Tractatio de polygamia / [Théodore de Bèze]

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

TRACTATIb * — : ff?&'"

D E P O L Y G A M I A

I N QJ/ A ET OCHINI

APOSTATA PRO POLYGA-
MlA » £ T MoifTANUTARVM AC

aliorum aduerfus repetitas nuptias argumenta
refutantur: addito veterum Canonum & qua«
rundam Ciuiliumlegum ad normam Verbi di~
Uini examine.

EX THEOVORI B E Z v£

'Vez.clijpY&lcElionibtts in priorem ad
Corinthios EpiHoUm.

GENEVi,
Apud haeredes Euftathij Vignon,
M. b. XCJU

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

DE POLYGAMIA

E T D I V O R-

T I I S;

^MiUk» y a s quaeftiones expiicarc
nunc conftitui , quarum vna
de Polygamia , altera de Di-

§J uortiis a s am : ita tamcn vt

multas practerea controuer-
fiasjin caufis matrimoniahbus , quas vocant,
occurrentes , dectdam , quantum quidem
mea:, id eft, Theologicae profcffionis ra-
tio patietur. Primum igitur de Polygamia
quarratur.

De Polycamia»

Polygamiam voco coniugij multiplica- Poiygamla
tionem , cuius dua? funt fpecies. Aut e- ^ &
nim vno eodemcjue tempore plures vxo- fpccics.
res ducitntur , aut foluto matrimonio alia v-
xor ducitur:de quibus fpeciebus figillatim
dicam.

Priorem crgo Polygamise fpeciem nego

a. ij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Argumcta
Ochini
pro poly-
gamix fpc
ciepriore*
vnacu re-
futationi-
bus.

Primum
Reffonf.

Obicfti.

4 TRACTATIO DE

vnqnamin foro confcicntiae, vt loquuntuflfi
licuiifc vcl licere. Contraiium nemo vn-nj™
quam cailidms vcl impudentitts dfcfendiip
quamimpurus illeapoftat^ Bernardinus 0*fQ
chinuS) quibufdam dialogis a bono illo viro %i
Sebaftiano Caftellione Latine couerfis , qui-
bus primitm refpondebo i demde , refutati*
eorum argumentis > veram fententiam con j
firniabo.

Hxc ftint igitur ipforum pro polygaraiaa!
prioris dcfenfione argumenta.

Primum proferunt exempl^ multorum
fan&orum Patrum > qui quum plures vxo-
res habuerint, rtufquam tamen leguntur hoc
nomine reprehenfi.Refpondco nec multitu-
dine peccantium excufari pofle peccatum c&-
ram Deo,ncc vllo temporis fpatio poflecori-
tra Dei verbiim praefcribi. Talem autefri ab
initio fuifle Dci inftitutionem ; vt vnusdun-
taxat cum vna legitime confuefccret* fuo lo-*
co oftendemus. Deinde,fi vnquam Iicuit-
polygamia , licuit certe mundi initio , quunt
tunc necefle etiam fuerit ( quod alioqui na-
turae honeftati magis repugnat quam poly-
gamia)fororem k fratre duci: nec tamen ante
Lamechum qucriquam legimusplur£s fimai
vxores duxifle* ex quo fatis intelligiturpoly-
gamiam ficut & reliquas corruptelas paula-
tim obtinuifle.

Excipit Ochinus etiam fi non legamuS

quen-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

p o lygamia; 5

quenquam ante Lamechum fuiflc vtikvy*-
fjutv > tamen , quum Mofcs fingularia illa om-
nianon recenfuerit>non confequi polyga-
miam a Lamecho ccepifle. Nam etiam, Genj
inquit , fimili ratione efficeretur Cainum ,g.
fufccpitfc vnicum tanmm filium : & cius
quoquc poftcros , quorum fingulares dun-
taxat proles Mofes recenfet , quum tamen
Cainum dicat ciuiratem condidifle, Re- cpo ° 1
fpondco quod Mofes vnicum tantum Cai-
ni filium iecenfcat,quanuis plurcs fuftule-
rit, caufam efle manifeflam : quoniam vi-
delicet, non cft ei propofitum damnatse il-
lius familia? fingulas gcncalogias tcxere , fed
tantum recenferc continuamPatrum fcriem
addiluuium, quoscle£tce vni familiae Scth
opponit. Uoceat autem nos Ochinus fl
ante Lamcchum vfitata fuit polygamia,
quorfum Mofcs hocexprcflc notaritin La-
mccho, ,

Obiicitrurfum Ochinus illam Lamcchi olncft,v
polygamiam Deo non dilplicuific , quum
ex illa nafci voluerit ingcniofiffimos filios,
& vtilium artium inuentorcs. Rcfpondeo Ref i' onfl '
abfurdiffimam eflc hanc confcquutioncm.
Dona cnim illa, qua? filiis Lamcchi Dcus
tribuit , funt ex corum genere , quae pro lin-
gularifuabonitate ipfis etiam impiis libcra-
litcr communicat. Deinde vt demus Dco
gratos fuis liberos cx illa polygamia fuf-

a. iij.

Early European Books, Copyright© 20 1 l ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

<J TRACTATIODE

ceptos,non tamen confcqueturpolygamiamj
Deo placuifle , nifi forte placet fimili argu-
mento colligere placuhTe Deo fcortationemj
Gileadi,qu6d ex meretrice fuftulerit Iephta,
coius fides ac aliae multg virtutes infignes ce-
lebrantur.

3 Caiternm etiam fi Patres non legamus de
polygamia fuifle repiehenfos, illos tamen
idcirco re&e fecifle non confequitur. Nam
ne Iacobi quidem inceftum, vtqui duasfi-
mulfororesduxerit, reprehenfum leeimus;
neque filiarum Lothi > cum patre concubi-
tum : neque iniquiffimum illud Dauidis pra
Siba iudicium contra Miphibofcth,nequea-
Ha etiam multa. Habueruut Patres verbum
Dei , habuerunt legcm naturar quantumuis
corruptae, a qua oportuitconfcientiam ipfo-
rum redargui.

Conccdo tamenmulta eflc qtiasculpam
Patrum cleuent , ne quis illos exiftimet a no-
bis inter impurosillos fcortatores vel adul-

Batrfl po- tcco l nume . ra ". Primum enim , tollend»
iygamia potius prolis , quam turpis libidinis explen-
Setabilis ^ g ratia »P°^yg n mos fuifle plerofque fatis
s conltat: quanuis homines etiam nonnullos
hac in rc fuifle minime fit diffitendum , vt
exipfius Iacobi Rachelem pra» Lia diligenr
tis , & Dauidis non vna hiftoria liquct. So-
lomonem autem 8c plerofque ipfius fuccefr
(brcs non eft qudd a magna incontinentia

cxcu-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 7
excufemus. Deindc quanuis exempla ma-» %
iortim non efficiant , quominus peccata
fint peccata , tamcn leuior eft eorum culpa
qui peccant eorum hominum exemplis,
quos alioqui fanctos & honcftos fuiflc con-
itat 9 quamqui pilmi aliquid audent ambi-
gente confcientia. Iudicandi enim iunt il-
li iudicij potius errore quam aperta impro-
bitate vel de induftria pcccare : pra-fer-
tim quoties exemplorum multitudo crre-
cit , vt pcccatum quandam rei inditfcren-
tisveluti fpcciem inducrit, ficut in polyga-
mia fa&um eft. Prasterea non inuitus a- $
gnofco Deum in politia Ifraelis , atquc a-
deo in illis populi fui primis au&onbus,
ad polygamiam veluti conniuere pro fua
clementia voluifle , non modo ea ratione
qua libellum Diuortij permifit ( quem ta-
men nunquam fimpliciter probauit) fed e-
tiam vt praeftand» fuas fidei de innumera-
bili multitudine ex pauciffimis oritura,
quendam aditum hoc etiam modo (Ibi pa-
tefaceret. Etfiautem bcnevfuseftco Pa-
trum facto Dominus,non confequitur ta-
men nulium in ea re fuifle peccatum , in
qua Patrcs a Dei verbo deflexerunt. Sic l Sam ^
dciegit fibi Solomonem Dominus, necta-
men probauitDauidis cum Solomonis ma-
tre coniugium, vtpote quod diferte repre-
hendat: cuiufraodi multa cxempla proferre

a. iiij,

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Obieaio.

8 TR ACT ATIQ DE %

cxSacrishiftoriispoffemus. Hic vero fignlj

roget, quid igitur fentiam his Patribus/a*
&um efle quos in illa polygamia perfcuerafc-
fe, nec tamcn pocnituiife legamus : refpon-
*cf B 6fio. deo,quodperfeuerarint,& eius fortaffe il-
los non pcenituerit , idcirco fa<5tu.i> quo J
hoc fuum peccatum non fatis intelligerenr,
ob eas quas diximus caufas. Ncgo tamen
hoc lllorum fa&um venia non indiguif-
fe. Etfi autem ad mifericordiam requiri-
tur pcenitcntia, tamen non necefleeft fin-
gulorum peccatorum exprefsc nos pcenite-
re. Quam multa enim non recte fiunt , qua?
tamen fcelerate non agimus , fed duntaxat
non fatis erudita confcientia ? & quam mul-
ta funt , quoru m obliuifcim ur ? Quum au-
tem Patres illi f c f e in omnibus vitac fua?par-
tibus miferrimos effc peccatores ctiam at-
que etiam agnouerint , non dubium eft quin
narc illorum pcenitentia , & fidcs in ventu-
rum Chnftum,ipfos feruauerit. Denique
etiam Ci Patres expreffis verbis non fue-
runta Dco de polygamia reprchcnfi, dico
tamen variis & acribus pcenis fatis aperte
fuifle dcmonftratum quantopere illamim-
probaret. Hinc llla Sara» & Agaris con-
tentio , quam non tantum iniectio matris,
fed etiam Ifmaelis exharrcditatio confequuta
eft. Hinc Lia-r & Rachelis rixa? & semula-
tiones , itemque Anna: & Phenenna: : fdque

etiam

Cen.rf.

Cen.jo.

POLYGAMIA*/ 53
etiam cx tragicis multis familia? Dauidis fce- i.sam.i.i«.
Ieribus,& n ultorum Regumluda triftiffi-
mis exemplis liquet.

Obiicit tamen Ochinus diflidia etiam Qbicft.i.
fuiflc inter Efau & Iacob , & frecmentiffime,
teitibus quoque Comicis ,litcs inter focros
& nurusexoriri,ncc propterea tamen dam-
mvi<sroAvTtxvi*v ncque afnnitatcm quarma-
trimonio contrahitur. Ego vcro minime Refponf.t.
inficior quin hoc verum fit. Dico tamen hu-
iufmodi lites , ex fola hominum improbita-
te,non autem ex re ipfa,exoriri, vt in poiyga-
miaaccidit. Neque cnim Cain odit Abe- ^*** 1 *
lem , ncquc Efau licobum aliam ob caufam,
quam quod ipfi peruerfi & improbi eflcntj
adeo vt fuos etiam patres defpicercnt.
mulatio autem inter illas mulieres ex co ipfo
orta eft , quodvna altcram corriualem pati
non poflet.

Alccrum Ochini argumcntum cft,Quod secudum;
nulla expr^fla lcge polygamia prohibea-
tur. Egoycio rcfpondeo nonefle fcriptas Rcfponf.u
legcs de rcbus omnibus , quod ipfi etiam
Iurifcorifulti minimc diffimulant , ReSin-
quuntenim multa Leg-.flatores omncs qua:
exconfequenti vcl licercvcl non licere fa-
cile ludicatur. Id autem vel maxime appa-
retex primi ante diluuium feculi & proxi-
morum temporum hiftoria. Neque enim

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

«cn.t8.j4.

to TRACTATIO DE

iis temporibus ( qua: lcgtbus ab ipfa natura»
pocius quam ab alio vllo Legiflatore po-
fitis regebantur ) fcriptam aliam legem in^
ucnimusquam de homicidio : & tamcn Iu~
da nurum fuam Thamaram ( quam adulte-
ram efle fufpicabatur, quoniam videlicet
poftremum fuum filium ei defponderatj*
? namrais adiudicat, Porro quac ratio damnat
adulterium eqm muliere foluta , damnat
multo magis polygamiam, Prasterquam e-<
nim quocl Deus vagas libidincs prohibct,
peculiarem rationein efle oportet , cur gra-
uius peccet , qui quum fit alterius mari-?
tus rem habet cum foluta, quam qui fo-
lutus cum foluta fcortatur* Ratio autem
hxcdt, quoniam ille non in fefe tafitum»
fedin fiiam etiam vxorem peccat , hic ve-
ro non item. Et rurfus ille ideo in vxo-»
rem fuam peccare dicitur , quoniam cor-
pusfuum quod vxpri mancipauit, fcorto
iure tradere non potcft. Sic autem argu*
mentor a oomparatis. Si peccat maritus,
cjui abfque commercij diuturnioris fpe aut
voluntate cum foluta coit , multo magis
peccat quifidcm vxoridatam violans, alte-
ti fefe perpetuam confuetudinis vitae obli-
gatione tradit , vt fit in polygamia. Itaque
natura? lex adulceria & furta fuiipfius pro-
hibens , potygamiam quoque euertit. Sed
$c ipfa ordinatio coniugij a Deo perfcri-

pta

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA, ii

Pta polygamiam prohibet a confequenti.
Nam qui funt caro vna , tunc vna cflfe der
(inunt, quum altera pars cum tertia qua-
piam carne vnurn fit, qua; non eft vtriuf-
que illius communis. Vxoremautem fuam
luperinductam priori , certum eft ficri v-
nam carnem cum rnarito duntaxat , non
autem cum priore vxore : ex quo efficitur
iftiufmodi maritum, dura fit vnacaro cum
fuperinducta , definerc vnam efle carncm
cumpriore, autccrte veluti in duas partes
difcerpi , vt neutratotum habeat , fed tan-
tum dimidium. Q^id igitur illis fieret , qui
plures etiam vxorcs duabus haberent? quo-
tam illi fui partcm primar vxori relinque-
rent ?

Aliud Ochini argumentum huiufmodi Tcrtium.
eft. Dicit Dominus Dauidi per Prophe- 2 ' Sam "
tam Natham , Dcdi tibi domum domini
tui, & vxores domini tui in finum tuum.
Dauid ergo vidctur auctore Domino plu-
res habuiffe vxorcs. Rcfpondeo nufquam Rcfpof. t.
legi Dauidem acccpilfe fibi vxores cx
iis quac Saulis fuerant. Quod enim diui-
nant Rabbini inrelligi hoc loco ^Cglam
& Rifpam , quae primum Saulis , dcinde
Dauidis vxores fuerint , commentitium
eft. Nufquam enim dicitur Jlgla Saulis
vxor, & Rifpa quidcm narratur nihTe Sau-
lis concubina, nufquam vcro Dauidi nu- ,

2$

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

th TRACTATIO Dg
pfifle. Deinde fi valeret Ochini argumenTL
tum , profecto non tantum Polygamiam*?!
fed etiam inceftus probaret ; fi quideny
confanguinei vxoris, eodem gradu iun-
gantur viro, quo ipfi vxori, Itaque nor.
magis licuit Dauidi ^ucere vxoris fu«Mi- ,
chol nouercas, quam fuam ipfius nouer- £1
cam. Ex hoc autem vtroque refponfo ef-
ncitur, quanuis locutio illa, i n sinvm
tvvm proprie & vfitatc de conjugiis di-
catur, ilJo tamen loco poteftatem tantum
& impcrium declarare , ficut etiam interr
dum Latini fcriptores hac loqucndi formula
vtunturracfidiceret Dominus,Tradidi ti-
bi omnes domfhi tuifacultates, ne excep-
tis quidem eius vxoribus , vt eas in ma-
nu & poteftate haberes ac fi tua» ipfius vxo-
rescflcnt.

Quattum. Quarto loco fic colligit Qchinus : Ca-
Dcut. u. ts uetur m Le g e , vt ft cui dax fuerint vxores,
Vnaquidem dile&a, altera exofa: & cxofsc
natus fuerit priraogenitus , hon poffit pa-
ter fllium dile&ae primogenitum antepo-
nere exofae filio. Atqui fieri poteft vt illa
Cxofa qua: prior libcros fuftulit , poftcrior
tamen nupferit ex quo*ef¥icitur vtriufque
matrimonii Hheros pariter legitimos elfe,
ac proinde pofterius matrimonium non
^efponfio minus approbari quam prius. Refpondeo
yt fupra» Deum tplerafie in populo fuo po-

lyga-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

fOLYGAMiA. ij

lygamiam , ( cjuanuis cam nunquam appro-
barit tancjuam legi fua? confentaneam ) i-
deoque in parentum fucceffionibus meri-
to habitos fuiffe legitimos , etiam qui ex fe-
cundis aut tertiis aut aliis deinccps vxori-
bus nati elTent. Sedquidhocad confcientiai
forum. ?

Quintum Ochini argumetum fichabct. Qaintum.
Iubctur in lcge frater excitare fratris fine Dcut * 1HV
fobole defuncti femen , nec additur cxce-
ptio,nifiiam anteavxorem habucrit, adeo
vt hac lege polygamia etiam praxipi vi-
«Jeatur. Refpondeo exceptionem illam per Ref ponfio.
fc faftis intelligi , quia probabile non eft vo-
luifle Dominum Yt quifpiam fuum ipfius
femen atque adco vxorem fuam negligens»
alienum femcn excitaret, fed voluifte tan-
tum fratrem in dcmortui locum fubftitui.
Id autcm manifefte indicant verba lcgis

SI SIMVL HABITAVERIN.TFRA-

t r e s : quibu* verbis eos excipi apparet
qui vxorcm, ac proinde familias fcorfim
diftin&ashabebant. Qnid fi prseterea ext &
cipiam quod vcrum eft , fpccialcm at-
que extraordinariam effe hanc fpeciem?
Nam alioqui non modo fimplicirer pro-
hibetur, fed etiim damnatur vt inceftuo.
fum ciufmodi coniugium. Itaque ha?c O- . . ,
chiniconclufio fi firmafuerit, adinceftum
non minus quam polygamiam proban-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Sextum
i.Tim.3.

14 TRACTATIODE

dam valtierit;

Sexto flc argumentatur Ochinus: Vul
Apoftolus Epifcopum efle vnius vxoris
virum , ex quo fiquet aliquos tum fuif
in Ecclefia polygamosj quos tamen Ap<
ftolus non arcet ab Eccleua f fed d untaxat
fLcfponfio. ab Epifcopatu* Mihi ver6 dubium non cti
tjuin multi eo tempore polygamiin Ec-
defia fuerint , tuhi ex Iudaeis* tum ex Gen-
tibus i quanuis rara fempcr fueriht in Oc-
cidente Polygamia? iftiufmbdi exemph
fed qui ianv tum eflent polygami quui
Chrifto nomen darent > quos tameo a&
Ecclefia non abicdtis pofteuotibus vxo-
ribus tcmcre admiferit* nolim faneaffir-
mare. Vcriim vt eos fuifle toleratos de-
mus, hndfcenus faltem vtinuitas vxores di-
inittere non cogerentur* noluit tamen A-
poftoh&cx iftorum numero deligi quimi-
nifterio; Vcrbi fungerentur * nimirum quod
infamtsetianvin illiscflet polygamia , mi-
aiiftros autem ^efle oporteat y cjuod eius
fieri poteft > *\e?r#AjfTT*c: nedum vt hinc ef-
-ficiaturquod vult O^hinus. Nam quod ad
«osattirtet qui quum Chriftianos fe profi-
tcrentur, vna vxore contenti nori erantj
qui de iis cenfuerit vetus Ecflefia vel ex
eo liouet quod Glferici iftiufmodi nup-
tiis interefle prohibcantur , qtiibus etiam

non

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA.
non benedicebatur,ficut fuo loco dedarabi-
BlUi. .■'4£tey;-
Kepulfusautema verbo Dei Ochinus ad septimwn»
ifhsrationesconfugit. Si concederetur,in-
^uitjpolygaaiiajnon ita crebra effcnt diuor-
fcia.Id ego vero prorfus inncior. Diuidit e- K.cfponfio.,
lum polygamia mutuum coniugum amore,
quem fingularesnuptiae inter horieftosqui-
cierri coniuges,foucnt*

At enim,ihcjuitrurfusOchinus, numerO- oaauunn
fiorcfletgencris humani multiplicatio.Ref-
pondeo , quarrendam eueprolem Icgitimis * cf P onfio »
modismec mala cfife nobis/facienda, vt bona
cuenianr.

Excipit ille, admifios tamen olim fuifle Nonuin -
5ofygamps ad baptifmum, quod fiert nori
Jebuit fi fcortatores vel adulteri habiti et-
fent. Rcfpondeo ciufmodi polygamos etfi ^poallo.'
non probaretur corum Faftum , minime ta-
men inter fcortatores vel adulteros Tuifle
numcratos. Plurimiim cnim intcrcft inter
fcoitatorcm vel adulterum qui nbrinifi con-
tra^confcientiam peccat , &enm qui atio-
fum cxemplum fequutus , ptures alioqui
noneftas.vxores pt iosduxcritquam fe in ea
re peccare ihtelligeret.Demus autem £ccle-
fiam ad tempustoleraffe quodinfe&um recU
di i}ohpotuit,nifi pars vtraquc vltro confen-

tire/r,nn p--optereapojygamiam licuiflc eon-
lequetui?

ht © 201 l ProQuestLLC.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Becimum

Rcfpdnf.x

Pndeci-
mam.

16 TRACTATIO D E

Pergit tamcn Ochirius , & hoc cjuo
qac argumentum torquet , Vxorcm > in
quit , habere nOn eft fepughans rationi
bus ad falutem neceflariis. Ergo nequ
vxores habere repugnat regno Dei -, ad
quod admiffi funt Abrahamus , Iacopus
Dauid , & alij multi polygami. Excipiq,
qulttuis regnum Dei non fit pofitum vej|
iji coniugip vel vjn caelibatu , nihilominust
tamen abuti nos pofle rebus quantumuis$
per (e indiffercntibus. Sit ergo per feet\J>a- 1
^opov coniiigium. Mancndum efttamen in r
jDei verbo , quod iubct vt vni vna cohiun-
gatur., Deinde quid abfurdius dici poteft,
quamliccrc cuipiam fcentics aut roilliesbi-
fc|ere,quoniaintra modum licet piberc, &
rjeqlic m efca,neque in potu rtghum Dei
2 c<oMjtt# Praeterdai vt conccdam irt con-
iagio noji ejfepofitum regnuiri Dei , at ccr-
^cjiVeoppfitumeft, vtpeimandatis obfe-
quamur, in quibus etiam multa decphiu-
gio prarcipiuntur. Et nemini dubium efle
pptcftquin polygamiamplures curae necef-
lario vejut in variaspartcs diftrahant, ejudd
ipf\ etlam monogamo vfu venire teftatuir
Appftolus. . < . " *

Xiuida.mpnus. ? non eft ,.inquit Ochinusj
resmonftrofa vt vnicum caput habeat mul-
tamembra : fed illud plane monftrofura
eft , vt vnum membrum habeat multa ' ca-

pitar

POLYGA iviia* i;

pita. Itaque vt in mulieribus improbetur,in
virts tamen probanda eft polygamia. Re- Reij» onfie
fpodeo hanc demum eite naturalem ac mini
mc monftrofam corporis ftrudura, qux or-
dini & numero a Deo opifice confticuto re-
fpondeat. Itaque non miniis eftet Quo-tv
vni capiti duos nafos , quam vni naio tribui ,
duo capita, qUoniam videlicet fingulis capi-
tibus fingulos nafos attribuit Dominus.Ine-
pta eft igitur tlla Ochini eonclufio* nifi forte
probarit, ficut mulcis membris vnum caput
impofuit Dominus, ficecia vni marito plu-
rcs vxores affignaffe.

Dicit prxterea Ochinus multos Patres fic mS»!" 11
loqui dc polygamta, vt eam fimpliciter non
condemnent.Sedquos patres citar? Leonem Kef P onfia
quintum , Gregorium fecundura & Certium,
Romanos pontifices. Deinde fit hoc in gene
rerciponfum ,examinanda effefcriptapatrit
ad Vei bi diuini normim , quod Auguftinus
exprefle monet inter ca?teros,& aduerfus Pe-
lagianos fcribens faclitauit.

Atcnim, inquit, miris laudibuseffert Am- Decimum
brofius Valcntinianum, quiquum duas vno {JJ£JJj£ n
temporc vxores habuerit, atque adeo legem hb.u. ctp*
Vt id liceret tulerit , nufquam tamen legitur ,J '
hoc nomine vel ab Ambrofio, acerriiro alio
qui difciplina: Chriftianse vindice,vel aquo-
qunm alio reprehenfus.Idcm quoque de Ca-
rola magno & aliis nonnullis Imperatori-
bus ac Galliarum regibus fcribitur. Refpon-
deo infirmiffimum efle iftud argumentum,

b. j.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

i i

1

rtatar.Iii
Dcmcccio
Sueton. in
Claudio.
Argumcn-
ta contra
ptiore po-
lygamix
fpecicm.
Primum.

18 T KfcC/tjATJ Qnm E
Notutnenim eftquam licentiofi fint intcr-
dum in nonn ullis Ptincipes alioqui pij & re-
ligiofunequ^per/c4f>ta funt fingula Epifc
porum di&a vel fa&a. Qupd fi huc deuenic
dum eflet vt prohapetur qujciju jd
principibus cxprcfsc reprehejifum>quid ofiw
ftat quominus baptifmi ad extremam yfquc
aetatcm dilationem probcmus » Conftantini
tnagni, exemp.lo , in quo tameii Imperatore
laudando Qrseci etiam optimi Epi fcopi mo-
dum t^nere nopotueriotPSed quod Ecclefias
veteri$dfi polygamia hidicium fuerit» ex ve-
teribus Canonious pctendum cft , qui diga-
misbenediciprohibent : nec placuhfe illam
Valentiniani Iegem fatis ex eo conftat, quod
yna cum ipfo cft fublata, ficut nemo eft olim
inuentus qui Ulam Antiochi de nouerca du-
cenda ., & alteram CJaudij de fratris filia pa-
truo cpllocandafequcretur.

Etrhadcnus quidem Ochino caeterlfque
polygamia^efenforibusfitrefponmm.Dein
ccps autem folidis firrmfque argumentisil-
lam oppugnabo , primum quidem petitis a
triplici coniugij finc. Nani quod ad prolis
propagationema : ttinet,quamuis in fpeciem
videatur quifpiam plures liberos ex pluribus
vxoribusquam exvnatollere pofle,ccrtum
eft tarnen non poftc ficri vt pluribus vxori-
bus vnusyir clebitufoluat, quin eius corpus
mirum >n modum exhauriatur & infignitcr
laedatur. Quales ergo liberos polygam us ifte
fufcipict?vt interea turpiffima & nefaria plu-

rima

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P O L Y G A M I A. 19
*fcna praccermittam. Iam verofi cormnuneni
vitpe focictatera fpe<5fcemus v quis non videt
ncgligi quoda multis curatur? Omitto infi-
nitas rixas , quas exsemulatione oriri neccfle
eft,adeo vt nulla pene vitae focietas,nulla tra-
■cjuillirasiit in polygamia , ficut non tantuni
t:x Abralumi & Iacobi hiftoria liquet, verrl-
tiamexeoipfoqnod deimpuro illo Mahu-
mete referunt, quem affirmant in vxor is fuas
odium polygamiam fanxifle.Denique quum
idcirco etjam ordinatum fitaDeo matrimo-
nium , vt aduerfi >s (cortationem remedium
cflet,tantum abeft vtpolygamia fcortatio-
ncm tollat , vtetiam caftos alioqui & pudi-
cos hominesad immoderatam libidinem ac
cendat,ficut copia cibi gulofos, & copia vini

ebriofosfacit. .
t,i« • r \ i i * j. secundum

Iili ipu certe damnant polygamram ,qui Gen#JI , JO>

-illam vfurpabaut,q jod videre tft in Labane

Jacobi focero. Cur.n.obteftatur Iacobu, ne

iuis filiabus alias vxores fnperinducat , nifi c£

•iniuriaillishoc modo fu&tl iri exiftimabat?

Sed & Romani Imperatores & quidcm Tenium;

nonnulliinter cos acernmi Chriftranse reli- l.i.c.dein

gionis hoftcs,veluti Dioclctianus& Maxi- nu ^ &inu#

mianus,polygamiam hisvcrbisdamnar,Ne- l.i.b.deiis

minem (aiunt) qui fub ditione fit Romani no JJJg,^"*

minis,binas vxores habere pofle vulgopatct i.eum qui

quuetiaroinedi&oPrartorts huiufmodi viri JjJ^Jj^

infamia notati fint. Extac & alise eiufmodr fa duk.

&iones,ade6quidevt Areadius cV Honorius j D ? n \ oC '

i . j drlud.

fjc Iudsis quidem polygamiam concedant. owcftio^

b* !r.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

lO

TRACTATIO DE

Rcfponf.

Excipit tamcn Ochinus, hec Prxtoresncc
Impcratores illos fimpliciter prohibereplu I
rcs vxores,cjuum pcrmitrant cocubinas .-fed
hoc tantum vetle vt vhica fit materfamili&s»
Refpondco,nosquoquc non nui iitiufmodi I
conftitutionibus Imperatorum prophano-
rum, neque pratorum Romanorum edi&is:
fcd hoc tamen maxime pro nobis facere , vt
oitedamus polygamia nihil aliud cfle quam
vagae libidinis ipfi naturchoneftatirepugna
tis velamentum , quod homines , fola pra>
eunte natura» luce,illam vtinfamem damnan
dam eftc cognouerint,quanuis humanu quid
dam paffi,concubinas tolerarint.

Scdalcgibus penitus humanis,agead fa~
cros Canonas progrcdiamur, qu os tamc v ti -
nam patribus ad vnicum Dei verbum cxH-
gere placuiflet. Jj certe digamos, id eft, vt i-
pfi loquutur,«n?c «JW/ y*y*i<, «^w-AaxivtsUjfi*
ue wAwg-oi? yetpots «//jw»*W7ov5U arcent ab Ec
clefise benedidione , & duriffimis iShr^iUt^
multat.Sed excipitOchinus,Canonas tamen
illos vetuftiorcs& purioresfimplicitcrnon
prohibere nec diifoluere digamia. Refpddeo
Rcfp5fio. yctcres Canonasne deinceftis quidemnu-
ptiisdirimcndis agere : tum quia ciuihs erat
Migiftratus munus fub Impeno Romano
legcs ferre de diuortiis, tum vero multo ma-
gis , quia verbum Dei & iudicium Ecclefiae
pcenitentiam inftigentis , fufficiebat admo-
nendis eiufmodi polygamis, vt ab illicito co
Gubhu abftinei ent, quura nulla fit pcemten-

tia

Quartom
Canon.
Apofto.17.
Ncocatf. 3

Obieftio.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 2i
tla corum qui in peccatis perfcueranr.

Praeterea rem alienam nemo inuitoDo- Quintum.
mino poteft bona confcientia altcri donarc.
Vir autem non habet in potcftate fuum cor- xCot -7' 4«
pus. £rgo iJlud alteri manciparc non po-
teft,cuius vfu ne ad tepus quidem alter alte-
ru fraudare poteft. Seckxcipit Ochinuspbf- ob ic< *'
fevirum cum priore vxore contrahentem,
banc adiicere conditionem , vt aham fi pcr-
inducere fibi liceat » & pofle quoque prio-
rem vxorem iuri fuo renuntiarcv* altcrapof
fit ex eius cofenfu fuperinduci, ficut Sara fua
Agarem Abrahamo,Lia & Rachel fuas ancil
laslacobo iubdiderunt.Ego vcro refpondeo Refponfio
hanc efte coniugij naturam vt includatur pa- l *
&um de indiuidua vkae confu«.tudine, & mu
tuo fefe in folidum alter altcri vtendum tra-
dat.Itaque fi addatur illa exccptio, coniugiu
non erit,nec duo fient vn.i caro,fiquidcm ter
tiat locus relinquitur. Deindc,iuri quidcm *
fuo quifpiam renuntiare potcft, atnon alie-
no. Coniugij autem vinculum non aftringi-
tur vno contrahentium confcnfu , fed multb
magis ipfins Dei vtruque coiungentis autho
ritatcrcui nihildetrahercpoteft mutata con-
trahentium voluntas , quum dicat Chriftus,
Quod Deus coniunxit, homo non feparet. $
Prxterea,quum iuri fuo quifpiam rcnuntiat,
diligentcr confidcrandum cft, queufqueius
illud protcndatur. in coniugio autem, afcer
alterius corpus fic poffidct, vt eo quidem vti
poflit,ad alium vcro fuoarbitratu illud uanf

b* iij.

bcxtum#

& TRACTATIODE

ferre non item;manete nimiru penes Deum
«ftrefro dominio,quictiam vfum iltius certis
conditiohibus definitt. Ex his autem etiam-
illud corifequitur,SarK itemque Liae & Ra-
chelis fa&um culpa non carere,nec in excm
plum trahi qportere. ' :

£edage expentfamus primam matrimonij
iriftitutioncm : & prrmiim qnidem abferue-»
fnus vnam cum vriOa Dbmino copulari :&
ttioxdlcereAdamuiH oc n-vnc osex
o s s i b v s m % i s.Deindc & illud quod fe-
quituryE.T A; d H JE r e b 1 T V X O R I S V J£
(non> vx oR'i b v s s vi s: ) & illud quoque»

ERV N T DV ofnOriiPL VRls)l N CARiN E

'V n A : qujcomniimanifefte polygamiam e*-
uertunt. Itaquemirismodisconatuscft im-*
purus Ochinus hunc locu nobis extorquere,
Nam (inqiiit ) etiamfi Detis vnam cum vno

Qbieft.x. coniunxit , fingula tamen Dei fadtanos non
obligant abfque exprcno ipfius mandato : a-?
lioquijdicendum fuerit vtendum nobis. clTe
veftibus pelIiceis,quoniam ciufmodi vefte
Dominus Adamum cV Euam induit : neque
celefrandam nobis eiTe Ccenam Doraini,
nifi vefperejri aliquo cceriacuio , inter duo-
decimnoriiineSipanibus azymis,& Pafche. fe

Rcfponf.r. fto. 1 ' Egoverb primiim refpondeo, noshic
non confiderare fimpliciter quodvnuscum
vna fuerit a Deo coniun&us, fed ea fimul
coniung r re qug fequuntur, nempe e t ad-

HiEREBIT VXORI SV^C,ET ERVNT

dvojn ca&ne v N A. Deinde di-

co haec

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 25

co liaec verba, a d i i /e r e b i t v j o ri
$ v jcfignihcare cxpreflum Dci mandatum:
IftaveroERVNT dyoincaan&vna,
expreflfam Dei bcnediclionem eontinere,
fed qua' ad duos tantum pertineat. Praete- $
rea quumhoc Dei factum fumimus pro cer-
ta omnis legitimi matrimonij normi, tres
(equimur diuinx voluntatis interpretes o-
-mni exccptione maiores. Primum enjm Ma- Malac i<, f*
Jachias propheta diferte hoc ipfum inculcat,
his verbis aduerfus polygamos vtens, Ndn-
-ne(iriquit)vnumfccit?& tamen ei non de r
crat fpiritus abundantia. £t cur vium fecit?
quacrcns fcmen Dei» ltaque jpi pronuntiat
JQominus , tolei;abilius..pcccarc quivxores
priorcs abiiciunt,quam qui illis rctcntis alias w

r • 1 t e »n ' '-r.»i« Mat, i?. 4.

lupennducunt. Ipt.e autem Chriitus Irhus
Dei de diuortio dilTerens , quo negat matri T
monium in foro confcicntja^ vnquamfuifle
didolutum , ludxos reuocat ad illud Dei fa-
cluni tanquamad certam & inuai L.bilcm ma
tri.H onij regulam:& illa Mofis verba,expen-

dit, M A S 0 VL.V M ET F O E M I N A-.M(noO

fOe mi n a s)cre a vi t. itidemPaulusal , ' Cor • ^,1,
ludensproculdubi6 adillum Mons locum,
■difcr e fcribit,Vnufquifque s v a m v x 6- 4
R e M , & vnaquaeque svvm virvm ha-
beat. Poftremo quod ad illam Ochipi obie-
cTrioncattinetde Cocna Domini &vcftibus
pelliceisjconcedo fingula Dei,fac"h,nqs t nec
deberc fequiper omnia , nec etianrpoiTe Q
maximc velimui,quoniamnon quicquidjft>

b. lii/.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

14 TRACTATIO DE

cit, etiam faciendum praecepit. In praeceptis.
autem Ghrifti, cuiufmodi cft illud, hoc:
facit E , dico accidentarias circunftantias
a reipfacfle diftinguendas. Hocautemvel
illo tempore > 1 oco, panc » numero Cccnam
celebrare , circunftantiat funt quae necef-
fario varia ntur : i n quibus danda cft duntaxat
opera,vt ritc & ordine omnia fiant, eo vide-
iicet tcmpore,loco, pane , numero , qui ma-
xime conueniant.Sed panem & vinum famc
re & benediceretpanem frangerc, dare acci-
pcre,manducare : vinum itidem cum bene-
dietionc tradere accipere & bi berc.illa dc-
mum funt quibus coftat facramentalis actio,
qua? proinde praetermitti necpoflunt, ncc
debent.

Sed rurfus ad illud ,«ddh*rebit vxorifita,
refpondet Ochinus,fcriptumetiamefle, Di-
licesproxtmtfm tuu,acproinde illis verbisno
videri vxorum multitudincm prohiberi, nift
ex hoc etia colligamus vctari ne plures pro-
Refp5fio. ximos diligamus.Rcfpondeo nos non flmpli
citer confiderare verba illa , Vxcrifiut , fed
totam illam {cntcnthm f Adb<erebitvxorifita,
cjua fignificatur peculiaris qua»dam coniun-
<Sio multo ardtior,quam vllum vel fanguinis
vel vulgaris amicitiae ac focietatis vinculum:
»• or-7-4- ytpotcquaehanc vimhabeat, ficut exponit
Paulus, vt alterin altcrum feipfum transfc-
rat,&alter cumalterototus cohaereat. Hoc
autem ficri nonpoflet,ii pars vna mariti cum
vna vxore,altera cum altcra vxore cohsrcrct

quia

Cbica,t.

POLYGAMlA. 15
qaia Aux vxores non potfunt in folidu vnius
mariti corpuspoffidcre: quoniam realis , ip-
fiufque aded,vtloquutur,fa&i eft mtttuaifta
corporum coniu&io.Aliud autem eftdile-
£tio proximi,quaf,quum in animo & yolun-
tatis cenienfu tota pofita ftt,multitudine co-
rum quos amamus,non impeditunimo quo-
dammoclo adaugetur.

Praetereaad illud, Sruntdmin carne vna, obieft . } .
refpondetOchinus,Mofenparticulamillam ^
dm non expreffilTe. At ego refpondeo blaf- c pon ' ■
pheinam hanc effe Ochini exceptionem , vt-
potcquxaduerfus Chriftum ipfumtorquea
tur.Dico prajtcrea hi»c verba vel Adami con *
iugio non conuenire ( quod eft di£tu abfur*
«lum )ve\ dcduobusintelIigendae(Te,non de
pluribusf quanuis Mofes duoru numeru non
expreneriOquum tucno cxtarent plures ho-
mines quam illi duo,videli cet Adam* &Eua.

Scd vult Ochinus hanc ctfe illorum ver- obIca * *•
borum fcntcntiam , vt vir iubcatur diligcrc
vn amquaquc vxorem fuam, ac fi eadem cum
jpfo caro idemquccorpus eflet.Ego vero cre RcfponfR
dcdum cffe dico Chriftonon Ochino* Chri
ftus autem illam particula dno cxpendi iubet,
cx qua colligit eum efte adultertim qui dimif
fa priore vxorc , cxccpto adult erio , alteram
ducat.quod quum ita fit,multo certc grauiiis
pcccare dicendus eft qui plures fimul vxores
hafcet.Nego etiam hanc effe verborum Ada-
mi fententiam, quam Ochinus comminif-
citur, fcdhancpotius , Deum fic benedicc-

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

©biea.

Refpoiio.

TRACTATIO DE 1
re duobos,matrimonio iunftis^vt duo efle dc\l
fmant,ficut «x verbis Mofis ipfe Chriftus col :
ligit. f : •

ene, v bi confenferuit iuper terram , necft
tamen indepoffc colligijn©* licere pluribus m>
qufrwdupbus coafeatire. Quafi veto ; dica/k#
mus vbicunque occurrithaec particufa duo 9 M
maiorem numerum excludi. Cur aut&Chri-pt,
ftuseo laco duorum vcl triummemiinerit,
manifeftum eft^nempe non vt maiorem niir
merum excludati» fed vt>oftendacfe ncduo-
rum qtu dera veljtjjium xonfcnfum acfidem
«eghgere,vtdif<toEcdcfiaetiam adfqroma |
paucitatem redaaa^fe DeOinihilominiisa*.
l t >Li & minime ^ritas c(Te fuas preccs.
Apud TWofcn autcm duos non plures con-
iungt,duobus nctn pluribus bcncdici, ne ipfe $
quidcm Ochinusinficiari poffit : & Oiriftiw
hanc vulteiTe oranis legitimi coniugijnor-
mam.

Obiicit preterea idem Ochinusilludex
Luca,Malti'tudinis credentium erat cor vnu
&anima vna : ex quo colligit polfc. quem-
» r r P ian > cum P^ribus vxortbus vnam caraem
Ref P onfio eiTe.RefpodeoabfurdiffimahxcciTe, quum
plunmuaiinter fedifferant animoru & cor-
porum coniun&io. Iam enim antea.diximus
mhil impedirc quominus voluntatc & affe»
durcummultis coha;rearaus, itavtanirous
«o diitrahatur, ficut animus Ionatba; dicitur
- conglutinatus cum anjmo Dauidis quod ta-

raen .

ObleA.tf
Afl 4.31.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. *7
1 Itten yi*ac ne vix quidcm fieri poteft>fi intcr
' 4 fcdiffideatquosamamus: quofenfuDomi-
nus dicit non pofle nosduobus dominis fer-
uirc.Sedin corporum coniun&ione &viu,
que vocanr,reali,fieri non poteft, vt vir cum
priore vxore in folidum cohsereat , fi ad po^
lteriorem quampiam fefe adiungat.

Deniquefic excipitOchinus, Si infcor- obica. 7-
tatione duo fiunt vna caro,etiam fi fcortator
fit cum alia muliere matrimonio coniundus:
roultomagis quifpiam cufecunda veltertia
vxore ( fic deinccps ) fiet vna caro. Ego vcro
hocargumentum inipfum Ochirtum retor-
queo.Concedo enim fcortatorera cumfcor- Refp6fi0» ,
to vnam carnem fierhfed addo quodrericuit
Ochinusjfcortatorem quia cum fcorto fi t v*
na caro,defmere effc vxorisfuac carnem: quae
caufaetiacft curpropter adtilteriilmpotiiis
quam propter idololatria(quQd tamen fcelms
longe maximum cft) diuortinm concedatur:
quianimifCi poteft aliquisciTc idololatra, &
tamen vxbrisfua» caro:fcorti autem &vxoris
-fua? caro fimul eftb nemo poteft. Sic igitur ar
cumentor: Siadulter deftniteflc vxonsfua;
caro, multo magisidem ftatuendum eft de
polygamo, quoniam videlicct adulterium
committere non eft coniuncl:um cum indiui
duae vitje pa&o>ac proinde adulterium natu-
ra fui non tam repugnat matrimonio quam
polygamia.

Poftremo, pronuntiat Chriftus eum mce- scptimfi.
chari, qui dimiftavxorefua(excepta nimiru

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

w f

1

a* TRACTATIODE
caufa adultcrij ) aliam ducat. Atqui fi plurea
, f,mul ^xores habcrc liceret * non comtfiJL
teret adultcrium quifquara aliaro ducendo..
©bica«o. "ue pnorcm repudiaret, fiue miims. Ergoi
prohibctur polygamia. Vulttamcn Ochinusj
moechandi verbunihialiud declarare quany

****** ^l? lj c° C / af ^ nc ' illi vxori
Mat.j.jx. P r «oere.5ed quis non potius Chrifto crcdat

vtrumque fimuldicenti, ncmpc cum qui ex,-
cepta caufla adultcrij vxorem dimittat, face*
re vtillamorchetur.quod fi pneterca vxore
duxerit,mcechari ? Deinde quomodoillud
itaexplicabit Ochinus quod eftapud Mar-
cum,/tA0#^«T«i W+vTUi+ y
' . D cniq. verbo t% U v t & nomine Uttn in ha«
Apoftolj fententia «*9-o< rlu) tavrr? yvv*i*A,
vui^ntitHJiov «i^/fe^multitudo ma
ritorum & vxorum tam aperte prohibetur,
vt polygamiam,mco quidcm iudicio , ncmo
nifiprarfractus &impudentercontumax tue-
n poffit.

Poftremo confiderent faltcm ifti polyga-
miatdefcnfores,quid de hac refapicntes ho*
mines iudicarint , ex iftis Euripidis fentetiis.
evft yetp x«AoV
AvoTv yvv*Mo7v avtytv »V/«c t^e/v,
A^A eigfxUv @\(rrovTt( tvvetUv Ku7rftv
TTtpyovwJs-tt; ptKctKfc o1k£v StXon

Et rurfus,

2

Marc.io.iz,
O&auum.

Nonum.

In An-
drom.

<90T &V cHPvfXct

Ae»7p \7rcLivUcd CforSv^

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 2<>

OoV cllXtp //AttT Of flt 5 KOpOY $ ,

Cuiufmodi alias fententias multas alij ob-
feruarunt.

Canerum &illud obferuandum eft , hac
fpecic polygamiae comprehendi non eos tan-
tum qui pluribus fimul vxoribus vtuntur,
fcd etiamqui vna aliam ob caufam quam ob
adulterium repudiata(qua de re fuo loco di- Mat. 19. 9.
cemus)aliam ducunt. Quum enim manifefte
dicat Chriftus eiufmodi homines moechari>
conftat prijs vinculum in foro confcientise
nrmumpcrmanere. Quodautem Pontificij
etiam ad nuda fponfalia hoc extendunt , ha-
denus verum eft , vc polygamus cenfcatur
qui vna fibi c'efponfa,neque legitime dircm-
ptisfponfalibus,aliam fibidefpondet, aute-
tiam reipfa coniungit.Sponfalia enim vcrum
cfle coniugiumf etfi non de fa&o , tamen de
iure, vt vulgo loquuntur) vel exeo liquct
quodmuliercm alicui dtfponfam violans,pu Deu il : >*
nitur vtadulter,exlcgeDomini.* & libello M»t.w>.
diuortii in fponfalibus quoque opus fuifle
colligi poteft ex Iofephi &MarixVirgini.s
hiftoria.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Contra al
terain po
lygamiae
fpecie ar
gumenta
Tertulliu-
ni cum re<
futatioue*

Priffcum.

Refp6f.i,

Heb.xj.4.

5 o >^ ,r.»T. 7

D E %A LT JL R A <P 0 L Y~
garnia*

|LteRa poIygamiaY fpecies eftj! )
* quum quis foluto rite matrimoniGjf
? aTtam ducit: quod nbnhulliin quiǤ
bufuis fidelibus damnant,Vt pr« caeteris Ca*|
thari & Montanifta? , quorum facil^ pr'in-4
ceps fiiit Tertullianus vir alioqui maximus> il
nonnulli y.cro in Clero duntaxat , que vocat.
Nos autcm e cootrario id omnibus Chriftiifcif *
nis lemper bona con/cientia iicuiife ac licere :
conftanter ex I)ei verbo affirmanius. Ac pri-
rr. u m quidemTertulliant, deinde etiam eae-
terorum argumentafigillatim refutabirhus,
veram fententiam poftea ni mis rationrbus
probaturi.

Carnale quiddam eft(iriquit Tertullianus
&pudori repugnans matrimonij repetitioi
contra vero fpintualius & diutnius quiddam
eft,in vno matrimonio acquiefce*e,ficut Ec-*
clefia vnum t)eum promarito fiiocredit 8c
agnofcit.Refpondeo horieftas quoque & fan.
<5tas elfenuptiasificutpronuntiat Apoftdlus,
abfque vlla diftin&ione , fiue primae fiue re-
petita? fueririt.Qu&d fi credendum eft iis qug
de Iofepho Maria» virginis marito plerique
veteres tradunt,voluetit fane Chriftus quan
uis non cx fecundis nuptiis(vt qui ne ex nu-
ptiis quidem natus ftt ) tamcn in fecundis
nuptiis nafci , quod eft magntim illarum or-
namentum,quum nunqua rcprehendantur,
imo generaliter,quemadmodu dixi , nupt x

vt

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMI A, 3 1

ftimppllut;ae & honoratje commendentur.
Deinde,vthoc , quara illud per fe diuinius >
• efle yit« gepus Terjulliano cocedamus, quis
i. ^mcnpropceire^illicitnmetTedixerit, quod
minus eft fpiritualc? An enim,obfecro,quo-
liiam excellentius cft fei moni & precibus va
care in Ecclcfia Dei»quam ccrdoncra efte vel
ucgociatorem, idcirco iltas artes vt lllicitas 4
& ncfarias damnabimus. ? Quid autem initio Gen -
dixit Dominus hac dere? Non eft bonum
( ncjuicjhomincm folum efle,id eft(vtres i-
pfa oftendit Jabfque vxoris adiutorio.Ifta ve
ro folitudo an non ctiam eos comprehendit,
quorum vxores obierint/' Quod autem excir 5
piuntnonnuUi,dicium id cftc ante peccatum
nonmodo proillis nonfacit , verumetiam
noftra? caufae magnopere fauet. Nam fi pec-
catum hanc vitani plurimis maximifque dif-
ficultatibus & incommodis obnoxiam red-
didit,eofan.c magis. requiritur adiutorium,
cuius opera commodius vitx huius curfus
confiriatur.Quidautem adilludrefpondebit 6*
Tertullianus,qu6dnon modo vtilem & iu-
cundum facit lcgitimi matrimonij vlum, ve
rumetiam plane neceilarifcim ? Incontinen-
tiam dico& vftionem, cui remedium elfe
coniugtum,exApoftoliverbis manifcijoli- ' Cor.7.
quet.Lft autem con.tinentie; donum non a na
tura,neque a voluntatc per fc,fed a mcra gra
ttaracproindenon omnisinccntinctirdam-
nandaeft, quummihi quidem fit veiifimile
Jtfi ante peccatum nullafuit inmutu^con-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

I ■

ji TRACTATIO D £

iun£tionis appetitionc atTa£/ce,tamen ne pr!
mos quidem illos noftros parentes,quum ad
ttiatrimonium eflent diuinitus vocati, conti*
nentiar perpctuaedonum habuifle , cuius ni-'
7 mirumnullus fuiuetvfus. Practerea fi fpiri- ;
tualiuseft in vnaaccjuiefcerc > quam matri-*
monium poft vnam mortuam rcpetcre , fanc

* multo magis etiam fpirituale e(l ayetfjbov ma-
nere quam ftoviyttfMv efle. At fi danandae fune
idcirco fecunciae nuptiar, cur non etiam pro-

* ptCTAyetfAtetv fxoyoyeiixieitVorrb ficutreccurre
te fame & fici ftulti homiuis fuerit repetitum
cibi & potus vfum reprehendere, quia vidc-
licet riaturales nori autcm voluntaf iae funt ci -
bi & potus appeticiones , quas nifi mdderate
faltem cxpleas, mortem confequi necefie fit:
eadem certe ratione effici tur illos no minus
infanirc qui recurrente mutuc coniun&ionis
cupiditaCefreeurrit autem ad vltioncm vf-»
quc,iniis omnibus qui donum continentiae
non habenrjrepetitionem matricnonij dam-
nancquum haec quoque appetitio in fuo ge-
nere non miniis fit naCuraiis quamfitisaut
famcs:cV n ifi vftioni tempeftiuum remediu a
Deo conftitutum adhibcas,periculum multo
maius,nempeamittendi rcgni czlorum , fu-

bbieftio. beatur. At enim ( aiunt)ifta matrimonij rcpe
titio eft magnzc incontinentia: argumentum.

Rcfponf.i. Ego vero primum omnium dico id perpe-
tuum.no cfle,quum qui plures vxores duxit,
&multosanno« poftea ca?lcbs vixit , conti-
nentior merito fit habendus, quam qui cum

vna

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. #

Vna adextremam vfquc fcneftutcm fuit con
iunftus. Sed vt ita eflc demus,fi nemo ger- i
mane* Chriftianus eft nifi qui continentiae
donum habet >fane vereor ne non modo ad
fummam paucitatem reda&a,fed criam abo-
liti iampridemfuerit Ecclefia.In 6 vbi fuerit
antediluuium,& tot poft annis , Ect Jcfia ? Et
quo tandem iurc Abraham,alioqui in Agare
non omni culpa vacans,du&a poft Sarar mor
tem Cethura gloriofum illud Patris creden-
tium nomennon amiferitfEft tan.en,fateor,
(quod & res ipfa conuincit) magna in hac hu ,
mana i i.beciilitate *t*£i«, atque etia fccdi-
tas,fed qua? (quum in ipfa rcnon hsereat , &
fingulai i Dei bonitate , qua lcgitimo coniu-
cio ab initto benedixir,excufetur jnon impc-
diat tum primarum , tum etiam deinceps re-
petirarum nuptiarum «V^^^quss alioqui
Spiritusfan&us nunquam prarcipcret.Deni-
que quod affert Tertullianus de Ecclefia vni- 4
cum Deum fponfum agnofccnte, Vtre qui-
dem,fed admodum in pcrite dicitur. Quum
cnim ncque Chriftus fponfus , nequc Eccle-
fia fponfa vnquim moriatur, mirum non eft
nullum hic locum repttitis nuptiis relinqui.
Qiiorfumautem hxc ad huius viranmbecil-
litatcm ? Pcrtincnt igitnr ifta ad priorcm po-
Jygami* fpcciem : ifti ve; 6 pofteriori de qua
nunc diflcrimus, nullo modo conueniunt,
quum in rcperitis nuptiis , non minus quam
in iis quaj prim* conti ahuntur , vnus cu vna
Coniungatur,ac proinde Ecclefiar cum Chri-

C« i.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Ezcch.ij.

34 TRACTATIO DE

fto fpir j t ual is coiun&ioni s fjtvsr»etot> & in his
& in illis eluceat. Quid , qudd vni Deo Eze-
chiel vxores duas vno etiam tempore, Oho-
lam videlicet & Oholibam collocat? Quid»
quod apud Paulum dicuntur fidcles Chri-
ftonon nili priore marito mortuo (peccato
vidclicct ) nubere ? Sed de his plura etiaronf
deinceps.

seeundum Pergit tamcn Tertullianus , & inquit,
x.cot.7.i. Qiium dicat Apoftolus bonum efle homini n
« P s! e,n ~ mi,lier em non tangerc, & nuptiasnonnifiilj
pene inuitus concedat , idque cx humanax-
ftimationcpotius quam cx dtuina authorita-
te, poftea quodammodo rcuocans quod ex
neceffitate indulferat (qnia videlicct melius»
id eft minus malum fit nubere quam vri ) o-
portuerit autem nos tot feculis proficcre : o-
mnino putandum eft Spiritus fan&i afflatu u
regi qui nunc ar&ius quiddam & perfe&ius U
R.cfponf.u * Chriftianis exigunt,quum neceffitatem il- -j
lam ceflare iaro oportuerit. Refpondeo Be- -•
mm illic non opponi ei quod fit vitiofum & 4
Deivoluntati repugnans. Nam fi itaeflet, c 1
non modo repetira» fed prima» etiam nuptix i
vel eflcnt a diabolo ( quod aperte falfum cilc I
liquet vel cx eo quod matrimonij prohibi-
i.Tim.4.1. tionempaulus v ocat doftrinam damoniormn)
vel ita cflent deprauata? vt a Spiritu fan&o
n inquam laudarentur. Bonttm jgiturnona-
liud apud Apoftolum deciarat cjuam id quod
comtnodum eft,& ad hanc vitam abfque di-
ftractione tranfigendam accommodatum.

Dein-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Deindc nc hoc cmidem refpe&u vniuerfali-
ter & fine exceptione intelligendum efle af-
firmoillud Apoftoli dictum>fed eorum tan-
tum habita ratione*in quos collatum eft co-
tinentiat donnm.Id autem ipfe mox declarat*
prarcipiens lrt proptcr fcortationem vnuf-
quifque(id eft quifquis vritur,quia cotinen-
tiac donum non habetjvxorem fuam habcat:
nunquam id ccrtc fuafurus nedum prxcepru
rus,fi mulierem attingerefiue primis fiue fe-
cundis nuptiis malum > hoc cll vitiofum,&
Dei voluntati repugnans elTet , quum no fint
facicnda mala vtbona eucniant. Peruertit
ctiam aliis multis modis eiufdcm Apoftoli
fcntentiam Tertullianus. Verba enim illa,
Veltm omnes cfle vt ego fum, non funt pra?-
cipientis fedoptantis. idque non fimpliciter
( quid enim hoc aliud cflet quam humani ge
neris internecioncm optare ? ) fed fuorum
temporum , atque adeb Ecclefiaftica: potius
vocationishabita rationc.IIlud autem k$ tvC
yvei(xnv non eo refertur quo putat Tertul-
lianus,& alij poft eum multi,fcd ad illud po-
tius quod proxime dixcrat Apoftolus , nem-
pc vt vnufquifque vxorem fuam habeat. Id
ergo teftatur Apoftolus interpretandum efc
acquo & bo no,fiue quoad eius ficri oportcre
(ad fcortationem nimirum fugiendam^vide
bitur,non quafi vnicuique fine exceptione
id praccipiarur.nifi malimus aflentiri auc*tori
libri de bono viduita r is, qui inter Auguftini
opera rcpofitus cft. Arbitratur autcm ipfe

c. ij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

$6 TRACTATIO DE

hoc intell igcndum,non de coniugio qffod li- 1
bcrorum procreadorum caufa copulatur,au|I|i
% fide pudicitiae coniugalis , & indiiTolubili,
quandiu ambo vjuun t,matrimoni j facrameajii
to(quae omnn 0 i nquit, bona funt ) fed de illoDl(i
immodico carnis vfu quiin coniugum infir-
mitate agnofcitur , & interuentu boni nup- *
tialis ignofcitur , de quo ait Apoftolus, Se- -i
cundum veniam dico , non fecundum im pe-
5 rium.Illa vero \tth^Ego dicoyHonDtminus^
quumficaccipitTertullianusac Ci Paulusno
diuinitus icd humanitus ha?c confuleret,a
blafphemianonprocul abeft, & ne refutatio
ne quidem eget.Denique quod idem Tertul
lianus dicit, opor tuiflc nos a temporibus A-
poftolorum proficere:rectequidem dicit,fed
hunc profedtum dico pofitum efle in rebus l
longe aliis, nepe in fru&ibus Spiritus qui in
epiftola ad Galatas commemorantur. Errat
autem vehementer qui perfe&ius aut me-
lius quicquam in Ecclefia vcl prcftari pofTe
arbitratur, quam Apoftoli mandarint. quod
tamcn defui Montant paracleto miferefaf-
cinatus Tertullianus fomniat.
Tettium. Citat quoque Tertullianus locum illum
i./oan.3.j. Ioannis.Quifquis fpem habet in eo fitam,ca

iPet 1 16 ftincacfde > vt&i,lc c a ftu*eft:&illumPetri,
RefpSf. 1 ,! Eftote fan&i , (icut & ille fan&us fuit, Chri-
ftus videlicet in carnc fua. Refpondeo non
omnia qnse fccit Chriftusmobis ad imitatio-
ncm proponi. Namalioquinobiseffct om<
nibus ex virginc naicendum, idqueii;ftabu-

lo,&

POLYGAMIA. 37
lo,& quadragir.ta perpctuis dicbus ieiiman-
dum , & crux in carne vcre ac reipfa fubeun-
da : quae omnia , vt & alia eiufraodi , quis ita
infanit,vt a nobis exigat?Mule? eiiim in Chri
fto pcrfonalia fuerunt , id eft iplius perfon*
ac muneris propria. Quod autem Chriftus
fuit prorfus *>*fxoc, frad fingulos Chriftia-
lios pertineret, certe ne prhiije quide nuptiac
ljcerent,quas tame Tertullianus ipfe conce-
dit. Et quorfum ipfc Chriftus tclkaretur non
omnespoflc hoc verbum capertf Locusau- z
tem tfle loanis, de generali lanctimonia tum
corporis tum animae intelligendus eft,quae
riifi in matrimonio quoque vigcret fme pri-
mo (iuerepetito,nulli certepi) coniugati ef-
fent.DcniquelocumPctn ex Moie delum-
ptumnon re&e ad Chrifti carnem traducic
TcrtullianuSji qdum depuriffima fanctiflima
qne ipfius Diuinttatis nlatura intelligatur»
qtlanuis alioqui minime negadum fit Chri-
ftum,ctiam fecundum carne , eiTe pcrfedtum
omnis puritatisexemplar.

Prxtetea,irtquit ille , fcribit Paulus Chri- Qa»«o»
ftum miiTum eflt,vt in eo omnia recapitula*
rentur,id eft ad fuum caput & initium reuo-
carentur.Initium vero eiufmodi fuit vt Ada-
movnavxor fcrael fuerit adiun&a. Etpro-
phcticc quoque tunc dictum eft,'£* erum duo
in carne vna.S\c etiam Nocalter humani ge
nerisparens, monogamus fuit,& ipfius fihj,
& praeftantiftimi quique Patrum , vt Iofcph,
Mofes,Aaro.,Iofue. Etfiautcm digamusfuit

c, iij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Qulntum,

Refp5f. r .
Leui. ii.ij

3* TRACTATIO DE 1
Abraham,tamen quum exfide iuftificaretur»
monogamus erat.Qupd li digamia eius r eci-
pia^ us,rccipiamus etia circuncifione, quo-
* niamuonanteafuit digamus. Egoveroref-
podeo vcrbum «Wkc^aAeti&dntf nihii ncq. ad
monogamia nequ . ad repetitas nuptias per-f
tinere , fed huc dutaxat v t iignificetur quum
omnia prins eiTent extra Chtiftum djifipata,,
in e um poftea fuiife recolle&a, Cic ut docti in

2 terpretesexplicant.Deinde & hoc dic© , im>
nimc ftabihenda eiTe dogmata ex particula-

3 ribus cxemplis. Addo & illud , non miuus
multa,imb etjam plura reperiri po(fe exem-
pla Patrum»iftis rcpugnam ia.Sed & Abraha-

* mum conftat multo pnus digamum, fuifle
quam cn cuncdum, quum Ifiuaelcm demum
circuncident,annu lam agcntem dccimum-
tertium. Deuique fi cjuid valereut hacc argu-
mcnta,torquenda eifcnt aduerfus priore po-
Jygaraia; fpeciem , quia non minus eft vnius
Vxoris vn quimoitua vxorc alteiam dticit,

^cjuam qui invna fuperftite acquiefcit : nifi
forte fomntemus cojitra Pauli./Jo&iinam,
& fenfura ipfum communem , ne morte qui-
dem matnmonium diflolui ,quade re mox

ittjlMHitftiki .. •:..n:':i.ifi- J rcr .

At enim,inquit TertuHiatHiSj.kcx.prohi-
bet facerdotes raatri moniu. r epe tc re : fumus
autem omnes in Chrifto facctdotes. Refpon
dco nufquam in Lege extare prohibitioncm
h uiufm odi , fed hoc tantum pra?cipi fummo
facerdoti,vt noaliam quam virgincm ducat,
... fdqu^

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA; 59

jdq;myfterijcauffa,de quo alibi differemus.
P,vin4c quo iure Tcrtullianus cxternum il- 2,
lud & carnale facerdotium , foli tribui Leui
pcculiarccum noftro fpiiitualt & Chriilia-
nis omnibus communi comparat?

Colligit idem praetcreaNoui Teftamenti Scxtum.
cxempla,vt Zacharise monogami , & Ioannis
ct> : Simeon etiam(incjuit)non fuit diga-
mus,Anna manfit vidua, folus ex Apoftolis
Pctrusmarituslegitur.Hisaddit Eliam ttyct-
pov>& Mofcii {xovo'ya,pov,c\i\os potiffimu traf
formationis fuae teftes Chriftusdelegit. Po-
ftca colligit oportereChriftianosiitis prae-
ftantiffinrns viris efle fimiles.Refpondeo mul jufpohf.i.
ta poni in huius enthymematis antecedente»
quar fi ncgentur,probari non poftint. Dein-
de ncgo lftiufmodi confequutionem , non
modo cjuoniam ex iftis particularibus con-
ftitui afnrmans vniuerfalis non poteftf cjuum
prasfcrtim multoetiam pluraproferripoffint
exempla in contiariam partem ) veium c-
tiamcjuiaplacuilfe iftos obeam ipfam cau-
fam,c]uod ali/ quidem monogami , ahjvero
cffcnt <x>«/xo/ ,probandum fuerit, quod ccrtc
nunquam cuincetur. Praeterea fi oua pofita $
cffct prasftantia, qualem iili imaginautur,
tu in ttyetfjiloL tum in iiovoyetplet a illa certc ifti
prdcftarer,ac proindc ficut ex ^yetfxU^ rcpic-
hcnfione Tcrtullianus ixovoyetykUv fuam exor
nat , ita etiam exciudendi efTent fxovoyetixot a
regno caelorum, & in Marcionis caftra tranf-
C Ufldu , vt folis JyctpoK locus relinqueretun

c, iiij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

ScptlmiS.

40 TRACTATIODE

quod quam abfurdu fit,ne Tertullianifs qui«
dem ipf e ignoiaflet,vtpote Marciofcis ho-
ltis^nifiMontanustprumftfcinaflet. 1 L
Profert prarterea quofdam Scripturar lo^
Refponf u CO *'°i ,ortet e nim,inquir, nos fiei i bueris fiii
milesrpueri vei 6 denuptiisnon cogitant.At^
qui fi hoc ita fe habet, ne primae qotdem hu*
* ptiai licent. Qt»pvero rc r peauid pdftulet
Luc. 18.17. Cnr . lftus acle0 quidcm vt denuntiet nos alio-
<jui m regnum ca?Iorum nunquam ingreflu.
ros, nempequod admahtiam,non quodad
oaaaum. nu P t,asat «net>fat:s fupc'rque conftat.
Ma«h. io'. ; Hac etiam idem detorquet aliud Chrifti
dictum,nen.pequ6doportcat noseflecolu-
RefpSfio , ™ l!es »q u »n> v " a ni, inquit,nouit mafcu-
lus.Huius autem rci penes illarum reritfcru-
tator s fides efto.Illud certe cogitarbdebuit
Tertullianus fimilitudinem illam ab ipfo
Chrifto reftringi admorum fimplicitatemv

iol n T'i%. Mj 8 is \ Ilud vr 8 et ^ uod exloannecitat,
nempequodChnftu«fe*tum illius Samari-
Rcf P onfio tanc virum negaueritefleillius maritum.Sed
in eo fallitur , quod illam fexto nupfifle exi-
ftimat, quum potius,qumto marito mortuo,
icortari ccepiflet,ac proindea Chriftonovt
wcAu^ocjfed vt fcortatrix reprehendatur;

At enim , inquk , Jiuptiis femel duntaxat
Chriftusinterfuit,ideft quoties illascclebra
ri yoluit.qujd fi ver6 fecunda! illse erant nu-
pti*,quibus Chriftus interfuit/ quod tamen
vt omittam,ncrefutatione quidem eget hoc
ftrguraemum, .

Pcr»

Decimu.

ltefp6fio.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P O L Y G A M I A. 41

Pergit autem,& inquit : Si non licet fepa- vnded-
rare diuortio quos Deus coniunxit,non licc- mum>
bit etia coniungere matrimonio quos Deus
feparauit.Refpondeo ne hoc quidenosagc- Mp° n »°
re,qUodfruftra moliremunnempc vtmorte
feparatos rurfum coniungamus. Sed nimtru
alio retorquetur haec fentcntia aTertulliano
(ic colligentejSi non polfunt homincs effice-
revt diuortio difiungantur quosDeus ma-
trimonij vinculo coniunxit : confequiturne
hoc quide' poffe , vt nouo matrimonio con-
iungatur fccunda vxor cum eo qui prnnis mi
ptiis cum alia coniun<5tus,ab illa poftca cft fe
paratus.Affumit igiturTcrtullianus duorum
alterum in hoc argumetomepe aut ne morte
quidcm planc diflolui vinculum,quod plane
rcpugnat Apoftolo , liberam effe mulierem ! * ^ ' 7,,, '
pronuncianti poft mariti mortemjautiftiuf-
modi feparatione Dominu tacite adfriorierc
fupcrftitcm perfona ne de matrimonio dein-
ceps cogitetrquod fi quis inficietur, vtcgo fa
neinficior,qui tandem probabit Tertullia-
nus?Vanaeft igiturtotahec collecTriomeque
-fi ad fecundas aut vlreritis etiam rcpetitas nu
^tias veniatur,vel dirimitur quod Deus con-
junxitfquum ipfemetper mortem interue-
nientem diremerir quod coniunxerat ) vel
coniungiturquod feparauerar,quum de fepa
rata perfona rton agatur rurfum cum eadcm
Coniungenda aqua difiun£ta f it.

Ad iit prartcrea : Si non licet repudiatse ad Duoded-
alium virum tranfire,cofequitur rcpudiatam muxa *

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

fcf

4* T R A q T A T I O D E

teneri viro quanuis difcordi & inin ico. Hoc
auteiivcrum c ( a,muit6. fa^ magis videtur
tenen v , ro ,^ uo nw lloj p f xu$ vitio , fed Do -

Rcf P 6nfio ?! mC r lc ^ is euentu,id eft fola rnortis necd^
iltatefeparata eft.Rcfpondeo hac etiam in re
magnopere falli TertuJJianu. Nam vtomitv
tara qupdmododixi^pronutiari videlicetli-
Ma«. bcra ™ v * °rcm poft mariti mortem,vt nube-
re poffit cui velit, Chriftu* de dmortio diffe-
rcns caufam adulterij difcrtc excepit. At fi
adultcno , (quod tamen per fe mutuum co*-
H \ PQtum vfum non tollit) vinculum matrimo*

nijabrumpitur, idipfumfane multomagis
tf e morte dlcendum eiTe nemo bcne fan* me
tisambiget.

Dwimum- , Sed non Hcet,inquit,pdftularc ab Eprifco-
tmiqm ' F^^otlipfe habercnon poteft : Epifcopo?

minus ab aliquo poftulem , quod vt ipfefibi
flon ha^cat,mihi tamcn at alio largiatur?N|
alioqui certe virtus oranis,eorum,qux in Ec-
.clcfia dicpjntur& fiunt,a ijiinitfris penderet,
JH,M 1 ui miniftroruni opcra vtitnfy
^JfflPfffi »emel duntaxat contrahendi matri-
mony neceffitatem vel Epifcopis vcj aliis.vL
Iis Chriftianij a Domino fimplicitcr impofi-
tam fui(fe prorfus nego,
• '^i alm^ eiufdem argumentum , quanuts
noniMmamfcftcabipfo exprelTum, audia-
mus.Oportet nos, vt.bjeji.e quippia velimus,
id demum vclle quod Dcus vult , & id nolle

quod

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 43
quodDeus nonvult.Deus autem velmari-
tum vxore,vel vxorem marito priuans, vide-
tur omninofuperftiti parti indicere v t extra
matrimonium viuat,ac proindc vt fit caelebs,
& nolle vt ad matrimonium redeat cuius vin ^
culum ipfe abruperit.Ego verb illud quidem c p0
maxime concedo»fed hoc prorfus nego. Etfi
enim certum cft,quu ncmo nifi volcnte Deo
moriatur,quoties alter coniugum moritur:
non placere Deo vtdiuturnius fit llludma-
trimonium quod ipfemet morte diftoluittno
tamen indc refte concluditur partcm fuper*
ftitem ad caelibatu vocari , nift fimul habeat
continentiae donum.

Erimus,inquit rurfum ille ,poft mortem. ^™ m "
Qupd ii credimus refurrc&ionem mortuo-
rum , vtique tenebimur cum quibus rcfurre-
cturifimus rationcmde altcrutro reddituxi. Kc f on - h
Ego vero. refurreftioncm mortuorum cre-
do,nos autem proximis rationem reddituros
mifquam lego,nec etiam crcdo in hoc potius
occupatus, cjuomodone Dcus qurdem ipfe
mecum intret in ludicium ,. ac mc potius fua
mifericordia per gratuitam iu Chrillo rcmif
fionem peccatorum abfoluat. Dcniquemi- i
ror Tci tullianp.non venilTc in mentcm hanc " '
ipfam qua^ftionem eiTe de qua rogatus a Sad- 3 tt .
ducansDommus,Erratis,inquit, ncfcientcs
Scripturas.

Iu»b,excipitTertuIiianus, fi in ilIoa?uone
que nubcnr,ncque nubentur,fed eruntaqua obicaior.
lcs angelis,non ideo tenebimur coniugibus

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

44 TRACTATIJO DE
defun<5Hs , quianoncrit reftitutio coniugiji
imo eomagis tenebimur, quia in meiiorem
ftatudeftinamurvrefurre^uri in fpiritaleco^
fortium agnitUri tam nofmetipfosquamiKH!i
ftros.Honoratior erit maritus^juo mundior
radus ri .In vita «terna magisno fcparabit
quos coniunxit Deus,qui in ifta vita fepararit
Refponfio vctat.Harcilie a Montani paradeto fafcina-M
tus,quae ne reruratione quidem egentrtanti i
eft momenti intra verbi Dei limites ita con* '
fiftere, vthequeaddextram neque ad imu ■
ftram dedines.Itjftitutueft porro matrimo*
nium initio, quod bonum homini non eflet
folum efleallic vero,id eft in Dei gloria foli
certc non erimus,ncc ciufmodi adiutorio e-
gebimus,quiaDeus eritomnia in omnibus.

Finisconi«igij alter, eft humanigeneris pro»
pagatio,cuius tum aduenerit terminus.Scori
tacioni vero quarrendum nullum erit ibi rci-
medium vbi hxraies Dei & coha?redes Chri
fti erimus.Quprfum igitur iftanoui paradc-
, ti deliria? •

Quarun. 1 ! it r .

Tcrtuiiia- Harc lunt prajcipua Montamftarum aduer

SoST« ^ fuc r C ? mu * rc P ctitas nu P fi " argtimentai
fuwtio. it Jdiolms etiam, opinor a Tertuliiano qnam
ab ipfo Montano explicata. Opera*pretiuiri
autem mc fa&uriim putaui, fiiheorum gra*
jiam(quil e aiQneilIius alioqui maximi,fed
maxi.no cum iudicio audiendi viri dele&an-
tur)ca quoq ieadiicerem cuiuscbntraria?par
tis,ideft orthodoxorum rationes accrcffus
eft refutarc. bb

Itacjuc

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 45

Itaque ad locum illum Pauliplanu & pe- i.coc.?}*
nitus perfpicuumic^*Arr»»54 efl in ejuan>
tum temports viuitvir eius.fi autem mortum fue
rttjtbera efl % cut vuitttubat.tantitm in Domino y
fra refpondet vt neget fic eoncedi licentiam
fecundi mattimonij poftfidem Chriftoda-
tam.Prin umquoniam Paulus fibiipfi repu-
gnaret. Si cnim>inquit Tertullianus ,fecun-
d & nuptias remittit quseab initiononfue-
rint,cjuon odo affirmat omnia ad initium re
colhgi in Chnfto? Si vult nos iterareconiu-
gia,quomodo femen noitrum in Ifaac femel
marito auctore defendit? quomodo totum
ordinem Ecclefijede monogamis difponit?
Ha?c ille,cuius primum argumentum antea
rcfutauimus , Alterum cette nullius eft mo-
menti. Nlc enim Ifaac ideo proponiturno-
ftri feminisauctor , quia femel maritus , fcd
quia promiffionis filius : vt neque Abraham
pater crcdentium , nequc Iacob fortislucra-
tor idco grati Deo quoniarn bimariti : fed
quoniam vtcrque Dco crcdidit. Tcrtium de-
nique argumentum nihil moucre qi>equa de
bct,quum de lisdcmumonogatnis agat Apo
ftolus qui veris polygau is,id tft iis qui plu-
res fimul vxores hab crint,opponutur 0 vt fuo
loco pleniusdcmonftrubirrus, & non modo
Clirifoftomus,fedipfequoq. Hieronirnuse-
grcgiaillaad Oceanum epiil. interpretatur.

Secundb praefatus TercuUianus Apoft
lum harc »rripfi{fe adhuc noua? Ecclefia? q a
lacxepafcerct,dicit hocaccipiendum dc ea

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

A 6 TRACTATlODE
muliere qux fuerit in viduitate a fide deprc- y
henfa:id eft, vt planius loquar , qua> non nifi
ia vidua ad Chriftianiimuin acccfllrit ,cuiu$
nouusmaritusfinquit^ non deputabiturfccu
dus, quiefta lidc primus: ficut ante fidem
folutoab vxore nonumerabitur poft fidem
fecunda vxor qua? poftfidem prima eft,quo-
' niam ipfa vita noftra afidc cenfeatur. Sed
quisiftaviolenter ac fophiftice prorfusde-
clamata fuiile non videt ? Cur enim ifta pla-
nius non explicaret Apoftolus , praefertim
cum rudibus agcns ? Edi autem merito Co-
rinthiis exprobrat Apoftolus quod craffe ad-
huc crrarent>tamen minime rudem fuifte il-

LCot.i.j. lam ecclefiam,fatisaperteinitio prioris Epi
ftola? teftatur,gratias agens Deo quod abun -
darent \t 7retvrtXoy^ t^ ^vam.Pr^tereaquu

Rom.i.8. hocipfum Romanis fcribat quorumfidem

*7 A magnificentiffiinc prardicat , quorfum ifta
Tcrtulliani effugia? Denique quum inter in-
fidelcs quoquefint nuptiar,(nam aiioqui non

j.Cot.7. n f lia{ j erct fiddibus Paulus vt in eiufmodi con-
tubernio manerent ) certc fcc undus roaritus
femper fecundus eiit,qukquid garriat Mon-
tani paracletus.

Itcm quu colligerent Orthodoxi, pcrmit

i.finM.i. tireliquisitcrationem matrimonij ab Apo-
ftolo,e6quod lolos qui funt in Clero ad-
ftrinxerit monogamia: iugo:Tertullianus pri
roum refpodet ideo potius omnibus prsefcri
bi monogamiam,quia Epifcopis,& ideo Epi
fcopis » quia omnibus. Vnde cnim ( inquit)

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 47

Epifcopi & Clerus?n6nne deomnibus? Hic
vero rurfum manifefta eft fophiftice.Nam Ci
de omnibus eligi cenfet > qui cx ipfo Ecclefisc
corpore feligantur, re&e loquitur , nec inde.
confequitur fingula Ecclefiae niembra iif-
dem legibus adftringi quibus Clerus adftrin
gatur. Sin \erbde itaintcrpretatur
acfi quiuis exEcclefia eligi poffrt,hoc quide
pofito coniequetur illud quod colligit : fed
quis tade id veru elfc ipfi largietur?An enim
quoniam ex fideliuturbadeligunturEpifco
piquales etfeiubet Apoftolus, ideovnum-
quemqueexilla turba confequetur tale effe
oportere vf ad Epifcopatu fit idoncus , ac no
potms ijdemum ex tanto numero deligendi
qut idonei comperientur ? Deinde aliud op-
ponit,nempe fi vcrba illa Vnim vxoris lirum
ad folos Epifcopos referantur,idc quoque dc
cafteris qua? fequuntur virtutibus dicendum,
quastamen abfurdum fuerit folis Epifcopis
tribuere.Refpondeo,vanametiam effe iftius
argumenti confequutionem. Quid enim pro
hibet quominus Apoftolus tum ca recenfue
rit quar proprie in Epifcopo requir untur,tum
etiam qua? habeat vcl cum reliquis omni-
busChriftianis, vel cum aliquibusduntaxat
communia,in quibus tamcn ipfum pne cx-
terisoporteat cminere ? Obfecro enim an
hoc a quibufuis ad Baptifmum accedenti-
busi rcquirendum vcl ipfe Tertullianus cen-
iuiilet,vt effent*W,WTo/ ; an vt eflet Mdn
T^o/jlmo nc in Epifcopis cjdeipfis fimilitcr

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Rom.7J

48 TRACTATIO DE
illaomnia requiri res ipfaclamat quoniam
alioqui dicendum fuerit qua ratione non eft
eligeodus qui no fit temperans autqui fit e-fi
briofus,excludi quoque<t>«juov,& qui famM
lia &libei is careat,quod vel cogitari nifi per-
abfurdc non poteft.

Ad locum autem Pauli ex Epiftola ad Ro-
manosjQua? fub viro eft mulierviuente viro
iun<5fca dhfi autem obierit,euacuata eft a lege
viri:refpondet duplicitcrj primum addcnd*
cfle quae fubiiciuntur quibusiubetnos rr.or*
tificari legi per corpus Chrifti,id eft , inquirj
nos aufert a Iege quar non tenet vxore m ma-
rito dcfun&o quominus alij virofiat, vtad
coutrariam nosrcdigatconditionem,ne mu
lier amiflo vironubat. DeindefiApoftolus
abfolute , inquit , permififlet amiflb infide
matrimonio nuberc , perinde fecifict quem-
admodum &c*tera, qua» aduerfusformam
rcgula: fua: geffit,circuncidens Timotheum»
& rafos quofdam induccns in .templum , re-
bus ita exigentibus vt omnibus omnia fieret
quo omnes lucrifaceret. Neutrum verore-
fponfum vnquam vir iftetantus protulifiet,
nifi fuiflet a f iIAd illo Montani paracleto de-
mcntatus.Quis enim Jocum illum vel leuiter
infpiciens,nonanimaducrtit Paulum ibiex
profeflb non agere de matrimonio, fed fimi-
litudincm a lcgitimo coniugio quaJeferthu»
ius vita? flatns , ad fpiritualem noftram cum
Chnfto fignificandamconiundionem duce
re. ? SnbIatoautem Ulius fimilitudinis funda-

men-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 49

mento(quod ifte quidem fedulo facit ) ruere
fane & illud oporteat cuius caufa cft inftitu-
ta. Apoftolum vero vbi tandem comperie-
mus matrimonium interilla numerafle quse
ad tempus tolcrauit vt omnibus omnia
fieret?

Et de iftis quidem haftenus. lam enim
tempus eft vt aducrfus cos diffcramus qui
quanuis non eundcm prorfus atque Monta-
jiifta; curfura tenuerint>tamead eunde pror-
fus fcopulum naufragtum fcccrunt.

Di&urusautemaduerfusiftosqui repe- & c "peti-
titas nuptiasinfolisquos vocat ecclefiaftitis cVrS?
condemnant, neceffchabeo deprimis etiam '«diafc.
nuptiis interdi&is initio diflererc, quonia v-
terque error iifdem magna ex parte argu-
mentis nititur,& ficut vnus ex altero eft ena- .
tus,ita etiam altero euerfo ruere altcrum o-
portct*

Sei hoc in primis obferuandum eft>{ic
a nobis coniugium laudari in omnibus>vt ta-
men ccelibatum in ncmine,nifi in eoqui vra*
tur,damnemus.quod idcirco prsedicerc vo-
lui,nc quiseum a nobis errorem foueri pu-
tct , quem nonnulli ( & quidem vt arbi-
tror, immerito)Iouiniano & Vigilantio ojb-
ieccrunt.

Qu.i igitur arcent a coniugio in facris or-
dinibus conftitutos , puta EpiCcopos, Prcf-
byteros,Diaconos,& Hypodiaconos, non 1-
dem pcr omnia fcntiunt. Nam alij perpctuse
ontinentise votum ab omnibus ordinandis

d. j.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

~5o TRACTATIO DE

exigunt talij iam coniugatis permittunt v-
xoris vfum,fed cumduplici exceptione,ncni
pe vt prima fuerit>neque illa mortua repetel
renuptias vllo modo liceat,ficut& eiqui t
ccelebs ordinatus fuerit coniugium interdi* ik
cunt. Eum verb qui pofl: baptifmum vel fe*W
pius quam femel vxore duxerit:vel femelqu»r
dcm,fed viduam acceperit,a facris ordinibufV'
rciiciunt.Et rurfusin his interdi&isalij aliisjj J
funt duriores>(icut ex eoru decretis apparet J|
Dcinde alia? funt inter cos ac multiplicest j '
ezque oondum compofux controuerfiar.j »
Quida enim iuris hoc eife diuini & quident |
fcriptiralij iuris,vt loquuntur, ecclefiaftici & B
traditionis arbitrantur. & hanc rurfus non- m •
nulli ab Apoftolis ipfis profec"tam,ahj recen*I
tiorem efle volunr,& quum haec initio libera I
cflenMcceffiffe poftea voti neceffitate. Quid 1
plura ? ne in huius quidem ncceffitatis defi- j*
niendo modo inter ipfos conuenit. Nam alij \
votumeiufmodi nulla prorfus ratione,ne fi 1
quidem ( vt ipforum verbis vtar ) Soldanus 1
cum toto Saracenorum rcgno fieri vellet I
Chriftianus, diflbluipofle dicunt : alij vero t
relaxari certas ob caufas volunt , de quibus I
rurfumintcrfenon confentiunt. Poftremo I
coniugiacontraiftaslegcsinitanonnulli no t
modovt illegitima,fedetiam vtinceftuofa I
dilToluuntmonnulli etfi non probant , tamen I
vt vera matrimonia dirimi iure poffe negant. I
En quibus Jabyrinthis nccefle eit inuolui qui
re<5h i\h via Domini rclicta vel ad dextram
Vd ad iiniftram defte&unt. Illud autem tri-

polygamia; jtf

tlffimum eft,eb rem euafiffe vt nulli longius
abfint ab omni pudicitia : nulli, quod omni-
bus conftat , omni libidinum genere viuant
contaminatiores quam plerique qui hodie
pro voto perpetuse virginitatis dcpugnare
videri volunt:qui tamcn, vt res oftedit, con-
iugia non aliam ob caufam damnant, quam
vt adulteria omneque adeo fpurcitiar genus
eo liberius exerceanr.

Sed nunc quidem nobis non cfl propofi-
tu aduerfus illos dcclamarequos in fuis for-
dibus relinqucndos vt ouj&Kct&ttpiTHs cenfeo>
vt qui ignorat ignoret , & qui fordefcit for-
dcfcat amplius.Refutare tame illorum argu-
menta conftitui,vt qui fapere mcliora rcepe-
runt,magisac magis, detecta lftoru infania^
in fimplicipuraqucveritate confjrmentur.

Quoniamautetn ifti in hacprarcipue con-
trouerfiaveterura canonu ac patrum autho-
ritatem,& quidem non prorfus inaniter,prx-
texutmecelTario quoque aduerfus ipfara ve-
tuftatem difleraimquod tamen fobrie facere
conftitui, nc editis quidem piorum , alioqut
patrum,nifi fi cogar,nominibus, quod meuin
ftudium vobis vtilecommodumquefore fpe
ro. Qopd fi quisiftaomniafigillatira volct
cognofccre,legat Cl.Efpenfaei,PariefisTheo
lc gi,libros fex de Continetia infcriptos,quo
nc mo diligemius plura ad hoc argumentum
pcrtincntia congefftt,

Itaque leeisccelibatus,id eft,perpetu« Ar ?° m
polt ordinationem continentiae acernmi dc- c <xtibata.

d. ij.

co.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

5* TRACTATIODE W

fenforcs, partim quidc pugnant authoritat«t|
verbiDci: partim vero traditionibus, quacft
tumcanonibus cum aliis etiam patrum tefti-J
moniis confirmantunpartim denique ratio-
nibus & vetuftis quibufda exemplis , q t x o-
mnia cuius fint ponderis age expendamus.

Cogimur autem inuitiproferre in medil
quod libenter tegcremus , nifi iam omnibus m
plus fatispatcrct-.nimirum ficlaudatam fuif-J-
fe a veteribusnonnullis ac pra?fertim ab Hic*.
ronymo virginitatemyvt planc,quicquid po-
ftea praetexere foleant, nuptias no multo mi- li
nus quam ipfe Tatianus damnarint, atque a- | .
dcoilla ipfaquaerefutauimus argumenta ab m
co ipfoTcrtulliano, quem quotics libuit hac t
in parte & quidem optimoiure» damnanr* 1
mutuari ipfos non puduerit. Id autem vt pe- 5
nitus liqucat , Hicronymi aduerfus Iouinia- i
num prioris libripartem priorem age perfc-
cmamur,{ingulis ipfius vcftigiis infiftentcs,de 1
digamia demum poftea difputaturi.

Iouinianusalioqui& ipfc nuptiarum cx-
pers,ftultam & fuperftitiofam ccelibatusad-
mirationem non rercns, coniugium virgini-
tati a*quabat.!?y> /»/w&4/,aicbat,o virgo,eiuf
dem cccleft&membrum es,cuiui& »«/>te.Profe
rebat quoque prxceptum Domini, & Pa-
trum fan&iffimorum exempla,ex quibus col
ligebat iftos peflime faeere qui pra?poftero
ccelibatus ftudio de nuptiis non aliter quam
de malo quodam propteraliud maius ma-
lum tolcrabili iudicantes > eertatim ctiam

quof-

POLYGAMIA. 53
auofuisad vouendum virginitatem conci-
j!J:abant, quafi in ea re pofita eflet pietatis
Jfumma. Hocvero ferre non potuit Hiero- 5
I nymus, vt qui fe in primis ita carpi fentiret,
rir cuiufuis reprehenfionis impatiens : &
quafi de religione Chriftiana aftum eflet , fi
1i*rirginiCati pudicum matrimonium prajfer-
rtim repetitum aequaretur, virginitatis digni-
^jJtatem fic perfectb tueri ccepit, vt conten-
btionis aeftu , vir alioqui magnus, abreptus,
6planefereum faciat eius cuius accufabatur,
tillos nimirum fcqui Manicharorum dogma
/ ' itqui coniugium cuiquam incontinenti pro-
"^j^roiibcrent. Hoc autcm quumdico, an fim in
iofum contumeliofus , ac no potiiis ingenue
idicam qubd reseft,age exipfiufmet verbis
& argumentis iudicetur. Prouocat adPau-
lum iudicem, f ui , incjuit, cjuiccjuid Hatuerih
Chrifiiineo loquentis legem puternm. Sane vc- rr ' m5 ar *
rb itafaciamus. Rogatuf>\t\<\\i\t> Apofiohu a Zcot, 7.1.
Corinthiis vtrum pofi fidem Chrifii coclibes ejfe
deberent y & continentia caufa vxores dimittere
reffondet^Bonmn eflehomini rnulierem non tan
Kg&iySi bonum efimulierem non tangere^malum
" <J *ft er g° tangere.Nthtt enim bono contrarium efi

mfimalum.Qaid audio,Hicr©nymc ? profef- **fyonfo
fus es initib te non damnare nuptias : an ve- u
ronon damnat,qui malum eflfe dicit , mulic-
rem tangere? Agnofcis paulb pbft,cogente 1
Apoftolo, nuptias cfTe Dei donum : an verb
mala funt Dci dona?Imb fi malae funt, an re-
.ftcfacisquum illas non damnas? Rcs au- *.

d- iij,

Rjgj

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

54 TRACTATIO DE
tcm ita fc habet. Contradiccntia tum de-4
m um fefe rautuo cxpcllunt, v t omncs in fchflT
lis norunt, quum eidem fubiecxo fimul eo-
demque , vt loquuntur, refpedu tribuuntur.
Ponamus hoc axioma,Bonum eft ieiunare.
An idco fimpliciter malum erit cibura ca-d
pert?bo' um eft vigilarc,an idco fimplicitctfl
malum eft dormirt?Minimeprofec~t6. Sed nw
cuipiam bonura eft iciunium aut vigilia, ei-.I '
dem profecto malum eft eo temporc, eadem 1
queratione cibum caperc vel dormirc,& co j|
tra. Idem quoque de nuptiis & ccelibatu I
flatuendum cft, nec illud condudi rectc po- m
tuit. Imo vcreque iftx enuntiationcs & ifi n
iifdera perfonis & in diuerfis, quanquam no o
vno,vt vulgo loquuntur, refpcctu veratcom-li
perientui, Bonum eftmuliercm non tangc- I
re,&,Bonum eftmulieremtangerc^Bona eft |
continentia, & bonx funt nuptiz .* quod po- 4 •
fteriusaperte confirmat Apoftolus, tum noc 1
ipfo capitcquum dicit eum benefacerequi 1
nuptui tradit fuam virginem, tum etiam ali-. |
biquum vult iuniorcs viduas nubcre>nuf- I
quam id certe dicturus nifi nubere quoque J

a bonum effetex ipfius fententia. Pranerea 1
quum boni nomen proinde accipit Hiero- \
nymus,acfifignificaretremiuftam & perfc f
expetendarn, quae videJicet vitio opponatur, §
in qua deniquc regnum Dei fitpontum, a-
berrat iane* ab Apoftoli fcopo, vt qui hoclo-
co nec de continentia nec de coniugio vt dc
yirtute ycl vt de vitio difputet , fed quatenus

»• vitac

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 55
vitae commodius & minore cum impedi-
meuto tranfigepdae conueniebant. Denique
qui mulierem tangere dictt per fe malum cf-
fe, quomodo non cftreus doftrinae quam
merito Iouinianus cum Apoftolo vt do&ri-
uam daemoniorum damnat? Fuit enim homi
cida diabolus ab initio,& is prorettb homici
da eft qui coniugium vt rem per fe malam
damnat. , ,

Scd & illud quod in eundcm locum an* "* nduni
notat quomodo tandem excufabimus ? tsott
€lixitv4poftolwy\nc\\ih, Bonurn eft multerem
nonhabercfed^Bonumeftmulteremnontange'

re quafi & tn tattufit periculum. Subucitpo-
ftea Solomonis fententiam defoemina qua;
virorum pretiofas animas rapit.Item illud e-
iufdem, Aliigabitquis in fmum ignem , &
non comburetur ? Et ne quid deeffet, Eri-
chthonium ex profani* fabulis depromir,
Vndeymqmty&nofter Iofeph,qui* tangere eum
volebat t^£?jptia,fugtt ex eius manibus.Obk- Refponf.i.
cro veroquid aliuddicerent Manichsi fi re-
uiuifcerent?Totum autem iftudinancpror- 2
fuseft commentum. Quorfum enimconiux
mulier, fi tangere nefas cft? Q^od ft tan ~j
gerenon licctcitra confctentia* periculum,
certe nec habere quam tangas. Ifta vero quae
eitantur teftimonia tum ex Solomonetum
cx Mofe,quid aliud oftcndunt quam vel nul-
lum effe inter adulteram & iuftam vxorcm
difcrimen , vel magnam ita ficfi Spiritui
Dei iniuriam per Solomone & Mofen eon-

d. mj.

'5<S TRACTATIODE

iugiuprobanti , fcorrationem & adulterium
s 4 reprehendenti > Quid fircuiqifceret Iofeph.?
Certe refponderet fefe c*ua confcientia adul-
terara abhorruit, eadem prorfus fu fcepi flc ex
vxore fua duos chariflimos filios Ephraim &
Manafiem*

T coc 0ID t ?cribit poftea in haec vetbmTropter forni-
* ^ 1 ' 7 ' 1 ' cationern 4ittem,&c.Si imlum eji & ignofcitur 9
ideo cocedttur s ne yutd maio deterius fiat.Quale
autem bonum efi quod condttione dettriom con
eeditur?Tolle firntcattones,& non dicet>V nuf-
K.dponf.1. $utf<]!uevxoremfuamhabe4t.J{efyondeo mul
tiplicitcr hic quoque crratum fuifTe,& qu6d
ipfeHieronymus etiam poftea fcfe excufarc
4e hoc dic"to conatus eft ad Pammachium,
qtiafi vidclicet nonnifi fub eonditione fic lo-
quutus fit,magisetiam eum redarguere, quu
anteadifertc dixenthoc ipfum malumefle,
acproinde non fit in his verbis vlla coditio,
2 fed potius exprefTa tttnoXoyttt. Deinde quod
ad rem ipfam attjnet,non eft certe Chriftia-
na? religionis quicquam malum concedcre
nequid dcteriuseueniat, quum nuquam fint
facienda mab. liccat hocquidem ciuiiibus le
giflatoribusjficut permiflifs fuit diuortijli-
bellus ad duritiem cordis.Sed quoties de co-
fcientia; legibus agitur,nunquam conceditur
* malum, Et qaormmobfecro, ignoiceretur
cuius ipfe Deus auclor eft ? PauJo poft enim
f,Cor.7.io f dicit Apoftolus in genere, Vnufjuifain qua
vocatione vocatutfuityineamaneat. Anvero
nos Dfeus ad malum vocat? Rcdarguat igitur

Hie-i

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

polygamia; 57

Hieronymum Auguftinus in hunc ipfum Io-
uinianum,fed longc rc&iiis fcribcns, Coniu-
gium,inc\uh,non fic dieimus bonum vt inforni-
cationis coparatione fitbonu, aUoejui duo maia
erunttfuorum alterum Peim : autbonum erit &
fornicatio , cjuia eftpeim adulterium. Hoc aute
falfum ejfe cjuis dubitet} No er£o duo mala funt
connubtum & fornicatiorfuorum alterum fit pe~
im:fed duo bona funt connubium & conttnetta,
/"^ji ejuorum alteru ejlmelim. Harcille,cui finein 4.
*t ! hoc quidem affentitur Hieronymus 3 qiiadie-
rim libenter ex aliquo Hieronymi fectatore,
quo tcmpore cceperit elle coniugium cx ea-
rum rerum genere quse ignofcuntur,fiue qu£
maioris duntaxatmali vitandi caufaconce-
duntur , quod tamcn in confcicntia? legibus
diximusnunquam valuifle. Nam certc ab ini
tio non fuit fic, quum apcrtc dixerit Domi-
nus,noneffe bonum homini folum,idcft
extra coniugium effc. An vero poftea vel
etra^itt illa qu# in hacpotiffimum cupiditatc
effcrbuir,vel maxima plurimaque illa mcom
modaquarin iftam alioqui fuauiffimam in
communi tucnda familia coniu&ionem pcr
peccatnm inuec}afunt,ira rem ipfamperucr
terunt vt pcr fe vitiofa fa&a fit?Certe qui ita
fentitnihil fentit: ncque hocvnquam Hie-
ronymtis ipfeifto difputationis feruore fc-
dato magis dixiflet quam damnandum effe
cibi & potus vfum , autalias ciufmodi natu-
rales appctitiones, quoniam hominesiniis
modum tenerc non poffint,acproindc nun-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Auguft. dc

bono con-
iugali ,ca-
pitcio.
Rcfponf.x.

Obicft.i.
Rcfponfio

58 TRACTATIO DE

quamillisfic vtanturquin venia indigeanr^
Quafi vero nonfit magnus interdum ijafius
quoque virginitatis abufus,quum eleembYy<T
nas etiam ipfas Pharifseorum ac ieiunia Do»
1 minusreprehendat.Fefellitautem Hierony-
mu inter cartera nomen vvyyv&p.H> quod n5
accipi pro venia qu# peccato detur , fed pro
tnoderatione cx arquo & bono , quum quip-
piamvidelicetrelinquitureorum ipforu ar-
bitrio de quibus agitur, colligere faltem de-
buit ex oppofita e^T«t>vc nomine,quodprar
cifummandatum declarat. Poftremo ineo
quoque fallitur quod fornicationum pericu-
lo ceflante exiftimat Apoftolum fuifle con-
iugio quibufuis interdi&urum. Quidenim
hocaliudfuiffet quam exitium humani ge-
neris quatum in ipfo erat procurare 9 Neque
ignoro qua; fubterfugia quaefierit tum idem
Hieronymus tum etiam alicubi Auguftinus,
quum ad hoc argumentum eflet refponden-
dum.Statenim iliud Hrmum, fublato coniu-
gio tolli honeftam omnem propagandi hu-
mani generispropagarionem , quod nemo
nifi natura? ipfius hoftis & alter Timon fxirdp
£f<yxqe,facere cogitarir.Re&e enim idc Au-
guftinuseodem libro,nempe de bonocon-
iuga\i,cap.\6.guod ejl cibus ad falutem homi-
nishoceft contubitut ad falutemgeneris. Nec
obftataliudeiufdem Apoftoli dictumquod
mox explicabitur. Ipfi certe Romani ponti-
nces,perpetui alioquinon tam fcortationis
quam coiugij hoftes, vbi nullum crat incon-

tincn-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POL YGAMIA. 59

,i 1 tinentiaeperieulum , monachos etiam non-
nullos,familia?alicuius feruanda?& publici
boni caufa,e fuis dauftris educcre non dubi-
tarunt.

Addit Hieronymus. Bonumefl tlludnatu- QS Itu ^
'ahtcr auod comparatione mn habet mah t auod

alatione alterms obumbratur. Qutd ergo? Ref P onfl »
an coniugium cuius auctor efl: Deus,& quod
ipfe Hieronymus mox donum Dei vocat,
naturalitermalu efle arbitratus eft?Sit fane 2
viri & fceminae coniunctio per peccatum ma
gnopcre deprauatatverum fi propterea natu
raliter cfie bona deuit, quid tandem natura-
liter bonum in hac vita cenfuerimus ? Certe
ne virginitatcm quidem quanturauis incor-
ruptam,pofle quoque Deomultisdc caufis
ingratiffimam neri,ne ipfe quidcm , opinor,
j egarit. R.'c<5te enim Auguftinus,defanc"ta
virginitatejCap.il, Nequenos hocin virginib.
pradicamustfubd virgines funt,fcd quod Deodi
cat£ pia conttnentia virgines.Vr^tctca. quse hec ^
eft argumentandi ratio?An enim nuptias co
parat cu fcortatione,vt minus malum cu dc-
jcriore,qui illas vitandi mali caufapra»cipit<"
Cotinetia fuadet Apoftolus ad vitanda tribu
latione in carnc.Sit igttur etia ex hoc Hiero-
nymi argumento continentia naturalitcr no
bona.Alteru auteillud cuiufmodi eft,natura
literbonum id non ejfeauod pralatione altcriuf^
obumbraturtContincntia coiugum tempora-
riam probat Apoftolus, proptcr ieiunium
& preces.an igitur naturaliter bonanoneft?

TRACTATIODE
5 Imo quomodo efFugiet quin fateri cogatur
Iiociciunium&has preces melius quiddam
efle hac continentia , quum haec ad illa refe-
ratur ? Et certe ita efle dico,vt ne id iis quiv
dem bonis fit numeranda continentia quas
fuapte natura & necefiario bona funt , quum
pocius prout aliquis cam vel ad bonum vel
ad malum refert vel bona vel malafit necef-
fficon- fari ? cxiftimanda qubd manifeftc tradit de
tu.cap.?. coniugio,acproindede contincntia quoque
Auguftinus.

Quinwm. Subiicit poftea in hsec Apoftoli verba,
Vt vacetis orationi.Oro te c/uale illud bonu efi 9
quod orareptohibet fejuod Chrifti corpns acctpi
non pcrrntttittejuandiu impleo mariti offici%non

KefponCi. i m pu 0 Chrifitani. Imo vcro fi Chriftiani &
mariti officium ita repugnant vt ftare fi-
nrul nori poffint , quid ifto deterius cffc po-
teft,quoillud abrogatur quo nihileftme-
lius ? Si mariti ofhcio fungi & prccari ftmul
non licet,quid aliud illud eft quam peccare?
Vtri credemus,obfecro, tibine qui mariti cu
vxorc congreftum adeo pollutum efle exifti-
rfias vt in mec ctiam verba ervpcr\s>Si/emper

* Thear - orandum efi vtiubet Apofiolm , nunejuam ergo
conhmo feruiendum^uoniam quottefcucfe vxo-
ri debitumreddoyorare nonpoffum : an potius
Spiritui fancto nuptiasT//u/«$ & thorum ma-
trimonij dfjjetnrov in omnibus pronuntiantif
Requiris alicuius Synodi au&oritatem? Ni-
cxnaSynodus ex Paphnutij ccelibis fenten-
tiaiudicat vnufquifqueetiam Epifcopicum
vxore fua congrcffum cfle eo^wvvlw xaA&J,

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P O L Y G A M I A. €t

Quod vero non impedit offeretem, quo iure
prohibuert accipietem?Membra fimul efle $
nos non pofle Chrifti & meretricis lego;
honefta? vxoris & Chrifti fimul nos e{fe me-
branonpoflevbi tandem inuenies? Mem-
brumautem Chrifti quo iure a Chrifti cor-
porearcebis:Requiris Patrum au&oritatem? *
Auguftinus tibirurfus velut ex profeflb con
tradicens & quidem in eundcm Iouinianum
fcribens,2)*««,inquit,f/? (oniugale , caslitas,
proereandi & reddendi camalis debitifides,hoc
efl opus nuptiaru,hoc ab omni crimine defendit
ufpoflo/us.Res autem ita fe habet,vt a melio-
ribus intcrpretibirs eft annotatum.Agit Apo $
ftolus de extraordinariis fiue publicis fiuepri
uatis precibus,quod & res ipfa indicat,& co-
iuftum cum precibus ieiunium : nifi forte ii-
cutaffiducprecandum, fic etiam femperie-
iunandum aliquis fomniet.Cur autem eo te-
porcprorfus intermittendum coiugalis co-
pula? vfum,ncc id tamen abfque magna cau-
tionc fuadeat Apoftolus, apparet exverbo
^oA«ft<8*<tf,nempe vtcoiuges toti velut apra?
fentis vita* vfu alioqui per fe kcito auocati
melioribus iftis vacent : quod quidem abfit
vt damnemus.

Iftud autem eft etiam deterius quod mox s«tum.
fubiicit Hieronymus , illud videlicet Petri,
vtvtdeantviri caflamveflram conuerfttione: ».Pct.j.».£
& illud.Simi/tter viri cohabitantes,&c. his ver
bis explicas:£w,inquit,<r^iw fenfu, ejuiaeo
dem SpiritH t impediri dtcit onutones officto ceiu-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

6z TRACTATIO DE

Hefponf.i . gali.lmb nullum neque apud Paulurnneque
npudPetrum inuenerimus, quod illis affin-
giturJmb*V y «W* nomine commedatur idj

: quoque quod hic damnat vt impurum. Et
quod mox fubiicit cuiufmodi eRiCohabitan*
tcs, i nquit,/'«.vM fcientiavt nouerint quidveltt,
quid defideret Detu,vttribuant honorem vafcu
lo multebruSi abftinemus nos a coitu , honorem 0
trtbuimut vxoributtfi non abfitnemus, pcrjpicuu u
efihonori contrariam ejfe contumeliamXmb vejl

5 rb nommelns o-vvoiKwtoos quis 116 videtiiludS
ipfum quoque comprehendi quodipfe con-M
tumeliam nimium certe indigne & contume*

4 lioie,vocat?Quo verb tandem verbi Dei te-lj
ftimonio conimabitur ifta vocabuli Honoris]

5 fignificatio. ? & qua ratione iftud fccudu fcie
/M/»,quo fancta prudcntia ad regenda vxorc
ac familiam neceftaria fignincatur > ad vnam J
illam Hieronymi continentiam referemus?!

Addit autem deinceps^mw» ne c/uis putct j
ex eo^uodfe^uitur,Vtvacetisorationi,ejr iteru m
reuertimini ad ipfum,hoc velle , ejr non proptcr w
maioremrutnam concedere,fiatim infert,ne ten» »
A l cfponf.s. tetvosSatanperincontinentiamJPixlchvzMmi m
rum indulgetia.Et mox,^««w 4«/ew,inquit» |
dtcat Apofiolusiuxtaindulgentia y no tuxtapre m
ceptum,an muffitamus adhuc nuptiasno vocart js
indulgentiam fedpraccptum}^uafi non codcm* *
do fecunda & tertia matrimonia concedantur: \
ejuafi non efrfornicatoribus per pcenitentta* fores
Ecclefia aperiantur,quo'dque his efi maius, tnce-
flis. Rurfum ergo pergit in fuo inftituto

Hierony*

Septiml.

1

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGA M I A. 6$

Hicronymus , & vt nuptias efle probet ma-
lum (quodtamen indulgentia concedatur»
maioiis mali vitandi caufa ) arripit r»c cvf-
yvdfXK nomen. Enimuero cui ignofcitur ni-
iipeccato?quanuisnuptias non audeataper-
^c vocare peccatum: quod fortafle tamen fe-
cifletjfi veniflet ei in mentem illud Dauidis,
Et in peccatis concepit mc matcr mea,quum
alios locos plurimos magis ctiam torqucac.
Imo vcrbquorfum illud de pcenitentia? Ac j
de digamorum quidem pcenitentia poftea
viderimus.lnceftorum autcm quorfum, ob-
fccro,mcminit,mfi vt eodem quoqucreme-
«lio,nempepcenitenti3?, nuptias etiam pri-
mas indigere doceat?Rurfu igitur redarguat
Hieronymum Auguftinus & quidcm in hoc Dc boao
ipfo *rgumcto.tf#» duo funt mala> inquit,<Vfl JJ^tt^ '
ttubtu & fornicatio^uorum altcrum peius :fed J.' '
duofunt bona t coniugium & contmenti*, cjuoru
alteru efl me/tus.Nomc aute vvTyveiixnc, quod
venbm interpretatur,nudiamus quato etiam
recliiis exponat quam Hieronymus,/*/*/», in
quit ,videtureos cjuife noncontment coniugari
oporter cfecundum illam eiufdem Apofloli fen
tentUm.Quodftfenon continent,nubant. Nec
ipfis tamen peccatumfunt nuptU^uA fiin com-
parattone firnicattonis e/igerentur,mtnus pecca-
tum ejfent quamfornicatio/ed tamen peccatum
tjfent.N unc autem quid dttturtfumut aduer-
/Meuidentifftmarruvoc em ^Apoilo/t dice jis 9
Qttod vu/tfaciat y non peccat ft nubat? N 0 tta-
que nuptias fecnndnm vetii* cocedtt ApofbU*.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

6 4 TRACTATIODE

Na qttis ambigat abfurdiffime dici non eos pec-
caffe ejmbm venia daturYSed illum concub*twn
fecundumveniam concedit^ui ftperincontinA
tiam,nonprocreandi caufa & aliyuandonulU 4
caufaprocreandi.Hxc'i\\e> velut exprofefix»
iftum Hieronymi & aliorum errorem oppu-
gnans:& eadem inculcans in libello de bono
viduitatis capitc$. & 4. quanquam illi non|
affentior inipfa fententiae ApoftoliGtenar-
rationc,qimm ne tenuifli mam eius rei men-
5 tioncm raciat Apoftolus. Omnino igitur <rvt p
yveifxn non declarat hoc in loco venlam qu# 9
peccato ignofcat,fed potius moderationem
fiue conccffionem ex aequo & bono : poteft-
queveladproxime prxcedentem fentctiam
refcn i, (ncquis videlicet exiftimet imperari
quoddefeceffu ad tempus dixerat, quodfe
teftaturvniufcuiufquearbitrio relinquere: )
vel adalteramillam fententiam vnufquifqne
fuam vxorem habeat,quodfedicitnon pra>
ciperc:ac fi omnes oporteret neceffarib effe
coni ugatos,fcd vnumquemquc hic fibi iudi-
ce efte oportere,vt videat quid expediat ,fiue
an continerepof(it,an fecus:inquam fcntcn-
tiam magis inclino proptcr illa qua? proxim&
idem Apoftolus fubiicit.
oaatium. Paulo poft idcm autem Hieronymus expo
f.c«i.7.7« nens i\\\id,VoIo aute omnes homines effe ficut
TncipfHrn>Aliudcfi;v[\op\n % velle jipofiolum,a-
liud efi ignofcere.V isfctre yuidvelit Apofio/ta>
V olo homines omnes effe ficut e£* meipfum.Hoc,
inquit,W0,/wc defidcro vt tmitatores mei fitis y

ficui

Early European Books, Copyright© 20 1 l ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

}D M POLYGAMIA. 6i
^kut &ego C hrtftt. llle virgo de virgmeje incor
rupta incorruptUi.Nos ejuia homtnesfumtu , &
■ «■'■■«■■ muiuttate Saluatoris non pojfumm tmttarijmi*
'• *«u ttmur faltem conucrfationem>& c. Qti enim in
Chrtftit credtt^dehet ficut & tlle arnbttlauit , &
ipfe ambttlarc.Yi&Q ille rurfum ad eofdem fco
' upulos impingens, quod non fine tanti viri
«commiferatione dico,nedum vt eius repre-
;henfionede)e6ter.Mirumeft autcmeumab R f fp 0n f <2<
wwrm vna vocula fic pendere vt aufit dicere Apo-
»»i?«Itolum coniugiu noluiiTe,fed duntaxat tole-
frafTe,autetiaignouilIe. Quafi vero verbailla
I^It6»& ^»^ro5"tp«Tt,no fint mandatis.quafi
qui dixit,ju«r<weey <&t K(f,yei 3 nd dixerit^a/uMtf"*
T&o-av.Cm enim dubium cft quin coiugij re-
mcdium,quatenus aciuerfus vftionem necef-
farium eftprajcipiatur. Imo vero tantum a-
^jlbeft vt non prapcepta: fint incotinetibus nu-
)ptia?,vt contra viiginitas nufquam pre>"ipia-
ttur. Qnjd plutaPHoc ipfo^" c/endivubo vti-
Uur idem Apoftolus dcviduarum coniugic, jT ; m .
: loquens»^ oloyiwc^xw^tuniores nuberejtberos gi
gnere^ c.c^uod quum alibi veniiTct inmen-
: ttm eidem Hieronymo , hanc rimam qiuxfi- c" romji J
uit qua elaberetur,quod vidclicet Apoftolus de mon©.
id quidem voluerit , fed coactus volucrit: 8amia "
quafi vcro coa&io & voluntas fimul ftare
pofilnt.Etfi enim quaedammiftarfunt aclio-
nes,tamen vt recTc de iis loquens Ariftoteles t r l a '

J r • • ' - . / -v Ethicor.ij,

cicnmt,to<ga0-j fxaXXov tKcvo-iot^.Ne Jogius au cap. i.
tcmabcrremus,ficdere ifta conftituendum
arbitror.Qjiod prudctia hun.ana folet cofu-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

€% TRACTATIO D£
lere,& neccftitas intcrdum a legiflatoribus
ciuilibus extorquet,nempe vt ex duobus ma-
lisminus concedatur » hoc nunquam conf-
cientifc concetfum fuit ex facro Dei verbo.
Itaque neque Loti exeplum probandnm eft
in confcientia» foro,c«ui oblato filiaru ftupro
redimere maius fcelus volucrit,ntq eciuf-
dem filiarum facinus,neque Abrahami meii
dacium. Nunquam enim male agendum eft^
ac proinde fi quo modo nubere malu fuiflet i
nunquamid conceffiflet,nedum voluiflet vH

c lo modo Apoftolus. Supereftergo vt quod
dicit Hieronymus de coacta volutate, locum
habeat tunc demum quum ex duobus bonis
acquiefcimus inminore, quoniam quod roa-
ius eft confecjui non poflumus.

6 Demus igitur Apoftolum potiiis defide-
raturum fuifle vt omnes Connthij ccelibes
roanerent,coniugmm tamen cocedere,quo-
niam iilud obtineri no pofle videbat: an inde
concludetur quod vult Hieronymus, nempe
ignofciconiugio tanquam minori malo fiue
leuiori,ac non potiusin minorebono ac-
quiefcere Apoftolum , quoniam maius non

y impetraflet? Sed nehoc quidem conceflcrim
Hieronymo. Affertenim longe aliam ratio-
ncm Apoftolus ,nempc quia vitanda fit tum
fcortatio tum etiam vftio,ex quo efficitur,
non concedere ipfum nuptias, vel tanquam
minus malum,(hoc enim non eft Chriftianu,
nedum Apoftolicum ) vel vt minus bonum
maions boni obtinedi defperatione, fed po-

tiiif

■ i

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

polygamia:

tiiisvtbonum neceflfarium prsecipere, quo
magnummalumvitetur. Prseterea mirari & 8
illud fubit non veniue in mentem Hierony-
mof maloenim obliuione id factum putarc
«juam non recta diflimulatione ) Apoftolum.
bptare Corinthiis ccelibatum , non vt magis
ferduum aliquid , fed e contrario vt ipfosin-
finitis coniugii moleftiis eximeret, quibus
merito verebatur vt pares ellepoftent, quum
in Chriftianareligione diuortia nonifipro-
pteradulterium concedantur. Qutim enim
coniuges dixiftct habituros affii&ionem in
carnc,fubiicit ftatim,££o atttem Vobis parco.
Itaquc fi quahfceftirtdlilgentia,eacertepo-
tiiis ad ccelibatum quam ad coniugium fpe-
dat. Qupd fi Credimus Apoftolo ( vti fanc 9
credendum eft,accedente prjefertim ipfa ex-
pcrientia)multo fane laboriofius eft,& mo-
leftius in coniugio quam ccelibem viuere: ac
proinde fi, (quod ifti meritorum difpenfato-
res tradunt, ) pro certaminum ratione prse-
mia deferenda funt , viderint quo iure lau-
reolam , qu5 vocant,virginitati potiusquam
bonis & fan&is coniugibus tribuant. Sed
hoc obiter dictum fit, ne quis idcirco me ca-
lumnieturpeiusetiam facere quam Iouinia-
num qui nuptias virginitati duntaxat exa>
quabat.Supereft vtillud admoneam,peffime 10
quoquc in hoc facere Hieronymum , quod
illud Pnuli, Imitatores meieftote vt & cgo MSoMifj
Chrifti , itemque generalem iUam Ioan-
liis exhortationem ad bona opera fe&anda,

e. ij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

*4 TRACTATIO D E

non fecus interpretetur quam fi exclufis con-
iugtbusfoli ccelibes elTent Chrifti imitato-
r cs,quo nefcio an quicquam vnquam in nu.«
ptias contumeliofius euomerint ManichariJ
Satis autcm conllat illud nequc de ccelibatUMJ
ncque dc coniugio ( quibusin rebus per (cM
non magiscife pofitum regnum Dei certum Jv;
- eft,quam in edcndovelnon edendo^feddeSr
ca vita: regula intelligi quam tum coniuga- m,
tos tum ccelibes fequiopoi teat.

Idem paulo poft in iilud, Sed vnufauifaue I

tfonum. r , r . , ' , . '/.J

i.Cor.7.7. proprtum donum habet^c.Qutd, inquit,z/«tf m

Apoflolut 3 per(picuum efi. quoniam in Scclefia m

diuer/a funt dona^concedit & nuptias,ne vided Jj

tur damnare naturam, Simulc^ confidera ejuod m

aliud fitdonumvtrginitatu;ahudnupttarum.Si 1

enim eadem ejfet merces nuptiarum &virginu 9 m

numjuam dtxtjfet pofi praceptu conttncntia^fcd

vnufjuifj.proprium donu habet ex Dco. Deus

Refponf.i. bone,cju6 feruor ifte contentionis abripuit
Hieronymum?Primum enim quoddemer-
cedevel squalt vel inaequali difputat ,pror-
fus eft extra fcopum : & fi Paulum intcrro-

Rom.tf.ij. ges re-pondebit gratuitum donum Dcief-
fe vitam xtcrnam ,ac mercedem quidem, fed
qua: credcntibus donetur , non qua? ope-

Rom.4.4. rantibus debeatur. Exemplum adeam rem
profertur Abrahami patris credentium,non
agarai , non monogami , fed digami , &
in quo etiamaliquid hacin parterasfitnon
laudarc. Non tamen hisnominibus, fatcor,
iuftificatus cft:fed nc ob virginitatem quidc

fuif-

'■■t'

wji

POLYG AMIA» tft

fuiffetiuftificatus^quum fides quae illiad iufti
tiam imputata eft , neque coniugium neque
nuptias refpiciat, fed gratuitam Dci promif-
fionem. Qjcm autem hominum etiam vttp- L
&tviKo'&?9v aufis vel cum patre credentiu A-
brahamo , vel cum Mofe coniuge ( cui non
furrexit alius fimilis propheta ) comparare?
Viue ex fi Je fiue contugatus fiue ccelebs,nec
terallet qui promific quodnon debet. Scd
nequenos fanc coniugium nequeccelibatus
feruabir. Rcgnum enim Dei non eft neque
hocnequc illud,vt neque efcanequepotus,
fed iuftitia & pax & gaudium in Spiri:u fan-
c"to. Praeterea quorfum hic meminit doni R6.14.17*
nuptiarum? Arripimus tame hoc vt eum ap-
pareat vel detrahere dono Dciquum nup- 3
tias malum vocat, vel fibi ipfi contradicere.
Sed quam hoc facit intempeftiue ? Tantum
enim abcft vt hajc de nuptiarum dono dicat
Apoftolus, vt contra de continentia? dono
hxcomnino intelligat, moderans videlicet
vniuerfalem illam fententiam , Vclim omnei
ejfe vtrnetpfum, quamai eos folosrcftnngit
qui continentiae donum habent , quoniam,
inquit,non omnia vni data funt,fed hoc qui-
dcm ifti,aliud veroalijtfecutus nimrtim hac
in rcChrifti vcftigia, qui hac ipfa de redifte-
xtSiNon ommbuS)\x\Qpi\t)hoc datum cflflM po-
tejlcapereycapiat. Sed ne hoc quidem datum
cft omnibus , vt onus ruatrimonij poffint
fuftinere. Itaque quid prohibet quominus
& illud dicamus de coniugio, Cui datum clt

e. iij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

m.

W TRACTATIO DE

vt poffit ficuti decet capere,capiat ? Teftatur
enim , vt paulb ante dicebam , Apoftolus fe
ad coclibatum hortari Corimhios,non vt ta-
cjuam robuftiores ad difficilius aliquod o-
pus vocet,ficut imaginatur Hieronymus : fed
potius vt illis tancjuam infu mioribus parcat,
4 Deniquc vbi tandcm inucniet praeceptum il-J
Jud continentia?quod hic commemorat, ali-yi
bi vcro nufquam efle ipfemet agnofcit?
peclmfi. Idem poftea in ha?c verba , tJMehus efl nu*' f
^lV'!?' b ere rf u * m V r *' iuquit , melius efi nubcrc 3
c f 9 '* ' quia peitu eji vri.Tolle ardorem libidints, efr no
dicet>melius eij nubere.Quaf\ vero non etiam'
& quidem potiflimum, propter generis pro-
pagationem nunc quoque vacandum fit ma-v
trimonio. quafi non & propter mutuaalia
officia coniugium ex Dei ordinatione con-
^trahatur. Totumiftudigiturinane& friuo-
ium eft, Illud vcro quod fequitur prorfus eft
ex Manichqsorum do&rina.V bide continentia
locjuerUi\\\cp\x t bonmn eft>ais, muUerem no tan
gere:8c,bonum efl eis fific permanfetint vt & e-
go:& puto hoc bonum eis ejfc propter inslantem
tiecefiitatem: $c,quia bonum e(l homtm pc effe,
fed dicisjnelius e(i nubere yuarn vri, Siper fe
nuptiafunt bona , noli illas incendio comparare:
fid dic fimp/iciter y bonurn efl nubere.Sufpetla efl
mihi bonitas eitts rei yuam magnttudo alterius
mali cogit effe malum inferius.Ego autem non le
Hius malum^fed firnplex perfe bonum volo. H*c
iJle, quan paulo anteex ipfo Auguftino refu^
| auimus.Oftendimus & ilJud, non agi hic de

bonq •

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Wm

POLYGAMIA. «7

bono cui vitium opponatur , fed de co quod
conducibilius eft ad vitam fine diftractione
Deodicandam , fdque non ftmpUciter, fed
pro temporis & perfonarum ratione. Illud
autemnuncetiamadiicio, quod ccelibatum
in rebuspropter feipfas expctibihbuscollo-
cat,non recte ab eo dici:quod & ipfe Apofto
lus indicat,quu addit rationes proptcrquas
bonumfiteis non nubete. proptertnft*ntem,
in(\mt i necef/itate i & vtfacthus & fme vlla di-
ftratlionecoharcatis cum Domino.&rfttia vobts
parco.&rfuod cupiam vos d^t^vov ? e$.Nam
alioqui fiue ccelcbs fueris liue maritus, nihi- ^
lo certc proptcreafucnsDei commendabi-
lior.Quod fi valet iftud di&um, Tolleardorc ^
libtdinis^non dicet Apoftohw jneliut eft nubere;
cur non & iftud valuerit tTotlcpr&fcriiem ne-
ceffitutem>& non dicet ^/Ipofloluijjonum eftfic
voseJJclSicut enim illud dixit proptcr viHo-
nem & fornicationein, ita & i tt ud dixit pro-
pter praeTentem neceffitatem. Quid plura? 5
*J)ic ftmphciter,inquit Paulo Hictonymus, bo
num eft nubere.An no.n verofatis fimphciter
&perfpicuehoc expreifit, quu dkereteum
qui nuptum tradit fuam vii gincm bcneface-
re , quanuis qui non tradit ( addita tamen ex-
ceptione)mchus faciat?

Sed ne illud quidem refte Hieronymus 6
quodputatin his verbis ijiahim minus,id efl;
coniugiuna; cummaiore, vftione videlicet,
Comparari,quum potiusbonu cum malofic

c iiii.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

6*8 TRACTATIO DE *m

comparetur,vt quam ncceilario fit hoc bo-
no iis vtendum demonftret • quibus alioqui
tantum imminet malum. Neque verono-
t. pet.j.i7. uum c ft no c dicendi genus. Meliuseft bene,
agendo afJmei quam male agendo,inquit Pe-
trus.An vero amigi propter iuftitiam » malu:
eft,ac non poriiis infigne bonum ? Qjjd am-
plius? Siqui non d it nuptum melms facit,
annon & ille benefacitqui d. t nuptu?(i bca-
tior eft^id cft,melioi e conduione, vidua qua*
fic ma ncr,annon & illa beara eft q u r rurfumi
nubitin Domino?An vero fieri quicqua po-?;
teft in Domino , quod malum fit , fiue fim«»
pliciter fiue comparare confideres?

Item in illud , Circuncifiu aliejuis vocatm
eft?ne adducdt pritptnnmSPerhoCy\na\i\t ,JL
cuthabentibtuvxoret Apojlolm toUit Ucenttam
eai dimittendiy fic virgimbm amputat nubendi
fhcuftatem.Et in iilud > Qtsi liber vocatm efi y
ferutu efiChrifii. Quantaj, nquit ^fceltcttas non
vxorisferuum ejfe,ftd Chriftuno carni feruire t
i.cor.tf.17. fedfptritui?QHi entmadheret Domino,vnusjpi
P on * t f tfU e ft t Mirum eft verb ifta potuilfc tanto
viro excidcre, quafi non aperre contrarium
affirmet Apoftolus, teftatus benera< ere vir-
j gtnem quae nubat,quafi etiam templa Spiri-
tus fandinon vocaritidem Apoftolus, fan-
ftorum coniugum corpora.
Duodeci- Illud vero cuiufmodi cft ? Si bonum efi ho-
Tcot'. 7 .i6 ""nific effcjnalum efiergo hominific noncfte,
Hcfponf.i. Quod fi bonumeftieiunarc,an ldeomalum
eftcomedere?nempe cui opus eft ieiunio,
Sed de hoc fupra pluribus.

flr

9

Vndf c>

mum.

i.Cor.7,

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 69

(tetn inillud $Si Acceperisvxorem y non pec- Decimum-
:a(h.9/4lmd *i?,inquit,»«» peccare^aliudbene tc "'" m '
focrr*. fcgo vero contra arhrmo , etti mul- Refpenf.i.
Blfunt in fefc «VWpof>*,tarr,e quicquid agtm*
vel bcne agi vel male,nec dari pofTe mcdiu.
Et quorfum iftam inanem argutiam , quum z
Iperte dicat Apoftolus, eum quoque qui vir-
ginem nuptum tradatjbcneFaccre.'' Excipit obleftio.
autem Hieronymus easvirgines quar fcvo-
oobligarunt.Sed quo iure hocfaciat fuo lo- Refponf.t.
co cxpendemus.Illud quidem iam nunc di- 2.
cam,non recte cum faccre videri , quod qua;
wwide vidais priinam fidcm violantibus dixit
( Apoftolus, ad virginu vota Apoftolo pror •
fusignota transferat, dc quoctiam aliusda-
bitur dicendi locus.

Nec illud quoque probari poteftqubd r>cc ' mam -

„„,|j; r , l *V V V quartum.

fcnbcnsin hxc vcrba,Nupta cogitateju&funt ,.cot>7.j4.
» : m r idt:de W,inquit,<for*>«r ad Apo{lolos,Si ef
<inm fttis de hoc mundo,am <\ret vticjue mundus auod

fuumefl. Ancnim diccre audcbit Hicrony- R cf P onf -'-
mus,iniunctum coelibatum Apoftolfs, aut
etiam ipfos li ul maritos & feruos Dci non
fuiflfc?Nam liverum ideflet quomodo nu-
bcret aliquainDomino?Itaqueiedcmonct z
Chryfoftomus non poni his vcrbis difcri-
mcn intcr cce'ibcm & coniuearum , fedin.
xtcnpci.yfAoruviw & nroAf ?rp«f 5 fxoorovluj,ncQ.ef

ter

fe rlwfxi^tv kakov *n,fed to '^ocftfe^ctf.Deni ,
que ftgniticat necelTario auocan ad huius vi-
tar fohcitudinem coniuges, in qua etiam plc-
rique modum nontenent : contiavcro cce-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

70 TRACTATIODE
libes maxima curarum iftiufmodi parte non
impedirijvt merito dixerit Apoftolus fe par-
cere Corinthiis quum illos ad ccelibatura
hortatur qui cotinere poflunt. At enim , in<
quiunt ccelibatus meriti defenfores long
Hefponf.i. ma §^ arduum cft contincre quam coniugt
iaboribus defungi Ego vero fateor fane con-
tinentia fuperare humanas vires , verum hoc
nego fpe&ari ab Apoftolo , fed hoc potiui
quod multo commodius & minore cum mol
leftia viuant ccelibes,infinitis videlicet curisp
vacui,quam coniugaii,iis praefertim tempo«i
ribus qua: tum pra?fagiebat Apoftolus , ad
proindeoptime fibiconfulanr, quift cceliH
besfint, de vxore ducenda non cogitent,J
tum qui quum ia fmt mariti, quoad eius fic- ;
ri poteft,animuui ab iftis tcrrenis abducunr,
ad quae alioqui coniugium eos vel muitos^
pertrahit.Interea tamen etiam atqueetiam
mculcatadeb fefe neminilaqueum iniiccrc,
vt & moneat tum vnicuique dc coniugio co*
gitandum qui continentia? donum non ha-
bear,tum vnicuiqueconiugato fancte colen-
dum coniueium ne videlicet qui coniugij
moleftias fugiunt , in aliud peffimum ma-
lum,nempein fcortationem vel adulterium,
i incidant. Quorfumautem haccad inancs 1-
ftas&prorfus ctn-porfvovvo-ovs difputationes
de virginitatis & nuptiarum pradtatia , quafi
3 in iftisper fe pofitum fit regnum Deif Quod
autcm ldem Hieronymus*<^tfWs-«c,id eft,
abfque diftraclione > interpretatur fine vlla

difterv**

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. li

!iftetione,& locum Ecclefiafticis eodem re-
ert,tum ipfius Hebrsi tum Grxci fermonis
>roprictate refellitur.

Illudquoque refutationc non indigetq>
)crvirginemfitam\Mc\\\git carncm ccelibis.
Etquumillud^^/tfftf, dixitmox obum-
wfeeji > rar i comparationc melioris, quia videlicct
rt^mubiichtur imchusfaaty nihil fane dicit quod
^futjoflit cxcufare contumelias quibus antca
1 tfflt|:oniugium affecit.

Scd& illud plane non vidcoqui tolerari
offit, quod fcribens in hsec verba/Pfc/o au-
'em quod & ego Spiritum ^Det habeamV bi ftl-
iu\t>ad conttnentiarn prouocat t tbt non homints^
edSptrttus Det confihum efi.vbtautem nubedi
concedit vcmam>Spmtum Deino nomtnat ,fed
prudenttA Itbrat confilium:ita fingulis relaxas^
tvnufcjmfcjueferre poieft. Qml\ vero Apo-
rtiiJftolus alio fpiritu dc contincntia quam de c5
"jugiofuloquutus.

Etdepriore quidcm illius Hicronymiani
libelli parte hactcnus. Nunc ver6 ex pofte-
riorequoquenonnulla eodcm fpectantia e-
tiani expendamus.

Ludit Hieronymus in coniugij myftcrio
quod Chriftum &Ecclcfia adumbrat. Chri-
/?w,inquit,<>/ carne virgojn Spiritu monoga-
irnuy narnenimhabet Ecclefiam. Hoc ipfum
quoquc fcribit Tertullianus , & quidcm eo-
I demprorfus, vtapparet, fpiritu. Sed quam
hocrcfrc?Primumenimfiin piimis nuptiis
ftUetn Hieronymus facrum hoc mj fterium

Dccimum-

quintum.

1X01.7.56,

Dccimum-

fcxtum.

i.Cot.7.37.

Dccimqm*
fcpcimum.
i.Cot.40.

Decimum-
o&auum.

Rcfponf.n

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

7* . TRACTATIO DE -i
cqm Apoftolo vere agnofcit,cur totics an-r'
2 tea malas pronuntiautt?Deinde ft hxc coap- i
tatio coniugij carnis cum fpirituali iftis an-
guftiis definirur , fane definit maritus efle tyU
pus Chrifti fimulatq; virgo cfte dcfiit , quod
tamenex diamctro rep-ignat Apoftoli corijB
filio. Q^omodo enim ifta congi uercnt cum
m a trimoni j typ c>,*JWcrnb ra fumni corporis eim
i #w?Poftremo fit fane Chriftus vnius Eccle»
fiatconiuxin fpiritu,annon ctum qui fecunS
dae velccrtia?, & ficdeinceps , vxoris coniuX-
eft,vnam h ibet non plurcs.^ d,inquies, hxS
fuerit fecunda,veltertia :vna autemeft EcJft
* clefia. Nempe quoniam ea eft vita? noftrx w
imbecillitas. Sed quo iure vult Hieronyift
mus,carnalianon eflefpiritualium typos,nifi
pcnittts illis refpondeam?& iftius diftinc4io3
nis an nullacft vel leuiffima apud ApoftolumB
mentio?

Ifta vero penitus funt Manicheorum,qu6cfl
haec Apoftoli verbn>Ditigitevxoresveftraf*/i-m
cut ejr Chriftus £cclefiam.\tem , Vnufjuifcfu9%
^ Tfc /««I» vas pojjideat in finEhficattone & honore^
e ' 4 ' 4 ' non in pajfione defiderj t ficutgenter <jua ^Deum
non nouerunt.Jtcm, Non vocauit nos Deus ad
Refponfio immuditiam y Jed in /anBificatione^c.torquc
aduerfus matrimonij copulam, quum Apo
ftolus Paulus iftaquideni aduerfus fcortatio-
nem diferrcfcribat, quam etiam nominat:
illud vero omnia coniugalia officia plane co
prehf nd it.

vicefimu. Quis autem illudexcnfare poffit quod qu

apu

Deetmum

nonum.

tphef.f.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

75

b pud Apoftolumdicunturde vetere hoir.ine
axuendo&nouo induendo fecundum ima-
3 jinem creatoris fui,vbino cft mafculus ne-
- |uefcemina,rurfus eodem dctorcjuetilZyji/»,
nc^iitytmago creatorts non habet copu/am nu-
i )tiarum.Vbifcxtm diuerfitas aufkrtur &vctcri
« tomme exuirnur^ indutmur uouojbi in Chrt-
H htm renafcmiur vtrgtnem, qut cr natm cx vtr-
v^lxf r ine,& renatm per vtrginem eft. An lioc vero R e f p°«"»

i lon eft nuptiasplane & ex profcflo exccrari,
rrorj te J 5c cjuidem vcrbo Dci manifeftiffitncdcpra-
«Uaato?

Ad \\\ud,Crefctte & multiplicamini.N eccjfe
iVjincjuit^n^ plant^refyluam & crefcere,vt
rjfet cjuod pofiea pojfet excidi. Ad iftud quod
u vis,Hiet onyme,non eft fyluam putarc,fcd
adicitus cxtirpare.

Lltiftud allegoricum fiue pythagoricum
otius cjuam Chriftianum, cuiufmodicft?
m^//ra,incjuit,*« primo»tertto,^uarto, cjutn-
to & fexto dte,expletis finguUrum openbus di-
xtt,& vtdttDem cjuta bonum efi.tn fecundo dtc
hoc ornnino fubtraxtt,nobis intedigentiam dcre-
lincfuens non effe bonum dupltcem numerumejjui
4 db vnionediuidat,& prafiguret facdera nuptia-
r»M.Argueigitur,Hicronyme > opificem , cjui
exvnoduosfccit,quia bonum homini non
erat folum efTc.Quod (i volebashic philofo-
phari,cur non potius cofiderafti^vnum con-
iugio non diuidi , fcd ex duobus vnum fieri?
Annon vero etiam longius ab vnitate difcc-
dunt alij numcri quam binarius? Scd friuola

^iccfinm*
primum.

Reiponfi»

T icefimu-
iccudum.

RcfponCfa

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Vkefimu-

tertium.

Gen.7.1.

&7.

74 TRACTATIODE

faneiftafunr,&a?ombus Valentini nondif

fimilia.Caufa verocur illud in opere fecunl

di diei no n fit aDomino expre{fum,fatis ei 1

manif fta,quoniam videlicet aquarum inte

gra difpodtio tertio demum die perficitur

in quo etiam bis illud idcirco dicitur.

-^»#*»,inquit>2VW ingreditur in arcam cjut

efl Ecclefia typusja ipfe, cjuarn filij eius ab v H9m

nbm feparantnr. Imo redarguit teMofesi»

Kefponf. pfe,Hieronymus,vt qui non aliter necaliisil

vcrbis loquatur de Noe in arcam cum faw

milia fua ingrelfu quam de exitu differendB

Ecquum quatuor maritos , & totidem vxoJj

res , nec vllos alios in arcam , ingreffos lega«

mus,quanto iuftius colligeremus ccelibes aB^t

Ecclefia Dei excludi, fi ludere inanibus ift"

allegoriis tecum vel cum Origene placere

Itaque totum hunc locum pranermitto 1

bes,ne quis me ftudiofe captare putet quo

in tanto viro reprehendam.

Alia igitur qusefpeciem aliquamproba-

tionis habent aggredior.

vicefimu. Popultu accejfurm ad montem Sina, & 2)

quartum. auditurm eloquiujribu* dicbw fanftificari iu

Exod 9.io./#**y?.Concedo. Namfancvelex ipfomun-
Refponf. j q ex j re Q p 0rt p j t % {] £ er j p 0tu j{f et ? f a n&am

Dei legiitatoris vocem audituros , & ipfius
Dei colloquio interfuturos. Oportuit quo-
que fub pajdagogia Legis pofitos fuam im->»
murtdittamexternis fignis agnofcere& de-
teftari,vf difcerent impuris , cuiufmodi 0111"
nesnafcimur> nullumpatere ad Deum ac-

ceffurri

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 75
ceflum : ac proinde Legem iis omnibus ad
mortem cedere tjuorum corda non fint per
fidcm in Chriftum purificata. Ecquidautem
non polluitur hominum vfu coram eo cuius
confpectum nec Angeli quidcm beati fufti-
«ent?Iraque & tua ifta continentia , Hiero-
Kffli$nyme,coramipfo impura eft, quantacun-
ikami^. que voles animo concipere. Etipfumlofue
^¥f$(qucrn tu propter ccelibatu ipfi etiam Mofi,
*Mfi!f contra cxpreiTum Dei vcrbum antcponis)
W5(i^cacterolcjuc virgines , ficjui erant in Ifrael,
jnfci mundarecum cseteris vcftcs oportuit. Vbi
wfeffif au tem inuenics quotiesad Dominum accc-
*rf?sl!rH CDa ntIfraelit3;,tuifos abvxoribus abftine-
] re,aut vcftes mundare? •

Qiuerit Achimclech daturus Dauidi pa- **?ff mS *
> nes propofitionisedendos, an puen,ideft,
f qui eum comitabatur,mundi cflcnt ab vxo-
ribus,^00Mm,ih<]uit Hicronymus , quod ad
nufnditias corporis Chrtftt,omnis coitui tmmnn RcfyonJi.
j dnsfitMos vcronoftraque omnia quis non
I fateatur coram Deo & Chrifto ipfius , nihil
aliud efle quam impuriffimas fordes ? Sed
f hoc fane ad continentiffimos etiam quofuis
I pertinet.Interea fcimus nos omncs, fiue vir-
ginesXiue maritos,in eo puros & fan&os ha-
beri qui facTus eft nobis a Dco Patre iuftitia
& fandtificatio, atque adeo fan&ificauit fei-
] pfum pro nobis,vt & in ip(o fanctifimus. I- x
J ftud^veroquoddicit de quouis coitu Hicro-
j nymus,refellitApoftolus, quu coniugeseiTe Hcl>.i<,
dicitChriftimembra:&alius,quu nuptias,

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

7C TRACTATIODE
nuptias, inquam,veras,non qu£e fintconti-
nentiae voto amputat£,vocat t/ju/ow? &cubile !
3 impollutum. Quod autem quaei it ex Dauide
iacerdos,alio fpe&at , cjuum aJiis etiam mo-
dis viri velcxfolomulierum contactu pol-
luerentur,vt eis nihil facrum attingere ad ve
viieit- fp cr am vfqueliccret,nedum vtptopofitionis-i
pamous extra ordinem ve.lci peflcnt. Quor«»?
fumatttem harc ad coniugium alicuiusimJT
munditiei damnandum, cjuum facerdotes i«li
pfos coniugatos fuiflc legamus,abftinuifleaii
tem ncceflario a fuis coniugtbus vllo teropojP
rcnon legamus?
pi cefimfi- V xorem duxerit , & quiplantauerit viA

Dctt.to . neam velutt propagtnes filtorum, prohtbetur a d
r V nf i procedere.7\{o enim poteft *D omini fcrmre
e po * mi/ttia,feruusvxoru:Hoc vero no ita c{r,qu6d<i
pacc tua dixerim, Hieronymc,vt tua te planc
memoria fefellerit.Quomodo enim bellaflei
Mofes bella Domini, imo quis pugnaflet in
lfrael,maritw £ militia exdufis. ? & vbi lcgifti
maritoscfle ,non Domini, fed vxorum fer-
2 uos?Hocquidem inuenio,indu)gere Domi-
num vacationem militiac , iis qui vinca? fua
fharreditatis videlicet chaiiffima?) nullum
adhuc fru<5fcum percepeiint:& fponfis qui
nondum vxorcs duxcrint , itemque nouis
primo anno coniugibus. Caufa vcro quam
affers,nec fanc vera nec verifimilis cft : fed
hxcpotius, quod benignus pater aliquid
concederc huiufmodi affeftibus volucrir,
quumetiampenculumciTetne qui animum

domi

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 77

l domihaberent,parumalacritcrforis bellum
i gererent.

^ Ifta vcr6 qua? fequuntur,quis tadem pof-
fit in Hieronymo excuf irc , quum centum
minimum Scriptura? teftimonia velut ex
%«t profcflbin manifeftam coniugij contumelia
) atque aded exccrationcm,paucis paginis de-
-^•tyf prauet?Hoc vero quum merito rcdargui po-
wtsajftca minimc ignoraret , quis non doleat ip-
fum tamen titum hoc crimcn (ncc enim fcio
quid deterius committere quifquam poffit
Scripturarum interpres) inani excufatione di
luerequam agnofccrc & deprecari maluiffe?
Nos tamcn hoc quara pauciffimis ncri potc-
rit,abfoluemus.

Primum quicquid Solomon in Prouer- 'icefi m ,s
? biis dirTeritaduerius malas mulieres,torquet
:2 ttfjiJaduerfus coniugium: fedquam tempeftiue id
faciat,ex his faltcm intelligatur.

Scribit Solomo in Proucrbiis,inquit Hie-
tony\v\us,*JMHUerwjif>ics & audax,tnops pa-
nis efficitur.Cuius panis ? nepe iUita qut de cdo
defcendtt. Atqui nufquam id apud Solomo- Reiw. ,
nem inuenias,vt liquido conftet Hierony-
mum hanc criminationem neinfpe&isqui-
dem locis, impetu quoda potius quam ccrto
animiiudicio erfudiifcquod tamen certe fj-
cere nullo modo debuit. Sed vthocextct,
< quisiton iftam rationem peruertendi Scrip-
I curasdamnet? Euadet (ane inops & fameli-
I caquarcunque eft infipiens & procax. Quor-
I fum hoc aduerfus nuptias , vel ad modeftas

f. j.

78 T R A CTATIO DE

obicaio & cordatas coniugcs? */it enim, inquit Hie~
ronymus , hoepertculu in memet fiertgraue eji,

^cfponfio. Ergo eo prudcntius agito>& Deum adhibdT
to in conftlium. Sed annon multo grauiul
* cft,vtmalum ineertum cf?ugias,teiplumvl-
tro darc in vftionis & fornicationis pracipi-M
tium?Dcnicjuc quae hxc agcndi ratio cft,quafl
in n;alas mujieres Jicuntur aduerfus nuptiaw
torqucrc,& quc fan clar um & honeftaru mij
lierum laudes ab codem Solomoncprxdica-J
tur,filentio prartcrmittere?

flcefimu Citansetiam illud cx Ecclefiafte , Temptts t

q ctauum . paricndijempus moriendiytempm plantandi, te'\
ptu vellendi cjuod plantatum esl:Teperimus 9 invj
quit,*« legecumMo/e, mmamui in EuangelieA
cum Chrtfto.-plantattimus in nuptiis , eueliamttil

aefpof. t. per pudicitia quodplantatum efK Qjui hoc au-^
tem ei eft,obfecro? Qjs enim ignorat de re-'
rum omnium vicifficudine Sapicntem difle
rcre?Quid hoc ad nuptias aut virginitatem
z Certe litempus cftaliquod parieudi, tem
pus quoquc eft vxorem amplc&endi. Pro
miffionem autem multiplicandae pofterit
tisad eatempora reftringere qusaduentu
Chriftiprjecelferuntjquid tandem nos cogit
Tempusyinepik Apoiio\us>contrattumeft. Fa-
teor. ideoque de cxlefti potius quam de ter
rena domo sedificanda cogitandum. Sed a
ideo bene facit quifquis vxorem non ducit?
3 Apoftolum autem illic non in genere de hu-
ius vita? breuitate vel de temporum cjuaf Do-
mini aduentum pi*ceirerunt difcrimine dif-

fcrerej

:rere»ied peculiariter notare proxime tunc
mminentes Ecclefia: tempeftates, eoque de-
niim refpc&u hortari vt quicunquc poflunt
l*6celibatu potiiis(vt tranquilliore vita? gc-
icre)cj'iam deconiugio cogitent, mecum,vt
pero,fatebitur quifquis totum illum locum
Jttcnte conftderarit. Stc non dicit abfoluti
<>ominus,r apragnantibm & latlanttbmfed
l.ddit indiebm tllts.Sic precipitur Ieremisene Mat.*4«»
axorem capiat,fed additur,«« ioco ifto. & cau- lcrc,6a '
R f»i -* ex P v r ' mitu r y quoniam vtdelicet vltima va-
litas a Domino immincbat.qui Ieremia? lo-
z:us optime cxplicat Apoftoli fententiam.
b^uod atltem addit Hieronymus ex eodcm 4
ict^otc^Tempm amp/ettendi, & tempm loge
$eriab amplexu, annon diferte contra ipfum
• facit JN jmcerte nullum tempus eftagcndi
^uodmalumcft.

Multa poftea ex CanticisCanticorum pro- ^icefima
:rtidem Hieronymus,fed ita Gne vtimpru- ^" u ™>
lens praeuaricari vi.ieatur.Cur enim illic fpi- C P °
itualisconiugii tot laudcs decantantur fub
'lcaftaru quide, fed tamen carnis nuptiarum ty
*x>>fi bonje ifta: non funt?

Vbi vero ad Efaiam ventum eft,explicans TrIcefimfi
duerfus Iudajos , & rede quidem locum il- Efa.y.n.
m nobilem,£rc* virgo conctpiet. Sinon pra-
rtur , inquit , nuptys vtrginitas , cur Sptritm
Janammarttatamycurviduam non elegitfhwb *******
w er6,mi Hicronyme, ne virgo quidem Deo
Iacuit,nifi quia fuit k*x*?&tfynM cft , gra-
■s dile&a, quod ipfamet diuinitus cecinitj

ff ij>

•I

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Tttccdmu

primum.

*o TRACTATIO de

non fuam virginitatem » fed Dci mifericoro
diam prxdicans.Gratiasigitur agant Deo,ti
2 virgines tum nupta?. Cur autem ex virgin<
porius illibata quam vel cx coniugata vel e: I
vidua nafci Dominus voluerit, non ea tatun
caufa cft quod quam puriffimum vas ille fib I
delegit qui eft ipfamct puritas, fed etia pra; •
cipue vtFilium quidem hominis , id eft ho>
minem > fcd diuinitus prorfus & concepturti
& Uatum eflc citra omncm contrbuerfiara
conftaret.

Quum autem idem Hieronymus ifta eiuf
dem Prophet* verba, Sprenit te vtrgo>fi&
M» %ion , cum illis comparat , Sxnlta ftcrilis yu*
RepM 9 »w*^*r#,rurfumtorquet vtrunque Propheo
tx locum. Nam illic quidcm Sion orbacS
deftitutarpuellse comparatur per 2*p*«qjA»vM
quodrex AlTur eam vfque adeo cotempfiffe
quem poftea harc ipfa elTet irrifura : hic ver
ftoreitem Ecclefia? exGentibus potiffimur
collectx ftaru defcribit Propheta , quae qui«|
dcmGentcs funtSionis populusnon fccun
diim carnem>fed fecundum libertatemfpir :
tus genitus, & in naturalem filiorum locu
per ndem infitus, quam interpretationedc
Gala.4.i7- cetnosadGalatasfcribes Apoftolus. Quor
fum autem harc ad id de quo agimus ? Qui
enim fic nuptias laudauit vnquam,vt illis ac
ceptum ferret quod filii Dei fimus, quanui
benedicat Deus tum fanctis ipfis tum etiai
fan&orum feminhpro bona fua voluntate?
Idcm nihilo rc&iiis iftius Icremia? vcrbi

Nnn

3

imn
ii-
,n-

5

Tticcfimu

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P OLYGAMIA. 81
7 ttncjmd obltufcetur fponfi ornamentifui» aut fmmdu.
trgofafcia peftoratis fuiUd vii ginitatem con - lM - *• ^ 1 *
igto prxfcrendam abutitor. Primumenim *aQp*&*-
idemus hic non minus ficri fponfz quam
irginis mentionem. Deinde quis ignorat
opulum illic a Prophcta redargui , qubd
)eum fuum minoris feccrit, quam fponfe
ut virgines ornamcta fua? Quorfum autem
ioc ad nuptias vel damnandas vel virginitati
•oftponendas?

Jeremta, inquit Hieronymus, ideo parcitur Trieefimu
in vrbis vaflatione,quoniavirginitatts erat bea «"«um.
titudtni deflinatus. Quid fi vero ncgem Ierc- Refponf.t.
. niam fuifle virgincm?potcft enim aliquis in
tftero fan&iftcari, ncc tamen continetia: do-
aum habere. At cnini prohibctur vxore du-
rere& libcros tollcre.Fateor id quidem. Sed
,*iOuid fi ccelebs tum erat?Sed dcmus quod af-
mrmat. Non fuifle tamen idco feiuatum ex
ffilpfocontextuHquit. Aliunde igiturpeterC
^toportuit virginitatis laudes, & meminiiTc
hunc ipfumProphetam paffim Jpfis quoque
~ irginibus imernecioncm minari.

Ezcchiel teftatur fcfc vxoi i vefperi mor- JjgJ*
( tua , niane loquutum efte ad populum quae Eie.14.1j.
ipf» mandarat Dominus , Dtligenter atten-
«'jinquit Hieronymus^awfc vxor viueret^no
habebat libertatem populum commonendi.Mo-
rttur vxor>& coniugalc vinculu foluttur^ & abf
fue vlla trepidattone femper eft in officto pro-
phe tali. Qui enim liber vocatus eft , vere efl
feruus Cbnflt.hx tcpotius miror,Hieronyme R * f P on£

f. iij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Tricefimil
«juintum.

Rom.6.i£.
Rcfponf.

Tricefimu
fexcura.

* 0111.7.14

& 16.

Refponfio

Tricefimu

feptimum.

Rom.8.c,

fcdcin-

ceps.

Rcfponf,^

Si TRACTATIODE

(ic inaduerfario quoquo rr.odo oppi-gnansi
do fuiflcoccuparur, j vcnon attedcres quulH
multo ante inmunere propheticopcrfcue ?
ratfet Ezechiel , confequi aliam ob caufan i
hic fien vxoris mortuc. mentionem.L ffus e-
nim fuerat non lugere * atque adc6 popuh
a lu 6tu auocarcquod ft fectffe dicit , etiarnl
domi ciTet ipfi oblata iufli iactus occaficjj
Qjprfum igitur ifta?

lam ad ea teftimonia acccdoquae fic cofl
legit ex Faulo Hicronymus, vt planc fit dv**>:

Numerat coniugium interilla quorunfl
finis iit mors , & quorum frudus erubefcerjj
nos oporteat.Quarnam aurem illa funt?Si«w
inquit Apoftoius, exhibutfhs membra vefh\
ferua tnpuruati & inicjuitati ad patranda tni
quitatem,&c£x dubitamus diabolicam hs
doctrinam pronuntiarc?

Eo..em,id eltad onuitiandum nuptiisM
detorquet illa, Quum effemm in came, & mn
in nomtate Sptntm,fed tn vetuftate Ittert facte.
bamtu ea qua carms erant , & frufltficabamui
morti. Et illa, lt,fce!tx ego homo,quis meltberA
bit de corpore mortts hutm ? Et ilia , Jpfe igttt
mente feruio legt e Dei > carne autern legi peccati
Qiyd fi ha»c de coniugio dicuntur ,Hier<
nyme, vt tu vis , quomodo virginem audes
Paulum pronuntiare?

Et illa, Qmfccundum carnem fitnt, qua funt
carnis fapiunt.Prudentia carnis>mors esJ. PruJ
dctia carnisjmimicttia esi in Dcu»Qut in came

(untf

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P OLYGAMIA. 83
% fvmt^Deoplacere nonpoffunt. Hxc vero aducr
fusconiugiumtorquere,quid cftaliud qaam
dodrinam djemoniorum manifefte ptopo-
Aere?Etne dubitemus hutic fuifleanimum 2
Hieronymi, &hanc fcntinam cxqua Syri-
tius& lnnoccntiusimpuras Sc impias lllas
voces haufcrunt qua? mmc qtioque tam mul-
tos inficiunt,ha:c ipfa funt Hteronymi in huc
locum verba,S« prnientta carnisjntmtcttia eft
in Deum,& qui tn carne funt, Deo placere non
pojfunt-.arbitror eos c/mferuiunt officio comgalu
yubd prudetia carnts dtltgant>& tn carne funt.
At cgo, Hieronyme deteftor hunc fpiritum
qui pronuntiat bonum,malum:& Gangren-
fem Synodum arbitror re&e aduei fus hanc
tuam tententiam anathema protulifle.

Etilla quorfum , Plolite confirrnan huicfc- Tricefimu
culo/ed reformamini in nouttate fffies veftrt y vt jjjJJ*^
probetts cfua jit voluntas 'Dei lrona,& bcnepla-
cens,& perfeila.ln quaercrba fcnbensHic-
rony masiConcedit.McittitynuptiasiConcedttdt-
gamtam,& ftneceffe fuerit^fornicattoni & adul
terio pr&f* t etiam trigamia.Sed nos cjut corpora
nofraexhibere dcbernus hofiiam viuam,<&c.nd
cjuid concedat Deusfed c/uid veltt coJiderernus y
vt probemm cju<z fit voluntat Det bona efr bcnc~
placens &perfccla.Ergo cjuod cocedtt nccbont,
nec beneplaces e(i 3 nec perfct~lu.\Lx. mox } Almd Refponf.
e(i vo!untas*Det y aliud indulgentia. QmS hoc
vcr6 moftri eft?quoig<tur pudore facerdo-
tes nuptiis benedicut?fi cocedit Deus mala.
curnonimpune peccemus. ? Longc aliter &:

f, iiij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Rom, u.i j.

U TRACTATIO DE

multo re&ius Auguftinus , non quidem in
locumfin quo devirginitate Apoftolus ne
Pft) quidem, verum de fandis tum vii ginum
tum maritorum moribus agit) fed in iilud eJ
Aagoft.de iufdem Apoftoli fcribens, £go autem vobis
faaaavir. parco,5*#*/0r*.r,inquit , perpetua continentia
«ap.rf . admoneo vt Juum bonu tta praferant nupttts,nc
m.dwn iudiccnt nupttat^nc^faUacitcrfedpU-A
ne veractter ab Apoflolo dttfum nouerit^ut dat
nupttm t benefactt.
nonum? ^t ^tj^dmmmi Chrifium lefum , & carnU
Rom.15.14. curam nc feceritis in dcfiderijs.

Et illa, N o plut fiperc ejuam oportct fipere,
fed fipcrc ad pudmt$am,\b\ Hieronym us,No
adfobrieeate?n t \nc\un y vtma/e in codtabus La \
tinis legttur t fifuidcm Gracc fcriptum ett, '«'< rd
er&^pov^v.Quafi vcro ipfe contcxtus non ma-
nireftc couihcatT** eatppv&v vel inutilib.ftu-
diis opponi,quaii a nimium multa funt quo-
rum cognitione nuftus euadit fanioiis mcn-
tis,vel eorum arrogantiac qui intra modum
noluntmultisinrebus faperc,ideoque ftul-
tiflimi tandem euadunt.

Et i\\z»Sicut carnaltbusyficut paruulis ,Uc V o
biipotumdcdt % non efcam. Vbi rurfum hic no-
Qitt.Quiawmalis eji',& non recipitsjua fpiritus
Dcifuniftultttia enim tlli efl y ncc potcfl intellige
re,auta jptrttualtter dttudicatur ifie non perfetlo
caflitatts ctbo,fed rudi nupttaru laBe nu trttur.

Et illa,Gf w & fanguU regnum Detpofjide-
re non poffunt y neejue corruptto tn corruptioncm.
Vbi Hieronymus , parum fane pudenter,

Hoc

1

i

kefponf.

Quadrage

ftraum.

l.Cot.lf.

jo.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

T

1

POLYGAMIA. 85
^/of/mquit, tamclarumvt nulla expoptione
mcat mantfcftiw fiertiSi corruptto ad omnem
ottum pert$net 3 incorruptio aute proprtc caftitu -
is eft^pramta pudicitia nuptU poffidere non pof-
unt.lmb Hieronyme*vt tibi pcnitus confta-
es, dicerete oportuit ingenue nuptiasnon
joflfefluras regnum Pei. Sed abfit vt menda-
cifpiritui credamus. Illic vero quisignorare
poffit Apoftolum diffcreredecorporu poft
refurre&ioncm qualitatibus, fiu* virgines fi-
e mariti olim fuerint qui tunc refurgent.
Et Wh^Ex opertbm legis non iufttficabttur 0-
mnis caroyOpera legis y \n<\\i\iy&nuptU funtcjua
conceduntur etUmin Euangelio^aliud csl in-
ulgentiam infirmitati tribuere y altud virtutibus
ramia polliceri. Hoceft fcilicet remacutan-
gere.Imo vero quam me tui pudet quum hqc
lcgo^vir alioqui magnc ? Nam quid eft quift
ex induftria verbum Dci perucrtere, fi hoc
non eft?

Itcm illa, Sic infpientes eftis vt (jttum ccepe-
rttis fpmtu^ntic carne cosumamintT^x ill \$ptrt
tu ambtiUtc,& defideria carnts ne pcrfecerttts.
Caroconcupifctt aduerfiu fpiritum.Vbx Hiero
nymus. iSIon neceffe eftnunc y inquit,W* opcri-
bus carnis dicere^uU longum eft.lmb^ H ; ero-
nyme>vide ne merito dicaris afture ita pr#-
terinittcre quo vel vno facile conuinci po-
teras\Ntc C niminopcrum carnis cnuruera-
tionenuptia^inueniftes.

Eti\U y DeJpoYidi V0S vni vire ,virginemca-
am exhtbere ChHHQ^uod y \n^i\\t y fiadtotam

Refpolf.l.

Quadrage-
iimumpri-
mura.
GaI.i. \6.

Rcfponf.

Qiyclrage-

iimum

fecundu.

cal.5.1^

Rcfpdni

Qtndrager
firpuni
tertiuiu.
i.Cor.u.?*

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

%6 TRACTATIODE
Ecclefiam credetiumvolueris referre, & in hac )
defponfione Chrtfit & maritatas & digamos^
viduas i & virgines continert,hoc quoc/ue pro no
bis facit.Nam dum omnes adpudicitiam &pra
miumvirginitatis inuitat,ofiendit cunttis graii
btts virginitatem effe potiorem. Sed annon fal-
Refponf.i. tem animaduerterctc oportuit, Hicron Jt
mcfi dc ifta tua virgimtate differeret Apo*a
ftolus , ineptiffimu futurum fuilTe illius dcfl
fiderium? Nam certc virginitascorporisaM
miffa nunquam reftituitur , ac proindenon
potucrunt vnquam plerxque ex Corinthiifl
eogenerevirginitatis virgincs , coram Deo
2 fifti.Planius eft autcm quam vt lnfkiari poup
fis,Apoftolum ag< re dctotaCorinthiaca Eeflf
clefia, &de fpirituali Ecclefiaecum Chriftcfl
coniugio diflerentem (quod plenius defcri-I
pfit alibi ad Rom.7-& EphefyOper virginiJ
tatem nihil aliud intelligere quam (anctifi J
cationem tum corporistum lpirittfs, quael
tum virginibus, tum viduis,tum coniugatisl
& viris & muJicribus, credentibus deniqueS
omnibus communis eft in Chrifto» vt difer-*
te Auguftmus annotat,lib.de bono viduitav
tis,cap io.

Et illa,^«# funt Chrifii , carnem fuam cru-
cifixerunt cu vitiis & concupifcentiis.lte , Qui
cum Chrifio carnem noftram &paffionts eiw ac
deftderia crucifiximui^utdrurfum e*<jua car-
Refponf.i. fi* nt a l**n cupimm ? Hoc ve*6 aduerfus
coniugium torquere , annon^ft nuptias , vt
rem omnium pcftimam ^ impuriflimam

damna-

Quadtage
fimum
quartum.
Gal.^.14.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 87

damnare?Etquum totics fatearis non prae- 2
cipi virginitatem,Hieronyme, quomodo ti-
bi conftabis/Nam certe dubium no eft quin
contraria carnis concupifcentiis prarcipian-
tur.I ^ 6 annon eft tbtius Legis DcVfittrofxd 3
fecundum fpiritum ambulare? ,

Et illa , Quifeminat in carnefua y de carne Jj^m "
metet corruptsonemivbi etiam haec fcribit: £x- quimura.
ifltmo efmdefkivxorem babcttfuandiu reuerti-
turadtdtpfum ( fic autem folet conuertere
Gisecum illud Jft» ro JvrSquo vtitur Apofto
lus mutuum cafti coniugij vfum honcfte
fignificansf' ne tentet eumSatnnas y in carnefe"
mtnet % & non in ffiirttu.Qui aute tn carnefemi
ttat,(no ego locjuor^fed Apoftolm metitcorrup-
tionem.M ego miror,tantum virginitatis de - Refponf.r.
fenfprem tam obfccena , & t mtum Theolo-
gum tam abfurda &tam falfa fcribere po-
tuillc. Certc vt caetera omittam quachicin
Hieronymum dicipoterant, nifihocipfius
crimenalia? multa: obtegeret virtutes.cuius
fuit iudicii fateri (nec enim id negarepote-
rat quod toride verbis fcripfit ApoftolusJ
coiuges rurfum coniugi ne tetet eos Sata, &
tame.n eosdicerecorruptione metere, quo-
niamin carne fcmincnt? Nam certetotai-
fta carnis^ fatio& corruptionis meffis eft a
Satana.Itaque hocfanenon eflet Satanam vi
tare,fed in ipfius laqueos fponte fefe indue-
rc,au* ftukos imitari de quibus illc non ine-
pte,Du vitat ftulti vitia,in contraria currunt.
Annon iioc eft igitur Apoftolicu prae ccptw

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

SS TRACTATIO DE 1

ludibrio habere?
22hE temil\i, E/egitnosPater vteffemusfanm
tunt. & trnmactiUti coram eo. Sane verb annon fan-»'
f.co^t* ^ u n tconi uges quorum fan&os etiam efle
v Pet.J.6. liberos tcftatur Apoftolus? Annon fan6xil-r1
Hhff 0 ^ la?vx ores quas hocnomine Petrus vel po-
tuHdu. tius Spintusianctus exornat , etiamn alicubi
nore&c illas imaginatur Hieronymus vxo»
Qatdragc- rc$ c ^ c defi\tte,vt(iu&x elt inciperent?

Item iila , Ambu/autmus in concuptfcentiU
EphT*» € * fnis> & f H * mus fify i r * vt cateri.Nunc autem
* «. 24 .* cxuamm veterem homtnem tjui corrupitur iux-
ta defideHajrroris^vt^no^ix^nobis tfaApoftoti
beneditlio aptaripoffit,(jratia vobis cum omnL
ltefponf. * m 9 H * diligunt 'Domtnum in incorrupttone. Er-
go tibi Hicronyme , coniuges funt irar filij,
fed redarguit te Spiritus fanftus , fiquide ita
fedatus fenfifti,vt iratus fcripfifti.
Quadnge- Iftavero cuiufmodi funt ,fi T.odoquic*-
rtmumo- quam illi s q Uac j am di x i mus dctenus aici

fhii.>g. porelt ? Quacun^ue funt , mquit Apoftolus,
et/Mv^d cftyveneranda , (Hieronymus vertit,
pndica , vt & vetus interpres, fed perperam )
quacunefuedytaLjd efi pura(vcxm interpres le
eir ecytetj/anttaiHicronymus fuperuacuo ver
borum zmhitvt^ad cafiitatem pertinentia Jhae
cog ttate y (Hieronymu<,codice,vt opinor,non

Refponf. iu fpe&o./;/* copulemur y hac feejuamur. ) Ifta ve
roquumvt aduerfus coniugium di&a pro-
ferr,quis pius illts aflentiatur?

Qoadtage- Qu>d quum ifta e6dem detorquet? Circun-

^mum no cififumm circuncifione non manufattaJn cxpo~

jium. * * ' -v

ha-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA.

«9

Cot.i.u

Uationem corporis carnisfet il \a,Sapiam tts yua £
firfim finti&non qua fiperterfamcEt illa,N# j.Tiaua,*
mo rnilttans Y)eo fe implicat huitu viu negotiisf Tit.a.u.
Et xWzyhbnegantes irnpietasem & feculartadc- Re fp OB £
fideria vo^dv^ytemperanter ( vctus intcrpres
no male /SMrHieronymus fuo morc, caflc t
quod ipfam tamencontra nosnonfacit ) er
mfte & pievtuamvu in hoc feculot

Quid amplsus ? Huc ctiam pcrtrahit illud
T>o\wu\\(\\iX\.\m i Adhuc multAvobis habeo di ioan.if.it.
cereyfedno poteftts ea portaremodo. Et torqucs
ctiam illud \a.cobi>Omneperfc£lum donumde /acob ut 7»
furfnmdefcendityvbi>mc^x\Xynon funtnupttt, &
defcendtt non a quoltbety Ccrte, Hieronyme, Ref P onf
nec illic comeditur vbi nequenubitur. Cur
non igitur cibum etiam & potum , & fom-
num,hancdcnique mortalcm vitatn fcmel
prohibes?

Pergittamen etiam longius,& ab harredi- Q? in< !<»-

L „ ° . • n gcfimum j

tatemcorrupta cuius memimt retrus , aicet p t i mum .
coniuges.Sed bcne dr quod Lazarum noui- R » ef p° a *«
mus in finum Abrahami ctiam digami collc
ctum.

Iubet nos idem Apoftolus ex Mofe , fan- Qninqna.
ttos efeyid cft,fi Hieronymo credimus.a con- f—JJSJ^
iugio dehortatur,vt fancxi fimus. Scd quid fi i. p«.i.ij.'
Mofes ipfe per c] ucm hoc pra»cipiebatur con- * **•
iugatuserat?Iubetnos eriam cafttficare ani~
tnas noftras. Imo dicit Apoftolus yfintlosom- *-« f
nes taeffe purtficatis antmabu^taic, 4 W ^*V iyvt
«OTt?,)& addit>tv v<v*Ko*i d/md-uac ^obedtendo
v erttaiu An vero nullus audit veritate nifi cjui

W

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

90 TRACTATIO D £

virginitatcm vouet?Subiicitur etiam,«< <pA*
PtXQtetv «LpV7roK.piTov*ad fraternu amore fimula
tionis cxpertem, quod miror ab eo prarteritu*
cflequinullos maritosfratres, nullas vxOres
forores agnofcit , vt antca vidimus , nififujj
peruenerit ccelibarus votum. Atnos creda4
muspotiusSpiritui fan&o vbique profiten*!
ti,fidem(qus fanc"tos a mundo fcgregat,nonT
autem virgincs a coniugibus ) eorum clfe qu$B
veritatem,id cft,verum Dci verbum audiafit«B
vnde fanquam ex fonte promanat vcra fra*»
terna dile&io , omnium Ecdefia; mcmbro-^
rum communis teiTera. Idco etiam idemJ

* Apoftolus confentiens Ioanni nddit , nos non \
ejfe regenitos ex comunt femine fiue fatione (eteo I
fic(]'.od inuidiofo vocabulo H eroriymusl
rnaluithic intcrpretari)^ incorrupti- \
bili) verbo *Dei videlicet manente in ater .um„ \
Cuius ergo iudicij, cuius pudoris fuit ifta \
torquereaduerfusnuptiasjcjuamuis aliudfit \
fecundtim naturam gigni, quam fecuncium
gratiam regigni ? Nam fane vtrunquefiliis
Dei tum virginibustum coniugatis necefia-
rio commune eft.

Qujnqua- i am vero qujj contumeliofius dici in con-

teniuui. lugium potuit , quam quod citat exeodem
Apoftolo quafi nuptiarum hoftc,quem tamel
coniugatum fuiffe & vxorem circunduxiflc

ii»et.4.i Paulus tcftatur?^«< paffm efl in r4r**,inquit,
auieuit a peccatOyVt nequaejuam defiderijs ho-
mimm/edin voluntate DeifcliauHm in carne
tempm exigamm.Sufficit entm nobispr&terttum

tem-

POLYGAMIA. 91
tmpm^uando ambulauimus inluxuriis &defi
leriie^cateriffuevitiis. An hoc vero li in nu-
nias dictum eft,nupci£E no funt peccatum>&
juidem cui necenarium fu Chriftianos om-
les renuntiare?

. Idem in altera epiftolateftatur^rvi/ttfoi no-
bis (frpretiofa promtjja donataeJJc,vtper hacef
Hctamur diuina cbfortcs natura. Q^jH enim eft
maius co qui datus eft nobis &in quopro-
mifla funt nobis quae in cor hominis non af-
cenderunt ? Verum fi Hieronymo credimus,
grandta nobis virginttatis promiffa donauit 9 vt
per hac efficiamur diuina cofirtes natura-fugie-
tes ea cjua in mundo efi concnpifcentta corruptio
»*>',id eft nuptias. Coniuges enim & iiqui
nuptias fuadent , fi quidcm ipfi credimus , ij
funt qui pofi carnern tn defideriis pollutionis am
bulaty cjM tfnafi trrattonalta turnenta in ventre
& Itbtdinempronifuntyin quos deniquc com-
petunt horrcnda illa quaf in perditiffimcs
hominesibiab Apoftolo fcribuntur,& qua>
cunque Ioannts profcrt vt nos a mundi di-
lectione auocet. Et ha?c non eft do&rina
illa cjuam Paulus do£hinam dxmoniorum
Vocat?

Profcrt quoque H\eronymusfolosilloscan
tantes canticHmnouHm^Htnonfe cotnqmnaue
rnnt cnm mHhcribHs.^Acnt pntaremns ^inquity
dehis dtcicjHtfcorta non nornnt , ftatim intnlit
Uanes y V trgines entm permanferut. Quafi vcro
de fpirituali virginitatc ibi non difierat Ioan-
ncs,vttotu$ille liber royfteriorum &vifio~

Rcfponfio

Qulnqua-
gclimum
quartum.
i.Pet. 1. 4«
Refponlio

2.PCM.XO*

& deia-

ceps,

Quinqua

gefimum
quintttm.

Kcfponi,

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Qujnqua-

Sefimum-
extum.
Mat.tyii.

Refponf.i

Excfptio
dcs Hiero-
nymi ad
Jouiniani
argum&a.
Primu /o-
uiniani ar-
gumctum.

ffi TRACTATIO DE

num corporalium ad res carleftes fignifican-
das plenus eft. Alioqui nos doceat Hierony
musquomodothoro immaculato adhsercai
coinquinatio.

Huc quoque fpe&arc decem illas virgines,
qu* fidelium ccetum adumbrant , res ipfa
clamat. Age vcio cur quinquc fatuas exclu*
duntur?.^J«fl;/wOT,inqiiir Hieronymus, f>U
abfo/He altu operibm virgimtas non /iruat.iigQ
verb malo aftentiri Paulo clamanti nos iufti-
ncari cxfidcabfque operibus, quanuis fane*
aflentiar virginitatem nihil effc nifi reliquis
fidei fru&ibus exornatam. Sed quod addit i
idem HieronymusyOmniaopera abfjuevir^u
nitateeffe *mpa/f#4,quum ab hac virginitate>
exctudat coniugatos,falfum eife dico,eo quil
dcm fenfu quo loquitur , quum alioqui ipfa-fl
rum etiam continentiffimarum virginu virS
ginttatcm caeteraque adeo opcra plurimiinfl
a perfe£tione abefle crcdam.

Ethactenus quidcm rcfutata fintHiero-J
nymi aduerfus Iouinianum argumenta. Nuci
vero vidcamusquam apteillius argumentisH
refponderit , ita quidem vt fimt ab co ann
tata.Nim fi Iouiniani liber ipfe extaret , ple
niusac fortaffis etiam veriusexplicatam ip-
fius fententiam haberemus.

Obiicitbit Iouinianus, & quidem recte,
primam matrimonij inftitutionem in para-
difo,aduerfus cos qui pra?poftcra ccelibatus
admiratione coniugio detrahcbant. Qyid
ad hoc Hieronvmus. ? ////Mr*<///0,inquit, ante

effen-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P O L Y G A M I A. : 91

tenfamvirgtnesypoft peccatum autetft & extra
zradtfum protinta nuptia, Et mox, T^uptU
rramreplentyvirginitasparadtfum.hx egodi R.efutatfa
o,Hieronyme,In paradifo nuptia: fuerunt ^hmnl
ite offcnfam , & etiam audita iam tum vox nymi i.
(l,£t erunt duo in carnem vnam , & illa be-
«di&io, Crefcite&multiplicamini. Eft ta-
len , fatcon poft peccatum demum fobo-
M?es,qiiiavcl ita difpofuerat Dominus vtne-
m ao nifi per gratia feruaretur, vel quia priiis
.•!:< miffura eft bonum illud quam tentatum , a-
leo breuisfuitprioris foelicitatis vlura.

Nec iftud fane pofterius per fe verum eft, *
juoniam coniugati quoqueccelum rcplent,
juum ipfa virginitas in finu coniugati Abra-
umi fit beata,quanuis nec virgines virgini-
as,nec coniugium coniugatos, fcd vtrofque
ma Dei gratia iuftificatos feritet : & virgines
}uoque:etfi non vt fint virgines , ac certe vt
i(int,hoc nuptiis debent.

Obiiciebat Iouinianus illud Apoftoli, fjJJJ^*
Nunquid non haberaus potcftatem forores ar g . 1
mulieres vel vxorcs circunduccndi, vtoften- »«c©r*,
deret etiam facerdotum puritati probe con-
uenirccum matrimonio. Hicronymus verd JjjJJJj! 0
etfialibialiquotiesinculcatfenon reproba- urc
fenuptias(quibustamen audiuimus & por-
ro audiemus quales notas inurat ) nouos hic
foditcuniculosquibusclabatur. Prinuim e-
t nim negat probari poife alium prarter Pc- '*
trum fuilfe inter Apoftolos coiugatum. At-
qui vtdcClementc cV Ignatio ipldque adeo

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

S>4 tractatiode

Ambrofio Caccam , non temcre Paulus addi >i
• . dic Cephx & fYatri Domini, caeteros etiai
A poftolos. Sed hoc fane parum mometi ha '
bct,quia velvnum Cepham Apoftoltim ii
tnul & maritum fuifle fatis eft , vt coniu
gium nihil officere facerdotij dignitati , nc .
' aumcuiufuisfidelismuditieijprobetur. Ho i
tamen adiiciam , inter fratres Domini vc
prascipnum recenferi Iacobum quemvetui:
ftas vocat Epifcopum Hicrofolymoru, quo< u
fi vcrum eft ( vt fcnbit ctiam diferte Gra?ct$|
fcholiaftes ) vidcric Hicronymus quo iun
perpetuum eius coelibacum prxdicet. Sed ac
Exccptio i rem venio. Excipit ergo fecundo loco Hie-
ronymus. fi habuiffe ipfos vxores concedaib
XWXiYeltefHiffe tamen officium coiugale^uod ettA
teftatur Tetms ex Apoftolorum perfona , cjuu m£
Mauj. w- reffondens Dominusjncminerit quoque eorum
qut vxorem trofter regnum *Dei relinc/uunt;
c/uodetia oftendatfororttm nomen , eas videlicex
fcefut.i. in ffttiitu futffe germanas^non comuges. Atquiif.
di&uillud Chrifti fi hoc modo cxplicanduiif
eft,quid fiet fratribus, fororibus , pacri, t£tiM
cri , domibusquocpe & agris ? nempe Chri-J
ftianus effe non poterit, nifi qui fuo etia
erga illos ofhcio fungi dcfinet,quo quid a
furdiusdici poflit ? Rc ttn<juedi\gitm \trh\\
2 non e6 fpettat,quum diferte & generalite
dixerit Apoftolus Chriftianis omnibus cor.
iugibus,iV efraudate alim atium, & Euang
liumnoneucrtat, imo potius ftabiliatdil
ftionem proximi : fcd huc potiiis refertur

Dei

tm

POLYGAMIA. <?5
)cigloriam vnufquifque pro fuaevocatio-
lis ratione quibufuis iine exceptione rebus
ntcponat , nec fit quicquam omnino quod
loftrum cUrfum abrumpat. Nomen autcm ^
brorisminime faneabrogat coniugij copu-
am,quum c contrario Chriftiana omnia co-
Ugia interfratres & forores contrahantun
t)einde flitaeftecoportuit fane Apoftolum 4
criberc potiusmuliere fiuevxorem forore
i pam lororem mulicrem vel vxore,quu mu-
ieris fiue vxoris nome, fi interpretationcm
ftarn fequamur,latius pateat,ac proinde non
I pra»cedere,fed fequi omnino dcbucrit. Ter- Exccptio j
tio cxcipit nos etiam j-wefijxac pofle mulic-
res,non autem vxoresinterpretari,*// W vi-
dcltcet dtttum fitnondevxoribus^fed d.fan. x Ke
>&is aliU muhertbm , cjha iuxta moremfudai- Luc.j./.
m magtftri* de fua fubflantia miniftrabant.HZc
itxo interpretationem etfi fequuntut vete-
res plcriquetum Grxcitum Latini,tamen Refuut.i»
Tcde repudiat Clemens , quoniam * vt re&e
obferuat eruditiffimus ille vir Pctrus Mar-
tyr , fi ita eflet , non fuifient iftiufmodi mu-
licr^circfidu&ionegrauata: , fed poti&s fub-
leuata?Ecclcfia*,acproinde eotraPaulu hoc
ipfum faccret, quod pro feadducit. Sed alte- 2
ram etil caufam adiicio*quia videlicer fuper
vacancu eflet nome yvv<jj\Ki<;. Quprfum enim
fubiicerctur,quu omnisforor lit mulier?Di^
coigitur ncceflario opurtere f>rorem vxo-
remnterpretari , quoru il lud fit latius* iftud
anguftius ; & illud prius expreilum fuiife ab

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

<>6* TRACTATIO DE
Apoftolo vt maior eifct fententiar empha- j
fis:additum aute iftud pofterius , quod alio-
qui honeftum non fuiHet mulieres etiam fi-

Exceptio 4 oelcs circunducere. Canerum q < x dc loan«
ne fubiicit. \pfumvtdeltcet ejuia virgofueril
plmfutfje arn.ttttrn, & quodpofirefurretttonetn
folus virgo virgintm agnouerit: yttbd dtcatur nl
morttuntSyCjMa virginitas no morttur y nec fordes
nupttaru abluantur cruore martyrij y fed maneat
cum Chrtfioidenique propterea ettarn futjfe non
tanium Apofiolumvt Petrum,fed etiam Prophe
tam,& Euangehfi<*m ) & cjttidem altis prafiatt4m
tioremtfuia expofuit virginitat^ubd nupttafcmk
re non poterant : ifta quidem, refutatione lon*w|

Rcfuutio. giorenon egent. Dilexit Ioannem pecuharn
quodam afrec~tu Dominus , pro fua mifcrijj
cordia: nec eius amoriscaufa in Ioanne,fe<$>!
in ipfo diligente quzrenda eft. Non , inquauvn
fuit deliiftus Ioannesprae ca?terisquia virgo*
fedideo yirgo quia dileclsus ab eoqui donal
fua diftribuit vnicuiqueficut vult* Agnofcitfl
primus Dominum ftantem in litore , fcilicetl
quia virgo,acnon potiusquiaficeius ocu-^h
los dircxit Dominus, qui ne pr&fcns qui^j»
dem ac lateri adharrens, a duobus difcipulis
agnofci facile potuit, quod eorum oculos
teneret. Sordes autem nuptiarum vt & i-
pfius virginitatis per eum tolluntur qui toU
lit peccata mundi : quod hic ipfe Jo i nn es a-' j
perte teftatus eft , ita fcribens , Si dixerimus
nos peccatum non habere , mendaees fu
mus, Itaque quod diutius manfit fiue fu

perftes

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P OLYGAMIA. 91
perftes fuitin hac vitaquam reliqui, caufa
praccipua & germana fuit,Deibonitas, Ec-
clefiam fuam refpicientis : deinde vcroilla
ipfafi Jes qua etiam inferueniente tramlatus
cftEnoch>ne videret mortem. Deniquc
qu6d Petrum Hieronymus fpoliat Euange-
liftae & Prophetae titulo, vt eius fpoliis Ioan-
jiem veftiat , non re&e f^cit , quum ipfemet
alibi referat Mirrum cx ore Petri excepifle
Euange'icam hiftotiam,cuius proindc verus
au&or fucrit Petrus , d^fcriptor autem Mar-
cus. Prophctiae vero in altera Petri cpiftola
quales & quam verae cxtent qui non fen-
tit, fane nihil fentit. Demus tamcn hoc ita
eiTe, prout varia funt Dei dona, nec vna co-
rum menfura, quorfum hxc vt fordefcant nu
priar?

Obiicicbat etiam Iouinianus ad dignita- Tmiu/o-
tem coniugii aflerendam , locum illum Pau- jjjjj^f
li, Salua tamcn fictper filiorum generatio- .
nem.Refponder Hieronymus quae nunc no- ixceptio
lo copiofms perfcqui, quoniam fortaffis nec Hteroay-
ille quid obiiceret,nec iftc (quod fine iniuria
dictum fit) quid de re ipfa refponderct fa-
tis expendit. Sed quod inter ca?tera permif-
cuit , fane non poflum praetermittere. Ad-
clit Apoftolus eo loco, Wv pelvcerw cv Trlg-a ^
dycLTr» ifjtf ciyicic-iA'2 [AiTcL<ra$po<rvv*is , id cft fi
manfcrint in fide,in charitate , & in fancrifi-
Carione & pudicitia. N on enim ( 'mc\mt H\e-
rony mus^brietas eft legenda^vt mde habetur
in Latinis codtcib.,fcd cafittas 3 td ejl aettyovvi*»

g. iij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

S>8 TRAC TATIO DE
Refou. Ego vero miror an potuerit Hieronymus
exiftimare,nulluminuentum iri GraecaHin-
gua*,velpene rudem,qui quid eiTet
non imelligcret,acproinde non facilc agno-
JMM. ts, fc cr ct qob ipfum abripuerit iftius contcntio-
nis arftus. Dicit Lucas dscmoniacum iUurr*
quem inuaferat da»monum legio , poftea re-
pertu rotpovSvfc ad pedes Iefu. Paulus apud
eundem, quum Feftus eum vt furcnrem ar-
Aa.itf. iy. g ue ret , Non infanio , inquit , fed verba elo*
quor o-eo^fcrvvui, An ha?c quoq; Hieronymus
voculam iftam adeo ftudiosc arripiens , ad'
fuum ccelibatum tranftulciit ? Imo ne lonl
giiis abeamus,quum eade epiftola & eodera
capite Apoftolus iubet vxores fefe exornare
intcr nis dotibus quat fanc*tas matronas de J
ceant,jiudore videlicet&**0po<ruv>»,quis nonj
vjdefcraodeftiam eo nomineflgnificari ? Eft
autem varia eius vocis declaratio , quu in ge-1
nere temperanciam dedaret, fed tamc latius
etiampateat,adeo vtomnemmentis fanita-
tem quar fefe intra niodum contineat figni- j
ficet.Itaque & temperantiam,6* modeftiam,
& fobrietatem, & fanam mentem, interdum
interpretari oportet , proutrequirit loci cir-
cunftanria. Age tamen dicamus Pudicitia?
nomen hicoptime conuenire,de quo fanc
nolim c6tendere,quum vel pra?cipuafit mu-
lieru virtus : an ideo ccelibatus prarcipietur ?
nempe fi nulla? funt vxores pudicaetqua de re
faltem autem audiatur caftus illepoeta rufti
cum patremfamilias , coniuge quidem eum-

9 U ?

POLYGAMIA; 90
[UC multorum libcrorum pati em , fed vrhis
brdium expertem fic quoque defcribens,/»
erea pendent dulces ctrcum ofcuU nati , C afix
ludicittam feruat dornus*

Scd longe dcterius eft quod fubiicittir, z
Tnnc «g0,inquit , faluabttur multer ft tllosge-
tuertt filtos ejui virgines permanfurifuntji quod
Upfa perdidtt,acqutrat in .Egregte profe Refut.*
:&6, quafi matris falusa filioruni moribus
pendeat,nifi fi quid ipfa fortaffis in educatio- i
ne peccauit:quafi etiam maternubens & con
iugium fande* colens , aliquam noxam con-
traxcrit a qua in filiis abfoluatur : qnafi falua
rcs fir,fi liberosgenuerit ccclibes, aut fortaf- *
fis ethm monachos futuros:quafi deniquein ^
matribusfitum fit continentisedonum quod
filiis largiatur.Dcnique quorfum hsec? Nam
certe vcrbum ixelvcoctv quo vtitur Apoftolus,
jion poteft commode adrtwct referri,quod 5
nomen non prseccflit nifi in compofitione
verbiTetfvQ^o^faiadipfasvxorespcrtinet,

Neque nos mouere dcbet numeii muta-
tio, quum de mulieribus vxoribus in gene-
re,non autem de certa quapiam diifcrat Apo«
flolus,

Ouserebat Iouinianus quse fitfuturadi- Q*}?™™

. , o • • » /ouinian<

ucrfitasmterviduam&virginem baptizata, ar gumen-
quae fic permanferint. Refpondct Hicrony- ^ io
mus eadem ratione fcorta & proftibula fi H ierony
fuerintbaptizata,virginuV ^quari.Ego qua?- JJJv^
ftionem hanc miror dignam cenfuifle tantos
viros , de qua vfque adcb contcnderent vt

g. iiij. .

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

xop TRACTATIQ
in apcrtas etiam matrimonij contumeliaj
ruerent. Sed hoc dico non confequi quoc
fpncludit Hieronyrous. An cnim pares funt
vidua & meretrix^Sed hoc etiam dico,quan-
uismiulto laudabiliorfit ou* integre quatn
cjuajflaginofc etjam ante baptifmum vixe-
nti neutram tamcn habcre de cjuo in fefc
glorietnr, iftamverocui plura remiuafunt
Caampliorem caufam habcrc in Domino
glorianditied ab iispotiiis qu* baptifmi rra- <
tiam confcquuntur hac diucrfitatem eiTepe-
tendam. Itaq ue fi ifta mcliores in k fua viduif
tate.quamillainfua virginitatc fru&usedi»?
dent,viduam non dubitarim virgini antcJ
ponere.Quid viduamPimo & publicam ij
vrbcpeccatncen^fimodoquiaplusilli conJ
$ donatum cft,aroplius etiam dile^erit. AddamJ
& iftud.Des mihi,Hieronyme,vel continen-1
tiiiimam virginem baptimarmfed fuperba J
maledicamjiauaramrdcm tibicontra profti-|
tuta? antea pudicitie. meretricem vel ipfa Lai-1

decorruptiorem,fediampcenitentcm,&fiuel
m coniugio f,ue cxtra coniugium maximis
plurimilque virtutibus exornatam,audebifne '
tuipieillamvirginemcumhac mutata pec- '
catncc comparare?

Obiicicbat,& quidcm perappofite 4 , Ioui-

,.Ti«.,. t ZTa ™ c ** c ° nio g>j tanquam rci iropu*
raj hoftes,ApoftoJicum illud, Oportet Epifco-
ESt P ume f<™»<vx<>™virHm. Hieronymusau-
«m». . tem } n ? hcc ™ exceptionem rcgerit , Sicut t
W<\\xxt>wdtlfutatione dcvirginitate crrnatri-

Quintum.

POLYGAMIA. ioi
Monio Apofio/us fuadet guodimperarenoaudet,
3te vtdeatur layueum iniicere y ita <2r tn Ecclefia
fttcoordineconfiitucndo,quia rudis ex Gettbtu
eonfiituebatur Ecclefia y leuiora nuper crcdenti-
PH6 dat prAcepta 3 ne territt ferrenon pojfent. De
fiique Apofioltmittutvt non amplius tmponatur Aa<, f- lS -
pnerts iis quiex Genttbus credtderunt, nifi vtfc
fibfiineat ab idololatria,fornicatione y fagutnc y &
fujfocatis^&yuafi paruulis & infanttb* lac potu
dant y non folidum cibu:nec practpiuntde cottne~
tia y necde virginitate fignificant y nec ad teiuma
prouoeant s nec dicunt illud y Ne habeat duas tu. 1 uc ; 9 *•
ptcaSfCrcAn hacporro exceptione 3 Deus bo-
ne,quis agnofcat Hieronymi acreillud iudi-
cium, & eruditionem.minime vulgarem. ?
Primum cnim tantumabeft vtin illa dcfi-
gnandi epifcopi defcriptione quippiamme-
diocreproponat Apoftolus ficut rudibusdi-
fcipulis folent magiftri,vt cotra propofuerit
perfe&iffimum paftoris exemplar>quale nul-
|ius oratoris apud Rhetores inuenias. Scd
quoniam nefcio qua pene fatali ccclibatus
perfuafione fafcinatus Hieronymus virgini-
tatem pro omnium virtutum quadam , vt ita
loquar,WiTo^»ducebat 3 idcirconulla fum-
marum illarum virtmum habita rationc
quasin paftore Apoftolus requirit> perpe-
ramfanedcre totaiudicauit. Dcindequod *
deillo Apoftolorumrefcripto profert quam
appofite diciturPEtfienim habitaeftGen-
tium ratio quum Circuncifipnis onusillis

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

iox TRACTATIO DE

116 imponeretur,tame hoc idcirco propric fa
&u no eft vt earu infirmitati cofuleretur , fed
quonia vf in lpfa Synodo Petrusoftendit»int.
quum fuhTet atque adeo Domini volutari re»
pugnans,ceremoniarum iugum iisimponere
qui femper fuerant eius expertcs. Et quod
additur de fanguine & fuftocato non arguit
Gcntium r uditatem,fcd Iudatorum » quibua
vnishoctribuitur,quum Gentes multoef-
fent in Chrifto adultiores, contra quam opi-
natus eft Hieronymus. Deniqueficut nulla
fuitinPauIoinfirmitas, fedin Iudaeisjquod,

I Timotheum circuncidit , Qrxca videlicet
matre natumf nunquam id alioqui fadurus)
ita iftud Apoftolicum interdi&um Iudaeis
datum cft non Gentibus. Sed & illud quo iu-
dicio fcripfit Hieronymus de prarccpto con-

4 tinentia»,quod cibum folidum vocat ? Nam
fi i f a eft,certc nulli vnquam folidus cibus eft
fubminiftratus. Nam coniugij prarceptum
lego faltem propter fornicationem, virgini-
tatis autem praeceptum,nufquam , nufquam,
inquam , in facris litcris inuenio , fed fua-
fionemduntaxat: & quidem addita multi-
plici reftri&ione* nempe proptcr inftantem
neccflitatem , vt vitetur folitudo nos a me-
lioribus auocans, denique fiquisquod vc-
lit hoc poffit, fiue fiquis non vratur. Nec di-
citApoftolus fe harc ita fcribere quod ve-
reatur ne virginitati parcs efte non poffint
Corinthij,fedcontra, quod eis parcat , ne

vide-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMlA,

ioj

videlicet fi ad

eam quae imminebat tempe-
ftatem accederet coniugij pondus , penitus
obruerentur.Nec etiam dicit fe hortari dr.n-
taxat ad ld quod expedire cenfebat', ne vide-
retur eis laqueum iniicere, fed ne ipfis inii-
ceretlaqueum.Poftrcmo, quuHieronymus 5
verba illa Chrifti , Ne pofjidete dua* tunicns^
accipit pro folido cibo , omnibus, nifi infir-
mitasprohibeat,conueniente, multis modis
aberrat a Chrifti fcopo. Primum enim folis
Apoftolishoc femel diclum eft, ldque pe-
culiari certede caufa,nempe vtplcnam expe
rientiain facerent fummae potcntise praecep-
toris,a quopoftea fuo tcmpore mittedi crant
in vniuerfum terraru orben>«Et quaefo quan-
do hoc illis mandatum cft ? tum certe quum
prorfus adhuc rudes erant,& lacte indigebat,
nedum vt hic fucrit folidus ille cib us. Quod
fiquisroget, curigitur onus adeo difficile
tam infirmis impofuerit, quum prsefertim
illos iam confirmatosin orbem tcrrarum mit
tens,eadcm illa non repeticrittrefpondeo 16-
ge facilius fuifle mandatum illud,quauis pri-
ma frontelonge afperrimum videatur. Nam
vtde pra?ceptorispra?fentia taceam qua* vni-
ca tum illos fulciebat,vt paffmi apparct lon-
ge aliud fu jt apud fuos gentiles obiic bre-
uis temporis legationem , quam ad vniuer-
fum orbem expugnandum mitti. aliud quo-
que mitti viatico quidem vacuos, fed breui
?d prxceptorem reuerfuros , addita promif-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

io4 TRACTATIODE

Mat,io. 16 ^pocforevt nihiltamenipfisdeeifet,qnarn
liic.iz. jj! dicere,Ecce ego mitto vos vt oues in medio
Juporum. Itaquetum roganti Dominoref*
pondcnt nihil fibi defuifle : poftea vero fa?pe
tcor 2 ^ e *i 3erunt -i $ multa,quanuisnunquam_vtait
' '/ * Apoftolus,wcrintadeo deftituti. Alteram

Excepuo * _. _ , „

picrouy- exceptionem mutuatur H eronymus atem-
mi alcera. poris fui confuetudine. Nam , mqnkyfhtetur
louinimm non pofie Bptfcopum ejfcrfui tn eptfk
copatu filiosfhciat.alioquifideprchcfiu fuerit,n$
yuafivtrtcnebitur: fcd quafi adultcr tenebiturA
Oportet ergo Sptfcopum ejfe vnius vxoris virtsA
fUfutf. ^ e fi>^ Ht vnam vxorcm habucrit , non habeat.
Atqui manifetta etiam eft ifta cauillatio,Ne^
que enim fcripfit Apoftolus ytyovtvq fmfle,]
fed «vdf efle : quanquam in eo fane alTentior j
Hieronymo & Chryfoftomo non efle hard
Apoftoli verba fic accipienda quall nullusl
nifi vniusvxoris vir fitad minifterij munus
deligendns. Quod aucem ad illum morem
attinet nullum epifcopum maritum deligedi
nifi qui vxoris vfui renuntiaret: fateor vetu-
ftum quidem fuitTe, fed Romsedutaxatpra^
cifeferuatum, vbiconftat vixiiTe &docuifle
Iouinianum. Veriim quid ad nos fi Romana
Ecclefia iam tnm pieratis prartextu myfte-
rium iniquitatis moliens,laqueum iniicere
voluitimperitorum confcientia?? TyrannU
cam autem ac plane Satanicam fuifle iftam
legem ccelibatus , non tantum illud oftendit
quod manifefte repugnat Apoftolicx do-
cl:rinae,fed ctiam quod aNiccna Synodo cla<»

refc

I> O L Y G A M I A. 105

rc & expreffe reda^guatur: vnde etiam faftu
vta fexra fynodo Oecumenica ob eam cau-
ramRomanaEcclefiadif(.rte,quod ad pref-
byteros cjuidem & diaconos , fuerit repre-
henfa,pra?fentibus nec repugnantibus Aga-
thoms Papa? Romani To^oT«^»Tc«/c,qu 1 de re
alibiplenius diflercmus. VrgettamenHie-
ronymus in eandem fententiam,«-a><ppovoc , &
AyvQT&s nominaquibusibidem vtixur Apo
ftolus.Sed iam oftendimus ifta maritis quo-
cjue fidelibus quadrarc.Conatur tamen pra>
terca Hieronymus iftum morcm fic excufa-
tcSi Uicns^tiqun^dr tjutcucjue fidelis orare no
pote^nifi carcat officid coniuga/r.facerdoti , cni
femper pro populo ofereda funt /acrtficia^seper
orandum efi.St (ernper orandum eft, ergo [empet
carcndum matrimonio. Nam & in vcteri /cgc y
cjut pro populo koftias ojfcrebantyno folum in d*
mibm fuis non erant,/ed purtficabatur ad tepas
*b vxortbmfeparati ; qt vinum grficeram non
btbebantrfH& folent Ubidme procreare.Hxc ve-
rofi fichaberent, quis tandem nuberet in
Domino?$eddequibiis precibus agat Apo-
ftolu^ibunde diccum eft a nobis. Qood au-
tem citet ex lege nufquam extat ncque quocl
ad coniugalis coitus immunditiem , ncque
quod ad vxorum fcparationcm attinet , vt
fa*pe mirari fubierit ab Ambrofio quoque
id dici,& Auguftinum in eo qui nufquam cft
expcdiendo nodo tantoperc labor.irc. Longe
itaquerectiusChtyfoftomus,^orWf , 111-
<\mx.J)onorabtles fimt nuptUyfinos mntopere im-

Exceptio
tcrtu Hic
ronymi.
t.Cor.7.y.

Ambro.io
1 .ad Timo
ca.4.
Augufti-
nus quaril.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Hiero.O-
ceano.

toni.i.
Obieftio.

iotf TRACTATIODE

In Leoit. pediutf&t mox,5i <jui impeditifunt ex nuptitii

Re- fciant quod non nuptia illis impedtmento fueruti

ttaft.Ub.1.,. j .7. r , . 7 .. ■ /

ca.^.chry- /'» votuntas qua rnale vutur nupttus.N am ne-

f «tf vinumfacit tbrietatemfed mala voluntat %

Heb.ho.7. & modetattbnis cxcefftUiV tcrc cZmoderatione

mptiu,&PRIMVS ERIS 1N RE-

GN 0,& omnibusfiueris boms. Dcnique op- 1

ponamus (lbiipfi Hieronymum longe rc-

&iusalibide Epifcopis coniugatis fcribcn-

tem. Quaritur quid yfr,inquit,r» ordtnando E-

pifcopojion quid fuerit.quare vero folum vxorif

nome impediattfuod folum peccatu nofui&Nt-

Refponfio que verojincjuict fortaflc quifpiam , dixit vn-

quam Hieronymus , nuptias cfle peccatum*

Refpondeo vt totidem verbis id no dixerit» :

imoquoties libuit, harreticorum efle tcfta-

tur nuptias damnarc.eum tamcn fatis ex o-

refuoconuinci. Quidenimaliud eft pecca-

tum quam quod malum eft f quam quod

nonnifi ex vcnia licet? cuius deniquetanta

eft immunditia,vt ei vacare & Chriftiani of-

iicium implerc, imo ne prccari quidem po£-

fis? Sed hoc ex iis quae mox f ubiiciam m agis

etiam Hqucbit.

Qnscrebat quoque Iouinianus,Si omnes

fucnnt virgincs, quomodo ftabit genushu-

manum?Hic vero miris modis Hieronymus

txcepuo te rgiucrfatur,nectamen clabi poteft. Ouid (t

Hterony- . a . » . , r I

mi.i. \nQ^w^omnesjuermtvtdM^veltn matrtmonto
Refutauo. c ^/ /Wtf «/ w ?R e fp 0 ndebit Iouinianus ne hoc

Exce tiot °i u ^ em ^ erl opottere)& tu nodu no expedic
xcepnot. r j Sj pjj cr# i tcr jj cxcipic Hieto*V ereris ne jivir

ftnita*

Sextum
ioutniaai
argumcn
tum.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMlA,

107

girtitatem plures appetierint^ceffcnt lup*>cejfent
adulfeu,ne infantes invrbtbus & vtllts novd
giantfitis veio mihi iniuriam, Hieronyme, b e uwt1 **
potuit optimo iure regerere Iouinianus , qui
ftupra & adulteria fugienda fuadeo cu Apo-
ftolo cjuum nuptias madeo. Imo hoc vereor z
potius,ne manente illa Tyrannica ccelibatus
lcge,cueniat quod Paphnutius iam olim Sy-
nodo Nicenae praedixit, & euentu iam ccepit
confirmari,ideft,vtpro legitimis vxoribus*
omnia concubirlis,fcortis , turpiflimis deni-
«jue libidmibusconfpurcentur, cjuia eode-
uenire tandcm oportet cjui remedium obla-
tum afpcrnantur. Vercor & illud, nefiper- $
fuaferiscjuod tudicis contra Dei verbu,ma-
lum efTenimirum mulierem tangere, pertc
non ftet cmominus nulliex fan&orum con-
nubio propagentur.

Dicebat etiam Iouinianus , non pro fcor- septJmom
tatoribus aut adultcris,ncc contra continen- iJJJJJJJJJ
fciam > fed contra iftos qui virginitatis admi-
ratione nuptias non verbo quidem,fcd reip-
fa damnabat,alijquidem in omnibus firopli-
citcr, ( vt cx fuperioribus Hieronymi argu-
mctis liq t uet,& multo magisex iis cjueTecjuu
tur coftabitjalij veio in Clero duntaxat,tan-
qua facerdotij puritas matrimonio contami-
netur,dicebat,inu.ua,aduerfus iftos Iouinia-
nus,C«r igttur creata funt gcnttalia i & fic k C5
ditore faptentifjimofabricatt fumus ,vt mutttum
noSirtpatiamur ard$rem y & geftiamut in natu-
talem copulam? Hieronymus refpondet , fed Excepci©
tamcn titubas,ad alios ctiamvius caspartcs ^ 1 " 0 "' 1 -

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

io8 TRACT ATlO DE
fcefumio. eflc conditas.Hoc vero nihil ad rem.Loqul«i
mur enim dealio vfu qui negari non po*3
Bxctptioi tcfX.Nuntfuam ergo cejfemutiinquxt > alibtdu
ne t ne hhin/modt membra fruflra portemm. Cua
enim maritus /e abjHneatab vxore? Cur casfa
vtdua per/eueret adhoc tantumnatt/umm 9 vm
pecudum more viuamutfaut cjuid mthi nocebitfi
cum vxore mea aliut concubueritf Quor/um eu-
> nuchospropter regnum D« commendat e Domi+ >.
nusiCur Paulnsimb Dominut ip/ehas etiapar
fcefuiatio. tes habuirtPadct enim me Hicronymi vcrba,
omnia huc adfcribere.Atqui hoc quidem no
eft rcfpondere fed caluniari. Scortatio ccrtc (
& adultcrium contra hominis ratione prae-
diti,nedum contra Chriftiani & regeniti ho-
minis naturam eft. Loquitur autem Ioui-
nianusdc roclo illarumpartium vfu:&hoc
dicit, Hierbnyme vcl nonfapienter fabri-
catosfuifle homincs, &accufandum in ipfa
naturahumana opificem : vel fatendum efle
in naturam & naturae archite&um pcccarc
tjuiah illarum partium vfulegitimo<canqua
a re nonnifi ex comparationc dctcrioris ma-
libona , hominesauoccnt: qui dcniquc om-
nes quantum in fe cft cupcrcnt e(fe ccclibes,
& Apoftoli v erba? V elim omnes ejfeficut meu
p/#M,e6detorquent. Tuum vero fuit non
tergincrfari neque abfurda ifta opponere,
fed folidasrationesopponere,vel fentetiam
i mutare. Quseris cur igitur laudentur qui fei-
pfos caftrarunt proptcr regnumDei? quafi
vcro Domino nqn liccat quos ad rcctum

vfuni

POLYGAMIA.

•mauit, ad aliumetia

I0p

tnd(

nm etia praeftantiorem
viducere:& quafi non fint maxima laude di-
§ii quihac etiam in partefeipfos abnegant.
r&dnoc fane iisdemum conuenit quibus da-
itm eft,& quadiu datum eft. Manet interea
wnmunis ordo naturar fic Dei opificis dc-
to confirmatus,vt quicunqueillum vo-
it>quocunque id obtentu fiatjrcfcinderc, 3
lem fcfe magno fuo malocx-

^riatur.Eadem autem ratione cocidit quod
k Paulo ipfdque adeo Domino noftro ccrt£
on admodum 'vttpStvtKcSt; eodem loco fcri-
Hieronymus.

enique quum Iouinianus obiiceret Do °&»uu r 0
ium prajfentia fua nuptias honorafle, duo ?i niani ? -

r * y gumcntu.

jiponlat Hieronymus, quem tamen opoi-
»itfimpliciteraflentiri,fi nuptias cffcrifxiou^
recum Apoftolo fenticbat. Primum igi- h2J.
rinquit hic quoquc Iudaicam confuctudi- roi, «
m obferuafle Dominum,ficut & idcm cir-
ncifus eft,ne Iudaris iuftam caufam fe in-
•ficiendi tribuere vidcrctur.quafi vero vel
ptia? fint ex legalium ceremoniaium iam
>olitarum numero, ac non in ipfo paradifo,
«rpetuo &inuiolabili natura? fcedere fan-
ita:: quarum dignitatem imminuit quidem
orruptio fuperuenicns, non autem fuftulit.
)eindeponamusad nuptias inuitatum Do-
linum venire rccufaffe. quis eum propterea
imnarc naturam vel vt legis tranfgreflb-
m mortisreum cenfuiflet ? Im6(quod iam
ties Hieronymu fcciflc oftendimus) quum J

h. j<

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

no TRACTATIO DE
quicquidin carnis opera fcriptumeft aduer
fus nuptias torqucret, & quum argumentuu
illud Iouiniani, Si omnesvirgines fucrim
quomodo ftabit humanum genus, oppu
gnaret,hoc fanc fuit naturam damnare. D*
nique vnde caufam iftam defumpfit Hiero
4 nymus,Iegis a Domino impleta?? Loge enin
Cal.4.4. aliter hac de re fenfit Apoftolus.fcribes idd
fa&um fub lcge vt eos qui fub lcge erant rr
dimeret:Oportuitenim ab eo iulhtiam om
nem impleri , qui fadus eft nobis a Dco P*
itceptio trc i u ftitia.Secund6 refpondet qui fcmel ve
SSe£ nit ad nuptias,femel docuiiTe cfle nubcdum
*efou. Ergo,Hieronyme, primas faltem nuptias #
cflc malas iam tandem connteris ,quum nr
nimefueris vnquamdiSurus,Chriftum 0
cuufc vel femcl vel fxpius efle malc agen<i
dum.ATVy** ego ver*,inquit, conmgimn danik
yuodejt hxrencorum. Vcriun ^uis hicpudq
cft , poftquam omnibus conuitiis & probrl
coniugium afFeccris,ncgare te nuptiis detrf
xifle,& vno verbulo tot maculas abftcr.
1 poflfe arbitrari? Poftremo anno illum trcm
nifle faltem oportuit , quu ineptum & elub
hoc argumentum cx Tertulliano repcterct,
quid in eu totante annis duriffime fcripfif-
fct,ncmpe hominem Ecclefixnon foiflcJ
De «rtib. Scd fortatfe rogabit quifpiam quid igitu
tut & virji fa c j c fC m i n j yideatur. Refpondco , quod
SSS '«JS ad feuius vitc. tranquillius tranfigenda? com-i
exDeiyer ni 0( li ta tem & rationcm attinet, ccclibatum i
5S^ aM ' a in iis quidem qui non vruntur , merito nunc
* (ideft

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. ni

eftpoft ingrcifum peccati in mudum)an-
Boniconiugio,duabus prarfertim decau-
Ccelcbs enim liber ett a plurimis maxi-
.Tuucrci dOmeftica; curis, ac proindc ad
i eftatiora fine diftraftione mcditada mul-
i fclVaccommodatiorrquas ob caufas, acce-
btcetiam tcrtia > ncmpe teporum vel pra?.
tium vel immincntium afperitate,pronu-
•Mt Apoftolus mclius facere, &beatiores, id
i> meliore conditione efle ccelibes quam
•mritos. Sin vero de futurar vita: prarmiis
tiatritur,primuni illud dico , nullum ncque
vginibus neque coniugatis praemiu dcbcri,
proinde Chriftianos iftam quarftioncm
admodum deccre', vt qui potiiis dc eo la-
6r€t,quornodo fint Domino fuo placituri,
tcikifl&rn quid ab eo mcrccdis inutilcs icrui finc
«M,<<|cepturi.Et certefuit haecinfignis vcrfutia
tana?,vt magnos alioqui virosin mercedis
.itius quam in laboris meditationeoccupa-
t. Scripturam vero quum fatis coftetnihil
iftius gencris cotrouerfiis ftatucrc, fcd iu-
re potitis vtqua? prauafuntfugientes,&
ix re(5ca funt fequcntes , vocationis noftra?
irfum fiue coniugesfiue virgincsalacriter
>camusdc corona noftra fccuri, quorfum
ta,qua*fo,digladiatio ? Cur non.n. seqrc di-
es Ecclefia,bonis & fanc~Hs coiugibus, at q;
irgi n i bus abudans?& a quo fpiritu profectas
nt ifta? contcntiones, annon cxitus ipfe fa-
s demoftrat?Sed age,vt hoc quserere licue-
fcelici illo , vtinam n© imaginario,feculo>

h. xy

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

ui TByACTATIO DE

in quo dc vi rcutum prseftantia certame erat» *
quorfum hxc ad illos qui lcgis ccelibatus
prcTtcxtUjtcfte Deo & Angelis,ipfifque adeo >s
diabolis,pcnc opinor,cohon efccntibus, or«w
bem tcrrarunun Sodoroam& Gomorrhamlr
transfor m ar u t?Nullus certe,ne iftorum quiiir
dem,ignorateo rem rcdiifle vt mudus hodic#
vniuerius nihil fit alitfd quam fpurciffirauin^
lupanar. Etnosfcilicet camis libertate pr*fir
dicamus,qui n c mini iniiciendum virginita~jf
tis pe^petux laqueum ,& vnicuiquecotinen*|i»
tiac doaium non habenti accipienda vxorertvsn
qulcum fan&e & publice viuat,cu Apoftolop!
docemus.Sed ad rem.Si pro modo, quamuisu'
non pro merito certaminis , donabitur bra«»i
bium, vtcunque admirer in fanctis cotinen--r
tibus fingulare & angclicum potiiis quamrri
humanum Dci donum. non poiTum tamenn
viciffim non prsdicare eorum fortitudinemn
qui coniugi j pondus fic perferunt vt no fuct r-
cumbant. Commune enim eit, quanuisnonn<
a:quare,certamen cum incontincntia,tu vir- *i
ginibus tum coniugibus. Coniuges vero p
quara varias& multiplicesobire pugnas ne- -'
cclfe e(t,quas penitus ccelibes ignorant? De- -
nique quod farpeiam dixi, apcrte itcru dico, f <
nequervirginitatem neque coiugium in earu £
rcrum numero cenferi opprtere qua? per fe 9
ilntexpetibiles,vel in quibus pcr fe pofitum 1
fitregnum jDehfed quatenusvel ad illamyel )
ad iftud vocatus eft quifpia, & fua vocatione r
bcne vtitur ad Dei gloriam & proximi sedifi-

catio-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. «5
j :ationem , coronari tum ccelibcs tu mantos
prout certarunt. Itaque totum illuddecen-
fftfimo fiue fexagefimo virginurn & de tr jce- Mat.ij.1.
fimo viduarum frudu ,exclu<is coniugibus
(querum tamen vberrimos fruc~tusiampri-
dem carpit & carpet ad extremum vfque Do
iipiini aduentum Ecclefia,) Vt inane & abfur-
dum fomnium repudio : quum nihil ibi tale
fcommcmoret Dominus neque de vitaeaster-
titix vcl pari vclimpari prajmio>fed deverbi
[ Dei in prxfenti vita efficacitate difterat. Et
h de Hieronymo quidem hattenus.

Ne. quis autem me calumnietur non tam
: afferendae veritatis quam nouidarum rcrum,
i aut iam recepta? nouationis , vt nonnulli lo-
qnuntur, defendenda; ftudio,non in iftam
Hieronymi reprehenfionem incidiiTe, fcd vl-
tr&eam quxfiuitfe: prarterquam quqd con-
fcicntiae mcre teftem Deum ipfuni appello,
fpero aiquos omncs le&ores reipfa faciic qn$
mihi mens fuerit aeftimaturos. Apologiam
porrd ipfius Hieronymi cur attingerc no-
luerim fi quis roeabit, fciat duabus de caufis
id a me non efferaftum, quia videlicct qivum
nihil mihi quidem proferre vidcaturquod
pro iufta excufatione accipi poffit,illi tamen
omninoparcendumpotius quam akeram in
eum parandam refutationem putaui. #

Ifta vero quaenunc fubiicio , diuerfaqui- JgJJ^
dem fuut a fuperioribus , fed partim cx co caUbam
dem audorcpartim ex aliis fcriptoribus pe- pJJJJo
tita, adquae figillatim cuamrefpondendum f«i P to.

h. iij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

xi4 TRACTATIO DE

putauimus. Nam illa repctere quac ex Hiero-
nymo deprompta rccentiores , ac prasfertim
blafphemi pontiflces Syritiu* & Innocentius
primus,ex malis deteriora fccerunt,fuperua-
cuushborfunfet.;
Argumen- Proferunt exempla quorundam a condito
tom pcimu mum j 0 at j Chrifti aduentum qui ccclibes vM
Rrfpoof. i. xerunt. Atqui non quaeritur an ccelibatus fit
vitaegenus Deoprobatum, ( quis cnimhoc
ncgat , modo ad rectu finem referatur . ? ) fcd
an fit Verbi miniftris neceiTarium,& ita qui-
dem vt votu prascat ordinationi. Itaquc ab-
furde ifta citantur;,vtinterim taceam paucif-
fimos illos fuiffe,nec omnes ex Prophctarum
2 aut facerdotum numcro.Imo lpfi inficiari no
poflunt fub Iege facerdotes ipfumquc adeb >
Pontif.Maximum ac Lcuitas ruiflc coniuga-
Obfeaio. tos. Scd excipiut id neccffitate fa<5bum, quod
ex fola tribu Leui deligerentur facerdotes, *
quorum alioqui genus intcrcidiifct, quae ra-
«.effonfio tio nunc non obtinet. Egovero itaidopor-
tuiiTe ob eam ctiam caufam fieri conccdo:
fed hanc folam fuifjfc coniugij facerdotum
caufam fortitcr nego,vcrum hanc potius,
quo ctiain rcfpexit Apoftolus , quu diceret,
Propterfcortationcm autc vnufquifqne vxo
rem fuam habear.puerunt enim & lili homi-
nes neque peculiarem commcntiae promif-
fionem aDco habuerunt.
Arganwn- Citant Legem Domini , vbi immundus
tum fecun pro nunt!atur a quo manat femen cubilis,(fic
Uoi.if.if* enimhabcnt Hcbrxa ) quod ipfi de quouis

coitu

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. "5
cohu inter P retantur,ade6 quidem vt Augu- Auguftta.
ftinus in hoc nodo expedicndo pluriroum JJ*^
laboraiit. Sed mirum eft illos non ammad- q«w^
ucrtiiTequodexepithetonon temcreadiun- ^ ;
&o liquet,nempe Mofen initiocapitisuhus eap-w.
l^.agere de gonorrhzea qua vocat , poftca ve- e P on
rddefeminisper quietem inuoluntarioflu-
xu diflerere,vt ipfequoquc Caietanus agno-
fcit. Quis igitur pudor , imo qua? infcma fuit
hoc torqucre aducrfus cubile nuptiarum iro- ^
pollutum?Deinde illud quoque animaduer- *
tere debucrunt , lcgalc & externam duntaxat
fuifle iftam pollutionem vt & alias raultas,ac
proindc nullum nunceilocum relinqui,nift
caetera etia legaliavelintin vfum reuocare.
Poftrembnon tantum ad facerdotcs , fcdad*
quofuis etiam ex populo lex ifta pertincbat.
"Vbi autem comperient prohibitos maritos
a tcmpli aditu & vllis facrificiis quoties vxo •
res fuasattigiflent ? Non eft igitur quod ve-
terum hac in re confuetudo nobis oppona-
tur,dequa tamen Hieronymus , Jpforum(m- hi«o..^
c^v)cortfcientiamconuemo quieodcm dieposl riltiZ( . Wl(i
coitum commmicant^uare adMartyres ire no
audenrtyuare non ingrcdiuntur Eccleftasian a-
Ittu in publico^alm in domo Chrifiut efi> Qupd
in Ecclefia non licetjomt non or.Chryfofto-
mus autem durius ethm loquitur,& quidcm
quod mirura eft , lc&um nuptiarum incon-
taminatumcffcptofefTus, Quodte, inqul', chryfoft.
hberis lcgitime operam dedifit , quamws tiud Jj^j*- 1 »
cri men non fihorare tamen mn W*.r,quod ta-

jh. *"}•

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

«6 TRACTATIO t)E
mequum ad folas preccs publicaspertineat,
viderit Hieronymus,quo lure illud ad priua-W
tasetiam trahat , errorem fuum ita excufans
vtetiamduplicet,quumin Apologia repetit
abfurdiffimum illud argumentwn: Sifemper
orandum efi^Hnne/uam ergotoniugio feruiendu:
& huc etiam manifefte torquet illud Petri,
ne impedianmrorationes nofira.Cxx.Qin illa co
fuetudo,etfi ex eo manauit quod quam ireli-
giofiffime cupiiebant accipi tanta» rei facra-
mencaf quod ftudium non potcft non raa-
gnopereiaudanj tamen quum in nuptiarum
opereftatuatpeccatum quod a Chrifti com-
xnunione arceat,atque adeo ab Ecclefue cor*
porenosauell3t> manifeftafuit fuperftitio,
prarter Dei verbum inuc&a : qnamuis editi
£nt Canones poftea quibus non mocjo con-
firmaretur , fed etiam plurimumaugcretur,
Iiaque mirum non eft ex co errore qui per
fpeciem religionis irrepferat, maiorcm e-
tiam abufum exortum , ncmpe vt quibus re-
ligio crat ad r emplum acccdere , religio non
cflet domi coenam priuatam facerc,id eft, fa-
cramyfteriamanifefte prophanare , fiPau-
lo crcdimus.quod tamen fatis ex eodem iL
lo Hicronymi Joco apparet fuilTc Roma;

im!In.ap a .5 rXCi P u6fa S itatUmj tu ™"icquotf-
log.x. aiecorpusDominj accipere confueuhTenr,

quum tamcn Iuftinia?tatediebus tatum Do-
minicis fynaxis celebraretur. Ex eodc fontc,
id* eft, ex illo Leuitici ioco pcrperam expo-
fito,pronuxit & illud argumentum ab Am-

brofio

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 117
brofto exprenum,& ab aliispoftca inculca-
tum Jemper mihijiru conttnendnm^utafemper
ortndum & iugiter ficrtfcandum y c\x\ noua re-
futationenoneftopus.Sed execrabilcs funt
profe&o Syritij & Innoccntij voces , quum
iftudtam falfum & Deiverbo repugnans a*i-
gumentum fic cupide arripuerunt vt aduer-
fus coniugium quicquid in turpiffima lupa-
naria dici poteft euomuerint , arbitrati ni-
mirum domum Domini pulcherrimc repur-
gatum iri,fi coniuges a regno Dei, quantum
in fe eft, excluuflent. Syritij auteminpri-
mis pudenda etiam eft inkitia , & incrcdibt-
lis audacia, quum jannuas facerdotum vices
fUiflfc fcribit,quibus ipfos ab vxoribus fciun-
ctos fuifle comminifcitur.

Aufusetiameft furiofusilleSmythcusrc- T«ta«
poncre rancidu illud pro fuerdotum cceli- su m «um.
batu argumcntum, quod videlicet iuberctur
Ifraelitae accinfrJs rcnibus agnu Pafcha: ede
re:quo ritu(inquit)ilgnificata cft caftitas:Rcf Rcf P onho
pondet do&iffimus P.Martyr , prxterquam
quod totum hoc allcgoricum eft,aham cua-
lam huius ritus ab ipfo Mofc exprimi : & ta-
me vt caftitatem ita fignificata fuille demns,
pertinerc quoque caftitatem ad caeteros , at-
que adcb advniucrfum populum: acproin-
de fi valcret hoc argumentum, excludendum
fuifte ab his conuiuiis totum Ifraelem.

Ex nouo Teftamento citant Maria? virgi- ^JJ^JT
nis votum.Ncque vcroignoramus quid ve- KefpoAf.u

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

n8 TRACTATIODE

teres ca de re fenferint & fcripferint.Vci um
vnde tandcm votum iftud elicium ? De per-
pctuafeie&iffimaeillius virginis virginitate
non ago,quam mmimc faneinficior , quum
antc partum quidem virginem fuifle & ex
Efaiac praedi&ione &exMatthaci narratione
certiflime conftet, poft partum vci b a Iofe-
pho fuifle cognira neque vfquam legamus,
necfane fit probabilc.Eius ergo pui iifimam
virginitatem minime in dubium voco , fed
de voto quacro , vndetandem colligipoffit:
quia non modo nullaeius rei mentioapud
Mitthacum, fed etiam contrarium manin.ftc
colligi poteft ex eo quod eflet viro defponfa.
Qjprfum enim defponfatio, fivcrenubere
noninftituerat?Nec rurfus inficior Dei pro*
uidentia ita fuitTc fa6u ,fed aliud tame ipfius
Mariac cofilium fuifle dico,quum prarfcrtim,
vt ex eius perculfionc apparet , minimc in
mcntem ci vcniflct quod poftca nuntiauit
Angelus.At enimfdicesjcur igitur cxcipit fe
virum non cognofcere?Ncmpe,vt etiaidera
D.Martyr egregie obferuauit, cogitas virgo
quid tandcm fibi vellet tam inexpedata &
fibiadhuc virgini rainime conueniens falu-
tatio, modeftc & prudentcr de rei futurac
modo & ratione quaerit. Nam fi vfitata futu-
raerat conceptiojdiffcrcndus faltcm videba-
tur nuntius quoad vfque marito cffet coniun
6b.Sin veropotius, quod ex Angeliverbis
proculdubio colligebat extraordinem id fu
turum effet,cupicbat & illud * quatum virgi-

neus

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLTGAMIA. ii*
ncus pudor patiebatur,edoceri:fubuerita ni-
miru ne alioqui de fama ac dc vita ctiam pen
clitarctur/i grauida necdii nupta dcprehen-
dcretur.Quorfum autcm haec ad votum? Po-
ftca vero vouiffe virginitatcm vnde colligc-
mus,qHanuisillibatam cxcowfenfu Iofephi,
cuftodis potius quam mariti permafiffe vltro
conccdam?Poftremo quorfum haec ad Cleni
voto perpetui ccelibatus confti iogendum? ^
EuerfoporiolcgisCcehbatusfundameto ub ° lus n &

prscipuo , quum quarcunque cx vctbc >Dei ete«w
fcripto nonnulli ptoferunt, partim abiurde Apofto K-
citent,partim etiam manifefte ncc fineblaf- « f«»r«-
phemiatorqueantmecefTarium eft vt aver-
bo Dei depulfi aliundc fubfidium petant qui
Cleri ccelibatu adeopertinaciter dcfendunt.
Hincenim efficitur(quod etiam Thomas &
faniores Scholaftici tuentut) vel a traditione
Apoftolica non fcripta,vel a iure Ecclefiafti-
co quod vocant,promana{fc, aut fi neutrum
etiam iftorum verum eft, manifefte damnan-
dam e(Te Legem quas a Dco nullo modo pro
fe&adoceatur.

Traditione autcm Apoftolicam fcriptam Atgume»-
cfTe qui tandem probabunt, quum in fcriptis
Apoftolicis nufquam extet? Canones enim *.cfponfi»
illos ita vocatosjpro Apoftolicis habere ifti
non poffunt,quin a Papa Gelafio dilTentianf,
ac proinde Gatholici e{fedefinant:fiquidem,
vt ipfi arbitratur, eadem eft illa Romana fe-
dcs qua» & Ecclefia Catholtca. Clementis ve obhea.»
r6«0^T«^?quis tande nift fummc impudens

uo TRACTATIODE

vt Apoftolicas ttieri poffit t Nos tamen&
Refpooao jft as & illos fuo loco £ uemc Deo . expcn a e J

mus,ac ne iftis quidem fauere oftendemus.

hSfuTne Su P7 e ft ig itur vt traditio ifta fit *?fw* oe.
efle ex a Sed qui potuit vel fine fcriptis tradi, vel etia
fraduione tolera . ri 30 Apoftolis quod non modo non
«w^». extat m corum libris ( quibus tamen affirmo
Obiea.i. complexos fuifle quicguid faltem dire&e
confcientiamrefpicit) led ctiam illotufcri-
ptis ex diametro repugnat ? Quid enim atti-
net tergiuerfari?Impcrari coniugium iis fal-
tem qui vruntur non eft quod quifquam ni-
fipr»fra<5cus inficiari poffit. Sed audio quid
excipiant.Contendunt ex veteribus etil ple-
rique hoc non pertinerc ad eosqui conti-
nentiam vouerint. Atqui; vitiofiffimum efle
hoc argumenti genusne pueri quidem ipft
in fcholis ignorant , quum illud ipfum de
quoqua?ritur,ad altcrius probationem aflu-
mirur , quod repetitioncm principi j vocanti
Hoc igitur nobis imprimis demonftretur,
yotum perpetuse continentia; , aut pra?cepto
aliquo, aut exemplo ex facris literis petito
niti : dcinde ab iis qui ad munus aliquod
Ecclefiafticum vocabanturidgenus voti fla
gitatum fuifle:ac tertio demum loeonobis
oftendant curPaulus hacipfa dere expro-
feflb rogatus a Corinthiis, ne yfi quidem i-
ftius diftindionis meminerit. Quum enim
adeo grauiter iftorum iudicio peccent qui
votum iftiufmodi violant, quitandem ficri
potuit vt cius exccptionis nullo modo mc.

minc*

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 121
mincrit Apoftolus? Quid quod nufquam vir
ginitatem ne fuadet quid€, nifi addita ratio-
ne,quave1 ceflante velaltcrius validioris in-
teruentu impedita > nullusei fuafioni locos
relinquitur? Quidquod tam cxprefle teft r *- obiea.j.»
tnr fe nolle cuiquam laqueum iniicere f Ne-
que nos vero , inquiunt ifti,cuiquam laqueu
iniicimus,quum ad vouendum nemo coga-
tur.Egrcgium fan£ refponfum,quodmirum fcefponfi»
eft Apoftolo in n entem non venifle perin-
dc ac fi quis nullum quidem obtorto collo
ad fufpendium trahat , fed pendentes extra-
belaqueos oftentans acetiam adillosinui-
tans,quicunque ceruicem inferere vltro vo-
luerint non modo noneripiat huicpericu-
lo,fed etiam cxtricarc fe volentes pro viri-
bus impediat.Ac nequis duriorem cfleiftam
fimilitudinem arbitretur,fciat me difcedcrc
ab Apoftoli veftigiis noluifle , qui non cc n -
tincntiam quidem ipfam , ( abfit enim hoc a
nobis)fed feruandae continentiae lcgem La-
queum vocauic. Quid quod Cam mulcis idem
Apoftolus Diaconi & Epifcopi dotes de-
fcribens, non modo non requirit petpe-
tuam lftam continentiam, fed etiam vnius
Vxorisvirumadmittit? Nam qu6d nonnulli
non vxores , fed forores potius fuifle volunt
i quibus videlicet ex voto abftinerenr,ne re-
futatione quidem indigere vel ex hiftoriar
Nicenae Synodo liquido perfpicitur. Sed
de his etiam plenius difleremus , vbi de ma-
tiimoniis ipfo iure nullis agetur. Hatc au-

conrra
po

usira.

m TRACTATIO DE

tcm cft huius argumenti fumma, quantum-
uis Apoftolicam eflfehanc traditionem aflc-
Epiphan. rant veteres nonnulli ,acpracfertim Epipha-
ftoikos n i us > tam ^ id ne vcrifimile quidem effe,quo-
niam alioqui a fcipfis Apoftolos difenfifle
confequerctur.
batus^non * arri »" interdi&um iftud ab Apofto-
tc&c pt«- lis neque in facras tabulas eft relatum , nec
defuftic? voce traditum,quid fupereft nifi vt fit Ecde-
fme pofui fiaftici fiue pofitiui iuris quod vocant ? Et fa-
ne huc ada&iconfugiunt Scholaftici omnes
quibus aliquideftiudicij, tum quoniam quae
cx verbo Dci proferuntur vident manifc-
ftiftime torqueri,tum quod alioqui fanctifTu
mi fui Papaf difpenfationcs tucri non pof-
fent. Nosveroquale fit iusiftud non Apo-
ftolicum & tamen Ecclefiafticum, agc difpi-
ciamus.

Hoc igitur omnesaequos iudices mihi co-
cefluros arbitror , ratas elle non pofle leges
nifi ab eo profeftas cui condendarum lcgum
fit poteftas. Hanc ergo au&oritatem cuiq< a
vnquam mortalium a Deo fuifle attributa vt
lcgesconfcientiisferret,oftendat nobisiita-
?fildpon- rum ^ c g um Ecclefiafticarum defenfores. fin-
fione. minu,smtrari dcfinant nos iftiufmodi iugum
recufare.Mofen audio legcs etiam huiuimo-
di ferentem,fed quas ex ore & manibus do-
mini acccperat , quibus addere quicquam .
aut detrahercne tum quidem cuiquam mor
tali fas efTet,quum Dcusadhuc TroXvfxt^ ^
2 ivcrvfxippttt loquebatur. Dauidem & Solo-

monetn

Atgumen
tu ptimu.

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. «5
monem audio in ftru&ura tcmpli quacdara
praccer tabernacuii dimenfiones acdincaflc,
fcdillum quidem Prophetam, iftum verfc
patris monitis obtempcrantcm. Leges au-
tcm defaccrdotumfc Leuitarum vicibusprac
tcrquam quod ex codcm Spiritumanatunt»
ad ordinem piopric non autcm adconfcien-
tiam autipfum Dci cuitum referuntur ho-
minum mandata licet eorum proculdubio $
qui facra tra&abant , audio tamen diferte a
Domino inania pronuntiari.^«<e dkurtt,/*- 4
citc, inquit Chriftus : fed pracccdit conditio,
quum videlicet fedcrint iupcrcathedraMo-
fis.Nam alioqui iubet idem Dominus cauc-
ri Pharifacorum fermentum. Audio haben- $
dum vt Ethnicum &Publicanum qui non
audierit Ecclefiam. Sed cund«m Chriftum
audio Pharifacorum ablutiones reikerc, ca-
rundcm traditiones coargucre, totius dcni-
que fynagogac profcriptioncm nihil omni-
no curare. ex qtiibus intelligitur aliud eflc
Ecclefiam qux fporrfi fui voocm audiat, a-
liud fpeciofam laruam quqEcdefia: fpccicm
mentita , givbernandjc familiac icges non ac-
cipiat fed r'crat,Audio folutum & ligatum in 6*
cdisquicquidfoluitur aut ligatur in terris,
fcdita vt tolucndi& ligandilegcs a Domi-
noaccipianc fidi myfteriorum Dei difpen-
fatorcs non ex fua , fed cx heri iui voluntate.
Audio & Apoftolum tcftantem Ephefiis,
fcfeillisomne confihum Dci > ncmpe quod j
ad falutcm noftram , & Dei cukum atunct,

i

5

124 TRACTATIODE

cxpofuifle.Idem fcribit , Dico ego non Tlomi-
ff*w,fed vt Spiritum Dci habens , & v t Apo-
ftolus.Ethic nimirum locuseft quem nobis
obiicicnt aduerfarijjVt quifc quoquc Spiri-
tumDeihabere iacient,nimirum ad Eccle-r
iia* gubernacula collocati tanquam A poft o-
1 loriun Cucceflores. Ego vero mallem ipfos
doftrinam quam fedem Apoftolicam de-
monftrare , ne Caiapha? fint fimilcs , qui cx
Aaronis cathedra Filium Dei vt blaiphe-
* mum damnauit. Deinde ctiamfi idem do-
cercnt atque Apoftoli affirmo tamen ipfos
videri non pofle fucccftores Apoftolorum,
fed,vt plurimum ipfis largiar,eorum dunta-
xat qui ab Apoftolis confti tuti funt per fin-
gulas Ecclefias.Nequevero iftud difcrimcn
paruieft momenti,Quum enim Apoftolis
onus impofitum cflct plantandi Lcclcfias
pervniuerfumorbem terrarum,non dubium
eft,quin pracaeteris & authoritatem pecu-
liarem ordinandi Ecclefias,& explicandx
diuina? voluntatis cum maxima Spiritus cf-
ficacitat c habucri nt.Iis vero qui ab Apofto-
lispcr fingulas Ecdefiasconftituti fuerant,
nihil aliud curandum fuit quam vt Apofto-
lica; tumdo&rina» tum difciplinae cuftodes
effcnt:quod fuo iam feculo quum a nonnul-
lisnon fatis diligenter obferuari Paulus cx-
pcrirctur , qucritur non decffc qui fcenum
&ftipulam extrucrcnt,atque adeoanathc-
mati deuouet quicunque aliud Euange-
liun? praetcr id quod ipfe prasdicaratannun-

tiarent.

\

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

V OLYGAMI A. 125
tiarent. In fumma igitur vt Dominus per
Apoftolos alicjuas etiam confcientiis leges
pofuerit , negamus tamen hociusin quen-
quam pofteatranflatum, quoniam plene&
integre munere fibi commiflo defuncti funt
Apoftoli,vtnihil eiufmodi faciendum pofte^
ris reliquerint.Deindc quum iubeamur pro- *
bare fpiritus , quod oblecro experimentum
oftenderint ifti loquentis in ipfis Chrifti?
Namvt canera omittam quse hacdereplu-
tibus dici poflent,anncn aliquid praiter Eua-
gelium Pauli facit , qui quod ille facerenec
voluit nec debuit,ccelib*tus laqueum ornni*
bus paftoribus,presbyteris & diaconis im-
ponunt:& ita quidem vt coniugatum elfe &
in carne erfe ac proinde Deo non placcre,
vnum & idem effc affirment ? Ex hoc autem
illud erTe&um volo , ius iftud non cfle Ec-
clefiafticum appellandum , quum Ecclefia j
extructa fitfuprafundamentum a Prophetis
& Apoftolis po(itum,fedhanc ipfam efledac
moniorum do&rinam : quod euentus etiam
ipfe oftcndit.

Non tame,inquiunt , damnamus nuptias, ob J ea
vtTatianus &ahj. Cedo lgitur quoo intcr
vos & illos aliud difcrimen , quam quod i!lt
in omnibus , vos in certisduntaxatperfonis
nuptias damnatis? Atnonvt impuras, in-
quiuncquum illas etiam inter facramenta
numei emus,& palam eis benedicamus. Mi-
rum fane hominum genus. CurergoHiero-
nymum,Syritium,Innocentiuaperte aduer-

i. j.

tit TRACTATIO DE

fus matrimonium torquentes quicquid m
facris Literisaduerfus quseuis fcelera dicitur,
non hoc nominerepudiatis ? Quod fi fetio
ddnumeratis matrimonium rebus omnium
puri flim is,td eft facramentis,qui fit, obfecro^
vt ei cum ordinibus facris , alio videlicet , vt
^ vultis, facramento , tam male conueniat , vt
fcortatorem, adulterum , potius quam mari-
tum quantumuis honeftum & pudicum, fitis
ad ordinationem admhTuri? Quem enim vn-
quam avobis ordinandum rogaftis ,an vir-
gdefTet? imo quem tandem in tota vcftra
nierarchia auderctis bona confcientia iurare
aut etiam praiumere virginem>ac proinde
ncc fcortatoremeife nec adulterum, ne quid
turpiusdicam?

Sed & illud quzro, firne habendum ius il-
lud Ecclefiafticum,quod Nicena: Synodi dc-
creta manifeftiffimc conuellit. In hiscnim
difcrtcex verbo Dei& docrrina Apoftolica
pronuntiatur impollutum effe epifcoporum
etiam & aliorum in facris ordinibus confti-
tutorum congrcfTum cum vxoribus anteor-
dinationem ductis. Cur igitur pro Ecclefia
habebimus corumccetus qui cotrariumpo-
Qbleft.t. ftca cenfuerunt?At non tamen,inquiut,con-
ftituit Nicena Synodus Iicere , mortuis vxo-
ribus quas iam hapentes ordinati fuennt , a-
lias poftea ducere. De hoc vero poftea vide-
fcefponfio rimus.NuncilludfatiseftdemonftrafTe,con-
iugio cum facris ordinibusoptinic couenire
cxNicena: quoqueSynodi decreto.-qua ifti

catho-

Secundutn
argumcn -
tum.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P O L Y G A M I A» 12.?
catholicifcilicetprofacra& inuiolabili du-
cunt,quos non pudet pronuntiare eos in car-*
neeflejnec.E>eoplacerepofle qui matrimo-
nio vtantur. Opersepretium eft amem intel-
ligcre quid etiam hac in parte prastexac.Fuit, obica. X
inquiutj illis Apoftolorum temporibus Ec-
clefia ex Gentibus & Iudaeis collefta.Illis ne
fcortari quidem flagitium erat : iftis cceliba-
tus erat ctiaminuifus & vfitata polygamia.
Quid mirum eft igitur, inquiunt, maritos e-
tiam fuifle ad facra minifteria admiflbs in
tantaccelibumpenuria?Hoc autem incom-
modum quum nunc ceflarit, merito aliter
tcdefiaj vifum eft* Ego vero fateor, boni vi^
ri,eam tum fuifle tempotum rationem. Scd Refponf.:»
jion nifipropterccelibum penuriam tolera-
tosfuifle ad tempus maiitos* viide tandem
colligitis ? Imo fi facerdotij dignitati tanto-
pererepugnat coniugium,vt neceflarium fit
Ccelibatus vinculum ,qua confcientia tolera-
re illud potuerunt Apoftoli, idque ne vocula
«juidem emitia^ex qua intelligerctur alirer
pofteris faciendum , quoniam quod tum fa-
ccrcnt,temporibus dare cogcrentur ? Imo fi
ita res fe habebant, annon pra-ftabat Paulum
totu iWiid^VmmvxorisvirHm^omitxctc^
illud,P>/*>» vos omnes ejfe vt meipfnm , ad to-
tam fanc Corinthiacam Ecclefiam dirigitur.
Ergo,inquient ifti, multo mngis ad Clerum. Obie£M;
Ita vero efto, quid indc conficietis > Hoc vi- B. e f P otf.t.
dclicet Paulum optaffe, quod & ipfi optare-
mus , nempc vt quotquot in minifterio Ec-

i. ij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Tertlu ar
jumemiw

u8 TRACTATIO DE

clefia» funt,donum continentix haberet ficut
habuit Paulus:& ccelibes efie poffent vt fuic
Paulus,& quidem ob easdemum caufas quas
ibiPaulusrecenfet,non obillasquas poftea
commenti cftis. Hoc, inquam, & ipfi vellc-
mus.Sedquis hocpraftabit? quod quumita
fe habcat,cur potius dicitis , Qui vult capere %
2, captet^usim cum Chrifto ipfo>^»r potefi ca~
pere 3 captat> Sccur laqueum audetis torque-
re,quem nc collo quidem cuiufquam iniire-
reaufus eft Apoftolus 3 ncdum vt cuiufquam
ftrangulandi excmplum vobis praebuent? II-
5 laporro eiufdem {entcmi3,^feltus efi nube^
re tfuam w/,annon ctiam eft vniuerfalis & in
dcfinita?Cur non ergo &iftamultd magis
ad Clerum pertinebit,etiamfi aliter Epipha-
nius,& alij poft eum fentiunt ? Sicut cnim
ccelibatus commodis eget Clerus pra?cipuej
( quod erat fuperiorisargumenti rundamen
tum)ita etiam nulli fibi magis ab vftione ca-
uerc tcnentur quam quorum maximc peri-
culofus eft lapfus.

Quid quodpronuntians Apoftolus ho-
noratas efle nuptias & cubile impollutumW
mra<j nnomnibHi, omnem faneexceptione o-
mnibus prscidit/Hocenim fi ad perfonas
referas(quod omnino faciendum videtur)
videtis neminem prorfus excipi,in quo non
fit honeftumconiugium fi co nbi vtcndum
ccnfuerit: adco vt fi Paulus ctiam aiiorum
Apoftolorum cxcmplo vxorem duxiifet (du-
xiflet aute proculdubio fi iudicaffet expcdi-

re,&

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

V O L Y G A M I A»' np

re, fc nifi continentia; donuhabuitfef)nihil
turpe vel Chrifti Apoftolo indignum fuerit
fa&urus.Sin vero id mauultis neutro genere
accipcrey&peromma interpretari,quo tadem
fpiritu gubcrnantur qui ab eo quod per om-
nia purum fuerit,facerdotes neceflarib etiam
perpetuoque voto prohibendos fanciuntf an
qu6d non omnia quantumuis alioquilicita
quofuisdeceant?Cur cx^ovnituvxoris viros
admittitnominatim Apoftolus? Qaartuat-
Sed & hunc nodum velim mihi ab iftis gumcmu.
caftiffimis votariis expediri. Ccelebs fuit Pau
lus,an vero ex votofminimc profecto. Men-
titus enim eflet quum fibi quoque & Barna-
bsediceret poteftatem fuiflc vxorem forore
circunducendi.Ita cnim omnino locum ex-
plicandum ctfe fupra oftendimus. At cur non
cx voto? Certc quoniam quum fatis intelli-
geret Continentiae donum cx eorum genc- *
re non cflfe qux vcl quibufuis vcl femper
& in perpetuum Dominus largiretur ,ho-
mo alioquidemifericordiaDei ccrtiffimus,
tamcnne fibiipfi quidem laqueum iniicere obieAio.

* * * Gratianus

VOlUlt. ' tS.quift.1.

Vcntum eft igitur a nonnullis ad aliam inprincj-
quandam rationem,quod vidclicct Apoftoli u a °&
inchoarint duntaxat aedificium quodpoftea «ad fin.
fuis ornamentis oportuerit dccorari : inter j"^^"
quac vel prarcipuo loco numeranda fit virgi- %%.
nitas. At cgo fane miror potuifle quenquam \*$^
vnquam fomniarc puriorcm vel ornatio- comra 4-
rcm vnquamfuiflc Eccleuam quam Apofto-

L iij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

jjo TRACTATIO DE

lorum teporibus. Qujs enim adeo cascus cft
Vtnon vide*t,quis adeo prafi a<5cus vt non a-
gnofcar ( fiue doctnna* puritatem ,'fiue Ec-
clefix formam & ordincm, fiue paftoruprse*
ftantiaro,fiue auditorum virtutes confidere -
mus,)aurea tum vCre fecula fuuTe prx iis qucj
ftatim Gonfequuta funtfltaquc hoc ego con-
fidenterdico, vix vllos magis Ecclcfias no-
cuifle quarti illos ipfos Epifcopos, qui ea tum
do&rina tum Ecclefias forma vt quam fimpli
cifftma fic etiam quam optima non conten-
ti > quum Apoftoti tum fcriptis tum ipfo vfii
coni Htuerant , non de retinehda illa natiua
pulchritudine , fed de fuco potius & calami-
ftris ineptc laborarunt , eoque rem adduxe-
runtvt virgmeum tandem Ecclcfia?vultum,
in mereiritium habitum plane transforma-
2 rint. Rectc jgitur Auguftinas , citante etiam
Efpenfaeo, hac ipfa de re diflercns, 2y>* eos^
Augoft.dc inquit ^audtamut, ejui viduas ft nupfennt* tan->
Chdftiano quarnaduheraf damnant,& fuper do&rina A-
«*p«5i. poftoltcam fe pradicant ejfe tnundiores^uifi vel
lent nomenfuum agnofcere^ mundanos Je potius
quam rnundos vocarent^ui viduat fuasvri co-
gunt | quat mtbere non permittunt , Paulo qui
mauult eas nubere quam vri^non habedi prttde-
tiores. Acde viduis quidem fuo loco dice*
mus.Qnod autem de viduis dicitur , cur non
&in virginibuslocum habeat?Nifi fortaffe
in illis quidem prudentiores Apoftolos , in
pb|eA!oi his vero imprudetiores arbitrabimur. Quod
fi quis cxcipiat Auguftinum de virginitatem

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 15*

aut viduitatem profeffis non agere, veru for-
taifedixerit,fedquidindeeffecerit?An enim *ef ? onr.i
vouendo obtineti poteft contincntia» donu,
ac non potius ftulte vouet cjui continentia;
donum antea non habet f Et vnde hxc quo- a
.-que vouendiratio profecta cft niftab iis qui
4ibi vifi funt Apoftolis prudentiores? nuintum
Denique illud nobis refpondeant velim, ar g U n men .
vnde tandcm ius iftud Ecclefiafticum ccepc

tum.

rit. Nequc enim adhuc eade re inter ipfos f y S n
liquct.Imo tanta eft hae in re & inter Cano- oauvod
ncs & inter veteres Patres difcrepantia , vt g^JJ
nullus admic fit repertus qui eos inter fe pof fuifte.
fetconciliare: quod quam pauciffimis fieri
potcrit demonftrabimus, le&ore ad Efpen-
faiifarraqinem reiecto , vbi planc inueniet»
<p«p r u*>t<* *roK*<* f$> e<Q"A<* fJLtfXty^tvot,vohKtt f *
j,p*\Nos praecipua tantum carpemus.
Primum igitur quod ad Canones Apo- ®* b £™°'
ftolicos,fiue^Ta>*?ancfcio quoClemete A poft.
colledas,& Grasce nuper editas attinet > quu
intcr apocrypha mcrito numcrentur,non
eft quod moremur quicquid inde profcr- Can . Apo -
ri potcft. Hoc tamcn conftat, illic inhiberi ftoi.5.
ommno in facris ordinibus conftitutis ne re-
ligionisobtentu vxores fuaseiiciant,quod
(vt ab aliis e"am eft obfcruatum) fruftradc-
prauare conatuseftGratianus,nihiialiud in» Diftin.i*
telhgenshicpraecipi quam nealendaru vxo- d ,, caeill>
rutrTcuram abiiciant.Ncque verb libro <ft«- & Jft 5 t.

r> n • - • s. polt cano-

Tctyuv iextojc.ry.itatuitur vt voueant cotine

nem qui-

tiam,aut etiaab vxorum congreffu abftineat «u»<iue,

j. iiij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

%}i TRACTATIO DE

Epifcopi,Prefbyteri , vel Diaconi, fed dun*
taxat, vt illa mortua , aliam ducere non pof-
fint,de quo interdicto alibi dicemus.
Dc Aney- £ x Ancyrana 6vnodo particulariqua- ali-

ranaSyno- . . \ ,. ' •* ri ' JH*

do. quotannisNicenam vniuerialem prascellit*
Ariei fyn. liquet rogatos fuilfc faltcm Diaconos coeli-
bes ecquid ea conditione vellent hoc munus
obire vtvxores poftea non ducerent , quod
tamcn etiamll non promifi tfent, nihilominus
ab Epifcopo admitti potcrant : & eis intcgru
eratpoftea vxores ducere.Sin ver6 velfilen-
tio vel expreffis vcrbis id polliciti poftea»
quod connnerenon polTent matrimonium
contrahcrent * expungebamur cx diacono-
rumnumero.Haecporroordinatio etii pate-
fecit iam tu nefcio quidlabis afperfum fuilTe
Apoftolicas do&rina* purttati , quum nihil
tale neque Apoftoli Hierofolymis comme-
morentquum primos Diaconoseligunt(in-
ter quos Nicolaum faltem & Philippu con-
iugatos fuufe conftat ) neque Paulus prapci-
piat vbi de Diacouis agitrtamen fiquisquas
tum fuerit Ecclefiarum conditio,&quidibi
conftituatur,propiusinfpiciat magna a?qui-
tate niti comperief , tjuod illic decernitur:
quod qui non confiderant,idcoque Canones
tanquam vniueriales quafdam elTc ai bitran-
tur,multaperperam cxplicant, ncc poflunt
tamen r cfe ex iis quos vltrb libi nedunt no»
dis, vllaratione extricare. Inops adhuc erat
Ecdefia vix dum ex iilis afliduis pcrfequutio
Jiibus emergensjgrauiffimum crat hoc onus,

quum

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. *35
quum deligcndus eflet Diaconus aliquis , fi-
mul grauan Ecclefiam mngnae alicuius fami-
liaeponderc.Quamuisenim^ vt cx aliislocis
apparet,priuate. facultates cum Ecclefiafticis
non permifccbantur, tamen id non poterat
tam commode caueri quin Ecclefia danum
infigne acciperet , vel ob hanc vnam caufam
quod domeftic* famili* fimul &tamlabo-
riofo muneri fatisfacere cflet perdifficile.
Nondubium eft igitur quin optima rationc
dederint operapatres illi > vt ccclibes fifieri
poiret(mod6 & ipfi idonei eiTentjdeligeren-.
tur.quod fi qui non occurreret,faltem adeli-
gendis nondum maritisflagitandum cenfue-
rint , ecquid fe fperarent vxoribus deinccps
carere pofle.Hoc autem omne fa&u fuiffe ex
aequo & bono, & abfquc vlla confcietiarum
tyrannide,vel illud oftendit quod licuit vni-
cuiquequod fentiebat ingenue refpondere,
nccproptcrea quifquam vt diaconatu indi-
gnus reiiciebatur. Q^odfi quis fibitemerc
promififle compertus efTct quod poftea pra>
ftarediutiusnon poflet, neque matrimoniu
dirimebatur tanquam contra voti alieuius
obligationem initum(nulla enim eu£»c,id eifc
voti,ftd t7rar^tA/otc,ideft fpontanece promif-
fionis ibi fit mcntio,quod Latini interpretes
profeffionem funt imerpretati)nequc com-
munione Ecdefia? eiiciebatur,neqne inter
fcprtatores pcenicentes tum ilare iubeba-
tur: fed duntaxat , quauis non fine aliqua lc-
uitatis macula,alteri locum cedebat. Quor-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

i$4 TRAGTATIO D E

fum hoc autem ad iftam diabolicam voti ty
rannide?quorfum ad perfectius nefcio quod
Ecclefia: Chriftiana: ornamentum?quorfum
ad matrimonij cotumcliam vtreicuiufpiam
impuriffimae & quae ad vitandam duntaxat
deteiius malum concedatur? Sedquorfum
harcaduerfus noftros Catholicos?Oftendant
iftimihiintotafua Hicrarchia velvnudia-
conum, & ipfos audiam dc his rebus difpu-
tantcs. Nos vero ianc,pcr Deijgratiam,me-
lius&iuftieribus decaufispofiuraus dehoc
negotio difceptare.

In cadem Ancyranafynodo, ei <9*p&tvU»
t7rttyftxxcy^jc, y \(\ cft qui vltro promifcrunt
cotinentia^nifi ftent promiffis, iubentur, raV
op*v t rft <firatfjA>v>id eft tempus digamorum pce
nitentiae prafcriptum iinplere. Ac dediga-
mis quidcm iftis agcmus fuo loco, Hunc au»
tem canonem quis non videt prorfus cu alio
confentire,& quod de Diaconis in prioro
di&um fucrat, vniuerfaliterhicftatui? Iam
tumenim Ecclefiam inuaferat fupcrftitiofa
illa ccelibatusadmiratio,vndeexortum illud
decretum cqi interceffit in Nicena Synodo
Paphnutius.fed quam procul adhuca confe*»
quuta corruptione totum hoc abeftet, vel
hoc oftendit, quod ne inter fcortatorcs qui-
dcm poenitentes,nedum inter adulteros, ne-
dum intcrinceftuofos cenfebanturqui con^
tra promiflum vxores duxerant. Itaque diftin
&io illa quam ctiam fequitur Efpenfxus , in-
ter fiinplicem hanc pollicitatjonero & votu

folen-

POLYGAMIA. i5$

folennc,fiueinter laicalem & velatam virgi-
nem, quafi alia voce concilian non poliit hxc
Canon cum Chalcedonenfis fynodi canone
16 , quo virgines & monachi non continen-
tes excommuhicantur,nihil ad rem facit.Ne-
goenim Ancyranae Synoditemporibusruil-
Fe illum iftiufmodi voti vfum in Ecclefiame-
goetiamin illo Chalcedonenfis Synodi ca-
nonc vllam fieri dirimendi matrimomj men-
tionem(totum enim hoc poftea muexitm
Ecclefiam fuperftitio,)acproinde caufam no
fuifle dico cur hoc loco diftinaio lfta qua^rc-

Id autcm quod dico multo ctiam magis ™* y00<
cognofci poteft ex alia Synodo , qua? & lpfa do.
vetuftior habetur quam Nicama,n6*p eNa?o- *JJ*
caefarienfi,in cuius canonc primo, prcsbytcr
fi vxorem duxerit, ordine fuo duntaxat mo-
uetunfin veiofit fcortatus, veladulterium
commiferit, grauiiis punitur. Nam certeti
quis tum fuiflet vfus iftiufmodi vott quale
ifti imaginantur, interuenliTet inordinan-
do presbytero , ac proinde matrimonium
omnino fiuffet direir.ptum , fiout poftca
inue&a illa voti neceffitate , quam feuerif- -
fimccautumfuit. Interea tamen hocnegari
non poteft quin iam tum qui ccelibes ad
presbytcrium crant vocati(dehisenim vnis
hoc accipiendum apparct & ex Gangrcnfi
pcnc totaSynodo , &exSextas canone de-
cimo tertio ) vcl abdicarentur, vcl con-
tinentiam proraiffam fcruare tenercntur, cu-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Nxcatna
f/noduj.

ttf tractatio de

ius etiam rei caufas paulo ante expofuiinu*.
Qnorlum hoc autem ad iftius voti necefiita-
te?quoifum deniquead Catholicos noftros
presbyteros. ?

Proxima £;it illis fynodus illaNicenao-
mnium vniuerfalium vt prima itaetiam CC-
leberrima,in qua quumdifcrte tranfitum fit
inPaphnutij fententiam aflerentis, non in
Oriente duntaxatfan enimalius eftOricn-
tis,ahus Occidentis Deus?) nec duntaxatE-
pifcoporum,fed omniu rQ UpariK* xctTeiXoy*
cum propriis vxoribus .concubitum ldque
7 non ex iurc nefcioquo«Vp*V? vcl Ecclefia-
ftkojfed ex diferro Dci verbo purum ac Ic-
gitimumeffe, contra corum fuperftitiofam
opinionc quihanc ipfam obtruderevoucn-
di cceiibatus legem iamtum cogirubantaut
fateantur necefle eft noftri boni Catholici
(Conciliorum & fan&ae Apoftolicse Ecde-
fiac fortiffimi fcilicet atfertores) crralTc con-
cilium quod iidem ipfi quoties libuirqua-
tuorEuangeliis (ficenim loquuntur Jet&~
quant, autfc potiiismagni erroris conuin-
ci,quum ci cx diametro obfiftant , fdque in
retanti momenti , quanti vix vlla eife po-
teft. Itaque mirum eft quod ex ipfo Efpen-
fa?o, ingenuo ccrtc hac in parte fcriptorc,
didici Torrenfem , infigne illud Catholi-
ca»Romanaefediscolumen, eb vfquecffer-
uefcere vt Socratem & Sozomenum aufus.
fithac inre mendaeij accufare. Quoniam

autera

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P O L Y G A M I A. 37

auteidem Torrcnfis ncgtt in a&isilliusSy-
nodi talequicquam reperiri 3 adfcribam toti
cius fa&i hiftoria>tantifper dum intcgra a&a
prarlo tradantur* ficutillanonita pride fum
nadus,& quidem in Italia bona fid ; dcfoip-
ta,ne quis a me fuiflfe deprauata caufetur. Sic
ergo i\l\c narratur hiftoria:

ES^oKeilscl / ffi t 6fa<TKO<r*tov>voy<ov vtctpov eiq tLa*
\zK\ficricLv eicroLyctyeiv ci rti o-vvofcc, <& e$$ <ti& 'r$f
ctXAa>v7*? MKXheictSyVTto op/ouf.E^pctpov

fsrptoCv^tpot^ein Sl&KOvo^ &rt \zzvcPict,covGt, diri
t/s T$hpcLTiK* KcL&Xoyv^orvyKcL&tvcPeiV Tctfc Jcc
/uLtTrf^? ct? eri Act/'*o/ovTtc iiyctyovHg. fguTuvKTt*
^TV7rou/j9fja)V)CLVaisreL<; cv fxitrcd tQ o^Xv* $1

CKOTTfrV 6 d-ttOC, riflC(pv«TIOC , fJLtycLXtl (QtoVYl tC otic%

hiycoVyfAnGcLpvvtrt tov fyyov t&v Itptofjft/jw. ti-
fAios ydp>$v<riv>6 ydfios cv 7r£dt k^ i KoiTti dfxlav^
IZtJvcLjAn ryu7rtpCo\y t*; ctK&Geictc; y t»V biKXti-
ciatv jx£xXov tstpoeGxeL-^idt.* ycLp y <pt\<n7rcLvTtc: <Tj
varrd^ ytpetv 0? ain-cL&eiais twV dLo-Ktia-sv. « <F«$ otTv*
o/^cqipuAct^^VtT^c^ r» <rco$poovvyi y Ti!$ tKci-
ff-fc >c7AtT?ct9t/ctV«Pp^ 3
xctX&u twj; vofxifAou ycL^tTtic, \kcl<?ov tav ^uvt-
^tvo , jv.A*>'4>> fx* jtz&u ^&o^tc/'^^^ toujtUaj lw 0
©to X ? t£ti/£t,*j »v ATra^alvafvOi^H * -\clK%c, nXatt
&vnydyt^Xd$ r &uT<t tXt>tv 0 fxkyctc Ylaupvov
TioC)Ziretpo$ cJV ydfxov >J$ to vh7rtod*v cv ctVwT,*
eco/? ctvctTf €pt<St ctuVov <ho Trti&eit oiroLsffi £3h
VKoTrtov cvXXoyti rS^v ctyeTpo; evfJi&cvhitLy dLTrt-
trtynet %v ^TWfXetSs tpt/6</ , Tjf yv&fiti tta^

XH^OLVtH T^f ^OuAof^oW CVfMtpCdvIaLV CL7T*«

%t£a/Tifc tJ)oL< yufxtjn. ld cft.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

138 TRACTATlODE

Phcebat quibufdam Epifcopisin Synodd
n o v a m legem inEcclcfiam introducere,
& vt de aliis Ecclefia: rebus , ita etiam de hac
decernere. Ccnfcbant igitur bportere qui
facerdotio fungerentur , fiue presbyteros,fi-
uediaconos , riue fubdiaconos, quicunque
deuique in facerdotali catalogo cenferentur,
ab vxorum concubitu abftinere quas adhuc
laici duxiflent , qua; quum itd ordinarentur^
confurgens in media epifcopotum turba
diuinus Paphnutius magrta tocc clamans»
Ne> inquit, aggrauate Sacerdotum iugum*
,quum honoratae fint in omnibus nufftiaei &
Cubilc impotlutum,nc potius iftafummeex*
a6ta feUeritatc detrimcntum Ecclcfiae aflfe-
*atls*Nec enim 3 inquit,omncstuends ifti ra-
tioni vita: ab omnibus iftiufmodi affe&ibus
aliena?,parcs efle poflunt : nec quifquam,o^
pinor caftitatcm feruabit , fi vxores fuis ma-
ritis priuentur. Aio vcr6 honeftam etiam
caftitatem efle, cuiufquc eum legitimafua
vxore congreflum.Non igitur feparate quam
Deus coniunxit,& quamfemel quifpiam ad*
huc le&or aut cantorautlaicusduxit. Hasc
tum igitur dixit Paphnutius, & quidera nu*
ptiarum expers , vt qui fuiflet a pueris in af-
ccteriis cducatustcuius confilio quum aflen-
fuseffet vniucrfus Epifcoporum ccctus , dc
hac quaeftione tacuit,& cui ex mutuo cofcn-
fu hbuilTet a fua vxore abftinere vniufcuiuf-
quearbitrio rcliquit.

Hxc tum igitur placuerunt Nicena: Syno-

B do,i«

POLYGAMIA. i#

do,in quibus fane non inuenio quac apud So-
cratcm, Sozomenum , & Nicephorum adeo
liferte leguntur denon ducenda poft ordi-
lationem vxore. Ncc tamen inficior pofle
ioc vtcunque ex iftis etiam colligi , fed voti
tamcn nulla ibi ad huc mentio. Gur aute cce-
libcs ordinati,vel quorum vxores poft ordi-
lationcm defuncbe fuerant , fi vxores duce-
ret,exati6torarcrttur,caufa non erat velquod
:oniugio cum faccrdotio n5 cortueniat,(hoc
enim manifeftc refellitur ex ipfius Paphnu-
tij vcrbis & fynodt aftenfu ) vel quod conti-
nentia: ex voto neceffitas fuifiet vnquam illis
.impofita, (hoc enim fi ita effet ,iftiufmodi
coniugium fuiflet ipfo iure nullum, & durif-
fimapcenitentia iam tumfuiflet illisiniun-
c^a^fedquod ccelibes taqaam magisidonei
liberi videlicet a rei domefticae curis, maritis
anteponerentur. Ifta tamen cautio fuit fane*
fccnum & ftipula,quanuis fupcr fundamen-
tum extru£ta,ficuttriftiffimus rerum cuen-
tusoftendit: tanti eft momentiex foloDei
verbo fic faperc vt nufquam neque ad dextc-
ram neque ad finiftram defteftas.

Etfi vero prsecipue Cx legitimaru Synodo - ^ ctuftIffi '
rum ikcrctis probabiliter ludicandum eft voiuccci^-
auae t$ fuerint maioris & fanioris partis iu- J^" 5 isa9
dicia,tamen quoniam folent nofiri Catholici
quoties illisphcuit, peculiares huiusvelil-
lius fcriptoris fcntentias nobis obiicere ex
quibus poftea vniuerfales fuas conclnfioncs
cxtruat,idcirco placuit ne hac quidc partem

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Apoftoli.

140 TRACTATIODB

inra&ara relinquere,quod mihi fane difficile"
non fuit,aliorum multorum ac praifertim D*
Petri Martyris laboribus adiuto.

Dico igitur nullum ante Synodum Nicai-
nam,ideft treccntis & amplius annis a Chrw
fti aduentu rcperiri idoneum fcriptorem, ex
quo ius iftud Ecclefiafticum per ea tempora
viguifleappareat, quamuis minime negan-
dum fit iam tum ccelibatui quidem plus,
coniugio vcr& minus quam oporteret tri-
butumfuhTe,atqueadeo Satanam inaneelu
lucis transformatum prima tyrannica? iftius
legis qua: veram caftitatem exorbc terrarum
tandem profligauit , iaro tum racerc funda-
menta excepifle.

Quidergo ftatueritPaulus,ideft, quidin'
Ecclefiis tu ipfe fecerit,tum faciendum do-
cucrit.Ex ciusfcriptis apparet.Non aliter au
tum fcnfifle aut feciffe reliquos Apoftolos,
vel ex eo conftat, qubd vxores circunducerc
non dubitarent.
Ignatius virginesad puritatem exhortans,
lgnat.ad ^jferte cautionem addit , Non tanquam nup-
Ph,U tias abominantesjed vtprafianiiH» yuidda ap-
petentes,non tulpada coniuftionis gratiajfedvt
leoes diuinas medttemini.Kn vero nos alir erde
iftis docemHsPIoterea voti nulla nc tenuiffi*
ma quidem mentio»
/ufta" oi.x Iuftinus multos teftatur in Ecclefiis exti-
tifle qni ad extremam fenedtutc perpetuatn
virgmitatem feruaret:Yoti vero alicuius nuf-
tii qua:ft. q uam mcminit. Quieftionum cnim liber lu-

ftini

fgnatius.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

m

POLYGAMIA. *4*

ftinieflenon foteft, vt qui Manichaeos &
Origenemnom.net* Sedtamcn quo ii ide
Monachisfcribicur,pro nobis etiam facit,vt-
pote quos fcriptor illenon dicat aliqua voti
neceffitate,fed r^poroi x iU<rpu> xaire^^W
Tct; yapiA.dc, »poyci<;'&i4s'f>a.<p»vdJii i. rationc ad
caftitatecomparata cohibitas coniugales vo-
luntates aduerfari» Idquc etiam roulto magis
•connrmatur ex eo quod multis poftannis
Athanafius Magnus , idque ex ipfa*£gy- Athaaa-
pto Monaftices domicilio totidem verbis ^jV^
ictlipCit^Multiquoque ex Epifcopisjncpi'it>ma ep i, c . a( f
trtmonta non interunt, monacbi contra parentes Dwcontii
liberorumfatlt funt: quemadmodu vtafiim Epi
fcopos filtorum patres^ monachos generattonis
poteflate non cju&fiutffc antrnaduertas.Sic entm
Itcet & ad eu modumnon prohibetur , fed qwf-
yuevbtvotct decertat>c\ucm Athanafij loium
citans Efpenfaeus:fruftra conatur eu eludere.

Dionyfius aute Corinthius in epiftola ad Dionyfiue
Gnofios, referente Eufebtb, ipfooue adeo
Hieronymo, Pinitum Epifcopum grauiter
monetnehociugum caftitatis fratribus im-
ponat. Qupd fi cxcipiant ifti,ne fe quide vel-
le quenquam ad votum caftitatis cogi , quis
non raanifeftum ipforu dolum animaduer-
tat?Qnum enim car^re miniftrisEcclefia no
poffit >nolint autem ipfi quenquam ordina-
ri nifi qui Ccelibaturo voueat , an hoc votum
liberum eife patiuntur? Nam cert£itafit vt
non minusneceflarium euadat votum,quam
«ftEcclefiae neceffarium miniflerium. Prae-

k. j*

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Clemen*

Akxadti-

nus.

Clefttd.

lib.j.

141 TRACTATIO DE

tcrea»vt neminem ad vouendum coganr,an-
nontamcn ad ccelibatum feruandum cogut?
Nempe,inqui unt,quoniam vouifti , tute tibi j
hanc ncceffitateni impojfuifti.Imo vero
ftrum fuit& ilulta vota, ncquid nuncacer*
bius dicam , prohibec e , & femcl fa&a* in ii* K
faltem qui vruntur,irrita pronuntiarc, vt vni ti
cuiq ue fitlua manerct libcrtas,non carnis>fed p
fpirit us,quia qui p roptcr vitandam fcortatio,
ne. nubit in Domino, fpiritui certc feruit,
noncarni. . 3 '

Clemens autem Alexandrinus ex profeflb
matrimonium defendit in ipfis quoque Apo
ftolis>nedum vt in eorum fuccefioribus im-
probet.& multa etiam argumentarcfelliti
nobis antea refutata. Duobus tamen locis
meminit 6fxo\oy /«e.Neq; verb negoab iis qui
ccehbes ordinarentur pctitum fuiflc an con-
iti r uiiTent in coelibatu permanere, ficut ex
Ancyrana Synodopaulo ante diximus. -Ve-
rum ho.c nego fuifle votum : nego pro cultu
Dei habitumrdico fuiifeetiam ordinatos , li
ita vifum eiTet Epifcopo & plebi , qui rogati
refponderent fele vxorem nifi continerc pof
fcnt ducturos. Dico vxores etiam poft illam
pollicitationem ducere, nulla ob id fcorta-
tionis nedu adultcrij aut inceftus pcenitentia
ipfisimpofita ,potuifle: quanuis poftea qui
hoc fcciiTent iuffi fint exauthorari ,nirnirum
propterleuitatis notanv.dico etiam inauditu
fuifle vt a coniugatis ordiuandis pctei ctur vt
ab vxoribus fuis abftinerent , qudd aprimo

EU-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

t> O LY GA M I A." Ht
libertino Concilio , cotra Nicaenam Syno-
dum ftatui nec debuit nec potuit.

Tertullianusver6,presbyter quumefTetj Tmullu „
vxorem etiam habuit , cui dUos hbcllos in- «m.
fcripfit,nedum vt ceferet facerdotium pollui
coniugio.Quum autem Roma? , tefte Hiero-
nymOipraecipuc vixerit,& Africanas Eccle-
fias ( fuit cnim Carthaginienfis presbyter)
conftet ad Occidentem pcrtinere , nullu hic
fubtcrfugium iis patet qui vbi Orientem a-
literquam Occidentem in hoc fa&itarc fo-
litum refponderunt , omnes nodospulchre
fe cxpediiTe fomniant.Na Vt concedamfRo-
manopraefertim pontificefedulam hicope-
ram Satana: nauante,vt ex Syritij & Innocen
tijhlafphemiisapparet)a!iquanto tardiusin
Oriente quam in Occidente tyrannidem
iftaminualuifle,quidad nos ifta diftinctioi
quinon quidabhis vel illis fit fa&um , fed
quid fieri ab omnibus ex Dei verbo opor-
tuerit,quarrimus ? An vero duplex eft Fccle-
fiaCatholica?analiusOrientis» alius Occi-
dcntis Deus?an quod in Graecia licet,Roma*
peccatum eft?& tamen ne tumquidem Ro-
msepeccatum hoc fuhTe ecce cxTertullia-
no oftendimus, alioqui acerbiffimo repe-
titarum nuptiarum hofte. Q^od autem ex
codcm citaturde virginibus Velandis nihil
ad vorum iftud, quod poftea noua nefcio
qua velaminis fpecie infigniri ceepit,quan*
uis minimc inhcier ibi mentionem fieri
virginum quaevt ipfc loquitur y fantttfic art

k. ij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Ignatlus.
Ignat. ad
Antioch-

144 TRACTATIO DE
carnempropofuerant ,itemqueearum qust cx
confenfu continebant , pto quo Tertullia-
nus,duriter fane , cwtumeliam commmem re*
cufaffefcrtbit.Quis enim vnquam vcl in viris
vel in mulieribus cotincndi propofitum non
laudauit, nifiprorfus impudens ? modo id
quidem adrectum finem referatur.Sed quod
Satan hoc praetextu in Ecclefiam Dei inue-
xit, & cui Deus ipfee caelo tot poftea feculis
maledixir.quoddenique modicae fempcr fuit
.vtilitatisntemcme quod ipfse vcterum cceli-
batus patronorum querelae ( nifi hoc veluti
fatale quoddam malum fuifiet ) iatis com-
tnonefacere poterant optimos eorum tem-
porum Epifcopos, omnino efle intolerabile:
hoc illud eft quod affiimo in puriore illa Ec-
clefia , id eft trecentis minimum annis a
Chrifti aduentu fuiflc inauditum , votum ni-
mirum neccflarium perpetui ccelibatus , quo
miferae confcientia? contra expreflum Dci
verbum vltroperuftaenon deflmmt eo rue-
repraecipites,qubtandem abripi fcortatores
& adulteros oportet. Itaque illud Ignatij, &\
^rapdt vot yivtoo-Kireixrsiv rivt xa8<ep«<ray ««OTaf,
& iliud ex eade Epiftola,aWd!£oju*J t«c fytro
^iV1oi/( 7rapfllvou?,nihil contra nos facit, imo
noftros bonos Catholicos vwuerfo mundo
tefte, acin primisipfius confcicntiae morfu,
plus fatis rcdarguit. Video tamen ex eodem
Tertulliano duo prsererea teftimonia citari,
vnumex librode Velandis virginibus, vbi
^liasvocat virgines Dei >alias virgines ho-

minura

Early European Books, Copyright© 20 1 l ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

polygamia; 145

minum : alterum verb ex Ubro extremo ex-
hortationis ad caftitatem, quum tamen neu-
ter ad rem faciat. Prior emm allufione cjua-
dam ad illud quod fcripfit Mofes de hlus
Dei in filias hominum exardefcentibus ,
(quem locum tamen abfurdeprorfus ,vt &
veteres plerique,interpretantur) cas virgincs
qiue tum foristum in Ecdefia velatae iem-
pcr comparebant ficuti modeftas & pias dc-
cebat,diftinguit ab its quz foris quidem ab-
fque velato capite inccdebant, in ccetu vero
teftae confpicicbantur,fatis exco declarates
fe in ccetu duntaxat modeftiam virgineam
fimulare, quum foras egrel&formam fuam
quibufuis venditarent. In his verb quaenam
eft vel tenuiffima votiuae, imbvllo modo
promiflfe virginttatis mentio ? Nihil enim
certc neque has,nequc illas nubcre prohibe-r
bat, quantum exTcrtulliano coniicere pof-
fumus. Alter autcm locus manifefte ad vi-
duarumordinempcrtinct , cuius etiam me-
minit libro ad vxorcm priore , qua de re fuo
loco differemus.

Origcnem porrb , quu in plerifque fuerit
impunfftmus,&adebetiainfanierit vt feip- ri .in *u-
fum caftrarit,cur proiudiceadmittamus, met '
ge facrificium,\x)c\\xity preces intelligens , non
nifi a virgine aut a calibe prtflari poteft, Vbi
verb hoc comperit ? Qujd enim fa&um olim
effet Aaroni & aliispontificibus?Quid Petro
etiamin ipfaRoma coniugato,fi hiftoricis ld g trajr#
credimus?quidalus Apoftolis vxores circu- iaiiatcK

ic. iij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Jdcin Ro.
11.

Matth.
hom.14.

Cyprian.
Cypr. cpi.
Ii.lib.i .

Abdiat,
Catalm-
quifitQiu.
anno ifyj.

146 TRACTATIODE

ducentibus ? Eiufdetri eftfarinar,quodidcm
numerat coniugiu intejr illa quaj ad duritiem,
cordis duntaxat concedutur,quod argumen-
tum proculdubib Hieronymus ex eodeprQ«|
pfit.Sed idem re&ius al ibi,contra quam fen-'
fitpoftea Hieronymus,docet fan&os quor
que coniugatos offerre corpora fua hoftiarti
viuam.Et ahbi reete inter eos qui onera im-
portabiha imponut,eos reponit qui nupua$
prohibent4n fummavcrb quorfum haecad
votiuam continentiam,& Satanicam perpe-
tui coelibatus legem?

Cyprianum porrb , etfi in libello de habt-
tu virginum ,verbo deuouendi & dedicandi
vtitur: tamcn nihil eiufmodi fenfifle quale
pofteainEcclefiam lnue&um cft , Hquetex
iis qux apef te ad Pomponium fcribit, nem-»
pevtiftas etiamipfa; virgines fife continere
non poflunt a nubant. Quod autem ibidem
iniunche panitentiarac tandem 'ctiam, nifi
admonitg refipuerint » perpetua? eicoKonis
menini^quum ad eas referatur qua? conti-
nentiam fimulantes deprehenfac fuerint vi-
tiat^,optimo faneiure ftatuitunneque con-
tranosfacit:qui minime omnium vclfcor-
tationcs vel adulteria probamus,nec fane
continentiam damnamus , fed duntazat per-
pctuum ac neccflarium eius feruandae vo-
tum.

Et hi quidem funt pracipui illorum trium
fcculorumfcriptores quos ego quidem no-r
uerim.Abdiam enim illum incptiffimum &

rabj.

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 147

labutofifftmum fcriptorera, quem etiam Ro
mantipfimquifttores profcripferunt , vt&
illam de paflione Pctri & Pauli fabulam qua:
Lino infcribitur,quid attinet refutare f Pln-
lonemverovt concedamde Aegyptns mo-
nafteriis loquutum, non video tamenqui*
nampoflunt ifti ccelibatus votarijdeienfo-
es in partes fuas pertrahcre. Sed abfit vt ta
meptarum rerum Marcum Euangeliftam au
ftorem faciamus. Proferent autem fortafle
locumex altcraEpiftolaClementi papaMn- «J»™
fcripta,qua prohtbetur ordtnatis cubilc vxo cle.ep.*.
ruminuadere, non minorc pene fcuentate rfucoM.
quam fi parricidium admififlent. Quis vero nan mmi .
quicquid illic fcribitur no animaduertat nec <M.
tts temporibus,nec grauitati apoftoltc* vllo
modo conuenire? Quid quod haec eade apud
Gratianum LucioPapa: ,ne verbo quide lm-
mutato trib juntur? Ego veto vtruque adul-
tcrinum eife non dubito. Quorfum enim fi
itaetTet,lege cceltbatus vtrem n ovaM, tot
annispoftca , dicerentur Epifcopi nonnulli
in Synodo Nicama voluifle in Ecclcfiam in-
troducere? & quam probabile eftRomanos
faltemToiroV' T *«> non minetam vetuftum Sylueftcr
decrctum Paphnutio oppofituros? Conci- conc.Ro.
Uum porrb quod Romanum appellant &Syl P«™j
ueftro tribuitur, presbytero a die fufceptio-
neris prcsbyterij coiugio interdicit: voti ve-
rb non meminit, nec aliam pccnam praefcri-
bit , quam vt annos duodecim a fuo muncrc
abftineat.

• ....
K. HIJ.

Early European Books, Copyright© 20 1 l ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

tractatio de

SemaSy* E f ifta quidem fortatfe plus fatis. Volo ta-
^rfSs 01 mcn vltcriuwtiam progredi, vt nihil fuper*
cond con fit quod veritatem poffit obfcurare.
ta Truuio f^ u< ^ verbum Dei , qtiid purior Ecdefia,
tan.iu °'quid denique exprefiis verbis probarit in
Paphnutij fententiam Nicaena Synodus abuV
4e diximus.Statuit tamen c ontrarium in E-
pifcopis fexta Conftatinopolitana Synodus
vniuerfalis,alioqui quod ad do&rinam atti->
net orthodoxa , ne quis calumnierur eam a
me non admitti. Vtri credcmus? Et quid hic
refpodebiris Catholici, llludnimirum quod
ibi exprefle diciturmempe hic non prohibe-*
riiuarum vxorum vfum Epifcopis vt euer-
tantur qua? prius funt Apoftolice conftituta»
fed partim vt fiat progreflus ad meliora,par^-
tim ne ftatus Ecclefiafticus vllo probro affi-
ciatur.Sed quid hoceft,obfecro,putare pro~
gredi Ecclefiam ad meliora fi contraexpref»
fum Dei verbumprohibetis vxorem dimitti
nifi propter fornicationem, aliquid in Eccle
fiaftatuatur?Et quanuis non quicquidlicet
expediat,ac bonum fit etiam carnem non e-*
dere ncc vinum bibere fi oflfendatur infirmus
frater,quis tamen ad vitandum ofFendicuIum
re&e cenfiierit pracipiendum quod Dcus
diferte prohibuit, & abfqueanimae pernicie
facere non poffis? nifi forte pra?ftat aliquem
vri & feipfum perderc,quam non nubere , vt
cit , C ° nc ' ^ u P e tft»tiofulQ gratificetur. Sed quid pluri-
Roraaiia Dus eft opusfAudiatur illa ipfa Synodus ca-
Ecceiefia none proximi fequente. Ibi expreflc rcprer

Jku-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

polygamia: 149

hcnditur & corrigitur veftraCatholjcaRo-
manaEcclefia, Catholici , quod coniugatos

prehcnf»

prefbyteros,diaconos & fubdiaconos ©rdi- abvniaec».
nandos ad ccelibatus profeffionem adigeret: |£ s y no *
& poftea contra&a matrimonia diflblueret.
Sed & Carthaginienfis Synodus qua? fimilc
quiddam iampridem conftituerat , aliqua in-
terpretatione explicatur. Quibus autem ar-
gumcntis nititur ifta fan&iifimae fedis & bea
tiffimi Papse Romani corre&rix Synodus?
Primum quod aequum fit antiquu canonem
Apoftolicae terfectionis feruari. Se
cundo,ne nuptiis quas Deus conftituit , fua-
que praifentia confecrauit iniuria afferatur.
Terdo quoniaro expreffo Det verbo cauc-
tur,ne quod Deus coniunxit homo fcparet:
& Apoftolus docet honoratas efle nuptias
& thorum immaculatum» & AUigatus es,in-
quit,vxori?ne quaere folutionem. Quid vero
vos ad iftapoteftis regerere,Catholici?Lu-
therana certe hxc non funt,neque Caluinia-
na,fed vniuerfalis Synodus fic deccmit, cum
Nicama hac in parte confentiens.Hajc, in-
quam,veftram hanc legcm vt Dei verbo , &
Apoftolica? perfeftioni repugnantcm con-
dcmnat:& vosiftius pcrtinaciaenon tandem
pudebit? Opera?pretium eft tamcn audire
quid opponatis.ATw conttencrat, inquit Hu- obie£tl
bertus Cardinalis, tfta Synodtts adtradendttm
Romanis nouas conJHtutiones,fedad deftrtten-
damMonothelttarZhare/in. Quafi vero nouu Refponk
fuerit poft dogmatum controuerforum dc-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trusr, London.
839/A

ObieA. %.

ijo TRACTATIODE

cifionem,canonas de caeteris rebus ftatuere.
Sed & F. Surrius Carthufianushunc canone
habet pro na?uo,quod,inquit , matre omniu
Ecclefiarum Romanam Lcclcfiam pauci ea-
nones aequo acerbius perftringant.Ergo quid'
Refponf. fupereft , boni viri , nifi vt ctiam vniueriales
Synodos Jegitimc coadas & congregatas,
lmo & Romanam ipfam Ecclefiam errare
pofle fateamini , vtpote quae per fuos legatos
ifti decreto non intercedens, in fuiipfius dar
mnatione confenfcrit ? Sed hoc lepidum eft
profe<36,vt toties errafle cenfcantur Synodi
quotiesaliquid conftituerint quod pofteaS.
D.Papae non allubefcat,

Interea illud fane mantfeiU Iiquct non
poflciftos Patres ab omni errore in fupe-
riore canooe excufari , & quidem (quod eo*
rum pace dichrm fit ) iis ipfis argumentis
coiniictos quibus aduerfus Romanam Eccle
fiam re&c vtuntur. QMicquid enim ad Dia-
conorum & Presbyterorum coniugium mi-
nime dirimendum proferunt, valet etiam &
ex Dei verbo & ex Apoftolic* perfe&io-r
nis ordinatione in Epifcoporum connu^
biis. Qiioiudicio igitur ifta quidem diri-
munt, nefcioquid melius, ideft ipfa per-
fe&ioneperfe&ius , imaginantes, illa vero
diflblui,& quidem optimo iure, non p.itiun-
tur? Tantinimirum eft momenti a ver-
bo Dei ne tantillum quidem defle&ere. Ad
Carrhagintenfem autem fynodum quod at-
tinet,eaintelligendaeftqux , quum Syritij

Carthag.
Synodus.
Diftin. 84.
Quum de

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. W

& Innoccntij priroi blafphemiis Occidens
infcausiam eflet,habitaeft Carthagine, an*
no Domini 422^ cuius 3.4.0: i 5 .canone di-
fcrte cauetur de epifcoporum , presbytero-
rum & duconorum caftitatis vmculo , im-
plicatorum continentia, & quidem. fafta prae
cedcntis Synodi inentionc, nempe quintae
circa Innocentij tempora habitae,cuius ea dc
re canoncro tertium duobus locis lnculcat
Gratianus. Huncigitur canonem quoniam Diftm
ficexpUcat vniucrfalisifta dequa nunc :agi- qo«m^
mus Synodus, vteumdicat duntaxatdeeo &)I . qao -
temporeaccipiendum,quo munus fuum ob- gmm
eunt,non autem quafi fcmper a iuisyxori-
bus abftinereiubeantur,mirum quas hic tur*
bas boni viii Pighius,Torrenfis,Scotus, exci
tant,adeo quidem vt totactiam Synodum co
uitiisafficereaudcant : tantuscft bonoruni
PatrumproRomanaefedis tucnda dignitate
zelus. Res autem ita omnino fehabet. Ci-
tattertiusille Canon illius Synodi pofterio-
ris,ro «$ >«*>s-fo«r *» r »e T » c

«'p^TWToc ^T^t^quod per Apoftolos ti a
ditum eft,& ab ipfa vfque antiquitateobfer-
uatum.Id autem quum patrcsilli Conftanti-
nopoli coafti vuteret falfiffimum eiTefiiim-
pliciter accipiatur,idcircoverba ifta eiufdem
canonis vmsvpyovot Sthtt KdL^n^etviv^mdt
uinis fumsfubferutuntx^. ifta quaiti canonis,
$i rei U fct-\nXA<p^vri^ut facra contrettant: & -
ifta vicefimi quinti , rd *yt* pweA*

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Diortyf. e

pift.ad Ba-

filidcn.

can.j.

©bieft.!.
^idcad-
monitio-
ne . F. Lau«
ttntij S ui-

15* TR ACTATIO DE

•\***$*95v><fU4 facra myfteria contretlam : ifta
inquam, vcrba non dc munere ipfo > fed de
munerisjVt fic loquarjexecutione funt inter-
pretati: ita videlicet vt quemadmodum fuae
demum vicis tcmpore Lcuita? & Sacerdotes
afuis vxoribus abftinebant , (quod tamen
nufquam dicitur in Lege )itaetiam lcx cceli-
batus in Chriftianis facerdotibus vai eat. Eo-
dcm ctiam applicant illud Pauli, dc conti-
nentia ad tempus. nec id quidem fatis re<5te s
quumdeextraordinariisprccibus & iciuniis
ioi agat Apoftolus,vt re&e tradit Dionyfius
■ Alexandrinus ad Bafilidem.Sic igitur boni il
liPatresexplicarunt Canones illos Cartha-
ginienfcs,alioquiprorfus intolerabilcs. Ve-
rimatantumabeft vt ca res Ecclefia? Roma-
na; adulatoribus fatisfccerit, vtcontratan-
cuara falfarios acerbiffime conuitientur. Et
fanemihi verifimiliuseft Carthaginjenfes il
losab epifcopis Romanis Syritio & Inno-
ccntio rafcinatos, fimpliciter potitisconti»
nentiar legcm praefcribere voluifle, cui errori
iam abunde refpondimus, Imo quod hi
ftatuuntde vicis temporc,non multo minus
eft fuperftitiofum. Vbienim hoc in lege ve-
teri cautum inucnient?& vt tunc cautum fue
rit,quo iure voluntilla merc legalia in vfum
reuocarc?

H inc tamen fibi vifi funt nonnulli Roma
na? tyrannidis fautoies rimam inuennfequa
ipfispateat effiJgium.Zv^w, inquiunt, fiiu(l$
prohibentur in Oriente facris initiati cum pro-

priii

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. itf

priis vxoribus manere vicis fua tempore , non- J^*^
nc&cjuaerit conjiitutiovbi facerdotes efrrelU odi.ij.
fui no prafinitis viciffim hebdomadtbus,fedper
petuo facrificant,vtin OccidenteHmb vab , F. ^efponf.^
Surri,totum iftud de vicibus Iudaicum eft,
non Chriffiaounvimo nc Iudaicum quidem
fcd prorfus commcntitium , imo plane Sata-
nicum , quum vt immundum culpet quod
Scriptura pronuntiat riptov <& etpieivTov, Deo
videlicet quicquid eft in coniugali debito
*Ta£/tf $,honeftate nuptiarum obtegcnte.Sed
vtillud valcrc pofle demus , non tamen id
quod tu yis efncitur. Nam praeterqua cjuod
falfiffimurn eft omnes facerdotes quotidie
in Romana Ecclefia facrificare , ( rite autem
an minus rite facrificent nunc non quarro)
vnde ifta toties facrificandi neceffitas nifi ex
priuatarum mifTarum abufu prorfus intole-
rabili,etiamfi alioquiveftrse miflfe tolerabi-
lese{fent?Apageigitur & vcftram hanc ne-
ceffitatcm & veftra quoque facrificia. ManeC
autem illud,reprehenfam fuiffe, pra:fentibus
& fubfcribentibus Egtfcopi Romani tottot*
p/Tse/c:Romanam Ecclefiam,a receptococilio
vniuerfali circiter annum Domini €%\. id
cft , antc annos 887. & quidcm vt verbo
Dei,& Apoftolicz regulae repugnantem , in
voto ccelibatus a Presbyteris &Diaconisc-
xigendo.

Quoniam vero iampridcm Romani pon-
tifices iftos canones oppugnarunt , libet hac
de re Balfamonis fcholion ex manufcripto

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

t 5 4 TRACTATIO t>£

codicc vetuftiffimodefcriptum fubiicer&
fV' D ^ ohovufyiKn.KqyS oi «Ti/TifcOj tiri<rK0±

9T0l,lSX0/ «TuXOV OT/ X*T?V0I KdLVOv&y/f

ToiajtjTnc; trvvofov tyuiplw v^n/kfj9/jOi Jltvfeav*

IdUlifAnVfylcUJTtw ohovyfyjiK»VjfA»<& TO7T0TtlJifll*A
? 7Fdi7r& ftofJLtis cp cujjti TrapOVtriafavyJ&IO *AAf *
«Tvetf TzW tfltwvvvoPoi tLuu VhtTti( £a(ri\&a(Kot
SrdVTUov %v Tl&ycovct&v ytvoy%jtuj i!d(£fa*T6\+
t&vtLuj ptTq%oov*( ytvtfi^ troAAH^Jc^ xfXtt/
*"#vtS oivofyi$vl*?ivi<tv\i. dxxiym/LifiJvtxo-
fjfyjO( dwuv f9i*l*v>Ki fxSxXov $\t7rtoVTluj VQtt?
th 7rpo(Q6dviixa%( %v&v& tft&l&vs Kavova( \t
yov&( tZetftv ndyia tL 0iKov$*iKti trtivo Po( , fte~
<f t &&S\&fty Kt#p*<P* voiAoKctvova>c5iijrf t%pt
uTrcfpcKpatc t^S tK&t(JUptoV +d( trvvofrovs Cao*$<-
$stc*v tyvriooiVpftap&oaiJttOv ^ t-^nXatpDrctO ira*
X<t|0Ttpa yo/moKctvorofc, fcj tupo? tK t/j V7roypa$toVj
ctj ^ TvifeiaijTp <rvvoS*(* Tti iv t(S TpvcAAdi t« Cofc
cjA/*S TraXajioy rti^aatf wapiirav f&ari\&o( Ti(
Tn(TofTVvaJttov, uti<r$o7roXt&( Tf c.ffVou Kpf thc><&
ti? *frht<rKo<&o( Va*tvvn(>T$v T&7roy t7ri^ovTt( tt^
**( Tti( ruyoFdu Tt!( tKK\nria( V(*fAti(Xaj4 povot
aVTOi ,aWa ol TOTtovTt(\tyaTOi T&<vra7ra % *
QtcvaXoyiKtiw^lapfavia^ o tfpa*A&ac > ©pcfowc
%cfjj oKopiv$ou. Lleft,

Eft aute h?c quoqj Synodus vniuerfalis.Et
fi .n.Occidentales Epifcopi , Itali videlicet &
Latinijquibus letliale vulnusa quibufda hui*
Synodi cajjonibus infligitur , valdeinftat ifta
noeffe vniuerfale:neqtte ei interfiiifle Roma
ni papq v icar ios,cp alia fit fexta Synodus reg-
nate Cdftantino Pogonatohabita, ficuti di-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 155

6tu m eft, hxc v cr 6 multd poft tcmporc Iu-
ftinianiRhinotmeti madato coierit: egota-
men harc audirc non fuftinens,& huius allo
cutionis cohajretia potius confidcras & ordi
ne fequentes Canonas his verbis fcriptos»
s a n c t a & vniuerfalis Synodus h$c & h§ c
dcfiniit,pra»teritis recentibus Nomocanoni-
bus,vt qui neque Rcgum neque patru a qui-
bus edita? funt Synodi,fubfcriptiones conti-
neant,fumptis in manus vetuftioribus No-
mocanonibusjcompcri cx fubfcriptionibus,
in hac quoque Synodo,quae in Trullo regij pa
latij coiit>adfuifle vniuerfa? Synodi Romanae
Ecclefia; nomine vicarios,Bafilium quedam
Gortynx Cretae infulas metropolis, & alium
quendam Rauenna? epifcopum, nequeiftos
duntaxat,vcrum etiam papa* tunc Romani le
gatosTheffalonica:, Sardinias,Hcracleas in
Thracia,& Corimhi epifcopos. Haecille.

Ced6 igitur,quod tandem eft iiHus'Ec-
clefiaftici iuris fundamentum,vtpotcquod
ex verbo Dei ab vniuerfali Synodo , mini-
me(quodconftet)reclamantibua totiusRo» rndenti-
manae Synodi vicariis & Epifcopi Romani S m C( £»
legatis aperte deftruaturPEt tamenquidam ftraEfpcu-
non ita pridem , cuius fane me miferet quod t* us ( n '
nemanum quidem,porrig^teipfi tot annos farc
veritate, poffit cx hoc cceno emergere,pul-
chre fibi videtur Tridentinum cociliabulum
excufa(Te,quod legem fuper hac re lata , Ec-
clefiaftica vocarit : quafivero duabus fellis
fcdeatEccleiia, vnaquidcm diuinaquxEc*

tar Cxcil»

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

*5* TRACTATIO DE

defiaftica non fit , altera quae Ecclefiaftica fife
non diuina.Neque eft quod me quifquam ca
lumnietur quafi diffimulem quod nullus i-
gnorat, quafdam efTe leges diuinas totidcm
verbis (criptas , cjuafdam quae vt praefcriptis
verbis latse non (int,tamen ex ipfa «JW/ot, aut
ex neceffario confcquenti colligantur, quas
ifti explicitas & implicitas aut aliis qUibufuis
vernaculis nominibus appellarit.Hoc egofk-
teor,hoc concedo, quod nemo noftriim qui
nouatores,defertores , haeretici denique vo-
camur,vnquam eft inficiatus. Sed hoc dico,
& hoc iampridem omnes vociferamur qtiod
ifti furdaftri clarius multo quam velint cxau-»
diunt,no modo neque in cxplicitis neque in
implicitis Dei mandatisinueniri iftud tyran-
nicum & diabolicum votum,quod riulli mi-
nus obferuant quam qui maximc illud defen
dut,fed etiam exp1icitiffimo,vt ipforum ver-
bis vtar,verbo Dei explicitiiTimaq. purioris
EccleiiseconfuctuJinedamnari.

Nemo etiam perindeme caliimnietur ac-
Ci negem multa effe quae quum neceffario va-
rientur,temporariis legibus indigeant , quas
certc nemo fanae mentis inficiabitur ex legi-
timiccetus Ecclefiaftici fentcntia conftitui
oponere, vtomniaindomo Domini rite&
ordine fiat. Hoc enim quis vnqiiam noftrum
/ negauit quod ipfa rerum natura redarguit &

ipfi quotidie facimus?Sed hoc djco , hoc da-
mo,hoc vociferorquod ille certenon igno-
rat,&exprimcrepotius debuit cjuam corrtra

confcien-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

polygamia;

con^cientiam Tridentinum illud cociliabu-
lum vtriufqUe tum Gra»ca» tu Latina? Ecclc-
iiar Canonibus conforme dicere : nempene*
que nunc in Romana Ecclefia qua? fe non
minus falso quaminepte Catholicam vocat,
efle vllum legitimum coetum conftitutuqui
de iftis vel conftituendis vel interpretandis
legibus aliquid ordine & more maiorum fan
ciatmeque vnquam in iftis qua? ad confcien-
tias vinciendas fpeftant , fiue qua; per fe vel
iufta vel iniufta fint , licuifie quicquam £c-
Clefiae velnntillum extra Deive.bum fcri-
ptum , id eft extra vtriufque fcfcderistabulas
Canonicas, ftatuere. Nos ita fentimus, ita
fcribimusjita viuimus,bone vir. Tu vero vi-
deris qua confcientia fcripferis nos dcferto-
res ( defertores quidem veftrorum & fecun-
dumcarnein& fecundum Ipiritum lupana-
rium)legemdecontinentia clericali & mo-
haftica pedibus prorfus hircinis & fuiJlis
proculcare. Nam tuquidem certecontincn*-
tia & inter clericos & intcr monachos tuosj
nonmagis quam reipublis.Platonicaeldeam
inueneris : Satyrorum autem & Faunorum
capripedum luftra tam bene nofti , vt ne dif-
fimularequidempoffis, tanto futuro in te
grauiore Dei iudicio , nifi recto tandem pe-
deincedas.

Placet vnum adhuc attingere quod pra> Qojtinitic
termitti fanenon debet.Caufeccelibatus iis caula fue *
fuadendi qui eo vti poflent , ex Paulo notae minTftro?
funw Quas poftea rationcs nonnulli com- d€li s*ndi'

:

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

i 5 8 TRACTATlODfi 1

menti fmt , nefcio quo Angelica» puritatiS
ftudio planc praepoftero >cxiis qujediximus
abundc liquet. Quis dcnique poftremi ho-
minum excogitarint, hypocritae videlicet
manifcfti & qui de continentia loquuti bac-
chanaliaviuunt,partim ex tyrannicis Papa-
rum decretalibus>partim cx triftiffimis mul-
torum populorum cafibus , partim ex prae-
fcntis feculi moribus licet sftimare. Medij
autem inter hos & illos fuerunt qui pruden-
tiaquadam nixi,quae nunc quoque vtinam
ne plenam Templi Domini inftaurationem
impediat, non modo requifierut ccelibatum
in ordinandis Epifcopis & aliisid gcnus, ve-
riim etiam vt ordinandi nullos nec hlios nec
«oucU.«. nepoteshaberent,fiueillaslcges amplc&an-
& uj. & tur,fiue refpuant. Sic cnim fanciuit luftinia-
*>7- nus,& quidem tribus Nouellis:ac,quod ma-»
gis mireris , citatis etiam in eam fententiam
non minus falso quam impudcnter & Apo-
ftolicis fcriptis & facrorum canonum dcfi-
nitionibus. Eft autem ha?c ipfa conftitutio
D a ift J- l8 j quam Pclagius papa qui Grcgorium Ma-
wcui. CSy gnum anteccfiit Principalem vocat , cuius
etiam fanctionis caufam quoniam.pulchre'
explicat,totum refctiptum(vta Gratianoci-
tatur ) placuit adkribere. Sir ergo ibi Pela-
gius,adhuccxeorum Epifcoporum numero
qui legesab Imperatonbus acciperent , quas
tamen pro arbitrio iam tum inflectere inci-
Diftln.i». piebant.

cap.de sy- <j) e Syracufana vrbis antifiite^ptaucramm in

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P O L Y G A M i A;

> initiog/ortx veftra defidcrtis obedi

'$9

• ratto

\ents i

paucis temportbus or-
dinationcmdifferrefacerdotij coegiffeu Ob hoc
ame^mdvelperfona qUalttas(ficut & vos me-
lius noftis)vclfuperftcs vxor aut filij ( per quos
Ecclcfiafttcapcriclitarifoletfubflatta)noftrosa-
nimos diutim ab cim ordinattonc fu/fcderet,quat
tu adcautclam humanam pcrtinet, integro penl
anno dtftulmmopinates cjuod in melim Syracu
fanorum proucnirc poffct cletlto.Sed cjuia in vo-
luntatis fuapropofito trrcuocabiliter perfttterut t
& nulim eftalim incadcreptrttu Fcc/efia, ntfi
longioribus adhuc temporum differretur ffatijs.*
ne paulo ampltm infanircnt{ ficut filtj vcftrima-
gnifici <Pr<etoris tefttficattonc dtdtctmm)tnter htt
iufmodi arnbiguitaies iilud confulttus tudicaui*
fnmfacicndu,vt cogrua proutdetia caufam,pro-
pter quam principalis conftitutio habentem filtos
& vxorem ad eptfcopatus ordineprornoueripro-
hibct,falua difpofitione conctlij muniremus *<jua\
dc refummo (iudto ab eodem Syracufana vrbit
epifcopOypriufijuam a nobisineptfcopum contin-
gcret ordinart,huiufmodi exeoimm cautioneper
quam &fuam fateretur,<juatula effctpr&fentk
temporis habita rerum defcriptione,fubftattam:
ejr nihtl vnyuam perfe autperfiltos & vxorcm
Jiue ejuamlibet propincjuam aut dornefttcam vel
extrancaforteperfona dcrebmaudcat vfurpa-
re Scc/efia: ejrvniuerfii fui Kptfcopatm <ju<t(ita
temporCyS cclefitt fu<t dominio foctareti nthtl vl-
tra id cjuod rnodo defcrtptum cft,filtisfuis vcl b*
rcdibm rclttlurm,

1. ij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

160 TRACTATIODE

Ex his autem ncmo non videt non propri>
religionis caufa, fed vt Ecclefiafticis facalta*
tibus caueretur , coelibes fuifle maritis ante
pofitos , quantumuis ccelibatum iampridem
f nonnullis fpoliis matrimonij exornaflenr*

t CaulSnon Quidautem hic potius deplorem quam &

) fulneobU 5 pnncipum & paftorum praepoftera iudicia?

t gadi cuiuf- Cur enim a verbo Dei potius quam a carnis

! SSwST pmdentia confilium non pctunt? Deprecati

I mBMw funt Apoftoli crefcenteEcclefiaHierofoly-

obnctuado m j tana q^od minc vnum ifti, illoium,fcili-
Arg.ptim. cet fucceflores,cupidiffime arripiunt : & pro
quo vno retinendo non dubitant hodie to<
tum orbem terrarum concutere, nempe bo-
norum Ecclefiafticorum adminiftrationcm.
Itaque qtium hoc quoque ad tcmpus Hiero-
folymis fumma fide curaflent , totum hoc o-
nus mox a fe abdicatum Diaconis relique-
runt,fcruato fibi videlicet tum adminiftran-
difermonis, tum precum munere,quod a
Domino acceperant.aV*OT,inquiunt, non eft
acjuum nos derelifto fermone Dei> minifiyAre
rnenfu. Hanc certe rationem fi ample&i ma-
luiflent poftcri qnam omnia Epifcopis in
manus tradere, quibus nihil a:quius videtur
quam quod iniquum eflc iudicarunt Apo-
ftoli,tottantaquemalaEcclefiam non euer»
tiflent funditus, vtpote quce iampridem nul-
lum remedium patiatur.
Setundum Deinde , quum difertc Paulus inter illa ex
quibus periculumfierivultdc Epifcopo ad
regendam Domini farailiam idonco,illud

quo-

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA, 161

juoque requirat vt domui fuae bcne prarfit*
& liberos habeat ad obedicntiam & honc-
ftatem re£te compo{itos,qu$ ha?c fuit auda-
Cia ineo Imperatorc qui fereligiofiffimum
yocaret,quicunque cflent mariti & patres,ab
epifcopatu cxcludere. ? quo» vcro Epifcopo-
|^rum ac prefertim fummi illius(fi Dco placet)
& vniuerfaliscatholicar Ecclefiae capitisnc-
gligentia,imo qua» fides& confcientia , non
modo de tanta verbi diuini deprauatione
Imperatorem alioquin , vt arbitror , mini-
me m^lum non commonefacere , vcrum e-
tiam cx iftiufmodi legibus Ecclefiam admi-
niftrare?

Bene autem illud ccciditquod ceffmtibus, Tcrtium *
velpotiusin tuenda fuaTyrannide occupa-
tis Romanis Epifcopis, rcpcrtus eft intcr ip-
fos Imperatores qui hanc conitnutione non
modo vtiniquam ,fed ctiam vtftultam rcfi-
geret.Is autem cft Leo cognomcnto Philo-
fophus,ac fane rcipfa in hoc quidem fapiens,
cuius etiam verba ipfa placuit adfcribere:
tflfirari/ubitjn(\mTi cjuomodo non veritt non- Leo wou.
jiullt fintfacras dminafoue Leges tanyuam ilU u
abfoluu non ejfent^promulgatis aliis Legtbm a -
brogare.Etenim <juu facri Canones^ quiliti locis
de Epifceporum creatione prafcribunt s /?atriant,
eum ejuiexlegittmo mtttimonio liberos habeat (i
modg in relicjua vita ratione nthil inpedirnetifit
4td primartum facerdotiu promoueri pojfe : hi in
€ontrartum fiatuentes aiunt,vt ij qui Uberos ha-
kenwametfi legitirni eotugij mumu fint t ad Epif-

1. iij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

161 TRACTATIO DE

copalcm dionttatc euadant, fuo impedtmento no
yacare.Qitod tdeofortaffe in arumuuiduxcrut^
cjuod affeUione quadam erga liberos(tfuid enim
quis alms dicati ) facras facultates obUfurm i^
fiiufrnodi videatur.V eritm no rette ftfe %lla ratia
habet.Sic naque nec i$ cuifratres altlve cognati
fuerint accejjum ad Epifcopatum haberet: fjiojui
dem & ad hos fanguinis propinquitatifvc affe-
tHo refptctt.jQuin & hoc prautdentes diuini C4
nones^fecerunt Epifcopis potefiatem^vt (i ipfi co-
gnati pauperes effent,illoruminopiam ex facris
facultatibusfubleuaret.T^oftra igitur Itpperato
ria quA ex ^Deo efi matcftas, fimandatis dtuinis
infifiatur y id longe conuenientim fore animaduet
tcns>confonam tllts profertlegem tjuemadmodu
ipfis videtur ad primtrium facerdotium promo-?
ttertpoffe^jHi illo honore aliocjuidigntu fitjamet
ft Itberos lege tarnen honoratos habeaty ita dcfi-
niens vt ab eocjui contradtcpre aufm fuertt^ lex
pro audacU pcena perpctuum filentium exigat f
Hapc ille,fatis declarans quod ante dixi,nem-
pe nq tam fan&imoni?e maioris gratia quam
vt facultatibus Ecclefiaflicis confuleretur cgp
libcs& drUvwi fuifle maritis & patrtbus anr
tepofitos.

Nullam autem ne tum quidcm fuifle voti
neceftitatem in Epifcopis,fed cis ordinandis
licuiffe vel ccelibatumffi HbuiiTet)promitte-
re ( que nifi poftea feruaffentj exaut^oraban T
tur duntaxatjVtantediximus, neque matru
monium dirimebatur) vel vxorem ducere*
& nihilominus ordinari , abolito liac in par~

te C4-

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 16$
tc canone illo 12. Synodi fcx'ae de quo paulo
antc diximus, ip'aqueadeo Iuftiniani No- ,
uella6.imo etiam intra bicnnium ab ordi- ; 0U J '
natione illis adhuc liciulTe vxorem ducere,
iiquet ex alia eiufdem conftitutione Impe-
ratoris,inquatamen iftud quoddc biennio
diximus fuihilit , ldque acklita ea ratione
quxfatis oftendit iam tum Orientcm quo-
quenonnihilfuiiTe Romanae Ecclefi* venc-
noafflatum. . 1

Mitigat autem ctiam illud dc ccelibatu, 02«*«*
quodtum Epifcopos eligercante tricefimu
quintum vire. annum non licebat, iiltla quod
fane fpatium ipfts abundc licuerat fuarum
viriumpcriculum facere.

Ettamen quanto fatius fucrit apuroDei sextum;
verbo nufquam deftectcrc,vcl ipfiai caecisper
pctua tot feculorum experientia dcmonftrat.
Qupsentm tumuhusin omnibus Gentibus
Tyranica & planc diabolica lcx ifta pcpciit?
quot indc populorum vclin vna Gcrmania
ftrages?quot infmticidiis contaminatus vni-
uerfus terrarum orbis? quae fpurcitia? Roma
ipfam prsefertim,omnis iftius mali fcaturigi-
nem, quanuis iam ab vltima mcmoriatur-
pium omnium libidinum parcntcm obrue-
runtfan vnquam Sodoma & Gomorrha vf*
quc adeb coram Domino Deo cxercituum
fcetuerunt, atque obfcceniffima ifta non ho-
minum.fcd porcorum colluuics,dicam,an i-
pftus Satana* proluuics?

Imo quis hoc non miretur, nullis vnquam s «P tIraa -

1. iiij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Oftauum.

i<$4 TRACTATIO DE

modis hoc potuifle obtinen vt lex ifta quan*.
tumuis rcpetitis canonibus fancita, & crude-
liffimis cdi&is confirmafa,imiiolabiliter fer
uaretur/Repugnabat enim ipfa reru natura,
contra iftos confcientiarum carnifices , Deu
humani gencris,& fan&i coniugij au&orem
interpellans: nec Deo vnquam vifom eft vf-
cjue adeo aduerfariis laxare habenas,vt quod
ipft fanxifiet prorfus irritum euaderet.

Qjiid quod ipfispontificibus(pecunia ta*
me delinitis iuxta illud,Quia altari feruir, ex
altariviuatjreligio non fuit , vtcunquein
fcholis fefe mifeii homincs de indifpcnfabi-
litate difputando fatigarent, ftiis ipforum
legibus derogare quum libuiffet:& quod pro,
irremiffibili peccato ducunt quotieslibuit,
pbit&io vltro concedere ? Nempe, inquiunt, publici
Rcfponfio alicuiusmaximi boni caufa,quafi vcrofacier
da fiut vnquam mah,rt bona eueniant:quafi
nonfitbonispaftonbus vel vniusanimulip
ratio habenda , quafi denique Romanorum
Epifco^orum hac etiani in re ambitio,auari-
tia,<qpo«woA*4/* denique no fit ex omnibus,
hiftoriis manifefta.

EJ2; Rcctiusitaque multo Syncfius.tcftatusfe '
adEutro- non dimufurum vxorem quam Dcus & Ley
ObSt, & |;P irco P i manusipfi tradiderant. Ncque
nobis Epiphanius hac in parte audiendus,
quem fane mirum eft audcre etiam Cano-
Rtfponf. nasproferrcquum nemini dubium eiTe pof-
fit quin Nicena? Synodo exdiametro repu-
gnet.Intolcrabilis autem pianc in hocquo-

que

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. i<*5
que Hieronymus,quum hsec kvibit.-jQutdfa
cient Ortctis Eccleji&tfuid v£gypti & fedis a-
fo(iolic&tfu& autvirgines clericos a.ccipmnt^aut
continentes^aut^fivxores habuermt , rnarm e/Je R- cl P° af -
deJiftunt?EtC\ enim nondeerant qui prarpo-
ftero z Ao iftud iugum vcllentquibufuis im-
ponere,tamen,vt Epiphanius ipfc fatetur , &
vetus hiftoria teftatur,nunquam huiufmodi
continetiameceffitasin Oriente valuit, imo
nein Occidcnte quidem abfque maximis
turbis obtinuir.

Illum autem ex Patribus cuius nomini li- Cli J^jj.
bens parco,quis non videt luderc quanuisin
rcnimium feria, potius quam ferioagcre,
quum in his verbis Apoltoli,? <Vi'« oUov pfpi
S-cLyfyjop rftii domui fu<e benepr&fit, domu intcr
pietaturvniufcuiufquc corpus, vthoc quoq;
adccelibatuslegem torqueat?Hieronymum obiea^:
deniquc quisferre poflit vfque adeodepra- cutcfpon -
uantem Apoftoli vcrba , vt illic quoque no-
mincTtoyTiMfyv>\d eft liberoru,filiosTous
yio-lAOusfilusTcii; -ro^tf^/cintclligatr' Sed de
his fanctiflimis nugis plus fatis.

Summa autem iftorum ha»c cft, ne Ecdc- Conclufi *
llaftitum qiiidem ius illud videri poiTe quod
&verboDei,& Apoftolorum totiufquevc-
teris illius puiioris EcdcHaimoribus ex dia-
metro repugnet.

Ni nc vero tandem addigami^ intcrdiclu Dediga-
accedamus, ac prirr.um quuihoc nominc in- Jg*f uucr -
telligatur cxpeudamus. Qgtdi&
Neque digamiam neque digamu invcr- mia>

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

triplex.

rrima &

Tcrtia.

166 TRACTATIODE

\ns fpecJes bo Deiinuenio: imoneapud probatosqui*
dem authorcs Gr#cos icgere meminhScd vt
*?*po<;& ^oA*>*^o<;dkitur > &vetuspoeta
fcripfit r^ydfxoio yuvajKOGyita no video cur il-
la quoque non iicucrit vfurpare.Itaque de vo
ce non corendimus,fed de rc ipfa quajrimus,
fccunda. Etfienimipfa nominis notatio dcdaratdi-
gamiam repetitas nuptias fignifkare , tamcn
quum vel fimul vel fucceffiue , vt loquuntur
in fcholis,plures vxores ducantur* non parua
eftcontrouerfia,quum de bimaritis &binu-
bis agitur,vtra digamia fignificctur.Acceffit
autem alia quoque poftea djfficultas, quo^
niam qui viduas ducunt numerari quoque
interdigamoscceperunt . Ego ficutnonin-
uitus concedo digamorum nomine fignifi^
can quorquot duas vxorcs fiue fimul fiue fuc
ceffiueduxerunt , iti etiam aio vnius vxoris
virum & vnius viri vxorem apud Apofto-
lum iis demum digamis opponi qui plures
fimul vxores habent.De quibus autem diga-
mis in veteribus Synodis agatur fuo qwoquc
loco expendemus. Sed qua rationc digami
c£fendi fintqui viduasducunt,illud fane vide
re non poflV.m. Caeterum quocunque nomi-
neresifta* fignificentur,videamusan hicfal-
tem poffimus eorum quos f#pe iam repre-
hendimusfententiam probare*
Prinwfpe- Sane quodad veram digimiam attinet
roia: iiiici- quahs hnt Lamechuquum videhcet plures
vxores aliquis fimul habet , quantopere nos
eam improbemus ex iisapparetquseaducr-

fus

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. i*7

fus Ochinum apoftatam initio huius tra-
cfc itionisdifleruimus. In altera vcib fiue fe-
rn 1 fiuc f#pius,fticceffiue tame^ repetitai um
nuptiarum fpecie diffentimus, tum ab iis qiii
digamigedetrahunt contra Dci verbum,tum
etiamab iis qui digamos Eccleiix minifte-
riis excludunt. Contrarium affirmo > nempe
repetitas nuptias a Deo effe benedictas vt &
primas,nec cuiqua qui vtatur,vcl cx iurc di-
uino vel vlla iufta ratione prohibitas.

Caetcium quod ad prius illud attinet 3 equi
dcmnon ignoro dicere confueuifle veteres
illosalioqui orthodoxos, minimc afedam-
nari quantumuis farpe repetitas nuptias^deb
Vtinhcxc ctiam verba Hieronymus erum-
ipzuNon damnoAigarnos^trigarnos^ fidicipo
teftofligamos.Scd profe<ft6,quod illorum pa-
ce dictum fir,cogunt nos alix eorundem vo-
ccs in rcm ipfam inquirere. Qujd de hac re
fcnferit Tertullianus > quem hancipfamob
caufamidem Hicronymus alicubi hacexcc-
ptione* breuiriimaquidemillafed veriffima
Vcpellit, quod homo Ecclelia? non fuerit,fa-
tis liquet.Scd quid fi illeipfe Hieronymus
deteriora ctiam fcripfit ? Et vtinam quidem
meliora fenlerit quam fcripfcrit. Eius ioi-
pxt haec vcrba funt in Iouinianum , <JMentu
csl alterum & tertturn vnum vtrurn no([ecjuam
plurimosjd eft,tolerabtlius eftvni homimpro*
ftitutarn efie c/uam multis. Idcirco vero re*
prchenfusquafi primasnuptias comparaffct
fcprtationbquid refpondet f Se videlicet ifta

Altera di-

gamix fpo
cies> id eft
fuccdfms
nupttarurn
repecitio
quibufui*
hcita.

Hierony*
mi retutji*
ca tcftimo-
nia contra
rcpetitas
nuptias.

Hiero. Iib f

2.in /oui»

nian. &. ia

Apologia

a d PittUlr

chium.

Piimum.

Hietony.

aduerfui

Heluid.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

16*8 TRACTATIO D E

fcripfifle non de primis nuptiis, fed de diga-
mia & trigamia,& ita quidem vt addiderit fe
t recipere quoque fcortatorem pcenitcntcm,
t10, Sed vt ea omtttam quae , vt ante diximus,in
primas etiam riuptias fcripfit , quibus fanc
nihil dici afperius in vllum crimenpotefti
hoc tame' effugere non poteft , quin eam qua5
nuptias priore viro mortuo repetit, dixerit
fefe proftituere & pcenitcntia egere.Hocau-
tem n ita eft,annon cft digamia fcortationis
fpecies?annon peccarccenfet & quidem gra
uiter, qui poenitentia publicaindigeant?&
quomodo iftosnon damnat? imo fi hoc ve-
rum eflet,quomodo ipfe damnandusnon ef-
fet,nifi illos damnaret? Sed ifta dc pcenitcn-
tia poftca viderimus.

H?«6 U ad* Illud autem S uis excufarct quod ide alibi
«aluinam. fcribit in illud Apoftoli dxdum^Quada enim
declinauerunt po(i Satana.Videjnaphyqualia
jint matrmonia cju& lupanarib.praferututjdeo-
Itdolefcentula vidua qm fe non poteft conttnere
maritu pottus acctpiat quam dtabolnrn.pulchra
nimtrum & appetenda res <jua Satana compara
°* tionefufcipttur.Pukhr* fane res , Hieronyme,
& diuina,cui Deus benedixir.quae remedium
eftpurum &immaculatu aduerfus ignitum
ferpentem:& dc qua djxit Paulus , Nubat in
Domino.

7V/*,inquis eodem loco^uod peimeft^vn
& per/e bonum non erit nubere. Cur ego Vero
non regeram , quumillud tollere non poffis,
inique tefacere qui hocabiicias. ? Etillud cur

vicif-

Tertium.
Refutat.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMlA. 16>

Vidffim no djcam, Tollc,im6 fic mitiga im-
pedimenta qux fuperueniens peccatum in-
ucxit in nuptias, vt vocationem alicuius non
impediant, & bonum erit hominem folum
e{fe?tolle propter quae continentise locus eft,
& per fe bonum non erit continentia?

Quid quodidemillequafi non fatis eflcc Qjiartunw
femeliftafcripfiffe, inculcat ctiam ifta fu*
Gcrontia?,& quidem putidioribus certever- Hieron.ad
bis quam vnquam fcripfciit.Tcrtullianus in Gctomi *
eodem argumento Pr£fert,\r\cp\t y digamiam
fornicationt.Et mox,T 'olerabilius efl dtgamiam
ejfe (juarnfcortum.Et mox, Non /o/w»,inquit,
ab oflictofacerddtij excluditur dtgamusjed &ab
eleernonfyna Scclefi&^du indigna putatur flipe %
qu& adfecuda comugia deuoluta efl.Et poftea,
fane vt illum omnino credas lectoribus illu-
dcrc, Djmnamus,'mc\u\t y fecunda matrimonia}
minirne.Abtutmus de Eccle/iadigamos>abJit.In>
arca N oe nonfoCumnmndaJed & immttdafue
runt ammalia.habuttbomines^habutt crferpen
tes.lndomo ejuocjue maana y vafa dtuerfa funt:
aliain honorem y alta in contnmcliam. £fl crater
ad btbendum , & matula ad fecretiora natura.
Obfecro vcro qui fic loquitur , qui digamos Refiit.*
nonnifi pcenitentes recipit , ab elecmofyna
Ecclefia: excludic , ferpcntibus, matulisde-
niquc comparat , annon illos fcueiiflimc
damnat?an xquum facit, qui quod facit fe
tamennegat facere?an dcnique mundus eft,
cuiustamenimmunduscft fermo?Sed hiso- x
mnjbus illud vnum Apoftoli fatisTueritop- 3

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

i 7 o TRACTATIO d e

ponerCj V xor alligata eft lcgc viri^ (nonlegC
pcccati nec carnis,vt tu quoque fcribis, Hie-
ronymc Jquandiuviuit vir cim :yuodfi obdor-
q micrit 3 (moxiis videlicetfomno,vtnullu Kic
fubterfugium neque Tertulliaho,neq. Chry
foftomo pateat, quafi fomnus ifte vinculum
coniugij non abrumpat ? Ubera eflad nubedu
cui ve/ttytantttm in Domino. An enim Vas eft
ad contumeliam,an ferpcns , an matula , qua»
nubit in Domino?an proptcrcaeleemofynis
Ecclefiae indigna quod Deo adconiugium
5 vocanti fit obfeqUuta? In hoc autcm de elee*
mofyna videturetiam Hicronymus alio mo*
do,& quidem deinduftria ,erraffe. Vidua?(e-
aim de quibus conqueritur Apoftolus,quod
Velint nubere non ab eleemofyna proprie,
fed a minifterio viduarum abiiciebatur.Sunt
enim diftinguendae viduae,quarum inopiae
fubucniebatur cx Ecclefiae aerario , ab illis vi-
duis qnte KetTt^tycpro, id eft in earum album
feferebantur,quaepauperibus & aliis fanclo-
rum vfibus inferuiebanr.Itaque fuftentaban»
tur quidem iftae ex aerario Ecclefiae , vt pro-
babile eftfed ita vt viciffim laborarent, noii
cantillando,neque fefe in cremum recipien-
do,vt poftea factitatum eft, fed eaexercendo
quae eftent Ecclefiae vfui,vt ex Dorcadis hi-
i.Tim!f. rtorialiquet,& ex alio Apoftoli loco. Iftas
porro,fi quidem nubebant , quid mirum eft
ex hoc albo fuifte cxpunfiras , quum in mari-
torum familiam tranfirent ? illas autem non
quod nubcrent,fed quod hubentes iam non

effent

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

V 0 L Y G A M I a; 171
cflentalio fubfidio dtftitura?,probabi1eeria
eft defnfle ali ex publico,nifi rurfum paupcr
tas aliunde premeret. Qyorfuin ha?c igitur
aduerfus repetitas nuptias?

t Ne quis autem arbitretur vllam a me in- Quintu».
luriam raro viro fieri, alium etiam locum ex
cadem epiftolaprofcram. Damnauit ipfcmct
ahbi Tcrtullianum,& quidem merito ,quod
in monogamia prsedicanda Monranum fc-
querctiu.Quid fi ea ipfa cxTcrtulliano ipfe-
metmiituatur/TTreenim vtriufque cadem
penc vcrba funt,eadem fanc per omnh fen-
tcntn.Legefacerdotali tenetur & Uicm^ui ta
/emprxbcrefe debet vtpoffit ehgitnfacerdotm.
Non emm dtgitur ftdtgamusfHerit.porro eligu-
turexlatcisfacerdotes. Ergo &laicm tenetur R ,
mandatojer quodad facerdotmm perucnitm.
Hocvero, (vtalia plurima omittam,ideft
totum pene Tertullianumrepetitum)annon
clt omncs vcllead monogamiam cum Mon-
tanoobftringerc ? Et fanc qai ncc fecundis*
nuptns bencdicunt,nec digamos abfquc pa>
mtentia recipiunr, nonvidco qu, poffinta
Catharorum crroreprorfus immunes vic\c-
n , vtpturibusfnoloco diiTcrcmus. Scd de
Htcronymo plus fatis,coius f mi nimiu mul-
ta funt huius gencris , vt & aliorum multo-
rum,quorum nominibus parco.

Prarftitciir ergonon tamquis hoc vel iU$£St
iuddixeritquam quibus rarionibus id con- g u '""to-
firmctur expendere,qua»quam nihil fc. c ci - itj^
tant pr*ter illa qua? contra Tertullianura nu P'^.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Pnmtfm.
Hefponf.i

Sccudum.
Refut.i.

i.ca.Dcu$
tnafculum

Tcrtium.

Refut.i.

t 7 £ TRACTATIODE

initio refutauimus.

Non dixit Adam, vel potius pominus iri
Adamo,e" > t adbtrebitvxoribus y {edvxorifuki
Conccdo,ide6que plures fimul vxores ha-
bere nefas eft. Sed quorfum haec aduerfus
eos qui plures fucceffiue ducunt ? nifi forte
putamus cum Montano , ne morte quidem
folui coniugij vinculum*

Simili rationefriuolum illud argam&um
ref.llitur»D«(? eruntin carnevna y de primis nti
ptiis dtttum efi y non de /ecundis.Sanh de primis
concedo,quum ante Adamum nullus homd
extitcrit. Concedo & illud, Adamum vna
Eua contentum fuifle, quoniam nihil inueni
musinScriptura quod contrarium doceat.
Sedde vnisillis di&um idfuhTe nemofanae
mentis arbitrabitur,quia confequeretur vxo-
res fecundas non mcreri vxorum nome.Quo
modo igitur viduas diccret Apoftolus,nube-
re in Domino?

Illud vero vix aliqua refutatione indiget,
Primus ^Adam monogamus y fcundus agamtUi
Qui digamiam probant , exbibeantterttu Ada
digamumrfuem fecjuuntur. Nam quodadpri-
mum Adamum attinet, vnde ifti didicerunt
oporterc nos illi in iftis qua? perfonalia funt
fimiles fieri. ? In eotamen fane fimiles ilti fi-
n>us,quod non pluribus, fcd vni coniun&us
fuir.Sed anno etiam poft priorem mortuam
ducta vxorfecunda, vna eft ? Qnpd fi quif
contincremauult& poteft, contineat fane*
Scd an Adamus Euas fuperuixerit , & ita con-

tinuerit,

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

polygamia; \^

tinuerit, quis nos docebit, aut cur qua?ramus
curiofius?Secundi autem Adami ^ocu^oia-
et;, in hac quidem vita , pofita eft in Spiritus
fru<5t.ibus,fiue mariti fiue coelibcs fimus,tan-
tifper dum apparueritquod fumus,quum fi-
miles erimus Angelis Dei. Quid quod fi ar- 3
gutariliberet,digamos ccnferemus potius
quam monogamos,parrem illum credetium
referre?Sic enim ait Atignftinus , ^Proutfum "wb.&c
fuiffe hoe exemplo contra harettcos futuros fecun f^f^' 1 ' 1 '
darum nuptiarum aduerfarios. comra^*
N r/w,inquit Ambrofius,«iw fecunda be- i" r ( \ legist
nedicttur.Ei, Sctmmconiugiumfemelbenedui. Qgsrori!'
At ego morem iftum vt & alium quo pceni- Refatat -'-
tentiainiungebaturalteram vxorem fuccef-
fiue ducentibus , non dubiro plane iniquum
pronuntiarc. Annon cnim vna res funt liue
prima», fiuc fecundaeaut farpiusin Domino
rcpetita? nuptia? t Si in Domino nubit vidua,
vt & virgo, quo iurc recufabitur illi bencdi-
aioquatiftitribuetur? Longc fane reftius 2
&verius Auguftinus, fiue quicunque auttor Dcfidead
cftlibellideridcadPetrum.5if*^r/>wa con- Pet « M Pi<
tigeritpriuariconiugioyfecundu vel tertin inies 9
nullumpeccatum habebit.Et f.ne ita eft. Qjis
cnim plns dixcrit, peccaturrt ab Apoftolo
fuaderi vt fiat in Domino? Qnorfum igitur *
pGfcnitentia: pcenam non peccanri ? Idem co- i bid ™*
dem \\bc\\o,nupti*, inquit , non tantum prima caiMt *
diutnitm in/lttutafunt & benedttla.fed &fecu
da & tertUyproeorum cjutfe conttnere non pof-
funtinfirmuate : Cui vcrd benedixit Domi r

m. j.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Sextum
tib.4. fen-

174 TRACTATIO DE
nus, in quo nimirum vult viduasnubere A-
poftolus , quo iurc faccrdos benedi&ionem
recufaueritf
5^,inquiuntSententiarij, fccund* nuptU
tenc.dift. non fn n t facramentalesrfHomaw, ait Quradus,

Dunuidas. V Mm non f mt vn£ vn * M > ait^uem deftftum (a-
cramenti patiuntur ad plenam matnmonij Chri
iufuut. ujH& Ecc/efi&figntficationem. Atquijf vt illud
ridiculum & millies refutatum commentum
de Matrimonij facramento nunc no attinga)
quum Paulus illius fpiritualis fancfcorum &
Chrifti coniun&ionis velut imaginem dicit
in coiugali copula extare,quis iftos docuit de
primis magisquam de fecundisvel vlterius.
etiam fuccefsiue progreffisnuptiishoc intel
ligendum , quum illic in genere de mutua
coniugum inter fedilectione manifefte dif-
z feratur ? Annon vero vnus cum vna in fe.
' cundo vcltertio velvlteriorcfuccefsiuo con
iugio non minus quam in primocopulatur?
- Quadrarent igitur ifta profcdo in veros po-
lygamos > id eft qui plures vna vxores fimul
habcnt,quum vnaEcclefia fit vnius Chrifti
fponfa : aduerfus iftos autcm de quibus nunc
agimus,non item. Qujd fi vero obitciam il-
lud Oho\x & Ohohbas repudium?quid fi to-
tius Synagogae diuortium , & fterilem illam
multorum nunc hliorum matrem in illius
repudiata* locum afcitam? annon fi minu-
timifta vellemus confectari,(quod tamen e£«
fct prseter mentem Apoftoli ) dicere licc-
rct eorum potius matrimonia fecunda qui

repu-

Ofeat t.
Ictem.j.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P O L Y G A MIA.

»75

fepudiata vxore aliam ducunt, plenam Ec-
clefias & Chrifti fignificarionem habere? To
tum igitur iftud inane eft Mata?ologorurn
fomnium.

Iam acccdo ad illud quod nonnulli palma
rium purant, vt votum viduitatis feruands
ftabilianr* Proferut enim primo loco cxem-
plum mulierum ejua; ad templi veftibulum
excubabant. Sed vtcunqucde iftis ftbulen^
tur Rabbini, & quicunque alij , nufquam ibi
inuenicntvllam voti menrionem.

Celebrant cjuoque Ann;e prophetiffe ex- oa 3avMi
emplumrquafi rero viduascontincntes vitu- Luc m«.
J>eremus,ac non potius laudcmus magnope- Rcfuc ' K
re,fi cjuidem fua viduitate recK* vtantur. Di- 1
co igitur nurtcquoqne continentia?donum
anobisnon minus quam ab vllis veteribns,
fi hyperbolas excipias,praedicari:ac etia,Deo
ftt gratia , multo miniis inter nos toJcrari
quicquid continentia» repugnat, quam intet
iftos quos hodie non pudet de his rebus con-
tranosdiuerere. Sed hocviciffim fatemur,
non diuinam,non Ecclefiafticam, fed mirifi-
caSatana-fraudeinue&am videri lcgem qu^,
voti iftius fpecie , tot animarum myriadas in
reris mancipet, vt triftiffima totfcculorum
cxperientia comprobauit.

IUud autcm eft velut vlrimum corum per- Motmm,
fugium quod easviduas reprehendat Apo
ltolus, qux fidem primam irriram fecemnr.
En emm, inquiunr, fidei, id eft promiffionis
data? fiue voti fit memio,& quidem inuiola-.

m. ij>

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

, 7 <S TRAC TATIO D E
bilis. Atqui primiim omnium hoc illis con-
fidcrandum erat, nonagihoc loco de qui-
bufuis viduis , fed de iis dcmum quas ad ccr-
tumillud collcgium erant allectae , quod ap-
paretex verbo KCL&Xtytfy. Ifti vero, vt pau-
loamc oftendimus,fic loquuntur de fecundis
nuptiis , vt peccatum quidem non efle verbo
fateantur , re negent , quum renubcntes om-
nes pcenitentias pcena multent. Sed vcnia-

2 mus ad primam iftam fldem.Eam ver6 etiam
iiconcederemusita vt iftivolunt accipicn-
dam,quotfum hoc ad illorum viduas,quae
nufquam funt?Collegij enim illius viduarum
apud ipfos ne veftigium quidem aliquod
nunc vidcas.Et quod ad me attinet, vt fuerit
aliquis eorum vfus primis illis temporibus,
tamen exiftimo magnam caufam no efle cur
de illis inftaurandismagnoperelaboremusir
Itaque inutilis videri poflet haec quarftio, nift
votiuas iftius continentix ncceffitaremno-
bis propofitum eflet oftcndere nullo pror-
fusveiboDei neque praeccpto neque cxem-

3 plo confirmari. Dico igitur Ficjei nomine
nihil efle prorfus quod nos cogat aliud quam
paftum & fimplicem promiffionem Eccle-
iia; factam intelligere. Qoarnam autem illa e*
rat ? ea nimirum cjuse miuifteriu iftud refpi-
ciebat, quo fane defungi non poterant qua?
ad nuptias redircnt. Pollicebantur ergo fe
conftantcr operam fuam nauaturas Ecclefiar,
necabeisexigebaturvotu quo confcientias
obftringercntjcoram Deo , ied fimplex pol-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

polygamia; 177

licltatio fux fortiter & fideliter tuenda: vo-
cationis. In iftisautcm tum exigendis tum
prarftandis pollicitationibus quum experien
tia oftendiflet grauiterpeccari , hac normam
adhib uit ApoftoluS) vt nulla nifi fexagenana
deligeretur, cuius ordinationis grauiffimas
rationcs arfertmepc qubd iuniores ad luxum
&delicias fubinde prolapfa? , poft varia of-
fcndicula, tandem aperte lcuitatcm fua pro-
derent,deferto contrafidcm datam raunc-
re,ad fecundasnuptiastranfcuntes, adeo qui«
ciem vt nonnulla? quoque interdum a Chri-
fto iplo dcficcrent.Sic ergo ifti incommodo
profpici voluit Apoftolus. quam regulam fi
poftcritas eflet fequuta , pra?ter quam quod
infitiitisoffendiculis obuiam itumeflet, fu*
perftitiofum iftud perpetua? viduitatis vo-
tum,quod tandem ctiam meritorium euafit,
& repetitarum nuptiarum turpiffimam vitu-
pcrationempeperitjEcclcfiam non inuafif-
fet. Scio tamen alitcr quoquc>& commode
quidem cxplicariprimae fidei vocabuly. Sed
quid mihi maxime accommodatum videa-
tur, illud dixi,nempe nihilaliud quam fiir,-
plicem pollicitationem Ecclefu? fa&am mi-
nime tamen temere violandam ita fignifica-
ri,fcd quae a folis diaconiffis & quidem fexa-
genariis ex aequo& bono, non fan&imoni*
alicuius nedu meriti,fed minifterij ipfi" caufa
quod obire nuptae no pofient,cxigeretur.Vc-
rum hac de rc rurfus aliquid in tractatu de
diuortiis,Deo fauente*dicemus.Nunc autem

m. iij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Hicrony.
Occano.

Obic&.i.

178 TRACTATIO DE

ad eam digamiam accedamus,quae Clcro uV
terdicitur.

pigamis Digamos,id eft,f vt ij interpretantur con-
fn*Mduf * tra <J uoa nunc difputamus ) eos qui plurcs
facru mt- fuccefsiuc vxores , vel etiam vnam , fcd eam
mftetiii. vl< j uam 9 (Juxcrunt , adeo iam olim plerique
cenfuerunt indignos efle facro minifterio»
vt eos non rnodo a facris ordinibus , puta
cpifcopatu,prefbyteratu, diaconatu, ac fub-
diaconatu , fed etiam ab ipfo clero fcmel ex-
cluferint, adeo quidem vtrelu&antefruftra
Hieronymo, alioqui infcnfifsimo, quoties
libuit,nuptiarum hoftc, eum quidem admh>
tantquiante baptifma fuerit quantumlibet
fcortarus,digamus autem non item. Sit au-
tem hoc quanlibet vetuftum , nihilominus
Refpofio tameniniquiffimum elTe ncc in Ecclefia to-
lcrabile affirmo.Nec enim ea vis eft vetufta*-
tis,vt quod malum eft,quia vetus eft , idcirco
obiea. i. b onumeiU d at . Nec eft rurfus quod clami-
tentl^>trtbusitain{ignem fieri tniuriam, &
Refponfio iii u cl inanc fuum Catholicum nonnulli nobis
obtrudant : Saltcm enim (empcr id dici non
poteftobtinuiftv;, quod prxter Dei verbum
fenfim fuiffe in Ecclcftam inue&um non dif-
fktle fuerit demonftrare. Audiamus igitur
quas ratiomsiftius moris afTerant. Ita enim
liqnebit an fuper vcrum fundamcntum #di-
ficarint aurum & argentum, an potius fce-
nttm&ftipulam , qua? nunc clarus ille dies
Dominirctexerit , & quafi per ignem con-
fumpferit.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

polygamia; 179

Ia&at qnidem aperteSynodus Valentina raiemin:
praicepti diuini formam, fub Damafopapa, l - s y noi -
velpotiiis,vtarbitror,fub Syritio, fed quum Refutatio
ad rcm ventum c ft, tum planc deteeitur im- «tionum

avr 1 1 i D • t P ro mini-

ura. Nam ha?c demum ex verbo Dei ao fterio di-

iftis proferuntur.

Cautum fuit in Lege,(inquiunt iftius Icgis rtima. 0 '
defenfores qua digami a Clero arcentur ) nc
Saccrdotes f#pius,id cftplus quam femel nu
berent. Atfi requiras vbinam hoc cautum Rcfut *
n"t,nufquam fanc ncque apud Mofen , neque
apud Prophetas , nullo dcnique facrac Scri-
ptura»libroinuenias. Ac Tcrrullianum qui-
dem a paracleto Montani fafcinatum iftud
quoque fomniaflenon adeomirandum fue-
lit.Tcrrulliani vero veftigia poftea fequutos
futfle Syritium & Innocentium primum,
homincs, vtcorum epiftola» palam faciunt,
blafphemos& infignitcr impudentcs , quis
iurcmiretur,quu nihil illospuduerit ? Quof-
da aute fumm$ alioqui tu eruditionis t u pro-
bitatis viros quis no mirctur &ingemifcnt in
reprcTcrtimrati mometimo falte facros codt
ces(quos quotidie verfabat)infpcxifle,vt fci-
ret vereiftud an falfocitaretur? Sedilla trnc
fuitnimiru me*dacis fpiritus cfficacia.-cV^hri
ftian|Ecclefi^fatalis calamitas. Hier*nymus
pra» casteris qua ratione poffit exrjfari certe
»6 video,vtqui in Epiftolaad fceanu.quo-
cuque iliat5pore fcripferit(r*m fanc rcftius
rnulto de nuptiisfentie^s qi*na quu inloui-
nianum dcdamaret) mar re fte dicat ipfis e-

m, iiij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Stcunda.
lcuic.x.

180 TRACTATIODE

tiam facer dotibu.s fub legc potuifle polyga*
mix , id eft, pluriuro fimul vxorum haben*
darum licentiam.Quod fi verumeft, quis al-
terum digamia» omnibus c5ccflae genus illis
interdi&um cenfeat?Et tamcn idem ipieex
Tertulliano illud repctit ,caufa? fua? feruiens,
Proferunt fecundo loco legeillam quon-
damMofitradita,quaiubctur faccrdos, nec
viduam , nec meretricem,necprophanatam,
nec ab alio eiedtam, fcd virgihem , eamoue
ixech.44. ex populis fuis accipere. qu# lex etiam ab E-
Refuwt. 1. Z echiele repetirur. Eum autem locum quem
vereor vt multi interpretes nondu fatis com-
mode expofuerint,placctexplicarc, priufqua
oftendam quantopere ab iis torqueatur, ad»
uerfusquos nunccftnobis agendum. Sice-
nim fere folet accipi acfi toti tribui Leui
hoceifet praefcriptum , quod tamcn eft pra>
ter Legiflatoris mcntem,vt qui de folis Aarp
nis pofteris expreflc diflerat priore loco , vbi
de non ducenda vel meretricc vel propha-
nata vel eiectitia cauetur. Quod aurem
additur dc vidua non duccnda, fed virgi-
nene ad omnes quidem facerdotes,fed ad
um Pontificem Maximum pertiipere par-
timliquet roanifefte ex Mofe qui.diferte hoc
habet ,partim ex £.zechielc qui faios filios
Zadoc,n»n autem omnes filios Aafon no-
minat. Ad&tur autem apudEzeehielemex-
ceptip, ad Ponjficiam quoquc familiaro , vt
videturspertinc^, nempe vt viduatri quoque
ducere liceat,fed < x faccrdoie.Obfe«ro \ex6

quorfum

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMI A, 1S1

quorfum hjec ad digamos ftuc viduarum ma
ritos ab omni facro minifterio prohiben-
dos? Qiiia , inquiunt,fi hoc fuit obfcruatum
in iis qui tum miniftrabant altari,multo ma-
gis id rcquircndum eft ab iis qui nunc multo
dignius minifterium exercent. Atquinulla
prorfus hic mcntio de nuptiis non repetcn-
4is,vel non rcpetitis.Imo,vtpaul6 antc dixi-
mus , ccnfct ipfc Hieronymus facerdotibus q**™!'
quoqueconccifum fuiffe plures fimul vxores
Jiabere,nedum vtfi plures fucceffiuc vxorcs
duxilfent, cxfaccrdotum numero expungc-
rcntur. Deindc viduarum coniugium vni
Pontifici maximo interdicebatur. Itaquc c-
tiam fiiftis daremus ipforum Clerum tribui
Leui fucceffiffe, & illa legc nunc quoqueEc
clcHam teneri,hoctamen nihil prorfusillos
in hac caufafubleuarit. Sed ncutrum fancil-
lis conccdimus. Nam quod adipforum Clc-
rum attinct , qi x tandem luci conuenicntia
cumtencbris? Legcm vero Lcuiticam prse-
terquam quod abrogatam conftat, (i rurfum
ifti in vfum reuocandam cenfent, cur illam
reftringunt tum in diaconis,quos cflfevolut
alios Leuitas,tum inEpifcopis & Prcsbyrc-
ris, qtios antiquis facerdotibus comparant?
An quod purius & fpiritualius quiddamfic
Euangclictim minifterium ? Atqui vt cultus
Leuiticus prae hoc noftro carnahs fuerit, ni-
hil hoc camcn ad rem , nihil oftenderint la-
bcm aliquam vcl primis vel repctitisdiue cu
virgineliuc cum viduanuptiis contrahi, qux

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Tertia.

182 TRACTATIODE

puritati facerdotij officiatrquod nunquam fa
ne oftendent,quum clamat Apoftolus hono-
ratas efle in omnibus nuptias,& thorum im-
pollutum.

Cur ergo, inquies, virginem,non autem
viduarti,aut meretricem,autab aliorepudia-
Refotat.i. tam,ducere poterat PontifexMaximus?Ref-
pondeo rurfumnihil hoc adrepetitas nup-
tiaspertinere,quum hac lege non vetetur
PontifexMaximus fa?pius coniugium con-
2 trahere,mod6 virginem femper accipiat. Ite.
ne coniugium quidem facerdotibus cum vi-
dua fic prohiberi > fi modo fit ex alio facer-
dote vidua : quod quum ita fit , dico rurfurri.
morem iftum , quo tum digami tum vidua-
• rum manti (fic enim hos ab lilis multi ctiam
recentiores canones diftinguunt Ja clero ar-
centur,nullo iure diuinoniti, acproindei-
ftud interdictum Apoftolicae ipfi doctrinae
»Wla ii- °F diametro f epugnare.Sed ad rem.Cur vir-
brodeMoginem ducere iubetur Pontifex Maximus,
narehia. tre$ caufaE a philone afleruntur. Vna , vt fa-
crum fcmen aruo inta&o exciperetur;altera,
ne huius natales cum aliis familiis mifcercn-
tur:tertia,vtfacilius facerdotum moribusac*
commodaretur. Ergo nullam ex his caufis.
probo. Nam quod ad primam attinetillam
non valere vel ex eo apparet quod licebat
etiam facerdotibus extra Pontificem Maxi^
mumviduam exalio facerdote ducere. Se-
cunda vero falfa etiam eft,quum exprefle di -
cat Mofes licuifie Potifici Maximo virginem

ducerc

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 185
duccre de poptilis fuis,id eft : vt intcrpretatur
Ezechiel,de femine domus lfracl,quod alio-
qui aliis cribubus non licebat,nec confunde-
rentur fingularum tribuum ha»reditatcs:vn-
de etiam fa&um , vt Elifabcth & facerdotis
vxor&Maria»cognataeflct. Illud vcro tcr-
tium prorfus commentitium cft,necrcfuta-
tioncindiget.Vcra autemcaufaharc eft pro
culdubio, quod Pontifcx Maximus venturi
Chrifti& fpiritualium Ecclefia: cum Chri-
fto nuptiarum peculiaris typus cfiet.Vmbras
autem iftas omncs iam defiiffe,quum corpus
ipfum obtincamus,ac proinde manifcftc Iu-
daizare qui ha:c & alia ciufmodi in vfum re-
Uocant,qus ignorat? At cnim.excipiet ali-
quisjPauIns hoc ipfum in noftris quoq. ma- , .
tnmonns ligmncari dicit. Imo vcro ii dili-
gcnter Panluminfpicias,compcrias iftud fm- Refponf.rf
S*»p#of(quod nomcn vctus Lqtinus intcrprcs
folet Sncramcntum intcrprctari)non in con
ingtis noftris,fed in Chrifti &: Ecclcfia» c6pu-
latione mere arcana ftatucre. Sed ita efto.
Si tamen hocad folas virginunuptiasrctule-
ris,non modo pcrperam idcirco fccei is,qu6d
hxc limilitudo in co pofita fit quod quibuf-
uis coningiscomune eft,nepcqu6d duo fiant
vna caro:fcd ideo etia, quod illud quoquc A-
poftcli, V tri^dtltgite vxores veftrai ( quo tota
harc fcntcntia rcfcrtur) rcs ipfa clamet cmni-
bus finc exceptione maritis prxcipi. Dcindc
nc hanc quidcm analogia cfle fubtilius inda-
gadam,vt fingula fingulis refpodcant, Vcl il-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

i8 4 TRACTATIO DE

lud manifefte dcclarat, quod de repudiata&
alteri nupta , & nih ilomi nws iterum contra
/erem.).u i e g em recipienda dicit apud Ieremiam Do-
minus.Ac de virgine quidem & vidua ha&e-
Refut^. nus .Qj5d autcm ad prophanas.id eft ( vt in-
terpretatur Philo)infamibus paretibus pro-
gnatas & ad meretrices attinet > nemo non
vidct ideo eiufmodi mulierum coniugium
facerdotibusfuiflfe fub lege interdictum * ne
quodearum probrum ad illos vfqueredun-
aaret.Quod (i cjuis roget an hanc quocjue lc
gis partem abolitam f uifle exiftimem,refpon
deo,quum hxc ratio nunc quoquc valeat > a-
Hter dc iftis,id eft de probrofis mulieribus
ftatucnduro quam devirgine aut vldua:id-
que non quod olim ita ruerit cautum in fa-
cerdotio Lecitico(quodiam abrogatum eft)
fed quoniam res ipfa clamatfieri vixpofle
quin fi eiufmodi probrofa? famat muliere$
ducantur,aliquid detrahatur minifterij di-
gnitati,cuius quanta fit habendi ratio vel il-
Tit.1.7. lud declarat quod Apoftolus in familia quo-
que Epifcopiv ult inquiri. Abfit tame vt hac
inrefine exceptionc probem fummamilla
Cinonum quorumdam feucritatero : abfit^
inqnam vt Pharifaeum illum imitemur qui
prae fc peccatricem illam multum diligen-
tem damnabat , ne forte illud audiamus ex
orc Domini,Pubhcani & meretrices praece*
dent vos in regnum caelorum.Matthaeus cer-
te fa<5tuseft Apoftolus &Euangelift.i ex pu-
blicano.Noftri autem Catholici, belli fanc

homines

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. i8;

nomines funt , & fcueri fcilicet Canonum
obferuatores , quibus intolerabile quidem
flagitium eflfet honeftiffima? etiam matronar,
nedum cuiufpiam quantumuis pcenitentis
mulierismaiitum facris initiarc,infames au-
tem omnfque libidinum generc contamina-
tiffimos non item , modo nemaritos, cjuutn
yixtamen alios,teftibus ipforum hiftoriis,
interdecemfcculorum Pontificcs inuenias.
Poftremoquodad repudiatam attinet, quu
repudianunquam fucrint in foro confcien-
tia? , vt vulgo loquuntur , probata , (adco vt
manifeftc dicatur,cjui fic repudiatam ducar»
adulterij reu* effe coram Deo ) non mirum
eftfaccrdotibus,quos oportuit honcftatc vi-
tasca?teris praducere, interdi&as repudiatae
nuptias,quod in caeteris nonifi ob duritiem
cordis,ciuilibijs legibus tolcrabatur. Qawt

Profert etiam Hieronymus quod ait infti- "d "«01*
tutuiv, quoque fuiiTe in Lcge, nempe vt ma- tiam *
ritatse filia? faccrdotum , fi viduai fieient , ve-
fcerentur facerdotalibus cibisrfin autema-
lios viros accepifient , aliense fierent a patre Kdauu
& facrificiis,& inter extcrnas deputarentur.
Atqui nc hoc quidcm fatis bona fide citat il-
le, fiue memoriafretus, fiue , vt alibi ni- Lcuiu "'*
mium faepe fadtitat, caufic (vx feruiens. Nec
cnim aliud ibi conftituit Mofes , quam vt fi-
lia faccrdoti,qu£e extra tribum fuam enupfe-
rit,extranea cenfeatur,ac proinde vefci obla
tionibus non poffit: quia nimirum in cxtra-
neifamiliam tranfierat,aliis autcm quum fa-
«rdotibu* non liccbat facris cibis vcfci.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Quinta.
i.Tim.j.x

Hicro. lib.
i.adaerfus
louinian.

Ambrof.
JUfuut. x.

i86r TRACTATIO DE

Quodfi fui{Tetrcpudiata,autdefunSo mari*
to,abfque liberis relidta ( nam alioqui man~
fiflet adhuc in extraneafamilia) tu ei ad fuos
reucrtcnti licebat rurfum, vt antenuptias, a-
pudpatremfatis vefci: in cuius videlicetfa-
milia rurfus cenferetur. Nulla autem apud
Mofen vel primarum Vcl fecundarum nuptia
rum mcntio»

Citat denique illud Pauli de Epilcopis &
Diaconis,^ mwvxorisvirum, qui locustri-
plici modo torquetur. Allegoria enim illam>
quae vxoris nomine Ecclefiam intelligit, vt
ab ipfomet Hieronymo refutatam omitto.
Placet ergoquibufdam iftuddeeo accipere
qui fuerit, non autem qui fit maritus. Vnim
vxoris v ir«»j,inquit Hieronymus , td eft , ?*i
vnam vxorem habuerit ,non habeat. Nec illud
Ambrofij diffimile cft } Hakentem filtos dixit
^poftolusincnfacietem.Sed hnic deprauationi
opponcnda eft fimplex vcritas , quacntflr-
mauitNicama Synodus in Paphnutij fenten-
tiatranfleVvbi etiam lex illa Nova vocatur,
qua volebat nonulli ftatuere,vt facris initiati
a coiugibus fuis abftinerent.ltaquc ne altera
quidcabfurda interpretatio admitti poteft,
quantumuis magms authoribus( fedinhac
re quidem plane tum a vcrbo Dei , tum ab
antiqua* Ecclefianudicio abcrrantibus Jcita-
tur.- quae videlicet hoc di&um Apoftoli iu-
terprctaturdc iisqui vxores quide habcant,
fcd a quibus ex mutuo cofenfu abftineat,cu-
iufmodivotaprorfusfuifle vctufbe Ecdefia:

inco-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 187

iticognita fuo Iogo declarauimus. Nec fane
in hoc excufari poteft Epiphanius(quod tati
viri pace dixerim J quu audet ctia Canonum
authoritatem pr«texere,quos tame non edic
Qups enim edidiifer,quiNicena:& Gagrenfi
Synodo manifeftc hac in re contradicit? Ita
vero fcripfifle Epiphanium nemo mirabitur,
qui obferuarit Ambrofium aufum etiam efle An i l T & ,
fcribere,Patres in Nicarno CocilioaddidiflV,
Clericuni qucnquam cfle non debere, qui fe lcnfes -*»
cunda coniugia fortitusfit, inquofaneeft
periculosehallucinatus.nifi deiishoc acci-
piat qui duas fimul vxores habcat. Itaq.mul- 3
torc&iiis poftea fynodus fexta vniuerfalis Synodl ia
ecclefia Romanam coargucns , illam obiur-
gat,quod lftam conrinentiae legeobtruderet E1 P cnflib *
\f Tdfr futfirotM eft,vicc Canoms,& tanqua
Canone:quod fane falfum crat vt plane mi- «•
rer Efpenfaeum ex illis ipfis fynodi fextac ver-
bis,quibus Romanae ecclefise tyrannis&im-
pofturacoarguitur,aliquam eius cxcufand*
occafionem arripcre potuiffe. Tcrtia deni-
que huius loci dcprauatio eorum 'eft, qu i v-
nam vxorem accipiuntproprinu, q lla fi qu i
plurcsfucccfsiue duxit,ab Epifcopatu arcea
tur,quam fententiam fequtitus quidcm vide
tur Chryfoftomus in EpiftoU ad Titum, ted
m altero Epiftol* ad Timothcum loco.de
Polygamiasludaicseprohibirione, rcdc ac
cipit: quam interprctationcm amplcctitur,
quoqueTheodorctus, nor.nihil tamen fer-
menti de voto admifccns. ^u m autem ma

m TRACTATIO D£

nifeftafint Apoftoli verba,quid attinetno*
5 dum in fcirpo qUsrere ? Curnon eniin po-
tius <®f(*]*<; qua \m3Lc, fcripfuTet Apoftolus?&
qua? tandem in fecundis fucceffiuis nuptiis
labes ineft vel macula,qua» quempiam Epi-
fcopatu indignumreddat? Rationes tamen»
quas hic nonnulli prxtexunt,mox etiam ex-
6 pendcmus.Nunchocdico,planum cVpeni-
tus perfpicuum effe quod fcribit Apoftolus,
quum qui fecundam auttertiam, & fic dein-
ceps,vxore duxit , modo ne plures fimul ha-
bcat,tam fit vnius vxoris vir,quam cui necef-
fenonfuitprimamortua nliamducere.Et ita
etia fenf.irc puriores fcholafticos coegit ipfa
veritas,vt mox oftendcmus.

Expendamus autem etiam qux ab iftis op
ponuntur. Primum quaerunt cur illud ver-
bum o p o R t e t Yfurparit Apoftolus,q»u
exeov.ideattirconfequiffiquidcm hunc lo-
. cumita vtdiximusinterpretemur) nonpoffe
aliosquiim maritos epifcopari. Refpondeo
Hefp»af.i. non fokn" hunc nodum etiam fiiniftorum
fentcntiam , tranfeamus,qui de aliogeneredi
gamorum hv*c intelligunt.Vcrum eftautem
quoda nofttis quoque non fcmel refpon-
fum eft fpe<fh ftc Apoftolum quod confue-
tudo illorum p uriorum temporum ferebat,
nempe vt qui ao'oleuci ant , mariti eflent , ac
proindede vnic;> vxore& honeftate familia?
110 alia formuhjC^uamdereliquis virtutibus
ftatuifle:quum tan len ccrtum fit ncc uy*iM>ut
vcrc continetes,nt que*T<jcvey( propterea cx
cludi. Obiiciunt

e

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P OLXG AMI A. iSp

Obiiciunt prseterea eiufdena Apoftolial- ob.c«ft. t ;
terumlocum , in quo iubet horialiam dcligi Tit.1.4. '
vidilam quam qua? vnius viri vxor fueritrqua?
Vcrbaad illam polygamiam trahi nonpof-
funt , quum nullis vnquam legibuslicucrit
fceminis plures fimul maritos habcrc. Hoc Rcponf.i
ego veroita cflefitcor: fcd confequi tamen
ncgo,quin vtrobiquceadem digamiarfpccics
(quanuisnopcromnia fimilis)prohibtriin-
telligatur,atq,uc adeo qnin eadem Jntcrprcta-
tionc lbcus Vtcrque exponatnr. Vult eniin
Apoftolus non cligi eplfcopum nifi qui vni-
camulicrc, & qiiidem vxore, fitcontentus:
vult quoquc non rcferri m viduarum album
viduam hifrquse vno viro & -'quidem marito,
fit vfa. His autem verbis afacro minifterio
non aliosarccri dicoquam primiim quidem
turpis & fl lgitiofa? vitce tu viros tum mulic-
rcstdcindc etiam <ft>*/xet/<;,id eft,tum qui plu
res fimul vxores habcrcnt, turn quacpluribus
fimul maritis vfa? cftent.Hoc autem pofterius
neciiimirum vidcatur, fcicndum digamise
quoddam gcnus fuifle tum viristum mulie-
ribus comniune,quum vidclicetilli quidcm,
rcpudiatis aliam ob caufam quam ob adulte-
rium vxoribus , alias illis fupcrftitibus duce-
bant:iftsc verb vicifsimtemere difcedentes a
fuismaritis,ad aliasnuptiastranfibant.Hinc
illa vcrus lcx Mofis,ne facerdoti licerrt mere
tricem aut rcpndiatam ducere , de qua patdo
ante diximiis.Hinc & illud Pauh,Vxor a viro
nc difcedito : quod fi difccfierit, maneatin-
nupta,aut viro recociliator: & vir vxorem ne

n. j.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

i 9 o TRACTATIO DE

dimittito. Fuitfe autem ipfisetiam mmieri-
bos hoc fUgitium minime ne Rorcae quidem
neaum in Graecia infuetum, vel ipfc Iuuena-
lis hoc peruulgato verficulo teftatur.

-ficfientoSiomariti
Quinyue perautumnos.
Seddehishactenus. .
^ctcrum H*c funt igitur qus pro tucndo 1U0 filo
canonum j nt crdicto citare vel potius manitelte detor-

^^«q u « eexPr °P hcticis & A P ofto | ici ; fcriptis

a g itur,c6- j am Q \ lm confueuerunt. quo fundamento
Kfvctbt cjuudeitituatur.caufafortaffenoeratcur vl-
terius progrederemur.Placet tame tu veteres
ca de re Canonas, tu vcterum quorunda Pa-
trum argumenta expendere,ne temerc videa
mur ab iis,quos falso ndnulli Catholicae Ec-
clefia? nomine exornant,diflentire. Sic igitur
habctCanon Apoftolicus,vt vocam,i7» ^

7r*^XotK^)xT»tf-<tt4oo ? ,ow «TvWtai i{) 'fltto-KOrtoc,
S ^««r&Titttc, n JicuovoSy i oA«« tov Kafaoyv
fgvitptLTiKOu. Ideft,

Qui dupUci contugto pojt bapttfmufuerit im*
pitcttus.aut peliicem foJfedertt y non poteji ejfe e-
ptfcopHi y aut presbyter^aut diaconus,autprorfut
ex factrdotah catalogo. (
Et decimus oaauus , oy p *r A«C* v r,» c*Ce •

ou fuvLTaiu) XTrMOTrosjvftfGwfos,» fa*<r
n^ff.Xoyov^vUfotrmov. Ideft»

Qut vtduam accepent aut repudiata 9 aut mt-
rstrtccmyvel analiam t vtlfctnica,non foteft tjft

tpifct-

Apoft. ca
aoa ij.

Aooft. Ca

POLVGA MIA.

"catalogo.

loplenn ;s fcnp tj exiIl6libr P a « gg£
& Latine nuccdiderut Clem^i o

& Latinc nuccdid«rfft CJemeti ep.fcopoRo
^ano «nfcnptu cui titulu fecerunt,

****** i « I^Ca^

fyfar*m & rrejhterw & dtaconudici-
tnm vnuu vxoru viros debere conffttHtJue vi-
**ntcorHmv X eresf H e mortm fnennvL Ucere
^mtpfts^poflordmmonem comuo» expertes
fuertnt.ampJtHs adnupttas deHentrelielLars

betu C * M ° reSi& hnitores, :h-

bcmHsqitocjHevmtuvxorts virosefe. Quoda

^HamatnmomotugerentHrin cier^otS.
tUfint,cocedtmt* eis vt vxores ducamJefipec
t*r>»t,p<* n as luitMemmver* vtnnllt eicle*
'^""'«'Ifneretrice^velferH^velvtiHM

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

i 9 i tractatio >d»e I

ciem.Ub. N6 omitteda quoq; alia ex eodSJ&fc •SSbI
xoV jijrV x&vb&Hw&fafo-W*?!?" ?Jj4

>bMu8g KpflJ» T*C «jpfc^ JVjtpo^»» k W

«•eMiCf «wp*T^Ti>tWV^*«P^ fl *** v 0 *J ^

tftf<n, K*i }S> «fcTtaf o«p «Wt , oti/uvo**-!
fJkU fJ^K^v^ov ym$>»J>W&»t

BiiOmd^ov<r*.Jty*^l* $ f*« Ttt t^*>rt*/*r|
w *ptVojA0v,« «$ ?Uit <ruv*<p**v t cfr<\* W
loi^iycifxi*^*^*^ 0V^i%f*}?*k 7^f

fii€{>x*i.6T2$"\t*i*v yutc\**\v\ Mei:MffiJf.
W & rfLfhptovfyi*. tV^TtM >S o< 4&4kMffM
f/UcerrwriftfK <Tt fttraMv t« *-p«6fi

. <rpo?tyov<r/ ^sCXaoV » iftff^ tM #
J^aW #«»forw(nimirum aoivisfewginta :

^v. pco .p au 16 ant£ dia«m fuerat) <utdu*tum K Wegm
SiuT^- w4^/e»ror^w^^«f«^ atat^vtgorcl
dualem kxtcoercerenonpofiintMf"*ndat nupti*sprwM
P T/JT fa*egommfac*[a«t Subueniatur U*f*m
^perpc & necefiartafHppedttentur y neJc dcjertprate-
1 WaS xentest&adrcpetttum coniugiumA*Hem*nt*f % \
' indecorum^ntppUmadmUtant.Namboc^uoA
auefctrc vosoporteumonogamiam ejuide rtt* *-l
nitamjuftam ejfe.vtpote <Dei voluntatt cogrttcm
tem,dtgamtam autcm, poft poU«itattonem,tUcgA
timam efe,non propter comuntltoncm ipfamjed

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMI A. 195

propterfalfitatem.Trigamia vero eft incotineti<&
fignum.Quod vero vltra trigamia eft y manifefta
eftfcortatto i <& certa lafciuia, Demenimvnica
multerern vmco viro a-Munxit. Erunt.n. inquit,
duo in carne vna. lunioribm aute poQ primt ma
riti obitu conceditur pr&terea fecundm,ne m iu-
dtcium diaboliy & /aqueos muhos incidant,cfr
cupiditates arnentes ac animii darnnofas,ex<qui
bm pcena poiius fecjuatur^uam voluptas conci-
lietur.

His verb antequam figillatim refpodeam, Ad cano-
primiim dico iam olim efte de iftorum Ca- " asA P ofto
nonum numero & authoritate dtibitatu : nec nere.
pofle negari ab Apoftolis editos non cfle,
quum (vt alia omittam ) quorundam dccifio-
nes contineant, de quibus nunquam aliquot
poft feculis tam acriter in Ecclefia certatum
eflet, ac etiam aliter poftea ftatutum , fi tum
ifti Canones vel editi , vel certe recepti ab
Ecclefiis fuiftlnt. Huius autem rei Canon
etiam iftc iy.certum nobis teftimonium pr^
bet.Cur .n. ifta particula, ptret rc /gfltW/^a,
addita eft , nifi vt fignihcctur ln ifto interdi-
cTo non cenferi , qui ante Baptifmum piures
vxores habucrint? Hoc verb fi Apoftoli tam Hierdn.ad
perfpicuc dcciderant,cur hoc taceret Hiero ° ceanun *
nymus hanc fententiam tot argumentis com
nuiniens,&qu'}pofteatranfitum potiiis eflet
in contrariam Ambrofij & Auguftini fen-
tentiam?ac ne id quidem fatis recte , vt arbi-
tror. Mihi vero maxime probabilis videtur
corum opinio^qui coniiciunt aliquantopbft

n. iij.

tom.ii.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

*?4 TRACTATIO DE

Apoftolorum ten pora,fiuc a Clemente,fiue
abalio quopiam, eius qua? tu vigeret Eccle-
fiaftica? pojitise regulas aliquot colligi cce-
phTe, quarum poftea pnulatim auctus fuerit
numerus : fed priuatum fuifle hoe fcriptum,
nec publicx vllius auc~toritatis,donccpau-
latim obtinuit vtpublice legeretur,quoniam,
vtilc Ecclefia? compendium iftiufmodi vi-
debatur. Apoftolicos autc fuifle iftiufmodi
Canonas vocatos , verifimile cft , non vt ab
ipfi$ Appftolis ed tos (fuuTet enim primisil-
lis temporibus nimium crailum hoc n.enda-
cium)fed qudd in Ecclefiis quas Apoftohcas
yocabant , antiqujtate videlicet ac proindc
au£fcoritateprimas,obtinerent. Sed ipfas etia
Apoftolicas Ecdefias nimium facile in ipfa
quoque doctrina,nedum in riti bus,fuifle de-
prauatas,quis aufit inpciari , quum jd ita fu-
turum Apoftolus ipfe non modo prajdixcrit,
fedetiam fuo ipfiusfeculo in Galaticispra:-
fertim & Achaicis Ecclefiis fit cxperrus ? II-
las porro thetretyet^ ita etiam confarcinatas,vt
illi Canones videi i pofhnt quxdam eflV ifta-
rum epitomar, Clementi nelcto cui fefe Ro-
manum tum Epifcopum tum ciuem admo-
dum ambitiosc vocanti attributas, mirarer
hoc feculo inueniri poflc qui defendere au-
derer,nifi res ipfa oftenderet nihil nuc homi-
nes piidcre. Nam certp iis fpatent varnffimis
mendaciis,ita etia intcr fe repugnantia qua?-
dam continent , denique ita poflunt cV ex A-
poftolias fcriptis,& ex hiftoria Ecclefiaftica,

refelJi,

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. w

refelli,vt nullaiufta ratione defendi poffe mi
hji quidem videantur ,ficut aliquado rortaffe
pleniiispropriadehis rebus tracfcatione de-
monftrabo, PolTetigitur vno verbo res tota
trafigi, ii cxcipcrcm non fatis idoneos teftcs
ab aduerfariis proferri. Scd nc quisa nobis
quaefitum fubtcrfugium arbitretur,age figtl-
latim etiam refpondcamus.

Canonci7. prohibentur numero Sacerdo ^ CaBO *
tum,id eft,eoru qui publico in Ecclefia mu-
nere facro funguntur , adfcribi cjui poft Ba-
ptifmum duplici coniugio futrint impliciti.
Rcctc hoc quidcm,& ex Apoftoli fententia,
idcftjcxpreflo Dei verbo.Ncgo enim dealiis
cjuam vcris & propriisfic appellatisbimari-
tisintc|Iici,de lis riimirum qui, vt tunctem-
|>ora fcrebant^plures fimul vxores haberent,
iiue vnatemcrercpudiata,aliam eafupcrftitc
ducefcjantjd autem ita efll f quanuis alia po-
ftca expofttio obtinucrit) vel illud oftendit
qupddepcllice fubiicitur inimirum ne quis
quod de duplici cpiugio dictu erat,cluderct,
uTe pcllicem duntaxatdiccret fuar legitima:
coniugi adiuxiiTc.Nec enim trctX>«tx»propric
quanuis concubinam declarat,fcd eam demu
quae iufbe vxori fit adiun&a.

In altero Canonc dico pro /exCt&^v&t/, A<1 can.
legendum effe <& ty.CtCx^tluj: ldque nontan- Ap ° ' 1 *
tum illjus Clcmentis(quicunque tandem fit)
attdoritat.e,verum ctiam ipfius Gratianitc- sfJJjfJjj
ftimpnio euincojita vidclicet v£ fignificctur du*cn.
hoc interdicfco non quafuis viduas intelligi,

n. iiij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

l.Tim.j. j.

i5>6 T R AC T; AJ ( I O DE

fed eas detnum quae raiflb amarito repudio
\idax haberentur. Sic enim. Ariftophanes
Gra?cus grammaticns ^»'pa? flcfiiiit,non mo-
do quas mariti morte vxores efle defihTent,
verum etta jct? fttret y&fjM Jidxvciv (xtiftvt o~v-
voiJt^Vatc.-quo fortpffis allufit ApoJftolusc^uu
Tetc ovrois £»pat? (tfx*fxovtofj^/tj(ti dcfcribcjct.Eit
autcm h° c mterdictum exprefse, .quo.que,&
abipfoChrifto &ab Apoftolis tradttse do-
drinae prorfus confentaneum , quum diferte
dicatDomirius eum efTeadultcrijaucltorem
qui ab alio(excepta videlicet adulterij caufa)
repudiatam ducat, quar cprruptela paflim
tuc regnabat:& prxcipiatex Domini Spiritu'
Apoftolus,vt ift^defertrices aut yirisrecon-
cilientur,aut innupta? permancant. Np igno-
Leuit.n.7. rotanien apud Mofen vidua? npmen virgini
opponi,& a repudiata manifeftediftingui»
Sedquidfi probabile eft,iftius Canonisau-.
ftores fiue ex Apoftolicarum Ecclefiaruni
more,fiue ex fuo fcnfu ilium fcripferint, hic.
quoque Mofis legem ita oporttfit rtlaxafle,
ficutjk alibi in iifdem Canonibus. rite factu
efi?Alioqui,fi ifta exigere ad Apoftolicorum
fcriptorum rcgulam non licct, fequamur fa -
ne illud Apotiolicum mandaturo.Si quis vo-
biseuangelizauerir praner id quod accepi-
ftis^nathemaefto.

In.illo vero pripi e Clemetis Canpne , quj
eft illjus vtri\ifque vejuti cpmmentar jus, illa
tanquam Apoftplica recipiiiius,quod mono*
gamj foli adrniftatur,fiueprius mortua;, fiue

' adhuc

Canon.
Apoft.11.
&7*.

Ad Cano
Cltm.

piiorCm.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLY G A M I A. i 97
^dhuc fuperftites fuerint vxores, quodRo-
mani Papa: fi ue Antichrifti poftca vt impium
damnarunt , adeo vt ad damnandum hunc
Clementcm,cui fc fucceffiffe quotics libet
gloriantur,non aliisquam ipfifmct iudicibus
cgeamus.Item quolmaritis ordinatis alte»
rasnuptiasinterdicit , quum nulli Chriftia-
no,nedum Ecclefiafcico rnuncre fungeti cui-
piamfas fitplurcs vxores fimul habere:&
iftud quoqueprobo, quod turpiiim mulie-
rum coniugio implicitos a facris functioni-
busprohibet,nc vidclicctearum dedccusin
minilleriu ipfum reditndet.ldcm de rcpudia-
tis mulieribus ftatuo,quia fi tcmere , id eft a-
liam ob caufam quam obadulteriu rcpudia-
tx fint,reconciltationi ftudeant, vel innupta?
mancantoportetex Apoftoli doclrina , qua
de rc tameplcniiis alibi difTcremus.. r »m vcro
iurc funt reptidiata?,rectc cautum eft ne eiuf-
modi turpitndofacri minifterij dignitati de-
trahat.oVJ T «r C f veio nome 3 vidcoduplicitcr
accipipoffe cx Graecr lingua? vfu .• ncmpe vt
eo nomine vel concubinainrclligamus, quce
iita honcftiore vocabulo qunfi crJro/zcc voca-
tur(vt ctiaaLatinis cotubcrnij & cofumidi
nisnom.cn vfurpaturj vclfcruilis coditionis
fceminam.Illi vcro interpictationi cur po-
*Mus quam huic aftentiar^duo faciunt. Primu
c.iimlcx Mofis,cuius fitin cxtremo Cano-
nementio,prxterviduamsmcretricem & re-
pudiatam,adiicit etiam nVSn^ci cft prof*nam>
qua.- v.idclicet non fit publicum icortum, ne-
que tamen legitime coniunft.i 3 fiue vt iuftji

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

iS>8 TRACTATIO DE

materfamilias»fiue vr vuhft^qua propric Lati
ni c6cubin3vocarut)acproinde profanatcu-
iufmodt funt quas hodie Romanus clerus
folutas amicas vocat.Deinde^ nift ita interprc
teris,no video qni poffimushunc Canonc vt
Apoftolicu,in hac quide parte admittere,nifi
ea intelligas quae tbfque domint cofenfu nup
ferit.Naalioqui cjuum Onefinr,u,non modo
feruu,fed eua fngitiuum,no minus horrifico
nomi ne quam Tt motheu ipfum dignetur,fi-
liu lllum & frattc ippellans,adeoq; cu Tychi
co coniungens/vix mihi probabile eft illum,
quod oltm feru is fuifHr, exccllentibus alio-
qui donis pre Xv u,minifterio indignum fuiffc
pronuntiatut u,ne;iu vt id in eo ftatucret qui
iofe ingcnnus ancillam autlibertinam duxif-
let.quod difcrimen potius iuris CiuilisRo-
mani fuerit quam Ecclefiaftici ac vcrc Chri-
iltanijam veto quodccelibes ad maiorailla
munera vocatos non finit matrimoniu con-
trahere,quo modoexplicandum fitfuprado-
cu'mus,nempe non vt eiufmodi nuptiar tan-
quam 1 Ilici t x pronuntientur, ncque ct ia m vt
aliqua in illis pollutio. incfTc figoifketur,
quod poftea nonnulli non recf e fenferut, fcd
quodcoelibcs miniltri,partim vt huiusvitae
negociis minus occupati,ficut Apoftcjus do-?
cer,parrim vt £cc'eliam minore fumptu gra
uates,maritis anteponeretur.Q^pd autp lcge
Mofiscitat qu tfi adh ic illa reneamur aut fic
intelligcndu eft vtpa-lo ante diximusaut vt
Iudaicum fermcntum potius repudiandum,

ncdum

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. m

«edum vt taquam Apoftolicum recipiatur.

Supereft aliud Caput ex eodem Hbro a no A<J
bis defcriptum,cui«s prior pars de viduis iu- a"no7m.
nioxibus non aJlegendis, non poteft non yt
Apoftolica probari , quum ex Apoftolo fit
nianifeftedefumpta. Sedneillud quideim-
probo,quod repctitu connubiu non fine polr
Iicitatioms(ideft M»a>r t Aia<;,n6autem
ideftyoti) violatione contraftum , ^Siyixct
4*?%?* % vttpdrofAovjid eft rem indecora & il
Jegitimam,appellat:c]uatcnus videjicet viola
batur fides fiue promiffio illa qua fefe no ad
c«libatum,fcdadEcclefia: minifterium con
ftanter ©bcundumadftringebant. ld aute ita
elleverba ipfaoftendut:N o N,inquit,p r o-

PTER CONIVNCTIONEMIPS AM.SEO

P Ropt er faj.sitateM, id eft,no quia
nupferint,fed quia nubcndo tranfgrediuntur
quod pollicjtae fuerant , fe videlicet Eccle-
fix miniftraturas. Nec cmm tcmerc eft
quod quamis vidua? norecipicbantur , fed ea:
.demum quas eiTct probabilc in minifterio
perfeueraturas,ac proinde c6ntincntia: dono
pra?ditas.ElTetautem proculdubio ipfa ma-
trimonij coniun&io damnanda , eflf yt po-
ftea pcrperam de his rcbus iudicatum cft
ab hominibus falfa voti opinionc ftfcinatis)
coniugium ipfum neccfTario diriraendum,
«quodtunciuftum votum fcruanda? vidui-
tatiscxtitiflet. Qind fi ycro quifpiam cxci-
piat tacire faltem cxadam fnifte tuencte vi-
duitatis fidcm,quum jd promitteretur quod'

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

ioo TRACT ATIO DE

. hon niiiferuata viduitate pr*fcari poffeffcFa»
tebor quidem egaitai efle* qUanuii inte** id
quodtacitcfiue eixcohfequehtiduntaxat, 8t
quod exprefle dirccteque jftdffifttitw| | roa*'
gnum fitdifcrimentideoqUe A^ftolUttfot-
co vt iftis vanis plerunque poHicitatiohibu»
(ficut res ipfa pbftea.probatiitJoCCafioprx-
cideretur,redc cauiffe ne viduarfexagenaiiis
minoreS infacrarum viduarum album refer-"
' rentur.Earum autem qubd ttitrm^ fuerit^ ex
iisliquet quae de .Dorcade in Adis Apofto-
litis referuntur.vt cos qui ifta nobis nuric ob
truduht,qdafi fint ipii veteris difciplina? vin-
dices,fi quidfrontis habent, fane inhisfal-
tem erubefcere oporteat. Scd ad rem redeo.
Ifta quide in hoc Canone v't Apoftolica non
mod6hon.improbanius,fed etiam ab aduer-
fariis,ffiqui&cm reftituta volunt)Viduarurn
collegia,in primis exigimus.Veriim quse fub
iiciuntur quisfana?, id eft, Apoftolica? fidei
homo nbn d*ffiniritfTrigamia y \ncpiit 9 eftin~
contineritUJigmm£(ko.Ti&ThyrirY\& ctiam nu
ptisehoc pierunquearguunt,quum tucartas
maximc vigeat,& proptcr fcortationem quo
que oporreat vnamquamque fuum maritum
jbabere.Abftinere ver6 fe a coniugio non pof
fe(id enim eft,opinor, hoc loco incontinen^
tia) vitiu perfehon cft,excepta«tV*£iV,quum
haturalisfit iila appetitio , & continentia fit
pectiliare Dei donum : fed quum continere
pOn poffis,turpia facere,id demum vitiofum
eft,quod in eas non cadit quae quoniam con-
tinae non poffint, nubere malunt quam vri,

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P 0 L Y GAMI^ ; j 201

quqtiefcupquc id faciat. Qupd aut(m fujbiici
,tur,cuiufmodi tadcm eftlQupdyltr* trigamia
e fii}fl^uii t r^anffeffa eftjfQytafio i (tr certa lafci-
'*s*.Ergo quae quarto ntipfcrit, fcortan ix fue
rit.^crgo cjuartum coniugiu diru ehdu?Quid
fi ouar in #tatis £[pre ternum coniugem 4-
mifcrit » nec continentiaj donum habeat ? ju
ftoiunvcerte, yt paups abfoluam , noncft
aucjtor ifl.c Spiri.tiis qui,per Apoftolumnihil
talc definnr,fed illcipfc^ Montani paracletus,
quinon TcftuUianiimpoclb , verum etiam
alios deinceps pjurimop miftt efcfcllit: acjji
tcr carteros Baulium quoqucharc eadem ip-
culcantcm , fi niodo (quocVmi-hi, probabjlc
nop eft^cps Canonas edidit qui ipfius riomi-
nequafiadAmphilochium fcripti'circunfe-
runtur,ck ajb ahis quoqUe(Gia?cis etiam) hoc
nomine cjtantur. Qoidplura, Vhupc ipfum ^°c c . fl<K
Canoncm nonitapridem concilituri .f lorcn- lo.inep"*.
tinum fut Eugcnio quarto plane;akpleuit: tomc :
vtEfpcnfaeus ipfe obfcritat.Controucrfiar.au PhotVi.
tem illae hac.de repofteaintcrhypocritasjl- Norao M-
los Conftantinopoiitanos P.airjarc)ias & ali- JSifcf^
quot Imperatpres excitatae , Csefaribus ipfis, Baifomi,
prout fercbat. cprum lcuitas f mod6,inhanc,
modo in illam.partem nutantibus,4quo fpi-
ritu ifti profeda fint,fatis fuperque probat,
vt longiorercfutatione non fitopus.Qupd
enim ex Dei vcrho profcrt iftc Clcmcns, va-
lerenon potcftnifi aducrfus eosqui plurcs
flmul vxores habent :. vt fuo loco aduerfus
Tcrtullianum hoc ipfo argumento vtentem
ptobauimuj r Nam alioqui ccrte fenticndum

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

201 TRACTATIO DE

ctit nemorte quidem diffolui coniugij virr-
eulum/i plUres vxores habere,ac proinde in
ordinationem Dei peccare exiftima&imus*
qui mortua vna aliam ducit. Sed «Juid fi hoc
etiam iiH cuicunque CIcmentrdaremus?cer-
tc confequeretur , digamos etiam ipfoa ad-
lierfus lcge Dci facere. Qua fronte igftur di-
gamos tolcrat,trigamos ver6 danat, tetraga-
mosdcniquein album fcortatorum refert?
iV *,inquit,i« diaboti iudicium & Uejueos mul
tos,& ametes cnptditates '«wirf/.Egregia fane
ratio>tolerare legis dininaf tranfgreffionem,
vt diaboli laqueum eflfugias. Imo quum eti*
tcrtio,no mimis qu£m fecnndo mortuo ma-
rito, vti pofTit qui contirtentia» donum non
habet,quis eft ifte Apoftolorum fcihcet dff-
cipulus, qui remedium aduerfus incontineri-
tiam difertis Apoftoli verbis expreftum, mi-
feris confcientiis aufit adimere? Itaque Joge
redius Hieronymus ipfe,alioqui prorfus
quum libuit Montariizans, ne o&ogamot
quidem damnarefeteftatunminime* certe itsr
fcripturus fi pro fcortatorib. habuiftet.Quid
fi igitur ifta dicamusno de quibufuis viduis,
fed deiis tantum accipienda qua? facro mi-
mfterio fungebatur .'Atque ne ita quidem
poffit ifte fcnptor excufari , quum ne fecun-
dusquidcm maritus iftis,falua manente ipfa-
rtim poIlicitatione,cocedi potuerit. Scd vn-
de fit error ifte exortus non ita difrkile eft
coniicere.Quum eniminitiogentibus fenfim
ad Chriftum tranfeuntrbusjmulti ht Oriete,
mcprasfertim inter Iuda?«* ipfos , polygam

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 20*

ueprehcnderetdr,quod fi quiscoegiflet vxo-
resomnes prarter primam abiiccre, multis
fuifletpcfflme corifultum,qudd ea corruptc-
la ita eflet inu*terdta;vt vitio non duccreturr
idclrco paulatim hac in re progrcdiendum
fuit Jtaque a Paulo fuit tllud in ptimis cauw,
vt omrtis ordo Ecclefiaftic' ifta labe carerer.
Qui enim potuiflentpolygamiam in aliis da-
mnare,qui fuo excmplo illam cofirmaflent?
Adreliquosautem quod attinet,digami poft
Baptifma.ideft, quivnica fuperftitc vxorc
non contenti aliam fuperinduceret, primum
a benedic"tione,id eft, publica coniecrationc
cxcludebantur, adeo quidem vt prefbyreris
intereflfe iftiufmodi nuptiaru conuiuiis nefas
eflet.Deinde iubebatur crrorcm ab Eccle-
fia deprccari,& ccrto tempom fpatio a* com
munione arcebantur.Poftremo fuit hic mo-
dus conftitutus huic lafciuiar , vt cum tcrtia
vxore vix,ac ne vix quidem, quifquam admit
teretur in Ecclefiamrquadrinnbus autem pro
manifefto fcortatorchaberctur, acproinde
quartiabiicereprorfus tcnerctur. Hinc illa
quar & hic Clemcns Bafilius ( vt & veteres
Canones alij mu!ti)quu de vcris dieamis,i<|
cft,iisquiplures^ vaVrer vxores habet re&C;
fcripta flnt,ad ahos digamos nulla in re pec-
cantes (ad eos vidclicet qui plurcs fuccefliue
ducutin Domino)perpcra tranftulerunt. Vt
aute ita fentiano res ipfa modo penc clatras
me impeilit,fcd & rationcs manifcfta:, & eo-
rudcm ctiam Vctcrum authoritas. Incontt-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

ic4

TRACTATIO D E

nenpia^n.yt paulo ant;e 4*wA e £*3 u ^ — *
quis po HaAfs coptinet j<£ 4p^amma vxorc
pergatvti matriiponij remcmoytfue fecudo* ,
fiue,v)tcyjus repefitijCjijis ^ncju^6,r^i i^dicij
liomo .vitio jdnxitBQiiis Yl^ro ita ihfaniiflc Pa
trcs,im64pfos.Appftolc^,ri l huic Qlemfti cre
dim!exiftinjarit,vtproeoqu64iubet in bomi
no fipr,i ApjQitolus^pccnitetia: mul$a cuicjua
irrpgwm?Rediu's igitur. ifta m ulto tuhi Epi
Epiphan. pjb#nius*u ^iieronymus quam alia. miilta.Sic
in catha- cn j ra iij e c 5 tra Catharos,quiiuis in eo,yt ah^e

ros.

dixirnus,aberras quod quasin genere dixit A-
poftplas^adfolos quos vocant laicos reftrjri-
,git« Ktfi /xicev 5 *V *7rafvtaiA&£ovs ^

$ &Afvv»$iV% t$ ^s^^k^IJj^%> tufa<rct<rtlj

pct i^^^^.^v«i^^«p7:^ dyfyitf* ctAfSiTty o*

#*p*7$ftj ^ct AXflt JiaCctg-d^ Jid to x <tfirtv\$ ivct
fa&rw&tKpi t "f)n r } o ouJTo, irs 7rtf>sou,*iiz t»c
IJ>i*(<>d?i\ 9 )>hDW flUTtpf \i tv%o$

-Mvofuo fuv*<p$e}i i \Ki£i tvjov oifio^^ofoQ
fif* ^ta^U^w/flij/LueAis-ct^i Tvy%dy& o tosou-
T3C TezJzhh*. wAa£«Y>&*y vo/mv&wQ: TroXsTjvo-
/u^oc.Id»«ft>£/ isqutde cj^ivnamhabuttmagis
laudatur c? honoratur a toto Scclefif coetu. Eu
vcrbcfuivnA eju&.defunBafuerit fotctus e{fe no
potuerihyfuhe feparationc vcl fcortattonis y vela-
dulterijyvel altcutusmah crimtnis occafionefa-
fla,cu fecuda vxore coniunftus fkerit^fiuc mulitf
rern alteri viro adiunttamfion accttfat diuinus

fermo.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

P OLYGAMIA. 205
fermo.necjue ab Ecclefta & vnaexctufum denu
ttatfedtolerat ob infirmttatcmwo vt duas fimul
habeatvxores,fedfiab vna fetuntlus fecud& le
gtttm<e cotuntlus deprehendatur,cius mtfereatur
fermo diumus,& funEU <Det £cclefia,pr*fcrttm
fi etHfmodt cjutfftafuertt alioqut pius[& fecun-
** Det legefeteJJertt.Hxc igitur Epiphanius,
Vt cjuidem habctur in emendatioribus codi -
Cibus:exqi.!busetfiappa,et iam tum decli- '
natum fuitf ab Apoftolica fententia dc ma-
trimonij etiam i epctiri ptiritate, tamen illud
Iiquet, non fuHfeindictam fucceffiue renu .
bentibus r oenitentiam,,ac proinde Canonas
lllos aduerfus digamiam,de lis ciTe accipien-
dos qu, plures r* t«? T0 V vxores habei et,qui-
bus opponuntur quos Apoftolus vnius vxo-
nsvirosappcllat. Sed&Hieronymus ad O- Hl«ony.
ceanum,tedatiore ammo hac de re fcribens Oceano -
longiiis progreditur , vt qui aperte dicat , A- ^
poitolide Epifcopis verba de digamia pro-
ftH fic appellata intelligi. Sx fud«», inquit,
eratApofiolm-.pnmaChn^ Ecclefiade Ifrael
rclttjutts cogregabatur.fctebat lege concefum,&
exempio Patnartharum ac Mofis famtltanjo-
ptilo tn multU vxortbm Uberos sf>argere,cuttL e-
tta hcemtafacerdottbm patebat arbitnu.Pr AC e
ptt eroo{ne eandi Itcenttafibt Ecclefi* vtndtcent
Jacerdotesjnebtna partter & trina fortiatur co.
mtajed vtfingulas vno tcpore vxores habeat.

rt^cigiturHieronymus,omniummaximei-
doneus m hoc argumento nduerfus femeti-
piurn teft, s . Pbcet autem tertium illis duo*
ous adiungcre Bernardu,n,recentiorem qui-

o. j.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

z o6 TRACTATIODE

In.Cant.
fctm.66.

/felieiffimo fe-

dem fcriptorem. & quidem inl
culo natum,fcd quem ob fyneeiUatem & lu.
men fpiritus adeo cotrupta aetatepFOrfus ad-
mirabilc , non dubitcm cfuidem ego multis
tu,m Gtxcx tum Latinar Ecclefiae do&ori-
bus in multis anteponcrc. Sic ieitur ille de
repetitis matrirooniis, 1> aulm eftjncpittfU*
concedtt vidua vt cm vult nubat : rjr tu contra^
pr£cipis,nuliapr<tter virginem nubat, & hoc no
nifivirgini,vt non cui vutt,nubat & ipfa. Qmd
tpanum *Det abbrcma*} Quid larga benedtltto-
nem nuptiarum rejhingist^uidproprium vindi-
casvirgini^uodindu/tumefi/exmeT^onconce
derethoc^P tulus ntftliceret.Atparum dtco y con
cedit.Vutt quoquc. Volo^uityadolefcenttores
nubere,nccditbinjtan viduas dtcat. Quid ma-
ntfcfitm efif Ergo (juod cocedit cjuia Ucet,eti*m
vultejuU expedit.Qupdhcet & expedttM™**
cm prohibet : nthil hac prohibitione perfuadebit,
nififubdharcticw </?.Haicille,& quidem ve-
rl Continens , vt arbitror. Sed aduerfarij ni-
mirum cxcipient,dici ifta aduerfus Tatiano-
rum fiue Catharorum rcliquias,fc vero mi-
nimedamnare nuptias quatumuisrepetitas,
fed dumaxat propter incontincntiam arccre
digamos a Clero,non ab Ecclefia. Aliquie-
tia forta(Te poftulabunt,vt quum Bernardum
citcm,adhaeream igitur ipfi in eadem illa co-
cionc , Purgatorium & preces pro defundis
tucnti. At cgo refpondco, no harc a me pro-
ferri,vt *el damnSdi>*el probandimatrimo-
nij argtimenta iftisba(ibus fulciam r yel per
omnia hisPatribus adhacream, quos ad Ver-

bidi-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

. POLYGAMIA. 207
pidiuini normam cxigcrc nobis ccrtum cft,
vt & ipfc Augultinus Pclagianis rcfpondit:
Jcd vt iftoi um falfitatcm filifipforum tefti-
bus coarguam. N..m ccrtc fi vcrafimttrium
jaltcm iftorumteftimonia, ralfum fcripfit i-
itc Clcmens,trigatnlam vocans inconttncn-
tiam, & quod vltra trigamiam cft , manifcfiS
icortationcm: nequcrc&cob fucceffiucrc-
pctita* nuptias tanquamob criraen exclufua
eftquifquam aclcricatu. Hisautcm cxplica..
Usfacilc fucrit Vctercs dc digamis lcgatOJ
Canonas intcljiecrc.quos ctiam pfacuit figil
latim ad Vcrbi diuini normam cxigcrc.
Ex Synodo Neocxfari.ina.
Cano huius Synodi tcrtius f lC habct , rW c„. Nco _

tVVtyftft tcV apoW, id cft, r /><r 7«, /„ />/«r/-
^rtupttafinciderurit.mamfeilum tfi temptu
aefimtum. Comerfatio autemac fides ipforum.
tempusti/udcontrahit.

Et eiufde JiUptirCvrifiOv ei^yduovc, JiyauH Cjn "eo-

fx«,TK Ijiq 0 TrpteCJrtpoi 0 J$ r » ( if-/^Tt*< <yvy

x«T/flt^ 0C T0 ?< ^juo/?; id cft, Vrestyterin di-
gamormn nupttis ctburn ne capito. Quurn emm
reqmratpanitentiam di^amm^uis presbyter tl
tm "f**** conmuijgratia comprobartt?

Hmicautcmvtrunque Canoncdciis ^uj Ixplleiuli
poft Baptifmum vxorc adhuc fupcrftitc, fiue JSrt '
cum qua adhuc permancant,(mc quam dcfcr
ncrmt,aut aliam ob caufam quam ob adultc-
num rcpudiarint,altcri fupci induccbant.in-

o. ij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Can. Lao
dic.i.

/

2o3 TRACTATIODE

tclligi oporteredicimustcuius exemplu vide
re elt apud Hieronymum in Fabiola? epita-
phio.Nam alioqui fi ad eos digamos trahan-
tur (vt poftea factum c ft)qui mortua quota-
cunque vxore aliam ducunt inDomino»v-
trunquedicimus,vt Apoftolicae doctrinae re-
pugnantem,plane repudiandum : & hinc or-
tam illa mamfeftam corruptela no re&e de-
fenfam ab Ambrofio,qua factum cft vt huiuf
modi digamias in Ecclefia no benediceretur.
ExLaodicena Synodo.
Canon primus,lWT« tov UkMma
5*«o v Kctvdvct %vc \Mv6ioac kj vofxiput fvvtttp^h-
fyc£tv\Uotc yttpoic,/jt.» XttQpoyetpUv 7totUttv)ttc
oxiyou yfdvovrretpt^ov^c <& %o**r*vTtav rdjc
vrpotstv^c <& vnr&dqcjKp <rv!yvtoidw*&i°<hfo&q
omtoic t»V koiv<*vUv e»p{<rtt$v. ld cd^Oportcre
ex£cclepafticoCanone,fi<]uilibere & legitime
fecudis nuptiis coniuBifuerint^netjue cUndefti-
numatrtmonium inierint y exiguo tempore eUpfo
pofttjua prectbm & ieiumis vacarint, comnmni
onem ipfis ex tjuitate c oncedi definimus .

Huc aute Canone,vt fcptimu Neocaefarie-
fem,quu vterq; ad veros digamos de quibus
clnxsyn. dixim 9 (ad eos videlicet qui plures ^rtwjv
Lxodic. vxores haberct)manifefte rcferatur,Efpenff
alioquidiliges collector,ad poftcriusdigamo
ru genus prarpoftero plane iudicio detorfit.
Vult.n.additu efle vo/xi[xa>c,\d &legitime,vi di
gami priores ab Ecclefia aperre danati , ab i-
ftisdiftinguatur quoru nuptia? fecudae fimpli
citer no danarentur.Deinde ^BooyttfxUv pu-
tatuenificare foienis benedi&ionispriuatio

ncm:

FalfaEfpc
(xi lntec-

Early European Books, Copyright© 201 l ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 209
nem:vt fit iftius Canonis hxc fentetia:Iis quo
quequi fecudisnuptiisquantuuisJegitimt,id
cft mortua priore vxorciungatur , n tame v-
furparunt Ecclefiaftica benedi&ione(qua: il-
lisnimirum eflet interdict») pceiitcntiam a-
liquam modicam iniungi.Sed fi ita efTetj con fcatioi.
fequeretur iuffos iftos fuirTeA«6po>a^v,vc qui
Jict ro hctQpoycLfAUv (xti Troina-q muictarentiir,
id eft,quod Ecckfuftica benediclione eflent
abufi. Ego vero vbique inuenio buQpoya/xUv
ita danari(quod etia ipfa vocis notatio decla-
rat ) vt prorfus hallucinari mihi quide vidca-
tur,qui reprchefum, ncdum mulctatu, quen-
qua putet,quod Ecclefia; benedidionc pcti-
ta,potins clandeftinu matrimoniu no inierit.
Et quo iure,obfecro,qui in Domino nubunt
fiue primo fiue fecundo,clam id facere,id cft
no confcia Ecclefia,& abfqucpresbyteri be-
nedicr.ione,iubcantur?an nc vidcatur Ecclc-
fia huiufmodi nuptias approbarc ? imo Ec-
clefia Apoftolica non cft habcnda, iis coniu-
giis bencdicere recufans , qua* teftatur ( imo
etiam vulr) Apoftolus fieri,ficut ante cx Ber-
nardo oftendimus , modo fiant in Don.ino,
A11 vt viteturofFcndiculum ? atqui non pra>
bet offendiculum qui l verbo Dei non difce
dens,fiue primo, fiue fecundo, vel vlterius co
iugium inir.Dcindequisnon videt longe ma
ximu clTe oftendiculum , quempia cerncrein
Ecclefia maritu,cuius coiugij teftis non fue-
rit Ecclefia? Inepta elt igitur ifta horum Ca-
nonum explicatio,vt qui de veris poft Baptif
mum digamis femper In eccicfia damnatis

o. iij.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

iio TRACTATIO DE

intelligantur. Quum aute ab eis pcenitentia
& quidem feucra flagitaretur , additur qua?-.
dam in hac Laodicena Synodo iftius feueri-
tatis moderatio erga eos qui alteram quide
vxorem , fed tamen liberc & legitime,id eft
palam & rite,neque clanculum, vt facere fo-
lenr qui maje fibi ftjnt coTcij , matrimonium
iftud iniiffent.
tcieic!* Itfbet C mon 26.fextae Synodi» circiter an-
synodi ?i. num Domini 682.corruptiflimis iam Eccle-
D^ftin. pe fiisjhabitaeapresbyterum per ignorantiam il-
licitis nuptiis implicitu , Domino deflere, &
nefarium eiufmodi coniugiu diflolui , quem
locum Gratianus de fecudis nuptiis exponit.
Fateor verohanc cfle Gratiani cxpofitione>
fed longc ineptifiimam. Qui enim poflit ali-
cjuis ignorare primas anfecundasnuptias ce-
lebret.RcCte igicur Balfamon non fecundas*
fed inceftuofas fme cum cognata initis inter-
pretatur: & male Gratianusillud KccrufvoteLy
omifit.

a& eiufds Eiufdem Synodi Canon fextus facerdotes
synodi ca duobus matrimoniis implicitos,itemque vi-
duarum maritos adco grauiter punit , vt eo-
rum quoque coniugia tanquam nefaria dif-
fbluat, rcnouatis etiam Apoftolicis Canoni-
bus a nobis fupra expofitis. At nos,non quid
illi Synodo (cuius etia multi Canoncs pror-
fus impuri legutur)fimpliciter placuerit, fed
quid ex verbo Dei dccreucrit,quxrim'. Qua»
nam verp cx verbo Dci teftimonia iftispia-
ne tyranmcis legibu* prartexantur , fuo ioco
expendimus.

Ethi

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYG AMIA. 2ii

Et hi quidem ftint veceres Canones in ve-
rosdigamos, vfquead Syritij & Innocentij
pontineum fane hac inr« impurifiimorum,
tempora fanciti.-^uos tamen Canonas nullo
iure primum aduerfus pluriu fucceffiue vxo-
rum,deindcin viduarum ettam maritosiam
pridem &Latini& Graecicorferunt, Placct
tamen eorum ctiim nonnullas rationes cx-
pcnderc. Primun igitur digamos tancjuam
opprobrium aCIero arceri volunt , proptei
futuras incontincntiae fufpicionem. Sane ve-
ro quafi qui contincntiae , & quidem perpe-
tua?>donum non habet,tacrorumadminiftra-'
tionelit indignus: aut cjuafi maritum &in-
continentcm ciTe idem dedarent. Quam fit
porro certum contincntis futuras vitar argu-
mentu,vel nunqua , vcl femef tantum,idque
nonni fi virginis maritu fuifle, difcerc faltcm
cx fuorum Heliogabalorum,acpre;fertiir (ne
vetera illa repctamjcx Alcxandri fexti, Leo-
nis decimijPauli tertijjulij itidem tertij,P6-
tificum fcilicct fan&i Spiritus via & iuxta
fanctos Ganonas electorum , inauditis fpur-
citiis,Catholicos noftros certc nunctandem
oportuit.

Proferunt alij cxcellcntem facerdotij dir
gnitatem,cur clerjcis quod laicis non liceat,
quafi fcilicet inquinataefint in fcfc nupti;c,ac
non potius credcndum fit Apoftolo , hono-
ratasillasinomnibus pronuntianti.

Origenes omnibus poft Apoftolku Con-
ciliis antcrior,fcribitnonfo)um fornicatio-
nem , fed etiam nuptias ab E cclefiafticis di-

o» iiij.

Refutatio

auitorita-

tum & ra-

tionu pro

Higamix

intcrcji-

&0.

Prima ra-
tio.

Refut.n-

Z

3

Secunda.
Rcfuut.

Tertia.
Oiigen. i»
Luc.Honu

J 7-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

212 TRACTATIO D £

gnitatibus repeilercnempe fecundas,eafque
Refuut. P 0 ^ viduitatem repetitas, vt locus ipfe oftcn
dit.Ego verb id concedo fcribere Origenem^
qui alia etiam ineptiora eodem loco fubiicit,
C6cedo&illud,iatum nondefuiflc quihafc
&aliaeiulmodiin Ecclefia inuehcrent. De
digamis tamen illis Canonas a nobis citatos
propterea intelligi debere nego : & ahoqui
Or igenem hic penitus reiiciedum vt do&ri-
na? Apoftolica? repugnantem dico.

Leoprimusqui in annum Domini circif
ter 444.incidir,virdo<ftus, fedvalde ambi-p
Epift. tlo ^ s pontifex , quadam ad AfricanosEpif-
Copos epiftoia fcribit. lUarn Vault pracepttone
de Sptfcopo vnitu vxoru vtro^adeb ftnlid s e
P t R habitam fuiffejvt etiam de muliere facerdo
tis eltgendt eadem tnteUtgeretw^feruanda codi-
tioine forte illa^ prius cjuamin etut matrtmoniU
Refut.x: veniret qui altam non habutjfet vxare , dteritts
virt ejfetexperta coiugium. Sed caufa nulla cft
cur in hoc magis LeoniafTentiamur, quam
in eo quod alia cpiftola prafcribere aufus eft
Epifcopis contra Dei verbum &totiuspu-
rioris Ecclefia: more: oPortere vtde/ir
eet ipfos no dtmittere cjutdem vxores y fed ejuafi
non habeantfic habere^uo falua fit charitas cq
l iugiornm, & cejfent opera nuptiarZ.Qu o m od o
vero locus illc Pauli fit explicandus fuo loco
abunde eft expofitum.
Q^inw. Innocentius primus, vt fuccefliue etiam
pift.°i.c.r ante Kaptifmum,fa(5tos digamos afacerdo,
tio excludat , quafi videlicet de his in Cano-
nibus Apoftolicis , quos vocantfuerit con-

ftitUT

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

I

POLYGAMIA. 2ij

ftitutum,hoccaufatur,qupd etiam poft Ba- r

• r ' • * \ Rcfuut.i»

ptiimum,maneat vxorum numerus.Id vero

primum omnium falfum, dcindc ctia fi veiu
eifet,ineptum eiTe dico.Quum cnim,v«l ipfo z
tefte Apoftolo,morte foluatur matrimoniu,
tam eft vnius vxoris vir qui defunctis aliis
vcl octauam,quam qui primam habet : quo-
niamortuas vxores tanquam vxorcs nomi-
narcnoalius quam Montani paraclctus do-
cuit.Deinde etia fi ita elTc daremus, vndc iftc
didicit iftiufmodi numeru impedire qtiomi-
nus fit aliquis facrse fun&ioni idoncus ? Jmo
fi deligitur,qui vel o&ogamus fucccffiue fue
ritjfitautcm ccelcbs,nonnc, fi Apoftoio cre-
dimus, hicmagis fuerit ad vnicc & finedi-
ftractione curada quae Domini funt idoneus,
quam qui vcl primam adhuc teneat ? Poftre- 4
rao quas hxc religio cft,vxoresnumerare tan
quam impedimcnta , fcorta vero non item?
Nam hoc quoque fan&iffimos iftos Catho-
licos facercnihil pudct.

Auguftinus hocctiam seftu, per Ambro- 5 ","-
fium fortaffis abreptus , no valde diffimilem Gom°ug!-
rationcm aftert,quam alij poftea in fuam per
nicicm arripuerunv Quontam, inquit,^«» ex- r*£$?
ceffu ftngularemvxorum numerum^nonpeccatu tpitt.si.
commifityfed facramenti normam amifit,non ad
vitA bona meriturn.fed adordtnattonis Scclefui-
fttczfignaculum neceJfaria.Wxc illc:in eo qui- Rcfutat
dem vtinplurimis aliis,ab Hieronymorccte
diifentien$,quod nullum nc in repctitis qui-
dem nuptiis peccatum agnofcit , quod & ip-
fe Hieronymus alibi,a feipfo diflentiens,fa-

t.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Epiphan.
|n Gatka
ros.

Reknat.

O&aua.
Air.br. ©f-
flclib.i.
cap.vlt.
nefuut. i.

214 TRACTATIO D E
teri cogitur. Sed ifta qua affcrt facrameti nor
xna vndetade defumpta efk?Quta y inquit In-
, noccntius tcrtius,>/<rf illavnim vntca, necillf
vnm vnim.ltuo vero(quum vxor efledeficrit
cuius maritus mortuus eft , & nemo viciffim
m ort ua? fit vxoris maritus) & illa vnius etiam
(fi voles^ccntefimi vnica,&ille vniusquauis
3 centefima? vnuseft.Quinetia fi fpirituale co-
iugiumex Apoftoli fentetia potiiis quamex
iftis vaniffimis commentis a?ftimemus>in re-
petitis potius quam in primis nuptiis ha:c a-
nalogia inuenietur, quandoquidem Chriftus
nonmfivt (ecundus maritus, mortuopriori
marito(peccato videlicet) fuccedit.

Itaq. vana etia eft illa ratio ;.b Epiphmio
allata/ quod eius pace dixerim: ) Non fufctpc*
refanSia Deipradicationfpofl Chrifti adueta,
eos tjuimortua vxore y feciidis nuptiis iunSii fint^
propter excellete facerdocif ordine ac dignitate.
Nam fi crimen non cft, vt ipfimet vel inuiti
fatentur,vxorem ducere, quo iurefacerdotij
dignitati Jetrahere dicetur,quod abfolute &
fimpliciter pronuntiat per os Apoftoli Spiri-
tus fandusjhonpratum elTeinomnibus?

Atenim. inquit Ambrofms y yuomodo poteris
hortator ejfe viduitatis <juicoiugia frequmuerii*-
Qnafi vero vii ginirate aut viduitate laudare
no poffitetiaquicotineua; donu nohabes,
honeftu matrimoniu fiue vnu, fiucfucceffi-
ue plura,in Domino inierir,Qnid fi etia dica,
quomodo ad nuptias hortabitur,qui maritus
elTe detre&at?Hoc nimiru Ambrofio & om T
nibus illisfalfa,ifta opinionc imbutis,q> con-

tincntia

Early European Books, Copyright© 201 l ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. *ij

tinentia fit quaedam omnium virtutu epito-
me,no modo abfurdum , fed etiam ineptum
yideretur,quonia nullos arbitrati funt iftiuf-
modi exhortatione indigere.Sed alitcrfere
habere,vt cxperientiam ipfam omittam , vel
ipfc Apoftolus fuoexemplo commoftrauir,
qui de viris loquens , exprcffius etiam dixit,
Propter fcortutionern vnufcjuifcjue vxorern fuam
habeat.c^uzm^y elim omnes ejfe vt meipfum , dc
de viduis ages,^ o/o,inquit,f uniores vtduat nu
bere.Certt quanto fatius fuerit omnibusfe-
culis,ad caftum matrimonium quam adina-
nem ccelibatus fanctimoniam homincshor-
tari,quinunc faltem non vidct,fanenihilvi-
det,quum Dominus ipfe contentus fueritdi-
yffit^Quipotefi capere capiat7DiQ.x\\o i . ybi nul
la culpa eft,cur pcena ftatuitur? Coniugiam
enim& facerdotiumiimul ftare non pofle,
nonChriftus/edSatan docuir.

Idemeodem loco, InfecundoconiugioJ.n- riona:
cpit,no{H/pafed lexeft.Hocilludttt veip(ma Rcfuttt **
gne vir Ambroi1,cuius yirtutu veftigia vtina
veljf>culperfequi multi pofljjt)quod te eouf-
que fcfcllit,vtfuperbonu fundamc£u,hac pa
leaextruxeris,quanunc apparens dicsDpmi
iii confumit,vbi enim hanc legem inuenies?

Sed & illud eiufdem quis excufare poffit? Decim».
Quid inter populum & facerdotemjinqwt inter
eftet,(i ttfde adfirfngerefur legibus. Quafi vero RefiK».f.
nulla? iint alia; leges inter facerdote & popu
lum difcrimcn certum conftituentes, quam
ift« quas fanctimonia? pranextu facerdotu or
dine no fane,vt res ipfa in ca? u vfque clamat,

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

2l6

TRACT ATIO DE

fuprapopulu

extulerunt

* mam & Ciomorrham peflundederunt. Quafi
iit ifta in Clero pauciuimis exceptis imagi-
naria ccelibatus {an<5timonia,illud ipfu quod
Logici fpecifjcam Jifferentiam appellant,
J Quafi denique,fl hoc ita eflet, no colequcre-
tur dc facerdotem ccelibe,iisfal:eex populo
qui & ipfi continentia? donum haberent, exa:
cjuari:& vnius etiam vxoris virum iis ex popu
loinferiorem efle qui virgines manferint.I-
taque haec quoq; doc"trina,ftipula eft inanis.

Baptifmns, inquiunt fcholaftici paulo fa-
niores,e£* culpam & pcenam delet,ergo & irre-

j?SX^ /4r * fiWw - Rcf P ondcnt ali J » digamiam non
nenfe& efle aut culpam,aut culpa? pcenam. Atqui ref
^intu™.* P ondc *dum potiuserat,nec digamia eflecul-
Refm.1.' pam,nec irregularitatem efleculpae pcenam»
z Quasro autem,Sidigamia culpanoeft,vtipfi
quum libet fatentur, cuiufmodiha?c ecclefia
eft,qua; non peccantes , vel potius ideo nup-
tiasrepetentes,nepeccent, eo ipfo ftatuitir-
regularitatc incurrere. ? Denique fi pccnanon
meretur digamia, quonia vbi nulla culpa eft,
nulluspcena? locus relinquitur, quo pudore
audent Canonas veteresde digamorum pa>
nitetia loquentes, vel ad fucceffiuas nuptias
torquere,vel fi eo fpe&anr, tanqua a Spiritu
fandodidatos defendere?Na certe nunqua
docuit Spintus (an&us innocentes mul&a-
re.Autigitur iftifecu manjfefte confligunt
vt infani folctrautfuam illa digamia cenfent

Digrefllo P ° ftB , aptlfma cu, P a meflc. Tranfeant igitur
* apertc adMontani caftra. Et tamen Efpen-

(xas

fed infta Sodo-

Kndeci
tna. .

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

POLYGAMIA. 217

faeusnuperfquanuisinterdu re6tius fenties^
aurinominedignatuseft quod apud Tertul-
lianum inuenit,©/g*w«w,videhcet, ab eo bn
beri fmc plnmtrn fimul vxoruJiue alterius prio-
re moYtuA y vtru ne fe yiw/f,inquit , modernifolos
Grace noffe y veteres nefctjfe arbttrentur. Acutu
fanc fcomma,quafi nos Gt a:ca? altenufve lin
gua? cognitione vt peculium quodda nobis
vindicemus,quum vfum huius vocabulipro-
prium ab abufu diftinguimus:& eorum falfas
interpretationcsrcdarguimus,qui huius dif-
criminis vel ignoratione, vel difhmulationc,
alios fecum in perniciofos errores trahunt.
Digamum autem a Tertulliano vocari etiarn
alterius vxoris,priore mortua,maritum , mi-
rum non eft, quum ne morte quidemdiflb-
lui prius matrimonium fomniarit. Itaque vi
dcat etiam atque etiam modernorum adeo
fenerus caftigator,ne hicquoquc,vt alibi fae-
pe,pro thefauro carbones congeflerit.

Hornicidas,fcortatores,quoru visdenique Duo <k«
cnmmuante Baptiimum reos (digamosau-
tem non ite)admifcrunta?tarisilliusEpifco^
pi,qua ccepitperfe&io omnis Chriftianae, i-
rao Angelica? virtutis ex duobus gradibus a?-
ftimari.'priore,fi quis contines femper habi-
tusfuiffet, pofteriore, fi quis amifla prima
vxore,viduitate feruaflet : craflb fane ac toti
illi vetufto feculo pudendo errore , quafi hac
in re pofituro fit regnuDci,ac non potiiis in Rom.i 4l
iuftitia,pacc,& gaudioper Spiritu fanctum *7«
id quod multopluribus maricisquam virgi-
nibus cotigifle ncmo poffitinifi fumme im-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

2i8 TR ACT ATIO DE
pudens,inficiari. Quiverofunt fecutihtinc
errorcm a maioribus acceptum,vix credibile
, eft cjuantoperc ilhj auxerint, adeo quidem vt
primis Ctianuptiis ( cui malo frurtra ftudue-
ratGagrenfisfynodus danato Euftathioifuc-
currere>6 mod6 tlquata caufa» fujeferuie-
tes(ficutinHieronymo prarfcrtim probaui-
musXed etia ex profefTo, vt Syritius & Inno-
cetius,maledixerint. Ita eo tandem res deue-
nit,vt nujli minus ad facras fun&iones ido-
nei habiti fint,quam qui etiaanre Baptifmu
^holafti- jnotUM prima vxorc alia duxiffent. Iftis aute
«t fucccdentesScholafticifgenus hominu acu-
tum quide,& in fpeciem <p Ao^wt^, fcd fum-
me cunofum,c6tentiofum,& partim lingua-
rum & bonaru litcraru cognitione deftitutu,
parfim ambitione, acquouis potiusafTeftu,
quaiTi fyncero cognofccnd* ac tued* verita
tis ftudio omnia perfcrutansjconati funt ve-
ntatecumendacio,lumen cum tenebris,in'
hocetiaargumero,vtin plerifque cociliare.
Itaquequuhnnc nodu explicarc nopofTent,
cur ante Baptifma digamus , irresrnlaris eua-
datpoftBaptifma,dc homicida Ver6 aliud
ftatuatur,confugiuntad facram fuam ancho-
ra,vtdecetp6tificu macipia nepead Ecclefia*
Rc^ut. t. bencplacitu. Egrcgia fane Ecclcfia , cjuafi fit
cait*{pofa?altquid vellepretcr idquod vult
iponfus.CWj- me«, inquit fponfus,^^ meS
audmnt.Et Paulusdchis rcbus dilTeres:
7«orf,inqutt,/^«r«TO v%bts inqciam.
obieftio. Gaufantur tamen facn Ordinis dcfe&unv
Refponfio qmafcilicet fcortationi,adultcrio,homicidit>

cuiuis

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

Decima

POLYGAMIA. n 9

cuiuis denique fceleri potius cum facro ipfo
rum ordine quam matrimonio,nedum diga-
mia?,conuenit.Et cjuid eft» vt quam modeftif
fimcloquar, culicem quidemcolarc,came-
ium autcm dcglutircfi hoc non cft?

Spirttu/tlcs,u\quium alij, maxirne dectt fpiri
tualitASjCUt <ftm maxtrne repugnet cocupifcetta y w 0 4m iS
i/t ejuia tot' J homo caro efftctatur y ei 9 perrnanetis * set - d 'ft.
fignu no debet in ordtnadts apparere.-quod in di 1M " 4 *
gamis apparet $ vna cotett vxore ejfc noluerint.

In his vcro quam multa perperam dicun-
tur. ? Priirmm cnim aliud eft naturaliter appe *•
tercquam yri.nec illudf exccpta araj/a, quae
in coniugioignofdtur ) repugnat fpintuali-
tati,qualis quide a fcruis Dei in hac vita pofi
tisrcquiritur. Dcindc li fecundain Domino z.
duccre fignii cft cius pcrmanetis incontinen
tiae quc. totu homine cfficit carne,quod tan-
de iudicifi ficc dc futura fcortatoris continc-
tia?& tame huc ifti admittut fmc cotrouer-
fia,qui vidclicet ante Baptifmum fcortator
fuerit,digamu vero vfque adco pertinaciter
rcpudiat,vt de fui ctiaPotificis poteftatefu-
per huius rei difpenfatione,vt loquuntur,ad-
huc inter fe dccertent. Quid quod adulteros
ctiam in monaftciium fuis lcgibus d.tra-
dunt?nempe ad fui fimilium ccetus.

Poftremo duos ctiam ex ipfis Scholafticis Dccimi
coryphans teftes ab ipfo Efpcfaro productos qua'™
audiamus,vtquam inancs fint rationes pro
digami* intcrdifto allatar, vel ex ipfis acerri-
n.isciusdefenforibi.s cognofcamus.Sic igi. Tho.quod
tur Thomas, Mamfejlu ^inquit, dtgamu no ^'™*

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A

izo TRACTATIODE

f>rornouen,nec ad natura lege>n> nec ad fidei arti
ctilosytiecad facrametinecc/Jitate pertittererftti*
©urandas fiordinetur^Ordinis facramcntu reciptt.Sic aut

vfei fupta. r^. - ,9 n r - j- n ' \

Duraa , Dtgamu no oramarteftex ture mere po
fitmo y nec eft cotra vel natura diflame, vel fidei
articttltiyvel Ordtnis facrameti ejfentialia. C ed b
igitur,obfecro,quonam iftud interdictu refe
remus?v^ dtuint cultus determinattonc 9 ina\iit
ThoinaSyCuiuJrnodi permulta Chrtftui Ecclefia
pralatis,& populi Chrtftiani principibus deter
Kcfutat, i. minandaliberepermifit.NeqvLc vero negamus
quum in domo Dommi omnia rite & ordi-
ne fieri oporteat ordo ifte neceflarib pro
circunlratiaiu ordine varietur, quin legesde
quibufda ferriin Ecclefia necefie fit. Verum
hoc praetextu leges confcietiis ferre,& nouu
Dei cultu inftituere,id vero cuiqua ve) An-
gelo vnqua licuilfe aut licere nunqua iftipro
Babunt.Quinetiahoc addoquanqua millies
jainculcatu, omnesiftas ccelibatus& diga-
mia?,!eges no modo totideeffe ad verbu Dci
additameta,fcd etia vcrbo Dei,& pura? vete-*
ris Ecclelisemoribirscx diametro repugna-
reracproindeno aliude initio profe&a quam
a Satanjeaftu/efe in Angelum lucistransfor
mantismec ab alio nunc fpiritu quam abillo
vere impuro defendi.quum hzc fane fiteius
horredc. fceditatfc origo,qu$ ab apoftaticcj il-
liusfediscloaca invniuerfu orbe terraiufic
exudauit,vt vni* ia diuini extremi iudicij fla-
mapurgari pofle videatur. Et de polygamiae
quide vtraque fpecie ha&enus dictum efto.
FINIS.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
839/A