2) recens.
3) non sibl confidens, modestus, pudlbundus. Am.
2JJ7jr sdrira (a sartrd corpus, s. a) corporalis. B .17. l'l.
(^l I i- sdriigd (a sriiga s. a) 1) corneus. 2) n. arcus,
praesertlm Slvi arcus.
jjjfeTj j'ar/ig(n m. (a praec. s.in) cognomen Sivl. Am.
u 1 1 ^ ,-f I sdrduld ni. tigris. N. 12. 129. In fine conipp.
princeps, optimus. N. 13. 4i. Vii.rsabd. (Fortasse
gr. ~usdcg, TVilDOaXl?, lat. pardus, parda/is, lit. pardas,
e y.usdsg etc.)
o||r<-i sdla m. 1) nomen arboris. Su. 4. 6. N. 12. 3.
2) nomen piscis (Wils.: a sort of gilt bead, Sparus
spilotus). H. 2. 18.
49
384 517 sara — 5T5rr^ Sasdiika.
r , ,
JJT dara (r. sar [,f.r] findere, rumpere, s. a) 1) m. sa- 2. J7|"rj" 5!^?^ sard srd 1. par. atm. (unde K. A/^-
eitta. Dr. 5. 19. 8. l6. 2) n. aqua. dan^ V.) madidum esse, humectari.
nn y I Jarana n. (ut videtur, a perJita r.sar Jr ire, 3. JTfiif SLff:^ J^ard srd 10. par. (prahasan^) irri-
cf jar ;tr, jV/ et v. visa^ vesman) 1) domus. dere.
r
Ur. 35. 2. 2) refiigium, perfugium, tutela, praesidium. Ijj^ sarb 1. par. (hinse galdu) ferire, laedere, occi-
N. 5. 15. 35. 12. 119. dere, ire. Cf. sarb, sarp srp.
JJTUTJ .sardn/a (a praec. s./a, V. gr..582) qui refugium, ^\^\r\^sdrTnan n. (ut videtur, a r. yar \s f\ s. man)
tutelam praebet. N. 12. 42. Sa. 1. 2. felicllas, gaudium. In. 3. 9. 11. Dr. 8. 23.
... •"
jTTg- sardd f. (ut mihi videtur, e sara aqua et d pro ^joj sarv 1. par. (hitise) ferire, laedere, occidere.
da dans a r. dd abjecta vocali, sicut e. c. in dadmds JfcT sarva m. cognomen Sivi.
damus pro daddmas , v. sq. et varsd) 1) autumnus. 5Tcf7T sarvart f. nox. Sa. 5. 66.
A. 9. 21. 2) annus. N. 26. 25. A. 2. 17. fticfmTT ^"-rvdni (a sarva s. ana in fem.) Sivi uxor.
11 1 \ ^, I saradd f. (ut mibi videtur, e jara et da dans 1. OTrrf -f ' !• ^tm. (calani K. calanS slrt&u V.)
in fem.) i. q. praec. ire, se movere, vacillare, sternere. Cf. cal, sal.
OT7f>j saradi m. (e sara sagilla et di tenens, v. isudi) 2. il\rr\ ^"^ '• P^''- (gatdu, vigi) ire, currere. Vid.
pbaretra. l. sal et sval.
Wfjy[ sarnbd ni. animalls species. Dr. 4. 13. Wilson: 3. yj^ sal lO.atm. sdldjre (sldge) laudare. Ci.sdd,
1) a fabulous anlmal, supposed to bave elgbt legs and 2. sat^ 3. saf .
to inbabit particularly tbe snowy mountalns. Am. JJ^FJVf Ja/ai a m. locusta. A. 7. 24. yxA. sarab d.
2) a young elepbant. 3) a monkey in Rama's army. ^J^^T salb' l.atm. (kattane) gloriari.
Med. 4) a camel. 5) a grassbopper. Am. 6) a locust. gj^JJ salyd ni. n. (r. sal s. ya) sagitta. Ur. 4. 2 infr.
(Vid. salab a et cf. gr. napafiog.) (Hib. cail „a spear, javelin".)
ij|i[d sarava m. (e sara aqua et at;a tuens, a r. av !^\^d({\ sallakl f. arboris specles. Wils. „tbe gum ali-
s. a) 1) operculum. 2) patina. Ur. 46. 5. banum tree, Boswellia thurifera". Ur. 69. 4.
ilWIHH sardsana n.(sagittarum conjectionem ba- ^T^ sav 1. par. (gatdu K. vikdre V.) ire, mutare.
bens, e .fnra sagitla et a.sana conjectlo) arcus.A. 5.25. i^|cj sava m. n. cadaver. Am.
JTTTT sarird n. (r. sar \sf\ s. ira) corpus. 5]cTc<T -^"^^l" varlus, versicolor. Am.
xjTTjfTfl jarirjn m. (corpus hab.ens, i. e. inbabitans, il\y\ ^<^' 1. par. salire. Vid. seq. (Lit. ioA:-//, slav.
a praec. s. in) anima. B\ 2. 18. (Cf. rfe/iin.) .fAraAr-a-/j saltare.)
jT^R-Tj iar^ara f. 1) glarea. 2) saccharum; Wils.: ,,CIa- jjj^ sasd m. (r. sas s. a) lepus. (Germ. vet. Aojo,
yed or candled sugar". (Cf gr. %«At^, (Taay^ao, anglo-sax. hara, lit. kiJkis, zuikis , russ. 3B,eU,'h
crrtJCVftOOC; lat. calx, calculus, saccharum.) saez'.)
Tpr^nj^^isarkardvant (a praec. s.vant vat) glareo- 5J5J^ sasaka m. (a praec. s. ka) id. Hit. 67.
sus. Am. Tjj"5j\jT jajadara m. (leporem gerens, e sasd et
1- jnyj 5T^ sard' srd' 1. atm. (sabdakuts dydm K. d'ara) luna. Am.
parde\.) pedere. — Caus. vel cl. 10 praef. yi)||.i sasdiika m.(^ah.e sasd et a/;A:a nota, signum)
at;a oppedere. Man. 8. 282. CLpard. luna. A. 1. 11 (cf. .j'a/jn et sasadara).
5rPL*«"» — STi; i^) sar {sr).
383
tranquillare. Mali. 1. 6577: pu sp&yud am ... upa-
i&maja kaly&tyi &lmad&nena. 2) occidere, inler-
ficere. Mah. 3. 8i'il: agastyini ^ha vdtdpiK kim-
artam upasdmitali.
c. ni caus. nisdmaydmi 1) videre, conspicere. R. Sclil.
I. 2. 6: akardamam idan ttrtan nisuma y a.
Gerund. nisdmya et nisamya (v. caiis. rad. simpl.
V. praef. ni) videre, conspicere. (Cf. golli. gaurnja
observo, vldco.)
TJJfJ sama m. (r. sam s. a) tranqiiiilitas, praesertim
animi, libertas ab animi coramotionibus. N. 6. 10.
r,'. 10. 4.
JTTrof samb 1. par. (galclu) ire, se movcre. — 10. par.
{samband e) ligare, alligare. C(. s amb.
samdydmi); R. Schl. I. 6!). 18: rdgavdu putrdu !l\t-cii sambara m. Sambarus Daitjus.
nisdmya; II. 46. IS: prakrtts td nisdmya; JJJf saya (t. st s. a) jacens, dormicns, in fine compp.
Mah.l. 1137: nisdmya te duUk am idam; N.26. 6: Vid. galis aya, hrccaya.
nisamyd 'ta haya gnasya liiigdni; A. 10. 57. 5S: 3?J?JfT sdyana n. (r. .5/ jacere, dormire) lectus. In. 5. 3.
r&udr dstranisp is t dn . . . nisamya; R. Schl. II. 5]ZfITf saydnd v. st (gr. 533).
52. l4: saratam rndn nisamydi ^karn. 2) audire. ST^ZfT ^"^y" f- (r. j/ s.yd, v. gr. 560) 1) aclio jacendi
R. Schl. II. 57. 21: tad vdkyari rdgastrtridn ni- vel dormiendi. N. 2. 4. B\ 11. 42. 2) cubile, lectus.
sdmayan. Gerund. nisamya. lir. 3. 1: taydr Hit. 33. II.
dulik'itayor vdkyam . . . nis amya; R. Schl. I. 2. 17. JTfT (5j) ^ " r (•*'/) 9- par. srndmi (gr. S^.j"' et 94°')
II. 44. 25. 52. 4. 66. lO. Rag . 2. 6l.
c.ni praef. f j caus. audire. (jex\mA.vinis amya. In.5.62.
c. ni praef. sam caus. id. Mah. 2. 165S: sannisamy a.
c.pari caus. paris amaydmi sedare. Gita-G. 7. 20:
paris arnita m,
c.pra i. q. sinipl. R. Schl. II. 40. 33: pduragand-
srubir ab y av ahitarn prasasdma mahtragali;
Mah. 2. 1944: prasdmya baratarsaba. — pra-
sdnta sedatus. N. 26. 3l. A. 9. 3l. — Caus. pra-
samaydmi 1) sedare, tranquillare, extinguere. Mah.
3. 1297S: pravisto mdnus an dihan sarvam
prasamaydiny aham; Mah. 1. S156: prasamit ali
k dtxdavi havyav dhanali. Interficere, occidere.
Mah. 3. 2031. Expugnare. K.^i.Zb: prasdmya na-
garam (producta vocali, v. praef. upa et ni).
c. sam i. q. simpl. R. Schl. II. 66. l; tarn agnim iva
sarisdntam. Caus.sedare, tranquillare. R.Schl.II. 9S.1:
laksmariaii krd d amurc itari rdmali s ansama-
ydmdsa.
2. JJTrr sam 10. par. atm. sdmdydrni, sdmdyi {dlo-
cani K. dloci V.; proprie caus. rad. 1. sarn.
rumpcre, dlrumpere, diffringere. Pzss. s try i
(gr. 453). Mah. 3. 591: patid dydur himavdn
stryit (c. term. par. v. gr. 446). Part. perf. pass.
strnd. Mah. 1. 6'lS5: vagram dasadd sata-
(fdcdi^va tac cirrian vrtramurd ani; N. 13. 9:
nagdgrdd iva strridndn sriigdrtdm patatdri
ksitdu; H. 1. IS: s trnaparrjap al di rdgan ba-
hugulmaksupdir drumdill. Cf. 4. kur (kf), gr.
)i?MW; de X£lDU) v. karl krt.
c. pari pass. i. q. pass. simpl. Mah. 1. S2S3: nab asali
paris tryatali {= -stryarndriasya , v. gr. 532);
3. 11 1 11 : mahdgirili ... samanfdf paryastryata.
c. vi pass. i. q. pass. simpl. R. Schl. II. 78. 17: bdrxdarn
prfivydn tad vyastryata; I. 25. 12: vyasir-
yanla sarirdt svdt sarvag dtrdrii; Dr. 7. 19:
vis tryanttn ndvam ivd ^rnavdnti (de part. vi-
stryant v. gr. 532); Su. 2. IS: vis trnakalasdili.
Dissolvi, destrui, everti, perire. Mah. 1.3726: vyastr-
yata tatd rd.ifraii ksaydir ndndvid dili; N. 13.
17: rafnardsir vistrrid Syarn; Hit. 119. 4: diva-
brdhmananindako vistryati svayam.
382
T[^(^:^^[Jana7cdis — ■sjT\Jam.
ui^eh^ sanakdis adv. (instr. pl. ab iniisitato sanaka^
quod «ierivalur a sann [y.sandis'\ suff. Ara) lente,
tarde, paulatim, grailatim. N. 17. 13.
jrrjja sandis adv. (instr. ab inusitato sana) lente,
tarde. In. 2. 2l. H. 2. 22. 4. 26. Su. 4. 10.
1. JTTfJ sap 1. par. atm..l)atni. jurare. Man. 8. 110:
vasistascd 'pi sapal an sipe pdiyav ani
ddpdjrdmi.1 cf. etiam givdpdyami p. 153 an-
not.)
C.abi dicere. Man. 6. 82: yad itad abisabditam.
Nominare. Mah. 1. 39-7: daksasya duhitd yd ta
surabi'ty abisabditd.
c. sam dicere, loqui. Mah. 1. 3215: ayam eti 'ti safi-
s abdya.
nrpe (loc. pro dat.); R. Schi. II. 75. 40: sapatdiK ^\o<\ ^dbda m. sonus, clamor, strepitus. II. 4. 21. Br.1.3.
kastdili s apamdnam ... baralam ... kdusalyd Su. 1. 32. (Vid. sap.)
vdkyam ahravit. Cum instr. rei vc! pers. per quam 1. JJJf^ sam /(. par. s dmydmi (gr. 303) sedari, tran-
quis jurat. G at. 22 ; R. Schl. II. 21. 16: salyena
d anusdcdi 'va dattene 'stena te sape\ II. 11. S :
tena rdmena kdikeyi sape te vacan akriydm;
34. /i7. 48. 21. Mah. 1. 51 78. 2) par. atm. raaledicere,
exsecrari. In. 5. 48: sasdpd 't d danangayam;
N.20. 34: kupitd ma 'sapat; Mah. 1. 45S3: tasmdt
tv&m apy alian sape\ 3. 351: putran te sap-
syate. — Absol. R. Schl. I. 58. 8: sepuli parama-
saiikruddds canddlatvaii gamisyasi, —— Caus.
sdpdydmi jurare jubeo. Man. 8. 113. (Fortasse sap
primitive dicere, loqui signlficavit, cf. sdbda sonus,
quod fortasse e sap-\-da dans ; V^.cubhais „an oath",
cublias „a word, a promise", cab ,,a mouth".)
c. ab^i maledicere, exsecrari. R. Schl. II. 49. 48: tvdm
abisapsye ^haii suduHkam atiddrunam.
2. JJJ'^ ^ap 4. par. atm. i. q. 1. sap.
JJCfgf sapdla m. (r. sap s. ata) jusjurandum.
jjtff sap a n. ungula (equi). Am. (Germ. vet. Auo/,
island. vet. et anglo-sax. hof.)
5frjn" sap ara m., j^jlJ^M sapari f. piscis species. (Wils.
a sort of carp, Cyprinus chrysoparius). Am.
JJT^T" sabd 10. par. sabddydmi (ut videtur, denom. a
seq.) dicere. Mah. 3. l4400: sannAn tu prava-
ran tasya strsdndm iha s abdyati. — Caus.
sahddpdydmi facio ut quis vocetur, advocetur, ar-
cesso. R. Schl. II. 59. 7: yadi mdn rdmall pu-
nali sabddpayit. (Vid. sap et cf. caus. r. dd^
quillari, placari, extingui. Glta-G.7.4l: sdmyalu
dihaddhali; I\ag.2. l4: sas dma vrstyd ^pi vind
davdgni/i; Man.2. 94: na gdtu kdmaK kdmdndm
upahogina sdmyati; Mah. 2. 1936: sdmya md
sucaK; Rag . 7. 3: samatsaro Spi sasdma tina
ksitipdlalokaK. — sdntd 1) sedatus, pacatus, tran-
quillus, placidus. H.1.49: sdntdrcir iva pdvakaK;
Hit. 80. 21: sdnti pdniyatoyi; N. 12. 112: j«-
sdntatoydm ... hradinim; 24. 53: sdntagvard;
Sa. 6. 18: sdntdydn disi. 2) interfectus (v. caus.).
Mah. 1. 7523: diityd sdntaK purocanaK, — Caus.
samdy drni 1) sedare, tranquillare, domare, extinguere.
Mah.3.72: mdnas an (dulikari) s amayct tasmdg
gndnend ^gnim ivd ^mbund; Hit.24.6: sutaptam
api pdniyan samayaty iva pdvakam. 2) occi-
dere, interficere. Mah. 3. l4620: s6 iyan tvayd
mahdbdho samito diva kantakaK. (Hib. ja/nA
„pleasant, still, calm, tranquil"; lit. kenciu, kenteju
patior, tolero, kancia dolor, kantrtis patiens, tolerans,
pa-kintu patientiam adhibeo, v.sdnti; fortasse nostrum
san-f-t., inserto / [v. gr. comp. 96], rautata gutturali
in sib.; germ. vet. samft, angl. jo/f; fortasse etiam
germ. vet. sumjan tardare [nostrum sdumeri^, sumig
negligens; island. vet. sems tardatio; gr. y.ciyL-vw,
KYlXew. Cf. ksam.)
c. upa i. q. simpl. Mah. 3. 72 et 1003: no ''pasdmyati
mi manali. — Caus. upas dmaydmi 1) sedare.
5177 safa — 3fpr sad.
381
TlfTJ" sata (r. 1. sat s. o) falsus, fallax, pravus. Ilit. 67.
10: satani mitram. (Ilib. .fa//j „evil", saith „vulgar,
vile, despicable, iil".)
5jnT *'"■.' !• par- (diine) dare.
5|TT[ sana n. cannabis. (Cf. gr. xavm.Olc, lat. cannabis,
lit. kandpe, russ. konopla^ liib. canaib., island. vet. Iianp^
anglo-sax. hanep, germ. vet. hanaf.)
ui n_^ san^ 1. atm. (rugdjrdm K. s aiig aru goH V.;
scribitur ^arf, gr. 110"') aegrotare, colligere, coa-
cervare. Cf. i. j'a/.
jnjlK" sandd m. eunucbus. Am. Scribitur etiam satid a.
ui^ .ca^a n. (ut roihi videtur, mutilatum e dasata a
dasan decem, v. gr. comp. 320. annot.) centum.
sata m. nisi satd f. N. 15. 5: satari satdK. (Lat.
centum, gr. £->caTOV [e pro ei/ unum], lit. simta-s m.,
slav. J/o n., hib. ceat, cambro-brit. cant, armor. kant.)
i^ld^ri satakratu m. (centuni sacrificia habens,
Bah. e jo/a et krdtu) cognomen Indri.
•^rrr^m\[\y^Sf^^\-^atagunddikarn. adv. (e s ataguna
centies [e satd et gund q. v.] et adikam supra,
plus) plus quam centies. H. 4. 49.
OTvryrffTITT satagunita (a sat aguna centies \Jatd -\-
gund q. V.] s. ita) centies repetitus. Ur. 51. 19.
lilriWl ^otagni f. (centenos occidens, e satd cen-
tum elg ni fem. vocisg-na occidens) teli species. A. 6. l6.
■CTfT^j s a e a d d adv. (a sald s.dd, v. gr. 239) cen-
tupliciter, In centum ffusta, in centum partes; e. c.
Jatadd cettum in centum partes findere. A. 7.21. 29.
JJIrl^^'il*^L ^ "^"saii g as as (e satasaiiga [s at d -|-
saiiga turba] centum complectens turba, snK.sas)
centenatim. In. 1. 35. A. 10. 23.
■m^^^^^ satapatra n. (cen ti folius, Bah. e satd et
pdtra folium) lotus flos.
7i|-.^n^ sataputra (e satd et putrd filius, liber) cen-
tuni filios vel liberos habens.
Wrm^stdl ^ataputrdtd f. (a praec. &.td) abstractura
praecedenlis, i. e. centum filiorum possessio. Sa. 5. 53.
y f^jl^f, I s at ahradd f. (IJah. e satd et hrada radius
luminis) fulmen. Ur. 70. 7.
t^ljj sdtru ra. (fortasse a caus. r. sad [sdid/dmi caedo]
s. ru vel tru abjecta radicis littera finali) hostis.
5J3J"^7J satrungaya m. (hostem vincens, e sdtru
in acc. et gajrd, V. gr. 575 suff. a) nom. pr. Dr.2. li.
TjJ^ff^^lsatrutds adv. (e sdtru s. tas) ab boste vel
hostibus (v. gr. 584. 38). N. 14. IS.
1. JJT^ sad 1. par. (gatdu; nonnisi cum d occurrere
dicitur) ire. — Caus. ducere, popellere. Pan. VII.
3. A2: gdft s ddafati gopdlaU. (Q{. pad.)
2. J7T7 ^ad in tempp. spec. atra. in ceteris par. (a gram-
maticis referlur ad cl. 1 et 6, sequitur autem nor-
mara classis 4, ita tamen ut anomale conson. fin. ante
syllabani jra abjiciatur et o producatur in <', quod ex d
ortum esse censeo in analogia cum passivis ul dijrdte
datur pro ddjate [v. gr. 447], ita si jati pro sd-
yate. Quod attinet ad omissam radicis litteram fina-
lera, siyate convenit cum gdjrate nascitur pro
ganyat e, gr. 305. Vera radicis forma iat esse
videtur, unde caus. s dtdydmi e generali reg. expli-
cari posset; cf. etiam nomen abstractum sdtana apud
Wils., quod non a s6 sed a sat deduxerim; ita sdta
quo radix sad a Vop. explicatur) cadere, perlre.
B att. 17. 77: as lyata nrmdrisdddm balari su-
gr IV av dd it am (schol. Gay. avasannarn, B ar.
avasddam pr dpt am). — Caus. s dtdydmi (gr. 471)
facere ut alq. cadat, caedere. R. Schl. I. 66. 10: ro-
rdiigdni rnahdrhdni danusd sdtaydmi vah\
II. 43. 16. 96.52. N. 20. 13: sdtayitvd vib'itakam\
14: s dtayisye vib itakam; 23: sdtaydmdsa tatt
drumarn. (C(.pad,pat, Isit. cado.)
c.pra caus. facere ut alq. cadat. Mah. 1.5561: dndmya
p alit dri sdkdrn pakv arn pakvam prasdtayet.
c. vi caus. discutere, disjicere. Mah. 3. 11971.
c. sam caus. facere ut alq. cadat. jMah.3. S65: vagram
udy amya tdii sarvdn parvatdn samasdtayam.
380 ■mm sakti - 515 *«/'•
= scr. sdkrlas e sakartas; \\\h. senchraith „iAl\\, (^to visankis(ds ^Titl. mM. Z , sic. Mah. 3. 10356:
dirt ", cac „anim.il excremenl", cflcacA „dirly, filthy", p a r y a s aii k i t drn [sic legendum pro -t£\ pro
cacoirn „1 gO to 81001"; lat. caco, gr. KCCiiKaU).) -stdtn.)
TTrra^ iakti f. (r. .sa/t posse, s. ti) 1) potestas, facultas, c. sam siispicari. Mah. 4. 56S.
vis. S.i. 2. 17. 5. 4. 2) lancea ferrea. In. 1. 4. (Hib. W^ saiikara m. cognonien ^ivi.
ceach-t V. r. sak.) 5TST -""'^" f- (r. saiik s. d) 1) suspicio, conjectura.
Tfl^ jfoA-/u m. n. farina. (Wils.: According to some IS. 24. 3. Sa. 6. 4. 2) dubitatio. N. 24. 39.
aulhorities only m. pl. [saktavali^^. The povi^der or ■^J^^J\;^i^;^saiikitamanas (Bah. e saiikita et ma-
flour of barley and other grain, first fried and then nas mens) timentem vel suspicantem mentem habens.
ground). Hit. 114. 22: saktub'utaU sdravali; In. 5. 18.
115. 2. 7: saktusdrava. '^\\.^r\J a ii k i n (r. saiik s. in) suspicans. Ur. 80. 1 infr.
JTc^ sakya (part. fut. pass. r. sak) possibilis; v. s ak. 5T3^ saiikii m. (r. saiik s. u) 1) timor. 2) acus. 3) pa-
Tjj^ sakrd m. (ut videtur, a r. sak posse, s. ra) cogno- lus, stipes. 4) jaculum, pilum. 6) piscis species (Wils.:
men Indri. the scate fish).
mW salik l.atm. (scribitur sak, gr.llO"') 1) suspicari, -^J^^^^ saiikukarrfa (Bah. e praec. et kdrna auris)
opinari. N.23. 1: saiikamdnd nalan tam; 23.28: 1) adj. jaculo vel palo similes aures babens. H. 2. /(■
tvdii ganafi saiiketa ddsatali; H. 3. 15: t dm 2) subst. m. asinus.
... punskdmdn saiikamdnan. 2) timere. N. 9. 31 : -^J^^saiik^d m. n. concha. B'. 1. 12: saiik'am accus.,
kimartam biru saiikasi. — saiikitd suspicans, 13: ja/ii'a« nom. pl. m. (Gr. Koyxo?, KO^yyji); lat.
timens. N. 12. 32. In. 5. 18. (saiik primitive pos- concha; fortasse hib. j//g^c, sligean id., per metath. e
sibile habere slgnificaverit; a sak posse inserta Jj/g-e, mutatis liquidis n et /, v. gr. comp. 20.)
nasali; cf. lat. cunctari; goth. iiugjan cogitare, opinari, ^-cf sac 1. atm. {vyaktd/dn vdciK. vdci V.) loqui,
putare; germ. vet. Aug^u animus, intellectus, sensus, distincte loqui. Cf. \.suc.
hugjan cogitare, recordari, considerare.) SJ^ ^"^'' *• Sacia, Indri uxor.
C. ai'i' dubitare. M. 34; nd 'b'isaiikjam idancd 'pi JJJ^ sanc \. Alm. {gat du; scribitur joc, v. gr. 110"')
vacanam. «■"e, se movere.
C.d par. atm. timere. Man. 7. 188: yatasca b'ayam 1. IIJ^ s af l.far.(ru gdvisaranagatyavasddan^su
dsalikct tato vistdrayed balam; R. Schl. I. 90. K- ^dde sirne gatdu rugiV.) aegrotare, dif-
15: matto na ddsam dsaiiki/i; I. 1. 39: dJarika- fringi, ire, perire, considere, tabescere. Ctsand.
mdnasca punaK pduragdnapaddgamam; 2. Tjl^ i at \(i.^\.m. sdtdy e (sldg' e)\z\x^aT^. Cf.S.saf',
N. 13. 30: dsalikamdnd tat pdpam. — dsankita scid, Z.sal.
mctutus. R. Schl. I. 65. 15: yat tad dsahkitam 1. T^J^ s at' \.^aT.(kditav e^^.vadaklesakditavSy.)
pdpam. fallere, decipere, laedere,occidere, vexare; y.safa.
c.pari suspicari. N.24.26: na mdm arhasi kaly dna 2. Tj^^^saf lO.par. sdfdydmi (saAskdragatyoK K.
dosina parisaiikitum. dlasyi! gatyas aiiskrt a satiskrte V.) oraatum
cvi dubitare. Mah. 1. 2966: gdnd'arvardks asdu esse, ire, pigrum esse, inornatum esse. CLsui.
(tivdhdu) ksatre darmydu tdu md visaiikifdh 3. ^^ia/ 10. rUra. i. q. 2. saf.
lij^^sans — 5f?jrfL.y «/>•./•/.
379
2. ITJTT saris I. alni. interdum par. {icc&y&jn K. aiisi
V.; scribitur sas, gr. 110"') cupere, desnlerare,
fausta precari. {y\A.sas praef. d et cf. pers.^^»XM.(_y3»
kds-ten cupere, velle, rogare, ^'_)-> kdli-em cupio
elc; hib. j«n/ „greediness, covetousness, cupidity, lust",
santaighim „1 desire, covet, lust" v. Pictet p. 64; lat.
censeo, v. praef d sgf. 3.)
c. <J 1) cupere, desiderare. Mah. 1. TllS: kurupravl-
rdn dsans amdnaK ... gagdm tdm b drgav a-
karmas dldn yatrd "sate te kurupr av irdK \
3. i7l7l: jrddd urn dsaiisati nitjram pd/gun^na.
2) sperare. Br. 1. 29: yoyd dduhitragdhl lokdn
dsanse; Mah. 3. 13647: dsansati hi putresu pitd
...jasaK. Cum dat. Mah. 1. l4S: nd "sanse vi-
gaydya. Cum infin. R. Schl. II. 12. 70: na... ciran
glvitum dsanse. atm. Dr. 5. 5: getum dsansas i
darmardgam. 3) creJere, putare, c.yadi. R. Schl.
II. 51. l4: kdusaly dcdi 'va rd gdca tat di 'va ga-
nani mama nd "sansi yadi givanti; II. 86. 15:
nd "sanse yadi te sarve gtveyuK.
M\^J^f.\saixs m (r. safis s. in) dicens, indicans, nuntians.
Ur. 69. 15. Sak. 46. 15.
2)11^-4 sanst 2. par. (scribitur sast, v. gr. 110"') dor-
mire. V id. 2. s as.
nT3r sak 5. par. et 4. par. .itm. posse, valere. H. 1. 6:
ganturicdi 'ta na saknumaK; R. Schl. I. 20. 1:
na hi saknoli ... s amdpluii kratum; Br. 1. 21:
na hi saksydmi kijicana parit y aktum aham
bandum; 27: parity aktun na sakydmi b drydin;
28: kuta iva parity aktun sutaA s akydmi;
N.11.6: sakyase td giraK salydK kartum mayi;
A. 3. SL: nacdi ^nam asakan hantum. Cum loc.
abstracti in ana loco infin. R. Schl. I. 66. 19: na
sekur grahani tasya d anusaK; N. 7. 10: suhr-
ddn na tu kas cana niv drarii Sb avac caktd
dtvyamdnam. Participia in ta sunt saktd et
sakitd, quorum prius aclive cum sgf.potens, alterum
passlve usurp,ilur. Br. 2. S. N. 7. 10. H. 4. 33. — Pass.
impers. M.ih. 1. 667S: stiyatdh yadi sakyati.—
Notetur passivi usus iu constructione cum infin., quippe
qu! passiva forma careat, ita ut passivam vim verbo
auxiliari exprimere necesse sit. Dicitur e. c. nd "har-
tuh sakyati (N. 20. 5) quasi latlne dleas afferre
nequitur ad exprimendum non afferri potest.
Part. fut. pass. sdkya saepissime in hujusmodi con-
structionibus invenitur, e. c. In.1.17. 2. -i. II. 1.3 3. i7.
Etlam part. praet. sakitd. H. 4. 33: apanituuca
yatitd nacdi 'va sakitd mayd. Dicitur etiam
sdkya pro gituh sakya qui vinci potcst, vincendus.
Dr. 5. 12. — Desid. siks correptum e sisaks, v.
gr. 490. (Vid. siks et cf. hib. ceach-t „power, enii-
nence" = scr. sakti, v. Pictet p. 63. Fortasse lat.
co-nd-ri e coc-na-ri, ita ut nd respondcat characleri
nonae classis et graeco v/j in verbls ut oajU-V/;-,ui;
queo; cf. ne-fjui-nnnt apud Fest. cum scr. sak-nu-
vunti; island. vet. Aag^-r dexter, hagna prodesse, hoegja
nioderare [Grimm. 2.12 n. 96]; gr. x/xu?, v. Pott.l. 233.
Benfey 2. l60.)
S,l^li/ sdkata m.n. currus. HIt.24.S: sakataminata.').
\Ad^\(j\i s akat dra ctlam (^jc^, (.^ |r-j sakntdla nom. pr.
(Wils. „the mlnister of Nanda"). Hit. 61. 20.
ij I c^, rr] sdkala m. n. pars, portio, frustum. Rag . 2. 46:
sakaldni.
j^r^r^sakdn v. sdkrt.
jjgTT^' sakuna m. ( fortasse a r. sak s. unad. una)
1) avis species (Wils.: eilher the Indlan vulture or
the common kite [Falco cheela]; it is also applled
to the Pondicherry eagle). N. 9. 12. 2) avis in
universum.
(j I d^ \i\ sakuni 1) i. q. praec. Mah. 3. IOi37. 2) nora.
pr. In. 1. 4. (Cf lat. ciconia.)
■^}^^f^^sdkrt n. (sakdn v. gr.l89, gr. conip. 152 not. ')
excrementum,' stercus. (Fortasse gr. KCTTScg e kskjs^,
lat. stercus , slercor-is fortasse pcr metatb. e secnri-is
■ 48*
378
p[Uy vrana — ■^^^jaiis.
^tjf vrana iii. ii. viiliius. (Vid. 2. vran et cf. vrasc.)
l^(x\ ^'""f" "i- "■ (fortasse a r. var vr eligere, trans-
posito var in vra, suff. ia) votum, devotio, pletas.
S.i. 4. 3. 6. B'. 6. l4. N. 5. 21. 13. 69. In. 4. 7. Saepe
in fine compos. Bali , e. c. pativratd erga conjugem
pietatem, devotionem habens, conjugi devota, addicta.
N. 10. li. 13. 43. devavrata diis addictus. B'. 9. 25.
drd avrata firnia vota liabens, votorum tenax.
B\7. 2S. 9. i4.
^J{J vrasc 6. par. (cedane K. cidi V.; in tempp.
spec. corripitur in varsc vrsc; part. perf. pass.
vrknd) scindere, abscindere. B alt. 14.77: vavrascuH;
9. 4l: vrascttvd ... apatay at tariin.
C.ava id. Rgv. ol. 7: vrscd salror ava visvdni
vrstyd „frange inimici cunct.is vires".
C.a atm. id. Rgv. 27. 13: md gydyasaK safisam
avrksi ,,nunquam optimi (cujusque dei) laudem in-
terrumpam".
c. r» id. Rgv. 61. 10: vivrscad vagrena vrtram
indraU; 32.5: skand dris i 'v a kulis end vivrknd
„arbores quasi securi caesae".
^T »"■' 4. atm. et 9. par. (yarani K. vrtydm V.) eli-
gere. Cf. var vr.
^ 12" vrid 4. par. pudore affici. vrtditd pudibundus.
N. 7. 18. Sa. 1. 35.
^TTFT vris 1. et 10. par. (vadi) pulsare, occidere. Cf.
V rus.
^[S vrud 6. par. (saAvrtisatihatima^^anSsu) te-
gere, colligere, accumuiare, mergi.
ZAk\ vriis 1. et 10. par. i. q. vris.
CfT ''/' 9- por vlind mi (darani K. gatydn vrtydm
V.) tenere, ire, eligere. Cf vri.
C|^ vleks 10. par. (drsi) videre.
JJ\ S.
ni j Haec littera orta est e A: et respondet graeco K, lat. c,
lit. Aret i, slav.Aret j, hib.c, ck et j; germ./^; v. gr.c. 21.87.
1. 5TFT ■'""•^ ^- ?•""■ interdum atm. 1) dicerc, indicare,
narrare. N.13.53: sansa me kd 'si kasya vd;
12. 35: nalan yadi na s ans as i\ 12. 126: yadi
gdnita nrpatiii ksipran s aiis ata me priyam;
R. Schl. II. 68. 8: mdcd 'smdi pitararn mrtam
bavantaH sarisisuH; Su. 3. 11: sundopasunda-
yoK karma . . . sasaris ire. 2) laudare. B . 5. 1:
punar yo g arica safisasi; Mah. 2. 229S: sasarisur
drdupadin tatra kuts anto d rtardsfragam.
(Cf. sds. Slav. san-li loquitur, gr. comp. 484 annot.;
fortasse Wi. sakgu dico, loqiior, litteris transpositis e
kasau; ita etiam germ. vet. sagin dicere; anglo-sax.
sagan.^ sccgan, cum g pro k, quod pro scr. s = k ex-
speclaveris. Cf etiam SANG canere [v. Graff. 6. 9l],
nisi pertinet ad svan, gr. comp. 803. Pottius huc
refert lat. cano [v. kvan^, Cas-menac, Ca-menae,
car-rnen, Qio\\\. karra , nostrum Hahn dictum est a
canendo sicut gallus, y. gar [gf\ Cum saiis con-
feratur etiam pers. QiAJ!_j.i>- kdn-den recitare, can-
tare, nisi pertinet ad kvari vel svan, v. gr. comp. 35.
De i^Jm^^j^ kds-ten cupere v. 2. s'aiis.)
c. ab i calumniari, conviciari, maledicere, objurgare, accu-
sare, criminari; ab isasta increpatus. Man. 8. 116:
V atsasyd 'b is as tasya purd brdtrd yaviyasd;
Ara. III. 1. 43: dksdritaK ksdrito ib'isaste; Man.
2. 1S5: ab^isastdns tu var^ayit; 3. 159.
c. d 1) indicare. Rag'. 1. S6. 2) implorare. Dr. 5. 12:
dsarisa ... s duv ir ardg as ya punaH pras ddam.
c.pra laudare, celebrare. N. 1. l6. 3. 16.
c.pra praef. abi id. A. 1. 6.
ciJNId vjrdgdta — irj^^rixran.
317
O^l^rfT vyAsu'" m- (caus. t. han c. d pracf. vi' s. a) ^7?!^»'/ " '" " " "• (fortasse a r. div splcndcre, ab-
percussio, perturbatio. In. 5. U. jecto d, praef. vi s.man, v.cijro, dyu, dyut, vi-
5gj^ r/^i/rn m. tigris. Dr. 8. 3. In fine composi- djrut) cocluni. In. 2. 27. 5. 15.
toruni ponitur aJ indicandum oplimuni, praestan- 1. ^TsT ^''''S 1- par. interdum ;Um. 1) ire, procedere.
tissimum. H. 1. 3.5. 4. 57.
oJJJrj v/aga m. (r. ag vel arig c. ci praef. vi s. a) dis-
simulatio. Lass. 76. 9.
pjl|.^ vyatta \. da c. d praef. t'i.
oSn^ vy&cta ra. (r. vyai s. a) venator. N. 11. 26. 29.
(Vld. t/ad'.)
5Jj]^ vyadi m. (r. d'd ponere, c. d praef. ri s. i) mor-
bus. B\ 13. S.
billiyrT ''j'"'''''« (a praec. s. itd) aegrotus. Hit. 41. 11.
gjjnTgr vy&pad f. (^T.pad c. d praef. vi) infortunium,
calamitas. Hit. 44. 5 (v. dpad, dpatti).
Q^iqji vydpdra m. (r. 2.par pr c. d praef. fi s. a)
1) opera, labor, occupalio, negotium. Hit.8.2. 49.5.7.
2) vindiciae, postulatio. Ur. 49. 10: vy dpdran vra-
gasi me sarire „corpus meum tibi vindicas".
qJJPJ^ vydyata V. \.yam c. d praef. vi.
oJfjfjjSf vydmisra (r. misr miscere, C. d praef. vi s. a)
confusus. B . 3. 2.
oi||<MIM ^'f^fdina m. (r. i.yam c.d praef ri s. a)
l)lassitudo. Sa.5.2. 2) opera, contentIo,pugna. A.3.-10.
P^|iy| vydla m. serpens. A. 2. 3. R. Scbl. II. 59. 10.
Fem. vydll Mr. 19. 4. (Cf. germ. vet. et anglo-sax.
dl anguilla.)
Q^iqf^ vyusita V. vas praef. t; i'.
QjTig' vyusfa V. vas praef. v i.
Qjrfo' vyusti {. (r. vas praef. i'i s. ti, v. gr. 575. 'Is)
felicilas. Br. 2. 22.
gq^ vyuda v. uh et vah praef ri.
5fr^ vydha m. (r. uh s. a) turba, multitudo. N. 12. 30.
^^ vyS 1. par. atm. tegere. Parl. perf. pass. vttd, v.
gr. 543.
c.pari id. parivita lectus, indutus. Rag . 15. 77.
c. sam id. safivita tectus. N. 9. 6. 13. 46.
H. 1. 7: punar asmdn updddya taldi 'va
vraga; N. 3. 9: vraga ndisada mdciram; 9. 35:
gndtin vragil; Mah. 1. 2263: vragadvam. 2) fa-
cere (v. car). Ur. 49. 10: vyd pdraA vragasi mi
sarirS du niacbst Ansprucb. (Sxi^.varg vrg
et cf. gotb. vrika, vrak, vr^hum persequi, vrakja in-
sectatio; gr. FEO^c^', gotb. wourAr/au, nostrum ^rir^,
Kubn 2. 133.)
c. anu 1) sequi. N. 13. 6t. 2) i. q. simpl. Mah. 3. S:66.
Man. 2. 24 1.
c. ariu praef. .sa/n sequi. Mab. 2. 1606.
c. d adire. N. 8. 6.
c. ut praef. prati obviam ire. Rag . 1. 90; \. gam c. ut
praef. prati.
c.pari ambulare, oberrare, buc illuc mlgrare. Man.
6. 33. 4l.
c. pra progredi, ablre, Ire. Mah. 2.2613: vandya pra-
vav ra g u/!. — Caus. In exlllum inittere. Rag . 12. 6:
rdmam prdvrdgayat.
c. sam praef. upa intrare. Man. 6. 51: dgdrain upa~
sarivragel.
2. cl j| vrag 10. p3r. V rd gdy dmi (satiskrtdu tydge
•s
K. saiiskrtdu gatdu V.) ornare, relinquere,
ire. (Vid. 1. vrag, varg vrg, varrig vi lig.)
1. rJ (Jl vran 1. par. (^sabde K. rutdu V.; scribltur
etlam bran) sonare. (Vld. ron, dran.)
2. rJIJI vran 10. par. (ut videtur, denom. a i-rana;
scrlbltur etiam bran) vulnerare. {yiA. vrana
et cf. laL vuln-us, slav. rana vulnus, llt. rona Id.,
in-roniju vulnero; bib. leon „afflIction, a wound, a
motb"; leonaim „1 wound, spraln"; fortasse etlam
nostrum lJ'un-de , germ. vet. tvun-da, ivun-ta huc per-
tinet, mutatls llquidls r et n, v. Graff. 1. S96.)
48
37G
Szrq vjap — bi||^c<1 vjrdkula.
C. d 1) i. q. simpl. Gila-G. 12. 11: pdnigdir dviddah. cJJZJ vyaya m. (r. 1. vyay s. a) 1) erogatio. Hit.77. 21.
2) jaculari. Mah. 3. 11511: dvidjd "vidya tdu 98. 17. 104. 12. 2) perditio. Hlt. 16. 4. Lass. 59. 1.
vrksdn. Mittere (sagittam). Man. 9. 43: isur yat d o?JgI' vyarla (Bah. e i/ et drta) inutilis. Ilit. 31. 1.
viddati. 3) iraponere. Catt. 20. 11: dvidyaca c?Tc<TNT ^'jr<^l'ka d. (e f i' et allkd) tormentum, cru-
sragcirn (schol. Gay. sirasy dks ipya).
C. d praef. vi vibrare. Mah. 3. 677: gaddn ciksipa
tarasd vtro vy&vidya.
c. & praef. sam id. Rag'. 16. 78.
c.pari i. q. simpl. Mah. 1. 4l02.
c.pra projlcere. R. Schl. H. 63. 3''l: tdpasam ... pra-
viddakalasodakain.
c.pra praef. vi quassare, concutere. Rag . 14. Sk: ani-
la vipravidd d.
c.prati i. q. slmpl. A. 3. 26. 7. 22.
GtlCr ^yP '0. par. vydpdydmi (^ksayi, ut videtur,
caus. radicis /' praef. vi, vld. i praef. ad i caus.;
V. etlam r. vyay et Westerg. s. r. j) destruere.
bi| y i I rl vy apagata v. gam c. o/?a praef. vi.
cZmrSTSr vyapdsraya m. (r. jrj ire, c. 4 praef. vi -\-
apa) abitlo, dlscessus. B'. 18. 56 In fine Bah.
bijfH^flf ''/"* icdra m. (r. car c. ab i praef. vi) offen-
sio, violatlo, transgresslo, peccatura. Hlt. 82. 22.
'^m'^^^Tj[\Yir\vyabicdrin (r. car c. ab i praef. vi s. in)
ciatus. Am. HI. 4. 12: piddrte ipi vyaltkafi sydt;
Hit. 70. 1.
bilcJMIiM ^'fo^f^-^dya m. (r. anom. sd c. ava praef. vi
s.ya) 1) consiiium, decretum. Br. 2. 32. Sa. 4. 6.
2) opera, labor, studium. N. 24. 20.
oSfcI^rTSf»! ^J'""^'*'^/'" (^ praec. s. j«) consilio, de-
creto vel opera, labore, studio praeditus. B\ 45. 11.
46. 15.
bi|c|IM^<MIIH ^J^^^^osisydmi v. s6 C. ava praef. vi.
0<!.|cll^<i|ld '1'favastiti f. (t. st d stare, esse, C. ava
praef. vi s. ti) actio standi, manendi, persistendi ia
alq. r. B'. 16. 1.
OildO^U ^'J"^"^'"'''^ m. (t. har hr c. ava praef. fi s.a)
1) vitae ratio, vitae consuetudo, mores. Hlt. 18. 21.
73. 22. 2) usus, consuetudo, mos. Hit. 87. 15.
oilHH vyasana n. (^T. as conjlcere, s. ana) 1) ne-
quitia, vita dissoluta. Hit. 8. 17. 36. lO; v. sq. 2) cala-
mltas. N. 7. 13. Hlt. 71. 5. 3) attentlo, intentio, ani-
mus attentus. Hit. 13. 22.
offendens, vlolans, transgredlens, peccans. — vyabi- Qjfg^y^^^ t</aj«nt/d f. (a sq. s. ia)abstractum sequentis.
cdririt quae adulterio violat conjugem. Hlt. 5. 12. Hlt. 94. 3.
oJjy vyabrja (Bah. e vi et abrd nubes) vacuus a nu-
blbus. N. 17. 11.
!• Ofjtf ''^yoy l.par. atm. et lO.par. vy dydmi, vydye,
vyaydydmi (gatdu; ut vldetur, ex i praef. vi,
V. avyaya et vyap) erogare, expendere (pecuniam).
Hit. 61. 3: ksudram dyam andlocya vyayamd-
bi|HI»~l»"l vyasanln (a vyasana s. in) 1) dissolutus,
llbidlnosus, nequam (Wils. ,,addlcted to evil practices,
as to gaming, drinklng, wenchlng"). Hit.62.l4; avya-
sanin Hit. 83. 22. 2) infellx, infortunatus, calamitosus.
Qi|^(-j vyasta (part. perf pass. r. as praef. vi) turbatus,
perturbatus, confusus. Hit. 102. 7.
naH svavdncajd; 60. 10: kdditan vyayitam o?T^ vyasu (Bah. e vi et dsu spiritus vitalis, vita)
avad'iritanca (mdnsam); 98. 17. vltae expers, raortuus. N. 11. 39.
C. a/>a negare. Man.8.60: />.ri/a.r tv apavyayamdnaK. C<Ml^yU| vydkarana n.{T.kar kr cdpTaef.vis.ana)
2. ^J^ vyay 10. fZT. vydydydmi (ksepe K. nudi\.; gramraatlca. Up. 20.
ut videtur, caus. r. i praef. vi; v. 1. vyay et oill^^H vydku/a (r. kul c. d praef. vi s. a) i. q. dkula.
vyap) conjicere, mittere. N. 16. 15. Dr. 8. 44.
^jrpq- vdisasa — ^rj^vjad".
375
^ U I ^ vdt-s as a n. (a visasa [^r.sas praef. t'j s. a] S. a)
caedes, clades. N. 13. 20. 36.
j^]^if vdisjra m. (a 2. vis s.jra) i. q. vis.
d^dUI vdisravana m. (secundum Wils. derivalura
anomal. a visravas Kuvcri patre) Kuvurus, di-
viliarum deus. N. 13. 23.
qJ ^ I r-| i vdisv dnara (a visvdnara [ylsva producto
a et ndra] s. a) cognomen Agnis.
Q^q^ vdis ajnjra n. (a visama difficilis, S.^K") diffi-
cultas, miseria. N. 9. 20.
CJ^iUId vdilnava (a visnu s. o) ad Visnum pertinens.
A. 4. 30.
5Jf^ vyakta (part. perf. pass. a r. ang praef. kj mani-
festare, s. fa, v. gr. 548) clarus, manifestus, visibilis.
B\8.20. — vyaktam adv. manifesto, certe. Br.1.33.
Sa. 5. 92.
oJfj^ vyakti f. (r. ang praef. t'i' manifestare, s. ^j)
manifestatio, visibilitas. B\ 7. 23. 10. l4.
gjfjT vjagra (Bah, e vi et dgra) consternatus, per-
turbatus.
jj^ jI^I vyagana n. (r. o^ se movcre, praef. vi s. ana)
flabellum. In. 2. 17.
Q^o^^l vyatigana n. ( r. nn^ praef. tw' manifestare,
s. ana) 1) consonans littera. Sa. 5. 25. 2) barba.
Br. 1. 28.
b<yid5tlM ''/'J''^''""" 11. (r. kram c. a<j' praef. t'j'
transgredi, s. a) transgresslo, peccatum. In. o. 43.
OfJSr f/«' 1. atm. interdum par. (praet. redupl. i'j'«'/a^ <;,
V. gr. 417; duKk ab ayacalan^) agitari, commo-
veri, perturbari (dolore vel timore). N. 16. 21: imdm
... drstvd mamd 'pi vjatate mana/i; 22. 23:
hrdajan vjrat itancd "stt; 12. 118: tvdn drstvd
vyatitdli smS 'ha; Sa. 5. 46; santS na sldanti
na vjrat ant^; A. 7. 12: tato me vjrat itam ma-
naK\ B. 11. 3''l: md vjratistd yud yasv a\ 14. 2:
pralaye na vyatanti; Mali. 3. 717: vrs nayo
b agnas ahkal pd vivyatuH (v. gr. 417). — Caus.
agitare, commovere, perturbare. B. 2. 15: yat\ hi na
vyatayanty eti ... s6 Smrlalvdya kalpati.
(Cf. mant , mat , ratione habit;'i, litteras m et v facile
inter se mutari; golh. tviiho commoveo, agilo; de lat.
qualio V. put , kunt.)
c.pra i. q. simpl. B. 11. i5: bayina pravyatitam
mano m c' ; 11. 20. 23. 2 i. B. Scbl. II. 18. -il: pra-
vivyat e rd g d.
c.pra praef. jo/n id. R. Schl. I. 38. 16.
oJfgff vyatd f. (r.vyat s. d) permotio (ariimi), per-
turbatio. Br. 2. 3. B\ 11. 49.
^JrJ vyad 4. par. interdum atm. vidydmi (v. gr. 305.
417. 436. 457. 546. 563) perforare, ferire, vulne-
rare (praesertim sagittis). Mah. 3. 709: vivydda
hrdayam patri; 1. 7004: vidyita ya idan laks-
yam; 2.94S: sas Irdiscd 'pi na vidyati; Dr. 8. 13:
tam ... vdnina vivydd 6 'rasi; Sa. 6. 5: kusa-
kanfakavidd diigdu. (Vid. r^^^drf a venator et cf.
%'ad\ vdd'; h\h. Jiadliacltd „hunting", fiadhach ,,veni-
son'^ fiadhaighe ,,a huntsman";y?a<fA „a deet\ fiadhail
„a wild", fiadhanta „fierce, savage, ferocious" cet.;
anglo-sax. vccdhan venari; germ. vet. tveidanon venari,
pascere, pasci; n>eideman, nostrum ff^eidmann; island.
vet. veldhi venatio; fortasse lat. venor e ved-ttor.)
c. artu 1) perforare, ferire, vulnerare post alium. Man.
9. 43: ttasyati 'Sitll ... viddani anuvid yal aH.
2) dislinguere, besetzen. Rag . 13. 5i: indranildir
muktdmay I yastir ivd 'nuvidd d (schol. gum-
p'itd).
c.apa abjicere, dejicere, projicere. Dr. 6. 21: purd
smasdni srag ivd 'pavid yati (sic ed. Calc. pro
j't' d 'pavidyati); R. Schl. II. 94. 24: mrdildscd
'pavidd dsca ... kamalasragali; trop. negligere.
Man. 11. 4l: agnihotry apavidyd 'gnin brdh-
m ati a li.
c. apa praef. ti' dejicere, evertere. Dr. 8. 4S: pravisyd
"sratnapadam vyapa vidd avrs ig atam.
314 dq^i'<i^* — cnfTCgPT^ vuisampajana.
c. vari id. llil. 17. 17: riiss"^''''' parivestitaH; ^\r. iiQ. \2 (uhi vaidurydni = ^tact. verfurid-iii
Mah. 1. 1S02. — Caus. iJ. I.lit. 53. 17. Mah. 3. 124o3. legendum).
i:.pra id. Mah. 3. 10047: pravistito r6mab'iK. %^vdidya m. I. (a vidjrd scientia, s. a) 1) vir doctus,
c. sam caus. id. Mah. 3. 12SS9: payodd nah^astalan eruditus, sciens, sapiens. Br.2.1. 2)raedicus. \\.(ivida
saiives tariivd. *•/") Vedorum gnarus, Vedorum praecepta sequens.
%g v^s 1. par. isatdu) ire; se movere. W^ vdidjuta (a vidjul s. a) fulmineus. Ur. 90. 11.
-^ ' STcIoZI vdid avya n. (a vidavd vidua, s.y-a) viduitas.
^<j*> vih i.atni. (y^ro/a/n^K. ja/«i? V.) operam dare, ^ ^
*v Vid. avdid avya.
adniti. j^..^ , , . ^ , r ' r t \
— X cT^T?! vdideja (a videya \t. dd praef. vi %. y a\ s. a)
3"^ vehl 1. par. i. q. vSll et l. tt?/.
^vv, '^ ^ stultus. Am.
1. cf la/ l.par. {sosani K. joie V.) siccari. Rgv.-V. ^jq^j^j t-d j/ia/^/a (a nomine matris vinatd Kasyapi
67. S (v. Westerg. s. r. vd): na vdyanti vdn tara- uxore) cognoraen Ganidi (v. garuifa)- Su. 2. 17.
noyaH. (Cf. v d et v. gr. 353. 354.) B'. 10. 30.
2. ^ f^j' 1) quidem, nempe. N. 26. 5. S. 23. 2) sane, ^g^^f f«i>a///a n. (a t//ar/a s../a, v. gr. 581) inuti-
vere, certe. N. 24. 35. 26. 13. 3) vero. N. 24. 6. litas. Ur.29. 1 (ubi f di/ar//am lcgendum, v. annot).
4) si. Hit. 48. 8: ye parddtnatan ydtds te vdi cRTIrST ''«'>^'/« "• (a vijdta s.jra) impudentia.
Sivanti mrtaU kS. 5) cxplet. Sa. 5. 63. ^ vaira n. (a vird heros s. a) inimicitia. B'. 11. 55.
Q=^jj- vdiklavya n. (a viklava commotus, contur- cRTTT vdirdsa n. (a virdga vacuus ab affectibus, a
batus, s.ya) commotio, conturbatio (animi). N.23. 23. cupidine, s. o) libertas ab affectibus, a cupidine, a de-
^IjIIH^ vdilcdnasa m. anachoreta. Su. 3. 5. siderio. B. 6. 35.
^[^-^ vdicitrya n.(avicitra s./a) varietas. Hit.3.4. QjfT^tdiVln (a vdira s. in) inimicus.
^g|^.fj vdisayantd m. (a vigayant vincens, s. a) %^^^x^ vdirupya n. (a viriipa deformis, i.ya) de-
vexillum, praeserlim Indri vcxilhmi. In. 1. S. formitas.
^Sl?Tf%^ vdisayantika m. (a praec. s. jAra) vexilia- ^-^U\ rl I vdirupydtd f. (a praec. s.td) id. N. 19. 33.
rius. Am. SJTTxlfrT vdirocani m. (a virocana Virocanus,
bisl^Pd^i vdigayantikd f. (fem. praec, nisi a viga- Prahladi fiiius, s. j) Vairocanis, Virocani filius.
yant vincens, suff. jio in fem.) 1) nomen plantae, A. 8. 19.
Aescbynomene sesban. Am. 2) vexillum. ^c<T^?T vdilaksya u. (a vilaksa s.ya) perturbatio,
^f^]-^ vditdna (a viidna s. a) sacrificah's. Sak. 43. 12. pudor. Ur. 31. 15: savdilaksyam.
^rllM^ t;djVd/ji:a m. (a vildla [^ldla praef. tj] oIb|«rC|d ^divasvata m. (Vivasvatis filius a vi-
s. jA:a) praedicator, cantor. Ur. 93. 10. Qui cantando e vasvat nom. pr., s. o) Valvasvatus, cognomen
somno excitat regem. Am.: vditdlikd bod akdrdK. Manus et Yami.
^■^-^ vdidarba (a vidarb^^a Vidarb'a regio, s. o) cTclll^^ vdivdhika (a vivdha nuptiae, suff. jAo)
Vidarb'ensis, vdidarbt fem. cognomen Dama- nuptialis, ad nuptias spectans vel ad nuptias necessarius.
yantiae. Sa. 2. 33. 3. 1.
cfgjf t/djdur/o n. (a viddra secundum Wils. nomen cii,li-t-JI<M»-| vdisampdyana n. pr. Vaisampayanus,
montis vel urbis, s.ya) gemmae genus, lapis lazuli. Vyasi discipulus. Mah. 1. 97. 107.
cidH vctdla — ^g- rei/.
373
Qcfl^ vitala m. nonicn geniorum malonim, qui cor- c. ut i. q. simpl. N. 9. 26: udvipati mS hrdnyam.
pora mortiiorum ingrediuntur caque aniniant. Lass. c. pra id. R. Schl. II. 8. 8: hayAt pravSpl. Part.
5. 13. praes. par. Sa. 5. 9: hrdayina pravipatt.
cJtIN -"(T vijttil r -tr m. (r.vid scItc, s.tdr ^r) scicns, ^^frjfTj vipat u m. (r. vcp s. n/u) tremor. B\ 1. 29.
gnarus. 15'. 11. 3S. ^r vira m. n. corpus.
^^vitt^a V. gr.323. l-^^rT *"'' '•?"• (ff«'"" K. cJ/«^ V.) se movere,
q(^ vetrd n. (ut videtur, a r. r/ s. /rn) arundo. N.12.5. "^vacillare
^^ t>^/' I. .itm. i. q. vit. 2. c[p^ fe/ 10. par. (kalopadiii; ut videtur, denom.
g^ vida m. (r. f id scire, s. a) scripta sacra, quattuor a vila) tenipus indicare.
numero. Tria antiquissima appellanlur rc, yagus, ^^ vi/d (. 1) (ut videtur, a r.t» i/ findere).finis, limes,
sAman. Quartum est at^arvan. rlpa. N. 13. 5. Mah. 3. 12S8S. 2) (v. 2. vii) tempus.
9<i(,HI f e''^«"« f- (caus. r. rirf s. ana in fem.) dolor. Sa. 5. 6. 92. Lass. 44. 16. 79. 1 infr. Sa. 5. 92. (Lit.
Sa. 5. 2. 6. 31 (lege i;eVa«aj<J ciram). ^^/^^ sero, «'t7(/m/nr,.f serum.)
QA,I^' »'eVa«g-« m. (e veVa et a/i^a membrum) scripta g^ ^^.^^ ^ pj^j. j ^ ^ ^^.^
quae ad Vedos speclant; agunt de pronunciatione.
grammatica et prosodia, de obscuris vocabulis, de riti-
bus sacris et astrologia.
C^A |i^ viddnta m. (e vida et dnta finis) doctrina
theologica et philosophica, quae Vedls innititur.
B\ 15. 15.
y [^■v/d/, Q<n vedi {. locus sacrlficli, altare. Nal6d.l.9.
Sak. 43. 8.
^^ vid'a m. (r. vyacC correpta in vict cura guna et
S. o, y. viiana, vidin et gr. 305. 417. 457. 546)
vulneratio, perforatio. Am.
^^jTq' vidana n. (r. vyad correpta in vid cum guna
et s. ana) Id.
■^fj^oyedds m. (r. d'd praef vi cum gun.i, abjecto «,
s. aj, V. l.Did) 1) deus Brahma. Am. (v.vid'd-
tdr -tr). 2) Sivus. A. 10. 57.
^(Yrfr\^vid in (r. vyad correpta in vid c. gnna, s. /n,
y.vida, vidana) perforans. Ur. 84. 2 infr.
^rj vip l.atm. tremere. N. 5. 17: vipamdni 'dam
abravtt; 14. 15. B'. 11. 35 Part. praes. par.
la.S.AS: vipantt. (Ct.vip, vay, germ. vet. iveibon,
iveipdn fluctuare, agitari ; fortasse bibin, pibin tremere,
mutato V in b, p, nisi pertinet ad bt, bib^imi.)
cjlcjy vivt 2. atm. (kdntigativy dp t iksi papra ga-
nak ddanisu; forma redupllcata cum guna In
syllaba redupllcatlva, cf. gr. 498) deslderare, Ire, oc-
cupare, implere, conjlcere, generare, edere.
cf5J vi sa m. (r. vis s. a) 1) domus, v. sq. 2) vestis.
N. 13. 50. (Gr. ci/CO?, lat. vlcus , golh. veihs n. vicus,
ihem. veihsa, gerni. vet. ivlch m. id., nostrum PVeich-
Bild; Wl.ukis aedes rustlcae [Ruhig: „die Wohnung
auf einera Bauer-E rbe"], li^/H/n^aj pater famlllas,
uAr/n/rf^e" mater famlllas; boruss. vet. (va/j-;t)a///n heram,
matrem famlllas, Hausfrau; polon. (vies vicus.)
■^[^X{r\visman n. ( r. vis intrare, s. man) domus.
N. 21. 16. 30. In. 5. 18.
'^f^7X\ visyd f. (r. vis s.ya in fem.) meretrix. Meg . 36.
^fXjf visa m. (ut videtur, e visa, mutato s in s) vestis,
ornamentura. In. 5. 58.
3"'^ vist 1. par. clrcumdare, clrcumvolvere, vestire.
Mah. 1. 1800: b'dgina ... avistyata; Man. 1. 49:
tamasd bahurupina vis i itdh'; }iit.7.\0: vastra-
vistitaH. — Caus. id. Rag\ 11. 52: mitildA sa
vistayan ... baldHi; Mah. 1. ISOl.
c upa \. q. simpl. Mr. 218.
312
arj vrsa — ^tt^ velasa.
51TT vrsa m. (r.fori vrs irrigare [semine], s. a) taurus.
(Primitive mas in universum, v. vrsana. Ad rad.
vars vTs nunc etiam traxerim gr. «aG"'(]y, aamv,
quod supra [p. 62] minus apte cum rsnbd compara-
vinius, quod ipsum e vrsaba mulilatum esse videtur;
lat.verres, nisi pertinet ad grsfi q. v. , per assim. e
verses explicaverim ; fortasse hircus e vircus pro var-
cus, V. T vnrs rrs; lit. weriw vitulus; Tuss.vol taurus,
cum / pro r; fortasse germ. vet./nr, tliem./irTrri taurus,
mutato V in /, rs in rr per assimii.; hib. braiche „a
stag, a buffalo", v. vrlaba.)
qI (J II I vrsnna m. (r. vars vrs s. ana) scrolum, testi-
culus. Am.: musko Znd akos 6 vrs anafi. (Vid.
vars vrs, vrsa et cf gr. ooy^ic, V. Benfey 1. 329;
fortasse lat. verelrum mutilatum est e verselrum e
perdito verbo verseo =: scr. caus. varsdyami [v. gr.
comp. 109°'. 6] , ita ut proprie sit instrumentum irri-
gandi [seminej, cf. verres et v. vrJa.)
^mfyivrsan m. (qui pluit, pluviam demittit, rad.
vars vrs suff ari) cognomen dei Indri. Am.
blU"d5T vrsadvaga m. (qui taurum in vexiUo
gerit, Bah. e vrsa et d'vngd) cognomen Si vi. Am.
gnrVJ' vrsaba m. (a r. vnrs vrs s. un.id. ab a) taurus,
bos. Hit. 46. 13. (Vid. vrsa et cf. hib. braicheamh
„a stag, a buffalo".)
gTTf vrsl (. anachoretarum e Cusa gramine confecta
sedes. Sa. 3. 3.
(=j|^ vrsfi t. (r. vars vrs s. ti) pluvia. Meg\ 20. 55.
Qrj%(Tf vrJni m. (varJ vrs s. urijd. ni) 1) aries.
2) nomen Yadus prognatorum. B\ 10. 37.
blE?<j -ol vrhadasva m. (magnos equos habens,
Bah. e vrhdt et dsva) nom. pr. N. p. 3.
qTS'^ vrhdnt (nom. m. vrhan, fem. vrhatt , part.
praes. r.varh vrh crescere) niagnus. H. 2. 25. Dr. 6. 6.
(Vid. maha nt.)
H R 4-f^ I «-{ vrhaspati m. (e vrhas, quod seorsum non
invenitur et magnitudinem significare videtur, a varh
vrh crescere s. as, et pdti dominus) Vrhaspatls,
Aiigirasi fih'u$, deorum magister, etiam planeta Jupi-
ter vel ejus dominator. Sa. 2. 15. B'. 10. 24.
3" f e 1. par. 9. atm. (^tantusantdnS K. sfdtdu V.;
anom., v. gramm. 410. 431. 466. 543) texere, suere.
^gv.Gi.S: indrdfd 'rka?n ahihatya uf u/t „Indrae
hymnum propter Ahis caedem texuerunt. (Cf. uj;
lat. vieo , gr. il-TOlOV, lit. u-dis textura [= scr. dii
actio texendi], du-dziu texo; hih. _fighim „1 weave,
plait, tvfist", figh-te ,,woven, conlext" \gh = y Tou
cT^TTTiT V dy dmi^, fuaghaim „1 sew, stitch"; germ.
vet. T^'AB texere \yviba, ixab, wnbuines~\ retulerim ad
scr. vdpdyami, sicut sanscrite secundum generalem
regulam sonaret caus., pro quo anomale v dydydmi,
V. gr. 466.)
c. pra assuere, affigere. B . 7. 7: mayi sarvam idam
protan sutre manigartd iva; Mah. 1. '(316: sa
rakJibis tdir agndta?i siili proto mahdt a pdK.
Transfigere. Rag. 9. 75: Jalyaprdtam prSksya
... muniputrain {scho\. v dn{'igrena sy&tam).
^Tf v^ga m. (r. vig s. a) celeritas, impetus. H. 1. 12.
4. 18. N. 13. 9.
c\^\^^v e g a t d s adv. (a praec. s. tas) velociter.
^J\i3\^vegavant{i vega celeritas, S. vant vat) celcr.
qJmi veri 1. par. atm. (gndnacintdniJdmanS IL. ni-
Jdmane vdditrdddtiagamanagndnacintasu
V.; scribitur etiam ven) cognoscere, cogitare, audire,
instrumentum musicum sumere, ire.
Q[tj| v^ni f. (ut videtur, a t. ve s. ni pro ni) plexus
crinalis, crines in nodum collecti, praesertim viduarum
vel uxorum, quarum marlti absentes sunt. Nalod. 3. 27.
Meg . 18. 30. 80. 97.
5j|jl viriu m. arundo Bambus.
^^fj vitana n. stipendium, merces. N. 15. 6.
^j:j3^ vetasd m. arundlnis species (WIIs.: Calamus
rotang). N. 12. 112. (CLvitrd, ht.vitex, vttis,
gr. iTSCt, gerra. vet. ivida salix.)
^ira' ^'^'^^' ~ o^f^ i'.'nda.
371
^\f^ vlcim. f. unda. Ilit. 107. 7.
cOsT ''^^ '°- !'*''• ventilare, afflare. R. Sclil. II. 26. 11:
vy agiiiidb ydiiia ...vigyate nu t avd "nanam;
Gat. 15: vdfuvigita. (Cf. vig, lat, vigco.)
C. onu i. q. simpl. In. 2. 9: vdyub iscd 'nuvi gilaU.
cut id. In. 2. 2.
c. upa id. Mah. 1. 130S.
(l^yj i'/Vo n. semen. Dr. 8. 10.
Q^IIJII vind {. citiiara, lyra.
d(\^ vita V. i praef t'i, et r. vyS.
CJ IriHr^^ vitamatsara (Bah. e f/^/fl qui abiit, pro-
fectus, et matsdra invidia) profectara invidiam habens,
liber ab invidia. In. 4. S.
cJlriM'^ ^'iic^^-f^f^y^ (Bah. e vita profectus et manyu
moeror) profectum moerorem liabens, liber a moerore.
Br. 1. 6.
^t^ f // /' f. (ut videtur, a t. vi ire, s. unad. ta in fera.)
via. Sak. 45. 3. In. 2. 12.
^^fy vt dra (r. ind praef. vi s. ra ejecta nasah') clarus,
purus. Am.
Ql I \ vir 10. atra. (vikrdntdu K. sdurjre V.; ut vide-
tur, denom. a vird) fortem esse, fortitudinera, po-
tentiam ostendere. Rgv. 116. 5: tad avirayeldm
.. .aJvind ,,iilud potentiae specimen dedistis, Asvini!"
^hj vtrd 1) m. (fortasse e vdra e var vr cl. 10 vd-
rdydmi arceo) heros. Dr. 2. 7. 2) n. arundo.
^JTTJJ vtrana n. graraen fragrans (Andropogon rau-
ricatum). Am.
oTflTnTT *'''"'?' f- (s praec. s. in in fem.) nomen flumi-
nis. M. 5.
gmjy «/'rud f. (primitiva forma radicis ruh cre-
scere q. v. , praef. vi, producto j) planta repens.
Ur. 31. 4.
di\l\ virya n. (a vtrd s. ya) vis, robur, fortitudo.
In. 4. S. H. 1. L
5jJJf5J^r/V/ai'araf (a praec. s. vant vat) vi vel for-
tltudine praeditus.
^^ vuiig 1. par. {tydgii; scribitur rug-, gr. 110"') re-
linquere.
^tjjr '"".' 10. par. {ksilydin K. ; scribitur t>u/, gr.
o
110"') pcrire. Cf. t/n;, buf.
qf^ vrka m. hipus. (E varka [v. gr. 12] unde ilt.
ivilka-s, debiiitato a in »', mutato r in /; russ. volk;
goth. vulf-s, them. vulfa^ mutat.i gutt. In lab. ; gr. XvKOg
per metath. ex uXnog pro FaA^of, correpta syllaba
Fft In U; lat. lupus ex ut/ius pro ulcus; hih. breach,
brech; pers. tiij gurk, mutato t' in g^.)
cJ^+il^A^ i'.rArod«ra m. (Bah. e praec. et uddra venter)
cognomen B imi.
HttI vrksd m. (ut vldetur, a r. t» arfi rrft crescere, suff.
un:id. s a) arbor.
3"J?{J^ vrgind a. (r. varg vrg s. ina) peccatum. Am.
pj-pj vrttd V. vart vrt.
pf-p^lYf vrttdnta m. (e praec. et a'n/« finis) 1) casus,
eventus, res, res gesta, historla. N. 4. 23. Hit. 72. 17.
Ur. 86. 4 infr. Lass. 9. 9. 31. 9. 2) status, conditio.
Ur. 37. 1; V. sq.
g^J^ vrlli f. (r. f ar/ vrt s. //) 1) status, condillo,
vitae ratio, versandi, agendl ratio. Sa. 5. 46. B'. 14. IS.
Lass.39.13. 40.19. Meg.8. 91. 2) victus. Hit.36.21.
y^ f r/;-a m. Vrtrus, nomen Daityi, quem Indrus
occidit.
d 5|i(l>i vrtr asatru m. (Vrtrl inimicus, e praec. et
sdtru inlmicus) cognomen del Indrl. In. 2. 23.
Qlpjri^l i'.r//-afta/i m. (Vrtrl occisor, e vrtrd el han
occidens) cognomen dei Indri. In. 2. 26.
Hy I vrtd adv. frustra, incassum. II. 4. 13. 50.
QJ ,.J vr dd d V. V ard v rd .
oiTH^ 'T'^'^' f- (r. vard vrd crescere, s. i i) actio
crescendi, Incrementum, successus, feh'citas. M. 19.
S;i. 6. 22. 24.
pT^ vrnta n. petiolus, pediculus. Am.
pi^A vrndd m. n. grex, caterva. Ritu-S. 1. 23. Lass.
45. 10. Meg\ 64.
47*
370
TcTrpiT visanna — cfj vi.
f^fqrq- viianna v. sad praef. vi (gr. 542). fcl^^d^WH-''''''"''"''''"' ^*^*^' ^* praec. s. i«j) fuse, co-
f5jTfj:j- viiaina (Karni. e vi et sama similis, aequalis, piose. B'. 11. 2.
ad aiialogiam r. 80) 1) dissimilis. H. 1. 39. 2) iniquus, T^cf^HlTjf vistirna v. star (stf) praef. vi.
non acqiius, asper. Subst. n. locus iniquus, asper. joH-r?! 1 1 [rTT ■visllrnatd f. (a praec. s. td) latitudo,
H. 1. 16. N. 13. ll. 3) subst. n. difficultas, molestia, magnitudo, amplitudo. Hit. 90. l6.
miseria, discrimen. N. 8. 13. 10. 1. B'. 2. 2.
fg7:f?j viiaya m (r. si praef. t'j s. n) 1) res sensibus
obvla. B'.2. 59. 2) regio. H.2. 13. 3) terra. Ur. 8. 17.
ioj U k4 *•!'' ' •' "/'" "1- (e praec. s. m) mundanus. Hit. 9. II.
■fgf^rf^ xispaita V. r. spas.
fcI^i-I^M vismaya ra. (r. jmi ridere, praef ti' s. «) ad-
miratio, stupor.
ioll*;*-lrT vismita V. .r/ni' praef. ri'.
iclMIUI viiana m. n. (r. 2. i;/i s. part. praes. atm. ana) f^^ fiVio aer, solura in sequentibus composs. invenitur.
1) cornu (besliae). IIIt.108.4. Mah. 2.2113. 2) rostrum, (Vid. vihAyas.)
proboscis. 3) dens eniineiis (e. c. apri). Dr. 8. 21.
icj U I ''j vii dda m. (r.sad sidere, tabescere, praef. t;i s. a)
fcT^^"l' vihaga m. (e praec. et ga iens) avis. Dr. 6. 2.
N. 12. 16.
consternatlo, conturbatio, terror. Su. 2. 25. 4. 20. f^^^ vihaiiga m. (e viha aiir in accus. et g-« iens)
Dr. 8. 3. B'. 18. 35. avls.
f^pqjf^-a t-iifid/n (a praec. s. in) conturbatus, animo fcT^^<7 vihaiigama m. (ex accus. vocis viha aer el
consternatus. B . 18. 23.
f^u viiu adv. 1) multum. 2) aeque.
f^cj^ viiuva n. (a praec. s. a vel va) aequinoctium.
Hit. 114. 22.
f^tJQJyi viiuvant n. (a tiiu s.vant vat) id. Am.
fcf^ viita V. vis, vii.
\ci'rii viitara m. (r. star [j/.r] praef. ii s. a, nisi a
viita sedens [r. vis'] s. ra) sedes, sella. Ur. 92. S.
lclfel '"'ifd f. V. 3. tii.
wm,
vtinu m. deus Visnus.
f^^ ti'j« n. fibra nymphaeae. Meg . 11.
f^^j jf visarga m. (r. sarg srg praef. t^i s. a) emissio,
crealio. B'. 8. 3.
gama iens) avis; {(.m. vihaiigamd. N. 16. 15.
fcl^rllT "rf ^■'7'«f'"'' -tr m. (r. har hr capere, ra-
pere, praef. vi s. tdr tr) raptor. Dr. 8. 46.
fcl ^ I if y r ift d/ a j (t. haj ire, praef. ri s. a j) 1) n. aiir.
Am. 2) m. avis. Am.
fcI^lilMI vihayasd adv. (instr. praec.) per aerem.
H. 3. 5.
fcl^U '''7'"''o ni- (r. har hr capere, praef. vi s. a)
1) ambulatio. B'. 11. 42. 2) oblectatio, voluptas, gau-
diuni. Su. 1. 3i. 4. 6. 3) templum. Hit. 49. 10.
f^sjfrin t'i'ftdri'« (r. har hr praef. f i s. in) pervagans,
peragrans. Hit. 16. 21.
Ic|l5»d '''?"'« V. d d praef. t;i'.
fclHsr^T visargana n. (r.sarg srg praef. t-i s. ana) lOl^JH vihina v. hd praef. vi.
relictio. N. 10. 15.
fi^^fr^fivis arpin (r. sarp srp praef. fi s. in) egre-
diens. Ur. 10. 18.
f^^-j \|j| visurana n. (r. sur praef. t'i s. ana) moeror.
f^^fjv vistara m. (r. slar str vel star [stf\ praef.
fi s. a) expanslo, extensio, amplitudo, copiosa narratio.
Su. 1. 1. Sa. 2. 6. N. 12. 76". B'. 10. 19-
fcl<ra^l vihvala (r. hval se movere, praef. fi s. «) agi-
tatus, commotus.
qJ"! t'i 2. par. 1) ire, adire. Rgv. 35. 9: vSti suryam.
2) adipisci, accipere. Rgv. 76. 4: veii hotram.
3) desiderare, araare. Rgv. 48. 6: padan na veti.
4) comedere. Rgv.-V. 57. 6: vyantu havlftsi (v.
Westerg. et cf. vlg.)
f^y^l visahlid — fsfq visa.
3G9
j^u| j-|' visaiikd f. (r. saiik timerc, pr.ief. vi s. 4)
suspicio, dubitatio. N. 24. 41. af /.ja/iAa dubitationis
expers. N. 4. 12.
(^i^lti visada albus, candidus. Meg'. 41. 52. 59. 64. 71.
(^i^lHg^l visdk'd f. (Bah. e t;i et sdk'd) niansio lunaris
XlVta. Ur. 8. 5 infr.
fol S.I I ^ fi vis&rada peritus, gnarus. N. 12. 86. 20. 26.
fcJSllci »"•*«/« (<■• -ta/ sternere, praef, vi s. a) magnus.
N. 16. 9. B\9. 21.
fy I^Hjj visik'a m. (Bah. e vi et j'i/cd [ved. jiArd]
crista) sagilta. A. 9. 2. 10. 23.
f^ropg" visista V. jji praef. f».
fc< f^l 'd d I lisisidtd f (a praec. s. <4) abstractum prae-
cedentis, houor, ornamentum, Auszeichnung. Hit.
7. 19.
IdSliUj visirna V. sar {sf) praef. vi.
IdiUti visudda V. jud praef. fi.
I^yj ^ I ^;^ ,.1 t; jiu dda tman (Bah. e praec. et dtmdn
anima) puram auimam habens. Su. 4. 21.
f^ilif^ visuddi f. (r. sud purificari, praef. vi s. ti)
purificatio, lustratio. B . 6. 12.
j^2TCcff visuska (Karm. e vi et suskd [ved. suJkd^)
valde siccus. Ritu-S. 1. 15.
f^i^|M viseJa m. (r. Jis distinguere, praef. tj s. a)
1) differentia , discrimen, distinctio. viJeJ^na prae-
cipue. In. 5. 59. N. 2. 23. Sa. 5. 4l. 2) species, genus.
B'. 11. 15.
I^yqf^^i ujieia/a j (a praec. s. tas) praecipue, prae-
sertim. N. 15. 3. 19. 7.
jofjjfyyTi rijod jn (caus. r. Jud praef. vi s. j''j) puri-
ficans.
fofmfj^^ t'j'j'<5d j7ro n. (a praec. s.tva) puri£catio.
Hit. 96. 10.
fy UjjMlJl viJoJana m. (caus. r. JuJ siccare, praef. vi
s. ana) qui exsiccat. A. 8. S.
Td^stT viJrabd a V. Jramb.
loli4i-H visramb'a ta. (r. Jramb' praef. t; j' s. a) 1) fidu-
cia, confisio. 2) familiarilas. Hit.21.4. 25. 17. 29. 12:
V iJ rarnb dldpa.
fcl^m viJrdma m. ( r. Jrain praef. vi s. a) quies.
Hit. 32. /l.
TolSrrT ^''Jruta V. Jru praef. t;j'.
J3fg' tjjia 1) omnis (v. gr. 254). 2) Geniorum ordo.
In. 2. 13. (Lit. ivissas totus per assimil. e ivisivas,
YiX.Dvissai omnes =: scr. f t.s'r^; russ.vesj omnis, totus.)
fora^jTqTq t;jj^ra/far/nan m. (omnia facta habens,
i. e. omnia faciens, e praec. et kdrman factum)
Vis vakarmanus, dei Brahmae filius, deorum artifex.
Su. 3. 10.
It^^chfl t'j'j (aXr.r/ m. (omnia faciens, e viJva
omnis et krt faciens) id. Su. 3. 10.
J^f^r^jj viJvasta V. Jvas praef. rj'.
I ci ■=! I oj *^l y ^rTfT ^'^v^^osuprab fti m. (e viJvdvasu
Visvavasus elprabrti q- v.) nom. plur. viJ vdva-
supralirtayas Visvavasus et ceteri Gandarvi.
In. 2. IS.
loj^cllH viJvdsa m. (r. Jvas praef. i j s. a) fiducia,
confisio. Sa. 5. 41.
!• rGTCf t"-5' 1- par. {secane) conspergere. Cf. varJ
V rs.
2. roTCr t'j'i 3. par. atm. in dial. ved. 1) visitare. Rgv.
27. 10: tad vividdi ,,illud (sacrificium) visita".
2) congredi (ad pugnam). Rgv.-V. 18. 15: indrena
... veviJdnd/i (schol. jrudddri aii saiigat dh).
3) comedere. Rgv.-V. 3. 4: jravam . , . vivekJi
(schol. b'aksayasi). Vid. Westerg.
c.pari caus. i. q. pariv eJay dmi. R. Schl. I. 13. 19:
svalaiikrtdJca puruJd brdhmandn parjrave-
Ja/an; Man. 3. 22S.
3. fsrCf '■'•s 9- par. (viprafdgc) disjuDgere, separare.
vistd f. slercus; v. 4. t;j'i.
4. f^T] t>ji f. (nom. vit, r. 3. viJ) stercus. Am.
f^q f jia m. n. (r. 1. t;i'i s. a) venenum. N. 4. 4. (Lat.
virus, gr. ics e FJCros.)
47
368
T^S^^Vi*.
c. u/ia coiisIJere, sedem capere, c. loc. N. 21. 30: ra-
topasla u />ii V is al \ Sa. 5. 62: bilmdv upavi~
teJa. — upaviita qui consedit, sedens. N. 12. 27:
sayanain upavistan va stitah v d. — Caus. facere
ut coiisiJat. Iii. 2. 20.
c. upa praef. upa (^upopavis) 1) considere apud alqm.
Mah. 3. 1J777: tain' as Inam . . . upopaviv is ur
f aks dJi ; R. Sclil. I. 4. 26: upopavistah sacivdili.
2) considere. updpavisfa qui consedit, sedens.
Mah. 1. 6.959: updpav is td mancc s u.
c. upa frael.prati exadversus alqm considere. Mah.
2. 1156.
c. upa praef sarn considere. Mah. 1. 6970.
c. ni atin. iiiterduni par. 1) intrare. Mah. 1.7566. 2) con-
sidere, castra ponere. Man. 7. ISS. Mah. 1. 6960. 3. 66l.
3) uxorem ducere. Mah. 1. 1S52: niveksye isan-
sayati sandmniii yadj ahaii kanydm upa-
lapsje kaddcana; 1S60: niv isasva. 4) adniti,
operam dare, studere. Man. 2. S: s vad arme nivi-
seta. — nivisla intentus, studiosus. Mah. 1. I7l. —
Caus. 1) nivesay dmi facio ut intret, introduco.
R. Schl. II. 42. 2S. Dr. 3. 6. 2) facio ut considat.
Rag'. 5. k2. 3) morari, facio ut habitet. Mah. 1. '1424:
nyavesayata tdm bdrydii kuntin svab avane
prabuK. 4) pono, inipono, adjungo, annecto, iliigo.
Sa. 5. 105: vdrne skand e . . . b ar tur bdhun ni-
vesya, Su. 3. 11: ratndni tasyd gdtre nyave-
sayat; M. 39: pdsan tasmin sriige nyavisayat,
5) facio ut uxorem ducat. Mah. 1. 713S.
c. ni praef vi caus. facere ut considat, ponere, imponere.
Gita-G. 12. 5.
c. ni praef. sam considere. sannivista qul consedit,
sedens. B. lo. 15: sarvasy acd 'hah hrdi sanni-
vistali. — Caus. 1) facere ut considat, castra ponat.
Mah. 3. 665. 2) ponere, locare. Rag\ 12. 5S: hatvd
balinah vtr.as tatpade ... sugrlvah s annya-
visayat; Man. 1. l6.
c. nis frui, vesci, edere, LILere. Rag. 9. 35: nirvivisur
madu (schoi. ^a/7uA'); 4.51: nirviiya ... standv
iv a disas tasydli sdildu malayadardurdu.
c.pari caus. mlnlstrare (alicui cibos). Mah. 1. 7182:
tdiicdi 'va vrddam parivSsy a tdhsca nara-
pravirdn svayam apy ab uhkta\ 3. 8619. (Vld.
vis ^Tiet. pari.)
c. pra intrare. N. 14. 3. 21. 2. — Caus. facere ut
intret. Mah. 1. 4427. Ponere cum loc. Man. 8. 38:
arddaii kose pravesayet. — Desld. intrare cupere.
Mah. 3. 10836: praviviksato ^sya sdildn iman.
c. pra jpraeL anu intrare. Mah. 1. 795. 7762. 3. 1217S.
Coire (cum femina), c. acc. Mah. 1. 4275: kdusalyS
devaras ti Ssti s6 Cdya tvd 'nuprav iksyati.
c. pra praef. jam intrare. Mah. 1. 3303. Coire (cum
femina). Mah. 1. 3024: bdrydm patiH sampra-
visya.
c. sam 1) intrare. Mah. 1. 674 1. Coire (cum femina).
Man. 3. 4S: sahvisid drtave striyam. 2) appro-
pinquare. Mah. 3. l4505: gand arvdscd 'pi yan
divydFi sahvis anti naram buvi. 3) decumbere.
Mah. 3. 13l49: puskarinitire sahvivesa talali
saydno mad uraii gitam asrrvot, 4) concumbere
(viro), c. saha. Mah.l. 47l2: vardrohi ... sahvi-
sitd mayd saha. — Caus. facere ut decumbat.
Mah. 1. 4274.
c. sam praef. anu post ah'quem decumbere. Rag . 2. 24:
suptdm anusahvivisa s u p t 6 1 1 i t dm prdtar
anudatist at.
2. JcJSI ^i^s m. (nom. vit., r. vis) Visus i. e. vir tertii
vel agricolarum et mercatorum ordinis. In dialecto
vcd. pl. visas f. homines (in universum). vispati
bominuni dominus, rex. (Vid. Rosenii Rgvedae Spe-
ciraea p. 10 et 11, Lassen. Anthol. p. 143 et cf. h't.
wies-paiis ein hoher Herr, ein Landesherr,
wies-palene eine hohe Frau, wiel-palauju regno,
impero, palauju = scr. pdldydmi, v.pdl.)
fcJTT^ virdtra — f^pjiyis.
367
fcjM^ virdtra n. (Karra. e vi et rdtra nox, v.gr.613) fgjoffrFU" """■''" (■"• *""■' ^^' praef. vi s.in) se aver-
serum noctis (?). S;i. 6. 28. 32. teus (in pugna). Sl 7. 12.
j^.j^ virii<f'a V. ruh praef. t»i". fcfcTS^ vivarddana vel frJoJ''-f^ i;it^ard'nna m.
(^.jq viriipa (liah. e vi et ru/>d forma) deformis. (a forma caus. radicis vard' vrd crescere, praef. vi
P-i.jq.jM vinipartipa (Bah. e vinipa deformis et s. ana) amplificator. N. 9. 6.
ril/>a forma) deformem formam habens. H. 2. 5. fcld^cl ?!_♦"'»"»•'»"'"' m. (nom.f j va^ydH^sol. Sa.2. 15.
fcfjl^ vir6d'a m. (r. rud' impedire, praef. rj s. a) f^^R^ vivdda m. (r. rad praef. t'i s. a) rixa, contra-
discordia, dissensio, inimicitia. Su. 3. 21. dictio. Lass. 21. 10. 36. 20 etc.
f^(J]i^J(r\vir6d'in (r. rud' impedire, praef. vi s. in) fc^CllM vivdsa m. (a caus. r.vas habitare, praef. tJ
repugnans. Ur. 94. 10. Sak. 17. 4 infr. s. a) exsilium. N. 19. 6.
f^iq vir6sa m. (r. rui irasci, praef. f j s. a) iratus. fSTclT^ '"'"?'« ">• (r-vah praef rj s. a) conjiigium,
Dr. 9. 6. malrimonium. N. 5. 40.
f^^ vil 6. par. i. q. l>il. f^f^m '•'«"•^'« v. rad. i;jc praef. t^j.
f^f^vi/a n. caverna (cf bii findere). Hit. 87. 7. f^f^-T vivida (Bah. e rj et vida vel t^jdt/ species)
■fo^^ ri7aA:ia (r. /«Ari praef fi's. a) pudore confusns, varius. In. 4. 11. o. 13.
perturbatus, conturbatus; v. vdilaksjra. fcf^lj vivrdd'a v. t-ard' r.rd' praef. rj.
f^f^f^q^ vi/apana n. (r. /a/> praef. rj s.ana) lamen- f^^c^ ij'i'^A-am.(r.t;jc' praef i-j s.a) distinctio. Man.1.26.
tatio. Hit. 65. 20. l. t^JT "'* ^- P^''. interdum atm. intrare, ingredi.
Q-|y^t_^ vi/amba m. (r. /amb praef. t-j s. a) cunctatio, N. 5. 3: vivisus ti nrpd raiigam; B'. 11. 21:
mora. avi/ambdm Avy. sine mora. Ur. 84. 12.
f^^yliq vi/dpa m. (r. /ap praef. vi s. a) lamentatio.
fcl^yll^dH vi/dsana n. (r. /as ludere, praef. vi s. ana)
ludus, jocus, praesertim feminarum amore captarum
nugae, deliciae. In. 5. 13.
pradiptan gva/anam patarigd visanti; 18. 5S;
tato mdn. ... visate; Mah. 3. 10689: nadim ...
imdri visasva; N. 2. l4: devardgasya b avanan
i'ivisdtS. (Gr. tXCiJ; fortasse lat. f jjcu.f , viscera huc
pertinet. Vid. vesa.)
ra=m^m t)i/d.f j« (r. /as ludere, praef vi s. in) ludens, c. anu intrando sequi alqm. Mah. 1. 796: tam utaiikS
jocans, nugans, ineptiens, ludicra agens, de feminis inuvivesa.
amore captis. In. 5. l4.
iHyiq^ viiepana n. (r. /ip praef. vi s. ana) unguen-
tum. Mah. 4. 26 1.
fe[^iTgrjq" vi/okana n. (r. /6k praef. vi s. ana) actio
videndi. Hit. 88. 10.
iclycl vi/va m. nomen arboris (Wils.: „AegIe marme-
los"). N. 12. 5.
CjqI ( vivara m. (a var vr tegere, praef. vi) foramen,
specus, spelunca. N. 23. 10.
Cj^ljr vivarna (Bah. e t>j' et vdrna color) vacuus 3
colore, pallidus. N. 2. 2.
C. d 1) i. q. simpl. Su. 4. 16: tdu manyur dvisat;
R. Schl. II. 43. 6: vanam dvisate; N. 2. 3: hrcca-
ydvistacStand. 2) appropinquare. Mah. 1. l4507:
dvisantica yarl jaksdf! purusam. — Caus. dve-
saydmi facio ut intret. B . 8. 10.
c. d praef. anu intrare. Mah. 1. 5389: hrisca krn-
dasca bibatsum ... anvdvivesa.
c. d praef upa id. R. Schl. II. 85. 15. Mah. 1. 53S9.
c. d praef. sam id. N. 21. 30. Su. 4. 15. — Caus. sam-
dvesajdmi facio ut intret, impono, trado. Mah. 3.
9913: pdutre bdran s amdves/a.
3C6 j^f^:^]i^vib'dvasu — ^(^viraha.
T^HIdM i'ib (ivasu ni. (Talp. e vibd el vasu) 1) sol. J^^^^J^fYyimahant (Karm. e vi et mahunt magnus)
2) ignis. permagnus, ingens. In. 1. 33.
fevft vibi (Bak e vi et b !) metu vacuus. fcJTTr^T vimdna n. (ut videtur, a r. md roetiri, praef. vi
f^ru\r\d^ vib Itaka ni. (a vibita [r. b t timere, praef. S. ana) vehiculum, currus. In. 1. 33.
vi s. ^a] s. Ar«) nomen plantae (Terminalia bele- fo|i-IIHrll vimdndtd f. (a praec. i.td) curriis status,
rica). N. 12. 5. conditio. Ur. 78. 17.
fSHJMUr vibiiana (caus. r. bi praef. vi s.ana) 1) n. lo|V-|l5i vimuka (Bah. 6 vi et muk a OS, vultus) aver-
actio timorem, terrorem injiciendi. Dr. 5. 10. 2) adj. sum vultum habens. Dr. 8. 26.
terrificus, terribilis. II. 2. 4. Tcmfo vimuda v. muh praef. vi.
f^^rtW^I vibisikd f. (caus. r. b i s. i'Ard) i. q. praec. (di-JI^ vimoksa m. (r. moks solvere, praef. tj s. a)
sgf. 1. Mah. 2. l433. liberatio. B'. 16. 5.
I^^f liu m. (r. 6u praef. vi, correpto d) excelsus, do- \f^\^\-^^vim6cana n. (r. muc solvere, praef. f j s.ana)
minus. In.l. 38. N.2. 15. B\ 5. 15. 10. 12. liberatio. Br. 3. 13.
■feH^ffT vibiiii f. (rad. bu praef. vi suff. ti) excellentia, Xcf?^ vtmba vel ys)i-s< bimba m. n. 1) orbis, discus.
emlnentia, majestas, divinitas (v. vibu). N. 17. 7. Ritu-S. 1. 4: nitambabimba; Ur. 67. 7: rat aiiga-
B' 10. 7. 16 a. b. IS. 4o. sronivimbd (Bah.). 2) ruber momordicae monadel-
f^o^f^XTrl'" *'"'''"'*"' (s praec. s.mant mat) excel- phae fructus. Meg . 80. 1: pakvabimbdd^^arduJti;
lentia, emlnentia praeditus, exlmius, excelsus. B .10.4l. Mah. 4. 255: vimbostl.
y^jjqiJI vib usana n. (r. bus praef. vi s. ana) orna- T^?TtL^'/""' "• ("' mihi videtur, a r. vi ire, s. parl.
mentuni. A. 1. 10. 5. l4. praes. an^) aer. Hit. 10. 1.
l^Vrsr vibeda m. (r. bid praef. vi s. a) actio findendi, TcRTTfT viydta (t.yat praef. i'» s. a) audax, impudicus.
rumpendi, violandi. Hit. 132. 10. Am. III. 1. 24: drsie drsnag viydtas ca. Vid.
T3^T^ vib rama m. (r. bram praef. vi s. o) 1) motus, vdij&tya.
commotlo, agitatlo. Sak.15.5: drstivib'rama. 2)per- |c|i||i| viyoga m. (r.jug jungere, praef. t»/ s. a) dis-
turbalio. B'. 2. 63. junctio. N. 13. 34. 42.
T^yr^ vib rdnta v. bratn praef. vi. Idirtl virakta v. rang praef. f/.
J^jq^J^jg V jV« o « a j (Bah. e vi et manas mens) expers Id^TjrT viracana n. (r. rac praef. vi s. ana) actio
raentis. N. 13. 60. faclendi, apparandi. Ur. 89. 9 (ubi viracanam pro
lcl^<j vimarda m. (r. mard mrd praef. in s. a) viracand legendum).
disturbatio, vastatio, exstinctio; turbatio. Hit. 50. 18: f^T^nt;/ ra^-ai (Bah. e vi et rdgas pulvls) expers
nidrdvimarda. pulveris. N. 4. S.
J^^fgTLf imardm (r. mard mrd praef. vi s. in) (d^Sl^^^ti vira gaska (a praec. s.ka, v. gr. 597) id.
disturbans, exstinguens. Sak. 57. 6. Rag . 10. 74.
ldH5T vimarsa m. (r. mars mrs praef. vi s. a) TdVCi virala rarus, infrequens. Sak. 27. 6 infr. Lass.
dellberatlo, dubltatlo. Scribitur etiam vimarsa. 28.2. — 7' iVa/arn adv. raro. Hlt. ed. Lond. 10. 3 infr.
Sak. 49. 8. TcTT^ viraha m. (r. raft relinquere, praef. vi s. a) se-
lCtHM vimarsa V, praec. paratio, dlsjunctio. Sa. 4. 24. M^g'. 8. 12. 30 etc.
fcfHiJ^i vinigraha — forvncffT viUdvarL
3G5
foj|»-li4d vinisraha m. (r. grah siimere, praef. t;' +
ni s. a) coercitio. B. 13. 7.
iclMi ^'"''^ra (Bah. e vi et nidrd) exsomnis.
Ur. 76. 3.
TcfT^^n^rrT ''""'/"^'« m- (<■• /'"' praef. i'i + ni s. a)
casus adversus, iiifortuniura, calamitas. Ilil. 119. IS.
icjkliilJT vinijrSga m. (r. jrug praef. f j -J- hj s. a)
l)reIictio. Hit. 99. 13. 2) erogatio pecuniae. Hit98. 15.
lcllH^yil viniscaja m. (r. ci colligere, praef. vi -\-
nis s. a) decretura, consilium, propositum. Su. 2. 19.
3. 10. Sa. 3. 10.
Ic|l»^iy rl virti^cita V. ci c. nis praef. vi.
|c|»-|l<j vinoda m. (caus. r. niid praef. vi s. a) oblecta-
tio, delectatio. Hit. 8. I6. Lass. 1. 2; v. sq.
I d H I <4. '^l ^'iaodana n. (caus. r. 7'ad praef. vi s. ana)
id. Ur. 31. 6.
f^j^rr vindu m. gutta. Meg'. 19.
yQJfTcJf vindya ni. mons Vindius. N. 9. 22.
TQljd vinnd v. 2.vid.
|c|r^lM vinydsa m. (r. 2. oj praef. r i -|- n j' s. a) actio
deponendi. aksaravinydsa scriptura. Ur. 24. 15.
|g|CJ" vip 10. par. {ksepe) jacere, conjicere.
JQjqT^ vipaksa m. (e vi et paksd) hostis, inimicus.
Hit. 91. 11.
loiqUI vipana m. (r.pan vendere, praef vi s. a) ven-
ditio. Su. 2. 23.
lc|C||"rl vipaiti f. (r.pad praef. tu' s.ti) infortunium,
calamitas. Hit. 13. 13. 17. 11. 37. 4.
IdUyM vipanna \. pad praef. vi.
1 c| U ^ I rl viparita v. j' c. pari praef. tj.
fcfQTtrTrTT "iparitdid f. (a praec. s. td) contrarium,
pars conlraria. Hit. 52. 4.
T^C|i|<LT viparyaya m. (r. j' c. pari praef. rj') con-
trariura, adversitas, repugnantia. N. 8. 15. 19. 34.
Ur. 67. is. 74. 4.
joiq 1 jy (-1 t) ip a scit m. vlr doctus, sapiens, prudens.
B'. 2. 42. In comp. cum a. B'. 2. 60.
ICl'-ll^l vipdka m. (t. pac pracf. ri s. ka) maturitas
(v. pd'ka). durvipdka durilies. Hit. 18. 7.
I c| '-T 1 6 ^ifata m. (fortasse pro vip&fa a paf finilere)
sagitta. Dr. 8. 17.
|c|Urf| vipu/a (r. pul praef. vi s. a) magnus. In. 2. 12.
H. 1. 24.
Icmcldl '''P"ia'<^ f- (a praer. s. /(J) magnitudo. Sak..).4.
Jojrj' vipra m. Br.ilimanus.
I d y cji 'J viprakar.ia m. (r. kars krs c. pra praef. ii
s. a) distantia. Ur. 70. IS.
I QJ y ch f^ xiprakrsta v. kars krJ cum pra praef. v i.
|r^y^ii^^ viprakrstatva n. (a praec. s. iva) distantia,
longiiiquitas.
iciy IrlU^ viprat ipanna v. pad c.prali praef. v i.
fciyiJTIT viprayoga m (r.yug jungere c. pra praef.
ti' s. a) separatio, c. instr. r. Br. 1. l6. IS.
|c|IU<M ^ipriya (Karm. e ti' et priyd gratus, dilectus)
ingratus. H. 3. 19.
|c|y ITQrT ^iprdsita v. vas c.pra praef. vi.
i cl ^ M vibudda v. bud praef. vi.
jQJcdy vibuda m. (r. bud scire, praef. vi s a) deus.
Su. 3. 22.
'^^'^^ vib aiiga m. (r.baijg praef ti s. a) fractura.
Hit. 38. 7.
IqIVT^ vibava m. (r. bd praef. t»j s. a) 1) potestas,
farultas. Ur. 28. 3 infr. 2) divitiae, opes. Hit. 31. 9.
Td^cirl*^^'''* " '^atds adv. (a praec. s. tas) dignitati,
majestati convenienter. Ur. 30. 4. Sak. 92. S.
JqIVTT vibd f (r. bd praef vj') lumen, splendor.
yofVTfyf t'j'6 dga m. (r. b dg dividere, praef. t'i s. a) pars,
portio. B . 3. IS; v. sq.
fcTHUIiiltl '''* agasds adv. (a praec. s. sas) secundum
porliones. B'. 4. 13.
j^VTTc|»7 vibdvana n. (caus. r. i li praef. ri s. ana)
actio percipiendi, observandi, cognoscendi. Ur. 83. 10.
fdHlcly I '"'* ^varl f (t. b d praef. t'i s. vara in fem.)
nox. R. Schl. II. 84. IS.
3G4
f5f?in vidjd — f^iYsj^yindsln.
fSf^I ''W" ^- (■"• '■ '''' s/») scientia. Hit.3.3.7.9. U. fcTi^cfrL^'''^' •'«' (« praec. el i;a/ sicut) sicut norma,
raiTjryy i;i'6//(J(i'oro m. (e praec. et dara) nomen
Geniorum ordinis. Lass. 50. 10; v. sq.
praeceptum, ad normam, ex praeceplo. In. 2. 15.
Tcfy: ''"^" m. luna. Srng. 2.
fcPTrPcJTt iiidyddarl f. (a praec. signo fem. /) fem. TcfofT vidura (e vi et dura quod slmplex non inveni-
praecedentis. Ilit. 63. 16.
V^TXy^^^i V l d j d V a n e (a vidjd s.vartt va/) sclentui
praeditus. In. 4. 3.
tur, V. d'ur) 1) adj. separatus, rellctus, praesertira ab
amalo vel amatl Nalod. 3. 50. Ur. 67. 17. 2) subst. n.
a) separatio. Am. i) perlculum. Hlt. 50. 8.
]^^fividfue f. {T.dyul fulgere q. v., praef. i'/) fulgur. f^ysff^t/d uja/ v. d'u praef. vi.
N. 13. 53. fcf'if6f vidiya partic. (r. d a praef. vi s./a) tractablils,
f^?-fci tridiaVi.r (r. t/rf s. t.nri j t>u j, v.gr.203 et 540) sequax, obedlens. B . 2. 64 (schol. videyo vasa-
saplens, gnarus. N. 12. 7S. 24. 28. vartin).
f^^MUf vidvesana n.(r. dvis odlsse, praef. vi s.ana) f^y 1 1-| r-l '' idvans in (r. dvans praef. vi s. in) labens.
odlum, inlmicitia. N. 9. 9.
perlens. Hlt. 16. 10. 76. L
1. f^rfj Did' 6. atm. (ut videlur, e d'a abjccto a, praef tJj, Tcfy^rT^mTTSfTT vid vastanagar&srama (Bah. e
viddne K. viddu V.) i. q. t/ d praef. t'i.
2. fcToL^'''^' V- vyad.
f^VJ vida m., vidd f. (r. da praef. f i) genus, specles,
natura, Indoles, proprietas, praesertlm In fine conip.
Bah. N.l. 29. 12.39. B'.7. 16. 11.53. lo.vK. Sa.3. lO.
A. 7. S. (Boruss. vet. tvida-s ., ivid-s, feui. tvida, in
vidvasla lapsus, yii.dvans, et na gards rama,
nagard urbs, dsrama eremitarum sedes) lapsas urbes
et eremltarum scdes habens. Su. 2. 2 1.
Tci^^lrTr^T»^ vinai dnana (Bah. e vinala incllnatus,
V. narn, et dnana vultus) inclinatum vultum habens.
Br. 1. 13.
sla-ivida-s, sta-ivids lalis, ka-wid-s qui, qualls, fem. f^rTZf vinaya m. (rad. nl praef. vi suff. a) modestla.
N. 12. 68. 5. IS.
Tcf»-F§r7 vinasvara (r. nas praef. vi s. vara) mortalls,
caducus, Hlt. 16. 6.
ka-ivida; kitta-ividin, kitte-ividei allo modo.)
f5}VifrT vidana (Bah. e vi et ddna dlvitlae) pauper.
f^ij[f:[^vid andtd f. (a praec. s./fJ) paupertas. Hlt. 31. l4.
fSVTcff vidavd f. (marlto orbata, Bah. e t>i et f^^f tijia praep. (a vi s.nd) slne, c. instr. vel acc.
davd marilus) vidua. Br. 2. 10. (Lat. vidua, boruss. Br. 1. Sl. 2. 10. Sa. 5. 25.
vet. (Viyrftfcvu, slav. t)idot)a, golh. t/idiivo, them. t'iyut;d/2; TcfHl^d vindkria (e praec. et krtd factus) prlvatus,
Mih.feadhb.) orbalus. N. 13. 25.
f5[yj vidd V. vida. ^^^Wi^l^ST^T^vindnyoS ny dm adv. (Avy. e vind et
f^yirTTT -f\viddtdr -tr m. {v.dd praef. ri s.tdr tr) anyoinya q. V.) alter slne altero. Su. 1. 5.
cognomen dei Brahmae.
fSiyflPT viddna n. (r. dd praef. vi s. ana) modus,
norma, praeceptum. Su. 1. 22. 25. B . 17. 2-4.
f^ifw' vidi ni. (r. dd praef. vi s. i) 1) norma, prae-
ceptum, praesertim: quod sacrls librls praescribitur.
B\ 17. 1. 2) modus. N. 17. 26. 3) fatuni, sors.
N. 12. 9S. 13. 31.
lcf?TT5T vindsa m. (r. nas praef. vi perlre, s. a) occa-
sus, exitium, ruina. Br. 1. 24. B . 2. 17.
fcf?TT5T»7 vindsana m. (a caus. T.nas praef. t;j perire,
s. ana) occlsor, destructor. N. 12. 30.
f ^r-l 1 1 il rJ ^' ' " " ■^ ' " 1) (t. nas perlre, praef. fi s. in)
perlens, caducus, mortalis. B\2. 17. 2) (a forma caus.)
occidens, delcns, exstlnguens. N. 12. 59-
TcT^ ''^
d -
Tcj-;
cldd.
303
c. ni praef. sam caus. id. Mah. 1. 3-2'l.
cprati caus. id. N. 21. 1. 25. 5.
c.prati praef. jam caus. id. Mah. 1. 3627.
2, jGrT" i'J^ 6. par. atm. vindd'mi, vindi (gr. 300),
part. perf. pass. f «diVa, vittd, vinnd. Invenire,
adiplsci. N. 3. 4: na s ayydsanab ogesu ratiii
vindati; 6. 6: divdndm mdnusam madyi yat
td patim avindata; 10. 12: vindetd 'pi sukaii
kvacit. In matrimoniuin accipere. Man. 9. 69: tdm
anena vid^dn^na nigo vindeta devaraU (schol.
parinayet); Mah. 1. 7192. — Pass. inveniri, esse,
existere, exstare (secundum grammaticos vid cl. '1 atm.
sattdydm K. lidvi V.). Br. 2. 2: na hi sant&pa-
kdlo ■Syan vdidyasya tava vidyate; N. 9. 29:
naca b drydsamaii kincid vidyate; 13. '10. 26. 5.
Dr. 7. 17. B\ 3. 17. — viditd impetratus, possessus.
Dr. 4. 12. vittd n. divitiae. N. 26. 4. B\ 10 23.
c. adi vivente uxore ah'am ducere uxorem. Man. 9. 80:
madyapd ... vydditd vd 'divettavyd (schol.
tasydn satydm anyo vivdhaK kdryaK). adi-
vinnd femina, cujus maritus aliam duxit uxorem,
WIls. „a superseded wife".
c. anu 1) invenire, adipisci. Rgv.6. 5: avinda usriyd
anu „reperisti vaccas". In matrimonium accipere.
Mah, 1. 5114: sdradvatin tat6 bdrydii krpin
drono ■Snvavindafa. 2) existimare, putare. Gita-G.
4. 2: indukir anam anuvinda ti kedam ad ir am.
c. ab'i invenire, adipisci. Mah. 3. 1933.
c. d caus. tradere. Sa. 3. 6: tasyd 'rgam asanancdi
'va gdricd "vedya.
C. ni caus. id. Sa. 1. 27: sesdB pdrvan niv edyaca;
Man.ll. 1 16: sarvasvan vidavidb y6 nividayet.
c.pari 1) nubere viro, cujus frater major non maritus
est. Man. 3. \72: yaydca parividyati. 2) uxorem
ducere, fratre majore non marito, unde nomen agentis
parivetl dr -tr. Man. 3. 171. — parivitta frater
major, cujus fraler minor uxorem duxit.
c.prati adrpisci, accipcre. Mah. 3. 8420: visvdvasos
iu tanaydd gilan nrtyanca sdmaca ... prat-
yavindat. Caus. tradere. R. Schl.I. 2. 9: va/Aa/an
t asmdi guravl pratyavldayat.
3. rcT^* vid 7. atm. exi.sliniare, putare, tianere, censcre.
4 ,
B att. 6. 39: /tiko Zyam mdn vinte nis pard-
kramain. 2) invenire, adipisci (v. 2.viii). Mah. 3.
153SS: na sukan vindati gan&K. Etiam par.
Mah. 3. S123: vindydd bahusuv arnakam; SI53:
gu s ahasrap alan v indydt.
c.praii par. obtioere, accipere. Mah. 3. 8420.
4. I^T vid 4. atm. (v. 2. vid pass.)
c. nis se ipsum contemnere (v. nirvida). Mah.3. l4792:
suvdsaso hi ti bdryd valkaldginasanvr tdm I
pasyanl u duKkitdn krsndn sdca nirvidy at dm
punaK. — nirvinna se ipsum contemnens. Hit. 31. 13.
5. J^K vid 10. par. habitare.
6. [c^A vid (r. 1. vid) sciens, gnarus, in fine compp.
Dr."8. 18.
f^STyf vidagda v. \. dah praef. v i.
^^'^y^ vidarb a m. pl. nomen regionis (Wils. twVar-
ba m., vidarbd f. „a distrlct and city to the south-
west of Bengal, the modern Bara-Nagpor or Berar
proper"). N. 1. 5. 2. 26. Etiam slng. N. 1. 32.
J^^Vff^fl' vidarb ana gar i f. (e praec. et nagart
urbs) nomen urbis (v. praec). N. 1. 23.
Idfi UUI viddrana n. (r.dar [^d fj praef. vi s.ana)
actio iacerandi, dilacerandi, rumpendi, findendi.
T^d 1 1 ^H " "^ " ^ ' " (■"• '^°?' praef. vi s. in) urens.
B'. 17. 9.
fcf flrST '' "^ ' •* f- (Karm. e vi et dis plaga, regio) inler-
medla plaga. N. 21. 2.
lcj <U V idus V. vidvdns.
fcliU^I vidusaka m. (r. dus in form.T caus. [v. gr.
524] suff. aka) persona dramatis jocosa. Ur. 13. 2.
Lass. 87. 6.
fclc; vidd'd V. vyad\
46*
3C3
fsiflHT vitata — f^f^ vid.
icldtij *"*'o''" (Ba\i e vi ct /a'<d sic tanquam substaa-
tivo, cf. yatdtatdm^ gr. 607) falsus. A. 3. 12 in
conip. cum a prlv.
■j^Pf^ vitarka m. (r. <arAr praef. f j s. a) cogitatio,
(lei;ijer.itlo. Hit. 128. 21.
j^f-jl^)' vil&na m. n. (r. /an praef. d» s. a) 1) sparsio,
cxpansio. Ani. 2) veliun In suLlIme expansum, „a ca-
nopy, BaliJachin". Ur. .59. 13. 3) sacrificium. Am.
I^frTTOT vitimira (Dali. e vi et timird obscuritas)
vacuus ab obscuritale, clarus. In. 1. 3.
iQifj vitt 10. par. (tfdgc', ut videtur, denora. a vittd)
largiri, dare.
f^^ vittd V. 2. vid.
]o( rl ci "H " ittavant (a praec. s.vant vat) dlves, opu-
lentus. N. 16. 31.
I^ETvjV' l.atm. (jdcane K. ydce V.) orare, supplicare.
1. T^TT" ''"^ 2. par. interdum atm. vedmi, veda (v.
gr. 323) praet. niltf. dvedisam, fut. aux. ve-
disydrni, etlam vetsydmi (Mah. 3. Ifajl), part. perf
pass. viditd. Ut videtur, primitive videre (v. bud
et cf. lat. video, gr. etdw etc.) inde. 1) percipere,
sentire. Rag.l4. 56: sd luptas atignd na viveda
duHliam. 2) cognoscere, comperire. Mah. 3. 16968:
tasmdn nd "kydmi te guhyaii kdli v e t sjati
tad bavdn; 2. 1768: tina sarigamya vetsydmi
k&ryasyd 'sya vinis coyam; H. 4. 5S: sigrari
g acc dmo na no vidydt suyodanall; B. 18. 23:
sanny ds as y a . . . tattvam iccdmi v e ditum.
3) sclre. Man. 8. 80: yad dvaydr anayor vitta
k&ryS ismin cistitam mitaH I tad brula;
Br. 2. 22: iti darmavido viduli; Sa. 6. 36: evam
etad yatd vetta; R, Schl. I. 57. 5: iti v idmahe.
(]um acc. , subintellecto verbo subst. , in constructlo-
nlbus quae lat. Infin. cum acc. respondent (cf. giid).
Mah. 1.8395: na vidmahi hrtam mdtali syenind
"kum; Sa. 5. II: viddi mdn tvari sube yamam.
Cum infin. R. Schl. II. 12. 10'l: na vetti rdmaK
parui drii bdsitum. 4) nosse, nolionem habere,
dlgnoscere, cognoscere. N. 6. 8: yo vida darmdn
akildn; 19. 30: ydn nalo veda vidydm; 5. 13:
katari Jii divdn gdniydii katari vidydn na-
larn; R. Schl. I. 74. 14: sarvi nd 'vidisur disaH.
5) pulare, arbltrarl. B . 2. 19: yct inan vitti han-
tdraii yascdi 'nam manyati hatam. Gaus. par.
atm. 1) facere ut quls sciat, certlorem facere, nuntiare,
indicare. Man. 8. 176: yaH sddayantari candina
vedayed d anikan nrpi; 12. 31: na brdhmarid
vidayita kiricid rdgani, 2) atm. viddyi per-
clplo, sentio (facio ut sclam). Man. 12. 13: yina
veday at i sarvari sukan duKk anca; R. Schl. 11.
64. 67: vidayi naca sariyukt dn s abdasparsa-
rasdn ahain. (Lat.video, gr.'lA, eloov , £l6ofJ.ai;
oida = cJi'^ vi da scio; boruss. vet. waidimai scimus,
(vaiditi scltls, sclte, ivicdai vldlt; llt. weizdmi vldeo =
scT.vi dmi; wcida-s tacits; s\ay.viini scio [pro vidrm~\,
vidafiti sciunt =: scr. viddnti [v. gr. comp. 436],
vid-i-ti videre; goth. vait sclo, scit = scr. vida id.,
gr. o\6a., o\bz, v. gr. comp. 491; wita observo, praet.
tvitai-da ■=. caus. vel cl. 10 viddydmi, omlsso gunae
Incremento, v. gr. comp. 109. 6; hib./e/A „science,
knowledge, instruction"; canibro-brit. gtvyz id. [v.
Pictet p. 59]; (orlasse feidhim „1 manifest, relate" =
caiis. veddy dmi, nlsi pertinet ad vad q. v.; feidir
„povver, hability"; fortasse aithnim „1 know", aithni-
ghiin id.; aithne „known", subst. f. ,,knowledge,
acqualntance", abjecta cons. inltiali sicut in athair
pater, y. pitdr -tr; tortasse fios ,,knowledge, art,
sclence, understanding, vision, message", mutato d vel i
in s, fiosach „knowIng, expert".)
c. d caus. cerliorem facere, nuntiare. N. 17. 45.
c. d praef sam caus. id. Mah. 2. l4.
c. ni caus. id. c. acc. vel gen. vel dat. pers. Su. 3. 8.
Sa. 3. 7. In. 5. 17. N. 3. 5.
c. ni praef vi caus. id. R. Schl. I. 1. 72.
fclf^ vicitra — fsffTrT vilata.
3»!
j^l^^ vicitra (Karm. e fi el citrd varius) 1) varius.
N. 2. 11. Sa. 4. 30. A.6. 1'1. 2) admirabilis, stupendus.
A. 4. 3,9.
lCJtld^T ''"■'<?/ ana (Bah. e vi et cetana anima) ex-
animis, mortuus. Hit. 87. 10.
i'c|"o| 1'cirT ^ice-s jita V. r. cSst.
Icjt^jfl vicceda m. (r. c'jd praef. rj s. «) aclio ab-
rurapendi, finem faciendi. Ur. 64. 5: kat avicceda.
fciT,(ijff{ vicyuti f. (r. c'/« cadere, praef i/ s. /i) se-
paratio. N. 13. 3l.
1. fcr^ vic 6. par. anom. viccdydrni (gatdu) ire, se
. ...
movere (ut videtur, denom. a perdito substantivo
t'j'c'ca).
2. iQlg) »'ic 10. par. ii'cca^ami (A (5.S ar< ^ K. / c j'ij' V.)
loqui; lucere.
1. TS"?! vig 7. par. 6. atm. vindgmi, vige (omittltur
guna in utroque futuro et praet. mltf ) tremere,
trepidare nietu, timere. vignd agitatus, perturbatus,
perterrltus. Rag . 14. SS: cakranda vignd kurari
'va. — Intens. Rgv. 18. 1 'l: indramanjrave ve-
vigyati liiyd. — Caus. perterrere. Rag^ 8. 39:
tumulind "rtaraveria vigitdH I vihagdH ...
cukruJuK. (Cf. vig.)
C. d: dvigna i. q. vignd. K. 6. 9.
c. ut 6. .itm. interdum par. 1) tremere, trepidare metu,
timere. C. ablat. N. 13. 54: narebynsca nd 'dvi-
gasi; Man.2. l62: sammdndd brdhmand nityam
udvigeta visdd iva; B . 12. 15: yasmdn nd
'dvigate loko lokdn no 'dvi gat eca y aH\ Mah.l.
SSh'^: nityam udyat adanddd di brsam udvi-
gate ganaH; 2. 2211. 3. l4660. Etiam cum genit.
Man. 7. 103: nityam udyatadandasya krtsnam
udvigati gagat; Mah. 1. 2922: tegasas tapa-
sascdi 'va kopasyaca . . . tvam udvigase yasya
nd 'dvigiy am ahafi katam. — udve ganly a
timendus, terribih's. Mah. 1. 6731: saktd mdnusa-
m&nsisu ... udve ganiyo b utdndm. 2) moerere.
B. O. 20: na prahr.fyit prlynm prdpyn nd
'dvigit prdpyncd 'priyiim. .3) trans. terrere.
Mah. 2. 17S: kaiiin nd 'grina dnndinn brjnm
udvigasi prngdh. — udvigna i. q. vignd.
B . 2. 56: dulike.iv an iidv ign nman dH. — Caus.
terrere. Mah. 1. S''l27.
c ut prsef. pa ri: duKkam paryudvigi dolorem pa-
tior. R. Schl. II. 66. 9: dulikan vnni paryudvi-
gi.iyati.
c. u t praef sam: snmudvigna i. q. vignd, udvigna.
A. 7. 28.
C. sam: sanvigna id.
2. T^fjT '''V 3. par. atm. I. q. vic.
TclSlH ^"S""'^ (Bah. e vi et gdnn homines) vacuus
ab homlnibus, deserlus. FI. 1. 23. N. 11. 23.
T^STZT vignyn m. (rad gi praef vi suff a) victoria.
Su. 2. 4.
f^^lfjf?! ji/^ff/ui (a pracc. s. in) vlctorlosus. In. 1. 39.
fsrf^Tjft^ f i^/ff/.fu (a gisii desid. r. gi [v. gr. 481]
s. u) vlncendl cupldus. Hlt. 94. 13.
TciS^I v'gna (r.giid praef. t'i' s. n) sclens, Intelligens.
Illt. 74. 12.
Tcl?ll»~l vigndnn n. (r gnd praef vi s. ann) cognitio,
distinctio. Sa. 5. 22. B\ 3. 4l. 7. 2.
r^
T3"^^ vit 1. par. (snbde K. dkrnsi svani V.) so-
•\
nare.
fcji^j^ '"ifdpa m. n. surculus. II. 28. 10. Ur. 19. 16.
Ritu-S. 1. 24.
loj^q^jn fi/uTXH m. (a praec. s. in) arbor. Am.
fcf^" "'(^ vel T^Z" bid I. par. (dkrdsi K. krusi V.)
vociferari. Vld. viddln et cf vit.
Tcisi i-s|H vidarnbana n., -nd f. (r. damb praef i j
s. ana) mlseria. Hit. 99. IS. 32. 2.
fcTSTcfT ^'^4dla m. (r. vi4 s. dla) feles. Hlt. 58. 7.
tSrn^T'''"' 10. par. (A-.tj/^^^dm K.; scribltur f j/, gr. 110"')
perire. Cf vunt.
Icldd »'''"'" V. r. tan praef. t'j'.
46
360
J^W^ viJcaca — fsRnT^rT vicdrita.
[r-idhTl vikaca (ut videtiir, a r. kac praef. vi s. a) ex-
pansus, evolutus, apertiis (de floribus). In. 5. S.
fd^K' vikata (Bah. e vi et kata stragulum) expers
straguli. N. 10. 6.
T^je^^j^^ vikatt ana n. (r. katt praef. vi s. ana)
jactatio, gloriatio. Ilit. 100. 13.
^^^3^^^r\vikarman rf. (Karm. e vi et kdrman opus)
secessio ab opere. B . 4. 17.
(^cj-,<^| vikala (privatus parte, Bah. e vi et kdlci
pars) 1) decurtatus. 2) pcrturbatus. Lass.54. 7. 72. 12.
■1^^=177 vikdra m. (r. kar kr praef. vi) 1) mutatio.
B'. 13. 6. 19. 2) commotio (animi). N.22. 31. 23. 26.
fcf^iT^ vikdla m. (Karm. e praep. vi et kdld tempus)
crepusculum. Sa. 5. 82.
r^chli^l vikdsa m. (a caus. Tckds s. a) manifestatio.
Ur. 34. 7.
fcf^ffT '^'hrti f. (r. kar kr s. ti) commutatlo, conver-
sio. Am.
fcl5i"<*-l vikrama m. (r. kram praef. vi s. a) 1) passus
(v. trivikrama). 2) vis, fortitudo. N.21.12. H.3.10.
4. 22.
fcl:^llr| vikrdnta V. kram praef. vi.
\h\ f5t"|i| I vikrifd f. (r. kar kr praef. vi s.yd) i. q.
vikrti. Am. ; Hit. 12. 19.
folFtlcl viklava (r. klu se movere, praef. vi s. a) agl-
tatus, commotus, perturbatus. P. 20.
lclTrlrl viksata V. r. ksan praef. vi.
f^-5jq vikscpa m. (r. ksip praef. vi s. a) actio dis-
jiciendi, disjungendl. caranaviks epa actio pedes
disjiciendi i. e. gressus, Itlo. Ur. 64. 13. — Pro ra-
hasyaviks epa (Ur. 16. 6) lege -niks epa. —
drstiviksepa adspectus obllquus, WIls. „a leer, a
slde glance". Sak. 16. 1.
lcJiidM^^HI^rjfA vigatasnehasduhrda (Bah. 6 vi-
gata qui abilt et snihasduhrda amor et amlcltla)
remotum amorem et amlcltlam habens, vacuus ab amore
et amlcitia. Su. 4. 17-
fSfynS^ vigdd'a V. gdh.
fsiJrT vignd v. r. vig et gr. 542.
fcliJ?? vigraha (r. grah praef. f i' S. a) 1) m. corpus,
forma. Ur. 67. li. 2) bellum. Hit. 78. 4.
'^^'^'^^^flvigrahavant (a praec. s.vant vat) for-
mosus, pulcher. Su. 3. 17. Sa. 1. 21.
fcJ^rrT vigdta m.n.(r. han In forma caus. [v.gr. 471.4.]
praef f ; s. a) impedlmentum, Interruptlo, destructlo.
Su. 1. 12.
■j^fCTfig^na n. [y.han praef. ri s. a, v. gr. 575. suff. o)
Impedimentum. Su. 1. 12. H. 3. 17. N. 13. 23.
fclfy d vignitd (a praec. s. ita) impeditus. Ur. 39. 18.
[■^■^viV' 7. par. atm. separare, c. Instr. (v. ju^ praef. vi).
B atl. 14. 103: bahunyoddn giv it^na v ivica.
(Germ. vet. IVICH recedere \yvlchu., weich, wichumes^^
nostrum iveiche, tvich; gr. £<>£(*); fortasse etlam £xas
huc pertlnet.)
c. vi 1) I. q. slmpl. cum abl. B att. 6. 36: vivinacmi
divati surdn. — vivikta separatus, desertus, secre-
tus, solltarius. In. 5. Sk. B'. 13. 10. 18. 52. 2) In dlal.
ved. evellere. Rgv. 39. 5: viviricanti vanaspatin.
3) decernere. Mah. 2. 2243: na ... vivektuA sak-
nomi t^ prasnam imam. — Caus. distinguere.
Man. 1. 26: darmddarmdu vyavecayat.
fcl xJ ttI U I vicdks aria (r. caks praef. vi s. ana) exper-
tus, gnarus, saplens. B . 18. 2.
f^^Tjr vicaya m. (r. ci praef. vi s. a) actio quaerendi,
investigandl. Rag.l6. 75.
r^.^;^ vicala (r. cal praef. vi s. a) vaclllans. Ur. 70.
3 infr.
fcl"^!^ vicdra m. (r. 2. car praef. vi s. a) 1) de-
liberatio. Hlt. 12. 22. 92. 20. 2) dlstinctlo. Hit
51. 20.
f^r^T[7l\]\ vicdrand f. (r. 2. car praef. fj S. ana in fem.,
V. euphon. r. 94"') dellberatlo, dubltatio, haesitatlo.
In. 5. 38. N. 13. 27.
fc|-c^|fjd vicdrita n. v. rad. 2. car praef. vi.
clltftrlf^ vdrdduksatri — raSTfrT linsati.
359
5J I ,- T^ 1 5| v&rdd aksatri m. nom. pr. Dr. 1. 5.
^TIQ^ ^''^''sika (a varsa s. /Aro) pliiviosus. Dr. 8. 17.
QjJTJtjyjf vdrin^jn m. nom. pr. N. !'. 1.
Qi lyt vds 1. et i. .Um. (scrlljitur eliam vds) clam.nre,
vociferari, iiliilare. Mah. 2. Iil7: su satatan
vdsati; 1. S^iSS: s antapjrarndnii bahudd vdsa-
mdnd prad dvati. — Part. praes. par. N. 11. 20:
kururim ivn vas a tirit\ Mali. 3. 10'l37: s akune r
iva vdsatali; 104^3: hd hatdli smi 'ti vdsant-
yaH. (Cf. vac e vak, ita vds e vdk.)
c.ut deplorare, c. acc. I! att. 3. 32: udvds/amdnali
pitaram.
5TU7 vdspd m. lacrvma, in sing. soltim usurpari vldetur.
Br. 2. 36. N. 17. 13. Meg. 12.
^jjfjjfinvdspdjr (denom. a praec.) lacrymare. Ur. 84. 19.
^l^ vds V. vds et vdsdf.
Qjl^ vdsa m. (r. vas s. a) 1) habitatio. 2) cavea (avis).
Ur. 35. 5. 3) i. q. ad iv ds a. (Hib./oi „a delavlng,
staying, resting, cessatlon".)
gn^ra^ii<3 jd/ (denom. a vdsa sgf. 3) odoribus imbuere.
ad ivdsay (denom. ab adivdsn) id. Ur. 74. £0:
manddra pus pdir ad ivdsitdydm ... sikdydm.
ofjim" vdsard m. (fortasse e vd sicut, in hoc comp.
similller, et sara iens, v. vatsara) dies. Up. 21.
y l*rl^ jfjjatd m. (a vasu Vasus q. v., s. a) Vasavus,
cognomen Indri. In. 2. 22.
ofjg^l vd f oj- n. (r. vas induere, s. as) vestis. Su. 4. 9.
N. 9. l4. 19.
cl I IH '•1 *' ^ '^ ' " ^*'" ''"■' lialjitare, s. in) adj. b.ibitans.
Subst. m. habitator, in fine compp. Su. 2. S. N. 7. 17.
yi^jc^ vdsuki m. V.isukis, rex serpentum. B°. 10. 2S.
"dl^rrloil ■vdstavjra (a vdstu donuis, s./a) domum,
domicilium habens, faabitans. Hit. 34. 17.
QJI^M vdspa 1. q. vdspa.
grS vdh 1. atm. {prayatne K, yatne V.; scribitur
etiam b&h) operam dare, adniti. Caus. occupare,
adhlbere, uti. Man. 3. 6S: ydstu (sdndli) vdhayan
(schol. svakdryi jrd gayan); 4. 86: dasasund-
sahas rdifi j6 vdhayali (schol. ivdrii vydpd-
rayiiti).
c.sam fricare. Mah. 3. 11005: pdd&u ... kardlij&h
kinagdtdby&A s a nakdili saVivav dhatuli. —
Caus. id. Sak. 9.5. 9. W- Schl II. 91. 52.
Qjl^ vdha m.(T.viih traliere, vehere) 1) equus. Dr.8.12.
A 4. 12. 2) curriis. A. 1. 1.
Ollvi^ vdhiika m. (a caus. r. vah s. aka) rector, mo-
derator (currus etc). N. 22. 1.
cjr&»T fd/iana n. (a caus. r. vah trahere,' vehere)
1) acllo moderandi (eqiios etc). N. lo. 2. 2) currus.
N. 2. 2() in coinp. I>ah. 3) eqiius. R. Schl. I. 62. 1.
68. 1 in fine coiiip. nali. (Cf. vdha; germ. vet.
iviignn, tlicm. ivngiina currus; Wili. /eun id.)
^Tr^»T •'"'"" (■"• '"^' 5- '") vehens, fereiis, in fine comp.
Hit. 16. -12. 34. 2.
cflf^^TT vuhinl f. (a vdha s. in in fem.) exercitus.
Rag, 7. 33.
cITsT vdhu V. bcihu.
^Jjijcfi vdhuka (r. vah s. uka) nom. pr. N. 15. 2. i.
5JI^ vdhyn (form. anom. a vahis estra, s.ya) exter-
nus. B. 5. 21. S7. Dr. 7. IS.
5I|r^j(-j«-| r«/i/a/«'j adv. (a praec. s. tas) exlra, extria-
seciis. N. 9. 7.
1. T5T '' pi^aep- insep. v. gr. 111. (Germ. vet. cvi-dar
contra, adversum, cum suff. compar., v. gr. comp. 294;
pers. jj bi sine, e. c yil-».;kJ blbdg metu vacuus, in-
trepidus; fortasse lat. re- \yecors, vesanus^, \\\..be sine ;
slav. besu id. nisi hoc pertinet ad vahis q. v.)
2. T^ "' m. (fortasse a r. vay , correpto ay in /, nisi a
vi) avis. Nalod. 1. 2S. (Cf. vdyas avis, lat. avis.)
|q|(^| vinsd vigesimus (v. gr. 236).
I^yHrT vinsdti f. (ut mihi videtur, pro dvidasali,
e dvi duo et dasati a ddsan decem, ejecto a et
mutato d in nasalem, v. triiisdt et cf. lat viginti, gr.
StxaTl, SiKOCi, h\b. /cfiead, cambro-brit ugaini.)
358
^TVTT vdd'd — cTnf^ vdrdcValxa.
C. ad'i I. q. slmpl. Mah. 1. 5693: nac&i ^ka/i sa sam-
ario ism&n pdnd a\- dr t 4 id ib dd ilum.
C.apa in dial ved. abigere, reiiiovere, repellere. Rgv.
35. 3: apa visvd duritd bdd amdnali „oninIa
scelera removens"; 9: apd'mivdm bddati „dolo-
rem repellit".
c. d i. q. simpl. Sak. 58. 9. 10.
c. pari id. Mah. 3. S7'i3.
cpra 1) id. Mah. 1. 5808. R. Schl. II. 53. 15. Hit.59. 5.
2) arcere, prohibere, cohlbere. Dr. 9. 8: tvam ...
saddi 'v d 'smdn prabddase; Mah. 2. l64S: kat an
tu ddivan sakyate pdurusina prabdd itum,
c.prati repellere, arcere. S,i.l.2'l: tdm ... na kascid
varaydmdsa tigasd pratibdd itaH; R. Schl. II.
52. 46. Mah. 3. 108 1.
^IW ""'^'^» ^yr ^"'''^ ^" (r. fd«^, bdd s. a) tor-
mentum, cruciatus. Ur. 41. 11. (JAi. beda miseria,
aerunina.)
c)l»~iy*^y ^'^'lapras t a m. (a vanaprast a ad silvam
profectus, s. a, v. gr. 580) 1) Br;ihraanus in silva
solitariam vitam degens , anachoreta. 2) Geniorum
ordo. Su. 3. 5.
grnqr vdnara m. (e va sicut et ndra homo) siniia.
^qj vdpt' f. lacus. N. 12. 6.
^fpjq- vama adj. 1) laevus, sinister. Su. 4. 13. 2) pul-
cher, praesertim in compositione cum vocibus quae
corporis quoilpiam membrum slgnificant. N. 16. 37.
(Fortasse germ. vet. ifinster^ tvinister laevus [Graff. 1.
893]; anglo-sax. t'ini/re huc pertlnent, cum suff. compar.
sicut in lat. sinister, de.rter et inserto j euphonico
inter n, pro m, et t, v. gr. comp. 95; cambro-brit.
givymp pulcher.)
oim^l vdmana adj. brevis. Subst. m. 1) pumilus, nanus.
2) nomen elephanti plagae meridlonalis.
3[yj^ vdmt f. (a vdma signo fem. /) equa. Rag . 5. 32.
SWoil vdyavya adj. (a vdyu ventus, S. ja, v. gr.582)
quod ad ventum refertur. A. 3. 30.
^prjg- vdyasd m. (ut videtuf, a vdyas s. a) COrnlx.
iJr. 8. 31.
clRT '"5/" m. (r. vd s. unad. u, inserto y euphonico)
ventus. H. 4. 48.
'^\}'T vdr n. aqua. Am. Vld. vdri.
gj|T vdra m. (ut viiletur, a r. var vr s. a) 1) multltudo,
caterva. 2) tempus, dles. Hlt. 21. 21: baf/dravdra,
3) tempus opportunum, occasio, opportunitas. 4) vicis,
fois, Mal. B att. 3. 32 schol.: bahuvdrdn complu-
ries, vielmal, many times. — Acc. slng. repetitum
vdran vdram id. Hlt. 85. l4. (Hlb. uair „an hour,
time", air uairibh ,,some-tImes"; cambro-brlt. aur%
island. vet. var in tvis-var bis \tvis = scr. drijj,
thris-var ter \j}iris = scr. tris\, germ. vet. or , o in
zuir-or, zuir-o bls; pers. ,Li bdr vicls, ^i" bdri semel,
j^vi ,L bdr diger iterum; fortasse huc pertinet lat.
ber in September, October etc, v. gr. comp. 309.)
Qjl yUI vdrana m. (r. var vr arcere, impedire, s. ana^
V. gr. 94"') elephantus. H. 4. 23.
^r7Tcl^IT*^»-IT vdravildsint f. (e vdra tempus et
vildsint q. v.) £Taiga. Hit. 133. 15. Lass. 73. 2 infr.
cllyUj^T varanast f. nomen urbis Benares. Lass.5. 20.
^irUITcTrT ^'^randvata nomen urbis. H. 1.
^fT7 vdri n. aqua. N. 24. 5. (Cf. vdr, vdruna; hib.
burn aqua ; fairge mare, fual ,,urine, water", mutato r
in /; lat. mure , them. mari, mutato v in m, v. gr.
comp. 20; llt. m«Vci [plur. fem., gen. mari-uj; slav.
more id. [neut. sg. a thema morjo, v. gr. comp. 259];
germ. vet. mari m. et n. [them. marja^; hib. muir;
cambro-brit. mor id. Cf etiam lat. un;za, correpto vd
in u, urceus, urna; gr. OOOg, Cvpov, CVOeu).)
r ^ r . /- \
qJI^ vartta, cTTfT ^'arta (T. vart vrt s. a) sanus.
Nalod. 3. 19 schol.
y |.pj| vdrttd, cTTrTT ^'artd f. (a vrtti s. a in fem.) nun-
tius; historla. Srng.ll. Hit.64. l6. 17. 79.15.l6. 85.11.
^Tti^ 'vcirddaka n. (a vrdcta s, aka) senectus, se-
nium. Hit.28. 19.
cTT^ vdiiJcs — ^Jiydd'.
359
dl^- viinks l.par. (kdiiks djrdm K. kafiksj V.; scri-
"^bitiir viiks, gr. 110'") desiiierare. (Cf. kiiilks,
vdric, vas; caniLro-Lrit. ^irnrjr (lesideriuin ; fortasse
hib. niiangus ^incliiiation, longing, desire, appetlte",
mutato V in m; rniariuig/iim „1 desire, long, wisli,
lust, «ill, intend", tara liuc quam ad van petere, ciipere
tralii potest.)
d I i* i-l "M vdnina/a adj. (a vdc sernio, s. rna/a) quod
ad vocera refertur, ad vocem spectat. B. 17. |5.
gyq^rdc' f. (r. vac) 1) sermo. B'. 2. Ij. 2) vox. N. 19. 1.
23. 19. (Lat. voc-s\ gr. 0--C, v. r. v a c.)
clM<r'-lld V dcaspati m. (e genit. vocis vdc et pdti)
1. q. vrhaspati.
cj|-cj«r'-lrt| vdcaspatjra n. abstractum praec. Hit. 97.9.
dl-tij vdcfa V. vac primit. et caus.
C(|T:.(!.<fir vdcydtd (a praec. s. td) vituperatio, repre-
hensio. Hit. 105. 4.
^[yjJVn J' d # ( n m. (a vdga festinatio, celeritas, suff. jn,
nisi a r. vng s. i';;) eqiius. In. 1. 7.
Gl I Q.?^ vdrtc I.par. interdum atm. optare, desiderare.
N. o. 37: agnir dtmab avam prdddd jatra
vdricati ndisadafi; 26. S: nacSd vdricasi tvan
dyutam; Hit. 37. IS: yad yad iva hi vdricita
tato vdiic d prav art at e. (Qi. vdiiks , vas\ germ.
vet. ivunsc optatio, ivunskian optare; anglo-sax. viscan
optare; angl. nish.)
C abi i. q. simpl. Hit. 35. 20.
dlo^©! vdricd (.(r.vdric s.d) desiderlum, optatio. Hit.37.1S.
5fY^ rd/a m. n. (r. vaf s. a) conseptum. R.Schl. 1.44.35.
Cjll^ctil vdtikd f. (a praec. s. ika in fem.) id. Sak. 8. 7:
vrks av dfikd.
Cji^l vdfl {. (a vdfa signo fem. /) id. Am.
Cj l^ V dd V. bdd.
ci\(o vdda (r.vah s. ta, cf. d^d quod correptum e
vdd'a, V. euphon. r. 102. o) multus, abundans. —
vddam adv. bene, ita, ad assensum exprimendum.
N. 17, 22.
dlUI idria m. (forlasse pro vdna a v.van occidere,
s. a) s.igilta. Su. 2. 16.
C|TffTlS?T vdnigfa vel ^IYW^ l' d ri i g y a n. (a vanig,
baiiig mercator, s. /<») mercatura. B'. 18. Vj.
cflTm»^ "'^^"' (a vdrxa suff. in) sagittas habens.
.\. 5. :5.
cTpffy t <^i/' vel sfTlffj bdnt f. (t. vari s. /) loquela,
sernio. Ilit. 25. I i.
CJJrT ^'^' "^- ?*■■• («lenora. a vd'ta ventus) ventilare.
K.: vdtayati vyaganina patim palivrald.
^TTT '•"'« V. r. vd.
C( I r\ iWHj' '''"rarihas (Bah. e vd'ta ventus et rdhhas
celcrilas) venti celerltatem habens. In. 1. 7.
ciirllftr "''''''/"' m- nom. pr. Asuri. Mah. 3. 8619.
CfTrTIST?! ^dtuyana n. (e vdla ventus et dyana via)
fenestra. P. 16.
^Tr^Tr^ ^ dlsalfa XX. (a vatsala s.ya) amor, caritas.
Hlt. 16. 12. 45. 13. Ur. 84. 18.
cTTc;^ vdda m. (r. vad s. a) 1) sermo. B'. 2. 11. .12.
2) controversla, dlsputatio. Up. 21. (Cambro-brit.
gived verbum.)
C<|l<\5) vdditra n. (a vdddy caus. rad. vad q. v.,
s. tra, inserto i) 1) instrumentum musicum. In.2. II.
2) qui instrumentis muslcls editur cantus (Instru-
mental-Musik). In. 3. 7. 9.
^ff^/^'"'^'" (r. vad s. in) dlcens. B'. 2. \2.
o(T^ f dd', sj jbj" bdd l.atm. vexare, perturbare. A.4. 47:
na bddati tatra ragaH; R. Schl. I. 14. 13: rd-
varid ndma rdksasaR sarvdn nd bddate;
Dr. 6. 3: mahdvanan satrubir bddyamdnam;
Hit.57.5: mahati sarikd mdm bddale; Man.9.226.
10. 129. — Caus. par. id. R. Schl. I. 14. 15: sa vd-
dayati lokdns trln. (Cf. vad, vyad; Wt.. beda
miseria, aerumna, bednas mlser; russ. bjeda miseria;
fortasse goth. ia/iya vexo e badvja; gr. IIA©, £;ra-S'oi',
w-S^EW, a/TCD-Secn, V. praef. apa, fortasse hib, buairirn
„1 vex, aggrieve, trouble" e buaidim.)
356
^^vaha — c[\^T^vdgmin.
sangrdmc samuf)dd'e (v. lih praef. ri). 2) coilrci-
tus, refrenatus. Man. 6. •ll: sarnupod esu kamisu.
c.ni 1) ferre, vehere, sustentare. Gita-G. 1. 16: ga-
gan niv ahati , , . krsndja tubjran namaH.
2) advehere, apportare. Rgv. 116. 1: vimaddjra
gdjum ... nj-uhatu ratena.
c. nis caus. exequi, explere, e. c. promissum. Hit.l06.'4:
svapratig ndtani adund nirv dhajra.
c.pra 1) trahcre, veliere (curruni). R. Schl. II. 52. 43.
2) ferre, veliere. I)'aU.3. 54. 3) auferre. Rgv.23. 22:
idam dpaU pravahat a yat kincid duritam
mayi. — Part. perf. pass. prdud a (pro prdd a e pra
-\-u(jta) 1) adultus, altus. Mcg'. 26. 77. 2) arrogans,
insoleiis, superhus. Lass. 85. 10. — Suhst. f. prdudd
nupta, sponsa. (Cf. goth.6ru//i, gerni. vet. irui;, island.
vet. bruda., nostrum Braut.")
c.pra praef. anu Imc illuc curru vehere alqra. Mah. 3.
13504: sa mdrn anupr dv aliat.
C vi uxorem ducere. Mah. 1. 33S4. — vyuda latus.
N. 12. 13: vyud draska (v. etiam uh praef. fi).
c. vi praef. nis evehere, exportare. Mah. 1. 6257.
csam vehere, trahere. R. Schl. I. 67.4: nrndn sat&ni
panc ds at ... mancdsdm as iacakrast dn samu-
hus ti kat aticana; Mah. 3. 13190: catvdras tv&n
vd gardab dli s anv ahanlu.
^^ vaha (r. vah s. a) 1) adj. ferens, afferens. In.2. 9-
2) subst. m. fluctus. Sa. 4. 31 in comp. Bah.
3^ffT '""h"-^!' (r. vah s. ti, gr. 575. 4s) ventus.
gTJ^yT vahiscara adj. (e vahis cxtra et cara iens)
egrediens. Dr. 6. 15.
^l^t^^rT vahis krta (extra-factus, e vahis extra
et krtd factus, V. euph. r. 79) privatus. In. 2. 5,
^f^^avahis vel ^J^^A a h j j praep. et adv. extra, foras.
Lass. 44. 4: nagardd bahir gate sati\ Hit. 58. S:
milsiko na bahir n ilis arati. (Cf. slav. BE^2 besu
absque, nisi hoc, quod nunc magis mihi arridet, refe-
rendum est ad vi, sicut HH^K nisu deorsum ad ni.)
gj[Er vdhni m. (r. vah s. unad. ni) Ignis. Mah. 1.
2037.
1. 5JT "" 2. par. flare, spirare (de vento). N. 24. 40:
vavduca pavanali sucifi; A. 4. 51: sitan
tatrn vav&u vd/uK. — vdta m. ventus. A. 11. 12;
deus venti. II. 1. 3l. (Ci.vdi; goth. ^O flare, spi-
rare [vaia, vaivo^ v. gr. comp. 617], vinds, them. i'iniia
ventus; germ. vet. iva-dal flabellum, tvat, wait, tvaielj
ivahel flat; slav. ve-ja-ii flare, vi-tr ventus; lit. ivijas
ventus; gr. ayifJLi, ut videtur, ex a-F>i/.it = scr. vdmi
praef. a, ay]fl; uvact ex dFsa, oi)Oog ex cFoo?; de avu)
V. vdi; lat. ventus, aer aura; hib. bad ventus = scr.
vdta; pers. bdd.)
c.nis extlngui (de igne). Sak. 91. II: nirvdsyataH
pradlpasya sikd\ v. nirv dna. — Caus. extinguere
(igncm). Mah. 1. 160S: samiddan gdtavidasari
varsdir nirv dpay ,s ydmo megd butdH. — Vid.
n i r V d p an a.
c. pra i. q. simpl. R. Schl. II. 71. 25: prav dti pava-
nali s r iin d n.
c. sam id. Mah. 4. 12SS.
2. cTT **" 10. par. (suk dptigatisevdsu) voluptate frui;
ire; colere.
3. ofj vd adv. 1) vel, sicut Latinorum ve postponitur.
Br. 1. 19: vd - vd sive - sive (entweder - oder).
N. 26. 10. Cum antecedente at'a \e\ yadi saepe ila
construitur ut hae voces sensu vacent atque particulae
vd solum ut fulcrum inserviant. 2) sicut. Dr. 7. 15.
Interdum redundat, e. c. H. 4. 2. 52.
cj|'=hQ'?7 vdkpatu (e vdc el pafu) eloquens. Hit.55.4.
cfT^f^STTT ^"kpatutd f. (a praec. s. td) eloquentia,
facundia. Hit. 13. 21.
cIT^ vakya n. (r. vac dlcere, s. ya, v. gr. 628) sermo.
In. 1. 10.
cffjnf vdgurd' f. rete. Hit. 73. 9.
'^\^T\r\vdgmin (a vdc sermo , s. min) facundus, elo-
quens. N. 12. 50.
5T1
'ah.
S5ft
Qic*, vah l.par. .itm. (anom. v. gr. 577) 1) trahere, ve-
here (ciirrum). In. 1. 7: dasa vdgisahasrdtii
hartndA idtaraiihas dt\ I vahaii ti ye ... ratam;
14.19. 16: katam alpabalaprdnd vaks yant t 'ini
Ifliyd maina, — Pass. curru vehi. Dr. 6. 6: mahd-
gavdir vdgibUr uh/amdndH (cf. 6. 10). 2) curru
vehere alqni. A. 10. IS: uvdha mdn talaH sigran
hiran/apurain antikdt I rat^na tena ... md-
talifi; Mah. 3. 13179: siitanco 'vdca sigram
rndn vahasva. 3) vehere, ferre. H. 1. l6: mdta-
ram ... avahat sa tu prit eiia; !Mah. 3. 11019:
krsnaiica /aina g du tatd I eko Spy aham alan
vdejlum; 11020: anyeca ... sarvdn v6 brdhma-
ndili sdrdan vaksyanti. 4)uxorem ducere. MaH. 1.
3377: ndliLUsdiiga vahasva mdm; 3. 104S2: idam
b dryds atam , . . putrdrt ind inayd vodam (nota
formani vdiid pro lidd); R. Schl. I. 73. 36: uhur
bdrydli. 5) manare, fluere. N. 23. 15: candenacS
'dakan tasya vahati. 6) spirare, flare. Gita-G.5.2:
vahali malayas amlr c. — Caus. vdhay dmi.^ vd-
hdye. I. par. 1) facio ut vehatit (equi), aurigare.
Mah.4. ISSil: Arii>ra?« uttara t;aft a/o; Mah.l. 40l4.
2) advehendum, afferendum curare. Rag.5.32: ustra-
vdmtsatavdhildrt am pragesvaram. — pan-
tdnan v&hayitum viam calcare, terere (facere ut
via ferat). Rag.l6. 12: vdhyati rd gapat afi si-
vdbiH. II. atm. vdhdye facio ut quis me curru
vehat. R. Schl. II. 92. 13: dakiinena mdrgena ...
vdhayasva. — tariii vdhaye nave vehor, navigo
(proprie facio ut navis me vehat). Mah. 1.4oi4. (Lat.
veho., veha, vea, via, ejecto h sicut in hih. /eon currus
^ scr. vdhana q. v.; gr. S.-)(jjl, O^/JS?; lit. iveiii curru
veho = scr. vdhdmi, a/azoju navigo = scr. vdhd-
ydmi; slav. vesuA veho; goth. ga-VAG movere
\ga-viga, -vag, -veguni\, vigs via, vagja moveo ^ scr.
caus. vdhdydmi, v. gr. comp. 109"'. 6; germ. vel.
fVAG raovere \j.vigu, ivag, ndguines^, ivegiu moveo.
tvaga commotio, wdg m. gurges, vorago [unde nostrum
'^og^c], ivngan currus, veliiculum.)
c.ati caus. 1) perferre, tolerare. l\ag'. 13. 2S: ati-
vdhitdni mayd kataucid g anagar g it dni.
2) transigere (tempus). Rag\9. 70: ativdhaydmba-
btiva ... triydindm; 19. 4l : rtun atyavdhayat.
c.adi: adyudd femina, cujus maritus allam duxit uxo-
rem; AYils. „a superseded wife" (cf. 2.vid prieLad'i).
Mah. 2. 2332.
c. apa auferre. Mah. 1. 2939: apdvdhaca vdso Zsya
mdrutaU. — Caus. auferendum, avehendum curare.
R. Schl. I. 1. 51. II. 9. 13.
c. d adducere, afferre. Sa. 3. 19.
c. d praef. ut trahere, vchere (de equis). Dr. 7. 10 (Mah.
3. 15704): dgdniy d balinaK sdduddntd mahd-
bal dU s urain uddv ahanti. — b drydm uddvd-
d'um uxorem ducere. Mah. 1. 3829: argunaH,,.
b agi n tii vdsudivasya s u b adrdm b drydm
uddvahat; 3S31 : naku/afi ,,, karenumat iit iidma
bdrydm uddvahat.
c. ut 1) vehere, fcrre. Mah. 1. 4272: sa hi rdgya-
duraii gurvtm udvaksyati kulasya nafi; 3.335:
krccrdd udvafiate bdram; Hit. 127. 1. 2) curru
vehere. Rag . 7. 32: tam udvahantam pati bd-
gakanydn ruroda rdganyaganaK; 7. 67: uda-
vahad anavadydm. 3) uxorem ducere. Man. 3.
4. 10. 11. 7. 77. — Caus. facere ut quis uxorem ducat
Mah. 1. 3801: btsmafi kalu pituK priyaciktr-
sayd s atyav attm mdtaram udav dfiayat (v.
Mah. 1. 4039 sq.)
c. ut praef. sam 1) tollere, estollere, levare. Mah.2. 718.
2) uxorem ducere. R. Schl. II. 107. 3.
c.upa advehere. Mah. 2. 2064: rdgarato ya ihd
'smdn updvahat, 2) constltuerft Mah. 2. 2051:
upohyaindne dyutS.
c.upa praef. jam: s amupod a (quod etiam ad ufi re-
ferrl potest) 1) ia ordinem redactus. R. Schl. II. 75. 29:
45*
354 cmyas — -^vastra.
C.pari: par/uiita veliis, corruplus. B'. 17. 10: piiii- c. vi caus. indiiere. — Pass. caus. c. nom. pers. et acc.
paryusitam ... bogariarii; trop. vanus. N. 21. 13: rei. Mah. 2. 24^0: vivdsjrantdri rii rucarmdni
paryusitari v&kyarn. sarvc.
c.pra in cxteris locis habitare. R. Schl. II. 36. 8: pra- L offf '«■« '''• par. {stamb'^) stabilire, fulcire, immo-
valsyati suk'an vane\ Sa. 5. 63: prosyd "gata bilem rcddcre.
,-,,«. — Caus. in exteris locis habitare jubeo, in exilium .5. '^^vas 10. par. vdsdydmi {snehanaccidana-
ago. R. Schl. II. 49.-6: yd putram .. . pravdsa- hananisu Y<. sriihacc idoli vad^Y.) amare;
yati d'drmikan vanavdsi; Man. 10. %: tafi findere, abscindere; occidere.
rdgd pravdsayct. cfrTffT ^asati f. (r. 1. vas s.ati vel potius ti servatO
c.pra praef. vi id. N. 17. 19. Man. 2. 132. — Caus. in charactere primae classis) 1) habitalio, domus. Hit. 5. 10.
exilium agere, cxpellere. Man. 8. 219: tati rdsfrdd 2) nox. Sa. 4. 5. {Uih. fosadh „a delaying, staying,
vipravdsayet. resting, cessation".)
cprati i. q. simpl. A. 5. 11. cFT^T ^asana n. (r. vas induere, s. ana) vestis.
c.t'j habltare. R. Schl. II. 23. 23: ararxyS tS vi- N. 13. 58.
vatsyanti caturdasa samdli. Degere, praesertim -gCi^i^vas antd m.{T.vas s.dnta)yeT. (Slav. r«na id.)
noctem. N. 17. 28: sd vyusfd raganin tatra; 51^1 ^asd f. 1) medulla. 2) adeps. A. 10. 54.
25. 1: vyusito rdtrin nalaU. — vyusfa sens. pass. cffTI^T vasdna part. praes. atm. r. vas cl. 2. q. V.
raganl vyuJfd. Mah. 1. 1205. 3. 11917. R. Schl. II. oi^ vdsu 1) n. (r. vas s. u) res, divitiae. N. 16. 2.
54. 37. — Caus. in exteris locis habitare jubeo, in 18. 19. 2) m. nomen cujusdam Geniorum ordinis octo
exilium ago. Mali. 3. 8277. H. 1. 43. R. Schl. I. 1. 23. numero. In. 5. 24.
c. jom una habitare c. aliquo, c. acc. pers. Man.ll.l90: ^^'rjf] vasud'd (. {res vel divitias ferens, e vdsu
strihantfris ca na safiv aset. el d a in feni.).terra. N. 24. 42.
2. ^^ vas iO.fAr. vasdydrni hahllATe. ^^yjyrJJ v a s u d d d' a r a ra. (terram sustinens, e
*^ ^ ' • \
_,„ „ .. •! • • j T! c 1 I TT Q" - praec. et dara tenens, snstinens) mons.
3. a^IT vas 2. ;itm. sibi induere. R. Schl. 11. 3/. /: mu- r ' '
•^ . , . m o / . ' • • FIFn^^JjT vasundard! f. (e vdsu res, divitiae, quod
nivastrdny avasta; fllan. 2. 41: carmani '^^V'^^i^\ ^ ' ' ^
. r ^ A, ■ 'i! „ /•r^.i. hac in compositione masculinorum normam sequitur
... vasrran; o. 6: vasita carmaclram, ^ljotn. r t
.-^ . -''„•„ „^ Fv. er. 575. 2] et dara tenens , ferens in fem.) terra.
vasja vesllO = caus. c|l+r|<Lj[T7T vasayami, Y. gr. L' 6 J ' ''
comp. 109°'. 6; vas-ti [them. vastjo'] palliuro; fortasse i>. .^- H.
germ. vet. ,vdt (. vestis [them. «.<5//] e ^as-ti; lat. ^g^rfT vasumati f. (a vdsu s.marit mat in fem.)
ves-tis; gr. eT-&^? , 'iv-miJ.i per assim. pro tr-rj,M, ^erra. Ur. 60. 13. Vid. vasud'd.
fut. eV-cru) ; cambro-brit. gwisg, armor. g^isk vestitus.) ^t^l vask 1. .-itm. i. q. vask.
c. ni caus. par. induere. N. 14. 24: vdsasce 'dan ni- cfrpf vast 10. atm. {ardanS K. vaii V.) vexare;
vdsayeli. occidcre.
c.pra i. q. simpl. R. Schl. II. 100. 30: mrgdgine s6 5f^f^ vasta m. caper.
iyarn iha pravaste. ^T^tT ''"•'" '^- ^- ('"• ""•^ *• '0 abdomen. Am.
c.prati caus. induere. Mah. 2. 2502: asindiH prati- ^IOT vdstu n. (r. vas s. ^u) res. Hit. 13. 18. 14. 4.
vdsitdli. ^^ t;di<ra n. (r. vas induere, s. tra) vestis. In.5. 11.
cf^ vasa — 5p^T'«5.
S53
qJU| vasa m. fr. raj s. a) voluntas, potestas, i'in[)criiitii.
In. 5. 3,5. .'i9. Br. 2. 18.
cli,II'"ljT ^"■i onuga (e pr.nec. et anugd scqiiens) vo-
luntatem aicjs seqiicns, siibjectus, oLeiliens. — Siibst. ra.
servns, feni. serva. II. 4. 32.
(2J|i^|rl vasm (a vasa suff. iVi) voliintalem, polcsta-
tem, imperium habens, potens, praepotens. M. 20.
B\ 5. 13.
Q)i^||cf| j -aR" vastkar -kr (e vasa et kar Ar.r, V.
gr. 585) in servitutem redlgere, subigere. Dr. 5. 21:
vasikrtan tvdn drastdsmi pdrtdiU,
Cj^t( vasya (a vasa s.ja) subjectus, obediens. B.2. 64.
6. 36.
SfCf f a/ l.par. {hiAscijdm K. vade V.) ferire, laedere,
occidere. Cf. 5. j;aj.
Cll»^( vask 1. atm. {gatdu; scribilur etiam vask) ire.
Cf. vakk,
1, 51^ fOJ l.par. Interdum atm. {us gr. 414. 435. 457)
habltare, commorari. In. 3. 3: uvdsa bavane
pituJi; 1.2''i: sukam asmy usitas tvaji; N.2. 12:
te ivasaiis tatra; 5. 42: usya tatra; 6. l4: nale
vatsydmi (v. eupbon. r. 100. a); R. Scbl. I. 25. S:
kS nv asmin {dsrame) vasate; II. 48. 21: rdgye
... vasSmahi. Cum loc. pers. apud quam quls ha-
bltat. N. 15. 7: vasa mayi. Cum acc. vdsam.
Man. 2. 242: nd'brdhmanS gurdu sisyd vdsam
dtyantikati vaset. Degere, e. c. noctcm. A.3. 11:
ekardtros itali ; R. Schl. I. 29. 1: tdti raganim
usya. Caus. vds dydtni faclo ut qiiis habitet. Mah.
1. 5600: cdurdn visaye sve na vdsayet. (Goth.
fC4S mzneTe, esse \tisa,vas., vesutn, v.gr. comp.lOO"'. l],
visarn manemus =: cl ♦rjl *-] 5-1 vds drtias , vas eram,
erat = ^olJM i'vdsa\ germ. vet. ivisu maneo, ivas
eram, erat, ivdrurnSs eramus; nostrum ivar, geivesen,
subst. ff^esen; an-ivesend, ab-ivesend; germ. vct. tveren
matiere, permanere, durare [nostrum ivdhren, v. Graff.
1. 93Ssq.], iveret = c!. 10 c)<Hi|frf ^"^^yati babitat,
v. gr. comp. 109°'. 6; ivtrig perpetuus, ivirig pcrmanens
[nostrum ivierig, /angivierigl; hiic etiam retulerlm goth.
ras-n domiis, ciim s = fraiico-gall. z, proptcr sequen-
tem II([iiidam, v. gr. comp. 86. 5, mutato v !n r, v. gr.
conip. 19; hlh. /o.5ni>n „1 stay, rest, lodge", /o.tra „a
dweillng, ahode"; arasairn habito = %CT. dvas dmi;
aras ,,a (Iweiling-house", v. dvdsa; (oTlasse /uirighim
„1 stay, wait, tarry, dclay" ^ scr. vdsdy&mi, v.
2.vas; gr. UT-TV, TaT-TV, ST-TlCt, 'EtTIU, lat. Fes-ta,
vesti-bulum, ver-ita, Lases , Lares , cum / pro v; for-
tasse etlam vds, vdsum huc perllnent; v. Pott. 1. 279.
Ag. Benary „RomIsche Lautlehre" p. 49.)
c. ad'i habltare, c. acc. loci. R. Schl. I. 34. 46: purlm
adyavasat. Part. perf. pass. N. 12. 64: tdpasdcC-
yusitartt ... dsramarnarfdalam; A. 10. 13.
c. attu habitare, c. loc. loci ct acc. pers. apud quara quis
habltat. R. Schl. II. 37. 26: vane vasantaii kd-
kutst'am anuvatsyati; 88. 25. Mah. 3. l475S.
c. d habllare, c. acc. s. loc. locl. Mah. 3. S032: lokdn
dvas ate sub dn; 20l4: dvasan ... kdmyake b a-
ratarsab dli, — Caus. dvdsaydmi 1) faclo ut quis
habitet, excipio. R. Schl. II. 12. 101. 2) habito.
A. 9. 27: idam (nagaram^ ... kasmdd devd nd
"vdsayanti.
c. d praef. adi i. q. dvas. Mah. 1. 5512.
c. d praef. sam id. R. Schl. II. 54. 4l. — Caus. faclo ut
quis habltet. katakam castra locanda curo. Hit. 39. 5.
c.upa jejunare. Man. 2. 220: upavascd dinam;
Mah. 3. 50.92. V'id. upavdsa.
c. ni habltare. N. 14. 15. 16.
c. tii praef. sam commorarl. Sa. 5. 29.
c.nis In exteris locis hahltare. Mah. 3. 12314: durga-
vdsam bahudd nirusya ... dsSdur atyarta-
mandraman ti tam dsramam. — Caus. in exilium
agere, expellere. Mah. 2. 2644: rdsfreb^yaK pdri<fu-
ddydddn ... nirvdsayanti yl. Up. 66. R. Schi. II.
21. 4. 39. 11.
45
353
cl^ op^^vari vrs — 5pj|^i'a5'.
(bereenen). In. 4". 11: suhrdaJcd 'iinapdn^na ■^^\^ valab i , '^'^^^ valab ! f. i. q. vadabi, va-
vividend 'b'ivarsnli. — Pass. A.7.27: ab ivrstdni dabl.
srnffdni ... d'ardb' rl drn. Cf^RI ^olajra m. n. (r. val s. ajra) 1) qiiod circumdat,
C. ;»ra pluere, pluviam demittere. Mah. 1. 6630. cingit, sepit, sepes, sepimenlum. Meg\ 45. 2) armilla,
c. /7ra praef. aj'i id. Man. 1. 304. brachiale. M^g'. 1.
2. a^fj ^^ vars vrs 10. alm. {saktibandani K. ScffT^ valakd f grus. M£g'. 9. 22.
pragandlsfe V.) potentem esse, ligare (ut cC^r^ valk 10. par. (bdsan^) loqui.
mihividetur,denom.a t.r/ataurus),generare,Imperare. _^_^ ^,^,^^ ^ ^^ ^^^ ^ ^^^ ^^^.^^^^ ,i^gj,_ ^^_
^varJd m. n. (r. rari vfs s. a) 1) pluvia. Mah. 3. -^^^^ valkala m. n. (a praec. s. la) 1) cortex, liber.
17341. R. Schl. I. 20. 16. 2) annus. Lass.oo. 17. 58.3. o^ ,,^,^,, (anachoretarum) e libro confecta. Su. 1. 8.
3) plur. m. f. pars anni pluviosa. Lass. 50. 7. 4) terrae rr— tt , , i- -i- u m i, <> ,c,nr,
' r r r / H^J| ffl/g- 1. par. salire,exsilire, exsultare. Mah.J. 16123:
continentis sectio, quarum novem Indi statuunt. (Vid.
1. vars vrs et cf gr. £pcr>].)
QJqUI vars ana n. (r. vars vrs s. ana) pluvia.
^■frfa vari jn (r. tari vrs s. in) pluens. Lass.96. 10;
trop. Hit. 100. l4.
r
1. qI A varh V. barh et cf hib./arg-aiVn „1 kill, destroy ,
V. Pictet p. 59.
ubdubiirndu nipe t atuU I ub du vavalgatuH;
S802: samudram ... nrtyantam ivaco "rmibir
valgantam iva vdyund; In. 5. S: gaccantjrdK
... standu tasyd v av alg atuli. (Nid. faA: et cf.
angl. ivalk.)
c. d atm. i. q. simpl. Mah. 4. 3'l2: dvalgamdnan taA
range no ''patistata kas cana.
2. 3"^ 3"^ varh vrh 1. et 6. par. crescere. (Vid. , - j- r / i -j . . \
^X^ 1-1 Y» r V ^c^ valgu adj. m. f. n. (ut videtur a r. valg s. u)
vrhdnt et cf vartih vrnh^ vard vrd, . ,
ruh, ard' rd, \lX.virga; fortasse largus e vargus,
V. gr. comp. 20; slav. vrXchu vertex, v. Mikloslcb Radi-
ces p. 13; fortasse gr. loyjui, v. Pott. 1. 150.)
c.ut cl. 6. 1) extollere. B aft. 14. S: aj/n u<ft;at'r?zur
dtptdn; 17. 9: saktinco 'davrhad gurum. 2) ex-
trahere, evellere. Mah. 1. 7307: kesdu harir udva-
varha; Man. 1. l4: udvavarhd "tmanascdi 'v a
manaK.
qTS- varha m. (r. varh vrh crescere, s. a) pavonis
cauda.
Pjj^UI varhind m.(a praec. s. jraa, v. euph. r. 94"') pavo.
Qj j^^rarfttn m. (a varha s. in) pavo. Dr. 8. 11.
qTZT val 1. atm. 1) tegere, circumdare. 2) adhaerere,
deditum esse, c. loc. Nalod. 3. 5: nale ... avalata
(schol. anvaragjata); Gita-G. 7. 40: hrdajram
adaye tasminn evan valate baldt. (Cf. 2. var
vr; Yiih. falaim „1 bedge, inclose".)
^ ulcbe
^r<^^' valb 1. atm. (b ogane) edere, vesci.
•\
clrT*Tmi vdlmika m. n. tumulus (praesertim formica-
rura). Hit. 46.
^r^^fr^ i'a//u/, ^rr^^^ ta//u/ 10. par. i. q./Ja/^u/.
C|^| vall 1. atm. i. q. val.
•\
Qjcrj J vdllaba adj. et subst. ra. carus, dilectus, amatus.
Hit. 62. i7. 70. 2. Lass. 1. 11. — Amasius. Lass. 24. l6.
i^grjg- vallava m. pastor. Nalod. 1. 2.
valh V. balh.
^TT vas 2. par. (ui v. gr. 325. 414. 435. 457) desi-
derare, exoptare. Sak. 154. 13: bavanesu ...
usanti ye nivdsam; Rgv. 3. \Q:yagnan vdsfu;
21. 1: taydr it s idmam usmasi; 23. 6. 30. 12.
(rj.vdiiks, vdnc, gr. 'EK [FEK], knwv, eKriTi,
fortasse tv/^ojxai = scr. us ex uAr, v. Pott. 235. 26S.)
o('4 ^V^^vard' v/d' — cICJ^aTiL^'^^* ^'^^'
S51
2. Sryr ^^ vard' vrd' I. atm. intenlum par. crescere.
M. 11: sa latra iiavrde ... inalsya}i\
Mah. 1. 4S65: sarvi vavrdur alptiia kiilena;
Hit. 133. 14: sukrlind/i kirtis ciruii vardatdin;
trop. felicem esse, florere. Mah. 2. 1601: disf/d
vard as i darinagiia sdmrdgjram prdpt avdn
asi; 3. 122S6: distjrd vard dinahi p&rtd dist/d
's i punar dgalafi. 2) augere, aniplificare. Mah. 1.
SSiO: parardsir dni nirgitjra svardg/aii va-
vrd'uH purd; ^gv. 52. 7. — vrddd 1) adultus.
H.4.50, 2) auctus, dives. N.12.6S. 3)senex. Br.1.22.—
Caus. augere. Su. 2. 10: tcgo balaiica devdndn
vard ajranti. (Cf. ard rd, varli vrh, varnh
vrnhf ruh; anglo-sax. vridian crescere, golh. vaur-ts
radix[v. arrf rd]; fortasse toWo impero a crescendo,
potestate dictum sxcui. mah-ls poteslas,7nog-possum,praet.
mah-ta, pertinent ad ^^ mah crescere; slav. t/adun
impero [v. Miklosich], v/as capillus [v. ro man^; russ.
volos' id., \nh.folt id., /ridh „a forest, a park"; fortasse
/or-bair „grov»' thou, increase", /or-bairt „increase,
profit, emolument" = vard vrd praef pra; slav.
rastun cresco e trarf/un, nisi pertlnet ad ard rd; russ.
vrosdaju ingenero, ingigno = scr. caus. v ard djrdmi;
gr. QXaT-To?, BXci(X-TYi, B^ckj-tccvu) e ,G?,a3--Tog
vel fjXao-Tcg etc; etiam pi^a propter aeol. PSi^a
nunc potlus huc quam ad ard rd traxerim [v. Benfey
1. 7S. 79]. Huc etiam trahi posset lat. grandis, inserta
nasali, sicut in t;arrift vrnh, mutato v in g; anglo-sax.
great magnus, germ. vet. groz id., v. tamen 1. kram.)
C. ab i i. q. simpl. N. 8. 1-4: asya vdi dyule biiyo
rdgo ^b ivard ate.
cpra id. H. 1. 20. Dr. 5. 7.
c. vi id. N. 1. 17. Sa. 1. 19. 6. 23.
c. vi praef sam id. Mah. 1. 4977.
c. sam id. S.i. 2. 10. — Caus. 1) augere. Mah. 1. 8279.
2) alere, nutrire, educare, aufziehen. Hit. 26. l6:
saca matsy dhdrav isesdir mdii sanvard ayis -
yati; 58. 10: rndiisdhdraddntna tan viifdlaA
sarivard ayati. Edurare, ediicere. I\. Sclil. I. 39. IS:
g rl u/iiirn^ iu kumbesu d dl r ya s tdn sama-
vard ayan; Mah. 1. iJOl: lasmdd garbafi samd-
datsva bisma/i s aii v ard ay isyat i; 5087; taA-
vard aydmdsa (mit'unam); S0S9: rnayd bdldv
imdu sanvard it du.
1. on^»^ vard aiia vel ^TJr^ v ardd ana n. {t. vard
vrd crescere, s. ana) incrementum. Br. 2. 27.
2. ^'cffT vard ana vel cjljrl varddana m. (caus.
railicls vard vrd s.ana) qui auget. N. 3.20.
^5J ofp^ vars vrs 4. par. (vrtydm) eligere. Cf.
var V r.
i. cTn" ^rf vars vrs l.par. interdura atm. 1) pluere,
piuviam demittere. R. Schl. I. 9. 5G: va-
varsa saliasd deva/i; Mah. 1. 6621: na vavarsa
sahasrdks d rdstrecdi 'vd 'sya; 5464: varsa-
mdnd gand/i. Cum acc. pluere aliquid. Mah.l.l4iy:
s6 'py avarsata sonitam; 3. 796: mayy avar-
sata durdarsa/i saraddrd/i. Cum acc. et instr.
irrigare, perfundere alqd allqua re (beregnen).
Dr. 8. 16: naku/am ... ksemaiikaramahdmukdu
... saravarsdir avars atdm; Dev. 3. 2. — Caus.
facere ut pluviam dcmittat. Mali. 3. 9991: tapasd
ya/iprabdvina v ars aydmdsa vdsavam. (For-
tasse vars vrs mutilatum e varks vrks et hoc or-
tum e varg vrg adjecta sibilante; cf. gr. hoeyjW,
£0(jyi, V. varJd; fortasse ev3«vec a pluendo dictum,
V. Benfey 1. 324; lat. rigo, goth. rig-n pluvia, rig-neil/t
pluit; germ. vet. regan pluvia, regandn pluere, v.
Graff. 2. 44l sq.; nisi pertinent ad sarg srg effun-
dere. Uib. /ras „a sliower, hail"; lit. rokia pluvia
tenuissima, u^ers-ine, wers-me (ons. W.vrsa, vrsana.)
c. ab'i 1) pluere, c. acc. vel instr. rei. R. Schl. 1, 52. 23 :
tat sarvan kdmad ug divyi ab ivarsa krti
mama; Mah. 1. 4062: div&H ... abyavarsanta
kusumdi/i. 2) c. acc. et instr. irrigare alqd aliqua re
350
^rL^TL*""^' vr/ — ^'Ji^vard'.
rsyasrrigaH ... tatra duHk drl I ah parivar late.
2) versarl, esse, morari. R. Sclil II. 1)6. 17: ahki
{pri/asya) tu parivarlan 1 1 sitd.
c. pari praef. vi circuniverli, clrrumvolvi. B . 9. 10:
gagad vipariv artati\ R. Schl. H. 72. 26: sa ru-
dilvd ... bumdu f ipariv rty aca\ Mail. 6. 22:
bdmdu viparivartila.
C. pari praef. sam clrciimvoivl. Mah. 1. 5216: kdrjram
mi hdiiks itari kiiicid hrdi s amparivartatS;
3. I'l36: yat ti bayam amitrag na hrdi sarn-
parivartati. — Caus. clrcumagcre. R.Schi. II. 45. 33:
rat dd vimucya srdntdn haydn sampari-
vartya s Ig ram.
c.pra 1) procedere, progredl. Ram. ed. Srir. II. 46. h:
mama tv as v d nivrttasya na prdvartanta
vartmani. 2) orlrl. B. 10. S: mattali sarvam
prav artati\ Mah. 1. 4871: tasya kdmaVi pra-
vavrti\ Hit. 37. 18: tato vdricd pravart ati.
3) fieri. R. Schl. I. 35. S: sd pravrttd mahdnadi.
4) inclpere, c. infin. vel acc. {cLkrain praef. ^ra).
Batt. 14.95: gantum pravavrte tatali\ Sak.108.15:
bdhdtksipaA roditurica pravrttd. Inltlum ca-
pere. B. 17. 24: rfm ity uddhrtya yagriaddna-
tapafikriydH pravartanti...brahmavddindm\
R. Schl. I. 60. S: tatati pravavrti yagriari\
Dev. 2. 39: tataU prav avrti yudd am. 5) versarl,
esse, locum habere. N. 9. 2: dyutam pravartatdm
buyaH\ In. 5. 6l: na tasya kdmali kdmisu pd-
pakisu pravartati. — pravrtta qui versatur, est.
In. 5. 27: manorami geyi pravrtti\ Su. 2. 11. —
qui adest. In. 5. 28: sarvdpsaraKsu mukydsu
pravrttdsu. 6) se gerere adversus aiqm cum loc.
N. 12. l4: mayi mityd pravartasi. — Caus.
1) producere, procreare. Mah. 3. 139S1: prdvarta-
yad buvandni sapta. 2) facere. R. Schl. II. 21.
35: nd 'han d armam apurvan ti pratikdlam
pravartayi.
c.pra praef flii' 1) adire. R. Schl. II. 54. 2: jatra
...yaitgdn yaniund 'b ipravartati. 2) versari,
esse. — abipravrtta qui est, versatur. B . 4. 20:
karma ny abipravrtta li.
c. pra pracf. jam 1) adlre, aggredl. MaVi. 3. 68: duR-
kaii caturbili sariraii kdrandili sampra-
viirlali. 2) versari, esse. pravrtta 1) qiiod est,
aiiest. B. 14. 22: na dvisfi s amprav rt t dni na
nivrltdni kdiiksati. 2) quod fult, praeteriit, evenil,
accidit (v. slmpl. sgf. 2. Su. 5. 53). N. 26. 35: sam-
pravrtti maho t s av i.
c.vi se voiulare. A. 3. 19: samm&rgan gaf arinS
'rviii viv artaAsca muliurmuhuK.
C.sam 1) fieri. Rag.7. 19: svinndiigu/iK savavrii
kurndr i; N. 17. 42: kydtaK ... sd nukroso b avAn
sadd sarivrttd n ira nukro s ali\ 20. 4l: vibita-
kascd 'prasastaK sanvrttali kalis arisraydt\
Mah. 1. 7280: martyd amartydli sanvrttdK.
2) esse. Mah. 3. l4S39: mrgoydiicdi 'va no gan-
tum iccd sanvartati brsam. — Caus. perficere,
peragere. R. Schl. I. 15. 17.
2. cTrT ^FT ^"''^ ".'■' 4. iitm. (sambaktdu vararii)
colere, amare, eilgere.
3. c4r| 5rrT '^ " ^" ' ^ /■ ' iO.far. (b ds drt i K. diptduY.)
ioqui; lucere. (Vid. 1. vart vrt caus.)
(^(-Jch vartaka m. (r. vart vrt s. aka) coturnicis
genus. Hlt. 85. 2.
^^jq' vartana n. (caus. r. vart vrt s. ana) 1) victus,
allmentum. Hlt. 116. 3. 2) merces. Hit. 98. 10.
C\\^r\vartin (r. vart vrt ire, s.in) iens, in fine comp.
N. 8. 15.
^H^ vartula (rad. vart vrt sufi". ula) rotundus.
Lass. 5. 10.
^f^rlyortrnan n. (r.vart vrt Ire, suff. unad. man)
via. Dr. 6. 18.
»■ c ...
1. 3^ iiard 10. par. (purticcidoK) 1) impiere (i. e.
caus. rad. vard vrd crescere). 2) findere.
^. ^
vart vrt.
349
3. 12V(7: ddvatas tasya ... druvAtavinirb agnd
drumd vydvarlitd iva; trop. I\ag . lo. 1: pararn
... vjrdvarlnyituin iJvaraH; Ur. '.)0. 10.
c. d praef. sam 1) convenire. Mah. 3. I6JSJ: ti!iu
harlndrcsu samdvrltesu sarvasali. 2) ail finem
perdiicere, perficere, absolvere. Mah. 1. 3-56: samd-
vrttavratan tam. — sarndvrtta qiii absoliito
studio a praeceptore diniissiis est. Aiii. 7. lO: gurds
tu labd dnu gria/i samdvrllaU; Man. 3. 1.
c. ut se erlgere, extuniescere. Rag . ed. Calc. 7. 56:
udvrttam ivd^rnavdrnba/i (ed Slenzl. udd u/arn).
— udvrtta trop. effrenatus, dlssolutus. Mah. 1. I71S:
udvrttan satalan /okari rdgd darydeiia sus/i
vdi. — Caus. evertere, destruere. Mah. 3. 1360S:
muk agend 'gnind kruddo lokdn udvartayann
iva.
C. upa 1) adire, approplnqiiare. Mah. 1. 3S50: tam
iva mariasd djrd/arr/j- updi'arlat saridvard,
2) reverti. Mah.l.7S21: ab yanugridya kdunteyam
updv a rtanta.
c. ni par. atm. 1) interlre, occldere, evanescere, cessare,
desinere. Sa. 5. 73: nivrtlasca divdkara/i; Sl:
sirdrugd nivr/td rne; Su, 2. 22. 2'i: nii'rtta-
jragriasv ddydjrd pranas tanrpatidvigd ... ni-
vrttakrsigdraksd ... b ur bab uvd 'gradarsand;
Mah. 1. 2137: na nivartet kralur rnarna; Man.
10, 77, 78. 5. S9. — nivrtta Caltus, transactus, prae-
teritus. N. 6. 4: nivrtla/i sa svay arivara/i; R.
Schl. II. 52. 2S: caturdas asu varsesu nivrltesu.
2) reverti, redlre. Sa. 5. 19: nivarta gacca sdvi-
tri; 25. 27. 3S: nivarta; N. 10. 20: nivrtta/iTda-
jraK punar dgamjra; Mah. 3. 785: nd 'hatvd tan
nivartisjri purtn dvdravattm prati; Dr. 8. 5S:
nivartasva; 59: na nyavartata. 3) se abstinere,
cum abl. Man. o. <l9: nivarteta sarv amdrisasya
b^aksaridt. Absol. Mah. 2. 1720: dydtapriyasca
... samdhuld na saksyati nivartitum. 4) recc-
dere, dcsistere, c. ablat. Man. 1. 53: svakarmab'y6
nivartanli; I\. Sclil. II. 78. i^: nyavartata tadd
rnsdl. ,')) versari, csse. N. 10. 15: ivan tasya
buddir darna y a ri I y dn nyavarlata. — CauS.
1) facere ut qiils revertaliir. Sa..5. 60: nivartayitvA
s dvitrtm; R. Sclil. II. 73. 22 : niv ar 1 ayisydmi va-
ndd b rdlaram. 2)avertere, arcere. Su.2. 1: nivartya
lapasa/i; Mah.2. 1770: nivarlayisyati Ivd 'sdu;
R. Sclil. I. o8. 24: ddivam purusakdriria nivarta-
yi/urn ar/iasi. 3) ad fincm perducerc, perficere, con-
ficere. R. Schl. I, 42. 25: /n^«an nivarlay dmdsa.
c. ni y)T3e(. proli reverli. Mah. 1. 694l. Illt. 19. 15.
c, ni praef. vi l) Interlre, occldere, cessare, desinere.
li'. 15. 5: vinivrttakdrnd/i. 2) reverli. Mah. 3. S'l51.
3) se avertere, reccdere, deslstere. C'. 2, 59. — Caus.
1) faccre ut quis revertatur. R. Sclil. II. 82. 17. IS.
2) abolere, abrogare, dissolvere, irrllum faccre. Man.
8. 165: lal sarvori vin ivar layel.
c. ni praef. sam reverti. A. 10. 34: ti yudde sann-
yavar tanta; R. Schl. II. 45. 2. — Caus, arcere.
Man. 4. 16.
c. nis exorlri, fierl, effici. Man, 7. 61: nirvartild 'sya
ydvadbir it ikart avyat d nrbi/i (.schol. karma
gdlari sampadyali); Rag , 17. 18: karmanir-
vrtldi/i ... pa/di/i; Mah. 1. 4067: vivdhi nir-
vrtie. — Caus. 1) procreare, producere. Man. 1. 31:
muk abd/furupddataji I brdhmarxarl ks alriyafi
vdijyari Judraiica niravartayal, 2) perficere,
peragere. Rag. 14. 7: ab isekam ... nirvartayd-
mdsu/i; 3. 33. 11. 30, Man, 3. 122.
C.pard reverti. Mah. 3. 11721: sa /dn drstvd pard-
vrltdn.
c. pari 1) circumagi, circumvertl, clrcumversarl, amblre,
ambulare, huc illuc incedere. Hlt. 36. 7: cakravat
parivartanti sukdnica du/ikdnica; A. 10. 33:
rat asahasrdrii Jastis iiJdrn ... yuyutsdndm
mayd sdrddam paryavartanta; R. Schl. I. 9. 42:
348
^f^^jivari vrt.
vafydi. 4) vivere. R. Schl. II. 51. 12: asmin pra- c. anu praef. sam sequl. R. Schl. IT. 14. 8. Mali. 3.
vragiti rdgd na ciraA vartafisjrati;^.9. 10: 11231. 11233.
galamdtriria vartayan\ Man. 6. 21. 5) dicere, c. apa 1) se avertere, disreiiere. Rag.6. 58: tasmdd
narrare (v. 2. vart vrt). R. Schl. I. 5. 4: tad idan
vartayisyavaK sarvan nikilam dditnli; Mah.
1. 4539. 3. 32S. (Lat. verto, lit. tvartau, iverciii verlo,
inverto \y. umivenden^ umkehren apiid Ruhig], ivartoju
ulor aliqua re = scr. caus. vartdydmi; tvirs-tu [e
ivirt-tu, V. gr. comp.457] evertor, collabor cum curru;
boruss. vet. ivartinna vertlt; slav. vrat-i-ti vertere;
goth. FARTH fieri \iairtha, varth'^; noslrum iverde,
ward; golh. vaurs-tv, them. vaurs-tva opus, v. gr.
apdvartata. Decllnare, deflectere, degredl (de via).
Man. 8. 293: yatrd 'pavartal £ yugmam. 2) re-
verti. Mah. 1. 178'l: apdvarlnta kdJynpah.
c. ab i 1) se advertere. Sii. 3. :9: mukdnicd 'bya-
varlanta. 2) adlre, aggreill, approplnqiiare. A. 9. 7:
nivdtakavacdl! ... adrsyd hy ab y nvar tanta;
R. Si-hl. II. 48. 26: ra gan icd 'b yavart al a.
c. ab'i praef. sam 1) Id. Mah. 1. 7-6l. 2) praeterire
(de tempore). Mah.: kdlali samab ivartsyati.
comp. 102; pers. (•'^-J gerdem vertor, fio, mutato v c. a adlre, aggredl, advenlre. A.IO, 25: m&rgam dvrtya
in §•, Oj gird rotundus, subst. clrculus, cf. vrttd.)
c. ati 1) transire, transgredl. R. Schl. II. 50. 10: ra-
tSna ... kosaldn atyavartata; trop. R. Schl. II.
21. 42: na saksydmi punar niyogam ativarti-
/U77j; Mah. 2. 2258: 6 rd^oran ddrmikan gyestaH
ko itivartitum arhati; Man. 5. l6l: apatyalo-
bdd yd tu strt b artdram ativartate; Sa. 2. 22.
2) superare. Mah. 3. 10169: vidasyd 'd yayanena
devdndm; Rag . 1. 82: denur dvavrte vandt
(schol. dgald). — Caus. 1) facere ut adeat, ailveniat;
atlrahere, allicere. Mah. 5. 117: mandnsi lasya
yoddndn druvam dvarlayisyati. — asruny
dvarlayilum lacryinas effundere. Mah. 3. 336:
asruny dvartayan I ica n^ l rdb y dm. 2) atm. se
vertere. Dr. 6. 18: dvarlay ad vam anuydta ii-
g ram.
... bahun rsin atyavartata. 3) praeterire (de c. d praef o/^a avertere. apdvrtla aversus. Mah. 3.
tempore). R. Schl. I. 32. 2: nd 'tivartita tat ksa- 4052. R. Sthl. II. 12. 59.
riam; II. 51. 20. Man. 2. 38. (Vid. kram et ga c. d praef. upa 1) se advertere, adire, aggredi. Mah. 3.
praef. ati.)
c. ati praef. vi praeterlre (de tempore). Sa. 4. 9: sd
ratrir vyatyavartala.
c. anu par. atm. 1) sequi. Dr. 6. 25: prayayur hi
stgran tdny iva vartmdny anuv artamdndfi ;
Mah. 3. 13109: tacctlam anuv artsyanti manus-
ydli; 14683: tdn (darmdn) sarvdn anuv arl dmi;
15940; B\ 3. 21. 2) ire, adire. Sa. 5. 46: sadb'y6
bayan nd 'nuvartanti santafi. — Caus. 1) pro-
volvere. B. 3. l6: ivam pravartitan cakran
nd 'nuvartayatt 'ha yaK. 2) facere. Mah. 4. 105:
yad yad bartd 'nuyungtta lat tad evd 'nu-
vartayit.
4082: pradaks inam updvrlya gambumdrgan
samdvisit. 2) reverti. Mah. 2. 1046: ne 'dan Ivayd
sakyam puram geluii kalaitcana I updvar-
tasva kalydna; R. Schl. II. 55. 11: updvrtti
mundu tasmin.
c. d praef. /7arj revertl. Mah. 3. 10074: parydvavrti
Zs ramdya.
c. d praef. tJj dllabi, dlriini, dlvldi (auseinander-
gehen). Sa. 5. 108: pantd vydvartati dvidd.
Dissolvi, perire. Mah. 3. 11259. 11260: darmo vyd-
vartale punall I darme x'y dvartamdni tu Inko
vydvartati punali I loki ksini ksayan ydnti
bdvd lokapravartakdK. — Caus. evertere. Mah.
^[^^c^var/ig vr/ig — cni qrL ^arl vrt.
347
cJ-el cl^ vartig vrng 2. atm. (scribiliir varg vrg)
rellnqiiere. (Vid. varg vrg.)
C. /jra piirifuare. Ugv. 116. \: ndsatjrdb jr dm barhir
iva pravrn gi. Vid. h.vnrg vj-g.
\, qI Ml varn 10. par. (ut videtur, denom. a vdrna) 1)
colorare, pingere. 2j describcre. Dev. 4. S: kin
varnaydtna tava riifiattt aiitxt yatti: Illt. 93. 19:
diiascd ^sdu ... kataii va riiafi t uti s akjr at^;
N. 4. 2S: varnjaiitdnesuca rna/-d bavatsu;
Mah.2. 1226: variiayan gunavis taram (v. vdrtia).
C. anu descrlbere, meniorare, narrare. Mah. 4. 107: tad
asmdi nd 'ntii< arnajre t.
C. upa id. Mah. 3. S732. Hit. 27. 8.
C.nis spectare, intueri. Sak. 100. 13: sakuntatdn
nirvariiyn\ Ur. 8. II.
c.sain descrlbere, memorare, narrare. Mah. 4. 106:
prirniica hilain evaca s aiivartiayet.
V ■ ,7 X I
2. oTljr ^tJT ^'"■'? *'•'■'? ^- P^'"* {b<^ksi V.) edere.
Cf. vran.
^fljf vdrna m. (fortasse a var vr tegere, s. na, v.
gr. 542) 1) color. 2) classis, ordo, la caste. B. l.''il.
(Slav. vran niger, corvus, russ. vomnj color caeruleus
gladiorum, vornoi niger (de equis), voron corvus; lit.
ivarnas corvus, v. Miklosich p. 12.)
clOT^ varrtaka m. n. ( r. varn s. aka) pigmentum,
unguentum. B att. 19. l6. 3.
oftTyjqj varnand f. (r. varn s. ana in fem.) descriptio.
Ur. 17. 7.
1. 3rT ^FT vart vrt 1. atm. 1) ire. Haec priralliva
-^ c -v . . ....
significatio fere solum in compositis inveni-
tur. Cum sequente ^unar redire. B.8.26: vartate
punaK. 2) saepissime versari, esse, existere, mo-
rari, locum habere. In. 1. 27: sisur jratd pitur
aiike sus uk aii vartate; 5. 23: vartamdn^ ma-
ndraine ... paramotsave; Su. 1. 4: nirantaraiii
avarteldii sainasuk aduHk dv ubdu; N. 4. 6:
manas te tisu vartatdm; 9. 3: damajfant y&K
panali ... vartatdm; B. 3. 32: varti harmani;
Br. 1. 15: glvitf. vartamdnasya; Sa. 4. 2: tad
vdkyan niirnd^nA 'ktaii vartali hrdi nitya-
sa/i. Etlam par. A. 9. 10: sa desd yatra varld-
mali. — vrttd quod fult, praeteriit, evenil, accldit.
Su. 2. 1: utsav^ vrltaindlri; In. 5. 53: sarvafi
yatdvrttain ... nyav^dayat. — Subst. n. eveotus,
eventum, res qiiae accidlt. In. 5. 52: raganivrttam;
6l : vrtlain pdnijlusut asya; Sa. 6. 8: bdlya-
V rtldni putrasya. 3) vivere, subsistere. Man.3.77:
yatd vdyun snindsrilya vartante sarvagan-
tava/i (schoi. givanti). — vrttd qui vixit, vitam
finivit, inde mortuus. R. Schl. II. 73. 1: irutvdca
pilaraii vrltam. 4) se gerere adversus alqm, c. ioc.
R. Schl. II. 52. 33: yatd rdgani vartas^ tatd
mdlrsu varleld/i sarvdsu; 73. 9: tvayi ... ba-
ginydm iva varlate. — vrtld qui se gessit.
N. 8. 13. 5) uti, adhibere. R. Schl.II. 82. 18: .tart-o-
pdy nnca v ar tis y S viniv ar I ay itufx vandt (r4-
main); II. 58. \S: yat dnydyari vrttiri vartasva
mdtrsu; 73. 8: tvayi vrttim anuttam&ri var-
taie; Mah. 2. 152. Etiam par. Mah. 3. 14666: var-
tdmy ahan lu ydri vrttim pdndavis u; 1. 4832:
adikdri sma tato vrlfim avartan pdtidav dn
prali. — Pass. R. Schl. II. 58. l7: kumdri barati
vrttir V artitavydca rdgavat. 6) vrttd rotun-
dus (a convertendo, circumagendo, v. praeff. n /, /?a r<). —
Caus. 1) facere ut quid eat, se moveat, commovere,
Rgv. 39. 3: vartayatd (= -t a) guru. — asrun
vartayitum lacrymas effundere. R. Schl. II. 58. 21
Mah. 1. 4468. 2) facere ut quid sit, existat; facere,
Hit. 102. l4: na ... vartitavyam asdtnpratam
Mah. 2. 2507: dyiltam avartayat; Rag . 19. 4: s6
Zd ikdram ... kdicana svayam av artayat sa-
mdK. 3) degere tempus. Mah. 1. 7976: puskari tu
lataK iisaii kd/ari varlitavdn; R. Schl. II. 53. 4:
rdtriii kat aricid ivi ^mdri sdumitri z-artayd-
44*
346
0(4. ^%y"^^''^ ^'•^''* — ^^^'"^^ ^^S'
gor QT^farAi rrks I.atm. {yarau^ K. vrtdu V.)
tegere. Cf. var vr, varc vrc.
5fjj rorffo m. {r.varg vrg q. V., s. o) classis, ordo,
turba, miiltitudo. N. 16. 30.
\, ^'^ varc l.alm. (correptum esse videtur e ruc praef.
ava, sicut arc, unde arcis, e ruc praef. d, et
ark unde arka e /■uAr, primitiva forma radicis ruc',
praef. u; v. Pott. 1. 234) splendere, v. vdrcas.
2. (^JrJ cj-cj rarc f.rc 7. par. (vridu) tegere. Cf. var
tT, varks vrks.
<^-rJ^ki vdrcas a. (r. varc s. oj) splendor, v. sq.
^-^.^'"[^(-^yj varcasvin (a praec. s. vin) splendidus.
In. 4. S. N. 12. b6.
1. a^f cTsT'""'^ t-r^l.par.relinquere. (y.2.varg vrg
et cf. t;ra^, va/ff, lat. vergo, fortasse vagor
e vargor; gotli. ^/?^Ar persequi [t'riA:a, ira^, tTeArom],
vraiqv'-s curvus, inflexus, obliquus, v. 2.varg vrg
praef. a; germ. vet. tvrek exul, Bah. ulcisci; anglo-sax.
vrotc, vracu vindlcta; island. vet. r<cA:r extorris, reeki
vindicta [v. Grimm 2. 27. Graff. 1. 1131] ; lit. werzu,
is-iverzu detrabo, subtrabo, tverzio-s urgeo, in-si-tverzu
me intrudo, irrumpo; hih.fagaim „1 leave, quit, desert,
vacate", fagal „omission".)
c. d in dial. ved. dare, Impertiri (zuwenden). Rgv. 33. 1:
ketam param dvartate nafi „notitiam praeclaram
impertitur nobis".
2. a'j|' qTsT '^"''S ^TS 10- par- interdum atm. 1) relin-
quere. vargild relictus, destitutus, priva-
tus. In. 2. 5: vedasrutivar gildili; 5. 50: mdna-
vargitaH; N. 13. 53: b lisandir api vargitam.
2) excipere, exceptare. R. Scbl. I. 14. 40: pradaddu
... aiayan sarv ab uteb jro vargajritvd tu md-
nusdn. 3) vitare, fugere. Hit. 22. 13: vargajret
tddrsam mitran vis akuml am pajromuk am;
Mah.3.138S2. Se abstinere. Man. 2. 17": far^a/en
mad'u mdnsanca; 9. 246: jratra var gayate
(schol. na grhn&ti) rdgd pdpakrdbjro dandga-
mam; Mah. 1. 3959. Renuntiare alicui rei. Mah. 3.
105S3 : /^ni? '/nom (paksinam) var gayet dli.
C.apa solvere promissum. R. Scbl. 1.44.49: praligndm
apav ar gaya; 51: pratignd na ^pavargild.
c. d 1) flectere, inclinare. H. 1. 11: dvargitalatd-
vrksam mdrgan cnkre; Rag.l6. 19: dvargya
sdk'dfl (scbol. dno/ja); 13.24. 2) verlere, invertere.
Sak. 12. 13: kalasam dvargajrati. 3) invergere,
infundere, Ilbare. Rag . 1. 62: havir ... dvar gitam
... agnisu; 1. 67: dvargitam mayd payaH.
4) bfferre, dare (v. 1. varg vrg praef. d). Rag\8. 26:
tanajrdvar giiapinda (schol. dvargitan dal-
tam).
c.pari relinquere, vitare, fugere. Hlt. 26. IS: j-asmin
desS na s anmdnam ... tan dSsam parivarga-
yit; Man. 2. 57: tasmdt tat (atib 6 ganam) pari-
vargayit; 3. 6. 4. 73. — parivargila relictus,
destitutus, privatus. Man. 5. 151: gundili pari-
i'ar git afi.
c. vi 1) id. Man. 4. 42. N. 14. 9. B\ 7. 11. Su. 2. 23.
2) dlraittere. In. 5. 30: tava pitrd vivargitdK.
r
3. S^rT cTsT "'"■ff ^rs '■ psr- vrndgmi relinqnere.
Intens. in dial. ved. dare. Rgv. 63. 7: va-
rivafi „dedisli" (= avarivar, secundum euphon.
legem pro avarivarg -f- s, v. gr. 289. oOO).
c. ni in dial. ved. 1) immergere. Rgv.-V. 18. 12: tam
apsu nivrnag vagrabdfiuli (v. Westerg.). 2) re-
fugare, propulsare. Rgv. 53: tvam itdn gana-
rdgnafi . . . nivrnak „tu illos pagorum reges . . .
propulsasti"; 101. 2: yali susnam asusan nyd-
vrnak „qui Susnam madidum exstirpavit". 3) cohi-
bere. Rgv. 54. 5: ni yad vrnaksi ... vand ,,siqui-
dem aquas cohlbes".
r
4. SryT cT^ varg vrg 2. atra. purificare. Man. 9. 20:
yan me mdtd pratulub e ... tan me
retafi pitd vrktdm (scbol. sod ayatu); Rgv. 3. 3.
83. 6.
3^ (c[) vor (t-/) — of^ qsff varh v/k.
345
c. ;>ari praef. iam circiimdare. M.ih. 3. 10231.
C.pra 1) lcgere. MaK. 3. 10l76: pravdrjra ganturn.
2) protegcrc, liicri, servare. I\. Sclil. II. 77. 15: pra-
vdrajrasi nali sarvdii.
cprati arcere, repellere, avertere. A. 7. 17: sara-
vari dili , . . mdm mahadb ili praijravdrajran;
10. 21.
C.sam id. Mah. 3. l4994: saravars dni ... astrdiK
saiivdrja.
6. 37 (^) var (f/) 9. par. atm. (vrndmi, vrni,
gr. 345"'; praet. mltf. .Um. dviirsi, prec.
vdrj^dsam, vilrsiyd, part. perf. pass. t; urna) eli-
gere. ViJ. it ar vr cl. 9.
gr vard (r. var s. a) adj. 1) eximius, egregius, prae-
clarus, excellens, inslgnis. N. 3. IS: vardiigandH
praeclarae feminae (cf. 12. 6l: paramdiigand);
Lass. 53. 15: vardps ard/i; In. 5. 45. Su. 4. 11.
2) optimns, excellenlissinius. Mah. 3. I734l. 3) melior
C. abl. Mah. 1. 4030: tvam evdi ^kaH satdd api
varali suta/i. — Subst. n. melius, in locutionibus
ut varam mrtyur nd ''lilrti/i melius (esl) mors
non infamia = melior est mors infamia (Up. 13):
varam pr anaty dgo naca pisunav dde s v abi-
ratiK. Hit. 31. 9. 10. 15. 16. 17. IS. — Subst. m.
1) electio. 2) beneficium, donum, munus electum, a
deo vel Brahmano inipertitum vel impertienduni. Su.
1. 18. Sa. 6. 39. 4o. Etiam masc. Su. 1. 2S. 3) vir
(elector conjugis). Sa. 1. 2S. (Hib. /ear adj. ,,good",
subst. „a man, husband", lat. vir, golh. vair id. [them.
vaira\ debilitato a in i, praefixo a secundum genera-
lem regulam, v. gr. comp. 82; lit. a'fra-s id.)
cJidT1T?TT ^oravarnini f. (a varavarna ^ard -J-
t>drna'\ suff. in cum signo fem. ) femina insignis
colore vel ordlne; praeclara femina. In. 5. 32. 47.
H. 4. 27.
^TTTTWT vardrdhd f. (Bah. e vard et droha) femina
inslgnis medlo corpore. In. 5. 45. Su. 4. 11.
cJjJq vardhd m. aper. N. 12.9. (Cf. hl. porcus, germ.
\Ci. farh, varh, fara/i porcus, porcellus; nostrum
Ferlie/, \\i. parsa-s porcellus, Tuss. porosenfi/c id., hib.
uirchin Id.)
cITT'? vdrista (superl. rcv uru q. v.) latlssimus, maxl-
mus; optlmus, excellenllsslmus. Dr. 2. 8. (Cf. vard,
lit. ivjrrausas noblllssimus, Illustrissimus; natu maximus;
gr. uotTTCi.)
Cj j 1 6( i*-[^i' a r //4 n f (compar. Tcv urii e varu) latior,
niajor; mellor. (Lit. «'/r<"jfiij noblllor, illustrior; natu
major; gr. a^£ia;i' e FasEiucv, lat. me/ior mutato f in m,
v. gr. comp. 20.)
cfXtTf vdruna m. Varunus, aquarum deus, occidentalis
plagae custos. (Cf. vd ri et hib. burne „\vater".)
^^rgf vdruta n. (r. var vr tegere, s. ut'a) lorlca,
thorax. Med.
C|-J lii|»-|| varutinl f. (a praec. s. in in fem.) 1) exer-
cltus. Am. 2) nom. pr. Apsarasae. In. 2. 29.
C<^U?T varinya (a tora s.enjra, V. euph. r. 94"') prae-
clpuus, Inslgnis, optimus.
. r
1. Gfff". or*r> variih vrnh l.par. (scribltur varh vrh,
gr. 110"') 1) crescere. 2) mugire, rugire,
barrlre. vrhhitd n. barritus. Am. Caus. augere.
Mah. 3. 11334: v rhhaj-isjrdmi sv aravina ravan
tava. (Cf. varh vrh, vard vrd\ cum sgf. ruglre
cf. gr. ^iyX'j.f, lat. rugio.)
c.upa caus. augere. Dev. 8. S: g antdsvanena tan
nddam ... updv rhhayat. — upavrh/iita repletus,
plenus, praedltus. Br. 2. 17: tvadgundir upavrh-
hitd; Dev. 2. 53: dev Is a/ctyupav rhhitdK; Mah. 1.
19: n d n d J d s t r 6 p a V r li h i t d m.
c. upa praef. sam caus. augere. Mah. 1. 260.
. r . ^ j
2. S^fjo C|if*j varhh vrhh 1. et 10. par. (bdsdrte K.
tvisiY.; scrlbltur far/j vrh, gr. 110"')
loqul, lucere.
r
Cl^l cf^ var/c vr/c 1. atm. (dddne) sumere.
44
344
cq- q
C.d 1) legere. Mah. 1. 1296: nllagimii.tasan g dldiH
sarvarn ambaram dvrn6t\ B . 3. 38; durn^nd
"vriyate vahnili. 2) circumdare. N. 1. 2h: saki-
g an d V r t d.
c.d praef. afiu aperire. B. 2.. 32: svargadvdram
apd V rtam
c. d praef. />r« tegere. N. 12. 23: vas trdrd aprdvr-
tdtn. Iiidiicre, c. acc. vcslis. N. 24. k2: vastram
aragali prdvrn6t\ ]\Iali. 1. 2033 : /^rdt/^/a krsna-
vdsdris i,
C. d praef. vi arcere. Mah 3.363: v/iivrtja rdgdnam.
C. d praef. s am 1) tegere. N. 9. \h. B'. 16. 16. 2) clau-
dere. Mali. 1. S3'l3: ta ime prasavasyd 'rte tava
16kd/i samdvrtdK. 3) arcere, iiiipeJire. Mah. 3.
1032y: s akr nrnutre sarndvrnot.
C. pari circunidare. In. 1. 13: sakra/i parivrto
de V d i/i.
C.pra 1) induere (vestem). Mah. 3. 2977: vastram
prdvrnot. 2) eligere. Mah. 3. 171S6: pravrnute
V aram.
C.vi 1) aperire. Mah. 1. 6275: vivrtya nayane;
12931: nisrta/i ... mukdt tasya vivrtdt; 2935:
mdrutas tatra vdsa/i pr akr tditdy d v iv rndt u.
— vivrta nudus. Mah. 1.2y'l2: apasyad v ivrt dm;
trop. detcgere, palefacere, manifcstum facere. Mah. 2.
6.452: nacdi 'tad vivrnoti sa/i. 2) petere. Mah.
1. 'i 1 1 3 : tdn tu tegasviniii kan y dm ... vyavrn-
van pdr t ivd/i kecit.
c. sam tcgcre. N. 16. 17. In. 5. 19.
C. sam praef. abi id. H. 4. 40.
3. cT^T cj" var vr 9- par. atm. vrndmi, vme . 1) eli-
gere. N.4.14: vrne tvdm aharn b ar tdram;
Su. 1. 22: anyad vrriltarn; Mah. 1. 3391: vrria
varam (v. gr. 345*'); 3. S567: tdfi na vavre pu-
rusali. 2) atm. desiderare, optare. R. Schl. II. 34.40:
apakramariam evd 'ta sarv akdmdir a/iafi
vrne. 3) atm. petcre alqd ab aliquo, Cum 2. acc.
R. Schl. I. 34. 29: pitaran no vrritsva; Mah. 3.
13583: vavri pr ab um avadyo b ax<iyam. (Vid.
1. V a r.)
c. a l)ellgere. In.5.42: andvrtdsca (sic cum ed. Calc.
3. 1858 legendum) sand/i srna. 2) optare, desi-
derare. Rgv. 17. l: indrav aruriaydr aha/n ...
at a dvrne' ,,Indrae Varunaeque ego ... auxilium
desidero".
c.nis: nirvrta quietus, felix, laetus (electus). Man.1.54.
N. 26. 34. R. Schl. III. 3. 24.
c. pra eh'gere. Mah. 3. 17196: pravrritsva yati
'vl a s i.
4. ^Ti ^ '«r vr 1. par. ;itm. i. q. 3. var vr.
c. ut exposcere. R. Schl. II. 11. 9: /irday am apy
i t at ... udv arasv a me.
5. GfT" of ^ar vr 10. par. alm. vdrdydmi, vdrdyi
arcere, impedire. N. 3. 24: pravisantan
na mdil kascid apasyan nd ^py av droyat;
13.51: ganan vdrayitvd; Man. 4. 59. R. Schl. L
1. 49. Cum ablat. S:\. 2. 29: ndi ^s d vdrayiluA
sakyd darrndd astndt. (Goth. varja prohibeo =
scr. vdrdydmi, V. gr. conip. 109°'. 6; nostrum ive/ire;
germ. vet. iveriu 1) cohibeo, defeiido, abigo. 2) vestio,
V. 2. var 1 r tegere, pravar -vr inducre; ga-atrida
vestitio, ivari, iveri propulsio, propugnaculum, clypeus
etc, v. Graff. 929 sq. ; iverna obstacuiuin, rcpugnantia,
(varn6n monere, dcbortari, bi-ivardn servare, nostrum
beivo/iren.)
c. d tegere, occulere. R. Schl. I. 32. 11: dvdrya ga-
gariam mega/i; N. 12. 19: dvdrya gulmdir dt-
mdnarn.
c. ni id. N. 7. 11. Sa. 4. 25.
c. ni praef. vi id. Mah. 1. 1756. 3. ll4S9.
c.pari circumdare. R. Schl. 1.5. 2: sasiiputrasa/ia-
srdrxi yari ydntam paryavdrayan; 36. 10. —
parivdrita 1) circumdatus. Su. 3. 3. N. 13. 75. 2) in-
dutus. Mah. 3. 2057: agindi/i parivdritarn.
oiqr ^'"pii — o)^ 5J- var vr.
343
pintjlan nirvapet. Omissa cibiim exprimenle voce.
Man. 3. 9J: sundnca ... niria//>!d biivi.
C. f>ra i. q. .siiii[)l. l)r. S. 10: j iriliis i /idcliira ksihitln
viiiiivat /iruva/iaii.
C./irati obsorcre, coiiscrcre; lro|). orn.nre. I\.ig . 17.23:
inuuliTn />ra tyii/iuli /indinarii gcna.
Cjqj vapd f. niedulla. R. Sclil. I. 13. 39.
ClCrCJfTrl'' "/'"■' "'""' ("^ vu/iiis s. niant ni a I , V. eu[)h.
r. 101"') forinosus, pulclicr. Su. 3. 17. S.i. .). 7.
^Cr?|''"/'"J n. {r.va/i s.us) corpus, forma, species.
N. 13. 52. l'J. :s. 24. L\ 26. 30. II. 3. i3.
^^vabr y.babr.
•V
C(*^ V am 1. p.ir. vomerc. I\. .Sclil. I. 28. -6: vavdma
rudirain bi\ri\ Dcv. 2. iS: v^miiica kecid ru-
d'irain (v. gr. 401); Dr. .5. CO: k rd d'a v i.iaii va-
mantdu. — vdntd qui voniuit. M.in. .5. 1 1 1. (Lat.
vnino., lit. tvciriju iil. , gr. SiJ.c'j.', germ. vct. ivcmmiii
polliio.)
C.ut evomcre. N. 20. 30: visam ... mulidt sata-
tarn ud v aman.
cftf vay 1. Jlm. (gatdii) ire.
crSTH.''"-^"'" ""'^ (gr. 241).
5^^<-i ta'/a j n. (r. vay s. as) 1) aelas, praesertim flo-
rens, integra aetas, adolescentla, juventus. N. 1. II.
Sa. 1. .1. R.ig'. 3. 70. 2) avis (v.vi). N.ilod. 1. 27
schol. (Canibro-brit. acs avis, nisi hoc a lat. oi/,r,
V. Pictet p. 60 )
5JiH;iJ vayasya m. (a praec. s. /«) amicus. Ur. oO. 3.
Sak. 53. 3 iiifr.
1. Cfj var 10. par. ;itm. vardfdrni, vardye. 1) eli-
gere. N. 4. 30: tvdn rnrayisydmi; S;5. 1. C 1 :
tiim ... na kascid v araydinds a. Cum 2. acc.
R. Sclil. I. 1. -IS: s ahdy aii v aray amdsa mdr icim.
Cum locat. nomiiiis abstracti. N.2.61: tcsdm anya-
taiiian devam patilvc varayasva; cum dat.
l\. Schl. I. 11. 2: Inn vl/irari yagndya varayd-
mdsa. 2) in matrimonium pelere aliquam ab aliquo,
cuui 2. acc. I\. Sclil. I. 36. l6: gyi^s f dm ... surdli
sarve s dil e ridrari va ray ti mds uH; Mah. 3. 8571:
vaiaye tviirn .. , lii/idmudrdm /irayacca m.i,
(IIuc vel ad ,J. var vr, perliiieiil lat. m/o, gr. ht\^?X-
IJ.ai, ipnx, eaitjuai; golh. vi/ Ja volo, praet. vil-da;
ga-va/-ja eligo, wiihle; lit. tvd/e voluiitas, tvc/iju malo,
tvc/ijlmiis desidcriiiui; russ. vii/ju volo, desidcro, vii/ja
voliiiitns, vn/itc/j aiiialor; vy-bir-a-lj ciigcre, i.s-br-a-tj
id. , vy-bor elcctio ; fortasse llt. //////« anio et russ.
rni/iijii uiisercor, niiitato v in in siciil in lat. m//ior,
V. vdriydns.)
2. cfT oT var vr 5. par. ;Uni. viridrni, vrnvc. 1) te-
gcre. A. 8. 5: rrnbasali /iracyut d ddrdH
... avrnviin snrvato vynma; 3. 25: avriidn
mdrn rnahd i n r di II. — vrtd tectus. N. 12. 112.
2)circumdare. N. 13. l,4: gnndir vrtdrn; Mah, 1.5120.
3) eligere. Mah. 2, 26yS: avrnnt ... p dnriav dndm
addsatdm; Dev. 11. 36: varari y am manase
'ccata tari vrnudvam. — Caus. tegere. Man.8.239:
cidrarica vdrayet sarvarrr; v. ,1. var v r. (Cum
var vr tegere, circumdare cf. r.va/, lal. va//um, va//is,
fortasse ve/urn, nisi pertinet ad scr. cela q. v. ; vi//us,
ap-erio, n/i-crin, v. pracff apn, a/ii\ lit. at-tveru ape-
rio, ui-tveru, sii-tveru clauilo; gr. 3l-vci, aeol. y^l-vos
e F3l-'.CC cutis, Ol-vcv scsituin [y. i drman^, eig-CC,
SlDlzv etc. lana; lit. tvi/-na id.; russ. volna id.; goth.
vu//a id.; gcrni. vet. tvo//a id., ivi/dn velare [v. drna];
hib. /i/irn „1 fold, plait, lap, wrap, involve", y7//c«£/ „a
fold, plait, a cl ot h", /a/ac/i ,,a blanket, veil, covering",
n/ann lana. V. praec.)
C. apa aperire. Rgv.51.3 et 'i: avrridr apa. (IIuc, vel
potius ad caus. apavdray dmi tralii potest \a.\.. aperin,
Ita ut correptum sit e.K apa-vcrin, v. Pott. 1. 225.)
C. «/'/ abscondere. Rgv. 121. 'l: apivrta. (hit. opcrin
correptum ex opi-verio = scr. caus. apivdraydmi,
V. Pott. 1. 225.)
343
cPir-an — cVV^P-
1. gTJT ''"" 1- P^""- (/"'"•<''/''"» K.) fcrlre, l.iedcie.
(V. 3. i'«n el cf. hnn e dan; liil). /«//m „(le.illi";
gr. ^fvo), (povo?, <l>cvsvg; hl. /ihiii.f, v. '1. i«n.)
2. 3"rT T"2" I- p-Tr. (siimiiaktdu K. .<: amb akl is ubda-
ydii V.) colere, venerari, dedilum esse, amare;
sonare (cf. svan). — lei dial. ved. 1) dare. Rgv.-V.
47. 1: indrap linan vo vanema (v. ^Vesterg.).
Etiam cl. 2. atm. Rgv.-V. 17. 5: vansva vdrjrdni.
2) accipere. Rgv.-V. 94. .9: /ad imahi tad vane-
mahi; Rgv. 3. 2. 93. 9. 46. 1 1. (V. vanila et cf.
lat. tfneror, f^cn-us ; gerni. vet. (vm/ dllectus, ainicus;
ivinia dilecta, marita, uxor; ivuiina gaudium, voluptas;
fortasse rninna anior e ivinna.')
3. cTpT van S. par. atm. (ydcanS) petere, cupere. —
In dial. ved. 1) id. Rgv. 31. 13: mantram
manasd vanosi. 2) praef. ai; colere (v. 2,.van).
Rgv. ol. 2: ahl^^m avanvant svahistim dlayall
„il!um colebant fauste aggredientem opituiatores".
3) occldere, perdere (v. 1. tan). Rgv. 121.9: vanvan
cusnam (vanvan susnam') anantdiK pariydsi va-
ddiVi; 73.9: nrbir nfn virdir vtriin vanuydmd.
4. Qi^i van 1. et 10. par. vdndmi, vdndydmi (upa-
krtduJL. upakrtdu sradddgdte sabdopa-
tdpayoH V.) juvare; credere; ferire; sonare; vexare.
(Vid. 1. et 3. van et cf. 2. tan; liib. banaim = scr.
V dndmi, banaighim = scr. vdndjdmi „to waste,
to pillage, to plunder"; v. ctiam hanadlt, banaghadh
apud 0'ReiIly.)
gTq' vana n. 1) silva. II. 1. 3. 2) aqua. Ani.
d H ^ 1 1 Sl vanardgi et -rdgi f. (e vana et rdgi, rdgt
quae bac in compositione rcgionem significare videntur)
silvae regio (?). Dr. 1. 2. Sak. 27. 6 infr.
dH^y Id ^^onaspati ni. (e x ana et pdti dominus, in-
serto s eupbonlco) arbor. H. 1. 11.
clf»-IrTr '■'""''' f- (part. pass. rad. van amare) femlna;
uxor. Ur. 37. 10. Meg'. 8. 33. 59. 65. (Germ. vet.
a/inia dilecta, uxor, v. 2, van; hib. ban „a woman".)
^r-f' vnnd I. ;itm. intcrdcmi par. (scrlLItur ! «f/, gr. 1 10"')
1) se incllnare reverentiae caiisa, incliiiato cor-
pore salulare. Dr. 9. 19: vavutidr ... munim;
A. 1. 5: vrkodarasyd '/)i ^avanda pdddu; 2:
yudi.it ira/n ... avanduta; Mali. 2. 23: vavandi
caranu u mdr d nd ... pitrsvasuh (v. 2.vad praef.
ahi). 2) laudare, celebrare. R. Scbl. II. 16. 37: rd-
rnum ... vacobir agrydiH ,,, v avandirS. (For-
tasse lat. luus, laud-is mulato v in /, n in u, v. gr.
conip. 20.)
c. ab i i. q. simpl. sgnf. 1. R. ed. Ser. I. 28. 3'l: raga-
vdv ab yavaiidatdm.
c. sam id. Mah. 1. 5420: tani ... sirasd s amavan-
dula.
Q^l^rV vdndi et cj»^l vandt f. captlvus; v. sq.
5fl'-^' r\vandin m. (r. vand s. in) laudator, praedica-
tor, praeco. Ur. 59. 16.
C<»-<aT^ j -^ V andikar -kr (e vandt et kar kr,
v. gr. 585) capere, rapere. Ur. 2. 5: vandtkrtd vi-
budasatrubili.
gTCI" vap 1. par. .itm. (ui> gramm. 414. 435. 457. 546)
1) spargere, praesertini semen, seminare. Man.
3. ll2: vtgam uptvd; 9. 36: ydd rs an tii 'pyati
vtgam; 9. 'lO: anyad uptan gdtam anyat. —
aksdn vapturii talos jacere. Mah.2. 2033. 2) texere.
(Cf. vd flare, ve texere et causalia slcut ddpdy dmi
a dd et de; vip; vep; germ. vet. IVAB texere \{vibu,
ivab, ivdburriSs']; gr. iipaivw.)
c. d spargere, objlcere, offerre. Mah. 3. 173ll: varsam
dvapatdn sresian, vigan nivapatdn varam;
3. 105: svabyasca ... vayobyascd "vaped buvi
(annam); v. praeff. nc, nis.
c. ut extollere, levare. Rgv. 116. 11.
c. "1 deponere, offerre. Man. 3. 2l6: nyupya pinddn.
c. nis spargere, effundere, objlcere, offerre. ISIan.3.2l4:
n irvaped udakam buvi; 6. 5: etdn eva maiid-
yagridn nirvapet; 9. l40: mdluH prat amataii
cj5- vad — ^\7Xr\\ vadydld.
341
V. gr. comp. 20; c.inibro-brll.^itre/ vfrbum; gotli. riis-Jti
sermo, nisi pertinet ad ral q. v.; germ. vet. var-uxizu
maleiiico, v. gr. comp. 87; gr. voui , \Josw, voyi? [cf.
corrept.im forniam wf/]; fortasse lat. i'«.t, rtnl-is a di-
cendo dictnm; sicut nos dicimus gnt s.igen; fortasse
etiam lit. laldnju „ich hiirge, sage gut" huc pcrtinel,
niutato iv \n I; fortasse lat. sutlcli-n dissolvendum est
in s-vtidco = scr. su -\- v cid djti ini cl. 10 vel caus.,
V. gr. comp. 109"*. 6.)
C anu imitari alicujus verba, vocem, nachsprechen.
Rag . 5. 'h: giran nas Iv adprabod aprayuktdin
anuvadati sukas te.
C apa nialedicere, reprehendere, vituperare. lMan.4.236:
nd, "rto ^pj apavaded viprcin (schol. nlnda/et),
Caus. vel cl. 10. id. Mah. 3. 1036: ksamil ... pandi-
tdir upii V tidlt li,
C. abi alloqui. Dr. 6. 2: brdffnsca tiin abjavadad
yudisi iraJi; Man. 8. 356. — Caus. i. q. caus. simpl.
Mah. 3. l43S6: f ad;/rf;n/ aliivddayan, \.2.vnd.
c.d praef. jam i. q. sinipl. Mah. 3. l6l4S: tvadarte
hi s nm&v adat.
c. upa atra. blandiri, c.acc. pers. Batt. 8. 2S: na kancid
updv adista (schol. G. upas dntv It aviln; ^.pra-
lob anav dkjam biisate sma).
c./> ar j calumniari. Mah. 1.3079: parlv adann anydns
tuJto bavati durgana/i; 3. 146S5: nd 'pi pari-
V adS svasrum.
Cpra i. q. simpl. N. 22. 21: tasjds tat priyam
dkyilnam prnvadasva. — Caus. i. q. caus. slnipl.
Mah. 1. 53.56. 5i60.
C t' J altercari, litigare, c. instr. pers. et loc. rei. Man. 9. 191:
dvdu tu jdu vivadeydtiim . . . striyd dane;
Hit. 87. i9: satan dadjdn n a vivadet.
C. ja/« coIIoqui.Hit. 88.16: .tt^acarajVi saha sanv adet,
c.sam praef. «'i' pactum, iidem violare, promissis non
Stare. Man. 8. 219: ja/i ... krtvd satyena san-
vidan visaiivaden nard lobdt.
2. cr~ '"'' '• ^^ 'O- ■'''"■ V>^^an^ K. vAksandisn-
yn/i V.) dicerc, jubere.
c. abi 10. par. atm. se inclinare reverentiae causa, c. acc.
In. 5. 20: abivddayc' tvdn sirasd; Mah. 3. 10909:
dkdsagangdrn p d nij! av ds ti Sbjavddajan;
1090S: abivddata (ut videtur, metri causa pro ab i-
vddayata); Sa. 1. 27: abivtidyti pltu/l pddiiu;
A. 1. /(. N. 12. 6S. 2n 2.
cid, vndii (r. vad s. a) dlcens, loquens, in fine compp.,
V. prijanvada.
QjC »^| vddana n. (r. vad s. ana) os, vultus. N. 2. 2.
(Hib. nndann ,,tlie face", eudnn „the forehead".)
(^(f jj vadarl f. 1) nomen arboris (Wils. jujube).
N. 12. 5. 2) sllva(?). M. 3. Mah. 3. 1637 (scribitur
etiam badar I ).
^SITZT vadiinya ( r. vnd S. dnya) 1) eloquens.
2) munificus, liberalis. Hit. 77. 20.
gTVJ' vnd par. interdum atm. (caret tempp. special.,
*^ . . . t
scribltur etlam bad) 1) pulsare, ferlre, tundere.
Mah. 4. 46l: atdi ^ndm . . , p li I nyltv d padd \>a-
d'it. 2) occidere. R. Schl. I. 2. IS: krduncnmit'undd
ekam avadi/i; Mah. 1. 4S0l: s a krd g nayd mahd-
bdhus tdn vad isjati; 3. 626: tan vadisje ma-
/itta/e. (Cf. rad., vjad, vdd, bdd, lat. /aedo [v.
Benary p. 49] ; hih. fne/haim „1 \.'dV\ fne/hndh „killing",
fesnim „1 klll, destroy", feadhm ,,a battle".)
c. ni occldere. Mah. 1. 4l21. 5 172.
^^ vnda m. ( r. vnd s. a; scribltur etiam bada)
caedes. H. 1. 46. 3. 20. Br. 2. 30.
5JH' vndu f. (scribltur etiam badd, fortasse a r. band)
1) femina, etiam animalium femina. Dr. 1.17. 2) nurus.
S.1.4. 2S. 6.9. 3) femina affinis, fratria. Su.4. 15. (Hib.
bndhbh „an ill-inclined woman ; a wltch, a fary woman".)
g[yjCfJ] ia</ aiii/i (e vada caedes et eim cupidus)
caedcndi cupidus. Su. 2. 19.
cftil d I ^'adjdld f. (a vadja occidendus, s. /d) status
ejus, qul occidendus est. N. 9. S.
340
d^^et) vancalca — 5pr vad.
i-;^^cf( vdncaka m. (r. vanc s. oAra) fraudator. Lass.
87. 11.
^^^1 vaiicana n. (r. varic s. ana) actio decipiendi.
Dr. 6. 2-1.
•1. oTJT" ra/ 1. par. (parib dsan^ K. uktdu V.) loqui,
dicere. Cf. t;n«i, Z.pat^ pat ■
2. 5177 '"•' *• P^'"" {i>^'^tane K. veste V.) circumdare,
sepire (v. f «/n, vdfikd), vestire; v. sq. et cf. Z.pat.
3. 377 '■"•' 10. par. (grante vib d gane K. x'esti b d-
ge V.) jungere, nectere, serere; divldere, distri-
buere; circumdare, vestire. Cf. vant et Z.pat.
^77 vata m. ficus Indica.
Qj ^ j ^i c^-, vatdraka m. funis genus. ]M. 30. (Mah. 3.
12776.) Scribitur etlam vardfaka et vafdkara
(v. Colebr. Am. p. 244).
Oi 6 1 ("-h M y vafdrakamdya adj. (a praec. S. rnaja')
vataracicus. M. 39.
S^TT vaf 1. par. (sl dulje) magnum, crassum esse (scrl-
bitur etiam baf ).
q]-^]V{ vadab'i f. contignatlo tecti. Ur. 37. 6. Meg'. 39.
5f~Tvn vadab 1 f. Id.
^ > r^l vadavd f. equa. Am.
C| LJI (•«n 1. par. i. q. ban.
qI I Ll I jl t' o n / ^ V. banig.
r\ \\f vanf I. et 10. par. dlvidere, distribuere (scribltur
etiam banf).
QJI]^ vanf' 1. atm. (ekacarS V.; scribltur etiam vaf)
solum ire.
1. d 1 1 <i vand I. ;Um. (vesfani K. vesfe vib age^ .\
scribltur i'«c', gr. 110"') clrcuradare, vestire;
dividere, dlstrlbuere. Vld. 2. et 3. tia/, vanf.
2. gIII ** ^'"^4 !''■ P^""- (''* "o ''; scrlbltur rarf, gr. 110°')
dlvldere, distribuere. Cf. 3. vaf, vant.
cTH vat adv. sicut, In fine composltorum. In.l.2'l. 5.47.
H. 1. 36.
■g^ vata interj. beu! eheu! N. 11. 10. 19. 5. Sa. 2. 11;
fere sempcr scqultur interjectlonem aho.
5f^TJ valsd m. 1) proles, natus, fillus. Sa. 2. 9 in fine
comp. Bah. 2) vitulus, v. sq. 3) In allocutlone: carus,
dilectus, amlcus. Lass.40. 10. 73. 10. IS. (\. vatsald
et cf iat. vi/u/us.)
ClrMc^»'''^ valsaband d adj. f. (vituli nexum ha-
bens, e vatsd et bandd nexus, vinculum) magno
vituli desiderio capta. Br. 1. 12. (Cf. va/sakdmd
apud AVils.)
Qj(-t^ j vatsard m. (fortasse e vat, quod hac In com-
positione simlilter significare vldelur, et sara iens,
V. samd) annus. Am. (Cf. Ilt. ivdsara aestas; pers.
,Uj bchdr ver; gr. Eao e F£T«a, ETCC e fettcc; lat.
ftV, ve/us; resplciatur scr. indcciln. /)aru/ anno prae-
terito [e para allus et u/ e i «c] cui respondct gr.
77S^-JTl )
Qj'j^+-jrr{ va/sa/d (a va/sd s./a) anians, amicus, prae-
sertlm In fine conipp. H. 1. 2S: b rdirvatsala;
Sa. 2. l4: pi/rva/sala; N. 12. 78: dvigdtigana-
V ats alaK.
Clr^^^^TTn-T vd/sjdmi v. euph. r. 100. a.
1. cTT" vad 1. par. atm. (de corrept.! forma ud v. gr.4l4.
457. 546) dicere, loqul. In. 5. 37: fan mdti
vadasi; N. 12. ih: vada satyam; 17. 39: prati-
vdkyan vadasva; B . 2. 36: v adisyanli; Sa. 4. 7:
vacanan yuk/am asmadvid 6 vadc/; Man. 8. 9:
md sma ... anr/an vadiH (ut videtur, metri caus^
pro vddlli, V. gr. 364); Rag . 3. 25: udi/an vacaK
(v. gr. 546). 2) clamare, voclferarl. Dr. 6. 3: mrga
dvigdli kruram ime v adanti; 6. 7: vadati...
sdlavrkaU. — Caus. vdddjrdmi, vdddye faciO ut
sonet. Man.4.6'l: na vdditrdni vddayet; Dev.2.54:
av ddayanta patahdn gandli saiikdtis tatd
'pare mrdaiigdns ca tatdi Vd ^nye; In. 5. 27:
vindsu vd dy amdndsu gand arvdili. (Llt. ivadinu
voco; slav. vad-i-ti reprehendere; hih.feadaim „1 re-
late, sa_v"; forlasse luadliaim „1 mention, speak, hlnt",
raidiin „1 say, relate"; mutatls semivocalibus f, r, /,
^^ vacana — ^^vajic.
33»
qua dicilur. R. Sclil. II. 68. 6: tyaktasoktiir idnn
x&cyali ... baralali; Mali. 1. 7lSS: iiilisari.^aj aii
srjjro vdcyas tvarn o.ti hdnd avtiili. Cuili noiii,
rei. Man. 8. 6l: vdcjam rtarica tdili. 2) appellare.
Sa. 2. 13: citrdsva itico 'cyate. — Caus. 1) vdcd-
fdmi efficio ut a!qs dicat, proferat, praeserliiii svnsti
V dcajrdrni efficio ut alqs precalionem salutis proferat,
fausta precetur. R. Sclil. II. 25. 2S. Wah. 1. 6.917. 7336.
£tiaa> omisso svasti id. B'att. 17. 1: viprdn avd-
cajan (schol. s vasi ivdcanaii kdritav antali);
Sa. 1. 25: hutvd 'gniri vidivad viprdn vdcayd-
mdsa; R. Schl. II. 6. 7: vdcajdmdsa sa dvigdn.
2) legere (efficere ut litterae loquantur). Ur. 25. 5.
Sak.23. 4. 3) vdcjo vitiiperanduj. Sa. 1. 3.::. 4) i. q.
primit. (secundum gramnialicos vac cl. 10). C att.6. 16:
kat anij-arn nvlvacnt. — Desid. vivaks dicere
veile. Sak.53. 16. (Cf. boruss. vet. wack praef. en in-
vocare, en-<xackemai invocamus, en-tvacke iuvocant,
po-ivackisiia proclaniatio ; germ. vet. gi-lfAG dicere,
narrare, memorare, gixah-t nientio, ga-wahtllh me-
morabilis, celeber, ga-tvahanian memorare; noslrum
er-ivdhnen, v. Graff. 1. 696 sq.; lat. vtiro, quod nltitur
forraa scr. C3us. vdt^djdmi, correpta vocall, v. gramm.
comp. lOO"'. 6 et 504; gr. "EIl e FEK, mulata guttu-
rali in labialem, Ei~sv, siTCt; = scr. vdcas q. v. ; hib.
faighim „1 speak, talk", faigh ,,a propbet", faighle,
faighleadh „\vords, talk, conversation"; serb. vik-a-ti
vociferari, 1. pers. praes. tvic-e-m; slav. rekun dico,
2. pers. rec-e-si = ^^ff^ vric-a-si, mutata semi-
vocali i- in r, gr. comp. 20; Ul. prd-rakas propheta,
rekiii clamo, vociferor.)
c. anu dicere, proferre, recitare. Man. 11. I9l: yc'Jdn
dvi gdndii sdvitri nd 'nut:jate'.
c. ab i dicere, loqui. Mah. 3. 560: b'im6 ib'fuvdcdi
'ndm ... idari vacali.
c. nis edicere, effnri, profiteri. Sa. 6. 35: satyan ni-
rucy atdrn.
c.prn dicere, loqui, c. dat. ve! gen. pers. In. 5. 21: tat
tr siirvarn p r a v n k .i y d mi;V>T.2.G: y am{d nrmii rn)
prnvakiy niiiy alinn tiivn; N. 12. 68: svtigntnn
In iti proklti tiiili snrviiis t tipns d i.i t:ti s ti,
A[)pellare. Man. 1. lO: np6 ndrd iti proktdn.
C.prn praef. .W///1 id. Mah. 2. iSS: lnl t£ ZhnA snm-
pra vnksy drni mtihdtrnyam.
c.prati respondere. N. 6. 7: pralyucus tH divdu-
knsali; R. Schl. II. 68. 1: pratyuvdca ha . . .
b riihm aridiis ttin idari vacaK.
C. sarn i. q. sinipl. P. 3: taii samav6cat lim.
cItT?T ^'"Ctina n. (r. vnc s. ann) 1) sernio. 2) jussus.
N. 16. 2S.
^'^^vdcns n. (r. vnt: s. n .f) sermo. N.20.2S. In.4.5.
(Gr. £~5?, cujus ? ad thema pertinet, v. gr. comp. 128.)
1- ^sT ""# l.par. (gntdu) ire. (Cf. vaiig, \it. vagor.)
2. Gj^l vag lO.par. viigdyiimi {sariskrt du gatdu V.)
ornare; ire, se movere.
^ra' vdgra m. n. 1) fulmen. In. 3. 1. 2) adanias.
'^^['■JIJ 'f' a g r a d n r d m. (qui fulmen tenet, e vdgra
fiilmen et dara qui tenet) cognomen Indri. In. 2. 25.
'^^pm[TT] vagrapdni m. (fulmen in manubabens,
Bah. e vdgra et pdni manus) id.
cJigH '■«^'"1" m. (a vdgm s. in) id. Ur. 5. 13.
1. Sf^ varit: l.par. ire, adire. Batt. 14. 74: vavnricur
dhavaksilim. Transgredi. B aft. 7. I06: tn/ici/ra
'rnbaran durnm (schol. atikrnmya). Cf. vniik.
2. ^^ vaiic lO.atm. decipere, fallere. R. Schl. II. 37. 21:
vnrictryitvd tu rrlgdnam; Rag . 12. 53: raksastl
mrgaruperia vnricnyitvd sa rdgavdu; B att. 8.
.l3: nvancnynta mriytili svnmtiytibir naradvi-
sdm; Hit. 120. 20: varicyale durtdili. — Part.
praes. par. Mah. 1. 5794: tarica pdpari suydd anan
varicnyadb ili. (Cf. vniik, vnkrd.)
C. pnri I. q. simpl. llit. 129. 19: pariv ancitali de-
ceptiis.
43*
338
5J5J vaiisa — cJ^^vac.
(-Jiii vaAsa ni. 1) ariindo. In. 1. S. 2) liirba, mullitudo.
Ur. 8. 5. 3) slirps, gens, faniilia. In. 5. 'il. 43. (Cf.
gotli. raus, llieni. raii.ui, arundo, niiitato v in /', n in u,
V. gr. comp. 20; germ. vet. ror.)
1. Cjtjo vanh V. baith.
2. cT^ r«'ift !0. par. ((//«/' «(/; scriLiitur »■«/;, gr. 110"')
splenJcre.
Ofc^ vaka ni. grus.
5jt^irr| vakuld m. nomen planlae (Wils.: mimusops
elengi). N. 12. lo.
5r^p^ vakk 1. :itni. (gainu) ire. Cf vask, vask,
vaiik, vak, v m"i k , vaiig, va/ff.
5[^j-r -^r vaktil' r -tr {r.vac s. tdr Ir) 1) subst. ora-
tor. Hit. 70. 9. 2) adj. eioquens. In. 4. iZ. Dr. 7. 17.
^37 ''<'^'''" "• ('"• '■«<-' s- ''"") 1) os. 2) vultus. iS.21.9.
24. 4. (Fortasse \ai.latrnre e vactrare, v. gr. comp. 20.)
^^ vakrd (r. ca/iA: ejecla nasali, s. ro) curvus, flexuo-
sus. iMeg'. 28. (Cf. lat. vcirus, hWi.fiar „crooked, in-
clineil"; „\vickeJ, perverse"; fiaras „crookeJness" ;
farairn „1 incline, benJ".)
rj TjJ vaks l.par. crescere. Rgv.114.7: md na ukian-
taiii nid na uk.iitatn ... badili ne noLis ad-
olescenteni, ne nobis aJuItum occiJas. — In pract.
redupl. magnum, validum esse. Rgv. 81. 5: ati vi-
svaii vavak.i it a. — uksild fjui crevit, magniis.
Rgv. 85. -2. (V. Westerg. et cf goth. VAHS, send.
wik^Cjr>> uii s crescere, gr. comp. lOi)"*. 2; gr. (t.\j^'j),
CCJr-avj); \u{t. fnsaiin „1 grow, increase", fasainlmil
adj. ,,grovviiig, increasing"; lat. vas-tus [de augeo
V. uh^; lit. augu cresco, auks-tas altus; fortasse usis
fraxinus a crescendo dictum, servata sibilante, ejecta
gutturali.)
5[:5fn t; a i i a .. n. (r. vaks s. as) pectus. {W\h. uchd
„the breast, bosom, lap"; fortasse \a\.. peclus cum /'
pro t', et i pro s sicut in gr. apy^TO-g = scr. rksd-s,
ex ark.in-s, ursu-s.)
Ofr^ 1'«^', Of^ vaiik' (scribitur ^a/l-', gr.lIO"') I.par.
ire, se moverc. {ll(./ak elc, mk clc, vnkk, vaiik,
vaiig, vaiig , v a / g ; lat. viici//o, v. tameu p. 134 cal
pracf !•/; germ. vet. ivnnkdn, ivanc/inn vacillare.)
Cf^ vaiik I. :Uin. {kduti/jc K. kduli/j^ gatdu V.;
scribitiir I o^) tortiiose ire ; inccdcrc; irc. vaiiku tor-
tuose incedens. Rgv.ll4.4. ("V. vaiika, vakrd et cf.
lit. ivingis flexus fluminis, germ. vet. tvinki/, aiiglo-sax.
vinic/ aiigiihis, — gr, ayy.Yj, ayysQ, dyy.uiv, ayy.Oxi;,
ayy^VDa; lat. nngu/us, nisi pertineut ad ak q. v.)
^"^^vaiika m. {r. i'aii k s. a) flexus fluminis. {Lil. ivingis
id., V. r. vaiik.)
clT^3Ff vdiikri m. (r. vaiik s. ri) costa. Ilcni.
Cf^ vniik V. vak'.
51^ vaiig I. par. (gatdu K. kaitgc V.) ire; claudicare;
V. vak , V n g.
■^■;^ V a ii g a n. 1) pliinibiim. Am. 2) stanniim. Ilcm. —
vniiga m. 1) Rengalia. 2) Rengalcusis. Rag . 4. 36.
(Ilib. ban „copper".)
'-•^xt ''uiig' l.par. (gatdu K. nindd rn rnb a gavcsu;
sciibltiir vng ) ire; reprebendere; incipere; properare.
(V. vak'.)
Cit\ rac'3.par. interdum ;itm.; secundum gramiiiaticos etiam
cl. 1 (anom. V. gr. 318. 381"'. 4 14. 435.457) 1) dicere,
loqui, c. acc. pers. et rei. Mab. 3. l4025: anuku/an
taid vacjiii; Up. 7.5: upakd.id vakti snia; H. 3. 3 :
uvdca b iinascnam idan vaca/i; N. 9. 25: uvdca
damay ant i tan ndisadaii karunari vaca/i;
Rag\ 3. 43: avdcad ,'nam (v. gramm. 382 annot.);
R. Sclil. II. 40. II: mdri rdma vaksyasr. — Pass.
c. acc. rei et nom. pers. cui dicitur, et instr. pers. a
^lqff IfJ^^a — -r^\ IpL 337
85. 15: drdvam avalokati; 22. 2: mrsam and- ^[CT^ /o/;>//-a n.(r. /u/7 s. <ra) raptum, raplna. Mah 1. 'l309.
gatam avalnkya\ 120. iG: cakraviikas adrs as ca ^]V\ loba m {r.lub cupere, s. a) cupiMitas, aviditas.
inanlrl ua kvil '/>y a valdkj a i l'. Dr. 7. 13. A. 4. 'ly.
c.ava praef. -w/m 10. par. iiispicere, perlustrare. Ilit. ^JVTFyjq"/"'/' an//a (r. /«i' s. o"//o) ciesiderandus, v.sq.
106. l: joUiUi sainavnlokajr^t. ^flTM H 1 i| d *-l r^frT loli anly atam&krti (Bah. el6b'a-
C.d 1. atm. el 10. par. intueri, aspicere, inspicere, con- nly atama maxinie desidcrandiis, anioenissimus et
spicere, spectare, contemplari. N. 9. 5: puskaj am d k ,r t i (orma) amoenissimam furmam liabens. In.5.1-'t.
dlukja; l)r. l.li: rndin evd "lokjra sundari b a- ^ll*-l»"l '" '"«" '!• (pro roman q. V., r mutalo in /) cor-
get; Rag . 14. 29: dl dkayis/an muditdin ajod- poris pllus.
jrdm pr ds ddain ... druroha; Batt. 2. J'l: dluldke r^\T\^^U] Idmahars ana (Bah. ex praec. et harsana
... tapdvanain; M.ih. 3. 1102i: vandn/ upava- erectio) corporis piloruni erectionem efficichs, terri-
ndnica dld kay aii tas t e ^ a g inuH. bills. A. 3. Jl.
C. d praef. sain id. Mah. 2. 775. 3. I6S50. C^Ic?! lola (r. lul s. a) 1) tremulus. Meg'. 28. 2) cupidus.
c.vi 1) videre, conspicere, spectare, contemplari. Rag . ^'^'g • 1*^^ <^- infin.; v. Idulya.
2.11: asya ... vilokajantyo vapuli ... harinjrall. rrTT^ lost i. ki.m. {s ai) g dte )L. sanhatdu V.; fortasse
10. ;itni. R. Schl. I. 44. 19: vjalokajanta te tntra denom. a ld.!td) coacervare.
gagandd gdii gatdn nadiin. 2) ultra aliqnid pro- rr j | f> Idstd m. n. (v. I6.it) gleba.
spicere. Man.8.239: vrlin tatra prakurvita y dm ^|^ lostu id.
usfr6 na vilokayet. r?J[^/o'/ia ni. n. (pro rdha sicut I6hita pro rohita
C. V i prSieL p r a prospicere. R. Schl.I. 9. j9: sarv atali q. v.) ferrum (a colore).
pravilokajan. ^|ric^^|j lohakdra m. (e praec. et kdra faciens, factor)
^J^ loka m. {t.ldk s. a) 1) mundus. In.l. l/(. H. 1.36. faber ferrarius.
Br. 1. li. Su. 1. 25. 2) In plur. vel inltlo conip. homines. r?nT^TT lohita (pro rohita q. v.) riiber. II. 3. 2.
Lass. 1. 2. 12. 13. (Cf lat. locus, Ilt. luukns canipus.) "^Hl^rTr^ Idhitdksa (Bah. ex praec. et aksa q. v. ocu-
rTTJ^/oc l.;itm. vldere. lO.^ar. (b dJ drt cK. b dse \'.)\o- lus) rubros oculos habens. II. 3. 2.
qul; lucere. (Cf. /o'^unde /o'c' mulat;i giitt. in lab.) Cftrr^fTI^ Idhitdiiga m. (Bah. e Idhita et diiga) pla-
c. d 4) vldere, conspicere. Mah. 2. 6l7: dloc/a giri- neta Mercurius. Am.
mukjran tam. 2) considerare, repulare, cogitare. rfil|rifT^UT lohiteksana (Bah. e Idhita ruber et
Ilit. 10. 10: Idb dkrs ie II a kenacit pdnt e iid "16- iksana q. V. oculus) i. q. Idhitdksa.
citain; 14. 17 et 91. 19: /// dldc/a. (^j|jc^,cj-, Idukika (a loka s ika) 1) mundanus. 2) hu-
^llT^rT Idcana n. ( r. loc s. ana) oculus. Meg'. 28. niaiius.
Rag . 3. 4l. H. 2. 36. -fT-j- , . _, . , . , , ,
^ ° • tn 1-5 Idud 1. par. 1. q. I6d, I6t.
plfTJJ' /o'/ l.par. {unmdde) mente captum esse; v. Idd,
Idud.
^{YE I6d 1. par. I. q. 16 1.
^jy I6d'ra m. (pro r6d'ra, a primitlva form.i radicis ^^^ '/"' ('/'•) 9- I^^r. i. q. //' 9. par.
ruh crescere q. v. suff. ra) nomeu arboris. N. 12. 4.
43
rrjl^ij Idulja n. (a Idla i.ja) deslderium, cupldltas,
aviditas. Hit. 113. 18.
336
^xiJup — ^i^ 16 k.
posterlore diplitliongi 6 elemento, v. tamen grah et
rd; gr. XsTTUJ; hib. reubaim „1 tear, lacerate", reuban
„plunderlng, destroying, robbery"; lomaim „1 sheer,
shave, make bare" = scr. lump&mi ejecto ^.)
c. ava irrumpere. Man.7. 106: vrkavaccd 'valumpita.
c. pra disturbare, destruere. Mah. 1. 7750: br&hma-
nasja ... havir d v&iiks diK pralupyati.
c. pra praef. vi perturbare, dlsturbare, destruere. Man.
3. 225: tad (^annam^ vipr alumpanty asur&K.
c. t'j id. Man.S.^O'!: raks&nsi hi vilumpanti sr&d-
dam &raksavargitam; R. Schl, I. 20. 3: tasya
yagno hi raks 6b is tadd vilulupi; II. 64. 63:
smrtir mama vilupyati. — Caus. id. Mah. 1.7752.
Exstinguere. Mah. 1. 5233: tina (vdyund) tatra
pradipaK sa dipyamdnd vilopitaK.
^- ^nr ^"/' '''• par- >• <{■ fp ■4- psr.
^cj lubdd V. lub' (gr. 83).
^g^cj^ lubdaka m. (a praec. s. ka) venator. N. 11.33.
1. ^^* lub'^ 4. par. cupere, desiderare. lubdd cupidus,
o •\ . . ,
avidus. Hit. 10. 2: tandulakanalubd &n ka-
pot&n; B\l8. 27. — Caus. pellicere, excitare. "R. Schl.
I. 64. 8: Idb aydmasa lalitd visvdmitram; 12:
yan m&m lob ay asi rambi. (Cf. lit. lubju appeto,
concupisco, praesertim nuptias; slav. liub-i-ti amare;
germ. vet. liubiu amo = scr. cam. lob ay&mi, liub
carus, dilectus, liubi amor; lat. lubet, /ibei, libido.)
c. pra i. q. simpl. Man. 9. 20: pralulub i. Caus. pelli-
cere. Su. 1. 12: ratn&iK pralob ay&m&suK strl-
b isco 'b &u.
cvi caus. pellicere, excltare. Rag . 19. 10: aiigan&s
tam adikan vyalob ayan. Concitare in iram;
Dr. 4. 24: vilob ay&m&sa paran v&ky&ir v&ky&ni
yogatl. Delectare. R. Schi. II. 94. 1: svarica cil-
tan vilob ay a n .
2. ^}^ lub' 6. par. perturbare. Part. perf. pass. lub itd.
o •x
Cf. lup.
c. VI id. B'att, 9. 40: vilubitafi v&tdiK kesaram.
^*-C\ iumb 1. et 10. par. (ardani; scribitur /ui)
o •N
vexare.
»^^| /u/ 1. par. agitare, perturbare. R. Schl. II. 42. 29:
bab uva lulitam manah; 65. IS: s ok&srululi-
t&nan&. Cf. lud.
^rPT lus 1. par. (stiyi V.) furari. Cf. /uj, mus.
O •\
►^|tp!j luh 1. par. (g&rdyi) desiderare, appetere. (Cf..
1. iub' et V. gr. 104.)
lar lu 9- par. atm. lun&mi, luni (v. gr. 345) findere,
abscindere, desecare, evellere. Rag.3. 59: patatrin&
sar&s anagy&m alun&t; Dr.5.6: sirihasya paks-
rn&ni mukdl lundsi; B att. 9. 80: nds&m ...lu-
Idva, — Part. perf. pass. lund. R. Schl. I. 55. 10:
lunapaksa iva dvigaJi, (Cf. lup, gr. Auco, lat.
so-ivo, so-lu-turn = scr. sarxlu; golh. LUS \Jra-liusa
perdo, laus, lusum] adjecta sibilante; lausja solvo; lit.
ldu)u desino, cesso = scr. caus. l&vay&mi; slav. rv-a-ti
evellere, runo, gen. runes-e vellus, v. Miklosich p. 75;
rus-i-ti evertere.)
rf\r\ lund V. lu,
MjCf lus lO.par. (vad'i stiyi V.) occidere; furari. Cf.
/uj, mus, lu.
^X^ lilca n. (r. lili s, a) epistola. Ur. 24, 5 infr,
^yi lilcd f. (r. lik' s, a in fem.) linea, virga. In. 5. 15,
^yjf lip 1. atm. (gamani) ire.
^jq' lipa m. (r. lip s. a) unguentum.
^M^ tepana n. (r. lip s. ana) id. Lass. 11. 2.
^u| lisa m. (r. lis s. a) particula, res minuta, parva.
Am. (:=lava q. V.) in fine compp. Meg.105: asru-
lisdK. (Vid. lis.)
rA\d(f lok l.atm. videre. 10. par. (b'dsdrt'i K. dtp-
tau V.) loqui; splendere. (Cf./oc, ruc, Wt.laukiu
exspecto; \tH. luk-S-t [luhkoht'^ videre; germ. vet. /o^era,
luogin videre; angl. look; v. ruc.)
c.ava l.atm. et lO.par. videre, conspicere, asplcere, intuen.
Hit. 10. 1: tdris taridulakaridn avalokaydmds a;
^fi^ litfd — ^^lup.
335
pdili ... nilinali rii gdili Incessus, habitatus. R.
Schl. II. 46. 3: aranjdni . .. nillndni mrgadvi-
i&iK. — nilljamdna sedens. Ur. 86. 4 infr.: dsra-
mapddapasik are nillyamdnali. 2) procidere,
procumbere. Mali. 3. 1 1 109: "'V/7/ur vanavdsinall
samutpetuli kagds tras tdU\ 10975: h!td vd/Sr
nili/jrir^; A. 6.13: vitresusca nililjrusca butdni
(sic legendum pro vilil/usca).
c. ni praef. jam sedere. Mah. 3. IS^i-l: uparis tdcca
vrksasj-a valdkd s anny aUy ata.
c.sam morari, versari. Su.2. 20: sanltnam api dur-
gesu ninyatur j- arnas ddanam.
^fff^ l,'d'd V. /ih (gr. 102).
^|rf)| lild f. 1) ludus, praesertim feminarum amore
captarum. Meg'. 36. 66. Sriigara-T. 1. 8. 9. 2) derisus.
R. Schl. I. 62. 13.
►<Kj ^ luiic l.par. evellere. B'att.l4. 59: kesdn /ulunca.
(Cf. rup., lup\ slav. /uc-i-ti separare; golh. raupja
evello, nostrum raufe.)
C ava id. Mah. 3. 10760: ava/uncy a gatdm ekdm;
10761: avaiuiicya pardm.
c. vi id. L'att 18. 3S.
^^ /ung 10. par. (scribitur /uc, gr. 110"') i. q. Z.iang.
o •\
1. ^jr /u< 1. et 4. par. se volutare. B'att. 3. 32: /ut-
yan sasokd buvi; 18. 11: bdmdu /utyanti;
V. luf.
2. FRT /".' 1. atm. i. q. 1. rut.
3. rrlTr '"■' ^^- P^"'- {^'dsdrte K. bdse V.) loaui. Cf.
2. rat, rat .
1. mT5" '"•'' '^- P*''- se volutare. Hit. 123. IS: patitali
prtivttale lul6ta\ 55. II: jnanir lutati pd-
desu. (V. 1. /u/ et cf. hib. iiutk „1 move, I hasten".)
2. ^i^ lut 1. par. {upagdti K. prattg'dte V.) ferire,
o •X
occidere, perturbare; arcere, avertere. Cf. ruf.
3. ^^5"/".' l.atm. (/<ra//^d<e) arcere,avertere. Cf. ru/'.
k. ^"^/uf' 10. par. furari. Cf. lunf, lunf', lund.
1. rr\i i'"/ !■ par. agitare, perlurbare. Caus. u\. Mah.
"o *s
1. 2S33: tad vanam ... lo^aydmds a dus-
yanta/i; R. Schl. II. 95. 18: mrgaydt a/odil dm.
Cf. 1. lut, 1. lul', lul.
c. d caus. 1) agitare. Mah. 1. 7921: kdmind "/64yati
manali. 2) miscere. R. Scbl. II. 48. 24: visam pi--
vatd "/6dya\ Mah. 4. 6S9: visam d/64ya pds-
ydmi\ v. sq.
c.a praef. j«OT caus. miscere. Mah. 3. 11477: visam
itat samd/odya prdsitan tvayd.
2. ^^ lud 6. par. {sanvrtdu K. j/iij V.) tegere;
o ^
amplecti.
1. r^IJS" '""?■' !• par. {stiyi K. hnutdu V.; scribitur
/u/, gr. 110"') furari. Cf..run/, /und, A. /uf .
2. frfTT77 '"'.'•' 1- s' 10. par. {stiyilL. avagndcduryi
o ^ .
V.) furari; spernere, despicere; v. 1. lurit.
^ U^ iunf 1. par. (scribitur /u/, gr. 110"') i. q. runf.
rf^ IJ^ /und 10. par. {cdurye) furari; V. 1. /unt.
^A IJ^ /unt 1. par. {hi>isdsaiiklesay6li\ scribitur /u/ ,
gr. 110"') ferire, laedere, occidere; dolore afScere.
1. rrUJ lup 6. par. atm. /umpdmi, /umpi (gr. 300).
Findere, rumpere, interrumpere, irrumpere, con-
turbare, perdere, destruere. Mah. 1. 5560: /6kdn vi-
s vdsay itv di 'va tato /umped yatd vrka/i\
Hit. 113. 3: svdminan /optum iccdmi; Man.2. 189:
tasya vratan na lupyate; 9. 211: tasya bdgo
na lupyati\ Br. 2. 15: bd/e ismin andt i ... s ar-
vato lupte\ B . 1. 42. — Caus. laedere, violare, tur-
bare. Man. 8. I6: darman na /6payit\ R. Schl. 11.
35. 9. — Cum abl. avertere. Rag'. 12. 9: satydd
gurum alopayan. (Cf. Xiit.rumpo, ruptus = scr.
/uptds\ \it. /upii glubo, cutem, pellem detrabo; russ.
/uplju id., polon. iup-a-c scindere, /upiez praeda, rapiaa
[v. /optra'^; slav. /om-i-ti frangere; goth. raubo rapio,
raupja evello [v. /unc^ =z scr. caus. rdpdydmi; for-
tasse etiam lat. rapio ad caus. referendum est, abjecto
334
fmr^^iips — # li.
Hit. 21. li: mdrisdsrgliptdnjr astini. Trop.
B. 4. l4: na mdii karmdni limpanti; 5. 10-
lipyali na sa papina. (Cf. gr. AlTTO?, ?A7Ta^UJ,
a-A£i^:t), lat. /i-no, li-mus, de-libuo, Ul. pri-/ip-ti ad-
liaerere, ankleben, fraes. pri-limpii = y jVll-MTfjT
pralimpdmi; slav. /sV'-'-''" glutinare; hib. /a/J, /aibe
„mire, dirt, clay"; g.erm. ■vet. /im glulen; Pottiiis l.iiS
huc trahit goth. jo/AoVi [ja-//ioVij, nostrum sa/ben, ita
ut sa respondeat praep. jam vel sa et /A radici /ip-)
C. anu i. q. simpl. Ilit. 42. 1: rdgaputrena sndtd-
nuiiptena; N. 16. 13: ma/apaii/idnu/iptdiigim,
c. ava: avaiipta vanus, fastuosus,superbus. Br. 1. 1 1. 19.
c. d i. q. simpl. Mah. 2. 2624.
c. upa id. Mah. 2. 2625: pdnsupa/iptasarvdiigafi;
B . 13. 32. — Caus. oblinendum curare. Man. 3. 206.
c. vi i. q. slmpl. Hit. 128. 12.
c. sam caus. ungere. Ma'n. 1. 4950: candanena . . .
s ama /e p ay a n.
\r^f^t:\/ips desid. rad. /ab (gr. 490).
1. ]'^5J//j 6. par. (gatdu K. gat/dm V.) ire.
2. r^JiJ /'J^ 4. par. {a/plb dve K. tducye V.) parvum,
exiguum esse; v. lisa. (Benfey huc trahit gr.
c?uycg, lit. /£jnj macer; cf. boruss. vet. /i/iuts parvus;
V. lesa.)
T^cs, iih 2. par. atm. lingere, lambere (//d'i, lid'/, v.
gr. 102). Hit. 28. 13: ast'i nirdasanafi sve
\a gihvayd /ed i. — Intens. /e/i/i, /eii/iya. Mah.
3.10394: /S/iiiaggihvayd; A. 10. 43: ie/ihdndir
mahdndgdili; B. 11. 30: ieiihjase . . . /6/idn
samagrdn vadandir gva/adbi/i, — In dial. ved.
rih pro iih, Rgv.22. l4: payo viprd rihanti. (Cf.
gr. AIX, ASJ^W, Kr/jVOg, 'hiyjXVC? ; hib. lighim, im-/ighim
„1 llck"; lat. lingo; goth. iaigo lingo = scr. caus.
/ehdydmi, v. gr. comp. 109"'. 6; lit. laizau lingo,
/ieiuivis lingua; slav. ob-lis-a-ti Ungere.)
c.ava i. q. simpl. Dr. 6. 21: purd sdmo Sdvarago
•Svalihyat^ sund; Mah. 1. 667.
C.d id. Rag.2. 37: sindnyam dlidam ivd ^su-
rdstrdi/i.
cpari circumlambere, part. perf. pass. pariliif a. R.
Schi. II. 61. 16.
c. sam i. q. slmpl. Mah. 3. 10653.
csam praef./'ari' clrcunilambere. Mah.3. 11500: b Imaii
sr/i/caiii p ar is an/ihan.
1. ►TTj // l.par. (drav i/iarani K. drdvanr V.) Ilque-
facere, solvere. ilnd solulus, dlrutus, exstinctus.
Ram. cd. Ser.II.46. 10: llnapus/cara patra. (Cf. \.ri,
lit. ly-ti pluere, /yj-a pluit [/ = /j, /y-tus pluvla; slav.
/i-ja-ti fundere; hib. /eaghaim „1 melt, thaw, dlssolve"
= scr. /dydmi cum gli pro y; leaghan „lIquor"; lat.
liifueo, /iijun.)
C. d pass. dissolvl, tabescere. N. 11. l4: mu/iur d/iyati
b'it d.
c. pra pass. dissolvl, perlre, evanescere, mori. L . 8. 18:
rdtrydgame pralayante; Man.4.2'lO: e/iali pra-
gdyate gantur ika/i praiiyate{sc\\o\.mriyati);
pralina mortuus. B . 14. 15.
c. vi pass. id. v. sq.
c. V I praef. pra pass. id. ^ .i.2Z: karma samagram
praviltyate; Mah. 1. 6462: ;? ^naf a/ praviliyatS.
C. s am V. 2. //.
2. "^X /'' 9- par. 4. atm. lindmi (gr. 345"') adhaerere,
inhaerere, insidere (secundum K. et V. amplecti,
JleJane K. JliJi\.; c(.liiig). — /ind adjunctus, ad-
haerens, insidens, morans. Batt.2. I9: na paiikagan
tad yad alinaJatpadam; Rag . 9. 65: kuiigali-
ndn ... sirihdn; Mah. 1. 4310. 43l4: dadrJus tatra
(dJrarne) iindiis tdiiJ cdurdn.
c. a A / incumbere, inniti, c. acc. Meg. 37: b ugataru-
vanam ... ab ii inafi.
c. ni 1) considere, c. acc. vel loc. Mah. 3. 10560: urun
rdgiia/i, samdsddya, kapdtali Jyina gdd ba-
ydt . . , nililye; B att. 14. 76: nililye mdrdni
grdro isya. — ni/tna insidens. Batt. 2. 5: puJ-
^^las — wriJip-
333
G. calatpuspAm, B. rdgatpusp Atn), — Caus.
exhilarare. ult&sita e]Ehil.iratus. ulldsilarn adv.
laete. Hit. 21. 15: tan drJfvd 'lldsitam brdtc.
c. vi ludere, jocari, se oblectare, praesertlm ludo ama-
torio frui, c. instr. Hit. 42. 9: nirdayam dliiigya
parjaiike tayd vilaldsa; Gita-G. 7. 13. 14 sq.:
kd 'pi maduripund v ilasat i yuvatiH. Cum ioc.
Gita-G. 1. 3Ssq.: harir iha mugd abad linikare
vildsini vilasati. Absol. I. C. 11. ih: iha vilasa.
2) splendere. B'aft. 10. 6S. — vilasita n. splendor.
Ur. /8. 15: aciraprab dvilas itdili.
2- FrH^«-f» Fr^'"-^% FTIT/o-f' 10. par./iJjaKdmietc.
•s •x ^ '
(Jilpajroge) artem exercere, manu operari.
^f]^ Id 2. par. (ddne dddne K. grahe V.) 1) dare.
2) sumere. B'aU. 14. 92: laluH k'adgdn; 15. 53.
(Cf. dd, rd.)
^JT^I Idksd f. genus pigmenti rubri. Ritu-S. 1. 5.
^ [lc^ Idk 1. par. (sosandlamart aydli) arescere;
ornare. Cf. rdk'.
^T^ Idg' 1. atm. i. q. rdg'.
^f^iyc^ Idgava n. (a /ag-ii levis, s. a) levitas; trop.
contemtus. B'. 2. 35.
C*il'4i|c<i Idiiguld n. (ut videtur, a r. laiig s. ula) cauda
(pilosa). Hit. 26. 5. 76. 6.
cHI-^iM l<^'"'gdld n. id. Hit. 51. 16.
r^ljj Idg 1. par. (6 artsane K. 6 artsane b arge V.)
rainari, terrere; frigere, assare, torrere.
C?rT^^ /<3hc 1. par. i. q. lac.
Cr||o-ff)«S Idncana n. (r. Idnc s. ana) nota, signum.
^l^ /4"# 1. par. (scribitur /d^', gr. 110"') i. q.
fcfP^' /di' 10. par. {prerani K.) mittere.
^fjjV[ /<JAo m. (r. /aft' s. a) 1) adeptio, impetratio.
Hit 4. 3. 2) lucrum. N. 12. 132. B'. 2. 38. (V. lab'
et cf. slav. lovu captura.)
tHMM '■^'«•f (a Idlas [intens. rad. /aj] s. a) deside-
rans. In. 5. 1. N. 12. S4. 124. 13. 1.
^||rf|| /d/d f. sallva. Ritu-S. 1. 5.
^FfJcPJZr Idvanya n. (a lavana sal, s./a) 1) salsitado.
2) pulchritudo, venustas. Hit. 31. 20. 63. 15.
f^lc^ lik 1. 6. par. 1) sacrlficare, levlter incidere, ra-
dere, scalpere (v. compp. c. u/, pra, vi). Hit.
43. 15: kdkas ca tasyo 'pari cancvd kimapi
likatu. Tangere. B'aU. 15. 22: murctnd divam
ivd 'lektt (schol. B. sprsfavdn; v. praef. ut).
2) scrlbere. Hit. 4. h: mitraldb'aK . . . lik'yat^.
3) dellneare, pingere. Mah. 2. 731: yd mdm b'aktyd
likit kudyi. (Huc trahi posset lat. ri-ma, cf. rekd
pro lilcd.)
C. ai'/ scribere. Ur. 24. 12: ab'ilik'ya.
c. d dellneare, plngere. Sa. 2. 13: citre ipicd "lik'aty
asvdn.
c.ut scarificare, radere. Mah. 3.374: caraneno 'llikan
inahim. Tangere. N. 12. 53: kam ullikadb ili ...
sriigasatdili.
c.pra scarlficare, radere. Man. 4. 55: na ... pralik'ed
b umim.
C.vi id. A. 3. 19: prtivln vilikans carandih' ;
Rag . 6. 15: pddina hdirnaii vilil^k'a pifam.
\^\^ '"'*^ 1- par- (scribitur lik'., gramm. 110"') ire;
V. rak .
1. Trr| >f l'''S 1. par. (gatdu; scrlbitur lig, gr. 110"')
ire; v. rak .
C. d amplecti. Hit. 42. 9: nirdayam dlirigya. — atm.
R. Schl. II. 64. 30: kin nu nd "lirisasi.
c. d pTdicLprati vlcisslm amplecti. Mr. 176. 13.
c. d praef. sam ampiectl. H. 4. 20. Br. 2. 36.
2. I"^^- liiig 10. par. (citrikarariS K. citreY.; scri-
bltur lig, gr. 110"') pingere. Cf. lik'.
y^^/j/ig-a n. (T.liiig s. a) 1) slgnum, indlclum. N.5. 1-i.
B'. 14. 21. 2) penls. 3) phallus.
JTjrrj' lip 6.par. atm. limpdmi, limp/ (gr. 300) ungere,
oblinere, contamlnare, polluere. B att. 19. 11:
ramydir limpeta (schol. v ilepsyat a)varriakdili;
333
^i-s< lamha — ^{^las.
C.& 1) fulcire. Mah. 3. 10989: &lambamdn& sahi-
tdv urii. 2) prehendere. Batt. 14. 95: alalambe
mahdslrani (schol. G. grhttavdn, B . g a-
g r dha").
c. d praef. jom 1) inniti, morari. Hit. 44. 9: gana-
pade laksmt samdlambatam. 2) prehendere.
B'att. 11. 1: samdlalambe (pass.) . . . padmdiH
prahdsaK.
c. ut: ullambita erectus. Mr. 68. 3.
C. u< praef. jom: samullambita id. Mr. 68. 10.
C. vi cunctari. N. 20. l6: nd ^jrari kdlo vilambitum.
(Cf. lit. rambus piger.)
^^^ lamba (r. larnb s. o) amplus, magnus, longus,
latus, turgidus. H. 2. 3.
Cfli-slsiii lambagaf ara (Bah. e praec. et gafdra
venter) turgidum ventrem habens. H. 2. 3.
^i_i2(|)i/a mid/ (denom. a lamba, V. gr. 524) exten-
dere. Rag • 6. 75: kd lambayed dharandjra ha-
stam (schol. /am6a« kurjrdl).
CH i-sl (^^fl^ lambasp ic (Dah. e lamba et spic clunis)
turgidas clunes habens. H. 2. 3.
in'1^ lamb 1. atm, (sabde; scribitur iab) sonare.
Cf. ramb .
^TpJ /o/ 1. alm. (gatdu) ire. Cf. rajr, vajr.
^^ laya m. (r. 2. // s. a) domus, babitatio. Med.
>aI^ lal 1. par. interdum atm. lascivire, ludere, hilarem
esse, voluptale frui. R. Schl. I. 9. 19: lalamdnd
vardng andH; In. 1. 27: sisur jratd pitur aiike
susukan vartate ... tat d tavd iiki lalitan
sdilardga mayd prabo, — lalitd amoenus, gra-
tus, suavis, venustus, pulcher. Lass. 65. 16. 70. 2. 91. 14.
Sak. 34. 15. Meg'. 33. 65. — Subst. n. venustas. R.
Schl. I. 9. l6. — lalitdm adv. pulchre, belle, suavi-
ter. Dev. 10. 27: gand arvd lalitan gaguK. —
Caus. exhilarare, gaudio afficere. R. Schl. II. 47. 6:
yo naK sadd Idlayati pitd putrdn ivdu ra-
tdn; 43. 15. Mah. 2. 1797.
^^^ lalana lasciviens, ludens, praesertim fem. laland.
In. 5. 6.
^^ll^ laldfa n. frons, frontis. N. 19. 16.
^^m laldma n. decus, ornamentum. Sak. 34. 7.
crlMd 'a'''« V. lal.
f^c\ lava m. (r. lu s. a) frustillum, parlicula, res minuta,
paululum quiddam, praesertim In fine compp. Ur.74. 10:
dmisalava; 72.13: apardd'alava; M^g'.21.71.91.
Cf|c|U| iavana n. (r. lu s. ana, anomale mutato n in n)
sal; V. sq.
cHcim|i-V[<tL/oran4mi oj^ n. (aqua salsa, Tatp. e
lavana et dmbas aqua) mare salsum. M. 40.
Cf|c|Ull<\ lavanoda m. (aqua salsa^ Tatp. e lavana
et uda aqua) id. Am.
cHci'^ lavali f. nomen plantae repentis. Ur. 84. 1.
^PJ las 10. par. V. 2. las.
1. rrTT las 1. et 4. par. atm. deslderare, optare, appe-
tere. (Cf. las, Idlasa, gr. Ao), Av5|Ua, Awjwv,
XwtTsaog, "kwifTTog, KiKaiOfxai, v. Pott. 1. 271.)
C. oi'j id. Mah. 1. 6580: kd ... kanyd nd 'b'ilalin
ndtam b artdram; In. 5. 35: cirdb ilasito vart
mamd ^py esa manorat aK; Sa. 3. 13: pdrvam
ivd 'b i/aJ itaK samband 6 me tvayd saha,
2. ^CJ" las 10. par. v. 2. las.
1, r^lTT las 1. par. (s les anavilds ayoK K. slisi-
krt^i V.) 1) amplecti, ludere, jocari. Ut vide-
tur, prlmitive se movere (v. caus. et las praef. u/).
2) radiare, lucere, splendere. Mah. 3. 15533: lasat-
kdustub ab usana; Nalod. 1. 34: ksiptalas annd-
likdn (schol. lasanto dtpyamdndK); 46: lasa-
mdndn (schol. didipyamdndri). — Caus. Idsdydmi
ludere, facio ut quis jocetur; agito. Ur. 18. 4: latdh
kdundtnca Idsayan (v dyuK). Vid. Idlasa et cf.
/o/, lat. lascivus, lascivire.
c.ut se movere; splendere. B'att. 9. S6: ullasatku-
sumdm punydn hemaratnalatdm iva (schol.
^rfq^ lapana — ,^i.^lanil).
m
patiid vilaldpH 'dam\ N. 13. 'l3: evamddini...
vilapya vardiigand praldpdni. 2) lamentari,
deplorare .tliqiiem. 11. Schl. I. 1. 33: vilapan su-
tam.
trlCJr-T Idpana n. (r. lap s. ana) os, orls. Am.
^fj^y labdd V. /o6' (gr. 83).
mT^ /ai 1. ;itm. interdum par. adipisci, oLtinere. r>.4.3y:
gtidnan lab at c\ ii.ZZ: yas 6 /<ii a^ro; Sa. 5. 31:
svam Sva rdgyan lab at&n sa pdrt iva/i; In.3.9:
nd 'labac carma; 5. 5.9: mudam paramikdn
lcbe; R. Schl. I. 10. 10: 1 apsyatcca latali kdrnam
rsiputrdt; 15. l4: tdsu tvan /apsyase putrdn.
Concipere garbam foetum. Mah.3. IOI96: sarvdsca
garbdn aiaban. — Caus. /ami o/iifnj (gr. 471. 5)
facere ut quis adipiscatur, dare, inde tradere, c. acc.
pers. et rei. Rag . 18. S: putram ... /cs rndn tamb a~
yitvd; Mah. 2. 1529: dehab' edaitca iam6ita/i. —
Desid. lips (gr. 490) obtinere cnpere. Man. 7. '■)9:
aiabd aricdi 'va /ips^ta labdan ra/iset. (Cf.
rab'^^ gr. AAB, XafJibcivu), quod inserta nasali con-
venit cum caus. /amb dydrni et pass. praet. mltf.
3. pers. o/om6 i'; lit. /aba-s bonus, iobis „Hab' und
Gut", boruss. vet. /abba-s bonum, possessio =z ^ffJVf
/dba, nom. Idb as , /ab-s bonus ; pal-iapsitivei , pai-
/aipsitivei appetere, desiderare ad desid. /ips e ii/aps
referri polest; slav. /ov-i-ti captare; hib. lam/i manus,
a sumendo dictum esse censeo, sicut gr. %£W convenit
cum har hr sumere; mh =: b sicut in neam/i = scr.
ndioj, V. Piclet p.50. 51.)
c.abi desid. ab i/ipsdmi sumere, tollere cupio. Mah.
1. 29'l0: sd 'gaccat tvaritd burniri vdsas tad
ab ilipsati,
c. d 1) tangere. Man. 11. 202: gdm diaiya visui-
yati. 2) 0ccidere(?). Sn. 5. "^9: na glvisye vard-
rohe satyend "tmdnam d/ab^, Vid. d/amba,
c.d praef. u/>a 1) adipisci, obtinere. Sak. 14. 13: tat-
tvata endrn updlapsye, 2) vituperare, reprehen-
dere. Sa. 5. 84: mdtrd pilrdia ... updlabd'aR
s ubahusas cir^rid "gaccas l 'li ha; Rag'. 7. Al.
c. d praef. sarn tangere, muicere. R. Schl. I. 29. 25.
41. 23. II. 25. 35.
c. upa 1) adlpisci; concipere (utero). R. Schl. I. 15. 25:
garbdn upal^bire subdn. 2) percipere, animad-
vcrtere, videre, intelligere. N. 8. 3: na/arica hrta-
sarvasvarn upa/abya; 11. 35.
c. pra decipere. N. 14. 5. 13. 15.
c. pra praef. vi 1) id. Sak. 107. 9. 2) violare. Mah. 3.
223: sa vdi darmo vipraiabd a/i ... pdpdlma-
bili.
c.prati recuperare. Mah. 3. 712: pratiiabyaca ce-
t a n d m.
f^r^r /arnb l.atm. interdum par. (scribitur /o4, gr. 110"')
labi, cadere, praecipitare, incidere. Mah. 1. 1038:
tena larnbdmahi garti; 2. 2187: prapdti tvan
lambamdnd na vetsi; 3. 8555: gartarn ilam
anuprdptd lambdmaH; R. Scbl. II. 40. 21 ; Dr. 6.18:
vr/csdsca /arnbarxti taldi 'va b agndli. Occidere
(de sole). R. Schl. I. 33. 20: /ambamdne divd/care;
65. 3I: /ambate ravirn arida/am. — V. larnbay,
(Cf lat. /dior, /dbo; lit. rarnbiis, v. praef. vi; de remju,
remjo-s v. praef. ava.)
c.ava 1) i. q. simpl. Mah. 1. 1035: ava/ambante
garte; 4. lO^lO: siirye iv a/ambati. 2) inniti, cum
acc. Ur. 8. 16: rdgdnam ava/arnbate; R. Schl. II.
52. 51: tvayd tv iddnim . . . rdgatvam ava-
iambyatdm; Hlt. 32. 17: yena ... ndirdsyam
ava/ambitam. Prehendere. Rag . 7. 9: hastSna
lastdv av a/ambya vdsa/i (schol. grhtlv d). —
Caus. fulcire, sustentare, sustinere. Ur. 33. 3 infr. :
bub u/csitas ya me givitam av aiambayatu ba-
vdn. (Cf. \[t. remju fulcio, remjd-s innitor, rarntis,
ramstis fulcrum.)
c. oKo praef.5am fulcire. Mah. 3. 109SS: bdhubydm
... urd s arnavalambata.
42*
330
^?l^ langana — cfl^^ap*
^^■^ lang'ana n. (r. laiig S. ana) 1) transgressio.
Br. 2. 3l. 2) contemlio, repudiatio, rejectio. Ur. 33. 15.
rfl?^ lac 1. par. Idccdrni (^laksani) notare; V.
Idnc,
1. 7^7[ lag 6. atm. erubescere, pudere; v. lagg et cf.
larigj rang.
2. «T?r '"^ ^- P^''- (_/j artsan^) minari; deridere;
V. larig.
^"^r^lagg 6. par. atm. (scribitur lasg, gr. 110*') eru-
bescere, pudere. Dr. 5. 2: mahdratdn atibru-
t'an muda na laggase kat am; Man. 12. 35. 37:
laggati; Mah.3. 13837: lagganti. — Part. perf. pass.
lagnd et laggitd pudore affectus, pudibundus.
Vid. 1. lag.
c. vi id. Mah. 3. 2217: vilag gamdnd.
0. sam id. R. Schl. II. 55. 16: s arilag gamdnd.
^^IjjII laggd f. (v.lagg s. d) pudor. In. 5. 36.
^SjIIcItI ^" S S a vant (a praec. s.vant vat) pudore
affectus, pudibundus. N. 3. 18.
1, ST^ /an^ 1. par. (i'arjane; scribitur /ag', gr. 110"')
i. q. 2. la g.
2. M-1%1 iarig 10. fnr. (b dniketanahiris dba/addnesu
K. b'dsafidrt'e V.; scribitur /a^, gr. 110"')
splendere; habitare; laedere, occidere; robustum esse;
dare; loqui.
3- t^|?l /a"ff' 10. par. {b'dsanS) splendere.
f^^ /a; 1. par. {bdlye K. bdl/oktdu V.) puerilem
esse; puerilitcr, inepte loqui.
!• t<i-i '°^ !• P^r- {vildse) ludere, jocari. C(. /al.
2. ffi <■ /ad 10. par. laddydmi (dksepe K. ksepe V.)
*^ • .....
jacere, conjicere, dejicere, prosternere; v.lad,
land.
3. rfT^" ^"^ '''^ P'"'^ iaddydmi (gihv onmat ane K.)
linguam exserere.
4. mT^ /"4 10. par. Idddydmi {upasevd ydm K. upa -
sivani V.) colere, venerari; ministrare. Cf. /a/.
5. PrTT '"C^ 10- psr- Idddyi (vipsdydm K. vipsi V.)
desiderare, optare.
1. »J HV /anrf 1. et 10. atm. (utksipe) extollere, in
altum toUere; v. oland.
2. rrfCFT '°^^ !• «' ^O. par. (b'dJani K. 4'<ij^ V.)
loqui.
yjp^l /a/(J f. planta repens. 11. 4. 23.
prQ" /o/> 1. par. 1) loqui. Gita-G. 1.4l: lapituii kim-
api srut imuli. 2) queri, lamentari. Nalod. 3. 27:
laldpa (schol. vilaldpa). — Intens. queri, lamentari.
Mah. 3. 10200: ldlapydi'va sakarunam; R. Schl.
II. 75. 45: Idlapyamdnasya ... mu/iurmulfur
niH svasat asca garmari sd tasya sokena ga-
gdma rdtri/i; Mah. 1. 968: Idlapyatas tasya
b drydrt i duKk itasyaca (Idlapyatas pro Id-
lapyamdnasya, V. gr. 532); 1. -4168. 6557. 8449.
(Cf. rap , hib. labhraim „1 say, speak", labhradh „speech,
speaking, discourse"; lat. loquor, mutato p in qu sicut
e. C. in quinque = SCT. parica; Id-mentum; gr. AciAsf,
XaA£U) per redupl., abjecta radlcis littera finali; lit.
lepju jubeo; bor. vet. lap id. Huc etiara pertinere
videntur nonnullae quae labiura vel lambere significant
voces: Ih. lupa labiura, russ. ruia, pers. /e6, lat. /aA;um,
labrum, lambo ; anglo-sax. lapie lambo, germ. vet. laffu
lambo, lefs labium; v. Idpana.)
c. apa recusare, denegare. R. Schl. II. 75. 24: yagria-
daksindm.
C.d loqui, alloqui. Dr. 3. 3: aranyi katam ikam
ikd tvdm dlapiyam.
c. pra 1) loqui. B'. 5. 9- 2) blalerare, garrire. Sak. 32. 3:
pralapaty isa v did eyaH. 3) lamentari. R. Schl. II.
64. 1. 4) cum lamentatione alloqui aliquera, cum acc.
Mah. 2. 2339: tdm . . , pralapanttri sma pdnda-
vdn duKsdsanali s ab dmadyi vicakars a.
C. vi queri, lamentari. H. 1. 28: sokaparitdtmd vi-
laldpa. atm. N.21.16: ivari vilapamdnd. Trans.
1) cum iaraentatione eloqui aliquid. Mah. 2. 2343:
rrjT^IUI lahsajid — ^ larig.
^ff^pjy laksand n. (r. /aArj s. ana, v. eiipb. r. 94"')
noU, signum. N. 16. 27. 19. 13.
^^^i;j^i\laksman n. (r. laks s. man) nota, signum.
Sak. 10. l\.
^fj^jrprf laksmand m. (fem. -/) griis indica. A. 9. 21.
^ir^l laksjni f. (ut videtur, a lang splendere, adjecta
sibilante, s.ma in fem.) 1) Laksmia, dei Visnus
uxoT, abundantiae et felicitatis dea. 2) felicitas. 3) pul-
chritudo, splendor. N. 12. 10. A.4. 13. (Cf. lit. laime
dea felicitatis.)
^rfgZJ Idksfa (r. /aks s. /a) 1) spectandus. 2) n. scopus.
^I5l ^ak' 1. par. ire; v. rak'^.
1. ?rr5T ^"^ ^- ?*•"• (•""'?<-') adhaerere. /agnd 1) ad-
junctus, adhaerens. Ilit. 4. 1 : /a« nave bagane
lagnaK s anskdro nd 'nyat d bavei; 3o. 12: ko-
dan^dfani/agnan snd/ubandari kdddmi, 2)
secutus (v. lag praef. anu). Lass. 25. 6: prstatd
lagnafi; — subst. n. ortus signl Zodiaci. Lass. 20. 8:
sube lagne; Hit.97. 13. (Huc trahi potest lat. /ig-are,
nisi pertinet ad rdsgu.)
C. anu: anu/agna secutus. Lass. 30. 10: sabddnu-
/agnafi s mas dnab umiii gata/i.
2. M-l J| /ag 10. par. /dgdfdmi (svdddpane) gustare,
adiplsci; v. rak.
^ffjrHj" laguda m. fustls, baculus. Hit. 101. S.
SffJT^ lagnd v. 1. lag et /agg.
^f^ji/ag^a/ denom. (a lagu levis) levare. Ur. 42. 4:
manas igaru gan sd ... rahasi lagayet; Rag.
3. 35. 11. 62.
rj:\yd^i\\r\Jagimd'n m. (a lag'u s.imdn, v. gr. 584 suff.
imdn) levitas.
^jtiy lagisfd superl. TOV /agii (v. gr. 226).
^^^\^^^Jdg\'ydns compar. rcu /ag'd (v. gr. 226).
^ffCT /ag ii (Jem.tagii et /agvi, r. laiig^ s. u ejecta
nasali) levis. N. 14. 8. (Gr. IXayjj? praefixa vocali,
V. gr. comp. 326; lat. /evis e ieguis ejecto g-, adjecto j,
V. p. 118 S. V. guru; llt. /engwa-s, adjecto a; russ.
/egkit, adv. legko; germ. vet. /tbt; anglo-sax. /eoht, /i/it;
hih. /ag „\veak, feeble, faint", compar. laige; lagudltaJh
„diminution, weakcning", /oguigfii/ie „weakened, lesse-
ned"; /agfiad „fcvvness, weakness", /agaigftim „1 weaken,
diminish, lessen", v./ag'ay; /aigid/i, /aigse, /aigsinn
„weakness, debility, infirmety"; /ug/t „little, swift,
active", /ugfiad „littleness".)
^^ /aiik' 1. par. (scribltur lak', gr. 110"') ire. Cf.
/ak, /ilik .
^ ^ /arig 1. par. gatikangana/ofi K. gatdu /can-
gani V.; scrlbitur /ag, gr. 110"') ire, claudicare.
Cf. raiig.
1. rr| <■ /arig 1. par. (scribltur /ag\ gr. 110"') sallre,
"^lnslllre. B'att. 15.32: anye {kapayafi) sdi/dn
a/arig isufi (schol.drud dfi); Y.2./afig et cf.raiik,
rah, goth. /aika sallo; fortasse gr. Xayu) sicut scr.
sasd nostrum Hase, a saliendo dictum; v. Pott. 1. 232.)
2. xs\$i ^""S lO- par. interdum atm. transsilire, trans-
gredl. Mah. 3. 11173: nd 'sti saktir mamS
'ttdtum ... iarig ayitva praydhi mdm; 11174:
tam ... na /arig ayi; 11178: sdgarafi p/ava-
gindr erxa kramerydi 'kina /arig itali; trop. Ur.
36. 7 infr.: yina mama tvayo 'padiso larig itafi;
Man. 5. 151: tam (^patift) susrdsita givantan
s afis t it arica na /ang ayit ,,mortuum non trans-
grediatur" (novo matrlmonio), cf. Br. 2. 3-i; allter
KuIIukabattus boc praeceptum expllcat: mrtarica
nd'tikrdmid vyabicdrirxa tadiyas rdddatar-
patiddivirahitayd pdra/dukikakrtyakarfda-
ninaca); Man. 8. 371: b artdran /aiigayid yd
tu strt (scbol. yd strt ... patim purusdntard-
pagamand/ /arig ayit).
c. ab i transsllire. Man. 4. 54.
c. ava: kd/am avalaiig tempus transigere. G at. 7.
c. t>j transgredi, peccare. Rag'. 9. 74l. Relinquere, ab-
jicere. Rag.3. 4: ab i/dse ... tat dvid i mano ba-
bandd 'nyarasdn viiaiigya (schol. tyaktvd).
42
338
■^rei' — ^fM lalcsa.
T)T reb' 1. atm. (sabd^) sonare. In dial. ved. laudare.
Rev. 120. 6: ahaiicid di rireba 'svind vdm\
105. 9. Cf. ramb, rap, lamb , lap.
73" '■^" l.atm. {plavS gatau K. plutau vrage V.)
ire, natare. Cf. rinv.
TfT res l. atm. {avjakte sabde K. hresayam V.)
hinnire. Cf. hris\ hes.
l.^T rd/ 1. par. latrare, ailalrare, c. acc. Rgv.-V. 55. 3:
stenan rdya, s drameya, stotfn indrasya
rayasi kim (v. Westerg.).
2. 7 rdi m. res, divitiae, opes. Rgv. 36. 12: rdyas
purdi „opes largire". (Nom. sg. rds, lat. res , v. gr.
comp. 137.)
"rfyf rog-a m. (r. rug s. a) morbus, aegritudo.
"yiQl^ rogin (a praec. s. in) aegrotus.
TT2" '■"V 1- par. (anddare) contemnere, spernere.
"Jl^»-! rddana n. (r. rud s. ana) fletus. Lass. 30. 7.
"rj^-n roda.r n. 1) coelum. 2) terra. Dual. rodasi
coelura et terra. Ur. 1. 4.
'rj^TO^rdVaj n. (r. rud impedire, s. as) ripa, Iltus.
"Tyj^jjq rdd'«n (r. rud' s. in) impediens. Sak. 21. 5.
'l^rmrSpdy caus. r. ruh, gr. 468. 4.
Tjjra^rdman n. (ut mihi videtur, a t. ruh crescere, ab-
jecto h, suff. mora, cL siroruha, tanuruha) pilus
corporis. (Cf. /dman, hib. romach „hairy", romachad
„hairiness", roinfailh „hair-cIoth"; roin, roine ,,hair
fur", roineach „hairy, crinose".)
'i|i-|»-<i| romanta m. ruminatio. Sak. 32. 15. (Cf. lat.
rumino.)
Tjx?j rorudya intens. r. rud. Br. 1. k. 3. 2.
Tpr rSsa m. (r. rus s. a) ira. H. 4. 48.
TJJQf^ rositd V. rui.
'rjjsTjjt ''ohini' t. (r. ruft s. in in fem.) astrum lunare*),
in mythologia una eDaks'i filiis et deiCandri (lunae)
conjugibus. N. 16. 22.
■jjf^^ rdhita (part. perf. pass. caus. rad. ruA [e rud^
suff. ta) ruber. (Vid. rudird, lohita.)
T\T1 rdut, 773" rdud 1. par. i. q. rod.
TJ^ rdudra (a rudrd Sivus, s. a) 1) ad Sivum per-
tinens; subst. neut. nomen teli Sivi. A. 3. 50. 10. 42.
2) terribilis. H. 4. 46. N. 12. 20.
FT/.
^^1 lak 10. par. Idkdyami i. q. r ak.
^jA laks 10. par. 1) videre, conspicere, animadvertere,
observare. N. 3. 21: kat am asi na laksitaK;
2.7: duhitd mi Zdya n& 'tisvast e 'va laksyate;
21. 34. Sa. 4. S: tist anticd 'pi sdvitrl kdst ab ute
'va laksyate; N. 23. 2: caritdny asya laksaya;
Sa. 5. 4: asvast am ivacd "tmdnaA laksaye;
R. Schl. II. 63. 45: laksaydmds a Ifrdaye cintdm,
2) (fortasse denom. a laksa nota, signum) notare.
Mah. 3. l4S52: afikdir lakJdisca tdK (g&H) sarvd
laksaydmdsa. (Fortasse laks e daks pro darks
vel draAri, c(. dars drs, {at. draksydmi.)
c. d i. q.simpl. sens. 1. A. 10. 19: te mdm dlaksya
dditiydK.
c. d praef. sam id. Mah. 1. 5249.
c. upa id. N. 4. 27. Sa. 5. 27. A. 4. 40.
c. upa praef. sam id. Mah. 2. 1557.
c. «1 id. H. 1. 51.
C.sam id. Rag.l. 10: ftemnafi sanlaksyate hy agndu
visuddiK sydmikd 'pi vd,
^T^ laksa n. (r. laks s. a) 1) nota, signum. Mah. 3.
14852. 2) nuraerus 100,000. Hit. 115. 4.
*) Wils.: ihe fourth lunar asterism figured by a wheeled
carriage and containing five stars, probably, «, /3, 7, 6, s.
^ ruha —'j^reb. 321
cpra prodjre, crescere. Hit. 14. 7: tuJend ^pi pa- rdpajrdmi, Pervestigare, perquirere, perscrutari.
ritjraktd na prardl^anti tan^ul&U. Hit.6S. i^l: kS far^ nirdp/amdn^. 5) eligere, aus-
cprati caus. facere ut quis iterum crescat. Rag. 17.42: ersehen. Ilit. 41. 2: afavtrd^yi ib\sikium b'a-
Jatrdn udd rtya pratiropay an (schol. satrdn vdn ... nirdpilafi.
uddrtya utk&ya pratirdpayan punaK std- C. ri (denom. a f jrii/»a deformls) deformare. Hit.65.1.
payan). R. Schl. I. 1. 44.
c. vi se dispandere, diffundere. B. 15. 3: asvatt am =m' rupd n. (ut videtur, a r. ruh crescere, caus. rdpd-
inaA suvirddamulam ... cittvd; Rag'. 2. 26: ydmi) 1) forma. H. 2. 5. 2) pulchritudo. Sa. 2. 18.
vird4 asaspa. 3) natura, indoles.
c. sam 1) crescere. Batt.11.5. 2) se colligere, animum ^t^^urupatds adv. (a praec. s. tas, v. gr.584 s. tas)
confirmare. sanril(jl'a confirmatus, animo promptus. forma, N. 19. 32.
A. 11. 1. — Caus. facere ut quis crescat, augeatur, -^H^-^nipavant (a rilpd s. vant vat) forraosus,
progeniem habeat. Sak. 130. 1: sarirdpit^ "tmani pulcher. In. 4. 12.
d armapatnt mayd tyaktd. -^\Hr.\rupln (a rdpd s. in) id. Sa. 1. 26.
x^ ruha (r. ruh s. a) crescens , in fine compp., v. ta- 5[^ rus 1. par. ornare. In. 5. 8: divyaccandanaru-
ndruha, s'ir6ruha. sitdu...standu,
T^p^ruftran m. {t.ruh s. van) arbor. T re interj. vituperationis. Hit 10. 19.
g"3" rdks 10. par. (pdrusye; ut videtur, denom. a *v:T7 ^/ ^ ■>. /■ ■ ■■ i - ^ \ • • j i -i
«."^J^ r v- -> ' 1 ^^^ j-ek 1. atm. {sankaydm) suspicari; duLiitare.
riiksd q. v.) horridum, asperum, durum esse. .^ , _ ,
. . TI^ rekd f. I. q. lekd.
^ra rukJd (ut videtur, a r. ruh crescere) 1) adj. asper, '
horridus, iramitis, durus, acerbus, austerus. H. 2. 6. t^''"'^ ^" ^^"^- ('^'>'^") 1) splendere (cf rdg), 2) m
B\ 17. 9. 2) subst. m. arbor. Hem. (Scribitur etiara '^'^'- ^^'^- femere. Rgv. 31. 3: are'eetan rddast;
rukJd. Cf. germ. vet. rdh, nostrum rauh, anglo-sax. P.n^ivt... b'iyd ... rigati; 80. l4: gagacca ri-
ruh, rug, reoh, angl. rough.)
. t, , . ^n-rj» c.pra tremere. Rcv.38. 10: areganta pra mdnuJdK.
g^ rudd V. ruh et gr. 107°'. ^ '^ ■ *> a t-
___ , „ / ^ -j . j . - r N 777 '■«.' 1. par. (parib'dJan^ K. ydce vdci V.) loqui:
5rCr ru/> 10. par. (ut videtur, denom. a rupa forma) \i^ r v^ . ,, / t >
-^ ., . o\ .k • • j- petere. {Vid. rat\)
1) formare. J) gestibus exprimere, indicare, reprae- '
,. ... f' 1 «■ . t 70T renu, ved. rinii ra. f. pulvis. H. 4. 40.
sentare, proponere, oculis subjicere. oak. 7. 2: rata- ' -i > • r .
, -^, „, JrTel retas n. (r. r/ s. tas vel, secundum gramniaticos,
vigan rupayati {y, nat); Ur. 21. M. ('«'^U "^ » b '
. ., - - ». ^ „ . . . s.as, radice aucta adiecto t, y. srSlas) senien virile.
c. n» 1) tacere, perficere, peragere. 31an.6.38: niriJ/>/e > i ^
'Jfim, 2) percipere, videre, animadvertere. Hit.23. 3:
, . , . , r.x • 1 . 75 retra n. (r. rt s. tra) id.
cidran ntrupya, o) considerare, reputare, perpen- '^
dere. Hit. 10. 3: tan nirdpyatdm; 10.17: tan 7fJ re'p i. alm, (sabde' K, J abdi gamani V,) SOmre;
niriipaydmi tdvat, 4) exarainare, inquirere, ex- ""^" ^'^ ''^* i rer.
plorare, investigare. Hit.20. l5:/»aA:ii6Vr iVaj ^a/o' *^ '•V° 1) adj. humills; trop. vilis, abjectus. Am.
nirdpayadbis tarukdfari sdvakdstlni prdp- ^) subst. ra. nomen litterae r.
tdni; 90. 1: aham api gatvd kim itad iti ni- XcT reb 1. atm. i. q. riv.
336
?I
'uh.
(ruh mutllatum est e rud' sicut varh vrh crescere c.ava descendere. A.2.6: raldd avarurSha; l.'l. —
ex idem valente vard vrd; v. rudird et gr. 285. —
Cum primitiva forma rud cf. ard rd crescere; goth.
LUD crescere, liudUh crescit = scr.rohaii pro
rddati, iu = scr. d i. e. o + u debilitato gunae in-
cremento a in j [v. gr. comp. 27. 109'"'], lauilis , gen.
laudi-s homo; germ. vet. liut populus, liuti homines
Fnostrum Leute\, sumarlota virgulta, palmites [Grimm
II. 2l], ruota pertica, virga; sax. vet. ruorfa, anglo-sax.
rod [Graff. II. '191]; slav. vet. rod-j-/<' parere, generare
= caus. rdftd/i/um e rodayitum, na-rodu populus
[Miklosich p. 74]; lit. liudinu generare, rudii auctum-
nus; celt. rhodara nomen plantae, rod-ra arbor; scot.
ros semen, rosach semine abundans; hib. rosan ,,a
shrub"; rud „a wood, a forest"; ruadh „strength, po-
wer, value", adj. „strong, valiant"; romho „very much,
great", romhoide ,,greatness, excess"; ruidh „running,
a race"; roid ,,a race"; ruaidhneach „hair" v. romati;
laidir ,,Strong, stout", laidireacht, laidireas „strength";
lat. rob-ur, ubi b = scr. d sicut in ruber = rudira
q. v. et gr. h'j)-\x,v\, ou)vvvjJ.i aut huc aut ad ard rd
Caus. par. 1) facere ut alqs descendat. Rag.l. S^l: tdm
avdropayat patntn ratdd avatatdraca. 1) de-
ferre, deorsum ferre, tollere. ]\lah. 4. 131S: avaro-
paya vrksdgrdd d anunsi. 3) facere ut quis per-
dat, privare. Man. 1.82: itareJv (yugesu) dgamdd
d armali pddasas tv avaropitali (schol. hinaK
krtali). — Caus. alm. av aropaye descendo (me
descendentem facio). Dr. 3. 8: vimucya vdhdn
av arnh ay ad vam.
c. ava praef prati caus. privare. Mah.4. 536: pratya-
vardpitaK privatus.
c. d par. iitm. adscendere, c. acc. vel loc. In.l. 11: dro-
hatu bavdn ... ratam; l4: devalokam ... dro-
hasva; N. 13. l4: vrks^sv druhya; H.3. 5: drulii
'mdm mama sronlm; M. 30: tatra ... drult^-
t dli *). Adire, adipisci. Hit. 10. 16: safiiayam
punar druhya; B. 6. k: ydgdrudafi. — Caus.
efficere ut quis adscendat; tollere, levare, collocare in
aliquo loco. N. 8. 19. 13.52. In. 2. 21. Sa. 5. 62.
Dr. 8. 34. 9. 13. M. 31.
pertinent, cf. Pott. I. 250, Benary „Romische Laut- c.d praef. ad'j adscendere. Mah. 1. 6395. — Caus. effi-
lehre" p. 218. Fortasse lat. rus, rur-is a crescendo
dictum, mutato d ia r vel in s deinde in r; rudis (?).
Cum ruh adire [ad iruh, druh, uparuh adscendere]
cf. hib. roidhim „1 run", ruidh „running".)
C. adi par. atra. adscendere. R.Schl. II. 83. 2: ad iruhya
... ratdn; Mah. 3. 4095: vimdnancd 'd irohati;
l4943: ad irohad vam ... imdn ratdn. Intrans.
evolare, subvolare, alis se levare, sublime petere. R.
Schl.II. 95. 11: dvigd ad'ir6hanti. — Caus. toUere,
levare, elevare. Rag\ 11. 81 (v.druh caus.).
c. apa praef. vi caus. privare c. abl. Mah. 3. 1579: g'-
vitdd vyapardpitah; 102l6: putrdn apdpdn
vyaparopya rdgydt.
c. abi adscendere. R. Schl. I. 44. 3: himavataH srH-
gam abiruhya.
cere ut quis adscendat. R. Schl. II. 55. l6.
c. d praef. anu post aliquem ■ ascendere. Mah. 2. 36:
anvdrurohacd 'py enam.
c. d praef. anu praef. sam id. Mah. 1. 3818: tatrdi
'nan citr dgnist am mddri s amanvdrur oha.
c. d praef. upa ascendere. Mah.2. 37: updruhyd 'rgu-
nascd 'pi. Adire, adipisci. Rag'. 17. 30.
c. a praef ^ra id. Mah. 3. 10594.
c. d praef. ja/n adscendere. N. 19. 20. Adire, adipisci.
Rag. 8. 15.
e. upa id. Mah. 2. 37.
*) druha est imper. et druhet ds potentialis praeter.
multiformis formationis sextae respondentque formis
graecis ut rvm., tvttcio; v. gr. 381*' et STi''^
^j^^rud' — ^ ruh.
325
C. A id. B^alt. 17. 49: l)and'u/d Jucarn druna/. —
Caus. inipedire, incommodare, molestum esse, pertur-
bare. R. Schl. II. 96. 40: kdk^nd "rSdyamdndn
tdA rdrnd ^vdhasat.
c.upa impedire, incommodare, perturLare. Man. 8. 3lS:
darmd yatrd ''parudyati; R. Schl. 11. 36. l'i:
andryi krtyam drabdaii kin na piirvam upd-
ruda/i; Man. 7. 125: uparudyd Vim. Arcere,
praecludere. Rag • 7. 36: renufi ... uparurSda
suryam.
C. ni 1) impedire, retinere. Up. 34: ydvat kincid
gatd tdvan niruddd sd purodasd. 2) praeclu-
dere, obstruere (e. c. viam). Batt. 17. 49. 3) coiircere,
refrenare, comprimere. HIl. 34. 1: nigas duk yan
nirund dna/i; Mah. 3. 13633: nirudyace ^ndri-
yagrdmam. 4) includere. Man. 11. 1176: t'i'/>rad«-
stdn s triyam bartd nirund ydd ekavesmani.
c. ni praef. sam retlnere, inhlbere, sistere. Man. 8. S3:
sd sadyaU sannirodd avyd,
c.prali impedlre. Man. 11. 11.
c. vi impedire, retinere, prohibere. Mah. 2. 227: kaccit
pdurd na ... virudyanti pardi/i krttd/i; R.
Schl. II. 36. 10: svarascA 'pi vyarudyata. —
virudda impeditus, ^rohlbitus, vetltus. R. Schl.I. 7. S:
parasparena viruddd/i; Man. 7. \52:paraspa-
ravirudd dndm; B . 7. II: darmdviruddo b il-
tisu kdmo Zsnii.
C. sam i. q. simpl. N. 13. 10: mdrgan sanrud ya;
Sa. 5. 82: mdtd sanrunadtii mdm; Mah. 3. 13633:
manaH sanrudya; Man. 8. 235: aydvike tu s aii-
rudde vrkdiK {s,i:ho\. parivrte).
2. ^)^ '""'' 4. atm. interdum par. (prlmltive pass. prae-
cedentis, v. gr. 445 annot.)
C.anu amare. Dr. 4. IS: pdrtdn nd 'nuroddun tvam
ar/iasi; Mah. 3. 13891: dosan nd 'nurudyati;
N. 4. 10: darmam ivd 'nurud yanti; Mah. 4. 492:
b artdram anurud yantyali.
T\'^J{J rudird n. (j.ruh crescere [servato primitivo d'
pro ft, v. gr. 23.^ et cf. ro/iita rubcr] s. ira) sanguis.
H. 2. II. {rudird n. a perdilo adj. rudira ruber,
cf. rdhita e rodUta, gr. E-3U-S"00?, lat. ruber, cujus b
pro / [v. gr. comp. 18] respondet scr. c/', graeco C?',
sicut in fumus = scr. dumd, q. v. ; radicc etiam huc
pertinent lat. rufus; llt. rauda color ruber, rauddnas
ruber, ruddas subruber, rudis rublgo, acrugo; slav. vet.
rud-c-ti saii rubescere, riisdi TrvcpO';, rsda rublgo in
segetibus [Mlklosich p. 75]; russ. pkI>Kiu rusii
rufus, polon. rusy id.; island. vet. raud-r ruber, saxon.
vet. rod id., germ. vet. rd/, nostrum ro//i; hib. ruadh
,,red, reddish, Welsh rhjdh"; ruaid id., ruaidhim „1
reddeu".)
3^Cf rup 4. par. (yydkutatvi K. xrimo/ie V.) pertur-
bari, conturbari, mentis errore affici.
3J3J ruru m. (ut videtur, a r. ru per redupl.) capreae
genus (Wils.: a kind of a deer). Dr. 4. 15.
JTJJ ''as 6. par. (hinsdydm K. hinse V.) ferlre, laedere,
occldere (cf. rus, ris), — rusdnt in dlal. vet. ru-
tilans. Rgv. 58. 4. 62. S. 113. 2 (cf. ruc).
1. T^^Of rus 1. et 4. par. ferire, laedere, occldere. Cf.
rus.
2. "S^nf rus 4. et 10. par. irasci. rustd iratus. Srngara-
T. 7; rusitd id. Man.9.S3; rositd id. H. 1. I2.
(Cf gr. 'hjiTTa, KvTiTacio, Xvttuivw.)
3. xrj ruj f (nom. rut, r. rus) Ira, furor. N. 11. 37.
J^^ ruh 1. par. 1) prodire, nasci, crescere. Man. 9. 36:
yddrsan tii 'pya/e vlgan ksetri ... tddrg
rohati tat tasmin vtgam; Mah. 3. 12S55: nacd
'pi sarv avt gdni samyag ro/ianti. 2) adlre, ad-
iplsci (v. p. 41 rad. /). Rgv. 110. 6: rbavd vdgam
aruhan divo raga/i ,,Rbues cibum nacti sunt
coelestis mundi". — Caus. rohdydmi et ropdydmi
(gr. 468) serere, plantare. Mah. 3. 13116: prayanti
sarvavt gdni rdpyamdndni; R. Schl. II. 80. 7:
avrksisuca disesu kecid vrks&n ardpayan.
334
^rug - ^i
— 7:vi rud\
V. p. 109 nol.; germ. vet. LUCH vellere, ar-liuhhan
evellere, v. Graff. 2. 137; lat. Wg-eo = caus. vel cl. 10
rdidy&mi, gr. comp. 109"^ 6; gr. Xvypog, O-PTr,
o-^v7<Tw, 0-^vyiJLa, 6-^vy.Ty\, 6-^vyj\, praefixa vocali,
sicut in ovojjia, oipovQ, k-Xayjjg etc.)
C. ava i. q. simpl. Hid.l. 12: avaru gya ... gulm&n.
c. d atm. id. Mah. 2. 2U3: visdnafi gdur iva madat
svayam dru gat e -Stmana/i.
c. d praef. sam id. Mah. 4. 10S2.
C.vi diffringere. Sak. 24. l6: d armdranyaii viru-
gali gagali.
2. J^^rug f. (nom. ruk, r. rug) morbus, aegritudo.
Ur. 42. L
J^jff rugd f. (i: rug s. d) id. Sa. 5. 6S. Sl.
1. ^J^ rut 1. atm. {pratigdte K. diptipratihata-
yoliy.) arcere, avertere; splenderej cf. 2. rut ,
2. luf.
2. J^JJJ" rut 10. par. (rusi K. rusi dyutau V.) irasci
(cf. rui); splendere (cf. ruc).
1. 375" '""•' 1. par. (upag dte) ferire, occidere, per-
turbare.
2. 3^^ ruf 1. atm. (pratig dte) arcere, avertere. Cf.
1. rut.
JJ^n" runt 1. par. (steje; scribitur rut, gr. 110"')
furari. Cf. rund, lunt, lund,
jrnT' run.< 1. par. (gatydlasyasteyakote) ire; pi-
grum esse; furari; claudicare.
37tI3" rund 1. par. furari; v. runt.
y^~ rud 2. par. interdum atm. (anom. v.gr. 321) praet.mltf.
drodisam et drudam. Flere. N. 11. l4: krosati
roditi; 16. 3-1: rudile brsam; Br. 3. 20: rurudus
trayaK; Mah. 3. 593: md rodi/i; R. Schi. I. 46. 20:
ind rudd md rudafi; II. 52. 19: rurude. — Etiam
cl. 6 par. utm. Br. 3. 22: m.a pitd ruda; Mah. 1.
5597: socetaca rudelaca. — Transl. deflere cum
acc. B att. 5. 5: arddtt sd brdtardu. — Intens.
valde flere. Br. 3. 2: kim evam b^^rsaduKtc&rt&u
rorudySl Am; \,li: rdrudyam&ndAs t&n drsfvA,
(Cf. ru, lat. rudo, germ. vet. RUZ flere [riuzu, rouz,
ruzumes'] ; lit. raudoju lamentor et slav. riidajuA fleo
= scr. caus. roddy&mi, v. gr. comp. 505. 506.)
C. anu i. q. siropl. Ram. II. 55. 21: anurudanti;
Nalod. 3. 32: anururoda,
c.praid, N.17.31. 22.30: ysrarudjVa flens. Br.3.21:
prarudit an sarvdn nisamya.
X^ rudrd m. (r. rud s. ra) 1) cognomen Sivi. 2)
quidam ordo undecim Geniorum. In.5. 24. N. 10. 24.
1. T\rJ[ rud 7. par. atm. runddmi, rundi'. 1) impe-
dire, praecludere, retinere, obstruere. B'. 4. 29:
prdn&p&nagati ruddvd; Rag.7, 32: tdm udva-
hantam pati b 6 gakany&n rurdda r& ganya-
ganaK; Ur. 68. 1: idan runadd i in&in padmam.
2) arcere. R. Schl. I. 28. 22: yakstm asmavars&-
b iv arsintm , .. ruroda sa s&yakdiK. 3) inclu-
dere. Man. 9. 12: grhS rudd'&K. Obsidere. Mah. 3.
63S: arundat t&ii (purin) sudust &tm& sarva-
taK. (De forma drundat pro drunat v.gr.34l''). —
Caus. includi jubere, Rag\ 12. 71: lahk&n roda-
y&m&sa piiigal&iK (vdnardiK). — (Fortasse hib.
rundAa „secret, mysterious" a rund, sicut \zl.arcanus
ab arcendo; rundhachd „secrecy", ruindiainhar „a
mystery, a dark secret", ruine ,,secrecy" abjecto d;
goth. runa mysterium. Germ. vet. runen susurrare
[nostrum raunen'^, rdnazjan mussltare ad ru sonare
referri possunt. Ag. Benary huc trahit lat. rudens,
Rom. Lautlehre p. 223.)
C. anu impedire, retinere. Sak. 151. 1: ayam anu-
rudyamdnas t&pastbydm ... bdlaK.
cabi perturbare. Sak. 33. 3: yatdca sdinikds ta-
pov anan nd 'b irund anti.
c. ab'i praef. sam arcere. R. Schl. II. 14. 12.
c. af a impedire, cohibere, refrenare. R. Schl. II. 30. 9:
yasyacd 'rtS ivarudyase; Man. 8. 236. — Intens.
R. Schl. II. 58. 20: mi sm&i 'nam avarorudaK.
^ru - ^rug.
323
comp. 503; fortasse ellam lit. /uju latro, fut. io-siu, et
russ. /o/u latro, clamo [infin. /a-ya-'!/] sfl caus. radicis
ru pertinent, mutato r in /; etiam lat. riirnor ad caus.
trahi potest, ila ut 4 debilitatum sit in i} et t/ mutatum
in m, sicut in ctamo := scr. caus. srdv djdrni radicis
sru q. V.; gr. w-pv-o-jJLai cum Pottio ad ru praef. d
retulerim.
c. ab i i. q. simpl. Part. perf. pass. abirula personitus,
circumsonitus. Mah. 3. 1535: nadlli ... sdrasdb'i-
rutdfi.
c. d i. q. simpl. B'att. 17. 24: virdu rds'avdv dru-
tdm.
C. 1^1 id. Sa. 5. 75: ^tdgordn sivd ndddn ... viru-
vanti; Ur. 67. l4. Hit. 55. 22.
Csam id. B att. 17. 7l : samardud itaro gana/i.
2. y7 ''" !• atni. (rose K. vade gatydm V.) irasci;
occidere; ire.
J,c^;-| Tukmd n. (ut vldetur, a r. ruc e ruk, servata
primitlva gutturali, sicut e. c. in vdkya a vac e vah)
aurum. Hit. 39. 4.
X^ ruksd i. q. ruksd.
1. T^ruc l.atm. 1) lucere, splendere. Rgv. 6. 1: ro-
canti Tocand divi „fulgent fulgores (ejus) in
coelo; Mah. 1. 6613: ruruce sd 'dikam subrur
dpatantt nab as taldt s duddmini 'va, 2) placere.
Hit. 53. 2: yad eva rocate yasmdi bavet tat
tasya sundaram; Mah. 1. 74'(2; na rocate vi-
graho mi. — rucitd n. libltum, gratum. Sa. 5. SO:
rucitaA yadi te; Mah. 1. 7952: yad asya rucitan
kartun tat kurud vam. 3) approbare, gaudere.
Mah. 1. 7444: vigrahaii tdir na rocS. — Caus. par.
atm. 1) velle, cupere, appetere. Man. 2. 243: yadi
tv dtyantikan vdsafi rocayita guroli kule
(schol. icc^/); R. Schl. I. 36. 3: gamanan rdca-
ydmdsa; Mah. 1. 574l: na hi pdpam apdpdtmd
Tocayisy ati. (Cf. loc, Idk, Isit. LUC, luc-s; /ticeo
= scr. caus. rocdydmi, v. gr. comp, 109"*. 6; gr.
Aevx-O?, Avx.-fO?, goth. liult-ath lumen, ubi iu resjjon-
det sanscrito 6 =: a -\- u, debilitato gunae incremento
a in u, V. gr. comp. 27; lauhmoni vel lauhmuni ful-
raen; germ. vet. liuh-tjan lucere, nostrum Uuch-ten;
slav. AOyiA luca radlus, AOyHA lu-na luna; hib.
loiche, /oichead „a Ilght, candle, lamp ; lightning, ll.ime,
splendour", logha „splendlj", lugli-mltar „brrghl".
Huc etlam trahi possunt hlL. leos „Iight", leosaim
„1 light up, klndle"; les „light, Illumlnatlon" mu-
tata guUurali in slbllantem, nlsi pertlnent ad las;
y.ldk.)
c.ati par. splendore vincere, iiberstrahlen. Mah. 3.
4S6: atyardcasca btitdtman bdskaran svina
tegasd.
C. anu caus. i. q. caus. simpl. Mah. 3. 12679: vanam
evd 'nvarocayat.
C. ab i caus. id. R. Schl. II. 30. 27: na divi tava
dulikena s vargam ivd 'nurocayi. Cum infin.
vel nomine actlonls in ana R. Schl. II. 29. 19: itd
'b irocay as i nitun tvam mdii hSndi 'va he-
tund; R. Schl. I. 36. 2: garnandy d 'b irocaya (cf.
ganiandyo 'pacakramS p. 87).
c. d caus. id. R. Schl. II. 30. 28.
C. prali caus. Id. Mah. 3. 11546: prastdnam pr alya-
rocayan sie beliebten fortzugehen.
c. fj splendere. N. 17. il: piplus tasyd vyarocata
— vyabre nabast 'va nisdkaraH; In. 1. 40.
2. 'j^^Xruc f. (r. ruc) splendor. Meg . 45. (Cf. lat. luc-s.)
xp^ ritci f. (r. ruc s. j) 1) id. Meg\ 15. 2) deslderlum,
appetltus. Hit. 19. 15.
J,|t:J^ rucird (r. ruc s. ira) splendens, pulcher, anioe-
nus. N. 4. 2S. 5. 3. A. 4. 52.
1. J7sT '■"^ 6. par. frangere. rugnu fractus. Mah.3.67S
vdtarugna iva . . . vanas patili. — Cl. 10
(hirise) ferire, laedere, occidere. (Vid. rugd, rdga
aegritudo et cf lit.lduiu frango, praet. /aui/au = scr.
caus. vel 10. cl. rd gdydmi, mutato r in I, g i.e. g in z,
41*
333
JJ^ric — ^ ru.
island. yet. Iri/ar reliquiae; germ. vet. LIB, bi-llbu re-
maneo, bi-hib, bi-l!bumes\ nostrum bleibe.
cati vass. proprle disjungi, inde consplci, excellere,
praeceliere, praevalere, dominarl; potiorem esse. Hit.
12. 7: svabdva iv& ^tra tatd ''liricyate yatd
prakrty & mad uraii gavdm. payaH\ 3d. 7: ddi-
vam atrd ^tiricyate; Man. 12. 25: y6 yaddi "sdii
guno dehe sdkalyind ^tiricyate. C.acc. superare,
excedere. Man. 2. 145: sahasran tu pitfn mdtd
gduravind ^tiricyate. C. ablat. potiorem, melio-
rem, praestantlorera esse allqua re, excedere alqm rem.
Hlt. 133. 2: asvamid asahasrdd di satyam ivd
^tiricyate; B . 2. 34: aktrtir marandd atiric-
yati „lnfamla ultra obltum porrlgitur". Etiam cum
instr. (ci. yug praef. vi) Mah. 3. 1058S: kapdtas tu
mdnsend ''tyatiricyate „columba vero carne (regls)
multo gravlor est". V. praef. ^ra.
C. ut pass. Id. Mah. 1. 3070: mamdi 'v6 'dricyate
ganma dusyanta tava ganmanaK (praestantior
est).
c.pra pass. c. abl. excedere aliquam rem, porrigi
ultra allquam rem. Rgv. divaJcit ti ... praririci
mahiivam „ultra coelum tua exporrecta est magni-
tudo"; 61. 9: asyid {asya it") iva praririce ma-
hitvan div asprt iv y dK „llllus utique excedit magni-
tudo coelum et terram".
c. vi alvum exonerare. virikta qui alvum exoneravlt.
Man. 5. i44.
2. I \ ■^ ric 1. et 10. par. (^viy 6 ganas amparkana-
yoK K.) rellnquere; conjungere. ricitd re-
lictus. Rag . 6. 7.
TTn' rig 1. atm. frigere, assare. Cf. barg brg,
b'ragg.
irilcl rinv 1. par. (^vragi, scrlbltur riv, gr. 110"')
ire; v. ranv.
■jrcr ripu m. hostls. N. 6. 93. Cf. radd. rip\ rimp.
Ynjnrips V. rab.
rj^
^
rip 6. par. (katt anayudd aninddhiAxddd-
nisu K.) gloriari; pugnare; reprehendere; laedere,
occidere; dare. Cf. rimp, arp rp, armp rmp .
rimp' 6. par. (vadi) ferlre, occidere; v. rip .
\iy\ ris 6. par. (hinsdydm) ferire, laedere, occidere;
cf. ris.
\ifj ris 1. et 4. par. laedere, vulnerare, occldere. Dr.
7. 20: arisfadihaK. — In dialecto ved. etiam cum
product.H vocali. Rgv. 36. 15: pdhi rlsataK „serva
(nos) ab occisore". (Cf. slav. risati secare.)
V\ rij rih 1. par. in dialecto ved. 1) colere, laudare (cf.
arh). 2) rogare. 3)dare; v. Westerg. — In dialecto
ved. etiam rih cl. 2 = lih q. v.
1. TT rt 4. atm. fluere. Rgv. 85. 3: vartmdny isdm
anu rtyati g^rtam „in tramite eorum post (ipsos)
manat aqua". Cf. ri, ar r.
c. d affluere, adire. Rgv. 30. 2.
2. "Ty rt 9. par. rindmi (gr. 345) ire; v. 1. rt.
C. ni adoriri. Rgv. 61. 13: nirindti satrun.
1. 5^ ru 2. par. rdumi, rdvtmi (v. gr. 309. 315) so-
nare, strepere, murmurare, susurrare, clamare, voci-
ferari, ululare, ejulare. Hlt. 23. 2: karni kalail ki-
mapi rduti; H. 1. 25: iti ruvanti (sic legendum
pro bruvanti) sdrasd galacdrinaK; Mah. 1.3022:
na kalv aham idan sunyi rdumi; 3. Il7l6: ru-
vantasca mahdravdn ... rdksasdH; 4. l463:
gdmdyur iJa ... ruvan; Man. 4. 115: svakaro-
strica ruvati ... na pai e d dvigaK. — Part. perf.
pass. ru^a personitus. Mah. 3. 1535: nadtK . . , puns-
kokilarutdK. — rutd n. sonus, cantus (avium),
susurrus (apum). Lass. 52: pddapdAscdi 'va vi-
haiigarutahldditdn; Ritu-S. 1. 5: hansaruta;
B'att. 2. 10: rutdni satpaddndm. — Intens. Mah.
1. 7S06: s aranam ab yimi rdravtmica duKkitd;
2. 2308: drdupadi ... rdravtti tv andt avat.
(Cf. rud; slav. OH) rju, praes. revun rudo, rugio, gr.
^rsT
- W
321
T[f|f r<j'ff« f- (r. rd^ s. j) linea, series.
^^ tAs'' f- 'J-
yi^ej rdgivd n. (ut videtur, a r. ru^- splendere) lotus
flos.
ilsTicJc^MH rdslvalocana (Bah. e praec. et locana
oculus) loto simlies oculos habens. In. 4. 4l.
jjfff rd!gni f. (a ragan rex, signo fem. /", v. euph. r. 93
et r. 191) regina.
Tfjjf rSlgya n. (a ragan s. /o) regnum. N. 6. 15.
(Goth. re/Ar», them. reikja n. imperium.)
Tp7 r<3/ V. 2. rdg-
Tf^ rdtra n. nox, in fine compp. (v. gr. 613). N. 13. 6;
V. sq. et cirardtr ay a.
Tjf^ rdtri f. (ut videtur, a r.ram quiescere [v. ram
praef. (J, u^o -\- a, «/ja, rj] abjecto ttj, producta
vocali, s. /ra attenuato a in j) nox. Sa. 5. 56. V. nii ^
nisit d.
Tjy rad' k. et 5. par. 1) cl. 5, in dial. vt-d. cl. 1, facere,
efScere, perficere. Rgv. 41. 7: katd rdddma
salcdyaH stoma mitrasya „quomodo efficiamus,
amici! laudem Mitrae?" 2) 4. par. rddydmi perfici.
(Cf. gr. £0^W; goth. reda, ga-reda cogito, meditor,
und-reda curo, comparo.)
c. apa cl. 5. et k. 1) offendere, injuriam facere, c. gen.
Mah.1.1885: kat an nd 'syd 'parddnuyam; 3. Il4l5:
purd sa nd'parddn6ti siddandm brahmavd-
dindm; 3. 59SS: tava ndi 'sd 'parddyati. 2) pec-
care. R. Schl. II. 18. 11: kaccin mayd nd 'pa-
rddcCam agndndt; Mah. 4. l6ll: kat an darme
^pardd nuyuft; Mp. 277. 7: yduvanam atrd 'pa-
rddyati na cdritryam.
c. ab i caus. propitiare, propitium facere, sibi conciliare.
R. Schl. II. 30. 33 et 34: ab'irddyate; v. sq.
C d caus. 1) id. Mah. 1. 636S: drdd ayisyan dru-
padaK sa tam paryacar at punaH; Rag . 10. S6:
gundir drdd aydmdsus te gurum; R. Schl. I.
17. 31: d armend "rddaya pragdK; A. 3. 5.
2) colere, servire. Man. 10. 122: svargdriam ...
viprdn drdd ayet tu saK (s'udraH).
c. d praef upa caus. scrvirc. Man. 10. 121 b.
c. d praef. sarn caus. sibi conciliare. Mah. 3. 103'ii.
Tfjq' rama (r. ram s. a) 1) adj. amoenus, pulcher. Ur.
71. 7. 2) m. nom. pr.
TfcJITJ rdvana m. (caus. r. ru s. ana) nom. pr. Raksasi.
J ['y\ rds 1. atm. (sabd^) sonare; v. rds, ras.
5TI5T rfij^t m. cumulus. N. 13. 17.
ly^ rdstra n. (r. rdg s. tra, v. euph. r. 89) regnum.
Br. 1. 1.
3T^ rds 1. atm. (sabd^) sonare; cf. ras, rds.
j|«-|ij rdsaba m. (r. rds s. ab a) asinus. Am.
T|5f rdhu m. Daemon, e Daityorum stirpe, serpenti
postica corporis parte similis, a quo lunam et soleni
eclipsis tempore voratos mythologia fingit. N. 16. l4.
1. \T ri 5. par. i. q. ar r cl. 5.
2. TT ri 6. par. riydmi (gatdu) ire. — In dial. ved.
rj'cl.9 educere. Rgv.o6.6: tvan sutasya made
arind apati „tu libaminis gaudio (e nube) elicuisti
aquas".
c.sam cl. 9 in dial. ved. sanare. Rgv. 117. 19: srd-
mam (vulneratum) ... s anrinit ah.
|T^g' riktd n. (r. rjV s. ta) facultates, bona, divitiae,
opes. Man. 9. 104.
T5"^ r/A:' 1. par. ire; v. rak.
JT^ riiik 1. par. id.; v. roA:.
iTW '''"S 1. psi". itl.; 'V' rak .
1. T j tJ rj'c 7. par. atm. rindcmi, rince disjungere,
separare, liberare. Rag.l4. 85: rdgyan ra-
goriktamandK sasdsa; B att. 6. 36: rinacmi
galad^es disjungo a mari. (V. 2. rjc et cf. lat. LIC,
linquo; gr. AIIT, AsjTrw, mutata gutt in lab.; Yil.pa-lekmi
relinquo; boruss. vet. ;7o-//nA:a; goth. af-lifnan relin-
qui, superesse; laibos reliquiae, cum mediu pro aspir. ;
41
330
T^^rdhas — ^lsl^^ rdgahatisa.
at-leidziu exsolvo, remitto; goth. ZiT; ^tTva.vti. LAZ 1. IJ^ rdg 1. par. atm. 1) splendere. N. 1. 12: talra
sinere; cf. Benf. 2. 2k sq.)
c.vi i. q. simpl. Rag . ed. Calc. 9. 26: virahayan
malayddrim. — virahita relictus, privatus. N. 10.
23: kaf am ... mayd virahitd subd carisy al i
vane; B.17. 13: sradd dvirahit 6 /agnafi. Se-
paratus, disjunctus. Ur.92. 5: avirahitdu dampal t
b ujrdstdm,
j^^l rdhas (r. rah s. as) 1) subst. n. secretum, occul-
tum, locus occultus. B'. 6. 10. 2) adv. secreto, clam.
In. 4. 1. N. 1. 18. 18. 14. (Vid. r. rah.)
TS"^^ rahasya (a praec. s,. y a') adj. secretus; — subst. n.
secretum. Sa. 6. 35.
JT rd 2. par. atm. dare, in dlal. ved. Rgv. 114. 6: rd-
svdca no amrla mar tab 6 g anarn; 114.9. 117.23.
Adjecta sibilante: rds cl. 1. par. iitm. Rgv. 96. 8: ra-
sati dlrgam dyafi; Rgv.-V. (v. Westerg.): td no
rdsanvasuni. Etiam cl. 2. Rgv. 46. 6: /dm asme
rdsdtdm isam „talem nobls date cibum (As vini!)".
(Cf. d<i, dds, unde ra, rds orta esse censeo, mutato
d in r. Cum caus. rdpaydmi comparari posset lat.
rapio, V. gr. comp. 747; cum majore tamen veri simi-
litudine rapio supra ad scr. grah retulimus.)
Tr^TCT rdksasd m. (a rdksas q. v., s. a) i. q. raksas. TJT^' rdga ra. (r. rdg s. o) rex, in fine compp. In. 1. 24.
H. 2. 29. TTsTrT ''«#'''» (fem. -/, a ragata s. a) argenteus.
7|T»iMT ^^hsasi fem. praeced. H. 2. l6. Tjj^jq rd^an m. (r. rdg s. an) rex. N. 1. 1.
\ \jJk rdks l.par. (s 6 s andlamart ayofl) arescere, or- Jlsli-IIJT rdgamdrga m. (e praec, v. euph. r. 67, et
nare. Cf. /nA, 6k. mdrga via) regis via, via regia, vla praecipua. N.25.7.
T|yf rdga m. (r. rarig, ejecto n, s. a) 1) amor, cupido, JTSlTCT rdgarsi m. (e rdgan et rsi sapiens, sanctus,
studium, affectus. N. 5. 24. B'. 2. 56. 64. 3. 34. 7. 11. v. euph. r. 67) regius sapiens. In. 5. 25. Su. 2. 10.
8. 11. 2) rubor (cf. raktd a r. rang tingere). Jlsli-kJ rdgasuya n. (e rdgan et sdya quod seorsum
Dr. 5. 1. (V. rang\ et cf. gr. OO')'*!, quod fortasse non invenitur, a x.su vel su s.ya) sacrificium regium,
quod rex victor conficit, ita ut in eo reges subacti
minlstrent. In. 1. 15.
JJ^^^J^ rd gahans a m. (e rdgan et hatisd anser) an-
serls genus, Wils. „a white goose vcith red legs and blll,
or more properly perhaps the flamingo". Meg . 11.
sma rdgati bdimi ... vidyut s duddmint
yatd; In. 5. 11: s uksmax>as I rad aran rigi ga-
g anan niravadyayd (rigi gr. 441); R. Schl. I.
1. 32: citrakufd rardga. In dlal. ved. etlam cl. 2.
Rgv. 104. 4: rdsti. 2) c. gen. in dial. ved. regere,
imperare. Rgv. 25. 20: tvan visvasya midira
divasca gmasca rdgasi „tu universi, sapiens!
coelique terraeque imperium habes"; 36. 12. (Vid.
rdgan etcf.ron^, brdg\ \^\..rego.,rex\ golh. rag^/no
rego, impero, servata medla slcut In BUG = scr. b ug\
reiki, them. reikja n. imperlum = scr. rd gya., attenuato
d in ei i. e. /; reik-s prlnceps ; germ. vet. rtcfii dives.)
c. abi splendere. Mah. 3. 10960.
c.vi id. Mah. 3. 8106: virdgat i yat d somo migdir
muktafi; In. 5. 6. N. 12. 37. — Caus. facere ut alqus
splendeat, collustrare. R. Schl. II. 26. 2: virdgayan
rdgasuto rdgamdrgam; II. 39. IS: vyardga-
y ata .. .V esma tat. — virdgila collustratus, splen-
dens, splendldus. N. 5. 3.
c. sam in dial. ved. regere, imperare. Rgv. 27. 1.
2. Tfji rd^ m. (nom. rdt, a r. rdg) rex, in fine compp.
(Lat. rex.)
per metath. e poy^.)
T[fj"p] rdg^ifi (a praec. s. in) affectus habens, affectibus
commotus. B\ 18. 27.
J m rdg 1. atm. (s dmartyi K. saktduY.) potentem,
valentem esse; v. Idg.
j-^U] raviana — j^ rah.
319
c. d praef. ufia 1) i. q. simpl. Mah. 1. 4183. 3) reqiii- 1. T^ ras i. par. sonare, strepere, vociferari, claiiiare.
escere, dcsinere, desistere. II. 4. 53: parisrditta)!
sddu idvad updrarna; Rag . 16. 3: l^sdn ddna-
pravrtt^r anupdraldndin.
c. upa requiescere, desinere, cessare. B . 2. 20: yatro
'parainate cittam; Mah. 1. 217'1: halahaldsab-
dali uparardma\ R. Schl. II. 3. 5: rdgiias tu
'paratc vdkye. Cum ablat. B. 2. 35: randd
uparataK,
c. ni i. q. simpl. N. 6. 10. Man. 3. hS.
c. vi 1) quiescere, desinere, desistere. Mah. 1. Si75:
pdvakas ca tadd ddvan dagd vd . . . ahdni pan-
cacdi 'karica virardrna. Cum ablat. Ur. 32. Ki:
virarna saiirarnbdt; Rag, 8. 22: virardma kar-
mariaH. 2) silere. Mah. 1. 8112: Stdvad uktvd
vacanan v irardnia sa p drt ivali; 2. l40l.
R. Schl. I. 21. 20.
ululare. Gita-G. 10. 6: rasatu rasand; Rag
16. "S: hradali ... karl 'va vanyall parusan
rardsa; B att 3. 26: gdindyusdraligagandsca...
ardsiJuH; 14. y: r^sur vavalgusca pad&tayali.
Etiam atm. Nalod. 1. 22: rasamdnali sa vihahga-
gariali. — rasitd n. fragor. Gat. 14: gamb Ira-
rni g ar as it a.
C. A i. q. simpl. Nalod. 1. 11: agayad dvisatdin
paiiktirn drasaindndm; 3. 1'1.
c. vi id. Batt. 15. '(2.
2. T^ '■«■5 10. par. rdsdydmi (dsvddt? K. dsvdde
snehe V.) gustare, amare.
Tg" rasa m. (r. 2. ras s. a) 1) sapor, gtistus. N. 5. 3S.
2) succus, liquidum, aqua. 3) animi affectus. Ur. 28. 9.
(Cf. Wt.rassa ros; russ. roja Id.; lat. roj, ror-is e ros-is;
gr. oocdog praefixo o, sicut in avbpO': etc.)
tus.
B\ 15. 9.
y^lJI rariiarfa m. (r. rain s. ana) amator. Ur. 64. 3.
^ , , , , n<aK JHH rdsana n. (rad. 2. ras suff. ana) sapor, eiis
^i-|U||>L| rainan /ya (r. ram s. aniya, v. euplion. r. 94 ') ' " ' / r i n
amoeniis. li. 1. 2't. N. 3. 'l5.
^TTnTfSfrlT rn/Han/ja^a f. (a praec. s. td) amoenitas, <^^ rasand f. (r. I. ras s. ana in fem.) cinguium
jucunditas, pulchritudo. Ur. 43. 3 infr.
ibitur
TwT> ramp 1. par. i. q. rap .
i *-r^ rainb I. par. (gatdu K. gatydin V.;
rab) ire. Cf. rarnp.^ ^ap^ rarp.
TI^ rainb I. atm. (sabdi; scribitur rab') sonare.
TjrVTT ''ornbd f. (r.ramb s. d) nom. pr. .\psarasae.
Tj:^ rainya (r. ram s. /a) amoenus. In. 2. 1. Dr. 1. 2.
T^l" ro/ 1. atm. (gatdu) ire, currere. Cf /«/, f a/.
TCJ" ra/-/' 1. par. i. q. rap'.
j^ rava m. (rad. ru sonare, suff. o) sonus. In. 1. 3.
H. 4. 20.
jf^ rav{. m. 1) sol. Rag'. 9. 25. 2) nom. pr. Dr. 2. 21.
7\ST\ raiini m. 1) radius luminis (cf las, ruc splen-
dere). 2) haben.i. In. 1. 19. N. l'J. 22.
zona feniinarum.
j^|<^r^| rasdyana n. (e rasa argentum vivum et
dyana) meilicamentum. Wils. : a medicine preventing
old age, and prolonging life, tlie Elixir V^itae of the
alchymists. Hit. 43. S.
i^l^l ras dld m. (ut videtur, a r. 2. ras s. dla) arundo
saccharifera. Am.
JJ^ rasya (a rasa s.ya) sapidus. B'. 17. 8.
TS^ rah 1. et 10. par. rdhdmi, rahdydmi. Relinquere,
deserere. rahitd relictus; N.18.9: rahitd bartr-
biscdi 'va na krudyanti (kulastriyali). Pri-
valus, orbatus; c. instr. R. Schl. I. 70. 35: patind ra-
hild tasmdt putran devl vyagdyata; n.47. 17:
rdrneiia nagari rahitd nd 'tisdbatt!; N. 16. 19.
(Wrdhas secretum et cf gr. .VA0, Actf^afCi,', Aa3'^«,
v. gr. 104; lat. lalen ; lit. leidmi vel leidziu linquo,
318
^ rad — JX^ra}
T/" rad 1. par. findere, fodere. — rad dare, in dial.
VL-d. ortum esst videtur e dad mutato d in r. Rgv.
116. 7. 117. II. (Vid. rada, radana dens et cf.
mrad, mard inrd, lat. rodo, ros-trum.)
Tg- rada (r. ra d s. a) 1) adj. findens. G at. 1. 2) m. dens.
J^Tl radana m. (r. rad s. ana) dens. Ara.
j<i H^^^fV radanaccada m. (e praec. et cada tegens)
labium. Ani.
Ttf rad 4. par. rddjdmi, praet. mltf. drandam,
praet. redupl. rardnda, fut. aux. ratsy dtni et ra-
disydmi. 1) occidi, perire. Rgv.-V. (v. Westerg.):
satravali rdradus te(=rarandus <e). 2) ferire,
laedere, occidere. B'att.9.29: akian raditum dribe
raddd laiikdnivdsindm (schol. hirisitum). —
Caus. raud dydmi ferire, laedere, vexare, occidere.
R. Schl. II. 81. 3: b ar atan soltasantaptam b u-
ijraK soh&ir arandayat; Rgv. 51. 6: arandayo
itit igvdya samb aram „necasti propter (feslum),
hospitibus visitandum, Sanibaram". (Qi.vad, vdd\
lat. laedo.)
7j:y randra (fortasse a r. rad , inserta nasali, s. ro) n.
cava, caverna, fissura. Meg\ 43. 58. P. 14.
T^ rap 1. par. 1) loqui. 2) in dial. ved. laudare. Rgv.
119. 9: uta syd v dm mad umanmaksikd 'rapat
„etiam illa tos mellifica apis laudavit". (Cf. lap.)
Tnr Top 1. par. {gatjdm K. gatydm vade V.) ire;
occidere. Cf. ramp, rarp, ramb, sarp srp;
lat. repo, serpo.
^^ rab 1. atm. (rdbe, 3. pers. sing. praet. mltf. pass.
drambi; caus. ramb dydmi) c. d incipere. R. Schl.
I. 12. 37: karmdny &rSb'ire; Man. 9. 300: dra-
betdi 'va karmdni ... karmdny drab amdnan
hi purusari srir nisevati; B . 18. 25: mohdd
drabyati karma; B att. 15. 58: akrodi kumb a-
karnina pisium arambica ksitdu. — Part.
drabda tani active quam passive usurpatur. 1) qui
incepit. Su. 2. 9. X 14. 12. 2) coeptus. Sa. 4. 5.
N. 5. 21. (Simplex rab primitive capere significare
videtur, cf lab', gr. Aau/jftfU), lat. ra6/>j , v. praef
s am.)
c. d praef. anu capere, accipere, recipere. R. Schl. II.
64. bO: yadi mdri s arispr sed rdtnaK sakrd an-
varabeta vd danam vd yduvardgyam vd gi-
v eyam.
c. d praef ab i incipere. Mah. 3. 1072'!.
c. d praef. />ra id. B'. 18. 15: karma prdrabati.
c. d praef. sam id. R. Schl. I. 45. 13: dltydtun tat
s amdrib i.
c. pari amplecti. Gita-G. 1. 38: harim parirab^ya
sardgam; 2. 13. — Desid. ampiecti cupere. Rag •
13. 32: pariripsamdnaK.
c.sam: sarirabd a 1) perturbatus. N. 1.3. l4. 2) ira-
tus, furens. Hit. 4. 23. R. Schl. II. 55. 30.
TT^ ram l.atm. interdum par. praet. mltf. drarisi, fut.
iu^.rarisyi . 1) se delectare, voluptate frui, gaudere,
obiectari. In. 3. 8: sa tina saha saiigamya rimi
pdrtaK; 5. 60: citrasinina s ahitah ... rimi
sa svargas adani; N.5.A3: avdpya ndriratnam
... rimi saha tayd; 15. 7: itdb ydri ransyasi
sdrd am; B.IO. 9: tusyantica ramantica, Cum
loc. rei. B . 5. 22: na tisu ramati budaK. —
ratd delectatus, laetus, gaudens; c. loc. N. 5, 32.
B'. 2. 12. 12. 4. 2) ludere. B'att. 6. 15: md rarista
glvitina nah. — Caus. ramdydmi 1) exbilarare.
In. 5. 4: ramayanti 'va p dlgunam; 5, 43: ta-
pasd ramayanty asmdn. 2) se delectare, gaudere,
oblectari. Mah. 3. 11371 : pivanti ramay antica. —
Intens. rariram, in dial. ved. rdram. Rgv. 91. 13:
rdrandi no hrdi. (ilih. rea?nhain „pleasure"; lit.
ramit quietus, tranquillus, rim-ti quiescere, v. praef. d,
upa, vi; gr. ■/,Di\xa..)
c. abi i. q. simpl. In. 5. 62.
c. d 1) id. Man. 4. 175. 2) desinere, quiescere. Man.
2. 73: virdmo Sstv iticd "ramit.
jZ raf — i2i|f^*ry ratupasta.
317
paripAlandirt ... d armina pragdH sarvd ya-
tdvad anuraiigajran.
C. ab i 'i. Jtm. deditum, addictum, studiosum esse, c. instr.
R. Sclil. 11.67. 13: katdbir ab iragyanli. — Caus.
tingere, collustrare. R. Schl. I. 38. 21: tegobir ab i-
r a ti g i l a m.
c. ufia: uparakta obscuratus. R. Schl. I. 55. 9: upa-
rakta ivd "ditya/i; II. 34. 3: uparakt ain ivd
"ditjam b asmacc annam ivd 'nalam.
c vi 4. atm. averti, alienum, alienatum fieri. Mr. 45. 13
cir dnurakto Spi viragy ati ganaK; Hit. 24. 10
yo v isvasiti satrusu b drydsuca viraktdsu;
27. 16: mama kat dvirakto Snydsakto bavdn.
ruran pro raiiran sicut rdram a ram q. v.). —
ranitd n. sonitus. Ur. 67. "infr. 2) gaudere (cf. ram).
Rgv. 91. I 1 : yali soma sakyi tava rdranad
diva martyaK „Lucide Soma! qui consortio tuo
gaudet mortalis". (Cf. dran, bran, dvan, hib. ran
„a squeal, a roar", ranach „a squealing, roaring".)
2. j (Ji ran 1. jjar. ire. (Cf. goth. /MiViV currere, fluere;
rinna, rann, runnum; nostrum renne, rinne.)
TtJJ rana m. n. (rad. ran suff. a) bellum, pugna.
N. 12. 83.
Tn^ ranf 1. par. (tra^e ; scribitur rar) ire. Cf. ran,
rinv, raiiib, rimb.
T^ ratd V. ram.
c. sam tlngere, coilustrare. H.4.46. Pass.: purd san- Tf^ rati f. (r. ram gaudere, s. //) voluptas. Br. 1. 22.
ragyati prdci; Mah. 1. Si-iS: sandyd s anragy at e
gdrd; 5. 273: krod as aiiraktanay ana/i.
2) uxor dei Ananigi; dicitur etiam rati. N. 16. 12.
ypjj rati V. rati.
c.sam praef. anu: anusaiirakta deditus. R. Schl. I. J^ ratnd, ved. rdtna n. gemma, margarita. Su. 1. 12.
17. 16: b artdram a nusaiiraktd.
3. i4. A. 6. 5.
1. TJ" ra.^ 1. par. vociferari, mugire, ululare. B'att.l4.Sl: j^rj^f ratnadruma m. (e ratnd et drurnd arbor)
papdta rdksaso bumdu rardiaca bayaii-
corallium (cf. ratnavrksa apud Wils.).
karam; 14. 5: santrastd/i karabd refu/i (schol. J <j| i^ i-| *-| <^ ratnadrumamdya (e praec. s. ma/a) vide-
kara/>d usfrd/i); 15. 27: gordscd 'rdtisu/i si- tur significare: e coralliis factus, coralliis similis. A. 10.2.
vd/i; Mr. 297. 11: rafanta/i ... vdyasd/i. Vld. i C^ «H ^l (H *-l "U ratnas afig dtamdya (fem. -/', e ratna-
sq. et raf. sahgdta gemmarum vel margaritarum cumulus, sufT.
2. JT" rat 10. par. rafdydmi (parib ds ane) loqui; maya) quod e gemmarum vel margaritarum cumulo
V. sq. constat. Su. 3. l4.
T^ rai 1. par. (bdsane) loqui. (V. 1. et 2. raf et cf. TJJ rdta m. (ut videtur, a r. ar r s. ta) 1) currus.
germ. vet. redion, redinon; sax. vet. ret/ijon, ret/iinon N. 19. 20. 2) heros. Dr. 3. 7. 7. 3. (Lit. rdtas rota
loqui; fortasse goth. ras-da sermo, loquela, ita ut := nom. 'J^j^^rdt as; lat. rota; germ. vet, rad n.,
ortum sit e rat/i-da, mutato t/i in sibilantem sonoram, them. rada id. ; hib. rot/i id.)
propter sequens d, gr. comp. 102; v. tamen vad et 5y|4- rat dnga (e rdta et diiga membrura) 1) n. rota.
gr. comp. 20.) 2) nomen avis, anas casarea, „the ruddy goose".
1. 3TTT '""'•' 1- P^''- 1) sonare, clamare, inclamare. In Ur. 67. 7.
dial. ved. cl. 4. Rgv. 38. 2: Arta vo gavo na
ranyanti „ubi vos, vaccae veluti, inclamant?"; 10.5:
sakro yatd sutisu no rdranat ,,nt potens (ille)
inter filios nostros resonet". (Intens. in dial. ved.
Tjgff] ra/'in m. (a rdta s. in) curru praeditus, cur-
rus dominus, possessor, curru vectus. Dr. 2. 12.
N. 19. 23.
Tgjrj^gJ' ratdpasta v. upasta.
310
<n-^«s' - i^j-^^s-
TEf rag^ 10. par. ril/djrdmi i. q. rak.
i J<- raiik' 1. par. i. q. roAr.
T^ ra/ig' 1- par. {gatAu) ire; v. raA:.
T^ raiisa (r. raiig vel ratig s. a) 1) m. scena, circiis.
N. .5. 3. 8. 2) n. stannum. Am.
1. T^ raiig 1. .•itm. (gamane K. gatdu V.) ire, cur-
rere. Etiam par. B alt. 14. 15: dvdran ra-
raiigaluK; v. rak .
2. ^<- raiig' 10. par. {b'dsi) lucere, splendere.
T^ rac 10. par. racdydmi {pratiyatne K. krtydm
V.) facere, apparare. R. Schl. 11.13. 12: majrd 'yan
racito ingali; P. 33: nagaram mdydracilam;
Gita-G.5. 10: sayanan racayati; 4. 23: racayali
cikure ... kuruvakakusurnam.
C. ti« id. Rag'.5. 75: viracitavdgb ir vandiputrdiK
kumdraH sapadi vigatanidraK; 5. 76: kusa-
laviracitdnu kulave.i aK (scliol. A-u jo/d iV vira-
citafi krtaK); Lass. 15. i9: sivadds aviracit dydm
. . . Ara/ dydm.
TjT ragd m. n. (r. raiig, ejecta nasali, s. o) pulvis. Ilit.
33. l6; V. rdgas.
T^rar rdgaka m. (r. rarig, ejecta nasali, s. aka, v. ra-
gatd albus) lavator. Hit. 50. 1.
Tjra' ragald (r. raiig, ejecta nasali, vel rd^ correpto d,
s. a/a) 1) adj. albus. 2) n. argentum. (Cf. lat. argen-
lum; gT.doycg, aoyvpoi; hlb. airgiod argentum; ut
videtur, lilteris transpositis e ragentum etc.)
yyjyj] ra^dnt f. (r. rang colorare, ejecto ti, s. ana in
fem.) nox. Sa. 5. 73. (Ilib. reag id.)
; ,-j ^i tJ Jfc-I I Si( ragantcayandta m. (noctis domi-
nus, e raganicaya \_ragdni-\- cdya cumulus,
ut videtur i. q. simpl. ra^an/] et ndtd) luna. Hit.
64. 10. Cf. nisdpati.
IjJ^^lc^ raganlmuk'a n. (noctis os, e ra^a^n;" et
muka os) vespera.
Jrm^rdgas n. (r. rarig ejecto ti, suff. a.r) 1) pulvis.
H. 4. 3.9. 2) menstrua. 3) affectuum impetus. B'. 3. 37.
6. 27. (V. ragdnt nox et cf. f^ol\\. riquis n., them.
riquisa tenebrae, caligo; v. ragobala.)
TjJi^QJrciy ra gasvald (. (i r d g a s s. v a t a in fem.) femina
menstruans. Lass. 10. 7.
75TIS^ ragobala n. (e rdgas et bdla vis) tenebrae,
caligo; v. rdgas.
TFjT rdggu m. funis. N. 4. L Etiam fem. Man. 8. 299-
(Cf. laf. llgare; v. raiig.)
T^^ raiig 1. et <'(. par. atm. rdiigdtni, rdngi, rdg-
ydinl, rdgyi (gr. 304) 1) tingere, colorare. raktd
ruber. H. 2. 3. 2) adhaerere, deditum, addictum esse
(fortasse primltive ligare, cl. 4. atm. vel pass. ligari,
cf. rdggu funis et \.yug pass. sgf.3). Caus. tingere,
coliustrare. Mah. 1.6772; nrpas tad vanam mahat
tegasd raii gaydmds a sandydbram iva bds-
karaK. 2) deditum sibl facere, sibi conciliare. Man.
7. 19: sarvd raiigayati pragdH (schol. s dnurd-
gdH karoti); Mah. 1. 4009: pduravdn s dntanoK
putraK pil nranca ... rds fratica rntigaydmdsa
vrttena; G26k: pragd ratigayate. (Cf. rd^; gr.
Df(^w, flVli^w, 'm^^lW, OV170?; cum raktd ruber cf. hib.
rot, gr. 00061', ejecta gutturali, mutata tenui in mediam
sicut in 070SO? pro oy.TOc;; de germ. vet. rot v. rd-
hitd, rudird.)
c. anu 'I. par. atm. deditum, addictum esse. B. 11. 36:
gagat prahrisyaly anura gy atSca. Cum loc.
Man. 3. 173: b rdt u r m rtas y a b drydydti y 6 ^nu-
ragyila kdmalaK. — anurakta deditus. N. 22.18:
utsTgya ... anuraktdm priydm; R. Schl. I. 7. 2:
anuraktds ca rd gyakdr yesu. C. acc. R. Schl. II.
21. 16: anurakto ismi bdvena b rdtaram. Cum
instr. R. Schl. II. 1. 10: anurakt aK pragdb iK (v.
praef abi). — Caus. deditum sibi facere, sibi con-
ciliare. R. Schl. II. 1. 10: pragdscdi 'va 'nuranga-
yan; Mah. 1.3504: atittn annapdndis ca visasca
j^ran/i — JJ^rag. 315
1. 'T'^ raiih l.par. (seribitur roft, gr. 110"') currere, elc. nisi = scr. draAri eject.i vocali radicali [v. praep.
festiiiare. Batt. 14. 3S: na rararihtl 'svakuti- sam'], d}.y.Y„ «Af^to, mutato 0 in ?.; v. Poll. p. 271.)
gararn. — Caus. concitare. Rgv.85. 5: vdge adrim c. abi i. q. sitnpl. B . 1. 11: btsmatn ab iraksan t u
marulo rafihayanlaK „Marutes! cibi caussa nubem bavantall; 1. 10: balain b'ismdb'iraksitam.
concitantes". (Vid. rdftoj et d. rah, rak, railk', c.pari id. Br. 3. 15: dtmdnam pariraksasva;
2.ran, rang, raiig', laiig.) Dr. 7. li: yam pdndavdH pariraksanti sarve;
2- Xv^ rarih 10. par. id. Mah. 3. 1hI366: mahdsenam putravat parya-
J^jOrdrihas n. (r. rah currere, s. as) celeritas, ve- raksala; Ur. 91. 11 :^ 4 «fam . . . pariraksitum.—
locitas. Reservare. R. Schl. II. 96. 3S: sisiam mdnsam ...
T37 rak 10. par. rdkdj dmi (^dsv ddane K. svdde sltd kdkeb yaK paryaraks ata.
dpane V.) gustare; adipiscl. Cf. rag, rag , lak, c. sarn 1) servare, tueri. Man. 7. 135: safiraksit
lag, ras. sarvatascdi 'nam pitd putram iva. 2) regere.
ra^ raktd v. rarig. Hit. 79. 9: pragdn sanraksati pitd. 3) arcere.
T^l^ raktdnta (Bah. e raktd ruber et dnta finis, R. Schl. I. 32. 2: srotum iccdvo yasrnin kdle ni-
extremum) rubra extrema, rubros angulos (oculorum) sdcardu s afiraks aryrydu.
habens. Su. 2. 27. TW^ raksaka m. (r. raks s. aka) custos. Hit. 79. 11.
T^\^J\^l^\^\i\J^raktasmasrusir6ruha{^3\i.e raktd XSftTJ raksana n. (r. raks s. ana, v. eupb. r. 94"')
ruber et Dvandv. smas rusiroruha [srndsru -\- 1) servatio, conservatio, custodia, tutela. Br. 2. S.
sir6ruh.a] barba et capilli) rubram barbam et rubros 2) rectio, gubernatlo, imperlum. Hlt. 79. i2.
caplllos habens. H. 3. 27. ^t^tArdksas n. (r. raks s. as) nomen daeroonum in-
T^^ raks 1. par. interdum atm. praet. mltf. draksisam. gentls magnitudinls et roboris, hominlbus inlmlcorum.
1) servare. Br. 3. 6: raksant! givitam pituK; Su. 1. 14.
Man. 7. -13: dpadart an danari raksed ddrdn 7^[] raksd f. (r. raks s. d) i. q. raks arxa. N. 14. 17.
raksed dandir api I dtmdnari s atatari raksed M. 26. Hlt. 50. 6.
dandir api ddrdir api; In. 5. 47: raksyo iharn JlTJlfiLw -rf raksildr -tr m. (r. raks s. tdr I r) ser-
putravat tvayd; Mah. 2. 2186: yaso raksasva. vator, tutor, domlnator. N. 1. <1. Sa. 1. 32. 5. 49.
2) custodire, tueri. N.3.10: suraksitdni vesmdni; In. 4. 10.
Man. 7. 105: raksed vivaram dlmanaK; 9. 32S: J l^ rak \. p3T. (ga lydmK. s arparie'y. )ire. C[.raiik',
na rakseyarn pasun; Mah. 1. 69S: gd raksasva. ranh, rik, ririk, raii g, ririg, raiig , lak , larlk',
3) regere, imperare. N. 5. -IS: raraksa vasusam- liiik, laiig, larig.
purrxdri vasud dm; R. Schl. II. 73. 12: rdgyori 1. TJJ rag 1. par. {sarikdydm K. safiki V.) i. q.
raksitum. (Cf. rdg regere, unde raks ortum esse saiik.
videtur, correpto d, adject.i sibllante. Fortasse gr. 2. "77] ''''S ^O. ysir. rdgdydmi i. ([. rak. (Lit. ragauju
ciDy.su:, «piiETJ^, lat. arceo litterls transposltls e pciKSUj gusto.)
40*
314
^CiTriyiismat — ^n^j\^ jduvardgxa.
^rs^^j-usmdi (e jui/na, euphonice pro jusma, et ^TTT/"V« m- (r.yug s. a) 1) junctio, junclura, con-
ablativi signo /) pronominis ^'J" pers. ablat. plur., qui junctio. Sa. 3. 1. 2) meditatio, cogitatio intima, in
in inltio corapositorum thematis loco fungitur et a qua quis plane defixus est. Sa. 4. 13. B . 6. 12. 3) re-
grammalicis tanquam thema proponitur; scribunt tamen medium. Br. 1. 19. 4) negotium. N. 15. 6.
yusmad. (Cf. aeol. vV,U£? per assimil. ex vTixs.q\ ^-iy[%q-/og^nA:iemo securitas. R.Schl.II.53.3.Sa.5. 102.
goth. jVta, correpto ;« in i [nom. >u.s], mutato m in JJTfjT^L-*'''^'" "*• ^^ f^S" «■ '") qu' 'i int''»'' cogila-
V, V. gr.242. gr. comp. 167. 334. 335; v. sq.) tione yoga dicta defixus est. B'. 6. 10.
jrp^/uim/ nom. pl. pronom. ^^" pers. in dial. ved. 7X\l7l /<^sya. (T.jrug s./a) aptus, conveniens. Dr. 1. 7.
(Send./iii, lit./!i.f, goth./W, germ. vet. iV, correpto 7J(]^i^ f o g a n a n. (r.jug s. ana) distantia aequans
ju in j, mutato s in r; v.fusmde et gr. comp. 335.) undecim milliaria anglica, secundum alios: quatuor vel
^T^ j lika m. pediculus.
T^fn fukd f. id.
?TgT /u/a n. (ut videtur, a r.ju producto u, s. e a) grex.
N. 13. 6.
^^»H-i yui asas adv. (a praec. s. sas) gregatim.
N. 12. 9.
jrrorgrT jil/i^a f. jasminum auriculatum. Ur. 69. 13.
^r^/"" V- /"''«"•
jrnyupa m. columna sacrificalis. Rag. 1. 44. R. Schl.
I. 13. 33.
IJ^ yus 1. par. {hinsdyam vnde) ferire, laedere, oc-
cidere; v. ^f/i. (Cf. slav. lOVX juchu, Schleicher
p. 138.)
quinque milliaria anglica.
iJISiWrfl^ -ff yogayitar -tr m. (r. yug cl. 10,
s. tdr I r) qui jungit, conjungit. Hit. 53. 22.
qriTR -\^y6dd'd'r -dr m.{x.yud s. idr l r) pugna-
tor. N. 12. 51.
Jfjy /dda m. (r.yud s. a) pugnator, miles. Dr. 8. 3S.
qrfvTJn / oV'( n {r.yud s.in) pugnans. A. 10. 36.
7J]J7^yo'ni m. f. (r.yu s. ni) uterus, vulva; transl. origo.
7Jf\rj[T\Y\ yosarid f. (fortasse a r.yu jungere, adjecta sibi-
lante, s. ana in fem. ; ita yosd suff. d, yosit suff. it\
cf lat. uxor pro juiror, con-jux) mulier, femina, in
dial. ved. Lass. 99. S.
7\]m yosd f (v. praec.) id. Am.
7m yusd m. n. jus pisinum; 'SVils.: „pease soup, pease T^Yj^yosit f. (v. yosand) id. Su. 3. 12. Rag . 3. 19.
porridge, the water in which pulse of various kinds ^\^t;j^ ydugapadyena adv. (instrum. ab obsoleto
has been boiled". (Lat.;(Ji, jdris e jiis-is; slav. 10^^ subst._/duo>a/?arf/a a yugapad S.ya) i.q.yuffapad
jucha jus, jusculum.) q- v. Dr. 1. 4.
^fq- //na adv. et conj. (instrum. relativi) 1) ubi. Dr. 8. jffj^r /""•'' ^TZ"/'*"^ I. par. (sambande) conjun-
33. 56. 2) quo, quorsum. Su. 3. 29. 3) ut. N. 15. b. gere, conglutinare; cf./u.
'rtn yes 1.atm. (prayatne Y^. yatne V.) anniti, ope- ?7J^J7 /"" '""« n. (a yuvan juvenis, S. a) juventus.
ram dare; cf. /«.s. R- -• ^3.
^l^ yoktra n. (r.yug jungere, s. tra) vinculum, liga- STIclH»;^ yduvanasta (e praec. et sta qui est, stat)
men, praecipue lorum jugale. pubes. Sa. 1. 22.
"^i^^^joktray (denominat. a praec. s. a/, v. gr. 520) ?J|C|^I56) yauvardgya n. (a yuvardgan q. v., s./a)
amplecti; bdhubydm brachiis. H. 4. 56. regui hereditas, regni successio. Sa. 7. 12.
gjLJ"^ - ^di\Myuvardga.
313
2) adjungerc, aiinectere. A.o. 15: gj-drn... gAndlvS c. pra desld. pngnare velle. Dr. 5. 8: yali pdnda-
samayo gayat. 3) instruere, c. inslr. rei. Mah. 1.6'i7i: vdbjrdm ... prayuyutsas i tvatn.
gdnd^arvyd mdyaye 'cdmi safiy6gay itum ar- c. prali par. atm. c. acc. impiignare aliquem. B'. 2. h.
gunarn. 4) emittere, conjicere, jaculari (sagitlas). Mah. 1. 1703. — Caus. id. Mah. 1. 7ll6: ko duryn-
Mah. 3. Sl6: prag ridstrari samayogayam. rianari saktaH pratiy 6d ay itum.
3. TITX yug 10. atm. {nindi) reprehendere, viluperare; c. sam atm. c. acc. inipugnare. Mah. 1. 3177. — Caus.
"" *^spernere. id. Mah. 1. 7098.
4. Sfjl /u^ adj. (nom./uAr) junctus, conjunctus, in flne 2. JS^Ji^yud f. {t.yud) pugna. In. 1. 35. (V. x.yud.)
conipp. A. 4. 32. (Cf. X^&^.. con-jug, conjux.) ^yj(f^ yud iJ l ira m. (e loc.yudi et stira firmus,
nTI yut l. ilm. (b'dsane K. dfptdu \.) splendere. (Cf. V. euphon. r. 80 annot.) nom. pr. natu maxirai Pan-
o "^
dyut, gyut, gut; hib. iudh „a day", an-iudh „to- davorum.
day", an = scr. ana\ iodhna subst. „brightness, pu- JJV.q^/udmo m. {r.yud s. ma) pugna.
rity"; adj. „clean, pure, undefiled".) TJ^fJf yup 4. par. {vydkulatvi K. vimohe V.) pertur-
JJ^ yudd'a n. (r.yud' s.ta) pugna. In. 2. 4. bare, violare. Rgv.-V. (v. Westerg.): yat tava
1, {Ty" yud 4. atm. interdum par. (fut. aux. y6tsye, darmd yuyopima. (darmd = darma a dar-
praet. mltf. dyutsi) pugnare. B . 11. 34: yud-
yasva; Dev. 2. 42: ayutdndri satdifi sadbir ...
man n. i. q. ddrma; yuy6pima pro y uyupima.
Cf. rup.)
yuyudc rarie; 43: yudde tasrnin ayudyata; i|^(-4^| yuyutsd (3 yuyuts desid. r. j^uti s. d) pugnandi
Mah. 1. 177: na yotsye; 3. 15172: y otsyanti .. . desiderium. A. 5. 25.
satrub'is tava. Cum acc. impugnare. Mah.3. 15175: ^J^^^^ yuyutsii (a yuyuts desid. r.yud s. u) pugnandi
yotsyati kisavdrgundu. Pass.impers. Hit.96.13: cupidus. A. 10. 33.
yudyati buvi rndnav dih. — Caus. /orf a/dmi 'fj^ yuva thema pronominis 2''" pers. in du.; v. gr. 242.
1) pugnare jubeo. Man. 7. 193: dlrgdl iag unscdi JJcfffT yuvat! f. (ab obsoleto yuvat signo fem. l)
'va nardn agrdnikesu yddayit. 2) impugno, femina juvenis, a decimo sexto usque ad tricesimum
cum acc. Mah.1.3190: y6d'aydricakrire surdn; 2. annum, virgo nubilis, virgo matura. Sa. 2. 4.
2\20: md yuyud'6 b'drata pdridaveydn. — Desid. jf^T] /uron (ut videtur, pro dyuvan abjecto d, a
yuyutsi pugnare volo. Mah. 4. 1252: kirnart an t. div \e\ dyu splendere, sicut yut =: dyut; v.ogas.
na yuyutsase. (Hib. iodhna ,,spears, arms , V.
dyuda; iodnach ,,valiant, warlike, martial"; iodh/an
„a hero"; gr. VT-!J.ivYi, VT-uiv e v&- sicut e. c. TTf-
TTiiT-IJ.ai e TTETrEiS^-iuaj. Huc etlam trahi possent
anglo-sax. gudh (., island. vet. gudh-r, gunn-r m., germ.
vet. gund f. pugna, nisi pertinent ad han.)
c. d par. c. acc. impugnare alqm. Dr. 5. 7: kruddam
dyotsyasi gisryum. — Caus. id. Mah. 3. 15054:
dy6di/dstu g a n d a r v d fi s u c ir an s 6 d ar di r
mama.
In casibus debilissimis yun, km.yuni vel yuvati , v.
gr. comp. 131) juvenis. Dr. 2. 9. N. 12. 123. (Lnt. juveni-s,
adjecto /, jun-inr =^ correptae forniae_;un; Vit. Jauna-s
juvenis; slav. yunu juvenis, yuno.f/i juventus; anglo-sax.
iung, iong, g^eong- juvenis; ^oth. jung-s , t\icm. junga,
cLscr. yuvaka c yuvaiika, lat. juvencus ; cambro-brlt.
ieuanc, ieuant juvenis, iau junlor, ieuav natu minlmus.)
^ Qj j I j| yuvardga m. (juvenls rex, a praec. et
rdga rex in fine composs.) princeps juventutis, heres
regnl.
40
313
m^y^g'
nijoksyi ihafi sud^vam; R. Schl. I. 54. l6: ni-
yuhksva mdrn. — nifukla jussus.R. Schl.I.l4.3'l.35.
VJd. ni/oga.
c.ni praef. t'j mandare, jubere. Mah. 1. 4l52: kAryi
Ivdti viniyoksydmi.
c. ni praef. sam id. Mah. 1. 2500.
c. nis praef. vi emittece, conjicere, jaculari. R. Schl. II.
23. 37: vinirydksydmy ohan vdndn nrvdgiga-
gamarmasu.
c. pra 1) Jungere. R. Schl. I. 17. \h: ydnina ... go-
biK svetdiH prayukteiia. 1) adhibere, applicare.
Man. 2. 159: vdkcdi 'va madurd siaksnd pra-
yogyd darmam iccatd; 8. 130: esu sarvam
apy elat prayungtta catust ayam (^dand am^.
3) emittere, conjicere, jaculari (sagittas). A. 4. 26:
nd ^hnn divydny astrdni . . . mdnusesu pra-
yoksydmi; Rag . 7. 58: prdyuiikta rdgasu ...
gdnd arv am as tram; Mah. 1. 6734: sdpali pra-
yukto iyam mayi tvoyd. 4) dare. Rag.ll. 5:
dsisam prayuyuge na v dhinim „benedictionem
dedit, non exercitum"; R. Schl. I. 13. 38: kdusalyd-
ydU ... prdyunganta tadd "sisafl. 5) jubere.
B . 3. 36: kena prayuktd Syam pdpan carati.
6) facere. In. 5. 19: gurupugdm prayuktavdn;
Man. 2. 248: prayungdno ignis us rusdm.
2. rj"sT/"# lO.par. 1) jungere (equos, currum). N.8. 19:
asvdn yogayitvd mano gavdn; 19. 18. 19. 20;
R. Schl. II. 82. 31: ayuyu g ann usfrakardn ra-
t diisca ndgdn haydns cdi ^va. 2) conjungere, in-
struere. Man. 1. 26: dvandvdir ayo gayacci 'mdfi
suk adufik ddib ifi pragdfi; 7. 218: vis ag ndir
agaddiscd ^sya sarvadravydni yogaySt; Mah.
1. 3582: tapasd yogya defiam. Donare aliquem
aliqua re. Mah. 1.6477: jo ripun y 6 gayit prdndiK.
3) adhibere, praeficere, cum loc. rei. Mah. 2. 1290:
b aksyab 6 gydd ikdresu dulis dsanam ayoga-
yat. 4) emittere, conjicere, jaculari sagittas. A.IO. 35:
divydny as tr dny ayo g ayam.
c. d praef. sam conjungere, instruere. Mah. 1. 7200: na
tad danur inandabalena sakyam mdurvyd
s amdyo gayitum.
c. ni 1) mandare. R. Schl. I. 38. 10: agnin niyoga-
ydmdsufi putrdrtam. 2) ducere, dlrigere, impellere,
c. loc. rei. Br. 3. 11: mdnca darme niyogaya;
B . 3. 1: karmani gore mdn niyd gayasi; 3. 36:
baldd iva niy6 gitafl.
C. ni praef. vi 1) adhibere. Hit. 20. 19: tan tatra ni-
yogayet. 2) imponere, committere alicui negotium,
c. loc. pers. Man. 7. 226: sarvain etat tu brtyisu
viniyo gayi t.
c.pra praef. x'i disjungere, privare, c. instr. R. Schl. I. c. ni praef. sam mandare, cum acc. pers. Mah. 2. 1291-
22. 8: viprayukto hi rdmena; II. 53. 20: mayd R. Schl. I. 38. 23.
... viprdyugyata kdusalyd; N. 15. l4.
c. pra praef. sam conjungere. Mah. 1. 4475.
c. vi disjungere, privare, cum instr. vel abl. N. 15. 13:
tayd mando vyayu gyata; Man.7. 46: viyugyati
Zrtadarmdbydm; Mah. 3. 10924: enam ... viyu-
nagmi difidt,
c.sam conjungere. In. 1. 2. Instruere, cum instr. rei.
R. Schl. I. 1. 21: rdinam , . . y duv ar d gyi na saA-
yoktum diccat.
csam praef. vi disjungere, privare. Man. 2. 80.
c. pra facere, exercere. Man. 3. 112: dnrsafisyam
p r ay 6 g ay a n.
c.pra praef. Jom conjungere. Mah. 3. 1153: sarnpra-
yogya viyogya.
c. vi disjungere, privare, c. instr. rei. Rag'. 9. 66: tdn
(camardn) viydgya sadyaH s ilabdlavya ga-
ndifi. Solvere, resolvere. Mah. 1. 6225: prdndn
viyo gayan (v. muc).
c. sam 1) jungere (equis currum). Mah.3. 11762: ratafi
sany 6 gay&mdsur gand arvdifi (= haydifi).
m^j^s-
311
12: j-ogati yungy&t cogitationem, anlmi collectio-
nem inlendat; 15: yun^ann dtmdiiarn colligens,
■ ntenJens animum (schol. samdhitan kurvan). —
yuktd intentus mcditationi, defixus in meditatione.
B. 6. \k. o) cogitare. Sa. 5. 6: tam muhurtan
ksanan vcldn divasanca yuydga ha. — Pass.
1) jungi, conjungi, instrui; alligari (v. supra). 2) cum
loc. convenire, congruere, aptum, idoneum esa alicui
rei. B. 17. 26: prasaste karmani tatd sac
c abdali pdrta yu gyale; Rag . 18. 4l: sabdoma-
hdrdga iti . . . tasmin yuyugc; Sa. 3. 10: na
madvid e yugyati vdkyain idrsam (metri causa
termln. par.). yuktd convcniens, aptus, idoneus.
Sa. 3. 12. 4. 7. H. 2. 29. 3) c. dat. se dedere, applicare
alicui rei. B . 2. 38: yudddya yugyasva; 50: yd-
gdya yugyasva. — In dial. vcd. /u^' etiam cl. l"'^m
sequitur, e. c. Bgv. 82. I. (Cf. /u; lat. yung^o, conjux,
jugum; gr. ZTF, ^svyvv;J.t, i^vyov , ^vyc;; Ih.jungiu
jugum impono, junga-s jugura; slav. igo , \. yuga.
Huc etiam traxerim goth. liuga nuheo, liugailh nuhet
= s.cr. yogayati [v. yug cl. 10 et gramm. comp.
109°'. 6] mutata semivocali / in /, y.ydki-t, ser-
vata media contra generalem legem, slcut e. c. in BUG
= l.b'us.)
c. anu 1) interrogare. Man.8. 79: sdksinafi ... anu-
yungita; 8. 259: iiiidn apy anuyungita (sdksi-
nafi); Rag ■ 5. 1S: kiii vastu vidvan gurave
pradeyam ... iti tam anvayuiikta. 2) jubere.
Mah. 4. 105: yad yad bartd 'nuyuiig ita tat tad
^vd 'nuvartay et.
c. ab i 1) i. q. sinipl. sgf. 3. abiyukta in cogltatione
defixus. B . i). 22. 2) aggredl, Impugnare, offendere,
conturhare, perturhare. R. Schl. H. 10. 27: kend 'b'i-
yuktd 'si kena vd 'si vimdnitd; Man. 8. 50. 183.
Y\i. ab iy 6 ga, abiyoktdr,
C. d jungere (equos). Mah. 1. 79''lS: turagdn kecid
dyungan.
C. d praef. ja/n COnjungere. N. 25. 8: damayanlyd
s am dy uiiktam.
C. ut: udyukta cxcitatus. R. Sthl. I. 1: surpana-
kavdkydd udyuktdn s arvardks as dn. — Caus.
excitare. Mah. 5. 70: baldny udydgayantu na/i.
c. upa atm. 1) jungere (equos). Rgv.39.6: upo ratisu
prsattr ayugdvaiii (pro ayufigdvam) „-<ie\\\zvX\&
maculatas corvas junxistls". 2) slhl adjungere aliquem.
Dr.4. 19: na vdi prdgiid gatasrtkam b'artdram
upayungate \yungdnam upayungita na sri-
y aU praksayc vnset. 3) sihi assumere, suum faccre
allquid. Man. 8. •lO: ddtavyan sarvavarnib'yd
rdgnd tdurdir hrtan danain I rdgd tad upa-
yungdnas cdurasyd "pnoti ki/visam. 4) adhl-
Lere, utl. Mah. 3. 12739: yaccdi 'va dravyam upa-
yugyati; Rag . 8. 2l: gundn sad updy uiihta. —
upayukta utllis. Hit. 98. l4. o) convertere, impen-
dere, collocare. Mah. 2. 1223: iccdmi tat sarvam
{danam) ... upaydktun dvigdgrebyd havya-
vdheca. 6) consumere, edere. Mah. 1.702: b diksyan
nd 'paydktavyam; '09: ndi 'lan nydyyam payit
upayokluiii; 3. 57: anndni upayo ksydmahe
vayain. Etlani par. Mah. 3. 6221: upaydk.iy al i;
12110: up ay 6 k sy d m i.
C. ni 1) alllgare. R. Schl. I. 13. 31: niyuktds tatra
pasavaH 2) coercere. R. Schl. I. 2. 92: catur-
varnyaiica loki Zsmin svi svi darmi niyoks-
yati. 3) ponere, collocare. In. 5. k2: gurustdni
na mdii vira niyoktun tvam ihd 'rhasi; Br. 2.
l'l: kal am ... imdm bdldm andgasam pitrpdi-
tdinahi mdrgi niyoktuin aham utsahi. 4) ad-
hihere, utl, cum locat. rei. Man. 1. 2S: yan lu
karmani yasmin sa nyayuiikta prat amam
prabuU; 7. 62: niyungita surdn ... sucin dka-
rakarmdnti btrun antarnivi s ani; 8. 9: ni-
yungydd brdhinanati vidvdnsaii k&ryadar-
sani; R. Schl. 1. 1. 92. 5) mandare, jubere. N. 18. 15:
310
7j\^^yavai>t - g^jw^.
pore, antecedeiite na, sequente taval. Hit. 42. 7: '^^ yuktd wyug.
ekasya duJikasya na ydvad antah gaccdmi TJ^ J"S'^ "• {T.jrug jungere, S. a) 1) par. N. 14. 25.
... tdvad dvitiyan s arnup ast itam me\ 43. 12. 2) raundi aetas. B . 8. 17. {hzi. jugum; gr. C^Vycv,
5) quum, de tempore, sequente tdvat. Hit. 12. 1. ^u^c?; goth.ytiA n. , them. juka jugum; \\l. junga-s ju-
43. 21. Up. 34. Lass. 6. IS. 7. 1. 16. 2. 6) donec. gum; slav. igo n. id.)
N. 14. 6. 7) nunc. Sak. 8. 3. 45. 13. Ur. 15. 1 infr. ^i\'J'f, yugapad adv. simul, una. B'. 11. 12. A. 3. 22.
8)ut, dafs. BM.22.^.10. 17. (Cf.gr.l^ac?, gr. c. 352.) Rag\ 4. 15. 5.68. {Ci. ydugapady^na.)
■^[^■^yavant adj. (v. gr. 259) quantus, quot. B.2.4b. i|j|V)|^ yugamdtra {t yuga et mdtra q.v.) in initio
Br. 1. S. comp. commodum, commodo, tantum quod, proxlme.
iildTji /ijaksu (a yiyaks desid. r. ja^ s. u) sacrificare Sj. 4. 10: yugamdtrodite surye.
cupiens. Rag'. 13. 3. UiiVi J"Sjra {t. yug s. ya) 1) ra. jumentum. Rag. 5. ''i9-
1. tj" ju 2. par. et 9. par. atm. /ii'um/ (gr. 309), yu- 2) n. vehiculum, currus. N. 17. 9.
ndmi,yune. Conjungere. ju^a conjunctus, prae- ?7^ j-u/i »• i. par. (rar^one) relinquere. €.(. guHg.
ditus. N. 12. 2: vanam ... mahis arksagandir
, c , , . A ^£5 J'"c 1. par. i. q. puc, muc.
yutam\l2.i0:laksmyastityacaparayayuta. o*^
(Cf. yug. hai. Jumentum , fortasse etiam jils , juro ab 1. TJ^'^ yug 7.par. atm. 1) jungere, conjungere. Dr.4.2l:
obligando; huc etiam traxerim, juvare, ita ut proprie
significet se adjungere alicui; forraa pertinere vide-
tur ad scr. caus. ydvdydmi; lit. jait-tis bos tanquam
jumentum, jus-mi vel jus-u cinctus sura; gr. C,<j:vv\j-y.l,
^w^TW [i^ =: scr. j, V. gr. comp. 19, w = scr. du ab-
jecto u]; cf. Pott. 1.213; cambro-brit. ieuad „a putting
in a team , a yoking", ieuaeth „a yoked state", ieua^v
,,to put in a team, to yoke".)
C. d i. q. simpl. N. 12. 39: vardharks amrgdyutam;
65: J dk dmrgagandyutam.
c. pra: prayuta n. mlUio.
c. sam i. q. simpl. Sa. 5. 33: niyamena s anyutdK.
2. JT yu 10. par. arcere. Rgv. 5. 10: yavayd {■= ya-
vaya) vadam; Rgv.-V. ( v. Westerg. ): visvd
•Ssmad duritd ydvayantu. In dial. ved. etiam
cl. 3. par. Yagurv. (v. W^esterg.) : yuyddy asmag
guhurdnam enaK,
c. apa cl. 3. par. in dial. ved. arcere, repellere (proprie
disjungere). Rgv. 92. 11.
c. vi cl.S.par. privare (disjungere) in dial. ved. Rgv. 39.S:
vi tan yuyota savasd „eum private cibo".
vdky dir v dkyuni yurigati (sic cum ed. Calc.
^xo yo gatt cl. 1 legendum csse. videtur); N. 12. 89:
dtmdnan srey as d yoksye. Jungere currum equis
etc. vel Jungere equos etc. curru. Mah.3. 11761 : j^u^-
yatdm {ratati); 3. 13035: y oksyanti duri de-
nukd/i; RgV. 14. 12: yuiiksva hy arusi rate
„junge utique impigras currui (equas)". Se conjungere
matrimonio cum aliqua (atm.). Mah. 1. 4421: tayd
... yuyuge. Instruere aliquera aliqua re. R. Schl. I.
9. 6S: bogdir enafi yuyoga; Mah. 1. 79S2: Idm
dslrbir yungata. Alligare. A. 11. 5: kiriiam
me svayam indro yuyoga. — yuktd junctus, de
curru. N. 19. 20. Praeditus. H. 4. S: te gasd yuktaK.
2) injungere, adhibere, praeficere, c. loc. rei (v. praef.
ni). Mah. 2. 1290: tdn sarvdn ... yuyoga sa
yat dyogam ad ikdresu. 3) emlttere, conjicere,
jacularl sagittas. Mah. 3. 12309: md yurikJva div-
ydny astrdrtu 4) dirigere, attendere, intendere, ap-
plicare, colligere (cogitationera, mentem, animura, aiit
expresso aut omisso animi nomine). B . 6. lO: yungita
... dtmdnam {scho]. yun gita samdfiitaii kurydt);
Tmy^ga — 7Jj;3f^jrd'vaL
309
c. nis exire. R. Sclil. II. 68. 7.
c. pra 1) progredi, ire. N.20. 2. Al. Dr. 6. 25. N. 14. y.
15. 1. 2) praelerire, de tempore. IJp. 21: pra/d/d/i
sapta vds ard/i.
C. sam L q. simpl. B. 2. 22: s arlrdny anydni san-
ydti delfi.
C. sarn praef. anu id. Mah. 3. 10091: tirtdny anydny
anus aiiydhi.
JJJJJ /dg-a m. (r.ya^, primilive _/ag-, s. a) sacri6ciuni.
Rag'. 8. 30.
Jjy^/iSc' 1. par. atm. poscere, rogare, petere. N. 23. 4:
ydcate na galan deyarn; Sa. 1. 28: yduva-
nastda tu tdn drsfvd ... aydcyamdndnca va-
rdi/i. — Cum acc. pers. et rei. Man. 3. 25S: ydcete
'mdn vardn pitrn; R. Schl. II. 107. 5: aydcata
narasrestan dvdu vardu. £tiam cum abl. pers.
Br. 3. 17: y dcamdnd/i pardd annam. — Orare,
supplicare. Dr. 8. h6: b drydvihart d vdiri ya/i ...
ydcanidnd ipi s angrdrne na molct avy a/i.
C. pra i. q. simpl. Mah. 3. S7S0: p raydcdrno varan
tv d rn.
c. pra praef. sam id. Mah. 3. 8696.
c. sam supplicare, obsecrare. Mah. 3. 8S37: tam ...
putrdrtari s arnaydcata.
i||xHV)| ydcand f. (T.ydc s. ana in fem.) precatio,
obsecratio, supplicatio, sollicitatio. R. 11. 7S.
H\^\ ydctid {. (r.ydc s. nd, v. euph. r. 93) id. Hit.Sl.S.
^\\r\^ydgtn (r.yag s. in) colens, venerans. B.9. 3l.
ZIl5lM»~TT y&gnasent f. (patronym. A yagnasena s. a
in fem.) nomen Dr.iupadiae.
J^Y^^f^ ydtand f. (a caus. T.yat s. ana in fem.) tor-
mentum, cruciatus. Man. 12. 17.
Zjrrl^ I M y dtaydrna (Bah. e ydtd praeteritus et yama
q. V. praeteritam vigiliam, vel praeteritas vi-
gilias habens) vetustus, corruptus(de cibo). B'. 17. 10.
Jff^/d/u m. (a r. yd s. unad. tu) 1) viator. 2) daemonum
genus (Wils. : a demon, a goblln, an imp or evil spirit).
<yin''-TI»T yiitud dna m. (e praec. et ddna, quod seor-
suui non invenitur, i t. d d s. aiia) I. q. praec. sgf. 2.
A. 10. 52.
JJTtTTT ~r[ y^^<^'' -'/ f. (ut videtnr, a r.yam, ab-
jetto ///, producto «, s. tdr tr, v.yam praef. upa in
niatrimonium ducere) mariti fratris uxor. Am. (Polon.
jatrciv [ya/i/reiv] fratrls uxor.)
l\\-^\ y<^'rd f. (nd.yd suff. tra In fem.) 1) itus, iter.
Rag. 18. 15. 17. 56. 2) victus. N. 18. 11. B'. 3. 8.
?IT2Tl(iSW4 ydt dtatya n. (» yat dtatdm s. ya) veritas.
Ilit. 130. 7.
iXyd^ Ir*-^ y ^t '' tmya n. (a yat dtman [^yatd + dt-
mdn^ s.ya) natura, Indoles. Rag . 10. 25.
iWt^.Uyddas n. Lestia aquatills. B'. 10. 29.
H\i.iii[^ydd/s m. f. n. (v. gr. 263) qualis. B'. 13. 3. (Gr.
i^A(>-, V. gr. conip. 41.^.)
ijl^i!! yddrsa (fem. -?, v. gr. 263) id. Mah. 3. 1370.
(Gr. riXiKog, v. gr. conip. 415.)
JffJJ ja/ia n. (r. y d s. ana) 1) itio, incessus, ingressus,
cursus. Dr. 8. 18. N. 18. 6. 2) vehlculum, currus.
N. 7. 9. 17. 21. 23. (Cf. lat. ;a/;ua.)
i|lCjr-l ydpana n. (a caus. T.yd s. ana) actlo faciendl ul
eat, transeat. /cd/aydpana temporis profuslo. IIit.54.3.
<y 1 4-1 ydma m. (T.yarn s. a) vigilia, quae tertiam uoctls
partem complectl videtur, appellatur enim nox tri-
ydmd tres vigillas habens. Up. 44.
2J|4_|r-| ydmana m. (r. yam s. ana) dual. gemiui.
H. 1. 3S. C[. y arna, yamaga.
^jj^cfi ydmi/ca (a ydrna s. ika) vlgilias spectans. —
ydmi/ca/i purusa/i vigil nocturnus. P. 18.
tjlf^r^l ydmini f. (a yd'ma s. in in fem.) nox.
Rag\ 15. 13.
ZHimriydyin (r. yd s. in inserto y euphonico) iens.
N. 22. 9.
^lc^rL ydvat adv. et conj. (acc. neut. a ydvant)
1) quatenus. Sa. 5. 19. 2) quam diu. N. 5. 33. 14.16.
S;i. 5. 87. 3) quoties. B'. 13. 26. 4) dum, quo tem-
308
TjT^xamatvd — 7J]jd.
Jfjra/ama/fa n. (a yama Yamus, s. /ra) abstrac-
tum nominis yama^ nominatum esse yama (cf. dar-
mardgdtd). Sa. 5. 33.
jiCTjJf /a/nun^i t nomen Euminis „Jumna".
jjTjj-f^ /a/a/j m. nom. pr. regis. Sa. 2. 17.
Jf5]-/ai>a hordeum. Rag . 9. 42. (Lit. yaiva-.r frumen-
tum, gr. <^£« e ^eFa.)
^^f^ yavasa m. gramen. N. 13. 3. In dial. ved. cibus.
^f^'^ ydvis i a superl. TCV yuvan (v. sq. et cf. germ.
vct. jungislo.)
«McJ Wi^ yav iydns comp. TOV yuvan (v. gr. 226. k
et cf. goth. juhisa junior.)
'^^ra yds as n. (a perdita r. yas s. as) 1) gloria.
2) splendor. (Send. JtM3/0ii**^ dyese celebro, per c.
vim assimil. pro d-yase; cambro-brit. iesin „radiant,
glorious, fair, beautiful, gairish".) c.
^^^-d(\S yasaskara (e ydsas et kara faciens, v. euph.
r. 79) gloriam faciens, praebens. Br. 2. 5. c.
"USII^cl?! y as asvin (a ydsas s. vin) gloria praeditus, c.
celeber. c.
iliiil^y fosohara (iydsas et hara abripiens) gloriam
abripiens, delens. H. 4. 4. c.
^rfe yastt m. f. 1) baculum. Sa. 5. S9. 2) pertica, e. c.
caveae. Ur. 37. 5.
^Jf^] yasti {. id. Sa. 5. SS. c.
Jf^l j -^ yajtdr -str m. (r.yag s. fdr t r) sacri-
ficator. N. 12. 51. c.
tf^ jaj 4. et 1. par. anniti, operam dare. Cf. yat. c.
c. d 4. par. 1) id. R. Schl. II. 14. 62: rdmdb^^isikdr-
t am ihd "yasyati d armab dk. 2) languescere, af- C.
fligi, vexari. B att. 6. 69: nd "yasyasi tapas y anti\ c,
R. Schl. II. 20. 8: b'rsam dyastaH; 30. 22: cukrosa C,
... dyastd. — Caus. vexare. R. Schl. II. 96. 39: tdn
dadarsa b artd kdkend "ydsitdm; Ur. 15. 10 infr. c,
tffj^d 2. par. atm. ire, proficisci. N. 8. 19: kundinan
ydtum arhasi; i.6. 22: duKk asya pdran ydsyati;
In. 1,31: adarsanapat an ydtaK; R. Schl. I. 58. 18:
divati ydydm; B . 4. 35: na punar rnSham iv ati
ydsyasi. Absol. N. 6. 1 : ydnto dadrsur dydntan
dvdparam. — Caus. facere ut eat, abeat, removere.
Rag . 9. 27: madaydpilalaggd. (Gr. ^CCW , v. gr.
comp. I. §. 88. p. 127 *; i>J/./t, ut mihi videtur forma
redupl. pro ;t(j)Yijj.i, cum spir. asp. pro^, sicut in u^uj,
'/)7r«^, 0? etc; V. yag, ydkrt, yal; sensu caus. t>)jUt
convenit cum i(7TyjiJi.t pro (TtTTJljUt ; fut. y|-crw = scr.
ydsydmi; Pottius apte laTTTU) refert ad caus. ydpa-
ydmi, ita lat. jdcin, mutata lab. in gutturalem; fortasse
lat. eo, V. gr. comp. 361; send. /dre" annus, goth.ytV,
germ. vet. /dr, gr. oufla, gr. comp. 69; lit. ;><;« equo
vehor, tat. jo-siu = sct. y dsydmi.)
ali transire, transgredi, pergredi. R. Schl. II. 49. 3:
grdmdn ... vandnica pasyann atiyaydu.
ati praef. sam praeterlre, de tempore. R.Schl.I.19. 1:
rlundn saf s amaty ayuli.
anu sequi. N. 9. 7. Dr. 6. 18.
apa abire, aufugere. Dr. 8. 35.
apa praef. vi id. Mah. 3. 775. De tempore. R. Schl.
II. 49. 2: V y apdy dd raganl.
a6/ adire, accedere. R. Schl. 1. 25. 10. atm. Rag.5.30:
hemards in labdaii kuverdd ab iyds yamdndt.
— ab'iydla iens. In. 2. 8.
d adire, aggredi. Nalod. 3. 2. — Venire. Mah.: ku-
toSyam dydli.
d praef. ab'i id. Mah. 3. 246.
d T^TSitL prati redire. Rag . 2. 67: pratydyaydv
dsramam.
d praef. sam advenire. N. 3. 5 a et b.
ut surgere. Gita-G. 4. 19.
ut pTHeL prati obviam ire. R. Schl. 1.20. S: pratyu-
dyaydu munin dr astum. \. gam mzei.' pratyut.
upa 1) adire. N. 18.21: grhdn upayaydu; Su.l. 16:
ksoban no 'paydti nd "rtim. 2) advenire. Rag .
ed. Calc. 9. 24: upayaydu ... maduK (■^ va-
santaK).
jfq^ ra'" — TJJT^yajnaga.
301
c. d praef. vi extendere, vyayata longus. Rag . 3. 3'i.
atm. se exlendere, vires contendere, niti, conniti.
Mah. 3. I27IO: idan sr^yall parainain inanya-
m&n& vydyamante inunay aK.
c. ul 1) lollere, exloUere, sublevare. B. 5. 20: danur
udyamya; Dr. 9. 1: bratardv udy a tdyud du;
R. Schl. I. 28. 2: udyamya idhtl. 'J) offerre. R.
Schl. I. 52. l'i: s atkriydn Jii bavdn ctdm pratl-
catu mayo 'dyatdm. 3) contendere, operam dare,
niti, studere. B . 1. 45: hantun svaganam udya-
tdh\ Rag . 10. 30: surakdryodyatam ... visnum.
— udyata festinans. N. 10. 2S: dtistad udyataK
(v. subst. udyaina). 4) luctari. Ur. 18. 12: srotase
'v6 dy amdnas y a (= udyamamdnasya).
c.ut praef. ai'/ 1) tollere, sublevare, extollere. Mr.327.5:
abyudyate sastre. 2) offerre. Man.4. 2i7: annam
ab yu dy at a m.
c.ut praef. sam 1) tollere, sublevare, cxtoUere. Dr. 9. 3:
s amu dyamy aca tain bimd nispipesa mahi-
tale; Mah. 1. 627S: samudyamya kardv ub du.
2) contendere, operam dare, studere. R. Scbl. I. 14. S:
R. Schl. I. 13. 33: pas undn Irisalan Iv dsidyu-
pesu niyatam (v. saiiyam). Trop. niyata neces-
sarius. 1> . 3. S: niyataii kuru karina tvarn. —
niyatam adv. neccssario, ulique. B. 1. 4'1: utsan-
naku/ad armdndm ... narakt! niyatah vdsaK.
3) celare. Man. 10. oO: na kalancana duryonih
prakrtin svdn niyaciati. 4) adipisci. Man. 2. 93
et 12. 11: tataH siddin niyaccali; 10. 93. 5) fa-
cere, perficere. Man. 5. 4'i: yd vJdavihitd hinsd
niy at d.
c. ni praef. sam id. Sgf. 1. B. 12. <1: sanniyamyS
'ndriyagrdmam; Man. 2. 93.
c. pra dare. A. 4. 2": tdni divydni mi Zstrdni
prayacca; 11. 4: idam m& tanutrdnam prd-
yaccat; B'. 9. 26. Man. 8. 15S. Reddere. Man.8. 1S3:
yo niks e pan niks e p t ur na prayaccati. — pra-
yata deditus, demissus, devotus. N. 25. 2. Mah. 3. 5001.
c. pra praef sam id. R. Sclil. II. 7. 7: danafi kinnu
ganebya/i s a m praya cc at i. Uxorem ducere. S.i.
*2. 4: kimart aji yuvat im bartd nacdi 'ndn s am-
prayaccali.
is tim . .. karlun samudyata/i. 3) i. q. simpl. sgf. 1. c. sam 1) cotjrcere, cohibere, opprimere. indriydni
N. 19. 23: asvdn ... rasrnibisca saniudyamya.
c. upa 1. atra. capere, sumere (sibi dare). B att. 15. 21 :
updyarista rnahds trdrii. Praesertira uxorem ac-
cipere, in matrimonium ducere. Man. 3. 11: nd 'pa-
yaccetatdmprdgna/i; Mah.l.l047: bdiksyavat
sensus. B'. 2. 6l. Sa. 2. 19. kopam iram. N. 20. 33.
haydn equos regere. Mah. 3. J2U0. dvdrdni por-
tas occludere. B\ 8. 12. 2) ligare, coHigare. M. 40:
sanyatas tina pdsina; Sd. 5. 101: kisdn sah-
yamya.
tdm a/iam upayahsye vid dnata/i; 3765. 3791. 2. JJ^'^ yam 10.^31, yarndydmi vel ydmdydrni l) co-
5181. Etiara par. Man. 11. 172: e'tds tisras tu ercere, refrenare. 2) dare.
/j drydrii no 'payaccct. c. ni cobibere, refrenare. Sak. 12. 20: niyamay asi
c. ni 1) opprimere, coercere, cobibere. N. 20. 3S: nya- vimdrgapras t itdn dt t adarid aii.
yaccat koparn dtmana/i; B. 3. 7: indriydrxi l.?Jiir/a'na m. {v.yarn refrenare, coi'rcere, domare,
rnanasd niyamya; B . 7. 20: prakrtyd niyatd/i s. a) Yamus, deus mortis et justitiae.
svayd; Rag . 3. 45. — asvdn equos refraenare, do- 2. gxf/awia (r.yam ligare, conjungere, s. a) 1) n. par.
mare. Mah. 4. 1953: nd '/lari saksydmi ... niyan- 2) m. du. gcmini. Dr. 6. 29.
tun te /lay 6 1 tarndn. — niyata demissus, Submis- 6f i^fsf / " "' « o' « m. {e yarria par et ga nalus) dual. ge-
sus, hurailis. Sa. 3. 5. 4. 11. 2) iigare, constringere. raiui. Dr. 3. 17.
39'
30G
^mrmH^X"^'^^"^'
7XXI yajn.
ZT^ I rl kj t-L / ° ''^ ^ " '" "^ ^^^' (^^y* c ja<^ et tded sic,
quod hac i"n compositione substantivi loco fungitur et
veritatem slgnificat, v. gr. 607) secundum veritatem.
In. o. 62. N. 3. 2. 16. 39. 21. 27.
afSrr^STPT^-^' "'""-'' "->'"'" adv. (Avy. eja/tJ et tijdjd
m. convenientia, decentia, apta ratio) sicut convenien-
lia, secundum convenientiam. In. 1. 21. Br. 1. 26.
jrgnQjfq /a< ti 1'«/ a<lv. (ejdta sicut et va/ sicut in
fine corapp.) apte, convenienter, congruenter. Sa. 4. l6.
Su. 1. 26. N. 6. S. 8. i6. 24. 'il. 25. 5.
n^f^fvj jat dv id i adv. (Avy. e jdld et vidi prae-
scriptum, praeceptum, lex) secundum legem. In. 1. 21.
SfSIIclTii-L fatdvrtidm adv. (Avy. e jdt d et vrtta n.
quod fuit, accidit, evenit) sicul evenit, secundum veri-
tatem. In. 5. 52. N. 11. 31.
^jjjJH-iyn jat dsuk dm adv. (Avy. e jdtd et suka
voluptas) ad voluptatem, ad libidinem. H. 4. 15.
SrSffcFLrT /«'<'/?i;7a adj. (Karm. e jdtd et ipsitd
optatus) sicut optalus. Su. 4. 5.
■^^ jadd adv. (a stirpe relativi j-a s. dd, v. gr. comp.
422) quando, quo tenipore. B . 2. 52. — jadd jadd
quandocunque. li . 4. 7.
JX^^r jddi conj. (ut mlhi videtur, a stirpc relat. ja s. di
pro ti, cf. i/i', nisi a neutro jat adjecto ») 1) si.
Sa. 4. 22. 5. 97; cum potent. N. 17. kk. 2) an, num,
germanice ob, e. c. H. 1. 6: na gdnlmd jadi dag-
da/i puro canali. 3) quod, dafs, post dsanse
credo, puto, y.sans praef. a. (Fortasse gr. £t ex
eh.)
Tlf^'^ jddivd conj. (e jddi et vd vel) 1) vel , sive.
B'.2. 6. 2)utrum in antecedente et an in consequente
orationis niembro. H. 4. 2S. N. 17. 47.
6|'iT.33| jadrcid f. (e relalivo jat et rccd, quod hac
in compositione solum invenitur, a r. arc rc ire, s. d
in fem.) libera voluntas. B . 4. 22. — jadrccajd
sponte, cum libera voluntate, cum voluptate. B.2. 32.
H. 2. 4 R. Schl. II. 7. 1. Rae\ 3. 4o.
^^^fA^jadvat adv. (e relat./a< et vai sicut in fine
compp.) sicut. B'. 2. 70.
Sf^iT J"^'^'" (e relativo jat et vd) vel, sive.
Z]f^^\J~T -f^[ jan t d r -tr m. (r. jain refraenare, s.tdr tr)
auriga. N. 20. IS.
TJff^ jantr I. et 10. par. (scribitur jatr., ut mihi vide-
tur, denom. a jantr d , T.jarn s. tra) obstringere,
coercere. R. Schl. I. 40. 17. Mah. 3. 33.
^'l^ jantrd n. {r.jam s.tra) machina, machinamen-
tum, compages. B. 18. 6l.
I. tfJ-f jam l.par. interdum atni. (iu tempp. special ja<",
gr. 297; praet. mltf djansam, fut. ziiii. jails -
jdmi, part. perf. pass. /o/a) 1) refrenare, cohibere. —
rasmin habenas. N. 20. 15: rasmin jacc alu vd-
gindm. — hajdn fleclere, moderari equos. In. 1. 19:
hajdn jemeca rasrnibili. — ratani currum
flectere. A. 4. 32: apaijan hariju gan ratam
jatam mdtalind. 2) dare. Hlt. 59. 2: ab ajavd-
cain me jacca\ Man. 2. 55: pugitafi hj asanan
nitjam balam urgatica jaccati. 3) alm. prehen-
dere, sumere (sibi dare, v. dd praef. d). Rgv. 52. S:
ajaccatd bdhvor vagrarn djasam. (Cf. gr.
^yifxia, yjiJ.spog:, lat. jejiinus ad Intens. /ari/am referri
posset; Poltlus apte huc trahlt erno proprle sumo,
quod e sub-imo, ex-imo; derno e de-imo; fortasse
prerno ex pra-imo = UZITL prajam; lit. immu sumo,
per asslmll. ex imju.i v. gr. comp. 501, praet. emyau,
lut. im-siu; slav. imami' habeo; Tuss.imaju caplo, depre-
hendo; fortasse goth. iV/^Msumere [riima, nam, nemurrt]
ex praep. /n, abjecto i et y4M pro JAM; hlb. iomai-
nim 1) „1 drive, toss, twirl", 2) „1 force, corapel, ob-
llge"; scot. i'oma/n „a drivliig, act of drlving or urglng".)
c. d extendere, v. djata longus; atra. Sak. 73. 4:
svdiigam djaccamdnaH. — danus arcum inten-
dere. Mah. 3. S665: danur djacca.
c. d praef nis extendere. Sak.4. 17: nirdjat apurva-
kdjd/i ... vdginali.
^rtX^^ — ?TKIT^rmrLJa/'«/>.rt?nom.
:i05
c. (3 praef. sam id., c. loc. Mah. 3. lO^isl: dsdm prd- 4. 5(^/a/ conj. (acc. neut. praec.) 1) quoil, dafs. II. 1.
iid/i samdjattd mantacd 'trdi 'kaputraki.
c.pra i. q. simpl. ^.17.33: praj-atan tu tav a p rcs -
ydli punyaslokas ya mdrgan^; 18. 16.
2. fTTT/a/ 10. par. (nikdrdpaskdrajrd/i K. kido-
paskara/dli V.) offendere, vexare; parare.
c. nj.f I) reddere, restituere. Mah. 3. 16596: tasmdi
lad baratd rdgyam ... nirydtaydmdsa; 13 182.
5. 29. 2. ''(. Br. 3. l6. In recentioriLus scriplis eliam
sicut gr. OTi, pcrs. kth ad iiitroduccndam oralioncm
directam adhibetur. Lass. 45. 5: tvam mamd 'gra
iti gatpasi yat tvdm vind mamd 'nyd val/alid
nd 'sti (cLydtii). 2) quam ob rem, qua de causa.
N. 24. is. 3) quia. II. 4. U.
Jff^ yatd V. yar/i.
2) condonare, ignoscere. Mah. 1. 301S: yama/i ... n^^ydtas adv. (a stirpe relativi /a, v. gr. 243 s. /oj)
tasya nirydtayati duskrtam.
c. nis praef. prati reddere. Mah. 3. 131S3.
cprati removere, abjicere, finire. Mah.3. 14728: d dr -
tardsfravad ail krtvd vdirdni pratiy dtyaca.
c. vi non condonare, punlre, cum acc. pers. et rei.
Mah.l. 3019: tan y ama/i pdpakarmdnafi v iydta-
yati duskr tam.
1) unde, relative. 2) ex quo, de tempore, seitdem.
R. Schl. II. 7. 1: yatd gdtd ex quo nata. .3) ubi,
relative. Br. 1. 20. 4) quo, quem in locum, rela-
tive. Sa. 5. 28. 5) nam. Hit. 27. 5. Sak. 53. l6. (Gr.
0-^£l', slav. Juridu-se, V. gr. comp. 421.)
^jYc^ ydti m. (r. yam cohibere, refraenare, s. //) cujus
animi appetltus cohibiti sunt, lcniperans. B . 4. 2S.
3. JJ[;^yat (them./a, nom. yas , yd., yat , gr. 243) qui. Jfpf f^/ a / < n m. i. q. praec. (ut videtur, 3 yatd cohibi-
Dr. 2. 5. 6. 7. — Repetitum, quicunque. N. 5. 12. tura, refraenatum, s. in). B'. 5. 26.
B . 3, 21. — Antecedente vel sequente relativo vi at- TX^ yatnn m. (r.yat s. na) opera, nisus, studium.
tractionis etiam notio aliquis per relativum exprimi- N. 1. 6. 4. l6. i). 36. 20. 16.
tur (cf locutiones ut ka/i kam quls aliquem, v.kim), ^^^^^^^^^lyatnatds adv. (a praec. s. tas) studiose, dili-
e. c. Hit. 20. 60: yd Stti yasya yadd rndrisarn genter. Hit. 30. 22.
qui alicujus; 53. 2: yad eva rdcate yasmdi quod
alicui; 17. 9: yad yena yugyate qiio aliquid. Re-
petitum , Hit. 53. 3: yasya yasya hi yo bdva/i
quae alicujus est natura. — Cum sequente ko Zpi
jf^ ydtra adv. et conj. (a stirpe relativi ya s. ira)
1) ubi, relative. H. 2. 16. Interdum pro locatlvo
ydsrnin ponitur, e. c. yatra kdle. B . 8. 23. 2) qula.
N. 11. 7. 3) quod, dafs. N. 8. 17.
quivis, qulsque. N. 26. 9. Cuni sequente kascit y-^gjj.^^ yatrakvacana adv. (eydtra et kvacana
quicunque, wer irgend. Su. 2. 13. — De con- allcubi, a kva s. cana) ubicunque, quoquo versus.
structionibus ut yas tvarn quia tu, ydn imdn Br. 3. 12.
quia hos v. iddm. (Gr. 0? cum spir. asp. pro / g[gj/a<d(a stirpe relat./« s. t'd) l)adv. sicut. Dr.2. 7.
sicut in fc^W, vjUSK, viTulvYi =yag, /uim«' dial. Repetitum: utcunque, quomodocunque. N. 18. 1-i.
ved.,/ud; lit.;'j-j is pTOja-s,dat.j(irn = ^^^ydsmdi, 2) conj. ut. H. 4. 51. Su. 3. 2l. N. 1. 21. 3) in recen-
\oc. /a-me = Zf |*;i-)«-[^/a.5mi'« ; slav. j eum, jufi eam, tloribus scriptis sicuty at adhibelur ad introducendam
i-se qui, ja-se quae; goth. ja-bai si, jau an. Huc or.itlonem directam. Ur. 13. 4 infr.
etiam pertinet particula enclltica ei = /, quod cum 7Ji'^\d(i\^\.\y a t dk d m d m adv. (Avv. e ydt'd sicut et
demonstrativo conjiingitur ad exprlmendum relativum, kdma m. desiderium) ad arbltrium, ad libidiiicm, ex
e. c. siici qiii, thnn-ei quem; v. gr. corap. 282 sq.) optalo, ad voluntatem. In. 4. IS.
39
304
JT J« - TXrlX"^-
fatieari. Rae'. 11. 9: paii ... mamlatur na. (Cf. ive//i marcidus, tvelclien raarcescere, niutato m in w,
mar mr, ubi ^r.^aoaivu) comparavimiis; lat. mnrc-esro v. Graff. 1. Sl6.)
aiijecta gutturali; fortasse _/?oc-c-fjco inutata labiaii na- c. pari i. q. simpl. par imldna (laccidus. R. Schl. II.
sali in aspiratam; huc etiani referri posset gerni. vet. 59. S: vrkidli parimldndli.
^y.
H ya V. Z.jrat.
^^f^^yakdn v. sq.
jraf^/aAr/ n. (in casibus debil. etiam /akdn, gr. 189)
jecur. (Lat. /ccMr; gr. y|77rto(T), Y\TTa{g)T-c<; , mutala
gutt. in lab.; germ. vet. lebara, lebera f , mutata sem. /
in /, V. gr. comp. 20, Graff. 2. SO; shv. jalra neut. pl.;
huc fortasse etiam scot. cruflian pertinet, abjecta syllaba
initiali.)
7^'^ yaks 10. atm. (pugd/dm K. mahi V., ut mihi
videtur, a /ag adjecta sibilante) honorare, colere,
venerari.
^^ jakJa m. Yaksus, nomen Geniorura, quiKuveri,
Dei divitiarum, sunt ministri ejusque horli divitiariim-
que custodes. In. 5. 25. Su. 2. 7.
IJf^^njn/aksardg m. (Yaksorum rex, e praec. et
rdg, nom. rdt) nomen Kuveri.
jj^^/oA-.t; f. (a/oksa signo fem. / ) Yaks ia. N.12. IJO.
JJ^/ac V. jram.
1. tjrl yag I. par. atm. (in formls puris, precativo atm.
excepto, nec non in svllaba repetita praet. redupl.,
syllaba /a corrlpitur in i) 1) colere deos. B. 9. 23:
ye ^py ariyd decatd baktd yagante ... te Zpi
mdm eva ... yaganti. 2) sacrificare. Mah. 1. 4687:
asminsca yo gamdni ... up dgamans tato de-
vdK; R. Schl. I. 15. l4: lapsyas e putrdn yadar-
t an yagase. Cum instr. sacrificii. Su. 2. 13: /a^naiV
yaganti ye kecid y d gay antica ye dvi g dll\
N. 5. 45: igecd 'py asvamedena\ 12. 1(: asva-
medddihir vira kratubiU ... iJtvd; 36. 3S:
ig^ca vividdir yagiidill. Etlam c. acc. sacriticii.
R. Schl. I. 31. 5: yagiiaii ya gamdni; 15. 3: aya-
gat putrtydm istim putripsuH. Cum acc. pers.
R. Schl. I. 14. 7: istavAn asvamid ina b avatali
(cf. hu c. acc). 3) initiare, inaugurare. R. Schl. II.
56.18.21: sdldn yakJydmahi. 4) dare. Batt. 8. 4.9 :
yagantibiH s vavigrahdn (scbol. dadatth iH ka-
mib yali). — Caus. sacrificium alicujus peragere (de
sacerdote). Su. 2. 13. R. Schl. I. 10. 26: putrakdmam
iman tdta tvan ydgayitum arhasi. — Desid.
sacrificare velle. Mah. 2. 59: yiyakJamdna. (Send.
yas \f\ yas\ gr. a^Ci); a^yioq z=z icv.ya gya e ya gya,
V. ydga.)
2. jjjl yag (r. ya g) colens, adorans (deosl, in fine compp.
B'. 7. 23.
^^i,-\ydgus n. (r. yag s. us) nonien unius quatuor
Vedorura. B'. 9. 17.
SlSf /"(?"" "*• ij- y ° S s. 'la, v. euph. r. 93) sacrificiura.
Br. 2. 24. B'. 9. 15. 20.
Jjj5fa /a^rnn m. (r.yag s. van) sacrificator. In.l.l6.
1. tj^'^ yat l.atm. interdum par. operam dare, niti, stu-
dere, c. loc. vel infin. N. 15. 4: sarvan yatiJyi
tat kartuni\ 17. 2;): nalasyd "nayani yata; 34:
yatadvan nalamArgane\ H. 4. 33: apanitunca
yatito nacdi 'va sakito mama. — Absol. H. 1.4:
y atamdnd x-anan rdgan gahanam pratipi -
diri. (Cf /aj, gr. C^Y{VVj} =z caus. vel cl. 10 ydid-
ydmi. Cum Pottio huc traxerim lat. nttor = scr. ni
-\- yat , ejecta svHab:! /«, vel correpto ya In i.)
c. d nlti, inniti aliqu:i re, pendere ex aliqu:! re. Ilit. 52.0:
sv ay al ndy at t ali \ 48. 7.
^\/, ^ inodaka — j:^ mldi. 303
l^l^ e^ modaka (a caus. T.mud s. aka) 1) adj. ex- 51"^ Cf^ mraAri fn.rAri 1. 10. par. ungere; V. mraAr j'a-
hilarans. 2) subst. m. n. cupediarum genus. Ur. 16. na, maks, marg mrg.
2 infr. C. ni poliri. Rgv. 64. 4: ansSsv isdm mimrksur
V^|ri moha m. (t. muh s. a) 1) stultitia, mentis error. rstayali „in humeris eorum polita sunt arma".
Dr. 7. 20. M. 53. B . 4. 35. 2) animi defectus, animi ^p^ljj mra/fiana n. (r.mraks mrks s. ana) oleum.
deliquium. Ur. 6. l4. Uim.
m^r\ m6hana(km.-i, a mohdy caus. T. muh s. ana) ^< rnrad 1. atm. conterere. Cf. mard mrd, rad.
qui mentem abripit, stupefacit. B\ 14. S. mdhani. ^f^y mrddiJta superl. tgv mrdu, gr. 226. (Gr.
A. 8. 26. Qad^t^TTOg, v. mrdu.)
im|ri».| moftjn (a mohdjr caus. r. muft s. in) qui men- ^f^Jfjn mrad//drtj compar. TOV mrdu, gr. 226.
tem abripit, stupefacit. B'. 9. 12 (schol. mohini bud- (Gr. paaoiiov, v. mrdd.)
dib r ansakari). ^J^T '"''"^ l.par. (gatydm) ire. Cf. mrunc, 2. ma/ic,
^|r,| mauna n. (a muni anacnoreta, s. a) suentium. 2. munc, mluc, mlunc.
im|r^»4 mduni/j (a praec. s. in) taciturnus. ^T^ mrunc 1. par. id.
iJ|rJf mdurvi f. (a murvd nomine plantae repentis, e "ttt- ^. . • ..
^'^' ^ f r » ^^^ mr^/ 1. par. i. q. met.
cujus fibris arcus nervi conficiuntur, suff a adjecto -^
- . r\ s. ,-, ^i mred 1. par. id.
tem. signo /) nervus arcuum. Ur. 5. 17. -x
^ ., , r , ,,, rr s A\ j-i- i-rH|H mldnd V. mldi.
\\\r^ mduia (tem. -/, a mula sutf. a) 1) radicalis. ^ n '
2) generos.i stirpe oriundus, nobills, generosus. '^^«/«'^' 1- par. i. q. mr</c.
Hit. 84. 1. *-pr|^ mluric 1. par. I. q. mrutic.
XfW^ mduli m. f. (a miild s. i) 1) caput. Heni. 2) dia- i.cr|-cS3 mlecca m. (r. mlSc s. a, nisi potius mlic est
dema, tiara. Sa.5. 7: badd amduli; y.candramduli. denom. a mlecca) barbarus, externus (Wils.: the ge-
3) cincinnus, coma crispata. (Cf germ. vet. mula f., neric term for a barbarian or foreigner; tbat is for
■sland. vet. muH m. os, nostrum Maul.) one speaking any language but sanscrit, and not subject
imf^ »^'ndu/(n (a praecedente suff. in) cincinnatus. to the usual Hindu institutions). Su. 2. S.
Su. 1. 30. ^t^?' '"'•^'^ !• Ct l*^- par. (avy aktd/dn vdci K. des-
Ml^ld<=t) 'nduhurtika m. (a muhurta s. ika) astro- joi^du V.) indistincte, non perspicue loqui, lingua
logus. Hit. 94. 9. terrae aiicujus propria, barbard, vernacula uti. Mah. 2.
CTJ mnd I. par. (in tempp. special. man, quod vera radix 2010: ndryd mlecanti b'dsdb'iK.
est, unde litteris transpositls et producta vocali mnd, i-rAT" m/ct i. par. i. q. met.
sicut e. c. eraece dicitur [zisQiA'/\-y.a a BAA, 77£— tw-k« ^
^ . ^T 'nl-^d l.par. id.
a nET) memorare, enunciare, laudare, celebrare. ""^
Rgv. 24. 1: kasya ndnah katamasyd 'mrtdndm '^'\'nliv 1. dtm. I. q. mev.
man&mahi cdru devasya ndma; 26.8. (V.man KfT mldi 1. par. rnidydmi; part. perf. pass. rnidnd.
et cf. gr. fJ.i\xvv\7KW , fut. jui/jjCw = scr. mndsyami; 1) flaccescere, marcescere. Mah.3. 154S5: mldyanti
ht. reminiscor.) sragafi; N. 5. 26: mldnasrak; Mah. 3. 156S3:
c. d Id. Batt. 17. 30: dmanan mantram. rnldnti vrksdfi (pro mldyanti). 2) languescere.
302 Ti me — m^ inoga.
{T m^ 1. atm. mutare, commutare. (Cf. scr. md; lit ^y^medaj n. {T.mSd s. as) mens, intellectus. B'.
mai-nas commutatio, mainau muto , commuto; russ. 18. 35 in fine comp. Bah. (Cf. gr. )Wvidcc, y.mid.)
/n/e-na commutatio, /TjyVncyii muto, commuto; lat. /nu-/o; jq^Vjy m<?dd f. {t.m^d s. d) mens, intellectus (cf. m^-
gr. a-|U£i-/Gw.) das). In. 4. 9. B'. 10. 3(.
Mt^HI mek^ald zona, cingulum (praesertini feminarum). jq^jjy^jj^^meddrtra (a praec. s.vin) mente, intellectu
Bag . 8. 63. 6. 63. praeditus. B'. 18. 10.
3^ megd m. (r. mih e mig s. a) nubes. (Goth. *_|r.|cf(| menakd i. nom. pr. Apsarasae.
milh-ma nubes, inserta iiquida; lit. mig-la nebula; t^^ mip I. atm. (gatydm) ire; se movere. Cf. vep.
gr. o-u.i^-/'.»;.) jioj miru m. mons fabulosus.
I^y ir-l'^1'4 meganirg 6sa (Bah. e praec. et niTg osa m. ^^ me/a ra. (t. mil s. a) congregatio, conventus.
strepitus) nubis strepitum habens. N. 21. 11. ^rfjt^ melaka m. (a praec. s. ka) id. Hit. 20. 17.
4-iy^lJI mig avarna (Bah. tmegd et vdrna m. color) F^^met; 1. atm. (sivani) servire, colere, venerari.
nubls colorem habens. In. 5. 15. Ct.mliv, p^v, siv,
"^J" met 1. par. (unmddi) /nente captum esse, insanlre. ^ m^ia m. (fortasse e miksa ejecto k, miksa autem
"^ Cf. mrit, mlit, mid, mrid, mlid, mad. deduci posset 3 r. mih in desid. mimiks, cC medra,
*>. ., miha) hircus. Am.
*i^ med l.par. id. ^
"^ *-T^ '"^^'^ ™- (>"• '"'^ s- °) 1) urina. 2) hircus. (Cf.
rrTn me dra m. (r. mi'ft s. tra') 1) penls. 2) hlrcus. ... , , ' ., ,
*^5? ■ ' ' T / mi^ra, misa; ^T. fXCiyjig, \. mih.)
rt^ mit l.^AT.(sangi K. sailgi vad i middjrdmy.) JJ^ mdiira (a mitrd amicus, s.a) 1) adj. (fem. -/) be-
1) adhaerere. In dial. ved. atm. slbi obviam venire. nignus, benevolus. B . 12. 13. 2) n. amicitia.
Rgv. 113. 3: na mititi na tastatuK sumiki JJ^ mdi/r/ f. (a praec. signo fem.») amicitia. Hit 131.2.
naktosdsd „non sibi obvlam venlunt (Rosen. „se rf?T»T mdit una n. (a mit una q. v., suff. a) coitus.
laedunt", cf. Westerg.) non subslstunt grato rore stil- Hlt. 5. 21.
lantes Nox et Aurora". 2) laedere, occldere; In dial. i-i |^ moks 1. et lO.par. interdum atm. solvere, liberare.
•V
ved. convlciari. Rgv. 42. 10: na pus anam mitd- H. 2. 3-i: itdn ... moks ajrisjrdmy ahah kd-
masi. 3) intelllgere. (Cf. mit', mid, i. mid.) man rdksasdt; N. 11. 29: moksajritvd sa tdm
^r^-^midas n. (r. 2.mid s. as) medulla. A. 10. 54. vydd aR; Mah.i.. 39i7 : gdtaii gdfam moksajrisjr^
(Fortasse lat. medu//a per assimll. e meduj/a vel /nedur/a, ganmato mdnusdt. (CLmuc, unde moks adjecta
v.^"?Tmedura; gr. |UU£?vO«fortasse litteris transpositls slbilante cum guna.)
e f/£(^i;Xc^, ejecto S, producta antecedente vocall.) c. vi i. q. simpl. Mah. 1. 7SS0.
uf& «Ti midint f. terra. N. 11. 39. -^^moks a m. (t. moks s. a) solutio, liberatio. B. 18.30.
^ j\ medura (r. 2. mid s. ura) adlposus, unctus. Am. 7. 29; praesertim anlmae llberatio a sensuum vinculis,
(Vid. medas.) a corporis gaudils vel doloribus, aequanimltas. Br.1.17.
CTy med 1. par. atm. (saiigami K. v adamid asaii- B. 5. 28.
gisu\.) convenire; laedere, occidere; intelligere. my moga (r. muh mutato h io g [cf. gr. 324] s. a)
(\id. med^^as, midd et ci.mit, mit, i. mid; lat. vanus , irrltus. Sa. 5. 'i9- — mogam adv. frustra.
meditor; gr. MA0, ixavS^avw, |U>;^e^a«, iJLYidc?.) B\ 3. l6.
TT^^ murdd aga — jri;? mrstd. 301
nrj^ milrddrt^o vel jp^jj' murda^a iti. (e sq. ct ga ITilr^llc-gpH rnrgal duc ana m. (Bah. e mrga cl /d/i-
natus) capillus. cana signum, nota) iuna. Ur. 43. k infr.
JI^73 murddan vel JTyfl '"'2 rd an m. (v. gr. 105; in- JTJTT^ mrgahka m. (Bah. e mrga et aiikd signuni,
str.: iniirdd nd vel mi! rdn 4) caput. R. Schl.I. 44. 10. nota) iJ. Am.
Transl. priuceps locus, frons. N. 1.2. Hit. 31. 7. Ca- X\'^\r^^\mrg^ndrdtd f. (e mrgindra animalium prln-
cumen monlis. Meg . 17. ceps, dominus, s. td) imperium animalium. Hit. 47. 16.
r^^ mdl (ut videtur, denom. a muld radix q. v.) cl. 1. JTtnTc^T T^«/« m. n. fibra in caule loti lloris.
par. atm. {pratistd/dm K. ropane V.) fixum JTU||^[ mrndl! f. (a praec. signo fem.) id. N. 16. 13.
esse; plantare. — CI. 10. par. {rdhane K. roparii V.) ITrf^ mrtaka n. (a mrtd mortuus, s. ka') corpus ho-
crescere, plantare. minls mortul, cadaver. Lass. 4. 11.
c. ut 10. par. eradicare, evellere. Mah.3. 11106: unmu- JTTfT "'rti f. (r. mar mr s. ti) mors. Hem. (Lat. tnors
layan mahdv rks dn. e jnor-ti-s.)
C. ut praef. sam id. Hit. 90. S: s amunmulayitum \\ I rtctlf mrttikd f. i. q. jnrrf f Mah. 1. 5724.
vrksdn; 127. 1.5. ^rZT "'.'"'/" niasc., etiam fem. et neut. (a r. mar mr
JT^ muld, \Kd. mu la n. (ut vldetur, a r. rnanh vel adjecto t, s.yu, cf. gr. 565) mors. Su. 1. 22.
mo/j crescere, abjecto h, mutato a In u, cf. Pott. 2. lOS) UA m.rd f. (r. mard mrd) terra, humus, lutum, argllla
radix. N. 9. 11. Transl. orlgo. Br. 1. -iO. (v. mrdd).
\\isH fulya n. pretlum, merces. Am. H^^ mrdaiiga m. (ut mlhi videtur, e perdito subst
Ff^ mus 1. par. furarl; v. 1. mus. mrda in acc. et ga iens, cf. pataiigd et v. gr. 576)
jrq- musa m. {t. mus s. a) mus. (Lat. milf, mur-is e tympanum (WIIs.: 1) a tabour, a small drum. 2) a
miis-is; gr. /Ltu?, f/iu-c? e pMT-cg; germ. vet. muj, them. double drum). Dr. 7. 6.
musi; russ. my.sj.) Urt | mrdd f. (r. mard nird s. d) i. q. mrd. (Golh.
JJ |Mc^ mdsika m. (r. /nuj s. /A-a) mus. Ilit. 113. 6. mulda pulvls.)
JTJJ mrga m. (r. marg mrg s. a) 1) actlo quaerendl. i-j ^ mrdu (fem. t/, r. mard mrd s. «) tener, mollis,
2) venatlo. Dr. 6. h. 3) quadrupes in unlversum et mltls, suavls. In. 5. 6. N. 11. 31. Bag\ 9. 51: krpa-
speclaliter dorcas, antilope. (Wils.: 1) a deer, an mrdumanas; — tardus, lentus. Sa. 4. 32. 5. 105:
antelope. 2) an anlmal In general.) N. 11.25. Sa.5. 7l. mrdugdminl. (Gr. (3oaov? e U3aov-: sicut jQpoTO?
H. 1. 17. Dr. 6. 3. e IJ.poTC^; lat. mollis per asslmil. e molvis pro modvis
JTJ]^Cj»-I '".rg-o j';'tiana m. (venatione vitam ha- vel /norriV, mutato d vel r in /; nostrum /njVd; germ. vet.
bens, Bah. e mrga et givana n. vita) venator. /niV//; anglo-sax. m/7d; hib.meiriA ,,sIow, tedious, weak";
N. 11. 2S. 3S. 39. russ. molodyi juvenls; boruss. vet. malda [them.] id.)
\ii\^\XJ^mrgatrsixd f. (e mrga et /r j'n d sitis) vapores JTy /nrda n. (r. mard mrd s. a) pugna. H. 4. 9-
supra desertorum arenam, aquae speciem habentes, qua N. 12. S2.
anlmalla declpiuntur. Ur. 15. 5 infr. 17. 3 Infr. JJjqq^Jf mrnmo^a (a mrd f. suff. maya, v. euph. r. 85)
JJ)|^| mrgayd f. (r. marg mrg servato charactere 10"'" terreus, luteus, ex argilla confectus. Sa. 2. 13.
classls, s. d) venatlo. Dr. 1. 3. 4. 3. 6. JTQT '"r^^ adv- falso. Lass. 57. 9.
JTJJJfyiTJ mrgaydna v. rnarg rnrg. • IT^ mrstd V. marg mrg, rnars mrs.
300
jTO^/nMi — Tnff^^jnurtimant.
c. pari furtum alicui facere, c. acc. pers. Mah. 3. 13030:
anyoinyain parimusnantd hiAs ajrantasca md-
navd H.
ff. rf fT mus 1. par. (vad^) ferire, occidere, laedere.
Cf. tnas.
3. jrn /nui adj. in fine coinpp. (r. 1. mus) furans.
jrara' musald vel CTJf^ muiala vcl i.|^^ musald m.
pistillum, teli genus. A. 10. 5.
mvc^ muskd m. testiculus. Hit. 34. 21. 49. ll.
jTigl musff m. f. (ut videtur, a r. 2. mus s. t i) pugnus.
(Huc traxerim germ. \et fust id. , ihem.fiisti, mutata
labiali nasali in mutam.)
irn" mus 4. par. {k'an<iane K. cidi V.) frangere, fin-
dere.
c. pra praef. vi caus. conturbare. vipramohita i. q.
mohita. H. 3. 17.
c. vi i. q. simpl. R. Sclil. I. 9. 39: s ukumdrdisca
tdir aiigdis tdbiU sprsfo vyamuhyata. B.2.72.
— vimugd a conturbalus. Hit. ed. Ser. p. 49: ma-
hatd bayena vimugd aK. — vimdda id. B.3.27:
ahahkdravimiid dtmd. — vimuda m. Geniorum
ordo. Su. 3. 5. — Caus. conturbare. A. 8. 7: vya-
mohayanta mdm\ 10. 22: vyamohayanca tdn
sarvdn ratamdrgdis caran rani.
c. sam i. q. simpl. B . 3. 7: d armas ammud aci tdH;
Dr. 6. 29: disaK s ammumuhuH par Ssdm. — Caus.
conturbare. Mah. 2. 1949.
e.sam praef. ab i: ab isammud aH conturbatus. A. 10.22.
rrrn' must lO. par. {saiigdtS K. sanhatdu V.) coa- jq^CT miiftuj adv. identidem, iterum iterumque. N. 10.26.
cervare. Saepe bis ponitur (Tnufturmufeui) In.2.2S. N.15.20.
PT^ muh 4. par. interdura atm. Part. perf pass. mugdd i-l^fl muhurtd m. n. 1) momentum. H.2. 21. N. 17. 12.
et mudd, ^evw-a^. mugdvd et mu(f'vd (v. euph. Sa. 5. 6. 2) hora (Wils.: the thirtieth part of a day
r. 102. a). 1) animo conturbari, mentis errore affici, and night, or an hour of forly-eiglit minutes). H.4.46.
mente capi. B'. 2. 13: diras tatra na muhyati; T^ mu. l.atm. {band ani K. bande V.) ligare, vincire.
5. 15: tina muhyanti gantavali; Mah. 4. 425: md mutd ligatus. Am. Cf mav.
muhyasva. 2) deliquium animi pati, animo linqui. JT^ mdkd mutus (ut mihi videtur, a r. md ligare, sicut
R. Schl. I. 21. 21 : sokena mahatd "vistas cacd- badird surdus a band ligare; cf. lat. mu-tus = JTff
laca mumohaca; Mah. 3. 709: mumohaca papd- mutd ligatus.)
taca. — mudd animo conturbatus, mente captus, i-Jfo mudd v. muh.
stultus, amens. N. 6. 13. 18. 10. — mugd'd amore ^^ mutr 10. par. (ut videtur, denom. a /nu <ra) mingere.
captus. Rag'. 9. 4i. — Intens. valde conturbari. Mah. JJ^ mutra n. (ut videtur, a r. miv mingere, correpto
3. 402: momuhyamdna. — Caus. conturbare, stupe- iv in u, s. tra) urina. N. 7. 3.
facere. N. 19. 24: ratinam mohayann iva; Dev. JTJ^I' miirkd (ut videtur, a r. murc, i. e. miirc, c. k
1. 66: mohaydi 't du durdd arsdv asurdu. — mo- pro c, suff a) stultus, stupidus.
hild conturbatus, stupefactus, mentis suae non compos, U^ murc v. murc.
mente captus. N.8. l6. 9.4. 10.28. Su. 4. IS. (Pottius xjm\ murcd f (r. murc, i. e. murc, s. d) stupor. H.l. l4.
buc trahit gr. jJ.u.--ocg, lat. rno-rus.) jTjrf miir ta (a murti s. a) corporeus. Rag'. 2. 69. P. 17.
c. d praef. vi caus. conturbare. Mah. 3. 12138. ITfrT '""'''' f- (u' videtur, a r. mar mr [cf. mumurs~\
c. pari caus. id. Mah. 1. 3571. s. ti) corpus.
c. pra i. q. simpl. pramuda animo conturbatus. J.| | (-fi-Jrj /« urt im ant (a praec. s. mant mat) corporeus.
M. 54. — Caus. conturbare. Dr. 6. 21. N. 1. 15.
T^UZ' mu7i(} — T^vius.
299
1. f^^[^7nun<f 1. par. (scribitur mu4) 1) conterere.
2) londere, radere. Cf. mu/, mun(, pund.
2. fTn"?" muntf !• par. atm. 1) purlficari, puruin esse.
2) sidere, submcrgi. (Cf. /nan<jl, lal. mundus,
mundare.)
4-llJ^ munda (T.muntl s. a) 1) adj. calvus, nudo caplte.
2) m. n. caput.
mj^c^ mundaka m. (r. mund s. aka) tonsor. Hem.
jj jlj^ r4mun(?(7i ra. (r. mund s, in) id. Am.
1. FfT" mud 1. atra. gaudere, laetari. S;i. 3. 17: edm
b drydn labdvd ... mumudi\ N. 13. 74: Stayd
saha modasva; H. 2. 21; modisyi sdsvatiK
samdK. — muditd laetus. N. 24. 49. (Cf. mad,
mandj mand, mard mrtjt; lit. mudrus anlmosus,
alacer, promptus.)
c. anu concedere, permittere. Mah. 2. 17S7: ki dyu-
tam aiivamodanta kecdi 'nam pratyasida-
yan; 4. 800.
c. anu praef. abi caus. valedleere. Mah. 1. 4447:
dmantrya prayaydu rdgd tdiscdi 'vd 'b yanu-
mdditaft.
C. pra i. q. simpl. par. R. Schl. I. 1. 84: krtakrtyaK
... pramumoda; 44. 61: pramuinodaca lokas
tan nrpam dsddya, — pramudtt a laetus. Su. 1.
31. 33. — Caus. exhilarare. Man. 3. 6i.
c. prati i. q. simpl. par. Mah. 1. 67S1: tam pragdK,
pratimodantjaK , sarvdKpratyudgatds tadd.
2. ^ti mud 10. par. {samparki) mlscere.
3. JT^ mud (, (r. 1. mud) gaudlum. In. 5. 59,
\\^\ mudgara m. (e mud et gara deglutlens) malleus
belllcus (Wils.: a mallet, a mace, a weapon Ilke a
carpenter's hamraer). Su. 2. 3. A. 10. 5.
\W,\ mudrd f. slglllum.
Hl^rl '""dritd (a praec. s. ita) obsignatus. Ur. 43. S infr.
jTtfj mudd adv. frustra, incassum. Hit. 107. 6.
V[\r\ muni m. (ut videtur, a r. man, attenuato a in u, s. ;')
anachoreta,sanctus saplens, vates. Su.2. l4. B\2.56. 10.37.
m-m muniuksii (a mumuks desid. r. muc s. u) eman-
clpatlonem cuplens. iV. 4. 15. — sardn mumuksu
sagittas enilttere cuplens. Rag'. 9. 58.
i-|*-J^ rnumurs desid. T.mar mr, v. gr. 476 et 480.
grrj mumursu adj. (a praec. s. u) mori cupiens vel
moriturus. Dr. 7. 5.
i-J^T mur 6. par. {sanvistani K. vi.ifani V.) clr-
cumdare, vestlre. K.: murati kantakina vddlil
krsakaK. (Cf var vr; lat. murus ; lit. muras; gerra.
vet. mura; anglo-sax. et island. vet. milr id.)
r ^ . . ■
7\^murc 1. par. (proprle murc, vocalls brevls enlm
o^
nusquam apparet) 1) anlmo conturbari; dellqulum
animi pati, anlnio linqul. Gita-G. 4. 19: pataty
udydti murc aty api; Batt. 15. 55: amiircid asdu
ksataK; R. Schl. H. 34. 17: papdta b'uvi murci-
taK; In. 5. 4S: krod arnurc it d. 2) Implere, pene-
trare, occupare. Rag . 6. 9: parito digantdn tur-
yasvani murcati (schol. v yapnuvati sati). 3)
crescere. Rag.l2. 57: mumurca sakyah rdmasya
samdnavyasani hardu (schol. vav rd'i); 10. 80:
svdbdvikah vinltatvan tisdh vinayakarmand
mumurci (schol. vrddim prdpa) saha gan tigd
havisi 'va havirb ugdm. 4) valere, potentem esse.
Rag . 2. 34: na pddaponmulanas akt i rahhaK
s iloccayi milrcati mdrutasya,
C. oiV i. q. slmpl. sgf. 1. Mah. 1. 779i: kandarpind
'bimurc itd.
c. sam valere, niagnum, potentem esse. Rag'. 16. 64:
srdtrisu sammurcati , . , vdrimrdaiigavddyam,
r[^murv l.pir. (bandani K. nahi\.) llgare, nectere.
o •■n
H^l^ musald v. musa/d.
i, l^T^ mus 9. par. furari, rapere. N. 5. 7: musnanti
O •N ' ^ , , , ,
prabayd rdghdh caksuhsica mandhsica;
H. 4.«. 12: mahatd bayina musitaK. Cum acc.
pers. Rgv.93. 4: amustytt am avasam paniii gdK
„eripuistis alimentum Pani, (nempe) vaccas"'. — mus
cl. 4 V. mus. (Vid. miis, mdsa.)
38*
398
T\^muc — rftn^' munf.
varsdm, galarn, vAspdm pluviam, aquam, lacrymas
efTundere. Br.2.36: mumo ca vdJpam; MaVi. 1. Sl J4:
galas antatim mumucuH; 3. 670: vdnamayan
varsam ... mumdca. — sdkrt^ mii tram stercus
edere, urinam reddere. Mah. 3. 11115: sakrn mu-
tranca munc&ndK (pro muncam&nAK). ~ sdb~
dam sonum emittere. N.5.29: hd he 'ti ... muktaK
sabdd nardd ipdiK. — Cum vocibus, quae rais-
silia exprimunt, emittere, mittere, conjlcere.
Su. 2. l6: vdnd muktdK sildsu; R. Schl. I. 54. 23:
astrdni ... mumoca. Omissa missile exprimente
voce, Mah. 1. 5296: muncasvi 'ty abravit p&rt afi
sa mumoca 'vicdrayan,— dtmdnam se dejicere.
Mah. 1. 6740: merukdl dd dlmdnam mumoca. —
deham, drigam corpus dimittere, abjicere, deponere
(c(. dehanydsaii kartum Sa. 2. 23). Hlt. 87. 10:
citdu ...yd muncati deham dtmanaK; R. Schl.
I. 25. l4: yatrd iiigan sa mumoca. — Relinquere.
Nalod. 3. 12: tdm amucad iha sa svapdydm
(schol. atydksit); 4. 7: b ir munceta tvdm (schol.
tyageta). (Huc traxerlm gr. JMTK, pLWjU) e iJ.Vi(JU},
\J.VK.Cg, \J.vy.T1fiO; lat. mucus, mungo e munco = scr.
muncdmi; russ. moca urina, mocu humecto, mocu-sj
mlngo [mutram muiicdmi^; hlb. m^in urina, muna/m
mingo.)
c. ava i. q. simpl. — asvdn equos disjungere. N.21. 18. —
t^d.tdnji" vestes deponere. Mah. 2. 2520.
c. d induere. Rag.l2. S6: mdtalis tasya mdhen-
dram amumoca tanuccadam; 13. 21. 17. 25.
Mah. 1. 4095.
c. ut solvere, liberare. R. Schl. I. 1. 74: astreno
'nmucyacd "tmdnam. Exuere. B att. 3. 22: vibu-
s and ny unmu mucuK.
c. nis i. q. simpl. B . 7. 28.
c. nis praef. abi: ab inirniukta relictus. Mah. 2.
221.
c. nis praef. vi i. q. simpl. N. 13. 21.
c. pra 1) I. q. simpl. Su. 1. 11. N. 13. 11. 2) induere.
R. Schl. n. 9. 39: atra ti Zharn pramdksydmi
mdldm.
c. pra praef. vi i. q. slmpl. H. 1. 7: katan nu vi-
pramu cy ema b aydd asmdt,
c. prali 1) id. Man.lO. 118: kilvis&t pratimucyati.
2) alligare. Mah. 2. 2323: pdsdn dtmani prati-
muri ca t i.
c. vi i. q. simpl. N. 13. l4. 14. 16. 20. 32. 44. A. 6. 21.
B'. 18. 35. Exuere, deponere. Mah. 1. 4095: tii&m
... db arandni vimuricat dm.
c. vi praef. pra id. Dr. 3. 1.
C. s am i. q. simpl. vdri sammoktum aquam effun-
dere. Mah. 3, 10236.
2. Pf^ muc 10. par. i. q. 1. muc. Man. 3. 37: moca-
yaty enasaK pitfn; Mah. 1. 5S50: iyam
(ndur) ... mo cayis yati vaK sarvdn asmdd
des dt.
►i& muc 1. par. i. q. puc.
rjr^TTiu^ l.par. (mrgdd vanayoK) abstergere, puri-
ficare; sonare. (Vid. murig, marg mrg, magg,
rnarg, marc et cf. lat. mugio, gr. )UO>£aSjUa(.)
1. *-| ^ muric 1. atm. (kalkane K. mokse V.; scribl-
O "^
tur muc, gr. 110"') declpere, fallere; liberare.
2. t-j ^ muric 1. par. (gatydrn) Ire.
o •\
*"! ^ muiig 10. par. (scribitur mug) I. q. mug.
o "^
1. f-f^ mut 1. et 10. par. (saricurriane K. ksudi V.)
conterere. (If.murit, murtd, mard mrd, 2,puf.
2. fT~ mut 6. par. (dks epamardanayoK) prosternere,
nisi contemnere; conterere. V. i. mut.
T^J^ muri 6. par. (pratigndne) promlttere, poliiceri.
o •^
Cf. mari.
rrn^ murit l. par. (marde) conterere. Cf. muryd,
rnar d mrd.
^tPs" '""^■' 1- par. (paldyane K. palaye V.; scribl-
o •n ,
tur rnut) aufugere.
3. rj"! mi 1. par. (galdu) ire. (ViJ. sq. et cf. m<i Ff^^T '"''«' '• par. i. q. /»/1», unde ortum esse videtur
sgf. 2.) mutato p in nasalem ejusdem organi.
4. Ffj "'/• 10. par. (galilu nialjrdm) ire; intclligere. jrj^iTJ mukufa n. crista, diadema, tiara. A. 10. 3S.
(Vid. 3. ni I et cf. lat. meorf.) 7]W>J mukurd ni. speculum.
1\\(q nii<jla V. /niTi. jq^girrj mukula m. n. gemma arboris. Uag'.9. 27. 15. y9.
jqjjq mtna m. piscis. H^ICid mukulitd (a praec. s. i/ti) semiclausus, gem-
ITTn' mtm I. par. (ut videtur, forma redupl. a r. 3. mt) mae arboris instar. Ur. 49. 2.
ire; sonare. JTHTT '""^''i f- (part. perf. pass. r. /nut' s. <a in fem.)
jq^yi^ \\\m tmdns V. mdn. margarita. Rag . 4. 50.
rTTrn' mtl l. par. (nimesan^ K. nim^se V.) nictari, J^fTTTTK^T "^'^f^^Apala n. (e praec. et pdla) margarita.
connivere. Gila-G. 10. 16: yatra svidyati, mt- I^ag • 6. 28. 16. 67.
lati (schol. srtkr sne ksanaA s vidjrati milati H ftl I C| cHI ^nukl dvalt f. (e muktd et dvalt) llnea
sati). Se claudere (de oculis). Batt. 14. 5'(: tas/d margaritarum. Rag'. 13. Is.
mimtlatur nitri. — Caus. claudere (de oculls). ^4^ muk'a n. 1) os. N. 23. 23. 2) vultus. In. 2. 23.
Meg . 109: locane mtlayitvd. Su. 3. 25. 26. 3) cuspis. A. 3. 26 in fine compp. Rah.
Q.. ut aperire (oculos), aufschlage n. B att. 15. 102: Transl. frons, e. c. exercltiis. Dr. 8. S.
udamtltl locane; Mah.3. 11155: tsad unmtlya*) i-)l5|'(-f^l '""^ atds aiiv. (a praec. i.tas) \i\ coiispectu,
locane. Se aperlre (de oculis). B att. 16. 8: unmt- coram. N. 11. 28.
lisyati caksur me vrtd. — Caus. aperlre (oculos). Jllc.|X inukara (a muka s. ra) 1) adj. sonans, strepens,
Ur. 5. l4: etad unmttaya caksur dyatam. crepans. Rag . 5. 72. 13.40. 2) subst. m. dux, duclor,
c. ni 1) claudere (oculos), niederschlagen. Ur. 5. 9: princeps. Hit. 13. 13.
b ayanimllitdks t. Etiam omissa oculos exprimenle J^IJZT" mukyd (a miika i.ya) praecipuus, excellentlssi-
voce. Rag'. 8. 37: nimimtla nnrottamapriyd mus. N. 22. y. Dr. 4. 3. B'. 11. 26.
hrtacandrd tamasS 'va kdumudt. — tiimtlita i4i5i\il\^A^ukyasds adv. (a praec. s.sas) praecipiie.
= nimtlitaks a clausos oculos habens. Rag . 1. 6S: N. 8, 21.
pra gdlopanimtlit aK *). 2) dormlre. Man. 1. 52: J-j i y tnugd d v. rnuh.
yadd svapiti darmdtmd tadd sarvan iiimt- i-^ j^^fpf inugd atv d n. (a praec. s. t v a) abstractum prae-
lati; Hit. 107. 13: naresvare gagat sarvan tii- cedentls. Ur. 19. S.
mt/ati nitntlati. — Caus. claudere (oculos), expressa 1. T^X^ muc 6. par. ;Um tnuricdtni, tnutice (v. gr. 300)
vel omiss.i oculos significante voce. Mah 3. ''(00: jan- solvere, libcrare, dlmlttere. Dr. 9. 17: munce
trdsdn nyamtlayata locanS; 1. 'l278: dev t nya- 'matn; 18: ddsn Zyarn mucyatdm; 8. k2: na hi
mtlayat. jne nioksyate gtvati\ N.24.32: esa mi rnu ri ca t u
c. pra i. q. simpl. Gita-G. 4. 19: pramilati patati. prdridn; H.l.''li: rnuktd vayan ddhdt; Rag.3.20:
c.sam se claudere. Sak.45.1: sammtlanti na idvad rnumucK (pass.) sa bandandt; Mah. 3. 26l3: s&-
band anako.i As tayd 'vacitapuspdK. pdn rnoksyasi rnnlkrl dt (pass. cum term. par.).
F.tiam cum instr. Man. 11. 228: tvace 'vd 'his tend
*) utimtlya el tiitntlila etlam ad caus. referri possuiit. 'darmena rnucyati (cf. yug praef. vi c. inslr.)
38
39G
TTff?L'"''^ — TTt '"''•
rqTTr m»7 6. par. atin. obviam fieri, obviam venlre, oc-
currere, convenire, socielatem inire. Hit. 43. li:
ySci 'iij^ s uhrdafi samrdd isamay i dravyd-
bilds dkuldK ... te sarvalra milanti; 67. 19:
sarvdiH pasubir, militvd, sifihd vigriapta/i;
38. 9: kaddcic cilrdii gandmd mrgah, k^nd 'pi
trdsitas, iatrd 'gatya mililah'. (Fortasse mil
e inid mutato d in /, cf. met, mltuna.)
J^V^ mis l.par. i. q. mas.
|i-iuj misr 10. par. miscere (ut videtur, denom. a misra).
Mah. 1. 572-4: Idksaydcd 'py analpay d rnrtti-
kdrn misrayitvd; Sak. 24. 1: vdcnn na misra-
yali yady api madvacdbiH. (Cf. \,rnis\ gr.
fJ.l'^VV]J.l; lat. misceo; Vit. rnaisau; slav. mesuri; germ.
vet. rniskiu; hib. measgaim „1 mi.\", measg „among,
amongst"; cambro-Lrit. ym-rnusk.)
miq misra (ut videtur, a r. rnis, cf. rnis, suff. ra)
mixtus. B\ 18. 12. In. 2. 2.
1. TCTfT mii 1. par. conspergere. mijfd 1) conspersus.
2) dulcis, suavis. miJtd n. cibus lautior, deli-
catior. N. 18. 6. Cf. mars mrs.
2, TVTTT mis G.viaT. (^spard dydm K. spardi'\.) aemu-
lari, certare. — Part.praes. in gen. absol. invilo.
Mah.l. 7179: 'o" A"^'"' "'^" ""' rnisatdn narendra
krsridrn updddya gatdu nardgrydu; SI59: tvan
d aksyas e Snaga kdridax' an ddvam adydi 'va
misato Ssya sacipateK; 2. 2535: d drtards tr dn
rarii hatvd misatdri sarv ad anvindri samaii
gant dsmi na cirdt; 3. 10l64: tina dvddasa-
tt drsikydm andvrsfydm mahdlmand vrsfarn
... misato va grapdrxinaK. (V. praef. ut et ni
et cf. rnil; TUSS. rnigaja et rnisu nictor; Vtt. mirk/nju
id., megmi dorniio ; fortasse lat. nico , nic-lo e nimic-o,
nimic-to = SCT. nirnis dmi. — Benfeyus huc trahit
lat. micare.)
c. ut aperire oculos, proprle aufschlagen. B . 5. 9:
unrnis an nimisann api.
c. ni claudere oculos, proprie niederschlagcn. Mah.
3. 106'l9: rnatsya/i suptd na nimi.s a t i.
|i-|r;*, mih l.par. mihdmi, (at. auK. meksyd rn i, part.
perf. pass. mldd (gr. 102). Effundere, praeser-
tlm mingere. R. Schl. II. 75. 21: sdryam prati
rnehatu; ^Xzn.i. 52: pr a ty agnim prati suryatica
... mehataK. (Cf. minv; lat. mingo, mejo; gr.
0-/L/C)^£M, |UOJ^e«, li.OiyjtUi ; lit. rnyz.u mingo, meslas
fimus, mezii slercus egcro, mig-/a nebiila, v. V^y mig d;
anglo-sax. 7t//G mingere, mige, mdh, mignn; island.
vet. MfG id. ; golh. rnai/is-tus fimus, adjcct.'i sibilante;
nostrum Mist.)
1. CTJ mi 9. par. atm. mindmi, mine, in dial. ved.
mindmi, mini (hirisdy dm K. vade\.) ferire,
occidere, delere. Rgv. 71. 10: nipari garimd mi-
ndti; 92. 12: aminatt ddivydni vraldni; 117. 3:
minantd (= minantdu) dasyor asivasya md-
ydK. — Part. perf. pass. mtnd.
C. d i. q. simpl. Rgv. 79. 2: d tS suparnd aminanla
evdi/i „tuae bene alalae (luces) feriunt (nubem) cum
properantibus (ventis)". — atm. slbl mutuo aliquid
delere. RgV. 113. 2: dydvd varrraii carata dmi-
mdne „coeIum percurrunt (nox et aurora) suum mu-
tuo colorem delentes".
C.pra i.q.slmpl. Rgv.S^.^: mdyindm amindH prd 'ta
rnd/a/J„praestigiatorum fregislipraestiglas"; 2.5. 1.92.11.
2. flT wi/ 4. atm. perire. Rgv. -V. (v. Westerg.): durmi-
Irdso rnimdnd gahur bdgarid.— Caus. ma-
pdydrni, v. gr. 468. (Cf. mriye morior, unde for-
tasse miyi ejecto r producto /.)
C.pra perire, morl. Man.9. 2-17: bd/dsca na pramt-
yanti; R.Schl. II. 75. 2S: anapatya/i praniiy aldm.
— prarntla mortuus. Man. 3. 245. — Caus. occldere,
delere. Man.l. 57: irfari sarvari cardcarari sarigt-
vayaticd 'gas ram pramd payat icd 'vyayaK;
8. 295: sa cet ... pramdpnyf.l pr a ri ah r t ali;
11. 89. 129. Mah. 3. 13322.
qff<ff inayii — flT?5{ 'ninv. 295
i]\H mdfti in. bilis. t-\{*z\ '"''sa m. (r.mas metiri, s.a) mensis. (Lat. /nensi-s
^li^ld ""^''akala (fem. -/, a marakata s. a) snia- inserta nasali, atteniiato a finali in i'; \n\i. mios id.;
ragdinus. Ilit. 7. l6. camljro-hrit. /«1.1, v.r/uis.)
mfj^ mdrisa m. persona venerabilis, in lingua scenica ffp^ mdh 1. par. atm. (mdn^) honorare. Cf. mah.
histrio primarius. Wils.: „the title of the mana- »^ ^
p^ mi 5. par. atni. (praks Hpan^ K. kscpi V.) jacere,
ger, or principal actor". Ur. 1. 7.
projicere, prosternerc, dejicere. Rgv.-V. (v.Westerg.):
OTXfT mdruld m. (a marut s. a) at-r, ventus. Am.
' tvd mdruto mi/i6tu.
mc^U d Jf mdrka/idcya m. sapiens, sanctus hujus no- ^
• • It® mic 6. par. miccd'//ii (vdde) vexare. d. pic.
t\\^\ mdrg 1. par. atm. et 10. par. quaerere. N. 12. 125: lTTr{ mitd v. 7n<J et mi.
tam mdrsd//if apardgitam; a.62: tam rndr- |Hp( mitrd (scribitur etiam /nittra, a T./nid amare,
gamdrid bartdra/n. Cf. rnarg mrg. s. /ra) 1) n. amicus. II. 1. 42. N. 9. 30. 2) m. sol.
C.pari id. B\ 15. h. IH^r^rll milrdtd f. (a /nitrd s. /a) amicitia.
JTJjf mdrg^a m. (r. /«drg^ s. a) via. In. 5. 26. 2. 12. |^q- „„/ j.par. ;Um. (t^adV K. vadV 7ntd'(J/am V.)
N. 13. 10. 1) ferire, laedere, occidere. Rgv.-V. (v. AAesterg.):
Jjyjfirf mdrga/ia n. (r.mdrg s. ana) actio quaerendi. ^ a/i yan mahl mitat! spardamdne (schol. ma-
JN. 1/. 33. hatydu paraspara/i hi/isantydu senc). 2) in-
J^Jjf^nrf m<3rg-ai/ria m. (a mrgaslrsa [dorcadis telligere. CLmet\ l. mid, mid, med\
caput habens, nomen astri, in quo luna est plena] fq-^^ mituna n. (r. /nit\ v. me't\ suff. una) par ani-
s. a) nomen mensis, November-December. B'. 10. 35. mantium (diversi sexus, ut puer et puella). Br. 2. 10.
nTTT mdrg 10. par. (sabde K. mr gddvanjr 6K V.) N. 5. 39. 23. 2-1.
sonare; abstergere, purificare. N. 13. 46: am<ir^i'- \i\'^\ mityd adv. falso, fallaciter, frustra. N. 12. l-'(.
tdm. \id.marg /nrg. 13. 17. Sa. 6. li. B\ 18. 59.
IJ I cl 1 7 mdrgdra m. (r. marg mrg vel mdrg s. dra) Ct-—
*^"^''< ^ s .5 1. PT^ ,„,-d 1. par. .4tm. i. q. m,V.
felis. Am. "^
X^^ mdrdava n. (a /«rda mitis, mansiietus, S. a) -• J^"^ ""'^ 1- ^tm. 4. et 10. par. m^'de\ /n/djrdmi
mansuetudo. B'. 16. 2. (gr. 305), me'dd_ydmi (sn^hane'K. snihi\.)
mcfTrTt 'n'''"'' f- planta, Jasminum grandiflorum. 1) plnguem, adiposum, unctum esse vel fieri. K.: Jra-
Meff' 96. me/ia kdyo /la medjati. 2) amare. K.: /nedate
JTf^ md'ld f. sertum floreum. P"""^ ^''^- — P^""'- P"f- pa«. minnd, miditd.
JlfT^ 7n4//a n. (a mald s.ja) Id. Su. 4. 4. N. 2. 11. (^^- '"'■"'^> mand; Ilt. m//iu amo, mielas carus, mu-
^j^7„dj m. (r. /„a^) 1) luna. 2) mensis. (Cf.gr. tato d in /; russ. /n/Vr/' comis, benignus.)
)U>H', jJLYiv-og e |UV]i'0"-o? ejecto 0" sicut e. c. in '•//iV = J^^^K mind lO.par. (scribitur /nid, gr.llO"') i. q. Z.mid.
scr.harisd anser; russ. mjesjaz' luna; Vit. menu luna, (C(.mid, /nand\ germ. vet. /ninna, min//i zmOT,
mensis, a them. menes, gen. mencsio a them. me/icsia, fortasse per assimil. e /ninda, mirtdi.)
v. gr. comp. 147. 2; goth. rnena; germ. vet. mdno \^\rd( minv 1. par. mtnvdmi (sSke, scribitur miv)
luna; v. sq.) irrigare. Cf. pinv, /tinv, //lih.
294
^qjfTJ^ mdtali — ;tPTT*W mdydmaya.
nom. /no/i = l^nrTT ""^'"» them. mater = TTTrT^
mdtdr, gen. muter-e; lit. mote uxor, gen. moter-s;
hib. mathair maler.)
;m^|7f{ mdtali m. Matalis, Indri auriga.
UlfHrrl mdtula m. (fortasse e mdtura, a rndldr -tr,
attenuato a in u, suff. o) avunculus. B . 1. 26.
U I f-l fj 'J mdtrsasf a (Bah. e mdtdr -tr et sasfd
sextus, V. gr. 598) matrem tanquam sexlam habens.
H. 1. 1.
qj^ matra n. (r. /nd s. tra') 1) mensura. A. 8. 1.
2) materies, elementuni, res. B.2. l4. 3) in fine com-
uositorum, ubi a grammaticis pro sufBxo tadditico
habetur: solus, solum, tanturaraodo. N. 9. 10. 11. 39-
Dr. 5. 12. l4. A. 10. 46. (Gr. fjLe-T^ov.)
^l^e^ mdtraka (a praec. s. ka) mensura, modus.
N. 14. 9.
Mijs^^th mdtsyaka (a mdtsya m. piscis, S. Afo vel
aka) ad piscem attinens, piscarius. M. 56. (Hib.
measach „fishy", V. mdtsya.)
^[> ^i mddrs (v. gr. 263) mei similis, mihi aequalis.
Lass. 41. 17.
^l<j drri 'riAdravati f. (a m adra Madren S is , S. r OH/
t'rt/ in fem.) i. q. sq. Dr. 8. 17.
nj^ mddrt f. (a mddra Madrensis slgno fem. /)
regis Pandus uxor, Nakuli et Sahadevi mater.
jTTVTQr mdd ava m. (a madu s. a) 1) nomen mensis
Vais^ak^i, Aprills-Maii. 2) ver.
nrcr^T' mddavi f. (a praec. slgno fem. /) planta repens
(Gaertnera racemosa). Meg . 76.
jTTMTJ indd urya n. (a madura dulcls, s./a) dulcedo.
In. 5. 7.
1. nTrT mdn 1. par. (pugdydmK. arce\.) honorare,
colere. — l.atm. (pu gdydm K. vicdri arciV.)
honorare, cogltare, deliberare, perpendere; desid. mi-
mdnsS 1) perpendere, considerare. Man. 4. 224: /n/-
mdnsitvo 'bayam. 2) comperlre. Mah.l.3S78: tat
sarvam iva putras te na mimdnseta, Cf. man.
2. FTTTf mdn 10. par. (forlasse denom. a mdna bonor)
honorare, colere. N. 12. 24: na mdnayas i
mdm drya rudatim; Mah. 1. 4167: yat drfyam
mdnoydmdsa pduragdnapaddn api; R. Schl. I.
Z^.&:s &ilindrasut& mdnayis y ati tah sutam. —
mdnya honorandus, venerandus. Cf. man.
C. sam i. q. simpl. sammdnita honoratus. Dr. 3. S.
mr-j i/idna n. (r. mdn vel man s. a) honor. In. 5. 50.
Sa. 5. 49. B'. 6. 7.
VJ|r.|<i mdnada m. (e praec. et da qui dat) qui ho-
norem tribuit, in vocativo fere solum invenitur, ad
venerationem erga aliquero exprimendam. In. 5. 44.
N. 4. 4. Sa. 5. 51.
^lf^ll^Mril i "?T rndnayitdr -tr m. (r. rndn cl. 10,
s. tdr tr) honorator. In. 4. 9.
jqjjq^f mdnavd m. (a Manu oriundus, e mdnu s. a,
V. gr. 582) homo. In. 5. 6. Br. 2. 2. (Huc potius quam
id puhs q. V. traxerim goth. manna id., th. ?nannan,
quod fortasse per assimil. e manvan; nostrum Mann.)
TTT^T^ mdnasa n. (a mdnas s. a) 1) animus, mens.
N. 13. 19. 19. 9. Dr. 1.11 in fine compp. Bah. 2) lacus
hujus nominis in Himalayo. Meg . 11.
l\\\r-\r{mdnin(3i mdna honor, s. jn)superbus. Rag.l3.3S.
M I '^m mdnusa (a mdnu producto a, s.sa pro sa,
V. gr. 101"') l)m. horao. U.2. 12. 13. 2) adj. (fem. /)
humanus. H. 2. S. B\ 4. 12. N. 1. 2. mdnusl subst.
N. 13. 5S.
i-||»4tiJ mdnusya (a mdnusa s.ya, nisi a manusya
s. a) humanus. H. 2. 12. N. 19. 27.
nTTCT mdnt 1. par. (kunt e, scribitur mdt) i. q. kunt .
Cf. mant .
jqjjq^ mdmdka pron. poss. (fem. -/, v. gr. 265) meus.
B\ 1. 1. 9. 7.
j^l^l mdyd f. (r. md s.yd) praestigiae, magia. H. 4. 47.
Su. 1. 13. 20. B'. 4. 6. N. 13. 26.
i-)|<L||*-ji| mdydmaya (a praec. s.maya) maglcus, magia
elTectus, praestlglls praedltus. In. 1. 7.
TT^lf^rl.'"'^'^"'^''^'^ — TlTrTir -rf "idtdr -//•'.
293
inagnus, signo fem. /, cf. prtvt') lcrra. Su. 2. 9.
(liib. tncas 'il)
trsjf^jq /Ha/i/'Atj'i/ m. (Tatp. e praec. et klii dominus,
imperator) lcrrae dominus, rex (cf. />rt iv iks it).
N. 2. 20.
jjnjVTf^r/ia/i/i ./•/ m. (terram sustinens, e maht et
b rt q. V.) nions. N. 12. 73.
ij^.vjj mahesvara m. (magnus Jominus, Karm.
mahd et tsvard) deus Sivus. Su. 3. 23.
JITKIri ly mahddad i m. (Karm. e rnahd et udadl
mare) magnum niare. Su. 2. 12.
1. t-l I rnd 2. par. 3. et i. ulni. mdmi, mim^ (gr. 332),
mdjc. 1) metiri. mitd mensuratus, praesertim
modicus, paucus, exiguus. Sa. 1. 6 (cf. miidsana,
mitampaca apud ^Vils.). 2) m dial. ved. dare.
Rgv. 120. 9: rdyeca no mimttan vdgavatydi I
isica no mimtlam „opulentiaeque nos date, vigore
clarae, ciboque nos date". — Caus. 1) metandum cu-
rare. Mah. 1. 202'l: lan desam mdpajdm&sur
jrag ndj-alnnakdrandt \ 1. 5319: md paydmds a
midintm. 2) metiri, transmeare. Mah. 1. 5Sl2:
pdndavdn dadrse ... mdpajrdndn nadtgalam.
(Vid. mas., 3. mt et cf. gr. jUS-Tasi/, iMiJLa^, ij.i\xsoij.ai\
V. md praef. ii/'a et sam, a-fJiOTOC, quasi amitam
pro amdtam\ lat. mi!-tior^ mo-dus, im-md-nis \ goth.
MAT metiri, rnila, mat, adjecto t, v. gr. comp. 109*'. 1 ;
lit. mattoju metior, mds-tas euphon. pro mdt-tas cu-
bitus, mdcius e matius modus, mensura, me-tas annus,
v. samd\ slav. mera moilus, mensura; lit. mera id.;
hib. mead „a balance, a scale", meadaighim „1 weigh,
balance, consider".)
c. upa: upamita slmilis. B ar. 3. 17.
c. nis efficere, creare. Su. 3. 12: nirrn am e j-oJitan
div/dm\ IS: nirmitd\ Man. 1. 13: divarn bu-
mirica nirmame'\ Hit. 21. 20: snd/unirmitd ete
pds dli.
C. nis praef. ti id. N. 17. 7: ddtrd v inirmil ali.
c.pari admeliri, transl. destinare. B'ar. 3. 50: djur
varsasa/tin nrndrn par iinitam, — parimita
modicus, paucus, exlgiius. Sa. 1. .5.
C. pra i. q. simpl. apramiya non mensurabllis, im-
mensus. Dr. 1. 8. B'. 11. 17.
C. sam\ sammita 1) similis. N. 16. h\ grdmdn na-
garasammitdn. 2) consentaneus,congruens. Sd.O.50:
jratdjratd b dl asi darmasammitam mandZnu-
kulam,
2. IJ]' md 3. par. atm. sonare. Rgv. 38. 8: vds ri 'va
vidjrun mimdti ,,mugientis instar (vaccae) fulnieii
sonat".
3. yqj//id ne, particula prohibltiva, quae construltur cum
imperativo vel temporlbus, quae loco imperativi po-
nuntur. H. 3. 7. Imperatlvo sublnleilecto. Dr. 4. 23.
(Gr. jwv;; hlh. /T//', partlcula negativa Iii iiiltlo conipp.)
l]\*^ mdnsd n. caro. II. 2. 2. 7. (Slav. manso neut.
id.; llt. mesd fem. id. ; goth. mimsa id.; germ. veL mds
neut., them. mdsa, clbus; nostrum Itfus, Ge-miise\ hlb.
maise „food, victuals".)
HII^J^I^ mdksika ra. (ut vldetur, a makJd, quod etlam
apem slgnificare videtur, suff. ika\ secundum ^Vils. a
maksikd apis) niel. (Iluc trahi posset germ. vet. iva//j
neut. cera; anglo-sax. raj;, vex, tea.x\ llt. ivaska-s m. ;
russ. vosk, mutato rn in i.)
TTT^ST mdksaga n. (e praec. et ga natus) cera.
*-| l^- mdiiks t. par. {kdiiks djrdm K. sprhi V.; scrlbi-
tur mdks) desiderare; cf. kdiiks.
nTTp-T mdgada (f. -/', a magada nomen reglonis, s. a)
magadensis. Rag\ 1. 57.
i-l II T.J ^ i-l f" o c'j r a /// adv. (e md et ciram dlu) slne mor.i,
statim, c. imperativo vel ejus vice fungentlbus tempo-
ribus. II. 4. 13. N. 3. 9. 18. 17. M. 47. S.1 .5. 99.
ilTlrl^-' mdtaiiga m. elephantus (cf. ma/a/ig-a). Dr.8.29.
5TTfO" ■fT "'"'"'r -'.'■ f. (ut mihi videtur, a r. md
s. tar tr, v. rnd praef. nis) mater. (Vld. gr. 124 et
cf. lat. mdter\ dor. ,Ui7r'/]3; germ. vet. muoler\ slav.
292 H^|ctiK_4 mahdhdya - j^^r mahl.
\\^[d(\\(X tnahdkd/a (Rah. e iiiahd et kfi'ya corpus) T^Tgi^f malidinuka m. (magiium os habens, e
magnum corpus habens. uiahd et muk'a) nom. pr. Dr. 8. l6.
M^JKhr6rT?7^TPnT niahdkatitalnsrdni adj. fem. (Bali. I^^mc^*:C)?I inahdme g asvana (Bah. e mahdinega
e mahd et kafi, tafa, sr6'n!) magnas coxas, clunes magna nubes et svana sonus) magnae nubis sonum
et magna femora habens. In. 2. 3:. habens. In. 1. 5.
jj^q-jT mahdgdra (Karm. e mahd el g d r d) valde T^rSRT^ '"" ^' "/"■>'" •• ^iij- m. f. n. (e mahd et /d-
terribilis. Up. 22. ■^'^•' ^- gloria) magnam gloriam habens. Su. 1. '12.
■^^■[^^^^inalidtman^Ijah.e mahd et dtmdn) magnam JT^T^ mahdrai'a m. (e mafid et rdt'a currus, beros)
animam, magnam mentem habens. H. 1. 32. 1) magnus currus. In. 1. 17. 2) sacpissime: magnus
jqg-yg^ mahddeva m. (Karm. e mahd et d^vd deus) heros. II. 2. 1.
magnus deus, sic praesertim Sivus nominatur. q^gf5{^maftar/ura;i(! (a ma7tdr< a [ma/id + «r/ «]
jq^TO^ mahddyuti (Bah. e mahd et dyuti) magnum s. vant vat) magnj re vel magno fructu, magiio com-
splemiorem habens. 11. 3. 2. moJo praedilus, gravisslmus. Sa. o. 50.
7^jq^;;:j mahdnana (Bah. e mo7id et dnana os) M^l^ mahdrha (Karm. e mahd et arha dignus) valde
magnum os habens. II. 3. 2. dlgnus, praestans. 11. 1. 33. Su. 1. 30.
VlelHM rnahdnasa m. n. (ut videtur, e mahd et anas H^lCl^ inahdvaktra (e inahd et vaktrd) magnuni
cocta oryza, adjecto a) culina. N. 23. 20. os iiabens. II. 2. 6.
^^RT^ niahdndda m. (Bah. e mahd et nddd) Vl^\^\^ 'nahdv irjra {t mahd et vlrjfa vis , virtus,
magnum sonum habens. In. 3. 4. fortitudo) niagnam fortituJinem habens. Su. 1. 3.
■^^Xinahant {r.inaiih vel rnah crescere, unde est R^I^raMfl^lM niahdvirjapardkramaadj. (emaha
part. praes.; in casibus fortibus tamen, voeativo ex- et Dvandv. r/V/o -J- ^ardArrama) magnam virtutem
cepto, dnt pro ant, v. gr. 187) magnus, Iransl.: gravis. et forlitudinem habens. 11. 2. 2.
N. 1. 3. 2. 24. 8. 2. (V. maiih.) IT^Cjfl""''!"' i''"'^'" (e iiiahd et vrata votum) magnum
mTqWJTcfl^^^"'"^'"/'''-'^'''^"''"'*^'""^'" ^'^j-^'^^'-- votum habens vel voli sUidiosus, niemor, voto fidus.
e inahd et prstd, gala et skandd) magnuni dor- Su. 1. 13.
sum, collum (et magnos) humeros habens. H. 2. L V{WiWi niahdsaja (Bali. e mahd et dJajfd mens,
^^^^ inahdbala (Bah. e mahd et bdta) magnam aninius) niagnanimus. Am.; Hit. 120. 5.
vim habens. H. 1. 1. i-|d|«H»T 'nahdsena m. (Bah. e mahd et s^nd exer-
vTersTTS?" niahabdhu (e mahd et bdhd brachium) cilus) nomen Kartikeyi.
magna brachia habens. JTT^TT^"' «?"'"'«'" "^- (» mahant s. iinan) magnitudo.
CT^rVTIJT mahdb dga (Bah. e malid et bdga fortuna, B. 11. 4l. Ur. 5. I3.
felicitas) magnam felicitatem habens, praesfaiis, excel- TTf^CT niuhiid m. {x.maiih vel mah crescere, i.iia)
lens. In. 1. !6. bos bubulus. (V. maha.)
Tir^jVTTyZT""'^ "*"«■>''' n. (Karm. e mulid et bdgya n. Tqj^qt niatiisi' f. (a praec. slgno fem. /) 1) femina bo-
felieitas) magna felicitas, praestantia, divinilas. Sa.1.1.'. vis bubuli. 2) uxor regls. N. 1. 7. 12.95. Sa. 1. IS.
l^^-^r^ mahdti u ga (Bah. e mahd et buga) magna Dr. 4. 6. M. 18.
brachia vel m.-)gnas manus habens. In. 5. 55. jq^f mahi f. (ut mihi videtur, a maha pro mahdnt
Vf^Tmjiiars rti/s — r^ ma/id.
391
marsayatu /nahdrdgaK. (Cf. bar i r, unde
fortasse mars mrs, mutato i' in nasalem ejusdera
organi, addita sibilante.)
c. vi i. q. simpl. Mah. 3. ijUl.
2. rTTT TXfJ mars mrs 1. par. (s^canj) conspergere,
irrigare. Cf. vars vrJ.
r ^_^
*-JfTj HcH marl mrl v. mard mrd.
r ^^^
*-J Jb *1db mari mrl v. tnard mrd.
•\ C. -s
nT^ rna/ 1. atm. 10. par. /nd/J, maldjr &mi (d drane
K. drtdii V.) lenere.
^rj^ mald, ved. mdla m. n. sordes, lutum. N. 16. 13.
17. 6. S. (Lett. md/j lutnm, argilla; lit. molis id. ;
germ. vet. m<j/, md// in compp. aug-mdli coliyrium,
ana-mdli nota, sligma, cicatrix, macuia, wund-mdli
cicatrix, Wund-Mal, llch-mdl stigma, signum in cor-
pore; nostrum Mal. Fortasse iat. macula e malicula.)
\^^lj^\^r\"ialapankin adj. (e Dvandv. malapanka
sordes et pulvis, s. /") sordibus et pulvere obductus.
N. 24. 9.
Jlf^fjg' mdlaya m. nomen monlis. Wils.: „a mountaln
or mountainous range answering to the western Ghats
in the peninsula of India." Rag . 4. 4fa.
i-ltHi|5T rnalayaga m. (e mdlaja et ^a natus) santa-
lum. Ur. 42. 2.
uj^yj malind (a mald s. inn) sordldus, lutulentus.
N. 10. 6. 12. 23. (Pottius apte huc trahit gr. (JL£?mc,
lit. melina's caeruleus; v. sq.)
m^Hli-^ malindmbu m. (e praec. et dmbu aqua)
atramentum librarium. Med.
Jlfr^Jjrrg' malimasa (a mald) sordidus, turpis. Rag .
2. 53. 3. 46.
*-^ff| mall 1. alm. i. q. mal.
^^ malla m. pugil.
q-f^ mdlli f. planta, Jasminum Zambae.
MlCl^hl '""//'^'" (3 praec. s. Ara in fem.) iil. Rag'. 9. -il.
\\^\ malll' f. id. Lass. p. 69.
CTof mav 1. par. (nahi) ligare, vinclre. B att. 9. 90:
tam m^vuli s ri) k a Iddib ili. Vid. /nii, mavy,
^Otl rnavy 1. par. id.
rrjT maf 1. par. (sabdi K. dvandu kdp^V.) sonare;
irasci. Cf. mis.
jqrn^ masaka m. culex.
JTTT mai 1. par. {hitis dydm K. vadi V.) ferire, occi-
dere, laedere. Cf. mus.
jq-JTT mdsi f. atramentum librarium.
JJtJr masl {. id. Up. 67.
fJD^ mask ire, se movere; v. mask et cf makk.
*-^^ maj 1. par. metiri; v. wj4.
jqfCT mdsi et ^^ I masi f. i. q. masi, rnasi. Am.
r{(-tf-( mask i. q. mask.
•X
u^-^ masia n. caput. Lass. p. 70.
i.|^-jr^i indstaka m. n. (a praec. s. Ara) id. Hit. 85. 13.
;j|i-^i-c|., mastiska m. (ut mihi videtur, a masta ca-
put) cerebruni. (Cf. slav. moC^jg.)
i-lrp^ 7Ha7i 1. et 10. par. mdhdmi, mahdydmi (pugd-
ydin K. pugc V.) honorare (magni aestimare).
Mah. 3. 133-fa: mafti/vd; Rag'. 11. 49: prdhinocca
mahitam ... purndasam. — Praef. ,ta/n in dial.
ved. parare. Rgv. 94. I: iman stomam arhate
gdtavedase rat am iva sammahemd manisayd
„huncce hymnum Agni venerablli, currum veluti (fa-
ber), paramus mente"; 111. 3. (V. manh et cf. hib.
mogh, modh „respect, honour"; cambro-brlt. mjged
id., mygaiv venerari; germ. vet. marhon; anglo-sas.
macian facere, formare, parare; gr. /Lijiy^sc, \j.r~/j.aY,.)
jq^ maha m. (r. manh vel mah crescere, s. o) bos bu-
bulus. Hem. ({Li.mahisd, canibro-brit. moA^/i taurus.)
Mb~o| niahattvd n. (a mahdnt s.lva) magnitudo.
jTCjq' waftarii m. (Karm. e mahd q. v. et rsi sapiens,
sanctus) magnus sapiens, magnus sanctus. In. 5. 25.
jT3Jma/id in initio compp. Bah. et Karm. pro maAa n/,
V. gr. 614.
37*
290
jrj^ mardana — ypif^rm 7nari virs.
c. pari 1) fricare, abstergere. R. Schl. II. 77. 26
asriXni parimrdnantdu. 2) superare. Mah.l.-iPTy
gave laksjdb iharane s arv dn s a parirnardal
(cl. 1).
c. pra conterere, devastare. Mah. 1. kk61: pramrdya
purar&strtini.
C. VJ id. Man. 4. 70: na mrlldstati vimrdniy &t\
Mah. 1. 5504: vimrdya r&stram. — Caus. id.
R. Schl. II. 88. 2: vimardita.
\\^r\ mardana (r. mard mrd s. ana) 1) n. actlO
conterendl. 2) n. frictio, affriclus. Up. 55. 3) m. con-
tritor. Dr. 6. l4.
nU" CfEJ mard mrd \. par. atni. {unde K. A:/jrf/ V.)
humidum esse, humectan. — In dial. ved. occi-
dere.Rgv.-V. ^S.-i^v.Westerg.): mci nd mardisfam;
25. 4: na mardiK. (Vid. mrd'a et cf. mar mr,
mard mrd.)
r
ffSf marb 1. par. ire, se movere.
XnX^^rnarman n. (r. mar mr s. man) 1) arliculus
(corporis). B'att. 16. 15. 2) sensus secretus, secretum.
Hit. 84. 13.
11 Ui marmara m. (a sono dictum) susurrum, murmur.
Rag'. 6. 57: tireJu tdlivau amarmares u, (Cf. lal.
tnurmur, gr. IJ.00fJ.VDU), gerni. vet. tnurmurdn mur-
murare.)
J^gi marya f. limes, finis, lerminus.
jiW"|^ I maryadd f. (e praec. et rfo dans vel ada su-
mens, in fem.) id.
UqI marv l.par. {puratxe K. purtdu gatdu V.) im-
plere, ire. Cf. /^ar (pf), pur.
CTpT CTCT marj:' m.rj 6. par. 1) tangere. 2) considerare,
reputare. Saepe scriptura confunditur cum
mars mrs. (Vid. marg mrg et cf. lat. mulcere;
fortasse hib. mear „a finger, a toe", a tangendo nomi-
natum; mearacht „a fingering or the act of touching
a musical instrument".)
c. anu considerare, reputare. R. Schl. II. 11. 9: hrda-
yam apy elad anumrsyo 'dvarasv a mi.
c. pard 1) tangere, atlingere. Mr. 166. 20: ^a/at/ ara
nirlagas tvafi yan mdm...staniteiia blsa-
yitvd ddrdhastdili pardmrsasi; N. 16. 15: ha-
s tihas t apardm rs tdm ... padtnintm; Sak. 125. 3:
vayasya kaU pativr atdm anyali pardmarsfum
utsahate. Mulcere, permulcere. Rag . 3. 6S: /'ard-
mrsan hars acatena pdtiind tadty am aiigam. —
ndrtm stuprare. Batt. 17. 38: ndrtr anyadtyd?!
pardm rsan; Mah. 3. I6l53: sapto hy esa purd
pApo vadiiii rarnbdm pardm rsan (sic legendum
pro pardrnrsan). 2) prehendere, capere. Batt. 12.16:
sutdni pardmrsantaH; Mah. 4.461 : prad dvant tii
ke s ap ds e p ardmr sat.
c. pari 1) mulcere. R. Schl. II. 10. 25: snehdt pari-
mamarsa tdm; 26: parimrsyaca pdryib y dm.
2) prehendere. R. Schl. II. 23. 5: tiadgam pari-
mrsan rdsdt. 3) considerare, reputare. R. Schl.I.2.20:
vdkyan tat parimrsya.
C. vi 1) mulcere. R. Schl. II. 20. 32: vimamarsaca
pdnind. 2) considerare, reputare. Sa. 1. 30. B. 18.63.
Etiam atm. Mah. 3. 15477: vdkyati vimamrse (ed.
C.a\c. vitnamrse) diyd.
c. vi praef. pra considerare, reputare. Dr. 6. 7: tat
pravimr sy a rdgd prdvdca.
1. JTrT rjrr marJ mrs 1. 4. et 10. par. atm. tolerare,
sustinere, perferre. Man. 4. 217: mrsyanti
ycco 'papatim; R. Schl. I. 1. 74: mamarsa rd-
ksasdn vtro mantrityas tdn yadrccayd; Man.
8. 313: yali ksipto marsayaty drtdi/i; Mah. 5.
4t6: kaiicit kdlam iman devd mars ayadv am;
2. I57i: du/ik'am malian marsaydmi. — na mars
non perferre = irasci (v. amarsa, amarJana)
c. acc. rei. Mah. 1. 5135: nd 'mrsyata vaco isya
tat. Absol. Mah.3. 706: sa tdir at^i/iala/i saiik^ye
nd 'marsayata. — Condonare. Ur. 76. 2 infr.:
TT^ TT^ marfj Jnrrl — TT^' Tp^ viard mrd.
289
mama m&rgasva. — mrstd purificatus, purus, cla-
rus; de aqua. N. 12. 36: mrsfasalilam Apas&m.
2) mulcere. R. Schl. I. 46. ': pdnind sa mamdrga
tdm; V. praef. yora. (Cf. mdrg, mars mrs, magg,
mang,mu g, mun g; lat. mulgeo, mu/cco ; gr. a-fXsXyw ;
eeTva. \el. mi/chu mulgeo; goih. mi/u/ts lac; lil. 7ne7zu
mulgeo; slav. m/^«n !d.; fortasse h\h. brcugaim „1 sooth,
flatter, decoy, dehide" e mrcugaim, sicut gr. poaoi/? e
jUpaol;? = scr. rnrdu; b/eag/iaim „1 milk".)
c. apa auferre. Man. 2. 27: gdrb ikanctli 'no dvigd-
ndm opamrgy at e.
c. ava detrahere, demere. Mah. 1. 5-1S7: d anur gy&m
avamrgya.
c. d abstergere. Mah. 2. 222-'l: sd vivarnam dmrgjra
mu/i afi karena.
C. ni id. Man. 3. 2l6: tesu darbesu tan hasian
nimr gfdt.
c. pari abstergere, siccare, purificare. R. Schl.II. 72. 31 :
ySna(^pdnind)mdrt ragasd dvastam abiksnam
parimdr ga t i;Mah.3.5Si: caksus i parimdr ganti.
Trop. Rag . 14. 35: rdcyan tydgena patnyd/i pa -
r im dr s 1 um diccat.
c. pra 1) abstergere, purificare, abluere. B att. 17. 55:
ka4sdn; Man. 2. 60: dvi/i pramrgjdt tato mu-
kam; Rag . 3. 4l: ga/ena /dcane pramrgya;
N. 5. 4: pramrsiamanikunda/a. Trop. auferre,
demere. Rag.6. 4l: ayasa/i pramrstnm. 2) mul-
cere. In. 2. 21: pramdr g amdna/i s anakdir bd-
hdcd 'sya; Sa. 5. 102.
c. vi abstergere, purificare. Sa. 5. 96: vimrgyd 'sruni
netrdbydm; Dr. 6. 17: cdrumukam vimrgya.
c. sam id. Mah. 2. 2186.
t^ R^3" """"^ "T^ 6. et 9-par. exhiiarare. B'att. 7.96:^
•\ «: "x , 11'.
amrditvd sahasrdksam (^schol. asuk inaii
krtvd). In dial. \ed. mard mrd, mar/ m r/ et mar/
mr/ 1) exhilarare, laetificare. Rgv. 36. 12: sa no
mr/a mahdn asi ,,tu iios exhilara: raagnus es";
17. 1. 114. 2; Yagurv. (v. Westerg.): na tvad anyd
mag avann asti marifitd. 2) cum dat. blandiri,
favere, propitium esse. Rgv. 114. 6: tanaydya
mr/a. 3) reficere, corrigere. Rgv. -V. (v. Westerg.):
yad dgas cakrma tat su mria. 4) intrans.gaudere.
Rgv.-V. (v. Westerg.): mr/a s uks atra mrfaya. —
Caus. cum dat. in dial. ved. favere, propitium esse.
Rgv. 12. 9: t asmdi pdvaka mr/ ay a. (QX.mand,
mad, mand, mud, pnrd prd; lat. b/andus.)
r
nnnT i-| y | marn mrn 6. par. (hiiis dydm K.. 7ii'rij^\.)
•N C -V _
occidere, ferire, laedere. Cf. mar mr.
yjf^jf mdrtya m. (r. mar mr s.ya inserto /) mortalis,
homo. In. 1. 31. N. 4. 7. B'. 9. 21,
CTJ^ fTT" mard mrd 9. par. interdum atm. 1) con-
4 c4
terere. N. 13. 11: sa lam mamarda ... rna-
/iltaie; 39:mrdi/d /lastiyutena; 23. l6: puspdny
updddya /lastdbydm mamrde; R. Schl. II. 27. 7:
mrdnanl i kusaltant akdn. 2) fricare. Mah.4. 467:
/lastena marnrdecdi 'la / a/dt am. — Caus. l)con-
terere. R. Schl. I. 1. 72: rnardaydmdsa /dranam.
2) fricare. Up. ;)2. ((]f. rnrad, rad mordere; pracr.
ma/ e mard, mutalo r vel d in /; lat. mordeo =
caus. marddydmi, v. gr. COmp. 109". 6; mando,
mutata liquid.i r iu n; mo/o, mo/a, ma/ieus e mardeus ;
gr. jut-'?vvi, [xiX^-jo, ci-ixaMvvw, u-jxa^xg, v. jrj mrdu;
goth. ma/vja contero, ma/a molo , ma/o tinea; anglo-
sax. s-melle, germ. vet. sinilzu liquefio = iJ.sXou:, prae-
fixo s, quod ad praef. j«m referri potest, v. Pott. 1.2'i5;
anglo-sax. jm/// serenus, placidus, tranquillus, tenuis,
V. JTT mrdu; lit. nuilu molo , mald-inu et /nai-inu
molendum curo; russ. me/ju commlnuo, molo, mo/j
tinea; hib. mei/im „1 grind, pound, bruise", mi//im
„1 spoil, ruin, marr".)
c. ava 1) conterere. R. Schl. II. 93. S. Mah. 3. l63i6:
nagaradvdram avdmrdndt. 2) fricare. Mah. 4.
46S.
c. d conlerere. R. Schl. II. 96. 20.
37
38§
■»r-\q manddra — TT^^T^narg mrg.
,.(■ |j mand&ra m. (rad. mand suff. dra) 1) arbor,
erythrina fulgens. Ur.6.2. 2) arborum coelestium
genus. Rag . 6. 23. Meg'. 68. 73.
jTJV.ei J mandird n. (r. mand dormire, s. ira) domus.
In. 5. 52; cf. rnan dura ,
u^^i| mandurd i. (r. mand dormire, s. uro in fem.)
stabulum.
jq^;^" rnandrd (r. mand s. ra) profundus, gravis (de
sono). Ur. 69. 15.
jq^rjlj^ manmat a m. (cor agitans, e mon pro rnd-
nas cor et rnata agitans, concutiens) amor, deus
amoris. In. 5. 3.
i-l»-*-|i| manmaya (e pronom. I.pers. /na< q. v., s.majra)
mihi devotus. B . 4. 10.
JIJ^OT manyu m. (r. man s. /u) 1) moeror, aegritudo.
N. 9. k. 2) ira. Su. 4. 16. (Cf. gr. \J^vi?., v. man.)
rr^ mair 1. par. (gatdu K. gatydm V.) ire, se
movere.
*-|*-GJ mamb 1. par. (gatj-dm) id. Cf. marb.
rpX may l. atm. id.
4_j^e^ mayuka m. radius. Ritu-S. 1. 13. Rag'. 2. 46.
U^]i rndyura m. pavo. — Fem. mayHri.
1. fjT" ^ mar mr 6. atm. interdum par. (nisi potius cl. 4)
mori. B.2. 20: na g&yate mriyate vd;
N. 13. 38: nd 'prdptakdlo mriyate; Br. 1. 3l:
mariJyanti mayd vind; 2.19: marisydmi; 3.9:
mriySyam. — mrtd mortuus. Subst. n. mors. Br.l.
35. — Caus. occidere. Mah. 1. 7276: taio yamaK ...
nd 'mdrayat karicit. (Lat. morior^ morbus; gr.
IXapaiVU), 13dOTO? pro fXOOTOg = mrtd e marta,
a-f/.loQOJia pro d-JUOOtHa, cf. amrta; slav. 3ip/R mruti
morior; lit. mirstu id., praet. /ntrriau, fut. 772/r-ju, infin.
mir-li; s-merlis mors; russ. u-miraju morior, mertviit
mortuus, s-mer-tj mors. Ad CAns.mdrdydmi trahi-
mus hib. rnarbhaim „1 kill, slay", marbhan „a corpse,
dead body" etc. ; goth. maur-thr caedes.)
2. ITT (T^\ mar (mf) 9. par. mrri&mi (vade) inter-
ficere.
■jqr^^ marakata m. smaragdus. Meg'. 74. (Gr. (r//ia-
pa^yoo?, lat. smaragdus.)
jqjTjy mararia n. (r. mar mr s. ana) mors. H. 4. 50.
N. 10. 10.
jqjT^ marica n. plper. Am.
4-j?||^ marici, ved. mdrlci m. f. luminis radius.
Rag. 9. 13. 13. 4.
jqnjf^jq' martcipa m. (e praec. et pa bibens) nomen
cujusdam Geniorum ordinis. Su. 3. 5.
jqx maru m. (ut videtur, a r. mar mr s. u) aqua carens
locus, desertum. Rag'. 4. 31. Hit. 8. 7.
X^J^^\Tnarut m. 1) ventus. 2) ventorum Genius. In.2. 13.
Yn^^^^marutvat m. (ventis, ventorum Geniis
praeditus, circumdatus) cognomen Indri. A.4.12.
jq^j^ markata m. simia. Lass. 2. 10.
r
Hg^ T^ marks mrks 1. et 10. par. V. hraks.
r
rrJT ^JT marg mrg 10. atm. interdum par. etiam 4. atm.
•N. C. -N ,
mrgdy&mi, rnrgdye (gr. 307), mrgye.
Quaerere. H. 1.25:/? anz/a/n rnrgay&mi; N.12.118:
kirt v& mrgayase vane; 13. 6S: mrgayisyanti
te badre b artdram; 16. 2: mrgayadvan na-
lam. — mrgdydna quaerens (gr. 533). N. 18. 2.—
Perscrutari. Mah. 4. 865: mrgayitvd bahun gr&-
m&n. Cf. m&rg.
r
*-|tJ marc 10. par. i. q. m&rg.
T . , , ,
RsT R"?! marg mrg 1. et 2. par. interdum atm. cl. 1
(in omnibus forniis auctis vrddim sumit loco
gunae, e. C. ma r gmi^ mrgmds^ md r gdmiy m& r-
g&mas^ mamdrga^mamr gimd; in tertiis personis
pl. tempp. specialium et praet. redupl. tam forroam
auctam quam puram admittit) 1) abstergere, siccare,
purificare. B'att. 14. 22: lcadgdn mam&rgusca
mamr gusca parasvad dn; Man. 8. 3l7: anndde
brurxahd m&rsfi ... kilvisam; Mah. 4. 722: asru
V(^ mantra — H»-<i 1^'" ^ " ^^X'
287
c. sam 1) deliberare, consulere. R. Schl. I. 8. 3: man-
trib'ili saha sammantrya. 2)salutare. Mah. 1.5451:
piXrvam ^va sammantrya drdnam abravtt.
Ilf:^' mantra m. (r. man s. tra) 1) consilium. Br.l. 26.
2)hymDus, carmen sacrum, vel precum formula. B .9. l6.
(Vid. mantr et cf. send. «v/^Ts^g mantra sermo,
goth. mathlei id. ; munths, them. muntha, os.)
l\\^r\^mantrin m. (a praec. suff. in) consiliarius.
N. 7. 11.
4-|r^ mant $. par. interdura atm. m atndmi (v. gr. 347),
pass. ma^/e, part. perf. pass. matitd (gr. 548);
etiam mat et mant 1. par. Commovere, agitare,
perturbare, disturbare, diruere. Ram. I. 36. IS: ks l-
rodas&garan sarvi matntmaK; R. Schl. 1. 45. 19:
mant dnam mand aran krtvd mamant uH; Mah.
1. 1111: mat nadvam udadim; 3330: vdgduruk-
tam mahdg oram ... mama mat ndti hrdayam;
6555: mdm matndti 'va manmataH; Br. 1. 5:
matyamdni 'va duHkena; Su. 2. IS: matitdir
dsramdiR. (Cf. mdnt , mit, munt , vyat , pat ,
pant y put , punt ; goth. iviVAd commoveo, agito; hib.
meadar „a churn, a milk pail", muidhe id.)
C.d i. q. simpl. R. Schl. II. 26. 2: hrdaydny dma-
manti'va ganasya.
C ut: unmant y unmat (v. euphon.r. 58) l)i.q.simpl.
Mah.3.l4327: unmamant a mahdrnavam; N.IO.S:
sdkino 'nmatitacitta, 2) abscindere. Mah. 3. 10267:
siraH sarot tamdir unmat itdsmi.
C. nis I. q. simpl. Mah. 1. 1120: amrtasyd 'rtS nir-
mat isydmahe galam.
c. pra 1) i. q. simpl. Mah. 1. 194: ndgabaldiK su-
duKsahan drondnlkam ... pramat ya; 3. 16435.
2) conterere. A. 7. 8: hayds ti ... prdmatnanta
dititi sutdn; Mah. 3. 16435: mahatd grdvnd ...
pramdt inam ab idruty a pramamdt a. 3) vim in-
ferre. Br. 2. 17: tdn cid ahan na ditsiyam ...
pramatydi 'nari hariyus tu.
c. pra praef. sam i. q. simpl. Mah. 1. 4S76. 7l43.
c. ri diruere, delere (e. c. urbem). A. 10. 1: puram
itat ... tvayd vimat itam vira,
i\r-V!\ manta m. (r. mant s. o) agitatio. Rag'. 10. 3.
IT?Sf7 mant ara (r. mant s. ara) tardus, lentus, segnis,
languidus. Rag'. 19. 21. Cf. manda.
■^i^}^ mant dna m. (r. mant' s. dna) rudis, rudi-
cula. R. Schl. I. 45. 19. (Hib. maide „a stick, wood,
timber".)
F[T7" mand 1. atm. (scribitur mad, gr. 110"^) in dial.
ved. 1) gaudere. Rgv.26.5: asya nd mandasva
sakyasyaca „hoc nostro (sacrificio) gaude, consor-
tioque"; 51. 12: yisu mandasi ,,quibus gaudes".
Par. exhilarare. Rgv.-V. (v. Westerg.) : somd man-
datu tvd. 2) laudari, celebrari. Rgv. 51. 11: man-
dista yad usani kdvyi sacd indrafi „cum
laudaretur Indras ipsum desiderante carmine". 3) dor-
mire. Rgv.-V. (v. Westerg.) : agni tvan sugdgrhi
vayan sumandis imahi. — Caus.exhilarare. Rgv.4.7.
(Cf. man4t mad, mud, vand\ germ. vet. menden
gaudere e mandjan, praet. manta; Tnendi gaudium ; hib.
meadhrach „glad, joyful, merry", meadhradh „mirth,
song, melody", molaim „1 pralse".)
C. ut exhilarare. Rgv. 8. 6: ut tvd sutdsS rab'asd
amandisuK „te parata (libamina) cilo inebriantia
laetificarunt".
^r^ manda (r. mand s. a) 1) paucus. mandam adv.
parum, paululum. N.16. 8. Dr. 3. 1. 2) tardus. 3) stul-
tus, stolidus. N. 15. 10. l4. (Hib. mall „slow, dilatory,
tardy, tedious, prolix".)
TTr?rVfTT?T mandab dgya n. (Karm. e manda et b d'gya
fortuna, felicitas) fortuna adversa. N. 13. 33.
i-jj^rt ^Jjl mandabdg (paululum felicitatis ha-
bens, Bah. e praec. et bdg fortuna, felicitas) infelix.
H. 1. 29.
jqTlgrjJI /nandd/ (denom. a manda s. y, v. gr. 520)
cunctari, tardari; atm. Ur. 48. 10: manddyamdnd.
28G
i^RTsT manasiga — T^^mantr.
B'. 3. 40. 42. 2) cor. In..'5. 3. Su. 3. 17. N.5. 8. In.2. 32.
(Gr. JUECO?, cujiis ? ad tbema pertinet, v. gr. comp. 128.)
^hIM Sl '"«""•"V'» "!• (•" corde natus, e loc. md-
nasi et ga) amor ct deus amoris. Ur. 9. 2.
vlrir^ci »-| '" o " o -f «' '" (a mdnas s. t'<n) nieiite praeditus,
sapiens. Dr. 7. 10. Su. 1. 29.
^r-ljc^ mandk adv. parum, paulum. Am. (Cf. lat. minor,
goth. minnisa minor, miiinisl^-s minimus, slav. MhHHII
mtnij minor; Vii. menka-s adj. malus, menkajf zAw.
male, parum; hib. min „small, fine" etc. , mion „small,
iittle".)
i^^iqi manisd (. (a r. rnan) mens, intellectus. c,
JT»Trfcr»l '"""'■"" (^ praec. s. in) mente, intellectu
praeditus, sapiens, intelllgens. Dr. 7. 13. B . 2. 51.
V|»J mdnu m. (r. ?nan s. u) nom. pr. regls. M. 1 sq.
j_|,j jj' m.anu ga m. (e praec. et ga natus) a Man u oriun-
dus, homo. Iii. .5. 22. N. 1. 2. c,
ij»4(ji| manuijra m. (a mdnu Man us, s.sfa pro sfa,
V. gr. 101"*) homo. Sa. 5. 35. (\\d. mdnavd et cf. c,
germ. vet. mannisco, nostrum Mensch.)
M»4l5l manogna (e mdnas cor et ^/ia noscens) pul-
cher, suavis, amoenus. Lass. 53. 2.
qjqjVT^ manobava m. (in corde natus, e mdnas
et bavd origo) amor. Hit. 64. 10. V. sq. et mana-
siga, hrccaja.
XJr[\iJ manobd m. (e mdnas et bu existens) amor, c,
deus amoris. P. 17.
HHU^ '"'^"o'''^^ " nj. (e mdnas et rdta currus) gau- C,
dium, voluptas. In. 5. 4. 35. B\ 16. 13.
MHUH 'nanorama (e mdnas et rama exhiiarans)
cor exhiiarans, pulcber, suavis, amoenus. In. 5. 27.
MHI^^ manohara (e mdnas et hara capiens, rapiens) c.
cor rapiens, pulcher, suavis, amoenus. In. 5. 18.
i\r\\U\\^r.\m an ohdr in (e mdnas et hdrln capiens, C,
rapiens) i. q. praec. N. 13. 4.
M>^ mantr 10. par. atm. (gaptabdsane K. guptoktdu C,
V., ut videtur, denom. a sq.) 1) dicere, loqui,
in recentiore lingua. Ur. 50. 1 infr. : nd 'sti mi vd-
cdvib avo ito ^param mantrayitum. Praesertim
secreto, in occulto loqui, inde consulere, de-
liberare; c. instr. pers. et acc. rei. Hit. 64. 6: sa
gopaK svavadun dutyd s aha mantrajantim
apasyat; R. Schl. I. 34. 36: Idsdmpraddnam...
mantraydmdsa mantribiK; Man. 7. l46: man-
trayit saha mantribiU; Mah. 3. 290: mantra-
yadvafi hitam mama, Cum acc. pers. Mah. 1.8074:
mantray dmdsur anydsca rahasy dni paras pa-
ram. (Goth. mathlja loquor.)
, anu 1) benedicere, laeta precari, sacrare, consecrare.
A. 9. l4: gdridivam anumantry a\ 3. 26: sardiK
... anumantritdiK. 2) vaiedicere, dimittere. Mah.
3. 39: tatd 'numantritds tSna d armardgina
tdK pragdK.
. aiii id. sgf. 1. Dr. 8. 54: iar&ir astr&b imantri-
tdiK; Mah. 1. 824S: astram ab imantrya.
d 1) alloqui. R. Schl. I. 1. 8: srdyatdm iticd
"mantryd 'bravtt. 2) saiutare. N. 6. 5: divdn
dmantry a tdn sarvdn uvdci'dan vacaK. Prae-
sertim valedicere. In. 1. 24: gaccdmy dmantra-
yitvd tvdm; N. 8. 24. 26. 1. Sa. 4. 22. 3) advocare,
invitare. Mah. 2. 1244: dmantray advah rdsfrisu
brdjfmandn b umipdn at a.
. d praef. sam ailoqui, compellare. Mah. 2. 42: tafi
samdmant ry a nivartasvi ti.
, upa 1) alloqui, compellare. Mah. 4. 531: tino 'pa-
manlryamdndydK . . . hrdayam mi vidlryati.
2) invitare. Ram. I. 46. 12: tav6 'pamantritdK
sarvi munayd ismdb ir dgnayd.
ni advocare, invitare. R. Schl. I. 12. 18: nimantra-
yasva nrpattn.
njpraef. .sam id. N.2.9: sa sannimantraydmdsa
mahipdldn.
. pari i. q. mantr praef. anu sgf. 1. A. 7. 18: braft-
mds traparimant ritdiK ... sdyakdiK.
Tj^man — T\^j^^inanas.
285
el inrernuin. Ur. 92. 2. (Cf. goth. midjun-gards id.,
ad literam : media domus, medius hortus.)
1. HrT man 4. et 8. alm. mdnyS^ manve y praet. mltf.
dmaihsi, fut aux. maixsyi , 1) cogitare. N.1.21:
yat d tvad anjam purusan na sd mansjrati
karhicit (ubi par. metri cau$:l). 2) putare, credere,
opinari. N. 5. 12: yan yan hi dadrsi tisdn tan
tam mene nalan nrpam; l6: saranam prali
devdndm prdptakdlam amanyata; 19. 18: ydn
anydn manyase brilhi tdn; 19: ydn manyase
samartdns tvam; H. 4. i9l balinam manyase
yacca dtmdnam; Gita-G. 4. il: stanavinihi/am
api hdram uddrati sd manutS krsatanur iva
bdram; A. 5. 17: manvdnd divardgam mdm.
Absol. Hit. 75. 7: manye dur ganacittivrttiha-
rane ddtd 'pi b agnodyamaK. Notetur formula
yadi manyase si putas, si ita tibi videtur, si tibi
libuerit, e. c. N. 5. 3: damayantydK panaK sddu
vartatdA yadi manyase; 16. 34: tdii vett a yadi
manyase. 3) aestimare. Lass. 12. 15: glvanca pu-
rusavisisdnsca sfmantinyas trnam iva man-
yante. — Part. perf pass. matd n. cogilatum, cogi-
tatio, opinio. In.3. 1. Br. 2. 26. (Cf. mnd, quod litteris
transpositis e man, producta vocali; goth. MAN pu-
tare, man puto, pl. munum, praes. cum forma praet. ;
ga-munan meminisse, \,matl; lat. memini, com-miniscor,
moneo nititur forma caus. mdndydmi^ pracr. md-
nemi, ita germ. vet. manom, manem [var-manem
sperno], v. gr. comp. ed. I. §.109*'. 6; fortasse mando
adjecto d sicut in goth. hunds canis = scr. jun, v.
svan, KTN; v. gnd praef. d in forma caus.; gr.
fJLSVC? = i\r-\*^mdnas, lJ.Y[rig = X^\^ maii, cf.
matd pro manta; fortasse fJLS^J^Ul 6 fxevju) sicut ccA-
Xcg = 5g7?J anyd, JXaiVClXat, IXYiVig, v. manyu,
fXavTig; lit mend recordor, pri-manus prudens, intelli-
gens; russ. mnju opinor; hib. muinim „1 teacb, in-
struct"; fortasse smuainim „1 ihink, imagine, devise,
consider" e man praef sam, nisi perllnel ad smar
srnr mutata liquida r in ri.)
c. anu 1) consentlre, assentiri, comprobare. Man.9. 97:
yadi kanyd 'numanyati; R. Schl. II. 2. 13: yad
idarn ... mayd sddu sumantritam b avanto
mS Snumanyantdm, Cum na rejicere, repudiare.
Rag.16.85: imdri svasdrarica yavtyastrn mi,,.
nd 'rhasi nd 'numantum. 2) veniam dare, c acc.
pers. R. Schl. II. 21. 45: anumanyasva mAn divi
gamisy antam ito vanam. — Caus. facere ut aliquis
assentiatur, comprobet. R. Schl. II. 2.
c. abi 1) opinari, credere. B'alt. 5. 71: ab imanye
ihan tvdri haranttn sriyari sriyaK, 2) assentiri,
permittere. Mah. 1. 5743: adarmyam idam atyan-
tari katam bismo inumanyate vivdsyamdndn
astdnc nagari yd Sb imanyati. 3) appetere, de-
siderare. R. Schl. II. 72. 45: kaccin na paraddrdn
vd rdgaputro Sb imanyati; Man. 10. 95: na gyd-
yasin vrttim ab imanyi ta,
C. ava spernere. H. 3. 10: md 'vamarist dK prtu-
srorfi matvd mdm iha mdnusam; Man. 4. 135.
8. 84. Pass. Ilit. 56. 12: sa sarvdir av amanyati,
c. ava praef. abi id. Man. 4. 249.
c. bahu magni aestlmare (v. gr. 585). In. 4. 15: sam-
mdnam bahumanyaca; N. 15. 13: bahumatd
ndrt; Mah. 3. 74": na gtvitam bahumanyi,
c. sam 1) cogitare, putare. sammata n. assensus,
consensus. N. 13. 5. Sa. 1. 23: prdpti 'yan diva-
kanyi 'li drstvd samrneniri gandK. 2) magni
aestimare, honorare. sammata magni aestimatus,
honoratus. In. 1. 11. 4. 8. Br. 2. 25. Dr. 4. 6. 3) re-
spicere, ralionem habere, observare, curare. R. Schl.
\l. 38. 15: mayd vihindm ... adrsfapurvai'ya-
sandm bdyaK sammantum arhasi.
2. *-|»-| man I. par. (arci V.) honorare. Cf. mdn.
fjf^^lmdnas n. (t. man s, as) 1) animus, mens.
N.5. 16. 19. 35. 13. 32. 71. 16. 21. 21. 25. 26. 812. 28.
284 TT^ mad — rT^JJTMT^fr macl'yamal6ha.
mand, manti, angl. /nad; fortasse golh. ivdds furio- i-|f^i| madird [.(r.mad s. ira in fem.) potus inebrians,
sus e mods, servata primitiva media; germ. vet. ivuot vinum. — madiriksand inebriantes oculos habens
insaniens, wuo// insania, wuotag furiosus; \ii.h. misge femina. Ur. 25. 17.
„Jrunkenness" cf. pers. ci**>*^ mes-t ebrius e med-t, l\(!,\H madl ya pron. poss. (v. gr.265) meus. N.14.15.
V. gr. comp. 102; de oin-mhid, on-mhith v. mad A. 3. 50. (Cf. slav. mo/, gr. comp. 406.)
praef. ut.) i\ij^ madya n. (r. mad s.fa) potus inebrians.
c. ut: unmddfdmi (v. euphon. r. 58) insanire. Mah. 3. JJ^ madrd m. pl. nomen reglonis. Sa. 1. 2.
ihSOZ: yaK pasjati nard divdn unmdd/ati sa riTa^ madvida (Bah. e mat q. v. et vida vel vidd
ksipram. — unmatta insaniens, demens. N. 2. 3. species, genus) mei genus, speciem, naturam, indolem
8. 1. Sa. 6. 5. (Huc referri possunt hib. oin-mhid „a habens, mihi aequalis. H. 2. 33.
fool, a nidged, a mute", oin-mhideachd „folly", on-mhith jqU rnddu (fortasse a r. mad, mutato dxn d) I. subst. n.
„a fool, an idle" [v. Pictet p.87], nisi mhid, miih per- 1) mel. 2) potus inebrians, vinum. Rag.4. 60. H. m.
tinent ad matl q. v. ad quod Pictet. trahit hib. amad ver. (Gr. {J.sB^V, fJLsXl, mutato & vel o in A; lat. mel,
„a madman, a fool", quod etiam in praep. d et r.mad mellis fortasse per assim. e melvis pro medvis; lit.
dissolvi potest; carabro-brit. /niv/d „furious, frantick, medu-s mel; sXv/. med id.; anglo-sax. medu, medo;
mad, foollsh".) germ. vet. meto mulsum; hib. mi/, gen. meala mel.)
c. pra aberrare, negllgentem, socordem esse, c. abl. vel TTy^Tf madukara ra. (e praec. et kara faciens) apis.
loc. rei. B'att. 18. S: svahitdcca pramddyati Ur. 68. 8.
(schol. hitdd brasto bavati); Mah. 3. 1291: dar- TTOQ' madupd m. (e mddu et pa bibens) id. Am.
mdrt ayor nityan na pramddy ant i panditdK. Eliam nostrum Biene ad m pd blbere pertinet.
— pramatta socors, negligens. A. 5. h. j^^madura (a mddu s. ra) dulcls, suavis. H.4. 26. —
c. pra praef. .tam IJ. j aznywrama/^o socors, negligens. maduram adv. Julce, suavlter. H. 1. 25.
Mah. 2. 1467. jqyf^^ maduHh m. (nom. -/, e mddu et lih lara-
C. .;a/ra i, q. slrapl. Su.A. 12: ub duca kdmasammat- bens) apis.
tdu; 4. 17: tasyd rupena sammat t du. j:j\.7J m a d / a aJj. raeJIus. Subst. m. n. 1) raedlum. Sa. 2. 1.
2. F[T mad 10. par. maddydmi 1) exhilarare. Rag'. 2) medlum corpus (anglis yi^aist). In. 5. 9. (Lat. me-
9. 29: amadayat s ahakdralatd manali. 2) dius , mediuni; golh. MIDJy4, nom. m. midji-s, v. gr.
laetari, gaudere. Mah. 1. 4736: madayant!; 6910: corap. 287. annot. 7 ; hib. /nead^on „lhe mlddle, raidst,
madayantyd. centre"; gr. /-tfCTCoe per assira. e fMCTjsg pro jj,s6jcg;
jj^ mada m.(T.mad s.a) 1) ebrietas, dementia. Su.4. l4. lll. ividdarys medlum, mutato m in tv, ividdu naklis
B . 18. 35. 2) succus, qui elephantls, tempore quo media nox; serv. njed/u; slav.IHEJK^H) nje^dyi/ inter.)
coitum appetunt, e teraporibus effluit. N. 13. 7. rpi^Jfra^"""'/"'"'^ adv.(a praec. s./aj)inmedio.H.1.2l.
M^i^^cH niadakala m. (e praec. et kala) elephantus. jnftZjTT madyamd 1) adj. medlus. 2) subst. m. n. me-
Ur. 69. 13; cf. mataiiga. dlura corpus, the waist. N. 1. 10. (Goth. miduma,
i\^r\ madana m. (qui inebriat, a r.mad s. ana) midums raedlus.)
1) potus fervldus, inebrians. In. 5. 13. 2) araor, deus H^i| i-1 C^i I "^l mad yamalokd m. (e praec. et ISka)
amoris. Ur. 41. 11. medius mundus i. e. terra, quippe quae inter coelum
W -rt niari^' lO.par. (m r ^'lid f ri n aj^ 6 li K. nir gdd van- J^y Acfj rnandilka m. rana. Am.
/d/i V.) abslergere, purificare; sonare. (Cf. mu^, i^\^i man^iira m. n. nibigo, fcrrugo.
murig, mdrg, mar^ '"TSi unde maiig ortum esse X\^\"><'' aLlat. pronominis primae personae, qui in inilio
videtur, mutatis liquidis; v. magg.) compositorum theniatis vice fungitur, cum significatione
jj^fr marigari i. q. sq. singularis (v. gr. 241 et 611). II. 2. 33. 3. 17.
i.^cdi I inangari f. (r. maiig s. ara in fem., cf. s. o/o) ITrT '""'<* v. man.
1) surculus. Ur. 59. l4. 2) unio, margarita. (Cf. gr. V|(-|^- mataiiga m. (ut videtur, pro mattaiiga, a
jUaoyaOOl', jUaoyaoiT)]?, lat. mnrg-an^a; V. radd. /no«^, r. mad; v.mada, madakala) eiepliantus. H. 1. 13.
magg e marg.) jqT^ matl f. (r. man cogitare, s. ti) 1) animus, mens.
ff^ maiigu adj. m. f. u. (r. rnang s. u) pulcher, gratus, N. 11.36. 22.21 in fine corop. Bah. 2) opinio. H. 1.26.
amoenus. Ur. 64. 11. N. 19. 32. B'.18. 7S. 3) consiiiiim, propositum. Sii.2. l2.
i^^qi mdrigusd f. corbis, canistrum. Up. 46. N. 18. i6. In fine comp. Bah. B'.12. 19. 18. 61. (Gr.
M^ maf 1. par. (nivdse K. vdsamardani V.) habi- JU»)T<?; goth. ga-rnun-ds ., them. ga-mun-di raemoria;
tare, conlerere. slav. ^pamari/*' id.; lat. mentis, mens.)
iA (Jl man 1. par, (sabde K. kugi V.) sonare; raurmu- fTI d MtI '" o-li'narit (a rnati sgf 1. s.mant mat) mente
rare. Nalod. 2. 60: marxitd sonltus, raurmur. praeditus, sapiens. Dr. 7. 16.
\\\\X\ mdrii m. f. 1) gemma. 2) margarita. (Cf. gr. juai'- \^^ mattd v. mad.
VCg, fJLOVVOg, \al.monile.) J]=^^^mdttas v. gr. 584. 38.
V||U|H5^ "^'">'l> odra m. (e praec. et badra) nomen jqy^n^ matsard m. invidia (ut mihi videtur, e prono-
Kuveri, dei divitiarum. N. 12. 130. mine l.pers. mat q. v. et sara iens a r. jar ^r s. o).
M|J^ manf' 1. atm. (soki K. diydnl V.; scribitur B . 4. 22 in fine comp. Bah.
maf) lugere, nieditari. X^^^^mdtsya et matsja ra. piscls. M. 5. (Hlb. /neoj
1. Ulj^ inarid 10. par. (suki K. rnddS V.; scrlbltur ,,a fish", measach „fishy".)
/no</, gr. 110°') gaudere, exhilarare. (d.mand, J^ff-^tjcfi matsyaka m. (a praec. s. ka) id. M. 35.
mad, mard rnrd, mud.) *-|KJ mai 1. par. V. mant .
2. V^J^ marid 1. par. atm. 10. par. (scribltur mad, yjgfJJ' rnatana n. (t. mat s. ana) agitatio. R. Schl. I.
•n
gr. 110°') ornare. N. 16. 17: mari^andrhdm 45. 19.
amariditdm. Etiam 10. atm. Mah. 1. 7572: monrfo- 1. CT7" mod 4. par. md c//(5to« ebrium esse, mente captum
ydricakriri tad vdi purari svargavat. (Lat. esse, laetari, gaudere. Mah. 1. 468S et 3. 8331:
rnundus, mundo.) arnddyad indrall somina daksirydb ir dvigd-
mr3^ marx^d m. (t.rnarid s. a) ornamcntura. tayali. — mattd ebrius, Inebriatus. H. 4. 23: mat-
i^U^r^ mandana n. (r. mai}4 i- ana) id. N. 16. 17. tdv iva ... vdraridu; Su. 2. 20: matdu b'dtvd
J-IU^q rrianrfapd ra. n. (e rnari^d et pa) umbraculum. kuri garariipiridu; 4. 13: varapraddnamatt&u;
Sak. 45. 9. Meg. 76. l4: sarvdir itdir maddir mattdu. — Caus. md-
jqXT^^ 7«anrfa'/a, ved. mdndala m. n. orbis, circultus. ddydrni 1) inebriare. Rgv.-V, (v. Westerg.): te tvA
Su. 3. 22. 24. N. 12. 64. 13. 15. — suryamarx^ala madd indra mddayantu. 2) exhilarare. Mah. 3.
discus solis. Sa. 7. 1. 10678: tvdA stutayo rnddayanti. (Cf. rnud,
36*
28S
Xj^jiiaJcs — TT^ manca.
q^ maks l.par. {saiig&ti K. r6U sahsAti V.)
coacervare, irasci. Cf. mraks, marks mrks.
uf^^l mdksikd f. (ut videtur, a v.maks s.ika in fem.)
musca. (Lat. musca; germ. vet. mucca culex; russ.
mucha; lit. musse, per assim. 6 mukse; gr. jWUia.)
rp^ /nai' 1. par. (sarpani) Ire, se movere.
jTI^ malia m. (cf. maft colere, venerari) sacrificium.
Dr. 2. 10.
j:fyfy[ mog^ad^a m. nomen reglonis „South Bebar". Wils.
JiJTJ' magnd v. magg.
pra' maga m. (r. mo?i colere, venerari, s. o) beatitudo.
jq^jojji mag-'ai'an (a praec. quod etiam sacrificium signi-
ficare videtur, s. vant vat, v. maka) 1) adj. in dial.
ved. sacrificans. Lass. 148. 2) subst. m. nomen dei
Indri. N. 2. 15. A. 11. i.
ji^ magd f. plur. (fem. Tou maga) decimum astrum
lunare (Wils.: the tenth lun.ir asterism, containing five
stars figured by a house, apparently a, y, ^, >) and v
Leonls). Su. 2. 2.
Jjy l^/Tiag-o n V. mag dvan.
M-S>" maiiki.iAm.{mandane gatduK. bdse gat du\.\
scribitur mak) ornare; ire, se movere. Cf. makk,
mak, mailk , maiig etc.
i-l^. maiik l.par. {gatdu K. sarpane V.) ire, se mo-
vere. Cf. makk, mak, mahk etc.
CTS' maiig 1. par. {sarpani; scribitur mag) ire, se
movere. Cf makk, maiik, maiig , mak, maiik.
TTS^ maiigald (ut videtur, a r. mahg s. ala) \. adj.
salutarls, felix. Su. 2.4. IL subst. 1) n. fortuna, felicitas.
N. 18. 17. 2) ni. nomen plantae, Wils. „a bent grass
(Panlcum dactylon) with white blossoms". Ur.
44. 3.
1. CT^ maiig 1. atm. {kditavi K. kditavagatdu
"^ ninddramb a^avisuN.; scribitur mag) lu-
derc; ire, properare; vltuperare; Inclpere. Cf. maiig,
mafik, mak, makk, marg.
2. tl^ mahg 1. par. {busi) ornare. Cf. maiik.
^ArJ mac l.alm. {kalkani K. kalkang damb i idt yi
V.) decipere, fallere; gloriari.
njjj magg 6. par. interdum atm. (scrlbltur masg,
gr. 110 ') mergl, submergi, aqu.i haurirl, c. loc. vel
acc. N. 6. 13: krccri sa naraki maggid agddi
vipuli hr adi\ R. Schl. I. 1. 89: nd 'psu mag ganti
gantavaH; Man. 4. 81: tama/i ... ma^^o^i; Mah.
2. 605: yamundmb asy amaggata; 2203: m&
maggtK sokasdgari; M. 8: b aydug dn mahat6
maggantam mdm ... trdhi. — magnd submersus.
A. 6. 4: gali magnd ivd 'drayali. — Caus. mer-
gere, Immergere. H. 2. 10: alfdu danJfrd dihisu
maggajisjrdmi. {magg per asslmil. e mar^ or-
tum ti%^ videtur; cf. marg mrg, mdrg, mang,
mug, mutig; lit. mergo; lit. merkiu macero, mazgSju
lavo ^ scr. caus. maggdjrdmi.)
c. ut emergl, emergere. Mah. 3. 13163: vdpin nya-
maggan na punar udamag gat. — Caus. Man.
8. 115.
c. ni submergi, submergere, aqua hauriri. Hlt. ed. Ser.
126. 16: kdr/dbd du sa nimaggati; Sa. 6. 43:
nimag gamdnam ... tam6mayi hradi; Mah. 1.
6747: ambasi nimaggijam; B att. 3. 20: s6ki
nyamdhkstt. — Trans. demergere. Mah. 1. 4l56:
md nima g gtK pitdmahdn. — Caus. submergi
jubere. Man. 8. Il4: ap s u 6 di 'nan n i m a g-
gayit.
j^jjjTj mo'^^on m. {T.magg s. an) medulla. (Germ.
vet. marag, anglo-sax. mearg , merg id. , v. sq. et
r. magg e rnarg.)
i^SJll maggd f. (r. magg s. d) Id.
1. rr^ manc l.atm. {ddrani K. uccrdyad rtyarcd-
bdKsu V.; scribitur mac) tenere, altum esse vel
fierl, venerari, splendere.
2. ff^ maric 1. par. {gatydm) ire, se movere. Cf.
maiik sq.
X^^ marica m. (r. 1. maric s. o) lectus, cublle. Am.
if^ Urud — i\'^r^ makh.
281
^^ b rucjl 6. par. {sanvrlisaAhqlySli) tegere, coacer-
vare. Cf. b uf.
y^bruva supercilium, in fine compositorum pos-
sessivorum (v. gr. 613). N. 5. 7.
}j 6Vi2 f. supercilium. Dr. 1. l4. (Gr. ocpovg, praefixo o;
slav. bruvi ; lit. brutvis ; russ. brov/ f. id. ; gotli. braho ;
gerra. vet. brdiva f. Etiam hib. /aSAar „the eye-brow,
eye-lid, eye", nisi descendlt a lat. palpebra, huc referri
posset, ita ut/a significet oculum; v. pas.)
jjratj b rilksepa m. (Tatp. e praec. et ksepa conjectio,
jactus, a r. ksip s. a) superciliorum jactus, oculorum
.lusus, nictatio. In. 5. 7.
y^Jl^MN * ruksip&l&pa m. (e praec. et (J/<3;7a sernio,
loquela, a r. lap praef. & s. a) oculorum loquela, nicta-
tionis loquela. la. 5. 7.
l^ir-IHrcW ^r&kiip&lApamadurya (Bah. e
praec. et m&durya dulcedo) oculorum loquelae duU
cedincm babens. In. 5. 7.
yiJ]"iViin 10. atm. {&s&jdm K. &JdvisaiikarSfi V.)
sperare, timere.
^P^*'^""" nj- (fortasse forma anomala a r.bar i r)
fetus utero matris inclusus, eixQiDvcv.
«SjsT ^reg 1. atra. lucere, splendere, fulgere. Cf. ir&g.
^JGf 6rej 1. atm. {cali iayi) 1) ire, se movere, va-
cillare. B'aU. 14. 87: jo biirisa (schol. calitaH).
2) tiraere; cf. a'<?j.
♦^^ b laks l.par. atm. i. q. b'aks.
^rTTST *'a-f' 1- et 4. atm. i. q. b'r&s.
J^rfCJ" 67fii 1. par. atm. i. q. b'res.
T m.
1. Pf^ maiih i,alm.(vrdd'&u; scribitur moA, gr. 110"')
crescere. (Vid. mah&nt magnus, maliimdn
magnitudo et cf. inah, m&h, variih vriih, vaks;
goth. MAG posse, mag possum, mah-ta potui, mah-ts
potestas, ma-isa major, mag-us puer, mag-ath virgo,
mikils magnus; slav. mogun possura; lit. mac-niis po-
tens, macis, 7«a'ce potestas; gr. jxsyag, iMys&og, jw>i-
xos, iJLaKpag; lat. mag-nus, mac-tus; fortasse etiam
md-turus a crescendo dictum, sicut scr. vrdd'a senex
a f ard vrd crescere; cf. Ag. Benary „R6mische Laut-
lehre" p. 258; hih. mocitd „promotion, adj. great",
mead „encrease, bigness, bulk, size", v. mahdnt;
meadhaighim „1 encrease, enlarge", moid ,,bulk,
hight".)
2- rj^ manh 10. par. (tvisi) lucere.
Jlfl^y mdnhisf a superl. TOV mahdnt in dialecto
ved. Rgv. 51. 1. (Gr. ^xsyiTTog; goth. maists ma-
ximus.)
Hcti^ makara ra. nomen piscis immani magnitudine
(Wils.: 1) a marine monster, confounded usually with
the crocodile and shark, but properly a fabulous ani-
mal; as a fish it might be conjectured to be the horned
shark or the unicorn fish, but it is often drawn, as in
the piclured signs of the zodiac, wilh the head and
fore legs of an antelope, and the body and tail of a
fish; it is the emblem of the god of love. 2) one of
the signs of zodiac corresponding with capricorne
and like the Greek representation of that sign being an
animal in the fore parts, and ending in the tail of a fish).
Dr. 7. 19. A. 6. 4. B'. 10. 3i.
i-jc^ jcfjrt makaraketu m. (Bah. e praec. et ketu vexil-
lura) nomen Anaiigi, dei amoris. Ur. 16. 4.
i-l cfl j y 5j makarad vaga m. (Bah. e makara et dvagd
vexillum) id. Am.
Cj^^ rnakk l.atm. (gatdu) ire, se movere. Cf. mak',
niaiik etc.
36
280
^i;^b'ram — W^^ft ^'ruJcuti.
^tn bram 1. et 4. par. iVa/ndmj, ^ramy&mi eliam yT2TM^U|^(i^j|r| 1) rasfdb aranakes dnla (Dah. e bra-
b rdmydmi (Pan. III. 1. 70) vagari, circumerrare, iid elapsus t\.\i\miy.db aranak^sdnta , dbarana
percfrrinari. N.lo.l4: viprayuktaH sa manddtmd ■+• kcsdiita, kesa et dnta*)) elapsa ornamenta et
b'ramali; Mah. 3. 12S92: loke -Zsrnin b'ramdmy capillos habens. Su. 1. 15.
gko Sham; 14377: bab rdma tatra tatra vdi; ^5J iras v. irans.
B'att. 12. 72: b'rdmyanty abltdh paritah puran ^^ ^=^^^. ^_ p^^.^ .^^ y^^^^^^ splendere. H. 4. 40: ba-
nafi; B. 1. 30: b ramatt 'va ca me rnanali; Mah.
1. 2062: drsfir i rdrnyati mi. — Pass. impers.
R. Schl. II. 96. 8: bahuJd -Sb'rdmi te. — Cum acc.
peragrare. N. 16. 30: anvestdro brdhmaridsca
bramanti sataso mahim; Mah. 1. 51 S4: t& di-
sam bahuso sb raman. — Pass. impers. C. acc. loci.
Bar. 3. 4: brdntan desam anekadurgavi sa-
marn. — b'rdntd act. currens. A. 4.38: tal d b rdnti
rate. — Caus. 1) circumvolvere, vibrare, rotare, agi-
tare, quassare. Mah. 2. 762: b rdmayitvd satagu-
j}am ... gadd ksiptd balavatd; 3.117: b rdmya-
mdno Sl a cakravat; C att. 15. 53: saktim abi-
bramat; H. 4. 49: utksipyd 'b rdmayad dihan
turrian satagurydd ikam. 2) 1. q. primit. R. Schl.
I. 44. 12: tatrdi 'vd 'bib ramad divi sanvatsa-
ragandn bahun. (Cf.Arram, gr. OEjUPCt).)
b rd gatur yatd sdildu nihdrind 'b isanvr-
tdu; N. 2. 29: b rdgamanafi yald ravim. Praet.
mllf. ved. dbrdt (v. euph. r. 59); Rgv. 66. 3: citro
yad ai rd.< ,,versicolor quum spleudet". (Cf. ra^;
gr. (^Aeyw, cpeyyw; \al.fu/geo, ^am-ma e. flag-ma,
flagro, flavus; goth. BAIHH, unde bairh-tei lux et
denom. bairh-tja manifesto; anglo-sax. bUcan splen-
dere; angl. brigh-t; germ. vet. berht, beraht [nostruni
Pracht^ clarus; b/ich, b/ic, b/ig fulnien, lumen, b/eih
pallidus [nostrum b/eic/i], b/anch candidus, biinc/ian
lucere; lit. b/izgii scintillo, radio; russ. b/escu splendeo;
scot. breagh „bellus, tersus, speciosus, nitidus, bene
ornatus", breachad „pulchritudo, decor, nitor", boi//sg
„spIendor, fulgor", boi//sgeach „coruscus, emicans, ful-
gidus, splendens".)
C. vi i. q. simpl. Dr. 1. 9: vib rd gamdndm vapusd.
c. ut exsilire. Dr.
19: ratdt
udb'rdnta commotus, agitatus, perturbatus. Gita-G
A.i : premab arodb rdntam mdd avam; Hit. 107. 7:
bavi ismin pavanodb rdntav fcivib rarnab aii-
guri.
udbramya. — y|^ --^ b'rd'tar -tr m. (rad. incerta, suff. <ar tr.
V. gr. 124 annot.) frater. (Goth. brot/iar; \at.frdter;
gr. (padT^o, (paciTWO; hiii. brathair; tuss. bral; slav.
bratru; lit. bro/is mutilatum esse videtur e brotris,
ejecto l, mutato r in /.)
c. pari circumerrare. A.IO. 31: paryab'rarnanta... ^^^ b'rdnti f. (r. iVa/n s. ti) circumactus. Ur. 4. 10:
asurd/i.
cakrab rdnti/i.
c. vi circumerrare, peragrare, pervagari. Nalod. 3. 26: ^jq^ ^-^^^ ^ ^t 4, ^tjj, splendere, lucere. (Cf b'rdg,
vibrdntan vanica divyd; N. 15. I6: sa vibra- b/ds)
man malitn sarvdm.— viirdnta commotus, per- ^ ^^; g pgr. (iararii K. irtydm ittydm V.) su-
turbatus. BM6. 16: anikacittavib'rdntdK. stentare, timere. (Cf. b'ar b'r, b't.)
c. sam: samb'rdnta commotus, perturbatus. A. 6. 10: ^j^ff^ b'rukuti, aJ^^| b'rukuit v. b'rkuti.
sarvi samb rdntamanasa/i ; N. 13. 15.
yrif^ b'ramard m. apis (Wils.: a large black bee). *) kisdnta idem significare vldetur ac kisa, cf. su-
y^ irasld (a T.b'raris, v. gr. 548) y. b'raris'. b rdndsdksikisdnta, H. 3. l4.
^p^ Hciihsa — }^j^h'ran.
279
Vf^ b'diksa n. (a b'iksd' eleemosyna, stips, quae dalur
vel accipitur, s. a) 1) mendicatlo. 2) coliect. mendi-
cata. Br. 1. 2.
Vf^jj" bdikiyn n. (a b'iksd eleemosyna, stlps, s.ya)
cibus emcnilicatus (cf. bdiksa). B . 2. 5.
MTTt b'dimi f. (a bdima, patronym. a birnd, signo
fem. /) nomen Damayantiae. (Cf. lit. baime ti-
mor.)
VJJcJ bdiravd (a biru timidus, s. a, v. gr. 582) terri-
bilis, horrendus.
VjUsii b disagya n. (a besagd s. /a) medicamentum.
Hit. 28. 8.
VJ^I 6'<li.f pro bdisis, V. b i et gr. 358"'. H. 3. 7.
i^ b'd interj. heus! In. 1. 11.
Jjl^l "j -fl" b'oktd'r -tr ra. (r. bug s. tdr tr) qui edit,
fruitur, consumptor. B'. 5. 29. 9. 24.
HTrtl^lH b'6ktukdma (Bah. e b'oktum edere, 3 b'ug
[v. gr. 599] et kdma desiderium, cupiditas) edendi
cupiditatem habens. H. 3. 17.
Vjlifipj b'6ktrtvd n. (a l>6ktd'r -tr s. tva). Abstractum
a b'6ktd'r -tr. B'. 12. 20. 13. 20.
1. VTTJT ^°S"- ni' ('• *"ff edere, s. a) 1) fructus, per-
ceptio, voluptas. B'. 5. 22. N. 16. 18. 2) cibus. B\2. 5.
2. ^Tf b'6ga m. (r. iu^ flectere, s. a) serpens.
HUI^Irl b6gapati m. (e \.b6ga et pdti dominus)
praeses, praefectus, praepositus. Hit. 39. 19.
HUIdril b dgavati f. (a b6ga serpens, %.vant vat
in fem.) nomen urbis a serpentibus inhabitatae in tar-
taro. N. 5. 5.
Vfjjjjvn 6 o^m (a i.boga s. in) 1) adj. fructibus, per-
ceptionibus, voluptalibus, cibis praeditus. B . 16. l4.
2) subst. m. dominus, rex.
Vll^r^ b6gana n. (r. bug s. ana) 1) actlo edendi,
fruendi. Sa. 4. 18. 2) cibus. N. 18. 6. 22. 12.
VJlsirTlil b 6 gantya (r. bug s. aniya) 1) edendus,
fruendus. 2) n. cibus. N. 23. 10.
VJ|j<y b'6'gya (r. bug s.ya) I. q. praec. Su. 4. 4.
vnrr'' duma(i b dmi terra, s. a) terrenus, terrester. M.27.
"^^^ b'yas l.atm. (b'ay^) timcre. Cf. b'i.
y"5Jira/jj' 4. par. atm. 1. atm. (brdsydmi, brdiyi,
brdnii) cadere, elabi. N. 20. 2: uttartyam add
ipaiyad b rasfam; Su. 1. IS: b rasfdb aranake-
sdntd/i. Adhibetur praeserlim ad indlcandam sepa-
rationem vel privationem, c. ablat. rel; e. c. N. 16. 37:
braifd gndlibyaH; M. 7. 111: b raiyati rdgydg
givitdcca; R. Schl. II. 74. 2: rd^ydd brarii asva;
75. 34: satdti Idkdt satdVi kirtydn ... b raiyatu.
— Caus. dejicere, ejicere, prlvare. N. 6. 15: brahia-
yisydmi taA rdgydt. (Vid. brahs et cf. srahs,
dvahs, V. gr. comp. 19; germ. yet. RTS cadere, etiam
HRIS, attenuato a in /, v. Graff. 2. 526 ; ur-HIS surgere,
sicut scT.pat praef. ut; reisa iter, reison proficiscl.)
C. /Jaril. q. simpl. N. 16. 23: rdgyaparibrai f aK ;
18. 10: parib rasfasuk ena.
C.pra Id. Rag . 14. 54: prab rai yamdndb arana-
prasund. Cum instr. rel, qua aliquis privatur. Mr.
14. 12: prab rasyate tegasd (ci.yug praef. f j). —
Caus. dejicere, privare. Rag . 13. 36: paddn ma-
gona/i prabrahsaydh yo nagusah cakdra;
Mah. 3. 601: rdgydt praltrahiitaK.
C. vi id. Mah. 3. 3: rdgyavib rasfa.
yjlj brahia m. (x.brahi s. a) lapsus, exltium, ruina.
B'. 2. 63.
?JH^ brahs 1. atm. i. q. brahi.
•N
^SST ^''"Se 6. par. atm. (scribitur b'rasg, gr. 110*',
brggdmi, brgge, gr. 301) assare, frlgere, co-
quere. B att. 14. 86: bdiragga ioko rdvanam
agnivat. (W.barg brg et 2.bag et cf. gr. (f^pvyu},
(puoyw; lit.frigo; hib. bruighim „1 boil, seeth"; Island.
vet. BAK; germ. vet. BACH, BAKK; nostrum BACK
coquere; v. pac.)
y"nT ^rari 1. p^r. (iabde) sonare. Cf. d'rarx, d'var},
dvan, svan.
278 vjm^ h'iimika — ^qsT Vcsagd.
VI fu eh I b'iimikA' f. (a praec. s. ka in fem.) in lingua apud Varr. et hornamentum pro fornamentum in in-
scenica partes, Rolle. Ur. 35, 4 infr. script. apud Gruter.)
VrjT bii/a n. (r. bd s. /a) substantia. B . 14. 26. 18. 53. c. vi i. q. simpl. In. 1. 9: hemavib lis itam.
Vmrn b'uyons (compar. TOU b'ii'ri, oppressa syllaba n, VrmJT b' iisana n. (r. 6'iJi s. ana, v. euph. r. 94"') or-
suff./"".t pro lyans, V. gramm. 227 annot. et 203) naraentum. N. 9. 5.
1) adj. ttXsiujv. Br. 2. 6. N. 18. 19. 2) adv. b'u'yas Vrarfe" brkufi et vr^r?7t brkufi f. (e aViJ supercilium,
o) plus. N.8. l4. b) iterura, denuo. Br.l.ll. N.23.2. correpto ru in r, et kuli, kufi a rad. iu/ flectere,
24. 2. 25. 5. B'. 2. 20: nd '/am butvd liavita vd curvare) superciliorura contractio. Dr. 7. 9. Dicitur
na biiyali „non illc extitit, existetque non iterum". — etiam brukufi, brukuti.
\nsi.T. b'u'yas'd nimis. Rag'. 8. 9. (YWh. bhus „a sign V|^<, 11-)^ b rkufimuka (Bah. e brkut! et muka
of the comparative degree, and has always ni before vultus) superciliorura contractione praeditura vultum
it, as ni bhus airde higher".) babens. Su. 4. 14.
Vjfjf^ b'u'yista (superl. roZ b'u'ri, v. praec. et gr. 227 VTS" b/iiga m. apis nigra. Rag. 8. 52.
annot.) plurimus, permultus. II. 1. 19. — b'uyist'am -^r^b^rt (r. t'ar b'r s. t, v. gr. 573) ferens, gerens, su-
adv. 1) valde, admodura; prorsus, plane, omnino. stinens in fine compp. B . 8. 4. N. 12. 93.
Rag'. 13. l4. Dr. 8. 40. VTfrT b'rti f. (r. b'ar b'r s. ti) 1) actio sustentandi, nu-
vrfr b'uri multus, praesertim in initio compp. e. c. triendi. 2) merces, operae pretium. N. 8. 25.
b'urite gas magnura splendorem, raagnam vim babens. •^v^jj^h r tya m. (nutriendus, v.bar hr s.ya inserto /,
Mah. 1. 3849; v. sq. (Huc traxerim gr. juOoto?, mu- v. gr. 629) servus, faraulus. A. 2. 9.
tato b' in nasalem ejusdem organi; huc etiara trahi vifilpl b'rtyatvd n. (a praec. s.tva) servitus, ministe-
possent hib. mor et lat. mul-ius, nisi pertinent ad rium. Hit. 51. 7.
puru q. V.) H5T ^fsa multus. — b rsam adv. multum, valde. In.5.36.
VrfTAT%irj b'uridaksina (Bah. e Ituri et daksind In initio compp. brsa (gr. 618). Br. 2. 36.
q. v.) multa dona sacriiicalia habens vel praebens. VJSJfTT */■•*'«'« f- (a praec. s. td) vehementia. Rag.
N. 12. l4. In. 1. 16. A. 2. 8. 11. 58.
iJjf i'ur^a m. nomen arboris (Wils. „the B'6j or B'6j- V|cfi' beka m. rana. Ritu-S. 1. 18.
patr [j=g]i a tree growing in the snowy mountains, ^3" heda m. aries. Med.
and called by travellers a kind of birch; the bark is Vf^ beda ra. (r. b'id s. a) 1) fissio, divisio. 2) separatio.
used for writing on"). Rag'. 4. 73. Ur. 24. 15. (Cf. Hit. 4. 3. 3) riraa. Ur. 74. 8. 4) decisio, discrimen.
germ. vet. birca, bircha, nostrum Birke, lit. berLa-s.) N. 19. 32. 5) diversitas. B'. 18. 29.
Jjn" b'us 1. et 10. par. ornare. R. Schl. II. 39. 17: h'u- ijg-fj^6'eda/a'j adv. (a praec. s. tas) secundura diver-
saydmdsa gdtrdni tdir ...vibusandili; 1.48.5: sitatem, pro discrimine. B. 18. 19.
Ijusayantdv iman desan candrasurydv ivd ■^^hiri et herl f. tympanum (Wils.: a kettle drum).
'mbaram; H. 2. 23: divy db aranab usitd. (Hib. B . 1. 13.
beosaighim „1 ornament, deck out, beautify" = scr. V\T^ beJ 1. par. atra. {bayi) timere. (Cf bt et ejus
bdsdydmi; huc, vel ad b'usana q. V., trahi potest caus. b is.)
lat. orno abjecta initiali; respiclas formara osnamentum Vjt|H besagd n, medicamentum. N. 9. 30.
H.
h'u — mq^ bumi
277
Hit. 13. 8: I6b'dt kr6d'aH prab avati. 3) valere,
praevalere, potentem, parem esse, cum dal. vel infin.
Hit. 25. 6: prilydi (^ci!lasaK) s ag gaiiab ds itam
prab avati; Ur. 7. 9: katam ... nirmdtum pra-
bavin mandharam idaii riipam purdno mu-
niK; Rag'.8.44. R. Schl. H. 23. 3S. — Cum gen. pers.
Man. 5. 2: viprdndn svad armam anutisf atdii
kat am mrtyur prab avati; Mah. 3. 12669: nd
'smdkam mrtyur prab avate. — Absol. IIit.24. 3:
visvdsdt prab avanty Sti visvds as tatra nd
'cilali. — prab avant praevalens, praepotens. 11.2.32.
4) abundare. prabuta abundans, multus, copiosus.
N. 13. 3: prab litayavas ind anam; Hlt. 45. 6:
prab iite 6pi i>ittc.
c. f I caus. proprie: facere ut aliquid foras sit, inde
1) explorare, investigare, indagare. Man. 8. 25: vdh-
ydir vib dv ayel liiigdir bdvam ant argat an
nrndm (schol. nirupayei). 2) probare, demonstrare.
Man. 8. Sd: uktanca na vibdvayet. 3) observare,
percipere, sentire. Man. 7. l47: mantrayed avibd-
vitaK; Rag . 11. 10: uTiyamdna iva vdhanocitaK
pddacdram api na vyab dvayat. — Pass. videri.
in aliquo loco, valere. M. 12: alin^ari yaddcdi
'va nd 'sdu samab avat. — Caus. l)facere ut aliquis
esistat, sustentare, servare. Man.2.1 i2: yaK ... sam-
bdvayaticd 'nnina; Mah. 1. 1343: sambdvayd
"tmdnam aglrnam mama tigasd. 2) facere.
Mah. 3. 133l6: sv as tivdcanaA s amab dvayam;
13317: svastivdcandni sustu s amb dvitdni. 3)
committere. Mah. 1. 20SS: sambdvaya ... mayi
sarvam. 4) convenire, congredl, adire. Mah. 3. 1982:
kdmyaktl pdrtdn samab dvayad acyutaK; Ur.
9. 6infr. 5) cogitare. Rag .7. 6: jomia t>iVn/i (schol.
cintitaK). 6) putare, exlstimare. Rag. 6. 42: ddrdn
sitdn rdmaparasvad asya samb dvayaty ut-
palapatrasdrdm. 7) magni aestimare, honorare.
B . 2. Si: sambdvitasya (schol. b ahumatasy a);
Rag . 10. 56: sambdvitdn tdbydn sumilrdm;
5. 11: prapto isi s amb dvayilun vandn mdm.
Cum instr. honestare, dignari, colere, ornare aliqua re.
Rag . 16. 40: anydir anug ivilokan sdmb dvayd-
mdsa grhdiK (schol. satkrtavdn) ; 7. 8: vilo-
canan daksinam anganina samh dvya (schol.
alaiikrtya).
Mah. 1. 932: surydnsub'iK sprstan sarvan suci 2. U" b'u f. (a r. b'u) terra. H. 2. 18. Su. 2. 24; v. b liml.
vib'dvyate. Hit. 124. 63.
c. sam 1) una esse, conjunctum esse. Su. 2. 11: tisdm
... samb uya sarvdir asmdb iK kdryafi sarvdt-
JJ^Uqj biitapurva (e butd qui fult et piirva prlor,
loco adverbli purvam prlus, antea, v. gr. 612) prlor.
Br. 1. 22.
mand vadaK. Colre (cum feralna). Mah. 1. 4398: m^ biiti f. (r. b'u s. ti) 1) existentia. Dr. 5. 9- 2) feli-
sambabuva tayd saha. 2) fieri. Su. 1. 30: tatas citas, prosperitas, salus. Rag\ 1. 18. 10. 59- 3) succus,
tdu tu gatd bittvd mdulindu sambab uv atuK; qui ex elephantorum temporlbus flult. Meg. 19. (Gr.
4. 11: drstvdi 'va tdn vardrohdn vyatitdu (pV<Tt<; e (pVTl?.)
sambab uvatuK; Mah. 3. SS43: garb inydu s am- ^JV[T btidard m. (terram ferens, e bii et dara)
babiivatuK; 3. 1647S: tatd samabavaccd 'pi mons. In. 5. 10.
yad uvdca vib isanaK. 3) orlri. H. 1. 17: g'ord HVT^q 6 zi6 r/ m. (terram ferens, sus tin ens, e i li et
samab'avat sand'yd; Dr. 3. 24: JiarsaK sama- b'rt) 1) mons. Med. 2) rex. Up. 79. Rag.ll. 81.
b'avad mahdn. 4) nascl, c. abl. patrls et loc. matrls. jrf^iiimj, ytA.b^iimi f. (r. b li s.mi) 1) terra. In.1.31.
Mab.'l. S02S: sdttvatydm atirataK sambabuva 2) locus. Rag\ 4. 42. 6.31. (Cf. lat. fiumuj, hib. uiVn
danansaydt. 5) esse posse, sufficiens spatlum habere „the earth, a country".)
S76
H.'
purnd Sv& 'b^^avaAs tataK; A. 3. 27: tasya tac
catad'd riipam ab'avat; Mah. 1. 1501: b asmasdd
liavit. — Parl. perf. pass. 4'u<a 1) qui est, existit.
Su. 1. 25: trisu lokisu yad butah kincit sta-
varagahgamam. In fine comp. N. 12. 38: asyd
'ranyasy a mahal aK keiub lil ani iv6 'ccritam
(^silSccayam). 2) factiis. A. 3. 28: punas tdni
sarlrdni eklbutdni bdrata I adrsyanta. —
l}dtd subst. n. creatura, animans, res. H. 4. 32. Su. 2. 7.
B'. 2. 69. N. 14. 2. B'. 7. 26. — Caus. b'avdy 1) facere
ut aliquis existat, sustentare, nutrire. Mah. 3. 8763: td
(^pragdli) bdvitd b dvayanti liavyakavydir
divdukasafi; B . 3. 11: devdn bdvayatd 'nina
te devdU b dv ayantu vall I parasparam bdva-
yantafi sreyafi param av dpsy at a. 2) COgitare,
meditari (secundum gramm. Ind. b d cl. 10). B . 2. 66:
nd 'sti buddir ayuktasya nacd 'yuktasya b d-
vand\ nacd 'b dvayataH sdntifi; R. Schl. 11.67. 20:
b dvayann dtmand "tmdnam. — Dcsid. 1) esse,
esistere velle. Mah. 4. 678: na tistati sma san-
mdrge naca darmi bub'usati. 2) eh'gere (conju-
gem). Mah. 1. 706S : _/adj A:an/fi 'yan naca kaiicid
bub usati; 7969: ko bubuseta nd 'r gunam. (Lat.
fu-i,fu-turus.i/o-re; -bam [ama-bam^ =scr.a6 avam,
-bo , -bimus =: bavisydmi, b avisydmas , v. gr.
comp.526. 662; gr. cpv-u), ecfiv-v, ecpv-?, Eipv = db\'i.-
vam, dbus, dbut, v. gr. comp. 573; lit. bu-ti esse,
buiv-au fui := db avam, bu-siu ero = bavisydmi,
V. gr. comp. 652 ; slav. bii-ti esse, bun-dun ero ; germ. vet.
bim sum [nostrum biif\, bir-u-mes sumus = b dvdmas,
inutato v in r, v. gr. comp.20; hib./uiVim sum, ba me
vel budfi me fui, proprie fuit ego , ba = dbavat,
budfi = dbut. Ad caus. b dvdydmi traxerim lat.
facio mutato t; in c sicut e. C. in vic-si, vic-turn, v. gr.
comp. 19; fe-mina, quae procreat, gignit, suff. mina
= scr. mdnd, gr. jXEVYi, sicut mini formarum ut ama-
mini=scT.mdnds , gr. jUei^OI, v. gr. comp.478 ; /e-/i/.t,
fe-tura; goth. baua aedifico, bauais aedificas, ubi ai ■^
scr. aya rcv b dvdyasi, V. gr. comp. 109"*. 6 et cf.
scr. b ava na domus.)
c. anu 1) adesse, interesse. N. 5. 40: anubuyd 'sya
vivdfiam. 2) percipere, sentlre, experiri, perpeti.
Rag.l. 21: asaktali sukam anvabut; 8. 3: anu-
bdya , . . ab isicanam; Mah. 3. 10789: idrstm
dpadam kd Ctra dvitiyo Snub avisyati.
c. anu praef. sam id. Rag . 9. 4S: drtavam utsavaA
s amanub uya.
c. antar inesse. Man. 12. 87.
c. abi aggredi, accedere. Mah. 3. 10592: isd ti b'd-
svati ktrtir lokdn ab ib avisyati; B. 1. 40:
darme naste kulari krtsnam ad armo 'biba-
vati. Hostiliter aggredi, invadere. Sak. 15. 3 infr. :
parilrdy it dm mdm anina dus famad ukarind
'b ib dyamdndm. 2) superare, vincere. A. 3. 30:
yadd 'b ib avitum vdndir naca saknomi tam\
11. 2: na tvd 'b ib avitun sakto mdnuso buvi
kas cana.
c. ut caus. facere ut aliquis exlstat, procreare. Rag'. 2. 62:
mdydm udb dvya.
c.ut praef. iOTn oriri. Gat. 5: sokali s amudb avati.
c. tiras evanescere. Rag • 16. 23: pur api ... tiro-
babuva. — Caus. delere, evertere, frangere. R. Schl.
I. 44. 9: tasyd ivalipanam ... tirob dvayitum
buddin cakri.
c. pard perire. Mah. 1. 4167: yat d darmd na pard-
b avit.
c. pari despicere, contemnere. Hit. 30. 11: sasinas
tulyavans 6 ipi n ird anaH parib dyati; Dr. 6. 17:
panci 'ndrakalpdn paribuya; Br. 2. l6.
C. pari praef. s am id. Mah. 3. 13230.
c.pra 1) esse. B, 16. 9: prab avanty ugrakarmd-
naH. 2) fieri, prodire, oriri, nasci. B.8. 18: avyak-
tdd vyaktayali sarvdli prab avanty 'ahar d-
gami; Rag.lO. 51: purusali prabab uvd 'gnile;
}^h-ug - ^
— U Vu.
275
^nndni; 18: annapdndni tatrd 'b ungaia; N. 13.
6S: ucc isfan ndi 'va buiiglydm (sic etiam in ed.
Calc. pro b'uns!ya). 2) frui, gaudere, uti, possidere.
N. 4. S: viragdnsica vdsdiisi divjrds cilrdli
sragas tatd ... buiiksva; Mah. 1. 3901: dsddjra
sdntanus tdrica bubug^ hdmatd vasdm; Rag .
8. 7: bubuge mahdb u g aK . . , medinin nava-
pdnigrahandit vadtim iva; 12.8: tasya rugyan
nydsam ivd 'b unak; Ji ,2.37 : hat 6 vd prdpsyas e
svargati gitvd vd b oksyas ^ mahlm; R. Schl. I.
46. l4: trdilokyavigayam putran sa ha b6ks~
yasi. — Pass. absol. Br.2.3I: b'uktam ... mayd. —
Caus. 1) cibare, cibos porrigere. Man. 3. 106: na vdi
svayan asniydd atitin yan na bogayet; 113:
itardn api ... annam ... b 6 gayet. C instr. rei.
Mah. 3. 1007: brdtfn ... ab 6 gayanta mrstdn-
ndiK sdddfi, 2) fruenduin, possldendum dare. B att.
8. S3. — Desid. 1) edere velle, esurire. Mah. 1. 887:
nd 'ham annam bubuksi, — bub uksitd esuriens.
Man. 10. 105. 2) frui, possidere velle. Mah. 1. 566":
sa rdgyam bubuksati. (Cf. bakJ, \!it. /ungor,
fruor e /rugor, inserto r, /ruges, /ructus, /aux ; island.
vet. bruka uti; germ. vet. bruchan, pruchan id.)
C. adi frui, possidere. Hit.: rdgyam,
C. anu frui. Man. 4. 24o.
c. upa 1) edere, vesci, bibere. R. Schl. II. 30. l6: p'a-
Idni; Rag . 1. 67: payaK. 2) frui, gaudere, uti, pos-
sidere. Mah. 1. S3l3. Hit. 28. 12. Man. 12. 8.
c. sam caus. clbare, c. instr. rei. Mah. 3. 12672.
3. VTsl *"^ (r- 2,bug) edens, vescens, in fine compos.
B'. 4. 31.
IJjf buga m. (r. l.bug s. a) 1) brachiiun. 2) manus.
H. 1. 2. 3) elephanti proboscis. Dr. 8. 21. (Fortasse
lat. pug-nus fTO /ug-nus = part. perf. pass. b'ugnd.)
y^jjj bugaga m. (tortuose iens, e b'uga, quod hic
flexum, Incurvatlonem signlficat, e ga iens) serpens.
N. 11. 2S. y.bugaiiga et c^. pata ga, pataiigd.
V^sliTi ^"eogi f. (a praec. slgno fem. /) fem. praec.
Hlt. 121. 19.
l-jI|A bugaiiga m. i. q. bugaga (cf. pataiigd).
Ur. 91. 10.
1HSIH'=^ b ugarnad ya n. (e b ti g a bracbium et madyd
medium) pectus. Rag'. 13. 73.
Hsllfl^ b ugdntara n. (e buga et dntara) id. Ur.
70. l4.
VjlsHiflf l>ugisya, ved. bugisya m. (ut videtur, a
r. 1. bug s. sya inserto i) servus, famulus.
VjfllCili b'u gisyd f. (fem. praec.) serva, famula. N.13. 55.
VfoJrT buvana n. (t. b u s. ana, omisso gunae incre-
mento, v. euph. r. 51) mundus. Rag\ 1. 26: b'uva-
nadvaya mundorum par i. e. coelum et terra. Rag .
2. 53. N. 24. 33. Meg'. 6.
l^iiJll^ I busundt f. leli genus. A. 6. l6 (lege b'usun-
dtbih). 7. 3.
1. "jS b d i. par. atm. b dvdmi, b dve, d&ur 0^(^^.374"'),
dbavisi; babuva, babuve (gr. 404); bavis-
ydmi, bavisye 1) esse, existere. B. 16. 13: idam
api me bavisyati punar danam; N. 10. 22:
kaiam buddvd b avisyati. — Cum antecedente
na mori. H. 4. 50: adya na b avisyasi; N. 21. 10:
na b avisy dmy as artsayam. 2) CSSe (ut verb.
substant.). Br. 3. 18: b avisydmi sukdnvitd;
N. 1. 2S: s ap alan tS b ave g ganma; Br. 3. S: tat
t^sdn vipriyam bavet; 12: andtd krpand ...
b avisydmi. — Cum dat. esse alicui rei, praeditum
esse allqua re. Br. 3. 19: devdsca pitarasca .,.
tvayd dattena toyena b avisyanti hitdya,
Causam esse allcujus rei. Mah.3.12312: trdilokyasya
... bavanti sma vindsdya. — Pass. impers. cum
instrum. pers. et praedic. Hit 17. 20: adund tavd
'nucarena mayd sarvadd b avitavyam; Ur. 38.
3 in[r.: pratydsannena candrena bavitavyam,
3) fierl, oriri. B. 14. 17: pramddamohdu tamas 6
b'avataK; N. 23. 11: te tend 'viksitdK kumb'dfi
35*
214 te h'inna — -^h^ug.
C. prati i. q. simpl. Dr. 6. 15: kasya kayam prati- 2. VJT * ' '^- (r- * '') timor.
liidya sdrd mahlm praveksyanti sitdlt sa- V^flT ^'''"'^ (r. *' S- '"«') 1) adj- timendus, terribilis.
rdgrydK. — Trop. Rag'. 19. 22: pratyahditsur In. 1. 4. Su. 4. 17. 2) m. nom. pr.
avadantya iva tam ... asrubifi. Vpl i-l ^4 f I ctl M >> > map ardkrama (Bah. e praec. et pard-
C. fi id. Mah. 3. 709: tasya marma vibidya sa krama vis, fortitudo) terribilem fortitudinem habens.
vdnafi. — Caus. disjungere, alicnare. R. Schl. II. 7. IS: II. 4. 18.
kdikiyih ... rdmdd vib edayis y antt. VHi-)'^/-! b imardpa (e 6 imd et ru^o forma) terribilem
TH^ iinnfi v. i'/d (gr. 542). formam habens.
&nT b'H 10. par. findere. (Cf. bid, unde b'if mutato d ^to; b'iru (fem. b'iru vel b'iru', a r. &'/ s. ru) timidus.
in /; germ. vet. bilfi, anglo-sax. biff, sax. vet. bii en- Rlah. 1. 5592.
sis, V. Graff. 3. 95.) HT^ b'lruka (r. iV s. ruAra) id. Hit. 118. i2.
fvf^rm A^ia^ m. medicus. N. 9. 29. Hr?r b Iru i. (fem. ToO ^Vru) timida (femina, saepissime
1. JTT lii 3. par. bihcmi (In formis puris tempp. specia- in vocat.). II. 3. 7.
lium t ante conson. corripi potest, Pan. VI. 4. 115; VTfc^ *''" (f^"^- *'''/«i r. iV s. lu) i. q. iVru.
e. c. Man. 4. 191: bibiydt pro bibtydt) timere, cum HTc^^ biluka (r. i/ s. luka) id. Hit. 118. 2.
abl. H. 3. 17: na biiisi fiidimbi kim mat kopdt; "^^^TJ^b ts v. bt caus.
Mah. 3. 11479: md baisfa rdksasdn mud'dt. — HWT *'''-f''"« (a praec. s. /na) 1) adj. terribills. 2) m.
md l>dis pro md b'dists H. 3. 7. N. 14. 3. — Etiam nom. pr., avus Pandavorum. A. 11. 3.
md idisls R. Schl. I. 59. 2. 64. 5. — Cum gen. -^x b'uktd v. b'ug cl. 7.
R. Schl. I. 1. 4: Aaj/o bib'yati divdK; N. 12. 11: VJJTI b^ugnd v. i'u^ cl. 6.
na 'bibyat ... kasyacit {abiiyat videtur esse 7"°" 1- JJJf b'ug 6. par. b'ugdmi, part. perf. pass. bugnd
forma praet. mtf , nara i'/ in praet. augm. 1 format (gr. 542) fleclere, curvare. (Cf. bang; goth.
dbib'it). — iitd timens. N. 11. 3. B'. 11. 36. — BUG id., biuga, baug, bugum, v. gr. comp. 489; part.
Caus. bdydy par., idpdy atm., itsdy par. atm. pass. bug-a-ns , ihem. bug-a-na = Vfy»T bugnd;
terrere. Mah. 1. 185: asmdn Jvdpadd b'tsayanti; nostrum biege, bog, Bug; cum caus. 6 dgdydmi con-
l480: b'dtdni b'isayan; 82S5: s dilanipdti na b'i- venit goth. iaug/a, us-baugja verro, nostrum beuge,
sitdfi; 2. 1^33: vib'tsikdb'ir b'tsayan pdrtivdn. V. gr. comp. 109"'. 6. Hib. 6og-a/m „1 move, put in
(Lit. bijaii timeo, bdime\\mov, v. vftJT *''""^ un<^6 VTTT motion, wag, shake, toss, stir", bogfia „bow", bogfiai-
6'd(m a ; iai-dau terreo ; Aa/j/-j terribills fortassead caus. g-Aim „1 bend, arch, camerate", iog^fiarfo/r „archer";
6'/id/ pertinet; bjaurhs foedus, deformls, cf. scr. 6'/ru; slav. B'trX bigun fugio; gr. ^TF, <pevyw, lat. Ff7G,
slav. bojuh-san timeo [.rari se] , cf. iTZT l^^aya tlmor; fugio a vertendo dicta; fortasse TTuywi' e (pvywv.)
fortasse gOth.yJa odl pro bia, fiands inimicus, nostrum c. ava i. q. simpl. avabugna inflexus. H. 1. 19-
Feind, nisi pertlnent ad pty q. v.; gr. (psfziajJiat, ut 2. ^^ bug 1. par. atm. b'undgmi, b'uhgi', parl. perf.
videtnr forma reduplic. anom. pro 7r50Ojua{, nisi per- pass. buktd. 1) edere, vesci. Su. 1. 5: vind
tinet ad caus. b'apdy; fortasse etiam huc pertinet hlb. 'ny6inyan na buhgdti; B.2.5: boktum bdiks-
fi „fretting, anger, indlgnation", E lat. lingua cum yam; 3. 12: tdir dattdn (b'dgdn) na praddydi
Pottio huc traxerim/oe-dui.) 'byo yo b'uhkti; R. Schl. I. 13. 17: bubugiri
^j^Jids — fvT^ b'id.
373
est e boillsg [cf. scot. AoiV/jf], quod cum lat./«/g-fo ad
scr. brdg referri potest; mais „sparkling, sliining,
brilliancy", niutato b in nasalem ejusdem organi; lat.
fes-lra, fenes-tra, inserta nasali, adjecLi vocali sicut in
verbis scr. cl. 7; fas-ius , quod Schellerius a gr. (bau3
AeAncil; fes-tus .)
c. ava lucere, splendere. R. Sclil. I. 35. \6. — Caus.
collustrare. Mah. 3. l67i.
c. ut caus. collustrare. Rag . 7. l6.
c. pra lucere, splendere. Mah. 3. 5005: yatd somaK
prabdsate; 3. 17090: prab ds antam b dnuman-
tam. — Caus. collustrare. Mah. 1. 6532.
c. vi lucere, splendere. R. Schl. II. 13. 10.
2. VTFL*'^-» f- (r. bus) splendor. B'. 10. 12.
VfTOT bdsurd (r. bds s. ura) lucidus, splendidus. Rag .
5. 30.
Vfl^cf) j b dskara m. (lucem faciens, e b ds et kara)
sol. In. 1. 29.
Hi^d?! * ^svant (a bds s. vant vat) luminosus.
B\ 10. 12.
V^H^di b dsvard (r. b ds s. vara) id. A. 10. 2.
pj^ l)iks l.atm. mendicare. Man. 2. 1S4: guroli kule
na bikseta, Cum acc. pers, et rei. Man. 2. 50:
mdtaram bikseta J jA-i^Jm; c.ablat.pers. Man. 11.24:
na danafi sudrdd vipro b ikse I a. (Fortasse 6 i A:i
e desid. bibaks ejecta media syllaba et regressa aspi-
ratione, cf. e. C. siks pro sisaks, lips pro lilaps,
V. gr. 490.)
■fVl^fT b'iks'd' f. (r. b'iks s. d) eleemosyna. Hit. 27. 12.
yvra' biksu m. (r. bik.r s. u) mendicus.
yi^bid 7. par. atm. b'inddmi, binde findere, per-
forare. R. Sclil. II. 80. 10: bib'idur b edant/dnsca
Idns tdn desdn; Mah. 1. l490: tdn paksanak'a-
tun4dgrdir abinat; Hit. 89. 21: atisitalam apy
amb aR kim binatti na b lib rtali. — Trop. rum-
pere, vlolare. Sa. 4. 7: vratam bindtl 'ti vaktun
tvdn nd 'smi saktafi; Rag ■ 15. 94: s amajam
ab'inat, — Pass. 1) findi, perforari. R. Schl. I. 28. 9:
b idjreran darsandd asyd btrundn lirdaydni.
2) differre, diversum esse. Rag'. 5. 37: na kdrandt
(a patre) svdd bibide kumdrall. — i'iniia (gr. 542)
1) fissus, perforatus. 2) diversus. Rag'. 2. 50. — Caus.
1) findere. R. Schl. I. 16. 23: b^dayiyur drumdn;
Ilit. ed. Ser. 80. 8: anajdr mahdn ... snjhali
katam bedayitun sakyali. 2) dissociare, abalie-
nare, disjungere, discordes reddere. Mah. 1. 7399:
kusaldir viprdili ... kunttputrdn b edaydmali.
3) vincere. R. Schl. I. 64. 7: rupam bahugunan
krtvd . . . tam rs iii kdus ikaii ramb e b edayasva
tapasvinam; Mah. 1. 5592: bayena bedayed bi-
run, siiram an galikarmand, lubd am arta-
praddnena. (hnl. findo ; fi-nis C ftd-nis Q); goth.
BTT mordere, beita, bait , bifum; germ. vet. BIZ id.;
huc etiam traxerim golh. maita absclndo, mutata labiali
media in nasalem ejusdem organi sicut e. c. in send.
7nru =: scr. bru dicere; Pottius apte confert gr. cpSi-
ooiJ.ai. E linguis celtlcis huc referri possent hib. birin
„a Ilttle pin", mutato d in r, cf. jvf^iiV; bior „a
sharp point", bioradh „a piercing, pricking", biorach
„sharp pointed" etc. ; fi „piercing, wounding, fastning".)
c. anu dissolvere. Mah. 2. 24S3: baddan sctum kd
inub indydd damcc c dntanca pdv akam.
C. ut erumpere. Rag.l3. 21: udb innavidyudvalayo
g ana li.
c. ut praef. pra id. Sak. 128. 18: prodb inna.
c. nis 1) effodere (e. c. oculos). Mah.3. 1032S: kanta-
kena nirbib edd 'sya locani. 2) i. q. simpl.
R. Schl. I. 40. 15: ekdikari yoganam bumer nir-
b indantali; II. 3a. 4: vdkyava grdir anupamdir
nirb indann iva kdikSyydli sarvamarmdni;
Hit. 69. 12: maddlasyena nirbidyati.
c. nis praef. vi i. q. simpl. Mah. 3. S551.
c. pra id. prab inna ebrius, de elephanto, tempore,
quo coitum appetit {y. prab innakarata). Dr. 5. 5.
35
273
i^[\^V[r[J>anumdnt — -i^i^Jfds.
VfTJTn^ b'dnumdni (a praec. s. mani mat) lucidus, ^m IJas 1. alm. interdum par. loqui, dicere, C. acc. pers.
splendidns. Dr. 7. 2.
JTTIT 6'am 1. atm. lO.par. {krode; ut videtur, denom.
a sq.) irasci. bdmitd iratus (nisi hoc a bdma ira,
s. iia). Rgv. 114. 8.
Vlj^ b d'ma m. (r. l)d s. ma) 1) lumen, splendor. 2) sol.
Mt-d. 3) ira, furor. (Fortasse lat. /uro, /uror radice
cum hoc vocabulo cohaerent, ita ut ad lid vel potius
ad lias vel ids referenda sint.)
et rei. Su. 4. l6: iti sundo ipjr oiaia/a;B.2. 11:
pra ^ridv dddns ca basase; Mah. 1. 7186: yatd
idsanti parasparam; R. Schl. II. 78. 19: kdike-
yim ... babdse parus an vacaK; Man. 4. 255.—
Pass. c. nom. pers. B att. 2. 37: vacasca bu/6 ba-
b'dsi munind kumdraH; N. 18. h: bdsjramdno
mayd 'sakrt. (Vid. b' d et cf. SCOt. beas „a speecb,
dialect".)
•iJvfirptlidmin (ut videtur, a idma ira, %. in) iracun- c. anu i. q. simpl. Man. 3. 30. Confiteri. Man. 11
dus. — fem. bdmtni. Rag . 8. 28
Vnr b'drd m. (r. bar b'r ferre, s. a) onus. H. 4. 52.
Sl 5. io4.
VfnTT barata m. (a barata nom. pr., s. a) Barati
proles. H. 1. 7.
vm^ b'drati f. 1) (a praec. signo fem. /) dea sermonis.
2) sermo. N. 12. 21.
Vnrf^ bdrgavd m. (a b'rgd s. a) 3 B'rgu oriundus
C. abi 1) alloqui. Br. 3. 1 : kanyd tdv abyab dsata;
Sa. 5. 11. 2) loqui, dicere. Man.4. 57: «o 'dakyayd
'li ib dsita; Mah. 3. 2549: evam evd 'b ib dsantafi.
Confiteri. Man. 11. 103: ab ib dsydi 'naK.
c. abi praef sam loqui. Mah, 3. 12697: uccdiK sam-
abibdsantdu.
c. d 1) alloqui. N. 18. 22. 2) loqui, dicere. Dev. 2. 36:
dK kim etad iii kroddd dbdsya.
Vffzfl *'ar/d f. (sustentanda, nutrienda, a r.i'ar br c. d praef vi loqui, dicere. Mah. 3. 15i69: vydbdsa-
s. ja in fem.) uxor (d.bartar -tr maritus). N.12. 22.
VJJ^ b'dvd m. (r. b'u s. a) 1) existentia. N. 5. 39. B\2. l6.
2) substantia. B'.4. 10. 8.5. 3)status, conditio. Hit.6. 5.
4) natura, indoles. N. 10. 15. B\ 7. 12. 13. 24. 9. 11.
5) proprietas. B\ 10. 5. 6) animus. M. 11. H. 4. 32.
Vflcjr^ b'dvana m. (a bdvdy caus. T. bii s. ana) qui
facit ut allquis existat, auctor, effector, creator, serva-
tor. Su. 3. 32. B'. 9. 5. Sa. 1. 11.
VTTQJr^l bdvand f. (a caus. T. b u s. ana in fem.) COgi-
tatio, meditatlo. B . 2. 66.
VTTicildlri-IH i dvitdtman (e bdviid part. perf. pass.
mdndscd 'ny 6s nyan na me givan vimoks yase.
C. d praef. sam id. Mah. 1. 4l98: ity anyonyan
samdb ds ya.
C. pari persuadere. Mah. 1. 42S7: punar eva tu sd
devi parib dsy a snusdm.
c. pra i. q. simpl. Sa.2. 12. N. 13.68. — prab dsita n.
dictum, serrao. N. 8. 11.
C. prati 1) respondere. N. 12. 25: abibdse tvdn
kim mdn na pratib dsasS. 2) i. q. slmpl. Mah. 1.
5294: tam punaK pratyabdsata.
c. sam 1. q. slmpl. Sa. 4. 18. Man. 8. 55.
formae caus. radicis iil et dtmdn anima,mens) effectam VflfQH,* "^ ■" " ^^' * ^'^ *' '"^ dicens, loquens
mentem habens, meditabundus. Su. 2. l4. Cf. gdta-
sahkalpa. N. 3. S.
1. vnf^rl *'^''''" (•■•*'« s.in) exlstens. Br. 2. 2. HIL6.5. 7.
2. vnToT»!*'"*"" (^ ^^ splendor, s. vin) splendidus;
fem. idvini transl. praeclara, excellens (femina).
In. 5. 37. H. 4. 30. Su. 4. 24.
j. JTTrridj 1. atm. interdum par. 1) lucere, splendere.
Mah. 3. 12299: na baidse sahasrdnsuK.
2) videri. R.im. II. 51. 2S: purl baidsa rahitd. —
Caus. collustrare. B'. 15. 6: na tad bdsayate sur-
yaK; 6. 12. (V. id et cf. hib. beosach „bright, glltte-
ring", boisgim fulgeo, „t0 flash", nlsi boc mutllatum
^di\^iHj>avdd,rs — VTFJ bdnii.
371
splendor, correpto d, s.vant val, cf. bdvin) splcn- c. A 1) id. R. Schl. I. 15. 19. 2) vlderi, apparcre.
dens, excelleas, praeclarus; reverentiae causa ponitur pro l^sg- 13. 1 'i.
pronom. ^J" pers. cum tertia verLi persona. In. 1. 11.
Su. 1. 2'(.
i^5]J^in i ardrfrj (e bdvant abjeclo / producto o, et
drj a r. dars drs videre, v. gr. 263) tiLi vel vobis
similis. Hit. 38. 10.
HcIIHt* ovdni {. (a b avd nomen Sivi, s. dni) nomen
Durgae.
Vn3rToi?T l' ovildvfa (r. b il s. tavya) esse debens.
HlCJ^dcilril * avitavydtd f. (a praec. s. td) abstractum
praecedentis, fatum. Ur. 55. 15 infr.
VTT^fTTT "fT *<""'<»'' -'.'" (fem. -trt, r. 6u s. tdr tr)
futurus. Rag.6. 52. (Lal.futurus.)
VflopST bavisya (r. Ij u cum charactere futuri auxil. sja
inserto i) futurus. B'. 7. 26.
c. ut apparcre. Man. 1. 7: svayam udbab du.
c. "i'.f elucere, exorirl. Man. 5. 113: apdm agntisca
saft/6 gdd di!man rupyanca nirbab du.
c. pra I. q. simpl. Mab. 3. lOUjl. — prab dla n. ortus
lucis, diluculum. Loc. prahdl^ diluculo, ad prlmam
auroram. Sa. 5. 80.
c. prati 1) splcndere. Gat. 15. 2) apparere, c. gen.
R. Scbl. I. 55. 17: ydni divesucd 'slrdni ... pra-
tibdntu mama; c. acc. Mah. 3. 10169: tdn tu krl-
sno danurvido pratyab dt. 3) videri. Dr. 4. 4.
A. 4. 39.
c. prati praef. sam vlderi. Mah. 1. S095.
c. vi splendere. R. Schl. II. 72. 20. Rag\ 5. 72.
c. sam praef. pra apparere, videri. Mah. 3. 10055.
VfoJf bdvya (r. bu s./a, v. gr. 575) esse debens, futu- VfTJT l>aga m. (r. iag vel b dg s. a) 1) pars, portio.
rus. Sa. 5. 47. Rag'. 5. 9. 7. 42. 57. 10. 46. 2) bona fortuna, felicitas.
^^ b as 1. par. interdum atm. latrare. Mah. 1. 5249: vnTPT^T bdgadeya (e idga et deya ponendus a
ivd basan; 2.ll24: b aseyuK (svdnaH); 2.1425: r. dd s.ya) 1) ra. heres. 2) n. fatum, sors. N. 8. 6.
basantS. (Cf. bds.) HlUly<^l * dgirat i f. (fem. TOO b dgirat a a bagirata
^TTT 6aj 3. par. bdbasmi (b artsanadiptyo/i K. nom. pr. regls, suff. o) nomen Gangls flumlnls.
dyutdu barts? V.) lucere, splendere; mlnari, ter- V||ii| bdgya n. (a bdga vel bdga s.ya) sors, fatum;
rere. (Vld. bds et cf. liarts.) fortuna secunda. N. 17. 42. Rag\ 3. 13. Ur. 67. IS.
Vf^T bdstrd f. (r. b as s. tra in fem.) follls. HIt.43.6. V||X-|^fi lidiigdsuri m. nom. pr. regis. N. 19. 11.
V^^l^rJ £ dsman n. (r.bas s.man) cinis. 1. JJI^^id^ iO.^^ZLt, (prt akkarmani) dlvidere, distri-
Vjir^y |H * asmasdt adv. (a praec. s.sdt) in cinerem, buere. Cf. bag.
ut b asmasdt kartum in clnerem vertere. B . 4. 37. 2. vnii*^^ f- (■"• ^''^s) 1) veneratio, cuitus. B'. 9..30
y^ ^d 2. par. atm. 1) splendere, fulgere. N. 12. 103: In fine comp. Bah. 2) i. q. Itdga. H. 1. 29 in fine
ayam agamaK ... dplddir bahubir bdti; 13.52:
bdsi vidyud ivd 'bresu; 17. 8. 2) apparere, vlderi.
H. 1. 10: gaiigdvdto babducd 'sya sucisukrd-
gamS yat d. (Cf. bds, b'as, b'ds; gr. (paw, (patVW,
<})YilJ.t; (po7f3og, forma anomale redupl. sicut (pifioixai
a SCT. b I, btbimi; lat.fd-ri.)
c. aii valde splendere. Ram. II. 46. 11.
c. abi splendere. G at. 10.
comp. Bah. (Ad bdg sgf. 2 vel ad bdga sgf. 2 traxe-
rim lat./e vocis fe-/i.v, v. gr. comp. 419.)
VfljTfT bdgana n. (r. bag s. ana) vas. (Wils. „any
vessel, as a pot, or cup, a plate".) Hit. 34. 2. Rag\
5. 22.
VTlL!,i b^nda n. vas, supellex, utensilia. Sa. 3. 1. Hlt.
64. 19.
Vn»T bdnii m. (r. bd s. nu) 1) lumen. 2) sol.
hi patinA; Hlt.l.l3: daridrdn b ara; Mah.l.SOiS: "^J^^^^ paratars ab a m. (e baratd, v. gr. 579 , et
anddni bilirati svdni pipllik&K; na baret&ti riai (£ q. v.) B aratidarum princeps. H. 2. 16.
katan nu svam dtmagam. 3) cl. 1 atm. : mercede >.J7|' J^jJ" barg brg 1. atm. assare, frigere, torrere;
conducere aliquem (v. brti, brtya). N. 15. 4: ba- v. bragg.
rasva mdm. (QiT.(piDW; Xai.fero, fer-s, fer-t, fer-tis VfrTTT "fT ^ ^''tdr -tr (r.bar br s.tdr t r) I.subst.m.
= scr. bibdrsi, bibdrti, bibrtd, abjecta syllabd 1) qui sustentat, altor, nutrllor. B'. 9. 18. 13. l6.
redupl.; for-tis; fortasse por-to e for-to; etiam pario, 2) dominus. Meg.1.34. 3) maritus. H. 11. 19. II. adj.
nisi pertinet ad kar kr, buc trahi posset, mutata aspi- ferens, sustentans. B\ 13. l6.
_ r ,
rata in tenuem; fortasse vi-bro =: scr. bar br praef. ^rfT *'"''■' 10. par. 1) minari, terrere. H. 3. 21: tam
vi; goth. BAR ferre, bar tuli, tulit, baira fero; germ. dpatantam ... b artsay dmdsa tegasvi tista
vet. bero pario, bur-di onus; fortasse etiam goth. tisfS 'ti; Mah. 4. 357: iabdena mahatd. bartsa-
BRAH 3i((eTre [bringa, brah-ta, nostrum bringe^ huc jrantdu parasparam. 2) deridere. Mah. 2. 43i:
perllnet, adjecla gutturali, li^i bairga occulo, cf. scr. b artsayantt 'va b dskaram.
niirta occultus, v. Graff. 3. 13y; fortasse goth. ia/rg^ c. ahi mioarl, terrere. R. Scbl. I. 28. 13.
mons a ferendo dlctum est slcut sct. b ud ard, b ub rt, c. ava id. Mah. 3. 15096.
mahldara et allae quae tam terram sustentans c. nis 1) id. Mah. 1. 4l90. 2) deridere. Ilit. 64. 22.
quam mons significant voces; lilb. beirim „1 bear, c. nis praef. abi minari, terrere. R. Schl. II. 78. 19.
carry"; slav. beruii; briman onus.) c. pari id. Mah. 3. 16OO8. Cl. 1. Mah. 3. l6l4l: pari-
C. ni: nib'rta OCCultus. N.17.91: nibrto igni/i; Rag'. b artsanti.
8. 15: naiasd niirtendund; Hlt. 21. S: gambu- c. sam reprehendere. R. Schl. 11. 75. 16: vdkydiK
kena sunibrtam uktam. kriirdiK s amb artsil aU.
c. sam 1) comportare. R. Schl. I. 11. 13: sambri- jj^ ^'^rb' 1. par. {hiAsdydm K. hins^ V.) laedere,
yantdn sambdrdK; II, 56. 8: maduni madukd- ferire occldere' v. sq.
ribiK sambrtdni nagi nagi,— s amb rta com- kr— f '
»^C) b arv 1. par. id.
positus. Hit. 124. 13: paticab ifi sambrle dehe. 'y
2) sustentare. R. Schl. I. 52. 8: kaccit ti sambrtd HT H5T b'ars brs i. par. i. q. b'rans.
•~\ •:. •\
b\tydn. 3) perficere, peragere. Rag.ll. 32: sambr- 1. y^ ^'al 1. -Itra. i. q. 2. bal (scrlbltur ellam b'all).
takratuK (schol. s ampdditay agnopakaranaK). _^ , _
2. '»\^\ b al 10. atm. {iiiriipe) explorare, Investigare.
Parare. Ur. 93. 3: upanlyatdm mant rina samb r- *n
taK kumdrasyd 'biJekaK. — Caus. comportari ju- ntTI 0°'' v. i.bal.
bere. R. Schl. I. 11. 3. VfsT *'"''" «">• (r- 6«// s. a) saglttae genus. A. 10. 20.
2. )IT V{ bar b'r 9. par. b'rnd'mi, v. gr. 345 (b'art- Vf^' b'avd m. (r. b u s. a) 1) e.\lstentla. Sa. 3. 10. 2) or-
sane K. brtdu b\rgi bartse V.) reprehen- tus, origo. Rag\ 3. l4. 9. 73. 8. 9l.
dere; sustentare; frigere, assare. VT^rT *""''" " n. (r. 6 li s.ana) domus, palatium. In. 3. 3.
VT7 b'ara m. (r. bar br s. a) onus (v. Lass.). 5. 5. Su. 1. 28.
VTTUT 6'arona n. (r. iar iV s. ana) sustentatlo, nutritio. ^^f^^b'dvant 1) (nom. masc. b'dvan, part. praes. a
Rag'. 1. 24. r. b'u s. ant at) qui est. 2) (nom. bdvdn, a bd
V{^h'an^ — vq[ VJ i'ar l>/:
2C9
1. yr^ ba>ig 7. par, b and gmi, praet. mtL dli diiks am,
fut. li aiik sjrd mi, pass. bagjr^^ part. bagnd
(gr. 542. 548) frangere. H. 1. 12: vani baiigan
mahddrumdn; 4. 23: bab atigatus tadd vrksdn;
Irop. Mah.1.6868: asjra md baiiksam pratigndm.
(Fortasse b ang mutilatuin esl e b rarig, cf ht. /rango,
golh. BRAK, ga-brika, ga-brak,ga-brekum; gr. OJjyvUjU»
et abjecta iuitiali, ayvvfJLl; lelt.braks fragilis; hib. iri'.si//i
„1 break, dismember, disunite", brii „fraction", breadach
„broken".)
C. ava i. q. simpl. Mah. 1. 70S1. 3. lOOiS.
C. nis praef. vi id. Mah. 3. 12447: vdtavinirb agnd
drumdH.
c. pra id. Mah. 3. 11121.
2. yr^ batig 10. atm. (b'dsdrt'e K. b'dse\.; scribl-
tur &a^, gr. 110"') loqui, dicere, lucere. (Gr.
(pS^Eyyui, V. gr. comp. 16; hlh./aighim „1 speak, talk",
/aighle, /aighleadh ,,words, talk, conversation", /aigh
„a prophet".)
1. ^^ b at 1. par. {brtdu) nutrire, sustentare; mercede
conducere.
2. MTT * "■' !• psr. {parib dsane K. b dsane \.) loqui,
dicere.
yj^ ^ata m. (r. 1. baf s. a) miles. Hit. 104. 17.
^jj-^jjT b attdra (forma pracr. a scr. i artd'r -tr suff o,
mutato / in / cui se assimilavit antecedens r; v. b afiin/
et cf. Lass. s. vv.baita et b attdraka) venerabills,
sanctus.
VPTCTT^ l>'aifdraka (a praec. s. ka) id. Hit. 21. 21.
V| ji ^ uTi i"^ttif' f- vox pracrlt. = scr. bartri. Ur.
43. 13.
yn^ ban l.par. loqul, dlcere, in recentiorlbus scriptls,
praesertlm in dial. pracrlt. (v. Delii Radices Pracr.
p. 19). Lass. 3. 2: rdgnd... baniiam; B'att. 14. 46:
bab'dna; 15. 15: ab'dnit. {C(.b'ds.)
y^JJ^ ^'anf 1. par. {pratdrani K.; scrlbltur b'at, gr.
110°') fallere, declpere.
1. >|(J^ b an4 1. atm. (parihdsi K. vdci\.; scribi-
tur b a4, gr. IIO"') Irridere; loqui.
2. y^^T band 1. et 10. par. {sivc; scrlbltur bad, gr.
110") felicem esse; cf band.
'V^^hddra, vid.badrd (r.band ejecto n, suff. ra)
1) adj. laetus, felix, excellens, optlmus, praeserllm in
vocat. fem. Su. 3. 20. N. 22. 2. 2) subst. n. salus, fe-
licitas, praesertlm in salutatlonlbus vel benedlctionibus.
N. 15. 5. Sa. 2. 32. (Goth. batisa melior, batista op-
timus; germ. vet. baz melius, beziro melior, fellcior,
bezisto optimus; h\h. /eodhas „better", badhach „(3mous,
great, noble"; fortasse /naiVA; cambro-brit. /na<i „good,
excellent", mutato b' In m, sicut e. c. la mais = scr.
bds q. V. ; lat./aus-ius e /aud-tus et hoc e /and-ius,
mutato // in u?)
J^»-(' band 1. atm. 10. par. gaudere, fellcem esse, prae-
stantem esse; v. bddra.
VfZI b'ayd n. (r. 6%* s. a) tlmor. H. 1. 7. 2. 13; v. b i.
M<A-U,i *o/a"^«''a (tlraorem faciens, ex acc. vocis
bajrd et kara faciens, v. gr. 575. l) 1) timendus, ter-
rlbills. 2) m. nom. pr. Dr. 2. 11.
V|6j|Hc^ b ajrdnaka (t. b ! s. dnaka, nisi e bayd et
anaka a r. an s. aka) tlmendus, terrlbllls. H. 3. 2.
B'. 11. 27.
Vi6||c(^ b ajravaha (e bayd et dvaha afferens, a
r. V a h praef. d s. a) tlmorem afferens , tlmendus , ter-
rlbllls. Sa. 5. 8.
1. >TT 'iXbar i'r 1. et 3. par. atm. (idrdmi, £dre,
bib drmi, blbre; praet. redupl. babdra,
babri vel bib ardricakdra, -cakrS) 1) cl. 3 : ferre,
gestare, gerere. A. 1. 3: navdny db arandni bi-
b rat; Rag .18. 44: d uram d aritrjd bibardmba-
b uva; B . 15. 17: J^o lokatrayam dvisjra bib ariy
avyaya isvaraH; H. 3. l4: tdm ... mdnusaru-
pam bib ratim; N. 13. 52: bibarsi paraman
vapuK; Man. 2. 157: ndma bibrati. 2) cl. 1 et 3:
sustentare, nutrlre. N.17. 4i: b'artavyd ... patni
368
VT^ Vdhsya — -^Uag.
Vf^ ^dksya (r. baki s. ya) 1) adj. edendus. 2) m.
cibus. II.2. S. N.9. 13. (Golh.iaj/, them. iajya n. bacca.)
Vfyr 6'ag^a m. (r. i'a^ s. a) 1) portio. 2) bona fortuna,
felicitas, beatitudo. 3) vulva. Am. (IIuc vel ad bdga
traxerim goth. ga-bigs dives, ita ut proprie significet
qui cum divitiis est, them. ffa-iig-a^scr. ja6 a'g-a;
cf. etlam lit. nabagas homo miser, pauper, na = scr.
na non; bagntas dives; russ. u-i»^»" pauper, bogatiii
dives; cf. Pott. pp. 235. 236.)
V|i lcjrl ^'"Sa vant (a bdga S. vant val) felix, beatus,
excelsus, exccllens, praeclarus, venerabilis. Su. 3. 2k.
4. 23. B'. 10. l4. Rag'. 8. 80. (Cf slav. bog deus.)
Vl^lcTf bagint f (a b'dga s. in in fem.) soror.
VfJTT bagnd V. bang.
V^ iaiigi m. (r. iang s. a) 1) fractio, fractura. Rag'.
16. 14. — puspab aiiga ilorum contrilio. N. 25. 7
(schol. Nil. puspasammai dali); trop. repudiatio.
Rag . 13. 7S. 2) fragmentum. Ur. 69. 4. 3) unda,
fluctus, y. sq. (Lit. banga unda, fluctus; gr. dy)],
V. b atig.)
^f^ b'aiigi f (r. bang s. i) 1) fractio, fractura. 2) unda,
fluctus. Rag'. 16. 63. 3) fraus, fallacia, dolus. Up. 50.
Vf3TT7 b'aiigurd (r. barig s. ura) fragilis. Hit. 43. 5.
1. JTjI' bag l.par. atm. 1) dlvidere. Man. 9. 104: b'rd-
tarali samam b a geran pditrkati riktam;
9. 200: patydu gtvati yaK stribir alaiikdro
drtd bavet I na tam b a girati ddjrddd baga-
mdndfi patanti te; 9. 119. 209. 2) colere, venerari,
deditum esse, amare (sivdydm K.). B . 4. 11: ye
yatd mdm prapadyante tdtis tatdi 'va b a-
gamy aham; 6. 31: sarvab utast itati yo mdm
bagati; 7. l6: caturvid d bagante mdii gatidli;
H. 2. 29: kdmdpahatacittdiiglm bagamdndm
bagasva mdm; N. 5. 32: /a/ tvam bagasi...
pumdtisan devasanniddu; Man. 8. 365: kanydm
bagantttn utkrs iam. — baktd colens, deditus,
devotus, amaus. In.5. 44: hricayenaca santaptdm
iaktatica iaga; N. 10. l4: madbaktd; 13. 57.
Sa. 5. 95. B'. 4. 3. 7. 21. 23. 3) cum acc. loci petere,
ire, proficlsci. R. Schl. I. 16. 28: ndndviddn sdildn
kdnatidnica begire; B att. 6. 72: vandni biga-
tur virdu; Mah. 3. 11113: sukdli punskdkildK
krduiicd visatigtid bigire disaK. Considere.
Mah. 1. 5: nirdisf am dsanatn bigi; 1. 3867: rd-
garsili urum bige sub dnand. 4) adlpisci,
obtlnere. R. Schl. I. 27. 11: rdksasatvam baga-
sva; 72. 11: kus ad vagasuti imi patnydu ba-
git&A sahitdu s atrug nab aratdv ubdu; Man.
10. 59- 5) exercere, facere, exequi. Man. 4. 204: rai-
yamdn kivatdn bagan. (^Cf.bdg, baiig^ bug;
hib. fuighim „1 get, obtain", fuigheall ,,profit, gain",
„relique, remalnder", faghail „getting, finding, ob-
tainlng"; Pottius apte huc trahit goth. and-bah-ts ser-
vus, mlnlster; Ag. Benary confert \ii. fa-mulus , quod
etiam ad FAC referri potest, Ita ut niutilatum sit e
fac-mulus. Vld. bdga.)
c. nis secernere, segregare, excludere. Man. 9. 207: sa
nirbdgyali svakdd aiisdt.
c. vi 1) dividere. Mah. 3. 10208. Man. 9. 164. 210. 216.
2) distinguere, dlscernere. Man. 1. 65: ahordtri
vib agati suryaK. R. Schl. II. 67. 31: vibagan
sddvasddunt. 3) distribuere. Mah. 2. 2053: ti
dvandvas ali prt akcai 'va ... s inhdsandni . ..
vib i giri; Rag . 10. SS: sa tigd v&istiavam
patnyor vibigi; 11. 29: tafi ksurapras akalf-
krlaii krtt patrindii vyabagat.
c. vi praef pra id. Mah. 3. I6l40. Man. 8. 166. 9. 268.
B'. 11. 13. 18. 4l.
2. HrT i a^ lO.par. i dgdydmi(vis rdrianiK, pdki V.)
dare, largiri (?) *), coquere. (Cf braggy barg
ire; germ. vet. BACH, PACH, B AKK torrere, co-
quere; nostrum backen.)
*) Fortasse pro visrdtiani a r.Jrati dare legendum
est visrdni a T.srd coquere.
5P5I^iTcfr brahmaldhd — v^t^f+i baksalca.
267
pjfey^jc^ brahrnaldkd m. (e brdhman et loka mun-
dus) Brahmae coelum. Su. 4. 25.
^jbU br&hmd (fem. -/, a brdhman s. a, V. gr. 583)
brahmicus, ad deum Brahmam pertinens. B . 2. 72.
dl^iiUI ^"'dhmana m. (a brdhman s. a) i. q. brdhman
sens. 2.
<p)|cUU|| brAhmanl f. (a praec. signo fem. /) femina
primi vel sacerdotalis ordinis.
HT Arii 2. par. atm. brdvlmi, bruve (in tempp. specia-
libus solum usurpatur, v. gr. 317) dicere, loqui, c. acc.
rei et pers. In. 1. 10: vdk/ain argunatn abravit.
Cum dat. vel gen. pers. B. 10. 13: svayancAi 'va
bravlsi me\ N. 22. 6; kus alan tc bravlmy aham.
C. ati conviciari. Dr. 5. 2: maharat An atibruvan
miid a na iaggasc katam. (Cf.ru; send, mru;
boruss. vet, billa dico; lit. bil6ju id., burna os; hib. bri
„a word", bruidhcann „talk, Speech", bruidcanaim „1
cunlent, dispute"; scot. bruidhean „speaking, speech,
talk; noise of talk, tumult", bruidhncach „talkative,
loquacious"; canibro-brit. Arud „a chronicle, a report
of cvents, also a prophecy", brudixvr „a chronicler, a
divulger of evcnts, a prophet"; huc trahimus etiam gr.
PKli, ^>J|U«, ^-/ITX^, abjecta littera initiali sicut oeu)
fluo e (70£Ct), CCiTW = scr. jrafumi; fortasse etiam
huc pertinet germ. vet. SPRAH loqui = scr. brav tov
brdvimi, niutato v in gutturalem, v. gr. comp. 19,
praefixo s, v. Graff. 6. 369, nostrum spreche, sprach,
nisi potius referendum ad r. ah praef. pra, q. v.)
c. anu i. q. simpl. Mah. 1. 176.
c. pra id. Sa. 2. 21. Man. 10. 1. 2.
c. prati respondere. N. 17. 44.
c. i-j i. q. slmpl. N. 24. 35. Man. 8. 75. 390.
;t^'.
Vf^ baktd V. bag.
\\^\ i -fT baktdr -tr m. (r. bag s. tar tr) cultor.
VTf^ bakti f. (r.bag s. ti) 1) cultus, amor. Sa. 1. 9.
5. 21. 50. B'. 7. 17. 8. 10. 9. 26. 2) divisio, partitio.
Sak. 52. 4 infr.
\\\-^l\-^\baktimant (a praec. s. rnant mat) colens.
B'. 12. 17.
Vf^f)pl b aktrtvd n. (a baktdr -tr s. tva) cultus.
^^ baks 1. par. atm. 10. par. interdum atm. edere,
vorare. H. 2. l4: is&m utkrtya m&nsdni . . .
b aksayisy&vaK sahit&u; 4. 10: tvaya baksa-
yatd narAn; N. 12. 20: b aksayaty esa mAn
raudraK; In. 1. 26: p al&nica sugand tni baksi-
tani\ Mah. 3. 409: vaK sarv&n b akiayisy c\ R.
Schl. I. 9. 3l: palAny &s ramag&t&ni baksa-
yasva. — baksitd n. cibus. Hit. 50. 20. — Desid.
bib'aksayii&mi (gr. 492). H. 2. 27: b'r&trA . . .
bib aks ayisat& m&nsaA yusm&kam. (^Ct. b laks.
plaks, bug. — baks orfum esse videtur e bag, pri-
mitive bag, unde bug attenuato a in u; cf. gr. ^AF,
ecpayev; (pacrYi?vcg et (pancg nituntur forma b'aks,
abjecta gutturali vel sibilante; ita golh. basi n. bacca
[nostrum Becre^, them. basja = scr. b dksya q. v.; lat.
bacca per assimil. e bacsa\ fortasse etiam bucca, nisi
pertinet ad scr. muka, ab edendo nominatum est, at-
tenuato n in u sicut in scT.bug\ maxilla e baxi/ia ex-
plicari posset, routata medin in nasalem ejusdem organi;
fauc-s aut huc aut ad bug referri potest; Ag. Benarv,
„Rom. Lautlehre" p. 155, fa-mes et fa-ba huc trahit,
ita ut mutilata sint e fag-mes, fag-ba\ cf. Pott. p. 271 ;
de hib. m«/.ff „food, victuals" v. mdnsd.)
c. sam i. q. simpl. Mah. 3. 422.
Vp^ bakJa m. (r. b'aks s. a) edens, vescens in fine
compp. N. 12. 63. (Gr. (payog.)
V|77|cfi baksaka m. (rad. baks suff. a k a) edens.
Ilit. 75. S,
34'
2G6 ^4 f>ud'd — a^ilf hrahmarsL
c. ava h. atm. 1) sentire, perclpere, animadvertere. Mah. 1. l427: yusm&n samboday&my isa yai&
Mah. 1. 5051: susr&va rito ^sya saca tan na na sa liarid bal&t.
'vabudyata. 2) scire. R. Schl. II. 74. 10: kin na c.sam yrad.prati resipiscere. Mah. 12519: s6 Iham
'vabud yasi kruri niyatam bandusansray am &isv aryamohina .. . patitah prat is ambudd ali.
gyisfam pitrsamaA r&mam. 3) cognoscere. gy[ iud (£ (r. 6ud s. a) l)sciens, sapiens, doctus. Br.3.5.
Mah. 2. 1371: darmarn av abud'yita; 3. 1363: 2) nom. pr. Ur. 93. 12.
tv&n cit srutv& t&ta tat& carantam ava- ^^7 bund 1. par. atm. (ni jdmani?) audire. C(. bud,
b'6tsyanti b'arat&n&n car&K. 4) expergisci. Ram. bud,bund.
II. 72. 50: kaccit k&li Zvabud'yasi. — Caus. cer- l. ^~?J" bund 1. par. atm. id.
O -X
tiorem facere. Mah. 1. 5S11: asm&n avab6dayal. 2. 5J--if bund 10. par. {bandi) ligare. (Cf. band\
c. ava praef. sam A. atm. intelligere. R. Schl. II. 9. 31 : ^ \iide bund attenuato a\xxu sicut in lingua goth.
n&'han samav abudyiya .. . r& inas cikirsitam. hundum ligavimus a band ligavi.) A
c. ni 1. par. interdum atm. 1) comperlre, perclpere, ^^ bubuks& f. (a desid. T.bui edere, s. &) fames. '
cognoscere, praesertim in 2. pers. imper. N. 22. 6: Hit. 35. 11.
damarant y& vacaH ... nib6da; Sa. 5. 28: vaco t i , , .„ / , , ^^ . i
^- J J ' ^^ bul 10. par. (mas gani) mergi, submergi.
niboda mi\ 6. 13: satyam itan nib6da tvam;
. , , Srff bus /(. par. (utsargi) dimittere. Cf. byus, vyus.
Man. 1. 119: idam matsak&san nibodata; Mah. o *%
1. 1353: nibddasva. 2) sclre. N. 12. 43: r&gapu- ^^ bust 10. par. 1) venerari. 2) spernere. Ct.pust.
O •v
trin niboda m&m. WiVd(i^ bodana n. (r. bud' s. ana) notio, COgnitio,
c. pra 1)1. atm. expergefacere. Mah. 3. 10653: vy&- scientla. Rag'. 9. 49.
gran saydnam prati m& prab 6d a. 2) 4. atm. ryj ^ byus 4.par, (h&ni) rellnquere. Cf. bus, vyus.
exper^sci. lih.107. i3: siiry6dayi prabudyati. — ^^T^TSf f>rahma6drya n. (e br&hman et carya,,
Caus. 1) certiorem facere. Rag\ 3. 68. 2) experge- quod seorsum non invenltur et vltae rationem signi-
facere. H. 2. 34. 3. 6. 4. 2. ficare vldetur, a car ire, facere, s-ya) castimoniae vel
c. prati 4. atm. expergisci. R. Schl. II. 14. 50. Etlam coelibatus votum, castimonia. In. 4. 10.
par. Mah. 1. 5053 : fan drstv& pratibudyantam. — ^cJJT^fnTl irafimacartra m. (e brdhman et c&rin
Caus. 1) certiorem facere. Rag\ 1. 74. 2) mandare, iens, agens) coelibatus voto obstrictus. Sa.l. 5. A.2. 17.
jubere. R. Schl. II. 52. 35: r&mina sumantraK B. 6. l4.
pratib6dita}i. 3) expergefacere. R. Schl. II. 65. 12: j^PiJUil brahmanya (a brdhman s.ya) Brahmae deo
b'artaram prafyabod ayan. addictus, Brahmae cultor, pius. Sa. 1. 2. N. 1. 3.
c. fi 4. atm. experglsci. Mah. 2. l62: kaccit k&li vi- -^^^i^br&hman (secundum Wils. a r.varh vrh cre-
budyasi; H. 4. 24: fayoK sabdina mahaf& vi- scere, mutato v in i, s. man) 1) m. deus Brahma.
budd'&s te. Su. 1. 22. 2) Brahmanus, homo prlml I. e. sacerdotalls
c. sam 4. atm. par. 1) nosse. Mah. 2. l49S: kasm&n ordinis. 3) n. summum incorporeum numen, causa pri-
na sambudyita ... sasur&suralok&n&m asi- niltiva. B . 4. 24. 14. 3. 4.
sina manogatam. 2) intelligere, sapere. Mah. 2. ^t^|q brahmarsi m. (e brdhman et rsi, v. gr. 67)
2187; na manda sambuctyasi. — Caus. monere. Brahmanicus sapiens. In. 2. 13. Su. 3. 3.
cllr??j bdlyd — ^rj^^bucV.
365
sllCfil l/d/jd n. (a lidid sj^a) infantia, pueritia. N.24. 12.
Trop. insania, stultitia. Dr. 5. 6.
GJIV' *<!/« V. vdh.
^l^ bdhu vel cffs? t'J/iu m. (si vdhii primitiva esset
forma, deducendum csset a r.vah vehere, ferrc; fornia
bdhu autem sustentatur sendico >S^*^ bdsu, gr.
hjoayjiiiv, lat. brarhium) brachium. In. 2. 2l. (Gr.
7r^5(,t?, mutata media in tenuem, v. gr. comp. 87. 1,
POayjWV, lal.brachiurn inserta liquida slcut in frango,
priyvviJLi, goth. BRJK = b ang, nisi formae sanscritae
bd1j.u, baiig mutilatae sunt e brdhu, brarig.)
f^Z" i>t V. vit.
•s
iQlr-^ bind l.par. (arisc; scribitur bid, gr.llO"') divi-
dere, findere. Cf b'id, bil.
]^[^''7\\H<Jl>'/' akJaj-iJ desid. a T.baks.
I Sj i-S< btmba V. vimba,
ICJ^ bil 6. et 10. par. (b'edane) findere. Cf b'i/,
bind, bid.
|sjt"| *'•? ^- par. (kJepe) jacere, conjicere, mittere.
^^VTr^*'** a'-r desid. a r. bad, v. gr. 553.
^^V{pn' bib'atsu (a praec. s. u) cognoraen Arguni.
A. 3. 1 (uhi bib'atsur pro bi- legendum). Mah.3.551.
^^^ bukk 1. et 10. par. (Jvasvandu K. svddisabde
O -N
V.) latrare.
^T^ buf 1. et 10. par. (hirise) ferire, occidere, laedere.
O-s
37" bud 6. par. (s arivarane K., utsargasarivrtdu V.)
O -s _ . ,
tegere, emiltere, relinquere. Cf bad, bund, curf.
CJ,* bud 1. par. atm. (nisdmane) audire. Cf bund,
bund , bud .
Sl-A buddd v. bud.
^j^ buddi £. (r.bud' s. t i) 1) animus, mens, intellec-
tus. N. 5. 12.24. 15.5. Sa.2.29. B'. 2. 41.44. 53. 3.40.42
(manasas lu pard buddi/i). 2) sententia, consi-
lium. N.3. 25. 26. 10. 25. 12.
^\^i\-Abudd imant (a praec. s.mant mat) mente, In-
tellectu praeditus, saplens. Sa. 2. 1 1. B'. 4. IS.
^^Jf bud 4. par. atm. etiam 1. par. ^tm. 1) cognoscere,
o -s .
perripere. N. 22. 4: prativdk/arica ... budjf-
tdli; Mah. 2. 2506: budd'/d buiyin navd bud'/id
ayam\ 3. 557: tdm abudyad amiy&tmd baia-
vdn ... paryaprcc at a t&m b'imali. 2) scire.
H. 4. 42: na tvdm budydmahJ vayari samitam
bimardpina rakJasd; Dr. 6. 15: na bud'yati
ndt av at Im i/yd 'dya va/xis carari /xrday am
pdndavdndm; 8. 25: na buboda hatari sittaii
sa rdgd bdhusdlind, — buddd doctus, sapiens.
Br. 2. 27. 3) nosse. Mah. 1. 5l48: nd 'budyanlaca
tari gand/i. 4) putare. Ram. I. 50. 13: tdni var-
Jdny at lldni bubod di 'kam ahar yat d. 5) (atra.)
e.^ipergisci. R. Schl. I. 46. 19: tato ditir abud'yata;
N. 10. 17: naca budyita mi priyd; 13. 19: da-
mayaniica bubudi. — Caus. 1) certlorem facere,
docere, nuntlare. M. 28: bodaydmy adya yat ti
/litam anutt amam; B. 10. 9: bod ayantaH pa~
rasparam. 2) expergefacere. H.2.35: suk'asuptdn
... na baydd bod ayiJydmi. (Cf. bud, bund,
bund audlre; send. (2.^>J bud videre, {Oii£.iV I
biiidyi video, JOC2.^<X'gjVii^i4)J biiidy dimaidi
videamus, v. gr. comp. 41. 472; llt. bundii vigilo,
budriis vlgll, vlgilans, nu-bundii expergiscor, praet.
nu-budau; pa-budinu expergefacio; russ. bdju vigilo,
bodriii vigll ; slav. buditi expergefacit = caus. bdd'd-
yati, V. gr. corap. 562; goth. BUD jubere, mandare,
biuda, baulh, budum [^nostrum biete, ge-biele\ ana-bus-ns,
ana-buz-ns mandatum, v. bud pT3e(. prat i caus. ju-
bere; Ita a giid sclre ab yanugiid niandare; gr. HY©,
TVjv^avojxai, Ittu-jojUjji' mutata medi.i in tenuem, v.
band; lat. pulo, v. gr. corap. 87. I.
c. anu 4. atm. 1) comperire, cognoscere. Mah. 3. 14799:
anubud yi t a nrpo Ssmdkaii cikirJ itam. 2) re-
cordari. Mah. 1. 4S74: sa tu kdma par itdtmd tari
sdpam iid 'nvabud yata. 3) experglsci. Mah.1.5024:
daJfd invabudyata.
34
264
^^f bali — sJPrT^ bdlukd.
^^ bal! f. i. q. ba/i l. Mah. 1. 3467.
G)c<Tl<Mi<i baltyans (compar. a balavant vel balln,
V. gr. 2'27) valde forlls. H. 4. S.
1. 517?^ balh vel Qjrr^ valh 1. atm. i. q. 2. barh et
3. barh.
2. 5j7r^ *a//i vel Sfrr^ t;a/ft 10. par. (/visi) splendere.
Cf. 1. barh.
^\^iJbahls v. vahis.
grrf /la/iu (fem. -t/ vel -u, scribltur etiam fo/iu,
r. iarifi vel vanh eJect.T nasali, s. u) multus. Sa. 1. 11. —
Adv. raultum. N. 13. 6i. (Gr. Qict^vg; Trwyjjg v. gr.
comp. 87. 1; cf IaI. pro-fundus , \. banh et Benfey
II. 67.)
slS^M<^ 6a/tu/i<'a (a praec. s.ti/a) multus (de tem-
pore). N. 13. 2. 61. Sa. 4. 1.
sIS^^ bahud'd' (a bahu s. d d) multipliciter. N. 10. 13.
B\ 9. 15. 13. 4.
■^j^jT^rEfir\bahupa/nikr/{m\i\ia.s uxores faciens,
e bahupa/ni \bahu et pd/ni uxor] et kr/ faciens)
multas uxores in matriraonium ducens. Br. 2. 34.
'dS^*-!!»'^ bahumdna m. (r. man praef. bahu raagni-
facere, v. gr. .585, s. a) observantia, cultus. A. 4. 56.
;^^rff bahuld (a bahu s. la) 1) multus. N. 13. 13.
2) niger, obscurus. Rag . 11. 15.
^r. j^^ bahuvid a (Bali. e bahu et vida vel vidd
genus, species, raodus) multimodus, multifarius, varius.
Br. 3. 20. B'. 4. 32.
sl^i^jti bahusds adv. (a bahu s. ias) raultura, saepe.
N. 18. 7. 23. 22. Sa. 5. S4.
^^r§RT bahvdscarya (Bali. e bahu et dscarja
miraculum) multa miracula, multa rairabilia habens.
In. 5. 14.
^[VT bdd vel cfI3" ''"^ ^- ^'™' {"pl^'"^) lavare, se la-
vare, se baigner. K.: bdda/e {yddati) gaii-
gdfdm rnuni/i. (Germ. vet. bnd balneura, badon se
lavare; lat. bal-neum cum / pro d\ gr. [oci^aviiov.)
Q(HJ| bdna v. vdna.
SiliUfsil bdnigya v. vdnigya.
r^ I IJ H bdni V. vdnt
^p-T /idd' V. fdrf\
gfjv;f J bdd d V. vdd d.
SJ|r'or5j' bandavd m. (a bdndu s. a, v. gr. 580 et 582)
affinis, cognatus. H. 1. 42. B'. 2. 23.
^|iy] i<3/d m. (r. 3. bal nutrire, s. o) 1) puer, parvulus,
infans. CoIIective, in plur. vel initio compos.: pueri,
parvuli, infantes (utriusque sexus). Br. 1. 28. 3. 7.
N. 12. 123. Sa. 2. S. 2) pilus. 3) cauda. Rag'. 9. 66.
Meg\ 54. — Adj. infans, aetate parvus, juvenis, novus,
novellus, recens. Ur. 75. 13: bdlam ive 'ndum;
Rag'. 3. 22: bdlacandramdK; Sak. 8. 9: bdlavifa-
pib/afi. (Lit. ivdla-s pilus caudae equi; v. sq.)
^[^^ Ad/oA-a (a praec. s. ka) puer, parvulus. N. 9. 23.
(Hlb. ballach „a boy".)
^lrrlj^rfiy bdlaliilya m. Genlorum genus pollicis raagni-
tudinem aequans (Wils.: a divine personage of the
size of the tburab; sixty thousand of whom were pro-
duced from the hair of Brahma's body). Su. 3. 5.
^-p^Q^ />d/a/>u/ra (e bald et ;>u/rd) parvulos liberos
habens. Br. 2. 10. Sa. 2. S.
s^lrrlHIcT bdlab dva m. (e bdld et bdvd existentia,
natura) infantia, pueritia, puerilis aetas. N. 13. 40.
^|,y]f bdld f. (fem. vocis bdld) 1) puella, parvula. Br.
1. 30. 2. i4. 2) femina. H. 4. 4. Br. 1. 30.
Gll^lld'-I ^o.ldtapa ra. (e bdld novus, recens, et d/dpa
solis ardor) sol novus, sol oriens. Rag . 6. 60: bdld-
taparaktasdnuR. Sic etiam cum Medatiti hoc
vocabulum intelligiraus apud Man. 4. 69. (V. sq. et
cf. Holzmann, Thierkreis p. 10 sq.)
^jrrjlcji bdldrka m. (e bald et arka sol) id. R. Schl.
H. 96. 19.
gj 11"^] Ij I bdlisa (ut videtur, a bdld s. isa, quor
fortasse ex ika) iraperitus, rudis, stultus, stolidus.
Dr. 9. S.
sfl^c^l bdlukd f. arena, glarea. Mah. 3. 10723.
1
^^rj^dand' — cflrT?? hdlisfa. 263
C. prati \A. Trop. Rag'. 1. 79: pratibad'ndci hi sr,'- c. n i In dial. vcd. prosternere. Rgv. 100. 1S: dasyun
ynli piXsraptii&vyatikrainaU. . .. liatvti prl'itjdn sard «i'6ar7i// „hostes feriendo
c. sam id. A. 8. 7. — Caus. alligandiim ciirare. R. Schl. hiimi tela prostravil".
I. 62. 2'i. -• '^Ji^n ^"''l' ^^' cj^ varli 1. par. {sm rlihitis ddd-
-. cFy" l'a>"i lO.par ligare. R. Schl. II. 84. 1: banda- navdksu) meminisse; ferire, laedere, occidere;
visyativd pdsdir al'avd'smdn hadisjali. dare ; loqul; cf. varh vrh, balh.
P r
^(PJ^band'd m. (r.band' s. a) nexus, vinculum. B'.2.39. 3. ^^ barh vel ^g varh 1. atm. (srcsfc) excellere;
18. 30. Rag. 6. Sl. (Cf. hib. i«d „a hunch, bush, cf. ba/h.
cluster, tuft, thlket"; armor. bud ^touffe, buisson, 1. ^^ ba/ i.f:\r. (d'dnydvar6d'^ K. d dnydvardd ,'
trousseau".) glvanc V.) opulentlam, fortunam alicujus im-
^p:^^ bandakl f. (a bandaka, quod a r. band pedire, perturbare; vivere.
S.aka) femina impudica, adultera, meretrix. Ilit. 86. 1. 2. ^;7|" io/ I. ;itm. (ddnavad'anirupciu) absclndere
gjT^if^q- bdnd'ana n. (r. band' s. ana) 1) alllgatio. (ddn n 3 d6'^); ferire, occidere; explorare, in-
M. 49. 2) vinculum. Rag\ 3. 30. 12.76. (Goth. bindan vestlgare; cf. b'al l.atm., 6i7, bil.
ligare; hib. badan „a tuft of trees, a tuft of hair") 3. oT^ *«' '0. par. bdldjdmi (b'ridu K.) sustentarc,
^j:y bdnd'u m. (r. bnnd' s. u) l)affiuis, cognatus. uutTtTe. K.: bd/ajat i b dlam pit d; d. bar b'r.
Br. 1. 23. N. 16. IS. 30. 2) amicus. B\ 6. i. 9. (Cf. 'i. ijrr^ bnl 10. par. bald/dmi (nirupanc K. nirdp,'
hib. badh „Iove, friendshlp".) V.) explorare, Investlgare; v. 2. bal.
■^^p^^S^^ band'ukdma (Tiz\i. e. bdnd'u el kd'ma amor, ^^ Aa'/o (r. Aa/s. a) 1) n. vis, robur. In. 4. S. H. 4. il.
desiderium) erga propinquos amorem habens. Br.1.23. 2) n. exercitus. N. 2. 11. 17. 22. 3) m. nom. pr.
^(PiJ[7 band'urd (r. band' s. ura) iniquus, undatus, Daityi, quem Indrus occidit. (Cf. lat. in/or, t«/i-
undulatus. Rag\ 13. -17. ''"■^i vako, cum praep. dc: debilis.)
■^^p^ band'ya (r. band s.ya) sterills. Rag'. 1. 70. o[7?fg^ia7«fo«/ (a praec. s. t^an/ vat) 1) adj. vl,
Ilit. 4. 21. robore praeditus, robustus, fortls. H. 1. S. 12. 2. 12.
;^^ babr et 5j^ vaiV l.par. (gatdu K. g^a/^am V.; 2) adv. bdlaval valde. A. 7. 2J.
ut videtur, forma redupl.; cf. b'ram) sTFIT^ baldkd v. va/dAa.
ire, errare. Hlt. 82. 13: vayam ... and'd iva ba- slr^ll^ch '"'lahaka m. nom. pr. Dr. 2. 13.
brdniali. !• slf^l' balt m. (r. bal s. i) 1) nutrlmenlum, cibus.
^W iaiVii 1) fem. u et ») flavus, rutilus. Rag . 15. l6. Rag. 2. 24. 2) trlbutum. Rag'. 1. IS. 3) sacrificium.
19. 25. 2) m. ichneumon. Lass. 46. 3. 4) nom. pr. Daityi. A. 5. 16.
cn" (^) bar (bf) V. var (vf). "• ^M *«'' f- (r- *"^ «• 0 ruga.
f- ^ ^i^jfj &a/tn (a bnl s. //i) vi, robore praeditus, fortls,
fjrsl iari 1. par. (saty dni) Ire, se niovcre; v. pnmh. T. , ,
^"l^ "^ robustus. II. 4. 14.
^^ barhara stultus, stupldus, baro. Illt. 50. S. (Cf ^f^?fVf balib'a (a bali s. b' a) rugosus.
lat. baro.) ;^|7f|f^ hdlisfa superl. a bdlavant vel balin. Etiam
1. g^ Aar/j vel 5f^iar/2 1. et 10. par. (tarfV diptdu) sensu compar. (v. gr. 227). Rag'. 17. 59: balisfas
ferire, occidere, luccre; cf varh vrh, halh. cct parasmdt.
202
ci^ bauh — -^(j^aiKT.
m».
r\t^, banh vel cf^ vanh 1. atni. {vrddau K.; scribilur
bah, vah, gr. 110"') crescere. (C(. varh vrh,
quod e vard vrd, ita hafih, vanh e band, vand
cura n pro r; v. 6a/iu = I3a&v<; et cf. /3£l'-5o?,
/SaS^c?.)
■sfi^^ bafihistd superl. a bahuld, v. gr. 226.
^^jgjn 6ari/i//a/ij compar. a bahuld, v. gr. 226.
S(<^ 6 a / V. vat.
•\
iS|i 6a/ V. vai .
QJIJI 4an 1. par. (sabde) sonare. Cf. Aan, dvan,
dran, dvan, svan.
;^f[rra i a n I # vel ^fuisL»«^''i ^- ("om. -A:, r. pan
niutato ;» in i vel v, s. ig) mercator. N. 12. 131.
SfHTT ^ a n i V. van t.
Sj^ 6ad 1. par. (sidir/e) firmum esse. Cf. S.pad.
^ J baddd V. band.
1. grr 6od' 1. atm. (band'ane K. ninde hande V.)
ligare, vituperare, spernere; v. band.
2. gTT iad' 10. par. bdddydmi {sanyamane K.
bande V.) ligare; v. band.
3. ^^ 6ad -v. vad .
•N.
^y^ hada \. vada.
;^fyT iadiVd (ut videtur, a r. 6a«d' s. iVa) surdus. Am.
(Hib. bodhar, cambro-brit. 6/jar, armor. 6/iar id.)
;^>r badu v. vadii.
^lj^^TJhaddiJ in v. vaddis in.
C^»^ 6aJi V. t>an.
1. ^^r^^ hand' g.par. interdum atm. (bad ndmi, badne ,
V. gr. 347) pass. bad yi' (gr. 455), part. haddd.
1) ligare, alligare, reh'gare. Sa. 5. 17: jramas tu
i am ... baddvd; M. 47: himavaiali sriige nd-
vam hadnita; A, 5. 13: haband acdi 'va me
mtirdd'ni kirilam; R. Schl. II. 74. 29: raggum
baddvd 'iavd kanfe; Mali. 3. 10727: handisyt'
seiund gaiigdm; B. 4. l^i: karmahili sa na
badyate; M.48: sd (nduU) haddd taira. Figere,
defigere, e. c. animum, oculos. Rag'. 6. 36: tasmin
... hahand a sd na ... hdvam; 3. ''l: babanda
nianali; Sak. 43. 7: laksam haddvd. 2) capere,
prebendere. Ilit. 16. 22: hadyante nipundir agd-
d asalildn matsydK s amudrdt, 3) producere.
Rag . 12. 69: kdle kalu samdrahddfi pafam
hadnanii nliayafi (schoi. ganay anii). — CauS.
ligandum curare. Rag. 12. 70: sa siium handa-
ydmdsa plavagdifi. (Cf. hund', goth. BAND
ligare, hinda, band, hundum; fortasse anglo-sax./aj-/,
faes-t; island. yti.fas-i; nostrum /«-/ firmus, fixus =
scr. baddd; send. bas-ta ligatus, v. gr. comp. 102;
gr. ni0, mutala media in tenuem sicut in IIAO =^ scr.
had , hdd, attenuato « in ( sicut in golh. hinda;
7r£t-a"-jU«, TTEI-Sw ; Xat. f!-lum ^ro fid-Ium, fii-nis pro
fud-nis , fid-es , fid-o ^TO feido = TTEI-JW, foed-us =
foid-us, regressa aspiratione, v. gr. comp. 104"', Ag.
Benary „Romische Lautlehre", p. 190, cf. Pott. I. 251;
lit. bandti pecus, a ligando dictum sicut scr. jiasu a
pas; slav.B/A^ ^'ons, inf. j^ariio^i ligare. Vid. handd,
bdndana, hdndu.)
c. anu 1) ligare, alligare. R. Schl. I. 72. 8. Dev. 1. 22.
2) adhaerere. Hit. 24. 20: baiigi ipi mrndldndm
anubadnanti tantav afi. 3) durare. N.13.31:"a
'nuhad nati kus alam.
c. d illigare. R. Schl. II. 96. 3i. Meg. 9.
c. ni 1) ligare, adslringere. B\ 9. 9. 14. 7. N. 16. S.
Mah. 4. 982.
c. pari id. Trop. R. Schl. II. 58. 11 : vdi:d ... vdspa-
paribadd ayd.
tf^^p'akJc — ^yyipel. 261
IKcJ^tfj p akk 1. par. (nicdirgatdu K. asadvjrava- asmdkan kapataprabandSna. (Cambro-brll. //a/
hdru sandirgatdu V.) repere, tarde incedere, „a spread", /^o/ad „a spreading or shooling oul", >[/a/a(/u
Iniprobe agere. „to spread or shoot out".)
l\M\ pan l.par. (gaidu) Ire, se movere. — Caus. i)p'a- q^ p'd/a n. (r. 2. p'ai s. a) 1) fructus. N. 20. 9; trop.
ndjrdmi facere ut aliquls se moveat. 2) p dndjrdmi N. 13. 23 (v. 2. pal). 2) cuspls saglttae; v. palln.
pingue lactls auferre. K.: p dnayali dugdam „lie ilifl'^ P alaka n. scutum, parma. Am.
skims the miik". <^hC<iC(rL/' alavant (a pald s. vant vat) fructiLus
nnjj /'ona m. n. (r. pan s. a) crlsta expansa in collo praeditus. N. 20. C. Rag'. 4. kk.
serpenlis Cobra di Capella dicti. Rag'.10. 7. 12. 9S. ih^^TlH';»^ pdlasansta (Tafp. e pald et sansia qul
Rltu-S. 1. 13. stat cum aliquo) cum fructu conjunctus, scopum con-
qjliyi' />'an<3 f. (fem. praec.) id. secutus. Br. 3. 13.
q:ffn|?[^p'anln m. (a p'and vel p and s. in) serpens. 'TiMd palild {z p'ald s. i/a, v. gr. ,j84. U) fruclibus
Rltu-S. 1. 13. IS. praeditus. H. 1. 11.
1. i^rr{ P"^ '• P^r. findi, dlrumpl, disslllre. R. Schl. II. qfjrF[V^y»'a/jn (a p'aid s. in) 1) id. Lass. .52. 17. 2) cu-
61. 9- hrdajram me . . . p alatt 'daii saha- spide praeditus. Rag . 7. 42.
sradd; 64. 2\: p alen murdddca te rdgan sad- ij^^jir^ pdlguna n. COgnomen Argunl.
jrali Jatasahasrad d; Dev. 3. 7: tasjdH k'adg6 ^\\i^ P dla m. (r. \.pal s. a) vomer. Med.
bugam prdpjra papdla. — Part. perf. pass. p'ulld i^crj p ull l.par. (ut vldetur, denom. a //'u//a, v. i.pal)
(Pan. VIII. 2. 55) per asslmll. e puina, attenuato a se expandere (de florlbus); florescere. (Cf. gr.
in u, d. p'ul/. (pvXXov = pu//d, V. l.p'a/; Xai. fo/ium , flos , floris
c. ut: utpul/a expansus, late apertus; e. c. utp'ul/a- t fldv-is ., a flu per metath. e ful'? sicut ploro = scr.
Idcana. In. 2. 26. Br. 3. 21. — Caus. dlstendere, dl- pldvdjdmi a plu q. v. ; anglo-sax. blovan florere;
ducere, late aperlre, e. c. oculos. H. 3. l6: utpd//a germ. vet. b/udn, p/uon Id. ; b/6-mo, them. b/6-mon;
vipu/e netre. goth. b/6-ma, them. b/6-man, flos, sufF. man = scr.
c. pra: prapu//a florldus. Mah. 5. 436: padmdni ""3na, gr. jU£VO?, part. praes. med.)
prapulldni; -v. pull. MlE^ pul/d y. p'al.
2. K{\rT\ pal 1. par. proferre, producere (fructum), fruc- r^ p'i'na m. spuma. Hit. 3. 2. (Slav. /oeVm Id.)
tum edere. Ilit. 70. 20: palantjr amrtaseke (.y\r\di'([^P ^navant (a praec. S. vant vat) spumosus.
-S/jj na patjrdni visadrumdli; trop. Man. 4. 172: A. 6. 2.
nd 'darmaj caritd /6ke sadjraH palati gdur ^[\\r\r\P enm (a p'e'na S. in) spumans, spumOSUS. H.2. 11
iva; Mah. 1. 3275: ad'jrdpajrisydmi tu yan tasya ^\\r\'^ p'enild (a p'^na s. ila) id. Rag\ 13. 2.
vidyd paliJyati; Hit. 38. IS: viruddan ti p'a- Cf^pf /t?/ l.par. I. q. pcl.
liJyati. — Pass. impers. HIt.21.13: palitan tdvad
2G0
^^plus — tHkT psdna.
c. aftV perfuiidere, obruere. Man. 4. 4l: ragasd 'bi-
plutdn n&rtm menstruis pollutam mulierem.
C. al>i praef. jam id. Man. 4. 42: ragasa samahi-
plutdm {ndrim). — Trop. Mah. 3. 20l6: sarvdn
sokaK s amab ipupluve,
C. ava desilire. Dr. 6. 10: ratdd av apluty a.
C. d 1) natare. A. 6. 20: dplavanta gaidiK satt-
vdiK matsydK satasahas rasaK. 2) submergere,
lavare. Mali. 3. S5l'i: dplutya gdtrdni. Se sub-
mergere, se lavare. Man. 11. 202: sacilaK ...
dplutya. — dpluta qui se submersit, se lavavit.
In. 1. 20: garigdydm dplutaK; 2. 5: andplutdis
tirtesu; trop. N. 18. 12. 22. 29: vyasandpluta
in calamitate submersus. — Cum acc. loci: se immer-
gere. Man. 5. 77: savdsd galam dplutya. — Caus.
1) facere ut aliquis se lavet. Mah. 1. 733i: krsndm
dpldvya. 2) humectare. Man. 3. 244: annddyam
... dpldvya vdrind; trop. Man. 11. 97. 3) trans-
silire (v. plu sens. 3). R. Schl. I. 16. 24: dpldveyur
mahdrnavdn (vdnardK).
c. d praef. sam irrigare. N. 4. 13: samdplutdbydn
netrdbydn sdkagend'ta vdrind.
c. ut subsilire. Hit. 27. 13. 111. 4. Ritu-S. 1. 18.
c. upa perfundere, obruere; invadere, Irruere. R. Schl.
II. 7. 13: upaplutam agdugena; Man. 4. IIS:
cdurdir upaplute grdme; Rag • 10. 5: devdK
pdulast y opaplutdK (schol. rdvarienopadrutdK) ;
14. 64.
c. pari circumfluere. Mah. 3. 12SS4: prtivi ... sali-
Idugapariplutd; N. 24. 7: asrupariplutaK; 24.46:
sokapariplutaK.
c. pari praef. ah i id. M. 9.
c. vi 1) circumagi. Hit. 79. 10: akarnad drd gala-
ddu viplavete 'ha ndur iva. 2) confundi. Mah.
2. l429: viplutdcd 'sya ... buddiK; l430: tasya
viplavate buddiK. 3) concumbere cum aliqua,
vipluta qui concubuit. Man. 8. 277: brdlxmariyd
guptayd saha v iplutdu {vdisyapdrt ivdu);
2. 249: aviplutaK. — Caus. divulgare, profanare
(arcanum). Man. 11. 19S: vedan vipldvya (schol.
anad ydpyati vedam ad ydpya).
c. sarn 1) confluere. B. 2. 46: udapdne sarvataK
samplut tUlake. 2) perfundere, obruere, implere.
A. 2. 12: har s as amplutam. — Caus. inundare.
R. Schl. 1.44. 34: gaiigd s ampldvaydmdsa yagna-
vat am.
1. p[f^ plus 1. et 4. par. urere. Ram. II. 79. 20: agni-
plusfa. Vid. prus et cf. plus.
c. ut comburere. Ritu-S. (Lass.) 1. 22: vanaddhot-
pIustasaspaprarohdK ... vandntdK.
2. ^T^ plus 9. par. 1) i. q. prus cl. 9. 2) urere. B'at_t.
20. 34: pdpam plusndtu vd 'nalaK; 20. 37:
md plus dna vahne.
yt-l plus 4. par. {ddhavib dgayoK K. ddhavib dge V.)
urere, distrlbuere. Vld. plus.
^^ plev l.atm. {sevantiTL. sevi V.) servlre, ministrare,
colere, venerarl. Cf. pev., mev.
CTTT/jjd 2. par. (b aksane) edere. B att. 15. 6: mdn-
sam apsdsit. (Cf. bas, unde In dlalecto ved.
forma redupllcata baps, v. Westerg. ; germ. vet. spisa
cibus.)
CgfJ^/jjdfJa n. (r. psd s. ana) cibus. Am.
JJ5J l>lcivd — n])lu.
250
g^ plavd m. (r.fj/u natare, s. a) 1) saltus. 2) natalio,
natatus. 3) navis. Br. 3. 4. 11. 1. 1 1. B'. 4. 36. (Gr.
TrAoc?, /rAoibv; hib./alc „a flood" e. flac, quod t Jlavt
V. plu^
nraTf plavaga ni. (e plavd saltus et fffl iens) 1) simia.
Rag . 12. 70. 2) rana. Med.
Q^3' plavaiiga m. (e plavd in acc. et ffa iens) slmia.
Am.
yd^iM plavangarna (e plavd in acc. et gama iens)
id. Am.
(JllcJrJ ^/ai'l« m. {r.plu s. in) avls.
jyc!> /»/ift 1. ;Um. (gaidu K. faZ/dm V.) Ire,
;, se mo-
|Mri^/7/jfta« ra. (ut videtur, a r. plih s. a») lien. (Gr.
CTrArji', (TTrXay^^/^vfiv praefixo 0", nisi plihan e spti-
han; lat. /uh abjecto /7.)
J4 I /'/' 9- par. /'/'',1 d ini ire. Ci.plu, 11.
TT plu 1. .itm. interJum par. 1) natare. Mah. 2. 2196:
s ildK pla\'an ti . .. amb asi; A.6.i: t atra ratna-
saiigd/i p/avanti; R. Schl. II. 69. 9: p/avamd-
nasca liradS. Intens. R. Sclil. II. 95. 10: p6p/u-
y am&ndn apardn pasya tvan ga/amadjragdn
(puspasancajdn). 2) navigare, navi proficisci. M.36:
sdgaram pup/uve tadd ndultajrd; Mah. 1. 4207:
p/av amdna/i /adrcca/d gagdma subahiin de-
sdn andas teno 'dupena ha. 3) volare (in aere
navlgare). iMah. 3. 11767: p/avamdnd vihdjrasd
gand amddanam dgagmu/i (ja/cs d/i)\ 2. 386:
sab d ... guhja/idir uhy amdnd s d /i 4 .. . ptax-a-
mdnS 'va drsyatS; y. pldvln avis. 4) transsih're.
R. Schl. I. 1. 70: satay 6 ganavistt rnam puptuve
/avandrnavam; Mah. 3. 11227: p/avata/i (trans-
silientls); 16255: pup/uve i/xam ma/idrnavan sa-
layoganavis ttrnam. 5) flare. Mah. 3. 11070: pta-
vanidno vdyu/i. — Caus. alluere, perfundere. R.
Schl. I. 42. 19: b asmardsikrtdn etdit pldvayel
/nftapdvani (gailgd); 44. 43: ata gaiigdrnb asd
talra p/dvildti s dgardtma gd/i; Mah. 3. 12SS.>:
ga/add gord/i ... sarvata/i p/dvayanti... va-
sund ardm. — alm. se lavare. R. Schl. I. 44. S6:
p/uvayasva tvam dtmdnarn..,sad6'citi sa/i/e.
(('.(. pru; lat. PLU, p/uit; fluo; mulata tenui In asp.;
fo rtasse /un</o e flundo adjecto d slcut in Ilt. ^/(/.t-/u c
ptiid-tu, et slcut / adjectum est in island. vet. FLUT;
inserta nasali sicut e. c. iu tundo = scr. tuddmi;
luo e p/uol fortasse ptu-ma a volando dlctum slcut
pcnna et nostrum Feder a scr.pat, q. v.; gr. ~?.EX e
TrAEFCt) ^ scr. p/d vdm i, TrXiV-TilJ.Ul = SCr. p/6sye;
Ti^hj-vui; mutata tenul In aspir. vel medlam: (pXvjo,
fsi?^vui; abjectoTr: Aouw(?); slav. n.AOBA» />/oruri nalo,
navlgo, in{. p/uti; p/ju spuere, v. gr. comp. ;)04; lit.
PLUD, p/iis-tu, nato supra aquani, praet. ptud-au;
scoi. ptucas „a flux, venlris fluxio"; hlb. plod „a fleet",
ptodaim „1 float"; fortasse /ua, scot. /u aqua, e p/ua,
p/u; scQt. /uaineas „motIon, as of a stream"; cf. scr.
p/uvana; hih. /uat/iaim „1 hasten , I move", /uan „a
\voman's br^ast", cL scr.pay6d'ara; islsnd. vet.FLUT
fluere, adjecto t, v. gr. comp. 109*'; germ. vet. FLUZ
[fliuzu, floz, fluzumes^ id. ; fortasse FLUG volare e
FLUVF, v. gr. comp. 19 et Graff III. 760. — Ad
caus. p/dvdydmi pertlnent: lit. plduju eluo, abluo,
p rae t. /(/oif/au = dptdvayam; p/aulc-iu nato, cujus
Ar e «' ortum esse vldetur slcut X^i. fluc-si, fluc-tus e
fluv-si, flav-tus; cf. p/uv TCV pup/uve; russ. ptdva/u
nato; ial. ptdro e p/ovo sicut germ. \tt. birumcs su-
mus = scr. b dvdmas , v. gr. comp. 20; fleo = scr.
ptdvdydmi ejecto dv, -eo = scr.aydmi, -es = scr.
ayasi, v. gr. comp. 109^'. 6; lavn , ?.iV'Jl e p/avo,
7T?xvw, nisi, quod roinus mlhi arridet, pertlnent
ad ddv; germ. vet. flaviu lavo, fletvitin lavarent,
ar-flatviin eluo; v. Graff. III. 740; \nh. futcaim „\
bathe" e flacaim pro fluvaim''. niutato f in c, V. gr.
comp. 19.)
33*
25S T^ pri — ^c\plav.
pecuniam amans, a^-arus; germ. vei. friun/ amicus, 1. ^H" prus I. par. (da7ie K. daAi V.; ut mihi videlur,
fri-du m., /ri-da (. pax, friu-di/, fri-de/, /re-del amAsius, e praep. pra abjecto a et uJ) urere, ardere.
niiod cum lit. prie-U/us amicus, tnss. prijaleli ad com- I^g^- ^^- -• prusitd flagrans. (Cf. filus, germ. vet.
Y>arSit.. prij-d/ara traxerim, niutato r in l\ frao, fran; FRUS frigere, v. Graff. III. 828, nostrum frieren,
fro laetus; /ra«';' laetilia; unde denoniin. /rotvoVi, /rooVi Frosl.)
Iselarl, fraivjan exhilarare; slav. UpHnHTH pri-ja-fi 2. y fjj prus 9- par. prusndmi (sne/ianamocana-
I I . . . . . O "s,
curo; gr. (hiKtii;^ <pi?^£ui, ut videtur, litteris transpositis pdranesu K. se/tapiirtyd/i sni/ie V.) amare,
#IA e ^AI, cum A pro p; TrpaU!;, 7rpao;; fortasse lat. dimittere, implere, conspergere, effundere. Cf. pars
pla-ceo, p/a-co nituntur forma gunata pre = prai, /'/s, pur.
abjecto i; forfasse pius e prius = prijd; lae-tus e yTvJUJItl preksantya adj. (part. fut. pass. a r. t/ii praef.
/»/af-<u.s explicari potest; (orlasse /ilius, nisl est e /idius, />ra s. antjra, v. euph. r. 94"') spectandiis, spectatu
primitive significat amatus, ita ut sit = pri/d; de dlgnus. In. o. 13 in comparativo.
cambro-brit. priaivd v. priyd; de hib./r/V/i v. prt ti.') rj^ pre la v. i praef. pra.
2. ^\ pri 'i. atm. gaudere, laetari (proprie pass. praec). 'Ac^ pretya adv. v. i praef. pra.
Mah. 1. 1070: prtydma/ie brsan tdta; 2173: 'j^r^tApre psu (a desid. tps q. v. praef pra s. u) adipiscendi
p rtyatdm ayain; 4. 275: prtyerans tena vd- cupldus, captans. B . 18. 23. N. 5. C. Dr. 8. 33.
sena; V^ag .15. 30: pasyan yamundm ... pipriye. IJ[^r\primdn n. (t. prt s. man) gaudium, voluptas,
— Cum acc. R. Schl. I. 52. II: prtyetdn tau pa- amor. In. 2. 23. Meg . 45.
ras param alter altero {prtyetdm omisso augmento yjlj|| prerand f. (r. tr praef. /7ra s.ana in fem.) mlssio.
•^xo apriyetdm). Cum terminatlone par. Mah. 3. 1502i: IJTD /""e-f v. is ^xaei. pra,
prtydmS darsanena va/i. — Qans. p rtndydmi, yttj presya m. (mittendus, e presay [caus. rad. /i
/>r/na/e (v.gr. 470) facere ut quis laetetur, exhilarare. praef. />ra] s.ya) servus, famulus, minister. In. 5. 20.
Mah. 1. 64l4: vandni prtnayanli na/i; 1. 50i7: N. 17. 33. 21. 30.
prtnayate caksus tasya sa/i. yLilrll presydtd f. (a praec. S. td) servitudo. N. 16. 1.
c. sam i. q. simpl. R. Schl. II. 48. 18: ko nv anena y f.ilcJbJ presya vad u f. (Karm. e presya et vadii
... samprtyetd 'mano gnena vdsena. femlna) famula, serva. Dr. 6. 9-
3. n^T prt 1. par. atm. prdy dmi, prdye i. q. prt 'Jl\f\ prdta v. vi praef /?ra.
cl. 9. ^TTSr /"''''" m. n. nasus (anlmalls, ut equi, aprl). N. 19. 13.
.'j. Crt/""/ 10. par. atm. prdydydmi, prdydyc (pro- A. 3. 19.
pne caus. reg. pro anom. /^r/na^/ami, v. 2,prt) U\lr> prdud a v. va/i praef. pra.
exhilarare. \^t^ pialis I. par. atm. (b'a/isarie) edere. Cf. baks.
U\\r\ /""''' f- (r- /""' s- '0 1) gaudium, voluptas. g^/)/aA:.sa ni. nomen arboris (Wils.: 1) the waved leaf
In. 1. 37. 3. 10. H. 2. 31. Su. 4. S. 2) araor, amlcltla. fig tree, ficus Infectoria. 2) another Iree, Ilibiscus
Hit. 17. 10. 11. 22. 19. (Hib.//iVA f. „service, atten- populneoides. 3) the holy fig, Ficus religiosa).
dance".) N. 12. 4.
n" pru 1. atm. (gatdu K. sarpani V.) ire. Cf. \A'^ plav 1. atm. (gatdu) ire. (QLptu, unde plav
p/u. adjecto gunae incremento.)
^\r^m P^alardsa — ^ pri.
251
yif^^iy fircifardsa m. (e pracc. et dJd cibus) jenla- m^fTJJ /"" d c _r s d f. (r.varJ vrj c. d praef. /yra s. d) id.
culum. Dr. 4. 17. Mig. 113.
5}]^7g /""(Jt/uj adv. insep. palani, manifesto. Com- y|rJ'-|Ui| prdvrJi' nj-a (a /irdvrJ s. inya) ad pluvio-
ponitur cum radd. aj et i u esse, q. v., ad exprimen- sum anni tcmpus pcrtinens. Ur. 10. 11.
dum apparere, in conspectum venire, oriri. y|*-( prdsa m. (r. as conjicere, praef. /ra s. a) jaculuni
(Cambro-brit. /fdus „apparenl, manifesl, plain".) uncinatum. In. 1. 4.
^^ prdnta m. (e pra et dnla) finis, margo. Ur. 4. 10. y|til<4 prdsdda m. (r.sad ire, c. d praef. /»ra s. a)
Ritu-S. 1. 25. palatlum. H. 1. 3 1. N. 13. /19. 21. 6. 22. 5.
mu prdpta V. d/; praef. />ro. ^TT^ prdhna m. (Karm. e pra et ahna dles in fine
yil^ prdpti f. (r. d/> adipisci, praef. pra s. /j) Impe- compp.) dies antemeridianus.
tratlo, adeptio. Br. 1. 17. B'. 2. 13.
yW l>Tdyd (t. i fraeLpra s. a) 1) m. multltudo, ab-
undantia. Lass. 79. 15. 2) In fine compp. slmllis.
Hit.96.12. Lass.74.2. — Inslr. prdy/na adv. 1) ple-
rumque, vulgo. Meg . 85. 2) verislmlliter. Hit. 10. 3.
(y<y prijd (r. prl diligere, s. a) amatus, dllectus, carus,
gralus. In. 5. 32. H. 2. 3l. B'. 0. 20. 7. 17. N. 18. 16.
Sa. 5.95. — Subst. m. 1) amasius. Meg'. 29. Lass.25. 13.
2) maritus. Am. (Cambro-brit. priawd „a maried per-
son, a spouse".)
lJ^\l\]^^ALprdyaJds adv. (a prdyd s. Jas) plerumque, yj^'^^ priy anv ada (e priy d In acc. et vadd diccns.
vulgo. Meg'. 10.
y|<|^yjy-p( prdyaJcitla n. (e prdyas et cittd) placu-
lum. R. Schl. I. 61. S.
^\iX^\prdyas adv. (ut videtur, acc. perditi subst. a r. i'
praef pra s. as) I. q. prdyaJds. Sa. 5. 35. Meg . 72
et 91.
djiilH prdrtana n. (v.art praef. /jra s. ana) actio
appetendi, concupiscendi. In. 5. t.
CrW^TT prdrtand f. (r. art praef. /*ra s. ana in feni.)
V. gr. 57os. a) gratum dicens, dulciloquus, suaviloquus.
In. 4. 11. Su. 1. 5.
VA <y ^ m priyakdma (Bah. e priyd et kdma desi-
derium, amor) grati desideriura habens, benevolus.
Br. 2. 2X
KTSf^l I i priyakdra (e priyd et kdra faclens) gratum
faciens. Su. 1. 5.
lyillTfTrST priydtit i (dilectos hospltes habens,
Bah. e priyd et dtiti) hospltalis. Dr. 3. S.
1) precatio, rogatio, petltlo. Sak.58. 7. 2) desiderlum, TR^TTcH^ priydla m. nomen arboris (Wils.: a tree, com-
amor. Sak. 41. 10.
yiyH|i| prdrt aniya (part. fut. pass. a T.art praef.
pra s. aniya) desiderandus, appetendus. Su. 3. 11.
Cn^RTfTT^ -?T prdrtayitdr -tr (r. art" praef. pra
s.tdr tr) concupiscens, appetens. Illt. 29. 1.
yi(;r|i| prdleya n. (r. // c. d praef. pra s. a) pruina.
Meg . 40.
y|c^'i; prdvrt v. sq.
yipjn /)rat\r i f. (nom. -./, a r. varJ vrJ pluere, c. &
praef. //ra) pluviosum anni tempus, duos complectens
menses, qul fcre JuIIo et Augusto respondent. II. 2. 1.
monl^ Plyal, Buchanalla latifolia, RoxburgVs ca-
talogue, but tlie name Is applied to different trees).
1. ^J /^r/ 9.par.atm. (/ar/>a7ie K. /r4H/4u tarpaTie\ .)
prtridmi., prine. 1) exhllarare. Mah. 3. 4007 :
tan me prindti hrday am\ B ar. 2. 5S : prindti
yaK sucaritdiH pitaran sa pulraH. — pritd
exhilaratus. In. 4. 15. Su. 1. 20. 2) amare. B'. 10. 1:
yat te Zham prty aindndy a vakJydmi hitakdm-
yayd (amato ?). (Send./r/'.-'ia-'n '; golh. frijd amo,
frijonds amans, amicus, fria-thva fem. amor, quasi scr.
priyatva, quod e priyd forniarl pOisel; faihu-frciks
33
356
M^d"!' prasrdvana — rjfy^-^prdlar.
n^rjyi prasrdvana n. (r.sru praef. /ora s.ana, v.
gr. 94"') 1) profluvium, effluvium. N. 13. 7. 2) Bumen,
nisi fortasse rixiis. In. 1. 25. 27.
rjsj prahara m. (r. har hr praef. pra s. a) i.q. jdma
i. e. vigilia, tertia noclis pars. Up. 33.
rjsjUI prahdrana n. (r. har hr fraef.pra pugnare,
s. ana) telum. A. 7. 22.
y^dl y -f^prahartdr -tr m. (r.har hr praef. ^ra
s. tdr tr) pugnator. Ur. 83. 13.
Tjf^tjj prahars a m. (r.hars hrs ^Tief. pra s. a) gau-
dium. A. 1. 6. Su. 1. 29.
y|c(-j|j prdkdra m. (a r. kar kr nisi Aror [kf\ praef.
pra -^ d) vallum. Hit. o2. S.
rjj^^ prakrta m. (a prakrti s. a, V. gr. 580 et 582)
homo vilis. Br. 2. 1. B'. 18. 28.
rjj^ff^ prdktana (fem. -?, a prdk s. tana) prior.
Ilit. 15. 1.
y|X-Ul prdiisana n. (t. aiig s. ana) area domus, aulea.
Hit. 50. 2.
yi6-*-Jl^ prdnniuka (orientem versus vultum ba-
bens, e prdk pro prdc et muk a os, v. eupb. r. 58)
qui orientem versus est. Su. 3. 23.
yotHH prahasana n. (r. has praef. pra s. ana) Irri- yj^J ^rac (quod coram, ex adverso est, e pra et
sio, ilUisio. Hit. 28. 19. aiic ire, v. gr. 197) orientalis.
y=|j prahdra m. (r. har hr praef. /)ra pugnare, y|T^| prdct f. (a praec. signo fem. /") orientalis plaga.
s. a) 1) pugnator. Dr. 9. 5. 2) ictus, percussio, vul-
neratio. Ur. 23. 13.
ij^^Wiriprahdrin m. (a r. har hr praef. pra s. in)
i. q. praec. sgf. 1. Dr. 8. 9. A. 7. 5.
^TT^fT prahita \. hi praef. pra.
yc^trf prahrsta v. hars hrs praef. /9 ra.
ye{|(' prahldda m. (r. hlad fTiel.pra s. a) 1) laetitia,
gaudium. 2) nom. pr. Asuri. A. 8. 20.
y cjjii »nJ prahlddana m. (a caus. T.hlad fiael. pra
s. ana) nom. pr. Asuri. A. 8. 20.
rjf^ prahtd (e />ra et At;a, quod corruptum esse vide-
tur e hvara a r. hvar hvr curvum esse; v. Benfey
II. 320) inclinatus. A. 2. 5. (Pottius I. 265 confert
lat. pravus.)
^n pfd 2. par. implere. Rgv. 42. 9: prdsy udaram;
Dr. 3. 7.
yjjj prdgrid (a pragnd sapientia, s. o) sapiens, doctus.
Dr. 4. 19. N. 17. 42. B'. 17. l4.
y I ^ I rf I pr dngali (Bah. e pra et angall q. v.) impli-
catas manus habens. Su. 1. 19.
rfpjj prdnd m. (r. an spirare, praef. />ra s. a, mutato n
in n, V. ann. ad gr. 94**) 1) balitus, spiritus. B'. 4. 2S.
2) sensus (videndi cet.). Man. 4. l43. 3) plur., et sing.
in initio comp. vita. Br. 2. 4. N. 18. 9. 13. 63. (Cf.
gr. (pSry, V. prdnapati; fortasse 0T-(p2Ul'JSU.at, C?
= scr. ut, V. Benfey I. 120; cambro-brit. y?on „tbe
breath or respiration, a puff of breatb expelled; a sigh",
ejecto r.)
ymiMld pranapati m. (vitae dominus, e prdnd et
pdti) cor. Dr. 6. 4.
6^.1: paprd(-=z paprdu). C(.3. par pr, par (pf), y jij j *T71 /' rdnab r t (e prdnd et 6 r/ ferens, gerens)
C. d id. Rgv. 52. 13: dprdK; 81. 5: dpaprdu,
rjjjZj /jrariju (Bah. e /)ra et ariju) altus, magnus.
Rag . 15. 19. Sak. 38. 9.
y|cj) prdk adv. (pro prdc, v. eupb. r. 59) prius-
quam, ante (de tempore). B . 5. 23 cum ablat. 2) ad
orientem.
vivus. Hit. 28. 10.
rjjjujiq /yraniH (a prdnd s. i'n) qui vitam habet, ani-
mans. B'. 15. l4.
UM-y prdtdr adv. (ut mihi videtur, a praep. /^ra pro-
ducto a s. /ar, ut latinum subter a jui, inter ab in etc,
V. gr. comp.293) mane. (Cf. gr. "Cii; germ. vei.frd,
fruo; nostTam friihe.)
^^^^^pravayas — rj^^ prasrava.
ycjiji^i />rai'<j/aj m. (Bah. e pra et vdjras aetas) se-
nex. Rag'. 8. 18.
g^T pravara adj. (Kann. e pra et vara eximius)
pracclarus, praecipuus, eximius, optimus, excellentissi-
mus. In. 5. 20. Dr. 2. 13. 3. 1. A. 5. C3.
y^^lA pravdda m. (r. vad praef. pra s. a) dictum,
proverLium. Hit. 11. 6.
MQjyg' pravds a m. (r. t'aj praef. y»ra s. a) habitatio
extra patriam, peregrinatio, exsilium. Rag . 16. -4.
UdlQ pravdhd m. (r. raft praef./ra s. a) fluxio, flusus,
flumen. Ur. 39. 17.
^T^Fn pravina (Bah. e pra et vind) scitus, peritus,
prudens; v. sq.
gojjTTJf^JJ />raf;'na/a f. (a praec. s. id) habilitas, peritia,
prudentia. Hit. 7. 17.
yojn prdvlra m. (Karm. e pra et r/ra heros) 1) ex-
imius heros. 2) princeps, domlnus. Dr. 5. 22.
nQl-=) pravrtta v. vart vrt praef. pra.
HdJTt pravrtti f. (r. iar< ir/ ire, praef /?ra s. /i)
1) actio prodeundi, procedendi, progrediendi, oppos.
voci nivrtti. B'. 16. 7. 2) origo. B\ 18. 46.
3) actio. B\14. 12. Sa.6. IS. 4) nuntius, Nachricht.
Ur. 61. i. 65. l4.
yH^ pravrdd a v. vard vrd praef. //ra.
5J^^ /*rar t'ja m. (r. vis praef. pra s. a) introitus.
Hit. 90. 17.
tj^^^r:!^ pr av e s aha m. (a caus. T.vis praef. /?r<i s. oAa)
qui personas intrantes annuntiat histrio. Ur. 15. 15.
yj<,ll|13^l prasdkikd f. (e pra et sdkikd a sdkd
ramus, s. /Ara) ramulus. N. 20. 11.
yy ll*Hdljt "fT prasdsitdr -tr m. (r. iaj praef.
pra s. /dr /,r inserto i') dominator, moderator.
N. 12. 51.
q^fy /> r a j /j a m. (r./>rac /;.rt s. na) interrogatio, quae-
stio. Hit. 74. 22. 123. l4. (Cf. send./raina.)
^f^;^ prasraya m. (r. j'ri ire, praef. />ra s. a) mo-
destia. In. 2. 21. Sa. 3. 19.
y W pras 1. atm. (^vistdr^, prasavJ K. prasavc
tatdu V.) extendere, expandere; procreare. (Cf.
/<ra/.)
y*-) A- prasaiigd m. (r. ja/i^ adhaerere, praef. pra s. a)
amor, studium, appetitus, desiderium. Hit. 27. 1 i.
.4ak. 18. 9. Ur. 36. 2 infr.
y*^pj prasanna v. jad praef />ra.
q^jVfTL/"' " •'« * "'" adv. vi, violenler. Su. 2. 13. A.3. 3i.
B'. 2. 60. 11. 4l.
y«-)j prasara m. (r. Jar j.r praef. /^ra s. a) aditus.
I.Iit. 37. 17.
y*Hc^ prasavd m. (t.su vel J« praef./>ra s.a) 1) par-
tus, partura, puerperium. Hit. 72. 7 bis. 2) proles,
progenies, suholes. Rag'. 1. 22. 10. 85. Br. 3. 15.
y*dl«' prasdda ia.(T.sad ire, praef.pra s. a) 1) favor,
gratia, benevolentia c. loc. Sa. 5. 21. 49. 2) serenitas
(animi). B.\ 2. 64. 65. Ur. 84. IS.
y ^ 1 A r^i p ras ddana n. (a pras ddaj caus. r. sad
praef />ra) actio conciliaadi (sibi aliquem). In. 2. 31.
ytHiyrT prasdd ana D. (r. sdd praef. pra s. ana)
vestis splendida, pretiosa. Ur. 17. 11.
^Wlll prasiddi f. (r. sid praef. pra s. /(') laus, glo-
ria, celebritas, fama. Hit. 83. 8.
y«r)|(1 prasrti f. (r. jar sr praef /Ta s. ti) 1) partus,
partura. Ur. 83. 21. 2) progenies. Br. 1. 31. 2. 31.
y«:rilc4 prastdvd m. (r.stu praef /"-a s. a) occasio,
opportunltas, tempus idoneum. Hit. 52. I6. 17. 54. S.
y<trilC|HI prastdvand f. (r.stu praef />ra s.ana in
fem.) prologus fabulae scenicae. Ur. 1. 1.
yt:^ prasta m. (Karm. e pra et st'a stans) planities
In vertice montis. Su. 4. 6.
y^yiH prast dna n. (t. s t d praef. pra s. ana) pro-
fectio, Iter, abltus, discessus. Meg . 42. Ur. 29. 9.
y^yjllc-l^ prast dnika (a praec. s. ika omiss.1 Vrddi)
Id. Su. 2. 2.
y^j^C^ prasrava m. (r. sru praef. pra s. a) flumen,
cursus. Ur. 87. 10.
254 Tji^ pramadd — yollT pravand.
posteniin, inde ab infanlia, laiaJiprab'rti abhinc in ^U^ pramrJta v. marg mrg praef. pra.
posterum, inde ab hoc (tempore). N. 2. 1: yataK- tj^j^ pramoksa m. (r. moks praef. />ra s. n) libera-
prabrti ex quo (tempore). Sa. 4. 27: ganmapra- tio. Br. 2. 26.
brti Inde a natalibus. Rara. adyaprab\ti inde ab qxTR" A' '■«'"" <^« m. (r. mi/d praef. pra s. a) laetilia,
hodierno die. Sa.2. 23. In fine corapositorum Dvandv. gaudium. llit. 133. 13.
declinatlonem plur. assumit; e. C. visv&vasuprab^r- y^H^ pramoha m. (r. muh stupescere, praef /^ra s. a)
ta/6 gand^arvdli Visvavasus et posteri (ceterl) slupor. Dr. 6. 20.
Gandarvi. In. 2. IS. yilc^ prayatna m. (r. /a/ niti, praef. pra s. na) con-
r;^^^ pramada f. (r. /narf praef. pra s. a in fera.) tentio, nisus, studium. Su. 3. 15. Sa. 2. 22. B. 6. 45.
femina. Su. 3. 11. yillUI prayd'na n. (r./d praef. /ara s. ana mutato n
C^M^IgIH pramaddvana n. (e praec. et lana sjlva) in n, v. gr. 94*'. annot.) 1) itio, iter, gressus. Hit.
nemus voluptariura regium. N. 1. 25. 125. 1(5. 2) obitus, mors. B'. 7. 30. 3) tergum equi.
nunJi pramana n. (r. md metiri, praef. /-«ra s. ana, N. 19. 17.
v. gr. 94*' annot.) 1) mensura, modus. Rag'. 18. 37. 4l. yi||flll^it "(T prayoktdr -tr m. (r.yug praef. />ra
2) dijudicatio, arbitrium, auctoritas. B'. 3. 21. 16. 24. s. tdr tr) actor, histrio. Rag'. 19. 36.
Sa. 2. 2S. N. 4. 31. 18. 13. 19. 32. 33. — Plur. masc. ^^^\ prayoga m. (v. yug praef. pra s. a) actio fabu-
id. Dr. 9. 17. (Cf. pers. \tl. fra-mdnd lex, pers. rec. lam agendi. Ur. 28. S. 35. 4. Cf. praec.
fermdn jussum, V. gr. comp. 1008. not. ***.) 'A^\z\ prayoga m. (r. yug praef. pra s. a) 1) actio;
W^^ pramdia m.(T.mai pratf.pra s. a) actio com- actio scenica. Rag. 19.36; \. prayoktdr -tr. 2) usu.s,
movendi, agitandi, perturbandi, vexandi, praecipue usurpatio. Hit. 93. 1 ; adv. /jrajo^a/aj. 3) actio tela
feminae raptus; ita Mabab'arati quoddam episo- mittendi. A. 5. 6.
dium inscrlbltur drdupadtpramdia Draupadiae y6||;|r^ prayogana n. (t. yug praef. pra s. ana)
raptus. Dr. 5. 13. 1) negotium. N. 24. 21. 2) usus, utilitas, commodum;
'Ai\\\ii*iPramdim (a r. mai praef. pra s. in) qui c. instr. rel. Hit. 93. 5. Lass. 23. 3. 33. 16. 3) causa.
agitat, coramovet, tremefacit. B'. 2. 60 (scbol. pra- Ur. 92. 10.
mdifni pramaianaJildni ks6b'akdni). 6. 34. rf^T^ />rard/ia m. (r. ruft praef. /ra s. a) germen, sur-
Dr. 7. 13. cuius. Ur. 91. 3. 23.
T^^ pramada m. (t. mad mente captum esse, praef. y^i| pralaya^ m. (r. // solvere, praef /;ra s. a) disso-
pra s. a) negligentla, incuria, error. Sa. 4. 2S (comp. lutio, exslinctlo, mors. B'. 14. 15. M. 27.
c. a neg.). B\ 11. 4l. 14. 17. ^^{\^ praldpd m. (r.lap loqui, praef. /?ra s. a) querela,
'J^V\\\kT\pramddln (a praec. s. tn) negligens, Incurlosus. querlmonla, laraentum. N. 13. 43.
Ilit. 77. IS. l^HIH^T pralob ana n. (a caus. T.lub cupere, praef.
jjf^T^pramulia (e pra et mulia os, vultus) praeclpuus, pra s. ana) actio pelliciendi. Su. 3. 20.
eximius, optimus. N.26.33. In fine comp. Bah. In. 2. l4. rf^firj />rat)ona (e /»ra et t;ana incertae originis, nisi
1.00. pramuke in conspectu, coram. B\ 2. 6. pravand e prapanna incllnatus, mutato /> in v
qyp^^TO^ />ram uA:'a/aj adv. (a praec. s.tas') in con- sicut in />ir a/n/ pro />//>dm /) l)declivis. 2) propensus,
speclu, coram. deditus, addictus. P. 9. (Fortasse Xzi.pronus e provonus.)
!3<\f^U| pradaJcsina — rjvr]^ prabr'li. 253
y<i iTTltTl pradaksina (e pra et ddksina dexter) 1) adj. TJ^'^ prabala (Bali. t pra et bala vis, robur) pr.ie-
dextrorsus (praeserllm de salutatione). Su. 3. 22. 21. cipuam vini habens, praevalidus. H. 4. 46.
2)$uLst.n. honorifica salutatio, quae praestatur circum- yr^|^f prabdla m. n. germen, surculus. B'.1.5.2 in fine
grediendo aiiquem, ita ut dexterum lalus ei adverlatur. comp. Bah.
A. 1. 7. CfSnj prdbudda v. bud' praef. pra.
^^-^^^^ --^ praddldr -Ir m. (r. dd praef. pra s. idr r^fi^^ prab avd m. (t. bil esse, fieri, praef.^ro s. a)
l r) dator (praccipue filiae in matrimonium). Sa. 1. 32, 1) origo. B . 7. G. 18. 4l. 2) stirps, famiiia. Dr. '2. 5.
in comp. c. a privativo. CTHc<'fL /"""* avani v. 4« praef. /^ra.
yA |»-J pradd na n. (t. dd praef. pra s. ana) actio dandi. ^Vfjc(f-U| prabaviJnu (r. b ti praef. />ra s. snu) ex-
Su. 4. 13; praesertim filiam in matrimonium, connu- imius, praeclarus, excelsus, augustus. B . 13. l6.
Lium. Sa. 1. 29. 2. 30. 32. 3. 1. qVTf praba f. (r. b d praef /^ra) splendor. In. 1. 33.
y|(i iU /""adjV f. (e pra et rf/j plaga coeli) plaga inter- ^*TTrT prabdta y. b d praef. pra.
media. M. 43. rjjy^]^ p r a b d v a m. (r. i « praef. /ra s. a, nisi Karm.
^A^q pradlpa m. (r. dlp praef. /ra s. a) lampas. e pra et bdva existenlia) potestas, praepotentia.
Ilit. 36. 1. N. 3. 21. 13. 42. A. 4. 41. 8. 2l. In fine comp. Bah.
yi4S,| pradcsa m. (e pra et desd) locus, regio. Ur. In. 1. 4. B. 11. 43. — Adj. praepollens, praevalidus,
22. 9 infr. excelsus. A. 1. 3.
yei liilHI pradesini f. (r. dis praef. /To s. in in fem.) qvfTcJrl /"■ " * '^ "" " ' (^ prabd s. vant vat) lucidiis,
digitus index. Mah. 3. 10452. splendidus. In. 1. 34.
Cf^iiy prad6sam.(epra et dosa) vespera. Ur. 5l.3infr. rjvfTJCJff prabdsita y.bds praef. /ra.
^fv^fJrT /* r o rf d /i a n. (t. d d s.ana) praecipuura, prae- rff Vf^ /"" o i i'n « a v. bid praef. //ra.
stans, primarium, summum, supremum. Sa. 5. 24. In rjfVI T^^^ii, prab innakarata adj. (Bah. e praec. et
initio comp. primus, summus. Hit. 49. IS. 112. 19: kdrata elephanti gena) fissas genas hahens; di-
prad dnamantrin. — aprad dna adj. inferior. citur de elephantis, quibus ardoris cotiundi tempore
Hit. 51. 22. succus mada dictus ex temporibus effluit. Su. 2. 20.
jjq^ prapanca m. (r. panc praef. pra s. a) 1) lati- ^X\ prab u m. (a r. b ti praef pra et correpto li, v. not.
tudo, anfractus, ambages, prolixitas. Hit. 130. 5. ad gr. 49) dominus, excelsus, augustus. H. 1. 25.
2) actio decipiendi, fallendi. Hit. 125. 17. Su. 1. 19. 2. 6. B'. 5. l4. — Cum infin. „qui par,
yc.f(4 prdpada m. (Karm. e pra et padd pes) pedis idoneus est alicui rei efficiendae". Rag'.2.62. (For-
cacumen. Dr. 5. 7. tasse goth. /rou/o dominus e frabuja; germ. vet. /ro
Cm^ prapanna v. pad c. pra. dominus, /roiva domina; nostrum Frau.)
S-IMlrl /"'''^"''' m. (r./)o< praef./i ra s. a) ripa. Rag.2. 26. g^q^ /irai^^u/ta n. (a praec. s.tva) imperium. Rag .
yi'-Idl*-I^ /""opitdmaha m. (Karm. e pra et pitd- 18. 6.
mahd avus paternus) proavus. B'. 11. 39. 5THTTT P^f^^Tti adv. (acc. neut. rou prab^rti f. a rad.
■^^l^^p^ prabanda m. (r.band fiaef.pra s. a) 1) per- b'ar br praef. //ro s.ti) in posterum, c. antecedente
severatio, continuatio. Hit. 21. 13. Rag'. 6. 23. 2) fa- ablat. vel forma in tas vel compositi raembro ablativi
bula. Ur. 1. 9. vice fungente; e. c. bdlydt prab^rti ab infaatia in
fA}\\<i(prat6dd — rj^ prada.
^fTt^ pratddd m. (r. tud praef. />ro s. a) baculus acu-
lealus (Wils. „a goad"). A. 8. 15; v. iud.
CT^ pratta V. dd praef. pra.
UrUj^ pratjaksd (Bah. e prati et aksa oculus) visi-
bills. N. 5. 36. 20. 13.
T^^j^^^^^npratjaksdm praep. (Avy., V. gr. 607, e prdti
et aksa) corain, in conspectu, ante oculos. Cum gen.
N. 20. 1.1.
XJf^^T^ pratjagra (e prdti et dgra) reccns (de flori-
bus). Meg'. ed. Wils. 4.
y r<M^ pT°-tydiic (in casib. debil. /^ra//ac-', noni. ra.
pratydiiy {.pratici, n. pratjdk; a T. anc praef.
prdti., V. gr. 179) occidentalis.
yf6|HI"=il praty anika m. (Karm. e prdti et dnlka
exercitus) adversus exercitus. B . 11. 32.
^rSfSf p^^^-ty-y"' m. (r. j praef. prdti s. a) fiducia.
Hit. 122. 21.
T\^'^pratyart a (Bah. e prdti el drt a) utilis. A.4. 6l.
CIriMcl<yo) prat yavayava (Bah. 6 prdti et avayava
membrum) quodvis membrum spectans; integer, plenus.
Ur. 17.
y (-i| d 1 6| pratyavdy a m. (r. j praef prdti -\- ava)
detrimentum. B . 2. 4o.
iJ^^fj^^iXpratyahdm. adv. (Avy. e prdti et dha) quo-
tidie. Hlt. 20. 12.
ycyUld P^t^tydgata v. g-am c. a praef. prdti.
yr6l|<i y pratyddes a m. (r. c^j'^' praef. prdti s. o)
actio rejiciendi, repellendi. Ur. 3. 3 infr.
yr^Mliili pratydsd f. (e prdti et d'sd) fiducia. Ur.40. 7.
y f-,i| -p^j pratyut t ara n. (e prdti et uttara) respon-
sura. Hit. 92. 21.
yri^'-Jc^U pf^atyupakdra m. (r.kar kr c. upa praef.
prdli, s. a) officium mutuum. B'. 17. 21.
y^iiq pratyusa m. (e prdti et usd) tempus matutinura.
T^ (-6) fj^t:\pralyusas n. (e prdti et usds) id.
yrtltl pratyusa m. (e prdti et iiia i. q. uia') id.
Meg . 31.
y(-(|J[q^//ra//uiaj^ n. (e prdti et uiax i. q. usd.,
usa, usds) id. Lass. 57. 9.
jf^g^ /*ra//«7ia m. (ut mlhi vldetur, a r. vah cor-
repto va in (i, praef. prdti s. a) obstaculum. Ilit.
89. 20.
'J(C^d(^t^praty ckd m adv. (Avy. e prdli et cka) sin-
gulatim. Rag'. 7. 31. 12. 3.
1. Q"2!r ^'■"'' 1. atm. 1) extendi, expandi. Rgv.-V. (v.
Westerg.): arndnsi papratdnd aquae exten-
sae; trop. dlvulgari. R. Schl. \\. 61. 2: trisu lokisu
prat itan ti yasali; Man. 11. 'iS: yaso isya pra-
tati. 2) laudari, celebrari. B'.15. IS: ato zsmi loki
vedeca pratitaH purus ottamaK; R. Schl, I. 8. .9:
lokesu pratitan tapas tasya b avisyat i; Kag.
15. 101: taddkyayd tlrtam pdvanam buvi pa-
prat e. — prat itd celeber. Dr. 3. 4. — Caus. pra-
tdydmi^ praet. mltf. dpaprat am. 1) extendere.
Rgv. 103. 2: d drayal prtivim paprat acca\
Mah. 1. 479-i; esa yasas te prat ayisyati. 2) di-
vulgare, celebrare. R. Schl. I. 4. j: k6 nv ital
loke ismin prat ayet (kdvyam). (V. pral prt\
prld.)
c. vi extendi, expandi; in dial. ved. c. ablat. Majorem,
ampliorem, latlorem e&ie. Rgv. 55. 1: divascid asya
varimd vipaprat e „coelo quoque illius amplitudo
major est". Divulgari. Mah. 2. 2667: drstadyumno
drdnamrtyur iti viprat it an vacali. — Caus.
1) expandere. Rgv. 62. 5. 2) celebrare. Mah. 3. 10277.
2. JpJ CfSJ' prat prt' 10. par. {praksepe) jacere, pro-
jicere, extendere. (V. i.prat.)
yyi-1 pratamd (ut mihi videtur, a pra suff. tama =
superl. suff. tama\ mufata tenul in asp.) primus, prior.
Meg . 2. 17. — prat amdm adv. primum, prius.
N. 13. 23. 22. 17. Ur. 18. l6.
y (timrj^/Ta/ imdn m. (iprtu, quod e pratu, suff.
iman) latltudo, amplitudo, magnitudo. Rag. 18. 4s.
rj^ prada (r, dd praef. pra s. a) dans. B . 2. 43.
^f^^qtSJi^pralipadam — yrTivl^ pratihdra.
251
fjjf^grn />ra///>ac?dm adv. (Avy. e prdti et padd)
quovis gradu.
yiriyim P^^fiipuria m. (e prd/i et pdna quod poni-
tur in ludo) 1) ludus conlrarius, mutuus. N. 26. 7.
2) quod contra ponitur in ludo. N. 9. 2.
y lrl^l<j(H pratipddana n. (a pratipdday [caus.
T.pad praef. //ra//] s.ana) i.q. pratig dta. A. 10. 74.
yids<»~y pratiband a n. (r. hand ligare, praef. /?ra'//
s. ana) impedimentum. N. 23. 4.
yidslcfl pratibala (Bah. t prdti et bala vis) capax,
potens, par. H. 3. S.
i^lrils^^sj pratibimba vel -vimba n. (e prdti et
bimba vel vimba imago) imago quae ex aqua reper-
cutitur. Hit. 68. 9. 83. 10.
y IrlH^ pratibaya (Bah. e prdti et bayd timor)
timendus, terribiiis. Su. 2. 25.
yidHiyi^^hl^ pratib aydkara (Bah. e praec. et dJtdra
forma) terribilem formam habens. Su. 2. 25.
y IdHT P''°l'l> " f- (a r. i (i praef. /)ra'//) 1) splendor.
2) intellectus. 3) animus, fortitudo, audacia.
rjJpfVJPT /"■a//i dna n. (r. i d praef/?rd// s. ana) ut
videtur, i. q. praec; v. sq.
JfJffVllrslQjfl />ro//6 dnavant (a praec. s. vant vat)
videtur significare: 1) splendidus. 2) intellectu prae-
ditus, intelligens, prudens, sapieus. .3) animosus, fortis,
audax. In. 4. S (v. annot.).
^JfJV||c)rL/"'a//6 dvant (a pratibd s. vant vat)
intellectu praeditus, intelllgens, sapiens, prudens. Up. 30.
yifjm pratimd f. (r. md metiri, praef. prdti) simili-
tudo.
nfrT^tJT^ - v| pratiy6ddd'r -dd'r' ni. (r. yud pug-
nare, praef. /jrd// s.tdr t f) qui repugnat, defensor.
Su. 4. 3.
gifnX^TL /"""'"■ "''""''" adv. (Avy. e prdti et rdtra
pro rdtri) quavis nocte; y. pratinisdm.
W\^^Tj^^prativacas n. (Karm. e prdti et vdcas
sermo) responsio, responsum.
rfJ^^^fSfJJ prativdkya n. (Karm. C prdti ct vdkya
sermo) id. N. 22. 4.
yir1i(IS'V pratisabda m. (Karm. e prdli et sdbda
sonitus) sonltus, clamor rcpercussus. A. 6. 13.
CTTri*H'^ pratisraya m. (r.sri ire, frad. prdti s. a)
domus, habitalio, sedes. N. 24. 6. In Cne comp.
N. 13. 56.
^lriQ^^TR pralised ana (r.sid frsef. prdti s. ana)
arcens. A. 3. 5l.
Tjif^T^ pratis/ d f. (a T.std stare, esse, praef. /ird//,
V. gr. 80) 1) Labitatio, sedes, domus. B'. 14. 27. 2. 70.
In fine comp. Bah. B'. 6. 3S (schol. apratista ex-
plicat per nirdsraya). 2) gloria. N. 12. 66 in fine
comp. Bah.
y lriv.^ri ^''otihasta m. (e prdti et hdsta manus)
vicarius; v. sq.
yid^^ri^ pratihas taka m. (a praec. s. ka) id. Hlt.
50. 12.
!7rTT^TT7 /''^"''^'''''^ m. (r. kar kr facere, praef. /)rd//
producto / [v. ann. ad gr. 111], s. o) actio resistendi,
repugnandi, defendendi. Hit. 13. 19. 39.10. — B\l. 46
in fine comp. Bah.
SrTTWiTST /""«'''^djd (r. kds lucere, apparere, praef.
prdti producto / [v. annot. ad gr. 111], s. o) similis.
II. 4. 11.
rf^\Y^[i\pratiksin (r. iks videre, fTae(. prdti s.in)
exspectans. N. 17. 2S.
ydl''^! pratici f. (a pratydnc q. v. signo fem. /, v.
gr. 179) occidentalis regio, orienti opposita. Dr. 3. 7.
yf^|f-| pratita v. / praef. prdti.
JTrTT^ pratipa (ut vidctur, e prdti et dpa aqua, ab-
jecto d, V. dvtpd., samipa) adversus, contrarius;
repugnans. Ur. 18. 12. Ilit. 77. IS. (Cf russ. proliv
contra, protivniii contrarius. Vid. samlpa et cf. gr.
comp. 992 not. *".)
ydl^W /"'<'''?"''"'* "!• (•"• ^'"' ^T praef. prdti pro-
ducto /, s. a) janitor. Hit. 89. 2. Lass. 28. 10.
32*
350
mm pranaja — rff^^ pratipdd.
HWm pranaya m. (a r. n! praef. /^ra s. a, v. gr. 94"')
affeclio, benevolentia, amor. Sa. 5. 'll. Dr. 9. 17 in
€ne comp. Bah.
ri 11 1 |7j r\i>ra n ay t n (a praec. s. in) 1) adj. appetens, de-
siderans. Meg. 3. 10. Ur. 46. 4 infr. 2) subst. m.
amator, amasius, amatus. Meg . 40. 64. 95.
niJlol pranava m. (a r. nu laudare, praef. pra s. a,
V. gr. 94*') syliaba mystica 6m q. v. B . 7. 8.
^U|(y pranas t a v. nas.
mJTTST pranasa m. (r. nas praef. /ra s. a, v. gr. 94 ')
occasus, interltus, ruina. Br. 1. 23.
nrmMTjq' pranid cina n. (r.dd praef /»ra + raj' s.ana)
meditatio. Ur. 54. 9 infr.
rj-fffjy^ pranidi m. (r. da praef. pra •+■ ni s. i) explo-
rator, emissarius. Hit. 88. S.
rffxffqij^l pranipdia m. (r. pat c. nj praef. />ro, v.
gr. 94*') actio procunibend!. B'. 4. 3h.
T^Xir^ pranunna v. ni/rf praef. /?ra.
' ^HM pratclnd m. (r. tan praef. />ra s. a) planta re-
pens. Rag'. 2. S.
rjf^j^ /7 r a < ay5 a m. (r. tap praef. />ra s. a) 1) calor,
aestus, ardor. Med. 2) majestas. 3) nom. pr. Dr. 2. 11.
^cINoItL pratdpavant adj. (a praec. s. vant vat)
majestate praeditus, augustus, excelsus. M. 1. Sa.5. 40.
^^ prdti (ut videtur, a pra s. ti) praep. insep. et separ.
(v. gr. 111) contra, e regione, erga, versus, retro, ad;
c. acc. In. 5. 5. H. 3. 6. Dr. 8. 30. — circa, quod attinet ad.
N. 19. 32. (Gr. TTPCiTl, TTOTJ, TTOO? 6 TTDOT, gr. COmp.
152; hib. frith, /riotb, e. c. la frithbeart „[ object, op-
^osf-'^ frithbhuille „a back stroke", frilhshearc „a return
of love, mutual regard", friothchuirlm „1 oppose, ob-
stTUCl", friothbharamhuii „a paradoxe"; hohem. proti;
sloven. proti; lelt. pretti; lit.preJ; ht. prae = prai e
scr. prdti; e pot = TTOTi per assimil. orta esse viden-
tur por, pol, pos in formis ut por-rigo, pol-liceor,
pol-luo, pos-sideo, V. gr. comp. 1008 et cf Pott, I. 92.
Ag. Benary 185.)
rjf^^^l pratikilla (Bab. e prdti et kdla n. ripa, lit-
tus) adversus, iniquus. Sak. 6. l6. Ur. 14. ''(.
^f^^fiY^ pratikrta v. kar kr prsie(. prdti.
^frT^frT pratikrli f. (r. kar kr praef. prdti s. ti)
imago, effigies (portrait). Ur. 23. 3 infr.
Tji^f^^\ pratikriyd f. (r. kar kr facere, •^vi.ti. p r d t i
s. yd mutato r in ri, cf. gr.451) 1) officium mutuum.
2) actio resistendi, repugnandi; defensio. Hit. 130. 13.
rff^T=pTfq /)ra/iA:janam adv. (kyy. e prdti et ksana
momentum) 1) momento, statim. Hit. 97. 15. 2) quovls
momento, perpetuo. Hit. 59. 17. Cf. anuksandm.
irfrli-l^ pratigralTid m. (r. grah praef. prdti s. a)
Jonum. Sak. 23. 5.
r^^^^'^ p r a t i gd l a m. (a gdtdy caus. T.han ferlre
[v. gr. 471. 4], praef. y»ra<j s. a) actio arcendl, aver-
tendi, defendendi. A. 5. 7 (schol. Caturb'. prati-
gdtah' paraprayuktds traniv&ranam). A. 3. 53.
r\^r{^]x{r\ pratig dtana (a pratig dtay [caus. r. han
praef. prdti^ s. ana) ut videtur, i. q. praecedens.
A. 4. 26.
rTf^fgrrTJT /"'''' "^'""'" sdv. (Avy. e prdti et dina)
quotidie. Lass. 28. 12. Vld. praty ahdm, prati-
nis dm.
^YrVrKf\ pratidvdna m. (Karm. e prdti et dvdna)
ecbo, vox repercussa. Am.
^\^\r\}^\V\pratinisdm adv. (Avy. e prdti et nisd)
quavis nocte. P. 24.
rifrTCra' pratipaksa m. (Bah. e prdti et paksd latus)
bostis. Ur. 21. 6 infr.
q-f^qf^ /) r a / //7 a / / (■ f. (t. pad fTaei.prd/i s.ti) 1)
impetratio, adeptio. Rag . 1. 1. 2) reverentla. Rag.
14. 22. 3) actio accipiendl hospitem, cibus potus-
que, quo aliquis excipitur (Bewlrthung). Rag. 15. 12.
4) intellectus, intelligentia, comprebensio. Rag . 8. ^^*.
^ffTQ^^ '■"''/■'"'' f- i^ T.pad ire, praef. /'ra'//) mensis
lunaris dimidiati prlraus dies; lunae crescentis vel de-
crescentis prinius dies. N. 17. 7.
«^•yp* prahrslatvd — r^r^jF^^pragriavant.
249
ychypj prakritatvd (st prakrsfa excellens, praestans
[v. kars krs praef. /TaJ, s./va) e.xcellentia, prae-
stanUa. liit. 131. 5.
qc^iq prakopa m. (r. kup praef. pra s. a) irritalio,
actio iratum reildendi. Hit. 80. 10.
rj^jTj praksa/d m. (r. ksi perire, praef />ra s. o) in-
leritus, exitium, ruina. Dr. 4. 19. A. 7. 16.
yT^llcHH praksdlana n. (r. A:,va/ cl. 10, praef. /?ra
s. ana) lavatio, ablutio. N. 23. 11.
yic<y prakyd (r. kyd dicere, praef. /ro s. a, v. gr. 575.
suff. a) similis. N. 13. 63. 21. II.
qjf^fVr /^rog^a/ia (r.galb praef /)ra s. a) fortis, audax,
strenuus. Hit. 48. 20. 84. \2. 100. 1 i.
yx^U^ pracanda (r. cand ipTie(. pra s. a) 1) adj. call-
dus, fervidus, aestuosus, ardens; transl. iracundus, ir;i
incensus. Ritu-S. 1. 1. Lass. 85. 1. Dr. 7. 7. 2) subst. m.
nomen plantae, Wils. „a sort of Nerlum with wbite
flowers ".
^^TJ pracura adj. (r. cur praef. />ra s. a) multus. Hlt.
50. 21. 77. 20. Lass. 44. 3.
yx®J=| praccanna v. cad,
yt^li H pracc ddana adj. (r.cad cl. 10, praef./^ra
s. ana) tegens. N. 17. 10.
^^ y 5) prac prc 6. par. atm. (prccdini., prccc,
v. gr. 301) interrogare. B . 2. 7: prccdmi
ivdn jac crcyaU\ ln.1,37 : papracca mdtalim. —
Cum acc. rei. N. 2. 15: tdu kuialam avya/am
papracca\ A. 1. S: sarvdn ... divdukasasca
paprccur enam. (Goth. FRAH, praes. /ra/A«a, gr.
comp. 83; nostrum frage; lat. proco , precor; posco
ejecto r; ut videtur, rngo eprngo; send. >uc/caj peres
quaerere, gr. comp. 37; frds quaestio ibid. 907; lit.
persu procus sum, uxorem mihi deposco ; prasau rogo,
precor; rnss. prosu id.; \nh. fuifrach „inquisitive", /;a-
fraighe „a question", fiafruighim „1 inquire, ask", ut
viJetur per redupl.; fortasse etiam friscim „1 hope",
friscart „aD answer". — Pottius apte expUcat prac
e praep. /;ra et r. ic desiderare, et confert gr. 7rflff((7-
(jcuai, ad quod etiam Passow refert lat. precor, proco.)
c. anu i. q. simpl; c. 2. acc. R. Schl. IL 57. 29: rdmam
anuprcc asi sdratini,
c. anu praef. sam id. Mah. 2. 2li2.
c. ab'i id. Mah. 3. 13339.
c. d valediccre. In.1.21: sdilardgan tam dprasfum
upacakrame; M.33: dprsfd Ssi gacc&my aham;
Mah. 1.3270: dprcce tvdm; 2. l602: dprccdmS
naravydg ram,
C. pari i. q. simpl. N. 3. 1: etdn paripapracca.
Cum acc. p. et r. N. 16. 31. Dr. 4. 13.
c. prati id. R. Schl. I. 8. 18: amdtydn samdhuya
pratiprak sy at i niscayam,
c. sam id. Mah. 3. 1136-1.
yjll pragd f. (r. gan praef />ra, abjccto an, s. a in
fem., V. gr. 575. suff. a) 1) progenies. N. 1. 5. 2) crea-
tura. 3) plur. pragds subditi. N. 5. 45. Sa. 1. 17.
ySllJlJ pragdgara m. (r. gdgar gdgr praef. pra s. a)
vigilrae, pervigilatio. Hit. 102. 9.
rj-F|j7fTj pragdgard f. (r. gdgar gd gr praef pra s. a
in fem.) nom. pr. Apsarasae. In. 2. 30.
ysliy |(-f pra gdpati m. ( Tatp. e praga et pdli)
cognomen dei Brahmae. "M. 1.
CrsirTSr»Tr pra gdyint f. (r. gan f raet. pra abjecto n et
producto a, suff. in in fem. , inserto y euphonico, v.
gr. 49"') genitrix.
y jIIC^TI /"""^" ran/ (a pragd s. vant vat) proge-
niem, liberum vel liberos habens. Hit. 40. 5.
yj-ll pragrid f. (a T.gnd fTnel.pra) intellectus, in-
telligentia, sapientia. B'. 2. 11. N. 15. 12 in fine conip.
Bah.
rffjjj^j^rn p r a g n d k s u s adj. (intellecti'is oculos
habens, Bah. e praec. et cakius oculus) coecus.
Sa. 5. 92.
yjllCIY] /Jra ^//4 roH/ (a pragnd s. vant vat) intel-
lectu praeditus, intelligens, sapiens. Hit. 52. 12.
32
348
^r^ poira — ^^f^prahrti.
^Y^ p6'tra n. (ut vldclur, pro pdlra a v.pd s. tra,
V. p6'la) rostrum suis. Rilu-S. 1. 17. (Hib. bus „a
nioutli, a lip, a snout", /«/.f „a llp".)
i]\yy(r\p6irtn m. (a praec. s. /h) sus. Am.
qrmTf /7 d i o n o n. (r. pus s. ana) aclio alendi, nutrlendi.
Br. 2. S.
qi^l pdutra m. (a putrd s. o) filil filius, nepos.
qn" pdura m. (a pura urbs, s. a) oppidanus. N. 25. 7.
CfJTof pduravd (a purii s. a, v. gr. 582) ad Purum
pertlnens, Purus propriiis, a Puru orlundus. In.5.4o.
q|J,q pdurusd n. (a purusa s. a) 1) virilitas. 2) actlo
homlnum. Hlt. 6. l'!. 3) semen virile.
qjITfJIffl^ pdurnamds d (fem. -/", a purnamds a pleni-
lunium, s. a) ad plenilunlum pertinens, plenllunium
liabens, e. c. pdurnamds! niid plenilunll nox.
N. 16. l4.
C||C( 5"|6cf| pdurv adehiha {&purvadeha prius cor-
pus, s. ika) ad prlus corpus pertlnens, priorls corporis
proprius. B\ 6. 43.
Qf^fl^cf, pdurv uhnika (a purvdhna q. v. s. ika)
antemerldianus. Sa. 4. 10. 7. 1.
CJ|^j|i_|' pduloma (a puloman s. a) a Pulomano ori-
undus. A. 10. 2.
q|rf||i-|| pduloml f. (Pulomanl filia, a praec. slgno
fem. /) cognomen Saclae, Indri uxorls. Ur. 49. 4.
^f^ lCj pydj 1. atm. i. q. pydi.
1. ^a]{^ pyus 4.par. {bdge dahi) divlderc, distribuere;
urere. (Cf. «i, unde pyus urere, praef pi.)
2. ^?7Cr py^ 10. par. {utsrge K. utsrgiY.) dimittere.
Cf. vyus.
Cn" pydi 1. 3tm. (vrdddu) pmguescere, crescere. Part.
perf. pass. /9?no plnguls, corpulentus, crassus, turgidus.
N. 5. 6. Etiam pydnd. Pan. VI. 1. 2S. (y. ptvard
et cf. gr. TTWao?, TTta?, Trlwi', 7r7/>lEA>J; lat. ;ji'n^ui,t ;
Island. vet. /fiV-r pinguis; anglo-sax. /oe^/; germ. vet.
felzt; noslTum /eist, fett; v. Graff. III. 738.)
c. d 1) pinguescere, crescere, Rgv. 91. 16: dpydya-
sva. — dpydna plnguis, turgidus. B att. 5. l6. 9. 2.
2) augere, corroborare. Mah. 5. 508: dpy dyadvan
tapasd tcgasd mdm. — Caus. 1) pinguefacere,
augere, amplificare. Mah. 3. 13542: tegasd tava
tego visnur dpy dyis yati; R. Schl. I. 28. 30: ta-
pdyogahalendi 'nam dpydyayitum arhasi. 2)
exhllarare, oblectare. Mtg\ 45: dpydyaycs tam
maydram. Vid. dpydyita.
C. o praef. sam id. B att. 14. 62: manyur asya sa-
mdpipy e. — Caus. Mah. 3. S725: sa samdpydyit6
visnund b alav dn s amapadyata.
rf pra (fortasse e pdra q. v.) praep. insep., v. gr. 111.
(Gr. Trpo, lat. /iro; lit. pra, pri, pro; slav. pro , pri\
golh. /ra, fri\ germ. vet. fra, far\ send. <x'/a /ro,
gr. comp. 40; hib./«r, /or, foir, v. Pictet p. 90; buc
etiam traxerlm hlb./r» „wlth, by, through, on".)
ycf-j j" prakara m. (r. kar \kf\ praef pra s. a) acervus,
multlludo. A. 8. 3.
^cj^q prakarsa m. (r. kars krs praef. //ro s. o) ex-
cellentla, praestantla. Hit. 121. 2.
(J^rjf^\l^Y\a^p r ak d m a t a s adv. (a prakdmd voluptas,
s. tas) voluptarle, cum voluptate. H. 2. l4.
y cf-jji prakdra n. (r. kar kr praef. pra s. a) modus.
N. 13. 23.
ych|i(| prakdsd (r. kds praef. /jro s. a) 1) clarus, lu-
cldus, collustratus. B'. 14. 11. 2) manlfestus. B'. 7. 25. —
prakdsdm adv. clare, clara voce. Hlt. 10. 15. —
prakdsd m. lumen, lux. Ur. 70. 5.
y cf-, 1 1^1 ej^ prakds aka (r. kds ^THeL pra s. aka) clarus,
lucidus. L'. 14. 6.
rfc}-, li^jfff prakdsdtd f. (a prakdsd s. td) clarltas, ce-
lebritas. N. 26. 37.
yc^lffj prakirii f (r. kar [A:/] praef pra s. li\ v.
kart \_kit'], ki'rti) gloria. B'. 11. 36.
rj^[\'^ prakrt i f. (r. kar kr facere, praef. //ro s.li)
1) natura. B'. 3. 5. 33. 7. 4. 9. 7. S. 10. 2) plur.
prakrtayas subdtti. N. 7. 13.
r^jS[^pr't'a7c — qy^ pdla.
247
WS[^pr t ak adv. separaliin, seorsuni, singiilatim. l)r.6.l.
A. 2. 3. B'. 5. 4. 13. 'i; rnpetilum B. 1. IS. — prtak-
knrtuiii absciiiJerc. Dev. 3. 15. (Ag. Bcnary liuc tr.ililt
lat. pri-vus, ita ut mutilatum slt c prith-vus, „Romisclic
Laullehre" p. 293.)
CTTgraf //.r/oAr/vo n. (iprtak s.tva) specialitas. B\9.15
n yj j|r.j/>.r/ aggana m. (Karm. e pr t ak el gana) Iiomo
inferioris ordinis, pleLejus, de plebe. II. 1. 50.
q"gyVf|^ prtagbdva m. (Karm. e prtak et bava
existentia) !. q. prt aktvd. B . 13. 30.
X^X\ prt a f. cognomen Kuntiae.
npyg^^ />.r/ i'r/ f. {y.prtvl) terra.
Ql<i|dlTTrT prt iv ipati m. (terrae dominator, e
praec. et pdti dominus, domlnator) rex.
U iy cJl irirl rL/' ■'" ' "■ ''^ ■* ' ' "^- (^ prtivi' et Arij/ q. V.)
terrae dominator, rex. N. 5. 4.
CT?T/',r< u adj. (fem. prtueXprtvt, compar. /ra/ /'/ari j,
superl. //ra/ ij./a, r.prat s. u) latus, amplus, magnus.
N. 19. 13. In. 5. 5. 27. (Gr. TrAaTu'?; Ht. ///a/('« id.;
anglo-sax. brdd; golh. braid-s; nostrum ireiV; hib. /«r-
saing ,,wide, ample" mutato t in s^ farsneachd „with",
farsnighim „1 widen"; lat. latus non cohaeret cum
prtu, quippe quod non ortum sit e platus sed e
stlatus a scr. r. star str secundum Festum p. 312.)
n W^l prtuld (a praec. s. la) id. Am.
MW^)|T^r-| prt ulocana adj. (Bah. e prtii et locana
oculus) magnos oculos habens. In. 5. 27.
□ 'd^SiJlUli prt usroni f. (e prtu et sroni lumbus, fe-
mur, clunis) lata, turgida femora habens. In. 5. 5.
MJicfi prt V i f. (magna, lata, fem. a prt'u) terra; cf.
mahi; usitatius est prt ivi , quod eprtvi inserto J
ortum esse censeo *). (Cambro-brit. priz „mouId or
earth".)
XIVic{ P^-^"'" nt.(r.pars prs s.ata) l)gutta. Rag'.3.3.
2) nomen anlmalis (v. praec). Dr. 4. 15.
*) Wilsonus deducit prt vi' a pitu nomine regis, pri-
livl \ero a rad.prat celebrem esse.
WJr\prsant (part. praes. t. pars prs) inspergens, ad-
spcrgens, irrlgans. — Subst. 1) n. gutta. Am. 2) m.
(noin. //.ri«;i) nonien anlmalis, Wils. „the porcine
deer". Am. ; (em.prsati. Ilag. 8. 58.
Xl^ prstd v. prac.
X\Tg prsfd n. (forlasse e praep. pra et sin stans, nisi,
quod sensui niagis congrult, e pdrd correpto ard in r,
et sta, V. iipdsta) dorsum, tergum. H. 1. l6.
(j'f^(-jn />.ri./ atds adv. (a praec. s. tas) a tergo. Su. 3.
26. 27. B'. 11. 4o.
qTJ pcta m. (r. pit s. a) corbls, canistrum. Am. ; v. sq.
q^^cf) petaka m. n. (r.pif s.aka) id. Ur. 86. 3.
— ■^ __
CflJT pt^rt 1. par. (pesagatisl^sesu) conterere, Ire,
•^ , .
amplecli.
nrjiar pcl l. par. (gatdu K. cdH gatdu V., proprle pil
q. v.) ire, se movere, vaclliare. (Cf. cal e kal.)
L|(y|C5j pilava tener, tenuis, subtilis. Am.
Cfcj" /"?" 1. atm. (sevani Y^. sive V.) servire, colere,
venerari. Cf. miv, mliv, pliv, siv.
q^l^ pisald (r.pis s. ala) 1) pulcher, gratus, suavis,
amoenus. Meg.7o (scbol. manShara). 2) ut vide-
tur: indutus, conjunctus, praeditus. S.i. 6. 35: sakfi-
pisa/a; Up. 3: pr itipi s ala.
Cf pdi 1. par. (sdsani K. sdsi V.) siccari.
XJ^^JJIf^ pditdmaha (a pitdmaha avus paternus) avi-
tus, ad avum paternum spectans.
^rj"^ P<^itrka (n pitdr -tr s. ka) paternus. Man.9. 104.
C^iJLlr-l pdisund n. (a pis'uno crudelis, vilis) crudelitas,
improbitas.
1- CflrT P°'" "!• ((em. pot i, forlasse a r. pus abjecto s,
nlsi potius pota pro pdta, a r./>d nutrire, ita ut d
attenuatum sit in ii, unde o adjecto gunae incremento;
V. potra et cf. Pott. I. 193) pullus, catulus. H. 2. IS.
(Cf. \it. pauta-s ovum; gr. 7rw-Ao<r; \at.pullus; goth.
fulu pullus, ihem. fulan; gerni. vet. /o/o m., fuli n.;
V. r. pdl.)
-■ q^rrT /"<'" ni- navicula, scapha.
246 '^ puga — Ox:^ prcc''d.
c. prati id. Man. 1. 1: pratipugya yatanyayam c. anu explere, satisfacere. Gita-G. 1. 25: anupHra-
(ma/ium); R. Schl. I. 26. 4; tdn rsln pratipilsya; jrotu priyam va/i.
I. 11. 10: sddv iti tadvdkyam pratyapugayan. c. abi praef. sam i. q. simpl. Mah. 3. 10723: b dlu-
C. satn id. In. 2. 10. 3. 3. 5. •'(7. kdb iti ... gaiigdn s amab ipurayan.
IT^^ pugd' f. (r.pug s. a) honor, reverentia, veneratio, c. d id. L.ll.SO: t^s6b'ir dpiirya gugat; D^v.2.32:
cultus. N. 21. 20. In. 5. 19- nddena gorcna krtsnam dpuritan gagal;
^ljl pun 10. par. (saiig dte) coacervare. (Ci. piirnd Mah. 1. 1302.
plenus, unde pdn ortum esse videlur ejecto r.) c. d praef. sam 1) implere. Mah. 1. 2173. 2) tendere
U\(^ puti f. 1) (a T.pu s.ti) purificatio. 2) (a x. pdy (arcum). Ram. I. 28. 4l: tan na devdH samdpu-
foetere, abjecto /, s. //) foetor, odor malus. B. rayiiun saktdK.
1". 10. c. pra implere. Hit. 20. 9: prapdryate (udaraK).
np^ piipa m. placenta. Am. C. sam id. H. 1. 3: disafi sampurayan ndddHt.
CfE}" /'"/ l.atm. (visarane durgande K. durganda- (Jiq purusa m. vir, mas. Hit. 28. 17.
slrnyoK V.) dissolvi, putrescere; foetere. (Cf. lit. CTnj purnd \. par (pf).
puiv-ii putresco, iat. pu-sii\ gr. -VOV, v. puya, TTtS?, fj^ p^rb 10. par. (niketani) habitare.
-11'^w; lat. /ju/fo denom. c%%e. videtur a perdito nom. jt}^ pd^rva (de declin. v. gr. 255) 1) prior. Br. 2. 3'l.
subst. vel adject., V. /^ «'<(■; pu/^r, ;Du/re.sco;/o6Veo mu- H. 3. 18. B'. 4. 15. 2) orientalis. Su. 2. I2. Be purva
tata tenui in aspir. sicut e. c. in /luo = %cr. plu; goth. in fine compp. v. gr. 612. (CLpdra, purds, purd',
fuls putridus; hWt. putar „putrid, stinking".) prat'amd; %tnA. ^■^•^J^iiMZ} pauurva; slir.pruviij;
ZT^ puya n. (t. puy s. a) pus. (Gr. ~\JCV; XsA. pus.) rais. pervyi; hib./ojr/e „old, ancient, perfect, worthy".)
H j pur 10. par. interdura atm. 1) implere (part. perf. pass. CT5jy^j=^ ^ u r u a cjV / 1 f. (e purva et citti, quod seor-
puritd; purnd pertinet ad par [/>/])• Sa. 5. 1: sum non invenitur) nom. pr. Apsarasae. In. 2. 29.
kat inam puraydtndsa; N. 2. 11: gosena pura- M ^ rl ^i-l purvataram adv. (acc. neut. a purvatara
yanto vas und ardm; Hit. 46. 11: galavinduni- prior a purva s. tara) prius, antea. B. 4. 15.
pdtena kramasali puryate g ataK; Mah. 3. SS19: XT^^f^^ipdrvatas adv. (a pii rv a s. tas) orientem ver-
purayasva samudram; Rag . 9. 63: sarapuri- sus. Rag. 3. 42.
t avaktrarand rdn; R. Schl. I. 75. 3: purayasva xV^^iXpu rvam adv. (acc. neut. TOV purva) 1) prius.
danuK sarena; inde 2) tendere arcum. R. Schl. I. Su. 4. IS. 2) antea, olim. In. 1. 4l. Br. 1. 20. Sa.3. 13.
67.8: danu rdgabir asakyam puritum. 3) satis- (Jojl&s piirvdhnd m. (Karm. e purva et ahna dies
facere, respondere. Hit. 49. 2: purayanti mano- in fine compp.) prior pars diei, tempus antemeri-
ratdn; Mah. 1. 64S9: kdmam purayisyanti me dianum.
haydH. (V. par [pf^, puru, purnd, pul et cf. CTrrr /"'' '• ^* ^O. par. (saiig dle K. safthatdu V.) co-
Ikl. pleo = U^illlH purdydmi [v. gr.comp. 109°'. 6] acervare. (Cf. pur, unde pu/ mutato r in /.)
ejecta vocali, mutato r in /; de gr. 7rtu.~A'/5jUt v.par CfCf pds l.par. i. q. pus.
[/'.r], piparmi; hih. furain „plenty, abundance, ex- UUripdsan, ycA. pusdn m. (r. piis s. an) sol. Am.
cess", furt/tanach ^plentiful", furthain „saliety, suffi- TT^^\ prccd f. (r. prac correpta syllaba ra in r, s. d)
clency". interrogatio, quaestio. Am.
r^pus - r^pug.
345
1. Cfif Z*"^' 1- 9- iO.^ar. poJdmi, puJndmi, pdsd-
ydmi nulrire. B . 15. 13: pusn&micdu 'sad/H
sarvdH; Mah. 3. 1963: sutdn iva puposa tdn;
13639: putrdn ndryaH pusnanti; Ilit. ed. Ser.
p. 37: kim aham parapinddnd "tnidnam pdsa-
ydmi; H. 4. 50: mdnsdiH pustali. — Caus. nu-
triendum curare. Sak. 107. 7: svam apaty a^dtam
anyadvi gdin parab rtdK pos ayanti.
c. pari 10. par. nutrire, sustentare. B'ar.2.3S: tasmin-
Jca (^loke") paripdJyamdn^,
c. sam 9. par. augeri, crescere. B ar. 2. 13.
2. fjn" puJ 4. par. 1) nutrire. B att. 17. 32: deham
ihd 'puJyali surdmiJdili. 2) frui, possidere.
R. Schl. II. 94. 10: Jriyam puJyaty ayaii girili;
Rag . 16. 58: varnam puJyaty anekan sarayu-
pravdhaK; 18.31. 3) adipisci. Rag\ 3. 22: dinS
dinS pupdJa vrddim (schol. /<?i e?).
XV^rS puJkara m. 1) piscina, lacus. 2) lotus flos (Wils.
Nelumbium speciosum orNymphaea nelumbo).
3) nom. pr. regis, fratris Nali.
m^e^iilTTl puJkardkJ a (Bah. e praec. et akJa oculus)
loto similes oculos habens. H. 2. 19.
U^^TTdT P''J^'^''^'}' f- (s puJkara s. in in fem.,
V. euph. r. 94"') lotorum lacus, lacus in universum.
A. 4. 50.
n^cti^ puJkald excellens, eximius. Su. 4. 4. B . 11. 21.
XT^ puJti f. (t. puJ s. ti) incrementum; prosperitas.
Rag'. 18. 32.
CrE*T puJp 4.par. (ut videtur, denora. a puJpa) florere;
V. puspita.
^^ puJpa m. (ut videtur, a r.puJ) flos.
M (v,M Irfl^j puJpalih m. (nom. -lif, e puJpa et lih lam-
bens) apis. Am.
^fjl^.f\ pilJpavant {apuJpa s.vant vat) 1) floribus
praeditus. 2) m. du. puJpavantdu sol et luna. Am.
U U-l d rU pi^Jpavati f. (fem. praec.) mulier menstru-
alis. Am.
q ft'-| ri puJpitd (a puJpa s. ita, v. gr. 584. 11 et cf.
kusumiid Sa. 4. 26) flores habens, floridus, florens.
H. 1. II. N. 12. 102. Si. 4. 31; trop. B\ 2. 42.
fTV^pust iO. par. (ddardnddaraydli K. band ^ and-
drtyddrtydli V.) venerari; spernere; ligare. (Cf.
pug, bast.)
U^H^ /)uj/aia n. (r. pusl s. aka) liber, codex.
Cr pd 9.par. atm. et 1. atm. pundmi, pune (gr. 345"'),
pdve purificare, lustrare. R. Schl. proocm. 3: pundti
buvanam punyd rdmdyanamahdnadi; Mah. 3.
6030. Man. 11. 24S: brdnahanam ... punanli;
Mah. 3. 70S1: kulam punlte; B'aU. 6. 6l: pavasi
havili; 1. par. B. 10. 31: pavanaK pavat&m
asmi. — Pass. Man. 2. 62: hrdsdb'iK (adb'iK) pu-
yate viprali. — putd lustratus. B\ 4. 10. 9. 10. —
Caus. facere ut aliquis lustretur, lustrare. Mah. 5. 4l4:
pdvayiJydmi vagrinam. (Cf. lat. pu-rus, pu-tare;
Vitpus-tas desertus, vastus [^ put-tas"^. v. gr. comp.103],
pus-tau acuo, V. tig, te gas; germ. vet. bar purus,
nudus, inanis, fortasse a caus. mc|i|IM pdvdydmi
mutato r in r sicut in birumes sumus = Hc^lHti
bdvdmas , gr. comp. 20. yiA. pdvakd, pavttra.)
c. pari i. q. simpl. Man. 8. 330. 331.
c. ti id. Mah. 2. 1150.
XTJ\ puga m. acervus, multitudo, turba. A. 3. 32. (Cf.
gr. —vyuYi, TTvyyi, et idem valentia puiiga m. n.,
punga m.)
TJ'^ pdg 10. par. interdum atm. honorare, colere, vene-
rari. H.4.57: apd gay an naravydg ram; Su.4.21:
pdgayisyans tilottamdm; N. 2. l4: supugitdu;
13. 22. Mah. 1. 4ll7: apugayanta vdgb^ir na-
ravydgram; Hit. 71. 13: badnlydt pdgayeta
v&. — pdgitd ornatus. H. 1. 31: kuntiti sarva-
lakJ anapugitdm.
c. abi 1. q. simpl. N. 3. l6: mandbis tv ab yapuga-
yan; R. Schl. II. 76. 12: tati 'ti vdkyan tasyd
'b ip u gy a.
244
M-j|)| punndga — u^ii-|r^/>wZdmara.
^^\l\ punn&ga m. nomen arboris (Wiis. Rottleria
tinctoria). N. 12. 4o.
XTi^^ pumdns v. puiis.
1. [TT pur 6. par. (agragaman^ K. agragalydm V.)
praecedere; cf.pdra.
2. CTT/'"'' f- (nom. /)ur, /<«//) urbs. Rag.l6. 23; v. sq.
nryoura n. (ut videtur, a t.par [/>/] vel />ur implere,
V. Lass.) urbs ; v. purl .
CTT^gT puraKsara m. (e purds q. v. et sara a rad.
f ar ir suff. a) antecedens, dux.
CJTpjn />ura'/ai adv. (a purds abjecto j, s. tas) corani.
Vaivarta-Pur. Stenzl. 2. 70.
T\ j rG. j purandard m. (urbem findens, urbium
destructor, e pura in acc. et dara a r. dar [<i/']
s. a, V. gr. 575) nomen Indri. In. 3. 2.
XTI^ipurds praep. 1) ante, in initio compp.; v. da,
puraKsara., purogama etc. 2) coram, cum gen.
Meg . 3. (C(. pdra, goth. faur ante pro /ur, v. gr.
comp. 82; germ. vet. /ora, for, nostrum vor; fortasse
lat. palam e param; boruss. vet. pirsdan ante, co-
ram.)
qyt^cf, J -^ puraskar -kr (e purds et kar kr facere)
primo loco ponere. Su. 3. 9.
nji:-^\^purdstdi (a purds s. sCdt, v. gr. 584. 7^4) co-
ram, c. gen, A. 4. 10; absol. in fronte. B'. 11. 40.
TTn purd adv. 1) antea, oiim. H. 1. 30. 4. 10. N. 10. S.
2) priusquam, antequam. Dr. 6. 20. 21; cum ablat.
A. 4. 20. Sa. 5. dd. (Cf. purds et v. pdra.)
qrpjj purdnd (a purd) 1) adj. (fem. d et i) antiquus,
priscus. M. 56. B\ 2. 20. 15. 4. 2) subst. n. nomen
carminum mytboiogicorum, octodecim numero.
qj|(-)r.j /Jurd^dna vel />urd/ana adj. (fem. -/■, zpurd
s. tana) antiquus, prlstinus. Su. 1. 1. N. 24.49. B\ 4. 3.
^r[ purl f. (a pura n. urbs, signo fem./) urbs. In.1.42.
N. 13.47. (Gr. — oAt?; fortasse lat. urbs, litteris trans-
positis.)
(Jijq purisa n. faeces, excremeatum. Hit. 85. 9.
qjj puru 1) adj. m. f. n. (r. par [/>/] implere, s. u)
multus. Am. 2) m. nom. pr. regis. (Cf. pul, pula,
pur, pdrnd; gr. ToXv?, goth. /ilu, germ. vet._/f/u, _^/o,
vi/o, nostrum vie/; lat. plus quasi ni\n'\^\purifdtis,
plurimus e plusimus; fortasse bib. mor ,,great, blg,
bulky, many, nobie", moradh „augmentation" mutata
labiaii muta In nasalem ejusdem organi; de lat. mul-tus
et bib. mor v. buri et cf. /lur, purnd.)
q j,q piirusa m. 1) vir, raas, bomo. In. 4. 2. H. 2. 30.
Br. 1. 8. 2) famulus, minister. N. 13. 65. 18.5. 11.18.
Sa. 5. 15. 3) anima, animus, spiritus. B'. 8. 10. 22.
13. 19 etc. 15. l6 etc. 4) nomen arboris. S;i. 6. 5.
qw|Jm purogama m. (e purds et gama iens) prae-
iens, dux. N. 12. 123.
qj|^|i^| puroddsa m. butyrum purificatum sacrificum.
Dr. 6. 23.
Tj^rJ^Opuro d as m. (e purds ante et das a dd po-
nere, s. as) sacerdos. B'. 10. 24; cf. purdhita.
TTT^I U|H A'"''°^ "o'" (3 purobdga [e purds et
bdga pars, portio] suff. /n) arrogans, immodestus.
Am. III. 1. 46. Ur. 49. 5 infr.
qrfy^^ purShita m. (antep ositus, e purds et
hita) id.
r
[^CJ purv 1. par. (purane K. purtdu V.) implere.
C(.parv, piir, par (pf).
1. U rrl /^ " ' '• Ct 6. ^ZT. p6 Idmi, puldmi (mahatve)
magnum esse vel fieri. (/ pro r; cC. puru.)
2. Cfrrf A*"' 10. par. (saiigdte K. uccritdu V.) coa-
cervare; eminere, altum, magnum esse; v. l.pul.
XT^pula (r.pul s.a) 1) adj. magnus, ampius. 2)subst. m.
erectio pilorum. (Cf. lat. pilum, v. sq.)
CT^fj^ pulaka m. (v. pul s. aka) erectio pilorum. (Cf.
Ut. p/auka-s coma, quod etiam a scr.p/u volare deri-
vari potest.)
nf^,s| pu/ina n. (r. pul s. ina) 1) insula. Meg'. 42.
2) ripa. Rag'. 14. 52.
q^j|i-|r4 /'u/oman m. nom. pr. Asuri. A. 10. 7.
giTL/j«« — ^^f^punt'.
243
CrtJ]" pui} 6. par. (subi K. darmi V.) puruni fieri ; ju-
slum, honestum esse vel fieri. K.: punati sn&nina
ganali. (Cf. /mI cl. V pu nei nii.)
CrnV pund 1. par. (mardi; scribitur putjl, gr. 110"')
conterere. Cf. 2, puf, putis, muni, muf.
XTTprjtSt puuddrika n. aiba lotus ; V. sq.
mjTTy^^T^TT^Vf puntfarikodarapr ab a (Bah. e pun-
darikodara ^pun^arika -\- udiira albae loti ven-
ter] et prabd splendor) albae loti ventris splenJorem
habens. II. 1. 32.
MlJiJ punya (r. pun s.jra) 1) adj. purus, justus, bonus,
pulcher. N. 12. 37. In. 2. 1. 9. 23. B\ 7. 9. 2) subst. n.
virtus. N. 15. 17. Lass. 34. 7. In. 2. 4.
U,l!il<^dlT "ff punyakar/dr -tr ni. (e praec. et kar-
tdr -tr) qui virtutem exercet, justus, probus, sanctus.
In. 2. 4.
liU i| i^ M »~L punyakarman (Dah. e pun.ya et kdrman
factum) bona, justa facta habens i. e. agens. In. 1. 22.
CTlliJ =tt HP unya kr t (e punya et krt q. v. faciens) i. q.
pun/akar tdr -tr. B . 6. il.
Cn]Z|7f»^ puriy agand a (Bah. 6 piinya et ganda
odor) suavem odorem habens, bene olens. In. 2. 23.
^^i^^Wr-^JirXpunyagandin (a punyaganda suavls
odor, s. i'") suavi odore praeditus. In. 2. 2.
tTU6| Ctrl^ u ny avant (a punya s. vant vat) 1) vir-
tute praeditus, bonus, justus, probus. 2) felis, fortu-
natus. Am.
UUtll^ punydhd n. (e piinya et aha dles, v. gr. 613)
dies festus (Wilson: „a holy day").
XT^ putrd ra. filius. In plur. et ubi in initio comp.
pluralem habet sensum 1) filii. 2) liberi, tam mascu-
lini quam ferainini. Br.l.iy. Scribitiir etlam puttrd.
{Kxvaox. paotr puer; pers. pusr filius, puer; lat. puer\
V. putri.)
nra^ putraka m. (a praec. s. ka) filius. Lass. 2. 15.
Ujjei. n putraddra n. (Dvandv. e putrd et ddrd,
v. gr. 592) liberi et uxor. Br, 1. 19.
Qif^n^»! putrapdutrin (ex comp. Dvandv. pulra-
pdutra suff. in) filios et filiorum filios habens, vtl
liberos et libcrorum liberos habcns. Sa. 5. 57.
^l^cfif putrikd (fem. Tcu putraka, mutato penullimo
a in ;•) filia. N. 16. 6.
^V3^r\^/'uirin (a putrd s.in) liberos habens. N.24. 13.
2^r putri f. (a putrd signo fem. /) filia. Sa. 1. 29.
(Ilib. piutliar „a sister".)
y^t) pulri ya (a putrd s. iya) ad filium, aJ filios,
ad liberos spectans. Rag . 10. 4.
T\^ put 4. par. praesertim 10. par. putydmi, poid-
ydmi conterere. Dr. 8. 22: gagali ... patann
avdksiro biimdu hastydrdhdn apotayat; Mah.
4. 6l3: tasya potaydmi padd Jirali; 3. I1I06:
mahdvrksdn potayan; 5. 5021: potaydmdsti
tdn sarvdn; 3. 545: sarvdn sar/idn apotayal.
(Cf. punt , pund, 2. put , mat , mant , muf, munt,
kunt, lat. ifuatio, concutio, mutata labiali in guttura-
lem, sicut e. C. in i/uinque = Q^ panca; v. kunt.)
C. vi id. Dev. 2. 57: vipot itd nipdt ena gadayd
buvi serati; Mah. 4. 1105: asvdn asya vya-
p 6 1 ay at,
XJjr[~^ punar aJv. 1) iterum, denuo, rursus. N.8.S. 15. 16.
Saepe repetitur. N. 7. 16. 2) relro. — punar isyati
redibit. Dr. 6. l6. 3) adhuc. Dr. 9. 4. 4) autem, vero.
Ur. 47. 9. 58. 4. — kim punar v. kim.
HHt>ifTl punarukta (e punar et uktd dictus) 1) re-
petitus, V. sq. 2) superfluus, supervacuus. Ur. 39. lO.
89. 9.
Cr?[ jJr^H »-| punar ganman (e punar et gdnman)
1) Karm. n. regeneratio, nova nativitas. B'. 8. 15.
2) Bah. m. (repetitam, alterain nativitatem
habens) Brahmanus, v. dvigd, dvigdti.
lir\rf\\i\ punarldb a m. (e punar et Idba adeptio)
recuperatio. N. 16. 23.
fTr^Zr^""' l.par. (hinsdydii saiikldsiK. kunt i \.;
scribitur put , gr. HO''') vexare, occidere; v.put'.
31*
343
tJf3T />*(?«' — ^3^P^tt'
c. ab'i vexare. N. 12. 90: b'arlrs6kdb'ipidild.
c. ava premere, tundere. Mah. 1. 6^92: iaio ssjra
gdnund prJtam av apidya haldt.
c. & vex.ire. Hit. ed. Ser. p. 116: dpl^ayan balati
sa/roH. — api^ita coronatus (N. 12. 102) ab dpida
s. ita.
c. upa 1) vexare. Man. 8. 67: ksuttrsnopapiditaK.
2) vastare. Man. 7. 195: rdJfrancd 'sy6 'papida-
yet (schol. iits ddayet).
c. ni 1) premere. R. Schl. I. 44. 1: afiguJt dgrani-
piifitaii krtvd mahitalam; Rag . 2. 23: guroK
saddrasya niptdya pdddu. 2) vexare. Mah. 2.
6106. Man. 7. 23.
C. ni praef. abi id. Mah. 3. l'l7J9: karaii karSnd
'b inipidya\ 1. 7009: kandarpavdndb inipidi-
tdiigd K.
c. ni praef. upa ptilsare, percutere, icere. — Trop. ddi-
venopanipiditaK Mah. 2. 249S.
c. pari 1) amplecti. Hit. 65. 13: bdhubydm pari-
piditali. 2) ferire, percutere, icere. A. 10. 39: te
tu mdm paryapidayan (^sardiKj. 3) vexare.
R. Schl. n. 10. 3S.
C. pra vexare. fl. 1. 19: sramena . . . trJnaydca
prapiditdli.
c. s am ferire, percutere, icere. Mah. 3. 12121.
qi^ I P'^^ i.^T.pid s. d) tormentum, cruciatus. B. 17.19.
qTrT P''" ^. pd.
q^ ptnd V. pydi.
nirf piy !• par. in dial. ved. conviciari. (Cf. goth.y?/'an
odisse, _/f/'andj inimicus, nostrum i^e/nd, lat. /?e/'or,
pessimus; v. Aufrecht ap. Kuhn. III. 200 sq.)
M i^ pil 1. par. (^pratiJtamb i K. rode V.) stabihVe,
immobilem reddere; arcere.
q^H p?/u m. elephantus. Am. (Pers. J*xj pil.)
H Jq| ^'f 1. par. {s t dulyi) magnura, crassum, pinguem
esse. Cf. /7/di', m/r.
qicfT/j/f ara (r./^/dj s. rora) crassus, turgidus. In.5.10.
(V. pydi et cf TTlftflS?.)
(^JJjrrjl punJcali f. (e puiis mas et c'a/a iens in fem.)
meretrix.
1. Cf^ /<urij 10. par. (jnardc) conterere. Cf. l. piJ.
2. xjnpuiis (casus fortes, vocativo sing. puman ex-
cepto, formant e pumdtis, unde nom. pumdn, acc.
pumdrisam, v. gr. 205) raas , vir. B. 2. 62. 71.
(Huc traxerim lat. mas, mar-is pro masis , mas-culus,
abjecta syllaba initiali /?u, ad quam lat. /^u TCU pil-sus,
pu-sa et Tou pii-bes referri posset, quod fortasse e
pumes, rautato m in raediam ejusdem organi, sicut in
gr. Pfloro? e jXQOTcg; fortasse etiara nostrum A/ann;
germ. vet. man, gen. mannes , quod per asslmil. e
manses explicari posset, cum \\^\^\pumdfis cohaeret,
nisl pertinet ad scr. mdnavd.)
(j «;c^-| 1 4-1 punskdm a (Bah. e praec. et kdma desiderium)
maris desiderium habens, maris cupidus. H. 3. 15.
CTcf^Jf pukkasa, (J c^-ej-, q pukkaJa, CJ^^^fi^ puk-
kas a m. i. q. cdndd/a. Am. — pukkas a adj. (f. -/)
vilis, abjectus. Hem.
Q3' puiika ra. pars pennata sagittae. Am.
Cf3cr P^i^^gava m. (e pum et gava bos, in corapositis
solum usurpato, a go s. a; v. gavardga apud Wils.)
1) taurus. 2) In fine compp. optimus, prlnceps (cf.
rJabd).
CJt.*) pucca m. n. cauda. Dr. 5. S. Cf. picca.
[J^/juc 1. par. (/7ram<i(/e) negllgentem, socordem esse.
Cf. muc , yuc.
1. H (^ /) u / 6. par. (saris leJane K. JliJe\.) amplecti.
O "N
2. CT^ /'u.< 10. par. p6 tdydmi (b dJ drt i K. curna-
bdsiV.) loqul; lucere; conterere. CA. pat, pat ,
put , munt.
3. fj^ put 10. p3r. putdydmi (saiisarge) conjungere,
ligare, nectere.
UT^f putt 10. par. (alpib'dvi K. tducyi V.) exlguum
esse; vacuum esse.
iqqiMI pipasu — qrj; pi<L
241
(qqi^l pipdsa f. (a pipAs desid. rad. ^d bibere, s. d)
bibendi desiderium, sitis, H. 1. 'i. Su. 1. 8. (Fortasse
gr. hi-^a e (3l\l/a pro Tti-^a.)
f^MIMd /"'/'«•« ''" (a praec. s. j/a, v. gr. 584. 11) si-
tiens. S;i. o. 3b.
fqtqM/">/'a'') fqcq^TA"> /'«''' f- ?'?<=''. (Gr. -iVs^i,
Itsire^l; lat. piper.)
jqmrrj^m^fl P'PP^l''nula n. (e praec. et miila) radix
arboris piperis. Am.
jqn piplu m. (fortasse fornia redupl., nisi e praep. /"' et
T.plu) nota, macul.1, naevus. N. 17. 5.
|q"rj^ ^j7 10. par. (Jcscpe K. nud« V.) jacere, conjicere,
miltere.
fqoL/"''' V. I./>a.
rfJJiT pis 6. par. pinsami^ V. gr. 300 (avajrave) in
dial. ved. induere, ornare. Rgv. 68. 5: pipeJa
ndkan strbili Ros. „decoravit coelum stellis"; ved.
apud Mad . (v. Westerg.) : naksatribyaU pitaro
dy&m apins an\tv astd rupdni pins atu\V<^\.-S .:
vdcam pipisur vadantaK. (Cf. pas ligare, unde
pis ortum tsst videtur attenuato a in i. Westerg.
radicem pis explicat per formare, figurare, de-
corare. Fortasse huc pertinet Iat._/?"jo, mutata tenui
[s = A] in mediam.)
c. a i. q. simpl. Rgv.-V. (v. Westerg.): d rodasi pi-
sdndn.
C. nis id. Rgv. 110. S: nis carmana rbavo gdm
apinsata „Rbues! cute vaocam induistis".
fqillM pisdcd m. Pisacus, nomen malorum daemonum.
N. 12. 7.
jqy JTji pisdci f. fem. praecedentis.
(q f^i ^ pisitd n. caro. H. 2. 10.
|qi^|^f,«^| pisitepsu adj. (Tatp. e praec. et ipsu q. v.)
carnis cupidus. H. 2. 3.
lUUJr^ ptsuna adj. (ut videtur, a r.pis s. unad. una)
1) nuntius, nuntians, certiorem facieus. Ur. 25. 15.
2) crudeiis. 3) vilis, malus, pravus.
1. rcrrr P*-^ 7. par. interdum alm. pinsere, terere, con-
terere. Mali. 4. 632: pinasmy ahan canda-
nam; 4. 26l: pinsil viUpanam; B alt. 16. 38:
peksydmy arin. — Caus. id. Mah. 1. 3223: punas
tam pisayitvd. (L,^t. piso, pinso; lit. ^ej-/a pistri-
num; gr. TTTiCCa) pro TTiCCa', ~tTVCOV.)
c. ut i. q. simpl. Mah. 3. 457.
c. nis {nispis, gr. 79) id. H. 4. 5'!: nispisy di 'nam
baldd b limdu; Dr. 9. 3: t am b imo nispipisa
mahitale; Mah. 4. \65: dantdir dantdn nispi-
pis a.
c. nis praef. vi id. H. 4. 35; fricare. R. Schl. H. 35. 1:
pdnim pdndu vinispisy a.
C. prati id. pratyapinsat pro praty apinat. Mah.
1. 200-1. 4. 361.
c. sam id. R. Schl. I. 45. 48.
2. TCTO' pi^ 10. par. (hiiis dydm K.) laedere, ferire,
occldere.
3. TCTT ^'•* ^" P^""' isatdu K. ) ire, se movere.
Cf. pis.
1. PT^ pis 1. par. (gatydm) ire, se movere.
2. TnrrT P'^ lO. par. (niketanahins dbaladdnesu)
babitare; laedere, ferire; robustum esse; dare.
JT\ pi 4. atm. (e //«, attenuato d in /) bibere. Mah. 3.
13611: s6 Zplyata vdri. (Vid. pd.)
016 P'^^'^ ""• "• 1) ^^^1 sedile. Rag'. 17. 10. 2) scabel-
lum. Rag\ 4. S4. 6. 15.
qtST ^ ''•''» *"• ''^-
tJj;^^/-:/ 10. par. 1) premere. R. Schl. H. 50. 27: *'«<-
gdbydm vrttapindh ydm pldayan; Hit. 62. S:
asakrt plditan sndnavastram muriced bahu
'dakam. 2) ferlre, percutere, Icere. A. 10. 39: sa-
ravarsdis tdn ... nd 'saknuvam pidayitum.
3) vexare, contristare, dolore afGcere. Br. 3. l4: pi-
dild 'ham h^avis ydmi; N. 9. 11: ksudayd pid-
yamdnaK; Man. 5. 50: vy&dib isca na pidyanle.
(Cf. pii.)
31
340
1^1^^/«* — jqi^pinv.
Tfjrr piris I. et lO. par. (b'dsdrt'S Iviii; scribltur pis)
loqui; luccre.
md^ pikd m. (Jem. pikt) cuculus Indicus. Nalod. 2. 12.
(Cf. lat. pica.)
fq^ piriga (r. pinb' tingere, colorare, s. a) nigricans e
gilvo (Wils. „tawny"). 11. 2. 2.
jq^^ piiisald {r.piiis s. ala) id. Rag\ 12. 71.
fljsSM ping^ksd (Bah. e piiiso et aksa, v. gr. 613)
e gilvo nigricantes oculos habens. H. 2. 2.
T'1^ picc 10. par. {kultane K. ctd^ V.) scindere, ab-
scindere.
fcpES^ picca n. cauda pavonis. Cf. pucca.
VT^ pic 6. par. piccSlmi {h&di) vexare. Cf.
m ic.
j. Vn^SS pitis 2.!Axs\. {varneY,.. V arnapusay 6H. sam-
parke V.; scrlbitur pis, gr. 110"') pingere,
honorare, conjungere. (V. piiisa, pus, pors prSi
quod fortasse e pans niutatu llquida r in n; cf. lat.
pinso^
2. rCr^ piris 10. par. (V.; scrlbltur pisi gr- 110"'; se-
cunduni K. i. q. hins; secundum V. i. q. A 4 et
sati {b^dsattdrt^e).
TO"?" /".' !• par. {saiihatdu K. s aiihatdu dvandu V.)
•s,
coacervare, sonare. (Cf. pind.)
VIT^ pin4 1. atm. 10. par. coacervare, coUigere. Mah.
1. 29S: aksduhinyall ... pinditd istdudasa;
Ram.1. 26. 5. (Cf. 2.pand, unJe pind attenuato a in /.)
yVS^ pin4a m. {t. pind s. a) 1) fruslum. Rag . 2. 59.
2) libuni, popanum, quod majoribus offertur. Br. 3. 8.
3) corpus. Rag'. 2. 57.
WrTT KTfT /"'"'' P'^r ro- (ut equldem puto, e patar
patr, attenuato a in i, patar autem pro pdtar
a x.pd servare, nutrire, suff. tar tr, v.gr.l24) pater.
Sa. 5. 93. — Dual. pitdrdu parentes. Sa. 5. 99- —
Plur. pitdras niajores, patres. Br. 3. 8. 19. (Send.
patare, nom.pata, acc. patrem pro patarem,
V. gr. couip. § 30 p. 55; gr. TraTYjO; lat. pater; germ.
\ei./atar,fater; goih. /adar v. gr. comp. 87. 1; hib.
athair pater pro pathair.)
f^dlH^ pildmahd m. (e pitd pro pitdr pitr [v.
gr. 124] et maha, v. gr. 613) 1) avus palernus, plur.:
majores. Br. 3. 6. 2) deus Brahma tanquam primi-
tivus pater. Su. 1. 17. IS. 3. 2.
fcnrtffimS' pitrpditamalia adj. (e pitdr pilf pater
et pditdmaha avitus a pitdmaha s. a) paternus et
avltus. Br. 2. l4. Sa. 7. 7.
IqfpTTjjf/ji /rrd^a m. (majorum rex, e pitdr pitr et
rd'ea rex in fine compp.) nomen dei Yami. Sa.5.l4.
fcfrTcSr /'"•''*'/" m.{npitdr pitr s. f/n) patruus. Am.
(Fortasse lat. patruvS , ita ut suff. ufo = qJC t//o,
ejecto /, mutato v In h.)
fcf^ pittd n. bilis.
jq3JJ" ////r/a (a pitdr pitr s. y a) paternus. Man. 10.59.
TM^I pits (e pipats, ejecta syllaba pd) desld. radlcls^a/.
f^Tr^^/" '•'""' "*■ (volare volens, part.praes. praec;
noni. piisan) avis. Am. (Cf. gr. ■^^iTTaaog, lat.
psittocus.)
KJ^rJTrl piddna n. (r. dd praef /o/ pro api s. ana) te-
gumentum. (Cambro-brlt./udon ,,a skreen".)
jq^j:^^ //j/jarfd o v. nah.
jrTfjl^/wnaAra m. n. l)Sivi arcus. A.3.5. 2) trldens. Am.
Trr^T^/i pindkm m. (a praec. s. in) nomen dei Sivi.
fcf^Sf /"■«" l.par. (scribitur /*<'f , gr.llO"') 1) effundere.
Rgv. 64. 6: pinv anty apo marutaK; 34. 4:
<rj7j prksd asme aksare 'va {aksard iva) pin-
vatam „ter cibum nobis, aquarum instar, effundite
(As'vlni!)". 2) conspergere, irrlgare. Rgv. 64. 5:
bumim pinvanti payasd. 3) Implere. Rgv.-V. (v.
Westerg.): pinv atam apitali (schol. salarahitd
nadlli) pinvatan diyali. — atm. impleri, turgere.
Rgv. 8. 7:yaK kuksiK ... samudra iva pinvati.
(Fortasse pinv redupllcatlone orlum est e \.pd bibere
[cf. pivdmi'^ ita ut sensu caus. prlmltlve slgnificet
facere ut aliquis bibat; cf. minv.)
qi^^^iiil pdradcsya — jq pi.
23«
nn^rSJJ piiradrsya m. (a parad^s a alia rcgio, s.ya)
peregrinalor, peregrinus. (Cf. priorem partem lal.
per-egrinus, V. pdra.)
QTTT^rT pdrdvata m. columba. Ur. 37. 6.
Mli7llld pdrigdta m. nomen arboris. Wils. 1) „a tree
ofparadlse". 2) „the coral tree, Ery tbrina fulgens".
Ur. 25. 5 infr.
Cf||5(i|i pdrisada m. (a parisdd coetus, s. a) unus e
coetu, e multitudine. N. 18. 4.
CJITiCZI pdrusy a n. (a parusd s. /o) 1) asperltas,
severitas. Hit. 102. 22. 2) sermo contumeliosus.
B\ 16. 4.
QYgf/>ar/a m. (a prtd s. a) a Prta oriundus, Prta
natus, cognoraen Pandavoruni, praecipue Arguni.
c. anu i. q. sinipl. sens. 1. Man. 1. 27. R. Scbl. I. 1. 2i:
pratigi'idni\ II. 34. 43: nidisam.
c. ab'i id. Mab. 3. 8i72.
c. pari 1) i. q. simpl. Br.2. 28. N. 5, 44. 2) exspectare.
R. Scbl. II. 70. 13: muhdrtam parip&lyatdm.
c. prati 1) i. q. simpl. Mab. 1. 3521. 4080. 2) exspectare.
Ur. 37. l4: inam avalokamdr gS paripdlaydmi\
Sak. 8. 13: ydvad etdli . . . pratipdl ay dmi. —
Intrans. Mah. 3. 8793: ydvad dgamanam mahyan
tdvat tvam pratipdlaya.
c. sam servare. Mab. 3. 15249: pratigndm.
X^f^^pdld m. {t. pdl s. a) servator, custos, dominus, rex,
in fine compp. N. 2. 8. 21. 17. B'. 11. 26. In. 1. 1.
(Ilib. fal „a king, privileged person".)
XJl^S^partiva (i prt'ivt' terra, s. a) 1) adj. (fem. -;') qTcfFT P^^<""^ o. (r. pdl s. ana) servatio, tuitio.
terrenus, terrester. Sa. 6. 18. 2) m. prlnceps, rex. Ilit. 96. 9.
H. 4. 39.
C||clrl|i| pdrvatiya (a pdrvata mons, s. lya) mon-
tanus. Dr. 8. 8.
XJfp^ pdrsvd m. n. latus. Su. 3. 26. N. 19. 16. (Fortasse
gr. TvXlVQCi, TrXevoov quasi pdrsvara, ejecto d et s,
mutato r in X; L. Diefenbacb apte buc trabit lit. pusse
dimidlum, per assimil. e purse.)
qiojcj^ pdvakd m.{T.pu purificare, s.aka) ignis. (Con-
ferantur, quod ad syllabam radicalem attinet, gr. Trup,
germ. vet.^ur; gotb,/o», tbem./ono, ignis forma con-
venit cura pavana et pdvana, quae ejecto v coa-
lescerent in pdna, quod gotblce sonaret /o'«a. For-
tasse lat. /ocuj e pocus, foi<eo e poveo sicvA fluo e pluo
—— Uc{||i-I pldvdmi i r. plu.)
^\^^*A^parsvatds adv. (a praec. s.tas) ad latus, a CJjclrT pdvana (r. pu s. ana) 1) n. purificatio, lustra-
latere. Su. 3. 25. 27. men. B\l8. 5. 2) adj. (fem. -?) purus. Rag'. 15. 101.
n||(ill| pdrsni m. f. calx. (Goth. fairsna pro firsna CJTSJ pdsa m. (r. pas ligare, s. a) funis. Sa. 5. 16.
[v. gr. conip. 82] attenuato d in j; et germ. \et.fersna (V. r. l.pas.)
nituntur forraa scr. /ydrintJ; ita gr. TTTfOva adjecto T; CJiyoj pdsavd (a pasu s. a, v. gr. 582) pecuinus.
cf. prsfd dorsum, tergum.) N. 23. 11.
MImJ pdl 10. par. interdum atm. (raAriane K. raksiY.) qjSTOfT pdsupatd m. (a pasupati [animalium domi-
1) servare, tueri. R. Schl. I. 45. 29: pdlayd nus, nomen Sivi] s.a) sagitta miraculosa Sivi. A. 3. 5i.
ism&n; Mah. 1. S4l4: rstn asmdn bdlakdn pd-
layasva. 2) regere. R. Scbl. I. 5. 11: tdm purim
pdlaydmdsa\ Dev. 1. 11. 12. (Vid. pd unde pdl,
quod etiam pro caus. radicis pd babetur, adjecto /; cf.
bib. /a/ „guarding, tending caltle", falaim „1 hedge,
inclose"; v. pdld.)
UlUjUI pdsdnd m. lapls. Hit. 57. 4: nikasapdsdna
„Iapis Lydius". (Cf. gr. (ziacravog.)
1. Tn" pi 6. par. piydmi (gatdu) ire. In dial. ved.
opimare, fecundum reddere, augere; fecundum fieri,
augeri. (VJd. W^esterg. et cf. pydi, ptnd.)
2. ftf P' praep. insep. pro api; v. gr. 111.
338
q\f^ pdtaka — mr^pdrada.
rjrrjgr p&taka n. (a patay caus. rad. pat cadere) pec-
catum, crimen. B\ 1. 38. Ilit. 20. 10.
r 1 1 -j I ^ patdla n. (fortasse a r. pat vel a subst. pdta)
infernum, tartarus. Su. 4. 20.
qi [^ /?a'/j m. (r. pd s. ti) i. q. pdti. Meg . 10.
rrr^patra n. (r. 2./;(J servare, s. /ra) 1) vas. IIit.27.17.
trop. Hit. 143. 9 (cf. bdgana I. c. 34. 2. 68. 19. 77. 3).
Digaum vas, i. e. homo dignus qui accipiat. B . 17. 20.
2) actor, histrlo. Ur. 1. 10. (Goth./ddr, them. /ddra,
vagina; \aX. patera; \i\h. putraice „a vcssel, a pot".)
qiy pdid I. n. (a />a hibere, s. / o) aqua. Med. II. m.
(a 2.pd servare, sustentare) 1) sol. 2) ignis. (Hib.
bot ignis, bath „the sea"; cf. scr. patis mare; gr.
TTSVr!:?; \i\.. pontus ; cf. etiam TTSTrtjUS?.)
qfgjg />4'/'ai n. (r.pd s. tas) aqua. Ani.; v. pdtd.
qiyil paieya n. (a paiin via , s. t/a) viaticum.
Ur. 65. 13.
q|ft pdda m. {t. pad ire, s. a) 1) pes. 2) radix arboris.
3) radius. Ur. 4l.linfr. (V. pad pes et cf lit. /ia'<ia-j
planta pedis, peda-s vestigium; goth. /dtu-s pes, atte-
nuato a in u; de d pro d v. gr. comp. 69. Cum
pdda radius cohaeret fortasse hih. fadadh „kindling,
lighting", fadaidhim „1 kindle, excite, provoke", v.
Pict. p. 48.)
Xj^^-rf pdddpa m. (radice bibens, Tatp. e praec. et
pa) arbor.
qjft ^Tjj pddaraksa m. (e pdda pes et raksa servans,
tuens, a r. raks s. a) pedes. Dr. 8. 10.
CJ|6 |.5"j|^ pdddHgus f a va. (ex pdda pes et arigus t a
pollex) hallex. Su. 1. 9.
q| <d^\ p d dukd f. (a pddu s. ka correpto u, nisi a
pad ire vel a pdda pes, suff. uka in fem.) calceus.
Hit. 113. 2.
XJ^ padu f, (a />o«f ire, nisi a pdda vel pad pes, s. u)
id. Am.
qi<!j pddya m. n. (a pdda s.ya) aqua ad pedes lavan-
dos. In. 3. 2.
qi^j pdna n. (r. /;d bibere, s. ana) potus. (Lit. /^efia-.!
lac.)
U|r-n<L| pdni ya n. (bibendum, a r. /^d s. anZ/a) aqua.
H. 1. 25.
qi^y pdntd m. (a pdntan [y. patut^ s. a, v. gr. 198)
viator. Hit. 10. 10.
qiq pdpd 1) adj. improbus, scelestus. H. 1. 6. 2) n.
peccatum, crimen. B. 2. 33. (Cf. lat. peccare; gr.
Kay.o?, mutatis labb. in gutturales; cum comparativo
pd piyans Benfeyus [II. 159] confert lat. pejor; lit.
pykiii iratus sum, paika-s., pikta-s iracundus, iratus.)
qiqc^ pdpaka (a pdpd s. ka) improbus. In. o. G\.
LJIH^rl pdpakrta n. (Karm. e pdpd improbus et
krtd n. factum) improbum factum, peccatum. N. 13.40.
qjqj^m" pdpdcdra (Bah. e pdpd et dcdra actio, vi-
vendi ratio, mores) scelestam vivendi rationem habens,
scelestam vitam agens, improbus. H. 1. 48.
q I q I ^^ r\ pdpdtman adj. (Bah. e pdpd et dtmdn)
scelestam animam habens, improbus. H. 2. 26.
qjrjqTl ^a/"na/2 m. peccatum. Mah. 1. 3483.
UTT pdr 10. par. atm. (fortasse denom. a pdra sicut
idem valens tir q. v. a ttra, nisi pdr est caus. ra-
dicis par [/>/]) finire, absolvere, perficere, praesertim
votum. Sa. 4. 6: pdrayisydmy ahan tapali; 7:
vratam pdritan tvayd. In dialecto pracrita nec
non in recentiore sanscr. posse, v. Hoefer „Vom
Infinitiv" p. 82. (Cf pdraga et gr. TTSaaU}.)
jj\j pdrd m. (fortasse a pdra alius, s. a cum Vrddi,
nisi a par [/.'/] trajicere) ripa opposita, ulterior.
(V. pdra, pdr et cf gr. —cocg, Treja, ~£pav, Trspac,
T7S2aivx, TTEOU,' etc. ; \at. per; \it. per trans, ultra, per;
s^ay. pere v. pdra.)
qi jc^(J pdrakya (a paraka, quod ipsum e pdra alius,
alienus, hostis, s.ya) hostilis, inimicus. Hit. 109. 6.
qiyjj pdraga (e pdrd et ga iens) ad ripam ulteriorem
iens, Iransiens, translat,: perlegens. N. 12. 81. 13. -i^.
qiyrt pdrada m. argentum vivum. Am.
q^^pas — qTrT pdta. 237
1. Cr^ /"'■r 1. par. atm. (rad'agrane'ajro/i K. vadi q. v. cl av^pm-TTOq sit pro avoOO-ITO? prodacto s cl
g^ro n /d? V.) interficerc, jungere, nectere; v.i.paJ. mutato 6 in &; lit. po-nas dominus, pe-naj pabulum,
2. CTFT /'oj 10. par. p&sdydmi (band^) Ilgarc; v. pastus, cibus; penu pasco, cibo ; Tuss. pi/dju id. ; goth.
2. /7ai. fodja id., /odeins cibus ; nostrum Futter.')
1, ni p& 1. par. (plvdmi in dlal. vcd. pibdmi e /;1- c. pari i. q. simpl. Dev. 11. 32: tvam parip&si
p&mi, V. gr. 295. 513; gerund. /jz/ra ; pass./»»/^; visvarn.
part. pi/d) blbere. Man. 11. 8: sSmam pivati; ^jm pdnsu m. pulvls. N. 13. 2S. (\i<i. pdnsii et cf.
H. 1. 52: pdsjantl 'mi galam; Rag . 2. 19: /am cambro-brlt. /;a(>) „bIoom, fine powder, or dust"; v.
pap&u sdlScandbjrdm;}i.l.27:pi/v&pdni/am; Pict. p. 15; \it. pulvis pro pu/cvis , mutato n In /, ad-
4, 16. Dr. 6. 5: pitaras aica kumb aH; Hlt. 6. S: jecto i, slcut e. c. in levis pro leguis z= ^fra' lagu,
ajram agada/i /cin na ptja/e. — Caus./>d/d/dmi v. Ag. Benary, Romlsche Lautlehre p. 209'; \ii. pes/<a
pro />d/>a/4mi (gr. 466) ad bibendum dare, potionem arena.)
dare. Mah. 1. 192: /laydn pdyayitvd. (Gr. 1117, qj*-|,,f pdnsana vills, abjectus, contemnendus. H. 1. 39.
7r£7rc«Ka, TTcJJS'», ilVO^r^V; attenuato d in 7: ~ivci', 7rr-S"l, qj^J />dnju m. pulvls. Dr. 9. 13; v. pdnsu.
cL pi/d, pij-eetv.pi; lat. PO, po-/um = ^JIrlH^ qj^ pa A:a, ved. />dA:d m. (r. />ac' coquere, s. a) maturi-
pd/um, p6-/urus = q | H | i -rT/^d/dr -/r, p6-cu/um, tas. Ur. 64. 10.
6i6o = |qcll|i-l plvdmi; lit. penas lac, v. pdna; q|c}ii)J|^rJ pd/casdsatia m. (maturitatls domina-
boruss.vet. />ou<on bibere; russ. />»-/'/ id., /jivo cerevisia; tor, e praec. et sdsana) nomen Indri.
germ. vet. i/fr; anglo-sax. J(?or id. ; hlb. /'oVajm „1 drlnk", qi^H P^ta/a ex rubro pallens. Ur. 19. 5.
nisi hoc a \At.po/o.) qiTT^ pdtava n. (a pdtu dexter, aptus, s. a) dexteritas,
c. anu i. q. slmpl. Rag'. 8. 67. habilitas, peritia. Hlt. 3. 4.
C. d id. Mah. 2. 2302: dpiveyan tasya rudiran qy^/>d<am. (t. pat s. a) lectio.
yud'i. (Pottius huc trahit vocem ap aqua, in caslbus q|L!| pdna m. (t. pan s. a) ludus. N. 26. 19 a et b.
fortlbus dp.) qjjXTf /»dni m. manus. In. 2. 20.
c. pra id. H. 2. 11. QTf&TsT P^f'S'^ ni- (e pdni manus et ga natus) unguls.
2. U\ P^ 2. par. (ra/(Jane; pass. /)d/e, caus. /)d/d- Gita-G. 12. 11.
ydmi) servare, tuerl, sustentare. Ram. I. 13. IS: q|U,ic| pdndava m. (a /^dnrfu nom. pr., s.o, v. gr. 582)
na/i pd/ii rd/cJasdt; G at. 12: J 6/ias dgare sdya a Pandu oriundus.
p&tit&n tvadgunasmaranam eva pd/i /dm; qjlT^' /'dn<;?u 1) adj. m. f. n. pallidus, flavescente albo
Rag.2. 4S: upapiaveb ya/i pragd/i pdsi. (Vld. colore (Wils.: „pale or yellowish white"). N. 2. 3.
pa, pdti, pol, p&l, pd'/ra et cf. lat. PA in p&-vi, 2) m. nom. pr. regls Hastinapuri, Yud'istiri ejus-
pd-bulum; gr. (TTaOjUai) i~aCafJLyiv , iTSTrafxat; ~a- que quatuor fratrum patrls nominalis. (Hil). buid/ie
Teejuat tam huc quam ad /)d bibere trahi potest, cor- „yelIow".)
repto d, adjecto t, v. gr. comp. 109*'. 1; ~arvyi, xj\Xr^ pdndurd (a praec. s. ra) i. q. pdnt^ii sgf. I.
•/rd&VYi, (paTVYf; oecr-iro-Tytg , cujus prlma syllaba ad H. 2. 17.
scr. dis trahi posset; fortasse avS^owTTOg primltive qjf^ /)d/a m. (r.pa/ s. a) 1) lapsus, casus. Hlt. 36. IS.
significat vlros regens, ita ut conveniat cum nrpa 2) volatus.
236
qtd|<HH paldjana — q^^pas.
q^l^^l paldyana 1) subst. n. (r. ay i. e. i cl. 1, praef.
palA pro parci s. atia) fuga. Dr. 8. 32. 58. 2) adj.
fugitivus. Dr. 8. 57.
Q=Tjjrr pal&sd n. 1) folium. 2) nomen arboris rubros
ferentls flores (Butea frondosa).
Xj^^-^palitd 1) adj. canls capillis praeditus. 2) subst.
n. pl. Cffrffr^ff^ paliidni cani capilli. Mah. 1. 3467.
Hit. 28. 7. (Cf. lat. pa/iidus; gr. TToXtog; shv. plaiv
flavus; lit. balia-s albus , palnva-s flavus; germ. vet.
falo flavus, them. /a/aiva, gen.fa/aive-s.)
HTt^Tc^ pa/yu/, ^^>J^ pa/yu/ 10. par. (Jiiniput-
ydm K. Idniputyo/i V.; ut mihi videtur, e pdri -\-
lu, niutato r in /, transposito /u in u/) findere, ab-
scindere, evellere; pnrificare.
^frT yoa// 1. par. i. q. l. pa/.
q^5[ /)a//ar a m.n. gemma arboris; surculus. N. 12.102.
Lass. 59. 9. lO.
q^ol^^l pa/va/d m. n. palus, lacus, stagnum. N.12. S. 85.
(Cf. lat. pa/us, pa/ud-is .)
JJ^f^ pdvana (t. pu s. ana) 1) n. purificatio. Hit.108.13.
2) m. ventus. N. 24. 4o. (De cambro-brit. /ivn, quod
Picletius huc trahit, v. prdnd.)
QcJi-lM pdvamdna m. (purificans, part. praes. atm.
taA. pu) ventus. Am.
Clidjpf pavitra (r. pu s.fra inserto /) 1) adj. purus,
purificatus. B'. 4. 38. 2) n. aqua. (Hib. beat/ira „wa-
ter", fothragaim „1 bathe, cleanse", fot/iragad/i „a bath,
well of purification".)
1. CTJT /'"■* 1. par. atm. 10. par. {pdsdmi, pdse, pd-
s dydmi) ligare. (V. pdsa et cf. pas, spas;
cambro-brlt. /ajg-u ,,to bind, or tie in a bundle",/ajg-/ad
„a ligatlon, a tylng in a bundle"; gr. Tryiyvvixi; lat.
pango, fascia, fortasse etiam fas huc pertinet, sicut
Jas a Pottio apte ad iSyu ligare refertur; tuss. pojas
cingulum, nisi po est praep.; v. Pott. 1. 267.)
2. fj^ pas 4. par. (in tempp. specialibus tantum usur-
patur et a grammalicis iDdicIs in radlces non re-
ceptum est) vldere; v. dars drs. (Hlb. /oicim „1
see" , feac/iaim „1 look, view", faoc/tog „oculus"; lat.
specio, praefixo s, fortasse e praep. scr. sam, nisi pas
corruptum espas, v. l.pas; golh.fagrs,fa/ija; germ.
vet. spc/w speculor; gr. 0"K£7rTa), mutata lab. in gutt.
et vice versa, v. Pott. p. 267.)
ZfUJ pasu m. (ut videtur, a r. pas' ligare, s. u, sicut for-
tasse iat. bestia a gfj:y dand llgare, rautato d In s,
sicut in sendlco basta llgatus, v. gr. comp. 102) ani-
mal, pecus. Hlt. 5. 21. 22. H. 4. 54. (Lit.pecus, boruss.
vet. pecliu, goth. fai/iu , germ. vet. fi/iu, nostrum f^ieh.)
^iij^\Apascdt adv. (ablat. ab inusltato pasca, a quo
etlam pascimd descendit) 1) pone, a tergo. Meg . 37
(sc\ic>\. prsf adese). 2) occidentem versus. M^g.l6.
3) retro. Sak. 26. 7. Ur. 60. 15. 4) postea, In posterum,
delnde. N. 18. 7. 21. 28. — tata/i pascdt inde, ab
hoc, ab illo tempore in posterum, delnde, postea.
H. 4. 16. N. 18. 18. (Cf. Ilt. pas/<uy postea, pas/cut-
tinnis, pas/ciausas ultlmus; boruss. vet. />ani-<ian postea,
quod suffixo convenit cum pirsdan antea. Fortasse
etlam Ilt. pas prope et lat. post huc pertinent. Hlb.
feasd, feasda „hereafter, benceforward, forthwith"
fortasse a lat. post, postea.)
q -y I ("c^ j -^ pas cdllcar -kr (e pascdt et r. tcar /cr
facere) superare. Rag\ 17. 18.
qjyj-pjiq pas cdttdpa m. (e pascdt et tdpd) poeni-
tentia. Am.; Hlt. 33. 19.
q|jy i-l pascimd adj. (a pasca [v. pascdt'^ suflf. ima)
1) postlcus, posterlor. 2) occideutalis. Su. 3. 26.
N. 13. 5.
1. CTCf pas 1. par. atm. (vddanas parsayo/i K. vade
grante V.) coercere, tangere, interficere, junger^,
nectere; v. 1. pas.
2. fyfjf pas 10. par. pdJdydmi (bandJ) Ilgare; v.pas,
pas.
3. CrCT pas 10. par. pasdydmi (band avdd ay ofi
•s _ _
sparsagatyo/i) ligare, coercere, tangere, ire.
xj^^f^pargdnya — ^^r^^pdldy.
235
y?l»-i| /"""*' ""/<^ ni' l)nubcs.B .3.1 1. 2)nomen dei Indri.
r
Cf^ Q"^ pornc priic 2. alni. (scribitur parc prc,
gr. 110) i. q. parc prc.
Cf^ CJ^ parng Pr'''S 2. par. alm. (scrlbitur par^
p.rg, gr. 110"') id.
r ,
Cf3" fT3" ^'"■f' Pr^f 6. par. (suki K. mudi V.) vo-
luptate frui, gaudere, laetari. (Cf. mard mrd,
mud, par pr.)
r
1. CflJT f""'f ^'^- P^"'- {bari/ab (ive K. hiiri/j e \.;
fortasse denom. a parnd) viridem esse, virescere.
r
2. u Ijl Crnr P°''^ P^y ^- P^""- ■" <^'^'' ^^•J- implere.
♦s. e. "s
(Vid. Westerg. et cf. par pr, par [/>/],
/nir, pun.) De abiparn -prn, dparn -prn, upa-
parn -prn in dial. v^d. v. Westerg.
XJ^i^parrid. n. (r. X.parn s. o, nisi parri denom. a parnd)
frons (praeserlim del.ipsa). IL 1. IS. Sa. 5. 74. M^g'. 30.
Ritu-S. 1. 2-2. (Fortasse lat. FROND adjecto d.)
r
fj^' pard 1. atm. {ku/si/i sahdiYt.. apano/s argi V.)
pedere. (Gr. Trepou), iit perdiiu id., pirdis m. pirda f.
Tropo)]; russ. /'frAVy pedere; sloven. /;erd-m-/(; germ.
vet. y?rjo pedo; lat. /ndo.)
QTIf^ parpa/l f placenta. (Wils. „a thin crisp cake
made of any sort of pulse".)
Cfof parb 1. par. ire, se movere; v. pamb.
XJfJ^ par/aiika m. (ut videtur, e pdri et aiikd) lectus,
cubile. Hit. 42. 8.
C|i|?-| parjran/d m. n. (e pdri et dn/a) finis, terminus.
Hit. 116. 20. B'. 8. 17.
C|i|i| paryaja m. (r. j praef. /oarj s. a) negligentia,
tcmporis jactura. R. Schl. I. 26. 3.
QZO*HIH P^ryavas&na n. (e pdri et avasd na) finis.
Hit. 116. 20.
XJ^^ par/asru (Bah. e ;>drj et dsru) lacrymis cir-
cumfusus. Rag . 13. 70.
tjifiy parydp/a (part. perf pass. v.dp praef pdri %./a)
sufficiens, aptus, idoneus. Man. 7. 76. 11. 7. B'. 1, 10.
N. 11. S (v. annot. ad hunc locuni).
q^JfSf parjdjrd m. (r. i cum Vrdd'i, praef. pdri s. a)
1) circuitus, ordo, orbis. Ur. 54. 12 infr. 2) decursus
(temporis). Lass. 21. IS.
Q^lTTrT /"""/"■'''''• y. vas prnef. pdri.
q[5J" parv 1. par. (piirani K. piir/du V.) implere.
(Cf purv, piir, par [p.i].)
^^■^ pdrva/a m. (ut videtur, a T.parv s. a/a vel /a
inserto a) mons. Ur. 70. 15. (Serb. irrfo id.; forlasse
goth. /airguni mons huc pertinet, mutalo v In guttu-
ralem, v. gr. comp. 19.)
CJcl»-L /'«'■''«" "■ (''■ /'"'"" s- "") Wilsonus expllcat:
1) a knot, a jolnt In a cane or body etc. 2) a name
given to certaln days In the lunar month, as the full
and change of the moon and the 6th, 8th and lOth of
each half month. 3) partlcular perlods of the vear, as
the equlnox, solstlce etc. 4) ihe moment of the sun's
enterlng a new sign. 5) a festlval, a holiday. 6) oppor-
tunlty, occaslon. Med. 7) a chapter, a book, the dlvlslon
of a work. Or. D. 8) a raoment, an instant. Sabd. Ch.
Sa. 1. 25. Ur. 70. 15.
r
!• C|rjJ pars 1. par. atm. (snihane K. snehe' V.) amare.
Rgv.86. 7: yasya prajrdiisi (Ros. „cihos") pa rs a/'a.
2. CJTJJ" Zf^ pars prs 1. par. (sekc) inspergere, ad-
spergere, irrigare. Cf. vars vrs.
1. Cf^ /"J/ l.par. (ga/du, ut raihi videlur, e pad mu-
tato d in /, V. Delll Radd. Pracr. p. 3) ire; v. pad.
2. ^^ pal iO. par. paldfdmi (raksane K. raksJ X.)
servare, tueri; v. pdi, pd.
q^ pa/d 1) n. caro. Am. 2) m. slramen. (Hlb. /-o/,
feoil caro; anglo-sax. y7f.jc, y^orjc, _/?ff; germ. \et./7eisk
id. ; lat. palea ; gall. paille.)
C|^lrr| pdlala et palald n. 1) id. 2) llmus, lutum.
(\Y\h. poll „mire, dirt"; gr. 7r/;Aoc.)
{j^^WJj^pdldy (pro pardy, a r. ay I. e. j cl. I, pracf
pdrd, mutato r in /. Pan. VIII. 2. IP) fugere. Dr.5.6:
paldyamdna; 8. 36: pald/antaii gafadratam;
8. 59: paldyase.
30*
234 rjY^^[jf^parivdrita - qsL^parg- prg.
'7UcllfJd /"^''ivdrita V. var vr. qXfJ />aru< (epdra alius, et i/< e t;a/) anno praeterito.
^i7dlsl<=h parivrdgaka m,(r. vrag pTnef. pdri s.aka) (Gr. Trspvtjt, dor. TTfaUT/, v. Pott. 1. 12i. 2. 266. Cur-
mendicans, mendicandi voto addictus. Hit. 27. 11. tius I p. 239 et cf. vatsard.)
ufjuc.eti pariJuska (e pdri et suskd) valde siccus. qr^ /)aru//ia adj. (a praec. suff. na) quod anno prae-
Ritu-S. 1. 11. terito actuni est. Cf. gr. Treoicrvvcg.
CffTSnT parisrarna m. (r. sram praef /^rfrj s. a) las- qj,q parusd 1) adj. a) asper, horridus. Meg . 62. 88.
situdo. Sa. 4. 21. Ritu-S. 1. 22. A. 8. 14. i) maledicens, convicians.
q^frgj^ parisrdnta V. sram. 2) subst. n. sermo contumeliosus, probrum. Dr. 6. 2'l.
qi jqA parisdd f. (r. .sacZ ire, praef pdri) coetus. q jiji pdrena praep. (instr. TCti pdra) super, cum acc.
Sak. 2. 1. N. 24. 33. Mah. 1. 84l4.
q|jq|^i^| parisodasa (e pdri et sodasa sextus de- q:^J»^ /'are(//uj adv. (e pdri loc. TCt; pdra et djrus,
cimus) ut videtur i. q. io dajan i. e. sedecim. N. 26. 2. v. aparedyus) postero die. Ani. (Cf. \it. perendie,
^\jL^{H -^fl /'ar/iArar/ -krt (part. perf. pass. a Aar v. pdra.)
kr fTneLpdri Inserto s euphonico, s. ta, v. gr. 111. q^Jf^ /-'aroArjo, yed. pard ksa (ut mihi videtur, e prae-
annot. 2) ornatus. A. 2. 5. positione paras ultra, seorsum non conservata [cf.
m^tyx- parisvahga m. (r. svarig praef. pdri s. a) pdra^pardstdt et analogam formam purds ante]
amplexus. Ur. 75. 20. et aksa oculus, v. euph. r. 76*\ paroksd esset igi-
CJ|y«HJ parisara m. (r. sar sr praef. pdri s. a) cir- tur, quod est ultra oculos) invisibilis, non visus.
cuitus, ambitus. Ur. 73. 5. Meg'. 68. N. 20. 12. Rag'. 7. 13.
qfi«:qc><i parispanda m. (r. spand ire, praef. /«aVj CJTT^frTT paroksdtd f. (a praec. s. td) invisibililas.
s. a) vis, robur. H. 3. 8. N. 20. 13.
qiy^oj parisrava (r. sru praef. pdri s. a) circum- Cf^iTTT A'af"^o.''' f. nomen arboris. Wils. „the wawed
fluens, fluens. N. 24. l6. leaffigtree, Ficus infectiosa". Hit. 18. 5.
^ r
qjTHT^ parihdsa m. (r. has ridere, praef. pdri s. a) 1. Ut\ [^ t^ parc prc 7. par. prndcmi, 1) miscerc,
"^ c. -v _ ,
jocus. N. 11. S. conjungere. Rag .2. 13: /«/■Ar/aj tusardili
q y I ■ni L! I partksajia n. (r. iks praef. pdri s. ana) pavana/i; Batt.6.39: aprnag d anus d saram. —
spectatio, inspectlo, exploratio. Hit. 62. 3; v. sq. De dprc, upaprc, praprc in dial. ved. v. Weslerg.
qj It^I pariksd f. (r. tks videre, praef. pdri s. a) id. (Cf. parg prg, parng prng, varc vrc; Graffius,
N. 19. 11. 23. 2. A. 4. 28. III. 769, apte huc refert gr. TT?Jy.'ji), nt videtur e
q^ icfiq partidpa m. (r. tap praef. pdri, producto i', TreoKU) cum A pro p, quod In 77eoKv;?, Tropiicg serva-
v. gr. 111. annot. 1) I. q. paritdpa. Hit. 15. 5, tura est; lat. /»/i'co, plecto; germ. vet. FLAHT, flihtu,
qrf^ffj /^ar/iar/a m. I. q. parivarta. Hit. 62. 1. flaht, fluhtumes.)
Cj^ldly partvdra m. (r. rar vr pTiel.pdri circumdare, c.sam conjungere. samprkta conjunctus. Man.9. 322.
producto j', V. gr. 111. annot. 1) famulus, comitatus. 12. 1^1. 19. R. Schl. II. 65. S. Rag'. 1. 1.
r
N. 26. 1. 21; scrlbitur eliam parivdra. Hit. 73. 19. 2. Cfrl" Cf^ parc prc 1. et 10. par. 2. atm. I. q. parc
q^loll^ partvdha m. (r. vah praef. pdri, producto i', prc cl. 7.
s. a) defluxus, decursus aquae. Hit. 33. 22. CJsT 4si parg prg 2, atm. I. q. parc prc.
qjf^TJf paricaya — qfj^jj parivdra. 233
CjU-cJil parica/a m. (r. ci s. a) exercitatlo, experientia. CffrfSIfTf /'«'■'V/^g-a m. (r.t^yag relinquere, pracf. />arj
Rag'. 9. A'J. s. «) rclictio, rcnunciatio. Ilit. 37. 22.
qf^xHT paricdra (r. car praef. /<a'ri s. a) ut videtur, CfJTrZfrJTT^-L/""''/"»'" C» praec. s. in) qui relinquil,
ofQciosus, studiosus alicujus rei. Sa. 3. 19. renunciat. 11'. 12. 16. 17.
^JJxKJ^ paricdraka m. (r. car praef. /^orj s. aAro) CJU^IIUI paritrdna n. (r. /r<i vel Irdi \)Tie(. pdri
servus, famulus. N. 26. 30. s. ana) servatlo. V> . A. S.
^jQ^cJli^^hT paricdrikd f. (fem. praec, v. gr. 575. 23, qQ^c|»-l paridcvana n. (r. dJv praef. pdri s. ana)
s. ika) serva, famula, ancilla. N. 8. 4. lameDtatio.
CJU-c*<i pariccada m. (r. cad tegere, praef pdri s. a) C||j<i c|HT paridivand f. (fcm. praec.) id. B'. 2. 28.
comitatus. (Wils.: „court, Iraln, attendauls, retlnue"). (IfjxS jclff paridivita v. div.
Sa. 3. l6. N. 17. 23 in fine comp. Bah. CffTyfrT pariddna n. (r. d d pTicl. pdri s. ana) tunica
CJ|ix.*6 paricccda m. (r. cid praef. pdri s. a) di- interior. N. 9. 1 i.
stinctio, discretio. Hlt. 33. 2. xj^lj^rj^ paridvansa m. (r. dvans cadere, pTaeLpdri
Cfusir-l parigana m. (Karm. e pdri et gdna) comi- s. a) 1) actlo delabendi, ruina. Hit. 68. 20. 2) actio
tatus, famuli, famulae, ancillae. Su. 1. l4. Ur. 39. 9. circumerrandl, clrcumcurrcndi. N. 10. 9.
M I < ?l I rl I ^ -fT parigridtdr -tr m. (r. giid pneLpdri l\\j'^fi:^j(^paripant'in m. (r. pani ire, praef pdri
s. /(Jr /r) cognilor. B'. 18. 18. s. in) adversarius, hostis. B'. 3. 3l.
MUSIIH parigtidna n. (r. gnd praef. pdri s. ana) qfjy ^r\ pariprasna m. (r. prac praef. pdri s. na,
cognitlo. Sak. 15. \G. v. euph. r. 87. e) percunctatlo. B'. 4. 3-1.
QTTOTrf ^ "'"''"'''' ^* "arn ^TZeL pdri. Cff7'JL«rl pariprSpsu (ab //yj q. v. praef. /jorj s. u)
qmjfff^ parinati f. (r. naT/j praef. /idr» s. </, v. adlpiscendi cupidus. N. 18. II.
gr. 94*') 1) inclinatlo. 2) maturltas. Meg'. 24. CffTVf^ parib'ava m. (r. b'd pracf. pdri s. o) 1) con-
qjiUim parindrna m. (r. nam praef. pdri s. a, v. temtio. Ur. 74. 4. 2) clades. Hit. 81. 6.
gr. 94 ') 1) mutatlo, converslo, transfiguratio, vlcissi- Cffj^^ parib'rasta v. b'ranJ.
tudo. Ur. 55. 9 infr. 70. 6. Hit. 70. S. A. 9. 33. qfrq^ //arjma/a m. (r. nia/praef. pdri s. a) suaveo-
2) finis, extremum. B'. 18. 37. 3S. Lass. 57. 6. 3) ul- lentia. Meg'. 26.
tlma aetas. Rag.8. 11. CffjTTVf pariramb a m. (r. ramb praef. pdri s. a)
CflJUII^ parindha m. (r. nah praef. pdri s. a) ampli- amplexus. Ur. 85. 2.
tudo, latitudo. Am.; v. sq. CffJcHH parilagu (e pdri et lagu) perlevis, perexi-
H\j\i[\^^^^pariridhavant (a praec. S. vant vat) guus. Meg'. 13.
amplus, latus. Ur. 6. 3. Xjf^-^ parivarta m. (r.vart vrt praef. /'drj s. a)
CfUIUIWT parinisi d f. {t. s t d praeL pdri -i- ni, v. commutatio, permutatio; v.parivar/a.
euph. r. 94 ') sedes, domlcilium. N. 20. S. 'Cffj^fffi^parivartin (r. vart vrl ire, praef. pdri
tJ^\i^tAparltas (a pdri s.tas) clrcum, cum accus. s. in) circuniiens, clrgunigrediens. N. 11.21. Su. 3. 26.
Ur. 86. 1 infr. CfTTcI^ parivarha ni. (r. varh vrh praef. pdri s. a)
Cffj(-f|C| paritdpa m. (r. tap fTae{. pdri s. a) 1) calor, comitatus. Dr. 1. 7.
aestus. Sak. 53. 6. 2) solllcitudo; v. parltdpa. Cffr^ffT /'arjroro y. parivdra.
30
232 qjofrl^paravanl — qfi^siparigd.
X^T^^paravanl {-vAn,-valt, -vat^ A pdra s. vant rj^]^^ paraO'dva m. (r. j'u praef. /^ariJ s. o) clades,
vat) alius polcslali obnoxius. Sak. 36. 2. 43. l6. destructlo. A. 10. h5.
nTST parasu m. securis, ascia. Sa. 4. IS. (Gr. TTeAekw.) Cf7T?7tT[ /'<"■ ^V «^ ? " (« /'«fra et djrana itio) in fine com-
URHIri parastat adv. (a pdra ulterior, s. stat') ultra, positorum Bah. aequat vocem pdra (v. gr. 598); e. c.
cuni abl. B'. 8. 9. sokapardyana moerorem tanquam praecipuum ba-
f j' 1 M , paraspara (e pdras [nom. sing. niasc. bac in bens, moerori deditus, in moerore defixus. N. 12. 83.
conipositione fem. et neut. vice eliam fungente, ser- 23. 1. B . 5. 17.
vato s ante p secundum r. 79] et pdra, quod bac in TJ^^rJ^ P ar d r d y a vel C|^|^ par&rddjra (a pardrda
compositione in obliquis sing. casibus solum usurpatur) \^pdra + arda'] praecipuum dimidium, s.jra) eximius,
;. q. anydinya q. v. H. 4. 36. Su. 4. 15. N. 13. \L excellens. H. 1. 30.
B'. 3. II. 10. 9. M. 35. CfyTclT pardvara n. (Dvandv. e pdra remotus et
qTT pdrd (fortasse a pdra alius sicut dakiina a dd- dvara poslerior) remotum et posterius, i. e., ut equi-
ksina) praep. insep. retro. (Cf. gr. TraOrt ; ViL par dem puto, praeteritum et futurum. Sa. 6. 34.
[praep. insep.] relro, t. c. par-tvadinu reyoco, par-eiwi qj|i-] pardsu (Bab. e pdra remotus et dsu q. v.) re-
redeo; h\h. frea-, far-, c. c. frea-garaim „1 answer", molos vitales spiritus babens, mortuus. N. 11. 38.
far-bhuille „a backblow", v. Pictet p. 89. Fortasse rji-T}^ pardhna n. (e pdra et alina pro dl^an dies)
etiam lal. re-, osset. ra- buc pertinent, abjecta syllaba pomeridianum tempus, posterior diei pars (cf. pdr-
initiali. E goth. lingua /ai>- buc retulerlm, attenuato vdhnd). A. 4. 7.
c in J, praefixo a, v. gr. comp. 82; germ. yti. far,fir\ rj^ pdri praep. insep. circum (in comp. cum adjectivls)
nostrum ver, v. Grimm HI. 256. 4 c; etlam /uur pro valde, v. parilag u, parisuska. (Gr. TTEOl; hlb.
e pdrd ortum esse potest, abjecto d finall, attenuato faoi „about, around" ejecto r; germ. vet. /ur/, island.
a medlo in u; germ. vet./uri'; nostrum/ur; island. vet. fy'i nostrum /ur buc referri possent, nisi / finale in
fyri, attenuato d In /; v. pdri.) linguis germanlcis ubique evanuisset, quam ob rem
Uyl^i-I pardkr ama m. {x.krani Ire, praef. />ard s. a) vocalem /hujus praepositionls ab d formae //uro deduxe-
vis, robur, fortltudo. H. 2. 36. rlni, quod primum in a breve, deinde, quod saeplsslme
Mi|f^|.(.| pardkrdnta v. kram fT3e£. /'drd. accldit, in / se altenuaverit. De lat. et Ilt. /)er v. /)ura.)
^7\J\ pardga m. (e pdrd et ga iens) pulvis. Rag.4. 30. m7^TTTl parikldnta v. klam.
CJ i I -6' H ^ pardiimuka (Bah. e pdrdk [secundum r. 59 CJT7^l"5T'5" "^ pariklesfdr -Jlr m. (r. k/is vexare,
pro pdrdc aversus, mutato k in ii secundum r. 58] et praef. pdri s. tdr tr) vexator. Dr. 9. 7.
mulca os, vultus) aversum os habens. In. 2. 4. N. 8.9. XJ\7^ parikd f. (r. kan fodere, praef. />a'ri', abjecto
(TTf^fJf pardgaya m (r. gi praef. pard s. a) 1) clades, an, s. a In fem.) fossa, quae urbem cinglt.
slrages. 2) separallo. N. 13. 34. xjT^Jt^^parigrahd m. (r. grah praef. pdri s. a) 1) am-
U^IKlrT pardgila v. gi praef. pdrd. plexus. Lass. 85. 2 infr. 2) comltatus, famllia. B.6. 10
qrja /)ara«c' adj. (r. anc praef. pdrd, v. gr. 179) in comp. c. a. 3) uxor. Ur. 70. l4.
aversus. ^\T3( parig d m. (r. han ferlre, praef. /^ar/, h mutato
qTjVJ^ /^ordrf /na adj. (Tatp. e pdra allus et adi'na In g, cf. gr. comp. 23, abjecto an ante suffixum a)
q. V.) alil subjectus, alius potestati obnoxius. Br. 1. l4. 1) clava. 2) pessulus. Sak. 38. 9.
qj [jcira — r^^^ paravalld. 231
■nipletus, plenus cf. Vil. pi/na-s , lal. f/lenus ; gotli./u//j, qjMf^ ftarapusfa m. (ab alio nutritus, e pdra et
th.fu//a per assimil. e /u/na; cum formu ptirld cf. hib. pusfd a r. puJ) i. q. kdkitd i. e. cuculus iaJicus;
/jfliV/ „abundant,plentiful, copious", lit./7ri-;>iV/a-f plenus.) feni. parapuJ/d. Ur. 63. 5 infr.
c. a/i trajicerc, traducere. Rgv.97.S: sa na/i sindum Cj7VT(={ parabrla m. (e pdra et b'rtd sustentatus) id.
iva ndvajd 'liparJd (=: aliparJa, imper. praet. fem. /larab rtd. Ur. 63. S infr.
mltf.); 99. 1: sa na/i parJad ati du/i/c dni. ^Tnpdram adv. (acc. neut. vocis pdra) 1) ultra, ulte-
c. fliV implere. ab'ipiirna impletus, plenus. Dr. 4. 19- rius, post, deinde. Lass. 13. 1. Antecedente dias ad
c. liras trajicere, traducere. Rgv.-V. (v. Westerg.): tempus vel locum relato B\ 12. 8. N. 9. 23; aote-
durgd piprlan liro na/f. cedenle asmdt Meg . 98. — param muhurtdl post
c. pari: paripurna impletus, plenus. N. 13. 64. temporis monientum, statim. Ur. 39. 12. 2) sed, verum.
CJT pdra (ut videtur, ex dpara abjecto a initiali) Lass. 40. 10. 43. 7; paranlu id. Lass. 41. 17. 44. S.
1) alius. H. 4. 3. 2) remotior, ulterior, posterior. (Vid. dpara et cf. nostrum aber.)
Dr. 2. 8 (v. pdram). 3) eximius, praeclpuus, altus, ^TTJ paramd (a pdra s. ma) eximins, altissimus, sum-
altissimus, summus. H. 4. 22. N. 21. 20. B\ 5. 16. — mus. In. 5. 23. B. 13. 31. In fine compositi Bali.
In construct. cum ablat. comparativi vim habet. M. 50. (v. gr. 598). B'. 16. II. (Cf. Wi. pirma-s primus; lat.
B . 3. 42. De ^aro n. eximium, praecipuum in primus, v. pdra; goth.fruma, them.fruman, prior,
fine compositorum v. gr. 598. N. 2. 2. 3. 12. 78. 80. primus ; /rumoia prloT, frumisis primus.)
B . 18. 52. 4) hostis. In. 5. 59. N. 12. 30. Dr. 6. 2.9. qTTTFJ paramarJi m. (Karm. e praec. et r'Ji) summus
(Cum iccus. pdram convenit lat. peren- in vocibus Rsis. In. 2. 10. Su. 3. 1.
peren-die, peren-dinus , peren-dinatio; huc etiam cum HjHI^ paramdrta m. (e paranid et drta) veritas.
Pottio, II. 230, traxerim par aequalis, quasi alter; Sak. 41. 15.
germ. vet. /er procul \y. pdra tt pdradesya\; angl. Myi-l|<ilrI*HA' <"''""" rlatas adv. (a praec. 3. tas) re
/ar id.; golh./aiVra id., fortasse per assimil. e/a/rno quod vera. Ur. 37. 24 (v. not. LX). 72. 15. Penitus, accu-
ab idv.pdram deduci posset, mutato m in n, adjecto a rate. Sak. 47. 4 infr.
sicut in acc. pronom. [ut t/tana ^ scr. tam, gr. TOi']; q j m cj^ paramika (a paramd s. ika omissa Vrdd i)
fairnjis, theva. fairnja, vetus; nostrum/fr«; germ. vet. i. q. paramd. In. 5. 59. Br. 1. l6. 25.
furiro prioT, furist primus; lnt. prior ejecta vocali me- ^y^\'(^r[parameJttn m. (e loc. parame in altissimo
dia; primus = paramd q. v.; gr.Trpiv, dor. TOav.) et stin, qui est, mutato s in J ad analogtam r. 80,
Huc etiam trahi posset slav. praep. insep. nOE pre v. etiam euph. r. 101"') nonien dei Brahmae.
trans, e. c. pre-iduti transibo, pre-voditi traducere. Vid. q j ^q j parampara (e pdra alius in acc. et pdra) suc-
pdrd, purds, ptirva, pra. cessivus, ab alio ad alium progrediens.
^j^i-\paratds adv. (a pdra s. tas) ultra. B . 3. 42. CJyi-ILJJI parampard f. (abstractum praec.) successio, pro-
qi^ pardira (a pdra s. tra) alibi, praesertim in illo, gressio ab alio ad alium (e. c. a patre ad filium). B . 4. 2.
futuro mundo, opp. Tiw ifta (cL amiitra). Hit. 32. 7. CJirf||ch pora/oka m. (e pdra et /oka) alius, futurus
Mi.f|q parantapa adj. vel subst. m. (e pdra hostis in mundus, coelum. Ilit. 73. 17.
acc, V. gr. 575. suff. a, et tapa qui urit, vexat) qui qjr^-pj| paravai td f (a seq. i.td) abstractum sequen-
hostem urit, hoslium vexator. H. 3. 6. B\ 4. 2. tis. Ur. 91. 3.
S30
r:pr^^paclmardga — cq- (r^) par (pr).
MdlAI)! /ladmardga ni. (lo ti coloreni habens, Bah.
e praec. et rdga color) rubinus. Hit. 8. 3.
U 'ii cH I •^ '•^ pf^dmalocana (Bah. e pddma lotus et
16'iana oculus) lolo similes oculos habens. In. 2. 31.
M^l padmd' f. (fem. TOV pddma) cognomen deae
Laksmiae. Hit. 57. 13.
Crf^T^rf p^dmint f. (a pddma s. in in fem.) nymphae-
arum raultitudo, lacus njmphaeis abundans. N. 13. 10.
16. 15.
\lr\ pan par. atm. (pandj^dmi, pand/e, Pan. ni.
1. 2S; refertur ad l""^"" classem, quanquam analogiam
classis 10""^' sequitur, producto a initiali characteris
aj^a; in dialeclo ved. tamen haec productio oraittilur)
laudare, celebrare. Rgv. 20. 6 not.: tat panayad
vaco vafi „illud comprobavit sermonem vestrum";
87. 3: svayam mahttvam panajanfa d ut a/aK
„ipsi potentiam (suam) declarant quassatores".
npni""'^ 10. par. (scribitur />a/, gr. 110"') ire. Vid.
pal, pdnlan, palin,
XJ^ pannd v. i.pad (gr. 542).
XY^J\ pannaga m. (pedibus non iens, e pad pes,
na non, et ga lens, v. euph. r. 58) serpens (cf.
ur a ga^.
Mi^sl pamh 1. par. (gatdu) ire, se movere. (V. kamp
et cC.parb, bamb^ barb, mamb, marb, namb,
narb, kamb, karb, gamb, garb, gamb, garb,
camb, carb, tamb, tarb.
Cf^T pay 1. par. atm. (gatdu) ire.
c. vi sternere (in dial. ved., nisi vipay dmi cohaeret
cum rad. vap, attenuato a in i). Rgv. (v. Westerg.):
vipayanti varhili (schol. s trnanli).
QSf A"'/'' suffixum, V. katip aya.
X^^^pdyas n. (r. pi bibere, s. as) 1) aqiia. Meg . 23.
25. 41. 2) lac.
Qilld paydda m. (e praec. et da dans) nubes. Meg.7.
QSTT^ilT payodara m. (e pdyas et dara tenens)
1) nubes. Am. 2) mamma. In. 2. 32.
TJ^\X^payodi m. (e pdyas et di tenens, a r. d'a)
mare. Lass. p. 77.
^^\\\TXpay6muc m. (e pdyas et muc dlmittens)
nubes. Ur. 78. 18.
CJillCUTt payosnt f. (ut videtur, e pdyas et sna se
baignant in fem., a r. ^nd s. a) nomen fluminis. N.9.22.
1. XTT fj par pr 5. par. prndmi (prttdu) exhilarare.
Cf. prt, pard prd.
2. CTT Cf /""■ pr 6. atm. priyi (vydydmc) laborare,
operam dare, occupatura esse.
c. d praef vi id. vydprta occupatus. Mah. 2. 2126:
md vydprtaK parakdryisu bdH;l. 7281: vdi-
vasvatd vydprtaK satrahetoli; 4.597: vydprto
goJu; R. Schl. II. 39. 1'1: vydprtaii viit asancayi.
— Caus. occupare, occupatum tenere. Rag.2. 33:
vanadv ipdndn trdsdrtam asminn ahan va-
nakuks du vydpdritali sdlabrtd; 7. S'l: sa da-
ksinan tunamuk ena vdman vy dpdrayan lia-
stam; 6.19: ekaii vy dpdray dmdsa karaii kirtfe.
(Cf k.par \_pf\, pur implere; prtd occupatus pro-
prie oneratus, charge.)
3. XJTT Cr /'or pr 10. par. pdrdydmi (purane K. pd-
lani pdrtdu V.) implere; nutrire, sustentare.
Cf k.par (pf), pur.
k. CTT (Q") par (pf) 3. et 9. par. piparmi, prn&mi
'^ (v.gr.346) 1) implere. Rgv.-V. (v. Westerg.):
yaii samudrdn piparti. Part. perf. pass. pdrnd
(gr. 542) impletus, plenus. Mah. 3. 16625: purni
varse. Etiam pdrtd. Pan. VIII. 2. 57. 2) satiare.
Rgv. (v. VVesterg.): piprtan n6 bartmabiK (=:
barimabili). 3) largiri. Rgv. 33. 21 : ^rn//a i e/jo-
gam.i) servare, tulari, custodire. Rgv.-V. (v.Westerg.) :
td anhasali piprhi. 5) trajicere, traducere. ibd.:
pdran nali ...pars an; \. atipf, tiralipf. (^.par
pr, pdr, pul, parn prn, pdn et cf. gr. TriJJ,ir}\YifXl
cum piparmi; noslTum f^olk, Ut.pulkas multitudo, lat.
plebs, populus [Benf.II. 85j; cum part. perf pass./^urna
q^ pad — q^ p d (hn a.
229
tvdin pr apann6 ^smi; R. Sclll. I. 8. 17: lintdin
prapatsyalt!. 2) se Inclinare. In.4.1'1: tavn pdddv
a dy a prapa dj at dni; 5. 'l 7 : ni d r d d n d prapanno
Ssmi pdddu tr; Mali. 1. S2i7: punar agndu pra-
pidir^, — prapanna inclinatus, pronus, propen-
SUS, propitlus. A. 4. 14: prapannas tvdn danan-
sajraH.
c. pra praep. anu sequi. Sa. 5. 21. B . 9. 21.
C. prati 1) adire, aggredi, pervenire. H. 1. 4: vanaii
rdgon gahanam pratipedire; In. 2. 11: prati-
pedi . , . naks atramdr gain; R. Schl. I. 23. 7: sva-
d armam pratipady asv a. 2) nancisci, obtinere.
Man.7. 40: vanastd api rdgydnivinaydtprati-
pediri. 3) comperire, cognoscere. N. 18. l6: na
nrpalir b iinaK pratipady ita me matim. 4) re-
Cuperare, recipere. Sa. 5. 32: svam eva rdgyam
pratipatsyate Scirdt. 5) reddere, restituere. Man.
8. 183: sa yadi pratipadyeta yatd ny astain.
6) respondere. R. Schl. I. 10. 15: tac crutvd tate
'ti pratyapadyala. 7) promittere. Up. 77: sar-
vam banik tat p ralyapadyal a; Lass. 4. 5. 24. 2.
44.9- 8) facere. Mi\\.2. ikZO: yat pratipattavyan
tan me brdhi; 4.705: me samayam pratipady a-
sva; c. 2. accus. Rag.ll. 79: t add anurgrahanain
eva rdgavali pratyapadyata samart am utta-
ram. — Caus. 1) facere ut aliquis aggrediatur, per-
veniat, obtineat. R. Schl. II. 74. 6: ayaso glvaloke
tvayd 'hain prati pddit ali. 2) dare, tradere. Man.
\.\..(>: d andni viprcsu prat ipddaye l; Mah. 1.5213:
grhan tasya pralyapddayala.
c. />ra/i praef. t'» averti. B.2.53: srutivipratipannd
... buddili.
c. prati praef sam caus. dare, tradere. M. 13: mc
idyd 'nyat stdnaii samprat ipddaya.
C. i'J perire. Ilit. 4. 46: bahusalrur vipadyate;
R. Schl. II. 64. 6S. — vipanna calamilate afflictus.
Hit. 13. 15.
c. sani l)adire, aggredi, pervcnire. B'.13.30: brahma
sampady t'la saH. 2) oriri, nasci. Mah. 1. 3l43:
pururavd ildydii sainapad yal a; 1. 2995: sa
s arv adamano ndina kumdraK samapadyal a.
3) fieri, effici. A. 9. 10: sa disaK ... guhi va sa-
mapadyala; Mah. 2. 942: samapadyanla vi-
smitdK; N. 16. 3: asinin karinani sampanne;
lilt. 104. 2: kalain amund sv al pabalilndi 'tat
sampatsyale. 4) oLtlngere, obvenire. Ur. 41. 9:
sampady ali punar b avataK. — sampanna
praedltus. Br. 1. 27: s tlasampannd. — Caus. facere,
perficere, explere. Rag.7. 26: s vasuK ... sampddya
pdnigrahanaii sa rdgd; Mah. 3. 1527S: marna
sprhdii sampddaya; Ur.47. A in(r. :s ampddila m
priyaprasddanavratam.
C. sain praef. upa: upasainpanna act. aggressus.
Man. 5. Sl; pass. praedltus. N. 12. 26. — Caus. afferre.
R.Schl. II. 25.26: samidasco 'pasampadaydmds a,
'^' ^>i pad 10. atm. paddyd ire.
3- Cf^ pad I. par. (sl'dirye) firmum esse. Cf. bad.
4. q^ pad m. (r. pad Ire) pes; passus. Sa. 3. 3.
N. 13. 12. R. Schl. I. 31. 19. (Gr. IIOA, -cvg, lat.
PED, pes; v. padd^ pdda.)
q^ padd n. (r. pad Ire, s. a) 1) pes. A. 9. 6. 2) gra-
dus, gressus, passus. In. 5. 9. 3) versuum sectio, arti-
culus. B\ 13. 4. 4) locus, rcgio, provincla. Sa. 7. 7.
B'. 15. 5. (Gr. TTeoCV; Wl. gas-pada v. r. g^as.)
q,^ cjy padavi f. via. Dr. 6. 19.
q<ji jlrl pod dti m. (e padd et ati vel dti a r. al ire)
pedes, mlles pedesler. N. 26. 2; v. sq.
l_^}i:\\^ii\p a d d t i n m. (e padd et dlin a r. al ire, i.in)
id. Dr. 2. 12.
q^^y^^ paddati L (ut vldetur, e pad pes et dati pro
ddti, 3 T. d d ponere) via. Rag . 3. 46.
qTjj' pddma m. n. 1) lotus flos (Wils. Nelumbium spe-
ciosum). 2) magnus numerus, decem billlones.
228
q^pad.
milationem cxplicari posset ex pe/Jo pro pedjo, mutato
d in /, passus, impedire, expedire, gr. TTi^daU) convenit
cum caus. pdddy&mi, fortasse waXXw e TTtXoJu), v.
anyd = «AAo?; russ. padaju cado = caus. pddd-
y&mi; Vih. /aoidhim „1 go, depart, send", /aidfi „de-
parture, going".)
c. anu atm. interdum par. 1) sequi. Mah. 1. 7962. 2) in-
trare. Malj. 3. 239: anvapadj ad ant arv i sma;
pann6 br&h.manAt\ Mah. 3. 379: yuddam ut-
patsyate mahat; Mali. 2. 2395; anayo baratisu
'dapddi. — Caus. producere, generare. Br. 1. 30:
svayam utp&dya t &m b&l&m; Mah. 3. 8634: ut-
p&daya mahyam apal yam\ R. Schl. I. 19. 25:
tusfim utp&day&ncakruK piluti. Profundere
(de sanguine). Man. 4.167: utp&dya br&hmanasya
's rg aii gataK.
3. 127l''l: vanam ev& 'nvapadyata. — aks&n c.ut pTHei.sam orlri, nasci. Man. 10. 66. Mah.3. 1527S.
anupattum talos jacere, talis ludere. Mah. 2. 2185: c. upa i) adire, aggredi. Mah. 3. 3078: art&s tasyn
l&n aksdn anvapadyata; 3. 1356: aks&n anva-
padyam.
c. abi adire, accedere. Mah. 1. SI30: rtvigo n& 'bya-
padyanta; R. Sclil. II. 63. l6: sn&td/i p&dap&n
ab ipidiri.
c. ab'i praef. sam accedere, venire. Mah. 3. 12539:
pravrt s amab ipady ata, omisso augmento, ita
Mah. 1.5515: dronaH samab ipadyata et 3. lO-l^l:
yuvan.dJva/1 ... samabipadyata.
c. & 1) adlre, aggredi. N. 21. 5: paran vismayam
apann&\ Br. 1. 3'l: krcc ram a/iam &panna/i\
Mah. 1. 5305: pancatvam &pedi\ B'att. 15, 89:
isa ravariir ApAdi v AnarAn&m b ayahkara/i.
2) in calamlfatem incurrere, calamitate obrui (v. &pad,
apatti). R. Schl. II. 53. \Z: ya/i kdrnam anuvar-
lati I ivam dpadyati ks i p r afi rAga d as ar a t 6
yata. — Apanna Infelix. Ur. 6. 3 infr. — Caus.
1) adducere. Mah. 1. 1832. R. Schl. II. 54. 5. 2) per-
dere, calamitatem alicui inferre. Ur. 32. 11: ba/ad
apar&dinam m&rn &p&dayasi.
c. & praef. vi caus. interficere. Hit. 24. 12: anA/i&riri&
"tmAnam b av addvAri vy&p&dayisy&mi\lll.2[.
c. A praef. sam adlre, aggredi. Mah. 1. 6747.
■ c. A praef. sam -{- abi id. R. Schl. II. 12. 1: cintAn
s amab y Apidi.
'papatsyante\ 3031: upapadyasva kAunteya\
C. dat. B.13. 18: madb Av&yo 'papadyati. — Pass.
inveniri, es gibt. B . 6. 39: tvad anya/i sansa-
yasyA 'sya ccittA na /ly upapady ati (cf. gam
praef. ad i). — upapanna act. aggressus. H. 2. S:
upapannas cirasya dya bakso Zyam\ pass.
praeditus. N. 1. 1: upapanno gunAir ist&i/i.
2) accldere, evenlre, fieri. Mah. 2. 777: yatA vadasi
govinda sarvan tad upapadyati. 3) convenire,
decere, c. loc. B.2. 3: n&i'lat tvayy upapady ati\
Mah. 3. 15179. — Caus. 1) affcrre, apportare. Mah.
2. 6271: tad annam upap&dayan\ Rag . 14. S:
raks ahkapindr Air upap&dit&ni , , . gal&ni,
2) dare. Man. 3. 96: bikJAm , . , b r&hmati&yd
'pap&dayil\ 9. 72. 11. 76. Cum acc. pers. et instr.
rei. Mah. 1. 6724: lam annina,,. upapAdaya. 3)(a-
cere, perficere, peragere. Rag . 11. 91 : divak&ryam
upap&dayisyala/i. 4) colligere,concludere. N.16.9:
I arkay&mAs a b Aimi 'ti kAr an&ir upap&dayan.
c. upa praef. sam accidere, evenire, fieri, perfici. Mah.
2. 779: kJipr am iva yat& tv itat k&ryati sa-
mupapadyati ... tala kuru.
c. nis orlri, nasci. Man. 9. 247: niJpadyanti Jas-
yAni yato 'ptani\ R. Schl. I. 6. 23: atiganAd api
nispann&ir vaman dd apica dvi gdiK\ Hit.l5. 18.
c. ut orlrl, nasci. Ram. I. 57. 23: kukJir vikukJir c. pra 1) ire, adire, proficisci. Dr. 6. 13: jrady iva
udapadyala\ Man. 10. GG: anaryAy&n samut- divi ... divam prapannA\ N. 20. 18: Jaranart
qxipal — q^pad.
221
nas/a ral am antikdl. — Caus. prapdlaj/imi
facio ut aliquis cadat. Su. 1. l'i.
c. f j caus. facere ut volet (de sagiltis), jaculari. Mah.
4. 1S62: vyapd tay ac cardn.
c. sam convenire, congredi. N. 18. 23. 23. 29. In. 1. 36.
2. CffJ P<^i 4. atra. dominari. Rgv. (v. Westerg.): prt'i-
vim paty am&naK. (Cf. /»<i, unde pat ortum
essc videtur, correpto «, sicut in pdti, adjecto /, v. gr.
comp. 109*'.)
qf~|j| pataga m. (volatu iens, e pata volatus, in
initio compositorum tantum usurpato, et ga iens)
1) avis. 2) sol. Rag . 2. 15.
fTPf^ pataiigd m. (ut equidem puto, ex acc. vocis pata
volatus et ga iens, v. gr. 576) avis. Dr. 5. IS.
fj^^ pdtatra n. (secundum Wils. a r. pat suff. unad.
atra; verisimiliter autem descendit, tanquam instru-
mentum volandi, a pat volare, suff. krt. tra, servato
charactere 1™"' classls) ala. Am. (Cf. gr. TTTepov, quod
fortasse e TTTETpov; germ. vet. fedara f ; anglo-sax.
fether penna; lit. pdtalas culcita plumea; russ. pero
penna; v. pat.)
^^\^fipatatrin m. (alas habens, a praec. s. in)
avis. N. 12. 39.
XJ(^^^!f\patant m. (volans, a t. pat suff. part praes. an/
at) avis. Rag'. 13. 19.
f-lrll^l /'«'"^" f- (r- pat s. dka in fem.) vexillum.
N. 25. 6.
rjf^^\Y^^^3patdkin m. (a praec. s. in) vesillarius. Ur.
38. 15.
Qrni^HT pctdkini f. (a patdkd s. in in fem.) exer-
cltus. Rag\ 4. S2.
qf^ pdti m. (ut vldetur, a t. pd regere, correpto d,
s. ti) 1) dominus. N. 1. 2. 2) conjux, maritus.
Br. 2. 12. (Lit. pali-s dominus in comp. mes-patis
„Landesherr, ein grofser Herr" = ved. vispati;
pat-s pro pati-s, conjux, maritus; slav. gos-podi; russ.
gospodin dominus; goth. FADI, nom. faths dominus,
dux, in fine compp. ut liunda-faths , bruth-falhs; gr
~ccri? e TTOTi?; lat. ^o//j.)
m^^^J /ja</' fa n. (a praec. s. tva) abstractum prae-
cedentls, conjuglum fcminae cum conjuge. N. 3. 6.
q-pl,,) pdttana n. {r.pad s. tana) urbs. Ilit. 63. 16.
(Sensu et radice convcnit lat. oppiduni, ob-pidum;
V. pad.)
qT^ patti m. (r. pad ire, s. ti) pedes. Hit. 95. 8.
q^-f pdtnt C (a pati abjecto /, s. nt, cf. formas velut
indrdnt, v. gr. 218) uxor. N. 12. 174. 17. 4l. (Cf.
gr. 'Korvia, lit. pati uxor.)
q^ pdtra n. (etiam pdttra, r. pat s. ira) 1) ala.
2) folium. 3) (r. /iarf) currus. Rag'. 15. 4S. (Gr. tte-
T«?.Ol', 77TiA0l'.)
l\\.j^r\^patrin m. (a praec. s. in) 1) avis. Rag'. 11. 29.
2) sagitta. Rag\ 3. 53.
1. CfEf pat l. par. ire. (Cf pad et paiin.)
2. q"g] ^a/ \. pat d, pat in.
qg^ patd m. (r. pat s, a) via, regio, In fine compp.
In. 1. 31. (Vid. patlrt et cf. gr. TTaTS?; germ. vet.
pad,fad, phat , pfat, ih. padi etc, via, semita; anglo-
sns.. padh, paedh; hib./a/A „a district, a Celd, a green,
a \^\svi\ fatlia „a plain". Vid. pat in.)
qHi|cJl pdt ika m. (r. pat s. ika) viator.
X^^fXpat m m. (In casibus {qtI. pdnian, nom.pdn-
tds, V. gr. 198, in casibus debilissimis pai) via.
(Vid. patd = TraTOg; cum pdnian conferatur lat.
PONT, pons; slav. puiiti vla e pontH; OSSet. fandag
id.; hih.fathan „journey".)
q^Zf P°' y (a pat ire, nisi a patm vel patd via,
s. ^a, V. gr. 583) conveniens, aptus.
1. ^^'k P^d 4. alm. (part. perf pass. pa;?na', praet. mltf
dpatsi, in tertia pers. dpddi ad analogiam pass. ;
v. Pan. III. 1. 60) ire, adire. Mah. 1. 42SS: maharsis
tdm apadyata. (y . pad pes et cf. pat , pat , pal,
lat. cado, cedo, mutata lab. in gutt. sicut e. c. in coquo
:= scr. pac; pello, nisi pertinct ad cal q. v., per assi-
29*
226
qir^pand — ^fl^pat.
2. CrrrT/"^'.'^ lO. par. (^s anha/du) coacervare, accu-
mulare, colligere. (Cf. pind.)
qij /-]■ panf}^ f. (y. pand s. &) scientia.
Cffn3rT /""."/''" 'n. (a praec. s. ita) doctus, sapiens.
Ilit. 7. 12. 13.
mJ^Ji^yA""?/ "■'''''' f- (fi ^(in/o venalis et j/r/' femina)
meretrix. flit. 48. 11.
1. CffT ^*'' l.par. interdum atm. 1) cadere, c. loc. loci.
B . 16. l6: patanti narake; Dr. 5. 'i: pata-
lamuke patanlani; 2i: papata sAkl 'vd ni-
kr 1 1 amuiaH; Mah. 1. 3569: punj' a/6kdt patamd-
nali. — Trop. peccare. Man. 9. 200: b agamdndH
patanti (schol. pdpino b avanti). 2) volare. Rgv.
46. Z: yad v dn rato vibis patdt; 48. 6: va/ati
paptiv diis aK\ ^ !il\.C>,\QO: paksi papdta k am, —
Caus. facere ut aliquis cadat. H. 4. kZ: pdtayisyami
rdksasam; Dr. 8. 11. Facere ut volet (de sagittis).
R. Schl. II. 63. 22: s aram . . . apdtayam, (Cf. pat ^
pad; gr. nET, ■niTiTM c. redupl., aor. dor. ziriTOv;
irsTOjxai; liTTa.ij.ai, ut videtur cum redupl. ex ~i~Ta-
IJ.ai abjecto TT; lat. pelo, impelo; penna, ut videtur,
per assimil. e pelna, sicut e. c. scr. pannd a pad\
y, pdtatra; hib. iVe „feather, a wing, a fin" e piteQ),
ileach „vvinged", itealadh „flying, volitation",
itealaighiin „1 flj", faoth, faodh „a fall, falling";
cambro-brit. /»/(fu cadere, nisi haec pertinent z^ pad
q. V.)
c. abi advolare, irruere, accurrere. Mah. 1. 1383: lcago
drutam abipatya\ H. 3. 20: vaddyd 'bipapd-
tdi 'ndm\ Ram. II. 34. 18: tari rdmo ib y apatat
k J ip ram,
C. d id. Nalod. 1. 21: patataK kdnsiid apasyat hi-
tdyd "patataK\ H. 3. 3: tam (rdks ases varam)
dpatantan drJivd\ 3.4: dpataty esa duJ tdtmd:
3. 21. N. 13. 9.
c. d praef. abi exsilire. Mah. 4. S07: ab ydpatad b !-
maU s ayandt.
c. d pracf. sam adire. Mah. 1. 7213: harJan samd-
p4tuK, — Coire (cum femina). Mah. 1. 2\G\.,
c ut evolare, auffliegen. Mah. 1. 1335: vitatya
pakJdu naba utpapdta. — Exsilire. N. 11. 1-i:
muhur utpatati bdld muhur palati vihv al d\
H. 4. 37: utpapdt a yudiJfiraK. — utpatita qui
evolavit, exsiluit; clarus (de sono). Br. 1. 3: Jabdam
brsam utpatitan s us r dv a,
C. ut praef. sam id. N. 1. 22: harisdK samut patya\
3. 15: dsanebyaK s amutpituK,
c. ni 1) cadere, decldere, decumbere, procumbere.
N. 13. l4: nipitur d'aranitaU\ Sa. 2. 26: sakrd
atiso nipatati. 2)devolare, niederfIiegen.N.1.23:
nipetus le garutm antafi. 3) accidere. Hit. 9. 13:
maranavydd is okdndii kim adya nipatiJyati.
— Caus. nj/o<5<ajdm/ prcsternere, dejicere. 11.4.52:
sigram eJa nipdtyatdm\ Hit. 52. 6: nipdtyati
kJanind 'daK (^si/d),
cni praef. yora procumbere, se prosternere (reverentiae
causa), c. acc. pers. A. 2. 9: danangayasca ti-
gasvi pranipatya purandaram,
c. ni praef. vi i. q. nipat, Caus. Mah. 1. 5279: siro
isya vinipd tyat dm\ Man. 11. 127: rdganyam
vinipdtya (schol. nihatya).
c ni pracf. sam concurrere. Mah. 2. 2003. 3. l4899. —
Caus. congregare, convocare. N. 4. 3.
c. nis (niJpat, gr. 79) excidere, evolare, excurrere,
effugere, se ejicere, se proruere, egredi. Man. 12. 15.
A. 10. 62.
c. nis praef vi id. Man. 7. 106. Mah. 5. 268.
c. pari 1) eadere, procumbere. N. 19.20: paryapatan
bumdu gdnubis te hay otta md/i. 2) cingere, cir-
cumvenire, circumsedere, c. loc. pers. A. 8. 30: par-
yapatan ... mayi.
C. pra 1) cadere. A. 8. 15: hastdt . , , pratddafi
prdpatad buvi. 2) volare, advolare. Mah. 4. 1893:
s ahas rdni s a rdndin prdpataiis tatra dro-
q-gn p a 7] ca m d — ^17^7 /; a n (1.
225
^^l^ pancamd (a pdncan s. ma) quinlus. Vid. cliam
pancdta, quocum cf. lat. quinlus, gr. TTf/XTTTO?.
q^gTjjT ;)o;it'«i'ora m. (quinque sagittas habens,
Bab. e pdncan ct sara) cognomen Anangi, dci
amoris. Am.
q.yil|Hc^ pancasdka m. (e pdiican et sdkd ramus)
manus. Am.
U^<^\^y^pancdsdt (ut mihi viJctur, e pancadasat^
ejecto d) quinquaginta. (Gr. iT(.VT/\y.cv7a\ lat. quin-
quaginta; hib. caogat; v. gr. comp. 320 annot.)
q^T pangara n. cavea (avium). Ur. 34. 5.
1. n"(?7 A"^.' 1. par. ire; caus. findere. Sa. 5. 1 : kdstdny
apdfajat; N. 11. 2S: /nukata/i pdf aj dnids a
sastr^na; Dev. 6. \Z: pdtajr dmdsa nakdiK ko-
sfdni k^sari; In. 1. 3: galaddn pdtayann iva.
(Vid. cal.)
c. ut caus. evellere. Mah. 1. 7076: utpdtya dorhydn
drumam; Rag . 15. 19: pr dfisum u fpdfajdin ds a
... drumam.
c. ut praef. sam caus. eximere, promere, extrahere.
Dcv. 2. 20. 21.
c. vi discerpere, divellere. Rag.6. 17: kitakavarham
... vipdtaydmdsa yuvd nak dgrdi/i.
2. JT^ pat 10. fiT. pdfdydmi (b dsdfdmK. tvisi \.)
dlcere; splendere. Br. 1. 20: patitam vdi mayd
purvam ... yato kseman tatd gantum (pro pa-
fitam exspectaveris pdfitam; in edit. Calc. legitur
yatitam; ci. pui ., paf).
3. CJ^ paf 10. par. pafdy dmi {g rant e IL. ves f ane \.)
ligare, circumdare, vestire. (Cf. puf.)
fjj- pafa m. (r. 3.paf s. a) i) pannus. Ur. 4. 12. Ilit.
80. 15. 2) veslis. N. 20. 3. -'i.
M> ^ pafd/a n. {t. paf s. a/a) cumulus, copia, multi-
tudo. Ilit. 80. 15: ga/apafa/a; Rag'. 4. 63: ksdu-
drapafa/a; v. sq.
q^^l pafa/l f. (fem. praec.) id. B ar. 3. 36: a/jrapafa/l.
XJ[^J^ pafaha m. n. tympanum. Dcv. 2, 5 1.
q^ pdtu m. f. n. (r. paf s. u) 1) acer (de sono). Ritu-S.
1.22. 25; vehemens (dc imhre). Ur. 58. 1. 2) aplus,
hahilis, dcxler, peritus, cruditus. Ilit. 75. 1: rndyd-
pa fu; V. sq.
TJ^f^ pafutvd n. (a praec. s.tva) dexteritas, hahilitas,
peritia, prudenlla, ingenium. Ilit. 25. 11.
q^ paffa m. 1) fascia. Rag'. 16. 17. 18. 43. 2) sedes.
Ur. 19. K infr.
qf77^75j paifisa m. leli genus. Su. 2. 3.
XTTy P^f !• psr- interdum ;Um. recitare, legere. R. Sclil.
I. 1. 9k: ya/i pafid rdmacaritam; Mah. 3. 8172:
gdy atrim pafate ya/i; 8173: sdvitrim pafan;
Sa. 1. 31: srutan /li d armas ds t resu pafyamd-
nan (slc legendum pro pafyamdnan) dvi gdtib i/i;
Mah. 1. l43S: itad iccdmy ahaii srdtum purdne
yadi pafyate. — Caus. facere ut aliquls loquatur,
loqui docere aliquem. Hil.8.2: na sukavat pdfyati
vakaJi. Facere ut aliquis legat, ad legendum exhor-
tari, inslruere: pitd vdirt yena bd/6 na pdf y ati.
(Cf. 2. pat., kat'.)
c. ati celehrare, nominare. M.ih. 3. 12S13.
c. pari id. Mah. 1. 2020.
c. sam i. q. simpl. Man. 4. 9S.
CJIJT P"'} l.atm. interdum par. 1) ludere (tesseris), c.gen.
rei qua ludilur. N. 26. 6: prdnaydsca pandvahi;
26. 6: pandva/i. 2) in lusum ponere, in aleam dare.
Mah. 2. 2172: panasva krsndm pdncd/in tayd
"tmdnam punar gaya; 225'\: drdupadi pan-
yati. 3) lucrifacere. N. 26. 19: sa ratnakdsavi-
caydi/i pdnina panito Zpica, 4) VCndere. panya
vendendus, venalis, v. panyas trt. (Cf. X\\. pantas
pignus; germ. vet. p/iant id.; lat. veneo., vendo; v.
vanig.)
c. vi i. q. simpl. Mah. 1. 1191.
mry pana m. (rad. pan suff. a) 1) ludus. N. 7. 8. 9. 3.
2) pretium. Hit. 131. 16. IS.
1. CTIJ^ A""."/ 1. atm. {gatdu) irs.
29
334
,^jj|\j nyagr6cl'a — X3;^;i\^])diican.
-jf^j^ nyagroda m. Ficus Indica. H. 1. 24. ».i||iij "/''//« (» praec. s. /a) conveniens, justus, me-
f^^d^ nyunku m. capreae species. Dr. 4. 15. rilus. N. 6. 6.
;:^ra nyanc (^nyaii, nlc!, njak, r. aiic praef. /i/; v. r?7p^ njdsa m. (r. «J deponere, praef. ni s. a) 1) actio
gr. 179) brevis, humilis, vills; y.nicd. deponendi, exuendi. Sa. 2. 23. 2) dcposituni. Br. 1. 29.
TTlWi nj^fi ™. ('■• ' ■'■'^) praef. ni s. a; ni -{- di + o) Up. 70.
dccentia, convenientia, decorum, apta ratio. N. 12. 69-
Avy.
qp.
q' /ja adj. in fine compp. {r. pd s. o) 1) bibens. In. 2. 6.
2) regens, e. c. nrpa, ail ipa.
CfSur pans, Cfff /^flfiJ 10. par. (scribitur pas, pas,
gr. 110"') destruere, perdere.
q"^ paks 1. et 10. par. (parisrahe) amplecti, capere,
accipere. (IIuc trahi posset goth. /a/ia capio, no-
strum fange.)
q^ paksd m. 1) latiTs. B\ 14. 25. 2) cliam neut. ala.
Rag\ 12. 102. 3) dimldia pars mensls. Hlt. 23. l4.
4) in compos. cum voeibus , quae comam significant,
copia, multitudo. 5) aniicus, assecla. Ur. 10. 17. (Vid.
pakim et cf. ViL pauks-tis avls; ^o\.\\. fug-ls id. ;
nostrum Fogel; fortasse lat. passer e paxer.)
XJ^[^^paksin m. (alas habens, a praec. s. /") avis.
N. 1. 19; V. paksd.
XTW^iipdksman n. (ut vldelur, a r. paks s. niaii)
1) pilus. Dr. 5. 6. 2) clllum. N. 11. 33. 3) florls fibra.
q;5' paiika m. n. (r.paiic s. o) 1) lutum. 2) pulvls.
Ritu-S. 1. 6. (Goth./a«/ lutum.)
q^yj parikaga m. (in luto natus, Tatp. e praec. et
ga) nymphaea, lotus.
^f^^ paiikti f. (r. paiic s. ti) linea, series, turba.
A. 7. 23.
1. U^ pac 1. par. .itm. coquere. B.lo. l4: pacdmjr
annaii caturvidam; Mah. 3. 13234: sdkani
pacate; 3. 10501: sa narake paksyam&naK. —
Pass. maturescere. Rag'. 11. 50: sukrtdn hi pacyate
kalpadruniapaladarini kdiiks it arn. — Caus. CO-
quendum curare. Mah. 3. !0''(: dtman^ pdcay^n nd
'nnam. (Gr. IlEn pro IIEK mutata gutl. in lab.,
TrECrcruo, TTS~Tog, OT7Tog, OTrTau;, abjecta inltlali, £\i/w;
lat. coquo, mutata initlali labiali in gutt. ; coctus = scr.
paktas, pro qua obsoleta forma autem pakvds usur-
patur; coctum=:scT.paktum; fortasse pd-nis e pac-nis,
abjecta gutturall, sicut in lu-na, lu-mcn pro luc-na,
luc-men , nlsl pd-nis cohaeret cum pa-sco, pa-buluin
(TTfXO\J.aC) et scr. 2. pd; serh. pecem asso; s\av. pekuti;
russ.pecj fornax, peceniii' coctus ; kipjetj bullare, fervere,
mutata lab. in gutt. , gutl. in lab. ; lil. pec::i'nka caro
assa, pecius furnus, kepij. asso, fut. kep-su, infin. kep-ti;
nostrum koche, germ. vet. coc/^o fortasse a lat. cnquo;
de nostro backe y. barg b r g.)
2. Cf^l' pac l.atm. (yyakt Ikarane) explicare.
1. Cf^ panc 1. atm. (scribitur pac, gr. 110°') id.
2. n">T ^onc 10. par. (vistdre K. tatduy.; scribitur
pac, gr. 110"') expandere, extendere.
XTSl^ paiicatvd n. (a pdncan S. tva) TTEVTrt?, prae-
sertlm quinque elementorum, inde />a>jc'a/ta/i
gantum mori, a dissolutione corporis in quinque ele-
menta. Hit. .35. 13. 101. l4 Lass. 21. IS. 31. 3.
CraTq /ja/ira" qulnque. (Llt. /?f/;A:i masc; slav. /?a/i/:;
gr. Trei/TE, TtiiXTt; SirmoT. pemp; cambro-brit. />um/» ;
SOi\l._fimf; lat. quinque; hib. cuig.)
f\f\7^ nulana — ^\i^rJi,7{ nduhand'ana.
233
JTfY^ nijVana (a ndva corrcplo in nti s.tana) novus, rTrjrrT tidipund n. (a nipuna s. n) dexteritas, liabi-
recens, juvenis. Ilit. 77. 7. litas, IngeBinm; peritia, cognitio, doctrina, disciplina.
rlH ^L " " " " "' foi^t^ssc, forsitan; sane, certe. N. 8. 17. N. 15. 3.
13. 22. 23. 33. 21. 33. H. 1. i5. rtlTIT?! "^''>"n/a n. (a ni/juna s. ya) id. Sa. 3. 21.
qTTT nHpura m. n. ornamcntum, quod fcniinae in pe- rTTTJ^T "dirdsfa n. (a nirdsa vacuus a spe \^nis ■+■
dibus gerunt. Ur. 30. 7 infr. dsdl, s. jra) vacuitas a spe. Hit. 32. 17.
jra' nrltd n. (r. nar< nrt s. /o) saltatio. Lass. 39. 11. r|^rT ndirrtd (a nirrti, quod nom. pr. essc dicitur,
r\77I nrtya n. ( r. narl nrt s. /n) id. In. 3. 6.
Su. 4. S.
STCr nrpa m. (viros, homines regens, e nar n.r et
pa) princeps, rex. In. 2. l4. N. 17. 33.
^■CTJ»^ nrpdti m. (e nar nr ct pdti dominus) 1) vi-
rorum dominus. 2) dominus, rex in universum.
N. 12. 35.
s. a) I. subst. m. 1) daemon, malus genius. 2) nom. pr.
Gcnii, qui plagae ad Africum sitae praccst. Am.
II. adj. nirrticus. A. 4. 30.
jq^(^[ ndirrti f. (a praec. adjecto signo ferii. /) plaga
ad Africum sita.
^5J ndisd (fem. -si, a nis vel nisd s. a) nocturnus.
Ur. 6. 13.
^^|c^ nr/dka m. (Tatp. e nar nr et loka mundus) rTT4 "''■'^ada (a nisada s. a) Nisadensis, Nisa-
hominum mundus, i. e. terra. In. 3. 7. d is natus, cognomen Na!i.
JTjjg' n/saiisa (homines vulnerans, occidens, J^C^TJTJ ndisharmya n. (e niskarman actionis ex-
e nar nr et sansa, a r. sans vulnerare, occidere, pers [Bah. e nis ex et kdrman actio, opus, v. euph.
s. o) 1) adj. improbus, scelestus. Br.l. 21. Hit.123. 17. r. 79], suff. ya) vacuilas ab actione, otium. B. 3. •'(.
2) m. scelus. Br. 1. 33. N. 29. 3. 18. 49.
^Jf» nc<(n<7-|-n/, v.gr.comp.360)nisi. Cf.send.no/W non. rTCj^ f(i=tl ndiskrtika (a niskrla vacuus ab opere,
^fijj-r -fT nitd'r -tr m. ( r. ni s. tdr tr) dux. s. ika) operum expers, otiosus. B". 18. 2S.
N. 12. 128.
jqp^ netra n. ( r. ni ducere, s. tra) oculus. Cf. na-
yana.
rTsi H tl " itramu s adj. (e praec. et mus furans) oculos
furans, rapiens. In. 1. 7. cf. N. 5. 7.
r^T nid l.par. v. nid.
r|l\y nS'disfa, ^pi;;^\JJ(\^jT e d ! y d n s v. gr. 226.
r~|CI55i| nSpatya n. 1) vestis splendida, pretiosa. Rag .
6. 6. 14. 9. 2) postscenium.
rtirr "'^"" f- rolae orbis. Rag'. 1. 17.
■^
PfCf nes 1. atm. {gatdu) irc, se movere.
j^ •\ ^ _
^^ ndika (e //a non et eAra unus) varius, mnltus.
N. 12. 37.
■^Y^^ndisfika (f. -/, a nisid finis, extremum, s. ika)
extremus, ultimus, supreraus. B . 5. 12. Rag . 8. 2j.
f^g^ ndist'urya n. (a nistura s. jra) duritia, animus
durus. Ilit. 25. 8.
^\ nd (e ;ia et u q. V.) non. Hit. 108. 12. Lass. 41. 15.
77. 2. Praectpue sequente cct. Hit. 18. 18. Up. 76.
Lass. 7. 13.
^ ndu f. (fortasse a r.snu fluo, gr. comp. 124, abjecto s)
navis. H. 1. 3. (Gr. vavg; lat. navis; anglo-sax. nara;
germ. \et. nac/io, mutato v formarum ndvan?, ndvtl
etc. in gutturalem, v. gr. comp. 19. 124; hib. naoi, noi
a lat. navis deduci potest.)
^fcfj7 ndukd f. (a praec. s. ka in fem.) navis. M. 36.
^^^ ndisanidm. {a. nigamd S. a) mercator. Ur. 59. 16, rjlslryrr nduband'ana n. (e ndu navis et bandana
V. appcnd. p. 22. ligatio) nomen Ilimavaiilis montis cacuminis. M. 49.
223
I^tT^ nirav
^Ti \q| ntrava (Bah. e nis et rava') soni expers.
Rag . 8. 57.
J^\^ nirasa (Bah. e nis et rasa) saporis expers, in-
sipidus. Ur. 24. 6.
jTTTpr^ ntr&gana n. (r. rug praef. nis s. ai^a) lustra-
tio; V. sq.
^Tjj|jlr-|| nira^ana f. (fem. praec) id. Rag . 4. 25. 17.12.
^tj^a/'/ 1. par. nigruni, vioiaceum, caeruieum, llvidum
esse; colore nigro etc. afficere; v. sq.
^Hrfl nila (r. ntl s. a, nisi potius /(// denoni. a nila,
hoc autem a nis nox, suff. /a, abjecto .$' et producto /;
ef. lat. niger, thera. nigro, qiiod e nic-ro explicari
potest, mutata tenui in mediam; v. Benfey II. 57)
nlger, caeruleus, violaceus; lividus. II. 1. 37. 4. 29.
N. 16. 17.
'Ti^^tI^U^ ntlakant a m. (nigrum vel violaceum
collum habens, Bah. e praec. et kantd coUum)
1) pavo. Ur. 59. 15. 2) nomen dei Sivi.
'TicH^-IIUI nilamani m. (Bah. e ntla et mani) sapphirus.
'»Tlk<4»Tr nilini f. (a niia s. in, adjecto signo fem. /)
Indigofera tinctoria.
^lff^ ;)/// f. (a nila signo fem. /) id.
^ |q| ntv 1. par. {s l duljre) magnum, crassum, corpu-
lentum, turgidum esse.
e-Ploly ntvard m. oryza sjlvestris. Rag . 1. 50.
»TTcIT "'"' f- vestimentum, quo feminarum medium cor-
pus tegitur, feminalia. Rag\ 7. 9. Meg\ 69.
^l^jT nthdrd m. (ut videtur, a r. har hr praef. /;/,
producto /, s. a) pruina. II. 4. 4o. R. Schl. I. 55. 25.
Rag . 7. 57.
1. rj nu 2. par. ndumi vel ndvtmi (gr. 315) laudare.
Nalod.l. 30: indirdgdtanutaU; B att. 14. 112:
ntlan nundv a. Vid. nu.
2. ?T 7)u particula interrogativa, quae praccipue invenitur
post kim ejusque derivala, et post negationem na.
H. 2. 32. N. 12. 2S. 29- 98. 19. 26. 22. 13. 11. k.
(Lat. num, gr. Mv., vGi', V. gr. comp. 370.)
a — TTnu.
^2" nud 6. par. (^vade) pulsare, interficere.
JT~ /lud 6. par. atm. nuddmi, nude, part. perf pass.
o4
nunnd 1) miltcre, agere, impcllere, incitare. 0^.8.24:
suiasya nudato vdhdn. 2) depellere, removere,
repellere. Rag . 6. 68: s anJaj-am asya ... nundda;
Mah. 3. 13''ll: end rdgd nudat e ya sndili. — Caus.
agere, pellere, incitare, e. c. equos. A. 6. 17: tdu
hajdn anodayat; N. 19. 23: fi nodyamdnd/i . , .
hayottamdii.
c. apa depellere, repellere, removere. B . 2. 8: na hi
prapasydmi mamd 'panudydd yac cokam.
c. apa praef vi id. Mah. 3. 10695: alaksmtm vya-
panotsyat a.
c. d praef. apa id. Man. 11. 102: pdpan vratdir
ebir apdnude t\ Mah. 3. 16973: purandarasya
buddim ctdn vyap dn uda.
c. d praef. vi id. Mah. 4. 1319.
c. nis: nirnuddmi, nirnude (gr. 94'') 1) id. R. Schl.
I. 13. 'lO: nirnudan pdpam dlmanaH. 2) repu-
diare, fastidlre, rejicere. Man. 4, 250: pay6 mdnsaA
sdkancdi 'v a na nirnudit,
c. pra; pranuddmi, pranude (gr. 94 ') i. q. simpl.
A. 6. 18: tSna tesdm pranunndndm (haydndm);
10. 56: gdndtvds t rapranunndris tdn galds un
. . . d _rs iv d.
c. pra praef. sam id. Mah. 3. 377.
c. vi caus. abigere, pellere, depellere. Gita-G. 10. 13:
tapan vinodaya. 2) exhllarare, animum relaxare.
Ur. 16. 12: kene 'ddntrn dtmdnan vinod aydmi;
Rag . 14. 77: vinddayisyanti . .. munikanyakds
fvdm; Mah. 3. 46: rdgdnan tu te hansamadu-
ras vardlt j dsvdsaya nld , viprdgrydli ksapdii
sarvdn vyanodayan.
c. sam caus. agere, pellere, impellere. N. 20. 42: ha-
yoltamdn ... nalali s an n odaydmds a.
^jd nunnd v. n u d,
JT liu 6. par. nuvdmi i. q. nu. (Cf. lat. nu-men.)
?fj^ nicd — ffr<ik'"-ti ntragaska.
221
c. d pracf. prati reducere. Mali. 2. 2i7j: lurnam
praljfdnajfasvAi 'Idn.
c. A praef. sam 1) adducere. Sa. 6. 6. N. 18. 17. 2) af-
ferre, apportare. Su. 4. 7: samAnitisu latra vdi
vardsancsu. 3) congregarc. Su. 3. 13 et IS.
c. ut sursum ducerc. M.nh. 1. 3103: putra unnayali
... yamaks ay & t,
c. upa 1) adJuccre. N. 26. 35: damayantim upd-
rtayal (nisi hoc compositum ex upa -\- d + anay al^.
2) afferre, offerre. Man. 3. 228: upanlya lu lat
sarvam; Mr.27o.20: dryasyd "sanam upanay a\
lum punire, castigare, c. loc. vel gen. Man. 7. 20:
yadi na pranayid rd^d danfiam dantfyisu\
8. 23S: na talra pranayHd tlandan nrpalill
pasuraks indin; 7. 'il: pr ani tuA sakyalS dan-
dam. 2) amarc, favcre. N. 4. 2: pranayasva (v.
pra n ay n).
C. pra praef sam id. sgf. I. Mah. 2. 2126: yasali
s ampranil ain \ Man, /. 16: fain (^dandam) . . ,
yaldrhala/i sampranaycn narisu.
c. prati reducere. R. Schl. II. 98. 22: ndu ... grhdya
pralinisyati.
Rag.10.53: upanitan tad annam praly agrahin c. vi 1) ahducere, amovere. R. Schl. II. 69.3: dydsan
nrpali; R. Scld. II. .54. ££: updnay ata d arindl iitd
gdm argyam udakan tatd, 3) dtm. sacro filo cin-
gere. Man. 2. 69: upaniya guruli sisyam; 2. l40:
upuniya tu yali sisyan vddam adydpayed
dvigali; Rag.3. 29: upanitam ... vininyur enaii
guravd gurupriyam.
c. nis 1) educere. Hit. 73. 22: kin vd durgana-
cSstitan na vd ity itad vyavahdrdn nirnitun
na s akyate. 2) exqulrerc, invcnirc, explorare,
cognoscere, „herausbringen" (v. nirnaya). Ilit.
101. 16: purdvr 1 1 a ka I 6d gdrdili kalan nirni-
yalS paraH; 94. 9: nirniya subalagnain.
c. pard abducere, asportare, auferre. Mr. 315. 1 infr.:
pardnaydini etan lagum.
vinay isyan tali; Rag . 2. hS: sakyd isya inanyur
bavatd v ine lum; 5. 72 et 9. 71: vinitanidra,
2) educare, inslruere. Rag . 3. 29: vininyur enaii
guravali; Mah. 3. 125S5: stlrdn astrilu .. . vi-
nayet. — vinita submissus, modestus. N. 26. 30:
vinit dili paricdrakAiK; Rag.lO. 13: upaslifam
prdngalind vinitena garutmatd; domitus (de
bestiis). Man.4.67: nd 'vinttdir vraged durydili;
6S: vinitdis tu vragct (durydili); Rag\ 14. 75:
I apas V is atis a r g av ini t a s atv e t a p 6 v ane,
r\\^ ;i?ca (fem. -c/', correptum e nyaca, nyaci; a
r. anc praef. ni s. o, v. nyanc') humilis; transl. vills,
pravus. N. 21. l4: rahd in icdnuvarti; Lass. 1. 3:
prdrab ya te na kalu vig nab ay ena nicdiH.
c. pari 1) circumducere. agniin parinetum circum rffxJJT "i<^aga (a praec. et ga lens) hurailiter iens (de
ignem ducere (aliquam matrlmonii caus.i). R. Schl. II. flumine), tcnul aqua fluens.
42. S: agrhndn yacca te pdnim agniin parya-
nayanca yat. 2) uxorcm duccre In matrimonlum.
rlYS nidd ni. n. nidus. (Lat. ntdus , hib. nead , cambro-
brit. nyfb, germ. et anglo-sax. ncst.)
Br. 1. 26: mantravat pariniya; llit. 63. 1: e'ndii t^jf^ '"''' f- (■■• " ' s. ti) 1) ductus, ductio. 2) vltae ra-
gand arvav ivdhena parinay alu bavdn. 3) ex-
plorare, cognoscere. Man. 7. 122: lisdm vrttam
tio, mores. 3) doctrina de morlbus, Ethica. Ilit. 3. i.
rftSr "' '« n>- (r. "' S. t a) dux. Vld. ndtd.
parinay t:i samyag rdsfresu laccardili. (Vid. «^IQ' »ipd m. nonien arborls (Nauclea Cadamba).
nirrii.) jqjr iiird n. (iit vldctur, e ndra attenualo d In /) aqua.
c. pra 1) producere, profcrre, afferre. Rag'. 14. 67: ?fy7sTt:=fi' niragas ka (Bah. e nis ct ragas adjecto
darmd nianiind pranit ali, — dandam prane- s. ka, v. gr. 597) iibcr a pulvere. R. Schl. I. 24. -1.
220
iH[(^H;^ nispanna — ^ ni.
fr-\'JJri nispanna y. pad praef. nis.
JfjfOJ^ nispista V. pis praef. ni.
\i^iAnis praep. insep. ex. (Vid. gr. cotnp. 981. 1004
et cf. Iiib. particulas negativas nis ^ nios , nir, nior et
V. coiuposita ut nilis abda.)
\f\*^7[ nisarga m. (r. sarg srg praef. ni s. a) 1) na-
tura, indoles. Rag . 3. 35. 6. 29. 2) jussum. Sa. 1. 15.
r^TtrTTf "'•s'"''" ni- (r. far [//] praef. nis s. a) actio
gratiani referendi, rependendi. Hit. 99. IS.
19. 43: anvandisur avad Al avigrah&s t an du-
ruls ahavijrogam a/ig-and//; Lass.45. 8: tdn sukd-
malav acandir anuntya. — anuni/a jucundus,
gratus. Ur.ol.7. 2) rogare, supplicare. R. Schl.I. 8. 20:
na gaciima rser b itd anunSsy anti tan nrpam.
3) suadere. Mah.1.3528: bavato Snuna/dmy Svam
puru rdgyl i.b is icyatdm; Ram. II. 47. 46: anu-
nttd Zsmi rdmena. 4) darc, tradere. Mali. 1. 64S1:
anunis ydmy aham vidydn svayan tubjam.
TH«;C)»-I nisvand m. (r. svan praef ni s. a) sonitus, c. anu praef. prati recusare, c. acc. pers. Mah. 1. 776:
strepilus. In. 2. 11. N. 21. 34.
THqH "'7'"''' V. han praef. " /.
IH^flfT '(T nihantdr -tr m. (r. lian pracf. n
s. tdr tr) occisor. A. 1. 7.
IHI<»rT nihita y. dd praef ni.
rTJ "/' l.par. atni. 1) ducere. 11.4.7: nay isydmi tvdi
ady a y amas ddanam; Lass. io. S: idm . . . sva
elat pratyanunayi bavantdv asvindu.
c. apa abducere, removere. H. 4. 33: apanilunca
yatito nacdi 'va sakito mayd; R. Schl, II. 83. 9:
drsta iva hi naJi sokam apanis yati rdg avali.
Abjicere. Kag . i. 6i: apanttaJiraslrdndfi sisds
taii s aranan y ayu H.
c. apa praef. vi id. Mah. 1. 6017. R. Schl. IL 10. 37.
grhan ninyi; Su. 2. 20. R. Schl. I. 42. 20. Secum c. abi adducere. Rgv. 42. S: abi sdyavasan (suya-
ducere. R. Schl. II. 30. 19: mdii vanan na cin
nayisyasi visam pdsydmi. — nitum vasam
in potestatem redigere. Rag'. 8. 19: anayat . . . va-
s am iko nrpatin anantardn. 2) abducere. R.
Schl. I. 22. 4: na rdman iiitum arhasi. 3) ferre,
portare. M. 14: uddrtyd 'lingardt ... tain mats-
yam anayad vdptm mahatlm; ibd. 18.20.22.23.24.
H. 3. 5: druhi 'mdm iiiama srontn nisydmi
tvdn vihdyasd. 4) (de tempore) traducere, trans-
igere. Rag. 1. 33: kdlan sa nindya; 1. ^S: kusa-
sayani nisdn nindya. — Caus. portandura curare.
Mau. 5. 104: na vipram ... mrtan s udrina nd-
payit (ndpayit pro ndyayit sicut e. C. mdpa-
ydini a in t , gr. 468). (Cf gr. vz:u.ai, viTCrciJl.cci,
vT-TCfXai; lit. nesit; slav. nesun fero, adjecta sibilante,
cf. SCr. fut. nisyd nii.)
c. anu 1) propitiare, reconciliare, placare. Rag'. o. 54:
kruddd mayd 'nunttaR pranatina; 19. 3S: pa-
rdiimuk tr nd 'nunetum abaldli sa tatvari;
vasam) naya (nali) „bono gramine insignem (ad
iocum) duc (nos)"; Mah. 3. 769: sarS gydm abi-
n tya mdn ali.
c. d 1) adducere. H. 2. 12. N. 16. 3. 2) afierre, appor-
tare. N. 20. 4: inam mi patain dnayatdm iha;
Sa. 5. 7S : agnim dnayitvi 'ha (pro dniya). —
Caus. adducendum curare. In. 5. 54: dndyya tana-
yam; N. 8. 11: sutam dndyayamdsa purusdir
dptakdrib'iK; R. Schl. L 4. 25. Rag\ 12. 12. Mah.
1. 2974. — dndpayitum pro dndyayitum R. Schl.
IL 14. 21 (v. simpl.).
c. d praef. sam -J- ab i adducere. Mah. 3. 10656: van-
din samab ydnay a matsakds am.
c. d praef upa afferre, apportare. R. Schl. I. 19. 22:
annain updntlam; M. 10.
c. d praef sam 4- upa adducere, congregare. Mah. 1.
7460: mantrdya s amupdnttds ti.
c. d praef pari circumducere. Mah. 2. 2685: ko nu
tdm ... sabdmadyi pary dnayit.
JHoliTl nivrtli — fV-|'.q»-^ nispanda.
319
svddjrdjra q. V.) cvanida sacrificia et Vedorum lcctio-
nes habens. Su. 2. 22.
iHcjl7=i "' «'.'■^/i' f. (r. vari vrt praef. ni interire, s. t i)
interitus, occasus, cessatio. B . 16. 7.
IHcli^l niveJd m. (r. vis iatrare, praef. ni s. a) 1) iu-
troitus, ingressio. Su. 2. 26. 2) caslra. Rag\ 5. 49.
THcliiM nivcsana n. (r. vis praef. ni s. ana) 1) in-
troitus, ingressio. 2) domus, domicilium, sedes. In. 3. 2,
Br. 1. 3.
1. frJJJJ '"'•r l.par. {samdd'du K. stlS\.) cogilare,
nieditari.
2. Miil njf f. (noni. nik; ut ndktain a r. nas, ita ut
nox a nocendo nomiuala sit, v. gr. comp. 132. 2. not. *)
nox. In. 5. IS. II. l. 3.
f?I3fff nisd f. (v. nis) id. N. 13. 61. B'. 2. 69.
Miill<+W nisdkara m. (noctem faciens, e niJd et
kara faclens) luna. N. 16. li.
\r\ \i\ IxJ7 nisdcar a m. (nocte iens, e nisd et card
iens) nomen Raksasorum.
Wi.lM nisdnta n. (r. sam praef. ni s. t a) domus.
Rag'. 16. 40.
Mi.li^ld "'J"P"'' m. (noctis dominus, e nisd et
pdti) luna. Am.
THTSTrf "'•f''« V. io praef. ni.
IHi(liy >'is it d m. (v. «'.«■) nox. Mah. 1. 4275.
T«T5RT niscaya m. (r. c/ praef. nis s. o) 1) decisio, ju-
dicium, dijudicalio. Br. 2. 27. 29. B'. 18. 4. 2) con-
silium, decretum, instilutum , scntentia. Sa. 7. 6.
B\ 2. 37. 3) certum, verltas. N. 19. S. — Instr. ni-
scayena adv. certe.
TH^yd "'.*'«/« (Karm. e '"'i et cala se movens) im-
motus. B'. 2. 53.
THI-y (i "'■s''''" V. c/ praef. ni'j.
IH%|W niscesta (Bah. e n/j et cesfa) motlonis, nlsus
expers, immobilis, Immotus. — Acc. niscestam adv.
A. 3. 4o.
l^rjTif nis 1. par. {sek^) Irrlgare.
K|'j3' nisaiiga ni. (r. saiij- praef. '"' s. a) pharctra.
Rag . 2. 30.
T»T'-) I -S •^U" ' •* " " o '" m. (a praec. s. i';/) pharelra Instructus.
Rag'. 7. 53.
IHCJtT nisada m. nomcn reglonls (^Ails. a countrv In
the south-east divislon of Indla). N. 1. 3. 27.
f»-|q|(^ nisddd m. (r. sad praef. ni s. a) i. q. klrdta.
Rag'. 14. 52 et 70.
T»^l M I [^^'i, nisddtn (r. jo</ praef. ni" s. in) sedens.
Rag'. 1. 52. 4. 20.
|HU<\*-| nisudana n. (r. sud occidere, praef. ni,
V. gr. 80, s. ana) occisor, in fine compp. N. 2. 23.
|"?|T^^ nisk 10. atm. {parimdne K. mdni V.; denom.
esse videlur a sq.) pendere, metirl.
M^=h "'•^^" ni. n. (fortasse a praep. nis s. ka, cf. utka)
1) pondus quoddam auri. Hlt. 104. 9. 2) pectoris or-
namentum. R. Sclil. I. 6. 9.
IH^JflST niskraja m. (r. Arr/ pracf. "i'.j s. a) pretlum.
Rag . 2. 55. 5. 22. 15. 55.
Jr^] nist d f. (r. std pracf. n/, v. gr. 80) 1) scdes,
habltallo (cf. parinist d). B. 18. 50. 2) status, con-
dltio, agendi, vivendi ratio. B . 3. 3. 5. 17. 17. 1.
3) finis, extremum; interltus, v. ndist ika.
T^Tfe lc^H nist ivana n. (r. st iv praef ni s. ana) actlo
spuendl, exspuendi. B ar. 1. 91.
|r-|'^j nisfura (r. std praef. "' s. ura) durus, asper,
atrox. Rag'. 3. 62. 8. 64. Hlt. 100. i4.
T»TW?TrT "'^ty^ff^ v. sfiv, Jfiv praef. ni.
\r-\'J\\\ri nisndta v. snd pracf. ni.
\r\UJr^ nispaiida (ut mihi vldctur, Bah. e nis et ob-
soleto subst. s/ianda, abjecta praepositionls slbilante
et mutato radlcls s in s, quamquam vulgo haec radix llt-
teram s imroutatam retlnet. Scrlbitur etlam nispanda,
quod WIIs. slcut nispanda a Tlii.pad praefixo nis
deJucit; nis -{- pad Auiem proprie egredi slgnificaret
et rad. pad Inscrtam nasalem uon admittit) immotus.
Ras'. 6. 40. 15. 37. R. Schl. I. 55. 15.
218 f?TOTT nirmama — f^Tqw?TfPE5fr--^Tra' nivrttaja^nasvdd'ydya.
MtJt-l nirmama (Bah. e nis el mdma mei, gen. pron. TrTcf^^J-T nivasana n. (r. vas praef. vi s. a«a) veslis.
primae pers., qui hac in comp. substantivi vim liabet, I^ag • 19' ''U'
sensu cupiditas, aviditas) liber a sui cupiditate, T»T5l^ nivaha m. (r. vah praef. ni s. a) multitudo,
aviditate. B\ 2. 71. Rag . 15. 28. copia. B'ar. 3. 42.
M J^ nirmala (vacuus a luto, a s ordibus, Bah. e T»~T5TTrT nivdtd (e "/ sub et vd la ventus) (jui sub vento
nis et ma/d lutum, sordes) purus, mundus. In. 5. IS. est, ideo vento non cxpositus, non ventosus, quietus,
f^nfflpT nirmalatva n. (a praec. s. tva) purilas. tranquillus. B . 6. 1.9. 2) securus, firmus; v. sq.
B\ 14. 6. T^TGjrrT^FropST nivdtakavaca m. (securam loricam
jT-i S\ (j I nirmdna n. (r. md praef. nis s. ana) effectio, habens, bene loricatus, Bah. e praec. et kdvaca
creatio. R. Schl. I. 26. 17. lorica) nonien Danavorum stirpis. A. 5. 10.
f^^ffraf nirmoka m. (r. muc praef. nis s. a) anguina T»~ToTm nivdpa m. (r. vap praef. ni s. a) donum sacri-
pellis. Rag'. 16. 17. ficale, quod Manibus datur, libatio Manibus facta.
f^sfr^ nirydsd m. {v.yas praef. nis s. a, nisi yd Rag . 5. S. 8. 6l et 85. 16. 91.
adjecto s s. a) reslna. Rag\ 1. 3S. frTcTr^UT nivdrana (r. var vr cl. 10, praef. ni s. ana)
frl cfl U r nirvdna (r. vd praef. nis) 1) (suff. na) part. 1) qui arcet, in fine compp. A. 10. 70. 2) n. actio
perf.pass. v. 2. f a prnef. «/j. 2) (suff. o?7«) exstinctio. arcendi. N. 7. 10.
Hit.62. 6. 31. 5. B'. 2. 72. 5. 24: lirahmanirvdnam frTcTT^ nivdsa m. (r. vas habitare, s. a) domus, habi-
exstinctio in summo numine, qua quis coalescit cum latio. H. 4. 29. B. 11. 25. 37.
numine supremo. 3) delectatio, oblectatio. Sak.45. 13: frTf5I3' nivicfd (ut videtur, intervallum non ha-
labdan netranirvanam. bens, e "/ pro na non [v. nikila^l et vida pro
frTcJTT^ nirvdpana n. (caus. r. vd praef. nis s. ana) vila, v. Wils.) spissus, densus, arctus. Rag . 9. 58.
1) exstinctio. Sak. 51. 2infr. 2) refrigeratio. Sak. 43.11. 11. 15. 19. 44.
frTf^tfT nirvinna v. vid praef. nis. |r|c|?4 nivrlfa v. vart vrt praef. ni.
fjq^ry^ niVf.r/i f. {r.var vr praef. "/j S. /i ) 1) laeti- jrlclTi^ I'-JJ|U^ nivrt takrsigoraks a (Bah. 6 ni-
tia, voluptas. N.22.3. Rag'.9. 37. 2) temeritas, audacia. vrtia evanidus et comp. Dvandv. e krsin arator et
Hit. 110. 20. goraksa bubulcus) evanidos aratores et bubulcos ha-
jfj^g" i/iVtJ^rfd m. 1) (a T.vid praef. lii s. a) humllitas. bens. Su. 2. 24.
Lass. 71. 2; modestla, pudor, sui contemptus. Up. 24. THclW"^ cl^|i| nivrttadevakdrya (Bab. e nivrtta
■R. Schl. I. 55. 10; v. vid praef. nis. 2) (Bah. e nis evanidus et divakdrya n.; divd deus et k&rya n.
et veda scientia) ignorantia. B. 2. 52. faciendum, officlum) evanldum deorura cultum, evanidas
|»-|iv-] ,ii7 1. par. (gahani) densum, impervlum esse. res divinas vel sacras ceremonias habens. Su. 2. 23.
r^l^yl^T nilaya m. (r. // praef. /i/ s. a) domus, habltatlo. f^^^fcIqmiqnT nivrttavipandpana (Bah. e "/-
Rag'. 2. 15. Cf. dlaya. vrtta evanldus et Dvandv. e vipana venditlo et
f^lol^rl nivarhana vel frlsi&UI nibarhana m. dpand forum) evanidas vendltiones et fora habens.
(r. varh vrh vel barh brh cl. 10 ferlre, occidere, Su. 2. 23.
s. aiia) feritor, occlsor, exstlnctor, in fine compp. |r|c| rl<!.<5l«;C||t<y|<M nivrttay a gnasvddydya (Bah. e
In. 1. 1. A. 10. 35. nivrtta evanldus et Dvandv. e yagnd sacrificium et
fjq^-j niyudda — f?TH7 nirhara.
317
f^m^ niyudiia n. (r. yud praef. ni s. t a) siiigiilare
certamcn. Lass. 48. S.
f*T$TM^ -rj" "'yofiftir -'r m- (r. yuff praef. n»
s. tdr Ir) qui jiibct, dominus. Rag . 2. 5b; v. sq.
frT^UI "'/oga m. (r.yui; s. a, V. gr. 575. s. o) jussum,
praeceptum. In. 2. 22. 3. 5. 4. 17. II. 4. 5.
]^?TT7f^m^nj_;' og^a/aj adv. (a praec. s. <aj) jussu, propter
jussum.
yjq7fj]yra niydgin m. (a niy6ga s. i'/j) Imperio alicujus
subjcclus, faniulus, minister. Hit. 61. 13. 62. 3. G. 7.
PT^ nir V. «1,5.
yJTTrl nirala v. ram.
\r\'i-^'^\\rtirantard)n adv. (Avy., gr. 607, e nis et
dntara intervallum, spatium interjcctum) sine inter-
vallo, simul, una. Su. 1. '1. De tempore statim, pro-
tinus. Lass. 9. 2.
TrTTmJT "irap&ya (Bah. e nis et apaya q. v.) dever-
ticuli expers, non devius, infallibilis. N. 4. 19.
JJTTZr niraya m. (Bah. e nis et ayci felicifas) tartarus.
Mah. 1. 1325.
M^d^UT "i^o^ody d f. (fem. a niravadya non hu-
milis, non vilis, pulcher; Lah. e nis et avadyd n.
q. V.) pulchritudo. In. 5. 11.
M^ls]|^ nirdbdda vel |rTi|c|iy nirdvdda m. (Bah.
e nis et dbdda vel dvdda vcxatio, turbatio, per-
turbatio) vacuus a vexatione, turbatione; securus.
H. 4. 12.
TrTTTfl^ nirdinaya (Bah. e nis et dmaya m. morbus)
vacuus a niorbo, incolumis, salvus, fellx. In. 3. S.
II. 1. hl.
J^J\\l^\tAnirdsis (Bah. e nis et dsls spes, v. gr. 206)
vacuus a spe. B'. 3. 30. 4. 21.
IrTiltrC)!^ nirdsvdda (Bah. e nis et dsvdda m. sa-
por) saporls expers, non amoenus, Insuavis, injucundus.
H. 1. 20.
IHyl^ «»/-/Aa (Bah. e nis et ihd) vacuus a desiderio,
a nisu, ab appctitu. Ilit. 10. 25.
frTTIiJrTT nirthaid f. (a praec. s. td) abstract. prae-
ccJcntis. Ilit.
Kl^iMUI nirudy dga (B.lll. e nis Ct udydga m. ncgo-
tium, opera, labor) negoliorum, laborum cxpers. Su. 4.3.
TrT^T^i^TJT nirudvigna v. vig pracf ut praef. nis.
TrT^JTTITT nirupana n. (r.rup praef. ni s. a/ia, v. gr. 94"')
exploratio, investlgatio. Hit. 48. 1.
KI+iTrT "trrti f. (e nis et rti fclicitas) infortunium,
calamitas. Mah. 1. 3559.
TrTcPTnr nirg arsana n. (r. g ars g rs praef. /ii'j s.ana)
frictio, tritus.
|r-|'c|L(U|ch "'''Sarsatiaka (a praec. s. ka) fricans, te-
rens. Hit. 55. 6.
TrT^TTrT "irgdla n. (caus. r. 7ia/j praef. nis \_nirg'd-
taydmi, gr. 471] suff. a) impetus venti. In. 1. 5.
TrT^FT '"'"o "'•*'« ni. (r. gus praef. /ii'.f s. a) strepitus.
N. 21. 3. S.
jJTtJiT nirgara m. (fortasse a r. gar [gr^, mutato g ''<
/, praef. nis s. a) catarrhacta. N. 12. S.
TrTUlZT nifi^^J" ni. (r. ni praef nis s. a) inquisitio,
investlgatio, exploratio. Mr. 294. 6. Ilit. 72. 4.
JrTU|s|r-| nirne gana n. (r. nig praef. nis s. ana) pu-
riGcatio, lustralio, expiatio. Man. 3. 209.
jjq^gTj /1 (■/■</ a/a ( Bah. e nis el dayd) immisericors,
crudelis, vehemens. Rag . 19. 32. — nirdayam adv.
crudeliter, vehementer. Rag\ 11. Sl. Ilit. 27. 21.
TrTS^ST nirdisa m. (r. dis praef. nis s. a) designatio,
descrlptio. B'. 17. 23.
jrJrlTET nirndla adj. (Bah. e nis ct ndtd dominus,
tutor) doniini, tutoris expers.
frTrTTSTrTT "irndtatd f. (a pracc. s.td) ejus, qui doniini,
tutoris expers est, status. N. 13. 35.
I r^l Cl r-^ nirband a m. (e /li.s et banda) pertinacla,
iniportunltas. Rag'. 5. 21. 14. 32. Sak. 48. 1 infr.
fjqvfr nirb^^ara (Bah. e nis et b'ara q. v.) inimodicus. —
nirbaram adv. ultra modum. nit.29.13: nirb aram
dliiigya; 50. 2: nirbaram prasuptaH.
316
fH^r&l niddgd — M^ri niyuta.
i>-|(^ |'cl nidAsd ni. (r. rfo?> praef. nj s. a, inutato h in g-
vel servato primitivo g ; cf. hib. dagkaim uro) 1) aestus,
calor. Rag. 10. 5. 2) aestas. Rag.lO. S4. Ritu-S. 1. 1
et 65.
j^Tg-Tjq' niddna n. (r. rfd vel do s. na vel ana) causa
principalis. Rag . 3. 1.
i»-I<i.i.l nidisa m. (r. dis s. a) jussus, praeceptum, im-
perium, auctoritas. M. 19.
I^A I nidrd f. (a r. drdi dormire, praef. /ii', mutato di
in d) somnus. H. 1. 4.
JTIJ^jjq' niddna m. (r. fton, cujus forma primitiva est
d'an = gr. 0AN, s. a, v. gr. 104) mors, exitium.
Br. 2. 2. N. 2. 17. B'. 3. 35. (Hib. nidh, nilh „mans-
laughter, homicide, a battle"; v. r. han.)
yjCI^^JJ^ niddna n. (r. dd praef. ni deponere, s. ana)
thesaurus, gaza. B'. 9. IS. 11. 3S.
|^|\^ nid t m. (r. dd praef. ni s. i, nisi potlus sine
suffixo, attenuato d in i) receptaculum, thesaurus, gaza.
A. 6. 6. N. 24. 37.
IH'^|(jt nindda m. (r. nad praef. ni s. a) sonus, stri-
dor, strepitus. Rag'. 11. 15. Ritu-S. 1. 25.
XmTZ^ nind l.par. interdum atm. (scribitur nid, gr. 110"')
1) reprehendere, vituperare. Ram. II. 76. 92:
ninddmy ahaii karma krtam pitus tat\ Man.
8. 19: ninddrho yatra nindyate; Mah. 3. 15229:
anindyan nindate yo hi. 2) spernere. B . 2. 36:
nindantas tava s dmart yam. — anindita non
spretus. N. 12. 120. In. 4. 15. (Vid. nid.)
c. prati reprehendere, vituperare. Dr. 5. 18: svabud-
d im pr atinindit dsi.
C. vi id. Mah. 3. 13700: vinindan svam dtmd-
nam.
\r\rf,\ nindd f. (r. nind s. d) vituperium. B. 12. 19.
j(sir>ol ninv 1. par. (^seke; scribitur niv, gr. 110"')
irrigare.
WMIri nipdta m. (r. pat s. a) 1) actio decidendi, de-
labendi. A. 8. 6. 2) impetus. Rag'. 2. 60.
JH^IdH nipdtana n. (a caus. r, pat praef. ni s. ana)
actio caedendi, occidendi. Rag . 9. h9.
M'JllrIH "'/'""" (""• '"'' praef. ni s. in) 1) decidens.
Ur. 87. 8. Rag'. 9. 4o. 2) (a caus.) efficiens ut aliquid
cadat, caedens, occidens. Rag\ 11. 21. N. 12. 93.
|»^|Ur!T nipuna (r. pun praef. ni s. a) aptus, idoneus,
habilis, peritus, doctus; v. ndipund, ndipunya.
\r-\ sl r-VJ nibanda m. (r. band s. o) actio ligandi, con-
stringendi. B'. 16. 5.
IHGfr^tfrT niband ana n. (t. band praef. ni s. ana)
causa. Rag'. 8. 51. Up. 11.
jjqvr niba (r. bd splendere, praef. ni s. a) similis, in
fine compp. H. 3. 9. Vid. sanniba.
yj^V{r^»-7 nib artsana n. (r. barts praef. ni s. ana)
imminatio, comminatio. Dr. 6. 20.
■fj;jjj:f=^ nimitta n. (fortasse e nimita reduplicato /, a
x.md vel mi praef. ni s. ta) 1) causa. Accus. adverb.
{jiimitt am) praepositionis loco fungitur, ad expri-
mendum causa, propter (gramm. 622). N. 9. 34.
2) signum. N. 23. 5. S. B'. 1. 31. N. 13. 20. 16. 26.
3) vestigium. Hit. 24. 16.
IHMM nimesd m. (r.mis s. a) nictatio. N. 5.26. Dr. 8.9. —
nimesdt momento temporis. Rag . 9. 63.
I^i^nm^ nime samdtra n. (e praec. et mdlra n.
mensura) momentum. Dr. 8. 9.
I^m nimnd (r. mnd praef. ni s. a) profundus. Mah.
2. 7S4.
MiJ^li nirnnagd f. (e praec. et ga iens in fem.) iluvius.
Rag'. 8. S. 16. 61. (Cf. nomen fluminis Nemeni.)
IH^rl niyata v. yam.
\f\^'r\\A -rf niyantd r -tr m. (^r. yam praef. ni
s. tdr tr) auriga. Rag'. 1. 17.
VH^M niyamd m. (r. yam s. a) actio cohibendi, coer-
cendi, domandi, sedandi; votum. Br. 2. 24. Su. 2. 16.
R. Schl. I. 8. l4. Rag . 5. 8. Ur. 43. 6 infr.
M<Md niyuta m. n. (r. yu praef. ni s. ta) decem millio-
nes. Cf. ayuta.
ji^l^jiifcs — f?I5^5M nidarsana.
215
jr^l-QJ niks 1. par. {cumbani K. cumbi V.) osculari. c. itis lavare, abliiere, purificare, lustrare. Man. 5. 127:
C, pra (ad arbitrium //rarniAri vel praniks) id. B alt. adbir nirnikt am; Rag . 17. 22: tSjranirnikla-
9. i06: praniksis/ati nd bupali, pdnajrali; Man. 11. ISS: inas vib ir anirniktdiH,
\r\^l\ niksipa m. (r. ksip pracf. ni dejlcere, dcpo- IrTsT "'S"- (r. gan praef. «i s. a, v. gr. 575. 3) 1) in-
nere, s. a) depositum, pigims, hypolheca. N. 20. 29. natus. Rag'. 3. 15. 2) indigena. Hit. 21.1. 3)proprius;
Man. 8. 179.) in recentioribus scriptis pronominum possessivorum
j^yi^^l nik'ila (Bah. et ni el kild n. vaeuum, inane; vice fungitur: meus, tuus, suus, noster etc. Up. 3el87:
fortasse ni hujus compositi ortum est e no non, atte- nigam suum; Rag . 18. 27: nige in suo.
nuato rt in i, cf. akila) totus, integer. R. Scbl. I. ir-l^ ning 2, atm. (scribltur ni/;, v. gr. 110"') i. q.
o. •!. — Inslr. nikilena adv. omnino, plane. nig.
R. Schl. I. 37. A.
iHii-i "'S^^ffo ra- (r. oni/ praef. ni s. a) vinculum,
compes. Sak. 60. 2.
fHil*-I "'Somd m. {r. gam praef. ni s. a) 1) urbs.
2) forum. 3) mercatura, mercatus, v. ndigamd.
f^|ijR nigraha m. (a r. grah praef. ni' cohibere, re-
frenare, s. a) coi-rcitlo, refrenatio, oppressio. Ij . 6. 3 i.
Rag. 11. 55. 12. 52.
THyildH "'^ """ ^'^i' (^ caus. radicis han praef. ni
[nig dta/dmi, gr. 471. 4] suff. irt) sternens, pro-
slernens, caedens, occidens, diruens. A. 7. 26.
■fjTOf nigna (r. hAn praef. ni s. a, v. gr. 575. 3) alius
arbitrio subjeclus. Rag . 14. 5S.
IHyfl "'^ """' part. praes. radicis han praef. ni q. v.
Dr. 5. 15.
fflj^j^ ni'c'a/o m. (r. c/ colligere, s.a) acervus. N. 26.19.
M"cJH nicula m. (ut videtur, a r. cul praef. ni s. a)
\r\(^i-fS\ nitamba m. (r. tamb praef. ni s. a\ fortasse
ni In hoc comp. ortum est e. na., attenuato a in i, ita
ut nitamba proprie significet non se movens, cf.
ndga mons et v. nikila) 1) collis. N. 12. lltl.
2) nates, clunes. In. 5. 10. Rag'. 4. 52. 6. 17.
T^TrTli-sl^-lT nitambint f. (a praec. s.in in fem.) pulchris
clunibus praedlta femina, y.cO^^-fiTvyo?. Ritu-S. 1. 5.
\r\^^\^\r^itard m adv. (a ni s. tardm acc. fem. suff.
conip. tara, v. gr. 584. 35) semper, in perpetuum.
Mr. 267. 5. Caur. 42. Rag'. 1. 95. Lass. 58. 20. —
Cf. nltya.
IHrllfl nitdnta v. tam praef. ni.
\r-\cH nitja (a praepos. ni s. tja, V. gr. 584. 45 et cf.
nitardm) sempiternus. — Acc. nityam adv. semper.
In.3. 10. 5. 61. H.4. 10. Br.3. 6. Su.l. 31, v. gr.584.
T»Tr?T^ nityatvd n. (a nitya s. tva) aeteraitas, peren-
nitas, constantla, perseverantla. B\ 13. 11.
arborls genus (Wils. Barringtonia acutangula). T»~Tr?T57 '^'tyodd (a nitya s. dd) semper.
Ur. 59. l4.
yisjxll^ nicola m. n. (r. cul praef. ni s. a) pallium.
Gita-G. 5. 11.
TrTcT "ig 3. par. atm. (^soce K. p6se sudddu V.)
purlficare, lavare; nutrire. (V. nirig et cf. hlb.
nighim „1 wash", nlglite „\vashed" = scr. niktd; lat.
ninguis, ni.v e nig-s , nivis e niguis , ninguo , ningo;
r-\ ^H ii\ *:( n ityasds (a nitya suff. s a s) semper.
N. 26. i4. i6.
|r4^ nid 1. par. atm. (kutsdydm K. sanniddu kul-
sane V.) 1) i. q. nind. 2) propinquum, prope
esse. (Vid. nind et cf. gr. ovuosg, praef. c, Pottius
coraparat etiam Xcio-o-go?; goth. ga-rraitja contumeliu
afficlo; germ. vet. ntd invidla.)
gr. vi^W, Vf^/tt), vnrTW, XEP-NIB, mutata gutturali f»T2r5f»-T riidarsana n. (a caus. r. dars drs s. ana)
in labialem.) exemplum. Rag . 8. 45.
214
m^ ndld — ffT%rT niheta.
y\\^ ndld m. n. caulis, praesertim loti. Rag. 6. 13. 15.52.
(Vid. n&ll et cf. nddl'.)
«•TlkH'^^ n(J/»A:era m. i. q. n&rik^ra. Rag . 4. 42.
y^l^^pl nd// f. (a nala signo fem. /) i. q. nald.
^||«?|c+) ndlika m. 1) sagltta. 2) jactilum, mlssile, pllum.
jTTgjJ' ndxrya (a /lau s. /a) navigablils. Rag . 4. 31.
jqjjl' ndsa m. (r. nof perlre, s. a) occasus, interitus,
mors. B\ 2. 63. Rag'. 8. 87.
'TT3T»T ndsana (a caus. radlcis nai suff. ana) delens,
exstinguens. B'. 16. 21. N. 12. 95.
^fyjlTi H(if (n (r. nas perire, s. in) perlens. B . 2. IS in
composlt. cum a prlv.
RTFT ""-f 1- ^'"i- {sabde K. dvdne V.) sonare.
JJI^pJf ndsatya m. du. ndsatyau Asvini, v. asvtn.
Mah. 1. 445.
^ygj nd'sd f. (fortasse a r. snd abjecto s, cf. ndu; Ita
Vossius lat. ndsus deduclt a Vftw, ,,qula per eum flult
bumor") nasus. (Germ. vet. na.ta f. id. ; llt. nosis f. ;
\aX.ndsus; naris e nasis, y.nas; slav. noiHm.; fortasse
gr. vyjcTO? huc pertinet, Ita ut insula a simllltudine nasi
appellata slt, slcut hib. sron et nasum et promontorlum
signlficat. Sron autem cum srot/i, sruth flumen, sroth-
adh „sneezing" ad rad. ^ sru fluere retulerim, unde
srutd fluens, fluidus, srotas flumen ; ad nds d autem
trahl posset hlb. neas „a hlll, a promontory".)
?U[^a7f nasikd f. (a praec. s. ika in fem.) nasus.
B\ 6. 13.
'TTT^rT^ ndstikd m. (e ndsti [na ~\- asti'^ non est,
substantive posito, s. ka) qui vitam futuram esse
negat, qui brahmanicae rellgloni non addlctus est.
Ram. I. 52. 15: ndstiko gdyate ganaK.
•[VJ ni praep. insep. deorsum. sub, de. (V. gr. 111 et cf.
nostrum nie-der, germ. vet. nidar, quod suffixo compar.
cum latlnls praepp. yorae-/er, prop-ter , sub-ter , in-ter,
cura scr. an-tdr, send. nis-tare extra [a scr. nis
q. V.] convenit; cf. etiam slav. HH3 "'V deorsum et
v. gr. comp. 293. 294.)
jr-J^ nins 2. ;itm. (curnbanS K. cunibe V.; scrlbitur
nis, gr. 110"') osculari.
■ffT; "''' V. nis.
T'T;ST©5' ni/isabda (Bah. e nis et sdbda strepltus)
strepitiis expers, sllens. N. 13. 6.
TrT'5T'7 niKsSsa (reliqui expers, Bah. e nis et
sesa n. reliquum, residuum) totus, integcr, universus.
Rag'. 5. 1.
T»T'5T2T^ niKsreyasa n. (melioris expers, quod
ipsura optiraura est, Bah. irregulare e nis et
sre yas n. melius, adjecto o) beatltudo. B . 5. 2.
T^T.^y l^ niKsvdsa m. (rad. svas praef. nis suff. a)
1) spirltus, halitus. Rag\ 1. 43. 16. 43. 2) gemitus.
N. 2. 2.
T»~TI?f5T^ niKsansay a (Bah. e nis ex et sansaya m.
dubium) dubii expers. Br. 2. 30.
T?TI^C]73r niK sapatna (Bah. e nis ex et sapatna m.
inimicus) inlmlcorum expers. Su. 2. 26.
fTJ^g^JT nilisdra m. (r. sor sr praef. nis s. a) exitlo,
egressus. Ilit. 124. 19.
T*T^7?7 "'^'^fd (a ni s. kafa, cf. utkatd) propinquus.
Am.
MMl^ ^^'kara m. (r. kar [kf\ praef. ni s. a) copla,
multltudo. Mah. 1. l496. B'ar. 1. 37. Ur. 59. 2 Infr.
IH^U nikasd m. (r. kas praef. ni s. a) lapis Lydlus.
Am.
|V-|<:^|(*.| nikdyd m. (ut videtur a r. ci, servata prImitIv.T
gutturali, s. a; cf. gr. 481) conventus, coetus, turba,
multltudo. 2) domus, habltatlo.
I^^c^ nikunga m. n. (e kunga q. v. praef. ni) vir-
gultum. N. 12. 6.
TrT^lTVf nikumb a m. nom. pr. Asurl. Su. 1. 2.
TrTWfT "'^.'■''^ V. kar kr,
Tr|'^'rlH nikrntana m. (r. karnt krnt praef. ni s.ana)
qui findlt. A. 3. 55.
W^^irl "'^«'« ni. (r.kit habitare, praef. ni s. a) domus,
babitatio. B'. 12. 19. Rag'. 8. 33. 14. 5S.
i^rin^ ndgarikd — 7\\^ nd'rl.
213
HUIW^ nAgarikd m. (a nagard s. ika) oppidanus,
civis. Ur. 8'J. 1 1.
jqj57j «^Vj" n. (a ndta s. /a) repraesenlatio, actio
scenica. Ur. 4. 17.
;qj3^n(Jrf/' f. 1) caulis. 2) fistula. 3) vena. 4) intestinum.
•TTST ""^*' 1. par. 1) rogare, petere. Nais. 3. 25: nd-
tanti ki ndma na lokandt am (schol. jd-
ianti). 2) atni. appetere, optare, c. gen. rei. Pan.
II. 3. 55: maduno ndlate; B'aU. 8. 120: d'rl/d
ndtasva. 3) aegrotum esse. Yagur-V. (v. Westerg.):
avatdn (avatdl) md ndtatdt. 4) dominari, !ni-
perare; v. ndid. (Cf. ndd. Huc vel ad ndd traxe-
rim germ. vet. mU „necessitas, tribulatio, angor";
anglo-sax. nearf, neod; golh. nauth/an cogere, naudi-
band necessitatis vinculum.)
^l^ ndt d m. (r. ndt s. a, nisi anom. a r. nt s. ta,
v. nt t a) dominus, tutor.
H I y cl tI ndt avant (a praec. s. vant vat) domino,
tutore praeditus. Dr. 6. 15.
^|(> nddd m. (r. nad sonum edere, s. a) strepitus.
N. 21. 5. Su. 1. 33.
ary" ndd' l. par. atm. i. q. ndt, Rgv. 118. 10: ndd'a-
indndK „opes desiderantes"; 110. 5: upaman
n&damdndK „sufficientem sibi cibum optantes";
109. 3: iti ndd amdndH „slc precantes". (\. ndt .)
f^yf^ndnd indecl. (ut videtur, reduplicatio stirpis de-
monstr. na, quae invenltur in fine pron. compp. ana,
ena, producto a) multus, varius. II. 1. 19. B. 11. 5.
r.j|r>«r| ndndi' f. (r. nand s. /") benedictio, a qua in-
cipit prologus dramatum. Ur. 1.
'r\VAZ\J^apay v. nt.
r^ljq^ ndpitd m. tonsor. Hit. 63. 6.
jqjyVl' ndbi f. 1) modiolus rotae. 2) umbilicus. Meg'.
29. 80. 3) moscbus. (Gerni. vet. naba f. modiolus
rotae, nabalo m. umbilicus; gr. OfXcpaXoc, litteris trans-
posilis e vcipcikcg, mutato i» in )l>l propter sequentem
labialem, nisi ex o-vacpaXag, ejecto «, praefixo o, sicut
in ovv^, ocppvg, o§ov?, OfOjUa; ila lat. umbilicus e
nubilicus vel u-nabilicus , sicut unguis ex u-naguis,
V. nak d.)
7\\7\ ndma (acc. ToZ ndman) 1) adv. nomine. H. 2. 1.
Su. 1. 2. N. 1. 1. 18. 5. Dr. 7. 9. 12. 2) particula
interrog. N. 11.4. 12.19: nanu ndma; Sak.51.2 infr.
et Hit. 75. 2: kS ndma; N. 24. 10.
,:[\i\^iAndmatds adv. (a nninan s. las) nomine.
N. 18. 5.
r\ I i-j 'ifZJ ndmad e ya m. (e ndman nomen et diya,
a dd ponere, s. ya, ponendus) nomea. Hit.-4. 5.
jqjjq^q naman n. (ut videtur, a r. gnd s. man, abject.t
radicis littera initiali, sicut in lat. nosco e gnosco, gr.
vosia e yvoeu), v. gnd) nomen. Su. 3. 18. (Lat. nn-
men; goth. NAMAN, nom. namo, gen. namin-s, atte-
nuato a in /, v. gr. comp. 141; gr. O-NOMAT, prae-
fixo 0, mutato n in tenuem ejusdem organi, sicut in
universum gr. suff. fXrtT respondet sanscrito man, ita
tamen, ut primitlvum v saepe in fine compositorum
servatum sit, e. c. inTpclyfJ.wv, itoKvTvpayij.uiv, cfreD}J.iCv \
slav. iman, them. imen e nimen, gen. imen-e, abjectl
finali in nom. et acc. sicut in scr. ndma, in goth.
namo; scot. ainm; cambro-brit. env.)
rs|H-?J ndmya (a ndman S. ya) ut videtur: clarus, ce-
leber, magni nomlnis, namhaft. Dr. 4. 12.
r^|i|cfl ndyaka m. (a r. n! s. oka) dux. B . 1. 7.
f^ ndra n. (fortasse a r. snd abjecto s, sicut in lat.
natare) aqua. (Gr. i''/)P05 madidus; neogr. VT,pov aqua;
lit. naras urinator, nardau demergor, submergor.)
jjfT^ /irfrada m. nom.pr. dlvini sapientls, delBrahmae
filii. B\ 10. 26. In. 2. l4.
fTTJTxT ndrdcd m. sagitta ferrea. Dr. 8. 6. A. 10. 20.
r^j .|^(J| ndrdyand m. (e ndra s. dyana, mutato n
in n vi euphon. antecedentis r) cognomen dei Visnus.
r-l II j c^i j ndrikira m. -r/ f. nux Indica, Cocosnufs.
r^|?| ndri f. (a ndra vir, producta media vocali et ad-
jecto signo fera. t) femiua.
o|2
T^nas — ^fJT naga.
ydmi, attenuato d in /; hib. nas „death"; goth. nau-s
mortuus, gen. navi-s, them. navi e nahvi, ejecto A,
sicut nostrum tver = goth. fiva-s e has pro scr. kas,
adjecto v; v. gr. comp. 388.)
c. pra: pranas/dmi (gr. 94*'; ubi tamen finalem ra-
dicis litteram consonans muta vel sibilans sequitur,
primitivum n servatur, unde part.perf.pass.^ra nai<a,
{at. pranaiiksydmi vel pranasisydmi, v. Pan.
VIII. 4. 36; non raro autem in libris editis et manu-
scriptis contra hanc regulam invenltur na pro na,
e. c. Su. 2. 22: pranastanrpatidvigd, sic etiam
in edit. Calc. 1. 7673. N. 24. 17: mama rdgyam
pranastam, in ed. Calc. pranastam') i. q. simpl.
B. 1. 40: pr anas yanti kulad armdti.
c. pra praef. sam id. sampr anasta qui evanuit.
N. 20. 40: sampranasie kaldu (sic cum edit. Calc.
legendum pro sampranaJte).
c. vi id. Br. 2. 20. 21. 3. 7. S. B\ 8. 20. Mah. 3. 2S6l:
vinaiiksydmi na sansayaK. — Caus. necare, per-
dere. Mah. 1. 416.9: md naH sarvdn vyaninasaU.
R. Schl. I. 55. 27. Rag\ 2. 56.
1. JTCT nas 1. atm. (kdutilye K. hvrtdu V.) curvum,
flexuosum esse.
2. JTJ^ na^ f. (nom. nds) nasus, praesertim in fine com-
positorum. Dr. 6. 22: sunas. (Lat. naris; v. ndsd.)
JT5^ nah h. par. atm. ndhy dmi, ndhye (bandane K.
hancte V. Formae, quae consonantem mutam vel
sibilantem proxime cum radice conjungunt, derivantur
a nad, quae primitiva radicis forma esse videlur; unde
e. c. praet. multf. dndtsam, fut. aux. natsydmi,
part.perf.pass. nadd a) ligare, nectere, praesertim tho-
race se induere. Mah. 4. 1016: yotsyamdnd anah-
yanla. — naddd conjunctus, indutus, praeditus.
N. 12. 6: ndndd dtusatdir naddaK. (Lat. nec-to,
neo; fortasse vi-ncio ^ scr. vinahydmi, ejecta ra-
dicis vocali, y.nas; gr. vsu}, vj^-Jw; goth. nehva prope;
germ.vet, nah prope, post; ndhan, ndvan nere, sarcire;
ga-nah sufficit, praet. sensu praes. [v. Graff. 2. 1005];
ndg; anglo-sax. noh satis, ge-nug; hib. nasgaim „1
bind, tye, chain", nas „a band, tie", v. Pictet p. 67.)
c. apa exuere. Mah. 3. 13309: apanahyi vdsam.
c. a/7i vel pi induere. Batt. 3. 47: kavacam pinahya;
Mah. 1. 759: kundale ... lasya ksatriyayd pi-
naddi; Sak. 10. 3 infr. : pinadd endi 'lina val-
kalena priy amvadayd drdam ptditd 'smi;
10. 10: kusumam iva pinadd am pdndupatro-
darena; 146. S-12: mama . . , manddram&ld
harind pinadd d.
c.ava induere, tegere. Man. 6. 76: carmdvanadd am
(schol. carmdc dditam).
c. ut id. Rag.l7. 23: muktdgunonnadd am mdu-
lim. Cum ablat. : se exuere, liberare aliqua re. sa-
lildd unnaddum ex aqua se emergere. Mah.3. 10116:
tataH prasannd pr : iv I , . , punar unnahya sa~
lildt.
c. sam induere, cum loc. pers. Sak. 11. 15: kusumam
iva lob aniyan y duvanam aiigesu sannadd am.
Sibi induere. Dr. 6. 19: s annahyadvaA sarva
ivS 'ndrakaly d mahdnti cdrunica dansandni
(sic cum ed. Calc. legendum pro daiisiidni); Mah. 3.
l495S: samanahyanla kavacdni. — Cum instr.
se induere. B att. 17. 4: s amanahyaiisca varma-
b i/i. Armare. B att. 15. 11 : s amandtstt sdinyam. —
Absol. Mah. 2. S94: samanahy a g gardsand aK
ksdtran d armam anusmaran. — s annadd a
loricatus, armatus. Meg . 8: tvayi sannaddi (schol.
sag gtb dte uditi vd upas t ite v d),
C. sam praef. ab i id. ab isannadd a armatus. Mah.3.l4SS3.
rjjjq' ndhusa m. nom. pr. regis.
jq^^qff ndka m. coelum. Rag'. 1. 5. 15. 96.
jq^fjj ndga m. (a ndga mons, s. a) 1) serpens (Wils.:
A serpent in general, or especially the Spectacle snake,
or Cobra Capella [Coluber Naga]). Su. 2. S. B'. 10. 29.
2) elephantus, N. 13. 10.
^q^pjVf Tiararsaba — i^i^nas.
211
J^JTQVT nararsab a m. (Talp. e ndra et rsabd q. v.) rTcf ndva (r. nu laudarc, s. a\ nisi, quod Pottius putat,
viroruni, lioniinum princeps. .■> pmcp. amt post, abjecto o) novus, recens. Ur. l.f/.
H^clll^*4 '""""'' "^"' (■* "aravdha [^ndra-\- vuJia 11.2. 11. 6Iug . 66. (Lat. no('u.r ; slav. notu, th. noro;
equus] s. in) viros equorum loco habens, a viris vectus. gr. ves? e vsFSi; hib. nua, nuadh; de llt. nauja-s, goth.
N. 17. 23. niuji-s v. ndvya.)
r\r\ TJTtnart n.r/ 'i. par. interdum atm. saltare. In.2.31: rTcfrrr riavati f. nonaginta. (V. gr. comp. 320 annot.)
it&sc& 'nyasca nanrtus talra; Mah. 1. r-J c| *\J' avan novem. (Lat. notfm, proprie e navatnd
5187: nanarta tan drsfvd nrtjram&nam. nonus; goth. niun; lit. dewjni e neivyni; s\iy. devaiiti';
c. & caus. agitare, commovere. Rag. 5. 42: marudbir
narlitanaktamale.
gr. EVfSa, praefixo £, reduplicato i/; cambro-brit. naw;
hib. naoi; v. gr. comp. 317.)
c. upa coram aliquo saltare, c. acc. R. Schl. IL 91. 45: rT^*T navamd (f. -mi, a ndvan s. ma e tama) no-
up&nrl/ans tu baralam.
nus. (V. gr. comp. 321.)
c. pari circum aliquem saltare. Mah. 2. 2532: duHsd- r-[ cj | r-l navi na (a ndva s. /no) novus. Ar
sanas tam parinrtyati.
9^^r\ nartana ra. (r. nart nrt s. ana) saltator.
In. 5. 50.
r
r>l> nard 1. par. interdum atm. sonum edere, mugire,
rugire. R. Schl. I. 16. 25: kapayo nardamdnd
r\z\X^ navodd f. (e ndva et udd in fem., a r. vah)
nova nupta. Ilit. 44. 11.
»Sci^ ndvya (r. nu s. /a, ergo proprie laudandus,
nisi a praep. anu s. /a, v. ndva) novus, recens, ju-
venis. Am. (Lit. nauja-s, golh. niuji-s.)
nddena; Mah. 1. 4ll4: vrsdv iva nardantdu; rTCT nas 4.par. interdum atm. (fut. part. nasitdsmi el
Ram.IL74. 31: sabdali sinhdn&n nardatdm iva.
Cantare (de avibus). Ram. I. 16. 29: nardamd-
nAfisca nadena pdtayeyur vihaii gam dn. —
narditd n. mugitus. Hit. 47. IS. (Cf. nad; huc
referri potest hib. nuailim „1 roar, howl", nuail ,,roa-
ring, howling", abjecto d vel r, mutato d vel r in /.)
C. vi niugire, rugire. Mah. 3. IIIOS: vinardamdnd
^tib rs an s av idyud iva toyadali.
r^S| narb 1. par. (gat&u) ire, se movere; cf namb.
tA\\t\riarm an n. (fortasse a nart nrt s. man, ita ut
mutilatum sit e nartman) ludus, jocus. Rag . li). 2S.
Jf^rT nal l. par. {bande) ligare.
^^ nald m. 1) arundo. Dr. 5. 9. 2) nomen regis Ni-
s'adorum. (Cf nadd.)
'r\\i<:\7[ nalind n. lotus, nymphaea. Rag . 18. 4.
»^M''Tl "altnt L (a praec. signo fem. /) l)nyniphaea. 2)
raulis nyniphaeae. Mog . 40. 3) nymphaearum multitudo,
vel locus nymphaeis abundans. Rag . 6. 44. Dr. 6. 22.
nanstdsmi, iul.au%. nasis yd mi et naiiks y&mi ,
gerund. naiiivd et nanstv d) perire, mori. Br.l.S:
krtan yasmin na nasyati; Mah. 3. \0'0\:putrd
Znasy at a muneli; 70l4: asubaii krtan nas yat^
talra snatam&trasya. — nastd perditus. N.10.29:
nastdtman; 13. 10: marg& nastdK; 22. 15:
nas tarupali. — Caus. par. atm. delcre, extinguere.
N. 9. 2S: srdntasy a ti ... nds ayisy&my ahaii
klamam; B . 10. 11: tesdm agnanagan tamali
... ndsay dmi; R. Schl. II. 62. 15: s6k6 n&sayati
d diryam. Praet. mltf dninasam. Mah. 3. 2027:
darmydn md nlnas a)i pataJi. (Cf. lat. NEC,
nej: , per-nic-ies, ratione habita, sanscritum s ortum
esse e k; necare et nocere conveniunl cum caus. nd-
sdydmi, v. gr. comp. 109"'. 6; vinco trahi posset ad
nas praef vi, ejecta radicis vocali; sic vincio retu-
lerim ad nah praef vi; gr. veKvg, v£XCC?; fortasse
vocrc?, mutato k in C; fortasse viKau) = scr. n&Jd-
27*
210 jq^jfsj^nciV^ig' — rf^ Jidraka.
jqijp=i nabrAg m. (nom. rtab rdt, e na et brdg spleii- Rag.lO. 40: ahdinopanatam enali invite commis-
dens) nubes. Ilem. sum peccaluni.
7SX{ nam 1. par. atra. inclinare, curvare, fleclere (prae- c. pari 1) inclinare. Meg'. 2: parinata (gr. 94*').
sertlm rcverentiae causa) se inclinare, cum acc. dat. 2) convertere, mutare, c. instr. Ur. 55. 11 infr.: la-
gen. pers. Nalod. 4. 44 : nandma no/ajj^a /^rano^o tdbdvena parinatam asyd rupam; 71. 16: no-
iiigri; Mah. 3. 1200: namasvdi 'nam; 3. 977: sa- dib dvene 'jam parinat d. — parinata maturus.
rnudranemir namati tasmdi; 3. 1036: sarva- Mt'g.l8.
b utdnicd 'py asya na namante. — Part.perf.pass. c. pra: prariarndm i.^ prariarne (gr. 1)4 ') i. q. simpl.
natd inclinatus. Dr. 5. 1 : natonnatab ruvd. — Caiis. N. 12. 43: praryami tva 'b igarnyd 'harn; 17. 17.
n(J«i a/ dm I et na/na/«mj' inclinare, facere ut aliquiJ B . 11. l4. 44. Mah. 3. 8681: prdrxamad viiriuti-
incWnclUT. \n.5.9: s t ann tl vahanasaiiks obdn ndrn- gasam. — praiiata inclinatus. Sa. 3. H.
yamdnd pade pade; N.26.10: ndrnyatdn danuU; C. pra praef. abi id. R. Schl. II. 58. 12. Mah. 3. 15306.
Hit.70. 16: svapuccam iva ndrnitam; Rag'. 9. IS: C. t'i id. N.23.9: vinata inclinatus. Br.1.13. G'at. 18.
namayati sma sa keiyalarn unnatam. vana- Caus. Dr. ^. \: vindrnya sdkdm.
muce namucer araye siraJi; 8.9- (Cf./am, unde c. s am id. Mali. 3. 1374: tasmdi satravali sanna-
Potlius deducit nam, ita ut compositum sit e praep. mante. — sannata inclinatus. In. 1. 10.
"' -f- J'"'"j ergo nam e niyam, cjecto iy, sicut r-JTT?! ndmas n. iudecl. (r. nam s. as) inclinatio, ado-
lat. rrolo pro nevolo, ejecto ev.) ratio. — riamaskartum adorare (v. gr. 585). Su. 3.
c. abi i. q. sinipl. In.2. 19: sirasd 'b yanamad ball. 12. 19- (Cf. hib. naornh m. „a saint", adj. „sacred,
c. ava id. Mali. 1. 5336: kecid baydc ijirdrisy ava- holy", naomhachd „holyness, sanctity"; nisi sicut lat.
nandmire (contra regulam pro nemire). — ava- nu-men pertinent ad nd vel nu adorare, unde etiam
na/a inclinatus. In. 2. 21. N. 12. 6S. Caus. inclinare. ndmas derivari posset, ita ut ortum sit e navas,
Mah. 3. 100'i3. mutato v in m.)
c. nva praef. abi id. caus. Mah. 3. 10062: abyava- jq^jq^JJ namn.s/' (denom. a ndmas s.y, gr. 520) ado-
ndmy vaktram. rare. B'. 9. l4. 11. 36.
c. d id. Mah. 7088: danur dnamya. — Caus. Mah. 1. J^l^ ndmuci m. nomen Asuri, quem Indrus occidit.
556l: undmya sdkdrn. r-|*-G( narnb 1. par. (gatdu) ire, se movere. Cf. narb.
c. ut extollere, sublevare, se erigere, surgere. Dr. 5. 1: ^j^ namrd (r. nam s. ra) inclinatus. Rag\ 3. 25.
Ttafonnatabruvd; Ilit. 78. 6: unnatacararia; 11. 4.
Mr. 166. 11: unnamali ... megali. — unnata ^IM nay l.atni. (ro^iane K. ja/('ra^j a/oVi V.) tueri,
altus. In. 5. 10: nitamb u imatapivaram; 12: kur- servare; ire.
maprst onnata. Caus. unndmita sublevatus. Hlt. f^jj^ndyana n. (r.ni ducere, s. ana) oculus. N.11.32.
100. 2: unndmitakadga. ^f^T rj" "'"' ".'" ™' v''') homo. Br. 2. 34. In. 3. 7.
c. ut praef. sam id. Hlt. 76. 6: samunnatataldii- (V. gr. 124 et cf. gr. ANEP praefixo Cl; v. sq.)
gulali. ^J ndra m. vlr, homo. Br. 1. 30. H. 4. 7. (V. nar nr
c. upa 1) inclinare. Rag.8. SO: upanatdm inclinatam. et cf hib. naoi „a nian, a person".)
2) appropinquare, transl. facere, committere. (Y.car.) r\'id(\ ndraka m. tartarus. N. 6. 13.
^q^ jiad — ^m^rj^-f^dh asv ant.
209
2. yjy nad 10. par. ndddjrdmi (bdsdr/^K. bdsi\.)
loqui; lucere.
jq^ nadd m. (r. nad s. a) fluvius. Mah. 1. 3730.
r\^ nadi' f. (a praec. signo fem. /) id. Mak 2. 751.
r\ eTi LU I nadisna (e nadi' el sna a r. s nd s. a, mu-
barldram. 3) salutare. ViZ^. 1. 51: tdu gurur gu-
rupatnica prit/d prat inanandatuK; N. 24. 4i:
svasutducd 'pi y at dvat pratyanandata. —
Caus. exhilarare. Mah. 3. l6'l''ti: hrtvd satrun pra-
tinandaya indni.
talo sna in sna propter antecedens i) in fluvlo se c. vi ;Uni. gaudere. Mah. 3. 2607: sd tatra pugya-
lavans. Rag'. 16. 75.
w\^ naddd v. nah.
f^^nad V. nah.
pr;;T na/irf l. par. (scrlbitur nad., gr. 110"') gaudere.
A. 1. 6: tdn preksja kirdtamdli nananda;
Mah. 3. 11636: mdnitds tvayd nandanti sdda-
vafi. — Caus. exhilarare. R. Schl. II. 34. 24: nanda-
yisyanti mdti sdrnnd. (Lat, iudo, quod supra cum
mdnd vy anandat a.
r^TS^ nandana (r. nand S. ana) 1) m. exhijarator.
H. 1. 42. — In fine compositorum saepissime ad sigoi-
ficandum filium, progeniera usurpatur, ut H. 1. 4. 2) n.
nomen hortl vel nemorls voluptarii dei Indr-i. In.2. 3.
(Hlb. naoidhin „an infant".)
r-||r(^ ndndi m. n. (r. nand s. /) 1) gaudium. 2) ludus,
lusus.. (V. nand et cf. lat. ludus.)
dydla [div'\ comparavimus , etlam huc referri posset, irTlr-<i»^l nandini {. (i nandm exhilarans [r. nand s. j/i]
mutatis liquidis n et /, attenuato a in «; v. ndndi ludus.) signo fem. /) filia, in fine compp. N. 12. 9. 60.
cabi 1) i. q. simpl. B . 2. 57: nd 'binandati na r[\4\ S' -"^ndptdr -tr m. nepos; ved. ndpdt filius. In.o.
dvesti. Cum acc. rei. Man. 6. 45: nd'binandela 43. (Lat. iV^POT", germ. vet. ne/o, anglo-sax. nf/a, v. sq.)
maranan nd 'b inandeta givitam; A. 1. 9: tdn r\U-:\\ naplrt f. (a praec. signo fem. /) neplis; ved.
apjr asdu mdtalir itb jranandat. 2) rationem ha- ndpti etlam fllia. (Lat. neptis , germ. vet. nift.)
bere, curare. In. 5. 49: yasmdn mdn nd 'b inande- JTJT/ia6 1. atm. 4. par. 9. par. ndbe., ndb^jdmi, nab -
t Ah kdmaydnav asali gatdm; Su. 3. 12: ladvdh- ndmi (hitis dj dm K. hiiise V.) ferire, laedere,
yam ab inandjra; N. 8. l6. 17. 3) salutare, gratularl. occldere.
R. Schl. II. 59. 13: pravis anlan na kascid abi- jq^.!y j nabascara m. (e ndbas et card iens) deus.
nandati; Rag . /. 66: vdgbili sakindm prijam R^g • IS- 5.
ab jr anandat; N. 25. 10: disijrd samito ddrdili f^^^^ndb as n. (ut vldetur, e na et b as pro bds, ita
svdir bavdn itjr ab yanandala. 4) agnoscere. ut proprie signlficet non splendens, slcut nubes
Man. 8. 54: samyak pranihitancd 'rtam prstali
san nd 'b inandati. — Caus. exhilarare. N. 5. 3l:
damay antin tatd vdgbir ab inandya.
c. ab i ^T^ieL prali caus. salutare. Sak. 108. 1: tatnli
pratyabinandya sudddnlain endm pravesa-
yisydmi.
c. prati par. idm. 1) gaudere, c. acc. rel. Mali. Il4. 34;
pratinanddma te vdkyam. 2) rationem habere,
dlcitur nabrdg, cf A. Benary p. 229) aer, coeluni.
In. 1. 3. H. 3. 6. Su. 6. 19. B'. 11. 24. (Slav. nebo
id., them.nebes, gen. nebes-e, v. gr. comp. 264; gr.
vecpog, V£(/)£(cr)-0?, v. gr. comp. 128; lat. nubes, ne-
bula; germ. vet. nibul nebula; llt. debesis nubes, mu-
tati nasall in medlam ejusdem organi sicut in deivyni
novem, gr. comp. 317; hlb. neamk „heaven"; cambro-
brit. nev.)
curare. N.S. 7: nyavedayad b imasutd na sa tat ^'^^^^^lndbasvant m. (nom. nab asvdn, a ndb as
pratyanandata; S: vdkyam apralinandantam s. vant vat) ventus. Rag . 4. S.
27
308
J^^^ ndhsaira — 7[S' nad.
visiUs polenlissima?"; 66. 5: astan na gdv6 na-
ksante „stabulum sicut vaccae adeunt". 2) obtinere,
adipisci. Rgv. V. Westerg. : naksal kdmam. (Lat.
NAC, nancisror, nactum; de naks praef. abi, d,
prd, vyd, uf, pra in dial. vud. v. Westerg.)
^5J^ ndks atra n. (ut videtur, a r. naks s. tra ser-
vata vocali intermedia classis i"""') stella; constellatio
lunaris. In. 2. 12. B'. 10. 21.
r^T^^iy naks atresa m. (Tatp. e praec. et isd domi-
nus) nomen lunae. Am.
r^L^ nak 1. par. (gatdu) ire; se niovere.
^y nakd m. n. unguis. (Lit. ndga-s id.; russ. nogoti;
gr. ONTX, praefixo O; lat. unguis; hib. ionga fortasse
litteris transpositis e nioga; de nostro Nagel v. sq.)
«-11517 nakdra m. (a praec. s. ra) unguis. Am. (Germ.
vet. ?mga/, them. naga/a, cum / pro r; lat. ungula.)
f.\\{^r\riak in (a nakd s. jVi) unguibus, unguHs prae-
ditus. Hit. 12. 11.
jqTI' na^a m. (n o n iens, e na et 5-0) 1) arbor. N. 12.99.
2) mons.
jqjjT nagard n. urbs. IL 1. 1.
jqyn^ nagari f. (a praec. signo fem. /) id.
jqjjq' nagnd (part. perf. pass. a r. nag., q. v., s. na)
nudus. N. 13. 60. (Lit. noga-s id., russ. nagii, slav.
HArOTA nago-ta nuditas, goth. naqvatlis , island. vet.
nakt-r., germ. vet. nachat., nostrum nackt, hib. nochd.)
T-\lr\i^ nagnatvd n. (a praec. s. tva) nuditas. Hit.
6. 6.
jq"pE}T[fin aciVa/ adv. (e na non et ablat. c/rd/) mos,
brevi. N. 2, 22. 17. 24.
H|t.| yU| nacirena adv. (e na non et instr. cirena.,
V. cird) mox, brevi. B . 5. 6.
(7^ na^ 1. atm. (hri/e K. Artj'i V. ) pudere. (Vid.
nagnd et cf. /a^, lagg, ratione habita, litteras
liquidas facile inter se mutari, v. gr. comp. 20.)
rT3~ nat 1. et 10. par. ndtdmi, ndtdjdmi (secundum
Lassen. pr.icritice depravatura e nart nrt; pracr.
naftati = ndriati) gestibus indicare, gesticulari.
Ur. 8. 16: rat dvatdraks 6b an ndf ayanti.
7^ ndta m. (r. naf s. o) histrio. B'ar. 3. 51.
ri^ nad 10. par. n dcl dydmi (b r ans4) cadere, de-
cidere.
jq^ nadd m. (r. nad s. a) arundinis spccies, arundo
tibialis. (Lit. nfnrfre' arundo.)
J^5f ?^ n a rf t' a n / (a praec. abjecto a, s. vant vat)
arundinosus.
r-li G|C<'I "advald (a nadd abjecto a s. vala) id. Rag .
18. 4.
r.|(-^ natd v. nam.
1. r^7" narf 1. par. sonum edere, sonare, strepere, cla-
mare, vociferari. H. 4. 55: nandda vipulan
svanam; R. Schl. I. 19. 10: dandub ayd niduK;
Mah. 4. 2363: saiik'd b^iryasca neduli; Rag'. 1. 78:
nadati srotasi; N. 21. 4: megasya nadataK;
R. Schl. II. 66. 10: nadat&m mrgapaks indm. —
Caus. facere ut aliquid sonet. N. 21. 2: n&dayan
r at ag 6s ena sarvdH s avidis 6 disaK; A. 8. 11:
saiik adundub inddit am. — atm. Mah. 3. 1237S:
parvatdgrdni mrdnan nddaydnas ca. (Cf. tarf,
nard; cambro-brit. nadu clamare.)
c. anu i. q. simpl. Part. perf. pass. formae caus. anu-
nddita. N. 12. 39. 102. In. 1. 2S.
C. anu praef. vi id. caus. B. 1. 19: nabasca prti-
viiica V yanundday an.
c. aiV id. caus. R. Schl. II. 16. 30.
c. d id. caus. Mah. 1. 5468.
c. ut id. Mah. 3. 88 12.
c. ni id. R. Schl. IL 65. 2. Rag. 5. 75. — Caus.
R. Schl. L 5. 19.
C. pra: pranaddmi (v. gr. 94*') id. N. 11. 7.
c. prati id. caus. Mah. 3. l4057.
c. twid. H.4.20. Dr.8. 22.— Caus.pass. G'at. 10. In.2. 7.
c. vi praef. anu id. R. Schl. IL 103. 4s.
c. sam id. caus. R. Schl. II. 65. 26.
'rj[^d'vag — Ti^naks.
203
bratis sicut siipra t/ar d r cum bar b r. KAdvans
trahimus gotli. DRUS cadere [driusa., draus., ilrusuiti\
niutata scinivocali v in r, altenuato a in u; v. granini.
comp. 20. Caus. drausja praecipito = scr. dvafisu-
ydmi; germ. vet. /rdriu fundo, v. Graff o. 5 'ij sq.
Ad dvafts ctiam hib. tuitiiti cado referri posset, mu-
tato j in /, vel ut denom. a dvastd lapsus, ejecto s.)
c. apa rejicere, repudiare, repeliere. Mah.1.5596: nacd
'py anyattt apad vanse t kopas anyul a}i\ Mr.
235. 8: niurka apad vasto Ssi.
c. u< praef. jam: samudd vas ta ohrutus. R. Schl. II.
42. 10: riiius amudd vas ta.
c. pari i. q. simpl. R. Schl. 11. 33. 18: parid vastd-
girdrii ... vesmdni.
C. vi 1) labi. N. 16. 15: vidvastaparrta; Su. 2. 2i:
vidvas/anagardsrama; A. 10. 62: vidvaste
pure. 2) transit. caedere, profligare. Mah. 1. 7765:
sardir vidvasya cdurdn; R. Schl. I. 66. 9: vi-
dvasya iridasdn. Caus. caedere, profligare. Mali.
1. 4455. 8282. 3. 16501.
IJsT dvag l.par. (gatdu) ire, se movere; v. drag.
ysT dvagd m, (j.dvag s. a) vexillum. In. 1. 8.
'rjf^\^dvagin (a praec. s. in) vexillo praeditus, vexillifer.
I)r. 2. 10.
y75i;7j[ dvagint f. (a praec. signo fem. /) exercitus.
Dr. r,. 15.
cj^ dvaiig l.par. (scribitur d faff, gr.llO"') v. dvai-.
linT dvan 1. par. V. dran.
•\ ■
fTrT dvan 1. par. 10. par. dvdnditii, d vandy dnii
sonare. Gita-G. 5. 4: dvanati mad upasamuhi
murmurante apum turb.i. Vid. draty et cf. goth.
drun-ju-s sonitus.
yfrT dvani m. (r. d'vati s. j) sonus. Rag . 4. 56.
IJT ^ dvar dvr l.par. (varite K. kduli/ye V.) co-
lorare; curvare. (Cf. hvar hvr.)
y^TT dvastd V. dvans.
|TJ?r dvdiiks 1. par. (scribitur d'vdks, gr. 110"') i. q.
drdiiks, drdiiks. Cf. dvan.
'JTS dvd'iiksa m. (a praec. s. a) cornix. Br. 2. 17.
(Hib. diiis ,,a crow".)
yp^ dvdnta m. obscuritas. Am.
IJlJf d vrati I. par. v. draii.
^ /?.
^iq' ;ja (ut mihi videtur, a stirpe demonstrativa «a, quae
In fine pronominum compp. ana, ena invenitur, in
lingua Palic.a etiam simplex usurpatur, v. gr. comp.
369. 370. 371) non. H.2. 35. 36. In dial. ved. etlam
sicut. Rgv. 66. 5. (Cf. ht.ne,non; gr. vYi- [yYi-xsg^yjg,
vy\-;iYiori?]; lit. ne; slav. HE ne; goth. ni; hib. ni.)
r\^^ nakuld m. 1) viverra ichneumon. Mah. 1. 5582.
2) nomen unius quinque Pandavorum.
r>|c^ct-| tiakk 10. par. (ndsane) necare, destruere, per-
dere. (Cf. ttas e nak.)
Hftl'^!^ ttaktaticara m. (noctu iens, e ndktam q. v.
et card iens) cognomen Raksasorum (cf. ksatia-
ddcara). Sa. 5. 74.
f^=f^nndk/am adv. (ut videtur, acc. t:u nakla, quod
simplex nisi in dialecto vSdica non occurrit; v. apud
Wils. naktacdrin, naktab 6 gana, naktamdla ,
naktamukd) noctu. N. 2. 4. (Lit nakti-s nox et
goth. naht-s , them. nahti, conveniunt cum stirpe ved.
nakti; lat. nnctu, NOCT; gr. KTKT; hib. nochd;
russ. nocj.)
Hrt)*-1lcH naktamdla m. (e nakta nox et mdla)
nomen arboris (Galeduba arborea, Rox.). Rag .
5. 42.
jq^ nakra n. crocodilus. Rag . 7. 27.
^^ naks l.par. atm. (gatdu) in dial. ved. 1) ire, adire.
•^ , . « . .
Rgv. 30. 20: kan nakiasi ii'i dfarj' „quemnam
306
tTnW d'mdnks — 'rj^d' v a 7) s.
yj|X- dmdiiks 1. par. (g oravAsile K. kdiiks^ go-
'^raru/e V.; scribitur dmdks, v. gr. 110"') i. q.
drdiiks. Vid. drdiiks, drdiiks, dvdiiks.
l?XT dyd V. dydi.
^^TfJ djrdna a. (r. djrdi s. ann) contemplatio, medi-
tatio. B'. 12. 12. N. 2. 3.
^ . . , . ■ ' ^ ,- •
^JJ d/di 1. par. interdiim atm., etiam dya 2. meditari,
cogitare. R. Schl. I. 1. 71: d j dy antln dadarsa;
9. 43: dydyamdnanca tan drstvd; N. 12. 100:
dydtvd ciram. Cum acc. rei. Man. 9. 21: dyd-
yaty anistan cetasd; B . 2. 62. 12. 6: dydyan
fisaydn; Mah. 3. 13209: sivena dydhi s aputra-
bdnd avam. (Gt.&SCC, ■^sacucil; respiciatur sanscri-
tum vid scire in latind, bud scire in sendica lingua
significare videre; respiciatur etiam sidu), cida.; cf.
Pott. 1. 231.)
c. apa et samapa devovere, exseerari; mala precari
alicul. Mah. 3. 13652-56: tdm av iksya tatali
krudd aK s amapad y dyata dvigaii , apad yd-
tdca viprena nyapatad d aranltale.
"c. ab'i i. q. simpl. Man. 1. S. Mah. 3. 1123S.
c. ava spernere. R. Schl. I. 25. 12: avad y dta (cf.
avadir, avaman).
c. upa I. q. simpl. Mah. 1. 3SlS: s6 'pad ydtd baga-
vatd.
C. ni id. B att. 14. 65: tan nidad ydu.
c. ni praef. ab'i id. R. Schl. I. 28. 7.
c pra id. N. 19. 3: pradadyduca mahdmandfi;
Mah.l.l7S3: pradadydu rd gdnam prali. Putare,
credere, habere. Mah. 1. 7013: drjfvd tu tdn...
basmdvrtdn ivd havy avdhdn krsnaK pra-
da d ydu.
c. pra praef. sam i. q. simpl. Mah. 3. l4ll.
c. sam id. M. 2. S.
rlrl d rag 1. par. (gatdu) ire. C(. d arg d r g, d rarig,
drig, dvagj dvarig,
^y d rarig 1. par. (scribitar drag, gr. 110"') id.
5JIJT d ran, |JtTr '^ ^"Oy ^X!T<*'f ''a^ (d'«d;i^)sonare,
Vid. dan, dvan, svan.
MW dras, '^^mud ras (ut videtur, pro uddras i. e.
dras praef. u/) 9. par. lO.par. d rasndmi, udra-
sndmi, d rds dydmi, ud rds aydmi (utksepi K.
utksipe ucci V.) extoUere, levare; spicas colligere.
(Cf. d vans.)
y"|l5l drdk l.par. i. q. drdk'.
^l^ drdg' 1. atm. (saktdu) posse. Cf. drdg .
y^2^ drdiiks 1. par. (scribitur drdks, gr. 110"') i. q.
drdiiks, Vid. d mdiiks , dvdiiks.
y l^ d rdd 1. atm. i. q. drdd.
msT dVi^ 1. par. i. q. d rag-
VT dr« l.par. et 6.par. d rdvdmi, d ruvdmi (stdiryi
sarpane) 1) fixum esse. 2) ire. (V. d ruvd, d rd, dru
et cf. lit. drulas firmus, solidus, robustus; cum caus.
d rdvdy dmi cf. goth. traua confido, nostrum traue.)
M5J' druvd (a praec. s. a) certus. Br. 1. 15. N. 6. 11.
26. 11. — liruvdm adv. certe. H. 1. 26. Br. 1. 9.
N. 13. 27. (Hib. dearbh „sure, certain, true, fixed";
germ. vet. triu, triuivi, ga-triu^ ga-triuevi, ga-triivi
fidelis; nostrum /reu, ge-treu.)
^ driJ i. q. d ru.
^^ d'rek 1. atm. i. q. drek.
•\
^ drdi 1. par. (trptdu) gaudere, satiari.
trrT dvans 1. atm. decidere, labi. Mah. 1. 3596: nan-
dane s t itam mdm abravld d varisi 'ti. Trop.
perire. B att. 14. 55: prdnd dadvansiri; R. Schl.
II. 34. 2<i: mriyatdn dvarisatdm vi 'yam. —
pdnsud vasla pulvere obrutus. N. 12. 115; ragasd
dvasta id. R. Schl. II. 58. 3. — Caus. caedere.
B att. 15. 9I: murd dnam adadvansan nara-
dvisaK. Trop. interrumpere. R. Schl. II. 60. 15:
dvansayitvd tadvdkyam. ( Cf. dvaris cura
yrq d upa — 'rJ\\ d'jnd.
205
\j(j d'iipa m. (ut videtur, a r. dd adjeclo p, s. a; cf.
rr. hu et d'u) thus, suffimcntum. (Gr. TV<pog, v.
1. d lip.)
^n\ d'u m d m. (r. dil s. m a) fiimus. JI. 4. 39. (Lit. dil-
mai m. pl. fumus; slav. ^ZIMZ dumu fumus; germ. vet.
daum, loum vapor; hib. dluimh „a cloud, darkness,
smoke", y. Pictet p. 46; lat. /limu^; gr. 'JCfXog.)
y H^+fi 'i ''"tdke/u m. (e praec. et keiu) cometa.
^^T dur 4. par. {hinsdydm K. vadi galdu V.) ferire,
laedcre, occidere; ire. (Cf. dr, durv.)
y jII^ durgati m. (e <iur onus, v. euph. r. 73"', et ^a/»
i. q. gatd q. v.) cognomen Sivi. Ilit. 3. 1.
H^ durta (ut videtur, a r. dur vel durv vel dvar dvr
s. /o) fraudulentus. Hit. 76. 15.
yn^ du/i m. f. (r. dii s. li) pulvis. Am.
^V^ «^'"•f » y^^ dui, ^^ ci'ui 10. par. splendidum, pul-
«\-v <r\^ c^-^
cbrum reddere.
wn^ diisard, 'r.Mi' diisard (feni. -ri) canus, pallidus.
Hit. 81. 13: duiara; Rag . 5. 42. 16. 17: dusara.
Vr^ drk ferens, gerens, in fine compp. Dr. 8. 10: kad-
gadrk; A. 3. 5: pindkad rk. Quum hoc vocabulum
hucusque solum in nomin. invenerim, dubito de vera
ejus thematis forma et origine; nominativus enim drk
ortus esse potest e tbematis drk, drc, drg, drJ;
nec non e drh, regressa aspiratione secundum eupbo-
niae r. 84"'.
y"f:nTO' d rtdrds tra m. (Bah. e drtd et rdstrd) n. pr.
\J\^ drti f. (r. d^^ar d'r s. ti) constantia. N. 6. 10.
B'. 18. 33. 31.
y" de 1. par. bibere. Man. 4. 59: na vdrayed gdn
iayantim; Mah. 3. 10452: ddsyati kim; 10453:
mdm ayan ddsjrati; Nalod. 2. 11: mad'u ndnd-
vidam adajrat. (Cf. dadi; slav. dojii niulgeo; lit.
de-Zesanguisuga; golh. daddja lacto, mammam praebeo;
gr. ^yirrai, 5-Y,(7B-ai, -S-viA»]', ^vjAt;?, tiVvJ], 3ci'v/J;
germ. vet. luta, tulla mamma [nostrum Zitze^, cujus
syllaba reduplicativa respondet sanscrito da In praet.
redupl. daddu \a dd, v. gr. 3.54], attenuato a in u;
hib. daif f. „drink" fortasse forma redupl. cum / pro
scr. d, sicut c. c. lat. /umu.t ^ scr. dumd, v. gr.
comp. 11.)
tf»T dJnu f. (r. d i? s. nu) vacca lactaria.
\;PJ ddirya n. (a dlra firmus, s. /u) firmitas, con-
stantia. In. 5. 55. Su. 3. 24. N. 3. 17.
y^T dor 1. par. {gaticdturye) Ire, currere; babilem,
dexterum esse. (Cf. tur, tur, ivar.)
yjf^ dauta M. dav.
'cf|*-<y d a umya m. (3 d u m a s. ya) n. pr.
^ZTJ d md 1. par. (in tempp. special. dam) flare, Inflare,
sufflare, flando excitare (Ignem). B'. 1. 12: saiikan
dadmdu; Sa. 5. 77: vdyund damyamdnali ...
agnifi; Mah. 2. 24S3: damec cdnlam pdvakam. —
Trop. dmdtd Inflatus. (Lal.Jfare, cum / pro d sicut
in fumus = scr. dumd mutatis liquidis m, l, v. gr.
comp. 20; germ. vet. dun-s-t, tun-s-t procella, cum s
euph., V. gr. comp. 93; bldjan, bldhan, bldsan flare;
gr. (XfXU!-v;], Tfj.w-g, (TyL pro 'Su, slcut e. c. in ~e-
TTBlT-lJiai pro -S-fJ.ai, cf. Pott. 1, 1S7.)
C. d Id. Ilit. 68. 9: darpddmdta.
c. d praef. sam id. Mah. 2. 1925: saiikdn samd-
dadmuK.
c. upa id. Mah. 3. 11706: saiilcam updd^mdstt; Man.
4. 53: nd 'gnim mukind 'pad amet.
C. pra id. A. 6. 12: saiikam updddya ... prdda-
man lam; B . 1. 1 1: divydu saiikdu pradadma-
tuli.
c. vi difflare, dispeliere, discutere. A. 3. 2S (ubi cum
ed. Calc. vyad amam pro nyad amam legendum):
sarirdni ektbuldni ... Idny aham vyadamam
punali; 7. 24: tdn {vdndn) vyadaman sardili;
8. 10: tald 5ham agnin vyad amati salildstrina;
Mah. 1.5462: vyad amad anikdni ksandt; R. Sch!.
II. 80. S: apare viranastambdn ... vyad amanli
sma durgdni s l aldnica.
204
VTTcIT
divard
k^ddp
V(\^J dtvard m. piscator. Ilit. 110. 2.
y ifu 5. par. ;Um. agitare, commovere, concutere. II. 2. 6:
liunvan rukidn s ird ruhdn; Mah. 2. 2704: gaddn
d'unvdnali. — Pass. d uyi' et Intens. d6duy tam a
du quam a du tlerivari possunt, v. gr. 448. (V. d u
et cf. gr. 'S'tJCt), •S^Livw, 'S't/£AAa; ■S'au-//ia, a mollone
animi; hib. doineann „inclement weather, a tempest",
doineannach, doineannla „stormy, tempestuous", nisi
in his vocabulis do est particula prlvatlva; siav. ^OV du,
unde du-nu-ti splro gr. comp. 806 not. .)
c. t'i i. q. simpl. I\. Schl. II. 23. 4: agrahas tain vi-
dunvan; Mah, 1. 703i: vidunvanto igindni.
yZT duks 1. alm. (ut mihi vldetur, a r. dah, attenuato
a in u, V. d iks) i. q. d iks.
c. sarn ardere, flagrare. B att. 14. 109: sandud ukic
tayoH kopali. Caus. accendere. B att.2.2S: iarag^ni7i
s and uksyatdm; Mah. 1. 5628: agnistokam ivd
"Imanaii yaH s and uksayati naraH, Recreare.
Mah. 1.23-44: krsdn s and uksayanti; Gita-G.3. 12.
yr-r d ur f. (nom. d lir, duK, gr. 73"', a r. d ar dr,
attenuato a in u, \. kar kr , unde karomi, kurmds)
1) temo. Dr. 8. IS; transl. frons, prlmus locus. Rag .
1. 91. 2. 2. 2) onus. Rag. 1. 34.
yTT(T[ durlnd m. (ut vldetur, forma anom. part. praes.
atm. radlcis dar d r, mutato suffixo dna in ina, cf.
dslnd, gr. 534) jumentum. Illt. 27. 6.
r ^
fifof d urv 1. par. i. c^. durv,turv,turv. [\. 54.
•o -^ j t . t
yTj durya (a dur s.ya) jumentum, equus. Rag . 6. 78.
1. ^ dii 5. par. atm. duno mi, diinve (part. perf. pass.
dtitd et duna) agitare, commovere, concutere,
quatere. I\ag.4. 67: duduvur vdginaH skand dn\
N. 17. 40: vdyund d uyamanaK p dvaka/i; Ram.
I, 35. 32: dutap&pa excussum peccatum habens, I. e.
peccato solutus. — Intens. Dr. 2. 1: agnisikS 'va
doduyamdnd pav anena, (^dud uv uh', pass. d tiye
et intens. ddduye etiam ad du, q. v., referri possunt.)
c. ai;o excutere, abjicere. Mah. 3. 2032: avaduya
pdpam; Rag .3. 6l : avad uya tadvyal dm; 9. 20:
avadutab' aydH. Concutere. Man. 5. 125: ava-
dutam, Repellere, rejicere. Ur.75. 19: mdm ava-
duya pddapatilam, — Caus. ddvdydmi vel
d undydmi (gr. 470) concutere. Man. 3. 229: ndi
■ 'lad (^annain) avad unay^t.
c. ava praef. vi excutere, abjicere. R. Schl. II. 60. 5:
vyavaduya sant dpam,
c. d i. q. slmpl. Rag'. 14. 11. B'att. 8. 54. Mah. 2. 2240.
c. d praef. vi id. Mah. 3. 155S8: sd vy&d uyamdnd
pavanena; Ur. 59. l4.
c. « praef. sam id. R. Schl. I. 32. 15.
C. ut id. Dr. 6. 4: samanyur udd uyate prdnapa-
tih sartre. Excltare (de pulvere). Dr. 6. 26: apa-
syans tasya s dinyasya renum uddutam; R.
Schl. I. 28. l4: uddunvdnd ragd goram; Mah.
3. 13538: vdtena raga udd uyate.
C.ut praef. ja/n id. Mah. 1.1336: ragaH samudd uya.
c. nis excutere. B . 5. 17: gndnanird utakalmasdli.
Concutere. R. Schl. II. 35. 1: nirdiiya siraH, —
nirdavitun dandam supplicium sumere de aliquo.
Man. 8. 31S: rdganird utadanddH,
c. vi removere, abjicere, relinquere. Ram. II. 47. 21:
viduya sokam; Rag . ed. Calc. 9. 72 : vid utanidra.
Agitare. In. 2. 17: vyaganina vid uyatd; Mah. 3.
11703: vdyund vid uyamdndH patdkaH,
2. y" d u 6. par. et 9. par. duvdmi, ddndmi (gr. 345)
I. q. d u cl. 5.
!• ?:JCr dup 10. par. dupdydmi Pan. III. 1. 28 (ut vi-
detur, denom. a dupa, v. gr. 520). 1) suffire.
D^v. 4. 28: divydir dupdis tu dupitd; R. Schi. I.
10. 30: kriyatdm puran dupitam. 2) fumare. Mr.
166. 17: ntldiH s dndram ivd 'hiiir galad ardir
d updyati 'vd 'mbararn, (Gr. TV(bUJ, transposita
aspiratione e Svttu], v. Pott. 1. 257.)
c. ai'a suffire. Rara. II. 60. S3: divyadupdvad upitaH.
2. ^^d'up lO.par. {b'dsdrt'e¥>..diptdu V.) loqui; lucere.
tnTRnr d'drdsdra — 'cjy^ d iralvd. 203
vmj^nr d'drdsdra m. (e praec. el sdra aqua) imbcr. fdd uccistan naca pdddu prad&vayit. 2)lavarc.
Ur. 59. I6. Mali. 3. \kQ2h: pdddu praddvayi.
ymTI ddr(/» (r. dar d'r s. in) ferens, gerens. In. 5. 6. r. praii contra aliquem currere. Mah. 3. 431.
Su. 1. 8. 30. 2. 3. A. 10. 52. c. sati, concurrere. Jlah. 3. SS73: sankrudd'dH sa-
yTTTfTO' ddrlardstra m. (a d rtdrdltra s. a) D rta- mad dvanta.
ras'tri filius. H. 1. 15. 'ofTofrT ''«■'a"« n. (r. d'dv s. ana) lavalio. N. 13. 68.
y|mch ddrmikd adj. (a ddrma s. ika) juri, officio R. Schl. I. 1). 58.
deditos, probus, honestus. Sa. 1. 2. I^y" ^ / 6. par. diydmi (ddraite K. drtdu V.; ut mihi
y IqI dar 1. par. atm. 1) currere, accurrere. N. 11. 19: videtur e <ia, attenuato d in /) tenere, ferre.
itasce ^tasca ddvati; 8. 12: vanagulmdiis ca J^iJ^ dik interj. (fortasse a r. dih regressa aspiratione,
ctdvantafi; Sa. 6. 5: unmattdv iva ddvatah; V. gr. 81"') exclamatio aversationis, deteslalionis, c. acc.
Mah. 3. 12929: satatan ddvamdnaK. 2) lavare, H. 3. 18. Br. 1. \h. 35.
abluere. Balt.14.50: daddvd ''dbis caksus tasya. I^JT^diAri 1. ;itm. (s andtpane gtvan^ klisani K.
Part. perf. pass. ddutd. Rag. 11. 80: vrsiid duta; sandlpi klisi givi V.) flagrare; vivere; lan-
16.49. 19. 10. — Caus. lavare. Man. 4. 65: na pdddu guescere. K.: sandiksati vahni/i kdsfina. (Cf.
i&vayit kdnsyi ^agani. (Gt.^EW e ^efu), ^ev- dah, unde diks ortum esse censeo, adjecta sibilante
<TOfJ,at; hlb. dei/ir „haste, speed, quickness"; lat. lavo, et regressa reduplicatione in radicis litteram initialem,
mutato <^ in /, nisi pertinet ad /7/u, caus. pldvdydmi, sicut in desid. didaks; v. dukJ.)
abjecto p. Ad caus. d dvdydmi etiam trahi posset |^,~ci dinv 5. par. (prtnani K. pritigat du V., scri-
goih. daupja; sax. vet. dopju baptlzo, mutato v in p bitur div, gr. 110"'; tempora specialia format e
[v. dru^; nostrum taufe. Cf. du, du.) di, inde dinomi) exhilarare; ire. K. : dindti
C. anu 1) cursu celerlter sequi. Mah. 3. 13171. 2) ac- dravyina hiranyaretasam.
currere. N. 11. 23: mdm . . . kimarian nd ^nu- T^T '^ '^ 3. par. (sabdi K. ravi V.) sonare.
ddvasi. f^fjj^ distiyd n. locus, rcglo. In. 1. 3i. Rag'. 15. 59.
c. apa abire, decedere, recedere. Man. 8. Sk. 1. 'jT\ dl 4. atm. (anddari K. drdde anddari V.)
c. abi accurrere. N. 14. 2. Dr. 6. 10. 27. A. 3. 24. spernere; colere, venerari, exhilarare.
c. d accurrere, currere. N. 13. 13: baydd dddva- 2. yj dt f. (a r. dydi cogltare, abjecto di et mutato /
mdndK. in /) mens, intellectus. B'. 2. 5l.
c. upa accurrere. Dr. 8. 33. ytfrT '^''' ^- (■"• '^ ^ ^- '0 ^'''^- I.I"^'m.
c. upa praef. ja/n id. N. 1. 23. '<^|;-jfl <//ma/i< (a dt s. mant mat) mente, intellectu
c. nis, nirdduta ablutus. Rag'. 5. 70. praeditus, saplens. In. 1. 31. N. 17. 2.
c. pari circumcurrere, clrcumerrare. Br. 3. 17. N. 10. 18. yjT dtra (a r. dar dr, mutato a in t, s. a) 1) firmus,
13. GG. solldus, constans, fortis. 2) profundus. Rag . 18. 3; de
c. pari praef vi circumvenire, clngere (hoslem). Dr. 8. 1. sono Rag. 3. 43. 3) (ut vldetur, a d t intellectus, s. ra)
c. pra procurrere, aufugere. N. 13. 17. Sa. 5. 39. Pro- sapiens. B'. 12. 13. Rag'. 3. 10.
gredi, exlre. Man.4.3S: na prad dvicca varsati. — yTTrlT '^"""'^ f- (a praec. s. td) fortltudo. Rag . 8. 43.
Caus. 1) lavare jubere. Mali. 4. 275: yo mi na dad- yTT^ diratvd n. (a d't'ra s. tva) id. Hil. 89. 19.
26*
203
^ijTrr d'atu — vjnT d ard.
tayi 'yam vihied piirvam mdyd; Ilit. 27. .5:
asmdi pugdii videhi\ N. 12. 121. 4) atm. accipere
(sibi dare). R. Schl. I. 8. 27: pulrdn viddsjalc
malidyagne-y In. 4. 3. 5) decernere, constituere.
Ram. I. 40. k: des6 vidi/atdn yatra vatsyd-
ma/ie; V. viddna, vidi.
c. vi praef. anu sequi; obsequi, oblemperare. R. Schl.
II. 22. 2b: tvam apy anuvid iya mdm prati-
s anhdraya ksipram db isecaniklii kriydm. In
pass. id. Mah. 1. h'2l: tancdi 'va darmam . . .
anuvidiyanl^; B\ 2. 67 (cf. Mah. 3. 13945).
c. vi praef. prali facere, parare. R. Schl. II. 32. 2:
cam liU prativid lyald m.
c. 11 praef. sam 1) ponere, imponere. Mah. 2. 1510:
putran ddmodarotsaiige devi s amvyadad dt.
2) facere, efficerc. l\ag.l.72: tasmdn mucye yat d
... tatd viddtum arhasi. 3) decernere, consti-
tuere. R. Schl. I. 38. 4: yad atrd 'nantaraii kdr-
yam ... s anv id at s v a; N. 24. 4: viditan i'd
'I a v d 'g li d t a m p i t u r m e s anv id tyat dm;
Dr. 7. 11.
c. sam 1) conjungere. R. Schl. I. 32. 19: mantra-
sanhita. Reconciliare. Man. 7. 66: duta eva hi
s and alte b inatt y evaca sanhat dn; Hlt. 24, 15:
s u g anas tu kanakog aiav ad durbedyascd ''"'su
s and&yaK. Se conjungere, societatem inire, pacem
inire, cum instrum. Hit. 24. 5: satrund na hi san-
dadydt; 119. 15: satyad armavyapetena na
s andadydt. 2) imponere (praesertlm saglttam arcul).
Rag . 3. 53: danusy amogaii samad atta sdya-
kam; 11. 28: sandadi danusi vdyuddivatam
{as traiii); Mah.l.52S0: sandatsva vdnam. 3)ap-
propinquare. Dr. 8. 11: sanddya ratena (v. san-
nidd). — danu/i sanddtum arcum intendere.
Ram. I. 62. 32. 3S.
c. sam praef. anu investigare, explorare, exquirere.
Hlt. 90. 21: durgam anusand'ehi; 87. 21; Man.
12. 106; V. anusand dna. — dtmdnam anusan-
d'dtum mentem colligere. Hit. 125. 20.
c. sam praef. abi vincere, superare. Man. 7. 159: tdn
sarvdn ab is andad ydt sdmddibir upakra-
maiH (schol. vas Ikurydt).
c. sam praef sam -(- ab'i 1) imponere. Mah. 3. 10452:
prades inin tatd isyd "syi sakrah' samabisan-
dade. 2) facere. Mah. 3. 127l4: lapaK sainabi-
s and dya.
c. s am praef. upa conjungere. H. 2. 20: vacaK kru-
rdb is aiihilam.
c. sam praef. prati 1) conjungere. Su. 2. 4: vigaya-
pratisaiihita. 2) dlrlgere. cum acc. Mah. 3. 1926:
manyus tasya kataii sdmyin mdiicdi "va
pratisafihitaK.
y[fT ddtu m. (ut videtur, a r. d'd s. tu) 1) mctallum.
N. 1. 2. 2) radlx verbi. Rag. 3. 21.
^ifJrJJT -(T ddtdr -tr m. (r. d d s. idr tr) 1) creator.
B'. 9. 17. 2) nomen dei Brahmae. Br. 1. 29.
Vijl^l ddtri f. (r. dd vel d e s. tdr 1 r cum signo fem. /)
nutrix. N. 8. 4. 13. 49.
'cJJ^JJf^ff d dtreyikd f. (a seq. s. ika in fem.) nutrix.
Dr. 6. 9. 10. 17.
yj^jj^ ddtreyi f. (a ddtri s. eya in fem.) collactanea.
yjTTJ ddnya n. (a dana s. ya) frumentum. R. Schl. I.
1. 90.
t( I i-| r\d dman n. (r. dd s. man) 1) domus, domicilium.
B'. 8. 21. 2) corpus. 3) splendor. Rag'. 6. 6. 18. 22.
4) robur. Rag\ 11. 85. (Cf. lat. do-mus, hlb. dai-in „a
church, a house, people"; germ. vet.rfo-m; slav. c/o-mu.)
'cjf7 ddra (r. d ar d r s. a) ferens, gerens, in Cn. compp.
yjTUT ddrana n. (r. dar d r cl. 10, s. ana) gestatio,
portatio. N. 5. 24.
yjmjj ddrand f. (fem. praec.) servatio, conservatlo,
perseverantla. B'. 8. 12.
^y^d&rd f. (fem. a ddra) 1) gutta, slilla. A. 8.4.5.6.7.
2) acies (ensis, securis). Hit. 94. 12. Rag'. 6. 42.
\Jf] d'd.
201
c. api vel pi legere, clauderc. In. 5. 36: karndu ha-
st&by&m piddya; A. 6. 11: dvdrdni pidaduU.
c. abi 1) referre, narrare, exponere. N. 12. 76: vista-
rind 'Itid^dsydmi; 13. IS. B'. 18. 68. 2) nominare.
B\ 13. 1: ksetram ity abid!yate\ 18. 11. 3) op-
pugnare, invadere. Mah. : mdgad dn ab yaddd bali.
c. ava 1) ponere. Mali. 1. 4503: kunde s u garbdn
avadad e. 2) animum intendere. Hit. 83. 15: deva
avad iyat dm; R. Sclil. II. 63. A: avahita.
c. ava praef. abi legere. R. Schl. 11. 40. 33: asruhili
patitdir ab yav ahitarn prasasdma mahirag ali.
C. ava praef. fj' id. Rag . 9. 57: harinasya vyava-
d dya deham.
c. d 1) ponere, imponere, apponere, applicare. Sa.l.lS:
mahisydri garbam ddad^; N. 13. 69'- iti me
vratam dhitam; 24. 19: agnav agnir ivd "hi-
taH; B . 12. S: mayy ev a mana ddatsva; Br. 2. 15:
kalan saksydmi bdle -Zsmin gundn dddtum;
Rag . 7. 17: tam dddya vivdhas dksye. 2) dare,
tribuere. Su. 4. 23: indre trdilokyam dddya.
c. d praef. abi ponere, apponere. Man. 8. 372: abyd-
dadyuH kdstdni tatra.
c. d praef. upa facere. R. Schl. II. 35. 2S: md fvam
...b artdran lokab artdram as add armam upd-
daddK.
c & praef. sam 1) id. N. 22. 10. 23. 12. Su. 1. 7.
B'. 12. 9. 17. 11. 2) animum intendere. N. 22. 2. 5.
Sa. 6. 12: samdhita. 3) animadvertere. Hit. 110. l4:
utpanndm dpadan yas tu samdd atti sa bud-
dimdn. 4) emendare, corrlgere. Hit. 88. 22: man-
trabidi ^pi y e dos dfi s amb avanti mahipateU\
na sakyds ti s amdd dtum.
c. upa ponere, apponere, imponere, supponere, adhibere.
R. Schl. II. 42. 16: asmdnam upaddya sayisyati;
II. 61. 7: siti b ugam upad dya; Rag . 8. 29: kriyd
hi vas tupahitd prasidati; 8. 76: srnu ... tdn
(^sarasv attm) hrdicdi 'ndm upad dium arhasi.
c. tiras pass. invisibileni fieri, evanescerc. Rag'. 10. 48:
krsnamigas tirudadi; 11.91: rs'is tir6dad'i;
Ur. 73. 2: yatra mi nayanayoK sd tirdhila.
c. ni 1) deponere. Ilit. Ser. 40: mrgan niddya; Rag'.
3. 50: m d nid dU padan padavydm; 4. 1 : dindnli
nihitan tigafi savitrd. — kriydn niddtum opc-
ram convertere (in aliquara rem). Ilit. 8. 1. 2)sepelire.
Man. 5. 6S: dnadvivdrsikam pritan nidadyur
hdndavd vahiH. — Caus. deponi, asservari jubere.
Man. 8. 30: pranasta svdmikan riklaA rdgd
t r yabdan nid dpay i t,
c. ni praef. upa deponere. Man. 8. 37: purvopanihi-
t anid iU.
c. ni praef. pra deponere, infigere. Man. 55. 21: yadi
manis trapuni praniddyati. — kdyam prani-
da/u77? corpus prosternere. B . 11. 44. mann,Oud-
dim pranid dtum animum, intellectum intendere,
convertere ad aliquid. B att. 6. l42. R. Schl.II. 22. l4.
c. ni praef. s am -\- pra seponere, negligere. Mah.
3. 13194: tavdi 'vd "gridn s amprartid dya.
c. ni praef. vi deponere. Mah. 1. 29S''(: viniddya tato
bdran s annid dya paldnica; Gita-G. 4. 11:
s I anavinihit an hdram.
c. ni praef. sam id. Mah. 1. 482: sannidadus talra
. . . dyuddni; 1. 29S4 : sanniddya paldni. —
drsiiti sannid dtum adspcctuni convertere aliquo,
c. loc. Rag . 13. 44: drslin s ahasr drcisi sanni-
datti. — s annihita propinquus. Hit. 22. 5; v.
s annidi.
c. pari circumponere, induere. R. Schl. I. 2. 10: pari-
ddya valkalam.
c. puras 1) praeponere. Mah. 3. 1973. 2) magni facere.
Rag . 12. 43.
c. ri 1) ponere, collocare. Rag . 6. 37: tdm agralaU
anilpardgasya viddya. 2) dare, tribucre. Su.
1. 23: y uvaydr hitund 'nina nd 'maratvam
vidlyaii; B'. 7. 21. N. 17. 21. 3) facere. N. 13. 26:
26
300
yq 'rjp^dars d'rs — yi d'a.
dasidfi „furious, mischievous", donaigfiiTi „1 dare, defy,
adventure".)
2. yrj yTT dars drs 1. et 10. par. laedere, violare,
oppnmere, superare. N. 3. M: /^gasd
lasya darsilafi; R. Schl. I. 24. 13: na suplan
d arsayisjanti ndirrtdfi; I. 25. II; tapasyan-
lam iha s/dnum , . . ad ar s ayad durmid dti;
Mah. 1. Z-lSk: gard Ivdm acirdd d ar sayisyati;
1.1677: na hi tan rdgas drdu/am ad ars ayan. —
d arsayituii striyam feminam violare, stuprare.
R. Schl. I. 49. 6: rsipatnin darsayilvd; N. 10. 14:
nacdi 'sd tegasd sakyd hdiscid d ars ayitum
pat i.
c. pra i. q. simpl. R. Schl. I. 97. 9. 34. 27. A. 5. 3.
N. 11. 36.
c. vi id. Mah. 1. 1 'd : ragdnsi mukutdny esdm
uttitdni vyadarsayan.
y7]f darsa v. durd ars a.
yqUI d ars ana n. (r. dars drs s. ana) oppressio,
actio inferendi vim (in aliquem). Dr. 6. 2S.
'ij^ d avd m. 1) vir. 2) marltus. Am. (V. t/daf d vidua,
et cf. \\\h.dea, dae „a man, a person", v. Pictet p.29.)
yoj^ davald (r. ddv purificare, correpto d, s. a/o)
alhus.
{Ty dd 3. par. atm. (anom. v. gr. 577) 1) ponere. B'. 14.3:
tasmin garb an dad dmy aham; Hlt. /6. 9: nifi-
saiikan diyale lokditi pasya b as niacaye pa-
dam; — mano ddtum, rnatin ddtum animum
intendere, convertere ad allquid, constltuere; c. dat.
vel locativo. N. 13. 4: nivesdya mano daduti;
R. Schl. T. 9. 40: gamandya matin daduli; Man.
12. 23: darme dadydn manati. — Cum infin.
R. Schl. I. 11. 1: rdgd yastum mano dade, Cum
srat fides (sraddd), fidem ponere, credere, c. acc.
interdum cum dat. vel gen. Mah. 1. 3060: kas te
sradd dsyate vacaK; 2. 217: kaccin na s radda-
ddsi strindm; Yagur-V. (v. AA esterg.): srad
asmdi vacase dad dtana; B . 12. 20: sradda-
ddna. 2) dare, trlhuere. N. 14. 11: tatra ti itxah
sriyo d ds y dmi; Man. 1. 29: yad yasya s6 ida-
ddt. 3) atm. sumere, assumere, accipere (proprie sibi
dare, cf. dd praef. d). Hit. 7. 16: kacati kdncana-
s ans argdd datte mdrakatin dyutim. 4) tenere,
ferre, gerere, hahere. Nalod. 1. 17: dadatl mdram
bdbiti; 2. 52; Rag . 9. 39: yuvatayati kusuman
dadur dhitam tadalake; B att. 4. l6: daddnd
balibam madyam. 5) sustentare. Rag . 1. 26: da-
dalur b uv anadvay am. — Part. perf. pass. tiila
(gr. 543) 1) intentus. B\ 16. 9. 2) bonus; subst n.
bonum, salus, felicitas. Br. 2. 4. 25. (Gr. TJ^-wJljU*; lat.
do in composltis nonnuliis \condo, abdo, perdo, vendo,
pessumdo, credo = scr. s r addad dmi, v. gr. comp.
632]; \h.demi,dedu pono, colloco; ^oih. de-ltis, them.
dedi factum, in missadetlis; sax. vet. dom facio, dos
facis, dol facit = scr. ddddmi, ddddsi, ddddti
[v. ddid'r -ir, dd praef. vi, send. ^Mj;o^dd facere,
crearej ; gcrm. vet. /6m, /oam, /uam, tuon facio;
nostrum thue; huc etlam pertlnet syllaha te in prae-
teritis ut suctite, machte; goth. s6kidedum quaeslvimus,
sokidedjau quaererem, v. gr. comp. 620sq. ; slav. de-jun
faclo, de-lo opus; hlb. rfeana/m „1 do, make act, work",
dan „work".
C. anu favere. Rag . 17. 36: anudadyur anud eyam.
c. antar in se accipere. Rag. 15. 81: prtivi mdm
antard dlum arhasi. 2) tegere, occulere. Mah.4.1042:
isubir vyalisarpadbir ddilyo inlarad iyata;
l6S3: karnam , . . antardad e g 6r asardug a-
VTstyd; 1. 8713: antarddyd "tmdnam. Se OCCU-
lere. (atm.) B att. 5. 32: anlard atsva rdmdt. —
Pass. invisibilem fierl, evanescere. Su. 1. 17: tatafi siri-
yas td idbutan tal sarvam antarad lyata;
N. 12. %: tdpasd intartiitdh sarvi; 14. 12. 26;
Mah. 1.1 19: an/arft//dnd/n b utdndn nisvano Sb a-
vat; 1, 4710: vdg antarhiid 'bravi/.
y3[ "rT d or d\r — yrf yrj^ Ja/-*' drs.
199
2) consiJerare, perpendere. Mah. !2. 1652: sarnpra- tif| ^X^ dartig drng i. par. (scribitur darg drg,
d&rya yat ks^mam; Ram. 11.96. 5'!. 3) comparare, gr. 110"') id.
C. acc. Man. 10. 73: an&ry am dryakarmtinam 'cJJ^ ddrma m. (r. dar dj- s. ma) 1) jus, justitia, ofli-
&ryancd 'n&ryakarminaii sampraddrya. cium. N. 4. 10. 17. 5. 27. 38. 45. 6. 8. 7. 13. 10. S-^i.
c. vi 1) tenere, retinere. Bar. 3. 5S. 2) ferre, gerere. 2) nomen dei Yami. II. 1. 3'i.
Rag'. 13. 40: v idrtds iH (schol. d rtak adga/i). ',;jfif^md a r m a t a s adv. (e praec. s. tas) ex jure, juste.
Caus. 1) retinere, sistere. Rlah. 3. 676: vegam ve- Br. 3. 3. N. 6. y.
gavato vid drayan. 2) denegare, abnuere. R. Schl. tlHyljl ^' arntardg m. (nom. -rdf, e ddrma et rdg
II. 13. 3: matnacdi 'nam varaii kasm&d vidd- regens, justitiam regens, justitiae rex) nomen
rayitum iccasi. 3) ordinare, instituere. Mah. 1.5549:
sarvakdryani dandendi'va viddraySt,
c. sam caus. 1) tenere, gerere, habere. Mah. 1. 63S3:
brdhmari sanddrayaris tegas. 2) sustenlare, con-
Yud'is't'Iri. Dr. 8. 13.
yi^vjj) darmard ga m. (juris, justitiae rex, e
ddrma et rdga rex, regcns) 1) nomen dei Yami.
2) nomen Yud'is't'iri. H. 1. S.
servare. Mah. 3. 168: tvayd sand'dryate lokaU. y i-iyislrfl d armardgdtd f. (a praec. s. t&) abstr.
3) perferre, pati. R. Schl. II. 63. 3S: <d« ... A:oi/d« praec, nominatum esse D'armara ga. Sa. 5. 40; cf.
trsrxdri s and dr ayisya t afi, 4) retinere, cohibere, yamatva.
reprimere. Mah. 1.3323: yaH sanddrayate man- \ifmcPJ darmavidya (Bah. e ddrma et vidyd f.
yum. scientia) juris, officiorum scientiam habens. H. 1. 36.
2. &IT y dar d'r I. atm. (avad varise) decidere, yi-liiPlcH d armasila (Bah. e ddrma et s!la natura,
delabi. indoles) in jure (versantem) indolem habens. In. 1. 22.
3. JTT OrJ\ dar (d r) 9- par. drrtdmi senescere. Cf. ympi-|r-| rf armdiman (Bah. e ddrma et dtmdn ani
gar (gf).
\n d^ara (r.dar dr s. a) ferens, tenens, gerens, in fine
compp. In. .5. 11. A. 6. 10.
yrifff dararxi f. (quae fert, r. d ar d r s. ana in fem.)
terra. H. 1. 2S. Dr. 6. II.
^JT[JJJ\JT daran/t/aro m. (terram ferens, e praec.
et d ara) mons.
'rn\dard f. (fem. TOU dara) terra. (Cambro-brit. rfo/ar
id.; armor. duar; v. Pictet p. 46; fortasse etiam lat.
terra huc pertinet.)
^jjTY^r^d a r & b r t m. (terram ferens, e praec. et bri
ferens) raons. A. 7. 27.
\^n^ darilrt f. (quae fert, r. dar d r s. tdr tr ad-
jecto fem. slgno /') terra. Am.
r , , _ . j
ysT y^sT '^"''S <ire '• par. (gatdu) ire; v. darrig
•vt-\, _ , ;_
drrig, draiig, drig.
mus) justum animum , in jure (versantem) aniniimi
habens. H. 1. 4S.
'f^fj^^darmtn (a ddrma s. in) juri, officio dedilus.
Su. 2. 3.
yjrjj d drmy a (a d drma s. ya) justus, legitimus. B .9. 2.
1. ^^ yif d'ars d'rs 5. par. 1) audere. Mah. 1.35. 73:
na fvan d rsriumaH pras tum. Part.perf.
pass. drstd audax. B'ar. 3. 4s. R. Schl. II. 96. 43.
2) sustinere, resistere. Mah.6. 453: vayan hi sakti-
sampannd akdl^ tvdm adrsnuma, (^ . 2.dars
drs el cf. gr. ^ajusi?, ■S-a^iTfw, S-jaTOC, -S-^aTt?;
lit. drasiis audax, drystu audeo, praet. drysau; golh.
ga-DARS audere, ga-dars audeo, nudet, ga-daursum
audemus [praet. cum signif praes.]; germ. vet. TAItR,
DARR per assimil. e TARS, DARS, ge-tars-t audes,
v. Graff. 5. 41l; liib. dasachd „fierceness, boldness".
198
^:JW^
d'akk -
^^
d'ar d'r.
^ iV.
y^^^ dakk 10. par. (ndsane) deslruere, occidere;
cf. nakk.
ynr dan 1. par. (dvane) sonare; cf. dan, dvan,
dran, dvan, svan, kan, kun, can, can.
1. 5T7f da/i 3. par. (ddnje) fruges ferre, parere. K.:
dad anli sdlim bumili.
2. ^r^ d an 1. par. (rave) sonare; v. dan.
yvq' d'dna n. (r. 1. dan s. a) divitiae, opes. Su. 4. 12.
'rJ[F[^lJf dananga^d m. (divitias vincens, ex acc.
ddnam et gaya vincens) nomen Arguni.
yJT^^opJ^rf anij^ra m. (a d dna s. ika) creditor, v. l.vid caus.
'i-JiJrYridanln (a ddna S. in) dives.
y^,^T d anurdara m. (e ddnus et dara) arcitenens,
sagittarius.
y»4CiV4'rL danusmauf(Addnus s. mant ma l , v. euph.
r. 101"') arcu praeditus, arcitenens, sagittarius. Dr. 2. 8.
^jfSrg rfa«i/j n. (a dan, forma primitlva radicis han,
q. V., s. us) arcus; v. ddnva, ddnvan.
yr-y ddnja (a ddna s.ya) dlves, fortunatus, felix.
In. 4. 16.
?J»^5f danv 1. par. (vrage; scribltur dav, gr. 110°')
•V.
ire; cf. d d v.
y^(^ ddnva n. (a dan s. va\ v. ddnus) arcus.
'(J,f.i-j^'^\d dnv an m. n. (a d an S.van; wddnus) arcus.
Dr. 5. 19. in fine compp. Bah.
•J^^f.^f\d anv m m. (a ddnva vel d dnvan, V. gr. 583,
s. in) arcltenens, saglttarius. N. 1. 4.
cf ►! d am \. d m d,
'cJTfr^T damdni f. (r. d am = dmd S. ana in fem.)
vena. H. 2. 10.
!• 5JT ?J <' <"" dr 1. par. alm. 1) tenere, ferre, gerere.
Hit. 68. 13: kanakas ut ra li cancv d d rtvd;
N. 15. 5: sigraydne sadd buddir driyate me;
Mah.2.81: daddra paramam vapuH; Rag. 10.59:
Idbir garbaH pra gdb ulydi dadre divdnsa-
samb avaK. 2) detinere. Hit. 90. .9: taddulali ...
tdvad d riyat dn ydvad durgan s ag gikriyale;
58. 8: svakandarS drtah. 3) sustentare, servare.
Lass. 24. 12: k6 mdn dartun samart ali. Pass.
superstitem esse, vivere. N. 26. 13: distydca dri-
yase rdgan; Sa. 6. 13. Man. 3. 220. Cum termi-
natlonibus par. (gr. 446) Mah. 1. 7173: kaccit lasya
d riyant i pulrdli; 3. l65S0: ydvad bumir d a-
risyati; N.5.33: ydvacca me d arisy anti prdna
dehe. — Caus. 1) ferre, tenere, sustentare, conservare,
perferre. N. 1. IS. 3. l4. 16. IS. 18. 9. 24. 3i. A.7. 13.
10. 26. B'. 15. 13. 18. 31. 2) putare, dafurhalten.
B . 5. 9: indriydnl 'ndriydrtesu vartanla iti
d drayan. (CLbar b r, unde fortasse dar <i r mutata
lablali asplrata in dentalem; resplclas gr. -S»)?, d)'/|fl,
lat./era, quae fortasse a portando dicta, ita ut pri-
mltlve jumentura onerarlum slgnificaverlnt, sicut scr.
d u r in a.)
c. ab i caus. sustinere, conservare. Mah. 3. 16221.
c. arn caus. intelilgere. Mr. 162. 10: na samyag
avaddraynmi; Mah. 1. 17-19: anukrosdtmatdn
tasyd 'vad drya; 3. 11210: madv dkyam ava-
d d ry a.
c. upa caus. scire, intelligere. B\ 9. 6: yatd "kd-
Jastito nityam v dyuK , ., tat d sarvdni butdni
matst dni 'ty upaddraya; 7. 6. Mah. 1. 7805.
Man. 12. 27. 29.
c. pari caus. ferre. Mah, 3. 10907.
c. pra caus. considerare, perpendere. Mah. 1. 35S1:
evam praddrya.
c. pra praef.ja«i caus. 1) tradere. IMah. 3.11741 : drdu-
padim dr stis endya sampraddrya; 3. 8772: sa-
mudrasya ksayi buddili samprad dryal&m.
^JT^ dvcirasta — ^jg^ dvuirata.
107
huc perlinent, abjecto il , mutato v in p sicut e. c. in
send. Mij^M aspa cquus = scr. dsva, gr. nnrog.)
^n^-jil dvdrase'a m. (e praec. et sta stans) janitor.
In. 5. 17.
]^ dvi duo in initio compp. (Thema primitivuni est
dva, cf. slav. dta nom. masc. dual.; lit. du; goth. /lai
nom. m. pl. ; gr. OUUl , OVO; \al. duo; hlh. da, do, di;
cura dvi in initio compp. cf. gr. oi-, lat. bi, ita send.
bi, V. gr. comp. 309.)
j^yf dvigd m. (bis natus, e praec. et ga natus)
1) avis. N. 12. 7. 2) dens. N. 12. 66. 3) Brahmanus.
Br. 2. 13.
T?(STTTrT '^^'S^'' f- (Bah. e dvi et ^«/j natales, origo)
Brahmanus. Su. 2. 16.
I^(i<y rftJj/a/a n. (a dvi S. faj-a) par. (Hib. deidhe
„two things, a double proportion, a pair or couple".)
T^afiliy dviti ya (a dvi s.tija) secundus. — dvittj arn
adv. iterum. N. 8. 7.
1^^ dvitrd m. n. pl. dvifrd {. ^l. (dv itrd/i dvifrdni,
e dvj duo et <ra, quod correptum esse videtur e
tra/a, a /ri tres) duo vel tres. Rag'. 5. 25: dt^i-
trdrxy ahdni.
\^^f\dvldant (-dan, -dati, -dat, Bah. e dvi et
dan/ q. v.) bidens. Hem. (Lat. bidens.)
j^^ dvida adj. (a dvi s. d n) bipartitus. Su. 1. 6.
J^J^ dvidd adv. vel adj. indecl. bipartito, bifariam, bi-
parlitus. N. 10. 27. Sa. 4. 33. (C.f. gr. ^lyjt, ^iypa.)
T^m dvipa m. (bis bibens, e rfrj pro dvis et po
bibens) elephantus.
|^CJ«4 dvipdd m. (bipes, Bah. e dvi et ^ad pes) homo.
N. 5. 42. (Lat. bipes, gr. onrov?.)
|^J(J«^ dvirada m. (bidens, Bah. e dM' et rada)
elephantus.
1. I^TT '''''■' 2. par. .-itm. odisse, infestum esse, c. acc. vel
dat. B. 2. 57: nd 'binandati na dvesti;
18. 10: na dv^sty akusalaii karma kusalan nd
'nusaggate; Mah. 2. 1935: advisantaii kaian
dvisydl tvddrsaU; RgV. oO. 13: dvisanfani
mahyarn; B atl. 18. 9: dvisfi prdyd guriibyo
Zpi naca snihyati kasyacii. — dvisant m. (part.
praes.) inimicus. N. 12. 95. S:5. 7. /(. B'. 16. 19. (dvH
fortasse e dvi duo ortum est, cf. dus. — Cf. scnd.
MpiiTC_^<i b i s odisse, gr. comp. 39. Ewaldius hnc tra-
bit gr. [XlTeu), abjecto d, sicut in lat. et send. bis =
scr. dvis, mutato v \n JJ., sicut in lat. mare = scr.
vdri, v. gr. comp. 63; fJLiCTSU) autem, si re ver.i huc
pertinet, nititur forma caus. dvisdydmi; abjecto
priore diphthongi e elemento et producto posteriore,
sicut e. c. in lat. cecidi a caedo. Etiam praefixuni
nostruin mis- huc vel ad dvis perlinere videtur; goth.
missa in missa-delhs , missa-quiss , missa-leiks , v.
Graff. IL 862.)
c. pra i. q. simpl. B. 16. IS: mdn pradvis anlali.
c. vi id. Man. 2. 57: Idkavidvistam.
2. ]^^^^rf(jj m. (nom. dvit, r. dviJ) inimicus. Su.2. 11.
[tf^l^fld V i J a n t v.dvis.
J^^^dvis (a dvi s. s) bis. (Gr. 6tt;, lat. et send. bis;
etiam lat. praefixum dis- [^discedo, discerpo^ huc per-
tinere videtur.)
i^iq dvipd m. (secundum Wils. e dvi et dpa aqua, ab-
jecto a et producto j'; cf. samlpa, pratipa) insula.
N. 12. 113.
^j\Tj[i\dvipin m. (a praec. s. in) tigris, pardus (a ma-
culosa pelle). N. 12. 2. 129.
^^ dve sd m. (r. dvis s. a) odium. In. 5. 62.
^TgJ^r -Tp dvestdr -str m. (r. dvis s. tdr t r) osor,
inimicus. B\ 12. 13.
^CSf (1''^ Jjo (r. dvis s.ya) odiendus, odiosus, invisus.
T,\ 6. 9. 9. 29.
^T^ dvdida n. (a dvida bipartitus, s. a) duplicitas.
B\ 5. 25.
^ jjy dv dirat a n. (a dvirata — ^\. dvirat ds — duo
heroes, duo pugnatores, s. a) singulare certamen, duo-
rum inter se certamen. N. 26. 8.
196 ?r dru — ^ dvara.
c. pra praef. sam procurrerc, profugere, aufugere. c. abi i. q. simpl. Mah. 3. 10102: md parasvam abi-
Mah. 3. 239. 571- SSS. drugd'dH; c. gen. Rgv. 5. 10: md no martd abi-
c. vi discurrere, diffugere, aufugere. N. 13. 18: vidra- druhan tanundm „ne nostra mortales laedant cor-
vanti iay&t tadd; Sa. 7. h. Dr. 8. 25. 35. 40. — pora".
atm. Su. 2. 16: vjradravanta. ^ dru 9. par. atra. {hinsdydm K. vadi gatdu V.)
2. ^ dru 5. par. (^anutdpi) poenitere. (Germ. vct. ferire, laedere, occidere; ire. Cf. druh.
DRUZ, V. gr. comp. 109 '. 1, ga-driuzil , ar-driuzit (^^ drik i.ilm.(s abd otsdhayofiK. svanotsdhiX.)
piget.) sonare; posse.
^_^ dru4 1. par. 6. par. {mag gani) mergi, sub- 'T' drdi 1. par. dormire; v. nidrd. (Lat. dor-mio; gr.
mergi. Sap3avw; sax. vet. drdm somnium; nostrum Traum;
^IJI drun 6. par. (gatdu K. gdihmje gatdu vade\.) slav. dremati dormitare; russ. dre-ma fem. sopor.
ire; curvum, flexuosum esse; occidere. 5TnT ^ii^ona m. nom. pr. A. 11. 3.
T^TJ drumd m. (ut videtur pro druhma, a r. (7orft ^TfcTT droni, 6\il\] droni' i. labrum, solium. R. Schl.
drh crescere, s. ma, sicut jam in priraa hujus libri II. 66. 16.
editione roman, pro rdhman, a r. ruft crescere ^|ri drdha m. (r. druh s. a) offensio, laesio. B. 1. 38.
deduximus, cf. Benfey 1. 96) arbor. N. 11. 39. (Cf. <i |CJ(Of drdupad! f. (a drdupada, quod a drupada
^T.oaZg, goth. <rju arbor, nisi pertinent ad ddru, q. v., s. «, v. gr. 580) nom. pr. Dr. 1. 5.
ejecto d; gr. osvopGV, forma redupl., v. gr. 507, gr. t^ dva v. dvi.
comp. 583.) i- ^ dvanda n. par (animalium), v. sq.
^J^rjJ^J drumdf atm. (denom. a drumd s. y, y. gr. 520) ^Jr^ dvandvd n. (forma redupl. a dva inserta nasali)
arborem aequare, arborem haberi, videri. Hit.20.22. 1) duplicitas. B. 2. 45. 2) par (animalium). Am.
5"S^ druh 4. par. interdum atm. 1) nocere, infestare, 3) rixa, lis, altercatio, certamen. Hit. 87. 20. 4) com-
inimicum, infensum esse alicui, offendere, laedere positum cop ulati vum (gr. 587). B\ 10. 33.
aliquem, cum dat. vel loc. vel acc. pers. Hit. 70. l4: ^J^TSJ dvddasd (f. -si'., gr.237) duodecimus. N. 17. 2.
tat katan druhyati; R. Schl. II. 25. 17: mahd- ^|< (^|,.| di'» dasan (e dva producto a et ddsari) Awo-
dvipdsca sinhdsca ... na te druhyantu pu- decira. (Gr. o'M6zy.a; lat. duodecim; hib. dadeug;
traka; II. 75. 22: tasmdi sa druhy atdm pdpo hindost. bd-reh, mutato d in r; lit. divy-lika, mutato d
yasyd "ryo snumate gataJi; Mah. 3. 1 l47l : «iro^- in /; ita goth. tva-lif cum gutturali pro labiali, nostrum
davyan naca mitrisu; 2. 2107: pdndavdn md twii-lf; v. gr. comp. 319 annot.)
druhali; Man. 2. l44: tan na druhydt kaddcana. ^yrrffar f. (fortasse e tvdr, cf. torana) janua, porta.
2)rem malam, perniciosam moliri, c.acc. rei. Hit.69. l4: N. 25. 7. Dr. 1. S (v. sq.).
sa nrpateK prdndntikan druhyati. (Cf. dru; ^JT dvdra n. id. (Russ. dveri; goth. daur n. id., them.
hib. driuch „ fretfulness, anger", droch „bad, evll"; daura, ejecto d, mutato v in u, praefixo a secundum
subst. m. ,,death"; germ. vet. TRUG fallere, fraudare generalem regulam, v. gr. comp. 82; lit. durys fem. pl.
\jriugu, troug, trugumis\, drawian minari; lett. drau- fores valvatae, wartai m. pl. porta cohortalis; hib. dor,
dehl minari \deht =z dit facerej; lat. trux, atrox, scr. doras „a door, gate, boundary"; gr. S^Vpa; lil. foris,
ddruh'?) cujus/ respondet gr. •&; fortasse etiam "^rvXri et porta
i^oimn dj-avyamuya — ^ dru.
195
•4 oi|i-|iJ d>'" vjamdya (a praec. s. mafa) divitiis orliin-
dus. L . 4. 33.
^^''hm tiras lukdma (Bah. e drastum viilere, v. gr.
599, et kdma cupido, desiderium) videndi cupidineni
habens. Su. 3. 25.
g^^TTJJc^ Jrasfusakya (Karm. e drasfum videre, v.
gr. 599, et sakya part. fut. pass. r. sak posse, s./a)
quod cerni, conspici potest. In. 2. 6.
?J drd 2. par. fugere. (Gr. otopaiTKU), eopicv; cf.
dru.)
A |ch drdk adv. (r. drd s. k) cito. Am.
A |t^|| drdksd f. uva. Rag'. 4. 65. (Fortasse germ. vet.
drubo; nostrum Traube, mutata gutturali in labialem;
hib. dearc bacca; gr. 'PAF abjecto o; lat. racemus.)
5~n^ drdk 1. par. arescere. K.: drdkati him^na
vrksafi. (Cf. drdk, fars trs; germ. vet. tru-
kan; anglo-sax. drig, drigg aridus; island. vet. thurka
exsiccare.
^iy drdg 1. atm. [djase K. sram&ydmasaktisu V.)
operam dare, adniti; defatigari; longum esse; va-
lere. — Caus. extendere, augere. B'aU. 18. 33: drd-
gayanti nii sokan smaryamdnd gunds tava.
(Cf. dtrgd, comp. drdglydns, superl. dragist a.)
< |X- drdiiks 1. par. (g dravds it^ K. kdiikse gdra-
ruti V.; scribitur drdks, gr. 110"') horrendum
sonum edere (de avibus); desiderare. (QX.drdiiks.)
^rj" drdd l.atm. {visaranel^. sirne V.) frangi, findi,
destrui, perire, tabescere, marcescere. K. : drddate
puspam. (Cf drdii, dar [d/"].)
< lc!j drdh 1. atm. (gdgare K. gdgare niksepe V.)
vigilare; dejicere, deponere.
1. ^ dru 1. par. 1) currere, fugere. Su. 2. 17: tayor
baydd dudruvus te\ B . 11. 36: raks&nsi bl-
tdni diso dravanli. — dru/dm adv. celeriter.
N. 23. 15. 2) fluere. B\ 11. 28: nadlndm bahavd
^mbuvegdU saniudram ... d ravant i. — drutd
fluens, B att. 2. 12: salilan drutam; circumfusus,
Mcg.lOO: as radrutam (sc\\o\.vds paplulam); vid.
dravd. (Gr. -IPEMIi, s6:aiJiSV = scr. ddravam
mutato V iii (U, d.dram ; goth. DRIB peliere [us-dreiba
expello = scr. drdvdmi, attenuato a in /, mutalo v
in 6] sensu convenit cum caus. drdvdydmi; germ.
vet. TRIB pellere, TltUF stillare Itriufu, irauf, tru-
fumes^; anglo-sax. rfrio/ye stillo; Wi.drebu tremo, drimba
vebementer stillat, pa-dribbU lippitudo; hib. dringaim
„1 trickle, drop, distil"; drabh currus. Fortasse etiam
nostrum Thau, germ. vet. tau, gen. touives ros huc
pertinet, ita ut tau mutilatum sit e trau. Denique
buc traxerim nomen fluminis Dravi; dravu-s ^ scr.
dravd-s fluens.)
C. anu sequi. Rag . 3. 38: tan rdgasutdir anudru-
tam; 16. 25: anudruto vdyur ivd 'b ravrnddi/i
sdinydill.
c. abi accurrere, incursare. N. 23. 2-4: indrasindm
. , . ab idrutya; Dr. 5. 20: gaddhastam b Imam
ab id rav ant am; Sa. 6. 43: vyasandir abidru-
taii kulam. — atm. H. 4. 17: ab yadravata saii-
krud d ali.
c. ab'i praef. sam id. Mah. 1. 6287. 3. 10990.
c. d id. Nalod. 3. 15: nald "drava.
c. d praef pra aufugere. Mah. 1. 28-13: bltdli prd-
drav anti.
c. d praef. sam accurrere, incursare. R. Schl. I. 18. l4:
s amdd ravat. — atm. N. 13. S: s amdd ravant a.
c. upa id. Mah. 2. 1091. 3. i:99.
c. upa praef pra id. N. 1. 25.
c.pra procurrere, profugere, aufugere. ^T.l.\9:pradra-
vSyam andmayam; N. 10. 19: suptdm utsrgya
vdidarblm prddravad gatacetasali; 12. 116.
13.30. 22. ll.Dr.8.56. A.6.S. Incursare. Mah.l. 3269.
c. pra praef. vi diffugere, aufugere. Mah. 3. 861: disa/i
sarve vipradudruvuH; R. Sclil. I. 55. 22: vipra-
drutd bltd munayali sataso <//jaA'; Mah. 1.8323:
niv £ s andd vipr ddravan.
194
^Ir?T[ dold — 5o2T dravya.
^jrFfT d^l^ f- (fem. praec.) Jd. N. 10. 27.
^iyim doldy (denom. a rfo/a vel dola) agJtare. Hit.
1'21. 6: doldy amanamati\ S: matir doldyati
sat&m api kaloklib ili.
^iM doifl m. (r. rfui s. a) delictum, peccatum. H. 4. 6.
K 4. 21. 24. 26.
^iM-j^-i rfoja/aj adv. (a praec. s. tas) delictl causa.
N. 23. 29.
i. ^iqi dosd f. (ut vldetur, a r. rfwi s. a) nox. Wils.
2. A iqi dosd adv. noctu.
^|M|c*,v dos dkara m. (e dosd nox et kara faciens)
luna; cf. nis dkara.
rt |U|HH dosdtana (fem. -«', a dusd adv. noctu,
s. tana, v. gr. 584, 3 l) nocturnus. Rag . 13. 76.
§jgd(5j m. n. (gr. 208) brachium. Rag'. 10. 52: dor-
b/dm dd ad dnaK pajras carum; 15.23: udy amy a
daksinan dor nis dca rafi.
^l^ doha m. (r. duh s. a) lac.
rt |K<i dohada m. (e praec. et rfo dans) 1) graviditas.
Rag'. 3. 1. 6. Ur. 83. 20. 2) desiderium. Rag . 14. .li.
j^l^^j ddhdua n. (r. duh s. ana) 1) mulctus. 2) vas
ad lac recipiendum.
V|-^ ddutya n. (a dutd nuntius, s. ya) nuntii munus.
<^|S|*^ ddurganya n. (a durgana homo pravus, s.ya)
pravitas. Hit. 85. 9.
rt7s[rf?J ddurbaly a n. (a durbala debilis, s. j^o) in-
firmitas, debilitas. B . 2. 3.
<i lclTU'^1 d duv drika m. (a dvdr s. ika, V. gr. 581)
janitor. Sak. 31. 5.
rt I j^^ dduhitra m. (a duhitdr -tr s. a) filiae natus,
progenies. Br. 1. 29. Man. 9. 139.
y loll -I fy'^! dydvdprt ivydu f. (Dvandv. e dydvd,
dual. ved. TCV dyd, et prt ivydu a prt ivt , V. gr. 589
annot.) coelum et terra.
1. iTT dyu 2, par. dydumi (^ab igamani K. abisar-
pani\.) aggredi. B att. 6. 18: sinho mrgan
dyuvan (cf. dru, unde dyu ortum esse videtur mu-
tata semivocali r in /; v. gr. comp.20). — dyu splen-
dere in dial. ved. ortum est e div mutato v in u.
2. u dyu n. (r. div mutato v in u) 1) dies. 2) coelum,
aer. (hal. nu-dius , sh].diu; [hib. on-rfiu hodie] ; Ju-
piler e Dju-piler, coeli pater; v. dyd.)
T^f^ dyut l.alm. (ut mihl videtur, a r. div mutato v in
u, adjecto t) splendere. Mah. 3. 1744: dyotati pd-
vnkaH. — Caus. collustrare. Mah. 3. 1743: dySta-
yann iva b dskarafi; R. Schl. I. 51. 2: lapasd,
dy olit aprab aK. (Cf. gyut quod 6 dyut ortam
esse videtur, mutato d in g.)
c. ut caus. collustrare. Rag'. 10. 81.
c. vi i. q. simpl. Mah. 3. ISO: vidydtanti prdvrsi
tava rasmayaK. — Caus. collustrare. N. 13. 50.
ZT[fj' dyuti£. (a r. dyut s. /, nisl potius a r. div s. //,
mulato V in u) lumen, splendor. N. 12. 72.
CTJZTf^TrsT dyumatsina (Bah. e dyumdnt — a dyu
s. mant mat — splendldus? et sind) n.pr. Sa.2. IS.
jTf^ dyuta m. n. (r. div ludere, mutato v In u, s. ta)
lusus. N. 7. 5.
JjJ dydi 1. par. (nyakkararie) spernere, contemnere.
?jy dyo f. (r. div splendere, mutato v In u, adjecta guna)
coelum. M. 43. (Cf. div, dyu; lat. Jov-is e Djov-is;
gr. Zeu?, cujus Z respondet scr. y, slcat e. c. In C,tv-
yvvy.1 = scr. yundgmi jnngo, A/5? pro A(FC? =
scr. divds; v. gr. comp. 122.)
5~rT dram 1. par. (gatdu) Ire. (Cf. dru, drdv&mi,
uude fortasse drdmdmi, mutato t/ In m, slcut in gr.
APEMfi, th^a\>.o'j, V. gr. comp. 109*'. i.)
^ol dravd (r. dru s. a) fluens, liquidus, liquefactus.
Rag . 7. 7.
A cJpI dravatvd n. (a praec. s. /ro) liquiditas, fusura.
Hlt. 24.
^lojlJI drdvina n. (r. dru s. /na, cf. dravya) res,
divitiae, opes. K. 13. 17. 17. 27.
5"5?J dravya n. (r, dru, s. ya, V, gr. 557) opes, di-
vltiae. Br. 2. 26. B'. 4. 2S. N. 8. 5.
^ dr'li — 5jr?f dola. 193
^fff dr/i m. (r. <Jar [Jr] s. /i) corium. Wan. 2. 99. ^c^Rf d^iarJi m. (Talp. e c/^ra deus ct rJi sapicns,
^pjdrs f. (r. t/arJ drs) oculus. Am. sanctus) divinus sapiens. B'. 10. 13.
i<^|<4( drsad f. lapis, saxum; v. drsdd. 5^T devl [. (a devd signo fem. /) 1) dca. In. 5. 20.
itJA drsdd [. lapis, saxum; v. drsad. I\ag . 4. 7-4. 2) regina. N. 7. 12.
^^ drstd V. dar/ drj. ^^ deja m. (r. dis s. o) regio, locus. II. 4. 19. Dr. 5. S.
^r^nj[ drsfapiirva (v.gr.612) visus antca. N. 1. l/l.SO. 5^ de'ha m. n. (r. dih s. a) corpus. (Goth. ieik n., th.
27]^ dr {li [. (r. dars drs s. /j) visus, aspectus. Su. 3. \6. leika, corpus, cadaver, caro; gcrm. vet. Ilh id.; nostrum
Sa. 6. 1. Rag'. 6. SO. Leiche.)
(, dS 1. atm. {p&lane) tueri; cf. day. g^^Vra^rf e /i a i r / m. (e praec. et hrt ferens) corpus ge-
<J (4^ L^Xd e d ipy intens. rad. dJp. rens, vivus, bomo. B\ 14. i4.
V^ dev 1. alm. (a div adjecta guna) 1) ludere. B att. gr^^ra^deftafan/ (a deha s. vant vat) corporeus,
17. 102: adevata sdjakdiU. 2) queri, lamentari. corporalis. B'. 12. 5.
(Lit. dejnju ejulor, lamentor; fortasse I3L id-mentum e ^|^#j rfe^in m. (corpore praeditus, corpore in-
dai-mentum, routato d In /; v. div.) clusus, a deha s. in) 1) homo, mortalis. B'. 2. 5p.
c. pari caus. par. queri, lamentari. N. 13, 30: dtmd- 17. 2. 2) anima. B'. 2. 13. 22. 5. 13. Cf sarlrin.
nam paryadevajat\ Br. 1. 4: rdrud/amdndns B . 2. 18.
t&n drsfvd paridevajrataJca s d. — paridevita 6 ddi 1. par. (Jodane) purificare.
n. planctus, querimonia. Br. 3. 20. N. 24. 25. ^tRT dditeya (Diti natus, a diti q, v. s.Sya) nomen
5^ devd m. (r. div splendere, s. a) adj. splendens, in Asurorum. A. 10. 19.
dial. ved ; V. Rosenil Rg-Vedae Sp. p. 13. — Subst. m. (4rIi|T dditeyt f. (a praec. adjecto signo fem. /) fem.
l)deus. Su.3.4. 2)rex. Hit.7.21. (Boruss. vet. rfeiW-.? ; praec. A. 10. 7.
lit. dieiva-s deus; lat. deus; gr. 3£Sf; bib. rfia deus.) CTrJT ddityd m. (a diti q. v. s. ya) i. q. dditeya.
^C<rT| divdtd [. (a praec. s. td) dea. H. 4. 2S. Su. 1. 2.
N. 12. 74. 75. ^ftX ddinya n. (a dtnd s.ya) animi demissio, tristitla,
<- q|53| devatvd a. (a devd s. tva) divinltas. anlmus afflictus, demissus. A. 4. 4s.
«i Cj<4'rl devadat/a m.(e devd et daitd datus) Arguni cT^ ddiva (a devd s. a) 1) adj. (fem. -/) diviaus.
concha. A. 5. 2'i. B'. 9. 13. 16.3. 2) subst. n. fatum. N. 13. 15. B\l8. l4.
<Ccl»-) devana n. (r. div ludcre, s. ana) lusus. N. 8. 1. 6'cT?T ddivagtia m. (fati gnarus, e ddiva et ^/ia)
12. S3. astrclogus. Lass. 2.
^^T '^^^'"'' {devr) m. i. q. devara. (Gr. aavja.) <i^c|fi ddivata (a devatd s. o) 1) adj. divinus. 2) subst.
Kc}7 devara m. levir, praesertlm mariti frater junior. m. n. deus. A. 10. l4. N. 12. SO.
Mah. 1. 4lSl. (Llt. rftWrij; jat. /<?tir, th. /eiiru, e T^ do 4.par. rf/dmi, gr.302 (a faAr^nnifaue K. cet/c' V.)
devir; slav. dever; anglo-sax. tacur, tacor; germ. vet. abscindere. — ddtd abscissus. Am.; v. 2. dd.
zeihur, mulato v in gutluralem, v. gr. comp. 19 et ^^TTyt dogdrt [. (a dogddr -dr qui mulget [r. duh
devdr.) s. tdr ir\ adjecto signo fem. /) vacca. Rag . 2. 23.
«lCi"^ mR*^^' '■"''"/''" (^ devarupa \devd -\- rupci\ 'cr^rTnddduy intens. rad. </ u.
deorum forma, s. in) divina forma praedltus. H. 2. 24. ^ |rr) dola m. (r. dul s. a) oscillum.
193
■j^ dustd — ("^(odd drcTavrata.
•77^ duJfd V. £?ui. 2. <tf^> duTi 1. par. {ardanf) vexare.
"^^gVTTcT duitab' liva (Vt^). e praec. et bdva animus) TfferrT "fT ''"^''"''' -'.'' f- (■"• ''"'!' *• '"'' 'r inserlo 1)
improbum animum liabens. 11. 2. 27.
^ t> I f-U r-l du stdtman adj. (Bah. e dustd et dlmdn
anima, animus) i. q. praec. H. 3. 4. 4. 6.
filla. N. 21. 23. (Gr. &VyaTY,p, goth. dauhlar; slav.
vet. dusti, adj. dusterinu; llt. dukle^ RC- duhters;
russ. rfocy, hib. dear.)
■TTjqr duspura (e <iuj et pura, a r. pur implere, s. o, P^ du 4. atm. (proprie pass. rad. t/u) agitari, perturbari,
vexari, dolore, moerore affici. Dr. 6. 'i: rnano hi mi
duyali d nhyateca; Rag . 1. 70: tajrd hlndn vi-
V. euph. r. 79"') difficllls impletu, satiatu. B'. 3. 39.
TC^T^n^ dusprasdha (e dus et prasdfia, a r. s ah
praef. pra perferre, sustinere, v. euph. r. 101 ') diffi-
cilis sustentu (v. gr. 575. s. a, 3). A. 3. 55.
ityT^il dus preks ya (Karra. C dus et preksya vi-
dendus, intuendus, a r. iks praef. pra, s.ya) difficulter
intucndus, horribili specie. Su. 2. 25.
"^adus, v-j" dur praef 1) raalus, pravus. 2) difficilis.
(Cf. dus, dvis; gr. 01'?-; hib. dn, cum vi aspirationis,
e. c. do-dhail „bad luck", do-dhuine „a bad man",
dn-dheanta „hard to be done", do-bhasuighte „immor-
ddlar mdii kat am pasyan na duyasi; Gita-G.
7. 30: tvan duti kin duyase. — Etiam cum ter-
nilnatlonibus par. (v. gramm. 446) e. c. Mah. 1. 8369:
hrdayan duyati 'va mi; 4. 591: duydmi, —
Part. perf. pass. dund, Ur. 57. 11 infr.: cinl dduna-
man a s ikd.
C. pari i. q. simpl. Mah. 3. 1136: mano nie pari-
d uy a l e.
c. t) id. Mah. 3. 9922: Jirdayina viduyatd.
tal"; huc etiam trahi posset partlcuia hlb. do vel dos, 7^ dutd m. (r. dd s. ta) nuntlus. N. 2. 31.
dus [etiam ro, ros, mutato d in r] quae praeteritls T\^ duti f. (e diiti correpto /) i. q. dutl. Ur. 63. 9.
anteponitur, sicut scr. augmentum a cohaeret cum a Zfff dut! f. (a ddid slgno fem. /) nuntia. N. 21. 57.
privatlvo, v. gr. comp. 537 sq.; lit. durna-s stultus, 'Tl durd (ut videtur, a r. du vel du s. ra) longinquus,
demens ad scr. durmanas pravam mentem habens —
gr. oVjfJ.evri'; — referri posset, ejecta syllaba ma.
Cf. etiam island. vet. praef. tor, germ. vet. zur, v.
Grimm II. 768.)
i. "g"f^ duh 2. par. dtni. mulgere, extrahere, emulgere.
distans, remotus. II. 4. 3S. — Neutr. c. gen. Sa.5. 3S.'l5:
duram patd gatan tvayd. — durdt loDge.
Hlt. 37. 7.
7~T^^nduratds (a praec. s. tas) procul, e longlnquo.
Illt. 48. 21.
c. 2. acc. B'alt. 12. 73: payd gdn duhanli; 7~jT^\7 d urapdra m. (ulteriorem ripam remotam
Man. 8. 231: gdn duhydt; Rag . 1. 26: duddha habens, i. e. latus, Bah. e praec. et^ara ulterior
gdn yagndya; Mah. 1. 6657: kdmaduk kdmdn ripa) cognoraen Gangis fluminis. H. 1. l4.
duhyaie sadd. — Caus. emulgere, extrahere. Man. "^^ ddrvd f. graminis genus, Wils. bent grass. (Pa-
2. 77: vedeb yali pddam pddam aduduhat. nicum dactylon). Ur. 44. 4.
(Hlb. diugaim „1 drlnk off", diughailfainn „sucking"; JT^dus v. dus.
scot. deoghail raammas sugere; golh. TUH trahere ^^ drdd v. darh drh (gr. 102. o).
[tiuha,tauh, tauhum^^nosUum ziehe, ci.Her-zog, ^erm. "^j^^^^f^ drd avikrama {Ba\\. t praec. et vikrama
\ei. heri-zogo(n) [Heerfuhrer], Graff 5.619; lal.duco?) fortitudo) magnam fortitudinem habens. Su. 1. IS.
c. nis emulgere, extrahere. Man. 2. 76: akdram... ^^^f[ d rd avrata (Bah. e drdd et vrata votum)
vedatraydn niraduhat. firma vota habens. Su. 1. 10.
jfjrT durita — JDJTrlf duslialara.
191
T-fTfT ^^''^ta n. (Karm. e dus et «Va, a r. « ire) pecca- JcfW durvriia (Bah. e duj et vrita n. factum, vitae
tum, scelus. Ilit. 31. 20. Rag'. 8. 2. 17. 71. ratio) pravam vilae rationem habens. II. 4. 4.
"T^ durgd (e dj/j et ga, a r. g-4 ire, s. o) adj. difficilis T^ ''"' ^O. par. tollere, jacere, conjicere. aksdn
accessu, impervius. N. 12. 88. — Subst. n. 1) locus diffi- dolitum talos jacere. B'ar. 3. 43.
cilis accessu, impervius. H. 2. 30, 2) urbs HMinita, arx. TCf dus 4.par. 1) peccare. Man..'».32: kddan mdnsan
3) difficultas, labor, aerumna. Br. 3. 5. na dusjrati; 8.34g: gnan darmina na dusyati.
V jfff durgata (e dus et gata^ a r. gairi) pauper, dusfd improbus. N. 11. 35. II. 2. 27. 2) vitiari, con-
egens, inops. Hit. 11. 17.
■j^j"}^ durgati f. (Karm. e dus et gdti f. itio, iter)
malum iter, Tartarus (Am.). B . 6. 4o.
^XrjZT durnay a m. (e dus et najra, a r. nij s. a) male-
factura, flagitium, scelus. Ur. 27. 9 infr.
■Jlj][f^ durnita n. (Karm. e dus et nttd, a r. n/, cf.
gr. 94*^) malefactum. Hit. 17. 1.
■^I^VT durdina n. (Karm. e dus et dma dies) imber,
procella, tempestas. Bag. 4. 4l. 82.
■?\;J^ durddrsa (e <iuj et darsa, a r. dars drs op-
primere, vincere, s. a) difficilis oppressu, vlctu (v. gr.
575. s. a, 3). A. 10. 10.
7^^ durbala (Bah. e dus et bala vis, robur) debilis.
Dr. 5. 13.
■Jsjf^ durbudd'i m, (Bah. e dus et budd i mens, !n-
tellectus) pravam, stultam mentem habens. H. 1. 45.
TJVI^f <*"'■* iksa n. (Bah. e dus et b iksd fames) fames,
Hungersnoth. Hit. 102. 5.
taminari. Mali. 3. 7802: darmo na dusyati. atm.
Mah. 1. 2405: Ivatsarijrogdcca dusjrSla kan/d-
bdvd mamd 'naga. — Caus. diis djrdmi (gr. 471)
1) corrumpere, vitiare, foedare, dedecorare. 111-1.96.1:
ddla/eccd 'sjra satalan y av asdnnodakend a-
nam; Man. 8. 364: ^^-o ikdman ddsajit kanj-dm;
H. 4. 5: ndi 'sd dus ajrate kulam; Hit. OO. 4:
sddvasadusitahrdaya; R. Schl. 59. 17. Mah. 2.
21331. 2) offendere, offensionem alicui afferre, inju-
riam inferre. R. Schl. II. 74. 3: kinnu ti ^ddsayad
rdgd rdmo vd b rs ad drmikali. (Cf. duJ, dvis.)
C. ab'i caus. laedere, ferire. Dcv. 8. 37: asurdli siva-
dutyab idusitdli petuli prt ivydm.
c. pra 1) peccare. Mah. 3. 13S15. 2) vitiari, corrumpi
(stupro). Man. 11. 177. B'. 1. 4l.
c. pra praef. vi id. sgnf. 2. Man. 11. 176.
c. pra praef. sam peccare, crimine contaminari. Mah.
2. 2397.
^t^f^ durmati (Bah. e dus et mati f. mens) pravam c. prati caus. corrumpere, contaminare. Man. 4. 65.
intelligentiam habens, stultus. H. 1. 46. 3. 17. 3^-^T7 '^"•^*"'''' (^ '^"^ P""" ''"•^ [euph. r. 101**] et
^77^5" durmada (Bah. pravam ebrietatem habens, Arara, a r. tar A.r, s. o) difficilis factu(v.gr. 575. s.a, 3).
e dus et mada ebrietas) ebrius, furiosus. A. 8. 11. Br. 1. 10. N. 15. 4. 17.
T^%J rfurm^rf'a(Bah. e rfuj et midd mens, intellectus) i\jjQf\duskr t (e dus et krt faciens, v. euph. r. 101*')
pravum intellectum habens, stultus. Br. 1. 21. maleficus, sceleratus. B . 4. 8.
T^fjVf durldba (e dus et lab'a, a r. lab', s. a) diffi- V t^dj^ duskrta n. (Karm. e dus et krtd n. factuni,
cilis ad adipiscendum (v. gr. 575. s. a, 3). In. 1. 15. euph. r. 101*') malefactum, peccatuin. B .2. 50. N. 13. 37.
B\ 6. 42. -r<;;zK\^^f\duikrti.n (a praec. s. in) malefacta, peccala
T^ durv 1. par. (hinsdydm K. vaifi V.) laedere, ferir», habens, i. e. qui malefacta commisit. B . 7. 15.
occidere. (Cf. turv, lurv; lit. duru pungo; hib. TTU^ duska v. dulika,
durb „a disteniper, a disease". TCI^rlT duskatara v. duHk atara.
190
<Ol'of*H^ dirgasutra — ^\\*^\ durdsada.
dolga longa = scr. dtrgd, do/go n.; lit. i/ga-s, ab-
jeclo d, is-drjkeris, ii-drjketis „lang-ge wachsen",
V. Ruhig s. V. lang; fortasse etiam lat. longus et
nostrum lang huc perlinenl, abjecta syllaba initiali;
Pottius 1. S7 huc refert lat. in-du/geo.)
/^|y^|_j dtrg asutra (longum filum faabens, Bah.
e praec. et sdtra filum) tardus, cunctans, segnis.
,C\\^^\^r\dtrgasutrln (a dtrgasutra longum filum,
s. jn) id. B'. 18. 2S.
rt lUI dtrnd v. dar (df).
1. ■?" du 5. par. 1) vexare, dolore afGcere, contristare.
Rag . 8. 54: mukan tava viJ rdntakat an du-
noti mdm; 19. 21: pranajrini/i sd Sdunot; Mah.
3. 16192: aHgdni mi dunotu makoradvagaK,
2) intrans. vexari, dolore afficl, dolere. Mah. 3. 10069:
dunoti cittan yadi tan na pasye; Gita-G. 3:
nianmat ena dunomi. (Lit, dotviu vexo pertinet
ad formam caus. ddvdjrdmi; gr. a-ovvYi, o-ovvau:; de
OVU) V. 2. du ; fortasse laL doleo e doveo , v. gr. comp.
20, nisi pertinet ad dar [df'\; hib. leirim „1 pain,
torment" aut huc, i. e. ad caus. ddvdjrdmi, aut ad
ddrdmi — v. dar [d/] — pertinere videtur.)
c. d atm. vexari, angi, dolore affici. Mah.l.32S9: ddun-
lasva, vidunvasva pro ddunusva, vidunusv a,
adjecto charactere 1"^' classis, sicut saepe in lingua
send. (gr. comp. 519.)
c. vi atm. id. v. praec.
2. ■? du 1. par. (gatdu) ire. (C^, danv, dru; gr. OVW,
OSVe'j]; V. danv.
^Il^ duHk' 10. par. (denom. a sq.) dolore afGcere.
TIST duHk^a n. (Bah. e dus q. v. et k a aer) dolor.
Sa. 4. 'l; cf suka. — Acc. du/ikam adv. difficulter.
B . 5. 6. — Scribitur quoque duJk a, v. euph. gr. 79.
(Hib. d/ujc „pain, sorrow, grief"; fortasse doi/g/ie
„sore, hard, troublesome", mutato r in /, v. dus, dur;
doi/g/ieas „sorrow, mourning, afiliction".)
jrtydv dufilcatara compar. (a praec. s. tara) dolen-
tior, molestior, acerbior. H. 1. 35. — Scribitur quoqae
duskatara; v. euph. gr. 79.
TimCJi Ifjl^,- du/ik aparttdii ga (Bah. e du/ik apartta
dolore circumdatus [v. j praef pari^ et driga cor-
pus, membrum) dolore circumdata membra habens.
Br. 3. 1.
Tin^rT ^u/ikitd (a duKka s. ita) tristis, moestus, af-
fiictus. Br. 3. 1. N. 24. 18.
Jll^jjl dufiAr'/'/ (denom. a duK/ca s. jr) dolorem patL
Hit 48. 17.
T;y|y dufiprdpa (e dus et prdpa, a r. &p praef. ^ra
adipisci, s. a) difficilis ad adipiscendum (v. gr. 575.
s. a, 3). B'. 6. 36.
T;5Jr?{T du/isa/d f. (Bah. e dus et sala) n. pr. Dr.9.6.
?;iill*r|''l '^"fi-^ as ana m. (Bah. e dus et sdsana) n.pr.
In. 3. 9.
T;^1^ du/isdha (e dus et saha, a T. sah perferre,
s. a) difficilis ad perferendum, difficilis sustentu (v.
gr. 575. s. o, 3). N. 13. 9.
<q^rT( dukii/a o. 1) serlcum textum. Am. 2) vestis se-
rica. B'ar. 3. sL
■^yy dugdd n. (part. perf. pass. a t. duh s. la) lac.
B'ar. 2. 15. (Fortasse lat. LACT, ita ut a respondeat
scr. d =r a -J- u, abjecto u; e. c. in infin. dogd um; gr.
rA-A.4KT v. go, Fortasse tamen potius, ut Weberus
putat, pertinet ad rakfd a r. raiig tingere, ita ut a
colore nominatum sit.)
^^^jVf dundub'i m. tympanum.
■7~j" dur V. dus.
^^(~i|i| duratj-aj/a (e dus et atjajra, a f. I praef. ati
transgredi, s. a) difficilis transgressus (v. gr. 575.
s. o, 3). B'. 7. i4.
"TTf^jjjq dura/man (Bah. e dus et dtmdn anima, ani-
mus) pravam animam habeos. In. 2. 6. Br. 2. 13.
^rry^jgr durdsada (e duj et dsada, a r. jad praef. ^
adire, s. a) difficilis aditu (v. gr, 575. s. o, 3). Dr.
8. 37. A. 3. 55.
^ di — ^ dirga.
189
jj d/ 4. alm. perire, evanescere. dlnd (gr. 542) con-
sternatus, perturLatus, miser, moestus, tristis. Su. 3. 6.
N. 12. 100. (Cf. 2. dd, do', du.)
y 1'^ di/cs 1. alm. 1) sacrificare. 2) consccrare, initiare,
caeriraonias sacrificii praevias facere. B att. 20. ll:
dtfcsasva tura giid i'are; l\ag . 4. 5: sdnrdgjra-
diksi/a; R. Schl. I. 42. 2'( : rdgdnan dlksitam;
Man. 2. 12S. 4. 130. 210. C. dat. rei ad quam aliquis
consecratur, Rag . 8. 'h: savandj-a dlkJ itali. —
Caus. Mah. 2. I2ll7: tan dlks ajrdricakrire vipra
r&gasuy&ya,
<0t^| diksd f (r. diks s. d) sacrificium; consecratio,
sacrificii caerimonia initialis. Rag.3. 33. G5. Su. 1. 7.
"^^Y^mdiksdpa/ (denom. a praec.) consecrare. Mah.
2. 1221: dtks dpay a govinda tvam dtmdnam.
^JP^f^ di diti f. (r. didi corrcpto (, s. ti) luminis
radius. Rag\ 3. 22. 8. 30.
T^sJJ didi 2. atm. (forma reduplicata) splendere, lucere,
in dial. ved. (v. Weslerg.). Rgv.: uJaso dldyd-
nd?i. — Eliam didi. Ros. Rgv. Spec. p.l8. S: ksapa
usrasca didihi (pro didihi) „noctu luceque flagra".
(V. praec. et div, dip.)
^|;q- dind V. di.
«ij,s|cfl dinaka (a praec. s. ka vel aka) miserabilis.
<n,.|c^ii.| rfj^na^am adv. (a praec. signo accus.) misera-
biliter. A. 10. 64.
<i |«»m«^|^ dinamanas (Bah. e dind et manas n.
mens) tristem, afflictam mentem habens. H. 1. h9.
di I r~| m rl tr| dinamdnasa (Bah. e dind et mdnasa n.
mens) i. q. praec. H. 1. 49.
(jlH ^ip 4. atm. fulgere, splendere, flagrare. Hlt. 8. 9- 10:
yato 'dayagirdu dravyan s annikarsena
dlpyati I tatd satsanniddnina hinavarno
'pi dipyati; Rag . 5. 47: punar didtpe mada-
durdinasrtli (^ndgasya); Man. 2. 232: dtpyamd-
nali svavapusd. — dtptd flagrans. B . 11. 17:
dtpldnaldrkadyuti; N. 11. 36. Dr. 2. 10. — Caus.
1) collustrare. Gita-G. 7. 1: vrnddvandnlaram
adtpayad induTt. 2) accendere. Mah. 1. 5S28: ga-
/ugrhadvdran dlpay&mdsa pdndavan. — In-
tens. N. 3. 12: didtpyamdndm vapusd; Dr. 2. 1:
dedipyamdnd 'gnisiki 'va naklam. (Cf. /ap^
div, didt; lit. zil/u splendeo; gr. Aa,u~CD [a = scr.
e i. e. o -H J, abjecto i, mutato d in /] ; lat. limpidus.)
c. d caus. incendere, inilammare. Mah. 1. 5822: dyud'd-
garam ddtpya; R. Schl. I. 65. 8: trdilokyam
ddtpitam ivd 'bavat; — ddtpta pro ddtpita.
Mah. 1. 5S29: tad grhaii sarvam ddtplam (cf
tdptd pro tdpitd p. 163 b.)
c. ut caus. accendere. Mali. 1. 2724.
c. upa caus. id. Mah. 1. 5828. 3. 10230.
C. pra, pradtpta flagrans. N. 11. 13. B'. 11. 2d. —
Caus. accenJere. Mali. 1. 5600.
c. pra praef sam, samprad! pta flagrans. Mah.
1. 65S7.
c. vi caus. collustrare. A. 3. 36.
C. sam, sandtpta flagrans. H. 1. 4S: krodas andtpta-
mdnasa. — Caus. accendere. Mah. 1. 8366: agnir
ga gat sandtp ay a n,
<i iq dtpa m. (r. dtp s. a) lucerna. In. 1. 34. B". 6. 19.
(Gr. Aa|W— as.)
«sTiqc^ dtpaka (r. d ip s. aka) adj. fulgens, flagrans. —
Subst. m. lucerna.
cTffq^ dtpikd f. (fem. praec. mutato penult. a in i)
lucerna. Ur. 37. S. 11. Rag'. 4. 75.
5"TTpT di'pti i. (r. dip s. ti) lux, splendor.
^J^TpRdiptimant (a praec. s.mant mat) splendore
praedltus, lucidus, splendldus. B. 11. 17. In. 1. 34.
gryvj dtrgd (r. darfi drh crescere, s. a, mutato h in g ,
sicut in mega a mih; cf Pott. Lass. et Benfey 1. 98)
longus (de spatlo et tempore). S.i. 2. 2". Ur. 37. IS.
(Fortasse e ddrga attenuato d in /; send. darega
[v. Vocalismus p. 186]; gr. doXr/j:?, mutato 0 in A,
inserta vocall auxlliarl, kvdiXsy^^fi; russ. dolog' longus,
18S
f^ldis — Hrgr dih.
c. apa praef. ri 1) falso, simulate indlcare. R. Schl. I.
9. 'il: svam as ramapadan tasya vyapadisyd
'viddralaU. 2) appcllare, nominare (v. x^yapadesa
apud Wils.). Mah. 3. 16IS9: hr&taram ... dane-
svaram, vyapadisan katan na lag gas i.
c. d 1) docere. In. 3. 9: gttavddilranrtydni bilya
evd "didesa Jia. 2) jubere. N. 17. 21: slgram me
ydnam ddisa; Ilit. 40. 9: yad yad ddisati prd-
nesvaras tat tad ^vd 'liam avicdritail karomi.
3) collineare, dirigere telum ad aliquid, telo petere.
Dr. 8. 35: vidrutan sdinyam... ddisyd "disya
ndracdir dgagdna; A. 3. S'! : brahmds tram
aham ddisam.
c. d praep. upa assignare, dare (in matrlmonium). Mah.
1. 7239: tasya krsndm upddisa.
c. d pTAe£. prati 1) renarrare, c. acc. pers. Mah. 3. l47i7:
yat kat ayet palis te pariraks itav yam; kdcit
sapatnt tava tam pratyddiset. 2) revocare.
Hit. 71. \.h. 3) rejicere, repellere, zuriickweisen.
Rag'. 1. 61. 6. 25. 39. Supervacaneum reddere, su-
perare. Rag. 10. 69: tend 'prat imate gasd raksd-
gfhagatadlpdH pratyddistd ivd'bavan,
c. d praef. vi jubere, c. acc. pers. Su. 3. tl. Rag . 11. 43.
R. Schl. I. 12. 27.
c. d praef. sam 1) id. Su. 2. 12. N. 17. 3S. 2) monstrare.
N. 20. 22.
c.ut 1) monstrare. N. 9. 24. 2) respicere, rationem ha-
bere. B .17. 21: palam uddisya. 3) scopum petere,
ziclen. Ilit. 23. 12: tam uddisya ksitrapatind
lagudaK praksiptaK. 4) decernere. Sa.4.3:rra-
tan trirdlram uddisya.
c. ut praef. sam 1) explicare, docere. Mah. 12. 82.
2) decernere. Mah. 3. 10: taydr vadah samud-
disya.
c. upa monstrare, docere. N. 14. 7. A. 8. 8. Sa. 4. l6.
Man. 12. 107.
c. upa praef. sam monstrare. N. 9. 32.
c. nis (nirdis) 1) demonstrare, explicare. R . 12. 3.
Man. 11. l43. 2) decernere. A. 10. 15: rndnusd
mrtyur ^t^sdn nirdisfn b r ahmand purd,
c. nis praef. d i' 1) nionstrare, indicare. N. 21. 28.
2) decernere. Mah. 5. 4 13.
c.pra 1) monstrare, ostendere. N.5. 19. 20.21. 2) dare.
Mali. 3. 1700: idan divyam (as tram) tS pradi-
sdnii; Nalod. 1. 52. — Caus. incltare. N. 17. 34:
tayd pradesitd rdgd brdhmandn vas avarti-
naU pr ds t d p ay a t.
c. sam 1) docere, edocere. N. 14. 26. 2) mandare, ju-
Lere, c. acc. pers. N. 16. 2. In. 5. 31. 3) dare. B'att.
6. l4l: brdtre rdgyan sandisya.
2. f^Uldis f (r. dis) plaga, regio coeli. II. 1. IS.
fljTg' distd n. (r. dis s. t a) fatum. Mah. 1. 35S4.
fgTfig' disfi f. (r. dis s. ti) voluptas, felicitas.
|rt t^l disfyd (instrum. praec.) exclamatio gaudii, macte!
proh felicitatem! N. 13. 72. 25. 11. Sa. 6. 23.
\K^ dih 2. par. atm. oblinere, polluere. N. 24. 46:
maladigd diigtm; Bag. 16. 15: asradigd a. —
ungere. B.17. 54: adihans candandiK subr&iH.
(Lat. pnl-lingn ., mutato d in /, li-no , /i-tum, abjecta
gutturali; fortasse tingo niutata media in tenuem, sicut
e. c. scr. darh drh et tarh trh idem valent; germ.
vet. zehnm tingo nititur form.l caus. dehuydmi; ita
lit. dazau intingo, coloro *).
C. pra i. q. simpl. B . 2. 5: rudir apradigd a.
c. sam.1 sandigd a 1) pollutus. Ur.37.6. 2) oppressus,
suffocatus (de voce). N.12. 100: vds pasandigday&
gird; 22. 24 : v dspasandigd ayd v dcd; Mah.l. 6565:
s andigd dksarayd gird. 3) dubius, incertus (cf.
sandeha). Ilit. 116. 1: sandim iicet samend 'pi
s andigd 6 vigayo yud i, — s andehaydmi (ut mihi
videtur, dcnom. vocis sandeha dubium) dubium, incer-
tum reddere, confundere. Mah. 1. 5183: tan me san-
dehayad disaH. — atm. dubitare. R. Schl. II. 65. 15.
*) Cf. Pott.I. p.2S2. Ag.Benary RiJm. Lautlehre p.200.
rs^cL'
div — ^v\dis.
187
Wi. jukas jocus, jukoja Jocor. Quae ad div splendere
referendae sunt voces v.s. divd, divasd, djru, djro.
Fortasse etiam Vit. iibu splendeo huc pertinet; y.dlp.)
c. pari part. perf. pass. paridjilna nioestus, tristis.
Mah.3. 306, 12433. R. Schl. II. 47. 2. 72. 50. Cf. d^v.
c. prati ludere cum aliquo, c. acc. pers. Mah. 3. 13i6:
mdii kitavaU pratyadivtt. — iitm. Mah. 2. 2057:
yina mdn tvam mahdrdga danena pratidiv-
yasi.
C. vi lusu perdere. Mah. 2. 2384: imdii sab'cimad'yi
yo vyadi V id glahisu.
2. f<Gl '''•' 10. par. devdydmi (proprie caus. praec.)
vexare; queri, lamentari. Cf. div.
3. le" cl djt> f. (aom.dydus a them.d/o, gr.200; r. div
splendere) coeium. N. 12. 37. Lass. 39. 1. (V. divd,
dyd.)
|(* cj «^'fo n. (r. div splendere, s. o) id. (Lat. divum,
sub divo; sic nostrum Himmel, goth. himins coelum
cum scr. kam splendere, et lit. dangiis id. cum scr.
dah [Ih. degu^ cohaerere vldetur, mutato in germa-
nica voce, e generali regula, k in h.)
|A d».| rflran m. (r. div splendere, s. an) dies; v. dtna
et cf camhro-hrit, difan.
fjT^g" divasd m. n. (r. div splendere, s. asa) dies.
Sa. 4. 2. (De lat. dies v. dyd; cambro-brit. diev et
hib. dia dies tam huc quam ad divan trahi possunt,
nisi pertinent ad part. praes. divyant splendens, unde
armor. diez explicaverim.)
16 dtrJHlS divasamuk a n. (Tatp. e praec. et muka
os) mane, tempus matutinum.
■Q. cjj' divd adv. die (ut videtur, instrum. vocis div,
cf. dyu).
fecfl^iT divdkard m. (diem faciens, e divd dies,
quod separatim non invenitur, et kara faciens) sol.
Rag . 6. 66.
fecrTT*~T5T divdnisa n. (Dvandv. e divd dles, v. praec,
et nisd nox, v. gr. 592) dies et nox. N. 13. 62.
jrj. cllil'3' divdrdtra n. (Dvandv. e divd dies et rdtra
pro rutri, gr. 613, nox) dies et nox. N. 15. 14;
cf. praec.
T^rTcTQS" divisdd m. (e locaL divi et sad sedens,
conimorans; mutato s in s propler antecedens j) coell-
cola, deus. Lass. 66. 3.
|(ii^|c(*;Ul3]^<'if ''■ip/"-»' (e divi in coelo et spr-s tangens,
V. gr. 605) coelum tangens. N. 12. 37.
[5^^]^^^di't;(iuA:aj m. (coelum tanquam domi-
cilium hahens, Bah. e divd coelum et okas do-
mus, domicilium) coellcola, deus. In. 5. 29. Su. 2. 25.
|<4 C6( divyd (a div vel divd s. ya, v. gr. 582) coe-
lestis. N. 14. 25. In. 2. 17.
|<j ciiyHlcj divyaprab dva (Bah. e divyd et pra-
bdva majestas, potentia, vls) coelestem potentiam
hahens. In. 1. 4.
Id^ rfj.t 6. par. atm. et 3. in dlal. ved. disdmi, disi',
ddiks am, ddiksi, dis fd smi, disfdhi, diks-
ydmi,diksyi. 1) monstrare, ostendere. Man.8. 57:
sdksinaJi santi jni 'ty*) uktvd diJi 'ty ukto
disin na yaK. 2) decernere. A. 9. 31: distam
atri 'ti. 3) dare, larglri. Rag . 16. 72: yat (gdi-
trdb aranam) ... rdrnaK kusdya rdgyina sa-
man didisa (schol. dattavan). (Send. JJj^ dis,
gr. builVVIXl, 0(K*1, OCXeOl = caus. disdydmi, ab-
jeclo j dlphlhongi i; fortasse EIKr2, e/kwv etc. e Oiiy.ui
sicut scT.dsru q. v. e dasru = Sangv; lit.dico, dicis
in dicis causa, decet ^scT.disdyat i [v. ddis jubere],
decus; licet , mutato d in /; goth. 77//, ga-teiha dlco,
narro, nuntio [^ga-faih, ga-tihumy, taikns slgnum, taiknja
monstro; germ. vet. s/Tiu, zeigom; nostrum zeihe, zeige;
fortasse Wi.zinklas signum hucpertinet,slcutij6u ad div.)
c. apa 1) monstrare, indlcare. Man. 8. 54: apadisyd
'padisyam. 2) simulare, praetexere. Rag . 19. 31:
milrakrtyam apadisya; Ibd. 54: rogasuntim
apadisya.
*) contra regulam pro ma iiy.
24*
186
zj(m
ddj
— va^div.
„woodv"- Russ. Jrova et derevo etiam e scr. drumd
arbor explicari possent, mutato m in v.)
jrmjj ddrund (r. dar \df\ s. una) horridus, horribills,
terribih's. H. 1. 17. Su. 1. 3.
57XITJ|c^|7i ddrundkrti (Bah. 6 praec. et d'krli f.
forma, species) horridam speciem habens. H. 2. 2.
g-foj- ddvd m. i. q. dava. N. 14. 1 (v. dava).
6 l-dlfif-l ddvdgni m. i. q. davdgni. H. 4. 39.
7]y|" ddj 1) cl. 1. par. atm. dare (cf. dd, dds dare).
2) cl. 5. par. (hiiisane) laedere, ferire, occidere
(cf. danJ mordere).
fj |ii| rfdVa m. plscator. Mah. 1. 2397.
vJCT rfdj 1) cl. 1. par. atm. dare (a r. dd adjecto s sicut
mds a md, l/ds a b d). 2) cl. 5. par. laedere, ferlre,
occidere. (Cf. dds cl. 5, daAJ, dans mordere, dasyu
praedo. Fortasse huc pertlnent gr. Xviiy\, Xvit?, Xyii^o-
f/.ai, Xyi'icTy\g; mutato d In /, sicut in scr. Id sumere,
secundum K. etiam dare, quod sicut rd dare e dd or-
tum esse censeo; cf. gr. Ka-Tocv, Xa-Toi?, lat. la-tro.)
grjfj ddsd m. (r. dds dare, s. a) famulus. H. 1. 2.
(Sic gr. oov?xg a dando, porrlgendo norainatum esse
videlur.)
6 Itrlol ddsatvd n. (a praec. s. tva) servitudo. N. 26.21.
C. i+^y dds! f. (a ddsd slgno fem. /") serva. N. 1. 11.
^f^Jf ddsj-a n. (a ddsd s. ja) servltudo.
rt 1^5 ddha (r. da?i s. a) 1) actlo urendl. Rag\ 11. 42.
2) exustio, conflagratio. H. 1. 44.
J5^ dik V. djj.
j^ jy digdd V. d/ft.
j^iojli-lt-i rf/g-f ujaj (plagas pro veste habens,
Bah. e diJ et vd'sas n. vestls) nudus. N. 9. 15.
f^-f^ diti f. una Kas'yapl uxorum, Asurorum mater.
Ram. I. 37. 1.
fp. pt-i <///j desld. radicis dd.
f^ p^J ditsu (a praec. s. u) dandi cupldus, dare volens.
Su. 4. 23.
y^^^^d/d.rti desld. radicis darJ drj,
|rt <|.77|| didrksd f. (a praec. s. (i) cupido videndl. N.21.16.
Sa. 6. 8.
{(*<», -H didrksu (a didrks s. u) vldendl cupldus, vldere
desiderans, c. acc. Sa. 5. 109.
\Kr\ dtna m.n. (aLassenlo apte e divana ejecta sjllabi
va explicatur, v. dlvan) dies. Ram.I. 28. 8. Gat. 21
(Lit. diena f. dies, slav. dtni m. Id.; cf. lat. peren-dinus
peren-dlnatio , quorum pars prior ad pdra pertlnet.
Cum Pottio IL 148, buc trahimus goth. sin-teins , th,
sinteina quotidianus, Ita tamen ut sin non e gTP *am
sed e k^r\\ sand semper ortum slt.)
I^rqifi dindnta m. (e praec. et dnta finis) vesper.
Ritu-S. 1. 1.
|6 »~||d^lH dindvasdna n.(e dina ei avasdna finls)
id. Rag . 2. 45.
j/ r^d «'"Jf 1. par. (pritdu; scrlbltur div, gr. 110"')
diligere, gaudere, exhilarare; cf ginv.
TTTCr dimp 10. par. atm. (sai\g'dti) coacervare. Vid.
dap.
1. y^T^" dimb lO.par. (node; scribltuf dib', gr.llO"')
mittere; cf. damb et i. dab".
^- TS*^ dimb' 10. atm, (saiig'dt^) coacervare.
1. 1/ cj '^"^ 4. par. di'vydmi (gr. 303), part.perf.pass.
dyutd, praet. mltf. ddevilam 1) splendere
(v. 3. div, divd, divan, divasd et cf. dtp). 2) lu-
dere. N. 7. 4: ihi divya nalena vdi. C. instr. rej,
de qua luditur, Mah. 2. 261: ^tad rdgan mama
danan tina dtvj dmjr ahan tvayd. C. dat. rei,
Mah. 1. 1192: ihi sdrddam mayd dtvya ddsi-
bdvdya b dmini; 2. 2468: punar dtvydma b a-
dran ti v anavds dya p&ndavdiK. — Part. praes.
atm. N. 7. 10: dtvyamdnam arindamam. —
vdndn divitum tela emittere. B att. 5. 81. (Huc
trabi posset lat. lu-do, mutato d in /, cf. dydtd ludus;
Pottius confert jocus quod e djo-cus explicari potest
slcut Jupiler, Jovis e Djupiter, Djovis [v. gr. comp. 122J ;
5J dd — 57^ ddru. 185
C. pard iii dial. vt-J. 1) prodere. Rgv. 104. S: md no ^J^ ddn par. ;Uni. (ara A'anrf««^ K. dr gavi c idi \ .)
vadir indra rnd //ardddli. 2) dare. Rgv. 81. 0: didilnsdni i, diddtisJ (proprie desid. V. gr. 491)
yd arjfd inariali d ganam parddaddli ddsu.!J abscliidere, rectiiin facere. Cf. dd (Ita sdn undc si-
„qui doniliius inortali idoneum cibum largltur sacri- sdiis cohacrct ciini sd).
ficaiili"- 5TrT <^ana n. (ut vldcliir, obsolctiim part. perf. pass. a
C. pari dare. Man. 9. 326: v&iiy &ya paridadi r. dd s. na., v. gr. 542) donuni. (I,at. donurn.)
pasdn; ]Mah. 3. 17039: prt&m paridaddu dvi- '^'^{(^^^'i&ri.atds adv. (a praec. s. tas) pro iliht. ddndt,
gdj-a. Sa. 2. 17.
c. pra 1) Id. In. 3. S. N. 5. 37. 38. Lr. 4. 16. — In 1. ^J^^gf ddnavd m. (a danu Danus, Daksi fih'a,
matrlnionlum dare. Sa. 2. 26: sakrl kanyd pradi- uxor Kasyapi et Asurorum mater, s. a) i. q.
yati. 2) prodere. Mah. 1. 6219: suhr gganam dsura q. v.
prad&tun na saksjrdrni. 3) dlvulgare, narrare. 2. «. lc-|cj ddnava adj. (f. -d/, a praec. s. a) ad Danavos
Mah. 1. 6306: pravrttim pradaduH pure. — Part. spectans, danavlcus. A. 10. 24.
perf. pass. pratta ex praddta ejecto d. ^TrT (ianld v. dam.
C. pra praef. sam dare. Mah. 2. l4S. 3. Sj31. — Caus. 6 |i-|r-| rfa man n. (fortasse a r. dam s. an, nlsi a 2. d&
dandum curare. R. Schi. II. 32. l6: tasya vastr&ni vel do s. man) funls; taenla, Infuia. Ur. 5. 9. II. 3. 13.
sampraddpaya. (Cf. gT.Oeu), ($ia-(5>]-jUrt; \\\h. damhnadh „a band or
C.prati 1) reddere. uklam vacanam pratiddtum tye"-)
ad dlctum sermonem respondere. Caur. 36. 2) dare. ^T](<idy l.atm. (ut vidctur cl. 4. radlcls dd) dare. (Huc
Mah. 1. 6721: nivrtlo pratiddsyami b oganan rcferrl posset hib. daigiiim do, mutato _/ in gh.)
te yat epsitam. 5T?T ddyd n. (r. dd s.ya) 1) donum; portio. R. Schl. I.
2. TJ" rfa 2. par. (lavane K. lune V.) desecare, abscln- 29. 4. 2) heredltas.
- dere, decidere. (Cf. rfo, da/; gr. oaisfjLtti, oat?, K\i\\'5' ddydda m. (e praec. et dda sumens, acclplens)
oai^U), nlsl pertlnent ad dd dare; cambro-brlt. de „to 1) fdlus. Mah. 1. 871. 2) orlundus (ab allquo), proles,
part, to separate"; adj. „separate, parted, divided"; prognatus. P\. Schl. I. 60. 2.
dead „a partlng, separatlon".) <Alf^»"L''"-^''" (■"• "^" ^* '"' '"^erto /) dans. B'ar. 1. 30.
STT^li 1 1 r<y ddks iiidtyd (a daksina ad meridlcm, 57T c/dra m. pi. uxor. N. 14. 23. In. 5. 37. — In comp.
s. lya) 1) merldlonalls. 2) e merldlonall Indlae re- Dvandv. (gr. 592). Br. 1. 19.
gione oriundus. Mah. 2. 19l4. 5T7^ d&raka m. (ut vldetur, a praec. s. ka vel aka)
^JI^UZT daksinya n. (a ddksina s. y a) comltas, hu- pucr. Br. 2. 35. N. 8. 20 ubi dual. ddrakdu pueri,
manitas, benlgnitas, urbanitas. Ur. 18. 5. B'ar. 2. 19. parvuli, puerum et puellam exprimlt.
Hlt. 130. 9. — addks inya Inhumanltas. Ur. 14. STn^TT 'i^'"'^^ f- (a praec.) puella. Ur. 45. 2 infr.
5 infr. crTf75' '^'^''idra n. (a ddridra s. a) paupertas. Illt.
J^J^gp ddksya n. (a daksd rectus, probus, s. ya) pro- 31. 11.
bilas, integritas. In. 4. 10. N. 6. 10. B'. 18. 43. 5-jx daru m. n. (ut vldetur, a r. dar [df] s. u) lignum.
6 |(^|ji -H" ddtdr -tr m. (^v. d& s.tdr t r) dator. Am. (Gr. ooou; goth. /ri« arbor, th. /nVa, gr. comp.
Su. 1-. 3. N. 6. 10. (Gr. Sorr,^, lat. datdr-.) 923, p. 385 '**; russ. derevo, drova; hlb. doireach
24
184
5^g dah
— c^ dd.
C. sam comburere. B'ar. 2. 32: s andahyatdii vah-
nin&. Caus. comburendum curare. Mah. 1. '1954:
grtdvasiktan rdgdnan s amaddhayan.
2. r^ dah 4. par. ardere, flagrare. N. 14. 1: dadarsa
ddvan dahjanlam; Sa. 5. 3: aiigdnicdi 'va
sdvitri hrdayan dahjrati 'vaca; Mah. 1. 206l :
dahyanty aiigdni mi,
c. pari praef. sam i. q. simpl. Mah. 3. 10067: gdtram
me samparidahyat ! 'va.
C. pra id. Mah. 3. 239'l: vrksasya pradahyatali.
i. T^ dd 3. par. atm. (anom. v. gr. 577) dare c. acc. rei
et dat. vel gen. vel loc. pers. N. 5. 37: lokdn
atmaprab dnscdi 'va daddu tasmdi hutds anaU;
B. 3. 12: istdn bogdn hi v6 devd ddsyante;
Man. 3. 95: gdn datvd vidivad guroK; Ram. II.
79. I5:yas tvam gyeste nrpasute prtivin dd-
tum iccasi. — In matrimonium dare. R. Schl. I.
66. 27: sitdn dadydn dds arat SH. — Notentur lo-
cutiones: gdnu ddtum genu imponere, Dr. 9. 5;
argalan ddtum „obdere pessulum", Up. 58; dvd-
ran ddtum portam aperire, Mr. 94. 6 infr.; pantd-
nan ddtum dare viam alicui, decedere alicui de via,
Mah. 1. 6703; bayam vel baydni ddtum metum
injicere alicui, Up. 60; pariramb anan ddtum
amplecti, Gita-G. III. 7. S; g ampan ddtum saltare,
I.Iit. 63. 15. — Cum infin. 1) jubere. Mah. 1. IISS:
dadduca tan nidim amrtasya raksitum kirt-
fine. 2) permittere, sinere. Mah.l.]52S: na ddsydmi
s amdddtun somaii kasmdicid apy aham (cf.
II. I. 1. 33S: sAtyE y.cvpyiv y.ai ccpuiiv Sog aysiv).
punar ddtum reddere, Mah. 1. 34S3. — Pass. d!ye
(gr. 447), caus. ddpdydmi 1) facere ut aliquis det
c. 2. acc. Man. 7. 127: vanigo ddpayel kardn;
8. 59: tdu nrpena hy ad armagndu ddpydu
taddvigunan damam. 2) dandum curare. R. Schl.
II. 70. 4: imdni vas t rdni mdtulasya dapaya. —
Desld. dits e didds ejecto a. Br. 2. 17: t&n ced ahan
na ditseyam; Dr. 4. 17: sarvom mi ditsitan
tvayd. (Vid. dds, rd, Id et cf. gr. 0i6'MjJ.l = scr.
ddddmi; lit. dumi do pro dudmi, dus-ti dat e dud-ti,
gr. comp. 457, dus-te datis e dud-le\ slav. damX e
dadml, gr.comp.436; lat. da-re; hih. daighim ,,l give";
dailim „1 give", e daidim., nisi pertinet ad dal q. v. ;
cambro-brit. dodi dare.
c. abi dare. Mah. 3. 13309: abyaddt.
c. d atm. interdum par. sumere, capere, tollere, levare,
abripere, demere, accipere (proprie sibi dare).
Br. 3. 23: trnam dddya; H. 1. 9: dddya kuntim
brdtfnsca (cf. sl. 7); Su. 4. 2: divagandarva-
yaksdndm...dddya s arvaratndni; Rara.I.19.27:
viryavatdn vlryam ddatti yudi; Rag . 8. 18:
dsanam ddadi; Mah. 1. 3483: svaricd 'ddsydmi
buya/i pdpmdnan garayd saha; Rag . 3, l4:
hutam agnir ddadi. — paddatim dddtum viam
ingredi, inire. Rag.3.46: vacanam dddtum dicere,
loqui. A. 3. 4S: aham ... vacanam ddadi. — Part.
perf. pass. dttd (ex dddta ejeclo d mutato d in t)
captus, arreptus. Rag. 15. 46: dttasastra.
c. d praef. upa atm. id. 11. 1. 7. N. 13. 75. 23. 16.
25. 19.— par. dare. R. Scbl. II. 96. 36: upddaddd
brdtror madu mdns anca,
c. d praef. sam -\- upa (^s amupddd) atm. i. q. ddd,
Mah. 3. 11876: tigdnsi samupddatti,
c. d praef. prati atm. zuriicknehmen, retractare, re-
vocare, rescindere. Mah. 1. 785: naca 'han saktaK.
sdpam pr at j dd dtum,
c. d praef. vi aperire, praesertim os. Part. perf. pass.
vydttd e vydddta ejecto a, et vydditd, sicut
st'itd a sid. N. 12. 20: vydttdsya; B\ 12. 24:
vydttdnana; Mah. 2. 946. 3. 11115: vydditdsya.
— vyddaddna OS suum aperiens, omisso asya.
Mah. 3. 11502.
c. d praef. sarit atm. i.q. dc/a. Dev.9.31: saca sulan
samddadi. In. 3. 1. N.23. 13. 20. Mah. 3. 11395.
(^'J\r\ dasana — 577 clah.
183
golh. laihun pro tihun [gr. comp. 82] e tahun; armor.
dek\ liib. dt'«g-/j, deich; Vil. de.um-tis, desim-ts^ desim-l;
slav. desaii-ti; v. gr. comp. 318.)
A U|r.| dasana m. n. (r. daiis ejecta nasali, s. ana) dens.
B'. 11. 27. Rag. 10. 3S.
(* y ^ dasamd (fera. -m/, a ddsan s. ma) decimus.
N. 14. 12. (Cf. lat. decimus, scot. deicheamk, hib.
deachmad.)
AHW dasd f. status, condilio, vitae spatium, aelas (ut
juventus).
(• ^ll^l^l dasdnana m. (Bah. e ddsan et dnana)
cognomen Ravani. Rag . 10. 76.
ji milJI dasdrna ni. in piur. nomen regionis (Wils. : A
country, part of central Ilindostan, lying on the south-
east of the Vindya mountains). N. 17. 15.
JT^ dasid V. daris.
7"rT das A. par. (ulksepe) i. q. tas. (Cf. angl. toss,
cum tenui pro medi.^ secundum generalem regulara,
gr. comp. 87.)
C. upa in dial. ved. diminui. Rgv. 62. 12: tava rdyd
gab ast du na ks lyante no 'padasj anli ,,tua in
manu divitiae non pereunt, non diminuuntur".
c. t'i in dial. vt-d. dlminui, interire. Rgv. 11. 3: pdrvir
indrasya rdtajo na vidasyanti „larga Indri
dona non minuuntur"; 121. 15: md sd te asmat
sumatir vidasat (praet. mtf.) „ne ilie tuus nobis
favor intereat".
AkH dasyti m. (ut mihi videtur, a r. dds laedere, occi-
dere, correpto d in a, s. /«) 1) hostis. Mah. 1. 3153.
2) latro. Rag. 9. 53. (Vid. 2. dds.)
U ^ dasrd m. i. q. asvindu, v. asvln.
1, > t-j, dah l.par. ddhdmi, dd dksisam, d aksydmi
vel dahisydmi, ddgdum (gr. 103) urere; COm-
bnrere, exurcre. B. 2. 23: ndi 'nan dahati pdva-
kali; Mah. 2. lliO: ti dalfyanti sma vahnind;
N. 11. 39: agnidagd^a iva druma/i; Mah. 1. 105S:
ganame gay as y a v6 yagni d aksy a ty anila-
sdrat ili; Dr. 6. 4: mand mi duyati dahyat ira;
N. 15. 15: dahyamdnali sa sokina; Gita-G.X.19.2:
Tnadandnald dahali mi mdnasam. — Notetur
potent. futuri daksyit, Mah. 1. 8383: katam agnir
na nd daksyet. — Caus. comburendum curare.
Mah. 1.8309: vanaii vlruu ddhaydmdsatus tadd;
Man. 8. 372: pumdns an ddhaylt pdpari sayani
tapti. — Desid. didaks'. R. Schl. II. 97. 17: di-
daksann iva tdti sindn rusitali pdva ko yatd.
(Hlb. daghaim „1 singe, burn", daighim id.; daghte
„singed, burned" = scr. dagdd; daighim ,jl burn",
dvighir ,,i\ame" ; \lt, degii ardeo, deginu uro; germ.vet.
tdh-t , ddh-t eilychnlum ad caus. ddhdydmi pertinere
videtur, ita gr. oaiw, Ort-tcti, cjecto h; fortasse goth.
dag-s , them. daga, dles a lucendo dlctum, slcut scr.
divasd et uhan q. v. ; lat. /ig-nurn, mutato d in /,
sicut scr. idmd llgnum ab ind ilagrare [v. Pott.
p. 282] ; eadem rautatJone nitltur gr. Ai-yvLi? , sax. vet.
logna flamma.)
C. anu comburere. R. Schl. II. 63. -ll: na tvdm anu-
dahet kruddd vanam agnir ivdi'ditali.
Cupaii. suptdn updd dks id bdlakdn vdraridvati.
c. ni Id. Mah. 1.445-'l: pdridupdvakam dsddya nya-
d a hy ant a narddipdli.
c. nis Id. Man. 11. 216: idas tegasd vahnir nirda-
hali.
c. nis praef. vi id. A. 3. 52: gagad vinirdahet
(^as l rani).
c. pari id. B. 1. 30: tvakcdi 'va paridahyati.
C. pra Id. Mah. 1. S362: pradahan k dri^avan dd-
vam; 1. 2120: na pdvakas tvdm pradahis-
yati; R. Schl. II. 94. 15: na rndri sukali pra-
d ak sy a t i.
c. pra praef. sam id. Mah. 1. 5796: nas tatra hutd-
sali s amprad aksy a t i,
c.vi: vidagda doctus, erudltus, aptus, habilis. Ur.11.12.
B'ar. 1. 52. 97.
1S2
■^^ darsa — ^'j\r\^ddsan.
c. ni caus. inonslrare. Rag . 6. 31.
c.^ari videre, conspiccre. Mah. 3. 22-1: siiasya pa-
ripasyAmy up&yam.
c. pra videre, conspicere. Br.l. 19. 2.6. 1N.16. 6. B'.1.39.
C. pra praef. sam id. R. Schl. I. 3. 4. II. 69. IS.
Mah. 3. Si45.
c.prali id. Mah.3. 12005 : c/aAri/noj/an disi yamam
pralyapasyam. — Pass. iterum conspici, denuo ap-
parere. A. 10. 37: pratyadrs y ant a saiigrdm^. —
Caus. ostendere. Mah. 3. I6i25.
c. vi videre. R. Schl. 11.20. 36. — Pass. videri, apparere.
Mah.3.405: kdlakalpo vyadriyata. — Caus. osten-
dere. Mah. 2. 2633.
c. sam 1) videre, conspicere, spectare. R. Schl. I. 1. 53.
Man.l2.11S. 7.1-13. B'.3. 20. — Pass. A. 1. 3. 2) con-
siderare. R. Schl. II. 9. 3: idan sampasya kino
'pdyena sa prdpnuydd rdgyam,
gTJI' darsa m. (r. dars drs in caus. s. a) novilunli dies.
Rag\ 14. SO. 18. 34.
^ujc^ darsaka (r. dars drs in caus. s. aka) 1) adj.
monstrans. Ilit. ed. Ser. 2. S. 2) subst. m. janitor. Am.
A U|^ ddrsana n. (r. dars drs s. ana) 1) visus, con-
spectus; aspectus, species. A. 2. 11. H. 2. 5. N. 17. l4.
2) respectus, ratio. Rag . 8. 71. 3) consilium, pro-
positum, institutum. R. Schl. I. o^. IS. — A forma
caus. 1) monstratio. Lass. 87. 3. 2) speculum.
<V i.l»'l W darsani ya (r. dars drs s. antya) spectan-
dus, spectatu dignus. Su. 3. 13. Dr. 2. 9.
^"f5j7q rfarjin (r. dars drs s. i'n) cernens, perspiciens.
N. 92. 91. B\ 4. 34.
<9*i ^ c#j darh drh 1. par. (vrdd du) crescere. Part.
perf. pass. drftiVo qui crevit, et drdd (gr.552)
extensus, multus, firmus, solidus. Su. 1. 10. IS. N. 6. lO.
M. 30. — dr^am adv. valde. N. 23. S. A.8. 1. (Vid.
darnh drnh., dirgd, 2.larh irh et cLhlb. daingean
„strong, secure, close", daingne „strength, stabilitv";
Pottius apte huc trahit anglo-sax. telg planta, vir-
gultum, et goth. lulgjan firmare, roborare, Etymol.
Forsch. I. 251; gr. ScuvjJ , &(S?, v. Benf. I. 96.)
r^tia/ 1. par. findi. B'aU. 14. 20. 99: daddla b'uh-,
Gita-G. 7. 35: dalati s d hrdi virahabarena. —
Caus. vel cl. 10: da/dydmi et ddldydmi findere.
Batt.: musfind 'ddlay at tasya murdd dnam;
B'ar.2.36: hStidalilo ndgaH. (Qi. dar [df], unde
dal mulato r in /; slav. ^JiAHTH deliti dividere; lit
dalis pars, v. dala, dallykas pars, fragmentum, daliju
divido; golh. dails pars [gr. comp. 90] ; germ. vel. <aj/,
teil; tllo deleo, tiligo id. = scr. daldydmi, mutatO
y in g [gr. comp. 109"'. 6]; lat. do/o; hi\). dail „a share,
portion", dailim „1 give, deal out" [nisi haec pertinent
ad dd, ddddmi, unde daitim mutato d m l ortum
esse posset], duil ,,partition, distribution", duillean „a
spear", duillean „a pin, thorn".)
c. tj findi, diffindi. Nais . 4. SS: tvadisub ir vyada-
lisyad vagro <,pi.
c. t;j praef. antar caus. vel cl. 10. diffindere, dilacerare.
B ar. 2. 77: kat inadrs adantarv idalitaH.
^r7?[ dald (r. dal s. a) 1) n. pars, portio, fragmentum.
2) m. n. folium (ab erumpendo, emergendo dlctum).
Rag\ 4. 42. (Hib. duille folium; quae ad dald pars
spectant voces v. s. r. dal.)
C,^\r\ dalana n. (r. dal s. ana) actio findendi, fissio.
B'ar. 1. 5S a et d.
rt"^Vf dalba m. (ut mihi videtur, e damba, mutato m
in /, V. gr. comp. 20) i. q. damba. (Hib. dalbh „a
lye, contrivance".)
(. ^ dava m. (fortasse e dahva ejecto h, v. dah, nisi
e deva ahjecto i diphthongi ^ = a -[- i; v. div)
1) calor. 2) ignis. 3) ardens sjlva, sjlvae conflagratio.
4) sylva. (Cambro-brlt. daiv combustio.)
& CJIU»-r davdgni m. (e praec. et agni ignis) sylvae
incendlum. Rag'. 2. l4.
yr-^Ji\ddsan (v.gr.231) decem. (Send. Jv«.'a)>A^ dasan;
gr. oiy.U; lat. decem [proprie a dasamd declmus];
^ dart — ZJ^^^^p^^^flars drs.
181
J^ dart f. (a dard signo fem. i) i. q. dard.
.r •
^ c*, T"»?! dartih drtMi l.par. (scnbitur darli drh, gr.
110"'). In dial. vcd. par. firniare, firmum red-
dere. Yagurv.: prlivtn drtiha; — prlivtm upa-
ririA 'driikstH. — atm. firmum esse. Yagurv. drnha-
sva (schol. drdtbava); driihantdn durjrd (do-
micilia) prliv/dm. (V. Westerg. et cf. darh drh.')
^-TT dardurd m. (forma redupl. incerti orig.) 1) rana.
2) nubes. 3) mons quidam. 4) instrumentum musicum.
r
1. ^d" <C|' «^«'"yt» drp 4. par. 1) gaudere. Balt. 14. 106.
praef. ati: vigigjre tdii sendin ... atida-
darpaca. 2) superbire. Mali. 1. l62: varaddndd
drptdli. — Caus. superbum reddere. Hit. 103. 7:
hati srtr na darpayati. (Cf. tarp trp.)
_ r _
2. < rr (»nr darp drp l. et lO. par. (sandtpane) illu-
niinare, illustrare. (Cf. dtp.)
_ r ,
3. (» d" H"Q" darp drp 6. par. (vddane) vexare. (V. sq.
et cf. hlb. drip „affliction".)
5T^ darpd m. (r. 1. darp drp s. a) superbia. B\ 16. 4.
^mjj ddrpana m. (r. darp drp in caus. superbum
reddere, s. ano) speculum. Rag'. 10. 10. 14. 37.
r
^hT ^tI darp drp 6. par. i. q. 3. darp drp.
_ r ^ ^ j ^
1. j» )J T^J^darS drb G.^iT. (grant e K.. gump aneV.)
jungere, nectere, serere.
r
2. 6^" ^^ dari' drb" 1. et 10. par. (b'aye) tlmere.
^rV{ darbd m. (r. darb drb s. a) i. q. kusd sgn. 1.
Rag'. 1. 31.
r _^
^TCJ" fi*-l^ darmp drmp l.par. atm. i. q. darp drp.
r _^^
< *^.f\ ^^mT darmp drmp 6. par. i. q. darp drp.
dadrsdli anySinyan tdu; 4972: md drdksts
tvaii kulasyd 'sya gdraii saiiksayam; R. Schl. I.
20. S: pratyudy aydu munin drasfum, — Ltiam
auditu percipere. Br. 1. 4: rdrudyamdndiis
tdn drslvd. — Pass. Dr. 8. 10: dadrsi nakulas
tatra. Cum term. par. (gr. 446) Mah. 2. 2345: sd
'ham adya drsydmi ganasansadi. — Caus. par.
atm. ostendere, monstrare. N. 20. 20: yadi suryan
(larsayildsi mi; Bag.: tad iva mi darsaya
deva riiparn; Mah. 3. 2369: darsayd "t mdnaiii
ostende te, appare; 1. 175: dtmdnan darsaydnali
se ostendens; 3. 9960: darsayasva mdrgam;
3. 1026: yo na dars ayate tigali. — C. acc. pers.
R. Schl. II. 97. 1: tdn taid darsayitvd tu mdi-
tiltn girinimnagdm. — atm. se ostendere, apparere.
A. 4. 20: aham vdi tvdn darsayi; Mah. 2. 220:
kaccid dars ayasi manusydn samalaiikrtali;
Sa. 1. S: darsaydmdsa (v. gr. 420) tan nrpam.
(Gr. QspKU); boruss. vet. en-deirit intueri, abjecta gut-
turali ; lit. dairau-s circumspicio , ap-dairii-s provideo,
zerknlas speculum, v. darsana, ddarsd; russ. ser-
kolo id. ; hib. dearcaim „1 see, behold", dreach „forni,
figure, iraage, a looking-glass", deicsin „seeing"; mutato
d in /: leir ,,sight, perception".)
c. anu 1) videre, conspicere. A. 6. IS: nd 'nvapasyan
tadd kincit; B\ 1. 31. 13. 30. lo. 10. 2) respicere,
rationem habere. Mah. 3. 10S2: na kdryan naca
mdrydddii kruddd inupasyati. — Caus. ostendere.
R. Schl. I. 1. 25.
c. anu praef. sam putare. Mah. 1. 5037: svind 'nu-
mdnina paran sdduii samanupasyati.
<y\ i5"5ij dars drs 6. par. interdum atm. (in tempp. c. abi videre, consplcere, aspicere. Mah. 3. 99S2. Man. 9.
special. substituitur /^aj-' cl. 4. q.v.) videre, con- 30S. — Caus. ostendere. Mah. 1. 7740.
spicere. N. 12. SG: patin draksyasi; Sa. 5. 30: sd c. d caus. ostendere. Rag . 4. 3S.
vandni vicitrdni ... dadarsa; N. 12. S: saritd c. u/ exspectare. Kag .2. 60: utpasyan sirihanipdtam.
nirgardAscdiva dadarsa; Mah. 1. 2S30: dadrsi c. upa consplcere, intueri. Mah. 1. S440. — Caus. osten-
dtmdn iiandanaprat imarn vanam; ibd. 7SSS: dere. Hit. 83. 15.
180
5TTSFlt damayanti — 57<^T daridrd.
<i i-Ii|rTi damayantt f. Cpart. praes. causativi damd-
ydmi, v. dam) quae domat; nom. pr. N. 1. 9-
6 i-C|H| dampat! v. 2. dam.
i. ?"r>^ dam&' 10. par. (nodJ; scribitur rfai', gr. 110"')
mittere; v. tip.
2. TT^" damb 5. par. dab nomi. 1) fallere, decipere,
e. c. dab noti d drtah' K. 2) laedere, occidere
(praesertim in dial. ved.). Nig'. 2. 19 (v. Westerg.):
dabn6ti{i'ada}i)\ Pigv. 24. 10: adabddni varu-
iiasya vratdni; 41. \:yan raks anti prace t aso
varuno mitro aryamd \ nucit sa dabyate ^a-
nali „quem protegunt dii Varunus, Mltrus, Aryama-
nus, non sane laeditur iile vir" (ndcit = ndi 'va,
v. Westerg.); Yagurv. 1. 31 (Westerg.): adabd ena
tvd caksusd 'vapasydmi (dab no ti, dabdd,
dabydt^ etiam ad dab referri possunt. Cf. tub et
v. dalb a).
'^V^ damba m. (r. damb s. a) fraus, simulatio; su-
perbia. B'. 16. 4. In. 5. 62. Mali. 2. 877 (v. dalba).
rtTSf damya m. (r. dam s. y a) taurus juvencus. Rag .
6. 78.
7T\ day 1. atm. (galdu ddne hinsdydm dddne K.
grahane gatdu vade, ddne avane V.) Ire, dare,
laedere, occidere, sumere, tueri. — dayitd araatus.
In. 1. 7. 3. 4. N. 16. 2S. (Cf. d<?; lilb. deidh f. „de-
sire, longing", deidh m. „a protector, defender", deide
„obedience, submission".)
^7j[ daya f. (r. day s. d) nilsericordla.
A ^jrfj daydlu m. f. n. (a praec. s. dlu) miserlcors, ad
miserlcordiam propensus. Hit. 77. 20.
1. ?"T 7 dar dr 6. atm. praef d resplcere, curare, co-
lere, aestimare. R. Schl. I. 75. 10: anddrtya
tu tadvdkyam. — Pass. Hit. 4. 9: dvitiyd "dri-
/a/^ fod4; Man. 2.234: jori^e tasya "drtd darmd
yasydi 'te traya ddrtdH I anddrt ds tu yasydi
'le sarvds tasyd 'paldK kriydli. — ddrla etiam
sensu activo respiciens, curans, curam habens.
Man. 11. 225: sarvesv iva vratisv ^vam prd-
yascittdrtam ddrtali (schol. yatnavdn prd-
yascittdrlam anutistit); Man. 7. 150: tasmdt
tatrd "drt6 bavet (schol. tadapas&rani yat-
navdn sydt). Cf. dars drs.
2. 7~T (<") dar (df) 9. par. drndmi, part. perf. pass.
dlrnd (gr. 345. 545) lacerare, dilacerare,
dissecare, rumpere, findere. Mah. 3. 16426: brahmd-
strena daddrd 'drim; H. 4. 8: s'ir6 r&ksasa
dlryatdm; N. 21. 15: hrdayan dlryata idafi
sokdt. — Caiis. findere, proprie facere ut aliquid
findatur. R. Schl. I. 16. 24: ddrayeyuH ksitim
padb ydm; Mah. 1. 795: vagran tad vilam add-
rayat. (E dar ortum est dal q. V.; cf. gr. oeqw;
slav. derun excorio; russ. dra-tj rumpere, scindere,
dratj kosu detrahere pellem; goth. ga-TAR [ga-taira,
ga-tar^ dirumpere, scindere; angl. tear; germ. vet.
ZAR [^ziru, zar^; nostrum cehre, zerre.)
c. ava i. q. simpl. Mah. 3. 17300: hrdayam avadtr-
yate me. — Caus. findere. Rag . 13. 3: urvim ava-
ddrayadb ili,
C. ava praef. vi id. R. Schl. II. 72. 28: vyavadirnam
man6 mama,
C. vi id. Mah. 1. l477: prahdrdir devdn vidad&ra;
3. 673: gdlan vidirya; N. 9. 4; manyund vya-
diryate 'va hrdayam; 19. 3. — Caus. id. B'. 1. 19:
sa g 6 s 6 . . . hrdaydni vyaddrayat,
3. <"'T (7") dar (df) l.par. et 9. par. ddrdmi, drndmi
(b aye K. b iyi V.) timere.
5T dard%m. n. (r. 2. dar \df\ s. a) caverna, specus.
■^ |iii ddridra (r. daridrd s. a) pauper.
<j, lyi (-^1 daridrdtd f. (a praec. s. td) paupertas.
7"J"T^J' rfari'rfra 2. par. (forma redupl. a r. rfrii, v. gr. lOR)
pauperem ts,it, fierl. Hit. 45. 10: upary upari
pasy anto sarva eva daridrat i.
^rrjTTTfT (landaguuri — \l\r\ damana.
I?9
A U^illjl dan^as&ur! f. (e praec. et gduri) n. pr. ft^^ dand 1. par. {/idlani Y.., scribitur dad; e(|uiJem
Aps.irasae. In. 2. 29. dand vel potiiis danda reiluplicatione cxpllcaverim
SnjJ^T^TF dandad'drana n. (Tatp. 6 dandd baculus e d d, correpto « in a et inserta nasali; v. dad, dad)
et ddrana actio ferendi) supplicium. N. 6. 6. sustentare, nutrire.
SrirSTTyfQTrT danddd ipati m. (e dancld et ddipati) TT^ danv 1. par. (rra ^-t'; scribitur c/of, gr.llO"') ire;
judex, Up. 56. cf. du, danv, ddv; gr. 6cvsu) = caus. danvd-
5j^ datld datus (v. dd, gr. 544). fdmi.
<J j^ dalti f. (pro daddli, abjecto d, servata redupli- 7"iJ rfai' 1) 10. par. dahd-ydmi (nSde K.) mittere.
catione) donura. Rag'. 8. 85. (Gr. oo-Cig; lat. do-s, 2) 1. par. in dial. ved. laedere, occidere, v. damb'
quod e do-tis correptum esse videtur; hih. dath,,?i gift".)
(j y dad 1. par. atm. (proprie dada, forma reduplicata
a rad. dd, correpto d In a, quod cliaracteris 1™»» vel
6"= classis analoglam sequllur, slcut n s t d venit tisf ati
pro tistdti, igrd: gig rat i Tpro -g rdti, v.gT. 295)
dare. Mah. 1. Si^SiJ: yduvanan svan dadasva;
3. 10S36: sarma dadasva; 2. ISSO: satdni
catvdry adadad daydndm; 3. 10207: vidtncd
'py adadad ddimtii kas yapdya.
cl. ,5. Rgv. 84. 20: md ta utayd vaso Ssmdn kadd-
cand daban „non tua auxilia, domicllii largltor! nos
unquam perire sinant"; Rgv. -V. 32. 12 (v. ^Vesterg.
s. T. damb ): na tan dab anti ripali (hostes). —
Desid. in dlal. ved. dips (e didaps ejecta svllaba da)
laedendi, occidendi cupidum esse. Rgv. 25. l4: na
yan dipsanti dipsava/i „quem (deum) non caedere
affcctant caedendi cupldi"; Rgv.-V. (v. Westerg. s. r.
dainb): yd no divd dipsati yasca naktam.
7^ dad 1. atm. (proprie dada, a rad. dd, correpto d 1. T^rT dam h. par. ddmydmi domare. B att. 18. 20:
in a, V. dad) i. q. d d.
^TVJdadi' n. (fortasse a de bibere, cum redupl.) lac
coagulatum. (V. d e et cf goth. daddja lacto.)
'^y^dant m. (in fine compp. plerumque usurpatur, e. c.
sudat pulchros dentes habens, in declinatione analo-
giam part. praes. sequilur; itaque noni. dan, acc.
dantam; fortasse primltlve edens, ita ut mutilatum
sit ex adanl aT. ad) dens. (Gr. OAONT; lat. DENT;
V. ddnta.)
yamo ddmyali rdhs asdn. Part. perf. pass.
ddntd domitus, mansuetus. Br. 1. 25. Su. 2. 17. —
Caus. damdydmi i. q. primit. Mah. 1.2995: sarvan
damayaly as du; ibd. 5537: s duvtram adama-
yac cardili. (Goth. TAM decere, ga-limilli, ga-tam;
germ. vet. zimii decet, zam decuit; fortasse lat. dam-
num. Ad caus. damdydmi referlmus gr. oay.ci.'j:,
oaixa^lil, lat. dorno, goth. tamja, nostrum zdhme, zahin,
V. gr. comp. 19. 109"". 6.)
gr^ ddnta m. (ut mihi videtur, a r. aii s. anta, ita ut 2. '^~ndam indecl. (r. dam) uxor in corap. dampati
mutilatura sit ex adanta) dens. H. 3. 20. (Lit. danlis, uxor et maritus. Sa. 6.3. (V. 2. gam et cf gr. oaf^ao.)
goth. tunlhus; gerra. vet. zant, zand, zan; cambro-brlt. ^TT dama m. (r. dam s. a) 1) domitus, refrenatio, se-
dant; hib. dead; de lat. dens et gr. aoCV<; V. dant; de datio (perturbationum aninii). In. 4. 7. N. 6. 10.
russ. desna glngiva v. ddnslrd.) B\ 10. 4. 16. 1. 2) poena, mulcta. Man. 8. 39. 3) in
<4?1t.s;6 dantacc ada m. (e praec. et cada tegens) fine conipp. domans, domitor. 4) nom. pr. N. 1. 9-
labium. Caur. 13. (Gr. -OaiJ.0?, iTntOOilfXCg sicut scr. arindama.
c^MH dantm m. (a ddnta s. in, dentatus) ele- gTTTrT damana m. (r. dam s. ana) domilor; nom. pr.
phantus. N. 1. 9.
23*
17S
^vidcins — 5TT3" dajidd.
c. vi mordere, edere. Mah. 1. 3362: vidaJantya/i
p aldni.
c. sam collidere dentes, labra; arcle adjungere, appli-
care. Mah. 2. l4S5: danlan sandasat as tasya\
Dr. 7. 9: sandastaust a\ Rag . 16. 65: sandasta-
vas trisv abalanitamhesu.
2. <"5T dans 1 0. atm. (datis' ani K. d a r s a d aii s a n ^ \ , ;
scriLitur das, gr. 110"') mordere; videre (datis
videre ortum esse censeo e dars — v. dars drs —
mutato r in ri; sic pracr. caus. datisemi = darsd-
ydtn I ) .
3. <"5T datis 10. par, (bdsdrte K. tvisi V.; scribitur
das, gr. 110"') loqui; splendere.
<iy dansd m. (r. dans s.a) 1) morsus, actio mordendi.
2) vespa, asilus. Rag . 2. 5. 3) lorica.
g^^f^ datisana n. (r. datis s. ana) lorica. Mah. 1. i^'!.
^TC|^ dansitd (a dansa s. ita) 1) lorlcatus. A. 6. l'i.
10. 19. (Dr. 6. 19 lege dansandni pro dansitdni).
gr^ ddtisird i. (r. dans s. tra in fem.) dens magnus,
proniinens, exstans. H. 2. 3. 9. (Russ. desnd glngiva
radice cum hoc vocabulo convenit, nisi cum ddnla
cohaeret, ita ut j ex < ortum sit.)
«i^l^^tiylC^^iCjAH dansfrdkardlavadana (Bah. e
danstr dkar dla — v. kardla — et vadana os,
vultus) exsertis dentibus os habens. H. 2. 3.
^^['^ridaiistrin (a ddiistrd s. in) adj. exstantes dentes
habens. — Subst. m. aper. N. 14. IS.
1. <"^ daiis 10. atm. (scribitur das, gr. 110"') i. q.
2. dans.
2. 7"^ daiis 10. par. (scribltur das, gr. 110"') i. q.
3. daiis.
^t^ datih 10. par. (diptdu ddhc; scribitur dah, gr.
110"*) lucere, urere. (V. dah, unde datih inserta
nasali.)
1. <"^T daks 1. atm. (vrdd duK. syande vrdddu V.)
crescere; se movere. (Huc tralii posset goth.77////
crescere [nostrum g-e-de/AenJ nlsi pertlnet ad lartih trnh.')
2. <^ daks 1. atm. (hitisdydm K. hantyart'i\.')
laedere, ferire, occldere.
<i TT^ daksd (ut vldetur, a r. daks s. a) 1) aptus, ido-
neus, hablb's, dexter. Bar. 1. 53. N. 11. 5. 2) rectus, "
probus, honestus. B\ 12. l6. Sa. 1. 3. (Primitive
dexter; v. ddksina.)
^^OT ddksina (v. gr.255; ut videtur, a r. daks s. ina)
1) dexter. Su. 4. 12. 2) meridionaiis (qula meridlonalls
plaga ei qui ad orlentem se convertlt, a dextera est).
11. 1. 3. Su. 3. 25. 3) humanus, urbanus, comls.
Ur. 33. 9 infr., v. ddks inya. — daksin^ na adv. ad
merldiem. Su. 3. 23. (Gr. Si^-icg, Ss^i-Tiocg; lat
dex-ter, dex-timus; hib. deas dexter, meridlonalls; lit.
dcsine [. dextera manus = scr. daAri/na; golh. tai/isvo
f. id.; germ. vet. zeso dexter, zesanfa subst. f. dextera
manus; fortasse russ. IOr'I> jug' merldionalls plaga;
JOiKHhlll jus niii' r.ierldlonalis, abjecto d, sicut lat.
Jupiter, Jovis e Diupiter, Diovis, gr. comp. 122.)
!• cTTWJTI '^o^^Jif^ f. (fem. praec.) 1) meridlonalis plaga.
Dr. 3. 7. 2) merces, pretium (educatlonis), Rag . 5. 20;
peracti sacrlficii, B'. 17. 13. Rag'. 4. S6 in fine compp.
2. <j \7;;\^\\daks ind adv. (ut vldetur Instrum. ved. a subst.
daksind, v. gr.mIn.ed.3.§.126annot.) merldlem versus.
cTTWJilCJiiJ daks itidpat a m. (e praec. et pdta via fn
fine compp.) merldlonalis reglo Indlae. N. 9. 23.
rt I T^) U I f o) vl «^ aks indvant (a daksind s. vant vat)
pretio sacrlficali praedltus. N. 12. 45.
^^rj da g d d V. dah.
^^ dag 5. par. (gdtane) ferire, occldere; cf. tig^.
(,^ daiig" l.par. (scrlbltur dag, gr. 110"') id.
7"n2~ datid 10. par. (ut videtur, denom. a dandd, quod
fortasse Ipsum a dam s. da, nlsi a tad, mutato/incf;
cf. Lass.) percutere, punire. N. 13. 69. Rag . 1. 25.
gnj^- dutfdd m. (v. praec.) 1) baculus, sceptrum; poena.
N. 4. 10. Dr. 6. 20. 2) plantae caulis. Rag'. 16. \6.
3) exercitus. Man. 7. 103.
pj^/fac — ^jJi^dans.
177
1. pRT tvac 6. par. (sahvaran^ K. vrljdm V.) le-
gcre. (Fortasse huc perlinent lat. /f^o, mutata
tenui in mediam; germ. vet. dekiu; lit. dengiu; v.
■ Graff. 5. 99.)
2. '^(rXtvac f. (a praec.) 1) culis. Rag. 3. 26. 2) cortex.
pra' tvaca n. (r. /«'«c s. o) id.
((J^ tvanc 1. par. {gatau K. i/du V.) ire; v. tai\c,
tik.
a^/fa/ ablat. sg. pron. ^''^''pers., qui in initio compp.
thematis vice fungitur, v. gr. 242 et 611.
^^^atvattas (a praec. s. tas) i. q. tvat.
y<4 ) II! 11^*51 tjrl tv adsundkrstacit ta adj. (Bah. e
Tatp. tvadguna \^tvat •+- guna^ tui virtutes et
Bah. dkrstacit ta [^dkrJfa + citta'] attractam
mentem habens) tuis virtutibus attractam mentem ha-
bens. In. 5. 35.
^ntvarn (gr. 242) tu. (Lat. /u, lit. /u, gen. taivens, hib.
/u, goth. /Au, slav. /u, gr. TOUV, TLi, <TV.)
^TT tvar 1. atm. interdum par. festinare. H. 4. 47: /na-
rasva b ima; N. 20. 17: tvarate b av dn; In.o. 52,
H. 2. 16: tvaramdna; Sa. 1. 33: bartur anve-
sajii tvara; Mah. 1. 7539: drastun tdn tv aranti.
— tvaritd feslinans. N. 2. 26. 23. 21. — Caus. tva-
rdydmi incitare. R. Schl. II. 64. 63: dutd vdiva-
s vatasjrdi 'tS kdusalji Ivarayanti m&m; N. 19.
12: sa tvnrjramdno b ahusaH. (Vid. tur^ ''''',
tar [//'j, et tf. slav. tvorjun facio , tvari f. creatura,
ratione babita, radiccra car q. v. et ire et facere
significare; hib. tuairim „1 go round, encompass, draw
a circie".)
^TT tvard f. (r. tvar s. d) festinatio.
yf^lX -rp tvastdr -s/r m. (r. tvaks s. Idr 1 r) 1) fa-
ber b'gnarius. 2) Vis'vakarmanus, deorum artifex.
Rag'. 6. 32 (v. tas'td'r -str).
1. \^jf](tvis 1. par. atm. 1) lucere, splendere. R'att. 14.
70: titvisuK; Rgv. 52. 6: tilvesa, 2) in dial.
ved. collustrare, ornare. Rgv. 102. 7: amdtran tvd
disand titvise mahl „imraensum te hvmnus ornavit
magnus".)
2. Jpro '"'•'' f- (3 praec.) splendor, lumcn. Rag . 3. 15.
4. 75; V. tvis dmpat i.
|p|(J| tvisd f. (r. tvis s. d) id.
|(^(J|i-CJ|(-| tvis dmpati m. (luminum dorainus, e
tvis iu gen. pl. et pdti) sol. Am.
pt-l \ Isar 1. par. (^cadmagatdu) clam, occulto ire.
(Cf. sar s r.)
c. ava !n dial. ved. aufugere. Rgv. 71. 5: avatsarat
prsanyaK „aufugit pugnax (hostis)".
m'.
JJ^ tud 6. par. (sanvrtdu) tegere, operire. (Cambro- 7^^ turv 1. par. (hinsdydm K. vade V.) laedere, ferire.
brit. tuzaw id.)
occidere. (Cf. turv^ durv^ durv, gurv.)
^d.
2" da (r. dd s. a) dans, in fine compp. ut galada.
l. <"pi]" dans 1. par. (in tempp. special. nasalem ejicit)
mordere. N. 14. 12: adasad dasami pade;
R. Schl. I. 45. 20: dadanJur daJandili; Sak. 133. S:
bimbddaran dajasi ced bramara priydydH;
Mah. 1. 51S: ndgdir adaJjata. — Part. perf. pass.
dastd N. 14. 12 (gr. 548). — Caus. Mah. 1. 22'i3:
sarpdir enam adanJ ay al. (Q.i. dans ^ gr. OlC/iVWj
fortasse 6a<jVg; v. danJita, danJ praef. sam; goth.
tahja lacero; lat, lacero mutato d in /, densus; cambro-
brit. danhezu mordere; hib. dan-t „a morsel, portion,
share"; russ. desna gingiva; v. ddnJtrd.)
23
17G
f^f^^cT tridivd — pj^- tvang.
j%ff|~5j' tridivd n. (Dvigu, gr. 606, e tri et divd coe-
lum, tres coeli) Indri coelum. In. 4. 6. Cf. tri-
pisfapa.
j^^ trid'd (e /ri s. d d) trifarlam. B\ 18. 19. Rgv.
I. 118. 2-i. (Gr. rsi~/j:i, dor. TOtX-&a; v. gr. corap.
325.)
j^pj^ trinitra ni. (tres oculos habens, Bah. e tri
et netra ocuhis) cognomen Sivi.
I^qiy tripata n. (Dvigu, gr. 606, e tri et pata) tri-
vium. Hem.
ItICJ^JII tripat agd f. (e praec. et ga iens in fem.)
nomen Gangis. Up. 28.
M 1^'d^-J t^ipi^t apa n. (Dvlgu, gr. 606, e /rj et pistdpa
mundus, tres mundi) Indri coelum, v. tridivd.
f^fnr tripura (e tri et purd n. urbs) 1) n. nomen
regionls (WIls.: the modcrn Tlpperah). 2) m. nomen
unlus Asurorum, Tripurl regis.
I^CJI^ tripurag na m. (e praec. et gna q.v. occidens)
cognomen Slvi.
|^j|5J trirdtrd n. (Dvlgu, gr. 606, e tri et rdtra pro
rdtri, gr. 613) tres noctes. N. 9. 7. 10.
T5llc(5^|i-| trivikrama m. (Bah. e tri et vikrama
passus) nomen Visniis. Am.
\-i\i-j^f^XJf t r i V i s t a p a n. (e tri et vis idpa i.q.pis fdpa)
i. q. tripistapa. Bag . 6. 7S.
RfSITOT triyamd f. (Bah. e tri t\. ydma vigilia) uox.
Up. 57.
\^*A 'ris (a tri s. s) ter. (Send. '*Mi/^ iris; gr. TOiV,
lat. ter.)
^J^ trut 4. et 6. par. 10. atm. {cSdane K. cidi V.)
findi, rumpi. Hit. 15. 10: ydvan me dantd na
trutyanti tdvad b avataK pdsan cinadmi\
B ar. 1. 95: anaiigakalahakriddtrutattantukam
muktdgdlam. (Cf. gr. TQVU).)
5[y^ truti f. (r. trut s. i) parvum momentum. Mah.
" 1. VZ92.
^f truti f. Id.
5I"Cr trup 1. par. (vade) ferlre, occldere. (Vid. tup et cf.
gr. TPT$, •jcvtttijo, Tovcpog; llt. truppu frlor, mi-
nutatlm conteror, truppinu frlo, trumpa-s brevis,
trumpinu in brevlus contraho.
^t^ /ru^ 1. par. id.
^^7 trump 1. par. id.
Sr*"^! trump 1. par. id.
~r trdi i. atm. (ortum esse videlur e tdray i. e. tar \tf\
in forma caus.) servare, liberare. Man. 9. 13S: nara-
kdt trdyate pit aran sutafi; R. Schl. I. 62. 12:
trdyase Cnyasutdn.—— Pass. B . 2. AO: trdyati
mahato baydt. Se servare. N. 13. Ib: trdyadvan
ddvata. — Part. perf. pass. trdtd et trdnd. (Vid.
trd et tar [t f\ in forma caus.)
c. pari i. q. slnipl. Br. 3. 6; tdn svayan vdi pari-
tr dsye.
C.sam id. Mah. 1. 6SI9: santrdtum arhasi.
SfjnRT trdigunya n. (a triguna n. tres qualltates,
gr. 606, s. ya) abstractum vocis triguna. B . 2. 45.
^C^II^+tl t rdildkya n. (e triloki tres mundi, gr. 606,
s. ya) tres mundl. Su. 1. 7. 2i. 4. 1. N. 13. 16.
5ff5f?J trdividya (a trividya n., gr. 606, tres sclen-
tlae, tres Ilbrl sacrl [VedlJ, s. ya) trium Vedorum
peritus. B'. 9. 20.
^l^cfi trdtaka n. (r. trut s. aka) genus fabulae
(WIIs.: „a mlnor drama, such as the Vlkramorvasi").
5I jc|-j trduk l.atm. (gatdu K.. gatydm \.) Ire ; \. tik,
t d u k.
5Jf^ tryaksa m. (tres oculos habens, e tri et
aksa) nomen Sivl. Mah. 1. 7315.
'-i| 1-gI ch tryambaka m. (e tri et ambaka) id. A.3. 50.
1. pj^ tvaks l.par. i. q. taks.
2. pJ(Xt\ ^^'aks l.par. (tvacd grdhe) cutem accipere.
Cf. tvac,
pl A- tvaiig l.par. {gatikampayoK; scrititur /ag-) ire,
se niovere, tremere. Cf. traiig, taiig.
^ trapa — ra^35TIr<W tridasulaya.
175
^m trapa m. (r. trap s. a) pudor. Am.
^TT trdpu n. stannum. Hit. oo. 21. R. Schl. I. 38. 20.
^^ trajd n. (a <ri s. a, ut dvajrd par, a df i) trium
numerus, trinitas, TOia?. B'. 11. 20. 13.
^^1 iray! f. (a pracc. signo fem. /) tres Vedi (Ri<^,
Yagus et Saman). B'. 9. 21.
^ilK ii.1 trajrodasd (fem. -/, gr. 236) decinius tertius.
1. pfJTTf trdnd v. /rdi'.
2. ■^ljf trdna n. (r. /rdj s. ana) 1) servatio, tutela.
Dcv. 11.47. Rag'. lo. 3. 2) lorica. A. 6. 14 (cf. /anu-
/rdria); sirastrdna galea. Rag'. 4. 64. (Ilib. //■oin//i
„a lieluiet".)
^lCil^ -(T trdtdr -tr m. (r. /rai s. tdr t r) servator.
Mah. 3. 15931.
•^l\\(i,}il\*\trajro dasan vcd. /ra'/oVaf'an (comp. anom. ^^ trdsa m. (r. /raj s. a) metus, terror. Rag. 9. 5S.
pro tridasan; 6 trajds, nom. pl. ni. TOV tri, et ^ tri (nom. m. trdyas, f. tisrds pro tisaras a
ddsan, v. gr. 229) tredecim. (Lit. tredecim, ViL tr/lika
e trjrdika, v. gr. comp. 319. annot.)
3TT /ra.f 1. et 4. par. 1) tremere (praesertim timore).
Mali. 3. 30S0: b^ydt trasjasi; Dlv. 9. 21: tdili
sabddir asurds tresuH. — trastd tremens. Mah.
3. S4l: sandarvdndm b ayatras tdli. 2) timere
stirpe tisar, n. trini) tres. (Gr. lat. lit. slav. hib.
T/ll, nom. m. f.: gr. TOSig, lat. tres, lit. trys, hib. iri,
slav. masc. TpHK trije, fem. TpH tri; gol\i. TWif,
nOm. m. f. t/treis. Ad sanscr. fem. tisrds referuntur
hib. vet. teora, cambro-brit. fem. lair, armor. teir; v.
Pictet p. 14,5, gr. coinp. 310.)
c. ablat. vel gen. B att. 15. 55: rdks asasya nd \.^i^Atrinsdt (ut mihi videtur, pro tridasat mutata
'trdslf. — Caus. terrere. A.9.22: trdsayan rata-
gosena niv dtakavacas IrijaH; ibd. 2'(; Dr.5. 10.
(Russ. trjasu quasso, agito = scr. caus. trdsdydmi.
media in nasalem, sicut vice versa lit. et slav. d vocum
deivyni, devanti novem ortum est ex n; v. gr. comp.317)
triginta. (Lat. triffinta, gr. TOiaKOVTa, hib. trioehat.)
trjasu-sj tremo; lett. trtfseht tremere; gr. TQi{rr)ix, J^cf) trikd n. spinae pars inferior. Rag'. 6. 16.
Tps-fA.W; lat. tris-tis = scr. trastd, Ire-mo, terreo ex |^j|(-) trigarta m. nomen regionis (Wils.: A country
terseo pro treseo = scr. caus. trds dydmi, v. gr. in the northwest division of India, apparently part of
comp. 109"'. 6; hib. tor „fear, dread".) Lahore). Dr. 2. 7.
C. t)i i. q. simpl. R. Schl. II. 103. 4l : var<3ftam.rg-(Jic'a |^^ /ri/iA-" 1. par. (scribitur trik, gr. 110"') ire; v.
... vitresufi; A. 6. 13: vitrcsusca vililyusca fraiik.
bdtdni. — vitrasta perterritus. H.3.3. Su.l.li. — f^TfW trifaya n. (e tri s. taya) trium numerus, tri-
Cans. terrere. Man. 7. 196: vitrdsayet; N. 16. 15: nilas. Br. 2. 21. (Hib. treidhe „three things, three
vitrdsitavihaiigama. parts".)
c. sam id. santrasta perterritus. N. 11. 1. 13. 19. f^STf fridasd m. pl. (ut mihi videtur, a trayodasan
A. 8. 16. tredecim, quod pro tridasan) Dii, exceptis Brahma,
^g- trasa (r. tras s. a) mobllis. M. 29. Visnu et Sivo. N. 4. 31. Lass. 15. S.
^J /ra 2. par. (in imperat. supponitur radici /rdi', a qua i%fcr5J5T tridasatva n. (a praec. s. iva) divinitas.
trd in formis generalibus distingui nequit; a gramma- Rag . 16. 30.
ticis /rd in radices non receptum esl) servare, liberare. f^c, i^JMil tridasdlaya (e iridasd et dlaya do-
Br. 3. 3: trdhi sarvam maydi 'kayd; Su. 1. 15: mus, habitatio) 1) Tatp. deorum habitatio. In. 5. 36.
trdht 'ti pracukrusuH; Mah. 3. 15931: tato nas 2) Bah. deorum habilationem habens i. e. Deus. In.
trdtu b agavdn. (Vid. Irdi.) 1. l2.
174
m^iod — ^lrap.
FrT3* lod i. par. i. q. liid.
pii-i iolra n. (pro toltra aut tot-ta, r. /ud s. tra)
baculus aculeatus, quo elephanti concitantur.
^m^ tontdra m. n. vectis ferreus. Dr. 8. 6.
^m tdj a n. (fortasse a r. /« crescere, sens. caus., ita ut
prlmitive quod crescere facit signifaret) aqua. Rag. 8.94.
(Slav. taja-ti liquare.)
(-| jije' toyada m. (aquam dans, e praec. et da dans)
nubes. Rag . 6. dS.
ril<3'eT7 toyadara m. (aquam tenens, e toja aqua
el dara tenens) nubes.
^ljilJI torana m. n. (ab intrando diclum, r. tur s. ana)
porla; arcus porlae ornamentis instructus. N. 5. 3.
Rag'. 1. 4l. 7. 4. (Cf dvdr et rad. tvar.)
'^\rr\r\ tdlana n. (r. tul s. ana) le vatio. R. Schl. 1. 66. 1.9.
f\\i:\ tdia m. (r. tus s. a) gaudium. Hit. 74. 5.
rZTFii 'y^htd v. 004;.
pFTjj' tyag 1. par. interdum atm. deserere, relinquere.
•n
N. 9. 31: nacd 'han tyaktukdmas tvdm\ 33:
na tu mdn tyaktum arhasi; ibd. : mdn tyage-
t dfi; B.4. 9: tyaktvd deham punar ganma ndi
'ti. Renuntiare, cedere, dimittere, abjlcere. Br. 3. 15:
tyaktavydm mditca santyaga; N. 2. 17: tyakta-
givitayod inaU\ B . 1.9: surd madarte ty akt a-
givitdli. (Hib. treigim „1 leave , forsake", ireiglhe
„forsaken" = scr. tyakfd; treigean subst. ,,leavlng,
forsaking, abandonment" ==: scr. tyagana; treigtheoir
„a deserter, forsaker" = scr. tyaktdr, acc. tyakla-
ram, mutatis semivocallbus y et r, v. gr. comp. 20.)
C.pari i. q. slmpl. H. 1. 3: ndvam parityagya;
Br. 1. 27. 2S.
C.sam id. Br.3. li: ty aktavydm mdiica santyagd.
j^jityat (ut mihi videtur, e stirpe demonstrat. ta, ab-
jeclo a, et relat. ya, nom. m. sya/1, sya, f, syd,
n.tyat) is, hic, ille, in dial. ved. (Huc trahimus germ.
vet. dir e diar, f. diu, acc. dia = scr. tydm, nom.pl.
m. die ^ scr. tye, f. dio z=z scr. tyds, n. diu = SCr,
tydni, v. gr. comp. 355. 356; ad syd pertlnet germ.
vet. siu, acc. sia; de nostro dieser (^die-ser) v. gr.
comp. 357; de lit. et slav. Ji-s, si" hic = scr. syali,
si, si haec ^ scr. syd v. gr. comp. 358.)
(-(tjjJi tydga m. (r. tyag s. a) 1) relictio, renuntlatlo.
Br. 1. 33. B'. 12. 11. 18. 1. 2. 4. 2) actio dandl, do-
nandl, largiendl. Rag'. 1. 7. 22. Hlt. 34. l4. ■
r<MIUIrir ty^S^f^ f- (a sq. s.td) munlficentla. HIt.24. 21. M
^(H\\i\r\Jydgln (a tydga s. in) raunificus.
^^ trans 1. et 10. par. {b dsdrii K. i djj V.) loqui;
lucere.
^t^ tratc 1. par. Ire; v. sq.
5^^' traHk i. atm. (gatdu; scrlbitnr trak, gr. 110"')
•N ^ e e
ire; cf. tduk, taiik, tik, trduk, traiik, tririk,
traii g.
^^ traiili 1. par. (scribitur tralc, gr. 110"') Id.
•\
5J^ traiig 1. par. (scrlbltur trag, gr. 110"') Id. (Hlb.
tairgim „1 escape, get away"; tairgeadh „a going,
passing".)
^r-~ trand 1. par. (scribitur trad, gr. 110"') I. q. tund ,
quod e trand ortum esse vldetur ejeclo r et atte-
nuato a In ».
pT^ /rayD 1. atm. pudere, praesertim cum praef apa.
(Fortasse primitlve convertere, converti; cf. gr.
TpSTTW , eiTflETra) pudore afficlo; llt. tropiju Ico; slav.
trepet tremor; lat. trepido.)
c. apa I. q. simpl. Mah. 3. 110: yina 'patrapate
sddur asddus tina tusyati; 5. 262: krurena
nd 'patrapasi kat an sakri'ha karmand. (Cf.
gr. a~OTOSTTW.)
c. apa praef. vi Id. Mah.2. l433: vib ilakdb ir bah-
vibir b isay an sarvapdr t ivdn na vyapatra-
pasi kasmdt; R. Schl. H. 37. 10: sd vyapat ra-
pamdne 'va. — Par. Ibd. H. 57. 2S: adyi 'mam
anayaii krtvd vyapatrapasi rdgava; c. gen.
Mah. 1. 45So: vyapalrapan nianusydndm.
gq^ tusa — fn^ tulcd.
173
^TO /liia m. folllculus, gluma oryzae etc. Dr. 6. 21.
(Cf. tvac tegere, ivac cutis, cortex.)
fT^jT lusdra m. pruina, nix, gelu. Rag . 9. 6S. 14. Si.
R. Sclil. I. 49. 17.
fTfe tusti i. (r. /uj s. //) gaudium, satisfactio. In. 5. 13.
Si. 1. 7.
nTT/u.j l.par. (^aidt K. d rdn^ V.) sonare. (Fortasse
lat. lus-sis ex /us-tis.)
fT^ tusia n. pulvis. (Cf. angl. et anglo-sax. dust.)
pf^ /uft 1. par. (ardan^) vexare. Cf 2. duh.
fTfHV^ tuhina n. pruina, nix, gelu. Ara. (Ilib. deiffh
„;ce".)
r[fe *■! I f^ tuhinddri m. (Schneeberg, e praec. et
ddri) i. q. liimdlajra. Rag . 8. 53.
^- FTnr '"" 10. par. (saiikoce) curvare, inflectere.
2. Frnr '«" lO. atm. (puran^) implere.
■^rm tuna m. pharetra. Rag\ 7. 5-1. (Slav. TOVAZ tulu
id., mulato n in /; v. anjd = a/juj etc.)
^Tifi^ /lin/ f. (a praec. adjecto signo fem. /) id. Rag\
9. 56.
plll|T tunera m. (a praec. s. era, vel ra mutato a finali
in e) id. Ara.
rT~T tur 4. atm. festinare. turna celer. turnam adv.
celeriter. H. 1. 2. 2. 1 i. 4. IS. (Vid. tur, tvar
et cf. cum turna hib. /onn „quick".)
jTUJ turna V. tilr.
■fT^ turya n. quodvis instrumentum musicale. A. 4. 60.
pT^ <i3/ 1. et 10. par. ponderare.
^^1 tula m. n. 1) morus Indica. 2) lana arborea. Mah.
1. 6740.
^^ tus 1. par. i. q. tus.
H^UIi^ ti^snlkd (a tusni m, vel potius ab ejus themate
tdsrii, s. Au) taciturnus. (Fortasse huc pertinet lit.
tjhas silens.)
Ht-UTrfL '"•>'."' '" *''^- ("' videtur, a perdito part. perf. pass.
tusnd, fem. tusni, a r. tus s. na) tacite. Dr. 9. 2-1.
B.2.9. (Russ. //y/nu silentium, tranquillitas, /ic/u/silens,
tranquillus; boruss.vet. tusnan (acc.) „s till", tusslse ta-
ceat; Ut.tjld silentium, tj/ic sileo, quorum / ex n ortum
esse videtur, ejecto s \ hib. tosd „silence, taciturnitv,
quietness", tosdadh ,,silencing, confutation", tosdaighirn
„1 confute".)
fTtJJ trnd n. (r. tarri frri s. a, nisi, quod BenfejUS pu-
tat, trrid corruptum e trhria, ita ut ad 2. tarrih
trfih crescere pertineat) 1) gramen. 2) arundo? v. sq.
Br. 3. 23. N. 13. 2S. (Cum triid e tarrfa cf. goth.
thaurrm-s euphonice pro thurnus [gr. comp. 82], utro-
que a attenuato in «; nostrum Dorj^; russ. tern' id. ;
hib. dreas, dris „a briar, bramble".)
rl U mi r1 trnake tu m. (e praec. et ketu vexillum) arundo
Bambos. ^Vils.
■fr^ljij trti ja (a tri, correpto ri in r, suff. tija) ter-
lius. (Send. t ri-tja; lit. tre-cia-s e tretias; lat.
ter-lius; goth. thri-dja, th. thri-djan; slav. tre-tii ; scot.
tri-tearnh; hib. triugha.)
fTJCT trpti f. (r. /ar^ //■/) s. //) satietas. B. 10. IS.
(Gr. TcV^:?.)
fjq^/ri f (r. tars trs) sitis. Ritu-S. 1. U.
f^qi /rja f (r. /ars trs s. (i) id. N. 9. 27.
(TOTir /.'"•".'« f. (r. /ari /ri s. nd in fem., v. gr. 94"')
id. H. 1. 19.
fj^ra^ / eV u ■f n. (r. tig s. as) 1) splendor. B . 7. 9.
Su. 4. 2-i. 2) vis, robur. In. 4. S. N. 19. 13. 3) semen
virile. Ram. I. 31. IS. -12. (Hib. teas ,,warmtb, fervor".)
cJjI j^r^,j /t^aj t(n (a praec. s. vin) splendore, vi, ro-
bore praeditus. Su. 1. 2. E\ 10. 36. N. 20. il.
dSll*-i<^ /fii-omd/a (a tegas s. maja) splendidus.
Su. 4. 22. h\ 11. 47.
f^jjq" tSma m. (r. tim s. a) humor, mador, vapor. Am.
pfcf tev 1. atra. (devane) ludere. Cf div.
f[<^ idila n. (a tila s. a) oleum sesami. Rag. 8. 38.
fj[cff tokd m. (ut mihi videtur, a r. tu crescere, s. ka)
proles. Am.
173
g?^ tund — -^ij^Jus.
c. d i. q. simpl. Mah. 1. 195: d anuKkotyd "ludya vi-
ram.
C. vi id. Mah. 1. 3559: v dkkantakdir vitudan md-
nus dn.
prrT* /«nd l.par. (c^s fdydm K. ; scribitur /urf, gr. 110"*)
se niovere, ire; operam dare, anniti. K.: tundati
sukdya, Cf. trand.
c. ni discedere? Rgv. 58. 1: sahogd amrto nitun-
date „robore genitus immortalis discedit".
f^»,A tundd n. venter. Am.
pfCJ" tup 1. 6. par. pulsare, fcrlre, occidere. (Cf. tump^
tup , tump^ lumb, tub, trup, trump, trup,
trump"^; gr. TTII, TUTTTW.)
pTQT tup' 6. par. id.
PT>|" /«6 1. atm. 4. et 9. par. tdlie, tubydmi, tub-
n d m i, id.
f^i_j^^j tumula adj. 1) turbatus, perturbatus, confusus.
A. 6. 22. Rag\ 5. 49 (schol. = saiikuia). 2) tumul-
tuosus. B'. 1. 13. 19. A. 2. 2. (Cf. lat. tumullus.)
f^T^ tump 1. par. et 10. par. {tump 10. scribitur /u/p,
gr. IIO"-') I. q. tup.
FT^TI' tump" 6. par. id.
prr^ tumb 1. et 10. par. {ardane K. arde V.; SCribi-
tur /u6, gr. 110"*) vexare. Cf. tup.
^rp^x tumburu m. nom. pr. Gand'arvi. In. 2. 2S.
n"T /ur 3. par. tutormi properare (v. tvar, undeVur
ejeclo a. Cf. dru).
prrjj turaga m. (celeriter iens, e /;/ra celer, in dial.
ved., et ga) equus. Rag". 1. 42.
^i i-;_| turarigama m. (e tura in acc. et gama) id.
A. 7. 11.
JTTJ^^S turdsdh m. (nom. turdJ dt, e turd i.q.tvard
et .taft perferens, a r. jaft) cognomen Indri. Rag".
15. 4o.
prryjj" turtya (a catur, abjecta syllaba initiali, s. iya
pro tiya, cf. dviliya, Irliya) quartus.
Q?T turya id., v. gr. comp. 322.
pTcT '"'"r 1. par. turvdmi (hitisdydm K. hitisi V.)
ferire, laedere, occidere; cf. turv, durv, durv,
^^ tul 1. et 10. par. toUere, sublevare. Ram. I. 54. 15:
danus tolayisydmi pdnind. — Part. perf. pass.
tulitd sublevatus. l\ag\4. SO: pdulastyatulitasyd
'drih; 12. 89: tulitakdildsa. (Cf. dul, lat. tollo,
tuli; gr. rXaw, TeXaiJLuiv, TaKavrcv [v. tuid'']; goth.
ihu/a tolero; nostrum dulde; lit. turii habeo, ap-turu
adipiscor.)
C. d id. Ram. I. 48. 42: na sekur dtolay itum.
■(-|rfra '"/«/ (denom. a tuld) ponderare. Mah. 3. 10583:
utkrtya svayam mdiisan tulay dmds a kapo-
tena samam.
g?ffj tuhl' f. (t. tul s. a in fem.) 1) libra. Ilit. 133. 1.
2) similitudo. Rag\ 5. 68; cum instr. ibd. 8. 15.
rl^f?j tu/ya (a praec. s.ya) aequalis, simllis, cum instr.
N. 4. 6. Dr. 6. 12.
^rj tus 4. par. gaudere, contentum esse. Mah. 3. 1109:
tusya md krud aH; 2. l49: tutosa pugdm
prdpya; A. 4. 49: nityan tustdsca te rdgan
prdninali surave smani. C. instr. Man. 12. 37:
yena tusyaticd "tmd 'sya. C. gen. Mah. 1. 3017:
karmasdks t ks etragno yasya tusyati, na tu
tusyati yasydi 'sa purus asya. C. loc. Hit. 40. 7:
yasydm bartd na tusyati. C. acc. Mah. 1. 4l98:
na tutosa patin tadd. — Caus. exhilarare. N. 1. 7:
taii sa b ima/i ... 1 6 saydmds a ... s atkdrina;
Mah. 3. 99l3: tan tosaya tapasd. (Cf. tiis; lit.
tesiju recreo, reficio.)
c. pari i. q. sinipl. R. Schl. II. 2. 33: utsavesu pa-
ritusyati. — Caus. Sa. 3. 21: bartdram parya-
1 6s ay a t.
C.sam id. B'.3. 17: dtmani santus ta/i; 12. l4. 19. —
Caus. Mah. 3. 13685: g-ururt santosayeta; IIit.2o.l6:
b 6 ganav isesdir vdyas an santosya.
rTl^^Lilfty tiksnadatislra — f^Tf tud.
111
rTlTrUiyfP' /iksnadatisfra (Bah. e praec. et ddnitrd f.
deiis) acutos dentes Labens. H. 2. 7.
3TT '''" ''• par. i. q. tim.
rTTT I Ir 10. par. (^s amdpldu K. karmandn s amdfituu
V.; ut milii videtur, denom. a itra, sicut idem va-
iens pdr a pdra) finire.
^^^7 tira va. (r. tar [if] s. o) ripa. M. 5.
^UI tirnd V. /ar (//).
■j-^iy tlrtd m. n. (r. /ar [//] s. t a) 1) locus sacer, la-
vationi destinatus. Sa. 1. 3S. 2. 2. 2) magister. Rag\
17. ss.
pfjcj /i^r l.par. {sidulye) magnum, crassum, corpulen-
tum, turgidum esse.
(-jIjI tivrd (r. //V s. rn) magnus, violentus, veliemens,
acer. N. 11. 13. 24. S: tivrasoka; M. 3: tivran
tapaH; Su. 2. 7: tivravikrama; Lass. 58. 17: kro-
d ativrena v ahninA.
1. pi" /u 2. par. tdumi et tavimi (Pan. VIL 3. 95) cre-
o
scere. Rgv. 94. 2: yasmdi tvam dyagase ...
sa tutdva „cul tu sacra perficis, is crescit". (Lat.
(Cf. lat. turg-eo, liquidis n et r inter se mutatis; lit.
tunkit pingucsco; russ. tucniii pinguis, cf.Benfey IL 23.).
I. 591; hib. tiinngo „a billowy sea", lonngliail, tonnla
„waved", tonnaiin „1 undulatc, d!p in water", nisi hacc
pertincnt ad scr. taraiigd lluctus.)
rl-c^ tucca inanis, vacuus. Am. (Lit. luscias id.)
Pl^ tug 1. par. (in dial. ved. 6. par. atm.) 1) ferire, vul-
o -v
nerare, occidere. Rgv. 61. C: vrtrasya marma
lugan vagrena tugatd. 2) tremere. Rgv. 61. ll:
asya biyd dydvdca bdmd tugeli. 3) feslinare,
properare. Rgv. 3. 5. 61. 12: lutugdna properans.
1. pj^/un^ l.par. (hins dbalave s tanaprdnanesu
O ""-N
K. prdne bale V.; SCribitur lug, gr. 110"')
offendere, iaedere, ferire, occidere; robustum esse;
veslire; vivere (v. tuiiga).
2. pT^ tutig 10. par. (b'dsaftdrl'e; scrlbitur tug, gr.
110") loqui; superare, occldere, ferire.
p]"jr lut 6.par. (kalahakarmaniK. kalahiV.) lixari,
o -N
altercari, contendere.
^'^ tud 1. 6. par. frangere, rumpere, lacerare, findere;
o •\
occldere. Cf. tund, lud.
/u-meo, <u-mu/uj [v. gr.comp.80S']; /ueo, /u/or, /u/<f/a pi^TJ /urfrf l.par. (anddari) contemnere, spernere.
etc; boruss. vet. tawas pater, taa>iska [them.] pater-
nus, acc. -kan paternura, tauia terra [Land] ; cambro-
brit. tyv-u crescere; pers. q'_>j tuvdn potestas, (^5»J
tuvdnem possum; gr. TV-Xo?; goth. thiu-da; umbr.
tuta urbs; send. tav posse, v. gr. corap. 915 * .)
2. fT /u (fortasse a stirpe demonstrat. ta, attenuato a in
u, sicut in interrog. ku e ka) 1) vero, autem. In. 3. 5. F[r^'"'''' 10. par. (stridu K.) sternere, obtegere.
4. 7. Br. 1. 17. 3. 18. N. 23. 9. 2) et, etiam. N. 25. ll. f\~ tud 6. par. atm. tundere, ferire, pungere. B'alt. 14
O"^
Br. 3. 22. A. 3. 23. Dr. 5. 17. 3) post pron. interrog.
Cf. tud, tod.
rrnr tun 6. par. (kdutHye K. gdihmye V.) curvuni,
O -^
muexum esse.
rTU4 t"'}^ •■itm. (scribitur tud, gr. 110"') id.
o '"\
f^TJJ" tunda m. rostrum. Mah. 1. l»7i.
kiin valet nostrum doch. Br. 1. 7. 35. 13. 17. 4) in
apodosi post cet valet nostrum so. Br. 2. 17: lan
cid ahan na dit sey ani . .. prnmafydi 'ndn ha-
reyus lu. — Enunciationem nunquam incipit.
"^rS tuiiga (r. tuiig s. a) 1) adj. altus. Rag . 6. 3.
2) subst. m. arbor quaedam, Pxottleria tinctoria.
Sl: tutoda gadayd 'rim; 15.4: aldutsuli suldili;
Dr. 8. 52: asvdiis tudantdu; ]Mah. 3. 335: pra-
todena 1 udyamdna; 2. 2530: tudasi marmdni
vdks ardili. — Part. perf. pass. tunnd R. Scbi. II. 14.
23: lunna iva tiksnena pratodeiia. (L,3t. TCD,
tundo; eoih.STA LT, sfauta ; nostrum sto/se, praefixo s;
fortasse e scr. santud.)
170 frflW tiduha — f^UT tihsna.
fHi^ /it/uA:o m. nomen arboris, Diospyros gluti- f^^^3fl\!fr\^tiraskarinm.(T.kar kr praef. /iraj s. in)
nosa. Lass. 52. aulaeum. R. Sclil. II. 15. 20.
ITlfrP' "'""';'" "1- nomen arboris, Tamarindus In- fJ^^^chfiuTi' tiraskarint f. (fem. praec.) 1) i. q. praec.
dica. Am. 2) velum. Ur. 22. 4 infr.
frlfWST tintid& f. id. TrrT^^^TT? tiraskdra m. (a tirdskar -kr s. a) con-
fprn- tip 1. et 10. atm. {ksarani K.) stillare. K.: /e- vicium, maledictio, contumelia. Hit. 13. 14. 114. 20.
pate galail gatdt. Cf. /im. Trr^T''=TT tirddd v. dd praef. lirds.
rprn" /im l.par. humldum esse, madefieri. Hit. Ser.97. 5: frl^lf^fT tirohila v. dd praef. tirds.
vdnardns timyataH sitdr t takam pamdndn f^^^tirydk adv. (acc. neut. sequentis) flexuose, tortuose,
avalokya. — //mi/d humidus, madidus. Am. Qttip. oblique, ex obliquo. Ur. 65. l6: tiryag avaldkya.
ffrfTT "'""' ">• piscis fabulosus, qui cenlum Yoganorum TrT^f^'"'-''"'''^ (^ '"'' P'''' tirds et aiic ire, in casibus
longltudinem habere dicitur. A. 6. 3. debilibus //r/a..', in debilissimis //Vajc, quod e /iVaj
f^f^r<-r<-| t iiniii gila m. ingens piscis fabulosus. A. 6. 3. et c pro ac; nom. m. tirydi'i, f. tirdsci, n. lirydk.)
f^fjTT ///«(• ra n. (ut videtur, e tarnira vel tamara, 1) adj. curvus, flexuosus, tortuosus, obliquus. Mcg.52.58.
V. tdmas) obscuritas. 2) subst. m. animal, quadrupes. Ilit. 53. 19.
fli \jj| firdsc V. tirydnc. 1. fpTrrf til 6. et 10. par. tildmi, t^ldydmi unctum,
f^rrn tirds — tiras — (r. tar [tf\ s. as) 1) praep. in oleosum esse; v. /i7a, tdila.
dialecto vedica, trans, per (v. Lass. p. 34) e. c. tiraK 2. fpf^ '''' 1- par. {gotdu) ire, se movere (cf. /i7/,
purucid asvind ragdnsi . . . eha ydtam „per tar ['/], unde /i7 ortum esse videtur, attenuato
tenebras multas buc venite, Asvini !" — ya iHkayanli a in i et mutato r in /.)
parvatdn tirali s amudram arnav am „qui trans |^rf| tild m. (r. i.lil s. a) 1) noraen plantae, cujus
mare undosum nubes propellunt". 2) adv. flexuose, semen oleum praebet, Sesamum orientale. 2) nota,
tortuose. (Ad tirds trans, per, referri possunt lat. macula, quae sesami semini comparatur. Su. 3. 18.
trans , goth. thair-h, nostrum dur-ch, hib. iar, fair |f|^ch tilaka 1) m. n. macula in fronte, unguento aut
„beyond, over, across, through, above", iri „through, terra colorata facta. Rag . 9. 'lo. 2) arbor quaedam.
by"; lit. ties e regione, ex adverso; send. faro trans ibid.
[Burn. Yagna noteiiXVi] nititur forma primitiva/ara j. TfTc^IW-TT tilottamd l. (e tild et uttamd) nom. pr.
Ad //ra.f tortuose traxerim hib. /ar „bad"; y.tar [//].) Su. 3. 18.
frtJ*-ch "i -^ tirdskar -kr (r. kar kr praef. tirds) f-T-z^ . ■,, , / , < \ ■ „ ^ r, . ■,
in<^^i-i T.< ■ ^ • r / Intrl ti// 1. par. (gatau) ire, se movere; v. 2. /i/.
1) obtegere. Rag . 16. 20: t iras kriyante krmi-
fflfTT -fT lisar -sr (nom. fisrds, ut videtur, forma
tanfugdldi/i ... gavdksdh; R. Schl. IL 12. 89: " "* ,> ...
, reduplic. pro litar -t.r, mutato / m s, sicut in pers.
kdlardtrir me nunam b drydrupati raskrld , ■ , . . . /
^ SMisik, tres, correpta syllaba ri in r, sicut in trtiya
tvam rdgaputri. 2) superare. Rag.3. 8: tadtyam
tertius) fem. 70\j iri q. v.
dnttamukan stanadvayam I tirascakdra...
sugdtayoK pankagakdsayoK jri>am ; Hit. 81.S : rTT^ ''^ 1. atm. i. q. i.tik.
sa tiraskriyali SribUh. 3) conviciari, contumeliam (^f^CTT tlksna (r. tig s. sna) calidus, acer, acutus.
dlcere. Hit. 13. U: tan sarvi tiraskurvanti. Su. 2. 9. H. 2. 7. 9. N. 20. 30.
fTWT^ tdinarasu — frTfKT iiti-
1G9
^|V^y<-f tdmarasd n. (ut videtur, a praec. s.sa) nym- diu. N. .1. 23. (IIuc traxcrim gr. T'/)/lxe?, mutato v
pliaea, lotus. Ani. iu {J. sicut e. c. in APE>If2 = scr. drdvdmi, t in g
rlUsl^ liimbuld n. 1) nux areca. 2) piper Letel. sicul in TSTV(j>cg c TtTV(pOT\ lat. dimus , dimum;
yll^ tdmrd n. cuprum. R;'im. I. 31. 50. — adj. (fem. v. gr. comp. 3.>2.)
tdmrl) colore cuprino. In. 5. 12. N. 26. 17. (Hib. Hlci'i"L' "'"""' (/4'i^(Jn, td'vati, td'vat, v. gr. 2o9)
um/ia cuprum.) 1) tantus, tam niagnus. Sa. o. 'il. 2) tantura, lot.
pTTn' tdy 1. atm. (santdne pdlane K. pdlanas an- N. 20. 2i. — Neut. Idvat c. acc. temporis: tdvat
tatjoli V.) 1) servare, tueri (cf. tay ct Irdi unde
trdyS servo, ex hoc vero tdje, ejecto r, ortum esse
videtur). 2) extendi (nihil aliud quam pass. radicis lan.')
kdlam tantum temporls, lam diu. Sa. 6. 31. (Lat.
tanlus correptum e taiantu-s, adjecto u; de gr. TC<7CS
V. gr. comp. 412.)
^:jJT[ tdrd f. (ut mihi videtur, 6 stdrd q. v. ahjecto s) i. ffj^ ''^ !• ;''tm. (gatdu K. gatydm V-.) ire, se
stella. Su. 2. 25. In. 33. (Vid. str stella et cf. send. movere. Cf. tak., tduk, tik, iik, fduk, 4'duk,
g/»AX>(\JA) stdre pro y<AW(\>jj stdr, v. gr. comp. 30; Irak, trduk, tag, Irag.
gr. aCTTyjD, UCTOOV, praefixo CC; goth. stairnd fem.; lat. 2. fpj'^ '''^ 5. par. (gig dnsdjdm K. dskande vade
aster , astrum , stella, quod e sterna ortum essc vide- V.) adoriri, oppugnare; occidere velle; laedere,
tur, mutato r in /, cui se assimilaverit sequens n.) occidere. Cf. tig.
Hljy-lfrf '^''(ip^^ti m. (e praec. et />a';« dominus) luna. rrT^T ^'S 5. par. id.
Sa. 1. 19. TrfjT-T ''o '""(■■■ tig s.ma) calidus, fervidus, urens, acer.
rTTTTi^ '^''^rupa (Bah. e tdrd et rupd n. forma) A. 7. 20. — Subst. n. calor. (Hib. ///ne „heat, warmtb".)
stellae formam habens. In. 1. 33. TfTJT-Tt^ tigmdnsu m. (e praec. et ansu radius) sol.
HI^^Li-y t^runya n. (a tdruna s./a) juventus, adolescen- frT^^^S'' J- par- (gdiane) pulsare, ferire, occidere.
tia. Am. frr^Tlcr tHiguda m. nomen plantae. N. 12. 3.
r\\^M tarksjra m. cognomen Garudl (v. garudd). \^r[ tig 1. atm. (nisdne ksamdj-dtica K. ksdnldu
^^jrff tdla m. (a tala s. a) 1) palma manus. 2) plausus Jit^ V.) 1) acucre. 2) perferre, tolerare. — tiktd
manuum, quo numerus musicus notatur. H. 2. 15. Lass.
39. 10. 3) genus palmae, borassus flabelllformis.
HlcHcJrl tdlavrnta m. (e praec. et vrnta) flabellum.
Sak. 57. 7.
rTTc^TcfrT^ tdlavrntaka n. (a praec. S. ka) id. Am.
{-Jlrrj tdlu n. palatum. Am.
Hlcjrl''' ''"' '"^^" (neut. sequentis) 1) nunc, boc tem-
pore. II. 4. 15. 53. N. 12. 4l. Hit. 10. 17. — In apo-
1) amarus. 2) suave olens. Meg°. 20. — Desid. titiks
perferre, sustinere. Mah.3. 1393: klesdns titiksase;
Man. 6. 47: ativ dddns titiks eta; B. 2. l4. —
CI. 10 vel caus. par. tegdjdini acuere. (Lit. tekinu
cote acuo, tckelis cos magna; russ. tocii cote acuo,
toMo cos; gr. -S-AiycD, fortasse etiam -wi-yya^ct', e-Sr/ci';
lat. lango; goth. teka tango; v. te gas splendor et cf.
cambro-brit. leg „clear, fair; beautlfull, pretty', bland".)
dosi post ydvat, e. c. Hlt. 43: ydvad evd '/an fnfFT^ titiksu (a desid. titiks — v. tig — s. u) pa-
vjfddovandn na niHsarati tdvan mantaram tiens. Am.
mocajritun jratna/i krifatdrn; 43. 22: pratyd-
vrtya ydvad asdu lubdakas tarutalam dydti
f^j^fr tittiri et tittiri m. perdix, „tbe francoline par-
trldffe". Am.
tdvat kurmam apasyann acinlayat. 2) tam ffTfET '"' m. f. dies lunaris. N. 5. 1. Sa. 3.
1G8
^ fjTR larp' trp — -^^ tdmara.
load, burden, niake hea^^", tromaim id. ; tormach „in-
crease, augmentation"; torp „bulk"; tormad „pregnant
growing, big".)
c. pari caus. satiirare. Mali. 3. Si37: d^va haviJd
paritarpit dli.
c.sam saturari. Rgv. 110. 1: s v dhd krtas/a sam u
trpnuta „rite effusi (libaminis potu) nunc satiamini".
— Caus. saturare, exhilarare, delectare, satiare. Mah.
1. 4470: suhrda/l ... danena s amatarpay at\
Rag\ 13. 45: santarpya s amidb ir agnim; Mah. 3.
9i6: tdn mulap aldili s antar pajr drndsa.
r
pTCf) FTPT tarp trp 6. par. i. q. tarp trp.
- . C -X
r
pfof tarb 1. par. (gatdu) ire, se movere; cf. tamb.
■^^■fltdrman n. (r. tar [//] s. man) cacumen pali sa-
crificalis. Am. (Gr. T5^-/a«; \ii.ter-minus; v. tar ['/].)
r
zren" rT^7 tarmp trmp b. par. satiari. Rgv. 23. 7:
sagurganena trmpatu; V. tarp trp,
r ^^
f-|*-t-(^ f-(*-t|) tarmp trmp 6. par. i. q. tarp trp.
'r\'i ^ri tars /ri 4.par. sltire. trsitd sitiens. N.11.12.
(Cf. goth. THAUS arefieri, thairsa, thars, thaur-
sum; thaursus siccus, thaursja sitio, nostrum Durs-t
sitis ; lit. trokstu sitio, p raet. /roiAau; troskuljrs sitis;
bib. tart [/ar-/] „thirst, drought", tart-mhar ,,thirsty,
drv"; gr. Tc3T;U«t; lat. tnrreo e torseo., tos-tum e
tors-tum.)
"^^ tarsa m. (a praec. s. a) sitls. Am.
ritfr, rT^ 6. par. 7. par. trhdmi, trnehitii (v. gr. 341)
•N c -s,
OCCldere. B att. 1. 19: raksdnsi trnedu;
17. 15: atrnef satrun.
^tTq' tdrhi (a stirpe pronom. ta s. rhi, v. kdrhi,
etdrhi) nunc, jam. Hlt. 89. 1. Lass. 9. 3. 18. 14.
32. 18. 36. 15. 44. 7.
pn^ tal 1. et 10. par. {pratis tdj-am K. pratisi i-
tdu V.) condere. K.: talati (tdlayati) devd-
lajdn rdgd.
■^^ tala n. (r. tal s. o) 1) solum, fundus. (Am. =
adas) loc. tale sub. llit. 58. 15: tarutale; Ritu-S.
1. 13: majfurasya tale\ 18: boginaH p andta-
patrasya tale. 2) planta (pedis). Su.l. 33. 3) palma
(manus). Hlt. 36. 4. A. 3. 40. 4) superficies (rei, ut
terrae): In. 5. 57. Su. 4. 19. 11. 1. 35. 38; (rupis):
N. 12. 12; (domus): N. 13. 51 nabastala (Luft-
raum) N. 2. 30. (Hib. ialamh „the world, the earth,
land, ground, soil, a country, nation"; lat. tellus.)
rjrfj^ talatra n. (e praec. et tra servans, v. tanutra)
tegumentum manuum. Dr. 5. 19- (Mah. 3. 15657.)
j-]rf(| <,-j|[rfJ taldiiguli f. (Tatp. e tala et aiiguli) pe-
dis digitus. In. 12.
^-^(-^■q tdlpa m. n. lectus, cuLIle.
^i^\ y -rp^ tastdr -str m. (r. tahs s. tdr tr) faber
llgnarius.
prCT tas 4. par. (utksepane K. utksepe V.) levare,
allevare. K. : tasyati mallo mallam. Cf. das.
^<-c}^y tdskara m. fur. N. 12. 2.
H*;*-lld tdsmdt adv. (ablat. pronora. tat) eo, ideo,
propterea. Br. 2. 21.
^fT /d/a m. amlcus, carus, dilectus (in vocativo solum
invenilur). In. 5. SS. Br. 1. S. 3. 12. B'. 6. 4o.
M. 18.
■^\^iX\Jddr's m. f. n. (v. gr. 263) talls. N. 1. 13. 13. 50
(v. sq ).
j.j|iy tddria (fem. -s!, v. gr. 263) Id. (Prakr. /drijo,
dor. Tu?uy.o';, slav. toliku, lat. tdlis\ v. ktdrsa et gr.
comp. 415-419.)
■--i|M tdpd m. (r. /o^ s. a) calor, fervor, aestus; transl.
dolor, moeror, sollicltudo. Dr. 5. 20. (Vid. tap.)
(-)|'_j^ tdpasd m. (a tdpas s. a) qul corpus suum vexat,
qul vitam austeram, tormentuosam, castam agit; asce-
ticus. N. 12. 61. 62. 98.
f^jq-g^ tdpasi f. (a praec. slgiio fem. i) fem. praec.
Ur. 84. 11.
^fjlfr tdma^a n. aqua.
ff^ fyr=l^lorks trlcs — rT^ rT^^"^/^ ^!'P-
1G7
C. pra ij. Man. 1. 5. 12. 29: avilark/arn avi^ni-
yam,
c. t'» id. Mali. 1. 3571: kinnu svid H/at patalt 'li
sarve vitarkayantaU pariinohit dli small.
c. sam putare. INIal.i. 1. 6.5lO (v. tark sgn. 3).
r
pr^ PT^ ^arAri Irks 1. par. (gatdu K. ityam V.)
•X C -s. .
ire, se movere. (Cf. starks strks, quod
forfasse e santrkJ; gr. Tp£^W; gotli. thragja curro,
treilia iirgeo, Irudo ; lilh. leilg „go", teilgi'! „a shock,
rencounter".)
rrn' <or^ 1. par. 1) minari. Ram. II. 70. 25: targadh ir
iva V dnardili. 2) reprehendere, conviciari. B att.
14. SO: tan tatarga. — CI. 10. par. atm. 1) minari
c. acc. pers. et instr. rei, Rag . 4. 2S: ahitdn dni-
lodbiitdis tar gajrann iva ke tiib ili; 12. 'tl: aiiku-
sdkdrajrd 'iigu/jd tdv alargayat; Mali. 4. 567:
i/i bruvdrid vdkydni sd mdn nityam atarga-
yai. 2) reprehendere, conviciari. Ram. II. 58. 24:
parusdir vdkydis tena targitd. (Forlasse huc
pertinet germ. vet. TRUG, DRUK, triugu, driuku
fallo.)
C. ab i 10. fitm. i. q. simpl. Mah. 3. 11716: ab itarga-
yamdnds ca rui^antasca rnahd ravdn.
C. sam id. Rag . 15. 19: iti s antargya satrug narn.
"^^rl] targani f. (r. targ s. ana adjecto fem. slgno /)
digitus index. Am.
r
fTfrr rTtJT '«'■'.' 'rn S. par. (adane K. bakse V.)
^ c. •~.
edere.
^ljy tarria m. vituhis. Ilem.
f^rrf^ tarnaka m. (a praec. s. Aro) id. Am.
r
1. pf^ tard 1. par. ferire, occidere, vexare, offendere,
laedere. (Cf. tard trd; goth. us-THRUT mo-
iestiam facere, us-thriula, us-lhraul, us-lhrulum, at-
tenuato « in u.)
r
2. pTT" rT<; '«'''' '.'■'^ 7. par. atm. ferire, occidere, de-
4 i:.4 T.' /- '
struere. B att. 6. 3S: butin trnadrni ya-
ksdridn hinastnt 'ndrasya vikramam. — Quae
giinani assumunt formae lam ad tard quam ad tard
trd rcferri possunt, e. c. li att. 14. lOS: rat dsvdrisca
ripns tatarda sdkind; 33: rdrnasca bahun (rd-
ksasdn) talarda. (Viii. tard et cf tarh trh,
quod fortasse e tard trd .)
c. anu ia dialecto ved. findcre, divldcre. Rgv. 32. 1:
anv apas tatarda (Rosenius verllt „aquas effudit");
Rgv.-V. 82. 3 (v. Westerg.): anv apdii kdny atrn-
dam ngasd.
c. t'i' discindere, dlrumpere, dllacerare. B att. 16. 15:
rane kartsyati gdtrdni rnarrndrii v i t'ar t syat i.
r '
rXTJ pfll" tarp trp 1. par. exhllarare, satlare. — Cl. ■'(.
par. atm. 5. par. 6. par. 1) gaudere. Ilit. 76. li:
ko na trpyati vittina. 2) satiari. Sa. 7. 2: nd
'trpyan kat ayantaK punaK punali; In. 2. 26:
guddkes am preks am dtiali . . . nacd 'trpyata
vrtrahd; Mah. 3. 22»7: atrpyan hatdndm mdii-
s as onitdiK. C. gen. Hit. 66. S: nd 'gnis trpyati
kds ( dndn nd 'pagdndm mahodad ili. — Caus.
exhliarare, delectare, satiare. II. 2. 12: manuJyd
gandd grdnan tarpayat t 'v a mi; N. 17. 27:
atarpayat sudev anca gos ahas reiia; Mah. 1.
6S03 : tan danina tarpaydmdsa; In.1.21: pitfn
yatdnydyan tarpayitvd; Mah. 1. S126: dgyadd-
rdbis tarpayase Cnalam. (Cf. tarmp trmp,
tarp trp, tarrnp trmp; gr. T£P~:«), TOfffiU) ; boruSS.
vet. en-terpo prodest; lit. tarpstu incrementa capio,
augesco, praet. tarpau; tarpa incrementum; huc etiam
traxerim nostrum darbe, be-darf, ita ut sensus primi-
tivus in oppositum transierit; goth. tharbs egenus,
tharf egeo, thaurba id. ; russ. IIIPpiI.lIO lerplju pa-
tlor, tolero; fortasse lat. sa-tur e sa-turp, san-lurp :=
scr. santarp, abjecta radlcis littera finali; itaque sal
e satur, non vice versa; hib. iropadh „heavv, weightv,
grave", trorn id. mutato p in nasalem ejusdem organi,
nlsi trom e tromp, Inserto m, abjecto /', cf. tarmp
trmp; tromaighiin = ser. t arpdydmi „1 aggravate.
1G6
f^jT^ tardhsu — ^^ tarh.
c. ut 1) traosgrcdi, trajicere. N. 12. 112: ultarantan
(sic legendum pro uttaran tan) nadln ramyam\
Ra"-. 12. 71: teno 'ttlrya paid laiikdm. 2) egredi,
emergere. Rag .2. 17: p a I v a 1 6 1 1 ! r n a v a r &h ay ut a;
Mah. 3. 211: ga/dd utiirya. — Caus. 1) servare.
Mah. S306: uttdrayati santatyd dasa purvdn
dasd 'pardn. 2) evomere. Man. 11. 160: agndna-
buktan tu'ltdryam.
c. ut praef. prati c. ablat. egredi; descendere. R. Schl.
II. 103. 31: pratyuttirya nadtlatdl.
c. ut praef. .sam 1) transgredi. B att. 6. 53: samutta-
rantdv avyat ydu naddn. 2) cum ablat. egredi.
Mah. 1. 3283: galdt samuttirya kanyds td/i.
c. nis 1) transgredi. Rag . 3. 7: nistiryaca ddha-
davyatdm; Hit. 68. 1: sa nis t arafi durgdni. —
Caus. servare, liberare. Man. 3. 98: nistdrayati
' durgdcca mahatascd 'pi ki/visdt,
c. pra extendere, dilatare. Mah. 3. SllQ: pratarecca
ku/am punyam; Rgv. 2o. 12: pra na dydnsi td-
risat „nostras vilas longas faciat"; 33. 13: pra svdm
matim atirat (= atarat). — atra. crescere. Rgv.
104. 4: pra purvdbis tirate rdsti sura/i „'im-
plentibus (eum aquis) crescit (et) splendet heros". —
Caus. 1) extendere. Mah. 3. 8647: esd b dglrat t
punyd ... pratdryamdnd kuiesu. 2) decipere.
Mr. 161. 10: kiin mdm pratdrayasi.
c. vi concedere, dare. N. 26. 2-i: svam ariJam vita-
rdmi te; 2S:yd me v itaras i prdndn. Mah. 1.4-198.
A. 3. 47.
C. sam i. q. sinipl. H. 1. l4: s anttrya durapdram
b ugaptav diH; Man. 9. 161: sanlaran ga/am
B\4. 36. — Caus. 1) traducere. R. Schl. II. 89. S
gaiigdm .. . s anldrayantu nati. 2) ferre, portare
vehere. Mah. 3. 10857: mddrtnandanakdv ubdu
durge s ant drayisy dmi yatrd 'saktdu bavis-
yatati. 3) servare. Man. 9. 139: dduhitro Spi hy
amutrdi 'nan sanidrayat i.
^if^ tardksu m. canis hyaena. Am.
r\i4j taraiigd m. (r. tar \t t] s. aiisa) fluctus, unda.
Am.
rly ('^''QTT '«'■«''S'"?' f- (a praec. s. in in fem.) flumen.
j^TUy tarana n. (r. tar \tf\ s. ana) trajectio, trajectus.
Hit. 75. 4.
^jrf\ tara/d (r. tar [//] s. ala) tremens, tremuius.
Sak. 20. 11.
■^rr^ldras n. (r. tar [i f\ s. as) velocitas. Ilera.
T^Tiiqp tarasd n. caro. Am.
rly \i-rJir\turasvin (a idras s. vin) celer, velox. Am.
J^ taru ra. (a r. tar [//] s. u, nisi a tar/i trh cre-
scere, slcut drumd q. v. a darli drh crescere, vrksd
a varh vrh id.) arbor.
rliKUj tdruna (fem. -nd et -ni, r. iar \tf] S. una,
v. taru) 1) adj. adolescens, juvenis. Hit. 28. 11: ta-
runt bdryd. — tdrunt subst. Hit. 5. 15. (Gerra.
vet. diorna virgo, puella, famula; island. vet. therna
famula, serva.)
.r .
1. rTcJi f\<^ tarn/} / /• /i ft 6. par. (ifii/i i dy dmK..hinse\ .)
•X c •\ _
ferire, occidere, laedere.
■r . ....
2. rif^ FT^ tarrih trrih 1. par. (vrdd duK.; scnbitur
tarli Irh, gr. 110"') crescere. (Cf. darnh
drrih, darh drh, gr.TPlX, &^l^,TeQ'/JOg; v.Benfey
1. 9J.)
pr^fj' tark 10. par. 1) intueri, spectare. N. 11. 36: dur-
d^arsdn tarkaydmdsa. 2) cogitare, considerare,
reputare, perpendere, explorare. N. 16. 9: tdri sa-
mlksya ... tarkaydmdsa bdimt 'ti; o. 11: sru-
tdni deva/iiigdni tarkaydmds a; 21. 35: Svan
tarkayitvd. 3) putare. M. 1. 6540: sa hi tdn iar-
kaydmds a rupato nrpatiH srijam \punaK san-
tarkaydmdsa raver b rasfdm iva prabdm.
(Forlasse lark cohaeret cum dars drs e dark, v. gr.
comp. I. p.l25 '; huc trahi posset goth. t/iankja cogito,
mulatis liquidis r et n; fortasse Wl.tikiu credo e tirkiu.)
C. anu i. q. simpl. In, 1. 9: devam anvatarkayat.
f^j^tdjnas — ^ (^) tar {tr).
]G.>
C. ni' part. perf. pass. nit&nta multus, immodiciis, im-
moderatus. Rag\ 3. 8 et 35. 14. hi. Ur. 24. k. 74. S.
Rltu-S. 1. 5.
C. pra I. q. simpl. R. Sclil. II. 12. 105: prat&mya vd
pragvala vd pranasya vd.
C. sam id. Gita-G. 4. Jl; cintdsu s ant drnyat i.
r^XJ^^ '''"''■' "• (•■• tam s. as) caligo, obscuritas, tene-
brae. Sa. 5. 76. (Lit. tamsa caligo, tamsiis obscurus ;
Tuss. temniit obscurus, temno-ta caligo; bib. /ei'm „dark,
obscure", teimhen „darkness", teimheal „an eclipse,
darkness"; germ. vet. demar crepusculura, niutato s
in r, nisi demar pertinet ad scr. tamisra; sax. vet.
thim obscurus, attenuato a in i; anglo-sax. dim id. ;
lat. tenebrae ad scr. tamisra vel fimird tralii posset,
ita ut ortum sit e tembrae, inserto b euphonico, sicut
in gr. fjLea'yjfjL/2pta, afxQiooTia; cf. Pott. 1. 26o.)
rli-| l«rO|HI lomasvin! f. (a praec. s. vin in fem.) nox.
Ara.
f^yjq^ ^amiVra n. (a tdmas s.ra, attenuato penultirao
a in j) i. q. tdmas. Ara.
^m^l tamisrd f. (fem. praec.) nox obscura. Am.
rl*-!!'^'^. tamdnud m. (e tdmas et nud mitlens)
1) ignis. 2) sol. 3) luna. Am.
rlHl^f^ tamdmdy a (a tdmas S. maya) caliginosus,
obscurus. Sa. 6. -13.
pJF^ tamb 1. par. (gatdu) ire, se movere; cf.
tarb.
rTJJ tay 1. atm. (^«/iraA:ia/d/i) ire, se raovere; tueri,
•s
servare; cf trdi.
rTT (pl') tar (i /) 1. par. interdum atm. (praet. redupl.
latdra, lerima, gr.407; part. perf. pass. /irna)
transgredi, trajicere. Ram. II. 53. 17: terur iksu-
mattn nadim; B. 18. 58: sarvadurgdni ... ta-
risyasi; R. Sclll. I. 2o. l6: svas ta risydmahe
vayam; Br. 3. (: taradvam p/avavan jnayd;
Nalod. 3. 3i: svardsaga/ad in taran. — pra-
tij-tidn tarium lidem exsolvere, promissum scrvare.
R. Sclil. I. 6S. ;). — Caus. tdrdydmi 1) facere ut
aliquis transgrcdiatur, trajicere, transvehere. Mah. 1.
5S53: tdraydmdsa... gaiigdn ndvd nararsabdn;
4230: tdryamdnd yarnundm. 2) servare, liberare,
facere ut ali(|uis trajiclat periculum, infortunlum, do-
lorem etc. (cf. tartum dpadarn Br. 1. 3'i) Br. 3. 4:
iTia vd tdrayfd durgdd uta vd pritya tdrayil;
Sa. 7. 15: tdrayisyati vaii sarvdn. (Cf. lat.
ter-minus, v. gr. comp. 478, trans, in-lrare, pene-trare,
tero, ter-e-bra ; gr. rsO-IJ.a, TeoSssv, rSOlW, TSO-S-TOSV,
Tc^evw, TtTsaw, TiT^atvw, TiTowry.w; Tioa?, quod
naturam transgreditur, cf. ddbuta; suffixum compa-
rationis -Tepcg = scr. tara, v. gr. comp.291; TYipew
= scr. tdrdydmi; goth. thair-kd foramen, thair-/t
per, v. scr. tirds; lit. triniii tero; slav. Iru id. ; hlb.
tar, tair, tri, v. tirds ex taras; toir „a pursuit, di-
ligent search, pursuers, aid, help"; tor ,,a pursuer";
toram/i „pursuit"; tnras „a journev"; teirin ,,a de-
scent" — V. tararia et tar \_t f\ praef. ava; — tear-
nad/i „descending", tearanaim „1 descend"; larrad/i
„protection"; tur ,,a journey, a tour, a search"; lar-
thaig/tim „1 asslst, defend, protect"; inrt/iadoir „a
saviour"; v. trdi, Ird. Mutato r in /: gr. TS?.cg,
TeAAw, TYI^^ov; lat. te/um, a penetrando dictum; llt.
lii-las pons, to/Cis longlnquus, distans; v. tii.)
C. ali i. q. simpl. B . 13. 25: alitaranti mrlyum.
c. ati praef. vi Id. B'. 2. 52.
c.ava descendere. In. 2. l6: avatirya ratol tamdt;
H. 3. 1. N. 21. IS. Mah. 3. 1SS9: narandrdyarxdu
— avatirridu I du prt vim. — Caus. facere ut allquis
descendat; demere, tollere, auferre. ^lah. 3. 9917:
gaiigdm avatdray dmdsa; Dr. 8. 33: drdupadim
avatdrya (ratdt); Mah. 4. 164: gydpdsan d a-
nusas tasya b Imasend Zvat drayat. Avertere
oculos. Rag .6. 30 : a ii g a r d g d d avatd r y a
c a k s u H.
164
ffq- tapa — r^^Jai
nd 'nv at apy ala durmati/l; ISTSO: anut apj^
b'rJan tdta tava gorena karmand. — Caus.
dolore afficere, moerorem afferre. Rag . 8. SS.
c.anu ^vzti.prati pass. dolore affici, poenitentia vexari.
i\. Schl. II. 12. 36: yadi dattvd vardu rdgan
punali pratjanutapyase.
c. abi i. q. simpl. Rag . 8. 43: ab itaptam ajaK
calens ferrum; transl. R. Schl. II. 62. 5: dvdb^jdm
api mahdrdg ah sokdbydm ab ita pyate (c.i.s\. 6:
dahyamdnas tu sokdbydni),
C. upa id. R. Schl. II. 59.9: upataptodakd nadyaJi;
Mah. 3. 71: du/ikena sarlram upatapyate. —
Caus. id. Mah. 3. 1070S: sa samidde ma/xaty
agndu sariram upat dpayan.
c. upa praef. sam id. Mah. 2. S5(S: mana/i samu-
patapyate.
c. nis (mutato s in s et t in t) exurere, comburere.
Mah. 1. S215: dagddikadesd bahavo nistaptds
tatd 'p ar e.
C. pari urere, torrere. Mah. 1. 4784: sdryena sa /la
d armdtmd paryatapyata bdrata. — Transl.
pass. dolore affici, dolere, moerere. Mah. 1. 1747:
paryatapyata tat pdpaii krtvd; S44l: yadar-
t am paritapyas e, — Act. id. R. Schl. II. 66. 7:
rdmafi vivdsitan sab dryan ganako srutvd
parit apsyaty a/iam iva. — Caus. dolore afficere.
Ilit. 103. S: kan svikrtd na visaydli paritdpa-
yanti.
c.pra 1) urere, comburere, exurere. B . 11. 30: gagat
samagram bdsas tavd 'grdll pratapanti; Mah.
3. 130S(j: sadbir anydisca sa/^ito bdskara/i
pratapisyati. 2) dolere, moerere. R. Schl. 11.12. 1:
cintdm ab isamdpedi muhurtam pratatdpaca.
— Caus. calefacere, urere. Su. 1. 10: tayos tapa/i-
prab dvina dirg akdlam pratdpita/i I dutnam
pramumuci vind ya/i.
csam 1) urere. R. Schl. II. 85. 17: vanaddhdgni-
santaptam p&dapam; In. 5. 44: /yrcc ayina
santapt a/i. 2) pass. dolore affici, moerere. Sa.5. 83:
divd 'pi mayi niskr dnti santapyiti gurd ma-
ma. — CI. 4. alm. se castigare, corpus suum vexare.
Mah. 1. 4639: satasriigi ma/idrdga tdpas a/i sa-
matapyata. — Caus. 1) urere. R. Schl. II. 85. 17:
antardd/iina da/iana/i santdpayati rdgavam,
Transl. vexare, dolore afficere. Hlt. 103. 7: santd-
p ay ant i kam apatyabugan na rogd/i, 2) collu-
strare, illumlnare. Mah. 3. 11970: tata/i santdpitd
/dkd mat prasutina tigasd.
f^m tapa (r. tap s. a) urens, vexans, in comp. cum
para, v. parantapa qui hostem vexat.
'^^^^tdpas n. (T.tap s.as) 1) calor, fervor. Lass. 5. 7:
grtsmi pancat apd butvd. 2) fervldum anni tem-
pus. 3) nomen niensls. 4) corporls cruclatus ; casti-
monia, devotio. In. 5. 43. N. 24. 20. B'ag. 4. 10. 28.
(Lat, tempus, V. r. tap.)
^fj^^Atapasy denora. (a praec. s. ^, gr. 520) se ipsum
castlgare, corpus suum vexare. M. 5. B . 9. 27.
(-^fj«^i| tapasya adj. (a praec. s. a, nisi a tdpas s. ya)
qui corpus suum vexat, qui vltam austeram, tornien-
tuosam, castam aglt. B\ 18. 67.
cim^dirij o p a s V m adj. (a praec. s. vin) i. q. praec.
Su. 3. 5. B'. 6. 45. 7. 9.
fJTjyyrT tapod ana (Bab. e tdpas et ddna divltiae)
castigationis, castimonlae, devotionls dives. Su. 2. 15.
pjTj' tam 4. par. tdmydmi dolore affici, raoerere, lan-
guescere, tabescere, confici. R. Schl. II. 52. 25:
t dmyati s okena; 106. 31: b aratena tdmyatd. —
Caus. tamdydmi vexare; Mah. Ros.: punar yud-
ddya sangagmus tamayanta/i paras param.
(Fortasse lat. tabeo huc pertinet, mutata nasali in me-
diam ejusdem organi, slcut in gr. fjgoTog^ in lit. deivyni
novem ; russ. tnmiju fatlgo, vexo.)
c.d i. q. slmpl. R. Schl. II. 63. 50 in atm.: tasya tv
dtdmyam dnas ya tan vdnam aham udd aram.
f^ tanu — -^Yl^lap.
103
f^ tanu {t. tan s. u) 1) adj. (fem. tanu, tanu, tanvi)
tenuis. Dr. 7. 7. 2) subst. f. n. corpus. Dr. 6. 20.
In. 1. 33. (Gr. TUVV in inilio compp.; lat. ienuis, ad-
jeclo I, V. ffuni et gr. comp. 923; osset. tcenag, v. gr.
comp. 87; island. vet, thunnr; germ. vet. dunni, th.
rfuHnya, nostrum </uHn ; hib. /o/ja; russ. /onA/»'; v. l.tan.
Cum tanu corpus cf. slav. tJJAO telo.)
ArX-^ tanutra n. (e tanu et Ira servans, v. sq.) lorica,
thoras.
(-fr^^lUI tanutrdna n. (e tanii corpus, et trdna ser-
vans, a r. trd s. ana) lorica, ihorax. A. 11. 4.
^rlirl '"""•^ 1. (r. tan s. us) corpus (v. tanu sgn. 2).
^rar tanu f. (v. tanii) corpus.
^rop^pq' lanunapa n. butirum purificatum.
(TOr^Cflcr tdnund/jdd m. (e praec. et ad edens) ignis.
Hit. 55. 10 (cf. hutab u g, hutdiana.)
fTOyJ^ tanuruha m. n. (e tanu vel tanus secundum
euph. r. 75 et ruha crescens, a t. ruh s. a) pilus
corporis. N. 26. 3.?.
X\Y(\ tdnti m. (r. tan s. ti) testor.
f^ tdnlu m. (r. tan s. t u) fiium. Hit. 24. 20.
f^rm"! tantuka m. (a praec. s. ka) id. B'ar. 1. 95.
^|«fe| tantr 10. alm. (scribitur talr, gr. 110"'; sed vlde-
tur esse denoni. a tantra, quod a tan estendere)
sustentare, praesertim farailiam. Sak. 91. 13: pragdh
pragdli svd iva tantr ayitv d.
(-^.pj tantra (r. tan s. tra) I. m. textor (cf. tdnti).
II. n. 1) filum (cf. tdutu). 2) sustentatio familiae.
3) nomen libroruni, qui precum formulas myslicas et
sacros ritus tractant.
^;:^ tandrd f. 1) lassitudo. N. 24. 53. 2) pigritia,
segnitia.
(^r-cl^- tanvaiiga (fem. -;, Bah. e tanu et diiga cor-
pus) tenue, gracile corpus habens. H. 2. 37.
pf^ tap l.par. calefacere, urere. A. 4. 4": na tatra
suryas tapati\ B . 11. 19: pasy dmi tvdn sva-
t^gasd visvam idan t apantam; YVit.li. 6: su-
taptam pdnljram. — Intrans. ardere, uri. Mah. 1.
2037: tapanti vahndu. — Transl. dolore afficere,
vexare. H. 1. 23: kdrunyena ■ manas taptain;
Br.2. 31: na rndn tapsyatj agivitam; T\. Schl. I.
8. 1: sutdrlan tapyamdnas y a nd "std vansa-
kara/t sutaH. — Intrans. dolere, moerere. Br.1.32:
dtindnam apico 'tsrgya lapsy drni paraloka-
gali. — Caus. vel cl. 10. par. atm. 1) calefacere, urere.
Hit. 23. 22: na hi tdpayitun sakyan sdgardm-
b as trndlkayd; Jlali. 3. l'i7S5: tdpayan ... ra-
smivdn iva tegasd; — Idpld pro Idpild splen-
dens In. 1. 9. 2) cruciare, vexare. Mah. 1. 1571: tvan
I tv r e na lapasd pragds tdpayasc; Gita-G. 11.
22: tdpitaU kandarpena. 3) se ipsum castigare,
corpus suum vexare. Mah. 3. S199: yali sndtas td-
payel tatra. — Cl. -1. atm. interdum par. tdpye,
tdpydini se ipsum castigare, corpus suum vexare.
R. Schl. I. 57. 11: putrdn dadrs e tapyaindndn. —
Plerumque adjecto substant. tdpas, e. c. M. 4: s6
itapyata lapd g dram; ^ .17.5: g nran tapyant^
ye lapd gandll; Su. 1. 7: tatrd 'gran tepatus
tapali; Mah. 1. 4619: tapsydv 6 vipulan tapall;
47S1: lapsyi mahat tapali. (Cf. lat, tepeo; gr.
TA^, •^ci'!77[x!, quod primitive cremare significat; for-
tasse u~T'jj aceendo e tu~t'j], abjecto t, vel primum
mutato T in C, deinde in spir. asp. ; russ. tepl' calidus,
teplota calor; hib. tebhot „Iutense heat"; germ. vet.
damf. Ad hanc radicem eliam traxerlm lat. tempus,
quod primitlve fervidum anni tempus signlficaverit,
deinde tenipus in universum, slcut scr. varsd [pluvia]
el dlida [aquam dans] pro pluvlo anni tempore annum
ipsum slgnlficant. Ouod ad sufExum attinet, tempus
cum scr. tdpas convenit.)
c. anu pass. uri, dolore affici, dolere, moerere. R. Schl.
II. 42. II: sprstvd 'gnim iva pdnind I anva-
lapyala d armdtmd putran sancintya tdpa-
sam; Mah. 3. 992: yas tvdm ... vanam prast dpya
21*
1G3
(^f-q^ tatpara — rFT^TT tanayd.
^pqv talpara (liunc, lianc, hoc, hos etc. tanquam
praeclpuum habens. Rali. e tat et para n.,
V. gr. 598) plane addictus, plane deditus, in fine compp.
ubi tat redundat, e. c. N. 16. 26: dy anatatpara =
d yanapara medltationi addictus.
fi~.{\v^tatpardtd f. (a praec. s. ta) abstractum praec.
Hit. 128. 21.
sr^ tdtra (a stirpe pronominali ta s. tra') 1) Ibi, hic,
illic. In. 1.6. — Pro locat. tdsmin. Br. 1. 22 {tatra
vdse i.e.tasmin vdse in hac habltatlone, cf.
ekat ra). — tdtra tdtra hic et illic, ubique.
In.2. 31. Su.l. 33. N. 17. 36. 2) IIIuc, in Illum locum.
H. 2. 16. Br. 2. 3. (Cf. goth. thathrd inde, v. gr.
conip. 420.)
■^ _j ^^j|- t dlratya (a praec. s. ly a) qui illic est, dortlg.
Hit. 88. 12.
rlT^HCildl t<^trab avati fem. seq. Ur. 15. 11 infr.
■rr^^^^Alatrab av ant m. (e tdtra illic et b avant)
in lingua scenlca excellens, praeclarus, dominus, de
persona absente (ita atrab avant de persona prae-
sente „der Vortreffliche hier"). Ur. 15. 12 infr.
firj^ tatva V. tattva.
^^1 idld (e stirpe pronom. ta s. t d) sic, ita. Dr. 4. 1;
tam. H. 3. 3. A. 7. 13. — Partlcula assentlendi Ita,
vero, sane. H. 4. 59. Su. 3. 22. Repetitum respondet
ad yatd yatd (quomo do cun que). N. 8. 1-4. —
tatd 'pi nihilominus, tamen. Hit. 11. 5. 15. 10.
^gjf tatja (a praec. s.ya) adj. verus. — Subst. n. ve-
rum. N. 5. 23.
7^5" tad V. tat.
^<i,f\'c\7 tadanantara (Tatp. e tat et anantard In-
tervalli expers, proxlmus) ejus proximus. N. 22. l6.
^<\\ tadd adv. (a stirpe pronom. ta s. dd) illo tempore,
tunc. H. 1. 15. — Respondet ad yadd quando.
B\ 2. 52. 4. 7. Dr. 5. 18. — Saepe redundat, ubi In
narrationibus eventus tempus definlt, quod jam alils
temporls adverbiis sufCcIenter Indlcatum est. H. 1. 30.
N.20.3. — In apodosi post /adi' valet nostrum so. Lass.
/ . 1 3 : / a dy S s d mama b d ry d b avati t add givd-
mi. (Cf. lit. /ad« Uim;s\av. togda (/ug^da^^gr. comp.422.)
d<Al»"I|i-L '"''" "'"^ (^* gi"' 584. 52 et cLiddnlm) tunc.
Dr. 6. 10.
f^rt I^^J tadiya (a tat s. iya, v. gr. 265) 1) qui ejus,
hujus, illlus, eorum, earum est. Rag . 2. 2S. 2) i. q.
primitivum /a/, e. c. Rag . 1. 81: sutdn tadiydn
surabeli krtvd pratinidim „filiani hanc"; P. 2:
t adtyam asti ndu danam.
■^^^^^^^t a d V a t (etat hoc et vat sicut) ita, sic. Lass.24. 7.
1. r\r-\ '«" 8. par. atm. ianomi, tanvi extendere,
expandere, facere, perficere, creare. Rag . 3. 25:
pitur mudan tatdna; NaI6d.l.20: g at im iha nalo
itanod ydnena (schol, akardt). — Pass. tanyi
et tdye (gr. 454); part. perf. pass. tatd. B'. 2. 17.
8. 22: yena sarvam idan tatam. (Gr. TavLijUai,
7UV(j3 ; lat. tendo, adjecto d, tenuis, tener; goth. thanja
lendo; germ. vet. denju; russ. tonju tenuo ; lit. tempju
tendo, adjecto p; bib. tana „thin, slender, lean",
lanaighim „1 make thin"= caus. tdndydmi; cambro-
brlt. taenu „to spread, to expand".)
c. anu i. q. simpl. Mah. 3. 126SI : d armam evd 'nu-
tanvati.
C. ava tegere. R. Schl. I. 17. 14: ydnaii kambald-
vatatam; H. 93. 4: av atatd vdrandir buK.
c. vii. q. simpl. Nalod. 1.54: vyatandt s urayo gam
(schol. dev drcanain akarot); B. 4. 32: evam
bahuvid d yagna vitatd brahmano muk^;
Man. 3. 28: vitati yagne.
c. sam praef. anu extendere, expandere. B ag. 15. 2:
ad as ca mutdny anusantatdni.
2. TTr^tan 1. et 10. par. tdndmi, tdndydmi (srad-
ddpatdpayo/i K.) credere; vexare.
f-|^|JJ" td/iaya m. (r. tan s. aya, cf santdna) fillus.
N. 13. 31.
rTfTSTT '""o/^ f- (fem. praec.) filia. N. 12. 12.
f^la/ — ^y:r^^*,^lallvaias.
161
2. ^177 '"•' "^- !''""• t ^fdy Ami {dhatdu) pcrcuterc,
•N
ferire; cf. ta(f, tud^ lud.
f^ tata m. n. (r.ta/ surgere, s.a) 1) ripa. Ilil. 126.9.
2) montis pLiiiities. Ur. 41. 5. 3) clunis. In. 2. 3-.
^f^j^j tafirit f. (a praec. s. in in feni.) fluvius.
rT^ ta<jl 10. par. pulsare, ferire, perculcre, tundere.
Man.4.l6l: sistj-artan tadayet tu tdu; 8.299:
td4j-&K sj-ii ragvd; Mah. 1. 2368. 5302: tam padd
'idda/al; Dr. 9. 3: siro grhitvd rdgdnan td~
dajdm ds a\ A. 3. 21 : atddayan s arend 't a tad
butam; 27: tdnicd 'sja sarlrdni sardir aham
atdifajr am. (VIJ. ianif, tud, tund, tud et cf.
hib. lathaim „1 kill, destroy", tathng „a clash, a slap".)
C. vi i. q. sinjpl. Mah. 1. S273: devdn vy at dday etdn
sardi 11,
(-j^IjI taddga n. piscina, lacus. N. 12. S. 13. 2.
^\>^At adit f. (r. tad s. it) fulmen.
... vicardmi. De ajverbiali hujus pronominis usu
V. p. 44. s. V. iddm. — Interdum tat in initio com-
positorum, quac cum aiio antecedente vocaLulo con-
jiincta sunt, rediindat; e. c. Lass. 32. 12: liartrtad-
gatamdiKi sd = b ar t r g a t arndnas d, nam tat
h. I., ut recte observat Lassenius, nil aliud valet, quam
bartr; v. tatpara. (Lit. tas hic, td haec; goth.
r/T/^ [them. articuli masc. et neut.], nom. masc. sa =
scr. sa, fem. s6 = scr. sd; gr. TO, TA , s, a, TS;
slav. TO, T.i, nom. tu hic, ta haec, to hoc; lat. is-te,
is-ta, is-tud, tam, tum , tunc. Hib. so hic J= scr. sa;
se Js, er; si ea, sie, et ti is, is qui ad scr. sya,
tya pertinere videntur; v. lyat et gr. comp. 343 sq.
et 363 sq.)
2. ■^^^iiit (acc. neut. praec.) 1) ideo. N. 17. -13. 2) in
recentiorlLus scrlptis sicut nostrum so ad particulam
condltlonalera respondet. Lass. 43. S.
^l^rjYl t aditvant (a praec. S. vant val) fulmine fffj tata v. tan.
praeditus. Ur. 9. IS.
FTnX tand 1. atm. (scribltur tad, gr. 110"') i. q.
taif.
f^U^rfj tanduld m. (r. fand s. ula) frumenti granum,
praecipue oryzae. Illt. 14. 31.
1. '^^^t at (ihem. ta, nom. m. s a, s 6, s aH, {. s d, n. t at ,
V. gr.244) is, hic, Ille; rcpetitum: hic et ille. Sa. 6.20:
tdns tdn viganayann artdn. — Ad responden-
dum ad repetltuni relatlvum (/d yaU quicunque) etiam
denionstrativum repetltur, e. c. N. 5. 12: yaA yan
hi dadrse tesdn tan tam mene nalan nrpam;
Hrl«rL'"'"-^ ^^'''- (^ stirpe ta, gr. 244, s. tas) 1) inde,
aL hoc tempore. N. 20. 3'i, sequente pascat postea,
II. 4. l6. Hinc frequentlssime tum, deinde. H. 4.26.
N. 1. 20. 2) in constructione cum comparalivo aLIativi
tdsmdt substanlive positi locum tenet. H. 1. 37.
Br. 1. S. IS. 3) cum vi accusat. illuc. Br. 1. 20. —
Post itds q. V. vel accusativi vel localivl vim habet,
Illuc, illic. N. 10. 'i. Dr. 8. 25. 4) repetitum, Ite-
rum iterumque. N. 11. 19. 5) In apodosi respondet
ad yddi. Lass. 45. 2. 77. l4. (Gr. tsSei', slav.
tundu; v. gr. corop. 421.)
B . 3. 21: yad yad dcartiti srcstas tat tad eve '^^^^^^X^^^t atks andt adv. (e tat et ablat. ksandt)
'taro ganaH. — Interdum ad orationis vim angen- eodem moniento, statim. N. 23. 21.
dam in constructione cum aliis pronominlLus ponltur, cItcJ' tattvd vel f^ tatvd n., cf. gr. o64 (a pronom.
tam terliae quam secundae vel primae personae; e. c. neul. tat Id, hoc, illud, s. tva) 1) veritas. Dr. 2. 5.
sd ^haii kamalagarb db am apasyanti hrdi N.16.3S. B . 3. 2S. 2) natura, vera natura. N. 19. 2. 2S,
priyarn I na v inddini. — Interdum ad personam non A. 4. 37. B. 18. 1.
separatlm expressan), sed verhi terminatione Indicatam HTcJfT^ tattvatds adv. (a praec. s.tas) secundum veri-
refertur; e. c. N. 12. S5: sd vandni girinscdi 'va tateni, veram naturam; accurate, penitus. B\ 4. 9.
21
IGO
j^v^^fU"^^ — (W. ^^f'
rjTST <'""* 10. par. (ArjVyje K. nSd^ V.; scribitur tjtib, c. ui A. atm. u^dtyi (gr. 61) evolare, alls se levare.
■^ .. .
gr. 110"') conjicere, millere; \. tip. Hit. 38. 11: ud^lyamdnali k&ko vrkSam dru-
T7TJT 4imb' 10. par. atm. (saii g d/e K. saitgS V.; dnli.
scribitur dib, gr. 110"') coacervare; v. dap. 3T»T "/'"« n- (r- ^^ s. na) volatus.
j^^rVf dimba m. puUus, catulus. 2"^^ dumb' 10. atm. (saiigdii K. saiigeY.; scrlbituf
2T di 1. et 4. atm. ddj-e, dl'ye volare.
dub, gr. 110"') coacervare; v. 4ap-
foc^cf)! tjlakkd f. tympanum magnum.
^l^ dola m. id.
& 1^1 dduk 1. atm. v. / auk.
De radicibus, quae apud grammaticos a linguali nasali « incipiunt v. gr. 109.
^t.
j^ ta V. /a/, gr. 244.
prrr ^ari.f l. et lO. par. (alaiikdri K. alaiikrtau V.;
scribitur /aj, v. gr. 110"') ornare; v. avatansa.
(Boruss. vet. teisint honorare, teisi honor.)
fT37 iak l.par. (s ahanahds ay 6K K. sahane hds i\.^
sustinere, perferre; ridere.
ri-^ taks 1. et 5. par. 1) frangere, dissecare, findere.
Mah. 3. 1585: sardis tataksdle parasparam;
4. 1SS3: anyonyan t aiaksur isubi/i. 2) in dial.
ved. facere, fabricari. Rgv. 32. 2: tvaJfd 'smdi
vagrati svaryan tataksa ,,Tvastris el telum laude
dignum paravit"; 20. 2. 52. 7. 61. 6. 111. 1. (Lit.
tasau dolo, ascio ; russ. tesatj dolare; polon. ciesla
faber lignarius, v. sq. ; lat, tig-num, cf. Pott. I. 270;
boruss. vet. tikint facere, iikinnimai facimus, teikusna
creatio, creatura; gr. TEK, TiKTw, tskvov, revyjW;
fortasse etiam to^ov.)
^■^\r\^tdksan m. (r. taks s. an) faber lignarius, v.
takJ. (Gr. riKTUV.)
1. ^XW tailk l.atm. (gatdu K., scribitur tak, gr. 110°')
ire. (V. fik et cf. hib. teicheamh „a going, pas-
sage", tochamhlaim ,,\ march", tochar „a causeway,
pavement", loichim „going, departing"; lit. tekii curro,
idkas semita, tekunas cursor; slav. tekun curro.)
-• rT* taiik 1. par. (krcc rag tv ane K. ddustye V.;
scribitur tak, gr. 110"') in miseria vivere, \. dtahka.
pT^ taiig l.par. (sk alani K. kampe gaii V.; scri-
bitur tag, gr. 110"') vacillare, ire. (V. fik et cf.
hib. iagaidli „conie ye on, advance", tigim „1 come,
go, consent".)
1. f-|^ taric 1. par. (gaidu K. iidu V.) ire.
2. pr^ tahc 7. par. tandcmi (s aiikuci) curvare, in-
flectere; v. sq.
fl^ tahg 7. par. tandgmi (saiikdci) id.
1. prjr taf l.par. (uccr&ye K. uccrayi V.) surgere;
extoUere, sublevare. (Fortasse lit. lesiu levo, erigo,
mutato / ia .;.)
tfi^gas — \z^i,4^"tp-
159
*• tI\T/a*' i.pliT.llm. (grah^ piddn^) capfre, tegere. Kftfcl ff '//« f. (a sono dictum) gryllus. (CL grj-//uj,
2. ^J^qf /ai 1. par. (hiAsdxdm K. t/adV V.) laedere, nostrum Gri//e.)
occidere; cL kas., g iXJ,gas , g'^!, cas. IthlETl^ii ei//ikd f. (a praec. s. A:« in fem.) id.
giXlJ' /"•'« n». (ut videlur, a r. g'as capere, tegere) piscis. N. 12. 1.
B'. 10. 31. (Fortasse hib. jojg' id. abjecta consonante (K gu 1. atm. (gaidu K. ga/fdrn V.) ire; cf. ^u,
iniliali; de jg^ = scr. s v. Pictet p. 65. Huc etiam re- sy"j cj-u.
ferri potest lit. zu^vis piscis, abjecto s et attenuato a TOT Si^^ l.par. i. q. gas.
in u, cui euphoniae causa iv additum sit.)
z t.
27^ .'«"* lO.par. (bande, scribitur tak, gr. 110"') ligare.
jj:^^ iaiika ni. n. 1) scalprum. Rag'. 12. SO. 2) pondus
quoddam (Wils. „equal to 4 masbas"). Hit. 98. 11.
Lass. 29. 5.
^^ tai l.par. (vik/ave) commotum, perturbatum, per-
territum esse; v. tva/.
IV c|-j tik 1. atm. (gatydm) ire; cf. tik, tduk, dduk,
taii k, taiig, tik, t duk, traiik, trduk, traiig,
tvaiig, tanc, tvanc, tang.
16 P-' <7H^ tittiba m. avis quaedam (Wils. „Parra jacana
or goensis"). Ilit. 72. 5.
fi. k- 6 HT f^ttibi f. (a praec. signo feni. /) fem. praec.
Hit. 72. 7.
T^nr tip 10. par. (ksipe K. nudi V.) conjicere, niit-
lere ; cf. dip, dimb, damb, dimb, dab,
damb .
i, y^\ tik I.atm. (gatydm) ire; v. tik.
^TT^ tduk et ^3 1^1 dduk 1. atm. ire, accedere, appro-
pinquare. B at. 2. 23: krtag dla/atnd jrdntan
vane rdtricari dud duki; 14. 71: dud dukire
punar iafikdm; Sak. 63. l4: vjravasito vakiran
d dukale. (yiA.tik et cf. germ. vet. TUH aquam
subire, nostrum tauclien; cf. Graff 5. 3o7.)
<,rrf iva/ 1. par. i. q. fai.
J d.
^Cf dap XO.par.alm.^dpdfdmi, tjldpdji (saiihatdu) 'JTVt damb 10. par. atm. i. q. ijtap (scribitur dab .
coacervare. Cf. damp, ffip^ dimp, ifimb, (furnb, gr. 110"').
dimp, dimb .
3"CCJ" damp 10. par. atm. (scrlbitur dap, gr. 110"') id.
2"f^ damb 10. par. (scribitur dab, gr. 110"') i. q. tip.
C. vi imltari. Rag . 4. 17: tam ... rlur vidamba-
\4> lUviM 'fiiyfima m. tympanum parvum. Hlt. 58. -1.
1. I^Cf ifip 4. 6. 10. par. dlpjrdmi, dipdmi, depd-
y&mi (ksipe K. nudi V.) conjicere, mittere;
V. (ip.
-. rZ"^ <^'/' 10. atm. (jari7ia/du) coacervare; v. ^op-
ydmdsa na punaii prdpa taccriyam; 13. 23. Y^l^ dinip 10. atm, (scribitur 4iPi gr- 110"') id.;
B'ar. 1. 21. V. <?ayp.
15S
scT< gvard — ^j^^ galla.
F5JT gvard m. (a praec. s. a) aegriludo, transl. mo-
lestia, diTficuItas, labor, dolor. Br. 1. 15. N. 20. 39.
B'. 3. 30. Rag'. 8. S3.
^orrR" A'""' l-par. flammare, flagrare. In. 1. 6: gvali-
tdsya; II. 4. 4S: rosagvalan. — Caiis. accen-
dere. Sa. 5. 7S: talo 5gnim dnayilve 'ha gvd-
layisydmi pdvakam. (Hlb. geal ,,falr, whlte,
brigbt", gealach ,,the moon", gealaighim „1 whiten,
bleacb, shlne"; guallaim „1 blacken, burn", gual „coal,
coals, fire"; buc etiam traxerim nostrum Kohle,
germ. vet. colo, 3"g'- eoal; fortasse lit. stvelii amburo,
ustulo, mutata gutturali in sibllantem ; germ. vet. tvallu
ferveo, aestuo, bullio, ivalm fervor [aestatis], «'«/j te-
por, abjecta initlali gutturali, sicut in tvarm, v. g armd;
fortasse etiam lat. bullio huc pertinet, mutato t; in b,
slcut in bis = scr. dvis.)
c. pra par. atm. id. In. 5. 26: pragagvalamdnesu
agnisu; N. 23. 13: at a pragvalitas tatra sa-
hasd havyavdhanafi ; Dr. 6. 28: krddafi pra-
gagvdla. — pragvalita flammans. A. 13. 3S. —
Caus. accendere. Hit. : dlpam pragvdlja.
C. r» praef. ai / id. B . 11. 28: vaktrdnjr abivigva-
lanti.
c. sam caus. accendere. Sa. 6. 25: agnin tatra sari-
gv&ly a.
F5f^ gvala (r. ^val s. a) flagrans. H. 2. 7. Bar. 1. 3S.
Sc|c<'l'T ^'"^/«"o (r- S'""-^ s. ana) 1) adj. flammans,
flagrans. A. 10. ^3. 2) subst. n. flamma. B'. 11. 29.
SolcilHH gvaldnana (Bah. e praec. et dnana n.
vultus) flagrantem vultum habens. H. 2. 7.
j5fy??|^ ^f a/i'<d (r. gval s. ta) l)flagrans, flammans,
V. 6'"'»^- 2) n. splendor. Rag\ 8. 83. (Aut huc aut
ad gdura flavus trahi posset nostrum Gold, ita ut aut
a flavo colore aut a splendore dictum sit, servata ini-
tiali media [gr. comp. 92] , quae in voce Kofi/e secun-
dum generalem legem in tenuem se convertit; v. ka-
naka a kan splendere.)
J5j-[7^j-j-|^^j gvalildsya (Cali. e praec. el dsya vultus)
flagrantem vultum babens. In. 1. 6.
Scn^^ gi'dld m. (r. gval s. a) flamma. Am. ; v. sq.
(Ilib. gual m. „coal, coals, fire"; v. gval.)
jQJIrrJI gvdta f. (fem. praec.) id. Rag'. 15. 16.
^ S^ ■
^fl^jj gaiikdra m. (e sono gail et kara faciens , v.
citkdra) sonus quidam lenis, susurrus, bombus; e. c.
apium (v. Ur. 72. 2). B'ar. 1. 8. Ur. 73. 6.
K^i, gat l.par. (sa/igdte K. sanhatdu V.) i. q. gat.
(Jlj^ j^ gatiti adv. celeriter, subito. B'ar. 1. 69.
^*-f gam l.par. edere; v. gam.
^jjpq- g ampa m. saltus (Sprung, a jump). Hit. 63. 15.
(Cf. cup, cap, kamp, dLttgl. juinp.)
HTT (nr) S"'' (sf) ''• psr- g ' rydmi (vayohdndu K.
gyanau V.) senescere; v. gar (g.r).
^yJ gara m. (ut videtur, a r. gar [//] s. a) catarrhacta.
Am. ; v. nirg ara.
Ha^cJ garc 6. par. i. q. garc.
•\
r ^
^fj^ gari: 6. par. id.
^^ g^^rg 6. par. id.
^fP ^«'•^ fi.par. id.
^^11 gald f. 1) lux solis, lux splendida, splendor. 2) filia.
Med. (Cf. gval, \\ih. gal m. „beat", galla f. „fairness,
brightness, beauty", gallad „a lass, a young glrl"; sic
scr. yuvan a splendore dictum esse videtur, ita ut e
dyuvan mutilatum sit, cf. dyuvan sol a div splen-
dere.)
(j^^ galla m. gladiator, „a prize fighter". Mah. 2. 102.
^^ gjrdti — scq-^var.
157
c.prati 1) par. consentire, assentire. N. 19. 10: prati-
gdndmi ti v&kyaii gainisytiTni nar&dipa\
Su. 3. 22: s& tati 'ti pratignilya. 2) par. prae-
slare aliquid, spondere de aliqua re. R. Schl. I. 55. 13:
brahman na pratigdnimo ndstiko gdyati
ganali. 3) atm. polliceri. A. 5. S: prat igdntsva
tari (gu rvar t am) kartum; B . 18. 65: mdm ivdi
'syasi s at y an t e pratig dne\ Mah.l. 723'l : /jra/i'-
gagnica rdgydya drupado vadatdm varaU\
R. Schl. I. 1. 6l: prati gtidtanca rdmina tadd
bdlivad am prati. 4) atm. confileri. B . 3. 31:
kduntiya prati gdnthi na mi baktali pra-
n a sy a t i.
c. vi scire, cognoscere, intelligere, percipere, digno-
scere. N. 12. 75. 124: mdnus tm mdm vi gdntta\
B.2. \9: ya inam z^i t ii hantdran yascdi 'nam
manyati hatam I ubdu tdu na vigdnttali\
4. 4: katam itad vi gdniydm „quomodo istud in-
telligam"; In. 4. 1: pdrtasya caksur urvasydii
saktam vigndya\ N. 8. 6: vi gndya nalasds a-
nam\ H. 1. 3: vigndya nisi pant dnam\ 6: di-
sasca na vi gdntmali. — Caus. facere ut sciat,
cognoscat aliquis, nuntiare. Rag . 5. 20: samdpta-
vidyina mayd maharsir vigtidpito -ib ud gu-
rudaksiridydi\ 14. 60.
SnffT S"^^^ n*- (•"■ ^"'^ s. /i) cognatus, propinquus *).
H. 1. 39. 4l. N. 9. 35. 16. 37. (Goth. kno-ds, th.
kno-di {., genus.)
g^;^ gtidna n. (r. gtid s. ana) 1) scientia. N. 20. S.
B'. 3. 3. 4l. 8. 2. 2) mens, inlellectus. N. 10. 25.
A. 8. 16.
gjV75{Yl ff " """''"" ' (s praec. s. vanl vat) scientia
praeditus. B'. 10. 3S.
*) WIls.: A distant Kinsman, one who does not partl-
cipate in the oLlatlons of food or water offered to
deceased ancestors.
5l|Pl?I i'«(ln«n (a gn&na s. in) id. B'. 3. 39. 6. 46.
1. sCf]" gyd 9. par. ^indmi, gr. 346 (gardydm) ta-
Lescerf, senescere; cf. gdi.
2- sZfr 6'J<J f. nervus arcus. (CC gr. pio?, v. gtv.)
jiJlili^^ff/iJ/^irfj (gr. 226. 4) 1) nalu major. 2) melior.
B . 3. 1. 8. 3) peregregius, optimus. Rag'. 18. 33.
J^C gyu 1. atm. (gatydin) ire; cf gu, gu.
5»irrr i''/"' ^- P^''* ^*™' lucere, fulgere. In. 1. 32: gyd-
tati pdvakali. — Caus. In. 1. 30: gyotay ann
iva b dskarali. Cf. gul, dyut.
j^Tg' gyi'st'a (gr. 226. 4) 1) natu maxlmus. H. 1. 26. 2. 32.
2) optimus. R. Schl. I. 62. 2. (IIIL. gast „an old
woman"; giostaire „an active old raan", giostaireas
„old age".)
sZf? sy^i^t" '"• (•* sy^^l "■ constellatlo quaedam s. a)
nomen mensis, Mnius-Junius. Am.
j.(i_j||^4-i ^_jfo tis n. (r. gyut s. is) 1) himen, splendor.
B\ 5. 24. 13. 17. 2) stella, sidus. B'. 10. 21.
S<^lr^l syotsnd f. (ut vldetur, a gyotis s. na in fem.,
ejecto i) lumen lunae. Sa. 5. 106.
|S| gri 1. par. (ab'ib'ave) superare, vlncere; cf. gi.
Sfl S'"' 9- 1. 10. par. grindmi, grdydmi, grdydydmi
(gydni) senescere; cf gar (gf), gyd.
^^■T gvar 1. par. (rogi) aegrotare, feLrlre. Caur. 6:
dtrgavirahagvaritd iigaya J f i\ uLi schol. gva-
rita per pttiita expllcat. (Vld. gurti, gvard et
cf. gar [^.'■], gur, lat. ae-ger, v. gar [i'/']; hlL. gurt
„pain, trouLle, fierceness", v. gurti\ fortasse huc
pertinet nostrum sckiver, germ. vet. sivdr et stvdri gra-
vis, germ. med. sadr, stvcere gravis, molestus, tristis,
aeger anlral, mutat.i gutturali in sihllantem, vel aLject;i
gutturali et deinde praefixo s euphonlco, slcut noslrum
schtvdlze, germ. med. jivace garrlo cum scr. vad dicere
cohaerere videtur; cf. germ. vet. var-es>dzu maledico.
Huc etlam referri possit nostrum Quai, qualen, mutato
r in /.)
15C
^gna.
giidna, ejeclls nasalibus; lat. disco correptum esse
censeo e didasco, et doceo cxplicari possit e caus. scr.
gridpdj-dmi, mutata labiali in gutturalem ; quod olim
huc traxi gr. ^i^YijJLt non potest ad ^-nd referri se-
cundum gramm. comp. 88 not. * p. 127. De send.
«Awie.b snd scire v. gramra. comp. 37. Gerra. vet.
CHNA nosse, unde praet. chndia et subst. chndt cognl-
tio; angl. I know\ gotb. kann novi, germ. vet. chan
id., pl. chunnumis , nostrum kann, kenne , quae aut ita
expllcarl possunt, ut nasales finales orlgine ex inter-
medla svUaba TCV gd-nd-mi ortae slnt, sicut in per-
sico ddnem scio, aut ita ut per metathesin e j^rid ortum
grhan surdli. — Caus. 35: gagmatusca yatd-
kdmam anu giidpya paras p aram,
C. anu praef. sam 1) permittere. N. 6. 7: asmdbiH
samanu gndlS damayantyd nalo vrlall. 2) man-
dare, jubere. In. 5. 34: tato ihaA samanugndtd,
tina pitrdca te inaga. 3) dlraittere. Su. 2. 2:
suhrdb m samanu gtidl du.
C. ab'i 1) i. q. simpl. N. 20. l'l: ahaii hi nd 'bigd-
ndmi baved evan na ve 'ti vd\ 21. 21: nd 'h i-
gagiii sa nrpatir duhitrart e samdgatam;
N. o. 11: nd byagdndn nalan nrpam; 13. 73:
sdirandrim ab i gdnisva.
sit kann*), redupllcata nasall, nisi separandum est c. a6 j praef. j-am agnoscere, cognoscere (erkennen). N.
kan-n et allera nasalls ad radlcem primltlvam altera ad 23. 24: indrasendn saha brdtrd s amab igiidya.
derivatlonem pertlnet. Lit. zinau scio, zine sclentla, c. ava spernere. Br. 2. 19: avagtidtdca Idkisu;
sazine**) consclentla; slav. aHAISi snajun novi pri-
mitivam radicis formam accuratlus servavit. Hlb. gnia
^tnowledge", gnic id., gno „ingenious", gnas „custom,
iise".)
c. anu 1) permlttere. Mah. Exord. 136: anvagdndt
tato dyutam; N. 24. 5: anva g dndt s a pdrt ivaH.
2) (frequentisslme) dlmittere, proficiscendi venlara dare.
H. 1. 26: anugtidtaK sa gacce 'ti brdtrd gye-
st ena; Br. 2. 2S: anu gdnihi mdm drya; A. 4. 5k.
N. 17. 19. 18. 5. 24. 4. — Caus. facere ut alqs. per-
mittat slve dlmlttat, venlara proficiscendi petere. Mali.
1. 24l4: sa mdtaratn anugiidpya tapasy eva
mano dade. (Pottius aple, ut niibl vldetur, confert
gr. avwyw; v. sq.)
c. anu praef. abi 1) mandare, jiibere. In. 4. l4: tava
s akrdbyanu gtidta/i pdddv adya prapadya-
tdm; 5. 49: tava pitra 'b yanu g lidtdm ...ya-
smdn mdn nd 'b inande t dli. 2) dlmittere. In.5.29:
tava pitrd 'b yanu gtidt d gatdK svati svaii
*) Resplcias scr^dma flare, quod in speciallbus terapp.
transponltur in dam.
**) De scrlptione zinau etc. v. gr. comp. 357 (II. p. 154).
B.9. 11: avagdnanti mdm mud d mdnusfn ta-
num dsrit am.
c. d perclpere, cognoscere. In. 3. 1: sakrasya ma-
tam dgridya; H.2. 16: brdtur vacanam dgtidya.
— Caus. jubere. In. 5. 20: kim dgtidpayasi divi.
Su. 2. 1.
c. d praef. sam caus. jubere, c. acc. pers. et loc. rei.
Rag . 16. 75: samagtidpayad dsu sarvdn dnd-
yinas tadvi caye.
c. pari cognoscere, animadvertere, observare. Hit. 18.21 :
vyavahdram parigtidya vadyaK pugyo ■St a
vd bavet; 20. l4: tad parigtidya mdr gdraK . . .
paldyitaK; Man. 8. 126'.
c. pra cogMoscere, aniraadvertere, cernere, discernere.
Ram. III. 52. 33: aho tama ivi 'dan sydn na pra-
gtidyita kiticana I rdgd cen na bavel loke;
N. 17. 3: damayantyd gataK s drdd an (nalaK)
na prdgtidyata karhicit; B . 11. 31: na pragd-
ndmi tava pravrttitn; 18. 31: d armam adar-
matica ... aya t dv at pragdndti. — s triyam pra-
gtidium cum feralna concumbere. Mali. 1. 2*71 : naca
striyam pra gdndti kascid aprdptayduv anall.
^rjigus - wgJ'^-
155
^lfTT giis 1. par. atm. (hiAsAy&m K. vad^ V.) lacilcre,
occidere, cf. gas, cas, /jas, gas, giXs.
jTPVnJT grmbana n. (r. garrnb grmb s. ona) aclio
aperlendi, expandendi, efllorcscendi. D ar. 1. 24: ind-
lati sirasi grinb anonmuh i,
?TjTT"r -TT gi!/ur -ir m. (r. gi s. tdr tf) victor. Am.
§tl7»~l gcniana n. (r. gim edere, s. ana) cibus, victus.
Am. (Ilib. diamann „food, sustciiance", v. gam.)
Sjt| ges 1. ,ltm. (gatilu K. gat/dni V.) ire.
3^ grh l.atm. {jatnc. Fortasse forma redupl. a r. /ii,
abjecto <) operam dare, nili.
s{ gdi 1. par. (ksafe) perire; cf. ksdi.
5[^ gditra adj. (fem. -trl, ut videtur, a perdito primi-
tivo gitra, a r. gi s. tra, sicut citra a ci) victor,
victoriosus. Rag'. 4. l6. 12. S5. 41. 11.
^ giia (r. 4'/i(3 s. o) sciens, noscens, in fine compp.
N. 2. 17.
gJTH ^Hor/?. Ilaec a grammaticis tanquam radix proposita
syllaba nil aliud est quam caus. radicis gnd, cujus caus.
vulgo sonat giid/iay (gr. 466), unde giiap correpto
& in a, quam correptam formam ibi tantum adliibitam
videmus, ubi suff. la part. perf. pass. proxime cuni ra-
dice conjungitur, ita ut praeter giidpitd inveniatur
giiaptd, quae forma ejecto / convenit cum idptd
pro Idpitd, V. tap. Excmpla formae giiaptd praef.
4 ct vi V. Dev. 6. 5: tend " giiapta ab boc jussus;
Hit. 67. 1.9: s arv dili pasuhir militvd sitiho
vi gnaptali ab oninibus animalibus conjunctis leoni
dictum est; Hit. ed. Ser. 87. 16: garutmatd prabur
bagavdn ndrdy anaK , ,. vignaptali (ed. Bonn.
vi g lidpil aJi).
CTJ giid 9. par. atm. gdnurni, gdne (gr. 346) 1) scire,
nosse, cognoscere, intelligere. N. 12. 13: gdndei
vdrsnejafi kva nu rdgd nalo gataH; Sa. 6. 35:
tvam a t ra he t uii gdnls e; N. 20. S : sarvali
sarvan na gdnite siirvagiid nd 'sti kascana.
C. accus. rei, de qua scimus. N. 12. 14: ndi 'sa gd-
ndti ndisadam; II. 1. 6: taiica pdpan na gd-
nlmd yadi diigdali piir u canali; subintellccto
vcrbo substantivo in constructionibus, quae lallno inf.
cum accus. respondent; N. 12. 77: tas/a rndn la-
naydii sarvi gdnila hujus me fdiam (esse) cuncti
scile; 17. '16: yaldca v6 na gdniydd bruvatd
maina sdsandt ne sciat, vos dicentes (esse) jussu
meo. C. nomin. partlclpii pass. in ta, R. Scbl. II. 7. 23:
na gdnlsi t^ndi 'vain alisand itd nescis ab illo
sic decepta (te dcccptam esse). Cum inCnlt., B. 1.39:
katan na giieyam asmdb ili pdpdd asmdnni-
V artitum. 2) sclscitari, percontari, exquirere. N. 17. 41:
sa nalali sarvatd gtieyali kascd 'sdu kvaca
vartate; \\.2. l\ : gacc a gdnihi ki nv ili siraii
vanam adritdli; Dr. 1. l4: gacca gdnihi sdum-
ydi 'ndii kasya vd 'tra kuto i/ii vd; 1. 16.
N.22. 1. — Caus. g li dp dy d m i (gT. iG6) part. perf. pass.
gndpitd et giiaptd (v. gna/>) 1) facere ut allquls
sciat, nunciare. Mab. 1. 5S64. c. gen. pers. el acc. rei:
tatas t e g li d/i ay dm ds ur d r I a r ds t rasy a iidga-
rdli I pdndavdn agnind dagddn; 2. 55S: iam
. , . agiidpayat svain praydganam. 2) jubere.
llit. 98. 21: yad dgiidpayati devali. — Desid.
atni. sciendi, cognoscendl, sclscitandi, explorandl cu-
pldum esse; explorare. N. 19. 12: asvdn gigiidsa-
mdno vicdryaca /lunali /iiinali; R. Sclil. II. 12. 15:
at a gigiidsase mdii tvam baratasyu /iriyd-
priye; Rag . 2. 25: a t iiid nucarasya bdvaii gi-
g ndsamdnd; v. gignds d. (Jua\..GNA,GNO,gnd-rus,
(g)nosco, co-gnosco , i-gndro ; fortasse gldria e gndria,
sicut alius = scr. anyd; gr. FMi , yvui-^l, SyvU}V,
yvw-(Ti(; etc, {y)'.'osu}, (y)vcvg etc; yiyvcoT^KU) form.-i
convenit cum desld. scr. gi giidsi, ita lat. nosco,
co-gnosco; etiam oidaTy.Ui buc trablmus, mutatls gut-
turalibus in linguales, sicut in perslco dd-nem sclo =
scr. gdndmi; 0i;jii'aJ denominallvum csse videtur a
20*
154
Sltcr givd — -^digurv.
svardu (ed. Calc. atya gtvad; quod schol. explicat
per atikramya gtvitavdn tatS Spjr utkrsfagt-
vil a ds tl).
c. upa 1) oLsequi, obedire c. acc. pers. Man. 9. 105:
sesds tam upagivejfuH; Mah. 2. l625: bdndavds
tvo 'pa glvantu sahasrdksam ivd 'mardK. Pass.
Rani. III. 76. 5S : sugtvan nitjaJ as tena yali
pardir upagtvyaic. 2) c. acc. rei exsequi, perficere,
observare. Man. 10. 74: te samyag upaglveyuK
sat karmdni. 3) c. ablat. dependere ab aliquo.
R.lm. III. /6. 58: tena tu durgtvari yaU pardd
upa gtvati.
c. upa praef. prati reviviscere, vilani rccipere. Mr.
122. 3infr.: pral yupa gtvitd 'smi.
c. vi id. Mab. 1. 200J : dvi gaprab dvdd rdgendra
vyagtvat sa v anas patiK,
c. sam i. q. simpl. N. 26. 2S: sangtva saradan
satam\ Dr. 9. k: punaK sangtvamdnasya. —
Caus. facere ut aliquis reviviscat, in vitam revocare.
Rag . 12. 7'(: sttdm ... sama gtvayat. — Desid.
forraae causalis Mab. 1. 2012: sangiglvayisu in vi-
tani revocandi cupidus.
^cf givd (r. gtv s. a) 1) adj. vivus. Dr. 7. 20. 2) subst.
m. vita. (Lit. gytvas vivus ; golh. qvius, tb. t/viva, lat.
vivus; gr. lz>L{T)og; hib. beo „Iiving, alive".)
1. Jl|o|rJ gtvana n. (r. gtv s. ana) vita. B'. 7. 9.
2. sflofr^ gtvana (a gtvay caus. r. gtv, s. ana) vivi-
ficus. A. 4. 51.
^g'^ glvald m (r. gtv s. ala) n. pr. N. 15. 7.
sTliol^l ff'''^'" f- (r-i''" s. j^a in feni.) vita. N. 11. 17.
Sillcld e'^'''a n. (r. gtv s. ta) vita. Dr. 9. 11. Br. 1.27.
(Lit. syixalii; slav. JKHBOT sivot; lat. i'iVa e vivita.)
jj ^u 1. par. atm. ^ara/n/, gdv^ ire, festinare, v. gava.
o ; . ,
(Cf. ^^«, i", lit. iiiivu venio, fut. iu-su.)
SlilC^^ "§■«/'•? desid. r. g-u^ q. v.
SiH^til gugupsd f. (a praec. s. a) vituperatio. Mr.
15. 5.
5j£r guiig 1. par. (tydgi; scribitur gugt gr. 110"'; ti-
o -s
detur esse forma redupl. pro gaiig, v. gaiigam)
relinquere.
1. jT3" 6'""/ 6. par. (bande) ligare.
o *x
2. sTZ" o'"'? 6. par. (gatdu) ire.
3. 513" o'"^ 10. par. (/^r^ran^ K. ra<Jd^ V.; caus. praec.)
o •V
mittere.
jf?f #"' !• atm. (b'dsane K. dyutydm V.) lucere, ful-
o -v
gere; cf. gyutj dyut, div.
sjr^ ^«« 6. par. (gatdu) ire.
1. ^irjj 4'"i 1. 10. par. gosdmi, g osdydmi (pori-
o "N
tarkajie K. tarke trptdu V.) investigare, ex-
hilarare.
2. »-irj i'u.s' 6. atm. (pr ttise vanay 6K K. mudi sivi
o *-. . ,
V.) amare, desiderare; colere. B.2. 2: andrya-
gusta; N. 12. 65: ds ramamandalan ndndmrga-
ganagustam; Mah. 1. 3569: amarardgagustdt
punydl lokdt palamdnan y a y dt in sampreksya.
In dial. ved. benevole accipere. Ros. Rgv. Sp. 12. 2:
gusasva girim mama; 13. not.: gusasva naH
s amid am. Caus. gos dy dmi facere ut aliquis colat.
B. 3. 26: gdsayet s a rv aka rrndni. (Cf. send.
«x'j^i)vc^ sausa voluntas gr. comp. 58, blb. gus ,,a
deslre, inclination"; gotb. A^Z/iy ellgere, kiusu, kaus,
kusum, nostrum kiese, lat. gus-tus, nisi boc pertinet
ad scr. g'as; gr. ■y£Liw, 'ysvofxai, v. Pott. p. 277.)
gl<^f-l ^uftto/ V. hu,
yjlCl gtiti f. (r. gu s. ti producta radicis vocali) cele-
ritas. Am.
5j"T gur l.par. (gtrn^ K. gydndu vade V.) contri-
tum esse, senescere, occidere, cf. gdrv, gur, gar
(gf), unde gdr, mutato a in d.
gj^ gurti f. (r. gvar s. //) febris. Am. (Hib. gurt
„pain, trouble, fierceness".)
r
sTSf o''^'"'' 1- par. (vade) occidere. (Ilib. gearbaim „1
'^■^ .
grieve, burt, wound".)
PsiyiMI gigndsd - i[Wigiv.
153
isl5ll*HI S'S''"^'^ (• (a i^isnds desid. r. 4'«4, s. d) ex- f^^T s'('i''i' f- (forlasse forma redupl. a r. /ii«? vocare,
ploratio. Ilit. 20. 13. 72. 1 i.
lllSil^l sis'"^^^ (a gii;iids desid. r. ^;i<3, s. u) cogno-
sceiidi, explorandi cupidus. B . 6. AA.
ftrcLS'^ («■• S' s. '', gr. 573) vincens, expugnans; in fine
compp. Dr. 9. II.
|j|rl»t)iy^ si'okr6d a (Bah. e i'i'/a et krdda iracundia)
victam iracundiam liabens, iracundiae expers. S.i. 3. 2.
ISldFtlH si/ak/ama (Bah. e gitd et klarna lassitudo)
V. l*ott. p. 230; sec. Wils. a r. lih lingere, mutalo /
in ^, s. vd) lingua. II. 2. 9. (Si giftvd' descendit a
/ifi, liuc trahenda sint lit. liezuwis, cf. laizu lingo, lat.
lingua. Golh. tungcS, nostrum Zunge et hib. leanga,
si huc pertinent, ita e fr'/"'" cxplicari possunt, ut
soni g = dscU solum prius elementum relictum sit;
send. ■M»Jii>> hisva autem sibilantem solam, mutato
s in h, servavit; v. gr. comp. 53.)
jq" gind m. (r. gjd s. na, V. gr. 543) senex. Am.
victam lassitudinem habens, lassitudinis expers. H. 1.52. jj]
I Sl d I rM »-1 »' ' ' " ' "' " " (J^^\- ^ ^'/" et dtmdn q. v.) sTTO[fT S'""^i<^ ni. nubes. N. 12. 5
victam, domitam animam habens, victum semetipsum slTTT o''''"'?" v. gar (gf).
habens, qui animi affectiones vicit. Su. 2. 2.
ICt(il»^^i< ?'/^n«^'"'/a (Bah. e gitd et indri/d n. sen-
sus) victos, domitos sensus habens. Su. 3. 2. Sa. 1. 2.
J5j«-C4 ^i"" 1. par. {prinane, scribitur ^'t', gr. 110"')
exhilarare.
I^FJ" gim l.par. (adane K. 6 akse V.) edere; cf. gam,
cam et V. gemana.
TjITT ^irj 5. par. girino mi (hiris djrdm) offen-
dere, ferire, laedere, occidere; cf. ciri, gar (sf),
giirv. (Hib. gearaim „1 sharpen, whet, cut, blte,
knaw".)
TTKT gis 1. par. (secane K. seke V.) humeclare, irri-
gare, conspergere.
jjj^ljl gisnu (fem. -Jriu, T. gi s. snu; v. gr. 575. 7i)
1) adj. vincens, victoriosus. Rag . 4. S5. 10. IS.
2) cognomen Arguni.
j^T^m" gihirs desid. r. har hr, v. gr. 480.
Jj|:H'Tg' gihirsu (a praec. s. u) capiendi, rapiendi cupi-
dus. N. 9. 16.
|j|c^ gihmd (ut videtur, fornia redupl. a r. hd s. ma,
cf. gr. 332) 1) curvus, flexus. A. 7. 6. 2) transl.
pravus. N. 12. S3. (Hib. giornh „a lock of hair; a
fault".)
jjjt^jl gihrnaga (e praec. et ga iens) serpens. Mah.
1. 9S2.
jT^lcT s'v 1. par. atm. vivere. N. 11. 1": glvatv asu-
k a g Ivikdm; H. 1. 39: s a giveta s uk ari l okJ. —
na givitum mori. Sa. 5. 99. purd rndtuli pitur
vd 'pi y adi pas ydmi v ipriy arn I na glvisji.—-
Caus. facere ut aliquis reviviscat, vitam recipiat. Mah.
1. 199-i: vrksam givay dmds a; 1995: pdrtivari
givayisyati*). — Desid. gigivisdmi. B . 2. 6:
ydn eva hatvd na giglvis dmas te -Svast itdK
pramuke. (Lil. gywenu vivo, gyivas vivus, slav.
HvHB/ii sivuri vivo ; goth. qvius vivus, germ. \et.queh,
anglo-sax. cvic vivus, mutato i^ in gutturalem, sicut ia
lat. vic-si, vic-turn, gr. comp. 19; nostrum queck in
Quecksilber, er-quicke recreo; lat. tjto e guivo, abjecta
gutturali, servato t> euphonico, cui respondet p 7c5
loio?, kitow, cf. scr. ^/o nervus arcusj cum quo con-
venit hioi; send. gi in hu-giti bonam vitam habens,
gr.comp. 26. 6. p.50 ,i/ vivere,^u vel ^u, gr. comp. 88
annot. * [p.l27], ubi etiam de gr. ^aui; v. yd.)
c. anu vivendo sequi alqm. Sa.5.9-1: i'/fan/«f anu-
givdmi; Rag . 19. 15: anvagivad arnardlake-
*) In recentioribus libris invenitur forma caus. anomala
givdpdydmi (Lass. XVIII. 6. 9. 14. 16) cujus ana-
logiam sequuntur Pracritae formae ut modhehi
(Ur. XX. 12), quod sanscrite sonaret mocdpaya;
cf. Lass. Instit. linguae Pracr. p. 360.
20 .
153
s\[^s^^ gdmb iina d a — J^\v^ gigrl^csd.
ylli.54^^ gdmbiinada n. aurum. (Wils. : e gamiu-
nadi*) a river flowlng froni mount Sumeru, tlie
Tndian Pactolus, and a aff.) Dr. 7. 7. A. 2. 5. Ejus
originis niylhus exponitur Ram. I. 31. hd.
cTTJI gdfu m. medicamentum. Am.
ynr gdrd m. (fortasse e g^ pro gdfd, v. gdmd/ar,
et ra a r. ram, abjecto m) adulter, amasius adulleri-
nus. (Golh. /lors, l\\. hnra moechor, nostrum Hure.)
;H;yj gala n. (r. i-a/ tegcre) 1) rcte. Ilit. 9. !■'(; transl.
turba, multltudo, copia. A. 10. 29. Rag'. i). 27. 10. 62.
2) fenestra. Rag'. 6. ■'iS. 3) flos non aperta.
yjl^jc^ gdlakd n. (a praec. s. ka) id. Rag . 9. 43. 6S.
Lass. 63. 17.
jjl^fjq' gdlmd m. (ut vldetur, a r. gal s. ma) 1) cru-
dells, severus, ferox, durus. 2) homo vills, abjectus,
nebuio. Mr. 251. 13. (Ilib. sa^mha „hardness, hardi-
hood, rlgour, valour".)
SllSiClT o' «?!"«'''' f- (a gahnu s. a In fem.) cognoraen
Gangae, V. gahnul anayd.
5ll^c^|<M gdhnavtja (a praec. s. fja') ad Gangem per-
tinens. Rag'. 10. 27.
r^ , , , . 11... . . .'
T?I gi l.par. gd^ami, praet. redupl. gigdya, gigdj-a,
gr. 402) 1) vlncere, expugnare. B'. 2. 6: nacdi 'lad
vidmali kataran no gariyo yad vd gayema
yadi vd no gayeyuK\ 11. 3l: gitdsi rani sa-
patndn; N. 7. 5: aksadyuti nalan gitd bavdn;
Su. 2. 9: sarvdm tnahln ge.lum. 2) ludendo auferre
ab aliquo, eludere alqm. aliquid, c. acc. pers. et rei;
pass. c. noni. pers. et accus. rel. N. 3. 5: gitvd
rdgyan nalan nrpam; 12. S3: gito rdgyam
vasunica; cf. Stenzler. ad Kumara Samb . p. 111. —
Caus. gdpdydmi (v. gr. 468) vlucere jubere. Sak.
29. 4infr. , pass. : na mi hastali pras arati v&ii-
m dtrirxa gdpyasi. — Desid. gigts dmi; B . 10. 3S :
nilir asmi giglsatdm. (Fortasse lit. galu possuni,
*) Potlus gambunadt, scrlbllur enlm quoque gambu
pro gambu.
galjbe ^OlesiAS, ap-galu, per-galu supero, vinco, per-
gale vlctorla, quorum l a y TCV gdydmi deduci
potcst [v. gr. conip. 20] sicul in nostro Leber = scr.
ydkrt jecur, y]7rap, ct pmcr. latti = sct. yasti
[Lass. gr. pracr. 195], et sicut r pro / Invcnltur in
hib. treigim rellnquo = scr. tydgdmi; hib. gar „pro-
fit, advantage, galn, good".)
c. ava recuperare. Mah. 1. 7765: ava gityaia tad
d ana m.
C. ni i. q. simpl. Su. 2. 7: tdv indralokan nigitya
yaksaraksogandns tatali.
C. nis id. Ram. I. 50. 2S: kdmakrdddv anirgitya;
N. 12. -'17: nir git drigan a; 13. 5S: dyiili sa
nirgilali; viclorla acqulrere. Mah. 1. 152: yadd
'srdu.iam d rdu padtn raiig amady i I aksyain
bitlvd nirgitdm argunina,
c. nis praef. vi Id. Man. 11. 205: vivddi vinir-
gitya.
c. pard Id. Dcv. 2. 2: asurdir mahdv try dir di-
vasdinyam pardgitam; N. 26. 19: ikapdnina
vtrina nalina sa pardgita. Praet. raultf. atm.
Mah. 1. 637S: dronali pardgdista mdti sa sa-
kivigrahi (pardgi Jta'?).
C. vi par. atm. id. Su. 2. S: sarvd mleccagdttr vi-
gigyatuli; Mah. 1. 226S : daksindn sahadivas
tu vigigyi; Rag'. 12. 10 1.
jjlil^m #i'g''J desld. r. gi, v. gr. 481.
|j|)||tJ gigisu (a praec. s. u, gr. 575. 34) vincendi cu-
pidus. Ram. I. 36. I6.
1 si 'A r^l o''S' '''•'" ("* S'Sf^^^ desld. r. gas, s. u) fame-
licus. Am.
1jI''^KL °''» ""' desid. T.han, v. gr. 489.
Hj^jg-f gigdrisd (. (a praec. s. d) necandi cupido.
Rag'. 15. 19.
f^^^i^p^gig^rks desld. T.grah, v. gr. 102. d. 489.
jj|'dT7i[ gigrksd f. (a praec. s. d) prehendendi cupido.
Rag . 9. 46.
sn^g(i'(Jra - ^TJngaja.
lol
dattam ... ydgarli rakiati vilokajrati. — Caus.
expergefacere. Illt. 50. 4: katan svdminan na
gagarayasi. (Gr. {y)syilp'j3\ lat. vigil, vigi/o , e
guigi/, guigi/o? mutato r in / et abjecta initiali guttu-
rali, sicut in i'i'ro pro gnivo =z scr. g/ vdmi; sic eliam
germ. vet. ivacftar vigil e t/uac/iar vel /luac/iar expli-
candum esse censeo; tvac/ta/ id., mutato r in /, sicut in
\at. vigl/; abjecta fiiiali radicis syllaba: aiac/iem vlgilo,
goth. f»aka\ fortasse etiam liib. mosgataim vigilo huc
pertinel, ita ut in mosga/aim dissolvendum sit; nescio
tamen, unde deduci possit syllaba mos.)
?fj37j gdtfya n. (a gada s.ya) 1) frigus. 2) slultitia.
B'ar. 2. 12.
^l^ gatd (part. perf. pass. r. gan s. ta) 1) natus. 2) n.
species, genus, classis, tribus. Rag. 5. 1. 11. 71. (Huc
trahimus nostrum Kin-d, ratione habita, scr. gdtd
mutilatum tsst e ganta; Wi.gentis cognatus, attenuato
a in i; v. gan.)
ji|-4(j-^ gdtaputra (Bah. e praec. el putrd Clius) na-
tos filios habens, in fem. quae filios peperit. Br. 2. 32.
jllrlM^^Hy gdlamanmata (Bali. e gdld et man-
mata m. amor) natum amorem habens, amore captus,
amans, c. loc. rei. In. 4. 17.
;1 1 rl "id 'j gdtartipa n. (natam formam, pulchritu-
dinem habens. Bah. e gdtd et rupd) aurum. R.
Schl. I. 38. 22.
r\\^r^,^t-\gdtdvcdas m. (natos Vedos habens,
qui Vcdos genuit, e gdtd et vedas collect. Vedi)
1) cognomen dei Agnis *). 2) ignis. Mah. 1. SS3.
Rag'. 12. io4. 15. 72.
r\Y^^}^^ gdtas neha (Bah. e gdtd et sneha amor, de-
siderium) natum amorem, desiderium habens, desiderio
captus, desiderans c. loc. Br. 1. IS.
^lll^ gdti f. (r. gan s. ti, cf. gdtd) 1) nativitas, na-
talcs, orlgo. R. Schl. I. 59. 18. 2) familla, stirps, genus,
*) Wils.: One legend makes the Vedas to have issued
from ihe raoulh of Afrni.
spccies, tribus, classis. N. 13. 2.5. 55. Dr. 4. 16. Su.2. S.
(Lat. gens e gen-ti-s, scrvata nasali, quam scr. e<^ti,
e ganti, expulit; lit. pri-gentis f. natura.)
j||(^|ij gdiiya (a praec. s. i/a) gentllicius. R. Schl. II.
15. 13.
Sir?T ff"''" (fortasse a stlrpe interr. ka, mutata tenui
gutt. in mediam palat. ; cf. cit) adv. unquam, praecipue
in constructione cum na occurrit, ad exprinienduni
nunquam. II. 2. 20. 4. 4i.
jllr^ S^O" (3 g"ti s.fa) generosus, nobilis, excellens,
praestans. Rag'. 17. 4. R. Schl. II. 9. lo.
;l|»~|Q<i gdnapada m. (a ganapada s. a) rustlcus.
N. 26. 32.
Fyyff^ gdni f. (ut nillii videtur, a gdna vir, producta
vocali a, sicut in ndri a nara, adjecto signo fem. /,
quod correptum est in i') uxor. Rag . 15. 61. P.in. V.
4. 13'i. (Hoc vocabuluni accuratius quam gdni cum
gOth. qvens , tb. qveni , uxor convenlt, quum goth. e
praeter o respondeat scrto. d; v. gr. comp. 69.)
j[|^ ganu n. genu. N. 19. 21. gdnu ddtum genu
imponere alicui. Dr. 9. 5: tasya gdna daddu.
(Lat. genu, gr. "ycvv, goth. kniu, th. kniva, nostrum Knie ;
fortasse etiam hib. g-/un, inserl.i liquida; slav. KOAtHO
ko/eno, Ih. kie/is. Send. >'cel? senu, gr. comp. 37.)
jfirjTJ ^ayoa/ caus. radlcis gi, gr. 468.
jjyjqjrTT g^^^^^tar m. (ut niihi videtur, e gd pro
gdfd et ma/ar mater, qui uxoris matrem tan-
quam matrem suam habet) gener. (Lat. gener,
nlsi dlrecte venit a rad. GEN, ita ut genitorem slgni-
ficet, separari posslt In ge-ner = scr. gdnara uxoris
[I. e. filiae] vlr, correpto d In e; etiara gr. yu-fJLhpa
ad scr. gdnara reduxerira, mutata dentall nasali in
lablaiem, quam ob rem o euphonicum, quod in uvbzcg
etc. videmus, transierlt In jU; cf. jW£Cr>]/.ipoia.)
jjyfq' gdmi f. 1) soror. 2) casta muller. Am.; cf. gam.
Fijjff 4'<j/d' f. (r. ^a« s. ^ a In fem.) uxor. Rag.2. 1. 7. 6S;
V. gamdtar. (Cf. lat. Gdja, v. „VocalIsmus" p. 207.)
130 sRfljr galaga — ^niTT sIHJ gagar gdgr.
2) (a r. f o/ fluere?) aqua (saepissime). (Cf. hl. ge/u, jj^qcfj galpaka (r. 4-«//? s. oAra) loquax, garrulus.
golh. A-aWj frigiJus ; \\i. sdla gelascit, su-salu frigore B ar. 2. 'Is.
necor, sallas frigidus; russ. XO.IO^IIMU cholodniij^ jf^ ffava m. (r. i; u s. a) celeritas. N. 19. 19. Dr. 6. 27.
id.; hib. g-iV aqua.) (Hib. deibheadh „haste, speed"?)
girf];] j-alaga n. (in aqua natum, e gala et ga) jij^jrj gavana (rad. 4-u suff. ana) 1) n. celeritas. Am.
1) lotus flos. 2) concha. Rag'. 7. 60. 10. 61. 2) adj. celer. Am. (Lit. saunas celer; v. gala.")
Tjrff^ galada m. (aquam dans, e gala et da dans) 5^^ 6'<'-' 1- par. (hinsdjdm K. vadS V.) laedere, oc-
nubes. G at. 3. 4. cidere. (^C(. gas , g as, gHs, guJ , kas, kas, cas;
?]7ffyT ^o/nd ora ni. (aquam gerens, e gala et hib. s^u.t niors.)
dara q. v.) nubes. 1. r7^ gas -i. par. {moksane K. mokse V.) dimiltere,
j|^[y galadi ra. (aquam tenens, e gala et rf /, a liberare. K.: gasyati vatsaii gopalt.
T. dd s. 1) mare, oceaniis. Lass. 77. 1. 2. sTfT ff«* lO.par. gdsdj-dmi (hinsdjdm K. vadi
r|r<-||^||V^ galanid i m. (e gala et n/dj receptaculum) anddare V.) laedere, occidere, spernere. (Vid.
id. B ar. 2. 7S. u g gds ana, gds uri, et. c(. g a s etc. ; golh. /ra-qvistja,
r^^;j^j^}galamuc m. (aquam fundens, e gala et uj-^t/j (/o deleo, vasto, /ro-yiiV/no perdor; fortasse lat.
muc) nuhes. Lass. 96. 9. vasto e guasto.)
t^f^\H^galdy (denom. a gala) in aquam converti. B ar. jTPrfJ' gdsuri m. (r. i-oj s. uri) Indri fulraen.
2. 7S : vahnis tasya galdy ate galanid ili kul- j||0 gahl v. /lon et gr. 324.
yayate. 5TW'^ gahnu m. (ut videtur, forma redupl. a r. fton s. u)
j)rfji;|i| galesaya m. (in aqua jacens, dormiens, rex quidam sanctus, Kurus filius. R. Schl.I. 44.35; v.sq.
e locat. gale et saya) piscis. 5T^»-lriH?7T gohnutanayd f. (Galinus filia) COgno-
5|rrj|c^-|«H ^'^'""^"■5 f- (Bali. e gala et okas domus) nien Gangae; v. R. Schl. I. 44. 35 sq.
erinaceus. Am. (Hib. dallog id.) sTTjT7 S^S^'''^ '". (r. gdgar gdgr s. a) vigiliae, per-
jl^f^ gaJp 1. par. dicere, loqui. Hit.: dutafi sarvan vigllatio. Caur. 5. Rag.l9. 34; v. gdgar gdgr.
hi galpati; B ar. 1. 81: galpanti sdrddam j|| j| j| gdgara (. (fem. praec.) id. Am.
anyina. — galpitd n. sermo. Ram. III. 44. CO: strl- ^\\i\\4T\gdgarin (t. gdgar gdgr s.in, nisi a gdgara
nan susrdv a galpitam. (Cf. gap, gar \gf\, S. /n) vigil.
gir\ X\\..kalbii loquor, kalba sermo; hib. ^o/// „speech", sljjl"^ <:+) gdgaruka (r. gdgr s. uka) vigilans. Rag .
ad gaill „he spoke".) 10. 25.
c. upa id. Ram. in. 47. 15: idam iva smardmy jfJJTT ^|i| gdgar gdgr 2. par. (forma redupl., quae
asy&K sahasdi 'v6 'pagalpilam. inlensivorum speciem prae se fert; v. gr. 108) vigilare.
c. pra id. H. 1. 22: tac crutvd . . . pragalpi- \\.l. 5i; Jj.2. 69: yd nisd s arvab'utdndn tasydri
tam. g dgarti s any am i \yasydi'i gdgrati butdni sd
C. sam id. II. 3. 12: tatd sangalpatas tasya; nisd pasyatd muneli; c. loc. vel accus. rei cujus
Ram. I. 61. 27: sarve sangagalpur atd mitali. caus.i alqs. vigilat vel a qua sibi cavel, quam custodit.
jT^ galpd m. (r. galp s. a) sermo. Ram. IIL 47. 15. Rag'. 8. 23: satruJuci 'ndriyiJuca . . . gdgra-
(Lit. A:a/6a id. ; hih. gaill id.) tdu; Caur. 35: nak'apadan stanamandale yad
^ gardfa — ^ gala. 149
r
sri, giri, ciirn, g-'Jr, 2.kar \kf\, sar [■i/]; liib. jJsT A''"'A' 6. jjar. id.
criontiim „1 dry, witlier, faile, dwiiidle", criona „ol(l, sjjf^ sar(;dra (fornia redupl. a r. f-ar [(■ r] s. a) 1) la-
ancienl, prudent, sagc"= scr. giriid; v. /;aran/; for- ceratus, dilaceratus. Hit. 107. 18. 2) infirmus, con-
lasse lat. aeger huc pertlnct, ita ut ae sit praeposilio, feclus, fractus. Lass. 7. 9.
qiiam ad orfV q. v. vel a/i retulerim, eject.i consonante; jjfjj gar/ 6. par. id. qiiod i'arc q. v.
slav. ap'l>bli srejuti maturesco, russ. 3C])II0 serno r
graiuim a contcrendo dictum et torma cum part. sirna ^
cohaerere videtur; lat. grdnum forlasse per mctathesin jjij jT>|" garb grb' I. atm. i-drb'^ hiare, apcrire, ex-
e gdrnum = scr. i-irnd, quod ipsum e i-drna, alte- , pandere, os didueere, oscitare; v. sq. et cf f-ab ,
nuato d in /, v. gramm. 281, Vocallsmus p. 214; goth. gamb. (Germ. vet. CIILUP findere, cUliupu findo,
kaurn, th. kaurna pro kurna [gr. comp. 519] e karna; atlenuato a TCV garb In u\ germ. med. KLUB hiarc,
nostrum Korn; Ilt. girna lapis molae manuarlae, s'rnos separarl; transfindere; nostrum klaffe, Klufl; huc etiam
pl. mola manuarla; russ. HxOpiIOB'!. sernov' lapls traxerlm goth. ^raia fodio, nostrum g^raJ^-, gr. 7^a</)W;
molaris; goth. qvairnus mola, gerni. med. ^uiVn, Arurn hib. g-raiWm „1 carve, grave, insculp", ^To/a/m „1 write,
id.; cf Pott. p. 227 sq.) inscrlbe, scrape, grub", srofan „a grubblng-as".)
5^7 i'ara'/'a durus,solIdus. (Nostrum /;ar/, goth. /iordai, ^J^ Tfr^qf ^^armi ii.rmi 1. atm. (scnbitur ^ar* g-.ri ,
miitata Inltlali medla in asplratam pro tenui, slcut In v. gr. 110"') 1) id. H. 2. 6: srmb amdria;
kors = scr. sdrd q. V.) par. B ar. 3. 4: /rsri^ grmb asi pdpakarmanirate
^^T^sdran/ (nom. sdran, sdra/i, sdra/; parl.fTHes. nd 'dyd 'pi san/usjrasi. 2) laxare (arcum). Fv.
r. s<*r [gf]) senex, infirmus. Am. (Gr. ysp'jiV , hib. Schl. I. 75. 17: tadd tu srrnbitan sdivan danur
gearait „a saint, a holy, a wise, a prudent, a learned"; ...huiikdrena; i9: srmb itan tad danur drstvd.
fortasse nostrum ArranA-, germ. med. A^ranc debllls, adjecla Vld. s^^rb sr^i symb ana.
gutturali, sicut in juns = scr. j^uvan, _yun, gr.l92.) c. ut hiare, aperlre, se expandere. Lass. 69. 3: vasan-
rlj^gards f. (r. gar \^gf] S. as; nomen defectivum, /a/i santato Zsrm b it dnaii gas riisdraK.
quod nomin. et eos obllquos casus, quorum suffixiim a c. ut praef. sam conarl, contendere. B ar. 2. 6: vjrd-
consonante Inciplt, forraat e 4'dr<J) senectus, infirml- lam bdlamrndlatantub ir asdu rdddum ug-
tas. (Gr.7>]3«$, cujus g ad thema pertinet, v. gramm. grmbate.
comp. 128.) c. vi hlare, se expandere; dlffundi, dlspergi. Ur.41. 1:
jm gdrd f. (r. gar [^'.r] s. d, v. gr. 167) senectus, In- rasanjdm visrmb ati madanav dd d\V^z^.Z.id:
firmltas. A. 4. kl. sukaJravd maii galaturjf anis vandli . . . vjra-
jTTJJf s^rdfu m. uterus. Am. grmbanta.
yjH^ gari/d (a g^rd s. i/a) scnectute confectus. R. '^'rr\ n'"' '• 10- par. gd/drni, s"i"J'''">i (apavdrane
Schl. IL 2. 5. K. ddnj^, piddne V.) tegere. (Cf lat. s"le<' «'
r ,..,,, , ...
sTtT garc 6. par. (parib ds ana/ ar ganajr 6/i) repre- r. ci/.)
hendere, minari; cf. carc, /jarc, garc, garc, JJ^ 6'a/o (ut vidctur, partiin a r. ga/, partim a gai
garg, garg, s^rsi S^r/s, b'ar/s, garg, targ.) fluere, s. a) adj. 1) frlgldus. 2) mente captus, turbatus,
r
sfS si^rc 6. par. Id. slupidus, stultus, cf gada. — Subst. n. 1) frigus.
148
sF2T ganya - ^qr (^) gar (gr).
-■ s|r^ gdnya n. (forlasse a han occidere, mulata gut- JIT^R^T gombSla m. n. lutum, argilla. Am.
turali in palat., sicut in syllaba redupl. TOV gagdna) sfTg gambii f. nomen arboris (Wils.: The rose apple,
proelium. Rag . 4. 27. Eugenia Janibu). N. 12. 4.
jl^yi ganyd f. (fem. Toi; gdnja m.) paranympha (Braut- ;ii-dcfi gambuka m. canis aureus. Am.
fuhrerin). l\ag . 6. 30 (in ed. Calc. legitur ganjd.) STfM^im gambudvipa m. (e gambu et dvlpd m.
slCr S^P l-par. submissa voce dicere (praeserlim preces). insula, paeninsula) Iiidia *). N. 26. 37.
R. Schl. I. 2. 10: gaplvd gapyanca vdgjatali; 1. ^CTiil ga?nb l. jtav. (jaman^ K.. gab ane V.; scribi-
In. 1. 20: gagdpa gapyam; R. Scbl. I. 25. 3: ge- tur gab , gr.llO"') refrenare, cohibere; v.gab.
paluK paramaii gapam; Lass. 18. 6: ekam man- 2. jTPJT gamb 1. atni. {gdlravindm^ K. grmbi V.;
iran gapitvd; Gita-G. 4. l6: harir ili gapali
sakdmam; cf. ga/p^ unde fortasse gap ejecla li-
quida. (Cf. send. ganfnu os, gr. comp. 61.)
c. upa 1) submissa voce loqui. R. Schl. I. 9. 3S: sro-
scribitur gab\ gr. 110°') oscitari. (Cf. garmb'
grmb, 2. gab, gam; gr. 'ya)J.(pY{?Ml; v. sq.)
jJJVf gamba ni. (r. gamb s. a) 1) cibus. 2) menlum.
(Cf. gr. yui.t(p-^?uc[.)
tramulecd 'page puli, 2j sibi conciliare. Man.7. iy7: z{^ S"/" "i- (■"• i'' vincere, s. a) adj vlncens, in fine
upa gapydn upagapil.
j{7^ gapa m. (r. gap s. a) submissa voce dictae preces.
R. Scbl. I. 25. 3.
1. jTJJ ^«* l.par. {yamani K. gabani V.) refrenare,
cohibere.
2. rT>T S'"* !• atm. {gdtravindmi K. grmb^i V.)
oscitare; ci. 2. gatnb , garmb grmb . (Lit. jV-ii-
compp. N. 19. 2S. — subst. m. 1) cognomen Arguni,
victor. Dr. 3. 7. 2) gayd victoria.
jlli^H 6'a/i« (r. gi s. in) vincens; subst. m. victor.
Rag'. 4. 31.
1. j|"T jj gar gr 1. par. {nyakkdri) bumilius, brevius
reddere. (Cf. nostrum Arur-j, scot. g-earr, gnirid
brevis.)
uiju os aperio, zo-tis rima, fissura, iepsa patet, zopsnu 2. r^ j" (5J) ^ar (^.0 l.^i. 9. lO.par. gdrdmi, g t rydmi
os apertum habeo, zoplys os aperlum.)
1. rTfT s-am 1. par. {adani K. b aksi V.) edere. (Cf.
cam, gam, gi'n; liib. diamann ,,food, suste-
nance", V. gamana;gion „the mouth"; germ. vet. g^ouma,
/totima coena, prandium, convivium, pastus; gaumo pala-
tum, faux, guttur. gaumian,gaum6n, epulari; gr. yivu:'^.)
2. ym^i^am indecl. uxor in conip. gampatt usor et
conjux. (gam e gan ortum esse videtur, e vi euph.
sequentis labialis ; cf. hib. gamh ,,a woraan", gr. yafMu:,
uyauog, yay.erig.)
5|TT2rfjrT gamddagni nom. pr. (Bah. e gamat edens
et ag^ni ignis) Saactus quidam, Parasurami patcr.
Mah. 1. 2611.
SfJIJT^J gamana n. (r. gam s. ana) 1) actlo edendi.
2) cibus. (Hib. diamann „food, sustenance".)
(gr. 302), ^rnd m/ (gr. 345), gdrdydmi.
1) conterl, consumi, confici (praeserllm aetafe). K.:
grnati garayd ganaK; part.perf pass. ^/rno senex,
vetus, decrepltus. B . 2. 22: vdsunsi glrndni; R.
Schl. II. 2. 6: gtrnasy d 'sya sartrasya visrdn-
tim ab irocayi. 2) concoquere, dlgerere. Hit.o. l4:
agtrne b d ganaA visam. — Caus. gardydmi et
gdrdydmi concoquere, digerere. Mah. 1. 2240: ga-
raydmdsa tad (visam) vtrali sahd 'nnina.
(V. gdrant, gdrd, garitd et cf. gar [^.rj, gdr.
*) ^Vils. : Jambu Dwipa, said to be so named frora
the precedlng plant aboundlng in it, and implving
according to ihe Purana's, the central divislon of the
world or the known world: according to ihe Bauddha's
It is confiued to India.
^T^gdTia — ^^ ganja.
147
c. upa id. Ilit. 8. 3: usmin na nireunaii gd/rJ
apal/am upagdjfale; 1> . 2. 62: saiigas li!siX
'pagdj-ai^ propensio erga eas (res scnsuales) oritur;
14. 2: sargJ ^pi nd 'pa gdjanl e.
c. pra i(l. IMah. 1. 'i660: iha lasmdt pra gdhi l illi
pragdyanti narottamdH. De pragdtd quac
peperit v. gan cl. 3.
c. vi active parere. R. Schl. I. 27. 8: yaksl putram
vyag&yata.
C. sam 1) nasci. Rarn. I. 57. 20: tasmdd maricili
san ga gi'ie\ 40. 49: astdu saiigagriire putrdli.
2) Oriri. H. 1. l4: p&nduputrdndm murce 'va
sama g dyata; S.l. 5. 2.
^j^ gdna m. (r. j,'«n s. a) 1) vir, liomo, persona, prae-
sertim in plur. Dr. 3. 5. Br. 2. 12. N. 13. 35. -'i9.
14. l4. — Sing. praecedente pronomine demonstrativo
interdum pronominis 1™" personae utriusque generis
loco fungitur; e. c. Ur. 24. 6: tasmin gane mihi
(regi) ; 28. 2 infr. : paravaso Syan ^anaK egO
(TJrvasia); 19: ayan ganali ego (rex); Rag . 8. SO.
2) collect. homines (die Leute). N. 10. 10. 13. 50.
Sa. 7. 5; in Cne compp. turba. N. 17. 2i: bandu-
ganali; Rag.l4. 13.60: s vas ru gana. (Hib. rfu/ne
„man either male or female"; gr. OYjiJ.og; vocis gdna
fortasse fem. gand mulier exstitit, cui responderet
goth. (fvind, th. qvindn, muller, adjeclo n, v. gr. comp.
142; slav. ;KEHA sena.)
j|r.|cti gdnaka (r.gan s. a A^n) adj. generans. Lass.83. l'i.
— subst. m. 1) genilor, paler. 2) n. pr. regis Mitilae.
Rag . 11. 3S. (Nostrum Konig, germ. vet. cuning, cliu-
ning rex; v. gdnt mulier, angl. queen; fortasse vocis
gdnaka exstitlt fem. ganakd vel ganaki, cum quo
conveniret gr. FTXAIK quod e rTX.^VKI, regresso i
finali in antecedentem syllabam, explicaverira ; lil. zmogiis
homo e zamogus correptum esse videtur, mutato radl-
cis n in m, sicut In gamit; v. gan.)
Z[r\r\\ ganant f. (r. gan s. ana in fem.) genitrlx.
In.6. 'iO. (Llt. inionii muller, quoJ e lamonii correptum
esse puto, nititur forma ganand, v. gan el gam.)
^\r-\'Af,^ ganapadd n. (e gdna et padd n. locus) reglo,
terra, rus. N. 12. 132. 26. 33.
sr»TIIr|^|i-L°'""'^ "''*"'" adv. (e gdna et antikd pro-
pinquitas In accus.) in lingua scenicd ad personam
aliquam secreto loquens. Ur. 31. 17.
;|»~||fi r-l gandrdana m. (homlnum vexator, e gdna
et drdana vexator) cognomen Krsnl.
?jf?J 4'ani V. gdnt.
STT^rTrT "fT S'"'''&'' -^r m- (r. gan s. tdr t r) genl-
tor, pater. {Lal. genitor, gr. yevsTuio, yEvtT^S; hib.
gen/eoir „a begetter, sower, planter".)
;||,-|^[ sunitri f. (fem. praecedenti.'*) genitrlx, mater.
N. 16. 34. (Lat. genitri-x, gr. ysvsTSiDcc, V. gramm.
comp. 119.)
SlTFJTfrl o' " " "" " " "• (r- S'"' s. man, Inserto i) natl-
vitas, natales, ortus. Ani.; v. gdnman. (Hib. geineam-
liuin „birth, conception".)
jlrTT 6'""' correptum gdni f. (a gdna vir, slgno fem. /,
correptum i) muller, cf. gdni. (Ilib. gean „a wo-
man"; goth. gvens, th. tjvini uxor, qveins , th. gveini
id., angl. queen; de goth. qvind et slav. VKEHA sena
V. gdna.)
jp^r gantu m. (r. gan s. tu) animal, animans, creatura.
Rag . 8. 86. B'ar. 2. 9, 3. 45. B'. 5. 15.
r^^^fjgdnman n. (r. gan s. man) natlvltas, natales,
orlgo. N. 1. 29. B . 4. 5. (Forma respondet lat. ger-men,
quod jam Vossius a geno deduxit, mutato n in r,
sicut In gcr-mdnus , cf. g dyamdna; hib. geanamliuin
„engenderlng".)
1. ^r^ gdnya m. (fortasse a gdnt s. ya; schol. ad
l\ag . ed. Calc. 6. 30 gdnydn explicat per: gantm
vaddrn vahanti) nymphagogus (Brautfiihrer), v.
ganyd; secundum Am. sponsi amlcus: ganydR
snigdd varasya ye. Mah. 1. 7203.
19*
146
m.s^s - 5RS'«»-
gJ7{ gai 1. par. (yudd'^ K. /udV V.) pugnare, v. sq.
(Fortasse blb.yfff/"m „1 figbl", nostrum /ecftte, germ.
\et. riA/u, lat. /wg-no, mutatii gutt. in lab., v. gatig.
•"IMoli^l ^"ff"'"""-' part. praet. rcdupl. radicum gan
et ^/i'i.
rra" ^«/iff 1. par. (a gng insert.i nasali, scribitur gag,
gr. 110"') pugnare. (Lit. zincziju „icb streite mich,
drohe", V. gag.)
5J77 gat l.par. {sanixatdu) coacprvare, cf. g at.
TTTT gdtd f. (r. gaf s. A) coma implicata, involuta *).
Su. 1. 8.
^^l^ gatayu et sfTTRT'^ gatayus m. (e ga/a accu-
mulatus et dyu vel «'/"■* '^''a) n. pr. vulturis fabulosi,
Aruni, solis aurigae, filii, quem Ravanus occidit.
R. Schl. I. 1. 51: grdran hatvd galdyusani.
rtQ „1 gatild (a gdtd s.i/a) implicatam comam habens.
yi^ ^ gafula m. (r. gaf s. uia) niacula, nota (in cor-
pore). Am. : = piplu.
r\(^\ gafdra m. venter. 11.2. 3. (Goth. qvithrs , th.
qvilhra in comp. lausqvilhrs inanem ventrem habens,
quilhus uterus; fortasse lat. venler e guenter, inserta
nasali.)
■Fyr gada 1) frigidus. 2) hebetatus, obtusus, conturbatus,
mente captus, stolidus, stupidus. Ur. 7. 9. Rag . 8. 7^.
B'ar. 3. S9. (Cf. bib.yfod f. frigus, /uar frigidus, quae,
si huc pertinent, gutturalcm in labialem convertcrunt.)
5[5{ gatru n. os collare, clavicula. R. Schl. I. 1. 12:
gii da gatru.
1. rl^ ^a« 3. par. ^a^anmi gignere, generare. Parti-
•~^ .......
cipia ganitd et gdid usu ita distingui videntur,
ut illud passivam, hoc, ubi non ad gati cl. 4. pertinct,
activam significationem habeat, sicut sak posse format
*) Wils. : The hair matted as worn by the god Siwa,
and by ascetics; thc long hairs occasionally clotted
together, and brought over thc bead, so as to project
like a horn from the forehcad, at othcr times allowed
to fall carelessly over the back and shoulders.
sakitd cum sensu pass. et saktd potens, capax; e. c.
Mah. 1. 3036: bdrydydn ganitamputram ddar-
jVii' iva cd "nanam I hlddale ganitd priksya
svargam prdpy£'va punyakrt; pragdtd quac
peperit. Mah.l. 30'16. (Gr. TEN, yiyvofxai; ht.GEJV,
gigno, genui, (g)nascor, gnatus \ hib. genim „1 beget,
generate"; lit. gemii nascor, gaminu gigno, gim-rnine
genus, cujus suffixum convenit c. scr. /«awa, ^r. fXEVo?;
gen-tis cognalus; goth. AViVgerniinare, keina, kain,kinum
gr. conip. 1. 109"'. 1 . p. 207; kuni, th. kunjn, genus ; nostrum
keime,Kin-d i.e. gcnitus; v. gdna, gdni, gdtd, gdti.)
C. adi id. Rag . 18. 23: isvarena tena ksiler vi-
svasahd 'digagiie,
c. pra parere. pragdtd quae peperit. Mah. 1. 3046:
pragdtd 'ham . . . imaii kumdram.
2. ^TJ gan /(. atm. gdyi (v. gr. 305) 1) nasci. Hit.4. 19:
mrto ko vd na g iyali; c. loc. niatris et ablat.
patris ; Man.l0.6l: sudrdydm brdhmandg gdtali;
Mab. 1. 371: sakunta/dydn dusmantdd bara-
tascd 'pi gagnivdn. 2) oriri. Ram. I. 35. 15:
sapta s rdtdhsi g agnire; 48. 5: yastum matir
agdyala; III. 55. 19: sabd6 gdyati lumulaK.
3) fieri. Nalod. 1. 42: dyatayd viksya drsd tan
smardturd 'gayata; Mab. 1. GG2S: ksud drttd
gagniri gand/i. — Caus. gandydmi, praet. mltf.
dgiganam (gr. 472) faccrc ut aliquis nascatur, oria-
tur, gignerc, procreare, parere (c. loc. fcminae ex qna
aliquis liberum glgnit). N. 5. 47: ganaydmdsaca
na/o damayantydm ... indrasenan sutancd
'pi indrasindnca kanyakdm; A. 6. 13: sa lu
s abda/i ...pralisabdam agiganat; Ram.I. 1d.S3:
kdusa/yd 'ganayad rdmam,
c. anu postea nasci. Man. 9. 134: yadi putro -inu-
g dy ate.
c. ab i nasci, oriri. B. 2. 62: kdmdt krddo ibigd-
yate; 16.5: sampadan ddivim abigdto Ss i ad
diviuam sortem natus es.
^neh[ curikd f. (r. i u r s. ika iii fem.) cultcr. Am. ^^ iida m. (r. cid s. a) 1) scissio, scissura. 2) cessa-
grf cur/ f. (r. cur s. a iii fem.) iil. (Cf. gerra. vct. lio , iiitcrmissio, fiiiis. Ur. 51). 15: g armac ida.
jcdr» forfex, et v. cur; etiam lat. /or- (■ompositi/or-/if.c 3) fr.igmentum, pars. Ur. 82. S.
ad rad. cur vel ad cognatam kur vel ad Aar/ krt '^\f^^i\c cdin (r. t/J s. iti) findens, frangens, rumpens
tralii possit, niutala gutturaii in lab.) (in fine conipp.). Rag . 4. 'Is.
^^ cika cicur, mansuetus (de bestiis). Am. ^T^"' ''• P^r. cjrdmi, v. gr. 302 (cedaniK. iiindu V.)
^.pj|-T- -j^ ciltdr -Ir m. (r. cid s. tdr t r) scissor. findere, abscindere; cf. cur, unde fortasse co abjeclo
Hit. 13. 17: cetturafi s ans ayAndm; 19. 6: cettuli r et adjecto gunae incremenlo.
pdrs V agat dn cujdn no 'pas anharat e drumali. ^T i:ju 1. par. atm. (gatdu K. gatydm V.) ire ; cf.
SJ cid 10. par. {dvdid ikarani K. cidi V.; a cid, ^y^i S/"t o'"? b "•
V. 2. t" jd) dividere. (Lil. skeldeju rumpor, dirunipor,
V. 1. cid.)
'^S- Haec littera orta est e §■ el in cognatis linguis ei sU|?4l?T gaganndt a m. (e gdgat et ndtd) mundi
respondent g et litterae, quae sicut scr. g originem dominus, cognomen Visnus.
traxerunt a gutturali niedi."i; ita nonnunqiiam in lit. i ST^^ gosdna (forraa redupl. a t.han, quae praef. jnm
(■= dsch), in slav. >K / et in gaillicis dialectis d, quod coacervare signlCcat) 1) lumbi. Ur. 73. A infr. : ga ■
ante e et I in dialecto scot. fere ut g sonat, locum g anal> ard/asd; Sak. 45. 11: gag anagduravdl;
tenent sanscriti g vel g. In. 5. 11. Rag'. 9. 28. 60; v. sq. 2) muliebria. Am.
r^ ga (r. gan s. a, v. gr. 575. 1) natus, ortus, proger- 5[y.-i) gag anjrd, ved. gaganjra (a gagdna s. jra)
minatus, in fine compp. H. 1. 42. ultimus, postremus. E . 14. 18. Dr. 5. S. (Hib. deagha-
jJTT gafts 10. par. (raksani K. raksi V.; scrlbltur nach „late, last".)
gas, gr. 110"') servare, lueri. 5TEI?ZTsT S^S ""/ " S" (^ praec. et ga natus) natu mini-
H^ gaks 2. par. gdksimi (ut milil vlJetur, forma re- mus. Dr. 7. 16.
dupl. pro gagas, ejeclo «, a r.gas, v. gr. 321 not.) sTSTI #""0 "'" intens. rad. gam ire, v. gr. 506. (Gotb.
edere. ganga, abjecto m, nostrum gieng, Gang; lit. per-zingimas
^7[fn ^a'4'f7/ (part. praes. neut. radlcls g^a ire) se movens, transgresslo, uz-:engimas ascensio, nu-zengimas de-
mobilis. Am. — Subst. n. gagat 1) ventus. 2) mundus. scensio, zengiit eo, abjecto m, sicut in goth. ganga.)
Lass. 91. 16. (Hib. Aog^j „a brealh, life"; respiciatur yf;5j:[^«;'i^a/na(apraec. s.a) se raovens,mobiIis. Su.l.2J.
S)'Ilaba redupl. verborum diogha/aim „1 revenge", sf5^ so"S^j '''ed. gdiigd f. (ut mihi videtur, pro
diogan „revengefull, fierce, cruel", quae conveniunt gaiigd, a gd vel gam ire cum svllaba redupl.) crus.
cum scr. han caedere, occidere, quod secundum terllam (Cf. nostrum Schenke/, germ. vet. scinkel, quod initio
cl. formaret gahanmi.) nielius cum scr. caiigd et fine cum sq. conveniret.
;)j|(^y gdgali f. (fem. praec.) terra. 1111.69. IS: gaga- st^-'c)|r<T ^a/i/d/a m. (ut viJetur, forma redupl. a r. gd
tipdla; R. Schl. L 12. 36: gagatlpati. vel gam s. /a pro ra) vlator agilis, velox; v. gdiig d.
19
144
T^
c'id —
lat. jcin/iV/a nolione scindendi nititur; nec non iT-lXag,
sicut lat rupes a rumpo; (7~i?uig igitur esset pro cx»-
oa?; lit. ikedra ramentum, assula, skaldau findo, skirU.
separo; hib. scaithim „1 cut off, lop"; mutata gutt. in
lab. et d in /: spialaim „1 dilacerate, dilaniate"; servatd
gutt. et mutata d in l vel r (v. cur): scanilim „1
loose, untie, scatter, disperse", scairim „1 disperse,
scatter"; servata nasali formae cind, scind, et abjecto
d vel mutato per assimilationem in n, sicut in cann
luna = scr. candd: scainim dlrumpor, „1 burst", scin-
nim „1 spring, start, burst out".)
c. ava abscindere, dividere. Bar.2. 1: dikkdldnava-
cinna.
c. d 1) scindere. Hit. 10: Acidya d amantm. 2) se-
parare. Ram. III. 44. 22: dcidya pulre nirydte
kdusalya yatra gtvali.
c. d praef. ava abscindere, avellere, eripere. Ur. 10. l-i:
ddit yahast dd avdc idya.
c. ut 1) i. q. simpl. Man. 7. 139: no 'cc indydd dt-
mano mulam paresdticd 'titrsnayd I uccindan
hy dtmano mulam dtrndnan tdnjca pidayit,
2) evertere, extinguere, destruere, delere. Rag'. 2. 23:
ucc innaripu\ 5. 71: kiii vd ripufis lava guruft
svayam ucc inatii. 3) detrahere, subtrahere, siib-
ducere, derogare, pass. desiderari. Hlt. 19. 9: trndni
bumir udakam ... etdny api satdn gihi nd
'ccidyante kaddcana; v. sq.
c ut praef. vi id. Br. 3. S: gate svargi vinastica
mamd 'nuge pindaK pitfndm vyuicidyit (de
passir. forma vyuccidyit v. gr. 446).
c. pari 1) absclndere. N. 13. 62: vdsaso Zrdam
pariccidya. 2) terminare, terminis sepire, definire.
Rag . 6. 77: yasya nacd 'nuband i jasaK pa-
riccittum ijattayd 'lam cujus adjuncta gloria
definiri quantltate neqult; 10. 29: aparicc idyo . ..
mahimd tava. 3) statuere, decernere. Rag'. 15. 51:
lam agdvahan sirsaccidyam pariccidya
(scbol. sirasciddrhan nis citya) niyantd sa-
siram ddadi\ Ur. 48. 21. 4) perpendere, conside-
rare. Rag . 17. S9: pardtmanoH (sctol. satror
dtmanasca) pariccidya s aktyddindm bald-
balam.
c. vi dlsjungere, separare. Rag . 16. 20: viccinna-
dumaprasdrd gavdksdfi; Sak. 5. 5.
c. sam i. q. simpl. B . 4. 4l: gndnasanc innasan-
s aya.
2. 1*«^ cid 10. par. ciddydmi. Graramatici radicem
hujus verbi scribunt cid, q. v.
\^^cidr 10. par. cidrdydmi (yibide K. bidiN.;
denom. a cidrd) findere, dissecare.
|p^(i cidrd n. (r. cid s. ra) 1) cavum, cavitas. 2) vi-
tium, in corpore. Sa. 2. 8; in sacrificio. R. Schl. I.
11. 16; ed. Ser. I. 32. 34.
|^p:j cinnd v. cid.
^yj" cuf 6. 10. par. (cidiK.. sanhatdu V.) findere;
coacervare. (Cf. kutt, cul, cunt, kad, kuei,
cid, cur, gat, gat; hib. sgoth „a cut", sgothan „a
small flock".)
&Cf cup 6. par. {sparsi) tangere.
g^ cur 6. par. (cidi K. lopi V.) findere, abscindere.
(Cf. kur, kart krt, cid; hib. scuirim vel sguirim
„1 cease, desist" = scr. curdmi; ita lat. _/?nij — pro
fidnisl — cvLm findo cohaerere videtur; v. cida ces-
satlo, finls; huc etlam trahi possent jcaoiV/m, scairim et
spialaim, quae supra cum cid comparavlmus; germ. vet.
SCAR tondere, secare, sciru, scar, scdrumis , nostrum
Schere, quae nituntur forma car, unde fortasse cur atte-
uuato a in u; SCJR etlam e cid explicari posset, ejecto
posterlore dlphthongi i elemento, et mutato d in r.)
c. vi perfundere, diffundere, spargere, dlspergere. Caur.
12: dsyam . . . srama galas p ufas dndravindu-
mukt dp a l a p r a k a r a V i c c u r i t am (schoLv y d p l am);
Ur.78.9: sp uratd viccurit am idaA (ti mukam)
rdgina manir laldtanihilasya.
^ ^ ^'"^'^ ^V'^ - f^ ^""^-
143
dere, vomere, v. sq. et card. (Cum l.c.rnrf, quod
ortum est e skarnd vel skrand, conferri possit lat.
sfilendeo , mutata gultur<ili In laLialem et r in /; lit.
spindziu splendeo, spinduljs splendor, solis iumen;
skais-lus , skais-las clarus, splendidus; huc ellam trahi
posset nostrum Glanz , germ. med. glanz splendidus,
glenze splendeo, abjecta sibilante; etlam glize splendeo,
praet. gleiz^ nostrum g/ei/se, Gleifsner.)
r __ ^
3. ST" ^K ''o'"'' crd 1. 10. par. Hdrddmi, cardd-
jrdmi (^sandlpane) splendere.
gy^ cardana n. (r. 1. card s. ana) vomltus.
^f^ cardi f. (r. 1. card s. i) id.
^rfr cald n. (ut mlhi videtur, a cad tegere, abscondere,
mutato d in /, suff. a) alienae formae assumptio, dissi-
mulatio; dolum, fraus. Hlt. 4. 2. Rag'. 6. 54. 7. 27.
16. 28; V. c ddman, cadrnin. (Cf. lat. scelus.)
gR^fm co/w/ (denom. a praec. s. aj) decipere, fraudare.
Rag.l6. 61: sirtsaprasav&vataiis&H . .. sAivd-
laloldiis calayanti mindn; B . 16. 36: dyutan
calayatdm asmi, tegas t^gasvindm aham.
0|£r^ calli f. (ut milii videtur, a r. cad tegere, mutato
d in /, s. li) cutis, pellis, cortex. (Germ.med. schal m.
schale f. id. ; lat, pe//is, pro sce//is? abjecta slbllante et
mutata gutturali ,in lab.)
^^ cai/i f. Id.
^\d( cavi f 1) splendor. Ur. 31. 4infr.; Rag\ 9. 3i.
2) pulchritudo. (Germ. vet. scieri lucidus, mutato v
in r, sicut e. c. in birumes sumus =: scr. bdvdmas,
gr. corap. 20; hib. sceim/t „beauty, bloom", sceim/ieach
„handsome, bloomy", v. Pictet p. 60.)
^^cai 1. par. (yade) occldere; cf kas, k'as', cas,
gas , g as, giis.
^DI caga m. caper, capra. Ilit. 120. 20 (v. caga el
voces ibi comparatas.)
l^ f '^/« V. sq.
gKjjfj cdya f (ut mihi vldetur, e cadyd, a r. cad te-
gere, s. yd, ejecto d ct producta autccedcnte vocall)
umbra. N. 5. 26. 13. 57. — cdya n. id. Rag'. 4. 20
(v. not.); 7. k. 12. 5). (Gr. CTKJa, v. r. iad.)
(i^irl citd part. perf pass. rad. c6 q. v.
1. |>(7" lid 7. par. atm. (cinddmi, cind^, praet. niultf
dccdits am Mah. 2. 1942, dccidam A. 7. 21,
part. perf pass. c/nna gr. 542) scindere, abscindere.
Dev. 10. l4: cinnad anvan; 15: ciccidA "patatas
tasya mudgaran nisitdifi sardi/i; B. 2. 23:
ndi 'nan cindanti sastrdni; N. 17, 37: citlvd
vastrdrdam; 26. 17: lyesa sa siras ciltuii
kadgena; Dev. 7. 19: siras tind 'sind 'cinnl.
Noleiitur locutiones: s ans ayan cettutn dubitatio-
nem exlmere. B. 6. 39; trsndii cittum sltlm ex-
stinguere. Ilit. ed. Lond. 37. S. — Caus. abscindi
jubere. Man. 8. 2S3: hastdu cidayit. (Cf. cut,
cur; .send. ^oaic^oj skenda fractura, gramm. comp.
737; lat. scindo, scidi; gr. ^XIA, (TyJ^W, (jyj^tl,
iryJSyi, cyjv^aXjj.og, cr>iiv^aXiJ.og, (7y.{^vt]\xi, jy.zoav-
VVIJ.I; fortasse etlam <T^/jiC,<Jii huc pertinet, cujus a e
forma gunata cid q. v. explicari potest, abjecta vocall
radicali; etiam goth. skaida separo, noslrum scheide
nltuntur forma gunata, servat.a contra regulam primitiva
medla ; etiam goth. dis-skreita dissclndo buc traxerlm,
inserta Ilquld:!, nlsl, quod minus mihi arrldet, dedu-
cendum est e kari krt, praefixo s et servata con-
tra regulam finall tenui; germ. med. schite findo,
praet. sc/ieil, sc/iilen; schinde glubo, praet. schant,
schunden , CHjus a nititur gunata form.!; slc etiam
nostrum spa/te, germ. vet. spa/tu findo, mutata gut-
turall in labialem, sicut in spd/e, v. ksal, et con-
versa nasali in /, slrut in goth. a/jis alius, v. anjd;
respiciatur etiam subst. spdn ramentum, assula, cujus n
aut ad radicem pertlnet — scr. cind, lat. scind, gr.
CKtvo — aut ad derivatlonem, cf cinnd; germ. vet.
sp/itar, nostrum Sp/ilter, transposlto // in //; germ.
med. sp/ize sciutilla; fortasse etiam gr. trTTJrSvia , sicut
143
^S^ c'ad — ^^ ^s^ c'ard c[rd.
1. S^ cad l.par. atm. (part. perf. pass. cannd, gr. 542)
teffere. N. 17. 6: canno ^brene 'va candra-
m&H. (Cf. sku tegere; \Ai. scaUim „1 shade, sbelter"
= scr. cdddmi, mutato d in /; scailein „a fan,
umbrella" v. caira; scail „a sbadow", scaileachd
„darkness", scalh ,,shadow, sbade, protection, a veil,
covering", mutato d radicis ia ///, nisi th ad suffisum
derivationis pertinet, abjecto d radicali, sicut in scr.
i&yd umbra q. v. ; gr. !7>£Ja, (TKO-Tog, (Ty.Y,VY\ [gr. comp.
833] ; etiam in goth. sca-dus umbra syllaba du ad deri-
Tationis suffixuni trabenda esse videlur; llt. skyda scu-
tum, j^iJf/e' parvum scutum; ^o\\\. skil-dus [gr. comp.
955 n.**]; nostrum.S'c/i(7-d e scil-d, mutato d in /; goth.
skal-ja tegula; gerra. med. jc/ja/ cutis, cortex, pulamen,
nostrum J^cAa/e; \di\..squd-ma, abjecta radicis consonante
Cnali, sicut saepissime, v. cddman; gr. (TfivXcv, lat.
spolium, mutata gutturali in labialem, et d in /.)
c. pari i. q. simpl. liit. 81. 10: dv ipicarmaparic-
c anna.
C. pra id. praccanna occultus. N. 19. 32. Hit. 9. 1'1.
c. prati id. Ram. I. 9. 5: munivesapraticc anna.
2. ^7 cad 10. par. atm. cdddy dmi tegere. Dev. 7. 17:
saravarsdi/i... c ddayd mds a\ (j aX.d: c ddi l i
dinakarasjfa b dvane.
C. d 1) id. Dev. 10. 10: lataK s arai atdir dev!m
dcddayata s6 ^suraK. 2) abscondere. Hit. 22. 1:
t ats amtpe dtmdnam dc ddya s t i t aH.
C. pra id. R. Schl. H. 8. 36: praccddyamdnan rd-
mina b dratan trdtum arhasi.
3. ft)(' cad 10. par. caddydmi {urgane*)) educare,
nutrire (liberos). K.: cada/a/j />u/ra/i grtina pitd.
'^K cada m. (r. cad s. a) 1) folium. A. 4. 50. 2) ala.
N. 9. 12. (Hib. sgialh ala.)
^j^^cadJ.f n. (r. cad s. is) tectum (domus). Am.
*) Sic legimus pro uggane apud Wilkins. , quod ex
urggane corruptum esse censeo; urgana autem hoc
loco ad caus. u r ^ a_> d m j facio ut alqs. fortis fiat, p ertinet.
^r^r{cddman n. (r. cad s. man) occultatlo, alienae
formae assumptlo. Rag'. 12. 2; v. sq. (Cf nostrum
Schir-m, germ. vet. scer-m, tb. scer-ma scutum, mutato
d\\\T\ V. cad.)
^\r^r\cadmin (a praec. s. in, v. gr. 583) aliena forma
indutus. N. 25. S.
^r^ canda n. (r. cad, inserta nasall, s. a) deslderium.
N. 23. 15; svaccanda in initio compp. sua sponte.
Hit. 20. 9: svaccandavana gdtena sdkena. —
svaccandam adv. id. Ur. 63. 20: v ani svaccan-
dam b ramant !. (Huc refero lat. spon-s, spon-te,
pro spond-te, mutata gutturall in lablalem, v. sq.)
^f^^JJc anday (denom. a canda vel cdndas, V. gr.
522) donare, augere, niactare, c. instr. rel. Su. 1. IS:
varena cc andaydm ds a\ 4. 22; Mah. 1. 2l66: ra-
rdis candyamdne rdgr'id\ 6365: candayan kd-
tndili. (Cf. lat. spondeo et V. canda.)
^^(.tAcdndas n. (r. cad, inserta nasall, s. as, nisi a
canda adjecto s) 1) desiikrlum. R. Scbl. II. 9. 7:
mayd 'cyamdnan yadi te srotun c andall.
2) rhylhmus, metrum, praesertlm Vedorum. B.IO. 35.
13. 4. 3) scriptum sacrum, Vedus. Rag\ 1. U: can-
dasdm (schol. viddndm).
g^ c annd v. c ad.
^Cf cam 1. par. (adane) edere; cf. cajii, gam, gim,
g am.
^rn" camp 10. par. (gatciu K. sarpe V. ; scrlbltur c a p,
gr. 110"') Ire. (Huc trahi posset gotb. skapa creo,
servata tenui finali, sicut In slepa dormlo =: scr. svap\
respiciatur, verba movendl plerumque etlam agere,
facere significare, v. e. c. car\ fortasse etlara gr.
crjirjTrTW, (Tkiij.ttw, quae forma egregie ad camp
quadrant, a motlone dlcta sunt.)
r_ ....
1. 5vy card 10. par. (vamane) vomere. (Ihh. sceithim
„1 vomit, spew"; lat. screo.)
2. 5^7" ?~ card crd 7. par. atm. c rnddmi, crndi'
(divanadyulivamanesu) ludere, splen-
%^^j:7I cditanya — ^^ catra.
141
rj^^r^ cditanya n. (a cSlana s.jra') anima. Rag . 5. 4.
xjf-ij cdilj-a (ut videtur, a citd vel clti s. /a) 1) n.
iocus sacrificii. 2) n. monumentum sepulcrale. Lass. 17.
3) m. arbor sacra, ficus religiosa, in vici vicinitale.
H. 1. 4o.
^r^ cditrd m. (a citrd vel citrd s. a) niensis Caitrus,
Marlius-Aprilis. B'ar. 1. 35.
CT^Tgf cditrarat a m. (a citrarat a Gandarvus,
quiKuveri horli custos est, s. a) Kuveri horlus.
Rag'. 5. 60.
■c||(' r^l codand f. (r. cud impellere, s. ana in fem.)
impulsus, incitatio. B . 18. IS.
sgfJT cord m. (r. cur s. a) fur, v. cdurd.
x^iq cosa m. (r. c'i2i s. a) actio sugendi.
T^|(_Jll| cosana n. (r. ciii s. ana) id.
^EfJtiJf cosjra v. ciii.
^m"c'auro m. (r. cur s. a) fur. Lass.23. 10.25.5 (v. 2. cur.)
•o]|iJ cdurya n. (a praec. s. /a) furtum. (Hib. coiVe
„trespass, offence".)
■r\\rf\ cdula n. (pro cduifa, a cutfa, s. a) tonsura ca-
pltis. Rag'. 3. 2S.
trtnti cyavanti! ca (schol. nasjranli); Sa. 3. 'J:
cjrutdH srna rdgjrdi vanavdsam dsritdfi; 5.26:
cjruta/i svardg/dt\ R:'im. UL 56. 7: adya mi
saptaint rdtris cjutasyd "ryakavismanali;
Man. 12. 72: cdilds akasca liavati sudrd dar-
mdt svakdc cyutaH. — Caus. facere ut aliquis cadat.
Ram. in. 60. 48: gatan nd 'rhasi tan svargdt
punas cydvayitum. In dialecto ved. excitare.
Rgv. Ros. p. 72. 12: gandri (pro gandn) acucya-
vitana girfnr*) acucyavltana „homines excitate,
nubes excitate". (Cf. gyu, cyu, gu, gu; scot. siali
,,motu celere transiens"; hib. seabhais „wandering,
strolling, straying"; seabhasacti ,,fatigued, weary".
C. pari, paricyuta pauper, niiser. N. 10. 2.
C pra i. q. simpl. N. 9. IS: yisdm prakdpdd
disvary dd pracyuto Sham; Man. 12. Il6. — Caus.
A. 9. 28: niv dt akav acdir itaH pracydvitdH
surd H.
2. xtJ^ cyu 10. par. {hds as ahanayoH K. hdse sa-
O
haniV.) ridere; sustinere. (Hib. /j'6//i'to „I laugh,
joke".)
1. tJX cyu 1. par. atm. cadere, labi, elabi, trop. egredi 'ETrT '0'"' ^- P^r- •• <!• c'u/. (Hlb. cioth „a peal, a hawy
(cf. brans). Su. 4. 19: dvdv ivd 'rkdu na- shower"; cio/AmAar ,,showery".)
bascyutdu; B. 9. 24: na tu mdm ab igdnant i TZITrT '0'"'' ^- (■"• ''/" s. ti) lapsus. Ilit. 7. 4.
tattvind 'tas cyav anti te; Man. 12. 96: utpa- ^J^CT r/uj 10. par. {hdndu) relinquere.
^ C**).
'^^^caga m. caper, capra. Hem. v. cdga, (Fortasse SJTc^ cagald f. (fem. praec.) capra. (Lat. capra, v.
nostrum Bock, anglo-sax. bucca, germ. vet. ioc/i, poch, c aga.)
pog huc pertlnent, — v. Graff III. 30 — mutatu initiali SJT^T «-'ag-a// f. (a caga signo fem. /) capra. (Ilib.
gutturali in labialem et abjecta sibilante, quam ex c = gabhar, gen. gabhair, v. caga.)
sk exspectaveris ; lat. caper, th. capro, quod cum scr. S^T <^"t^ ^- 'ux, splendor. Lass. 67. IS.
cagald ve! cdgala contulerim, in secunda syllaba S^ catra n. (pro catlra, r. cad s. tra) umbella.
gutturalem in labialem et mediam in tenuem convertit. Bag'. 3. 16. v. cad.
^iH cagald m. (a praec. s. /a) caper. (Lat. caper, *) V. gramm. ed. 3. §. l45 annot.
th. caproi v. caga.) **\ V. gramm. §. 19.
140
^tjf curna — %i%rT cestitd.
■^rm cArna m. (ut videlur, part. perf. pass. ab obsoleta
r. car [c'/],unde supra ctrna deduximus) pulvis. A.8. 3.
3fT c'u.t 1. par. sugere, cosya sugendus. Mah. 2. 316:
lehyan cosyanca pSjfanca. (rortasse cus e
cuks, ejecto Ar, niutilatuna est, cf. cucuha, cucuka;
cuks auteni e quadam simpiiciore radice in gutturaleni
vel palatalem desinente deduccndum esset, sicut diks
accendere a dah, bakJ edere a bag, vel bag, cf.
(payu) et bug; res si ita se babet, cum cus, e cuk,
et cucuka papilla contuierim lat. sugo et succus, mu-
tata initiali gutturali in sibilantem, nostrum saugen,
gr. v^^po?.)
^^ cefa va. (r. cit mittere, nisi cest, ejecto s, s. a)
servus, famulus. Hem.
^TT^ cetaka m. (r. cit, nlsi cest, s. aka) id. Hit.
65. 16. B'. 1. 91.
■tji^^l ^^tikd f. (fem. praecedentis, v. gr. 575. 23)
ancilla. Up. 49.
^^1 ceti f. (a ceta signo fem. /) id. Up. 38. 4l.
^^^cit conj. (ut equidem puto, e ca et it q. v.) si
(postponitur). Br. 2. 1 7. N. 17. 29. R. Schl. 11. 8. 34. —
Cum antecedente yadi 1) si quidem. R. Schl. II. 8.
Zkb: yadi ced b arato d armdt pitryan rdgyani
avdpsya ti. 2) etsi, etiamsi. Mah. 1. 4203: yady
asti ced danan sarvam vrtdbogd bavantu
t&K. (Gr. Hai; cf. gr. comp. 401.)
x.|f-|r~J| citand (r. cit s. and) animus sul compos (Be-
sinnung, Bewufstsein). Ur. 76. l4. Rag'. 17. 1. B'. 13.
6. — In fine compp. possess. N. 2. 3. 7. l4. 9. 20.
10. 19. 13. 60.
^j-jy^c^/flj n. (r. cit s. as) raens, animus. In. 2. 32.
Rag'. 14. 60. N. 9. 33. 21. S. — In fine compp. possess.
B\ 4. 23. 5. 26. 8. l4.
■tj|(5^ cidi m. nomen regionis. N. 12. 132.
X\ft\ cSl 1. par. (^gatdu K. cdiagatyoK V.) se mo-
vere, ire; scribitur etiam ce/l; cf. ca/, praet. redupl.
pl. celima.
T^f^ ce/a m. n. (r. ci/ s. a) vestis. B . 6. 11 ; schol. citam
vastram. (Fortasse lat. ve/um, v. sq. Ct rad. c'i7.)
:jj^(^ ci/1 f. (a praec. signo fem. !) id. (Hib. cai/ie fem.
„a veil or cowl", v. r. c'i7.)
rP/ cesf 1. atra. (cistdydm K. ihi V.) 1) se movere.
Man. 1. 52: yadd sa divo gdgarti tadi 'dan
cestati gagat; R. Scbl. I. 2. l4: taH s 6nit apa-
ritdiigan cisfamdnam mahit aie drs fv d;^1.22:
gaiigdydn na hi sakndmi vrhatlvdc ci sfitum.
2) ire, adire, frequentare. Rag . 6. 51: rurucisfita
bumisu. 3) niti, tendere, operam dare. Ram. III.
47. 51: dasd krt dntopatxati 'yam dvi/d kini
atra sakyam purusina cisfitum; c. acc. rei.
B . 3. 33: sadrsari cisfati svasydK prakrtir
gridnavdn api. — cisfitd n. nisus, opera, factum.
N. 23. IS. Rag'. 4. 6S. — Parl. praes. par. R. Schl. I.
34. 25. — Caus. commovere, agitare. Man. 12. 15:
butdni satatari cisfayati. (Cf. lat. QUAES,
quaero, quaesivi; carabro-brit. cais contentio, labor.)
c. ati ultra modura se movere, ultra modum niti, ope-
ram dare. Hit. 36. 21: vrtty art an nd 'ticisfila
sd hi ddtrdi 'v a nirmitd.
c. vi 1) niti, operara dare, agere. Man. 8. 334: yina
yina...aiigena stend nrsu vicisfati. — vi-
cisfita n. nisus, contentio, actio. N. 23. 3. Ram. III.
65. 12. 2) reniti, obniti, reluctari. Dr. 9. 13. part.
praes. par.: tata inam v icisfant am badvd.
3) ultro citroque se raovere, se volutare. Ram. III.
62. 19: s atrugnab arat dv uhdu d ardydri sma
vy acisfitdm b agnas rrigdv ivd 'rs ab du; III.
51. 23: td vdsyinaca saiivii dK , .. vy aci sfanta
nir dnandd/i.
c. sam niti, operara dare, agere. N. 23. 3: saricisfa-
mdnasy a /aks ayant i vicisfitam.
T\'(i\ cSsfd f. (r. ccsf s. d) nisus, actio. Hit. 110. 22.
Rag\ 6. 12.
^y^^ cesfild V. cest.
xjrri^ cund — ^rq^cur//.
139
c. pra pracf. ai'/ id. Mah. 1. 575: daivind 'bipra-
Lodit ali.
C. ^ra praef. .f«r« id. A. 7. 7: hajfds ti sampra-
codit&n.
c. ja/« iJ. Sa. 2. 6: pilrd saticodild.
Tlr.7 cund 1. par. atin. {nisdn^ K.; scribitur cud, gr.
110"') acuere.
^fT cup l.par. se movere (explicalur per manddj di\
gatdu K. sandir gatdu V.; i. e. lente ire). Mah.
3. 10648. 106'l9: kin svit svapnali na nimisati
kin svig gdtan na copati I kasya svid drda-
yan nd 'sti kiii svid v^gena vardd ati II mats-
yaJi supto na nimisaty anda/i gdtan na c6-
pati I aJmtino hrdayan nd 'sti nadt ve.gi na
vardd ate II. (Cf. cap se movere, vacillare, unde cup^
attenuato a in «; conferatur etiam kup irasci, quod
a motione animi dictum esse censeo; huc trahi posset
lit. kopu scando, nostrum hijpfen, angi. to hop.)
■cji-oj cumb 1. 10. par. (scribitur cub., gr. 110"') osculari.
li.lt.2/ .20: cumbati patin nirda/am dliiig/a.
(Goth. kukja osculor, servata initiaii tenui contra re-
gulam, gr. comp. 87, et mutata finali labiali in guttu-
ralem, posita tenui pro media, e generali lege, gramm.
comp. 87; hib. pogaim osculor, mutatd gullurali in la-
blalem et vice versa; etiam lit. bucinju id. transposltuni
esse videtur, e cubinju; lett. s-kupslit osculari.)
C. pari id. Caur. 14: mukl dkaldpaparicumbita-
cdcukdgrd; cf. I. c. sl. 17.
x|| 4- s<H '""'*'" {r.cumb s.in) osculans, In fine compp.
Caur. 17.
1. "c^T cur 1. atni.: cd'r/e*) (dd/ie) urere. (Lit. kurrii
[curii] calefacio cubiculum, praet. Auriau; sukurrii
[sukurii] ugniii ignem accendo ; goth. hauri et gr. KAT,
yMV-CU:, Hav-IJ.a, abjecto r finali, nituntur forma vrddi
auct.i kdur.)
2. r^ 1 cur 1. et 10. par. cordmi, cordydmi furari.
Man. 8. 331: yas tv agnin cdrayid grhdt.
(Hlb. cnir „false, deceitfull" in initlo compp.; coire
„trespass, offence", coireach „crlnilnal, a malefactor",
cuireat „the knave at cards", cuireadach „knavlsh".)
Tfrrf cul 10. par. (nirnaggane) submergcre.
*) Radix cur In tenipp. speclal. vocalem suam pro-
ducit, in analogla cum passlvis radlcum In ir vel ur
deslnentlum (gr. 447). WIls. et Forsterus hanc rad.
scrlbunt cur.
t:^^H*-CJ cu/urnp l.par. (/6pe) findere, rumpere, abscin-
dere; c(./up, lumpdmi, iurnpi , unde cu/ump
quodam redupllcationis modo ortum esse vldetur.
■Cjtrl cu/l 1. par. {hdvakarane K. hdvakrtdu V.)
i. q. 2. ca/, unde cu// attenuato a In u, et gcml-
nato /. K.: cu//ali priyiria iiuri.
TJxii^ cucuka m. n. (etlam cucuka, forma redupllcata,
ut vldetur, a ciis bibere, slcut gr. -S"/]/-/!, TiT-S'*), TtTO^o?,
nec non nostrum Zitze, cum de bibere [cf. -SvjiT-Craj]
cohaerent, et lat. papil/a tanquam fornia redupl. ad scr.
pdtum, XdX. po-tum, reduci posset) papllla. Ur. 84. 1.
Caur. 14. (Illb. cioch mamma, fortasse etlam coicht
„chlldren" huc pertlnet.)
r\^\ cudd f. 1) vertex, culnien, cacumen, praesertlm ca-
pilis verlex. Rag'. 17. 2S. Hlt. 55. 19. 2) clnclnnus
slngulus in vertice. Rag.18. 50. 3) crlsta. 4) caput.
WIIs. (Cf. kutd et hib. cuit caput.)
xi \\\ cun 10. par. (saiikoci) curvare, Inflectere; cf.
kiin.
^-pf Liita m. arbor, Manglfera Indica. Rag'. 7. 18.
r
T^ Ul curn 10. par. (piJani K. peJiY.; ut vldelur
denom. a curna q. v.) frangere, conterere. Dev. 3.
35: Idn (b ud ardn) prahitdiis lena curnayanti
J aro tkardili; 9. 12: rnuJtipdlina divl taccd
'py acdrrxayat (su/arn); A. S. 2: tad (asmavar-
sam) acurriayam vigavadbHi Jardi/i. (Cf. hlb.
coirneach „a part", crinim „1 knaw, blte".)
18*
138
;q7sLc76 — "^^ cud.
^ JqI cib 1. atm. (dddnas anvaranajroH K.) sumere,
capere; tegere. (Cf. civ; hib. cib manus; cambro-
brit. cipioiv sumere.)
3T)T cib^ 1. atm. {kaltane K. katte V.) gloriari, se
jactare.
tTVJ cif 1. par. atm. (saTivrtjdddna/oH) tegere; su-
•n
mere, capere; cf. ci tegere et 1. civ.
^^^ ci ra n. (ut videtur, a r. ci tegere, s. ra, vel a cil
q. V., mutato / in r) 1) vestis. 2) cortex. 3) vestis e
cortice facla. M. 5. R. Schl. II. 11. 23.
•cllUj cirnd (a r. car ad analogiam earum radtcum in
ar, quibus grammatici vocalem f tribuunt, v. gr. §. 12.
p. 11, sicut girnd a gar, quod scribltur ^ g f) Im-
pletus, solutus (de votis). Sa. 6. 12. 41 (ubi cirndni,
cirnan pro tirndni., tirnan legendum).
!• tX |G( ^'^ 1. atm. (grahasahv rtj- dli) sumere, ca-
pere; tegere; cf. ci, ciy, cib.
2. tJ (CJ ^'^ 10- psr- (b^^dsdrie K. diptdu V.) loqul,
•^
lucere.
-cjlojj civard n. vestis pannosa. Rag'. 11. 16.
■Cjcl->-^-j cukk 10. par. (vyasane K. drtdu V.; e cakk
V.5 •\ ...
attenuato a in u) i. q. cakk et cikk, quae tres
radices eandem inter se babent rationem, quam gothicae
formae, ut band ligavi, bundum ligavlmus, binda ligo.
xJct^chU cukkdra m. (e cuk et kdra faciens, v. cil-
kdra) leonis rugitus.
tJtJc^^ cucuka m. n. papilla. (Hib. ciocJi mamma.)
tJ^JJ cucj 1. par. (ab isave) succum exprimere. Cf.
S U CJf,
1. ■cJ^ cut 1. par. (alpibdve K. tuccanS\.) parvum,
-o •\
debilem esse; cf. cuit, cunt.
2. -cJ^ cut 6. et 10. par. cutdmi, cotd/dmi, i. q. cat,
•o "^
unde cut attenuato a in u.
Tf77<^ c'u// 10. par. cuffdjrdmi, i. q. 1. cuf; cf. cunt.
rj^^ cucld 1. par. {hdvakarani K.) i. q. 2. c'a/, c'i7/
et c'u//; respiciatur, cerebralem rf fere ut r pro-
nunciari, r autem facile in / converti.
x\ (jj cun 6. par. (cidi K. c/rfi' V.; mutilatum esse vi-
detur e cunf vel cund) findere.
1. t^lj^^ c'un.< 1. par. cunfdmi (e c'u/ inserta nasali;
scribitur cuf, v. gr. 110" ) i. q. l.cuf.
2- "cj (J^, cunf 10. par. cunfdjrdmi, i. q. ca/ et 2. c'«/.
1. r^lj^ cund l.par. (alpib dvi K. tducyi V.; scri-
bitur curf, gr. 110"^) i. q. l.cuf et l.cunf.
2. ^njT" ^^^^4 !• et 10. par. (cidani K. ci'iii V.; scri-
bitur cud, gr. 110"') i. q. caf, 2. cuf et 2. cunf,
t{r\ '■"' ^- P^'"- (asecani K. ksari V,) stillare, fun-
o •x
dere, effundere. (Cf. scut et cyul, gotli. G6'7' —
giula, giiut, gutum — pro quo e generali consonantium
permutandarum lege //6'7Wexspectaveris, gr. conip.87;
gr. XT, yjvx, yjj-Ti?, abjecta Ilttera finali et mutata
tenui in aspiratam.)
^f7 cud 10. par. 1) mittere, impellere, incitare, stimulare.
In. 5. 2: sardir manmat acdditdifi; H. 4. 4:
codildi 'sd hy anangina; Su. 3. 9: pitdmaham
acodayan; Dr. 8. 1: vipariddvata iti sma...
coday dmdsa tdn nrpdn; A. 9. 30. — atm. Ram. I.
11. 51: coday asva nrpars ab dn. 2) instituere, im-
perare, praecipere. Man. 2. l65: vratdisca vidico-
ditdi/i. (Huc trahi posset lat. cudo et, mutata gutt.
in labialem, re-pudio; gr. (j~iv6ui, praefixo C"; v. sam
+ cud.
c. abi 1) i. q. slmpl. Ram. 1.34.6: rdgnd ''b icoditah;
15. 45: abravit prasrtam vdkyan rdgrid yad
ab icoditam, 2) interrogare, percunctari (de aliqud
re, C. acc. rei). Mah. 1. 2913: rsiK kascid ihd
"gamya mama ganmd 'b yacodayat,
C. pari i. q. simpl. Man. 3. 233: gundisca pari-
c ddayet.
c. pra 1) i. q. simpl. In. 5. 3: manmatina pra-
cdditd; Dr. 8. 6: ndrdcdir v irabdhupracddi-
tdiR; A. 8. 2. 2) pronunclare, proclamare. Man. 3.
22S: gundn sarvdn pracdda yan (schol. kata-
yan).
]^:f~n citj-a — '^Xi^ cina.
137
f^^l citrd' f. (fera. a citra) stella, Virginis Spica.
Rag'. 1. hb.
\x\\^^ citritu (a citrd s. ita) vario coiore praedltus.
I.lit. 37. 2.
■ ■cJo-l cinl lO.par. atm. cintdfiimi, cin/djr^ (scribitiir
•V , . . .
ci/, V. gr. 110"') cogitare, considerare, meditari,
C. acc. rei. In. 1. 1: cint ajr drnds a ... d^v ardga-
ratdgatim; 2: cintay amdnasy a gu^dkis asya;
Su. 3. 12; cintajfitvd punaK punati; N. 9. 26:
tava pArtiva saiikalpan cint ajrantjr dH; 13.18:
cintajradvan sakdtard/i; N. 9. 2S : cintaj/d-
nasya tat sukam (v. gr. 533). — excogitare.
N. 19. '1: asmadart i bavid vd 'jam updjraJ
cintitd maff&ru (Cf. cit, kit.)
C. anu id. N. 15. 9: i'didarbim anucint ajr an;
Ram.III. 51. 11 : vdidehtm anucinlajan; B . 18. S.
C. pari id. B . 10. 17: sadd paricintajf an.
C. pra id. A. 10. 3. 5: pracintya tat.
C. vi id. In. 5. S^: naca sdpam vjfacintayat;
N. 10. 17: vicinty di 'vam.
c. sam id. N. 21. 2i: manasd samacint ajr at;
Su. 3. 10. Sa. 4. 3.
y^J^JT^ cintana n. (r. cint s. ana) deliberatio. Mah.
2. 2^2.
(^•^1 cinta f. (r. cint s. d) COgitatio. B. 16. 11.
N. 2. 2.
j^j^ffjrnr cintdpara adj. (Bah. e praec. et para n. prae-
cipuuni, eximium, optimum, v. gr. 598) cogitatlonem
tanquam excellentissimum habens, ia cogltatione de-
fixus, cogitatione absorptus. N. 2. 2. Ram. I. 34. 3 1.
j^nr cird (ut videtur, a x.ci %.ra') longus (de tempore);
hinc adverbia cirdm, quod in initio compp. cird
sonat (gramm. 618), ciras/a, cirdt, cirena, q. v.
(Hib. sir longus.)
j;gm3 ciVa/n adv. (acc. neut. a cird) diu, in initio compp.
cird (gr. 618). In. 5. 35: m&ciram statim (v. md).
H. 4. 13.
[r^{i[zH\Ti cirardtrdjra adv. (dat. a cirardtra, c cird
et rdira nox, in fine compp., T. gr. 613) per longum
tempiis, diu. Sa. 7. 7.
1 T^ ^ *z^^ cirasjra adv. (gcn. a cird) post longiim tempus,
tandem, denique. II. 2. 8. 9.
fTJ(J[^<^irdt adv. (ablat. a cird) id. Rag'. 11. 63 (schol.
baJiukdUna); 12. S7.
TrJTrZ^c/ra/ (denominat. a cird s. /, v. gr. 520) tar-
dare, cunctari. H. 4. 3i.
J-cJ j|i| cird/a adv. (dat. a cird) diu. llit. 51. 19.
[•tf I J t'iVi S.piir. cirind mi (hiriseV.) offendere, ferire,
laedere, occldere.
f^JIJf cirena adv. (instr. a cird) post longum tempus,
sero, tarde. Rag'. 5. 64.
JTJrrl ^'l 6. par. (rojan^K. rdje V.) vestire. (V. cela
et cf. hib. ceiliin „1 conceal, hide, cover", caille „a
veil or cowl"; lat. celare, fortasse etiam velum, velare,
quae e quelum, quelare explicari potest, sicut vermis
e quermis , v. krmi, nlsi potius pertinet ad var vr;
germ. vet. hi/u celo, a rad. HAL, quod nltltur form.i
gunata cel, abjecto i; helm galea, heiiu velo, heli ve-
lamentum; goth. /lulja occulo; lat. oc-culo.)
\r\^\ cill 1. par. {sditi/yi K. s&iiilyS h&vakrt&uV.)
•V
1) relaxari, solvi, mitigari. 2) i. q. 2.cal et cull.
\T\di'^ <^ivuka n. mentum. Am.
Y^^ cihna n. 1) nota, slgnum, macula. In. 2. 25. N. 17. 7.
2) vexillum.
3"fcfr cik 1. el 10. par. (amarsane K. marse V.) to-
lerare, patlentem esse; tangere.
■'^lr^+ll? c''tkdra m. (e cit, qnod vocabulum a sono
factum, et kdra faciens) clamor, ruditus, rugltus.
Ilit. 49. 21 de asino; v. sq. et cf. cukkdra.
.^^^■^[jf^flciekdravant (a praec. s. vant vat) cla-
more praeditus. Malatl-iM.id . 1. S.
^jfj cina m. 1) capreae genus. 2) vexillum; cL cihna.
3) nomen terrae, Slna.
18
136
RT ^'' ~" N^H^ citrasena.
c. pra colligere. Su. 4. 10: nadttiresu gdtan sd
karnikdrdn pracinial l; N. 2U. 11. Trop. se re-
coUigere, vires recuperare, reficere, recreare. Rag\3. 7:
practj-amdndvajavd rardga s d.
c. vi 1) quaerere. Sa. 5. 83: vicinoti hi mi mdtd;
Rag\ 12. 61: drstd vicinvatd tena...g'^"aki.
2) perquirere, perscrutari. N. 16. 7: cidipurtm ...
vicinvdno ^t a vdidardim apasyat; Sa. 6. 3:
dsramdn nad ts cdi 'va ... v icin v antdu.
c. sam coUigere, coacervare. Ilit.30. I: cirasancitan
d anain. Sa. 6. 1 1.
2. J^ ci 10. par. i. q. ci 5.
•[%n^^-pa c/ifVj desld. radicis kit.
etlndra! aniraadvertite parata (ribamlna) apud sacrificia
commorantes". (V. c^tas, citana et cf. c/n/, /ti/,
quod ex ki adjecto / explicavlmus, ita cit a ci colligere
deduci potest, v. gr. comp. 109*'. 1 et cf. Pott. s. r. ci\
lit. kettu consilium capio alcjs. rei, statuo, deccrno;
lett. sch-keeltu opinor.)
2. raTl '''' (r. ci s. /) nomen agentls radicis ci in fine
compp.
\t\^\ iita f. (part. perf. pass. r. ci s. ta in fem.) 1) cu-
mulus. 2) rogus. Rag . 8. 56.
f^fy^ ctti (. (r. ci s. //) id.
y^y^ cittd D. (r. cit s. ta) mens, animus, cogitatio.
In.2.3t. 5.4. N.IO.S. B'.4.2i. 10. i6. 15. i6. 18.57.
(^^['^^^d^cikitsaka ni. (a praec. s.aka) medicus. Am. ]^=^]J7^ cittajroni m. (ex animo originem du-
cens; e praec. et yoni) amor. Rag . 19. h6.
I^TZr citr 10. par. citraydmi (^citrtkarani K. ; ut
mihi videtur, denom. a citrd) pingere.
[yl-J^ citrd (r. ci cumulare, tegere, s. tra) 1) varius,
versicolor. N. 4. S. A. 7. l4. 2) admirabilis, mirandus.
Bar. 3. 39. 3) dexter, habilis, agills, caliidus, exerci-
tatus. A. 10. 36. (Llt. krtras callidus, astutus.) 4) n.
tabula picta. Rag'. 2. 31.
MJ^irHT cikitsd (. (a cikits s. d) morborum curalio.
Mab. 1. 67.
j^ej^yq c/^/rj (desld. r. kar kr facere, gr. 480). Br. 2.
25. cikirsitd n. consillum, proposltum. N. 17. 47.
j^le^-^lfJl ciktrsd f. (a praec. s. d) desideriura faciendl,
peragendi. R. Scbl. I. 34. 3.
j^e^-^Hj ciktrsu (a ciktrs s. u) faclendi cupldus.
B\ 1. 23. 3. 25.
f^jgrj cikurd m. (ut videtur, forma redupl. a quaplam y^j^^ citrakara m. (e citrd tabula picta et kara
radice In r deslnente; fortasse a car e kar ., ita ut cri- faclens) pictor. Am.
nis a niobllitate sit nomlnatus; cf. cancur, caiikurd; f^5(j|ri citragata (e citrd et gata qul ivit) pictus.
slve a kar \kf\) crinis. (Cf gr. KtKtvvoe, quod assiral- Hit. 62. 11.
latlone e j^/jCtOl^O? expllcari posset; lat. cinc/nnuj, quod f^T^Tfi^fJ^ citrap alaka m. (e citrd et palaka scu-
svllaba redupl. cum scr. cancur convenit; cirrus.)
r^r^F^ c/iA 1. par. i. q. cakk, unde ortum est alte-
nuato a in i; cf cukk.
Widr^dr\\X\ cikkdna adiposus, unctus, oleo irabutus.
Sak. 36. 4infr.: iiigudttdilacikkana.
T^T' cit 1. 10. par. (presye) raittere, ablegare; v.cifa,
ce faka.
1. T^rT c'i/ 1. par. 10. atra. c/tdmi, cetd/i noscere,
animadvcrtere, cogitare. Rgv. Ros. p.3. 2: vdjrav
indrasca cetata/i sutdndm vd ginivasu „yayus
tum) pictura, imago. Ur. 23. 3 infr. (Cum p alaka
cf gr. TTkci.^ et TTiva^.)
frr^Ml^ cilrdb dnu m. (Bah. e cilrd et bdnu lumen)
1) ignis. Mab. 1. 2036. 2) sol.
n^_j .yj cilrdrata m. (e citrd et rdt a currus) 1) sol.
2) n. pr. Gand arvi.
j^-^^He^l citralekd f. (Bah. e citrd et ISkd) n. pr.
Apsarasls. In. 2. 30.
f^g^^^j:[citrasSna ra. (Bab. e citrd et send exercltus)
n. pr. Gandarvi. In. 3. S.
■cjir-i^ l^m cdndraniasa — f^ ci.
135
xfJT^TT^ cdndrarnasd (feni. -/, a candrdmas s. a) sana visus) pulchram omnium membrorum spcciem
lunarls. B'. 8. 25. Rag. 2. 39. liabens. N. 12. 26.
^('■'j |i|UI cdndrd/ana n. (a candrd luna s. ajana) ^lrfj,.] cdlana n. (r. <■«/ in forma caus. s. ana) motio,
quaeJam observanlia religiosa, qua per obscurum men- agitatio. Hit. 51. 16.
sis diniidium quovis die diuturnus cibus buccea demi- 1. 1"^ c/ 5. par. atm. cino mi, cinv/ (cans. cdpdjrdrni,
nuatur et simlii niodo per clarum mensls dimidlum gr. 468) 1) colligere, cumulare. Su. 4. 9: vane
augeatur. Ilit. 19. 1.
^q' cdpa m. (r. cap s. a) arcus. Dr. 6. 19. (Hlb.
tabhal „a sllng out of which darts and stones were
cast", taifeid „a bowstring". De gr. Tcpov v. taks.)
-t||CJc<i cdpald n. (a capald s. o) l)mobilitas, instabllitas.
2) festinatio. Rag.3. 16. (Cf. hib. tap „quick, swift".)
x|m j cdmara n. (a carnara s. a) flabellum e cauda
bovis erunnientis factum.
puspdryi cinvati; Rag.9. 2'l: citavikrama, 2) te-
gere, obruere. A. 9. 9: sarvatd mdm acinvanta
saratan d ararild ardili. 3) quaerere. N. 16. 6:
cinvanto ndis ad ari saha h dry ayd. (Cambro-
brlt. cai collectio, dc lat. cu-muhts v. jri, su.
c. apa deminuere, attenuare. Sak. 31. 15: (ipacilan
g dt rarn.
c. ava colligcre. Sa. 5. 107: paldny avacitdni.
ximic^jj cdmikara n. (a camtkara cunlculus, s. a) c. <S tegere. Mah. 1. 3993: /ar^Jjr (Jc(7a; Rag. 7. 10: nrrf-
aurum. N. 21. 11.
xjli-i*^ cdmya n. (r. cam s. ya) cibus.
Xl UJ^ cdy l.par. .itm. (pd gdnisdmanayd/iK.. nisdme
■src^ V.) honorare, venerarl, colere; anlmadvertere,
videre, audire.
:qjT cdra m. (r. car s. a) 1) actlo eundi. 2) explorator,
emissarius. Hit. 88. 11. 3) carcer. (Cf. lat. carcer.)
x||jIT[ cdratja m. (r. car In forma caus. s. ana) 1) sal-
tator. 2) Geniorum orJo, Wils. : „a panegyrlst of the
gods". In. 2. 1.
xjljj^) cd rilra n. (r. car s. ira, inserto j) vitae ratlo,
bona vitae ratlo. N. 18. 9. R- Schl. I. 1. 3.
T\\\\r\idrin (r. car s. in) lens, ambulans, in fine compp.
In. 1. 31. II. 1. 25. Rag. 19. 33.
x||J) cdru (f. -vl, ut vldetur, a r. car s. u) pulcher.
In. 2. 17. Dr. 6. 19. (Cf. angl. /a/r, v. car; bret. kaer
pulcher.)
^l^cdl^^T cdrulocana (e praec et locana n. oculus)
pulchros oculos habens. H. 2. 36.
x\\ii^d^\.^<'j'ij\7\cdrusarvdiigadarsana(^n\\.e cdru
et comp. Talp. signlficans, omnlum membrorum
visus, e sdrva omnis, diiga membrum et dar-
ddcitd rasand{scho\.arddd m a iiib ir gurnp it d).
C. d praef. sam IJ. N. 17. S: malasamdcita.
c. upa id. Su. 1. 9: malo pacita; A. 3. 35a: vd-
ridiH s6 'paciy a t a (omisso augmento); 35i; 9. 10:
upaciyant part. pass., v. gr. o32.
C.nj tegere. Gat.l: nicitaii kam upetya niraddiH.
C. nis decernere. N. 19. 9: i'i niscitya manasd;
V. gr. 565. niscita decretus, certus. B .18.6: ili mi
niscitam mntarn; Ram. I. 19. II.
c. nis praef. vi 1) id. B. 13. h: viniscita; cf. vi-
niscaya. Su. 3. 10. 2) considerare, deliberare, per-
pcnJere. N. 5. 15: sd viniscitya bahuddvicdr-
yaca punah punafi; 10. 13: sa viniscilyti
bahudd. 3) perficere. B ar. 2. 72: vinis citdrt dd
viramanti dirdli.
c. pari 1) colllgere, cumulare, augere. Rag\ 3. 24: tat
tayoH {prema) paras paras y n 'pari paryact-
yata; 8. \%: paricitun ddrarxdm; 9. 2S: abina-
ydn paricitum iv6 'dyatd. 2) detegere, patefacere,
notum facere. Hit. 92. 7: yatd 'yam pariciyati
taldkuruta; Ur. 86. 1 infr. : dsramam paritaK
paricit d itasya s dk dmrgdli.
134 :^^cal — ^sfx^mfcdiurvarnja.
davate calati tatA. — Caus. calay&mi commo- positis ortum e vicallo; syllaba va etiam ad praep.
vere. R. III. 76. 47: na hy ahan ti tu vacandiK ava referri (avacal) vel e syllabu redupl. explicari
tvard cdlayitun sak/6 vdtdir iva mahid a- posset, ita ut vacillo pro vacallo mutilatum sit e qua-
rali. (Cf. Are/, kvil., ka/, k'al, Jal, car, unde cal, callo.)
mutato /• in / ortum esse censeo. Huc, slve quod ad Idem c. v» pracf. /jra dimovere. Bar. 2. Sl: nydyydt pataK
redit ad car, potlus quam ad Ao/ traxerim gr. keAw, pravicalanti padan na dirdli.
xeAAw, o-KE?<Ku), quae sensu ad formam caus. perti- c. sam 1) ire, caus. movere. Sak. 57. 7: sanidlaydmi
nent; XeA>)?; \z\.. celer, pro-cello , ex-cello , prae-cello; nalintdalaldlav rnl am. 2) surgere. l\am. I. 66.47 :
calco, calc-s , fortasse suiit formae reduplicativae, sicut saricacd/d "sandt tdrnam.
ianc, q. V.; etlam calcar, quod ad eundum stimulat, 2. '^^ cal 6. par. (vilasane K. vildsi V.) ludere,
huc sive ad car pertinet, ita ut reduplicatione ortum jocari, nugari (to dally, praesertlm de mulieribus
sit e calcal vel carcar; lit. kielduju proficlscor jam sub cum marito ludentibus et jocantibus). K.: calati
rad. car laudavlmus; resplclatur etiam kielus surgo, bartrdndri. {Ci.cul/, kil, kili, hib. cal „i ioke",
v. cal praef. ut el gr. comp. 476, kielii levo, experge- cail „desire, longing, appellte".)
faclo; hib. caill „a path". Mutata gutlurall In labialem, 3. rfr^f cal 10. par. {b'riydm K. hrtdu V.) sustentare,
sicut in goth. /rtrd = scr. cdrdmi, huc trahl posset nutrlre. (Ilib. coi/ „protection, keeping".)
nostrum /a//e, germ. vet. ra//u, praet. t)i(r)a/ = scr. ^f^ cala (r. cal s. a) mobilis, vacillans. N. 19. 6.
cacdla; V. cal praef. pra; nec non TiaXXw, TTeAw, B. 6. 35.
lat. pello, nlsi pertinet ad pad q. v.; cf Pott. s. r. kar 1. x^ ^as 1. par. atra. (6 aksane K. b akse V.) edere,
[*:/'] p. 227; de vacillo v. cal praef. vi.) comedere; v. cdsaka et cf. cus, goks e gagas
c. ut sargere. Rag . 2. 6: stitali stitdm uc calilali a g as edere.
praydtdn nisedusim dsanahaniiadlrali ... 2. ^^ cas 1. par. (vadi) occldere; cL kas.
cdye 'va tdm b'upatir anvagaccat; 12. 27: kd- x\^d^ cdsaka (r. 1. cas s. aka) poculum. Rag . 7. 46.
nanan sd cakdrd 'iigardgena pus poccalita- ^^ cah 1. 10. par. {parikalkani K. sdiyi V.) con-
safpadam. terere, laedere, fallere, declpere. (Ilib. cagnaim
c. pra 1) ire, progredi, proficiscl, ablre. Hit. 46. l4: „1 chew, gnaw".)
kdsmiram pracalilali; 60. 70: pasun hanium .^j^ c'a7o m. (r. caf s. a) deceptor. Mr. 154. 2 Infr.
pracalitali. 2) cadere. Rara. I. 18.23: vyatita- ^;fyr- cVi/fi m. n. (r. co/ con vincere? s. u) gralus sernio,
mandK pracacdlacd "s andt. blandlmentum, blanditiae. B . 2. 26. Caur. 24.
c. vi 1) dlmovere. N. 14. 7: na sakto ^smi paddd xJIU^It^l cdnddld m. i. q. cdn<ldla. Lass.
vicalitum padam; A. 9. 6. 2) se movere, vacillare. Tn?T^ cdtaka m. (r. cat s. aka, nisl a pat volare,
vicalan prat amotpdti haydndm. — Caus. Ram. niulat.i lablall in gulturalem, delnde in palatalem) cu-
I. 16. 27: vicdlayiyuH sdilindrdn; Man. 7. l4: culus melanoleucus. Gat. 10. (Cum radice hujus vocis
tan ctarman na vicdlayit. — Caus.pass. Br.2.13: convenit lat. cot-urnix, cujus pars altera graeco O^Vig.,
vicdlyamdnd vdi prdrtyamdnd durdtmab ili; ogvr/^-Cc; respondet.)
B\ 6. 22: duKk-ina vicdlyati. (Lat. vaci//o huc :j;}-yg5fujf c-d/urf arn/o n. (collectlvum a c'a<urf arna
referri possit; esset igltur va-ci//o vocallbus trans- ^-J^o) quatuor trlbus. N. 12. 44.
y^^i^ caraind — ^jiy^jJal.
133
traxerira gr. et lat. ~eava, perna, rautala gutlurali in
laLialem; golh. /airsna calx, inserta sibilante, nisi s
pertinet ad sudSxum, cf. scr. suff. snu; nostrum Ferse;
lit. kul-nis calx, mutato r in /, v. cal; gr. TTTfOva,
adjecto t, sicut in /TToXi? pro ttcAi? = scr. purt\
de lat. calx v. cal\ liib. cairine crura; etiam lat. crus
radice cum cdrana cohaerere videtur, ejecto o radlcali.)
x]J7[ caramd (ut videtur, a r. car) 1) ultimus. cara-
ntam adv. ultimo. Mah. 1. 3628. 2) m. occidens, oc-
casus. (Hib. iar „the end, every thing last, the west",
abjecta littera inttiali, v. Pictet p. 4o.)
CTHYT earitd v. 1. car.
■x\\\-^ carltra n. (r. car s. /ra, inserto i') agendi ratio.
Lass. 26. 18. 27. i.
^jxcarii m. (ut videtur, a carv edere) cibus, praesertim
sacrificalis, e lacte et butyro paratus. Rag'. 10. 52:
payas caru (schol. payasd du gd ina paktam
carum annam.)
r
1. tlTl carc 1. 10. par. atm. (parib dsanatargana-
yoK K. uktdu bartse itdu V.; videtur esse
forma redupl. pro carcar, v. caiic) reprehendere,
minari, dicere, ire; cf. garc, garg, targ.
r
2. ^T^ carc 10. par. atm. {adyayani K.) legere.
XJX.JI carcd f. (r. carc s. d) 1) consideratio, cogitatio.
Hit. 49. 19. 125. 20 (v. 2. car praef vi). 2) unctio.
Am.; V. sq.
t^l-c^fl carcita (a carcd s. ita, nisi part. pass. a
r. carc s. ta) unctus, pollutus. Dev. 11. 28: asurd-
srgvasdpaiikacarcita; Lass.26. 7: rud iracarci-
t as arv dii gi.
r
1. ■cJf-^ ■Cjrl <:<^rt crt 6. par. {hinsdydm K. hiiisi
"^ ^ "^ c
grant i V.) offendere, laedere, occidere; cf
kart krl.
2. tJtT ^frT -"'■' '•''' !• '0- psr. (sandipane) collu-
strare, illustrare, celebrare.
C. vi id. Rgv. p. 137. i: vi jri crtanti (agnim) „qui
Agnim hymnis canunt".
CJrj t'ar6 1. par. (gatdu) ire; cf. car, karb, garb,
'^garb.
^*T^TT7 earmakdra m. (e cdrman et kdra faciens)
sutor. Am.
^;jXff3 carman n. (r. car s. man) 1) culis. Ilit. 82. 10:
dvt picarmaparicc anna. 2) corium. Ilit. 125. li:
carmaband a. 3) scutum. Dr. 8. ly. (Lat. corium
radicali syllaba accurate cum cdr-man convenit; gr.
•^SOISV; fortasse cal-ceus , mutato r in i (v. carma-
kdra sutor); hib. croi-cionn „a skin, hide" per meta-
thesin e coircionn ortiim esse videtur; gr. IIEAMAT
solea, calceus, etiam sufBxo cum cdrman cohaeret,
mututa nasali in tenuem ejusdem organi, sicut e. c. in
ONOMAT = scr. ndman, lat. nomen etc.
T^X[ caryd (r. car s.yd) 1) aclio eundi, ambulandi,
mlgrandi. R. Schl. L 19. 19: ratjacarya vectio,
vectura. 2) perfunctlo, effectio, exsecutio. R. Schl. L
9. lO: vratacaryd. 3) servitium, munus, officium.
1. c. 40. 6: asvacaryd. 4) agendi ratio. B ar. 2. 59.
r
■c^oj carv 1. par. mandere, manducare. Dev. 7. 10: ni-
ksipya vaklre dasandis carvati. (Hib. carbad
„the jaw"; carbal „the palate of the mouth"; creimim
„1 gnaw", creim ,,corrosion, exesion, arroslon, mordl-
catlon", mutato v in m, v. gr. comp. 124. Pict. p. o^ sq. ;
iit. kramtau mando; conferatur etlam russ. %eBilIIIb
sevdtj mandere, ratione habita, litteram Xi s cum g
cognatam esse, atque saepe cum scr. g convenire.
Fortasse scr. krdvya caro ad hanc radicem, quae e
karv orta est, pertinet.)
^foflJJ carvana n. (r. carv s. ana) actio mandendi.
1. rfr^ c'a/ 1. par. 1) se movere, vacillare. N. 5. 9:
drstar mahdtmandii cacdta. 2) ire, abire,
decedere, recedere. Hlt. 26.. 9: calaty ekina pd-
dena tisiaty ikina buddimdn; B. 6. 21. 37:
calati lattvataK; Man. 7. 15: svad armdn na
calanti; Hlt. 9. S: vydku/as calilaK; Lass.42. 19:
sv dgdram vihdya ydvac calati; atm. 30. 15:
133
^f^ car — r^^ carana.
c. ati par. atm. transgredi, peccare. N. 19 (c. acc. pers.
quam peccando offendinius). Dr. 5. 21: nd, 'ticari
kataticit patin inah&rhan manas d 'pi gdlu.
C. anu percurrere. Ram. I. 46. 20: lokAn anuca-
rantu; III. 64. 50: te klrtir lokdn anucaris -
yati. — Caus. Man. 9. 266: des&n cdrdi/i ... anu-
cdray et.
c. anu praef. sam ambulare, migrare. Mah. 1. 3606:
prt ivy dm anusancaranti.
c. ab i 1) adire, visitare, frequentare. R. Schl. 34. 10:
mdgadi purvdb icaritd. 2) offendere. Man. 5.
l65: patin yd nd 'b icarati manovdgdehas afi-
yatd (schol. vyabicarati.^
c. ab i fraeL vi id. sgnf. 2. Mah.l. 323'!: abrdhnianaii
kartum iccanti rdudrds ie mdri yatd vyabi-
caranti nityam.
ddbiK; Mah. 1. 769: na yuktam bavatd 'ham
anrtend 'pacaritum *).
c. nis egredi. B . 6. 26: niJcarati manafi.
c. pari circumgredi. N. 10. 17; reverentiae causa. Ram.
III. 47. 6: laksmanas cd 'pi rdmasya pdddu
paricaran vani,
c. pra 1) progredi, proficisci, ambulare, migrare. Ram.
I. 2. 42: rdmdyanakat d lok^su prac arisyati.
2) facere, agere, peragere. Man. 10. 100: karmaltili
pracarit dili,
c. vi ambulare, migrare, peragrare. In. 5. 50: sanda-
vad vicarisyasi; H.2.31. 4.32; Su.^.^^: dditya-
caritdn llSkdn vicarisyas i\ Man. 9. 20.
c. sam id. Lass. 74. -linfr.: itastatafi sancarat;
caus. sancdrdydmi commovere. Rag. 6. S: saiicd-
rili , .. dup&.
c. d 1) adire, frequentare. N. 15. 19: svdpaddiariti 2. ■cJ i" car lO.par.: comperire, certiorem fieri (erfahren).
nityam vane. 2) facere, agere, peragere, comraittere.
N. 4. 7: vipriy an hy dcaran martyo devdndm;
Ur. 7. 15. 86. S infr. Br. 2. 4.
c. d praef. iOTO id. sgnf. 2. Man. 10. 111: iman dar-
man samdcaret; H. 2. 29. B\ 3. 9. 19.
c. ut 1) provenire (praesertlm de sono). Rag . 9. 73:
uccacdra ninado Smb asi; 11. 73: rdma ity
ayan sabda uccaritaH. 2) alvum evacuare. Man.
4. 49: uccaret (schol. mulrapuriso tsargan kur-
ydt).
R. Schl. I. 9. 13: cdrayitvd tu tam rStm
dsramdd ab inirgatam. (Huc trahi posset lat.
peritus, com-perio, ex-perior, mutata gutturali in labia-
lem, nisi perio compositum est ex per et eo.)
c. vi secum volvere, perpendere, cogitare, deliberare,
considerare, dubitare, haesitare. N.o. 15: sd viniscitya
bahudd vicdryaca punali punali; 19.35: ivarn
vicdrya bahusas; Sa. 5. 107: md vicdraya ne
haesita. — vicdrita n. dubitatio, haesitatio. Sa.3. 13;
v. av icdritam.
c. ut praef. vi offendere, laedere (praesertim adulterlo). ^JT card (r. car s. a) 1) iens, mobilis, agens, in fine
corapp. et in initio corapp. Dvandv. cardcara n.
(^card-^acara) mobile et imniobile. B. 9. 10. 10.39.
2) m. explorator. Ilit. 92. 22.)
'^n^[ cdrana n. (r. car s. ana., v. gr. 94°') 1) actio,
effectio, perfunctio. N. 12. 77. 2) pes. A. 9. 8. (Huc
Mah.1.4732: vyuccarantydH patin ndrydli; hlZi:
bdrjdii tatd vyuccarataK; atm. 4720: t&sdm
vyuccdr amdndn&m ... patin; v. car praef. abi,
vy a b i.
c. upa ministrare, servire, curare. Ram. I. 9. 71: sva-
yam upacacdrdi 'nam; N. 21. 30: sa mocayitvd
tdn asvdn upacaryaca sdstratali; Sak. 43. 11:
yatndd upacaryatdm; c. instr. rei Rag.l4. 17:
sugrivav ib ij anddin updcarat krtrimasaiivi-
*) Notatu dlgnlssimus est supra laudatus locus propter
passlvam Infinitivi vim sine ullo verbo auxiliarl, quo
vulgo passiva forma, quae infinitivo deest, suppletur,
in sententiis ut ge'tun Jakyate.
^jq^ca/j — ^Ef:^ car.
131
1. ■cjrj cap l.par. {sanlvaniYi., sdntvey.) consolari,
blandiri.
2. xiU cop !• par- se movere, vaclllare; v. capald et
cf. cup, kamp; hib. /a^ „quick, swift", tapadh
„liaste, activity"; v. Pictet p. 41.
3. •JCJ cap lO.fiT.capdjf dmi (kalki) conlercre. (Cum
•S. A 1. , ....
voce kalka, qua radix cap a grammaticis exph-
catur, conferatur lat. calcare; v. cal.)
'x\l\^ capald (r. cap s. ala) 1) tremens, vacillans.
M.42. RagMl.S. 2)celer, cilus, alacer. Sak. 56. 3 infr.
3) vagus, mobilis, levis, inconslans. Ilit. 24. 1. Cf.
camp et kamp.
t\1\ts\<^ capaldtd f. (a praec. s. td) levitas, mobilitas
animi. Hit 49. 15.
3TT cam 1. 5. par. cdmdmt\ camnomi, part. perf pass.
cdntd (adane K. bakse V.) edere, vesci; v.
cdmja. (^CL gam, gam, gim; hib. /oj'/nAiV„eatings"
— V. Pictet p. 41 — toimhlim „1 eat, waste, spend,
consume".)
c. d producta vocali radicali in tempp. spec. 1) os aqua
eluere. Man. 2. 51: asniydd dcamya\ 5. I'i4: dcd-
jned eva b uktvd; v. dcamanijra. 2) se lavare,
purificare (In universum). Man.2. 222. 3. 21 7: dcamja;
5. l-iS: dcdntali sucitdm ijfdt. — Caus. dcdmd-
ydmi; Man. 5. l42: sprsanti vindavall pdddu
ya dcdmay at ali pardn (schol. anyesdm dca-
mandrtan galan dadato ye vindavo pdddu
sprsant i.)
■c^^ly camard (r. cam?) bos grunnleas. Wils.
■cm«r| camasd m. (r. cam s. asa) patera sacrlficalis.
R. Schl. I. 32. 10.
■t|U camu f. (ut vldetur, a r. cam s. li) 1) exercitus.
Rag\ 4. 30. 2) pars exercitus. Mah. 1. 292.
■^K^ camp 1. par. ire, se movere; v. capald et cf.
camby katnp.
■c|i-C|c^ campaka m. arbor quaedam gilvis, fragrantibus
florlbus, Mlchelia Campaka. Caur. 1.
?JT^ camb 1. par. (gatydm) ire; cf. kamb, gamb,
g arnb.
^lj cay 1. atm. (gatdu) ire. (Cf. sdi, sydi, nec uon
car, cum semivocales facile inler se mulentur; gr.
Y.tU), XiVfU, lat. cieo, cio, citus; hib. cai „a way, a road";
lit. koja pes, kettur-kujis quadrupes.)
■^7} cdya m. (r. ci colligere, s. a) cumulus, mullitudo.
(Cambro-brit. cai collectio; liib. scco „plentv, abun-
dance".)
:q7JJ^ cdyana n. (r. ci coliigere, s. ana) strues ligno-
rum, rogus. Dr. 2. 7.
1. rlT '"'" ^- par. 1) ire, incedere, ambulare. N. 24. 3i:
ayan carati Idke Ssmin b dtasakst sadd-
ga tili ; 33. 3't; SL 5.'ib: mrgdndn caratdm vane;
In. 1. 23 : svargam prdptds carantisma devdili
saha; atm. ut vldetur metri causa, Sa. 5. 7-1: nak-
taricards carante te. 2) permeare, peragrare.
jS. 19. 32: praccannd hi rnahdtrndnas caranti
prtivtm imdm; 24. 23: dutds caranti prtivlii
krtsndm; Su. 4. 2'1. 3) facere, agere, committere.
Br. 2. 31: d arrnas ca carito rnayd; N. 24. 31:
yatd nd 'sat krtaii kiricin manas d 'pi cardmy
aham; B . 3. 36: pdpari carati; mrgaydri cari-
turn venari. Dr. 6. 9. — caritd n. actio, factum vitae
ratio N. 6. S. 23. 2. 5. — Iiitens. caiicur, caricdrya
(v. gr. 607). Mah. 1.7910: jdndis ca ricuryante vehi-
culis invehuntur, ils vont en voiture, cf. caiikurd
currus et cal. (Lat. curro, currus , attenuato a in u,
sicut In intensivo carfcur et carikurd currus; fortasse
etiam pro-perus huc pertinet, mutata gutturali in labia-
lem; hib. cara „a leg or haunch", carachadh „moving",
carachd „molion, movement"; gr. y.vz'x, y.vDSU); goth.
fara proficlscor, nostrum fahre, mutata gutturali in la-
bialeni, sicut in/idvor =z scr. catvdras et/irnf=scT.
p d li ca n ; germ.vet. hor-sc celer, anglo-sax. et angl. Aor-j,
hor-se equus; Ilt. kiclduju proficiscor, mutato r in /,
slcut in scrto. cal, kielias vla, kielone hei.)
17*
130
■cjfjt/l caturdd'a — ijk<i^chl candrihd.
r\f\^\ caturddd' s. iaturda adv. (v. gr. 239) va
quatuor partes. Mah. 1. 7l60. (Hib. cealhardha, gr.
JE~oayjx e rsroa-S^rt, v. Pictet p. 145, gramm.
comp. 325.)
^rDTST caturh u ga (Cali. e calur et buga) 1) qua-
luor manus habens. 2) m. cognomen Visnus.
xlfi i-Jl^ caturmuk a (Bah. e catur et muka os, fa-
cies) quatuor facies habens. Su. 3. 2S.
^jfPgTJ cdlu staya n. (a catur s. t a/a, gr. 584 s. tajra")
quaternio, TeTpag. Ilit. 4. II.
x.jp|j catvara n. (ut mihi videtur, a catvdr, correpto
d, suff. a) aula. Mr. 11. 14.
T^jpjl i catvdr (in casibus debilitalis catiir, ejecto d;
fem. catasdr -sr, gr. 230) quatuor. (Cum nom.
masc. cat vd ras conferatur gr. T£0"(J"ao£?, TSTTupsg,
per assimiiationem e TeTFapsg, sicut pracr. ca^/drd
e catvdro; aeol. TriCTLipec, mutata gutturali in labia-
lem, qua in re cum goth. /idvor el camhTO-hrlt.pedivar
mAsc, pedair fem. convenit; lat. guatuor, lit.ke/uri, slav.
METblpHK cet 14 rije; hib. c«a/Aai> masc, ceteora (em.
= scr. catdsras; v. gr. comp. 312, Pictet p. 145.)
■r^rd{\\'^ii\^catvdrinsdt (e catvdri nom. acc. neut.
TCV catvdr et sat, quod ex dasat a ddsan deceni
mutilatum esse censeo, inserta nasali, v. gr. 229 not. 3)
quadraginta. (Lal. quadraginta pro quadra{de)cinla,
gr. Te7<jaoa{^s)iiOVTa; v. gr. comp. 320 not.)
Xli', cad 1. par. atm. (jdcane IL. jdce \ .) poscere, pe-
tere, orare, suppiicare; cf. cat.
1. xl r-l ca n 1. par. (hiiisdydm K. hinse V.) laedere,
ferire, occidere. (Cf cari, han; fortasse golh.
kan-dus manus, nostrum Hand liuc pertlnet.)
2. ■clr-l can 1. par. (sabdi) sonare. (Cf. can, kan,
kvan, svan.)
^jq' cand (ut mihi videtur, e stirpe interrogaliva ka,
adjecto na), particuia enclitica, quae vocibus interroga-
tivis adjuncta sensura interrogativum in inJefinitum
convertit. (Goth. hun, v. gr. comp. 399.)
xl'-^ cand l.par. (dhlddani diptdu K. hlddi dtptdu
V.; scribunt cad, gr. 110"') exhilarare, lucere;
V. candd, candrd. (Cf. kan splendere, quod aeque
ac cand e kand ortum es,se censeo [gr. comp. 803],
quam ob rem voces ibi romparatae alLqua ex parte
eliam cum cand conferri possunt; attamen melius huc
refcrentur lat. candnr, candescn, candeo, candela; hib.
cann plena luna; de goth. skeina luceo v. kan; cum
cand vel, quod ad idern redit, cum kan, conferatur
etiam bret. sked splendor; v. Pictet p. 43.)
T\r~rj, candd m. (r. cand s. a) luna. (V. triliorem for-
mam candrd et cf. hib. cann „full moon" per assi-
milationem e cand , quod etiam e candrd abjecto r
ortum esse potest.)
x)r~(4 rT candand m. n. (r. cand s. ana) santalum.
In. 5. 8.
x^r-rti candrd m. (rad. cand suff ra) luna. Su. 2. 25;
y.candd. (Ct.lat.candela, gr. c. 937 not. ** ; v. cand.)
rTrA cfijrl candrakdnta (e praec. et kdntd splendens,
a r. karn) 1) sicut luna splendens. B ar. 1. 20. 2) m.
gemma quaedam fabulosa, quae radiis lunae congelatis
nasci creditur. Lass. 92. 7.
Tojni tJ^ candracuda m. (lunam in vertice ge-
rens, Bah. e candrd et cddd vertex) cognomen
Sivi. B ar. 1. 97; v. candras ekara.
.^J r.^ l^tAcandrdmas m. (e candrd et mas luna, quod
simplex non Invenitur et ex mds correptum esse vi-
detur) luna. N. 17. 6. Lass. 60. 3.
t:J,.A i^lJrrJ' candramduli ra. (Bah. e candrd et mduli
q. V.) cognomen Sivi. Bag . 6. 3i.
T.)»s(S, J^ll^ll candrasdld f. (e candrd et sdld) con-
clave in superiore domiis parte. Bag . 13. 43.
^rii^yyi candrasikara (Bah. e candrd et sekara)
cognomen Sivi. Ara.
T^lr-ii ctif candrikd f. (a candrd s. ika in fem.) lunae
lumen. Bag'. 19. 39.
^^^caiic — ^3[^pn[\^jcalurdasan.
139
tl^ canc 1. par. vacillare, tremere. Lass. 4. 20: can- t7IT3" cnndd (r. cantf s. a, fem. candd et candl)
caccildgnitadita; Gita-G.4.S: roditi caiicali.
(Cf. car et co/, quorum intensiva sonant caricur,
caiical, unde canc explicaverim abjecto ur vel al;
hib. ceanglha „they go, travel", ceangaslair „walking,
pacing"; fortasse lat. cunc/ar/, a lento progressu dictum.)
''jy r^-tl ediicatka (a caricat part. praes. radicis caiic
s. ka) se movens, tremens.
1) iratus, iracundus. Rag'. 2. /(9; 12. 5: catidl; Ur.
75. IS: conc?;. B'ar. 2. /i7. Dev. 8. 37. 2) n. ira.
(IIuc referri posset goth. luila odi, angl. / hale,
nostrum hasse, mutatd secundum generalem legem
tenui in aspiratam et media in tenuem, gr. comp. 87;
lat. odi, si buc pertlnet, inillalem gutturalem perdidit,
sicut arno e canio, V. karn.)
CT^^coHco/ intens. radicis cal, gr. 506. (Vid. sq. et ■Efll^ \rs\ cdTid&la m. Candalus, homo abjectissimae
cf. gall. chanceler.)
^f^^ cancala (a praec. s. a) se movens, vacillans, rao-
bilis. B'. 6. 26. Zh. Rag'. 9. 51. R. Schl. I. 44. 23.
rJsd^pl caricalatvd n. (a praec. s. tva) mobilitas.
B'. 6. 33.
x\^ caricu f. (ut mibi videtur, a caricam, intens. radi-
cis cam edere, abjecto m) rostrum. Caur. 8. (Hib.
caoinse „tbe face".)
xj-y caricit f. id.
^Tj' caf 1. lO.par. (cdt dmi, cdtdydmi) findere, rum-
conditionis, ad nullum quatuor legitimorum ordinum
pertinens, natus Sudrico patre et Brabmanrca matre.
xlU^ I carx^i f. (a canrfa signo fem. /) 1) irata; v. canrfa.
2) cognomen Durgae.
tT^ iat 1. par. {/dcane K. y&ci V.) poscere, petere,
orare, supplicare. (Gr. yjxreu) , yjtTi^uj, mutata
tenui in aspiratam; cf. cad.)
:^^i~^ \ catasdr -s r v. calur, gr. 230.
?Tft'5TTcHT eatuUs dld f. (e catur et sdld) locus qua-
dratus quatuor domibus inclusus. Am., v. catvard.
pere, frangere. (Cf. Idem valens paf, ratlone habit.1 1. ^J^^T calur v. calvdr.
gntturallum et, quod ad idem redlt, palatallum cum 2. xTfrT ^atur adv. (pro caturs [v. gr. 238], unde per
lablallbus frequentlsslmae permutationis; cf. etiam cut, metalbesin send. >Mj>7oa.'(\) cat rus) quater. (Lat.
cunt, cart.) qualer.)
c.ut tO.par. id. Bar.4. 1: mohalimiraprdgb dram TTrTf calurd 1) aptus, idoneus; dexter, versutus, calli-
uccdtajran (schol. dilrikurvan). dus. Lass. 20. 17. Rag'. 9. -47. 6S. 18. l4. Ur. 48. 11.
T^^cfj cataka m. (r. cal s. aAra) passer. Am. ; cf. cd- 2) pulcher. Rag . 8. 9-1.
xJ(-Tgf calurld (a catur s. I a pro l ama vel tama,
V. gramm. comp. 321) quarlus. (Lit. kelwirlas , slav.
HETBpXTMU ce/rru/u/, fem. »IETBpZfrArac'e/iru-
ta-ja, gr. TET(F)a2Te?, lat. qua{lu)rlus, goih./idvorda,
nisi fidurda, nostrum vierler.')
taka,
tJ6^ eafuld se movens, tremens. Rag\ 9. 58: catu-
Idifi ... netrdili.
1. X\[\\ eary 1. par. {Jabde) sonare. (Cf. can, karx,
kuri, kvan, svan.)
2. tJIJI <^ar} 1. par. (hitisdgatj-oK ddne) laedere, fe- xrrPvFr eaturdanla (Bah. e calur et ddnla dens)
rlre, absclndere *), ire; cf. curi, cat, cut. quatuor dentes habens. In. 1. 4o.
xlM^' cand 1. 10. atm. cdridi, carx^dyS (kope^L. T^fHii iil <-'al urdas d((.-i,gr.236) (lecimus quartus. In.2.27.
rdi^V.; scrlbunt car^, gr. 110°') Irasci; cf. cand. ijrl''' i^jr-l ca/urdoian (calur -|- dasan) quatuor-
*) Vocem ddna non a dd dare sed a d6 abscindere ^^"""^- (Send. t.vaj.^>7(7a..{vj ca/V«da.ran; lat. ^ua-
derivandam esse censeo. /uor</cc/m, Iit.Ae/uro7/Aa, mutato d In /, v.gr.comp. 319.)
17
13S
:^^ cak — r\3^i4 carihurd.
Dr. 8. 52. Br. 2. 26. — Ciim sequente eva 1) et etiam.
Br. 2. 26; repelitum et - et, tum - quum. Br. 2. 25.
2) vero. H. 4.33. (I..at. «71^^, pe in quip-pe^ netn-pe^ gr.
K£, T£ [gr. comp. 401] ; goth. uA, /i, e. c. quelliunuh dixe-
runtque, hvasuh quisque, nih neque [Grimm III. 23];
slav. JKE /e, gr. comp. 403.)
•dd^ cak 1. par. atm. terrere. cakiid territus, timens.
C ar. 3. 10: maranop&yacakila; Rag . 10. 74:
pdulas tjracakites V ara (secundum K. dipt&u lu-
cere); v. iakk.
■Hcl^tf-, cakk 10. par. (yyasani K. art&u V.) dolore
afficere, vexare; v. cak^ cikk, cukk.
CTSrriT cakds 2.par. (diptdu) splendere; v.kds, unde
reduplicatione oritur cakds.
xidhAt cdkora ni. (ut videtur, a T.kiir sonare, cum syl-
lab.i redupl. s. o, sic etiam Lass.; cf. kurara) perdlx
rufa. Lass. 52. 20. (Lit. kurrapka perdix.)
:jT5fJ cakrd m. (ut videtur, forma redupl. a r. kram se
movere, abjecto m; secundum V. a r.kar kr) 1) rota.
A. 9. S. 2) orbis, circulus. Lass. 63. S. 3) discus, te-
lum missile circulare. In. I. 5. 4) reglo, provincia.
5) exercitus. (Ut videtur, gr. y.'^y.}^og pro xtKps?, at-
tenu.Tto a in v.)
T^^yr cakradara m. (e praec. et d ara tenens) cogno-
men Visniis. Rag . 16. 55.
xj5^,'_J||tJ| cakrapdni m. (e cakrd et pdni manus)
id. Am,
TJjhi^lrTrl cakravartin ni. (e cakrd et vartin) rex
suprenius, terrae dominus. Am.
"cJsholl^ cakravdkd m. (e cakrd et vdka sermo)
anserls genus. Wils. „lbe ruddy goose or Brabmaiii
goose, Anas casarea". N. 12. 113.
xjjj^olf^ cakrav&la m. (e cakrd et vdla, a r. val
circumdare) horizon. Am.
■cjlsfj»-! cakrin ra. (a cakrd s. in) disco praeditus.
B\ll. 17.
Tlx^ caks 2. atm. (v. gr. 326) dicere, loqui, narrare,
indicare. (Hanc radlcem equidem ad k&s splendere
reduxerim, ejecto o, sicut gaks e gas explicavimus.
Quod ad signlficationem attlnet, resplciatur, graecum
(p'/jlJ.i orlgine idem esse ac sanscritum b&mi splendeo.)
C. & id. II. 4. 28: Acaksva m&n lat sarvam; N. 11.
31: s ari'am i tat . ..Acacaks i Zsja; 16.39'. &casti
damajantjdK; Dr. 2. 5: dcaksva bandunsca
patiii kulanc a.
c. d praef. prati repudlare. Man. Schol. 4. 250 ubi
nirnudet explicalur ^iT praty dcaks it a.
C. & praef. sain i. q. dcaks. Dr. 4. 5: tdn sam&-
cakiva fadi sj&c cdivja mdnusi.
c.pciri nominare. Man.2. 171: vedaprad&n&d dcar-
jain pilaram paricaksatiy B . 17. 13. 17.
c. pra 1) dicere, profiteri, dttlarare. Rag. 8. 85: sva-
gandsru ... dahali prelam iti pr ac ak s at i,
2) nomlnare. Maii. 2. 17: tan divanirmitan di-
sarn b rahrnd vart am pracaks ate,
c. vi dlcere. Yagurv. Carey 904: ji nas tad vica-
c aksiri.
"tJ 77* mTl caksusmant (a caksus s. mant mat^ v.
cupb. r. 101"') oculos, i. e. oculorum usum habens,
vldens. Sa. 7. 8.
xjTd^*-l7=ll caksusmdtta f. (a praec. s. t a) (abstractum
praecedentis) vlsus, vldendi facultas. Rag . 4. 13.
^ra^ZT caksusja (a caksus s. j a) speriosus, pulcher,
amoenus. (Hib. cais ,,agreeable, pleasant", v. cdksus.)
^jrapfl c'a'Ariu.f n. (r. caks s us) oculus. In. 4. 1. N. 5. 8.
(Hib. cais oculus, abject.i penullima gutturall radicis
caks, qu.i in re cum anomalis formis ut cdsli dicit
convenlt, gr. 326.)
xl '^ cag 5. par. (g d t a n i) pulsare, ferlre, occi-
dere.
x|6"^y caiikurd m. n. (ut niibi videtur, a forma inten-
siva r. car i. e. a caiicur, servata primitiva radicis
gutturall) currus. (Cf. currus et v. car.)
r^grtct - ^ ca.
131
'SJ^ grtd n. (r. gar g r s. la) butyrum liquefacluin.
B'ar. 1. 65. 3. 97.
CTTTpjJ]' j-rtucl f. (c er''^ *' "^' "* •"• '""-' s. "> 'O fem.)
n. pr. Apsarasis. Iii. 2. 29.
CTTO' s'rJli (r. g-orj g-.ri s. /i') fem. 1) frictio, tritus.
2) aemulatio, certatio. — masc. porcus, sus.
yii ch gdta/ta m. equus. Am.
gnjj]- g'6nd f. (ut videtur, a r. grd s. and, ejecto r et
niutato d in d, slcut in soifum, sodasa, v. gr. 429.
40 et cf. pracr. gtinu pro scr. g rdna) nasus. Dr.7.7.
^jytTT'! o °' '•" " (^ praec. s. in) porcus, sus. Am.
^in g ord (^r.guc s. a) lerribllis, terrlficus, alrox. In.5.62.
II. 1. 17. Br. 1. 3. (Gotli. gaurs, th. gaura, tristis, nisi
pertinet ad gard grd'; hib. gorg „fierce, cruel".)
fc^ I i d i.1 H g Sradars ana (Bah. e praec. et darsana n.
visus, conspectus) terrlbllem speciem habens, terrlbllls
visu. H. 2. 5.
Vjiy gosa m. (r. gus s. a) 1) proclamatlo, pronuntiatlo.
Mah. 1. 5333: sukapunydhag 6sa. 2)sonus, stre-
pitus. N. 2. 11. 19. 25. 21. 2. Dr. 6. 7. 3) pastoralls
sedes. N. 17. 49.
yiyHT gosand f. (r. gus s. ana in fem.) proclamatio.
Am.; Rag. 12. 72: gayagosana.
•^ gna (f. gnt, T. han s. a, v. gr. 575. l) occidens, in
fine compp. N. 12. 18. 13. 28.
JJ"!" grtl 1. par. gigrdrni (proprle cl. 3 correpto d in a,
el In syliaba rcdupl. attenuato a in i, ob duas sequen-
tcs consonanles, sicut in tisfdrni pro taitdmi,
a T.std) odorari. Ilam. I. 12. 42: d'umagand'ari
gigrati; Ilit.: gigrann a/ii bugaiigamd hanti.
(Pottius ingeniose confert ht/ra-gra-re, ita ut /ra sit
syllaba reduplicativa pro ghra ; hlb. gros „a snout",
nlsi hoc pertlnct ad gras; fortasse nostrum riechen,
cujus radlx est ruch, germ. vet. riuhu , rouh, ruhumis,
litterls transpositis ortum cst e IIRV, atlenuato d In u;
liuc etlam traxerlm lit. kaepju oleo, kavdpas pdor, quae
convenlunt cum forma caus. g rdpdydmi, cuni k pro
g et II' pro r. Pottius apte confert gr. a5U]iJ.a, ita ut
ad dgrd pertineat, ejecta gutlurali, sicut in pi?, oiv-Ci,
quod cum grdrid convenit.)
C.ava 1) id. Man.3.21S: avag ig re cca t&n piriddn.
2) osculari. R. Scbl. II. 20. 20: avag'rdtasia mur-
d ani.
c. d id. H. 2. S: dgrdya mdnusari gand am.
c. d praef. upa osculari. In. 2. 21: murdd riicdi 'narn
u pdg rdya.
y|L!| grdrid n. (r. grd s. ana) 1) odoratus , odoralio.
2) nasus. II. 2. 12. (Gr. 'giv , abjecta gutturali, atte-
nuato d in /".)
^- n.
"^ hu 1. atm. (dvandu) sonare.
^ c.
xlc- Haec llttera orta est e A:, et in comparandls llnguis
cognatis non allter accipienda est, ac sl k in ejus loco
inveniretur; v. gr. comp. 14.
^ ca partic. encllt. (a stirpe interr. ka, mutato k in c,
V. gr. comp. 401) 1) et, que, saeplsslme; repelltum:
et - et, tum-quum. N.24.50. 26. 5. 2) enim. N.IO. l4.
3) si. Dr. 9. 10. 4) tamen. N. 21. 32. 5) vero, autem.
N. 23. 2S. Illt. 43. 10. 6) expletive slve ad vim ora-
tionls augendam. II. 1. 26. Br. 3. 20. 22. — Cum se-
quente api 1) et etiam. H. 2. 2-1. 2) vero, autem.
13G
^]^ gasi — '^Tl^grnin.
'a|j^ e'asi m. (r. ga^ s. ») cibiis. Hem.
yj-4_|j gasmard (r. g-aj s. mara) edax, vorax.
'gjl^l 4''(i/a f. (r. gat conjungere, s. ^i) cervix. Am.
(Etiam lat. cervix a conjiingendo nominatum esse vi-
detur, ila ut in cer-vix dlssolvendura sit, cujus pars
prior coliaeret cum scr. siras caput, ct posterior cum
vincio; v. kand ara et sirodi cervix.)
'^l^ gaia m. (a gatay s. o) eversio, vaslallo, excldlura.
A. 10. 70.
qjpm ^'a/o/ forma caus. r. /lan, gr. 471. k.
^f?I»-l S''^"" m. (a praec. s. in) occlsor, in fine compp.
N. 12. 33.
(^l^ gdsd m. (r. g as s. a) gramen. Am. (Germ. vet.
ivisa pralum, nostrum JJ'iese, v. krrni et Graff 1. 1077.)
f^ gi V. hi, gr. 402. 481.
Ty 1^1 ginn 1. atm. {grahani; a grammaticis scrlLItur
gin, V. gr. 110"') capere, prehendere; cf. g unn et
g a r nn g rnn.
3" g-u 1. atm. (sabde K. dvandu V.) sonare, cf. g^u,
Ar u , k u.
1. y > s " / 1. ;itm. {parivartane K.. pariiar/e V.)
^ *^ redire.
2. l:^Vr ^".' 6. par. {pral ig dte K. pratihatdu V.) re-
pellere, repulsare, .ircere.
y l^c^il' g'ufikd f (r. g'ut s. i'Aa) talus (pedis). Am.
H^ §^"<^ 6. par. (vj-dgdti) impedlre. Cf. 2.gut.
1- bj yi gunn 6. par. 1. atm. {bramane) currere, va-
gare, clrcumerrare.
2. hjm gunn l.atm. (grahane; a grammatlcis scrlLItur
O •x ,
gun, V. gr. 110"') capere, preliendere; cf. ginn.
1. 5-1 1 ^ur 6. par. (b imdrtisabde K. dvandu b i-
mdrl e Y.) prae timore, terrore clamare. (Goth.
gaurs tristls, gaurida tristitia; v. gord.)
2. feJ V ^ur 4. atm. gurye (hinsdgjdn/o li) laederc,
^^ ., .......
occidere; senescere; scribitur etiam gur, cf. gur.
mi| g^ui 1. 10. par. proclamare, pronuntlare. N. 9. S:
gosajrdmdsa vdi pure; Rag . 9. 10: gayam
ag 6 sayad asya , , . camuK. (Cf. g u; hib. gioscan
„the gratlng nolse made by the turning of a vvheel or
blnge that wants grease or oll"; gioscanach „gnashing,
gratlng"; gusgar ,,roarIng, niaklng iamentallou".)
c. ut clamare, clamitare. udgusta n. clamor, strepitus.
Mr. 85. lOinfr.: atrd 'ntare udgu.ifan ganina;
R. Schl. I. 73. 36: tury6dg'usta.
c. ut praef. pra sonare, personare. N. 12. 113: hradi-
nlm prodgusfdii krduticakurardili.
C. upa id. Dr. 6. 2: mahdvanan tad lihagopa-
g us fam.
c.pari praef sam clrcumsonare. N. 12. 6: nikungdn
parisaiig us f dn.
^t/j' guns 1. atm. (duse; scrlbltur gus) splendldum,
pulchrum reddere.
h^ ijl gurn 6.atra. l)commoverI, vaclllare. M.: sd ndus
lasmin mahodaddu gurnati iapali 'va
strl. 2) flare, splrare. A. 6. 6: vdyusca gurnate
bimali. (Huc trahl posset lat. volvo , quod In prlma
hujus lILrl edltlone p. 206 cum var vr tegcre con-
tiilimus, ad quod sensu in-volvo quadrat. SI autem ad
gurn pertlnet, mutilatum est e guolvo, mutato r in /.
Conferatur etlam goth. valvja volvo, nostrum iviilze,
VVelle , germ. vet. wella unda, fluctus, llt. cvilnis id.,
quod forma propius ad gurn accedit; v. tamen urmi.)
c. d id. Dev. 12. 26: dgurnito vdtina, — c. d
praef. vi Id. H. 1. 10: druve g as amiritam va-
nam vydg drnilam ivd 'bavat,
c. t.'j par. se volutare. R. HI. 48. 79: vigdrnato vi-
ces f asy a vepanidnasya A u /a/e ; ed. Schl. I. 32. IS :
vicetanam vigiirTiantan sitisubala piditam.
UTjj gurna (r. gurn s. a) se movens, se volvens. Caur.
45: gtirnanilra.
?rC!TT srnd f. mlseratio, mlserlcordla. Rag. 9. 81. 11. 65.
" 11. 17.
H^TtlT gr'}' 11. (r. garn grn s. i) radlus.
Wjlrjrl §■'.'■""' (a Sroa s. in) miserlcors. Dr. 9. S. 20.
^r
^rUT^ gallana — ^^^g'as.
135
c. fi 1) movere, commovere. B ar. 3. 36: vdjruvi- EfTT]" ^TTT S<"'K"} srf} 1. ;itm. gj-nni (grahane;
S affitAb rapatalt. 2) aperire. Mah. 2. 1674: dvd- scrihilur g^ nrn ff/-ri, gr. 110"') capcre, pre-
riiiii . . . vig af/aj-an karilbydin. lieiidcre; c(. grah, grhnd mi.
c. sain terere, conlerere, fricare. Rag . 6. 73: saiigaf- ^c}" gari 1. par. (gatdu) ire, v. gamb.
fayanii aiigadain aiigadena (scliol. g a r s ajf it ii). SfTT garind m. (.secunJiim ^A ils. a r. gar g r s. ma,
^fT^TrT gntfana n. (r. g-'a// s. ana) tactio, ictus. ila ut g- arma proprie significet „suJore conspergens";
Rag . 11. 71: sufitasarpa iva danqlag affandd
rdsito •Zsmi (schol. saiijdgdt); v. gdfa.
b|(J| g an S. par. (dlptdu) fulgere; cf. ganf, kan.
fc| y^ s''^'}f JO. par. (bdsdrte K. djutdu V.; scribitur
o ".', gr. 110"') loqui, splendere; v. 4'«ri.
qil^l ganfd f. (r. gant s. d) tinlinnabuium. A. 2. 3.
qj;j' gand (ut videtur, a /la/j s. a, mutato ft in g- , v.
gr. 324) 1) crassus, piuguis, turgidus. Lass. 6. 8:
gandir vrksdi/i; Caur.lo: ganorudise; Gita-G.
10. 6: g ana gag anamand ale. 2) impervius, im-
penetrabilis. Rag . 8. 90: v acah ... alabd apadan
cf. garn g T'}) 1) calor, aestus. 2) fervidum anni
tempus, aeslas. Rag'.16. '13. 3)suJor. (Send. JJgJ?»*?^
gareina calor; bib. g^aroiV/i „1 wanii, beat", garamhuil
„\varm, snug"; nostrum warm, gotb. varmja calefacio,
abjecta initiali gutturali, cui v se adjuuxerat, stcul saepe;
V. krmi; russ. rOpH) S'"')'^ "■"o, /Kap sar aestus ;
gr. -S^Efl!^, .S"£Oucf, ^•c^U'/!, mutato aspiratae organo;
huc etiam traxerim lat./trtfo, cujus v ex m ortum esse
viJetur; quoJ ad / pro -S" attinet, eandcm bic habemus
ratlonem, quam in fumus conlra scr. ddrnd, gr. ■^hu: ;
osset. garm-kaniit calefacere.)
JjTdi sdkagani pratiydlam ( schol. nivid^); qT^T ^ /«'••^' »<"' 1- par. fricare, terere, conterere.
Caur. 12: kanakakundalag rsfa ganda;
Mr. 140. 9 infr.: grsyante vdidurjdR; 7 iofr.:
grsyate c andanar a s afi.
c. ut iJ. Rag. 17. -S: cdddmanib ir udgrsfapddapit a.
c. sam 1) i. q. simpl. safig rsyat coutritus (v. gr. o32)
Mah. 1. 1134: s aiig rsy antaK parasparam nya-
patan ... parvatdgrdn mahddrumdU. 2) certare,
aemulari. Rag. 19. 36: prayoktrb ili sangag arsa
2. fcj i ^ gar gr S.par. gig drmi (ks a ranadiptydli saha (schol. s aiig arsaH pardb ib aves d.)
K. b ds i sike V.) stillare, effundere consper- ^V{ gas l.par. edere. (Ex hac radice ortum esse censeo
11. IS: cakdra vivaran s ildg ane t ddako rasi
sa rdmas dy akali (scbol. nivide). 3) subst. m.
nubes. Rdm. I. 29. l4.
bl*-(s( gamb 1. par. (gatdu) ire; cf. iJem valentes ra-
dices gam, kainb, camb, bamb, garb, garb,
carb.
i. ^T" ^ gar gr 1. atm. (seke V.) conspergere, hu-
gere, bumectare; spIenJere; v. garma.
3. H i ^ g ar g r 10. par. g drdydmi (ksaranadipt-
yoli K. s^ke cddane V.) stillare, effunJere,
conspergere, humectare; splendere; tegere. (Cf. slav.
gor-ju-n arJeo, gr. conip. 604.)
c. d pracf. vi conspergere, bumcctare. Mr. 121. 3 infr. :
vydgdrttan t dilag rt dili.
r ^^ , , , c , - ,
yni W(j| garn grn S. par. atm. grnoini, grnve
"^ ^ "^ ' ' ,- '
(dtpidu) splendcre, v. g .rni et cf. garnid.
gaks, quoJ correptum est e gagas, expulso a,
V. gr. 321 ; cf. lat. vescor, quoJ explicaverim e guescor,
abjecta gutturall, sicut in vivo e guivo, vermis e quer-
mis , v. krmi; gr. "yaO"-T*)3; buc etlam traxerim
noitrum Gast , gotb. gasts , ih. gas-ti; lat. hos-tis,
hos-pes, hos-pil-is , tanquam is qui eJere vel cibum
petlt, qui esum it; Pott. I. 278 apte confert gd-nea, e
gas-nea; Vd. gas-paJd bospltium, tanquam iocu;i eJendl,
v. padd; gaslUs libidinosus.)
1S4
J^^gluc — ^^ g'aU.
2. JrrT^ e^"<^ 1. par. (ga/du) ire, v. sq.
i^^ g/uiic 1. par. id.
yST^ glep 1. atm. (ddinjre K. ddinjre gatyan cdlS
V.) miserum esse; ire, se movere; cf. gep, glui.
y»JrJ ^/^i' 1. 3tm. (sevane) colere, venerari ; cf. gev^
kev , k ev ^ s ^ v,
JrrfCf gles 1. .itm. i. q. ges et gavis q. v.
•N
JT^ g^/(i» 1. par. (part. perf. pass. g-/ana, gr.543) 1) fati-
gare, defatigare. 2) contristare, dolore afficere. Pass.
^/(J/e . Sa.3.23: .t aiM'/r/d gldy atndndyds listant-
fdsca divdnisarn. — Caas. gldpdy dmi et g/a-
pdydmi (gr. 466. 467) facere ut aliquis defatigetur.
contristetur. Rag . 16. 38: niddg aglapildm iv6
'rvlm. (Vid. g/dni, g/dsnu et cf. lat. /dbor quod a
faligatione nominatum esse potest et forma cum caus.
g/dfidy dmi convenit, mutata tenui in mcdiam et ab-
jecta initiali gutturali, sicut in /assus , si hoc cum scr.
g/dsnu q. V. cohaeret.)
c. pari i. q. simpl. parig/dna languore confeclus, ex-
haustus. N. 11. 25: srdntasya te ksuddrtasya
parigidnasya.
c. pari praef abi id. Mah. 1. kk%2: ksuccramdb i-
parig/dna.
j"r?|y g/du m. luna.
^ S-
^Tlgans 1. atm. (ksare, scribitur gas) stillare, ef-
fundere.
riXT g'ans 1. atm. (ksarane, scribitur gas, gr. 110"')
^id.
CTJCT gagg 1. par. (lia s ane) ridere ; cf. ijem valentcs
•X j , , , ,
formas gagg, kak , kakk, kakk , kakk et lat.
cachinnari, gr. xax«^W, y.a-yyjic^^jl , goth. Iiia/ia , v.
k'akl^.
CT~ gat 1. atm. {ce sfdydm K. cistc V.) 1) ire, per-
venire. Lass. 18. S: yadi mama liastS puslakl
'y aii g atati (g atate^.) tadd 'han t din priydn
givdpaydmi; c. ablat. exlre. Lass. 36. 7: tena
fiasldd g'atild rald darsitaH. 2) conjungere,
cODglutinare. Ur. 49. 9infr.: va gralepag atitarn
iva me hastayuga/an na sariiartd 'hain apa-
neluin. 3)facere, conficere. Caur. 22: snehdika-
pdtrag atitdm avanis aputrtm (schol. editionis
Serampur. gatitdm explicat per nirmitdm).
c. ut 10. par. (udg dlaydmi) 1) aperire. B ar. 1. 62:
nirayanagaradvdram udg dtay anli; Mah. 1.
4504: udg dfani^dny ttdni kun^dni; Up. 78:
sadasy udg d{il d tatra maiigusd, 2) erigere,
levare, sublevare (v. udgdtin et apud Wils. udgd-
tana, udgdiita. udgdfin fortasse non ab udgat
sed a substautivo udgdta elevalio descendit). Hlt.
109. 11: kdryam udg dfitam.
c. vi 1. atm. dlssolvl, perlre. Hlt. 109. 11: kdryam
udgdfitaii kvd 'pi madyi vigatate yatali (ed.
Ser. kdryaii sugatilail kvd 'pi ddivayogdd
vinasyati). Mr. 66. 4 infr.: cdrudaltasya vi-
b ave vig afite.
c. sam excitare. Ram. 10. 55. 26: b e rlmrd diigav t-
ndndii konas aii g atitali . .. sabdaK; v. gaft
praef. vi.
^^gafa m. (ut vldetur, a r.gat s. a)magnahydrlafictills.
^^^r\ gdfana n. (r. g af s. ana) junctlo , conjunctio.
Ur. 27. 9.
W6»~ll gi^fand f. (r. gat s. ana in fem.) caterva ele-
phantorum beliicorum. Am.
^7777 gatf 1. ;itm. 10. par. (ca/ane K. cd/e V.) mo-
vere, commovere, vinam vig aftitum lyram
pulsare. Mr. 20. 3. Cf. g'at.
m.gr
d/ia —
^^^i
'luc.
133
vigrhni/de tu kSvalain; A. 10. 2^: talo sara-
gdlina . .. vjragrhnari *) siiha d&ile/diH; V.
vigrafta. — Caus. iinjiugnandum curare. IliLll6. 22.
c. sam 1) capere, sumere, prehendere. Su. 4. 17: gadJ
bimi sahgrhnlt&tn iib du /<2 Ja (omisso augmento).
2) colligcre, continere (zusammennehmen, e. c. vestem).
Dr. 3. 1: sai\g rhnatt lidus ikam uttariyam,
3) flectere, moderari, regere (rurrum, equos). A. 1. 2:
sa (indr av dhali) ... mdtalis aii grhtt aH; 8. 19:
vrtrasya vade s ai) grhtt d hajd mama; 29:
sus aii grhildir haribih'.
ffg" grdha m. (r. grah s. a) 1) actio prehendendi.
Rag . 10. 'iS. 2) solis et lunae eclipsis (v. rdhii).
3) cognomen Raluis. Rag. 12. 2S. 4) planeta. Su.2.25.
N. 13. 21
JJ^tJJ grdhana n. (r. grah s. ana, v. euph. r. 94"')
actio capiendi, prehendendi. In.2.25; ndmagrahana
nominis pronunciatio. Rag . 7. 3S.
H\^ grdma m. (ut mihi videtur, e grdhma, ejecto h,
a r. grai} s. ma, cf. grhd) 1) pagus, vicus. H. 1. 39-
2) turba. N. 4. 10. B'. 6. 2l. B'ar. 3. 23. (Fortasse
lit. kiema-s vicus, ejecto r et mutata media in tenuem;
Lib. gramaiss„the muh" , gramas gar ,,A flock, companj".)
HWi^rJgrdmLn m. (a praec. s. in) vlcanus. N. 13. 48.
j^ I ^ I U I grdmtna adj. (a grdma s. tna) ruslicus.
B'ar. 1. S9.
i4l^ grdmjd (^ngrdma vicus, s.jfa) cicur, mansuetus.
N. 13. S.
i4lc|r|^gTdian m. lapis, saxum, rupes. Bar. 3. 29. 79.
Hit. 43. 11. (Lit. rieeva rupes, abjecto g, liib. creag id.
routato V in g, v. gr. conip. 19.)
JJJ^ grdhd m. (r. grah s. a) 1) prehensio. 2) ut vi-
detur, serpens aquaticus (Wils. : a shark; accor-
ding to sonie, llic gangelic alligator,according to others,
the water elephaiit, the hippopotamus? Am. 3 any large
fish or marine animal). N. 11.21.22.23. cf. N. 11. 27.
*) De forma vyagrhnam pro v/agrhndm v. gr. 293.
5JJJQ71 STo/iin (r. grah s. in) sumens, preliendens, te-
ncns, in Cne conipp. B'ar. 3. 67.
JJJ5{[ grtvd (. (ut videtur, e gtrvd, quod ipsum e
garvd sive gdrvd, a r. 3.gar [§■/] s. vd) collum,
cervix. (Lit. galtvd caput, mutato r in /, v.Z. gar [ff.r];
russ. glavii et golovii id.)
ifTCTT Srismd adj. calidus, fervidus. Subst. m. 1) calor,
aestas. 2) fervidum anni tempus. Rag'. 16. 5-1. Lass.
oO. 7. (Ilib. gris ignis, griosgaim „1 fry, broil", grio-
j«c/j ,,burning embers"; Wl.kars-tas calidus, kars-tis ca-
lor, karsty-metis fervidum anni tempus.) Cf. sris urere.
^J^ Sruc 1. par. (cdurye) furari; cf. gluc, glah,
grah.
5f^ grdivd n. (a grtvd s. a) collare, catena collaris,
praeserlim elephantorum. Rag.4. iS: karindn grdi-
vam, V. sq.
3J5JJf grdivija n. (a grtvd s. eya) id. Rag . 4. 75:
mdtaiigagrdiveya\ R. Schl. I. 53. 17: hiranya-
kaksa grdivey dn ... daddmi kungardndn te
sahasrdni caturdasa.
Jrrl^ gias 1. atm. i. q. gras.
r^l»^^ glah 1. atm. i. q. grah, unde ortum est mutato r
in /. (Hib. glacaim „1 accept, receive, take, seize,
feel, apprehend".)
■^^^^gldha m. {r.glah s. a) ludus talarius. Mah. 2. 196S.
idlH b''^"" v- Sl<^i-
j ^l 1 1 r| gldni f. (a r. gldi s. /) / pro //, gr. 575. 4S)
1) fatigalio, lassitudo, languor. Sa. 5. 27. B . 4. 7. 2)
tristitia. Bar. 1. 45: mudanca gldninca kat ay ati
pat is u.
i^ll^ Slasnu (r. gldi s. snu, fem. snu) fessus, defes-
sus, lassus, fatigatus. Am. (Cf. lat. lassus , quod for-
tasse e glassus, sicut nalus e gnatus; glassus vero per
assimilalionem ortuni esse potest e glasnus, quod san-
scrite glasnas sonaret.)
1. y^rl^cj gluc 1. par. i. q. gruc.
'o "\
16*
122
l^g''"^^
e grehendo ortum esse posslt, mulata gutturali in labia-
lem et mcdia in tenuem, sicut in gr. KhsTiTUl. Ad-
iectuni end referri polest ad dna imperativi grhdna,
vel, quod ad idem redit, ad nd tov grhnami etc,
adieclo d post h, sicut e. c. in tendo = scr. tan et
nostro Jluud ■=. svan, sunds, KVUV, KVVOi. For-
tasse gra-lus slcut nostrum angenehm et idem valens
acceplus ab accipiendo est dictuni , abjecla consonante
finali; v. etiam grah praef. anu. Lat. rapio et gr.
c. ni praef. sam jaculari, saglttas conjicere, telis pelere.
Dr. 7. 21: raldnlkati s aravars dnd akdran ca-
kruK krudddH sarnatall s annigrhya; c(. pra-
tigrah et iiigrah.
C. pari 1) amplecti. Sa. 5. 101: patiin utl dpayd-
mdsa b dhu b y dm parigrhy a vdi. 2) accipere.
Dr. 4. 14: padyam parigrhdni 'dam dsananca.
3) inhibere. Lass. 85. 9: vdgart am parigrhya
moks apadavin dydyanti nirmatsardli.
aoTTa^u) e grapio, ygaTra^ui mutllata esse possent, c. pra tollere, ievare, sublevare, protendere. IL 4. 17:
sicut nascor e gnascor, nosco e gnosco, VOV? e "yvoi;?;
resplciatur etiam scr. lab , quod fortasse ante linguarum
separationem e grab vel glab mutilaluin est, quum
antiquitas formae lab cognato graeco AAB et \\\h. lamli
manus confirmetur.)
c. anu favere, fortunare, beare, adjuvare, c. acc. pers.
et instr. rei. Hit. 17. 6: mdm mdit ryend 'nugrhi-
tum arhasi; 33. 12: anena mitrind 'haH sni-
hdnuv rttyd 'nugrhilah; Rag.8.85: kutumbintm
anugrlinisva nivdpadaltib ili; Ur. 75. S: anu-
grhtto ■sham amuno 'padesena; Ram. L 11. 13:
anugrhnantu mdm atra bavantaU sarand-
gatam.
C. upa tollere. Hit. 45. 12; avy av as dyinam ala-
sarn ... pramade 'va hi vrdd apatin ne 'caty
upagrhitun /aksmifi; Ram. IIL 51. 2: upagrhya
siro rdgnaK.
c. ni 1) deorsum sumere, deorsum tenere. H. 4. 18. 19:
vegSna prahitam bdhun nig a grdha hasann
iva I nigrhya tam etc. 2) deprlmere, supprimere,
devincere, cohibere. N. 22. 24: nigrhyd "tmand
duHk am; Man. 11. 32: svendi 'va viryena ni-
grhniydd arin; Hit. 72. 10. 67. 13. 3) retinere, in-
hibere, sustinere, sistere, e. c. equos. N. 20. 4: nigr-
hritsv a .. . haydn itdn.
c. ni praef. vi id. A. 9. 9: vini grliya haydnscd 't a
rat anca mama.
bdhum pragrhya ... abyadravata... btmasi-
nam; Dr. 8. 4: gaddm pragrhy d 'b yndravat;
5. 25. A. 5. 25. 6. 16. 7. II.
c. prali 1) prehendere. In. 2. 19: sacdi 'nam vrt-
taptndbydm b dhub ydm pratyagrhnata *).
Ram. III. 56. 3: prat i gagrdha gananydi cara-
ndu. 2) accipere. A. o. 24. N. 25. 4. 18; vdkyam,
vacanam, d gndm pratigrahi tum sermonem, jus-
sura (allcujus) accipere, excipere. R. Schl. I. 1. 22:
sisyas tu tasya bruva l6 muner v dky am anut-
taniam I tate 'ti pratigagrdha; 11. 18: tati
'tica nrpasyd "gridm mantrinaH pratigrhya
ti. 3) recipere, excipere (hospitio). N. 21. 20: tam
blmaH pratigagrdha pugayd parayd. —
astrdiK prat igrahitum sagltlls petere. A. 10.28. —
Caus. facere ut aliquis capiat. In.3. 2: pddyam dca-
mani yaiica pratigr dhya nrpdtmagam.
c. vi 1) capere, prehendere. A. 9. 8: antarb umiga-
tdscd 'ny i haydndm c ar aridny ata I vya-
grhrian. 2) pugnare c. aliquo. Ilit. 67. 13: kaiam
anena b alav at d s dr dd am bavdn vigrahttuA
samartali; 118. 9: itdili sandin na kurvtta
*) Notetur forma pratyagrhnata pro pratyagr-
hritta, correpto charactere nd ante terminationem
gravem In na pro nt, in analogia linguae graecae,
ubl e. c. Eoa/avaTO opponitur formae activae koayiVYi,
V. gr. comp. 485.
TX^granfa — T^i^ grah.
VZl
(gr. 548) jungere, nectcre, serere, coniponere. Rag.
8. 69: karundrtasral ilam (schol. f ra/ iVorn =
yuktain); kusumdir grat itdtn apdrt ivdili sra-
gam . . . aharat; 16. 43: ralnagrat itottarija;
Mali. 1. S2: tac c/okakutam adjrd 'pi gratitan
sudrt^am mun^ na bctturn sakjratc. (Fortasse
lat. glut-en mtitato r in /; rele e grete':) Cf. srant.
C. ui id. Rag . 2. S: lat dprat dnddgrat itdili sa
kisdiH.
i\r^ granl a m. (r. granl s. o) liber, codex. Hlt. 4. 4.
iJ»-yr-l grantana n. (r. grant s. ana) conjiinctio,
nexus. Lass. 4. i: puspagrant ana.
5IT»~2r granti m. (r. grant s. i) 1) conjunctio, con-
textus, nexus. Mah. 1. S. 2) nodus, arliculus. B ar. 3. 1 7.
^i-i ^ra.; 1. par. atin. 10. par. grdsdmi, grdse, grd-
sdy&mi vorare, glutire, deglutire. Man. 3. 133.
N. 4. 9: grasate; 16. l4: rdkugrast anis dkar a\
B.ll. 30: grasamdnafi samantdl lokdn; capere.
N. 11. 22. 23. (Cf. S.gar [^gf\, unde gras trans-
posito ar in ra, et adjecto s, sirut e. c. in dds, bds
a dd, b d. E gras ortuni est glas mulato r in /.
Fortasse huc pertinent lat. gra-men et nostruni Gras,
ita ut proprie ^aA<y/«m signlficent, sicut scr. gdsa q. v.,
et gra-men mulllatum sit e gras-men; gr. "ypact).)
Jf|^(\U[ grasisnu (feni. -nu, a r. gras s.snu iiiserto i,
V. gr. 575. 74) vorax. B . 13. l6.
ilt^ grah 1. 10. par. praesertim 9. par. atm. grdhdmi,
grahdjdmi, g rhndmi, grhne . (Haec radlx in
ils, quae gunam non assumunt, formis, syllabam ra
in r corrlpit et vocaiem intermediam i in / producit,
unde part. In ta: grhfld, gerundd. grhil v d , grhja,
praet. mltf. rt^rn/i/.iam; pass. g rhj-e ; desii]. gig rks*).
*) Nonnunquam etlam in formls gunandls r pro ra In-
venllur, ut videtur, propler productam intermedlam
vocalem; ita in Hlt. 13. 6 legltur anugrhttum pro
anugrahilum; Ram. III. 56. 12 grhtsjd pro
grahtsje.
gr. 102. d) 1) capere, sumere, accipere, prehendere,
tollcre. B ag. 2. 22: xdsdnsi navdni grhndti;
In. 1. 27: pttvd pdntyam tisdm artina ga-
grdha; Rag'. 1. 18: balim agrahtt; Man. 5. 157:
na ndmd 'pi grhntj-dt parasya; Rag'. 5. 59:
as Iramantran gagrdha tasmdt; In. 2. 20: pd-
ndu grhttvdi 'nam; N. 1. 19: tisdm ikan ga-
grdha paksinam; 20: pa/i nipatiti tadd gra-
hisjdmi*) 'li tan rdgd nalam dha. 2) captare.
N. 1. 24: grahtluii kagamdns I v aramdno 'pa-
cakrame. 3) perclpere, audire. Rag.ll. 15: gyd-
ninddam ala grhnatt tayoH. — Caus. facere ut
allquls capiat etc. Rag . 15. 8S: dlddyafi grdhayd-
mdsa s amalydgayad dyud am\ Hit. 7. 21: ntti-
vidjdii grdhayituii sakyanti. (Priraitiva hujus
radicis forma est grab , unde grah, rellcta sola aspi-
ratlone Iltterae b; v. gr. comp. 23; forma grab ser-
vata est in dlalecto ved., quae item syllabam ra, ubj
gramniatlcae leges gunam non postulant, in r corrlplt;
iu lingiia send. baec radlx sonat C£^JQJ gerep anle /,
>>/>-^ geurv ante vocales, v. gr. comp. 109*'. 2.
Cf. golh. greipa, nostrum greife, llt. grebju prehendo,
pagrebju abripio, s\a\. grabljuA raplo, cum / euphonlco;
hlb. grabaim „1 devour; I stop, Interrupt, dlsturb";
V. vigrah pugnare; gabhaim „1 take, recelve, con-
ceive" ejecto r; fortasse eodem modo nostriira gebe,
a rad. gab, goth. giba, gof, gebum , huc pertinet, ita
quIJem ut sensu respondeat formae caus. grab dydmi.
Etiam nostrum Gabel, gerra. vet. gabala furca tan-
quam Instrumentum sumendo Inserviens huc traxerim
(cf gr. /iseayga). E graeca Ilngu.i huc retulerim
yzKpZ', yii~c<;, rete, ita ut a capieudo sint nominata.
Fortasse dygetuj, ayssx dlssolvenda sunt in u-ypELJC,
a-y3S'jj, abjccta radicls consonante finall, ila ut a re-
spoiideat praeposltloni scr. d vel ava. Lat. prehendn
*) SIc legendum pro grahisj dmi.
16
130
THJvn god'a - jf^gra/i/'.
f[\Vn goda.' f. (r. s>"i s- " '" ^^^■) tegmen scorteum,
quod sagittarii iii bracliio laevo gerunt, ne arcus nervo
laedalur. R. Schl. I. 24. 9-
JTrfy^ S°^'' ™- (fortasse a r. g^ud s. i) frons. Am.
jTfq- gopd m. (e go el pa servans) 1) bubulcus. 2) do-
minus, princeps, rex.
jnrrmg^pa/ (denomlnativum a praec. s. jr, v. gr. 520)
custodire. N. 18. S. 22. 25 *).
^iqirfj gopdld (gopu/a) m. (e go et pd/d servans,
tuens) i. q. gopd.
l\\nx.iiD gopucca m. (e gd et piicca canda) simiarum
genus. R. Schl. I. 16. 19.
jjjtJT gopura n. (r. gup s. ura) porta (praesertim ur-
bis). A. 10. 3.
j]|« J| ■ gdpldr m. (a t.gup s.tdr / r) custos, servator,
gubernator. B'. H. 18. N. 12. A7.
IT1TIT2J gdmdju m. canls aureus (angl. Jacka//). H. 4. 9.
Dr. 6. 7.
uiutd gdmulia m. (e gd bos et rnuka os) muslcum
instrumentum (Wils. a sort of horn, or trumpet?).
B'. 1. 13'.
jjrr=r gdraksa m. (e gd et raksa servans) bubulcus.
jjrry^jqj' gdrdcand f. (e gd et rdcand, a T. ruc
splendere, s. ana in fem.) pigmentum flavum, splendi-
dum**). Ur. 67. 2lnfr. 91. 20.
wi> gdrda n. cerebrum. Am.
riMI-^^^lcfl Soldnga/a m. (e gd et Idiigu/a cauda) i.q.
gdpucca. Mah. 1. 262S.
*) Forsterus gdpdy radicibus primltlvis adscrlbit; Wil-
kinsius, in libro suo, „The Radicals" etc. perperam
deduclt gdpdydmi a gup cl. 1. quod gdpdmi,
gdpasi etc. formare debet.
**) Wils. „A bright yellow plgment prepared from the
urine of a cow or vomited in the shape of a scibulae
by the animal ; it is employed in painting and dylng
and is of especlal vlrtue in marklng the foreheads of
the Hindus wlth ihe Tllaca or scctarial mark; it is
also used in medecine."
JlTcr'^^ sdvard'ana m. (e gS et vard ana) mons
quidam prope Maturam situs. Rag . 6. 51.
j^Hpiq gdvrsd m. (e gd bos et v/sa taurus) taurus.
JlTcirJi^r^cl^ Sdvrs ad vaga m. (Bah. e praec. el dvagd
vexIUum) taurum in vexillo habens, cognomen Sivi.
A. 3. 5/1.
JTT'?" S"^t 1- atm. {sahg dti; ut mlhi vldetur, denorai-
nativum a gdsfd vel gdsti q. v.) colllgere.
jjpg' gdsfd m. n. (a gd et si'a stans, gr. 109) bubile,
in fine composltorum quodvis stabulum vel ferarum
specus. Dr. 4. 9.
ITT'?t sdsfi f. (a praec. signo fem. /) 1) concio. 2) col-
loquliim. B ar. 1. 35.
jrnTjnc gdspada n. (e gd el padd, adject:i sibilante,
qnam ex genilivi slgno expllcaverlm, mufato s formae
gds vaccae In i, propter antecedens d, v. gr. 79"')
vaccae vestlglum. Mah. 1. l44i.
JTTT gaura (In dlal. ved. gdurd; fem. -rd et -r/, for-
tasse a gd s. ra) flavus. Rag.2.35: gduram vrsarn;
Lass. 65. 6: ftanakagdura. (Huc traxerlm lat. g^jV-ruj
cum / pro r, ejecto u dlphthongi du, et attenuato d in j;
lit. ge//dnas gilvus, gie/i icterus; russ. >KII.lUlbIU
si//ji, nostrum ge/b; de nostro Go/d v. gva/i/a*).
"^[{lcl gdurava n. (a guru s. a, v. gr. 582) gravitas.
N. 20. 2S. Rag. 14. IS.
jTTTTg-aur/ f. (a gaura signo feni.) l)puella octo annos
nata. Am. ; ellam quaevls puella adhuc libera a men-
struis. 2) cognomen Parvatiae. Rag'. 2. 26. (For-
tasse angl. gir/, quasi gdurild.)
TVfl grai I. atm. {kdufi/je K.) Incurvatum, Inflexum
esse.
1. rrrjr grant 1. alni. (kduf i/ye K. gdilimyi V.,
scrlbltur grat , gr. 110"') id.
2. rp^ grani 1.9. lO.par.: grdntdmi, gral ndrni,
gr. 317, grant dydm i, part. perf. pass. gral itd
*) De lat. aurum v. us.
ii^ril-N grhildslra — rik.|c|<1 goddvarc.
119
^J^HI'^ Srbll^flra adj. (Bah. e praec. et astrd
telum) capta arma habens, qui arma cepit, acccpit.
In. 3. j.
370" ff«V 1. atm. {galicAla^dli K. gatjrdti cdli \.)
ire, so movere. (Cf. g-<J, unde gep ortum esse vi-
detur adjecto p, sicut in formis caus., et anomale mu-
tato d in i.
yyjj geya n. (r. gdi canere, s. ja, v. gr. 557) cantus.
In. 5. 27.
JTcr gev I. atm. (sevane) venerari, colere. (Cf. ke'v,
•v
glev et sev.)
jtfT ges l.dtm. (anv^sdjrdm K. anvese V.) quaerere.
•v
(Cf. gavis^ unde fortasse g^s ejecto ar, nisi ges
e go, correpto 6 in a\ et li desiderare.)
jjs" gehd n. domus, habitatio. N. 17. 16. B . 6. 4l. (Cf.
grhd, quod ipsum e gdrha, uiide gelid ejecto r et
mutato o in e orlum esse videtur; respicias formas pra-
critas ut gehnadu pro grhjidtu, et v. Htifer p. 35.)
JJJrTI §'<;/'"> m. (a gehd s. in) i. q. grfiin.
^II^HI S^bini f. (a praec. signo fem. /) uxor. Rag . 8. 73.
3J ff4i 1. par. atm. canere. In. 2. 28: gdtd gdjanti;
N.15. 15; Su.1.32: piyatdn gifatdiica, V. gr.453;
gitd n. cantus. In. 3. 6. (Cf. kdi; fortasse lit. zdidziu
„ich spiele scberzend oJer auf Saitenspielen", praet.
iaidau, adjecto d, v. gr. comp. 109 *. 1; de -' pro g
V. S. V. gandd; de giednii cano v. gad.)
c. adi decantare, recitare. Man. 1. 59: elad di matto
id igage.
c. anu cantum alicujus sequi. Gita-G. 1. S.
c. ab i i. q. simpl. Rjm.I. 4. 77: rdmdj-anam abjra-
g dy atdm.
c. ut id. Rag . '2. 12: su s rdva kuiigesu jasah svam
uccdir udg ijramdnam.
C. upa id. Rag . 10. 22: s apl as dmopagit an Ivdm
. . . dcakjuli.
Jjn^ gdirika n. (a giri s. ka vel ika) aurum. Rag'.
Tfj go (nom. gdus, fortasse a r. gd) 1) m. f. bos masc.
et fem., taurus, vacca. 2) f. terra. Rag'. 1. 26; lorus,
spalliiui, sedes. Sa. 3. (>. 3) m. coelum. 4) m. luminis
radius. R. Schl. I. 7. 18: l^gomaydir gdbir ivd
'ditd ■srkaK. 5) f. oculus. 6) f. oratio, sermo. Rag .
5. 12: ragdr uddrdm api gdn nisamjra. (Cum
gd bos, vacca, cf. gr. FA Tou r.4.-AAKT, quod pri-
mitive lac vaccinium slgnificaverit, et cujus pars
posterior convenit cum lat. LACT et, nisi fallor, cum
scr. dugdd pro dukta, mutato d in /; l3iZ<;, mutati
gutturaii in labialem ; lat. bos, bovis , gr. comp. 123;
germ. vet. cliuo, th. et gen. chuoi, quod adjecto * pro-
pius accedit ad scr. gdvjra, unde explicari possit, ita
ut ti finale abjectum et chuoi per metalhesin e choivi
ortum sit; angl. coiv, nostrum Kuh; lett. golnv [= gStv']
vacca; lit. tversin-ga vacca praegnans, cujus pars prior
accus. est vocis iversis vitulus, cf. scr. vrsa taurus; slav.
govjado pecus bubulum. Cum gd terra cf. gr. 7«^«,
■yv] et goth. gavi, th. gauja, e gavja , regio [nostrum
Gau^, quod forma accuratissime cum derivalo scr.
gdvjra q. v. convenit, ad cujus femininum gr. "yaia:
traxerim, ita ut hoc ortum sit e yaFia, ejecto F.)
Tfjgjrff gdkula n. (e gd et ku/a familla, genus) boum
grex. R. Schl. I. 9. 61.
jjp^jT gdcara m. (e gd et cara iens) quod sensibus
percipitur, ut sonus, forma etc. B. 13. 5: vdnagd-
cara teli Jartus, quae sagitta attingi polest dlstantia.
Dr. 8. 2S.
jjf^ gdtrd n. (e gd et tra servans, tuens, a trd vel trdi
s. a, cf. tanutra) 1) familia. Hit. 8. 3. 2) nomen,
appellatio. Rag'. 19. 2-i.
jjf^jVf^ gdtrab id m. (e praec. et bid findens) cogno-
men Indri. Rag. 6. 73.
jjjg-f gddd f. (e gd et da dans in fem.) Godavari
fluraen. Rag'. 13. 35.
^\\(,\rJ^T[ S oddv ar t f. (e praec. et vari; fem. TCU vara)
id. Rag'. 13. 33.
118
iit^dyM gurutalpa - ^j%^ grhitd.
e gari; ab obsoleto goru venit compar. gdrtjrdns,
superl. gdrisfa et gr. /3«Jl;?, mutata gulturali in
labialem, sicut in /3ll3r,lJ.t et pcZg, v. ga, go; lat.
gravis per metathesin ortuni est e garvis, e garuis,
adjecto i, sicut in aliis, qui primitive in u desinunt,
adjectivis; e. c. tenuis = scr. tanu, gr. Tavi) ; gotli.
kaurs, th. kaurja gravis, kauriths, gravatus; lit. gieras
bonus.
jli^dy^ gwatalpa m. (Bah. e praec. et tdlpa lectus)
qui incestum fecit, qui Gurus uxorem incestavit.
In. 2. 6.
3Ty" gurd 1. iitni. 10. par. {niketane krldaydm K.
niketane. kurde V.) habitare; ludere; cf. kurd,
kurd, gud.
J|,-J gurv 1. par. (vocalis radicalis producitur, e. c.
g-«rt)ami, gugurva) i. q. g^ur.
Uy(|) gulpd m. n. talus (pedis). In. 5. 12.
UyV4 gulma m. frutex. 11. 1. 12. N. 13. 12.
Jlt-i, f uTi 1. par. atm. (haec radix in formis, quae gunam
postulant, vocalem u producit, t.c. guhat i, guhate,
guguha, pro gohati etc.) tegere, abscondere. Man.
7. 105: guhet kiirma ivd 'Hgdni. Part. perf pass.
giidd, gramra. 102. In. 5. 12: gud agulp ad ara,
N. 22. 15: gudd occultus. (^guh ortum est ex idem
valente gud, relicta sola aspiratione litterae d, v. gr.
comp.23. Cum guit cognatum est gunt et gr. keo-Sco
[v. gr. comp. I. p. 121 sq.])
C. upa amplecti. Rag . 18. 46: tam . . . upaguguha
iaksmi/i; R. Schl. I. 26. 9: ajrodydm upaguhate
saraKpravrttd s arayuK; Rag . 6. 13: kardbydm
upagud andlam . .. b ramay dncakdra; Sa. 5. 70.
c. upa praef. sam id. Caur. 6: ahgdir ahan samu-
paguhya.
c. ni i. q. simpl. R. Schl. II. 9. 6: kin na smarasi
kdikeyi smaranti vd niguhas e.
JTr guha m. (r. guli s. a) cognomen Kartikeyi. Am.
Jl^l guhd f. (r. guh s. d) caverna, spelunca.
JT^ guhya et guhyd (r. guh S. ya) 1) adj. tegendus,
abscondendus, secretus. 2) subst. n. mysterium, ar-
canum, secretum. B'. 9. 2. 10. 3S. 18. 63.
j I r^j cfi guhyaka m. nomen Geniorum, qui Dei Kuveri
ministri et divitiarum ejus custodes sunt.
JJ gii 6. par. guvdmi (puriJ otsarg^ K. vitsrgdu V.)
cacare; cf. gu.
jjig- giidd V. guh.
jwf gutd m. (r. gd s. i a) excrementum, stercus.
1. 7[~T S"'' ^- stm. (hiirsdydm) laedere, occidere; cf.
gur.
2. 3T~J" gur 10. atni. (l>aksani K. udyame V.) edere;
•^■^ 11 11
tollere, sublevare; v. gur.
5T~7 gurd 1. atm. 10. par. i. q. gurd.
jry grdriu (r. gard grd s. nu) avidus, desiderio in-
census. (Goth. gairns, th. gairna, cnpidus, quod suf-
fixum n a exhibet pro scr. n u ; gairnja desidero ; lit. godiis
avidus; v.gard grd, quo etiam referendum est gotb.
gredon esurire, gredus fames.)
jry grdra (r. gard grd s. ra) 1) i. q. praec. 2) m.
vultur. Dr. 8. 31. (Germ. vet. gtr id., nostrum Geier.)
■^TY^ grsii f. vacca, quae semel vitulum peperit. Rag.2.1S.
jif-Sj grh 10. atm. i. q. grah q. v., unde ortum est cor-
repto ra in r.
JT^ grhd m. (r. grah s. a) 1) domus. Su. 1.32. 2) plur.
uxor. Am.; cL ddrd. (grhd e grdha, quo fortasse
nititur nostrum Kirche, germ. vet. kiricha, island.
kyrkia, anglo-sax. ciric, inserto j, pro circ; v. Graff
III. 481.)
'^r^J^J[i\grhamedln m. (e grhd et medin intelli-
gens) pater familias. Dr. o. 3.
jTs^gj' grhasia m. (e grhd et sta stans) pater fa-
milias.
jTJ^3^^.r?iln m. (a grhd s. in) id. Am.
)| |hUIT Srb''}' f- (s praec. signo fem. /) 1) hera, mater
familias. Hit. 110. 22. 2) uxor. Rag. 2. 24. 8. 66.
Jls£|rf Srhi'a V. grah.
^^H^^guiiatas - :;ji^,guru.
117
indrdc r al agutiali sdurji! iii comparalionc cum 1. JYl G"!' '• par- ^'Im. 10. par. custoilirc, tucri, servare.
N. 17. 22: gupldtn balina mahata; \\. 4. '43:
nakulali sahadivasca mdtaraii go pay isy a-
tali *). — Desid. gugups 1) latere velle, abscondere.
R.^m. III. 53. \2: gu gupsann iva dlmdnam;
III. 75. hZ: karma gu gupsitam facinus celandum.
2) spernere, viluperare. Man. 11. 1S9: krtanirni-
gan&tiscd 'pi na gugupsi ta karhic it (schol.
nindit); 3. 209: viprdn agugupsildn (scbol.
aninditdn). (Ilaec radix explicari possit ex go -i- pd,
correpto d in u, gr. 33 annot., et abjecto d radicis pd;
V. quod supra de gaviks diximus.)
c. ab i id. Dr. 2. li: niarudgandir indra ivd 'b i-
gupl ali.
". JJCf gup -'i. par. (vydkulatve) perturbare.
Indro (accuratius, ab Indro [incipienti]) cenluplex in
fortiludine, i. e. Indro centies forlior. (llib. gaoine
„goodness, bonesty".)
^\\\\r\t.\g una t ds adv. (a praec. s. tas) secundum quali-
tates. B'. 18. 19.
jnjjpf gunatvd n. (a gund arcus nervus, s. tva) arcus
nervi status, conditio. Hit. 20. 5.
jm|i^i| gunamaya (a gund s. mdya) qualitatibus
praedilus. B'. 7. 13. 1-1.
ynj[c}Yl ^unai;an< (a gund s. vant vat) virtute prae-
ditus. N. 1. 31.
JTTTJlrl o " ^ '" (a gund s. in) bonis qualitatibus praedilus.
Hit. p. 5. 1. 21.
^m^ S"'.'f 10. par. (scribitur guf, gr. IIU"') tegere.
N. 10. 6. Dr. 9. 13; cf gud, §■«««?, guh et boruss. jra^ guptaka (a gupta s. ka) n. pr. Dr. 2. 11.
\et. pokuntu custodio, protego, kuns-t custodire; for- ^f^ gupti f. (r. gup s. ti) 1) carcer. Med. 2) actio
tasse lat. cus-tos e cut-tos vel cud-tos (gramm. comp. celandi occultatio. Hit. 120. S.
"")• 3T^ S"P ''• P^""- {s''<"^i^) componere, serere, nectere;
c. ava id. Man. 4. 49. v. sn.
"Sl^ S"n4 1. et 10. par. (vistani K. raksi visti '^T^ gum p b.r>3T.iA.l\lT.i.lZ: sumanas al! gump ati.
curntkarane V.) tegere, servare; conterere; cf.
S^nt .
jyy gud 1. par. {kri^dydin K. kiliV.) ludere. (Cf.
gud , kud, kud.)
JT^ gudd n. anus. Am.
1. rycl" gud' 1. atm. (kridi) ludere, v. gud.
2. r]'y' S'^'^ 4. par. (pariviJtaniK.. visti V.) tegere,
cf gunf\ gund, guh, cad; gr. Kev3ljO, nostrum
Haut, germ. vet. hut, tb. hiiti, anglo-sax. hyde, hyd;
lat. cutis , nisi pertinet ad krtti, littera / melius con-
venit cum kunf q. v.; germ. vet. cozo lacerna, umbi-
chuzi amictus.)
3. JTyr ff"<^ 9- par. (rose K. rusi V.) irasci; cf krud.
jp^ gundr 10. par. (k u n d r i V.) mentiri, cf
kundr.
J| i gur 1. et 6. par. go rdmi, gurdmi (udyami) tol-
lere, sublevare; cf. gurv, grah.
c. ava 6. par. invadere, impeturo facere in alqm., c. loc
Man. 4. 169: na kaddcid dvigi tasmdd vidvdn
avagurid api; 11. 2u6. 20S: at'ag-uV/a, V. gr. 565
(schol. avagur per dandddyudy amani explicat.)
jnj g^uru I) adj. (f gurvt) gravis, transl. eximius, vene-
randus. B'. 6. 22. A. 5. 7. Br.2. 6. In.5. 4l. 2) subst.
magister et quaevis utriusque sexiis persona propinquae
coguationis causa imprimis veneranda. B.2. 5. In. 4.9-
5. 19. 4l. Su. 4. 15. — dual. guru parentes. Sa. 4. 22
(guru ortum est e garu mutato a in u, ut videtur,
per vira assirailationis litterae finalis, sicut supra giri
*) Graniraatici gup 10. explicant per bdJdrti bdsi
i. e. loqui, lucere. (Cf. '^oivnog, gr. comp. 16; pers.
guf-ten dicere).
116
mgi — ^ gtina.
gdhata.
:. ava \A. R.im. I. 2. 7: asminn evd 'vagdhisyS
tlrte; III. 46. 30. 61. 2S: avagddaH suduspdran
Jdkas dgaram.
c. anu submergi. Ram. III. 53. 31: tdilam ivd 'nva- 1. JJ gu l.atm. (Jabde K. dvandu V.) sonare, m dial.
ved. : laudare. Rgv. Ros. p. 124. \k: ufto vinasya
g d guvdiia dnim „dilecli (Indri) ilcrum iterumque
laudans levamen"; cf. Aru, ku, gu.
7] gu 6. par. {vistotsargi) cacare.
c. ava praef. vi (v Y avaedh) adire, advcnire (de tem- , , ■ . , , r i > ■ '\ » .•_ j»
r' ^ \ J a .; ) V j_ JT^ S"S !• par. (kugane) sonare, praesertim de
pore). Sa. 5. 72: ragani vjravagdhati; v. sq.
c. t'j adire, advenire. Dr. 6. 22: srgdlS malinin vi-
gdhate; Rag . 13. 1: padam viindnena vigdha-
mdnaK; 14. 30: pasjan vigdhy amdnan sara-
yurica ndubi/i (de tempore); Rag . 16. 53: tasmin
samayi vigdde; Sa.5. 66: vigdd dm pasya sar-
varim; 5. 73: vigddd sarvari; In. 5. 5: vigdc^e
raganirnuke; cf. ava praef. v i.
fyf gi pro gi in formis redupl.
avibus, v. sq. et cf. kdg, gung.
2. i l^ g^S 6. par. (Jabdi K. dvandu V.) sonare.
JpH" gung 1. par. (scribitur gug, gr. 110"') susurrare.
Lass. 69. 7: vikasitanavamalUkuiig agun^ad-
dvire p a/i; v. sq. et cf. kuiig.
j^^f^^Ylguiigakrt m. (e guiiga susurrus et A:r/ faciens)
apis magna nigra.
Jll^cfif gutikd f parvus globus, pila, cf. gudd.
fjTT gir f. (r. 3. gar [gf] sonare) vox. N. 1. 26. 8. 12. 5X3" ^"'^ 6. par. (raksdydm K. raksi vydgdti V.)
12. 101. Dr. 6. 2. (Ilib. gair „an outcry, shout"; osset. servare, sustentare; arcere.
gurin loqui.) jr^" gudd ni. globus. In. 1. 5.
TjTTj giri m. mons. II. 2. 30. (giri ortum est e gari, 5J3T e"4a f nomen plantae (euphorbia).
mutato a in i, per vim assimilationis i finalis, slcut J737«fi"5T S"4^^^^(^ m. (Bah. e praec. et kiJa capilius)
guru, q. V. , e garu, cf send. i/^M^ gairi, quod cognomen Arguni.
ex i/MQi gari, unde gen. ^ii^y-MQi garois, abl. ^|IJ| gun 10. par. (dmantrani K. rnantri V.) salu-
wO^ garoid, v. gr. comp. 41. 180; slav. gora; tare, consulere; cf. ^an et gund sgf 4. unde colligi
fortasse etiam gr. opo? e ycpog.) posslt, radicem guri ortam esse e gari, attenuato a in u,
jjjfi^jy girigd f. (monte nala, e giri et gd, v. ga)
cognomen deae Durgae.
TJTT7ST ?"■"« ni- ('1 nionte dornilens, vel jacens,
e giri et Ja pro Jaya, a r. j;, v. Wils. et cf kiJa.
Posset tamen giriJa etlam e giriJ a q. v. expllcari,
correpto /) cognomen del SIvI. Rag . 2. 4l.
jymTjj giriJa m. (e giri et iJd domlnus) cognomen dei
Slvi. Med.
fi 1 M d S' ' ' ' ' "' (P''° Siritd, a i.2.g-ar [gi-'] s. /a) voratus.
JTtfT s^'"''' ^- S^i-
jfttlf «^''■fia V. 2. g-ar (g^/).
Jlimi girni f. (r. 2, gar [g-;'] s. nj pro <j) actlo VO-
randi. Ani.
et prlmltive signlficasse numerare.
jTjTf guiid m. (r. guri q. v. s. a nlsl gurydydmi est de-
nominativum a gund) 1) qualitas, praeserllm bona
qualltas, virtus. B\ 4. 13. 13. 19. 14. 5. 21. Br. 2. 15.
In. 4. 17. 2) arcils nervus. Rag\ 9. 54. 3) sertum.
Rag . 6. S3. 4) In composltlone cum numeralibus for-
mat multlpllcaliva, e. c. dviguna duplex, triguria
triplex, Jataguria centuplex. \J^. i.2: dv iguriib u-
tatdpa dupllcatum ardorem habens (de dviguriib m
V. gr. 585); Rag . 2. 25: sapla trigurxdni dindrii
septem trlplices dies (schol. ikavinJati dindni).
Notetur constructlo cum ablallvo, qua in re hujusmodi
voces cum comparalivis conveuiunt, e. c. Mali. 1. i449:
JTT^ o-cr/a - J]J^gdh.
115
esl legendum, v. Ros. p. IX, anomala est pro gdgdii,
niutalo a sjllabae reduplicativae in i, qui in re ana-
logiam sequitur verLorum tistdmi et g^g rdmi,
gr. 295, et accurate convenit cum gr. (3ih:/r,fJ.t, quod
ortum esse censeo e •yi^^/^ui, mutat.i gutturali media in
labialcm, sicut in ^JicUs = scr. gdus, gr. comp. 123.
Aoristus epyiv respondet praeterito mltf. dgdm. Germ.
vet. gdni eo, gds is, gdt it, praeclare convenit cum
sanscrito gdgdmi etc, omissa syllaba reduplicativa;
golb. g^a-/ro platea; angl. I go; nostrum ich gehe; lett.
gafijis (= gdjis) qui ivit, gaju eo. De goth. ganga
eo, nostro ich gieng, Gang et lit. -engiit v. r. gam.)
c. ati praeterire (de tempore, c. acc. pers.). Br. 3. l6:
md tvdii kdlo -i tjrag dd ajram. — praef. vi
(^vyatigam) praeterire (c. acc. rei). Rag*. 6. 52:
nrpan tam ... sd vyatyagdd any av adur b a-
vitri *).
C. ad'i 1) adire. N. 10. l6: adyagdd rdgd va-
strdrdasyd 'vakartanam. 2) atm. legere. Mah. 1.
192S: veddiis cd 'd i gage; 4001: veddn adigage;
5106 et 6332: adyagista**) sa veddns ca veddii-
gdnica s arvasaK.
C. anu sequi. N. 9. 11: damayantl tam anvagdt;
Rag . 8. 49: dayitdm ... anvagdt.
c. abi adire. In. 4. 4: apsaras am ab y agdd urva-
sim; Rag . 11. 35: abyagdt.
c. pari circumgredi. Mah. 1. 346": gard ballca mdn
tdta palit dnica paryaguK.
*) Notetur forma bavitri cum sensu participii futuri
„alius uxor futura".
**) Notetur forma adyagista quippe quae a gramma-
ticae regulis recedat, e quibus exspectaveris aut
ad yagita aut adyagdsta. FoTmam adyagista,
si lectio vera est, explicaverim ex adyagdsta, atte-
nuato d in /, eadem ratione, qua e. c. ayundt in
atm. sonat ay untta. Forma agdsta invenitur apud
Forsterum p. 335. s. r. i.
■^W^ gdda (r. gah s.ta, gr.l02) l)gravis. Rag.l6.60:
gdd diigaddir bdhubih. 2) vehemens. Lass.11.12:
g dd dliiigana.
iWfr^i-ys^f! am adv. (a praec. signo acc.) graviter, valde.
Caur. 6.
JTTn3Tof sandivd m. nomen Arguni arcus.
3jf^ gatra n. (r. gd s. tra) 1) membrum. H. 4. 9.
N. 5. 9. 2) corpus. Su. 3. l4. 16. 30.
jyi"^^ gdtraka n. (a praec. s. ka) corpus. Ur. 48. 18.
ill^l s^'<i f- (r. gdi canere, s. t'd) cantus. In. 2. 28.
N. 24. 27.
JJI^ g-drf 1. .itm. (pratist dlipsay 6H K. pratist d-
grant ayoH lipse V.) stare; desiderare; compo-
nere, serere.
"iW^ gddd (r. gdh s. a) vadosus, non profundus. Rag\
4. C4: saritaK kurvati gdddH.
j||».vT5T gdndarvd (a gand drva s. a) 1) gandar-
vicus. In. 3. 10. 2) n. ars, scientia gand'arvica.
A. 4. 5S.
Jllr-^oflT gdnddra m. nomen regionis, Candahar.
illr^yTyT gdnddri f (noni. pr. a praec.) Durvodani
mater.
i|||i^»-| jdm m (r. gam s. in) iens, in fine compp. A. 4. 52;
Rag . 2. 30: dvittyagdmi sabdali in alium cadens
appellatio.
JTTTVnJT gf^^^b trya n. (a gambird s. ya) altitudo,
profunditas. Rag . 3. 32.
JTT7J3[T S^/'^'''' f- (r. gdi canere, s. tdr tr in fem. ser-
vato charactere 1"" cl.) nomen sanctissimi Yedorum
cantiis.
JTTJfrT gdydna m. (r. gdi s. ana) cantor.
JTT3^ 4' arurfd m. (a garuda s. a) smaragdus. Rag .
13. 53.
i\ 19^ Soh 1. atm. (part. perf pass.gdrfa, gr. 102) immergi,
submergi, ingredi. Rag . 9. 72: tapasvigdd an
t amasdm prdpa nadim; 2. 14: vanaii goptari
gdhamdne; Hit. 26. 6: sinho vanaii gdhate.
15*
114
JT^ garh - -m gd.
J|^ garh 1. 10. par. atm. vituperare, maledicere, con-
viciari. Man. 11.229: duSkrt ah kanna garhati;
H.4.6: n&i 'ndii garhitum arhasi; Ram.III. 59.23 :
kasmdd agdnanlaii garhase; Br. 1. 33: nrjarijo
garhito budddiK; llit 109. 13: visamdn hi
dasdm prapya ddivaii garlfayati narafi. (Haec
radix e grah sumere orta esse videtur, transposllo ra
in ar\ quod ad significationem attinet, respicias lat. re-
prehendo. E garh mutato r in / ortura est galh q.v.)
C. parj id. Ram. III. 7o. hZ: tdtan na parigarhi
iham.
C. vi id. R. Schl. II. 17. 10: svdtmd 'py inam vi-
garhale; Man. 11. 232: karma vigarhitam.
jTgj garhd f. (r. garh s. d) vituperatio, reprehensio,
objurgatio. Mah. 1. 6056.
JT^ gal 1. par. 10. atm. (srdve) defluere, delabi, deci-
dere, excidere. Rag . 19. 22: galitdsruvindu;
16. 5S: galit diigardga; B'ar. 1. 8.9: galatkust d-
b'ibuta; Hit. 10. 22: galitanakadanta; Rag. 7. 10:
galantt kasydscid dstd rasand. — galitav a-
yas elapsam juventutem habens, senex, decrepitus.
Rag'. 3. 70. (Primitiva hujus radlcis slgnificatio ^uerc
me videtur, quam ob rem germ. vet. ^6'^/,^, scaturire
— quillu, qual, quullumes — huc traserim, uode quella
fons; cf. gala aqua.)
c. d praef. sam id. Mah. 1. l409: samdgalitap d-
dapaVi.
c. nis id. Rag . o. 17: nirgalit dmbugarb an sa-
radmegan nd 'rdati cdtako 'pi.
C. vi id. Caur. 28: vigaladasruga/dkuldks i; Ur.
62. 10; Rag . 9. 67: rativiga/itaband a/i kcsa-
pdsa/i; Gita-G. I. 3. 31: viga/it a/ag g ita.
7[^ gaia m. coUum. H. 2. -4. (Fortasse a r. gar [gf\
devorare, mutato r in /, v.~WiIs. et cf ga//a, cui forma
respondere videtur lat. co//um, mutata media in tenuem ;
germ. jETa/x, cujus initlalls asplrata nititur lat. co//um,
gr. comp. 87; cf. etiam lat. gu/a et nostrum Ke/i/e.)
Tpff^^^rf ga/ahasta m. (e gala et hdsta manus) actio
colium torquendi. Up. 66 : aniccan ga/ahastina
tdbir nirvds it as tata/i.
JJ^?)J ga/b 1. atm. {dddrstyi K. drstatvi V.) fof-
tem, audacem, strenuum esse. (Hlb. ga/blia „rigour,
hardness".)
JTeT Sf^lla m. gena. Ilem. ; v. ga/a.
jr^^ ga/h 1. atm. i. q. garh nnde ortum cst mutato
r in /.
J\^(?!( gavayd m. (ut videtur, a go s.aya) bovis specics
„the Gayal". Dr. 4. 15.
jjofj^ gavdksd m. (bovis oculus, Tatp. e gd et
aksa) fenestra rotunda. Rag\ 7. 7.
JT^rT gavcs 10. par. (ut mlhi vldetur, e gava, a gd,
et is deslderare, v. gr. mln. ed. 2. §.584, s. ffd-
yuga, goJt d) quaerere, veoari.
JJ^TJ gavyd et gdvya (a go s. ya) bubulus, bovinus.
Am.
J|tp gah 10. par. densum, impervlum esse; cf gdh.
i\Or-\ gdhana (r. gah s. ana) 1) densus, spissus, im-
pervius. H. 1. 4. 5. 2. 26. B'. 4. 17. 2) n. silva. Ur.
57. 7 infr.
j|c^A gahvard (r. gah s. vara) 1) m. caverna. Rag .
2. 26. 46. 2) n. silva. Am.
JTT gd 3. par. (grammatici radlcem gd par. atm. ire per-
perara ad l"»™ classem referunt, et praeterea radiceni
gd 3. par. admlttunt, quam per stutdu, ganmani,
laudare, generare, expllcant) Ire. Rag. 11.73: anyadd
gagati rdma ily ayaii sabda uccarita iva
mdm agdt; Nalod. schol. 4. h: b !m ag rham agdt;
Rgv. Ros. 2. 3: vdyd tava praprncati dend gi-
gdti ddsuse ,,Vajus! tua approbans vox adit cul-
torem". (Hujus radicls, tam simplicis quam composi-
tae, huc usque in llngua classica fere solum praeteritum
niultlforme invenl. Praeterltum redupl. atmanepadi
occurrlt In adigd legere, q. v. Supra laudata forma
vedica gigdti, nisi cum Skandasvami-basyo gdgdii
j^gara — jjf^^ garvild.
113
y]T gara m. n. (r. 3. gar [g-/j deglulire, s. o) veneniim. JJT" gard 1. et 10. :Um. (sabd^ K. roii? V.) sonare;
R. Schl. I. 70. 30. ""cf. Sfrg.
yn^ garala n. (a praec. s. /o) id. Am. JTS^VT gardabu m. (ut virlctur, a r. gard) asinus. Ilit.
ilfiy gdrista (superl. TCU guru, gr. 226) gravisslmus. 49. 21.
yi^^Jfjq^ffdrj/drij (compar. a guru s. tjrdns ijfas, "Sy^J gard' 10. par. desiderare, v. sq.
gr. 226) gravior, valdegravis, melior, carior, valde
bonus, valde carus. Rag'. 14. 35. Dr. 7. l4. B'. 11. hZ.
ynj^ garu4a, m. Garudus, avis fabulosa, in qua Vis-
nus vehitur.
ynjj^g-aru/ m. ala. Am.
lli^rMfL'''"^ "'"""'' "^' (^latiis, e praec. s. maH/ mat)
avis. N. 1. 23.
r
1. JT5r garg et garg grg l.par.atm. clamare, strepere,
•s
crepare, increpare. H.4.36. M. 41; part. perf. pass.
gargild n. clamor, strepitus. H. 4. 13. (Cf. 3. gar
[g^/], g^ir, gard\ lat. garrio assimilatione e gargio
explicari possit; fortasse etiam gurges huc pertinet, ita
ut ab aquae strepitu dictus sit, sicut jM. 41 de mari
legitur: gargamdnatn ivd 'mb asd; germ. vet. Aur-
ran garrire, strepere, stridere [nostrum quarren^ gir-
ren'^, krago [e kargo^ g"'''i kragil garrulus, krachon
crepare; mutatis rr in //: gellan tinnire, ar-gellan in-
sonare, kallon, challon clamare, effari, challonle garriens,
kallari verbosus [Graff III. 178. 383]; gr. ayy$?J^'j:,
quod Thierschius ex uvays/J^ui explicat.)
c. abi acclamare. M. 1. llSl: parasparam brsam
ab i g ar gai dm.
c. prati reclamare, repugnare. Rag . 9. 9: nidesam
alaftg ay at dm abut suhrd, ay ohrdaj ali prati-
gar gat dm.
r
2. JJ^ garg 10. par. i. q. gar g 1.
Jjy" J\^ gcrd grd 'i. par. desiderare, appetere. Yagurv.
ap. Carey gr. p. 309: md grdaH kasyacid
danom; g^rdrf d desideratus. Mah.1.2642. (Huc Ira-
bimus germ. vet. gir, kir cupldo, nostrum Gier, servata
primitiva media, gr. comp. 92, et abjecto d' finali;
etiam angl. greedy ad lianc radiccni pertinet; gotb.
gredags famelicus, gaurs moestus; hib. greadaim
„1 burn", greadlmach ,,]"ojfuI, glad", gradh m. ,,Iove,
charity, adj. dear, affectionate", graidheog „a beloved
female", graidheoir ,,a lover", gradhuighim amo; lit.
godus avldus, ejecto r; v. Rubig s. v. gierig; gedii lu-
geo, moereo ; slav. gladu fames, cf. kdnks desiderare,
unde nostrum^Hun^cr; slav. selajuti cupio; v. grdnu.)
r
i |CJ garb 1. par. (itdu) ire, v. karb.
jjVy gdrba m. (ut videtur, a grab suraere, transpositls
litteris; s. o) 1) uterus. Hlt. 6. k. 1. 4. 2) florum caljTS.
Ur. 60. 10. N. 13. 63. 3) pars Inlerior, e. c. domus.
Hit. 100. S. 115. 9. 4) foetus. B'. 3. 38. Sa. 1. IS.
5) prolcs, nalus, In fine compp. H. 2. 28. (Hib. cilftn
„the belly"; anglo-sax. hrif venter, uterus; fortasse
nostrum Kalb., mutato r in /; gr. oi?^(psg, mutata gut-
turali medij in llngiialem, slcut in ^YipLy^TYO pro Tr,-
IJi'/IT-/l^; cf. Pott. p. 281.)
r
JJoj' garv 1. par. 10. ;'itm. superbum tsst; y. garvitd,
•\
garv d.
Jjjfj;^ gargana n. (r. garg s. ana) strepitus, fragor. JToT garvd m. (r. garv s. a) superhla. (Lit. garbe
Hit. 34. 20.
Jlfsfri gargitd V. garg.
honor, glorla ; germ. vet. gelban gloriari, gelf
jaclantia.)
H^ JJ^ gariig grrig 1. par. (scrlbitur garg grg, 3T[5frT garvitd (a r. garv s. la, nisi a garvd
gr. 110"') id. quod garg.
jjf^ gdrta m. caverna. Am.; Mah. 1. 1034.
s. ita) superbus. Dev. 8. 24. R. Scbl. I. 7. 6. Rag'.
9. 55. 19. 20.
15
113
TTTLg^am - jt:^- (j|;;) gar (g/-).
c. t'i' abire, discedere. Su. 4. 17. B'. 11. 1; vigatabl
expers timoris. B . 6. l'(.
c. sain 1) congredi. A. 3. 1; ad pugnandum H. 4. 7
atm. — Caus.: facere ut aliquis congredlatur, conjun-
gere. Rag . 9. 77: idam d^udan gyayci saiiga-
mayja s asaram vikrsyalam. Connubio jungere.
Rag . 7. 17: vaduvar&u s aiigamay&ncak&ra,
2. JJUgam terra (in dialecto ved.), unde genilivus gmas
ejecto a. Ros. 41. 20. (Huc nunc traxerim send. g^J
sem, contra eam, quam alibi de hac voce dixi senlen-
tiam; lh.z'e'mie, slav. ^EMAJi ^em/e*), russ. SCM.ia
^emlii cum / epenthetico, radice ad eandem vocem
pertinent, derivatione autem cum cognato vedico gmd
conveniunt, quod e gama ejeclo a ortum est.)
Jjjq' gama (r. gam s. a) iens, in fine compp.
jjj:^ g^amona m. (r. gam s. ana) actio eundi, veniendi.
N. 20. 26. H. 1. 23. 4. 27.
rp^ gamb 1. par. (gatau) ire. Vid. gamb.
jyjrvftr gambird profundus (transl. ad sonum N. 12. 57.
21. 4. RagM. 36). (Vid. gabird et cf. lit. gillybe,
gelme, gj/e' altitudo, profunditas, gillus profundus, li-
quidis m et l inter se mutatls, slcut in lat. /!a-re :=
scr. dm&, gr. comp.20; slav. g^/uAou profundus, glubina
profunditas.)
JJP^^^T^ygra^ g-ami «rav^din (e praec. et vedin a
r. vid, nisl a veda, s. in) pertinax, contumax, obstl-
natus (de elephantls). Rag'. 4. 29.
1- 3TT "S^ S^r gr l.par. (jec'an<? K. s^ci\.) humectare,
irrlgare, conspergere.
2. JTT (JT) gar (gf) 6. par. girami, et, mutato r in /,
gilami, gr. 299; part. perf. pass. gtrnd,
v. gr. 545, deglutire. (Lit. gerrii bibo, praet. gerau,
girioju perpoto ; \al. g/u-tio, gula,y. scr. gala; gurgu/io
per redupllc. pro gurgurio, voro , ut vldelur, e guoro,
V. krmi; slav. gr-/o guttur, russ. H?Opa sora homo
edax, abdomlni natus; cf Pott. p. 227.)
*) V. Kopitar. Glagol. p. 73, de lit.z pro ff v. g^anrf^i not.
C. ni id. Mah. 1. 8239: tasya piva sirS grastam
puccam asya nigiryatS.
3. yfT (J]") gar (gt) 9. par. grn&'mi (gr. 299) sonare,
mussare. B . 11. 21 : kicid b it&ll pranga-
layo grnanti; Rag.lO. 64: brahmarsibiK pa-
ram brahma grnadb ir upatas t ire. In d!al.
ved. laudare, celebrare. Rgv. Ros. 21. 2: grnanti
vipra ti diyali „caiiunt, sapiens! tua faclnora".
Schol. tv adty&ni karmani kat ayanti. (Vid. f iV
et cf hib. g^oiriVn *) clamo ; gr. ^'/jouw, •yAtiCCa, zacon.
ypsvTja, V. ,,Vocalismus" p. 173. Huc etiam germ.
vet. QUAR gemere, quir, ijuar, qu&r; boruss. vet.
gerbu dico, loquor, trahl possent, adjecto b; ita lat.
verbum e guerbum , slcut tiVo e guivo = scr. giv;
etlam nostrum Wor-t , goth. vaur-ds abjecta gutturali
ad rad. gar reducl possint. Cum forma gilami c
ga/&mi conferatur anglo-sax. ga/e cano, nostrum gal
in Nachii-ga/, ^erm. \el. nahti-ga/a luscinia; \at.ga//us,
a canendo dlctus, sicut golh. /lona, nostrum //a/in con-
venit cum lat. cano, et llt. gaidys id. cura giedmi cano.
Sed liquida / vocum laudatarum etlam a d radicls gad
deducl posset, slcut lit. gaidys gallus apud Lettos sonat
gai/is. Ita etlam scr. gar [gf\ cum gad cohaerere
vldetur. In dialecto ved. etlam gar \^gf\ cl. 1. alm.
pro gar [gf\ 9- par. invenitur, quum gutturales faclle
in palatales transeant; v. Rgv. Ros. p. 2.)
c. abi in dial. ved. affari, alloqul, laudare, celebrare.
Rgv. Ros. p. 14. 4: ehi siom&n **) abisvarA
'b'igrniliy aruva „Veni, bymnos comproba, affare,
alloquere"; 95. l4: s& nali stom&n ab igrnthi
„Tu nostras preces comproba".
c. ut effarl, enuntiare. Rag'. 14. 53: mahipateK s6-
sanam u g gag&ra.
*) goirim nltltur forni.i prlmltlva gar&mi mutato a in o
ct inserto i ex vi attractlonls i sequentis, v. llbrum
raeum „DIe Celtlschen Sprachen" p. 11.
**) De scriptione s tom&n \. gr. mln. ed. 3. §. l4S. ann.
JT^^gajii.
111
E llngiia lat. cum Poltio I. p. 260 liuc traxerim venio,
ita ut hoc ortum sit e gtiemio, abjecta gutturali, sicut
e. C. in vivo e guivo = scr. givdmi, vermis e (/uer-
mis = scr. krmi q. v., et in va/es, quod non ad
(^•/)-|Ul, /ari, sed ad kat , goth. QyATH pertinet.
c. aii praef. f j praeterire (de tempore). A. 3. 3: ka-
t am arguna kdl6 Syan svargi vy atigatas
tava.
c. adi 1) adire, advenire, pervenire, adipisci. N. 19. 30:
adyagaccat krsdn asvdn; Man. 2. 218: kanan
vdry ad igaccati. Pass. inveniri, „es gibt". M. 50:
mat paran nd 'digamy ati. 2) legere. Hit. 4. 12:
putrdndm anad igatas ds trdndm; cL i ^Tief.ad i,
3) praeterire, praetermlttere, omittere, negligere (so-
lum in constructione cum na). N. 17. 49: te purdni
sardstrdni anveJantd na/ari rdgan nd 'di-
gagmuli; H. 1. 30: s ayanesu pardrdyesu ... nd
'd igagmus tadd nidrdm; R. Schl. I. 7. 17: nd
'dyagaccad visiJtam vd tulyam vd satrum
dtmanafi.
c. adi praef. sam obtinere. Rag. 9. 1: uttarakosa-
Idn samadigamya (schol. Calc. s amad igamya
= prdpya).
c. anu sequi. N. 13. 4S.
c. antar 1) intro ire, intro abire, inlus recondi. Hlt. :
nStrav aktravikdrdb y dtt gtidyate Ztit argatam
manaK. 2) interire, perire. B . 7. 28: yiJdm an-
targatam pdpam.
c. apa abire. Lass. 48. 23. — c. apa praef. vi Id.
In. 5. 62.
c. aiV adire, aggredi. In. 2. 19. Su. 1. 17. 4. 6.
c. ava scire, nosse, putare. B\ 10. 4l: yad yad vi-
bdtimat s attvam ... tat tad evd'v agacca tvam
matna te g oirtsas atnb avam; N. 12. S-i: tasya
mdm avagaccadvam b drydm; Rag . 8. S7: ava-
gaccati mud acetatiali priyandsaii hrdi sal-
yatn arpitam. (Cf. i praef. ava.)
c. d adire, accedere, advenire. In. 1. 2. 3. 6. Su. 4.21. —
dgata n. casus, eventus. N. 13. 2i.
c. d praef. abi id. — ab y&gata m. advena, hospes.
Ilil.: patir ikd guruli s triiidti s arvatrd 'b yd-
gatd guru/i.
c. d praef. upa id. N. 16. 27. 19. 11. Su. 4. 2. — c.
upa praef. sam id. Mah. 2. 768. c. loc: gardsan-
dasya nidane kdlo Jyati s ainupdgat ali.
c. d praef. pari circumgredi. Mali. 1. -'1567: vidipar-
ydgatdn artdn.
c. d praef. prati 1) redire, reverti. In. 5. 51. Dr. 8. 50.
2) ad se redire, animum recipere. Ur. 6. 9: urvast
pratydgaccati,
c. d praef. sam 1) adire, aggredi, advenire, c. acc.
In. 2. 15: tdn sarvdn sa samdganiya; N. 21. 21.
2) congredi, convenire, c. instr. Dr. 5. 22; ad pugnan-
dum. H. 4. 4. B'. 1. 23.
c. ut 1) provenire, exire. Rag'. 7. l6: udgatdli pdu-
ravad ilmuk eb yaH srtivan katdli. 2) crescere,
adolescere; udgata adultus. II. 2. 18: sdlapotam
ivo 'dgatam; Rag . 18. 19: udgatandtnad ey a
excelsum, praeclarum nomen habens.
c. ut praef. prati obviam ire. Rag . 2. 20: pratyu-
d g a t d ... pat ny d,
c. ut praef. sam prodire. Lass. 61. 9: samudga-
tasvedacitdilgasandi,
c. upa adire, accedere. N. 21. 11. In. 3. 10. part. praet.
redupl. upagagmivdtis. Su. 1. 29. Sa. l.-i. — stri-
yatn upagantum concumbere cum femina. Man.4. 40.
c. ni subire, sdntim tranquillltatem. B. 9. 31. 18. 36.
c. nis (nirgam) exire. In, 5. 5. H. 1. 1. — praef abi
(ab inirgam) id. R. Schl. I. 9. 13. — praef. t;i (t<-
nirgam) id. Mah. 1. 1341.
c. pari 1) circumgredi. N. 12. tOS. Sa. 6. 3; hrtpari-
gata pudore circumfusus. Hit. 2) cognoscere. Rag .
7. 6S : ^ar/^a/dr/ a (schol. Calc. g/ia/d irt 6 yena).
c. prati redire. N. o. 4o.
110
J^gad — -iY^gam.
1- JT7" ff"<^ 1- par. dicere, loqui. N. 15. 9: sldkam
ekan gagdda; Dr. 9. 10: hetum me gadataH
.irnu. (Cf. A-a/; send^a.'J£^^ad [gr. C. 37], lit. g-a£ii/o.t
appellor, v. gr. c. 476. 506 ; zadU promilto, iddas lingua,
oratio, zodis*) verbum, giedmi ca.no ^ gaid-y-s gallus
[gr. c. 901], V. gai canere et gar \sf\\ polon. gadac
loqui; bib. gadh vox.)
c. ni i. q. simpl. Hit.: evam astu ici nigadja; Rag .
2. 33: b ilpdl asinhan nigagddn sinhali; 11. 70:
rdgav6...nigagad^ jujutsund; R.Scbl. 1. 51. 16:
tan me nigadatali srnu,
2. JT7" gad 10. par. {me g as al/dc K.. abradvandu V.)
4
tonare.
jj^ gada ni. (r. gad s. a) 1) dictum, sermo. Mab. 1.
1787. 2) (fortasse alius originis) morbus. Rag'. 9. 4.
(Hib. gadh vox, lit. zadas lingua, oratlo.)
j|<* I gadd f. clava. Su. 4. 17.
3jj^-f3 g^ a d ( « (a praec. s. in) claviger. B'. 11. 17.
jj3~g" gadgada (r. gad repet. s. a, cf. intens. ^dgad)
1) lalians, balbutiens. A. 3. 2: hars agadgadajd
vdcd; B'ar. 3. 22. 2) m. actio balbutiendi. B\ 11. 35:
dha krsnan s a gadgadam bitabita/i pra-
namja; Rag . 8. 43.
Jlr-feT gand 10. atm. (ardane K. druhi V.) vexare,
odisse, infestare. (Lit. gandinu terreo.)
J\rVf gandd m. (fortasse primitive odor malus, a r.
gand s. a) 1) odor. N. 5. 39. 2) suavis, jucundus
odor. In. Ci. 2.
jrcyi^ gand drva m. nomen Geniorum ordinis, qui
musicara tractant, in tndri coelo habitanles.
jTjry Qjri gandavaha m. (e gandd et vaha vebens)
ventus. Am.
JJT^yofSJ gandavahd f. (e gandd et vaha vebens in
fem.) nasus. Am.
JJT^Vif JJJTrL ff " " ^' " ■* "> " " "l- (egandd et dsnian lapis)
sulpbur. Am.
*) de I pro g V. s. v. gandd.
JJVn%pf gdbasli m. f. (ul videtur, e ga pro g6 q. v.,
et basti, a bas splendere, s. //) luminis radius.
Am.
JJVIItjfJi-l-fl ffai as timant m. (a praec. s. mant mat)
sol. Rag'. 3. 37.
JJVfjr gabird profundus. Hit. 111. 4, v. gamb ird,
1. Jjrr S'^'" !• psr. interdum atm. (in tempp. spec. sub-
stituit gac gr. 297, praet. redupl. gagdma, pl.
gagmimd gr. 412, praet. mltf. dgamam gr. 378,
fut. part. gantdsmi, fut. aux. gamisydmi, part.
perf. pass.g-a/d gr. 550, inf.g^an/um) ire, adire, ablre,
proficisci, praeterire, de tempore, in forma caus. de-
gere; c. acc, nonnunquam c. dat.loci. In.5. 6: laland
gagdmd 't a virdgatl; Hit. : na ndur gaccali
s t ale; In. 1. 1 : galesu lokapdlis u; Sa. 5. 27. 32:
nivarla gaccasva; N. 20. 39: gatagvara remo-
tam difficultatem babens, liber a difficultate; 16. 30:
gatasattva; v. gatavyata etc.; Hit.: is&m
mdnsdir mdsatrajan sukena gam is jati;nas,
8. 24: kdscid gama/itvd samdH; Su. 4. 20: pd-
tdlam agaman sarvdK; Dr. 9. 24: gagdma
gaii g ddvdrdja; Rag . 2. 15: nilajdja gantum
pracakrame. Pass. B. 5. 5: jat sdiik jdili prd-
pyate stdnan tad yogdir api gamyate. Nota
locutiones: dosina gantuii kaiicil delictum alicui
imputare. Mab.1.7455: tvdn I6k6 dosena gaccati;
asvdir gantum aurigare, equos agere. N. 24. 30.
De locutionibus ut Aar.fan gantum , bayaii gan-
tum V. r. i'. (Cf. gd, gotb. QUAM venire, qvima
venio, qvam veni, nostrum knmme, kam, gr. comp,
109°'. 1. Huc etiam trabimus goth. ganga eo, servata
initiali media, v. gr. comp. 90, et abjecto m finali, ita
ut ganga, ad quod perlinet nostrum Gang, conveniat
cum forma intensiva gaiigam [v. gr. 755], ad quam
etiam lit. zengiii incedo pertinet, cum z pro g vel g
[v. p. 109 not. et mox gam teria]. De lit. kankti v. scr.
kaiik, et de hib. et scot. ceum, ceirn V. rad. kram.
T(ga — j\^[ gatva.
109
JT
J\ ga (t. gd s. a, gT.57')) iens, in fine composs. B . 12. 3.
JjypjT gagand n. (fortasse forma redupl. a r. gd) aer,
coeluin.
JTJin" gagg l.par. (hasane) ridere. (Cf.kakk, kakk,
k'akk\ gasg.)
^l A|' gdiigd f. (ut videlur, pro gangamd, a r. gani,
cum syllabd redupl. gaii e gam, cf. inlens. gaiisam,
gr. 506) flumen Ganges.
il-ii^ciW Saiisddvdra n. (e praec. et dvdra n. porta)
nomen loci. Dr. 9. 2i.
il^ ^ar 1. par. gdccdmi, V. euph. r. 88; in tempp.
specialibus soluni usurpatur, loco rad. gam q. v.
JTTTg-ag 1. par. (sabde K. made svani V.) sonare;
ebrium esse.
jjjj gaga m. (ut videtur, a r. gag ebrium esse, s. a)
elephantus.
JTiT s""S 1. par. (svane; scribitur gag, gr. 110"')
sonare. Cf. gag, garg.
i\*, ga4 l.par. (secaneK.seceV.) irrigare, conspergere.
jrnr gan lO. par. interdum atm. 1) numerare. N. 14. 11.
20.13.22. S.i. 4. 3. 2) putare, exislimare. Rag'. 11.75:
pdvakasya mahimd sa ganjate; 8. 6S. 3) re-
spicere, rationem habere, dignari, aestimare. Ur. 64.8:
pranayam aganayitvd mama.
c. vi reputare, considerare, animo volvere. N. 10. 29-
21. 23.
JIUI gand m. {x. gari s. a , nisi gan est denom. i gand)
turba, grex, caterva, multitudo. M. 45. N. 12. 65. (Lit.
gand adv. satis; ganau pasco greges.)
JIUIc^ gdnaka m. (r. gan s. aka) astrologus. Am.
J|U|(s| ganana n. (r. gan s. ana) actio numerandi.
Hit. 4. 20.
;|ll|r^| ganand f. (r. gan s. and) 1) actio numerandi.
2) consideralio. Hit. 21. 1.
JWI»TT2T ganandta m. (e gand et ndld dominus)
cognomen Ganesi. Lass. 1. 2.
J|l4|^|*-[^g'anajaJ (a gand s. sas) catervalim. A. 9. 23.
J I iTl I gani f. (r. gan s. j) agmen, lurba. Rag'. 9. 53.
)||l!|c^| ganikd f. (r. gan s. ikd) mcrctrix. IliL 94. 2.
JTnjSJ ganisa m. (e garid et tid dominus) Ganesus,
deus sapientiae, Sivo et Parvatia natus.
'j^~r saridd m. gena, mala, totum faciei latus complectens.
(Lit. zandas *) maxilla ; fortasse etiam huc referenda
sunt goth. kinnus mentum, nostrum Kinn, gr. •yEvV»,
lat. gena, nisi perlinent ad hanu, quod ipsum rura
gandd cognatum esse possit, mutata gutturali media
in aspiratam mediam ejusdem organi.)
Jjfj gald (r. gam s. ta, gr. 550) 1) qui ivit, abiil.
2) n. incessus. Ur. 66. 6.
ildcijy s^tavyat a (profectum moerorem ha-
bens. Bah. e praec. et vyatd f. moeror, sollicitudo)
moeroris, sollicitudinis expers. In. 1. 23. Su. 4. 1.
ilrI*H^Si satasangna (profectam mentem, pro-
fectam conscientiam habens. Bah. e gatd et
sangnd conscientia, intellectus) mentis non compos.
In. 5. 21.
ildlH Satd su (profectos spiritus, profectam vi-
tam habens. Bah. e gatd et dsu q. v.) exanimis,
mortuus. B . 2. 11.
lllfj gati f. (r. gam ire, s. ti, gr. 549) 1) itio, itus,
iter. Br. 1. 35. 2. 22. B'. 4. 17. 6. 45. 8. 26. 2) per-
fugium, refugium. Br. 1. 25. (Hib. gaelh ventus, t.
s addgati, satataga.)
31r?T S^ty<* (>■■ gam s. ja) v. gr. 568.
jIpII gatvd (a r. gam s. tvd) V. gr. 563. 550.
*) Lit. -' pronunciatur fere sicut scr. Si ct sicut hoc
cognatione cunjunctum cst cura gutturalibus litteris,
praesertlm cum g- Vid. gr. comp. 88.
10$
^ i-e/ — WfVlJijrdp.
1. lcj^ A^; 1. par. {uttr&sant K.) terrere. (Cf. A//,
unde ke( adjecto gunae incremento.)
2- ^t^ kef {baklane K.) edere.
^f^ keda m. (r. Ar /d s. a) 1) dolor, moestitia, tristitla.
Up. 43. 2) lassitude, languor. Ur. 78. 2. Rag\ 18. 44.
(Cf. gr. K^(5c?, V. kUd.)
lcf^ ArV/ 1. par. vacillare; v. k'Sla et cf. kel^ Arr^/,
ksvel, cV/, ca/.
lc|^ Are/a (r. Are/ s. a) vacillans. Ur. 66. 5. 78. 17.
Mah. 1. 7042.
(^Ql Ar^i; 1. atm. (sevane) ministrare, colere, venerari.
•s
(Cf. cognatas et idem valentes radices Aren, gev,
glev, sev.)
I^ Arai l.par. (st dirjr^ kananahiAs ayoK K. V. Are-
dani K.) firmum esse, fodere, laedere, occidere;
dolore, moestitia affici, defatigari. Cf. ks&i, kan,
gldi, gdi.
J^JJTAro/ 1. p3T. (gatj^dg dte) claudicare. Cf.kuf cl. 6,
•v , j
k dd , k und, k 6r, k 61.
1. lcl l^ Arod 1. par. (gatiprattgdtS K. kotane V.)
claudicare, v. Aro/. Huc trahi posset claudus
inserta liquida, nisi pertinet ad klam q. v.)
2. l5l j^ Ar'd^ 10. par. (ksipi) jacere, conjicere.
yi^ k'6da (r. Ardrf s. a) claudus. Am. (Vid. 1. tcod.)
i^^TArdr 1. par. (gatipratig dti) i. q. k6d, unde
ortum est, mutato d in r; ex Ar dr autem factum est
Ard/, mutato r in /.
lcj^j^ k'6i 1. par. (gatipratigdti K. 1i6tani V.)
i. q. k6r. (Cf. gr. y^^MXcg.)
^yjT Arj'^ 2. par. dicere, praedicare, celebrare, appellare.
N.17. 42: kjrdtaH prd gtiaK kultnas ca\\i rit. 42:
kjrdtarupaK. — Caus. kjrdpdydrni (gr. 466), Man.
7. 201: abajrdni kjrdpajril; interdum i. q. primit.
e. c. Dr. 2. 14 : kjfdpay a naU . . . kasjrd 's i b dry d,
(Xat. in-quam pro in-quiam, quod ex in-quiunt = scr.
kjrdnli, in-guias, in-quiebam etc. exspectaveris. In
inquis, inquit etc. aut solum ky [mutato j in /] radim
kyd relictum est, omissa vocali, qua in re hoc verbum
cum correptione conveniret, quam character 4'" cl. ya
in formis latinis veluti cupis, cupit, contra cupiunt, cu-
piam, cupiebam, subit [gr. c. 501], aut, quod etiam veri
similius est, i attenuatum est ex a, ut in sisti-s etc.
[gr. c. 109"'. 3. ann. '", I. p.214]. Quod ad composi-
tionem verbi latini cum praep. in attinet, conferatur
gr. ev-ETT!//' , quod tamen radice ab inquam plane alie-
num est [y. Pott. I. p. 180]. Ad scr. Ar/d autem lat
hia-re etiam trahi possit, quod sensu os aperire cum
notione dicendi cohaeret.)
c. d dicere, indicare, memorare, nuntiare, narrare, ei-
ponere. N. 9. 34. 23. 6. Sa. 6. 37. 42. Dr. 7. 5. M. 56.
B. 18. 63. (Fortasse lat. ajo ejecta gutturali, v. ah.)
c. d praef. prati (pratydk yd) depellere, repellere,
repudiare. N. 4. 4. 13. 42. Sa. 3. 11.
c. d praef. vi (vydkyd) laudare, celebrare. Ram. IIL
76. 69.
c. d praef. sam 1) narrare. A. 1. 13. 2) numerare.
A. 5. 11.
c. pra id. In. 4. 7. N. 16. 8.
c. vi i. q. simpl. In. 5. 50. N. 12. 84.
c. sam numerare. N. 20. 15. 4o.
c. sam praef. pari (paris aiik yd) id. Man. 1. 71.
i;i| I frT k'ydti f. (r. Ar'^;'^ s. ti) gloria. Sa. 5. 56.
i^\H^k'ydp V. k'yd.
T^i;^r^^f{'alug — ^^ Jiccara.
101
lc(<^H Ar n/uf' m. (noin. kaluk, ut videtur, e ka tt lug,
a r. lug laedere, occidere) obscuritas, caligo. (Cf. lat.
caligo,')
J^Y^f^ k alli/a calvus.
Igj^cjl^ k'alvdta id. Bar. 2. 86, v. Bolden aJ h. 1.
(Cf. lat. ca/vus, nostruni kah/, germ. vet. chalaixan
capillo nudare.)
iG|G| k av S.^ZT.k avndmi vel k dund mi vel k und mi
(6 uliprddurb dv^ K. 6 d iipu/j 6r ut pattdu V.)
potentem, felicem fieri; purificari.
iG|^ kas 1. par. (vade) occidere, ferire; cf. kas, caJ,
cas, gas, gus, gaJ, giiJ.
J§[]TJ3"5fJj^gp 1idn4avaprasta m. nomen urbis. Mali.
1. 2264.
tc| Ifj kdd \. par. edere (praesertlm de anlmalibus). Hit.
^ . ■ , . , ' , . ■
11. 6: vfdgro mdnuiaii kddati; etiam de ho-
minibus. Hit. 86. 13: kiii kdditavdn kataii vd
prasuptaK. — Caus. k dddydmi. Man. 8. 371: t dn
svabiK kdda/ed rdgd. (Scot. cuid cibus; hib.
caithiin edo.)
IjJlfJ kdntd n. (r. kan q. v. s. ta) fossa. Hit. 90. 1 l.
)cj||r^ kdni m. f. (r. kan s. j) cuniculus, specus sub-
fossus ; V. k a n l.
r^Gl^ kit (. par. (^b ajab is ajro/i) timere, terrere.
(Vid. dketa, k'eia et cf. k\d.)
1. rjcJy kid 6. par. dolore afficere, moestitiam inferre,
conturbare; v. sq.
2. r^2* ^''^ ^- ^' "•atm.: /cidye, llindi' (Jcldye etiam
pro pass. praecedentis haberi potest) dolore,
moestiti.i affici, conturbari. Hil. 71. 4: sa purusd
jra/i kidyate ni 'ndriy di/i. — Part. perf. pass. /c in «d
1) dolore affectus, conturbatus. Gita-G.3. 7: kinnam
asuj ay d /irdayan tavd "kaiaydmi; 3.2: anaii-
gavdnavranakinnanidnasaK; Up. 19. 2) fessus,
fatigatus, languidus, confectus, exhaustus. Man. 7. l4l.
Bar. 1. 47. (Lit. zeidziii laedo, offendo? gr, v/^oc?
forlasse pro xjido? ex KUosg, ejccto i et producta vo-
cali aiiteccdcnte; v. kida.)
H3pj kinnd v. kid, gr. 542.
|l5HTi kiid 1) inanis, /ci/ikrta vastatus, vacuus, deletus.
Rag . 11. l4. 87. 2) m. n. et fem. k'i/d ager incultus.
Am.
I3 ku l. atm. sonare, v. ku.
r^sT Aru^ 1. par. {s tiyakararii K. stiyi V.) furari.
(Fortasse lit. wagiii furor, ita ut mutilatum sit e
kivagiit, abjecta gutturali et relicto t« euphonico, sicut
e. c. in XiX.vermis e quermis et goth. vaurmse /ivaurms
= scT.krmi q. V. Res si ita se habet, Tocalls a verbi
ivagiii formis gunatis radicis scr. kug respondet, e. c.
cms. kogd ydmi, abjecto u radicali. Posset tamen
«o etiam litterls transpositis ex au explicari.)
1. ^cj^ kud I. par. (bede) i. q. kad, unde kud
ortum esse videtur attenuato a in u (v. gramm.
comp. 490.)
2. 1^3" ^""^ 6. par. (saiivarane) tegere. (Hib. cui-
dighim protego, „1 aid, assist, succour".)
1. tjj (J^ kund 1. par. (bede', scrlbitur k'ud, gr. 110"')
o •s . ,
i. q. kancf, unde kund attenuato a in u;
v. k ud.
-■ l5t U-^ kund 1. atm. (kaiige) claudlcare.
o •%
i^T kur 6. par. (cedane) findere. (Cf. cur, ksur et
^■^ • l !• .
kart krt, ratione nabita, plures voces, quas cum
kart krt comparavlmus, etiam e kur expllcari
posse.)
rar k'ura m. (r. k'ur s. a) 1) culter tonsorius. 2) ungula.
Dr. 6. 26. (Cf. kiura.)
r , . . . '
|d ^ kurd I. alm. (krlc/dydm, scribitur etiam kdrd)
o4
ludere; cf. kurd, kilrd, gurd, gud.
jd j-^cj-, ku//aka humllls, vilis. Am.
j^.^L /cecara (Tatp. e loc. ke in aiire, v. gr. 605, et
cara lens) in aere lens. Su. 2. 7.
14*
106
13^ had — -^^ Jcalu.
2. J37"A:'ad lO.par.: k^dddydmi edere,vorare (de anima-
libus). N.12.3S: mdii liddaya; M.7: durbalam
balavanlo hi maisyd matsjram . . . h ddajran/ i.
Huc vel ad kand pertinet llt. kand-i-s tinea; v. kdd.
je|Q^ j liadird ni. nomen arboris, Wils. „Khayar or
calechu, Mimosa catechu". N. 12. k.
kJr^l tian \. par. fodere, perfodere. Hit. 30. 1: mama
vivaraii k anitvd; Ram. I. 32. 52: pr t ivt s arvd
lianyate. — Part. perf.^ass. A a<a, gr. 549; gerund. in
^a, kdnya vel kdya\ pass. kdnyi vel kdye. (Gr.
yjtivw, yjavoo, germ. vet. ginem, gindm hio, nostrum
gdhne, anglo-sax. cina rlma, cinan hiare; lat. cuniculus,
canalis; v. kant, kdni.)
c. ut effodere. B ar. 3. 5: utkdtan nidiJaiikayd
ksititalam; evellere, eruere. Rag . 4. Sfa: vaiigdn
utkdya...ndusddanoddatdn I nicakdna ga-
y ast amb dn gaiigasrcloSntaresu saH , ubi ut-
kan edodere opponitur verbo nikan infodere, de-
fodere, hic iufodlendo erlgere; schol. Calc. utkdya
explicat per utpdtya.
C. ut praef. pra id. Ram. I. 32. 40: protk ananta
ikdikay 6 ganam bumeH.
C. ni infodere, defodere. Hit. 124. 16: niltanyante
hrdaye s okas aiikavaK; Rag • 4. 36; v. kan
praef. u t.
Ijf^^ kdnaka m. (r. kan s. aka) fossor. R. Schl. I.
12. 7.
|c|^|fsj kanana n. (r. kan s. ana) actio fodiendi.
B'ar. 3. 76.
\d^\^\ kani f. (r.kan s. i) fodina, cuniculus. Rag\l7. 66.
18. 21. (Lat. cuni-culus.)
'^f\^'^^'^ kanitdr m.{T.kan s.tdr tr){ossOT. Hit. 52. S.
Jc||»^|^ kanitra n. (r. kan s. tra) ligo. Hit. 30. 1.
(cJi-cJ kamb 1. par. (gatdu) ire; cf. gamb, gamb,
camb.
I^&oraadj. 1) calidus, fervidus. 2) acer, vehemens,
austerus. Rag.8. 9: na kard na buyasd mrduli;
de voce: R. Schl.II. 20. 42. — Subst. l)m.n. calor. Am.
2) lidra m. asinus. (Cf. send. M/M(*i^ kara asinus.)
r , ^ ' c , ,
^c^ jj karg \, par. (mdrgani K. vyatdrnrgdK V.)
•N
purificare, abstergere, vexare, v. karg. (Hib. cair-
tim vel cartaim purifico.)
lof?^ kargura m. palma. Wils. „Phoenix or Elate
sylvestris". N. 12. 5.
r ,
t^T/rarrf l.par. (dasane) raordere. (CLkand, k'a<jl,
lit. kdndu mordeo.)
r
tc^GJ karb 1. par. (gatdu) ire. (Cf. garb, garb,
•\
carb; germ. vet. HIVARB, HlVARl> reverti,
hivirbu, kivarb , /nvurbumes; goth. bi-hvairba cir-
cumeo.)
■^^ karba n. blllio. Mah. 2. 1749.
r ,
lcjl Qj k arv l.par. (darpSK. garvi\.) superbum esse;
•N
V. karv et garv,
"^r^ kal 1. par. (calanS K. cdle cayi V.) se movere;
colligere; cf. cal.
J5j(^r| Ar'a/a malus, vills, improbus. Hit. 52. 3. 70. 19.
j^^ kdlu 1) sane, profecto (ad oralionis vim angendam
ponltur, praesertlm post voces negativas vel inter-
rogatlvas). Sak.5. 15. 16: bo rdgan dsramamrgah
kalv ayam I na kalu na kalu vdnaK sanni-
pdtyo Zyam asmin ja nlcht! ja nicht!; Rag'. 9. 28:
na kalu tdvat asesam apohitun ravtr alam
viralam krtavdn himam; Lass. 1.3: prdrabyate
na kalu vignabayina ntcdiK; N. 16. 22: kadd
nu kalu duKkasya pdran ydsyati vdi subd
wann doch?; Sak. 23. 15: kiii kalu; 44. 2 infr.: kva
kalu; 59. l4: katam ...kalu. 2) enlm, praesertim
antecedente na. Sak. 26. 5: manddutsukyo ^smi
nagardgamanam prati . . . na k alu saktd Ssmi
sakuntalddarsanav ydpdrdd dtmdnan nivar-
tayitum; Rag . 3. 51:- grhdna sastram ... na
kalv anir gity a raguii krtf bavdn. 3) kalv
api sed etiam, antecedente na kivalam. Rag .
18. 4s.
13 lio — i5}<r lcad.
105
T^U
]^ k^a n. 1) aijr, coelum. N. 12. 53. 2) cavnm. Man. 2. 60.
3)sensus(videndi, audlendi cet.) Am. IV. 2. 19: indriy^
ipi k'am. (Cf. gr. X«0? et lat. halare.)
racpl^ k^akk' 1. par. (hdse) rldere. (Cf. kakk, kak\
kakk, praeter verba cum kak comparata, goth.
hlaha rideo, quod e kak explicari potest, mutatis
secundum generalem regulam tenuibus in asplratas, et
inserta liquid.'); nostrum /ache inltlalem gutturalem
abjecit.)
Ic^^l kaga (e k a aer et ga iens) 1) in aere iens, se
movens. A. 10. 6l. 2) m. avis.
lcj^l^ kagama m. (e k a et gama iens) avis. N. 1. 24.
1. icJtJ k ac 6. par. (b utipHtj-dr utpattdu) felicem,
potentem fieri; purum fieri; oriri, nasci.
2. KJ tJ kac lO.par.: kacdydmi (bandane) ligare,
nectere, connectere, contexere, conscrere. Schol.
ad Caur. 19; Lass. 73. 13.
C. ut id. Rag . 13. 5-4: m&ld s itapaiikagdndm in-
dtv ardir utk acitdnt ard (schol. Calc. sahagra-
t itamad yd).
J^^JT kacara (e ka al-r et cara iens) in aere iens.
A. 10. 26.
ra^ ka g l. atm. (mant ane K.. mant i V.) commovere,
•v
agilare.
l5|s|c^i kagaka m. (r. kag s. aka) instrumentum, quo
lactis flos agltatur ad butyrum conficieudum, „churning
stlck". Hem.
lcj g kaitg 1. par. (scrlbltur kag, gr. 110"') claudlcare,
v. sq. (Huc traxerim nostrum hinke, germ. med.
hinke, cujus rad. et praet. sonat hanc, v. gramni.
comp. 109"'. 1; consonantes nltuntur forma kaiig,
mutata tenui in asplratam et media in tenuero, v. gr.
comp. 87.)
Icf^ kanga (r. k'ang s. a) claudus. B'ar. 1.63. (Germ.
med. hanc.)
i^^tSlCfl ^angakela m. (e lcanga et k'ela iens, v.
kel) motacilla.
m^r^ kangana m. (r. kang s. ana) id. Am.
I^^ lcat \. par. (kdnks'/i K. kd>iks'i V.) desi-
derare.
t^TTS" k'att 10. par. (vrtdu) tegere; cf. k'ud, gunt.
lcj^C^I kdfvd f. (r. katt, abjecto alterutro /, s. va in
fem.) lectus. Hit. 86. 6. 8.
jGj^ k ad 10. par. kdddydmi findere, frangere, rum-
•N _ _ _ j
pere, dlvidere, divellere, laxare, v. sq. et cf. ku4,
k und.
jSfX kadgd m. 1) rhinoceros. Rag'. 9. G2. 2) rhino-
cerotis cornu. 3) ensis. N. 10. 18.
lcj IJ^ kand 1. par. atm. (scribltur tiad, gr. 110"')
1) i. q. kad. Hlt. 64. 10: r a g anlcayandt ina
k andite timiri; 73. 7: stribili kasya na k an-
ditam b avi manaK; Ur. 12. l6: k andildgrdt . ,.
mrnd/dt. 2) deserere, rellnquere. Rag.5. 67: abatd
nisi k andil d. (Cf. kund, kud, kard. \Ai, kdndu
mordeo.)
lcjU^ kandd m. n. (r. kand s. a) 1) pars, portio,
sectlo, fragmentum, frustum; tomus. Hlt. 111. lO.
27. 15. A. 8. 1. B'ar. 2. 98. Sa. 5. lOS. — k'an4tkar
in frusta dissecare, frangere. Rag'. 16. 51. 2) saccha-
rum. Ur. 38. 1 infr.
lcjU^?T k andana n. (r. k and s. ana) 1) actlo fran-
genJI, rumpendi, destruendi. Hit. 54. 3. 112. 21.
Rag. 9. 35. 2) perfidia. Rag'. 19. 21.
1. WCZ *ad 1. par. occidere. Dev. 8. 37: patitdAs
tdns cak'ddd 'ta sd tadd. (Cf. knat'., klat,
lat. clades.)
14
104
^q^ lisur — "^^[ksvel.
c. vi Cau5. id. Dr. 7. 19: sendn tavi 'rnam . . . vi-
ks 6b itdn draks jrasi.
C, sam id. Dev. 2. 35: drs ivd samastaA soiiks ub -
dan trdilokyam.
^IT* ks ur 6. par. {cedane K. vilike kanane V.)
findere, radere, scalpere, fodere; cf. kur. (Gr.
pup-ov, V. ks urd.)
^rj ks urd m. (rad. ksur suff. a) 1) culter tonsorius.
Dr. 8. 2^, ubi ensem vel sagittam significare videtur;
Rag'. 7. 43. 2) ungula, cf. kura. (Gr. ^vg-ov,
y. ks ur.)
■Hiy ks urapra m. (e ksurd ungula et pra, quae
fortasse est praepositlo in conipositi fine posita) sa-
gitta, cujus cuspis soleae ferreae formara habet. Rag .
9. 62. 11. 29.
^rJT?! A:/urjn m. (a ksurd s. in) tonsor. Am.
T^TTf ks'uri f. (a ksurd signo fem. /) culter.
^^ ksetra n. (r. Ajj s. /ra) 1) campus. B . 1. 1.
(Goth. /tailhi, ih. haithjo ager, nostrum Heide, ejeclo
/). 2) corpus. B'. 13. 1. 3) uxor. Mah. 1. 4661.
tHj)^) ks etragiid m. (e praec. et giia qui novit) anima.
Mah. 1. 30 IS.
^l^ ksepa m. (r. ksip s. a) contemtio. Mah. 1. 555.
^^mnrPT ks epanlja n. (r. ks ip s. aniya) jaculum,
missile. Rag'. 4. 77.
^(qy ksepista superl. toxj ks iprd, v. gr. 226. 3.
T^ q| i| '\k\k s e'p Ij dns compar. TOV ksiprd, v.gr.226. 3.
^^fjq' ksema 1) bonus, felix, faustus. Sa. 5. 97. 2) m. n.
felicitas. H. 4. 51. Br. 1. 20.
tH J^^i ks emaiikard m. (e ksema in accus. et kara
faciens) nom. pr. Dr. 2. 7.
^JTra^A-jemjn (a ksema s. in) felix. N. 12. 121.
T^ ks di 1. par. ksdjfdmi (ksayi) perire, interire; cf.
ks i el ks t.
%[[Q\ ks oni f. terra.
^TfriT ^'■'onl f. id. Am.
^jjVT fisdba m. (r. ksub s. o) agitatio, permotio, per-
turbatio. Su. 1. l6.
T^IIA A-j dudra n. (a Aj «dra apis, s. a) mel. R. Schl. II.
14. 33.
^fjTf ksduma (fem. ks' dumi) linteus. R. Schl. I. 74. 3.
:^fjT ksdura n. (a ks urd s. a) actio barbam tondendi.
Hlt. 101. 6: ksdurari krtvd.
l- T^TJT ks i}u 2. par, ks ndumi {leganS) acuere.
2. •j-(J| kstiu 2. atm. ksriuve (apanayane) abduccre,
o
auferre.
^m ksmd f. (e ksamd' ejecto a) terra. Rag'. 18. 8.
^IT|"?^ ksmdj 1. atm. (vid unane; ut videtur, denomi-
nativum a ksamd vel ksamd, ejeclo a) agitare,
concutere, quassare.
■^CTTTJT ksrntl 1. par. (nimes ane K. nimesiW.) OCU-
los dejicere, nictari (ks mtl compositum esse cen-
seo ex ks , mutilato ex dks i vel aks a oculus, et mil,
quod idem valet ac ksmtl.)
1. Ttc^^" ^•^ ''"^ 1. par. (avyakte sabde K. kugane
V.; scribitur etiam ks'id) sonare.
2. IttOIT' ksvid 1. atra. (mokse snehe; scnbitur etiam
ksid) liberare; araare.
3. (■KOJfj ksvid 4. par. (mocane; scribitur etiam ksid)
liberare.
^-Qlrri ksvil 1. par. (gatdu K. cdlasatjdli V.) ire,
se movere. (Fortasse huc perlinet germ. vet. suillu
turgeo, rad. et praet. sual vel suall, suppresso poste-
riore diphthongi e elemento.)
j^rj^Jtsip — ^iksub'.
103
c. sam contrahere, corripere. Man. 7. 3i: saiiksipj-ae^
yas6 I6ki (schol. saiikocam ^ti); N. 4. 9.
2. r^T ^•5'> 4. par. iJ.
j^y ksiprd (r. iij> s. r<j) celer. — ksiprdm adv.
cito. In. o. jl. (Cf. gr. ><aai~-vo?, v. ksdpas.)
\jA<:\ ksiv 1. et 4. par.: ksivdmi^ ksi vydmi, gr. 303
(iiirasane K. nivdsi V.) ejicere; habitare (ksiv
ex ksip ortum esse videtur, attenuato p in v, sicut
plvdmi bibo dicitur pro pipdmi, v. ;>d.)
^■l kst 1. par. perdere, exstinguere, delere. Part. perf.
pass. A:i/na perditus, deletus. Hit. : ksfn^su vittisu.
ks inapdpa. (Haec radix cohaeret cum ksi et
kidi.)
^JeT kslg 1. par. (avjakte sabde K. hikkanS V.)
singultire.
1. ^TcT kslv 1, par. I. q. ksiv, unde producta vocali
ortum est.
2. STT9" ^-f'''' vel ksib I. atra. (made K. darpi V.)
ebrium esse; superbum esse. (Ilib. jjoi/jaj- ,,rage,
madness".)
■^\\ kslrd n. (ut mihi videtur e ksdrd., a r. ksar s. a,
attenuato a in /') i) aqua. 2) lac.
^T &i« 2. par. : ksdumi (sabde K. ksute V.) sonum
o . . ,
edere, sternutare. (Huc retulerim Iit. czaudmi sternuto
= scr. ksdumi, adjecto d (cf. ksut) et mutato ks in
c- = c.)
X^IH\ ksunnd v. ksud, gr. 542.
^1^ A:iu/ f. (r. ksu, adjecto /, sicut in fine compp. gr.o73)
sternutamentum. Am.
r^lfl ksuta et -Hf-ll ksutd f. (r. ksu s. ta) id. Am.
5^5" ksud 7. par. atm. ksunddmi, ksunde contundere,
conterere. part. pass. kJunnd. Dev. 3. 24: kura-
ksunnamahitalali; 9. 35: dans t rdksunnas iro-
d'ara. (Fortasse huc pertinct gr. £vin, rsw pro r^vu),
adjecto gunae incremento; si ita est, sibiians in formis
^vcr-Tc:, rST-TO'; ad radlcem pertinet, mutato, ex ge-
nerali euphoniae lege, o in 0". Lit. skaus-/i doiet, e
skaud-li, skoudejimas dolor; pra-skunda dolere incipit,
nu-skaudinu noceo, transposito ks in sk.)
c. fj' id. D^v. 3. 25: vigab ramanaviks unnd mahl.
c. sam id. R.lm. III. 63. 10: babandur bandani-
ydAsca ks odydn sancuksudus tatd.
^j^ ksudrd (r. ksud s. ra) 1) parvus, debilis. M. 6.
2) trop. viiis, abjectus, humilis. In. 2. 6. Dr. 9. 21.
(Cf. lit. kudikis infans, pers. ^■^i^ kudek parviis,
puer.)
1. ^?:^ A:.5«d' 4. par. esurire. Arij/ci j/« esuriens. N.ll. 12.
"^ ^18. 12 *).
2. ^ry /ciud' f. (a praec.) fames. Su. 1. b.
^p^ ksudd f. (r. ksud s. d) fames.
Tjiq ksupa m. frutex. H. 1. 18.
T^Q^ ksubd a V. ksub .
Trlsyrrr f^subddtd f. (a praec. s. /u) agitatio. Bar.3.i<'i;
abdefi ks ub d at d.
^T>T ksub 1. .'itm. 4. par. ksdbe, ks ub jrdmi commu-
veri, agitari, conturbari. Part. perf. pass. ksubdd
vel ksubitd. Ram. I. 52. l4: ks ub itdh' sdsardli
sarve; III. 79. 20: usnaks ubd asa/iia; I. 52. l4:
yat tega/i ks ub itati /ijf adya tad dard ddra-
yisyati. Caus. et cl. 9. par.: ks 6b dydmi, ksub-
ndmi agitare. M. 42: ksobyamdnd mahdvdtdi/i
sd ndus tasmin mahodad du; Ram. I. 16. 27:
ks 6b ayeyusca vigena samudram. (Cambro-brit.
hivbiau „to make a sudden push", abjecto A-, et i mu-
tato in It, V. Pictet p. 76; slav. vet. siibati agitare, gr.
comp. 92, /; Pottius apte confert gr. y.ov(pcg, ejecto s ;
buc etiam trahlmus nostrum schiebe, cujus radix in germ.
vet. sonat scub vel scup, transpositis k -+- j in sc)
c. pra i. q. simpl. Man. 9. 254: lasya praks ub yalc
rds tram.
C. pra praef. sam Id. Ram. I. 52. 15: sampraks u-
b itam dnas a.
*) De goth. gredags femelicus, slav. g/adu fames vid.
gard grd .
103
i% Jcsi — f^^ksip.
n/dsaddrinam. — Pass. kiiye perdi, deleri, de-
strui, perire. Man. 7. 112: r&gnam pr&n&K ksi-
yanti; Hit. kdyaH kstjamdno laksyate. (Lau-
datae passivae formae eliam ad cognatam radicem kst
trahi possent, a qui e gramm. r. 448. pass. TCU ksi
non differt. Cf. ksin.., ksan.)
C. sarn in pass. id. Dev. 3: saiiks iyamunS s vasainy e.
3. (^ ksi f). atm.: ksiyumi habitare, v. ksdya.
T^jTfjTAijn 8. par.: ksinomi (Jiins dydm K. vadi V.)
laedere, occidcre. (Cf ksan unde ksin attenuato
a in i ortum esse videtur, nisi verbum ksinomi
re vera idcm est ac ksi cl. 5.)
i^fj Ai /(• ni. (r. ksi s. <, gr. 573) dominus, imperator,
in fine compp. N. 2. 20. 5. h.
f^irf ^■*''" f- ('■• ksi habitare, s. ti) 1) habltatio, domi-
cilium. 2) terra. B ar. 3. 5.
( ^H f' ksid V. ksvid.
1. r^rCf ksip 6. par. 1) jacere, conjicere, mittere, cura
locat. loci, quo alqd. conjicitur. Ram.1. 28. 22.23:
as tr am .. . ciks e pa paramakrudd 6 m dr lcoras i
rdgavafi; B . 16. 19: tdn ksipdmi dsurtsu yo-
uisu; Ilit. 79. 10: b'rtyi dosdn ksipati; B'ar. 1.93:
amt...drstipdldK kiii ksipyant e. — ddrunay d
vdcd kiepturit acriter incrcpare alqm. Man. 8. 270.
2) prosternere, dejlcere. Lass.53. 5: kseptun tapas
tasya mahdtmanali. 3) dimlttere. Up. 34: tena
ksiptd. (Cf. ksap, unde fortasse ksip, attenuato a
in i; lat. sipo, dissipo, e xipo, abjecta gulturall; grae-
cum pnr-TW e kpitt-TW explicaverlm, abject.i guttur,TlI,
et mutat.i slbllante in p, v. ksdpas; cambro-brit.
/lipian' „to cast or dash suddenly", cujus /;, ut saeplus,
respondet sanscritae sibilanti, abjecta gutturall, sicut in
gr. oiTTTW; fortasse etlam nostrum werfe, goth. vairpa
pro virpa [gr. c. 82] huc pertinet, transpositis litteris
e vripa pro hvripa, cum Jw pro k, sicut hvas quls =
scr. kas, gr. comp. 388).
c. adi sperncre, contemnere. Illt. 83. l6: isa dustS
divapdddn adiksipati; v. ksip praef. d.
c. ava praef sam prosternere, dejlcere. 0^.5.24: tah
s amavdks ip at s d.
c. d 1) id. Caus. dksi paydmi facere ut alqs. proster-
nat. Dr. 8. IS: ratam aksepay dmds a gagina
gagaydnavit. 2) spernere, conteranere. Dr. 4. 23:
avamatyd 'sya tad vdkyam dksipyaca; N. 3.
13: dksipanttm iva prahdm sasinaVi svSna
t e g asd.
c. o praef. sam sicut praec. 1) proslernere, projicere.
Dr. o. 24: tayd s amdksiptatanuH sa pdpali
papdta. 2) spernere. Mah. 1. 12j3: samdksipan
b dnuma t ali pr ab d rn.
c. ut extollere, levare. II. 4. 49: utksipyd 'brdma-
yad dehani; Rag'. 15. S3.
c. ni 1) dejlcere, deponere. Lass. 12. 9: la4ddkdm
ekdh sund -igre niks iptavati. — niksiptdksa
dejectos oculos habens, cum loc. loci. Gita-G. 12. 1:
sayane niks iptdks im uvdca hari/i priydm;-—
varndn nikseptum litteras dejicere, i. e. scrlbere
(cf. Ur. 24. 15: b ur gapatr agato Cyam aksara-
vinyds afi); Caus. facere ut aliquis scrlbat vel inscribat.
Rag . /. 62: sasonitdis tena siltmuk dgrdir ni-
kse pildH kitusu part iv dndm ,. .v arndK (schol.
Calc. niks epitdK = anydir nivisitd/i); H. 1. 24:
tatra niksipya tdn sarvdn. 2) tradere, c.loc.pers.
N. 8. 20: mama gridtisu niksipy a ddrakdu;
Man. 8. 179: dryi niksepan niksipid budaK.
c.pari circumjlcere , clrcumspergere, clrcumfundere.
Ram. III. 60. 100: annds tararxakah rdgriaK sa-
mantdt pa riciks ipuK ; Mah. 1. 1306: kdnanarica
rnanoramah sdgardrnb upariks iptam.
c.pra projlcere. Su. 2. l4: agnihdtrdtii praksi-
panty apsu; M. 15.
c. vi e. c. bd/xCi brachla jactare, dispergere. Ram. III.
56. 15.
T7i M I ci rL^'" samcivant — f% hsi.
101
•^£1»; conferalur'eliam ^-&ajUaAo?, adjecto 3, sicut in
%5f? = scr. hjas, V. gr. comp. 16.)
■^l\\rjj^kS amdi'ant (e praec. s. vant vat) patientia
praeditus, patiens, tolerans. In. 4. 8.
^fMHl*'""""' ^^ ksaind vel ksamd patientia, S. in)
patienti.1 praeditus. B\ 12. 13.
^IJCT ksamp 10. par. (kdntdu K. saktdu V. ; scribunt
ksap, gr. 110°') lucere; posse.
gJT ksa/a m. (r. A-/i s. o) 1) ksaj-d occasus, inter-
itus, exitium. H. 4. 4S. Br. 2. 20. N.26. 12. 2) ksd_ya
domus, domicilium, sedes, praesertim deoruni. H. 1.47.
M. 1. 2510: nirgagdma ksaydn nardyanasjf a\
R. Schl. H. 6. 27: indraks ayasannib am puram.
(Hib. cai domus.)
T^ ji|,.i Aria/(n (r. A:j'j s. in) periens, evanescens, de-
crescens. Rag\ 17. 71.
^ 1 Arior 1. par. 1) stillare, effundere. Mali. 1. 797:
ksaranta iva gimutd/i; 5(71: ks ar ant 6 ru-
diram bahum; Rag.l3. 74: ksaratsu (gage su)
bahudd madavdriddrdK; 2) diffluere, dilabi, dis-
solvi, evanescere. Man. 2. 99: indriyaTidn tu sar-
vesdn jady ekait ksarati 'ndriyam I tend 'sya
ksarati pragrid drleH pdtrdd ivd 'dakam;
4. 237: yagrid inrtena ksarati tapali ksarati
vismaydt. — Caus. calumniari, falso accusare, c. ioc.
vel instr. rei. Mah. 2. 23S: kaccid dryo visudddtmd
ksdritas cdurakarmani; Ram.IH. 72. 87: kaccid
dryo Spi sudddtmd ksdritascd 'pakarmand.
(Fortasse lat scateo cum hac radice cohaeret, ita ut in
sca-teo dissolvendum et ortum sit e perdito quodam
nomine, cujus suf6xum a / inceperit ; sca pro scar igitur
litteris transpositis ortum esset e csar; v. ksard.)
c. d caus. dksdraydmi conviciari, maledicere. Man. 8.
275: m dt aram . . . dk.i drayan.
'^ksard(r. ksar s. a)adj. caducus,fragilis,mortalis.B.8.4.
15. 16. — Subst. l)m. nubes. 2) n. aqua. Mod. (Hib. suir
,,water, a river", nrsi hoc pertinct ad saras vel sarit.)
1. j^rr\ ksal 1. par. (calan,- K. cdlH cayS V.) sc
movere; colligere. (Cf. cal, sal, sal.)
2. ^rrf ksal 10. par. ksdidydmi, lavare, abluere.
Hit. 123. S: ksd/ayam api vrksdiig rin na-
div^gd nikrntat i. (h'\t. ska/auju eluo, abluo, skaibju
lavo, transposito ks in sk; huc etiam traxcrim nostrum
spii/e, mutata gutturali in labialcm.)
C. pra id. N.11.29: praksd/ya sa/iiHnaca; 23. 23:
praks dlyaca mukam.
^ ksd f. (ut mihi videlur, e ksmd, ejecto m) terra, in
dial. ved. Rgv. p. 196. 10.
TjJI^I ksdtra (a ksatrd s. o) ksatricus, militaris, re-
gius. B\ 18. 43.
7^|.fJ ksdntd (r. ksam s. ta, gr. 550) 1) tolerans, pa-
tiens. Rag'. 18. 8. 2) n. patientia. R. Schl. I. 34. 32.
7^1 IfJ ksdnti f. (r. ksam s. ti) patientia. B\ 18. 42.
X^\i\ ksdma (r. ksdi s. ma pro ta vel na) 1) emacia-
tus, macer. Bar. 1. 63: ksud dksdma. Up. 27. 2) te-
nuis, gracilis. B'ar. 1. 92. 3) debilis. Lass. 11. l4.
g^ ksdrd m. (r. ksar s. a) vitrum. Am.
1. \y^ ksi 1. par. atm. 1) perire. caus. destruere, per-
dere, delere. ^ .i. 30: yag riakJayitakaimasa
(schol. ndsita); Ram. IH. 60. 47: krtsne vdi
ksayite punyi (ksayita pro ksdyita, sicut ca-
yita pro cdyita, gr. 468). 2) regere, dominari, unde
ksit , q. V., et in dialecto vedica ksdya dominans, in
composito uruksdya = iVD\jy.ZEl'j:v, v. Ros. ad Rgv.
p. 11; siniplici ksdya respondet send. MmyM^J^'^
ksa/iya, gr. comp. 48. (Ad ksdydmi rego, domi-
nor Rosenius I. c. apte trahit gr. y.pstwv, ita ut comp.
Svavy.QEilcv utraque compositi parte cum uruksdya
convenial; s enim antecedente k saepius in r transiit,
V. ksdpas; send. itHjuT^ii, gr. comp. 34.)
2. T^T ksi 5. et 9. par. : ksindmi, ksindmi laedere,
vexare, occidere. Ur. 18. l6: mand mi parica-
vdnali kJindti; Man. 2. 100: aksinvan ydgatas
tanum (schol. apidayan); 8. 196: akJinvan
100
^frT Ttsata — ^gfm Tisama.
^ff^ ksatd (r. ksan s. /o) 1) vulneratus, occisus. 2) n.
vulnus. Rag . 2. 53.
7jff^5| ksataga (e praec. et go natus) sanguis. Rag.7.4o.
^ff^ ksati f. (r. ksan s. ti) eversio, exstinctio, vasta-
tio. Sak. 32. 16. Hit. 28. 18.
^f^ ksatrd m. (ut mihi videtur, e ksam terra, abjecto
m, vel ksd id. correpto d, et tra servans, a r. trd^
ita ut esset = mahlpdla terrae custos; scribitur
etiam ksattrd et deduci solet a kiatd vulnus et tra
servans, v. Rag'.2.53; cf. send. <w7Gtu^C«' A:'ia/ro
rex, gr. comp. 52) Ksatrus i. e. vir secundi vel mili-
taris et regii ordinis.
T-||^i| ksatrlya ytlksattrlya (a praec. S. i/a)id.Dr.7. 1.
^r^ ksap 10. par.: ksapdjdmi (^prer ani K. ksipe
V.) 1) sternere, prosternere, dejicere, excidere, de-
Struere. Mah. 1. 4l2S: aksataH ksapayitvd 'rin
saiikye Ssaiikyey avikramaH; Rag.8. 46: tarur
na pdtitaK ksapitd t advitapdsrit d latd; Ram.
If. 12. 60: vdidehi vata me prdndn socanti
ksapayis yati; In. 5. 57: tatra tan (Jdpaii) ksa-
payisyasi. 2) lavare, purgare. Man.5. 157: kdman
tu ksapayid deham; 5. 69: ks apSyus tryaham.
Schol. sducaii kuryu/i. (Cf. ksip; fortasse huc per-
tinet goth. skapa creo, transpositis litteris ks in sk, et
servata in fine radlcis tenui labiali, sicut in s/epa =
scr. svap. Quod ad seusum attinet, ratlonem habeas,
verba movendi facile significationem faciendi assumere;
V. e. C. car, sarg srg.)
7^H*:lksdpas n. (r. ksap s. as) nox, in dial. ved. , v.
Ros. Sp. 18. 5 apud Lass. p. 100. (Lat. crepus-culum,
mutata sibilante in r, sicut in gr. pi~rw pro xptTTru)
= scr. ksip, /iaanrvog = scr. ksiprd, q. v., y.peiuiv
= scr. ksdyan, v. ksi; etiam Kvnpog , y.vscpa? ad
ksdpas et cre/3Uj-cu/um traxerim, mutalis liquidis D et l»,
et -^/eifya?, \l/S(pog, mutata gutturali in labialem.)
T^qi ksapd f. (r. ksap s. d) nox. Sa.5. SO; v. ksdpas.
-^qic^^ ksapdkaram.(e praec. et A a r o faciens) luna. Am.
1. ^Cf ksam l.atm. interdum par. l)tolerare, perferre,
pati. N. 7. 8: na caksami tatd rdgan sa-
mdhv dnam; Br. 1. S: rorudy amdndns tdn
drsfvd,..kdrunydt sddubdvdcca kunti rdgan
na caks amS; Hit.: dgndb aiigakardn rdgd na
ksamet. 2) ignoscere, condonare, indulgere. N. 3. 8:
tat ksamantu mahesv ardK; 25. 12: yadi . . .
mayd krtdny akdry dni idni tvaii ks antum
arhasi. — caus. ksamdy dmi veniam petere ab ali-
quo, orare alqm. ut ignoscat, se excusare alicui, c. acc.
pers. N. 25. 9: tam dndyya nalo rdgd ksama-
ydmdsa pdrt ivam I saca tan ks amaydmdsa
hetubiK. (Fortasse goth. hramja crucifigo proprie
slgnificat vexare, ita ut nitatur forma causali ksamd-
ydmi facio ut aliquis patiatur, mutatu sibilante in r
[v. ksdpas, ksud'^; angfo-sax. hremman „to hinder,
dlsquiet"; v. ksamd.)
2. ^n ksam 4. par.: ksdmydmi id.
3- ^fn A-iom (r. tiam) terra, in dial. ved. Rgv. p.41.18:
ksami in terra; 203. 15: ksmas terrae, v. ksamd
et ksmd.
:^f7^ ksamd (r. ksam s. a) adj. 1) tolerans, perferens,
perpetiens. Dr. 6. 4: klesaksama. 2) capax, potens,
C. loc. vel infinit. Rag . 11. 5: sd hi raks anaviddu
taydK ksamd; 8. 59: hrday an na tv av alambi-
tufi ksamdK. 3) aptus, idoneus, conveniens. Rag .
9.50: mrgav ano pagamaks amaves ab rt; R. Schl.
I. 1. 49: na virodiS balavatd ksamd rdvana
tena te; Sak. 2. 9: ub ab ogaksamari grismasa-
mayam dsritya. — subst. n. 1) patientia, toleratio.
Br.3.2: kriy atdii AriaTOam. 2) facultas, vis. Br.l. 35:
na lu me giviluii ks amarn. (Cuni sgn. 2 cf. hib.
cam ,,strong, stout, nilghty", subst. ,,power, might",
cama „brave", abjecta sibilante.)
^T\\ ksamd f. (r. ksarn s. d) 1) patientia, toleratio.
Rag'. 18. S. R.Schl. L 34. 33 sq. 2) terra. (Cf ksam
et ksmd; gr. XAMA, unde %aiAai, yjxjxa-^s, %aixa.-
^off^i^vd — i^\iT]^ Jcsanikd.
99
f^loj klivd (r. kUv s. a) 1) debilis, impotens; pigcr,
iners. Ilit. 32. \9: kllvavacana. 2) m. eunuchus.
N. 21. 1 1. (Scribitur ctiam kllbd\ cf. hib. cailllean
„eunuch", caill-ie „castrate(l", caillim „1 geld, castrate,
I loose, deslroy", cailleadh „emasculalion".)
^Y^f) klu 1. atm. se movere. Vid. viklava.
=^(»" klida n. (r. A:/jd s. a) humor, liquor. Rag . 7. C 1.
15. 32.
^^Sji\kl e d a n m. (r. A:/jrf s. a/j) luna.
^[|- kU'du m. (r. A/;<i s. u) id.
^JJJT Ar/ej 1. atm. {yadani K. vadi V.; grammatici
pcrperam Ar/ej pro radice habenl, venit vero
verbum klese ex l™^" classis lege a A-/jj) vexare,
occidere.
=fj5j klesa m. (r. A://j' s. a) molestia, aerumna. H. 1.44.
Br. 3. IS.
3|Qjf kldivya n. (a klivd s. /o) debilitas, debilitatio,
demissio animi, inollitia. B\ 2. 3.
gj Arna ubi? Sa. 6. 9; quo? Lass. 24. 11 : Arra gaccasi.
Notentur locutiones veluti kvaca te ksatriya-
balaii kvaca brahmab alam mahat ubi tua ksa-
triyica potentia? ubi brahmanica potentia magna?
i. e. quantum interest inter illam et hanc. R. Schl. 1. 56.
4. — Exempla, ubi res vel persona superior in priore
loco posita est, sunt: Rag.1.2: kva suryaprab av6
vansali kvacd 'Ipavisay d matiH; Mah. 1. 3065:
kva maJiars ili sacdi 'vd "gr/ali sd 'psardli
kvaca menakd. — kvd 'pi alicubi. N. 16. 6.
^\T\^\kvacit (a praec. s. ciV) alicubi. N. 15. 15. —
Repetitum : ubique. In. 3. 10.
g^ljl kvan 1. par. sonare. Hit. 58. 21: dindimd ha-
s tipakdhatal! kvanan; — kvanitd sonans,
susurrans. Ur. 68. 1: padmani antalikv anil a-
sat padam. (Cf. 2. kan, Aruri, can, svan, ratione
habita, gulturales facile in sibilantes degenerare; de
lat. cano v. sans.)
gjTjy kvana m. (r. kvan s. a) sonus. Am.
gflljl^ kvanana n. (r. kvan s. ana) id. Am.
gJjllJlfJ kvanild n. (r. kvan s. ta) sonitus. Rag'. 7. 3S :
vigagni v ilolag anfdkvanitina ndgali.
^J<J kvat 1. par. coquere. Man. 6. 20: asniydd ya-
vdgdii kvatitdm.
gy[Uy kvdna m. (r. kvan s. a) i. q. kvana. Am.
^jrrl kvil 1. par. (gatdu K. cdlagatyoli V.) ire, se
movere. V. (Cf. kil et ksvil.)
^y^ ksag 1. tilm. (ddnagatydK) dare; ire.
1. ^^^^ksattg I. par. (grammatici scribunt ijn^, gr.
"'"IIO"') id.
2. j7\^ ksang 10. par. (tai\ki\ grammatici scribunt
ksag, gr. 110"') id.
^fJJArjan 8. par. atm. kJanomi, ksanvi (hinsd-
ydm K. vadi V.) vulnerare, ferire, occidere.
Lass. 33. 19: aksatas arlra. (Ci. ks in et Arii cl. 5;
gr. y.aivw, y.avui^ naivvTai = scr. ksanuii'\ KTStvui,
V. gr. comp. 16; r(a:'W\ fortasse CTJvcjuaf e Av«|Ua».)
c. pari id. Ur. 8. 3 infr.: aparikJatasarira; Ram.
I. 47. 24: gurus dpaparikJ ata.
c. ri' id. A. 11.1: sar avikJ at a\ 10.30: v ikJat aiicd
"yasdir vdndili ... mahfm abyapatad rdgan
prabagnain puram.
^[Tf kJana m. 1) pars temporis definlta, Wils. „equal
to thirty Calas or four minutes". 2) momentum. —
acc. kJanam adv. per momentum. B ar. suppl. 7.
Lass. 2. 7. instr. kJanina statira. H. 4. 10. N. 2. 3.
(Pottlus recte, ut mlhi videtur, hoc vocabulum expllcat
ex ikJana, abjecto /; respiclas nostrum Augenblick.)
•^LJK I kJanadd f. (e praec. et da dans, in fem.) nox.
Rag . 8. 73.
■j^lJlf; |-cjj kJanaddcara m. (e praec. et cara iens)
cognomen Raksasorum, slgniiicans noctu iens.
Dr. 2. 3.
^fcn^ ArjaniAra (a kJana s. lAra) per momentiun tem-
poris durans. Hit. 20. 6.
^fffn^f kJanikd f. (fem. praec.) fulmen. Hem.
13*
98
^nS" lirodd — =^^hliv.
^[3" kr6dd n. %f37*'""^" ^- *) pectus. Am. 2) gre-
mium. Ilit. 80. l'!: nidakrd^e pakiinaK sukam
varsasit nivasanli.
^nj kr6'd'a m. (r. krud irasci, s. a) ira, iracundia.
N. 6. 5.
^T^j-^ krodand (r. krud s. ana) iracundus. Hit.13. 3.
d^[<j| krosa m. (r. iruj s. o) mensura distantiae (Wils.
a league, a Cos' contaiiiing 4000 cubits). Dr. 8. 53.
^kt^ krostu m. (nom. k r 6 s t d a \\i.kr6stdr, gr. 173)
canis aureus, anglice jackal. Dr. 1. 17.
^i^i ^ krostar, ved. krostdr, V. krostu et gr. 173.
jfjj^ krduncd ra. nomen avis, ardeae species. Wils.
„a Kind of heron or curlew". R. Schl. I. 2. 12.
^l^t krdutici fem. praec. R. Schl. I. 2. l4.
^rgj klat" 1. par. Qiinsdjdm K. vade V.) laedere,
occidere. (Cf. s/at , knat , kral , kad, lAt.c/ades.)
3^7" yt/ad 1. atm. (vdiklav/e K. rudi V.) dolore af-
fici, flere. (Cf. k/and, krad, krand.)
— +v„^ kland 1. par. {dhvdnarodanayo/i; grammaticj
scribunt k/ad, gr. 110"') clamare, ejulare, flere.
(Cf. k/ad, krad, krand; hib. glaodhaim „1 call,
bawl, roar, shout".)
^^>ni kiap 10. par. k/dpdfdmi (^avy aktdydm vdci)
indistincte loqui. (Cf. ga/p et lit. kalpii loquor,
praet. kalpejau, fut. ka/pesu, gr. comp. 506.)
^rf k/am 4. par. klamydmi (gr. 305) defatlgari, con-
fici. kldnld defatigatus. N. 21. 27. (Cum hac
radice cohaeret idem valens sram, cujus s ortum est
e k\ gr. y.aiJLvu) ex utraque forma explicarl potest,
ejecto / vel r, nisi, quod Pottius susplcatur, ortum est
e ksam, ejecta sibilante; lat. /en-tus e c/en-tusl =
scr. k/dntd; fortasse c/au-dus e c/an-dus, nlsl pertlnet
ad /t'oV, q-v. ; nostrum lahm, germ. vet. /am, Wt/umas,
abjecta gutturali.)
c. pari id. H. 1. 21: trsdparik/dnta slti confectus.
=^y^k/ama m.(T.klam s. a) fatlgatio, lassitudo, languor,
confectio. A. 4. 47: «a s itoJne naca kiama/i.
^J^ Ar/ai' 1. dtm. (bayS) timere, v. v&iklavya.
^^rrr kiid 4. par. humectari. Hit. 29. 4: ktidyati. —
k/innd irrlgatus. Ram.HI. 61. 24: asruk/inna. —
caus. kieddy dmi humectare. B. 2. 23: nacdi 'nail
k/edayanty dpa/i. (Polllus p.243 confcrt gr. KAT^,
kAui^W, quod consonantlbus egregle cum k/id con-
venit, vocali autem et sensu ad formani causalcni kli-
ddydmi pertlnet, Ita ut posterius dlphthongi e elemen-
tuin omlssum et a in t; attenuatum sit; llt. sk/ys-ti e
sk/yd-ti fluere, praet. sk/yd-au, cujus s e praepos. su
cum ^ scr. sam, sa, gr. txjv, expllcari potest, nisi
est addltamcntum euphonlcum, propter adamatam litte-
rarum s t\.k conjunctionem; angl. wet humidus, anglo-
sax. /Hvet, /uvcct id., mutato / in w, v. gr. comp. 20.)
c. pari i. q. simpl. pariklinna irrigatus. Ram. III.
61. 24: vars atdyapariklinna.
c. sam id. saiik/inna irrigatus. Mr. 177. 8.
|=+>r~y kiind l.par. atm. (parivedane K..; grammatici
scrlbunt klid, gr. 110"') lugere. (Cf. kland,
unde k/ind attenuata vocali ortuni esse censeo.)
f^i^ k/innd V. k/id, gr. 542.
T^TJlT k/is 4. par. alm. 9. par.: klisydmi, kilsye,
k/isndmi dolore afficere, vexare. Rag . 13. 73:
k/isy ann ivd *sya bugamadyam ur a/is t aiena;
11. 5S: maruta/i pratipagd/i . . . ciktisur brsa-
tayd varut inlm. — Pass. N. 13. 50: ganina
klis yati bdtd; H. 4. 4l: rdksasena tadd b imaii
kiis yamdnan niriksya tu; Rani. I. 29. 1: akli-
stavrata qui vota non violat; I. 31. 37: vacanam
aklistam verbum non violatum. (Cambro-brlt. gloesi
„to paln, to cause a pang, to suffer a pang".)
c. pari i. q. slmpl. Up. 19: susrdsdpariklista;
Mah. 1. 228S: parik/isyan = parikiisyam&na,
V. gr. 532.
3^5r ^''f l.atm. (dddrstye K.; scrlbitur etiam kiib)
impotentein esse; v. klivd, kldivya.
a^ kri(J — ^^ hreni.
5|^^ kri4 1. par, deleclari, jocari, ludere. II. 4. 17:
md krtda §"1'' rakso vib Isanant; Ilit.: mr-
tasya krt^oriti ddrdir api dandir api,
c.sam par. atm. id. Su. 1.34: tdis tdir v ihdrdHi ...
s aitkri^otdn tesdm; Ram. I. 9. 55: citrarl sail-
kri(famdnds idK kridandir viv id dis tadd.
^^ krtda m. (r. krtd s. a) oblectatio, jocus, ludus. Ara.
^l^rj krtdana n. (r. krtd s. ana) Id. Ram. I. 9. 15,
V. krttf. praef. sam.
j^^l krtdd f. (r. kri4 s. o) id. Am.
SfvS" kruiic 1. par. (kduiul^dlptb dvajf oH K. gai-
ydm V.) inilexum esse, exiguum esse, ire. (Picte-
tius huc trahit hlb. cruiitn rotundus.)
dl^ kruddd V. krud", gr. 83"'.
1. 5^y" Arrud' 4. par. irascl. N. 18. y: na krud'yanli
varas triyaK \ H. 3. 15: putiskdmdA s aiika-
mdnasca dukro d a purusddakaH; c. gen. N. 22.
28 : dd ib ir dahyamdnasya s ydmd na kroddum
arhati; c. upari. Hlt. 66. 17: putras y6 'pari
krudd aJi. (Llt. ruj-/(M Iratus, rus-tybe ita, quorum s
ante / e generali euphonlae lege explicari potest e rf,
cf. gr. comp.102; slav. cpiir^X sridu ira, furor, mutata
gutturall in sibllantem, slcut e. c. in CpZ^^KllE srudize
cor; fortasse etlam huc pertlnet lat. crudelis [v. krurd\
nisi cohaeret cum criidus, de quo v. krdvya; gr.
xoTog corruptum esse posset e Koorog et hoc e aoccr-
TOS; nostrum Groll , mutato d in /? hlb. corruidhe
„anger, wrath, motion"; corruigh „fury, resent-
ment".)
c. abi i. q. slmpl. c. acc. Ur. 36. 1: na tdm ab i-
kruddo muniK.
C. pari id. Ram. III. 76. k5.
c. prati iram rependere. Man. 6. 4: krud yantan na
pratikrudyet.
C. s am i. q. slmpl. saftkrudda iratus. H. 3. 4.
2. gfy Arrud' f. (r. krud) ira.
^\ff krudd' f. (r. Arrud s. d) id. Am.
97
5f)«-ii< krunt 9. par. krutndmi (s'lisi, klisi) amplecti,
vexare. (Cf kunt', krat, knal'.)
StiVJ krus 1. par. clamare. Ram. I. 9. 61: cukrosa
o -N
rsyasriig^ 'ti. (^Scud. ,X»^<J^ krus , v. gr. C. 34 ;
lit. A://A;iu clamo (de infantlbus), krykstauju voclferor;
hib. cruisigh „music, song"; fortasse iat. crocio, cro-
cito; gr. y.^W^W, y.^Ul^W; golh. hrukja crocito.)
c. d conviciari, maledlcere. R. Schl. II. 12. 77: tan tu
mdn gtvald ko iyan ndnam dkrdsfum arhati;
Man. 6. 4s. 8. 267.
c. ut conclamare, exclamare. A.7. 2: nivdtakavacdK
sarve . . . ab yadrav an mdm . . . utkros antd
mahdratdh. — ulkrusta sonans. Su. 1. 33: ma-
hdndddir utkrustatalandditdiK,
C. pra 1) i. q. simpl. Su. 1. 15: trdhi 'ti pracukru-
suK; N. 11. 2. 23. 23. 24. 43. A. 19. 21. 2) accla-
mare, Inclamare, c. acc. Dr. 5. 23: b'ttd d'dumyam
pracukros a purohitari sd; 6. 29.
C. vi id. Ram. III. 44. 11: hd rdme 'li vicukrus uK;
c. acc. pers. Dr. 6. 26.
c. sam praef. abi Id. Ram. III. 72. 39: dryi 'ty evA
'b is aiikru sy a.
^f^ krurd (fortasse mutllatum e krudra, a r. krud',
producta vocali ad compensandum omissum d\ cf. lat.
crudelis et v. r. krud) adj. crudelis, saevus, ferus, ter-
rlbills, horrificus, horrendus. H. 2. 2. Su. 1. 3. H. 1. 17.
4. 31. — kriirdm adv. terrlbllem in modum. Dr. 6. 3.
^i^jj- krurabudd i (Bah. e krurd et buddi mens,
intellectus) crudelem mentem babens. H. 4. 31.
Sft^m^T^ ^^''rarndiiasa (Bah. e krurd et mdnasa n.
mens) i. q. praec.
lhVIMMlQ.rI f^rurdpasarthita (Tatp. e krurd, quod
hoc In composit. neutrum est substantive posltum,
crudele, crudelitas, et upasanhita conjunctus,
& V. dd s. ta) cum crudelitate conjunctus. H. 2. 20.
5^|tl| krerii m. (r. kri s. ni, V. euphon. r. 94"') emtio.
Am.
13
90
^f^kram — ^\ kri.
anima, e corpore discedenle). Man.1.55: tado 'ikr&-
mali miirtitaH; 2.120: lirdvam prand hy utkrd-
manti; Rag . 7. 50: parasparena ks at ay 6K
prahartror utkrdntavuyvoll samakdlam iva.
De colore a vullu discedente, Rag'. 16. 17.
c. ut praef. vi relinquere. Rag . 13. 72: vyutkramy a
laksmanam.
c. upa atm. incipere. In. 1. 21: tam dprastum upa-
cakrame; H. 1. 23: gamandyo 'pacakrami. —
praef. sam atm. id. Rara. III. 56. 3S: prastun sa-
mapacakrami.
c. nis: niskrdmdmi (gr. 79) egredi, prodire. Rum. I.
9. 22: nis cakrdmd "sramdt. — ab inis kram,
upaniskram id. Man. 6. 41. Rara. III. 68. 4. N. 13. 36.
c. pard superare, vincere. Dr. 8. 57: pardkrdnta.,
V. pardkr ama.
c. pari ambulare. Lass. 74. 6. — anuparikram cir-
cumgredi. Man. /. 122: sa tdn anuparikramya
sarvdn. — samparikram id. Mah.E.ic.l2: bahuni
s amparik ramya tlrtdni.
c. pra par. atm. incipere. M. 55: prasium praca-
krami; Dev. 2. 48: divili k ad g aprahdrdis tu
ti tdn hantum pracakramuK,
c. prati recedere, gradum referre. Dr. 6. 24.
C. vi atm. i. q. simpl. 11.1.9: tina vikramamdni na.
— vikrdnta fortis, validus. N. 12. 54. 21. 12.
c. sam ire, ingredi. Rag . 5. 10: kdlo py ayan sali-
kramitun dvit tyam . . . ds ramam. —— caus. Rag .
13. 3: s aiikramit i turahgi; 9. 52.
2. jFtT kram 4. par. atm. : krdmydmi, krdmyi (gr.
303) i. q. kram cl. 1.
r^^ krdma m. (r. kram s. o) 1) gradus, passus. Ram.
I. 27. 24: tribiK kramdis tatdlokdn dgahdra
trivikramaK. 2) ordo, series, successio. N. 12. 49:
kramaprdptan rdgyam. — krdmina^ krdmdt
ex ordine, deinceps. N. 16. 31: paryaprccata tdn
sarvdn kr amina suhr dali svakdn; Rag . 3. 30:
kramdc catas raH ,,, tat&ra vidydH. 3) modus,
ratio, vitae ratio. Ilit. 8. 15: prastdvakramina sa
pan4it6 ibravit; 68. 21: amdtydndm isaK
kramafi ; TJp.68: kast6 hy avinayaK kramaK,—
In fine composilorum interdum redundare videtur;
e. C. Hlt. 39. 4: digvigayakramina i. q. digvi-
gayina i. e. post regionum superationera. (IIuc retu-
lerim scot. et hib. ceum, ceim passus, ejecto r.)
^m)\*-ikramasas (a krdma s.Jas) l)gradatim, pau-
latim. Hit. 46. 11. 2) ex ordine, deinceps. Rag'. 12. 47.
JffJJ" krayd m. (r. kri s. a) emtio. Hit. 32. l.
S^iiJ krdyya (r. kri s. ya, v. gr. 560) emptione com-
parandus. Am.
^^JI" krdvya n. caro. (Lit. krauja-s sanguis, russ.
KpOBb krovj id., hib. cru id., germ. vet. hrio [gen.
hrin>e-s , ihem. hriiva^ cadaver; gr. iipecc?, \at. cruor,
cruentus, crudus, carc.)
\i(\^\ kriyd i. (r. kar kr s. y d) 1) opera, labor, opus.
Ilit. 8. 1. Ur. 39. 3. 2) rltus caerimonia. Sa. 1. 20. A. 4. 2.
jfjy kr! 9. par. ;itm. krtndmi, krini' emere. Ram. I.
48. 9: anyam vd 'py dnaya kritvd; Hit. 32. 1:
krayakritanca mdit unam. (Ilib. creanaim „1
buy, purchase" tam radice quam adjecta syllaba egregie
cum krindmi convenit; graec. TTOtaiJLCU, T7£0-vri-fJ.i,
quorum posterius litteris transpositis ex TTps-vri-IXl pro
Trpt-v/i-iJ.i ortum esse videtur, mutata gutturali in la-
bialem, qu.T in re cum cambro-brit. pyrnu emere con-
venit; itaque origine alienum est Trepau) vendo a TTtpocui
transeo, in posteriore enini verbo, quod cum scr. pd-
rdydmi cognatum est, labialis littera est genuina.
Forlasse etiam lit. prekis emtio, perkii emo, \z.\.. pretium
et nostrum feil huc pertinent.)
C. upa id. Hit. 115. 3. 4.
c. vi vendere. Ram.I. 46.18: na vikrisydmy aham
putram; Hit. 87. 2.
C. sam emere. Mah. 1. 6219: naca mi vidyali vit-
tan s aitkrituin purus aii kvacit.
g^Sf^ kraiana — ^^f^krai
9.J
^^r^ krat ana n. (r. krat s. ana) caeJes. Am.
9f)f4 krad 1. atin. i. q. krand.
pJJT^ krand 1. par. atm. clamare, flere, lamentari, eju-
lare. Rag.l4. 6S: sd ... cakranda vignd ku-
rari 'va buyaK\ 15. 42: dv&ri cakranda bupa-
teH; N. 11. 20: tdii krandamdndm at/artam
kururtm iv a vdsattm; Ram. I. 2. l7: nisamja
krdurictii krandanl im. — krandit un saranam
auxilium maxima voce petere. Ur. 2. 6. (Goth. greta
ploro, cum e (= (5, v. gr. comp. 69) pro an, sicut in
tika = tango tt fleka = plangn; cf. kland, quod e
krand, mutato r in /, ortum esse puto.)
C. d id. N. 11. 26: dkrandamdndn s ans' rutjra.
^f-f^r^ krandana n. (r. krand s. ana) lamentatio,
lugubris clamor. Hit. 98. 19. 21.
jfjrj krap 1. par. (ex karp transposito ar in ra) i. q.
karp krp.
1. ffJIT kram 1. par. interdum atm. (vocalis radicalis in
temporibus specialibus parasmaipadi, nec non in
part. in /a et gerund. in tvd producitur; in atmane-
pado, quod in compositione cum o<j, <3, pra et vi
invenitur, vocalis brevis retinetur; caus. kramdy dmi.,
gr. 465) ire, incedere, ambulare, pervenire. Rag.l. l4:
urvtii krdntvd in terram profectus (schol. Calc. =
prtivtm dkramy a)\ intens. caiikramy (gr. 506)
id. Mah. 1. 7l6: lataii s6 Sndd Spi caiikramya-
mdnaK kiipe papdta. (Fortasse lit. gra-dus , gra-
dior huc pertinent, mutala tenui in mediam et ejecta
nasali; etiam gran-dis huc trahi posset, cf. utkram
surgere, et vikrdnta fortis et vid. vard vrd. Huc
etiam trahl posset goth. hlaupa curro, germ. vet. hlaufu,
Idoufu, et abjecta initiali, laufu, loufu, mutata labiali
nasali in mutam ejusdem organi, sicut lit. detvyni novem
convenit cum scr. ndvan, et gr. (3poTC? cum scr.
mrtd, mortuus [gr. comp. 317]; respiciatur etiam
germ. vet./fM/, th. fiisti, pugnus, quod Graffius apte
confert cum muJti; y, krama.)
c. ati transgredi, praeterire. N. 21. 25: grdmdn ba-
hdn atikramya; Br. 1. 1: aticakrdma s umahuit
kd/ali; Ram. HI. 52. J'l: tavdi 'va vacanan va-
yam I nd 't ikramdmahi sarvi vildm prdpyi
'va sdgarali. — c. ahlal. egredi, prodire. Rani. I.
9. 11: aticakrdrna dsramdt. — atikrdntam
vayas progressa aetas, grandis aelas. Sa. 1. ■'(.
c. ati praef. abi id. Mah. 1. 199: ab'yatikramya
d armam; Ram. HI. 54. 26: svaviJmdb yati-
kramya.
C. ati praef. vi id. kdle bahutiti vyalikrdnte;
Ram. Schl. II. 14. 29: vyaticakrdma taii ganam.
c. ati praef. sam id. N. 9. 21: avantim rkJavan-
taiica s ama t ikramya parvatam; 2. 21: rupena
s ainat ikrdn t u s a rvaydJ itafi.
c. adi occupare, e.c. sedem (cf. kram c. d praef. sam).
In. 2. 22: pdrtaH Jakrdsanaii gataK I adya-
krdmad ameydtmd dvitiya iva v dsavuli.
c. apa discedere. N. 11. 1. Dr. 4. 22. — cum apa
praef tj id. Ram. III. 65. 56: vyapdkramat sa
lakJman ali.
c. abi accedere. In. 1. 4l. — praef. sam (samab i-
kram) id. N. 11. 27.
c. d par. atm. 1) aggredi, accedere, pervenire. Hit. 94.
13: vigigtJavd yatd parab umim dkrdmaiit i
tat kataya; Ram. III. 71. 12: snehend "krdn-
tahrdayaK; In. 1. 30: urdvam dcokrame; Su. 2.
16: nd "kramant a yadd JApd vdnd mukldli
Jildsv iva;RiLe,5. 71: ydvat tdpanidir dkra-
mate na b dnuli.
c. d praef. sam -\- upa id. Ram. I. 33. 21: s amu i>d-
krdntd diJam s o mavattm.
c. d praef. nir egredi, procedere. Rag . 6. Sl.
c. d praef. sam occupare (cf kram praef. adi).
Rag . 4. k: samdkrdntam tena sinhds anam pi -
Iryam akilaiicd 'rimanifalam.
c. ut surgere, surgendo discedere (praesertim de spiritii.
94
c^|i.|r?[ homalct — tj^^ra/'.
(^m^ komatd (fortasse cum kumdrd cohaeret, sicut ^TRTf kd'umdra (a kumdrd puer, s. a) 1) puerilis,
kumdl q. v. cum kumdr) i) tener, debilis. Lass. juveniiis. Sa. 6. 11. 2) n. pueritia.
92. 9: komalaK pdnir asjrdK; Hit. 15. 9: aham <^\^^. kdumuda m. (a kumuda q. v. s. a) luna ; cf.
alpasaktir dantdsca me koma/dK; Rag . 9. 45. kumudinln dyaka.
2) lenis, moUis, placidus (de sono). B^ar. 1. 97. chmtjTt kdumudl f. (a praec. signo fem. /") 1) lumen
3) gratus, jucundus, amoenus. Lass. 52. 17: vrksdn lunae. 2) festum.
. . . sukomnldn. ^TTToJT ^&uravyd m. (a kuru s. ja, v. gr. 582) Ku-
cj^licj^ koraka m. n. gemma floris. Am. rus progenies, a Kuru descendens. II. 1. 19.
c^l^ kold m. aper. (Lit. kuHys id., Ariau/t?' porca; hib. ^^T5T ^'^"■^'^ (fem. kdusi, a kusd s. a) e gramine
cultach aper; gr. ')(jOi'flo?.) kusa dicto confectus. S.i. 3. 4.
'^tlMl^cH /^oldhala m. tumultus, strepitus, fremitus. cfj|i||rr| kdusatd n. (a kusala q. v. s. a) 1) felicitas.
Ilit. 106. 11. Sak. 27. 2 infr. • 2) dexteritas. B'. 2. 30.
ctilldSr kovida (ut videtur, e A:o, nomin. ra. interr. et ^TTST^ kdusikd (a kusd s. jAo) 1) i. q. kdusd. Dr.
vida a r. r/d scire, s. a) gnarus. N. 1. 1. 3. 1. 2) ulula. Ilit. 119. l4.
c^|i^| kosa m. (r. Aruj s. a) 1) gemma florls. Rag . 3. S. SJ^ff knafis 1. et 10. atra. : kndnsS, knafisdye (b d-
13. 29. 2) vagina. N. 10. IS. 3) aurum (factum et sane, scribitur knas, gr. 110°') splendere.
rude), gaza, thesaurus. Dr. 4. 11. (Scribitur etiam
kosa, hib. gucog „a bud, sprout".)
^T51c<T hosald m. pl. nomen regionis. N. 9. 23.
c^iq kdsa m. i. q. kosa. N. 26. 19.
c^^iy kdsfa m. stomachus. Am. IV. 10. 43: punsi
kostaK. — Etiam n. Dev. 6. 13: kdstdni.
c^|(jll| kdsna (ex A:(i q. v. et usnd calidus) tepidus.
Rag . 1. S4.
cJilfHc^ kdutukd n. (a kutuka s. o) 1) magna laetitia,
eximia voluptas. P. 21. Bar. 3. 15. 2) curiositas, cu-
piditas et studium novarum rerum. Hit. 80. 4. 123. 15.
Up. 80. 3) matrimoniura, nuptiae. Rag . 11. 53: ka-
nayata nayakdutukakriydm ...vitenatuK (scbol.
Calc. kdutukakriydm = vivdhd tsavam).
^JJ knat" 1. et 10. par. (hihsdydm K. vad'^ V.) lae-
dere, occidere. (Cf. snat, krat , klat , ratione
habita, litteras liquidas facile Inter se permutari. For-
tasse huc pertinet gr. KTEN, ita ut litteris transpositis
ortum sit e KNET.)
^^ knas 4. par. (Jivrtib ds anayoll) inflexum esse;
splendere.
31 knu 9. par. (sabde) sonare. Cf ku.
o r V -
^ knu 9. par. atm. id.
cfji^l" knuy 1. atra. (sabde K. durgand i drdratve
sabde V.) sonare; foetere; madidum esse. (Cf
puy foetere.)
c>^i \ kmar 1. pir. (hdrcane K. kdut i/ye \.) inflexum
c*j|(-]ri^ kdutuhatd n. (a kutdhala s. a) 1) vo-
luptas. Sa. 4. 26. 2) curiositas c. loc. rei. Mab. 1. ^f^ krakaca m. n. serra. Am.
2284: vistarasravartK g d t aii kdutdhatam ^f^^ krdtu m. (pro kartu, a T. kar kr s. t u) 1) sacTi-
ativa me. ficium. N. 5. 46. 2) in dial. vedica a) perfector. Rgv.
^T%?T kdunteya m. (a kuntl' s. iya) Kuntia natus. P- 26. 2. b) potentia. Rgv. p. 28. 1. (Cf. gr. K^aTSg.)
cf)|»-rt kdunda (fera. -#, a kunda S. a) ad plantam 5fj<i| krat l.el \0.par.krdt dmi,krdtdydmi (hiAsdydm
kunda dictam pertinens. K. radV V.) occidere; cf. 2.*Vo/, 1.^/«/, Ar/ia/ , jrja/.
^^^Ivcl — %P:m l^opana. 93
C^»^ kel 1. par. (galdu K. c'dlaga/jru/l V.) ire, se zf^^[J li / s a r a ni. n. (ut videtur, e k/sara, mutato s
movere, vacillare; cf. c'a/. in s) fibra, filum (planlae). Rag'. 4. 67. 9. 3i.
^[^ ke /i m. f. (r. A:»7 s. i) lusus, praesertim amatonus. c^ /cdi i. par. /cdydmi (salxl^) sonare. (Hib. cai/ „a
Hlt. 50. 1. (Hib. ca/ „a joke", v. ^jV.) voice, a name", cailb/te „a moulli".)
cfjd ^^^' 1. atm. (i<?fa«<?K. jeiit? V.) colere, yenerari. c|i=tiil ^"'^«/« m. (a /te/taya %.a) aKckayo rlescen-
(Cf. siv^ quod ex A-«'i> ortum esse potest, quum dens. Dr. 5. l6.
gutturales facile in sibilantes transeant. ^fiTToT kditava n. (a /iitavd m. lusor, s. a) 1) lusus.
<$cJd kivdrta m. (e A:i;, locat. vocis /<a aqua, et varta N. 26. 10. 2) fraus, v. 1. JJJ' ja/'.
iens) piscator, v. /cdivarta. ^TTcf kdirava n. nyniphaea alba esculenta. Ani.
e^d(^ /ceva/a 1) omnis, universus, totus. B\ 5. 11. ^fJTfT /cdirdta adj. (a /cirdta q. v. suff. a) cir.Uicus.
A. 9. 7. Dr.4. 17. 2) unus, solus. Rag . 2. 63. (Goth. A. 3. CO.
/tflj/ sanus?) cf(rf||«^ /cdi/dsa m. mons slc dictus, ad Him;iIayicos
^jof^ffn Aeixj/am adv. (a praec. signo accus. m) solum. montes pertinens, Dei Kuveri sedes.
Hit. 4. 11. ^TofrT /cdivarta m. (a /cevdrta s. a) piscator. Am.;
efi^l /c^sa m. (ut equidem puto, e locat. /ce in capite et Hlt. 114. 1.
sa corrupto e saya, quod etiam in allis hujusmodi cfJTT^T^ /c6/ciid m. cuculus niger vel Indicus.
compositis invenitur, e. c. gaiesaya piscis; /cesa est ^TT6T ^otc^rd 1) nudus. Sak. 7. 7. 2) m. n. cavum ar-
igltur quod In caplte jacet, slcut j /roru/ia quod boris. Am.
in capite cresclt, v. girisd) coma, caesarles. (Lat. ^TTRr ^°t' f- 1) extremitas, cuspls, cacumen. Rag\6. l4:
caesaries forma magls cum /cesara convenlt, quocum aiigada/coti; 7. 43: syenana/cdgra/coti; 9. 12:
etiam nostruni /faar, anglo-sax. /lair, contulerlm, ita sita/cdtind /cu/is^na; 11. Sl: b uminiliildi/ca-
ut media syllaba vocls /cesara ejecta slt. Cum priore /cSti tat /cdrmu/cam. 2) numerus 10,000,000.
compositi /cesa parte i. e. cum /ca caput conferri pot- ^TTRT^ /coti/ca m. nom. pr. Dr. 1. 16.
est lat. fa vocis ca-pil/us , quasi capltls pilus, nec non ^TTRT^TrS^T l^oti/cdsya m. id. Dr. 1. 17.
syllaba co, y.o vocum co-ma, j£0-jUV].) ^jjf^jjjg ^o'//yaj (a /coti s. sas). Hoc adverbium cum
c}^lj|j /cesara m. (a praec. s. ra) 1) jaba leonis. Lass. primltlvo /cofi eandem ratlonem habet, quam Latlno-
62. 20. 2) i. q. /cesara (v. /cesa.) rum catervatim cum caterva. Su. 3. 1 1.
%n^A«V'art'« (a praec. s. in) 1) jubatus (de leone). ^^ ^j„„ „,_ ^^. /cun s. a) plectrura. Wils. „a bow of
Mah. 1. 82S6: sinhd/i /c^sarina/t. 2) m. leo. Am. ^ i^,te, a fiddle stlck etc." Ram. IH. on. 26.
cfj|<; U,i /codandd m. n. (ut videtur, e dandd praefixo
/c6) arcus. Illt. 35. 11.
c^yol /cesavd (a /cesa s. va) 1) comam multam vel
pulchram habens. 2) m. cognomen Krsni.
<4liil^*;rl kesahasta m. (e lcesa et hdsta caplllorum
, , . V 1. 1 » T ^ cj-i I r*, rj /codrava n. frunientum quoddam, nuo egeni
abuudantia) coma multa vel ornata. Am. In. 5. 6. mii^->i i » i o
-v^ . . , ' / , a' . ■ s ,^ . II , vescuntur, paspalum frumen taceuni. B ar. 2. ;»S.
^li*-!'"^ ™' '^ ««•«« s. tn) 1) coma pulchra prae- ' r r
ditus. 2) m. leo. 3) m. nomen Daltyi, quem Krsnus %\^ ^°>° ™- ("■• ^"P «• ") '"' 'racundia.
interfecit. B. 18. 1. ^1TT»T kopana (r. /cup s. arta) 1) iracundus. Mah. 1.
«^if^lHT fi^^'"' f- ('"• praec. signo fem. /) n. pr. N.22. 1. 135-i. 2) iratus. Ur. 60. 18.
92 ^m f\j'm — %i^ keyura.
m^ hriti f. (r. kart krt s. ti) 1) actio findendi. SF^Tf krsd (r. kars krs s. o) macer, tenuis. N. 16. 9-
2) pellis. 3) corlex arboris b urgapatra dictae. (Cf. (Ilib. creas „narrow, slraight", caoile niacies =:
hib. carl cortex, lat. corlex ^ quod ortum me videtur kdrsya q. v. , mutato r in /; l.it. parcus , parvus;
e corli = scr. karti, adjecto c, sicut fem. suff. tr! v. r. kars krj.
apud Romanos sonat /r/c, e. C. genitrfc = scr. gdnitri. ^5JT»T krsdnu m. ignis. Rag . 2. 4y. 7. 21.
ej) j^e{-|| krttikd f. (a krtti actio findendi, s.Ara in fem.) ^frj krsi f (r. Arari Arrj s. /) aratio , agricultura.
1) pl. sex nympbae, Kartikoyi nutrices. Rag'. 14. 22. B\ 18. 44.
2) tertia constellatio lunaris, sex stellas complectens. ^\Tj^f\k r s \.n m. (r. kars krs s. in) arator. Su. 2. 2k.
■S^Y^^\^i^akr' ttiv dsas m. (e krtti pellis et vdsas ^qTJ^ krsrid 1) niger, violaceus. 2) m. nom. pr. Krs-
vestis) cognomen dei Sivi. Am.; Mab. 2. 1642. P"s, deus Visnus humana forma indutus. Dual
<jj^^ krtyd (r. kar kr %. y a inserto /, gr. 557) 1) fa- krsndu Krsnus et Argunus. (Russ. 'lOpHblll
ciendus. 2) infensus, bostilis, v. sq. 3) subst. n. nego- cern/t' niger ejecta sibilante.)
tium, officium. dhl_SS\13^^%^[i\kr s nav ar t m an m. (nigrani viam ha-
aTrJI^n krtyakd f. (a praec. s. ka vel aka in fem.) bens, Cali. e praec. et vdrtman via) ignis.
vexatrix. N. 13. 29. ^CnT^CT krsnasarpa m. (e krsnd et sarpa) ser-
^■f^^jTf^krtyavant (a krtyd s. vant vat) officiosus, pens niger. Hit. 67. 7.
officii colendi studiosus. Dr. 7. 6. cj r,i| 1 1 krsrid f. nomen Pandavorum uxoris.
dj j*^i-J krtrima (r. ^ar Ar s. trim) artificiosus. Rag'. €t\ (jlj \\nkrsridy (denom. a krsnd, gr. 520) nigrare.
13. 75. 19. 37 (v. kar kr et krti). Ilit. 22. 74: afigdrafi sitaVi krsndyale karam.
dn^^ krtsnd (ut videlur, a r. Arar kr) totus, omnis, (Russ. HOpHH) cernju nigro.)
universus. Br. 1. 17. N. 24. 23. B\ 3. 29. ^T^RT *«*^ f- pavonum clamor. Rag\ 1. 39.
^XT krpa m. nom. pr. A. 11. 3. ^f^T^I ArdArl;) m. (a praec. s. in) pavo. Am.
c^qiJI krpand (r. karp krp s. ana v. euph. r. 94"') ^pf ^!^*/ 10. par. advocare, invitare; consilium dare (pro-
miserandus, miser. Br. 3. 12. N. 12. 34. B\ 2. 49. prie: facere ut aliquis sciat, caus. radicis kit scire).
djiqi krpd f. (r. karp krp s. d) miseratio, misericordla. ^rf ^*^'" ni. (r. kit s. a) 1) domus, habitatio. 2) in
Br. 1. 5. dial. vedica: mens. Ros. L. 14: divyd gandarvo
c^m krmi ta. (fortassea r. kars Arri vel/:ram)inseclum, ketapuK ketan naK pundtu.
vermis. Rag. 16. 20: tiraskriyant e krmitantugd- ^TfT^ ketaka m. c^f^c}^ kitakt f. (r. kit s. akd)
IdiK . . . gavdks dli (schol. Calc. A.rVn/ explicat per planta quaedam, Pandanus odoratissimus. Rag\
urnandb a); B ar. 1. 63: krmikul as atdvrtata- 13. 16.
nuA" . . . svd. (^krmi correptum est e karmi. Lit. ^T-frT ketana n. (r. kit s. ana) 1) signum, insigne.
kirminis, kirmele, russ. ^ICpBB cervj, mutato m in v ; Mah. 1. SISS. 2) vexillum. 3) habitatio. R. Schl. L 75. S.
bib. cruimh, cambro-brit. pryv; goth. vaurms, th. ^TfT Ae/ti m. (r. kil s. u) vexillum. N. 12. 3S.
vaurmi, e hvaurmi, v. gr. comp. 388; lat. vermi-s e c^t^ |J keddra m. campus.
quermi-s; fortasse gr. eT^jXlvg e EOjXiV?, cf lit. Ar/r- ^Cj" ^'^/' 1. atm. (gatydm K. gatydti cdle V.) ire, se
minis.) movere, vacillare. (Cf. kamp, gep.)
5Rjjqr?f krmila (a praec. s. /o) verminosus. ^(i^J keyura n. arrailla. Rag. 6. 6S; m. B ar. 2. 16.
^m kilp 10. par. (ddurliaJ/^) debilem esse. z^TT^f^iJ k r l d /t a r rn a n (Dah. e krtd factus et kdr-
s^ kii'pa m. 1) fovea, cavum, specus. 2) puteus. B ar. man faclum, opus, negotium) factum negotium habens,
2, 4t. (Gr. KKTD^, russ. KOn<aiO kopaju fodio.) qui negolium suum egil. H. 4. 31. A. 10. 67.
^J^ ktlrd 1. atm. (kriddjrdm) luilere, v. kurd. (Huc '=ild4lli-l krtakdma (Bali. e krld et kd'rna) factam i. c.
trabi possit lat. Iddo, ita ut ortum sit cx uldo pro expletam optationein, voluntatem habeos. Su. 1. 19.
urdo, abjecta gulturali sicut in arno — v. karn — c^rlc|ifi| krlakrlya (Bah. e krld et krtyd n. facien-
et litteris transpositis.) dum) i. q. krtdkarman. In. 5. 1. Su. 4. 1. B\ 15. 20.
■^^~f^ kurdana n. (a praec. s. ana) ludus, jocus. Am. ^T^^ krtagna (qui factum destruit, e krtd et
aR'5T kdrmd m. testudo. N. 12. 113. (Fortasse gr. gna occidens, deslruens) ingratus, immemor beneGcii.
iiKEfJLlJ.V?, %eXv?, 'X,e?MVY\ quodam modo cum kurrnd =^7T5{ krtagria (qui factum novit, e krtd et gria
cohaerent, mulato r in /.) q. v. noscens) gratus, beneficii memor.
dhi-jn '^|;=j(~| kurmaprst onnata adj. (Karm. e kurma- '^^rWH^^ krtandiaka (e krld factum et ndsaka
prsta testudinis tergum et unnata, v. nam praef. destruens, a r. nas in form. caus. s. aka) ingratus.
ut, crectus) testudinis tergi iustar erectus, altus (con- Hit. 105. 1, v. krtagna.
vexus). In. 5. \Z. d^f^^i^^rtdm (acc. TCli krtd) particula prohibitiva, cum
c^rrj ^''^ 1. par. (dvaraneK. dvrt duY.) tegere, pro- instrumentali substantivorum abstractorum. apage,
tegere, v. sq. aufer, absit; e. c. Ur. 84. S: krtam parihdsina;
a^f^- kula n. (r. kul s. a) ripa, littus. R. Schl. I. 1. 28: Rag- H- 4l: krtaii gird.
^o/ig^aAiu/e. (Hib.<:u/„custody,guard,defence; theback cRT^^fjqf Arr/airama (e krtd et srama lassitudo) la-
part of any thing" ; col „an impediment, a probibition".) boriosus, operosus, studlosus. Mah. 1. 852.
d|jcl7 kuvara m. n. temo. "^dl^ W ^r^drigali (Bah. e krld et aiigali q. v.)
dic^ krka m. gula, fauces. Hem. factam manuum conjunctionem, implicationem babens.
ct)c))U| krkana m. perdicis species. Am. B\ 11. 14.
c+icj^i^l^ krkavd ku m. (e krka et vdku a rad. rac ^^J^ krtdnta m. (Bah. e krtd et dnta finis) 1) sors,
suff. u) 1) gallus. Am. 2) pavo. (Cura prima hujus fatum. 2) cognoraen Yarai, dei raortis. Hit. 9. 5.
comp. parte convenit bib. cearc gallina, v. krkana). 3) conclusio demonstrata, Wils. „a demonstrated con-
cjit,Sp krccrd (ut mihi videtur, e krt, vel krtd abjecto clusion, proved or established doctrine". B'. 18. 13.
o, et sra e srama abjecta syllaba finali) 1) difficilis, ^fTT^T krtdrta (factam rem babens, Bah. e krtd
molestus, aerumnosus. 2) n. difficultas, onus, molestia, et drta res) optatum consecutus, laetus, contentus.
miseria. H. 1. 15. Br. 3. 11. N. 15. l6. 24. 18. N. 16. 10. 18. 21.
^^Arr/ (r. A:ar ^r s. /, gr. 573) faciens (In fine compp.). c^dl^ krtdstra (facta arma habens, Bab. e krtd
B\ 3. 5. A. 4. 30. et astrd telum) armorura gnarus. N. 12. S6.
4\f\ krtd (part. perf. pass. a r. kar kr s. t a) 1) factus. ^TTrT krti f. (r. kar kr s. /i) 1) actio, opus, opera. llit.
2)subst. n. factum, facinus. Lockrte et instr. A-r/ena 97. 7. 2) carmen. Rag'. 15. 33. (Hib. ceord f., island.
tanquam praepositiones significant propter, c. genlt. gerdh, th. gerdhi f., lat. ars, v. r. kar kr.)
aut in compositlone cum nomiue reclo. N. 4. 3. 9. 19. ^ffT'!*^'^"" (* krtd factus, s. in) 1) factam rera, factum
Sa. 5. 94. — V. krtdm. negotiurababens. Rag.3.51. 2) habilis, dexter.Rag.il. 29.
12*
90
^Bl^ ^iuvcla — ^ini^/iw/j.
c>)(^^ kuvela n. lotus flos. Hem.
1. cfiSJ ^ui' 4. par. (s/isi) amplecli, v. kus. (Fortasse
gr. KVU), KVveu) abjecta consonante finali.)
2. ^75T ^"•f !• ct 10. par. dyuidu splendere.
O "N
gjTjr iuju 1) m. n. graminis species, Poa cynosu-
roides, quam Indi venerantur et in multis sacris riti-
bus adliibent. 2) n. aqua. Am.; v. kusisaya.
^^rf^ kusala 1) salvus, felix, prosper. N. 16. 29.
B'.18. 10. 2) habilis, dexter, peritus, gnarus. In. 2. 28.
N. 12. 83. 19. 18. 22. 12. 3) subst. n. salus, fortuna,
prosperllas. N. 2. l6. 12. 71. 13. 31. 22. 2.
^(^lf^rJ Afuja/iw (a praec. s. in) salvus, felix. N. 2. 16.
16. 29.
gnjT^ kusula m. horreum, granarium. Hlt. 5. 10.
66. 13. IS. 19.
c^i^|U|iJ kusis aya n. (e kusi in aqua et saya qui
jacet) lotus flos. Rag . 6. 18.
qptT kus 9. par. (niskarsi) extrahere; cf. kars krs.
o -x
^^ kiisfa (e ku et sta) leprae. Am.
c{-(H kus 4. par. i. q. kus.
o -
c^n-1 |ip( A-u Jor(V f (e Aru et sarit fluvlus) fluvlus tenul
aqua. Hit. 30. 7.
^i-m kusuma n. flos.
^CTqj^fJ ArujumdAiara m. (florum multitudinera
habens, e praec. et dkard multitudo) ver. B . 10.
3i.
arajjinj kusumitd (a kusuma s. ila) florldus.
Sa. 4. 26.
*y i-jC4 kusumisu m. (e kusuma et jiu sagitta) no-
men Anangi.
^jrrr Auf m lO. atm. (/tujmiVe V.) dlstorto vultu ridere.
O ""^ .
(Luce clarius est verbum kusmdyi compositum
esse e partlcula ku et smdyi rideo a r. smi\ scri-
hendum igltur est kusmi^ quod secundum 1""=™ cl.
format kusmdyi.)
c^cs, kuh 10. atm. (yismdrani K. vismdpane V.)
decipere, fallere; v. sq.
^•^^ kuhaka ra. (r. kuh S. aAra) 1) deceplor. 2) actio
declpiendi, destitutio. Illt. 129. 22.
c|)^r| kuhana m. (r. kuJf s. ana) n. pr. Dr. 2. 11.
^T^Vrr kuhand f. (r. Aru?i s. ana in fem.) simulatio
pietatis, sanctitatls. Am.
^^ kuhara n. caverna, specus. Hit. 58. 2.
1. rfj" itJ 6. atm. kuvi (sabdi K. drtasvari V.) so-
nare; gemere. (Cf. kug, gr. KtDKL/tt'.)
2. ^ Arii 9. par. atm. kund'mi, kuni'. id.
«\ "^
^^ kdg i, par. sonare (praesertim de avibus). R. Schl.
prooem. 1: kd gantam , . . vandi vdlinikikoki-
lam\ de arundine Rag'. 2. 12; v. kugita.
C. ava id. Ram. III. 70. 12: vihago b riigardgo
5yam.,,k6kilind 'vakugati.
C. upa id. N. 12. 113: cakravdkupakdgita.
c. nif Id. Ram. III. 69. 36: niskugantaK subd
girali.
igjl j|(=}' kugita n. (r. Auiy s. /a) sonltus. Bag'. 9. 26:
satpada kokilakug itam\ 4. 62: s driigakdg ita.
1. ^7?r ^"•' ^^' P"""' (^o^b^ mantri) urere; consulere,
deliberare. (Cf. angl. heat, hnt; island. vet. hiti
calor, heitr calidus, nostrum Hilze, hei/s, V. 2.kut.
2. cfj^^ kut 10. atm. (aprasddi K. aprasdddpra-
do/i V.) inclementem, non faventem, non rouni-
ficum esse.
SR^ kutd m. (r. kuf s. u) vertex, cacumen. N. 12. S.
2) acervus, v. kutasas. 3) fraus. Mah. 1. 2476: na
kuiamdndir vaniga/i panyam vikrinati tadd;
V. kutabanda.
a^^J^ kutaka n. (r. kut s. aka) vomer. Am.
3j^J^^^ kutabanda m. (e Aru./u fraus et banila)
laquens (Fallstrick). Rag'. 13. 39.
^(jf^i^kutasas adv. (a kutd suff. iaj) acervatim.
A. 9. 5.
^?" Aiirf 6. par. (gasani K. gdnyi baksi V.) edere;
solldura esse.
c}-, Ijl Arun 10. par. alm. (saiikoci) curvare, inflectere.
^M4>rn l^umudvati — ff^ huvera. 89
^H^rTl f^umudvatl f. (a praec. signo fem.) 1) i. q. Wl<, l< " r d 1. ;Um. {krtifdjrdm) ludere, d.kttrd,
kumudlni. Sak. 52. 6 infr. 2) nymphaeae species, s>"l-
Wils. „Menyanthe$ indica or cristata". Kag . 6. 36. ^t^ ^"' l-p^r. (iand usarihai/6/i) colllgere; cogna-
cTTn" kurnp 1. et 10. par. (strf/dm; scribitur kup, tum esse.
O •v
gr. 110"') sternere. CL kumb. c. d turbare, perturbare. Hit. 39. 20: smardkulita-
cf-ji^ kumb 10. par. {cadane K. strtydm V.; scribi- rnati; R;im. III. 71. 10: sokind "kulitindri/a. —
tur kub, gr. 110"') tegere; sternere. Cum vi -\- d id. Ram. I. 45. 7: kr6d'avf dku/ita.
areVI kurnbd m. 1) vas aquarium, urna. N. 23. 11. c. sam id. R;im. III. 49. 2: saiiku/it^ndri/a.
2) modil frumentarii genus. 3) tumor in superlore ^T^ kiiia n. (r. kui s. a) familia, genus. II. 4. 5. Br. 2.
parte frontis elephanli, Wils. „There are two of these 1'1. (Hib. gao/ „a family or klndred".)
projections, which swell in the ruttlng season." Dev. ^^r)|j|U ^"^a?''''j m. (e praec. et giri) mons princi-
3. 13. (Cf. gr. KVixioy\.) palis, quorum septem enumerantur, v. ku/abubrt.
gfjVf^TH" kurnb'akdra m. (e praec. et kdra factor) gjTfTTTT ^«/"/'J femina Impudlca. Am.; Mr. 288. 11.
figulus. r^^\^ryr^\ku/ab ub rt m. (e ku/a et bubrl) \. q. ku-
^rrVliJIM kumb ayoni f. (Bah. e kumb'd et yoni) /agiri. Rag'. 17. "S.
nomen Apsarasls cujusdam. In. 2. 30. ^rrl^i ku/astrl f. (Tatp. e ku/a et strt femina) fe-
gjjpVfrl^ ""»*'" m. (a kumbd s. in) elephantus. Hem. mina generosa stlrpe orta. N. 18. S; v. sq.
"^I^Hc^ kumbila m. fur. ^rfjj x-»~(f ku/di'tgand f. id. Sa. 7. 15.
grfrVffT kumb tra m. crocodllus. Am.; Wils. „the cro- ^)^Tf?T ku/dya m. (e ku/a et aya a r. i ire, s. a) ni-
codile of the Ganges, the longnosed alligator". dus. Am.
grjrvni^^h kumb traka m. (a praec. s. ka) fur. Ur. 32. ^rf^rfSJ ku/iJa n. fulmen. Dev. 8. 34.
8 infr., cf. A:um6'j7a. ^PWIH ku/t na (a ku/a s. ina) nobilis, generosus.
1. ^7 kur 6. par. {Jabde) sonare. N. 17. 42.
___ „,, 3)^^X7 ku/tra m. n. cancer. Hit 114. 9; zodlaci con-
2. ^T kur V. kar kr, gr. 344. ^ "^'^
^•^ ^ stellatlo. R. Schl. I. 19. S.
3573- Arj/ra/i§^a m. antllope. Ur. 77. 9 Infr. , , ^ , -, \ .• >n r -i- • t>' o ,»
■* \ 31 cji^il ku/ya (jiku/a s.ya) adj. 1) tamiliaris. Bar.o. 2(.
dhji kurara (r. ^ur) m. hallaeetus. N. 12. 113. „> . • 1 / •!
^'v 2) generosa stirpe ortus. — subst. n. (ut videtur, a
qnTT kurart f. fem. praec. , . . .
- '^ ^- r. ku/ s. ya) os, ossis. Am.
anx Ariiru m. nom. pr., unus e majorlbus Drtarastri .,.'<./.. • r ^ ^^ n t. =
^ ' "^ ■ ■ ^fcFZfT ku/ya f. (r. kui s. ya in fem.) 1) Humen. Rag .
** P''?^"«- 7. 46. 2) canalis. Sak. 7. 12. Rag. 12. 3.
^H^ '""-"'''^''■d n. (e Auru et Ari//ra) nomen gj^ ytura/a n. lotus flos. Am.
reglonls prope urbem Dehll. fT^cffZf kuva/aya n. id. Am.
afTTTAuri^rj' f. probabiliter i. q. A-Hrar/, scllicet haliaeetus cJiqHa kuvdda (ex A:« et vdda dicens) maledicus, ca-
femlneus.N. 11.20. A. 10.63 (In ed. Calc. legiturArurar/'). liimnlans. Am.
d)iQJc^ kuruvaka m. nomen plantae, Wils. „1) The ^■^n"^"'''^''" (vcd. Arui <;ra)m. (Karm.e Au et i'eVa m.n.
crimson aniaranth. 2) A purple species of barlerla. corpus) Deus divltlarum (slc dlctus propter deformitatera
3) Also a yellow kind". suam;fingltur enlm cum trlbus crurlbus et octo dentibus).
12
88
^^^Jciitas — '^n^^rlJ-^umudvdnl.
^f^^kii/as (a ku q. v. s. las) 1) unde? H.2. 2/i. 4.27.
2) nedum, mullo minus. B\ 4. 31; sequente eva.
In. 1. 17. Br. 1. 2S.
^rT^ /itiiuka n. i. q. sq. Ara.
c^pi-y] liuliihala n. 1) voluptas. N. 1. 16. 13. 4S.
2) curiositas, cupiditas et sludium novarum rerum.
Sak. 19. 6 infr. Up. 78.
af^ kutra (a ku q. v. s. Ira) ubi ?
gf^f%ra^A:u<rac'j7 (e praec. et cit) alicubi.
^prr kuts 10. atm. 1) spernere, contemnere. R;un. I.
o *^ t , . . .
49. 18: kutsita vicarisyat a. 2) conviciari, ma-
ledicere. D'rit. 57: kutsayitva vacobiH; part.
praes. par. : kutsayan. Mak 1. 52S6. (Lit. kusinu
adversor.)
c. a/i' valde irasci. Ram. III. 72. 66.
c. pra i. q. simpl. Ilit. 74. S. caus. Man. 9. 31^1: k6
na nasycl prako pya tdn.
2. ^CJ" l<"P 10- par. {bdsarlc K. dyuldu V.) loqui;
splendere. (Cf. hib. cubltas „a word , a promise ,
golh. HUF lamentari.)
^jTTJf kupuya (e ku et puya pus) vilis, abjectus. Am.
^^jf kiipya n. quodvis metallum excepto auro et ar-
gento, ut cuprum etc. Am.
cjjQji kubga gibbosus, gibberosus. Ara. (Lit. kuprit
gibber, kupdtas gibbosus, gr. zvcpog, ilv~TU) , lat. g^ii-
bus, gibba, sibber\ fortasse etiam nostrum Hucker,
niutat.l labiali in gutturalem.)
gjQjj^ kubgaka (a praec. s. ka) id. Lass. 32. 13.
SrgT kut k. par. {putlbdve K. putitve V.) foetere ^^[T kumdr 10. par. (denominativum a sq.) ludere.
(cf. pdy).
d^'A kiita m. elephanti tegmentum versicolor. Am.
gfgjj A; u ^ a f. Id.
^f^ kunta m. jaculum uncinatum. Am. {= prdsa).
dn'^\r^\ kuntala ni. capillus. Caur. 4.
^^j- kunti' f. 1) nomen regionis. H. 1. 31. 2) regis
Pandils uxor.
1. ^'-ZT ^unl 1. par. {hins ds aiikles ay 6H K. klesi
^"jqjT kuuidrd m. (ut mihi videtur e ku et rndra — a
T. mar mr — quod secundum originem suam virum
signlficare posslt, sicut mdrtya q. v.) 1) puer qul ad
quintum annum nonduni pervenit. Br. 2. 7. N. 1. S.
2) princeps juventutis, regni heres. Am.: ■=. yuva-
rdga. 3) cognomen Kartikeyi.
Wi^]7^![^ kumdravrata n. (e praec. et vrata) votum
coelibatus. Ur. 77. 5 Infr.
vade V., scribitur kut, gr. 110"') offendere, grmft kumdrt f. (a kumdrd signo fem. i) puella (a
laedere, ferire, vexare, occldcre. (Cf lat. quatio,
per-culio et scr. pui quod ex kul mutata gut-
turali in labialem ortum esse censeo.)
2. ^'^Zf kuni 9. par. kuindmi (gr. 347) id.
o ^
ej[iy.> kunda m. n. jasmini species, jasminum multl-
florum vel pubescens. Am.
decimo usque ad duodeclmum annuni).
^CTJ^ kumdl 10. par. (ortum est e kumdr mutato r
o ~ *-.
in /) I. q. kumdr.
gfCTg" kujnud f. I. q. sq.
cfr^TT kumuda n. 1) Nymphaea esculenta alba.
2) N y m p h a e a r u b r a.
cij^> kundr 10. par. (anrtabds anc K. miiyoktdu cji ;_] j^ JJ y kumudtni f. (a praec. s. in in fem.) cumu-
V.; scrlbitur kudr, gr. 110"') mentiri. dis floribus abundans locus.
1. ^CT l^up 'l- par. Irasci. Hit. 76. 13; cum dat. pers. ^^fg^y^jpj^ A-umudinina/a/ta (e praec.et nd/aA-a
Rag . 3. 56: cukdpa tasmd'i sa b rsam. ku- ductor, dux, doniinus) luna. llit. 79. 5.
pitd Iratus. N. 20. 32. — atm. cuni accus. Ram. ^^■;^^^^kumudvdnt n. (a kumud suff. vant vat)
1.39.7: kupyate devdn.— (Lat. cuyaio, nostrum 1) lotis abundans. Rag'. 4. 19. 2) m. n. i. q. kumu-
hoffe, angl. hope.) dint. Am.
^i^^-^\qf\JiUTi garar u pin — ^f^^TT liunrjina.
Hl
^yjH JCfr^ kuitgararupin (a kungaripa elephant! ^TZTJ kutl/a n. (ut videtur, a r. 3. kunri s. jra) paries.
forma, s. in) elephanti formam habens. Sa. 2. 20. Mali. '2. 731.
1. ^^ kuf 6. par. (^kdutiljri) inflexum esse, v. ku- \. ^^y\\ kun 6. par. (^saidnpakarana^ 6H) sonare,
fi/d. adjuvare. (Cf. kan, kvan, can, svan, liL
C. pra torrere, assare. Mali. 1. 2S-i2: b aksa/anti Lvanu sono.)
sma mdtisdni prakutjra vidivat tadd; v. sq. 2. c(-| IJ | kun 10. par. (dman trane K.) salutare, vale-
et kuft. dicere.
2. ^JTT *^"' ^^* ^''"' (A"'o'<^/'one) calefacere, urere. t^ij|g kundpa ni. corpus mortuura. Ani.
(Cf. 2.kut, kuft. liih. cuatan sol. v. Pict. p. 23.) c^HJ| kuni m. i. q. kukara. Am.
^fT kula m. n. hydrla. Am. ^ITT"^""' '• P^'"- {'■dikaljre., scribitur Au/, gr. 110"*)
3rf?7 kufi m. f. (r. kuf s. /) casa. Am. (Cf. angl. hut, conturbatum, mutilatum, dirutum esse.
nostrum Hiitte.) c*-i M/j kunt 1. par. {dlasjre K. kofane vdikaljre
rfij^r^ kufild (r. kuf s. ila) curvus, inflexus, flexuosus. alasye V.; scribitur kuf., gr. 110") claudum,
Dev. 2. S. mutilatum, pigrum esse; v. sq.
r^f 4^ kufumb 10. atm. (drtfdm) tenere, ferre, per- ^mS" kunfa (r. kunt s. a) segnis, tardus, piger. Am.:
ferre.
ajrj^ kufumba m. progenies, stirps. Rag . 7. 6S.
3)775^^ kufumbaka (a praec. s. ka) 1) adj. propin-
quus, cognatus. 2) n. familia. Hit. 21. 2.
ai77]y^jq Aru/umiin (a kufumba s. in) pater familias.
Ur. 36. 15.
afCTPsfrft kufumbini f. (a praec. signo fero. !) uxor.
Rag'. 8. S5.
1. ^JTT" f^ " ! ( *• psr. (^pratdpani) calefacere, v.
o •x'\
2. kuf.
2. 37777" *"•'•' 10. par. (cedane K. kutsdcidoH V.)
O •\*\ .
sciodere, contemiiere.
ar577»ft kuffani f. (ut videtur, a r. Aru/.< s. ana in
fem.) lena, libidinis ministra (Kupplerin). Hit. 11. S.
rf)|<^^i^ kuffima m. n. pavimentum. Rag . 11. 9.
aB^XJ^ kufmald m. n. calyx efflorescens. Hit. 39. 15.
^^ kuta m. arbor. Am.
arjT kufdra ni. (e praec. et ara a r. «r r s, a) se-
turis. Ram. I. 4. 20.
^^1?! kuidr! f. (fem. praec.) id.
mandaH krijrdsu jra/i.
1. c^. M^ kund 1. par. (v&ika/ye, scribitur Arurf, gr.
^ *^110"') i. q. kunf.
'-• cf, M^ kund 1. atm. (ddhe, scribitur kud, gr. 110"')
^ *^ r .
urere, ct. kuf.
3. ^tJ3" kund 10. par. (raksane, scribitur kud, gr.
110"') servare, tueri.
cj-, u^ kundd 1) n. urceus, urna, liydria. Mah. 1. -1500.
4504. 2) caverna in terra facta ad servandum ignem
sacrum. 3) puteus. Rag'. 1. Sl. 4) adulterino sanguine
natus e femina, vivente marito. Am.
cjjlj^cj-, kundaka m. (a praec. s. ka) i. q. kundd m.
sgfc. 1. Up. 45.
^lj^rfj kunda/d n. 1) annulus. N. 14. 3 (v. gr. 585).
2) annulus de auricula suspensus. 3) vinculum, armilla,
collare, monile.
cjiU^ k<i»"L ^"ff'^^^" (2 praec. s. in) possess. praec.
c^lj^rr)|ch(-J kunda/ikrta adj. (e kunda/d et krtd,
V. gr. 585) annulus factus. N. 14. 3.
e^^' kud 6. par. (bd/jre K. adane \.) puerilem csse; ^rfu^rT kun^ind n. nomen urbis Vidarborum.
"^ *" edere. N. 21. 2.
§6
^^ hi'caha — a^r^ kuiigard.
e{^|,^efi kl'caka m. arundo bambos vento stridens.
Rag'. 2. 12. 4. 73.
jTj/ ^i'/ 10. par. (band^ K. band av arnay 6K V.)
ligare; lingere.
^TJ- fc/7a m. insectum, vermis. Hit. 8. 7. (Gr. Kie.)
^^ kidrsa (gr. 263) qualis? Hit. 4. 21. (Prakr.
k^risa, slav. ko-liku, th. ko-liko , gr. 7r>J-AlK<3?, goth.
hve-leiks , th. hve-leika^ nostnim ive-lclier ^ lal. qud-lis,
V. idrsa et gr. comp. 417.)
c^jT ^/ra m. psittacus. Am.
cfj~|(jf kirnd V. A;ar (*.''), gr. 545.
q^T^f^j^^/Vi V. Arar< (Ar/^).
^jf^A/V//, vt'd. Ar/r;i f. (r. Arar [Ar/"] s. //, v. Arar^
\kti\) gloria. N. 20. 33.
^TFT *'' 1- P^r. (bande) ligare.
thj^ Aj/o m. 1) flamma. Am. 2) palus, sudes, slipes.
Am. : = saiiku, v. sq.
ej^lyjc^ ktlaka m. (a praec. s. ka) lignum transversa-
rium. Hil. 49. 11. 13. 15.
c^^l kild f. i. q. kila.
e|^,y||y{ kildla n. 1) aqua. 2) sanguis. Am.
cf^l^l ktsa m. simia. Am.
1. ^ ku l.atm. 2. par. 9. par. kdve, kdumi, kundmi
o
(sabde) sonare.
2. ^ku b.alm.kuvi (dri/isvare) gemere. (Hib. caoi,
o . . „ T 1
caoidh „lamentation, mourning , caoidhtm „1 la-
ment, mourn, grieve".)
3. af Au stirps interrogativa, unde descendunt adverbia
kiitas et kutra. In initio composltorum nuda stirps
adhibetur ad expriraendam contemptionem vel demi-
uutionem (v. gr. 249).
^Cr kuns 10. par. (lidsdrte K. bdsane V., scribitur
kus, gr. 110°') loqui; splendere (cf. kas, goth.
hausja, nostrum hore).
c^c^ kuk 1. atm. (dddne) capere, sumere.
aran' kukara (ex ku et kara manus) manum intortam
vel debilem, languidam habens. Ara.
^^fi\ kukrtjra n. (e ku et krtjrd n. faciendum, ne-
gotium) negotium exiguum, leve. Hit. 76. 14.
ajcf^afrj' kukkufd m. gallus. Hit. 106. 17.
a)^9jV{ kukkuba m. Phaslanus gallus. Am.
d^c^dii kukkurd m. canis. Hit. 50. 3.
cjij^ kuksi m. venter, uterus. Rag . 10. 66; trop. Rag.
2. 3S: adrikuksi; A. 5, 11: samudrakuks i. (Lat.
coxa, coxendix, gr. xoy^ujVYi? germ. vet. bdh, nostrum
Bauch, mutata gutturali in lablalem.)
^vj^S^H kuiikuma m. crocus. Am.
1. cf-i tJ kuc 1. par. (rod aparkakdutily alik anis u)
o "^. . .
impedire, includere; conjungere, miscere, tangere;
inflexum esse; scriberc. V. kuric.
2. cj-,r^ kuc 1. 6. par. (saiik6c4) curvare, inflectere.
o "^
V. kunc.
c. sam id. B ar. 3. ^-i: gdlran saiikucitam. — caus.
id. Mah. 1. 28-13: kecid gagd/i ... sarik6cjrd 'gra-
kardn bitdfi pradravanti sma.
3. J-itJ *"'■ l.par. (tdrasabde) altum, acutum sonum
edere.
^fi^ kuca m. (r. kuc s. a) mamma; N. 12. 16. cf. cu-
cuka, ciicuka.
ar^jyjj kucdgra n. (e praec. et dgra) papilla. Am.
c^, ^ kug 1. par. (s tejakarane K. steye V.) fu-
o •\
rari.
cj^,r>j kuric 1. par. inflexum esse. kuricitd cincinnatus.
o "^
In.5. 6 ubi kuncita pro kuiigita legendum. (Hib.
cuachaim „1 fold, plalt", cuach ,,a Curl", caachach
„curled, frlzzled"; v. kuc.)
c. fj corrugari. Mah. 1. 4ll2: vikuricitalaldtabrt.
^T^T kurig 1. par. (avyakte sabdi K., scribitur iu^,
o "v
gr. 110"') sonare.
^ck| kuriga m. n. 1) locus repentibus plantls abundans.
In. 1. 25. 2) umbraculum, casa frondea. 3) elephanti
dens prominens. 4) maxilla inferior.
d^^j kungard m. (a praec. sgnf. 3. suff. ra) elephan-
tus. Nom. pr. Dr. 2. 11.
T%H_''"" — ^nr^JTJn' J^i J^asa.
85
e. C. Lass. 12. 20: kim bahund mama bdsitena
kar/av/ain. In hujusinodi locutioaibus part. pass.
pract. gerundii loco fungitur, e. c. Dr. 7. 4. H. 4. 2. —
Antecedente quopiam vocabulo interrogativo aliquis;
B . 2. 2 1 : kat an s a . . . kaii g dt ay ati hanli kam\
cura sequentc a/j» aliquls, quispiam. IIit.4. 7; cum
antecedente relativo et sequente api quisque, qui-
cunque. N. 26. 9. (Lit. kas accurate convenit cum
scr. nom. masc. Ara.;; g0th./ji;a-j quis? = scr. kas, hio
quae? = scr. kd, hva-ta quid? = ohsoleto ^j^Ara/,
sendico TOM^ kad; lat. quis ., quid, a scr. th. ki; quo,
quod [|:= scr. Ara/], 7UI, quorum, quos , a th. ^ ka.
De fem. et neut. pl. quae pro qud = goth. hid v. gr.
comp. 387. 394; ad th. j^ ki etiam pertinet lat. hi-c,
ci-s, ci-tra, 1. c. 394. 395 et goth. Hl, unde hi-mrna,
hi-na, hi-ta, hi-dre , angl. he, hi-s^ hi-m, 1. c. 397;
gr. nO, ion. KO \jrc-rsDcv, ko-tzpov, —Hc, y.wg etc.] ;
slav. Au-y, ka-ja, ko-je , 1. c. 388; hih. cia, scot. co,
cambro-brit. ^a quld?)
2. jcfjiJ Ajm adv. 1) cur. Br. 3. 2. 2) an, num. Hit. 39. 1:
asmin nirgane vane kaddci t kim vyddd sari-
caranti; v. kinnu, kinvd. 3) utrum (ob). Hit.53. IS.
4) Cum sequente punar (kirn punar) quanto magis
vel quanto mious. B . 9. 33. A. 5. 2.
Ic^^y J Aima'r< am adv. (Tatp. e kim, tanquam inter-
rogativi slirpe cum vi genitivl, et ari am v. drta)
cur, quam oh rem. H. 4. 2S.
Ic^^ kimu V. u.
1^*4 rl '^"""'a adv. (kim ■+■ uta) nedum, ne dicam.
Rag\ 2. 62.
l^d^VHT f^i^ivadanti L (e kim et t-adao// part. praes.
fem. radlcis vad dicere) rumor, fama. Hlt. 32. 7.
|chc4l kinvd (kim -f- v d) an, nura. Ur. 6. 1 infr.
Ic^ *-'..( Ti||«-r kimpacdna (e A-»m et pacdna coquens a
T.pac s. part. praes. atm., s. dna pro mdna) miser. Ara.
jchi-L(^H kimpurus d ni. (e kim et purusa vlr) i. q.
kinnar a. .\m.
\df^f\'ftkljant (nom. kt/dn, klyatl, klyal, a stirpe
interr. Ai s. ant at c vant vat abjecto v, mutato i
stirpis ki in iy ex euphon. lege 51, v. iyant) quanlns,
quot. Hit. 56. 16. Pat. 4. — kiyat adv. aliquantulum,
paululum. Ilit. 86. 6.
7^77 AiV« m. (r. Arar [kr'] s. a) aper. Am.
I cf I ^ u I kirdiia m. (r. Aar [kf\ s. ana) radius luminis.
Rag". 5. 7 i.
I •:{■ ( w I ci kirdta m. Kiratus, horao ferus, silvas et mon-
tes habltans et venatu vivens.
I tf-w I ,<, kirita m. dladema, tlara. A. 5. 13.
I^i< l'6»~U*"''"" (^ praec. s. in) 1) diadematus, tia-
ratus. A. 1. 3. B. 11. 17. 2) cognoroen Arguni.
Dr. 5. 15.
I c^H^ 1 j kirmlra (ut videtur, a r. Arar [kf\) 1) varlus,
versicolor. Am. 2) m. malus aurantia. (Cf. gr. Kippo?.)
1. l^-^-jf./»! kil 6. pHT. (sdityakridanayd/i K. sdukle
krlde V.) frigidum esse; ludere; album esse;
(v. A:<?/j' et cf. hib. cal „a joke" ejecta vocali
radicali post gunae incrementnm).
2. f^^ kil 10. par. (ksepe K. nuddu V.) jaculari;
mittere.
f^^rff Art/a sane, certe, profecto. In. 5. 2S. Br. 3. II.
N. 12. 19.
lcj-il^dfj kilvisa 1) adj. improbus, scelestus. Ram. III.
75. 43: karma kilvisam. 2) subst. n. a) peccatum.
B\ 3. 13. 6. 45. b) piaculum. R. Schl. L 62. 7.
l=hi<ltT) ^'■^"/'^ ra. n. gerama (arboris), palmes, surculus.
V. kisala,
l^|i(lT)<y kisalaya m. n. Id. v. kisalaya.
fc|-, Tl I i kisord m. pullus. R. Schl. II. 20. 20.
I'^'!^^ ^''•'^ 10. atm. (vad^Y.) occldere. (Hih. (rf<3.fa('m
„1 torment, crucify, vex".)
f^, 'cfi kisku m. f. cuhitus. Mah. 2. 20.
I ^i "d "1 ^■'•f 'a m. n. i. q. kisala.
f^lH^^lil kisalaya m. n. ul. Ur. 57. 6 infr.
c^|cf-|«^ ktkasa n. os, ossls. Am.
'l^
84
ffcti^r^ l^^hicana — \^(^^1iiin.
fc^^T^ kiiicana (aota. kdJcand, hdcand, klricand,
V. gr. 260) aliquis, quispiain, ullus. Sa. 2. 21; prae-
sertim in constructione cum negativo na, e. c. Su. 4.
3. 24. — accus. neut. kincand adverbialiter poniter,
praeserlim in construclione cuni na, ad exprimendum
nullo modo, neuliquam, nequaquam. Br. 1. 2-1.
(Cum suffixo cand conferatur hun linguae goth. , ubi
ni hvas-hun idem valet ac sanscritum na kascana,
V. gr. comp. 399.)
\dr\YiAr\klncit (noni. kdscit, kdcit, kliicit, V. gr.
260) id. Br. 1. 17. Su.l. 25. Kii.2i. 5.— j-aK kascit
id. llit. 11. 5: suvarnakaiikanan jasnidi ka-
sm&icid ddtum icc dmi-kinci t adv. paululum. Sa.
4. 26. Dr. 9. 2-'l. (Particula enclitica cit quae in dia-
lecto Vedlca etiam cum subslantivis conjungltur —
e. c. vayascit aves a vi — est ncutrum stirpis ci,
quod ortum est e ki, unde formis Yedicis mdkis,
ndkisTesipondentsend.'*i3i^'JMgmd-cis,-.>-iii^;0'*'l
nai-cis, V. gr. conip. 399.)
i%raf^T^ kincilika m. V. sq.
I ci-. ,M 5^ cj-| kiticuluka m. (fortasse e kim et culuka pro
caluka, a r. cal se movere) vermis. Am. Scrlbitur
etiam kincilika.
jcfjid^l kiiigala m. (e kim et gala a r. gal tegere,
s. a) fibra loti, v. sq.
jd-i^sj^ct-j kiiigalka m. (ut videtur, a praecedente, s. ka,
ita ut kingalka mutilatum sit e kingalaka. Rag.
15. 52: himaklistakin galkam paiikagam.
I^JT kit 1. par. (gatdu K.) ire. (Cf. kat, ex quo kif
ortum esse censeo attenuato a in /, sicut ;/ q. v.
ex at.)
f^f^' kiti m. (r. kit s. /) aper. Am.
]i^f,fj kitta n. sordes. Ani.: =r mala.
|r^, U| kina m. clcatrlx. Rag . 18. 47.
1. iSTrT kit 3. par. ciketmi (cf. ki unde kii ortum esse
videtur adjecto /, v. gr. comp. 109*') 1) videre,
cernere, percipere, anlmadvertere. Rgv. apud Rosen.
p. 81. 3: yatd no mitrS varund yatd rudras
cikitati „ut nos Mltras, Yarunas et Rudras animad-
verlat" {cikitaii pro cikeiti, adjecto charactere
l"af classis, ita ut cikit pro radice Iiaberi posset);
p. 100. 7: tava vagras cikiti bdhvor hitafi
,,telum conspicltur tuis in manlbus positum" (praeter.
redupl. hic slcut saepe in dlalecto V^dica praesentis
loco fungitur; posset tamen etlam cikite pro praes.
cognatae radlcis ki haberi); p. 106. 3: tave 'd idam
abitas cekite vasu ,,tua haec ubique conspicitur
opulentia" (cekite pro cikitl, quod supra); p.140.5:
ciketad (ciket, sicut supra ciketati pro cikelti).
2) scire, nosse. Rgv. p. 137. 4: /a iii ciketa guhd
b avantam „ qui eum novit in specu versantem";
p. 144. 4: cikitvdn a gnim pade parame tast i-
vdnsam „cognoscens Agnim loco summo insisten-
tem". (In utroque tamen loco significationem cer-
nere, percipere praetulerim; grammatici vero hanc
radlcem explicant per gndne K. mat&u V.)
r^
2. rt*jf-J kit i. pHT. (ro gdpa nayane Ji.. s ansa/eccd-
•n
v dsd rogyes u V.) sanare; dubltare; deslderare;
habitare; valere. In dialecto Vedica kit cl. 1 item
signlfieat: cernere, animadvertere. Rgv. p. 3. 2.
f^fj^5f kitavd m. lusor, aleator. N. 17. 37.
f^-M kintu (kim -J- tu) sed, autem, vero. Illt. 10. II.
86. 4.
|c}-|^ j kinnara (Karm. e kim quld, et ndra vir, v. gr.
603) noraen ordlnis Geniorum, qui Kuveri sunt famuli
et coelestes cantores et fidicines.
f^j^ kinnu (kim + nu) 1) an, num. N. 10. 10. 12. 98.
2) quanto minus, nedum. B\ 1. 35.
1. |c^4.| kim (nom. kas, kd, kim, gr. 249) quis. —
Nota locutioneni cuni gen. personae et Instr. rei,
ad exprlmenduni, quld prodest? e. c. N.12. 90: ko
nu me glvitind 'rtas tain rte purasarsab am\
Rag\ 2. 53: kin rdgyena tadviparitavrtliK;
nonnuuquam parl. fut. pass. radicis kar kr addltur,
=hH* 1<d'laha — Ml'^uTn%H-'*^'"^"''? ikin.
83
ffeile — attenuato d in « = i et adjecto v, sicut
saepe ppst gutturales, e. c. in /nas quis = Aaj, v. gr.
C. 388; gr. KCttpOi; lat. calendae, quocl, si in calen-dae
disolveretur, responderct sanjcrito h^landa qui lem-
pus dat — kdlam -|- da; cf. composita sicut ariii-
c. pra i. q. simpl. R.ini. III. 5j. 21: udjdndni pra-
kdsanf^ rnamd- 'n/at d:— C3US. (prakdsa/dmi')
collustrare, illustrare; manifestarc. A. 1. 2. B'. 5. l6.
Hlt. 3(J. 20.
=flli(MT7 kdsmird nomen regionis. liit 46. l4.
dama — vel kdland'a ([m tempus ponit. Ita pars cj-,iy kdJfa n. lignum. Sa. 5. 1. 2. yit. 49. 11. (Cam-
prior vocis perendie convenit cum scr. accus. pdram
alium, gr. comp. 375. Cum kdld mors convenit Ky\a
et hib. ceal „death aud every thing lerrible"; ad kdla
niger retulerim H>;Aff, v. sq.)
c^l^cj^ kd'laka m. (a kdla s. ka) 1) macula, naevus.
bo-brit. coed, bret. coat; e sjllaba kds gr. ^v vocis
^v-Xov litteris transpositis et d attenuato in «• explicari
. possit.)
e|)|y| kdstd f. minuta pars temporis, v. kald. Dlv.
11. 8.
Am.: piplu. 2) jecur. Hem. (Cf. gr. K»)A»?, v. kdla.) c^|^ kds 1. Atni. {dtptdu sabdakutsdydm K. ku.
c^lrrjc^l kdlakd f. nomen Asuriae cujusdam. A. 10. 7.
^ltM^I^ kdlakdngd (e praec. in accus. et s<* natus)
Asurorum genus. A. 10. 2.
<^lcH$h6 f^aiakilfa m. (e kdla et kufa) veneni spe-
cies. Hit. 84. l6.
sabde V.) 1) lucere, splendere (v. cakds, kds
et cf. goth. ^aiVo th. haisan fas; Ag. Benary huc refert
K«a"-Tcoo). 2) tussire. (Lit. kos-iu tussio, kos-e-ti
tussire, s\iv.kaJ]!/jati, germ.vet.huosto tussis, v. Polt. I.
p. 278; scot. casad id., cambro-brit. pds.)
"^lciyri-T kdlad arma m. (e kdld tempus et ddrma ^I^ kdsa m. (r. kds s. a) tussis. Ar
jus) mors. Am. ; R. Schl. I. 43. 1.
c^|«^ j hdsara m. bos bubulus. Am.
^^^^^tjff^Jikdladarman m. (e kdld et ddrman) id. ^TT^TT? ^«•'«'■'i ni. stagnum, lacus. Am.
Mah. 1. 4877.
^JI^rfSTTtJ kdlajr dpa m. (e kdld tempus et /dpa nom.
actionis a r. jd ire in forma caus. jdpa, s. a) pro-
crastinatio. Hit. 96. IS.
chlrrliir-IH kdlajdpana n. id. Hit. 54. 3.
^I^I^M ^"/ ajasa n. (e kdla et djasd ferrum) fer-
rum. Am.
1. ic}-, ki 3. par. ctk^mi (giidne) scire. (Fortasse lat.
scio praefixo s; hib. ci „see, behold", ci-t/ii ,,you
see", ci-lear „it seems, appears"; v. kit.)
2. y^ A:i stirps interrogativa, v. kim.
l"-hi(ll(^ f^^irisdru m. (ut videtur, e AriVn et sdru, quod
simplex non invenitur, a r. jar [j/] laedere, v. gr. 603)
aristae spicarum. Am.
'tllldMH^ <*'"""" ™- (^ kd/a s. iman) nigritudo. |c^jiiJch kinsuka m. (Karm. ex interrog. kiin et suka
Hit. 84. 16.
e^|<^| A:d/i' f. (a kdla signo fem. i) nomen Durgae.
Dev. 9. 27.
c^|o<L| ^" »'/« n. (Aravx poeta, s. ja) poifma.
cf)|V^ *«•» 1- et 4. atm. 1) lucere, splendere. Rag. 10. 87.
2) apparere, videri. M. 43: ndi 'va bumir naca
psittacus, gr. 603) nomen arboris. (B u t ea f ro n d o s a).
N. 12. 3.
lcfj^j kiitkard m. (e kim quid, et kara faciens) servus,
famulus. S.i. 6. 30.
T^tTSWI kiiikini f. cingulus cum parvis tintinnabulis,
vel quodvis aliud ornamentuni tinniens.
diJa/i ... cakdsiri (sic legendum pro pra- fcJ^filJIT kiakini f. i. q. praec.
kdsire). f=I"i fi uTTf%H-*^ "' * ' " ' ^ ' " ^* praec. s. kin) ornameuto
c. nis expellere (ausleuchten). Lass. 9. 1-i. tinniente indutus. In, 5. 12.
11*
83
cf)|V{| hdmd — ^r?T lidla.
e^H^I kAmd f. (r. kam s. a) voluntas. Sk 5. 10: kd-
niayd cuni voluntate, libenter.
^frrf^TfTT ^('•■"^^'^^ f- (^ sq. suff. /d) 1) desideriuni, cu-
pido, libido. Ilit. 28. 7. 2) amor, benevolentia. Rag'.
9. 57.
c+i|f^,.| A-amtn (r. kam s. in) 1) amans, cupiens, vo-
lens. V> . 2. 70. 2) m. amasius. Lass. 60. 14.
^illHHI ^amini f. (a praec. s. /) amatrix, amata. Rag .
9. G9.
c^l^^c^^ kdmuka (r. Aram s. uka) libidinosus. Am.
Rag . 19. 33.
"^hlMW^df^ rli~^' 1<Amopahatacittdiisa (Rah. e kd-
mopahat a — kdma -\- upahat a^ v. rad. han —
amore afflictus, et ciltdiiga — cittd -4- diiga —
animus et corpus) amore afflictum animum et corpus
habens. H. 2. 29.
cj-||i-ilch hamyaka n. (a kdmya desideraudus, S. ka)
nomen sylvae cujusdani. Dr. 1. 1. 7. 6. 5.
cf)li-i|| kdmjd f. (r. kam s. yd) desiderium, optatio,
votum. A. 9. 30. B\ 10. 1.
cfil^l kdya 1) m. n. corpus. B . 5. 11. 2) m. domus,
v. nikdya.
c^liH^y kdyasta (e praec. et s t a) classis honiinum
hujus nominis et vir hujus classis. Wils. „the Cavelh
or writer cast, proceeding from a Cshettriya father
and Sudra mother". Hit. 49. 10.
c^|j kdra m. (r. kar kr in forma caus., s. a) 1) nisus,
contentio, lahor. B . 5. 12. 2) in fine composs. faciens,
factor; V. andakdra, oiikdra etc.
cj-)|ic^ kdraka (r. kar kr s. aka) faciens , efficiens.
N. 13. 16. B\ 2. 43.
c^niJI kdrana n. (r. kar kr in forma caus. , s. ana)
1) actio, faclura, opus. N. 23. 3. 2) causa, ratio.
In. 5. 11. Sa. 4. 6. N. 16. 27.
cj^nuif^i^l A:(3rana/aj adv. (a praec. s. tas) causa.
Hit. 14. 15.
e^|ilj^d kdrandava m. anatis species, Am.
c^|iQl kdrava m. (e k& et rava sonus) cornix. (Lat.
corvus, fortasse etiam gr. y.opap, mutato t» in k, v. gr.
comp. 19; etiam KOOWfJ) et cornix quodam modo cum
kdrava cohaerere videntur.)
c^, n| kdrd f (ut videtur, a t. kar kr in forma caus.,
s. d) carcer. (Lit. Ara//u captivus sum, in carcere sum;
kaliny-s captivHS, kaline carcer; v. sq.)
c}-j|j|i|n kdrdgdra m. (e praec. et dgdra domus) id.
( Lat. carcer quod etiam e repetita voce kdrd explicari
potest.)
^^JTfJTCT kdrdgupta m. (e kdrd et gupla custoditns)
captivus. Hem.
df^\\\f\kdrln (r. kar kr s. in) faciens. H. 3. 18. 4. l6.
"+1 If^TtTT^ kdrunika (a karund s. ika) misericors. Am.
c}-j|i,UiJ kdrunya n. (a karuna miserabilis, s. ya) mi-
seratio, misericordia. H. 1. 23. Br. 1. 4.
^Iri^cl7 kdrtasvara 'i. aurum. Am.
c^ I \-^d(y l\ kdrttikeya m. (a krttikd s. ^ya) K;'irti-
keyus deus belli Sivo natus.
cli|rt=i| kdrtsnya n. (a krtsnd totus, s. ja) integritas,
plenitudo. Mah. 3. 4031.
cfj|L(U6| kdrpariya n. (a krpand miser, S.ya) niiseria.
B'. 2. 7. Hit. 31. 4.
^irr^ kdrmuka (f. -ki, a kdrman s. uka) adj. opus
perficiens. subst. 1) m. n. arundo banibos. 2) n. arcus.
Dev. 9. 27.
^YTST kdrya (r. kar kr s. ya) 1) faciendus. H. 4. 44.
2) n. negotium, officium. H. 4. 27. Br. 2. 4.
(^[y^^^^kdryavant (a praec. s. vant vat) officiosus.
N. 7. 12.
^JJJ^JJ' kdrsya n. (a krsa s. y a) macies. trop. extlitas,
tenuitas. Rag'. 5. 21. (Hib. caoile macies.)
3rTZ^ A-4/ 10. par. (^kdlopadSse) tempus computare,
denom. a sq.
c|^|^ kdla adj. niger. subst. m. 1) color niger. Am.
2) kdld tempus. 3) raors et noraen Yami, dei mortis.
A. 7. 5. 10. 31. (Goth. hveila tempus — nostrum
^l^ kdnksd — rf^jTY^frf^^/^- d m a r i/ p i n. 81
c^l i.| kdiiksd f. (r. kdiiks s. d) desiJcrium. N. 16. 1. ^TpfT ^""'" (r- kam s. / a) 1) desiJeralus, dilccliis, ama-
24. -2. iiis. N. 11. r. 2) splendens. D6v. 4. 11, v. sq. (Brel.
cv.|ri.^| kdiiksin (r. kdiiks s. i/i) dcsiderans , ciipidus. koanl pulclicr.)
Su. ■-'. 1. e^|v)|j kdntdra m. n. 1) via mala. 2) sylva. R. Sclil. I.
cFfTl kdcd m. (r. Aoc luccre, s. o) vitrum. 30. I".
^n^ kdric 1. atm. (scribitur kdc, gr. 110"') i. q. cj7n% kdnti f. (r. A:«m s. /i) 1) dcsiderium. 2) spien-
karic. dor, pulchrltudo. In. o. 7. N. 3. 17.
"=ti I^H A-(S rico n o n. (r. kdric s. ana) 1) aurum. 2) kdri- c^|rjjt| k&pal a m. (ex Ar<3 et /so < a, quod in fine compp.
cana adj. (fem. -"', a subst, kdricand s. a, v. gr. pro pat m via) vla mala. Am. ; cf. kadad v an.
584) aureus. Sa. 1. :;3. Dr. 2. 7. ^[f?T5T ^"P'-^ " "• (^ kapisd s. o) potus fervidus. Ilcm.
Sjjgy kdrici et kdricl f. (r. karic llgare, s. a in fcm.) ^TTQT»'^ kdpurusa ni. (Karm. e kd et purusa vir) vir
mulicrum clngulum. B ar. 1. 56. vilis, abjectus. Hit. 13. 19.
c*.||7,»si| kdtinja n. (a katiria s./a) durltles. Sak.47. 12. cf^|q|^-| kdpola n. (a kapota s. o) grex columbarum.
c^|lj| kdrid coecus. Ilit. 4. li. Am.
e^lU^ karida et kdrirld m. n. 1) caulis, scapus; truncus. ^TT^T ^"'"« m- (r- kam s. o) 1) anior, cupido, cupidi-
2) sagitta. Ilit. 85. 5. 3) equus. 4) classls, ordo, turba, tas, desiderlum, voluntas. B'. 2. 62. 18. 3t. Br. 1. l6.
multltudo. 5) occaslo, tenipus opportunum. 6) aqua. Su. 4. 15. N. 1. 17. In. 5. 6l. Su. 1. 24. 2) Deus amo-
Am.: daridavdridrvavar g dvasarav drisu. rls. In. 5. '(9. 3) optatum, res optat?. N. 17. 18.
^ri-i C< rl ^ "'.' davarrl m. (a kdnda s. var\t vat) sa- ^\]T[J\ k d m a g a (e praec. et ga iens) qui secundum VO-
gittarius. Am. luntatem vel desiderluin it, I. e. qui quo vult potest
^^lj^^q^ kdridasprsta m. (c k dnda el s p is f d tac- Ire. N. 18. 23. In. 2. S.
tus) mlles. Am. ^lMijM kdmagama (e kdma et garna iens).i. q.
arnTT^ kdritffra m. (a kdrida s. ira) Id. Am. praec. H. 3. 5. Su. 2. 5.
ch|H^ kdtara (ut vldctur, e kd et tara transgrcdiens, c(-, 1 1_| ^<-J Ao m o / a.f adv. (e kdma s. tas) ad volunta-
a r. tar \tf\ s. a) 1) Invalidus, insufficlens. Rag . tcm, secundum desiderium. H. 2. 31.
11. 7S. c. InCnit. B ar. 1. 60: tatra prat yuharn cj-||*-| <R kdmaduh f. (nom. -duk, v. gr. 81"', e kdrna
dddlurn brahmd k alu kdtaraK. 2) pavldus, ti- et duh mulgens, a r. duli) quae mulgenti omnla op-
midus, perculsus. Ilit. 55. 4. Sak. 58. S; v. sq. tata praebet (vacca). B'. 3. 10. 10. 2S. N. 2. IS.
^TTfTTrTT k&taratd f. (a praec. s. t d) abstractum prae- c}i(»-|i-| A" mam adv. (acc. a kdma) 1) libenter. H.2.3'i.
cedentls. Sak. 48. 10. N. 20. 20. 2) bene, facile (wohl). Rag'. 2. 43. 4. 13.
thld^ kdtarya n. (a kdtara i. ya) id. Rag\ 17. 42. cj^|i-|-;d'_J kdmarupa (g karna desiderium et ru/>a forma)
c(i|(-i||i|»-17 kdtydyant f. (a kdtydyana — patronvm. I. Tatp. optata forma. II. Bah. 1) qui optatam quam-
a ktity uyaria nomen sapientls cujusdam — slgno cunque formam potest assumere. B . 3. 39- 43; cf. kd-
fem. /) nomen Durgae. Dev. 8. 2S. marupin. 2) optatam I. e. pulchram formam habens.
c^l^i-isj kddambd m. (a kadambd s. a) anas. Rag . Su. 3. 17.
13. 55. ^iM^j yj^fXk^ rn <"' " P f (a praec. s. »") adj. qui optatam
^^-[7q;q- kdnana n. svlva. II. 1. 42. quamcunque formam potest assumere. H.2.22. Su.l. 20.34.
11
80
cfPzfJ lidvara — my^ lcdnhs.
r^r^j kdvara (ul videtur, t ka caput et vara tegens,
a r. var vr s. a) plexus crinalis, Wils. „a braid, or
fillet of hair".
-^rjrj kavari f (fem. pracc.) id. Am.
ej-jQJrfj kavala m. buccea. Rag . 2. 5, V. kavyu. (Hib.
caomhna, caomhnadk ,,food, nourisbment"; v. sq.)
c^l^ kavi m. (r. kav s. /) pocta. B . 8. 9. (Hib.
raomhdha „poetry, versification".)
^l o) I '-ir kavSsna (ex usnd praefixo kava quod ex ku
q. V. ortum esse videtur) tepidus. Rag . 1. 67.
c^,Q<y kavyd n. (ut videtur a r. ku s. /a, sicut havya
q. V. ab ftu) cibus qui Manibus offertur. Su. 2. 10.
3rpT kas 1. par. atm. {hins ayam K. sabde V.) pul-
sare, laedere, occidere; sonare; v. kdsd, kasyd et
cf kas. (Hib. casgairirn niacto, trucido.)
c^, ^ll kdsd f. (r. kas s. d) flagellum. Ani.
c+l U||(*^ kasaya v. kasdya.
c|-j JJJr^ kascana V. kiricana,
d(\\iiX^kascit v. kincit.
c^ (J4_|rfJ kasinald n. (ut videtur, a r. Arai s. rnala)
debilitas, animi demissio. B . 2. 2.
c}^ U^ kasyd (r. ^aj s. /a) 1) flagellandus. Am. : Ara-
sdrhe. 2) n. latus equi. Am. 3) n. potus fervidus. Am.
c^ i^iiy kasydpa m. (e kasyd et /9a bibens, a T. pd
sufi". a) Kasyapus, Maricis filius, deorum et Asurorum
pater.
c*»rj kas 1. et 10. par. i. q. kas\ cf cas , cas, gas,
^ a i.
3[m kasa m. (r. kas s. a) lapis Lydius, „the touch-
stone". Am.
cf|(i||i>4 kas dya (r. kas s.dya) 1) adstringens (de sapore).
R. Schl. II. 12. 93. 2)ruber, fuscus. Lass.60. 17. 3)m. n.
gustus adstriclus. Am. (Scribitur etiam kaJdya.)
^^ kasfd (r. kas vel kas s. t a) 1) molestus, miser,
aerumnosus. N. 13. l6. H. 1. 5. 29. Hit. 25. 18. 2) n.
nialum, Infortunium. Hit.72. 15. 3)kastam interj.vae!
B ar. 2. S8. (Hib. ceas „sorrow, grief, sadness".)
^W kas 1. par. (gatdu) ire. (Hib. cas , cns pes, cni-
sighim eo.)
c.vi: vikatita expansu5,apertus (de floribus). Ur.53.7.
c^i^^f^i kastira n. plumbum album. Hem. (Gr. KttT-
(TiTSpcg.)
cf, trrl I i c+l I kasturikd (a sq. s. ika in fcm.) moschus.
Up. 45.
^^^YTTt ^« ■«'"'■' f- moschus. Ani. (Cf gr. y.aijTu:p, y.a-
(TTOOtOV.)
^^jr^y^k a s m d t (abl. interrogativi) cur. N. 3. 9.
^I«r*-1»-| kasmin, kasmdi, v. gr. 249.
c^<^ kahva m. grus. Am.
c^ kd in initio compositorum eodem modo usurpatur ac
kat, unde ortum esse videtur abjecto t et producta
vocali ad compensanduni omissum i.
^^J^ kdiisya m. n. 1) cuprum album. Wiis. ,,White
copper, Queen's metal, any amalgam of zinc and cop-
per". 2) poculum. 3) mensura quaedam. R.Schl. I. 72. 3.
cj^llcj^ kdka m. cornix. Am.
c}i|c)iCJ7r) kdkapaksa m. (e praec. et paksa ala) cin-
cinnus ad capitis latera. R. Schl. I. 21. 9.
^l^^tlitH f'"f'o.la m. corvus. Lass. 4. 18.
c^ 1 1 c(i U ll kdkin i f. nomen mensurae et ponderis cujusdam.
^TTf^»Tt f^akini [. id. Hit. 60. 18.
^[gr kdku f mutatio vocis propter moerorem, timorem
etc. Am.: vikdro yaK s okab ilyddib ir dvan^.
Ur. 36. 18.
c}-, |^(i kdkuda m. palatum.
<+ll^lC<"l kakola corvus. Dr. 8. 31.
^fJTJX ^"S" ni- cornix. Lass. 4. 18.
cf, \A- kdiiks l.atm. nonnunquam par. desiderare, optare.
"~H. 4. 38. B\ 1. 32. 12. 17. 18. 54. (Hib. cuingim
„1 desire, request, demand"; cach-ia fames, goth.
huh-rus id. , hungrja esurio , nostrum Hunger , ich
hungere. )
c. ab i id. Sa. 3. l4.
c. d id. Br. 3. 6.
chiJHol^ licilcvara — ^^^\^^^kavacin. 79
chcr|c4^ kaUvara n. corpus. S.l. 5. 6l. (Cf. lat. ca- c.pari 1) facere, parare. -IVag . 11. 23: dsasdda
ddver.) rnunir ulmaiias talah i isyav ar gaparikal iii-
\. cfirrfT cf]"Cr /ta/^ */;> l.atm., seciindum grammaticos tdrhanam . . . tapuvanarn. 2) constiluere, definire.
etiam par. (ut viJetur, a r. Aor A-r adjecto Up. 35: tasyd 'pi .. . tayd nisi saiikitakan
p, sicut saepe in forniis caus. — gr. 466sq. — mutato dvit Ijasmin prahare par yakal py ata.
ar in al s. r in /; praes. kdlparni, kd/pe, v. karp c. pra 1) faccre dandani prakalpitum puiiire, ta-
krp) fieri, praesertim parlicipem fieri alcjs. rei, vel stigare. Man. 8. 324. 2) dare, impcrtire. Man. 11. 22:
causam fieri alcjs. rei, esse alicui rei, converti in alqd., vrltin darinydm prakalpayci,
afferre alqd., c. dat. rei, plcrumque substantivorum c^,,-rq kdlpa (r. kalp klp s. a) 1) simllis, in fine com-
abstractorum. B.2. 15: s6 imrtatvdya kalpate is posilorum. Dr. 5. 2. 5. 2) dles et nox Brahmae, In-
immortnlitatls particeps fit; Rag . 18. 32: a ganmane tervallum 432,000,000 annorum. 3) nonien arboris in
zkalpata liberationis a nativilate particeps factus est. — Indri coelo.
klptd faclus, constitutus. Man. 3. 69: panca klptd ^pj^fJTCf kalmaia 1) squaliJus, sordidus. 2) n. peccatum.
mahdyasndli. (Iluctraxerim nostrum/if//e, goth./i///)a, B . .5. 17.
praet. et radix halp^ quod accuratissime cum scr. kalp c^i^i-J|f_J kalmdsa varius, vcrsicolor. Am.
convenit, mutata initiali tenui in aspiratam, ex generali cfjrr^J kalya (r. kal s. ya) 1) praeparatus. 2) sanus.
lege, et servata tenui finali, sicut in slepa dormio = 3) n. diluculum, ortus lucis, tempus matutinum, v. sq.
scr. svap, V. gr. comp. 89; lit. gclbmi juvo, v. kalp (V. kalydna et cf. gr. y.ci}^og e jcaAAo? — xa/^Aiujv,
klp cl. 10.) aa^JuiTTOg, kccAAi-, y.a?J^og — per assimilationem e
c. upa i. q. simpl. Man. 3. 202: vdry api sraddayd xaXjsg, sicut ciAAos ex a?Jig v. anyd.)
daltarn aks aydy 6 'pakalpatc (schol. aksaya- cf | Tti\ i-l k d ly a rn adv. (a praec. slgno accus. rn) cras.
suk ahetuh sam padyate). — upaklpta factus, N. 24. -IS.
praeparatus, apportatus (v. A-a/^ klp cl. 10 praef. u/)a). c^K^SfrtfT kalydria (e kalya s. dna (dna), cf. suff. feni.
Man. 3. 208: dsanesu 'pak Iptesu . . . viprdns dni,dni in nom. pr. Velut indrdrii, gr. 584. 6) 1) adj.
tdn upavis ayet (schol. upaklptesu explicat per (fem. -nt) faustus, bonus, justus, exiralus. B. 6. lo.
vinyastesu i. e. coliocatis). In. 4. l4. Br. 1. 5. 2. 31. N. 12. 15. 92. 2) n. felicltas.
c. fi haesitare, dubltare. Hit. 53. 10: ddistd na vi- Rag'. 2. 50. 17. 11.
kalpeta. c^rs-| kall 1. atm. [avyakte sabde, kuganc sabde,
— — "^ ,
2. cj^rr^ ^Q" kalp klp 10. par. kalpdy dmi. 1) fa- asabde V.) indistinctum soniini edere; sonare;
" --v r»i •\
cere, efficere, creare. Rag . 8. 46: mama mutum esse.
b dgyaviplavdd asaniH kalpita esa vedasd; chj^jci kallola m. (ut niihi videtur, e kat et liUa, v.
R. Schl.1.35. 1 : pdutrim istim akalpayal. 2) dare, ullola) unda tumida. Am. Ur. 72. 0 infr.
imperlire. Mah. Ex. 58: dsanaii kalpay dmdsa. cJ-iOl kav 1. atm. (rarn^ K. stutdu varne V.) colo-
c. upa praeparare, apportare. Ram. I. 11. 58: yagrie rare, pingere, Jepingere, describere; lelebrare.
yad upakal pitam; III. 65. 17: sayyd tvadar- V. kavl, cf. ku.
t am upakalpitd\ N. 23. 11: tasya praksdla- '^T^^ kdv aca m. n. lorica. A. 9. 5.
ridrtdya kurnbus tatrd 'pa kalpitdli. d(^i^\x\r\kavai:ln (a praec. S. i") loricatus. A. 5. 25.
38 cfj-^rT ^<ala — ^("^fpif kdlusa.
brare. Mali. 2. S: maruld halild drumtili; Glta- cj^rrl^^f kaldsa m. n. urna fictilis. Hit. 101. S. (Gr. xa-
Gov.l. l4: kalay as i karahalam. 2) animadvertere, At^, lat. calijr.)
observare. Bar. 1. 71: danja/i kd ipi na vikri- c^^i^n kaliisd f. id.
v4/( kala/ali prapti navc y auvane. 3) putare, cff^rf^ kalasa m. n. id. Su. 2. IS.
rcputare. B ar. 2. 37: kalajali darilrin trnasa- c}irfj<^| kalasd f. id.
mdm. (Cf. cor, c'a/, gr. y.e/^.OjJ.ai, KsXXw, lat. ce//o cfj^irf^ kalaha m. rixa, altercatio, pugna. Hit. 8. 17.
— e.rcello, praecelln — celsus; lit. kielii levo, elevo.) cfj^sFJ kalahansa m. (e kala et Aa/jja) anas mas.
c. a 1) agitare, concutere. Mah.l. 2853: maru<4Ara/i- Am.
Ins latra drumdli; B ar. 1. 50: kesdn dkalayan. ^^rf^^f kalahansi f. (fem. praec). Bag . 8. 5S.
2) scire. Gita-G. HI. 7. 7: kinnam asuyayd hrda- cffrrff kdld et kald f. (r. kal s. d) 1) pars, portio.
; a;i tavd "kalay dmi. (Gr. cxsAAw.) A. 11. 3. 2) pars sexta decima diametri lunaris. Hit. 3. 1.
c.pra (producta vocall radlcali) id. Mali. 1. 7175; pra- 3) divlsio temporis, Wils. „equal to 30 Crislitlias or
kdlayann eva sa pdrt ivdug dn; 2. 1952: pra- about 8 seconds." Dev. 11. S. 4) ars. B. suppl. 2.
kdlayed disali sarvdli pr atodeni; 'va s drat ill. (Fortasse lat. par-s, par-tis et por-lio oLsoleta sua
(Lat. procella.) radice cum hac voce cohaerent, cum gullurales et la-
c|-,rfl kala (r. kal s. o) 1) lenis, mollis, placIJus (de biales, nec non semlvocales r et / saepissinie inter se
voce). Rag . 8. 5S: kalam anyabrtdsu b dsitam permutentur.)
(nihitani); 1. 'U : s dras diK kalanihr addili; ^ffrrffffTfif kaldnidi m. (e praec. et nidi) luna. Am.
N. 9. 2S: vds pakalayd vdcd. 2) leniter, placide cJ^rrjjCf kaldpa m. 1) ornamentum. 2) pavonis cauda.
sonans. Rag . 16. 12: kalanupurdndm . . . abisd- Ur. 62. 9- i''^- l'(. 3) pharetra. 4) cuniulus, multitudo.
rikdndni. 3) m. sermo lenis, placldiis. Br. 3. 21. Am.: busan^ varhi tuntre sanhate.
4) n. semen virile. INIed. <j^^rx\\YJ^^\kaIdpin m. (a praec. s. in) pavo. Bag . 6. 9.
^lH^^H kalakala m. (kala ~\- kala) sonus lenis, d(\ rr|fVf ff ^' aldb rt m. (e A a'/d et i r / ferens) luna. Hem.,
placldus (praesertim cuculoriim Indicorum). Bar. 1.3l. v. kaldnid i.
cfn^l 6 kalaiika m, 1) macula. Rag . 14. 37. 2) rubigo. ^ff^ kdli m. 1) pugna, bellum ; discordia, dissidlum.
Rag'. 13. 15. Hit. 90. 4. A. 11. 9. 2) Indorum quarta mundi aetas,
ck^j-^ kdlatra n. 1) lumbus, femur. 2) uxor. HIt.31.l6. in qua impietas praevalet, et nomen daemonis hujus
^TTlWfT kaladduta n. 1) argentum. 2) aurum. Am.: aetatis. N. 6. 1.
rupy ahemay 611. cf||^cj-,f kalikd f. flos non aperta. Am.
cf|i;r|rj kalana n. niacula, B ar, 3. 72. cfijrrj^- kaliriga m. nomen regionis. Dr. 2. 7.*)
cf)rr|*J kalabd ni. catuius elephantl. Ur. 91. 9. ^Tt<TrT ^«^''« (^ kdld s. ita) praeditus. Ur. 48. IS.
cf,rrj*cj kalarava m. (Bah. e kala et rata sonus) cf-j \Tf\rf\ kalild invlus, impenetrabilis. B\ 2. 52.
1) columba. 2) cuculus Indlcus. (Fortasse etiam lat. cfj^y kdlusa turbidus. N. 17. 7.
rolumba cum kala cohaeret; lit. kanvelis columba lit- ^
*) Wils. : The name Calinga is applied in the Puranas
terls transpositis explicari possit e kalrcivis, vel e ^ • . i , •. • n . •/• j- . • .
<: r r jq jeveral places, but it especially signines a district
kar-le\vis mutato / in r et r in /.) on the Coromandel coast, extending frora below
c^^JQJ^ kalaviiika m. passer. Am. Cutlack to the viclnlty of Madras.
cfii^^^:^vi^kars /i/s — qf^^/ca/.
37
cFCT <^Vi liars krs '1. par. attenuare, i ukakarsit a
moerore attenuatus, cniaceratus. N. 12. .;s.
16. 33. 20. 31. (Forlasse lat. parco , parcus , parurn,
parvus , paucus, gr. TTavpog, goth- favai pauci,
angl. /fiv, huc perlinent, niutata gutturali in la-
Lialcm.)
r
1. 3TGr ^^ kars krs 1. par. 1) trahere, abstraiiere,
rapere, abripere. Dr. 5. 25: s d krsjamdna
ralam druroha; II. 4. 23: latds cakrsatus ta-
laK; 4. 11: krsyamdnam mayd 'sakrt . . . siii-
hene 'va mahddv ipam; 7. ll: duHkcna kar.iitd.
2) evellere. N. 9. )1: p al amuldni kars ay an. —
caus. karsdfdmi vexare. Man. 7. 111: rdgd sva-
rdsfranya/i kar s ajraty anaveks ay d; N.16.32:
sdkakarsild. (Lit. karsu pectino linuni, lanam, et
mutata gutturali in labialem et r in /: plesu 1) runipo
2) aro; plesau ultro citroque traboj russ. Meiliy cesii
pectino, ejecto r; latinum ac-cerso; verro, ut mihi vi-
detur, e querro ab|ecto q, sicut e. c. vermis e quermis
— V. krmi — et assimilato s antecedenti litterae; gr.
y.opo? scopae, v. Pott I. p. 229; etiam vello huc traxe-
rim ita ut mutilatum sit e i/uello.
c. apa abstrahere, abripere, detrahere, tollere, exuere.
N. 9. 33. 17. 11. 33.
C. apa praef. vi: vyapakarsdmi id. N. 24. il.
c. ava abstrahere, abripere, retrahere. N. 10. 2S: ava-
krstas tu kalind mohitaH prddravan nalah;
10. 26: sa krsyamdnali kalind sduhrdend 'va-
k rsyate.
c. d attrahere, detrahere, deducere, protrahere. N. 10. 26.
c. d praef. apa: apdkarsdmi abstrahere, amovere.
Rag . 12. 17: tam asakyam apdkarstum.
c. ut sursum traherc, levare, elevare. R-ig . 6. i\: vi-
s ras tam afisdt . . . prdlambam utkrsya.
C. ni praef. sam, v. sannikars a , s annikrsta.
c. nis extraherc, educere. Sa. 5. l6.
c. pari trahere circum. Dr. 5. 21.
c.pra protrahere, exlendere. prakrs/a protractus,
longus. N. 12. 111: gatvd prakrs larn ad vdnarn.
c. pra praef. vi removere. Rag'. 17. i5: vdhydll
s atrav 6 viprakrsfdli.
c. vi 1) abstrahere, abripere. Dr. 5. 22. H. 4. 21. 22.
2) vikras/un danuli, cdpam intendere arcuni.
S.l. 3. 22: vikrsya Italavad danuli.
c. sam abstrahere, abripere. Sa. 5. 6i.
r
2. cfjTjj ^T l^ars krs 6. par. atm. (vilek ane K. vi-
-s & -s .
IJke' V.) 1) radere, scabere, delineare, pin-
gere (v. lik praef vi). Huc traxerim nikar.s nikrs,
cujus pass. invenitur in Mah. 1. 26l6, ubi significare
videtur quendam defodiendi, sepeliendi modum, minus
profundum quam is qui per rtikan exprimitur, ein-
scharren: yali sanstilo dahyate vd^nikan-
yati vd 'pi nikr .iy ati v A. 2) arare. R. Schl. I. 66.
l'l: me krsatali ksStram, y.krsi. (Fortasse goth.
F.^ LH se^cWre, /ilha, falh, fullium, mutata gutturali in
lab. et s in gulturalem, v. gr. 99.)
cfj^c^ karsaka m. (r. kars krs s. aku) arator, agri-
cola. Mah. 2. 212.
cf^yijl karsana (r. kars krs s. ana) n. 1) actio tra-
hendi. 2) actio intendendi (arcum). Rag . 7. 5y.
3) aratio. m. vexator. N. 12. 2-4: ar ikarsana. 20.1:
s at rukarsaria.
d(\\Q kdrhi (v. gramm. 584. 62, gr. comp. 381) quando.
(Goth. hvar ubi? angl. where, nostrum evar, cvur in
tvar-um, tvor-aus etc; lit. kur ubi?)
cfJT^I^fpl A-ar^jci/ (a praec. s. cit) unquam; plurimiiiii
in constructione cum na ad exprimendum nunquam.
N. 1. 21. 17. 3. 19. 7. 22, 16. Sine na, N. 24. 22.
1. cj-jrrj l^al 1. atm. (saiik ydne K.. sari ky aruldu V.)
numerare; sonare. (Cf. lat. calcu/o, forma redupl.)
2- ^Cm *"' 10. par. (Ilaec radix plerumque vocalem
brevem retinet, interdum eam producit, unde e. c.
Mah. 1. 6670 et 6oSl kdlyamdnd agitata, v. eliani
compositionem cum pra.) 1) agitare, concutcre, vi-
r
venit cum slav. korjuti scindo; lat. curtus , cul-ter, v. cfj^ karir 10. par. (Jdit il/^) solvere, relaxare (vide-
kartri; hib. ceartaighim „1 prune, trim, cut", cuirc tur esse denomin. ab inusitato kartra — pro
„a knife".) kdrttra — tanquani instrumentum findendi, vel a
c. ut i. q. simpl. H. 2. 13: isdm utkrlya m&ns ani. kartdr qui findit; v. kartarl, kartri.)
C. ni id. Dr. 5. 2'1: papdta saki 'va nikrlta- cf, ^(i karlrii. (vel karttri, a. r. kart krt s. tdr tr
mdlaK. in fem.) i. q. kartart.
' ' r
c. niJ abscindere. Dr. 8. 21. atm. : bugam mule kad- cj-jV kard 1. par. Qculsite sahde K. kulsiti raieV.)
4 .
gena nirakrnt ata. crepitare — de intestinis — . (Cf. pard; fortasse
C. vi id. N. 10. 17: katam vdsd vikarteyam se- huc pertinet gr. ■XjCpoV).)
cundum l™™ classem. cfjrt ^ karddma et kdrdama m. lutum, coenum, limus.
3. ^jpf (cjR^ff) kart {krt) 10. par. klrtdydmi (ut Rag'. 4. 2 i.
■"^ %. ' ... . ^
mihi videtur, denom. a Ar/r// gloria, quod l. ^Q" SfjTJA^or^' A-,r/> 1. ;\tm. : kdlpe pro kdrpe (Iot-
ipsum a Arar [A.r], quocuni fortasse lal. CM vocis tasse a kar kr, adjecto /y, sicut saepe in
celeber cohaeret, mulato r in /) 1) dicere, eloqui, formis caus. v. gr. 468 et cf. r. kalp klp, quod idem
enuntiare, memorare. Man. 3. 36: sarvan srnuta est ac karp krp, quum utrumque transeat in kalp)
tan viprdli sarvaii kir lay ato mama. 2) laudare, niisereri.
r
celebrare. N. 20. 36: yeca tvdm manusy d loke 2. cf^Q" ^Cr Aror/> krp 10. par.: kalpdy dmi , V. praec.
kirtayisyanty a tand ritd/i; B . 9. ll: satataii (ddurbalye) debilem esse.
ktrtayanto mdm. ^TT?7 karpala m. vestis detrita, pannosa. Up. 5. 9.
C. ut, anu, pari, pra, sam -\- pra, sam id. Rag . c}-,f_j j karpara m. cranium. Am.
10. 33: mahimdnam . . . utktrtya tava; R. Schl. ^CfJ^ karpdsa m. n. erioxylon. (Gr. y.aD~a<jCg, lat.
I. 14. 22: avagndya . . . mdnusdn nd 'nv aktr- carbasus.)
tayat; Man. 2. 122: svan ndma pariktr tayi l; ^iTJf^ff karpdsi f. (fem. praec.) gossipion. Am.
M. 56: parikirtita celebratus; B. 18. 4: tydgo hi ^JTT7 karpura m. n. caniphora. Am.
...trividaK sampraktrtitan; N. 5. 10: saii- ^"^ A^ari I. par. ire. (U. l^arb , garb, g arb , carb ,
kir ly amdne su rdgndn ndmasu. car.)
c^if\r] kartana n. (r. kart krt s. ana) actio findendi. c}-|SJJ karburd 1) varius, versicolor. Ilit. 29. 11. 2) n.
Hit. 69. 1. aurum. Ani.
<+irIU'^l kartarikd f. (a sq. s. ika in fem.) culter ve- d^i^Jikdrman n. (r. kar kr facere, s. rnan) factum,
natorius. Hit. 43. 19. opus, negotium. H. 4. 13. Sa. 2. 28. Dr. 5. 2.
cf^^^l kartari (. (ut videtur, e kartrt q. v., inserto a) ^TTTcT^' karmavagra m. (e praec. et vagra) i. q.
forfex. Am. (Lat. culler, mutato r in /.) sudra. Mah. 1. 6'tS7.
d(^^\ i kartdr (t.kar kr s. tdr tr) fabricalor, effector, c{-j i-| \]r\ d^) karmdntika m. (e karmdnla operis finis
creator. N. 18. 6. B . 11. 37. (Hib. cear-do/r „a gold- — kdrman-\- dnt a — s. /Aa) opifex. R.Schl.1. 12. 7.
smith".) c^-j \^t\karmin (a kdrman s. in, v. gr. 584) opera
^f^rg kartrtvd n. (subst. abstr. a praec. s. tva) fabrica- faciens. B'. 6. 46.
toris, effectoris status, conditio. B. 5. l4. 13. 20. c^cj karv 1. par. (darpe) superbum esse; cf. garv.
^i ''■«'■« - ^ ^''«^^ ^'V^-
75
2. ^yT kara (a rad. 3. A«r [^/]) 1) tributum rcgiuin.
Rag'. 4. .5S. 2) radius lucis. Ur. 86. 1-4.
cfjT^ kdraka m. (a praec. s. A u) anaclioretarum uriia.
Mah. 1. 7085.
^fT^ kdrafa m. eleplianti gena. Su. 2. 20.
d^\j(^d(\ karaiaka m. cornix. Ur. 202. 20.
^JTTJ]' Ararano (r. kar kr s. a/ia) 1) n. actio, negotium,
olKicium. R. Schl. I. 13. il: ratdU svddydyaka-
rant vayam. 2) n. i. q. indriya i. e. sensus (vi-
dendi, audicndi etc). Rag. 8. 38. 3) (fortasse a rad.
kar [kf\) m. vir mixtl ordinis, matre sudrica et
patre vaisyico natus. Am.
'^(^Ti^ kdranda ni. (forlasse a kard manus) 1) ca-
nlstrum, corbis. B ar. 1. 76. 2) ensis.
c^jqi(-f| karapdla m. (e kard manus et pala regens,
luens) ensis. Am., v. sq.
cf-,i(S^|^ karabdla m. (ut vidctur, e praec. mutata tenui
in mediam) id. A. 6. 15.
^jT^ karabd (ut viJetur, e kard manus et i a a v.bd
s. o) carpus. Wils. : „tlie metacarpus, the hand from
the wrist to the root of the fingers." Am. : mani-
band dd dkaniJt am; Sak. ol. 8. 57. 9: karab oru.
(Cf. gr. y.aoTTGg.)
c(iiJ,ri kararuha m. (e kard manus et ruha crescens)
unguis. Sak. 35. 13.
<+iilH|t5lI /larasdkd (. (e kard manus et Jdkd ramus)
digitus. Am.
cj^ j|^ kardla 1) magnus, ingens; horrendus, terribilis.
Rag . 12. 9S: vapur mahdragasjc 'v a kardla-
p anamandam. 2) exsertos dentes hahens. II. 2. 3.
Saepe cum praecedente danJtrd in Karm. conjungi-
lur. I.I. 2. 3. C 11. 23. 25. 27.
chUUII karin' fcm. sequentis.
cj^|i,.| Aari'n ni. (a kard proboscls, s. in) elephantus.
c^j|j kari ra m. n. germcn bambu arundinls. Am.
^^tj|Aar(/r!a miserabiils, flebilis, querlbundus. N. 5. 23.
9. 25. — karunam adv. miserabiiiter, miscrandum in
niodum. N. 10. 28.
^TXUff karund f. (fera. praec.) nilserlcordia, miseratlo.
1> . 2. 63: karundpara.
q^IjT kar4nu (fortasse a kard proboscis) elephantus
masc. et fem. Am. Rag'. 16. 16.
=ri=fi6 ^arkata m. cancer. (Cf.gr. KajKtbc?, lat.concer.)
cf j cf j fj cf ( karkataka m. (a praec. s. ka) id.
^^^jTJcffJ karkafaki fem. praec. Dr. 5. 9.
c}-,c^^il| karkasd durus, asper. Sak. 11. 4. Rag'. 3. 55.
^h^ll^^h karkdtakd m. n. pr. N. 14. 4.
r , ,
1. cfj'r[ karg 1. par. (vyatane K. pidi: V.) vexare.
r
2. ^jI Wi"^ l<"rs krg 1. atm. {b argane K.) assare,
torrere. (lllb. sgreigim „1 fry".)
^2" Wi^ kard krd 6. par. i. q. kud.
> c -
cfjljj karn 10. par. findere.
c. d audire (v. A-arna). Gerundlum dArarH^a. Ilit.4. 12.
R;im. I. 9. 63; v. sq.
c^-j(J| kdrna m. (r. karn s. a, nlsl karn est denomin.
a kdrna et hoc tanquam Instrumentum audlendi venlt
i kar kr facere) 1) aurls. 2) n. pr. Angadesi rex,
del Suryi et Kuntlae fillus. II. 1. hG.
cfJ^tJICIJ karnapura m. (e praec. e\ pura Implens) In-
auris. Rag\ 7. 2'l.
cfi I U| cfi W karnikdra m. nomen plantae, WIls. „the
nanie of a plant, commonly Canlyar, Plerospermum
acerlfolium or Pentapetes acerifolia; In Dr. Roxburgh's
catalogue, the Webcra corymbosa. 2) a sort of Cassia
(Cassla flstula). Med." Su. 4. 10. N. 12. /i0.
r
1. ^rT ^ " ^" f 10- par- (Jditi/je) solvere, relaxare
•v
V. sq.
r ,
2. ^rf W(r\ ^"''' ^r' 6. par. krntdmi (gr. 300) fin-
-x c •-
dere, dlssecare. Dr. 8. 27: coAar/a niJildir
balldir d anunJ ica Jirdrisica; Ram. III. 74. 3:
druma/i paraJun d krttaVt. (Llt. kerlu caedo, infin.
kirs-/i; gr. y.Eipu), KasTt? , abjecto t, qua in re con-
10*
34
^ ^ kar Jcr - ^^kard.
c. sam (saiiskr, gr. 111 praef. jam) l)ornare.N.17.8:
rupam as atiskrlam. 2) consecrare. Rag'. 15. 31:
snkd (lasaratasjd 'ta ganakasyaca mantra-
vit I saricaskdro 'b ajraprilfd mdititejrdu
yaidvidi, 3) nialrinionio jungere. Man. 9. 173: yd
ga rb inl s atis kriyate,
c. sam praef. upa parare (de cibis). N. 23. 20.
2. 3jT cfj' kar kr 5. par. atm. laedere, viilnerare, oc-
cidere.
3. 3J"T (^) ^'"' (^f) 6- par. kirdmi (gr. 299) conji-
cere, spargere, perfiindere, obruere, iniplere.
Gita-G. 4. 14: kirati s a galakanag dlam\ Dr.8.6:
s aklilomarandr dc diH , , , klrj atndnall, (Gr.
>i£Oatt), il£oavvviJ.l, •/lipvYJIJ.l, quorum ultimum forraa
cum kriidmi cl. 9 convenit, cf. par (pf) quod ex
kar (kf^) niuLat:i gutturali in labialem ortum esse vi-
detur.
c. anu implere. Mah. 1. '1310: vaiiigbiscd 'nvakir-
yanta nagardrii. — anukiriia impletus. Dr. 6. 2.
8. 48. A. 7. 2.
c. abi implere. R. Schl. II. 14. 53: ab yaktry ata
sokena,
C. ava 1) i. q. slmpl. A. 3. 32: astrapugina . , .
butam avdkiram. — avaktriia impletus , plenus.
Mah. 1. 7S4o. 2) deserere, relinquere. Mah. 1. 3057:
av aktryac a mdti ydld pardtmagam ivd 'salt.
3) pass. deserere, se dispandere, dilatare. R. Schl. I.
38. l'i: samaiitdd av aktryala (omisso augmento)
s amantat as tu tdn devtm ab y asiiicata pd-
V akaU.
C. ava praef. sam i. q. sinipl. A. 3. 25: tam . . . sa-
ravarsena samavdkiram.
c. d implere. dktrna impletus, plenus. N. 12. 2. 113.
A. 6. 7. (Cf. lat. acervus.)
c. d praef. apa vacuefacere, exlnanire. Mah. 1. 2851:
nd 'puspaK pddapaK kascit sat paddir nd 'py
ap dktrtiaJi.
c. d praef. sam implere. samdktrtta. N. 12. 38.
c. ut 1) superfundere. Ur. 37. 5: utktrrid iva vd-
say as /isu nisd nidrdlasd varhiriaK, 2) pcr-
forare? Rag . 4. 59: matleb aradanolktrtia; v. sq.
c. "/ praef. sam id. Rag . 1. h: mandu vagrasa-
mutkirne (schol. Calc. = htrena cc idriti.
c. pari 1) circumfundere, undique implere. Rag . ed.
Calc. 8. 35: b ramardiH pariktrnd (schol. pa-
ritaU sarvatali ktrnd vydptd). 2) committere,
tradere. Rag'. 18. 32: mahim mahiccali pari-
ktrya sundu.
c. pra se dissipare, se dispergere. Ram. I. 9. 20: sar-
valali prakiranli sma lalamdnd vardiiga-
ndli; — praktrna expansus, elatus. A, 6. 2: pSna-
valyaK praktrndsca . , . urmayali; 10. 63:
praktrnake si. (Cf. lat. procirus ., quod etiam ad
kars krs trahi potest, unde prakrita longiis.)
c. vi spargere, expandere. Hit. 9: lattdulakatidn
vikiry a; Man. 11. 196: vikirit yavasafi gavdm;
A. 9. 18: viktrridir iva parv aldiH, — svdsdii
vikariium suspiria ducere. Gita-G. 5. 16.
c. sam 1) confundere, miscere. Mah. 1. 3479: saii-
kirtidcdrad arma; 2) implere. In. 1. 28: apsaro-
gatias aiiktrna; Su. 2. 24: as t ikaiikdlas aiiklrria.
4. ^T (c{7) kar (kf) 9. par. : krncimi (z= m^vy\fM,
V. kar [lif] cl.6; hitis dydmlL. hiiisi \ .)
offendere, laedere, ferire, vexare, occidere.
(Cf. ciri, cirna, curn.)
5, ^T (=17) kar (ki) 10. atm.: kdrdye (vigiidniV.)
noscere. (Gr. ycaiviji), lat. cerno , quae forma
cum krrxd ini cl. 9 cohaerent, v. gr. c. 109"'. 5 et 496.)
1. qY7 kard (r. kar kr s. a) 1) faciens, in fine compp.
Dr. 1. 23. N. 13. 20. 2) m. manus. In. 2. 2S. 3) ele-
phanti proboscis. N. 13. 12. (Lit. kaire raanus sini-
stra, gr. %£io vero ad rad. har hr capere pertinere
videtur, sicut hib. lamh manus cohaeret cum scr. lab,
gr. AAB, mutato 6 in mh.)
^ ^ Jcar h/:
73
caus. pass. B'. 3. 5: hdrja/e hy avasaH karrna. —
desid. N. 8. 3: ciklrsanllca tatpriyam. (Ilib.
cearairn „1 perform, cxecute", ceard fem. „an art,
trade, Lusiness, function" = scr. krti, e kdrti; su-
cridh „easy" = scr. sukrta; cambro-brit. creu for-
mare; island. ger-dh fera. aclio, th. gerdhi =z scr.
krii cum gutturali media pro aspirata, quam ex gene-
rali lege exspectaveris, v. gr. comp. 87; germ. vet.
karatvan praeparare, nostrum gar de cibis, boruss. kura
fecit. Lat. creo , caer-e-monia, ars , quod e cars mu-
tilatum et cum scr. krti pro kdrti et cum supra me-
morato hib. cear-dh, quod item artem significat, cohae-
rere censeo. E graeca lingua conferatur Kpaivw, et
TTOaJTU) a rad. IlPAr, cujus y e F ortum esse potest,
ita ut ay formae IIP-Ar ad characterem 8. cl. guna-
tum reducendum sit, qui ante vocales sonat av, e. c.
akaravam.^
c. adi praeponere alqm. alicui rei. Man. 8. 11: rd-
griascd 'dikrtd vidvdn; 2) in animo habere, spec-
tare, appetere. Sak. 34. 7: ahan tu tdm . . . sakun-
taldm adikrty a bravimi; 44.13: tdm ad ikrty a
praharati; Rag.ll. 62: sdrttim adikrtya.
c. anu imitari. Mah. 1. 332i: na tat prdgrid Snu-
kurvlta.
c. apa 1) abstrahere, abripere. R;im. I. 51. 13: sa-
bdend 'pakrtas tena. 2) offendcre. apakrta n.
offensio. H. 4. 3.
c. «6 I i. q. simpl. Su. 2. 26: kuruksitre nivisam
ab iiakratuK.
C. alam ornare. N. 2. 11. — c. alam praef. sam:
sama/aiikaromi id.
c. d praef. apa 1) auferre, demere. Rag\ 6. 57: apd-
krtas vidalavd. 2) relinquere. Rag.7.47: sivd b u-
gaccidarn apdcakdra (schol. Calc. = tatydga).
c. d praef. upa tradere, dare. N. 25. l6: tad upd-
kartum icc dmi {sc}no\.^'A.u pdkart um per ddtum
explicat).
c. d pracf nis nir arccrc, repcllcrc, rejicere, rcpudiare,
irritum faccre. Su. 2. 15: sdpdli . . . varaddnani-
rdkrtdh; Ram. I. 39. 3: krdddt sd nirdkrtd;
R. Schl. II. 8. 37: darpdn nirdkrtdpdrvantvayd
. . . rdmamd/d sapatni ti.
c. upa juvare, auxilium fcrre, prodesse. Hit. 57. 12:
anupakurvdrio na kasyd 'py up&yanah grhrit-
ydt. — upakrla n. auxilium. Br. 1. 9.
c. ni offendere, vexare. N. 19. 5: mayd ksudrirxa
nikrtd; 14. 15: nikrtd duKk ina.
c. nis rejicere, repudiare, despicere. Dcv. 1. 31: nis-
krtall putrdill.
c. pra 1) facere. N. 3. 25: buddim prakurusva
yati 'ccasi; G at. 18: hrdayam mi prakaros i
kiii saddham. 2) vitium aflerre (virgini). Man. 8. 370:
y d t u ka ny dm praku ry dt s tri.
c. pra praef. vi vexare. Rag. 10. 75: raks oviprakrtdu.
c.pra praef. J«'n facere. Mah. 1.2387: tunri ayudd am
. . . s am pracakr atuK.
c. prati 1) mutuum officium praeslare, gratiara referre.
pratikrta n. officium rautuum. M. 8. 2) dare poenas
alcjs. rei, ulcisci, se vindlcare ab aliquo, c. dat. s. gen.
pers. Mah. 1. 8'iO: yina ti hinsit ali pitd tasmdi
pratikurusva tvam; 2018: yo mi hinsit avdfis
tdtam . . . tasya tatd pratikurydm,
c. vi 1) facere. H. 4. 47: purd vikuruti mdydrn.
2) commovere. Rag. 13. h2: amurn . . . nd 'lan
V ikarturi ganitindras aiikari surdii gandv i-
h ramacistit dni (schol. Calcutt. v ikartum r=
sk'alayitum). 3) nocere, damnuni inferre. Rag. 17. 5S:
hlndny anupakar t frii prav rdd dni vikurvati
(mitrdrii) impotentes non prosunt, praepollentes no-
cent (amici); (schol. Calc. vikurvati = apahdrari
cistanti). 4) deformare. N. 13. 26: vikrtdkdrd;
14. 13: drstvd . . . dtmdnam vikrtam; A. 6. 19:
vdditrdtfi vikrt asv ararupdrii. 5) destruere. Su.
2. 19: ubdu ... vikurvdti vaddisirjdu.
10
12
eh«-l^ liajndla — m^j ^ kar kr.
f^t^^ knmdla n. lotus flos. N. 12. 1.
cJ^i^rfiq^jlT^ kamalapalrdksa (Bah. e kamata-
patra et aksa) loti foliis similes oculos habens.
In. 5. 31.
e*> n jrrjr^l kamalln! f. (a kamdla S. in in feni.) loto-
rum multitudo; locus abundans lotis.
cki-^J kamp 1. atm. (scribitur Ara/», gr. 110"') tremere,
commoveri. Dev. 2. 33: sarnudrdsca cakam-
pire; In. 2. 32: kampamdndi/i payodardiK. —
kampita tremens, commotus. Su. 4. 20. — caus.
{kampdjrdtni) tremefacere. N. 26. 3: kampayann
iva mahim. (IIuc pertinere videntur y.ct}J.l7-7!X et
TTSfXTTUl, utrumque a movendo dictum; cf pami; hlL.
cabfwg festinatio; lat. vibro? v. krmi.)
c. anu miseren, v. anukampd.
c. anu praef. sam id. c. acc. Rag . 9. l4.
c. d i. q. simpl. Rag .2. 13.
c. pra id. Ram. I. 52. l4; prakampaieca prtivi.
c. t>i id. B.2. 31: nn vikampitum arhasi. — caus.
Rag'. 11. 19.
cf)l.q kampa m. (r. kamp s. a) tremor. Ur. 6. 2. 7;
nutatio (capitis). Rag . 13. 44.
etli-CJrJ kampana (r. kamp in forma caus. s. ana)
1) tremefaciens. Dr. 4. 22. 2) n. vibratio (e. c. clavae).
Mah. 1. 2S36.
c^Vy kaniprd (r. kamp s. ra) tremens. Am.
c+)i-s)<H kambald m. lodix lanea, „a blanket". Ilit.Sl. 15.
R. Schl. I. 17. l4.
e^i.5J kanibu m. n. concha.
c^i-^iJlcl kambugriva (Bah. e praec. et griva) con-
chae similem cervicem habens. H. 2. 19; v. sq.
c^i-5iij|cj| kambugrt vd f (Karm. e kambu et griv d )
conchae simllis cervix, Wils. „a neck marked wilh
three lines like a shell and considered to be indicative
of exalted fortune." Am., v. praec.
cfi^ kamrd (r. kam s. ra) libidinosus. Am. (Lat. ca-rus,
V. kam.)
1. rt^ 1 cfT kar kr S. jpiT. ^lm. kar 6 mi, ku rv^ (irreg.,
V. gr. 344 ; in dial. v^d. haec radlx sequitur
5. cl. , e cujus charactere nu signum 8. cl. u abjecto n
ortum est) agere, facere, effirere, exercere. B'. 13. 31:
na kardti; Hit. 6, i^:jatd mrt pitxdatnli kartd,
kardtiyadyad iccati; N. 1. 26: mdnusih giran
krtvd; 8. 18: kuru madvacaH; 17. 39: prasddaH
kuru; Dev. 3. 23: kopaii cakri; Br. 3. 2: kriya-
tdii ksamam; H. 4. 22: vikram aii cakratuK
param; Br. 2. 32: vyavasdyaii karomi. — Cum
gemin. accus. : facere aliquem aliquid. Nalod. 4. 23:
akrta mudd yantdran tam; Rag . 2. 46: anda-
kdran s akaldni kurvan tenebras dividens (ad lit.
In frusta vertens). Nonnumquam nomen rci, in quam
aliquid vertitur, suffixo idt instruitur, e. c. Rag.8. 20:
akarod . . . dvisa ddramb ap aldni b asmasdt.
Notetur praeclpue locus in Rag'. (16. 25) ubi forma
in sdt adjeclivi vice fungitur: kusdvatirt srotri-
yasdt sa krtvd Kusavatlm (urbem) sacerdotum
proprlam postquam fecerat (schol. ed. Calc. : Jrotriyd
vdidikd tesu adindii krlvd). — Cum vocibus ia
adverbium vat (instar) eseuntibus: putare, aesti-
mare, e. C. Lass. 34. l6: rdgyan trnavat krtvd. —
Cum manasd (sequente accusatlvo) mente conclpere
(allquid), cogllare, recordarl (aliquid), e. c. Mah. 1. 7051:
manasd krtvd krsrtam. — padaii kartum pe-
dem ponere, Lass.84. 10; utsahge vel aiike kartum
in gremlum tollere. S.i. 5. 5: utsaiigi isya siraK
krtvd nis as dda mahttale; P. 29: ity afiki
pdtaliii krtvd. — udakaii kartum aquam (Mani-
bus) libare. Ram. III. 73. 33: kriyatdm udakam
pituK. — kdlaii kartum tempus constltuere. Mah.
1. 8469: — cakre. — Nota constructlonem part. fut.
pass. cum gen. pers. et instr. rel, antecedente kim q. v.
sive na; e. C. Lass. 32. 7: naca putreria mi kdr-
yati svagandir nd 'pi bdnd avdiH I na pitrd
ndi'va tndtrdca tvaii hi svdmin gatir mama. —
r^ ,.<'. . lcandaru — =?T*^'J3r?r kamandalu.
31
c^,,fi ^ kandaril m. (ut viilclur, ex ka iii acc. Ct <lara cj-, 'J^ \ jTf kapd(t f. (fein. pracc.) id.
findens, a rad. dar [</;'] suff. a) cavenia, sijecus.
Dr. 5. 7.
e^,.A yl kandard, kandart (feni. praec.) id. Ani.
eK^yj. M kandarpa m. (ut videtur, ex kam, ab interr.
*a, et darpd superbia) nomen Anaiigi, Dei amoris.
N. 1. 15.
5[7T:f[^ kapdia m. n. cranium. (Gr. y.i(j)aXYl, lat. caput,
goth. Itaubilh, th. haupida, nostruiu Ilaupl.)
cfffq' kapl ni. (r. kamp s. i) simia. (Gr. >c?)7rc?, SC£l~C?,
anglo-sax. «/9« th. apan, abjecta initiali gutturali
sicut in lat. amo ^ kam; angl. ape , germ. vet. affv,
V. Graff. 1. 15y.)
etl«-t^y| ^'«"''«'^ ">• n- 1) germen, surculus. '1) gemni.i, ^TT'7^ kapild (a kapi suff /a) 1) nlgricans e gilvo,
calix. Rag. 13. 23. „ta\viiy". Am. 2) nomen sapientis ciijusdam.
efjVgTfJf kandald f. 1) id. '2) sonus lenis. ^fTQJiT l^apiid (a kapi. s. s a) id. Am. R.ig . 12. 2S.
(^,,A f^jq AranJa/jVf (a kaudala s. i«) surculis abun- ^TmrT f^<^P"t'^ ni. columba.
dans. ^^T^ kapola m. gcna, mala. Am. Sak. 52. 2.
ctir^Cril kandali f. arboris species. Wils. „the banana". ^isT»^cT kubanda m. n. corporis truncus. Rag . 7. 48.
Ur. 60. 10. ^R^ A-aOT 1. alm. et 10. par. atm. kdme, kdmdjfdmi,
e^^^^c^ kanddka m. pila lusoria. Hit. 36. IS. kdmdye. 1) amare. Nalod. 1. ly: eakame sd
'^r^p^ kand ara m. (e ka caput et dara ferens) cervix. r d gany asri si an lam\ 11.2. IS: kdma/dmasa
Rag\ 3. 3-i.
^T^yTT kandard f. (fem. praec.) id. Ani.
c^,,^c^| kanjrakd f. (a kanyd correpto d s. ka in
fem.) i. q. kanyd.
d(^fi\\ kanyd. f. (ut videtur, a r. kan s. ya in fem.)
1) puella. N. 1. 25. 2) filia. Br.l. 31. (Send. joti^.^
kaine, v. gr. conip. § 92, k p. 150; hib. cain „chaste,
undefiled"; forlasse etiam huc pertinet caile „a countrv
woman, a quean, a strumpet, a harlot"; mutato n in /
sicut e. c. in eile alius = anyd q. V.; caileamhuil
„girlish, efleniinate".)
ej^q^ kapafa m. n. fraus. Ilil. 21. 13.
chq^" kaparda m. 1) conia implicata, involuta dei Sivi.
Am. 2) parva concha pro moneta adhlbita, „a Cowriye".
Hem.
■^f^j^^^kapardaka m. (a praec. s. ka) i. q. praec. sgn. 2.
Ilit. 115. 2.
f^l\\i,r\kapar dm m. (a kaparda s. in) nomen
Sivi.
^l^j^ kapdta III. n. (ex ka aer, ventus et pdia,
a t. pat ire, s. a) porta. R. Schl. I. 5. 9. Rag. 3. 3i.
rupend 'pratimam buvi; H. 4. 5: kdmayat y
adya mdm biruli; Ram. I. 29. l6: ahari
vaH kdmaye sarvdli. part. pass. kdntd amatus,
dilectus. H. 4. 35. N. 11. 7. 2) desiderare, velle.
N. 6. 11: nalati yo vdi kdmayec capitum;
c. dat. rei. Mah. 1. 3347: santdnasyd 'vindsdya
kdmaye. (Huc traxerim lat. coinis et amo abjectd
giitturali, nec non cum Ag. Benary cd-rus pro cam-rus,
abjecta radicis conson.i finali, sicut saepissime, e. c. in
luinen pro lucmen, luna pro lucna , ve-nor, ut mibi
videtur pro vednor a scr. vad vel vyad occidere,
cf. island. vaidhi venatio, scr. vydda venator; lingua
Valachlca offert vocem chamor amor; hib. caemh ,,lovc,
desire; fine, handsome, pleasant"; caoinhach „a friend,
a companion", caomhaim „1 save, spare, protect";
fortasse germ. vet. scim, scimo splendor, praefixo s;
v. kdntd, kdnti, cavi.)
zf^X^ karndta m. testudo. B ar. 2. 2S.
^hMUsid kamaridalu m. n. hydrla. Am.; ^\ils.: ^.■in
earthen or wooden waterpot, used by ihe ascetic or
reliVioui student." llit. 60. l6. Dcv. 2. 23.
30
ctiSi|*-| haidm — '^f\ l^anda.
■^^'fj^akatdm. adv. (a slirpe inlerrog. ka, gr.260, s. t am,
gr.584) quomodo? N. 11. 2i (Hiic trahimus gr. y,aTic,
cum praepositiones primilivae omnes a pronorainibus
descendant. *))
eht>l*-|N kat arnapi {katdm + api) i. q. kat ancit.
Up. 29; kataiikatamapi vix: Ur. 28. IS.
grgfj kat&' f. (rad. kat suff. a) mentio, commemoralio:
N. 21. 25; coUoquiMm, dialogus: N. 22. 4 ; narratio,
historia. Sa. 6. 7. Hit. 4. 2.
37^ ^ad l.atm. (v&iklavyeK.) commoveri, perturbari,
terreri, v. kadana. (Gr. K^oe?, kv)ocw; huc etiam
traxerim goth. hatan odisse, quod forma egregie
quadrat, et sensu in animi commotione cum rad. nostra
convenit; fortasse etiam lat. odi huc pertinet, ita ut
initialem gulturalem perdiderit, sicut amo = sanscr.
kam.)
e^ fj. VJ»1 kadnd^van m. (e kat q. v. et ddvan) mala
via. Am.
e^, J ^l kadana n. (r. kad s. ana) terror, perturbatio,
confusio. Su. 3. I.
<:+l(i i-si fcadambd m. nomen plantae (Nauclea Ca-
damba). N. 12. 4. Dr. 2. 1.
4^6 i-!S^=ll kadambaka m. n. (a praec. s. ka) id.
^5TJ kadart a m. (e ^a/ et drta) malum, raiseria,
infortunium, v. sq.
d^f, jgfrT kadariita (a praec. s. zVa, vel a verbo deno-
min. kadart ay vexare s. ta) miser, infortunatus,
vexatus. Bartrh. ed. Bohl. 2. 75. Hit. 55. 9.
dr,^J\ kadarya (e kat q. v. et aryd dominus , posses-
sor) avarus, miser. Am.
c^(> ^ll kadali f. nomen plantae. Dr. 5. 9-
c*l^ I kadd (a stirpe interr. ka s. dd) quando? (Lit.
kada, slav. kogda; v. gr. comp. 423.)
*) V. libros meos „Ueber einige Demonslrativstamme
und ihren Zusammenhang mit vcrschiedenen Prae-
positioncn und Conjunctionen" p. 9 sq. et ,,Einflufs
der Pronomina auf die Wortbildung" p. 5 sq.
c^ii |-c|r-| kadd cand (e pracc.-f- cana; v. gr. comp.399)
unquara (praesertim in constructione cum negalivo na,
ad exprimendum nunquam). N. 18. 9. 21. 13.
d^(,\[^^kadd'cit (e kadd ■+■ cil) aliquando, olim (de
tempore praeterito et futuro). Br. 1. 2. N. 10. 11.
13. 59.
cj-|> kddru (fem. item kddru) nigricans e gilvo, ,,tawny".
Am.
c^jr-| kan 1. par. (dipidu K. prtligatidyutiiu V.)
splendere; amare; ire; v. kdnaka. (Lat. canus,
caneo — de candeo, candela v. cand — gr. Ktt.lVO<;
[cf. kanydy send. kaine\, fortasse etiam yai/o?,
■yaiaw, yavott), mutata tenui in raediam; hib. cann
plena luna — vel ad cand — ; ad kan etiam traho
goth. skeina luceo, rad. SKIN, attenuato a in i et prae-
fixo s, sicut e. c. in staula verbero, nostro stofse =
scr. tud, lat. tundo; de bret. sked v. cand.)
cV|^| kana V. kdnisfa, kdniydns,
c^, ^jc^ kdnaka n. (r. ^an s. a^a) aurum. N. 5. 3.
^l »'1 ^ H '-I 'J I f^anakab us ana (Bah. e praec. et b dsaria
ornamentum) aureum ornamentum habens. In. 1. 8.
c}-, c-j J^ kanana unoculus. Hem.
c^, |^|'j^ kdnista adj. (superl. ab inusitato positivo kana
s. i.ita) nalu minimus. H. 2. 32.
c^j^J^I kanistd f. (fem. praec.) digitus minimus.
cfj^lY kanl f. (ab obsoleto kana signo fem. /) puella.
Hem.
c}-, c-l |<!/| jy ^ dniydns (a. kana s. iydris lyas, v. praec.)
junior.
c}-,r.!i|| kanid f. pannus, „a rag". B\ 2. 79. 3. 16.
\, rJr.w^J kand 1. par. (dhvdnarodanayoH K. ; scri-
bitur kad, gramm. 110"') vocare, clamare, flere.
Cf. krand.
2. dhr~^ kand 1. atm. (vdiklavye K. ; scribitur kad,
^ gr. 110"') i. (\. kad.
cfir.rt kanda m. n. (t. kand s. a) radix bulbosa et escu-
lenta. Mr. 152. 13.
et)U64( ^'^ "'.' I^ ^^ o, — <+,Ji^fyrL^i a ia n 6 i l.
69
e^l!^;^ kdnfaka m. n. (r. kanf s. aka) 1) spina, ut
videtur a crescendo dicta, nisi r. kanf significavit
pungere, sicut KBVTeU) quod probabiliter cum kant
cobaeret. Sa. 6. 5. 2) hostis. N. 26. 20. (Cf. gr. Ktv-
rew, nec-Tc?, Kec-T^ov.)
<+( U 6 Nl fi kanta kitd (a praec. suflf. ita) spinosus.
Dr. 1. l4.
^TTS' ^'">f '• ^' '"• P*'"- (scribitur kaf, gr. 110"') do-
lere, lugere, moerere. (Fortasse huc pertinent gr.
nA0, nEN0, TTeTTOV^a, ttcI^^wS?; mutata gutturali
in labialem.)
C. ut id. V. utkanf d, utkanf ita. caus. G at. 5:
utkanfayanti fjat ikdn galaddH svanantaH.
c^ll^ kanfd m. n. gula, (Origineni vocis ffula v. s. v.
rRfT gala.
^JTJ^ kand 10. par. {b'Sde K. i'<?rf^ raksane V.;
scribunt Ararf, v. gr. 110"') findere; servare. (Lit.
kdndu mordeo; ita nostrum beifsen, goth. rad. bit,
cohaeret cum scr. rad. b id, quae item findere signi-
ficat; cambro-brlt. cat fragmentum, v. Pict. p. 9.)
c^y > kandu f. (r. kand s. u) scabies, v. sq.
eJ^IJ A kandu f. (r. karid s. u) id.
cKU^iJ kanduy (denom. a kandu vel kandu s. /,
V. gr. 520) scabere, radere, friiare. H. 2. 6.
^JTrrjpfJ kanduyana n. (a praec. s. ana) actio sca-
bendi, radendi. Ur. 88. 13.
chU>iiyH"=h kanduyanaka m. (a praec. s.ka) fricator.
^JYI^'''» sntc sonoras kad; neutnim obsoletum inter-
rogativi, quod in initio compositorum deminutionem
vel contemptionem exprimit, aeque ac kd, kim, ku
v. gr. comp. 386.
c^f^^ katamd (a stirpe interr. ka s. tama, v. gr.253)
quis e pluribus quam duo. Sak. 18. 5 infr.
e^^-^^ katard (a stirpe interr. ka s. lara, v. gr. 253)
uter. B\ 2. 6. (\Ai. katra-s , gr. TTOTeaog e KOTtaog,
cf. ion. Korepov , y.OTe^a; lat. uter, abjecta gutturali,
V. gr. comp. 389; goth. Itvalliar th. Iwathara, germ.
vet. huedar, aiigl. ivhether; slav. kotord qui, V. gramni.
conip. 297.)
^^fj kdti (a stirpe intcrrog. A:a s.ti) quot. Ilil. 117.20.
(Lat. cjuot; ita tnt convenlt cum tdti, v. gramiu.
comp. 414.)
chirlf^Trl,*"'"'" (^ ^"'' + "') aliquot. Ur. 84. 2.
^TTrmST katipayd (a Aa/i s. paya, nom. payas,
payd, payain id. Sak. 2 infr. : kalipay ardtran
sdratidvitiyena bavatd s andlikriyatdin
dsraina iti. (^paya ortum esse videtur e kaya —
ab interrogativo ka s. ya — mutata gutturali in la-
bialem, sicut in gr. TTCicg, quod forma accurate cuin
paya convenit.)
^pgf katt I. atm. laudare, extoliere, gloriari, se jactare.
H. 4. 13. 6. N. 20. 12. — part. katiila n. gloria-
tio, jactantia. H. 4. 13; v. kni .
c. vi i. q. simplex.
cfjp} katr 1. par. (sdit ilye) solvere, relaxare. (Videlur
orlum esse e kart — v. kart krt — transpositis
litteris, vel e kartr q. v. ejecto r.)
1. ^SJ" kai 1. <itm. {sldgdydm K.) i. q. kati.
2. ^J^ET kat 10. par. dicere, loqui, memorare, narrare.
^ln. 4. 16. 5. 22. Br. 1. U. N. 1. 2I. 3. 2. 11. (.'.
16. 34. 24. 47. 49. B'. 10. 9. IS. — part. praes. atm.
(gr. 533) kaiay&nd: N. 22. 17. (Golh. QUATH
dicere \(jvitha, quath, t/vetlium^, angl. quolh, serval.i
initiali tenui contra generalem regiilam; gr. y.wTiXcg,
y.U:Tl?\7.x , lat. vates e qvates sicut vermis e qvermis
= scr. krini, et vivo e qvivo =z scr. ^'i', cf. gr.
comp. 86, 1; V. kalt.)
^iy^H ^■'*' '"''■''"o (c kaldm + cand) ullo modo.
B'. 1. 17.
chii|(-y H Ara<anc'j< (e katdm -f- c'//) 1) ullo modo.
A. 10. 17. 2) aliquantulum, paululuni, vix. LJp. 36.
Ur. 6. s. 49. 2. H. 1. 43.
68
e^i^ri liajikata — ^tTS; Jcant.
t^^f\ kdhkata m. n. (ut vldetur, a r. kaiik s. la, ser-
vato charactere 1""' cl.) pecten.
cK AJ^c^l karikatikd f. (a praec. s. ika in fem.) id.
Am.
e^^ J|- kafikatl f. (a kdhkata signo fem.) id.
cf,^|^ kaiikdla m. sceletus. Su. 2. 2k.
i. cfi^eJ kac 1. atm. (J>and ane K. band at v iioH V.)
ligare; lucere, splendere; v. kahc. (Ilib. caclit
„a streight, a narrow place; bonds, fetters".)
2. cf^Tl /foc 1. par. (rave K.) sonare.
cJ^T^' ^aca m. (r. Aac s. a) capillus. Ara.
(4):gj j kaccara (ut videtur, e kat q. v. et cara a r. car
s. a) sordidus, iutulentus. Am.
dt^\^r\kdccit adv. (ex inusitato neutro interrog. kat
s. ci'<, V. euph. r. gr. 61) an, num (v. gr. 260).
c^.^2j kacca m. ripa. Hit. 47. 17.
c^.c.0'Lj kaccapa m. (e praec. et />o) testudo. A. 6. 3.
c)^.c,d-)j kaccurd (a sq. correpto d s. ra) scabiosus, por-
riginosus. Am.
cf).c,g3 kaccu f. scabies. Am.
cjjjl kag 1. par. (hikkane V.) singultire.
"+irSiC'T kaggala n. (e Ara/ q. v. et ^a/a aqua) fuligo
e lampadibus. Up. 45.
cjj^ kahc 1. par. (diptdu K. band atvis 6K V.) scri-
bunt Arac, gr. 110°') splendere; ligare.
^j^ra^ kahcuka m. 1) pellis anguina. Am. 2) lorica. Am.
c*>^fcj^jq A:a«cuA-»n m. (a praec. s. jn) cubicularius re-
ginae. Ur. 36. 13.
1. ^J7 *"^ ^' P*''* (sotdu) ire.
c. pro apparere, oriri; p rakafita qui apparuit,
manifestus, ortus. Dev. 4. 20. Ur. 57. 7 infr.
2. 37J Ao.' 1. par. (vrldu K. vrsi V. ) tegere;
•s
pluere.
3. 3j7" /la/ 1. par. (^krcc ragivan^) in niiseria vi-
vere.
aj7~ kdta m. (r. /ta/ s. o) 1) coxa, lumbus, clunis. Am.
2) elephanti tempus capitis. Am.
^lfj^ kdfaka m. n. (r. kaf s. aka) castra; vicus ; urbs.
Hit. 34. 17. 39. 5. 44. 3. 97. 15. 133. 7.
cf|(i,|^ kafdksa m. (e kafa iens, se movens — a r.
kaf s. a — et aksa oculus) adspectus obliquus.
In. 2. 32.
cfij^ kafi et kaft (. (r. kaf s. i) i. q. kdfa.
^JTJ kafii (fem. kafu et kafvi) acer, acutus (de sapore).
B'. 17. 9.
^VS /to/ 1. par. (laiikani) in miseria vivere, v. /to/.
c^ll^r^ kafind (r. Aro/ s. jno) 1) durus, firmus, soli-
dus. Sak. 11. 1. 59. 14. Ur. 24. 4; v. kdtdra. 2) n.
vas fictile. S.4. 5. 1 ubi corbem signlficare videtur.
(Lat. catinum, gr. Kocpivog.)
cfji^r^ kafinl f. (a praec. slgno fem.) creta. Hlt.
4. 20.
c^^^n kdfora (rad. Ara/ suff. ora) durus. Am. , v. Ara-
/ ina.
1. cf 1 «* Arorf 1. par. (madi) ebrlum esse, mente captum
•N
esse.
2. 37? kad 6, par. (m ad<? adani K. ddani dar pi V.)
ebrium, mente captum esse; superbum esse; edere.
c)i^^-J kadahgara m. palea, acus (erls). Am.
ch^ji kdddra nlgricans e gilvo, „tawny". Am.
cfj^^ kadd 1. par. (kdrkasyi) durum , rudem, seve-
rum esse.
!• ^tJT kari 1. par. (gatdu) ire.
2. c^Mj kan 1. par. (sabdi K. drtasvari V.) sonare;
gemere.
3- ^UI *«n 10. par. (nimilani) nictarl.
cfjTjj kdna (rad. Aon suff. o) 1) tenuls, exills, parvus.
Ur. 19. 7. Sak. 45. 7. 2) m. granum. Hlt. 9. l4.
113. 7; v. kdrfiydhs , kdnisfa. (Gr. XEvc^.)
^TTIFST tianisa m. spica. Ani.
^ryJT? kdnisfa superl. 70\) kdna.
^pTJ JJf ta^Ar a n // a n j compar. TOX) kdna.
c^. (J^^ kanf 1. par. (ga/du, scribltur kat, gr. 110"')
•n .
ire; v. kaf et sq.
^[^q^ d'upamya — c^t^uTr lcaJihanL 67
dbfiyi-ij' d'uf)amya n. (ab apamd similitudo, s.ya) i. q. Sg^fof d'urva m. (ab urva nomen sancti cujusdam, s. a)
priniit., praesertim in comp. cum dtmdn {dtmdu- ignis marinus, Colcbr. „submarine firc, a being, con-
pamjra). B\ 6. 32. Hit. 11. 12. 120. 19. sisling of flame, bul with a niare's hcad, sprung from
jgjry^ ^urab raka n. (ab urabra s. ka vel aka) tbe tliigb of Urva and was received by tlie ocean".
grex ovium. Am. Am. Sak. 44. 2.
35fj^g- duro.fO (ab liras s. a) proprius, naturalis, ad tliofi^il durvaseya (ab urvdsl s. ^ja) Urvasia natus.
proprium corpus spectans, ex eo procedens aut natus. Ur. 92. 6.
Su. 4. 13. Sa. 5. 37. 44. Ur. 85. 5 infr. Ilit. 38. 19. SfrSTfRT ausinara (ab ustndra nomen regis, Sivis
^[-A 6 l^chl durddvadihikd f. (ab lirddvadilfa patris, s. a) Usinaro natus. Sa. 2. 17.
defunctus — ex lirddvdm sursum et deha corpus — j|;^|yy dusad'd n. (ab osadi aut 6sad'i q. V., S. a)
s. ikd) funus, exsequiae, funebria. Sa. 5. 19. medicamentura, remedium. N. 9. 29. B\ 9. 16.
1. cfi ka V. kim. "^(<^^ kakk' 1. par. (hasane) Id., v. ^a/tV
2. ^ Ara 1) m. aer, ventus, v. kapdta et cf. k'a. 2) n. c^c^y^' kakk'ata durus, firmus, solidus. Am.
caput, v. kandard. ^TW ^"^•*« m- 1) gramen aridum, sylva aridis arboribus.
^^ ^«riy V. kans. Dr. 5. 15. 2) porta. N. 4. 25.
q^^ kanJd V. kaiisd. cf|7t|| kaksd f. septum, pars donius. N. 21. 17.
^^ ^arij 2. atm. (gat iJ dtanayofi; scribitur ^oj, Cf,l5( ^n^' 1. par. (hasane) ridere. (Gr. yMy/l^u:,
gr. 110"', eliam iaj) destruere; ire; v. kas. >"^'>''X,«S'^» 'at- cachinno.)
q^ Ararija m. 1) vas potorium. Am.; scribitur etiam ^JT ^"o 1- P»r. (sanvarane K. kriydsu V.) tegere;
kansa. 2) n. pr. agere.
Cj^c^, A-aA- 1. atm. (Idulye K. icc dsarb'acdpale V.) cfj^ kaiik 1. atm. (gatdu K. vragani V., scribunt
vacillare; desiderare. *) AoA, gr. 110"') ire, v. A:aA. (Hib. cicfte/ „walking",
c^<*ii kakud f. vertex montis, v. sq. ciocair „a way, a road"; lit. kanku secundum Ruhig
c^^i*f^'fJ kakudmant m. (nom. kakudmun., a praec. „ich finde Grund im Wasser, dass icb nicht schwim-
s. mant mat) mons. men darf", is-kankii pervenio.)
^i^ kakuba f. regio, plaga (coeli, ut septentrio etc.) ^^kaiikd m. (r. kaiik s. a) ardea. H. 4. 9.
Am.
^TS^ Arrt/iia./a m. lorica.
^3>^ kakk 1. par. (hasane) ridere, v. kakk'., kak'
^ ,' , ,' ctiiV cfl kaiikataka m. (a praec. s. ka) id. Ara.
c^^llj kaiikana n. 1) brachiale, arrailla. Am. Hit. 11.5.
*) Adde superbum esse, si pro garba, quod hic .i^ , -i » »• .■ i i i^ c .■,-, /r •»
' _ _ ' ' r o '1 .) ut videtur, tint i nabulum. Ur. b. 22. v. sq. (Lit.
minime quadrat, legendum estg^artia. Wils. hanc ....
,. •. . ^^ 1 , nK \ kankala-s tintinabulum.)
radicem explicat per 1) to be proud 2) to be un-
steady 3) to be thirsty. cJTS^llff kaiikant i. q. kiiikini.
9*
66
5^0 — Isn^^uddrja.
^
531 ^ 'nlerj.
^|c^ dkd m. (ut videtur, a r. uc convenire, s. a, v. gr.
575. 1) domus. Am., v. okas. (Lit. uki-s th. ukja
habitatio in heredio rustico; ukininkas hospes
[Wirth]; de gr. olyiOS v. vS'sa.)
^yjc^l^l d Araj m. (v. praec.) id. Am.
jy jicj 6k i. par. (s o.iandlamart afo/i) siccari;
ornare.
:y|tl dg^a m. (ut mihi videtur, a r. lih colligere, s. o,
mutato ft in ^ , nisi g est primitiva hujus radicis con-
sonans; ita mega a mih vel primit. mig) 1) multi-
tudo, copia, turba. Am. ; In. 4. 17: gundug a\ 1. 26:
vdryog^^a, quod etiam ad sq. sgn. referri potest.
2) flumen, cursus, aquarum fluctus. Man. 9. 54. (Cf.
gr. o^d-Ao?, ejecta diphthongi d parte posteriore et
posito o pro a; v. r. uh.)
^|^|j ohkdra m. (ex 6m q. v. et kdra faciens) syllaba
niystica sanctissinia om. B. 9. 17.
?rTnT ''" ^" P^'^* (,'^ponaye K. apas drnne V.) abdu-
cere; auferre; furari.
^rj"^ d^ 10. par. {balale gasofi) validum esse; splen-
dere, v. sq.
^[jTra^d^aj n. (a praec. s. as) 1) vis, robur, potestas.
B'. 15. 13. 2) splendor. Dr. 7. 2. M. 2. N. 5. 35;
V. ogasvild. (Cf gr. atjy*), gr. comp. 4 p. 11; hib.
og „young, yuvenile, fresh"; oig „a champion", oighe
„fulness, entireness; virginity".)
^\^\\^d(r\6gasvin (a praec. s. vin) 1) validus, robustus,
potens. 2) splendidus.
illllftrdHI ogasvHd f. (a praec. s. id) i. q. ogas.
Ur. 44. A infr.
■iJllH 6'tu m. felis. Am.
3975T7 odand n. (r. und ejecto ", s. ana) oryza cocta.
Ara.
jyijj dm syllaba mystica sanctissima, quae tribus suis
litteris, a, u (quae secundum gr. 36 in d coalescunt)
el m tres Deos altissimos exprimit, nempe Brahmam
per a, Visnum per u et Sivum per m.
•tj^ It^ U>j oland 1. et lO.par. (u/Ari«?/pe; scribitur d/a^)
extoIIere,in altum tollere (v./and unde oland
praef. d, quod fortasse correplum ex ava).
jyiq osa m. (r. us s. a) actio urendi, ardor. Am.
(Fortasse huc vel ad r. ui cum gunae incremento
pertinet goth. asgd [quasi 55fpicfff oskd'] cinis, anglo-
sax. asca, germ. vet. asga, nostrum Asche , ita ut u
diphthongi scr. d = au abjectum et a solum servatum
sit; respicias gr. TE(paa, quod item cum verbo sensu
urere cohaeret; v. tap.)
dyHijl^ dsadi et osadi f. (ex osa et di vel dl a
T.dd) herba annua, quae post maturitateni evanescit.
B'. 15. 13.
35fJ^ osia m. labium, praesertim superius; du. 6stdu
labia (slav. usta neut. pl., uslna f. labium, lat. ostium,
boruss. ausli-n [accus.] os animalium [„Maul"]).
^
aii.
3^ du interj. tlld IH^ dudanika m. (ab 4dand s. ika) coquus. Am.
jyJT^c^ duksaka n. (ab iiksan s. ka vel aka) grex il|d iicfl ^w^arikd m.(ah uddra s. i^a) ventri deditus,
bovum. Am. edax, vorax. Ur. 39. 1.
jfl^CT^ dutsukja n. (ab utsuka s. ja) desiderium. ^fSTZf duddrja n. (ab uddrd q. v. s.ja) ingenuitas,
Sak. 26. 4. 58. 7. liberalitas. In. 5. 33.
^cllTf evanrupa — ^jrjrpfL'
disamas.
G5
Sva ... vrn6li; 5. 19. 20. 21: Itim ^va pradi-
santu m!. 7) nempe. N. 4. 26. 18. 20. 23. l-i. 17.
8) saepissiine etiam, non raro antecedente ca\ de
c&i 'va vero, aiitem, v. ca. (De goth. oi'r.t, th. niVa,
lat. aevum, gr. atui', quae in editione priore ad scr.
^ro rettull, V. 1. <■ ct cf. gramm. comp. 69 ann. ';
fortasse etlam golh. ibus aequalis, germ. vet. ebaner,
nostrum ebener huc pertlnet, mutato sanscr. V in 6,
V. dvara.^
QcJl-AM ^^'^'^''u pa (Bah. ex ivdm et rupd n. forma,
pulchriludo) talem formam , talem pulchrltudinem ha-
bens. N. 6. 11.
Ocjlciy ^faiivida ( Bah. CX ifvdm et rida m. aut
vid^d f. species) talem speciem habens. B'. 11. 53.
^cTSTrnr ^vaiiguna (Bah. tx ivdm sic et gund vir-
tus) tales vlrtutes habens. N. 6. 12.
^cll]^*''"'" (v. ^tjo) sic, ita. B'. 3. 2. Su. 3. 2S.
N. 6. 13. 11. 3/1.
7J"F^ <?/ 1. atm. (gatdu) ire (proprie idem est atque iJ,
cum guna, seciindum generalem 1. cl. legem).
'nij Ssd, isd v. itdt,
mjT '^•^'^ f- (■■• '-^' '• "^) desiderium.
JJY3{r\J^in (a r. i.f' s. i'n) desiderans, in fine compp.
Su. 2. 19.
^ ^
^ «i
D^^ITfZr aikamat ya n. (ab Skamali una opinio, s. ja)
unanlmitas, consensus. Hlt. 19. 22.
^^IMch dikdntika adj. (ab ekdnta s. ito) tolus,
plenus. B'. 14. 27.
pc^^l dikya n. (ab e Aa s. ja) unllas. Dev. 2. 10.
CrUfZJ dirifya m. (ab ena s. e/a) fortasse idera atque
eria q. V. Dr. 4. 15.
W;^ dindrd adj. (ab indra s. a) quod Indri dei est,
aut ad eum spectat. A. 4. 32.
(JJr-iO dindri f. (a praec. slgno fem. i) 1) uxor Indri.
2) nomen Durgae. Dev. 8. 34.
Oiyt^^^dirdv atd m. (ex irdvant s. a; irdvant signi-
ficat aquam habens, mare, nubes, ab trd aqua,
s. vant vat) nomen elephanti Indri et plagae septen-
trlonalls. In. 1. 4o.
U^ dild m. (ab ild Buddi uxor, s. a) cogiioroen regis
P u r li r a v a s i s. Ur. 83.
W^ij[[i:[ dis dna {lik i'sdna Sivus, plagae inter septen-
triones et orientem silae cuslos) inter septentriones et
orlentem situs (nordostlich).
WJJfrTT ^i^^'^' f. (fem. praec.) plaga inter septentriones
et orlentem sita.
^■^7 disvara (ab Isvard dominiis, s. a) augiistus.
B'. 9. 5. 11. 3. 8. 9.
n^^gZf disvarya n. (ab tsvard dominus, %.ya, v. gr.
582) iroperium, potestas, domlnatlo, domlnlum. N. 9. 18.
B'. 2. 43. N. 17. 16.
JT^jX^f^tdisdmas adv. (ut videtur, ex Ssd hic, cum
vrdd i et amasa tempus, abjecto a et finali et initiali
Tou amasa, nisi prlus hujus compositi elementum ab-
jecit vocalem suam finalem) hoc anno. Am. (Quod ad
formatlonem hujus compositi altinet, conferatur gr.
<JYi7S?, CYlfxepov, V. tat et gramm. comp. 34o.)
04
^
ii —
^
■^T" ,■/ 1. .'itm. (radanc) vexarc, contrislare, perlur-
bare.
^2" eifa surdus. Ani.
^T^
Idaka ni. aries. Am.
■n~v^ eduku m. (eliani eduka) niurus ex ruderibus
constructus. Ani.
TJX^ •:i.>a m- antilopae species, colore nigro, cruribus bre-
vibus el pulcherrimls oculis. Am.
^CnVTrL^'"'* ■'"' "'■ (^ l""aec. el i.// ferens, gerens) luna.
Hem. (cf. mrgdiika, sasadara^ sasin),
1. -n-^ ela (fem. etd ct cil) varius, versicolor. Am.
2. ^pf e/a V. ^/a/.
1. Q^Metdl, JT^fT etdd pron. (lli. t/rt, nom. m. eia,
^jo', esdli, f. t,5a', n. e/d/, V. gr. 244 et gr. comp.
.369) is, hic, iste, ille. N.21. 30. 32. 22. 1. 3; v. iddm.
(Hib. ise „he, himself", isa et isi „she, herself" con-
veniunt cum esd, esd; et eadli „he, it" cum e t d.)
2. Q^^e t dt adv. (acc. neut. praec.) nunc. N. 21. 27.
7j"f^fk" etdrhi (ab itd s. rhi nisi potius a perdito adv.
elar s. hi pro dV = gr. ■S': in sS^j, 77 a-S'* (v. graram.
comp. 381) nunc, hoc tempore. Ani.
P(~||,^^| etddrsa (v. idrsa et gr. 263) talis. Dr. 5. -'l.
^f-llQJyl e/d't-'an/ (gr. 259) 1) hic, iste, ille, talis. Br. 1. S.
N. 4. 31. Dr. 6. 25. Dev. 1. 7i. Hil. 11. 5. 44. S.
2) adv. tam. Hit. 27. 15: etdvad duram utpatali.
V. annot. ad N. 4. 31.
^y ed 1. atm. 1) augere, praesertim in constructione
cum accus. sukam. Man. 4. 170: ne 'hd 'sdu su-
kam edate; 5. 45: na kracit sukam edate;
Hit. 110. S: dvdv itdu sukam edele. 2) augeri,
crescere. Man. 7. -OS: hiranyabumisamprdptyd
pdrtivo na tatdi'date. (Gr. Ct6cg, cloau: ; for-
tasse ellam huc pertinet lat. aescu/us, ita ut a
crescendo, non ab edendo sit noniinata, niutato d in s,
sicut In es-ca ex ed-ca, V. A. Benary p. 239.)
^cj eda m. (r. ind' ejcclo ", s. a) lignum. Am., v. in-
dana et idnia, idas.
TVrjfaedas n. (r. ind ejcclo /1, s. as) lignum. B .4. 37;
v. pracc.
jrf\ ina pron. (solum in nonnullis casibus obliquis in-
vcnitur; f. end, n. acc. ennt, v. gr. 246 et gramm.
comp. 369) is, hic, isle, ille. N. 15. 12. 20. l6. 22. 2.4.
Ur. 71. 17. (Goth. ain-s, th. aina unus, fortasse etiam
jains ih. jaina ille, si j est anteposltum, sicut saepe in
linguis slaviris, v. gr. comp. 255. n; lat. vet. oinos,
unde serius unus ; gr. EN abjecta vocali finali, v. gr.
comp. 308 ; huc etiam trahimus conj. lat. enim = acc.
scr. enam vel endm, v. gr. comp. 370.)
TTf]^^t''nas n. peccatum. Med.
TnU^ eranda n. nomen arboris cujusdani, „Palnia
r.hristi or ricinus comraunis". Ara.
TT^ ^vd (e stirpe pronom. e -i- va sicut dva, iva e\
a, i; videlur esse instrumentalis analogiam sequens
linguae Sendlcae — gr. comp. 158 — ita ut correptum
sit ex evd, a stirpe demonstrativa cva, quae in lingua
Send. plenam conservavit declinalionem, sub forni^
».o>>^^«.< aiva, quod unus significat — v. gr. comp.
308 — sicut praepos. ava in Send. est demonstrati-
vum cum integra declinatione. In Sanscrilo autem th.
evd, praeter correptam instrumentalis formara, soJum
accusatlvum retinuit evdm, quod sic, hoc modo
significat.) 1) sic. N. 11. 10. 12. 1 1 'i. 17. 43. 2) so-
lum, tantummodo. Hit. 11. 4. 30. 15. 35. 15. N. 19.
19. o. b. 22. 16. Br.2. 30. H.4. 7. 15 (cf. send. v».'»;ocO
aita unus, gr. clcg ex ciFog, nisi ortum est ex clvog
r= ena-s, q. V., oinns). 3) jam. Sa. 4. 32: mrtam
eva hi tam mene. 4) adhuc, noch. N. 23. 21. 5) qui-
dem, zwar. B . 7. IS: uddrdli sarva evdi 'te
gndni tv dtmdi'va me matam. 6) post prono-
mina interdum significat ipse vel valet particulam dcm
in compositlone cum is, e. C. N. 2. 13: etasminn
eva kdle tu hoc ipso tempore vero, vel eodem...;
N. 19. 19: ydn (asvdn) manyasi samartdfis
tvaii ksipran tdn iva yogaya; 4. 2S: mdm
7^^^ ckakd — ^sL'^'^'
0»
pcilem habciis, cf. rad. LITII ire, unde liihus nieniLrum,
nostrunt Glied [Ge-lie<f\; ha-ibs th. Iia-lba (iinildius,
proprie unam parlcm babens, cf. laiba reliquum el
V. gr. coinp. 308 annot.)
W^^ ikaka (e pracc. s. ka') solus, solltarius. Ain.
^it^,;! ekagd (e eka et g'a, q. V., natus) qul solus na-
tus est, solus progerminavit. II. 1. 39.
CTchHrr ikatamd (ab e ka s. taina^ gr. coinp. 292) unus
plurium duobus.
9^ri^ ikalard (ab e ka s. tara, gr. comp. 229) unus
dourum, alter. N. 26. 10. (Gr. iy.CCTEOOg, hlb. n'eachter
neuter.)
Q t^^^-li k a t a j adv. (ab eka s. tas) singulatim, unice,
solum. N. 12. 17. a. b. S.i. 6. 26.
T^ctiflfrT ekaldna (Eah. cx i ka et tdna quac sub sen-
sus cadunt; materia, Object) i. q. ekdgra. Ara.
rj"^^ ekatra (ex i ka s. ira) in uno (pro locatlvo
ekasmin). N. 20. 8.
^^3 eAa/i;a' n. (ex eka s. tva) unitas. B. 9. 15.
(Jic^tj. I ekadd (ab e ka s. dd) aliquando. Up. 27.
^T^T^r^nr ekanis caya (ex e ka et niscaja consilium,
propositum) 1) Karm. unum et idem consilium. Su. 1. 7.
2) Bah. unum el ideiii conslllum habens. Su. 1. 4.
Tj^yqS' ekapiiiga m. (ex eka et piiiga nigricans e
gilvo) nomen Kuveri, quippe qui unam maculam e
gilvo nigricantem loco alterutrius oculi habeat. Am.
TTc^ilj^ ekard ga m. (Karm. ex ^ ka et rd ga q. v., rex,
dominus) qui solus reglt. In. 4. 6.
r^ehd^rir ekavas trdtd f. (subst. abstr. ab ekavaslra
unica veste indutus, s. td) unica veste indutum esse.
N. 10. 16.
I'^^ylt<"l^*-|l"Mly ekasllasamdcdra (Bah. ex e ka
et Dvand. e stla indoles et samdcdra mores, vi-
tae ratlo) eandem indolem ct vitae ratlonem habens.
Su. 1. 6.
U^^^TiT ekasarga (Bah. ex e'ka et sarga creatio)
i. q. ekdgra. Am.
Od(^t:^ ikastd (ex ika ct sta qui est) eodeni ioco
versans. Sak. 25. 5 infr.
Jj^^^k^^^ikdkln adj. (ex ika produclo a s. kin) soius,
solitarius. N. 12. 25. B\ 6. 10.
n^cfjJJJ ikdgra (Bah. unum cacumen habens, cx
eka et dgra) in unum intentus, in meditatione de-
fixus. B'. 6. II.
^J^X^TX ekagrya (a praec. s. ^ a) id. Am.
Oc^|-r| ekdnta (Bah. cx ika et dnta m. n. finis) 1) to-
tus. 2) solitarius. N. 16. 33. Up. 42.
^ '^i I '<"! d ^J kdntaias (a pracc. s. tas) omnino. IlIt.81.JJ.
^^TIHydC^iH*^! ^^^"'''* ras tav ds as adj. (ex <?kdn-
tabrasta — ekdnta -|- brasta a rad. braits^
omnino lapsus — et vdsas n. vestis) cujus vestes
omnino lapsae sunt. Su. 1. 15.
'n^l^J^ffUe' k d n t a m (ekdnta cum signo accus.) omnino.
B'. 6. 16.
^cf||i|j:j ekdjand (Bah. ex eka et ajana via) i. q.
ekdgra. Am.
^^lcltrTT ikdvali f. (ex eka et dvali) simples linea
(margaritarum, florum cet.). Am. VI. 3. 7. Ur. H. 6 infr.
0^|C^^ ekdika {eka-\-eka) quivis singulus. nit.4. 11:
yduvanan danasampatlili prabutvam avi-
x-ikatd I ekdikam apy anart djf a kirnu yatra
catustayam; A. 7. 6: tdn aftam vividdir vd-
ndifi . .. ab yag nam ekdikan das ab iK sardili.
— Interdum alterutra compositi pars ad diversam rem
vel personam refertur et dlversam casuum rationem
exprimit; e. c. Dr. 8. 17: tomardir ab ivars antdu
...ekdikena vipdt ena gagne mddraval isutah'
unum una sagitti occidit.
O cjl cf^ y iz\e kdikas as adv. (e praec. s. sas) singulatim.
N. 1. 25.
^cj-||»-)|ciiild ekdnavitisati undeviglnti, v. gr. 235.
1. ^sT «'o' I- pai"- (kampe') tremere (cf. iiig, ig, ing)-
2. 7sT eg 1. atm. (diptdu) lucere, splendere. (Hib. eag
luna, V. Pictet p. 25.)
03
W^'M\Hdi\Syi_rgyciguhsdmavedin — ^ e7<:a.
^iTJS^^Ml^A^fAsL^^-yS^fi^amaveciin (a rgjraguli-
sdmaveda s. in) Vedos R <; (vulgo Rk) Yagus
et Sama habens aut noscens. In. 2. 18.
1. JUzI (?) .'■c 6. par. (jnntoroHe K. nutjdm\.) tegere;
laudare; celebrare. (DuLiuni est, utrum primitiva
hujus radicis fornia sit arc an rac an ric.)
J. ^T3 rcf. (nom.r^) nomen unius quatuorVedorum.B.9.17.
fTsT .''^" (sic etiam in fem. ; a r. arg rg s. u) rectus.
(Uib. aroc/i, v. ar r.)
^rj .'■'.lo n. (secunduni Wils. a r. ar r s. nn) debitum,
aes alienum, Hit. 5. 12.
^^ rtd (ut videtur, a t. ar r s. ta) verus. N. 2. 21.
B: 10. iL Sa. 5. 9S.
zf[l^ rii {. (r. ar r s. //') 1) itio. 2) via. 3) felicitas.
(Hib. rai/h „prosperity, encrease, profit, benefit, good";
rnite „ways, passages, roads" ; fortasse lat. riie a th. rl/i,
nostrum kr/, v. Graff. 1. 403.)
flrTlTTr .'''/" f- (r- "'■' .'■' s. iyd) vituperatio, reprehensio.
Ani.
^TfT rtu ni. (r. nr r s. tu) 1) anni tempus. B\ 10. 35*).
(Cf. russ. Ijeio aestas, annus.) 2) niensis. 3) menstrua.
(Ita amasa lempus a T. am irc; c. rtii cf hib. rai/lie
„a quarter of a vear"; huc etiam traxerim hib. alt —
ex priraitiva forma ar/u mutato r in / — 1) „time".
2) ,,a joint, an article"; lat. ar-tus et ri-tus, ita ut
utrumqiie a movendo sit nominatum.)
^rT^rTT ■'"'"'""'' ^- (^ praec. s.mant mat in fem.)
mulier menstruans. Am.
=}irlMl!l T/^^pi^rna m. (ex rtu Ct parria) n. pr.
^^ rti praep. praeter. Su. 1. 22. 3. 30. B'. 11. 32 c. acc.
R.im. I. 54. 9 c. ablat.
=[Tf5f^.r / f t ^ m. (nom. rtvlk ex rtii et ig a t. yag
sacrificare) sacerdos domiis, familiae. S.i. 3. 2.
:}-^^ rdda v. ard rd.
fjf^ rddi f. (r. ard rii s. 1 i) copia, ubertas, divitiae,
felicilas. In. 5. 26.
^^VT .'■* " ni. deus. Am.
^TVf^l .*" * " ^ -f V. rbuksin.
^'^l^^firbulisdn v.rbuksin.
^{^.'l^P^rbulisas v. sq.
^1^]^[r\rbuksin m. (noni. rbuksds a tb. rb uksas ,
reliqui casus fortes, vocativo excepto, descendunt a ih.
rbuksan, debilissimi casus a rbuks) cognomen In-
dri. Am.
^^Vf rsabdm. 1) taurus. 2) in fine compositorum
princeps, optimus, clarissimus (quia taurum maximo-
pere venerantur Indi). H. 1. 17. (V. ar r et cf. gr.
«0(7'/]V.)
^Tjrf rsi m. sapiens, sanctus (hib. nrsun „a sage, a man
old in wisdom", arsa, arsacli „old, ancient, aged").
^^jyig' rstl i. (r. ars rs s. ti) gladius.
TT3f[ e ka (ut equidem puto, ex stirpe pronom. e et mter-
rog. ka , v. gr. comp. 308) unus, singulus, solus (gr.
230). N.12. 17. H. 1. S. 4o. 4. 7. Dr. 3. 3 a. b; idem,
unus idemque. N. 3. 7. (Lit. ni-ekas nullus, hib. each
„any", neaclt ,,anv one, one, some one, he", neach-tar
„neilher", neachdarach ,,neutrar'; gr. eKCe-rSDOg, SY.a-
*) Wils. ad hanc vocem: „The Hindu year is divided
into six seasons, each consisting of two months. Am."
<TTO? V. ekatard; lat. aequus, c'-ocles ex ec-ocles, ita
caecus = ca-icus primitive unoculus; goth. Iia ab-
jecto e, in compositis: haihs unoculus \h.haiha, ha-iha,
cujus pars posterior respondet sanscrlto aksa abjecto
s, totuni convenit, quod etlam Grimmius vidit, cum
lat. caecus ; ha-nfs th. ha-nfa unimanus, cujus partem
posteriorem per metathesln explicaverim ex pdni;
ha-lts th. ha-lla claudus, proprie, ut mihi videtur, unum
o^UMiH urnaiiuba — ^r^^rl^/ ksavanl.
Gl
\
cTnfrTM '^ '■ '.> a " ^ ia lli- (e\ liriia pro lirnii ct ndb'a
pro i>db'i, V. gr. 613) aranea.
J II I [ drnd f. (ut vldetur, e varnd a r. var vr tegcre,
correpla sjllaba va in u; secundum Wils. ab urnu
q. V.) lana. (Lit. ivil/ia, russ. vu/na, golh. t'u//a per
assimil., gerni. vet. ivn//a, lat. villus , gr. £pe?, €3t;'.',
535a, ^i?Ci, zloiZV ; liib. o/ann.)
AlJ||<y "'■'.la/ii m. (a praec. suff. /a) 1) aries. Am.
2) lodi.K lanea. Am.
,^n| urnu 2. par. .itra. (dtdJane; ut videtur, a rad.
o
var vr tegere adjecto ciiaractere 5. classis, et cor-
repta SYllab.i var in lir) tegere, cf. lirnd.
^^^- urd d a v. ur dd v d.
^^ urddvd vel lird-vd, V. gr. 105 (ul videtur, a rad.
ard' rd vel vard vrd crescere, ita ut ortum sit ex
arddvd vel vrddvd sicut supra lirnd, lirnu ex
varnd, varnu) erectus, altus. (Cf. lat. arduus , gr.
ogS^O?, hib. ard „a helght, top, sunimlt".)
^^^'ic^i/l drddvakesa (Bah. ex iirddvd et kesa ca-
pillus) erectos capillos habens.
i^^^SllS^ lirddvdbdhu (Bah. ex lirddvd et bdhu in.
brachium) erecta, sursum prorecta brachla habens.
Su. 1. 10.
''^^'STiiirddvdm aut urdvdrn adv. (ab lirddvd signo
accus.) sursum. In. 1. 31. Post dtas post, in poste-
rum (v. dtas).
^^|^-i||^ urdd vaiigu/i (Bah. ex lirddvd et aiigu/i
f. dlgitus) erectos dlgltos habens. H. 2. 6.
■^["j lirmi f (forlasse correptum e varmi — v. urn«,
tirnu — ila ut dcscendat a r. var vr tegere, .'<. mi,
slcut biimi a b'u) unda, fluctus. M. 41. (Lit. iviini-s,
germ. vet. tve//a, ut vldetur, per assimil. ex ive/na.)
I^j^jj" ".f i. par. (r u s d j d m K. rdge V.) aegroluni
esse.
-^^ uJa ni. solum salsum. Ani.
J,^qi (i i a r rt (a praec. s. ra) solum salsum habens (locus). Am.
-i»'-IC)TL "■''""'"' (■*!* ".sa s. vant vat) id. Am.
^3/^ «?' 1. par. :Um. intelligere, concludere, colligere.
Hit. 52. 15: anuktani apy tihati paifdito ga-
iiah; 88. 2: v arndkdrapratid vdnanit r ag <i-
l ravikurat a/i I iipy ti/tanti manas t a g g '"'^'-
(Hib. uige „kno\vIedge, skill, ingenuity, understanding",
v. uha; primltiva slgniGcatio hujus radlcis, quae ex
vali orta esse possit, colligere, coacervare, ac-
cumulare esse videtur, unde samiiha roultitudo,
apnh et vj apdh auferre, demere; cf lnt.augeo, golh.
auka; bib. ugtar „augmentation".)
c. apa auferre, demere. Ur. 42. 2: manasigan ru-
gam . . . apo/xitum, — c. apa pracf. J' i' (vjrapii/i)
id. Ur, 5. "I:/() rne darparn vjapdhati; Sak. 43. 7:
sa /li vignaii vjapo/xati.
c. vi in ordinem redigere. Man. 7. lyi: vjruhena
vju/iya; B. 1. 2: drstvd tu pdndav d niknm
vjfud arn.
^^ ilha m. (r. uh s. a) actio colllgendi, concludendi.
Am. (Hlb. uga „choice, eleclion".)
ifl^ rk V. rc. cf. gr. aoy.TZ';, hib. art, lat. uisus, ejecto k; lit. /ukjs
fj^^ rAr/a (r. rc s. ta, nisi correptum ex ideni valente per metathesin ex o/kjs, mutato r in /.
rikt a) divitiae, opes. Am. ^^I^ITIsT rksardga m. (e praec. et raga rex) luna.
^Tgf.rAria (ved. .r^/n) m. (fortasse a r. arks rks s. a, vel Ur. 39. 2. Vld. tdrdpati.
a r. ars rs ire, s. sa, mutato s in k) ursus, etiam :f^7^ QJfJ rksavant m. (a rksd s. fo?i/ vat) iiomen
stella). Ani. \. sq. (rksd ex arksd, v. ar r et montis cujusdam. N. 9. 21.
60
3t:(tt usna — -^S^^x^^^urgasvin.
3^ljy usnd (forma irr. a r. us s. na, v. gr. 94"') 1) ca- ^ LUTT^ usni'sa m. 1) tegumentum capitis „turban".
lidus, fervidus. H. 2. 11. 2) m. fervidum anni tem- 2) diadema. Am.: siroves takirtfay 6K.
pus. Am. S^nTTTJPT usndpagama ni. (r. usnd et upagama')
"CtrT^ ustiaka m. (a praec. s. ka) fervidum anni tcni- aditio) i. q. usnaka. Am.
pus (menses Junius et Julius). Med. IJCfT usrna m. (r. uJ s. nia) id.
j^(s||| . \hi\ usnarasmi m. (ex usnd et raJmi radius) vS^H"^ uJmaka m. (a praec. s. ka) id. Am.
sol. Am. 3^rJ-T'7 uJmapa m. (e praec. — v. cuph. r. 67 — et pa
SnUTTST uJndnsu (ex uJnd et aiisu radius) sol. Hem. Libens, a r. pd s. a) nomen Geniorum ordinis. B.
^i tU 1 1 J I i-| uJndgama m. (ex uJtid et dgama aditio) 12. 22.
i. q. lisnaka. Am. ^T^jqjjq i;i;«dn m. (r. uJ s. mdn man) calor. N. 17. 9-
itUIIH" uJn&lu (ab uJnd s. d/«, nisi iu, producto ^TI^f uJya gerund. a r. tioj habitare, q. v. N. 5. -'iZ.
antecedente «) aestu afTectus. Ur. 34. 2.
i,^ Z/.
3^ «<^° V. t-aft.
oTrT "'« '*'• ^■«'-
T^^;jn ij'd'a.j n. uber, oii-^ao. Ani. (Gr. cC'S"ao, anglo-
sax. uder , gerni. vet. ular, nostrum Euter, hib. uif,
uilche, lat. uber *) ).
^^^^J^jfud^oj^a n. (a praec. s.ja) lac. Hem. Rag. 2. 66.
A,r\ und (r. un s. o) 1) deminutus, minus, v. gr. 235.
Sa. 4. 26: sanv ats arah kincidunali (sic legenduni
pro kincid unaK) paulo miaus anno. 2) debills.
Rag. 2. l4: unan na sattvejv adikd vavdda.
ST^r "/ 1. atm. {tantus antdneH.. s evane \.) texere;
nere; suere.
vii^oif 'uravya m. (e femoribus natus ex uru femur,
s. ya) vir tertii i. e. agricolarum et niercatorum or-
dinis, qui secundum mythologiam ex Brahmae femo-
ribus ortus est. Am., v. uruga.
;2^ urii m. femur. H. 1. 9.
^j^XjT uruga (e praec. et .^a natus) i. q. liravya. Am.
*) Latina lingua saepe adhibet / pro sanscr. d et gr. ■S';
in vocum medio autem aspiratae praefert mediam (v.
gr. comp. 18), unde etiam ruber pro rufer respondet
graeco lav^gig.
^S^^^r\u''uparvan ni. (ex urii et pdrvan interno-
dium) genu. Am.
;2^X^f^pVf drus tamb a m. (ex uru et stamba postis,
pila) debiiitatio, paralysis femorum. Wils. „1) para-
lysis of the lower e.vtremities. 2) rheumatism of the
thigh". Sak. 25. k infr.
^^ urg 10. par. (balapr dnad ar anay 6K K. givane
bale V.) valere, robustum, validum esse; vlvere.
urgitd validus, potens. Ram. I. 1. 115: urgitaJd-
sana; Hit. 131. 19: ripur urgitaK. (Fortasse lat.
urgeo, nisi hoc pertinet ad arg q. v. ; hib. nrc „a prince,
a hero", orcaim „1 kill, destroy" v. sq.)
j^jl urgd m. (r. iirg s.a) 1) vis, robur, potestas. 2) vis
genitalis. 3) mensis Kartika, October-November.
(Hib. uirge „the private parls of a man".)
iiji^rcjTl " ''S"' vant (a perdito substantivo urgas —
v. urgd — s. vant vat) validus, robustus, forlis.
Ci^Sl^^C<7 urgasvald (ab urgas — v. praec". — s. v ala)
id. Am.
■ii\ sf I ^d H " r g asv m (ab urgas — v. praec. — S. vin)
i. q. praec. Am.
3^^j/ra.y — t;v^ iisfra. 59
^T^uz-rtj n. pectus. siiil ulkd', ulmuka, quum litlerae cerebralis ordinis
3TftTc<T '"■"■"'" (^ praec. s. ila) lato pectore praeditus, cognatione junctae sint cuni r et /; v. ird, t/d, idd
fortis. Am. et /</.)
^JT^ urasya m. (ab liras s. ja) natura filius. Ani.: 3^?!^^ ulmuka m. torris. A. 7. y; v. ulkd'.
svae&ti tv aurasSrasjrdu; v. durasa. SWHT "H^S" (r. /ag-' posse, praef u/ s. o) sanus, va-
>i i *:C< "H " rasvant (ab Hrnr.5 s. t'an< vat) i. q. ura- lens, e morbo recreatus. Am.: nirgatd gaddt.
sild. Am. vi I £1 13 rL" "''"'' V- ''*' praef. u/.
3^ urii (feni. urii et subst. urt/ q. v. ; ut videtur, a ^ciM ulloca m. (r./oc praef ut s.a) velum in sublinie
T. var vr s. u, ita ut ur li correptum sit e varu, expansum, tegmen pensile, „an awnlng, canopy". Am.
unde compar. vdriydiis et superl. vdrista, v. gr. 3crR<T "l^ola m. (r. lul vel lud mutato d in /, s. a)
226) niagnus. (Gr. £vpi;?; bib. ur „very", ur-ard unda tumida. Am.
„very bigh", uras „power, ability".) 3c?^ ulva n. 1) cavuni, caverna. 2) uterus. B. 3. 38.
3^5J' uroga m. (ex ura.t et ga) mamma. Hem. (Lat. alvus , vu/ra; lit. unva quod Ruhig vertit per
2J>" urd 1. par. {rndne K. mitikriddsv ddi V.) me- „PlobIe der Schwalben etc", cf. etiam lit. u/a caverna;
tlri; ludere; gustare. Pictetlus p.21 confert bib.u(/e angulus. Vocem sanscri-
3^"^^'' ^' P^'"' Q}i''"^j dm) ferire, laedere, occidere. tam cum Pottlo derlvaverim a r. tar ir tegerc, ita
(Haec radix ex idem valente «rt; orta esse videtur, ut u/va ortum sit ex varva, niutalo r in / et cor-
attenuato a in u, quA in re ambae radlces eandem ra- repta syllaba va In u.)
tionem inter se habent quam gothica praeterlta sing. ^i^cjUI u/vana raanifestus, evidens. A. 3. 33.
et pl. veluti band , bundum , et scr. karomi ejusque ^HI "s v. vas.
du. et pl. kurvds, kitrmds; v. gr. comp. 490.) 35TT "■*' ^* (■"■ ''"•* s. /) desiderium.
<ic)y,Tt "'"""■^' f- (ut videtur, pro uruvasi, ex uru et 35ft7 usira m. n. (ab usi) radix graminis fragrantis cu-
vasi a vasa slgno fem. /) nomen Apsarasls cujus- jusdam (Andropogon muricatum). Am. Sak.43. S.
dam. In. 4. 2. JF^ uj 1. par. urere, lucere. (Lat. uro, us-ius , Pottius
■jQfy uri'( f. (ab urii signo fem. /) terra. Am., cLmahi etiam vocem sitis buc trabit, separando s-i-tis pro
el prtivi. us-i-tis; gr. avui, aiiag ex avTU], avcrcg, nec non lat.
^rfjc^ li/uka m. ulula. (Lat. u/u/a, germ. vet. mvi/a, aurum huc spectant, adjecto gunae incremento — v. gr.
lila, nostrum Eu/e.) comp. 26. 2 et cf. usds — ; blb. usga ,,Incense"; for-
^r<-cf,l u/ka f. 1) torrls. Hlt. 23. 22. 2) meteoron igni- tasse etiam ad banc radicem pertinet llt. usnis carduus.)
tuni. A. 1. 2. (Cambro-brit. u/iv clnls. Pictet p. 21. ^jq^ usd m. (r. us lucere, s. a) dlluculum, v. uJds.
Pottius 1. 128 hanc et sq. vocem u/muka deducit a ^TijnT "sana n. (r. us s. ana) piper nigrum. Ani.
r. gva/ abjecto g, et va correpto in u; res si ita se ^qy^uiaj n. (r.ui s.a.f) dlluculum. (Llt. ou.tro aurora,
babet, lat. f^u/canus nltltur forma va/kd mutato a In lat. aurora cum gunae vel vrdd is incremento. V. gr.
u ex vi euphonica sequentis llquldae. Possunt tamen conip. 931. B.)
u/ka et li/mukd etiam ab ui urere, derivari, ita ut s ^ltj^ usita v. vas.
conversum sit in t et </, igitur ufka, udmuka, sicut 3^ usfra m. (r. us s. tra) camelus, ut videlur, a toie-
supra iicara a r. li; ex utkd, u^muka autem facta rando calore sic nominatus.
58
^mH^^updyatas — ^^!Jl.^<\ urascada.
^q-fjjf^ra^uyoa/a/ai adv. (a praec. s. tas) remedio;
dolo. B'. 6. 36.
3TJTSf»~r updyana n. (r. i s. ana) donuni, muniis.
Hit. 57. 12.
^■CrraTrT "/"i/"'« (»■• /" 're, praef. uf/a + d s. ta)
1) adj. qui adiit, advenit. 2) subst. n. adventus.
Dr. 4. 24.
^q|rf)^"VT upalamb a m. (r. lamh praef. upa + d s. a)
vituperatio, reprehensio. Hit. 13. IS; v. sq.
^iMI^^-H^T updlainb ana n. (r. lamb praef. upa -\- d
s. ana) id. Ilit. 87. 21.
^qi^/f updsana n. 1) (a r. ds sedere, s. ana) ser-
vitiuni. Am. 2) (a r. <is jaculari) actio sagiltas con-
jiciendi. Am.
j^qifj-j-) updsti f. (r. ds s. ti) servitium. Ilem.
^Q^ri%TT "P"?"''" w- (r. dd s. ta) nieteoron. Am. :
agnyutpdta updhitaH.
3 Cj 7^111 upeks ana n. (r. iki s. ana) despicientia; ne-
glectio. Hit. 69. 2; V. sq.
;2^q^ upiksd f. (r. iks s. u) id. Hit. 30. 13. 62. 2.
102. 13.
^q^ upeta V. i' praef. upa.
"^(J^XU^^^^iupc yivas (iipa -\- iyivds part. praet. redupl.
a r. I, V. gr. 577; praef. upa) qui adiit. N. 13. 5S.
^qi^ upoda V. V ah praef. upa.
j,q|ri, tJTrT upddg dta m. (r. han in forma caus. gdtay,
s. a) dictum, effatum, sentenlia. Am.: = uddhdra;
Pat. 20.
^^TT ubg 6. par. (dr^ave) rectum esse.
;jVT ub d (du. nom. m. uidu, f. n. u6e) ambo. Sa. 5. 41.
(Slav. oba, V. gramm. comp. 273; lit. abii nom. du.
masc. a them. aba; gotb. bai, ba nom. pliir. masc. et
neutr. a th. ba, abjecta vocali initiali; gr. ufMhu) , lat.
ambo, inserta nasali; v. sq. E.x. a initiali qua formae
C!jWd)CO, ambo et lit. abii, abejets inter se convenlunt,
et ex quo etiam slav. o vocis oba explicari potest [gr.
comp. 255. a] collegerim formam sanscritam primitive
sonuisse aba; a cnim saepissime atteniialur in levio-
rem vocalem u, iion facile autem linguae ita se dege-
nerant, ut leviores vocales in graviores convertantur,
v. „VocaIismus" p. 227 sq.)
;jVT?J "* dy a m. n., feni.ui ay i (ved.ui dyi; tria genera
solum in sing. et plur. usurpantur; v. gr.2o4) uterque,
ambo. N. 17. 4l. (Huc pertlnet lit. abije-ts pro abeje-ta-s,
subst. masc. suff. ta formatum, qiiod significat ambo,
iilerque de animaiilibus, c. genit. ; eliam adverb.
ubejeip utroque modo, de cujus suffixo v. gr. comp.
383 p. 200; goth. bajoths , nom. pl. , ambo, bajdthunt
ambobus.)
S^HiMrT^L "* "/"'"■^ 3<iv- (a praec. s. tas) ab iilroque
lalere. Dr. 8. 16.
^i-J i| ii| I ubayatd (ab ubdya s. t d) utroque modo.
Ur. 44. 1.
3VTiy l\^\ub ay adyus adv. (ex ubdya et dyus quod
inihi correptum videtur ex divas ejecto «, quaraobrem
V transiit in u et i in /) utroque die, i. e. antecedente
et sequente. Am.
-^ffUE^oub ayedyus adv. (e locativo ubdye secundum
gr. 131 [cf. paridyus^ et dyus) i. q. praec. Am.
^jXI"'" interj.
;j7jj umu f. nomen Durgae, Sivi uxoris.
^JTTCTTfT "mdpafi (e praec. et pdti conjux) nomeii
Sivi. Am.
^XTST ""'^■^'^ ni- (e^^ umd et tsd dominus) id. Hem.
2JC>T umb 6. par. (purane) implere.
^JT ura in initio nonnullorum compositorum pro liras
pectus.
^Tjj uraga m. (a praec. et ga lens) serpens. In. 5. 25.
^JTTT urana m. aries. Am. (cf. urabra quod laniger
significare videtur, porro drnd et drndyii).
^|Ty urabra m. (ut mihi videtur ex ura pro iirjid lana,
et bra ferens) id. Am. v. lirana.
^jii^A urasH ada m. (ex iiras pectus et cada tegens)
thorax, lorica. Am.
3tIcfrfJT upavorlaiin — ^rqr^ upuya.
57
i^cfrT^T "pf''"''loiia n. (r. vart vrl s. nt«a) regio.
Ani.
^jq^f^ uitavarha m. (r. varh vrh s. a) piilviiiar. Ain.
■^M r^ ♦;(-4 upavas I a n.{v.vas s. / a) jejunliim. Am. v. S([.
^''^cn^rr "/""'«J-f» m- (r- ""-f S. a) id. S.i. 6. 12.
- q I r^ l> upavista v. tJiV pracf. u/>a.
^ q qJ TfT "/""'''« n. (r. i/e s. ^a) filuni quod tres
priores Indorum ordines siiper laevo et suL dextro
humero genint. Am.
_^qi^m upasama m. (r. sam s. a) 1) quies. Sak. 53.
3 infr. 2) placatio, sedatio. ITit. 57. 11: b'a/6pasa-
■mam pra/igrutfa. 3) cessalio. Ilit. 80. 21: vrster
u pa s am a/i.
^M Ujrf JI upasalja n. (upa -f- sa//a a r. /«/ s. /o)
finis, terminus vici, Colebr. „space near a vill.ige".
Am.: griimdnta upasa/yan sydt.
^qy IIyT upas anti f (r. jam s. ti) placatio , sedatio.
II it. 75. S.
^q«^^,*J|»^| up as an vjdna n. (r. ije s.ana, v. gr. 353)
vestis inferior. Am.
3Cfy 5jU upas anhdra m. (r. har hr praef upa -f-
sam) retentio, inliiLitio. A. .5. 6.
^qgT upasard ni. (r. sar sr s. a) primus vaccae ini-
tiis. Am.
•iy^il "Pf-^o>'S'^ 'li- (r. sarg srg s. a) portentum.
Am. : aganya . . . utpdta upasargali saman
trayam. Dev. 12. 7.
•^^q^jfj- upasaryd f. (r. sar s r s. ya in fem.) vacca
tauro submittenda. Am.
;^ q 4-j r A upasunda m. ( ex upa el sunda) il. pr.
Su. 1. 3.
^q<H[2|'5fj' upas ury a/ia m. (ex (//;« et siirya s. /ta)
discus solis. Am.
^q^-cj^) A upas/tara m. (r. /car /tr praef upa cum s
euphonico, s. a) condimentum. Am.
3CJtrrl*-H upos tamb a m. (r. stamb s. a) fulcruni,
adminiculum, munimentura. Hit. 29. 19. 104. 6.
J,q*3J I upastrt {. (cx upff ct strl) concubina (cf
u pa pat i).
:^'^*-M\ updsta m. (r. std s. a) 1) genitale. 2) in com-
pos. cum anlecedente rdta videtur esse i. q. ta/a i. e.
superficies, nisi raidpasta cst currus sedile. N. 21. 19.
B'. 1. 47. Mah. 4. 11 06.
oT^STT^ "P^^stdna (r. .f /fJ s. a n a) 1) aditio, appro-
pinquatio. Ur. 26. f> infr. 2) propinqiiitas. In. 5. 23.
^CTRSTrT "pa-^i it" V. rad. j/«.
3Cf^T3^ "po^porsa m. (r. spars sprs s. a) actio
abluendi, praesertim os aqua eluendi. Am. : = «c'a-
mana,
■JT^TT "po/idra m. (r. Tiar hr s. a) 1) donum, rounus.
Wils. „a complimentary gift, a present to a superior,
etc." Ur. 31. Sinfr. 45. 1 infr. 2) victima. Hit. 99.8. 17.
'5TJ[^Jim " P aha r a fi a m. (a praec. s. /(a) id. Ur. 45. 2infr.
^qc^i upahv ari m. (r. /tvar /ivr s. a) propinquilas.
A. 1. 5.
^iqfST updnsu (Avy. ex upa et aiisu radius) secreto,
clam. Am.
tJT^f^rT "pd/irta m. (r. /iar /<r praef upa -|- a s. la)
victinia. Am. : pasur asdu yd sbimantrya /<ra-
t du /xata/i.
-j q I t- updiiga m. (Karni. ex upa et driga) pl. updii-
gd/i libri sacri sic dicli. N. 12. 17.
^ q I ^-i| ,>^ updtyaya m. (r. J praef H/)a -\- ati s. a)
actio transscendendi, violalio, neglectio, derelictio.
Am. : = a tipd t a.
3TTT^?TT?T u pddy dy a m. (r. / praef upd -\- adi s. a)
niagister, praeceptor. Am.
^lfT^T^ "P"ndh f (r. nali praef upa -f- a; nom. upd-
ndt, V. gr. 214) calceus. Ilit. 32. 13.
^Tqpfj updnld (ex I//70 et dnla) 1) adj. propinquus.
Ilem. 2) n. propinquitas. Hlt. 91. li.
^•rjjjf updya m. {upa -\- aya a r. i S. a) remedium;
dolus. N. 4. 19. 19. 4. 24. 29. Su. 2. 21.
56
3^r?T^ lipatyahd — ^r:^^ upavana.
viMri|<=hl "pot/akd f. (ut videtur, ab inusitato upatya
— ab upa s. tfa, V. gr. 584. 45 — s. ka in fem.)
regio prope montis pedem. Dr. 5. 5.
JMA [ upadd r. (r. dd) donum, munus. Am.
AU\i,iX\"P"<^'^ f. (Karm. ex upa et dis f. plaga) in-
termedia plaga; cf. vidiJ.
^q^i 1(^1 upadSsa m. (r. dis s. a) consilium.
^q,j^ \]^r\"pad^sin (r. dij s. in) monstrans , docens,
nionens, consih'um dans. Hit. 11. 8.
3T^5r upadrava m. (r. dr« s. a) calamitas, miseria,
aerumna (cf. Apad, dpatti). Sak. 47. 2 infr.
TMA^I ^ upadras tdr m. (r. dars drs s. tdr tr)
spectator. B'. 13. 22.
^qyj' upadd f. (r. d'd) investigatio , exploratio, quae-
stio, inquisitio. Am.: d arm ady Air yat pariksa-
nam; Hit. 83. 21.
^iyyTrT upaddn a n. (r. dd s. ana) pulvinar. Am.
^qjy' upadl m. (r. d d s, i) fraus. Am.
^jj^qv^JJiy upad y&ya (r. dydi s. a) meditans, medita-
bundus. Sa. 6. \k.
^q|,.||y upanidi m. (r. dd praef. upa -{- ni s. i)
depositum. Am. (^ nydsa).
viHMyS" "panisdd f. (r. jarf praef. upa -\- ni) sic
nominantur illae Vedorum partes, quae de philosophicis
et theologicis rebus disserunt.
vimHf^ch j upaniskara m. (r. kar kr praef. upa -f-
nis s. a) via, platea. Am.
3CJ»-yHH upanyds a m. (r. as praef. upa + ni s. a)
excordium. Am. (= vdfimuk am).
«iHqifi upapatt m. (ex li^a et ^a/i marltus) nuptae
adulter. Am.
^^jq^ upapanna v. /7ad praef. upa.
viHLJI-y upapdrsva m. (Karm. ex u/>a et pdrsva)
ut videtur, oppositum latus. N. 19. 16.
^quj upapura n. (ex u/7a et pura) suburbium. Hem.
^iMycl upaplava m. (r. p/u praef. a) 1) impedimen-
tum. ^ak. 43. k (cf. upadrava). 2) ech'psis.
^jqVfTTf upabdga m. (r. bug s. o) fructns, perceptio,
usus. Hit. 34. 3. B'. 16. 11: k&m6pab'6ga\ Sak.2. 12.
Ur. 41. 9 infr.
^qVJI upamd f. (r. md metiri) similitudo. In. 1. 3.
(In fine comp. Bah. saepissime occurrit, quod autem
Wils. de adject. upama similis in comp. solum
usitato dicit, ila intelligendum est, ut upamd', cor-
repto d finali secundum gr. 596, sicuti quodvis aiiud
substantivum, in compos. Bab. adjectivi naturam possit
induere.)
3Tr?TJT "payamd m. (r. yam s. a) matrimonium, con-
jugium, nuptiae. Am.
<iC.Ji||i-| upaydmd m. (r.yam s. a) id. Am.
>J,qi||i| upay6ga m. {r.yug s. a) 1) utilitas, facultas
rei efficiendae. Hit. 57. 2. 99. 12: svdmirdgya-
raks'dydti yasyo 'payogaH. 2)munus, olBcium,
ministerium. Hit. 50. 5.
3TJ7rT uparata v. ram praef. lipa.
3qj|(-| uparati f. (rad. ram sufi". ti) cessatio, finis.
Dev. 11. S.
;jqrn- updri praep. super, c. gen. N. 1. 2. 13. 31. —
In compos. cum nomine praecedente: A. 7. k. (Goth.
ufar, germ. vet. obar, nostrum uber, gr. UTreo, lat.
super, V. upa; etiam Vit. per ubi super significat, ex
updri abjecto u explicaverim ; hib.yair „on, upon".
^{^\\t^\^u p d r i s t d t (a praec. s. stdt) id. (cf. dd'a-
stdl).
^q;|y upar6dam. (t. rud s. a) turbatio. Sak. 7. 6
infr. Ur. 44. 1 infr.
^q^ upala 1) lapis. 2) lapis preliosus, gemroa. In.1.6.
(Lat. opalus.)
^q^lT^UI upalaksaria (ex lipa et laksand) indicium,
nota, signum. Ur. 60. 17. 73. 20. 74. 5.
;jq^j%y upalabdi f. (r. /a i' s. ti) adeptio, impetra-
tio. Ur. 69. 15. 90. S.
<iyc)H upavana n. (Karm. tx upa et vana n. silva)
nemus voluptarium, hortus. N. 5. 46.
■iPlia unnuyd — ^TTfTTCT upatdpa. .».*
^j^jjf utinilj d m. (r. nt pracf. iit s. o) id. <i'-J^i 117^1 "/■'"^'^'"'^" f- (■■• A'"" ^,'' s. lAa in feiii.)
>ii?44 unnidra (exsomnis ex ul etnicird somniis) palalium. Ur. 81. -l infr.
apertus, expansus (de Horibus). Ilem. (cf. vinidra :^l^d(^\\ir\uf>akilrin adj. (r. kar kr s. in) qui juvat,
Ur. 76. 8). prodcst, auxillum fert. Hit. 22. 17. Ur. 11. 10 infr.
.i*-i-|<4 unmada (r. inad praef. u/ s. a) mente aliena- ^'T^C^r "pohulyd f. (u/>a -\- kulyd) piper iongum.
tus, demens. Dev. 4. 22. (Ilib. oin-mhid, v. u/.) Am.
j^^^lrt (_Ur unmadistiu (r. mad praef. u< s. siiu, iu- ^jr^cji^ upakrta v. r. Arar Arr pracf. li/vo.
serto j) id. Ani. «iMltlH upakrama m. (r. krain s. a) inccptio, incep-
A»>i-|HH ""'""""'^ (^^ "' ^*- '"«««•*) desiderans, desi- tuni, inltium. Am.
derio Hagrans. Am. (= litka). 3^^TT5T "("^^"'osa m. (r. krus s. a) vltuperatio, ob-
3»-HI<j unindda m. (r. /naci praef. ut s. a) insania, jurgatlo, maledlctlo. Am.
denientia. Ur. 57. 7 infr. 3TTr*T upagama m. (r. g^am s. a) aditio, advciitus,
s^r^m^ unmdta m. (r. mat vel inant praef. ut s. a) appropinquatlo. Sak. 7. 9.
laqueus. Am. ^r_j)|ri?:f upaguhana n. (r. g-u/i s. ana) amplexus. Am.
^r-V4|i| unmdrga (ex ul et mdrga) dcvertlculum, iter ^qjjri upagraha m. (r. grah s. a) captivus. Am.
devium, (Abweg). Hlt. 4. 12. 115. 12. ^STTnW upagrahya n. (r. ira/i s. /a) donum, mu-
;^».i-]l5^ unmuk a (Bah. ex ut sursum et muka n. os, nus. Am.
vultus) erectum vultum habens. N. 21. 7. -^^^[j\ upag^dla m. (r. ftan in forma caus. — gr.471 —
i»»i-|t^il "'"""'«/ (denom. ab unmula eradicatus — s. a) actio pulsandi, verberandi, percutiendi. Sak. 29. 7:
ut -f- miila — adjecto charactere 10. cl. , v. gr. 521. gdtropag dta , v. sq.
522) eradicare, radicitus evellere. Hit. 59. 4. ^q'c|||(-{»-l «/'ag' dtin (r. han in forma caus., s. in)
•^nup V. i'ap. pulsans, verberans, percutiens. Sak. 27. 3 infr.: kar-
^J^ li^a praep. praef ad. (Gr. t;7rO, lat. jui, adjecta sl- tx 6 p a g dtind vanagamanakoldhalena pra-
bilante vel spirltu asp. sicut in VTTSp, super =r scr. hodyi.
updri; goth. «/ sub, germ. vet. oba super, nostrum ob J)'_Jt|i| upacaya m. (r. ci s. a) collectio, aecumulatlo,
— Obdach, obliegen — llt. ^o sub.) ampllficatlo. Hlt. 8. 13: giidnopacaye ; 105. 12;
-i^^t!6 upakatit a (ex lipa et katit d gula) 1) adj. upacay dpacaydu.
propinquus. Ara. 2) n. propinqultas, vicinia. Hit. 65. 10. ^jg-^li upacdrd in. (r. car s. a) 1) actlo, factum.
Sak. 44. 4 infr. N. 23. 8. 2) ministerium, officlum, servitium. Sa.
^jq^jTUf upakaraiia n. (r. kar kr s. ana) instru- 3. 21.
mentum. Hlt. 48. 12. Sm^cj^l upacilrd f. (upa -f- citra in feni.) nomeii
^tf^TflTT "pokartdr m. (r. kar kr s. tdr tr) adju- plantae (Salvinia cucuUata. Rox.). Am.
tor, auxlllator. Hlt. 61. 15. J, q ;| fj ^^ r^J^I u^ a ^a ^ mivas v. gam praef. iipa.
^jq^jJT upakdra m. (r.Arar kr s. a) auxlllum. HIt.51.1. <i '-J S| | '-4 upagdpa ni. (r. gap s. a) discordia, dlssenslo,
61. 16. dissldium. Am.: i. q. bida; Hit. 106. 7.
■^^qc^jic^ upakdraka (r. kar kr s. aka) adjutor, ^-CfFfyfof^u^a^/f «n (r. glv s. in) vivens. Hit. 13. 1.
auxlliator. Hlt. 97. 21. ^qj-f |qf upatdpa m. (r. tap s. a) aegriludo. Am.
54 313^ udd'ars'a — 3^7r unnaya.
■X^n 1'ddarsa m. (r. hars hrs gaudeTe, fTAeL ut s. a) 3^r^T7 "dvatsara m. (ex ut et vatsara annus)
feslum. Am. annus. Ani.
^T-T^i uddava m. (r. d'(/ vel d'u s. a) festuni. Am. 3^rT»T udvarlana n. (r. varl vrt \a forma caus.,
j ..Ji^r udddna n. (ut vidctur ex udd'mdna, q. v., s. ana) purificatio unguentis suavibus, „c)eaning with
ejecto m) focus, furnax. Ani. parfumes". Am.: utvartandtsddanS dvS sami.
u 'UA udddnta m. elepliantus, tempore quo coitum 3^^ udvahd (r. vah praef. ut s. a, in fine compos.
appetit, clapso. Am. occurrlt) 1) propagans (genus). Sa. 5. 44. 2) oriun-
u JH uddard m. (r. har hr, nisi dar d'r, pracf. ut dus, originem trahens, prolcs. In. 5. 28. A.3. 1-4. 4. 31.
s. a) debitum, aes alienum. Am. ^'c.^H udvahana n. (r. vah praef ut s. ana) actio
3^^ uddrta v. ftor Ti.r praef ut. surgendi, turgescendi. In. 5. 9.
•* tj M I H udd mdna n. (r. rf'm a flare, s. ana) focns, 3^J'SCJ' udvdspa (ex ut et vdspa lacryma) prorum-
furnax; v. udddna. pentes lacrymas habens, v. sq.
;T-r5f udbava m. (r. b u esse, existere, praef ut s. a) 3^r77pf udvaspatvd n. (a praec. s. tva) abstractum
ortus, origo. N. 13. 10. A. 5. 2k. praecedenti.s, lacrymatio. Ur. 23. 16.
3p ?*"! udbigga (ex udbid germinatio et ga natus) ^ijji^ udvdha m. (r. vah praef ut s. a) matrimonium,
progerminando natus. Man. 1. 46. V. sq. conjugium. Su. 2. 23.
^jj^gr « rf 4'/d (r. i'f'rf) l)f actio progerminandi(v. praec). viKiH udvigna v. vjV praef. u^
2) adj. progerminans. Am. 3?JT "dvega m. (r. ti'^ praef u/ s. a) tremor, timor,
^I^A udl)ida (r. bid s. a) 1) progerminans. Am. moeror. B\ 17. 15. A. 10. \h.
2) m. planta. Am.: tarugulmddydH. J^7 und 7. par. {unddini, undmds, v. gr. 340) nia-
^jgryTT udb'rama m. (r. b'ram s. a) motus, agitatio didum esse (v. unnd, uda et cf praeter voces ibi
animi. Ani.: udvega udb^rame. cum uda comparatas lat. udus; nisi hoc est correptum
3^ udja m. (r. und s. j a) flumen. Iltm. ex uvidus ab uveo. Etiam uveo et uvidus cum und
^Tjf^ udjata V. jam praef u /. cohaercre videntur, ita vX uvidus ortum sit ex udvidus,
^ijj^ udyama m. (j. yam praef ut s. a) contentio, ejecto d, slcut sudvis mutilatum est ex suadvis =
labor, opera. Hit. 7. 1. ^^J^^jradu-j YIOV?. Madeo , madidus quoque
^iJlr^ udyd'nan.(T.fd s. a n a) hortus rcgius pubh'cus. Am. ejusdem orlginis esse posslnt, cum v facile transeat in
^ijDI udyoga m. (r. yug praef ut s. a) i. q. udyama, m, unde e. c. mare, clamo, 03£IJ,ui respondent sanscrltls
Hit. 6. 10. 11. vdri, Jrdvdydmi, drafam j [gr. comp. 20] ; gr.VUI
;^ij I i) IH" dyog in (a praec. s. in) qui operam dat, nlll- corruptum esse videtur ex vouj).
tur, contendlt. Hlt. 6. 13. 3»\i7> ""duru m. (scribitur etlani undura quod ortum
35" udrd m. (r. und s. ra) lutra. (Lit. udra, anglo-sax. esse videtur a r. und s. ura) mus rattus. Am.
oter, olor, angl. otter, nostrum Otter; gr. XJopo?, vopa; 3^ unnd (r. und s. na, gr. 542. 551) madidus.
respiclatur etlani gr. s.vvopig, a vivendo in aqua noml- 3^rT """atd v. nam praef uf.
nata, ratlone hablt.i, vocem udrd in composito samu- 3^rrrT """ati f (r. nam inclinare, praef ut s. ti) al-
dra (mare) aquam significare, quam ob rem etiam lit. levatlo. Ilit. 36. 13.
audrd accessus maris, inundatio, huc pertlnet.) 3^T^ unnaya m. (r. nl ducere, praef ut s. a) id. Am.
3^^ udakd — 3^01 uddarana.
.).'{
syllabam Ad vocis, pal-us , pal-dd-is huc refert, ita ut ^STclfirld "«'«»"»•"'''» "• (secundum Wiis. ex uda ac|ua
significet Tov TJiXsv aquam; anglo-sax. /dAu unila, et vasiia tectus, ita ut significet tectum, niuni-
slav. voda aqua, lit. ivandu, th. wanden, v. gr. comp. tum ab aqua) domus. Am.
926 el cf. scr. udanjrd, udanvdnt; gr. voog, VOWO, ^rt |j uddrd (r. ar r praef. ul s. a) 1) munificus, libe-
va^ii; goth. vatS , th. vatan aqua, gerni. vet. n-a^ar. ralis. B'. 7. 18. 2) magnus. Am.: ddtrmahatoK.
E germ., slav. et lit. formis collegerim sanscritum uda v5<i_HHI»~l "'i<i^'na v. d^ praef. ut.
et und COrrepta esse ex vada et vand, sicut e. c. >i(i |^JU| uddharana n. (r. /lar /ir praef. u/ -{- a
suptd e svapla; v. und.) s. ana) dictum, effatum, sententia. Ur. 25. 16.
3(1 e^ udakd n. (a praec. s. A:o, nisi directe a r. und 351^17 wi^hdra m. (r. /lar Ar praef. ut -f- a) id.
S. aAra) aqua. H. 1. 16. B'. 2. 46. Am. : = upodgdta q. v.
>i<i ^l udakyd f. (a praec. s. /a In fem.) mulier men- ^f^Tf «<^'''« v. j praef. ut.
struans. Am.
35TJ udagra (Bah. ex ut et dgra cuspis) 1) altus.
Am. 2) vehemens, acer, intentus. Ur. 91. 10.
^<i •cJ «iddc (in casib. fortibus uddnc, nom. m. uddii.
^gj^y udici f. (fem. Tov uddnc , v. gr. 180) septentrio-
nalis plaga. Dr. 3. 7.
^^4-S|j udumbara 1) m. ficus glomerala. I*J. 12. i.
2) n. cuprum, aes cyprlum. Am. (v. udumbara).
f. udici, n. uddk; a r. a/it' ire, praef. ut , \. gr. 179) ^^fT udgala v. g-am praef. u/.
septentrionalis. Am.
^(i ly udadi m. (ex uda aqua, et di tenens, 2i r. dd
s. i) mare.
^A yJ udanta m. (ex ut + anta) nuntius, notitia,
cognitio. Am.
kAA r-iJI udanyd f. (boc vocabulum et sq. udanvdnt
3?~q' udgama m. (r. gam ire, s. a) 1) actio exsurgendi,
se in altum tollendi. Sak. 7. 13: dgyadumodgama.
2) proventus, ortus, germinatio, (Aufgehen). Ur. 75. 17:
puspodgama; Hlt. 90. 4: kttapaks odgama.
^^\(Ql\udgddam (r. gdh praef. ut s. la cum signo
accus.) valde, ullra modum. Am.
descendere videntur a vldico prlmltivo uddn aqua, 3?nX udgdrd m. (r. gar [jgf] deglutire, praef. u/ s. a)
cul respondet goth. vatan et lit. ivanden; v. gr. comp.
926) sltls. Am.
■^^-f^^^udanvdni m. (a vedlco uddri aqua — v. praec.
— S. vant vat) mare. Am.
vi<i^M "dapdna m. n. (Bah. ex uda aqua et pdna n.
potus) puteus. B'. 2. 46.
,j,<» i| udajd m. (r. I praef. ut oriri, s. a) ortus (stella-
rum) v. sq.
actio evovendi, ejiciendi ex ore. Am. Hit. 101. 16:
kat odgdra.
^c |(-j udgitd m. (r. gdi s. i a) pars Sama-Vedi.
Dev. 4. 9.
i<4^fcj|l7,d "dgdtita V. g'at praef. u/.
-i(<i. y I fL H," ''^'^ •' ' " (""• ^^' ^^ movere, praef. ut s. in)
surgens, assurgens, se attollens. Sak. 4. 12: udgdtini
b umiK.
3(1 i|VT uddjrana n. (r. « praef. u/ orlrl, s. ana) I. q. ^j^^udd^j a m. (r. dii monstrare, praef. u< s.a) l)mon-
praec. In. 5. 5. stratio, descriptlo. In. 4. l6. 2) regio. H. 1. 16. N. 10. IS.
3^^ uddra m. (r.ar r praef u/ s. a) venter (lit.uterus). -^^^^jfjaudd^satas adv. (a praec. s. tas) monstratio-
^A e^i udarkd m. futurum tempus. N. 12. 92. 21. 28. nis causa, speciminls vlce. B\ 10. 4o.
Sa. 6. 42. (Ut vldetur, ex arka sol, praef. ut, Ita ut 31T71T "ddarana n. (r. ?iar ft.r praef. ut s. ana) actio
primltive significet solis ortum sequens tempus.) extrahendl. Hit. 13. 7.
&z
ZW^ uttariy
a — 375^ uda.
^-ji\7\Z[ utlariya n. (ex ultara s. Ijra) veslLs superlor.
In. 5. 15. N. 20. 2.
^■pj^|-f^A uttarot tara n. (Dvandv. ex uttara respon-
sum + uttara) altercatio, ad litteram: responsuro et
responsum, „Antwort auf Antwort", Wils. „a reply
to an answer". Hit. 21. 3.
u-Jj[-j t u uttaroltaram adv. (ex littara n. superius
-f- uttara) magis magisque. Hit. 20. 20.
j-d|^ uttdnd (t. tan s. o) 1) tenuis, vadosus, non pro-
fundus. 2) sursum, in sublime conversus, MSd. v. sq.
di?ilHili( "('^"'^^"y m- (c praec. et iaya jacens,
domiiens) infans. Am.
j.d|M uttdpa m. (r. tap urere, s. a) aestus, calor, ar-
dori trop.: ardor animi. Hit. 89. 20.
a-j i uttuhga (ex u/ et /u/i ja altus) altus. Ur.73. 4infr.
vif-y |'-jil "" ^P^y 1 "" "-y^i uttita V. s t d praef. ut.
«if^CJM utpatti f. (r. pad s. ti) origo. Dev. 1. 1 (cf.
utpddana et \. pad praef. «/, unde intelligitur, hoc
vocabulum non fL pat sed ex pad ortum esse).
vdrycH "'/»0^« 1. (t. pal s. a) 1) llos, in universum.
2) lotus ilos. 3) lolus caerulea (nymphaea caerulea.
^^m\f^,\utpdfin (t. pai ire, in forma caus., s. in) ex-
trahens, evellens. Hit. 49. S.
«ir^ld "fputa m. (r. pat s. a) 1) actio exsurgendl,
exsiliendi. Hit. 36. 18: pdtStpdtd manusjdndm;
A. 4. 40: prat amot pdtS hajdndm. 2) prodigium,
portentum. Am. Dev. 12. 7.
>if<J|ti =h ulpddaka (t. pad in form. caus. s. aha) qul
producit, generat. Hit. 84. 2.
vifMli H utpddana n. (r. pad in forma caus. s. ana)
generatlo. Hit. 50. 12.
>iryid '^tpulla (r.pal s. na, assimilato n antecedenti
/, debilltato a In u, v. gr. 552) expansus, apertus (de
fioribus).
vdrMlClHiJH ^tpullanayana (Bah. ex praec. et na-
yana ocalus) late diducto.r oculos habens. In. 2. 26.
Br. 3. 21.
<ir«;tlClcHNH utpullaUiana (Bah. ex utpulla et
locana n. oculus) I. q. praec. In. 5. 4o.
^f4-j utsd, ved. utsa ra. (ut videtur, a t. und s. sa)
fons. Am.
^p4^ i- utsaiiga m. (r. sang s. a) i. q. aiika i. e. gre-
mium. Sa. 5. 69.
-ir^^ir^ClSISI utsannotsavayagna (Bah. ex ut-
sanna eversus, exstinctus — a rad. sad q. v. — et
utsavayagna — utsavd festum -\- jagiia sacrl-
ficium) eversa, disturbata festa et sacrificia habens.
Su. 2. 22.
^"pgyf utsdrga m. (r. sarg srg praef. ut relinquere,
s. a) 1) relictio. N. 10. 12. 13. 2) datio, donatio, lar-
gitio. Sa. 1. 6S. 3) alvl dejectio. Hlt. 85. 9- purl-
sotsargaii krtvd.
^(-^q| utsavd m. (r. su aut su s, a) festum. In.5. 23.
Su. 2. 1. 22.
^P^I^^ utsddana D. (r. sad In form. caus. s. ona)
l)exstInctIo, excidlum. 2)purificatio unguentls suavlbus.
^^l^ utsdha m. (r. sah s. a) 1) facultas, potestas,
vis. N. 19. 36. 2) contentlo, labor. Dr. 8. 56.
virM'^ u/juAra (ex ut et suka quod separatum non
Invenitur et fortasse a partic. insep. su descendlt)
1) adj. desiderans, desiderio confectus. Ur. 8. 3. 45. 9.
65. 7. 9. N. 21. 7. Sak. 51. 3. 2) subst. In fine compos.
Bah. e. c. nirutsuka liber a deslderlo. Sak. 30. 5:
mamd 'pi kanvasutdm anusmrtya mrgaydm
prati nirutsukari cetaK; A. 10. l4. — s amutsuka
qui est cum desiderlo, deslderio confectus. Ur. 7. 16.
^P^j utsura m. (ex ut et sura sol) vespera, crepuscu-
lum. Hem.
^fCT^ utsrsta V. sarg srg praef. ut.
^(-^y utsedd m. (r. sid ire, s. a) 1) altitudo. Am.
2) corpus. Am.
^^ uda n. (r. und s. a) aqua (praesertim In initio com-
positorum, e. C. udadi). (Cf. lat. unda, ar-undo I. e.
„ad undam crescens" dePotlli sententla, qui etiam apte
3rT "^^^ — ^WTPJTT utlaruyana.
51
tum usurpatiir et oj, ois tanquam praefixa, c. c. in 4 r"=h fu (^ ri ut1<an{ ii a (a praec. s. iVa, nisi dirccte a
os-car „a leap, bound" quasi scr. uccara, os-nadh r. kanf s. /a) moerore afnictus, animo demissus.
„a sigh, a groan" quasi scr. unnddo, oj-g-noiAa/i „an I\am. III. 55. 39: pasy&mi ganam ulkaniitam
epigram", ois-sribhin*) „a superscription"; respicias puri\ III. 49. 5: utkanfild ti m&ti 'yam.
etiam formam oin, camLro-brit./n, in oin-mhid, yn-n-yd ^fctii-q utkampa m. (r. kamp s. o) tremor. Pat. 20.
stultus, faluus = scr. unmada, v. gr. 58 et Pictet '37^^77 ulkard m. (ex u/ el kara faciens, a r. Aar kr
p. 88; etiam udh in udli-hhairt „an offering, a sacri- s. a) fasciculus. In. 5. 6.
fice" — a r. scr. bar b r1 — nonnullisque aliis ab udh ^fcfjTJ utkarsa m. (r. kars krs trahere, s. a) exccl-
incipientibus vocabulis buc pcrtinere videtur; in dia- lentia. Hit. 52. 9. 91. 19. Sak. 32. 7.
lecto bret. practer uch et och, quae ex scr. ucca orla 3r^Tc^T^TT "tkalikd f. (r. kal s. »A-a) i. q. utkanid.
esse puto, inveniuntur formae u/, ud et uz, quae egregie Am.: utkantotkalike same.
cum scr. ui conveniunt; in goth. dt ex, germ. vet. «Jz, 3r^nJT uikuna ni. (r. kun sonare, s. a) pcdiculus.
nostro aus , si cum ut cohaerent, offendit vocalis pro- ^ir^"? "tkrusfa v. krus praef. u/.
ducta contra tritam linguarum degenerantium rationem, virJtllitl "tkrosa m. (r. krus clamare,s. a) haliaeetus. Ani.
qua fere semper vocales fortiores in debiliores trans- ^pTrjqiTf uiksepana n. (r. ksip conjicere, s. ana) Ic-
eunt, non vice versa.)
vatio, allevatio. Sak. 22. 6 infr.
1. 3rT "'"' ^*'' ^"*" ^^^' ^^" "^ ' ^.''*' 1'^^- ^''i ^- "tavd, 3^ u//a (r. und madidum essc, S. /a, v. gr. 548) ma-
utdhd et ut dhosv it. Inlerdum redundans aut solum didus, humidus. Am.
ad oratlonis vim augendam positum videtur, e. c. H. 4.46:
rdudre muhiirte rakidnsi prabaldni b avant y
uta.
2. "^^ utd V. r. ve.
'^(\di\ "tavd (ex uia et v d) aut. Br. 3. 5.
3^g" uiiansa m. (r. tans ornare, s. a) 1) annulus
auricularis. 2) crista. Am.
^T^VT "ttamd (a praep. ut s. superl. tama) summus,
supremus; optimus, praestanlissimus; pulcberrimus.
Br. 2. 13. N. 17. 5.
^^I^T "tdho (ex uta et ah6) aut, an. N. 12. 73. 120. ^-pJ^IJI uttamarna m. (Bah. ex praec. et rna debi-
«idi^ITC^rl"''^ ''"■''"' (^ praec. et svii) id. N. 19. 29. tum) creditor. Am.
^f-cfi ulka (ut videtur, a praep. u/ s. Aa, cf. ucca) de- 3^3TTT3^ uttamdi^sa n. (Karm. ex uttamd summus
siderans, desiderio flagrans. Pat. 23. et aiiga menibrum) caput. Am.
-iC^tl^ "tkatd (e pracp. ul s. katd, v. gr. 584. 29) "^^^J uttara (apracp. u/ s. comp. tara) adj. 1) supcrior.
1) multus. Hit. 23. 15. 2) ebrius, furiosus. H. 4. 3S. 2) septentrionalis. Su. 3. 26. Instr. uttarina adv.
N. 13. 8. 3) m. elephantus coitiis appetcns. scptentrionem vcrsus. Su. 3. 23. Sa.5. 108.— subst. n.
^ r=ti U 6 1 "tkantd (. (r. kant s. d) animi demissio, responsum. N. 17. 30 (gr. iKTTSOog v. ut).
atiiinus afflictus, tristitia moeror; desiderium. Ur. 13. 3W7m^ uttardpata m. (ex uttard f. septentrio et
1 infr. 62. 4. pat a in fine compos. pro patin via) terra septen-
. . trionalis, cf. daksindpata.
., „ . ..... ■^rWTTTJUr uttardrana n. (Bah. ex uttara et drana
*) 1 orma ois ex vi altractionis explicaverim quam -«jri^i'^--i ./ • v .
,• vel e sequentis svllabae in antecedentem exercere ^'^' mxii^io n\nn, v. gr. 94"' annot) anni dimidium,
potest. quo sol borealem polum percurrit. B . 8. 24.
50
■^"^^^uksan — ;5rL«/.
^^jTi iiA:j«rj m. (ut vldetur a r. ukJ conspergere — v.
vrJa — s. dn, an) bos, taurus, in VSdis etiam equus.
Ros. Sp. p. 8. 5. (Golli. auhsa, th. auhsan, germ. vet.
aufisoj th. auhson , auhsun, nostrum Ochs , Ochse, th.
Ochsen; v. gr. comp. 924. 925.)
1. 31^ "f' ^- par- (e"'^") Jre (cf. uiik').
2. 31^ "^ ^' P^"^' (JoJandlamartajoK) exsiccan;
ornare.
3I3T "^'"^' f- "''^- -^™'
SJJ ugra, vcd. ugrd 1) durus, asper, horrificus, terrificus.
Su. 1. 7. In. 1. 4. B'. 11. 30. 31. 2) m. nomen Sivi.
^JT^ IJ I ^j ugradarJana (Bah. e praec. et darJana n.
visus, adspeclus, a r. darJ drj videre, s. ana) horri-
ficus conspectu, horrificam speciem habens. Su. 2. 2''l.
-ii-liillMH "SraJiJjano (Bah. ex ugra et sdsana n.
jussus, a r. Jds s. ana) asperum, severum jussum ha-
bens. Su. 2. 9.
33^ u/jA' 1. par. (gatdu) ire.
•N .N
MjXX uc 4. par. (s amav dyi K. s arnav dyane V.) con-
venire, congredi.
^■ferTT ucitd (a praec. s. la) 1) congruus, conveniens.
Hlt. 14. 13. 18. 14. 24. 3. 43. 22. 2) dignus, merens.
N. 16. 16. H. 1. 33 a et i. 3) expertus. N. 23. 22.
^■g" ucco (a praep. ut s. ca) altus. Am. (Hib. uchdan
„a hlllock", cambro-brit. uched ,,eleve". Pict. p. 21;
cf. etlam gr. comp. 296 fin.)
^^lj^ uccanda (r. cand irasci, praef. ut s. a) celer. Am.
T:gJ^ uccaya V. Jil6ccaya.
a ^n uccdrd m. (r. car ire, praef. u/ s. a) excremen-
tum. Am.
3WTTCT uccdrana n. (r. car in forma caus. s. ana)
pronuntlatio. Dev. 10. 9.
l^^-j^^^^auccdiHJ ravas m. (Bah. e sq. et Jravas
auris) Indri equus. Am.
;2^g "<^'<^'a'.f adv. (instr. pl. ab uccd q. v. gr. 615) clare,
clarS voce. N. 11. 2.
^\T/t)')> uccisfa V. JiJ praef. ut.
^iT,a3vi"cfT uciriik ala (Bah, ex ul et Jriikala vel
Jriika/d catena, vinculum) effrenatus, indomitus.
Ilit. 97. 11.
^T,a>(i uccida m. (r. Cid scindere, praef ut s. a) ex-
stinctio, eversio, excidium. Hit. 67. 19: sarvapa-
J uccSdaH kriyati,
vit.*|(^U| ucc6sar).a m. (r. jui slccari, in forma caus.,
praef u/ s. anay y. euph. gr. 61 et 94°') exsiccans.
B\ 2. 8.
,ix.d-|<H uccraya m. {t.sri ire, praef u/ s. a)aItitudo. Am.
^■crtjlST uccrdyd m. (r. jV/ ire, praef u/ s. a) id. Am.
^^|t,33(~( ucicrita v. Jri praef ut.
^TlST^rT «i^''^f aii'/a V. Jvas.
3^©T^ uccvdsd m. (r. Jvas praef u< s. a) resplratio,
halitus. Ur. 68. 10.
3^ uc 6. par. {niv ds e K. vargane band ani s amd-
pani atikrami V.) habitare; rcllnquere; ligare;
finire; transgredi.
3^r5ll*H»~l uggdsana n. (r. gas praef ut s. ana) oc-
cisio, caedes. Am.
■ijST J^ u S sr'"b a (r. grmb oscitare, praef ut s. «)
apertus, expansus, florens. Ilem.
^jjQj^l uggvala (r. gval praef ut s. o) adj. 1) ni-
tidus , splendidus. Ur. 73. 2 infr. Up. 4. 2) apertus,
expansus, florens. — subst. m. amor. Am.
3jtI7 ugg 6. par. relinquere. Ur. 44. 5. Sak. 14. 2
•s,_
infr.
3^^ ""'" ^- ?*■"• (scribunt uc, gr. 110"') spicas colligere.
Man. 3. 100: Jildn uncan.
^X" uf 1. par. (itpagdtc) ferire, percutere.
vj^^^l^ uddina n. (r. dt praef ut s. na) actio evo-
landi. Am.
J > i.Q|A udumbara n. cuprum. Med. Scribitur etiara
udumbara et udumbar a.
■^■^ut praep. praef sursum. (Gr. ViT-T£pog, ut mihi vi-
detur ex ir-rsoog = littara; hlb. uas, quod separa-
fsiis — ^^uJcs.
49
T^ is 2. ;Um. dominari', imperare, Wils. „to possess
power, property or authorily". (Forlasse huc per-
tinet goth. aigan habere cum guna et anomala mediu
pro aspirati , quam ex scr. s et gr. K exspeclaveris
[v. gr. comp. 89] ; germ. vet. eigan possessio, adj. eigan
proprius, nostrum eigen; ^h-t , th. e/i-ii f. possessio,
facultas, substantia, opes, reditus, praedium.)
XJf 'sd m. (r. fs s. a) 1) dominus. In. 5. 32. Su. 3. 19.
2) cognomen Sivi. Am.
T"jjp[^ IsAna et tsdnd m. (part. praes. a r. ts s. dna)
noraen Sivi. Dev. 8. 23.
A i^llr-JI tsdnl f. (fem. praec.) nomen Durgae, Sivi uxoris.
Dav. 8. 21.
X^gr tsvard ni. (r. tJ s. vara) 1) dominus. H. 3. 1.
N. 2. 6. B\4. 6. 2) nomen Sivi. Am. 3) adj. potens,
capax, par, cum infin. Dev. 1. 64. Hit. 75. l'i.
A^?) tsvart f. (fem. praec.) 1) domlna. 2) nomen Dur-
gae, V. is d n t.
r
1. TCf is 1. par. (urice) spicas coUigere.
2. * (i| tJ 1. .itm. (galidarsanahint&dAnisu K.
dAnihs ahiiis i sarpaniV.) ire; videre; ferire,
occidere; dare.
4 M rL' ■* " ' paululum (praesertim in inltio compositorum).
Dev. 4. 11: isalsahdsa; 7. 2: tsadd'Aia.
^q^tUl tsadusna (e praec. et ujna cah'dus) tepidus.
H^m.
r
T^ /7« 1. atm. 1) desiderare. 2) adniti, contendere, quae-
rere, petere. B'. 7. 22. 16. 12. (Huc trahi possit
gr. icrxv?, ita ut sit pro 1%^?, propter adamatam
conjunctionem litterarum (7 et ■)(,.)
c. sam 1) desiderare, satnthita n. optatum, deside-
rium. Hit. 44. 7. 2) assequi, adipisci. Hit. 103. 2.
3) peragere, perficere. Ram. I. 11. 33: j-agriakarma
s amthantdm b avant aJi.
i^\ thA f. (r. th s. d) 1) desiderium. 2) nisus, appeti-
tus, consectatio. Hit. 37. 6: vittehA.
T^rajf Ihdmrga m. (e praec. et mrga) lupus. Am.
^ U.
i. ^ u i. 3tm. (sabdS) sonare.
2. 3 " particula enclitica quae in classica lingua tantum
cum kim, na et dta conjuncta invenitur, nd tt
at o idem valent ac simplices formae na, at a; kimu
autem significat 1) quanto magis. Hit. 4. 11: ikdi-
kam apy anart&ya kirnu yatra caius fayam;
Ur. 7. 17. 2) utrum, in prioris sententiae parte, et an
in posteriore. Katak. apud Poleium p. 16. S: katan
nu tad vigdnty aii kimu bAti vibdti vd. In
dialecto v^dica haec particula saepe conjungitur cum
pronominibus, sine certa, quae deraonstrari possit,
significatione, solum, ut videlur, ad orationis vim augen-
dam, qua in re cum particula it q. v. convenit. E. c.
Katak. ed. Pol. p. 4. 3 infr. : pra te bravtmi tadu
niboda; 13. 5 infr. : tadu nA 'tyeti kascana; sic
etiam 1. c. 17. 11; 14. k: sa evA 'dya sa-u svah;
Kenop. 155. 2: ka-u divo yunakti. In antiquiori-
bus Vedorum partibus haec particula etiam cum prae-
positionibus et verbis conjuncta invenitur; Ros. Sp.
p. 6. sl. 1: udu saepius; abtidu. (Cf. de hac parti-
cula Lassenium ad Hit. p. 4 et Frider. Windischm.
Saiikara p. 75.)
^c*> unh l. par. (ard^ scribunt uh, gr. 110"') vexare.
^^\ uhtd, uhtavant v. v ac.
^lf}^ uhti f. (r. vac dicere, s. ti) sermo, loquela. Hit3.3.
S5T "^■* l- P^''- conspergere, humectare. Sa. 6. 5 s6ni-
tdhsild sanguine conspersus. (Lit. ilhana tem-
pestas pluvia, cf. etiam hib. uisg, uisge „water, a river",
uisgeach „aquatic, watery, fluid, moist, pluvial", trans-
positis litteris h, s, nisi uisg pertinet ad r. vis irrigare.
7
48
fspiT iJisana — frcflrT ilii<i-
j^IJf iksana i). (r. tki s. nna) 1) visus, conspectus.
Hit. 129. 19. 2) oculus. N. 11. 27. 12. 30. 16. 21.
"T^ 'fik' 1. par. (scribuns ik', gr. 110"') ire, transire.
"^ln dialecto ved. liaec radix etiani cl. 10""' normam
sequitur, e.c.ya i/ik ajan/ i parvaldn qui Irans-
eunt montes, v. Ros. Sp. p. 9. not.
TTT iff 1. atm. (gatdu K. kutse s"'^" ^O •'■e; con-
temnere, reprehendere.
^ ig^ \. jrag.
> ^ ("/i^ 1. par. .ilm. (scribunt /i', gramm. 110"') i. q.
TT 14 2. par. 10. atm. laudare, celebrare. In Vedis :n-
\ «s ....
venitur forma il cl. 2. atni. mutato d in /, nisi vice
versa id ortum est ex //. Ros. Sp. p. 10. 1: ivdm
. . . martdsa ilate te bomines celebrant.
TTTf i'dya (r. id i.ya) laudandus, celebrandus. Dr.5. 3.
B\ll. kk.
3j^ iii f. (ut videtur, a r. i s. li) 1) temporis calamitas.
2)babitatioin exteris locis. Am. {d imh a p r av d s a y 6Vi).
T^ /d.rfe V. sq.
isLi^tdr s (nom. m. n. tdrk, f. tdrsi, e stirpe pron. /,
producto i' in /, et drs = gr. A(j£ in Cf/*jAi^, v. gr.
263 et gr. comp. 415) talis. B'. 11. h9.
•JCTI" idrsa (e stirpe pron. i, producto iin i, et s. drsa,
pracr. disa vel risa = gr. XiKO in TYjXiiiOg etc,
goth. LEIKA in }ivHeik'-s qualis? nostro welcher,
svaleik'-s talis, nostro snlcher; slav. liko, nom. m. //A:u
e. c. toliku talis; lat. /j in idlis , qudlis , v. gr. comp.
415 sq.) talis. N. 13. 12. 19. 15. B'. 6. 12.
3^?«/ 1. par. {band ane , scrlbitur ?/) iigare.
Txg '/'■f desid. irr. a r. dp q. v., gr. 477.
c. pari quaerere. Dr. 8. S.
^^y I tpsd f. (a praec. s. d) desiderium adipiscendi, per-
ficiendi. Sa. 1. II.
TXCT tpsu (ab tps s. u) adipiscendi cupidus.
■^"fgQfjg ?/ji>d'n j (part. praet. redupl. a rad. i, suff.
vdns vas, gr. 577) qui ivit. N. 11. 33.
1. 7"T Ir 2. ;Um. {gatdu K. kampagatyoU V.) ire;
tremere, commoveri, v. sq. (lluc traxerim lat.
tra, ita ut a molu animi sit nominatum — cf. trk.iy
et irsy — ; scr. tr autem ex ar r ortum esse vi-
detur.)
r
2. 7"T tr 1. et 10. (cl. 10 est caus. praec.) par. mittere,
emitlere, e. c. sahdam sonum, vdcam, giram
sermonem. N. 5. 30. 17. 50. Man. 11. 35. Sa. 5. 33.
c. ut mittere, emittere. A. 9. 12: vagram astram
udiraya. Ram. II. 56. 15: din&m vdcam udt-
rayan.
c. pra 1) mittere. Hit. : kdlaprerita. 2) dirigere,
flectere, regere. Ur.4.5: asvdn pre raya\ Sak.29.1:
nayane prirayantya.
c. sam 1) i. q. simpl. Sa. 5. 36. 2) conimovere, agi-
tare. H. 1. 9.
r_ r
^ ^r]|" trkJy 1. par. (trsdydm, equidem syllabam ya
hujus radicis, quae in temp. gen. nondum inventa
est, pro charactere 4. cl. habuerim, ita ut irks sit
radix, quae varietas est simplicloris formae trs, unde
irsita q. v., porro substant. trsd et adject. trsu.
trs autem ex tr adjecto s ortum esse videtur, quum
sibilantes saepe simplicioribus radicibus adjungantur;
cf. e. c. mds, bds cum md, hd, et mdks cum
muc) invidere.
JTT trmd n. vulnus. Am.
iqi trsd f. (v. irksy) Invidia. Scribitur etiam irsyd.
Hit. 15. 5.
i |Ci|ff irsitd (part. perf pass. a r. trs — v. trksy —
s. ta) cui invidetur. Hit. 28. 19.
TT^ trsu (v. trksy) invidus, invidens. Hit. 13. 3.
r (~ . .
T^^qi" irsy 1. par. (v. irksy) invidere.
■gXZTT '"'■•''/« f- invidia. Am. (v. trsd).
f^ // V. id.
? j^cf ilitd (part. perf. pass. praec. s. ta) celebratus.
Aro.
^ / — -^^ifis.
47
eo quaepiain [vllia]; l.lit. 104. 15: iha samajfu lioc
tempore. 2) liuc. In. 4. 6. (send. «a^iS^ ida liic;
gr. «3u vel l^ai in iBix-ysv^';, j^aj-yEv»]?, cf. Ilarlung
„Casus" p. 117 et M. Sclmiidt „De pron. gr. et lal."
p. 16; golh. iih si, nam, vero, gr. conip. 420; forlassc
lat. igi-lur pro igi-tus cx iha + las, V. gramni.
comp. 421.)
l
1. 3" l ''• atm. (gatdu) ire.
r
2. 2^ *' 2. par. (kdtitig atii'jdptiks epapraganak d-
danesu) desiderare; ire; occupare; jaculari; gene-
rare; edere. In Rosenii Vedorum specimine p. 14
invenilur forma alm. tmahe quod Rosenius per pre-
camus vertit; non minus tamen quadrat sensus desi-
deramus; sic 1. C. p. 24 not. 2: tamil sahitva
imahi eum in societatem desideramus. (Gr. /o-T>5?,
i-jU£OC?, nisi sunt mutilata ex io^OTyfi, iCrjUSOC?, v. 2. is.
< ^ tks 1. alm. (praet. augm. 1. dikJe, gr. 287. lianc
radicis formam ortam esse puto ex akJ, unde aksa
et dksi oculus et radix gr. OIl) videre, intueri, spec-
tare. B'. 6. 29. Pat. 10: diksata; In.5. 39. (Vocibus
quas supra cum aksa coniparavimus, addendum est
goth. haih-s , th. haiha unoculus, de quo egimus in
gr. comp. 308 annot.)
C. ad'i id. Hit. 129. 22.
c. apa l)respicere, considerare. Rani. III. 3. 5S.20: /a/a
nd 'piksyate rdgd. 2) exspectare. Ur.22. Sinfr. 64.'i.
c. ava 1) videre, intueri, observare. H. 1. 50. 2. 6.
A. 4. 38. N. 23. 11. Pat. 25. 2) respicere. Br. 3. l4.
N. 12. 16. Sa. 4. 33. — c. ava praef. atxu (anvaveks)
1) videre. Ram. III. 70. 59: vipradrutdn sarvdn
ydtapdn anvav diksata. 2) contemplari. Man.6. 65:
sdksmatdticd 'tivave k se ta. — C. ava praef. prati
(pratyaveks) 1) videre. 2) respicere. Rani.I. 29. 2S :
na d armam praty aveksat e. — c.ava praef. s am
(sanviks) 1) videre. G'at. 19: madunali sam-
aviksya kdlatdtn. 2) visitare. Gat. 13: kim itica
mdii samaviksase na dltidm.
c. ut videre, conspicere, intueri. A. 6. (>. S.i. 5. 63.
c. upa 1) id. N. 22. 5. 2) ignoscere, indulgcre, lole-
rare. Mah. Exord. 137: dyutddin anaydn . . .
updiksat a. 3) spernere, repudiare, negligere. Rani.
III. 66. 2\: ciran nd 'rhati mdm upiks itum.
c. nis (nir) conspicere, intueri, spectare, contemplari.
H. 4. 4l. B\ 1. 22. Sa.4. 32: niriksamdtxd (sic cuni
ed. Calc. legendum pro niriks yamdtxd).
c. pari explorare. N. 24. 3: caus. Man. 7. 194: tdixia
samy ak pariks ayi t,
C. pra i. q. simpl. In. 2. 2G. Dr. 2. 1: priks atndnd
(sic cum ed. Calc. pro priksyamdrid legendum). —
Part. praes. p. Invenilur. H. 3. 7: preksatyds ti. —
c. pra praef. anu (anupriks) Id. Dr. 5. 23. — c.
pra praef. ab i (ab ipreks) intueri, adspicere. Dr. 8. 39.
9. IS. — c.pra praef. d (dpriks) i. q. slmpl. H. 3. 21.—
c. pra praef. sam (sampriks) id. N. 6. 2. 19. 36.
Br. 2. IS. B'. 6. 13. — c. pra praef. al)i -f- sam
(abUsampriks) id. H. 2. 2S. Dr. 8. 57.
c. prati exspectare. In. 1. 13. N. 20. 17. M. 39. —
C. prati praef. satn (sampratiks) Id. Ram. III. 76.
29: tvdn nagari sampratiksati.
c. vi videre. N. 26. 21. B\ 11. 22. — c. ti praef. abi
(abiviks) id. — C. vi praef. ut (udviks) 1) Id.
Ram. III. 48. 80. 2) respicere. Ram. III. 45. 33:
udviksamdnd b artdram. — c. ii' praef. upa
(upaviks) I. q. simpl. Ram. III. 45. 33. — c. ti praef.
prati (prativiks) Id. Ram. I. 14. 37.
c. sam 1) vldere, observare. H. 4. 5. 2b. N.16. 9. 23. 5.
2) respicere. Br. 2. 32.
46
^cT 'i'« — ^ '"'?*«•
T-^f iva (ut mihi videtur, e stirpe pronom. i + va,
sicut rfva, ^fa ex a, e + t-a, V. gramm. comp.
381) sicut. Semper rem cum qua alia comparalur,
aut proxime aut aliis vocibus separalum, sequitur;
(juodsi res quae comparalioni inservit, adjectivo in-
slrucla est, iva plerumque medium inter subslantivum
et adjectivum locum tenet, vel hoc vel illud sequens.
Ex hac adamata et frequentissima constructione fortasse
explicandum est, quod nonnumquam adjectlvum, quod
sensu ad rem comparatam pertinet, forma et positione
ad rem transfertur cum qua illa comparatur, ut N. 26.
30: brdg aiiidna ivd "dityo vapiiid sicul splen-
dens sol, corpore, pro b rdgamdna ddilja iva
vapusd corpore splendens (eral) slcut sol, quod
poeta dicere videtur velle; cf. quoque In. 1. 29. Non-
nunquam redundat, aut adjectivum, praesertim parli-
cipium praes. adverbii natura afficit, e. c. N. 2. 22:
nacirdd iva brevi. H. 2. l6: ivaramdn^ 'va . . .
gagdma festinanter ivit; 2. 23: vi/a ggamdne 'va
natd pudenter incllnata; 4. 1: prahasann iva . . .
vacanam abravlt ridens sermonem dlxlt. (Hoc
adverbiura pronominale recognoverlm in goth. hvaiva
quoniodo, sive sit dissolvendum in hva-iva — quasi
ka iva — sive in hvai-'va\ porro in adverbiis goth.
in ba deslnentlbus, ut froda-ba prudenter, hardu-ba
dure; et in adverblls llt. in ipo vel ip desinentlbus, ut
talpo vel taip sic, quasi ta iva, kalpo vel kaip quo-
modo? quasi ka ivo, v. gr. comp. 383.)
1. "Tf^ is A. par. ire. (Huc retulerim gr. aiyvu}, quasi
d-isjdmi, asslmilatlone mutato / in 0", v. gramm.
comp. 501.)
C. anu 1. par. interdum alm. quaerere. N. 11. IS:
anvis amdnd; 12. 10: anves at!\ 12. 30: anvi-
sasi (v. is 6. praef. anu).
c. pra caus. (presaj dmi) mittere. In.5. 32. H. 1. 47.
N. 3. 7. — c. p r a praef. s am caus. (sampresajdmi)
id. H. 4. 30.
2. J^Cr is 6. par. (in special. temp. substituitur /c, gr. 301,
praet. red. ijeia, gr. 393) desiderare, velle.
Br. 2. 3. 3. k. N. 9. 32. 26. 17. — Part. iitd desi-
deratus, carus, dllectus. Lr. 2. 25. N. 12. 96. 16. 32.
B'. 18. bk. (Gr. xoo-t(T(ro-iJLai, Tvao-tn-TYig, Troo-i^
sicut supra aiTCui; lO-TYi?, t-iJ.£pog, nisi utrumque ad /
q. V. pertinet; v. etiam ic et Pott. 1. 269. Cf. etiam
slav. isk-a-ti quaerere, \\l. jesk-6-ti id., v. Miklosich
p. 34.)
c. anu quaerere. B'. 2. 49. Man. 11. 232. Dr. 8. 3S (cf.
is ire, praef. anu).
C. prati I. q. slmpl. Sa. 3. 12.
^itf^ isikd f. V. sq.
7"qjcJ^[ isi kd f. (ut mllii videtur, a r. Iks videre, s. ika
in fem., producto i in /, ita ut sit pro iksikd)
pupilla, praesertim elephanti. Am. Scrlbilur etlam
isikd.
T^ isu m. f. (r. is ire, s. u) sagltta (cf. gr. l{7)o?, quo
scr. isa exspectaverls).
Xgj^ isudi m. (e praec. et di tenens, a r. rfd s. /, v.
gr. 575) pharetra. A. 3. 21 (in du.).
"rr^ istd part. pass. 1) ab is desiderare. 2) a jag deos
colere, sacrificare, gr. 546.
J-^^ isfaka m. et istakd f. later coctus. Illt. 39. 1.
it^f^^\isiatas adv. (ab iiia optatum, s. tas) ad vo-
luntatem. In. 2. 13.
< j^ ii ti f. 1) (a rad. H desiderare, suff. ti) desiderium.
2) (a T. jag s. ti) sacrlficlum. Am.
5"^ iija m. (a r. ii desiderare, s. ja) ver. Hem.
^yi^ iivdsd m. (ex iiu sagltta et dsa q. v.) arcus.
B'. 1. 4. 17.
T^ ihd (a stirpe pron. i s. ha, quod primltlve sonult
d'a = gr. 'S'a et send. d a) 1) hic, ibi. Br. 1. 21.
Dr. 6. 23. N. 5. 10. 11. Br. 3. 5: iha vd . . . uiavd
pretja aut hic (in hoc terrestri raundo) aut post
mortera (i. e. in illo mundo). — Locativi asmin loco
fungllur Sa.2. 21: jadi santl 'ha kecana sl sunt in
^^Tc?7 indivara — -r^ ild.
45
4 reQ cj f indtvara n. lotus caerulea (N y mp liaca cae-
rulea). In. 1. S.
'T~F^ irtdu ni. luna.
7',.«' iiH;^j indus^kara nj. (luna coronatus, Bali. ex
indu et iikara sertum floreum, quoJ capiti imponi-
tur) nomen Sivi. Up. 20.
■? ^^ mdra m. (r. /nt/ s. ra) 1) in fine coniposltorum
princeps, dominus, imperator. In. 1. 1. 5. G2. 11.3. IS.
2) nomen principis deorum iuferioris ordiuis J. e. om-
nium praeter Bralimam, Visiium et Sivum. Deus est
ai-ris et tempeslatis, etiam unus est mundi custodum
Qukapdldndm) et ut talis orientalem plagam regit.
N. 4. II.
J ^jliq indragopa m. (ex indra et gop'^ <!• v.) sca-
rabaeorum species, Mils. „a kind of lady bird". Ur. 61.3.
y r-6 <!, indradru m. (ex indra et dru arbor) nomen
arboris cujusdam (Pentaptera arguna). Am.
< c-i yt:y indraprasta m. (ex indra et prasta pla-
nitles in montis vertice) nomen antlquae urbls Dehli.
V '■^ *H H indrasina m. (Bah. ex indra et sena exer-
cilus) nomen proprium. Dr. 8. 15.
^Vii |U|| indrdni f. (ex indra s. dn/, v. gr. 584. 6.
218) nomen Indri uxorls.
i»^|<i|^ indrdyuda m. (ex indra et dyuda telum,
arma) arcus coelestls. Am.
V W^ i| indrijd n. (ut videtur, ex indra s. ij a) sensus
(videndi, audiendi etc). B'. 3. -lo. 10. 22.
TTy" ind' 7. atm. (diptdu K. dj utdu V.) lucere, flam-
mare, flagrare. Man.8. 115: j am iddo na dahaty
agniH quem flagrans ignis non urit. (Gr. ai<7tu cum
guna immobili — v. „Vocalismus" p. 196 — iS'UOS<;;
fortasse ai^Y,g, AtT-i'>j, Pottius etiam l\(p-ai7-T0g
confert; lat. aes-tus, aes-las; germ. vet. eit ignls; bib.
aitin f. „fire , aitinne „firebrand, charcoal".
c. sam accendere, in dialecto ved. Ros. Sp. p. 20. 3:
sam agnim indate naraH ignem accendunt vlri.
Zr^JT indana n. (r. ind s. ana) iignura. N. 13. 3.
^Tof inv par. In dial. vcd. secundum Beofeium (SJma-
V(5da-Gloss. p. 26) cui assentio, a radice ?" i irc,
sensu caus. cum cbaractere 5. classls, adjecto signo
1. classis omisso gunac Incremento, unde In terlla pers.
praes. invati. Contulerim cum boc verbo formas
sendicas ut kerenvo fecisti e kerenv-a-s (v. gr.
comp. I. p. 223) mittere, emittere (e. c. vd'cam vocem.
De aliis hujiis verbi ejusque compositorum significa-
tionibus cf. Boethl. et Rothil lex. s. v. "5-3 in.
3Vr ib a m. elephantus. Am. (Ag. Benary ingeniose huc
trahlt gr. kK-e^pai , praefixo articulo semitlco, et lat.
ebur.)
JVSf ibya (a praec. s. y a) dives. Am.
77jj:|^ija/ (Iii casibus fortibus lyani, a slirpe pronom. 1
s. ant at e vant vai abjecto v) tantum, tot. Ur. 76.
18: iyantam kdlam. IIuc traxerlm lat. iens, ies ia
totiens, toties, quotiens , quoties , et in adverbiis nume-
ralibus veluti quinquies, v. gr. comp. 324.
;, l\ 4-1 '/ " "» f- haec, ea, v. iddm.
^[?7 iyd'ya (r. i', V. gr. 393. 397). Dr. 8. -li*: sain-
iy dy a.
^q iyi'sa (r. li, V. gr. 393). N. 26. 17.
"TJ^X^^ irammada m. fulguratio, fulgetrum. .\m. : =
m eg a g y 6 1 is.
S^trd f. 1) aqua. 2) potus fervldus. 3) sermo, loquela.
4) terra. Am.: buvdksurdpsu sydt (cf ild et hlb.
ire „ground, land, a field").
/ pH il 1) 6. par. (gatdu K. saye gatdu kiipe V.)
Ire; jaculari; jacere, cubare. 2) 10. par. (prerani K.
ksepi V.) mitlere, jaculari. (Germ. vet. illu, illo —
per asslmil. ex tlju — , nostrum eile; cambro-brlt. il
progressio, motus; gr. sXau). Radlx sanscr. orta esse
vldetur exar — y.ar r — mutato r in / et a attenuato
in I, eadem ratione qua supra it ex at explicavlmus.)
jrfjj Ud f. (r. il s. d) 1) vacca. 2) terra. 3) sermo, lo-
quela. Am. (gdb uvdcaK), cf. idd. 4) (in Vedis)
clbus. Ros. Sp. p. 24. 3.
44
^'?TlTra iiimdira — ^f^^ indird.
^ fd M I ?i ilimdtra (Bali. e praec. et mdlra n. mensura,
modus) talem mensuram i. e. qualitatem, conditionem
liabens, talis. Br. 3. 1.
i ffig»|H ilihdsd m. narratio, liistoria ex antiquissimo
lemporc. Su. 1. 1. (Ut niihi videtur, ex iti sic, ex-
pletivo h et dsa fuit, quod hac in composilione sub-
slantivi naturam assumsit.)
T-^^o ittdm (ex perdito neutro it ^ lat. id- quod
hac in formatione thematis loco fungitur [v. gr. 240],
s. iam cui respondet lat. tem in i-tcm^ au-tem^ v. gr.
comp. 425) sic, ita. Sak. 50. 4. Hit. 75. 6.
T-^jjgm^i7jar/am adv. (ex /// sic et arlam propter)
ideo, hanc ob causam. Br. 3. k.
-rm itvard (r. / ire, s. vara, inserlo /) iens, peregri-
nans. 2) vih's, abjectus.
^^1?! itvari f. (fem. praeced.) feniina impudica. Am.
"T^Tiiddm pronom. denionstr. (nom. m. aydm^ f. iydm,
n. iddm, v. gr. 247 et cf. lat. idem) hic. Hoc pro-
nomen, ubi ad sermonem spectat, seniper verbis dicen-
dis anteponitur, qua in re, quod priinus Rueckertus
ingeniose observavit *), ab etat et etdval se distin-
guit, quippe quae ad rcs narralas referuntur; e. c.
N. 6. 5: uvdce 'dati vacanam dixit hunc sermonem
(qui sequentibus versibus continelur). 7. 4: aft<? 'dam
ihi divya nalena vdi dixlt hoc: veni, lude cum
Nalo ; N. 3. 25: ctadartam aham badre presi-
taK suras at tamdili I etac c rutv d sub e b udd iii
kurusva hujus (quod dixi) causa ego, beata! missus
a deorum optimis; hoc audito, pulchra! consilium fac. —
Violatur tamen haec lex N. 9. 15 ubi vdhyam itad
spectat ad verba sequentia. — Nonnunquam nomina-
tivus hujus prononiinis adverbiorum pronominalium
loco fungitur, ita ut e. c. Ur. 46. 10 dicatur ayam
asmi hic sum pro ihd 'smi hic sum ; Sak. 51. 3:
ayafi sa hic is pro iha sa hic is; H. 1. 34: se 'yatn
ea haec pro se 'ha ea hic; 1. 36: s6 iyam \s hic pro
*) Berlin. Jahrb. Jul. 1831. p. 89.
sa iha is hic; 1. 38: tdu . . . imdu uterque hic pro
tdu ... iha uterque hic. Has locutiones per attractio-
nis vim cxphVandas esse censeo, quam ,subjectum sen-
tentiae, vcl prononiine separato vel verbi termlnatione
indicatum, in alias expressiones pronominales exercet.
Ita res se habet in pronomine tat, cujus casus obliqui
non raro per attractionis vim nominativi item in no-
minativum vertuntur, ita ut adverhiorum aut con-
junctionum loco fungantur; e. c. Br. 2. 13 et H. 3. 'i;
sd 'ham iJeo ego = tend 'ham\ Br. 2. 34: sa . . .
aham ideo ego; Br. 1. 7: sd cintaye ideo COgito;
Sak. 40. 4 infr. : sa bavdn ideo tu; Dr. 5. 12: sd
ksipram dtista gagam ideo cito ascende elephan-
tum. — Eodem modo pronomeu etat usurpatur, e. c.
H. 3. 19: ^sa tdn . . . hatiisydmi ideo hos occidam;
A. 3. 24: Ssa te . . . darpan lianmi ideo tuam su-
perbiam deleo; H. 4. 15b: esa tvdm ... nihanmi
dum te occido. Ita quoque relativum attractionis vi
est subjectuni, non solum nominativi, sed etiam obli-
quorum casuum, e. c. Ram. ed. Schl. I. 59. 5: yas
tvam quia tu; 11.1.35: yo •zham quod ego, „da(is ich";
1. 47. 22: yasja mi quia mei; H. 3. 19: ydn irndn
quia hos *).
i (- I idd adv. (a stirpe pronominali i suff. dd) nunc; in
dial. vld.
7"?n»TTR"'" "'"' (** praec. adjecto tiim, i. e. tii cum
signo acc. ; v. gr. 584 nr. 52) nunc. Hit. 5. 20; explet.
Sa. 2. l4.
j^jq^ idmd n. (r. ind urere, ejecto n, s. ma) lignum.
Am. (hib. adhrtiad nititur forma gunata, cf. send.
MQ^^M aesma et V. Pict. p. 19).
7"jq' ind m. 1) sol. 2) dominus. Am. (hib. ion sol).
* w^j ind 1. par. (^par amdisv aryi , scribunt id, gr.
110°') regere, imperare.
S"fr^rTT indird f. (r. itid s. ira in fem.) nomen deae
Laksmiae. Am.
*) Cf. Rueckert. I. c. p. 92.
<^ '"/t' — ^T^jfgj^ ililcartavyalu.
43
T^ ihk 1. par. (gatdu, grammalici scribunt iA', v.
"^gr. 110"') ire (cf. iiik' et liib. imcliim „1 go on,
proceed, march".
T3" j/ig- 1. par. alra. (grammatici scribunt igi gr. 110"')
^"^iV ul niibi videtur, neutrum slirpis pronominalis »,
quod in dialecto ved. aliis tertiae personae pronomi-
iiibus adjungltur; v. addenda ad gr. cr. 270 et gramm.
comp. 360 (lat. id, gotb. iVo, germ. vet. iz, nostrum «).
se movere, vacillare. M. 29. B'. 6. 19. 14. 23 (hib. ^^ iiara (a stirpe pronominali i s. lara, gr. 2.53)
iVj^ „a slir, move").
■7-3- iiisa adj. (r. ifig s. o) se movens. M. 29 (cf. aiig
et gr. ewsiyw et v. ik).
21377 iiigila n. (r. irig s. /a) gestus. N. 2. 5.
S4*ilA iiiguda m. nomen plantae. N. 12. 3.
S^i^T i^cd' f. (r. ic, gr. 88, s. d) desiderium. B. 5. 2S.
7. 27 (hib. ilhche „a petition, request, favor").
iccii adj. (r. ic s. u) desiderans.
^ ic 6. far. (iccd mi, gr. 88) desiderare, optare. In
temp. specialibus solum usurpatur, ubi radicis iJ, quae
alius. B'. 3. 21 (lat. i/erum, v. gr. comp. 292; hib.
iVir id.).
v7TfrT7 itorelara (ex itara + itara, sensu et con-
structione cum anyo^nya q. v. convenlt, a quo in
formatione eo solum dlssidet, quod prlus itara quan-
quam nominativum exprimat, vera vocis stirps est, nlsi
itare tara in ilard -f- itara dlssolvere mavis, ita
ut, quod mihi magis placet, prius compositi membrum
nominat. fem. sit, qui aliorum generum quoque vice
fungatur) i. q. anjoinya q. v. A. 9. 16.
his temp. caret, locum tenet. v. is. (Germ. vet. eiscom i ^uiids adv. (a stirpe pronominali 1 s. tas, gr. 584)
posco, peto, nostrum heische; Vil. jeskau quaero ; for-
tasse eliam germ. vet. forscdm inquiro — nostrum
forsche — huc pertinet, ita ut sit pro for-iscom; v.
Pott. I. 269 et Graff. I. 493; de sc pro scr. c v. gr.
comp. 14 ; e graeca Ilngua huc trahi possit aiTyji?,
ita ut cum partlcula negativa sit conflatum — sicut
dedecus — et proprie signlficet non desiderandum,
cum CX, pro c sicut in cyj^u) = r id.)
T^ig V. yag.
7-yjjj igyd' f. (r. yag q. v. s. yd) sacrificium. B . 9. 25.
11. 53.
^ it 1. par. (gatydm) ire (ortum esse vldetur ex trlta
radice a/, attenuato a In /, qua in re formae il et a/
eandem ratlonem iuter se tenent quam gotb. praesentia
veluti /isa lego eorunique praeterita sing. quae primi-
tivum a servarunt, sicut /as.
7"5^T //co ra m.(ad voluntatem iens ex li desiderans
[v. gr. 74] et cara Icns) taurus llbertate gaudens. Am.
\
1) hinc, ab boc loco. N. 2. 13. 12. l2l. 18. 18. B\ 14. 1.
2) in comparatlvls constructlonibus saepe ablativi
asmdi substantive positi locum tenct. 11.1.5. B . 5. 7.
3) anle tatds, aut ilas repetltum, interposito ca,
accusatlvi, dlrectionem versus locum exprlmentis, vel
locativi vim habet, et tum prius ilds significat huc
vel hlc, posterius illuc vel illic. N. 10. '1. 11.13.19-
Dr. 8. 25. Etlam semel posltum itds interdum huc
et hic significat. Sak. 8. 9. 40. 10.
xf^ (/1 adv. (ut equidem puto, a stirpe pronominali 1
s. li) sic. B\ 18. 7S. Ur. 16. Saepisslme hoc ad-
verbium , aut supplendo aut apposito verbo dicere
vel cogitare, usurpatur ad indlcandum sermonem
vel cogitalionem directe Introductam, et plerumque
introducta verba sequltur, nonnunquam etlam eis
interponitur. H. 24. 21. Br. .3. 4. Su. 1. 23. 32.
Sa. 1. 23. Dr. 1. 10. 7. 27. A. 9. 30. 31. Ram. ed.
Ser. III. 44. 12. l4.
737 idd f. i. q. ild ex quo ortum esse dicitur, quum 4 jffT^tl rfci| d I itikarlavydld fem. (abstractum vocis
fere slcut r pronuncletur, r autem et / saepissime inter itikartavya sic faciendum, s. id) rei faclendae sta-
se permutentur. tus. Sa. 3. 7. Hit. 42. 9.
6*
42
^'
7/.
c. aii 1) transire, transgredi, practerire. Ram. ed. Scr.
I. 10. 19: atitya vividdn d^sdn. B'.14. 20. 21. 25:
gundn etdn atilya, atlta, 1) obire, mori. Ram.
III. 50. 25: atlta mortuus; cf. atyaya.
c. ati praef. ab'i (ab'yati) disccdere. Ram.III. 54. 27.
c. ati praef. vi (vyati) praeterire. B'. 4. 5: vyait-
tdni ganmdni; Sa. 7. 1: rdlrydn vyatitdydm.
cati praef. sam (samati') transgredi, practerire.
B'. 14. 26: gundn samatttya. 7. 26: samattldni
vartamdnica b avis y dnica butdni.
c. ad'i atm. 1) legere. N. 6. 9. In. 4. 9. A. 2. 16. 2) per-
cipere, discere. A. 3. 10: aditya vidydn tvayo
'ktdm. — Caus. adydpay (gr. 468) legere jubere,
facere ul aliquis legat. Ram. ed. Scr. I. 4. 67.
c. anu sequi, comitari. Ram. ed. Ser. I. 15. 13. —
part. perf. pass. anvita praeditus. N. 9. 22. — c. anu
praef. sam: samanvita pracditus. N. 6. 5. 19. 21.
c. apa abire. Man. 7. 197: apStab't. — c. apa praef.
vi {vyapi) id. B\ 11. 49.
c. ab'i accederc, vcnire. Sa. 6. -1. Man. 12. 125.
c. ava animo comprehendere, intelligcre, scire. N. 9. 33
{ci.gam praef afa). — c.ava pracf.i am (samave)
convenire, congredi. B . 1. 1.
c. d adire, accedere, venire. Man. 22. 125. N. 7. 4. —
c. d praef. abi (abye') id. N. 18. 14. 22. 2. — c. a
praef. upa (upi) id. Dr. 6. 7. S. — c. d praef. ^ra/j
(pratyi) rcdire, reverti. N. 18. 1. — c. d praef. sam
(sami) convenire, congredi. N. 8. 22. 24. 53.
Dr. 5. l4.
c. ut orirl (de stellis). In. 2. 27. N. 24. 53. Sa. 4. 10.—
c. ut praef. ab'i (abyudi) id. R.im. III. 79. 20. —
c. ut pracf. sam (s amudi)^ s amudit a praeditus.
A. 10. 10.
c. upa adire, aggredl. N. 10. 4. 9. 24. 4s. B'. 8. 10. 15. 16.
part. upeta praeditus. N. 6. 8. 13. 3. — c. upa
praef. abi (ab yupe) Id. Dr. 6. 3. — c. upa praef.
s om (samupe) Id. N. 3. 7.
c. pari circumlre. llit. 2. 9; ad praestandam reveren-
tiam, Dr. 7. 8. p3Ti.partta circumdatus, transl. pro
impletus, plane indutus, affectus. Br. 3. 1.
N. 15. 18. — c. pari praef. v/, part. vipartta op-
positus, inversus, perversus, pravus. B . 18. 32. N. 13. 2 1.
Ram. I. 3. 99.
c. pra part. prita mortuus. Ram. ed. Ser. III. 60. 31.
B. 17. 4. gerund. pritya post raortem (adverbii lo-
cum tcnet, aequans amutra q. v. iliic, In IIlo,
futuro mundo, Itemque opponitur vocabulo ihd
hic, In hoc tcrrestrl mundo, in hac vita).
Br. 3. 5. (Fortasse cum priia roortuus cohaeret lai.
li-tum., abjecto ;> et r mutato in /, sicut ex mea sen-
tentia lae-ius convenit cum prtta, inscrto gunae In-
cremento, quo vox sanscrita sonaret prila.) — c. pra
praef. abi statuere, decernere, placere. Ilit. 54. 17.
129. 13: yat db iprelam ex libidine (c(. ab iprdya).
c. prati fidere, confidere, fiduciam collocare. Ur. 41.
7 Infr. — prattta celeber. Dr. 5. l4. — c. prati
praef. sam: s ampratita celcber.
c. vi ablre, discedere. Ram. ed. Ser. I. 15. 54: vyitu
te manaso gvaraK. Saepissime part. vi/a qui abiit
in initio comp. Bah. usurpatur ad exprimendum e x p e r s,
e. C. Br. 1. 6: vitamanyu., In. 4. 8 : vilamatsara,
A. 10. 11 : vttas6ka.
c. sam congredi, convcnlre. N. 14. 23. 18. 20. Dr. 6. 16.
8. 49.
2. 7" i' stirps demonstrativa unde iddm, tli, ilds, iydt
etc, v. gr. 247 et gr. comp. 360 sq. (lat. i-s, goth. i-s,
germ. vet. i-r, nostrum e-r; hib. e is ct fem. i ea orta
esse videntur ex nominativis scr. : aydm, iydm; de
gr. ( vel i, IV et -i demonstr. v. gramm. comp. 364.
365; slav. 1 eura pertinct ad rclat. ya, gramm. comp.
282. 283).
2^ iksu m. arundo saccharifera.
^T^c^l^ iksvdku nomen propr. Dr. 2. 9.
lcf i^' 1. par. (gatdu) Ire (cf. iiKic et v. sq.).
\
35rr^[^ dsdra — t- i. 41
^I^H dsdra m. (r. sar sr praef. d s. a) 1) inciirsus, ^(«^'hlrrlH <^^P ^l""" (r. spal sc moverc, in forma
iaciirsio, impetus, impugnatio. Am. (= pras arana; cius. , praef. d s. ana) 1) acllo pulsaiiili. Ilit. 35. 5.
Colebrookius vertit: surrounding a fec). 2) imber. Rag. 16. G2. 2) actlo pugnandi. Mah. 901.
Ur. o8. 1. 59. 16: ddr&sdra. Vi\*^ '^■'J" "• 1) «s. 2) vuitus, facics. A. 10. 53 ubi
^I*H1H 'i^'"'* (part. praes. atm. a r. ds s. ina, pro dsydis pro dJfrdis Icgcndum; v. 2. ds.
dna, gr. 534) sedens. B'. 9. 9. dyi*;cll<i^ dsvdda m. (r. svdd pracf. d gustare, s. a)
^fmf^ dsut i f. (r. su s. /i) „dlstilling, distillation". s.npor. II. 1. 20. Ilit. 125. ".
Hem. (v. dsava). tHl*:Oi\\*^\ dsvddana n. (r. s v dd praef d s. ana) id.
jgpfTT dsurd (fem. /, ab dsura q. v. suff. o) asuri- Illt. 31. IS.
cus, Asurorum natur.i praeditus. B . 7. 15. 9. 12. S^T^^PiT dsvddya v. svdd praef d.
16. 20. 1. 3^f^ dha interj.
^l^rl^'-!! dstdrana n. (r. slar str vel star [stf\ 2. jy|^ d/ia dlxi, dixit, v. ah.
suff. ano) 1) actlo sternendl, expandendi. In. 5. 3. Jbll^rllT ''bartdr -tr in. (r. har hr praef. d adducere,
2) stratum, lectus. Sak. 56. 2. afferre, conficere [sacrlficlum], s.tdr tr) qui facit, con-
^IKd^ ^^tiftyd n. (ab dstika qui fulurum mundum, ficlt [sacrlficium]. N. 12. 45. 81.
futuram vitam credit — ab dsti est, s. ka aut ika — jy|ric| dhavd m. (r. hu sacrlficare, s. o) 1) sacrlficium.
s. ya) subst. abstr. futurum mundum, futuram vltam 2) pugna, proellum. A. 8. 2.
credere. B. 18. 42 (schol. dstikyam asli pard j[jj|^|T dhdra m. (rad. har hr suff. a) 1) adj. afferens.
loka iti niscayam). Sa. 4. 22. 2) m. victus, cibus. Sa. 1. 5. 5. 68. N. 12. 62
35f]^^^tTf dsttrna (r. slar [s t f^ s. no, gr. 545) ex- (cf. gr. yjsorcg, yjiOTa^w).
tensus, spatiosus, amplus. Sa. 7. 10. ST^TtT «?'"'' f- (>■• ?«" s. ti) sacrificatlo. Hem.
jgjjfgjj dsid f. (r. std praef. d) 1) conventus, coetus. jjjj^ij dheya (ab oTjj serpens, s. ^ya) angulnus. Am.
Am. 2) nisus, cura. Am. {= yatna). Hit. 16. 6. 5g|cA<t^ dhvaya n. (r. hv^ vocare, s. a) nomen. Am.
til^^lH ^siana n. (r. sid s. ana) conventus, coetus. 3^T^T "^*'" f- (r- h^^ mutato e in a, v. gr. 353) no-
Ani. men. Am.
jy l^!ill»Tl '^•f'""' f- (fem. praec.) id. Am. 55fr^T»T uhvdna n. (r. hve vocare, s. ana, v. gr. 353)
jyi^qA dspada n. (r. pad praef. d cum s euphonico, advocatlo, invltatlo. Illt. 128. 5. (N. 7. 8 cum ed. Calc.
s. a) locus. Hlt. 31. l4. Ur. 74. 4. legendum est samdhvdnam pro tam dhvdnam.)
^,:
1. T J 2. par. et praef. adi alm., v. gr. 312 (praet. re- vice fungltur. Dicltur igitur ire ad gaudium, ad
dupl. iydyd aut iydya, du. lyivd, pl. iyimd, tristitiara, ad cogitationera etc.) B'. 4. 9. 8.7.
V. gr. 577; part. redupl. lyivdns -vds. N. 10. 9) ire. N. 16. 23. (Gr. £t-jUt, i-)U£l', lat. eo, i-mus producto J,
(Hoc verbum, slcut omnia alia ejusdem significationis quam ob rem boc verbum etiam ad / trahi posset; lit.
in constructione cum substantlvis abstractis saepissime ei-mi eo, slav. j-dun eo, i'-/j' ire; goth. anom. i-ddja ivi;
verborum, quae adipisci aut slmile quid slgnificant, goth.oi'rj,th.ai'ia, lat.aeri/m,gr. a/ct'V; v. gr.c.69ann.**.)
6
40
mW\ asuga — igra^ asava.
romparatlvo &'si/&n et siiperl. <3'j;i/a-j conveniunt
gr. uiKlUiv, UiKKTTOQ et lat. ocior. De superl. ocissi-
rnus ex ocistimus V. gr. comp. 300.)
gjjmyf dsuga m. (e praec. et ga iens, a r. gd suff. o)
1) ventus. 2) sagilta. (IIuc traxerim gotli. aha-hs,
them. aha-ki, columba, tanquam celeriter iens, routatu
secundum generalem legem media in tenuem et atte-
nuato a in /, sicut in quima venio, a gam ire.
jjryj^ dsulvd n. (ab dsti s. iva) celeritas.
35SinrafnT dsusuksani m. (celeriter siccans cx
dsu et suksdni a r. sus adjecla sibilante, qua cum
desiderativis convenit, suff. ani) 1) ignis. Am. 2) at^r,
ventus.
xrrCTjf dscarya (r. car praef. d adjecto s euphonico —
V. gr. 111. ann. 2 — s. ya) 1) adj. mirus, mirabills.
2) subst. n. miraculum. N. 23. l4. B'. 2. 29. 11. 6.
3?r5r2rfT?T dscarjamd/a adj. (a praec. s. majra) mi-
raculosus, mirabilis. B . 11. 11.
jjii^^ dsrama m. (r. sram s. a) eremilarum sedes.
Jtj|i^^ dsraya m. (r. sri irc, s. a) 1) aditio, appro-
pinquatio (praesertira tutelae, defensionis, patrocinii
causa), actio confugiendi, refugiendi ad aliquem. 2) per-
fugiura, refugium, domicillum, domus. 3) vlclnitas.
4) fraus, fallacia, dolus. B'. 4. 20. Sa. 6. 7. In. 4. 9.
i^l^illS.1 dsray ds a m. (ex dsraja domus et dsa
edens) ignls. Hit. 76. 16.
jjl^ asfra n. aether, coelum. (A. 10. 53 pro dstrdis'
cuni ed. Calc. legendum est dsjrdis).
1. -^yW ds 2. atra. 1) sedere. Br.l. 2. N. 1. 18. B'.2. 3-l.
3. 6. 2) esse (ita i/a stare item significat esse).
N. 16. 30. Hit.44. 11. Ur.70. 19: tdJnlm evd "ste;
92. 8: dyusmdn dsidm ajam; in pass. Hit. 57. 17:
tusnim dsyatdm.(Q,r.y\{fj)-}J.ai, Y,iJ-rat (=d's -te);
e lat. lingua cum Potllo huc traxerim dsa, unde
serior forma dra, porro d-nus pro ds-nus (cf.
dsana). Fortasse radix verbi substantivi as correpta
est ex ds).
c. adi 1) insiilere c. acc. loci. Ur. 62. 13: gambu-
vitapam adjdst^. 2) tenere, inhabitare. Sa. 7. 7.
Man. 7. 77. Bam. ed. Ser. I. 57. 2.
c. praef. anu 1) assidere, apud alqm. sedere, c. acc.
Mah. 2. h05\ una sedcre, c. instr. Mali. 3. 70 lo. Rag.
ed. Calc. 1. 57. 2) facere. N. 7. 3. vid. sandjd et
praef. upa.
c. ut uddstna (v. gr. 534) non curans, incuriosus,
negllgens, tranqulllus, securus. H. 4. h\. B\ 9. 9.
Ur. 42. 1 infr. 47. 7 infr.
c. upa 1) assidere. Sa. 6. 25. In passivo: Sak. 45. ih.
2) colere, venerari, ministrare, servire. B'. 9. 15 (schol.
updsatS sevante). 12. 2. 6. N. 26. 33. 3) peragere,
perficere. Ram. ed. Ser. I. 29. 21: svayanv aram
u pdsmahe. 4) perferre, tolerare. Dr. 4. 20.
c. upa praef. /Jori {parjupds) 1) circumsedere, trop.
colere. N. 1. 11 (par/updsac cactm seeundura
prim. classera par. pro paryupdsta s a c t m).
Vt . 9. 22. 12. 1. 3. 2) adesse, interesse, e. c. pugnae.
A. 8. 20.
c. sam simul, junctim sedere. Sa. 6. 27.
2. jjj I »-| (J j n. 6s, fir-is (ved. abl. et Instr. dsds, dsd,
V. Boehtl. et Rothii lex. et cf lat. os).
jj{\i^ dsa m. (r. as conjicere, s. a) arcus. Hem.
dtlHrh asakla v. sagg.
jy I^X- dsanga m. (r. sang s. a) subst. abstr. adbaesio,
trop. addictum, deditum, studiosum esse. B . 4. 20 (cf.
sanga).
tilH^^T ds angana n. (r. sang s. ana) adhaesio.
Sak. 24. 6 infr.
jy|«_|r^ dsana n. (r. ds s. ana) 1) sessio. N. 2. k.
2) mora, commoratio. Hlt. 119. 17. 3) sedes, sedile.
Sa. 3. 6. In. 2. 20.
jgy^f^ dsanna v. r. sad praef. d.
jyiycf dsava m. (r. 3. ju praef. d s. o) vini adustl spe-
cles, Wils. ,,Rum, spirlt dlstilled frora sugar or mo-
lasses"). Ur. 69. 4.
^^nfsf^ uvila — ^g (isii.
39
JblllcjyT '^'■''/« (ileJiici solet a rad, vil siiff. «) turbidiis.
N. 13. 7. (Sccundum Haughtonlum cliam „sinful,guilty"
quod in memoriam mihi redutit nostrum iibel , gotli.
ubils ih.ubi/a, angl. ai-iV, qiiae supra (p. 16) cum abald
q. V. comparavimus. Litterae v t\. b enim sacpissiinc
inter se permutantur et quodvis sanscritum v in lingua
bengalica sonat 6, ubi vocabulum nostrum dbilo effertur.)
^llojM '^"'■^ ^^^- P^lam, manifesto. Coniponitur cum
radicibus bu esse , fieri et kar kr facere ad cxpriraen-
dum apparere, in conspectum venire, oriri; manifestare.
Tlit. 63. 12. Ur. 6. 12 dvirb ilt^ sasini. Huc retu-
lerim lat. or in orior, ejectii syllaba vi, fere sicut malo
pro niavolo. Probabiliter dvis ex origine est prae-
positio inseparabilis, quae significaverit ex, ita ut
dviskr proprie sit hera us macben , „facere nt ali-
quis egrediatur ex occulto", et dvirbu heraussein,
heraus werden, „foras esse, foras fieri". Res si ita se
habet, explicaverim ex bac praepositione lat. et gr. fx,
f/-, ejecto j et v mutato in gutturalem, sicut e. c. in
vijci e vivsi, itk facio = scr. b dvdy &mi, v. granim.
conip. 19. E goth. lingua ad dvis traxerim praep.
plerumque praefixam us , germ. vet. ar, ur, ir, i-r,
nostrum er, — Grimni ni. 2.)3 — quas formas ab
dvis ita derivatas esse censeo, ut media syllaba ri' sit
ejecta, d initiale auteni in vocalem leviorem slt con-
versum ; ita boruss. vet. is, lit. is, hib. as ex.
jyipTTW dvrtti f. (r. vart xrt s. /i) redltus, recessus.
A. 5. 6.
jy|r^JT dvega m. (r. vig s. a) solllcitudo, consternatio,
perturbatio. Ur. 31. 2 infr.
^l^l dsd m. (r. as s.a) clbus, in comp. c. prdtar q v.
(hib. es nlsi hoc a lat. esca, v. Plct. p. 64).
Jb(li,[^T dsansd f. (r. sans praef. 4 sperare, s. d) spes.
Ur. 9. 3 infr. (cf. dsis).
^iyS^T dsaiikd f. (r. saiik s. d) timor. Sak. 7. 15.
35rT5T?T «*'«/«' ™- (r- ■f'' dormire, jacere, s. a) cublle,
sedes, domicilium. B . 15. S. IIit.39. S. "S .mahdsaya.
^XVjW '^'■^'^ ^- spcs. Sa. 3. II. B . 16. I2 (cf. dsis).
551 ii II cfrl'^ sdvant (a praec. s.vant vat) spe pracditus.
sperans. Illt. 22. l6.
jgjTUT»^'' ■*"' (■■• "^ edere, s. in) edens. B'. 3. 13.
5f I lill ^ !'-< I<V^*-L " ^'raUi, dddin (\vy. ex d nsque ad et
siras + pdda in comp. dvandv. v. gr. 592) inde a
capite usque ad pedes; ad litteram: usque ad caput et
pedes. Up. 51.
tJliii|*-U'"''^ ^- ^) ^P*^^- ^ • ■*• ^'- ^- ^^- -) ^^»s,ii pre-
catlo, benedictio. Sa. 4. 12 (prior significatio a r. safts
praef. d sperare — cf. dsdnsd — altera a sds fausta
precarl, benedicere, mutata vocali radicali In i', dcri-
vatur).
j^|i;|| dsi f. serpentis dens emlnens; v. dsivisa.
55T5TTcfT5" dslrvdda m. (Tatp. ex dsis — v. gr. 73 et
192 — et vdda sermo) fausta precans dictum, bene-
dlctio. N. 18. 21. In. 2. II.
illS.ITT^'? dsivisd m. (Bah. ex dsi et vi.ia venenum)
serpens. Am.
jyiiiJ dsu 1) adj. (in dial. vcd.) celer. Rgved. 4. 7:
dsum dsdve. 2) adv. celeriter, cito (neutrum ad-
jectivi). (Cf. gr. WKV?; lat. acu-pedius apud Festum.
Huc etiam cum Pottio 2. 5i trahimus aqui-la, ita ut
Tju u vocIs dsii vocalls i slt adjecta sicut e. c. in
tenui-s e tanu; accipiter, quod male ab acclpiendo de-
ducitur, est veloclter volans vel potlus veloces
alas habens, iuy.v~TiOCQ , ita ut acii ortum slt assiml-
latlone ex a^ii' sicnt e. c. gr. TSCTG^uoig, Tf7Tap£? ct
pracr. cattdrd = catvd ras , v. gramm. comp. 312.
E gernian. vet. huc retulerim verba dlitian, dhicn,
dhlon „persequi", quae a substantivo dh-ia persecutlo,
proscrlptlo, quod est nostruni Acht , descendunt; gr.
6iU)K0i e oia -+- iCKic expllcaverlm. In Sanscrito ipso
vox dsva equus origlnem trahcre videtur ex ds'u, ifa
ut slt correpta ex dsva vel dsava et equus a velocl-
tate sit nominatus, cul qualitati ctiam nomina Curaga,
luraiiga et turaiigama orlginem debent. — Cum
3S J^\r\ (iria - ^^dvir.
35f]^ aV<o aut ur^/a (r. ard vexare, q. V. praef. o s. /o) iilM.^-»^ dlingana n. {r. liiig s.ana) amplexus.
vexatus, afflictus, praecipue in fine comp. H. 1. 4. 2. 5. Hit. 74. 22.
Extra compositionem: affliclus, tristis, miser. N. 12. lOS. J^]^ «'' f- »• q- <^''-
1.3. 61. B\ 7. 16. STc5 ^'" f- liydria. Am. •
JJIrfdl ^rtavd (a /•/« s. o, V. gr. 582) anni tempori db||(5ll5i| d/ek'/a n. (r. /ik s. /a) piclura, imago, effigies.
consentaneus. II. 1. IS. Ur. 23. 15 (cf. dlikita).
^mfJf u'rti aut artti (. (r. ard q. v. praef. d s. //) 3EfMT^ dloka m. (r. lok s. a) adspectus. Sak. 5. i.
dolor, moestitia, tristitia, angor. Su. 1. 16. 3. 1. 5f[^ dt^a thema pronominis primae pers. in du. v. gr.24l.
JJr. 1. 3. SncTCfrT dvapana n. (r. f a/> s. ana) quodvis vas. Am.
5rT^?r ardana m. (r. arrf vexare , praef. d suff. ana) g|cJ^U| dvarana n. (r. rar t;r tegere, s. ana) 1) te-
vexator. B\ 1. 39. gumentum. 2) scutum, clypeus. Hem,
STTftfrT "''diia (r. ard vexare, praef. d s. /a) vexatus, 55fToJrT «^"'■'» m- 1) vortex. Dev. 1. 40. 2) secunduui
afilictus. 11.2. 3. N. 12. 106. Cf. drlti. Wils. „a lock of hair that curls backwards, exspecialiy
■^^T^ drdra madidus, uvidus, humldus. II. 4. 55 (sequi- on a liorse". N. 19. l'l, ubi judddna dasabir
tur ex hoc vocabulo, radicem ard vel drd existitisse, dvartdill nunc verterira „egregios, cum decem ciu-
quae irrigare vel simile quid significaverit et accurate cinnis". V. sq.
cum gr. ag^M convenit). J^^\r\r\^d v a r t i n m. (a praec. s. in) „a horse having
^^■rjf d'r/a (ut videtur, a r. ur r vel simpl. vel cum curls of liair on various parts of his body; it is consi-
praep. d comp. s. ja, nisi 'corruptum est ex drcya dered as a lucky mark".
vel arcya a r. arc q. v.) venerandus, nobilis, gene- dy|o|Tc<T ""*''' f- (•"• ''"' s. i) series. Am.
rosus. H. 4. 30. B'. 2. 2. Ilit. 117. 1. k (cf. gerra. vet. 35rTcfij<Tt ^^all f. i. q. praec. Ur. 4. 10.
era., nostrum Ehre). ^rTcT^TfrT «'"■s'"' ?• (r. vas habitare, s. /i servato
j^fjfW^ dry apuira m. (e praec. et putra filius) nia- classis charactere a, cf. vasati) nox. A. 1. 13.
ritus (ia lingua scenica). Ur. 31. 2 infr. 35TcTfT2T dvasat d m. (r. vas s. t a servato classis cha-
jkfl^i.VT dlambd m. (r. lab' Inserta nasali, s. a) occisio, ractere a) habitatio, domus, domicilium.
caedes. Am. JbllGJ^ dvaha (r. vah s. a) afferens. Br. 2. 5.
jmfflST dlaya m. (r. // s. a) doraicilium, doraus, sedes. dbl |cir=TT "'^"dd v. dbddd.
N. 7. 18. Dr. 1. 13. Sa. 6. k\. B\ 8. 15. A. 5. 25. dbllciT'7 dvdpa m. (r. vap s. a) 1) fossa aquaria circa
jkf ir^c^lrrl dlavdla m. fossa aquaria clrca arboris radlcem. arboris radicem. Am. 2) armilla. Hem. v. sq.
Ur. 34. 2 (cf. dvdla). illciK-|c}-j dvdpaka m. (a praec. s. ka) armllla. Am.
=5|T^fJ^ d'lasya n. (ab alasa piger, s. y a) pigritia, 3gTcTT5^L" ^' "'"* '''^'' ^' g''- ^41.
ignavia, inertia. B'. 14. S. 18. 39. Hit. 45. 13. yicjTcrT «"«''* ™- (•■• ^'"l s. a) fossa aquarla circa arborls
jyi^lCT dldpd m. (r. lap s. a) loquela, sernio, coUo- radicera. Am.
quium. Hit. 21. 4. Sak. 18. 6 infr. illclT^ drd.ra m. (r. vas s. a) habitatio, domus. Hem.
jyil^j dli f. 1) llnea, serles. 2) feminae amica. Am. (hib. aras id., arasaim hablto, mutato v in r, v. gr.
tllldllJlrT ^lil^il" (part. perf. pass. a lilt scribere, s. /a) corap. 20 et cf. goth. ro;;i th. rasna domus).
pictus. Sak. 3. 3 (cf. dlekya). 9^TfcTT ^^i'' V. dvis.
3EfTHT?T anindja — jjrsfcj drgavd. 37
jjjm||)^ dmndj^a in. (r. rnnd nieditari, s. /a) nonieii ^fjra <i'/us n. (r. / ire, cum Vrddi, suff. us) 1) aelas.
V^dorum. N. 12. S9. 2) vilae tcmpus. Sa. 2. 23. 25. 27. 6. ly. ll (dor. aiV?,
mpviCT "'"''« -t a (ahambas aqua, s. a) aquosus. M. 13 forlassc etiam uiuiv huc trahendum est, quaniquam alio
(hic ncutrun sensu aqua substautive positum est: suffixo forinatuiii, cf. Pott. 1. lll, hib. aois f. „age".)
sarvam dmbasam evd "sit kaitca djdiisca 55fT?T ^J^ iiiterj.
universum erat aqua et acr et coelum). JErT5fr=T»T dyodana n. (r.jud' s. ana) 1) pugna, proc-
4J|xj dmrd m. nomen arboris, „lhe mango trce, Magni- liuni. 2) locus pugnae. Dr. 8. 30.
fera Indica". Am. jy| j^) drakla v. raiig praef. d.
gCTTTT dj d m. (t. jd ire, s. a) reditus, quaestus. IIit.61. 3. 2. 93JJrfT drakia (e.\ praep. d et rakta ruLer) subruber.
j(^|^^ ajata (r.jam s. t a) longus. In. 2. 2-1. N. 11. 27. Ur. 60. 10.
J^J^^^ djdtana n. (t.jat s. ana) 1) habitatio, sedes, dyiyUi|ch <^ranjaha (ab aranja silva, S. ka) 1) adj.
doniicilium. llit. 26. 10. 2) altare, ara, etiam tectum, silvester. 2) m. silvicola, eremita.
receptaculum ad peragendum sacrificium. In. 5. 10. 33T7TrT <irati f. (r. ratn s. ti) cessatio. .\ni.
=gTZTfrI ayati f. (r. jam s. ti) 1) longitudo. 2) potes- 33f7sy[ drabda v. rab .
tas. Am. (= prab dva). 3) tenipus futurum. .\m. S^ffTTH '»''""^" m. (r. rab praef. a incipcre, inserto m,
llit. 60. 18. s. a) inceplio. B'. 3. i. 12. 16.
jgTZrH^ djatta (r. jat s. t a) 1) propensus, pronus, i^fT^ drava m. (r. ru sonare, s. a) sonus, clamor. Am.
propitius. H. 54. 5. 2) subjectus, obnoxius. Ilit. 69. 17. illJIH "'"" ' ^^'^- ^) procul. 2) prope. Am.
130. ■'(. ^fTffrT <^''<^'' ro- hostis, inimicus. Am. (cf. drdii).
SRjfW ^yotli f. (r.jat s. ^i') 1) inclinatio, propeusio, i^TJTy^^T arddana n. (r. rdd' praef. d in forma caus.
favor. 2) actio se subjiciendi alicui, servitus, obedien- colere, s. ana) cultus, veneratio, actio exhilarandi (Am.
tia; cf. djalta. losane). !N. 5. 21. Ur. 90. S infr.
jyiif^ djasd adj. (ab djas ferrum, s. a) ferreus. A.9. l4. ^flfTf '' '' " "'" m. (t. ram gaudere, s. a) 1) gaudium.
j>j|(>^m djdma m. (r.jam s. a) 1) refrenatio, relentio. D'. 3. 16. o. 2 i. 2) hortus. Am. (gr. r,3i}J.a, eoYiUOi .'
B\ 4. 29. 2) longitudo; cf. djati. v. r. ram pranf. vi et Polt. 1. 2o2).
jyiymtn^^d/ama ta/j/ (a praec. s. vant vat) longus. ^g^fTfoT drdvd m. (r. ru sonare, s. a) clamor, tumultus,
ggi^l^ djdsd m. (r.jas anniti, operam dare, s. a) strepitus. Hit. 111. 20. N. 13. l6.
1) cootentio, labor. B\ 18. 2i. 2) aerumna, miseria, dy|>,^Td druruksu (r. ruh in forma desid. ruruks, s. u)
calamitas. Dr. 6. 3 (cf. lat. aer-u-mna). ascendeodi cupidus. B . 6. 3.
jyiyifg^ (3/djj7i (r. jas praef. d s. in, nisi ab djdsd jk| nj ^ ^ drdgja n. (ex aroga q. v. s. j a) sanitas. Am.
s. i'n) vexans. Ur. 27. S infr. ^^\rmdr6paj v. ruh.
jgfjpj' ajuda m. (t. jud pugnare, s. a) teluin, arma. ^f^fS" droha m. (r. ruh pracf. « asceiidere, s. a)
(Cf. hib. iodhna „spears, arms".) 1) veclus (equo, elephanto elc. ). Dr. 8. 7. 22.
jj Idmrl ^J"^'"ant (a sq. s. mant mat, gr. 101"') 2) medium feniinae corpus, „the waist .
longam vitae aetatem promittens, longa aetate gau- 33TsfcT drgavd n. (a rgu rectus, erectus, s. n, gr. o8'-)
dens, ad suramani seneclutcm perveniens. N. 15. 12. abstractum vocis r^-a rectus: ,,slraightness", transl.
16. 29. Ur. 92. S. sinccritas. Hit. 66. 10. B'. 13. 7.
36 mm^ dpdndu — Jfim^ dmisd.
j^irjnj ; dpdndu (ex d usque ad et pdndu pallidus) dy|s<|yT dbdd'd' f. {r. b dd s. d) vexatio, molestia, afilic-
suppallidus. tatio. A. 2. 17. 1.1.4. IJ. Scribitur quoque dvddd.
iJ^\n\7T dpdta xa. (r. pal cadere, s. a) actio decidendi, 39THTUT dbarana a. (r. b^^ar b r ferre, s. aua) orna-
delabendi, irruendi, incursus, impetus. H. 2. 9 de den- mentum, ornatus. H. 2. 23. S.i. 3. 19. (Sic gr. (pa^cg
tibus; Up. 6 de sagittis (cf. vdnanipdla A. 7. 10); pallium a ferendo nominatur.)
A. 7. 10 de equis. 2) praesens momentum. M^d. jgyvrT''*" f- (r. * « splendere) 1) splendor. 2) similitudo.
juiMi^— ;^^ dpdiaduKsaha (Karm. e praec. et duli- H. 4. 4S. N. 13. 63. 21. 9 (hib. aoibti „likeness, simi-
saha q. V.) impetu difficiiis sustentu. H. 2. 9- litude"; aoibe „neatness, elegance"; aoibheal „a spark
jljiqi^- dpdna n. (ex d et pdna potus) locus potato- of fire".)
rius. Am. W*Tr^"^"'' ('" '^"^ conipositorum, gr. 572; a r. bds)
xiim^ dptda m. (r.pld s. a) sertum, quod ca|)itis ver- coUustrans. B. 13. 1-i.
tici annectitur. A. 10. 3S. N. 12. 103. OT*TfFT "*''<» (a * ' linior, s. la vel ila praef. d)
)j^n\r\ dpina n. (fortasse ab ap, quod hic lac sigiii- 1) adj. terribilis, formidolosus. 2) m. dolor. Am. (hib.
ficaret — cf. kslra, payas — s. ina cum Vrddi; abheil „terrible, dreadfull".)
nlsi a^( bibere, praef. 4, vel, secundum \YiIs. ex praep. ^TVnTT dbogd m. (r.bug edere, s. a) pleuitas (secun-
d et pina pinguis) uber, CvS^ao. Am. dum Am. ^ paripdrnald). Sak. 7. 3.
j^iqjq-^ dpupikd m. (ex apdpa placenta, libum, s. ika) jy|i_| dmd 1) adj. crudus, incoctus, v. sq. (hib. amh „raw,
pistor. Am. unsodden, crude, unripe". Pictet p. 14. gr. U!iJ,os).
■)^\7\\i]i\ dpomdya (ex dpas aqua, s. maja) aquosus, 2) m. (a r. am aegrotum esse, s. a) aegritudo.
aqua praedilus. Dev. 1. 75 ubi dpomajan pro ap6- 3J7fT^P*T dmakumb a m. (e praec. et kurnba) vas
mayan legendum. aquarium ex argilla incocta. Hit. 124. 4.
j^|u dpta (r. dp s. ta) 1) obtentus, acceptus. 2) aptus, dy I H r^ dmatya n. (ab dmata n. cogitatum — a r.
idoneus, habilis (lat. aplus) v. sq. 3) familiaris, consi- man s. ta — s. ya) cogitatlo, sententia, consilium.
liorura particeps. Dev. 1. 19. Sa. 7. 5.
ij^\>^d(y\\it\dptakdrin (Karm. e praec. et kdrin fa- JtllHH*ri| dmanasya n. (quod a sensu mentls ab-
ciens, agens, a r. kar kr s. in) apte agens, familiaris. strahit, ex arnanas mentis expers, s. ya) tormen-
N. 8. 11. tum, cruciatus. Am.
^fUf. |7j^(j| dptadaksina (Lah. ex dpta aptus aut im- 5TTT?T dmaya m. (r. am. aegrolum esse) morbus (v.
petratus et daksind f. donum quod Brahmanis in andmaya).
solemnibus sacrificiis impertitur) apto sacrificali dono jy | i-| <!.( TTcl»-! " maydvtn (ex dmayd fem. praec. s. vin)
instructus. N. o. 46. 26. 37. aegrotus. Am.
jy [(.il dpya adj. (ab ap aqua, s. ya) aquosus, aquatlcus, iy|t^q dmarsa m. (ex amarsa q. v. s. a) ira, iracun-
humidus. dia. Am.
iJ10L|||i|fi dpydyita v. pydi praef. d in forma caus. tlj iTJ ri| dmdtya ra. (ab amdtya q. v.) qui est a
SKclcl dplava m. [t. plu praef. d lavare, submergere, consiliis.
s. a) lavatio, „bathing". Am. :y|fi_|q dmisd m. n. 1) caro. Br. 2. 12. 2) voluptas.
ill^-cHlSr dpldva m. (r. plu s. a) id, Am. Dr. 8. 38 (cf. mdnsa, lit. miesd caro).
sjrr^ "<^'i — fm^/t'p"s.
35
95[j[y ^di n\. (r. djdi mcditari abjeclo Ai et / mutato
in i) sollicituJo. N. iS. 11 (Pictetus confert liib. ead
„zMe, jalousic").
HTRKJrSr 'idifiatya n. (ab ddipati dominus, impe-
rator) dominium, imperium. B . 2. S,
^jr^c^ dnaka m. tympanum. B. 1. 13.
;f~||^|^| dnana n. (r. an spirare vel anomale producto a
vel praefixo praep. d) 1) os. B'. 11. 2i. 2) facies,
vultus. In. 5. 37.
^IH^^tj. dnandd (r. nand gaudere, s. a) gaudlum, lae-
titia, voluptas. I.lit. 42. S. Ur. 63. 10 infr.
j[^|r^^(> W unandal u m. (r. nand s. atu) id. Am.
5^[r>|r~ei H dnandana n. (j. nand gaudere in form. caus.
s. ana) actio exliilarandl, oblectandl. Hit. 43. 8.
dbllH^H dnaj-ana n. (r. ni s. ana) adductio. N. 24. 29.
dt^jr^l^ dndya m. (r. ni ducere, s. a) rete. Am.
^IHI^I <Jn//o (ex d usque ad et nila niger) subniger,
nigricans. Ur. 84. 1.
jyiH.Mc<M dnupurvja n. (ab anupurv/a quod secun-
'dum ordlnem est — Bali. cx anu secundum et purva
n. prius — s. ja) ordo. A. 10. 35.
^lrlUZT dnrnj-a n. subst. abstr. ab anrnd q. v. s. /a.
Sa. 5. 1.9.
tllrlSf^^ dnrsaTisya n. (ab anrsaiisa non malltlosus
— ex a prlv. et nrsatlsa — s. /a, v. gr. 584. 59)
humanltas, benlgnltas. N. 17. '13.
^ld" dp 5. par. 1) attlngere alqm. locum, pervenire, ve-
nire. Nalod. 2. 22. 2) adiplsci, nanclsci. In. 4. 13.
II. 2. 31. B . 3. 2. (Lat. apio, aptus = scr. dpta,
adipiscor, opto, quod sensu convenlt cum desld. ips
pro dps; opus, opera, ubi respiclendura, vcrba motlo-
nis in sanscrlto saepisslme etlam acllonem slgnificare;
conferatur etiam capio, c'-apio, cujus c ad praepositlo-
nem pertlnere videtur, porro cum Pottlo, qul tamen
capio rejicit, coepi e\ co-ipi el copula; gr. UTnui et,
nisi fallor, 7Tps~U) quod facile ex composlto prdp,
correpta vocali, oriri potult; germ. vet. uoian, noslrum
iiben; cf. ^rj^a^upas actio — lat. of/us — in dial.
vcd.)
c. al)i i. q. slmpl.; in form. desid. ablps (v. gr, 477)
desiderare. R.im. I. 47, 3: svargan gantum abi-
psali; I. 31. 31: s<!ndpatiin abipsantali.
c. ava i.q. simpl. 11,1. 2. In, 5. 5S. Br,2, 31. Su.4.''(. —
c. ava praef, sam id. Ram, I. 50. 29: brahmaivan
samavdpsjasi.
c. pra id. In. 1, 12. 4, 4. 5. 31. B'. 2. 57. form. caus.
A. 4. 23. — c. pra praef. anu (^anuprdp) vcnlre,
pervenire. In. 5. 17. 3'(. II. 1. 1. — c. pra pracf. sam
(samprdp) id. In. 5. 4. H. 2. 24. 4.27. Br. 1. 23.
N. 13. 35. 21. 1. — c. pra pracf upa + sam (upa-
samprdp) id. N. 10. 5.
c. vi occupare, complecti, Implere. B. 10. 16. 11. 20.
A. 10. 53.
c. sam id. B . 11. 40 .— samdpta finitus — caus.
perficere, e. c. jagnaii samdpa/i/um Ram. I. 48.
25. — c. sam fraei. pari (parisamdp) id. B'.4.33.
^qgj" dpakva (ex d usque ad et pakva) semicoctus,
senilmaturus. Am. (Hlb. dpuigh maturus.)
J;j I q i 1 1 dpagd f. (ex dpa aqua quod separatum non in-
venitur — v.ap — et ga lens in fera.) fluvius. N. 12. 36.
jy I q U I dpand ni. (r. pan q. v. praef d s. a) forum.
Su. 2. 23.
j|j||q|-pj dpatti f. (t. pad ire, s. t i) Infortunlum, cala-
mltas. Med.
^yq^ dpad f. (r. pad ire) id. Br. 1. 19. 34. (Hibern.
dpadh mors, dpthach mortalls).
jy I q J i_| dpaddarma m. (Tatp. ex dpad et darma)
inforlunli officlum ; WIls. ,,practice or profession other
than that proper to caste, but allowable in linie of
distress". Br. 2. 26. v. Man. 10. Sl sq.
5n^ dpanna \. pad praef. d.
^rmdpas n. (ut vldetur, a r. dp, unde ctlara ap,
quod In caslbus fortibus plenam radicls formam serva-
vit) 1) aqua. 2) peccatum.
5*
34 SHrJTgvT dljnapraha — g^tn^ dddra.
gn&syasy adya samAsamya mayd "tmdnam 33T5T ddara m. (r. dar dr praef. d lionorare, magni
haldd ikam cognosces nunc congressus mecum me facere, s. a) observantia, vcneratio. Hit. .50. 7. 69. 3.
fortiorem. — Etiam nominativus dtmd reflexive usur- (Ilib. adharadh adoratio, adharach qui adorat, nisi haec
patur, ita ut idem sit ac persona, a qua actio efficitur; a lat. adorare. Pictet p. 87.)
e. c. S5.7. l4. 3) propria persona (das eigene Selbst). jy|'(4 gj ddarsd m. (r. dars drs videre in form. caus.
Br. 2. 3. 3. 11. 4) In fine compositorum Bah. dtmdn darsay s. a) speculum. B'. 3. 38 (cf. dlmadarsa).
saepe suffixum ka assumit (v. gr. .'597) et significat 35f I <4 iil R^rrl '^'^"''•^""'^' (^x » usque ad et darsana
natura, indoles, conditio, proprietas, aut visus in abl.) usque ad visuni i. e. ila ut oculis cerni
suffixa aequat, quibus adjectiva e substantivis desccn- possit, ut aspectu sentiri possit. Ur. 16. 3.
dunt. Sic B'. 15. 13 rasdtmaka, succi naturani jy|f, \t~\ dddna n. (r. dd praef. d sumere, accipere) actio
habens, idem est ac succosus; v. rdgdtmaka sumendi, accipiendi. Hit. 12>>. 7.
Bab. 14. 13. hins dlmaka 18. 27. Eodem modo 5^713" "''' ^) primus, B. 11. 37 de cjus usu in fine com-
dtmika, ab dtman suff. i'A:a, in fine comp. usur- positorum Bah. v. gr. 598. B\ 4. 26 a et b. 2) subst.
patur. B\ 2. 4l. 44. (Germ. vet. dtum tb. dtuma in- m. initium, principium. B. 11. 16. 15. 3. In. 4. 1 (slav.
serto K, nostrum Alhem = Atem, hib. adhm cognitio jedinu unus, de cujus / v. gr. comp. 255. n.).
[v. Pictet p. 109], amhne „hlmself", anglo-sax. ccdhm. Jyii<^ ^\^\dditds adv. (a praec. s. tas) ab initlo.
ilir^yH ^trnaprab a (Bah. e praec. tt prab d f. splen- JbliiG.ri?T "■diteyd m. (e\ adj/j Aditis, deorum mater,
dor) suimet ipsius, i. e. per semet ipsum, splendoreni s. eya) deus.
habens. In. 1. 37. N. 5. 3S. WfST^T ^dityd m. (ex adili s. ya, v. praec.) 1) sol.
jj||/~^iT dtmabu m. (per semet ipsum existens, 2) pl. ddityds genii, duodecim numero (Wilson ad
ex dtmdn et b u) nomen Brahmae, Visnus, Sivi hanc vocem: ,,The Aditya's are 12 in number, thej'
ct Anaiigi. are forms of Surya or the sun, and appear to repre-
:y I r.i-J i-VJJT dtmambari m. (ex dtina pro dtmdn cum sent him as distinct in each month of the year. Am.").
signo accus. eXbari a bar 4/- sustinere, s. i) homo 33^f|ft ci|-^ l\ ddity arupa (Bah. e praec. et rdpa n.
edax, heluo, abdomini natus. Am. forma) solis formam habens, soli similis. In. 1. 30.
JbllrMcil?! dt rn av ant (ab dtmdn s. vant val) sui il I j <» cM "'^''•*" (^ dits q. v. praef. d s. u) capiendi cu-
compos. B. 4. 4l. pidus, capere volens. Ilit. 63. 4.
5rirH trlifi'^'""^''"' 3iiy. (ex dtmdn s. .fa/, v. gramm. jy 1 1 <, ^ ddimd (ab ddi s. ma) primus. Am.
584. 73, cf. b asmas dt) in propriam personam (zum ^\\<, 'd ddisfa v. dis.
eignen Selbst, zum Ich). Hit. 118. 15: dtmasdtkrta 1^\^ ddya (ab ddi s. ya) primus; de ejus usu In fine
sul lucrl studiosus. Hit. 116. 16. comp. Bah v. gr. 598. N. 3. 5. 5. 39.
jyirMT?T "-tmiya (ab dtmdn s. iya, v. gr. 265) pro- 'J^\i^\:-^\r;^'^ddy antav ant (ab ddyanta n. — Dvand.
prius, meus, tuus etc. Hit. 52. i6. fty.. ddi -^ anta — s. vant vat) Initium et finem
iHr^MI^H^ dtyantika (ab atyanta quod supra finem habens. B . 5. 22.
est, infinitus, s. ika) infinitus. B . 5. 21. ^g^TVJfTaci ara m. (r.d ar d.r s. a) l)fulcrum,fultura,transl.
jyiftjyjf^ dtyayikd (ex atyaya q. v. s. ika) exitiosus, praesidium, subsidium. Dev. 11. 3. Hit. 41. 7. 2) fossa
perniciosus, funestus. Hit. 68. 18. aquaria, canalis. Am. {amb asdn yatra d dranain).
W^\r\^ ugdtana — ^^^dtmun. 33
locns exlrcmi supplicii (Riclitplalz). Secundum \Vils. „a 35fJ^yq' (Jrfya dlves, opiilenlus. B. 16. 15.
slauglitcr house, a place for killing animals or victims". ^fTrTJI ^'a^^a m. (r. tahk in miseria vivere, suff. a)
Ilit. 121. 6. 1) aegritudo. 2) timor. Ddv. 12. 30.
JbliWlrf»-! (is^'""" "■ (■■• ban in forma caus. gatay SrrrTrTTRIH.'' ' "' '^'-^ ' " ('''' ^'a'a cxtensus — a r. lan
s. ana) i. q. praec. s. la — et «/<'« iens, a r. / s. in) adj. et subst. m.
35fT^T*-T»Tt5T ^^amontja n. (r. cam praef. d os eluere, scelestus, fur, praedo. B'. 1. 36.
s. aniya) ori eluendo inserviens aqua. In. 3. 2. ^OTrTQ didpa m. (r. tap calefacere, urere, s. a) calor,
jrTTjT7 <^<^dra m. (r. car s a) 1) actio; agendi , vivendi ardor solis. Ur. 62. 13. 90. 10. Sak. 43. 10.
ratio, mores. B\ 3. 6. 9. 30. 2) honesta vita, mores illrlM^ diapaira n. (a solis ardore tuens, e praec. et
boni, morum probitas. S.-i. 6. 16 (hibern. acara „con- tra a r. IrA s. a\ cf tanutra) umbclla, „a large
venience, conveniency, use", nisi pertinet ad r. kar kr umbrella of silk or leaves". In. 2. 17.
unde Akara; v. Pict. p. 87). 33TrT7 "-'"ra aegrolus, impotens. N. 7. U. 11. 36.
jgpqj^ acirya m. (r. car s. y a) m.iglsler, praeceplor. i^T^TT^ dtodya n. (r. iiid pulsare, percutere, s. ya) iti-
B . 1. 2. 3 'i. strumentum musicale. Am.
jyi^l^ ,-1 dcddana n. (r. cad tegere, S. ana) 1) actlo 33^3" dtta v. dd praef d.
tegendi, inumbratio. Sa. 3. 20. 2) vestis, veslltus. Am. ^TTfST ^"'« dlxistl, v. ah.
*<ISIIHiT d gdneya m. (ab d/^dna vel d gdni locus natalls ^y^l\\y^Y\d t m a g a t a m adv. (ex dlmdn et gata qui
— r. gan — s. eya) equus egregli generis. Dr. 7. 10. ivit, in acc. neut.) ad semet Ipsum loquens. Ur. 7. 'i.
gjl^ dgi f. (ut vldetur, a r. ag ire) 1) campus planus. 9^TrR?T "'"^aga m. (Tatp. ex dtmdn q. v. et ga natus)
2) piigna. A. 10. 7i (scot. agh pugna, hibern. agh Iil. filius. In. 1. 11.
Pict. p. 14). STr^T^rST atmadarsa m. (qul faclt ut aliquls se-
^lsTiG^ dglva m. (r. giv vlvere, s. a) victus. Am. met ipsum videat, ex dtmdn et darsa a r. dar.s
33TsIToT»T 'igiiona n. (r. giv vivere, s. ana) id. drs in form. caus. s. a) speculura. Hem (cf ddarsd).
JUgj dgnd f. (r. ^«rfscire, praef d) jussus, praeceptum. W^^^Tldtmdn m. (ut videtur a r. at ire aut product.n,
In. 2. 12. N. 19. 11 (hib. agna sapientia, prudentla. aut, quod minus mihi arrldet, cum praef d composit.l,
Pict. p. 8/). suff. man; respiclas tamen, radicem ah q. v. In 2. pers.
jyi5||ctiT dgndkara (e praec. et kara faciens) 1) adj. praet. redupl. formare a // a, permutato h cum /, quam
obedlens, subjectus. 2) m. servus, famulus, v. sq. ob rem dtmdn eadem permutatlone ab eadem radice
35l5imi^c| dgndkaratvd n. (a praec. s. tva) obedientia, deducl possit) l)anlma, animus, mens. Br. 1. 15. B'. 4. 21.
servitus. Ur. 50. 16. 5. 7. 9. 5. N. 12. 27. 10. S. Su. 3. 2. 2) saeplssime pro-
jy I !^<y d gya n. (r. a«^ unguere, s. /a) butvrum liquldum nomlnum trlum personarum locum tenet, cum sensu
et purlficatum. B'. 9. 16. Dr. 6. 20. reflexlvo (v.gr.c. 426 ann.). dtmanam me: Br.l. 32.
Jt^jjo^ Anc 1. par. {d'ydme\ scrlbltur dc) extendere. N. 9. 31. dtmanam te: Br. 2. 2S. N. 12. 57. &t-
ggU^q' dtdpa m. superbia. Hlt. 58. 15. mdnas tul : In. 5. 32. N. 9. 20. dtmdnas sul : In. 5. 51.
dm^cf^ ddaka m. modus frumentarius : „a measure of N. 10. 16; cum sensu plur.: A. 9. 3. — Non semper
grain equal to 4 Prasthas, or containlng nearly 7 tamen ad sententiae subjectum, sed nonnunquam ad
pounds, 11 ounzes Avoirdupols". Hlt. 5. 10. pronomen in obliquo casu posltum refertur, e. c. H. 4.l4-
33
93r « - m^Yrl dgdta.
m d.
^f u j)raep. praef. 1) aJ, v. gr. 111. 2) in conjunctione
cum ablat. substantivi, usque ad, tenus, aut cum in-
clusione aut cum exclusione rei. B. 8. 16. Sak. 21. 4.
In compositione cum vocibus quae colorem indicant
idem valet quod lat. sub et nostrum suffixum lich e. c.
dnila subniger, schwarzlicb.
^ dii interj. nae, profecto, sane; sequente gndtam
cognitum : Ur. 2. 2. Sak. 43. 1 infr.
ot; dU vel d inlerj. (forma prior ante surdas, posterior
anle sonoras litteras).
j-j|-{.j •, dkard m. (r. kar kr facere, praef. d s. a) 1) fo-
dlna 2) multitudo.
jfy^jrjijf dkarsana n. (r. kars krs trabere, s. ana)
actio atlrabendi, abstrabcndi, protrabendi. Ilit. 1)6. 21.
5gj^??q- dkalpa m. (r. kalp klp q. v. praef. d s. a)
aegritudo. Ur. 93. l6.
^r^TT3T akdnksd f. (r. kdiiks desiderare praef. d s. d)
desiderium. Ilit. 69. 21.
jj|e^,|^ dkdyd m. (secundum ^Yils. a r. ci colligerc,
mutato c in A, s. a) 1) rogus 2) habitatio (bibern.
acaidh habltatio, achad canipus, v. Pictet p. 14).
j|-j|c^|^ dkdra m. (a r. kar kr facere, praef. d s. a)
1) species, forma, facies. Su. 2. 25. N. 2. 5. 13. 26.
2) animi securitas, animus aequus, bene compositus.
Ur. 27. 3 infr.
jjll ej^ [^ Qjyl (i kdravant (a praec. s. vant vat) formo-
sus, pulcber. N. 5. 6.
33T^fiT5T "^"•^o ro. (r. kds lucere, praef. d s. a) at;r.
N. 14. 10. B\ 13. 32.
J^lc^fTirrf dkirna (part. perf. pass. a r. kar [Ar] s. na,
gr. 545) impletus, plenus. N. 12. 2. 113.
jLji^i^rfj dkula (r.ku/ praef. d s a) turbatus, perturbatus,
confusus. N. 4. IS. 16. l4. B. 2. 1.
^[ih ff~| dkrti f. (r. kar kr s. ti) species, forma, facies.
N. 5. 10. B'. 11. 5. cf. dkdra.
jyitJ-, j^ dkrs fi f. (r. kars krs trahere, s. ti) altractlo.
Hit. 25. 7.
Jgfjj^l^ dkri^a m. (r. krid ludere, s. a) hortus regius
publicus. Am.
■yX\i'\ dkum. mus Rattus, „a rat, a mouse".
5^]75|"jTjl d A- u A H ^ m. (e pracc. et bug edens) fells. Am.
jyiy^ dketa m. (r. k if vel ket terrere, s. a) venalio.
Am.
33||t:ij| dkjd f. (r. k'j d appeliare) nomen. Illt. 26. 12.
il[i?<yT»T d^V"'"" ■!• (■■• ^V^ *• «"«) sermo, loquela,
narratio. N. 6. 9. 22. 21. In. 4. 9 (ubi akjdna pro
dkydya legendum).
jyH^yi jijc-Ldi/d//n (r. kyd s. in inserfo / euphonico)
narrans. Sak. 15. S.
jyi^l^ dgata v. gam praef. d. t
55fjy[^r dgantu m. (r. gam praef. d adire, advenire, s. tu)
1) advena. Hlt. 18. 2. 2) bospes, Gast. Am.
^UItI'^) dgantuka m. (a praec. s.ka) advena. HIt.70. 10.
^myiXf dgama (r. gam s. a) 1) adj. adlens, adveniens,
appropinquans. B . 2. ll. 2) m. aditlo, ad%'entus, ap-
proplnquatio. In. 1. 1. Br. 1. li. N. 21. 4. B'. 8. 18.
ilU l*-l»~l ag am ana n. (r. gam s. ana) i. q. praec. sg. 2.
Su. 2. 6. N. 3. 21. 17. -16.
i^li WHri*H dg^amo/ja/rt.f (e praec. s. tas) adventus
causa. In. 5. 23 (ubi pro dgamavat 6 legendum
d g amanal 6).
^jyfn dg-oj u. (r. ag tortuose ire, vel aiig ire, vel ag
ire, s. as) peccatum (gr. «75^, cf. dnhas).
j^l^l^ dg'dtd (r. g'at s. a) limes, termlnus. Hem.
ST^TTrT ^S^t'' ni- (■" han in forma caus. gdtay — v.
gr. 471 — s. a) 1) occisio, caedes. 2) locus occisionls.
l^^a/ia — 5r^IR5lrl,« hosvit.
31
sendicum marlera loquela et nostrum Mund, ut ^nTTTrT "liarpa/i m. (diei dominus, e praet. ei.
loquelae instrumentum, a radice rnan cogitare dc- pa/i) sol. Am.
scendunt.) tliii-IIIJT aharmarii m. (diei genima vel margarita,
C. pra i. q. simpl. Su. 4. 23. B . 6. -. 13. S. (Fortasse ex ahar et rnani) id. Ilem.
cum prdh dicere cohaeret nostruin iyP/?./C'//, spreclie, 930 Hl?! «('"'''""/^<' n. (diei os, facies, ex ahar et
ita ut s euphonicum sit anlepositum, cum j sequenll p rnuka) tempus matutinum, diluculum. Am.
et t facile sc adjungat, quam ob rem Potlius gotliicum 5g^?n fiftoj ni. (in nom., voc. et deliilioribus casibus, ntc
s/au/an, nostrum s/ossen ad radiceni sanscritam et la- non in initio nonnullorum compositorurn pro ahnn,
tinam /ud apte reduxit.) v. gr. 196) dles.
c. />ra/i respondere. N. 26. 11. 330*;=hi ahas kara m. (diem faciens, e praec. et
3^S" aha in fine nonnullorum composltorum pro alian, kara) sol. Am.
e. c. ^kdham per unum diem, p r a/jaham quotldle. jyrt^ ahaha Interj. Hit. 12. 3.
Sak. 30. 3. 4 infr. (Cf. Iiibern. aga „leisure, tlme, op- J^Jrilij ahdrja m. (non capiendus, non abripien-
portunily".) dus, ex a prlv. et hdr/a a r. /lar /ir s. ^ «) mons.
5^S"5JT ahailkdra m. (ex alidrn ego et kdra faclens) Ani.
sui conscientia, sui studium, superbla. B'. 2. 71. 7. 1. 53T^ «?"' ni. (r. arih Ire, s. /) serpens (lit. angis, lat.
5Ef^i*^rl '^hci/^.r/a (ex ahdrn ego et kf/a factus) sui
studiosus, superbus. Br. 2. 11.
anguis, gr. syjg et otpig, cum asplratae saepe inter se
permutentur; germ. vet. unc anguis, v. Graffl. 3i7).
J^^fidhan n. Rag. 5. 25 (irr. granim. 19j, fortasse 931^^1 dhirisd i. (ex a prlv. et hirisd offensio, a rail.
mutllatum e dahan a r. dah urere suff. an slcut hifis suff. d) mansuetudo, clementia, benevolentia.
asru e dasru) dies. (Si goth. dags them. daga, B. 10. 5. N. 6. 10.
angl. day, no^rum Tag huc vel ad supra meraoralimi S^I^^il"?! ahikdn/a m. (a serpentlbns amatus) at-r,
aha pertlnent, lex consonantlum permutandarum, qua ventus. IIt'm.
goth. taks contra daha postularetur, dupllclter vloiata 35^T^7T "'?"'" ni- (Karm. ex a prlv. et hi/a bonus) Inlmi-
est. Resplcias tanien goth. dauh/ar filia et daur ih. cus. Am.
daura porta, quae , cum duhi/ar et dvdra conipa- ^ys^H ofe/6 «^ m. (serpentes edcns, ex ahi e(
rata, item antiquam medlam conservarunt.) b\ig) 1) Garuda (v. garuda). 2) pavo. Am.
5gs^aftam ego (v. asmd/ et gr. 241 et cf. gr. syudv, ^^\ ahd interj. admlratlonis et lamentatlonls, ah! eheu!
E-yw, lat. egn, golh. i^, nostrum ich, llt. as , slav. asu, N. 3. 17. 13. 31. Br. 1. 35. Sa. 2. 11.
cambro-brit. /m, bret. ani, ern).
^-T ahar n. dles. B'. 8. 17. 18. J9. Su. 1. 3 1. IIoc
vocabulum, quod in lexicls desideratur, fortasse In nom.
'J^^TjY^ ahord/rd m. (Dvandv. ex ahas q. V. et rd/ra
pro rd/ri, gr. 613 nox) dles et nox. N. 12. 61. S!>,
V. gr. 591.
et acc. sg. et in initio compositorum solum usltatum ^f^ff^gffl a/i dif i'/ (ex ahd et si it q. v.) an (oder) Iii
est. Nltitur, ut mihi videtur, forma ahar eo quod
llquldae faclle Inter se permutantur, inde ahar ex
ahan, sicut lat. aliu-s , goth. alji-s th. alja pro SCr.
anjd (cf. gr. comp. 374).
interrogando. N. 21. 3l ubi nunc an pro fortasse
posuerlm (v. u/dh6 s v i/).
;iO
m[lU: cisrpd/a — ^ah.
cmillo, quod ail r.scr. sru fliicre pcrlinet) sangiiis (lal. -^^z^ asjdi, asjds ct as/dm v. gr. 247.
sanguis abjeclo a iniliali; quod ad nasalem TCU janj«i> 5f^ asra n. 1) (fortasse a r. sar sr Jre, cf. asrg)
altinct, respicias forniam asdn qua in nonnullis ca- sanguis. Am. 2) (pro asra) lacryma. Ur. 58. 12.
sibus llicnia dsig supplcri potest, v. gr. 183). 5g^ asru n. lacryma (v. asru).
^CTq^^ « j.r/;d/a m. n. (ul milii videtur, pro a,f .rAr/>a/n, dbl«;c|J4 asvapnd m. (liber a somno, ex a priv. et
e praec. el pdla cxlensio, cxpansio) rivus sanguinis. svapna) deus. Am.
jjS[ asau liic, liaec, ille, illa v. adds et gr. 248.
^ppj^ a'.t/a m. (r. as q. v. s. t a) 1) nonien occidcntalis
cujusdam monlls, ultra quem soleni occidere credunt.
2) solis occasus ct occasus, finis in universum. Sa. 4. 17.
Ilit. 73. 6.
jy^Cj^^y asvasta (Karm. ex a priv. Ct svasta sanus,
validus) infirmus, invalidus, aegrotus. Sa. 5. h. N. 2.
5. 6. 7. — V. sx> as t a.
?T*-oj*c<ilril asvastatd f. (a praec. s. /a) aegriludo.
Ur. 53. 2 infr.
9gS' astrd n. ( r. «.( s. /ra) 1) telum quodcumquc, t^^ '^?' (radlx verbi defeclivi qnod in praelerilo redupl.
pracsertim missile. 2) arcus. A. 8. 2. 10. 29.
jy ft-iy dsi i n. (fortassc a t. std starc, Ila ut a praepo-
sitio sil mutilata ex i'i vel aia) os (lat. os , ossis per
assimil. ex oslis, gr. oTTfO'.', slav. kosti tb. knsti, ante-
posito k.).
j^ j^y ■4,^1 "s t' ikr t m. (e praec. et krt faclcns) medulla.
Him.
3Ejff SmSL " •* ' '^ " A' "'• ('■'' asti et Ij u g edens) canis.
Hem.
jyi-j_| asmd V. iddm ct scq. et gr. 241. 243.
jj^^^Masrn d t (cx asma et ablativi slgno /) pronomiiiis
primae personae ablat. plur. , qui In inltlo composito-
rum ibemalis loco fungitur el a grammaticls lanquam
thema proponitur; scribunt lamen asmad. (Cf. gr.
aiJ.!J.£? per asslmllat. ex ceTiJ.sg; goth. UNSA per me-
tatliesin cx USNA unde e. c. genit. unsa-ra, noslrum
unser; V. gr. 241 et gr. comp. 166.)
^^^^aasmat /as (a praec. s. tas) iutcrdum ponilur
pro ablat. plur. asmdt sicut in slng. maltas pro
mat. A. 4. 16.
J^*rM<i |i| asmadi j a (ab asmal s. ij-a, gr. 265) noster.
B. 11. 26.
jy <:-*-) 1^'^ asmadvida (mcani aut nostram indolem
liabens, Ea\i. cx asmdt et vida m. aut vidd f. in-
doles, natura, species) mihi aut nobls aequalis. Sa. 4. 7.
solum scd saepisslme invcnilur, et cum praeteriti el
cum praesenlls signlficatione. Secunda persona sing.
anomale format dtia; v. gr. 418) dlcere. In. 1. 12.
lir. 1. 17. 2. 2y. (Huc refero hlbern. ng-all sernio,
ag-aiU loqui, eigh-im clamo; gotb. of-aiUa nego, atte-
nuato a in i, quod cum gunac Incrcmento fecit ai,
sicut skaida separo convenil cum cid [lat. scindo\.
Gotbico aika rcspondere videtur germ. vet. yi/ju dico,
fateor, puto [v. Graff I. p. 581], a radlce JAJI
Ila ut j vocali initiali sit anteposilum, siciil fortasse
In golh. jains th. jaina , nostro jener , si hoc per-
linet ad scr. ena q. v. ; vlde tamen gr. comp. 376.
A jihu praefixo li est hijihu confileor imde sub-
stantivum hijiht confesslo, nostrum Beichte. Pot-
lius apte confert lat. nego i. c. n'-egn cum g pro
h et golb. k, slcut e. c. in ego confra aham,
goth. ik. Fortasse etiam ajo a nostra radice de-
scendlt, cjccto g ct addito cbaractere quartae classis.
Potest tamen ajo etlam a kjd praefixo d derivari,
ilem eject.i gutlurali. Resplciatur ctlam goth. ah-ja
coglto, quod si cum ah cognatum est, — ita ut aspi-
rata tenuls loco fungatur, quam ex gcnerali consonan-
tium permutandarum lege cxspectaverls — primltlvam
significatloncm servavcrit, quum llnguae facile a notlone
cogitandl ad notionem loquendi transeant, sicut e. c.
^^os — J^ii^asrg.
2»
3. 3^n" as 1. par. tlcponere, ahjitcre. Nalod. 4. 36.
c. a/ya 1) id. Naldd. 3. S. 2) reliiujuere, descrcre.
Hlt. 107. 5. 3) poslponere, negllf^ere. lllt. 70. 10.
c. abi exercere, Iraclare, vcrsarl In alqua re. Sak. 32Infr.
c. ui praef. vi (v/udas^ i. q. slmpl. D . 18. 51.
c. ni 1) deponere. Dr. 1. 3. 7. 8. S.i. 5. 9. c. fi'+ ni
ponere, deponere, collocare. N. 24. 45. Ram. ed. Ser.
III. 47. 7. 70. 5. c. sam + ni deponere. S<i. 3. 18.
B'. 3. 30. 4. .'H. 5. 13.
c. nis ejlcere. D.^v. 1. 18.
c. vi part. perf. pass. xyasta conslernaUis, confiisus,
dejectus. A. 10. 61.
jy ^\j I ^ 4.1 a j o /i j ay a m adv. (Avy. ex a prlv. et san-
sa/a ni. dublum) slne dublo. Br. 3. 9. 10.
jyt-Jchf^ asakrl (ex a prlv. elsakrt serael) non semel,
saepius. H. 1. l4. 4. ll. Br. 1. 21. A. 8. 15.
jyi^^-lj^Jf asaiikyayd (Karm. ex a prlv. et s aitk jeya
a r. k j d praef. sam s. /a, v. gr. 557) innumerabills.
N. 13. 56.
tlM jfl^T asagyana ra. (Karm. ex a prlv. et saggana
e\ s at bonus et gana honio) homo Improbus. lllt.74.3.
jpl^^l asati f. (ex a prlv. et sati fem. TSXj sat bonus)
femlna impudlca, non casta. Am.
^Mr^ri asatkrla n. (Karra. ex a prlv. et satkrla
e sat bonus et krta factum) peccatum, dellclum.
N. 24. 31.
^^j^^ asatjd (Karm. e\ a prlv. et saiya verus) non
verus, falsus. N. 19. S.
^ ^H «-S^ M asarnhadda (ex a prlv. et sambadda liga-
tus a T. band praef sam s. t a) absurdus , Ineptus,
stultus (de verbls). Sak. 21. 2 infr.
33trl^H asahana (ex a priv. et sahana tolcrans,
a r. sah s. ana) non tolerans, zelotvpus. Ur. 47. S.
V. sq.
^M^MIH as ahamiina (ex a prlv. et sahamdna to-
lerans, a r. sah s. mdna) id. Ur. 55. 19. 71. 16.
jy * 1 1 '•i?7 asddja (ex a prlv. et sddya perficlendus, ef-
ficlcndus, a caus. radlcls sdd) insanabllis. Ur. 48. 6infr.
35fyf^ asi m. (ut vldelur, a r. as ci. 1. s. /) cnsis, gladlus
(lal. cnsis Inserta nasall).
5fT5TrT "'■"'" (Karm. cx a prlv. et sita albus) nlger.
N. 12. 66. 16. :i.
3^|^(J^ asiputr! f. (ex asi ensis et putrl filia) cuU
ter. Am.
^SWvifrl asiheti m. (cnsem pro lelo habens, Bali.
ex asi et heti tclum) enslfcr. .\m.
5^j^r dsu (r. as esse s. u) 1) m. pl. num. (^asavas) ha-
Iltus, spirltus. Dev. 2. 67. v. gatdsu et vyasa.
2) n. conslderallo, cogllatio, aut cor tanquani ejus
sedes. 3) n. affeclus, affectlo.
^pTjjf asuka n. (Karm. ex a prlv. et suka n. delecta-
tlo, voluptas) dolor, solllcitudo, moeror. N. 13. 52. 15. 1 i.
jyyy liUj asud drana n. (ex asu halitus, spirltiis et
ddrana gestatlo, portatio) vlta. Am.
jy<jy usura m. nomen daemonum Kasyapo et Dite
nalorum, dils inlmlcorum.
■yt:|cg(^, asuhrd (Karm. ex a prlv. et suhrd m. amicus)
inlmlcus, N. 26. 15.
dyw[i>J as uj (denomlnat. ab asu q. v. s. /o, gr. 52tt)
convlclarl, nialedlcere, exsecrarl, devovere, fremere,
(murren). N. 14. 17. M. 19. B'. 3. 31. Ur. 78. 2 Infr.
c. abi exsecrarl. Sj. 5. 90. B'. 3. 32. N. 12. 117.
i^*AtX*-[ asuyana n. (ab asdjr s. ana) nomen actlonis
verbl asuf.
J^*TH\ asujd f. (ab asiiy s. d) id. Am.
dywftl asuju adj. (ab asdjr s. u) convlclans, maledlcens,
fremens. B'. 9. 1.
5^«Ti"'cT7T asrgdard f. (ex asrg sanguls et dara ge-
rens, ferens' in fem.) cutls. Am.
jy4-jH o.f r^ n. (non profuadens pro non profun-
dendum, a t. sarg srg q. v. , praef. a priv. , nisi
fortasse a mutilalum est ex ava vel d, ita ut sanguls
nomlnalus slt a fluendo; notetur Ilt. jraivaiV sangulnem
28
j^^^^asrey
mj^'
:^^jjf7Jasre/as n. (Karin. ex a priv. et sriyas n. fe-
licitas) inforlunium, maluni, calaniilas. Up. 32.
95f5f dsva m. equus (laU equus, gr. tVTTO? ex iKKcg, per
assimilationem ex jkfo?, send. »weJOLJ»w aspa — gr.
comp. 50 — lit. asiva equa; hib. eacli cquus, cambro-
brit. ostv equa).
JLIUI-.M asvattd m. nomen arboiis (Wils. ficus religiosa).
N. 12. 3. B'. 15. 1.
jgpgfqf^ asvapati m. (equorum dominus, Tatp. ex
asva tlpaii) nom. pr. Sa. 1. 3.
TpgTnj as vamed d m. (ex asva et meda m. sacri-
ficium) equi sacrificiuui. *)
^•9^5TTc<Tr "■'''osdld f. (Tatp. ex asva et sdld f. do-
mus, porticus) equile. N. 19. tl.
Jbi-cjivl^ "■^vdroha m. (Tatp. ex asva et drdha ascen-
dens, a r. ru!i praef. d) eques. Ani.
'^jlgffSasviii m. du. asvindu gemini fratres insigni
pulchritudine, coelestes medici, Siiryo, solis deo, et
nympha Asvinia nati.
3^^fjmjJ5J7J as tagunds' raj-a (octo virtutum se-
dem habens, Bah. ex as tagu na — astan -\-
guna — octo proprietates, virtutes, et dsrajra do-
mus, sedes) octo virtulibus praeditus. In. 4. <)•
^^yi "-^fodd adv. (a sq. s. d d) in octo partes divi-
sum. B'. 7. 4.
^tg^Sdstan m. f. n. (gr. 231) octo (lat. oc/o , gr. uKTUJ,
goth. a/ilau, nostrum acht , lit. asluni, slav. osnit, hib.
ocht, cambro-brit. ivj//i, v. Pictet p. 141).
jy^i^ as/amd (fem. a.itami) OCtavuS.
*) Wils. ad hanc vocem: The actual or emblematic
sacrifice of a horse. This sacrifice is one of the
highest order, and performed a hundred times, en-
litles ihe sacriCcer to ihe domination of Swerga
or paradise: it appears to ha^e been originally typi-
cal ; the horse and other animals being siniply bound
during the perforraation of certain cerenionics; the
actual sacrifice is an introduction of a later period.
See. As. R. Vol. 8, -442. Colebrooke, on the Vedas.
jjr^'^^ asfamt f. (fem. praecedentis) dies oclavus mensis
dimidiati. D6v. 12. 3.
JJ (V I i- as/diigd n. (Dvigu ex astan et aiiga raem-
brum) octo membra. Wils. „eight parts of the body,
the hands. breast, forehead, eyes, throat and middle
of the back; or four first, with the knees and feet; or
these six wilh the words and mind."
i(*eil-i^ld ''•^'/«''b "/'«'o m. (Tatp. e praec. et pdia
actio procumbendi) octo menibrorum prolapsio ad sa-
lutandum. Hit. 40. 20. 91. 22.
5^f^|ri y osiddasd duodevicesimus. gr. 236.
jy^l^i, (J^ja oi/d dasan m. f. n. duodeviginti. gr. 231.
5fy |b|'rl ''■^/ (lan/ m. n. (uom. m. ast ivdn , neut. asf '-
val, secundum Wils. ab asti os. s, vant val, ita
ut sit pro aslivat) genu.
1. ^TfT '2J 1. par. atm. {dip ty dddnayoK K. dtpti-
grahanagaiisu V.) splendere, capere, ire.
c. adi 1) legere. Man. 4. l47 (v. i praef. ad i). 2) fa-
cere. Man. 11. 106 (v. Z.as praef. abi).
c. ni ponere, collocare. Man. 6. 46 (v. Z.as praef. ni). —
c. ni praef. vi (vinjas) id. Man. 3. 226 (v. 3. as
c. vi -f- ni), — c. ni praef. sam (jannj- as) 1) de-
ponere, trop. renuntiare alicui rei, praesertim actio-
nibus. Man. 6. 94: veddntan vidivac crulvd
s anny as e l (=zkarmdni sannjasct, schol. Jan;i-
y ds aiii aiiu/is t e t ,\. s atinj ds a t\. cL Man. 6.95. 96
ubi sannyasya tam huc quam ad 3.a^ referri potest).
2. ^n" a^ 2. par. (atm. solum in conjunctione cum
vyati, irr. v. gr. 329. 419. 420) 1) esse, existere.
B'. 2. 12. GG. H. 1. 39. Su. 1. 25. 2) tsse, ut verbum
abstractum vel copulativum. Su. 1. 21. Sa. 4. 7. 3) fieri.
A. 8. l4 (lit. es-rni, es-ti; slav. jes-m^, jes-tl; gr. kfJl.-lJ.l,
sc-ri, prius per assimilationem ex ST-lJ.i\ lat. sum, es-t;
goth. i-m, ex is-in, is-t; nostrum is-t).
as antecedente na mori (v. b u). Mah. 3. 102S4.
c. prddus, prddur (manifesto, palam, gr. 617) apparere,
in conspectum veuire, oriri. A. 4. S. 6. l6. 8. 13.
9Ero?T<iT avyaya — j^fsj; asru.
27
^oiXH avj aj a (Bah. ex a priv. ct vjrajra m. interitus,
exitiuni; qnod non, sicut Wils., a T.vjraj- expendere,
erogarc derivari volo, sed a r. i ire, praef. vi s. a)
1) inlerilus, exitii expers. N. 2. 15. B'. 2. 17. 4. 1. 6. 13.
7. 2i. 25. 9. 2. 14. 5. 27. 2) m. n. vox indedinabilis.
^rjfrlct) avratika (Karm. ex a priv. et vralika qui
vota facit aut solvit, a vrala votum, s. ika) qui vota
non facit aut solvit. In. 2. 5.
■yyj as 5. atm. 9. par. edere, frui. asndli Hit. 35. 15;
asnut/ B\ 3. 4. 5. 21. 2) sccundura grammaticos
occupare, coacervare.
c. upa id. updsndmi Dev. 5. 6l. updsnuti Man.
12. 20. 6. S2.
C. />ra id. prdsja N. 23. 22.
C. jam id. samasniydt Man. 6. 19. samasnute
Man. 2. 5. 3. 277. 11. 6.
^Uj^l asana (t. as s. ana) qui edit, in fine comp.
N. 13. 56. II. 4. 2.
JjjJlfV-f asdr^i m. f. fulmcn. In. 1. 5. 3. h.
ilfii.lficil asitdvya n. (r. nj S. lavya) cibus. TJr.
15. 9 infr.
jymi^-i^ asiraska (Bah. ex a priv. et siras n. caput,
s. /to, V. gr. 597) capite privatus. Dr. 8. 30.
jy|5|jyY asisvi f. (fem. ab asisu liberis carens — ex a
priv. et sisu — adjecto feminini signo i) liberis ca-
rens femina. Am.
35^J]^ asila n. (Karm. ex a priv. et slla q. v.) impro-
bitas, mores pravi, turpitudo. Up. 82.
Sgjjrvf asuba (Karm. ex a priv. et suba q. V.) 1) adj.
improbus, scelestus. N. 13. 32. 2) infellx, infaustus.
B'. 9. 1. 3) subst. n. nialum. B'. 2. 57.
4|ilJ»-<H asiinya (Bah. ex a priv. et siinya n. vacuiini)
liber a vacuo, totus, universus.
dyiL|»-i| VI "■s" nyam adv. (aixus. neut. praec.) oninino,
plane, accurate. Sak. 33. 12.
jy U|g asisa (Bab. cx a priv. et scsa n. residuum, re-
liquum) totus, universus. Am.
^TjYTjfm^as^satas (a pracc. s. tas) omnino, plane.
N. 16. 3S. 6. 21.
9^|Tfyq- asisi adv. (loc. ab aiisa) i. q. praec. N. 4. 31.
JfJjqTTf asisena adv. (instr. ab asisa) i. q. pracc.
N. 8. 21. B'. 4. 35. 10. 16.
jyiijjcf, dsoka (Bab. cx a priv. ct s6ka m. moeror)
1) adj. moeroris expers. 2)m. noraen arborls. N. 12. 101.
jyi^i_|j|ij asmagarb a n. (ex asman lapis Ct garba
q. V.) smaragdus.
'^\i^r\asman m. (ut videtur, a r. <ij sg. 2. s. man)
lapls (lit. akmu tb. akmrn , slav. kamii th. kamen , v.
gr. corap. 140 et 800; fortasse ctiara huc refercnda
cst prlma svilaba graccl (J fj.a-payoog et iat. sma-ragdus,
ita ut CTjLt», jmo, sit pro asma, ct flrtyot?, ragdus slt
l.ipidls eplthcton, quod retuierlm ad rad. rang coio-
rare, undc rakta rubcr; cf asmagarb a. Quod at-
tlnet ad slbllantcm in voce graeca et latlna, pro gut-
lurali, quae plerumque sanscriti s locuni tenet iu
utraqiic lingua resplclendum est, litterara s etl.ira in
sanscrita Ilngua non raro cura s permutari, et vice
versa j cuni s, e. c. in svasura quod lat. est socer,
gr. fKliOflC).
^yff^ asmanla m. (ab asman s. I a) focus, fornax.
Am. (fortasse gr. y,afxi'JO<; et lat. caminus — nisi haec
sunl a icatu) — pcr metathesln ex a}iUivog sicut slav.
KAMEN opponltur lituanlco AKMEN et sanscr.
asman).
5gT^m_||j asmasdra m. n. (ex asman et sdra q. v.)
ferruni. Am.
jyjjf asrd n. lacrvma (v. dsru).
5^j%f dsri f acles ensis. Am. (lat. acies et acer , lit.
as-mii).
jyy dsru n. lacrvma (ut mlhi videtur e dasru, abjecto
d, a r. dans raordcrc — gr. oaiiVW — s. ru; cf. gr.
oaaov, lat. lacryma pro dacrjma; goth. /a^rj ih. tagra
rcspondet sanscrito asra; angl. /ear, nostrum Zdfire;
lit. dsara).
26 JSfcmm avasydja — ^omj avjragra.
^cTSTTWl avasYAya m. (r. sjdi ire, s. a) pruina. Am. ava — cum s euphonico sicut supra in avaskara —
tioHHftl' avasakta v. sags- ^^^^- comp. ter; cf. etiam nostrum Osten, germ. vet.
35IcJ5T7 avasara m. (r. sar sr ire, S. a) occasio, op- ostar, ostana.) Am.
portunitas, tempus opportunum. Ur. 10. 21, Ilit. 54. ^TcflfH "^^/''' ^- (■■• ^f aJipisci, s. li) aileptio, impe-
11. 14. 53. 11. tratio. Hit. 36. 15. 69. 2.
SfofMM avasdna n. (r. s6 finire, s.ana) finis, obitus. ^i5IT7 «"'^'■'^ i- rip^ citerior fluminis (lat. ora).
Ur. 5. 15. 37. k. 47. 6 infr. Sak. 59. 7. 35!foT '^^' n»-f- «^is (lit. oi*» .r, slav. oi/za, lat. ovis, gr. SK,
jjolf^^TT^ av asikl&iiga adj. (Bah. ex avasikta 0, >] ; goth. oviV/r ovile; huc etiam relulerim lat. anVj,
conspersus, a r. sii s. /a et aiiga n. membrum, cor- mutato v in r sicut e. c. in germ. vet. birumis sumus
pus) conspersa membra, vel conspersum corpus habens. contra b dvamas, v. gr. comp. 20).
Sa. 4. 19. ^gfciTnTfrTii,'"'"'''^ '■''"'" ="^^- (^^'y- " <» p"^- ^' *"'-
35fcl<r^^t^ av askanda m. (r. skand salire, s. a) in- cdrita n. deliberallo, cogitatio) sine deliberatione,
cursio, impetus, impugnatio. Hit. 102. 9. sine haesitatione, non cunclanter. Sa. 1. 35.
g^^^g^ avaskara m. (r. kar kr facere, praef. ara 53|c|fi<i|»-Lar iVa^ am v. vitata.
cum j euphonico, s. a) excrementura, stercus. Ani. 53TcI3T avidura (Karra. ex a priv. et viddra longin-
j-|(-jxj avaslra (Bah. ex a priv. et vastra n. veslis) quus) non longinquus. H. 2. 1.
vestae privatus. 99[Tc|»-|?T avinaya ra. (Karm. ex o priv. el vinaya im-
jJdNdl avastrdtd f. (a praec. s. /d) abstractum prae- probitas, mores pravi, immodestia, turpitudo. Hit.71.10.
cedentis. N. 10. l6. Sak. 16. 5.
Sd^^l avasid f. (a v.std praef. ata) status, conditio. 35TTcr?7T avirata (ex a priv. et virata requiescens a
Sa. 5. 89. In fine comp. Bah. Sa. 4. 32. N. 17. 31. r. ram praef. vi s. ta) perpetuus, continuus. Ara.
5r5ntSJT»T avastdna n. (r. std stare, esse, S. ana) J^J^fJ^^^J^la v i r a l a m adv. (acc. neut. praec.) sine inter-
commoratio, statio, habitatio. Ilit. 38. 13. missione, assidue, perpetuo. P. 17.
39clf%STrT avastita v. s t d. 53^Tc( iil '-J^'' ^ isis d m (Avy. ex a priv. et visesa ra.
Sd^l^ avahdsa m. (r. has ridere, s. a) risus, jocus. differentia, discrimen) omnino, prorsus, plane. A.3. 32.
B'. 11. 42. S^T^^CPT avisaya ni. (Karm. ex a priv. et visaya q. v.)
351511% H avahita v. d d. absentia. Hit. 56. li.
jg-Q]|cj-i dvdk adv. (ab dvdc q. v. mutato c in A-, v. gr. 53^tfc?T avdidavya (Bah. ex a priv. et vdidavya
59) 1) deorsum. 2) meridiem versus. viduitatas a vidavd s.ya) liber a viduitate, liberans a
g^j^^^mrg ara^/jraj (Bah. 6 praec. et siras n. ca- viduitate. Sa. 4. 12.
put) deorsum caputhabens,demisso capite. M.4. Dr. 8.22. dydMi-L"^ ''''"'" ^' S""' "^^^" '^^'^'
39cll-i*M'5l avdrimuk a (Bah. ex avdk, v. gr. 58, et jycilftl dvyakta (Karm. ex a priv. et vyakta q. v.)
multa n. vultus) deorsum vultum habens, demisso 1) invisibilis, quod sensibiis percipi nequit. B . 2. 25.
vultu. Dr. 9. 24. 2) non perspicuus, obscurus. Br. 3. 21.
^^^^^ridvdc (in casibus fortibus dvdnc, v. gr. 179; 5!Jc?TiT avyagra (Karm. ex a priv. et vyagra q. v.)
a r. anc ire, praef. ava) 1) inferus, inferior. 2) me- 1) imperturbatus. N. 26. 20. 2) consternatus , conlur-
ridionalis. (Lat. aus-ter ortum esse videtur ex praep. batus, confusus, territus. Dr. 9. 1. Su. 4. 1.
35r^4t7 ovadir — j^rj^mv^avasydm.
25
•jyGlfcJlT avadir 10. par. (sine dubio ex praep. avn et
d'tr quod cum dl mens cognatum videtur, cf.
avaman liespicere a r. man, et V. gr. 108) despi-
cere, spernere. Ilit. 42. 11.
Jbf ci VJrrtlTr avadirand f. (a praec. S. ana in fem.)
contemtio. Sak. 51. i. 7.
jycl^i?T avadfd (Karm. ex a priv. et vadja a r. int/
s. /o) qui occidl nequit. Br. 2. 29.
JBfcl^^JTrTT ovad'ydiA f. (a praec. s. /a) abslractum prae-
cedentis.
jycJHH avanata v. nam praef. ava.
5^r^|r| avdni f. terra. B . 11. 26.
35rcRt «"""' f- id. G'at. 1.
jyoj.fl^ avdnti f. (part. praes. fem. r. af) nomen mon-
tis. N. 9. 21 (cf. lat. aventinum).
jyoiqif-j avapdta m. (j. pat s. a) actio decidendi, de-
volandi. Hit. 14. Ip.
jyclsinir "•'o^oc^o m. (r. 6Hd praef. oto s. a) vigila-
tio. B'. 6. 17.
Jj|q|5^ avamd (ab a i) a s. ma) humilis, trop. vilis, ab-
jectus. Dr. 5. II.
Jycji-I^TIT avamantdr (r. man cogltare, S. tdr t r)
contemtor. Hit. 101. 1 Infr.
^Oimir^jn ara 7« d;i/n (r. man cogitare, S. in) dcspi-
clens, contemnens.
Jblcl<Mcl avajav a m. (r. yu ligare, s. a) merabrum.
Hlt. 96. 4.
5^5JT dvara (a praep. ava s. ra) 1) inferus, Inferior.
2) posticus, posterus, poslerior, postremus, ultimus
(gr. ovpu — V. Polt 1. 123 — ovcog, ouoof, ooc?
terminus; fortasse 00001; anus per assimllatlonem ex
OFOO?; lat. fortasse Eurus, sicut scr. avdc merldio-
nalls ab ava descendit, cf. etlam gr. ovoag ventus se-
cundus; de lat. ora v. avdrd).
Jk|di j1 avoraga m. (e praec. et s" natus) fratcr natu
minor. .Km.
Jtlci^ld avarati f. (r. ram se delectare, praef. ava
s. /1) cessalio, Intermisslo. Am.; \. ram praef. upa.
jgcIJniT avardda m. (r. rud Impedire, includere, s. a)
1) Impedimentum, pertiirbatio. Sak.41.7. Ur. 88.6Infr.
2) gynaeceum, v. sq.
3ilci|r<iFI avar6'd'ana n. (r. rud Impedire, includere,
s. ana) gynaeceum. Am.
jyclcflW ova/agna m. n. (r. /ag pudore afficl, s. na)
medlum corpus, „the waist". Am.
^^■cfc^l^Cl*^ avalambana n. (r. lamb labi, s. ana)
actio adhaerendi, suspendendi, Innltendl. Illt. 41. 16.
iAdi^yi-d^r\Jiialambin (r. lamb labi, s. in) pendens,
dcpcndens, suspensus. Sa. 5. 104. Hlt. 9. 5.
^CIM^ avalipta v. lip.
33^rFfCJ' avalepa m. (r. lip oblinere, polluere, s. a) ar-
rogantla, Insolentla, superbla. Ur. 3. 8. Dev. 10. 2.
^Scf^Tr^ avaloka m. (r. lok videre, s. a) visus, con-
spectus, adspectus. Ur. 37. l4.
jyrjlilj avasd (voluntatem, arbitrium non babens,
Karm. ex a priv. et vasa voluntas, arbllrium) 1) In-
vltus. B . 3. 5. 2) non subactus. Ilit. 12. 8.
4lc|ii|t| avasisa m. (r. sis rellnquere, s. a) reliquuni,
reliqulae. Sak. 30. li.
ilcli<y"=h av ai y aka (ex a priv. et vasyaka arbitrio
subjectus) arbitrio non subjectus, necessarius.
S^d i^il ^ rl I avasyakdt d f. (a praec. s. td) necessitas.
Hit. 116. 10.
Jblc|i(<imiyU|T?T avas y akaraniy a (Karm. ex avasyam
abjecto m et karaniya faciendus, a rad. kar hr s.
anlya) quod necessario faciendum. Br. 3. 16.
jyci2,i|Mllcl»"I avasyab dvin adj. (ex avasyam ab-
jecto m et bdvin quod existlt, fit) quod necessario
fif, accidit. Br. 2. 2.
^^(o(^7JT[avasydm (Avv. cx a priv. et vasya n. quod
arbitrio subjici, quoil regi potcst) necessario, certe.
Br. 2. 2. N. 13. 29.
4
34
^ alu — l^^rj avadi.
jgffT "/" f. parva hvdria. Hit. 90. 15.
jtj^yq dlpa adj. (v. gr. 226 et 256) parum, paulum, ex-
iguus. In. /5. 13. N. 25. 13. (Huc retulerim lit. alpsiii,
op-alpstti animus me liquit, icli falle in Ohnmacht;
praet. alp-au, fut. alp-su , v. gr. comp. 499; alkstu,
uT3ii. tilk-au, fut. alk-su fame url ejusdcm originis esse
videtur, permutata labiali cum gulturali. Fortasse etiam
er. sAfYoe huc pertinet, mutatn tenui in mediam et in-
serto ( sicut in ^ohtyjig contra dlrga longus.)
■)-|yqeh alpakd (a praec. s. ka) tenuis, exiguus, vilis.
Hit. 14. b.
ij^tyUd[^\^ alpakdrja adj. (Bah. ab alpa et karya n.
a r. kar kr s. /o, facienduni) quod parvi momenti
est. N. 21. 28.
jCT-fMJ (jfjq- alpadars ana (parum visus habens,
Bah. ex alpa et darsana n. visus) parum valens visu,
parum intelligens, imprudens, stultus. H. 1. hS.
j^jyq^|- alpata f. (ab alpa s. t &) paucitas, exiguitas.
Hit. 82. 7.
jLj^q i IB^rTr alpaduHkatd f. subst. abstr. ab alpa-
duKlca parum doloris, s. td. A. 10. 8.
Sc^CraWTl^TS^^ alpamdlapalodaka (Bah. ex alpa
et conipos. dvandvico, constante e mula n. radix,
pala n. fructus et udaka n. aqua) parum radicum,
fructuum et aquae habens. H. 1. 16.
5n|ffMt> dlpisla (ab alpa s. isfa) superlat. vocis
alpa. Am.
j|-j^m<ufn d Ip iyaii s (ab alpa s. iyans) compar. vocis
alpa. Am.
sUqI av \. par. servare, tueri. Nalod. 4. IS (lat. aveo).
^qJ' dva praep. praef. (ut mlhi videtur a stlrpe prono-
minali a s, va, sicut era, jro ab ^, j; v. gr. conip.
380) de, ab. (In Ilngua sendlca «x'>>..v at'a est pro-
nomen demonstrativum, cui respondet slav. ovu th. ovo
hlc, ille, fem. ova, neut. ovo. Huc etiam trahlmus gr.
av in composlto av-TO? et posteriorem partem vocum
ivTav-d^a, IvTeu-S^EV; porro aii, av-^t, av-^tg, av-Ttc,
av-T£, av-Tap, ovv et particulam negatlvam ov, lat.
au-t et au-iem, quod posterlus suffixo convenit cum
katarn el iltam; nostrum au-ch, goth. au-Ar, v. gr.
comp. 377 sq.) — Pro praep. ava etlam va dlcitur
v. gr. 111.
jyQJcJ-j (-Jr-| avakartana n. (r. kart krt praef. ava
s. ana) abscissio. N. 10. l6.
Jb<o|et)li^| avakdsa m. (r. kds lucere, S. a) 1) locus,
spatium, intervallum. Sak. 56. 2. 20. 13. 23 infr. Ur.
41. S infr. 66. 15. 74. 4. 2) occasio. Hlt. 122. p. 101.
35cl^|i*-| avakraya m. (r. kri emere, s. a) pretium. Am.
9^QfJJjq[ avagama m. (r. gam ire, s. a) intellectio, in-
telligentia. Hlt. 71. 13. B'. 9. 2.
Jblcslill^ avagdha m. (r. g dh praef. ai'a subraergi,
s. a) 1) actlo submergendl. Sak. 17. 2 infr. 2) lavatio.
jjJQJjjs' avagrahd m. (r. grah prehendere, s. a) con-
temtlo. Hlt. 61. l4.
Jf^jfJ avagiid f. (r. gnd scire) contemtlo. Hit. 92. 3.
J!^cl2l|rT of^ffnd"'* "• (s- gri^ s. ana) id. Hlt. 103. h.
33^c( rl "^ avatansa m. n. (r. /ari.t ornare, s. a) 1) an-
nulus aurlcularis. 2) crista.
jy-Qj f{^^ avatansaka (a praec. s. ka) i. q. praec.
Ur. 82. 4.
9J(-^^|T avatdrd m. (a r. /ar [//'] s. a) descensus.
Dicltur praecipue 'de deorum e coelo in terram de-
scensu, ad quampiam hominis aut anlmalis formam
assumendam.
^^'cfSTfT avaddta (t. ddi purificare, s. ta) 1) albus,
clarus. 2) flavus. Sa. 5. 8.
^ofJJ avadyd (fortasse a praep. ava s. dya pro tya,
quod cura indeclinablllbus solum conjungitur, aut ex a
priv. tivadya dicendus) l)humllls, depressus, demissus.
2) transl. ignobllis, vllls, abjectus (v. anavadya).
39^yirT avaddna n. (r. dd ponere, s. ana) attentlo,
anlmus attentus. Ur. 1. 2 infr.
95fgfy avadi m. (r. dd ponere, s. j) finls, terminus,
modus. Ur. 89. 3 infr.
^t^ drba — j^^3fi alikci. *<23
j^(^ iirb'a m. (forlasse e garba abjecto g) proles, na- 5g^ arha (a pracc. s. «) digniis, c. acc. 11.4. 50. S.i.3. 9.
tus. Ilem. V. sq. (IIuc referri possint lat. orbus, gr. — c. inf. S.i. 5. 15.
03(bavo<;.) ^^ill| arhana n. (r. arh s. ana) adoratio, cultus. Am.
55fvf^ arb'akd m. (a praec. %.ka) proles, natus, pullus. ^^ITTT "''f""}^ f- (a r. ark s. ana in fem.) honoris
Sak. 7. 7. teslificatlo, lionor. N. 25. •!.
4Ji4ij 5T^QT «'■"'/' r">P 6- psr. {hinsdydm K.) i. q. 53r^ "' !• psr. atm. {v dranavytip t ib tii dt u V.) ar-
«/•/> r/^ . cere, sufficere, ornare (fortasse lat. or-nare).
y^i\i]r\ arjamdn m. (nom. irr. v. gr. 193) 1) sol. SFf^fT^ alaka m. (r. al s. aka) cincinnus. Ur. 38. 15.
2) nom. propr. unus e majoribus, defunctis, manibus. jy r,-| c^, ] alakd f. nomen urbis Kuveri.
B'. 10. 29. 53^^rfT «'«^'« Ti. (secundum Wils. pro arakla non
r , . ^
SgT <"■»' 1- psr. (hiiisdy dm K. vad^ V.) ferire, lae- rubrum habens, i. e. quo nihil rubrius est, cf. anul-
•V .
dere, occidere. tama) gumnii laccae.
jg^jq drt'«n (r. arv s. a/ in noni. an, gr. 196) 1) bu- ^^rfJ^T^ alaktaka n. (a praec. s. k a) id. Ur. 60. Ib.
milis, vilis. (nom. arv d, arvati, arvat). 2) m. equus. SETt"] | ttI rl d/aks it a (Karm. ex a priv. et laklit a a T. laks
jyojlcjj arvdk adv. (neut. sequentis arvdc) 1) post, s. /a) non visus, non inventus, non deprehensus. II. 1. 7.
postea. 2) pone, a tergo. 3) prope. Sak. 7. 9 infr. jyrrj^iu| alaiikarana (r. Arar Ar praef. alam ornare)
JFJr^|.cJ drudc (ut videtur ex aruon et a«c' ire, nom. m. ornamentum. In. o. 2.
arvdii, f. arvdci, n. arvdk secundum analogiam 33^377 alaiikdra m. (r. A-ar A/- praef. alatn ornare
70\) prdc, gramm. 179) propinquus. Am. p. 54. 8: s. a) id. Hit. 42. 1.
pardrvdci ttre remota et propinqua, ulterior et S^^T^WfT alafikr ta (r. kar kr praef. alam ornare
citerior ripa. s. ta) ornatus. N. 2. II. 25. 1.
r
:yfj jjfj ars Ts 6. par. (gatdu) ire. (Ortum esse vi- jy^|i.i d/am (r. al s. a c. accus. term.) 1) ornamentuni,
detur e ar r adjecto s. IIuc retulerim goth. solum in comp. cum r.kar kr 2) satis, par. D^v. 4. 3.
airs-ja seduco, germ. vet. irru, lat. erro.) 3) particula prohibitiva, cum instrumentali substanli-
r
jHcj, arh 1. par. 1) honorare, colere, v- arhana. 2) vorum abstractorum, vel, quod idem est, gerundio:
aequare, parem esse. Man. 3. 131. 3) dlgnum esse, apage, aufer, absit. Dr. 4. 20.
c. acc. rei. H. 1. 36. N. 16. 2i. 4) convenire, decere, S^^rTtT o/asa (r. /as laborare, artem cxercere, suff. a
c. nominat. pers. quam decet. Dr. 3. 2. 5) posse. praef. a prlv.) piger, Ignavus, iners.
B\ 2. 17. Hit. 6. 11. 6) Saepissime terap. praes. hujus ^^FTTrT "''''" "• torris.
rad. ut verbum auxillare in constructlone cum infinitivo 5tTc?T "'' ™" -^) ^pis. 2) scorplo.
adhibetur, ad rogationem exprimendam, ubi Germano- ^r^^ aiika n. frons.
rum 7nuj.rm maxime respondet. In. 5. 41. 44. H. 4. 3. 6. y [^j^v a/ingara m. hydria fictilis (Wils. „an eartheii
Br. 2. 21. B . 2. 26. — Metri causa in atm. usurpatur. water jar"). M. 10.
H. 1. 36. (Littera h hujus radicis ex g orta esse vi- 35M»-L "''" "'• ^P'*^
detur, cf. arg et gr. aoyjjo quod fortasse primitivum JfcfJT^ a/tkd (ut videtur, ex a priv. et /tka quod sim-
conservavit sensum, ita ut arh ab origine significaverit plex non invenitur) 1) adj. falsus, non vcrus. 2) n. fal-
prlmum esse, in principio esse. sum, falsitas. Ur. 30. S infr.
55fifcg' artepsu — jy^^ arhuda.
i-X '^^*-X oriepsu (ex arta et ipsu q. v.) divitiaruni
cupidus.
ti^C4^ rl I art epsuta f. (a praec. s. tti) status ejus, qui
divitiarum cupidus est, diviliarum cupido. Br. 1. 18.
r
5Cr7" ard 1. par. atm. 1) vexare. (Ilaec radix liucusque in
part. pass. in ta solum inventa est, cum praef. tj,
conjuncta, formans drditd et drtd abjecto d secun-
dum gr. 548. Littera t formae drld secundum gr.l05
duplicari potest, igitur primum / in drttd non pro
transformatione euphonica lilterae d accipiendum est.
Ubi drdita et drta vocem in a aut 4 exeuntem se-
quuntur, propter vocales coalescentes ab ardita et
arta non distingui possunt; cum autem drta in po-
sitionibus uon ambiguis inveniatur, in ambiguis quo-
que locis drdita et drta intelligenda esse censeo.)
H. 1. 4. 2. 3. 5. N. 8. 24. 12. i06. lOS. In.5. 44. (Lat.
ardeo quod fortasse sensum primitivura radicis ard
exhibet.) 2) ire. 3) poscere, rogare, petere, c. acc.
pers. Rag. 5. 17: saradganan nd 'rdat i cd t akali
(cf. ari).
cl. 10. par. 1) vexare. Mah. 3. 16450: tata enam
mahdvegdir ardaj-dmds a toinardiH; 1. 1182.
2) ferire, occidere. R. Schl. L l6. 30: vicarantd
■srdajan (omisso augniento) sarvdn s iithavjr d-
g'rainahoragdn. (Cf. hib. ord 1) „a hammer, sledge,
mall, mallet". 2) „death, manslaughter".)
c. ab'i 1. par. vexare, affligere. R. Schl. IL 21. 55:
abyardasi m d n suduKkam; Mah. 1. 4116:
ab j ardila.
c. sam 10. par. vexare, vulnerare. Mah. 3. 761. Il72'i:
samdrda/at.
^iS^ 33^ ardda, arda 1) adj. dimidius. 2) n. dimi-
dium, dimidia pars.
35(^-cf»-A ardd acandra m. (e praec. et candra m.
luna) 1) semiplena luna. 2) sagitta, cujus acumen semi-
plenae lunae formam habet. Dr. 9. 9-
jy ^- j|^ ardd ardl ra m. (ex ardda et rdlra, in fine
comp. pro rdtri, nox) mcdia nox.
r
^EPT 3J^ "'''^ •'"'' ''*• ^' -^- psr- crescere, augerl. Part.
pass. rddd dives, opulentus, felix. N. 12. 59.
(Fortasse ex usitatiore vard vrd abjecto v; cum
ard' rd cf. lat. olesco, ad-ultus , cujus / tam ex r
quam ex d explicari possit, cum et r et d facile trans-
eant in /. Pottius etiam apte huc trahit vocem rad-ix,
sicut nostrum TVurzel , golh. vaurts th. vaurti — for-
tasse corruptum ex vaurs-ti, v. gr. comp. 102 — pro-
babiliter ad vard vrd pertinent; ita aurii planta,
In comp. aurti-gards , pro aurs-ti; lat. a/o , quod ad
sensum attinet, nititur formi» caus., ita gr. u?^oatvw,
goth. a/ja sagino; hib. o/l „nursing"; gr. opS^Of , si
quod equidem puto, ad hanc radiceni perlinet, proprie
significaret qui crevit, unde erectus, ita lat.a/-ius,
hib. a/t „a high place, eminence, an edifice", nisi hoc
directe venit a lat. a/tus; cf. etiam goth. a/ds th. a/da
senex — ut mihi videtur ex a/d-da = scr. rdda ex
ardda — ratione habita, vocera scr. vrdda qui
crevit pleruraque signivicare senex; nec non a/d-s
th. a/di, nostrum A/ter.
C. sam i. q. simpl. Man. 9. 315: ka/i ksinvans tdn
samrd nuydt. — s amrdd a adultus, auctus, magnus,
plenus, totus. H. 1. 11: samrdddn vanaspatin
av arugya; B. 11. 29: s amrdd avSga; 33: buh-
ksva rdgjan s aiiv rdd am, —— transl. dives, Opu-
lentus. N. 10. 2.
^flj^arp V. T. ar r.
^qU( drpana n. (ab arpay, forma caus. r. ar r ire
— V. gr. 468 — s. ana) actio tradendi. Hit. 72, 19.
B'. 9. 27.
^nTTT JJ(L arp rp 6. par. (hinsdydm K.) offendere,
-N •X
laedere, ferire, vexare, occidere.
r
JCTi^ ari 1. par. (^hinsdydii, gatdu) laedere, OCCi-
dere; ire.
jy^A arbudd m. n. centum miliiones. A. 5. 21.
W^argya — 9f^qf?j artiya.
'l\
q^jf argja (r. arg s. ya) 1) adj. veneraodus. '2) m.
i. q. praec. sign. 2.
WS" arc l.par. altn. 10. par. honorare, venerari, colere.
ex ark q. v. In. 3. 1. 4. 3. 5. N. 18. 19 (cf. gotli.
alhs, them. alha templum).
c. ab'i i. q. simpl. B. 18. ly.
^[^f^^^arciJmant (a sq. S. mant mat) 1) adj. flam-
mans. Ur. 37. 7. 2) m. ignis. Ilem.
35ff%ra^ arcjj f. (r. arc s. i'j) splendor, flamma. In.1.35.
II. 1. 49. (Ex arkis — v. ark^ arka.)
53^ 5T5 "''c rc 6. par. (rccilmi gr. 38) ire, adire.
B . 2. 72: b rahmanirv dnam rcc ati\ 5. 29 :
sdntim rccati; Man, 12. 55: cancfdlapukkas d-
ndnca . . .jonim rccati; N. 4. 7 ubi in ed. Calc.
legitur mrtjrum rccati, v. ann. ad h. I.
r
1. ^y^i arg l.par. 10. par. atm. 1) colligere, coacervare,
*^ . . .
adipisci, acquirere. N. 26. '1. In. 3. 7. 2) facere
perficere (pray alne K. safiskdre V.): s vargil ail
karma bene facta actio. Ram. ed. Ser. 1. 34. 3S;
svdrgitan tapas a memet ipso effecta castigatio.
Ram. ed. Ser. 1. 47. 13 (fortasse lat. urgeo et arguo,
gr. £0701 nisi hoc est pro Feoycti = ^fsl^rag q. v. ;
goth. rik-jan colllgere).
c. upa i. q. simpl. sign. 1. llit. 33. 21. Man. 9. 208.
r
2. 33sT ^(^^'"'S TS 1. atm. (^a/du K. gatist diryor-
*^ * *^ , . „
gandr gane V.) ire; firmum esse; validum,
robustum esse; acquirere (lat. rc^o, rec/us, goth. raiVi-/^,
nostrum rechl, v. sq., gr. O-flEytt', hib. righim „1 reach,
arrive, stretch".
J^j^jq argana n. (r. arg s. ana) nom. actionis TOXj
arg sgnf. 1. Ilit. 34. 1.
jj^^r^l d r g u na m. (ut videtur, a r. a r g s. u n a)
1) nomen arboris (Wils. Terminalia alata glabra).
2) nomen unius Pandavorum.
r
5CT5r ^^ arng rrig 1. atm. {bragi K. brge V.;
scribitur r^-i, gr. 110"') assare, frigere, co-
quere (cf. barg ft.r^, bragg).
■tJl]\ JTOT <"■'? .'"'? S. par. (galdu) ire (ut videlur ex
ar r adjecto charactere cl. 5 unde r-ndmi);
cf. goth. rinnan r. rann, nostrum rinrien.
9311^ arriavd m. mare.
r
^^pf ^rT "'^' ■'"' *• P*'"' (spard andisvaryag rrtd-
•v -N
gatisu) ire; aemulari, certare; imperare; vi-
tuperare. (Haec radix orla esse videlur ex ar r, ad-
jecto /. lluc retulerim rad. golh. LJTH ire — leitha,
laith , lilhum — mutato r in / et lilteris transpositis
pro i//h ex allh, arlh, altenuato a in 1, sicut in r. AViV
germinare = gan; liib. riih „course, fligbt, gallop,
race", riihirn „1 run, range, strull, rush".)
=^2j" ari' 10. par. ( v. aria) peterc, postulare (gr.
aiTsu dissoluto r in vocalem i).
c. pra petere, appetere, desiderare, concupiscere. Br. 2.
11. 12. 13. 16. In. o. 33. Su. 1. 26. 3. 11.
c. sam cogitare, putare, existimare. Ur. 18. 9. 18.5infr.
5ggj drta m. (r. arl s. a, nisi potius art dydmi est
denominativum vocis aria) 1) res, raateria. Br. 1. 16.
2. 2. 0. N. 8. 4. B'. 2. 6. S. transl. sensus. 2) divitiae
opes. N. 17. 47. B\ 2. 6. 3) commodum, utilitas,
fructus. B'. 3. 18. 4) causa, ratio. N. lo. 13. Acc.
instr. dat. et loc. — drlam, drtcna, drtdya,
drld — praepositionis vice funguntur, ut latinum
causa, gratia, c. gen. aut in compositione cum no-
niine recto. N. 23. 10. Br. 1. 27. 29. 2. 3. H. 4. 28.—
lu fine compositorum arta cum significatione res
nonnumquam redundat. A. 4. 16. Sa. 4. 25. (gr.
alrta).
^'gj^s^^iari akrt (rem, commodum faciens, e praec.
et krt faciens, q. v.) utilis, commodus, fructuosus.
In. 5. 56.
jg^fgja ar< tn (a r. ari s. in) petens, desiderans, egens,
pauper. N. 13. 11. 50. B'. 7. 16.
3^2TT2[ artiya (ab arta s. tya) causam, originem ha-
bens, commotus, pendens ex alq. r. , positus in alq. r.,
obnoxius alicui. B . 17. 27.
20 ^:i^ar r - ^^ arga.
dilare, ^i-er/jiV possessio, goth. arii', ih. orA/o, hereditas, J^J\^ ardla ctitwis. N. 11. 33.
quanquam ex generali consonantiuni permutandarum 93]t ari m. inimicus, hostis.
lege pro sanscr. p exspectaveris goth. /; amant vero i5(T7r^Tf arindama m. (e praec. et dama doniitor, a
liquidae conjunctionem cum mediis. Ad inusitatam, r. dam s. a, v. gr. 575 s. o) hostium domitor.
ex trita lege forraatam formam caus. ardyami per- 1. ^[J^ drista (Karm. ex a priv. et risfa a r. ris
tinere videtur lat. aro, gr. aoot/), goth. arja id., germ. s. t a) non vulneratus. Dr. 7. 20.
vet. erru — per assimil. ex erju — lit. oru, slav. orjun, 2. 93fJ^ drista m. nomen arboris (Wils. Melia aza-
ita ut a movendo solo nominata sint. Etiam gr. daracta). N. 12. 3.
ao^osv et lat. artus a movendo nominata et cum scr. ?Er?JII[ arund m. 1) adj. fuscus, ex rubro subniger, pur-
ar cognata esse videntur.) pureus; Wils. „tawny, dark red". Dev. 3. 7. 2) sol.
c. sain caus. tradere. Hit. 7. l4: tasja visnusar- Sak. 24. 8.
mano ... putrdn s amarpilavdn; 40. 12: svd- ^y^yj^^ arund at t (ex a priv. et rundatl a T. rud
mind "ntya s amarpitavy d; 42. 3: kuUndn cl. 7. s. ant at in fem.) Vasisti uxor, una ex Pleiadi-
y uvatlm dniya s amarpaya. bus. Hit. 22. 7.
2. JyT 5T ar r 5. par. Qiiiisdydm') offendere, ferire, jgxg aru.f m. n. ulcus, vulnus. Am.
laedere, vexare, occidere. (Hib. ar „slaughter, jg^i ar^ interj. Hit. 22. l4.
destruction, plague; the slain in fight".) 53^7IJT '"'OS" (Bah. ex a priv. et roga m. morbus) liber
3. 5^T (5T) ar (f) 9. par. : rnami gr. 345 (gatdu) a morbo, sanus, salvus. Br. 3. 10.
ire. (Haec radix origine eadem est atque iytj-, ark lO.par. (stavan^ H.. tdpastuiyoK V.) urere,
or r q. v.) *) celebrare (fortasse denom. a sq.).
igr ara (r. ar r s. a) 1) adj. celer, citus. 2) rotae ra- jg^ arka m. (a r. ark s. a, nisi arkdydmi ab arka)
dius. (Cf. goth. ara — th. aran — nostrum Aar, quae sol. (Cf hib. eark sol, coelum.)
r ^^^^ ,
sicut lii. aquila a velocitate nominata esse videntur; ^CT^ :^7j-| arks rks 5. par. (gig diis dydm K. vade
v. j^jiijj dsu. V.) occidere, occidendl cupidum esse.
jJ^\^[Uaragds (Bah. ex a priv. et ragas n, pulvis) ^^^JTc^T "''?"/<' n. pessulus. Up. 46. Hit. 33. IS.
expers pulveris, purus. N. 24. 42. SJlcfTf (^rgald f. id.
4(711 i| drariya n. sylva. *|Tfc<Tt '^''gali f. id.
jy i U i| I H T or anydni f. (a praec. S. dni , v. gr. 218) ty fej ar^ 1. alm. (hinsdydm K. mulyi V.) offendere,
magna sylva. Hit. 17. l4. laedere, occidere; constare, pretium habere, dignum
ggfrf^ ara^nt m. cubitus. Dr. 9. 5. esse. (Fortasse huc pertlnet nostrum arg, drgern,
jgrn aram (acc. Tou ara) celeriter, cito. Am. (fortasse germ. vet. arg , ark, et Inserto a: arag, arak avarus,
gr. dQOi, cf Hartung I. p. 423). pravus, impius, subst. arg malum.)
ilifc(r-<i> aravinda m. lotus flos. Hit. 59. 1. 3^^ drg'a m. (r. arg' s. a) 1) pretium. 2) donum ho-
iliisl^l ardgaka (Bah. ex a priv. et rdgan rex, s. ka, norificum, quod diis eximiisque hospitibus offertur,
V. gr. 597) rege orbatus. Dr. 6. 5. constans ex octo rebus, nempe ex oryza, sacro gramine
jgTfTrT o-rdti m. Inimicus, hostis. Hlt. 77. 7. durva dlcto, florlbus etc. cum aqua, aut ex aqua sola,
*)DeaduIterina vocallr V. librummeum„Vocalismus"p.l81. in parvo vase. Sa. 3. 6.
Wi^amb — ^ ^ ar r.
19
1. 53^^ ""'* *■ P'""- (,S<"^") "■c, se inovcrc.
2. 5rrr^ «mJ 1. atm. (Jabd^, grammatici scribuiit ai,
^gr. 110"') sonare.
55fr^ra7 ambaka n. (r. ami sc inovcre, s. aka) oculus.
A. 3. 50.
jg-jr^r drnbara n. (r. anib S. ara) 1) vcstis. Su. 1. 30.
2) coelum. Sa. 1. 19. A. 6. 9 (v. ab'rd).
jgfj^lJ ambd f, mater (fortasse nostrum Amme, germ.
vet. amma — th. ammSn, ammiin — per assimil.,
risi hoc vocabulum cohacret cum ap aqua, unde
ammaya q. v., quum voccs hujus notionis plerumque
etiam lac significent.
ij(V<si dmbu n. (r. amb s. u) aqua. B'. 11. 28.
jyi.^A ambudd m. (e praec. et da dans, a r. dd s. o)
nubes.
jyi.^i^i^' ambuddba (Bah. e praec. et db^^d f. simili-
tudo) nubis similitudinem habens. H. 4. 4S.
^CTT^ami 1. atm. {sabdeK. dvanduX. scribuntai,
gr. 110°') sonare.
J^XVTFl "'"* as n. (r. amb s. as) aqua. A. 6. 6. B . 2. 67
(v. abrd). Cf. hib. et scot. aibheis mare.
j^TjrvnsT amboga n. (in aqua natus ex praec. et g")
lotus flos. I.lit. 107. 13.
jy^^^ ammdja (ab ap aqua, S. maya, v. gr. 58 et 85)
aquosus. Am.
'^^^amr a m. nonien arborls (Wils. „mango tree, magnl-
fera indica"). N. 12. 4.
^;.^ amld acidus. B. 17. 9-
50"?^ ay 1. atm. (gaidu) ire (sine dubio ad r. j pertinet,
quae secundum 1. cl. in atm. dye formaret).
5g7Jj:j dyana n. (r. i ire, s. ana) via. B. 1. 11.
5g7ja a/dm hic, v. gr. 247.
jgjj^TCJ a/aia j n. (Karm. ex a priv. et yasas n. glo-
ria) dedecus, infamia, ignominia. H. 3. 18.
3Er?J3T^^^T7 ayciJ askara (e praec. et kara faciens)
dedecus, infamiam afferens; fem. ayasaskari.
H. 3. 18.
^TJf^dyas n. ferrum (lat. aes, aer-is , pro aes-is , goth.
ais, th. aisa, germ. vet. ir aes, nostrum Eisen).
^6(*;H2I ayasmdya (ab ayai s. maya contra gr. 58
ct analogiam Teti tigomaya qua ayomaya exspecta-
veris; ctiam in cd. Calc. Mah. p. 644 lin. 2 infr. ayas-
maya legitur) fcrrens. A. 10. 31.
39^2J7T "ydia n. (ex a priv. ct yula ligatus, a r. yu)
decies mille.
^iil ^}^^Yayutasds adv. a praec. s. ^aj, V. gr. 584.
s. sas. In. 2. S.
95fq' a^<? interj. Sak. 45. 13.
5f2rn^^TT "-yo^^y^ f(non impugnanda, es a priv. et
yodya Iinpugnandus in fem.) noraen urbis (Oude).
1. ?Q^T 3T '"" r I. et 3. par. (dr dmi, /^arm j v. gr. 331;
syllaba ar et in hac et in aliis radicibus, quae
apud grammaticos vocalem r continent, in formis non
gunnatis corripitur In r, quae vocalis nusquam est
primiliva, sed seniper orta ex r, antecedente vel
subsequente qu;'ipiam vocali, ut e. c. srnomi a r. sru,
abjectu u, quo faclo consonans r vocalis naturam
indult*)) ire, pervenire, transl. adipisci (v. rad. i).
Nalod. 1. 32: tdii gdm...dra ad illam regionem
pervenlt; 42: na riransdm dra non gaudium adepta
est. — Caus. arpay (gr. 468) facere ut aliquis eat,
pervenlat; 1) movere, dirlgere, conjlcere. B\ S. 7.
12. l4: mayy arpitamanobudd i; Dr. 5. 19:
sardn arpayitum saglltas railtere. 2) uti aliqua re,
Impendcre, adhibere. H. 4. 47. (Goth. airus nuntius
raihl ortum csse videtur ex ar, attenuato a in j' et
anteposito a ex generali euphonlae lege q. v. gramm.
comp. 82; hib. rja vel do ria „he will come, arrive",
rj'a „runnlng, speed", riach „he came", riachtaim
„1 arrlve", ar „guiding, conducting"; v. r. il. Ad
formara caus. arpay quae cum sam composita tra-
dere slgnificat, referrl posslt germ. vet. arbjan here-
*) Fusius de vocalium r et f origine dlsserul in libro
raeo ^Vocalismus" p. 157 sq.
3'
IS
33vgr2n?I abjuUdna — ^]^ dmoga.
SgViMr^lH a^yiitt&na n. (r. si& praef. afti + u/,
ejecto s — V. gr. 577 — s. ana) actio surgendi.
B'. 4. 7.
5V(>J<4i| altyudaya m. (r. j Ire, praef. ab i + i// s. a)
felicitas. Ur, 94. 1 Infr.
JT^^VJJJ^S ab yupapalti f. (r. pad ire, praef. aii +
«i/)a s. /i) favor, benevolentia. Sak. 54. 2 infr.
5P[y aiV 1. par. {jgaty&m) ire.
^g^aiVa n. (ut mihl videtur ex abbara aquam gerens,
ejecto b et « *), cf. ambuda et galada) nubes (gr.
oyt,QiQe?, lat. intber Inserla nasali, nisi haec pertinent
ad dmbara coelura vel dmbas aqua; cf. etiam
umbra).
1. ^U am 1. par. (^gatib aganasabdesu) ire, colere,
sonare.
2. :yH ain 10. par. (rog^) aegrotum esse.
jgXTffT omdei m. (ut videtur a r. am Ire, s. ti servato
classis charactere a) tempus (lit. amcis longum tem-
pus; ad rad. am etiam referri possit lat. an-nus — ita
ut sit pro am-nus — et gr. Svo?, svvcg).
5gpqT amdra (ex a priv. et mara morlens, in fine comp.,
a r. mar mr mori, s. a) 1) adj. immortalis. Hlt. 3. 5.
2) m. deus. Su. 1. 22.
ggXfTOVf amaraprab a (Bah. e praec. et prab d f. splen-
dor) imraortalium splendorera habens. N. 13. 5l.
jy ^Apj amaratvd n. (ab amara s. tva) Immortalilas.
Su. 1. 22. 23.
93i:m amard f. (ab amara). Nomen Indri sedls aut
urbis.
SflTTT^rTt amardvat! f. (Indrl sede praedlta, a
praec. s. vat in fem.) Nomen Indri urbis, sedls, pa-
latii. In. 1. h2.
jy^uq^ amaropama (Bah. ex amara et upamd f.
similitudo) Immortallum slmllltudinem habens. H. 2. 27.
*) Confirmatam vldl hanc explicatlonem lingua sendica,
dbereta (acc. dberetdrem) quod corruptum est ex
abbereta, significat; qui aquam affert.
^i\ri\ dmartya (Karm. ex a priv. €t martya) Im-
mortalis.
jgjqXIf amarsa (Karm. ex a priv. et marsa patientia,
tolerantia, a r. mars mrs s. a) ardor animi, ira, ira-
cundia. B'. 12. 15. Up. 43.
dy i-l '-I U I amars ana (Karm. Cx a priv. et marsana
paliens, tolerans, a r. mars mrs cl. 10 s. ana) iratus,
Iracundus, vehemens. Dr. 7. 17. N. 12. SA.
jpjlfg" amasa m. (r. am Ire, s. asa) tempus.
5gXlT «""a praep. cum. Nalod. 1. 53.
jy *-)lr?T amdtya m. (a praec. s. tya) qui est a consillls,
Wils. „a mlnister, a counsellor".
il m HU dmdnusa (Karra. ex a priv. et mdnusa hu-
roanus) quod est supra honiinem (iibermenschlich).
N. 23. 5.
jy |4^^ amitra ra. (Karm. ex a prlv. et mitra n. amicus)
inimicus, hostis. N. 12. 33.
9gTq| amt' illi, hi, V. gr. 248.
jy iJ^ amutra adv. (ab amu stirpe pronominis adds
in casibus obl. — gr. 248 — s. tra) illic i. e. in illo,
futuro mundo, opp. vocabulis iha hlc, et loke ismin
in hoc (terrestrl) mundo. Br. 2. 5. B'. 6. 4o.
jy U(.j amrta (Karm. ex a priv. et mrta mortuus)
1) adj. immortalis. Br. 3. IS. B . 14. 27. 2) n. deorum
cibus, immortalitatem afferens, ambrosla. In. 1. 26.
jj|u f-ft:cl|ci f^TSf amrtasvddaniya (Karm. e praec. et
svddaniya quod jucunde sapit) Arartae jucundo sa-
pore sirailis. In. 1. 26.
i|*-|y!T amedyd (Karm. ex a priv. et medya purus)
impurus, sordidus, contaminalus. B'. 17. 10.
jy^il ameya (ex a priv. et meya mensurabilis, a
T. md s. ya, gr. 557) quod metiri non possumus,
immensus.
5?*Ti| \fi\r{am^ydtman (Bah. ex praec. et dtman m.)
immensum animum habens. In. 2. 22.
^i_Hy dmoga (Karra. ex a priv. et moga vanus) non
fallens, haud dubius, certus. Ur. 63. 10.
^gfvTfT?^ ahimarda — gvjfra" ahydsa.
17
?ff^T*T?r "b 'tnarda m. (r. mard mrd conlerere, s. n)
distiirbatio, vastatio regionis. Df. 6. S.
3g"fVll-||r^ abirndna m. (aut a T. rnan aut a miJn S. a)
superbia, insolentia, honorls, gloriae ciipiJitas. B .16. 4.
5gfJV| Ulcj ab imuh d (Bab. ex ab i et muka OS, vultus)
adversum vultum babens. N. 12. 32. 20. 43. Dr. 8. ik.
35fJV|i^lc(i-l ai imuk dm (Avy. ex a4j et muka os, vul-
lus) coram.
jnvr^j^TT^ ab'iy6kt&r m. {x. yug jungere, s. tdr tr)
qui aggreditur, impugnat alqm. Hlt. 97. 2.
95UV|i||i| abijroga m. (j.jrug iungere, s. a) invaslo,
impugnatio. Am.
^gjVfTj^ abirati f. (r. ram se delectare, s. /i') delecta-
lio. Hit. 31. 1".
5fjVli|i-| ab ir&ma (r. ram s. a) amoenus, venustus.
Sak. 4. 6.
jgjVTTIpEJ' abiruci f. (r. ruc splendere, placere, s. j)
1) splendor. 2) voluptas, gaudium, delectatlo. Hlt. 13.
1. infr.
jgjVJ^TTJ abirupa (Bah. ex ab i et riipa n. forma) for-
mosus. N. 12. 30.
igfJVJpfJjrj ab ildsa m. {r.lai desiderare, s. o) deslderlum,
optatum. Hit. 43. 10.
^jVjr?fffrj;j aij/diin (r. /ai s. » n) desiderans. Ur. 12. 13.
5^ JV| d "i H o^b ivadana n. (r. vad q. v. s. ana) cor-
poris incllnatio. In. 5. 19.
3JJVf cj r-(4 H ab ivandana n. (r. vand s. ana) id.
Sa. 2. 3.
95fTHdi<i "+1 obivddaka m. (r. vad s. aka) salutator
incllnato corpore. N. 21. 26. cum acc. p.
g^jVJ5JJtJ ab is&pa m. (a r. sap s. a) exsecratlo. N. 11. 16,
jgjVJfJcfi abisikd m. (r. sic humectare, s. a) actlo con-
spergendi (v. sic praef. ab i). Hlt. 126. 10.
95fJV|y^- ab isvaiiga m. {y. svang s. o, V. gr. 109) in-
clinatio, propenslo, affectus. B'. 13. 9.
5gjVJ^JT abisara m. (t. s a r sr ire s. a) comes, SO-
clus. Am.
35TTVffJjTTJ ab is ararxa n. (r. sar sr Ire, S. ana) actlo
adeundi, vlsltandi. Ur. 40. 7.
^rfHHli^^I abisdrikd f. (r. sar sr ire, s. ikd) femina
quae maritum vel amatorem adil. Ur. 40. 8 infr.
93rM*rj|T^ff abisticila (r. suc s. ta) praedltus, inslruc-
tus. N. 23. 18. — V. grl^jJc.
3^TV|((7^^ abisniJfa m. (r. snih amare, s. a) amor, in-
clinatlo, affeclio. B\ 2. 57.
35f^Jf^tTfTLai'/Ajnam (fortasse Avy. pro abfkJartam
— ex aij et iksana n. oculus — ejecto o ante ria)
identldem, Iterum ac saeplus. N. 9. 34. A. 10. 54.
ggVJIOT ab tpsu (ab tp s , desld. irr. rad. dp adlplsci —
v. gr. 477 — praef. ab i s. u) adlpiscendi cupidus. N.5. 2.
jf^jjg^ abisu m. (r. is ire, deslderare s. u) habena,
frenum.
^VSnS" ot/jraiiga m. (r. ang ungere, praef. abi s. a)
unctlo. Up. 50.
SgVJJT^J^ ab^^yadika (ab adi praef. ab' i s. kct) supe-
rlor. N. 21. l4. Br. 1. 8. v. ddika.
J^Vilrly ab yantara n. 1) intervallum, loci et temporis.
B'. 5. 27. Hlt. 5. 17. 2) pars interior, medlum. Up. 49.
3^2jTj»~r ab yarcana n. (r. arc praef. ai'j s. ana)
cultus, veneratlo. N. 12. 78.
=5V-t)<yr-)| aby art and f. (r. art s. and, fem. ab ana)
precallo, rogatlo, pelltio. Sa. 4. 27.
^^VJJd^lJ' ab yavahdra (r. har hr afferre, praef. a6'j
-\- ava s. a) clbus.
9^7fo|^|i| ab yavahdrya n. (r. har hr afferre, praef.
ab i -\- ava s. ya) cibus. Ur. 39. 1.
93Vi|^i|c^ ab yasuyaka m. (r. denom. asiXy q. v.
praef. oij' s. aka) exsecrator. B. 16. 18.
9^V"?JTST "*/"•"' 11. V. seq.
=gVjjf3=j abydsa m. (r. a s cl. 1. q. V. s. o) 1) proplnqultas,
vicinltas. N. 9. 10. Dr. 8. 13. 2) exercltatlo, usus, ex-
perientia. B'. 12. 12. 18. 36. 3) educatlo, disclplloa,
instltutlo. Hlt. 5. l4. 7.4. Scribitur etiam oi^ydyo (cf.
abyasta, ab yasana, abyasya apud Wils. ed. 2).
3
10 Srm upriya — j^^^^^^Tiahihasin.
jljjg^ dprija (KariD. ex a piiv. et prija q. v.) inju- nibus b'jam, bis, bjrdm, h/as) ad, versus. (Gr.
cundus, ingratus, insuavis. au(pi, inserta nasaji sicut in afJLipOO contra ubdu; lat.
jj[7i^'(-jv aprijanvada (e praec. — v. gr.i)7o s.o — ob, nisi pertinet ad api, amb\ germ.vet.umbi, nostrum
et vada a r. V ad s. a, loquens, dicens) injucandum um; slav. ob; cf. eliani adverL. slav. ABHK abije statim.
dicens. 11. 4. 15. Huc quoque retulerim nostrum bei, goth. b!, abjecto o
^mTTjfvniTra aprijaidgin (ab aprijab 6ga ingrata, initiali, sicut in sanscr. praeter api etiam pi dicitur;
injucunda fortuna, s. in) ingratam fortunam habens, porro praefixum be, goth. bi.)
infelix, infaustus. Br. 1. 1 1. Bg^JVT^JFT a*''''^'»'» "• (r- ''""< s. «) amor. N. 24. 13.
Jbl^t^vH apsards f. Apsarasa, n\mpha (deduci solet ab ^TH^T^ ab ikrama m. (r. hi am s. a) conatus, molitio.
ap aqua et saras, a r. sar s r ire, s. as. Sunt enim B . 2. 4o.
Apsarasae, secunduni mjthologlara, e mari natae, quum 5jyv|'o|||(iH "* ig dtin m. {r. han in forma czus. g dtajr
a diis Asurisque ad Amrtum adipiscendum agitarelur.) — gr. 471 — s. in) inimicus. Hit. 127. IS.
jj',^-!^! apsara f. i. q. praec. 53THsT»T abigana m (Karm. ex ab i et gana homines)
Jblsl*'^ abandya (ex a prlv. et bandja sterilis) non familia. N. 12. ^S.
slerilis, non vanus, non irritus, inde fructu pracdilus, 597VlSI«^lc:^'('L "* iganavanl (a praec. s. vant vat) fa-
fructuosus. Ur. 7. 14. 16. 4. cf. sapala Ur. 9. 1". miliam (nobilem) habens, nobilis, generosus. B. 16. 15.
^^^^ abadcta (ex a priv. et badda Ilgalus, a r. band 95Tr*T5r abigiia (r. giid sclre, s. a) gnarus.
s. ta) 1) non ligatus. 2) insanus, stultus. N. 26. l6. "flTVfSl I H obigiidna n. (r. giid scire, s. ana) nota,
j^j^yj abald (Bali. ex a priv. et Aa/a vis) debllls (fort. signum. Pat. 26. 27.
golh. ubils ih. ubila, nostrum iibel, angl. evil; nisi haec ^TTVj fi H-" * " " ^* ^^^' ^^ °*' *' '"■*) ^^i pt^ope. S:i. 3. 11.
ad adara ■= lat. inferu-s pertinent, mutata aspirata ^S^TM rl I M "^itdpa m. (r. /a/; urere s. a) moeror.
in medlam, secunJum generalem consonantium per- 53TVrW»T abiddna n. (r. dd ponere s. ana) nomen.
mutandaruni legeni. Sanscr. b auteni In germ. item est Hit. 26. 13.
b, unde golh. radix band llgare = band q. v.) STHVTZI abinaj^a m. (r. n! ducere s. a) gestlculatlo.
j^(^^| abald f (a praec.) femina. Ur. 28. 10.
jy^^A dbda ni. (ex ap aqua, et da dans, a r. dd s. a) 3^TH«TcJ abinava (Karm. ex ab i -f- nava) novus,
1) nubes. 2) annus (primlt. pluvlum annl tempus). recens.
35fj^^ abdi m. (aquam tenens, ex ap aqua et di tenens 5THT»T^5T "* '"'^'«•«« n". (r. vis inlrare praef. abi-\-
a r. d'd s. i) mare. Hit. 105. 9. ni s. a) incllnatlo, propensio, applicatio. Ur. 35. 3infr.
55fVT?T dbaj-a (ex a priv. et haya tlmor) 1) Karm. se- (hrdaj db i . . . .).
curitas. Hlt. 59. 3. 2) Bah. alidja intrepidus. ^fv|y|y ab iprdya m. (a Rueckertio recte deducitur a
5gVT^ abava ra. (Karm. ex a priv. et bava existentia) r. i' ire praef. aA i + /^ra s. a cLabiprela Hit. 54.17
70 non esse (Nichtsein). Sav. 3. 10. et ab ipret ya apud Wils. ed. 2) consilium, proposi-
95TVncT o^dva m. (Karm. ex a priv. et bdva exlstentla) tum. N. 9. 35. 24. 5. Sa. 1. 13.
i. q. praec. Dr. 5. y. ^^THVToT abibavd m. (r. bu s. a) actio praevalendi, su-
3gjVT abi praep. praef. et sep. (ut videtur a stlrpe pro- perandi. B'. 1. 4l.
nom. a s. bi, quod convenit cum casuum termlnatio- 59TVTH||'j|»T "* '* dsin (r. b'ds s. in) alloquens. Sa.5. 7-i.
jyM^lkJ apardclda — jj^^^^^^apruplavayas. 15
^JXTTTtT " P <"" ^ <i <i " (r- '■(Jrf praef. a/'0 offendere, s. /o, ^q^ffjra apuyin {upa -\- dyin a r. * s. in) abiens.
gr. 83) 1) adj. ofiendens. Dr. 7. U ubi apar&dd dU 15.2. 1 i.
pro apardddH legendiim. 2) n. offensio. N. 24. 12. 1. ^fq "'/■" praep. praef. «iiiae cum paucis solum conjun-
95fqTfy[ apardda m. (r. rdd s. o, v. praec.) offensio. gitur radicibus et super signiGcare videtur, nam cum
Dr. 8. 37. — V. aparddda. dd ponere format npida legere. a initiaie hujus
f^j^^^paridyus (ex apari locat. TOii apara alius praep. saepe abjicitur (gr. eTTi', lit. ap insepar.).
et dyus, quod ex divas dies explicaverim , ita ut, 2. Jy |q dpi conj. 1) eliam, adeo. 2) eliamsi. 3) igilur,
ejecto «, «' ia u et j in j sint conversa) postero die. itaque. 4) vero, aulem. 5) an, num. 6) cum praece-
N. 13. 35. denle interr. kim quispiam significal.
^^^Y^ apavarga m. (t. var^' vrg relinquere, s. a) 39^|^j|?id apihila (r.dd praef.i7/>i tegere, S.la, gr. 544)
donum. Sav. 5. 51. teclus, obductus. N. 17. 30.
^m^TS" apO'*' ada m. (r. vad dicere praef. apa s. a) ^[jmapuns m. (nom. irr. v. gr. 205. Karm. ex a priv.
vituperatio. 1111.71. 12. etpiu/i j nias, vir) vlrilitate privatus, eunuchus. In.5. 50.
jyqi^llA VI a/)a vddin (r. vad s. in, v. praec.) inter- 5gcfcpf npuns tva n. (a praec. s. t v a^ eunuchi slatus.
dicens, velans. Sak. 32. 1. lu. 5. 58.
^q^f^Vf apavdhana n. (r. vah s. ana) aclio aufe- 33^^ apeksa (r. i/cJ viilere, praef. apa s. a) respi-
rendi, deducendi. Hit. 97. 5. ciens, curans, rationem habens. B'. 12. 16.
Jjiqi^iyi-I apascima (posticum non habens, nihil ^^T^TgfJ' apeksd f. (r. iks videre, praef. apa s. d) re-
post se habens. Bah. ex a prlv. et pascima posti- spectus, ratio. Sak. 59. 12: nirapiksa nihil curans,
cus) infinitus, immensus. N. 13. 33. negligens.
imM<i opasada m. (r.sad ire praef a/;a s. a) honio jyq|rir~| apohana n. (r. iih praef. apa raliocinari,
vilis, abjectus, in fine compos. 11. 3. 8. Dr. 8. 45. s. ana) ratiocinium. B . 15. 15.
jyqri apaha (r. han abjecto an s. a, gr. 575) occidens, '^^Oapnas n. aqua in Vedorum dialeclo (v. ap et cf.
delens. Sak. 56. 2. lat. amnis pro apnis).
jynri Jllj apahar ana n. (r. ftar hr s. ana) actio aufe- SSf^^iTST aprakdsa (Bah. ex a priv. Ct prakdsa m.
rendi, abripiendi. N. 10. 9. lux) luce privatus, obscurus. II. 1. 18.
jyn|^- a p d ii g a n. (r. ai'ig suff. a) exterior ocull 5^31 flM apratima (Bah. ex a priv. et pralimd f. si-
augulus. militudo) similitudinem non habens, incomparabilis.
^^q^ra a/;dc' (in casibus fortibus apdnc, a r. anc ire, H. 1. 37. Su. 3. 15.
praef. apa) meridionalis. Hem. 5r*T5T^rT aprasastd (Karm. ex a priv. et pras as ta,
jyqj^ apdnd m. (r. an spirare praef apa s. a) spirl- a r. sans praef pra laudarc, s. ta) non laudatns, in-
tus qui efflatur. B'. 4. 29. 5. 27. farais. N. 20. 4l.
5^mq' apdpa (Bah. ex a priv. et pdpa n. peccatum) ^f_\\^f^^^iaprdptavayas (Bah. ex aprdpla non
liber a peccatis. Br. 1. 32. contactus — a T.dp praef. /jra et a priv. — et vayas
j-jMj^ apdya m. (r. i ire praef. apa s. a) 1) abitio. aetas, hic: adulta aetas) non contactam adultam aeta-
2) obitus, interitus, exitium. Ilit. 43. 4. 3) frans, fal- tem habens, qui ad adultam aetatem nondum pervenit.
lacia. Hit. 129. 22. N. 4. 19- Br. 1. 28.
14 -^cirl^onvac — jyq^ii-yL^ apardnmuha.
3^7^ga«fac' (r.«Hc' ire praef. o"u; in casibus fortibus jy q c}^ | n r|^«^ akdrin m. (r. kar kr s. in) qui aliqiiem
anvdnc, in debilissimis anuc, ad analogiam TcZ offendit, adversarius, inimicus. Hit. 27. 17.
pra/fdc, prat/tiric, prati c, gr. 17\)) se<iuens. Sm. ^^fqcjif^ apakrta (part. pass. a r. kar kr praef apa
■UrrJ.l\ anvaj^a ni. (r. i praef. anu s. a) familia, gens, s. t a) 1) offensus. '2) n. offensio, laesio, vioiatio.
stirps. 1.1. 4. 3.
Jjr-cicTRT anv avdya m. (r. i ire, praef. anu -\- ava, jyq^m apagama m. (r. g^am ire s. o) abscessio, se-
s. a) id. Su. 1. 2. paratio. Hit. 43. 5.
jLjr^q anveia (r. ii ire, desiderare, praef. anu s. a) jyq)|| apagd. f. (ex o/>o aqua, quod separatum non in-
actio quaerendi. Sak. 15. 10. venitur — v. ap — et s" ''ens in fem.) fluvius.
JbJ«"oi^trT anvesana (r. is praef ohu s. ana, v. gr. Ani.
94"') i. q. praec. N. 13. 70. S;i. 1. 33. W^fxJTJ apacajra m. (r. ci colligere s. a) deminutio, ex-
jtjr^qilH anvesana (fem. praec.) id. Ur. 31. 6 infr. pensum. Hit. 10.5. 12.
Jb|r-sJl7jH anve.i in (r.is praef anu s. i n) quaerens. ^FJTfTjJ a/?a// (. auiaeum.
Hit. 1'29. 20. 33m!7T%Cr apattksipa m. (e praec. et ksepa) secun-
4j^^t.>| \ -Tp anves tdr -Jtr m. (r. is s. tdr / r) qui dum ^Vils. „precipitate entrance on the stage, indica-
quaerit. ting hurry and agitation , also read apafdksepa"
jcm ap f. (nom. anom. plur. num. v. gramni. 199) aqua. v. etiam Lenzium ad Urv. 3. 1.
Su. 2. li. N. 12. 63 (lat. agua mutata labiali in guttu- 93T7r?T dpatya n. (a Rucckertio recte deducitur a praep.
ralem; goth. o//ia flumen; germ. vet. aha , et affa in apa s. tya\ ita goth. ni-thjis th. nithja cognatus, pro-
fine comp. v. Graff 1. 159; lit. uppe flumen ; huc etiam plnquus, a ni deduxcrim; v. gr. comp. III. p. 432) pro-
cum Jobannsenio — Latein. Wortbildung p. 41 — les; ap atjrdni liberi. Br. 1. 27. 2. 26.
refero lat. amn/j pro ap-nis — v. apnas — commutata jy '-J ^ '-J I "P"' f^P" f- (■"• trap pudere, praef. apa s. d)
tenui cum nasali ejusdem organi, sicut in somnus pro pudor. Am.
sopnus; huc eliam retulerim gr. ucpDog; hib. alih flu- J^| q ri ii | dpadesa m. (r. dis moostrare, s. a) species,
men). slmulatlo, praetextus. Up. 65.
^jtj op" praep. praef. ab, de (gr. a~s, lat. ah , goth. o/, ^T^fifj apabl (Bah. ex apa et b! f. tlmor) llber a
angl. o/, germ. vet. af-tar post cum suff. compar. — tiniore.
V. gr. comp. II. p. 27 — goth. o/-/aro retro, a tergo; dyq;-l|»-J apamdna n. (Karm. ex apa et mdna n.
cf. etiam lit. apacia pars inferior, apacioj infra, apa- honor) dedecus, infamla, ignomlnla. B . 6. 7. 12. 18.
tinnis inferior; huc etiam retulerim slav. insep. o de, jyq j dpara (ut vldetur, a praep. apa s. ra) alius.
abjecto p). H. 2. 32. Br. 1. 31 (goth. afar post, germ. vet. afar
Jjjqc^^-[|"Y" apakart dr m. (r. kar kr facere, praef. apa autem, iterum, nostrum aber: aber-mal, Aber-yVitz).
s. tdr tr) qul alqm. offendlt, adversarius, inimlcus. ^'_\ j | ^- V-| y apar diimuk a (Karm. ex o prlv. et pa-
Hlt. 90. 3. rditmuka aversum os habens. Bah. ex pardk re-
^'-I^Urii opakdratd f. (ab apakdra, a r. kar kr trorsum — ab Iiuisltato adj. pardc e pard retro et
s. a, qul offenslonem, injuriam infert, s. td) offensio. aiic, v. gr. 179 — et ?nuka n. os, vultus) non aver-
N. 21. 13. sum os habens. N. 2. 18. v. gr. 84.
95Irf^ dntara — ^^jj^-;:?^ anyoznya.
13
C. 9g^jT d/i/ara (v. pracc. et cf. golh. a/i/AMr, lli. a«///a;a, liiita finis s. lAra) propinqiiitas. In. 2. 20. .i 31.
alius lit. an/ra-s secundus; lat. a/fer; v. anjra) alius. 11. '2. 12. N. 1. 23. 13. 'l9.
N. 13. 33. B^TFI^rrL "" ' ' * '^ ' (^'''' P"*<^-) ^^ adverso, contra.
jjyIii anlard' adv. (a praec. producto a, quo hacc fornia A. 10. IS.
cum instrumentaii Scndico convenit, v. gr. comp. et iFJ|.(-|j_| an/ima (ab aH/n fiiiis,s. ima) ultimus. Hit.l4. \\2.
cf. suff. trd in advcrbiis sicut manuSjatrd inter ?3^^ and 1. par. {band ane K. band ^ V.; scrlbitur
liomines) in niedio. Sak. 40. 1 infr. ad) ligarc. Cf. anl.
yM\yf.l\f.\anlardl rnan m. (Karni. ex antdr intus et -ET'"^ and 10. par. {drkksa/^ , ut mihi vidctiir deno-
dtman m. aninia) aniiiia. N. 5. 31. 20. A2. I> . 11. 2 i. nominativum sequentis) lumiiia oculornm amittere.
^CTCTTTjr antardja m. (ex anldr vel antard et aj a J^f^rjandd coecus (cf. hib. uiVine „blind", V. Pictet p. 13).
iens, veniens, a r. i s. a) impedimentum. Ur. 21. Sinfr. ^(r^df^ and aka m. nomen regionis. Dr. 5. 16.
47. 10 infr. Sak. o. 10. ^T^^y^IT <>" d akd ra m. n. (ex and a et kdra, a r.
5lTli7W anldrikJa n. (ex anldr el lArxa a r. iks vi- kar kr s. a, faciens, factor) obscuritas, tenebrae.
dere, correpto /, suff. a) at»r. Cf cambro-brit. enljrc ^fFy^iTJTIZI and aUdramaja (a praec. s. maya) ob-
„the firmament, the vauit, or canopy of the heavens", scurus. Up. 49.
V. Pictet p. 12. Owen s. v.
^<^A|7^ ant ariksa n. i. q. praecedens.
55f^m^pEfT ant arlksacara adj. et subst. cum fem. in l
(Karm. e praec. et cara iens a r. car) per aiirem
iens, epith. Rdki asorum. H. 2. 31.
55^ dnna a. {t. ad edere s. na, gr. 542) cibus. N. 5. 3S.
■y^riX anjrd (gr. 250) alius (goth. a//i-j, th. o//a, lat a/iu-j,
gr. aXKo-i per assimilationem ex uXjC-?, ita Prakr.
anna et germ. vet. a//es aliter ex a/jes; cf etiam e'.'ict
[=an/(?], eviOTB; slav. inu, ih. iVio, v. gr. conip. 374).
j^f^fjTflf antari j-a n. (antara s.ija) vestis inferior. J^jrjff^jJ an_ca /ama (a praec. s. laina) uniis plurium
Am. (cf. ult ariya). duobus. Br. 1. 33.
Jbl^HH IM antarbdmi f (Karm. ex anlar sub et bumi 33»-?TrIT «"/o/"'" (ab anjd s. lara) alter. Su. 1. 10.
terra) subterraneura spatium. A. 10. 27. 'j^jj^'^'^\a n j d i a s (ab anjd s. las) 1) aliunde. 2) alio,
^tIH IM^Irl anlarb umigala (Tatp. ex anlarbumi aliorsum. Sak. 15. 1 infr.
sub terra et g"''* 3 r- §■«'" ire s. ia) sub terra pro- 5g77j^an/a'/ra (aban/o' s./ra) l)alibi. 2)praeter,c.abl.
fectus. Su. 2. S. Hlt. 60. 15. li'. 3. 9. Rag. 14. 32 (ita goth. a/Ja praeter).
^rlcsl^ antarvastra n. (Karm. ex anlar et vastra J^^i|y | anydl d (ab anj-d s. t d) aliter (lat. a/iuta).
vestis) vestis inferior. Up. 50. iJ{r~li\\Sr7H any dSnj-a (ex anjrd — nom. masc. ab
jy,j.JQj|^jj an/arf (3 j as n. (Karin. ex aniar et vdsas anjd, quod hac in compositione generis fem. et neut.
vestis) id. Up. 50.
ilfl|v»(i "nldrhila (a T. d d praef. anlar s. /a, gr.
544) qui evanuit. N. 12. 90. 17. 6.
jg^joj^a n / a r a n / (ab anta s. vant vat) finem ha-
bens, caducus. B . 2. IS.
^jyjcj^ anlikd n. (ut videtur ab anli = gr. avTl, lat.
anie, vel ab aii inserlo n s. Ara; secundum "Wils. ab
locum quoque tcnet, maximam partem quidem nonii-
nativi, nonnumquam vero etiam obliquorum casuum
vim habens, ut Su. 3. 21 — et anj-a quod hac in com-
positione in obliquis singularis casibus soliim usiir-
patur; cf einander et aKKY^7\ixv) mutuo, invicem, vi-
cissiin, alter alterius, alter alteri etc. , alius alius, alius
alii etc. Su. 1. i. 4. 1-1. H. 1. 42. 4. 22. 39. N. 1. 17.
IZ
95fgcrff*T anuvartana — 95frT^ dntara.
39^»^crrf*T anuvartana n. (r. vart vrt praef. anu ^rT^ anrta (Karm. ex an priv. et rta verus) 1) adj.
sequi s. ana) 1) actio sequcndi. 2) obsequium. Hit. non verus, falsus. Sa. 5. 98. 2) n. falsuni, niendaciuin.
75. 17. N. 21. 13.
gCT^TQifSTjq anu ta/-/iK (r. vart vrt praef. anu sequi J^jr-jcf^ aneka (Karm. ex an priv. et ika unus) inullus,
s. in) sequens. N. 21. 1 1. varius. Ilit. 4. 8. B'. 11. Zk.
ju^i j^^jrm-j anuvid Ayin (r. d 6. s. jn inserto /, ^r^d^^rX^ " n i k a d d (a praec. s. d d) multifariam. B . 11. 13.
gramm. 49"'; d' A praef. vi facere; vid'd praef. anu ^rJ^Cf anekapa (non seniel bibens, Kirni. ex
sequi, obsequi) sequens, obsequens, obediens. Ur.36. 1. aneka el pa) elephantus. Am. Cf. dvipa.
Hit. 71. 2. 5g^;^cf| il I V[a nekaJds (ab aneka s. ias) 1) multum.
j^^^rj^ anuvrtti f. (r. vart vrt praef. anu sequi N. 23. 10; v. gr. 584. s. sas. 2) saepe. In. 1. 25.
s. li) obsequium. Wils. ,,complaisance, jobliging or ggf^^^aneftaj n. tempus. Am.
serving anotber". Dev. 1. 13. snehdnuvrl li — cx tN^H ant 1. par. (band an^ K. dand ^ V.; scribitura<)
.f nefta amor vel potius jne/ia/2 araicus et anu f.i/// — ligare. Cf. and.
amicitia. Ilit. 20. 20. 33. 12.
3^»T^TT anuvrata (Bah. ex anu et vrata n. votum)
deditus, addictus, c. acc. N. 2. 27. 13. 56.
■)^r\li\\i-\r\ anusdsana n. (r. sds s. ana) dictum,
sentenlia. N. 13. 39.
55f^ dnta m. n. 1) finis (golh. andeis, th. andja., nostrum
Ende*)). 2) mors. N. 3. 4. M. 10.
5g^;3rfljf ant aHkarana n. (Karm. ex antar intus et
karana instrumentum, quo percipimus aliquid) mens,
animus. Ur. 77. 6 infr.
ilH,ii,IIIMfTIT "rT anusdsitdr -tr m. (r. s ds s. tdr ^^•^j antalipura n. (Karm. ex anlar i\. v. et pura
tr) gubernator, moderator. B . 8. 9.
^r\5XW^r\anusdsin (r. sds s. in) gubernator, casti-
gator. Ur. 66. 1-i.
Sf^TWPT^ anusldna n. (t. s t d praef. anu s. ana) actio
sequendi, obsequendi. Hit. 4. 13.
93 »-1^:4 r-tf f ?f anus and dna (r. d d praef. anu -J- s atn
s. a;ia) invesligatio. Hit. 90. 18.
^gfjqxfTlTf anusarana n. (r. sar sr s. ana) 1) actio
sequendi. Hit. 9. 8. 98. 21. 2) actio quaerendi (cf. i.«
ire praef. anu). Hit. 68. 13.
j^^g]'^ anusdra m. (r. sar sr s. a) actio sequendi;
n. urbs) interior pars domus, ubi feminae habitant;
gynaeceum. Br. 1. 12. N. 1. 18. 17. 31.
^^^^a/1/a/a.t (ab anta s. tas) a fine, in fine, deni-
que. N. 19. 33.
5g^"T antdr (ut mihi viilctur, a slirpe pronominali ana
abjecto a s. t ar, sicut p r dl a r a p r a tl senA. n i s t a r e
extra a nis ex) 1) inter, intus, in medio. Sa. 5. 106.
B'. 5. 24. 8. 22. N. 24. 34. c. gen. B'. 13. 15. 2) sub,
V. antarbuini, antnrbiirnigata, ant arhita (lat.
inler , gotb. undar, noslrum un/er, hib. indir, idir
„between, betwixt").
gat/anus dra incessus imitatio. Ur. 66. 4 infr. Cf. l-S^frff dntara n. (ut equidem puto , a stirpe pron.
Lassenium ad Hit. 17.
jgf^m^ffra a/!«id///2 (^T.sar sr s.in) sequens, quaerens.
Hit. 74. 2. Sak. 28. 7 infr.
5gfr^JT anuhdra m. (r. har hr s. a) imitatio. Am.
j^JTIff anrnd (nah. ex a/i priv. et rna n. debitiim) liber
a deblto, qui debita solvit. Br. 2. 7.
a/2a s. comp. tara) 1) interius, inlerior pars, medium.
H. 4. 44. N. 12. 103. 21. lO. 2) intervallum, interjec-
tum spatium. A. 9. 6. B . 11. 20. 3) differentia, discri-
men. B'. 13. 34. 4) occasio , opportunitas. N. 7. 2.
13. 59. 5) causa. Dr. 5. 15.
*) ^- S'^' •^'""P- § 996.
^^'^[rjlTl^onuJcsandrn — ^r^l^CT^ anulepana. 11
jgf^^IJfpi a ;i u A- j « ri « m (Avy. ex anu el ksana mo- JFJin;^^:^ anuiarjrf a m. (r. Aand ligare S.a) 1) viiiculum.
menliim) qiiovis momenlo, pcrpeluo. llil. 59. 17 (cf. Urv.29. 4 infr. 2)impedimentum. 53.6.28. 3)indicium.
anudivasarn). Sak. 59. 2 infr. 4) conseculio temporis, posterum lem-
jCT^Tjj anugd (r. s''J praef. anu s. o) sequens. Dr. 9. i\. pus. B. 18. 3;;.
Jljyl^H'^ anu gal i f. (r. ^am s. ti) actio sequendi. H.ll. 8 ^T^T^^'^^ anuband aka (a praec. s. Ara vcl a^a) con-
(de compositis sicut gatdnugatika v. gr. 597). junctus. Urv. 90. '1 infr.
Jgfjpms" anugraha m. (r. grah praef. anu s. a) favor, .ij^r\^\f.\J^^\anuban d in (ab ariuband a s. in) impe-
benevolentia. S;'i. .5. 3 1. dlmcntum IiaLcns.
ij^r{x\^ anucard m. (r. car s. a) 1) qui sequitur, co- 33»TVn^ anubdva m. (r. bu praef. anu viJcre, s. a)
mes, socius. Ilit, 17. 20. 2) servus, subjectus. Dr. 8. 59. auctoritas, dignitas. B . 2. 5.
SET^TsT """§'' '"• (e^ anu et ga natus) qui post natus 59»TJTrT onumata n. (part. pass. a r. rnan s. ta) assen-
est, frater minor. Br. 3. S. sus, consensus, permissio. N. 17. 22. Sa. 5. SO.
jy »451 llclR " ""S '■-' ' " m. (r. giv vlvere s. in) servus, ^g^^li-JYJI.i -^ anurnantdr -tr m. (r. man s. tdr / r)
subjectus. Hit. 73. 3. assentlens, consentlens, permlttens. B . 13. 22.
j^r^^ll anugiid f. (r. gud sclre) 1) jussum, praeceptum. 5g^»-li-)jUf anumararia n. (r. mar mr s. ana) actlo
2) venia, permissio. In. 4. 4. H. 1. 45. moriendi una cum aliquo, soclum mortis eae, Mit-
ilHrll'-! onutdpa m. (r. tap urere s. a) dolor, moeror, sterben. Hlt. 87. 4.
sollicitudo, poenitentia. Sak. 53. 16. S»T*-IT»T "numdna n. (r. m& mctlri s.ana) simllitudo,
^'^^T\ anuf tama (qui altissimum non babet, qui analogla. Ur. 67. 13. Hlt. 20. 8.
ipse altissimus est, Bali. ex an priv. et uttama) 5g^jy|_| anujdtra n. (Bah. ex anu et ydtrd iter)
optimus, praestantisslmus, maximus, gravissimus. quod ad iter necessarium, ut currus etc. Sa. 1. 34.
i^JTfCT^ anut suha (ex an prlv. et utsuka q. v.) mo- ^'•li||^| anuy dtrd (r. jr d praef. anu sequi, s. trd)
destus, V. sq. comilatus. Dr. 52. 10.
^n^r^f^Trn «"«'.f «^«'<3 f. (a praec. s. /4) modestia. 35r»TyWr "nurakta v. rarig praef. anu.
Ur. 10. 20. 5r»T7T5T onurdga m. (r. rarig s. a) amor; v. seq.
dbl*T<^^IH anudarsana n. (r. dafs drs pracf. anu dy»"lilITclTL''""'"''o " v ant (a praec. i.v ant ta^)amans,
resplcere, s. ana) respectus, ratlo. B. 13. S. amore captus, c. locat. Hlt. 28. 9.
J|;^e.l|A r^i-j U onudi la ja'm (Avy. ex anu et divasa) ^^\-i C| dnuriipa (Bah. ex anu et rupa n. forma)
quovls dle, in dlem, dlem de dle. Sak. 47. 2 infr. 1) slmllls. 2) conveniens, congruus, dlgnus. Br. 2. IS.
^g»T?T anunaya (r. ni ducere s. a) reverentia, obser- N. 24. 24. Sa. 2. 10. 3. 12. B'. 17. 3. A. 6. 24.
vantia, obsequium. Illt. 68. 2. 123. 5. Ur. 33. 9. ^J[i:ri\^anur6d'a m. (t.rud praef. anu amare, deditum
Jbl »■1^ <i ^L" ""P"^""' (Avy. ex anu et pada pes) e esse, s. a) officium, obsequlum, indulgentia, liberalltas,
vestlglo, stalim. Sak. 39. 7. facllitas. Wils. „the accomplishing of a desired object
j^^QcjUT "nupiirveria (ex anu et purva n. prius, for another person, obllglngness, service". nit.106.lS.
in Instrum.) ordlne, ex ordlne, ita ut a priore aut ^g^jTTi-y-fjanurtJ dana(r. rud s.ana)i.q. praec.Hit.62.1.
praestantlore inciplalur et ad sequentes transeatur. 93»TcH^»T anulepana n. (r. lip obllnere s. ana) 1)
Sa. 4. 11. unctlo. 2) unguentum. B'. 11. 11. Sak. 43. 9.
10
35Frc(felfrT anavastiti — 5rg#iT5T anukrosa.
^r\d(W^A\r\ anavastili f. (Karm. ex an priv. et
avastiii a r. std praef. at'« s. t i) inconstantia,
inobilitas, levitas.
j^fjTO^anoi n. (r. an s. as) currus. Ara.
JtJHM^ anasuya (Bah. ex an et oiu/a f. exsecratio,
vel Karm. ex an et asd/a exsecrans) exsecrationis
expers, non exsecrans. B . 18. 71. Sa. 2. 19.
-a^T^-n^ anas uj^aka (ex an neg. et asujraka ex-
secrans) i. q. praec. N. 12. 46.
jg-jq-mj anaju/u (Karm. ex an et asujru exsecrans,
q. V.) non exsecrans. B . 9. 1.
Hr-J ^ -i^ ^ H anahaii krta (Karm. ex an et ahaiikr l a
ex aham ego et krta factus) non sui studiosus.
In. 4. 12.
j^f^]jmci n d s a s (Bah. ex an et o^oj n.) liber a pec-
catis, offensionibus, vitiis. Br. 2. 14.
3^rTl pi-|r4ona;mo« (Bah. ex an et dlman') animam
aut semet ipsum non babens, animae aut suimet ipsius
non compos; secundum schol. qui animam aut se-
met ipsum non vicit: ^andtmano i gitdtma-
nafi". B'. 6. 6.
5^^[-^i_|QJ.f| ond/mafon^ (Karm. ex an et dtmavant
ab dtman m.) sui, aut animae non compos. N. 20. 31.
Sa. 5. 22.
jy^liy andld (Bah. ex a priv. et ndta dominus) do-
mino orbatus. Br. 2. 10. 15. 3. 2.
55rT[<r7 anddara m. (Karm. ex an priv. et ddara
observantia) contemtio. Hit. 70. 4.
]g^|M^j <- andplutdiiga (Bah. ex andpluta non
lautus, et aiiga n.) non lautum corpus, non lauta
membra habens. In. 2. 5.
39»-lli-l?T "fi^iefi (Bah. ex ara priv. et dmaya m.
morbus 1) adj. sanus, salvus, valens. Dr. 4. 10. 2) n.
sanitas, salus, valetudo. Br. 1. 19. N. 2. 15.
jyH W-il undyusya (Karm. ex an prlv. et djrusya se-
nectutem afferens, admittens, ab dyus m. s. /o) non
senectutem ferens, perniciosus, funestus. Dr. 7. 4.
jyVllfToJ andrtava adj. (Karm. ex on priv. et drtava
q. V.) anni tenipori non consentaneus, germ. unjahrs-
zeitlich. II. 1. IS.
tlHlplTl dndvrtta (Karm. ex an et dvrlla a r. vart
V rt s. /o) non electus. In. 5. 42.
^yHlfediUH <i"^b'l^S"' (Bah. ex an&hita non po-
situs, a r. do, et agni ni. ignis) non positum ignem
sacrum babens, non deditus igni. In. 2. 4.
dbl|r-||r>^ fT anindita (Karm. ex a priv. et nindita
a r. nind s. <a) non spretus. In.5. 45. N.22. 2. 26.15.
537»^T7fCf animisd (Karm. ex a priv. et nimisa nictans,
a T.mis praef. ni s. o) adj. non iiictans, non connivens.
In. 5. 28. Su. 1. 10. subst. ni. 1) deus 2) piscis. Am.
y jv-ltrl anild m. (r. an spirare s. ila) ventus. Dr. 6. 6.
^\r\\^\i-\anisam (Avy. ex a priv. et nisd f. nox) aeterne,
semper.
5gVqjo[7 dnlka m. n. exercitus. Ilit. 95. 19.
^S^T^TlofSTTnT anikaviddrana (qui exercituni
rumpit, Bah. ex praec. et viddrana laceratio) n. pr.
Dr. 2. 13.
^r\ dnu praep. praef. et separ. (ut mihi videtur, a stirpe
pronom. ana, mutato o in u, cf. interrogativi stirpes
ka, ki, ku) post, secundum. c. acc. Sak. 6. 11: anu
mdlintitram secundum Maliniae ripam.
jy»4c^;-C.J| anukampd f. (r. kamp tremere, commoveri,
s. d) amor, miserlcordia. B. 10. ll.
5yrTcf| fi-'-! fianukampin (a praec. s. in) amore, miseri-
cordia praeditus. In. 4. 12.
jy»-lc}-|li anukdra m. (r. kar kr facere, praef. ariu s. o)
imitatio, simililudo. D^v. 4. 11.
jyrlc^-(l|J»4 anuA:dri/2 (r. kar kr praef. anu s. in) 1)
imitans, similis. Ur. 75. 20. Sak. 39. 5. 11. 2 infr.
3y»Jc|-| JUJ anukirna V. kar {k f) praef. anu.
5y^ajr?I' o/iuAu'/o (Bah. ex anu et kula n. ripa, littus)
secundus, prosper, faustus. Sj. 5. 30.
jyK^hli'! """/"'osa m. (r. krus clamare, vocare, s. a)
miseratio, misericordia.
55fura^ ad'yayana — ^fHdftyfT anavasiita.
9
jg^JTiTJ-T od /■aj ana n. (r. i praef. ad i s. ana) leclio,
pcrfunclio, cffectio. B . 11. As.
^gmcjHI^ ad^j-avasd/a m. (r.sS praef. ad » + o va
s. /a) opera, conlenlio, stiidium, nisus. Hit. 36. 3.
jgp^iqc*) ndjdfiaka m. (qui faclt ut aliquis le-
gat, a r. i° praef. adi, unde in forma caus. anom.
a^yApay — gr. 468 — s. aka) praeceptor, ma-
gister. Am.
jg^^jTf ad'/dj d m. (r. » cum Vrddi s. o) lectio, sectio,
caput Vedorum et aliorum llbrorum, qul philosophlcas
res tractant.
3g\^|(^^ a-d j uJ il a v. vas praef. ad i.
g\,QfJJ advaga m. (ex advan via et ga iens) viator.
Hlt. 85. 8.
55fv,'^j] arf t;on m. (ut videlur a r. o/ ire anomale mu-
tato / in d' s, van) vla. N. 19. 12.
^l^clHM odvanina m. (a praec. s.ina) viator. fem.
advanlnd. Ain.
S^of*^ advanja m. (ab advan s.jra) vlalor. Am.
^^■^fT ad vard m. sacrificium. Br. 2. 17.
1. "Mr-l an 2. par. 4. atm. (dnimi — gr. 3-1 — dnj-e)
spirare, unde e. c. ani/d ventus, prdna spintiis
etc. (goth. us-ana exspiro, germ. vet. unst procella —
th. uns/i — un-s-/i inserto euphonlco j, v. gr. comp. 9.5 ;
gr. avz(XO<;, lat. animus, hib. anal ,,breath", anam ,,life,
soul", cambro-brit. enjz anlma.)
2. ^rT an praef. v. a. hlb. an, ain.
^^ and slirps demonstratlva defect. v. gr. 247 (Ilt. ono-j
vel an'-s ille fem. and, slav. onu,-ona, ono, v. gramm.
comp. 372; gr. av, ava, Iv, sr-^^ft, ev-wEV, £«-?; lat.
an, in, goth. ona (nostrum an), in, fortasse etiam ana-ks
suhlto, slav. na In , supra; hib. an c , Yj. V. gramm.
comp. 372. 373).
jg^^q^o/iof a(Bah. exon etaga m.)llherapeccatis. H.2.25.
J^r,| i- anaiiga (Bah. t\ an prlv. et afiga q. v.) 1) cor-
pore destitutus nomen dei amoris. 2) auxilio, po-
testate deslltutus. Hit. 72. 9-
^c-l^ti anatfuh m. (v. gr. 213) launis, bos.
dy«-|rT anan/d (Bah. tx an priv. et anla) 1) adj. fincm
non habens, immcnsus, infinitus. 2) m. nomen regls
serpcntum, qui in tarlaro habllant. B\ 10. 29.
JaHrl^ anan/ard (Bah ex an et dn/ara n. Interval-
lum) intervallum non habens, proxlme sequens, proxl-
miis. Sa. 4. 16. — /adanan/ara ei proxlmus.
N. 22. 16,
djplt-Jrjii-L'» nan/ardm (Avy. ex elemen tls praec. v. gr. 607)
proxlme post, statim. A. 1. '1.
tl«-)«-<MHI'l*d ananj-amdnasa (Karm. CX ori prlv. et
anjfamdnasa aliam cogltationcm habens, Bah. ex
anjra alliis ct mdnasa n. mens) non allam coglta-
tionem habens. In. 5. 4.
577TIf^fffJr^ono/)afti3rin (Karm. ex an el apakdrin
a T. kar kr s. in) non offcndcns. Br. 1. 21.
^»TfH5l anab igna (Karm. ex an et abigna gnarus,
3. T. gnd s. a) ignarns, inscius.
^r-\'ct\ anargjra (ex an prlv. et argja a r. arg oc-
cidere s. ya) non occidendus, v. sq.
33rT^Zf^ anargjra/va n. (a praec. s. t v a) abstractum
praecedentis, Untodlbarkeit. Hlt. 1. 8.
35fr^ii| anarta m. (ex an prlv. et arla q. v.) res ad-
versa, infortunium. Hit. 2. 11. 42. 18.
4IH<M<+1 anart aka (a praec. S. ka vel aka) iiifcllx.
Br. 1. 15.
^ji^onorfia (Karm. ex an et orfto) indlgnus. Er. 2. 1 6.
55fjq^ anala m. (ut videtur, a r. on s. ala) ignis, Deus
ignls.
il H ^^ili -i' anav ady di\ ga (Bah. Cx anavadya non
bumllis, non vllls — an et avadya — et afiga) pul-
chris memhris, pulchro corpore praeditus. N. 1. 12.
^JrTcTIT anavama (Karm. ex an priv. et avama vilis,
abjectus) non vills. Dr. 5. 11.
JbJrTolK^rl anavastila (Karm. ex an priv. et oro-
stita a r. sid praef. ava s. ta) inconstans, mobllls,
levis. Ur. 27. 4 infr.
2
8 Wd[7\ ad amd — a^ToSf^ adyalisa.
9EjyTT ad arnd (ut niilii vidctur, a slirpe pronominali a 5f T'o| ctl 1 1 V ''L "'^ ik&rin (a praec. s. in) munerc aliquo
s. liama pro superl. suff. tama, gr. comp. p. 393) fungens, muncrl alicui praepositus. Hit. 61. 7.
1) inferior, infimus (Xs^t. infimus inserta nasali, cum / ^['c.| ) | *-) ad igama m. (r. s""' praef. ad'i s. a) aditus,
pro d' sicut e. c. in fumus = d ilma). 2) vilis, ab- adventus, accessus. Ur. 89. 7.
jectus. Dr. 5. 20. 33Jt|imrT od'igamana n. (r.gam s.ana) id. N.24.27.
^f\JJ tid ara (ex a s. d ara pro tara, v. ad arnd) 937ys?T °'^ 'SJ''^ (Bah. cx ad i ad et gjd ucrvus arcus)
inferior (cf. slav. doie iufra, doiu id. , abjccto « et r nervo instructus. Sak. 30. 6. 38. 11.
niulato in /, sic goth. dala-lhro ab imo, v. gr. conip. 35rTW r^l ■+! i "'^ itjaka f. (ut vidctur, ex perdito primi-
p. 398; lat. infra., inferior, v. ad amd). 2) labium tivo ad it ya — quod ipsum descendit ab ad i s. tya^
inferius; ad ardu labla. Urv. 64. 9. 68. 2. cui respondet lat. s. tiu-s tcv proposiiiu-s [v. gr.comp.
■^.j^ dd arma m. (Karm. ex a priv. et darma m.) §.959] et gr. (ro^o, per assimilationem ex (7/3, TOi/
injustum, nefas, peccalum. Br. 2. 34. B . 18. 32. TrsoKTcrag — s. ka in fem.) regio in montis verlice
^gf^jjg ad (ij (ut niihi videtur a stirpe pronominali a s. (cf. upaljrakd). Hit. 101. 18.
d as pro las, v. ad amd) 1) adv. infra, subtcr, sub- j^yTJ '^'^ '/"* '"• (■■• /"^ s. a) dominus, imperator, mo-
lus. In. 5. 10. 2) praep. cum gen. sub. Up. 10. derator. In fine comp. N. 5. 29. 24. ''(2.
j^^-^]-^ddastde (a praec. s. stdt [/«/], gr.584) sub S^r^lTTrT "'''/'"'''' m- (Karm. ex ad i el pati dominus)
c. genit. Ilit. 111. 15. dominus supremus, imperator, re.x. N. 12. 33.
35fj\j dd i praef. (ut mihi videtur a stirpe pron. a s. d'i, 511^7151 "'^ '^dgd m. (Karm. ex ad i et rdga rex) id.
quod cum gr. S^i in oSi, TtoS^i etc. convenit) super, Ur. 68. 13.
ad (lat. ad et verisimiliter aes In aes-timo mutato d in ^TT^ cll*d "'^ ivdsa 1) a r. vas habitare s. a) sedes,
s propter sequcns /, et j vocall Tou ad i regressa in domicilium. Dev. 4. 10. 2) (a r. vds odoribus im-
antecedentem syllabam. Huc etiam retulerim usque buere, „to perfume, to Incense") odor suavls, unguen-
i. e. us-que pro ad-que sccundum analogiam Tou esca tum suave. In. 2. 17.
pro ed-ca a rad. ed, mutato a in u propter sequens 33T^cJII*HrT "'^ ivdsita (a praec. s. ita nisl a r. vds
s, sicut e. c. in edimus = admas. E germauicis lin- s. ta) odoribus suavlbus Imbutus. Ur. 74. 20.
guis huc trahimus golh. et angl. at, porro goth. and 99Ty^»~T °'^ istdna n. (r. std praep. ad i — gr.l09 —
pro nonnuUis ejus significationibus, et und usque, in- s. ana) 1) domlnatlo, moderatlo, regimen. B'. 18. 1-i.
serti nasall, sicut In nostro und = c/i' q. v.). 2) urbs, Imperlum, regnum. N. 26. 28. B. 3. 4o.
ggj^T^ ddika (ab ad i s. ka) superior, niajor. Br. 1. 93^TrT "^ ''"■ v. i praef. ad i.
IS. 30. N. 11. 1(5, sehr gross. N. 23. 10. S^T^T «<^ '"« (Bah. ex ad i et ina dominus) qui In
'^\''-Ji^B(\i\a'iikam (acc. praec.) supra, plus, ampllus; c. potestate alicujus est, subjectus allcui; v. pardd !na
acc. N. 21. 27. tlsvddina.
^V^Ji^ j U JT "'i ikar arxy a n. (ab adikarana praeva- BETy^TT <"'""" nunc.
lens, pracpoUens s./a) auctoritus, dignitas, praestantia. -ST^TI-T^^^ ad omuka (Bah. ex adas et muka n.) de-
Hit. 97. 12. orsum os habens, demisso ore. N. 9. 15.
^TW^Tf "'^ ikdra m. (a r. kar kr praef.ad i s. a) mu- S^^ZTW 'i'^ y^ksa m. (ex ad i et aksa oculus) inspec-
nus,officiura,dignItas,administratIo. Hit. 49. 17. 18. 61. 7. tor, antistes, praefectus. N. 15. 6. B'. 9. 10.
ag^ allu — ^4^ adana.
^^1 a//a f. raater (cf. goth. atta them. a//afi pater et
aithei them. aithcin mater).
^r<MIU>d atydhita n. (r. d d c. d praef. a/j s. /o)
magnus terror (Am. maltdb tti), eventus terrificus.
Ur. i)4. S infr.
jyfilv^ifi otjadb uta (Bali. ex a/j et adbuta n. q. V.,
quod ultra niiraculum es t) valdemiraculosus, pro-
digiosus, stupendus. Su. 1. 23. N. 20. 25.
jy (>i| 'f| l-l a t yantam (Avy. ex a/j et anta m. n. finis)
ultra modum. N. 15. 20.
jy^i^ij atyaya m. (r. j, praef. a/j' s. a) discessus, abitio,
inde obitus, mors; cura tapa calor: tap&tyaya
caloris discessus, inde secundum Hem. pluviosum anni
tempus. Sak. 49. 5.
'^^:fl](^T[aljfart am (Avy. ex ati et arta m. res) ultra
modum. Su. 3. 25. N. 11. 20.
jg^ dtra (a stirpe pronominali a — gr. 247 — s. tra)
hic, illic. In lingua scenica saepe praefigitur voci
bavat et ejus fem. bavatt.
^l^ a'/rj' m. hostis, inimicus, adversarius.
jgg' dt a (ut mihi videtur, a stirpe pronominali a suff. /a,
sicut katam a Ara) 1) at, in initio sententiae. N. 2. 28.
5. 1. 2) et, etiam. In. 1. 18. 2. 13. Br. 2. 3. 3) tunc,
illo tempore. Su. 4. 15. H. 1. 21. 22, confer. tadd.
4) deinde, tum, post. N. 1. 25. Su. 1. 18. 5) explet.
praecipue ante vd q. v. (lat. at).
Jljyc^l atavd {ata -\- v d) 1) vel, sive, saepissimc.
2) attamen. :^ak. 8. 5. Hlt. 23. 1.
jySill a/'(J (ata -\- u) 1) deinde, tum. In. 3. 2. Su. 1. 12.
B'. 4. 35. 2) et, etiara. Br. 1. 31.
5^T ad 2. par. edere (ddmi, lit. edmi, slav. yamj" pro
/admi , 3. p. pl. jadanti , gr. comp. 460; gr. EOCtJ,
lat. eiio, goth. rad. a/, unde praes. j'/a, praet. a/, v.
gr. comp. p. 115, hib. ithim „1 eat").
35f^ ada adj. et nom. agentis in fine comp. (r. ad s. a)
edens. H. 2. 2.
3Fp5"cf7 adaka adj. et nom. agenlis in fine comp. (r. nd
s. aka) edens. II. 2. 30 (cf. lat. edax).
jyrt i( adayd (Bah. ex o priv. et dayd) misericordiae
expers, vehemens. Ur. 8o. 2.
S^CTSJrT adars ana n. (ex a priv. et darsana) invisi-
bilitas. M. 53. In. 1. 31.
Jfgrg addj pron. demonslr. (nom. m. f. asdu, n. adas
gr. 248) hic, ille.
^^TjTj^^a (/ r i/ a n / (ex a priv. et drsydnt part. praes.
pass. a r. dars drs s.yantyat V. gr. 532) quod non
cernitur.
JkJif^rJcl adrsiapurva (Karm. ex adrsta non visus
et piirvam prius, gr. 612) antea non visus. N. 13. 20.
jyA (^ addiva (Bah. ex a priv. et ddiva n. fatum) liber
a fato. N. 13. 4o.
35|7J^ ddb'uta 1) admirabilis. B'. 18. 76. 2) n. mirum,
miraculum, portentum, prodigium. Su. 1. 11. Fortasse
forma corrupta est vocis atib'iita (quod est ultra id,
quod existit), suppresso j' et correpto d.
^y^S (-jc^^^rJ adi utakarman (Bah. e praec. et karman
n.) miro facto ortus , ad litt. mirum factum habens.
In. 1. 30.
j^^(-j|(_)i-| adbutopama (Bah. ex adbuta et upamd
similitudo) miraculi similitudinem habens, mirificus.
A. 3. ku
jyiy j admard (r. ad edere s. mara) vorax. Am.
^TJ adyd adv. hodle, nunc. gr. 617. not. *),
iyii Ct( adravya (Bah. ex a priv. et dravya opes)
inutilis, non habilis, non aptus. Hit. 8. 1.
^j^ ddri m. mons.
tll4MW adrisdra m. (Bah. e praec. et sdra m. q. v.)
ferrura.
5^fgrgjyqZr adrisdramaya (a praec. S. maya) ferreus.
J|J^|ri adroha m. (Karm. ex a priv. et droha odium)
vacuitas odii, amor, benevolentla. Sa. 5. 3-i, B . 16. 3.
jgVfrT ad ana (Bah. ex a priv. et d ana n.) non divi-
tias habens, pauper.
6
35ni77 anf — agg^ atula.
^ajj^ ant 1, alm. (gatdu, gramraatici scribunt af,
praet. rcd. dnanfe gr. 394) ire.
^TT^ ancjld n. 1) ovum. 2) testis, testiculus. Hit. 49. 16.
5giJ3jj andaga m. (ovo natus, et anifa et ga) avis.
srrn" o/ l. par. {sdtatyagamane) continuo ire, per-
agrare (v. aiasa).
J^TTT ataia m. (Bali. ex a priv. et lata ripa) praeci-
pltiuni. Am.
STTSfTRTrT otatocita (Karm. ex a priv. et tat ocita,
Karm. e tatd slc et ucita dignus, merens, a r. uc)
non slc dignus, non hac re dignus, non lioc merens.
H. 1. 33. N. 15. 17,
ju -1 jV^f^ atandrita (Karm. ex a priv. et tandrita
[quod separatim non invenitur] lassitudine affectus,
lentus, negllgens, a tandrd f. s. ita) 1) indefessus,
2) non lentus, non negligens. N. 15. l4. 17. 46. 20. 36.
M. 4.5.
^■frcTrrrTaataptatapas (Bah. ex atapta — ex a priv.
et tapta part. perf. pass. a r. tap q. v. — et tapas n.
q.v.) non absoluta sacra tormenta habens (nicht gebiifste
Bufse, nicbt vollbrachte fromme Selbstqual habend).
In. 1. 17. 2. 4.
33?T^ "'"•* (^ stirpe pronominali a, gr. 247, s. tas)
1) Inde, binc, illinc. N. 9. 23. 2) ideo, igitur, itaque.
Br. 2. 30. Sa. 5. 11. 3) in comparationibus pro abla-
tivo pronominis idam substantive posito usurpatur.
H. 1. 29. 35. — Ante nimittam (causa, propter)
genitivi fungitur vice: ato nimittam hujus causa.
Adverbia param, ultra, ulterius, et drdd vam
sursum, post atas tempus futurum indicant: atafi-
param B\ 2. 12, ata urdd'vam N. 25. 15. B'.12. S
inde in posteruni. — adv. param post atas ad lo-
cum quoque refertur. N. 9. 23.
35f(^^ atasd m. (at s. asa) aer, ventus.
jyf^«^y atasi llnuni, Wils. „cummon flax". Am.
^\f{ «'^ipraep. praef, (ut mlhi videtur a stirpe prono-
minall a s. ti ut iti ita ab i) 1) in compositione cum
radicibus: super, supra, trans, ultra. 2) in conipos. cum
nominibus: id. et vable (lat. at in atavus, v. gr. comp.
425); probabiliter etiam et , quod ad a/a quoque re-
ferri possit; germ. vet. anti, unti, inti, unde, indi etc,,
angl. and, nostrum und, inserta nasali; gr, £Tt, ciVTi,
lat. ante, Itt, ant super, goth. and partim ad ati aVTt
partim ad ad'i pertinere videtur, respondet ei in prima
sgfc. nostrum ent- et ant- in antivorten,entsprechen etc).
^frlf^T "'''' ni- hospes, Gast. Dr. 3. S,
53^frTf^T3 atititva n. (a praec. s. tva) hospitalis ex-
ceptio. Dr, 3, 9.
5?f?TQTrT "iip^^o ro- (t. pai praef. ati transscendere,
violare, s. a) actio transscendendi, violatio, neglectio,
derelictio, Sak, 6, 11. anjakdrydtipdta allus ne-
gotii derelictio,
^^Y^-^y^^natimdtram (Avy. ex ati et mdtra n, mo-
dus, mensura) ultra modum.
^^^U^^raatiyasas adj. (Bah, ex ati et jrasas n, qui
ultra gloriam est, gloriam superat) valde celeber, valde
gloriosus. N, 8. 4.
^\^i^\^l.\atisayam adv, (ex ati et saya a r. i/ ja-
cere s. a) ultra modum, abundanter, effuse. Ur, 91,
3 infr,
jy |»^(J||^J3 atisayin (ex ati et sayin a r. si jacere
s. in, nisi a substantivo atisaya abundantia s. in)
immodlcus, effusus. Ur. 93, l4,
^ldHil atisarga m. (r. sarg srg praef. ati s. a)
donum. Sa. 5, 53.
jy \r\i:\ s| atisar ga m, (t. sarg srg dimittere, praef,
ati s. a) donatio. A. 5, 53, Rag'. 10, 43; cf, ati-
s ar gana.
5g^7f<--|5ljq' atisargana n, (r. sarg srg dimittere
praef, ati s. ana) donatio, Am.
^yj^jr^ ativa (ex ati et iv a sicut, hic pleon.) valde,
In, 5. 9. N, 1, 13.
jl^f^^' atula (Bah, ex a priv. et tuld f, similitudo) si-
militudinis expers, incomparabilis. In, 3, 10. H. 3. 21.
jji^a/ic — 9FITT| anu. 5
ilem „erectiis" significare videtur: N. 12. 'iS. anci- ^jj^ "( l. par. atm. ire, incedcre, ambulare. Ram. ed.
tikiana pulchros ocnlos babens; Rag.S. 76. anci- Ser. III.52. 18: afanti rdgamdrgJsu kunganiH
tdksipaksman pulchros oculorum palpebras habens incedunt in regils viis elephanti; IIF. 70. 63: mrgn-
(comment. Calc. ancitdni sundariini aksnor y&ni atale vcnalMm it; N. 2. 13. 10. 1: afamdna.
netraj-or paksmtini jra s/a); ancitabril f. Wils. Cf. h'il>. cal/iairn „1 go", v. Pictet p. 12.
cd. 2 „a woman having beautifiiU eye brows". c. pari circumgredi. Ilit. 42. 13.
2. ty^ aric i0.^ar.(vjaktdfdn vdciK. vjraktdu\.) J^j^,.] atana n. (r. at s. ana) ambulatio, iter, percgri-
clare, distincte loqiii. natlo. Hlt. 28. lOS.
jpg^ a/ic'fl/a n. (t. anc s.ala) finls, margo vestis. jy^ [V-J atani et-y^;^,.J) atanl f. arcus extrcma. Ilit.^o. 12.
Illt. 83. s. 3517731 "tavl f. sjlva. Hlt 41. i.
35fr^rT <"'^'td V. 1. anc. 1. J^J^ alt 1. ;Um. (atikrame K. atikrajne, vadS
93T^Tm^IW oncitapatrdksa (Bah. ex ancitapatra V.) superare, occldere.
pulchra folia babens, quod hoc in composito lotum 2. ^7771 °— ^^" ?*""• ('^nddar^ K.) desplcere, vill-
florem significare videtur, et aksa oculus) loto similes pendere.
oculos habens. Su. 3. 25. Confirmari possit conjectura iblti^^^lM oftay-dsa m. (ex atta multus — a r. at
mea lectione ed. Calc ancitapadmdkia i. e. pulchro s. a — et hasa risus) risus vehemens, cachinnus, hin-
loto siniiles oculos habens. Fortasse tamen genuina nitus. Dev. 2. 31. 9. 21.
lectio est anciiapakimdkia i. e. pulchris palpebris ^^^ |..^| atidla m. palatiura.
praeditos oculos habens; cf. supra memoratum arici- i^^^cM^ attdlaka m. (a praec s.ka) ut videtur, i. q.
tdkiipaksman. aftdla vel affd/ikd; secundum \A'ils. „a room on
%J >fri aric 1. par. (djdme, grammatlci scribunt ac, the top of a house". A. 10. 3 ubl aftdla pro addla
gr. 110°') longura esse. scribendum.
S^J^ aiig 7. 10. par. (andgmi, arigdjrdmi; arig 10. il i 6 1 M =h I "tfdlikd f. secundum Wils. „a palace, an
a grammaticis scribitur ag) 1) ire, v. angas. 2) upper rooraed house".
splendere. 3)obIinere, ungere, praesertim cl. 10. ^-^ ai l. '^at. (gatdu) ne.
Man. 4. 44: arigayantt svake netre oblinens OCU-
los suos (lat. ungo).
1. iy ^ ad 1. par. (udjamS) operam dare, adnlti.
c. f 1 caus. 1) manifestare, arguere. Man. 10. 3S. pass. -• 5^ ^d 5. par. (vjdpane') occupare.
vyagjate (gr. 455. 475). Hit. 103. 20. 2) creare. ly^^' add l. par. (ab'iydge) niti, contendere, petere.
Man. 1. 6. *"*^
1. :iy (Ji an 1. par. (sabdi) sonare.
j^^rl arigana n. collyrium. Hlt. 74. h. "^.
j^^i^ arigaUm. (manuum junctio, ImpIIcatio (Wils. 2. ^tJT on 4.atm. (prdriane-) spirare, spiritum trahere.
expllcat: The cavlty formed bv putting the hands '*"•
togelher and hollowing the palms, as if to receive ^y i j | r^, anaka (r. on s.aka) Inferior, pravus, vills. Am.
water, etc). dyUllili*-!"'"''/^"'' (^^ ariu s. comp. iydfis^ iyas)
]g^n arf^ai n. (r. arig s. as) celeritas. Sa. 6. 44 Instr. rainor, parvulus, perexiguus. B . 8. 9.
arigasd adv. celeriter. 55PJT anu (f. artvl) parvus, exiguus. N. 8. 32. B . 8. 9.
4 ^^rsi^angula — ^anc.
j^j,-)[^^ aligula m. pollex, digitus. dys|ri| aganya D. (ex a prlv. et ganya, a r. 6'an s.
JblA"HkH ongiili f. (v. anguri) digitus. /o, gignendus) miraculum, portentum, prodigium.
JblA-i|c<ll ""S"!' f- '(^- 55fsT^fTL«ffa •"■<"" a^Jv^- C"™ 3CC. term. aeterne, in per-
jLi x.^1 JTj^eh aiigultyaka n. (ab ahguliya — cf. petuum, semper. Ut videtur ex a priv. et gasra,
ahguriya — s. ka') annulus. Am. quod separatim non invenitur, a r. obsol. gas occi-
jj^^.jif^ ahgusta (ved. ahgusfd) m. (v. ahguri) dere S. a.
poilex. Sa. 5. 16. iJ^sTI aga L (fem. Teij a^a) capra (gr. AIF, lit ojAr«,
il >. a/;/ 1. atm. (gafydksepe K. galdu ninddram- russ. K03Kil koska, praefixo A: sicut in Aro^//' ^ asti
"^iagavSsu V.) ire, despicere, incipere, properare. oTTECi').
Haecradix, quamgrammaticiscribunt a/(v. gr. 110"'), Jysllrloil^^-ll^irl agdtavyangandkrti (Bah. ex
prlmltiva forma radicis anh, q. v., esse videlur. agdtavyangana non natam barbam habens — Bah.
-Ljr^-VJ dhgri m. (r. ahg s. ri) pes, arboris radlx. ex a^dta et v yangana n. barba — et dkrti f. for-
Hit. 123. 8 (cf. anhri). ma) imberbis (ad lilt. non natam barbam babentis
g^f^ acala (Karm. ex a priv. et cala se movens, a forma praeditus). Br. 1. 2S.
r. cal s. a) 1) immobilis, immotus. B. 2. 53. 2) m. S^rsTTrTSTH d gatasatru m. (ex agdta non natus et
mons. satru hostls) non natos hostes habens, i. e. liber ab
iy j^j acira (Karm. ex a prlv. et cira longus) 1) adj. hostibus, nomen Yud Is t Iri. A. 1. 4.
brevls: acirena kdlena brevi tempore. Br. 3. 7. 35nsT»~T "ff'"" n. (ut mihl videtur, ab aga caper. s. ina
2) adv. cum acc. instr. et ablat. terminatlone: aciram, sicut gr. aiyig ab AIF) pellls, nebrls. B . 6. 11.
acjrena, aciVa/, brevl, mox, clto. Br. 1. 22. Dr. 5. 20. ^^TsT^ agihma (Karm. ex o prlv. et gihma) non
N. 13. 45. 20. 1. curvus.
il M ^ U *TT ''ciraprab'd f. (non longum splendorem ^^TsT^TIT "gihnioga (Karm. e praec. et g-a a. r. ^4 s. a)
habens, Bah. ex acira et prabd splendor) fulgur. 1) non flexuose lens. 2) m. sagitta.
Ur. 78. 15. ^Slll^^fT ogivila n. (Karm. ex a prlv. et givita n.
j~{-ci^ acca clarus, translucidus. Ani. vita, a r. gtv s. ta) mors. Br. 2. 31.
5g^;2f^ acyula (non lapsus, v.cyu) 1) adj. firmus, trop. Jy5;llrlc|l*r| ag ndtav&sa (ex dgiidla a r. gnd, et
excelsus, dlvlnus, augustus. M. 20. 2) m. nomen vdsa habitatlo) 1) m. Karm. incognita babltatlo.
Visnus et Krsni. Am. In. 5. 57. 2) adj. Bah. Incognltam habitatlonem ha-
5CT^ ag 1. par. {gatdu K. ksepi gate V.) ire, con- bens, hluc adv. aghdtavdsam Incognita habltatione.
jicere (gr. ayui, lat. ago). Na. 15. 20. 25. 11.
1. jgfsj' agd m. (ut vldetur a. t. ag s. a) caper (lit. ozy-s, i. ty^ aric I. par. atm. (grammatlcl scrlbunt etlam ac,
russ. KOae.I^b kosel', v. agd). gr. 110°') 1) ire, In compositis ut prdnc, prAc,
2. 55f5f agd m. (Karm. ex a priv. et ga natus q. v.) 1) non v. gr. 179 sq. 2) venerarl, colere. — ancita 1) erec-
natus. 2) nomen genlorum ordfnls. Su. 3. 5. tus, de pllis, v. apud WIIs. rdmdricita „having the
jyj|j|j agagara m. (ex aga m. caper et gara, a r. hair of the body erect, considered as a proof of exqul-
g-ar \_gf\, vorans) magnus serpens, secundum WIIs. site pleasure, enraptured, delighted". 2) pulcher, de
boa constrictor. oculis, palpebrls et superclliis, ubi prlmltlve
^ j7|t.|'f| ag nirndnt (igne praeditus ab agni suff.
mant mat) igni deditus, ignem colens. N. 12. 50.
jy mCTJlJm agnipurogama (Bah. ex agni et purd-
gama antecedens, e puras in fronte et gama iens)
cui Agnis antecedit, Agnem tamquam antecedentem
habens. N. 5. 34,
illTifST^ a^niiiAr a m. n. (Bah. ex o^fji et Jikd ilamma)
crocus. Am.
35f|jJ^|5j ognihdtrd n. (Tatp. ex agni et hdtra n.
q. V.) ignis sacer, qui perpetuo alitur. Su. 2. 14.
Sa. 1. S. N. 12. 96.
55fjj dgra n. 1) cuspis, cacumen, vertex. N. 8. 9. loc.
agrS ante, coram, c. gen. N. 23. 21 (cf. gr. aKpov).
2) adj. insignis, eximius. A. 1. S.
^jj5| agraga m. (e praec. et ^a natus) primogenitus,
frater natu maximus.
■^i^^^a g r a t d s (ab agra s. tas) in fronte, ante, CO-
ram, cum gen. Su. 3. 27. H. 4. 24. N. 24. 11.
jyj,ij' dgrya (ab agra n. cacumen, s. ya) insignis,
egregius, eximius. Dr. 7. 12.
•)4\\ ag lO.par. {pdpakaraneT^.tatkrtau\.) peccare
•N . . . c
(non veraradix,sed verbum denominativum a sq. ag a).
35fEj agdu. (r. aiig ire s. a) peccatum. V. anagd et
cf. anhas,
^W onk 1. atm. 10. par. signare, notare. Ur. 60. infr. ;
•N
83. 10. ailkita signatus, quod etiam ab aiika signum
suff. ita derivari potest.
55f^ arikd m. (r. aiik s. a) 1) nota, signum. 2) gremium,
secundum "Wils. „the flank or part above the hip"
(fortasse huc pertinet gr. oyKog). In. 1. 27. 2. 21.
N. 23. 25. Sa. 5. 65. 3) actus scenicus.
jy J,-i^i aiikurd m. (r. aiik s. ura) 1) cuspis, spiculum.
Sak. 36. infr. 2) surculus.
gg^-gfJTj^ aiikuritd (ab aiikura s. ita) surculis prae-
ditus. Ur. 9. 2.
dbli'^ii,l oiikuJd m. n. stimulus quo elephanti impellun-
tur. Dev. 7. 9.
^frr^rl^cignimdnl — iJi:Jj^|i<^ aiiguriyaka. 3
1. ?3^ ailg 1. par. (grammatici scribunt ag v. gr.llO"')
2. ■ij(f( aiig iO.^HT. (JakJ anHVi. pad^ laksmarii\.)
notare.
j^ diiga n. (r. aiig ire s. a) 1) membrum. 2) corpus.
3) nomen sex librorum, quorum tres priores gramma-
ticas tractant res, quartus sacros ritus, quintus expli-
cationem obscurarum Vedorum vocum, sextus mathe-
maticam (v. Jones, On the literatur of the Hindus.
Asiat. Res. 1. 1). 4) subsidium, auxilium. Hit. 72. 3.
jy^.(i aiigada m. (ex aiiga et da dans) armilla, qua
brachia superiora ornantur. Ur. 9. IS.
jy^-r~| aiigana n. (r. aiig ire s. ana) atrium. Am. —
Scribitur etiam aiigaria. Dev. 5. 50.
jy^-^ll aiigand f. (r. aiig s. ana in fem.) femina.
N. 3. IS. 12. 61.
55f3TJJJ aiigardga m. (ex aiiga n. tVrdga m. color)
odoratum unguentum, nisi potius, quod vocis origini
magis conveniret, fucus, pigmentum (Wils. explicat:
Perfumlng the body after cleansing; smearing it wlth
unguents of sandal etc. Hem. 3. 299). In. 5. 8.
5g"3jT diigdra m. n. carbo (lit. ang/i-s, russ. ugotj,
V. gr. comp. 255. g).
9^ A- 1 j r^ aiigdraka n. nom. pr. Dr. 2. 11.
il ^' mi y "^ aiigtkar -kr(ex aiiga et kar kr facere,
gr. 585) consentire, promittere. Up. 49. 73. 77.
il-dfilU aiiguri f. (hoc et cognata vocabula aiiguri,
aiiguia, aiiguli, aiigult, aiiguJta ab aiiga cor-
pus, membrum, descendere videntur, attenuato a in u,
ita ut aiiguJta proprie significet „in corpore stans";
formae aiiguli elc. et aiiguri nituntur eo, quod r
et / facile inler se permutanlur) digitus.
93:g7[7T aiiguri f. id.
jj-f^-^irj,»^ aiiguri ya m. n. (ab aiiguri vel aiiguri s.
iya) annulus.
jy^-^i?|^c^ aiiguriyaka (a praec. suff. ka) annulus.
Sak. 23. 3 (v. aiigultyaka).
1*
^[f^^f^^^lff^aklistakdrin — ^f^f^agnicit.
^\^t^^\flr\alclistakdrin (a praec. s. jn) indefessum t|7^|c<dl akJavaii f. (ab aksa m. talus, s. vant vat
nisum habens. In. 2. 10. in fem.) talarius lusus. N. 26. 10.
Jl_l aks 1. et 5. par. (saligdteK. vydptisaihhatydH 5^501% aksdnti f. (Karm. ex a priv. et ksdnti patien-
V.) coacervare, occupare. tia) invidla. Ani.
gcrsf aksa m. (v. iks videre) i) oculus, in fine compo- 35ri% dksi n. oculus (nom. irr. v. gr. 169 et aksa;
sitorum pro aksi — v. gr. 613 — e. C. piiigdksa lit. aki-s).
q. V. (gr.'0S20, OKKO per assimilationem ex OHO, JiJijllf^ljTi aksduhint f. exercitus completus, justum
lat. oculus abjecto j, goth. augo — th. augan v. sg^ff^ peditum, equitum, curruum et elephantorum numerum
aksan — slav. vet. OKO oA:o, th. 01EC ocW (v. gr. comp. 1
p.236). 2) talus N. 7. 5. 3) rota (cf. lat. axis = aksi
q. V.; gr. 'AHON = aksan q. v.; germ. vet. alisa,
nostrum Achse; lit. asis ejecto k). 4) currus.
4J7Hrt i(|ch aks adarsaka m. (Tatp. e praec. et dar-
saka qui videt) judex. Am.
jg^fjq aii<£ra thema defectivum, quo suppletur aksi ocu-
conlinens. Secundum Wils. ex aksa currus et uhint
collectio, vocalibus a et u irregulariter coalescen-
tibus in du pro 6.
jyicjU^ akanda (non partem continens, Bah. ex a
priv. et kanda) totus, plenus. Sak. 35 infr.
35f|y^' akila (non vacuum habens, Bah. ex a priv.
et kila n. inane, vacuum) omnis, universus, totus.
aliilina adv. omnino. N. 6. 8. Su. 3. 8. A. 3. S.
lus (gr. 169, cf. goth. th. augan, unde nomin. augd).
35f^ aksama (Karm. ex a priv. et ksama potens, q-yy „g, ^, pap, (kutildjdii gatdu K. vakragati V.)
a r. Aiam s. a) impotens. Sa. 4. 20. "^tortuose, flexuose ire; cf. ak.
TItR\X\-\ aksamdtra n. (ex aksa oculus et mdtra n. .,, . . .. v
'yi^i-ni^ 3g7j aga m. (Karm. ex a priv. et ga lens, a r. gd s. a)
mensura, in fine compositorum significans solus, v.
quoque suffixum mdtra, gr. 584) temporis punctum,
momentum. <J A ia m li / re na momento, statim. A. 8. 4.
jy-^jil aksaya (Bah. ex a priv. et ksaya m. exitium)
liber ab exitio, sempiternus. N. 2. 18.
^^T^^pj aksayatvd (a praec. s. tvd) abstractum prae-
cedentis, UnvergdngUchkeit. Hit. 1. 8.
jy-jjj^ aksayyd (Karm. ex o priv. et ksayya fragilis,
a r. ksi s.ya, gr. 560) quod exstingui non potest,
immortalis, perennis.
^gf^fT aksdra n. (Karm. ex a priv. et ksara periens,
a r. ksar s. o) 1) quod non perit, immortale, sem-
piternum (na ksaratl 'ty aksaram, sic. schol.
1) arbor. 2) mons.
jyijA agadd m. (Bah. ex a priv. et gada morbus) me-
dlcamentum. Am.
5gyfjq' agama m. (Karm. ex o priv. et gama iens, a r.
gam s. a) arbor. N. 12. 103.
g^jffy agdd a (secundum Wils. Bah. ex o priv. el gdd a
locus, situs cf. nostrum Boden-los. Derivari etiam
potest a rad. gdh submergi, quae primitive gdd" so-
nuisse videtur, v. gramm. comp. 23) valde profundus. '
N. 6. 13. — (Huc fortasse pertinent gr. ayaSo? et
goth. goths th. goda, abjecto o initiali).
jgyffT agdra n. domus. Rag . 5. 25; cf. dgdra id. Am.
Sridarasvamlnus ad B\ 8. 3). 2) llttera, syllaba. 3) gg^ agni m. 1) ignis. 2) Agnis, deus ignis (lat. jg-n2-.f,
ekam oAr j aram(unum immortaIe)sylIabasanctistissima lit. ugni-s, slav. ogm.
6m, quae tribus suis lltterls tres deos altlssimos expri- ij jil MH ag^n i c'u m. (ex agni et c'j7 colligens a r. c'j'
mit,scilicet litteraa, quae cum sequente uin 6 coalescit, adjecto t, v. gr. 573) ignis cultor, qui ignem sacruui
deum Yisnum, u Sivum, et m Brahmam. B'. 10. 25. sustlnet. Am.
3fT «•
1. -^ o, stlrps denionslrativa; v. gr. 247 et cf. hib. a ejus ^fcfj" ak 1. par. (kutildjdii gaidu K, vakragati V.
•S . 3 ' t /
= asya^ asj-ds, V. 0'Reilly p. 14; a-nochd adv. cf. ag-) flexuose, tortuose ire (cf. gr. ayy.Y}, dyKUly
„tO-Iliglll". dyKWV, lat. angu/us).
2. J^ a (ut mihi videtur, a praec, v. gr. conip. 371) par- i|t^rli|H akatt ana (Karni. ex a priv. et kaliana
ticula iiegatlva, quae vocabulis praefigitur. Ante vo- a r. katt s. ana) non gloriosus, se non jactans.
cales ei addltur n euphonicum (v. gr. 114. 599 ct cf. In. 4. 11.
gr. d, dv, lat. in, goth. et german. un, hib. ain). ^y d^ ^i\ \ (-1 « kasm&t (Avy. ex a priv. et ablat. interro-
^CTJJJ arij 10. par. (samdgdte K. , vib dgane V.) co- gativi A/m, secundum analogiam adverbiorum sdksdt
acervare, divldere. Scribitur etiam atis. et samantdt, v. gr. 607) sine causa, sublto. N.21. 22.
5^3jj /irijo m. (r. ans s. a) 1) pars, portio. 2) humerus Hit. 18. 2.
Sak. 22. 6 infr. (cf. germ. vet. altsala, lat. ajcilla, v. sq. 3gc^|i-| akdmd (Bah. ex a priv. et ^d?7ia)invltus. N. 20. 22.
ansala). Scribitur etlam ansa. 3^^TT7 ''f'"''" ni. (ex a sonus a et kdra faclens) Ilttera a.
3^5]^ ansald (a praec. s. la) robustus. Scribltur etiam li'. 10. 33 (v. gr. 4).
ansala. jyc^||pfj akdla (Bah. ex a priv. et kdla tempus) intem-
jyiU' ansu m. (r. arij s. u) radius. pestlvus. Su. 1. 31.
S^Uic^ ansukd n. pannus, vestis ; standhsuka tunlca ^d-jq|j dkupdra m. (cujus ripa ulterlor non viiis i. e.
pectoralls. Ur. 61. 2. non proplnqua sed remota est; Bah. ex a priv. et
■ij^^i\'Aaiisumdnt (ab ansu s. mant mat) 1) radils kupdra, quod Ipsum est Bah. ex ku, producto cx ku
praeditus. B'. 10. 21. 2) m. sol. q. v., et pdra; cf. durapdra) mare. Am.
^fcj<^ arij 10. par. v. atis. ^^^RTTST^ akrtabudd i (Bah. ex dkrta et buddi)
jy^ drija m. v. ansa. non factum Intellectum habens, i.e. intellectu destitutus
3^^^ ahsald (a praec. s. /o) fortis, robustus. Am. (cf. composita, quae a gdta inciplunt).
^ytjJ, ahfy 1. atm. (grammatlci scrlbunt ah, v. gr. IIO'^') ^SWfT^flS^ akrlabudd itva n. (a praec. S. /va). Ab-
ire (v. ahhri pes et cf. a/ig). stractum praecedentls. B.18. l6.
=y^f^ ahhdti f. (rad. ariTi s. ti, conservato charactere jychf^|f;i-|rJ aA-r/d^man (Bah. ex akrta ct d/man) non
prlmae classls, sicut in vasati q. v.) donura. Am. factam anlniam habens, anima privatus, i. e. improbus,
3^^^dri/jai n. (r. ahh s. as) peccatum. Am. (cf. aga, insanus. N. 12. 82. B. 15. 11.
dgas et gr. ayog). S^^^^TT '^*^'* f- mater (cf. lat. Acca).
9^^ ahhu (Rgved.) angustus (goth. angu-s, lat. angustus, jyi^^ctiU aklistakdra (Karm. ex aklista inturbatus,
gr. E^yyu?, nostrum eng). non interruptus, indefessus — a r. klis praef. a, s. ta —
J^ffe- dhhri m. (r. arift s. ri) pes. Am. (cf. arigri). et ^dra actlo, nlsus) indefessus nisus.
i
VIII SIGLORUM EXPLICATIO.
N. est Nalus (Derol. apud Nicolai).
P. est Patalipulra (ed. H. Brockhaus. Lipsiae 1835).
P:in. est Paninis.
par. est parasmaipadam.
r. esl 1) radix. 2) regula.
Rag. est Ragu-Vansa (ed. Stenzler).
Ram. est Ramayana ed. Seramp.
R. Schl. est Schlcgeiii editio R.amayanae.
Rgv. est Rgveda-Saiihitae libcr primus (sanscrite et latine edidit Fr. Rosen, cujus versionem locis laudatls apposui).
Rgv.-V. est Rgvedae llber quintus, cujus exempla a Vasisti hymnis sumta affert Westergardius in llhrn siio „Radices
Sanscritae" inscripto *).
Rgv. Sp. est Fr. Rosenii Rgvcda-Specimen.
s. est suffixum.
Sa. est episodium de Savitria **).
Sak. est Sakuntala ed. Chezy.
Su. est Sundus et Upasundus ***).
th. est thema.
Up. est Upakosa (in libro „PataIiputra" ed. Brockhaus).
Ur. est Urvasia (ed. Lenz. Berol. apud Ferd. Diimmler).
V. est Vopadevus grammatlcus cujus radicum corpus, Kavihil/iadruma inscriptum, edldit W. Carey iii grainmalica sua.
Westerg. est Westergardii liber „Radices Sanscritae" inscriptus.
*) Dialectum Vedicam nonnisi in iis respexi radicibus, quarum significationes Ilbrorum classlcae llnguae locis non
confirmari potuerunt.
**) In libro meo „Diluvium" Berolini apud Ferd. Diimmler.
***) In libro meo „Ardschuna's Reise zu Indra's Himmel". Fierol. apud (jullelmum Logier.
'J«Jsj\J\rSJ\5 (Ji "rvjMXJVrvN*
SIGLORUM EXPLICATIO.
A. est Arguni reilitus ex Iiiilri coelo *).
Am. est Aniara-Kosa.
atm. est atnianepadani.
B'. est Bagavad-Gita.
BXtt. est B'aUi-Kavya.
B'ar. est Barlriliaris (ed. Bolilen).
Br. est Brahmani lamentatio **).
Dev. est Devimahjtmya (ed. Poley. Berol. apud Ferd. Uiimniier).
Dr. est Draupadlae raptus '(in libro meo „Diluvium").
G at. est G atakarpara (ed. Dursch. Berol. apud Fcrd. Diimmier).
Gita-G. est Gita-GiWinda ed. Lassen.
gr. est grammatica minor („Kritische Grammatik der Sanskrita-Sprache in kiirzerer Fassung").
gr. comp. est gramniatica coniparativa („VergIeichende Gramniatik etc"). Numeri indicant paragraphos.
H. est Hidimhi caedes *).
Hib. est Gai^licum dialecti Hibernicae.
Hit. est Hitopadesa (ed. Bonn.).
In. est Indralok.lgamanam **).
K. est Kasinatus, grammaticus indicus, cujus radicum collectionem edidit ^Tilkinsius (The radicals of the Sanscrita
Language, London 1815) ***).
Lass. est Lassenii Anthologia Sanscrita.
Lit. est Lituanicum.
M. est Matsjopakyana, i.e. episodium de diluvio.
Mah. est Maha-B'arata ed. Calc.
Man. est Manu-Sastra.
Meg. est Megaduta.
Mr. est MroL^akati.
*) In libro iiieo „l)iluvium" Reroliui in libraria Diimmleriana.
**) In libro meo „Ardschuna's Reise zu Indra's Himniel". Berol. apud Guilelmum Logier.
***) Kasinati et Vopadevi grammatlcorum explicationes nonnisi iis apposui radicibus, quarum significatio librorum
locls non confirmari potuit. Ubi utriusque grammatici definitlones iisdem verbis sunt expressae, slgla omisi.
VI PRAEFATIO.
sententiam, confirmatam quoque video priscorum Persaruni lingua, quae syllabam ar inte-
grani retinet in iormis, ubi Sanscrita eam in fj /• corripit, vel in ^ iV, ^ /r, 3^- ur , 5;^ iir
immutat; ita ut e.c.barta latus, sustentus, harla factus, adarsnus*) ausus est, asuriyata
occisus est respondeant formis sanscritiswff JVia, ^^Zcrf a, T}^m\\^Jid'rsn6t^ ^-^j^^dsirjata
[v. r. 5r^ (3);) sar (*/•)].
Libri, quibus illustrandis hoc glossarium praecipue inservit, sunt hi: 1) Indralukd-
gamanam**). 2)Diluvium cum tribus aliis Maha-Bharati praestantissimis episodiis, Berolini 1829,
apud Ferdinandum Diimmler. 3) Nalus Maha-Bharati episodium (ed. 2. Berolinil832 in libraria
Fr. Nicolai). i) B'agavadgita. 5) Hitopadesa. 6) Uj'vasia, Calidasi fabula.
*) t finale post antecedentem vocalem u transit in i, post alias abjicitur, quam ob rem pro i>ar uviyat
(Rawl. I. 7. 8. 45: hacA paruviy at ab antiquo) par uviyata legendum esse censeo, quod suffixo cum sanscritis
formis in jTO^/<7j^ convenlt (v. e. c. ■^^iAdtas, i ^y i7dj, -^j^^j^^^ajairutds). Veri ablativi autem, quanquam
forma cum instrumentali conveniunt, sunt kabug iyd Cambyse (Rawl. I. 40) et darugd (IV. 37). Etiam bdbirus
Babylone (II. 65) verus est ablativus, nititurque forma bdbirut quocum conferantur ablativi sendici ut tanaut
(gr. compar. §. 180). Genitivi forma bdbiruwa convenit cum sanscritis genitivis ut y»-cjlH '^ envas, correpto d
et abjecto s, sicut seraper post antecedentem vocalem a vel d.
**) Ardschuna's Relse zu Indra's Hinimel nebst anderen Episoden des Maha-Bharata, Berlin 1824, bei W. Logier.
■.•'teteeeeiuti-.
PRAEFATIO.
C
ontineutur hoc libro omnes linguae sanscritae radices et vocabula usitatissima cum verbis
graecis, latinis, germanicis, lituanicis, slavicis, celticis comparata, et, quantum fieri potuit,
librorum sanscritorum locis illustrata. Plurimae tamen radices apud auctores hactenus nondum
repertae sunt, nonnullae tantum in dialecto Vedica occurrunt, aliae cognatis linguis confir-
mantur. Ita obsoleta radix f^rf^*^'g", cui ascendendi notionem attribuunt grammatici, nostro
steigen, graeco crTei^yjU), sittixov, russico stignu assequor (= f^HyifM stig'n6'mi) , lituanico
staigiu-s festiuo, hibernico staighre gradus approbatur.
Multae quae a grammaticis Indicis inter radices receptae sunt formae non verae sunt
radices, sed verborum denominativorum themata, ute.c. ^q^^ kumdr, -s^kartr, jp^mantr,
^'^\i^st6m; nonnuUae syllabam reduplicativam continent, sicut e. c. -^{T^gahs , quod ortum
est e^^^gas ejecto ^a, slTiJ §<^^gr ^ JT §"/" ^^^ potius JT^ gar (gv. iyst^w). Omnes enim,
quae ex indigenorum grammaticorum sententia in ^ /■ vocalem desinunt radices, re vera exeunt
in ^-rar, quod in debilioribus formis in mr corripitur, in fortioribus retinetur, ideo e. c.
^RTj- krtd, c^] krtva, ^f^^Tl^kdrtuJU a ^ k/-, i. e. ^f^ kar. Etiam littera ^ / terminatae
radices vere desinunt in 93^ ar, quod in fortioribus formis aut conservant, aut in 35rT^ ^r pro-
ducunt, in debilioribus autem in "^ir, ante duas consonantes in >^ ir, vel vi euphonica
antecedentis labialis in 3-;^ ur, 3;^ ur immutant; ideo e. c. fc}-|^|M kirami, ^Ej^ cakdra,
^bjc^r^- cakdra, ^^kirje, ^\t^ kirnd, a^kf, i. e. cf;-^ kar; fqqf^ piparirii, ^ puru,
r^ piirye , fjij] purnd, anpf, i.e. qq- par. Verba nonae classis earum, quibus grammatici
vocalem ^ /■ attribuunt, radicum, syllabam ^^ ar in temporibus specialibus corripiunt in frr,
e. c. yjmifyr grndmi a sj' gf^ i- ^. sTT g^^- Quam hac de re in libro „VocaIismus" inscripto
(p. 177-193) fusius exposui, sendicaque europaeicisque cognatis linguis comprobare studui
u ^ FEB 1 8 1972
SllTY OF TO^
GLOSSAEIUM CO^IPARATI\njM
LINGUAE SANSCRITAE
IN QUO
OMNES SANSCRITAE RADICES ET VOCABULA USITATISSLMA EXPLICANTUR ET CUM
VOCABULIS GRAECIS, LATINIS, GERMANICIS, LITUANICIS, SLAVICIS, CELTICIS
COMPARANTUR
FRANCISCO BOPP.
EDITIO TERTIA,
IX QUA
VOCABULA SANSCRITA ACCENTU NOTATA SUNT LATINISQUE LITTERIS TRANSCRIPTA.
ADIECTI SUNT INDICES.
BEROLINI
PROSTAT IN LIBRARIA DUM.MLERIANA
(harrwitz et gossmanx)
MDCCCLX^TI.
GLOSSARIUM COMPARATIVUM
LTNGUAE SANSCRITAE.
1 -'; ?. '•"
JSi^4^