Skip to main content

Full text of "Historia critica scholiastarum latinorum"

See other formats 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  preserved  for  generations  on  library  shelves  before  it  was  carefully  scanned  by  Google  as  part  of  a  project 
to  make  the  world's  books  discoverable  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 
to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 
are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  marginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journey  from  the 
publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  steps  to 
prevent  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  technical  restrictions  on  automated  querying. 

We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfrom  automated  querying  Do  not  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  system:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  large  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encourage  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attribution  The  Google  "watermark"  you  see  on  each  file  is  essential  for  informing  people  about  this  project  and  helping  them  find 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  responsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can't  offer  guidance  on  whether  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liability  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.  Google  Book  Search  helps  readers 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  full  text  of  this  book  on  the  web 


at|http  :  //books  .  qooqle  .  com/ 


► 


Digitized  by  VjOOQIC 


V: 

^ — '^  DigitizedbyVjOOQlC 


Digitized  by  VjOOQIC 


Digitized  by  VjOOQIC 


Digitized  by  VjOOQIC 


HISTOaiA   CRITICA 


SGHOLIASTABVII   LATINORVSI. 


scmirsiT 
W.    B.    B.    S  U  R  I  N  G  A  R. 

*HIIm  TBIOK.  MAO.  IIT<  ■VK.  BOCT. 

^V,  WV    * 

PARS    PRIMA. 


IVGDVNt    BJTAFORVil, 


•olirTiBDs  S.  KT  J.  LUCHTMAIfNORUM 
iT    J.  C.   CYFVEERIL 

1834. 


Digitized  by  VjOOQIC 


lapiies  et  ligM  ah  'alus  acdfrio :  ttedijieii  iameik 
exntructio  et  forma^  iota  nosira*  Architectus^ 
ego  suM ,  sed  materiam  varie  undique  conduxi» 
Nec  aranearum  sane  textus  ideo  me/ior^  yuia^ 
ex  se  fita  gignunt:  nec  noster  vilior^  quia  ex 
alienis  libamfs  ^  ut  apes^* 

JusTvs  Lmnrslm  Notis  ad  Politic^^L.  L  c.  }• 
{ Oper.  Onm.  T.  IV.  p.  203.  ) 


Digitized  by  VjOOQIC 


UROAXA  BI8T0AIA 

CamCA  GAITIGA 

ScHOUAffrAAITS  ScROLIAfrAAVS 

LAinrOEVS.  tATIirOEVK. 

I.  I. 


W*  R«  »•  flnniO AR  W.  R.  ]>«  SITRIirOAH 

RinOlIA  HinOAIA 

GAITIGA  GAITIGA 

ScROUAVrA&iiR:  SGHOIiIASTAAiril 

LATnrOAVH»  tATIirOAITH. 

11.  II. 


Digitized  by  VjOOQIC 


Digitized  by  VjOOQIC 


C  O  N  S  P  E  C  T  U  S 

PARJIS      PRIMAE. 

IWTRODUCTIO. 

4 

'Dl^    A.HTIQUI8    IFTB&S&  BTIB  V  S 

8CniPTOR0M  LATINORVH   .«     p.      1. 

',  C  A  P  U  T      L 

I»  B     ANTIQUIS      IKTBBPB  B  T  I  B  US 

CARKIVUM     8ALIAl\IirM.      •      >     24. 

S-  !•     L.  Aelius •.    >    26, 

C  A  P  U  T    IL    ^ 

BB    AlfTfQUI»    INTBBPRBTIBUS 

hZGVlfk     XH    TABULARUM     •      «     30* 

5-  1.  Sexlus  Aelius   ......*.  w    *    36. 

S-  2.  L..AqIUu«    ,,........    38. 

\  3.  L.  Aelius *    381, 

J.  4.  Servius  Sulpicius »41. 

§.  5.  AntisUus  Labeo    .    • »44. 

$,  6.  Gajus     ...........    47. 

J.  7.  M.  PareiuB  Cato »51. 

s 

Digitized  by  VjOOQIC 


n  CONSPECTtlS. 

J.  8.  Valerius  Messala  *•....  p.  6!. 
$.  9.  C.  Aulus  Ofiitus  ....•••  68. 
$.10.    Aiejus  Capao •    »    B6* 

C  A  P  U  T     IIL 

.    HB    AHTIQtlS    INTBaraiTlBtS 
NAEVII,  EHHU  ET  LtTCILII      .     .     &1. 

J.  1.  Cajus  Octavius  Lampadio  ^  Quinius 
Vurguniejus,  lasUus  ArcAelaus. 
Veeiius,  Quinius  Fkaaeomms       .    •    S8. 

J.  2.     Valerius  Probus •89, 

CAeliiu^lTerginius  /   .  (in  Add.)    •  288. 
Flavius  Caper  .......    ibid. 


M 


C  A  P  U  T     IV. 

DB    ARTIQOIS    IHTB&VABTIB V8 

U.    PORCII    CATORIi         .      1  62. 

S-  !•    Staiilius  Maumus ;    ^    »  03. 

C  A  P  U  T      V- 

DB    A9TIQUIS    IHTBAPaBTIBVB 

PLAVTI      .      ;      •      .      >  66L 

%.  I.    Aruntius  Cebus    •..;.••>  70. 

%.  2.    Flavius  Caper •  7K 

%•  3.    L.  Comelius  Sisenna      .•...»  72. 

$.  4.     Q.  Tereniius  Scaufns  ...«.>  75. 

CA^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


CONSPBGTUS.  Tu 


C  A  P  U  T     VL 


DB    AlTTIQUfS     I  5  Tl  E  P  &  B  TI  B  VB 

.       .       .       TERBMTII        .      .      .      p.    77. 

5»      I.     AMUVS  BOITAIWS •      •     "78* 

(JOANHBS    CAUPHVAHIVS)      •      ...»     84» 

5«     2.  BVGmAfHIIJS     ••'••••••»     86» 

{.    8b  Heienius  Acro.    •••••.••    90« 

5*    4L    A^per •    •    •    •    »    95« 

{•    8.  Aruntius'  Celsus  •    •     ••••.»    97« 

)•    6.  Valeriufl  Probus  .••••••>    96. 

{.    7.  Adesio.  ...'••.•'.••»  102^ 

$•    8.  Flavius  Caper  •     •    •    •     ,    •    .    »  lOX 

J.    9«  Annaeu9  Comutua.    ••••••  104. 

$•  10.    Euanthius     •     .     •' •  106« 

f.  11.  jjriffidius  .Figuius ;  >  loa 

Glo$sarium:Terenti!anum  •  .  (io  Add)  >  209. 

JteMsoti  Jer«ii/tan«m     «    •    •    ibidt  >  270* 

Martnu  Saluiaris      •  *  •    •    •    •    •  •  ibid. 

CaUiopius      •.•■•••.•••    •    •    •  >  ibid^ 

•WOLIASTBB  HALBNttS       ••••..•  ibid», 

8GHOi.iABrBB  ABOMTttvs  a  Majo  editus    •    >  109* 
f.  12.    AnQnTmus  (X&  )  in  BiblioUieca    . 

.     .    Guelpberbytana  •«.•••>  IIOL 
S-  13.'    Servius  (MS.)  in  BiUiotkeea  Ma^ 

.  nutii      ... >  111. 

CA^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


fiM  COJISPBCTtlS. 

C.APUT     VII. 

.     A^Bl«LfOKlS     .       .       .      p.  112* 

$•  .1.    Flfivivis  Caper. •  .••.••«••    i  IIX 
C  A  P  U  T     VIII. 

DB    ANTIQUIS    IlT  TB  |^P  |l  KT^B  U  8 

.     LUCRETII  .      .       .      .       ,    114. 

J.  I»    Veliiis  Longus     ' •    •    •  115# 

C  A  P  D  T      IX. 

DE     ANTIQUI8    IKT  B  &»&  ETI  B  0  8 

CICER0NI8     •    ;     •     •  116/ 

J.      Ir     ASGQlinrS  PBBIAIIUS »117« 

8CBOUA9i9a  BOAiBffSiB  ab  Aiig,  Majo 
editua     «•«••••••    •  132. 

8GRQLIASTB8    AMBB08IABII8    ab    Mdem  ' 

.editU3     .    •.••..    .    .    *    •    •  134. 
f.     2.     SGBQUASTA     ABONrinis     a     Gffosuma 
^    edituB,  qui  a.VossiiO  dieiiur  wlga* 

TIUi.QALUKU.9DS.,.      .'    i.    '•      •      •      •147. 

JL    3.    «ABjus  FABivs  yiGToaivus     .    l    •    »153. 

J«     4.      A^BBBLlliS  MAGB^OBIUS  AMBEOSIUS  THBO-     < 

BOSIUS      .......•••  101* 

$. 


Digitized  by  VjOOQIC 


«OSSPECTtJSf.  tt 

J.  '3,  MVCWIUS  FULOGIUS.  '.•...  p.  170, 
5*     6.      AHICfUS-      ■AltlllJS       SKTERIltUS       BOB- 

ntis-  ••...'.•*.•    >  178. 
].    7;     TuUim  i^se   tnterpreB-  Orditohum 

suarum     «    •     .    «r  •    »    •    •    •    >  188» 

J.    8.    Flavtus  Caper. >  191. 

5*  9.  InteVpretes  ante  Asconlum  •  •  .  >  194« 
5*  10.    Interpretes  in^dit]  in  Biblidtheea  Am- 

bronana      ••••••••>  19& 

j.  \\.    Sacer ,    >  aOOi 

5.  12,  Statiliue  Maximue  •  •  .  •  ;  >ibid« 
$.  13.  Eujinus  et  C.  Julius  Vietor  •  •  >  204 
5*  14.    Aeinius   Galius   et  Licinius   Lar^ 

gius >  20S. 

%'  15«    Didymus   Chalcenterus  •    •     •    •     >  207^ 

$.  16.    Mehssus ^  209. 

$.  17.    H.  Comelius  Fronto >  210» 

S-  18.    Interpretes  inediti  in  Bibliotheca  Lei- 

densi »  211« 

VHAGIIBIITUH    SGBOLIASTAB     INBDITI 

od  Ciceronem  dc  In\ent.  Khet.    .    •    •    >  213*    ^ 
C  A  P  U  T      X. 
BB    AHTiguis    111TBRPBBTIBV8 

SALIII8TII     .     .     .     >  2S4 
S«  1.    Aemilius  Asper  •••••.•>    255. 


Digitized  by  VjOOQIC 


f  GONSPEGTUai 

{.  2.  Statiliu0  Haximus  .  .  .  ;  •  i  p.  ISa 
$•  8.  A9coniu9  Pedianua  •••••»  299; 
$•  4.    Anonyuius  ( HS* )   ad  Salluatii  Calili- 

nariam  ••••••«•••»  ibidi 

G  A  P  U  T      XL 

DS    AVTIQUI8    IKTIftf AITIBira 

€•    HBLTII     GllllfAB      •      •      »  28ft 

%.  \.    Luclus  CrHflsilius  • »  2B2^ 

j.  i.    C.  Julius  Hyginus     ••••••»  264i» 


Digitized  by  VjOOQIC 


D  B 


ANTIQUIS  INTERPRETIBUS 

SCBIPTORUM  LATINORUM* 


I}e  antiqtds  interpretibtiii  ^criptoriim  liatind- 
nim  pecnliarem  notitiam  exliibitaras,  nisi  me  fort^ 
amoT  «oscepti  operis  fallit ,  labor^m  mihi  videoi^ 
snscepisse  ntiliBsimuin.  Qai  enim  adhac  de  La^ 
tinis  scri^tOriboa  expOsuerant  Viri  Docti,  etsi  de 
niillins  lande  quidqaam  detractuln  velim,  vi- 
dentar ,  ad  nnnm  omnes ,  in  ed  satid  haboisse , 
qnod  ihtei^ristnm  commemoratibne  vel  levissim^ 
fancti  sint ,  vel  eos  commemorare  plahci  neglexe* 
tinc«  At  Yero  antiqni  isti  interpretes  j  qui ,  quod 
scxiptis  dommtotariis  sive  schdliis  Latinds  scrip- 
tores  interprfetati  sint ,  vnlgo  Commentatorum  vel 
Scholiastamm  nomine  appellahtar^  digni  omnind 
censendi  snnt,  in  quOmm  aetatem  et  ddctrinani 
«ccnratius  inquiratur  i  ipsorum  enim  ,  ^Hotquot 
snpersnnty  lucnbratlone^  merito  plurimum  pro- 
desse  existimantitr  Yeterum  Literarum  studioi 
Iftiandoquidem  gtammatica  ^ajusque  s^riptori^ 
interpretatlo  non  aliunde  majns  sibi  praesidiuni 
•  A.  pd-» 


Digitized  by  VjOOQIC 


9         DE  ANTIQUIS  INTERPRETIBUS 

petere  possit,  qnam  ex  antiquis  commentarioran 
Teliquiis ,  qui  conscripsi  sont  ab  hominibas ,  qni 
Tei  ipsoram  Yeterum  aeyo  yixerunt  vel  aeTam 
illud  aetate  sua  proxime  attigerunt. 

Gausas  neglectae  commemorationis  investiganti 
facile  perspicere  licet.     Primum  enim :  aetas  om— 
nium    fere    antiquorutn    interpretum  f    quorum 
quippe  plerique  ex  eo  sint  aeyo  ut  a  Veteribus 
ipsis  memorari  non  potuerint ,  plane  obscura  est , 
nec  aliunde  constituedda  quam  ex  lerissimis  qui— 
busdam  indiciis  ,    quae   ipsi  ,   etsi  rarissime ,   in 
snis  annotationibus  injiciunu    Deinde  plerorum— 
que  doctrina ,  qualis  fuerit  ^    quum   aliena  testi— 
monia  desiderentur,  baud  aliund«  potest  cognosci 
quam  ex  ipsis  lucubrationum  reliquis  |  quae  ^  si  ^ 
quales    ab  iis   couscriptae  sunt^    tales  etiamnum 
exstarent ,  facile  suspicioni  ct  conjecturae  occa- 
sionem    praeberent  s    sed   accidit   bis    omnibns  ^ 
quotquot    supersunt  ^   boc   malum  f   ut  ex   notis 
interpretum      diversae      aetatis      et      eruditionis 
conflatae  sint»    Et  yero  non  iniqua  est  Crameri 
querela,   qut  nuper   in  Not«  ad   Scbol.  Juyenal. 
p«  3.  ita  scripsit :    ,^  SchoUaaiarum  omniumfere 
haec  Jacies  estf  ut  Jundamenti  loco  ait  anti^ 
quus  aliquis  Grammaticus ,  doctus  hercie ,  re^ 
rumque  i  quas  tractavit  j  quo  propior  aberat  ab 
illo  quem  iUustrauit  scriptore  f  tanto  etiam  pe^ 
riiiors  ad  quem  vero  deinceps  aUi  mediae  ae* 
tatis    jnagisteUi  y    monachi  ^   scholares  9    suas 
nugas   suaque  aegri   somnia   alUnere   institue- 
runt  y   neque    in  his    sordibus   substitere  y   sed 
quae  proha  recta ,  ea  detrahendo  j  interpolan--^ 

dOf 


Digitized  by  VjOOQIC 


SCRIPTOHUM  LATINORUM*  5 

«to  ^  nmtando  ita  in  pejw  refomuirunt  ^  ut  pri* 

€tini  auctarie  facie$  pcusim  aut  plane  oblitte'^ 

Tareturj  aut  eui  prorsu*  diesimilie  ePodereU  *^ 

Acoedit  ctiam  alia  ^  eft4{ue  non  levis  difficoltas :  si 

enxm  difficilb  esC  judicare  dc  aetate  et  doctrina 

«orum  interpretQin  y  ({aarmn  opera  qnaliacanque 

-etiaBnniia  jbabeatas  y   molto   iane    difficilius  erit' 

qmdqiiaia  con)icer«  de  ii«>  quorum  opera  peni* 

tna  incerieront;  atquieoromy  quotquot  olim  fQe*> . 

«cnty   longe   paucisnmi   fapersonty  et  plurimo«* 

Tftm  lacidnatioiiea  ita  perierunt»  ut^le  liia  Bihil 

«d  nos  perfenerit  praeter  levem  memoriam  re«* 

Mntiorum  Granunaiioorum  9  qui  saa  aetate  etiam 

praedara  tsta    moawnenta  habaerant*     Longam 

eeriem  ^   etsi  nednm   cmnes  ,   numerat   Barthius 

Adv.  L.  XLVII.   c.  li*     ,yJExetant  Grammati^ 

niorum  Criticorum  non  paucae  exegeeee  ad  da^»^ 

eicoB  eeriptoree  ^  guae  inquirunt  in  tradita  eo^ 

Tumy  utiUa   emarrant^    %eponunt  guae  culpam 

trakere   pidentur.     Quo  in   genere  nobiliseimi 

^Umfimwit  AeUue^    Stilof  Jbf.  Varro^  Crae* 

mtiusj    Statilius  Maximus^  jiMonius  Pedia-^ 

nus  9  Servius  ^  yictorinus  ^    Donatus.     Sic  a 

Feterum  Grammaticorum  choro  laudaniur  A-^ 

ntnttus  Celsus  ad  Terentium  a  Charisio  et  ab 

^odem  idem  ad  Plautumj  Asper  ad  SaUustium 

«6  ^odem^  ad  Terentium  4t  Rufino^  Fulvius 

^Saper    ad  MosteUariam    Phmti    a    C/mrisio  f 

'Ahnaeus   Cornutus    ad   yirgilium  ab  eodem  f 

JSuant&ius  ad  Terentium  a  Rufino  de   metris 

Terentiaais.     Gnifo  ad   Virgilii   Georgica   ab 

eadem  Sosipatrh  Carisio.     GriiKus  ad  Virgi^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


4        DE  ANTIQUIS  INTERPRETIBUS 

Uum  a  Priaciano  lihro  L  Gramm*  \Aero  He^ 
leniua  ad  Terentium  a  Chariaioy  JuUus  Hi-^ 
ginua  ad  Cinnae  Propemticum  ab  eodem  Cha^ 
risio.  Sacer  ad  Ciceronem  ab  eodem^  Mar-» 
tius  Salutaris  ad  f^irgilium  ab  eodem  quoque  p 
Scaurus  in  Artem  Horatii  ab  eodem.  Sisen-^ 
ha  ad  Plautum  ab  eodem.  •  Statilius  Maximu9 
ad  Catonem ,  Ciceronem  ,  Sallustii  Historias 
ab  eodem  doctissimo  Grammatico.  f^elius  Lon'^ 
gus  ad  VirgiUum  ab  eodem  etiam.*^  Vides  ita-- 
qne  longam  csse  deperditorum  interpretum  se- 
liem,  quam  nemo,  qoi  literis  bene  capit,  sine 
moeroi^e  legere  possit.  Jam  Tero  quale  judicium 
ferendum  est  de  singulornm  istornm  aetate  et 
doctrina  ,  quorum  plerorumque  nihil  superest 
praeter  levem  illam  memoriam  Charisii  alidrnmTe 
Grammaticorum  recentioris  aetatis.  Tandem  quo- 
que  illud  di£Bcultatem  parit ,  quod ,  qui  non  di- 
serto  Grammaticorum  testimonio  nominatim  in- 
dicentur  antiquitus  scripsisse  Commelitaria  in 
hunc  vel  illum  scriptorem ,  eos  plerumque  noQ 
nisi  lcvi  aliqua  suspicione  in  antiquoriim  inter- 
pretum  numerum  referre  liceat«  Et  hoc  quidem 
cos  tantum  spectat  interpretes  ,  quorum  opera 
perierunt:  quorum  enim  opera  supersunt,  il  suo 
sane  jure  inter  veteres  interpretes  locum  sibi 
-vindicant»  At  vero  dc  his  quoque  quo  minus  fa- 
cili  negotia  judicium  feratur  ,  major  quaedam 
difficultas  prohibets  qui  enim  supersunt  Com- 
mentarii,  ii  plerique  conscripti  esse  creduntur 
ab  antiquis  auctoribus  quorum  nomina  prae  se 
ferunt ,   sed  continent   interim   l^ujusmodi    res, 

quae 


Digitized  by  VjOOQIC 


;SCIUPTORUAl  LATINOllUM.  5^ 

que  nmlto  recentiorem  aetatem  prodant:  ^atm 
m  rem  ut  nnom  de  multis  excitem ,  exemplo  sint 
Commentarii  in  PersiuQi  ;  alii ,  qui  sapersunt 
Commeniarii ,  nuUum  plane  auctoris  nomen  prae 
se  ferant,  qnales  sunt  Commentarii  in  Lucanum^ 
ioL  Juyenalem,  alii«  In  utroque  gen^re  dilScile 
ttt  qui^quam  certi  statuepe^ 

Hae  podssimnm  fuisse  videntur  causae  neglectaa 
commemorationia :  et.  sane  non  mirum  videatur 
di  quem^  qui  de  Scholiastis  Scriptorum  Latinow 
rnm  peculiarem  notitiam  exhibiturus  esset^  hw^ 
jnsmodi,  quales  dizi,  difficnltates  aproposito  de-^. 
terruerint.  Utut  est,  equidem  existimo  Scho«* 
liastarum  lucubrationes  ^  quotquot  supersunt ,  di- 
gnas  esse  ^  quae  accarate  cognoscantur  (*)• 
Primum  enim  ex  iis  scholiis,  ut  jam  diximus^ 
xnagnum  sibi  praesidium  petit  interpretatio  ejus 
ipsias  scriptoris  ad  quem  conscripta  sunt :  quan* 
to  enim  propius  Scholiastae  aetate  sua  ipsorum 
Veteram  aetatem  secuti  sunt ,  eo  quoqiie  melias 
et  morum  et  legum  *et  historiarum  et  hominum^ 
qni  a  Veteribus  memorantur ,  notiti^m  habuisso 
censendi   sunt*    Porro,  qui  .Scholiastarum  reli^ 

qui- 

(*)   Rubnkemiini  ita  lau*  ineditorumy   genus ,  quin    id 

dat    Wytteubachius   in  vita  Ruhnkenius  legendo  pertrac* 

p»  169.     «  nuUum  erat  veie^  tasset,  undc  reconditas^   ne^ 

rum    genus  monumentorum  >  mini    cognitas ,  /ere   emor* 

nuUum   Graecorum    Latino^  tuasy    cum    rerum    gestarum 

rumque  Scriptorum^    nuUum  notitias  ,     tum     doctrinarum 

Crammatiedmm    Sehoiiasta*  reliquias    expromerei.**     Cf, 

ruMve^    cum  editorum^  tum  ibid.  p.  67.  et  i35. 

A  5 


Digitized  by  VjOOQIC 


6         DE  ANTIQUI6  INTERPRETIBUS 

quias  oum  judicio  legit^  iUe  interdam-  ia  cojh 
ruptis  Veterum  scriptis  ezinde  antiquissimas  leo-* 
tiones  poterit  restituere;  quandoquidem  plurimi 
Scholiastae  anticjuioris  aetatis  sint,  quam  illud 
seculnm,  ex  quo  hodie  Veterum  exemplaria  ma- 
nu  scripta  vel  anti^ssima  supersint»  Tom  qui>- 
que  Scholiastarumopera  maxime  prosunt  accu^ 
rat^iori  totius  Romanomm  lingua^  cognitioni :  cu- 
jus  ut  peritiores  esse  potuerint,  fecit,  quodple- 
rique  et  in  eadem  regione  et  lingua  nati  sint ,  e^ 
ea  potissimum  aetate  vixerint,  qu4  Romanaxttm 
iiterarum  flos  nondum  plane  marcescere  coepisset^ 
Denique  et  antiqua  Scholia,  praetef  scriptore^ 
ad  quos  conscripta  sunt,  eiiam  plurimum  juvant 
reliquorum  Romanorum  scripta  ,  quae  sulnndo 
excitant,  comparant,  interpreunturj  atque  haec 
quidem  illi  multo  habuerunt  et  plura  et  integrio- 
ra  quam  nos  habemus.  Tandem  hoc  quoque  no-> 
inine  Velerum  Scholiastarum  opera  prosunt , 
quia,  quod  Wyttenbachius  de  Rhetoribus  et 
Grammaticis  ait,  idem  valet  de  Scholiastia ;  ȣ* 
Rhetor  ,  inquit  in  viu  Ruhnkenii  p.  5i.  et 
Grammaiicus  ita  quisque  nobis  majoris  pretu 
aestimandus  est  ^  ut  et  artis  rationem  magis 
tenetj  etinprimis  utfrequentior  estinmemoran-^ 
dis  cum  rebus  ex  Historia  et  Antiquitate  non 
aliunde  cognitis ,  ium  locis  et  notitiis  Scripta-- 
fum  perditorufn.  Ita  enim  se  res  habet^  ut  , 
quoplures  per  illam  medii  aei^i  barbariem  pe^ 
rierunt  boni  Ubri^  eo  majore  cum  cura  ex  hoe 
iamquam  naufragio  tabulasi    colUgerc    dehe(^- 


Digitized  by  VjOOQIC 


SCRIPTORUM   LATINORUM.  7 

'  Omiiiiiniy  fateor,  quotquot  sapersanty  Scholi*- 
nstaTam  GommeDtarii  incuria  temporom  multum 
depraTati  mutilatiqne  sunt,  nec  tales  ab  ipsis^ 
quales  nuiic  passim  leguntur,  scripti  esse  po- 
tnerunt :  pleraque  Scliolia ,  quae  nanc  habemas  , ' 
eompflata  sunt  ex  antiquioribus  yariae  doctinae 
interpretibus ;  alia  ex  medii  aevi  scrlptis  adjecta 
et  ab  imperids  librariis  monacbis  intrusa  viden- 
tnr;  phirima  quoque  a  Christianis  ez  inferiore 
aetate  scriptoribus  supposita  reperies,  quae  tem* 
porum  superstitionem  olent  ;  quin  omnia  fere  sic 
ftdulterata  sunt,  ut,  quemadmodum  sapra  dixi^ 
mus,  ipsos  saepe  auctores  in  operibas  illorum,  qao-r 
rum  nomina  venditant  9  quaerere  necesse  habeamus* 
Merito  hanc  in  rem  olim  conquestus  est  Barthiu$ 
Adv,  L.  XXVI.  c.  16.  et  nuperrime  Cramerus 
in  Not.  ad  SchoK  Juvenal.  p.  4.  Barthius  ait: 
ij  Scriptores  Historiae  Augustae ,  quos  in  unum 
corpus  ab  aepo  prisco  redactos  habemus ,  non 
videntur  esse  ipsi  illi  scriptores^  guos  pleri-^ 
que  putanU  Sed  vero  eorum  potius  Epito^ 
mae  quaedam  a  Bibliorapto  quopiam  secun^ 
dum  captum  suum  in  unam  struem  compac^ 
tae.  Latinitas  enim  multo  pejor  est  in  mullis 
quam  quae  Constantini  aetatem  ferre  possit  $ 
imo  ipso  aepo  Theodosiano  et  vel  Justinianeo 
in  plerisque  deformior.  •—  Et  hoc  genus  scrip'^ 
ta  non  pauca  habemus^  qu€ie  non  nemo  erudi-» 
torum  tamen  pro  legitimis  censet.  Talis  est 
facies  Commentariorum  priscorum  in  Virgi'» 
liumj  Horatium^  Statium^  Persium^  Jiwend^ 
lems  quorum  corpora  ex  Serpio^  Porphyrione^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


9        DE   4NTIQU1S  INTERPRETIBiyS 

\4orqne^  Lutacio  ,  Cornuio,  Prohoj  et  aUim 
^onstipata  sunt  a  inagi^tris  Scholasticis  tem-^t 
poribus  jam  lapaae  vel  in  casum  praecipitim 
JR.omanae  aepitatis."  Cramerii^:  ,9  OmnUms 
accidit  SchoUastiSf  ut  ineequentis  ten^ori^ 
injuria  nepoiumque  ignorantia^  muUa  euppxi^ 
xnerentur^  aUa  insulse  ^pracarentur  ^  alic^ 
Tnemhris  suis  laxata  atqjue  hiuica  fierent^  aut 
aUoquin  ita  mendo^a^  jit^  quasi  i^  deposita 
9^g^o^  non  sufficiat  medicorum  ars^  sed  ipsot 
Aesculapio,  ituf  Ma^haone  opu^  esse  videa-r 
iur''  (^*).  Et  non  dubitoj^  qnod  Scaliger  de 
Scholiasta  Virgilii  dicit,  quin  hoc  idem  de  re-f 
liquis  SchoUa3ti3  dici  possit:  „  Serpii  Com-^ 
irtentariorum  j  iuquit  iUe  ad  Varyon.  ^e  Re 
Rust.  L.  IIL  p.  252.  iantuni  hodie  cadoper 
pabemuSf   jnonachorum  barbarie  et  spurcitie, 


(  •  )  Es  CanDegititer  in 
Biss.  de  aetate  et  stilo  Flavii 
Aviani  p.  j.85.  „  Fbrte  to* 
|W«  non  ea ,  qua  nuncjerun^ 
tur ,  mole  scripti  simt  tib  Al^ 
bino  Hli  Commentarii^  sed 
multisaccessionibus  aucti,  aut 
.  ab  aliorum  Commentariis , 
Qutex  iudimagistrorum  prae^ 
scriptis.  Idem  accidisse  re- 
pr  Coi^nentariis  eorian  om* 
^ium  qui  in  Latinos  scripio- 
t;es  hodie  circumfnwtur , 
(^ornuti  ,    Donat^  ,    Servii , 


Porphfrionis,  Neque  etiam, 
Asconius  interpretatorum  ma*. 
nus  effvgit.  Sersfio  quiden% 
Pbilargjrri  notas  omnes  ad*, 
scriptas  videmus*  Qaae  cau* 
sa  est,  Qur  tantasit  Commen^ 
tariorum  in  diversis  Codicibus 
diyersitaSj  de  qua  multi  mo^ 
nuerunt.  Sed  quid  de  Com" 
mentatoribus  poStarum  atigua 
enarratoribu»  dicoF  Ipsof 
etiam  poetas  contafninare 
noh  est  verita  supen^Uosf^ 
pae^tribartm  n^tfo/'. 


Digitized  by  VjOOQIC 


5CRIPTORUM  IiA.TINORUi\f.  9 

^aniaminatun^**    Hoc  vero  maluoi  quum  <»ani«i 
nm  fere  Scholiastarum  lacubratioiubas  acciderit^ 
difficiie  profecto  maniis  est  genaina  a  falsis  dis- 
cernere:  quod  iis  demom  mandari  oportet,    qut 
Tcl  longo  literaram  asu  et  multarum  rerum  scien^ 
tii  judicandi  faculutem  sibi  peperere  non  vul- 
garem^  tcI  iis  qui  naturae  feliciute  ek  utantur, 
quae  sagaciter  odpretur   et  sabtiliter   intelligaty 
|td  qaae   inteliigenda  alii  vix  longa  exercitationer 
atque  studio  fiunt  idon^L  .  Si  quis  boc  in  genere 
de  prima  Cri^ices  parte  bene  mereri  Telit,  ope- 
ramque  suam  coUocare  in  dijudicandis  germanis 
^b    adolt^rinis  ,    ipsi  profecto  multam  proderit 
exemplaria  babuisse  manu   scripta ;    sed   tamea 
seiat,   se  et  sic  rem  aggredi  plenam  laboris  et 
difficolutis:  qaemadmodum  ait  BaflbiUs  ad  Su- 
^   Thebaid.  U,  381.     ^  ^ane  qui   hoc  genu^ 
Commentaria  ex  ecriptia  exemplariins  in  or-^ 
dinem  redigere  veUtj  perspicacem  laborioBum- 
^ue  Tiominem  esse  oportet^  ne  confusa  confu-* 
siora   reddat^   quod  noa    in  aliquot  Poetarum 
yeterum    Scholiastis   sujnus    experti.*       Talis 
iuque   quum  borum  operum  facies  sit^  taediosa 
et  aterilis  Scboliorum  lectio  plerosque  deterruit : 
qnod    profecto  dolendum    est  >     quandoquidem 
xaalti  Tiri  docti  pxobaTerint  se  in  hujusmodi  iu- 
to   preUosissimum  haud    raro   aurum    inTenisse» 
Quidni  et  in  mala  segete  bonum  aliquod  spicum 
aaepe  reperias?      Nobis  saltem,    Tera  fatemur^ 
Hbi  confosam  Scholiorum  farraginem  legeremus» 


■Digitized  by  VjOOQIC 


lo      DE  ANTIQUIS  INTERPflETIBUS  . 

sabiude  saepias  in  mentem  venere  qoae  apnd 
Phaedrom  anas  ad  amphoram: 

O  suavis  anima,  qnale  in  te  dicam  bonom 
Antehac  fuisse,  tales  cum  sint  reliqaiae* 

.  Probandum  erat  antiquos  Scriptorum  Latino- 
ram  interpretes  siye  Scholiastas  esse  dignos,  quf 
accarate  cognoscantur ;  quod  si  probaverimaSy 
patebity  ni  fallor,  illud,  quod  ab  initio  dixi- 
mus  y  nos  laborem  suscepisse  non  iuutilem. 
B.estat  indicare,  qua  ratione  notitiam  de  Scho- 
liastis  Latinis  exhibituri  simus* 

Gogitanti  itaque  mihi  qua  ratione  Scholiasta- 
rum  historiam  exponerem,  daplex  potissimum 
sese  ratio  obtulit,  Nam  historiam  Scholiasta- 
rum  tradi  posse  arbitrabar  vel  ratione  habita  an- 
norum  quibus  singuii  Scholiastae  vixerint,  vel 
xatione  Scriptorum  quos  ipsi  interpretati  sint. 
Utraque  ratio,  ut  fit^  satis  habet  commodi  quo 
placeat ,  satis  habet  incommodi  quo  dispticeat. 
Aitera  ratio  requirit,  ut,  explorata  siugulorum 
aetate  ,  qui  Scholia  scripserunt,  disputationis  ini- 
tium  fiat  ab  antiquissimo,  hunc  ut  sequatur  ille 
qui  antiquissimum  aetate  sua  prozime  attigerit ,  et 
ita  sequantur  reliqui.  Altera  ratio  requirit,  ut, 
oonquisitis  Scriptorum  nominibus,  ad  quos  Scho- 
lia  conscripta  sunt ,  deinceps  exponatur,  quos- 
nam  Scholiastas,  cujtiscunque  aetatis  ,  singuli 
scriptores  nacti  sint«' 

Nos, 


Digitized  by  VjOOQIC 


SCHIPTOROM  LATINQRUM.  u 

No6  9  eui  prior  ratio  magis  placaerit ,  postre^ 
mam  rationem  secoii  samiu  ;  cujofl  rei  dupleic 
emua  fuiti  quominas  enim  Schbliastaram  UstOHi 
riam  aple  tradere  possemus  ratione  anxKMram  qoi-* 
l>aa  singuK  Tixerint ,  impedimento  foit  illad  , 
qnod  piorimoram  Scholiastaram  aetas  Yel  omnino 
ignoretaT  vel  admodam  obscara  sit ;  at  vero  ip^ 
sam  potias  exponeremas  ratione  Scriptoram  qaos 
ipsi  interpretati  shit ,  iilad  qiioqae  saasit  com-* 
modam ,  qaod  sic  Scboliastae ,  qai  eandem  sori-^ 
ptorem  interpretati  sint,  singali  deinceps  recen- 
seantnr,  qoi  alioqui  per  interyalla  subinde  post 
alioram  nominom  seriem  recensendi  faissent« 

At  yero  tcI  sio  tamen ,  qaandoqaidem  disqoi-* 
sitio  de  aetate  cujosqae  Scboliastae  praecipaa 
pars  {utara  sit  nostrae  scriptionis^  non  iucaute 
ClironQlogia  erit  negligenda ;  sed  bistoriam  Scbo'* 
liastamm  si  recte  expositdri  simus  ,  necesse  erit 
nt  banc  legem  nobis  praescribamus :  primam  y  ut 
scriptores  ipsos,  qui  antiquos  interpreies  nacti 
snnt,  ad  aetatem,  qua  quisque  vixerint,  coUok 
cemus:  tum»  ut  Seboliastas ,  qui  eundemscripto*' 
rem  interpretati  sint,  ad  eum  ordinem  digera- 
mas,  quo  praecedat  antiquior  quisquey  et  sie 
deinceps  reliqui  succedant, 

Ad  b^nc  itaque  ordinem  collocabimus  Scripto- 
resLatinoSy  qui  antiquos  interpretes  nacti  sunt, 
nt  initio  facto  a  Saliari  Carmine  et  Legib^s  XII 
Tabularum »  sic  deinceps,  pro  aetate  qua  vixe- 
runty  seqaantur:  Gn.  Naevius,  Enn.  et  Lucil. 
M.  Porcius  Cato,  M.  Accius  Plautus,  P.  Teren- 
tius,   P.  Sempronius  Asellio,   T.  Lucrelius  Ca- 

B  a  rusy 


Digitized  by  VjOOQIC 


13       DE  ANTIQUIS  INTERPRJETIBUS 

Ttts ,  M.  Tulliiis  Gicero ,  Crispas  SallustioB  9  C* 
HelTius  Cinna,  P.  Yirgilius,  Q.  HoratiuSy  Cae— 
sar  Germanicusy  Seneca  tragicus,  LucanuS|  Per» 
siuSy  Papinius  Statius  ,  Juyenalis,  Flarv.  Avianns» 
.  HaliC  in  rem  itaque  Scholiastarum  opera  diU— 
genter  erunt  legenda ,  ut  constet  quale  jadiciom 
ferri  oporteat  de  singalorum  doctrina  $  tum  sta- 
diose  colligenda  erunt ,  yel  lemsima  indicia ,  quae 
ipsi  Iiic  iliic  dant  de  sua  aetate ,  patria  et  reli*- 
gione;  et  alia  qupque  subinde,  pro  yaria  rerum 
conditione,  quae  notatu  digna  videbuntur,  non 
Aihili  djicemus.  £t  sic  quidem  ibi  Tersabimur  f 
ubi  e:sponendum  erit  de  bujusmodi  Scholiastis  ^ 
quorum  opera  supersunt ;  ubi  vero  agetur  de  iis  ^ 
quorum  lueubrationes  incurift  temporum  interie"* 
runty  coUigemus  Veterum  ipsorum,  a  quibus 
illimemorentury  judicia;  tum  quoque  exhibebi- 
mus^  quotquot  inveniri  potuerint,  ipsorum  Iu« 
eubrstionum  fragmenta  :  quo  facto  >  etsi  forte 
paulo  audacius  y  aliqup  saltem  modo  judicari  po-* 
terit ,  quaUa  illa  integra  fuerint  opera. 

Erunt  fortasse ,  qui  hic  indicari  ctipiant  quae* 
&am  fuerit  Scholiastarum  origo  et  qualis  sit  ip* 
sorum  denominationis  ratio  j  qui  modo  SchoUas^ 
tae  vocentur  ,  modo  Commentatorea  »  modo 
Enarratoree  ,  modo  Interpretea.  Utramque 
quaestionem  deincepstangemus. 

Et  origo  quidem  Scholiastarum;  qualis  fuerit, 
non  ita  facile  est  indicare.  Licet  enim  perver- 
sa  opinio  sit,  Romanos  eo  demum  temporc  Gram- 
malicae   studio   operam    navassc,  quo   jam  •«- 

stinc- 


Digitized  by  VjOOQIC 


8CWPT0RUM  LATINORUM.  i3 

stiiLCtos  esset  Romanarum  literarum  vigor,  hoe 
tamen  ex  rei  naCnra  Yidetor  esse  yerissimnm,  Ro-* 
manos  majomm,  saoram  scripta  non  prins  per 
Commentarios  fniss^  interpretataros  ^  quam  obi 
baec  fere  intelligi  desiissent:  ubi  enim  scripta 
intelligantary  qut  sit  locus  interpretationi  ?  Le- 
gimns  qoidem  apud  Suetoo*  delliastr.Gram.  c«  x6« 
Q»  CaeciUum  aperuisae  echolam^  primumque 
f^irgUiiet  aliorum poetarum  carmina praelegere ' 
coepisae  adoleacentulia^  sed  qois  qoaestf  itaRoma* 
na  tempora  ad  nostra  dimetiaturi  ot  statoat  Gae« 
ciliom  istorom  poStarom  cannina  ita  praelegisso 
nt  sobinde  ipsa  explicaret^  yel  dictaret  etiam  in 
poerorum  osam  animadYersiones  ad  loca  qaae 
intelleeta  difBciliora  essent  et  sic  exstitisse  Scho* 
lia?  Eqoidem  Romana  tempora  non  ita  ad  nos* 
tri  temporis  morem  componam,  neque  Telim 
cbntendere  Schcliastarum  |acabrationes  e  scho- 
iaram  pnlyere  profectas  tsse.  Sed  originem 
Scholiastarnm  investigare ,  aut  ego  fallor  ^  aut 
fere  idem  est  atque  inquirere  ^  quo  tempore  Ro- 
mani  Majorum  suornm  scripta  iotelligere  de-, 
sierint:  nbi  haec  enim  fere  intelligi  desiissent^ 
tnm  demom ,  nec  Tcro  prins ,  res  ipsa  declarat , 
Commentarios  sire  interpretationes  a  doctis  Ro-- 
manis  scribi  coepisse* 

Qoibus  igitnr  temporibus  Romanorum  civitaSf 
qnae  per  aliquot  priora  secula  consuetudine  bel- 
landi  bonarum  artium  rudis  et  fere  barbara  man- 
serat,  panllatim  coepisset  liberalibus  discipliois 
Tacare»  conununis  cirium  lingua  multum  reces- 
sit  ab  inculta  illa  f  balbutiente  et  barbara.  Fecit 
hoc  nt  mox  antiquissima  ^  quae  ex   ista  linguae 

B  5  .  bar- 


Digitized  by  VjOOQIC 


ti      DE  ANHQUIS  INTEaPRETWJS 

fcitfbarie  rapdrestent,  manttmeata ,  panktim  i| 
popnlp  coltiorem  linguam  loquente  tiudligi  de«* 
sinereiiU  Mox:  vero,  ubi  versus  initiiim  secnli 
VL  Juris  stadium  Rooiae  excoli  coepisset^  ot  vix 
iuteUigerentor  Leges  XII  Tabulamm »  qnae  ¥0« 
eabula  complectebaiitur ,  tauc  jam  plera<(ue  ob- 
•oletay  viri  exorti  sunt  qui  peculiare  stucLiam 
collocarait  in  invesiigandis  antiquiasimis  Roma- 
nae  linguae  Tocabnlis*  Hi  igitur  Leges  XII  Tabur 
larum  y  ^ppe  qnae  cmnis  civilis  et  priYati  juris 
fons  essent ,  sumnftopere  studaerunt  per  scriptoi 
Commentarios  interpretari ;  et  bos  auctorcs  Gi« 
cero  de  Leg«  L.  H.  c  »5.  sui  jam  aetate  Yocat 
veteres  interpretee  Duodecim  Ttibularum»  Ho* 
rum  interpretam  exemplttm  insequentibos  tem* 
poribus  alios  excitaase  videtur  ut  peculiare  stU"» 
dium  cfdiocarent  in  Garminum  Saliarium  interpre^ 
tatione  f  quae ,  quo  remotiore  seculo  conscripta 
essent  quam  XII  Tabularum  Leges  ^  eo  quoque 
minus  intdlecta  fnisse  censenda  sunt.  Eadem 
plane  ratione  de  intei^Tetibns  sequentiam  acri- 
ptorum  judicari  non  potest.  Quod  ad  linguam 
attinet ,  ea  nnirersa  non .  adeo  erat  nmtata »  ut 
opns  esset  interpretatione  singulorum  yerborasi* 
Igitnr  antiquissimi  ScfaoiiastDC  hoc  inprimis  age-* 
bant^  ut  exempla  suorum  scriptorum  exbibere&t 
quam  maxime  emendata ,  nt  versus  spurios  ejice. 
rent ,  ut  pulcfare  dicta  laudarent  ^  quae  ipsis  mi>^ 
nus  rectedicta  videbantur,  reprefaenderent,  ves-* 
tigia  imitationum  Graecarum  et  veterum  Roma-« 
norum  persequerentur ,  figuras  et  alia  sermonis  «. 
inprtmis  poStici ,  omamenta  exponerent  j  fabu- 
las ,  historiam  et  res  pauUo  obscuriores  ^  eas  quo 

itt 


Digitized  by  VjOOQIC 


SGBIPTOEUM  LATINORUM.  iS 

mMljA^  epistolis,  aliisqm  Ubris  respexiMeiic , 
Slwtrareiit ;  deniqaie  nt  yocem  hic  illic  ahticfaa 
«i?e  nova  significatione  positam  ^  explicarent. 
Hoe  fuit  monns ,  haec  praestantia  antiqnorum 
GrBmmatiooram.  Atqne  hoc  illi  potissimnm  fa- 
ciebant  in  Commentariis  snis.  Nam  Scholia,  quae 
liodie  mnlta  exstant^  in  qubas  verbam  fere  Ter-» 
ho  redditor  ^  po^ticnm  prosaico ,  ordo  yerbo* 
ram  ostenditar»  et  malta  ad  captam  paerilis  ae« 
tatis  legantnr,  ea  sant  temporis  longe  recentio« 
Af  scripta  seilicety  qaam  bomines  Scbolastici 
pretiom  majorom  Commentarioram  non  intelli«* 
gebant,  et  saecoli  inertia  erat  tanta,  nt  in  onmi« 
bas  rebns  «marentar  compendia^  et  sermo  po^« 
ticas  et  yerba  a  commani  nsa  remotiora  non  fa^ 
cQe  perciperentar.  Ita  Scholia  ista  non  referant 
msi  tenaem  aliqaam  egregiorom  Commentario'* 
ram  ombram ,  et  pleramqae  nihil  sunt  nisi 
exoerpta  de  excerptis,  aucta  et  inqainata  saepe 
ineptis  excerpentiam  annotationibns*  Sic  amisi* 
mos  in  Graecis  literis  praeclara  Grammaticoram' 
opera,  et  pro  Didymo ,  nt  hoe  exemplo  ntar, 
acoepimxu  illam  Homeri  interpretem,  qai  Didy- 
mas  appellala^  qoidem ,  sed  ita  trancatas  est , 
nt  paacissima  ipsias  ac  Teri  Oidymi  remanserint. 
'Uaec  perTersa  stndioram  ratio  nobis  Acronem^ 
Porphyricmem  ,  aliosqae  Grammaticos  erlpnit , 
haec  Scholia,  qaae  Tidemus^  dedit* 

Talis  itaque  faisse  Tidetar  origo  stirpis  illias 
antiqnomm  interpretnm,  qnae  sero  demam,  ad 
exemplnm  forle  Graecornm  interpretam,  Scho- ' 

lias^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


i6      DE   A.NTIQDIS  INTERPRETIFUS 

liastarum  nomen  accepit;  cajas  denominationii 
rationem  si  prias  explicaTerimna ,  mox  praefandi 
finem  faciemns  et  ad  propositam  ^aestioneni 
properabimos. 

' Scholiaatarum  nomen,  etsi  nallayetemmmen- 
tio  dedaret  q-ao  tempore  primam  sic  appellari 
coeperint  antiqai  Latinoram  Scriptoram  inter^ 
pretesy  serioris  videtur  esse  aetatis  Tocabalnm^ 
qaam  at  Yeteribas  |ipsis  memorari  potuerit.  Vi-*' 
dentar  vero  illi  ita  vocati  esse  ad  exemplam  Grae» 
Goram »  quibas  scriptor  scholioram  sive  inter^» 
pretationum  vxi^XioifrritQ  vocabatur  a  verbo  axf^ 
Xtitla  9  id  est  schoHia  iUustrOj  interpretor^  ^xS^ 
}j»  enim  Graecis,  interpretante  Hesyobiby  sont 
ff€pi»o}iMyiifMT»  siv^  acitae  interpretationes  ^  qoae 
ita  Tocabantur  quod  brevitate  sua ,  facili  negotio 
{ttOTi  ffXO^^^)j  apponi  possent  ad  interpretatio*  - 
nem  diflEicilium  sententiarum  et  yocum^  quem** 
admodum  tradit  auctor  Lex.  Reg*  MS.  citatus  ab 
Aibertio  ad  Hesycbium  p.  i554.  Zxi^i»'  mflodq  f 
i  ipfiitmei*  iii  ri  mrct.  ^x^xity  Tapxrltaricu  srpdf 
.ca^Bcrkpm  ipijaivdav  rSv  iucvoiitnv  vwtiiiTay  tt  pif* 
fMrm  {^)*  Latini  vero  nec  Scbolion  nec  Scbo^ 
liastes  babueruntj  hinc  Atticus  ali^uando  inepis- 

(  *  }  Cam  Lez.  Reg.  MS.  (msSxw  M  rdti  kojkK.    Lexh 

confer.  Etymologicam  GFaec.  con  Lat  Papiae  baec  babets 

Ling.  Gu(iUanum  ed.  a  Stur*  „  SchoUa   id  est  excerpta , 

zio^  Lips.  1818.  p.  519.   S%^*  in  quibus    ea  quae  videntur 

Xioi^f  itk  td  %cBtk  axcl>Sjy  xetpa'^  obscura  veldijicilia^  suntma^ 

r/dfir^  jr^    caifearipeaf  ipfoj*  tim  et  breviter  perstrinfpu^ 

vsm  vav  dinrvo^i^  ivofjdtmv  ij  Utr:  Groicum  €S$*'\ 


Digitized  by  VjOOQIC 


5CRIPT0RUM  LATtNORUM.  ij 

tflU  ad  Ciceronem,  ubi  Wem  interpretatio-> 
aem  ripificari  voInU  ,  gracce  nsarpavit  irxif^m; 
„  VeUm,  inqoit  (tjc^awi/  aliquod  eUmea  admei 
oportuife  ie  iatuc  facere."  quae  verba  repetit 
Cicero  in  Epist,  ad  Attic.  L.  XVI.  Ep.  7. 

Seriori»  item  aetatis  videtur  CommentatorUni 
denomuiatio,  etsi  vox  Commentarius  a  bonis  scri- 
ptoribos  asarpetur.  Antiquitus  quidem  Commen- 
toias  vocabatar  liber,  in  qoo  res  continuate  et 
diligenter,  simplidter  tamen  et  sine  ornamentis, 
breviter  et   quasi  per   capita.    memoriae  grafia 
descnptae  erant:    unde   Caesar  J.bros  de    beUiJ' 
a  se  gestis  Commentarios   inseripsit ,    quod,    ut 
Cicero  in  Bruto  c.75.  nudi  essent,  om^i  ornatu 
orationis,  tamquam  i>e,te ,  detractos  Gelliitameii 
«Item  tempore  Comm^ntarius  ei  Commentarium 
dicebatar  expositio  et  interpretatio   scriptorom  s 
»ic  ipsi  L.  II.  c  16;  membrantur  Grammatici  qnl 
Commentaria  in  Virgiliam  composuerunt ,  et  L.  L 
c  13.  Commentaria  Labeouis,  quae  ad  XII  Ta-» 
balas  composuit.     Ad  eaudem  raUonem  antiquis- 
«morum  interpretum  explicationes  Commentarii 
TOcantur  ab  Hieronymo,  loco  marime  notabilii 
qni  saepius  nobis  in  partes  vocandas  erit :  Hie- 
ronym.  igitur   in  Apolog.   adv.  Rufin.    L.  I.   p. 
367.   ed.   Martianay    sio    ait :     «   Commentarii 
9uid  operia  habent?   AUeriua  dicta  ediaaerunt, 
yuae  obacure  aeripta  aunty  plamt  aermone  ma- 
mfeatantx    muitorum   aententiaa    replicantf  ei 
dicunti  kune  locum  quidamaic  ediaaerunt:  alii 
tic  ittterpretantur :  illi  aeaaum  auum  et  inteUi" 
^ntiam  hia  teatimoniiay  et  hac  nituniur  ra-» 

C  tia^ 


Digitized  by  VjOOQ  lC 


^      DE  ANTIQJUI3   DfTEBPRETIBUS 

^onefirmare:  ut  prudens  Lectory  qimm  di* 
peraaa  explanation^a  legerit;  et  muUorunk  fml 
probanda  uel  improbanda  didicerit  ^  ju^eet 
quid  iferiue  ait  :  et  guaai  bonua  trapeziia  ^ 
adulterinae  monetae  pecuniam-  reprobet^  Num 
di^ereae  interpretationie  et  contrariorum  inter 
ee  aenauum  tenebitur  reua  y  gui  iu  uno  opere 
quod  ediseerit  ^  expoaitionee  posuerit  pbirimo^ 
Tum  ?  Puto  quod  puer  legeria  Aapri  in  VUr-^ 
giUum  et  Saluatium  Commentarios ;  VuicaiU 
in  Orationes  Ciceronis  $  Victorini  in  Diabgos 
ejusj  et  in  Terentii  Comoedias  Fraeceptoris  mei 
Donati  ^  aegue  in  Virgilium;  et  aliorum  in  alics$ 
Plautum  i^ideUcet  s  Lucreiium^  Flaccumy  Per^. 
eium  atgue  Lucanunu  Argue  Interpretes  eo^ 
rum  :  guare  non  unam  explanationem  secuii 
sint:  et  in  eadem  re  guidy  vel  sibi^  pel  aUis 
videatur^  enumerent.^^  Haec  Hieronymus;  unde 
patet  anti^joissimorum  interpretum  explicatioiies 
Tocatas  fuisse  Gonunentarios.  Sed  Commenta^ 
tor^  quod  significet  CommentarioTum  seriplo^ 
rem  9  quemadmodam  Horatii  Sch<^i«steu  a  se 
editum  vocavit  JacoLus  Gruquius  ,  videtur  esse 
Tocabulum  longe  infimae  latinitatis^  quae  causa 
£uerit  ut  mox  post  editum  Gruquii  librum  Qon-r 
HuUi  viri  doeti  subsannaverint  atqtie  adeo  rejee- 
taverint  dictionem  istam  ^  quasi  minus  idoneaia 
nee  satia  Latinam ,  quemadmodum  ipse  Gruquius 
narrat  in  Praef.  edit^  a.  i6fi. 

Meliori^  proiecto  notae  est  Enarratontm  de*- 
nominatio:  sic  enim  qui  in  antiquorum  poeta^ 
vum  et  aliorum  scriptorum  opeca    expUcationfs 

scrip- 


Digitized  by  VjOOQIC 


SQMPTORUM  LATmO&UM.     .      ^ 

0«rip#i60e&t »  vooatos  foisse  pat^t  .eK  OelU^  i««» 
XIIL  c  3o.  et  L.  XVUL  c  4.  et  explkatio  ifMm. 
¥oeabatM  Enarraiio ,  ut  apml  Quinctil»  L.  L*. 
c  4.  et  L»  IL  c«  ^ .  ^binde  qnoqnie  ali9,«ftiuk^ 
dtcviitur  Enarrw^e  poemata^  ui  apud  6d2iilni> 
L.  XDL  c.  lo.  et  L.  XVIIL   e.  9.  .  , 

NoUa  iiLaadiiie  plaeiuc  Inierprettm  noneo  ualir*»' 
paire:  quando^idem  CiceTo  de  Legib*  L.  IL; 
c*  25L  aic  Tocaverit  efos  qui  aati<iuitiis  XII  Ta*. , 
balarnm  ieges  inteipretali  essenu  Sa  Oausa  fuit 
ut  Bostjmm  libellom  potissimum  ioscribereteus  t 
De  aniiguis  interpreiibu^  Scriptor^ni  J^ino^rr 
rum. 

Hodie  plernmque  Scholiorum  et  ClommeataziO'**, 
tfum  oomina  fere  promiseue  usnrpari  videmus, 
eisi  proprie  multum  intersit  inter  utrumque  hoe 
interpretationQm  genus  ^  qaemadmodum  bene  do^ 
cuit  Henr.  Yalesius  de  Ciritica  L.  IL  ۥ  fl.  ,9  Cui'* 
vi§  y  inqnit ,  perepicuum  est ,  exposiiimem  ni-^ 
hUaliud  aeeey  guam  obscuriorum  dictionum  aq 
MeiUentiarum  esplanatioMm^  Porro  cum  libri 
tmteree  duobue  modie  epeplanari  poeeint^  au4 
fiuiore  genere  interpretandi^  quod  Mrii  «A« 
dici  eektf  cum  huUu  periodue  abeque  explicaj 
iwne  praetermiiiiiur .-  aut  etrietiore  p  quoiies 
obeeuriora  tantum  looa  enarrantur ,  inde  fit  ^ 
ui  dao  eint  genera  expoeiiionie  y  quorum  alte^ 
rum  Graeei  exi^o^  appellant  9  noe  annoiaiionee 
ifocare  poesumue  j  alterum  proprie  l^tiytiTuciy  tfO'^ 
catur  a  Graecie  y  noe  vulgo  Commentarioe  vo«* 
camue.  Multum  auiem  intereet  inter  utrum^ 
que  hoc  genue*    Nam  ^XP^i»  praeierquam  quqd 

G  3  bre^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


»      DE   ANTIQUIS   INTERPRETIBUS 

hreQiora  aunt  y  plerumque  nihil  niai  dictiones ' 
ohacuraa  expUcant*  In  Commentariie  uero  een^ 
9U8  iKoXouSUj  et  ordo  ac  diapositio  ecriptionie 
aperitur.  Et  Scholia  quidemfere  ad  latU8  H^ 
bri  adscribebantur:  Commentarii  vero  eeoreim 
edebantur ,  iique  in  libroe^  aeu  rifMuq  diatributi. 
Talee  eunt  hodie  Commentarii  Proeli  in  Ti^ 
maeum  Platonia  et  aUi  ejuadem  ProcU  in  PoT'' 
menidem  nondum  editu^^  Qaae  Valesias  de 
Graecis  interpretibas ,  ea  non  minas  yalent  de 
Latinis :  ubi  enim  ille  Procli  Commentarios  mo- 
morat ,  nos  nominamus  Macrobii  Commentarios 
in  Somnium  Scipionis  ^  sive  Boetbii  in  Topica  Gi^ 
ceronis. 

<  Elias  autem  Vinetus  in  Praef.  ad  L.  Annaei 
Cornuti  Comment.  in  Persii  Satyras  y  ed.  Lute^ 
tiae  a.  CID*  lOCI.  nbi  ,  quod  vulgo  Commenta- 
riam  dicitar,  Commentum  dicendum  es^  coa** 
tendit»  loquacior  est  quam  doctior.  „  Quod  ^U" 
tem  y  inquit ,  ad  vocem  Commentum  atiinet  y 
quam  in  titulo  kgiati :  Commentarius  ac  neu^ 
tro  genere  Commentarium  ^  unde  Commenta^ 
riokan  fecit  CicerOy  est  acriptum  a&quad^  et 
liber  ajd  mh^idium  memoriae  comparatus  ^  bre-* 
W8y  et  in  quo  rerum  tantum  capita^  eumma^ 
'que.  ponuntur :  quas  memoriae  et  instructionee 
nunc  fere  vulgus  appeUat»  Hujusmodi  fuit 
Vahrii  Probi  commentarius  de  occulta  Uiera^ 
rum  signifcatione  9  cujus  meminit  yfubts  Gel-^ 
Uus  Ubro  XVII*  cap.  g.  ac  ^tcUe  etiam  paulo 
plenius  orationis  contra  Domitium  haiitM 
eommentarium ,  cujus  mentionem  in  Bruio  fa^ 

cit 


Digitized  by  VjOOQIC 


SCRIPTORUM  LATINORURt  »x 

<:ii  CiceroB     Horum  nomiaum  pluralia   Com^ 

jneniarii  et  Commentaria  y  etei  vim  sui  numeri 

plerumque   reiinentf  tamen  ea  nihil  eaee  nliud 

interdumj  quam  quod  unius  numero  eighifitd* 

tur^  grammaticia  noatrie  jam  pridem  platuit^ 

qui  wderint  ^  quam  recie  hic  praecipiant*  Ve^ 

reor  enimj  ne  cum   Caesar   Commentaria  auti 

inecripaiij  quoa  apud  Cicenonem  commeniarioe 

leffimuaappeUatoa^  multorum  Ubrorum  opuain^ 

teUexerity  quorum  quiaque   commentarii  nomir' 

ne   appeUeiur  j    quomodo   EucUdia   jilexandri^ 

ni  geometras    elementa  y   libri   aunt   tredecim^ 

qui  appeUantur  elemenium  primumy  ekmeik^ 

ium  aecundam  j    iertium^    qaartum^  ei  reU^ 

qua     deincepa    eodem     nomine.      Cotnmenia^ 

riua  ruraua  et   Commeniarium  y  ac  muliitudi^ 

nia  nujnero  Commentarii  et  Commentariaieaer 

piuaque  Commeniariaj  aicut  iidem  voluni  prae^ 

ceptorea^  eam  aignificationem  habcnt  ^  ui  ex*^ 

pQaiiionea  interpretationeaque  auciorum'  in  Ur- 

ieraa   relatae  ^    ita  voceniur,      Ser^iue    in   ff- 

hrum    septiTnum   jieneidoa»     Dicit   etiam   qai^ 

daiti  eomineiitarias   convecia  legendom.     Aulue 

Geliiua  Ubro  XX.   cap.  7.  apnd  PluUrchuJaDi   in 

qaarto  ia   Hesiodam   commentario*     Idem  Ubro 

primo  c.  12.    Praeterea  in  Commentariis  LabooH 

nis,  qnae  ad   daodecim  tabulas  composuit.  'h'iy 

Hyginas  antem  noa  bercie  ignobilis  grammaticus » 

ia  Commentariis  y  quae  in  Ylrgilium  feclt»   *  Quod 

igitur  Commentarium  utroque  genere  ^  et  Coihr^ 

mentarioa  ei  Commentaria  eaae  debere  tradunt 

noatri    grammatici^    id   Commentum  fuit  in 

C  5  Jlquen^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


tM      DE  AHTIQUIS  INTERPRETIBUS 

-Aqiaen^  cadice ,  aiciU  omnea  hujuamodi  expcf^. 
^Miimee  Comm^nta  vidgo  dicebantitr  me  puero. 
Tunc  namgue  praatabant  paesim  frirgUius  ^ 
•Quidiu^et  aUi  aoriptoresy  cumCommento :  eed 
poateaj^  quam  poUtiorea  Kterae  florere  coepie'^ 
-eentp  cedente.  seneim  harbarie:  quae  commen'^ 
:ta  prinsum.  videramj  ea  dici  commentaria 
^oepta  sunt*  Sic  multij  qui  sibi  aUquid  prae 
'caeterie,  sapere  videbantur  »  existimai^erunt 
ista^  Commenta  barbare  dici^  Commentaria 
^LdUine  appettanda :  sed  vellem  tamen  ego , 
Mj  qui..inter  audaces  istos  emendatores  eru-' 
ditione  praecelhmty  dacuissenty  unde  soiant^f 
-Commentaria  hic  rectius  dici  quam  Commen^ 
fo«  Veteribus,  Ubrariis  ,  quibus  strenue  om- 
tdd  perdendi  summum  studium  fuisse  dieeres  ^ 
-ex  Cammento  Commentarium,  ac  e»  Commen" 
-tario  Commentum  facere  facile  fisit-:  ipei  in- 
'ferpretes  scriptorum  aUenorum  y  quomodo  suas 
-expositionejs  appellarint  hoc  nos  quaerimusm 
Priscianus  Ubra  sexto.  Seryius  in  Gomtnento 
Vii;gilii*  Et  paulo  post.  Servii»^  in  Commen^ 
Cario  tertii  libdf  Virgiiiani*  Idem  Ubro  decimo, 
Servias  ia  Gommentario  Aeneidos.  Et  Ubro 
^quinto  decimom  DQnatn»  in  Goramento  Aener* 
do#«  ita  modo  Commenfumj  modo  Commenta'-' 
rium  res  eadem  apud  Priscianum,  antiquum 
et  nohilem  grammaticum ,  appeUatur^  Est 
autem  Commentum  propie  res  int^ntUf  exco^ 
gitata  ealUde^  ac  fictai  unde  et  trerbum  Com^ 
inentari  pro  ini>enirey  excogitare ,  fingere:  at 
eicut  Conmentum  pro  exposiiione  nwtoris  die^ 
•  .  tum 


Digitized  by  VjOOQIC 


SCBffTORim  LATmORKlM.  sS 

tmn  eMit  ^*^  OBtendimusy  ita  etiam  hoc  Coim^ 
mentari  pro  eo^  quod  est  Commentum  sit^e 
Commentarium  facere  et  interpretationem  com* 
ponere  in  scriptorem  aliquem  f  legimua  usurpoi^. 
tum.  Aulue  GeUiua  libro  tertio  cap:  i&  Sa-* 
binns  medicns ,  qxd  Hippocratem  commodissime 
commenutas  est,  his  Terbis  enarrayit.  Et  hinc 
Commentator  pro  interpreie  et  commenti  acri^ 
piorej  frequene  in  Sen^ii  Commentariie.*^ 

Atqne  bic,  praefandi  manere  abonde  fimcti|  ad 
ipsam  propositam  qnaestionem  yeniamiis. 


^A- 


Digitized  by  VjOOQIC 


rai       CAP.  I.    DE  APfriQ.  INTERPR* 


C      A      T      U      T  I. 

DE    ANTIQUIS    INTERPRETIBU& 
.      CARMINUM    SALIARIUM. 


Vjarmina  Saliaria,  ets^i  nil  fere  praeter  memo- 
riam  sapersit,  non  dabium  est  quin  merito  cen* 
seantnr  antiquissimam  Romanaram  literaronr 
monamentam.  Sant  enim  composita  a  Nama 
Pompilio ;  qoi ,  teste  Livio  L.  L  c.  30«  Salios 
duodecim  Marti  Gradivo  legit^  eoMque  per  ur" 
bem  ire  canentee  carmina  cum  tripudiis  so-" 
knnique  saltatu  juasit.  Quale  istoram  Gar-' 
minam  argamentam  fuerit  non  omnino  constat; 
tive  haec  seripta  sint  ad  feroces  populi  animos 
a  barbarie  et  armis  revocandos:  siTe  ad  excitan- 
dam  in  eivium  animis  sedatam  hilaritatem  et 
piam  Deoram  reverentiam;  hoc  vero  satis  constat^ 
Carminum  istorum  orationem  faisse  rudem  et 
inconditam,  nec  multum  saperantem^  qaa  illis 
temporibus  Romani  ntebantar,  linguam  iUam 
incultamy  halbutientem  et  barbaram.  Probant 
hoc  tum  fragmenta ,  quae  ex  ipsis  supersunt  , 
licet  eiigua,  tum  vero  etiam  Yeterum  ipSorum 
.  !  tcs- 


Digitized  by  VjOOQIC 


CARMm.   SAUARIUM.  «; 

^t^timonia*     Horatias«  abi  eoruin  staltidam  cas- 

-  ttgat,  ^i   recentissimis   spretis,    caeco  yeterum 

stadio  et  amore  abrepti^  uon  nisi  yetasta  laada- 

xe  solent,    non  obscare  fatetar  se  non  inteOi^ 

*  gere     Carmina  ^  ista :    ipsfas    verba    baec     sunt 

Episu  n.    1.  86» 

< 
Jam  SaUare  Numae  carmen  qui  laudat  y  et  illud 
Quod  mecum  ignorat ,  aolue  vuJi  scire  videri  » 
Ingeniis  non  iUe  fatfet  plauditque  sepuliiey 
Noetra  eed  impugnat^  nos  nostraque  Uuidus  odit. 

Post  Horatiam  eandeniL  qaerelam  repetiit  Qtiin- 
tilianus,  qni,  Inst.    Orat.  L.  I.    c.6«    §.  4o«    non 
dobitayit  pronantiare  Saliorum  carmina  vix  sa-^ 
cerdotibus    suis    satis   intellecta.     Et   qa^e    sit 
hajas  ignorantiae  causa  ,  non  longe  qoaerendiim 
est;  Garmina  enim  ista  Saliaria  penes  Salioram 
Gollegiam  seryata  faisse  yidentnr ,  at  qaotannis 
diebas  solennibas  in  samma  religione  cantaren« 
.to^r  atqne  sic  qaidem  fortasse  aliquot '  secala  in 
-SAcraTio  .tempK  Martis  jaxta   Ancilia  et  reliqma 
SaliorunL  instramenta  recondita  faerant.     Qoi- 
bus  igitur  temporibas  rudis  illa  Romanorom  d'- 
yitas  liberalibus  paullatim   disciplinis  yacare  coe- 
-pissety  et  conu4anis  ci^iam  lingaa  ab  infanti  bair- 
barie  recessisset ,  aliquando  ciyes  Romani  et  mox 
vel  ipsi  sacerdotes   ea    antiquissima   monumenta 
non  intellexerunt.    Quod  de  Saliari  Carmine  ya« 
let,  idem  yalet  de  Legibus  XII  Tabaiarum,  qttae, 
etsi  tribus  fere  seculis  post  Saliaria  Carmina  scri* 
pUe  essent  j  aeque  mihus  iis  temporibus  intellec-^ 

D  Ue 


Digitized  by  VjOOQIC 


;36         CAP  I.    DE  A.NTIQ.   mTERPR. 

tmik  fiMroxltt   fubiM  AomaaCMciim  litesae  floraitf 

mo&pnmiu    Leges  aafeeai  istae ,  qvaam  in  RoiDa* 

«a  BfSpdblioar  onmia  oivilii  et  privati  jnrifl  fons 

^^i^$0ntky  BIQ03  feve  nactae  siult  iaterpiTetet  simnl 

icnm  jmia  stndii  incnnabalis :  Carmina  inero  Sa- 

liaiia  Tidentnr  intacta  mansisse,  ntut  non  intd- 

lecta^  ad  ea  nsqne  tempora    quibos  Romae  -viri 

exotiventnry  c(ai  peculiare  stndium  oollocarent  in 

investigandis   antiqniuimis  Bomanae  lingaae  to- 

cabnlis»'    Qunm   igitnr  jam    din  XII  Tabnlanttn 

Leges  e  doctis  Jnriaperitis  snos  nactae  essentui- 

terpretesy  Sex«  Aelinm  et  L*  Acilium^  tum  de- 

jnnm>,  paulo  tamen  ante  Yarronis  tempora^  Sa-- 

liaria  Carmina   interpretem   nacta  sunt   Lncinm 

Aelium,    Fortasse  praeter  hunc  alii  fuenmt  ^i 

«iau^Cavmina  interpretati  sunt,  sed,   cnjus  qmr' 

'dett  ]:i|entio  fiat,  nemopraeter  Aelinm  etft. 

Lt    A  e  1  i  u  s» 

;  L«  Aadium  inter  iUustres  Gnmunatioos  veliBtt 
4in0fomiua,  neo  tamen  addit  qnid  in  eaarte  prae-- 
-stiCbrit.  Ipsius  yerba  haec  sunt  c  5.  fy  Luoius 
JkliU0'  eognomine  dupUci  fuit :  rMn  ei  PrAe^ 
jf^ninUBy  quod  pater  ejus  pmeconkm  Jecerat  ^ 
H}b^haiurj  et  Stilo^  guod  orationee  nohiUeei^ 
fM*  cuique  eeribere  aokbat:  tantu&  opiintaium 
^mbr  y  ut  Quintum  MeteUum  Numidieim  in 
eHiUtgm  oontitatuB  sit.^^  Non  Tero  dnbito  qniiL 
dtttltbnilis  propterea  Aelii  nomen  inter  Gramma* 
tioos  i&emoraverit  y  quod  hic  pectdiare  studium 
t^loeasset  in  invei^tig&ndis  antiquissimis  Roma^ 

nae 


Digitized  by  VjOOQIC 


CARMIN.  SA:LUBIUBL  flff 

nm-  KB^siae  yocabtilis  ei  egteffm  GoittintirtMSBi 
uaBfmmmt ,  onn  m  Leges  XII  TtliiiliinuB;  9  tam 
Texo  m  ortiqiiiasima  Salioimm  CaoMiiiiia»  Qud 
enim  Aefioa  Oratioiies ,  «laontm  xogala.^^  acri»» 
peisaet^  lioc  ipai  non  inter  GnaanimarCioos  aed  109* 
lef  OraftOMS  aiiire  Rfaeioret  leemii  vin^btam  de«* 
kmaaet;.  et  ita  Gxceao  ipsi  inrigtiem-  laiadem  tn^ 
bnit  in  Bvata  g.56.  »^  Coiiae.  (^QmtioMm)  pra 
^f  ^^f^  Vdria^  quae  iMcribiigir^  aofft  IL  Ae^ 
UuB  m^ait.  Catiatsi  rogaiuk'  Fuit.  ir  o/Tinine 
vir  egregiua  j  et  e^ftma  MomanuB  eum  prinm 
kooe9imt:j  idemque  erudiiieeimue  et  Grraeeie  /f- 
teriB  et.  Latinie  j  aniiquitatiaqUe  Tioetrae  et-  in 
in»e/itis  tebua  et  in  aciie  ^  scripiommqiid  «e* 
ierum  lit^ate  perituem  Quam,  seientiam  Var^ 
ro  noaiier  aocepiam  ab  illo  y  auatamque  per  ee^ 
ae  9  vir  ingenio  praeatane  ,  onmiqm  doatrina  ^ 
pharibue  et  illustrioribus  liieris  explica/vit.  Sed 
idem  jieUue  Stoicus  esse  voUdt,  orator  autem 
nea  etuduii  umquam^  nec  judU  Scribebat  iw^ 
min  oftMismes  j  quae.oMi  dicerent>$  ut  Q.  Me^ 
idh  P.utQ^  Caepionij  ut  Q.  Pompejo\Rufa^ 
quam^pmm  is  etiam  ipse  scripsit  eas ,  quibm 
pre  se  eetusUs^j  sed  non  sine  ^elio.  His  emm 
seripHs  etiam  ipee  interfui ,  eum  essem  apud 
AeBum  adoleeeens ,  eumque  audire  perstudiem 
salsrem.  Oottam  autem  miror^  summum  ipsum 
OmtorMn,  minimeque  ineptumy  AeUanas  le*» 
vss  oratiuneulds  voiuisse  existimari  suas.'' 

Hoc  Ciceronis  testimonium  facit  nt  non  mnl^ 
tam  quaerendam  ait  de  Aelii  Stilonis  aetate,  qw 
^ierit^     Si   enim    Aelius   Yarronem    discipolam 

D  2  ha* 


Digitized  by  VjOOQIC 


36         CAP.L    DE   ANTIQ.  INTERPR. 

.babaerTt  et  Gicefonem  attditorem ,  scripseritqii^ 
Orationes ,  quae  recitarentor  a  Cotta  ,  Metello  f 
Caepione  et  Pompejo  Rufo,  non  dubium  est^ 
qiiin  L«  Aelins  ad  ^am  aetatem  referendus  sit, 
qua  Nnmidicnm  comitari  potuerit^  quum  is  in. 
exilinm  ejectus  esset  quod  jurare  nolaisset  in  A* 
puleji  Saturnini  legem  y  quem  ipse  ,  Gensor  ^um 
M.  Silano  a.  U.  645.  a  censu  prohibuerat. 

Commentarii  ^  quos  L.  Aelius  in  Carmina  Sa- 
liaria  conscripsit»  quales  fuerint,  non  facile  de^- 
<?emitur ,  quum  omnes  perierint. 

Non  dubito  quin  Varro  ipsis  multum  usus  sit  t 
bic  enim  saepius ,  ubi  in  antiquorum  voeabulo- 
rum  originem  et  significationem  inquirity  Aelii 
opinionem  commemorat ;  quamvis  non  addito  no* 
mine  operis^  Alicubi  tamen  Yarro  nominatim 
Aelii  >  interpretationem  Garminum  istorum  com* 
memovat,  L.yL  de  Ling.  Lat.  />r*  p.  65.  jj  Sed 
ut  in  aoluta  oratione^  sic  in  poemateia  verba 
omnia  quae  habent  trvfi» ,  poasunt  dici  nec 
malta^  ab  eo  quod  non  erunt  in  lucubratione 
liiierae  proaecutae  /  licet  multum  hgerent  C. 
jtielii  j  hominia  inprimeis  in  Uttereis  Latineis 
exercitatij  interpretationem  Carminum  SaUa^ 
rium:  videbis  et  exili  littera  expeditam  ei 
praeterita  obscura  muUa*^*  Quo  loco,  lit  et 
duobus  aliis  [L.IV*  p.  36.  et  L.VL  p.^a.],  jn- 
dice  T.  Gutberletho  de  Saliis  p.  i45*  perperam 
exaratQm  est  C.  AeUus  pro  L.  AeUus.  Plura 
fragmenu  ex  Aelii  Commentariis  servayit  Fe- 
stas: 

p.  3»5# 


Digitized  by  VjOOQIC 


CARMIN.   SALIAEIUM.  ^^ 

p*  335«  Manuos.  in  CamdnibuB  Saliaribua  Ae-^ 
Uu8  Stilo  aignificare  ait  bonoa :  et  m^ 
feri  dii  Manes  pro  bonia  dicuntur  a 
mppliciter  eoa  venerantibue  propter 
metuni  jnortis  /  ut  immanee  quoque 
pro  valde  non  bonie  dicuntur* 

p.  345*  MoLUCRUH.  aiunt  eaae  lignum  quod^ 
dam  quadratumj  ubi  immolSur.  Idem 
jiflius  in  explanatione  Carminum  Sa^ 
liarium  eodem  nomine  appellari  ait^ 
quod  8ub  mola  eupponatur»  AureUue 
OpiUue  appeUatj  ubi  molatur. 

p.  54i.   Pescia.  in  Saliari  Carmine  AeUue  Sti- 
h  dici  aitf  capitia  ex  pettibua    agni-^ 
nis  facta^   quod  Graeci  vocent  pellea 
.  Tli<rxn  neutro  genere  pluraUter. 

p.  473«  Salias  TXEGIKES.  Cincius  ait  jess9' 
conducticias ,  quae  ad  SaUos  adhibe^ . 
antur  cum  apicibus  paludaiae  ^  quas^ 
AeUus  Stilo  scripsit  saerifieium  facc" 
re  in  regia  cum  Pontifice  pabidatas. 
cum  qpicibus  in  modum  Saliorunu 
In  ireliqiiis  Festi  locisy  ubi  Aelii-opimones  me-' 

moniiuiry   non   additnr  nomen    operis:   in   liis. 

igitnr  muu  Aelii  explanatio  Carminam  Saliariam 

«gnificetiiry  an  yero  ipsios  vCommentarii  in  XI^ 

Tabiila8y  yel  alius  qnidam  liber ,  non  facile  de-- 

eeniitiir* 


D  5    '  Ci,- 


Digitized  by  VjOOQIC 


S0       CkV.  II.    DE  AJSTIQ.  INrBRPR, 


C     A     P     U     T  II. 


DE    ANTIQUIS    INTERPRETIBUS 
LEGUM    XII    TABULARUM. 


jLeges  Xn  Tabalaram ,  etn  post  renata  Juxis^ 
prndendae  Roxnanae  sttulia,  jam  inde  a  seculQ 
XV.  ineante,  ex  Ik([asanun  templo  in  vicinam 
Tliemidis  aedem  migrasse  Yideantur^  pMcol  ta^ 
men  d«bio  inter  ifiu^trissima  Latinariim  Litera- 
roa  monam«nta  merito  snom  sibi  Idcum  vindi- 
caM»  Satia  enim  inter  emnes  constat,  qui  Ro* 
manaaUletas  amplectuntnr,  exstare  nulium  mo* 
tiumentvm  antiqnitatis  iliustrius ,  qruam  legiun 
istarum  libellam ,  qui ,  yel  ex  Grassi  teslsmomo , 
<jiim  et  auctorilatis  pondere  et  utilicatis  nlmrta* 
te,  unus  otanium  Pldlosophorum  Bibftotbe«as  au- 
peraTit.  Latae  sunt  istae  leges  cum  publica  Ro^ 
manorum  res  Tix  per  trecentos  steterat  annosw 
Qualis  autem  in  iis  legibus  y  dicendi  fuerit  r&->/ 
tio )  non  parum  indicant  fragmenta  hic  illic  ab 
auctoribus  servatat  sed  si  etiam  de  legibus  istis 
nihil  superesset ,  non  dubito  quin  quisque  facile 
conJGcisset   talem  in  iis  fuisse  dicendi  rationem  ^ 

qua- 


Digitized  by  VjOOQIC 


L  EG.     XII   T  AB.  5» 

qnalaii  aetas  flla  radis  et  mcalta  prae  se  tcrreU 
Non  aegre  )«m  Gieero  de  Legib.  L*  H.  e*  7.  et  4e 
Orat«  L.  I.  e.  iS.  fatetcir  esse  in  Xli  Tabcdis  aii'» 
dqtiitatis  etEgtem ,  tum,  qtrod  ex  &  Terbortim  pria* 
cfl  Tetnstas  cogBOseatar*  Qaodsi  eomparatfo  isi- 
stilaatar  iBter  eam  lingBasn,  qna  XII  fstae  seriptae 
smit  et  eam,  qea  Tel  antiqiiissimi  anctores  nsi 
svaa,  noB  est  qnod  miremary  ftiisse  {am  diu  an^ 
te  CtcePOBis  tempora ,  qoi ,  qunm  in  tnoltit  liae- 
sitareBt ,  operae  pretium  duxerint ,  seriptis  in 
XH  Tabalaa  GommeBtariis  y  in  priscorom  isto*- 
ram  et  absoletorum  Terborum  signiflcationem  in- 
qoireTe.  Veteres  istos  interpretes  memorat  Ci^ 
cero  de  Legib.  L.  EL  c.  ^S*  ubi  haec  ait  t  y^  MiAtU-^ 
re9  gentia  ne  radunto,  net^e  leasum  funerie  ergo 
habento.  Hoc  veteres  ihterpretes ,  Sest.  Ae^-^ 
Uusy  L.  AciUue  non  satis  se  intelligere  dime^* 
runt^  eed  suapicari  vesiimenti  aUquod^  genu» 
funehris:  L.  j4eUus  j  kssum ,  quasi  luguhrem^ 
ejulaiionemy  ut  vox  ipaa  sighificat.*^  Eosdam 
memorat  Pomponius  1.  3.  §•  3.  D.  de  Orig.  Jur. 
obi  baee  aitt  „  Deinde  (i.  e.  post  Tiberiam  Co- 
nineaniam)  Sextua  jieliusy  et  frater  ejua  Pu* 
biiua  AeUua  et  PubHua  AtiUua  maximam»  aci'^ 
entuan  m  profitendo  habuerunt :  ui  duo  Aelii 
etiam  Conaulea  fuerint.  AtiKua  autem  primua^ 
apopulo  Sapiens  appeUatus  est.  Sextum  ^Ac'^ 
Uumetiamr  Enniua  laudavitj  et  exstat  iUkka- 
Uter^  qui  inscribitur  Tripertitaj  qui  liber  ve^ 
tuH  cunahula  Juris  continet.  Tripertita  au-^ 
tem  dicitur  quoniam  Lege  XII  Tabularum 
praeposiiay  jungitur  interpretatio  ^  dein   sub'^ 

te^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


52       CAP.  DE.    OE  ANTIQ.INTERPR. 

iesitur  Legis  actio.    Ejuadem  esee  trea  ^Uiili^ 
bri  referufUur,  guos  tarnen  quidam  negant  ejus'^ 
dem  eeae.    Hoa  aectatua  ad  aliquid  eat  Mar^» 
cua  Cato  princeps  Porcia£  JamHiae  ,  etc.    Sed 
non  dabiuni  est,  qaia  post  ho6  alii  qaoque  fu- 
erint  plares  e  Veteribus ,  XII  Tabubram  inter* 
pretes,  passim  hic  illie   memorati.    E  recentio* 
ribus    harum  rerum   scriptoribus ,   ipsoram  noo- 
mina   recensuerunt  Heineccius  Hist.    Jaris  L*  I. 
c^II.  $.  5i.  Brunquellus  Hisu  Jar.  P.  I.  c.III.  §. 
s4.  et  Bacbius  L.  L   c.  II.   Sect.  H.   $•  ii.    Sed 
data  opera  Cunradas  Rittershusius   in    Comnient. 
ad  Xn  Tabul*  in   Prolegom.  9.  VI.  de  interpre- 
tibus  istis  ita  exposuit:    ,,  Interpretea  aive  Com^ 
mentatorea    gui  in  XII  Tabularum  legea  ali^ 
guid  scripserunt  ^  partim  sunt  Veteres ,  par^ 
tim    recentiores»     Ad    Veieres   guod   attinet^ 
plurimi  olim   nobilissimigue  fuerunt.    M.  Te^ 
rentius  Varro  in  libris  de  Lingua  latina  lau-r 
dat   Veteres   XII  Tabularum  interpreteaj  sed 
eorum    tam^n    non .  nominat    guemguam.     Ex 
Pomponio    autem    discimus     Sextum     AeUum 
acripaiaae   librum^    gui    Tripertita   dicebMurj 
quo  in  libro  primum  proposuerit   legem  XII, 
Tabularum^  porro   aubjunxerit  interpretatio^ 
nem^  tandem  subtexuerit   legis  actionem.     Sit 
ergo  nobis  hic  Sextus  Aelius  primus%'  ex  iis 
guorum  nomina  comperta  habemus  y  Interprea 
XII  Tabularum.  —  Secundus  esto  M*  Porcius 
Cato    JC.   guem   ipsum   guogue   aliguando  ad 
iUustrandas  XII  Tabulas  studium  suum  con-^ 
tulisse    observauit    Fn   Balduinus.   —    Tertius^ 

sU 


Digitized  by  VjOOQIC 


L  E  G.    XII  T  A  B.  391 

^it   Sertfiua   Si$^iciu8f  guem  eiiam  inierpre^ 
taiuoi  fideee    XII  Tahjdae,   eaiie  apparei  ex 
eitationiiue   Feeii»  >—    Quattue   sii  Aniieiiue 
Labeo^   cujua    Commeniaria   laudai  aUquoiie$ 
GelKue^  ut  L.  L  c.  /3.  ei  L.  VIL  c.  fS*  — 
Quinium  numerare  Ucei  T.  Gajumy  cujua  Aa* 
^imuiUXTW  filpMa  ?$  legimue  in  Indice  Pandec- 
Hs  Fiorentinie  praefixoi   videatur  ei  L  233. 
ei  cab^iiur^  cum  S  eeqg»   Z>.  de  V*  S.  ubi  e^ 
V  iihrie  Guji  ad  Idegee  XII  Tabularum  aliguoi 
perborum  espHcaiionee  afferuniur.   —  SexiOj 
etiam  Sexiue  Pompejue  Feeiue  non  immerito 
in  hunc  Caialogum  ini^rpreium  ^nirei  ^  mo'* 
do  integnim  habere  poiuieeenme  f  cujue  hodie 
fragmenta  tanium  eupereuni.  —  Aique'  haep 
de    veiueiioribue    Inierpreiibue  f    quibue    ia^ 
men   eiiam  Cicero  adgregari  pQejBe    non  in^ 
Jurid  videiurf  cum  ei  ipee  euie  librie  de  Le* 
gibus  mulia  ex  XII  TabuUe  inseruerii ,   eua^ 
que  inierpreiaiione  elucidarii.*^    Poat  Ritters- 
hnsiiiiii  de  antiquis  XII  Tabularum  interpretibiis 
doete  eipoeuit  M*  Boucband  in  libro,    Francice 
8cripto>  Commeataire  sar  laloi  4^  donze  Tables^ 
Paris.  1787.  p.  187«  seqq.    Sed  nobi«  operae  pre- 
tium  ndetnr  ad  honc  locnm  addere  ea  ,    qnae 
SobaliartiaJ  opinatnr  omissa  esse  «  Rittershnsio : 
bic  igitnr    in  libro    de    Fatis    Jaiisprnd.   Rom. 
Exerdt.  II.   C  IV.    Sect.  11.  $.  So.  p.  157.  edit. 
TUiing.     jj  Conradue  Rittershusius   c.  VI.   iu 
TfoXtyoiiivoig  9  data   opera  inierpreies  recensetf 
quibus  contenti  simus  ^  additis  tamen  vel  tri^ 
hus  ab  ipso  pmissis.      Ex  antiquis  tertiq  loco 

E  Ser-- 


Digitized  by  VjOOQIC 


54       CAP.  H.    DE  ANTIQ.  mTERPR. 

Sennum  Sufyieium  ( i )  im^at^  cum  guo  Fe^tm 
eonjungU  Opainu  fu^  conaUlkim^  et  nfom  Yet^ 
leriam  Memlam  in  XXI  explicaliom^,  quorum 
nuBa  ibi  mentio  Jkfita.  Utriueguo  notiOa  m- 
teriegum  cubores  intricittior.  Anfoitte  Opi^ 
Tiua  eat  C.  Aul  OfiUuBy  Serpii  dieeipuhte?  de 
quo  Pompaniue  noeter  {i)  is  fisut  CaeMiri  fani^ 
-Uarisriimzs  ^  et  Mhtoe  de  ]%a%  ^ivili  piorimos ,  at 
/jui  omnem-paFlem  operi$*&uidmiit,  i«liqidt(S). 
yerborum  preprietati  eum  fuUse  dedkum  no-- 
vimue  ex  Gaji  tahularum  expoeitione.  Praeter^ 
ea  mutatio  elementorum  f  atque  F  apud  H^ 
hrarioeper  inecitiam  propriorum  nominum/a^ 
eitSma  noecitur.  —  De  Valerio  Meeeala  ree 
non  adeo  empedita  videtur^  qui  Augueti  aetate 
memeriamreddidit  inctUam  ^  praeelarie  ingenii 
monumentie^  in  quibue  vix  kgae^  eum  jurie 
euUu  praecettuieee.  M.  Seneca  (4)  aB  inge-- 
'Tiio  laudatj  in  omnee  etudiorum  partee  ver- 
eatiiij  et  quolifuerit  eermonie  patrii  diiigm^ 
HeMimue.  Interim  quae  nohie  A  OelUue  (5) 
yragm^ntA  praeetitit  integra^  majtnu  teetwi^ 
tur^  et  quod  augur^  aSohmque  munerum  ea^ 
pax^  ignorare  citntatie  euae  legee  non  potue^ 
rit.  —  FamiUa  Sexti  AeUi^  qui  Ubrum  Tri-^ 
pertita  dictum^  vebtt  juHb  cunahula  per^it 
in   tabUlaej    exhnie   deecribitur  ab   Henrico 

(O  Ce^  in  Commentarus  (3)  /  a34,  de  V.S.  %.%. 

Juru   Ciyilfs.  Bos.  ad  AU.  (4)  XIL  Controv. 

ep.  p,  m.  207.  (5)  XIII.  N.  A.  c.  XV. 

{t)L2.ff.diO.  J.l^T. 


Digitized  by  VjOOQIC 


LE6.  Xn  r  kB.  u 

Uorijdo  IKfoert*  UL  p.iig.'€0qg^j^  in  Ceno* 
tiiphdis  JPisanisy  opere  ^lenJidOf  malioque 
labore  faetQ.  JNondum  de  eo  inier  doctoe  eon^ 
penity  quae  ratio  hujue  denominationis,  ia  jnre 
AeUano»  Sunt  qui  ad  communem  denomina-* 
tionem  noa  remittuntj  quaei  Sacrum^  PubU^ 
eum  et  Prit^atum  complecteretur.  Alii  primo 
hca  tahulae  coBocantf  eecundo  eorum  Comf» 
mentarioe^  tertio  legie  actionenu  In  tanta 
GMUgine  rerum  mhU  decemimue»  Qui  poei 
MiUerehueium  id  egerunty  et  quoe  nee  ipee 
nominoffiif  inier  eoe  Paulue  Merula  atque  Jac^ 
Gothqfroduef  antiquierie  doctrinae  et  legum 
antietiiejBf  inprimie  eminet^.**  \ 

No8y  etsi  nihil  noTi  prolatariy  nngolo8«  qm 
ex  professo  XII  Tabnlarom  leges  interpretati 
sonty  deincepa  breyiter  retractemosi  ita^  nt 
dau  opera  in  cujnsque  aet^tem  inquiramas)  enm 
autem  seqnemor  ordinem  f  nt  primnm  recensea- 
mus,  qaos  certissime  conscat  interpretafos  essd 
XU  Tabnlas  f  tnpi  eos  de  quibas  dabia  res  est;, 
et  potios  saspicio  qnaedam  levis.  JSt  Tero  eti'- 
fipi  eos  tantam  interpretes  recensebimosy  qno* 
Xam  nomina  prostant;  de  iis  enim,  qoi  non  no^- 
mioantory.  insanam  sit  andacter  HaTiolari  Telle» 
Passun  enim»  notante  Gotbofredo  L.  IV^  ad  XI[ 
TaboL  in  OtU  Thesanr.  T.  IIL  p.  liS.  Te« 
teres  int^rpretes  f  non  addius  nominib,ns  p  memo* 
rantar :  a  Varrone  L»  IV.  de  L*  L*  n.  4«  99  ^m- 
biiuef  iter  quod  circumeundo  teritur:  nam 
ambitue ,  circumitue.  Ab  eoqu^  XII.Tabularum 
interpretee    Ambitum    parietie\f    circumitum 

E  3  «s- 


Digitized  by  VjOOQIC. 


56       CAP.  n.    DE  ANTIQ.  INTfiRPR. 

€8S3  describunt.*^  A  Pomponio  1.  21.  ff.  ie 
Stalalib*  ,,  Quod  ita  scriptum  est^  ^idebi" 
iur ;  pro  hoc  Mcipi  debet ,  videri  poteritm 
Et  eic  verba  Ugia  XII  Tabularum  veteres  in^ 
ierpretati  sunt:  si  aqua  pluifia  nocet,  id  estf 
si  nocere  poterit.**  A  Cicerone  L.  11.  de  Legib* 
C..25.'  j,  ^Nostrae  hgis  interpretes  y  quo  capitd 
jubentur,  sumptus  et  bsctum  remoi^ere  a  Deo-^ 
rum  Manium  jure^  Koc  intelUgunt  inprimis^ 
sepuJcrorum  magnificentiam  esse  minuendam  ** 
Et  a  Festo  p.  424.  ^,  Recinium ,  omne  vesti-^ 
Tnentum  guadratunu  liy  qui  interpretati  sunt^ 
esse  dixerunt  virilem  togam  ,  qua  mulieres 
utebantur  f  praetextam  clwo  purpureo.'*^ 


Sextus  Aelius. 

n 

Hunc  ,  qu6  probetur  referendum  csse  inter 
antiquos  XII  Tabularum  interpretes^  argumento 
cst  locus  Cicerbnis  de  Legib.  L.  II.  c.  25.  quem 
fiupra  exhibuimus«  Ennii  yersus,  qnem  Pompo- 
nius  significat,  notissimus  est:  Egregie  cordatus 
liomo  Catus  uieliu*  Sextus :  citatus  a  Cicerone 
tum  alibi,  tum  de  Republ.  L.  L  c.  18.  in  Ennii 
edit.  Hesselian.  p.  128.  Non  dubium  est  quin 
Aelii  ndmen  merito  inler  JCtos  locum  sibi  Tin- 
dicet :  audi  modo  testimonium  Ciceronis  de  Orat. 
L.  I.  6.48.  if  Sin  autem  quaereretur^  quis-^ 
nam  JCtus  vere  nominaretur ;  eum  dicerem^ 
qui  legum^  et  consuetudinis  ejus  y  qua  privafi 
in  cii^itate  uterentur  ^  et  ad  respondendumj  et 

ad 

Digitized  by  VjOOQIC 


LE  G.    XII  T  AJ.  57 

«1  senbendum^  et  ad  cas^ndum^  perUi^  ««* 
eeif  et  ex  eof  g^rje  .Se$.  AeUum^  M^Manili* 
wuny  P*  Mucium^  non^inc^rem  :^'  practerea  pro- 
pter  jnris  scientiam'  laadator  ab  eodem  L.  1« 
e.  45«  L.  m.  c.  53.  ei  ip  BrntQ  c*  20. 
•  jam  qnod  ad  aetatem  attinet  ^  Sext.  Aelius 
Putos  Catus  in  Fastia  Gonsularibus  memoratur 
Goiisnl  foisse  cum  T»  Quinctio  Flaminino  a«  U. 
SS5m  Hi  igitur ,  licet  ^  notante  Pighio  in  AnnaL 
T.  IL  p.  2So*  praeter  ordinem  magistratuum  Con* 
soles  crcati  sint ,  ( „  Quinctius  es  Quaeatura 
multo  ante  geeta^  Scxm  AeUue  es  AediUtate 
CuruUs  eic  ut  neuter  Praeturam  et  iUe  nec 
AediUtatem  attigerit*^)  Terosimiliter  ambo  ad 
initiam  Seculi  YL  referendi  videntur. 

Commentarii  aatem,  <|uo$  in  Xil  scripsit,  omnes 
perierunt ;  et  hij,  quantum  scio ,  a  nemine  nomi« 
nadmmemorantar;  qni  enim  apud  Giceronem  de 
Orat.  L.L  c«56.  Commentarii  memorantur,  ju- 
dice  Bachio  Hist.  Jnr.  L«  IL  c.  11«  Sect«  IV* 
$•  33.  sunt  ipsius  Commentarii  de  Jure  CitfiU^ 
qaos  Jac*  Gronoyius  opinatur  quoque  significari 
a  Gellip  L*  IV*  c  1.  quum  ibi  pro  Sejo  AeUo 
legeadum  conjiciat  SeSto  AeUo  s  quam  conjec-  . 
toram  etiam  amplectitur  Perizon*  Animad.  Hist* 
c«  11.  p»  yu  Sed  ad  Commentarios  ^  quos  in 
Xn  Tabulas  scripsit  Aelius,  fortasse  referenda 
est  ipsius  ezplicatio  vpcis  locuplee  9  quam  memo- 
rat  Gcero  in  Top.  c.  )•  ,,  Cum  les  aesiduo  vin^ 
dicem  aeeiduum  eese  jubeai ,  looupktem  juhet 
locupleti:  Locuplee  enim  est  Assiduus^  ut  att 
AeUus^  dppeUatue  ab  aere   (1.   asse)  da/ido*** 

E  5  Et 


Digitized  by  VjOOQIC 


98       C\P.  n.    DE  fflSfTIQi  INTERPR. 

Et  ad  edsfdem  refez^i^iidas   Tidenff  F^fl  locdi*^^ 

xuaxime  truncatus,  pj  5^2 #  •  c^  euria^ 

ta  fettur^  quo  Hann.  \  •.;#••  Romde  €«SMft 
Metf  nec  ex  praeaicU  •  •  •  •  Q.  Fahiue  M^ 
ximua  Verrii  •  •  •  •  •  MarcelUle  Cos^  /kSBr& 
in  •  .  .  •  .  vit  Aeliua  ih  XII.  eig.  #•'•••• 

§•    »• 

L«   Acilius* 

Alter,  quem  Ciceronis  teatimonio  docetnur  re- 
ferendum  esse  inter  XII  Tabularum  interpretes  ^ 
est  L*  Acilius ,  qui  y  notante  Bachio  Ifist.  Jur« 
Ii.  n.  c.  II.  Sect.  IV.  §.  ai.  etrore  sive  Pom- 
ponii  f  sive  librariorum  ^  Atilius  nominatur  in 
1.  3.  §.  58.  D.  de  O.  J.  Hujus  ^anta  fuerlt 
Juris  Ciyilis  scientiay  exinde  patet  quod  a  Ve^ 
teribus  xar'  i^oxhv  Sapiens  cognominatus  sit: 
cujus  rei  mentio  fit  apud  Ciceron.  de  Amicit» 
e.  2.  ubi  Fannius  ad  Laelium  ita :  j^  Scimua  Zf. 
jicilium  apud  patres  nostros  appelldtum  esse 
Sapientemj  —  quia  prudens  esse  in  Jure  CUiU 
putabatur  j*  ad  quem  locum  Doct.  Gernhard 
JPoniponii  scripturam  sequitur. 

Acilii  aetas,  quantum  scip,  non  diserte  ixit^ 
moratur  \  argumento  quod  ipsius  et  Sex^  Aelii 
mentio  apud  Ciceronem  uno  loco  fiat^  conji"» 
ciam  ambos  ejusdem  aetatis  fuisse»  Ita  quoque 
BachiuSt  fortasse  non  alio  argumento.  Consen- 
tientem  babemus  Wjttenbacbium  in  Scbolis .  ad 
Cicer.  de  Legib.  p.  345.  edit.  Greu».    Si  igitor 

et 


Digitized  by  VjOOQIC 


kxain  aetai<  refi&Oenda  est  ad  imtiain 
Sacafi  YI.  marito  ipeos  Cicerb  jam  aaa  aetate 
veterea  inUrpretee  appeUavit» 

Cnmimmtarii  ad  XII  Tabuka  omnes  perie- 
mit*  Tanebiimy  iibi.  ad  Cioeron*  de  Legib. 
L.I&  e»  ^*  notat^  Aoilium  aFesto^  vl  juris  in« 
tarpvetem^  citari^  mejboria  falsum  ess^  opinor, 
fonHBa,  n  qim  fides  babenda  en  Daeeriano  in'« 
diciy  maUlKWfiiam  apad  Festodft  L«  Aolii  men* 
tio  fiat» 

L^   Aelius. 

L.  Adinfi^  qnalem  sibi  inter  Oratores  etGram* 
matieos  locam  Tindieet^  supra  ex  Ciceronis  et 
Snetonii  testimoniis  exposaimu8«  Inter  XII  Ta-« 
bniMm  interpretes  tertiam  ipsi  locum  Tindi-^ 
eal  Giceronis  testimonium  de  Legib.  L«  II.  c«  aZ» 
obi  Cicero  ^  dom  quaerat  quid  leesum  in  XH 
l^fif^t,  bujas,  ^ttam  Sex.  Aelii  6t  L.  Acilii^ 
ttagis  Teram  esse  interpretationem  jadicat.  In 
isto  tero  Ciceronis  loco,  licet  simul  cam  Sez« 
A^o  et  L.  Acilio  commemoretar^  boc  non  po- 
tm  tnse  argamento,  qao  probetar  ipsam  cum 
bis  ejasdem  faisse  aetatis  :  Sex»  enim  Aeliam  et 
I*  Aefiiam^  at  modo  diximas^  Cicero  sua  jam 
aetale  yoeat  veteres  interpretee ;  sed  de  L« 
Aelio  loquitor ,  qaasi  vel  ea  aetate  virente  ^  Tel 
aon  ita  dia  mortao* 

In 


Digitized  by  VjOOQIC 


*P       CAP.  n,    &E  ANTIQ.  INTERPIL 

In   antiqoii  aacem   Gtceronis  ediiionibas    aos 

Z/.   Aeliua   sed    LaeUua    ex&ratam  era-t,    qaod 

Tnrnebus  demum  eraendavit:  Gothofredas  igitur 

]»  c.  p.  i45*  quam  Lcteliua  legeret.,  duiiiUTit  an 

bic   esset   Laelias  Fdix  y   memoratas  GciUio^  L* 

XV*  c.  27^ad' eoQ;iqiie  pertinere  existimat  lloiic 

locnm  Plinii  H.  N.  L.  XIV.  c  i3,    „  Laufia$ima 

apud  priscos  vina  erant^  myrrhcte  odore.  eon^ 

dita.    Ideo  quidam  aromatite  debotaioe  mdxi'^ 

me  decernunt»     Scaevolam  quoque  et  LasUum  , 

et  Atejum  Capitonem  in  eadem  aententia  fuis'^ 

video  y  quoniam  in  Pseudolo    [IL  4.  5i.]    sit. 

«  Quod  si  opus  est  ut  duhe  promat  indidem , 

ecquid  habet  ?  Rogas  ?  Murrhinam  y  passum  y 

defrutum^  mella^^^  arbitratus  Laelium  eam  sen- 

tentiam  exhibnisse  in  interpretatione  legis  tnw 

rata*  potio.  mortuo.  ne*  inditon    Post  Turnebi 

igitur  demnm  emendationem  L.  Aelius  saum  in- 

ter  XII  Tabularum   interpretes  locum  occapa^ic; 

Commentarii ,  quos  L.  Aelius  in  XII  scripsisse 

perhibetury   diu  omnes   perieriint.    Nominatim^ 

quod  scioy  a  nemine  citantur.    Festus   multn  ex 

Aelio   Stilone   h^asit,   sed  non    addit   e  qaibus 

operibus;  ubi  de  Sontico  morbo  agit^  sine  da« 

bio  significat  Aelii  Commentarios  in    XII  Taba- 

las:  audi  locum  Festi  p*5i7«    ^f  Sonticum  mor^ 

hum  in  duodecim   significare  ait  AeUus  Stilo 

certum  cum  justa   causa :   quem  nonnulU  pu'^ 

tant  esse^  qui  nocetj  quod  sontes  signijicet  no^ 

centes*    Naevius  qit :    Sonticam  esse   oportet 

causam ,  quamobrem  perdas  muUerem^'* 

In 


Digitized  by  VjOOQIC 


L  E  G..    XII   T  A  Bt  4i 

In  xeliqiib  Feiti  loots  ^  abi  AeUi  niexitio  fit  f 
W  lii  Ckimiiientarii  agnificantiir ,  yel  ipsios  £x<* 
planatio  Ganmniun  Saliarioiny  Yel  Libri  de  an- 
tiqnilate  Romana,  si  lios  scripait»  qaod  e  Cice- 
zofi*  Acad.  L«  L  c  9*  perhibet  Bachiaa  in  Hist, 
Jw.  L.  IL  c  II.  Seot.  IV.  5.  33.  n.  k.  et  Sckat- 
^os  in  ClaT*  Ciceroiu  T.  L  p.  9f 

$.4. 

Servius    Sulpiciu& 

Serrii  Salpicii  etsi  a  nemine  Teteram  Com* 
meutarii  in  XII  Tabalaa  nominatim  memorentar  ^ 
ita  tamen  passim  Festas  ^  abi  de  XII  exponit  ^ 
ipsias  nomen  citat,  at  facUe  appareat  ipsam 
aliqaando  XII  Tabidas  interpreUtum  esse.  Qain 
ety  notante  Cajacio  ObserT.  L.  X.  c.  36.  Cajus 
in  libroV.  ad  Legem  XIITabalaram  ipsiasmen*  < 
tionem  facit  tamqaam  qai  ante  se  istas  leges  in- 
terpretatos  sit.  Caji  fragmentam  est*  in  I.  357. 
D.  de  V.  S.  ,,  DuobuB  /legativis  ver^is  quaai 
pemdttit  lex  magia  y  quam  prohibuit  s  idque 
etiam  Servius  .  animadvertitJ**  Ipsias  laudes 
insigniter  praedicantar  a  Cicerone  in  Brato  c. 
4i.  99  Non  facile  quem  dixerim  plus  studiiy 
quam  ittum^  et  ad  dicendum^  et  ad  omnes  bo^ 
narum  rerum  discipUnds  adhibuisse.  Nam  et 
in  iisdem  exefcitationibus  ,  ineunte  a^tate  ^ 
Juimus  s  et  postea  una  Rhodum  ille  eiiam 
profectus  estf  quo  melior  esset  et  doctiorj  et  ^ 

F  w- 


Digitized  by  VjOOQIC 


4i       GAP.  ir.    Dfi  AffriQ.  mtERPR. 

Uis  ut  f^dHi «  i^ideHur  fKShi  in  smmia  optte 
primu^  e9t(e  maluhm^  quwh  w  prtma  ^eewih^ 
dtt04  Atque  hand  eeie  ^  on  par  prinfdpH»^ 
effie  poiuistetr  ^d  JhrM9S&  mxOt^  ^  i(t  qu&f 
eet  adeptue^  long^  emni&fn^  Hbn  ejuedem  m/tfda 
a^tatiSf  eed  ^rWH  etiamf  qui  fili9»n^y  irt 
jure  ciifiU  eeae  princepem*  CMtV  eifani  ptd  l\fa«»- 
raeii«  c  7*  et  Philipp.  IX.  c.  i.  et  alibi ,  qiiao 
loca  diligenter  congesak  Ct.  Otto,  qoi  Snlpicii 
vitam  f  studia ,  scripta  et  honores  singnlari  li<* 
bello  ezpoftit,  inieriD  T.  V.  ThesafOri»  c.  YL 
p.  i586«  seqq. 

Qoalis  Solpicio  aetas  fuerit ,  facile  definitor. 
Teste  Gellio  L.  II.  c.  lo.  Salpieias  et  Varro  li- 
teras  inter  8%  mutnat  scripsernnt:  Ciceronis  qno«* 
que  ad  eum  aliquot  epistolae  exstant  in  Libra 
IV.  ad  Familiares^  et  Sidpicii  ad  Giceyonem  dnae 
exstant «  L.  IV*  £p»  5  et  13.  Et  quod  Sulpicios. 
Ciceronis  fiierit  aequalis  emfirmant  yerba  Briiti  ^ 
qqibus  in  libro  de  Clar.  Orat.  c.  4o.  Cieeronem 
ita-  alloquiturs  },  De  te  et  de  Sen^.  Sulpicio 
eogitane »  eaee  quamdam  vobia  einUUtudinem 
judico  :  quia  aetates  vestrae  nihily  aut  fion 
fere  midtum  differunt^*  Neque  igitur  multum 
quoque  ipsius  aetas  distare  potuit  a  M.  Marcelli 
aetate,  quocnm ,  a  tT.  703.  Consolatum  gessit  ^ 
teste  Pigtio  AnnaL  f .  III.  p.  4i6. 

Conunentarii ,  quos  in  XH  Tabulas  scripsitf 
omnes  perierunt^  praetw  pao^ia  fragmenia  quae 
servavit  Festus  ^  quae  nobis  operae  pretium.vi- 
detur  colligere.    Festos  igitur; 

P* 


Digitized  by  VjOOQIC 


LEa    XIITAB.  4S 

p.  SJu    Pstfn  nmtiv.  in  duode^im^igai/Semi 

fiigit^   ut  adt   Ser.  Su^neiua^ 
p,4;^    S&HAti&ff.  quaei  tanati  appeUaii^  id 
e^t  eanotae  mentis.     Sulpicive  autem 
Ruftie  Sanateef  «*   OppiiSu^  Aure^ 
Uue  emistimant  diei  inferierie  hoi  gen^ 
tee  ut  Tiburt^  et  aHoej  qui  eum  po^ 
pukf  T&urte  habiPxrtM  in^  agro  Ti^ 
burti^  id  eet  peregrinoe   inferieriafM 
hei  gem^ef  itaqm  eeriptmm  eet  im 
XIL  ne»e.  eeluto^.  ftrti.  eamtiqkS. 
ideth.  fua.  eeto. 
p.iSOi    Sajlcito.   in  duodeoim  Sen^iue  Sul'^ 
piciue  aif  eignificare^  damnum  aolvi^ 
toj  praeetatOk 
p.  ^4«    YiNDiciAE*     oUm  .  dieebantur    iBke  , 
quae  es  fundo  aumtae  in  jus  adlatae 
erant.     At   Set.    Sulpicius   .  .  .  jam 
singulariter  fbrmato    vindiciam    esse 
ait  .  .  •  .  qua  ds  re  conitoversia  estf 
ab  eo    quod    vindicatur  •  •  •  •   et   in 

duodecimi  si  vindieiam  falsam  tuUt. 
Piaelma  Sulpdciiis  apad  eandem  Festam  ci*» 
VkVst^  non  tfddito  nomine  operis  t 
p»t8ft    •  •  ut  Ser.   Sulpicius   ......  apud 

poetas  autem  et  oratores  ponitur  pro 
ou^a. 
Hoe  fragmentam ,  n  Sidpicios  nodlos  praeter^a 
libios  seripsifsety  sine  dobio  ad  Gommentarios  ia 
XUTabolas  referendam  essetj  sed  qanm  Sal*- 
picins  reliqaerit  prope  centum  et  ocioginta  li** 
bwi,  nt  est  in  !•  %.  %.  45.  D.  de  O.  J.  res  ad- 

F  ^  ifto- 


Digitized  by  VjOOQIC 


44       CAP.  IL    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

modtuii  dubia  Tiderl  pomt  i  sad  qunm  in  Fe^t^ 
moxy  post  Attii  rersas  citationem^  haec  Tttrba 
BeqQantor  Item  cum  les  jubet  noxae  dedere  ^ 
pro  peccato  dedi  jubet  ^  iion  dubito  qnin  et 
hoc .  ioco  Festus  citayerit  Snlpicii  Comme&tarios 
ad  XII  Tabiilas. 

-  Gotbofredns  autem  !•  c  p.  i45«  nbi  reliquias 
•veteram  interpretnm  coUegit^  de  Servio  Sulpi- 
•cio  tacet ;  sed  mox  p*  i56»  ubi  ,ad  verba  pe- 
demve  eiruii  commentator^.  non  dubitat  Servium 
JSlilpicinm  inter  XII  Tabiilarum  interpretes  re<» 
ferre  f  qua  in  re  ipsum  .aequitur  Et*  Otto,  plu- 
jribus  argumentis  ufius »  in  Praef.  ad  T«III«  Tbe& 
f  •  XXyUL  et  mox  in  libro  aingulari  de  vita  et 
scripUs  Sulpicii  C.  VII.  S*III.  in  T.  V,  Tbesauri 
p.  |5j)8. 

Afitistius  Laheo. 

Qui  Sulpicium  aliquo  intervallo  sequitur ,  An- 
tistias  Liibeoy  Angusti  aetate  floruit,  celebenri- 
mus  Jurisconsultus ;  Atejo  Capitoni  aequaliSy  a 
quo  in  Juris  scbola  plurimum  dbseniit:  -alter, 
^toicam  severitatem  afiectans,  strenuus  libertatis 
defensor  :  alter ,  aulae  deditus  f  bonorum  appe- 
lentissimus.  Labeoiiis  laudem  insigniter  praedi- 
cat  Gellins  L.  XIII.  c.  lo.  ,9  Labeo  Antistiue 
Juris  quidem  civiKe  dieciplinam  principaii  eiu» 
'dio  exercuitj  et  consulehtibue  de  Jure  publice 
responeilaffit ;  ceterarum  quoque  bonarum  «r- 

iium 


Digitized  by  VjOOQIC 


L  E  G.    XII  T  A  B.  45 

iium  non  exper^  fuit :  et  in  GrammaticaTfi  ee», 
Me  dique   DicUecticam  ^  SteraeqUe    antiquiore» 
altioreBqUe  penetraverat  ^   Latinarunique   vo'^ 
cum  originea  rationesque  percaUuerat :  eaque 
praecipue  scieniia  ad  enodandoe  pleroeque  Ju* 
rU  laqueoe  utebatur.*^.  Sed  Hor&tiaSy  ubi  SaU 
L.  L  S*  82.  ait :   Laheone  ineanior  inter  Sa^^ 
nos  dieatur  ?    vel   aliam    intelligit    Labeonem  ^ 
vel  ipsom  insaniim  dixit  ^   Angosto   adnlataras  ^ 
adversus    quem^  ut  Scholiaata  Porphyrio    no-* 
tat^  Labeo  9  mejnor  tibertatie  j  in    quanatue 
eraif  muUa  coniumaciter  dixisse  et  feeisee  di-^ 
ciiur.,  Tacitos  qaoqae  Annal«  L*  111«  c*  ^S,  nar^ 
rat  Lab^nem  intra  Praeturam  stetiseef  id  eat^ 
fonctiim  qoidem  Praetoria  dignitate^  nomqaam 
tam^   Consalari:    Capitoni   enim,   nl   inqnit, 
Consulatum  acceleraverdt  Auguetus^  ut  La'^ 
heonem  Arttistium  dignatione  ejue  magistrtUue 
anteiret*    Sed  ne  disaenaioy  qoae  Labeonem  in«^ 
ter  et  Capitonem  fait^  nos.moretor  s  aatis  ea.d0 
le  eiposaenmt  aactores-qaos.  citat  Bacbios  H*|J* 
L.IH.  c.L  Sect.yi.  $.7*  seqq.  Gaeteram  qaan«. 
to  Labeoni  a  posterioribns  JCtis  babka  stt  aae^n 
toriias ,  nornm  est  ex^pr.  Inst.  de^  GodicilL 

Labeoai^  Gbmmenlarii^  qaos  in  XII  Tabolas 
scripshy  perieroni»  .Fragmenta  ezipsis  doo  ser-* 
Tarit  GeUios ;  alternm  L.  L  c.  12.  i^  In  Com^ 
meniariis  Labeonis  f  quae  €uL  duodeodm  tabulae 
composuity  ita  scriptum  est :  Virgo  VestU'^ 
Hs  neque  heres  est  cuiquam  intestato  j  neque 
iniesiaiae  quisquam  :.  sed.  bona  ejus  in  pubti^ 
cum  redigi  ajunt.    Id  quo  jure  Jiatf  quaeri-^ 

F  $  titr:'* 


Digitized  by  VjOOQIC 


4S       CAP.  IL    DB  ANTIQ.  INTERPR. 

tur.**  altenim  L.  VIL  e«  tS.    ^  Labeo  in  Uhro 

de  duodeeim  taiuHe  eecundo  ^  acria .  et  eevera 

judicia    de  jurtie   hohita  ee^e   apud   Veteree 

eeripeit:  idque  Jtrutum  eoUtum  dicere^  Jwrti 

damnatum  eeee^   qui  jumentum  aUoreum   cb^- 

Myw^,  quam  quo  utendum.  acceperat  i  item  qui 

longiue  produxerat^  quam  quem  in  locum,pe^ 

tierat4^^     £t  ijfisoinim  gaoque  meminit  Fatorinus 

PUlosopAiWy   apad    GieUiam    L.  XX.  c.  i*'  qui 

eam  Sexto  GaeciUo  de  XII  Tahulis  loquens  luiec 

aii:  ,,  Videntur  quaedam  in  XII  TabuHe  im^ 

pendio  molHoru  eeee  .*  nonne  tibi  quoque  vide^ 

twr  ^nimie  esee  dUutmm  9  quod  ita   de  injuria 

poenienda  ecrtptum  eet:  su  injuriam»  faxiu 

edtei^  mgintL  quinque   aerie^  poenae.  euntom 

quie  ^enim  enii  tam  inepe ,   quem  ab  in/uriaa 

Jaeiendae  lubidine  mginti  quinque  aeeee   de^ 

terreant?  itaque  .^quum  eam  legem  Q«  La^eo 

fueque  veeter  in   Ubriej  quoe  ad   duodeeim 

Tabulae  eoneeripeitf  non  probarei;    Quidam^ 

inquitf  Ludue  Femtiue  fuit^  egregie  homo 

knprobue  atque  immani  vecordia  :  ie  pro  i2e* 

leetamento  habebat  9  oe  hominie  Uberi  man^e 

euae  pabna  verberare:  eum  eervue  eequeba^ 

tur  f  crumenam  pknam  aeeium  pertitane  i  et^ 

fuemeumque  depalmaverat  ^  numemri  etatimj» 

eeeundum  duodecim  'Tabulaef  quiaque  et  vi^ 

ginti  aeeee  jubebat  i  proptereOf  inquit^  Prae^ 

toree  poetea   hanc  aboleecere  et  rettnqui  cen^ 

eueruntf  in/uriieque  aestimandie   recuperato^ 

ree  ee  daturee  edistemnt.'* 


Digitized  by  VjOOQIC 


LEQ.   %ll  TAK  If 

Gajus. 

in  XU  TabvUrnm  «xpUoatuHi«  •  seoo^  ett  Ca* 
]m,  ¥el  G^i^Sy  elegaojta  iagenii  J<irisoe«i«altoe, 
fw  et  mnltoB  Ilbros*  scrjpiit  «pod  ipias  Yeteni 
MgBo  uea  wimtoat  et  noii  panoe  expoeoift  in 
fuilws  ante  ipsam.reUqoomia  JGtoroio  tik  qoie* 
qmaia  exercnoejcat  iiigeoinnu  Hin^  fMOte  %«i  • 
poaleBboiibos . JC^  hakk^  «t  enotoritei»  Mlqm 
e8i.ex:f.6»  PcoQfim^Jasritotioopim^BbilQBlm^ 
nos  haec  ait  t  jf  In  quatuor  Ubro^  InatUutiQ^ 
me$  pmniri  jimknmf  mU  aimt  toUm  hgUim/ae 
mdentiae  prima  Mlemmilm*  Qme  w  tomntiw  am^ 
tiqupmm  rlnstitMioniitie^  et  pra00ipu0  m  mm* 
mmtariia  Caji  noBtri^  tam  Imetiti4ti9num^  ftiom 
Reram  fieotddianarum  t  aUieqm,  maUie  com^ 
maniariie^  compaeitaef  eum  iree  Viri  pruden^ 
te9  nobie  obtukruntf  ei  iegimue  st-  reoognmir 
mue^  et ptenieeimum  uoatMrum  Goneiitniionnm 
m&HT  eie  aceommodawn^^*^^ 

la  defixiionda  G^i  »etaio  ^reretitiMww  ila  .dis- 
Mtiiint  9  nt  ae  ^  trecentos  jqoidem  joufeas  con^ 
semiantt  slii  ensm^  «t  exposait  £t*  Otto  im 
Ffaef:  id  Thes.  T.  L  p.  XV.  ipaom  ad  Ha^ 
driani  .  tempora  ^  alii  ad  Jostiniam.  imperiom 
vetokrant :  est  aotem  ab  Ifodxiani  morto  od  Jos* 
iinianei  imperii  aospicia  iMervalkim  troeontorain 
oetoginta  novem  aonorom. 

Quao 


DigitizedbyCjOOgle 


48        CAP.  U.  DE  ANTlQ.  INTERPR. 

Qoae-  Heineccias  ip  Hist.  Jar.  L.  I.  C  nr# 
$•  5i5«  attolit  f  mihi  facile  persaadent  Gajam  Tt- 
xisse  sab  Hadriano  ^  ita .  nt  etiam  Antonino  Pio 
superstes  faerit. 

Qaidqoid  hac  de  re  sit,  Gajns  ea  saltem  aeta- 
te  Tikit,  qna  silperstites  faerant  integrae  XII  Ta- 
bolaram  leges ;  harum  enim  ipsa  verba  ^  at  ajant  ^ 
uMri  ftii»  interpretatns  est.  Commentarii  antem 
isti,  quos  sex  librts  conscripsit}  dadom  omnea 
periierant  praeter  qaaedem  fragmenta ,  in  Pande* 
ctis  servata^  qaae^  ad  Tabularam  ordinem  ia 
nnam'  collegit  Oothofredos  in  Ottonis  Tfaesan» 
T.  III.  >p.  147.  qaem  secatos  '  est  Heineccios  in' 
Hist.  Jnr.  L.  I.  c.  11.  §.  52.  ^t  Bouchaad*  1.  c 
p.  194.   . 

Safficiat  indicasse  loca^  qnibns  ea  fragment» 
in  Pandectartun  corpof^  prostant :  L  1.  D.  de 
Orig.  Jnr.  1. 18*  L  30.  L  93.  D.  de  in  jas  Toc.  L  6» 
D.  A  qnis  cant.  in  jad.  sist.  fact.  non  obtemp. 
L  d.  L  4.  D.  arb.  farU  caes.  1.  48.  D*  de  pact.  L 
45.  D«  ad  leg.  Jal.  de  adolt.  1.  9.  D.  de  incend« 
rain.  naufr.  1.  nlt.  D.  de  Gblleg.  L  olt.  D.  fin. 
reg.  L  5.  D.  de  litigios.  1. 1^  de  nsnc.  L  955.  ). 
334.  L  355.  L  336.  L  2S7.  L  sSS.  D.  de  Verb.  signif. 

His  qaidem  fragmentis ,  notante  V.  CL  l^ksen 
in  Conunent.  German.  ad  leges  XII  Tabol* 
p.  19.  addi  poterit  fragmentom  qnod  seryattun 
est  ab  Joanne  Laarentio  Lydo  Philadelpheno , 
in  opere  de  Magistrat*  Reip.  Rom.  L.  L  c  34. 
qni  haeft  ait:  9,  T£log  i  voficypdcpc^  fivrk  ri|ry  rS» 
xvatoTipe^y  riiP  isxotpipixiiy  ipx^^  ivaipipsij  f4fi^^^ 
vfig  ipfitiv€l»¥   TOtiroi$*  xoM^ffg   3i   auyx^^^^^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


L  K  a.    XII    T  A.  B.  4§ 

tSr  ir^/E4«]r»  ^ti  f&if  ypiif^fiaTi'  re^iifiSvpfV^ 
ToT^  irfciyfju»7i  ytvofjuivn^  sx  rfjg  t&v  cipxiif^ 
r«r  Kx)  TOti  iiifiou  ita0opig  »  ii^f/^mri 
noiif^  rng^  ^ouXij^  xai  tou  iiifAOt}  %ivT€9 
fiiv    oi    ipx^vreg    ixiviid^iffav^    iiKOt  ii   fii* 

VOig   ivipitfi     T^V  ^pOVTli»    t9^    VOXtTtl»^ 

rApHofrav*  Avto^  il  trrixxov^iv  {i  i^TO^ 
pld  (p^ff)v')  eig  'aMv^^  ^irovpiov  UoiFTOti^ 
fifov,  AS)LOvMipKtovj  xa)  UouTrXiOv  ZouA^ 
rtKiOv.  TSv  ii  Iv)  TpiBTii  xp^^o^  i*«r 
fipaivvivTOiVf  icog  KOt)  Tovg  XgiTTOfAivovg 
iAtfiV»l»v  ^vifcovg  TdTg  isKCi  iiXTOtg  ivar* 
Xi^v^iy  Hka  vposfiiKBTo  i  iyjptog  ivipc^g 
ivtsfiofiivovg  ruv  ^p^yfAXToav^  &v  i  vpHw 
Tog  Tifg  viXioag  0v^»^  Trpognyopiiin  (3 
kaA*  ifi^cig  ^o^lapxog)*  ^E^IfffjfA»  2i  Tijg 
i^ovvlag  ^v  aiTJ^  ivoKc^liiKX  ^ifiioi*  Tolg 
ii  Xoivolg'  oix  ovTcogj  iT^o^ipdg-  ii  iv^  . 
ixairrov  iJg  xi)  fiivog*  T^  yi  fAMv  iroXir 
ipZ¥  x«i  ri^ig  ivipav  royaTfiCpiiyccv^  Ka,l 
fafiiovxoit  K»)  iifffii^  Ka)  Svx  la^fiiv^ 
Tapnv.^^  Aliud  praeterea  fragmentum  idem  ille 
Lydus  servayii  L.  I.  c.  2i6«  t»  Viiog  i  vofiiKig  iv  T$  iTi* 
ypeupof^vcp  xctp*  airov  ad  legem  XII  Tabolaruxa 
{ofov^  i\g  riv  vifMv  rcv  ivoKxiiixaiixrov)  airoTg  fiifj^atri 
iFpig  ipfiijvilav  ravri  ^ifviv*  ig  ii  ri  ya^o^v^ 
hixiov  rov  iiifiov  ilg  ivlioviv  Jixti^ 
TpoiXiipl^f^^^v  Kvatarrcjpig  vv\p  r^g 
dirov  (ppovTliogn  ird  rifg  npiTOiiia^i asg 
Ka)  ^yXaxJig  ruv  xp^ f^^*^^^  ovrug  ivo» 
fiaati^ng^      ^Ttaih    H    vip)    Ki^aMxfjg 

G  t;- 


Digitized  by  VjOOQIC 


66       GAP.  IL    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

Ttfi»plmg  evz  i^fjy  to79  ipxouvi  x»^i 
Vcjfi^alov  vrohlrov  ^vitpi^xTimi^  vpoi0^4* 
ijivav  KvmlffTtip64  ^r-mfliixlitot  {^ff^pei 
xpiT»)    Xra\    itK-»(rTa}   tSv    froXlT»TS    dws^ 

'PostTemi  autein  hujas  ira^enti  mentioiiem 
non  facit  GL  Dirksen:  -Iiinc  conjicio  ipaampro-> 
bafise  opinionem  Fossii^  qni,  in  IN^ot.  ad  Lydizm 
p.48*  opinatns  est,  errasse -Lydum ,  qni  ea.yerba 
Gajotribuerity  qoaePomponio  tribuenda  fuksent; 
qnandoquidem  Pomponius  iisdem  fere  verbis  rem 
istam  narret  in  1.  2«  D«  de  Or.  Jur.  §•  ^^* 
jy  Deinde  cum  aerarium  popuU  auctiue  eeae 
iDoepisaetf  ut  eeaentf  gui  iUi  praeeeeent  j  con^ 
etituti  sunt  Quaestores^  qui  pecuniae  praeee^ 
^ent :  dicti  ab  eo »  quod  inquirendae  et  ean» 
eerpandae  pecuniae  causa  creati  eranU  Ei 
quia^  ut  diximusj  de  capite  ciffis  Rmumi 
injussu  popuUj  non  erat  lege  permissmn  4jon'- 
-suUbus  f  jus  dieere ,  propterea  Quaestores  eon^ 
etituebantur  a  populo^  qui  capiiaUhus  reius 
praesssents  hi  appeUabantur  Quaestores  par^ 
ricidiis  quorum  etiam  meminit  JLex  XII  jTa* 
iuiarunu^* 


Addamus  quoque  ad  faunc  locum  eorum  no* 

mina,   de  quibus  dubia   res   est   an   revera   le- 

ges  XII  Tabularum  interpretati  sint,  id  est,  M. 

Porcii    Catonis,    Valerii  Messalae,  G.  Auli  Ofi- 

Ju  et  Ateji  Gapitonis.^ 

S-  7* 


Digitized  by 


Googk 


L  B  a    XII  T  A  B.  Si 

t  M»   Porcius    Cato* 

Itf.  Porcias  Cato  inter  Xlf  Tabalamm  inter* 
pretes  refertur  a  Rittersliasio  L  c.  ad  exemplom 
Balduiniy  qui  obsermt^erit  Catonem  aliquando 
ad  illustrandas  XII  Tahulas  studium  suum 
contulisse*  Hic  autem  quibns  argumentis  n^us 
sit^  nescio,  qnnm  Balduini  locum  non  inyene-* 
rim ;  at  vereor  ut  argumenta  proferat^  quae  sa- 
tb  decernant.  Equidem  scio  Catonem  a  Gras- 
soy  apnd  Giceron.  de  Orat,  L.  L  c.  $/•  Tocari 
Joris  Cirilis  omnium  perilissimum :  et  ab  An- 
tonio  y  ibidem  L«  IL  c.  35«  diserte  inter  JGtof 
reierri;  sed  a  nemine,  quantum  scio,  Catonis 
noBiine  citantur  Commentariiy  quibus  data  ope-« 
ra  XH  Tabularum  leges  interpretatus  sit*  For-* 
tasse  qnidem  Cato  in  Commentariis  Juris  Ci-* 
viUsj  qui  saepius  a  Festo  et  Nonio  memorantur^ 
leges  XIX  Tabularum  non  intactas  reliqueriti 
sed  boc  bnjusmodi  est,  ut  banc  ob  rem  Catoni 
inter  XII  Tabularum  mterpretes  non  magis  Io« 
CQs  Tindicetnr  quttn  Ciceroni  et  Festo^  quod  bi 
passiiQ^  non  ex  professo^  quasdam  istarum  legum 
explicaerint* 

%.    8.  i 

-Va][€riru*s   MesMla; 

.  I» 
Valerii  M^ssalae  nomen  inter  XII  Tabularum 
ioterpretes  non  memora^  Brnnquellvs  Hist*  Jur« 

G  2  P.  L 


Digitized  by  VjOOQIC 


ifs       CAP.  It.    DE  ANTIQ-  iNtERPR^ 

P.  1«  c.  III.  $•  94«  neqne  Bachios  Hist.  Jor*  L«  1«; 
c«  IL  SecU  11.  $•  11.  secuti  hac  in  re,  nt  vide<* 
tur,  exemplam  Rittershusii ,  qui,  in  Proleg*  ad 
XII  Tabulas  c.  VI.  ubi  antiquos  istarum  legum 
iQterpretes  recenset^  Messalae  mentionem  non 
injicit.  Schubartius  I.  c«  rem  sibi  non  adeo 
expeditam  videri  inquit.  Et  vero  merilo  dabi- 
tari  licet  an  Messala  inter  XII  Tabularum  inter- 
pretes  locum  sibi  vindicet,  Si  Festi  loca  sana 
essent  et  integra ,  facilius  fuerit  hac  in  re  discer- 
nere ;  sed  omnia  illa  Festi  loca  ,  in  quibus 
Messalae  Explanatio  Xll  Tabnlarum  citatur,  a- 
deo  sont  truncata ,  nt  haud  scio  .an  absque  alio- 
rum  testimonio  hac  in  re  satis  docere  possint* 
Nos,  ubi  alii  dubitarnnt,  ignorieintiam  fateri  ma- 
luinuSy  quam  audacius  afBrmare.  Gothofredas 
autem  I.  c.  p.  i46«  non  dubitavit,  Messalam  in« 
ier  veteres  Xll  Tabularum  interpretes  referre, 
argumento  fragmentorum ,  quae  a  Feslo  citantor. 
Festi  loca  haec  sunt: 

p.  35o«  Pecunia  quae  erogatur  in  ludos 
€t  spectacula  »  appellatur  lucarie^ 
dicta  quod  e   Lucis   captetur  •  •  •  •  • 

•  •  in  eodem  li6ro  ••••••  dici  exis" 

timaty  cujus  opinionis  est  et  Valerius 
Messala  in  explanatione  XII. 

pt4o9«    •••••••  quae    erogatur  ••••••• 

• ••••••••  earie 

dictq •••• •• 

•  •  in  eodem  libro  ••••••  dixit  exis^ 

iimxit   ••••• •'••••• 

•  •  ssala  in  expkma    •  •  • 

Qaod 


Digitized  by  VjOOQIC 


LE  G.    XII  T  A  b:  SS 

Qnod  fraginentiim  GotboiredaSy  nt  alii  inter* 
pretes  docaemnty  perperam  rejecit  ad  vocem 
pipuhm^  qnnm  manifeste  appareat,  hoc  frag- 
jnentom  idem  esae  quod  exstat  p.  53o*  male  a 
sno  loco  diyolsam» 
p#  47& ^  . 

•  9  eosque  sanatis  •  •  •  •  praeier  opinio 
p  •  •  •  •  sset  sanaifissetque  et  •  •  •  • 
cisci  potuissety  no  •  •  .  Cincius  Uhm 
II.  d  •  •  •  •  •   sulti  ne  Valerius   •  •  • 

•  •  m  •  .  in  XII  expUcati  .  .  . 

P*|579*    •  •  ^'^  ^  tecto  appellantur  ....... 

Mordida.  ^franius  in tugu- 

rium  est  turpe  .  .  .  .  bolimaeo.  Habi^ 
iab.'.  •  •  •  •  perculom      Quo  nomine^  •  • 

•  •,  tione  /3  ait  etia  ..........  p 

•  •.•.♦  •  9  •  •  cari.  '  • 

Haee,  inqnam,  Festi  loca^  si  sana'essent  et 
integray  faci)ius  fa|sset  decernere;  in  difficili 
qaaestione  dnbitarr  malaimos,  qaam  aadacias 
affirmare» 

C.   Aalas    Ofilias, 

ۥ  Anlam  Ofiliam^  jadice  Ey.  Ottone  in  Praei* 
ad  T.nL  Thesaori  p.  XXVIII.  perperam  Schu- 
hartiiis  L  c*  inter  XII  Tabalaraxn.  interpretes 
referty  ipsamqne  cum  OpiUIo  Aarelio  confun- 
dit,  cajas  plas  decieS'  Festus  meminit.  Otto 
quidem  non  dabitat  Ofilium  inter  Seryii  Sulpi* 
cii  aaditores  referre :  quin  et  ipsum  Tocat  ejus* 
dem  stndii  imiutorem,  ita  ut  et  hic  diligens  fa-v 

G  5  cri( 


Digitized  by  VjOOQIC 


M       CAK  IL   DE  AlfTIQ.  INTERPR. 

eril  in  antiqiii^  Tocabulis  ex  oaaxi  vetastate  ex- 
plieaadis;  sed  non  ausas  est  ipsam  inter  XII 
Tabalarum  inljerpretes  referre*  Eqnidem ,  etiam 
01  Schubartii  emendatio  ( pro  OpiUiua  Aure^ 
liusj  apud  Festum,  legentis  Aulua  Ofilius)  ad- 
snittatur »  fateor  ,  me  non  asseqiu ,  quo  jure  liic 
inter  XII  Tabularum  interpretes  referendus  sit. 
DpilUum  enim  Festus  quidem  plaribns  locis  citat , 
iBxponentem  de  antiqms  Tocabulis  ,  sed  nusquam 
profitetur^  Opilium  ea  verba  explicuisse  ad  XII 
Tabularum  leges.  Conjicio  Schubartium  ea  re 
deceptum  esse,  quod  Festos^  alicubi  alios  XII 
Tabularum  interpretes  citans^  simul  in  iisdem 
locis  Opillii  nomen  exhibeat.  Loca  Festi  haec 
Buntt 

J>.  478 ti  appeUa Sulpicius 

.  •  «  • OpiUius   .  •  •  »\  .  dici 

inferio ut    Tiburtea 

populo  Tiburt0 Tiburti^    id 

•  •  •  •  riorieque  lod  .•.••••,.  •« 
in^  XIL  ne  •  •  .  .  forti  aanati  .... 
p»  479.     Sanctum  ......  Uu8  quod  .... 

at  AeUus  •• •....••  t/i^ 

deatur •  . 

p.  56o.     Tamne^    eouaquej  ut  AeUua  Stilo^  et 

Opitiua  AureUus  interpretantur  $  iia^ 

que    Afranius  •"    Tamne    arcula     tua 

flena  eat  aranearum? 

yides  itaque  quam  levi  argumento  Schnfcsirtins 

Opillium  s.  Ofilium  iater  antiquos  XII  Tabnla- 

jum  iaterpretes  retuleiit. 

S*  10. 


Digitized  by  VjOOQIC 


X  1  O.    Xtt   ¥  A  B.  Sk 

At€}««   Capiio. 

C.  Ate)iis  Gapito ,  noii  spernendas  Angnsti  aeii 
JGtns  j  OfiGi  auditor ,  ntriun  merito  haben^ 
dns  nt  antiqaomm  interpretum  nhmero ,  perH 
qnam  doBitasse  Tidentur  Gothofreda»,  Baehias 
et  reliqni  harom  remm  scriptores ,  gunm  omnes 
Ateji  nomen  in  interpretam  iiioram  commemo« 
jratione  tacuerint,  Bertrandns  rero  de  Jurispe* 
rit.  L.  n.  c,  Su  laudat  Ateji  Capitonis  Com- 
inentaria  ad  Leges  XII  Tabolaram  ^  «ed ,  ut  rec- 
te  Yidit  Ev.  Otto  in  Praef.  T.  III.  Thes.  p, 
XXYIIL  qnae  Bertrandns  citat  Ateji  Capitonis 
nomine ,  snnt  Antistii  Labeonis  Commentaria  , 
anctore  GdSio.  Bertrandus  fortasse  sibi  yisas  est 
adstnmsse  opinionem  saam  argamento  gravissi^ 
mo;  hoc  antem  qaum  falsum  esse  probayerit  Ot- 
tO)  nemo  non  Atejam  facile  anti<piorum  inter- 
pretom  numero  exdudet*  Heineccius  1.  c.  p,  99* 
opinatar  Atejum  fortassis  XII  Tabulas  interpre  * 
tatom  esse,  quippe  cnjus  mentio,  apud  Plinium, 
cam  Scaerolae  et  L.  AeHi  <$ommemoratione  con- 
jangalur.  Hoc  autem  quam  leve  sit  modo  in 
Ofilii  exposidone  ostendimus.  In  illo  quidem 
Plinii  loco  non  L.  uieliua  sed  LaeUua  comme- 
moratur :  hoc  autem  non  valde  urgendum  est  y 
qutun  vetus  ille  interpres  ,  de  quo  supra  egi- 
mnSy  in  antiquis  Ciceronis  editionibus  ante  Tur- 
nebi  emendationem ,  item  vocaretnr  LaeUua  $  et 

Got. 


Digitized  by  VjOOQIC 


6$       CAP.  &    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

Grothofredas    hanc ,   nt    vidimus  f    eundem   esse 
opinabatur,   ac  cajus  meminit   Plinius.    Audia<- 
mus  igitar  integrum  Piinii  locum :    exstat  in   L« 
Xiy*  Hist.  Nau  c.i5*    n  Lautissima  apud  prism 
cos  /vina-  erant^  myrrJiae  odore  condila^  ut  ap^ 
paret  in  Plauti  fabiUa  ^  quae   Peraa  inacribi^ 
tur  9  quamquam  in  ea  et  calamum  addi  Jubet. 
Ideo  quidam^  aromatite  delectatos  maxime  cre^ 
dunt.     Sed  Fabius  Dosaenus  his  ver.sibus  -de^ 
cernit :    «  Mittebam  wnum  puLcrum ,  murrhi» 
nam'*'*  et  iih  Acharistione  z     m  Panem  et  polen* 
tam ,   vinum  murrJiinam "    Scaevolam   quoque 
et  Laelium   et  Atejum    Capitonem   in   eadem 
sententia  fuisse    video^  quoniam    in   Pseudolo 
sit  [IL  4.  5i*]     «r  Quod  si  opus  siet^   ut  dul-^ 
ce  promat   indidem ,    ecquid  habet?     Rogas? 
Murrhinamy  passum^  defrutum^  mella.*^    Quim 
bus  apparet  ^  non  inter  vina  modo  i^rrhinamj 
sed  inter  dulcia  quoque   nominatum,^*     Hucus^ 
que  locus    Plinii ;    ex    quo    Heineccius    cqnjicit 
Atejum  Capitonem  interpretatum  esse  XII  Tabu-^ 
las ;   quum  enim   Gotbofredus  ,  ut   supra  notayi* 
mus  9  arbitratus    esset,   Laelium   eam  sententiam 
fortasse  exhibuisse  in   interpretatione  legis  mu^ 
rata^   potio*    mortuo.   ncm    inditor*     Heiaeccius 
Tidetur  opinari  Atejum  Capitonem  eam  sentea^ 
tiatn  in  nullo  alio  libro  potuisse  tradere  j  niai  in 
qao  eandem  illam  legem  interpretaretur»    £a  mi« 
bi  videtur    opinio    paulo   audacior ,  jn    aliorum 
1;^stium  desiderio  :  et  eodem  adeo  jure   Heinec^ 
cius  Scaevolam  inter  XII  Tabnlarum  interpretes^ 
referre  debuisset. 

C  A* 


Digitized  by  VjOOQIC 


msvnt  ENim  et  luciul 


CArUT  II  L 

DE    ANTIQUIS    INTERPBETIBUS 
NAEVII,  ENNip   ET   LUGILIL 


rost  antiquissima  illa  altissimaa  memoriae  mo* 
nainenta,  sequantur  ipsi  scriptores  Latini^  sin- 
£uli «  qai  quidem  antiquos  interpretes  nacti  sint  ^ 
deinceps   recensendi.     Antiqaissimus  scriptonmi 
LaUnorum   fuit  Livius    Andronicus ;  sed  liunc  ^ 
ntpote  nulios  de    Veteribus  nactum  interpretes^ 
facile  silentio  praeterimus*    £t  vero,  si  tantum* 
niodo  ii    scriptbres  essent    commemorandi ,   qui 
diserta  Veterum  mentione  ab  antiquis  interpre- 
tibas,  scriptis  commentariis ,    enucleati  esse  me-    . 
morantar  ,  fortasse  et  Naevius  et  Ennius  et  Luci« 
Jios  praetereundi  jfuisseut ;  praeplacet  tanien  nec 
€0s  qaidem  omittere ,  qui  vel  levissima  suspicio* 
ne  antiquos  interpretes  nacti  esse  videntur*    Ag- 
men  itaque  ducant  Naevius ,  Ennius  et  Lucilius ; 
^ornm  commemoratione  coQJunctim  defungemur^ 
«^uandoquidem  unus  Suetonii  locus  absolvat,.qua- 
ies  interpretes  antiquos  illi  poetae  nacti  sint. 

H  $.  u 


Digitized  by  VjOOQIC 


5^       GAiPi  QL    DE  AIITIQ.  omSBFR. 


$    1. 

Gajas    Octavias    Lampadio,    Qaintas 

Vargantejasy    Laeiias    Archelaas^ 

Vectiasi  .Qaintas   Philocomas. 

Ubi  inqairendam  est ,  qaales  interpretes  nacti 
sint  poeta^  totiqoissimi  Nlietins  ,  Enniiis  et  Lo- 
cilios  f  ]*es  -ndetaS^  ^epetetida  esie  a  longe  anti- 
qaissimis  Romanae  reip.  temporibas  ,  id  est  ab 
ea  fere  aeute,  qaae  istoram  poetaram  aeutem 
proxime  secata  est«  Fostqaam  enim  Grammati- 
cae  stadiam  primus  in  Utbem  intoliss^t  Crates 
Mallotes  y  Aristarcbi  aequalis ,  missus  ad  Senatam 
kb  Attalo  rege ,  inter  secundnm  ac  telrtiuni  bel- 
ium  Pubicumy  sub  ips^  Ennii  mortem,  is- 
V]ue  ftoinae ,  per  omne  legatiotiid  tempus ,  pla- 
Umas  dxpoiffiis  subinde  fecisset  y  assidueque  dis- 
seruisset  et  civibus  exemplo  fuisset  ad  imitan* 
dum  f  exstiterunt  alii ,  qui  ^  tesle  Suelon.  de  II- 
lustr.  Gramm*  c  2.  ,,  Carmina  parutn  adhuc 
divulgata^  vel  defilnctorum  amicorumf  ^el  si 
quorum  attorum  prohassent  ^  dittgentiua  re- 
tractarentf  ac  Ugendo  commentandoque  etiam 
ceterie  notafacerenti  ut  Cajus  Octavius  JLami^ 
padio  Naevii  Punicum  bellum ,  quod  unico  vo^ 
lumine  et  continenii  acriptura  expoaitum^  dz' 
viait  in  septem  Ubros  ••  ut  postea  Quintu^ 
VargUntejus  Annales  JBnnii^  quos  certis  die* 
hus  in  rnagna  frequentia  pronuntiabat :  ul 
Laettus  ArcJielaus ,  Vectius ,    Quintus  Philo- 

i  CO' 


Digitized  by  VjOOQIC 


KAEVn,  EEnni  ET  LUCIttL      ^    %> 

eoH»$  iMeim  Baiira^  fdTrtiliaris  aaU*^  Nm-^ 
ym  itaqae  saonuii  Garmiimm  interpmim  nM^ 
tns  est  Gajiim  OctATiom  Lampadionem  |  Ennini^ 
Qiiintam  Yargimtejnm ,  et^  qnemadmodttm  OeU 
Hqs  innoit  L«  XVIIL  c.  5«  Lampadionem ;  Ln- 
dliiu,  Laeliam  Archelanm^  Vectiamy  Qointam 
Pbilocoinam.  Ast  vero  interpretes  iUi^  etai  ne« 
gari  ncm  gneat,  ipsos  in  istoram  poStaram  6Crip<^ 
tis  interpretandis  non  nihil  operae  coUocasse  ^  an 
CBmiinay  qnae  legerint »  scriptis  Commentariis 
interpretati  fnerinti  sammopere  dubia  res  est» 
Eqmdem  crediderim  hos  interpretes  anagnOsta* 
nun  magis  qnam  Grammaticoram  manere  fonc** 
tos  e»e  j  ipsqramqne  recitationem ,  in  cirCOm^ 
stantiiun  corona,  fere  referre  Graecornm  RliA** 
psodoram  morem.  Proprie  itaque  onminm  ho 
rom  nomina  hic  reticeri  potnissent  ^  qnandoqni<« 
dem ,  81  Tere  rem  spectas ,  nemo  istOrnm  qais^ 
qwn  locom  sibi  Tindicet  in  antiqaoram  int6z«« 
pretmn  nomero. 

Ad  calcem  hajns  Capitis  adjiciamos  de  leTi 
nspicione  qaae  Valerinm  Probam  NaeTii  ckrnii« 
na  uiterpretatam  esse  pronantiat* 

s.  2. 

Valerius   Probas* 

.Valerias  Probas  tantam  in  Grammaticae  studio 
sdeptns  est  laudem ,  ut  et  Charisius  et  Priscianus 
et  reliqui  harum  rerum  scriptores  ,  si  quid  In 
dispatando    aflirmare    Telint ,    ipsius    aaotorilati 

H  2  sab* 


Digitized  by  VjOOQIC 


6o,    CAP.m    DE  ANTIQ.  INTBRPB. 

8iii>scribaiit.  Quibua  aiitein.potisdiaium'scripti«> 
tantaxn  lauaem  adeptus  sit,  .non  oninino  con* 
stat;  quum  nec  ipsa  tantum  scnpta,  Bed  yel  ip- 
sorum  nomina  plurimam  partem  perierint.  Cha- 
lisius  autem  alicubi  sic  Probi  nomen  citat^  ut 
fiicile  quis  .in  eam  opiaionem  adduci  possity  ip- 
8um  peculiari  commentario  jyaeTii  carmina  in- 
terpretatnm  esse^  Cbarisii  {*)  locus  est^  p.  17& 
53.  .^jEfflictim^  Naevius  in  CoroUaria:  jjNolo 
ego  adeo  efJUctim  amckre  9  diu  vivat  volo ,  ut 
mihi  prodease  possit»''  ubi  Probua^  Usque  do^ 
nicum  exfligatur.^^  Sic  enim  solent  Grammati- 
ciy  praecipue  Charisius,  usurpare  voculam  ubi^ 
ut  si  cujus  .nomine  ad  eum  modum  j  antiqui 
scriptoris  interpretationem  citent,  is  scriptorem 
illum^  peculiari  opere»  interpretatus  esee^  con«^ 
jici  possit,  JSujusce  rei  exempla  Tidebimus  in* 
fra*  Sed  quantopere .  hac  in  re  caute  pronun- 
tiare  oporteat,  hoc  ipsum  exemplum  docet:  neo 
enim ,  sicubi  Probi  nomine  citatur  interpretatio 
Naeviani  cujusdam  Tersus,  ideo  sequitur^  Pro-*- 
bum  omnes  aliquando  Naevii  fabulas  et  Annalea 
interpretatum  esse »  vel  ne  ipsam  fabulain  qui-r 
dem  omnem  ,  ad  qnam  f  ea  interpretatio  pertinet» 
Quum  enim  Valerius  Probus  plures  libros  scrip-- 
serit  Grammatici  tirgumenti,  cujusmodi  sunt  Li^ 
bri  Dubii  Generisj  citati  Prisciano  p.  GSg.  et 
Liber   de  Catholicis  Nominum  y    citatus   eidem 

P^ 

(  *  )  Cbarisium ,  Pnscianuni  quos  citamus  ad  pagipas  edi* 
Dioroedem  et  reliquos  Gram-  tionis  Heliae  Putschii,  Iianp« 
maticae  Latioae  auctores  anti*    viae  i6o5» 


Digitized  by  VjOOQIC 


.  WAETII,  ENNn  ET  LUCILIL         61 

p.  68g.   et  Inatituta  Artium  9   oitata  eidem  p* 

pj*  fortasse  in   his  Valerias  passim  Naevii,  nt 

et  aliornmpoStaram ,    yersas   citavit  et   sabinde 

interpretationem  addidit*    Et  hujasmodi  qaidem 

opinioni  admodam  favere  videtur  locus  Prisciani 

p.  906.   20.    ^5  jijo  f,  cujus    decliaatio    in    u»u 

frequenti  non  est ,   quartae   conjugaiionia  esse 

ostenditur  ab  imperativo  in  I  terminantei     Sic 

em0  ProbuB  , .  de  diibio  perfecto  tractans »  o*- 

tendit  Nqevium    protuUeae^      a  An   nata   eet 

$poma  praegnane?   vel  aij  vel  nega.''    Hinc 

igilur  qaom  pateat  NaeTianum  yersam ,  a  Proio , 

dind  dum    ageret,    citatum  esse,   dubito   an  e 

Gharisii  levissimo  indicio  suspicari  liceat  Probum 

singniarem  commentariam  in  Ifaeiii  CoroMariam 

seripsisse.    Non  immerito  itaque  nobis  dubitasse 

yidemar,  an  Yalerius  Prokus  dici  mereatur  data 

opera  Naevium  explicaisse^  quum  quidem,  prae«- 

ter  levissimom  illud  Cbarisii  indicium^  quantum 

scio,  apud  neminem  bujus  rei  mentio  fiat.    Pro- 

prie  itaque  et  Probi  nomen  ad  bunc  locum  reti- 

oeri  potttisset :  infra  tamen,    jure  suo,  comme- 

morandam,  inter  antiquos  Terentianarttm  fabu-- 

Urom  interpretes. 


H  5  c  Jk^ 


Digitiz.ed  by  VjOOQIC 


f f      CAF.  IV.    OE  ANTIQ.  IlfTERFR. 


C     A     P     U     T  IV. 

DE    ANTIQUIS    INTERPRBTIBUS 
M.    PORCII   CATONIS. 


(jAtoiiU  HistorUiram  libri,  iibi  n^moraiitar  ^ 
jaoB  duLia^i  est,  quin,  intelligendum  sit  eelebiratiS'^ 
isi^)^^  il}ii^  OrigmuBi  opas^  de  quo  disertam  mmf^ 
^ipueixL  facit  Nepp^  19  Cat^  c.  5 )  quod  etsi  n^get 
£)lLr.  Colenif  iq  mtifi  pd  Sal}u8tii  Hist^  L.L  {*)^ 
jpputieudens  Caton^i^  pra^ter  Qi^iginuin  hhn» 
fipripsis^e  ^i^tfH^iaxuy  a7g^»nento ,  qupd  Noniw 
i^,  T.  cqUisG^ryjit  ^itet  G^ionem  de  bello  Cbr- 
ihaginien&i  %  n.o$  npn  aegre  Vps^ii  sent^jotiani  se«- 
imi^nr  9  qui  A§  Hjst.  I^stit*  I^f  If  c.  5.  p#  si.  non 
dubitat  pronuntiare  Caitonis  librum  de  bello  Cai}- 
tbaginiensi  ,  non  bistoriam ,  verum  orationem 
fnisse ,   ut    aperte    Yocat    Gellius   L«  IX.   c.  i4. 

itfar- 

(  * )  Coleri  ut  et  Yossii  opi-  scriptis  et  fragmentis,  edita  ab 

nioiiis  oommemorationem  fhi»  J.  H.  Van  Bolhuis  ^   Trajecti 

sU^  qaaesiTi  in  Diatribe  Li-  i8a6.  et  in  Gatonianis  ecL  ab 

teraria   de  M.  Porcii  Catonis  H.  A.  Lioni  Grottingae  i8a6. 


DigitizedbyVjOOQlC  ' 


BL  «ORiCn   CATom  6S 

Marcus  Cato  in  oraiioM^  qumni  de  biflo  Car^ 
thagifdaMi  eompoauii.  Ili«d  qaidem  &cilB  cre« 
dident  Vo^ms-^  «acion^ia.  eam  fdisse  Originum 
libris  inclosam ,  qaum  id  fecisse  aliqnoties  Gato- 
Bem,  manifeste  ostendaft  «liiculentiiB  Livii  Ibcos  in 
Epit.  L.  !XJLIX.  Kd  omntno  Keg»t  G<fctonem  di- 
▼emm  A  OrigiBnm  libns  hiatoiiam  seripsisse* 
Si  tea^ue  ^obari  poMrlt  Catonia  Hasioriaram 
IflMros,  aiiqvmi  de  V^teribw  inTenisse  interpre- 
tDBy  'penaaama  aobis  baiieimBnf  ^  boe  intelli- 
geBdnn  esse  ^  OrigHmm  iibris.  Cujos  quidem 
rei,  etsi  non  exstet  diserta  memoria ,  ne&s  sit  yel 
le^e  indiei«m  mef^gete. 


Statilius  Maximus. 


Chanidns^  ubi  de  antiquiornm  yocabulorom 
osa  et  eigniilciaione  disputat ,  saepissime  citat 
opera  Gatonis  senis  ^  ita  quid^m ,  ut  baeq ,  quae 
noac  fiere  omnia  perieront^  ipsius  aetate  super* 
foisse  videantur-*  Atqui  bic  illic  manifeste  in- 
nmt  antiqua  ista  yocabnla  in  CaXonis  operibuf 
jaoi  ante  se  obseryata  ftusse  a  Statilio  Maximo } 
aec  tamen  addit  Cbarisias  f  quo  libro  baec  ob- 
seiraverit  Maximus:  quin  imo  Maximi  obserra- 
tiones  ad  Catonem  interdum  sic  yocat  in  partes  , 
at  iaclle  qnia  conjicere  possit  a  Maximo  peculia- 
rem  Gommentarium  compositnm  esse  ad  Gatonif 

li- 


Digitized  by  VjOOQIC 


$i)      CAlP.  IV.    DE  ANTIQ.   INTERPIL 

libros.    Charkii  loea  appohemns  : 
p.  i8i.  5o.    IMPERIABIXITJBR.     Cato  senex  Ci|J« 
ubi  Maximuapro   nimis  imperiose  et 
dure% 
p/i9i«    45«  Paiho    fedato.     Cato    eenex    m 
hiatoriarum  II.  [in  fragm.  ed«  Cortii    p, 
11.']     «  Inhisduobus  belUe  alterae  ati^ 
pendio  agrique  parte  mulctatiy  alteras 
•  oppidum  vi  captum  f  aiterae  primo  pCm 
.   dato\et  secundom*     Xlt  MoMimua  nqtat^ 
hodiegue  nostri  per   CaTnpaniam   eie 
loquuntur. 
p.  igS.    54.  Secundo*  Cato  eeneXf  [a]*  ut  Ma* 

ximua  notat. 
p.  196.     l4.  Tetrb.  Cato  senex  [in  fragnu  p.i7#] 
«  Tetre  aetatem  exigit "   ut  Maximus^ 
p.  2i5.  *  57.  ViTA  dettm  iHMORTALirv.  Ca^o  «e- 
nex  9  [5].   ubi  Statiliua  Maximusj  ixcp&^ 
y^trtg ,  inquit ,  i^x^ixi\ ,  &q  a  iriTrph 
Haec  sunt  y    quae    de   Statilii    obseryationibns 
servaTit   Charisius;     quae    fragmenta   mihi    qtd- 
dem  satis  persuadent  Statiliom    aliquando  non-* 
nihil  operae  collocasse  in  interpretandis  Catonis 
Originibus.     Neque  hoc  dubitaTit  Fabricius,  qui  in 
BibU  Lat.  T.  I.  p.  56«  ubi  de  Catonis  Originibns 
disputat  9.  haec   ait :     ,,  Laudat   hoc   opus  Cice* 
ro  Bruto   c,  XVII*    lUustraverat  olim  Stati" 

Uua 

[ 1 1  Doct Yan  Bolbuis  hoc       (s)  Van   BoUiuis  ibid.    p. 
fragmentum  rejecit  ]nler/>tig;.    si3.  et  Uon.  p.  86. 

ittccrti  lod,  p.  9IO.  et        (3)  Van  Bolhuis  ibid.    p4 


ita  quoque  Lioa  1.  c  p.  86.     ai^.  et  Lion  p.  86, 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   PORCn  CATOOTS.  65 

HuM  Maximus ,  ut  e  Charisio  coUigiturJ*  Et 
Fabricium  satis  placide  seqnitar  H*  k»  Lion  p« 
i4^  Nobis  Tero  venit  ia  mentem  peccasse  in  eo 
noTissimos  Gatonis  editores  y  quod  fragmenta,  quae 
CharisioS  p.  i8i«  xgS*  et  di3«  memorat^  dixerint 
esse  hei  inceTti  ^  quandoquidem  boc  argumento 
satisprobari  possit,  ea  ad  Originum  libros  refer- 
ri  oportnisse* 

De  Sutilii  aetate,  in  tanto  Veterum  silentiOi 
nibil^  qoantum  scio,  atiquid  certi  constat,  et 
band '  scio  an  ipse  te  qna  alia  notns  sit «  quam 
qaod  ipsius  nomine  libri  ferantur  fuisse  de  Sin- 
galaribos  apud  Ciceronem  et  Commentarii  ad 
Sallastiiun;  de  qaibus  singulis  libris  infrai  suo 
qaoqae  loco ,  mentionem  faciemuSi 


C  A- 


Digitized  by  VjOOQIC 


66       CAP.  V.    DE   ANTIQ.  INTERPR. 


C     A     P     U     T         V» 

DE   ANTIQtflS  INTERPRETIBUS 
M.  ACCn  PLAUTI. 


£ipositQri  de  us,  qui  aliqnando  Plaati  co« 
moedias  ficriptis  Cwimentariis  illustraTerint  ^  ite^ 
rum  per  snspicionem  hariolandum  erit,  qaod 
per  disertam  Yeterom  commemorationem  con- 
firmari  nequit;  itaqne  et  plenisse  operft  no8tr& 
defuncti  videbimur,  si  sola  ipsorum  nomina  me- 
moraYerimns  ,  qui  quovis  levi  indicio  inter  Plau« 
ti  interpretes  referuntur.  De  singulorum  enim 
aetate  vel  doctrina  quis ,  quaeso ,  yelit  audacter 
liariolari,  in  ^tanta  argumentorum  penuria?  Ne- 
que  ^nim  tantnmmodo  eorum  omnium  Commen- 
tarii  penitus  interierunt,  sed  rarissima  sant  qno- 
que  subinde  testimonia  recentiorum  Grammati» 
corum,  qui  ipsorum  nomina  memorant.  Locnm 
autem  hic  sibi  yindicare  yidentur  Aruntius  Gel- 
sus,  Flavius  Caper,  et  L.  Sisenna:  quorum  nt* 
pote  nominibus  passim  scholia  ad  Plautum  ci- 
tantur  a  Sosipatro  Charisio.  De  singnlis  igitur 
deinceps  peculiariter  exponemus. 

An-» 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  ACCII  PLAUTL  67 

Ante  tamen  ad  hune  locam  mentio  facienda 
«rit  AeUiy  Sedigiti,  Gkudii,  Aurelii^  Accii  et 
Mairilfis  qui^  etri  proprie  non  scripserint  Com- 
mentarios^  sed  cc^nfecerint  IndiceB  in  Piauti  fa- 
Jbnlasy  alitfuo  saltem  modo  istius  poiltae  inter- 
pretationi  profuemnt.  Inprimis  quoqae  memo- 
Tandns  est  M«  Varro  y  qui  libros  scripsit  de  Co^ 
fnoedii*  Pkuitinisf  sive  lit  a  ESomede  de  Arte 
Gramm*  L;IIL  p.  485«  vocanturj  Qucteationuni 
PkaUinarttm  Libross  Tarro  eiifm  etsi  non  dedita 
opera  rideatur  Plautum  intetpretatas  esse ,  ubi  ta- 
men  in  liis  libris  inquireret,  quaenam  fabulae  re- 
Irera  a  Plauto  essent  scriptae ,  quae  ipsius  nomini 
snppositae^  sine  dubio  addidit  suarutn  opinionnm 
ooisas  9  et  sic  ibrte  Plautnin  subinde  explicarit. 
Omniuin  Tcro  ittorum  eommemoratlonem  unus 
tfl>8olvet  Gellii  locus  L.  UL  t.  3«  ^,  VerUm  essd 
^amperior^  inquit^  quod  quoBddm  hene  Utera^ 
io€  homines  dicere  audi^ii  qui  pleraeque  Ptau" 
ti  comaediae  curioee  atque  contente  lectitarunfj 
non  Indidbu^  jielii^  net  Sedigiti^  nec  Clau^ 
diif  nec  Aureliiy  nec  Accii^  net  ManiUi  eu^ 
per  hie  fahuUe^  quae  dicuntur  amhigudej  cre^ 
ditutoe^  sed  ipsi  Phmto  moribu^que  ingenii 
aique  Unguae  ejus*  Hac  enim  judicii  normd 
Varronem  quoque  esse  usum  videmus.  Nani 
praeier  illas  unam  et  ^iginti^  quae  Varro-* 
nianae  tHfcantur;  quas  idcirco  a  ceteris  SC" 
gregwitf  quoniam  dubiosae  non  erant^  sed 
consensu  omniuni  Plauti  esse  censebantur  i 
quasdam  item  aUae  probapit  adductus  stilo 
uique  facetia    sermonis    Plauta    congruentisy 

I  3  eaar. 


Digitized  by  VjOOQIC 


68        CAP.  V.    DE  ANTIQ.   INTERPR. 

Msquejam  nominibus  ahorum  occupatas  Plduta 
^indicopit ;  sicuti  istam  quam  nuperrime  le-^ 
gebamus »  c^i  eei  nomen  ^  Boeotia*  Nam  quum 
m  illis  una  et  viginti  non  eity  et  eese  Aquitii 
dicaturi  rUhil  tamen  Varro  duhitavit^  quin 
Plauti  foret^  neque  alius  quisquam  non  in'* 
frequens  Plauti  Isctor  duhita^erit^  si  vel  hos 
solos  versus  ex  eafabula  cognot^erit^  qui  quo-^ 
niam  sunt  ^  ut  de  illius  more  dicam^  Plauti^ 
nissimi^  propterea  et  meminimus  eos  et  ad^ 
scripsimus*    Parasitus  ibi  esuriens  haec  dieit : 

Vt  iUum  diperdanty  primus  qui  horas  repperit^ 
^Qiuque  adeo  primus  statuit  hic  soJarium. 
Qui  mihi  comminuit  misero  articulatim  diem  p 
Nam  me  puero  venter  erat  solarium 
Multo  omnium  istorum  optumum  et  verissinusmf 
Ubij  ubi  iste  monebatf  esse^  nisi  quum  nifuleriU* 
Nunc  enim  quod  estf  non  est^  nisi  Soli  bihetm 
Itaque  adeo  jam  oppletum  est  oppidum  solariis^ 
Major  pars  popuU  aridi  reptantfame^ 

Faiforinus  quoque  noster^  quum  Nerffolariam 
Plauti  legeremj  quae  inter  incertas  est  habi^ 
ta ;  et  audisset  ex  ea  comoedia  versum  hunc» 

Serattae  ^  scrupedae  y  strictipillae  ,  sordidae  : 
delectatus  faceta  verborum  antiqmtatey  mere^ 
tricum  vitia  atque  deformitates  significanti'^ 
um^  Veltmus  hercle  ^  inquitf  hic  versus  PlaU'» 
ti  esse  hanc  fahulam  satis  potest  fidsi  fecisse. 
No9  quoque  ipsi  nuperrime  quum  legeremus 
Fi^tum  {nomen  est  id  comoediae ,  quam  Plau^ 

ti 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   ACCII   PLAUTI.        '       69 

ti  esse   quidam   non  putant)   haud  qutcquam 
dubiUwimuB  quin  Plauti  foreff  et  omnium  ma^ 
sime  genuina.     Ex  qua   duos  hoa  vetauk  ex^' 
ecripaimue ,  ut  hiMtoriam  quaereremus  oraculi 
arietini.9 

•  •••••  nunc  illud  est*   . 

Quodarietinum  reaponsum  magnia  ludirdicitur: 
Peribo ,  si  non  fecero  :  si  faxo ,  vapulabo. 

3fareus  autem  Varro  in  librp  de  comoediis 
Plautinis  primo  Accii  verha  haec  ponit : 
tfam  nec  Gemini^  nec  Leonesj  nec  CondaU" 
um^  nec  Anus  Plauti^  nec  Bis  compressa^ 
nec  Boeotia  umquam  fuit^  neque  adeo  ''Aypot* 
xoq  f  neque  Commorientes :  sed  M,  Aquilii» 
In  eodem  libro  Varronis  id  quoque  scriptum 
est  y  Plautium  fuisse  quempiam  poetam  co-' 
moediarum  ,  cujus  quoniam  fabulae  Plau^ 
ii  inscriptae  forent  ,  acceptas  esse  quasi 
Plautinas^  eum  essent  non  a  Plauto  Plau^ 
tinae  »  sed  a  Plautio  Plautianae»  Ferunlur 
autem  sub  Plauti  nomine  comoediae  circiter 
centum  atque  triginta  f  sed  homo  eruditis^ 
simus  .Lm  Aelius  quinque  et  viginti  esse  ejus 
soJas  €xistimai^it*^\  Gellii  integram  locam  ex- 
bibere  operae  pretiam  daximas  ,  qao  pateret 
qoali  nomine  Varro  et  Aelias  de  Plaati  fabu- 
lis  mernerint,  Et  erat  hoc  praecipaam  opus 
Tetemm  Grammaticoram  ,  ut  non  modo  versus 
censoria  quadam  virgula  notarenty  sed  et  li^ 
bros »  qui  falso  viderentur  inscripti ,  tamquam 
subditiiios  submoverent  famiUa  ^  quemadmodam 
ait  Quintilian.  Inst.   Orat.    L.  I.   c.  4«  citatus    a 

15  Bur- 


Digitized  by  VjOOQIC 


jo       CAP.  V.    DE  ANTIQ,   INTERPR. 

Barmcinno  ,  gui  docte  de  ea  re  disputat  in  NotU 
ad  Yalesium  de  Gritica  p.  i46«  Sed  jam  a4  reli* 
quos  Plauli  interpretes  progrediamur. 


Aruntlus    Gejsus, 

Hunc  /  guo  probetur  Scholia  scripsisse  in  Plaa-« 
tum  9  yel  saltem  in  fabulam  Stichufu ,  unicum  est 
Sosipatri  Charisii  testimoniumy  gui  p«  190.  39«  haec 
habett    ,,  Publicitua»     Plautus  in  eadem  (*)^ 
«(  Nonne  hoc  publicitua*^  JJbi  Cehua:  PubUcitus 
et  Claritus ,  inquity  dicunt:  noa  publice  clareque 
dicinma.^^  Ex  aliis  ejusdem  Charisii  locis  docemur 
Gelsum  qiiogue  Scholia  scripsisse  in  Terentium; 
nec  dubium  est  quin  scripserit  quoque  in  Virgili- 
um*    Yidit  hoc  jam  Fabricius^  qui  in  BibL  Lat» 
T«  III«   p*  577«  not.  t*  ita  scribit ;     „  Aruntius 
Celsua  j  Grrammaticua  olim  clarua  VirgUium  et 
Terentium  acholiia  interpretatua  eat^  aed  quAa 
non  tulere  aetatemm"    Baec  autem  suis  locis  data 
opera  exponemus.     Caeterum ,  ubi  ipsius  opera  a 
Charisio  in  partes  VQcatur ,  modo  Aruntii,  qiodo 
{)elsi  nomine   insi^nitur;  pleno  nomine  Anut'^ 

iius 

(  ♦  )    Significator   Stichus ,  nc  vereor  ne  Charisius  Plfiu- 

quam   paddo   ante   citaverat  tum   bic    male  citaverit  pro 

Charisius.    Hodie  autcm  ista  Terentio »  cujns  haec  sunt  in 

yerba  npn  reperiuntnr  in  ea  Phorpi.  Y.  7.  85.     «  Ifon  hoc 

fabula  I  sicuti   notat   Pareus  publicUus  scelus  hine  deporia^ 

^  (.ex.  Plaiit*  in  y,    Sed  pe«  rkr  In  soUis  isrrasP**. 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.    ACCII   PLAUTL  71 

iiiM  Cehu9  vocator  a  Charirio  p*  196»  xS.  et 
p.  197.  i5.  Feeit  hoc,  ut  Bnrinaniius  iu 
Piaefl  ad  Yurgilium  p*  4o.  dubitayerit ,  num  hic 
idem  esset  qui  cogilomine  Aruniii  Claudii  me-> 
moratur  Diomedi  L.  L  p.  So/.  Sed  ante  Bur- 
>mo»ituim  hoc  jam  viderat  Elias  Patscliius  in  In- 
diee  Auctor.  ad  6ramm«  Vet. 

Aruntii  aetas  non  facile  ^  credo,  difiniri  pote-^ 
xit)  u  tanta  ai^mentCNcum  penuria.  Saxius  in 
Praef.  ad  Onomasu  Lit.  p.  XXIV.  ipsum  recen- 
set  inter  GrammaticoSy  ipii,  ut  ipse  ait.  in  as" 
UUi»  caUgine  versanturm  Nisi  quis  contentus 
sit»  si  sciat  ipsum  iis  auctoribus  saltem,  a  quibas 
dtetur,  aetate  anteccisse ,  i.  e«  Sosipatro  Charisio, 
Philargyrio ,  Servio. 


Flavius    Caper, 

Aruntio  subjungatiti' Fta^vius  Caper,  qui,  utrum 
ipso  aetate  fuerit  antiquior  an  recentior^  non 
omnino  constat.  Sasius  L  c.  p.  XXV«  et  bunc 
refert  inter  eos  Grammaticos,  qui  in  aetatis  ca'^ 
Ugine  versantur*  Et  vero  plane  desunt  argu- 
meatay  quibus  ipsius  aetas  constituatnr.  Habet 
quoque  Gaper  boc  commune  cum  Aruntio,  ut 
Bon  nisi  leTissimo  argumento  probetur ,  ipsum 
aliquando  Scbolia  in  Plautnm  conscripsisse. 
Unicam  enim  exstat  Cbarisii  testimonium ,  ad 
qnod  et  Barthius  provocavit  in  Advers.  L.  XLVIL 
«.  i4.  GhariMas   igitur   p.  176.     i.   haeo    habet: 


Digitized  by  VjOOQIC 


f2       CAP.  V.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

p^  Abhinc.  Plautus  in  Moateli.  [II*  2.  63].  «  Qu$ 
abhinc  quadraginta  annis  occisus  foret.^  ubi 
Capers  utroque  casu  recte  dicimusy  guampis 
ut  sordidum  et  vulgare^  inquit^  quidam  im^ 
probenU^^  Hoc  Gharisii  t^stimonium ,  quod  scio, 
unicuiai  e^t  argupientum  ^x  quo  coUigitur,  Caprum 
aliquando  Plauti  fabnlas ,  Mostellaiiam  saltem , 
Sqholiis  fuisse  interpretatunu  Caeterum  Capri 
nomen  inter  Grammatii^os  fuit  darissimum,  scri^ 
ptis  in  hoc  genere  mnltis  libris»  qui  tamen  plu- 
ximam  partem  nunc  deperditi  sunt;  soperstites 
edidit  Futschius  iix  GoUectione  Gramm*  Yeter. 
p.  3359  -*  !I250« 

Memoraiitur  praeterea  Capri  Commentarii  ab 
Hieronymo  in  Rufin*  p.  Zcff..  quo  nominey  qui 
Jibri  ipsius  significentnr  non  facile  conjicitur$ 
Tidetur  enim  quoque  sci|4psisse  in  Terentium^ 
Asellionem^  Virgilium ,  Giceronem  et  alios :  qu^i 
d^  r^  suQ  Iqco  agemust 

L.    Gornelius    Sisenna. 

Si  unicum  unius  Gharisii  testimonium  suffecit 
quo  probaretur,  Celsum  et  Caprum  aliquanda 
Plauti  fabulas  interpretatos  esse,  non  dubito  quin 
\k.  Sisenna  eodem  ^t  ma)oii  jure  inter  Plauti 
Scholiastas  referendua  videatur*  Sisennae  euim 
non  semel  meutionem  facit  Gharisitta^  sed  qua- 
tupr  Iqcis  diversis.  Sed  vero  i^  gingulis  iis  locia 
titntummodo  citautuv  Si^enuae  schoUa  nd  Ampbi- 

tryO' 


Djgitized  by  VjOOQIC 


M.   ACCII   PLAUTI.  75 

tryonem;   ande    qtiid    qtiis    conjicere    velit  pro 
lobita    est:    siyey    quod    Sisenna   in  eam  modo 
fcbidam  scripserit :  siye ,  qaod  Gommeatarii  re- 
liqoi  perditi  faerint  Gharisii  aetate :  sive  tandem, 
qaod  ita  fortana  yolaerity    ut  ^   qaae    Charisius 
memorata  digna  censeret,  ea  ad  anam  illam  fa« 
bolam  notata  essent*    Nos  potissimum  coujicimas, 
Siscnnam  non  in  reliquas  Plauti  fabolas  conscrip- 
sisse  Scholia ,  sed  tantummcdo  in  Ampbitryonenu 
Sed  coUigamus  ipsa  ,Gharisii  loca,  quae  quatuor 
firagmenta    exhibent    ex    Sisennae    Gommentariis 
deperdltis.     Gharisius  igitur  s 
p.  i^S.   57*     BXAHUS8IM.    Plautus  iti  Amplii^ 
tryone    [11.    2«  ■  3i5.  ]     «  Examuasim 
esi  optima*^  ubi  Sisenna^  Pro  exami^' 
nato^  inquit:  amussis  enim  est  tabuJa 
rubricata,  quae  dimittitur  examinandi 
operis  gratia^  an  reetum  opus  surgat. 
p.  182.  44.     L0CI.     Plautus    in   Amphitryone 
[L  1.  ii].    «  Hoc  bici**  ubi  Sisenna^ 
Quaecunque  nomina   E  Utera  ablatit^ 
singulari  terminantur^   I  litera  finita 
ad^^erbia  fiunt  j  ut  mani» 
P*i96.    10.      TUATIM.     Plautus    in    Amphit. 
[IL  I*  4.]    Hi  Jam  tuatim  facis^^  ubi 
Sisenna ,  ut  nostratim :  significat  au^ 
tem^  tuo  more. 
P-  196.   i5b    TRACTIM.   Plautus  in  Amphitryo^ 
ne  [1.  i.  157.]   ubi  Sisenna  pro  lente^ 
inquit  :   non   ut   Maro  f  pro  jugiter , 
quarto  Georgic.  [▼.  260.]    «  Trttctim" 
^ue  susurrant^*  inquit^ 

K  Hdo 


Digitized  by  VjOOQIC 


7*       CAP.  V.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

Hoc  igitur  constet  •  in  Plauto  explica^do  hho^ 
rayisse  aliqn^ndo  L*  Sisennam;  cajus  yero  men* 
tionem  non  eam  ob  causam  post  Aruntii  et  Gapri 
demum  injecimus,    quod   aut  ipsius   doctiinam 
£iisse  minorem  aut  aetatem  recentiprem  cpmper- 
tum  habeamus ,  sed  ita  egimus  ^  ut  si  quis  Pianti 
Scholiastas  eo  ordine  memoratos  inTeniret  a^Bar- 
ihio  Adv.   L.  XLVir.    c.  i4.   et  Fabricio  BibL 
Lau   T.  L    p.  i4.    ipsos  eodem  ordine  a  nobis 
in/Bmoratos  reperiret.    Nam  quod  ad  singnlorum 
Grammatices  doctrinam  attinet,  fragmenta»  quae 
a  Charisio  exhibentur^  minorasont,  qt^am  ut  ex^ 
inde  quidquam  judicare  liceat.     Aruntii  et  Capri 
aetatem  incertam  esse ,  suo  loco  diximus :  Sisen-  . 
nae  aetas  notior  est  propter  testimonia  Yeteram. 
Significatur  ipsa  a  Cicerone  in  Bruto  c.  64.  ubi 
ait.     9f  Inferioria  autem  aetatia  erat  proximus 
L*  Siaenna  ^  doctua  vir ,  et  atudUa  optimia  de^* 
difua  y  hene  Latine  loquena  ^  gnarua  rei  publi^ 
cae  f  non  aine  facetiia  /  «*  interjectuaque  inter 
duaa  aetatea  Hortenaii  et  Sulpiciif  nec  majo-^ 
rem  conaequi  poterat   et   minori  neceaae  erat 
cfidere**^    Ad  quae  Ciceronis  verba  apte  citatur 
Velleji   Paterculi    locus   ex   L.  II.  c.  g.   i|bi  ait : 
„  Celebre  et  Lucilii  nomen  fuit^   qui   auh  P. 
JLfricano ,  Numantino  bello  equea  militaverat. 
Quo  quidem  tempore  juvenia  adhuc  Jugurtha 
ac  Mariua ,  auh  eodem  Africano  miUUintea ,  in 
iiadem  caatria  didicere ,  quae  poatea  in  contra^ 
riia  facerent.     Hiatoriarum  auctor  jam    tum 
Siaerma  erat  juvenia :   aed   dpUB   beUi    civilia 
Syllani  poat  aliquot   annoa  ab  eo  aeniore  edi^ 

tum 


Digitized  by  VjOOQIC 


J».    ACGII    PLAUTI.  ^S^ 

tum  esff   'Vetw^or  Siaennafuit  Daeliw^  ae^-* 

qualU  SJfiennM   Auiiliust   Ckuidiusque   Qua^* 

drigariue  €i  Vahriue  Antias^^^     Quum  igitur 

SUeimae  aetas  Borteiiisio  loaior.sed  Sulpieio  mi- 

nor  faifse  dicattur,  xnerito  ipsius  natales  ad  a.  U* 

635.  reUilisse  yidetar   Fr.  EUenddas   in   Prolo'* 

gom.  ^d   Ciceroiu  Brutum    p.  loa.    qai   reliqan 

Yetempi  scTiptoram  loea  coUegit ,  in  qaibos  Si- 

sennae  fiistoriae  memorantor.    Vossias  de   Hist« 

Lat».  L.  L  c.  lo.   obi  de  Sisennae  Historiis  egit, 

baec    addit :     ,,  Vertit  Siaenna   etiam  fabulae 

Mileeiacas  Arietidis  :  ut   diximue   L.  III.   de 

Hist*  Graec*   [p.  55i  ].    Meminit   Ouidiue  Ij. 

IL   Trietium    [v.  445].      «  Vertit  Ariatidem 

Sisennaj  nec  ohfuit  illi  Historiae  turpes  inse^ 

ruisse  jocos.''     Pluscula  autem  ex  iatis  Sisen-^ 

nae  MUesiacis  passim  citat  Charisius  [p.  175« 

176.  177.  180.    i85.  186.   187.  197  !•    Laudat  et 

Servius  [ad  Aen.  I.  101.  246.  et  XI.  5i6].  Jftf- 

minere  etiam  Veteres  Grammatici  Commenta" 

rii  ejus  in  Plautum.     Sed  de  eo  agere  non  est 

hujus   instituti.     Sobim   dicam^    nihil  mirum 

eaae ,  si  eo  in  seriptore  enucleando  operam  po^ 

auerit  tantus  antiqui  sermonis  amaton  qualem 

eum  nobis  describit  Cic^ro  in  Bruto»** 

§.    4. 
Q.    Terentius   Scaaras« 

Fabricias    in  BibK   Lat.   T.  I.    p.  l4*    ubi    de 
reteribus    Grammaticis   agit ,    qoi  Plaatum   olim 

K  2  il- 


Digitized  by  VjOOQIC 


76       CAP.  V.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

iUastraverant ,  nominat  qaoqfue  Q.  Terentinm 
Scanrum  ^  sed  non  addit  quiboa  testimoniis  id 
didicerit.  No8  quidem  nu«qaam  hujos  rei  men- 
tionem  reperimus*  Harlesius  qnoque  in  Intro- 
duct*  in  notitiam  Literat.  Ronu  VoL  L  p.  90i« 
testimonia  desiderasse  Yidetur ,  quandoquidem 
Scauri  nomen  taceat :  yjPlautuniy  inquity  olim 
iUustrtMnierunt  Grammatici  veterea  Aruntiue 
Celeue  ^  Flopiue  Caper  y  et  L.  Sisenna  ,  guo" 
rum  vero  laboree  pariter ,  atque  aliorum  ve^ 
ierum  indicee  super  Plautinie  fabuUs  scripti^ 
imidia  temporis  perierunt^^ 


c  A- 


Digitized  by  VjOOQIC 


TERENTIL  Jf^ 


O     A     P     IT     T  VI. 

DE  ANTIQUIS   INTERPRETIBUS 
TERENTIL 


Venio  nnne  ad  Terentituny  qni  qoidem  an^ 
liqiussimus  est  eornm  poStarum  ^  in  qnos  Vetns- 
ti  Commentarii  snpersunt;  ab  hoc  igitur  fuisset 
ordiendum,  si,  neglectis  iis  qui  perierunt,  de 
supersutibus  tantummodo  interpretibus  ezponere 
Toloissem.  Neque  vero  tamen  omnes  illi  inter- 
pretes  supersunt,  qui  antiquitus  Terentium  illu* 
strayerunu  Snpersunt  tantum  duo,  neque  ii  an« 
tiqnissimi  ,  Donatus  et  Eugrapbius.  Reliquos  sic 
recenset  Fabricius  B.  L.  T.  L  p.  i^.  ^y  E  ve^ 
teribus  Grammaticis  ,  praeter  utelium  Dona" 
tnm  et  Eugraphium ,  qui  exstant ,  Terentius 
Ulustratus  oUm  fidt  ab  Helenio  Acrone ,  Ade^ 
sione  (  nisi  nomen  apud  Donatum  p.  fffj.  cor^ 
ruptum  sit)j  Asproy  Flapiq  Capro^  Aruntio 
Celso  y  Annaeo  Cornuto ,  Euanthio  ^  Nigidio 
Figub^  et  Valerio  Probof  quos  laudant  Hie^ 
ronymus  Apologia  L  in  Rufirmm ,  Sosipater 
Charisius  j  Donatus  ^  et   in  UbeUo ,  de   metris 

K  5  2V- 


Digitized  by  VjOOQIC 


78       CAP.  VI.    m  AlfTlQ.  INTERPR. 

Terentiania^  Grammaticu^  ^ntiochenus.**  An- 
te  Fabricium ,  horam  nomina  ,  alio  iicet  ordine , 
jam  Gollegerat  Lindenbrbgin^  in  ObserTat.  ad 
Donati  Gomment,  quas  snbjecit  Terentii  editioni 
a.  1635.  p.  65i*  Gaye  vero,  credas,  Fabricimn 
deperditos  i^os^  interpretes^  nominasse  ad  aeta- 
tem,  qna  singnli  vixemnt:  immo^  nominavit  is- 
tos  ad  literam,  qua  cajasque  nomen  scribi  in« 
cipit.  Et  est  quoqae  qaod  moneam,  de  iis  om- 
nibus  f  gui  perierunt ,  non  ita  rem  esse  expedi- 
tam  y  ut  ipsos  re  yera  Terentium  illustrasse ,  di«* 
serte  pronuntiare  liceat*  De  Donato  quidem  et 
Eugrapbio  res  certa  est ;  de  reliquis ,  qui  perie- 
runt  y  est  tantum'  suspicio :  quae  vel  levior  est  ^ 
vel  probabflior ,  pro  ratione  testimoniorum ,  qui- 
bus  ilia  probari  debet.  De  singulis  peculiariter 
exponemus ;  eo  ordine  servato ,  ut  primam  ii  in 
censum  veniant,  de  qu3)us  res  certa  est:  porro^ 
de  quibus  suspicio  est  probabilior ;  denique ,  de 
quibus  testimonia  leviora  suut  ^  quam  quae  rem 
dabialn  persu4deant« 

AELIUS    DONATUS    (*)• 

Dbnati  nomen  ,  et  ad  bunc  locum  commemo« 
randum  est ,   et  infra ,  ubi  de  Yirgilii  interpre- 

ti- 

(  * )  Lindenbit^gras  1.  c«  p.  berius  vocatur.  Eiiam  in  pe- 
pZi,  de  Donati  nomine  faaec  tusiissimo  MS,  Cod-  qtttm 
notat :    «  Ab  anliqws  C/.  Ti*    Flovtntiae  in  BihllotJieca  Du-^ 

cis 


Digitized  by  VjOOQIC 


T  E  R  E  N  T  I  I.  fi^ 

ttbos  exponemas :  ad  utnim^e  enim  poStam ,  id 
eft,  «d  Tereimam  et  ad  Virgiiiam ,  Donati  no- 
mine  scripti  Commentarii  ferantur.  Dabitari 
Tero  pooit  an  Vii^ii  interpres  idem  sit  qui  Te* 
mit&:  yirgilianus  enim  Tiberii  Claudii  nomina 
prae  se  fiert,  Terentianus  Aelii  nomine  insigni* 
nitnr.  Hac  de  re  non  dubitasse  Tidetur  Linden* 
brogins,  <jui  1.  c.  p.  633.  adeo  dicit  Aeliom  Do- 
Batnm,  Terentii  interpretem,  ab  antiquis  no* 
minatum  esse  Tib*  Claudium:  sed  non  addit^ 
qui  sint  iili  antiqui*  Fabricii  sententia ,  qualis 
bac  in  re  fuerit ,  non  assequor :  ubi  enim  de 
Yirgiliano  interprete  ezponit  y  T*  L  p.  345*  ita 
ait :  „  VtrgiUi  interpres  antiquus  est  Ti. 
Claudius  Donatusy  diversus  ab  Aelio  Donato^ 
et  eo  jurdbr :  "  mox  vero  T.  IIL  p.  4c^.  ait : 
„  Exstant  Scholia  Donati  in  Virgilii  Aeneida 
et  Terentium  y  cum  utriusque  poetae  vita '% 
Yidetar  adeo  Fabricius  sibi  non  constare, 
quum  scbolia  in  Terentium  et  in  Virgilinm ,  mo- 
do  ad  duos  diversos  referat,  modo  ad  unum 
eundemque  auctorem*    Priorem  Fabricii  senten- 

tiam 

tis  Hetntriae   vidL     Donati  natus  Proconsul  Africae ,  ad 

^ometi  AJrteanum  esL  S.  Aw  quem  scribit  Augusiin,  Epist^ 

gusiin.  Ep,  t63.  «  Quamquam  137.    Et  Donatus   iste  Kut' 

cntm  Danati  nomen .  Afrum  thaginiensis ,  qui  postea  see* 

esse  soleat  y  non  tamen   irv  tae  suae  nomendedit;  et  Do^ 

pugnaret  a  vero  ,  ut  vel  pajr  natus  Bagajensis,  et  alii ,  qui 

'««w  Hlarum  aliquis  vocare-  hic  minime  sunt  recensendi^ 
^  nomine  Afro."  Inde  Do^ 


Digitized  by  VjOOQI^ 


8o       CAP.  VI.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

liam  sequitur  Saxius  a4  a.  555«  Ononu  Lit*  T»L 
p.  4o8.     ,9  Aelius  Donatus^  Orator  ^  hoc  est 
ex  senau  iUorum  tempprum  BJietor^  et  Gram^ 
maticufi  Romanus,  Praeceptor  S*  Hieronymif 
diversus  a    Ti»    Claudio   Donato ,    recentioris 
sed  incertae  aetatis »  Gramnmtico  ,  vitae  Vir^» 
gilianae «  item  scholiorum  in  VirgiUum  et  ar-^ 
gumentorum  in  tibros  Metamorphoseon  Ovidia^ 
narum  consarcinatore^^^    At   vero  Saxius ,   ubi 
imlla  argumenta  affert,  fortasse  sola  nominis  di- 
versitate  in  eam  opinionem   adductus.esty  <{uaie  ^ 
si  Lindenborgio  credas  •  non  admodum  urgenda 
yidetur.    Exstat  autem  locus  Hieronymi ,  qui  sa- 
tis   probat   Terentium.  ct  Virgilium  ab  uno  eo« 
demque  Donato  scriptis   Commentariis  illustratos 
essei    ,»  PutOj  inquit  ille  in  Apolog.  adv.  Rufin. 
L.  I.  p.  567.   quod  puer  legeris  Aspri  in  Vir'- 
gitium  et   Sabistium  Commentarios ;    Vulcdtii 
in    Orationes   Ciceronis;    Victorini  in  Dialo^ 
gos  ejus  ;  et  in   Terentii  Comoedias  Praecep- 
toris  mei  Donatij  aeque  in  VirgiUumJ^     Hie.- 
ronjmi  vero  auctoritas,  quippe  qui  Donatum  ha- 
buerit    praeceptorem «  ipsumque   fortasse    expo- 
nentem  audiverit  et  Terentii  fabulas  et  Virgilii 
Aeneidem^  non  dubito  quin  hac  in  re   qnantiyis 
.  pretii  censenda  sit.    Et  quale   Terentiani   Gom- 
mentarii  prae  se  ferunt  Aelii  nomen ,  idem   no-*> 
men  gerunt  libelli  Grammatici,  editi  a  Putschio 
inter  Gramm.   Vet.  p*  i^55*  seqq. ,    qui ,    quanti 
olim  fuerint  usus ,  vel   exinde  apparet ,  quod  iis 
ipsis    temporibus  y    quibus  Typographia   inventa 
'  .  '       es- 


Digitized  by  VjOOQIC 


TPERENTtl.  8i 

taety  mox  per  Laur.  Costerum  iterata  et  tertui 
tlcc  eTcnsi  sint  (  *  )- 

De  Donati  vita  et  aetate  semo  Vetemm  discirte 
monnit ;  in  fronte  CSonuneataiionun  Vocatur  Vm  Cm 
Orator  Urbiv  Romae  t  qtiae  dignitas  eademfuissd 
Tidetur  qnam  Marins  yictorinns  obtinuit ,  qui  in 
fironte  Ezpositionis  in  Ciceronem  vocatur  Rhe^ 
tor  Vrbis  Romtie.  Nam  Orator  idem  signifiea^ 
bat  iis  temporibnsy  qaod  olim  Rhetor;  nt  esten->^. 
dit  £Qlink«in  Praefat.  ad  Rutil.  Lupum^  p.  XX VL 
Interim  boo  certo  constat,  Donatum  fuiase  Hie-» 
ronymi  praeceptorem ,  a  quo  et  alibi  memora^ 
tar  et  in  Gommenti  in  EcdLes*  c.  L  et  inChrOfi^ 
nieo  ad  a.  D«\55&  ,,  yictorinM  Rhetor  ei 
Donatus  Grammaticue  meua  Rojnae  iheignea 
Aab^ntur»^'  Donati  vitam  aliquando  scripsit  Flao-^ 
cnl  Rebius  in  epistola  ad  Minutium  RaUliamt 
sed  haec  ita  conscripta  est,  ut  auctor  vei  yide-* 
ator  faisse  bomo  indoctusy  tcI  pueralus^  cui  for- 
tasse  magister  mandayerity  ut  novi  aliqnid  anime 
fingeret  de  yita  Donati  ^  idque  exercitii  causa 
sisriptis  consignaret ;  edita  est  ex  schedis  Petri 
Danielis ,  qui  eam  ex  reteri  Codiee  Regis  Galliae 
descripserat ,  in  Fabricii  BibL  Lat.  T.  IIL  p^ 
4o8.  nbi  ipsam  yocat  otioai  ingenii  abortum  et . 
nuUa  fide  dignum ,  insulsumque  ac  ^idioulunU 
Narrantar  res  potissimum  obscoenaci  qaas,  nolla 

fi- 

( * )  Literis  adeo  incisis  in    Difpntatiofiie  ,   qnae   a.  1816L 
tabolas   ligneas  ;     specimina    a  Societ  Harlem.  praemie  Xiv*' 
reperiontar     in    Meerraanni    xkB^  tsl^  Oi^er  denootipronfl 
Or^.Typograph.  p.  107.  3i8.    der  Boskdrukkunst ,   p.  iiii 
Con£    Jacobus    Konlng ,    in    xao  seqq. ' 

li 


Digitized  by  VjOOQIC 


8s       CAP.  VL  DE  ANT8Q.  HfTERPR. 

fide  digaaa^  el  Qoiitteie  i^raeplacet  et  Tero  se^ 
petere  pudet. 

Commeiitarii ,  qaos  in  Terentii  iabolas  scxipsit 
Donatofl,  etsi.  magnam  partem  truncati  muti^ 
latiqney  eximie  prodesse  censendi  sant  Teren- 
tianaruvi  fabulanun  interpretationi  ^  qaemadmo-» 
dom  plures  passim  Editores.  testaii  sunt»  Et  Tera 
pvaeterea  multum  condncant  ad  universam  Lin* 
gvae  Latinae  cognitionem;  neque'  hoc  mirum  Ti« 
deatur.  Terentianas  fahnlas  docto  interpreti  oc<« 
easionem  dedisse  optime  merendi*  de  uniTersa 
Lingaa>  Latina  9  quiom  in  boc  poSta ,  judice  Ca- 
aaabono  (^)f  tantam  sit  Literarom  Romanaram 
^raesidium  ut  nejno  Latine  Jocuturus  sit  hene^ 
.qui  Terentinm  non  eontrii^erit*  Libens  repe- 
tam  WesterhoTii  Tocum ,  qui ,  in  Praef.  ad  T«  L 
p«  8.  ait:  ^  O  TJtinam  integer  superesset  Do^ 
natust  ita  vero  Tnulta  in  Comicorum  principe  ^ 
t[uae  etiam  nunc  in  interiore  angulo  recondi'* 
ta  lateniy  dudum  iUustrata  cerneres*  Vervm^ 
ut  nunc  est  j  contenti  simus  hoc  Catone.  ^c- 
ddit  nimirum  optinvo  Interpreti  ^  quod  a^cci^ 
disse  olim  plaribus  non  pessimae  notae  scrip" 
toribus  merita  dolent  hruditij  ut  nindrum  ho^ 
tUL  isvi  parte  f  mutilati  ad  nos  pervenirenU^* 
Sed  et*-6emmentaEio&,.  iquales.  eos  none  babe- 
mus ,  non  integros^  sed  mutilatos  jesse,  in  eo  ple- 

(*)  Casaub.  in  Iiteris  d«-    Fabrido  in  BibL  LaU    T.  L 
tis    Paris.   1609.    ad    filiam    p.  45,  boU  </. 
Mericum.  puerum  ,  cilatus  a 


Digitized  by  VjOOQIC 


TERKKTIL  85 

tiqiie»  ^pii  qiiidem  aliquo  jadiciQ  pnestitc^imt » 
ooDseiiserant  Yiri  Docti.  A  WesterhoTio  citatitr 
Petros  Nannias  MiscelL  L..  I.  c  6.  qoi  Com* 
mentaiiorum  istoram  aactorem  yocat  indoetU^if 
mum  nebuhnem  y  .  qui  pro  Aelio  Donaio  ee 
wnditaverit ,  et  Tafiaq.  Faber  ad  Phaedr.  L*L 
L  4«  qoi  nilMlo,  m^tiojs  jadicipm  talit,  ffDicam 
audaciery  inqoit^  eed  vercj  non  magie  Ser^ 
tfium  hodie  ha^&mue  ^  quam  Donati.  in  Tereffr 
tiiifrn  Commemario^^  JS^.erpta  tantum  euper^ 
mmt:  et  saepius  a  mala  manu.  Temere,  lofid 
credis?  Quod  demonetrare^  ei  quie  eibi  poer 
iidejt  9  tam  equidem  id  poeeim  Jitcile  j  quam* 
ostendere  A)«  8tb»  ihc^t  rirrapsU*^  Similiter  jiHUr 
caTit  Fabrickis  in  BrhU  Lat.  T.L  p*^4g»  nota  h» 
99  Dmaii  •  inqnit ,  in  eefas  qidnque  Comoedia^ 
Comjneniaria  Tnibemue  9  neque  integra  Jbrtae4 
eis  9  eed  e  Donato  tt  aliie  ^^cerpta  atque  ooin 
lectanea*  Confer  Jani  Parrhasii  Epiet*6€  et 
^g.  et  Toiz.  FahrumLf  L  Epiet.  69.  ubi  de 
^srt^io  in  VirgiUuni  cum  dixiseet^  eclogae  tan^ 
tum  eeu  cottectionee  tanli  noe  operie  habere  e# 
saepiseime  ab  imperitis  .heminibue  consarcina^ 
tasf  e  idem^  inquity  eentio  deDonato*  Hoc 
certe  perliquido  dejerauerimj  posse  in  utroque 
suprd  bie  nUUe  errores  deprehendu*^  Qfestwe 
pretiam  eat  addere  qaoqae  Lindeaborgii'  jadi<n 
dom,  qui  in  Obaerrat»  ad.  Don^tt  Gomnienlj 
p.  65i.  sic  ait : .  ^'  Commentarium  hune  j .  qui 
AeUo  Donato^  V*  C.  Oratori  urbis  Rcmae 
adecribitur  j  sic  quidem  illiUe  esse  censeo  ^  u4 
integriorem   mulio  eum   oUm  esetitissef   mea 

L  3  gw«- 


Digitized  by  VjOOQIC 


i84       CAP.  Vt    DE  ANTIQ.  INtERPR^ 

^quidem  opinio  bU  ;  quaknt  autem  nunc  hahe^ 
ntus\  coikctanea  potiue  sit^e  excerpta  dicenda 
eese^  quam  ipsissimum  Donati  opi4>a.  Id  quod 
arguere  pidentur  frequentes  aateriscij  et  quod 
totiens  eadem  repetttntur ,  nonnuUa  etiam  pw 
^rum  dihicide  explicentur*  Quin  biiam  Hie- 
ronymus  Gomment*  in  Eccles.  c.  f»'  attestatuKf 
'Donatumj  praecepttrrem  suumj  cum  tfersicu-^ 
ium  '  illum  Nihil  est  dietum ,  quod  non  sit 
dtciwm  priusj  interpretaretur  y  ^pereantj  di^ 
missMy  qui  ante  nos  nostra  dixeruntJ^  Qaoe 
sane  ^erha  in  hisee-  Commentariis^  nunc  mini*' 
me  hguntur»  Dein^  quae  ex  Probo  et  aliis 
hic  adferuntur^  quia  negaret  ea  coUectoris  po^ 
iiu9  studio  j  quam  Donati  judicio  inserta  ea^ 
se%  Praeter  hunc  enim  et  alios  ptures  certum 
^st  in  Terentium  Commentaria  edidisse.  JEu^ 
anthiumj  puta^  Aruntium  Celsum^  Flavium 
XJaprum ,  Helenium  Acronem ,  Asprum ,  Pro^ 
bum,  Nigidium^  et  si  vera  lectio  y  Adesionem. 
At  quidquid  sitj  contenti  simus  hoc  Catone  ^ 
qui  ex  tdntorum  naufragio  sohxs  pericuhun 
quaUter  qualiier  et/asit»** 

Donatns  sine  dubio  in  omoes  sez'  Terentii  fa« 
bulas  ^cripsit  Gommentarios :  iique  supersont  ^ 
praelerquam  in  Heautontimorumenon ;  quas  enim 
in  istam  fabulam  nonnulli  producnnt  interprc'* 
tationes,  eae,  notante  Vossio  de  Vitiis  Sermon* 
li.  1.  c.  5.  rindicandae  sunt  Joanni  Calphurnio^ 
homini  Bririeosi,  qni  Poiitiani  et  Laurentii  Val- 
lae  aeqnalis  fuit  et  Patavii  decessit  eirca  a.  i5o3« 
qUemsMdmodum   notat  Nic.Commenus  Papadopoli 

Uist. 


Digitized  by  VjOOQIC 


TERENTJI.  «5 

Hist.  Gymnasii  Patai^ini  T.  L  p.  qqi.  Perditoa 
aatem  Donati  Gomiuentarios  Calphnmias  tam  ap- 
ie  sapplevit,  at  Westerhoyias  sibi  fere  persaa* 
serit  Galpharniam  etiam  possedisse  Donatam  in 
Heaatontimoramenon ,  ita ,  ut  ille  a  saspicione. 
plagu  haad  mnltam  abesset*  Sed  Galpharnium 
defendit  Qairini  in  Specimine  Variae  Literaturae 
Briziensis  Part.  L  p«  53*  ( apad  Gpet^.  in  Merk«- 
wiirdigkeiten  der  Dresdn*  Biblioth.  L  p«  234. ) 
luutos  ab  Harlesio  in  Notilia  Lit»  Rpm.  YoL  L 
p.  232. 

Dooati  Gommentarios  .  se  propediem  edit^ram 
promisit  LndoTicos  Scopenas  t  de  cujus  viri  ex* 
cellenti  stodio  quaevis  optima  sperari  posse  eit 
alii  labores  spondent  et  vero  Spedmen  illad 
Emendatioiiis  in  Ael»  Donati  Commentarios  Te- 
rentianos,  qnod  nnper  proposait  ^ad  novam  to- 
tias  operis  editionem  indicendam  ^  in  libro ,  ctd 
titolos  est:  Reinisches  Maseum  fiir  Jurispra- 
denz  9  Philologie  etc«  Bonn  1827.  p«  i5i  <— 158. 

Monnit  autem  Schopenas,  Donati  Gommenta^* 
riis  nbiqae  immixtas  e»se  enarrationes  aliorum» 
Nos  qaidem  et  facile  eam  saspicionem  ampleC'* 
timor,  et  vero  insigni  exemplo  probare  possa* 
mas.  Qnae  enim  bodie  legaotur  in  Donati  Gom- 
mentariis  ad  Andr.  IV.  3.  !!•  ea  ipsa  yerba  Ie-> 
gantnr  qnoqae  apad  Acronem  ad  Horat.  L*  lY,, 
«J»  i^.  ?♦ 


L5,  §•  > 


Digitized  by  VjOOQIC 


«B     CAP.  VI.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

EUGRAPHIUS. 

QaoMin  Commentaria  in  Teranfiam  bodieqne 
tafierdant  ^  aher  est  Engrapbios  y  Donato  et  «e* 
tate  minor,  etviliori  pretio  aesunundos.  Ipsins 
C<mitnmtarii  non  nisi  panlatim  eru<Kto  orbi  in- 
notnenint':  primns  enm  omniam  Iragmenta  ba<^ 
jas  scriptoris  e  suo  Codice  edidit  Gabriel  Faer<^ 
nas ,  sed  perpauca  illft  »  neque  fere  qaidquam , 
praeterqnam  in  Prologos  Terentianos.  Po^t  FaSr- 
nnm  Lindenbrogius  snas  baie  soriptori  manos 
adjecity  osas  ille,  at  ipse  ait  in  Praef*  p.  3.  et 
nntiqaissimo  libro  Ant.  Loiselli  JC»  et  Codice 
Franc*  OKvarii  r  qftiibas  praesidiis  ingentes  -qui^ 
dem  ille  lacnnas  bona  parte  expleidty  sic  tamen 
*at  Kecyra  integra,  praeter  utramqatf  Prologamy 
integrae  item  Pbormionis  scenae  desiderarentar. 
Tandem  Westerhovius  baic  interpreti  suppetias 
conqaisiyit  es  duplici  exemplo,  quod  seryatair 
in  Bibliotbeca  Leidensi^  qaorum  alteram  qnon- 
dam  fuerat  Is«  Yossii,  alterum  Dionysii  Petavii. 
WesterboTXus  igitur  demam  absconditas  Eagra- 
pbii  lucubrationes  ^  quantum  fieri  potuit  ^  inte- 
gras  luci  restitoit:  passimque,  sed  parcam,  la* 
cerato  iuterpreti  medicam  manum  adjecit ;  i^a 
quidem ,  yp  Eruditiorum  conjecturae  et  emenda*-^ 
tioni  locum  reliquerit  amplissimum. 

Et  sic  qnidem  facile   eitposuimus,   qua    aetate 
Ei^apbii    Commentaxta    in   Eruditorum    manus 

pcr- 


Digitized  by  VjOOQIC 


TERETfTlL  8^ 

yf yeaetAnt  t  qna  aetate  n,  mcuuh  iiunia  9|Ele-* 
riiit ,  non  ita  facile  dictn  eat* 

Oratio  qnidcm,  q[iiali  EagraphiuB  utitary  aeta-* 
tem  prodit  Donato  reeentiorem,  sed  qnum  netno 
de  y«teribcia  nllam  istorom  Gommentariomm 
mentionem  faclat ,  neqne  anctor  ipse  qnidqnam 
aetatis  tnae  indicinm  injieiat,  difficillimnm  est 
pronnntiare^  coi  secnlo  Eugraphias  adserlben- 
dns  flit«  F|J[>riciaB  in  Bibl^  Lat.  T*L  p.4^  noClL 
/.  et  Saxios  in  Onom.  Lit*  T*  IL  p«  i65*  £ngra- 
pldi  aeUtem  referont  ad  tempora  Ottonis  IIL 
X€gis  Germaniaey  id  est,  ad  Secnli  Deciini  fi» 
nem;  in  qnam  opinionem  qno  argafiiento  addud* 
ti  flinty  mon  longe  qiiaerendum  est  iv  LttkdenlhroN 
giofl  enim  in  Praef.  p.  g«  excitaT6rat*4id&c  loS&iii 
Gerberti  tx  EpisU  VII.  ad  Airardam :  ,,  FetU 
tionibuM  tuU  awudmuss  nosira  ut  exequart^ 
negotia ,  pelut  propria  monemus*  PUniu»  eyner^ 
detur  f  EugraphiuB  recipiatur.^^  Ad  enntqae 
locnm  liaec  nouveratt  ^,  Gerbertue  hic  postea 
PP.factus^  Sylvester  dictU^ftdt  ^  ifixiique  suh 
Othone  III.  Imp.  cirea  ji.^C  DCCCCXCf^III. 
Vid.  FascicuL  tempor.  Onuphrius  Parufin.  ih 
Chron.  Eccles.  et  aUi.^*  Hoc  itaqae  Gerberti 
testimoninm  cnm  Lindenbrogii  annotatione  saa- 
flisse  yidetar  Fabricio  et  postea  Saxio^  at  Eagra- 
pliii  aetatem  ad  Ottonis  III^  tempora  referendam 
esse  eentferet.  Pro  eadem  opiiiiotief  aliad  arga^ 
mentnm  ajBTert  WesterjioVihs  ih  PrjK  p.-8.  nb! 
ait  j  se  in  antiqao  illo/tliodice  Dionjsii  Peuvii., 
in  fronte  y  haec  verba  invemsse :  Mbo  Floriac^ 
j/bbas   in    Epistolis    meminii    Euffraphii   ad* 

dit. 


Digitized  by  VjOOQIC 


88       CIP*  VL    DE  AKTIQ.  INTERPR. 

dU^e  AbbcUem  autem  iUum  Floriaeeneem  S^ 
eulo  X*  floruisse  constat*  Unde  de.Eugraphii 
aetate  conjectura  fit.  Exinde  si  WestarhoTius 
pvobare  volaity  EugTaphiom,  utut  aetatis  obsca- 
ra^ ,  non  recentiorem  fuisse  Secalp  X*  non  da*r 
bito  eam  opinionem  amplecti ;  ita  cpidem  y  at 
Fabricii  tamen  ^tionem,  Eagrapbii  aetatem  di- 
Berte  t^d  Ottonis  tempora  refereptis ,  paulo  auda* 
ciorcm  esse  prbnuntiem* 

Etsi  vero  non  dubitem  quin  Eugrapbius  Dona* 
ti  aeiate  multum  fuerit  pQsteripr ,  ipsom  tamea 
liujus  Commentarios  legisse  nou  ausim  affirmare. 
Westerboi^iaa»  etsi  de  ea  re  non  diserte  pronua- 
tiet,  hoc  tamen  sibi  persuasum  habuisse  videtur* 
Ubi  euim  in  Eugrapbii  Gommentariis  ad  £un« 
Prol«  ^7.  &i  id  est  peecatum^  peccatum  hoc 
^st  haec  verba  prostant  An  hoc  pecpatum  sil 
verum  donat  y  Westerhovius  legendum  censet 
^/»  hoc  piccatum  sitv*  JOonat*  quod  sit  vide 
JDonatum*  Ista  quidepaL  emepdatio  ,  etsi  veri 
aliquam  sp^ciem  piM  i#  ferre  videatur «  timeo  a^ 
ab  onmi  partC  probetor,  quandoquidem*  si  Do« 
nati  locum  evolvis^  aon  invenias,  quae  ab  Eu« 
graphio  proinittuntur.  'Sed  non  exinde  tantum 
cpnjicio  eam  WesterhQvio  talem  fuisse  opinio^ 
liem^  verum  quoque,  ubi  in  Eugraphii  Commen- 
tariis  ad  Hecyram  L  i.  8.  baec  verba^prostant; 
I,  MutHes^  Hmc  estj  debiles  refida^.  .JJnde 
fijunt^  qutftdandus  sit  f^ulcanusj  inde  dictum 
esse  res  vimis  posuit  mulier.  Quaniquam  iHic, 
inielligi  potest,  quod  omnia  mulceat^  et  nioi'- 
iif^  fij[f(e  fa(:i(ii  f^*  annot^j  Wes^^l^Q^^H^  e»  ^'®Jf- 


Digitized  by  VjOOQIC 


T  E  R  E  N  T  I  L  89 

bt  6Sf6  cOmptay  legiqve  oporterc  e.  DtfMto 
jQttodclaudus  ait  Vulcanus  dicius  Poetia  Mul^ 
dberf  qaum  in  Douati  Gommentariis  haec  repe- 
mntor:  Et  inde  Mulciber  Vulcanue^  quod  sit 
mutilaius  ac  debiUsj  id  est  elaudus:  nampro^ 
prie  Muiciber  dictus  est^  quod  omnia  mulce'» 
at,  ideat^  TnoUiat  ac  vincat.  Eqoidem ,  etsi 
non  infidaa  iverim  Eugraphii  verba  e  Donato 
posse  emendari ,  non  tamen  video  ^  utriasqae 
Tcrba  ad  epLm  modum  inter  se  convenire ,  ut  al- 
ter  ex  aliero  hausisse  censendas  sit. 

De  pretio,  quale  habendum  sit  Eugraphil  G<xa- 
mentariis,  aliorom  sententiam  referre  neqneo;  ne- 
mo  qaisqaamy  quod  scio,  de  ipsis  aliquod  jadi- 
ciam  protaliu  Mihi  quidem,  etsi  ipsos  Donatl 
Commentariis  et  oratlonis  et  interpretationis  honi- 
tate,  longe  postponendos  censeam,  adeumtamen 
modam  prohantur  y  ut  non  dignos  censeam  f  qoi  • 
a  Terentii  interpretibu» ,  omnino  negligantar. 
Eographitis  enim  ,  qaaqua  aetate  vixerit  f  uhi 
n  hom  inttirpretis  oiEdo  TerentianaB  fahulas 
expositnras  esset,  ea,  qaae  sua  aetas  praesidia 
praeberet ,  qualiacunque  in  suos  usus  .  adhihere 
dehnit:  quin  et  fortasse,  licet  ejus  rei  disertam 
mentionemnon  injiciat,  antiquiorum  interpretum 
operas ,  quae  nunc  perierunt ,   consulere  potuit. 

Engraphii  nomine,  et  hoc  tandem  quoque  mo- 
nendidn  est,  practer  istos  Gommentarios,  «ezstat 
in  MSto.  God*  aliud  Gommentum  iu  Terentiam, 
sed'  indoctum  illud  et  insulsum ,  de  quo  ita  Lin*^ 
denborgias  in  Praef.  p.  5.  „  Exiat  quidem  Pa^ 
viiiiM  in  hibliotheca  regia  Commentum  in  hunc 


Digitized  by  VjOOQIC 


93       CAP.  VI,    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

p«  95«    5o.  AlCBO^.  Terentiua  in  Adefyhie  [V. 

9.  5.  ]    «  Usque   a  pueris   curaPi  00%-* 

boa   sedulo^^  ^Salbistius    quoque    Hi^ 

storiarum  Ubro  quarto  [iiied.Coru  p. 

.  986.  ]    «  Inter  me  atque  LucuUum  pro^ 

pe  inopia  rusus  ambos  incessif^    Id'* 

que  Helenius^  Acron  sic  oportere   di^ 

ci  j    in    eadem    Terentii  fabula    dis^ 

putatfit  y     yerriumque    dicit    errare  , 

qui  putat  hoc  ambo  dici  debere :   in-^ 

differenter     autem    locutos     Veterea  , 

uberiora  dabuntur  exempla»    Afranius 

in  Pantaleo  «  Contemnensy  inquity  &% 

ber  natus  est^  ita  mater  ejus  dixit  in 

Gallia ,  cum  ambos  emerem.^^  Item  idem 

in  eadem     ^  Sed  eccos   ambos^\     Qui 

autem  cum  Helenio  faciunt ,  hanc  af^ 

ferunt  causam^  quia  omnis  accusaiif^us 

numeri  pluralis,    exceptis    neutraUbua 

et  monoptotisy    S  Uterd  finiri  debety 

quoniam  et  has  ambas  ut  docias  ,  pic 

tas :  hos  item  ambos  ut  doqtos  f  pictosy 

par  erit  dicere^ 

p.  xoi.  17.  DuQ.  Jios  duo.  Accius  in  Epi-r 
nausimacJie  «  Martes  armis  duo  con" 
gressoa  crederes.''  Terentius  in  Adel^ 
phis  [V.  5.  23.  J  «  Tu  iUos  duo  olim 
pro  re  toUebas  tua ''  ubi  Helenius  A^ 
crony  Pro  duos. 

p.  lo5.    1.    Fructi.      Terentiua    in    Adelphis 

[  Vr  4,  16.  ]     K  Nunc  exacta  aetate  Jioq 

fructi  pro   labore    ab    Jiia  feroy^   ubi 

He^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


t  E  fi  E  ir  T  I  I.  95 

Jffekniua  Acronj  tt  huju9  fructuis  j  ut 
Senatuia  Fetere$  extuhrunt. 

p.  173.  58*  Videtit  Heleniue  Acron  Com^ 
mentariie  ^  quoa  AdeJphia  Terentii 
non  indiligent^e  attulitj  quSd  altioria 
caueae  reive  perapexerit  y  nam  ita  di^ 
cit.  «  Ut  faUo  5  inquit  ^  et  conaidto  ita 
eedulo  dictatum*^  niai  forte  eine  dolo 
putat  eaae  eedulo. 

]>•  17&  8.  DURITSH,  Terentiua  in  Adelphia 
[L  1.  30«]  «  Ruri  agere  vitam^  eem-^ 
per  parce ,  ac  duriter  Sese  hahere.^^ 
JJbi  Aerony  Secundum  antiquorum^ 
ihquit  y  coneuetudinem :  nam  et  JEh" 
niue  in  Phoenice  [  ed.  Hess.  p.  a^/j»  ] 
K  Quam  tibi  ex  ore  orationem  duriter 
dictie  dtdit:' 

p.  i8o.  i5.  HiLARiTElu  ah  eo  quod  eef  hila^ 
He:  hilare  autem  ab  hilarua^  ut  He^ 
leniue  Acron  in  Terentii  Adelphia  ^ 
ubi  TerentiuB  [  II.  4«  25«  ]  «  Hilarem 
hunc  eumamue  y  inquit  y  diem** 

p«  i8o.  36-  Interea  loci.  Terentiue  in  Eu^ 
nucho  [I,  3*  46.]  «  Interea  loci:*  Ubi 
Acron ,  Quaeritur ,  inquit ,  quo  ac" 
ceniu  dici  debeat  f  interea  loci. 

P»  i88»  5-  Prima.  pro  primo,  Terentiua  in 
Adelphia  [Prolog.  9.]  cc  /«  primafa'» 
bula ''  ubi  Heleniua  Acronj  pto  in  pri" 
mo  s  et  Maro  [  Aen.  IX.  944.  ]  «  ^/- 
dimue  obacuria  primam  auh  vaHihua 
urbem.^^ 

M  5  p. 


Digitized  by  VjOOQIC 


^      CAP.  VI.    m  4WTIQ.  INTERPR. 

p»  i8&   7«    Palua.    Ifro  jneli^s  ^  utiiiua^   a#i« 

tiguiue»    Terfintiua  in  Eunut^Jio  [  L  i« 

5;  J     «  Nihil  prius  negue  fortiue  "  to- 

«z  Heknium  Acronem  errasee  dicen^ 

»  cfion  eff^y  qui  prius^  non  sic  inteUexit^ 

neque  fortius  ^  id  est  ghriosius  y  quamr 

quam  juxta  sit  summum  et  egregium 

exceUentemqtie  esse  laude  virtutis»  Ita-^ 

que    Plautus   in    Bacchidibus    [IL  3« 

434  ]    «  Fortasse  jam  opus  est  \  immo 

.  ;  etiam  prius»^*  - 

p.  193.   2(u    QuoD  FOTBRI5.  Tcrentius  in  Eu* 

nucho  [IL  1*  8*]    «c  Munus  nostrum  or^ 

>  nato  ^erbis   quod  poteris  "  ubi  Hele" 

{ nius  Acron ,  pro  in  quantum^poterism 

p*  194».  34*    SsDULO.    Helenius  Acrofi  in  A^ 

delphis   Terentii  y  ut  falso^  inquit^  et 

consultoy  ita  .sedulo  dictitatum:    nisi 

forte   hio  est  sine  dolo  •   [  Aclelph.  V. 

.  9.  5.]    «  Usque  a  pueris  curat^i  am^» 

V  hos  seduUu^^     QuaPnquam  sit  sine   do'* 

lo  j  per,  se  tamen  sedulo  sic  utique  estf 

ui  falso. 

p.  2o4.    3.    Atque.  pro  et*    Terentius  in  A^ 

delphis  [  L  1«  \5*  ]    <{  Atque  es  me  hic 

natus    non   est  y   sed   ex  fratre*'    Mdfi 

Acron^  Argute^  inquit^  namper  hatsc 

confunctionem  iransitum  fecit.  €ui  nar^ 

rationem. 

£t  ba^c  quidem  snnt  fragmenta,  qnae  de  toto 

Afironii   opere   snpersunt :   sive  id    Mnscriptam 

fuerit  ad  omjaes  Terentii  fabulas  ^  sivc  untum- 

mo« 


Digitized  by  VjOOQIC 


TERENTII.  95 

modoad  Adelpbo»  et  Eunaclmm;  e  qvdbw  fr«g«  * 
mestis  u  de  touus  operis  pretio  conjiciendaia 
esty  qu«le  integrum  fuerity  non  dobium  eat 
qnin  in  ipsius  interita  insigiiem  jacturam  feeerit 
et  Terentiaram  fabularum.  interpretatio  et  om'* 
nis  Romanarom  literarum  intelligentia# 

$.4- 

A  s  p  e  n 

Et  de  Aapero  quoque  snspicio  admodum  vi« 
detar  prol^abiBs.  Etsi  enim  Hieronymas  in  Apo- 
log.  ady.  Riifiii.  L.  I»  p*  967.  ubi  ipsius  Gom- 
mentarios  in  Tirgilium  et  Sallustium  commemo* 
m,  siieat  de  Gommentariis  in  Terentium,^  ni- 
Irilominus  tamen  non  aegre  credimus  ab  Aspero 
quoque  eonacriptos  esse  Gommentarios  in  Te« 
rentium,  quandoquidem  et  istiusmodi  silentium. 
ia  re  dnbia  parum  decemere  videatur ,  et  alibi 
Inijas  rei  reperiantor  indida*  Afferamus  igitur 
iMthnooia ,  qaae  illam  suspicionem  reddant  pro- 
babilem*  Et  primum  quidem  in  censum  Teniat 
locos  Grammatici  Antiocbeni ,  quo  nominatim 
citatur  Asper  in  Commentario  Terentii ;  baec 
^iA!iUi»»<^be ,  in  libello  de  Metris  Terenda- 
w»  p.  Sfo5.  58.  cd.  Putscbii:  a  Aeper  inCom^ 
^nentario  Terentii  aics  hoece  iferaue  agere  ooe^ 
pisseie  ItA  ni  pHtrts  He  advinfUm^  virl^ii  htnc 
ibl98i  dijnJbnu  Et  deincepe  quae  sequuntur 
quadrati.*'     Gujos  loci,  misere  quide^  turbaxi » 

prio-. 


Digitized  by  VjOOQIC 


96     CAP.  VI.    DE  ANTIQ.  iNTERtR. 

priora  tamen  verba  videntar  salya.    Aceedat  yero' 

Donati  auetoritas ,  qoi  qnidem  ipsina  nomen  ali-' 

qnolies    sic   yocat  in  partes^  nt  merito  conjicia» 

Donatom  cognoyisse  Asperi  Commentarios  in  Te«^ 

rentium*    Donati  loca  haec  snnt : 

ad  Adelph.  III.  3.  nS.    Quid  FBSTiKAa  Hi  G^ 

TA.     Probua  aaaignat  hoc   Soatra'^ 

I  tae.    Asper  non  viUt  ad  omnia  ser^ 

j  vum  reepondere  t  sed  nutricem  pu^ 

tat  hoc  laquim 

ad  Adelpli.  IV.  2.  ao.    Hbm,  Tidb  vt  dwci- 

DiT    I.ABRUH.    Aaper  mediam  toi- 

gam  a   caedendo  accipitt  ego  me^ 

diam  brevem  a  scindendo. 

ad  Phomu  L  3.  ai<     Mbmihi   RBLiNQin   XE  f 

DEO    IRATO     XBO.      Sic    VirgiUu9 

[  Aen.  XII.  '559*  ]  .  •  .«r  nec  Di  texe^ 

re  Cupenium^  Aenea  ifenientCy  suim'* 

Hoc  Aaper.     Sed   mihi  pidetur  ad 

hoc  addidisse  meo  9  ne  esset  ificpl* 

fiohovj  cui  diceretf  Irato  deo.    Nae^* 

ifius  in  Stalagmoj  «  Deo  meo  pro» 

pitioy  meus  homo  estj** 

Haec  sunt  Donati  loca^  quae  quidem  satis  pro* 

bare  Tidentor  Asperum  aliquando  Gommentarios 

in  Terentiam  scripsisse.    Celerum  Asperi  nomea 

eiut  etiam  Joan.  Lydus  de  Magistr.  Reip.  Bon. 

L.  L  c.  7*   qui ,  ubi  de  Insignibut  Regis  dispntat  f 

hae<l  fait :    ,,  Tlv  II  Apivov  eoKtov  ivix^plwg  AviiMtZw 

ivTt   T09   9i\>ilov  KOtft^  dvrlffTOiX^f  S^  (pnffiv  6  'POi-* 

fioffo^  "Avrpo^  •  i  mU  &K>^ti9  9iXiov  irfi  Toi  ffi?uicp 

ixi 


Digitized  by  VjOOQIC 


T  E  R  E  N  T  i  L  9; 

ixixowj  olo¥'i)  JAJxAifpoy/'  Hoc  vero  fragmentam 
kn  refbrri  debeat  ad  Asperi  Cooiin^ntarios  ia 
Terentiiim ,  res  viddtur  dubia ,  quandocjuidem 
Iiic  quoque  praeterea  in  Sallustium  et  Yirgilium 
Commentarios  scripsisse  dicatur ;  qua  de  re  in-^ 
fra,  suo  loco  dicemus» 

Aruiitius    Celsu& 

Aruntd  Celsi  nomen  supra  jam  memoravimus  | 

^i  de  Plauti  interpretibus  exposuimus*     Ejus« 

^ftoi  ad  bunc    quoque  locum   mentio  injicienda 

est,  quandoqnidem  constet,  ipsum  aliquando  socip« 

tis  Gomment|u:iis  etiam  Terentium  illustrasse.    Ei 

hajas  q  lidem  rei  ndn  umcum  exstat  testimonium 

apad  Charisium*  cujus  singula  loca  apponemus^ 

iQ  qnibas  Arantii  Commentaria  citantur.   Est  "Ve** 

roy  qaod  dubitem  contendere  Aruntium   omnes 

Terentii  fabulas  sdriptis  Commentariis   illustras<\ 

se  j  qaanddquidem    omnia    ea    fragmenta ,    qUao 

Charislas  ex  istis  serravity  spectent  tant<ummodo 

PHornuonem  et  Hecyram,  Charisii  loca  haec  sunt ; 

P- 185.  aS,    NiMiUM    QUANTUM.      Tdrentius    iri 

Phormione  [IV.  5«  38.]  ubi  Cehua  pro 

nindumj   uti  immane   quantum^  incre'^ 

dibile.  ^uantutn.    Licet  quidani  sic  &« 

gant  f    inquitf    ut   nimium^   servus  di^ 

'  catj  quantumveroy  senexj  sed  sequen^ 

tia  non  inielligunt» 

h  189.  18.    PtuRiMUM.      Terentius    in    Phor-»^ 

fhione  [1.  4.  17»  J  *  «  Ibiplurimum  est 

N  ubi 


Digitized  by  VjOOQIC 


S8      CA.P.  VI.    DE  ANTIQ.   iNTEftPK. 

ubi  Cflsusj^  mme  adverhium  0$tproihi 
saepe ,  ihi  frequenter  esU    Cicero  pro 
Sexto  Roseio  [  c.  I.  ]    n  A  me  id  cou'^ 
tenderuntf  qui  apud  me  et  amicitia   et 
dignitate  plurimum  possunt**^ 
p.  igo.  i4.    Perdite.  pro  i^alde»    Terentius  in 
Phormione  [  I.  3«  33*  ]     «  Eam   amare 
coepit  perdite*^  nam  itM  Anmtius  Ce/- 
^siss  9   et .  addit :  antiqui  enim   dicebant 
ardere  pro  tanare. 
p.  197.  i4.      Ut.  pro   utinam.      Terentius    in 
Ffiormione  [  IV.  4.  6.  ]    iclJt  te  quidem 
ojnnes  dii  deaeque.^   XJhi  Aruntius  CeU 
sus  pro  Vtinanu 
p.  igjr.  54.    Victkiae.     TsrontiM   in    Hecyra 
[    .^    •    •  ]     tc  Hw  viciniae  *'  ubi  Cdsus 
adiferhiaUter  j  inquit^  ut  domi  militiae^ 
quem     Plautus   in   Bacchidihus    fll.   3. 
27.  ]    «  Proximae  picinicLC.*' 
Praetcr  Charisiiaii ,  nemOy  qaantum  scio,  istos 
Commentariofl  memorat:  uBi  enim  Celsi   nomen 
occurrit  apud  Seryium  el  PMargjrium ,  viden- 
tur  intelligendi  esse  Commentarii «  qnos  in  Vir« 
•gilinm  scripsit.    De  liiis  infra  ezponemos^ 

$•    «. 

Valerius   Probus. 

Frobi  nomen  jam  snpinr  memoravimus,  nbi 
qoalicunqne  disputatione  inquisivimus  an  ipse 
laerito  dicatur  peeuliari  Conunentario    Naerium 

il- 


Digitized  by  VjOOQIC 


JlfiE.BK  riL  '  M 

ilhitqaie^     Ejiiideni    ad    himc    fpioqack    loeam 

anilio  faeienda   est,   ia    Terentii   interpretam 

BOiBero:  idqae  majori  aliqao  jara^  qaandoqai- 

dcM  certisAime  constat,  ipsam  aliqoando  Gom- 

mentarios  in  Terentit  fabolas  cohscHpsisse.    £st 

qoidem  nolla  Yeterain  mentio^  qaae  nominatim 

istos  Gommeii.tarios   commemoraty  sed  Donatus^ 

qaem  aeUte    antecessit^  in   sais*  ad   Terentiam 

Gommentariis ,  toties  Flrobi  sententitoi  memorat 

ttt  eziiide  £EiciK  negotib  con jiciatar ,  scriptos  eaae 

ab  ipso  Gommenlarios  9  qai  Bott^ti  aetate  snper- 

Uites  fuerint*    Isti  vero  Gommentttii«  qaam  om- 

nes  perierint,    quales    fuisse    eeiisendi   sint,    in 

taato  Yetenm  silmitio ,  noli  f^icile  est  jodicare^ 

nisi  qois  ipsos  tales  foisse  aatomet^  qaales  Probi 

nomi^n  pdliceri  tideatar ,  id  est ,  doctos :  qoan- 

doquidem  ProU  doctrina^.et  PrisciiinaB  et  rell*-^ 

qni  Gcapunatici  maiimam    aactoritatem  habae<^ 

rint»    Conqairamas^e  Donato  eos  loqos,  in  qai- 

bos  e  Probi  Commentariis   ad   Terentiam  firag- 

menta  qoaliacanqae  senrata  sant: 

«d  iLndr^  Y.    3*  4.     A.IH    TANDBli.     Qudirii 

Probusf   ain?    quM  pare   orationia 

sitz  et  an  una  sit^  eat  autem  ain^ 

quaii  aisne.     Et    nUrs    guaai    ipse 

dicatj  quod  Dutms  dixsrit*     Erga 

ain*  percontati0um  i^erbum  ^s#« 

•d  Eanacftu  L  1.  i.    Non*  bak  ,  irfc  srtmo  Qiff!«' 

DBX.    Nbn  eamj  Probud  dtsiingUtti 

Junguntj   qui  secuhdum  MtMidri 

exemplum  legunt. 

N  j^  a# 


Digitized  by  VjOOQIC 


poo     CAP.  VJt   DE  ANTIQ-  INTERPR. 

»d  Af{elpli«QL  3.  a&    QviB  i^BaTiHAs  mi  gb^ 
TA.     Probus  aeaignai  hoc   Sostra^ 
tae.    Aeper  non  vuU  ad  omnia  «er- 
vum  reapondere  :  aed  nutricem  pu^ 
iat  ho€  loquu 
»d  Heeyr*  Prd.  Prfor,  3,    ViTnm  bt  CKtkMt^ 
TA«.     Tranelatio    eei  ab    augurio  9 
et   vitio   eYeaii   dicuntur   coneulee. 
Calamiiae  wMfi   rify    xmxififiv   dici" 
iur:  cladee  quia  clamatur:  ut  dUud 
eit  grandinie   cubnum  frangeniie , 
t»tiud  Jurti  ,    aut  doli  mali.     Sie 
Probue. 
•d  Phoniu  L  5.  5.    iNCOGiTAm.    Temeranue. 
Probuey  incogiiane^  inqniej  in  ueu 
eei  :  at  non  eodem  modo  cogitane. 
ad  Phorm.  IL  S.  ^5%    Pbecin'  hebo  absbntt 
MA1.B  2.0QUI.    'Aeri(npc(po9  per   xa^ 
piutmtt.    Maleloquipro  male  dice^ 
re.    JEt  quaerii  Probus^  quie  aM^ 
Tereniium  dixerit. 
•a  Phom.  .V.  8.  16.    Mi  HO«o.    Qua»rit  Pro^ 
biu,  an   matrona  tam  famOiariUir 
Mi   homo    recte-  dicat  aUeno  t  wd 
fruatray  nam  foeminarwn   oratio  , 
'  _  «*«  /MM  Sianditttr,  blanda  est. 

Haec  font  fi»ginenta,  qmaitam  gnidem  »cio, 
flouua,  qaotqaot  de  Prohi  CommentMiis  saper-^ 
«ttit,  serrata  a  Donato.  Et  piaeter  Donaiam 
«emaqaiaqqam  ip»mm  meminiu  Credat  forto 
ahqiu.  ipsos,  etsi  non  diaerte  nominentar,  dgni- 
%Wi  a  PnscwnoL.  VI.  p.  701.  ati  «it:  ,,  Sa^ 

tur 


Digitized  by  VjOO^IC 


T'ERENTIL  101 


r 


tar€9t  seeundae  decUnationis  \  qvia  fahit  fe^ 
muunum  in  a  deeinene^  id  ettf  haec  Satura. ' 
Terentiue  in  SLeq^ra  [Y.  3.  35«  ]  «r  Sed  cum 
tu  eatura  atque  ebria  erie » puer  ut  satur  sit 
facito  "  quod  a  Probo  praetermieewn  f  doctie* 
eime  praeceptor  noater  attpndit  Theoctistuef 
omnis  ehquentiae  decuej  cui  quidquid  in  me 
eit  doctrinae  j>oet  Deum  imputo*',^ -^SeAeifoi^ 
dem  crediderim  Priscianam  eo  loca  ooii  si^nifi- 
casse  Probi  Commentarios  in  Terentlum:  imme* 
rito  enim  Probnm  negligentiae  accusavisset  Pria* 
danos ,  quandoquidem  in  Terentiani  istlos  yer* 
SUB  interpretatione,  bnjasmodi  quid  faciie  sine 
Golpa  pxaetermitti  potaerit.  Yerius  itaque  existi* 
mem  eo  loco  Priscianam  significare  Prpbi  libros 
Dubii  generis  f  qaos  et  alibi  citat  idem  Pris- 
ctanus  L.  Y.  p«  659«  rel  quodlibet  aliud  eorum 
operum,  quae  a  Probo  conscript^  esse  supra 
memoraTimus^ 


Praeter  eoa,  quorum  commemoratiotie  defunc* 
ti  sumus  f  a  Lindenbrogio  et  Fabricio ,  ut  supra 
diximus  ,  in  Tereutii  interpretnm  nutnero  nomi* 
nantur  quoque  Adesib^  FkTius  Gaper,  Annaeus 
Cornutusy  Euantbius  et  Nigidius  Figulus.  Uof 
tamen  equidem  dubitaTerim  an  merito  ad  istum 
anmerum  referri  oporteat  f  quaxidoquidem  f  mea 
quidem  sententia,  testimonia  leviora  Tideantur, 
quam  quae  rem  dubiam  persuadeant*  Est  ta« 
men  operae  preitum  de  singulis  peculiariter  ex« 

N  5  P«- 


Digitized  by  VjOOQIC 


loa    CAP.  VI.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

]>one|^  •  et  data  opera.  mfoir^e  q&iliQmaBPt  in^ 
diciis  Lindenbrogias  et  Fabricioi^  in  .eam  <mlr 
luoneni  adducU  sint. 

$•7* 
.  A  d  e  8  i  0» 

Et  de  Adesione  q^oijdem  et  ijtse  FaLoricias  dur 
bitaTit;  hlc  enim|  nbi  Adesionis  nomen  memo« 
raty  in  BibL  Lat.  T.  L  p.  ^g.  baec  addit:  ^ni-^ 
si  nomen  apud  Donatum  p»  163*  corrvptum 
siti^*  quin  et  praei^erat  Lindenbrogias,  ajste- 
riscam  isti  nomini  adjungens»  Donati  iocu^  hic. 
est; 

ad  Eunucb.  lY.  4.  -  23.     Colore    hu^teltjno. 
Erraifit   Terentius^   non  intelligens 
Menandricum    iUud  y    pvroq    i^r^v.- 
yccXeiirfig  ylpav»    Ait  aiitem  Steln 
lionem  y    animal  quod  lacertae  non 
dissimile  estj  Tnaculoso  corio»  Nempe 
ad  id  genus  coloris  facies  exprimiiur 
Eunuchorum  corporis  n  quia  plerigfie 
lentiginosi  sunt.    Hinc  ergo  srrwii^ 
ideo  ,  quia  y  «.A  9  MusjteUq  dicitur  y 
ya^ediTij^    Siellio*     'Q,^    VAf^-    ^A* 
fiiaro(^ivsi   iy  TSs(pi^^ig  [v.i^i^]) 

icpdroug*     Ego,  Aiiesionem  s^quor^ 

.  qui  recte  ini^llexip  Terenifum  scien'^, 

.iem    mustfiUino    colore    Eunuchuns, 

disissex  coloratuniy  velut  sublif^i^oz 

quia 


Digitized  by  VjOOQIC 


TERENTMt  io5 

qida  vere  ^unuchi  aut  e»  cttndi^ 

diaeimia   lentiginoai   fiunt ,     ut   e» 

Gattis ,    et    hujuarmdi    oocidentali" 

buss  aut  ex  ^fusciSf  euhUi^idi^  ut  ex 

jfrmeniisj  et  aUia  OrientaUhua. 

Hic  ^dein  Donat!  locas  Lindenbrogio  et  Fa-* 

bricio  fccrit  indicio,   quejm  eqaidem  totum  pu- 

tayerim  confasnm,  nec  talem«    qaalis  iste  nanc 

Atj  a  Donati  manu   profectum^    et  tcI   Graeca 

ista  i^  ncaf  ^Api^o^im  Iv  KsCpi^Mi^  alienam  ma-i* 

nam  iddicint. 

$.    8. 

FlayiusCaper» 

Et  Kunc  quoque  malim  referre  in  eorum  nu« 
merum,  de    quibus  non   satis   certo  constat   an 
data  opera,    scriptis  Commentariis ,    Terentium 
illostraYerint*    Et  vero  nusquam  exstat  hujus  rei 
memoria*     Lindenbrogins  tamen  in  Obseryat.  ad 
Donat.  p.  63  !•   et  Fabricins  in  BibL  Lat«   T.  L 
p«  ^9«  ipsom  nom  dubitanter   inter  Terentii  in- 
terpretes  referant:  sed,  quae  sint  hujus  rei  tes- 
timonia ,  non  addnnt.  Fortasse  in  eam  opinionem 
ipsos  adduxerit  Charisiusy  qai   p.  175.  4o.  haeo 
habet:     ,,   jiUae.  prb  aUter.    Terent.  in  And. 
[HI.  «.  49.]    «  Quid  aUaa  maUm  quam  hodie 
ha$  fieri  nuptias^*  ubi  FL   Caper:   de  tatini" 
tate  non  aueim  affirmare  9  aUaa  pro  aliter  dici: 
nam   neque  pronomen  eet  y    neque    adperbium 

temporis  est  /  sed  proximum  vero  est ,  ut  pro 


Digitized  by  VjOOQIC 


iq4     CIP.  VI.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

r    ;  '  ■     » 

60,.  quod  est  aUterj  dictum  eMse  fateamur^^ 
At  vereor  ut  iste  Charisi  locus  sit  ^atis  sanuSy 
nec  Vero  dubito  quin  interpnnctioiie  laboret ,  ita 
forte  restitnendus :  ubi  FLCaper  de  Latiniia'- 
te :  hon  ausim  affirmare  aliaa  pro  aliter  dici  s 
nt  Gharisius  citasse  yideatur  Gapri  libros.  de 
liatinitate «  quos  idem  citat  alibi  ^  p.  i86«  4^ 
)9  NoifisBims.  Tiro  in  Pandecte  non  recte  ait. 
dici ,  adjiciique  quod  sua  coeperit  aeiate  id 
adiferhium  $  ubi  FL  Caper  de  Latiniiate  i 
Miror\  inquit  ,  id  dixiase  Tironem^  cuin, 
VaL  Antias  Ubro  secundo:  Maier  cum  noifis^ 
sime  aegrotassetj  inquii^  vovisse  fertur^  Eo- 
dem  jure  dixeris  Gapram  scripsisse  Gommenta- 
ribs  ad  Tironis  Pan^ectas.  Suspi^or  igitnr  Ca- 
prum  non  data  opera  Terentium  illustrasse,  sed 
subinde  in  libris  de  Latinitate  d^  pluxium  anc- 
torupi  locis  disputasse.  Fortasse  idem  statuenduni 
sit  de  interpretatione  Plauti»  As^Uionis,  aliorum^ 

§•    ?' 
Anna^us    Gornutus« 

De  Annaeo  Cornuto  y  qnae  dicenda  habemns « 
infra  dicemus,  ubi  exposituri  sumus  de  Persii 
Scholiastis.  Interim  ad  hunc  quoque  locnm  ip« 
aius  mentio  facienda  est  «  quandoquidem  sit 
quaedam  fama ,  etsi  leyis  illa  ^  quae  pronuntiet 
Cornutum  scripsliie  Gommentarios  in  Terentium. 
Fama.  inquam,  levis;  non  diserta  Veterum  men-- 
tio.     Yidit  et  hoc  Doct.  de  Martini  in  Diaputat. 

'  dc 


Digitized  by  VjOOQIC 


T  ER  E  N  T  I  1.  ^     i»5f 

ifi  L.  Aimaoo  Comato  P«  IL  $•  X.  vbi  de  ;bis 
GoBimeniariis  agit  f   atpote    cpios   Gornati    esse ; 
aofi  certo  constet;  ait  aQtein  sic  p.  loi*    .^  Cbr-: 
nuti  in   Terentium  Commentarios  fuia%e ,  lei^e- 
est  indiciunii     Duae  etenim  n^morantur  Te-^^ 
rertU  editiones  a  PFe^terhoifio  in  Fraef.^  Ba-^ 
sikae  apud  Froben.  foL  i558  et  Antv.  8^  i646#: 
quarum  titulus  eat :  Terentiue  cum  SchoUia  e»- 
Donati  , .  Asperi    et    Cornuti    Cammentariie.' 
Neutram  mihi  inspicere  licuitJ*     Et  vero  neci 
milii  inspicere  licnit.    GQnjicio  tasiQB  esse  in  iis 
edidQnibas    ipsaai    vulgarera   Donatam.      Editor 
fbrtasse  illam  titulam  maluerit  praepooere»  ju-: 
dicaosy   eos  Gommeatarios ,    qui  Donati   ncflQoine: 
ierantar,  conflatos  esse  ex  Donati,  Asperi  etCor-, 
nati   Gommeatariis  ,    ideoqae   nec   solias   Donati 
nomini  inscribendos.    Saadent  boc  Westerhovii 
Terba  in  Praef.    p.  IX :     „   Quid  Erasmus  qui^ 
dem  de  Donato  censuerit ,  w/  titulus  editionis 
Frobenianae  indicat^  in  quo  haec  leguntur:  Ha^ 
hes  hic^  Amice  Lector^  P.  Terentii  Comoedi- 
asj  una   cum^  SchoUis  ex  Donatij  Aiperi  e^. 
Comuti    Commentariis   decerptis.^     Fabricias 
qmdem  in  Bibl.  Lat.   T.  L  p.  ig.  idqae  non  da- 
bitansy    Gomati   nomen    inter    reliquos    Teren-. 
tii  interpretes  recenset  %  neque  tamen  addit ,  qai* 
i>as  testimonils  in   eam   opinionem  addoctas  sit» 
^^detar  itaqae  et  bic  famam  illam  secatas  esse^ 
Lindenbrogios  qaidem  pntat  Enaotbii  esse,  quao 
tamqaani  cx   Aspero  vel   Cornuto  de  Tragoedia 
et  Comoedia  nonnallis  Terentii  edilionibus  prae* 
Buttantar. 

O  Fa- 


Digitized  by  VjOOQIC 


io6     CAP-  VL    m  ANf  IQ.  UWERPR. 

FaeiU  UMem  negotid  aBqiA  h(6»!^imt  ftilerpi^ 
albmjiu  9f»iptfoiUf  ^m  y«rrefa  nbii  e^  SMebaftt 
im,  qui  Oo^oeB  deseritebiM,  adttoe  Mif^fittL 
mNuiulla  4e  libvb  OraiiimatteoHiia  ^oi^timiim 
enerpta,  quaie  pertiMre  arbtv^kbantfrt  ad  e^tjpli-* 
cali.daB]b  «nctorii  mi  vitatti ,  ai^utae&tttm ,  me-» 
mfniy  alia^  laia  Oartkiitiis^,  ai  ^oii  ierip^HtCte* 
tteiitaTioa  in  ipauBi  Terenlioin »  taiini^  silie  dn^ 
bio  miilta  Imfasaa^i  acripsit,  quae.  optime  ad 
ittnatMfidutai  Tere»tton  vefem  pc^sent,  Ita  no- 
iMn  'Cornutiy  semel  in  evemplo  aliquo,  ▼«!  ante 
i»aam  dimidtatatnve  x  paginam  positum ,  deinde 
ab  aUiSy  boc  esiemplum  ddicribetotibus ,  in  nu- 
ifier«a!^  inSfsvpvetuiii  reftt^battir,  quo  tiliiius  etiatoi 
comiheftdatio&e  tMti  nomiuis  fieret  apedbsior. 

$•    lo. 
Euan  tbius. 

Cnandiiaiii,  qu'em  Hieron^us  Botat  iisdem^ 
ae  Doimtttm»  temporibus,  hoe  eat^  -Olyinp.  a85, 
regnonte  Cohstantio  Fil.  Constanttni^  Constan-^ 
tiaopoli  floruisse  ^  biunc ,  inquam  y  Fabricius  is 
Bibl.  Lat.  T.  I.  p.  49*  et  Saxius  in  Praef.  T.  U 
Onom.  Lit.  p.  XXY.  non  dnfaitant  Tocarer  In-» 
terpretem  Terentii«.  Fateor  equidem  e]tis  nei  di-* 
sertam  mentionem  exstare  ^  qnandoquidem  a 
€rrammatico  Antiocbeno,  in  libeUo  de  Metris 
Terentianis  p.  2^5»  a^»  ed.  Putscbii,  nominu*^ 
tim  citetur  Euanthiu9  in  Commentario  Teren^ 
tii.     Et   WesterboTius ,    ubi    editurus  essct  £n-«. 

gra- 


Digitized  by  VjOOQIC 


rBHBH  T  t  L  i0f 

andqaiim  Godicem  Dionyvli  I^feu^,  iA  o^fM 
quocpe  fronte  iiaee  TorlMi  adsoriptli  ors&iit  t 
,,  Rufinu9  in  Ccmmentario  db  ifiBtrii  S^n* 
ihium  Saoerdotem  in  T^sr^mtium  cttait»"  S^d 
qm  in  illo  Codice  Rafinns  nominatur ,  idem  est 
qni  Grammatici  Antioolieni  nomine  editas  est  a 
Patscliio;  qao  facto  sit  modo  anicam  testimo* 
niiunt  quod  qlk6  t^ns  co^o^^alnry  ipsom  ex- 
hiheamns  locnm.  Est  igitar'liajasmodi;  ,,  JEw^ 
anthiuu  in  Commentario  ^eitentii  de  fiSiM , 
koe  eet ,  de  Comoedia  aie  ditdi :  CarudHnm  w^ 
gumento ,  boneueiucUni  cdh/ftf^a  ^  utiiie  eentm^ 
tiisf  grata  ealibus  ^  apta  kKtriK  itt  poefea 
sic:  Veteree  etei  usi  fpai  qubgfse  metrSe^raf^' 
gligeniius  jambici  'vereus  duntaaat  in  eediimde 
et  quoirto  Jooo\,  iamen  a  Terentih  wnmsr^tur 
resolutione  kujue  metri  quantum  poteet  eom^ 
mmuti  ad  irAaginem  prosae  orationis*^'  Hie 
itaqae  locas  Fabriciam  in  eam  opinioiietti  «d^ 
dnxisse  tridetoxy  uit  cced^ecet  Euanthioin  aKquail* 
do  Terealii  &ba]Ai  illastiSajsse  t  qaam  quidem 
o^iniouem^nAt  ita  tefSie  aeqaao^  nisi  aKa  a^ciga^ 
loema  afferalitar.  Etsi  enikn  ii^iiiatim  qoid-^m 
Euanthius  iA '  Commentario  Terentii  memwe- 
tQr»  licet  tamen  dabitare  >aa  Cotpmentarius  iste 
qaidqaam  aliad  fae^it,  qoam  dispmtatikincula  illli 
^  Tragoedia  et  Comoedia ,.  quae  plerisqae  Te* 
rentii  editioikibas  pEaemittixtir ,  modo  CiDrnnti , 
modo  Afiperl  nomini  tributa;  quandoqoidem  iit 
Qlo  libello  ea  ipsa  Euantbii  Verba ,  qaae  Gvm-^ 

O  a  ma- 


Digitized  by  VjOOQIC 


uA     CA.P.  VL    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

madeos  AntibcbetiiiJi '  citat ,  etitiiuiam  I^gantari' 
qnod  dnbito  an  Fabricias  probe  tenuerit. 

De  Eaantkio  itaqae  nostra  sententiaeo  redit, 
ut  opinemtir  ipsam  sibi  non  merito  locnm  Tindi- 
care  inter  Terentianaram  fabalaram  int^rpretea* 

S*    11* 

Nigidias   Figulas^ 

,  P.  Nigidias  Figalas ,  ille ,  qaem  Cicero  in  ex-< 
atinguenda  Catilinae  conjaratione  sociam  habuit 
et  adjutoremy  et  quo  Giceroy  sicati  Plutarcb.  in 
Cic  p.  870.  ait ,  r^  x}.i7rra  m)  fiiyitrra  xapi 
r^  mXiTMi^  IXf^TO  ^pi^eig ,  magnam  inter  Ro* 
manos  conHecutus  est  nominis  famam  f  scriptis 
complnribus  libris ,  quorum  fragmenta ,  quae  pa^- 
sim  Grammaticis  servata  stint,  diligenter  collegit 
Jan^  Rutgersias  Var.  Lect.  L.  IIL  c.  XYI.*  p« 
346  —  289. 

Hajus  Nigidii  nomen  inter  antiquos  Terentii 
interpretes  retulit  Fabricias  in  Bibl.  Lat.  T.  L 
p«  49.  (eumque  sequitur  Harlesius  in  Introd.  ad 
'Not.  Lit.  Rom.  Vd.  IL  p.  178.),  qtii  quum  hon 
addat  qua  potissimum  auctoritate  id  faciat,  nos- 
conquiramus  ,  quibus  testimoniis  in  eam  optnio* 
nem  adductus  esse  rideatur.  Et  Donatus  quidem 
in  snis  ad  Terentium  Commentartis  aKquoties 
Nigidii  nomen  in  partes  vocat,  et  aiicubi  ita,  ut' 
facile  quis  conjiciat  Nigidium  olim  ad  Terentium 
adnotasse*    Donati  testlmonia  baec  sunt ; 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


TER^NTIt  M) 

•d  PlK»nD.  L  ^  4.    Gbla&i.    Nigidiu^  ,  eelaM 

rij  guaeritf  uirum  pknum  sitf  an 
«      pressum. 
«d  Phorjii*  L  4.  i3*    PaoTiNUs  in  fbdbs.  Pro^ 

tinamfuit:  et  eic  Nigidiue  legii.  ■ 
td  Pkorm.  II.  i.  5«    NoN   PUDEaB.     Hic  Ni^ 

gidiue  adnotamt  ^    neminem  videri 

pudere  ante  delictum^ 
£z  his  potiMimiim  locisi  credo^  Pabridas*con<* 
jeoerit  Nigidiom  Gonimentarios  in  Terentiam 
seripsisse:  et  jane  postremos  ille  locns  qaodam-^ 
modo  hoc  suadere  videtor,  Sed  dalnto  an  Fa- 
hriciosy  nbi  haec  jcriberet,  probe  tennerit^  Ni« 
gidiiu&y  qni^  sieuti  Gellias  L.  IV*  c*  9«  arbitra- 
tnr^  justa  f^arronem  fnerit  doctiaeimue  f  scrip* 
siss^  Commentariam  Grammaticam  f  opas  molto^ 
rcun  librorum,  cujos  adeo  Ubrum  XXX*  citat 
fffomBs  T,  nixurite*  In  jeo  qnidem  Commontario 
opinor  Nigidium.saepins  politamm  Tersns  exei- 
tasse,  comparasse  et  snbinde  interpreutam  esse^ 
nec  dobitOy  qnin,  quae  Donatus  Nigidii  nomine 
citat,  in  eo  Commentario  notari  potuerint.  E« 
qnidem  npn  itf(  fkcile.  dieam  Nigidium  y  data  ope* 
ra ,  scrlptis  in  ipsnm  Gommentariis  f  Terentiam 
iUnstrasse,  quum  nuUa  usquam  Yeteribus  hnjas 
rei  mentio  fiaU  * 


Et  sic  quiilem  Terentii  iuterpretnm  .connne* 
moratione  defunctus  esse  ridear.  Sero  demum 
intellexi  Angelum  Idajum  ante  aliquot  annos  edi- 

0  3  dis* 


Digitized  by  VjOOQIC 


iko     GAP.  VL    D£  AHTIQ.  INT£R^lL 

dim  antifU  SplioUa.«d  Tiareiiliiiiu  .  M^«s  feniv 
ia  Pj(«efi^ti(Ki0  ad  firagmente  Sez  Qrationam  Gi- 
ceronis  ,  ediu  Halensis  a.  i8a4.  uhi  *de  antiquo 
in^erprele  ToUiano  »  a  se  reperto ,  disputat ,  p. 
5q£d  kaec  ails  ,»  £fo  mm  ingeniBm  SehoUo^ 
rum  numerum  AfV  annie  legij  qwu  iemporiiu^ 
iMruditis  BcriptittUa  Buut^  Scholia  ad  Te- 
rer^iium  dnte  decinkum  saBculum  nata  ego  ipae 
Jmi  mandiu^f  quae  quidem  ab  hujus  TulBani 
interpretia  nbbHitate  quam  longe  dheint  ^  dieiia 
cotifirmare  nil  opue  eet**  Utot  rero  fberint 
i3t4  scholilky  nos  qtudem  wi^yim^  dolemiis  librmn 
istui|i  ad  nbstras  regtones  aondmn  penenisse* 
De  Vaticano  igitnr  Scholiasla  tom  demnm  ezpo* 
HeODkiiSy  si  qnando  ad  incndem  rerocanda  soma^ 
ana  quae  hic  pro  Tiribas  de  Terentii  interpva^ 
tihns  dispatarini]^ 

Addamns  tamen  qnae  de  daobns  Schollastis 
aondnsa  editis  docet  Fabricias. 

$•    11«. 

Anonjma^    M  S^ 

Tctote  igitar  Fabrido  in  Bibl.  LaU  T.  L  p.  A^ 
nota  h*  ,,  Scholia  Anonymi  veterie  in  Teren-^ 
tium  mnt  MSta  in  BibL  GuelpJierbytana  quae 
Conringius  non  contemnenda  judicabat.  Vide 
jtmoenitatee  Uterariae  Jo*  Georg.  ScheUiomii 
T.  r.  p.  4g54'' 


Tes- 


Digitized  by  VjOOQIC 


t  £  R  fi  N  T  t  L  m 

$•    i5. 

Seryius   MS« 

Teste  eodem  Fabricio  in  Bibl*  Lat.  T«  (•  p* 
So»  jf  In  notUi  elegctutUMinus  Mureti  ad  Ca^^ 
iuUunij  VenetiU  1664-.  8.  apud  Paubmi  Ma^ 
n^tium  editie^  h^^  p%  7«.  *•  CoUocare  pro^ 
prie  dieuntur  in  lecto  pronubae  novam  nup^ 
tanu'  jiuctor  Serfdue  in  Terentitm^  non  ille 
quidem  ementitue  Servius  ^  cujua  Pulgo  inep^ 
iiae  quaedam  in  Terentium  circumferuntur ; 
uiv€tu§  idf  Sfirfliuef  cujue  in  TerentiumCom^ 
m^nfari^.  nwquftifi  i^diuo  escueoa ,  rnagno  etu* 
dioaorwn  bofi^  propediem  editurue  est  Manv^ 
tius*^  Equidea^  n<Da  afsequor  .qnemuajii  Serlriam 
lA^UeaM^t  Muretns  illum  ementitum^  cujue 
vulg^  in^ptiai^  quaedifm  in  Terentium  circum^ 
ferunfur^  Fofft^s^  Mv^W  lap^iwi  est  in  Vir- 
gUii  et  Teremii  ScUoUa^tajrum  ftomixubus »  e^ 
p^tiu«  sifiii.fiGari  Y<4pit  Donatuinif  Rubxikenin^ 
omiiem  iUapoi  nodt^pi.  de  Servio  omisity  in  sua 
e4iu  Ope^.  Mwetii  T«  U#  p«  8o3. 


C  A- 


Digitized  by  VjOOQIC 


iW    CAP.  m    DE  ANTIQ.  mTERpR; 


C     A     P     V     T        VII. 

bE    ANTIQUIS    INTERPRETIBtJS 
P.   SEMPRONII   ASELLIONIS. 


Qai  Tefrentiuni  ihter  61  Lacretinni  intfdias 
intercedit ,  istam  iocam  occapet  Semproniiis  A« 
sellioy  scriptdr  Historicas,  qui  jadice  IK6n.  Ha^ 
l!c.  L.  I.  p.  9.  unas  fuit  ^^iSsritm  r£v  *V»iudm 
ffvyypa^icQV*  cpiale  jodicium,  haud  scio  an  jujsto 
honorificentius ,  magnopere  differt  a  Giceronis 
testimonio  ^  qui  de  Legib.  L.  L  e.  3.  hune  adeo  f 
ut  Geliios  et  Clodium ,  scripsisse  censet  ad  an^ 
tiquorum  languoreTH  atque  inscitianu  Sed  quid- 
quid  sit  de  horUm  discrepanti  judicio,  nec  nos* 
tram  est  istam  quaestionem  dirimere ,  nec  facilci 
admodum  .Sempronii  laudes  judicantur,  quum 
ipsius  opera  omnico  perierint,  praeter  paucissi* 
xpa  fragmenta  ,  quae  collegit  FulTiu3  Ursinus  in 
l^^ragm.  Historic  Antv.  iSgS.  p.  l4«  et  Cortius 
post  SaUust.  ed*  p;  44«  Sempronii  aetatem,  qua 
yixerit ,  ita  constituit  Gellius  L.  IL  c.  i5.  »9  A^ 
eellio  sub  P.  Scipione  Africano  trihunus .  im* 
liium  ad  Numantiam  fuit :  resque  eas  y  qui^ 
bUa  gerendis  ipse  interfuit ,  conscripsit,^*  Coe* 

pil 


Digitized  by  VjOOQIC 


•     *•  SEMPRONn  ASELLIONIS.       iij 

pil  autem  bellam  Namantinnm  «•  U.  6i4.  Q. 
Servilio  Caepione  et  C.  Laelio  Sapiente  Coss. 
finitamqne  est  a.  U.  69i.  P.  Macio  Scaevola  et 
L.  Calpornio  Pisone  Frogi  Coss.  cajas  qoidem 
belli  liistoria  guom  a  Sempronioi  teate  ocalato, 
coiiscripta  sit ,  fadle  apparet,  ipsom  et  his,  et, 
qase  haec  proxJmb  attigerant ,  temp6ribas  fio-  ' 
roisse.  Hicitoqne  Asellio,  nnme  Veteribns  quem* 
qaam  Historiae  snae  interpretem  nacUis  sity  eqni« 
dem  sospicari  ^   qnam   absolnte  contendere  ma- 

Flavius    Gaper« 

Oilmis  ilk  aaipicio, ,  qna  Caprnm  qnidem 
proBontiem  Tideri  inlerpretatnm  esae  Asdlionis 
scripta,  nmico  mtitnr  Charisii  indicio:  qui,  et- 
a  noB  diserte  istam  rcm  commemorety  iajns  ta* 
mea  noaien  alicubi  ad  Asellionis  loenm  sic.  exci«- 
ut,  nt  inde  qaaedam  aaspieio  oriAtnr.  Charisii 
locns  hic  est,  p.  176.  ^4.  „  Artificio^e.  A^lUo 
Rentm  Romananm  Quadragesimo  t  ^  Tam 
pukhrum  opus^  ^amque  artifioiose  factum^ 
passus  est  dirui.''  ubi  FL  Caper ,  guamvis 
^fidosius  dioi  non  posset^ut  maUciosius.'' 
NiMciions  aatem  Charisii  morem,  qoi  sicsoleat 
'«««'pMfe  vocnlam  ubi^  qnemadiaodom  docoimus 
*«>P»  p.  60.  Sed  est ,  inqnam ,  sospieio.  Et 
eqoidem  alia  testimonia  desiderem^  quae  plenios 
naa  istam  comprobent.    ^ 


c  A- 


Digitized  by  VjOOQIC 


ii4    C/fP,  VHI»    DE  ANTIQ.  INTERPR. 


^mmummm.ifi-^ 


A    fr    ix    T        V  1 1  i. 


DB  A-rTIQUfS  mTERPREtiBtrS 
t.  LtJCREtn  CARt. 


Sequitnr  Lncretias ,  po8ta  Giceronis  aeqiialis  ^ 
q«i  Ubroa'  ilfiil^  ««fensuit^  ipso  tamen  pa^o 
andtqtuor^  qai  qmtr  et  aiioa  e  yeteribns  naotaa 
ak  interpretea^  noa:  dabitetidtim  Tidetnr^  (|unm 
HiercATnitis.  ia  JkfmL  c^  BxLSm  p.  S6^i  nbi  de 
Plaulay  Giefironis  eft  rdiqaoi^ani  GommentatoribM 
agitv.  aperte  t^Hetdv^  m  alicfnatido  Orammati'* 
eovam  CwmMtarios  in  Lncrcrtium  legisse.  Et 
aane.  Lacsetii  oarmina  digata  fherant  ad  qnae 
Orammalic»  ingeidam  avnm  exeroerent.  Merito 
«im  ipea  existinlantar  non  minimnm  facei^  ad 
latinae  lingaae  eognitionem  t  qnin  et  l^ere  latinae 
Ungaae  oapidam  excitvnt  cjiaasi'  et  imp^nnt  ad 
inqairendum  in  ipaias  nbertatem  atqne  pvK^prie- 
tatem  brationis*  Sed  a  qmibns  ifli  Gommentarii 
eonscripti  sinty  quos  se  legisse  dieit  Hierony* 
mus  y  penitas  ignoratur ,  quum  ipsi  et  omne» 
interierinty  et,  quantum  scio,  a  ncminc  nomi- 

na^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


T.  tUCRETJ!  CARI.  ii* 

taatim  memoTentur.  Charisias  tamen  obiter  citat 
Veliiim  LongiHn.  Hiijas  igitur  mentionem  ad 
bunc  locom  injiciamns.  > 

Velius  Longus» 

Sosipater  igitur  Charisiiis  p.  187.  44.  liacc 
habet :  „  Pritnum.  Lucretiua  [  III.  $4.  ] 
«r  Prinum  animum  dico  ^  ntentem  quam  eMpe 
poeamue''  uhi  VeUus  Longue^  Primum^  inr^ 
quity  adtferbiaUter  audiendum  eet.'^  Ex  hoc 
loco  Fibriciu^  in  Bibl.  Lat.  T.  I.  p.  f 9.  conji- 
cit  hnnc  aliqnando  in  istum  poetam  Commenta- 
rios  scripsisse.  Sed  plura  de  Velio  Longo  non 
^it  Falmein^.  Ijlsiiu  terba  haec  sunt :  ^  In 
Lucretium  ecrip^erat.  oUm  Veliue  Lmgua  ^ 
9U}m  Cmkmentariiy  citati  a  Chariaio^  jam 
pridem  iMeroidia)re.*^  Nec  yero  etiam  plura  ad- 
dtm  pdfttit  Fabricius ,  tpxMasL  edrum  Comihenta« 
riaram  nnAquam  Alibi  ineniid  occurat.  Diibitari 
«tfln  litoc  an  hic  Vdius  Lohgus  sit  idfem  illc, 
Ottfi»  exstat  de  Drthographia  libellui ,  editus 
i  Pfttscliio  inler  Grainm;  Vfet.  p.  231 3  —  !1258. 
edjus  ^dem  aetatein  SAxids  ih  Ondm'.  Lit. 
T.  L  p.  ig4.  refert  ad'  Adriani  tmperatoris 
*cmjKJlra,  id  est,  clrca  a.  Aerae  Chr.  120.  se- 
iifttis  kae  in  re  Hehricam  Norisium;  qui  in 
OirihogtTipftia  p.  iSff.  obker  adnolavit  Velium 
scripsisse  tante  Adriani  princ^p&tut!i« 


CA- 


Digitized  by  VjOQQIC 


ix$     CAP.  IX.    OE   ANTIQ.  HfTERPfi. 


o    ▲    p    y    T       I  X« 

0E  ARTIQUIS  INTERPRETIBUS 
M.  TULLII  CICERONIS. 


M.  ToUiafl  Cieero  el  mulu»  et  emditm  iiae<- 
taa  est  raoram  operam  interpretas;  qaod  qmdcm 
adeo  non  mimm  Tideator.  Cicero  enim  et  apod 
eequales  et.apnd  posteros  tantam  habmc  namiiiis 
gloriamy  qnantam  nemo  reliqaomm  vetermn  seri^ 
ptoram  consecutaa  est:  quin  et  ipsiaa  admiratio 
adeo  semper  mentea  omniam  o^capaTit,  at  qvid^ 
quid  ab  eo  scnptam  est «  id  fere  omai  tempore 
sine  dabiooptimam  jadicatam  sit«  EtinCiceroQe 
interpretando  non  tantam  Grammatici  laborave- 
rant,  qaoram  esset  locos  pbsenros  enacleare» 
sensns  grammaticos  aperire ,  bistoriam  temponim 
explicare  j  honiinum  yitas  et  munera  descrihere  ^ 
in  leges  praeterea  inqnirerey  et  mores  et  eon* 
auetudines;  verum  etiam  PbiiosQpbi  £ieraat  y  q^ni 
peculiarem  operam  posuerint  in  interpretandis  iis  ^ 
quac  de  Philosopbia  scripsit  Cicero.  Interpretes 
Grammatici  explicandas  sibi  5Umsei*unt  Orationes; 

fn- 


Digitized  by  VjOOQIC 


U.  TULLII  GICEROiriS*      nr 

IsinrpTClet  Flulofopki,  poduimiuii  Somniam  e  t  To«  • 
pici.  In  altero  genere  nomiiiaTi  meretnr  Asconias 
etYidettiiis;  in  altero  Macrobias,  Enlogius  et  Boe-- 
tkina:  praeterea  in  Rhetoricos  libros  seripstt  Vic*' 
tofiniis*    Et  borom  qoidem  omninm  opera  pla« 
riiman  partem  iniegra  sapersonty  ezceptis  Yolcatii 
GonoBentariis  y  qoi  omnes  onmino  periernnt,  nisi 
sint  iHi.qm  Anonymi  Scboliastae  nomine   pro^. 
slant  in  ^qnot  Ciceronis  editionibns» 


ASCONIUS   PEDIANUS.  (*) 

Si  Temm  est^  qnod  nemo  dabitat^at  TaHU- 
BMmmenlft  ceteroram  anctorom  reliqaias  multis 
nonniiibas  longissime  saperent,  non  est  infitian* 
dom  AiCQniom  tanto  praestitisse  celeroram  Gom- 
mentaUNnun  lacobrationes  doctrina^  qaanto  Tal- 
liasipse  antecedat  oanctos  scriptores  Romanos*' 
Nam  qooties^onqae  bajoa  Gommentarios  evolve- 
tkf  nen  dnbito^  qnin  semper  continaa  mirae  ip- 

si- 

(*)  iintii|ius8imi  Editores  eorrqpith  VU  jnrima  in  Pe» 

Pedisni  nomen  per  diphthou-  dianus   Mpud    Silium    [XII* 

^am  scripseninU-   Utilia  do-  aia.]     j^c  in    veteri  lapide 

ant  Yossitts  L.  I.    de  Hist,  simpUci  vocali  haec  sh)x  exa* 

I^    c  rj*      Apad  Suidam  ratur^    Observat  hoc  Scaliger 

seribitmr  lUflto^i  guasi /a*  quoque  in  ammadversiouibu^ 

let  «  wmHoif  vei  rtuM.^  Ssd  ad  Eus^ium/*    Coojicio  sig'» 

esi  a   Pedio  :   cupis  prima  nificari  lapidem  apud  Grute* 

Mprni  Perum   H  85.]   est  rump.DGGCCLXXXyn.i5. 

P  5 


Digitized  by  VjOOQIC 


ii8,    CAP.  IX-    DE  AHTIQ,  UfTBRi^Ja, 

sins 'doetrinae  admiratiiuie  UuMrii;    lieel  fnin 
in  Sckaliis  adkiberi  fere  aieq«eai  omiwia  nliev- 
taSy  nitec  taman  ia  iis  Umata  ipiaedam  et  riatma 
et  Terborum  miinditief*     Nesdas  prepe  in  liaia 
aeriptis,  emditionis  an  latinttatis  lant  mejor  eoB«* 
tineatur;  si  liane  apectea,  dixeris  eamaiaf^eAteat^ 
immo   anrea  aetate   dignissimam^   cnm'  |nm  »1 
ubiqne»  pressa,  simplex,  niUda,   elegauss  si  «d 
eruditionis  laadem  animttm  intendasi  Tel  bebea 
sis  necesse  est,  vel  mira  perspicaitate  et  brevitate 
movearis,  guft  loci  obscun  ab  ipso  enudeentnry 
sensus   grammatici    aperiantury    bistoria    tempo- 
rum  eicplicetur ,  boininum  yitae  et  municira  descri- 
bantur ,  tum  leges  praeterea ,   mores  ^    consuetn- 
dines  praesertim  nrbanae  et  judieioramk     Haec 
igitur  omnia  ita  diligenter  et  accurate   complexna 
est  Asconius ,  ut  non  dubitem ,  (piin »  nisi  iUina 
.  praeclarae  lucubrationes  exstarent ,  mnlto  magia 
mutilatam   contaminatamque  baberemus  Romam 
populi  historiaiti.  -^  Erunt  fortasse ,  non  dnliilo  ^ 
qui  exfstiment  bic  jasto  majorem  lauden^  a  me 
ti*ibutam   e$se   Asconii   doctrinae)    bi  autem^  sx 
didicerint  ad  eundem  modum  omni  fere  tempore 
de  praeclaris  illis  monumentis   judicatum  essCf 
facil^  sibi  piBrsuasnm  habebnnt,  me  et  bac  in  re 
judices   secutnm  esse  satis  idoneo8«    Quo  igiiur 
appareat  uuam  omninm  consentientem  fuisse.  in- 
telligeDtium  vocem,  de  Asconii  meritis,  sequen-* 
tia  ^dscribo  judicia  ,    quae  etsi   prolata  sint  ab 
auctoribus  ex  recentiori  aevo,  tamen  eo  plurisfaci*» 
enda  afbitror ,  quo  ab  llac  nostra  aelate  fuerint  re- 
nioUorcs,  —  £ditor  Parisiacus  a.  MDXXt  baec  prae- 

fa^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


/ 


HL   rULLII  CIGERONIS.      119 

€riBrs  ffJEs  omnikum  qui  Ccmmeniaria  in  MroM 
Cieeroms  ocryMonmif  nuofmmm  m»  ookbran^ 
ktr  domiiaoimi  ae  diiigomiiooimi  duOf  Amco^ 
miuo  JPaodianuo  oi  JFab.  Fipiorinuo.  Sed  Pae^ 
dianao  tU  aHato  priarf  iia  dooirina  ouporior% 
Soripmrai  quidom  io  oiogmniiooimao  ac  doctio^ 
oimoo  onarraiionoo  in  oraiionoo  aUquoi  4f«  Ci^ 
ooroniof  quHuo  mulia  f^eiorum  insiituta  no9'»^ 
irio  ignota  iOBupQribuo  pulcherrime  ac  dociia^ 
oimo  etq^licahantur.    Adnoiat^rai  ei  muiia  ad 
htimae    Unguao  praprieiaiem  pertinentiaf  o 
qnHm  ncmuUa  oiiam  in  Ubroo  eiegantiatum 
Lauroniiuo  iranoiuUooo  oxiaiimaiur:  utinam^ 
qm  non  iranatuliaaei  modoy  aed  omnia  etiam 
cwn  puiffioeulof  ui  didiurf  coat^errisaet !   Ne^ 
quo  enim  eruditiaaimum  opuo ,  eujua  utnhram 
oim  adhuc  tenemuaf  noaira  fiaoc  aetaa  deaide^ 
rarot*^    Fraaeisoof  Asciil»m  in  Praef*  ed,  Al^ 
diiiae  a«  MDXXIL    ^  F^ii  Aaeomua  ui  auorum 
iemporum  eruditiaainuaa  f  iia  taiiua  antiquita^ 
iiOf  et    Cioeronia  praeoertim   aiudioaiaaimua* 
Atque  uiinam  ad  noa  inioger  porvenire  potuia^ 
oet!  ui  quae  in  ipais  oraiionHua  perlegendis 
aliquid  bacio   requiroro  videniur  f  ab   homine 
dotiieoimo  ittuatrarentur  f  ot  non  a  quibuedam 
noairia  hominibua   inaulaa   quaedam  in  eaa  et 
puerilia  eonaoribereniur^^^   Joannes  Lodoicas  in 
'  haef.  cd.  Parisiacae  a.  MDXXXVL  „  Haec  As- 
conU  fragmenta ,   quamvia  exigua   et  lacera  f 
quae  nobia  rdiqua  tantum  ex  naufragio  euper-^ 
eant ,  <ilmnde  ot  plane ,  quod  ajunt  f  leonem  ex 

un" 


'Digitized  by  VjOOQIC 


lao     CAP.  IX.    D£  AJNTIQ*  INTERBR. 

imgiubus  o^tendmmi* '  Qaae  eam  hginuiMi  re^ 
Uquarum  eju$  aiceuraiiaeimarmm  lucubrationum 
summo  desideria  non  isneri  -  non  posmmu^ 
Quippe  qui  haec  ipsa  quaHaefmqueadkuc  fii^ 
erunt^  adeo  '  nacessaria  inielligemus  y  ui  eitse 
iis  muUa  cmiiqui  moris  ihstituta^  Cieerotsie 
^oci  nan  pauci  ohscuriores  mteUigi  nequeant^ 
ac  vehementer  errare  eum  sii  necesse^  qui  Pae* 
dianum  nonjuerit  secutus*  QMumio  beno  Oi^ 
ceronian€ie  lectionis  studiosis  esset^  si  ncbie 
hic  integer  diviniius  aliquando  tandem  dare^ 
tar  !  quod  ut  in  ceieris  est  Veterwm  monuf^ 
mentis  deplorundum^  sie  in  koc  vel  masimem*' 
Sed  ut  de  Ascpnii  doctrina  et  mexUts  «na  - 
omniam  intelligentiiuii  et  consentieai  vox  eet  > 
ita  de  Asconii  aetate,  qna  Tixeril ,  .nnllias  noa 
dJscrepans  ett  )udiciaou  Et  yero  ut  suam  ^ms^ 
que  amplectitar  senlentianiy  ita  difficile  est  jadi*» 
care  quae  ad  veritatem  prozime  accedat :  praeei* 
pue  in  tanta  argumentornm  penurii.  Nam  licet 
in  Gommentariis  iatis  reperiantar,  qoae  f atis  pro* 
bent  ipsoram  auctorem,  nim  nisi  brevi  inter- 
vallo  f  Gicerone  foisse  posteriorem , .  desideran'*» 
tur  tamen  argumenla  intemay  qaibos  auctoris.ae'* 
tas  accurate  constitui  possit»  Nobis  eorum  sequi 
senteiitiam  praeplaeet,  qui  Asoonium  sub  Tiberii 
imperio  vixisse  arbitrantur*  Nititur  ea  sententia 
potissimum  tesiimonio  Saidae^  qui  Asconium  facic 
M.  Apicii  aequalem  et  Junii  Blaesi  Gon8uli$  fa<* 
miliarem ,  baec  aiens  x  *Arixsog  Mdpxeg  *  oS  haf^' 
pu  fivplcv  ivo(M  IttI  ts  a^oorl^.  k»\  woXwikdif ,  nai 
i^(fToni<rti  l5iou  y  koc)  KXKoixtfAOciv^  ^^onri"  uwira 

ih 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  TULLII  CICER6NIS.        121 

mHb  Azkiiwov  htkywm  ^ArxAiftef  Tlmhmfh*  i^p  ykf 
ndiriMXivoifo  oioifA  ^mk^  imndl^  TmpmuOjSh  r^dg 
nA  Qii  r>y  ^A^htm  m)  cptxom  mik  dr^Svi  rkn  o^ 
Hm^-ftm»  rkif  immS^  s»  r.  A.  Accidisfle  auieiii^ 
hocee  lidetor  conririina .  a*  U.  776«  qoi  fidt  Ti««< 
bcm.deciiniiSy  quo  qnippe  Jimiiim  Blaesam  eum^ 
Lecio  cmsolem  6uSS»ctiim  fuisse  constet^  Vid» 
TArt  dc  Yirifier  les  detes  T.  L  p.  5Su  et  Ma« 
ratov«  cd  Non  Thcs.  Insoript»  p*  CCCI.  4« 

Ex  eodcm  SvidM  loco  Vossias  Tcro  de  Hist* 
LftUL'97#  coaiicit  Asconii  metelem  fnisse  snb 
Gdbae  et  Vitellii  temporilms^  crgamento  qaod 
tiib  his  Bkesus  Tizisse  memoretar  a  Tacito  Hist* 
L.  L  n  et  ni.  Sed  nt  a  Tadlo  docti  fatemnr 
Tixissc  Blaesam  qoemdam  Galbae  et  Vitellii  tcm<' 
poribas,  ita  tamen  hac  in  caosa  reqniriinns  <es* 
teni,  qni  prohet  eam  Blaesam,  qai  in  Tadti  Ifis- 
toriis  nMBnaretnrf  nmqnam  fnisse  Consolem^  qno 
mancre  fanetos  esse  dcbet  qni  a  Soida  memora* 
tor.  Miror  igitur  Vossiam  non  respexisse  ad  Ja« 
niflm.Bbesam  majoremy  qoi  tcste  Tacito  AnnaL 
IIL  3fi»  Froconsalatum  AAicae'  gessit,  ctjas 
anucus  Tel  aeqaalis  saltem  esse  potuit'  M«  Api« 
cics,  qaem  Athenaeos  L.  L  p*  7.  t«  5*  snb  Ti^ 
bciio  Tizisse  mcmorat*  Yidentnr  igitnr  Vosni 
ientcnriae  haec  dno  obstare :  primam ,  qnod  non 
ptd»atam  sit»  Apiciom  Tixisse  snb  Galba  ct  Vi^ 
teliio^  toiii  y  Blaesom  istnm  ^  qai  sob  his  in  Ta« 
citi  Historus  niisse  mcmorator  ^  nmqaam  fuisse 
Gpiisalcnu 

Q  Jam 


Digitized  by  VjOOQIC 


1^2^     CAP.  IX.    DE   ANTIQ:  INTERPR. 

Jain  aul^m;,  H  AfeoniM  visit  8ikb'Tiberii  anaa 
X«  {U*  C.  7^6#)«  ^iuModo  igilnr  iKe  Vii^pUom 
nu^e  pQliu^  diceiiteiti  4e'i&  Elcloga  s?a  lertia 
GrwuMtidb  fixisae  crnoeiii?  quod  dborie  nArreft 
Pbilergyrias  itd  iEelcf*  IQ.  io5.  eojiUy  ad  Yirgili»» 
num  Trie  paMit  cmli.  spatiumfion  ampUua  uh 
Tiaa  9  liaec  Terba  msAi  ^,  uiseoMius  Fedianum  aii^ 
m  tuidisBe  f^irgiUum  diceniem  ^  in  hoe  hco  ee 
Grcdnmaiicie  crucem  fixisee  ^  quaesituros  eoe  ^ 
si  quid  siudiosius  oceuUareiur.  Dioii  auiem 
poeta  .CaeUum  Mantuanum.**  Respoademns.  hoe 
xiiJbU  ohstaM  tpiomiiitfs  dictam  seatentiam  tnea- 
m«r.  Obiit  enim  Virgiliaa  a  U«  735«  a  qvko  ad 
Tiberii  decimom  ( U.  C*  ff6. )  intercedit  spai-» 
tiiim  4i  annorvm»  Si  igiiar  AsGoniiis ,  invenia 
^  KBnoramy  Yivgiliam  anao.aate  moriem  {^S^) 
aadivil,  et  a*  U*  yj&^  oiun  Goosuie  Blaeso  apnd 
Apicium  doenavit ,  oo  tempore^  ad  TBiniiaam  6» 
annoraiin  aetatem  babnit,  qoalis  aetas  cqagrmt 
eam  a^te  reliqaoram  Apicti  coBVxvaraaiy  q«om 
a  Saida,  praeter  *lT(i»pmf\  &ii9fu  waXMtiy  pih  4)* 

Y^tUj  etiam  yipom^s^  ikkot  isd  coavivio  inler* 
ftiisse  narrentnr*  Nee  vero  ad  Inbitum  et  levi 
argummito  altam  senectutem  Aaeoiiio  obtigiase 
perhibemus  j  (jnippe  cojus  rei  praeterea  testi* 
moniam  proferat  D.  HierooTmns  in  Ghrenieo 
Eiisebiano ,  nbi  ad  annum  septimum  Yespasia'- 
ni   (*)   sic  scribit:     ,,  Q^  Asconius  Pediamie 

sorip^ 

( * )    Becte    Hierouymiim    duinus  ad   Plinium  \ax  Indi* 
meUchronismi    argult    Uar*    ce  Auctorum  T.  I.  p.  54.  pro^ 

ba« 


Digitized  by  VjOOQIC 


ML   TULLlI  CiCKROiriS.        idS 

9pr^or  hhiori^  darm  hMJtAtux  fui  LXXUX 
qeloii»  «MM  anno  capp^  l^mmbusp  XII  pos^ 
i^  aimi0  in  '4Hmmo  omnUim  homr^  coniane^ 
tf^**'  —  Qva4n  faa  ponpniMmt  AMoninm  po*-' 
tflii^  Mdiro  Vi^gilinmy  niliil  obtlaUt  .qaomuiuf» 
et  ipiom  OtlK  Mqiulem  faiiio  itauumoi^  ijaqd^ 
inanii  Serau  ad  VirgiL  £cl*  IV.  xu  iJMBit- 
^  jfscMius  PmUanm  a  GaBo  audisse  se  rcK 
feri  hanc  Balogmm  in  hoaarem  suum  fiwianu^^ 
9m  qdt  Mnete  conteaden  ¥eUt  ed  haao  rem 
mjaiii  aeuiem  nltra  la  annoi ,  qei  iMjorem» 
Asconio  ad  Galli  mortem  IribiMre  noa  «idemoi  f 
qnnm  liie  leite  IMone  L#  LIII.  p«  5is«  Yol|U|ta» 
rioi  nfai  naoriem  conseiTerit  a«  U#  798«f 

Atqne  sie  qvidem  igitnr  en  argnmentai  eatteniji 
videnmr  noMs,  qnaniam  poltamWy  aatii  aooarato 
Mmriiie  Aacoaii  aetalem.  *  Est  wo  etiam  aHod 
afgnmentom  9  internnm  illad  >  qood  ^aidem  p 
qnantom  jadico,  a  nonmiiUiB  joito  piminm  ufw 
$m  tidetor^  nec  tamen  neiw  «ileatio  praeier-» 


In  Comme&lariis  enim  ad  Oat.  pro  Seanra 
t*  ti#  p#  17&  {edit.  Lugd.  JBat.  f644r. )  nbi  de 
Seanri  domo  agitnr,  haeo  prostants  ^»,  Demon-^, 
etraese  vobis  memini  mo  hano  domum  ia  ea  par^^ 
te  PabBtii  eeee^  quae^  cum  ab  Sacra  via  da 
wenderief  ei  per  prommum  vioumj  gui  est  ah 

ei-* 

batus  in  Scaligeraiia  Ensebii   te  commoti ,  perperam  duos 
editione  aitera  p.  soo.  quum   effiazerat  Asconios.   vid.  Fa- 
Scaliger  in    priore    editione   briciui  in  Bibl%  Lat»   T«  EL 
p.  iSS.   et  oim  00  Yotiiiis ,    p.  6i5. 
Clniiici  Eafebiaoi  auctoriiar 

Qa 


Digitized  by  VjOOQIC 


134     CAP-  IX.    DE  ANTIO.  INTERPR. 

simsira  parte ,  prodieriM ,  poaitd  eei  :  poeaidct 
eam  nunc  Longue  Caeeina  ^  qui  Coneul  fuH 
cvm  Claudio$  in  hujue  domue  atriajueruni  gua* 
tuor  eolumnae  marmoreme  inaigni  magnitudihe^ 
quae  >  nunc  eaae  in  regia  iheatri  MareelU  di^ 
cuntur.**  ete.  Jam  "rero  quiim  in  Fastls  Goii«' 
solaribw  Longi  Caecinaie  nomaii  fitistra  qa&en« 
tnry  tkovL  defoeraiit  qtii  boc  nmnen  in  scriptis' 
Cemmentaim  comiptom  esse  cenaerenty  jodica* 
rentqne  legendum  esa^Largua  Caeeinaj  qui  Ccn* 
sel  fiierit  cum  Clandio  Imperatose  a.  U.  79^ 
Placait  kaee  emendatio  Mnrmtorio  AnnaL  ItaL 
T.  II*  p.  at«  ct  Lipsio  ad  Tacit.  AnnaL  XI.  55» 
nec  temerCy  quum  ipsum  illud  nomen -exhilMft^ 
tur  in  lapide  NeapoUtanoapnd  Gruterum  p»  CXYL 
5«  et^Spanbenu  de  Uau  Numism.  T«  II.  p.  9* 

yideamus  qmd   ex  iiocce  interno  argumento 
disoi  possit  et  quatenus  hoo  congruat  cnm  iia , 
qaae'  n^    ex    argumentb   «ternia    protulimua» 
DisismM  igitur  ex  Asconii  loco^  si  is  salTus  esse 
censendus  sit,  non  modo  Asconinm  fitisse  ae«-^ 
qualem    Largi  Gaecinae ,  faed  etiam  Asconium  ^ 
saltem  eam  Commentariomm  partem,  quae  esf 
ad  Orationem  pro  Scauro,  demum  post  enm  aii* 
num  scripsisse    qno   Claudius   Consulatum '  ges*^ 
sit   eam   Caeeina   ( U.  C  795« )    Jam  si  aimoe 
computamus  a  eonTivio  Apicii^  oui  Asconiua»  se?« 
nex  interfuisse  videtur,   quod  diximus  incidisse 
in  Tiberii  decimum   (U.  C.  776«),   ad  Caecinae 
usque  et  Claudii  Consulatum  (U.   C.  795.)  in- 
tcjcedit    spatium.  annornm  undeyiginti.     Fuerat 
autem,    ut    diximus,    Asconius    in   Apicii   con« 
vivio    senex   ad   minimum    63    annorum;   cnm-» 

que^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


ML  TUI^m  GICERONrSv       t^ 

^,  .nt  liieronjmM  lesuttir  f  A«oomo  obtigeric 
ki^a  85  aBHorum  senocliu^  nihil  obsUt  qaoiai^ 
HBf  ipsnmy  poM  Apieii  eonvivittm^  etiam  19  'annos 
liziase  statnaiyms;  qao  iacto^  fuerit  Aacoaiaa, 
tempore  qao  in  Scanrianam  acripflit>  aenex  81 
annoram.  «—  Sed  dicat  forte  aliqnii,.attigit  qoi- 
dem  AflconinSy  leite  Hieronymo»  aetatem  8&  «n* 
norami  aed  tesie  eodem^  dnodecim  poateriores 
annos  lofflinibna  fnit  eaptna»  ai  igilnr  netatia  an» 
no  75  ocnloram  Inmijw  amint^  qnomodoille  8 
anais  poat  Ckmunentarios  in  Cieeronem  potoit 
al>sQl?ere?  Respondemna  wo  revora  aliquid  dif« 
fiealtatis;  aed  fortasse  Asconins  f  nt  seneXy  sensim 
sensiaiqne  captns  est  Innriailwis»  nee  slafim  ita 
at  plane  ia&peditns  iiierit  qnominns  ipse  sciberet. 
Scribae  saltem^  nt  mos  erat,  dictare  potnit*  Et 
Teroy  A  boc  displieet,  possnmns  banc  ipsam  75 
annorom  aetatem  sub  Caeicinae  et  Clandii  consu« 
lata  Ascenio  tribnere»  ri  ipsi^  circa.mortem  Vir- 
giliiy  nont  nt  noa  ante  fecimus»  jaTentutem  aO 
aanornm  adscribammsi  sed  pneritam  la  annoram^ 
qaae  aetaa  non  minor  cenaenda  est  quam  ut  ct 
Ascoaias  VirgiUam  loquentem  andire  potuis- 
seu(*> 

Oo 

(*)lfiror  Fabridisenteno  hoc  fH^tuennt  auetores ,  nesclo: 
tini,  tpiim  BibL  Lat.  T.II.  2*.  LMuBni  ita  hls  usum,  ejf 
p.  6S.  mt  rideri  sHm  Qutnclio  Fediano  camperi^  qui  et  ipse 
liaimm  Pediaiii  foisse  audito*  eum  eequebatur.^  Nos  aiitein 
vemt  argnmeiito  ,-  quod  hic  priuSy  quam  nobis  persuaderi 
iDStit  Onit  h  J*  c.  7.  dioat:  patiamur  quemquam  et  Tu*- 
•  Sihe  ei  Qiiase  scriptum  in  gHiam  audlre  et  a  Qumctl. 
mtdtprum  (ibris  est,  sed  an    liano  audiri  potuisscf,  ha  il. 

lum 
Q  5 


*  DigitizedbyVjOOQlC 


irf     CAB.  IX*    DE  AJltlQ.  INf  EAPR* 

I>e'  pomft  Akconii'  itei^  M  diffldlllmam  emi 
«Jiipiid  mtiierei  V(Nii{ti!$>  ^[tiideifi  di$  Hiat.  Lftt. 
Sjih  aKXVI*  pt45*noift  dubitavit ijmm  Voeflr^ 
JPaltemnium  ^,  Nitc  difficUe  est^  incpiit  ^ /iro* 
bdtUf  eum  jimmiM  (^)  dtcit  Litifif  nonVtt  ^ 
re^eiii^^  non  «^o  yttscCely»^  qiio  ^caUgl^y  puta^ 
bai ,  f z4&t  fdrrdUariter  lAMio  ueue  eity  ^  quta 
JPataninuiB  tf*»»fw  Quad  toOigo  ek  JftKo  ItaNcb 
quandfo  mor^  poiftatufn  in  eo^^fuem  antiquie 
jfuiiee  iemporibue  eommini^citur  ^  celebrat  fa^ 
miiiatem  aiqUe  amicum  hune  eaum*  Vhrid 
Si&i  mni  ieta   L*  XIL  [  Vi  9id«  ] 

^ir^tMkumia-fUi^nt^  Peiidnus  in.  armie 
BMa  Agiididt  atrodpf  Tt(^andqu^  eemind,  et  ortM^ 

At^ 

lam  locimi  interprelari  mala*  cCtorem ,  licet  hic  ipse  locus 
nius  I  ut  Quinctiiianum  hoc  e  in  Asconianarum  lucubratio" 
lecto  jiotius  quatn  bz  atiditd  nutn  reliquiis  nunc  quideai 
Pediann  eomp^se  statua»  non  reperiatdt*.  ' 
pms.  Gmft  enim  Qtdiieiilia*^  (  *  )  AMmii  TeriHi  \am 
ans  natus  foX  a.  p.  Cb.  (^.  wA^  in  Gommcnt  ad  Omtk 
qui  est  U.  G.  796.  in  Hispaniae  ^  Gonielio  p.  i38.  ^  Cme^ 
oppido  Galagurri ,  et  post  terum  quiddm  non  duos  Tri" 
Neronis  necem  adolescens  ad*  bunas  pL  ut  Cicero  dicii^  seA 
inodum  (27  annorum)  a  Gal-  guinque  tradunt  creatos  tum 
ba  Romam  perductus  ait  a;  esse  ,  singuhs  ex  swgeii» 
p.  Gh.  69.  (qui  est  U.  G.  8i3-)  classibus.  Sunt  tamm ,  fM 
uttraditHieronymusinGhro*  mdem  iUwn  duonun  iubm* 
nico,  nontemeremihiTideor  row,  qu^  CicerOy  ponantt 
statuere ,  Quinctiiianum  Asoo-  inter  quos  TudUanuSy  et  Patm 
nu ,  qui ,  ut  suspicor ,  mor-  pomus  Atlicus,  Ziviusque  nos^ 
tuus  est  circa  o.  799.  lccto-  tcr:' 
rem  potius  fuisse  quam  aiJi'* 


Digitized  by  VjOOQIC 


.  M.  TULLII  CICERONtS.        127 

jUium  AMmQreo  mm  de  •iirpe  Jhrebat^ 
Haud  kpior  generia  fkmd^  sacrogue  Timcwo 
Ohriaj  ei  Euganeie  dilectum  noTnen  in  oris. 
Hmepaier£ridanu8ff^enetaequee^orclinegenieef 
Jtque  Apeno  gaudene  popubie  ^  eeu  beSacieretf 
Seu  Mueae  ptacidae^  doctaeque  eilentia  vUae 
MaOeif  et  jitmioe  pleetro  muUfere  laboree^ 
Non  ulbam  ^Umiv  parem^  nee  notior  alter» 

Quae  non  in  aUas  gratiam  finmit^  guamf  ui 
dijtif  anUci  sui  AsconU.  At  Pediaon  eiy  quem'^ 
admodum  vidimue  y  aperte  patriam  iribuit  Pa- 
iaeium,f  ^ntenoris  opuih  Xlnde  ei  pduJo  poei 
ait^  [t.  357]« 

•  •••%•••   Macte  o  virtutis  a^fitae  ^ 
Macte  Antenoride. 

Itaque  eum  esttrd  contrwersiam  sii  f  lApium 
esse  Patopinumf  et  vel  e»  istis  SiUi  versibusf 
Patapinum  etiam  Pedianum  esse^  videanvues 
ns  illud  quidem  dubium  erit  f  qui  cum  Aeco^ 
nius  dicit.  Liviiu  BoHer,  e6mmunem^  ut  aje^ 
hamf  pairiam  t^ipexit.^^  Et  VoMimn  boii  da- 
IbHint^  seqmtur  FabricitiSf  in  Bibl^  LaU  T*  IL 
p.  65ii  qui  liac  in  rc  conferendum  citat  Bemar- 
dimm  Scardeoninih  de  antiquitate  Urbis  Pa^» 
iaeii  et  claris  cufibus  PatOf^inis  p*  44.  seq. 
*tijiu  libri  copiam  mihi  nondum  factam  esae  do- 
feo.  Joannes  qtroqne  Metelkis,  in  literis  ad  Pi- 
gliiiim  y  opinatns  est  Aaconihm  fnisse  Patavi- 
mmi;  ct  idem,  ubi  anctor  libelli  de  Origino 
Gentis  Romanae  c.  1.  mcntionem  feeisset  Com- 

nien- 


Djgitized  by  VjOOQIC 


ia8     CAP.  IX.    DE  ANTIQ.  INTERPR.   ' 

mentationis  de  Origine  Paiapina^  cottjedt  hv^ 
jas  aactorem  esse  Asconiam  Pedianamy  quem^ 
aic  ille  Metellas  inqait,  potiue  quam  alium^ 
euae  gentis  originem  ecripeieee  verisimile  eet. 
Sed  Anna  Fabri  filia,  in  Notii  ad  AoreL  Victor» 
p.  5.  ait:  ,9  de  his  judicium  *euum  ferre  ni'^ 
mis  .pericuhsum  est.  Hoc  unum  dicam  non 
eatis  liquere  Patopinum  Aseonium  fiusse^^ 

De  Asconii  familia  haad  scio  an  qaidqaam 
Constet.  Habait  ille  filios^  ad  eosqae  scripsisse 
tidetar  saos  Commentarios ,  qnemadmodam  fa<- 
conjecit  Hotomannus.  in  Praef.  p«9«  ex  ipsis  As- 
conii  Terbis  ad  Orat«  pro  Milone  p.  196«  nbi  aif: 
j^Quid  sit  dividere  sententiam  ^  -  ut  e/iarran-^ 
dum  siij  vestra  aetas  j  filii  ^  facit.*^  Eqaidem, 
si  qaod  ientio  dicere  fas  est,  non  sine  caosa 
conjicere  mihi  Tideor,  Asconium  praecipao  con- 
aili6  Cdmmentarios  in  Ciceronem  scripsisse,  ut 
fiUoS  ipse  saos  adjuvaret  in  legendo  absolutissiilia 
Giceronianae  doctrinae  monumenta.  Suadet  eam 
conjecturam  ipsa.  enarrationis  forma  9  quae  paa* 
flim  ejusmodi  est  9  ut  y  ubi,  ipsam  legis ,  sabinde 
fere  tibi  videaris  Asconiom  dictantem  audire* 
Saffioiat  excitasse  unom  alterumque  exeqnplum: 
ad  Orat.  pro  C.  Cornelio  p.  i5l.  ait :  ,,  Puto 
vos  reminisciy  has  esse  leges  LUfias,  quas  Hlie 
Consulibus  Mm  Idifius  Drusus  Tnbunus  pL 
tulerit.^^  Ad  Orat.  pro  M.  Scauro  p.  176.  ait: 
9»  iVe  forte  erretiSf  et  eundem  hunc  Cn*  Do-- 
labeUam  putetis  esse^  in  quem  C.  Caesaris 
orationes  legitisf  sdre  vos  oportet^  duos  eo^ 
dem  tempore  fuisse  j  et  praenomine^  et  nomi^ 

ne  m 


Dtgitized  by  VjOOQIC 


M.   TULLII   CICERONIS.        139 

ne ,  et  cognomine  9  DolabeUas.**  Et  ad  OraU 
pro  IVIilone  p.  197.  ait :  „  Illud  vos  meminis^ 
ee  non  dubitOj  per  Q*  Fufium  factum^  ne  a 
Senatu  asperius  decerneretur.**  Adde  locam» 
quem  ipsi  supra  exhibuimus  p.  i25« 

Commentarii ,  quos  scripsit  Asconius  in.Gice- 
ronem»  non  omnes  supersunt.  Habetaius  modo 
cos,  qui  sant  ad  Orationem  in  Q.  Caecilium  quao 
Divinalio  dicitur,  in  Prooemium  Actionis  in  Ver- 
retn,  ad  Orat.  in  Verrem  de  Praetura  urbana, 
ad  Orat.  in  Verrem  de  Jurisdictione  Siciliensi  p 
ad  OraL  Pro  C.  CorneliOy  ad  Orat.  in  toga  can- 
dida  contra  C.  Anlonium  et'  L.  Catilinam,  ad 
Orau  contra  L.  Pisonem,  ad  Orat.  Pro  M.  Scau- 
ro,  ad  Orat.  pro  A.  Milone.  Cave  Ycro  credas 
Comuientarios  istos,  quales  ab  Asconio  scripti 
smt|  tales  etiamnum  esse;  imo  Tero^  misere  pas- 
sim  uoncaii  mutiU;ique  sunU  Hinc  Hotomannus 
in  praef.  p.  2.  ait :  ,,  Sed  quemadmodum  in 
pita  magaum  vulnus  accepit  Asconius ,  orba* 
tus  videlicei  usu  praestantissimae  et  nobiHssi^ 
mie  partis  sui  corporis  :  eodem  modo  ingenti 
profecto  calamitate  post  mortem  affectus  est , 
amissa  hominum  ac  temporum  vitio  maxima 
et  pulckerrima  parte  eorum  quae  literis  ?nan^ 
daverat:  eaque  insuper  ipsa  quae  nobis  reJi^ 
quafacta  est  muUis  mendis  et  quasi  macuUs 
inqmnata.  Quod  nisi  aliquot  aetatis  nostrae 
truditi  hamines  in  iis  repurgandis  operam 
suam  coUocassent  j  jacuisset  profecto  Asconius 
nuUo  numero  et  plane  ad  nuUcim  rem  utiUs.'^ 
Iusiint  vero  etiam    passim   quaedam  in   Ascouii 

R  Com- 


Digitized  by  VjOOQIC 


i3o    CAP.  IX.    DE  AlfTIQ.  INTERPR. 

Gommentariii ,  qnae  et  minoa  latfna  et  Af  conid 
indigna  censentur ;  «ed  ea  yidentor  a  seqniore 
manu  inserta  esse*  Ita  jam  opinalus  est  Hadria- 
tus  Gardinalis  in  libro  de  Modis  Latine  Lo« 
quendi  p«  i5i*  j^  jisconiua  Pedianus  ^  incfuit  f 
tametsi  aub  jiugu%io  CaeBare  Jlorvit^  bonaque 
mulia  atgue  eleganiia  ecripsit ,  aicuti  Ubello 
eive  potius  fragmento ,  quoi  ante  hos  annos 
repertum  est,  colligi  poiestf  mulia  Jluit  ac 
icatet  barbarie*  Quam  tamen  barbariem  non 
dh  illo  certSf  qui  bono  eiiam  tunctempore  eru^ 
4iius  est  j  provenire  putos  sed  potius  ab  aUquo 
insutso  atque  ineleganii  Gramniatico  ^  qui  m-* 
terpretis  vice  functus^  inepta  mutta  conse^ 
ruiff  quae  postea  una  cum  bonis  auctoris  ver^ 
his  descripia  sunt*^*  Et  ita  qoidem  pleriqne 
Viri  Docti  opinati  annt  p  et  nnper  confessns  est 
CaroL  Fr»  Heinrichius  in  sna  editione  Partinm 
ineditarum  Ciceronis  Orationum  ^  KJliae  i8i6* 
'p«  io3.  nbi  hac  in  re  conferendum  citat  Sciop- 
pium  Consnlut.  de  scholarum  et  stud*  ratione 
p»  59.  eundemque  in  Infam.  Fam«  p.  iii.  et  de 
Stilo  Hist.  p.  i6g. 

Num  ad  omnes  aliqoando  Ciceronis  Orationes 
scripserit  AsconiaSy  aegre  contendant  alii.  Ipse 
qnidem  nusquam  illud  diserte  profitetun  Vide- 
tur  tamen  adeo  plares  Orationes  interpretatus 
esse,  qnam  in  quas  hodie  Commentarii  super- 
snnt.  Hujus  quidem  suspicionis  hoc  sit  indicio^ 
qnod  Asconius  saepius  provocet  ad  res ,  quas  ali<- 
bi  se  enarrasse  profitetur  et  qnae  tamen  in  editis 
Commentariis  frustra  quaeruntur.    Sic  et  Pliniu» 

ali- 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  TtJLtll  CICERONIS;       tZi 

ificiibi   ab   Aseomo    qnid    comperisse    tesutor^ 
^od  nunc  in  Asconio  non  reperitnr:    „  Samu^ 
lam  quoque  ,  inqnit  Piinins  in  Hist.  Nat.  L.  YH. 
c  4&   centum  annie  vixisae^  auctor  eat  Asco^ 
niua  Pediimua.*^    Tnm  vero  etiam  ad  Orationem 
pTO  Sex.  Roscio  Aflconinm  aliqnando  scripsisse^ 
facile  Gonjicere  licet  e  Geilio^  qni  istnm  Asco- 
nii  ccnunentariam  sna  aeUte  snperstitem  habnis- 
se  Tidecar.    „  Comeliua  Nepoe,  inqnit  Gelliits 
L.  XV.  c  28.  et  rerum   memoriae  non  indiU^ 
gene^  et  Jf.  Ciceronia  >  ut  qui  maxime^  a7n£* 
cua  JhmiUaria  fuit  s  atque  ia  ihrnen  in  primo 
Hbrorumy  quoa  de  vita   Uliua  compoauit  y  er- 
raaae  videturj  quum  eum  acripait  trea  et  v/- 
ginti  annoa   natum ,  primam  cauadm  judicil 
pubKci  egiaae  >  Sextumque  Roacium  parricidii 
reum  defendiaaec  dinumeratia  quippe  annia  a 
Q.  Caepione  et  Q.  Serrano^  quibua   Conauli^ 
bua  ante  diem  IIL  nonaa  Jdnuariaa  U.  Cice^ 
ro  natua  eat,  ad  M.  Tuttium  et   Cn.  Dolaiel^ 
lam^  quibua  Conautibua  causam  privatam  pro 
Quiritio  apud  Aquilium    Gattum  judicem   di- 
xitj  aex  et   viginti   anni  reperiuntur :  neque 
duhhtm  eat ,  quin  poat  annum ,  quam  pro  Quin^ 
tio  dixerat^  Sex.  Roacium  reum  parricidii  de^ 
fenderit ,  annoa  jam   aeptem  atque  viginti  na* 
tua ,  L.  Sulla  FeUce  Q.  Metello.  Pio  Coaa.  in 
qua    re   etiam  Feneatellam   erraaae  Pedianua 
Aaconiua  ahimadvertit  ^   quod   eum  acripaerit 
aexto   viceaimo'  aetatia    anno  pro  Sex.  Rdacio 
dixiaae.^* 

E  X  An« 


Digitized  by  VjOOQIC 


i5a     CAP.  IX.    DE  ANTIQ-  WTERPR. 


Anteaqiiam  nostram  disputationem  de  Asconii 
Commentariis  finiamusy  est  quoque  ,nobis  me&<** 
tio  facienda  Scholioram ,  quae  ante  aliqnoi  an« 
nos  ex  Ambrosianae  Bibliotbecae  latebris  in .  In- 
cem  protracta  sunt  ab  Angelo  Majo.  Primnm 
edita  sunt  illa  Scbolia  Mediolani  a*  x8i4«  simul 
cum  partibns  ineditis  orationum  pro  SeaurOy 
pro  Tullio  et  pro  Flacco  ;  et  mox  repetita  Ki- 
liae  a«  i8i6.  com  Emendat*  et  Gommeat*  Cra« 
meri  et  Heinricbii.  £t  ea  quidem  Scholia  Ma-* 
]U8  non  dubitanter  opinatur  ab  Asconio  profecta 
'esse.  Inventi  hujus  bistoriam  sic  narrat  Editor 
in  Principis  editionis  Praefisitione  Prima  $•  V# 

^  In  Codicibus  ego^  qui  bobienses  inscribantor, 
^  unum  deprebendi ,  in  quo  Sedulii  cbristiani  poS« 
^tae  opera  edita  continentnr,  qurai  quum  acu'* 
II  tissimia  ocnlorum.  acie  Instrarem ,  et  sub  poste- 
^  riore  scriptura  priorem  rimarer ;  o  Deus  immoT'* 
^talisf  repente  elamorem  sustuli^  qaid  demnm 
^  video  1  £n  Ciceronem ,  en  lumen  romanae  fa- 
^onndiae  indignissimis  tenebris  circumseptain ! 
91  Agnosco  deperditas  TuUii  orationes ,  sentio  ejas 
^eloquentiam  ex  his  latebris  divina  quadam  yi 
Pi  fluere^  abundantem  sooantibus  verbis  uberibns* 
9,  que  sententiis*  Tituli  quoque  operum  in  mar* 
^gine  Codicis  sese  paulatim  aperuerunt.  Atque 
^  bic  ego  quantis  laetiliis  incessi ,  cum  partes  in-» 
yf  gentes  ineditas  triom  Ciceronis  orationum  depre- 
^  bendi|  pro  Scauro  nimirum  ^  pro  Tullio  et  pro 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  TULLII  GlCEROIfI&         x3S 

j)  Fbtcco  f  Grandibas  et  pQlcherriaiis  litteris  ea 
M  constat  scriptnray  et  in  tria  tuiaif aaeqae  pagella 
y^  latercala  distinguitar»  Tam  oratio  pro  Scauro 
fyelegantissimis  scholiis  stipalar^  qooram  alia  litte* 
«ris  qoadratis  vetastissimis,(etsi  minutioribaSyexa* 
„  rata  sant «  alia  rndioribas  qaidem ,  sed  eadem 
„  taaen  antiqna  ^  atque  ab  eodem ,  jA  plane  ride*- 
M  toTy  auctore  profecta»  Scriptorem  horom  scho- 
D  iioram  Asconiom  Pedianum  fuisse  suspicor :  nam 
Y^  et  stilas »  et  naturalis  quidam  color ,  et  totam 
,1  genos  seribendi  id  indicare  Tidentar.  Porro  qui 
n  )am  pridem  extat  Asconii  commentarius  in  ora- 
y^  Aontm  pro  Scauro ,  non  piane  integer  €S8e  po« 
„  testy  qaam  ipsa  oratio  paene  tota  ante  nostram 
,,ediuoBem  desideraretor." 

Sic  Majus ;  equidem  non  miror »  ipsnm  detecto 
pretiosissimo  thesauro  adeo  laetatum  fuisse :  ueque 
id  magis  Ciceronis,  quam  Asconii  causa.  Suntenim 
et  illa  Asconiana  guaniivis  pretii^  ut  ait  Heinri* 
chinsinPraeL  p.XXI*  quibus  sine  mtelligentiae 
deirimenio  earere  nemo  poiesU  Gramerus  quidem 
opiuatur  ea  Scholia  non  ab  Asconio  profecta  esse  ; 
sed  qoibos  potissimum  argamentis  id  neget  y  ex*- 
spectariy  qnam  addere  malait:  y^  Aniiquiaaima 
e$$e  haee  scholia  9  inquit ,  p*  4*  ipee  litierarum 
characier  osiendii  ;  jisconii  esse  dubiiare  licet  f 
cum  neque.ad  docirinam^  neque  ad  siilum  ac^ 
cedere  videaniur*^^  Sed  Cramerum  opportune 
refatarit  Majus  in  Commentationibus  de  edit. 
princ*  MedioL  Fragmentorum  Ciceronis ,  quae 
sobjectae  sunt  editioni  Ualensi  182^»  p»  6x6.  seq. 

R  5  Prae- 


Digitized  by  VjOOQIC 


i54     CAT.  IX.    DE  ANTIQ.  INTERPIU 


Praeter  illa  Scholia  in  oratioiieiii  pro   Scaa<' 
ro  9  alia  mox ,  eodem  tamen  abno  iSii.   Afedio-- 
lani  edidit   Angelus  Majua  in  libro ,   ca)as  in-* 
tegra   haec  est  inacriptio:   Af.  JhiUii    Cioeronia 
irium  Orationum  f  in    Clodium  et   Curionem, 
de  Aere  aUeno  Milonis ,   de   Rege  Aleaandri^ 
tto^  Fragmenta  inedita^    Item  ad  tres  prac* 
dictas  Orationee  y   et  ad  aliae  TuUianae  ^fua'* 
tuor  editaa ,    Commentanue    antiquue   inedi^ 
tus ,  qui  videtur  Asconii^  Pedianu    Scholia  in-^ 
euper  antiqua  et  inedila,  quae  videntur  Ex^ 
cerpta  e  Commentario  deperdito  ejusdem  As'-, 
conii  Pediani ,  ad  aUas  rursus  quatuor  Cice'' 
ronis  editas  OratUmes»     Omnia  es  antiquieei^ 
mis  MSS.    cum  criticie  notis  edidit  Angeitue 
Majus.   MedioL  18^4'.     In    Iioc   praestanlissimo 
opere  acris  ille  ingenii  Italas,  pro  graTitate  ar-» 
gumenti,  perquam  doctissime  disputat  de  Seho^ 
liis  islis  ineditis»    et  magno  doctrinae  apparatu 
exponity    quibus   ille   momentit  adductus  Aaco-* 
nium  in  Ambrosiano  palimpsesto  se  iitrenisse  ar<* 
bitretur.    Nos  quidem  libenter  doctissimam  Ma)i 
disputaiionem  hic  repetimus  ^  nec  vero  dnbita- 
musy  quin  hac  in  re  apud  nostrates  aliquidgra-* 
tiae  habituri  simus. 

M  Quod  si  Deo  visum  esset,  ut  pro  his  pretiosis 
y^  quidem  sed  distractis  atque  abruptis  Ciceronis 
iifragmentis  ipsos  integros  libros  effoderemus^ 
y^  tunc  demum  omnium  eruditorum  gaudinm  esseC 
fi  cumulatum,  Nunc  id  desideriam  sane  grave  at- 

»<1W 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   TULLII   CIGERONIS.        i55 

M  fpt  acerbum  Gonunentariiu  copiof q«  inedituf 
J9  noa  parnm  solatnr.  In  qno  quidem  scripto  an- 
,1  tiqniasimo  quid  Tehementios  admirer  hon  dis* 
a  pieio  i  an  latiniutif  yidelicet  puritatem»  an  elocu- 
ji  tionis  nitorem  j  an  doctrinae  sapientiam ,  an  Iq« 
9  terpretis  denique  in  suo  officio  prorsns  perfecti 
M  accoratissimam  sedulitatem*  Hnc  accedit ,  quod 
^  Talde  praedaras  et  novas,  qui  m>strnm  Interpre- 
„  lem  legett  notitias  hauriet*  Quis  ante  hujus  edi. 
n  tionem  andiyit  de  opere  Ciceronis  quod  inscrip- 
« tom  fberit  Edictum  L.  Racilii  Tribuni  Plebi  ? 
«  Qnis  praeterea  Quintum  Marci  fratrem  praefuisse 
M  praetorem  causae,  quam  Marcus  dixit  pro  A.  Li- 
^  cinio^rchia?  Nequid  dicam  de  perutilibns  gram* 
«maticae  ipd^  orthographiae ,  historiae,  et  philo- 
n  logiae  locis ,  qnos  non  incnriosi  lectores  passim 
n  offendent»  Neqnid  dicam  de  Afranii  et  Sinnii 
ji  Gapitonis  anctoritatibns  ^  qnae  semel  laudantur. 
9iNequid  denique  dicam  de  C»  Gracchi  nobili 
n  ontionis  fragmento»  qnod  in  his  ipsis  commen- 
n  tariis  qoasi  gemma  lectissima  elucet«  Quid  hoc 
nfrnsto  brevius,  dicet  aliquis?  At  quantns  ora- 
ittQrl  Haec  eqnidem  particula  non  solum  latinae 
,1  Uagoae  bonitate  me  delectayit ,  sed  etiam  com* 
„  nemoratione  famosi  hominis  et  mirae  antiquiu* 
11  tis  memoria»  Osculemur  igitur  flagrantisslmi  trl- 
M  bnm  plebis ,  Scipionum  de  stirpe  geniti,  oratoris 
n  ante  TnUinm  natum  facile  prindpis  Tenerandas 
lyreliquiasy  qnae  ad  aspiciendam  aetatis  nostrae 
^iHGeme  semplternis  tenebris  emerserunt* 

9iNnnc  mihi  paulo  difficillor  quaestio  commo<« 
»1  Tenda  est,  cui  nimirum  auctori  ingens  hic  et  in«- 
9  cditus  commentarius  tribuendus  sit«    Multi  qui« 

ji  dem 


Digitized  by  VjOOQIC 


i36      CAP.  IX.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

^  clcm  veteres  ernditi  orationes  Ciceronis  scriptb 
^  commentariis  illustraverant,  qaos  inter  videtur 
^  TuUias  ipse  auctor,  cai  rei  fidem  faciant  Asco^ 
„  nias ,  Qaintilianas  atque  Diomedes,  Viilcatii 
,,  commentarios  in  orationes  Ciceropis  D*  Hiero* 
„  nymus  memorat.  Gaprum  Agroetius  in  commen*- 
^  tando  Cicerone  praecipuum  vocat  t  qaod  recte 
9,  ne  an  secus  dictum  sit ,  amisso  Gapro  ^  judicare 
yy  non  possumus.  Et  quidem  Capri  commentarios 
^  D*  etiam  Hieronymus  nominat.  Denique  et  prae» 
^  dictus  Asconius  alios  interpretes  haad  raro  in- 
„  dicat  orationum  Giceronis.  Sed  enim  ea  cancta 
5,  scripta  perierunt,  praeterquam  Asconii  et  cujus- 
,/dam  Scholiastae  anonymi ,  quorum  laborea  in 
^  aliquot  Giceronis  editionibns  conjunguntor.  Goai* 
I,  mentarium  a  me  nuper  repertum  ,  quia  is  pari* 
^  ter  est  anonymus,  statim,  ut  par  erat,  cum  As« 
^  conio  et  cum  editis  scboliis  contoli :  ac  facila 
^  sane  cognovi  •  inyenta  mea  stili  elegantil  eradi- 
y,  tionisque  praestantid  ad  Asconinm  prorsos  acce- 
,,  dere  ,  a  siccitate  autem  et  duritia  Scholiastae 
^  yehementer  recedere,  Quumque  praeterea  yide* 
^  rem^  miro  quodam  eyentu  commentarium  meom 
^  ad  eas  ipsas  TuUii  orationes  pertinere^  quae  As« 
^  conianis  adnotationibus  injuria  temporis  orbatae 
^essent,  in  eam  protinus  sententiam  concessiy  me 
^  Asconii  Pediani  labores  detexisse  reliquos ,  qui 
^  magno  cum  Utterarom  detrimento  jam  dim  pe« 
I,  rierant. 

^  Jam  ego  qnibus  momentis  addnctas  Aseoniam 
^  me  in  ambrosiano  palimpsesto  inVenisse  arbitrer» 
n  breTiter  exponam.   Id  autem  priasquam  adgre« 

19  dior  ^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  TULLII  CICERONIS.       iS? 

%  dior ;  oiagDnm  hoic  sententbe  pondus  adfcram » 
),  ambrosianornm  doctoroDci  auclorieate  citata.  Nam- 
n  <pie  his  «[nnm  ego  mea  de  Asconio  imper  a  me 
9,reperto  argnmenta  perpendenda  proponerem^ 
),  hoc  ab  ipsis  gratissimum  responsnm  i^etnli :  ea 
y^  iddrco  probabiliora  videri  ^  quod  olim  snspicio 
,1  aliqna  oborta  esset,  Asconinm  fortasse  in  ambro- 
,1  sianis  codicibns  latitare.  Sed  enim  ante  recog* 
^  nitam ,  exseriptam  et  ordinatam  bnjos ,  de  quo 
,9  agimns ,  palimpsesti  materiam  elucere  nondum 
»res  poterat.  Nunc  vero  quum  tanta  pars  com« 
n  mentarii  in  pabHcam  lucem  emerserit ,  quantam 
,,  ne  praeteritae  quidem  editiones  coroplesae  fue-* 
,yrant,  ex  accurata  utriusqne  operis  coUatione^  de 
91  vero  auetore  inediti  commentarii  satis  prababi- 
,9  liter  conjcctare  jam  possum.  Conjecturae  au<- 
^  tem  meae  haec  fere  capita  sunt» 

1«  Elocutionis  et  stili  genus  mihi  prorsus  idem 
,1  ridetur  in  codice  inedito  atque  in  Asconii  edi"* 
9)  tionibns ,  pnrum  videlicet  utrobique  y  pressum  f 
iisimplexy  nitidum»  elegans»  et  argentea  immo 
^anrea  aetate  dignissimum. 
'  2»  Methodus  ipsa  et  materia  eommentarii  ea* 
fi  dem  est  in  codiee  inedito  atque  in  Asconii  libris 
,,  impressis.  Utrobique  siquidem  praeponitur  ar.» 
)9  gumentumhistoricum  et  satis  ernditum  Tullianaa 
D  orationis.  Utrobique  mira  perspicnitate  et  bre- 
9,ritate  lociobscuri  enncleantur,  sensus  gramma^ 
9  tici  aperinntur,  historia  temporum  tangitnr,  mnU 
y^  tomm  hominum  vitae  et  munera :  tnm  leges , 
yyttores,  consuetud^nes  praesertim  urbanae  et 
lyjndieioram  perpetuo  deseribuntur* 

S  3. 


Digitized  by  VjOOQIC 


i38     CAP.  I3L    DE  ANTIQ.  DITEftPIL 

.  5«  Tam  ez  edito  Aiconto  quam  ex  codiee  faxedi- 
^to  apparet»  aaeloreia  Conunentarii  posteriorena 
^  quidem  aliqaanto  esae  ipio  Cicerone,  aed  breyi 
01  interTaUo»  Adeo  malta  in  ntroque  acripto  nar« 
^ranjtar  sea  minata»  aea  reeondita,  qaae  noa 
3P  nisi  ab  eo^  qoi  iia  reboa  aetate  eMet  prozimoa  p 
^reaeiri  potuiasent* 

4«  Moa  eat  Aaconii  aalia  freqoena  proyoeandi 
^  ad  paolo  ante  a  ae  dicta.  Idem  aaepe  iacit  nos- 
^  ter  Interpres. 

5*  Ad  orationemM  Vatmium  IX^  5«  indicat 
'^  omninoInterpres»seacripsisse  in  orationem»qaao 
^  banc  praecederet ,  nempe  in  Sestiamm ,  qaae  , 
^  ob,ipsammateriam9^a/<;}iai9a0praeponitar«  Jwdol 
^  vero  putatar  Asconios  commentatoa  faisse  in  om- 
n  nes  prope  Cieer<mis  orationes* 

6.  In  codicis  commentario  ad  orationem  pro 
y^Plancio  XIV*  4*  aatis  aignificat  Interpres,  se 
^scripsisse  in  Yerrinas.  Tom  ad  orationem  ii^ 
ji  yatinium  IX.  4«  ait ,  saepe  se  fecisse  mentionen 
^  iegom  Aeliae  et  Fafiae.  Jam  Tcro  in  Verrinas 
^  scripsit  AsconiaSy  nt  in  editi<mibas  ridere  est^ 
^  ibidemqae  multos  Ciceronis  jocoa  notarit*  Tnmt 
^  legis  Fufiae  meminit  reYcra  in  Ferr»  de  praetm 
ji  urh*  XLIL  Fufiae  et  Aeliae  contra  Fieon*  lY* 
j^  Phires  alias  congruentias  Asconii  editi  cum  com- 
^  mentario  inedito  sais  locis  infra  nolamus  i  exm 
^  gr«  ad  orationem  L  editam/>ro  C.  CorneUo  scri* 
^  bit  Asconius :  «  J9ic  eet  Cotta  ,  de  guo  jan% 
^  eaepe  diximus**'  Et  revera  apud  InterpretenL 
^  etiam  nostram  dicitnr  de  boc  Cotta  ad  orationem 
^  in  Clodium  et  Curionem  VII*  4«   Tw  ad  edi* 

^taxn 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   TULLII  GICERONIS.        iSg 

^  Um  oMtionom  in  Fisanm  XIV.  ^citor :  «  P* 
f^Cbdii  Appm  ClaudiuSf  sicut  jam  aaepe  eigni» 
^ficoifimuej  fuit  fraUr.^^  Fie  aatem  ejas  rei 
^  menuo  etiam  in  scholiii  a  me  nopev  editis  ad 
^  orationm  pro  Scanro  YL  ^uae  mihi  item  ad- 
^  notatiottes  Asconianae  pUtae  yidebanttur, 

7»  Ad  orationem  editam  pro  Milone  V«  seribit 
MAsconiaB:  «  lUud  we  meminieae  nondubiio^ 
^per  Q.  Fufium  iUo  guoque  4emporej  quo  de^ 
^inceetu  F.  Clodii  actuM  eat  ^  faetum^  ne  a 
M  eenatu  aeperiue  decerneretur*^*  Quo  loco  vi-- 
ndetiir  Asconins  proToeare  ad  ea  qnae  dicta 
«  sdnt  in  argomento  orationis  in  Clodium  et  Cu^ 


n 


nonem» 


&  In  commimurio  edito  ad  orationem  pro  Mi^ 
^  hne  XXXIL  ait  Asconins  patare  se  jam  signifi- 
y^  casie  legem,  quam  GlodioiB  ferro  proposuerat  de 
^  saffragio  libertinoram»  Jam  Tero  ea  narratio 
y  nosguam  occarrit  in-Asconio  edito»  legitur  au<» 
I,  tem  apud  nostrum  Interpretem  ad  orationem 
I,  de  aere  aSeno  Miionie  lY.  i«  Tideri  Glodiom 
19  eam  legem  fiusse  laturam. 

g.  Item  in  conmientario  edito  ad  orationem  in 
^  Pieonem  X.  scribit  Asconias  se  jam  dizisscy  L# 
^Lamiam  a  Gabinio  console  edicto  relegatam 
9iesse«  Id  autem  quam  frustra  quaesiTeris  in 
^  Asconio  edito,  ocearret  tibi  apud  Inierprelem 
^  nostrom  ad  orationem  pro  Plancio  XXXV»  a. 

ia«  Incommoda  ipsa  quibus  tum  editas  Asconius 
^tum  Intcrpres  noster  ineditus  laborant,  ejasdem 
^  generis  sunt*  Uterque  enim  injuria  temporum  et 
ii  scribsrom  incuria  male  habitus  est.  In  utroque 

S  a  n  s"»^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


lio     CAP.  IX.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

,,8unt  lacunae  modoTerboruoiy  modo  aententiaiF 
9,  rora.  In  ntroqne  non  raro  canunentarins  eat  ace«» 
^  phaloa  ant  mutilos.  Qaare  in  emendando  aut 
),  declarando  Pediani  textn  strennam  operam  po- 
y,  snernnt  doctissimi  Tiri  Gulielmos  Bndaens  ^  Lo- 
„  doicus  AlvarnSy  Panlns  Manntins»  Carolos  Sigo* 
t^nios,  Andreas  Patricius»  Franciscns  Fabricins,^ 
^  Petras  Nannius,  Petms  Danesins,  T*  Popma 
^  Phrjtsius,  Jacobns  Qrnqaius,  Tbomas  Crenius^ 
f^  Joanoes  Pridericus  GronoTius  ,  Franciscns  Ho-> 
^  tomannns  et  alii :  eaeque  adnotationes  partim 
^  saltem  eilitioni  Ascouii  Lugdnni  Batayomm  anni 
„  MDCLXXV.  subjunguntur.  Denique  tnm  in  caK 
,,  ce  parisiacae  ediiionis  anni  MDXX*  tnm  ab  An** 
,,  drea  Patricio  in  editione  Lugduni  Batavorum 
^  p.  384.  monemur,  Asconii  verba  aegre  interdum 
yy  in  codicibus  a  Ciceronis  verbis  distingui«  Id  mi- 
^  hi  quoqne,  dum  codicem  exscriberem ,  hand  ra* 
yy  ro  molestiam  et  perpleicitatem  creabat* 

^  Asconius  igitur  prorsus  a  nobis  judicatnr  nos* 
n  ter  Interpres ,  tnm  propter  bas  omnes  conjectn« 
^  ras  y  tum  praecipue  ob  octavam  et  nonam.  Jam 
^  si  cuiqne  scriptori  natnra  estf  snns  cnique  co-» 
y,  lor  ae  paene  vultus ;  nihil  autem  editus  olim  As<- 
^  conii  textus ,  ab  eo  qui  primum  nnnc  editur » 
^  differre  videtur  ;  reliquum  est,.nt  nos  deperditaa 
^  Asconii  partes  magnoDei  beneficio  deprehende* 
,,  rimus.  Quumqne  ad  IX*  tantnm  Tnllii  oratio^ 
^  nes  Commentario  Asconii  nteremiir ,  nnnc  jam 
,,  XVI.  ab  eo  illustratas  legamns  s  quas  inter  ora« 
^  tionem  pro  Scauro  nova  parte  commentarii  )am 

»itt-. 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   TULLII  CICERONIS.       ii% 

A|  iBStTacum.  Immo  ([utim  Scholia ,  qiiae  ad  Ca« 
y,  tiUnariam  quartami  Marcellianam  ^  Ligaria-^ 
„  naiHf  et  pro  rege  Dejotaro  infra  addemus ,  eo- 
^  dem  fenne  jure  Asconiana  possint  haberi ;  XX. 
^  )am  Cic^ronis  orationes  interprete  sno ,  quo  mi* 
y^rifice  gaadenty  Asconio  exornantar/' 

Hisce  potissimum  argumentis  suam  opiuionem 
firmare  stnduit  Majus  ^  quae  mei  quidem  sen- 
tentift  plarimam  partem  hujusmodi  sunt,  ut  facile 
persaadeanU  Sed  Majo  mox  se  opposuit  Nie- 
buhrius  in  Pracf.  ad  Fronton,  p.  XXXIV.  n.  4. 
^  Hic  Ciceronianus  Interprea^  inquit  ille,  mug^ 
ni  eane  pretii  est  et  doctus  p  non  tamen  est 
Aeeanius  /  eed  idem  qui  in  Verrinae  ecripdt , 
quarti  aaeculi  homo.  Nam  is  quoque  commen^ 
iarius  non  recte  Aaconio  tribuitur ,  atque  mihi 
duhium  non  eat ,  in  Poggianis  Asconii  apo^ 
graphiB  hunc  non  exatitisse  ^  sed  aliunde  edi^ 
tum  eeae^^  Nos  quiden^  xnaxime  dolemus  acer-* 
rimnm  iilom  Criticum  ita  ex  tripod^  enuntiare^ 
qnam  snaram  opinionum  argumenta  exponere 
maluisse*  Majua  tamen,  auditft  Niebuhrii  inter- 
cessione»  non  dubitaTit  in  eo  stare  quod  semel 
jadicaverat ;  hinc  in  Commentat«  L  c  p.  6io« 
primum  quidem  miratus  est  quo  pacto  Niebuh- 
rias  confirmety  Interpretem  Verrinarum  e»^^ 
qoarti  saeculi  hominem,  et  qua  vel  auctoritate 
Tel  vi  detrahat  Asconio  Commentarium  ,  quem 
commonis  sententia  y  quem  codices  eidem  i^sco* 
nio  vindicent :  tum  vero  etiam »  ut  de  recens  ia  • 
vento  Interprete  dictam  sententiam  tueretur , 
pinximos  modos  seu  locos  ex  Ambrpsiano  Inter*' 

S  5  pre- 


Digitized  by  VjOOQIC 


t43     CAP.  IX.    DE  ANTIQ.  INTERPIL 

prete  notavit  ^  qni  oum  AsconianM  magnopertf 
coDgruant.  Caeterum  discrepantis  hnjtts  jadicii 
dijudicationem  exapectamas  a  Celeb.  Heinricbio^ 
qui  in  Praef.  edit*  Riloniensis  p.  XXII.  profi-* 
tetur,  se  et  haec  Scholia  suscepisse  proxime  in 
Germania   animadversionibus  additis  repetenda. 

Praeter  Niebahrium  alius  guoque  Vir  Doctatf 
dubia  sua  movit ,  qui  in  universali  bibliotheca 
Genevensi  m.  Novemb.  i8i6.  p«  217*  sq*  Maji 
editionem  perpendendam  describendamque  vin-* 
dicavit*  Is  quidem  Yir  Doctas  Maji  opinionem 
de  Asconio  invento  minime  improbans ,  eo  tamen 
loco  nonnihil  offendi  visus  est,  quo  Conunentari} 
auctor  ad  Orat.  pro  Plancio  IX.  i.  ait :  ,,  Fe-^ 
riarum  latinarum  sacrificio  solebat  hoc  obser'^ 
varip  ut  Hostia  et  civitates  adjaceniea  por^^ 
tiunculaa  carnia  accipeTent  ex  Albano  monte 
eecundum  veterem  auperaiitionem**  .Viro  ita-» 
que  isti  Docto  faaud  quaquam  dicturus  faisse  vi** 
detur  Asconius  eas  caerimonias  aecundum  vete^ 
rem  auperatitionem  usurpari,  quoniam  eae  sxm 
aetate  summa  adhuc  veneratione  freqTientabantar«^ 
Objecto  argumentoMajus  ut  occurrat^  respondets 
Vocabulum  auperatitio  de  religioso  ritu  sine  con  « 
tumelia  usurpatum  esse  a  scriptoribus'  ethnicis» 
Porro  auperatitionem  f  seu  caerimoniam  petendi 
carnem  ex  Albano  monte  feriis  latinis,  jam  ipso 
tempore  Asconii  veierem  faisse,  quandoquideni 
a  Bomse  regibus  fuerit  instituta, 

De  pretio ,  quale  habendum  sit  Sclioliis  isiia 
recens  detectis,  recte  judicavit  Angelus  Majusj 
miramur  sane  in  iis  et  latinitatis  puritatem ,  et 

eio* 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  TITLLII  CIGEROKtS.       i45 

dociitioiiis  nitOTemy  et  doctrinae  sapientiamy  et- 

iiiterpretis  denique  in  sno  officio  prorsns  perfeoti 

accaratissimam  sedulitatenu    Notitiae  Tero,  quas 

inde  haorire  licety  praeclarae  et  novae  snnt.  Nunc 

demnm  ^  qnod  antea  nnmqnam  anditum  fnerat , 

innotnit,  scriptnm  esae  a  Gicerone  libellum^  £- 

dictian  Lucii  RaciUi  Tr.  pL  Docet  hoc  Sclioli« 

•ata  Ambrosianus  ad  OraU  pro  Plancio  e.  XXXIL 

^  Sedquordam  omniaper  Hacilium  videbantur 

impleta^  non  expetisae  ee  dicit^  ut  etiam  itte 

€s  avperftuo    laboraret ,    qui   tantum  eibi   m 

quaestura  Macedonica  praeatitieeets  Estai  au^ 

tem  UbeBue  ejuedem  Cieeronis  ^qui  ita  inscrU 

bitur:  Edictum  LucU  RaciBi  Tribuni  PMi^ 

quod  sub  nomine    ipsius    Gcero   viseripsU  in 

invectionem  P.  Clodi.*^  —  Afiam  porro  notim 

tiam  eidem  Scholiastae  debemus  de  Praetore  ean^. 

aae  nobilissimaey  quam  Gicero  dixit  pro  A«  Li^* 

nio  Archia*    Huic  enim  causae  quis  Praetov  pme* 

fuisset ,  anlea  omnino  dubium  fuit ,  qnemadmo* 

dum  ostendit  Wyttenbaehius  in  disputatiuaeufai 

de  eo  ipso  argumento  9  quam  exhibet  J*  T«  Net^ 

scher  in  Disput.  de  Ciceronis  Orat.  pro  Arehiit 

p.  34  •*  38.    Atqui  Scholiasta  Ambrosianus  docet 

cansae  isti  Praetorem  adfnisse  Quintnm  Gtcero^ 

nem,  Marci  fratrem  ;   audi  ipsnm  ad  Orat«  pr0 

Arch*  c  n*    „  Non  vacat  quod  mentionem/a^ 

eit  Praetoris  ipsius ,  id  est  fratris  sui  Q.  CU 

ceronis  ,  *  qui  judicio  praeerat.     Opportunissi-^ 

mum  quippe'  ait  de  laudibus  poetae  boni  apui 

eum  dicere  qid  studiis  Jiujusmodi  delectetur. 

Fuit  enim  Q.  JhdHus  mn-  soium  epici^  verum 

etiam 


[3igitizedbyG00gte 


1«     CAP.  IX.    DE  ANTIQ.  INTERm 

etiam  Iragici  carminis  scribion^^  —  Minoritf 
fortasse  momeati  vider!  poterit  notitia  de  Afra— 
nio  tragoedo  eC  de  Capitone  grammatico ;  est 
illa  tamen  de  utroque  nova.  Ad  Orat.  in  Clo- 
diam  et  Carioo^m  c  V«  baec  ait :  ,,  Calauticam 
Ornamenti  genus ,  quo  feminae  capila  vela" 
bani  y  hoc  nomine  ferebatur*  Et  Afranius 
meminit  in  Consobrinis  ita  dicens  s  «  Cum 
mithris  Caiauticis.**  Tum  in  Argument.  Orat« 
de  Aere  alieno  Milonis  baec  habet ;  ,,  Teriia 
haee  est  interrogandi  speciesj  ut  Sinnio  Ca^ 
piioni  videturj  pertinens  ad  officium  et  con-- 
sueiudinem  senatorianu  Quando  enim  aliguis 
senientiam  loco  suojam  dixerat^  et  alius  pos^ 
tea  interrogaius  quaedam  videbatur  ita  locw* 
iuSf'  ui  refutari  pojsse  justissime  viderentur  ^ 
posiulabai  ille  qui  jam  senlentiam  dixerat^  ut 
eibii  Ueerei  interrogarCf  hoc  est  Ulum  redar^ 
guere^  cujus  eenieniia  in  multis  quasi  mendax 
ei  cdkmniosa  redargui  posseim^*  —  Sed  elucet 
in  Imce  Commentariis ,  si  quidguam  aliud ,  quasi 
genima  lectiasima ,  nobile  fragmentum  Orationis 
C*  Gracchi  De  Legibus  Promulgatism  Ubi  enim 
Gicero  in  Orat*  pro  SyUa  c.  IX.  ita  locutus  fue« 
rat :  Ego  tar^iis  a  me  beneficiis  in  rep»  po^ 
eitiSp  si  nullum  aliud  mihi  praemium  ab  «Se- 
natu  populoque  R»  nisi  honestum  otium  postw^ 
larem^  quis  concederei?  hoc  praiestantissimum 
scholion  exhibet  ScboL  Ambrosianus :  „  Glorio^ 
ee  in  hunc  locum.decurrit  orator  laudibus  suis 
plurimis  demeritis  erga  rem  publicam  iribu^ 
ens^  quod  ianiis  jarn  p^rfuncius  periculis  ho^ 

nes-^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  TULLII  CICERONIS*       144 

fke^ie  poMet  ah  omni  lahore  requiencerej  niei 
nmnuie  ntdb  poeeet  otio  eoneeneecere*  Et  hic  , 
yguantum  mea  opinio  est^  imitatue  eet  C  Gt(tc* 
chumm  Sic  enim  et  ille  De  Legibui^  Promulga'^ 
iisj  ut  ipsiue  etiam  verborum  /aciarh  mentio'^ 
nem^  Si  vellem^  inquit ,  aput  voe  ver* 
ba  facercy  et  a  vobie  poatulatef  cum 
genere  Mummb  ortue  eseemy  ei  cum 
fratrem  propter  voe  amisiesem^  nec 
quie.qttam  de  P.  Africani  et  Tiberi 
Gracchi  familid  y  niei  ego  et  puer 
restaremue^  ut  pateremini  hoc  tem^ 
pore  me  quiescere y  ne  a  stirpe  ge* 
nus  nostrum  interiret ^  et  uti  ali-* 
qua  propago  generis  nostri  reliqua 
esset$  haud  scio  an  lubentibus  a  vo^ 
bis  impetrassem*^*  —  Et  vcro  pmeter  in'*, 
fiignes  illag  notitias  y  alia  plurima  in  hisce  sc\ko-^ 
IHs  reperies ,  quAe  et  Granunaticae  et  Ortho^ 
grapbiae  et  Historiae  utilissima  snnt.  Equidem 
libenter  Majo  adsentior,  qni  in  iis  nibil  csse  di->.  ^ 
cit,  qnod  ab  Asconii  Tcl  doctrina  yel  stilo  ab-< 
borreu 

£st  tamen  ^liqnid,  quod  videri  pos^it  Maji  sen-^ 
tentiae  repagnare  y  adeoque  probibere  y  quominns 
Ambrosianos  Gommentarios  ab  Ascoaio  cotiscrip« 
tos  ewe  eAuntiemns.  Supra  quidem  saspicari 
sos  diximus  y  Asconium  praecipuo  consilio  Com- 
mentarios  in  Ciceronem  scripsisae^  ut  filjos  ipse 
sao6  doeeret;  quidquid  de  ista  suspicione  sit^' 
locai  quae  tanc  excitavimuS|  satis  prQbant|  As-^ 


Digitized  by  VjQOQIC 


i46      CAP.  IX-    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

coniam  in  Gommentariis  editis  ad  pliires  sabinde 
.peraonas  locatum  ease*  lu  Gommentarifs  vero 
Ambrosianis  aactor  ubiqne  lectorem  singalari 
persona  aUoqaitur.  Sic  ad  Orat.  in  Glodiom  et 
Garion.  H.  4.  ^,  Ne  quaeaierU  ejus  persanam^ 
de  quo  videtur  hoc  dicere.**  Ad  Orat,  pro 
Plancio.  VIII.  ^y  Ne  Jianc  laudem  nude  imperti^ 
ri  Atinatibua  arbitreris»"  Ad  Orat.  eandem 
XXVIL  »•  „  Nota  gratificationem  mokstam^^' 
Ad  Orat.  eandem  XXXL  i.  ,,  Animadverte  quo 
modestiae  temperamento  haec  exsequatur.*'  Ad 
Orat.  pro  Marcelio  VI*  2*  ^^  Vide  qua  modera^ 
tione  temperaverit  eulpam^'^  Hae  jam  localiones 
ai  cnm  iis  comparentur,  quas  supra^  p,  I93* 
ex  Asconio  edito  citaTimuft,  non  immerito  ali*- 
quam  formae  diyersitatem  animadrertere  licet* 
Alibi  yero  saepius  quoque  enarrationis  forma 
ejusmodi  est ,  quae  aptissime  in  dictantis  perso^ 
nam  cadere  yideatur.  Ad  Orat«  in  Giod.  et 
Cur.  VL  2.  „  Notemus  verborum  medietates 
elegantiasime  ab  oratore  suspendi.*^  Ad  Orat« 
de  Rege  Alexandrino  III.  5.  ,,  Notemus  gra^ 
datim  fieri  argumenta*^*  Ad  Orat.  pro  Sylla 
Vn*  5«  y,  Animadvertamus  quantis  aeuleis  as" 
peritatis  tallionem  M*  TuUius  referat  hic  Tor^ 
quato^^  Ad  Orat.  pro  Plancio  XXVL  3.  ,,  Quae 
omnia  jactantius  ab  iUo  dicta ,  quam  eleganter 
elevet  et  abjiciat  M.  TuUius,  consideremus*" 
Ad  Orat.  eandem  XXVTII.  i.  ,»  Verbum  hoe 
quoque  non  incuriose  adnotemus  ^  quod  debi-* 
tionem  pecuniae  dixit.** 


Digitized  by  VjOOQIC 


ML  ttJlLll   CICERONIS.      Hf 
SCHOLIASTA    ANONYMUS 

QUI     A     VOSSIO    DICITUR 

VULCATIUS      GALLICANU& 


ViJcajtii  nomen^  non  diibiam  est  quin  inier 
Ciceronis  interpretes  jure  sno  commemorationeni 
mereator*  HieronjiQus  enim  ipsnm  Commanta* 
lios  in  Orationes  Ciceronis  scripsisse  satis  mani-^ 
feste  dedaraty  loco  illo  notabili  in  ApoL  adr^ 
RnfiA-  L.  L  p«  567.  ^y  PutQ  quod  puer  legeria 
A^pri  in  Virgilium  et  SabiBtium  Commenta^ 
rio8j  Vulcatii  in  Orationee  CiteronisJ**  Dd 
Vnlcatii  ConmientariiS)  quandoquidem  et  yel  no-- 
mina  ignoremiis  Orationum,  ad  quas  scripsit,  ni-^ 
hil  omnino  superesse  ^  Tulgaris  Yirorum  Doctoruiut 
opinio  ezistim&yit :  Isaacus  Vossius  yero ,  ubi  in 
ditissima  sua  MStomm  penu  r^perisset  fragmen* 
tum  aliquod  Gommentariorum  ad  Ciceronis  ora^ 
tionesy  mox  sibi  visus  est  detexisse  Vulcatium,  il* 
lam  qui  ab  Hieronymo  dictus  esMti  Gommenta« 
rios  in  Ciceronis  Orationes  scripsisse»  Novum 
igitar  iilnd  qnaleeunqae  inventam  ut  Vossius 
eam  GronoYio  et  Graevio  communicavit ,  uter-* 
qae  qnidem  j  ut  videtur ,  dubitavit  illud  frag^ 
mtntom  Ydicatto   tribuere^  sed    digiium  tamejol 

1'  H  ecn* 


Digitized  by  VjOOQIC 


1«     CA.P.  IX.    DE  ANTIQ.  IirrERnL 

«iensait  quod  eradito  orbi  notesceret.  Fabriciiis 
in  Bibl.  Lat.  T.  L  p.  i56.  a.  ita  banc  rem  nar- 
rats  f^  Sc/ioliasten  istum  anonymum  pridem 
laudavit  Petrus  Pithoeus  in  notia  ad  Mosai^ 
carum  et  Romanarum  legum  coUationem  titu^ 
lo  VIII.  Editus  jest  primum  in  editione  Cice^ 
ronis  Gronoviana  atque  mox  in  Graet^iana  ^ 
vefbisque  Cicercnis  per  singulas  paginas  sub^ 
etratus ,  e  Codice  MS.  Is.  Vossii ,  cujiis  Ca'- 
tahgum  MSS.  pide  sis  inter  laiinos  num.  163. 
[leg.  iSa.]  An  auctor  sit  Volcatius  Sejus  Galli'' 
canus  f  non  plane  certum  esse  existimo ,  quam^ 
quam  Volcatium  in  Oraiiones  Ciceronis  serip-* 
sisse  testatur  S.  Hieronymus  I  in  Rufinum  z 
placet  id  autem  Is.  Vossio ,  qui  ad  Catutt.  p. 
31S.  {*)  fragmentum;  in  Verr*  e  Vohatii  Com* 

ment» 

(*)  Lege    potinfl   p.  3i8.  nuUis  hac  raiiane  expediat 

iibi  haec  sunt  Vossii  verba :  Ut  iciamus  qiud  apud  Cice^ 

«  Clarum  quid  dbi  velil  Ca-'  ranem  sU   oiUhepsa ,    operae 

iuHus^  cum  Mamurram  ollae  pretium  fuerit  verba  antiqui 

comparei  ,   quae    solo   sacra  interpretis ,    Vulcatii ,  ut  pu^ 

faciat  olere.    Porro  ut  et  hoe  to,  Gallieani  adscrihere.  Sic 

quoque  moneam ,  non  ita  pri"  itaque  iUe  ad  hune   hcum  : 

dem  vir  doctus ,  mihique  per"  «  Auihtpsa  wts  est  aquarium , 

quamamicus,  significavit  mi-'  «  quod  interjecta  laminafa* 

hi  locum  hune  sibi  intelligen*  «  bricatis     arte  fornacibus 

dum  videri  de  authepsa*,  m*  «  compendium  portat  .*    insi- 

se  nempe  seu  olla ,  ut  puta^  «  mul  ignis  contrarii  elemen' 

hat ,  qud  sponte   sua   olcra  «  ti  defensa  vieinitasV  Hinc 

coquerentur «     cujus    mentio  ui  opinor  non  difficulter  eon» 

epud  Ciceronem  in  Verrinis»  Jicias\  authepsam  non  fidsse 

Verum  non  facile  quis  vel  ollamqudolera  coquerentur, 

sensum  vd  acwnen  epigram^  sed  brvokifiifta  seu  vas  milia- 

riumj* 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.    TULLII  CICERONIS.        1*9 

mentm  adjert.  Ceierum  Commentarium  anony^ 
mi  hujua  SclioUastiie  in  priorem  partem  Ora" 
tionie  pro  Sex*  Roscio  ^  in  Gronoviana  editio'^ 
ne  quaeres  in   Clariss»  editoris  praefatione.'** 

B.ecte  Fabiicius  ubi  non  plane  certam  esse  exi* 
stimat  an  ^  Commentarii  istius  anctor  sit  yalca« 
tius.  Quin  et  boc  non  ita  facile  credidisse  vide- 
tor  Graevios,  qnemadmodum  patet  ex  inscrip- 
tione ,  quam  hajnsmodi  fecit  Anonymi  Vetusti 
Inierpretis  Notae  in  Orationem ,  ctc,  tum  yero 
etiam  exinde  qaod  in  Praefatione,  nbi  de  isto 
fragmento  disserit,  omnino  Vulcatii  nomen  reti^- 
ccat.  „  Interpretes ,  inqait ,  accipies  integros. 
Aseonium  cum  MS.  a  me  coUatumj  et  scho-^ 
Uasten  anonymum ,  quem  olim  mecum  commu^ 
nicatfit  i  xdyu  Isaacus  Vossius^  et  guem  ex 
eodem  libro  descriptum  divulgai^it  in  editione 
novissima  Leidensi  Vir  Celeberrimus  Jacobus 
Groruxfius*^* 

Vossii  opinionem ,  nemo ,  qaantnm  scio ,  sc- 
catus  est  5  eqaidem  Tellem  addidisset  Vossins  qui» 
busnam  indiciis  in  tam  altae  antiqultalis  suspi- 
cionem  adductus  esset ;  qnandoquidem  Vulcatil 
Gallicani  aetas ,  teste  Saxio  in  Ononu  Lit.  T.  I. 
p«  378.  referenda  sit  ad  a.  290«  id  est ,  ad  ea  tem- 

po- 

rmm.'*  HaecYoasins;  lallitar  919.  AuOiepsa  vas  aquariwn^ 

«rtem  aie  obi  Yerriiias  ci-  quod  mterjecta  laminafabri* 

*«tj  dtandam  csset  cap.  46.  catis  arte  fornacihus  caXidam 

Orat  pro   Rosdo    Amerino.  portat :  portati   simul  ignis 

^oliasue  iocum  sic  corri-  contrarii  d&nenti  dcfensa  vi- 

pndnm  jadkat  Graetios  p.  ciniias. 

T  5 


Digitized  by  VjOOQIC 


x$o     CAP.  IX*    DE   ANTIQ.  INTERPR, 

pora,  qtiibas  Diocletianiis  et  Mazimianas  Hercu^ 
leas,  alter  in  Oriente,  alter  in  Occidente^  im-r 
periam  teneret* 

No8  qaidem,  ubi  qaaereremos  qaibasnam  in- 
dicHs  Vossias  in  tam  altae  antiqaitatis  suspicio- 
nem  addaci  potaerit,  operae  pretiam  duzimas 
ipsum  illum  Codicem  oculis  nostris  lostrare»  At-» 
qui  ut  Codicem  aperimos,  in  fronte  ad  margi-r 
llem  Tidemus  ab  antiqua ,  recentiore  tamen  qaam 
quae  Codicem  exaravit ,  manu  adscriptum  esse 
illum  Hieronymi  iocum ,  quem  supra  exbibui- 
mus :  et  mox  haec  verba :  ,y  j4n  Vulcatii  Gal^ 
Ucani  cujus  exatant  aliquot  Impp*  ifitaej**  De 
Vossiana  oplnione  quid  statuendum  sit,  ab  aliis 
doceri  cupio. 

In  Commentariis  ipsis  nuUam  suae  aetatis  ^di- 
sertam  mentionem  facit  auctor  $  meminit  ille 
quidem  alicubi.  consuetudinis  Ecclesiae  Roma^ 
xiae,  quae  suo  tempore  obtinuerit:  „  Delubra^ 
inquit  ad  Divinat*  in  Q*  Caecilium  c.  L  dicun" 
tur  templa.  nihilominus  tamen  et  aimulacrxu  ab 
eo  quod  dolantur*  Hic  vero  templa  aignifi^. 
pat.  Alii  dicunt  loca  iUa  interna  templorum 
^ase  debibra  j  ubi  aqua  hominum  dehiuntur 
peccata:  aut  iUa  quae  ante  templa  sunt  sine 
tecto  et  quae  pluuia  deluuntur*  aut  ubi  a- 
gua  posita  estj  ut  ingredientes  in  temph 
spargendo  se  deluant^  purgationis  causa  hoc 
^cilicet  facientes^^  Ex  bujus  vero  consuetudinis' 
pommemoratione  nibil  quidqqam  certi  de  auctoris 
aetate  conjici  posse  opinamur.  Antiquissimi  enim 
(Ihristiani,  Ju^aeon^n  instifu|a  srputi,  prias  qaam 

ae- 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.    TULLII   CICERONIS.      iSi 

aedes  sacras  ingrcdereiitar  ^  manus  abluere  soliti 
faennt  9  et  omnino  distinguendus  est  hic  mos  ^b  . 
aqoae  benedictae  sive  lustralis  usu,  qui  iion  ante 
saeealam  IV  inyaluit.  (*y 

De  pretio  istarum  annotationum  quid  sentiam^ 
non  reticebo*    Est  in  iis  aiiquid  sane  boni ,  pluri- 
mae  tamen  aabinde  reperiuntur  nugae,  et  quisquis 
dicatar   istias    Commentarii   auctor  fuisse ,   milii 
qoidem  ille ,   et  doctrin& ,  et  oratione ,  post  As- 
coniam  longe  inferior'  censendus  videtur,    Res^ 
qoae  explicantur,  plurimam  partem  aiiunde,  id- 
qae  meiias,  cognoscuntur ;   et  hoc  quoque  vaiet 
de  bomiaam ,  munerum  et  consuetudiuum  noti- 
liis ;    qoin   et    dubitare  licet ,    an    Grammaticae 
stadium  exinde  multum  proficiat.     Cognovit  ille 
tamen  et  Graecos  aliquot  optimos  scriptores ,  He- 
rodotum,   Demosthenem;   tum  de  Latinis,   Sal« 
lostiam,  Yirgilium,  Lucanumy  e  qiiibus  hic  illic 
pro  interpretis  munere  historias  et  locutioues  ex-' 
citat*    Praeterea  quoque  alia  veteris  aevi  monu- 
menta  cognovisse  videtur,  quae  hodie  non  super- 
sunt:    loquitur    alicubi   de    Ennii    fabula,    quae 
Achilles  inscribitur ;  quem  scholiastae  locum  non 
cognoverunt  ii,   qui  Ennii  fragmenta  ediderunt. 
Exhibeamos  illum,  qualis  in  Codice  prostat^yb- 
Uo  46.  id   est  ad   Orat.  pro  Rosc.  Amer.  c.  52» 
Fterro   Frugio.     In  Ennio  haec  fabula  induci'^ 
tur  AchiUia.  guo   tempore  propter  Briseidam 

cum 

{*)  *Vid.  Bmghami   Orig.  Hamelsveld  Algem*    KerkeL 

Ecdes.  T.  m,  p.  179.  sq.  J.  Gesch.  der  ChrisL  Vol,  YI.» 

M.  Schrodch  Ghrisil.  Kirchen*  p.  a3o. 
gesch,  Yol.UL  p.  3a5.  Y.  van 


Digitized  by  VjOOQIC 


iSi      CAP,  IX.    DE  ANTIQ.  INTERPB, 

cum  Graecia  pugnare  noluit.  g»o  etiam  tQmpor^ 
Hecior  classem  eorum  incendit.  in  hac  pugna 
Uiixea  vulneratue  inducitur*  etfugiem  Achilkm 
venit.  cum  interrogaretur  ah  Ajace  eurfugisset^ 
ille  ut  celaret  dedecus  vitium.^^  Ejusdem  fabulae 
alibi  meininity  faUo  i4.  id  est  ad  L.L  in  Yerrem 
G.  18.  Ita  m^gni fiuctus  ejiciehanturm  Emiano 
emistichio  usu§  est  9  e^  tragoedia  quae  Achillee 
inscrihitur^^*  Et  vero  etiam  hujus  Scboliastae 
aetate  superstiteq  faisse  videntur  Messalae  Ojra«« 
tiones.  Ad  Orat.  pro  Rosc«  Amer^  c.  2.  in  Cod^ 
fQlio  59.  haec  ille  notat:  Non  ego  qui  maximo 
mgenio.  Messalajn  maxime  significat  9  cufu^ 
maxime  exstanf  orationes^'' 

Ouot  Ciceronjs  oratione^  Scboliastes  commen«* 
taiiis  illustjaverity  certo  quidem  definiri  nequit; 
sed  si  Vossiano  Codici  fides  babenda  est,  vide- 
tur  ille  ad  satis  plqrimas  scripsisse*  Librarius 
euim  quum  in  margine  passim  paginarum  nume* 
ros  notaverit  de  Codice  antiquo,  quem  descri* 
bebat ,  facile  deteguntur  lacunae  maxime  insignes« 
3ervati  ^unt  Commentarii  ad  Divinationem  in  Q« 
Caecilium ,  ad  Actionem  primam  in  Verrem ,  a4 
Gatilinariam  secandam,  ad  Catilinariam  tertiam^ 
ad  Catilinariam  quartam,  ad  Qrat.  pro  Ligario, 
ad  Orat.  pro  IVI.MarceIIo,  ad  Orat.  proPejoUro» 
ad  Orat.  pro  Roscio  Amerino,  ad  Orat.  pro  Le* 
ge  Manilia,  ad  Orat.  pro  Milone:  sed  v^ro  iti^ 
^ervati  sunt,  ut  ad  alias  orationes  initium ,  ad  aliaa 
iinis  Commentariorum  desideretur }  tum  vero 
etiam  passim  ita  confusi  mutUatique  sunt,  u| 
quid  sibi  velit  interpies ,  plane  ^on  intelligatur* 

$.5. 


Digilized  by  VjOOQIC 


M.  TULLII   CICERO?fIS.         i55 

S-    5. 

MARIUS  FABIUS    VICTORINUS.   (*) 

Yictorini  nomen  apud  cos,  qai  de  illustribns 
Ecclesiae  scriptoribus  exposuerunt,  frequentissime 
memora^m  reperitur.  Neque  tamen  non  yictorini 
mentio  inter  Ciceronia  Commentatores  jure  suo 
locnm  sibi  Tindicare  videtar.  Exstat  enim  hoc 
nomine  Commentarias  i»  M.  T,  Ciceronis  libros 
Rbetoricos ,  de  quo  hujusmodi  judicium  tulit 
Barthios  Adv.  L.  XXXVI.  c.  i.  „  reteHs  Cri- 
ticae  apud  Latinos^  nam  Graecorum  hac  in  re 

non 

( * )  De  nomine  baec  ha-  ci    Hieronymi     in    Prooem. 

bctBarlbias  Adv.l4.XXXVL  Comment.   in   Ep.  Pauli   ad 

<^  '•  9,  TituJus  est  Mi&iL  iA«  Galatas  p.  aaa.  ubi  Yictorino 

m.  ncioiixr.     Quem  pro  eo  tribuitar  praenomen  cAn.  -« 

«w,  qm   Victorinus  fuit^  Praeterea   Victorini   nomini* 

^"r^oio  jam  Romanorum  no^  bos  LAvianTn  nomen  interpo- 

'Wm  ordine,  cur  repudie^  situm    esAe  a   Sirmondo   ad 

»iw   non  video.       JSst  alia  L.  L    Epist   Ennodii,    notat 

apud  nos  ediiio ,  Aifti  proB'  Fabricius    in    BibL  Med.    et 

scnptum  habens,  et  cum  A^  Inf.   Lat.    Vol.    VL   p.  819, 

y^  oh  Hieronymo    [de  IIL  c[ui    opinatur  ipsum    fecisse 

*«l  Scrtpt.  c  101.]   et^Ho»  hoc   er  Codicibus  *  antiquis , 

wiw  [  de  111.  EccL  Script  ad  quos  tamen  non  indicaVerit. 

*  370.]  hic  scriptor  dieatur^  Notante  eodem  Fabricio  L  c 

fortassis  inde  tabii   nomen^  p.  82©.  Putschius  in  Gram- 

ob  quintilianum  ^  RketoHca-  mat  Veter.  [p.  1989]   ipsum 

rum  exscriptoribus    notius  ,  perperam  vocavit  Maximwii 

aatum  estP    Miror  Barthium  Viclorinumt 
littUMm  mentioqem  fecisse  lo-* 

V 


Digitized  by  VjOOQIC 


i54     CAP.  IX.    DE  AWTIQ.  INTEm. 

non  paullo  potior  fortuna  fuit ,  parvae  admo^ 
dum  tenuesque  ad  noa  peruenerunt  reUquiae. 
Genuinae  quidem^  nam  futilium  glosMematum 
immanis  uhique  copia  est.  JEarum  cum  prinus 
cenaeas  Victorini  Rhetoris  Commentaria  in 
libros  Rhetoricos^M.  TuUiii  librum  bonarum 
rerum  plenum  et  judicio  conscriptum  proboJ^* 
Editos  est  ille  Comnientarias  in  collectione  Rhe«* 
torom  antiquoroni  Fr.  Pithoei  p.  79  —  3^9*  ubi 
Hanc  habet  inscriptionem:  Marii  f^ictorini  Rhe-^ 
thoris  Urbis  Romae  Espositio  in  Jibros  RJie^ 
torioSn  Ciceronis  $  et  aeoreim  quoque  ipeum 
typis  exarayerunt  4>nton.  Zarotus  MedioL  i4^. 
Aacensius  Faris.  i&)8«  et  Roh*  Stephanus  Pa» 
ris*  i537# 

De  aetate,  qua  Tixerit  hujus  Expositionis  auc- 
tor,  non  facile  est  quidquam  certi  pronuntiare, 
quum  ejusdem  nominis  complures  fueriut;  adeo 
quidem,  ut  perquam  difficile  sit  rite  discernere 
ea,  quae  de  illis  singulis  apud  Tarios  auctores 
exstanty  testimonia.  Non  inutilem  itaque  ope- 
ram  fecisse  videtur  Launojus,  qui,  testc  Fabricio 
in  Bibl*  Lat,  T.  III.  p.  46i.  singularem  conscri* 
psit  Dissertationem  de  Victorinis ,  quae  exstat 
in  ipsius  Oper.  T.  II.  P.  i.  p.  654. 

T^os  f  ubi  quaerimus ,  quis  de  quatuor  Victori- 
nis,  qui  passim  memorantury  auctor  fuerit  hujns 
Expositionis ,  Tidemur  nobis  certissimam  rationem 
sequi ,  si  probe  teneamus  quae  ex  libri  titulo  do» 
cemur.  Htc  enim  auctor  vocatur  Marius  Victo» 
rinus  et  fuisse  dicitur  Rhetor  Urhis  Romae. 
Jam  vero ,   si  haec   dno  tenemus  ,  quis  dubitet, 

quin 


Digitized  by  VjOOQIC 


ML   TU.LLII   CICERONIS.         iSi 

qniH  bic  idem  Yictorinns  sity  cajns  mendoneid 
facil  Hieronym.  in  Prooenu  Comment.  in  EpisU 
Paoli  ad  Gnlatas    T.  lY*  p«  332.   nbi  ait  se  non 
ignorare    ^  Gajum  Marium    yictorinum  j   qui 
Romae    pueros    Ahetoricam    docuitj   edidisae. 
Commentarioe  in  Apostolurti^^    Atqui  ^  si  hoe 
tesiimoniumi  pertinet  ad  '^ctorinnm  hujus  Ex^ 
posiuonis  anctoremy   ad  eundem  pertinere    ne*" 
cesse  sit  ejusdem  Hieronymi  testimoninm  in  Ubro 
de  Ulostr.   Ejscit   Script.  c.  loi.  nbi   ad  a.  56o, 
haechabec:    ,^  Victorinus^  natione  Afer^  JR.o-'' 
mae  0uh  ConHantino  principe  Rhetoricam  do-^^ 
cuit:  et  in  eaUrema  •enectute^  Christi  ae  tra^^ 
dens  fidei^   scripsit    adversus  Arium  Ubrosj 
jnore  Dial^ctico  falde  obseurosy  qui  ab  erudi'^' 
tis  modo  inteUiguntur :  et  Commentarios  in  A^ 
poatolum.'*    Seqaitur  porro   quod  idem  sit  iUe* 
Viclorinus^  qui  apud  Augustin.  Confess*  L.YHL 
c.  2.  dicitur  :    ,,  quondam    Rhetor  urbis  Ro^  • 
mae  —  quosdam   libros  Platonicorum  in  lati" 
nam  Unguam    transtuUsse  —   defunctus    esse 
Christianus  —  senex  doctissimus  —  usque  ad 
iUam  aetatem  i^enerator   idolorum  —  qui  non 
erubuerit    esse   puer    Christi.**     Neque   igitor. 
qaemqnam   alium  Victorinum,   praeterquam  ii— 
lam  j   spectare   potest   illa    iaudatio    Augustini , 
qaae  in  eod.  Confess.  c»  3«  r^peritur,  ubi  Yicto-*. 
rinos  vocatar :   ,,  doctissimus  senex^  et  omnium 
KberaUum   doctrinarum   peritissimus  y  ^  quique 
phihsophorum  tam  multa  legerat  et  dijudica^ 
iferatf  doctor    tot    nobiUum    Senatorum^    qui 

y  3  etiam 


Digitized  by  VjOOQIC 


i55      CAP.  IX.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

eiiam  ob  inaigne  pra^clari  magisteriiy  quod  ci'^ 
ves  hujus  mundi  exinuum  putant^  statuam  in 
Romano  foro  meruerat  et  acceperatJ'*  Et  de 
fitatna  consentit  Hieronym.  in  Ghronico  ad  a^ 
555.  ubi  ait  t  ^,  yictorinus  Rhetor  et  Dona" 
tus  Qrammaticus  meus^  Romae  insignes  ha^ 
benturj  e  quibus  f^ictorinus  eiiam  statuam  in 
foro  Trajani  meruit.** 

Quodsi  itaqne  haec  Hieronymi  et  Augnstini 
testimonia  in  Victorinumy  Bhetoricae  Expositio- 
nis  auctorem ,  cadant ,  non  duhia  res  erit  de 
ipsins  patria  et  religione.  Patria  quidem  certe 
fuit  Africa,  sed  non  dubium  est,  quin  postea  Ro- 
xnam  migpraverit,  ibique  juTenes,  Tel  potissimum 
nobilissimos ,  Rhetoricam  docuerit.  Praeter  ar« 
gumenta ,  qaae  hac  in  re  jam  excitata  sunt ,  valet 
etiam  testimoniam  Simpliciani,  qui  apud  Augus* 
tin.  Confess.  L.  VIII.  c.  2.  testatar ,  se  ,  Romae 
cum  esset  f  familiarissime  Victorinum  notfisse^ 
.  Quod  ad  religionem  atlinet,  ex  Augustino  sa* 
tis  aperte  docemur ,  ipsum  foisse  paganum ,  gen- 
tilisque  superstitionis  sectatorem,  et,  in  senec- 
tute  demum  ad  veram  fidem  conversum,  Chris* 
tianae  religioni  dedisse  nome^.  Faceta  ipsins 
eonfessio  et  familiaris  hac  de  re  confabolatio  ex* 
ponitur  apud  Aognstin.  Confess.  L.  Vill.  c«  2* 
,,  Legebat  Victorinus ,  sicut  ait  SimpUcianus  , 
sanciam  scripturamy  omnesque  Christianas  li^ 
teras  inuesiigabat  studiosissime  et  perscruta^ 
hatur^  et  dicebat  SimpUciano  non  palam^  sed 
secretius  et  familiarius  «c  Noueris  me  jam  esse 
Christianum "  et  respondebat  ilie   <(  Non  cre^ 

dam 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  TULtll  CICERONIS.        iSf 

dom,  nec  deputabo  te  inier  Christianos  y  nisi 
in  Ecclesia  Christi  te  i^idero.**  JUe  autem  irri^ 
dehatf  dioens:  ^  Ergo  parietes  faciunt  Chris^ 
tianos?^^  Et  hoc  saepe  dicebatjjam  se  esse 
Christianumj  et  SimpUcianus  ittud  saepe  re-^ 
spondebat  9  et  saepe  ab  iUo  parietum  irrisio 
repetebatur**^ 

Huc  itaque  redit  nostra  de  hujas  Rhetoricae 
Expoiitioiiis  auctore  sententia  :  Commentarii  in 
dnos  Ciceronis .  libros  de  Inventione  '  Rbetorica 
«cripti  sunt  a  Mario  Yictorino ,  artis  Rbetoricae 
peridssimo  doctore,  homine  Psgano,  natione  Afro» 
qoi  alta  demom  senectute  Christianam  reiigionem 
professiis  est ;  ita  ut  ab  boc  probe  discerni  debe- 
ant  Victorinus,  Pitabionensis  Episcopus,  memora* 
tus  Hieronymo  de  Illustr.  Eccl.  Script.  c.  74.  et 
Yictorinus  ,  rbetor  Massiliensis ,  memoratus  Gen« 
nadio  de  IIL  Eccl.  Scr.  c.  6o.  et  Victoriniis  y  n»- 
tione  Aqditanicus  ,  memoratus  eidem  Gennadio 
de  lU.  Eccl.  Scr.  c.  88. 

Expositio  Victorini  9  quae  duobus  libris  absol- 
vitur,  conscripta  est,  quod  ad  formam  attinet, 
eadem  ratione,  qna  Asconii  Commentarii;  i.  e. 
quemadmodum  Asconii  Commentarii  explicatio- 
nem  cbntinent  singnlarum  fere  sententiarum  quae 
in  Orationibus  occurrunt,  ita  Victorini  Exposi* 
tio  interpretatur  singulas  sententias  ex  libris  de 
Inventione  Rhetorica ;  non  est  igitur  oratio  in- 
tegra ,  sed  auctor  quasi  ad  marginem  notavit  Ci« 
ceronis  Terba  quae  expUcaturus  esset  et  his  suam 
deinceps  explicationem  subjanxit.  Sed  ut  Asco- 
nii  et  Victorini  op^ra  non  multam  differant  for- 

V5  ma, 


Digitized  by  VjOOQIC 


t$6     CAP.  iX.   DB  ANUQ.  1OT*ERPR. 

mft,  qua  atriosqiie  conscripta  snnt »  perquam  ia^ 
rigniter  differimt  et  dictione  et  doctrinl.  In  As^ 
conii  -soriptis  OTalio  obiqae  aorea  est  yel  anreae 
proxima;  dictio  Victorini  eat  profnnda  obiqae  et 
dura ,  et  saepe  ^  pro  aeyi  ingeaio »  obacura.  Si 
doctrinam  spectas,  Yictorinus  prodit  qoidem  di« 
ligentem  Ciceronis  lectionem,  sed  saepius  vag&^ 
tor  extra  orbitam  $  admiscetqoe  res  y  qoae  ad  lo-^ 
cum  ubi  notantur  f  minus  esseht  necessariae ;  jii«- 
dicio  valet  admodum ,  pra  aetatc  sciUcet  qua  vi*» 
xit.  Caeterum  non  duUitOy  quin,  qui  ipsius  Ex^ 
positionem  evolrit  diligenterque  legit ,  doctioi^ 
interdum  ab  ipsius  lectioae  recedat.  Videturque 
eam  saltem  sibi  laudem  rindicare ,  quod  satis  dili^ 
genter  studuerit  ut  inter  doctos  Ciceronis  inter'* 
pretes  referretur. 

Superest  quaestio  ut  inquiramus,  an  Victori* 
nusy  praeter  superstitem  Expositionem  in  librov 
de  Inventione,  scripserit  quoqae  in  a|ios  Ciee-- 
ronis  libros  Expositiones  y  quae  perierint*  Desi** 
deramus  quidem  ipsius  Yictorini  testimonium^ 
quum  nusquam  in  libris  soperstitibus  ullam  ba*^ 
jus  rei  faciat  mentionem;  sed  sunt  externa  ar^ 
gumenta,  i.  e«  aliofnm  scriptorum  testimonia^ 
quae  banc  rem  certo  certius  probant*  Ut  ap« 
pareat  igitur  Victorinum  quoque  interpretatum 
esse  Topicornm  libeUum,  exfaibeamus  ad  bunc 
loCum  Boetbii  testimonium  ex  L,  I.  Commenu 
in  Topic«  Giceron.  p.  u  ubi  ait :  „  In  if.  Tul» 
Ui  Topica  Victorinus ,  rhetor  phirimae  in  di&^ 
serendi  arie  notitiae  ^  commenta  conscripsiim  — 
Quatuor   voluminibue    Vietorinue    in    Topica 

con-* 


Digitized  by  VjOOQIC 


IL  TULLII  CIGERONIS.       iSg 

cmumpiiBf  eorum  primo  in  declarandia  tantim 
Ubri  principiis  occupaturt  additetianty  si  qua 
in  eodem  volumine  praedieenda  Juisse  perpen* 
dit:  ui  ah  exordio  vobiminis  Topicorumy  quod 
estj  Majores  nos  res  scribere  ingressos,  Treba*^ 
fa, ,  usque  ad  eum  locum ,  qui  est  [ia  fine  c.  i.  j 
Sed  jam  tempos  est  ad  id  quod  instituimas,  ac- 
tedere  »j9r/m/  volunUnis  Victorini  expositio  ter^ 
mineturm  Secundo  voiumine  de  judicandi  at^ 
que  inpeniendi  Dialecticae  partibus  et  de  loco-* 
rum  atque  argumenti  definitione  pertractatf 
wt  ab  eo  loco  Topicorum^  qui  est  [  c.  9.  j  Cum 
omiiis  ratio  diligens  disserendi  duas  habeat  pai?* 
teSy  unam  inveniendi ,  alteram  judicandi^  usque 
ad  eum  locum ,  qui  est  [  in  medio  c«  9*  ]  Ita<* 
qne  licet  definire  locum ,  esse  argumenti  sedem* 
Argomentum  autem  rationem,  quae  rei  dubiae 
faciat  fidem  y  secundi  libri  Commeniariorum  e»-* 
planatio  subsistatm  Tertius  vero  atque  quar^^ 
tusj  discretionem  locorum  inter  scy  eorumque 
exempla  multifomUter  persequuntur  t  ita  ut 
tertiue  quidem  TulUana  sibi  de  jure  proponat 
exempla  s  quartus  vero  eosdem  locos  per  alias 
rursus  similitudines  monstretj  es  Virgilio  vel 
Terentio  poetis:  oratoribusj  Cicerone  et  Ca^ 
tones  ut  quod  praeceptis  ostenditury  exempHs 
eoBucescatf  neque  ab  eo  loco  qui  est  in  Topi» 
cis  [  in  medio  c*  9.  ]  Sed  ex  his  locis  ,  in  qui« 
bms  argnmenta  indusa  sunt^  expositio  pro^ 
gressUy  eum  transcendit  locumy  qui  est  [ad 
finem  e.  4*]  Yflleat  aequitas,  quae  paribus  in 
paria  jnra  desiderat*     Quanta  vero  pars 

re- 


Digitized  by  VjOOQIC 


i6o      CAP.  IX.    DE.ANTIQ.  INTERPR- 

reliqua  Topicorum  sitj  ipsius  vobaninia  mag* 
rdtudo  demonatrat  y  quam^  Victorinua  neque  at^ 
tingit ,  neque  attingere  potuisset  f  ita  rebue 
minimis  immoratusj  niai  opus  muha  Ubrorum 
pluralitate  diatenderet.^*  Haec  aatem  qaatuor 
Commentariorunv  volumina ,  in  quibas  nedum 
Topicorum  libellus  ad  dimidiam  partem  absolu- 
tus  fuity  Boethii  aetate  superfuisse  yidentur,  sed 
nunc  plane  temporum  injuria  perierunt, 

Boetbii  testimonium,  etsi  aliorum  «bac  in  re 
.desint ,  satis  aperte  probare  videtur  j  Victorinam 
quoque  aliquando  Commehtarios  scrip^isse  in  To* 
pica  Ciceronis ;  eique  propterea  eo  potius  fidem 
babemus,  quod  BoeAius  eos  non  obiter  tantum 
citaYerity  sed  plenissime  explicuerit  quid  singulis 
]ibris  expositum  esset.  Non  igitur  boc  famft  ac- 
cepit  y  sed  procul  dubio  bosce  Commentarios  ipse 
legit  Boetbiusy  eundem  Topicorum  iibellum  ex* 
plicaturus. 

Sunt  autem  qui  putent^  Victorinum  quoque 
praeterea  Commentarios  scripsisse  in  Ciceronem 
de  .Republica.  Hoc  yero  non  ita  facile  probatnn 
Unicum  exstat  bac  in  re  testimoniam  apud  Hiero-. 
nym«  contra  Rufin.  L«  L  p»  367»  ubi  memorantur 
T^ictorini  Commentarii  ad  DiaJogoa  Ciceronis. 
Hoc  autem  nomine  quinam  Ciceronis  libri  intelli*' 
^endi  sint,  dubia  fere  res  est.  Andreas  Scbottus 
Nod.  Cicer.  L.  IIL  c.5*  opinatur  signtficari  libros 
de  Republica,  qui  potissimum  xar  £^();^y  Dialogus 
nominentur^  quod  nuUa  disputatio  majori  sit 
contentione  ac  tempore  habiia  aut  inter  plures^ 

Ad- 


Digitized  by  VjOOQIC 


,HL  TULLII  CICBRONIS«       iSl 

AMity  «imiliter   qaoqae  Iios  libros  Tocatos  es-^ 
se  Dialogum  a  Rafino  de  Metris^  Diomede  et  a 
plerisqne  onmibas.    Schotto  adsentitar  Patriciai 
in  Prae£  ad  Cic*  fragnu  de  Rep*  et  A*  Majoa  in 
Sdiolio  ante   L»  IV.   de  Rep*  — »  Nos^  ut  non. 
Mgre  concedimna^  libroa  de  Repnblica^  ob  eo- 
nm   praecipnam    dignitatemy   mereri  qni   jmt' 
iifi^  Dialogas    appellentnr,   praeter   Hierony* 
mam,  alia   teatimonia  reqnirimna  qnae   plenins. 
probent  Victorinnm  acripsiaae   Gommentarioa  ia. 
Ciceronia  de  Repnblica  Ubroa» 

AURELIUS  MACROBJUS  AM* 
BROSIUSTHEODOSIUS.  (*) 

Anrelii  Macrobii  Commentarii  ^  qnos  scripsit 
in  Ciceronis  Somninm  Scipionis ,  etsi  potissimani 
partem  Tersentnr  in  qnaestionibns  Astronomicii 

et 

(*)  In  soribendis  kisoe  pdsgae  deUgnahatut.  Quam 
nominibiis  non  oonstans  usos  U  est  Macrobii  nomen, 
est  Gothofredus  ad  Godici  ITam  quod  Aviamu  in  E» 
Theodos.  L.  YL  T.  8.  scri*  fnstola^  qaam  TabuJUi  tom 
bendam  ease  GeDset,  Aveb-  is  praefixii  ,  ei  Boiiiut 
uvjL  Ajmoffnit.  TasoDoniif.  Theodosium  vocanif  pro  ar* 
M aiCB0m».  «  Proprkmi  scr*  hitHo  suo  id  fscere"  Cae« 
Seet  etqusque  nomen  per  t^rum  in  Godiee  aliqao  M Sto 
hmee  tempora  id  erai^  quod  aBarthio  Adf.p.  1697.  reper^ 
posireikum  coOoeabatur,  qua  tum  est  Macrobii  nominl  ad* 
tmo  videHceip  cidn  plurim  ditum  nomen  Oriniooensis  t 
tms  oMmere  pHaceret  y  unus"    qua  togs   aut   patriam  aul 

X 


Digitized  by  VjOOQIC 


lU.    CAf.IX.    DE  OHQ.  fiS^TERM. 

e%  Fhjrieir»  sno  umefn  {uve  hic  siM  lofStttn  Tindi«- 
caim  •  S«nt  cpiUfcem  iHi  plane  diversi  a*  Commen- 
taraa  AMon\tj.$eA  hoc  feoie  argnmetitiipropositi 
drreOT^*  Interpre»  Somnii,  nemo,  nisi  Philo* 
soplipsi,  esw  posstt :-  ^^iippe*  quo*  libelto  nniTersae 
PUIophiae'  integp^iilts  eontineatur ;  nuUhmj  nt< 
lilMro&iitt  ipier  ait  L«  H*  c.i^.  di6  tHhu&  Tht^ 
h^^phiM  p<»tibHs  TuilitM  in  hoc  somnio  prae^ 
UPmiiitf  num  iOa' ttd  ^oirtuPB»  amorentqu&  pa^ 
tfiaO'  et  ad  eontemptum  gloriae  adhortatio^. 
quid  aliud  eontine*  niei  EthvoM  Philoeophia& 
inatituta  moralia?  cum  vero  vel  de  Sphaera^ 
Tum  modo  vel  de  noi^itate  swe  magnitudine  «/- 
derum^  deque  principatu  Solis  et  circis  coc'' 
leatiBue-  cinguReqiie  terrestribue  et  Oceani  situ 
loquiturj  et  JuiTMoniae  euperihn  pandh  arca-- 
numy  Physicae  secreia  commemoratj  at  cum 
de  motu  e$  immortmUtate  animae  disputat^ 
ew  nihii'  canstat  ihesse  corporeum^  cujusqu^ 
esi^nfiam  nuSiue  semeus  sed  sola  ratie  di^re*^ 
Jttndit  f  illic  ad  altitudinemPhilosophiae  ratio^ 
nalis  ascendit*^*  Omnem  autem  illam  Philoso- 
phiam  tam  egregie  in  iis  Commentariis  interpre- 
tatus  est  Macrobius,  ut,  edamsi  praeterea  nihil 
MiripsiMet^  pxocul  dttbio»  si  gloriae^t  ^ita  posc 

naor* 

potfes  'Oairoaritieam^reqyioe»  crisiusdieimssstq.  Sonmionm 

le  eEacriptaram  BarCfaius  e«  jadexf  idso  quia  osSsndlt  et 

siilimat  In  alio  Codioe  TOOb*  dijudicai ,  quae  Somnia  siet 

ttir  Onosnsius »  et  ad  nomeil  twm   et  quas  aliguid  desi^ 

iUud  isterpres  ad  margiiMm  meni  ^  si  quac  uon/* 
Gedios.haee  uotaTit  „  Omo* 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   TULLII   CICERONIS.        i65 

l&ortemy  vere  nomine  suo  apiid  poueritatem  fnu 
potoisset. 

In  Macrobii  doctrinae  landem  consentiunt  ae« 
qnaKnm  et  posterorum  testimonia ;  Flavias  Avia* 
nns  in  Praef.  ad  Fabulas  ita  ad  ipsnm  scribits 
^  Quia  tecum  de  oratione^  quia  de  poemate 
loqueretur?  quum  in  utroque  Uterarum  genere 
et  Atticos  Graeca  eruditione  euperea ,  et  Lati^ 
nitate  Romanos.^*  Sed  testimoninm  Aviani^ 
qoi  fere  fuit  ipsius  aequalis,  qnemque  juvenem 
Macrobius  inducit  loquentem  in  Satnrnal,  L«I« 
c  4*  L.  VI.  c.  /•  et  L.  VIL  c.  5.  videri  possit 
bWditiis  benivoientiam  colli^ere  voluisse*  Au« 
diatur  igitur  testimbnium  Jobannis  Sarisberien^ 
sis,  qui  est  scriptop  e  seculo  XII.  pbilosopbq^ 
et  grammaticus.  Sarisberiensis  L.  VIIL  Poli'^ 
crat.  c  10.  tale  judicium  profert:  „  Macrobiue 
conspicuus  est  in  sententiis  f  in  verbis  floridus  • 
et  tanta  rerum  penustate  rediindahs  ^  ut  in 
institutione  conpiifii,  et  dispensatione  Socrati'' 
cam  videdtur  dulcedinem  propinareJ^  A  Lau- 
rentio  Valla  in  L.  L  Elegant.  c.  i5.  Macrobiuj 
vocatnr  curiosissimus  in  loquendo  et  recondi^^ 
tissimae  scientiae» 

Vixit  autem  Macrobius  iis  temporibus,  quibu^ 
llngua  Latina  jamjam  senescere  coeperat^  aetas 
quidemipsa  non  certe  definiri  potest;  inciditvero 
fortasse  in  finem  saeculi  IV.  non  valde  extremum. 
Nam^  quemadmodum  e  Codice  Tbeodosiano  L« 
VI.  t.  8.  apparet,  Macrobius  fuit  Sacri  Cubi* 
ciili  praepositus  sub  Honorio  et  Tbeodosio  Ju- 
more.    Regnavit  quidem  Thcodosius  in   Oriente 

X  2  us- 


Digitized  by  VjOOQIC 


i6i     CAP.  IX.    DB  ANTIQ«  INTERPIK 

lugne  nd  a.  45o.  sed  quum  MacTobios  lioc  tnuc^ 
nere  fanctus  dicatur  suh  Honorio  et  Theodosio, 
intelligendum  videtur  illud  tempus,  quo  ambo^ 
iiic  in  Oriente,  ille  in  Occidente  regnaverunt» 
JFIonorii  autem  regnnm  cessavit  a*  435«  Sed  et 
antea,  i.  e.  sub  Arcadio  et  Honorio»  Macrobius 
jam  fuerat  Praefectus  Praetorio  Hispaniarum , 
quemadmodum  apparet  ex  inscriptione  legb  cu-* 
jusdam  in  Cod«  Justin*  L«  I.  t*  ii«  quae  lex  data 
est  Raven.  a.  599*  Quodsi  igitar  boc  anno  dig-* 
nitatem  obtinuit  Praefecti  Praetorio,  ipsius  na- 
talis  incidere  debuit  in  finem  saeculi  IV  noii 
valde  extremunu  Et  banc  ob  rem  quoque  Ma« 
crobii  aetas  a  Saxio  relata  est  ad  a*  4io. 

De  religione  et  patria  Macrobii  dubia  res  est« 
Fuit  peregrinus  :  sed  quo  loco  natus  sit  ^  non 
constaU  Romanum  enim  se  ipse  diserte  negat 
in  Praef*  ad  SatnrnaL  ubi  aequi  bonique  con* 
suli  cupit|  si  sub  alio  ortum  coelo  latinae  Un» 
guae  uena  non  adjuffety  vel,  si  in  suo  sermone 
Romani  ori»  elegantia  desideretur.  Christianis 
ipsum  annumerat  Bartbius  in  Adv*  p*  2a58«  ita  ta- 
men  ut  ipse  alibi  in  Adv.  p*  ifgS.  fateatuTt  in  Ma« 
crobii  libris  vix  unum  et  alterum  ejus  rei  vestigium 
reperiri.  Spanheinius  contra  in  Dub.  EvangeL  T. 
!•  p.  553*  ipsum  Etbnicum  fuisse  opinatur ;  cui 
opinioni  assentitur  Fabricius  in  Bibl*  Lat*  T.  III. 
p.  i8o.  qui  et  bac  de  re  legendos  citat  Grotium 
ad  Matth.  II.  i6*  et  Huetium  p.  789.  et  Jo.  Mas- 
sonum  in  Epistola,  subjuncta  Eduardi  Chand.- 
leri ,  Episcopi  ^  libro  Anglice  edito  Lond.  1728. 

Sed 


Digitized  by  VjOOQIC 


»L  TULLII   CICBRONIS.        i65 

Sed  Macrobins  etsi  peregrmn^,  sive  Cbristia" 
nna,  siye  EtlmiGaA  fuerit,  in  libris  sais  res  trac-- 
taty  quae  egregie  Veterum  pbilologiam  et  philo- 
sopliiam  iUustrant.  Convinornm  Saturnaliorum 
Libri  VII  complectuntur»  baud  minus  ac  Geltii 
IToctes  j  res  diversissimas  ^  quae  tamen  omnes 
snum  aingulae  conferunt  ad  Veterum  scriptorum 
intelligentianu  Sunt  qui  putent,  Macrobianos 
Conimentarios  in  Somnium  Scipioni$  esse  partem 
Satumaliorum  9  perperam  ab  illis  dirulsam.  Opi- 
natur  sic  Bartfaius  ad  Clandian*  p*  gi8.  et  791« 
ubi  narrat  se  in  membranis  manu  exaratis  ahti- 
quissimis  hanc  invenisse  inscriptionem :  MacrO'^ 
hii  Theodosii  Viri  Conauldris  et  lUustris  Com* 
Tnentariorum  tertiae  diei  Saturnaliorum  libcr 
primue  ii^eipit.  Ednde  conjicit  Bartbias,  Macro* 
bium  non  in  libros  opns  illudsuum  sed  in  dies 
distribuisse :  singulorum  autem  diernm  operas 
aliquot  libris  distiniLisse^  quorum  tertium  oecn- 
parint  bi  de  Somnio  Scipionis  Commentarii.  Sed  , 
aut  ego  fallor,  aut  Bartbins  nimium  auctoritatis 
tribuit  unius  Codicis  scriptioni  et  non  attendit 
ad  Dialogorum  formam,  qud  Saturnalioram  libri 
concepti  sunt;  in  bis  enim  inter  se  colloquentes 
inducuntur  amici^  qui  ad  conviviam  convenerant , 
Yectias  Praetextatus,  rex  mensae,  Flavianusy  jQ. 
Aurelii  Symmacbi  frater,  Symmacbus  ipse,  Cae^ 
cinna  Decius  Albinus ,  Furius  Albinus  ^  Etista- 
4hius  j  Nicomachus  ATienus »  admodum  adhuc 
adolescens ,  Evangelus  ,  Eusebius  Rhetor ,  Disa- 
rius  MedicuSy  Horus  et  Servius  Grammaticas. 
Fiexi  potest ,  ut  de  tertio  et  quarto  libro ,  qualea 

X  3  ho-- 


Digitized  by  VjOOQIC 


x66      CAP.  IX.    DE  ANTIQ.  INT&RPR. 

bodie  sant,  quaedam  perieriut;   sed   qaomiiins 

Coinmentarli  inter  alterutrum  Sataroajioraia  U- 

brum  iDtrudendi  Yideanlar ,  satis  contradicit  di- 

.  Tersitas   formae  ^  c[uA  atrum^ue  opos   ^onscrjlp^ 

.  tam  esL 

Commentarii  aatem  in  Somniam  Scipionis»  qui 
sine  dubio  peculiare  Macrobii  opas  sunt  *  integra 
oratione  conscripti«  duobas  libris  absolYunlary 
qui  singuli  magnitudine  superant  totum ,  ut  anz^c 
est,  Ciceronianum  de  Rep.  Tolumen. 

In  Libro  Primo   ad   stellifera^  sphaerae   car* 

sum  et  subjectarum  septem,  sermo  procedit;  fi- 

.nitur  ille  liber  in   Somnii   verba  Nam  ea  quae 

'  est  media  et  fiona  tellus^  neque  movetur^    et 

.  infima  est »  et   in  eam  feruntur  .  omnia  nutu 

suo  pondera ,    quae  sant  in  fine    c.  XYIL   ed. 

Maji. 

In  Libro  Secundo  de  Musica  earum  modula^» 
.tione  disputatur ;  absolyit  ille  liber  reliquam  Sooi* 
nii  partem,  incipiens,  quo  prior  desierat^  a 
principio  c.  XVIII.  Quae  cum  intuerer  siur 
pens^  ut  me  recepi^  quid?  hicy  inquam^  quis 
est  qui  complet  aures  meas  tantus  et  tam  dut» 
cis  soniis? 

Utcrque  liber  distinctas  est  capitibus ;  prior 
habet  XXIL  posterior  XVIL  Singula  capita.suapi 
iiabent  titulum,  unde  fit  ut  facile  videas,  quale 
sit  cujasque  argumentum  quod  tractetur.  Yerba 
Somnii  passim  ioserta  sunt;  quae  res  fecit,  ut, 
.quum  omnes  de  Republica  libri  periisseot,  Som- 
nium  ipsum  in  Macrobi^  Commentariis  seryatam 
sit. 

Qaod 


Digitized  by  VjOOQIC 


«t   TULlxII  CICt;Rt)NtS.       167 

'Qflod  jid  dedjcation^ni  attinet :  aUoqoititr  Mt« 
exoUaa  filiim  saum  Eustathittm ,  «juem  L.  L  c.  u 
MBt  abi  dicit  vitae  pariter  dulcedinem  et  glo^ 
riam$  ct  L.  II*  c.  i*  ipaam  esse  sibi  dicit  luee 
-dileciiarenu  Sed  et  eandem  alloqaitar  in  prin- 
cipio  L»L  Saturnalioram* 

De  Macrdbii  artis  Aatronomicae  peritia  non 
jndicare  posaam:  hoc  aoio^  qnod  ipsias  opera  a 
Mcantioribus  Astronomis  non  neglecta  sint.  Gro- 
Jiofias,  iniimine  editionis  suae,  prolixa  ^uaedam 
loca  ex  Geometria  Aaonymi  Veteris  et  ex  alio 
MSto  Anglicano  incerti  aactoris,  in  qoibus  Ma« 
erbbius  in  tesiimoniam  citatur  et  quorum  ater«- 
qiie  se  prodit  Gommentarios  in  Somnium  Scipio- 
sis  legisse.  Porro  frequenter  Macrobii  mentiC'- 
nem  injicit  Honorius  Aagastodanensis ,  qoi  flo*- 
nit  sub  Heiirieo  Quinto  imperatore  ^  ad  annum 
1130«  et  in  opere  de  Pbilosophia  mundi  L.  L 
&  21.  L.  L  c.  20*  L»  TV.  c.  i5*  et  in  opere  dte 
Soiis  affectibus  c.  5«  in  quibus  locis  praecipae 
ex  Macrobii  Gommentariis  in  partes  vocantor  Li*- 
bri  primi  eapita  6*  i6.  et  21»  E  recentissimis 
scriptoribns  Astronomis,  qui  de  Macrobii  doc- 
trina  suum  judicium  protulerant,  excitasse  suf* 
ficiat  Montudam  et  Oelambre*  Montuda  igi- 
tar  Histoire  dto  Math£matiques  T.  L  p.  493  : 
99  Macrobe  ^tale  quelques  connaissancee  aatro^ 
Tiomiques  dana  son  Commentaire  sur  le  songe 
de  Scipions  mais  souvent  avec  peu  de  discer^^ 
nement  et  d^exactitude.*^  Ddambre  Histoire  de 
l'Astronomie  Ancienne  T«  L  p*  299.  ^,  Aure- 
lius  Theodose  Macrobe  dtait  un  des  chambeU 

lans 


Digitized  by  VjOOQIC 


t63     CAP.  nL    DE  ANTIQ.  INTERPIL 

lans  de  Pen^reur  Th4odoee*  8on  nom  annon* 
ee  nn  Grec^  et  lui  mSme  noue  dit  que  le  &»- 
tin  n*est  pae  sa  langue  maternelle.  Son  Con^ 
mentaire  sur  le  songe  de  Scipion ,  renfermB 
quelquts  notions  ^Astronomie*  '  11  4trit  en 
philologue^  et  noue  devons  noue  aitendre  A 
ne  trouMr  ddae  eon  Commentaire  rien  de 
neuf^  rien  qui  lui  appartienne.  Mais  U  peui 
avoir  reoeuiUi  quelquee  idies ,  prisee  dane  dee 
Tr<utis  perdus*  Jlpeut  nous  apprendre  quel^ 
gues  ^taient  lee  connaissanees  qu^on  avait  4 
la  cour  de  Rome.*^ 

'  Sed  licet  Macrobii  doctrina  param  bmorifice 
•lAudata  ait  a  recentiMimis  baram  remm  peritis 
•acriptoribns,  Macrobiani  tamen  Ckmuaentarii  aU- 
•quando  digni  yiri  sQnt ,  qtu  nna  cam  Somnio  ia 
Graecam  sermonem  Terterentar  a  Maximo  Piana«- 
de  ;  non  a  Theodoro  Gaza  (  *  )  9  ut  quidam  opi- 
nantar)  qaam  versionem  hactenas  incditam  ia 
sua  bibliotheca  babuit  Jacobas  Cojacius,  et  ca<^ 
ju8  saepius  meminit  Guliehnus  Morellius  in  Tbe* 
sauro  vocum  Graecarom,  qui  in  Praef.  baec  ait: 
^,  Quod  somnium  Scipionis  Graece  tranelatum^ 
perperam  Gazae  tribuatur »  Veteres  Codicee 
Manuscripti  testantur :  in  quibus  non  modo 
id  Soinnium  ^  verum  etiam  tota  Macrobii  ejue 

Sonpm 

( * )  Theodonis'  Gasa   dod  io  editione  Cicerenis  iidiaa 

GomnieDtarios    Macrobii   sed  et   in  Sturmiana  Argentorar 

tantummodo  Soronium  Graece  tensi   in    8.    Tid.    Fabriciua 

tertit  i  eafiue*  Tersio   exstat  BihL  Lat»  T,  I»  p.  soo. 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  TULLII  CICERONIS*       169 

Sommi  explioatio  Graeea  continetury  Masimo^ 
fue  Pianudi  iulacribitur***  £t  liaec  rtfsiOf 
qaemadmodtim  Fabricius  narrat»  reporitur  ia 
Kbliotheca  regis  Franciaey  Codice683*  teste  Lab- 
beo  BibU  noT«  MSS,  p*  380»  et  eadem  memora* 
tnr  in  Catalogo  MSS»  Graecomm  Segnierii  p. 
•  120  ia  Celeber.  Montefalconii  Bibliolb.  Coifllinia* 
na  p.  Sto* 

Qaae  two  in  Macrobii  operibus  legnntar,  ea 
nOD  onuua  snnt  Macrobiana  t  sed  ipsam  plarima 
e  Seneca»  Gellio  praecipaoi  taniex  Yalerio  Ma«- 
zimoy  Platarcho  et  aliis  scriptoribasy  etiamquan- 
do  non  nominety  mataatam  esse»  yiderant  Ja« 
cob»  ThiMnasias  de  Plagio.  §•  5o3*  p*  244»  seqq. 
Hieron«  Mercarial*    Var*   Lect.   L.  IIL  c»  5.   et 
Golielnu  Saldenos  de  libris  p*  167*  et  176.  seq. 
qnos  anetores  citat  Fabricios  p*  iSa.    Neqae  ali* 
ter  Mnretns  ad  Senecam  de  Benefic.  L*  IIL  c.  i8« 
,1  Totam  hancy  inquit^  diaputationem  de  Ser^ 
vUj  num  dominie  heneficia  tribuere  possintf 
partim  ex  hoc  Senecae  loco^  partim  ex  JEpiet. 
47.  partim  ex  Kalerio  eonearcinatam  Macro" 
biue  Ij.  L    Saturn^  c.  s.  pro   eud  venditasfit. 
Sed  et  ex  jigeUio  et  Plutarchi   Sympoaiacia 
tam  multa  nuUo  pudore  in   aeptimum  Uhrum 
SaturnaUorum  euorum  tranatuUt ,  ut  appareaty 
€um  factitaese  eandem  artem ,   quam  plerique 
Koe  saecuh  factitant  ^    qui  ita  humani  nihil 
a  se  aUenum  putant^  ut  aUenis  aeque  utantur 
ut  euism^     Jocose  igitur   hanc   ob  rem  a  Petro 
Criniu  de  Honesta  DiscipL    p«  554«    Macrobius 
TOcetor  homo  satis  quidem  eruditus  ^  sed  inge^ 

Y  /w- 


Digitizfd  by  VjOOQIC 


170     CAP.  Xt    DE  ANTEQ.  WTERPIL 

nio  maxime  ingratOj  ac  prape  impudenii^  W 
qui  tanto  aeris  alieni  cumuio  nusqutm  erediior' 
rie  nomen  profiteatur. 

$.    5. 
FAVONIUS    EULOGIUS.  (*) 

Praeter  Macrobiain  qaoque  Somniiim  Seipid* 
nis  explicandum  sibi  samsit  FaTonias  Eulogin»  i 
'cujns  mentio  atrum  ante  Macrobiom ,  an  Tero  poft 
illam,  inserenda  sit,  non  plane  liqaet*  Qaom 
enim  nec  ille  ha)as  ^  nec  bic  illias  mentionem  nl- 
lam  in)iciat,  desnnt  omnino  argamentaf  cpiibns 
probetur ,  num  Eulogius  Macrobio  aetate  superior 
an  inferior  fuisse  censendas  sit*  Saxius  in  Onom* 
Lit«  P.  L  p.  459.  f acit  Eulogiam  anti({uiorem,  tri*- 
l>ueoB  Macrobio  annam  4io«  Eulogio  annnm  5§6. 
'Ego  potius  Eulogium  putaverim  Macrobio  fnisae 
juniorem ,  etsi  fortasse  Eulogins  non  ultra  annnm 
'5g6.  rejiciendus  sit:  sed  foi*tasse  minns  reote  a 
Saxio  Macrobii  aetas  relata  est  ad  a.  4io»   qnom 


(*)  Andms  Sebottus  in 
iPrae£  ad  fii^log.  p.7.  de  hu- 
.}us  nomine  sic  disputat :  «  Ve* 
9io  ad  Eulogium ,  de  cujus  )uc 
praenomine  Favouii  ( quod 
aUbi  legere  non  meniini)  ve- , 
nil  in  mentem  duhitare  an  e 
Fabii  vd  Fldviani  sii  eor- 
jvptums  vel  denique  Fla^nif 
jtf  Flavud  Vegetius  ejus  pro* 
pe  aequalis  Miliiarium  scrip» 
ior  dicius  est»  Muiare  ia» 
men  religio  sit^  quod  et  in 


Jfnoa^  et  sequiort  iUo  ae^ 
vo  Bomana  praenomina.,  §091" 
iiumque  ac  Jamilianun  nO" 
mina ,  non  ad  amussim  serva* 
rentur,  quin  ideniidem  in  alia 
verterent.'*  Gaetenuu  dubi* 
lari  posnt  de  nomnie  t|M.f 
fiulogiusne  an  filogius  scsi- 
beudnm  sit.  In  Augustiut 
editionibns  scribitur  Elogius; 
quod  ,sequitur  Barthins  in 
Adv.  L.  n.  c.  19.  et  alibi. 


Digitized  by  VjOOQIC 


.      M.   TULLII  €ICERONIS.       i^ 

ilbaltem  TigiiUi  anxus  prias  menioranda  fuisflet  $  qvto 
facto^  Eulogios  habeatar  M acrobii  aeqaalis ,  ipso 
.tamen  aliquantam  jonior. 

Euloj^as  natione  fuit  Carthaginiensis »  qnod  ' 
^robatar  et  ex  inscription^  ipaios  libri  et  e  tes^^ 
jdmonio  S.  Aogostini,  cajus  in  arte  Rbetorica 
discipalas  fait :  quemadmodam  bic  narrat  in  li«  - 
bro  de  Cora  pro  mortais  c«  XL  ^,  Carthaginif 
Rheior  ElogiiM  ^  qui  meua  in  eadem  arte  die^^ 
cipub/kB  fidty  eicut  mihi  ipee  ^  posieaquam  i^ 
Afrioam  remeavivm^^  retuUty  cum  Rhetori^ 
C09  Ciceronie  Ubroe  discipuUe  suis  tradereitf 
recensens  lectionem  quam postridie fuerattra^ 
diiurus ,  quemdam  locum  offendit  obscurum  •* 
quo  non  inteUecto^  ids  potuit  dormire^  solU'^ 
cUuss  qud  nocte  somrUanti  ego  ilU  quod  nom 
intelUgebatj  exposuiy  imo  non  ego  y  sed  imago 
mea  nesciente  me«"  Titalos  libelli  est :  FawQ^ 
nU  Eulogiij  Oratoris  almae  KarfaginiSf  Disr 
putatio  de  Somnio  Scipionis  ^  scripta  Superio^ 
V.  C  Cosm  Provinciae  Bixacenae.**y 

Ez  aeqnalibns,  qoantam  scio ,  Eulogii  mentio? 
nem  aemo  injecit ;  et  Tel  inter  recenti(Nram  seca* 
lorom  Yiros  doctos  paaci  sant  qai  ipsam  legerunlt 
Unjas  rei  <^a$a  haec  est,  qnod  ad  seculom  usqae 
XYn  in  MSto  latnerit ;  quo  demum  tempore  e 
Tetosto  Codice  Gemblacensi  primum  erutas  ^$t 
ab  Andrea  Schotto^  snbjanctusque  libro  quintp^ 
Qoaestion.  Tnllianar»  edit.  Antw*  i6i3.  Postea 
repetitas  est  a  Graeyio,  subjunctasque  Cicei*onis 
Officiorum  editioni  a*  i688*  Barthius  tamen,  qui 
fere  nollam   ex   antiqais  scriptoribos    intactum 

y  2  rc- 


Digitized  by  VjOOQIC 


«7»      CAP.  IX.    DE  ANTIQ.  IlfTERPB. 

'reliqait,  etiank  acl  E^logii  libellam  dOigentem 
^anatti  admovit :  non  dabitat  ille  in  Adv.  L*  VII« 
c,  i&  Favonii  dispatationem  Tocare  aureohan 
UheUum^Quij  ita  pergit,  eo  carior  nobie  esae 
debeiy  quo  paucioree  huju$  generis  auperstitee 
-ex  immened  clade  barbarorum  eeculorum^  reti^ 
nere  potuimus.  Nam  si  Macrobium  •  CapeUam^ 
Boethium^  Cassiodorum  demaSf  unde  Latino^ 
rum  literis  haee  materia  iUustrari  possit  j  vis 
unae  alteraeque plagellae  supereruntm^^  Vereor 
tamen>  ne  a  Bartbio  niminm  landis  tribatnm  sit 
'bnicce  acriptiancalae :  qnum  aactor  ipte  mani- 
feste  declaret,  cpxim  panun  operae  in  ipsam  a 
se  consumtam  sit.  lu  Epilogo  partis  prioris  ait : 
Habes  de  numeris  quod  sine  libris  in  agello 
potui  reminiscif'  et  in  Epilogo  partis  alterios 
ait.*  SciOj  me  j  Vir  doctissime^  reprehendi 
posse  in  hdc  temeritatis  audacid^  qui  haec  jam 
ddusolis  (leg.sciolis)  aboUta^  non  meditatd  sed 
tumultuarid  lucubratione  digesserim.  Sed  Aa- 
heant  aHi  scientiae  glqriamy  mihi  pro  ^defen^ 
•sione  sit  studio  tuo  paruisse.*'  (*) 

E  titolo,  qnem  Scbottus  in  Codice  invenit, 
Tidemus  ipsam  disputationem  scriptam  esse  Sa* 
perio,  V.  Cl.  Cos.  Provinciae  Bizacenae.  Hic 
yevo  quis  faerit,  apud  neminem.  quantom  scio^ 
memoriae  pfoditam  est.  In  disputatioais  prae- 
fatione  vocatur  ffir  Clarissimus  et  sublimis  tam  in 

Epi- 

'(  ^  )  Sine.  dubio  soUs  cor-  L  c.  scioiis\  ciijns  et  reoepi- 

ruptum  est    Andr.  Scbottus  mus    veFborum    transpositlo- 

coDJicit     schoUs    dbdita    rel  nem.      Id    editis    enim-  est 

cbolila.       Hectius     Bjulbius  non  (umidluand  std  medilaid. 


Digitized  by 


GooQle 


SL  TULLII  CICERONIS-       175 

Epflogo  vir  dociisaimus.    Caeterum  de  proviQcui 

Bizac^na,  qaae  intelligenda  sit ,  exponnnt  ancto^ 

res,  qnos  citat  Barthius  in  Adv,  L.  V.   c.  7.     Si 

qmd  rero  de   origine  et   consilio   hujas    dispn* 

tatinncnlae  hariolari  licet »  conjecerim  ipsam  con- 

scriptam  esse  in  gratiam  Superii,  qoi  fortasse^ 

quum  Somnium  non  intelligeret ,  rogaverit  Eulo- 

gium,  ut  sibi  qualemcunque  interpretationem  mit-^ 

tereU    Hanc  conjecturam  suadere  Tidetur  et  ex- 

tema  opusculi  brevissimi  formay  et  tempus^  quo 

ipsmn  conscriptum  narratur.    Nisi  enim  ex  aUus 

rogatu  haec  acriptio  suscepta  esse  dicatur  |  qua- 

re,  quaesOy  confici  illa  debnit  ab  EnlogiOf  quum 

in  agro  degeret  e%  privatus  esset  libris  (  *  )  ,  qui 

profecto  ad  hu)us  generis  scriptionem  perquam 

foissent  necessarii?    Et  vero  etiami   ni   fallor  9 

hanc  conjecturam  confirmant  verba,  quibus  Eu« 

log^as  in  fine  disputauonis  Superium  alloqiutur , 

habeant  ^iUi  acientiae  gloriam  j  mihi  pro  <2e« 

jenaime  ait  tuo  atucUo  paruiaae» 

Eologii  Disputatio  duas  habet  partes  :  altera 
eiponit  doctrinam  numerorum  ad  Philosophiam 
translaiorum  I    altera  agit  de  coelestium  orbium 

canto* 

Ope* 

(^)Ei]logins  scripsithanc  tet   ettam   m  hoc  opiisonlo 

(li^tationeqi  4{aum  in  agro  iragmentum  Varroni^»  quod, 

degoet  ct  sine  libris  esset.  noUnte  Barthio  Adv.  JL  \L 

Hoc  tamen  non  prohibuisse  C  6.   non  relatam  est  ab  iis 

▼idetur  quominus  memoriler  qui  Varronis  fragmenta  ooh 

tliorom  acriptonim ,  inprimis  legeruut» 
Yirgilu,  loca  cxcitareU    La- 

Y  5 


Digitized  by  VjOOQIC 


174    CA?-IX.    DE  ANTIQ.  INTER#R. 

Operae  pretium  daco  acl  Iiunc  locutn  inserere 
ea,  quae  me  prd  sua  hnmanitate  docere  voluit 
Vir  Docu  J.  J*  de  Gelder,  qui  de  Eulogianae 
disputationis  argumcnto  a  me  consultQs,  baec  re« 
8crii>ere  voluit.  ,,  Quid  de  Eulogio  sentiam,  ro** 
^  gas?  —  Quoniam  sine  doctrina  numerorum  ad 
f^  PUlosopliiam  translatorum  j  cujns  disciplinae 
,1  originem  recte  a  Pythagora  repetit,  Somtiium 
^  Sdpionis  tIx  possit  intelligi ,  eam  pro  suo 
^  Captu  explanare  carat  Ealogius.  Primum  igi- 
^  tur  quid  sit  numerus  explicat.  —  (  Hoc  tamen 
^  utruni  recte  fecerit  nec  ne  ^  Tid.  Theon  de  A«- 
p  ritbm.  cap.  UI.  et  IV.  p.25.  seq.)  —  Tum  in- 
^  dicftt,  quid  differant  Monas  et  numerus  p. 
„  43^n  Porro  y  usque  ad  p.  442.  duadis ,  terna- 
n  rii  9  qaaternarii ,  quinarii  j  senarii  et  septena* 
^  rii  9  explicat  naturam! ,  i.  e.  rationem  illostrat  j 
^  qua  illos  numeros  in  philosophiam  conferre  so- 
yj  lehant  phII6sophi|  Pjthagorae  et  Platbnis  aecCa- 
I,  tores.  Deinceps  p.  i42  —  i44«  de  octonario  nu- 
n  meiro  pauca  dicens^  quaedam  adjungit  de  no-* 
^  Tenario*  Sed  quae  ah  Eidogio  huc  usque  dicta 
^  sant ,  parum  differunt  ab  iis  j  quae  in  eandeni 
I,  rem  disputaTit  Theon  Smyrnaeus  de  Mus.  cap. 
^  4o  — 5o.  p.  i55.  ct  Auctor  Theolog.  Arithm. 

^'Seqmtur  alttfa  pars  Conmientarii  Eulogiani 
^  p.  444-^447«  de  codestinm  oribinm  canta. 
^  In  hac  partedictioftes'  Masicae  explicantury 
I,  ita  ut,  quae  dicta  sunt ,  mox  ad  Harmoniam  or- 
^  hiom  coeiestiam  traducantnr ,  qtiae  cantum  i)q 
„  i$i  w^Sv  efficit)  Tcl  f  (ut  nostri  Musici  loquun- 


Digitized  by 


Google 


Wt   tULLII  ClCEROfSriS.         19$: 

II  m)  qnae  tonos  ararpat,   qni  dhiabas  iiiitM-*' 
^  nientihlasici  ocrtauis  co6iprehendantur. 

„  Qni  xecte  de-  £alogio  jadicare  Telit,  s^tilo 
,1  ccmferat  ejua  Commentariumcam  MacroUOy'  eom'' 
,1  Platarcho  de  animae  procreatione  e  Timaeo  9 
j^  Tbeone  de  Musica,  et  aoctore  in  Theolognme* 
y^  nis  Arithmeticae*  Nimio  siTe  brevitatis  atadio» 
y^  siTO  libroram  defecta  im|)ed]tasy  Barrat  qm- 
^  dem  Eologius ,  qaid  illi  nameri  significent,  sed 
^  pardas  rationes  aperinntar ,  qnibns  efficiantor 
,1  et  alii  originem  ex  aliis  trahant  ^  tom  etiiam  oar 
„  Hlam  in  philosophia  yim  acceperint  ^  qnod  re*^ 
,1  liqni  hi  interpretes  egregie  confecerant.^'  Hnc^ 
asqoe  Doct«  de  Gelder^  coi  pro  accorata  hacce/ 
aotttia  jastas  gratias  habemas« 

Caetemm  praeter  Commentariom ,  sire  Dispa- 
tationem  de  Sorimio  ScipioniSy  an  phires  libroi^ 
scr^seritBtdogiaSy  dabitari  licet.  Barthios  qat«« 
dcm  iaf  itdy*  L«  IL  c«i9*'non  dabitat,  ai<ensi 
n  FavonittM  Bhgiu9 ,  perquam '  exactus  scrip^ 
tor  j  ctijus  uiinam  ad  nos  pbirtL  veniasent  mo^ 
nmnenta  qtutm  brevia  iUa  Somnii  Scipionie 
tnarratio  j  cwn  coUigamus  'ex  iUo  opusculo  ptu-^ 
ra  aBa  ipsi  composita/*  Sed  haec  Barthii  sen*^' 
tenda  hand  scio  an  ex  Edogii  verbis  probaripbs* 
sit,  qaam  Eulogias  modo  dicat  se  alios  libros 
compositaram;  sic  enim  aitr-^^  Has  igitur  ra-^ 
tionesj  guibus  supra  positi  tdri  (sc.  Scipionis) 
pita  perficitur^  Arithmeticis  approbationibus 
explanantes ,  prudentiae  tuae  ,  Superi ,  Vir 
Clarissime  atque  sublimis ,  non  ut  novas  ig^ 
notasque  narmmus ,  sed  in  recordatiorierh  qua 

pos^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


iy6:    CAP.  DL*    DE  AWTIQ.  INTERPK. 

po9Sumus  commemoraiione  reducimus»  Quaeei 
doctis  auribus  tuis  placsre  perifidero  ,  ad  aiia 
gMoque  audaciusy  quae  jubere  dignaris^  operam 
stylumque  com^ertanu'' 

%.    6. 

ANICIUS  MANLIUS   SEVERINUS 
BOETHIUS. 

JHaa  e$t  praetereanda  hoc  loco  Boethiani  Com- 
menurii  commemoradoy  qui  licet  a  pancb  lega* 
XxiXy  egregiam  tamen  doctrinae^  qaae  in  ipso 
fonspicitar  ^  conunepdationem  mereri  yidetnr. 
Com  enin<  Ciceroni  id  praeoipue  in  Topicis 
(iieril;  propositnm ,  nt  Topica  Aristotelis ,  ohscu* 
riora  illa  et  dii&ciliay  ita  latine  illnstraret,  nt 
magU  facilia  et  jucnnda  fierent  intellectai  ne» 
mini  profecto,  praeterquam  Bo<ithioy,  fptins  iata 
proyincia  demandari  potnisset^  interpretandi  ea 
ipsa  Topica  ^  qnalia  a  Cicerone  relicta  esaent. 
Omnes  enim  illos  Graecos  scriptores ,  qaorom 
accarata  lectio  perqaam  necessaria  et  ntiiissima 
djicitnr  interpreti  Giceronianoram  Topicommy 
qaales  sant  Aristoteles  Philosophns,  atetPjtha* 
goras  Masicos  et  Ptolemaeas  Astronomas  y  et  Nir 
comachas  Arithmelicos  et  Eaclides  Geometra  e^ 
Plato,  Theologus  et  Archimedes  Mathematicas , 
eos  omnes  Boethius,  teste  Gassiodoro»  Latine  io* 
quentes  ita  Latio  stitit^  nt  Athenarum  exuTils 
patriiMQa  docte  opuleutam  reddiderit.  Judice  Yosr 
«io  de  Poet*  Lat.   c.  V*  p.  65«    t»  Bocthius  vir 

fuit 


Digitized  by  VjOOQIC 


hL   TULLII  CICERONIS.        iff 

Juii  Latine  et   Graece  doctissimut  y   m   omni 
discipUnaTum  genere  esceUeney  qiioque    Aoma 
a  Farronis  teThporibue  non  habuerit  undecun^ 
gue   doctiorenu     Quantum  idem   carmine   va^ 
lueritj  ostenduni  Ubri  quinque  de  Consoldtio'* 
ne   Philoeophiae »  quo»  exeul  Ticini  scripeiim 
Omnino  nihil  in  poesi  venustiue   habuit^  vel 
iBiid  aevum ,  vel  etiam  quod  proxijne  anieces^ 
cessit^*    Vos^o  adsentitur  Bartliiiu  Adyersar.  L* 
XV1L  c.  i5.   et  L.  XXiy.   c  i5.     j^  Severini 
Boeihii  ingenium  tieque  anie  ie  muUos^  neque 
post  se  aUquem  toto  AoTjiahi  Jmperii  ief/tpore 
hdbuit  similem  >  adeo  ei  viro  cum  sumtna  dis'^ 
cipUnarum  atque    gravissimarum  cognitionSf 
etiam  eUfgantiores  Musae  omnem  suum  favo^ 
refn  tradidete»  —  J^ideas  ejus  duyxP^v^^gf  om^  ' 
nee  a  nativo  fiore  Latinitdtis   in  adjectaioe 
ebgantiae  numeros  abeunt^  Fbimen  Romani 
sermonis    apud    hunc  fere    sohim    temdnsitJ* 
Non  sine  causa  v^ro  cam  Boethio  yetits  Roma- 
noram  eloi{iientii^  desii^se  perbibetnr,  qnamob-* 
rem   scite   iniervallam  illud  temporis  a  Bo^thio 
usqae  ad  Petrarebam  in  Rolandi  Ataresii  Episto- 
Bs  L.  Il#  p.  533*   Yocatax'  interregnum  ac  pelu 
Uteraruni  deUqidum. 

De  Boetbii  aetat^  non  est  qnod  multam  qnae* 
ramns  i  su£Sciat  excitass^  testimoniam  Prooopii 
L«  L  de  Bello  Gotboram  c.  li.  ,,  Symmachus 
et  hujus  gener  Boethius,  nobilissima  stirpe 
majoruMy  Senatus  Romdni  jacile  principee 
eranty  consulari  uterque  dignitate  justitiae  ei 
Philosophide  dpinione  atque  siudiis ,  primi  oe- 


Digitized  by  VjOOQIC 


1^8     CAP.  OL    DE  ANTIQ,  IKTfiRPlL 

tati^f,  muUorum  egentiae  atque  opjtre^sioni  f  twfi 
civium  quam  exterorum ,  succurreraAt  $  JJi 
virtute  ad  auTrunum  honprie  cub^n^  proifeeti  ^ 
teterrimo  cuique  exosi  ei^ant  •*  quoru^  cqnsiUiM 
astuque  et-  delatione-  Theodoricus  captus,^  ui 
rerum  novarum  molitores ,  utrumque  peremit  ^ 
hpnis  h^stae  subj.ectisJ'  Regnavit  autqpi  Theo^ 
doricas  usqrae  ad  annum  53&  <pio.  tegipore.  Oa* 
trogothorum  imperium  pef^venit  ad  Athalaiiciuiu 
Biennio  ante  mortem  B^i^tbius  Ticinum  in  eicir^ 
lium  missus  fuerat;  cujus  exilii  duobus  feresaC"- 
culis  postea,  id  est  f.  drca  tempora  Caroli  M^gni  ^, 
in  carminibus  suis  meminit  TheQdjulj»has  Auxffr 
lianensis  L.  lY.  carm*  g« 

fy  Ipse  Seperinus  magna  eet  dejectus  ab  urhe.f 
Consul  Romana  clarus  ah  arce  procuV* 

Antea  autem  y .  quam  per  mfila^  auliqorom  ho- 
minum  artes  de  summa  digpitate^dejectu^esset,- 
illaiE  9  quft  apud  Thepdo|ncum  valebat ,  ^ntijstai.^ 
tum  e^  con^ularem  dignitateixi  fcMrtiter  tuitus  es^. 
Tidetur ,  qaippo  qui  Bomanam  Jurispr^dentiam. 
egr^^,  callebatt  Hujps-  rei  spe^imina  adsuiit  in 
eo  ipso  Gommentarioy  de  quo  loquimur,  q^9.e^ 
hic  illic  diligentcB  nota^it  doctus  interpres  Jori^ 
prudentia/^  'Tullianae  in  Topicis  ezpositae  Fran^» 
God.,  Tan.Ljnden  p.  ii3«  I25.  139^  i53»  et  alibi^ 
jto&thii  Commen^irius  hoc  hi2>et.  sibi  prorpri- 
um,  ut  in  ipso  non  ■  adeo  verba  auctoris  expli* 
centur^.  quam  quidem.  sententiae  ;  quales  emiit. 
ia  Asconio»  in  Seryio,  Dpnato  et  aliis  reperioM'» 

tur 


Digitized  by  VjOOQIC 


U.   TULLII   CICtKOUflS.        179 

tuf  qdaesddiies  y  sive   de  Iiiigua  et  loquendi  ge- 
nere ,  slve  de  coiistructionis  forma ,  sive  de  uni- 
Tersa    ahtlqbitate    agitataey   hujusmodi  quaestio* 
nes  ih  Boetliiano  Gonunentario  nbn  reperiuntur, 
Qiiuin^'e  ]6oetliius    in   hocce   Commentario,    se 
Pliilosoplium  praestiterity  hon  Grammaticuin,  fru- 
stra  qaoque  in  ipso  quaeres  aliorum  scriptorum 
excitationem  y  quemadmbdum  in  aliis  Gommenta- 
toribos  saepe  freqiiehs  et   abundans  est  ^  quibus 
eiinde  laus  haita   esij  qui    cafet  BoetKius,  ser- 
vatortim  fragmentorum  ex  iis  scriptoribiiis ,  quo- 
r6m  opefa,  vel  el  n6mina,    al)sque  ebrum  com- 
memoratione  plahe    interiissent.      Universa  ratio 
bdjus  Commentarii  et   consilium  aperitur  ih  ele- 
ganii  praefatiohe  ad  Patricium ,  cui  libellum  mi- 
sit :  ubi  ^betbius  *  ita'  loquitur  :     ^  Exhortatione 
tua,    Pdtrici   rTietorum  peritiasime  f    quae^  et 
praeaentia  honestaie  propositif  et  futurae  oe-  . 
tatis   utilitate   conjuhcta  est  ^  nihil  antiquius 
existimavi*    Cui  muneri  Ubentius^aequievi :  non 
qiLod  ad  instruendum  te^  Commentarios  in  M. 
Tuliii   Topica    laborare  w^  crediderim:   ridi- 
cidus  quippe  forem  si  Minermm  docere  veUem  , 
ut  ajunt  y  Uteras :  sed  ut  ex  discipUnarum  li^ 
heraUum\sumptum  penu,  nostrae  apud  te  sem- 
per  pignus  amicitiae perwJUneret»  Quod  enim  mu^ 
nus  ex  animo  diUgentibuSy  jucuiidius  inveniri 
potest ,  'quam  quod  ipsius  animi  partes  format 
ei  instruit  ?    Nam   cetera  fere  caduca  ,   im- 
heciUa ,   labantia ,   e/,    si    dd  fortunae  yicem 
spectes  ^  pene  semper    aUena   sunt»     At   vero 
opuhhtiam   Uterarum   liec  praesens   imminuil 

Z  a  ae--. 


Digitized  by  VjOOQIC 


i8o     CAP.  IX.    DE  ANTIQ.  INTERPK. 

aetas:  earumque  authoriiatem  ipea  etiam  cun&^ 
ta .  conjiciena  auget  potius  et  confirmat  i^etus'* 
tas.    Accipe  igitur  opue  non  efficientiae  secu-^ 
ritate  j  sed  amicitiae  praesumiione  susceptum  : 
apud  quam  nescio    quonam.  inter   suos  pacta 
etiam  garrire  non  dedecet :  simul  quia  prae^ 
lato  a  nobis  munere ,  cum  tuorum  cUiquid  pos^ 
tulavero ,  injurius  fueris ,  si  negahis.   Sed  cum 
in  Mi  TuUii  Topica  Victorinus^  rlietor  pluri-- 
mae    in    disserendi    arte  notitiae ,    commenta 
scripserit:  non  jne  oportuisset  melioribus  for'^ 
sitan   attentata  contingere ,  ni   esset  aUquid  f 
quo  se  nosfer  quoque  lator  exercere  atque  pa^ 
rare   potuisset.      Quatuor     enim    voluminibus^ 
Victorinus  in   Topica  eonscriptis ,  eprum  pri- 
mo  in  declarandis  tantum  libri  principiis  oc^^ 
eupatur  s  addit  etiam ,  si  qua  in  eodem  volu" 
mine  praedicendafuisse  perpendit:  ut  ab  exor" 
dio   voluminis   Topicorum ,  quod  est  ^   M ajores 
ikos  res   scriLere  ingressos ,   Trebati  ,  usque   ad 
eum  locum   qui  est   Cin  fine   e.  i«  j     Sed   jam 
tempos  est  ad  id ,   qaod  instrtaimus ,  accedere ,' 
primi  voluminis  Victorini  expqsitio  terminetur. 
Secundo  volumine  de  judicandi  atque  invenien^ 
dS  Dialecticae  partibus  et  de  locorum  atque  • 
arguThenti  definitione  pertractat:  ut  ab  eo  lo^ 
,co  Topicorumy  qui  est  [c.  3*]     Cum  omnis  ra-* 
tio  diligens  disserendi  duas  habeat  partes,  unam 
inyeniendi,    alteram  judicandi,  usque    ad   eum 
locum  j    qui  est   [  in  medio  c.  3.  ]    Itaque  licet 
definire  locum  ,    esse   argumenti   scdem»    Argu-' 
mtntum  autem  rationem ,  quae  rei  dubiae  faciat 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   TULLIl   CICERONIS.      i8i 

r 
fidem  f  tecundi  libri  Commentariorum  exglana'* 
iio  subsistat*  Tertiua  vero  atque  quartus , 
discretionem  locorum  inter  ^e ,  eorumque  exem-- 
pla  multijormiter  persequuntur :  ita  ut  ter^ 
tius  quidem  Tulliana  sipi  de  jure  proponat 
exempla :  quartus  vero  eosdem  locos  per  aUas 
rursus  similitudines  monstret ,  ex  Virgilio  vel 
Terentio  poetisi  oratoribus  ^  Cicerone  et  Ca^ 
ione:  ut  quod  praeceptis  ostenditur^  exemptts 
coSucescat  j  neque  ab  eo  toco  qui  est  in  .Topi'* 
cis  [in  medio  c.  3*3  Sed  ex  Yna  locis^  in  qai* 
bus  argnmenta  iiiclnsa  sxmlj  expositio  progres^ 
sa  f  eum  transcendit  locum ,  qui  est  [  ad  finelki 
c  4«  ]  Valeat  aequitas  ,  quae  paribus  in  .  causis 
paria  ]ura  d^siderat*  Quanta  vero  pars  reUqua 
Topicorum  sit ,  ipsius  voluminis  mngnitudo 
demonstrat  j  quam  Victorinus  neque  attingitj 
neque  attingere  potuisset  ita  rebus  minimis 
immoratus ,  nisi  opus  mufta  librorum  plurali" 
tate  distenderet.  Nos  (fero  et  hanc  ipsam  par^ 
f  ticulam  ,  qitam  T^ictorinus  attigit ,  diUgenter , 
ut  possumusy  aggrediamur :  et  longius  exposim 
tione  progressi ,  cum  Topicorum  habemus  fine 
consistere.^* 

Boethianus  Gommentarius  sex  llbros  habet, 
qui  singuli  Ciceronianorum  Topicorum  Tolumen 
facile  magnitudine  aeqnant. 

In  libro  primo  Boethius  de  Topicae  faculta'« 
tis  ratione  pertractat,  postquam  prooemium,  quo 
ad  Trebadum  TuUius  utitur,  paucis  absolvit; 
Pfocurrit  hic    liber    usque   ad   locum ,    qni    est 

Z  S  (c«  a^ 


•  DigitizedbyVjOOQlC 


( c.  ^*  in  f. )  Jj^cupkf  enim  qsnduua ,    ut  ai^ 
Aelius^  appeUatua  ah  aaae  dando. 

Liber  secundns  contmetproprios  locos  j  eoramr 
^ieexempla;  incipit  a  c,'5.  pr.  Ducuntureti* 
qm  argumenta  ex  Jiis  rebus^guae  quodammpdq 
affectae  eunt  ad  id^  de  ^uo  quaeritur»  et  finitnr 
}^n  Terbis  C  f^*  &•  pr.)  Sed  quoniam.apidum  ho'^ 
miaem  ad  Jias  discendi  epula9  recepij  aic  acr 
cipiam ,  ut  reliquiarum  ait  potiue  aUquid  ^ 
quam  te   Jiinc  patiar  non  saiiatum  discedere. 

In  Iibro  tertio  agitur  de  locomm  vi  atque  ordi- 
Tie^  deinde  explicatur  Ciceronis  disputatio  de  de«* 
finitionibus ,  quae  incipit  a  jC.  5.  Quando  er^o 
nnuaquisque  eorum  locorum  etc.  et  fipitur  ad 
c.  7»  in  f.  Quod  ad  definitionea  attinetj  kac* 
ienues  reliqua  mdcamus. 

In  libro  <juarto  fit  trausitus  ad  partitlop^,^^ 
et  Gxplicatur  Ciceronis  doctrina  de  partium  enu- 
meratione  et  quomodo  hac  in  argumentatipj||}>i^^ 
ntendum  sit.  Incipit  hic  liber  a  c.  8.  PariitioM 
autem  sic  utendum  est  ^  et  procurrit  nsque  a^ 
finem  c.  12.  et  quidquid  repugnatj  id  ejusmodi 
€8t  ut  coJiaerere  numquam  possitm 

In  libro  quinto  Boethins  agit  de  $ieptem  cpn- 
ditionalibus  SjUogismis  et  inquirit  quae  eorum 
.  Tiatura  sit  et  propositionum  contextio.  Incioit 
a  r.  i5.  pr,  Cum  tripertito  igitur  distriluatur 
locus  Jiic  etc.  et  procurrit  usq^ue  ad  ea  verba  ^ 
qnne  sunt  in  niedio  c.  17.  ut  ea  quae  volup^tqr 
ria  suntj  aut  necessaria  interdupty  aut  eerte 
ignorata  videantur. 

In 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  TULLII   CICEROtflS.      i8j 

tn  tibro  sdxto  Bo^iliias  dispntat  ^e  tota  loco- 
^um  rktion^ ,  deqne  argiimentatlone ,  ac  de  quae- 
atioxiibtu  et  pi^opositionibus ,  earumque  terminis. 
Inciptt  a  c«  17«  m«  "Tdto  igitur  loco  cauaa^ 
rttrtt  txpUcato  etc.  et  procurrit  ad  eum  usque 
locilhi  ubi  Cicero  de  concursione  agit,  id  est 
uaque  a^  tnedinm  c  7o% 

Postrema  Topicorum  p&rs,  inde  a  medio  capite  3o* 
Bujiis  etiam  generis  eat  fama  ^uulgi  quoddam 
inultitudinia  testimonium^  caret  Commentario; 
ied  mihi  per^uadere  non  possum  banc  partem  a 
Boethio  intactain  relictam  esse.  Videtni'  igitur  pe^ 
riisac  liber  septimus,  in  qno  explicita  fuerit  pars 
illa  postrema  libelli  Ciceroniani.  Et  hoc  i  ta  fuisse  , 
jde  quis  dubitet,  excitemus  ipsius  JBoethii  locum  ex 
opere  de  Diflerentiis  Topicis  L.  I.  ubi  dicit: 
),  Sed  de  toia  diifiaione  communiter  disserer 
tnua  9  locorum  tantum ,  ex  quibus  (irguTnentii 
nascunturf  definitiones,  exempla^  differenti^ 
asque  colUg^ntesi  singula  vero  pro  quaUtate 
operis  diUgentius  in  his  octo  voUiminibus  ex" 
pedita  aunt^  quibus  AristoteUs  Topica  in  la^ 
iinam  vertimus  oratiohem ,  vel  his  Septem  ^ 
quibus  Marci  TuUii  Topicis  lucem  ptenae  ex^ 
positionis  infudimus.^^ 

BoSlhiani  aevi  ingenium  quale  Aierit  et  quale 
de  suo  libro  judicium  exspectayerlt,  significatnr 
in  PraeC  sA  L.  !!•  „  In  tam  difficiUimi  operis 
eursu  non  sum  nescius^  nu  Patriciy  quin  la» 
iorhic  noster^  quem  ie  adkortante  suscepimus^ 
dum  judicio  muliitudinis  impfiriiae  aut  eleifa^ 

tUJHf 


Digitized  by  VjOOQIC 


i84    CAP.nL    QE  ANTIQ.  INTERPR; 

tuTf  aut  premiturf  fc^ile  variU  reprehensio^ 
nibue  mordeatur*  Nam  et  quihue  hoc  totun^ 
dieeerendi  dieplicet  genue ,  veiut  eupen^acane^ 
um  etudium  fandUari  propie  mentibue  coifilla^ 
tione  deepiciunt.  Et  qui  maximum  hujue  ecien" 
tiae  fructum  ^utant  ^  eua  cetero^  eegnitie  me  * 
tieniee  ^  ianto  noe  operi  paree  eeee  non  aeeii^. 
jnantf  Quorum  quidem  prioree  ^  ei  non  imfidiO' 
laborie  aUeni  aeetimationem  premunty  eed  re^ 
pteheneioni  judicioque  coneentiunt :  nuUo  modoi 
ferendoe  eeee  puto*  Multoque  in  me  Ubentium, 
detoreerim  pravq^  opinionie  irwidiamy  ac  noe^ 
trie  eoe  diffidere  viribue  faciUime  patiar  po^ 
tiuef  quam  tantae  diecipUnae  calcare  rationenu^ 
Sed  proh  diifinam  atque  humanam  fidem^^ 
guae  e^t  haec  hominum  pravit<ie?  quae.  tantae 
eet  imprudentiae  caecitae  ?  ut  pene  eua  eeee 
ipai  confeseione  condemnent*  NuUue  eet  enint 
qui  ee  videri  noUt  peritiasimum  disserendi^ 
quin  etiam  objectare  ipsi  aUquidy  et  resob^ere 
objecta  conantur:  et  si  facile  id  factu  est^ 
cuncti  ad  scientiam  logicae  discipUnae  ,  vebt^t 
ad  communia  quaedam  sapientiae  lucra  con-r 
currerent.  Jam  vero  quid  ahsurdius  fingi  po^, 
testf  quam  quod  probabiUbus,  ut  ipsi  existi-^ 
muntf  argumentisj  inutile  studium  dialecticae 
nituntur  astruere?  Quid  enim  com^enit  die-* 
eerendi  artem  disserendo  peruertere .  ut  cujua 
affectee  opinionem^  ejusdem  despicias  verita^. 
tem  ?**  Et  ad  eundem  modum  de  imperita  multi-^ 
dine  quaeritur  in  Praef*  ad  L»  VI.    9»  Fore  quoei- 

dam^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   TULLII   CIC£RONIS.        i85 

dam^  Pdirici  Khetorum  peritiaaiTne  ^  non  du^ 
hitoperim^  qui  huno  in  Topieia  altiorem  ex 
ptulosopJua  tractatum^  varia  obtrectatione  re*» 
preJiendant :  quia  inter  logicam  diaputationem, 
physicam  interposuerif.  li  vero  sunt  y  vel 
guibue  hoc  totum  philoaophari  dispUceat :  vel 
gui  in  argumentorum  locis  naturaks  admisceri 
causas  '  oportuisse  non  existimant^  ceu  Sed 
quam  modeste  Boethius  de  se  ipse  ^entiat  et  quan- 
topere  difficili  hujos  scriptionis  muneri  se  fere 
unparem  judicet  et  simul  imperitae  multitudinis 
judicium  refellat,  operae  pretium  est  cognosce- 
rc  ex  Praef.  ad  L.  IV.  ,,  ExpUcare  non  pos^. 
sum^  mi  Patrici^  quantas  saepe  in  difficil'- 
Und  operi^  cursu  vires  afferat  amicitiae  con-' 
templatio :  cum  et  iis  studiosius  compona^ 
mus  ,  quos  repo'sito  penitus  amore  diUgi-- 
muSf  et  placere  cupientibus  multa  sese  rerwn, 
eopia  subministret.  Huc  accedit  ^  quod  ut 
quaeque  in  mentem  venerint^  injudicata^  at^ 
que  etiam  incastigata  promuntur;  quandoqui^ 
dem  apud  cari  pectoris  secretum  nihil  est  pc'* 
ricuU proferre  quod  seritias.  Est  igitur  ndhij 
cum  tuam  benepolentiam  specto^  pronum  omne^ 
atque  ut  ita  dicam ,  voluptarium  quod  in  tuae 
praescriptum  jucunditatis  impenditur.  Sed 
cum  memet  ipse  perpendoj  vereor  ne  imparato 
muneri  par  esse  non  possim^  et  deficientis 
cu^  in  adhortantis  cedat  injurianu  Quo 
fit^  ut  tibi  etiam  atque  etiam  prot^idendum  sit^ 
ne  tuis  ipse  moribus  emendatusj  nostri  ajicu-^ 
jus  erroris  sarcinam  feras.    Nosti  oblatrantis 

A  a  mor^ 


Digitifed  by  VjOOQIC 


tZ6     CAP.  IX.    DE  ANTIQ.  rBmERWl. 

morau9  intfidiae  /  nos^i  quam  fkcittime  in  dif-^ 
ficiUimi9  cauais  U^or  juditium  fsrat.  Quaeso, 
igitur  estremam  noetro  operi  manum^  commu* 
nie  negoiU  atudioeue  y  imponaa:  ahundantia 
resecea^  hiantia  suppleae,  errata  reprehendae; 
eie  poetremo  nostri  lahoria ,  tuaeque  adhorta^ 
tionie  assertor  t  cum  praesertim  securum  ms 
peractum  reddat  offieium:  te  amici  pudor  dig- 
nus  possit  copufenire^  si  displicet.** 

Quod  ad  PatriGimn  attinet,  ciiju*  ncminii  B0€- 
thius  hoaee  libros  iDSisripsit,  foit  ille  rbetoricaeT 
artii  peritiasimas ,  BoSthS  aetpialis  et  familiari^, 
atqne  a  Patilo  Diacotio  habetar  simul  etim  Sym- 
macho  et  Bo^thio  tmcidatas  esse,  quemadmodum. 
palet  e  Cassiodoro  qoi  ad  n.  52i.  haec  scriHl: 
„  Quomodo  iUi  duo  a  Theoderico  aint  occtii^ 
superiui  (i.  e.  ad  a.  5o8.)  ex  Procopio  narra- 
mmua.  Sed  id  postea  factum.  Paulus  Dittco^ 
nus  t^ro  iUx  inquit :  <r  Theodericus  rabie  »uae 
iniquitatis  stimulaius  j  SymmacJtum  exconsu^ 
lem  et  patricium  et  Boethium  senaforem  et 
excomulem ,  catJtoUcoa  viroa  y  gtadio  iruci^ 
dapit.'' 

Caeterum,  praeter  Commentarium  huncce  in 
T<^Jca  Ciceronis,  Boetbius  qrioqnc  «rcriprit  Li- 
bros  Quatuor  de  DiflSGrentiis  Topicis ,  qui  cditi 
«iit  Parisiia  a.  MDXXXVIL  ct  hos  qoidem 
acripsisse  videtur  posf  absolotum  CommentArfum 
in  Ciceronem,  quippe  cojus  mcntio  m  ipsis  flst, 
tum  loco  quem  modo  excitavimus,  tum  in  fiue 
L,  IV.  jj  Mareus  TktUius  Topica  non  eo  modo, 
quo  de  ipsis  disputari  possit  j  dhseruii :   sed 

quem" 


^  DigitizedbyVjOOQlC 


guemutdwqdu^  rhetpricae  fyci^tatf^  ^^SVO^r 

UgfniM4  es^edipSmu0%  §tfi  a  mJ^i^  in  iVWftfiW 
Cicf^nis  Tqpica  cqfiperip^  ^^%' 


cerfHus  lii^rpTetibTjLs^  ^uoirw  V^W  9ft^V9i.hj9r 
dle  sqpersimt*  B.eaiat  loq^ir^ii^affb  ^W  JlT^^\^T 
hos  alii  ({apndam  fiiisse  mempreiitary  qnj  jm  in^ 
ferp^eJtftndo  Ciqerone  peiciiliarem  Qpemn^  poauei- 
rint;  qnoram  lucnhratipiiJ^  iuj^rji&  l^^pjc^iA  T^ 
perierint  vel  in  Bibliothecarum  pulvere  latere  di- 
cantan  Angelas  Majus  qnidem  nequaqaam  du- 
hitat  qain  plares  aliqaando  fuerint:  sed  testi- 
moniay  qaae  h.^i^c  in  rei^  ei^cHat^  me&  quidem 
sententijt,  ^an  satis  diljfen^er  esQtv^Usfi  iddeinr. 
^  MuUiy  inqnit  ille,  tfeteres  eruditi  Oratio" 
7ze#  Ciceronia  ^oriptis  Commentariie  il^^fa^ 
^n/tntf  guos  inter  v\detur  l^^Uiua  ijpae  ajicr 
^oft  c^i  rei  fidem  faciunt  Asconius  \adOr(itf 
iatoga  canffida^  Quintilianua  [Inptitf  ^f.^*^ 
oftqu^  Diomfdea  [  if\  ((itachio,  f*  36S,.  45»  ]  — 
Vufpatii  Commfntarioa  in  ora^ionee  Cic^ro^ 
nis  D*  Hi^ronymua  memorat  [Zc  /•  contif^ 
Rh^JII*  edil.  Veron.  T.  IL  p.  ^/^.J  —  Gc^t 
frum  Agroetiu9  [  in  Puitachio  p.,  226S.  fA-^  J 
in  commentando  Ciceronje  praecipuuin  vocat,: 
quod  recfe  ne  an  a^cue  dictum  $it^  an^issp 
Caproj  judicare  non  possumus.  Et  ^iiiditf^it 
Capri  Commentario9  D.  etiam  Ilieronymua 
•  A  a  3  no" 


Digitized  by  VjOOQIC 


i88      CAP.  IX.^DE  ANTIQ.  INTERPR. 

nominat  [L.  IL  contra  Rufinum  p«^57.]  — 
Deniqut  et  praedictua  A^conius  atioa  inier-^ 
pretea  haud  raro  indicat  orationum  Ciceroni»  y 
[ad  Du^in.  in  Verr.  IV.  VIL  X.  XL  Act.  I. 
c.  VI.  VIIL  Lih.  11.  in  argunu'}.  Sed  enim  ea 
cuncta  ecripta  perierunt.**  Hacnsqne  Majns; 
qojom  testimoiiiay  qnae  pro  stta  opiDione  affert , 
hon  nbiqne  satia  diligenter  ezcnssisse  pntamns. 
De  singulis  pecnliariter ,  pro  argnmenti  gravitate, 
operae  pretinm  est  dispntare.  Dicemns  itaqne 
primnm  de  Tnllio  ipso,  tum  de  Gapro,  (de 
ynicatio  enim  snpra  jam  yidimns)  deniqne  de 
Interpretibns  ante  Asconinm. 

S-    7* 

Tnliins    ipse 
Interpres    Orationum   snarnm. 

M.  Tnllins  Gicero  nbi  a  Majo  perkibetnr  snas 
ipse  Orationes  scriptis  Commentariis  ilinstras- 
se,  Tereor  ne  sagax  novaram  rerum  repertor 
erraverity  vel  adeo  videtnr  non  satis  cogitas*- 
se  qnales  libri  intelligendi  sint  illi  Commen- 
tarii ,  qnornm  mentionem  faciant  Asconins  , 
Qnintilianns  et  Diomedes  ,  quos  ille  testes  bnic 
rei  fidem  facere  contendit.  In  Asconii  enim , 
et  QuintOiani  testimoniis ,  meA  quidem  sententift , 
non  alii  libri  significantnr,  qaam  quales  a  Cice- 
rone  confici  solebant,  anteqnam  orationem  babe* 
rety  ad  cansae  dispositionem  et  memoriami  qut 
rerum  sumnus  et  praecipna  accusationis  vel  de- 

fen- 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   TVLLII  CICERONI&      189 

lensioiiis  capita  complectebantnr.    Cicero  emmf 
ut  notnm  est ,  orationes  snas  non  de  scripto  pro- 
nonciare  solebai,  sed  Graecorom  potissimmn  Ora- 
tonun  consuetudinem  secutos  est,    qai  qnidem. 
praedpna  capita  iy  rJsroi^»    nti  illi  loqnuitari 
yel  iy  wrofofiifutffi  notare  »  tum  et  orationnm  Exor- 
dia  scriptis  consignare  solebant,   reliquam  vero 
orationem    ex    tempore    pronuntiabant*      Hinc  ^ 
qood  non   raro  accidit,   si  quae  orationea,  ad 
quas   habendas    oratores    praecipua   jam   capita 
notayeranty  sive  propter  reipnblicae  motum  sive 
propter  comitiay  in  longius  tempus  differrentur^ 
Tel  plane  non  haberentur,  bae  dicebantar  h  rt^ 
TW  vel  h  vyrofAfiiiMfft  xctraXi^el^dAi  ^  quemadmo*» 
dum  docte   explicuit  Tajlorus  ad  Demosthenem 
in  Apparatn  Reisk.  VoL  L  p.  33i  et  56i«  citatus 
ab  Heinrichio  1.  1.   p.  i4.     In  hujusmodi  autem 
Commentariisy  facile,  ut  opinor,  fatebitur  Ma- 
jus»   orationes  ipsas  non  fuisse  illustratas^  quan* 
doqnidem  bae   nondum  scriptae^   nedum  editae 
essent* 

Et  tales  libros  significari  ab  Asconio,  quisque 
sibi  facile  persuaderi  patietur ,  qui  Asconii  locum 
paulo  diligentius  intueri  velit*  Memoratur  enim 
in  isto  Asconii  scholio,  ad  Orat*  in  toga  candi- 
da  p.  i45«  Fenestellae  opinio,  qui  existimabat 
Catilinam  a  M.  Cicerone  defensum  fuisse,  quum 
hic  Torquato  et  CotU  Coss.  ex  Africa  reversus 
a  P,  Clodio  adolescente  repetundarum  accusatas 
cssei:  quod  addubitat  Asconius ,  argumentis  ex 
hac  ipsa  contra  Antoniam  et  Catilinam  habita 
oratione  diictis  ;  postremo  haec  addit ;    ,,  Prac'* 

A  a  5  ter^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


i^     CAP.  tH    DE  ANTIQ.   INtfiRpA. 

t^y^a  lAxitrei  mej  qubd,  cum  aint  CotMiBhtdH^ 
CitfiiraniB  siiahim  etiatn  diefenaionutn  y  Cam^ 
nttritoHuM  taTneH  htijun  defeh^oniB  dut  pfin'- 
clpiuM  nuHum  irUfiniarh.  Itaque  puto  don  de^ 
findlsHj  s^d  tantum  c^  defendendo  dogitasseJ^ 
SigiiiflcfiLt  igitnr  Ascbnlns  Aon  hujiismodiCoininen- 
taribs,  quibu^  Cicero  stias  ipse  Oratibnes  illn^ta* 
vit  y  sed  Vero  libros ,  iH  qtiibus  ille ,  ubi  oratlo- 
Hefn  babiturus  tsseiy  maxime  necessaria  et  ud- 
qtt^'  ol^ationis  Cxorctium  scripto  consignare  solebati 

£t  v6ro  nibil  plane  aliud  docet  locus  ille  Quln- 

tiliSLni  ex  L.  X.  Inst.   c«  VI.     Htc  enim,  ubi  iu^d- 

disputatum  est  de  facultate  dicendi  ex  tempted^ 

exposituinqae  quam  sit  utilis  illa  faculta^  et  n^- 

cessaria,  tum  quomodo  comparari,  conservarique 

possit  j  haec  tandem  addit  Quintilianus :    „  Ple-^ 

rumque    autem    fnuUa   agentibus   accidit  9    ut 

maxime  necessdrid,  et   utique  initia  scHbant : 

ceterct  quae   dorhd   afferunt  ^    cogitatione  cofn^ 

pleciantur  ,     subiiis     ex    tempore    oc6uffdni% 

Quod  fecisse  M.   TulUum  Commentariis  ipsius 

apparet.^^    Dicit    igitur  Quintilianus   Ciceronem 

non  semper  integras  orationes  ex  tempore  pro-- 

nuutiasse,  sed  interdum,  ubi  multaageret^  prae«- 

cipua   capita  et  utique  Exordia  scripsisse ;  illud* 

quc  potissimum  ek  ipsius  Commentariis  apparere, 

id  est,    ex   iis    ipsis  Iibellis,    quos    ad   praesens 

orationis  habendae  tempus  aptaverat. 

Bestat  locus  Diomedis  p.  565.  45.  ex  quo  Ma- 
ji  opinio  nihil  quidquam  magis  proficere  videtur, 
quam  ex  Asconii  et  Quintiiiani  locis.  Diomedes 
euim,  ubi  dixerat  ^erbum  vendo  in  passiva  for- 

ma 


Digitized  6V  VjOOQIC 


iL   T^LLII  CICERONI&       igt 

iauk  fMtve  vmae^  luec  addict  „  JSe$  Ummn 
ftfr#<if .  yintftrrt  Henieor  «^  venditus  staa^  ut  Or' 
pmdr  JSfkuiturn  ISt^gau  incesto  Tom.  HI«  ]>• 
58i>  ediU  BenIiiL}  «  £^  ;ie  ilU  veneat.^* 
3%«MM  «/Mm  c2e  agricuitura  primo  :  a  Pa^ 
temm*  faHfiiMat  nmdaeem  magir'  quam  ema^ 
cmm  ex^dit  ee^e;  nam  id  melius  emitur 
quam  veuditwJ^  Cicero  Cauearum  XIIL 
«  jEbe^  vendita  iierum  emtaJ**  unde-  manife^tum 
fit^Yemta.noa  diei^  ^ed  aut  yeiaanAet^  aut  ven- 
Akeu"  EYittde  si  Mejm  vult  probari^  Giceronein 
snaa ipattoaOradoMs  interpreCatam  esse,  maniflBS^ 
t^  psodiiaa  IXoiiiedis  vexba  non  recte  intelieusfe. 
FMile  aalein  apparit  quomodo  in  istam  errorem 
indiici  potnexit:  pntavit  ille^  &rtasse-ita  Gicero« 
nis.lociuaaiADiomede  legendnm  esse :  Metwidita. 
iterwn  emta^:  ita  qaidem^  nt  altenun  alterins 
interpretamcntaak'.  yideretuw  Sed  Majom  ndn 
laiAbat »  nasqnam  a  Cicerone  nsarpari  Terluim 
remitderei  et  tum  qaoque  re^endere  non  sig- 
raStfixe  itenm  enmrej  tt^  iterum  vendere^  qna 
sigaificatione  hojs  veFbnm  a  Jaliano  et  Ulpicno 
passim  asnrpari.  Lexica.  docenu 

f.    8. 

Flavius    Caper. 

FlaTiam  Capram.non  ctnbiunter  Majas  referc 
inter  amiqiioram  Ciceronis  interpretam  .name<- 
ram^  equidem,  quin  hic  insignem  aliquan*» 
do  operam  posmfrit  in  interpretandis  Yeteram 
i^criptisy  nulius  dubito^  et  satis  indicavit  ubi 
de  Plauti,    Terentii   ct   Asellionis    interpretibus 

ex- 


Digitized  by  VjOOQIC 


193     CAP.  IX.    DE  ANTIQ.  nfTERPiL 

expotiuim  est;  num  yero  idem  ille  merito  sibi 
locum  Tindicet  inter  Ciceronis  interpreteSy  rem 
potius  ease  dicam  admodnm  dubiam*  Non  enim 
tanti  aestimo  indicinm  Agroetii,  quod  a  Majo 
proTocatum  est.  Agroetiat  in  Epistola,  prae- 
missa  libello  de  Ortbograpbia  et  Prop.  et  Differ* 
Sermonis ,  ed.  a  Putscbio  p«  3965.  ita  scribit  ad 
Dominum  Eucberium  Episcopumx  „  LibeUum 
Capri  de  Orihographia  miaisti  mihi :  haec 
quoque  res  proposito  tuo  et  moribua  tuia  cori'^ 
grua  eetf  ut  quia  scilicet  noe  in  hujue  vitae 
actibus  corrigere  vie^  etiam  in  scribendi  stu^ 
diie  emendares»  Nihil  ergo  quod  in  nobis  est , 
alienum  a  casligatione  tua  credis ;  omnia  nos^ 
tra  etiam  quae  dictu  parva  suntf  soUicita  in^ 
dage  rimaris  j  a  i^ufendo  ad  scribendum  f  ab 
animo  ad  Tnanum ,  a  corde  ad  articubtm  per^ 
venis.  Hoc  est  pere  summum  sacerdotem  Dei 
esse  y  commissos  sibi  homines ,  ut  ipsi  dicitis , 
et  secundum  spiritum  imbuere  ^  et  secundum 
Uteram  perdocere.  Huic  ergo  Capri  libeUo  y  de 
Orthographia  et  proprietate  ac  differentia  ser^ 
monumj  quaedam  adjicienda  subjeci;  non  quod 
vir  tantae  peritiae  aUquid  praetermiserit,  tam 
multis  praesertim  Uterarum  operibus  celebra^ 
tus ,  qui  in  commentando  etiam  Cicerone  prae^^ 
cipuus :  sed  quia  nos  difflciUa  putamus ,  quae 
iUe  ut  faciUa  neglexit  i  Ego  autem  credidi 
haec  ambigua  aUquantis  pideriy  quia  mihi  ob^ 
scura  frequenter  fuissent.  Ad  te  hoc  igitur 
opus  mittitur  y  in  quo  laborabis  pbirimum^ 
cui  necesse  est  emendare  ipsum^   qui  aKquid 

emen'* 


Digitized  by  VjOOQIC 


.  I^  TULIiIl  CICERONIS*        195. 

emendare  praesumaiU  Donabit  dipina  pieias  f 
ut  qui  scriptum  abs,  te  obseruare  wlumus^ 
etiam  scriptum  servare  tuum  possimus.  f^ale 
memor  nostri  y  decus  et  praesidium  meum  !  ** 

Yideril  Agroetias  ipse,  qao  nomine  Capram  to« 
oaterit  in  commentahdo  Cicerone  praecipuum ) 
nos  aliamm  testinioma  requirimasy  qaae  illdm 
rem  plenins  affirment*  Et  Hieronymi  quoqae 
testinioniam  9  mihi  qiiidem  j^oa  sofficitt  memo« 
rantar  ab  illo  Capri  Conunentarii  ^  hoc  fateorj 
sed  y  nt  snpra  diximas ,  p.  79«  est  hoc  maxime 
dnbiumy  qaodnam  Gapri  opaa  hoc  nomine  ^ig* 
nificetar« 

Hieronymi  locns  est  haiatmodi  in    L»  U*   con« 
tra  RafinajDDi  p«  597«    ^y  8i  quaestiones  de  ani'^ 
mae  statu  in  urbe  commotae  sunt  y   quae  esi 
ista  querimania  i^l  quereluy   quae  utrum  re- 
eipidebeaty  Episcoporum  judicio  relinquiturf 
nisi  /orte   quaestioneni  ei  quaerimoniam  idip-^ 
swn  significare  putat:   quia  in  Capri  Com-* 
meniariis  hujusmodi  figuram  reperit**    Eqai- 
dem,  cpod  aapra^  p.  loi.   dixi  de  Gapri  com* 
mentariis  in  Terentiam»   idem  valere  opinor  de 
Gceronis   interpretatione ;   suspicor   itaqae    Ca-- 
prain  non   data    opera  Giceronem    commentariis  / 
iUastrasse,  sed   snbiade  in  libris  de  Latinitate 
d«  phiriom  aactoram  locis  dispatasse* 


Bb  S-  9- 


Digitized  by  VjOOQIC 


rgtt     ChP.  IX.    I&  ANTiQ.  iNTERtH. 

$.9- 
Interpretes   «Bie    Afconiuiiu 

Aliqaant6  Teriotem  existmte  Maji  opinioneflK> 

4e  Interpretibna  ante  Aaeoniam.    Majns  enim, 

^uody  qaantnm  scioy  nemo  ante  illom  animad-': 

Terttty   nbi  Aaconiom  editom  legeret,  vidit  bie 

illic  fieri  mentionem  afiomm  interpretnm.     Hi 

antem^  qnandoquidem  non  nominatim  memoreh^ 

tur^  nec  Majna  hariolari  Tolnlty  qnimm  fnerint^ 

nec  qoisqnamy  nt  opinory  in  tanto  yeteram  si— 

lentioy   temere  haridbri  audebit.    Asconii  testi— 

monia^  quae  Majus  bac  in  re   citarity  plersquo 

snnt  ez  Conunentariis  ad  Dirinatioiiem  in  Yer^ 

rem,  tnm  duo  ex  Commentariis  ad  Actionem  prih* 

iKiamy  et  unnm  ex  argumento  L*  II.  Operae  pie-% 

tium  duco  ea  ipsa  loca  integra  exUberet 

ad  OiTin*  in  Verr.  c*  IV.   vvo    dUXi^KA   TB& 

k'AXiMA«    Sjrraeuaanorum  autem  cri^ 

mma  alH    eiiam    ds   Heraelid   bonie^ 

•    guae  cum  palaestritis  pariiius    Ver^ 

ree    eat :  et    de    Cleomenie  Na^archi 

fiagitiof  et  de  dUie  muUie  rebue  in^ 

terpretantur* 

paulo  infra.    VT    ocvLis   tudicarb    posdiTis^ 

Hoc  quidam  kviter  a  Cicerone  dictum 

et  neoterice  putant:  eed  aptum  est  os- 

eeverationi. 

ibid.   C.  yn.    CU7US   EGO  CAU8A  LABORO.     Inep^ 

ti  sunt  honnneSf  qui  hanc  clausulam 

no^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


H,   TQLLU  CICERONI&       11)5 

nQtaaif  utmakms  cum  siiex  spondeo 
et  hachio  dfi  induetria  durior  ad  ex^ 
primendcm  eententiam  positUp  more 
CicerofdBi. 

pnulp  infra*  A  quapritplatoribus.  Quadru^ 
j^^ote.9  delatoree  erant  criminum  pw 
bUcorum :  in  qua  re  quartam  partem 
de  proecriptorum  bonie ,  quoe  detule^ 
rantf  aeeequebantur.  AIU  dicunt^  Quoi* 
druplatoree '  eeee  eorum  reorum  aecu^ 
eatore0  9  qui  convicti  quadrupli  dam^ 
narf  ^okani »  ut  aleae  f  aut  pecuniae 
gravioribue  ueuris  fbeneratae  f  quam 
pro  con^uetudine  z  aut  ejuempdi  aSo-^ 
rum  criminunu 

9»i4«  P«X«  QuABBJTua  sicii.ia  tota.  Inepte 
qiiidam  miranturf  cur  haec  Tuttiue  in 
accueando  Verre  non  objecerit  Caeci* 
GOfet  muUa  aUa  i  et  non  intelUgunt 
haec  ad  tempue  commode  adjungif  quae 
victo  Caeeilio  non  eunt  neceeearia. 

ibid.  O^^XL  SUKT  AZilA  XAGI5  OCCUX.TA  FUR-* 
TA«  Jneptc  a  -quihuedam  quaeritur  f 
guae  eint:  nuUa  eunt  enims  eed  ora^ 
torum  eetf  neque  minuere  laudee  f  vel 
criminUf  neque  oetendere.. 

td  AcuL  c*  YI*  Redrkvtxo  xst  huius  iudi* 
CU  VACTA*  8ic  quidam  MC^iunt,  qua' 
ei  hoc  dicat  CicerOf  corrupti  eunt  isti 
judicesm  cet. 

ilnd.  c.yUI.   A  quodax  aBHATORR  ai>.  equi* 

TBH   ROHANUH»    Horum  nomina  qui" 

B  b  a  dam 


Digitized  by  VjOOQIC 


19«      GkV.TX.   DE   ANTtQ.  iJfTEHI^R. 

daminepie  quaerunt:  quaai  eertumeitf 

quod  dicitur.    Itaque  suapicantur  se^ 

ndtorem  aUi  OrasBum ,  alii  Hortensiunu 

panlo  infra.  Equitem  ROV.  AUi  neminempro-' 

ferunt ;  AUi  PubUcium  quemdam ,  tem^ 

poribus  iBis  in  dividenda  pecunia  po^ 

pub  famosissimunu 

ad  Argnm.  Ii.  II.    Incipit  autem  a  laude  Sid» 

liae  9  et  egreditur  ad  crimen   Dionis  f 

deinde    Sosippi  et  Epicratis:   sed  de 

jure  Siculorum  everso  frustra  quidam 

Ciceronem  reprehendunt  ^  quod  non  in-- 

de  coeperit. 

Haec  quidem  loca  snat^  qnae  Majam  susplcari 

feceranty  fnisse  jam  ante  Asconiam  aliquos,  qni 

Ciceconem  interpcetati  esse  Tideantnr*    Et  revera 

manifestam  est  t  Asconium  in  iis  locis  aliorum  lio* 

minum  interpretationes    retulisse;    hi  vero,  num 

data  bpera  Commentarios  scripserint  ad  illastran- 

dum  Ciceronem^  an  vero  in  aliis  scriptis,  aliud 

dnm  agerenty  subinde  istas  animadyersiones  im-* 

miseuerint,   non  immerito  dubiure  possa  vide-' 

mnv.    Sunt  vero  praeievea  ct  itlia  loca  in  Asconii 

Conamentariis  y   ubi   alioram   opinrones   et  inter* 

pretationeS'  yd  memorantur  vel  refutantur.    Ez-* 

citabimus  ea  ad  pagiuas  edit.  Lugd*  Bat.  i644» 

qua  potissimum  uli  placet: 

p.  23«      SE8TERTIUM  MILLIES  BX  LE6E  REPETO» 

Frustra  caJumniantur  Ciceronem  ho^ 
ifiines^  et  modo  eumsesteriium  milUes 
dieunt  repeterCf  modo  quitdringeniies^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   TULLII   CICEJIONIS.        197 

p«  Siw  JSabst  Ai.UBin7M.  CaeciKus  $cittcet 
jiUienum  autem  wdunt  inteUigi  propri^ 
wn  nomen  esse  quasi  ab  jiUia ,  ut  Vir-^ 
gilius  [Aen.  ¥11.717«]  «r  Quosque  se^ 
cans  infcuistum  intervenit  Allia  nomeriJ*^ 
jiUi  Attienum  non  nomen  proprium  pu^ 
tant  esse  f  sed  alienumy  et  alterius  jw 
diciif  et  non  ex  auditorio  Pra^toris  ^ 
majorumque  causarum  ,  sed  a  subsel^ 
Uisj  hoc  estf  non  a  tribunalibus* 

^44*     InYBNZT    I8TE,    QUI    8IBI    Ili   ACHAJAM. 

AUi  hunc  RupiUum^  aUi  Oppium  pu^ 
tant*  Suntf  qui.RupiUum  dicunt  accu- 
satoremj  Oppium  reum.  AUi  Q*  Jfe* 
teUum  Nepotem  accusaiorem »  Curio^ 
nem  reunu 

p.  75.  Adiujo  enix  Couperenbinatuu.  Com^ 
perendinatum  pro  Comperendinatione 
posuit»  Comperendinatio  vero  utriusque 
.  partis  recitatio  est.  AUi  sic  adnotdnt  9 
Comperendinatio  est  secunda  actim*  cet. 
AUi  sicf  inter  Comperendinationem  et 
ampUationem  hoc  interest^  eet.     < 

P«79.     AUT    EX    ISTOy    QUEH    SUI    8IX1LLIMUM 

produxit.  rReprehendunt  hqmines  stul^ 
tissimi.  TuUium^  quod  in  fiUo  Verris 
innoxiam  laedat  aetatenu 

^•89.  Graeco  morb  biberetub.  Grandi'^ 
busj  inquiuntj  pocuUsj  et  meracis  po^ 
tionibusj  qui  non  inteUigunt  dicta  Ci^ 
ceroais  s  et  hoc  putant  Oraeco  ^  more 
polare. 

•  '  B  b  5  pau- 


Digitized  by  VjOOQIC 


198     Cklf.  tJL    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

panlo  infra.  PdscVNT  HAiOfikBm;  SunP^  41» 
producia  iciBoet  O  Uiera  Poscunt  k^ 
guntf  qua^if  Saepe  patant*  Sed  Poe^ 
cunt  Propocant  inteBigendum  est. 

p.  98.  Nbqub  CBNSU5  B68BT.  Neque  centum 
millia  eeBiertium  poenideret.  AUi  eic 
inteUigunt:  Neque  ceneue  eeeet  y  hoc 
eetf  neque  censue  ejue  in  quinquenni'- 
um  iUud  eeeet  factue'.  cet* 

p«  103.  O  UODBSTtrH  OBBINBM.  Qida  ordi'^ 
nem  dixit^  equitum  Ronumorum  ordi-' 
nem  dici  quidam  putant :  eed  Uberti'* 
'  noe  eignificat. 

p.130.      Sl    QUID    PBRFBRAHJVDTCABIT  8BNA- 

TU8«    Multi  eubdietinguuntf  'et  eepa-^ 

tim  adduntj  eenatue^  ut  quaei  per  in-^ 

terrogaiionem    oatendat  ^  *ne    eenatui 

quidem  cujuequam  cipitatie  in  potee* 

tate  fuieee  jvdicare  '  quod  eenserai. 

Ex  hts  omkiibas  igitnr  locis   appsreaty    foisse 

jaxnAnte  Asconiomaliqaos  qm  Giceronis  Orado- 

nea  interpretati  aint.    Mihi  /tamen,  si  qoocl  eqoi- 

dem  sentio  dicere  fas  est»  non  adm«xiam  yidetor 

absnrdam  ,  contendere  Af  coniam  istaa  interpre- 

tationes  aeqae  ex  alioram  tonfabolatiodibos  qaam 

scriptis  libris  cognosceve  potuisse. 

S«     10« 

Interpretes  iiiediti* 

Praeter  SchoHa»  qaae  edita  snnt»  teste  eodem 
Majo,  plorima  adhac  latent  in  Bibliotfaeca  Am- 

bro- 


Digitized  by  VjOOQIC 


VL  TULLU  GIGER0N18.       199 

i%  y^AlUv^ro^  inqmtMajiiSy  TulUi  inier» 
^reiefi »  qui  plurimi  in  AmJbrQ9iani$  Codicibua 
Jatenty    neque    mulia    neque   bona    erudiiione 
poUeni  z  eiymologiae  vocabulohum ,  figurarum 
noiaiionee^  aliaeque  nugae  pueriliier  conaec^ 
taniur.      Quid  re/eram   elocuiionia   ilhmem? 
quid  verba  de  barbarie  flueniia  ?  quid  scabiem 
ei  porriginem?  quid  acholaeticam  let^iiaiem? 
uieconianue  eonira  Commeniarius  earum  om^ 
nium  bieubrationum  objurgat  ineanianu    Ad*^ 
de  quod  in-  Codicum  receniiorum  paene  omni^ 
'iue  echoUie  Chrieiiani  eparsim  riide   semina 
npparentf  at  in  Asconianis  secus  fii.^    Alibi 
•d   Ofau    pro   MarceUo    c*  L  2.   ut    ostenderet 
tpiantom  inter  antiquomm  et  seqaiorum  tempo- 
nm  scripta    interresset ,    ex    iaediti   cujusdam 
'Siiholiastae  annotationibus  hoc  specimen  exhibuit: 
y^  Cun^uh.    Bst  diminuiufum  de  Curia*    Vel 
eUcitur  a  Ciceronej  quod  Consulares  ^  qui  con^ 
peniebaiUj  in  eo  loco  habebani  iractare  ardua. 
£t  ideo  quia  iUuc  ibant  9  tania  frequentia  in^ 
^eedebant^  ut  currere  viderentur.*^    Si  reliquao 
inaditomm  interpretam  annotationes  meliora  non 
docttif  y  c{aam  hoc  specimine  docemur ,  ista  sca- 
bies  et  porrigo  non  digna  est  quae  luce  fruatur. 

Aliquanto  meliorem  spem  fovere  licet  de  An« 
notationibus  ineditis ,  quae  latent  in  Bibliotheca 
Vaticana  j  quas  se  aliquando  editurum  dudum 
promisit  Majns  ad  Ciccronem  de  Rep,  L«  L 
€•  3o»  his  Terbis :  ,,  Id  argumenium  nobUssime 
trwBtat  Cicero  in  oraiione  pro\  Sexiio  ^  cujus 

lu^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


aoo    CAP.IX.    DE   ANTIQ.  INTERPR. 

luctiJenium  ei  pknum  varia- enuUiione  Cam^ 
mentdrium  ineditum  e  Fatioano  pcidimpeeeio 
daiurue  eum.**  .    . 

$•    ^>* 

Sacer. 

Ad  calcexQ    hujns   capitis  commemoraxidi    ror 
stant  Sacer   et  Statillus  Maximus^    aaorum   llic 
saepins^  ille  semel  a  Chai^isio^  ciuttur.    Et  Statilii 
qaidem  mentionem  supra   )am  fecimos ,   nbi  de 
Catonis  interpretibus  agehamus ;  sed  alterins  no- 
men  est  fere  inauditum»  equidem   saltem  alibi 
me  legere  non  memini.    Scripsit  ille  conimenta* 
rios  in  Ciceronis  Orationem  proRabirio;  qu«m« 
admodum  conjicere  licet  ex  hoc  Charlsii  testimo-» 
Bio  p.  188.  4o.     „  Per^properquam  valde\  ui 
perduelliof  perquam  duelUo^  et  plue  quam  ho^ 
atis^utRabiriue:   ¥  Qui  perdueUionem  fecie^ 
ee  dicebatur.''  id  eet,  contra  Remp.  eeneieee. 
quodjudicii  genue  Sacer  in  eadem   OratioM 
M.  TulUi^  ah  Horatio  eumtum  ait,  dictunu]U€ 
quodper  tempue  betti  ait  factum  ^  cum  ie  i» 
eororem  euam  gladio  ueue  eeeei.'* 

§•     12, 

Statilius    Maximus, 

Statilius  Maximus ,  num  inter  Ciceronis  inter^*    ^ 
preies   merito    sibi    commemorationem  yindicet, 

du- 


Digitized  by  VjOOQIC 


m.  TttLit  C1CERONI84      wi\ 

dlibitare ,   qjttam  audft^iiis  coataulmrd  vMnu    Iiw 

terpretes  sdlic^   GictenHiik  non  ^«  intelligo  scri- 

ptoiM,  quoninfr  ^ujudibet  generit  scripta   proant 

aliqaa  parte  Ciceronis  iBterpretatiQni ;  sed  eos  per 

txoellentiam  intelligOt    qui  peooliari  studio  Goni« 

menlarios  in  hoc   yel  illud   Giceronianae   doctri* 

^nae  nionumentum  compo8uerunl*  De  Statilio,  quan* 

Aoqttidem  et  ipdus  acripta  perierint  ^  et  nulla  Te- 

terum  mentio   declaret,    qualia    fuerint^   difficite 

dictu  est  t  qu&nam  ratione  judicari  oporteat.   Cha- 

risiuSy  praeter   quem  nemo,   quantum  scio,  Sta« 

lUii  nientionem  injecit ,  pauca  quaedam  ipsius  fra**, 

gmenta  servarit ;  quae  fragmenta  utrum  oomia  ex 

eodem   opere   desumta    sint ,    hoe  illud- est,   de 

quo  quaeremii8«    Gharidus  scilicct  non  ubique  adk 

dit  nomen  libri ,  ex  quo  haunt ,  sed  duobus   tan« 

luisi  locis  Statilii  librum  J9e  Singulanbus  apud 

iHcertmem  po$iiis  memdrat:  . 

p.  175.  9.    Ei  tamen  passim  magni  te  ^  &cit  a$m 

cimus  et  multi ,    et    quia  saepenumer^ 

eontendere  a  nobis  non  tiesinifis  ^  licei 

Statilius  Maximus  de  Singularibus  apui 

Cieeronem  quoque  positis   saepenumero 

notetf   ut   in  cwteris   an   ratio   teneai 

examen  ,  per  easdem  vias  pedetentim 

subire  eonabimur^  cet. 

p.  193.  48.  •  Stomaqhqsv^    Cieero   [Att.  X.  6*]» 

ui   Statilius  Maxim%s  de   Singularibus 

apud  eum  positis  notat. 

&eliqua  fragmenta  ,   ubi  Gbarisius  non  addit  ex 

tfno  hbro  desumserit,  haec  sunt: 

Gc  p. 


Digitized  by  VjPOQlC 


an      CAP.  n.  db  AXifQ.  nrrnm. 


|H  187.   1.    Omjotm.  m^aiim.    Ci^m^  [1^;I¥. 

2^  ct  24]     Qmmd  SiaiilmB  Mmarimm 

noiai  nMounu,  Ttniia  mi  wmimmo.^^tim' 

Om  esij  €0Himmmiim /refm^nSminmmb* 
p.  169.  84.    PLA€4m    Cteero    { fasDJL  IV.   1. ) 

mi  MaximmM  gmofme  noimi    »  Pkmmio  oi 

modoraio  /trawmsJ  * 
p.  iga   U.    VvwBmR.    Cioero  [QumL  11«]  «I* 

oiiam  Meusimme  noiail 
p.  191«  a»    PABim.  pro  ffariliier.  Cic^ro  [ImI« 

16..]  «/  Maximms  noiai, 
p.  19Sh   7*     &tfiiiTiifo.    /xro     repenie*      Ciemro 

[QumU  4.)   K/  S/aiiHmM  JfmMmme  «#* 

p.  I98*    12.    HAfti.     Cieero  pro  rmro   [  •    •    •  } 

mbi  idem  Maxbmue  noi€U  Cmianem  fmo* 
s         yue  iia  loemium^  Sed  ei  Plmmime  t>i  Mm* 

dente   [IV*  3.  66.]    k  rermn  rmre  cmr 

piiur»*^ 
"pv  198.  %U    HUMMvm.    Cieero  [  •  •  •  }  ui  idem 

Mmsimue  noiaif  pro  rmro* 
p.  t94.  80.    SALfiTAMTn*     Cicero    [Brut,  2.    ct 
'^   ^         Fam.  X.  21.]    ui  idem  Mamimme  noiai^ 

qmasi  eulmbriier» 
)».  194.  82.    SALtrrAKivs.    Cicero  .ft  •    •    •  \   mi 

idem  notai^  ^uasi  ealubrime. 
«p.  195«   10.    SnaxrhkMUL.  pro  aingulariier.^  fum^ 

et  uniee.  Cieero  [  •    •     •  ]•  ^  Maximue 

notaim    . 
^p.  ^196.   la^    SfiKNTUs.     Cieero  (Tubc.  IV.  88.] 

qued  apud  eundem  Maximus  eemel  po* 

situm  notat^ 

Haec 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  TULLII  OiqERONIS. 

Haec  aulan  fragmenta  ad  quale  Statilii  opua  re- 
fiemicla  siiit ,  audax  ait  quidquam  certi  velle  sta^ 
tiiere,  quaiidoquidem  Chariaius  nomen  operia  non 
addideriU  Potuenint  istfi  deiuiiite  em  f  yariis 
Commentariorum  libris,  quibua  Statilius  explieuerit 
^im  Ciceron»  acripta.  Sed  ita  alii  aonudent  de 
Slatilii  doctriiuit  ut  ipmia  (evi  hocoo  arguuMilo 
in  onmeB  iatos  GicerGnia  libros  e^qdicationem  acri* 
p6m  Gontendant.  Nobis  potiwimum  ea  jmeplacet 
opiniot  qua  omnia  ista  fragmenta  desumta  esae  cU«> 
cantur  ex  uno  illo  opere  de  Singularibus  apud  Ci'» 
eermem*  Quis  enim  unius  hominis  esse  dicat  Com* 
menlaiioe  consoiibere  in  omnes^  istos  (Seevonis  fibros , 
ad  quQS  firagmenta  illa  pexlinenl?  Aceedit  eliam  quod 
CiiBrisiui  posl  cilaliim  Gieeronis  nomen  non  dicat 
si&i  SimHlim$  notai  { de  signifioatioM  Tocidae  nbt 
aupra  disputaTimiis),  sed  dicat  ni  Siaiiliue  noiai^ 
CtansBiiima  Tero  nostrae  opimcius  preesidium  ex 
indolo  islonmi  fragmenlonim  petimus»  8i  enim  ex 
ittscrqilione  Slaliliaiii  operisi  de  argumento,  qua- 
Je  contiaueffit,  haridiari  licel,  contjnuisse  illud.di- 
cemus  notitiam  eorqm,  quae  in  Cicerooe  £^0^ 
Tel  nasifla^  XtyoptiM  reperiantur.  Jam  Tero  quid 
didnlamus  ad  istum  librum  ea  fragmenta  refer- 
Ve,  quae  omnino  cum  illius  libri  indole  conve- 
«iant? 

Koslr4  igitnr  senlenliA  Stalilius  non  merxlo  sibi 
Jocum  Tindicat  inler  Giceroais  inlerpreles,  elsi  non 
negtmus  ipsum  scriplis  suis  libris  quidquam  conlu* 
ad  Ciceronis  inteipretalionenk 

Gg2  S- 


Digitized  by  VjOOQIC 


904        CAP;  t.    I>E  ANTIQ.  HfJtmfRi 

f 

Rufinus  et  C.  Julias  Yictor. 

IVon  majori  jmre  yd  RafiBus  Te)  Julilir  l^ctor 
Scholiastanim  uumero  habetur,  quamqu&di  nuper 
utriusque  laborem  inter  Ciceronis  Schofialitas  edi» 
derit  Orelliaa  P.  I.  p.  188^194  et  p.  M»— 267« 
<VoL  V.  ParU  I.) 


Rufim  libelluflTy  qu^m  Orellius  et  Cappeivoiierii 
edtfione  repetiit ,  hunc  habet  fitulum :  Versu»  Hw^ 
fini  V.  Ct.  IdiieratimB  de  ComposMone  ei  de  MeT^ 

rts  Oraiorum.  Sed  hac  scriptibne  A  Rafikio  1<^ 
«tim  inter  Cicerbnis  Scholiastas  vindicare  vdis,  &^ 
dem  inter  Terehtii  et  Plauti  Scholiastas  locus  detuf 
necesse  est ,  cujus  utpote  in  eodem  genere  exsleni 

Versus  Rufini  Grammati^  de  Meirts  Tereniii  et 
Plauii  ei  aliorum ,  editi  a  Putschio  in  Grammc^ 
licae  Latinae  Auct  Antiq«  p^  ^TOtf  ~  2718^        ^ 


C  Julium  Victorem  (cujus  opus  ric  inflcriptuM 
esf:  C.  Julii  Victoris  Ats'  Khetorica  Hermagi^ 
rae^  Cieeronis^  Quiniitialii^  Aquilii^  MareomaH^ 
nt ,  TaOani)  Orellius  duas  propter  causas  adjun^ 
zit  Ciceronis  Scholiastis «  ei  quia  i  sic  ipse  icribti 
in  Praet  p.  185.  per  se  faoU  ad  ioiam  nplm  ei 
TuUianam  ei  Quini^ianeam  ei  quia  semel  adkum 


Digitized  by  VjOOQIC 


9L  TULLII  CICBROIfia.  M» 

^Jnge/oMaJQ  V.  C.  Romme  M.DCCC.XXUI. 

«X  uno  Oiiobiano  Fciiicanae  biUioikecae  membra^ 

naceo  eodice  J968.  seculi  XII.  Foriunaiiani  quo* 

que  rAeiorieam  eshibenie  edUus^    vix  sine  kis 

euis  eomiiibus  repeH  poiuissei   in    Germania  , 

gMum  i€MeiJi  opi^bife  sii  *  ui  cmivis  philolego  Ger^ 

flMjf  p  .Oidiius  ad  eum  paieai.  Quam  utramqu^  cau- 

nm  ui  facHe  probo ,  quin  kno  laetor  <piod  auctore 

QeeUiOfin  multorum  mahu8  TeDcril  libellusi  quo 

omn^  f  hoc  Orellii  judicium  eat»  qutbus  vel  oum 

Cieerone^  Vfii  eum   Quiniiliano  res  esi «    carere 

neuiifuam  possumus ,  eisi  per  se  speciaius  fu-^ 

iiUs  esi  seripior  ei  inepius;  nam  quodcunque  bo^ 

ni  kabei^  aiiis  debei  ^  ui  index  libri  ingenue  fa^ 

iefur  :  contra  opinor  nullo  omnino  jure  SeboUftsfae 

iioniea  Iribui  po88e  huic  Julio  Victori ,  quippe  quod 

liilis  iit  operis  ab  eo  conscripti   forma,   quaetipai 

inter  Hhelorea ,  nequaquam  vero  inter  Soholiaalas» 

Ipeim  viodicek 

f."  14.'    •       . 

ABioius  Gallas   et   Lieiniui  ^ 
JLargitta. 

Badem  da  oausa  Aniuus  Gallus  et  Lieinius  Lar« 
giuft  Teterum  Scholiastarum  numera  excludendt  nmt:- 
ttl  qui  n0c  Cioeronis  sc^pta  interpretati  aint  ,nec 
qHidquam  contulerint  .quod  horum  inleUigdntiae 
pfodene  powt «  sed «  perrerso  atudii  genere  abducti 
m  eo  laboriirint  ut  «ummum  oratorem  reprebe^de* 

ronr« 


Digitized  by  VjOOQIC 


JK»        GAP.  VI.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

re&t*  Adeoque  hos  polius  inter  CfceroniB  Obtrecta- 
lores  refereados  etse  (^inor. 


De  Galli  Jaboret  qui  dudum  periit,  loquitur  PK« 
nius  in  TII.  Epist.  4.  unde  diseimus  GaHum  id  «lu- 
duiM  ut  parenii  mo  Asinio  Poliioni  de  Cwcerone 
palma  deeuayue  dareiur.  Adyersus  hunc  autem 
Claudiua  Caesar,  lesle  Sueton.  in  vita  c.4K  acripr 
ftl  Cieereme  defeneiemem  euH»  erudHamm 


lAkjpgii  liber ,  cui  aorB  non  melior  obllgit ,  infiia- 
dum  tiluhim  habuit  CteeromaetiXf  quemadmodum 
doeet  CMIiua  N.  A.  XVII.  c.  I.  cujus  notitiam, 
qim^  loei  classici  instaf  ait ,  operae  pretium  eat  co* 
gnoscere.  Ui  fuidam  fuerunt  moneira  Ammjmm»  , 
ric  tcribit  Gelliu8t  yui  de  due  immoriaHbue  impiae 
fcUeaeque  opinionee  prodideruni:  iia  nonnulU 
iam  prodigiosi  iamyue  veeordee  exeiiieruni  ( m 
quiiue  euni  Gaiiue  Asintue  ei  Largiue  Lieinius^ 
cujue  hber  eiiam  /eriur  infando  iiiulo  Cicero- 
mastix)  ui  eeribere  auei  eini  M.  Ciceronem  pa^ 
rum  iniegre  aique  improprie  aique  ineoneideraie 
loeuium:  aifue  alia  quidem^  quae  reprekende^ 
runi^  neque  dioiu  nJbque  audOu  digna  euni:  eed 
enim  in  hoe^  in  quo  eibimei  ipei  praeier  eeiem 
esse  viei  euni  verborum  peneiiaioree  eubHUeeimi^ 
oedOf  quaie  id  eii  oonsuteif^emue.  Mi  Cieero  pra 
M*  OoeUo  [c.  3.}  t/a  eeripeiii    >  Nam  quod  ob* 

»  jcc- 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   TULLIt  CICBRONIS.     .      20» 

>  jectm  eflt  de  pudicitia :  quodque  onMMum  accu* 

»  salonim  non  crimiiiibus^  led  vooibus  maiedietie- 

•  que  oeletiratum  est ;  id  numquam  tam  acerbe  fe- 

B  rel  M.  Coeliu8t  ul  eum  paenileat  non  deformem 

»  ene  Balam.**  Abn  existimani  verbo  jnreprio  ee* 

te  «rMifi,  qued  m/,  paenileal;  e^que  id  prepe 

inepium  eHmm.esee  diouni :  nam  paenitere,  m- 

qwimni^  ium  dicere  eolemue^  quum^  quae  ipsi/e-^ 

dwme ,  aui  quae  de  noeira  voluniaie  i  noehroque 

imuilie  fada  euni^  e^  noiie  poei  inmpiuni  diW" 

pUeerof   eenieniiamque  in  iie  noeiram  demuia- 

mue.    Neminem  auiem  reeie  iia  loqui  » poenae- 

re  eeee  quod  naiue  eii^*  aui    ^  poenHere  quod 

marioHe  eit^  aui  >  quod  ex  offenso  forie  vulne^ 

raioque  eerpare  dolorem  eenimi**:  quando  isiiue' 

miodi  rerum ,  nee  eoneHium  eii  noeirum ,  Hec  ar» 

hiirium;  eed  ea  ingratne  nosirie  vi  ac  neeessi^ 

iaie  uaiurae  nobis  aeeidani:  sie  kerde »  inquiuni^ 

non  voluniarium  fuH   M.  CoeHo ,  quali  ferwsa 

naseereiur;  eujus  eum  dixH  non  paeniiere:  Akm- 

quam  in  ea  eausa  res  essei ,  ui  raHonem  eaperei 

paenOentU.  Bei  haee  quidem »  cet.       * 

$•    15. 
Didymua    Chalcentertts. 

luAer  Cieeronis  interpretes  nullo  jure  referlur,  qui 
ilcm  inter  Obtreciatores  referalur^  Didymus,  Clud- 
cealeri  cognomine  adualui,  quad  aenea  intesLina 
habens,  propter  legendi  scribendiquc  aaudMituteiif , 
ut  qui  tria  millia  et  quingenta  volumina  cooscrip- 

sis- 


Digitized  by  VjOOQIC 


aOB        CAP.  IX.    OE  ANTIQ.  INTKIlPll. 


dicatur  auciore  Suida  in  Yoce:  Aliufioif  Aj^u* 
fMV  T»ptx9Ti?<ou «  ypaf/tfi^TtKi^  *KpiVTipx^*H » *  Am$- 
mtiipiu^^rkyom^  M  ^A»rmUu  xMi  Kixipmo^ »  nx)  ?«^ 
AiyouJTOU*  XcthitiyiTipo^  xXfitAq »  it»  tkv  wep)  t»  jSi^ 
fiklct  lirtfAOuiiy*  ^oil  yitp  ctuTh  vuyyiypa(pivat  uirip 
vi  Tpt^xl^'^  ^  wtwaKdatm  /3^/3a/«.  In  hoc  librorum 
Aum(ero  8ex  fuenmt »  quos  iciinus  data  opera  ad- 
Tersus  Ciceronem  scriptos  easa;  de  quibus  sic  loqui- 
tur  Animian.  Harcdllinuf  I«.  XXXI.  c  16,  4lexaH^ 
dria  T^  amisii  regioms  maxtmam  pariem^  gua^ 
Bruehion  appellabaiur^  ditUumumpraesioHiiu^k 
Aotmnufu  domioiUum.  Vnde  Jrisiarchue  -—  etlu- 
fue  plurimi  scripioree  muliorum  in  iiiieris  na^ 
hilium  siudiorum:  inier  q^os  CAaleenierus  emi' 
wuii  Didymus^  muiiiplicts  seienOae  seripOs  me^ 
morabilis:  qui  in  ilUs  sex  libris^  ubi  wknnum^ 
quam  imperfecie  Tullium  reprehendii^  sitlogra^ 
phos  imiiaius  scriptores  maledieos  ^  judieio  do^ 
tarum  aurium  incusaiur ,  ui  immania  fremeniem 
leonem  puiredulis  V9cibus  eanie  eaiMlus  iongius 
^rcumlafr^ns^ 

Contra  hos  pidymi  Mhtos  pro  Cicarone  «cripiiaie 
Suetonium  TranquiUum  narrat  Suidas  in  yoce: 
T^»y«wAAw,  i  SfwrArw  XPntiaThaq.  rpapLfumxig 
*f.ot(Amoq^  lypd^fi  Tsp)  Tfiy  Tap*  "E^n^rt  vathSy  fit^ 
fixloy  JL  —  li€p\  Tijq  Kjxlpuvog>  ToXtTila^  <*•  dvrt^iy^ 
ii  T^  Atitjpujp*  ~  "LuyrevtKh  Kctt^ipuu  •  vmix^^  >* 
Koi  piou4  uot)  itdioxi^  ain&v  inh  ^louXlou  hs^  Aopu- 
TMvou ,  0i0xla  ^»  Ez  quo  loco  docemur ,  id  quod 
ex  Ammian.  Marcell.  incertum  erat,  Bidjmum  libros 
4«  Republica  reprehendiase* 


Digitized  by  VjOOQIC 


IL  TULLII  GICER0NI8.         M» 

S.   ift. 

•  De  Hclitto  res  admoclum  dubia  est^  et  in  alioium 
ieetium  desiderio  equittem  non  audeo  conteadeve 
hunc  (kmmentarioB  in  Giceronem  scripdsie.  Qut 
aecua  opinantuT,  onme  «lae  opinionis  {meridium 
.petunt  ex  lacunoea  quadam  glossa,  quam  fiarthius 
ezprisco  Maronis  Codice  edidit  in  Advers*  L.XXXVII. 
c.  S.  quae  hujusmodi  est  i 

AHsn,  PoBia  erot  Antkonu^  de  quo  Mel  in 

PhHippica   Ciceronte  \dixii  *  quem  H- 

bi  agrum  dondverai  Anionius  '^ 

ad  q*  L  Bavthius  notavit :  Ariiiror  Melieeum  Gram- 

maiieum  Criiieum  hic  nominarif  eujus  nome»  non 

ignobiU.  Yiiejoeephum  Sea^gerum  Auson.  Leei. 

. /•  /.  c.  XIV. 

Non  nesciot  fuisse  olim  hoc  nomine  Grammatieuoi, 
C^jum  Melissum  Spoletmun;  qttem,  delegante  Aih 
gusto »  curam  ordinandarum  hibliothecarum  in.Oo«' 
tariae  porticu  suscepisse  narrat.  Sueton.  de  IUustr* 
Gramm.  c.  21.  Sed  » -  praeterquam  quod  in  ista 
glossa  auctoris  nomen  sit  abruptum,  magnopepe 
haesito  truncatae  ig^i  glossatoris  notitiae  plenisair. 
mam  continuo  fidem  habere* 


Dd 


Digitized  by  VjOOQIC 


fefO        GAP.  IX.    DE  ANTIQ;  IirTER:AL 

$.    19« 
M«  Cornelittt  Fronto.  * 

Gertior  6m»ino  res  e^  de  Frontone*  ftk:  eaim 
quia  annoUiliones  in  Ciceronem  ecripterit,  quam- 
«ftiani  eM  in  fulgus  ezire  noluit ,  nunc  platie  non 
dubilamus »  postquam  luculeotinima  IVontonis  mo- 
aumenla  per  Maji  aagacitatem  innotuemnt*  Sic 
«nira  ipfle  Fnmlo  Bpiat.  ad  Amicos  L.  IL  2.  flcribft 
Yolumnio  Quadrato :  Oioer^nianos  tmenduios  ti 
disiincios  habebis  adnotiiios  -a  me.  Leges  ipse: 
iJt  wigus  enim  eoe  exire  quare  noiimf  scrAam 
ed  ie  diligenitMS. 

Quid  caiuae  fuerit  quod  Fronto  annotationes  suas 
eum  erudilo  orbe  communicari  nolueriti  ignoraluri 
quandoquidem  ea  epistola,  in  (pia  causam  rediB- 
luTus  erat,  aut  nuDHjiiara  a  Frontcme  scripta  «iri 
aut  saitem  in  Fragmentis ,  cpiotquot  mioc  ipiidem 
iMbemuf  I  tton  reperiatur»  Nec  mngis  nolum  est, 
ad  quosnam  CiceroniB  liiiros  Fronlo  an^tatioiies 
ecripBerit* 

Tix  «otem  neoesse  est  dicei» ,  quanUim  iucri  fa- 
etunm  esset  Latinarum  Literamm  studium ,  quan- 
tomque  locis  esset  accessurum  susami  oratoris  scri- 
flis ,  81  qnando  es  lenebria  erulae  prodirent  uHae , 
quas  nunc  periisse  dolenms,  Fronlonis  lucubralio- 
nesy  illtusy  qui  merito  Romanae  eloqneniiae  non 
seeundum  sed  aiierum  decus  vocatur* 


s- 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.  TULLII  CICBRONIS.          211 

S.    18. 

Interpretes  ineditt 

in 

Bibliotheeft     LeidentL 

Praeler  iatost  quorum  Commmtarii  ediii  fluntf 
phiret  alii  aniiquo  aero  fuerunt  Gicercuus  interpre- 
tei,  quorum  labores  adhuc  latent  in  ditioribus  Bi« 
bliolheeia»  Ift  Ambrodaxia  y.  c  BiUioUiecai  ut 
mipn  dizimus  {.  10.  Ang.  Hajiis  jam  plurimoa  Tul« 
iii  delezit  interpreles  ineditoSf  ia  iisque  loouleB* 
tum  el  Tacia  eruditidne  plenum  Commentalorem  in 
Ontionem  pro  Sextio*    In  aliis  alii  detegenlur. 

BiUiotbeea  Lddeiisis  tres  possidet  Codices  MStoa  » 
in  quibua  Sdiolia  ad  Ciceronem  rqieriuntur.  De 
hiSt  priusquam  buic  Capiti  ^em  ini|>onamiiSy  fer* 


PrimiiB  (in  Catalogo  p.  874»  B*  notatos  n^  91«) 
in  charta»  rcfcenti  admodum  aerOi  soriptus,  con« 
linet  Oraliones  pro  Lege  Manilia,  pro  Marcello; 
aliasque  »  cum  Gloasis  interiinearibus  et  Scholns 
marginalibusy  pards  tamen:  sed  ab  Asconii  kbore 
direnjs. 


Secuadus  (in  Catalogo  p.379.  B.  notatus  n^.38.) 
in  nipmbrana  scriplus»   aliquanto  antiquioris  aeri 

Dd  2  ia- 


Digitized  by  VjOOQIC 


212       CAP.  IX.    DE  AlfTlQ.  IRTjBRPR. 

indicia  referens,  continet  Ciceronis  Rhetoricorum 
libros  IL  cum  Scholiis  ad  marginem  et  inter  lineas 
positia,  diyersis  a  Yictbrini  labore:  quamquani  hio 
aliquoties  c^alur,  t|t  et  Boeth^  npmen:  paBsim  satia 
uberibus»  versus  finem  vero  admodum  parcis. 

De  utrisque  parum  inteirest  uUerius  exponere.  Du« 
bito  enim^q^amimaxjrne  a^  .q»idqua9)i  boni  com- 
plectantur,  quod  adhuc  ignorabamus» 


Teitius  (in  Gatalogo  p.  333.  A.  notatus  n^  189.) 
contiaet  quatuor  folia ,  quibus  exhibetur  initium 
Commentarii  admodum  ampli  in  Rhetorica  Cioero* 
nis.  Cugus  auctor^Anonjrmus,  quamquam  post  Yi- 
ctorinum  ^  yel  post  BoSthium  yixit ,  tam  docte 
Cicerdnem  interpretatus  est,  ncc  multum  seculi  sui 
tnaculis  inquinatuB,  ut  magnopere  ddendum  sit, 
^od;  loacpe  laaijor  Commentarii  pars  desiderejtur. 
fieri  potest,  ut  plenius  apographum  inter  nondum 
excussos  peregrinarum  Bibbothecarum  thesauros  la- 
teat,  Quod  si  quando,  idque  ita  fore  speramu^t 
a  justis  haium  rerum  aestimatoribus  rc|periatur,  aon 
fluh^taipus  quin  insigne  Literis  aocessurum  ail  in^ 
crementum*  Concedenle  GeeUo  V,  GI.  (cujus  hu* 
manilatem  ei  Literas  adjuvandi  studium.  laudare  -^ 
TaleOf  qiU  mihi  cum  ad  editos  tum  ad  ineditos  Bi« 
bliothecae  thesauros  aditum  praebuerit)  equidem» 
quo  aliorum '  industria  excitctur ,  publicabo  hoc , 
^^qpiantuni  in  Codice  Leidensi  reperitiir ; 


Digitized  by  VjOOQIC 


M.   Tttitll   ClCSRONfS.         S^ 


niAGMENTDM  SCHOLIASTAE  INEDITI 

AD  aCERONEMt 

DE    INVEITT.    RHET. 


t*  Praefatio.} 

tlt  ftpetrbnios  ait,  nos  magistri  ih  kchblia  sbfi  re^ 
liiupjdmur  nioi  multos  'palpemus  et  insidiaa  auribitf 

I  QfBOB  Ynifas  GofBmefttarS  aador^sit,  iiloaptu»  ettt  id« 
4f^^  opiDor,  meertaiii  msiiebity  qooad  in  aliis  BiUiotliecte 
pleBibs  apographom  repertum  foerit ,  quod  aiucloris  Benen 
hi  fronle  fomt.  In  Godiee  Leidenai  oulk  prostal  epigra» 
phe ,  praeierqQam  baec :  Annotaiione$  in  Bhetorka  Ck&* 
nmtg^  sed  scripta  manu  reoeirti^  forlasse  Petri  Danidis^ 
^i»  ttt  in  cake  legtUir  ,  hnnc  Codicem  possedit  a.  1664« 
De  aetale  Scboliastae  res  Tidetnr  aUqoanto  certiar.  lYide-» 
Uir ,  inqnam ;  qoibus  enim  cerlissime  defiaiatnr ,  io  hot 
quuiett  fragnento  non  repeiio  argumenta.  B<>iUhii  con» 
nenoratio  jubet  eogitare  de  temporibus  aecule  sezto  noa 
prioriboa.  Hoc  atiqne  intunte  Bo^thiuSj  teste  Frooojpie  et 
CaiaiodorD  ad  a.  So8^  trucidatus  est*  Si  auctox  nomen  Bo<l« 
thii  cum  aliqna  amieitbe  yel  laudis  testificatione  eonumtm 
aomaet »  non  dnbitarein  fere,  quin  hic  Gommentaripis  ha^ 
kndos  esset  PaUidi  labor  ^  illius  ,  quem  Bo^thins  Tocal 
t^kuonun  perUissimum  et  cujus  nomini  hic  Goinmentarioe 


Digitized  by  VjOOQIC 


«M  FR\Gi[BirraK  aciioumAS  niBDin 

feoerimuf,   Ego  vero  non  i(a.   Nam  melius  et  fidiiis 
patioorum  gmlia  mtiltis  mea  prostitui.    Sic  tainen 

ocm* 


1  in  Toptca  inscripsil,  ot  supra  diximcui  p.  ifS.  Jani  vero 
qnum  hoc  in  his  saltem  reliqiitis  non  factum  sit,  ignoran« 
tiam  fateri  malo  quam  lemerariM  hMndatlonis  in  me  tra« 
here  notam;  qua  carebo,  si  auctorem  incertum  esse  .dixera. 
Qnod  aulem  -in  Pneiationt  mentio  fit  Theodorichi  ab  im- 
peritis  reprehensi ,  id  suaaet  oroatno  ut  ea  cogitemus  tem* 
pora,  quibus  raemoria  hujus  imperantis  nondum  tenaerat; 
adeoque  aucioris  ^etatem  panU  post'  annum  5&6.  colicKan* 
dam  esse  suspicemur,  quo  utpote  Theodorichi  regnum  ad 
Athalarichum  pervenit  Non  sine  causa  suspicart  posse  mihi 
Tideor ,  auctorem  tafgst  Lndimaglstfum  ^  qui ,  pnbliea  an« 
ctontate  oonstitutus ,  non  solum  in  palatio  docuerit  jutentu* 
^oi  ag^entia0  atudiosam:  sed  quem  ,  insigni  nominis  fama 
florentipm»  etiam  alii,  iique  non  admodum  literarum  doctri* 
naeque  amanies',  audiyennt,  sola  magistri  gloria  ducti  Nec 
fere  dubito  quiu  talis  omnino  Tir  fuerit ,  quem  optimi  qni* 
qne  probarent  et  diligerent ,  id  est  qui  ingenuum  animi 
candomn  cunr*  doctciiia  C09|«ng«rel*  Talom  peim  ,  aMt  ^ 
ftittor  f  ant  facile  ilium  i^osce»,  si  Prae&tiotte^  legaa ,  uhi 
flieiBfie  ie  disoipliBa  SMa  seribits  Qaod de  tKO^flitrig dicU  Pe^ 
Ir0mr,  htfewUU  nontLoeidiU  Nam  disdpUnam  i 
dieeipuhrmn  numera  impendiy  eeqae  tmmem  fn\ 
pm&s  eHibue  capimfL  In  ipm  re  feeisse  miid  eideer  i 
etfidius^  qttamsiingraUapmueorumaegaietfissemf  mHdgim^ 
maii  Psitemus ,  in  scMis  seius  essem  reHeius.  Kegue  iemem 
kee  meum  consOium  md  cmnm  oemino  pertinuU*  Ham  ei 
msdl0s  exdusi ,  imperilos  et  petulantee,  Estprueteren  uUud 
JgsuuST  ki  y  ut  simident  se  mugno  esse  iugemOf  studisL  exe^ 
^rantKT^  dicenies  non  esse  necessuriuT  aliidicuntse  deme* 
efico  sittdSo  artem  rketoricam  ^scere  d  Jkciie  mugistra  cu^ 
f^eretimikiniur  tamtn  n^brpm  scheilasUcae  nostrae  dispu* 
tuHcmiSy  ted pertersa  me  ridknda  mtiene^  udeo  u(t 
"^ertorum  strepitu  suppleuHij  qwsd  u  usriiuie  et  < 


Digitized  by  VjOOQIC 


IftireiCBllfMinMIIIVlllT.  l^.    2U 

m  WBMm-  eoitfmi  ul  vMlgiis  proranuin  ei  fiurri^ 
aefaoUe  pemleaiii  m^ttdesenu    HeiD  fimuU«> 

dbfsf.  C/>rtiiiifii0  gMtf ,  ef  ^,  ■<  «iiotf ,  ytecb  mgsffiv 
«vmt  «f  MAflw  i99gauim  »^gre  jmiatU^  ei  qm  4omu  9m 
ifi^Bmnk  mmt  magisiH,  $amea,  m^  petuni  et  meam^dUclpU'^ 
jmtm  uqmuffur ,  Hid  pmpotMn  «  non  publicam  impalaiio,  Hi 
ut  adme  vcniant,  hecfama  tantam  mei  nominis  et  disei» 
'piimu  effUits  non  veniunt  capti  amore  perae  doeirinaey  sed 
ut  imn  ambute  mmen  ei  cognoseani^dt  qua  iam'  mmlia  a 
mtdtis  narrantur,  Nam.ipsam  docJ>imm  et  fiiems  milM- 
inp»#  Stant  enim  a  partibus  Gothorum  conira  Amaiasum» 
iikam,  ei  ui  aiios  bonos  failant  et  in  suam  factionem  ira^ 
haai  j  eaiumnianiur  quoquep  Thebdorichum  fuisse  Uierarum 
rudem,  ei  tamen  fortissimum  hominem  ei  optimum  regemt 
non  itaque  esse  caus^^  curjimaiasuntha  iantopere  iiteris 
faveai,  etfiUum  Athaiarichum,  nimio  disctplinarum  amore  oi« 
cendat  et  corrurppaty  quem  potius ,  anliquo  Oothorum  more^ 
^enaiione  iXudSsque  rege  digniorihus  esse  durandmii,  Msto^ 
^Cam^dam  tls  muUes\  mvuis  AkMes^fmesefqriiesimPtp  se4 
wi  miki  concedantt  se  non  ptus  sapere  qudm  anum  decrepitam* 
Sed  finem  facio  praefandi  :  ne  is  ^  qui  aiiquando  hunc  ii" 
ira»  meum-sit  d^cwipturus^  lume  pra^fa^onem  uropier  iom^ 
^smdiaim  toUet.-  liaque  CemmmUarii  nesiri  jam  panc  in^ 
dpiant.  C  Eiega»t«m  hftne  pMik  «twouriom  Praefationii 
PanphEft&tn  deheo  PeeKikampio  V.  CLf  cyfua  egregii  viri 
coMliuM  «ue  hto/  liim  alibi  praeito  mihi  (uissCfHoa  pot. 
eam  qoin  fraliasima  meate  profitaar  ] 

9  Petnmii  bcua  eat  Sat  c.  3.  «  Minimum  in  Hs  estef 
eisutionibms  docSorte  pectmnt,  qui  n^esse.  hahenteum  im- 
sanientibus  furere.  Nam  nisi  dixerUUp  quae  mdoUseenttdi 
probentyutait  Cicero  [pro  Coelio  .XVU.  1 ,  soli  in  scko- 
Uereiimquentur;  sictit  fieti  aduiaiores  ,  qumn ceemas 
diiriiwm  captant^  nSul  psius  meditantur^  quam  idqumdpm- 
-emm  gtgiisehmam  audilmibus  fore:  {mee  emim:  mUier  imp^- 


.  Digitized  by  VjOOQIC 


2i^    FtlA6»E!NTtJH  SCBOtUmC  tfmttt 

tores  itogemi  exsecrand^  studiuoi  et  imfeMorei 
mestici  sitidii  tUssifnidtodo  fHAgislrum  •  tamen  «t 
ScAioIasticae  disputationis  histriones  inanium  yerbo- 
rum  pugnis  armati  tales  quidem  mea  castra  sequun* 
tur  sed  extra  palalium  quos  sola  nominis  detulit  aor 
ta  cum  in  partibus  suis  studio  fallaciae  Theodori^ 
chum  ^  mentiantur.  Sed  ut  ait  ^  Persius:  '%ftto ;  dum 
nec  deterius  sapiat  pannucea  Baucis,  Atqiie  haec 
hacten^us ;  ne ,  cui  praefatio  incumbit »  is  eam  pro« 
lixitatis  arguens,  forte  rescindat.  Atque  hinc  initiuni 
Commentarii  'sumat.    Explicit« 


[Intrbdttctio.] 

Ciroa  artem  rbetoricam  X   consideranda  sunt  s 
Quid  stt  genus  ipsius  artis.    Quid  ipsa  ars  sit*'  Quac 

qut 

trubunt,  quod  peiuni^  nisi  qumdam  insidias  nurim 
bus  fecerin  ti)  sie  ehqaentiae  magister ,  nisit  tamqiMm 
piscatorp  eam  imposuerit  kamis  escam^  t/uam  seierit  appea" 
turos  esse  piseiados ,  sine  spe  ptaedae  moratur  in  scapaloV 
a  Hana  loqaeudi  forraaUip  refero  ad  macalas  q«as  Scho* 
liastes  a  secuii  sui  barbarie  cbotraxiL  Mentiri  ra^d  est  quod 
Auietor  Epist  ad  Hebr.  YI*  iS.  dicit  sljeufforBai  ^bS».  Siokiit» 
ter  Goninientator  Gniq.  ad  Horat.  Bpod.  XVIL  3.  Diama 
mimina  non  maUiendam        • 

4  Peftius   Sat.  iV.  so. 

5  Legendum'  videtor  samantf  ut  sit.*  nnnejani  Conme»* 
tarit  nosUi  tncipianU  Si  sumat  servandum ,  significal:  iit  is 
btCy  ubi  nnnc  Fraefiitio  iegilury  iocipiat  sGniicitt  (iomn 
fuios, 


Digitized  by  VjOOQIC 


AD  CICEROWEM  DE  INVENT.  RHET.     217 

^us  materia.  Quid  offtcium*  Qujs  finia.  Quae  par« 
tes.  Quae  species»  Quid  iustrumentuziu  Quis  arti* 
fex.    Cur.vocelur  rhetorica. 

Artem  definiendi  hoc  est  dividendi  et  rationibus 
comprobandi,  anti(jui  rhetores  arietn  exMnsecus 
Yocant,  eoquod  extra,  et  antequam  ad  doclrinam 
agendi  peryeniaturi  oportet  ista  praescire.  /a- 
irinsecus  yero  arfem  appellant,  ipsam  aitem  eIo« 
quendi  j  quia  ad  eam  prior  scientia  introductoria  est« 
ITon  tamen  idcirco  haec  distinguimus,  quod  duaa 
artes  ainty.sed  quoniam  his  duobus  modis  una  ea- 
demque  ars  docetur* 

Deinde  circa  librum  TuIIii,  quem  ezposituri  su« 
miis ,  consideranda  sunt  duo :  Quae  sit  ipsius  au- 
ctoria  intentio  et  quae  libri  utilitas.  Horum  unum* 
^odque  eo  ordine,  quoproposuimus,  ostendendum 

GxxTJS  igitur  artis  rhetoricae  est  qualitas  ipsius  ar« 
ijficii  aecundum  ejus  effectum:  hoc  autemest,  quod 
ipflum  artillcium  est ,  pars  civilis  scientiae  major.  Nam 
civiliaratiodieitur,  quidquid  civitas  aut  rationabili- 
ter  dicit  aut  agit ;  dicimus  enhn :  ratio  est  hoc,  vel 
illud  facere  Tel  dicere*  Item  civilis  ratio  dicitur, 
seientia  dicendi  aliqiud  rationabiliter  et  faciendL 
St  haec  quidem  ratio»  scientia  civilis  dicitur,  cu- 
ju8  quidem  parsintegra,  veletiam  major,  rhetorica 
ttlU  Nam  sapientia  i.  e.  rerum  conceptio  secun- 
dum  earum  naturam ,  et  rhetorica  civilem  scientiam 
componunt*  Et  enim  nisi  quis  saptens  et  eloquens 
fiierit,  civilem  scientiam  habere  non  dicitur.  Major 
wro  pars  civilis  scientiae  dicitur  rhetorica ,  quo- 
maipis  operatur  in  civilibus  causis  quam  sa- 
Ee         .  pi« 


Digitized  by  VjOOQIC 


218    FRArGirEJITlJir  SCHOLrASTAE*  tmDITE 

ptelifia  ,  etsi  sme  sapientia  ikihil  prosit.  Maxinunii 
enim'  ▼ipCutem  babet  eloqiiciitia  iti  civifafet.  si  sa- 
pientiae  juneta  sit*  Quam  rem  TuIIius.in  seque»- 
tibtifl  ostencfit.  ftem  secuncbim  '  Bo^Chium  ,  genu» 
arfis  rhetoricac  est  quod  ipsa  e^t  faciiltai  i.  e.  tst^ 
cundumeffieiens,  quod  est  (sic)  esse  majofem  par* 
tem  civilis  scScntlae.  Dicitiur  aulem  una  eademqtie 
scientia  et  ars  in  magistro,  quoniam  regulis  ^arc- 
tat  disciplinam ,  et  facultas  in  oratore ,  quontan» 
eum  efficit  '  facundiim.  Non  est  autem  dieendumy 
rfaetoricam  auf  rogicam  e^  aut  ejus  parfem ,  id* 
circo  quod  logica  circa  thesin  solaih  i.  e.  circa  ^e^ 
Bera  agendi»  tantummodo  Versatur. 

Dbv niTrro  artis  rhetoricae  apud  anliquod  rhetbre» 
Taria  et  multiplex  est.  Hcim  qtddam  hoe  modo  d^- 
finiunt :  Rhetorica  est  scientiii  ut^ndi  in  privatii  et 

1  Boahtus'  d)e  DiffeFeiit.  T<>{)ia  C«  ly.  t»«  t&v  (ed.  Wlf« 
gelini  1604.)  Rheioricae  igfiur  genits  €H»fttouHa^9^ 
spccies  pero  tres :  judicialcy  demonsiraJtimm »  deliberativtuiu 
mm  Materia  vero  kajus /acuUatis  est  omnis  quidem  res  pr»* 
posiia  ad  dicdonem.  ^ere  autem  est  ciuiUs  quaestia,  Et  p» 
176.  Qttore  genus  est  Jlthetoricdey  facultas.  Bha^ 
toncoB  vero  spedes  tris:  pkdkiah^  demohstrarivkrin  ^  dtA^ 
beraiirum,  Matena  autem  civilis.quaestia,  q^ae^  dieiiat  em»* 
^sa.  Cetenim  eundem.  hunc  BoSlhikim «  quftroqiudfki  scni«l 
modo  nomiDavit ,  saepius  hu|us  latriidueiiotiis  aactor  secn» 
tus  est.  —  9  Badem  etymologia  legitur  apud  Festom  m  ip« 
Artifices  et  Diomedem  L.  It  p.  414.  BTeliorem  dedit  DcL 
Battts  ad  IWent.  Andt.  1"«  i.  4.  Ars  card  r^  ipeT^  dieta  e^ 
per  syneopawi^  -*>  3  Infra  ad  Cap.  V.  (§^'6)  pattlo  atiier 
smlAiifacultatemappellat  ai egeeiu sue ^  ee>qu0df0r 
eilem  in  cldquendo  reddit  oratorem* 


Digitized  by  VjOOQIC 


Kii  CICEROrTEH  DE  mVENT.  RHET.      219 

pablicisi  causis  plena  et  perfecta  eloquentia.  Stinl' 
alii,  qui  hbc  modo  eam  definiunt :  Rhetorica  esf 
actenlte  apposita  dicendi  ad  persuadeiidum  de  cau- 
sk  proposita«  Definiunt  etiam  Philosbphi  rheioncam 
«flSs  modiis:  quos  si  quis  scire  desiderat,  lega^ 
QtiiJUaSi^um  de  Iiislitufiohibus  OrabriK 


ifdnc  de  ISateiiia  artis.    Matena  artfscujiis 

«ft  id^qtfod  artifex  debet  secundum  artem  tira^tarel' 

AieHi  igittir  artis  rhetoricae  est  Hypothesis,  quae* 

a  lalims  causa   dicitur »    quoniam  orhtor  illaim  s^- 

^idiAiM'  artein  rhetoricam  tractare  debet.    Hypo- 

xMtsnA  ieto ,  me  causa ,  est  res  qiiae  habet  in  ^  se 

<k>iitir6Vefraam  iii  dicehdo  positam  de   certo  dicto 

iti  &6tb'  aJ^ciijus   certae  p^r&onae.    tJt  Haec  cdn- 

ttoTCTtid:    An  Orestes  ju^i^   occid^riV  matre&'|  an 

noxL    l#(aC  aUte^  dEico  Homicidium  aiit  furtiim*  aul 

adiflterium  aut  aliquid  hujusmodi  esse  materiam  ar- 

tis  rheloricae,  sed  rem  in  controversia  positam, 

quae  probalillibus  ar|;umentis  aut  vera  :aut  fabi^ 

esse  08tea£  potesi;  ut  argumeitlia  probabitibus  oaw. 

tenifiliir  t  tftf  Oi^t6B  jcrfe*  oi^cideril  lOatreBi ,  an  ndfl*} 

Qtiaci  T^  cdusa  dicitU)^\  e6  quod  &at^^afit  di&itSf 

aBqucsn  d6  re  aliqua  'impiefere  et  ih  litem  adduJ^ 

eere.   Yel  ideo  causa  dicitur  quod  antiqui  djceb^nf 

caUMturi^  de  aMqua  re  querekre  s  aam  causa  dici* 

tur  quaBi'  de  alitpitt  re  querela;    HypotheBis'  vefo 

t 

t  linpehr^  pro  adoriri  satis  freqtk^a'  a  boiiis  scripfoH^ 
haa  nsorpktar.  Yarro  de  A  R.  Ifl.  16:  impct&ttes  a  si  ^Ji^ 
eamt  fueos.  Lncanus  VI.  asa.  se  roiat  in  vulnus :  telamqws 
irata  rtcepiwn  ImpsUt, 

£e  2 


Digitized  by  VjOOQIC 


fi^    FRAGMENTnH  SCHOLIASTAE  INEDIir 

i.  e.  suppositum,  dicitur  quoniam  sub  theri  continetinv 
Dicitur  eadem  quaestio  implicita  circumstanltiis  i.  e» 
certis  determinationibus  personarum ,  faotorum ,  cau-^ 
sarum,  locorum,  temporum » modorum ,  faeultatum» 
Quae  circumstantiae  hoc  Tersu  designantur :  '  Qui9  ^ 
quid^  Ubt\  quibuB  auxiliis  y  our  ^  quomodo  ^  quan^ 
do.  Sed  quid  sit  circumstantia « in  sequentibus  melhis 
4icetur.  Giyiles  autem  controversiae  aut  de  justo 
ante  judices  esse  solent  et  tunc  illae  controrersiae 
<Musae  judicialea  dicuntur :  aut  de  utili  apud  r.  p» 
aut  ^  privati  procuratores  et  tunc  eausae  deli&e* 
rativae  dicuntur :  aut  de  honesto  apud  populum  in 
concionibus  et  tunc  causae  demonstrativae  dicun- 
tur«;  Sunt  igitur  hae  tres  res  L  e.  justum,  utile» 
honestum ,  fin^s  omnium  causarum  ex  quibus  omnes 
causae  nascuntur  i,  e.  civiles  controversiae.  Haea 
igitur  causa  triplex ,  artis  rhetoricae  materia  est. 

Of- 

'  I  Enmdeinr  ver^m  cogitasse  vtddtur  Bo^lBhis »  uBi  Aaee 
scripsit  de  Diferent.  Topic.  L»  IV.  p.  i58  Thesis  vero  tsf- 
sim  ciraansuauas:  ipMesHo.  Bhttorka  vera  de  kjpothesi* 
bttS:<,  id  est ,  de  ^uofstionibus  cireumstmmtiarum  mtdiiiadinct 
i/uiusis  tractai  et  disserif.  Circumstantiae  vero  sunt:  quiSp 
quid^  u  bii  quandoy  cnr^  quomodo  ,  quihus  ad* 
miniculiSm  Tum  it«rum  p.  1 73»  Cireumstantiae  pmi  , 
quae  convenienies  substantiam  quaestionis  ^fficiuni.  Nisi 
enim  sii  qui  fBcerii  et  quidfeeerit^  causaque  curfisce^ 
rt>,  locus  iempusque  qua  fe^it ^  modus  eOam  ^ 
/acultat esque  si  desint ,  causa  non  stabit  •-  Religuas 
vero  circumstantias ^  quae  suni,  guid  f  cur  ^quomodop 
Uhi  9  quando  t  quibus  auxiiiis  ceU  —  »  Procura« 
tox  privatarum  rerum  ,a  CommeHtatore  vocatiir  Procufator 
TOJ  privati  i  quam  substantivam  formam  alibi  me  legere 
lion  memini. 


Digitized  by  VjOOQIC 


AD  «CfiROto  DE  INVENT;  RHET.     221 

*  IdrfictHM  outem  cujuslibet  artis  esl  id»  quod  arti- 
lex  debet  facere  secundum  artem  rhetoricam.  Id 
aut^  e^  apposite  dicere  ad  persuadendum  i.  e.  di« 
cere  ea  quae  conyeniunt  i..  e.  mifficiimt  ad  persua- 
dendum ;  etri  ortrtor  non  persuadeat. '  Unde  '  A.ri- 
^teles  in  primo  Topicorum:  Orator  non  semper 
«oadehilv  aed  n  ex  contingentibiis  nihil  omiserit/ 
auflSrienter  eum  habore  propoaitum  dicemus* 

TitfiB  artis  cujuslibet  est  id ,  ad  quod  arlifex  len« 
dit  aecundum  bfficium.  Finis  igilur  artis  rhetori- 
cae  esl  id,  ad  quod  tendit  orator  secundum  suum 
officiuQL  Id  autem  est  *  persuadere  dictione ,  quod 
est  penuadere  quantum  in  se  dicentem  est  etsi 
in  audiloribus  remaneat.  '  El  hunc  finem  semper' 
ars  oonaequitur.  Est  autem  alius  finis  artis,  quem 
non  semper  consequitur  ,  i.  e.  auditoribus  per«' 
soadeTe,  ut  supra  monstratum  est.  Non  est  autem' 
idem  finis  artis,  quod  ejus  utilitas  varia  et  multi- 
ptez*  Finis  yero  id  solum  quod  praediximus.  Si- 
niiliter  intentio  artis  est  sive  oratoris,  movere  audi- 
tores  til  sibi  credant.  Officium  vero  id  solum  quod 
praediximus. 

PAnTBS  autem   oratoris  sunl,  quae   convenienter' 
oratorem  efficiunt  et  quarum  si  una  defuerit ,  non 
est  orator.     Dictae   partes   ad  similitudinem   par- 

tium 

1  JLristoteles  Topic.  L I.  c.  s.  Ovre  ykp  6  fifTopaci^  i»  irMnhq 
TpoMreu  relffei,  ovf  o  taTpacd^  yyidffet'  oXA'  i&v  ruv  ivJexofiiyay  /ujy« 
Jky  rapai^hry ,  uupoi;  aMf  ex^of  t^v  hnffrtffaiv  fiffOfjnv. «—  a  Ui* 
Boelbius.  1.  c   p«  lyo. 


Digitized  by  VjOOQIC 


^fU  ,8i  autem  uEia  dofyerit^  t0|tm&  n(m  est  H|b|i 
aiitem  partes  V  si^t :  *  Ii^y.eD^iiQ ,  Djfppp^p  \]f^ 
nunciatio  ^  Slemoria  f  l^o^utip.  $i  Jbf  Q  .quingjjie|^ 
in  aiiquo  conyenerint ,  9|rator  ^U.  Si  autem  1)9^9 
defuerit,  orator  1^9^  est.  JSt  b^c  ^^inidlit^^me  di« 
cuntur  partes »  cuiq  ^injt  pf&ci^  pjra^prip. 

Spkgim  aotem  artSs  Tfieloricae  tunt  genera  cnxt* 
wmiftu  Qenera  yero  causf mi^  aiu^  h  e»  fpi^lUlifea 
caus^rijun  ^^(^i^erale^  a^c)^un^  j|)3^m^  jpiaej^.  K^ 
ij^es  ca,i^annn  sjuul  •  ut  ^jijpejriu^  dic^unf  eft,  *ul 
jjjfstiim,  aut  Jion^^jufp^  ?iut  uf^e.  ]^,Qj(ii^tu)ri[;^jKM^ 
carisap  qvalit^t^eBl  h#np  r^pfpUvfX^  ^d.WJlJwdi- 
Qiales  au]t  demQn^/^ratiffe  i^ut  de^I^er^tiyite  d^cun- 
tw.  GeneraleiB  ver,Q  p^ep  .dicunfur  hpJM^^jtiji^  ijua^ 
litates  oausaruin,  guojniam  unumiquQdqiijie  ^ornfQ 
l^rum  omnep  cp^stit»(ione$  Wtw/?^  ?W  4h' 
cuntur  ge^er^  c^^sarvn}  t  quoniaip  px  gi^^dbblatibus 
IMraediGtpnim  finiuip  Qp^ii^  CAUf^e  gjifp^nfflm.  S^ 
cips  yero  artis  rh^Qr^c^e  iif  fingulis  dicuntur  ge- 
nera  causarum,  11911  qifp^  r^torii^  dp  ip9is  praf$r 
oicetur,  sed  hac  simiUtudine ,  quod  ooines  pnrtes 
rhetoricae  in  aangulis  causarum  generibus  ^  exer- 
emtor,  iioul  genus  lolum  aingulis  qpectabua  ineat. 

iHSTBijmwuM  ^uteip  rhetoricae  artis  est  pfptio, 
rhetorica»  quae  constat  ex  VI  partibus:  ^Exordio^ 
Harratione,  Partitione  et  ceteris»  quia  orator  per  eam 

agil 

1  Gf.  Bodtbitis  K  c  p.  i6t.  ^  9  C£  Boifthius  L  c.  p.  17«^ 
^  3  Cr.  Boethius  L  c  p.  163.  et  170. 


Digitized  by  VjOOQIC 


jU)  qcmom  B8 INVKIT.  «ivr.  m 

acil  ^  Afiui  laliaiiis'  Aitifex  iier  instnunfinlufli  ajik  in 

ABtinx  yero  hujos  artis  est  *  oratdr.  Orator'  ve- 
Yo  est  Yir  bomis ,  dicendi  peritus ,  qui  in  privatis 
«t  pdblicis '  causis  plena  et  perfecta  utitur  eloquen* 
fia.  Rhetor  vero  et  orator  itf  hoc  differunt ,  quod 
Aetor  quidem  doctor  est  artis :  oratOr  vero  qui  se- 
^cundttm  aitem  causas  civiles  tractare  novit»  Et 
Aepe  contSngit  quod  ncque  tftcftores  sint  oratores^, 
tiieqfie  oratores  rhetores. 

.  idis  aMem  iflta  ABBvoaiea  dicilm*  a  oopja  lo- 
qMMdi.  *  Rhelorjee  Graeoe ,  Copia  loqucadt  Latiue 
4icltur  qttod  elM|ueutem  faeiat. 
.  OBlaBM  illis  quae  cunca  artem  rhetoricam  conai- 
deranila  auuty  «uue  quae  circa  hunc  librum  TuUii 
aontt  dioendum  est. 


iaTBKTio  TuUii  in   hoc  opere  est,  unam  solam 
jpariem  artis  rhetoricae ,  scilicel  Inventionem,  doceve* 

•  UviUTAS  Tcro  librl  est  ^cntia  inyeniendi  rhe* 
tor{c;sitni 

*  Hiac  aeeedamus  ad  Pro6emium. 


[Coiam^ntajrius.] 
Cap.  L   $•  1.    Saepe  et  muhum  hoc  mecum  co« 

.     I  G£  B^^iUus  L  G»  p.  lyou  >*•  1  Godax  htbot:  Rethoros. 


Digitized  by  VjOOQIC 


224    MACMETmiM  Se^ 

giiaivi*  Slttdendtiin  -  bne  *arti  'rfaetorioaie  Tdllicts  ikifai^ 
dit  persuaderet  tom  artem  rheloricam  eomtnendaild6 
in  qua  reddit  attentos  lectores ,  tum  eandm  deficm- 
dendo  contra  Platonem  et  A.ristotcIem. ,  Querum  Plata 
affirmaverat  rhetoricam  non  esse  artemy  aed  honu^ 
nibus  naturaliter  insitam :  Aristoteles  autem  arteia 
quidem  esse  affirmabat »  sed  malam »  eo  quod  per 
eam  Teritas  multoties  inpugnaretur  q,uia  et.folsitas 
pro  ?ero  in  opinionem  hominum  induceretur,  Ideo- 
que  necessarium  putat  Tullius  in  hoc  Prooenuo  et 
artem  probare  contra  Platonem*  et  bonam  esse  coit* 
Ira  Ariatotelem».  la  qna  re  aaditores  reddit  beni-* 
voIo9  ergpa  artem  rhetoricam,  qoi  ab  ea  aKeaati 
emnt  auctoritate  iliorum  pbilosophorum*  Igitur  Tul^ 
fius,  contra  tantos  philoaophoff  locuturttSy.atit&rtiixo* 
dam'  genere  Prooemii «  quod  dicituv  insfinoatto  /qna» 
si  non  audens  aperte  tantae  auctoritali  ecMitradioa^ 
re.  Quid  autem  insinuatio  sit ,  in  sequentibus  dice* 
tur. '  ttitut  eliam  gtoere  causae  deliberafiyo  juxta 
illam  qualitatem,  qiia^  dicitur  causae  admirabilb 
gaiu$  causarum.  ]Est  pnim  Admirabile  genus  cwaae, 
cum  id  defenditur,  in  quo  auditores  alienati  sunU 
Tullius  igitur  juxta  Ofdinem  deliberationis  iigyirimis 
ponit  ipsas  causas  dehberationis :  deinde  exsecu* 
tiones  partium:  postea  sententiam  suam  quid  sibi 
potius  de  alterutra  parte  videatur  :  ad  ultimum 
probationem  suae  sententiae.  £t  in  his  IIII  totum 
Prooemium  consumitur.  Partes  ergd  deliberationia 
sic  ponit:  Saepe  cogitavi  mecum  o^  rhetoriGa 
jilus  boni  attulerit  hominibus  an  mah\  ITon  enim 
Tulliusinhoc  loco  qualitatem  artis,  quam  exercet» 
habet  i  sed  quam  accepit  ex  eis,  qui  ea  utuntur.  Ar« 

tem 


Digitized  by  VjOOQIC 


AD  CrcERONEJrT)E  INVENT.  RHEt.     225 

Wm  eniin  rhetoricam  ex  se  bpna.m  eflse ,  apud  omnM 
constat.  Mala  yero  miilta  confert  hominibua ,  «i  f^ 
taali  abutantur.  Cuiii  igitur  constet,  artem  ex  ae 
bonam  esse,  in  malis  yero'  hominibus  nociyam,  iii 
1)onis  artem  utilem,  Cum,  inquam,  hoc  sit,  TuIUua 
inquirit  aimpljciter  an  bona  an  mala  dt;  hoc  enin^ 
ambi{;«iitatem  faceret,  utrum  de  natura  artiSj  an  de 
^ectu  ddiberarelur ;  immo  yero  circa  effectum  deli« 
beraty,  an  plus  boni  scilicet,  anpluamali  hominibua 
efficiat.  Si  enim  plua  mali  confert ,  malam  esse  ho» 
uunibua  constat ,  qualiscunc^ue  in  se  fuerit ,  nec  ei  stu* 
dendum  est.  Quod  Aristoteies  putarit.  8i  autem  plu^ 
boni  9  bonam  esse  putandum  ^est.  Bonum  Vpr6  siye 
tnalum  '  aeqmyoce  dicitiir;  yel  qu6d  retinet  m  se 
quafitatem  alterius  eorum,  ^elquodbonam  rem  vet 
malam  efficif,  Dicit  autem  Tulfius  se  iaepe  cogi« 
tasse.  Ilotat  irequentiarti  C9gitati6nis.  Multum  ve* 
ro  notat  assidi^itatem  studil.  Secum  autem ,  ut'  ge« 
m»  delibenitianis  ostender6t;  deliberat  enim  quis 
aKquando  secum  ,  aliquando  cum  aliis.  Bono  au- 
tem  ordine  qnaesirit,  bonine  an  inali  plus  attulerit : 
quoniam  doquentia  prius  profuit ,  postea  vero  no« 
cait ,  homtntbus  id  est  rebus  privatis ,  et  ctviiati^ 
bu9  id  estrebus  pubHcia.  Ram  in  his  duobiis  coh- 
stat  ^respttblica.  »    ' 

Cofia  dicendt  ae  summum  eloquentiae  studium. 
Alleram  istorum  eSbctus  est  artis  rhetoricae,  i.  el 

t  AdT.  aequiiwee  (Gr.  hfcwvfm)  in  Lepcis  noodam  rep6* 
ritar.  —  t  Idein  dixil  Yictorinus  ^  non  ad  h.  I  sed  paulo  mm 
ferius  (p.  14.  i4.  Oreli.)  Hominibus  el  cmlatibus  :  hUduo>*, 
bus  emm  nspubiica  oonflata  cst, 

Ff 


Digitized  by  VjOOQIC 


eopia  ificendi  ^ae  est  eloquenUay  giioMMin  rlie|o« 
^ca  eI6(juentes  facit.  Allenim  autem  cura  q$t  artis 
)^ftetoric'ae  \  qi^opiam  si  q[uis  perfecte  ia  (eloquentji^ 
/  iBtudiient^  per  illud  si^clium  smnmum  i.  e.  pejri[ep^ 
tu^) ',,  .aHem  r^ctoricam.  assc^i  pot|e$L  B^ne  f^fgf^ 
¥utlius  4rteip  rhetoricam  per  ejiis*  curam  atcnie  ef- 
fectum  aengnavjit.  .  ,    , 

'*  tfamet  4sum  nostrae  reip.  detrimenium* conu* 
deroJ    nic  incipi/t  partium  xleliberationis  e^secutio» 
Kxseqiii  autem  paji^te^  praedictae  dcliberationis  nihil 
eVratiua^us^  ostendere,  partim  commodji,  partjni^ 
itdomn^oda^eipr^etoncf  cQo^ecuta  e9se:.i4fn$|uura- 
lur  ^uae  eorub  magis  ^  ^s^  coQS^citf^  Wt*   Qmua 
igitur  iuIUus.  in^inuatione  utilur  ut  defeflgone  in^ 
finuet^  priup  p^iite^ :  ificon^inodorup^  o^tendii  fU« 
cens :   Nani  pMO^  confiderp.  detrimeni^  fm  j^..  demii- 
ntitiones  nostr^f^  ^f  p^  quas  pinfteaen^  OQulja  ^idi,  ei 
cuW  colli^am  i^  amm^  u  «e.  ismai  ^  menioria  ve^ 
colo ,  ma^marum  dvitaituJia  vet/^re»  c/inifiufif^aif^  L  e^ 
dcbilitationes  fiive  4^stfuctionts  ,  Cuin  ,  inqaam  , 
Kacc  <^QQQdero  ipiajsipjcfiesentf ,  iUfidqiie  ci>I^go  qua* 
ai  n\Men^^  ^vidcQ  i«  e.  intel^go,  non  auairnam  p4ur« 
lem  inpoinmodioYwn  invectam  easc^  p^r^dis^i$n* 
fnoshow^ine^  i,.e^  ptr  ^os  qi4  Imbeia  satis  ^loquep- 
liae,   parum   vero  yel  nihil  sapientiaOf     fiieemlo 
Buitoi^d^trimfintum^  qpiod  leye  ^aomum  dicjip(elt 
iet  veieres  c^damiiaies  ^^  npn  aoy^s ,  et  non  nffmnM^^ 
pariem  incommodorum ,  haec ,  inquam ,  dicendo  » 
satis  attenuat  partem  illam^    quae   ad  vituperium 
4rjMf  tfaeioricae  p^tinere  yidetur.    Non  «uiem  'dicit 
mvenlum  esse  malom  per  artem  rhetoricam  sed  per 

di. 


Digitized  by  VjOOQIC 


adscribatur. 

C^m.f$uifimres  a.noi^tr^  fi^e^qri^  pro^fer  ve» 
iusjtaiem  remoias  cet«  Par^a^  cp^)fapdo|t>^  h|p 
fomii  et  sicut  studio  defe^dei^d;  arteqa,  par^m  ia* 
Gommp<|orum  atteziuaTit ,  ita  epdem  9(udio  partem 
atudiofum  amplificat  dic^ :  cum  if^tiiuo  '  re^e- 
/efie  i.  e.  cum  proponp  ^d  mQmoriapi  irjeducerep 
ejp  lifterarum  monumentis  i«  ^^  ^j  .^^al<^3  4ii^ 
ptpt  lintorias  y  res  a  nostrfi  mpmoriif  fff^ter  ffer 
iusfaiem  remotas  i.  e.  res  ^infJb  no^ir^m  f^eta^em 
geslas  et  ^ae  propte|r  ai^tiquit^teip  .9  ipofifni^vM^  iPCr 
mo^ja  cecideruut,  Cun^^iUjcpiam,  jbae<[^  cf^sidero^ 
inteDijo  ex  eloquentia  i.  e«  ez  rl|e|prifAj  raiioni 
animi  L  e.  juncta  •sapientiae ,  haec  bpna  prpvenire: 
uilniun  scilicet  cpnstjUutiones  et  ceterii  (juae  8(*cpMm- 
tur ,  qyae  de^re  superflMurn^udicayi^  Suasi  (sIq) 
enim  omnia  rhetorice  freqyeqler  praedict^  proyenire 
ae^t.  Quod  autem  dixit  ea  fieri  /afnlius  per 
eloqueniiam ,  sic  est  intelligenduip :  quod  haep 
duo ,  sapientia  scilicet  e^  elo^jue^tia ,  in  rectis  per- 
siiasionibus  sp  cpaduna^t   et  xieutrum  sine  alterp 


t  Bepeiere  est  Terbum  Ciceronifl,  pro  quo  Qpdtnf-  p^ftpvrnf 
habel  fgpfftls*  f X  hi^us mQdi  i^utem  xUip  jst^j/cari  pos^e  «ihl 
videor ,  hnnc  Gomn^entariuin  ei^  antiquiori  Codice  esse  ^* 
Kriptum ,  nec  eum  habere  auctorem ,  eujus  manu  eiaratus  siC 
ftmidem  suspicionem  oonfirmant  iacunae,  quae  passimin  hoc 
CommcDtario  proslant :  quin  et ,  quae  Praefationi  subscrip- 
ta  esl  y  vpx  EtTf^U^  quam  fere  dubito  aW  ifiSv  attCtOces 
«leiiipiaribus  a  se  scriplis  subjicere  consuevteint;- 

Ff  2 


Digitized  by  VjOOQIC 


228    FkAGHENTCM  ^CHOLIIISTAE  VXtmt 

Valet.    Sed  tamen  ejus  rei  iiijstrum^ntiim  majus  elo- 
quentia  est. 

Ac  me  qutdem  diu  cogiiantem  cet*  Positifl  '  par- 
libus  deliberationis  et  eisdem  ^exsecutis,  ponit  in 
hoc  loco  suam  sententiam  quatuor  propositionibus 
cbmprehensam ,  quarum  tres  praemittit  et  easdem 
probat.  Et  quibus  probatis  quartam  in  Gne  Prode- 
knii  infert ,  scilicet :  ^  studendum  esse  eloquentiae. 
Illarum  vero  propositionum,  quas  praemittit  et  pro- 
bat,  prima  est:  quod  eapteniia  stne  eloquenita 
parum  prosii  civiiatibue  L  e«  ad  congregandum 
homined  ut  jure  viyant ,  quod  maxime  per  eloquen* 
liam  administratur.  Secunda  propositio  est:  J?/o- 
queniiam  sine  sapieniia  nimis  obesse^  numquam 
vero  prodesee» 

Plerumque  autem  ideo  dixit,  quia  nec  aemper 
hec  nimis  semper  nocet  sed  ubi  ait  quod  raiio 
duxii  eum  in  hane  senieniiam* 

Quare  si  quis  omissis  reciissimis  ei  honejstis' 
simis  siudiis  cet.  Positis  duabus  propositionibua, 
prima  scilicet  atque  secunda,  ex  eis  sic  infert:  quia 
eloquentia  sine  sapientia  mullum  obest ,  ergo  si  ali- 
quis  studuerit  in  sola  eloquentia ,  is  et  suis  inuiilis 
tipairiae  pemiciosus  esi  ^  quia  nec  suis  consulit  el 
palriae  nocet. 

Siudium  autem  rationis  ei  officii  appellant  stu* 
ditun  sapientiae,   quod  philosophiam  nominamua; 

I  Coclez  habel  partis.  —  s  Passifa  huius  ▼erbi  for- 
ma  Gum  alii  utuntur,  tum  Justinus  ViL  3t  a.  «•  3  GC  «4 
Ci  lY,  pr.  p,  »44. 


Digitized  by  VjOOQIC  . 


AD  CfCETlONEX  DE  INVENT.  RHET.      22» 

Kst  eium  sapientia ,  integra  cognitio  aul  raiionis , 
quae  pertinet  ad  speculativam  et  logicam :  aut  o/** 
fieitf  cpiod  etiam  ad  Ethicam  pertinet. 

Rectissimum  autem  ad  rationem  refertur:  konS'^ 
sium  Tero  ad  oflicium,  quod  est  congnius  actus 
uniuscujusque  peraonae  secundum  morem  patriae. 

SxercUaiio  yero  dieendi  definilio  est  studioelo- 
quentiae. 

,Qui  vero  iia  sese  armai  elojueniia  ceU     Ter* 
tiam  propositionem  his  verbis  TuUius  ostendit  et  est 
sensus  verborum  tah*8:  Quivero  ita  se  armai  elo^ 
quenHa   u  e«   qui  ila  sapientia  defendit   se   quasi 
quibusdam  armis  per  eloquentiam  ut  non  oppugna* ' 
re  palriam «  sed  pro  ea  pugnare  possit  L  e.  per  eIo« 
quentiam «  sapientiae  junctam  ^    defendere  patriam 
aptus  sil,  Qui,  inquam,  est  talis,  is  videtur  uiiiis 
suis  raiionibusLe^Tebus  suis  gerendis,  et  pubiicis 
ratiomhus   amieus  ^   in  ordine  gerendoniin,  quae 
ad  remp.  pertinent ,  bem'gnus.    Raiio  enim  in  hoc 
Joco »  ordo  gerendorum ,  dicitur.   Bene  autem  dicit 
de  isto  quod  is  et  patriae  utilis  sit ,   contra  hoc 
quod  de  illo  dixerat ,  qui  solam  eloquentiam  tenet, 
quod  aibi  inutilis  sit  et  patriae  pemiciosus* 

{.  %  Ac  si  volumus  hujus  rei  quae  voeaiur 
eloqueniia  cet,  Propositiones  superius  positas  ab 
hoe  loco  probare  incipit,  ordine  convcrso,  quoeas 
superius  posuerat*  Nam  postremam  propositionem 
primo  probat:  deinde  mediam:  ultimo  loco  pri- 
mam*  Inprimis  igitur  eloquentiam  sapientiae  junc- 
tam  multum  prodesse  ostendit  dicens:  Si  volumus\ 
eonssderare  principium  eioquenHae  i«  e.  eloquen- 
liae    inchoationem  «    reperiemus  illud   principium 

eau'* 


Digitized  by  VjOOQIC 


2d0    FRAGHENTUn  SC60UASTAE  INEDITT 

causa  honesiissima  ftaium  u  e.  hdnefltiMtno  impubu 
animi  inchoaiuih  ti  opiimis  rcUionibus  per/ectum 
L  e.  optimo  ordine  gestum.  Nam  qui  vult  ifcekoa-  ' 
tionem  alicujus  rei  inquirere,  ei  primum  ejusdeni 
inchoationid  causa  adtendeiida  est.  Quod  autrai 
interposuit:  sive  artis  '  •  •  •  studii  cet.  Istucff 
inquam,  dubitatio  quaedam  est  de  origine  eloqueh* 
tiae,  utrum  ex  arte,  an  ex  studio,  an  exercitatione,' 
an  ex  naturali  faxsuUaie  i«  e.  ex  ingenio  naturali , 
nascatur.  ^  Inter  studium  autem  et  exercitaiibnem 
boc  interest:  quod  studium  est  animi  ad  aliquid 
a|;endum  perlinacia :  exercitaiio  vero  suscepti  acUir 
continuatio.  Ordo  autem  totius  sententiae  yerbo- 
rum  talis  est:  Si,  inquit,  toIuqius  considerare  in- 
choationem  eloquentiae,  cujus  origo  aut  ars  est ,  auC 
sludium,  aut  aliquid  de  ceteris,  Si/inquam,  hoc 
vplumus  considerare  ,  reperiemus  illam  inchoatio* 
n^  ex  honcstissima  causa  natam.  Inter  initium 
autem  et  prindpium  hoc  interest,  quod  initium 
quidem  in  hoc  loco  dicitur  origo'eIoquentiae  sectm* 
dum  actum. 

*  Cap.  H.  llfcem  fuii  quoddam  iempus  .cet,  Cau* 
8as,ex  quibus  nata  est,  i.  e.  secundum  actum'  in* 
choata' eloqueiltia ,  volens  TuIIius  ostendere,  prima 
ruditfitem  hominum  bestialem,  quae  in  principio 
mundi  fuit,   breviter    et    commode  descripsit;   ul 

1  Est  lacuna  ia  Godic^^  SUi^^  sipki,  -^'  9  Plaiie  sirtilm' 
l«^untuV  ia  Viclorini  Gonuneotario  ad  b,  L  (p.  ^t.  ik  Orell.)! 
Jfiter  sludium  ouitm  et  exertiiationm  hoc  inteimi :  Siu^ 
dium  €st  animi  ad  aliquid  agendum pcrtinacia i  £xcn^ 
citutio  at  suscepti  actut  continutttto. 


Digitized  by  VjOOQIC 


AD  dlCEllONEtf  BE  IIIVENT.  RtfET.     251 

|i6r  dbqueiitiiam  junctam  sapientiae  tunc  primo  ^t 
pnxffer  hanc  ihcboatam  ostendat  et  ruditatem  illam 
hoauilian  fuisse  (fepulsam  et  civitates  constitutas  et 
mHlta  idia  commoda ,  (|uae  litterft  ostenduntur  Qai^o 
weB  facit  lectores  arti  rhetoiicae  benerolos*  Sensus 
autem  verborum  talis  est:  Q;uoddam  tempiis  fii^t 
kk  ^jiilicipio  mundi)  in  quo  homines  ruc(es  erant  et. 
more  bestiarum  yivebantynec  ullum  stiodium  S£^« 
pientiae  exerceban^,  sed  solas  vires  corporis  abs(|.y^e 
uUa  ratione«  In.  quQ  tempoi-e  qdidam  rir  sapiens 
et  eloquens ,  qui  in  homine  animam  divi^am  al 
ratimiem  inesse  yidebat,  unde  videlicet  sciebat  eum 
aptum  esse  et  cui  persuader^  po^et,.  idcirco  tunc  ,et 
cetera.  fiac  de  ^ausa  impulsus  iile  sapiens  coep^ 
utitcloqyientia  et  ruditatem  iUorum  depulit  et  ho- 
mix^es  ad  j.are  vivendum  congregavit  et  congregatis 
jura  recte  vivendi  moastijtvit.  In  ^m  s^ate&tia 
.osliuiditur  et-incboatio  exercitii*  eloquentiae  ^et.cau* 
sa  ex  qua  coepit  exerceri  et  ordo  qucS  commodiss^* 
jne^gesta  est  et  pr^^t»  Nunc  litteram  persani* 
^owir.v  . 

Kagabaniur  notat  sine  dbmibus  esse.  ,     ^  . 
.    jPr<]j0d^a6«Mi/ viitom.i.  e.  sustentabant. 

Ferino  vzctu  i»  e.  crudis.  camibus  et  h&  cibis 
.qilibiisliei^e  solentutir  Vel/en/io  viciu^  qf^a,more 
%arum  ultra  diumamveutris  satietatc^  1109  .po)* 
j^ebant*  ,     .  :» 

Pleraque  dicit,  quia  non  omnia  viribus  corpO" 
ris  iulminisirabani  i.  e.  faciebant.  Nam  naturales 
aiqtetitu^,.  ut  esuiirey-.sitire  et  tajia,  ^on.:vsn)i|is  Qec 
ratione  agebant.  ...,>»         - 

Nondum  divinae  religionis  cet.    Hic  dicit  eos 

non« 


Digitized  by  VjOOQIC 


232    FJUGVEHTnH  SGHOLIASTAE  HfEDIH 

nondum  exercuisse  studiiun  sapieotiae,  quae  in  duo- 
Bus  y  in  divinis  seilicet  et  humanis ,  Tersatur. 

Raiionem  aaiem  (Itvtruie  reltgioni$y   cognitio— 
nem  diyinonmi  appeUaYit,  quae  rhetorica  i.e.  spe- 
'culatita  dicitur. 

^Rationem  autem  offitii^  humanorum  cognitionem  » 
quam  Ethicam  yocant 

Nemo  nuptias ,  cet.  Persequitur  ea  quae  ad  Zthi- 
'  cam  pertinent ;  quoniam  ea  sunt ,  circa  quae  maxime 
orator  versatur. 

Nupiia»  legUimuH  Tocat  copulationem  maris  et 
feminae  secundum  legum  dispensationem* 

Incertos  autem  liberos ,  quorum  parentes  igno* 
rantur.  Qui  ideo  incerti  erant,  quia  legitimae  nup* 
tiae  non  erant. 

Ju8  autem  appellavit  jlistitiam.  Quod  addidit 
aequcAile ,  proprietas  justitiae  est ,  eo  quod  per  eam 
distribuitiir  unicuique  quod  suum  est* 

Non  acceperat  dixit  quasi  ab  alio  non  d&di- 
cerat 

'  Ita  propter  erroremctU  Inter  errorem  et  "  ik^ 
scienttam  hoc  interest ,  quod  inscientia  esl  nescire 
quod  vere  nescias:  error  vero  est  *  si  putas  le  «cire 
quod  niescis.  £t  caedtatem  ad  inscientiam:  teme^ 
ritdteM' Teiuiil  ad  errorem. 

Pemiciosiesimis  scUellitibus  cet.  Wtes  coTpo« 
ris  drcit  esse  cupiditatis  ministras  ad  se  saturandam , 
quae  cupiditas  in  animis  hominum  quamdam  exer- 
,  cet 

'  t  Gojlex  hftbet  seUnUanu  —  t  In  Godioe  Ua  legostiir 
UrtNi  u  putau 


Digitized  by  VjOOQIC 


Uk  CTCEEO^IEH  D£  INVCirr.  RHEt.      asg: 

tciel  lyranhidem » poatqaaiKk  uaus  wationis  ddSsl^  ^tf Au- 

ieUUnr  fidetur  quasi  maie  Utebatur. 
Qmo  iempore  fuwiam  magnus  cet.      tempus^ 

qttando   usus  eloquentia^  inchoatus  est,  ostendit** 

M{ignMm  Tero  dicit  viruni  prepter  wtulem:   ia^ 

pieniem  propler  disGr^oton. 

Maieriam  autem  tnesse  ammie  Aomtnum  :  quae- 
ttittria  |x>8n3[»lilat  est.  ipsiiis  animi  ut  ex  rudi  fiat 
ipM  ipktuosus,  aut  discretus,  aut  e '  * ..  ».  «.  ' 

Opporiuniiaiem  vero  ad  maxmas  res^  appellat 
ipsius  animi  lacilitatem  ad  motum  faciendum.  8i  pei^ 
docftrinam  ipse  animus  elieiaiuru  e.  ad  actum  com- 
Boneatun  8unt  enim  multae  materiae,  ex  quibusf 
elsi  noa  facile ,  tamen  posttbile  est  aliqnid  fieri# 
Quonmr  utnmque  animis  hominiiin  inerat.  Undei 
Immu  naturftUler  sunt  mdiores  per  doelrinam  effecti^ 
,  Qti»  tUspersos  kemines  cet.  Stzimus  superius 
^uid  ess^  canpa  ex  qua  doquentia  nata  fuiti  et 
quid  esset  roHo  i«  e<  ger^dae  ordo  necessarius»  qua 
ipsa  eloquentia  perfecta  est.  Gausam  superius  ostendili 
Runc  ergo  de  ratione  dicit  et  idcirco  aitt  roMbn^ 
quadam  compulii  in  unUm.  Ut  autem  ostcnderel 
ordinem  gerendae,  ideo  dixit  eompuUi^  ^quasiin- 
¥itost  deinde  yero  oon^rtf^ovs/^quasi  jam  volente^^ 
InducenSff  quasi  ihductionibus  utensad  osten^ 
dsndum  qiji^  utile ,  <|uid  honestum*  .  .  > 

l^Post  literam  e  vacuum  in  Godlee  relinquitur  spatiura* 
Suspicor  deesseeomiSf  yel  simile  qnid  quod  respondeat  Cicc^ 
tonis  yerbis  ex/eris  et  immani^us  mites  reddidtt  et  mansuetos» 
Ceterum  attende  yocabuU  discretio ,  virtuosiis  et  discretus^ 
•-  •  Haec'  auCtor  del>et  Ticlorino  »  qui  ad  h.  I,  (  p.  9  35. 
Or.  )  sic  Kripsit :    Compuiit ,  quasi  invitorum  est :  Jani 

6« 


Digitized  by  VjOOQIC 


236    FRAGMENTUK^SCHOLUSTAE  INEOtir' 

.    Gravi  itiqtiif  ttc  sUavt.    ''Gi^Titas  ad  senUmtkm* 
suavitas  vero  ad  yerborum  omatum  refertur.  *  '» 

jiHjus  yeto  *d&seeiuiete  sine  vt  iHbSi  eit  aliud 
^azti  sfaie  idla  ^'  coaMon^  ad  tenet&dkm  ;^titiaM' 
'  humiliafi.     .'       '        ;       * 

Jocundissimafn  vh^  cohsuetudiiiem  SLppSiSfi  be- ' 
stialem  libihinnm  >8U(ierius  ^  d^criplioiiem,  '<luw< 
pfopter  'antiqttitatefii  iim  naturae  obttilebat. 

Ae  pfimo  ipndem  sie  nata  ctU  Probant  pproi- 
positiones  has/scilicet?  eloquentiam sapietttiae  juni* 
•  <^am  multum^rodesse,  et  sapientiam  8ineeloi{ueii«*' 
tSa  psinahi  prodesse  ciyitatibus«  Repelit  igiliir  bie* 
▼iter'  qtiae  ]^li^0dibta  sunt ,  ot  ad  sSxm  piia|MMttio«> 
Afein  4ranseat.  Dicit'  enim  eloq^eniiam  aio  nmiamr 
k  e.inchoaiam,  sicut  ipse  adperius  bstendii:  *dieil- 
etiam  ftee  /on^tW /mi^7^«sim^c^*0|^^  ratiaM 
perfeclam ,  iicut  ipse  oalenditi 

Masnmas  vero  res  j9am*e#'M(b'appeUalDft,  qiiaf 
l^  d^qii^am  gesta  aont  tam  pace  ^qpMm  fa^ki. 
"""/•'  Sum^ 

.,  .i.^ep  itemni  .VictartQO  debe^tort  qnamquam  noa  qo« 
minato*  Is  utique  ad  h.  1.  (p.  la.  4*.  Or.]  scrips^':  Gra^ 
piiatem  ad  sapientiam  ,'suav'itat  em'  id  dotftwn&im 
referamus.  Imrho  grav i  tat em  ad  s&UeniiaM ,  Tint  p  U  a* 
iem  ad  perborum  omamdUarefenamU-  ^.  trjfme  eoaeUons 
lifbit  jt>6  impulsUme  $Mbn^  s^oa  sigiiificatioiie  hi|iip  y^cem 
ab  rfiiji  iimrpatam.  esse»  Lexica  non  docent.^  3  Vox  fra^ 
quens  Scriptoribus  Ecclesiasticis ,  tX  Cypf iano ,  SalTiano  , 
aliisqoef  sed  apud  bonos  scrtptores  non  obvia.  im  4  A.^ 
iende  dictionis  formam  besfiaUm  hominufn  sUpeHos  descri^ 
ptionem  »  pro ,  bestialem  descripttonem  «upef  ims  memor»- 
tam,  vel>i  beslialem  homimm  conditionem  su|)eriiis  (nlmi- 
mm  ab  imtio  huia«:Gapitjs)  dcsc^iptani.  * . 


Digitized  by  VnOOQlC 


'  SmmiMam  autetottlfiiMte/eSi  appelht  eaifll ,   quae 
Cum'>hoiie^<^  eil.  »      ■  - | 

lii^ipit  pi^bat^^Vc^dtitfo&ijibf  ^eilicer:  eloquentiam 

rine  itapientia  nviltum  obe»re.    Dicit  autem  quosdam 

YenotCMrhominte  fuisse,  quiy  consecuti  eloquentiam 

fiiiie  «apienlia »  jperrerteiimt  urb^s  et  Tttas  hbminum 

tabefiictaverunt.     litterar*  Vero    mc  jungenda    est: 

•Bki^pifnftia  j(mcta  isapientiae,  i!it  praedietum  est, 

nuiltam  profiJdt,   Sed  pdsigiiain  commodiias  q%uie' 

.  -dam  L  e.  '  nmiUtudd  prava :  prava  viriutis  imiia'- 

irix  f  flunt  enim  quidam ,  qui  per  eloquentiam  8i« 

iBulaiit  ae  habere  sapientiam»  cum  non  habeant: 

sine  raiione  ojfficii  L  e.  sine  sapientia ,   dioendi  ' 

a^piam  i.  e.  eloquentiam ,  consecuti  sunt ;  ium  in^ 

gomo  freia  maliiia  i.  e.  mali  homines '  in   calKdi- 

tale  sua  confiai ,  perverieruni  urhes  i.  e.   a  bono 

teUft  ad  malum  deduxerunt  ,   et   viias  hominUm 

labe/acimveruni  i.  e.  a  yirlute  in  vitium   cadere 

-fecenml.    Notahda  vero  est  differentia  inter  sapien* 

•tSam  et  caffiditatem.   Nam  sapientia  numquam  sihe 

yirtute;   calliditas    vero  in  multis  sine  virtute  re* 

•peritar. 

Cap.  in.  Aique  exordium  hujus  quoque  cet. 
Sicut  superins  ostendit  multa  bona  per  eloquenliam 

>  in- 

I  Quod  Scboliastes  similiiado  f  id  Cieero  simalatio  vocat 
sd  A.tt  VII.  1.  Qiuim  non  est  facilis  virtus!  quani  vero 
difficiUs  efus  Muiurna  simulaiio !  et  in  Bruto  c.  XIV.  It» 
BnUus  summum  prutknUam  simulatione  stultitiae  texit. 


Digitized  by  VjOOQIC 


338    FI^aMENTUill  JBCiatOLUSTAP  INCDin 

iiichoaU^s9e  et  ad,  fia^^B^ducU  \  ita  iu  hoo  lo« 
co  ostendit  inchoationem  mali «  qutp^  por  eloquea* 
ti^m  y4ci4am  a  ^ienXU  QQKtiAgil «  flicena  |.  tthi  yi* 
deri  q^oddam  tempus /i^i«8e  in  .quo  elpquentea  hcH 
inmes,  qui  et  sapieptes  esaent,  occumitoa  fuisse  qir* 
oa  soIa«  res  publiqas  nec  ad  pri^ta.negotia  ecce* 
dere  potuisse,  Quoniano^  yerq.iaapienles  non  .potenmt 
accedere  iMlfrivata  negotia.,  ap«nrit  TuIIius,  quosdaoa 
vej^utos  homiaes  t4un  fuiaaetquif  in  privatis  negotiii 
se.  exerqenles ,  et  tantapi)  garnilitatem  oou^ecuti  wnt 
}\^  venim  (?ontradicerei\t ,.  et  »  ^ssiduitata  dicendi 
ita  audaces  facti  siiiit  ut  muUas  injurias  ciribus  el 
amicis  sppienlum  infprrent  Propter ,  quas  ii\ji|riaa 
i>)ii>]!tnit  illos  suj^riores,  causa  dcfendendi  amj* 
CQs  suQS,  ad  privatas^  causas  accedere.  Ibique 
oum  illi  gan^uli  pr^pt^r  clamorem  pares  autsm^e* 
Vk^res  essp  sapientibus  a  vulgo  oredereatiir;  inde 
fieba^  ut  a  plebe  indQ^ta  ^d  gabernationcm  civita- 
4mn  garip^U  eJig^rentur.  Ac  per  faoo  rebos  pubKcis 
jniaximum  periculuoi  m^rito  oontigit,  alque  ita  do^ 
que^tia  sine  sapientia  muitum  «Afuit,  I^c  textum 
ioquiramuss 

1«  4*  Vert  smiUimum  i.  e«  Ta|de  Teri  flfoiile. 
Confirmat  opinionem  suam  sine  dubietate  esse* 

Neqm  i%  pubH^.  Publicas  res  appeOat  com* 
ffiunia  in  eivitate,  ut  est  ipsa  ciritat  et  muri  et 
templa  et  consimilia:  Gausas  scilicet  publicas  ad 
haeo  pertinentes. 

In/anies  vocat  ineloquentee* 

ilTee  vero  ad  privafa^  cel.  Privatas  causas  cB» 
eit  t  cauilas  pertiiientes  ad  res  uniuscujusque. 


Digitized  by  VjOOQIC 


4B  €iCBIU»f«l  W  UIYBIIT.  Wiir.     «9 

Magm^  ac  fkM^ou  '  Miypios  !•  e.  sapieaitsi 
disertos  u  e.  eloquentesi  oontra  hoc  quod  dixerat 
iiifantfti  el  inripieiiles. 

SM  eum  a  Mummis.  Summot.  vocfit »  quofl  supt- 
rius  magiios  ac  diserios,  proplerea  <piod  in  sununi- 
lale  reipttblicae  cousliluti  erant, 

Maxinw  res  dicit  res  pubUcas. 
.  CaUulas  Tocat  rersulos  ^  qui  dolo  ac  firaude  rir- 
luleai  imiiaAtur* 

.  jid  pmrv€$s  cet.  PriYata  causa «  alia  panra »  alia. 
ipagna.  Dipit  ergo  illos  magnos  a  paryis  inpepis- 
se  •  deiade  ad  magnas  causas  se  ingesaisse. 

Qtubus  in  coniroversus  cet.    De  paryis  dicit  a 
fuibus  inceperunt. 

Siare  vero  a  mendacio  contra  v^rum  est ,  uti 
mendacii  oratione  contra  veram  causam.  Gum  ergo 
^c  incepissent  et  in  panris  loqui  Contra  Terum  con- 
suerissenti  assiduitas  dicendi  aluit  audaciam  et  ita 
Cecil  eos  audaces  ut  etiam  ad  magnas  causas  se  in* 
gereraot  et  amicis  magnorum  hominum  tantas  inju* 
fj^  ioferrent,*  ut  neccssario  i.  e.  quadam  necessi- 
late,  non  enim  sua  sponte ,  ilH  superiores  i.  e.  reip* 
^dmixustratores*  propier  injurias  civium  i.e.  illa« 
tas  .ci?ibus ,  eogereniur  i.  e,  inviti  compellerentur, 
opiiulari  u  e.  auxiliari,  suis  neoessariis  i.  e.  amicis. 
llecettarius  autem  amicus  dieitur  ab  amicitiae  utilitate. 

//a- 

1  YictoriiittS  ad  h.  L  (p.  i5. 8.  Or.)  Ideo  guia  publicafuerunt 
aHtepomemia  pnvaUs^  magnos  ad  sapientiami  diserios 
ud  eioqueniiam  referamus.  —  %  Viclorinus  ad  h.  L  (p.  i5. 
iai  Or*  )  C^liidi  suni ,  gui  doio  ecjraude  exiium  viKiuiis 
tmUaniiurm 


Digitized  by  VjOOQIC 


lia^ue  cum  in  tH^ndo  cet    Dictum  est  magmyi 
liomitied  iii  oausid  alocilddriim  rMitisse  malis :  et  ita ' 
cum  in  dicendo  u  e«   in  agentio  cHiifias/'/^  au|* 
s\iperi0r  u  e.'  acqualirfauf^-victor,-  vhus  es^ei  u  e, 
falso  cre(Mrefurf|  iTqui  omisso  sHuUo  i*e,  djmia^ 
«gu    Ifotat  negligeutian^.    Siudinm  sapienHt^  T!ki4' 
lo8ophiam  vocat.  *  Sthil  praeier  eloqueiiHam  ^om-^ 
pafuvi^set  iV  e.  acquisiTisset.    Gum»  mquam,  ha 
esset ,  conlingebat  ut  muliiiudinis  judido  i.e.  istiil^ 
toriun  '  etistimatione.     '  Nam  multitudo  stultonuii 
est't  paucitas   vero  sapienlium.     Ei  suo  jMicia^ 
Ron  est  sapiens  qui  se  laudan$[o  ingerit,    Videreiut^ 
*  •  •  •  et  clignus  rector  reipublicae  reputaretur. 

Hinc  nimirum  cet.  Quia  mali  homines  facti  sunl 
rectores  civitatum,  inde  nimirum  res  pervenil  ftc| 
^iunc  exitum,  ut  respublica  periclitaretur. 

Jfon  injuriu  dicit,  quia  merito  damninn  patitu» 
qui  se  inconsulte  rectorem  eligit. 

Ad  guhtmacula  i.  e.  ad  regimen:  el  esl  me-« 
taphora  inter  navem  el  civilatem ,  rectorera  el 
iiaulam:  nam  gubemacula  el  naufragia  naviuia- 
^t. 

Temerarii  atque  tmdaces.   P  Hoc  esl  inter  auda». 

ceo^ 

I  Vickoriikas  ad  h.  L  (p.  i5.  91.  Or.)  MuHitudinis  ^ 
iiquit^  judicio.  Jam  in  multitudine  varietas  ipsa  vilis;, 
^st.  Quod  autem  ait  suo  judicio^  hoc  quoque  irw 
ntum  est^  Quisnam  aut  de  se  potest  aut  debet  habere  judi'^ 
^ium?  -!•  9  Lacuna  in  Cpdice.  •<-  3  VictQriDus  ad  fa.  L  fpu 
i5  3i.  Or. )  Hoc  aufem  interest  inter  audacem  et  temermm, 
rium:  Audax  potest  interdam  ei  pro  bono  accipij  t^^ 
p^er^rii/ts  aon  riisi  malus. 


Digitized  by  VjOOQIC 


HA  ik  ftMerariiiiH;  ^€F'tem^riu8ttl>|)^  jh  ni^ 
)Nmittir:  'MAak  Vero  potCM'  ifttMlum  et  pio  honA 
nccipi*  ''Bene^aqu^'Ttilli)id/*poitqtxam  dijut  ieme^i 
Tano9  y  «I3jjmixit  audacei , '  ut  ex  praecedetiti  verbQ 
quaiitaa  &udaciaii 'notaretut. 

•  Mamnia  et  fniserrima  nauftagia.  «  PerseTerat 
1n  liietaplidra. '  Post  max/ma  subjumdt  miserrimaX 
vX  augeret,  Quonim  primum  ad  qumititatem ,  aIto« 
"rum  Vero  ad  qualitiitem  reftrtur.    '  * 

Qmiius  reius  cet.  Didtum  est  eloquentiam  ih 
maUl  homiiiibus  habulisise  malum  effectumy  iam  in 
'prhalis  cauns ,  quam  in  regimine  ciTitatum.  Didt 
ergo  propter  has  res  u  e.  propter  Hqs  effectus  quoa 
habuit*in  malia,  tantum  odii  suscepigse  L  e.  in 
tantum  babitam  esse  odio  atque  invidiae  i.  e.  infe* 
itotionL  InTidia  enim  et  liTorem  aignificat  et  infe^ 
itatioiiem.  Ac  si  dioeret :  in  tantum  propter  prae* 
dictum  incommodum  fecta  eat  eloquentia  iofesta  ul 
bomines  ingeniosiasimi ,  sicut  Aristoteles  et  Plato  et 
eorum  multi  sequaces ,  ex  seditiosa  et  tumultuosa 
vita  i.  e.  ez  studio  eloquentiae  seditioso ,  propter 
discordias  quas  mali  persuadebant  :  tumultuosa 
propler  contentiones  eorum  irrationabiles ;  ut  illi  in- 
geoiosi  ex  tali  Titae  studio  eui  cetera  studia  quie' 
ta  i.  e.  ad  alias  «rtes  quae  his  litibus  carenti  sese 
transferrent ;  sicpt  aliquis  nauta ,  turbatus  tempesta« 
t^a  libenter  se  transfert  in  porlum.    Eandem  meta- 

pho- 

I  yiclorinus   «d   h*  L   (p.  i5.  ftS.  Or.)    In  mdaphora 
permoiisil:   gubi^rnaculun^  si  naufragia  utrumqi» 

Uh 


Digitized  by  VjOOQIC 


pboiam  tenelt  guam  i^pra  nalaTiituiB.  Td  4«  ncv 
^n|iu^.c}y)tatiim  dicil  quod  imligiiaii  oouiei  publi^ 
(pas  lea  dimiaetiiit  el  in  otiiiia  m  pontvleamU 
.  QMre  mihi  t(ideniur  ceL  Quia  ing^oa  dimi- 
serunt  studium  eloquentiae  i.  e»  rfaetoncam,  et  ad 
pterai.  «rtes,  ad  13ieoriam  aeilieet  et  Practicam , 
ae  contulerunlf  ideo»  ii^iuit  Tullius,  yideyQtur  mihi 
peiera  siudia  U  e.  ceterae  artes  ^  reeia  fUque  Ao* 
i»e«/a.  Recta  9 -quantum  ad  {uraciic^i  jboij^sta.  te- 
jTO  i^  quantum  ,ad  theoriam* 

Per  oiium  oopoeiMraia cet.    Otjum liip^wpellat 
ceasationem  ab  administratione  r^rum  '  secmariunu 
Concelebraia  dicit  ab  eis  laudabiliter  tractata. 
Bniiuisse  u  e.  clarulsse ,  tum  fama  tum  pulchri* 
tudine. 

Boc  nero  id  est  studium  rhetoricae. 
A  plerisque  eorum*    Quasi  diceret  non  ab  ^  ho« 
minibus..  Deserium  ohsolevisse  u  e.  ^  viluisse. 

Eo  tempore  cet.  Desertum  dico,  quoniam  multo 
veheinentius  erat  tenendum  et  studendo  adaugendura. 
Vehemeniiam  vocat  in  hoc  loco  perseverantiam  in 
aliqua  re.  Quaeritur  in  hoc  loco  quos  TuIIius  re« 
prehendat,  an  eos,  quos  superius  optimos  vocavit| 
an  alios.  Et  dicimus  quod  alios  reprehcndat , 
Graecos  sciTicet  auctores ,  in  quibus  indignatio  supe- 
ravit  perseyerantiam.  Sie  ergo  intelligendum  est 
quod  dixit  plerieyue  eorum  L  e.   ingeniosorum , 

non 

1  Dilecta  yoK  Scriptorum  EcdesiastioorunL  ^  •  Leget  mam 
ah  omnihus,  —  3  Fnrma  perfecta  hujns  verbi  utttar  quoque 
Avieans  in  P«r»pbrAsi  Pbaenoni,  Arati  vs.  5ia.  Mpestquam 
ar^gcnlo  definvUs  vUuU  aeku. 


Digitized  by  VjOOQIC 


:A&eicttaiffBit»i]iinR^inli^  ^ 


MB  opliiiokiiiiu  SubI  edioi  wmUkwtmmom^yu'^ 
lulecaieiiL'  •'  ./..-^,.^  ;";1j  i:>' v^ 

iofion  pmeferaiulum  fi0Mv,'pnfi>ati'«b'l^aiietlo  at 
mk  uliK«iIMcit  «rgd:  iiaiti'9rW  i^  ^  quasto , '«nfi^- 
WM  i.^  co|itra'ioi4%Bilatemvieni'lioii^ani  «et, 

Mem  honesiam  et  reciam  v*ca|i.':ttii#Dtt(,*ieIo<> 
qnttitiaec  Aow^nm' tjuidiBi  ^♦'qya  ii^oiiifaile^^t: 
•wecium  ^efo  r  quia  per  doqaealiaiB  reotuHi'ortendi-> 
tur.    St  e0t  penuaaio  ab  honeilo;  .  ' .;.    :«  .  ./ 
.    Fiolmbai  i  h.  ^emmqiebatu  '  >- 

SiuUe^m^  cet  Hic  pf nuadet V ifaiDili  i '  mh» >qui 
eiulii  i.  e.  iiisipieiitea>  wsxkl^  h^  Impnbi  'ii.  e^  Mtn- 
le  earelitea  i  evaot  odverfarfi ;  idoirco  '«ii  nteiatcipe 
laciie  fiiit*        •     -  - ';:  •».•''<    • 

Cmmjemiimo  reipy dUNmofUo  ^ntiu  Hicab«fili 
perftuadet.  Nam  quoniam  ipsi  mali  magnilm  doiti^ 
miomium  L  «b  demiButioMii  leip.  iiBiBrebaiU,  ideo 
eis  reastere  utile  fuit.  ..       j 

£oMiudt\>9me  oA.  .Tola  Moatnictio  nt«oU%eii- 
da  est:  Nam  quanto  indignius  cet.  eo  \.je.  tantOt 
eiudienue  u  e.~  attentius,  est  illis  «esislendum  in 
causis  scilicet  deliberatiYis. 

Cap.  ly.  Quod  illum  nosirum  ceU  'Persuadet 
ab  auctoritate. 

Quod  u  e*  roalis  resistere. 

NfmJugiiCaionem  i%  e.  Cato  iUud  'lugil. 

Noeirum  i.  e.  Romanum.  Praefert  Romanos  €bM- 
cis ,  qui  Graeci  propter  gamilos  a  studio  rfa<Horiciie 
cito  desierant, 

j  Lege :  sdviU 

Hh2 


Digitized  by  VjOOQIC 


tm  r^MmammBm[)UAsmx.Mjamm 


>.i^^hi^A>>iiwijpiii  ■mwii  otiL;  Canimendai  alto^t 

nim  auctoritatem  peisuadet,  dicendo  edtto 
-bflbeiftoi»wiMeiiiTi,je<xpfivteq{^^4^  eC  ainp- 

Jinaili  ;idi!ibittxnjfuSitqqMHM8dam:«liueboRta8^{8ed  mh 
^ipkgasL^  olqfuiii»  nenf  hei^ent  perCQplam  iaapientiaii»; 
.aed  an.ihiit«oit  i;maigLma.:  imQtii^tas ,  iqui  pecfiectam 
*«apiettliita:}faaiici»ki'  4..r/.  r. . 

:c.^/l9iMa6iiAdr  m^va  leei»'  jBioit  eaptentiam  et  a^- 
-dtaffilaten^fpef  flioq[tien)iam  oKnari  ^et  «peo  eamden 

defendi  rempubliQaOom  •!  i'.>   .  ••)'.' 

Quare  meo  ^i^iVifetil^.cMifBieicet*  .Quift  hQnefltum» 
?iqiiia<iiAile  v  ^qtiafiCieile;*  :-q^ia  magai  yixi  atuduenmt , 
-ety»  BDn:minu8K]iropter(imaIo9-<fitud!endum  esi  eki* 
•^qiientiaei  Secuiuluiz^  i*.  *Yietorittumiuc  poditur  quat- 

tapropotttio,  haecscilicet:  quod  eloquenliie^ alil* 
xidiBmc  sH.    Hode  >aapeiitM'  harlatur  ut  elo^iwetitiae 

--atudeaiiti        i  i-    -  :   ;:  • 

<  •  Mfia  aimitti.«.^'JBeouiiduBi  Bieam  MfltimalioiieBi^ 

Iltsi  i.  e.  quamTis.  >. 

•>•  J^iwaiiwiit jniUie9  i^  e.  .ia  priTatb  oaugii  ot 
,  pliblicis. 
iM  kPerveree  ^abuiuniur  i.  e«  pervertendo  rea  ea  u- 

tuntur. 

Sed  eo  vehementius  cet.    Studeudum.esse  elo- 

quentiae ,  bortando  persuadet  ab  utili ,  ab  bonesto  » 


I  «YictoriDHS  ad  k  1.  (p.  lyi  9S.  Or.)    Ife  quis  ergo  exis^ 

'  'Simet  ehtfuaUitkm  semj^  esseftigkndtim  t  quippe  midia  in^ 

,  . eommoda  per  hanc  contigisse  mQnslra$dt\ necessario  quar» 

t a  haec  thesis  est  ^  studendwn  eloqmntitte ,  ted  quae mix» 

,.tasU  sapientiae»    Et  est  hic  quasi  exhortatio.  —   3  Lege: 

studendnm  sit^    £t  ita  supra  scripsit  ad  C|  I.  p.  328.  ' 


Digitized  by  VjOOQIC 


TkeloriMiik  commeiidare ,  feddtai  «titiiCos.  •  ittcff 
ergo,  ncm  minus  propler  raaloiLtsiwMidaDiv  wItm 


ir^  maH  phtrimm  pM9M  u*  c^ilo  'm 
poMMMlfr  riiit  t  quonim  •potoslaff  wl  detrioieiitum  bo^ 
ii6ram  est  «t  ad  omnium  fHtnmi§m'  i.  e;  destnic^ 
tioiltei«    HoiUitio  esl  ab  olilL*  Bftile  esloiiim  mak 

C)bKi  ^raas^Vii  4Sel«  Item  hoilalitf  ah  utili!,'  ab 
honesto.  .    .UA 

CuM  ptmesfifiim  i.  e*  euii&  imeoiiiiuofao^  «it  if<afii» 
V.  imicimi  et  aiiigidare,  quod  el-  od  'pri?ata...et.«k 
piAIKoa  niaxime  perHneai  ii  e»  utile  •«!• 

jSoo  ha^u  Quia  per  eloquenliiinluemOr  eld^ 
fffWMtndfc  '  I 

JToe  honeMtu*  Hiiouaqiie  Jib .  Utili ;  imme  ab  h'o« 
Mslo  iittul'  €1  ab  iMfli.  fiibit'  ergo  hoc 'AtmocAi 
i.  e.  tMeMhifis.  '  ' 

*  jffifo  ith^iri$  i..  e:  magnae  flunaoi'  quod^oit  Atiie 
«I  honeBluim  "  '  :        ! 

Bee  Mdbm.  A&  A  dicerel :  per  eloqneotiAn  ho^ 
mdf  jocMnduM  eH^i.  e*  plae^»  '(piod  siiailiter  ut^ 
el  honeBliim  cM« 

Jfiitii»  hine  cet*  Diettfhninit  qoomodo  ^loquentia 
ntiliasil  litm  in  publieis  quKm  in  prifatis,  ila  flei« 
licet:  si  praesio  esi  sapieniia/  i.e.  -si  junctft  estM* 
piteliae,  f^  hocquod  ait:  Nam  Aine,o^.  quaAtum 
iid  publica.  Hine  ad  ipsos  cet.  hoc  dicitur  quan- 
tum  ad  privata. 

Laus  ad  ilfustre«  Aono^^^ero  ct  digniias  adlio- 
nesCum*  •  '      * 

MCnc 


Digitized  by  VjOOQIC 


Tutiin  aiitefltf  poMI  esse  jirMflkiiuai,  iMm  ttiMi  eer^ 
liim;idcif«o  falCMa^diio  ooi^wxit»  i  .. 

Ac  mthi  yuidenu  Augmentum  laudia  rln)tffri<;e4 
pw  ^wnparatioaem  tiletti.  Gajh»»  JMpiit,  baniivea 
>  in  midtisziwlm^  4tifiiiftl9r##  9  qwnl^  %d  imgdili»? 
d]n6m%.et  tnj£rimimi9jMtii0«  qiMiatiiiii  ad  fir^  ln^ 
meii  in  heo  befltiAft  oobieB  majuine  ivpcRant  ^pio<| 
loqut  ^  possuni  i  e.  quod  apti  nati  sunt  ^  loh 
quendiim.  Mdxtwm^  loro  djeit«  ^Wd^etWA  wUidi-' 
late  superantf 

i^nan  prneakfrumt/^  Qme  im^0(imm  eifc  ho-- 
mim  in  Joqiifnde  sayeiAie  b^a$  «*  erjfo;  mttUo  pvaof 
darius  est  aiioa  Imiiiines  ki  eodem  mnfmf^i  V^ 
eonHngifc  e»  rhektficaiitttMOapefc  in  ea.iEt.^itecdlat 
hominibufl ,  in  qaa  re  ipsi  homines  praettanl  iHMtiiib 

ifte  m/arie\M.  Uaqiie  «A  huno  loeum  oottra 
imlotelem  probavit  vbeloricam  boiymi  eiie  es  e£- 
fectu  ejus,  *  icilicet  ex  eloquentia»  qune  boM  est 
^  A  modo  verp  contra  Platonem  »  qoi  dicebal  |fae« 
loricam  non  esse  artem  aed  naturanu  Dicit  ergp 
^c:  Aee,  adlieet  eloquentia»  ei  forte  iioii  ntftera 
wuula  i«  «b  ti  wm  tanlnanmQdo  evi  n^turali  ingenia 
habetur.  Praeclare  diut  nofi  iuMfummodQ:'  eil 
mm  initium  doquentiae  a  aaturax  ab  arte  tero 
perfettio.  Forte  ycko  dixH ,  qiiia  tenipefate  oonta 
natoiwn  loqui  loluil. 

ifrajriie  escereiiaiione  oeL  Tofaien«iit  i|uidem  mlo 


t  (J!oto  perperam  habet  t  nom  mu^  -*  t  Godez  iteraiii 
babet:  loqUi  non  possunL ^ Z Siclegeadam  pro  eo,  qaod  ia 
Codioe  est,  su  —  4  Attende  voculam  a  modo% 


Digitized  by  VjOOQIC 


Jd)  CaKZ&ORSH  n  IHTERT.  IBT.  :  3cr 

unl~aM^fr'MeM(|uiri  dfMfiiiAilfahit  qttos  ileniai 
TrpdSiL^  Bl  sie  ooMigitur  lola  conlructiox  X^  mb- 
tanlumincfdo  lialutfa  ^l  exercilalione  eloqucailia 
ooiAottiii^f.aed  eliaii  aHe  ^^mpaniur  i.  e»  aoqui*' 
lilttn  CiMiineDdal  a  poaribiU*  flludendukn  eaim  do^^ 
qwliiHi  eilf  qnia  aiie  cuia|rfelittidi  (lottet  Sr^ 
iwiiiate  i  lioc  etl^  non  eal  ^dienUM  i«  e.  aib  utiltla-«' 
le  mnoianit  wtere  i*e«.  inleffigeiey  praecepta  an«^ 
tiquoram  de  rkiloma.  GolUgil  eniin  TuUius  iibt 
]ftrMcepU  el  ardus'  •  «  •  ^  • 

Sed  mieqmam  ceU  Poslquani  fiecil:  TuHutt  be-* 
■irolos  leckMres  defendoBdb  arleflit  attedlos  aiirtcnty) 
eamdem  eommendiuidn  i  nnnc  demam'  reddil  kcle^ 
les  docileSf  pratelibando  ea  de  quibus  Itfaclalnnis  est#* 

Ifigm  kU  retme  eeU  Reddil  causim  qUare  isla  ^ 
quibns  am  etlrMasccus  oontinelur»* 

Fnmle  feto  eslt  quod  sine  magno  laiMire^pOkst 
fieri  t  ^xpeditmm  vero ,  quod  aiBe  uHo.  • 

Mafiometk  i&o  ei  tfusm  arUe  appeHal  praeocpUi 
arlis  mtioAabililer  ordinala; 

Gap;  y.  S.&  CiinUe  qmaedam  m/te  eei.  R  jam 
eMndil  genus  aHis»  IMctum  esl  aateminprinoipio^ 
quid  easet  feikus  artis.  If unc  crgo  Htleram  ndea^ 
iBiiSi  Dicendo  autem  quamdam  eivilem,  raiionem 
tmc  jTwae  eonsiai  ex  mulUs  cet.  hoc ,  inquam » 
dioendo  sTgidficftt  iHam  cinlem  rationem  qu4e  ver^ 
iatur  in  disceptatione.    Alia  est  enim  civilii  ratio 

I  LMma  in  Codice.  ^  t  Sine  doblo  ad  K  L  deM  ver» 
bum ,  «paiDqnain  m  Godice  non  reperiitir  vacaum  tpaliiiiii; 


Digitized  by 


Google 


Se   FRAGlffiirtUH  SCdOUASrAE  OKDm 

in  opdre  ut  aliqaid  fkcere  aut  dieere  nie^  ulta  dii^' 
ceptattone  de  eis:  alia  Tero  ratio  est  dbce|ptaiidi 
de  dictis  et  factis.  Baec  disceptatrijc  '  dicitur  scieift'*' 
tia  dicendi  et  facieDdi  et  constat  ejir^' ifivM»  rebus 
quantion  ad  numenim,  es  magnU  quanfam  mA 
hoc  quod  utilia  et  difficilia  flunt,  de  quibus  jn  eo. 
duceptatte,  ut  est  lumeslum  ,  justum,  utfle» .  fiujas 
disceptatricis  mtegralis  pars.xuia  est.  ilietoriCa:  aliac 
Tcro  sapientia  L  e.  rerum  conceptia  secundum  ea** 
rum  naturam.  Nam  rhetorica  jpncta  sapientiae  facit 
ciTilem  sciientianii  disceptatiicem.  Nisi  emm  quis  elo« 
qanns  .fuerit  et  naturam  rerum  faene  cognotmt»  ciTi«^ 
lem  scSentiam  habere  noUTiotest.  Amplam  ytro  dixit  ^ 
quasi  ad  mubn  i  'magnim^'  quasi  ad  utilia  et  diffi^ 
cilia ,  ^ertinentem*  Ariifioiosam  Tero  eloqumHam 
rhetoricam  Tocayity  quati  arttficium  eloquendi. 

Nam  neifie  eumhzs^cet,  Fuerunt  multi  quonmi 
alii  putabant  ciYilem  scientiam  tantum  esse  rheto^ 
liCam:  ahi  Tero  eam  esse  sdlam  sapientiara  et  non 
ex  his  constare.  Ab  utrisque  dicitse  Tullius  dis8eii-«i 
tire  et  hoc  est  quod  ait:  JVam  neque  cum  kts  cet. 
'  Jtheiorism  etfjarHficie  cet  ^r/e^/CctvM  rfaetoria 
appdlal'  eoientiam  docendi  artem  rfaeloricam*  Yim 
Tero,  sdentiam  ezercendi  ipsam  secundum  praecq>ta« 

1  Yerba  i&Wtor  scientia^hu^us  disceptaincU  bis  m  Ca« 
dice  leguDtar  y  qaa  re  ^tenim  confirmari  opinory  bunc  Com- 
nentariUm  nbn  autographum  e^se.  -^  sln  Godice  legitur  miif-i 
ifffus  ;  cujusmodi  vitium  a  librario ,  non  ab  auctore,  committi 
potuif  Similiter  inSchpliis  adVirgilium  MSS.  ineditts,  guae 
Bibliotheca  Leidensis  possidet,  ad^eorg.  I.  3i4/ librarfiitf 
Kripsit  maturibus  frugibus.  * 


Digitized  by  VjOOQIC 


AirtaciaMnrsrDriimNT.KHEr.   uir 

f  ^iMrre  Atemcet.    Quili  riietorica  juncta  sapien» 
Uae    facit  ci?iiem  sctentiain*    Igitur   rhetoiica  est 
Bcioitia  hujuflgeneriB  i.  e*  qaalitatiS)  tfuo^  rit  parr 
cirilis  scientiaew    Unde  in  hoc  loco  pro  quaiitate  rei 
ave  materia  aodpitur*  FctcuUaiem  Teio  rhetorioam 
appellat  ab  e&ctai  rao ,  eo  quod  ^  fadlem  et  aplum 
in  eloquendo  reddit  oratorem. 
-  Offimtm  aiffemcet.    Ostendit  dffibium  ai^iis  i4ie« 
toricae  et  fiiiem ,  et  ister  ipsa  differentiami    Qitaie 
quoniam  superius  diligenter  expedila  aunt »  buiid  cb^ 
Hltem  aliqnidldicaiDUa^ 

Quad  m  o^ctb  cet.    Quod  est  dicere :    Ojiemm. 
cDBinderatiir,  quAndO)  qwd   orator  debeat  &c^re 
«ecundum  artem,  adtenditur> .  Mim9i  r^rOr  qoando^» 
quid  fj^ffhio  <miirenia/  i  e.  teeundum*  «fficium  Skn 
debeatf  emrideratttn  :     ,■-  :  ^-  ■ 
'  Ut  medici  ojficAtm  dici^s  «vae  cet;  .Sinailifud»^ 
ert»  per  i|Bam  |iraedicla  intdl^aiituvi; .       .  .    "^  -' 
Item  eraioris  cet.  Adaptatio  aimilitudinia^     r 
/f m  hi>c  eat  ailDililar»       .         . 
•  $•  7iK    MiBtmam  af^  cet,  Ooceli  no9  maieriftm  \ 
artis  rhetoricae.  Sed  quoniam  dUigentei^  dictumjeat  ^ 
in  superioribua  quid  rit  aHis  ihettfrteae  materia  et 
quibua  in  .generihus  contineatur  •  nune  solam  aufficit  • 
litteram.iOTestigarec  .       .      r 

Ars  et  facndtas  in  hoc  diSenmi:  ^quod  ofv  est 
pnieceiytio^.quod  ad  aliquid  faciendum .  praecepia  - 
fonnamus,  et  Tocatur  ara  eo  <|uod  fegMlia'^^  arcet. , 

/«• 

T  Tva  re<*tia8  ixiffjuXs^fTai  qaam  Sapr^  p*  si8.  et  moSK  ad 
1*9  —  s  Lege  arciet,  at  supra  p  si8« 

li 


Digitized  by  VjOOQIC 


«eddat.  Facultas  tdbeirBft  arle  pfoeadit ,  quonimfitf 
per  prtieciBptionenl  fit  aKqws  ftieiaRlp»  Sciit  i^^ 
tnr  ortis  materia  Gaiufei'  eat ,  in  eadenr  catifRi  fa4^iii»'> 
tatn  materiam  esae  neeesie  est»  ffftomm\  orntor  ae^- 

'.  oimd^m  facultokem ,  '.qinm  ex  wke  iHMiaeqttituh',  eai»*- 
'    aaa  pertractat. 

-  0mni9  ora  dkit ,  iquia  gfenetaliter  de  maleria  di* 

joalibet  artia  pvaenisit  ut  ciompetQiitm  ad  ortcm 

rtelofioam  deaccMderet. 

Ui  medicinae  cet    l^imilitiidiaNm  d^  «Ba.arto  all 

aKaixi.  ^ 

'*'Ariem  rem  9€rMrt  .m  maiefia  loStdk  eat  'aliacl» 

qifam  eam  in^matena  exercerL  i  .      ' 

72ea»  qwUm»  cet.  A^nptalio  aiffliiitakliiBi:  ad  «r^ 

tem  rhetoricam  descensus.     Fonilavi  dioel  aliquia 

qiMfd  Jiic  |)otiQa  ea  diei  debilifimil,  qaae  aale  ddc^ 

la  sunt.  Sed  ideii^^praemiamiis  qiiod  eoipmi  cqg^* 

nitio'  -'#  ♦••  »  >    * 

i7M  ati/eiii  ree^  alii  plnrw^eM  fmueiwHB  e3^^ 

sitnimlfrmni^  -  Opfni&nelrquDtandam  alnflbnim  f&^ 

nll  de  ntatt^  hrtia  rhelarioaeu 
Pturee  aulem  dhitft  piH^ter  eoe,^  qm  materisnv 

aiipiia  modum  aaiigtiafefiiiily  liout  «n  qad  eahoria^ 

tionem  et  consolationem  in  malerfa  pommt. 
'fawno^'  Tero'  propier  eoa,  qui  «hra  modmir 

iiMitlfridtti  aadgiiantr   sicut  illi  ^ai  deiaoBSlitatt»am 

cafanaik  do  mwNieria  %>Ihmk 
^ltum  Gorgias   eei.    Oslcndit  qui  ultra    modum 

I  Lacuna  in  Codice.     f 


Digitized  by  VjOOQIC 


119  eiqB|Lpfi^;W  iraiix.  iiirfi^^    m. 

m^mwat  dc8^||ia|it }  illi  Acilice^  t  iqui  ia  verbia  Gor- 
2;^js  emTeruiifi  piUwlef  qi^od  iUe  philofopliuf 
omoem  rem  %rti$  rtetQric^e  maleriam  amgoaMet- 

J9e  omnib^s  r^bus  orai^rem  opttme  poese  -di^ 
cetrp  exietmavii^  Sf^  i|}e  vfir^  /teBteatiaiii  prptu* 
lit«  quam  '  TuUiu&ipiQquein  libro  de.Oratore  0011* 
Sfiut*  Non.enim  4ixit  quod  fie  <;^miiibu«  rebu^'  lo- 
^jifgeebirf  q^pd  iUi  pulaTeruAt;  apd  ^me  de  .oe^ 
«Atf^  i^  e*  de  quacuiifue  loquitur«  de,  ea  c^me 
loquibjr«  Y^Iu^  diiB^ur ;  litierfitua  et  tapiena  optime 
OHUiia.  eiiNOs^l^.nail  qnpd  ompiai  «ed  quod  ea  d^ 
fffnbtm  apmfy»  loquitur^.  Un^e  Tulliua  noa  vepref 
iiaadil  ^nffi  fium  nqrmaforafit  icfrehendat ,  rpo^ 
nentem  materiam  .in  paiiGiorit9i»muIto  quam  omnea 
m  moL, 

Mip  ii^m^am  e/.  immenemm  imc  wrHfifdo  maier 
rim  i^tgiHre  vi$hi^...  I^finU^m  pluf  est  quani 
inimtMim».et  ad  numenun  referlur ;  imwiensum 
jautrai»  ad  quantitatem»  Videtur  aulem  dizil,  quaof 
lum.ad  eo(^,.qui  pulaTeinu^,  eum  dixiase  quod 
non  dizit.  ..      .         >  *       > 

Jrieioteiee  auiem^  fui  Auie  urii  plurima  mtju* 
menta  at^ue  omdmenta  subminieirauit  ceU  Opir 
nionem  AriatoteliB  de  materia  ponit»  quam  etiam 
aequitur,  quoiiiam  nihjl  nllrf  modiJ|m  de  materia 
eonslituit.  IVam  Aristotelea  putayit  materiam  rheto- 
in  i.  e.  oratoris,  in  iribus  generibus  rerum  )Don« 
tineri  L  e.  nec  ultra  portendi  nec  infra  contra- 
«ia,  ecflicet  in  demonatrativa^causa  et  deliberativa 

d  jodiciafi.    Dicit  aulem  Ariatotelem  huic  pluri" 
i'  ma 

I  Qkmo  de  OraU  I.  tr«^  III.  ^t» 

li  2 


DigitizedbyVjOOQlC    . 


202    FRAGMirrUM  SCBOLUSTAfi  HfWittt 

fna  €uljumenta  tribuere ,  quoniam  primus  inTenlio^ 
tiem  distincle  et  aperfb  scripdt.    Inyentio  enim  ad^ 
jumentum  oratoris  dieilur ,  quoniam  per  eam  et  9t 
ilefendit  et  adTersaribs  '  impugnat.    *  Adjumenia, 
Butem  tribuit  Aristoteles,  quoniam  ipse  primus  elo* 
Gutionem  sub  certis  Tegtdis  comprehendit. 
'   JDemonstraHvum  hst  cet.    Dixit   illa  tria  mate- 
riadi  artis  rhetoricae  esse.    Vult  hic  ostendere  quid 
rit  unumquodque  eokim.    IKcit  ergo  dediotistrati  • 
Vam  causam  esse  quod  tributtur  th  aitcujus  cef^ 
i.  e.  quae  tractatur  de  laude  aut  yituperatioi&e  ali- 
cujus  certae  personae*    Sciifendum  Tcro  M,  TuIKuni 
definire  hic  demoni/tratiTam  causam  fiecundum  hoc 
"quod  inditidua  est  M  in  pubiicis  negotiis  agitur. 
Kam  in  priyatis  negotiis  inter  consultos  juris  yel 
antc  praetorem  specfaliter  u  e.  sine  certa  persona 
Iractari  solent,  quoniam  factis  yir  laiidktur  generali* 
ter.    Et  quaintis  faujusnfnodi  cansa  hominft  certae 
personae  careat,'tamen,  qubniam  habet  afias  tit'- 
eumstantias  aliquas ,  yel  noifnuimquam  omnes » idcir* 
co  conyenienter  causa  appellatur. 
'    Deliberaiivum  yero  dicitur,  quae  proposita  est  ia 
disceptaiione  hoc  est  •  •  •• 

[Reliqua  ddsunt*]  v 

In  sequenti  Godicis  folio  incipit  textus  libri  primi 
de  Inv.ent.  Rhet.  eademmanu,  qua  hicce  Con^nei^ 
larius  I  scriptus  :  sed  non  ad  finem  perductus,.  tmo  » 
quum  yersa  secundi  folii  pagina  yacua  ait ,  suspica^ 

ri 

I  Codex  habet  impttgntmiwr,  mm  •  Lege :  Onrnnienia^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


AB  dCflLpKEH  DE  INVENT.  imET.     313 

ri  lieet^  librarium  in  ipso  suscepti  l&boris  in^ressu 
•ubstitis^e.  Quae  res  non  multo  meliorem  spem  de 
Commentario  fovere  sinit. 

Equidem  fed«  quod  potui,  id  est,  certissimo 
arguinento  probavi  fuisse  tfntiquitusy  praeter  Vic* 
torinum  9  alium  quemdam  non  imperitum  Gramma- 
ticum  t  qui  Giceronis  de  Inyentione  Rhetorica  li- 
hrfis  scripto  Commentario  explicuerit.  Perquam 
laetabor,  si  afius,  hoc  apeeimine  ad  inquirendum 
incitatus  ,  Tel  reliquam ,  quae  in  hoc  Godice  desi- 
deratur,  partem,  vel  aliud  plenius  apbgraphum 
inyenerity  quod  ipsum  Auctoris  ttOHQen  in  fronte 
gcrat*   .  '    .1  • 


# 


CA. 


Digitized  by  VjOOQIC 


284     cap.  X.  ^t  AMfiQ.  t<iihnii>&.' 


^^n^^^^^^^^M 


C     4i     P     V     T  A. 

DE  ANTIQUIS    INTER  PRETIBUS 
SALLUSfli.    • 


VJ'  Crispi  SalluBlit  Historiae,  si  qua  perrulg^atae 
opinioni  fides  habeatur «  ita-  conscriptae  fuenmt , 
ut  jam  antiquitus  non  uniua  hominis  literati  ope- 
ram  exercuefint*  Nam  SaUustiuB,  non  contentus 
eioquentia  aeculi  sui  ,  Tetussimos  soriptores  ae- 
mulatus  est «  et  antiqua  Teriba ,  ex  Catonis  potia- 
flimum  Originibus,  ita  frequenter  excerpnt,  ut  Le- 
naeus,  teste  Sueton.  de  IUu8tr«  Gramm.  c.  XY. 
non  dubitaTerit  Sallustium  appellare  priscorum 
Catontsque  verborum  inerudUissimum  furem  ( i  )• 
Fecit  hoc  ut  librum  scripserit  Aainius  PoIUo,  in 
quo  y  teste  Suetonio  de  lUustr.  Gramnu  c.  X« 
SaUusHi  scripia  »    ut   nimia   priscorum   verbo^ 

rum 


(  I  )  Eodcm  spectat  yetus 
Epigrainnoay  a  QuintiliaDO  L. 
Vill.  c  3  roemonitum :  Et 
verba  antiqid  mtdlum  furate 
CatoniSf  Crispe^  Jugurthinac 
condttor  hi^nae^     Ceteriun 


in  re  ootissima  siifBciat  citas-i 
se  Senecam  Epist.  ii4  «^ 
Controv.  L.  V.  s5.  Qointilia* 
num  L.  IL  c.  5  HL  ic  IV. 
s.  X.  I.  et  GeUium  L.  1.  c  i5> 


Digitized  by  VjOOQIC 


«AliLOSTIi.  ^ 

rmm .  jf^gl^mtione  obUta  n^^kcmtH*  Biq  i[erp « 
etai  lorUme  iumi  iiihil  Mntidjnit  ad  Salliistii  intet; 
i;eaiiain«  noa ,  meretvr  tamea  jnter  Scholiastanua 
mtmenim   jBeferri. 

SeA  praeter  hunc  t  queinadmodum  tet  Fabri* 
c»u8  ja»  ia  BiU.  Lat,  T.  I,  p,  240.  aii  >  BiU- 
(u9Hi  Xistorias  o  Ve/eriiiHs  GrammBOticis  illu^^ 
sirmferunt  Asper  st  Sfjatilius  Maximus^  iau-^ 
tfati  4S  Charisia.  Ssd  korum.Cowmentarii  ho^ 
die  desiderantur.'*  I||e  ntro^e  pecutiariter  Yete« 
pm  teHimanit  eaffmmm^       . 

Aemiliae   Asper»  (*) 

Atperi  nMiM  sapni  jam  memorttyimQS ,  nbi  de 
TGTentii  Scbcdiastis  exposuimus  ,  et  mox  ^pqui 
inemomndam  erit  ,  ubi  de  Tirgilii  Scb<rfta«ti« 
«^mi».  In  ringuloa  entm  illos  auctores,  id  eftt, 
Terentiiim  ,  Sallukium  et  Yirgilium  Commenta^ 
rii,  Asperi  nomine  pattim  menKyrantnr.  Exstal 
praeldiM  in  Putscbii  Grammaticomm  Corpore  p» 
4725  —  1730*  Ubellua ,  ita  inscriptua :  AspMJu^ 
«sun^  Ars^  Babitari  pearit  an  baec  omnia  ope«- 
ra  ab  uno  Aspero  cbnscripta  rint ,  an  rero  plu- 

re« 

(*)  A  Charisio  ubiqtteXv-  '  mm  '▼«rialttr  ia-  dediaaHdo 
^KT  w^jtim^  AfimUu  oomen  mnmi^s :  »  Putschio  editnr 
rep^rilur  apud  ^Prohuia  ad  ^speup  ia  Qiewi^ynii  editio* 
Yirgil.  Edojg.  Yl«  3i.  Cete-  nibus,  est  A^u^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


SM  CAP.  i.    DE  AWTIQ.  INtERPR. 

ves  flierint  ejusdeii^  noiniiiis  viri.  Pabridus  In 
Hist.  Bibl»  P.  III.  ^  p  496.  praeeiinte  Frisio  iij 
Epit.  Biblioth.  Gesner.  p.  86.  opinatur  Asperum 
Juniorem ,  id  est «  auctorem  Artis «  scripsisse  in 
Terentium,  eumqucf  distinguendum  *e6se  ab  Aeaii- 
lio  AsperOt  Yirgilii'  interjjlrete.  '  £a  distinctio,  ot* 
a  per  se  forte  non  impix>bandia ,  tmmerito  taeet 
de  Sallustii  interprete.  Nos  tamen  videinur  posse 
affirmare,  iilkterpretem  Safhistii  fiiisse  eundem  il- 
lufn  Asperum,  qui'in  Tirgilium  acripsisse  dicatur» 
liaiiifeste ,  ni  failor ,  hoc  ddcent'  Hieronjini  ver* 
ba  adv.  Rufin.  p.  367.  »  Puio  quod  puer  le^ 
geri9  Aspri  in  Yirgilium  et  Sallustvum  Com* 
meniarios.*^  Sed  quo  argumento  Asper  Jmuor 
idcm  dicatucf ,  qui  Tetentii  interpres:,  non  comper^ 
tum  habcmus. 

.  H[(>e  vero.  wnatet,  Yirj^lii  €om»ienJtatorem'  et 
'SsAlnstii,  fuisse  auclorem  eumdem;  de  ctijus  aet^* 
te>.nu8quam  diserle  aliquid  kgi^ui.  Saxius.in:Prae& 
Ooom.  Lit«  T*.  I.  p.  XXi?v  ipsum  refert  inter  eoa 
Gi^mmaiioos,  qui  iii  aetati^caligine>ersantur.  In« 
fra,  ubi  de  VirgiUi  inlerpretibus '  aseAdum.  e^iti 
docebin^ua,  A;q}erum  aetate  anteqessisse  ,Augustino» 
JKacvobio,  Servio,  Probo,  Philargjrio;  l^uod  Sie- 
roaymi  tem^Kkribus  fuerii-  antiqui^r  ^  pleniatime 
ip«iu9  commpmQratio  declarAl« 

;GommentHrii  vero  ipsi  in   Sallustium  jam  omnes 

periei  unt :  videntur  superstites  fuisse  aetate  Sosipa^^ 

tri>  Gharisii,  qui  eos  saepe-oita4»       \ 

p^  177.   16.     C4KTBMV.     SmUustiu»  BisJMidfkim 

iibrtt' tfuatfo    [in  ftit^.  edit*.\Cbrtii   n. 

967.]  '  t  Scio'  eyiiiSetk   tibi  mdgnds  o« 

P^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


S  A  LL'0  8  T  IL  26!^ 

-'^  *  ./Mt  iitroram  I  arm&mmf  ei  *muri  e«» 
se:  ei  ea  re  db  nobie  a4  sadeiatem^ 
ab  itUe  ad  praedam  peteris.  Caeie^ 
r«m  eonsHoim  eet  Tigranis^  regno  in^ 
tegro  9  mei»  naUtibue  belli  jffudi&nH^ 
bu9^  proctU  a  domd\per  noHra^dorp^ 
ra  beUum  eonjieere.**  Ubi  Asper^  Gaete- 
tam  quo  medo  posiium  e#/>  pro  alio- 
quin  coneilium  esif  an  pro  roliquuit» 
consilium  esif 

p.  187;   5.     Obviam.  pro'  obtfius.   Sallusi.   Hisi. 
II.  [  in  fragm.  p-  967.  J     Vbi  A^per  aii:  ' 
veiusie    »  obviam  fuere^^  ^^idverbio  tma^ 
luii  uHf  quam  nomine. 

p.  191.  28.  P&oCTO.  Satlnsi.  Hisioriarum  II. 
[in  fragm.  p.  957.]  »  Nam  prooul  ei 
diversis  ex  regionibus.**  Ubi  Asper, 
Ergo  procul,  e  loco  esi. 

f.  192.  42.  RuMoai  parao.  Sallusiius  HisiO'^ 
riarum  /•  [  in  fragm*  p*  9S6*  ]  f^f^^  -^^* 
per  9  JYon  esi ,  inquii ,  nomen ,  .sed  ad* 
verbium^  ui  illud  [YirgiL  Aen.  L  613.] 
c  Obsiupuit  primo  adspeoiu  Sidonia 
Ifidor 

p,  192«  45.    Rbcbks.    Asper  Commeni.  Sallusiii 

Hisioriarum  primo ,    nunc   adverbium  \ 

nuno    nomen  id ,  esse  dicii  ,    <  .  recens 

seripsi;^  poiesi  eHam  esse  iemporis. 

PNioter  haec  fragmentaw    quantum   icio>«   mhil 

de  Salhiftianis  Commentarib  8upere8t-(  i).    Quid  in 

( I )  Nescao  enim  tttmm  ad   hos,  ap  irero  ad  VirgQianot 


Digitized  by  VjOOQIC 


cAP.x  Di  anriQ.  isrERPR. 


'tnrum  inteiitu  pmMimamf  iiiinHigiiBm t  A  ccm- 
iMdmunas,  ^MBin  «ple  doolae  •bie^liimes  con* 
-flcribi  potuerhift  a4  Molot«tti«  «tfSqilorum  Tor- 
lionim  flffeclatomiiv  ab  Jiwiiiae  praeflertim/qui 
^  Virgilium  JMi  iMler|mlatufl  eeat»  lafladem  opi- 
•nioiiem  de  Afpero  Sofnm  ▼ideliir  Vo^fliuA  de  ffiflU 
lat.  L.  L  €.  X¥.  p.  70.  nU  «H^  «  Utinmm 
-vefo  •X9iar§i  Atfmr  QrawmmHom^^  £Uiu$iu  im- 

$,    2.  . 

Statiliujs   Maximu^. 

.  Hie  eil  idon  iUe ,  qm  flcripat  life  5tti(^Am'5ii# 
Mi/yW  CiceroitBm  et  cigflp  Goionieiilarii  ^d  Catonia 
Jlitlorinn  memoi^aAlur  a  Oiamio.  Praeler  Ghari- 
flium  aulem ,  ni  dixmHB «   nm»  uaquapi  ^  Yete- 

ComaienUrios ,    referendam  auiodUu   thesaararwii^  pra 

jtiX  qDod  memorat  Servius  ad  custodtae ;    Aa    mim    eiiam 

i^en.  Xf.  8bi.  AvKAt.  flo^'  ^/rer  MeBgU t Ueei  mIU m^ 

^  ^Hfikfua  keiio^    Mfam^  f toAiM    aecumUimm    vciUU. 

apud  majores  trahebatur  m»  Sed  fere  noa  dnVto  qain  «d 

\ieniwm.M  Qraaeo    g%nUwMS  yirgUianosCotnflfentflnosrcu 

singularis.     Hinc  ssi  U  pa-  ferendiim  sit,    yix  enim  co- 

Wfamilias  et  materfaraliias :  gitare  llcet  SerYinm,  ii  Sal« 

^uae  duo  tarttum  nomina  re^  luatianos  CommeiitarioB  oo^ 

immfeitmr.    Pasn  iwe  hnjus  novisset ,  homro  nodo  semel 


is  didmttSf  «flDlu^os  Qi-  mafltiDuem  Iniflie  fi«laniaiy 

(fftodifli  ^ectfli^dm  4^«^^^  qwim  yilgilfflnof  Jafpins  iii 

JU  jy.  Hist*    i  in   fragm.    p.  partes  Tocaverit ,  ut  in  8eq[« 

^i*]   qui  aiis     «  Casteila  Gap*  §.  9.  exponemus» 


Digitized  by  VjOOQIC 


8  A  L  L  U  S  T  r  i.  ^      ^       259 

ribus  ullam  hujus   Cominentatoris  meutionem  ia- 

jecit.     Gharisii    veriMi    htee    mnt: 

p.  17S.  40«  CoffFBSTfH.  Pro  coniinuo  ei  #tne  m» 
iervailot  sed  jugi  fentinaiionis  studio 
pergenHs.  SaUmsi.  Ub.  ^  •  /eeii  tU 
nunciis  eonfestim  lugubribus.**  Ubi  St€im 
iiiius  ,Maximus:  Ordine^  inf^itf  ^  '>'* 
ne  intermissione.** 
Sallustii  fregmentum  C^itius  «d  L.  YL  Historia- 

ram  retulit  p«  9981 

Aso^niua    Pediauui*  .   . 

Perperam  vero  inter  Sallu5tii  inteiprdt^  refere- 

tur  Ascbnim  Pedianiis,  qui  nihil  quippe  ad  Sal- 

lustii  interpretotionem  scripserit    nisi   Sallustii  ti« 

tam;  cijus  mennnit  Acro  ad  llorat.L.  L  Sat.2. 4h 

Illb  n.AOBLiis  An   hortkh   cabsos.      Moe  de 

Satlusiio  videtur  dicere»   Sallustius  enim 

Crispus    in   Fdustae  filiae  SyHae    ad» 

ulterio    deprehensus  y    ab    Annio    MUo'- 

ne  Jlagellis  ca^sus  esse  dicitut  ^   quem 

Aseonius   Pedianus  in  vita  ejus  signi^ 

Jicat. 

s-  ^ 

Anonymus  {MS.)   ad   Sallustii 
Gatilifiarian. 

i 

Teste  Fabricio  in  BibL  LaL  T.  L  p,  240.  «  Fe* 
terem  inierpretem  in  Sallustii  CatiUnariam  ex 
memhranis   Pauli  Stepham\    laudat    Goldastus 

notis  ad  Bginkardum  p.  J75  ^ 

Kk  2  GA- 


Digitized  by  VjOOQIC 


200       GAP.  XI.    DE  ^miq.  INTERPR. 


A     9     V    V  XI. 


OE   AHTIQUIS    INTERPRETIBUS 
C.  HELYII   GINNAE^ 

A  riusquam  ad  Yirgilium  accedam,  commemoratio- 
nem  hic  sibi  yihdicat  C»  Uehius  Cimia «  poetano- 
bititfimus.,  Yirgilio  aliquot  amiis ,  superior  ^  Catulli . 
iutimua.  Hic  scripsit  carmen,  nomine  Sv^yrna  ^ 
qfipd  in  ma j[;na  celebratione  apud^  antiquos  fuit ; 
de  cujus  argumento,  quale  fuerit,  diserepat  Doci- 
lorum  opinio.  Parthenius ,  ad  Gatull.  c.  XGV.  eiisti- 
mavit  Tersatum  hoc  fuisse  in  rebus  el  fatis  Smymae  , 
Amazonis ,  a  qua  ofAiwfAOV'  urbem  conditam  yel  no- 
minatam  fuisse ,  Geo^raphi  docent  Alii ,  in  his  Tur- 
nebus  Advers.  L.  XVIL'  c.  17 ,  crediderunt  Ginnam 
celebrasse  fabulam  nefandi  amoris  Smymaef  illius 
quae  et  Myrrha  vooatur,  cuiyUi  Hy^inus  ait  Fab* 
LVIII.  Fenus  infandum  amorem  objecit  ,  adea 
ut  pairem  suum  ( Ginyi^am )  amaret»  Alii  aliam 
rem  hujus  poimatis  argumentum  fiiia^e  opinantur« 
Qualecunque  autem  hoc  ftierit,  de  quo  fusius  dis* 
putare  nec  hujus  loci  esse  nec  post  egregium  Wci- 
eherti  (i)  laborem  necesse  duxeriili:  satis  sit  dhis- 
•       • '•     se, 

( t }  M.  Aug.  Wekhcrt  dtME    Kiipiiit    CoimuenUtioaes   de 

C 


Digitized  by  VjOOQIC 


C.  HEIrYII  GlilNA&  Ml 

^i  Cumae  cameii  adeo  fiii»e  obsciiram  intenectu, 
*  ut  nonnulli  ejus  aelatis  Grammatici  istud  intef^retaii 
atuduerint ,  queraadmodum  docet  vetus  Yirgiiii  scho- 
liasta  Philargyrius  ad  EcL  IX.  W.Cinna  Smymam 
teripfit^  quam  nonum  posi  annum^  ui  CoinUus 
Carm.  XCIII.  ( i  )  oi/ ,  edtdii.  Id  quod  ei  Qutii^ 
mianus  aii  (2).  Unde  eiiam  fforaiium  in  Arie 
Poiiica  dicuni  €ut  eum  allueiase^  cum  aii  [va. 
888.]  1  Nonumque  premaiur  in  annnm.^*  Fuii 
auiem  USer  ibeeume  adeo^  ui  ei  nfmrmUli  ejue 
aeiaiis  GrammaHci  in  eum  scripserini ,  moff* 
namfue  ex  efus  enarmiione  sini  glofiam  conse* 
cutL  Quod  obscurus  fuer&^  eHam  MwrHaHs  oi^ 
ienda in  iUo  versu  [L.  X.  Bp.  21.]  c  Judiee  ie 
meUsr  CMiw  Marone  >W/*    Hocinque  PliUargy. 

CHfiUio  Gima^GrioMe  edi-  hiemsm:  •» .  Smyrna^  easms 

tas  a.  i8tt.   qaas,  una  cam.  Atacis  peniius   mUtetur  nd 

aL'is  similis  arguitieDti  Com-  undaSy  Smjrmam  inc^uuL^u 

'  menlatioDibfis ,  repetituravit  secuia  pervoltiini^^  de' qii6 

itt  diMAissimo  librocai  tito-  loco    docte  (ii8|>atavif  Wei« 

•lumfiMit:  PoiUansn  Laiino^'  ehertus  p.  lOase^ 

.  rHiii  ,  HostU^  LaevU,  C,  li^  .  (  a  )    QumiiJiiiMus.  !•  ^ 

eimiCaivij  C^Heiw  Ciimae^  lostit.  Orat  c  4.    «  Tempo^ 

0.  yaleiiBufi ,  Domilii  Marsi  ris  <fuoque  esse  debet  modus. 

'adsrumijiue  'VHtu  tt  carrhi"  Nam  quod  Cinnae  Smyrnam 

mtm  Beliquiae »  icripsit  coU  fidvem  annis  aeeepimus  scrip^ 

isgU  et   edtiit  M,  Augustus  imm  ,  ei  Pmmegfrietun  Iso^ 

WeiclmHf  Idpsiae  iddo.  crfUiSt^uipmreissims^  deeem 

( 1 )  Catullus  1.  c  (in  Doe*  annis  dicunt  daboratmn ,  ad 

riagii  edit  c  XCV. )  «  Smjr^  oratorem  nifUl  pertinet  .*  cic- 

na  mei  Cinnae  ,  nonam  post  jtts  nuUum  erit  ,si  tam  tardum 

denique  messemf  Quam  coep^  fuetU  auxiHiunJ* 

9a  est,  nomunque  cdiUtpost 


Digitized  by  VjOOQiC 


rii  acboIiQB^  quD  pcaedpua  de  boe  tcrioton  iw^ 
titia  oontinelur,  quodque  adeo  luiramiir  n^  «f- 
latuiq.  esse  a  Doetiii^  ad  diclum  CatulU  c^maa* 
SoJemiif  Tero  quam  mxime  quod  Philavoviqs  non 
addiderit  nomiiia  istoisum  Grammaticorum  qui  ^ 
Ginoae  emuratiocie  gloriam  qonaeculi  tin^ 

Lucius    Crassitiudi 

.    BI4  Tetua  iHe  Scholiafllet,  ubi.  Itadil^  nomillM 

Grammatioofl  ex  Cinuae  podmatis  eiMirtAtioiie  mag- 

nam  -gioriam  conseeutos  emt  non  noininalim  indi* 

.  eaveot  quinam40ti  interpretea  lutfint^  luiliua  sUmtm 

equidem  dubito  quin  in  istum  numerum  refisrendua 

ait  Lucius  Casflitius ,  utpote  qui  a  Suetonio  dicatoir 

Commentario  Smymae  edito  magnopem  incianiisBe. 

Suetonii  locus  dignus  est   qui  integer  adscribatur. 

Hic  igilur  de  lUustr.  Gramm.  c*  XVIII^    i  ZudHS 

,CrumUiu9  gemerB  Tareniinu»^.  ontims  Ubertini^ 

eognomine  Pasiclee  t  moop  Panemn  ee  IranenamX' 

'  Tuani.  Mie  iniiio  eirca  soenam  versaiue  eei^  dum 

Mimhgraphos  adjuvii  ;  deinde  in  pergula  doeuii^ 

donefi   Commeniario-  Smymae  ediio  adeo  inciar 

ruiif  ui  Aaeo  de  eo  eerihereniur : 

Uni  Craseiiio  se  aredere  Smyma  probasfiit 

JtesinOe  indoeH  conjugio  kane  peiere* 
Soli  Crassiiio  se  dixii  nubere  velle: 
Iniima  cui  soli  noia  sua  exiiierini.  (  i  )• ' 

(  1 )  Post  PiUioeum  et  Sca»    ligemm  hoc  anoDymi  poetae 

fi. 


Digitized  by  VjOOQIC 


,     C  ElL?n  CINiriE.  21» 

S^  %umi mlomfnBi  jtm  mulim «  ac  noiik^ ,  ik 
Uh  JmlhmAmionium  f  iffimimiti  JUmm ,  ui  FenVo 
^moifue  ttaoco  cmmfmrareiur  f  dlmiscm  repnPM 
9€Aoi0 ,  ihifUiii  ud  QumHScwiii  pkapsojM  mo* 
imm^  Hon  enguam  igilar  laudsni  OnMrilw  «k)erri-> 
nM  cati4|uiUtf  htbitam  lulMe  declarat  0MtoitiHJi , 
qiiapN>pter  nerito  dolenK»  quod  de  ppaeehm  ieto  < 
GmtttsKBMui^  itiiiil  ecBniiM^f  praeteniuaiii  nienno* 
rin ,  aerrafuni  al^ 

-  De  OraMWi  aecale ,  qtia  titerili  mm  ipm  •  Qemi- 
ne  Yelenmi  4i0ene  memoMup,  neii  diffieile  eel 
canjieere  t  quaBdoqfnklem  Suetoniui  aliquod  ipahtt  * 
indMnm  habeak  VkHt*  et<  imc  Bunnannut,  <3pA\ 
Cracniium ,  inquit,  Ctnnae  Commeniaiarem  pau-- 
lojumorem  exieiimo  qnam  Cinnam  e/  CaiuUum^ 
qnia  Sueipniut  <Ucii  ^eum  docmeee  Julium^  Anio^ 
nium  Ttikmvifi  JUium(ekJu8  jUium  Ml  Anio^ 
mium  memorai  eub  Clandio  cap.  XI. )  ei  compa^ 
r&/umijuisse  Verrio  flacco  ^  quem  eub  Tiberio  dz^ 
eessisee  SueioniuH  fesiaiur^  qut  eum  anie  Cran^ 
siitum  recensei.^^  Kt  haee  cpiideita  bene  proce- 
^unf  Y  licet  Yerrius  ille  Flaccus  in  Eusdbii  Chronicis 
dieailiir  floruiflve  ad  anmim  Cbristi  decimumi  e«t 
rero  tenendum ,  quod  hie  Verriue ,  narrante  Suelo» 
nio  de  Illiistr.  Gramm*  c.  XTII.  decesserit  aeioHs 
exadae  sub  Tiberio. 

Fuerit  igitur  Crassitius  Vefrio  Flacco  aliquol  an« 
nis  inferior;  Jnlio  Antonio ,  discipulo,  aetate  sua 
eerte  aliquanto  mliquior. 

ma- 

Etyigramina  Bunnannus  edidlt    qui  hoc  tetrastichoD  Catdllo 
iii  AnthoL  LaU  T.  i.  p.  440.    rhidicare  ?oIebat. 
ubi  Gayeti  sententiam  refataty 


Digitized  by  VjOOQIC 


2M  CAP.  XI.    DE  A1fTIQ«  IIITEIIP&. 

Praeter  Suetonium ,  quantum  scioy  nemo  qifis^ 
qtiam  de  Veteribus  Craantii  memoriam  celebra¥it« 
Barthius  nomea  hujus  inter  clariramoe  GrammaticM 
recensety  idque  proeul  dubio  non  alia  de  causa» 
quam  propter  scripti  ilUtis  Gommeatarii  memoriam* 
•  Lavdanfur^  inquit  iUe  Adfers.  L»  XLVIf*  c.l4« 
ei  exsiant  Crrammaiicorum  Criiteorum  fkon  pau^ 
eae  esegeses  ad  claseieoB  seripiores  ^  quae  inqui* 
runi  in  iradita  eorum^  uiilia  ef^rrani.t  sepo^, 
nuni  quae  eutpam  irahere  videniur.  Quo  in  ge^ 
nere  nobiHssimi  fueruni  oUm  Aeliusi^  SiHo^  M. 
Tarroy  Crassiiius^  SiaHlms  Maxmu^f  Asto^. 
nfus  PedianuSf  Servius^  ViciotinuSf  Jfbnaius^** 

C  Jullus  Hyginus. 

Praeter  obscurissimum  istud  Sroymae  carmeti » 
HeWius  Cinna  scripsit  etiam  Propempiicon 
Pollionis    (  i  ).     Iski  quidem  nulla   Veterum 

men*» 

( I  )  Plx^pemptfocm  est  hn-  est    optbio   Jo.  H.  YdMii  ad 

iiMiaodi  p^Sma ,  quo  abeantes  VirgiL  BcL  IX.  p*  674.  «u»pi*. 

•mioos   vel   votU   rel  boniar  cantlf    boc  carmen  a  Ciona 

omiDibus  proseqiiiiniir ,  quale  scriptnm   fuisse    cum  PolltQ 

ad  Virgiiium  scripsit  Horatius  Antonii  juasu ,  adversus  Par- 

L.  f.   €•  3.  et  ar)  Metium  Ge«  thinos  ciim  ezercitu  proficts- 

lerem  Statius  L.  III.  Syl?«  si  ceretur  a.   IT;  714.    de  qoa 

de  quo  carminis  genere  conf.  expeditione  meminit  CLThor*  * 

JuL  Gaes.  bcaltger  in  PoStict  beckius   in   Comment  de  G.' 

L.  UI.  c.  104.   et.Joannes  a  A.sinio  Pollione  p*  3i  aet{i\m 

Wower  10  rolyraath    c.   i3,  Conf  Wcicherlus  p.  i55scq. 

»  Ceterum  sclta  admodum  190  stfi. 


Digitized  by  VjOOQIC 


&   HSLVII  GINffAB;  26S 

mflUio^  quae'^h6e  ^rmcin  aeq^e  o6(KMriun  fuisB^ 
nieiimat;  et  tiiiiienfuil  aliquii  qui  hdc  iiiter|)re« 
tarittuduif.  Vestem  huju^''fei  habeniua  ChariAiuii 
p.  lOS  seq.  obf  ha(M)  iit  \  /ItiIu;  /tilius  Byp^ 
nnt  m'  CifAufe  Fropemptteo:  c  j^6  Actio  m^ 
vigaUes  eUidBig  49;  veniuni  od  htkmum  Len* 
«MUmttML  Hiikolintf  Herut  minueMi  causa « 
rmHuleo^  fuem  graeee  itimm^a  dicunty  navem 
/rMboere."  Paeuvme  quoque  iterii  dixii^  quod 
geniiiva  plurali  una  eyllaba  dehei  piue  erescere 
quam  esi  neminaiivus  singularis.  IninBa.  Idem 
m  eodem ;  «  Qt$aeruni ,  inquii ,  eiiam  nonnul" 
U  quamobrem  ^us  eura  jubeai  jtciio  nmigare » 
^uod  esi  e  regione  iraducOdnis  £eucadiensis\ 
et  rursus  ab  AcHo  eiroa  insulam  maneai  ire , 
ijnam  a  Coreyra  rectum  iiener  ad  LeucaiamJ* 
Qmdam  hmen  sic  isiud  notani ,  juasi  sit  unum 
ac  nwmm  duabus  eyllafns  crescens.*  Sed  qua 
Cinnae  Propempticon,  eAdem  temporis  injurid  Hy^ 
gini  Gommentarius  interiit;  cujus  adeo  nihil  8u-> 
perest  pmeter  duo  ista  fragmenta. 

De  Hygini  aetate  et  doctrinae  rehquiis  difficilli^ 
mum  eit  quidquam  eerti  statuere.  Adeo  quidem 
ipsius  res  dubia  est ,  ut  nullus  fere  scriptor  ita  Doc« 
toram  Tirorum  ingenium  fatigaTerit.  Data  opera 
de  Hygino  ezpoiuerunt  Jo.  Schefferus  et  Thomas 
lunokenis  in  Praefationibus  ad  Hygini  fabulas: 
led  ita  uterque»  ut  rem  non  ita  facile  ad  liquidum 
referri  poase  fateantur.  Nobis  quidem  Sch^eri  et 
luttckeri  labores  citasse,  quam  difiiciUifflam  rem 
leviter  attigisse  praeplacet.    Utiiia  quoque  docue* 

1 1  tm\ 


Digitized  by  VjOOQIC 


266  CAP.  JL    ©P  ANyiQ,  INTERPR. 


nuil  interpretfp  ^d,  jSpejtcynupi  de  'Illustr» 
c.  ^.  et  Radb.  H^rm.  Scbeliuq  in  ]Pro}9gpfi|eDM  »d 
Polybii  ejf  Hygini  eaftra  lit.  d,  8«  jqitatitt  a  tS^z»^ 
in  Oaom.  Xit.  T.  I.  p.  l^jQ^  ^quiji^^ii.addeiuiQ^  ert 
Nic.  Ajatoniu^ii}  Bjbh  Ve;^.  Hiq^.  It  Jf  c»  1,.  .et.Geb 
Penr.  Bode  ia  P]ro5em.jl4.  ^jPnP^RViS  ^^W&  JEy- 
thi.carum<Latinos  tr^s,  RomaenMDVf  repnrtQ^.iC^ 
lis  1834.  >  p.  XIV  fcq^J!.     '  .        ,,  . ,    .    .  .    ' 


A  D: 


Digitized  by  VjOOQIC 


A  quo  hiGce  KBettus  typis'de8cribl  coeptus^esl, 
qtdnUi^jani  exttt  axmus.  Hoc  temporis '  intervallo' 
tum  praecipuam  libhitfae  '  sUpeUectilis  ,  qiia'  ca- 
rai,  paitem  nancisci  contij^l,  tum  multi '  {>rodIe- 
runt  boid  libri,  qyims ,  'si  hluic  scribendum  erat,« 
eum  inaigm  fructu  uti  posaem.  De  his  iri  ad  cillcem 
libri  nuhc  breviter  monuero',  erroresque  correxero,^' 
qui  et  mea  et  typothetarum  cufpa  irrepseruht,  ope« 
rae  pretxum  me  factuitun  fore  arbitror» 

p.  JL  L  &  yro:  consciripai  sunt  kge:  conflcrqpCi  sunt. 
L1&  pro:  xeliquii.  %e:  reliquiis. 

p.7.  Lltt»  "^uUe^  Barth«  AdTers.  L«  XX.  c.  2*  ad 

Statium  Theb.  1«  SSiS*  et  Petrua  Nannius  in  SjlL 

■ifloelL  L.  1«  c.5.  (in€kuteri  Fac«  Grit.  T.L  p. 

1299.    *  Uiinam  tandem  eii  aUqme  JiemUea  ^ 

qwi  Augiae  eiaiulvm.e^gfntrget^^emque  ejiaiat 

e  CemmentarHe  magnorum  virerrnm^  quae  illie 

faleo  adecriimntur.  Jfoctieeimue  ei  eteganiiesif- 

wMe  eet  inierpree  jieron,  eeierum  iia  ibruiue 

eet  tneuieieeimie  naem^t ,  ut  neepectem  fuidem 

eui  reHueOi.  IWm  Commentaria  iik  Yergilii  Ae- 

ueida  .fnaeeui  MonaU nimme  eirkumfemnikr , 

aueim  furure  i  ne^veMftknfuidem  BonaH  habere. 

AHquie  indociue  H^eetSseimie  v^bis  parapAra- 

em  eer^eU  in  Donatum^   id  jam  mundo  no*- 

irudiiurpro  Bonato,  ei  a  magnie  virie^,  ium 

Ll  2  i» 


Digitized  by  VjOOQIC 


268 

in  Itaiim  %  ium  tn  Germanut  pto  legiimo  agiuh^ 
sciiur ;  ianium  esi  pAilirum  in  magnijleis  H^ 
iuHs.  SiomaoAari  ,w^  Jaieor:  quis  emm  nom, 
aegr4  /erai  ioi  dobiisei  siudiosis  imposiuram 
.  fierif  per  isias  insdiissimas  nugaSf  nee  rebuSp 

nee  eleganOa  sermonis  instrueias.*^   .  • 

^*.  16.  1«  23^  LaUni  nro  nec  Scholion  nec  Scfadi»-^ 
gtes  babuenint  /eyf^ :  .JLatiiU  fero.nec  ScAolipn. 
nec  Scholiasies  lial^uerunt^ 
p.  36.  1. 12.  qui  inteiprelaU  jninl.  lege  :  •  qui  Xtl  in- 

terpretati  sunt 
p.  37«  i  82.  fimendationem  propodtam   cenfinaari 
Codice  Monacensi ,  dpci^it  Off Ilius  in  ^ddend*  a^ 
Scholiastas  Ciceronis  Partf  I*    Eamdem  confirinat 
locus Charisii  p.fi8  L  i^Jldsiduus  fuidamper 
.  d  sdfibuni^  quasi  sii  a  sedendofigmraium^.tsd 
errani.  Jfam  eum  a  Sermo.  TuiHo  popuius  in 
.  quifufue    ctaises   essei  -  divisus  i  ui  iritmtutn^ 
.  prout  quisque  possidorei^    inferret:  ^diHofi»^ 
.   qui  9MS   dahant^  naridni  dicti  iuni;.ei  .guo-- 
,   uiam  soU  m  negoiiis  puiliois  /refuentfie.  ad" 
erdnt^  ees^.gui /refuenies  adsuni^9UuiduM  ab 
\   i^mbmdixerunt*^^     » 
^  p.  40.  1. 11.  fuia*  video.'  lege:  (ukse  fidfiOt 
p. 4&  L  10.  quaedem..  iege:^ quaedanu 
p  57.  Inter  Bnnii  int)»prete8  mnBioniri  debueranl,  C» 
.   AElilUS  et  VEILGIMICS ,  quorum  menupit  Varrq  de 
,    Ling.  Lal.  L.VI.  p  79L  ^JpudMnmum:  |p.3Q6.) 
.    >  jftque  prvus  pariei  loeusia.  iueam  iouem*^* 
Luca »  bos  elepias.    Cur  ii^  sit  dioius ,  duobms 
modis  inveni  sertpi$sm%    Nam  ei  in   C«  Jelii 
Commentaf  io  erai ,    a    Lihfci^  Lueas  ;   et ,  in 

Ver. 


Digitized  by  VjOOQIC 


'  ferginii  Commentario^  ab  Lucanu  Zuea$t  ab 
eo  fuxHt  *  nostri  eum  maicimam  quadrupedem^ 

*  yiram  ip9i  habereni^  vocarent  bovem:  et  in  Lu^ 
'  eawie  Pyrrki  bello  primum  vidiseent  apud  ho^ 
'  etes  elephantdSf  id  est  ^  yutulrupbdes  comutas 

{nam  quos  dentes  multi  dicuni^  suni  comua) 

*  lueam  bovem  appellasseV 

St  FL;  CAPER ,  de  quo  Charirius  loquitur  L.  I. 

p.  107.  4    »Hbbbh.  Ennius  in  XVL   [p.  113.] 
'  nbt  Fl.  Caper:  non  ut  adjunctrve^  sed  appeU 

loHve  esi  loeutus.** 
p.66«  h  8.  plenine.  lege:  plenininie. 
p.7&.'L2ft  releribus,  lege:  veteribus. 
I^  77.        Iiiter  Terentii  interpfetes  memorari  debue* 

*  rat  SCHOLIA.STES  HALENSIS ,  editus  a  PauL  Jac. 

*  Brunfto  (Halae  1811.  2  ▼oIL)  Hujus  autem  scho- 

*  Ua  cum  iis,  quae  Angehis  Majus  a»  1815.  Hedio- 
«  lani  edkfit,  tam  mirifioe  congruonl,  ut  pro  iia- 

-  dem  omnino  agnoscenda  tideantur.    Disco'  hoc 

*  CK  Lud.  Schopeni  DieeertaHone  Critiea  de  Te- 
t  reniio  ei  Donaio  ejus  inie^^prete  (Bonnae  JSSJ.) 

p.  40.  quamegregiam  opellam  mihi  nunc  demum 

*  innbluisse  doleo ,  utpote  qiia  opportuhe  uti  po« 

-  tuisBrai.  Posl  Schopenum  idem  docait  Godofr. 
\  .SlaBhamniu»  in  ObsetffaL  in  Bonaium ,  subjec- 
-.4ii  Yolomini  VI.  ediU  Terenlii  {Hpsiae  J8SJ.) 

p.  m 

Xum   Tero  memorari  polueral  6L0SSAR1UH 
.  IMiEHTlASlillmjeGiossarium  Fooum  quarum^ 

*  dmmapudFublium  TereniHm^  quodStallbaumiuB 
4tx  veleri  codicepublicaTit  ad  calcem  edit  Terenlii. 
.  £t  >  quod  equidem  multo  majoris  aestimandum 

ccn- 


Digitized  by  VjOOQIC 


censco.  LEXIGON  T^SKENTIANUH .  eujus  partem 
(edidit  Bariluus  Adrers*  L.  XXXYIII.  c»  15. 

Neutrius  vero  oper^e.auctor  intfsr  Teouitii  Scho- 
liasCfis  referri  meretur ;  uti  nec  MA&Ti.US  S ALtT- 
TABiS  9  quem  pcrperam  eo  refeirt  Jaaua  Parrlias. 
Qua^sit,  per  Epist.  p.  122.  Steph»  nee  CALLIO« 
PIUS,  utpote  qui  Terentii  fobulas  rec^nsuit,  non 
vero.  interpretatus  est*    Vide  SchopeQiim'  p«  90 
et  42. 
p.78.      De  Donati  Commentarijs  no?ani,  aon  ta* 
men  valde  probabilem  suspicionem  propofluit  Gar« 
Guemher.  Reinhold  ia  Anwki»  Crit.  in  Tertni^ 
(  Prtmtslavtae  J830*  ).  p.  23.    b  utique  ppinalur 
Donatum  numquam  Commentarios  in  Terentium 
edidiflse :  quae  Tero^ipsius  nomtne  feraatur  Scho- 
lia ,  ea  esse  reliquias  Dictatorumt  qwe  a  diiGi'* 
pulia  negligenter  descriptae^  mbinde  mutalae, 
mulilAtaeque  et  in  brevius  contractae  sint*  Hujiis 
aoteorbpinionisrefulationem  exflpectamua  a  Scho* 
peno  t  cqJus  dudum  promissam  Donnii  Gommeii* 
lariorum  editionem  breTi  in  lucem  exituram  ene  , 
Gertiasima  faoia  acoepimtt8. 
p.  1I7#      Indisputatione  de  Asconio  TeHm  uli  po« 
,   luissem  cor^ctiorei  Orellii  editione»  ^  Sed  ea  de- 
mum  a.  1833«  jHrodiiU    Quod  Tero  quam  mazime 
doleo ,  hdc  est ,  quod ,  qdd  lempore  hanc  displi« 
lationem  in  lucem  edidi,  id   est   d.  16  Maji  a* 
1829l  non  co^OTcHm  Jo.  Nic.  Madyigii  €h  Q. 
A^conii  Pediani  et  aliorum  veterum  inierpre* 
tum  in  Cieeronis  Otationes  CommentarUe  Dis^ 
jmtaiionem   Criticam  editam  HaTniae  1828.    ct 
ejfisdem   Ajipmdicem  Disputationis  eod.  anno 
>  cdi» 


Digitized  by  VjOOQIC 


271 

ediiani.  Quas  fii  cognoyissem ,  non  tam  placi- 
de  profecto  accrediturus  fuissem  ,  Scholia  ab 
Angelo  Majo  publicata  pro  Asconii  labore  ha« 
benda  esse*    Hadvigii  opim'onem  nuperrime  expo- 

'  suenmt  novisque  argumentis  cobfirmarunt  Sluite* 
ru8  in  Specimtne  j^oademico  in  Ciceronie  Bi^ 
vinai.  in  CaecUium  ( Lugd.  Bai,  J8S3. )  et  Ra- 
?iu8  in  Var.  Leci.  libro  ad  Cioeronem  perHnen" 
te  (  ibid.  J8S4. )  Cujus  utriusque  laudabilem  di- 
Iq^oitiam  non  neglectum  iri  confido  a  Wundero , 
quem  singulari  cura  Asconii  Commentarios  illu- 
slntunim,  inlegritatique ,  quatenus  fieri  poasit, 
restitulurum  esse,  nuperrime  cognovi  ex  Orellii 
^stola  ad  Hadrigium  p.  XIY* 

p.  I4B.  1. 8.  lectorum.  lege :  lectorem. 

p,151.  26«  qualis  Codice.  lege:  qualis  in  Codice. 

P.IS8.  12.  Expositionum.  iege:  Expositionem. 

p.  19a  28.  Interpretes  inediti.  lege :  Interpretes  in- 
editi  in  Bibliotheca  Ambrosiana. 

Reliquis ,  qui  supererunt ,  crroribus  ut  benevo- 
Ic  ignosccre,  totamque  hanc  juvenilem  opellam 
bona  cum  venia  judicare  velinl  Leclorcs ,  modcstc» 
pie ,  officioseque  rogat  auctor. 


Digitized  by  VjOOQIC 


It? 


::  \ 


•     M 


Digitized  by  VjOOQIC 


HISTORU   GRITICA 
SGHOIiIASTiBVllt   Li.TI]^OBU]|I. 


soaiPsiT 
W.    H.    D.    S  U  R  I  N  G  A  R. 

rHIb  CHBOK.  KAO.  LIT.  ■VK^BOCT. 

PARS  SECUNnA. 


IVGD. UNI   BJTArORUM, 

SQXPTiBDS  S.  XT  J.  LUCHTMANNORnM 
Bi    J.  C  CYFVEERIL 

1834. 


Digitized  by  VjOOQIC 


JLapides  e/  lignu  ah  aUin  accijHOt  medifieii  iamen 
exBiruciio  ei  forma^  ioia  nosinu  ArokUeeius 
ego  8um ,  eed  materiam  varie  undique  eonduxi. 
Nec  aranearum  sane  iextue  ideo  metior^  qma 
ex  ee  fila  gignuni:  nec  nosier  vilior^  quia  ex 
alienis  libamuSj  ui  ape9. 

Jvsnri  ursnrs  in  Nolis  ad  Polittc*  L.  L  c*  !• 
(Oper.  Omn.  T.IY.  p.203.) 


Digitized  by  VjOOQIC 


CONSPECTtS 
PARTIS     SEGUNDAE 


C  A  P  U  T     i  1 1. 

tS    JkVTlQVlS     HrTBBFftBTIBtfS 
r*     VIRGILII    MARONIS. 


{•    1.  Yaleriim  Probus    «    •    • 

S«     2L  B8SUBP-PB09I»    •      •    ••     • 

$•     3.  TfBBBIUS  CI.AUDI1T8  D0HATU8 

{•      4«  MAhWS  SBBVIUS  90irOBATU8 

{•      6.  JUBIU8  ?HII.A^0TJIIU8  •      • 

$•     6.  8GROI.IA9TA  B4KTPIAinJ9    • 

$•      7«  SGHQLIAffrA  TBBOJIBinU      • 
.     (lULIUS  P0HP0KIU8  SABIBUs) 

(  DOJHTIU8  CALMBIirUS  TBBOKBITSIS 

J.    Si  L*  Aniu  Gornutus 

f.    9.  Aemilius  Asper 

%•  10.  AJexaniler     «    •    « 

!•  II.  Apronienut  •    •    • 

$.  12.  Aniutius  Gebusa    • 


8U 
69. 

100. 
102. 

loei 

IIK 
118. 
124. 

149. 
lOflii 


Digitized  by  VjOOQIC 


tt'  CONSPECTUS. 

$•  13«    Titufl  GaIIu8  et  Gaudentius  .    :    •    p:  167. 

$•  14.    Haterianus >   170. 

S*  15«    Julius  Hygmus  .    • »  172« 

§.  ib.  Yelius  Longus  ••«••••  »  184» 
§•  17*    Q.  Terentius  Scaurus      •    .    •    •     >   188» 

§•  18.    Urbanus   •    •    • >   I90L 

5«  19«  Anonymi  Comment^tores  •  •  •  >  196« 
$•  20.  *Tucca  et  Fanus  •••••.  >  197« 
J.  2U    Adamantiua  Mariyriu»      •    •     •     >  200. 

J.  22«    Aemilius >  201. 

S*  23.    Arrianus >  202. 

J.  24.    Arusianus  Messus '  >  ibicL 

j.  26«  Ascanius  Pedianus  •  •  ,  •  •  >  206« 
%.  26.    17.  Augustinus     •.••••>  212. 

J.  27.    Avienus •    •     >  213« 

5.  28.    Baebius  Macer >  214« 

%.  29.    Calvus     • >  216. 

%.  30*    Fiavius  Caper.    ••.•••>  217^ 

J.  31«     Carminius >  220« 

%.  32.  Carvilius  Picior ,  if.  Fipsamus  jI- 
grippa^  Eerennius^  PerUius  Fau* 
sHnuSt  Qk  Ociavius  Aviius  •    •     >  222* 

\.  33.    Comificius^  .4 >  223* 

\.  34.     Comeliani  Commeniarii    .    «    •     >  225« 
%.  85.    BedamaHonum  Aueior     ...     >  226. 


.  DigitizedbyVjOOQlC 


CONSPECTUS.  nt 


5.  38.  Eros  .    .    .    .    .    .    •  .  •    •    •  •  P*  ^^'« 

J.  87.  Fabius-  Planctades  Fulgenttua  .     »  228. 

J.  38.  Gloasariolum  Virgilianum  acripto- 

'ris  ineerii »  ^}^ 

J.  30.  Gnifo       »  ^^ 

$.  40.  Griilius  .     . »>*>»<*• 

J.  41.  ITeSru» •     »231. 

5.  42.  Martiua  Salutaris    ......  282. 

5.  43.  MeUssus »234. 

$.  44  Metrodorus »236. 

J.  45.  Aufidius  Modestus '  »  237, 

J.  46.  Modicius »239« 

$.  47.  P.  Nigidius  Figulus     .    .    .    .     »  i^id. 

%.  48.  Nisus '240. 

5,  49.  Pius  Commentator »  242. 

J.  50.  Asinius  Poliio .243. 

J.  61.    Pompejus .246. 

.  247 
J.  52.    Sulpieiua •    •     »  ^"' 

J.  63.  Titianus       . »  249. 

J.  54.  Trogua »  25Q- 

5.  55.  Victorinus »   ^i. 

J.  56.  rirgilioniasitx *   ^"^^* 

5,57.  Casuus  Sacerd^s  ( MS.  ^      .    .    •  »256. 

«.  58.  SchoUastae  Anonymi  (MSS.)  Biblio- 

thccae  Bernensis '  ^  " 


Digitized  by  VjOOQIC 


▼III  CONSPSCTOS. 

{.  &9.    Schdliastae  A 110071111  (HSS.)  BiUiO'» 

Ihecae  Ambraaaiiae  #    •    •    •    •     >  2B& 
S*  60.    Gabriel  Tryphcm  (HS«)     •    •    •     »  ibidL 
$*  61«    Cynlhiu8  Genelenais  (HS.)«      •    •     >  ibicU 
J.  62»    Scholiastea  et  Glossographua ,   quos 
lama  est  aenrari  in  Biblioth*  Leidenn 

ineditos 26S« 

J.  63«    Scholiastea  Yossianua  qui  aerratur  in  | 

Bibliotbeca  Leidenai  inedilua  •    •     >  209. 
Sfiecimen  Scholiorum  inediliNrum    «    •     >  272. 


Digitized  by  VjOOQIC 


■<ix^M 


c    ▲    p    ir    t 


XII. 


bS   ANTIQDIS   IRTERPRETIBtral 
t.  YIRGILII  HARONIS. 


Virgiliiis  mullos^  adaoqpie  plures  quam  ^jiumjmad 
Uina  Scriptorum  Latinorum ,  naclus  est  antiquos  ini 
ierpretes.  Gujus  rei  cauaam  ubi  quaererem »  Tenit 
iii  mentem,  narrari ,  carmina  Virgilii  jam  paiilb  post 
^ofitae  morteiii»  et  adhitc  Afigusti  aevo,  ih  scholii 
|[tra'electa  et  einarrata  esse  (  T) :  putd?i<^e  ailiquan- 
do,  liin<!i  acddisstf,  fit  lanttis  jam'  inter  antiquoi 


(i)  Suetoniiii  de  lUofttr. 
Gnumiu  e.  XYI.  •  Qmnius 
CmdUta  Bpirota  —  ad  Car^ 
n^um  Galbtm  se  eaatuUi^ 
PUtUque  iM»  JamSiarissima* 
Poil  dtinde  damnafiafHftit ; 
meHemgua  Q^IU,  echolam 
i^Mnitt  fnmuB,  diciiur  ea$ 
iimpan  diiputassa,  primas^ 
gue  VirgSium  at  aUospoSias 
nofos  pradegera  eoepisseJ' 
Hecalia  fatisequintium  |em- 
porom  ralio.  Testis  esl  An* 
giutiikiis  de  Ckti  Dei  L,  1.  c, 


m- 

^  ui»  flcribtt :  »  FayOnifNiMu^ 
mdiiegiuUj  ut  mddieaiPoS^ 
ia  magmts  omaiumqua  prae* 
clarissimus  atque  opiimus , 
ieaeris  ebibitusanniSf  nonfa^ 
cde  obUvionapossitaMmi.'^  et 
Augustini  aoqoalis  ,  Orosiotf  ' 
L.  1«  &  sa.  «  Amsas ,  io- 
qnit,  quaUA  per  iriennimd 
beila  excitaverii ,  quanioS 
populos  impUcuerit,  odio  er« 
eidioque  affUxeriS^  iudi  liie^ 
rarii  discipUnd  nostrae  qnof* 
que  memQriac  umtum  est^" 
A 


Digitized  by  VjOOQIC 


CAP.  XII.    DE  ANTIQ.   INTERPR. 


intefpretum  numenis  Eipli(*aliones ,  Enarrationeir  ^ 
Commentarios  et  Sdbalia  in  himc  poetam  coiucri-* 
pserit.  Hox  rero,  ubi  recordabar  vix  unum  inter 
ho8  interpretes  fuisse ,  qui  dici  possit  Commentarios 
suos  in  schol^rpt^  usum  scripsissef  suspicafus  sum 
potiorem  hujus  rei  causam  in  Aeneidos  excellentia  et 
jucunditate  quaerendam  esse.  Ncque  hoc  mirum 
ifidiKitw  i  ^rat  enim  ai^Kipqjentum  ^Vfi  lo^lorffi  -pa- 
Iriae  conjunctum :  cpg^ai  quae  de  gener^  et  origine 
nobilium  stirpium ,  quae  de  siirpe  Julia  canat  pofi- 
ta  (I).  Praeterea  vero,  idque  aeque  praecipua 
causa  haberi  possit ,  non  dubium  est  quin  Graipitia- 
itci  po^m  espKcarr  innaverint ,  guem  ^ciebanl 
plaota»  IlBpcMtoriliua» 


,  Qmi  primus  Virgilii  iirf«rpi:c(um  mmMnd  coaqMi? 
rifit.  ^uantum  icio,  ert  OeQcgiu»  fnhiiGiuf  m 
Praef.  ^d  VifgiJii  edijt..  PwiU*  1547/  UflW  m  wl- 
y^rein  Vijc^iUanArMm  iBJteEprelum  auw^cuiu  d  m^ 

gu- 

(  I  )  Nec  adeo  a  Gramma* 
licis^alknum  fiil  oreddre  Yir» 
giiium  in  4«&ei<le  RooMmaiD 
Hiatoinaiii  celebrasse*  Hujiia 
opinionia  iike^lio  fll  in  Scrvii 
Commenlarii»  ad  Aeu.  'Vi» 
9Sa.  M  Qm  beme  cotmderant , 
ioqiiil ,  invmu0$i  omnem  JElo* 
manatn  hkiorUm  uh  Amead 
admUu  y  ustptM  ad  SM  iem^ 
pora  sununaiim  eekbratse 
yirgiiiym:  quod  ideo  latet^ 
ijuia  eoitfuMi  e$t  ardo:  nmm 
tvemo  JUi  et  Aeneae  erro» 
rts,  advomus,  bMimquie ,  om- 


nifssta  suni:  Albanos 
regee ,  Romanee  eHam  Com^* 
ieSf  MifuSos^  tmSonem^  OoM 
sarem  ^  AnguSUsm^  eS  nudiM 
ad  kistoriam  Bomanam  pes^ 
iineiUia  hie  indieat  toens» 
Cetera  qoao  hio  iniernUssm 
Sunif  ln  i^aterclV  ooeuaa* 
moraif  undo  Hiam  in  ant$* 
qtds  in^nimus,  ojmskocap' 
peilatum  esse  non  AeDeidem^f 
sed  Gesta  PopuU  Sonasi 
guod  ideo  mtStaiumesiy  qsda 
nomen  mn  a  parte  sed  a  io* 
io  d€bet  dari:' 


Digitized  by  VjOOQIC 


gMltti  yirgilianae  poefieQs.pracftta&Ua.M^tdiulum 
e«e  diijgiU  «  /n  «omift^  ila  inquii  ille,  oirfAoniffi 
iNOfiM9ieii^t>t.>9Y&^a.  omnmpi^  moriaUum  jud£ei0 
ei  tpi  ^ewfytmfi  cqnse^u  sapienUae  e/  er^cUiiQ^ 
wis  i^fn^  e04  tribula\  acpittere  necesfie  esi,  ui  sem^ 
f^  ^Uquid  niowm  ei  observuiiane  dignum  ses^ 
Sjfarai^  JS4  re/acium  esi  t  ui  ad  un^m  kune  Pf^e^ 
iam  iuq^lie^mdum^  iQt  hodie  exieni ,  ioi  olim  seri- 
fH  siaU  a  viris  erudHis  lihri:  quorum  iamet^i 
p^ffmuei  i$d  posieriiaiem  perv^nerini^  fadl^  ^in\ 
m/m  fo^/ifiimust  idqm  p^ne  in  VergUio  effedsft 
lgtmo9 »  gnod  in  ff^mero  suo  conaii  suni  Gracf^, 
«,  k4  e^m  omniltu^  ^  ariis  ei  ingenii  qug^i  aon . 
tm^uspmgffr^  ^i  e^fornar^.  JVam ,  ui  praet^r-^ 
eom  Odauium  AvHum^  qui  mulHs  votumn^itus^ 
fuoM  ah  aUis  aee^perii  PoHta  versus ,  ansiotavii: 
Arueimsum  M^swm^  qui/ormas  ioq^endi  xeeol^ 
vH  e$  UbeUum  elocuttbnum  oampamii:  festum 
Jkvimm^i  fui  /abutas  iUius  oms^s  jambfeo  car« 
mme  deseripsii :  Arrianum^  qui  Tiberiitempcirikus 
metvphrasim  Georgieorum  edidit  i  quanta  o&seero 
jueiura  /aoia  esi^  amissis  UUs  ^  qui  non  vuiga* 
rem  doeirrnae  opinionem  kabuerunii  et  veierumf 
ubmeorum  sane  kominumt  judioiis  suni  ornati% 
Suni  auiem  de  quibus  nos  legimus  aui  suspica^- 
tKur^  nominaii  in  primis^  Anionius  Gnipko^  Ju^» 
Hus  Biginus  ^  Annaeus  Comuius  ^  Velius  Lonm 
gus  f  Aemiiius  Aspw ,  Mariius  Saluiaris  ^  Ruf^ 
fus  Apronianus  ,  Aruniius  Celsus ,  Flavius  Cof^ 
per ,  Alexander ,  Vrbanus , ,  Carminius ,  Viciori^ 
nus.  Commemorantur  et  alii^  sed  aui  obscuri^ 
uui  non  cer/i  nominis  inierpretes :   et  in  sejc/um 

A  2  /£- 


Digitized  by  VjOOQIC 


i  CAP.  Xn.    D£  ANTIQ.  INTERPR. 

IfArififi,  qui  recondiine  dodrinae  plenue  et/,  4 
pUrisqne  iniegri  iraeiaiua ,  eeu ,  u/  ipei  voearuni  ^ 
vpctyfMfTdcu  oonaeriptae  fueruiU  {\  )i  Neque  de^ 
fuemni  diUgefiie$  hdminee^  qui  ikemaium  ind^ 
inaierias^i  ei  oraiionum  argumenta  aiicKid^^i&us 
proposueruni :  unde  dectamaiionum  THiafii'^^ 
Calvi  apudVeieres  fii  m/enOo  ^  ei  Bieu9  ipee 
Amgueiinus  se  idem  in  Rheiorutk  sekoHs  puerum 
feeissfe' ecmjlieiur  j  e/»  quod  in  eo  ingenu-ffl&riO'*' 
iam  cupide  nhnis  quaesiverii^  jam  senex  <A)ib/« 
Fulg&nHus  Uhrum  reliquri^in  quo  praeeepiiit^ae 
ae  morum  e  Vergilio  exquisivii'^:  ei  ^dum:  nomine 
poiiam^  revera  phitosophum  ^ttxitxrsp  fniase 
probavU.  Verum  ui  ad  eos ,  de  quiius  noUs^aH'^ 
quid  teHqui  esi  ^  inierpreies  iand^m  veniamue  ? 
exiani  M.  Valerii  Prohi  in  minora  VergUU  openr 
parHeulae  ^i  fragmenia  quaedam :  melior  enim 
pars  in  Aeneida  desideraiur:  sicuH  eOam  Bona^^ 
H  in  sermones  rusHeos  ei  Hbros  de  Agrieulium 
explieaHones.  Relicius  esi  ex  omnifms  unus  \  vel 
prope  inier  onmes  olim  singularis  ei  praedpuus  , 
Servius  Maurus  JEfonoraius^  sed'  apparei  ojuf 
Commeniariis  plurima  adsuia  esse.'* 
Po«l  Fabrieium »  hanc  Spartam  (Huare  studuit  Pe«* 

Inu 

( t }  FabrtciQS  baec   rcfert  €$tm    Ei  tUcwUur  dliqua  stm* 

auctore  Servio ,  in  cujus  Gom*  pliciter ,  muUa   dc  kisioriu » 

inCDUnisadprincipiuinL.  VI.  nadta  per  alUun    sciemiiam 

Aen.  haec  leguntur :   «  Totta  Phiiosopkorum ,  Thsohgieo^ 

^pddem  FirgilittS  seieniia  pie^  ram  Aegjptisrem  $  adeo  ut 

maesi  .*  in  qua  hic  UberpoS'^  plnriqus  dc  his  singidis  hqus 

sidei  principatum ,   cujus  ex  liin-i  iiUegras  scHpseriat  nfs^ 

Hemcro  pars  major  sumpia  ^ftarsiai» 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIRGIUL  6 

)ni8  Burmamiua  Junior  in  Praefatioiie  ad  Vir^n 
editionem ,  quapi ,  patrui  obitu  intemiptam ,  abtol« 
vit.  Hic  omzuno  laudem  meretur  quod  calalogum, 
a  Fabricio  factum,  recensuerit  eumque  conquisitis 
undique  Yeterum  testimoniis  confirmaverit.  8ed, 
quod  Praefationis  ratio  ipsum  jubere  videbatur,  lar- 
l^iua  quidem  de  Servio«  Philargyrio,  Probo  et  Do- 
nato  locutus»  reliquos  fere  ita  dimiait«  ut  alus  d^ 
sputandi  materiam  reliquerit. 

Dala  opera  de  his  interpretibus  disierere ,  aliquan^ 
do  cmstituerat  Heynin^.»  magnus  iUc  Virgilii  «ospi- 
lAtor:  sed/regti  tmpeiun^t  ita  ipse  inquit»- ^iioi/ 
OMdieramf  ViraB  dociissimos  tnier  Belgas  cum 
:maxime  eum  lapidem  volvere  (1).  Quis  nostratium 
,a(>  He]^o  9ignificetur ,  ignoro;  et  sane  vereor  ne  fnju* 
airacperemus»  Heyuius  tamen,  ne  prorsus  cxq>ectalio- 
jaem.  destilueret,  nomina  antiquorum  interpretum, 
^quae  ipsi.se.  obtulerant  9  apposuit,  alphabelicum  or- 
dinem  secutus,  quij^  quod  de  temponun%  qu^ 
-buaTixerint»  ralionibus^pArum  auLnihil  constet.  Et 
ab  ipso  quidem  haec  ncMSiina  refenmtur;  Ac^^unaj»- 
tius  Hartyrius»  Aemilius»  AlexandOT»  X»  Annaeus 
Cotuutus,  Apronianus»  Arusianus  Messius,  Asconaus 
Pedianus»  Asper,  Avienus,  Avilus,  BaebiusMacer. 
Calvus,  Gaper,  Garminius,  Garvilius  Pictor ,  Gasuus 
S^cerdos,  Gelsus,  Declamatioillps  in  Virgilhun ,  TL 
Glaudius  Ponatus»  Eros»  Fabius  Planciades  Fulgen- 

tiust 

(  1 )  Heyidi  disputatiuiicHla  cbum  Codicum  etKditionumJ 

de  anUquis  VirgilU  interprO'  Tovru  Y*  p.  ^ag-^SSS.  edit« 

Ubus  extat  in  Y irgilii  operi*  tertiae ,   quem  locum  i emel 

btts  ab  ipsa  editi»  post  filen*  d^sse  suffioats 


Digitized  by  VjOOQIC 


e  .  CAP.  XII.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

/ 

i|iu8,  Glomariolum  Virgiliatium ,  Gnifo,  Grillius> 
Hebrus,  HerenBius,  Hyginus,  Juniud' Philargyrius, 
Julju»  Pompoimui  Sabinus ,  Martius  Salutaris ,  Helia* 
«»«,  Hodicius,  Nidigius,  Nisus,  Perilius  Fau8tinus« 
Poltio,  Probus,  Servius  Maurus  Honoratus.  Teren* 
iius  Soaurus,  Titianus.  Tfogus,  Yelius  Longus» 
Yictorinus,  Yirgiliomastix ,  Urbanus.-  Illud  tero 
-praeflitur  omnino  Heyivus,  paucissimos  esse,  si  di* 
ligentius  inquiras»  quos  data  opera  in  Virgilium 
commentatos  esse  eonstet:  plerosque  enim  in  libellis 
suis  Grkmmatieis  verba  ex  Virgilio  laudasse  et  illu^ 
atrasse»  et  propter  haec  male  in  Cotnaientatomni 
numerum  relatos  esse.  Gui  quidein  opinioni  noft 
dubilo  calculum  adjicere,  et  omnind  laudandam 
#S8e  oenseo  diligentiam,  quam  Heynius  in  istorum 
nominum  relatione  adhibuit;  nam  et  htc,  ul  in 
•aliis «  ita  siimmus  ille  vir  rem  suam  cgit ,  ut  in  ob^ 
flcura  quaestione  difficillimum  sit  post  ipsius  curaiti 
aowm  aliquid  et  {Htibabile  disserere. 

IVobis  igitur  in  animo  est ,  Heynianam  operam  in 
Bostrum  usum  adhibeite ,  et  hanc ,  si  quae  nomina 
de^sse  putabimus ,  novis  notitiis  supplere.  Brevitatis 
eatisa  Heynius  plerumque  fontes  modo  citavit:  nos 
ipsa  auctorum  verba  exhibebimus.  £t  prb  more,  quem 
in  aKis  secuti  sumus,  primum  oos  interpretes  recen- 
sebimus,  quorum  opera  supersunt;  porro  eos,  quo- 
rum  Gommentaria  perierunt ;  denique ,  qui  male  in 
inlerpretum  numerum  refetamtur:  tandem  addituri 
de  ineditis  interpretibus ,  quorum  Scholia  adhuc  in 
Bibliothecarum  claustris  latent* 

rost  Heynii  autem  aetatem  huic  argumento ,  quod 
j^m  satis  grave  crat ,    noQnihil    pondoris   accessit* 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIRGIIII. 


r  • 


K%%pfT  «niot  fib  hAgelo  Vajo ,  fn  Codice  tMilinpsesta 
Verolfkeiili  reperta  mnt  inedita  Scholia  in  Virj^ilicmi  :^ 
<tuae ,  quaitiyis  inl!R?re  laCera  sint  et  propterea  Vir<^ 
giKI  quidem  interpittAtioni  parmn  prodease  Tidean^ 
tur ,  m  hnjus  tamen  argumenti  tractatione  Vidi 
quantivis  esse  pretii  (  1  ).  Reperto  enim  illo  Vero- 
nensi  Scholiasta «  non  sohim,  quod  ipsum  jam  me- 
morabile  esset,  ad  superiorum  interprctum  catalo- 
gum  novus  inteipres  accessit^j  sed|  quod  gravissi- 
mum  est,  discimus  inde  aliorum  quoque  interpre- 
tum  nomina,  quae  antea  omnino  inaudita  ernnt. 

l!f  on  nescio  me  aggredi  periculosae  plenum  opus 
aleae ,  in  quo  multa  obscura ,  pauca  verosimilia 
sunt,  et  in  quo,  donec  aliae  inaccessae  ipsorum 
Velerum  notitiae  innotescant,  vix  quidquam  pro« 
babile  disputari  poterit.  Quod  enim  Majus,  qui  el 
ipae  de  hoc  argumeolo  Gogiiavit  (2),  ait  in  Praefat. 


(t)  Sdfta  snnt  Iioctitulo: 
VirgiUi  MtaroHis  Inierpreies 
r^ems  /  MPKR ,  CORNV' 

nrs,  HAtKRijiNV8,imi' 

GUS^  mSUS,  PROBU8, 
SCAURU8  ^  SULPICXUS 
et  ANONYMUS^  ederUenO" 
tisque  UlustranU  Angelo  Ma" 
fo.    MMtUOatd  iSi8. 

(i)  lnPraelkU$.y.  •Vir- 
gilianonun  Inierpretum ,  quO' 
nun  pleraqufi  seripta  perie* 
wwUy  memoria  equidem  ulr 
cumque  superesi,  eorwntamen 
accunUum  et  ntiis   dociuai 


catalogum  ego  quidem  non* 
dum  naetus  surn.  Namqtte  ei 
Burmanaus  in  Servio ,  Pki* 
Uwgyrio ,  pseudo-Probo  d 
Donato  diuOus  versatus ,  re^ 
iiquos  Ifene  multos  vias  salu^ 
tati  et  ipse  Hejrnius,  Virg^Ui  ' 
ediiorum  mulio  luculentissi^ 
mus,  nttda  paenenomina  Tn* 
terpretum  recitat :  cujus  bre^ 
vitatis  kanc  causam  obtendU  $ 
quod  ninurum  audisset »  w*o$ 
doctissimos  inter  Btlgtis  euni 
maxinu;  eum.  lapidem  vol^we. 
Jam  6l  ego  num  reapsc  Uet- 
gae, 


Digitized  by  VjOOQIC 


q         CAP.  Xn.    DB  ANHQ*  intkrpr. 

].  Vn.  non  niagis  de  mterpretibut  reoens  d^ectii 
quam  de  reliquis  Telet:  ^Profeeio  de  iot  uucUnrim 
bus^  tim  veiusiiBt  aaepe  eOam  WMmjpmu^  mo 
raro  inierpolaiie ,  dijficile  eei  guicq[uam  defimire^ 
^qft  ^qn  in  pmgmafn  obeeuriiaiem,  inenrraf^* 

Valerius    Probus. 

In  censura  YirgiKanonim  interprelum,  qui  qui- 
dem  de  antiquis  supersunt ,  omnium  pnmus  meritp 
nominandus  est  Valerius  Probus:  et  propter  nomi* 
nis  celebritatem ,  quam  inter  veteres  Grammaticoa 
nactus  est,  et  prepter  aetatem»  qua  ipsum  tixisse 
probabile  est. 

Etsi  enim  non  omnmo  certum  sit ,  qua  «etat^^ 
Tixerit ,  boc  tamen  satis  constat »  ipsum  et  SernOf 
et  Donfito  fuisse  antiquiorem ,  quandoquidein  bi  m 
Commentanis  ad  YirgiUum  et  Terentium  frequente^ 
Probl  mentiQnem  injiciant.  Saxius  in  Qnoou  lAt^ 
T.  1.  p.  240.  Yalerium  Probura  refierl  ad  anBi^n 
65.  P.  Q.  argumentOi  quod  ab  ffieronymo  in  Chro^ 
nic.  Cuseb.  p.  161.  ad  Olymp.  CCYIII.  4.  referai» 
iur,  et  a  Cassiodoro  in  Chron.  ad  Consulafum  Harr 
cellm  P\  Avipla^  ^  k.  e«  A.  U.  807^   qyi.  est  Aera^ 

vul« 

gae  f  fuod  sperdhai  Hejrnms  ^  neseire  .*  ium  alus  euris  M-* 
de  FirgiUi  InterpreUtits  nuper  sUntus ,  huic  universo  negot^ 
^Ugtddspripserintffateorme     vacare  ium  qu/tof^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


flRGlLn* 


iMgftni  GlirisliaBAe  B5  ( 1  )•  Qun  m  reele  proee-: 
daBt,  Valerius  ProbtiB  dieatur  Aaeoiiiiim  Pediauiini 
habMiiwe  aeqoalem  et  Auhim  GeHium  tanto  tempo« 
lis  intenrallo  praeeesngM,  ut«liie  cum  iis  loqui  po^ 
luerit,  qni  YalefiDm  Probum  diMrentem  aiidieraiit,. 
Si  de  naminis  |)elebritate  qMaeria»  k^Ghariiiiim, 

Pri, 


(i)  4b  bqe  calaulo  tton 
]|ittltam  dif crepat  Ed.  Corsi- 
nns  m  Proleg.  ad  Notas  Graor 
corum  p.  i3»  Allam  compu- 
tationem  imit  noristos  ad 
CSenQtaphia  Pisana  Diasert 
IT.  p.  464«  m  Jn  Chronico 
f  Eosebiiyita  inquit^  4icitur 
Probuj  Grammaticus  anno 
aecondo  imperii  lleronis 
floruisse.  Idem  postremo 
loeo  inler  Grammaticos  a 
Saetonxo  Bumeratur,  lUun» 
efiam  sub  Domitiano  Prin- 
cipe  Tizisse  patet  ex  ejus- 
dem  19>/s.  qui  Caikolioa 
inscribitor;  ibi  enim  p.  t4^ 
Mttrliaiis  epigramma  addo- 
di,  qjOLod  Qomi^iano  prin- 
dpe  editum  fuit«  Gellius 
L.  IIL  &  I.  et  i5.  et  L. 
Xnr.  c  iS.  et  19.  scribit  se 
cum  iis  loontam  9  qoi  Yar 
lerium  Prpbnm  disserentem 
aadierant»  Idem  TOro  Gel- 
lius  testatur  se  adolescen* 
tem  Bomae  ooluisse  Uero* 
dem  Altidun  Tiram  consu* 


laMin ,  L  IX.  e.  t.   Hie 

Toro  anuo  Tulgaris  aerae 
146.  consulatum  gessit,  An* 
lonino  Pio  Imperatore.  £t 
L  H.  e  96L  aiti  Favarimig 
FhUosoplau  eum  iid  FU 
Frontanem  ootuulammpo* 
d(hus  aegrofum  viserel ,  po^ 
hut  me  quoque  ad  eum  se* 
ctan  ire.  At  Gomelius  Fron- 
to  oonsul  sufllBCtiis  foit  m 
M.  Aurelio  priQeipe^  e« 
Au^nio  ip  panegyrico  ad 
Gratia^um.  Bx  bis  coUigQ 
Probum  usque  ad  Trajanl 
fent  nuperiiui  Tixisse.  Id 
-probari  poiset^  quod  iq 
libro  de  Dio^  qa{:eidein 
inscribitur ,  sub  Utera  I  ioi» 
gamus:  In  ForO  Trajani^ 
At  cum  in  lit  S.  seribaturs 
SEY.  AYG.  ARM.  PAB1\ 
SemvSf  jiugustuM ,  jirmm 
nicus ,  FarUucus  ;  ntrum^ 
que  eidem  libro  aliena 
manu  insertum  fuit ;  Te) 
aiium  plane  auctorem  ii-« 
Ind  Tolumen  babuit/^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


10  CAP.  XII.    DE  AlfTIQ.  IKTERPR. 

P-riaciaBiiait  rdiquosque  GrammatiGos ;  hi,  ai  qtoci' 
{a  diqmtando  ottataiBxe  rdbii «  haud  aiitcr  quam 
qmd  de  Pythagorae  diaeipufis  Bamtur ,  in  Probi 
Teiiia  jimiBt  Hojus  tamen  pieraque  operat  ^in 
et  ipaoram  nokiaiiay  phitimam  partem  perieruutr 
iinde  fit ,  tit  oeai  omuiiio  constet,  quibuspotiatimum 
aeriptis  tantam  laudem  adeptua  sit. 

Gelliusv  qui  pasrim  honorificam  Probi  mentionem 
faeit  V  BOnnulla  ref(Ht »  quae  i^  ex  Probi  famiba- 
ribua  audierat;  quae  arquis  legat.  non  dubitoquin 
facilc  persuaderi  sibi  patiatur»  Probum  non  magia 
libnw  edendo ,  quam  respondendo  et  coUoquendo 
inter  lamiliaret ,  bene  de  Grlftmmatica  meniiaae: 
»  Valerium  Proiumt  inquit  ille  L.l«  c.  15.  Chram-- 
maticum  illustrem ,  ex  familiari  eju9  docio  viro 
Compen\  Satlusfianum  illud  [Gatih  c.S.  $.4.]  Sa« 
tis  eloquentiae»  aapientiae  parum^  brevi  aniefuam 
vHa  deeederetf  sie  legere  eoepisee ,  et  eie  a  SaUu^ 
siio  relietum  affirmas^e ,  Satis  loquentiae ,  sapien-' 
tiae  parum ,  quod  loquentia  navatori  verborwk  Sal" 
lustio  maxime  eongrueret }  doquentia  eum  inm^ 
pientia  minime  convemrei„** 

L.  IIL  c«  I.  »  Ffj^  ego  haee  dtx^tam  mneta^ 
hundus  ;  atque  inihi  juisptam  de  sectatoribus  fa* 
vorim\  qui  videbatur  esse  in  Hteris  veterator^ 
Valerium ,  inquit ,  Probum  audivi  hoe  dicere ; 
nsum  esse  SaUustium  circumlocutione  quadam 
po€ti6ay  c/,  quum  dieere  vellet  bominem  avaritia 
eorrumpi^  corpus  et  animum  dixisse^  qUae  duae 
xes  hominem  demonstrarent :  namque  homo  ex 
anima  ei  corpore  est:  Numquam »  inquit  Favo-» 
Hnus^  quod  ejisidem  scioj  tam  importuna  iam^ 

quo' 


Digitized  by  VjOOQIC 


!fne  audani  arguiia  fuii  no9ier  Frobus  r  «^  Sai^ 
iMsitum^  vel  9u6iiU$$imum  breviiaiis  ariifiosm^^ 
periphrci^in  po^iarum  facere  dteerei. 

L.  IX.  c.  9.  >  Bi  queniam  de  iraneferemlie 
seTtieniiie  loquor^  memini  audie^e  me  e»  Valeru 
Probi  diseipuliSi  doeti  Aomims  ei  in  intell^en^ 
dis  pensiiandisque  veieriius  scripiis  bene  eaUidi^ 
soliium  eum  dieete  ^mkU  quiequam  iam  improspe^ 
re  VirgiUum  [  Aen.  l.  496.  ]  ex  Hsmero  veriisse^^ 
quam  versus  hos  amoenissimos  ^^  quos  de  Ifausi* 
oaa  Homerus  feoU  [OdjM.  Yl.  102.  J 

Orif  cf*  ^A^vtf^  «J«»  uax*  ov^fof  ioxia*^^ 
'*Ji  uara  TtfiytToif  nt^*^^»9T0¥  ^  ^  ^S^fMt^ihv^ 
T^^o/^iiMI  jvdir^oMy»  ual  4n9l^  li^oMMir* 
Tf  #1  #*  e^  Ni»pkpaof  «o^^cu  J^^  aiyUx*^  t 
'jtffoi4/ooo  0€U(ov0o*  tht^*  ^^  '^*  f ^*  A^iTm*  ^ 

'FtZa  e*  d^v&Tii  ^IAfTO*  *  uaXat  ^i  n  naaa»» 

Oualis  in  Eurotae  riffis ,  aui  psr  jufa  Cyniki 
ISseresi  IHona  ehoret ;  qusm  mUle  $eoutas 
Himo  a^qas  Mne  gloeisraniur  Oreadss  :  illa  pkareiram 
fsri  humero;  gradieneque  deas  eupereminet  omnie: 
taionae  iaeiium  pertentani  gaudia  pectus^ 

Primum  omnium  id  visum  esse  dioehani  Pro^ 
bo^  quod  apud  Homerum  fuidem  virgo  Ifausicaa 
ludibunda  inier  familiares  puelias  in  loeis  soUs 
recie  aique  commode  covferiur  cum  Jhana  VO' 
nanie  in  jugis  'moniium  inier  agrestes  deas ; 
nequaquam  auiem  conveniens  Virgilium  fecisse » 
quoniam  Dido  in  urbe  media  ihgrediens  inter 
Tyrios  Principes,  cuttu  afque  incessu  serio  ^  iii- 


Digitized  by  VjOOQIC 


12         CAP.  XU.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

ttani  opcri»  9ieui  ip9e  aU^  regniMiue  fiituriiSt  nii 
tUl  0fms  ntmUiudini$  eapere  possei^  quae  lusi* 
bus  aifue  venaHtus  lHanm  congruii.  *  TWm  pa^ 
siea  qued  Memerus  siudia  aique  oileoiamenia  in 
venando  JDianae  homesie  aperteque  dieii;  Virgi'' 
Ous  auiem «  quum  de  venaiu  deae  nikil  dixissei,^ 
pkareirasn  ianiwm  faoii  eam  ferre  in  kumen^^ 
iamquam  si  onue  ei  eardnam*  aique  ittud  m- 
pense  Probum  esse  demiraium  in  Yirgilio  dic^ 
bant,  quod  Momeriea  quidem  Avr^b  gaudium  gaur 
deai  genuinum  ei.  iniimum ,  tdque  in  ipso  p^nsr 
irali  conUs  ei  animae  vigens  {siquidem  non  aUud 
esi  ylyijti  H  rt  (ppiva  AifTw  )  ipse  auiem  imiari 
hoc  volens  gaudia  fecerii  pigra  ei  levia  ei  cun'* 
eiimiia  ei  quasi  in  summo  peeiore  supemaniidm 
Neseire  enim  sese  quid  signijlearei  aliud  perten- 
tant.  Praeier  isia  omniai  florem^ipst%s  iofius 
loei  VirgUium  videri  omisissSt  quod  hune  ffoms^ 
ri  versum  emgue  secuius  sH 

*PiXA  ^  ii^in%  nilMtfU*  tMUl  di  %m  maam^ 

Quando  nulla  major  eumulaiiorque  pulehriil^ 
dinis  iaus  dici  potuerii  ^  quam  quod  una  int^ 
.  ^mnis  pulekras   exc^Uerei^  una  faeHe  ex  omni* 
bus  noscereiurJ* 

L.  XIII.  c.  20»  »  Inierrogaius  esi  frobus  F^- 
Urius  (quod  ex  famUiari  ejus  quondam  eomperi) 
hsme  urbis,  an  has  urbes,  e/  hauc  turrem ,  fp^ 
hanc  tunrim ,  diei  oporierei.  Si  aut  versum  t  tn- 
quii  9  pangiSf  aui  oraiionem  soluiam  siruis,  ai-^ 
qtie  ea  v^rba  iibi  di^enda  suni^  non  Jiniiiones 
ifl^t  praerancidas ,  neque  faetuhnas  grammaH'^ 

eas 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIIUilUL  18^ 

dtt  speetm^erUf  sed  autwm  imam  mterm^af  fua. 
qmd  leeo  eanvetiiai  dioerei  qwed  iUa  MUOMerit^ , 
id  prefeeto  erii  reetiseimMm.    Tum  ie «  ijpri  fuae^\ 
eieraif  quonam  modo,  inquii^  uie  aurem  fneam 
itUerrogemf   ei    Probum  adt   re^ndieee  ^  quo 
euam  Virgiliue  percunciatus  eat^  qui  diverefein,i 
loeie  tirbeseVurbit  dixiif  arhiirio  eoneiUoque  ueue 
auris  .*  nam  m  primo  Oeorgiedn^  q^^^fiw  M- 
quii^  iibrum  manu  fpeiue  correctum^  Jegi  ^  ^mhie, 
per  i  Hieram  ecripeit.     Verba  e  verei^   6;ff#. 
Aodc  eunt  [  Georg.  L  .25.]   . 

Urbiene  imeiiere^  Coe^Af, 
Terrarumque  velie  curaeL 

eerte  'ejiim,  et  muta^  ui  url>ef  dioaef  uieuiidAuf 
lietou)  quid  faeiee  et  pinguiue.  Contra  in  ieriia 
dekeidoe  urbes  oEm^  per  e  literam  [Aen.  lil»  106») 

Cenium  urbee  habiiani  magnae* 

Bic  iiem  muta-^  ut  xiAiB  didas }  fiimie  exilie 
vox  erii  et  exsanguis:  tanta  quippe  juncturae 
dijffirentia  est  in  consonantia  vooum  proximarum. 
Praeterea  idem  Virgilius  turrim  dicit  ^  non  int* 
rem,  et  eecurim,  non  securem  [Aen.  II.  40(1 } 

Turrim  im  praeoifUi  eia^Uem* 

JSt  [Aen.  n.  224.] 

*         Ineeriam  ieeuuU  c4rvice  eeemtiau 

> 
quae    sunt  ,     opinor ,   jucundioris    gracilitatis , 
quam  si  euQ  utrumque  loco  per  e  literam  dicas. 

At 


Digitized  by  VjOOQIC 


U        CAP.  in.    DB  ANHQ.  ISTEIVPR. 

At  iUe\  ffOi  intm^auermi^  rudis  prtjfm^kif  ^ 
aure  agreaH  homo^  Cntj  ^mquit^  alimt  aUo  im 
loee  poiiu^  ^wsimefue  .oeso  ^Heas ,  non  eane  iniel* 
1^0*  TumProdusjam  oom^mQHor^  JSoli^  inyuiif 
igttl^r  <  laborure  i  uirum  ieiorum  dgbeas  dioeret 
tri^ie  an  lirbda  t  nmm  yuum  id  genue  sis ,  yuosi 
vUe&i  ui  sine  Jaoiura  iui  pseoes^  niAHperdee.^ 
mirum  dtkefis.  Eie  iun  nerbie  Probus  oi  iapfiwi 
iomenem  dmisiit  ui  mos  ejus  fuii  erga  indoei^ 
lee  ,  prepe  inclemenief\**  Haec  omme  Gdiim  ^ 
quaei  etiamai  praeterea  luliil  de .  Piobi  BCiipys  att'. 
paresset,  satis  probarent  Probum  qoxl  ignobilem  sibi 
inter  Graminaticae  disciplinae  doctores  locum  vin- 
dieare*    Et  eundem  morem  respondendi  et  collo-' 

qoeDditBler&niJiRrMjtouit  SfiietcuMu^f  H^*  ^i  W 
libio  de  IlhMtr.  QraxmL.  e,  XMY^  Yakm  Frobi  vi- 
^sk  expoml^  Jbaee.  «it; :  n^Mie  non  tam  (f^scipuios^ 
fuam  seciaiores  aliquoi^  habuii.  Numquam  enim 
iia  doouii  f  ui  magistri  personam  susHneretm 
Unum  vel  alterumt  velr  quum  plurimos^  iree^ 
UMi  quaiUQr^  postmeridianis  horis^  admUtere  so* 
lebaff  cubansque^  inter  longos  ac  vulgares  ser-- 
mones «  legere  quaedam »  idque  perraro" 

Sodciupd  Viri Pocti saepius  quidem levi  argumentc^ 
faciunt ,  ut ,  si  parum  inter  se  conveniant  quae  de 
alicujus  scriptoris  aetate,  vitae  ratioae  vel  scriben- 
di  genere  traduntur,  duos  ejusdem  nominis  scri- 
ptores  fuisse  contendant ,  boc  nobis ,  ubi  de-  Pro* 
^bo  dif|)utamus«  fociundum  videmus :  etsi  probe 
flcimus  quam  periculosum  sit  ad  dirimendam-  litem 
aic  Deum  ex  nube  arcescere.  Quum  enim,  quae 
Gellius»  Macrabius  et  Servius  e  Probo  cxcitant,  iu 

Pro* 


Digitized  by  VjOOQIC 


l^rolii  ComtiieQta^  quoi  nuBC  <d  Tirgilii  Bdoga» 
U  CiMfsiGii  hAbenuiBt  noii  Umtiim  daidareBliir^ 
Terum  loiillo  «Kter  k^iitiir^  «pntunest^  nen  iflloi 
CfflnawitMyw  91H  «l^rttuiti  eod  aUot  ab  iis  «0» 
ptorjibus  sigiiificatos  esse*  Accedit,  quod ,  quA  ho« 
diena  Prehi  Seholia  «icmaaripta  sittit  oralione  el 
doctruuif  non  posail  csse  seriptoiis  qui  GelliiiQi  4it 
lacrohiiim  aetate  antecessil^  lanlasque  ah  i^  lai»i 
des  lufit ;  sunl  enbh  ista  fere  tam  jejviia  el  leBimsl  4 
Qltanti  nomipis nro  prorsus  indignii  videanlar;  sed 
scripta  potiiis  siTe  a  recenliori^  quodam  Froho,  siva 
aliaa  nominis  panlm  docto  homuncionet  qiii  suum 
iomiatatAe  doclEinae  felum  ohifiisfaiio  auoloii  mqBM 
posuflriL  M  itn  quoque  eenBuil  Burmamnis,  ^01  in 
PraeC  ad  Tvgil.  (p.  0«)  de  oditia  Prohi  Goimaentmmi 
diiputanahaecaitt  »:Biiibilo  veio.  an  faio  Virgilii'In« 
lerpies  idem  sil ,  ae  Marcns  Valeriui  Preto,  «u^ 
jua  tfla  exstat  ^>ud  Suelon.  de  IllQstrt  flfmum 
e.9^  et  de  quo  vide  nolas  Grouov.  ad  Gell.  L.  Ij 
€,  16*  V^enmt  enim  duo  Valerii  Pnd>i  GramoMi^ 
tici,  altelr  secuK  Neroniani,  alter  Hadrianei,  cu<k 
ju^  scr^la  nonnuUa  habeiqua,  ut  librum  de  Ko^ 
lis  lilevanim,  de.  quo  vid.  Von.  L.  I.  de  Art^ 
Ciramm.  c.  S9.  p.  145.  ^ic  idem  est  ac  Valerius 
ille  Probus,  qui  commentarium  de  occulta  JLite-* 
rarum  stgniiicatione  I^stolarum  C.  Gaesaris  scri*- 
psil,  teste  Oellio  L.  XVIL  c.  0.  ubi  ride  notas: 
illud  enim  opus  diyersum  est  a  Iibello  de  Notif 
Literarum ,  superstite  quidem ,  'sed  interpolato  ral 
de  et  cprrupto,  d^  quo  vide  Pifir.  ad  L.  XIL 
Aen.  169.  Probi  quoque  Valerii  qitae  hodie  cii^ 
cumferuntur  io  Virgilium ,   supposititia  essc  judi-» 

1  cat 


Digitized  by  VjOOQIC 


l^ 


16         CAP.  III.    Bt  ANltQ.  INTERPii. 

•  imt  «Heiir.  Slephantis  Diaso^.  de  Ciitieis  p«  lUltK/ 
^  jU  Vaiefnum^  Probum  yuod  adHMti  verear  ^ 
M.iUi,  Mjuriam  faeiamust  nui^pUrafue  sub  ejus 
miwniine  edUa  iamfuam  i^fsuliHypaipa  rejiaia^ 
B  mu$4* 

.,  De  M»  qtddem ,  quae  hodie  Probi'  nomine  feraiH 
tar«.  Scholiu  mok  agemus:  mmc  autem,  ut  «ppa-* 
fleatylqiiale  fuertt  deperditoium  antiquioris  PnAf 
QoaimenlatiQrmn  pretiuuf ,  mm  ihutile  erit,  qsinor  ( 
eoUigflre  qUidquid  inde  in  Macrofaiif  8er?ii,  alio^ 
fuinque  acflriiplis  servalum  est. 

Yerum  igitur  Probi  Coinlneistarium  superrtiliem 
fiune  .opinor  Macrobii  et  Servii  aetale :  qui  inde 
«lif^ot.loca  eaeitanL  Macrabius  quid«m  ^iaa  nia 
munaa '  fragmeiftum ,  ^eA  valde  notabfle,  aervairtt 
L.  Y.  Satuni.  0.22;  ubi  ait:  %  Ajmd  VirgHium 
Pan,  mveif  lanae  ihunere  Lunam  HlelKisee  per^ 
iiieiur  [Cfeorg.  III.  901.  ]  >  In  nemora  alta  toi 
0ant  t  Munere  dc  niveo  lanae ,  A  credere  dignum 
C8t«"  ei  reliqua.  In  hoe  loeo  Valerius  Prohus  (1)^ 
vt^  perfeciissimus  i  noiai  neseire  ee  Aane  .hisio^ 
riam  sive  fabulam  quo  referai  auciore.  Quod 
ianium  virum  fugisse  miror.   Nam  Nieander  ku* 

jui 

.  (  I  )  Hanc  igtiorfltatiae  co^  /»So  con/tubitu  diciiur  poUicit 

fessionem    non   reperies    in  tas,  ei  .  duas  paries    fedsse 

cdito  Probi  Coromentario.  !•  gregum^  quarum  alteram  can» 

dno,  ibi  liaec  prostant  ad  istuin  didiorem ,  sed  lanae  crassio* 

tersum  ;    Pon,  Mercurii  fi-»  ris ;  Lunam  ,  deeeptam  can-^ 

iiltf  ,  cum  Lunamconcupisset,  dore  ,  detenus  pecus   abdun 

€i  hahertt  aptimum  pccus  ,  xisse ,  ui  pOita  signifi^ati 
posec^tc  ea,  partem  peeoris 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIRGIUI.  .  17 

\ 

JU9^  $si  anMfpr  ki$tqriae  (  1  ) ,  pa^ta ,  quem  Didjf^ 

Tmus ,  Grammaitcorum  omntum  quique  sitU  quique 

ymeainl  inUruttissimue  \  fabulosum  mcat ;  quf^ 

M^ns  Virgjilius^  adjecit    s  si  credere  dignum  est,'* 

wsdeo  se  fabuUso  usum  /atetur  atictrn^/^ 

Cierfiiis  autem  firequeatissime  Probi  Commentarios 

in  wum  U8)im  adhibuil,   ex  iisque  fragmenta  me« 

mofaTil  cum  ad  Eclogas  et  Georgica  tum  rero  ad 

AffHfidnp ;  ^imde  liqel  conjicere  Probum  nullam  Viv- 

^iljaiiae  poSseoa  parlem  intactam  reliquisse.    Fra- 

gmenta,   quae  Servius  .nominatim  inde  servaTil^ 

Jbfiec.amlt 

ftd  tcL  VL  76«    \njjam .  eatbs.    Per  Tapinostn 

.    dictum.esi.  Nam  nen  vesavii^  sed  ever^ 

iiij   quod  Probus,(2)  vuli  kac  ratione 

4efen4sre «  dieens :  veiasse  venire  a&  eo « 

quod  esi  Ytho^   vecto,   vexo;   tii  vexaase 

sii  portasse^  et  sine  dubio  pro  arbitrio 

sm  evertiese. 

kd   Ge.  1*^277.      Pallii>us  oaciis.     Quia  pallidos 

facit,     Nam  ipse  ntger  est,    Probus  Or- 

chus  legii  ( 3  }•    Comutus  vetai  adspiram 

j 

(v)  Euodaita  hu)u»rabtil«€  poierai    eiss    Hisi'  OroeeUi; 

amftorem   agnoscit  Pbilai-gy-^  (a)  i^n  CommteDtarfo  qni 

riat.tfd  Ge.  ilL  Z^i.  Fabw*  Miic  Probi  nomiBe  fertiir^ 

im  sic  eSt:  .  Pan^  cum  2«ii^  niliil  oronino  ad  hunc  v^rsuni 

aae  amare  fiagrarei,  ut  illi  annotatiim    prostat.     Et  ^e 

fermoses    vuiereiur  f    mws  verbo  vs^sse  m  toto  Com« 

veUerihus    jse    eircumdedU  ,  menrtario  nec  voli  nec  veith^ 

aique  Ua  eam  ad  rem  vene^  giuni  rcperitui*. 

ill£»it.>    Hujus  opinio^  (5)  Meque  Ifnjiis  rci  vcsth 


ius  aactor  est  Nicander ;  nec     c''-'"  '-^  ^"  i*^^  Cuiwuenta* 


Digitized  by  VjOOQIC 


CAP,  Xn.    Ht  ANTIQ.  INTEKPR. 


feonem  ttMenehm.  Benodus  ffrfmm  pgSn^. 
M  tmna  dtmt  naium. 

ftd  Aen.  I.  I.  T»oja».  Probus  a»  Tn9}mn«  em*. 
jo§  ei  Ajax  non  deiero  per  wtmm  i  jr«ft»fe 

ad  Acn.  f.  M.  Tofvtxm  tA.t«  EfcftWi.  In  fi^&K 
adfnnota  sunt:  ei  adno^sndkm^  Ht  duo 
H  eximaniur^  nikOominue  sensue  erU 
tnfeger, 

ad  Aen.  I.  44.  nAimmo  notfmt.  f^Sme  tsm* 
pore/e^/,  ufipse  [Aenb  IX.  BSB.]  t£ip^ 

*  quefaoti>  tempwa  plumBo.*^ 

ad  Aen.  I.  194  PAaTinra.  Sallustius  pn  Jbf .  c, 
XLR.  l.J  aifr  »  Profnncias  infer  sejntr^ 
Hveranf.**  jfkm  et  partio  et  paitior  Aet- 
mus:  ef  esf  verBum  de  his,  yuae^  eum  ufrcan^ 
que  recipianf  decSfnafionem ,  pro  nostra 
volunfafe ,  acfivae  famen  sunf  sign^lca^ 
tioniM^  ir/pcimo,  punior; fidOriGO ,  fabricor ; 
labo,  labor;  quamquam  fenfaver^  Pro^ 
hus  ( 1 )  faeere  diffireniiam  infer  aetivetm 

pas^ 


•W*  Ctteram  iUad  Orchtis 
ooiniptam  esse  pato|  adfpi» 
nalift  •aim«.fiiam  8aadelPn>- 
bns ,  nQO  in  med^a  roce  po« 
9«nda  est,  sed  ab  initbs 
Tesqribi  oportare  cen«eo  JESor* 
afif.  Qnod  BormaBBiim  fu« 
git  <|iik  Hcsiodi  loaim  ad  bmi* 
sMa  non  babaerit,  fifttaulem  i» 
Oper.  eiDieb.  ▼••  to4«  ^Erui/u^ 


(t)  Eandem  opinioiMm  pco* 
dit  Probua  in  Catbolids  pw 
i4aa»    •  T  MttSt  ia  kabeiks^ 

▼i  fiKieS  ipsdc,  pep^cSu^ 
partio,  parlivi,  ds  Cisef0 
[  •■ .  }    c  fNsfitSeiwsSm*   JK^ 

inlsliifieAi  mefi^HisiiSf  msiver» 
U  cemmunis  partior.  Wir^ 
gUms  [Aen.  I.  194.}  •  arjo* 
cioff  poftiiur  in  emnsL'^  Qu» 
io- 


Digitized  by  VjOOQIC 


ViHGlLlI.  » 

pttnAumjme  signtJUaiionem ;  ui  dicamuw 

(kg.  didmto).*  titndeo  alierumi  iondeot 

c^  itlieroi 
pL441.    Lionmiiixis  uim«A«     Aui  tepH^ 

mtk^  {i)  TDMUs  €${  f  ami  ieeundum  Pro^ 
^nm   genHwuSf   ui  eii  laeHsaiitius    um- 

brae:  eieui  SaUuetiue    (ia  fragm^   ed« 

CSorlii  pySSfti]    »  ftugum  pmbuUjue  lae^ 

iue.e^ferJ^ 
ad  Aim.  n.  15.    IiMAA..  JTemen  eei  indedHnahih ; 

Htei  Prebme  [iit  CathoBcis  ^.  145&7  ^m 
.  ^iMiedeeiinuverii,  ui  Mctaris» 
aA  Acbu  IL  178.    8ai««8  eemsei.     Probo  dieplicei 

aftbua  ffidor «  e/  eupervaeue  peeiium  vi^ 

deiur*     Boe  auiem  Snniue  [«.]  de  iMe 

mie  disii. 
ad  Aen.  m.  3.    Fcmat.    ^wW   mH   Probue  ^  ad 

diseemendum  ien^mtei  eireun^icienddm 

uUimam  ejfUabam^  ui  inteUigamue  fuma-> 

?il,  non  procedU. 
«d  Aeik  iiL  88.    Hmttio.  tieei  Ptehu^  ^quadrati 

quM  eU  jungkttiia  ho^itio  dextiw,  iamen 

eepeimue  caeue  esi^  ii  e*  jure  hoepiia* 

liiaiie. 
ftd  AfUi  ly.  850.    Ha  kxaMve  bamt^    Acoep/s  ^ 

esi 

loca  pro  Cidero  conrigetiduiui     denmtfiU,  hnjiiaf  Catonis  eet 

AdJUfU  ei  iepiMm  Mum^ 


(i)  D«  wptiino  Gan  sk!  iie&tfi  c«iit<2iciautf.*  nostenM 
acribit  Aspor  m  Arte  p.  1799*  tel  mari  ▼ectos»  ^ut  ^eciefU 
tt  CkAi»  eominum  surU  sex.  ablatis^i  habet ,  nec  iamHi 
tfeminaiiims,  ul  bk:  Cato:    esL** 

B  2 


Digitized  by  VjOOQIC 


10         CAP.  XII.    DE  ASXiq.  INTEHPR. 

e#/  PleonMtnus.  Haurit  mumpro  percipH 
jfonebaui  veferes :  ^t  ideo  q;HA\pottS9t-^' 
mum  parte  sensus  percipianl.adjunguni^ 
ui  [Koxk.  XII.  26.]  »  Simul  Aoc  oi^foMr 
^  haun:'  et  (.Aen.  IV.  6C1.]  »  Hauriat 
hunc  oeuUo  ignem^'  Probus.oMtem  qiU: 
Neni/o  kaurit  vocem. 

ftd  Aeii.IV/ 418^  Br  tAUi  i^ssm.-  Prohus  sane 
sic  adnotavii :   Si  Aufia   versum  onUtie^ 

^  rei ,  melius  /eeissei» 

ad  Ae]ki>VI.  1*  Sec  t atva  hxCKVuim»  Samescien^ 
dum  I  Ucei  primos  duos  versus.  Profms 
ei  alii  in  guinii  reliyuerint  fene  ^  prWff' 
denier  ad  iniiium  se^  esse  iranslaios. 

ad  Aclk.  VI«  177.  Aaamoub  sipirLG&r..  Probus  ei 
Donatus  de  hoc  loco  requirendum  adhuc 
eseei  dixeruni* 

ad  Aat.VI.  473.  PAi8riii08.  Prior:  quod  difficile 
inveniiur^  JXam  de  hoc  semione  quaerii 
et  Probus  et  aliu 

«d  Aen.  VI.  783,  Ahimqs  abqvabit.  oixkpo*  Jfd^ 
gnanimiiaie  aequaiiiur  ooelo^  J)e  koc 
autem  foc^  ei  Trogus  ei  Probus  quae" 
runt.  ' 

ad  Aen.  VI.  Q66w  Ibstam.  Sindlitudo :  ei  esi  n^ 
men »  quod  non  recipii  praepositionem. 
Ad  instar  enim  non  dicimus ,  guod  Pro- 
bus  deelarat  (1.  declinat). 

ad  Aen*  VII.  S4S.  Et  qonybxa  per  AVBa9.-  Pro^ 
buSy  Asper^  Bonatus  ^  dic^nt  ^  hoc  loco 
pcr  bis  acctpiendum ,  nt  allbquatur  Ju^^ 
nonem  per  coeli  convexa  et  p^r   aura^ 

ad 


.  DigitizedbyVjOOQlC 


meiLiL  « 

mA  Aen*  TIL  773.  PoiHiGiHJkM.  Jlfairis  poena  ge^ 
mium.  Alu  Phoebigenam  legunt^  ui 
Pr^bus» 

ad  Aen.  YIIL  406.  GoirjuGis  infu8V8  grvhio.  Hoc 
estf  ante  eoncubuiif  et  sic  gmevii^  Pra* 
bus  vero  ei  Carmvnius  proptor  sensum 
oacephaion  infusum  leguni  ^  ut  sii  sen- 
sus:  Dormiii  eum  oonjuge  dormisniei 
u  e.  peiiit  soporem  infusum^  ^tiam  in 
conjugis  gremio. 

ad  Aen.  IX.  814.  Piasoa  qitatit  abgi&  anbii.itim^ 
Probus  ait :  Commodius  kic  est  aeg«r 
qumm  in  quinio  [ts.  432.]  •  Vastos  jua" 
tiiaeger  anhelitus"  quamms  eonsuetudo 
mi  Virgilio  ista  mutaTuU.  * 

td  Aen*  X.  18.  O  patke  ,  o  hohikum  ,  »r?t&HQUK  ai-^ 
TimirA  FOTI8TA8.  Huno  loeum  Probus  quae^ 
rii:  sed  dixit  unam  rem  secundum  Phy^ 
eieos^  alteram  see^ndum  MaXhematicos^ 
Jfam  dirAm  potestai  esf^  fuiu  ipse  est 
aefher  qui  etemeniorum  possidet  princi" 
patum:  hoiBinum  vero  ideo^  quia  bona 
Jwie  trradiatio.  honores  hominibus  tri" 
buH. 
•d  Aen.  X.  83^  Niqub  illo8  iutuis  auxilio.  Con^^ 
eessAms  esi  iste  madus^  secundum  Pro^ 
bum:  namque  in  Artibus  non  inveni* 
tur  (1).   Fii  autem^  quotiene  taedio  con^ 

tCKr 

( I )  Uaxunus  Victorinus  in  tndicativus^  Tromissiv^Sy  Im  4 
Arte  Grainmatica  g.  90.  p.  pcraiivus ,  Optalipns  ^  Con* 
'd49«     «  Modi  sunt   decem,'*    Junciwus ,  Concessivus  ,  Infi^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


t»         CAP,  XIL    m  AHTIQ.  INTERPR, 

ieiUionvf  qumsi  videmMr  conced^  i  ytf qif 
iamen  nolumus  fieru  Jfam  id  ^»gii  Yenue 
hoc  loco ,  ui  Jupiier  magie  yrweiei  au^ 
xilium^ 

^d  Aen.  X.  178.  Asr  UiTa  TUCBHTQf  |ii8Qi*a«  Pro^ 
6uM  trecei|to6  eubdieiingui  vuli  9  ui  insuln 
Bequeniibue  junguiur^ 

ftd  Aeii.X.  180.  Tbbgshtvii  ▲niictuirT.  Prohue  ad«p 
'jiqiiml  at^aeeni  %  ei  quaei  Jusia  euni . 
iradii. 

eA  Aon,  X.  808.  Y^m  D<meo  nvii  nRDfir  iniQWt 
Prohu9  ?adi9  dorso  /»^  vado  fAfc^i»  /n<« 
/o/  ui  in  Georgioie  (IIL  4M.]    »  i^or^o 

Ad  Ae^.  X.  444,  Abquo^b  iimso.  Pro ,  ipei  jueeii 
ei  eet  neurpaium  pariieipium.  Smt^  Jift* 
beor  nen  dieimuM^  unde  poHsi  venire 
ju88iis«  Qu€mvie  inierdum  sie  dieaiur^ 
ui  Lucanme  {fll.  I4tk]  9  Cujus  serva^ 
veris  fiwira»,  &\  fmdqmid  jubeare^ 
•  velfr,"  Sio  erge  Uc  pariieipium  ueur-' 
pavii^ui  EoraOusveriMm^  diee^s  (Epist, 
I.  9.  31.  ]  %  Maee  ega  praemra/re  ei  ido^ 
neus  imperor  ei  non  Inviiue^*  ^^g^  m* 
tis  Ucenier  didum  esi^  adee  ui  ProBme 
kuic  loca  eorrupin  Alogum  eippoeuerii^ 

( m  ieg*  vt  einead.  Qurxn.) 

ad 

ni^^is^Impenonak^GenauUf  tf fui ,   ui   leges    OpiatitWfi 

Hortandi  modus.  Adduntqui*  utioftm   leg^rem?  CoaiwHitU 

'^m  Percuactatirtun  modttm»  rus ,  cum  lcgam :  ConeessfR 

IndictUivus  ,  ui  lego  :   Pro*  vus,  ut  legerim :  cet,  c£  Dlq- 

Bi/<«VKjr  K^  le|;am :  Impcr^.  medes  p.  3^0. 


Digitized  by  VjOOQIC 


mi  kmL  X*  filO*  miaiiivi»  ijiait.  ji»per  no  fe* 
gii  9  H  miiimr  Sailusi^  ejfemple  ^  qui  [ia 
Anignu  Hisl.  X.YL  p.  lOOSL]  aU:  bEjuo 
'  o^lTife  oiMr  tningmbus.'*  Pnius  verm 
j&iif ailN»  alhis  dmii  Jegendum^  ui  albae 
uewiee  aeoqntmuef  fmae  eaoerdeiibue  con* . 
gruae^  euni :  eieui  Siaiiue  de  Amphutrao 
dwU  [Theb.  lY.  217.]  m  JOafue  pun^ 
jmreae  mierpHcai  tnfula  erieiae.'* 

md  Aen.  XI.  Bft4  Namm  ihpligat»  Probue  de  Jteo 
leco  arpUamplaeam  •  •  •  <  ( 1  )• 

ad  Am»!!.  086.  GBatm*  Prebue  aui  cespil0'^ 
aui  ee^fUe  pro  eampo ,  eciiioei  quod  «^ 
epee  gleba  eO^  («c  ccnrigatur  Burai.  «dit») 

ui  Amu  JU.  8I0.  Amwl  EuiirQimt.  AUi  exmk 
nliaqimnt  ieguni^  Probue  hjfpallagen  vuH^ 
9el  eonirarium »  ui  ipea,  relkiquit 

«d  Aaii.Xn«  17d»  PATttnQraALTAftU  ubait»*  J^ra^ 
^  altaria  id  eei  in  altaria  Accir «/  pateril 
pro  ex  pateris,  n/tfmKm  aliaria  inieiHga'' 
mue.  JBaenim  quae  in  aliaHafundumiur^ 
altaria dieivoluii :  idualiaria,  speoiee  arte^ 
rum  iraduni.  (lio  leg.  ex  edit.  Conttndiiii.) 

eA  Amu  XII.  60B.  vlatos  -Lkronk  caiiiniB.  AnOquu 
leeHe  flotoi  Aabmi  i.ie.  Jloruhniee ,  jm/- 
ehroe:  ei  eei  Enmanue  eerme  [p.  3&S* 
HeM.  ]  Probue  eic  tutnoiaieti  :  Neoiericum 
erai  flaw,  ergo  bene  floros,  nam  seguUur 

^Ei 

( 1 }  Loens  troncatu&  Mo-     makbat  daieaffQf  nliffi»vL 
aente  fiurmaiuio  l/Orvflliuf 


Digitized  by  VjOOQIC 


U      GAP.  xu.  1»  viisnq.  interpr. 

'  ,    %& xo$ea9 laniatu  ffetuu.^'- A^iuk zu BeMk 

jchxs:  >  Namjlori  orines  ffulfin  ui  propa^ 

xt  jacewtJ^  .  fn  usdem :   >  JEi  Idnugo  Jlam 

ra  nun^demumirrtffot.^*  Pacuvius  Aniioi 

pfiL :    c  Cermicum  Jhroe  tUsperdite  orinesJ^ 

(«c  leg«  ex.emend..  Qtonw.  ad  tiell.  III.  9.) 

Plutaapud  Servimn  nommatiin  quidem  non   me- 

«BMBQlur  fragmenta  e  Probi  Gommentavfi^ ;  quam-. 

quam  ncm  duhium  est  quia  Ser?ius ,   qtiod  et   in 

nUisfecit,    multOities  Jhtdbi  interpretatianes,.  nbs 

addito  nomine,  ^uis.ScfaoIus  inaeraerit.  Satis  autem 

Jtiaec  comprobant  qualem  jacturam  in  istorum  (1oib« 

mentariorum  interltu  Literae  fecerint.'  Equidem  non 

4a  8um  •  qui  quaecunqiie   Probi  nomine'  a  SerYio 

«nemorantur,.  probanda  cenaeam;  nam  et.SA^iui 

ji{M  multa  reprehendit ;  jlkid  tamen  affirmare  non 

vereor,  jprobumt  «i  verus.ipsiu»  Gommenlariua  mx^ 

|HB^sse(«   et   principem  .inter  Qr^mmatioo9  Ug^vm 

il^Grito  i&n  fiiisse  .TindiiDaturMm.»  et  notn  t4m  exiguo 

JionoresfulMnjtqn  fijisse.apud  plerosque  Yir^s  Doctoa, 

^ui  Aune  hiijua  Uudes  p  ^pppsilis  .ipaKUs  nomini 

XJoipmQntariis  judicant.  •.   . 

'..,Bis  «^ddq  .tria  fr^gmfnta^  .quae  SchoUagtes  Ano-> 

.j[iy>32M9t.  qui  novisaiina  «eiL  Codice.  Veroncfiar  i^Mi^ 

pfie^tQ  ah  Angelq  Ifif/a^o  edilM9  est ,  iservavit : 

.f4  Acn^  II-  173«    3alsij9.  suq^oi^  xct.-.    JRr^us  mala 

.  ,         ,  ^pitfh^to  puta4  u^um  po^tc^in*  .Sritici  ve^. 

.  T^  nat^ralia  ^jntk^fa ^nvAquiem ^nhonesia 

putant  locari, 

(id  Aen.  IX.  360.    Ibawt.     Alio  loco  ostenM  illoe 

.'   ^  a  Tumo  misso/s.  Moc  loco.  adnotant  Pro^ 

bus    et    Sulpicius    contraiium     ilk    eese 

[VII, 


Digitized  by  VjOOQIC 


'    TIRGILIL  SB 

•  {  VIL  OQft» )    9  Septii  9t  iecH»  rerumque 

relwfmii  ka6ena9J\ 

9d  AeiL  QL,  873.  Sd&IiIotjii  nocnfl  nr  unm4.  Pro* 

iu9  kic  po$uii  €qM9»mum  esfemplum'  em 

MofMio  [Ganii.m.27.31.]  ^Noefeeubim^ 

eiri  nikU  ^atra-  praeier  YicHi  ef  undae^^ 

Neqfuequam  ycro  dubiiiiii  eil,  ut  monet  Mcqus  in 

Pm^.    %.  VL  quia*   qui  m  bia  Seholiis  ocoamt 

Probufl,  idemait,  ciigus  auctoritate  saepe  utitur  8ei> 

vius^   Ham  quod  ^udorie  epitbetou  in  primo  horum 

aehotiorum  reprebendit  Probua,  idten  coaistat  eodeni 

JMO  epud  Semum  Prdbo  displiquitte»  .     . 

$.    2* 

\    l^SEUDO-PROBUS. 

'  'Hoe  iKnmiie  srgnificamus  auctorem  Gommentario* 
niin  in  Eclogas  et  €reorgica  qui  hodie  Probi  norni* 
ue  circQmferuntar ;  stve'  ii  scHpti  slint  a  recentiori 
quodam  Probo ,  sire  ab  ahus  nominis  homine  in^- 
docto.  Ho8  mim  quominus  ab  antiquo  Probo ,  illo » 
qm  Macrobium  fet.BerTiiun  aetate  antecbssit,  scri-^ 
]tlM  ease  opinemur,  faoit^  ut  diximus,  cum  Scho- 
•HAraai  istcmitil  jejunitaset  tenuitas:  tum  yero  prae- 
e^o  haec  causa,  quod  fra^enta  quae  Hacrobiua 
et  SenriuB  sua  aetate  e  Probi '  Commehtariis  exbe^- 
'psm«  aieqttaquam  in  istislegantur. 

Fuisse  autem  plures  Probos  grammaticos,  in  hia 
clarissimos  duos :  alterum  Neronis ,  altenim  Hadpa* 
ni  aetate,  qtii  in  Virgilium  scripserint,  opinatus  e^ 
Jo.  Alb.  Fabricius  in  BibU  Lat.  T.I.p.  342.  cujus 
Henteatiain  et  3urmannus  et  Ueynius  secuti  sunt 

•     Por- 


Digitized  by  VjOOQIC 


S8         GAP.  XII.    0B  AlffH!^,  IirrERPR. 


Poim  idtdk  Baliriont  arUtrttwr  ^  de  fNCori  Uxpi 
Hacrobium  L.y.  c.  23.  «ed  ad  aittnini  pertinere 
nCtti  Pvobi  a  SaeftoaEio  aeriplain.  Ab  bac  mibm 
«ententia,  qiiaiims  in  obeoum  ^uaeitime  difficile  nt 
eerti  aUqind  ttatuere,  diaceckndum  pnto ,  opinatus, 
Pfdbum  qui  a  Gelik>,  Macrdbioetauetonioniemora^ 
Inr,  eundbm  ene^  oujus  potianMnB  mos  fiMsrit  re* 
apondendi  et  inter  lamiliares  de  grammaticis  ai^fii- 
•mfltttis  «(dloqiiendi.  iilod  fero,  quod  deinde  «dxttt 
Fabfieius,  magis  proba^vefim:  ffmee  SoMidi,  arr- 
apiit,  met  neuirum  perimeni^  md&nturjme  PrM 
nomzni  auppwUn^  quanxpMm,  quod  Hejnji  joA^ 
cium  est,  non  negaverim  quae  passim  bonae  frugis 
in  istis  re[)eriantur,  e»  fbrlasse  excerpta  esse  e  rero 
Probi  Gommentario  nunc  deperdiitp  (1);  quorum 
quidem,  ut  videtur,  rationebabita,  Rubnkeniua  in 
Epist.  Crit.  H.  p.  197»  Probqm  vpoavit  <ifniiiip€i* 
ticum  ipso  Servio  dodHarom.  -7 

:  Qua  aetate  baeo  Scholia  ita,  ut  nmc  auut,  aort- 
pta  sint^definiri  nequit,  quandoquideoi  auotor  md* 
fam  plane  suae  aetatis  mentionem  {adat*  Semel 
.iIIeAIaxandrum  (ad  EoL  U.  S4»)  semelitai  Aape- 
.rum  («d  Ed,  TI.  81.)  t  antiquicms  VirgiUi  iater* 
pretes,  memorat:  sed  binc  quid  potesl  probail, 
nisi  hoc,  quod  borum  aetate ,  quae  et  ipaa  «atis  in^ 
certa  est,  non  fiierit  antiquior? 

IfoTam  borum  Sqholionim  editioaeBi  ali^pMHido 

pa« 


(  I  }  De  edito  Probi  Gom*  twr,  SfdnomineUmim; 

mentario  sic  icribri  Heynius  s  enim ,   uno   vd  altero   ioco 

m  ChmmenianttS  tjus  ih  Bw  fbrft  excepto,  temda  efjejuha 

eoUcm  ei  Oeorgiea  dramfer^  exeerpiafea^  imerpotata.'* 


Digitized  by  VjOOQIC 


imMfee  cNie{nt  LaoieBttiii  Amtflidut ,  Metus  in  eMH 
Mm  liS.  Ck>d.  PMr}3kuni,^eii^8  mentioMin  ft€it 
RuhnlumuB  in  l^  Gi«.  H.  f,WA.6^€pMmam 
liunc  laborem ,  ut  et  tnultoe dios,  qaoa aggimai  fae- 
*m|,  perficeret  iile  qui  veve  egregim  patme  nb- 
9trae  decus  ftnt  (et  quem  BunHiaBiiiis  ad  Prape»t«if» 
-18.  3&.  Tooat  Jnvmem  opiimum^  Mu^amm  aefme 
m  Thmido0  eruditae  umorem  ei  Venerum  Pro^ 
perHanarumeallentisetiumfk)  immatura  «Qorle  pro- 
-iiil>itus{uit.  Interimliu|ua  doeliMimi  Tiri  apparatus» 
^em  nune  Bibliotheca  Leidenaii  poflflidet,  fortasfle 
J>itTi  doctum  el  justaB  aefltimatorem  nanciflcetur. 
.  A  recenlioribtts  Virgiiii  inlerprelibufl  parum  uaur» 
|)ati  flunt  hi  Commentarii ;  cujufl  rei  cauea  potisfli* 
nmm  haec  tidetur  ,  quod  lam  pauea  in  iifl  rt^ 
-yiantm  quae  ?ir^ii  emcndationem  et  ^plicationem 
iampBler  pos*it  adjuFare.  Pomponiufl  tero  Sabinua 
frequenter  inde  sua  hausil ,  modo  lcmgiora  scholia 
in  breriti»  conlrahenflt  «aepiufl  tam«i  ad  ferbum 
'tfeflcribeiis.  Singula  loca  recenflert,  {engum  cst; 
tjnod  lamen  a  quis  mfltiltiere  telilt  non  duhito 
^mn  fliAinde  corrupta,  ut  nmic  flunli  Probi  Scho- 
Ik  emendare  poflrfl :  utpole  qnowm  iwnccctiua 
«xemplum  Pomponiua  babuiflfle  iMetur,  ^ 

Aliud  eflt  quodPompMnw  SabinuB  pafleim  quoquo 
9robi  acholia  ad  Aeneidem  memoret;  unde  conji- 
cere  licet.  eundem  illum  Probum,  cnjuflnunc  non 
tibi  in  Eclogas  et  Georgica  Scholia  flupersunt,  etiam 
in  Acneidcm  Commentarios  scripsisse ,  qui  Pomponii 
aetate  superstitcs  fuermt,  Fragmenta ,  quae  inde  a 
Pomponio  servata  sunt,  collecturus,  nccesse  ducO 
piQnerePomponium,qui,ul  videlur,  ignoravit  duos 

fu* 


Digitized  by  VjOOQIC 


aB        CAP.  XII.    JB9B  ANTIQ.  INTERPR. 

Umt^Vwdlm:  qtii  in  TirgUmm  comlneiiUlr.sHitt  ^ 

utriusqiie  ProlM  ComiBeuUunii  ptotniflcue  fimgmenla  . 

memotmof  it^.ul  qune  enliqui  illius  PnrfM  tint,  o 

.GeUm.el  Servioi  quee  Tevo  recentioris  Probt»  er 

•ipM  faKyue  Commenlarii»  ilunw  videator.    Vwupo^ 

.  nii  ita^  baec .  0iittt : 

f^  Aen^I*  603.  QvMitt  19  avaoTaft  aim.  £x  E<h 
^  «MTO  tmmHuUii  iUe  N^i^ni^^  JUime 
Mcinqi^  c^mparai  JHanamf  VirgiliHf 
Jtitb^  Pnbus  sibi  hoe  in  FirgiUo  mm 
placoro  aii  (1) «  qMomdo  Mom^iu  ofHme 
oompqraivii  jmellam^  Jfi^nae  vonairwi, 
YirgiUue  mm ,  iene ,  qui  reginam  danfem 
jura  ei  soiio  JSBtteniem  oomparai. 

^  Aen.  U»  681.  OMniA  runA.  Jh^obue  aH^  M^ 
fue  Aaeo  omina  firma^  mei  enim  pe^ 
tHseei  ominaf  numfuam  eof^firmari  op^ 
iaeeei^ 

itd  Ae^.  Yf  117«  Mbvmi.  Famdia  Memmierum  im- 
biUseimfa/uii.  Lucreiius  poiUacpue  euua^ 
eeribii  ad  Memmium.  Frobus  vuii  hunc  lor 
omm  sumium  a  primo  bello  Pumoo :  nene^ 
,  Jlemaiu\  vioUs  in  puMri  Sieulo  Poenis^ 
naumaietaam  insiiiuere.  Mihinon^plaee^ 

<ad  Aen.  T*  824.  PHoacx.  Probus  aa/uiese  duos 
Phorcos,  ei  ^leum  m^ris^  ei  regem  ap^ 
4phri0a^ 

eA 

.    (  I  )  Hanc  Probl  senteni-    ouius  verba  supra  memoraxi 
ttam  Pomp.  Sabinus  discere     p»  ii^ 
potuit  e  GeUio  I*  Ut.  c  g. 


Digitized  by  VjOOQIC 


'  versAus,  m^fuU  yJmUwr  kieliicr  in  TWc^ 

<  «oe  e/  Camelianif  C^htmikia^  (1^«  ; 

td  A«&.  Vl«  14.  Ut  faha  «ot«  i^rate»  Wc  «u'/." 
Po^fortiiuyrobcU)  mm  emae  lopiniQni 
^Ham  /amam  conMenHre  jframtntidi;  ni 
.  eH  iUMd  \^m..\i\^\  ri^mmmjuno 
fenur  terris  magie  omniius  una  ^M^ 
habiia  c^issS  Atmio.'^  ef\  Aea^  VI.  14  ) 
-  9  Jfaedalu^  ui  fama  eeiJ*  el  (Aen.  UI^ 
578.]    %  Fama  est  xEkceladi, 

hA  Aeii.,yi.  IOO4  TtaA.  ^uae^  wera^fuiura  erani^- 
Probus  €Sii  :■  ^era  /  Imcida^  ,  • 

id  AcB.  Vl^  177.  AftAfl.  BieU  armm^  fuid  ro^ 
gks^  id  iai^pfrUf  nenfiaSM'  «^e  aris  ^ 
ui  aH  Froius  (»>. 

M  Aen.  VI*  473.  Pmsiiires.  id  eiei^pniJir.  Pro^ 
hns  de  hoc  vocabuia  dubiiat  \^^ 

ird  Aeii.VI.  724.  P&i5Gt»io  coB&uai.  'Frebus  aii^ 
Ignem-  iri  eo  inierpreiabiwmr  ^  quod  cdt^ 
Titaniaque  astra:/  ea  emm  esee  ignea 
frobat  — ^—  /n  his  v^sibuSi  aiiPrt^ 
bus ,  spiriium  pro  aSre  cumpimnus. 

ad  Aetu  VI.  860..  Inmai*  Probus.  deoUnai ,  hoo 
insiar^  hujus  insiaris  (4). 

ad  Aen.  VI.  888.    Reqiorb  aebis.    Probus  in  hoc 

loeo  ait ,  Aer  qui  segndus  jaeet  per  sum-- 

ma  montmm  ei  ima   ierrarum ,  eUd  po'^ 

•    "    ^  ^     '    •  •'-  iest 

( I  ):  CC  Semot  «d  k  L  ( 4 )  CT.  Skrt  ius  ad.  .Aeiv 

^a )   Cf.  SisryiQs.ad  k  k       UU  i5  «t  Vt  mn       i   .  ,„ 
p )  CC  berrius  ad  h,  l 


Digitized  by  VjOOQIC 


m        CkP.  JOI.    06  ANtlQ.  INTER^lt 

cMl  infirurmm  oMmU 

:    /tW  €Wrmi»«ii»  Mprmdii   aii  JUmtmam 
eue  dmm  (  \)a    Pr^bmM  ait^  Albuneam 

<.  ofO&uiumi  JbMnf ,  •  f «o  /mo  iftc/a. 

ad  A«i«  VU.  778«    BMbmMiiM^    Gmitmm  Phoe-^ 

...      el  j^M^kAtiBMaM  fcj^fMfti  FhoAite»ani  (2). 

ad  Aexu  VIII.  WB.  FkLtt  »sm«  Qiim  Ifares,  noii 
lUMtaft  J^oiiiaii*  >itW  f i<  ^\4Lphtkf>P-, 
gtim,  uiVmH&J^i  XydeMh  apml\aniiquoM 

*  .  /enMftoiaiiliii?'  tn  ct ,  ti/  Ttitam  TyAs^^ 
.^anHitiiMf  arai  «n  ir,  «I  Tlmi»,  Tydis: 
tn  ftne  carmiskM  abji^iiur  »,  n/  Thesi, 
Tydt  i  ett;  Keri  a  Na^  e^/;?  renM^jiif 
^eemiMlaMfo  ui  AehiUetis  e/  UljraBeiis,  A- 
clulles  ei  UlyMe,  fu6rum  genOivui  (m 
earmine  esi  AcshtUi  ei  Wjmi*  Probus 
memimi* 

«d  AeA^  VIIL  40&  Gchiiua»  ntfoseft  Probus  e/ 
CanR»«t««  inlufliini  leguni  ^  ui  soporem 
infueum  in  gremio%   sciHeeii  auod  gr^ 

^    mium 

( I  )  ftgniltcitnr   antiqcm  TihurHna  jfdmUi  praesideni 

fierati»  flcholieslMf  Pompo*  ei  FirgUiiU  testis  est  gui  iu 

aina  Porp1iyrio«  ftptid  quem  septimo  (vs.Sd.]  oif.-  Lucetr 

hoo  Scholioa  l^itur  ad  L«  !•  fue  ^  aita  ConsuUt  Albuma 


C: ^,  «s*  ftoMifs  ALB-VBBAB.     neMofum  gmae maxima. 
Mbmeam  dam   in  rsgione       <s)  O.  Sernns  ad  h.  ^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIROIUI.  »1 

FSm^m  nijpgrm  «f  piiet&m  ^iff^ 

MflT  yeruB.  Ii^  ProAM  cAr  A#cr  /teAr 
fHMHlf  **  Mw  divAn  potcHM,  .ftita  719^^ 
fikfr  99l  oM^,  qwi  e9i  prineejps  efe» 
menionm  amnmm^  ptim  baniimie  ei  fe^ 
wigmiiuie  Jaeie  m&rimles  vAmnir  utuie 
/ufiHer,  jmeane  paier  (2). 

l«AM.X.fla6i  kMw.  Seilumi  imHbme  mlHe^ 
qnae  emeerJeiiine  eemveninnt:  ui'  oM 
I^eiue  m. 

•d  Gum  Sir  CBCttOTn»  uowtnxm^  A  Ceor^AHbeH^ 
nmrum  rege*  Mi  Beriulum  Spumri  in^ 
ieHigU^  nam^  ui  mii  Prelm^^  MpUM 
eedam  eeeuim  eei  WirgiHue. 

.  Amiasis  Tero  istia  Coinniexit&riis  in  Aeneidem  nOM 
valde  inagfni  jaeturam  fecifse  lilera»  opinamur« 
fH^  quod  Aispicari  licet,  similes  fere  fuerint  iis  quoi 
in  BucoKca  et  Georgica  possidemus»  Hoa  enim  e&t 
lUwe»  non  est  qupd  abunde  laetemur» 

i.  z. 

«BERIUS  CLAUMUS  DONAmS. 

Sequitur  TiB.  CI.  Donatua.    Hunc  etsi  Saiius  iit 
Obom.  Lit.  T.  L  p.  406«  et  HeyniUfl  ad  YirgiL  t.  V« 

(I)  cr.  Smiia  ad  lu  1;         (5)  CC  8er?i«f  td  h.  b 


DigitizedbyVjOOQlC  _ 


m         GAP.  XII.    DB  ANTIQ.  IMTERPR. 

^  63Ai  tariasm  soift  nommk  «diveMiUle  ia  eai^ 
opinioiiein  adducti »  diversum  fuis^  dieant  a  Te- 
^mttiABo  iBlerpre^r*  Aelio  .Donato ,  8.  .Bm^yim 
{iraecejptore  i  ^  equidem  tsttDea  potius  dpinor  unum 
^uadeinque  PoMtUBi  ad.utniiiKfuej^Qgtavif  id  est* 
AdTerentiutt  et  ad  Virsilium  Goouiie&tarios  acri- 
{liUse»  Keque  enim  ^eo  urgendmn  ewe  cenaeo 
JBtanQ:  nnroinnm  divmitalem.^  ttete  enun  lindenlHNH 
gio,  ut  diximui  oap>  YI^  p.  Tfrteq^  (dt  Terentianua 
jntei|tfrea  afa*  antiquis.  vteatur  GL  Tiberiq$ » iledu|lM 
$n,  vetMsaimo  1I&  God.  qiiea»  Floeentifte  m  Biblio* 
theca  Ducis  Hetruriae  vidit  Xtncientrogius.  Quin 
jFero  plurimi  hdc  in  roS*  flievmymt  facin  mSM» 
Msukt  q«ff  Donati  fint  cybcipulua.  BSo  enim,  nid 
ipiun  et  ^evenltii  fabukff.et  YirgUu  oanuiotf .exponen*^ 
tem  praeceptfMtem  aOMm  audivisse  faleariSt  saUem 
probe  flcivifise  cenaendus  est,  quld  et  quale  a  prae* 
46eptdre  siio  Scrfptam  esset.  Atqui  Eieronjmu^  ia 
Apefog.  adt.  Rnfinl  L.  I.  p.  987.  manifeste  iiidicieii 
ti  Terentium  et  Vir^ilium  ab  imo  eodemque  DdmL^^, 
t6,  fnriieceptbre-stidjcommentariis  ilhistratos  eds^s* 
Ubi  dicit :  »  Pftfd  q^t^d pwerlegeris  Aspri  in  Ftt'^, 
gilium  ei  Satlustium  Commentarios  j  Vukata  in 
Orationes  Ciceronis  ;  "ficiorini  in  Diatogos  ejus  ; 
ei  in  TereniiiComoedias  Praecej^ioris  mei Donn^ 
M^  aegfUe  in  Yirgitiiim^^ 

.  Qufie  de.  Donati  Gommentatiis.iu  Xejrentium  d^ri- 
txluSi  eadem  fere  valeut  de  Coimm^iitAriis  qiios  in 
Vir^ilium  icfipsit;  nam^ethi,  etsi  passim  truncau 
ffautilatique ,  eximie  tamen  prodesse  censendi  sunt 
Virgilianae  pocseoa  interprelalionK.  Flurimi  bos,  (e- 
cit  Georgius  Fabricius',  qui  q^idom  tir,  seculi  sui 

•  do* 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIK6ILIL  aS 

dortaMfaHrt,  cam  de  idiquorum  Ybfitii  ft  BdnrtSi 
iiitefprelum  SoholiiS,  tumTeio.  inpninit  de  Dooati 
Commenlariis  in  Yirf^um  optime  meritus  est ;  hic 
igitiir  in  Praef.  md  Yirgilii  edit.  BasiL  1547;  haec 
ttit:      »  Tiberii  Donaii  Commeniario9  ^    quo9  in 
VergiUi  Aenouia  eane  erucHios  scripeit^  ui  emen* 
darem  .€$ique  ederem ,   non  inviius  /eeip     Quamr 
vis  enim  poei  JodmUs  Poniani  moriem »  in  cujuM 
BiilioiAeoa  /aiuerani^  aliquoi  anie  annoe  sini  a 
Neispoliianis    ediH :    mendis    tamen    iia  repleii 
erani  ^  ui  ei  ediii  ei  non  ediii  videreniur.   Quam 
€iiam  eauetm  fuisse  exisHmo ,  quare  ei  illi  qui 
kmbereni^  minms  fruereniur,  ei  vix  paums  vel 
plmnie  nuUis^  m  Germama  cognHi  esseni»    liaque 
quum  iam  veierem  f /«./««»  eopiosum  inierpreimn 
foedum  depratfaiumque  Aaieri^   ideoque  in  ob» 
eeuria  esse  doierem^  quanium  dUigenHa  ei  siu^ 
dio  efficere  poiui^  ianium  euravi^  ui  es  korrido 
cubus^  ei  ex  ienebris  cum  quodam  splendore  in 
lueem  redirei :   laborem   suscipiens  minime  qui-^ 
dem  jucundum  miht^  sed  nee  ingraium  neque  tJi- 
uHlem  fuiurum  »>,  qui  in   Vergilii  lecHone  aut 
interpreitUione  versanikr^    Siquidem   kujus  viri 
industria  adjutit  quum  mulio  rectius  opHmum  ei 
sapientissimum  Po€iam  inietligeni  ^  ium  copiam 
et  varifiiaiem  oraiionis ,  caeierasque  dicendi  vir^ 
iutee  propius  iniuebuniur.    Neque  enim ,  ui  vuU 
gus  interpreium  solei ,  minuia  quaedam  ei  levia 
persefuiiurt  sed  oraiione  augei  ei  illusirat  ea, 
quae  ei  exdiare  ei  alere  disceniium  ingenia  pos* 
eunt:* 

G  Ca« 


Digitized  by  VjOOQIC 


ii         CAP.  XIL    »fi  AimQ.  INTBRPR. 

'  Cave  ieH)  credas ,  qaae  a  fkmato  ad  Vvf^Bntn 
annotafa  mmt ,  ea  onmia  {M^ibaiiida  ette ;  idio  imo, 
inAmt  ifttis  Goinmentanis  multa ,  quae,  noii  uodo 
post  diligentem  eiplorationem ,  culpae  notam  me- 
tebuntur  t' sed  quae  et  ipso  aspectu  appare^t  al^ 
'surda*  Quamquam  hic  semper  tetiendum ,  in  tanta 
verorum  librorum  jactura,  et  omnium  istorum  Com- 
mentariorum  perturbatione  ac  mutilatione,  dictu 
esfle  dffidle,  quid  a  Donato  seriptum,  quid  ab  iiH 
farctrice  manu  additum  flit. 

Heynius  Donati  Gommentarium  culpat  quod  ad 
fMHdium  referlus  sti  argufiis  rheioriois  :  hoo  ta- 
'men'  fortaase  ipsi  igndicatur,  quqipo  quod  plerique 
et  fere  omneB  antiqiii  interpretes  rlietorioas  fomas 
explicctndi  studio  ihsamtisriiil* 

lUud  Tero,  haiid  scio  an  tali  doctori  igno^oen- 
dum  sit,  quod  tantam  ubique  metricae  quantitatis 
ignorationem  prodit ;  meritoque  hac  in  re  Donatim 
)bl  Senrio  notatum  esse  censet  Henr.  Stephanus  de 
Criticis  p«207«  ubi  sic  scribit:  >  Serrium  plenim- 
»  qde  jep/r/ie^v  .quamdam  in  alios  enarratores  exer- 
»  cere  censuram  rideilnus:  ac  minime  dnplr»g  il- 
»  lam  quidem  interdum.  Sed  neminem'  et  saepius 
>  et  justins  ab  eo  'reprehensum  fiiisse  puto  quam 
»  Tlberium  Donatum :  quippe  qui  alicubi  nonnuUa 
»  repugnantia  etiam  quantitati  syllabicae  in  medium 
»  affert.  Tale  est  quod  de  voce  &'//»«  scribit  in 
»  istud  hemistichium ,  libri  Aen.  II.  [ts.  B37.  ]  ^a- 
»  cei  ingens  liliare  iruncus^  hlc  Tocera  iMus 
»  rignificare  locum  ante  aras,  a  Uiundo  didum* 
»  Quam  ejus  fiententiam  Servius  referens ,  merito  ra- 

» tio- 


Digitized  by  VjOOQIC 


»  tjgnp  tmft  tradtt : ,  (juum  a  litando  necem  nt 

>  breyem  esse  ssllab^  U:  ita^  iit  atait^  ttowia  non 
»  pooil  (1 ).  Sic  Tero  et  ia  iiium  loeum/UbiiyilL 
»  (v».  643]« 

Haud  procul  inde  ciiae  Metium  in  diverea  qvalrigaa 
DisiuhranL 

%  Donatum  contra  metrum  sentire  admoneti  quum 
»  cifae  exponit,  divisaet   nam  (uius  quum  divisum 

>  significaty  syllabam  ct  longam  habere.    Sed  haec 

>  tamen  duo  ifiafTifAaTct^  sir^  dao  dyy<»i(iaira  quan* 
1  titatis  syllabicae,  magis  yenia  possint  Tideii  digna 
»  quam  alia   quaedam :  ex  quibus  est  i  quod.  pro 

>  exMo  acribit  ex  Ilto^  in  isto  rersUi  guem  habei 

>  finis  libri  secundi  [ys«  798.]  . 

CelUetam  eailie  puiem^  mieerabtliB  tuJguSm 

a  Quomodo  enim  iguosci  huic  ignorationi  queat« 
B  I/ium,  primam  syllabam  productam  habere  (SL)? 
%  Digoa  esty  autetiam  digi^or,  quae  eodem  in  un^ 

>  mero  ponatur ,  quaedam  ejus  in  faunc  locum 
%  commenti|tio»  quac  a  Servio  refeirtur»  Quum,  enim 
%  lq;amus  libro  III.  [ys.  639.] 


(t  )  HabuU  Doqahii  lioc 
Cusfi  ivpUiSf  etiam  .doaijori* 
buf  ,  Roraanis  oommuDe  yi- 
tiiua.  Nam  in  Etjmologiis 
'nemo  fere  Roroanus  sapiebat. 
Mee  quflfntitas  semper  fuit  ob« 
scrf»U.I7sos  saepepraet  aloit. 


ffna 

(a)  Possis  dleere  Dboatum 
Ilio  accepisse  tamquam  bi- 
syllabam ,  nl;  conmikio  ap, 
VirgiL  Aen.  L  77,  est  trisjl- 
labum.  Nam  11  in  bac  iFOce 
non  est  auceps  sed  longa. 

G2 


Digitized  by  VjOOQIC 


as      CAP.  xn.  Dfi  ANTiQ.  nfTmit 

* 

Vna  undique  eircwm  ' 
FmmJUnmri  el  teh  lumen  ierebrmmue  aeuiOf 
Tngens,  quod  ten>a  eelum  eub  fronie  latehui 
jirgolici  elypei  aui  Phoebeae  lampadie  ineiar.* 

'    Ei  iandem  laeH  eoo.  etc 

»  ille  t  Donatus  inquam ,  laiebat  auaus  esl  laie  pC' 
»  iebai  exponere.  Aliquid  noTi  jam  attuleratt 
»  quum  ierebramue  in  ienebramus  mutandum  cen- 
>.  suerat :  sed  hoc  fortasse  risum  tantum  moyere  de» 
»  bebat:  at  cui  post  risum  non  etiam  bilem  alter 
B  rum  illud  moveat  ?  Atqui  non  leguntur  baec 
»  verba  in  typographicis  Gommentariorum  Bonati 
B  editionibus,  nec  in  suo  veteri  Godice  ea  inyenfl 
»  Pieriu^.  Quid  tum?  Sicut  alia  plurima  quae 
>  Donatus  scripsit,  in  iis  qiiae  exstant  exemplaribus 
»  non  leguntur,  (ut  taceam  tam  multas  in  lam 
»  multos  locos  l^Xsl^pag  ) «  ita ,  boc  non  legi «  mi* 
c  nime  mirandum  est:  praesertim  quum  non  absi^ 
»  mile  T^  sit,  aliquem«  honori  illius  Grammatici 
»  consulere  volentem,  ea  yerba  detraxisse.  Utcun- 
»  que  certe  se  res  habcat,  nequaquam  credibile 
»  est,  Servium  tale  quidquam  ausurum  fuissefingere 
»  apud  eos  qui  mendacii  statim  convincere  Ulum 
»  poterant.  Adde  quod  alia  multa  apud  eum  ab- 
»  surda  faciunl  ut  hoc  etiam,  quantumvis  abaur- 
»  dum,  alienum  ab  eo  videri  non  possit."  Haec  Sle- 
phanus:  qui,  A  ipsi  visum  esset,  multo  plura  p<^ 
tuisset  notare;  nan^  multoties,  quam  quos  Stepha* 
nus  notavit,  Donati  errores  reprehendit  Servius.' 
Operae  prctium  duco  e  Servii  Commentariis  singula 
loca  colligere ,  in  quibus  Donati  interpretationes  .di- 

ju- 


Digitized  by  VjOOQIC 


YIRGIUL  87 

jvdicantiir.  Scito  autem  /  pleraque  qutdeni ,  quae 
a  Serrio-  inde  citata  sunt,  in  Donati  Gomnieatariist 
quales  eos  nunc  habemus ,  non  repeiiri.  Servii  loca 
haec  aunt: 

ad  Aen.  II.  646.    Nbquidquah  ruBiriiif .    Id  esi , 
non  pependtt:   vel  secundum  Donaium 
[ad  h.  L]:   Peneircdo  scilicei  aXiqua  ex 
parie  souii  poniexiu ,  ielum  pendens  in^ 
haerebai. 
ad  Aen.  IL  557.     Jaget   iitgb^s  ^  UToas    TanKciTS. 
Quod  auiem  Bonaius  [ad  h.  1«]  dicii  li-» 
tus  iocum  esse  anie  tiras^  a  litando  dic* 
tum^  vel  quod  lituo  illud  spaHum  desig^^ 
naiur^  raiione  carei»    Nam  a  litando  Li 
irevis  esi «    ei  siare  non  ^pote^t  vfirsHSi  . 
ad  Aeiu  II*  796.    Exilio.^  ad  exfHum.     Donaius 
\  ad  h*  L  ]    oonira   n^etrum    sensii »   di^ 
cens  £x  IIio«  quasi  de  Ilio,.    Nam  i  lon^ 
ga  esi. 
ad  Aen,  IIL  242«     Yis   pluiiis  vllav*      Naiurale 
enim  esi ,  ui  eludai  icium  plumarum  /e- 
viias.    Vnde   ei  addidii  plumis.     Nam , 
quod  Donaius  [  <  •  ]  nlicit^  vdeo  eas  fuis^ 
se,  invulnerabUes ,  quia  de  Stjfg0  erani  . 
naiae ,  non  probaiur. 
ad  A^.in.  535«    Iw  latxt.  Re  vera  procul  in» 
tueniibus.      Unde   esi    [  Aen.  HL   530.  ] 
•  Poriusque  paieseii'*    Nam  seeundum 
Bonaium   [  •  •  ],   late  patet,  non   stai 
versus* 
tdAen.IIL  636.     Latxbat*    Dormienii  scilicei* 
Nam  male  seniil  Jfonaius  [  .  .  ]  dicens 

La* 


Digitized  by  VjOOQIC 


»        GAF.  Xll.    DE  ANTIQ.   INTERPR. 

.  Ii«le  {mtebat ,  conira  metrum.  liem  id&- 
citt  oup^lis  feffeiaiur:  aui  latebni^  coT'* 
poris  oomparafione. 

ad  Aen.  YI.  177.  ABAHQiiB  sbpulcbi*  Probu^  ei 
Dondius  [ad  h.  1.]  fle  hoc  loto  requiren* 
dum  arlhuc  esse  dixeruni, 

ad  Aeti.  VI.  230,  Fblicis  olivab;  Arboris  fesiae* 
^ed  moris  fuerat^  Ut  de  lauro  ferei^ 
SanSf  ui  dicii  Donatus  [  ,  •  ]»  hoc pro» 
pier  Augustum  mutavii. 

ad  Aeii.Vl«  38B.  Evfusus  in  imDis.  'Archaismos 
tsi^  quamquam  Donaius  [  ad  h.  1,  ]  esse 
di^inem  velii:  dum  ^ervai  sidera  in  «is* 
dis  medUs* 

«d  A«ii«  VI.  5SB«  Rosbib  AtKOftA  QirAraiGis.  JDo^ 
naius  [  •  •  ]  dieit ,  auroram  cum  fwatiri^ 
gis  po^iiam  ^  Solem  signiflcare. 

ad  Aitiu  VI«  623,  Hio  THAtAMim  nfTAsrr  vatab. 
Quod  Bonatus  [  •  •  ]  dieii ,  nefiM  esi 
eredi^diciumesse  de  Tullio:  quodcelmi» 
eimm  a  Sallustio ,  Ciceronis  inimico ,  na- 
ium  eeii  gui  [Dcclam,  in  Cicer.  el  II.  5« 
..  K.]  de  iilo  inquii :  »  Filia  matris  pellex.^ 

ad  Am»  ¥|.  ^823,  Vbtitosqvb  vthbbabos,  Legibus 
seilieet:  nam  dicendo  ^titos»  osiendii 
fuisse  rmon  veiiios  ^  ui  est  apud  Pereas 
kodiofue.^  Unde  Caiullus  [XC.  8.]  ait  de 
eencwmbeniibus  cum  fnutre  Persis  ?  »  Nam 
mugUs'ex  mkUre  et  gndto  gignaiur  opor^' 
-  iet ,  Siyera  esi  Persarum  impia  relltgio.*^ 
ifnde  jBonaius  {ad  h,  L]  male  "aU :  iMUrk 
^  legibue  veUioe. 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIRGIUL  %l 

aidAeiLTII*  !•  Nostbis*  Hac  esi  Italicis:  ui 
(Georg.  11«  89.  ]  »  Non  eadem  arboribus 
pendei  vindemia  nosirisJ'*  Non ,  ui  Do* 
naius  [  •  •  ]  a<V,  in  comparaiionem  0- 
ceani  navigabUihus. 
ad  Aen.  YII.  543.  £t  coiryBXA  pe&  aueas.  Pro'- 
6u9i  Asper^  Donatus  [  •  .  ]  dicuni^  hoc 
loco  per  bis  accipiendum^  ui  alloquaiur 
Junonem  per  coeli  coxiTexa  ei  per  auras. 

ad  Acn.  TIL  563.  Esr  tocus  italjas.  Donaius 
[ .  •  ]  dicii  Canusiae  esse ,  vel  Imoaniae^ 
qui  describiiur^  locum  circa  Jluvium^ 
fui  Calor  vocaiur;  quod  ideo  non  proce* 
dU ,  quia  aii ;  >  liaXiae  medio  sub  mon^ 
Hbus  aiiis:' 

ad  Aen.  VIII.  383.  PBMOXQnB  bxtbbha.  Id  esi^ 
aui  per  exirema  pelagi  acium:  aui^  ui 
dicii  Donaius  [  •  •  ]  »  per  pelagus  e^ire^ 
ma  sequeniem ,  ui  pelagi  adverbium  sii,  ' 

ad  AeD.  Yin«  373.  Bicris  Bnrtinjii  a.  a.  ifuod 
didi  Donaius  [  •  •  ]  i  poiuisse  fieri^  ui 
cum  Anchisa  concumberei  Venus^  anie^ 
quam  Vulcano  nuberei  ,  non  proeedH. 
Consai  enim  *  a  prinoipio  Venerem  uso^ 
rem/uisse  Vulcani. 

id  Aen.  VIIL  642.  Gitab  hbtivii  nr  bitbb«a  qvA^ 
MIOAB*  Donaius  [  • .  ]  hoc  .ioco  conira 
meirum  sentii  dicens:  Gtae»  diviaae: 
ui  esi  in  jure  »  Xrcio  non  dio!*  id  esi^ 
patrimovxo  vel  herediiaie  non  divisa. 
jBfam  ci^JJA-cum  diTisas  sigmfieai^  ci  /««• 
ga  esi.  Ergo  citae,  yeloces  ini^lligamus . 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


40         CAP.  XII.    M  ANTIQ.  INTERPl^. 

«d.  Aen.  IX.  31*  Altvs  pbe  TAcmm  gavgss.  FAr« 
viM  Indtae  eit^  qui  secundum  Senecam 
(in  Fragm.  ed;  Ruhk.  Vol.V.  p.45L]  m 
siiu  Indidej  novem  Olifeis  Jfluiij  eecun-' 
dum  Melam  [III.  7.]  septem:  qui  iamen 
ei  ipse  commemorai^  nonnuiios  dicere^ 
quod  iribus  tantum  atveisjluai.  Virgilius 
iamen'^  Nilo  eum  jungens  ^  s^piem  alveos 
kabere  signijlcat.  Hanc  varieiaiem  Do» 
noJius  [ad  h«  X.^fugien^s  longum  Syper* 
baionfacii^  dicens :  Ceu  surgens  sepiem 
amnibu^  Nilus  aui  Ganges. 

«d  Aen.  IX.  363.  Posr  xoaTBH.  Seilicei  RemuU^ 
seeundum  supra  dicium  sensum.  Nam 
JOonatua  [  • .  ]  dioii  :  Posi  moriem  Nm 
ei  Euryali^  bello  potM  sunt  JtuiuH:  quod 
non  proeedit^  si  diligenier  adverias. 

nd  Aeiu  IX*  647«    VmrfBQVB  a^  thoiah  kisuat 

A»f8.  Se6undum  Donaium  [.•'\%  veiiiis 

'  fdiOf  quia  siare   Troja   diuHus  vefahdt^ 

tur;  sed  meliusj   lege  miHiari  inielligi'^ 

mus  I  qua  servi  a  miHiia  prokibebaniur. 

nd  Aeh.  EL  676.  Duci»  impbilio  connsA.  liem 
tegimius  i  Mnesthea  ei  Seresikum  dueiores 
fuissCt  ei  rerum  magtsiros  ^  non  Fan* 
darum  ei  Biiiam,  Unde  apparet  qwod 
huho  locum  male  iniellexii  Bonatus  [ . .  ] , 
*  dicens «  Commiasam  porlaffn ,  id  esi ,  cre- 
diidm  Pandaro  ei  Biiiae;  qui  duoes  non 
orant. 

td  Aen^  IX.  763.    Kaptas.    Be  hosiHiius  cadave^ 
ribus.    Nmm  quod  dusii  Donatus  [..], 

nb 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIRGiLII*  U 

ab  armigero,  nonprooedii^  neeenim  he-' 
tum  e9i. 

ad  heou  X.  S81«  Divlbxit  paatim.  Male  aii  ilo* 
naiue  [••]  koo  loco  Uniedioiorum  obti*  , 
iumeeee  Virgilium^  quod  posi  Jovie  pro* 
kibiitonem  bellis  /acii  numina  inieresee; 
non  respiciens  Jovem  magis  deos  horia» 
ium  esse  in  foedera ,  guam  a  belUe  pro* 
hibuisse,  Nam  ei  pauio  posi  iam  Juno 
quamjuiuma  bellis  iniereruni* 

sA  kmu  TL  468.  ViCToasHQux  nsjm*  Donaius 
[  •  •  ]  dieii  meminerint:  sed  meiius  esi  au- 
•tuieaiit  t  fuasi  pondus  ei  poenam.  Ifec 
emm  meminisse  oouii  possmU^^ 

td  Aen.  X.  497.  I»u8iohqub  vmjkB^  Inseulpium 
nefas  JDanaidum.  Bonaius  [  •  •  ]  iamen 
impiresBum  dioii ,  eoaeium^  quod  a  paire 
eompulsae  sunifaoere. 
mi  Acn.  JI.  81«  Paebiiasio  buaboeo.  Ateadio « a  ct« 
miaieAreadiae^  quamDjonaiue[..1vuli 
a  parrha  aei  dieiam  ;  4^od  proeedH ,  ei 
parrha  nemen  psi  Graecum:  ei  auiem 
iaHnum  esi  y  siulie  sensii.  Nam  Orae^ 
eam  nomen  eiymologiam  LaHnam  non 
reeipii^ 

MlAeB«XI.    124«      0   FASA    WOBBS,   INOBirTIOB.    AB- 

«18.    Frusira  aii  Donaius  [  •  •  ]  t  hoe  no^ 
men  de  his  esse^  quae  non  reoipiuni 
eomparmiionem* 
ad  Aeiu  XL  316.    Esr  AimQinjs.    Moe  loeo  Donor 
§us  [4.]  erratriif  dteenSf  agrum^  quem 


Digitized  by  VjOOQIC 


IS         CAP.  Xn.    DE  AXnQ.  INTERPR- 

iaiinu$  donare  Mt  diMpwU ,  ew  m  Cem- 
pania  juxta  Vfeniem  fiuMMm. 

«1  Am»  XI.  8I&  AmiuNGi  BiTTUtiQm  sBauiis'»  Sm- 
perfluum  eti^  quod  aU  Benaius  [..•]t 
non  poimsse  fieri^  ui  ptna^MOnie  TWr» 
no  ager  Auiulorum  a  LaUno  donareiur 
Aenea/B. 

«d  Acn*  XI.  782.  Hic  Aauiu  subit.  Jfonaiue  eiiam 

>    «&«/ ,  e«<e  jnaii^ee/tfm  t^mini«  eocium  ei 

fuuse:  yuod  ApoUia/em  Soraoiie  inuocai 

wMiUis:.do  fuo  Tumo' ^venuee ^  ooneimi 

«l.AeB.XiL  86S.  EMin.  Tiracii.  Nam  Mdon 
num»  09i^TArmciae.  Sane  edendum^  Jkoe 
iqcoimmtsse  Monaium  [  •  •] ,  qui di&ii  £- 
doiui  eeee  legendum  ui  do  breois  sii  secun* 

.  ..  dum  iMcanmm^  qui  [Phan.L  635.]  i&ca: 

c  Edonis  .Ogjfgio  decurrii  plena  I^aeo.'* 
.  ) .  Jfamque  oerium  ee/»  sjfsiolen /ocssea  Lm» 
oaUstmn     Unde  Edoai  legendum  esi. 

-aA  Anu  XI(.  866.  *  Sbquitubvvr  ab  utoba  Ftuc- 
TUi»  MaioaiiJfonaius  {..}^mom4emesse^ 
mnde.fiai  Boreas;  oum  osrium  sii^  eum 
^       ds  Hyporhoreis  moniibus  fiare. 

ad  AeH.  XII.  507.  C08TAJSBTGBATB8»BCTOBI8.i?Olia- 

tus  [ . ,  ]  smper/luam  vuli  esee  conjumcUo^ 

\    nem^  ei^  ut  ^  Epexegesis ,  adigii  ensem 

*^s,        ,  ..pmr  coeiMjf  id^^  pecioris  onaies  ^  u6i 

celerius/aia  compleniur. 
-•dolie&^XII.  514.    Owvm.    JDonaius  [ad  lul.] 
sHoii  aui.gonHlo ,esoet  ,a^i  paironj/mi' 
<■  ^  cumf  ui  nomen  ejus  proprium  sii  Echio- 

niuSt 


Digitized  by  VjOOQIC 


YIRGILII.  48 

nius.    Sed  koc  non  procedii  ^  quia  neyue 
patronymicum  in  tes  exii:  neque  Onyies 
a  (fua  genie  veniai^  usquam  lecium  ^si. 
Proprium  ergo  esi. 
ad  AeiLXII.  529.    Mu&iLHAinjH   hig  atatos,     Su»^ 
perfluum  esi^  quod  dii  Oonaius  [ad  h« 
I.]  debere  nos  accipere  inierempium  esse 
Mu^hanum^  dum  avos  ei  aiavos  TurnSr 
commemorai. 
Aen.  XII.  585.     TaAHUirt    nx    hoehia    aBUH. . 
Jfondius  [  •  •  ]  dicHf  trahunt  in  moenia». 
prot  dilacerani  in   moenibus  rumoriius 
suis. 
'Haec  qiildem  sunt  loca»  quantmn  scio^omniat. 
in  quibus  Donati  interpretationes  ad  Tirgini  Aenei-. 
dem  a  Servio   dijudicantur :    quae    singula,  ColU* 
gendo  81  quis  me  parum  utilem  laborem  jiraesti- 
tisse  dicati  respondeo  hanc  esse  tiamj  qua  et  Ser^» 
TJi  et  Donati  doctrina  cognoscatur.   Tidemus  autem 
inde»  esse  quidem  in  Donati  Goimnentariis  non- 
nulla,  quilbus  suum  calculum  non  neget   Serrius; 
pleraqiie  tamen  a  Servio  improbari;  quae,  sic  exi* 
stimo,  yel  aequissimo  judici  improbanda  yidebun-, 
tur.     Et  fortasse  jam  antiqmtOs    sic  judicayerinl 
librarn  paulo  doctiores;  quandoquidem  enim  ista, 
qnae  Senrius  in  Donato  reprehendit,  maximam  par- 
tem  in  edifis  Donati  exemplaribus  non  reperiantur» 
probabiEs   Tidetur    Stephani    opinio ,    suspioanti^, 
fuisse  blim^  qui  tanti  doctoris  gloriam  tueri  volue* 
rint  9  ob  eamque  causam  plcrasque  istas  explicatio- 
nes,  quae  ipso  adspectu  perversae  viderentur,  in 
describendo  omitti  curaverint,  ne  Commentariit  qui 

ce- 


Digitized  by  VjOOQIC 


44         CAP.  XII.    DE  ANTIQ,  INTERPIL 

ceteroquin  non  parum  frugi  compiecterentur»  tantia 
maculia  inquinati  manerent.  Et  hinc  quoque  for^ 
tasse  factum  est  ut  passim  integrae  etiam  istorum 
Commentariorum  ^partes  interierint:  desiderantur 
enim  libri  IV  et  YIII  partes  exti*emae,  et  initium 
libri  YI  usque  ad  vs.  118.  et  in  libro  XII  a  ts.  619, 
ad  664.  et  a  vs.  689,  ad  756.  et  a  vs.  780,  ad847. 
Monendum  vero  est»  de  Donati  interpretationi- 
bus ,  quas  in  Yirgilium  conscripsit ,  solos  nunc  8u- 
peresse  Gommentarios  in  Acneida:  reliquos,  id  est, 
Commehtarios  in  Eclogas  et  Georgica,  temporuni 
iikjuria  integros  periisse.  Hos  enim  quin  aliquando 
Bcripserit,  etsi  ipse.hujus  rei^nulkm  mentioneai  fa* 
ciati  nequaquam  dubium  videri  potest:  Servius  sal- 
%tm  t  ubi  minora  Yirgilii  carmina  interpretatur , 
aliquoties  Poniati  cxplicationes  memorat,  quas  ipsum 
oipnino  probabile  est  scripsisse  ad  eos  ipsos  versus 
aci  quos  a  Servio  memorantur,  Huc  pertinent  haec 
Siervii  scholid';  , 

ad   £cl*  II.  17.    0  FOKMosK  PUEa.  Bene  dtcit  Do^ 
naius  suspendendum  O  et  sic  dicenduwu 
formose  puer;  ut  intelligamus  ^  per  iro-- 
niam  eum  aliud  voluisse  dicere. 
ad  EcL  III.  88.    Quibus  Toaico  fagius.  Donatus 
sic  legit.    Zegitur  tamen  et  torno  facili: 
ad  excludenda   duo  epitheta^   quod  esi 
in  latti%itaie  vitiosum^  si  sit^  lenta  fa- 
cilis  vitis. 
'  ad  Ge.  L  120.    £t  AMAais  zkttba  fibais.    Do^ 
natus    dicit :     mate     guidatA    intybam 
avem    quamdam    amari  jecoris    aan'^ 
piunt, 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


Ad  6e.  1.  198.  Ni  tis  mnkVA.  Po99ibiUiM.  Sal^ 
iusHus  Caiii.  [  c.  I.  J.  2;  ]   »  Sed  nosira 
omnts  vis  in  animo  ei  corpore  siia  esiJ^ 
Aui  cerie  mulHtudo.     Tamen  verius  esi 
vii,  quasi  vioieniia  sii  in  rebus^  quae 
coniranaiuram  veriuniurinmeUus.  Sie 
entm  ei  JDondius  sensiij   dieens:   Nisi 
violenHa  fiai   naiurae  i  omnia  in  deie^ 
rius  caJuni. 
ad  Gc.  1.  424.    Lukasquk   sBQUisifTis.    Donaius 
dieii:   Lunas   noctes  accijriendas ;   sed 
male. 
ad   Ge.  H.  4.    Huc  o  patwk  lbvabb.    lenaeus 
iri  Toi  Xfivoti  dicHur,   id  esi,  a  taeu. 
Ndm  quod  Donaius  dicii^  a6  eo ,  quod 
meniem  leniai ,  non  procedH :  nec  enim 
poiesi    Graecum   nomen   LaOnam  e/y- 
mologiam  recipere. 
ad   Ge.  II.  324.    Vbkb  TUttBiiT  tubae.    Asper 
simpliciier  accipii ,   ui  terrae  nomirMi^ 
vus  pluralis   sii.     Dondius  vero  tenrae 
geniiivum  vuli  esse  sinffularem^  ui  sii 
sensus   muiaia  disHnciione :    Vere   tu- 
ment    sOvae ,    scilicei   a  superiorihus ; 
terrae  et    genitalia  semina  poscunt.    Id 
esi,  iumeni  silvae  ei  geniiaiia  semina 
terrarum  requiruni.     Sed  meUus  As'» 
perum  sequimur. 
ad  Ge.  U.  412.    Laudato  iNOBirTiA  auaA.    Nam 
ei  Caio ,  ui  diximus ,  ei  Cicero  in  Oeco- 
nomicis.obkocldudanipraedia  laiifun^ 
did;  velquody  ui  dicU  DonaiuSy  eOam 

non 


Digitized  by  VjOOQIC 


^      CAP.  xn.  nuMsm^.  inteiipr. 

non  cmka  praeii^  mligmid  damm^ 
«d  JEe.  II.  514.    HmG  pwkum.  JPomo/m  villmm 

inielligii^  non  retfera  pairiam. 

ad  6e«  lY.  I5S»    Soxab  cownua  mjlto^    Bmm 

mi  etiam  Donatus  dicii^  iragumm  esi^ 

ei  ulira  carmen  Georgioum^  eiaoe^riOf^ 

mus  f  pro  qua  mercede  exclamaiionem 

esse:  ut  siif  pro  fuania  hoo  meroede 

feceruntf  seiHcet  ui  Jooem  aleroni. 

ad  Ge.  lY.  340«    Vulgahi  XAaTisQiJK  »o(oe-  Se» 

cundum  Dot^atum   hie   distinguendum 

estf  ut  dolos  ad  Vulcanum^  forta  dnl- 

cia,  id  est^  adulierium^  re/eramsis  ad 

Martem:  sdmus  enim»  ^fuod  Sole  m* 

diGCf  Mars    cum   Venere   deprekensus 

estt  et  per  artem  Vulcani  esi  reiigaius 

catenis. 

Serm  auctoritatem  con&rmat  tegtimoniimi  Apule* 

ji ,  cujus  fragmenta  de  Orthographia  nuper  ab  A. 

■ajo  leperta  Mmt,    Hac  enim  quum  (  Eragm.  XII. 

ed«  Fr.  Oaaim.  p.  6.  )  haec  acribat :    >  Fuit  auiem 

Siapkylus  aetolus ;  de  qup  VirgiUus   [Georg.  I. 

IK  ]    >  Poculaque  inventis  acheioia  miscuit  uvis  /' 

Donaio  Proboque  ( 1 )  testihus ,  pastor  Oenei  re- 

.  ( I )  Iftrinft  ProlA  laborem  bun  deJktiBsnt»  notami  uuam 

significet  Apnl^us  ,  defioire  praecipus ,  sedentem  (leg.  se- 

nolo.  Gommentarii ,  qni  Pro-  cedentem)  agr^e »  laeUorem 

bi  nomine  feruntnr ,  haec  qui»  cetens ,  redpientem  se  serius 

dlsmhibentadistumTeisum:  in' praesepla.     Ctgus  rei  ut 

m' A^tpkm  paster  SSaplgim  ^  causim  eogneseeret,  secutus 

Oetfsi  eepdles  in  pabu^  sst  eam  ekun^  4i  in  rsmoia 


Digitized  by  VjOOQIC 


gm.  tt  ct^m  ftoMM  ZtStr  pro.  tnv9^  ghria 
Miatmi  mmi»  mnMm.  appellari^^'  m  dubiMm  «st 
quin  Donali  Cominentarium.  ad  Georgica »  qui  nupc 
iQliu  iatenitt  sua  aetate  supentitem  habuezit. 

Jam  itaqiie  «^oiutet,  OonatuiQ  et  ad  Aeneidem  et 
ad  Sel6§aS'6fc  «d  Georgica  quondam  CommeQtarios 
wtiaftu$t ,'  e  quibw  qunm  reliqui  perieriat,  hi  soli 
in  Aeneidem  «npenunt;  de  quorum  praestantia  et 
um-  pifuiqttam  judiGium  feramus,  audiemua  quae 
BumuttliiiA  Junior  in  Piwt  ad  Yirgilii  edilionem 
a  Pttlrtid  iadioatam ,  de  iMis  expoiuit. 

»  HSb.  CK  Donati  Commentarii  in  Yirgilii  Aeneida 
9  (sic  sofifait  p.  87«)  {Hfimum  a  Ioh«  Joriano  Ponta* 
»  tto  reperti  sunt^  et  per  Scipionem  Gapycium  pro^ 
B  dierunt  AeapoL  1S86.  foL  ride  Ijeonard.  IVico* 
»  dem.  in  Addit.  ad  Nic.  Toppii  Biblioth.  Neapolit. 
»  p.  237*  tum  in  Bamlienribus  G.  Fabricii  et  Lud* 
»  Ludi,  'et  recentioribus  ali(mmi  editionilKie  ha^ 
»  hentur. 

>  Mendoriflrimos  tamen ,  et  per  inferiorum  lem« 
I  porum  Grammatifltas  conspurcatos  valde  hos  Com* 

men» 

stirpc  ammadverlii  lawn  e-  Oeneo  Oenon  (leg«  otvoif)  ap* 

deniem ,  pomum  ei  meognUwn^  peUaretur  ¥inwn :  a  Staphyh, 

et  sustuUt,   regigue  pertuUt  upa  Staphfle  (\eg.  ara^vHy 

Oeneo;  qui^  ezpresso  humo»  Sed  hic  locus  fortasse  uqub 

reddectatuSy  cum  eum  ve^  ex  iis  habendus  e«t  qui  ex 

tustate  cognoseeret  miteseere  p  antiquioris  Probi  GommenU«  • 

libero  patri  apposuit,  accep'  tub  desumti  sunt  1  qum  ct  fleri 

to  a  se  hospitio^    Cujus  rei  potest ,  ut  alia  non  multum 

eukum  eum  d^nanstraret  Li*  dissimilia  in  antiquioris  Probi 

ber  y  ut  perpetua  imfentorum  Scholiis  annotata  tegerit  Apa* 

esset^oHa,  coHStituUt  ut  ab  lejus. 


Digiized  by  VjOOQIC 


48        CAV.m.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

meiitarios  esae  queritur  Barih.  ad  SUit  fib.  IV* 
Tb.  Ts. 446.  (  •  Mirifida »  inquil,  modiM  coiupur^ 
caia  suni  haee  universa  Commeniaria.    Eaiiia 
ninUrum  pro    lacunis  ^   in  guas   venena    euu 
omnes   nebulones  egerereni.^*\   et  Iib*  XI.    ts. 
615.  (1 )  ubi  optatt  ut  pro  bis  Donati  Gommeii- 
tariis  ezstaret  potius  ejusdem  liber  nunc  deperdi-* 
tus,   quo  Urbium,  Fluviorum»   Deorum,    Dea* 
rumque  nomina  apud  Yirgilium  occurrentia  cum 
Historica  Aeneidos  Exegesi  exppsuit.    Yide  et  de 
eorum  interpolatione  Henr.  Steph.   de  Gritieis  p. 
72.  209.  et  248.  et  in  Schediasm.  de  Deleet.  in 
Lect.  Yirgil.  p.  4^.  ex  quo  patebit  magnam  ea- 
se  differentiam  inter  illa,  quae  in  editis  Doiia* 
ti  exemplaribus,  ^t  inter  ea,  quae  in  codictbua 
manu  exaratis  habentur,  et  saepe  Senium  pro* 
ducere  nonnulla  ex  Donato,  quae  in  eo  repra- 
hendit  ,   quae   nunc  in   Irulgatis  ik>nati  Soiurfiis 

•  non 

(  f )  Lege  potius  U  XL  ys.  mimme  dubium  esss  deheoL 

543.  (T.  IIL  p.  i3S6  )  ubi  baec  Uiinam  vero^  9d  eum  jmeht' 

acribit  Bartbius:   •  Fusre  au^  ra  horum  Cemmsniaricram , 

fem  non  unius  gensris  Maro-'  Donati  hujus  liber  exstofsS  » 

niani  oUm  intsrpretes\  atque  quo     Urbium  ^     Fiuviorum  , 

ex  veris  CrUids  et  Philologis  Deorum  ,    Dearumque,    eie, 

doetistimis  eorrasa  sunt  Com"  Firgilio  uswrpatorum  namina  » 

mentaria,  quae  Servii  nunc  cum   Historiea  Exegssi  Ae» 

tituio  prestant    Ita  ex  pa^  neidos  ipsius ,  eomprehen^ 

raphraste  fum  uno   videntur  Multo  utiquB  majore  endiiio^ 


constipata%  ,quae  Donati  no*     nis/ama  nune  esseif  l 

men  praeferfmt  ^  etsf  DonO'  utique  post  sacram  Seryftm^ 

tum  ad  Donattanum  Jilium  ram ,  pretiosissimas ,  et  omni 

hasc  commentatum  esse  ,  ex  .  admiratione  dignissimasi  os* 

itisenptionei cpsris  et  re  ipsa  '  dor" " 


Digitized  by  VjOOQIC 


viRcaut. 


mvtwimtar»     yide  ad  Ub.  IIL    AflH*  ttS5* 
et  036« 

ft  HiAc  supfjorititium  esBe  Doiiat^m  judieat  Meru-^ 
la  ad  Enmum^p.  BS»  (1)  his  yerbisi  Suppo^^ 
imm  appellqlfonaium^  nec  injuriak  Quae  emm 
ianit  mamenti  raHo  me  indueet^  ni  eredam  eum 
aeee  Ponaiumf  diligeniem  alioquin  scripiorum 
^erum  inie^preiem^puitam  obeiinaia  ei  morum^ 
yuireiro » et  a^ciQrum  in  Commentarii$  eanepro^ 
iixie  praeiertuiseio»  Ne  ipee  quidem  Georg*  Fa* 
hridue  fidem  mihifaoiet  t  mea  mene  illaf  Quae 
BonaH  nonfinfi  in  Virgtlium  ciroumferuntur  ^ 
non  Jfonatiesee »  eed  alieujue^  non  ineruditi  ta^ 
men^  Paraphraeiis»  Jfe  mutHaiis^  yuae  nobis 
^Uae,  obiruduni  edUiones^  eileo.  Diisentil  a  Merula 
|larliiiu9  lib.  XXXIII.  Advers.  cap.  13.  ubi  adfir- 
nat  .DoQialum  revera  esse  horum  Commenlarioruia 
auetoiem  (2),  seque  in  Anglia  perreleres  mem? 

»  bra-4 


(i)  Merulae  adsentitar  1^6« 
MamiiQS  in  SylL  Misoel* 
bn»  L.  t.  ew  5.  ( in  Gruteii 
FaK^  Cr.  T.  L  p.  titg.) .«  Comr 
maUaria  in  Verffiii  Aeneida, 
^uae  sub  Donati  nomine  cir" 
ewnferunttir ,  aiuim  jurare , 
ne  verbitm  quidem  DonaH 
ftaierB.  Aiiifuis  tndectui  iV 
dseiissimis  verbis  parapkro' 
sin  seripsU  in  Danatum^  id 
jem  muttde  obtruditur  pro 
DcmUo  0  et  a  magnis  idris 
tum  JB  Xte2ia,  tum  in  Ger» 
Wania  pro  legitimo  agncsci^ 


tur  t  ianium  sst  phSirum  in 
magnijicis  tiiuUs*  ^omacha^ 
ri  meftUeor,  guis  enim  nom 
asgre  fsrai  tot  dottis  et  siU'> 
diosis  imposturam  fieri?  per 
istas  insdtissimas  nugas^  nee 
rebus^  nec  eiegantia  sermMi 
instructas*** 

(»)  Cf.ad.Stai..Theb  IYa 
445.  ubi  haec  ait  i  <  Tibe- 
riumDonaium  et  nos  in  mem* 
branis  vidimus  $  ne  audianturf 
qui  doetissimo  Fabricio  ne- 
gotium  eo  nemine  volunt/a* 
eessers*  M  XI.  543*  «  Non 
D 


Digitized  by  VjOOQIC 


SO         GAP.  XII.    DE  ANTIQ.  INTllRPR* 

brana»  >  e?oI?iMe  nomen  ejus  ognosoentes ;  aed  n 
Georg.  Fabricio  pro  lubitu  contracta ,  et  in  ordineof 
dispoBita  fuisse  t  laudatque  eum  nt  Bixraphrusien 
non  ineptum  Med  dUigeniem  9  frueiruque  Pauk 
Merulam  iiiulum  BotuM  adepemaium  esse  f 
quamquam  Georg.  Fabrioiua  tamen  eum  neque  le- 
eiionem  observaeee^  neque  ver&orum  exquisiium 
fuisse  inierpreiem  notel  ad  lib.  X.  Aen.  n.  277^ 
»  Ifon  cMe  tamen  Donati  haec  GoBmMntariat 
quae  in  Yirgilii  Aeneida  circumfenmtur,  aed  po* 
tius  Asinii  Pollionis,  contendit  Ptolemaeus  Flavius 
in  Conjectaneor.  Centur.  cap.  86.  apud  Gffulo^ 
in  Fac.  Critic.  T.L  p.992. 
»  >  /»  iria  illa^*"  inquit  Flafius ,  cQJus  dilpQla« 
tionem  hic  inseremus,  >  »  emineniissimii  P<s&ais 
»  VergUa  opera  pleriqus  eprisois  oom$neniarios 
»  ediderunif  ui  Serviu0f  Eyginus^  Probus^ 
»  Asper^  Urbakus^  ConMuSf  A^inius  ^  Poius* 
»  ius ,  Pollio  ei  alii^  quo^m  vigiUae  eum  ma^ 
»  gna  ex  parie  inierierini^  ei  quae  essiani  in 

>  nan  paucis  muiilae  sini^  non  nurum  est^  s^ 
»  quae  Pollioms  Asimi  suni^  JfofUiti  iiiuhieiinm 
»  eumferantur.  Nam  quod  nennmUi  suspiean^ 
»  iur ,  eum  esse  Tiberium  JDonatum^  nknquam  tn 
»  eam  suspicionem  incidissent^  si  hujus  Tiberii 

>  Jtonati  jcommeniarios  in  manibus  sumsissent^ 
»  quorum  eopidm  fecit  miAi  tempore  HUus  ea« 


inscitaatniquasTibeno  Do*  bsnLNvlOAtnimeaasasruiih 

ftaio  adscribuniur ,  gua  in  re  Ujingendi,  aai  ineidemUi 

Gesr^  FabricU  fldsm  i«.  Firg^Uanum  inisrprstsmC 
maito  nommili  mspceiam  Ao* 


Digitized  by  VjOOQIC 


Viil6iLtt.  st 

tdmiiosi  Ulli  ttltrii^  Alexaiul^  tfMiifUUju^ 
ri9eonsulius  ex  genie  eui  nomiiiie.  Ne  ere^ 
dam  esse  ojms  BonaH  eeMerfimi  Grdmma^ 
Hci^  Servius  facit^  gfUi  cum  Mulii  ab  illo  dis^ 
sentiatti^  korum  nullajH  miiniio  in  lUs  €^oin« 
meniartts^  qni  ilUui  tiomine  impr/muniurk 
Praeierea  Jfonaius ,  ui  ex  eodem  Sertfio  di* 
seimus^  %n  ipsa  quoque  €feorgiea  stftipserai 
sekoUd  i  juorum  nmllum  dpparei  vesiigium  f 
at  Aaee  ramenia  ieia^  in  fuibns  quoHdie  e&m^ 
pendia  Jieri  a  ehalcographis  videmMe »  BontUi 
pkrasin  non  redoleni^  si  quii  modo  exacie 
jvdicei^  Ui  AsinU  PolKonis  esse  eredam^ 
ServHex  Aeneidos  verhafaduni  in  eo  hemi^ 
etickio  [Aen.  II.  7.]  Aat  dnri  milei  Ulys^ 
A^  %  Blad  auteiHt  qtiod  Aainius  Pollio  dieit# 
etntX  Tatione  t  de  Acfaemaenide  dictam ,  milea 
IJlTtti;**  Jf<m  in  eo,  q^  erediturlfonatus «  si4 
leges:  >  Talia  quaeris  me  nartaTef  quAC  etiani ' 
ho«ti8  ri  atidneti  non  •  abaiineret  a  lacdrymis/^ 
la  enim  fuH  unus  ex  Craecis  Achaemenidee 
quem  jteiutum  dieii.  Si  quando  de  ipso 
AsiniOf  quod  raro  ctcddit^  meminefit  Ser^ 
viuSf  neque  illius  commenium  depfekendes 
in  exemplaribus  ^  non  erii  mirandum  in  iania 
codieum  muiilaiione^  cum  kaec  quae  diavi^ 
mus  in  aHquibus  non  legantur*  Hic  esi  ille 
Asinius  PoUio.9  ?««»  ^t  docei  SoraHuS,  ira^ 
goetUas  scribebaii  ei  res  memoraiu  digna$ 
hisioriarum  monumentis  mandabai ,  ad  qua^ 
aUusii  Maro  [Ecl.  III.  86.]  t  PolHo  ei  ipse 
faeii  nova  carmina.'*  "  ] 

D  2  Ger« 


Digitized  by  VjOOQIC 


52        CAP.  Xn.    DE  ANTK^  INmPIl. 

•  Gerte  ge&ui&uiii  ac  rmm  Donalum  (ita  pergit^ 
Bunn.)  no8  hodie  noii  habere  docenl  codices  ejus 
MSSti»  qui  ab  editis  longe  diversi  et  inlegriorea 
saepe  a  Tiris  doctis  men»orantur:  el  passim  Pieriua 
in  Gastigalionibua  miis  profiert  pIurJQia  m  locuple- 
tiori Donatiexemplari.  vid.  adlib.L  Aen«17S.  el 
ill.  Aen.  init  flic  integra  Donati  Gommentaria  ia 
duoa  ullimoa  Aeneidoa  libros  a  Gamillo  Porlio  se 
habuime  letlatur  ad  lib.  XI.  Aen.  410.  ubi  locum 
injHgnem  ez  islo  Qodice  proferlt  ex  quo  yel  prae- 
cipue  appareal,  quanlum  amiserimua  dete^abili 
illius  &cinore,  ul  ait»  qui  lam  docta  mutilavit 
commentaria.  Neque  operam  lusiiienl  Tiri  docti, 
qui  Tirgiiium  cum  Donati  Gommenlariia  edide- 
runt»  fi  illat  quae  el.alibi  passim  Pierius  innotia 
suiaex  integrioribus  oodicibus  pvofert^  qufiequfB  in 
Tulgatis  exemplaribus  fnulra  quaeruntur «  diligen- 
ler  excerpla  tuis  locis  recte  alque  ordine  diipo- 
suiaKnt»  ut  hac  sallem  parte  aupplere  potuiasent 
ea,  quae  nunc  lurpi  ipangonio  delruiicala  dede- 
runl  homines  Husis  iratis  nati. 
m  DiTcrsum  quoque  ab  editis  Donati  codicem  pos- 
sedil  olun  Ghristc^h.  Landinus,  uidicante  cjus  dis- 
cipulo  Ang.  Politiano  in  Miscellan.  cap.  LXXVII* 
Sic  ampliorem  vulgalis  Donali  Gommenlarium  ha« 
buil  Adrianus  Barlandus,  cujus  Adniotationes  in 
iV.  priores  Aeneidos  libros  prodierunt  AnlTerp. 
1544.  non  Lovanii,  ul  male  Fabricius;  licel  ille 
plurimas  enarraliones  Donato  el  castigatioiies  fere 
suas  debeal  Pierio.  Litegrum  quoque  Donali  in 
Virgilium  GoQunenlarium  se  nactum  esse  ex  castro 
quodam  8.  Haximini  prope.  Aquas  Sextias  in  Pro« 

»  yin- 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIRGILn.  S8 

Tiiicia,  ubi  Bibliotheca  a  Rhenato  AiidegaTe^ 

instructa  habebatur  libris  a  Mario  Philelpho  eo 

congestis,  acribit  Alciatus  in  Bpist.  Y.  et  VI.  ad 

Frahcisc.  Galvum  »  inter  Epist.'  Gudianaa  p.81.  ot 

84.    Quin  et  codex  lUe  BibHothecae  Harlemensia, 

ez  quo  Donatum  emendare  et  refltituere  in  auimo 

habuerat  Theod.  Ryckius,  ut  supra  diximus,  quem 

oeulis  aliquando  lustravi,  non  tantum  optimae, 

licet  recentioris,  notae  exemplar  est ,  sed  ut  mul- 

ta  suadebant,  Tidebatur  etiam  editis  longe  auctius 

et  iirtegrius,  atque  hunc  praeferebat  iitulum:  7/- 

beru    Ctaudu  J)on<Ui  ad   Tiberium   Claudium 

Maximum  Danaiianum  Jllium  euum  inierpreia- 

Honum  ftrgHianarum  inoipitf  et  in  fine  Codicis 

subflcrrptio  talis  habetur :  Virgilianarum  Inter^ 

pretationum  Eneidos  liber  duodecimus  explicit. 

Deogratias.  Scriptus  autemfuit  per  me  Frau' 

ciscum  S.  Nicolai  Berti  Martini  de  Sancto  Oe^ 

miniano^  civem  ei  notarium   Florentinum^  de 

anno  Domini  J466.  de  mense  Decembris  in  ci" 

vitate  Fiorentina ,  tempore  Sanctissimi  in  Chri^ 

9to  Patris  et  JDomini  Dni  Pauli^  divina  Pro^ 

videntia  JP.  JP.  secundi  Pontificatus  sui  anno 

iertio.    His  tamen  Donati  Gommentariis  locum 

dare  in  hac  editione  non  potuit  Patnius,  uti  nec 

Probo,  multo  minus  Pomponio  isti  Sabino,  ne  in 

nimiam  molem  ezcresceret  opus,  maxime  quum 

Serrio  praecipuam  destinaverat  curam.** 

De  Donati  Gommentariorum  pretio,    si  quis  ju- 

dicium  ferre  Tclit,  is  quaeso,   nisi  iniqui  judicis 

notam  in  se  contrahat,  probe  tenere  Telity  Gom- 

meutarios  istos,    quales  eos  nunc  habemus,  valde 

mu- 


Digitized  by  VjOOQIC 


54         CAP.  XIL    9E  ANTIQ.  nfTERPA. 


miitUalds  mcndosoBque  QMe«  Si  Semum  audiasp 
ubique  fere  Donati  iuteriirelatioiies  repTehendentem» 
fortaase  opinaberiBtalem  interpretem  non  magni  ae* 
f  lioiandum  ease  qui  in  tantia  toties  lapaus  sit.  Fa- 
tcor  equidem  Servii  majorem»  quam  Donati,  fuis^ 
doctfinamf  neque  hync  tali  modo  de  unirersis  Te** 
lenun  literis  merilum  esse;  etsi  nemo  negaveril 
bujus  quoque  Gommentarios  aliquid  firugi  habere, 
Sed  in  ulriusque  scriptoris  comparatione  ncm  nihili 
(aciendum  erit  diversum  utriusque  .  consilium»  £sl 
ciiim  ?erumi  quod  Georgio  Fabricio,  Donatiim  Ser^ 
^iumque  edenti»  accinit  Hiobus  Hadeburgus  Anne- 
bcrgonsis  (in  conyersa  liluli  pagina): 

Intorprs9,  ^uo  mnt  conscripta  haeo  ntMRfM,  eodem 

Certo  opu$  oet  ajitanto  talesoat. 
Tf^lio  Donatuo ,  talie  ^uo^ue  Serviue;  alter 

Res  tractmtf  oerha  expHoat  alter. 

Servius  utique  in  suis  Gommentariis  grammaticum 
agerc  potissimum  Toluit,  Donati  conalium  foit  aes* 
Iheticam  scribere  quam  vocant  iaterpretationem :  >  In 
nmversis  Commeniarus^  sicul  Fabricius  in  BibK 
Lat,  T.  L  p.  345.  ait:  id  agii  poiisstmum  Dona^ 
tus ,  ui  vim  dicendi  ei  arii/icium  rheioricum  in 
singuUs  explatiei ,  ei  simul  proprielatem  vocum  ^ 
jtelectum  aiQue  consiltum  ei  moius ,  affeciusque 
ei  pondus ,  ei  tb  tpItcov  morum ,  sive ,  ui  Bonaius 
appellai ,  moraliiaiem  accuraie  servafam  a  po^ 
ta  demonstrei  ,  aiyue  egregiam  inveniionem  a 
pnnctpio  per  ioium  opus  decurreniem  in  Aenetie 
laudibus  ad  Tumi  usque  necem  perducendis^^ 
fiervm?  imignepi  ^uam  laudem  potissimum  nactua 

est 


Digitized  by  VjOOQIC 


yiilGILIL  8& 

csi  propter  ingentemf  q^am  Gommc&tarib  suo  inse- 
riiit ,  Botitiarum  copiam,  quibuset  Historiam  et  Geo- 
graphiam  et  Mythologiam » aliasque  Literarum  partes 
illustraTit.  Hac  vero  Donatus  caret»  qui  Yirgiliani 
poematifl  interpretationem  in  filii  sui  usum  acriptu- 
rus,  G>mmentarium  suum  necessariis,  quaa  ipsa  res 
po(rtuIabat,  notitiis  ornaref  quam  alienis  undequa- 
qiie  c<mquisitis  onerare,  maluit,  Gujus  quidem  pror 
positi  manor,  ne  eztra  orbitam  vagaretur,  subinde 
manum  fidetur  abstinuisse:  caplo  interim  consilio 
ea ,  quae  aive  ex  Historia  sive  ex  Geographia  siye  ex 
Mythologia  ad  doctissimum  poSma  notatu  digna  vi- 
derentuTt  in  peculiari  libro  explicandi;  quemad- 
modum  ipse  fatetur  ad  initium  catalogi  pugnatorum 
in  L.YIL  ¥8.646.  • 

PrMHM  fiHl  Mlum^  TyrrK99Ui  ofper  ob  ofU 
CawUwtpiar  divAm  M^Mentiui  eeu 

ad  quem  locum  ita  scribit :  >  Caiaiogus  tsie  kuic  m- 
ierpreiaiionum  Ubro  non  fuerat  (nserendus.  Jfi- 
Ail  enim  habei^  quod  ariijloiose  posset  exponi: 
esi  quippe  nominibus  Aominum  ^  genivum »  fiuvior 
Tum^  deorumf  ierrarum^  mon/tfeiM,  Kerbarum^ 
j9rovinciarum  9  ao  fonHum  plenus  d  referius^ 
Tamen  ne  quid  libro  decerpi  videatur^  dicemus 
4iliqua  ejus  uno  librOf  qui  ieriius  decimus  erii^ 
eum  ioiius  operis  complexione  diciuri^  ui  Hisio^ ' 
riae  per  duodecim  libros  sparsae ,  ei  ceiera  quae 
supra  dioia  non  suni  ^  possini  evidenter  appa- 
rere" 

Donati  Commentario  praemissa  est   Vita  Yirgilii; 
quae^  si  antiquis  Codicibus  fides  haberi  possit»  pro 

Do- 


Digitized  by  VjOOQIC 


M         CAP.  Xn.    BE  ANTIQ.  INTERPIL 

Donati  labore  agnoscenda  >  est ;  in  pleriaque  eDim 
hoc  opusculum  hanc  habet  inseriptionein :  Tibm 
Claudit  Jfonait  ad  Tib.  Claudianum  DonatitinMm 
Jllium  de  P.  Virgilii  vita.  Dubitatum  quidem  esl 
a  Yiris  doctis  an  faic  fetus  doetum  illum  6ramma-< 
licum  t  cujufl  nomen  prae  «e  fert ,  habeat  paren« 
tem;  argumento,  quod  passim  ridiculis  scateat  in-< 
eptiis.  Sed  Heynius  \  cujus  judicium  nimEiquam  nen 
plurimi  facio ,  acriter  subodoratus  est ,  ftmdum  hujua 
narrationis  deberi  DonatOi  mox  tamen  eam,  cum 
passim  fuerit  transcripta,  modo  a  Grammaticis,  mo* 
do  a  librariis,  quorum  novam  quisque  narratiuncti-  * 
Inm  I  quam  fando  acceperat ,  exemplari  suo  intexe- 
ret ,  ita  esse  interpolatam ,  ut  nunc  in  taU  farragme 
plenimque  vix  dici  jtDSsit  quid  Donati  fideproditum  sit 
nec  ne.  Hujus  senlentjae  praesidiu^i  Vir  Doct.  petit 
inde ,  quod  nullus  facile  inveniatur  Codex  in  quo  non 
Yita  haec  modo  plenius ,  mbdo  contractius  perscripta 
legatur.  Cujus  argumenti  probabilitati  hoc  accedit , 
.quod  et  reliqua ,  quae  nobis  ex  hoc  genere  Gramma- 
licorun^  scriplis  sqpersunt ,  misere  sint  Honachorum 
fbeditate  contaminata.  Nec  mirum:  puta  enim ,  quam 
facile  sit  hujusmodi  scriptis  aliquid  addere.  Est  tamen 
ca  scriptio ,  iicet  hic  illic  infarctricem  manum  pas* 
fOi  sit ,  non  omnino  nihili  aestimanda ,  et ,  me  qui« 
dem  judice,  longe  praeferenda  reliquorum  Scho- 
iiastarum  laboribus:  cum,  quod  yita  Virgilii  et  fata 
Aeneidos  post  poetae  mortem  non  ineleganter  me« 
morcptur  ♦  tum  praecipue ,  quod  non  aiiunde  cogni*' 
tas  notitiaa  exhibeat  de  Grammaticis  qui  olim  Vir^* 
gilianae  potiiseo^  ii^teipretationi  operam  dederunt, 
\J|  auicpi  Donatus  hanc  Vitamt  sic   et  reliquum 

Gom^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


¥IRGItn.  67 

Commeiklarium  filio  luo  dedicavit.  Apparet  hoc  ex 
Epislola,  quam  in  antiquis  Codicibua  ad  ealoem 
ijbri  Xn.  inTentam  Ge,  Fabriciua  edidit  p.  1835, 

TO^fiui  CtMdim  DonaiuM 
Tih.  ClautL  Ma».  Donutiano  filio 
S.  P.  D. 

Ineerium  meiueno  vttae ,  juod  magie  eoniiue 
incumbii  ei  proximum  eei^  oureim  eeripei  quae 
poiwi:  reHnquena  plurima^  et  ea  eaiiem  edi  vo^ 
luif  quae  iibi  ad  eaeiera  inielligenda  adiius  et 
via»  aperirent;  ut  si  quid  miM  adverei  acoiderei^ 
kaberee  inierpretationum  mearum  quod  imitareris 
exemplo.  Verum  quia  ex  eommuni  voio  ooniingti 
diuUue  vivere  t  hoe  libroe  inierim  legendoe  cura^ 
vi:  miki  enim  eerium  eai  dehine ,  me  non  '  esse 
deseriuTum  in  te  eiudium  patris ,  ut  iibi  quan^ 
tum  poiuero ,  pari  praeparem  eura ,  quaepropier 
supra  dieiam  causam  videor  onUsisse.  Sie  enim 
fict^  ut  origines  singularum  personarumt  quas 
VergiUus  Aeneidos  libris  eomprehendit  ^  ei  quae 
in  aUquo  siudio  Jloruerunt ,  aui  nullius  fuerini 
meriHf  vel  eoniraria  deligendo ,  depressae  sinf» 
Simul  etiam  epgnosces  oppidorum  insularumque 
rationemt  regionumi  mon/timi,  camporum  vel 
JUminum^  templorum  ac  fanorum^  herbarumm 
Quin  eiiam  et  Ugnorum  voeabula »  et  eaeiera  hie 
similia.  Sed  haec  sic  acdpias  velim ,  ui  ex  Com^ 
mentariis  scias  Veterum  me  esse  colleciurufn  ^ 
antiqua  enim  ei  fahulosa  ae  lcnginquiiatis  eausa 
incognita^  nisi  priscorum  dooenie  memoria  non 

po. 


Digitized  by  VjOOQIC 


98         CAP.  Itl.    BE  ANnQ.  IIT TERPR. 

foiu^llruni  e^eplicmru  Proinie  si  Aaee  lengiori 
fffus  eu^ragia  eampiere  valuero :  arii  tibt  grtUis^ 
sufmm  lobere  potiuM  poirio  iaia  didieisse ^- quam 
iuo»  Si  minus  legendi  suni  iibi  veieres ,  neces*' 
sario  coUeein  condiseas.  Intersm  noii  deMieiidm 
in  Aoc." 

Sed  utrum  iste  juyenb  alio  <(uodam  inrigni  labo- 
re ,  praeterquam  hac  patema  commemoratione » no- 
bilitatus  sit»  dicere  nescio* 

Apparet  rero  ex  hac  Epifltolat  Donatum  Commea<i 
tarios  istos,  pridem  a  ae  ecripto^t  i&  eenectttle  le<* 
gendos  curaTise. 

Ceterum  dubitari  poftit  an  fiita  Dcmatum  perfioe- 
te  ayeriQl  laborem^  quem,  ut  modo  tidifflust  ae 
perTecturum  promisit  ad  L.  YU.  646.  quod  ai  ita 
dtt  Barthiua  c€;08eatur  interitum  ladrimaM  llbri« 
qui  ntunquam  extiterit»  Loquitur  enim  in  hao  l^ 
atola ,  quam  quidem  nuudihe  eeilet  scfipdiafte  videlmrv 
de  isto  labore  tamquam  nondum  perfibeio,  ^uqipe 
acribenfli  86»  quae  ad  cognotcendam  of^idonmiv 
insulafumt  regionumt  aliarumque  rerum  ratietelki 
perlineant,  ex  Teterum  Gommenlariis  eoUeciuruni^ 
alque  adeo  nondum  collegisee;  mox  autedi  t  ubi  ail 
9  antiqua  et  fabulosa  niai  priflcorum  docento  meaMH 
ria  non  poiuerunt  explicari »"  videttir  quodanmio- 
do  significare  librum  jam  esse  conscriptum.  Haeo 
autem  fortasse  ila  intdKgenda  erunt  ut  Donatus, 
ubi  hanc  Epistolam  scriberet,  congestam  quidem* 
nondum  tamen  digestam  babuisse  materiemt  ceo* 
aendus  sit» 


Digitized  by  VjOOQIC 


mGiui.  m 

MAKIUS  SERyiUS  HONOBATDS  (I ). 

■arius  Semas  Honoratus  in  mlerpretandis  Tirgi« 
lii  canniniboff  tanta  doctrinae  mae  specimina  ex* 
lubuit,  ut,  qui  illum  superaveritt  nemo,  quos  illct  < 
plurimi  nominari  possint:  meritoque  a  Cramero  in 
iK>ttt  ad  Scholiast.  JuvenaL  YIII.  16«  nominatur 
omnium  SekoUasiarum  LaHnorum^  poMi  Asco^ 
niitm  t  tiocitssimus  ei  uHltestmus «  ab^que  quo  6#« 
«e/,  ui  mulia  aniiquiiaits  erudiiae  capHa^  inpri* 
ms  auiem  juris  ponHfieH  ei  auguraUs  ^UscipUm 
nae^  in  quibus  ille  omnium  prineeps  esse  vide^ 
tur^  prorsus  ignoraremus.  Et,  ai  Terum  est,  quod 
non  ficet  dubitare,  Rhetorem  et  Gitimmaticum  ita 
qaemque  nobia  knaximi  pretii  aestimandum  esse, 
ut  et  artiB  rationem  maxime  tenuerit  et  inprimis  ut 
fifequentinimua  ftierit  in  memorandis  cum  rebus  ex 
Histoia  et  Antiquitate  non  aliunde  cognitist  tum 
locis  et  notitiis  acriptorum  perditonun;  nequaquam 

du<* 


( I )  De  Domineliaee  docet 
Fabridiis  BihL  LaU  T.  I,  p. 
319:  «  In  edd.  lere  didtur 
Savua  Maunis  Honoraius  : 
in  opasculifl  ejus»  a  Putschio 
editis,  S.  Marius  Hon.  in 
«Mk  edcL  Marius  Sarvua  Ho* 
soraius:  in  edd«  RoK  Ste- 
phani^  Juntae  et  P.  Danielis, 
tfanna  Ssrma  Hom  in  MS. 


Paris»  Se^itti  Houoratus^ 
MorlM|C  Polylu  T.  I.  p.8e4. 
opinator  fcribeiiduin  om 
Maurum  Serpium  Hoaoraium^ 
sed  non  addit  quaeDam  suae 
opinionis  argumenta  habea^ 
Pomponiua  Sabinus  in  suis  ad 
Yirgilium  GommenUriis  ip« 
tum  constanter  Tocat  Ser» 
gfumi  femel  tamen  Smumu 


.Digitized  by  VjOOQIC 


0»  CAP.  XII.    BE  ANTIQ.  INTERPR. 

dubito  pronunltare  aolas  Smii  lucubrationes  majo» 
ris  pretii  aestimandas  esse  quam  conjunctas  oxnnium 
reliquonun  Scholiastarum  vigiliaa  ( 1  ). 

Qualem  enim  in~  Servii  Gommentariis  ubiq[ue  con- 
qiidmus  diligentem  Veterum  Scriptorum  lectioneiii  t 
accuratam  Grammatioes  subtilioris  cognitionem  et 
non  vuIgaremHistoriae  Antiquitatisque  notitiam,  ta« 
lem  in  omnibus  reliquis,  et  vel  in  Asconio,  finutra 
quaeremus*  Virgilium  ex  Virgilio ,  sed  potissimum  e 
Graecia  interpretari  studuit ;  et  saepius»  notans  in  qui- 
bus  Yirgilius  Homerum,  Theocritum,  Apolloniiim  , 
Ennium ,  aliosque  imitatus  sit ,  etiam  de  his  non  exi- 
giie  meritus  est :  quorum  quippe  verba  subinde  conx- 
paret  et  expUcet.  Huc  accedit ,  quod ,  qua  ilie  vive- 
hki  aetate,  Veterum  Scriptorum  opera  multo  fuerint 
integriora  minusque  inquinata ;  quin  et  habuit  scri- 
ptores,  quorum  nobis,  absque  ipsius  commemora- 
Uone^  ne  nomina  quidem  nota  fuissent;  cujusmodi 
notitias,  quo  plures  per  illam  medii  aevi  barbariem 
perierunt  boni  libri,  eo  majore  cum  cura  ex  boc  tam- 
quamnaufragiooperae  pretiuQi  est  colligere.  EtTW» 
nota  minus  de  historia  meruisse  censendus  est  et  anti- 
quitate  populi  inprimis  Romani ;  cum  enim  ea  expli- 
«are  studeat,  quae  jb  Virgilio  difficiliora  viderentur 
intellectu,  saepiusvel  antiquissiaa  ipsum  perseruta- 
ri  videmus  monumenta.  Quin  et  yivena  iis  tempo^ 
ribus,  quibus  multa  instituta,  quae  antiquitus  ti- 
guerant,  abrogata  erant,  pleraque  saltem  pro  parte 

mu« 

( I )  Barthius  ad  Sut  Theb.  viam  vocare  ommm  FMJo^ 
XU  812.   nan   dufaitat  Serr    hgorum  Cor/phacunu 


Digitized  by  VjOOQIC 


mGIUL  «1 

mujtaU,  notavk  ea  et  explicaTil»  quae  hanim  re- 
ram  acriptores  tamquam  satis  nota  praeterierant. 
Stsi  in  eo  fortasse  culpae  notam  trahat ,  quod  ni« 
mium  atuduerit  pleraque  explicaie  ex  yetustissima ' 
Bomanonun  leligione;  quod  recte  monuit  Heyniusv 
qui  9  ubi  de  Servio  agit  T.  V.  p.536«  Mirum^  ait» 
JumhuB  est  Mtudium  revooandi  pleraque  €ut  vete^- 
TM  RamanM  religiones ,  Pentifieias  et  Flami- 
niae;  nec  multum  obest^  quin  Aeneam  Flaminie 
munere  /ungentem  exhibeai.  Quod  quamquam  ne- 
gari  non  possit  (1) «  nihilominua  tamen  tantam  sibi 
nactus  est  auetoritatem ,  ut  subinde  recentiores» 
ubi  de  rebus  ad  Grammaticam ,  Antiquitatem  t  Geo- 
gr^>hiam»  vel  Historiam  pertinentibus  scriberentt 
Scvrio  non  minorem  fidem  tribuerint,  quam  cuivis 
alii  Tel  optimae  notae  scriptori. 

Hinc  est,  quod  et  ii,  qui  ipsos  Yeterei  aetate 
8ua  pioxime  attigeruntt  quemadmodum  Acro,  Pri- 
MianuSt  Apulejus»  Halala  et  alii,  non  dubitarint 
passim  Servii  auctoritatem  in  partes  vocare.  Ho- 
nun  testimonia  collecturus,  necesse  duco  monerct 
alia  quidem\  quae  ab  ipsis  inde  excitata  sunt,  nunc 
quoque  in.Servii  Commentariis  extare;  alia  Tero* 

quae 

(  I  )  Exettiplo  sit  t.  c  q[uod  dlxisst ;  Flamini .  enbm  nisi . 

WBflhii  ad  Aeo»  IIL  SSg»  Sei»  unum  moriuum  non  Ucet  tan' 

endum  iamen,  sieui  vetercs  gere^  sed  Aeneas  plurimos 

mteiores  adfirmant ,  peritissi-  posiea  oecidii.    aedaiiudeet^ 

mos   auguriorum  ei  Aeneam  in  belio  occidere^  aiiMid,  mor^ 

ei  plurimos  fidsse  Trojanos,  iuum  iangere»    Sciendum  est 

Tumhocad  Asd.XLtO.  Sa*  iamat^  Atneae  omm  genus 

ne  koc  videiur  secundum  cai'  sacerdoiU  tribui. 
rimonias  Flaminum  subiilitet 


Digitized  by  VjOOQIC 


•i'       CAP.  Xll.    Dft  AKTIQ.  INTfiRPft; 

qtiae  faujus  nomuie  memoranttiry  in  iis  noti  reperirfi 
QuA  re  duae  potissimum  suspiciones  confirmantun 
prima  esl ,  quod  Gommentarii »  qui  nuno  Sertii  no« 
tnine  prostant»  sint  iidem  illi,  quos  ipsi  Veteres 
<;6gno?erunt :  altera  haec  est,  quod  SerTit  Gom'. 
mentarii  antiquitus  hic  ^c  locupletiores  fiierint* 
Servium  igitur  citarunt : 

Acro  ad  Horat.  L.  IIL  Od.  L  2.  Fatbts.  St^ 
leie  modo.  Sic  enim  Servius  in  V.  Aeneid.  [ts< 
71.]  exponit^  uhi  Virgilius:  s  Ore  /aveie  omnes 
ei  iempora  eingUe  ramis.**  Ote  fevete :  apio  ser^ 
mone  usus  esi  ei  saerificio  ei  ludis }  nam  tm 
f  ocrt»  iaeiiumiias ,  in  ludis  necessarius  fateor 
esi,  Favei  auiem  ote  eHam  fuis  per  iadhtf^ 
niiaiem.  EoraHus  [L.UI.  Od.  \.  2:]  tFaveie  Hn^ 
guis(lY\ 

Priscianus  L.  VI.  p.  098*  Coluber  eHam  colmira 
fadi:  haec  acer  arhor^  ticrif  didi  Sertr»  in  cd»* 
menio  Virgilii  [ .  •  ]  i  cum  nullum  in  er  fendni' 
num  secundae  inveniaiur  deciinaiionis. 

Idem  L.TI.  p.  711.  Fasius^  quando  a  fii#* 
tidip  esi  vefho^  quariae  esi:  quando  vero  pro 
Annati  accipiiur «  a  fasHs  ei  nefasHs  diehus  sis 
dicium  %  frequenHus  secundae  esi.  InvenHur  ia* 
iMn.  ei  quariae.  Zucanus  in  X  [ts.  187.]  s  Jfee 

meus 

( t  )  Acro  citat  Hotatii  lo»  est  quin  pro  oerto  liabeamf 

Snm  qnasi  ad  «liom  poStam  posterioremhujusScholiipar-* 

acrtberet  Gommentarium ,  ut  XemOrefa¥Sit:apto^^»iimgais 

fCOteviditBannaonusadSer-  a  reoentiori  (jaodam  lilMrario 

irii  L  e.    fiqyiidem  non  credo  ex.  Serni  Commentario  in  A« 

Acronem  ipsum  Senrii  rerba  cronis  Gommentarium  intru* 

descripsisse..  Imoypanimab-  samesse. 


Digitized  by  VjOOQIC 


T!RGttn.  flS 

«neiit  Eudoxi  vineetur  /ksfHus  annus.**  yuoel  tu^ 
men  err&re  Lueani  prolatum  dteit  Servths  ih 
^emw^ent.  III.  lib.  VirgiL  [  ad  m  826. } 

Idem.  L.  X.  p»  890*  Mt  videtur  etiam  Virgi^ 
tme  eie  protulisse  in  I.  Aeheid.  [  vs.  174. }  »  Ae 
jsrimum  eilieis  scintillam  exeudit^  Ackates^  Su^ 
eepityue  ignem  foliis.*^  Excudit  enm,  tam  prae^ 
eens  fuam  prqeteritum  potest  inteUtgij  eed  quAs 
aii0cepil  subjunxiti  melius  praeteritum  inteltigi* 
tur.  Mque  etiam  Servius  in  commetUario  Ae^ 
neid.  [h  174]  comprobai  kts  verbis:  »  XxeueBt 
mutemt  feriendo  ejeeitt  quia  eudere  est  ferire^ 
Vnde  et  incue  tHcitur^  qued  itUc  aliquid  cudm^ 
«tM,  id  est  I  feriamus. 

Apiile|u8  de  Nota  Aspiratioiin  {.  8.  ed.  Fr.  Osanii* 
p.  80.  A  ante  r  aspiratur  in  harum  ^enitivo. 
tn  luura  quoque^  quando  stabulum  signi/icdt 
porcorum:  et  ut  diserepet  ah  ara ,  deorum.  Mi^ 
cU praeterea  Servius  [•  •]  quod  hara  aspiratuw^ 
nvem  auguriaism  signijicai:  a  quo  nomine  ha- 
niipex  et  hariolus  asserit  derivaia ,  eosque  fulsi^ 
taiis  arguH »  qui  aruipex  ei  ariolua  ab  ara  cAro^ 
rum  astruuni  derivari^  cum  in  oxsl  ^  deorunt  ^ 
prlneipalis  producta  sit «  in  aruspex  vero  et  ario'> 
hia  irevis.  Harena  etiam  dicit  Servius  (1 )  aspi^ 
nndunit  quia  a  verbo  haereo  derivari  videtur: 
eo  quiq  nuxta  ccJce  in  parietibus  haereat. 

Joanneff  Halala  in  Ghorogri^phia  li.  YI.  p.  162« 
ediU  Biiidocfii.    lits  3)  Ahslaq  i  'Ayxf^oUf  i  ^ptf^ 

(i)  nier({ue  Servii  locuili  roeiitariis.ad YirgiliamrrtMli^ 
qtttm  Apulejiu  citat ,  in  Com*     a  me  quaesitus  est« 


-DigitizedbyGoOgle 


(M         CAP.  m    DS  ANTIQ.  iHTE&Pft; 

^«t^T^AV  ix  TSf  TPfii^i»^  tou  'iX/otf  •  9toi  roi/  TpciUui 

o-osy  A/3a^f  rhv  tuii  '£A/W«ir«  K«).  i»ii»Tpiit»q  ixeTf 
Kiip»  iiffe^  cLi77\v  j  i^uyev »  i^  ^ofijilsU  rhv  ^lipfia  , 
fixvixin  r^Q  ^A^piidi^  *  xatit  BfpyUMo^  i  ao^  'Ptf- 
4Utlm  voiiirii^  orwtypJi^paTo.  *0  }2  coCpiTarog  Si^ 
/?/d^ »'  i  'FdfA^Tog  9  iv  rol$  airov  ovyypifi^iofftv  iZiSi' 
vOf  'c!ta}v'  ^Orii  Uiri  rh  nkitnnvou  rh  AlvelMf 
tnt  TToXKct  ^v  j}  Aiio) »  iiri  TriXeag  fiuxpig  •  ^^ayofUvn^ 
JLafrlytMg^  oS^ngrijg  v»pixou  ^oivlxn^^  furx^y  rSv 
ipl^iy  Tippy  xa)  ^i^Svoo  ( I  )• 

Idem  L.  YII.  p.  180.  seg.  '^E^x*  H  i  adrU  Te^ 
winoi  vliv  ivifian  "AffouvOf  h*  h  i^i^X^iin  r9;  /3«- 
viXilaq^  ort  ^iMifuvoo  r^v  Aouxpnrlav  WT^xXnrtid^ 
ifiolx^vaiv  i  vlig  rqu  Tapxuvlou  i  "Affouvg*  xiitilvn 
h^a^iv  iMjnivf  ig  vA0pav»  xaiiyiviro  ifi^vktoi  iri* 
XifMq  fiiyctq  iv  Tj  ^^ifiTfi  iv)  Xfiivotv  t  xa)  ro>^\  iv^* 
ytlffcafm  ToSrct  li  avviypi^ro  i  votpig  ZipfiiOi  i  *Sot>* 
jfudtiv  iyvyyp»0i6g* 

Lupus  Ferrariensis  Spist.  VIII.  •  Najxque  quod 
aUa  penulitma  primae  el  secundae  personae  pro* 
ducanif  Servius  aitctor  es/f  qui  in  eo  versu  uU 
TirgiUus  systolen  feeii  his  verbis  [leo.  TI.  514.] 

•  jE- 

(  I  )  Halala  aliquoUep  ciUt  dns  Hodius  in  Prolegom.  {• 

Latinos  scriptoreSy  Florum^  XXXYL    Quae  si  iu  sint, 

LiTiamfLucanumySallustiumy  non  mirum  videatur ,  in  Ser« 

Suetonium,  Giceronem:  sed  yiiGommentarii8firustni<jnae« 

ipsttm    homm    opera  nnm*  ri»  cpxae  a  MalaU  dtantur.^ 

quam  oculis  snis  confpeziae,  HistoriamLuoretiaetangitSer- 

et  ne  linguam  quidem  in«  rias  ad  A.en.  YL  %t^.  et  YIIL 

teUexisse  coutendit  Humfre-  646» 


Digitized  by  VjOOQIC 


yiRGILlL  65 

m  Jigerimu»  no$ti ,  a/  ntmium  meminisse  necesse 
0ei/*  nmjmi  (ad  fa.  1]  metri  neceeeitate  oerripuit. 

Idem  %>kt.  XV.  Patrem  patratum  nximen  6#* 
M  gradue  SaeerdotaUe  existimo^  oum  le  qui  eo 
fimgeretur  tantum  venerationis  a  civibus  mere^ 
w/tir,  ut  eorum  pater  /actus  diceretur^  per 
^mem  ea  faciebant  f  quae  in  Servio  (1)  legis:  ui 
koetes^  quos  viribus  superare  moHebantur^  prius 
roligione  terrerent. 

Aoetor  Gloflsarii  TirgiKani:  AppAEBiis.  Praestom 
re^  adeese.  VirgHnu  [Aen.  YIIL  fiS6.]  MSem^ 
perpte  ad  Ununa  regis  apparent.^'  Jnde  appa- 
■ilores  constat  esse  nonunatosp  ut  aU  Servius 

Isidofua  ffi^MJeQflia»  elai  iii  Originibus  suis  nuB* 
quam  Servii  Gommenlarios  nominatun  laudet ,  plti- 
inde  aumaiase  perhibetur.  Hanc  ob  rem 
iquidem  ad  Statii  Theb.  TL  241.  laidorum 
yaeskt  perpetwum  Serwi  exser^torem :  illudque 
tam  aereram  judieium  multis  exemplis  proba^t :  ad 
SUtium  T.  IL  p.  273.  820.  082.  T.  m.  p.  4t7;  p. 
U68.  et  pasrim.  Ecpddem^  vero  auspicari  malim ,  ca , 
ifuae  ia  utroqUe  scriptore  ad  Terbum   conspirent, 

ab 

(i^PasterioreniyquemLup.  teradorum^  ^innumeratis 

Farr.citatySerriitoGainfaonpo.  impta  ei  indocta  admisem^ 

toiieperirikEtfiriisU-aquaesa*  runt  ^   ipiod  rcs  ipsa  doe^^ 

ridetur  CiericnSy  cujus  Tempors  tupi  Ferrariensis , 


\  •ont  in  Art.  Crit.  T.II.  ampUores  eos  fidsss  oomstai, 
pL  a^«  Csnsettt  Viri  Vocii  sx  ejus  Epistolis  ,  in  guikus 
Cemmentarios  in  FirgiUum  Serviana  nonnuUa  proferun^ 
mon  ampiiuf  extare^  sed  yquos  tur^  quae  fumc  ampUus  non 
hahemus ,  essc  sxcerpta  fra*    comparent. 

E 


Digitized  by  VjOOQIC 


a»         CAP.  III,    DE  ARTIQ.  INTERPR. 

nb  ajio  (|uopi9ia  ex  laidori  ybris  in  S^rni  €Soo»v^ 
menlanofi  infarcla  esse»  adeoque  Isidorum  injueto 
saepius  a  Viris  Dociis  plagii  accusatum  esse  epiner. 
Nm.  miniis  ingralo'  quam  mipudenti  animo  Serviiap? 
nam  operam  usurpasse  yidebitur  Lutatius ,  Statii  scli^- 
liasta  >  81 ,  quae  totidem  Tcrbis  apud  utrumque  1»^ 
guntur»  buno  ex  illius  Commentarjis  deseripaina 
eontendas*  Po^sit  quis  suspicari  utrumyis  ex  alleri«» 
cujusipiam,  qui  perierit,  Commentario  sua  soiipBJiw^ 
Quidai  aiitem  kic  eandem  rem  esse  opinemuf ,  qmn^ 
in  Isidori  falsa  eriminalionie  suspicaii  sumos? 

Idem  ceaseo  de  aliis  Scholtasti»,  ul  el  de  Bygi- 
no»  inleF  ciiijus  fabulas  nonnull^e  sunt,  quaeiiadem. 
fere  verbis  apud  Servium  exposilae  legunlur ,  lU  pM-r 
fliaiannola^l  HimckeriM  ad  Hjgiii.  Fab.  164.  177^ 
m  25Q.  aaO.  alibL 

Ipsos  aulem  sine  dublo  Servil  Gommentafios  usur- 
pKfU  Pomponiua  SalHflus,  qui  mulla  quidem  indb» 
non  a4^le  noBUDe,  desumsit,  aliqttolKi  lattfn 
atswium  Gommemqrans.  Speeiminis  loca  bas  Jhmkt 
penii  liatAS  cilBmus : 

^d  SoL  II»  18,  Alba  uaMraA*  Ser9m$  m  Hg^^ 
itri  ac  vaeimi  exponHone ,  ui  m  plerisfu^ 
0liis ,  errai.  ScriiH  enim  [  ad  h.  I.  ]  AV 
gusirum^  UUum  esse  ulbum:  vacimuw^ 
vero^  Jtorem  nigfi  eoloria^  qUi  Graeeei 
hyacinthus  diciiur, 
ad  Aen.  IL  479.  BiPBHNit  Securis  esi  bipenms. 
uiramque  hahens  aeiem ,  ui  QuinHlianium 
libro  primo  f  c.  4.  J  assertt  :  errani-  qtu 
a  pinnis  duabus  hoc  esse  nomen  exisH^ 
mani ,  ei  pihnas  avium  dici  voluni.    Ser^ 

giue 


Digitized  by  VjOOQIC 


gtus  [ad  h.  I.]  aiit  aniiguQs  dijnsse  pen- 
M9  et  bipermem  servare  arUiquiiaiem. 
«d  %esu  lY.  436.    Deduit.    Sic  legii  Aproni^^ 
nus.     Tucca  ei  Varus ,  referenie  Sergio 
[ad  h.  1.]   Dederis  leguni:  cum  dederis 
.  veniam^  cumulaiam  morie  remiiiam^  id 
esi  relinquam    accepium    ab   eo   benejt^ 
aium^  morie  cumulando  :    iia  inielligii 
Aprontanus:    hanC    opinionem    Sergius 
damnai* 
«d  Aaii.IV.  651.    Pbbas.  Leguni  quidam  feie  «if-  , 
verbiunu  Sergius  [ad  h*  I.  J  inieUigii  &- 
rae,  id  esi  lynds^  quia  lynx  amissa  «o- 
do  aliis  non  conjungUur;  Aoc  non  i^- 
mini  me  legisse  ^c  apud  Plinium  nec  . 
alios. 
td  Aeiu  IV.  080.  Patkxos  dios.  Sergius  (ad  h.  J^) 

Saiumum  ei  Juf\onem  imielligii. 
ad  Aca*  V.  187*    Abwla  wotm.    Aemulus,  Ser^ 
gius    [  ad  h.  L  ]    aii  bene »   ejusdem  rei 
sludiosus* 
ad  Aett.  V.  421.    Dupmcem  amictum.    Inquii  Ser» 
gius  [ad  h.  l.J  amictum^  id  esi  ^   abol^ 
lam:  quae  duplex  vesiis  esi^  ui  ehlamt/s. 
ad  Aea.  VI.  100,  Vbha.    Quae  vera  fuiura  ermni. 
Probusaii:  yera,  lucida»   Alexander^  a 
quo  cepii  Sergius ,   pro :    veris  obseura 
miscens :  ui^  [Aeu.  III.  61.]    ^Jfaie  clas^ 
sibus  ausiros.'' 
ad  Aen.  Vn.  796.    Sacbahab.  Sergius  [ad  h.  L) 
f^feri ,  quod  quidam  Sacrano^  Ardeaies 
dicebani,   ob  sacrum  voium:  quod  vtde- 
12  rtr 


Digitized  by  VjOOQIC 


W        CAP,  Xlt.    DE  ANTIQ.  INTERPIL. 

iur  comprohare  Silius  [YUI.  857.]  eum 
aii  :    9  Sacra  manus  JRuhilC^ 
'id  Aen.IX.  380.    ABrruv.  Sergius  [ad  h.  t}  ib* 

gil  AbitQniy  id  est^  exitum, 
hi  Aen.  XII.  394.    Dedit.    Apronianus  legii  de* 
dil ,  Sergius  [ad  h.  I.]  dabat ,  «/  tbmnai 
dedit ;  mihi  placet :  nam  is ,  gui  amare. 
perditur^  omnia  dai  amori  suom 
Nec  dubiiun  est,  quin  Servii  opera  aliis  quoque 
piirfueritt  ubi  vel  alios  poStas  scholiis  illuslrarent» 
yel  de  aKqua  Graninaticae  parle  scribefenl,  que* 
rum  libri  loiTe  temporum  injuria  perierunl,  aiTe  ad*» 
huc  m  Bibliothecis  inediti  latenl.     Eacemplo  SKnl 
Scholia  inedita  ad  Senecam,  de  qiiibiis  infra  loca 
SQO  ezponemus.    In  his  Serrius  nen  semel  meoKK 
ralur;  quemadmodumi 

ad  Hero.  Fur.  751.  CB&ytGB  baxvm  oaAirBK  sisr- 
PHiA  SBDBT.  Sisyphus  sccundum  Zadan^ 
iium  ( 1 )  eum  moniem  Isthmos  oecw* 
passet ,  homines  ingenti  sajto  praegr^ 
vans  necabai.  Secundum  Serviu^  #ei 
dens  in  scopulo  ,  homines  ihi  pedes 
lavantes  caiee  ex  praerupio  praedpiiar 
bat  in  mare. 
^dThye8l.ll7.  Ai.FnBOS«   Alpheus  Jluvius  eei  Ar^ 

ca^ 

s 

(  I  )  Significatar    antiqiiot  sjphus  occupa$$^  {hae  emim 

scboUastM    SUtii  ,   in    cujus  poena  mortaUum  pascebatur, 

Commentario    hoc  reperitur  komines  praegmvans  ingenti 

i  Bcboli<»iadTlicb.  II  38o.  Si-  taxo  neem^)  iandem  ah  ae* 

•"■WQWB  #B»«iT»oiT«s,  coiis  dearum   Isge  puniius  ^ 

Cem  iiUet  ^  maria  mpmtem  apufi  Inferos  saxi,  quodvoi^ 

posiium  enideii  lairo^nio  Si-  vU ,  poenas  exsolnt  pomAsre. 


Digitized  by  VjOOQIC 


VlRGlUL  (ttf 

didiae.^   Vnde  Mecundum  S^fvmm  jkluf 

ei  Piea  civilaies  sunt  AircacUae^  in  qud 

;    esi  jons  ingens^  qui  duos  ex  sijluvios 

prqcreai  Aipheum  ei  Areihusam* 

Priorem  lociun  non  invcni :  aUer  est   ad  Aen.  ^IL 

694..  ubi  nunc  in  Servii  editionibiis  ^io  jfiuvios  le* 

Ipiur  alveos. 

Queinadmbduin  yero  ha6c  testimonia  tuadent ,  uf 
credamuig  extitiste  antiquiloa  in  Servii  Gommentariis 
acliolia ,  quae  nunc  non  amplius  in  istis  reperiun"^ 
liir:  aic  coatra,  non  dubium  eal,  quiii  in  his  kkulld 
hodie  legantur^  quae  a  Sprvionec  scrij^ia  sunt ,  ned 
acribi  potuerunt.  Idque ,  oplnor ,  nemo  ndn  iate^ 
biiur,  qui  Tel  partem  tionim  Comm^Uribnim  ^ 
qualfes  isti  nunc  sUnt ,  ac(:ura(e  le^ere  yelit  inTe<^ 
niet  emm ,  non  modb  niillam  fer^  pa^aiKi  tase  4 
quin  ab  alitea  inaoti  uno  alteroqiie  sctiofio  auctal 
fltl,  aed  vei  paucisaina  in  liis  domtnteiariiA  sdholiil 
iep ,  qu^e  non  onerata  aint  additamentis  sac^  pror^ 
siis  aiienis  et  absurdis:  qubd  quicfem  adto  iratint 
^st ,  ut  non  dubitem  diccre ,  niillum  bmnino  Me  in-' 
ier  vetares  scriptores  ct  vel  inter  SchoIiastaA,  quj 
tanlopere  infarctriccm  maniun  experm  debuerili 
Causa  hujus  rei  non  longe  quaerenda  esl«  Gom-rf 
ineiitarii  enim  isti ,  quamquam  ab  initio  ad  Virgilil 
intelligentiam  satis  essent  accotnmodati  1  qOum  k 
'iariisvarii  generis  hominibus  ut  plurimui^  tecti  ^t  sL 
Bubaequentiuin  seculprum  magistris  pto  Varid  di^cl'« 
])uIoriim  captu  usurpati  fuerint ,  hon  iniruin  esl  sl 
(ales  manere  non  potuerini ,  qiiales  il  SerVio  scMpll 
luerant.  Pro  lubitu  singuli  modo  detraxerunt  1  ino^ 
do   addiderunl  scholion,  idque  modo  ez  prdpritf^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


70        CAP.  Xn,    DK  AlfTIQ.  IIITERPR. 

modo  ex  aliorum.penu  depromentes*  Cogila  qttantf 
facile  dt,  soholiis  scholion  addere,  et  tjuam  pamai 
doctrinae  req[uirat  /  Scholiastae  laborcfmex  alioruixl 
Scholiastarum  laboribus  augere.  Hinc  est ,  quod  alia 
in  his  Goinmentariis  reperiantur  ad  fastidium  us-* 
que  repetita;  alia,  qUae,  utpote  aliunde  desumta^ 
onmino  non  accommodata  sint  ei  l6co^  ad  quem 
apposita  sunt ;  alia  denique ,  quae  prorsus  contraria 
sint  iis,  quae  alibi  in  his  Commentariis  dicta  eranU 
Qui  deinde  Scrvii  Commentarios  edideruht^  ad 
unum  omnes ,  idque  in  magnum  praestantissimi  la-- 
boris  damnum,  pro  perverso  mio  nbva  proferendi 
furore,  magis  intenti  fuerunt,  ut  hos  ex  Codicibiis 
undequaque  conquisitis  augerent,  quam  ut  ea»  qirae 
ab  aliena  manu  profecta  esse  yidebantur ,  ejicerent. 
$c  itaque  factum  est ,  ut  Servii  labor ,  qualem  eum 
nunp  habemus,  onere  suo  fere  laboret.  Nec  mirum 
Videatur ,  si  dixero  Servii  Commentarium ,  post  in« 
farctos  in  ipsum  et  Isidori,  Lutatii,  aliorumqfie 
Scholiastarum  thesauros,  et  insertas  magistellonim 
nugas,  nunc  fortasse  duplo  majorem  esse,  quam 
qaalem  a  Ser?io  scriptum  fuisse  verosimile  est. 

De  Servii  igitur  doctrina  si  quis  judicare  yelit  ex 
Gommentariis ,  quales  ii  nunc  sunt,  periculum  est 
ue  nubem  pro  Junone*  amplectatur.  Hajoris  autem  , 
mea  quidem  opinidne ,  aestimandum  est  judicium  , 
quod  Servii  acqualcs  de  ipsa  lulerunt.  Hi  autcm 
quali  honore  Servium  habuerint,  optime  patet  ex 
Macrobii  opere ,  cui  SaturncUium  nomcn  dedit. 
In  his  libri^  inier  se  colloquentes  inducuntur  amicit 
qui.ad  convivium  convenerant,  Vectius  Practexta- 


Digitized  by  VjOOQIC 


kHm,  ^.  itiriBlffis  STniMchitt»   Oaeeiiiii  Dedtis  AU 
AtmiaB,  ■ufebiut  ftetott  Diwrius  mediciu^ 
grcpunalicud  el  alii.   Audi ,  qudm  lioiioiifiori 
Stffium  3>i  compellei  Ati^uto,  L.  L  b.24L    ^Non 
'UMmmam  miki^  Avtenua   aii^  ut  unam  aliquam 
Je  Kb^Uanis  virtuiibus  audeam  praedicare;aed^ 
io  qfuaecunfue  M>eiie  ai  q^id  vel  de  Ms 
videbiiur^  vetjatti  Akhm  legenh'  adnoiah^ 
ffiwm  eei^  afipariu$^  pro/eram  :  modo  me* 
mituriiie  a  Seryio  ndeiro  exigendum^  ui  quidquid 
bibeemwm  uideiiiur\    q^bui  Uieraierum  dmntWfri 
t^a^  masmMs  paiam  /aeiai/*  tum  L  YI.  c.  6« 
»  Sed  nunc  dieai  voio  ServiUl^i  quae  in  Virgilif^ 
meim^erfit  ab  ipeo  JigUfaia^  non  a  veietibue  ac^ 
Isepliaf^vei  amu  poiiie^  nove^uidem^  sed  decenie¥ 
Memrpaim:  iqmdidie  enim  AoWiande  indoli  enar^ 
rmdo  eumd^  vaiem  neceese  esi  habeal  hujui 
^penoiaiionis  eeieniiam  promiidrem.*^   et  L.  Ylla 
e^  11.    %Mis  {Heiis^  eum  ad  inierrogandum  ard^ 
Servium  jam  mocarei  i  naiur€tH  preii^  ille  vete* 
cundia  usque  eul  prodiHonem  coloris  ehibuii }  et 
Bisaruks :  Age «  Seriji^  non  sotum  adolesceniiuwk 
qwi  Hbi  aequixe^  suni^  sed  senum  qUoque  omntuni 
do^issime «  cammascula  /roniem  /  ei  sequettiraid 
^erscmndia^   quam   in  ie  factes  rubore  indicai^ 
wn/er  nobiscum  Hbere  quod  tfccurrerii}  inicfro^ 
gaiiomtus  tuis  non  minus'  docirinae  collaiurus  ^ 
iquam  si  altis  eonsuleniibus   ipse    respondeasj* 
Quiii  et  Serrii  modestiam  non  parum  laudarit  Ma* 
crtrfmiSt   ubi  hujus   con?ivalis   sefmonis    ori^n^Rt 
ifadit,    L.  i.  c.  2.    •  Tum  illej   BecHnante^  in* 
fuii^  in  vesperum  die »  quem  Saiumale  /esiuM 

eriU 


Digitized  by  VjOOQIC 


72         CAP.  XIL    DK  AN11Q.  INTERPR. 

ir^t  in9%euturum ,  eiiffi  Veeitus  Praeiea^atUM  dof^ 
mi  conven^  gentieaUiiuB  cojna$k/»Q9rei:  efim* 
neruni  Aureliue  Symmaohtts  ei  Caecina  AlUmm  r 
cum  aetcUe  ium  eiiam  moribus  ac  siudiis^mier  se 
conjuncitsaimi :  kos  Servius  f  inier,  GrammsUi^ 
cos  dociorem  recens  jmifessus  ^  juxia  do^rinam 
mvrabiUs  ei  asnabilis ,  ver$cunde  ierram  inim%ns 
ei  velui  hUenii  simiUs  ^  sequebaivr^^*  GetenOBy 
quae  doies  Senrio  tribuiwtin  ab.aequal3M»r  ^siai 
quQcpie  omniao  prodil  per  tolum  istum  «oonTaleni 
aennonem ,  ubi  et  de  aliia  lebus  4bI  de  Tirgilinui  io«* 
dfl  et  rerbiB  diqputauir  lierqiiam  doclinimfr.  ffem* 
matici  persosam  sustinet. 

Praeler  Hactobium  nemo  Yetenmi,  qna&limiaciay 
de  Servii  persona  quidquam  memyiia  pffodMll: 
qup  fit ,  ut  in  reliquorum  aerqilormn  ailealio  baee 
Hacrobiana  nolitia  eo  pluria  babenda  ail.  Bom 
igitur  .animadrertamua,  Serrium  ab  eo  {L.YL  cft.) 
^iKx^quoiidie  Homanae  indoU  enarrasse  eundem 
vaiemf  Yirgilium;  quibuB  Tcrbis  haud  amo  an  quid- 
quam  aliud  posdt  intelligi,  quam  Servium,  siTe  Ilomae^ 
siye  in  alia  quadam  Romani  imperii  urbe,  scfaolam 
habuisse»  in  qua  Romanos  juvenoa  doceret  Gram-' 
matieam ;  quo  nomine  non  mag^a  elementorum  doc- 
trina,  quam  po^larum  enanratio,  comprehenditun 
£t  e8l  antiquum  quoddam  scholion  Aeronis,  quod 
ex  istis  Hacrobii  Terbis  lucem  accipit.  Acro  euim 
ad  Horatii  verba  Ei  licei  aiiesiari,  quae  oml 
Sat.  I.  9.'  76.  haec  notans :  »  Denuncianies  Uiem 
atiesiatos  habebant^  quibus  praeseniibus  eonve^ 
nieboMi^  itaut  auremiltis  ieriiovcllereni**  addil: 
hSic  Servius jnagister  urbis  exponH.^*   Quo  loco.f iii 

om- 


Digitized  by  VjOOQIC 


MfkviuiA  editionam  antiquarum  consenmi*,  a)§iidb 
•^a  cau^  I  pro '  urBzs  Tir  quidam  Doctus  nd6^ 
Mripflil  ad  marginem  editionis  Basll.  1541.  cujua 
Uflum  mifai  ante  aliquot  annofl  concessit  Cl/  Pe^rf-* 
•kaii^us. 

Aefa^  Sfcfvii  non  quid^m  (fisefte  a  yeteribus  ind-» 
ai<Mllir'f  sed  tit  dul>ium  est,  quin  ad  TheodosiorUiH 
tempdnt  Mferri  debeflt.  S^  stlituas  ^nim,  quod*^- 
ttoiittliflckrtoiil  tiiielijtf,  S^hriUm,  qiii  iu  Mkcrd- 
Mi  SattfrttHlIbusdiJspulfmfifl  personam  Hgit,  Miera-^ 
bii  iUMi6'a§quaItai;s^q«fRur^^  ipflum  Titifre  debtdate 
sub  Itoiiorfb  €11  7K«dMa6  Jui^r^/qliaii^bqiAc^ 
kte  mb  ifttis  Intpir^iionbiii  Sacri  Ciri)ici)Ii  P^e})^ 
Mlb^rft-,  ut  sopra  ditimds  Cap.  II.  p.  Iflal'  ^d^ 
ltal4S8'ad'God.  Theodos.  L.  Ytl  t.  8.  Sed  fibrt  |i6lW« 
tft  8ef  Tii'  a^as  p6tius  lid  TheoiSosii  Senioris  im|ieriudi 
rfefeirenda  sil ,  quiim  Terosimile  sit ,  istum , '  qtieAk  dl-' 
xdntis»  honorem  Macrobio  aliquanto 'prOTectiori  ob«< 
t^isse  I  Satumalium  autem  libros  ab  ipso  paulp  iw* 
niore  scriptos^  esse »  quod  docte  suspicatus  est  Jo. 
Andreaa  Bosius  de  Pontifioalu  Max*  Impen  Roman* 
c.  ly.  $.  4  ( in  GraeTii  Thes.  Antiq.  Roto.  T.  Y. 
p;  208. )  cujus  dispul^tionem  operae  pretium  est 
cogiiosccre.  >  SerTius  Hono^atus,'^  ita  scribit  Bo- 
siiis,  .  »  Grammatjcus  celebris ,  rcrumque  Romana- 

>  rum  9  praesertim  quae  ad  religionem  et  jus  Pon* 
1  tifidum  spectant ,  non  imperitus.  Is  ad  Virgiifi 
t  |Aen.  IIL  80.]  illud,  Mex  Jntus ,  Rex  idem 
I  honunumque  Phoebique  sacerclos ,  ita  commen* 

>  tator:  Sane  majorum  Aaec  erai  consueiudo^  ui 
^  Rex  essei  eiiam  sacerdos  vel  PonOfex.    Vnde 

>  ko^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


;M      GAP.  xn.  ii^  i^TiQ.  iirtElit^ii. 

^Jkofie^ue  Jmp^^oreB  dtdmuf  Poni^ficf*  .Qiiilfi 

>  yerbai,  paucis  ipro  temporuin.  rati<>ne  immutaiii, 
.t.I^dorusw  Orjgines  8uas  (L.  tni.  c.  !&•)  mdoqfuii 
j  in   Deeretuin    suum    ( Can.  h   cleros.   dUt.  21.) 

>  Gratianus  transtulit.  Quos  Imperaiores  innuaA»  et 
9  quodnain  aevum  r^  kodieque  designet,  non  aliun- 
X  de  ineliusy  quam  ex  saeculp,  qud  luiVc  aoripsit^ 

^»  appa^rcbit.  Qui  sub  HadnajOo  floruiase  Totoiti 
j^^  sunt  autctn  non  pai|ci  (1)  «/effregie  lailaiitur»  Nafli 

»,  Cpnstantino  H.  pos^orm^  iv^fisi^  eertiMniwn  eit. 
j»  S^V^sit;  ^nim  in  Bonittum  GrammdtM^nm^.  quon 
,*^et^  ali(pi0tien$  in  tuis  ad  ^rgiliiiin  eommeiltmis 
jjij  l2^udal.^;.Atqui  is  tSti^.  .CKttutfm  .^.  Coastantd 
j|.^J]T)^p4^  Tixkt  fintque  prAeceptdr  *S»  fo^orteyaai* 
Jb^!^^  ^  f^ejt^te  :Seryii  ^  MacrolMo  apeite  <roBal«L 

]^  Pl^nQ.  19^^  dpptisa.  ^isO(h  Sel4Mci 

\i%X:^  S^edr.  Ebr.  f^.  la  p.  841.  (2)  liaiid 

»  aliuiici  fuisse  hunc  adserentif  quam  $enitim  iliinn 


*'  {%*)  Sisi-viuiA  sub  tiadriano 
•Miplsi^se ,  et  Plutattho  p^uk> 
« jionetem  tsm ,  sed  nullo  ad- 

f^tO|  argumentpg  oon^ndit 
^Jo.  Rualdus  in  Animadv.  ad 

Plutarcfaum  c  XXL 
"    (a)  Seldenus  (Oper.  Omn. 

1r*l*"T.K.  p-  ^65.)  ita  scri- 
.bil :     «  Haud  aUum  fuisse 

hunCif  quam  Servium  Uium» 

qui  in  coUoquio  Maerobiano 
^ttliquoties  laudatuTt  eiiam  et 

simttl  cum  Caecina  Albino  , 

eui'  tn^eripsii  ArUm  de  ceH* 


inim  metris ,  memoratur,  /nt^ 
tOf  in  confesso  erit,  id  eH^ 
qui  MaerMo  eoatims.  JMb* 
crobium  autem  sub  S^moHo 
et  Theodosio  minore  fiondsst 
discimm  ex  eorumdem  A»' 
gustorum  constitutione  de 
Praepositis  Azeri  CnbicuU 
{Cod.  tkeodoe.  L.V^I.L^) 
ubi  expresdm  mominaturBje^ 
norio  XIII,  et  Tkeodosio  X. 
Consulihus ,  idest^a.  ChrisU 
4as.  seu  sub  annum  quadnf 
gesittutm  a  Orotiatti  martmi^ 


Digitized  by  VjOOQI<^ 


»  qui~m  cio{h>qu]b  Ma^robiaxlo  aKcjiiotiieiis  laiidaturi 
»  iiiiml  ciifai  Gaedtk^  Albinb ,  etd  Artem  de  (iehtttal 
9;nietrid  i&serfpaifl  '%rgutiieato  est,  qaod  vbi  de 
i  'Tii^^s  versibus  dubtunl  allquod  obOritur  /  fiire 

>  Ubiqtieeae  ^aVtes  Servio  dantur,  Uteos  elplioet« 
>'  y^e  'inprimb  oapi  XXTY.    Ubi  tix  diibitem»  kd 

>  cbmni^iitarios  eju»  in'yirg9ium  allbdi.    Imb»  iiial 

>  plaite  fiillbr  '  animi  ,*  manlfeste  illi  signifieantui^ 
i  Hb;  YI.  cajf.JYl  eujtts  pnnci|iib'  sfc  loquitur  iS| 
»  qaem  mododSxi)  Albtiiutf^i^cihiErr-^e^ntmc  «B^ 
M-tm  V01&  iSfeWiiii /^t^  ^U  'I^Vffilifi  notavera 
»  UB  ip$b  jigunttlir^^Sfiitlf-i^  lliifrUnide  <6^ 
»  tfWi  enirrando  ettJ^«/M*^/iffe»iv;^<S^ei^  *d^ 
»  ^^tflir  Ai^'ib  %hw6taiionii\eteivfta 

>  Yixerit  .ergo  Seryius  circa  Yalentiniani  Junioris » 
i^lrbtoiio^  S^mVris  et.Arcadii  tempcfra  (li^  SHm  el 
»  Vraetextatus/  iii  cujus  aedibii^  totuiii  istud' cbllb^ 

>  quiuin  llabitum  dicitur ,    et  Caecina  Servii  fflfmi^ 

>  liaris  yixerUnt «  ut  ex  tnsciiptionibus  antiquis',  tfjA 
»'Ovut.  1102.  2.  et  287.2.  constat)  fortassis  ^ 
>*]paull6  ante,  "\Xk  ut  Gratidtti  aevum  attigent.  Itd^ 
»  lim  enim  idcirco  in  Honorii   et  Theodosii  Jun«  ' 

>  tempora.  eum  com  Seldeno  conjicere,  quod  Sa^ 

>  crbbiuB  sub  illis  Praepositus  sacri  cubiculi  fuerit; 

>  &  Mim'  bdnor  aliquanto  pfovectiori  videtur  obt j<* 
i^^sse  ;  cum  credibile  sit  Satumaliiim  libros  patdld 
>' juiliorem  scripisisse.    JTeque  officere  debet,  qcK>d 

>  nonnuUi  collo({uutorum  Macrobianorum  sub  istia 

>  Impp.  yixerunt.  Ipse  em'm  sub  initium  (L.  I.  c.  Ij) 

>  rogat ,  ne  sibi  fraudi  sit ,  si  uni  aut  alteri  ex 
»  his  ^  quos  coetus  coegit^  matura  aetas  poste^ 
»  rior  saeculo  Ptaetextati  sit ;  quod  liciio  fiert^ 

»  dia* 


Digitized  by  VjOOQIC 


»  duUogi  P^UUoms  teM4monWf.9s(fii.  nteuoique  Af 
9  eerium  est  non  alios  a  Sendo|iapmtore9,^qilMBi 
>.  01x0^1^009  desjgp^^ri,!  q^orum  imperio  .Tixit^.jBmt- 
>,  ^iiie  .exaraTit.'  Biipi^xT  Ponttjices  dicUsunt;  i^* 
•  :que  8ole^tituIo«  qH^P^  ^  Senrio.  imuii  quiyis  b« 
l^.pileyidpt/'  BurmfumusSeMenipptius,  qiiam  Bodi 
opiaiQaem  sequi,maluisse  Tideluc,  atque^adeo  $er* 
vii  aetatem  ad  HojQorii,  et  Theodosii  tenq^a  i^lert 
idem  deiiiofspa.alias  quaestioxies  attigit,  ut  de  patria 
tt  religione.  Servii,;  de  jutenio  Sertii  Gomnieiitaiio^ 
rum  habitu^,  .q^al^si  ^os  ^iu^c  habemusi  et  de  ordi- 
1149,  q^a  hiaii.auctare  scripti  Tidenturs  de  quibu9 
omnibus  tanr  docte  et  accurate  di^utaTi^ ,  iit  uurfas 
(gn^ino  ducam  jljiujus  disputalionem  non  repetere. 

. .  fiuiQiannus  igitur  junior ,  ubi  jn  l^raef.  exponit 
quid  a  patruo  suo  ui  noya  Tirgilii  editione  praesti-i 
tum  sijt,  post  alia  sic  disputat  p.  !!S0.  »  Nimiruni 
»  auxiliatricem  l^atrui  manum  praecipiie  dfesidera-' 

>  bant  misere  adfecta  S^errii,  optimi  inter  Tetffiret 

>  Virgilii  Interpretes  Grammatici,  Scholia,  cujui 
c  Commentariorum  tantum  kodie  eadaver  hahe^ 
9  mus ,  monackorum  barbarie  et  spurcttta  eofUa^ 
»  minatum^   ut  Terissimum  est  Scaligeri  judicium 

>  in  notis  ad  Varron.  L.  IIL   de  R.  &.•  p«  262^ 

>  Hunc  tempore  bnperatoris  Theodosii  scripsisse,  eC 

>  plus  semd  a  Macrobio,  qui  sub  llonorio  et  Theo^ 

>  dosio  floruit ,  in  Saturnalibus ,  ut  aeTi  sui  Jitera-^ 
^  torum  doctissimum,  atque  intei^  eruditos  conTi- 

>  Tas  eonfabulatoresque  Praetextati  induci  Coiiatat: 

>  quamris  eum  Yalentiniani  tempore  scripsisse  statuat 

>  Joh.  Andr.  Bosius  de  Pontif.  Max«  Rom.  Yet  cap. 


Digitized  by  VjOOQIC 


viRoan. 


w 


9  DL  5«  '«  ^^  RoaM.  in  ABim.  ad  Phitaroh.  eap, 
9  XXL  eum  lemere  adfirmel  svb  Hadriano  nxme, 
»  Aelalem  lamoKi  miam  ipse  nomiuUis  in  loeia  rea- 

>  pcere  ac  designare  forle  yideri  poasel  ejiumodi 
B  iodiciia,  quae  ad  longe  inferioris  seculi  lempora » 
»  quorum  mores  el  loquendi  consueludinem  deaig* 
»  nal»  eupi  detruderenl.    6icr  ad  Eel.  VI*  m  84» 

>  nolal,  Aones  arigtnem  a&  eo  loeo  diMuni^  ubt 
»  nnM  mariHma  Veneiia  est.  an  ergo  posl  Yene* 

>  tiam  cendilam  haeo  scripdl?  cujus  eliam  memiv 

>  nil  ad  Ecl.  YIL  y.  12.  el  47.  Lib.  L  Aen.  708, 
Y  ueieribue  non  in  manue  dabani^r  poeula ,  9e4 

>  meuM  apponebaniur  ^   ut  Aodie   apud  phtree 

>  poeula  in  oanieiris  argeniefie  ^pommwtur^  (1) 

>ad 


(i)  Plm  piSrim   oiSsn» 
dfmtnr  sdiolia,    in    quibus 
auctor  Toeabulo  kodieque  Yel 
pi  /ftmQ  utitar  |  adeoque  ae* 
Utis   stt^e   ^e^ia   indioare 
paaeadoB    est     Ez   qoibus 
Umen»  A  yel  oerto  cpnstarel 
baec  a  Scnio  scrtpta  esse, 
bnid  qaidqDam  suspicari  pos*' 
tmns,  quod  plerarumque  Tel 
iofinlarum ,  yel  mutatarum 
rerQm  tempora   ignorsntur. 
Hujusmodi  est  v.  c.  scholion 
adAen.  I.  179.  Et  ToaaEii 
ViiAiT  v&AMMiJ.    Nam  et 
hodieque  siccari  ante  fruges , 
^  uc  frangi  videmus.     Et 
guia  apud  majeres   nostios 
^olamn  uSM  non  erat  t /ru* 


mefUaierrebemteieainpUae 
missa  pinsebanii  ei  hoc  erai 
genus  molendi.    Unde  ei  fNia- 
aores   dieii  sunif  qui  mme 
pistores  dlemtimk    Aliod  est 
ad  Aen.  YIL  e6a«  GnmTona 
sz  sTivcTo.  PosleaMareuke 
jutia   BajaSf   catdas  bubue 
flsciti  ei  eas  sepsit:  quilocia 
Boaulia  dietus  est^  hoSsque 
Baiike  dieitur,  AliudadAei|. 
XiL  7.    Latbobis.   Fmrro 
(de  Ling.  Lat«  L.  VL  p.  74«  J 
ilicit ,  hoc  nomen  possc  hebere 
etiam  Latinam  etjmdio^Umi^ 
ut  lairones  dicii  sint  qaasi 
laterones ,  quod  cisea  latera 
re^um  sinit  quos  nene  M/d-* 
liies  vocanit 


Digitized  by  VjOOQIC 


7B         GAP.  XII.    DB  iSrCIQ;  INTERPR. 

s  ad  Ub.  VII:-  Ae».  Mift.  nbi  ^MCil  (egatqf  ^eu  ora. 
»  toretf  ex  oiuii  qualitate  d^mtatuni  mitti  soleie  « 
j  addfil ,  ^«•flt  apud  Momanoa  in  l^g^ii^ne  miiien^ 
i  da  kodttyue  servaiur.  VIIL  Aen.  646,  eum  per 
%  subUcium  poniemj  hoc  e9i'  lignoum^  yui  moclo 
»  lapideus  dioiiur  ^  iransire  eonareiur.  el  paullo 
»  poflt,  vH  de  Clodia:  cui  daia  esi  siaiua  pqu/ss^m 
9  iris  9  ^uaii»  tii  Sacra  via  hocUeque  cfmspieimms. 
p  Eod.  libro  T.eeS.     /'t/en/a  miU  vehicuia^  sicui 
k  nunc  basiemas  videmus.  cujuff  vehiculi  lum  si^i 
»  inferioffis  aevi  scripiOTes  meminenmt  (I  )•    Ex  taifl 
a  Ibiie  detumi  poaie  aetalem  Servii  qm  adfirmaret, 
^  katid  imuQri  imiiteretur  fundamealo ,  q[uam  quo 
«  BodiBua  ad  Oppiaxu  lib.  III.  Cyueg,  82sL  coOigit 
a  ei  iifl,  quae  Serviua  notat  ad  lib.  III.   Aen.  141. 
c  eum  in  Graecia  flcripBiflse,  ut  illuc  Patruus  meug 
a  QQUiut  (2)«    Ex  (aciuiia  enim  ejutoodi  eipaQ- 
.       V      •  nis 


*  (  t  )  BaaMvaaf  inTeatio* 
nti  qaideai  leoemiom  esse , 
ite  tinen  uf  harom  inenr- 
eio  ooGurral  apud  PalUdiom 
L.  TU.  i  9.  AnuBianum  L» 
XiV*  (G.  a. )  Auctorem  Epi* 
granimetif  vetuftti  (tn  AqthoL 
Lal.  T.'L  p.6aSi  Burm.)  et 
ycholiaslem  Yosa.  Jurenalis 
lid  Sat.  IV.  (v«*  ai.)  osten- 
ait  SdeCBTus  de  Be  Yebi- 
eulari  L.  IL  c.  6.  p.  xi6  seqq. 
Add*  Ctt|ac.  Observatt.  XIIL 
3e»  et  qui  citantttr  a  Bur* 
manno  ad  Anth^U  La)U  ).  c 


(  a )  Bodini  dispat^tio  haec 
esl  Lc.  (p.9&  edlu  Lutet 
1555.)  c  Scribil  Ssnws  «a 
illud  Maroms  (X*  a^S.)  mmii 
Sirius  ardyOr  Ille  sitim  m.  f . 
/  m.  aegris/'  ( Imo  ad  Aeu. 
UL  141.  «  Tum  steriiis  Asxtt- 
rere  Siriui  agros.*'  ) :  «  Si- 
wium  octavo  Calsnd.  JuU,  orir 
rif  quo  in  loco  eundem  ortum 
Camculae  ei  Sirii  /also  puiat : 
cum  Sirius  oriaiur  Non.  JuiL 
id  est  a3  gradu  Caneri :  PfV- 
cjron  verOp  gradu  decimo. 
i.  6  Oafaiid;  JuU.  9s%U  Sa* 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIRGIUL 


T^- 


Bk  pavpavae  Senrianae  adnlis  wb  reeGatiMft^aevi 
CHossaloribiis  qui  judicare  de  Granniii^ici  fawpli 
aetate  tentaret ,  iiiepte  hariolaxetur  ( 1 ). 
9  Nc»  enim  farraginem  tantum  habeanra  Seholio^ 
rum   ejus  ez  antiquioribus  Inlerpretibw  Mapnk^* 
Gapre,  Celso,  Hygino,  aliisqpie  conpiktami  unde 
quidam  yeterum   erarnientarii  laudaolur  in^  his 
Sertiania  ad  Ub.  I.  Georg..  147.   sed  et  ex  r#« 
etntieris  aetatis  Interpretibus  multa  adjecta  et  ia-. 
tev|Kfl4ta  sunt,  quae  a  vesis  et  genuinis  Sensi 
ferbi^  distinguere  ac  discevnere  haud  ita^  atmp»> 
fai  promta  est  (3)»    Quia  et  mnlta  medit  Mvi 


pinf  in  Gnmia^  dum  hoe 
scnberet!  nee  obest  guod 
$ol  1%  gnuUbus.  antfvertat 
Ungressum^  quam  8emi  se^ 


( I }  fit  iDSfle  i»  (piaipie 
njfst,  qni  inde  qoidquainpitt* 
liitaiii  Telit «  quod  Per- 
siof  ec  Lucanos  a  Seirio  (ad 
▲en»  Vl«  167«  et  3io» )  neois» 
rlH  iMMBinentar.  Sie  enim 
•eepe  satis  aptiqni  appeUan* 
tmjuruores,  et  miuores^  ra* 
tione  et  comparatione  habila 
antiqmoram« 

(  s  )  Sxempla  attulit  Georg, 
Fabrictus  ,  qvi  in  Praef*  ad 
VirgiU  edit.  BasiL  1547.  p.  3. 
baec  ait:  «  Sed  apparet,  Ser^' 
Tii  Commentariis  plurima  ad- 
snta  esse ,  quae ,  ut  ei  aetati 
ftuppar^    de    ilio    iudicant, 


Gfammatipo  |u;|ta  dooC^insffi 
roirabili ,  et  literatoruin  om* 
Dfum  maxime,  et  doctori  Vhr 
hte  y  neque  digoa  aunt ,  Aeqne 
ema  Tidenlnr  adaeribondi  k 
qnaHa  eunt,  at  da  ^'^tthjs., 
pauca  proferam»  in  prima  K«. 
doga  9  nbi  sic  leglUir :  Titj^ 
rus  binc  aberat ,  ipsae  te  Ti^ 
tjre  pinnsy  Ipsi  te  i<mteSt 
ipsa  baec  arbosla  T^oabanti- 
e  Moc  in  ioco  Tt^jrrtiet  Fsr- 
gfliusi  FinuSt  ^  sHa  Momm, 
eel  Caesart  JPonieSg  poik^ 
fd,  senataresi  Arbusta^fiu^ 
teta ,  idcst ,  ScholasUcL"  Haec 
Servii  esse  quis  dicere  audeat? 
plus  quam  puerilia  sunt  ^  et 
alicujus  inelegantis  atque  im* 
periti  ludimagistri  fi&tlvqU^» 
In  octavum  Aeneidos  «  Jtmnes^ 
inquit  y  dicti ,  quia  ^ ,  Hestt^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


80.       CAP.  XII.    D£  AIITIQ.  I9TERPR. 

Tocabula  a  librariis  monachifl  Serfio  famm  ia* 
truaa  habaitur.  Exempli  causBa  e  multis  «ifficaaiit 
pauca.  Flagia  pro  statione  seu  aestuariia »  #/a- 
Ho  est  quam  plagiam  dicuni  lib.  II.  Aen.  23* 
,]|«  .82.  ubi  vide  uotas  Patrui.  Z^ma  pro  lebete 
yel  peM*  vid.  ad  Iib.  III.  Aen.  466.  n.  &  ad- 
^ignare^  mercaturae  Terbum,  occurrit  eliam  lib. 
lY.  Aeu.  244.  reaignare  vetu^ie  dictum ,  quod 
hoe  ctdeignare  dieimue  pro  damno,  Aen.  TI. 
T.606«  ju  61.  praevaricatores  int^lligit^  qni p^^ 
troni.sunt  oUentum^  quoe  nunc  eueeeptoe  vo« 
camue.  Aen..yil«  796»  n.8S«  inMSS.  est»  qwm 
Latine  amplam  vocamus  ^  quamyocem  posteriori 
aevo  pro  anaa  uaurpatam  docebunt  Patrui  notae, 
Phirima  <{uo({ue  a  QuriatianlB  aetatis  inferiims 
monachia  aipposita,  quae  Ecc^esiae  Romaneniis 
superBtitiones  olent,  ut  cum  lib,  IV.  Aen.  201« 
aaumtias  saert/ieiorum ,  quando  sine  intermisaiii* 
M  exeubabant  per  dion  et  aoclem«  te|^caii8  «d- 
dit,  ut  dieimus  quotidie  m  ojgficio  esse.  qriae  a 
monacho  missam,  excubias,  lectiones,  et  cantug 
Ecclesiae  Romanensis,  quae  omnia  offioia  voean* 
tur,  cogilantem  profluxisse  recte  monel  Patruut, 
qiH  ad  Qusdxi  lifari  ▼.  301.  aimilem  monacbi  »•' 
epttentis  interpolationem  deprehendit,  ubi  moveri 

>  sa^ 

eircum  nantf  id  est  9  circum*  Haec  autem  et  his  similiay 

Jkamt  in  modum  cornuwn  Jit  •  cum  nec  Servii  Tiderenlur  es* 

xorum,'*  Et  paulo  post  «  0«  se,  uec  in  libris  pauio  vetus- 

iipapereiymologiamabiliiiia,  tiuribus  invenireulur  ,  sustip* 

idcst^  oiea  dicta,  quae  mist*  liinus  aUjue  rajeGimus.**  Uaec 

rl^ordia  dicitur,  idest,  iho^,**  FMbnciuSi 


Digitized  by  VjOOQIC 


yiRGILII. 


81 


$mcra  pottquam  dcpoAiisset ,  quando  aolemnibug 
dkbui  templa  aperiebantur ,  subjungit ,  Eoe  W- 
go  aperiumes  appettant.  Aperiionis  enim  my- 
sterium  cerimoniam  fuisse  docet,  qua  sacerdos 
accedentis  ad  Baptismum  aures  et  nares  tang^ 
dicebat  Epheta^  id  est  aperire.  ita  ad  lib.  V. 
Aen.  735,  ubi  pro  genuinis  Servii  verbis,  nulla 
enm  eht  viia  poei  moriem »  sententiam  illam  im« 
pfam  et  %>icuream  induxit  monachus  ,  et  ita 
mutavit ,  ui  osiendai  vita  fuisse  ehariorem.  sic 
ad  lib«  Tin.  Aen.  260.  ubi  in  Senrio  legiliir, 
antijuo  more  to&tiUrus  de  publicis  rebus ,  id 
est  paee  ei  nupiiis.  manus  monachi  in  Regio 
oodBce  exhibebat ,  id  esi  paschae  ei  nupiiis.  Ez 
his  et  simiiibus  exemplis ,  quae  numero  longe  ma- 
Jine  coUigi  et  cidmjtori  possent  ( I )  t  d  id  opus 

>  es- 


p«st  Sahn^am  docet  CanDius 
in  Lexioo  Med.  Latiniutis.'': 
Ego  Genfaerim  posteriorem 
scholii  partem  Recinm^cU' 
cwU  in  SerYianos  GommenU* 
rlos  iniarcUm  us^  ez  IsidorOf 
apud  quem  eadem  Terba^sed 
emendatius  leguntur  L.  XIX* 
c.  a5.  §.  4.  «  Idem  et  Bici- 
nium  Latino  nomine  appeUa" 
iumg  eo  quod  damdia  ejus 
pars  rstro  nyieitur,  quod 
vtdgo  Narortem  dicwUJ*  Pau« 
^  lo  aliter  Noniusc  XIY«  «  £<- 
einium^  quod  nune  Mafur- 
tium  tUeitur,  paUiolum^  fe*. 
mineum  breve,"  ^ 

F 


^  ( I  Jlt  BMma»ans  Major  iile 
dldt(fissel»  opinor,  sdiolion 
quod  f  rosUt  ad  JEo.  I.  a8t. 
GavvaifQiii  vo^avam.  To' 
gasedam  findnas  habmsse^ 
eytladam  et  reetni  mus  os^ 
Undii  Rseimis  dutem  diei* 
tur  ab  €0  quod  post  tergum 
rejicitur,  quod  vulgo  Mavorie 
dieunL  ad  hoc  scholion  enim 
ipse  in  calce  paginae  haec  an« 
noUTerat  s  «  Vafors ,  Mafor^ 
teum»  yfcl  Mavortium  et  Ma- 
fbrtiolom  inter  vestes  mulie- 
hres ,  et  operimentum  capi* 
tam,  etiam  Monachis  usita- 
tani>  mediae  aeUUs  fuisse. 


Digitized  by  VjOOQIC 


m 


OAP.  Zn,    DB  ANTIQ.  INTERPR. 


C8Mt  t  81  ipiifl  inferioris  «evi  GraminatiGiim  €Siarb« 
liaimai  (1)  ftiisae  Serrium  c<mtend«re  Tellel,  nae 
ille  fti^Titer  nugaretur;  quum  ea  panmi  fortuna 
antiquiorum  auctorum  Interpretibua  Graecis  et 
Latinifl»  Lexioographifi ,  Crlossariis,  limilibuaque 
obtigerit,  ut  a  librariis  sciolis  et  Christiams  mo^ 
nachia  ita  commentaria  eorum  fuerint  aduHera* 
ta ,  ut  ipsQS  saepe  auckores  in  opeHbus  illorum  % 
quorum  nomina  venditant,  quaerere  necease  ha- 
beaoius.  ut  egre^^  id  exemplo  Hesychii  sui  niqier 
ostendit  Geleberr.  Joh«  Alberti ,  Lexicographi  iUina 
iostaurator  felicissiiiiis ,  qpn  eadem  de  cauva  do- 
cte  et  sotide  in  praefatione  sua  discedit  ab  illoi 
rum  opinione,  qui  similibus  inducli  aqpumenlis 
He^ychium  Ghristianum  fuisse  sibi  persuaserant* 
>  Id  nescio  an  vulgo  aotuaat  aul  ab  aliia  clis§ri 
v.atum  sit»  priua  •erqisisse  Servium  Commentarioa 
u\  Aeneida,  qulai  in  Georgica ,  ut  ostandit  fa« 
tmus  ad  lib,  I,  Chorg.  20a  n.  74.  ubf  l|ilM*Mf 
haec  verba,  Mam  ui  saq^e  dtxfmHSt  oUefm  ca^ 
•M  fliiiifim  mngulari»  eie.  quae  respittui^l  ilhit 
quae  obserrayeral  ad  lib.  I.  Aen.  166.  al  MS^ 
sic  ad  lib*  l.  Georg.  48&  aperle  nolal ,  ui  im^ 
WMM  ni  Aaneide.  el  ad  II.  Georg.  170.  JToaa 
auiem  omma  pleniue  tn  sexto  Aeneidos  mem0* 
ravimue.  et  t.  481«  Circulorum  hoe  efficii  ra^ 
iioj  ui  eiiam  in  Aeneide  diximus.  ad  lib.  IIL 
G^rg,  389.    J?e ,  produxii  Ueenier^   ui  eupra 

( I )    Serrium  uqb    modo..  dem  ,  quae  ipse  ad  Aen.  Z* 

Christiaiiae  reUgioni  nonad-  971.  citet,  intellezias^ ,  eii^ 

dipium    fuifse ,   sed   ne  Tel  leudit  Gannegietenis  in  Di» 

ChrisiianiscriiitarisTerbaqui-  de  FI.  Aviaiio  c  a.  (k  s37« 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIRGILn. ' 

dixiams  {Ub.X,  Aen.)  ad  lY.  Georg.iaS. 

ui  eium  in  teriio  Aenetdot  diximu$.  quibus  in 

locis  perperam  Franciiis  ia  auo  ezmiidari  corri* 

gebal  €Uoimu%  Tel  dioewime.  hts  opponi  qmdom 

poaiet»  quod  ad  lib.I.  Aeii.744  occurrant  iaUiy 

oeiora  m  Ub.  /•   Georg.  jdemue  narraia  euni. 

aed  quae  a  mala  mami  inaerta  nemo  dubitabil» 

qui  locum  inqpezerit*  iie  quia  etiam  id  objiciat, 

quod  ad  lib.  T»  Aen.  482.  ubi  de  proceleuamatieo 

agil,  quem^    ui  eupra   iUximue  ^   jib  eemper 

pomii.  acrespieere  hic  Serriumad  iUa,  quae  priua 

nota^reral  ad  lib.  I.  Georg*  S87.  ubi  de  proceieus- 

malico  in  tenuia.  aed  in  animo  habuit  illa  quae 

obiertaTerat  ad  lib.  11,  Aen.  10.  ubi  ride.  nam 

quaa  ad  lib.  TI*  v.  708.  acribit,  de  quo  in  Oeor^ 

gide  etriotimf  Ue  laHue  loquHur^  poStam  q>- 

mm  non  commentarios  suos  ianuit.  Quin  el  prius 

adAcneidacommehtatumesse,  quam  ad  Eclogass 

^foMex  ejus  nota  ad  Ecl.  yU.  2S.  eieut  etidm  m 

Aeneide  dictum  est.   Scholia  tamen  ad  Georgica 

compesuisse  post  commentarium  ad  Bucolica ,  in* 

dicatadlib.IV.  Geqrg.  101.  ideo  ait  duleia  mella^ 

quia  etiam  eunt  amara^  ut  Coreieana^  eieuiin 

BucoUeie  diximue  (l).   Ex  quibus  manifestiim  est , 

Serrium  Commeiitarios  suos  in  Aeneida  ante  Buco« 

licorum  et  Georgiconim  Expositiones  scripsisse.** 

Hucusque  Burmannus;  qui  et  scripta  hac  notitia 

egr^e  de  Serrio  meritus  est.    Quod  tamen  ad  po- 

stremam  ipsius  opinionem  attinet,  qua  Commenta* 

rios  in  Eclogas  et  Georgica  scriptos  esse  prommtiat 

posl 

( I )  Et  a)ibi ,  y.  c  ad  Ge.     I.  4*4 

F  2 


Digitized  by  VjOOQIC 


m       GAP.  m  BH  AlfTIQ.  nrrERPK. 

:imt  Commeiitarios  in  Aenddem,  haud  soio  an  iiNi 
.pontinuo  adsentiendum  ait»    Quemadmodum  enim 
in  Gommentariif  ad  •Bucolica  et  Georgica  aliquotieB 
ita  mtatio  fit  Commentariorum  in  Aeneidem,  tam- 
,qmm  qui  jam  iu  luqem  editi  essent :  ad  eundem 
inodum  aaepius  in  his  illorum  mentio  ooourrit  y«  o. 
fid  Aen.  11«  172.    SiMULAGavtt.    Inier  eonsecrUioM  * 
res^ ,  id  estMdes  saorae ,  eUam  simulaara 
aooipiuni ,  guadin  Bu^oliw  [Ed*  WL  81 J 
ooriptum  estw 
^d  Aen.  m.  420«    8Gri.i.A.  Sano  aUa  SoyaafuU^  ^ 
dequa  in  SuooKoie  { Kcl*  YL  74]  ple^ 
niue  iHoium  oei^ 
fd  A«u  lY.  i03.  CoompHa  onun  o$i  u6%  liira  aifuo 
aeo  adhiheiur^  oi  muUer  aiquo  virin  00 
fuaei  empOonom  faeinni  ;  quod  anie  Jam 
tnprano  Georgicorum  [va.  Zh]\  Teque  eikf^ 
genorum  TeiAf^e  emai  omnitus  undis." 
fid  Aen.  IV.  4BX    Bimot    In   ka$io  auiem  aoom 
oonvorous  osi   Ascalapkus  AohoronHo.^ 
uolf  ui  quidam  voluni^  Sijfgis  JUiuSt  u^ 
Corerio^  eum  Proserpinam  prodidisset^ 
malum  granaium  do  pomario  BiHs  guor^ 
iaoioso  /  quod  plemius  in  primo  ttoorgf». 
eorumt  iniHoj  [ts*  3A»]  dictum  Osi%  uifi 
est.    1  ifec  repeiita  sequi.** 
fA  Aen.  YIII.  368.    Epfultds*  Sicui  supra  [Ed. 
TI.  68.}  dictum  ost^  apud  Veieres  dtoe^ 
batur^  suporquod  unusquisquejaeuisse§. 
%d  Aen.  VIII.  677.    FBayfiEB.  AUi  diouni  anHqu^ 
per  iertiam  conjugaiionem  correpta  «e* 
4i4  syUabaposiium.  ^i  [Qeorg.lil.39^] 


Digitized  by  VjOOQIC 


I  Lami  aitr  eorpara  sanguis.**  pro  laTat  i 
de  Bovn  ierHo  Georgieorum  tsi  ^o  /ocd, 
jUomus  iUcium  ostr 

%A  AekuDL*  218.  Fbeat  tnvBaiis.  JBfoe  esi^  ce^ 
noiaphuHi  faczcU,  ei  impleai  honoreni 
eepulori*  Be  inferiie  a^em  plenius  iii 
quario  Georgicorum  [ys.  045«]  inveniee^ 

%A  Aeo.  XI.  68.    Sane  Byaainikus  puer  fuU  Eu^ 
roiaef   vel^  uf  quidam  volunif  Oebali  - 
JUmsj  ceiera  de  koc  in  Hucotieis  (ticU 
tn.  Cf8.  ]  dicia  suni. 
Sed  fieri  potest ,  ut  haec  scholia  a  rQcetttiori  ma^ 

ha  profecta  sint  et  in  Servii  Goininentarios  inthisai 

igui  otnnium  dbctotum  jiidicio  plurimis  Idcis  h^kl&r6 

interpcdati  sunU 

De  pretio,  quo  haberi  debeant  Servi^  Goiii« 
mentarii ,  tac^t  ohmino  Bimnannus  Junior  i  d6 
quo  fortasse  non  tacuisset .  ipaiiis  Patruus « .  qliippd 
qui  horum  potiuixnum  gratia  Yirgilii  editionein  sus*^ 
tepisse  rideatur.  Heynius «  qui  in  notis  ad  Vir* 
gilibm  nob  taro  Servii  intdrpretationes  sequitur  ei 
.fcalculo  suo  probati  famen  severe  de  iAius  Gdm'^ 
mentariis  judicavit :  ^Usus  saliem^  inquit  ille  L  H- 
T.  Va  .  p.  530,  ad  inierpreiandum  poSiam  essi^ 
pdesi  esiguus  aui  nullus »  nisi  accesseris  €ul  poe^'^ 
tdm  Hajam  Uierarum  periiia  ei  ueu.insirudius^. 
Ui  quae  iollenda  an  relinquenda  sini  ^  perspe&i^ 
ium  Aaieas."*^  qiiibuscuifa  conveniuni  cfa  quae  att 
Aen.  VII.  IfiO.^dixerat :  » Serviana  corruptelii  bi 
Grammaiicorum  nugis  scaieni.  Sed  omnino,  pdu^ 
h&^mi  (n  isia  farragine  «  qua^i  nulla.explord^ 

iiH^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


aa      CAP.  xn.  ds  AiniQ.  nrrEimL 

aime  prueviaf  tollere  ae  euseipere  se  peeee  ada^ 
leeeeniee  sibi  persuadeantj  veUm^  Eabeni  Ser* 
viana  laudem  euam ,  eed  nen  Aanc ,  quam  milU 
ipei  aliquando  pereuadere  valebamr  ui  ad  inie" 
rierem  po€iae  inierpretationem  multa  inde  luera" 
rerJ^  Eqmdem  fi(m  negaTerim ,  e«e  midta  m  Ser- 
ni  Commentariis,  qnales  eos  nonc  habemus,  quae 
praeriam  explorationem  requirant,  et  esse,  quae 
parum  exercitato  ^ebulas  offundant  ( 1 ) :  sed ,  Tel 


( I  )  FbifippBft  BenMUas 
flCripai*  ALiiiiotatioiies  contra 
Serrittiii »  (quas  et  Fabricius 
ia  VirgHii  editione  BaatL  p. 
i8s5— 1859.  repettit ,  et  Gra« 
tertts  in  Faoe  Critica  T.  L  p. 
959  — 3o4  )inqaiba»  pocaliari 
fludio.  Serrii  errores  notavit. 
Audi  tameii  qaid  ille,  Ser- 
^fhnn  reprehensurttS,  scribat : 
•  Servua  ,  inquit,  qui  doe^ 
Hidmus  a  MacroUo  mneu^ 
paiur»  eommentaHas  scripsit 
im  VirffUum  masimae  cfe- 
gimiiacB  nu  minoris  eruS' 
Uoms.  Unde  inUr  commen* 
UUeres  audonUUsm  sibisum^ 
mameompanwiU  Vmumiui 
itufM  Varre  ,  nsma  fimts 
amnia  poUH  sdre ,  e$  juxia 
msui  Hotuiianum  quantbque 
homis  dormiiai  Homerus. 
Nmm  cum  plurima  a  Senno 
hene  et  erudite  dicta  sint, 
nonnuUa   iamen  reperiwUur 


in- 

psuum  euriose  pensieubUaei 

ah  historiae  fide  discrepam^ 

Ua ,  idque  poOssimwn  in  his 

rebus^  quae  ad  GeograpMam 

pertinentf  Ucei  animadt^erte^ 

re  /  namque  ea  scripsit  Ser* 

vius  f  quae  erudiionan  auree 

farre  nec  possint  nee  dtke^ 

anJU  Sed  persuasum  milu  est  9 

commentarios  Servii  incurits 

temporum  esse  depravaios  mii* 

^kUosquB^  nee  taies  ab  ipsog 

duales  nune  passim.  leguniurm 

esse  publieatou"    £t  in  fine 

p.  3o4*    « Serrium   huido  eS 

laudandum  esse  eenseo ,  atquc 

inier  erudOos  munerandum^ 

in   eujus  eammentarios  nihit 

ego  serihere   ausus  /tirem^p 

nisi  existimarem  eos, /uis^a 

muUUuoSf    et  ineuria  tem^ 

'porum   atque  insciiia  iu^mi^ 

num  dBprmfotos^  ContraBe* 

roaldum  Ser?ii    CoimDenla«> 

riof  dfltedit  Fn  Fiorid.  Sa- 

bii 


Digitized  by  VjOOQIC 


viRGitn.  igi 

^{rtli  dinius,  ita  mea  feii  opinioi  Vel  rfeputethus^ 
veeentidres  interpretea  sua  plerdque  e  ^eryio  hau- 
rim&9   me  quo   fuiflset,   ut  ihtilta    tion  intellectd 
InanBiflient.    £t  A  quis  es  aequo  de  horum  Gom^^ 
hientaridMim  praestantia  et  utilitate  judicium  fer-^ 
re  Telit ,  is  quaedo  yelit  reminisei ,  laborem  istum , 
quaKs  nunb  quideih  est »  plurimis  locis  et  fere  ubi^ 
qiie  misere   interpol^tum  esse ,   adeo  quidem ,   ut 
potiiis  farrago  ex  yarioilmi  interpretum  Gominenta- 
His  in   Unum   consarcinata ,   quam    justae    forma<^ 
Commentarius  dici  mereatur*    £t  sic  quidem  pleri<^ 
que  Viri  Docti  de  hisce  Cominentariis  judicarunt  i 
Scaligeri  et  Gannegieteri  testimonia  jam  memora- 
timtls  in  IntrodUctione  p^  8.    Praeter  hds.^    coii« 
sentiunt  Barthius  ad  Statii  Theb.   X.  638.  m  Adr. 
L,  V.   c.  22.  p.  253,   L.  XL   c.  2.    p.  514   et  L* 
tXn.  c.  16.  p.  I27L   Tanaq.  Faber  Episl.   Crili 
L.  1.  Ep.  60.  p.  168.  et  Ep.  62.  p.  210.    et  ad 
i^haedrum  p*  14.   D.  Heinsius  apud  Munckeruih  iii 
Diss.  de  Hyginb  p.  85.    Scriver.  ad  Mart.  Vlll.  % 
Bynkersh.  Obs.  Jur.  R6m.  L.  I.  c.  22.  p.  91.  ei 
L.  II.  c.  iO.  p.  148.  Wcsseling.  Prob.  p.  863.  Cuperi 
Observ.  L.ll.  c.  8.  p.  202.  Jac.  de  Rhoer  Fer.  Da- 
▼enlr.  L.  L  c.  13.  et  tandem  Heynius^  qui   T.  Vi 
p.  536.    haec  ait :   «  Commetitarium  iri  Aeneidfni 
prius  exaraverai  Servius ,  tum  in  £clogas ,  «//»- 
mo  loeo  in  Georgiea.    Ex  trinis   his  Commenia'- 
riis  kabemus  farraginem,  bonis  malisjuei  seriU 

M 

idhus  io  Leclidnibus  Subsic.     eodem  Gruteri  ▼oluminc  p4 
ft.Tin.tiiXyiil.quaesuiiliii     uai  — ii43* 


Digitized  by  VjOOQIC 


8B         GAP.  XII.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

ac  ^gis^  adeo  eommisiamf  «/;  gmd  ad  S&rtH 
auciori/aiemreferre  malis^  inierdumvix  mprom^ 
iu  hab^as.  San6  mulia  tnesse  ex  anHqmaribus 
Inierpreiiius  servaia  f  dubiiare  vix  Ucefj  HMms'* 
nus  iamen  innumera  a  serioribus  aiiexia.  Ba^ 
buii  enim  idem,fatum  Servius  ^  quod  Graeei 
gfxtrnmaiieif  ui  essenif  modo  qui  onHqua  oon* 
irahereni  vel  omiiiereni^  moda  quiexeerpHs  atia^ 
plerumque  deieriora^  admiscereni  aui  e  margine 
inserereni»  NuUus  esi  Codex^  qui  omma^  quae 
sub  ejus  nomine  Aabemus  t  compleeiaiur*  Quidf 
quod  narrani  adeo  Codices  nondum  inspedos 
exiare  ampliores  iis  ,  qui  expressi  suni  :  v.  Bur" 
mann.  Praef.  p.  S7.  adde  de  Brosses  SaUusie 
T.  III.  p.  393.  ( I )  "  Quae  d  reputamus »  non 
minim  debet  Tideri,  si  in  Secrio  Senrium  ipsum 
citari  comperimus ,  quemadmodum  in  faiice  tribat 
•choliis : 

ad  EcI.I.  12.    TtJUATUK.    Sane  vera  hcHo  esi. 
turbatur,  ui  Servius  dicU »  ui  sU  imper* 

so- 


^^  {%)  Adsenlttiir  CFunenis in 
notis  ad  Scboliast.  JuvenaL 
yiU.  16.  t  Utinam  vero ,  in« 
^iiy  exsurgal  iandtm  alim 
quiSf  qui  nobis  purgatwn  lo* 
cupleiatumque  det  Serpium. 
Paieni  in  eam  rem  subsidui 
pkirima ,  m^ndum  excussa , 
ipsa  quoqust  ni  fallor  ilia, 
quae  secundoe  editioni  eomr' 
panwerat  P.  Daniel,  trans" 
iata  post  ejus  mortem  in  bi^ 
hHotheeam  Bongarsianam  et 


eum  hac  danceps  in  Bemen' 
sem  pubiieam ,  ubi  ktqusmo' 
di  multa  meoUm  vid^ssere" 
cordor ,  moereniem  tum  f 
tempore  me  excbuB^  qmn 
dil^gentiMS  in^iceremt  inque 
usuram  vertereau^  Vide  qao« 
qae  Jo.  Casp»  Orelliam  in 
Epi«t  Critica  ad  Madvigitim  » 
praemissa  Gceroais  Oratori» 
Bruto  et  Topids  ab  Orel- 
lio  deutto  editis  Tarki  i83ow 
p,  XUZ.  seqq. 


■  DigitizedbyVjOOQlC 


viHGtLti.  m 

softale ,  quod  ad  omne*  periinel  gepera^ 

Itter. 
ad  Ecl.  m.  20.   TiTtaE.    Sa7te\   ui  ^mftus  iicii 

euper  hoc  loco^  quidam  superfluam  vo- 

luni  esse  aUegori^mf  dicenies  ete. 
Hd  Ecl.  DL  L   Quo  tb»    Haee  Sdoga  eontinuum^ 

Ut  Sefirius  dicU^  non  hahet  carmen^  sed 

de  diiiersis  locie  Tkeoeriti  aUgua  atf  eam 

eontulit  (l). 
Quodsi  igitur  insQlsa  magistroram  scholastico» 
mm  spurdties  et  monachormn  barbaiiest  qua  Ser* 
tianas  lucubrationas  contaminatas  ene  dolemus, 
faciat ,  ut  nebulas  interdum  pro  Junone  amplecta« 
mur,  iniqumn  dt ,  istud  Serrio  imputare  Telle* 
ImputaTit  tamen  vir  quidam  doctuB,  quL^in  He« 
moires  pour  PHiatoire  des  sciences  et  dea  beaux 
aits  Tom.  Y.  p.  7.  (Amsterd.  1703.  8.)  haec  acri* 
bere  non  dubitayit :  i  Servius  Comsnentfateur  de 
Virgite  est  le  moins  istimable  des  anciens  Com» 
mentateurs.  Soit  ignorancef  sait  ereduUti^  il 
est  rempli  de  faits  reconnus  pour/aux\  '*  quem 
merilo  reprehendit  P.  P.  Justus  in  Spedmine  Ob« 
lerfat.  Gritie.  ( Viennae  1765.  4.)  p.  33.  qui:  JTom 
inseitia^  inquit/  non  credulitas  eas  Servio  eru^ 
ditissimo  Grammatico  plagas  injlixit^  sed  reeen^ 
tiorum  Grammatioorum  manus :  quod  Servio  ipsi 
impuiare  veUe^  Koe  demum  non  ignoseendae  in« 

.    «ct« 


(f)SiehMe  tcboliaia  am  wd fiumanM ,«ib^ii»if<rt* 
tkjMeriUn editianibm Uscpiof  ut  9ersmi0dieU^. in  mm ple^ 
\m  el  Caameliiii  legontur^    tione  omisit. 


Digitized  by  VjOOQIC 


$0         CAP.  XU.    DS  ANTiQ.  IirrERt»&. 

9eitiae  essei.  UmuB  auduUur  Tufy$elms  Adverii 
£•  XXF*  c»  P.  •  SciOf  inquii^  plurimum  eem* 
per  Set^  eeee  triUendum. "  £i  praeclare  de 
eo  eeneii  Menrieue  Siepkanu^  de  AUeu  Ling. 
Graec.  p,  78. 

Mmtis  iniqae  de  Servii  laudibus  judicaTenmt 
Barthius  ad  Statii  Theb«  It.  604.  Cannegieterus 
de  Leg.  Nuro.  Pomp.  15.  45.  et  57.  et  Tero  etiam 
Clericus  ,  qui  iu  Art  Crit.  P.  IIL  S.  2.  c.  6* 
^.  2.  ha^  ait:  >  Nullus  esi  vir  dodus^  JP^^'* 
seriim  ex  iis  qui  mXuypicpot  /uere  ,  cui  non 
eii  aliquid  aliquando  objecium;  ex  quo  liquerei 
^on  fuisse  ei  semper  perspecia  omnia^de  qui* 
bus  loquuius  esseif  aui  non  scuis  diligenter  pen' 
eitaia.  Verum  hic  de  errore^  qui  quasi  naevus 
in  publica  fade  adparei^  non  agimus ;  sed  de 
frequeniibus  pecccdis^  iisque  crassiotibus  quam 
ui  in  ea  vir  docius  delabi  possii.  Taiia  innu» 
mera  suni  in  Commeniariis  ^  quae  Donaii  ei  Ser- 
vii  nomina  praeferuni ,  ex  quibus  non  immeriio 
Tiri  docii  eos  inierpolaios  fuisse  collegeruni* 
£jusmodi  esi  peccaium ,  quod^  culiulimus  ex  Ser^ 
vianis  Commeniariis  y  Aujus  Ari.  Crii.  P.  I.  c.J* 
{•  S*  p.  26.  ubi  Hyrcaniam  in  illis  [  ad  Aen.  IV» 
867.  ]  dici  silvam  Ardbiae  osiendimus.  Ceiero^ 
quin  innumera  suni ,  quae  non  vulgarem  eru^ 
dOionem  sapiuni ,  ei  quae  scribi  non  poiuetuni. 
iUsi  a  dociissimo  viro ,  qui  mulios  Scripiorei  le* 
geifttii  qwnrum  qh  aUquoi  saeculis  monumenid 
feitisn^  Qu^  quia  Ufemo  neeeii  i  plutibus  «on 
jNrMyMf.    tdilm  de  JfaneUi  reUfUi£tf  Jbmim, 


Digitized  by  VjOOQIC 


YIROatL  91 

Uiiei  non  sini  $  me  guidem  judiee.^  reUjuiis  Ser* 
vii  €uquiparandae.'^ 

Poant  quis «  mea  mitentia  ,   optime  de  Servii 

CofBmeatariis  mereri ,  ri  imam  ex  antiquissimis  Ser* 

Tii  ComoEientariorum  editiombu3 ,  quae  optimae  no<« 

tae  Tideretur,  repeteret,  neglectis  omnibus  iis  ac« 

cessionibus  et  additamentiB ,  quorum  undique  c<mn 

quirendorum  studio  recentibris  aeyi  editores  quasi 

insaniisae  Tidentur;  sive  ei,.  quod  Barthius  ad  Clau- 

dian.  de  Consul.  Mallii  ts.  42.  dedit ,  praecepto  ob- 

secutus ,  veteri  more  renovato ,  locis  legiiimis  o/- 

bum^  €uiuUerinie  nigrum  eolon  praefigeret.    Ad 

qualem  laborem  commendari   posse  videtur  editio 

Fl<»rentuia  anni  1472*  in  folio ,  quae  (teste  Burman- 

no  in  Praef.   p*  24.)    ex  MS.  Mediceo  maximam 

partem  expressa   aut  restituta  estj  et,  ut  in  fine 

editionis  Qliiis  testatur  subscriptio,  a  Petro  Cen^ 

ninOf  Bemardi  fiHoj   emendata^  qui  eum  anti'- 

quieeimis  multie  exemplarihus   contuUt  /    tnprr- 

mieque  Hii  curae  fuit ,  ne  quid  alienum  Servio 

adeeriberetur  i  neu  quid  reddereiur  aui  deeesei^ 

quod  Honorati  esse  perveiusia  exemplaria  ileman» 

Birareni» 

Si  quis  hanc  in  se  suscipere  telit  provinciam, 
eom  moneo ,  primum ,  ut  de  novis  quidem  acces-' 
aotiibas  et  supplementis  parum  sollicitua  ait:  dein* 
de,  ut  Brouldiusii  consilium  sequatur»  qui  (sicutj 
Bunnannus  p.  20.  ex  inedita  hujus  Epistola  me* . 
morat)  Almeloveenio  de  Senrio  edendo  cogitantig 
«uuil  t  al  PfaiUppi  Beroaldi  AmioUlionef  in  Servium , 

sjpue 


Digitized  by  VjOOQIC 


i»      CAP.xu.  DS  AirfiQ.  nrngRi^it. 


opu$  ka^enn9  ntm  suo  preHo  koMmm^  «d  M* 
cem  libri  repetereU 

Noa  sine  laetitia  cognofico  ex  Orellif  Epistola  Cri* 
ttca  Ad  HadTigitun  p«  LIIL  no?am  Servii  editioiitel 
exspectandam  ene  a  Philippo  Wagnero:  nec  poe-" 
ftun  quin  sperem ,  imo  confidam  >  hanc  talem  om^ 
nino  futuram  esse ,  qualem  OrelUua  eam  fore  angu- 
ratu?!  id  est^  hnge  emendaiiarem* 

$.    5. 
JUNItd  PHIlARGtRnTS  (1 ). 

Servio  statun  subjecimus  Juniuin  Philargyiitlnti 
cujus  Scholia  in  Tiigilii  Eclogas  et  Bucolica  kn^ 
demum  enidito  orbi  innotuenmt.    Baec  enim  q[aom 


{ I )  Sicmnnen  scripsit  Fuli* 
tius  Uniaas ;  Barthius  dubi- 
tat  an  rectum  slt :  «  Georgi^ 
corwH,  iuquit  in  Advers.  L. 
iiX.  C%.et  BueoUcorumeHar^ 
ruior  in  codtcibut  excuMis 
¥oemiur  Junius  Bhiltu^rus* 
At  ego  id  nomen  suppositi'^ 
tiMUtt  semper  suspieatus  sum^ 
cum '  9hXuiffVQia  tadmi  fere 
pitium  sit  apud  GrmecOs  ned 
idoneum  in  nomina  idrHia  a^ 
digL  Ego  auetor  UbraHis 
critidsqus  esse  velim  ut  Pt- 
i.4a9vaiix  postea  Junium  iUum 
appdtare  nudint:  quod  no* 
men  serpile  in  inscripUatU'- 
ims  Tesseranim  reperitur » 
€^h  jUUo  UamOio  FUio  edi- 


iahmif  ei  nane  nuper  Olu* 
stratamm  a  Laurentio  Pig^ 
norio  in  Commentario  di 
^ervis.  "  Antetf  autem  Bar' 
thius  tn  Adir«  L.L  c  if.  faaae 
dizeratt  •Junius  Philagfius 
sive  Pilargurus »  utrmmque 
enim  nomen  servile  memini 
l^re,  quin  et  tertium  quod 
vulgohtibet.^  Rutgersiusy. 
L.  YL  15.  acribit  PhOargy^ 
rus*  Apad  Schoiiastam  Lei» 
densem  ad  finem  fidogae 
decLoiae  et  ad  initium  Libn 
primi  Georgicofum  JimiliUs 
Plagrius,  ceterom  in  ipt* 
Gommenti|ri«9  libi  huiaa  i»- 
terpretationes  dtantiur*  eskt 
praenomine  lundius  vpealBXt 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIRCaill.  9S 

m  mniine  Scholiailanim ,  qui  ipflum  aetate  aecuU 
sunt»  memorata  enent,  diu  ia  Bibliotbcearum  pul<- 
^ere  latuerunt «  absque  ut  quisquam  Philargyrii  no« 
mra  audiTisset  9  multoque  minus  sciret  hunc  aliquan* 
4o  Yirgilii  carmina  inteipretatum  eM.   Reliquorum 
igiturscriptorumsilentiumfecit,  uthaeCt  priusquam 
invenirenturi  a  nemine  desiderata ,  vel  in  BibUothe* 
canim  latebris  quaesita  fiierint«  Primum  edita  mmt , 
ul  docet  Burmannus  p. 34*  aFulvio  UrsinQ  post  Ka-> 
leodarium  Famesianum ,  notasque  ad  Catonem,  Yar*» 
ronem  et  Orfumellamt  Romae   1087.  producta  ei; 
fragmento  .yetustisflimo  Serviano,  quod  literis  Iion<« 
gobardiois  exaratum  dono  acceperat  a  Paulp  Ha-' 
ivttio   et  ex  Godice    Tirgiljano    Angeli  Poiitlani, 
Deinde  saepius  repetita  sunt  in  Uanielis  et  Comme^ 
Uni  editionibus.    Post  horum  vero  operam »  Philai^ 
gyrii  acholia  fere  intacta  jacuerunt,  donec  in  Ja« 
ni  Rutgersii  manus  incidmmt :  quii  astricta  hujua 
CommentarioU  breritate  delectatu^ ,  aUorum  docto- 
fum  diligentiam  excitavit.    Ita  ille  in  Yar,  Lect, 
JL  TL  c  15,  scribit;    ^Zegebam  nupert  ei  cerif 
leguse  Jueundum  fuU^  JunU  Philargypri  Comr 
meniariolumf   quo  et  Bueolica  et  Georgica  Vir-^ 
giUi  explicavH.    Est  in  eo  dstricta  yuaedam  &re<» 
titae «  e^d  iaiie  tamen  quae  omittat  nihti  quod 
fid  mruendum  auctoris  sensum  facere   mdeaiur. 
Nam  reliqua ,   quae  sinistra  Commenta/orum  /t* 
bmditas  atftoribus  elargiri  solet^  quod  wnittit^ 
judicio  imputandum  est.    Inolevit  pridem  malus 
mse ,  ut  interpretes  eruditionts  ostentandae  eaur 
9^  ea  passim  congerant  f  de  quibus  scriptores  ne 
fsr  si^mmum  quidem   cogiiarunt.     Ajtqui  quojd 

com^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


M         CAP.  m    DE  AMTIQ.  INTERPR. 

eommiisataribus  wneidii^  ui  ^  dum  quiequid  dko* 
rum  apponitur  f  gustare  vdlunt  ^  et  in  prae^en^ 
vera  cibi  voluptate  eareant ,  et  in  posterum  ne^ 
que  eos  eibos  contoquunt^  neque  male  conGoetie 
bene  nutriaiitur;  idem  illud  lectoribus  taUmm 
taediorum  evenit,  Dum  enim  a^ienas  nugas  wm* 
sectantur^  ipsam  auctoris  mentem  transvolani» 
Quo  Jitf  ut  si  quid  recte  a  scriptoribus  dietum 
sit  neque  capiant,  neque  convertere  in  ueum 
suum  possint.  Quare  recte  Pedianus  et  Servms 
et  hic  ipse  Philargyrus ,  et  quidquid  exstai  ve^ 
terum  Commentatorum  ^  qui  erudita  brevHaie 
doctis  lectoribus  prodesse  malunt »  quam  ingmii 
Commentariorum  mole  ineptos  delectmre.  Ut  tm^ 
temquam  grata  Philargyri  lectio  nobisfuerti^ 
ostendamuSf  quosdam  locps  hic  apponam^  quoM 
in  eo  emendasse  mihi  visus  sum.**  Rutgerai  eoof 
mendatio  fecit »  ut  eodem  illo  tempore  BarUiiitt  et 
postea  Jamu  Broukhuaius  huio  acriptori  diligenteni 
manuixi  admoyerent :  Bartfaii  notae  sunt  in  Adten. 
It.  XX.  c,2.  L.XXy.  c.  ai.  et  paarim  ad  Staliym: 
Broiikhugii  reperiuntur  in  Bunnanni  editione  ^ir» 
giRi  T.  I.  p.  IiXXy,  aeq.  Ifec  parvi  hunc  GonmMii- 
lariolum  aestimaae  videlur  Burmannut,  ^puppB  qni 
non  dubitaterit  hunc  in  auam '  yirgilii  editioneaa 
recipere:  qui  tamen,  quum  videret,  esse  multa  la 
Thilargyrio  quae  in  Serrio  item  e^stabant,  aenravit 
lantum  ea  ubi  vel  minimnm  differebant ,  reicictis  iis 
quae  ad  ?erbum,  ut  Tidebatur^  erant  desoripta. 

Facile  autem  ajpparet,  Philargyrii  Commentarios 
mon  taled  ab  auctore  conscript^  esse ,  quales  eos  nunc 

ha- 


Digitized  by  VjOOQIC 


viRGiLn,  m 

habemus,  Qaandoquidem  enim  eadem  panim  adio* 
lia  plane  iisdem  verbis  in  utriuaque  C<mmieiilarii8 
legantur,  alterutrum  Tidetur  certiim  ease;  aive, 
qnae  Servio  debeantur,  multa  Philargyrfi  Commen** 
riis  immixta  eflse,  siye,  quae  a  Philargyrio  acripta 
sint,  in  Servii  Commentarios  transiisse.  Posterio*» 
rem  sententiam  equidem  verosimiliorem  esse  judi-' 
co:  primum  enim  scimus  Servii  Commentarioa ,  ut 
aupra  didmus ,  ex  yariorum  interpretum  ndtis  con<* 
atipatos  esse ,  quod  ex  iis  potissimum  locis  apparet 
ubi  ad  eundem  versum  binae  vel  tres  interpretatio- 
nea  afferuntur ,  quae ,  modo  eandem  modo  contra* 
riam  opinionem  exhibentes,  non  ab  eodem  inter-» 
prete  proficisci  potuerunt:  tum  etiam,  si  omnia 
ista,  quod  Burmannus  fecit,  in  Philargyrii  Com« 
mentariis  ddeas,  quae  nunc  iisdem  verbis  npud 
Serrium  leguntur,  tam  paiica  restabunt,  ut  haeo 
Tix  dici  mereantur  scripta  esse  ab  aliquo ,  qm'  data 
opera  Yirgilium  interpretari  veHet ;  Ac  enim ,  ri  nu^ 
mero  oomputamus  annotationes  9  ad  Bclogam  pri-« 
mam  ratabit  una  annotatio,  ad  aeouadam  ties,  «d 
tartiam  iUK,  adquarlam  vaut  oltta  poiro;  oDJii»» 
modi  brevitatia  aludiuQif  quis  eal  qui  noii  abaup» 
4um  aftntretur*  Bivmaiiiuu  itaque  el  reGqiii  editiH 
res  in  PhOargyrium  paulo  iaiquioMf  fuiiae 
sunt ,  qui  Servimn  alieno  doctrinae  apparata 
re,  quam  suum  cuique  Iribufre  maliraAit. 

Haec  pridem  mea  mens  erat ,  pec  verebar  futurqa 
esse ,  qui  contenderent  me  sine  ai^^umento  auspica^ 
ri  Commentarium  PhUargyrii  aliquando  ampliorcm « 
fuisse.    Ecce,  nuperrime  incido  in  Codicem  MStum 
BiUiothecae  Leidensis,  a  nemine»  quantum  scio, 

usur« 


Digitized  by  VjOOQIC 


0»..      CAP.  Xn.   DS  AlfTIQ.  iinrBRi^R. 

uflWpatiiiDt  quo  oonlineiittir  Scfaolia  aaliquat  hae- 
IpBtts  iBCOgmta*  ad  Virgilii  Eclogas  et  Georgica , 
qpi^rum  auctor»  cvijus  iioiDe&  ignoratur»  saepiiH 
Pbilargjrii  mterpretatioiies  memorat ,  quae  etiam- 
nimc  iik  hojuB  Gommeutariolo  non  inTemuntur.  Qu& 
le  detec^tA  nuoc  onuiino  non  dubito  dicere »  Ehi- 
largyrii  laborem»  ut  nunc  eat,  nihil  aliudesse  nisi 
dcerpta  tenuia  el  yix  umbram  levem  refiBrre  Gom- 
menlarii  q^ualis  olim  fuerit  {1  )• 


Yerumea  quoque,  quae  nunc  Philargyrii 
proalanl  Scholia,  panim  esw  truncala  el  abnq>la» 
ita  ul  facile  sil  rideret  praeceaausse  quaedam,  quae 
nunc  deaiderenlur»  fluq>icatu8  eal  Broukhusius ,  ex 
his  dudbus  potiBsimum  lods : 
ad  Geocg.  I.  lOS,    MiaAmrva  OAaoiJiA  nasss.  Esi 
ei  ulier  9ensuM.    Cum  ea  sii  annt  temr 
peries^  ut  hyems  eerena  sit^  ei  solsh^' 
twm  humulumt  fructu^   optime  preiee* 
,  nmni.  etc* 
ad.  GeEg.IIl.  128.    BjBmAT.     Non   enim   potest 
unus  eguus  duas  pafrias  habere.    Ett 
reCerftl,  sicut  ibi  poettnm   {Geoig.  III. 
2ff7.]    •  Et  salis  oecultwm  re/eri  in  laete 
;:  ra/^oT^."  e/  [Aen.  lY.  mj    h  Qui  te 

.    ^ianium  ore.re/errei^^* 

In 

*^(  I  ]  Potnissem  h.  1»  siagu*  nerei  •  ne* bis  etdem  dicenda 

las  inlerprel&tiones  reoetisere,  ^int    Infra  enim  i  ubi  de  hoo 

qaas  Anonymus  iste  Scholiaa»  SGholiasta  dicapi  $  mens  est 

ta  e  Fhilai|gfrii  Gommentarid  aliquam  istorum    SdioUoVnni 

memorarit.    Sed  malo  abiti-  partem  pubUcare» 


Digitized  by  VjOOQIC 


tlROILn;  ih 

tii  utroctiie  loco  maHifeBle  «ppartti  praecenisQ 
jdiqaid ;  qiiif  enim  eiedkl  interpretem  Im  TeAia  aa-^ 
iiotatkniem  poste  ordiri :  JEst  ei  alier  «enmt ,  ?el 
ae:  Jfon  enmcet;?  Szbtguamodi  igitur  latunit  fa« 
dle  est  videre ,  PfailargTrii  notas  npn  integras  ad 
noa  rauiae}  nia  fortaflse  suspicari  maEsi  Phflaigy* 
rium  Bon  data  qieri  Gommentarioa  in  Yirgilium 
fleripMBe«  Tehutt  Inc  illic  alieno  Gommentario  auaa 
piMun  annbtatioties  iolMeciiie^ 

De  «eUle,  ^a  merit  Philargjrius,  admodum 
duUa  rea  eat :  neque  enim  ht^us  nomen  a  quoquam 
Telerum  mamoralur ,  nec  if&6  quidquam  iuae  ae-^ 
talii  indidum  in  toto  Gommentario  prodit*  Dih 
hito  dio«(e,  himc  Serrio  fuisie  anliquiOrem«  qifi^ 
quutti  tot  intdrpreliitt^  mictorilatete  paflrim  ciUYe^ 
rit,  faujui  aooiien  ne  ieitel  quidem  memoratil» 
Jkeque  miiiui  ille  Serrium  dtat  i  quod  non  dubilflr 
qnia  fiictarui  fiiiaiet,  m  Seem  GommentariDi  cogno-. 
nwL  8i  aulem  lollenda  eit  difficullai,  quare  ned 
hie  illiui,  nee  ille  hujui  mentionem  fecerit,  ata* 
tuendum  eril,  alterum  alteriua  ftuM  aequalem ,  ita 
qindem  ut  ambo ,  in  diversa  u^te  region^ ,  eodem 
iteculo  rizetint ,  abaque  ut  vd  luijui  labor  illi ,  Te( 
flliui  labor  huic  poliieril  eiie  notuk  Et  in  defi- 
nienda  Pbilargyrii  aetate  faaeritte  quoque  ridetur 
Sazius,  qtd  in  Onom«  Lit.  T.  L  p.  471.  Philargy-* 
rium  itatim  quidemSenrio  subiicit,  nec  tamen  non,' 
uter  aetate  praeatiterit,  dubitat  Aujus  opinionit^ 
auctOT  «itFulyiua  Uraittua,  primua  hujua  Gommenta- 
riofi  editor,  qui  Philargyrium  ad  Yalentiniani  tem* 
^ora  TituUt:  in  eam  opinionem  adductua  inacriptio^^ 

G  \  Mr 


Digitized  by  VjOOQIC 


flB        CAP.  Xn.    fiS  AmRQ.  tNTERFA. 

M,  qmm  m  ^adice  latenilt  ad  ValemHmMMum^ 
Tette  Ueyaio  T.  Y.  p*  Sfi4  <Hain  ipwm  Vmpi  edi- 
tionem  fnietra'  quaesbimus  )  »  /tt^  etnSe  eoMA»- 
fv,  putabat  Ursmiu,  eum  nim  longe  a  Servuae* 
tate  abfuisse  ei  VirgUn  ehirographo  ueum  e«te, 
ai  ex  ejus  commeniario  apparef^  iw  fuo  mmUa 
prbferuntur  ess  He  eeryttortkus  .^  ^ui  iemparilmt 
iion  nisi  antiquissimis  eMtabasd^^  Itfpiidawi  hac 
Jn  re  ignorantiam  fateri ,  quam  teake»  haiiolari 
malo.  lUud  autem  certum  est,  fuisse  eum  pofit 
Asperum  et  Cc^m»  qui  tamen  el  i^iiieertfte  ae« 
fatis  scriptores  siml.  Ulerque  enim  aa€|riuf  iii  Mn« 
largyrii  Cimuiienlariolo  jad  paites  Tocaiitar. 


Philargyrium  aalerdum  nngatum 
emplo  o^andit  ftartliiua  ad  ^M. 
»  Ederam^  inquit,  ab  haerendo PkHmrgyris^s  [ad 
Eci.  m.  80.  ]  produeitf  eonira  ommm  naiMiiif», 
€uieo  futdem  nugax^  mt  haerendi  etiam  uerio  ms» 
pirationem 'inde  demtam  velit  (!)•    Ea4c  4mmu 

ejus 


( 1  )  Eaqdem  hujus  i^ocis 
e|.yniologiam  cum  duabus  ^liis 
reperies  apud  Festum :  Hc 
dera ,  iiic[uit ,  dicta  quod  has* 
rtat )  Mpe  fuod  sdiiu  pstai^ 
vd  qvia  idf  sm  adhas^erUf 
edat.  G£  Qsimn*  ad  Apule- 
iora  de  Oi^ihogr*  p.  65,  Ga« 
tenim  haud  uUus  est  iDter 
antiquos  Scholiastas ,  quin 
subinde  in  Etymologiis  nuga* 
tus  sit  SuDt  «utem  etiamy 
^fis  y  quamquam  falsas  ^  ta« 


men  ingemog^  exqogitatas  es- 
sefateberis.  Sic  Commentator 
Yetus  a  Orucpiio  editas  ad 
Horat  £p.  I.  i.  »44-  decens 
BoaolQS  hebetai  f^issf  kabi* 
tos,  addk:  f.qufaifiQUf  m%o 
Ij^oiTTf  c/'  ad  quae  verba  cos- 
rigendum  censeo ,  quod  nunc 
ia  vuigatis  et  vel  in  Fabrica 
ediiione  miseremutiUtames^ 
Acrottifl  scholtou  ad  eanJem 
vprs^m:  BoeQti  hebeics  smU 
habiU  et  qui  inds  exorii  swU» 


Digitized  by  VjOOQIC 


ii$^   tanii  ianlus  eum  essei  Po^ioM  marraiWj 
^pkihongum  nuninie   demi  alieri^  minus  etiam 
vod  alteri  accudi  po^.**''  Alibi  tameii»  in  ^d-' 
tm.  lib.  Lk  c.  'i.  non  dubitat  ipAim  optimum  inm 
terpreiem.  \ot$T^    Xt  «lea  quoquG  nrtentia  Phi<' 
largyrius  doeti  interpretis  nomen  meretur»     Hujua 
enim  eMimfntarioli»,  etiam  |Metar  iata  <t^0  9et* 
tSo  tdMHiitiir,  muila  eontinel»  quaiO  et  seiUi  digM 
flnut  «I  aKnndA  nmi  cognoactuiftui'»    Qiiam  yero  in, 
fienAi  CommenUriitf  nemo  hoa  miratitir ,  divitem  iW 
ii»  fiiatetfiae,  Anticpiilatni  ^  Orammatieae  aoieft» 
tiUfl  I  «in  in  PliaaigTfii  Gomatentariolo  fnMtm 
quaeres.  MeqfUe  hoe  minini  ett:  Serfim  enim  omnit 
^  8iH  et  Mperioriff  aetfi  siAtidia  pencmtandB  ocea^ 
iienem  liaMiieee^  ri(lelar«  aive  lioc  trOiueiidum  rit 
yiotpcriori  iriue  cond^ii,  rive  o^nctuniori  kte-' 
Ulatioids  loco ,  riw  deiuque  majori  JiteiMim  «tiiP 
iKo  $  takm  Tero  eludioruni  perficieiMlorum  oeeaflio^ 
nem  ibrtaM  non  haboil  PhilargyrittSi  qui,  ri  Aa« 
fyeri  et  CeM  GomiDenUrioe  ezcipiaa,   anliqilionw 
failerpretfim  Incnbrationibiis  camisfe  ridetur* 

Hajorem  antem  rine  4ubid,  quam  qiia  niinc  ha^ 
Wtur,  doctiinae  kudem  nactus  faiflset  Philargyw 
rins ,  ri  hiqu9  GommenUetiim,  qtialis  icite  lOlim  it 
iloctteimo  interprele  «ofiptus  fiuit,  integrum,  ad 
MitraiempdMi  penrenise,  faU  mimaA.  Sil  itaqui» 
tmmino  sperandum^  foM  aliqtiando  ul  pleniua  hujui 
«dieliastae  apographom  faitef  inacceHsoa  Bibliothe* 
Cttvum  IheBauros  reperiatnr:  quod  ri  repertum  ftio- 
ril,  non  dubito  qimi  el  Virgilianonim  poSmatum 

6  2  in- 


Digitized  by  VjOOQIC 


100     GAP.  xn.  ofi  Aimo.  nimpft. 

taterprfetatio  et  Tero  uiuTeraae  Literae  ^uriniiiB  ht^ 
cri  (iactarae  sint« 

j.  e. 

8CHOUA8TA    BARimAIHJS. 

'   Casp.  Baiihiut,  cttjut  indeiSBHti  qodfTis  eiim.edi« 
U»  ttim  leriptdt  yetenim  libfM  penenjia&^  dilt* 
genlia  nulIiuB  non  laudem  meretur,  in  antiqao  Tiv- 
gilii   codice  reperil  aliquot  acholiorum  xdfqoiaat 
cpiae  ab  editis  intevpfetum  sdioliia  diflRBnml*    JiitXi^ 
quia^r,  inqtiam :  longe  exiim  potiflrima  pam  ab  im|iuf 
#o  ndmione  eraia  erat,  quem  nisi  taeduHtet  ulieriua 
aca^llum  ducere«  et  faae  leliquiae  eandem  eoiMv 
expeitae  ftiissent.  Sed  audiamm  iiiaum  Botbium » qui 
AdTers.  L»XXl!lIL  c.13.  baec  itanarratt  9Smux^ 
ta  ciilamo  exemplaria  Maronvf ,  juae  in  nosirmm 
potesiatem  venerini ,  superiaribue  Ubrie  eemer^ 
eimue.  Antiquiseimum  eorum  longeque  jnretiqfism 
eimum  incomparMle  damnum  eubUi  in  priori^ue 
.Aeneidoe  libris  ^  qua  quidem  ad  glaesae  ei  cosn^ 
yneniaiiones.  Nam  oum  margines  sp€kiiaq%te  tnier'' 
iinearia  undijue  seaierent  iniefpretaiionibue  es 
prisots    Grammaticis    coniractis ,    ( ut  /aoile  lo- 
dere  est  ex  reliquiis  posteriorum  librorumiy  nor 
bulo  quidam  impurus  scalpelU  ducendi  Mrftfex 
sinqularis  tam  ingeniose  malus  /uitf  ui*  ita  omt 
nes  ad  unam  eraserii ,  uti  vix  vestigia  literurum 
ulfa  compareant.    Neque   ego  uUa  ratione  f^rsr 
didissem  komnom  quempiam  iam  aoeurate  talf 

quid 


Digitized  by  VjOOQIC 


Tmenji.  loi 

ffuid  frM9tar0  po99e.  Ille  gmdem  meriio  euo 
eOam  apud  manee  male  amMai;  noe  vero  yuae* 
dam  ieihio  adnotahimue  quae  in  Duodeeimo  li* 
iro  eupereeee  eurioea  raeorie  infelieitae  voluiiz 

(ad  Aen.XIL)  yeA.    iHtaAiaTOs*   Uirumque  poieei  • 
inielligi^  ei  non  firactosy   ei  Talde  frae* 
•    t09.   Poiiue  vero  Talde  fractos  inieiHgii; 
nampriuequam  in  eummo  tHeorimine  ee* 
eeni^  non  erani  fracti  ( 1  ). 

»     •     T8.6*     TUH  BUUH  HOTBT  AaHA  I.10.  Poet" 

quam  volnere  fuerii  iaceeeitue  et  ean^ 
guinem  euum  viderii  (2), 

>  >  Ti.  0.  Gliscit.  Crescit »  augmentatur , 
eeneim  *  nam  ei  glires  dicuniur  quod  per 
eomnum  creecuni^  quos  pinguee  efieii 
eomnue  (3). 

•  »  T8. 19.  0  paABSTAifS  aI^ihi.  £si  prudene 
eenie  dictum^  quia  ciam  dicii  inferiorem 
esse  Aenea  virtute  t  quapropter  illum 
vultabducere  a  furore ;  est  vero  ex  seno 
Ennio  (dc)  translatum  (4). 

(ad 

(  1  )  Alteruia  tuetur  Ser«  Tel  unda:    Apud  SerTium  ad 

ynuM  ad  b.  !•  h.L  haec  prosiaat:    •ftk«'cit. 

(i  )  Priora  Tcrha  item  e^  Cteseit  ^-et  Uuntett  wUte  ei 

tHsat  apnd  Serriuin  ad  h.l.  glires  dicti  sunt,  quospinguss 

( 3  )  ToUatur  illud  comma  efficit  somnus. 

poft  oMgmmUitur  et  ponatur  (4  )  Appovetae  es:  fatc.glaf 

poit  MMitnt.  CeUirnm  ubi  Bar-  aa ,  in  finnii  verhis ,  ^uae  a 

Ihius  atteriscum  posuit.  au-  Gioerone  in  Acad.  QuaeitlL 

fpicer  dei^sM  vocalam  kinc^  a7.etaDoBatoadTeraitiieu- 

fiuch. 


Digitized  by  VjOOQIC 


I(te       CAP.XII.    DE  AHflQ.  IHTERPR. 

(adAea;XII.)  if8.AU    VoAs*  ,u  e.  e^wini  nrum* 

Saepe  tnveniiur  pn  ad»erbio  pa* 

eHurn.'' 

Il  ita  poRot  deqpie  raim  owifi^  iataiu  ComaeB* 

larii  reliquias  hio  ToIumuB  exhibere.  Satis  sit ,  poflse 

e  fttutiOB  apparere  9  quairtam  jacturam  litcsa^  m  re^ 

liqiiorum  libromm  kiterftu  feceriiit.    Tix  emim  du« 

bito  qoiti  hujua  Scholiaalae  opera ,  A  seryata  esBett 

miiaibil  habitHra  fiusflet ,    910  ei  alionui  flcript^ 

emendari  et  Ser vlani  GosHDieiitarii  oorriKi  potuiswnt* 

BCHOLIAStA  VER0NENSI8, 

lacerli  auctoria  Scholia ,  quae  Angelus  Ifajus  aiite 
aliquot  amios  ex  Codice  Veronenri  palixnpsesto  tdi^ 
^it ,  quamTis  plurimam  partem  lacera  aint  el  prop<i 
terea  Virgilii  quidem  interpretationi  parum  prodesse 
rideantur,  non  dubito  dicere,  quantiris  nbbis  pre» 
tii  esse»  ubi  de  antiquis  Virgiiii  interpretibiis  dispu^ 
tamus.  In  bac  enim  Scholiorum  coUectione  depre* 
Ii9ll^ipius  passim  annotationes,  ex  Comm^tariis  an^' 
tiquiomm  Scholiastarum  excerptaSt  de  quibus  an« 
lea,.  quum  diserta  menlio  non  exstarel,  dubitandmn 
eral  an  tevera  Commeiitarios  in  Virgifium  scripiia* 
•enU    Exempti  oausft  atferii  polest  Seauiusi  quent 

q« 


,HeAt|llr»  tigfasaMffttitur,  niipioaiir  lilc  #m«#  JBM 

pt&  Q  pietm  mt^mi  lag«iidiMA  scvibeiMlinB  ene.  linMctim  p 

eueOfnetiuttuummmifCelki9^  990.  fragHieiiUmi  i«i«iil  9d 

mw  ffo  f#/i9  JEMv  BartWw  tKmiBai^  me  ^eljil^raim 


Digitized  by  VjOOQIC 


TI&6IUI.  lOS 

qumb  iiMids  nonMUi  non  nin  in  unic»  8emi  thoitia 
memorar«tur,  merito  dubitant  Heynius  inler  Virgi- 
IB  mterpretet  referre:  hlc  wro  quum  aeholia  le- 
gtalor ,  quae  Scauri  nomeu  prae  «e  ferunt ,  faciie 
«redimiM  ^m  dlM  in  Vi^Iii  interprf  tu«  numero 
locum  tindicare.  At  ▼ero ,  «t  hoc  majoris  etiam 
aeatimandun  ert,  trdra  inde  quoque  comperimu»  in- 
terinetara  itomina ,  quae  hactenua  plane  inaudita 
erant.  Operae  pretium  duxi  ringula ,  quae  de  aa- 
tiquiorum  interpretum  lucubrationibus  in  hacScho- 
E^rum  CoUectione  Ksperiuntnr,  jst  tel  le««ima  in- 
^ia  ^genter  «oo  quaeque  loco  memorare:  quo 
fedo  appai«bit,  qood  ab  initio  disiBMia,  poat  Hey- 
hii  aetale»,  «gamento  quod  tracltouw».  nonnihU 
ponderia  accestdsse. 

Quod  aftinet  ad  Commnatarii  formam ,  qualis  ille 
a  Kqo  ecBti»  «t,  monemuB,  hunc  hac  in  re  po- 
ti«mum  a  reliqaoram  SchoMaalarum  Commcnlariia 
diTersum  esse,  quod  plerumque  inlegra  antiqMt^- 
rum  interpretnm  scholi»,  pracfiio  cujuique  nomi* 
ne,  exhibeat.  Exempki  afferre,  jamr  hic  mipttrfluum 
iudicamusr  afferenlor,  ubi  deGoeniito.Aspero,  H»- 
teriano  et  Longo  disputabunofc  Caw  Tero  credas ,  »1- 
lom,  quihaecaoholia  coUegeril,  nihil  ommna  de  fe 
addidisse.  Contrarinm,  ut  Majus  sagaciter  odoratus 
estinPraef.  J.  VI.  probant  primum  iUae  locuUones : 
Comutu,  si6  aestimat  ad  Ecl.m.  '«Pv^iJ'^*' 
tus  puttU  Aec  ad  Muaas  jHsrtinere  adEcI.  \I.y.  -- 
^Prohus  malo  epUheto  putat  usum  poit^^  ad 
Aen.  II.  173.  -  Hoe  loeo  adnotant  Probus  et 
Sulpicius  ad  Aen.  IX.  369.  -  deinde  plurima  scho- 


Digitized  by  VjOOQIC 


104       CAP.  Xn.    DB  ASHQ.  INTQIPI^, 

Ka  nomine  auclom  caientiat  9mm  qiiidam  VBmm 
mam  hujui  Commeiitarii  partem  oQnficiuiit? 

Ad  hii^  igitur  Scholiaatae  laborem  omnia  et 
echolia  refefenda  auntt  quibus  quidem  iategris  nak 
kun  nraien  praefiinim  eiL  Ba  tamen,  quorum  jni? 
lia  truncata  sunti  lum  oemeantur.esse  hujui  inle»* 
pretb;  namque  in  his  amputatioDibus »  ut  Hiymi 
docet  {.  YI.  Qomiiiasaepe  interpretum  periime,  eev* 
lum  estf 

Quis  ftierit  auotor  hoium  Scboliomm  ( 1 )  el  qoft 
aetate  haec  conacripla  rint  •  onmino  incerlum  e4* 
Indicia ,  quae  auctor  aetatii  auae  iBjjeeil  •  lam  le* 
yia  mmtf  ut  inde  nihil  omnino  «ispicari  po^ininf» 
8untqu6  ea  duo  tantum: 

^d    Ge.  m.  2.   Ltgabi.   LyeaeMmansArcadiae^ 

ciroa  ftiem  tan  Jteus  cofii^r.    Aroadit^ 

abandai  lus,  ehamnMm.  rMgionibHS ,  «9- 

Je  ei  idem  Pan  Lapereue  eoUhm 

fid  Aen«  VIIL  104.    Aim  uaaiH  in  LucOf    In  eft 

hoo  dieU^  qui  nuno  Telabrum  duniur. 

Maji  tilentium  prodere  ridetur,  ipsum  ne  mmgir 

cione  qqidem  hariolari  ToIuiBse.    Hoc  satis  quidcm 

pertum  est,  ista  conflcripta  0886,  quum  superstitee 

essent ,  qui  nunc  perie^unt  •  Aaperit  donKuUi  B[at^ 

"»- 

( I )  Df  vnp  auctore  Ipqat  r^  in  Codiee  obsemret  Sed 

VuJo  qaaqtd^  duobos ,  quam-  ez  boc  genere  non  nisi  tria 

quam  Majus  duos  Anonymoa  scbolia  esse  (adAen.nL  tes» 

^bi  deprebendere  Tisus  ert  •  Y.  84«  el  487.)  dpcel  in  I^ilfi^ 


quum  aliam  ioterdum  manom     §»  Y^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


moiuL  m 

itad,  liOBgi,  Proki  el  Sc^uri  comma^arii  in  yir» 
giHuin*  Ex  0|>eTibu8  eniin  borum ,  quSiuB  profeclo 
lecentior  debel  fuisse  bicce  ScboUasta ,  paswi  in? 
■giiia  aliqaol  firagmenta  in  bac  G<rikclione  aenrata 
aunt,  quae  dufaito  an  auctor  aliunde,  quam  ex  ipds 
flloram  interpretum  operibua  exceipere  potuerit.  Id 
mMiem^  baee  lunt  H^i  verba  in  Praef.  {.  Yn* 
ani9  S^rwU  Ifonaiigue  aetaiem  ab  00  faeium^ 
hamd  sdo  an  jure  idetree  euspieer^  quod  illa* 
rmm  duorum ,  qui  eopioeissimi  ei  paene  prineipee 
kateniuT  VtrgiHi  iniefpreies ,  m  ejus  eolleeiione 
nuUam  video  Jiari  menOonem»  Sed  enim  haee « 
inquamf  quam  prudenier  eeribam  neseio. 

VrsMet  istos,  quoa  nominarimns ,  antiquioree  in- 
lerpreles,  bioce  Sobolia«ta  aliorum  inmiper  Gom* 
mailafiiB  oiua  ette  ndelur ,  quorum  tamen  nominn 
teticuit.    lacel  aulem  boc  iuipicari  ez  ilUa  locu- 
lioaibus  quaariimr  ab  aUfuHms ,  solent  quidam 
oalumniari^  qualea  adbibuit: 
ad  Aen.  IL  108.   JjMmvu  aram  t  onris,    Jam« 
dudum  Atc  esi  quamprimum ,  ui  [Aen.J. 
180.  ]    %Jtmdudum  erumpere  nubem  ar^ 
d^nij*  Pleriqueiamensiedieiinguuni: 
>  Idqw  audire  sai  esi  jamdudum*^  .  .  « 
sequaiur  posiea  quasi  es  fiduaia  •  •  • 
sA  Aen*n.  473.    Ponns  whua*     Quaeriiur  ab 
aliquibuSf  uirum  bene  posHum  sit  exii- 
ruB  in  signijieaiione  peUie. 
sA  kau  II.  719.  Flviuiii  rvto.  Soleni  quidam  ea^ 
Immniari  quod  dixerii  riTO. 
tal]|>i;  quamquam  fieri  poteil,  ul  auctor  in  bis 

•oa- 


Digitized  by  VjOOQIC 


lOB        CAP.  XU.    m  ASIIQ.  INTERPR. 

eosd«aiHo6  isleffprelef,  ttd  aon  addila  iMxiini^» 
liginficaTeriU 

De  pfetio  tfiesauri  t  se  ifi.Teiiti,  ipmii  diqmtan- 
ten  audiamus  Ma/noi^  b  Quaeret  illiqais" ,  ita  acrt- 
Ui  ia  Praet  5.  VIII.  >  qme  ^  honim  Seheforvtti 
aatura  et  utilitas?  S^uc^  hoiiii»  ttsus  et  fnietiis  iu 
eimies  partea  jtAtU  Hino  eniai  primo  cogAOaei- 
isua  quibua  a  opibu»  ServkB  ditotut  ait  (naui 
Denatus  inalto  rariua  alieua  te  utitur  et  iaaL  rhelo- 
rids  exereitiis  plerftmque  ^ersalur )«  Neitoo 
tescit,  Serfiom  anticfuionnQ  smpta 
quod  qmim  faeeret  f  aaepe  eom  foatitun  auonosi 
oepit  obliYio ,  ita  ut  de  suo  videatur  pcnu  dc- 
promere  quod  aKienAe  alf^ae  snrrqrit»  Praeierea 
ServiOB  quidem  esl  aetalis  suae  httil^  prineeps 
intefpres,  sed  taifienf  «t  ss«eijdK  ruditate  quadam 
liiictus  et  privata  elia^m  yeribfclritate  molestusi»  la 
bia  yero  aiHiquioribus  scriptis  toeritas  et  natajtfa- 
lis  inest  perspicuitas ;  atque  ibi  oerte  vemiatiiniHii 
sunt,  obi  nuMim  detrimenttim  ialegrifa^  f^ee* 
vunt^  Prosunl  aulem  non  latimtate  solum ,  sed» 
quod  matmie  ad  rem  fecftf  po€tae  e%>Iicatione. 
At  hodierBi  interdmor  kiterpretcfs  inAns  yoce  sona* 
miis,  nequeintetligimns  ipei  sid»  autterisi  quem 
csplicaifHiSv  yerbis  qiiae  sit  subjecta  soatentia. 
»  Interim  holum  Scholiorum  CQmmend«tio6r*' 
ita  pergil  Majus  J.  X.  »  magnuni  pondus  adjiciunt 
9  loci  tot  aueloniin  atque  openiiv  dqperditonim , 
a  ul^  n^m  veeabula  eouHam  ( 1 ) »  quos  in  illis  ef- 

fen- 

( I )  Inter  nova  vocabula ,     quae  in  his  SchoLiis  offcodua- 


iur 


t 


Digitized  by  VjOOQIC 


?iUMUI.Y  101 

Ix  iiMtttai  ft  .me  tette  Itr^toribitt 
feie  tidip  t  qiii  tutii  opibus  Tetenim 
Eraditorum  abundet.  Quare  isti  Scholiastae  pri* 
mum  docent  qtianta  i^  dootifna'  exceuuerihf  i* 
deinde  quod  eo  lempore  «crqMeriiit»  eum  Iitte« 
rarum  patrimonium  adhuc  erat  incolume ;  deni'* 
que  fadunt  ut  clarius  intelligattu»,  pet  baAaricft 
saecula  quam  funditus  latinitas  bonis  suis  eversa 
at«  tn  Us  ergo  acholiis  modo  occurrunt  soriptorea 
qoorm  ert  iUuatriMttuln  annen;  mcdo  pAete 
ignotL  Alqui  homm  portremorum  notitiam  huio 
aetati  gralidrem  fdre  auguror,  quae  reconditorum 
thesaororum  cupiditatem  tanfam  prae  se  fert,  ut 
eopiae  iMbliothecarum  jam  exiguae  Yideantur« 
quandbquidem  eoruin  qul  his  inhianl  $  quam  pla« 
rima  eil  mullalud0«'' 

B  multis,  quibus  hic  thesaurus  abundal ,  ignotia 
Tetemn  aor^torum  fragmentis,  pauca  operAe  pie* 
tium  duco  hfc  reii6rre,.quibu8t  lamquamnow  gesH 
mis,  ditari  possinl  Fragmentorum  Collectiones: 
ndScLmia    Valgias&iEekvt^ 

m  HU  camii  giMiK  #»'  #  •  «  4  oa^  •.  *  • 

•  •  •  «abl  fNMMfaf  die^TB^  Cinna  iue$. 
tM^ior  ui  numquam  Pylio  profluserii  ore    . 

Kuiotie  .  •  •  uui  4 .  •  peciore  dem... 
9  •  •  (^redie  miki  •  •  • 

N^eiem  uon  hilurum  goeeei  4  .  * 

•  al- 

t«r,  liaee  recemeBda  taats    Georg^  Ilt  4«  -*  tnaetim  eA 
tMgeon  ad  G«arg.IL  93.^^    hen.lL  8S.«r  Maturaioe^ 


fetsm  mem.  gMk  ad  Ge^  IH.    f^b.  ad  Aeo.  VIL  306.  —  C4« 
••  •"  JUhki  fiBm.  gen.  ad    pnHlkim  ai  AA3K  tiu 


Digitized  by  VjOOQIC 


tOB       CA?.  Xn.    DB  ANnQ.  IlfTEIlPR. 

•  M9H$  tin  •  •  •  fumihm  9%  gwrfiU 

CriftfM  quoerat  fhminm  CMimUm ••• 

i^d  AeiuII,  8L    Pacu?ni9  ia  Teucro: 

'     »  Wika  n»  a  tr&ja  adporiat  fatiiiaJ^ 

QikU    lAeiliui  ia  II, 

•  Faniamad^ueauiiiamiierahimafl.*»'* 

ni,  Am^tL  82«    Yaivo  AigoDautamm  prinos 

Ecoe  aenii  Panai  muliie  •  •  • 
Namque  eaiue  Clyiie  Laerni  quem  NauMueesee^ 
Jjoemum  Ifaupliaiee^  Proeiui  eeijfaupiian  eiii^ 
;•«••••••    Dmnai    •    •    •    •    • 

ad  AeiLlI*  670.    Plautas  in  Colaee; 

•  Si  fne  heiie  inoiia/oerii^numguam  yticjnaai^/^ 
QAA.    Htiniua  in  Jurisperita : 

»  Numquamne  miki  lieetU  hoHei  iieorot^ 

a4d.    Cato  in  oonUoKie : 

n  Kpireneium  hellu/m  feoiniue  « •  •  irie  mmj 
#i(eeris»i  •••  i^uoe  •••  oeneorem  KabuieUe^  ne^ 
que^  •  •  •  Ufii  peciore  ai^eeuiue/' 

ad  Aen.  Vf*  17S»  SaUustius  in  primo  historianim: 
»  Ai  per  omaeem  prooineiam  magnao  airoeeeque 
f^enae^  quum  ep  euo  quieque  ierrore,  quinqu^r 
ginia  aui  ampliue  koeiium  miliaf  novaf^  immo* 
nee  f...  oceani  aociioe carporibm  hominmmP^ 
ffi  $omieui^eut.'^ 

ad 


DigitizedbyGoOgle 


idAai.Y«251.    Goidiiii: 

m  MBan  ^  •  •  facium  m^amdro  dupliei  # « •  lama  eti, 
qualis  d  Melibea  •  • » i^  9elum*" 

tdA«uX.604L    Aftuius  ia  Piodilor  *         '    : 

•  .- 

»  Delilmraiim  e$i  mm  twfa  «Mylffft*  ,jM/jflai 
imeemm»*  %9$e  audio»' 

Haee  fere  ftint  inagniortt  tragmdnte,  hat  ^ulbttt 
directe  ipnyetenim  aaeforum  ierba  citaiiliir :  qtee, 
^piimiquam  misere  lacera,  Tit  tamen  dufaito  quAi 
literif  non  iuk)  nonmte  proliitura  aint.  PraettMt 
nepius  etiam  in  hia  Scholiia  (t.  Ge.  m.  7.  Aen.  IL 
717.  ni.  707.  YIL  681.)  aententiae  et  cqpiniones  et 
deperditis  Yeterum  scriptis  memorantur ;  quin  ^t 
panim  (▼.  Aen*  L2L24D.  IL  173.  714.)  fragm^ta 
teperiimtur  ndn  additia  auctorum  nominibtta »  quae 
HajuSy  quum  nesciret  ez  quonmmam  scfipfb  de« 
flumta  essent ,  aliis  quaerenda  teliquit ;  quae  omnia 
si  bic  refierre  yelltaius,  justo  longiores  fieremus» 


Priusquam  ab  lis  interpretibas  discedam ,  quonmi 
Scholia  hodie  supersunt,  monendum  est,  non^ne- 
i;ligenter  htc  omissum  esse  JuLitrH  Pomponiitii  Sinf- 
mni,  cujus  nomine  exstant  Commentarii  in  Yir^ 
gilii  Sdlogas,  Georgica,  Aeneidem,  item  in  mi- 
nora  opuscula  quae  Yirgifio  tribuuntur,  Culicem» 
IKrair;  Coparii,' HoreHim,  Cirim  ei  reliqua,  pri- 
mum  editi  a.  1487«  cum  epist^la  Ban.  Oailani.  Ha- 
bcQl  tmsa  isti  Commentarii,  qui  ioaagnam  partem 


Digitized  by  VjOOQIC 


;]|0    cAP.xn.  m  hJxoQ.  tnnKvK. 

6x  utiquionira  interiMlim  bieabr^tiKpilmi ,  iuiar 
deperditisy  ezcerpti  sunt,  tantum  quidem  doctrinae, 
tantuHi  aUtiquIeoloris  (1),  ut')Pomt>omus  a  tton- 
nullis  pro  mediae  aetatis  Grammatico  liabitus  ni  (2): 
passimque  isk  UII^.Mgs^WMf^m^\i^ii^ 
bus  intf^rpretibu»  y  aliunde  non  cognitsie,  ita  u( 
Ip^  tamquam  prdbati  iRniptoristestimoBiilfen  nohii 
flaepius  in  partes  Tocandom  fuerit;  acd,  quando- 
:^^^  pt^^  ipw^  QpiplPfjrtwiis  (st  MSmAe  W9M 
.Sofnppniiwi.desqpw)»  mh.JoiitiMgot  ix»a»cenliw  lUe* 
,mfm  iriwsey  wm.^mpiw>  jw  intcr  «Atiquos  in- 
Mn^eim  refeni  p9W  wnsujww  {9)^.    QO.  ir«iw 


'    ( t.)  Aocfi  quam  Honorifi- 
tutL  de  Poiiip,^  Sabmi  labore 
)ttfie*iiBi  t6Urk  Heyfiiu» :  T^*-' 
t«r»  /si^  ^tttbit  jiiba.  T.  Y*  p. 

mam  partcm  ex  Servio  con^ 

cutkaia  csi ,  quem  auctor  in* 

terdum  locupletiorem  habuis* 

se  videtur ,  uti  eUam  Prehwm 

in  BucoUca.    Inseria  quoque 

'paasim  iocaeat  DimysiQ  Mn" 

Me,^  Oiptlpro.  ei  Sirabone^ 

^laiine  pffsa;  haud,  raro  tmi/o 

auc/oris  nomine  apposifp,  uti 

'etePtiniomulta  intuUi;  ei om- 

nino  multa  docirinae  pro  iis 

iemparibns  retomdiime  ^tst^ia 

^^fninqdiverUirelic^  ^  Inifir^ 

,.ea  tnirari  Iksei  f  nvn  $fipiu$ 

eos  in  sequioribus  VirgiUie'» 

ditionihus  esse  repetiios  ;  in 


fis  qmdmn^  aui  twioram  ope^ 
ras  recoxeruni  ,  meHtus  suam 
JBcumiaJkuieeseiBomporimf 
qmm  crfeoK  sdH  ammmmim' 
toree^. 

(  f )  Hunc  errorem  in  Pi« 
tboeo  (ad  Dtalog.  de  Ont 
•c  a6*)  et  in  Schel^ro  (LIL 
de  Be  Yehic.  c.  7.  pb  is9k ) 
f>eprehendit  Btinaanniis  ia 
Prae£  ad  VirgiL  p.  3a  CC 
Barfbiiii  a  Bnnn.  «itaips. 

(3 )  Quae  anctor  paam  i» 
suo  tempore  nairaty  manifesta 
sunt  serioris  aetatis  indjdSi 
Ad  Ge.  I.  §9«  scribittf  ^*- 
ntf  nunc  MciimrJBMnim.  kd 
Qe  L  333.  4^^mioi^Ua- 
emdfimmaf  wmc  diaimr  moas 
SamciuSf  im  quo  ssmi  ir^ittia 
monasteria   reUfponis    Chri* 

stlanae.  A*Ge;U,  497.  I^- 

cia 


Digitized  by  VjOOQIC 


vtnGitti.  111 

de  t&^  Ul.  t.  IIL  e«&  VHbrjote  in  BibL  Hed. 
•t  Int  li«t..  Lt  IX*  p»  194  Biifmaan.  iii  Pnief.  ad 
Virfpi.  (p.  36«)  BeyDioi  de  Edit.  Yngi.  X»  Y.  p. 
4i7.8axiusiiiOii(Hn.  Ul.  T.U.  p.4fHf  et  Biiputatia 
€fum  de  Pooipamo  Sabiac  edita  eal  Bonaaa  18^ 
Senatiit  Academiei  noaune  ad  indicenda  fSoItBnia 
Matalitia  FrideriGi  GuiliebnillL  eujui  auetOiain  ea^ 
ee  BocL  IbeokiMm  tiilgaiia  est  m  nofitria  rfgionibill 
^una* 

'  Sadem  de  causa  omirimus  BoinvtM  G^LNjanuni 
VsEoiaiHnii  quippe  quem  Pomponii  Sabitii  fefe 
af>qqalflm  fukse  el  circa  a*  1477.  decearisse  con4ett 
Gt  Seipio  Ibffeus  in  Yerona  lUustrata  P.  H*  coL 
114.  Tiraboficbuti  Hist,  literat  Ital.  T.VI.  PpHI, 
p.  108B.  et  Pofiriui  CataL  BibL  MagUabech.  T.  L 
p.  44B.  quoi  citat  auctor  INiputationii,  quam  mod» 
mamorarimui ,  de  Pomponio  Sabino  p.  12.  quibiia 
addantur  Heaniniui  ad  Juyenalem  p.  709.  ^eqq.  e^ 
Salf  agniui  Bofiinui  ia  Prolegom.  ad  Oyidii  emmam 
in  IbiB  p.2.  ieq. 


El  4c  quidem  eonim  jnterpretum  coxnmemoratio<* 
He   defui|cti  sumui,   f|uorum   opera  qualiacunque 

im- 

cia  nostro  iempor$  dtcttur  Vo*  GaHiarum  ,e  ttamdo  Cmrtman* 

iochiaf  imcolae  Foloehi  ap*  niregitf.Ad  Aeo.  VI1.697.  Idt» 

pdlaaiw.     Ad   Aen.  V.  84.  cus  ci  mum  Cyminipofi  Sa^ 

Saqm  tusmeg»  e  stpulchrii  o^  irium  M  f  iai^re  fmiro  lo'. 

rt^^cn  serpeBios  itf  e  iumiUo  eus  oid  appeUaUfrf  ffam  iilio 

Murrit^ud  Slium  libro secun^  oppiduium  uuper  dirutum apm 

^{n.  585.)  I  ei  PitrisiiSg  urbe  pdlabaiia^  vicui  CjrminL 


Digitized  by  VjOOQIC 


iii     dAP.  xu.  im  AirttQ.  iNiTBRi^ft. 

idpereM^  cenftentur.  Nunc  ecm  mesndrabimuB,  qtuH 
fum  Commentnrii  perierunt  Blb  his  autem  di^uU^» 
re  et  propositum  nostnim  requirit ,  ti  eo  magia  ne« 
tessarium  eirt,  quipfpe  qilod  ii  ipd  ttiaximam  par^ 
tem  fohtes  fiieriflt  e  qtdbua  Serviut  reliqdiqiie  liau* 
aeruntj  De  ringulonim  autem  aetate  quidquam  ccrti 
statuere',  p^fquam  difficlle  cfftt^prcbdrile  tamen  ti^ 
detur,  plerosqvie  iit,  quotf  rtcensuimuii,  ftiiase  mul^ 
to  antiquiores ,  quin  et  Horuiase  labente  quidem  i 
tiondum  tamen  lapao  Latinitatia  rigore.  Et,  qoan» 
doquid^  ex  Goiaiintotariia«  quos  seriptttunt,  noA 
nifli.  pauca  fragmenta  ^perrint,-  aeque  difficile  esf 
de  singulorum  laudibUB  et  doctrina  probuntiaie;  ni* 
ii  de  quibui  etst^t  judida  Yeterum.  Sed  hi  iimit 
pauciorea.  PlerbrumqDfe  Tcro  nomina  hic  ilfic ,  non 
additor  judicio,  memorahtur.  Suffidat  itaqpie  eoe 
nominaase',  et,  qua6  de  ipsorum  Gomrnentariia  su* 
pemmt,  fragmenta  cbllegiflsct.  Praeirit  hac  in  ve 
BurmanniMf  qui,  cta»  n66lrti  quidem  opinione  pasi- 
aim  labatur ,  diligenter  tamen  eonim  nomima-  cobk 
quifflriase  censoidus  est.  Et  Tero  Burmanni  dispu- 
tationem  tanti  facio,  u(  operae  pretium  ducam,- 
ipsam  h.  L  integram  inserere.  Sic  igitur  ille  scribit 
m  l^raefat.  ad  Yirgil.  edit   p.  39.    i  ^ed  ^raeter 

>  SerritMy  Pfailar^yrium .  Val,  Probum  at  Dona- 

>  tum  I  haud  parvo  numero  apud  Grammaticos  Te- 
j|  teres  memorantur  Yirgiliani  Interpretes,  quorunk 
»  lucubrationes  aut  penitus  nobis  interciderunt,  yd 
»  Serrii  ac  Donati  reliquiis  intermizti  habentur. 

»  Sic  L«  AiriTABUH  GoBnuTtif  in  Haronis  Comnlen* 
i  tarus  laudat  SosipaCer  Gharisius  lib.  L  bistit. 
sf  Gramm.  p.  100.  et  1^2.  de  quo  ita  Gellius  L.  II. 

0r 


Digitized  by  VjOOQIC 


tl&GIUI.  113 

6.  6.  itdiiBiiii//t  GrammaNeit  y«s  Commeniiu^ 
in  Virgilzum  oamposueruni  f  in  quibuM  est  Cer^ 
nufus  Annaeus.  et  h^  IX«  c.  10.  Tocal  kominem 
eane  pleraque  non  indoctum »  ne^ue  inpruden^ 
iem.  M^mit  etiam  ejus  noQ  uno  in  loco  Senrius* 
Laudatqpie  Gorautum  hunc,  et  ex  qjus  adnotatio* 
nibus  in  Tirgil.  locum  producit  Macrob^  L.  V. 
Satum.  G.  19.  in  cujua  tamen  indice  perperam 
JureJius  Comuius  Tocatqr.  Vid.  de  eo  Scalig* 
ad  Euseb.  p.  197. 

•  C|u.auM  in  Gommenlario  ad  Maronem  miemorat 
idem,Ghari8iu8  L.  II.  p.  180. 19L  et  197.  ubi  ^lrvn^ 
Oum  Ceisum  appellat*  Nescio  an  idem  Aruntiua 
ail,  qui  cognomine  Aruniii  ClauiUi  occurrit  apud 
Biomedem  L.  L  p.  307.  A  Prisciano  quoque  cita** 
tur  saepe  nunc  eubAruniiip  nunc  ainpliciter  sub 
Celsi  noniine;,ut  et  apud  Servium* 
>  GvnonBa  in  Maronis  tieorgica  citat  Gharis«  t» 
IL  p.  184.  qui  tamen  nbn  potest  esse  Marcus  ille 
Anlonios  Gnifo,  cujus  meininerunl  Macrobius  el 
Quinctilianus ,  et  cujus  vita  exstal  apud  Sueton» 
de  Illustr.  Gramm^  c.  7.  licet  illio  Yinetus  eum* 
dem  faciat. 

i  iuLn  quoque  BTOiKt ,  non  ignohili^  Granii 
maiieit  in  Commeniariis  9  qu€te  in  VtrgHium /e^^ 
eii^  meminit  (xellius  L.  L  c^21.  £t  L  XVL  c.  6» 
JuUum  Byginum  cital,  in  quario  librorum^ 
quos  de  Virgilio  fecii*  ubi  quae  ex  Hygino  ad-^ 
fert  Gellius,  eadem  quoque  prodiicit  Macrob.  L* 
YI.  Sat.  c.  9.  Ejus  etiam  mentio  non  rdiro  occur-* 
rit  apud  Servium. 

»  Sic  Vbliiiv  LonouM  in  L.  II.  Aen.  profert  Gha« 

H  rii. 


Digitized  by  VjOOQIC 


114       CAP.  XIL    AE  ANTIQ.  INTE&PIL 

1*18.  L.  n.  p^  163.  de  quo  Feltus  longus  tn  /<?- 

cundo  Aeneidos  ,»iUts  commenicUus  est*   et  Ss* 

crob.  L.  in.  SatQtn.  c.'6. 

1  Ex  quo  eodem  scriptore  1.  m.  c.  V.  coll%i 

etiam  posset,  AspKira  Grammaticmn  quaedam  in 

Yirgilium  scripsisse. 

1  Sic  ADAMAirrnTs  SlAaTT&iiTs,  cujifi  zMmnttHa  et- 

stant  apud  Casdodor.   de  Ortbogr^  V.  p«  2296. 

etiam  in  yirgillum'  commentatus  est.  Ejusque  me^ 

minit  Pierius  in  notis,  ut  ad  £cl«'II.  15.  et  18.  et 

YHL  Aen.  <M2.   et  X.  206. 

>  ALKAifDM  etictm,  nesbio  qufii,  inter  tetms 

Tirgilii  interpretes ,  citatur  a  Servio  ad  L.  VIII. 

Aen.  330.  idem  forte ,  ac  AlexanderOrammaticus,  a 

Donato  in  vita  Tirgilii  memoretitt;  ulii  et  «Uioe- 

currunt,  ut  AscoimTs  Psdiakvs,  ]|sx.issij8  et  Hisrs 

Grammaticus ,  ut  jam  nihil  addam  de  Tii^ii  ob- 

trectatoribus ,  ac  GAayiLio  Pigto&s  ,    cujiis  Ae- 

neidomastix   ibidem    recensetur,  quemadmodum 

ViHoiLioMASTix  apud  Serr.  ad  Ecl.  II.  22.  Hunc 

versum  male  distiHguens    Virgiltomasiix  viiu' 

perai.   et  Aen.  IT.  621.     Cfuipat  Atb   nir^lfce- 

masiix, 

9  Martius  etiam  Salittaais,  Commentator  'Tirgi' 

liiy  laudatura  Charis.  L.'II.  p.  181.  * 

»  Et  GaiLLiiTS  ad  Virgilium  de  accentibus,  a  Pri- 

sciano  L.  I.  p.  660. 

9  TiTiAKDM  quoque  et   CALvnM  Themata  omnia 

de  Virgilio  elicuisse,  et  ad  Hicendi  u^tlln  confor- 

massc ,   testatur   Servius  ad  *L.  X.    Aen.  18.  qni 

etiam  auctorem  Dbclahationum  in'  Virgilium  me- 

morat  L.  V.  632.  et  NtGiDii  Commcntarium  Gram- 


Digitized  by  VjOOQIC 


VJIMUUL  118 

^  maticdM»  procul  ^abio  i<i  tirgiUum»  adt»  L 
»  Georg.  120. 

9  AliQS  alii  Grammatici  «^cp^  ui  scriptia  suis  ad^ 
^  ducunt ,  9ed  de  guibus  singulis  operQsitis  agere  ^ 

>  Aostro  instituto  alienum  est» 

»  Passiip  etiam  Pierius  et'  Hein^ius  i|i  notis  sui^ 
^  ad  part^  TOcant  Aansuir i  Hfissu  ^lgcuiiQnum  li<» 
4  bellu^  necdum  ^ditpm ,  qtfo  exeipplis  Virgilianis 

>  uhique  usum  Elocutionum  ^dstruit  ille  Gramma- 

>  ticus,  cujus  auctoritate  saepe  optimas  Maront 
,»  Yindicarunt  lectiones.  ,Hunc  Reapoli  eum  ali^ 
,9  (kaminaticis  ineditiB  descripsit  aliguando  .Bein"^ 
,»  «iuB,  et  in  Goipmentario  Yirgiliano  Cre4uentier  ejui 
j^  lestimQivo  utitur.  Vide  quae  d^  boc  Aruaianp 
j»  Heno  dixi^ipi.Gommei^t.  die  .rita  l!V».Hein^i»  Adr 

>  wnariis  j^v»  .praefixp ,   p.  .9. 

»  Sed  praecipue  inter  ye^ereSi  qpu  Virgilium 
.»  emendanmt,  et  in  ordin^ffi  dig^aieriiMt»  cfenaeiu}! 
.»:flunt  .TvcGA  «t  VAaijQ»t  qui  A,enc;^dQS  opus,  ajb 
9  Augusto  flammis  ereptum ,  castigarunt  ac  dinpq^ 
»  suerunt,  ul  nolUm  ex  Sulpitii  Apollinaris  £pi« 
»  grammatibus  in  AenttideiDi  Virgilianamv  quae  iii 
1  Pitboei  Catalectis  L.  I.  leguntur.  £os  quoquein- 

>  ter  Griticps  numerat    ac  cum  Probo  conjungit 
»  Eugenius  praefatione  in  Dracontii  Hexaemeron« 

Quod  ti.FirgiUuMf  9i  9^iu^  iu^nmuB  Bpmefui  ^ 

CansUffiafn  wruore  novam  poit  fata  ^uhir^  ^ 

Quam  dai  AriMiarehui,  Tucca,  Fariusque^  ProbuMque^ 

•  Hi  con^>lui;a  Virgji^ii  ^emi^tiQhia ,  inperfecl^  ab 
»  eo  relicta^  suppIeTerunt ,  nonnuUa  etiam.detraxe- 

H  a  runt« 


Digitized  by  VjOOQIC 


116       GAP»  XIL    DB  ARTIQ.  ntTE&Pft. 

9  runt.  ut  ofitendit  H.  fitephanus  DisB.  de  Grilieil 
»  p.  48.  et  Petnis  Nannius  L,  VI.  Hiacellan.  c: 
» 10/*  (  I  )  Hucusque  Burmannus,  quem  dixhnus« 
nostra  quidem  opinione ,  hic  illic  enrasse*  Sed  docfi 
Yiri  errores  non  pqssum  notare  priosquam  diligen* 
tiam  laudem ,  qui  post  mortem  patrui ,  tam  inaig* 
niter  de  Serrio  meruit «  quique  primus  Cataloguih 
interpretum,  a  6e.  Fabricio  confectum,  Yeterutt 
testimoniis  undecunqiie  eonquisitis  confirmare  stu» 
duit:  in  eo  tamenpaulo  licentior»  quod  nonnullotft 
qui  in  libellis  suis  Grammaticis  verba  ei:  Yirgili^ 
laudassent  t  propter  haec  male  in  Commentalonan 
Yirgilianorum  numerum  retulerit.  Quod  enim  supm 
ex  Heynii  iftonito  praefati  sumusi  hoc  loco  rq^eten- 
dum  est:  si  diligenHua  inymraSf  ptiucisstma^ 
tsae^  quo9  daia  opera  in  Yirgilium  €tommentat&9 
esse  constet  Et  contra,  aliost  qui  nominandt 
eranty  Burmannus  relicuit*  Sed  plura  hic  perae- 
qui ,  non  est  necesse :  de  aingulis  enim  deiacepe  di- 
cemils. 

f-  a 
h.  Ann,  Gornutus. 

L.  Annaeos  Comutus,  si  Tetenun  scriplonmi  le« 
stimoniis  fides  habenda  sit ,  non  dnbium  esl  quiB 
Gonimentarium  scripseril  in  Yirgilii  caimina.    Audi 


(i)  Scribe  potios  Cflp.XL    p.  f3ii  seqq«) 
( in  Gmteri  Laropida  T.  L 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIRGILn.  .117 

niodo  GelUum »  qid  L.  11.  c.  0.  ait :  •  JfonnnUt 
Grammaitci  aetaiis  superioris^  in  quibus  est 
Comutus  Annaeus^  haud  sane  indocii  neque 
ignoitles ,  qui  Commentaria  in  Virgilium  eompo^ 
smeruni^  eet.  Hacrobius  L.  ¥•  c.  10«  memorat 
Comuli  adnotationem  ad  Aea.  IV.  698*  quin  el 
Chariaius  p.  102«  nominatim  cilat  libnun  X.  Gom« 
iQentariorum  Comuti.  Praeterea  Serrius»  etsi  non 
diserte  narret  Comutum  Commentarios  in  Yirgilium 
•cripaiMe,  saepius  Comuti  nomine  eipUcationes  et 
emendationes  commemorat.  Quibus  testibus  nunc 
etiam  novus  accedit ,  Scholiastes  Yeronensii. 

Qualia  ille  Commentarius  fuerit»  non  facile  ett 
judicare ,  quandoquidem  injuria  temporia  totus  pe- 
rierit ,  praeter  pauca  quaedam  fragmenta.  Ex  qui- 
bus,  ti  quidrideo,  apparet,  Cornutum  a  rcprehen- 
dendi  studio  non  fuisse  alienum ,  illudque  potissimum 
inCommentario  suo  egiBse,  ut  inquireret,  numquid 
Tere  dictum  a  poSta  sit  an  secus  et  wm  Terba , 
quae  usinpaiitur,  rei  conreniant  nec  ne:  ita  tamea 
ut  rabinde  etiam  explicarct  tel  emendaret ,  passim- 
que  Grammaticam  tangeret.  Gellii  locum,  cujus 
initium  modo  memorabamus ,  integram  exhibebimus. 
$ic  igitur  ille  inquit  L.  IL  c.  6.  >  NonnuHi  Gram^ 
maHci  aeiaiis  superioris^  in  quibus  esi  Comuius 
Anna^us^  ^aud  sane  indocti  neque  ignobiles^ 
jui  Commentaria  in  Virgilium  composueruni ^' 
reprekendunt  quasi  incuriose  ei  abiecte  verbum 
pqsitum  %n  hi$  versibus  [EcL  YI*  75.] 

Can<' 


Digitized  by  VjOOQIC 


118*  '    CXP.  Xn.    DS  ANtlQ.  IlfTERPIL 

Caniida  ^wdncUm  /affofi^ikM  in^mnm  mamiri^ 
VuliehioM  990a$$B  ratM^  ei  gurgiie  in  alia 
Ah  HmUdai  nauiat  canibu$  laoeratss  n^rinic*' 

ytxant  enim  putani  verbum  €9se  leva^  ef  i^ 
fiAie  ao  partn  incofkmodi\  nee  tantae  oirotsUaH 
cMgruere^  ^uutn  hofntnei  tepenie  a  bMua  n9- 
itmnieeima  tapti  Ihniatiqtfe  sint.  — ^  Item  eiiud 
Mujuseemodi  teprehendunt  [Georg.  III.  4L) 

—  Quis  #»l  ^ur^sthM  durum 
^uli  iUaudaU  nsscii  Busiridis  aras  f 

Hlaudati  parum  idoneum  esse  verbum  dteuni^ 
neque  ia  ioHs  esse  ad  /aciendam  eeeleratt  Ao« 
mtnie  deie^toHonem  :  qui^  quod  hospiies  on^nium 
getUium  immolare  s^otitus  fuiif  non  laude  m- 
dignus  f  sed  deteitatione  exseeraHoneque  toHue 
generis  humani  dignus  esset.  —  IteM  aUud  ver^ 
ium  cutpaverunt  (Aen.X^  814.] 

Per  IdfMdam  s^ut^leniem  auro  Imius  haurii  afsrkun^ 

Tamquam  si  non  convenerit  dicere  aiiro  aqual- 
lentem :  guonidm  niioribus^  sptendoribusjue  auri 
^qwitlaris  iltuvies  sit  coniraria^^ 

Hae  reprehensioiies,  quae,  st  non  omneai  partim 
aaltem  a  Comuti  manu  profectae  sunt,  Grammati<^ 
cum  produnt  sane  non  ineruditum.  Sed  qui  alio^ 
rum  Titia  notare  student ,  quid  mirum  A  aufainde 
ipsi  labantur  ?  Id  quoque  accidit  Gomuto ,  quem 
hanc  ob  rem  atro  carboiie  notavit  Macrobiua  tt,  V. 
D.  )9.    9  fn   fibro  quarto  in  describend^  XHsae 


Digitized  by  VjOOQIC 


yi&GUJL  IIO, 

morie  aii^  quod  ei  crims  abscissus   essei^    kts 
^erstbus  [Aen«,  lY.  698.] 

JfMdwn  illi  /favum  Proserpina  vsriics  erinem 
jAstulsrat ,  Stfgieque  oaftkt  damuaifsrat  Orco, 

deinde  Iris  a  Junone  missa  ojbscidii  ei  crinem 

ei  ad  Orcum  /eri.    Hanc  Virgilius  non  de  nikilo 

fabulam  Jingii  9  siaU  vir  alias^docHssimus  ^  Cor^ 

nuius  exisiimaiy^qui  adnoiaiionem  ejusmodi  ap^ 

po4uii  his  verbis :   »  Uade  haec  historia ,  ut  crinis 

auferendus  ait  mwientibus  ^  ignoratur:   aed  assuevit 

poetico  more  aliqua  fingere ,  ut  de  aurep  ramo." 

Maec  Cornuius.    Sed  me  pudei^  quod  ianius  vir 

Graecarum  eiiam  dociissimus  liierarum  ignora-' 

vii  Euripidis  nohilissimam  fahulam  Alcqstim  :  in 

kae  emm  /ahula  in  scenam  Orcus  induciiur  gla^ 

dium  gesians^  quo  crinem  absdndai  AlcesHdis 

etric  loquiiur  [ts.  73.] 

Xvtkxt»  d*  M  oi^Ti^y,  &%  uavdifioikv»  1^«»* 
*Otov  %Sd*  ifX^i  n^atoq  hfrio^  ^Q^X^ 

Praeter  Qellium  et   Macrobium  insignia   aliquot 
tt9igpieaUi  servavit   Serviu^,   quae  operae  pretium 
4iico  cpUigere.    Sunt  ista  hujusmodi : 
ad  Ge>  L  %77.    Pai^lidus  oegds.  Quia  pallidos  /a- 

ci(:  nam  ynse  niger  esi.   Probus*OrchM 

(scr,  Horcus)  legii.    Comuius  vetai  ad^ 

spiraiionesfn  addendam. 
tdAeB.Iv45.    iKFixir.  Comuius  €ui :  la&jii  ve^ 

rius^  ui  sii  vehemeniius. 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


lao     ckv.  in.  m  artiq.  nrTERPR. 

ad  Aeti.  L  ISO.  Volaht  MuUi  non  Tolant »  #e</ 
Tolunt,  invem»»e  se  tlitmni.  Sed  Carnu^ 
iue:  9  Verindumf  €»/,  ne^prueposUntm 
etifacee  velie^  eieiesaxa;  eum  aliU  mom 
iuriuseiex  ordine  dieium  sii:  [Aen.  VII. 
840.]  »  Arma  velii  posetfique  simul^  ra^ 
pCaique  juvenius^ 

ad  Aen.I.  48B.  8i  qvoqitb  pmnrcmBi»  nmMmmi 
▲GiroTiT  ▲GHnm*  Aui  laienier  prodiiio» 
nem  iangH^  ui  supra  diximus;  Heei  ekn 
euseiur  ab  tjfso  in  II.  [ts*  431«  ]  t  IHts» 
ei  eineres  ei  Jlamma  esdrema  meorum/^ 
Aui  viriuiem  ejus  vuh  osiendere  :  nimiae 
enim  /oriiiudinis  esi ,  inier  kosHum  ielm. 
versari,  ui  SaUusiius  (Cat9.  c.ei.]  >Ca- 
atina  tonge  a  suis  inierAosHum  eadavera 
reperius  esiJ*^  Comuius  ismen  dUni  ver^ 
su  isio  [Aen.  II.  806.]  >  Vadimus^  m- 
mixH  BasuUs**  hoe  esse  solv^ndum  prin^ 
pipibuB.  Quomodo  se  poiu^  in  pieiura 
eognoscere  %  Solviiur  sio  ;.  sive  quod  no^ 
mina  iransseripia  ^  sive  ex  /aciis,  /a^ 
eile  possii  agnoseeref,  sed  melius  ad  vtfv 
iuiem  hellaioris  re/erendum  esi. 

■ad  Aen.  IX.  848.    Huly^  itoan.    Comuius  nocte 
legii  i    ei   annoiavH:    uirum  nocte  pro 
.    morte?  an^  eum  mulia  nox  essei9 

fid  Acn.  IX.  675.  Ducu  impbhio  gohkissa.  Muno 
locum  maie  iniellexii  Donaius ,  dieens  , 
commiasam  portam  t.  e.  er^Miam  Panda^ 
ro  ei  BUiae »  qui  duces  non  eranL  Cor- 
n^ius  vero  mehus  sensii^  dicens:    ^por^ 

iam% 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIRGILIL 


»1 


/om  f  quae  duois  imperio  oommissa  yWe- 
raif  hoc  eai  elauea^  eam  aperueruTii.^* 

#d  AeiuX«  S47.  Disshxt  iilm  auquid  xiainni. 
Proverbialiier  dioium  eeif  ae  si  dieerei  : 
fion  mirum ,  sie  oecieum  eese  eum ,  qui 
sihiplurimum  arrogabai.  M^  lUy"  elwig* 
Comuius  (1)  ui  sordidum  improbai. 
Charisiua,  qui  nominatim  Librum  X«  Commeii- 

tariorum  Gomuti  memorat ,  hoc  senravit  fragmentum : 

p.  102. 19.  Dioim.  Aiiejus  Pkilologus  librum  suum 
sie  edidii  inseripium ,  An  amaTerit  INdun 
Aeneast  ui  referi  PHnius  (2)  eonsueiudi* 
fiem  dieensfacere  hane  CalHsio ,  hane  Ca^ 
typso ,  hanojo ,  hane  Meeio.  liaque  ei 
X.  Annaeus  Comuius  in  Maronis  Con^ 
meniarus  Aeneidos  X.  »  Didus ,  aii.  Eos* 
pOio  Didus  excepium  esse  AenetmJ* 
Sunl|,qui  putent  Comutum  Commentaiiis  suis  epi- 

irtolam  |>raemisi88e  ad  Silium  Italicum,  ipdque  is- 

toi 


(i)  Ib  Servii  edittonibai 
pt  Corinthuu  Sed  CornuU 
poBieii  restituendnin  t$st  con- 
.  jedt  Ruhnkenias  ,  ac  proba- 
Tit  Roeniua  in  Praef.  Grego« 
rii  Corinthii  de  Dialectis  p. 
yiU.  ed.  Schaef.  Ceterum  re^^^ 
|e  ibid.  nionuit  Koeuius ,  in 
Graecta  istis  priorem  yoculam 
lina  syllaba  augendam  esse  ut 
Sopbodeum  sit  hemistichium 
pt  A\aot  FlagelUferb,  rs.  586. 


( f )  Non  Tideo  Pliniom  in 
Nat,  Hist«  hujus  rei  lacere 
mentionem ;  apad  qaem  At« 
tejio  Phtlologus  modo  semel 
memorator»  inter  auctoret, 
quibus  in  L.  lY.  nsus  eiU 
Yerosimile  est^  ita  Peerlkam* 
pius  roe  monuit,  pro  PHmia 
legi  oportere  VirgiUus  tel  i*. 
VirgUius.  Atte)i  liber  igttor 
ita  inscriptus  faerit  t  •  ^a 
amaverit  Didim  Aeneas  ui 
reftrt  Virglliusf 


Digitized  by  VjOOQIC 


I»       GAP.  Xn.    DB  AlfTIQ.  INTERPR. 


los  dedicaflse.    In  his  est  Doct.  De  Hartini,  qoi  in 
Ditput,  de  Comuto  p.  96.  suspicatur ,  ex  e&  epis- 
tolA  desumta  esse  Terba  ^ae  prodit  Chariaus : 
p.  100.  37«    GrmxTiiTS.    Annae%t$   Comutus  ad 
lialicum   de  VirgiUfjr  lib.  40.    «  Jamque 
exemplo  iuo   eOam  principee  civiiaitum 
ei  poSiae  incipieni  similia  jingerey 
Fieri  potest,  ,ut  recte  coi^ecerit   Vir  Doct.   Sed 
dubito  aa  probe  attenderit  Charisiuin  nomin^tinL 
Ub.  JO*    Cornuti   operis  memorare.    Quam  rem  ai 
ille  nihili  putavit»  opinari  debuit,   cuivis  istonim 
Ijbrorum   epistolam  praemissam   fuisse;  quae   ipsa 
qutdcm  suspicio  non  magnopere  improbanda  vide- 
lur,  quandoquidem  sciamus  Yeteres  saepius  8ingu<* 
.los  Ubros  majoris  cujusdam  operis  singulis  auiicis 
nuttere  et  dedicare  consuevisse. 

FragmentiSi  quae  ex  Gellio,  Servio  et  Chariaio 
memoravimus  (1),  tandem  quoque  addemus  ea, 
qoae  nuper  e  Scholiis  Yeronensibus  a  Majo  editis 
innotuerunt.    Neque  enim  haec»  quamquam  znisere 

la- 


( I )  Pomponius  Sabiuas  ci* 
tat  quidein  aliquoties  X.  ^a-* 
naewn  /  sed  cave  credaa  bunc 
esse  L«  Amiaeum  Comutum , 
imo  est  L*  Annaeus  Florus,  Ad 
EcLI.  6y*  boc  prestat  scho- 
lion;  mitva  TOTe«  L.  Annaeus 
Sic  aiit  m  Caesar  omnibus 
Urra  marigue  capHst  respe- 
9cU  Oceammt  guasi  hic  orbis 
Bomanus  non  sufficerei^aUum 
cogitavUs  dasse  igitur  comr 
parata^    Britanniam   peiU/' 


quae  verba  leguntur  apiid 
Flotum  L.IIL  c,X.  §.  i6.— 
Ad  £cL  IV*  pr.  X.  Annaeus 
sic  aUi  c  Dalmatae  pierum" 
que  sub  sjlwsagunt,  inde  in 
latrocinia  promptissimL  Hds 
jam  pridem  Martius  incensa 
urbe  detruncaverat,  postea  A* 
sinius  PolUo  gregibus ,  armis  , 
agris  mulcta^U:  iuc  secundus 
fuU  PoUio  **  quae  verba  ite« 
rum  suut  apud  Florom  L.  IY% 
c  XU.  §   10« 


Digitized  by  VjOOQIC 


Iai$eta  et  llrunciiU  ttttl,  retieeiida  iridflaMr.    Simt' 

aufem  hii]utaod>: 

afd  Ecl.  nt/  40.    J»  itBDio.    CorfMu^  ne  a^tH^' 
mai :  BicU  in  medio  9iciU  illud  [Ge.  HL  !&} 
»  /n  me€&o  miAi  Caesar  erii^y  pro  emt« 
ne6i/. 

ad  EcL  yi.  9.  Noir  nrjvssA  gajvo.  Cornuiu^  pu* 
tat  hoc  ad  MueoM  periinere:  aed  illud 
magis  accipiefidumf  Cynihius  aurem  veU 
lii  ei  admonuii :  nempe  quod  mUu  Au^ 
gusfi  admoniius  sii  ui  bucoUcas  scti^ 
berei. 

sA  Aflta.ItI.  001.  GoHBs  urnuGn  uLixt.  CORIIIF^ 
TtlS  (I).  Num  indecore  hoo  «&bfAvr, 
quum  sii  UUxes  hosies  deneaet 

ad  Aeii.iy.  178.  Illak  TsaaA  ^aslmb  nia  mtP^ 
TATA.  GORNUTUS  .  .  .  (  quid  >  .  •  «  # 
possei. 

ad  Aeik  V.  488.  Yolvckbm.  LONGITS.  Adnoiai 
CornuiuSt  quod  indeoenier  siMcram  ma^ 
iri  suae  Hvem  sagtiiis  figemdAm  eoHsH^ 
iuerii. 

ad  Aen.  XII.  470.  •  •  .  i  in  Corii  (9)  el  •  .  • 
uii.    Ego    refi'  .  • 
Tlures  tvaase  Comutos,  post  Fabricium  ih  BibL 

Graeca  T.  m.  p.  507.  docte  ezposifit  De  Hartiiif 

L  c. 

(i )  SiesoIetSdioltaslaYe»  faittni  «jl^  qiifai  ipta  Qlonua 

nmensis  antiquiorom  inter»  verlMi  retinuerit. 

pretum  annotationes  cttare  ,  (  s )  Majus  ad  li«  1.  «  Vide^ 

al  fupra  dizunus  p.  io3«    Id  tut  esLplicandum    CatmOus , 

autem  quolies  faeit ,  yix  dq-  yel  interprctatio  Oarm4iT 


Digitized  by  VjOOQIC 


M       CAP.  Xn.    DB  ARTIQ*  OrTKRPIL 

L  6«  p.  8  —  10.  iaque  Gomutuiii  Grammatioiini , 
Tirgilii  Perdique  commentatorem  •  ncm  divenum 
opiaatur  a  Conmto  PhilOfopbo  Stoieo»  Penii  pfa#«i 

$.0. 

Aemilius  Asper. 

.  Asper»  cujufl  jam  biBmentionem  fecimua,  et  in- 
ter  Terentii  et  inter  Sallustii  Scboliaataat  sine  dubio 
inter  antiquiores  Virgilii  interpretea  referendus  est; 
qui  qUidem  Comuto,  ut  Tidetur,  recentior»  aliia 
Mmen  bene  multis  aetate  antecesflerit,  Aetaa  ipia  a 
nemine  Veterum  diaerte  memoratur;  quae  caiua 
fiiiti  ut  Saxius  in  Onom,  lat,  T.  L  p.  XXIV..  ipsum 
inter  eos  Grammaticos  retulerit ,  qui  in  aetatis  caligiae 
Tersantun  Satis  sit  dixisse ,  Asperi  nomen  memorari 
ab  Ausonio  ^nst.  XVIIL  26.  a  Ghaiisio  p*  IIS. 
Prisciano  p.  879.  902.  1254  ab  Augustino  de  Uti* 
lit*  Credendi  c.  17.  et  ab  Hieronymo  ad?«  Rufin. 
p.  867.  qui ,  Teterum  aliquot  scriptomm  Cwunenta- 
tores  lecenmsa  hunc  primo  omnium  loco  nominat; 
quamquam  ez  istis  omnibus  testjmoniis  nihil  quid- 
qpiam  de  Aiperi  aetate  eomperimus«  nisi  quod  A»* 
per»  hoium  qiiidem  seculo,  non  fuerit  reoentior« 

<!ommentarii,  quos  Asper  in  Virgilium  conscrip^ 
sit,  hodie  omnes  perierunt;  frequenter  tamen  a 
rdiquis  Virgilii  interpretibus  memorantur ,  quemad^^ 
moduni  Probo,  Serrio  et  Philargyrio.  Operae  pre- 
tium  ducQ  {ragmenta,  quotquot  senrata  sunt^  cpN 
ligeie.  , 

Pri^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


?niQiuL  ^     lai 

Ml&um  ita^  «teitaiidiit  erf  Psobtit  t  in  sujJQi* 

Ut  xuinc  edita  pnMtant,  flchoIiiB  haec  legimtiir: 

md  Scl.  YI.  82.    SimirA  TBaaAaraQm  AirniAaQini 

ttAEisya*    AemiUus  Asptr  eum  hmt  U^ 

evi»  annoiarei^  ste  ait:    Haee  membra 

nahtrae  Hc  solet  jungere^  ui  in  irid  di^ 

fndaif  nam  ei  oHbi  {kevu  L  68.]   t  maria 

ao  ierrae  c4elumjue  fmifundum.^ 

IMinloiiifira.  Ineodem^uMfutiifo  Varro  [ixi  Fragnu 

p.  1S6.]  inierpretaiurwieUum  appeUaium^ 

yutdnuiriditnialid;n€meiqUoJaiiVir* 

gOiue  [haoul.  08.]    »  IH  famai,  maria 

etc.*'  non^  ut  Aeper  pmiatp  mundum  m 

tree  pariee^dieieit, 

Sed  praecipuua  foiia  ett  Servius,  in  ciijufl  Com* 

mentariia  miiltaa  ^ocpie  Asperi  almotatioxies ,  non 

nmninatoauctore,  klere  opinor.  SehoUa,'xnqu]biia 

Asper  diaerte  memoratur ,  haec  aunt: 

ad  6e.  n.  8B4«    Ywmm   moM  niuuiu-  Aeper 

eimpUeiter  aee^ntt  utteme  nominaiieue 

pturaUe  stt.  Jfonaims  vero  eeU  -^Sedme^ 

Uue  Aeperum  eeqmmnl^ 

uA  Ga.  IV.  108.    FvQoa.  Fucue  eei  ^tiemndum  Ae» 

myb^m  (ac)t  mmfor  ape ,  orairone  minor^ 

dieiue  eo^  fuad  eit  apiiue  nooene:  quod 

oum  ipee  nikUgignai^  aUena  eoneumii  (I). 

ad 

*  » 

(  t )  Boc  scholion  omittera    iocam  lolo  praenomiiie  toef 

Doliy ,  quamquam  yix  credere    vertt  aactorem ,  quem  cel^ 

possnm  hoc  inter  Asperi  frag-    roquin  abiqae  afaeque  praeno* 

menta  referendom  etse*  Fle*    mine  dtat  Probal^vs  tamea 


ri  potesty  ut  Serms  ad  liunc    ridetiir  legendui 

dum 


Digitized  by  VjOOQIC 


fM       GAP.  m    Itt  AIRIQ.  INTS&PR. 

iuum  Amc  4iriffe ,  «/  im  '9f€€fUUiUar  ts- 

itfflnf.    £irc  Jhper* 
^  Aen*  YXI.  168.    Squp.    Solium  j^QHmdum  As* 
•    jBencm  per  AnHsioipion,    gf$o(l    sotum 

Mftum  capii:   quq^i  Jpdinm  a  fledendo. 

Ncm  et  aella ,  <}^a4t  .«^a  dkciff^  e«/. 
a^  Aen.  ¥11.^887.  HmvomsxAmv^^  Id,^i/aeies: 

^i  .[Aeii.  U.  558^]  '9  JEi  ^n^  uomine  fCQr* 

in  is^us  Uragoedia  xUeii  Furia  non  esse 
unms  poieeiaiist  sed  jpk^rimarum ,  se  es^ 
M  ffositmfim^  se  Jf^en^Bi^^f  ee  taium ,  se 
esse  Neeessiiatmn.  Ji^  sdioii  eOam  Asper* 
ad  hAm.  ?n.  «48^  B»  QOimmL  ,^pu  ▲inu«.  Jiren 
6Mi  Asper^  IfonaiHS^  dii^fuiU %  A^  hco 
per  i£f  oaeipieMdMm,^  ui  ^mlfpfuqiur  ,fy'* 
nonem  per  ewli  iumTnfi  W  {ler  ausaa. 
^d  Aeii.^UI.  888.  Kni.  jJRro^Nem.  Onmia^nmtt 
fuae  in  em  exemni  MUe ,  ^apu^  majorts 
tn^ea  exibani:  «(/  Ifeveus,  IfereB:  Tydeus, 
Tydes ;  eigeniiivum  m  ie  miiieba^ni ,  ti/  Ty 
diS|  Iferis.  Sed  pnaphrumque  s  ui  ^^'- 
mOaie^deirahitur^  remaneiai  i.  JSTtne  es/ .' 
€jU£d  Km'\%ImmiiisAAim.''MeminSal^ 

lus- 

fftm  Ptimtim  j qnod,  pt  BamL  scholion  PliilargTrii  ad  h.  ▼• 

*  inenet ,  in  qaiboadam  Codd.  qui  dis^rte  Plinium  citat ,  do- 

et  edd.  extat  ^  licet  banc  ipsam  centem/ucof  noii  Aabere  ece* 

'qutdem  aententiam  in  Plinii  Uum  ei  quasi  imperfectds  t^ 

^libris    leperire    neqaiTerim.  este:  quae  yerba  sunt  apnd 

'SuailetveMi  istamilectionem  Pi^ium  UXI.  c  ii. 


Digitized  by  VjOOQIC 


1u9K6  [Pragm.  1Ii8t.li.L  p.9B4  ed.^Hoit^J  •Ad 

beUum  Pem  Macedtmumm.*'  Sig  Asper^ 

«d  Aqi/lX.  4.  SnBBAT.  UiAsperdieiitenLlifuae 

clauaula  antiqua  esi ,  ei  de  usu  remoia^ 

ad  Aen.IX.  Sl.  Aitus  rE&  tacitvs  oakgia»  &me 
iene  addidiiper  tacitum  altua ,  koe  esi ,  per^ 
pro/undam  alHiudinem.  Nam  Ucei  cre^ 
scai ,  inira  rtpas  iamen  -esi ,  ^neCf  ui  JKf. 
lus ,  supetfundHur  campis.  tfnde  Asper 
disiinadi:  .  Altus  per  tacitiim. 

ad  Aen.  IX.  418.  .Psa  TEHPTrs  trratrKQtJB.  Asperdieii 
TpcTiempus  uirumque^  kocest^  inter  iem^ 
pus  ^irumque^  ui  e  contra'\Am.  Yll.  88.] 
»  Hunc  inier  fiuvio  Ttberinus  amoeno.** 
t.  e.  per  kunc.  - 

ad  Aen.  IX.  678.  'Aexa9i  mm«#  ^mi  bene  m« 
sirucii  armss :  atU ,  Mi  A^pcr  dicii ,  /er* 
rea  cordahabeni^s^  t.  e*  dbm  e/  cruen* 
ia  cogiianiee :  Ui  Mnftium  <ei/  secuius 
qui  [p.  148.  ed.  ^fiaft.]  ai!f.*  ^Succineii 
eorda  maekaeris.^^ 

adAen.  X.  188.  GsniBir  Aii<m  VBMtmi.  Seeundum 
Asperum  crimen  eW?  eausa »  ui  [Aen*  II. 
86.]  3JEi  crmine  ab  uno  Ifiece  omnes^* 
ut  sii  sensus  :  o  PAa^ihoniiades  sorores^ 
ei  0  Cycne ,  causa  vestrum^  u  e.  vestrae 
mutaiionis ,  emor  esi. 

ad  Aen.  X.  539»  IirsioviBus  AaBtis.  Asper  sic  Ye 
git ,  et  uiiiur  Satlusiii  exemplo  ,  q^ui 
[l^ragm.  Hist.  L.  TI.  p.  1006.  ed.  Cort.] 
edi:  >  Equo  aique  armis  insignibue.*^ 
Probus  vero  insignibusalbisfl{iet//e^;'eniftfiii, 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


IM       CAP.  Xir.    DS  ANTIQ.  INTSlU^ll. 


td  Aen.  X.  S06.    laniii  victojubvs  AmOKi*  Aspef 
dieit^  tgnem   Ai^nc,  n^Uivum  inieUigen^ 
dum  calorem ,  venieniem  ex  /erocid  t  ui 
.  ^    «f/ :   Cum  vim  sum  crudeliiatis  effiaret* 
.  id  Aea*  X.  678.    Qtosyi  mvab.  Aaper  quoaEie  le^ 
git^  et  annotavit:    Ke  pro  Te»   yuaei 
expletiva  particula. 
^  td  Aen.  X«  737«    Saub  TiianBiiA  mt.  Aeper  Yuis 
hgit;  ui  sit :  alus  haud  temnenda^  eUitH 
qui  ipse  ait:  [t8.732.]  ^fugientemkaud 
est  dignatus  Oroden  Stemere/^ 

id  AeiuXI.  358«  TiiiAjiQuioimsAiiFso,  Gidat« 
Asper  Ate  distinguit^  t.  e«  Aoiec  wemam 
oremus  ut  eedat. 

ad  Aeii.  XI.  80I#  Rihil  ipsa»  nig  auiai»  iiq  so» 
iiti»  BMOi*  J2aee  est  antigua  leetio* 
Jfamjue  apud  majores  trahebatur  inter- 
dum  a  Graeeo  genitieus  singularis.  JSFine 
est  et  palerfamiliai  et  malwfamiliafl :  fuae 
due  tantum  sMmna  remanserunt.  Nam 
nee  hujus  auras  dieimus^  nec  hujus  cmto^ 
diafl  seeundum  SallusHum^  lib.  IF.  JSKst. 
fp.  ,981«  Cort]  gui  ait:  »  CasteUa  eus^ 
todias  thesaurorumf  '*  pro  cufllodiae;  ita 
enim  etiam  Asper  intelUgit:  Ueet  aUi 
custodias  accusativum  velint. 
Sequitur  Philargyrius,  iu  ccyus  Scholiifl  tria  hag* 

menta  aervata  fluat : 

ad  EcLn.  70.  SiiiiputAVA.  Asper:  ^farditatem 
queritur^  infuit^  quia  statim  post  vtii^ 
demiam  putant  vites^ 

ad   Ge.  IV»  453.    Roii   ti  luLLiufl*    Asper%   naa 

uul'- 


Diq[tized  by  VjOOQIC 


a<i  Ge.  IV.  520.     Qco  mmn%.     Asper^  q^o  mu** 
nefe,  ob  qttam  rem^  vult  etocipi* 
^onro  Hacrobius  duo  exhibet  rragtneata. 

L  ni.  e.  6k  Adeo  aniem  omnem  pietainm  in  tfacri* 
Jitiis^  quae  diis  edthihenda  snnty  pomi^ 
ui  propter  eoTUratiam  cauiafk  Me%eniium 
{Aen.  VIL  648.].  vooaverit  ooniemtorem 
deorum:  nejue  eiimi  ut  Asperi  videtur^ 
ideo  contemtor  dinmi  dietus,esi  ^  quodsine 
respeetu  deorumin  AomSnes  impius/uerii; 
aHoquimulio  magis  hoo  de  Busiride  dixis"- 
eei ,  quem ,  ionffe  erudeHorem  \  iUaudatua 
voca8se[Qie.'l\l.  A^l  eontehiue  esi^  *  '   • 

L  m.  c*  6.  Nec  frusira  in  eodem  loeo  { Aes» 
yin.  270.]  dixii:  ^  Et  domus  MereUlei 
eustos  Pinaria  saenV^  quidam  enim  arwik 
maximam^  cum  vicino  ewi/lij^rmrei  in4 
cendio^  iiberdtam  a  Pinar^eferuni;  ei 
ideo  sacri  &ustodem  domum  Ptnoriam  M^  ^ 
jtisse  VirgiKum.  Aspir  nkrii  T^asToXii^k 
tnquit^  PotiHorum^  qui  ab  Appio'Clau* 
dio  pruemio  corrupti  sacra  servis  pubU'- 
eis  prodiderunt. 
ftiibitari  autem  possit,  otiHmi  ad  Asperi ,  an  potiii^ 

fld  Yelii  Longi  fragmenAa,  referendus  sit  Statiani 

Sicholia^ae  locus ,  in  qup  memoralur  VeHus  Aspeif 

Longus: 

adAchill.  II.  41.  PholoS.  Velius  Jsper  Longus^ 
Pholum  tradii  adversum  Centifuros^  ai 
Mercule  adjutum.  Cum  fferculfink  rece^ 
pisset  hospitio^  -Asper  iraditj  dunt-^ea^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


tso     CAP.  xiL  mAsnaq.  interpk. 

gtiiM  Mwmdia  simpei  ^  qmM  Ceniauro9 

k'   ,  ooeide^tUy  tuwm «j?  Mis  in ptd^  oedf* 

dUsM  y  mdnfire   ( teg.  cujus  t,  )    $anart 

.  non  poiuii: 

ad  utrumcuBque  Tero  hMC  refefre  malueris ,  flcilo  \ 

liM  «eholioii  in  Sertii  GonuiieiiUrios  ialnttum  esse: 

•d  Aen*  ?IIL  294.    Psoi&uKQn.  Mii  PMum  noit 

luUtOfrere  a  ueru  hieiorii$  irmduni:  PAo' 

/m  emiHH  dum  miraiur  sagiiias  Eercu^ 

iis^  fuHuo  imi  ^Ceniauros  nUerfecerai  ^ 

una  ex  siHe  in  peJem  efus  deeidii ,  cu-^ 

jus  vuli^re  eanari  mn  poiuH. 

f«o  «semplo  fidemisf  Temm  ease  id,  ^piod  mipra 

diximtn,  ooMpioi  mwc  ift  Servii  CoBimetitariis  mul- 

U  aeholie  y  es  Lutetii  labore  eiH^eflBila  ( 1  )•    .' 

*    Poilremo  dk  ijuaedam  ex  ksfen  Commentariis 

faagmenta  meraorabimua  i  aerraia  a  Pomponio  Sa- 

bino  \  quae  parlim  ex  Probo  el  Servio  jam  cognita 

toant,  partim,   qmnium  acio,  aliunde  non  nota. 

Ptaapomus  Siabimia  haee  «crS>it : 

ad   Ge»  L  288»    YBETBan^i    Voleerei  se*    Zonae 

regiones  ei  plagae*eoeii  suni^  quas  Ae^ 

miiius  Asper  6  d^^s  eomparami.    In 

poUice  Zona  esi  jsepiemUrionaliie  ei  inha" 

MiaUUs  prepiee^  ftigerewu    In  sefuenH 

digiio  esi  Zona  ausiraiis :  mm*  ^$m  Sol 

ad  eam  perveniii  oeMisvMm  /aoii  iempus  ^ 

fuaa 

.  (  t  )  SvDe  prohabSiii'8  Ttdfl»  dem  in  altero  citetor  auctoris 

tur  SerYianum  ex  Lutatiano  nomen ,  in  altero  tantum  di- 

quam  Lutatiamim  e-SerriaDO  aitar  elii  tfodunt* 
imMfiaam  este  ,  «piandoga^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


'  r^  et  nrthrem  meMU  eH^^^  In  digiio 
medh  ZtfiUt  esi  MqttSnociii^^'  in'^ka9io 
Mt  annodeelinesi  Sotr^  dupkx  aequi^ 
nmc^m  fiieit:  in^hcA&tB^ilte  esse  crediiwr 
proj^er  niiHioif  iit^eiree.  Inqtmrto  digi- 
'  io  Zona  esi  kyemaiiei  cum  a^iUHfk  M 
fhMaeiisdii ,  kyemem  'fa/ffif:  ei  haeo  eei 
gOaM  iemperaia^  qnia  media'eei  inief 
aequinociiaiem  adueiam  ei  aueiralem  fri^ 
giddm.  In  minimo  -  digiio  quinta  £onm 
depbigiiui^j  ausirdlie!  quM^adeo  depres* 
sa  esif  «/  infra' AorAoniem  descendai» 

sA  Am»h  fift  EuKmrp  siurro  mnsB  goslumqus 
nttif^.  jhmdius  Aipet'  in  hoc  loeo  aii  : 
BaS  niefnBra  iuUura  (leg.  natdrae}  sio 
^olei  jungere. 

sA  Aen.TI.  114.  Trris  vLtaA  so&TtnQm  sbvbctab. 

Aemilius  A^per  aii:  3uo  dixit  Virgilius^ 

quod  'ei  senex  e^sei  ei  deHHs.   Helenus » 

^  inqUiif    seneeiuii  foriunam  atcedeniem 

ei  opposiiam  soriem  occupavH. 

md  Aea.  TI.  184.  Bxs  BTTGids  xifNAaB  lagus.  As' 
mitius  Asper  inquti  :  Bis ,  quia  Aeneas 
a  e'i  redii:  ergo  bis  nMigavii  per  Siy* 
giam  patudem. 

ad  lett.  VI.  %4.  Pknfcmo*  doBLUM.  Aemilius  Asm 
pevy  cum  hune  locum  annofarei^  sicaii: 
Membra  ndiurae  sie  solei  jungere  Vtrgi^ 
tius ,  ui  in  iertia  (leg.  tria)  dividai:  nam 
ei  aUbi,  f  Acn.I.fia]  »  maria  ac  ierras 
eoetumqueprofukdiOlf^  •  Ennium  seeuius , 
I  2  qui 


Digitized  by  VjOOQIC 


tm       CAP*  XII*    QB  ^^inSQ*  IKTERFlL 

:  ;  :  '  ^'gpi  [p*  208.  ttL  .H«M..] .  oi^  f  Qui  iu0 
,.    .      •  /umtne  nuuce^  t^rrwa^^  co^fupi^^nitnes.^ 

.4fit*^  ferra  armati\t«  e*.  /enf^ea  habetUes 
corda,    Se4  meliue^  arma^  gfeulus:  ei 

._)      _uleo  subjunfgii  ,ca(KtA« 

ad  AeA»  X*  539. .  iKaiOKiBUS  ai.bis.  Aeper  legit  \sv 
sigmbus  anyifl :  ui  Sall^^iius  XPragm.  HiaU 
,  L,  VL  p.  1006  ed«  Gort]  <  Equo  aijue 
ineign^ue  armis^\     ,  v. 

^  ileii.  X,^564.  Ahtglis.  Videiuriliud  Jepri  sa-^ 
He,  probabilfi^:  Cum  eaepe  falso  nunHo!» 
reiur  advenius  hffstiumi  Jege  cauium§> 
/uii  ab  jimyGleie^  ne  quts^  umguam  die 
hosie  nunc^rei*  Coniigii  hosies  venire , 
fui  propier  sUeig^ium  urbem  diripuere. 

ad  Aen.  XI.  368.  Yskiahqus  oebuits  ab  ipso.  Sd^ 
Ucei  Turno*  Perindignaiione^loguiiur^ 
ei  in  cqniempium  praes^niis,  Laiini  Tur^^ 
no  dai  omnem  poiesiaiem ,  uipuia ,  ore^ 
mus  a  Tumo  tteniam^  ui  cedai  ei  remiiiai 
jus  proprium  regi  ei  pairia^.  Ideo  bene 
Asper  disiii\guii  iivcedat.  ( le^.  in  cedal. } 

ad  A^«  XI.  696.  Tom  yAi.iDA]K.  Apronianus  /e« 
git :  Talida  jiecuri  cpngeminalt  Yubius.  Ae^ 
milius  legit:  yalidam  securiia  epngeminat. 
Si  esi ,  ifistingue  in  eongeminat.:  fi^  P^9r 
iea  sii^  tuU^us  rigat  Qr^  cerebro. 

ad  Aen.  XI.  801.  Nbg  AiraAs.  Auras^^nel^Vt  cam«  esi; 

sic  legii,Aeper*^  Ap^d  anjtiq^os  Graecus 

,     .  genitivus  ei^in  usjn  erai  ^  ui^:  ^ajay  Ha- 

jas:  remansit  in  consuetudi^e  fiaec  fami- 


Digitized  by  VjOOQIC 


VmGftFLJ  '.'  t      |j|3 


;*v,*j-t  ^if,  hi:(ftt8fiiini8a»;  VpSterfamifias.-  r^^ 

'  fV-J)p«tefrfaiiuBairffetf.  AW^ 

'  -    '^     Tonehi  d^  L.  i:  m  p.  98i)  ii»  mulHiudi^ 

•'•*'*•-  *  ite ;  PalredftimUiaruiii.     -    *  ^     •. 

Cd  Aeii.Xn.  8te.    DUAB.    FiUM  suni  Nd^eHs  ei 

ErM;   ^  "MM,    TiiipAone^   Aleeto^  ei» 

itriid  Megerai  quae  poiestaiem  Habei  ei 

^^apud  supiroi;  ei  ajmdinf^roe  :  in  «fer» 

•-•---     ei  ie¥ra  iltde  duaer  'Furiaenon  possunii 

sedAsperaii:  Megeram  ianium  vim  ha* 

-IV*  :if  -T-^e  a/?ikif  infe^os.  '  ."    '  •      . 

-•Biiie  ft«gixtenta\  quae  ex  Pi<»U, -Sertii  i  Philar- 
gyrif\*HftCN»bii  el  Pompoiiii*6aMiii*Iaboribu8  colli« 
g«t<^o^4k'pi«lium  di^lima8,  )>kihi«lkn  probaat  Aa- 
pellteK  sMpeMM  coiitiaiitim  in'  "Virgiltt  carmina  Gom« 
meftlfldjiim^,  tleinde  miadeiit  nobit  .snspioari  Iitera8 » 
i)^UrttttM,  iifrigoenkilfebllfle^jacluram. 

Aliter  tamen  sensit  Heynius^  cqi,"quod  8ane  mi» 
rtiin  M,  haec  frdgmentttTiion  persuaaevunl  ul  cVie- 
deMt  'Aa|)eiNifnllcri^ase'  c(H>linilum  Gommeiif ariui^ 
iflib^V^'8^)<^^^s  e»i,Asp€Him'po9uisse  grammmii^' 
da-ei^^-poigiica  db^rvaia  vol  ptMcepiay   suijeeiis 
pfuexemplo  Virgilianis  verbis  velpArasibus^  adeo« 
qua  lOpinalur  vix  magnum  Jieri  posse  desiderium  * 
ammm  opeirism *  In^am^vero  opiiuoMm  summua  iUe : 
YifwMucT^  passus  est  a  'Benedictini»  Auctoribus,  qui 
ihTcVm.  in.  Tractatus  de  Diplomatibua  p.^62.  pu-' 
l^^cantes  Asperi  fragmentum  a  se  repertum  in  pa- 
Iwps^Q  Gftllicw^,  non  dubi^rmit  tale  judicium 
ferre.    Apud  ipsos  haec  legunlur  \    9  Un  fragmeni 
du^  F%^^ftffe  dAspern   que  ne/us  stvons  {Ucoumori 
^ur  plusieurs  feuiUes  gdiees  ^eoup^s  ei  renver-' 


Digitized  by  VjOOQIC 


tMM      CAP.  XII.    DjS.ftHIS^  IIfTERP&. 

4 

gien  J^8  de  rabbazf^.de  S^  .i^earmqin .des  Prie. 
j^  -A^^t  rfft  la  ptfg»  JM  sfi:  lit,  Afpn ,  ^  tfte* 
i^iesdeJa  p^ge  J^^.^ejg^y^.  Jfe  r^fiie  du  frag^ 
n^ntrA^pkifri  se  irauve  a.Ja  frengdire  colonne 
de  JfiL  y^fffi..^^,en]cof^i^enff^^  p^r  la^fhmi^ 
lign^  Ppur  .abriger^  Mper  a.^orH  4m  eiglee 
lefi\ver^  (/^  Virgil^^^  Voim  lefragmeniT. 
Lbictabqui,  g.  p.  et'g«  c.  t  8»  %%  ut:  Itpir  in  an- 
tiquam  sUvam   8t.   a.  C  p.  p.  8.  i.  ••  i  il 

-  I        t.  fi.  S.  1  «•  6.  a.  \.  iKi..«.,fqprToa^q»t,a)ta 

irip^  t  6.  a»  ii..  8*  X.  n.  c^>  cl^o.  8.  .e.  ^ii.  pf 

-  /       .  c.  T.  g.  (l^...flopifl*<y  CXIJMMl-EA  AO* 

.  FOU  ^oo  l<yM  vofaroi&ui  iXem.J^  AoMu»* 
-  dum  ^K^^iqiio4.aJlM0iiuiic«o  T^oftMr»  «bi 
proposilo  aiii^iikfi  .ajdfunalurf  ^on  m».\9i¥^ 
•  ,.  I    1.  pkmles  (ric)fc       -  -  f    •    . 

-  Porro  in  aotis  bujc  dispiitAtioni  aubjeglis  «ic  da 
4i|OTO  jiidieaat  Kauriin :  ».  Celuinci[nta.pm  /ait 
u^e 'eemmeni€iire  em$fi.eur  Vitgile.  Maie  ^  Po^ 
eien  dee  prindpee  fu'(l  poee^   il  /aii  poMer  en^ 

(Y)  Ad  inteRrgentiani  bo-     Xineaeque  k^s  ameUeiJiu 
rami  tiglaram    aoiendun  est    eile  m^  Scpidiier* 


hps  figfkifiouri  Virgiiii  rermi*  ewU  iegenles  motmbus  anosf 

Cc.e  ^.  iS4^i3.    «  lentofi^uf  Aen.  XI.  iSS^  i38,     Am» 

genis)ae  Popu!{$s  et  glauca  ca--  spnat  alta  bipenni  l^ramnus : 

nentla  fronde  saHctaT  '  Aen.  evertuni  dctas  ad  sidcra  [  pi^ 

VI.  V79  —  *S«.    «  Iturinan'  nus)  \  Rdhora  nee  eaMe  ei 

titfin^  sihHun ,  etmbuln '  eiiu  detdemeeindsteeedifum ,  JVee- 


ni  ffkocumbnni  piaeeet    ^dmatris  eeesaiu  u^eiem  g^ 
sem^i^^ieQerifm^ex^Praf^-   me^fm  iurmt^y    . 


Digitized  by  VjOOQIC 


'  .  m«iuL      .    >      m 

BaM  f#NQi  «d^iixa«iftioiimt  |ftO%  ^deai  opinio- 

»ft  ft  iUa  frngiii^nlft  ^ .  4;gxw  ^e^c ;  SQryip^  I^MIargyrio 

ei.  ntHpw  «onpteriliiis  .Qpl)«(iftxms  t  «Tincflire  potue- 

raai.Ma  l^aldo  jiMib^hilMi.  «we ;.  ipiam.a^teixi  om* 

nino   falsam    esse  mmc  pi^)|>ant  ^qIhi   quae  ex 

kmfmA  Gammeiilafijui  a  M4J1P  publi<S9ta  fmU  /MBt 

mlft..|i  jSclioliaitA.YerQiiWfi»   Suiit  kta.  higusmodi: 

ad  Ecl.  YH.  33.  SinrM  ijujtis^  hA?t!H..Stnumesi 

vms  tttnarium  r  ff^;  Gmrf  (.♦••]  *iir»i^c«i/  ; 

ii<«»,  mi  ftmftm^  k^fifmn/m.  Piauius  %n 

Curcultone  [h  h  TBw)    «  C^stia^  puere^ 

nwum:^  m  re9fwi^4^tHr  ,\  f:ifu»i  ^  Als 

.  .  .     gtfmm  dicM.tn  fm£^Attfif^:W^m  soiei 

eeseJ'  Smum  erg^jms  p^^lum  • « •  e  sint$s 

.    .        uocU^m»   Mis  #^»».,f«M.^.*  l^iis  vas 

gwsdeumfu^hpfe  onmf^m^  .  Vwt:o  de  viia 

F.  R.  L.  I.  |iB  Vr^^Olr  p«^M.l  1  f^epesiam 

vas  dinebani  ^M  er^  ftiJ^um  ift  mensa 

\: ,     .  posiiumi  a¥i  g^ioqfqm  090^  siimnt*    Tria 

enim  Aaee  similia  suni^  proquibus  nune 

acraia/oron  poniiur.'^  Aiia  in  Megaren» 

sibus:    >  Ifempe  .  •  .  sinus  apudnien^ 

sam^  ubi  sermo    sotet   suboriri  sediiio^ 

:  *«•"  (1). 

( «  }   HiiM»  vm  l^bet  ^ec*.  du^aa^.**    3Vt4  enim  ^  pto 

im^ :   Sitm,.,  ioi{uit  y  fl)Wi^  quHm  wuto  acratafofon  dici^ 

U^^fmh.  yarro  de  Vita  Po'  Utr.    Atta  in  Megidensibus  z 

p^a  apmflTi  9    m  Aul  Ifps^  «  Nempe    ad    mens€un ,    uki 

^  ttuu,  uui  gslfisUtm  ojii  M9wa  mm/o  de  sinu  solet  suMfHri.** 


Digitized  by  VjOOQIC 


m      CAP.  xiL  int  iiifniQ.  interpr. 


1 


jNt^jlfSftvir  aoft;      Ra»ii>i»  MmAira  iLiunni  mk^ 

ABH8.     ASPER.    Jfoniano^  MMg^o;  mmi 

1 .;..!«.  ^uodmonH  disd«MrM#.     Mupkhu  ei  ior^^ 

rens  diciiurf  yui  i^esiaie  are^oens^  hieme 

iUioiUiury  qium  Grmfoi  x^fi^Pfw^  voe^ni. 

'^    Sed  noe  ^i  nomM^^AA  «dJj/a^  poswimuef 

1  Grmei  ejf  kieme  ( 1  )•  •     i 

fi4  Aeil.  III.  691.     CoitBs  iKFiUGfs  ram.     CQR^ 

^     sitWlCxeB  heeHe  4enede9^  ASPER.    JTo» 

ifMf^eone^  eeit^  jmikeiice»  .  •  .'ma^n^^ce^ 

'  "'  ^  '(^i^nibiii  6«MAf»i  errortl(v«  ei  jMerknUe pa^ 

ad  A^.  UI.  ,701.  'Afpaabt  CAHAikA  nocuL.  ASr 
P£R«**  CdfMiina  Sieiiime  ofpidum  .  .  , 
-n  ; .  /era#  /leel^  . .  .ensilme  {in  oa)  •  •  • 
f  e^A««n>>e  Mm  ineiiimeruni':  juae  euw^ 
diiingereiur  ,^  ieirum  pthrem  reddebai. 
Wum  eoneiHo  mpto  ad  Oracuium  Apolli^ 
nie  Meruni;  thi  reeponeum  eeii  Mi^ 
x/m  KMt^ftfaif  MintTOi  yap  dfubstv  (2). 


Ubi  p98t  ^m  ezcid^runt  haec 
stmilia^sutU,  Quae  verba  buqc 
docemur  ouidiuo  refcrenda  ef  • 
M  «d  Yarrouis  locumy  ^uem» 
«(fmodum  hunc  Prudanus  p. 
914  jam  cttaveraU 

( I  )  SeiTius :  Torrens.  Fium 
pius  p  qtd  aestate  siecaturj 
unde  et  nomen  accepit^  ad 
Graeei  per  contrarUun  dedere 
yocabijtdni^  mm  x^ifiapfetf  €U' 


wuMtg  a  tempcre  guo  crsdL 
(a)  SerTius:  Camenmu 
PabiS  estjuxta  ejusdem  momim 
nis  oppidum :  d^lfua^  quodam 
tempore  cum  siceata  pestilsn'. 
tiam  creasset^  consultus  ApoU 
lo^  an  eam  penitus  exhaurke 
deberent,  re^mktt  Midm^ 
K.  o.  y,  Oi  Uoc  Oracoli  ret- 
ponaumin  provorbiiiai  •biiaiet 
doeet  Stepb.  Byttnii 


Digitized  by  VjOOQIC 


YntGILtL  :  Ii7 

liAA^lT.  148^  PioiiQra  ^jnKtmu.  ASPBR^ 
.Piei09  stigmoMow ,  M  [Ge.  II.  1  Ifi.]  »  Pio* 
iosque  Gelonos.*'  In  proiAeei^Zaod^mi* 
oe  (1 )  ae  Papyrin... .  >  Aoeb  ifer^a  Aa-» 
fteai/  etigmaia.^  ' '    ' 

§d  Ami.  ly.  178.  Illah  TSRlu  paabvs  itA  nrBm-r 
tA.^  CORNDT08  .  .  .  (qnid)  .  .  .  «/M>e^ 
eei.  ASPER.  Aii  •';•  .  in  Beos  eaepire^ 
Famam  creavii^  per  qudm  quid  introdum 
ifumiur  invieem  eerttini^  ei  €utuHer  .  \\ 
et  beliigerasse  iiaee^nobis  innoteseerenim 
Famam  FirgHiks  singulariier  aki  SaX^ 
fushus  •  .  .  pluraH  numeiro^  utinprima 
Aistoriarum  (2) :  «-^/  per  omnem pro^ 
vineiam  magnae  atrocesque  famae^  ^uum 
^  suo  quisque  lerrore  quinquaginia,aui 
amplius  kostium  miiUa ,  novas  tmmanee 
f.  •'  •  oeeani  acciios  borporibus  kominum 
vesei  eontendereni.^*'' 

f4  Aen.  TII.  841.  Etnr.  ASRER.  StaHm.  ffaeo 
sine  uUa  leciionis  iAiercapedin4  pronun^ 
Handa  suni\  quia  \o^oTpi(r6iit&^  induxii 
hoc  ex  noeendi  f^srtnatioiie^  ideoque  t/- 
'  'lam  perfecto  oficio  induxii  loquehtem 
[  Aen.  y n.  S45i  ]  Sic  et  prtmo  [  vs.  680.  ] 
Cupido  matri  non  rbspoiiclii.  Et  gorgo^ 
nets  venenis  infeciam  abusive ,  non  quo" 

tti\i 

^      .        .    .     -      ♦  , 

f  f  )  Peerlkainprus  opinatur  (s)  Sallustii  locus,   ante- 

liic  latere  noAieb  Protesilao-;'  bac    igaotus,    nunc  .de;iiuin 

^UMiU^  quae  eVat  fabula  Nae-  e  Sciioliis  Veronenslbus  mnsfr 

vii»  v.'Voss»adFrag^i)«TragiG.  tuit  v.  supra  p.   io8. 


Digitized  by  VjOOQIC 


GA^.  XII.  ;fi||.MnBiQ*  INTEllPR. 

.     l .      Jtiani  .ei..^iu^9^$mp0tUihf9  mrmaia  fi^ 

j    .,: «W<v    ..    X 

^d  4eiv  yifc-485..    TT**Bca9UK  p/l?m,  ,  ASPER. 

JVomen  Tyrrhiab  Historici$\traxii.    Tyr^ 

.»  .  r^^ff^  enim  aiuni  /uisse  pmfitorem^.  apmd 

..    ^  ..      quem  Lavinia  deHiuit  d^m  2¥¥^  Asca^ 

mum  timens/ugit  in  sifvas.    Mic  Laiini 
^      'Vilicus  iraditur /msssp 
ad  Aeii.TII.  688.    wuiiui^)i»  ajxjsbp^    ASPER. 

Jnio  ^  .  ^  ei  *  »  .  ad  iertiu9fi  miliarium. 
jlliA^TUI*  106.  .  T^UHTSQini  qjM7oa.     ASPER. 

CruQT  progri»  dicitur.   Nam  quamdiu  in 

eorpore  est^    WBguis  esf}    pmmjluii^ 
^   ^^  ,      cniQr;  yuum  eoM,  tabu9  est  ( 1  )• 
\A  A99.IX.  m     Rjira<.o.     ASPigR^    Jfe  quaes^ 

iionibus  vel  maxima^     JUm^ius  injuii^ 

dftt }  neQ,^ddit  nom^n  ampientis  .... 

(fuod  f^Sjfia^    JUud.nobis  projicit,  quod 
«..  A    ...T^^^VI^^  VH^^ndo  dioii  aficui^d^tu^ %  nec 

dicit  nomfi^ ..  •  •  videiur  osfendere  cog^ 

nominis  /uisse  (2).     Hateciiuiup  kio  (7t* 

burti)  Rem^o  «e«  •  •  . 
adAeiui;^.  309.    Pqffr  KoaTBH.    ASPm    Ei  hoc 

pbscurum.       Sed    koa  modo  Jiei    /«ct- 

dum^   Primufn  jRutulos  accipere  debemus 

AAamn. 

"  (i)  Aliter  Servios;  euiU-  msn  filii  vel  nepotiSf  eogniH 

men  haec  forUsse  dederunt  minem  eum  esss  inUlligimus 

'aiisahi  diipatandL  avo  vel  patn,  quorum   nof» 

'    (  s  )  Servius :   «  I^am  quo^  men  ap^rU  po4Uun  iimnk- 

tiau  aperie  non  ponitur  no-  musm*' 


Digitized  by  VjOOQIC 


flf^^fm»'  -  -  ««  «mM  «ehfimaft  erit  die- 

/»«»,   *»'  ita  vi*  inteltigere  (Ge>I«  88.] 

-€r,^iiti«u  MU§iQ^wiiretur  Graeeiff.  »ak 

'.       .      .[.«i^Jm,  .701- XVI.  807.J     Certeforsi- 

,  .     te»  *<  iV/wrf  ««  dichtm  [Aeu.XV.  661.] 

•f  fia»rial  iune  oouUe  igne»  entdeU*  ab 

.aU9^.Jhr4anu9."  .  Jtardanu»  c»«»  p*^ 

-  .  i>«»tfai«a,e/«e  (I«g.  ul«i0^e»!««'>  »^* 
ganu4 potitum pra^epecie,  Erit ergo taii* 
eenau* :  Pon  .  .  .  RemuU  nepotie  yuem 
oeoidtntXiamuee^poti^euntJiut^J^ 

Jdu/tufufi  Ji^9»f*.^*T  -. 
ad  A«o.  n.  878.  Swtnsiaj^  loer»  nr  woaA.  AS- 
PER.  I7/n««»  n<)i»  (mi)>ilA)  inJiutrique? 
JK»m  auii  />ro  parmn  j»o»*i»r.  lufiUufj 
nif^aeti  eubpudet  (tudu,."l  ir^luftri  po$i- 
tum*  TergiUue  [Aei^I.464.]  .«  Namq*e  euh 
' ...  ingentt  iuetrat  (ium  •ing^.ia.  templo." 
Probus  ftio  poeuit  aptiimmm  exemplum 
«s  JJ»rat*9  [  CanB.'lri.  27.  ]  «  iVoc/e  *»»6- 
Utetri  mhil  astra.  jfrafiter  Vi^  ^  «»- 

daa."  (1).  i  .««     rv 

«d  Aeii.m886.  Jamqot  ni»*in)KH«;  'IH^  A^B-  /flf 

00timprudenset  ignoranseeevaeieee.  An 

quod  supra  [vs.  384.1  alte,.,  *  Muryafum 
ten^rme  ramorum  onerosaquepraeda  im- 
ptdiuuLV    Ergo  mprudp^  ^^  ^^ 

tt\  Wu» :    .  ^hairis    sld>balri  r^t  attra  fnuter 
^xest,haiwaUquidIucU.     rtdit  st  und^S." 
ndT<mmtlI.Oi.vt.^troeU 


Digilized  by  VjOOQ  lC 


14^       CAP.  Xir.    M^AOTIO.  INTERPR. 

'    ryalum  hoc  poL  •-.  W9  initroidai  *em« 
'  ■'     •'    «^*  ealor.      * 

id  Aett.  IX.  402.  V  Ocnrs  addugto.    A0PER.    ^«f« 

noiandum  V « .  yuam  meiror  .  •  V  We^  •  •  • 

"^  *        faeii.  Ergo  adnotemus  adfeoiaiam  siruc'^ 

,'  *  iuram  qua  ad  lo  .  .  .   ora  'i^'.  .  di^par 

'    oraHoms    adquiri^    ui    [A^n.  II.   869,] 

'  '     ^    «  Lucius  ubique  pavor  di  plHkrima  moriiB 

ivMigoP     Ei  [Aen.  VI.  264.  J-^  Pm^ 

"*    "  '  T  siiperque  oleum  /undens .  arcMUibus  ex- 

'\;  ■   •   AV-         ...'•.      '       i-. 

ad  Ajeh. 'X.  '6.     Quta  'Kam..    AAPER.     ipxdiviii^* 

Jam  in  quinto  [m  13.]  "iit^fdiur^  ubi  di^ 

"    xii :    i  Beu  fyuia   nam  -ianii' eindcirmU 

aeiher^  nifni^.  .  .'^    ' 

^t  A^X.;589.    Autbtrs^    iSPiSk.   ]toc  quidem 

^    apud  Homerum  [Hiftd.  KXI.  120;]  de  eo^ 

'^    qui  injlumtr^  imhebaiurf  t^e  posiium 

^  "esi  /  ai  de  eo^  cujus-  sii  in  ca/mpo  corpus^ 

^    {sijlumine)  . .' .  dieium  ruiione.  Sic  in  qw\ 

busdAm  duni  -nimio   sitidi^  fi^iius  aJ 

'JBtdtnerum  irahiiur'y    neque  iemporis  nen 

que  loci  habei  curam.    '  '        *^ 

ad  Acsi.  Xil;'460: :  U^krfTEHQUB  ftTAs.  ASPBRc.-^, 

*  '     oiuod  i  .  .  honore  .  .  •  sdcris  (  sedibus  )  •  •  • 

fnsigne  .  .  v  ndii,  ««; 

Post  honim  igitur  t^m  indigniam  fragm^ntorum 

|Kiblicationem  ^  -hoh  dtAito  quin  cpii8que>i^cile  cum 

Itajo   factunu  ait,    qui  in  Praef.   ubi  disputat  de 

^UY^CL^  fi  se  tl^esauri  Tirtutibus  ^   ita  scribit  5*  VUT^ 

>  ProfeciO'  ef  illii  nqia^unc  eluilur ,  quam  Aspra 

parum  oogniio    celeberrii%^ .  Jleyni^s^  ^sjpersif^ 

cum 


Digitized  by  VjOOQIC 


;.rir-:':   rtmCtlfll.    :'/     .  141 

t999  >^9twkmdun^  \Rut91um  M^^nm^  fal$o  es^ 
0jfmwUy  cofi^meniemos  A$jn%  nikil  eJhuL^paem 
fitwe^  gyam^  fo^iw  ab  eo  graaukiatica  et  po€li<te 
jobwrTata^Tdi  piMoeptef  attijectiB pro eaDemplo  Vk^ 
ipiiaiiit  vevfais  Tel  pbrasibus»  Que^s  m  errof^  ^ef» 
nitf»  duej^s  MaurtmM  (  TraeM^  JUjdeim,  T.  lll* 
p:\^^%\,i^^t»tfH9  etiL  ffunc  uuiem  Aeper  ei 
emUimumik  Virgiiii.tnietpr^em  praec^mmgfue^  lam^ 
de  ebt^nffim^  .«e  jmkebei^  rei  omni.  genere'  efiuii^ 
.aimie  abundaniissimum.** 
::  tUtm  viUm  Soholia  -ei  i^vm  SeifnmiB  Gonferaa^ 
jliur ,  manifeato  cooiprobatiiir »  SerTfutn .  empm  ei 
Aaperi  OOTunentariis  diqwtaadi^inalAriam  eatanmp 
.jipiin  et  inteardiimannotatjoiie^  few.acl  teilnin  de^ 
scripsine.  Scd  omnino  dolendims  jert ,  quad  ainl 
ista  paflsim  adeo  lacunoea ,  ut  viz  intelligi  possint. 
Asper  biscitat  Gomutitti,  ad  Aen.  IIL  601.  et  lY. 
17B.  unde  licet  conjicere,  ipeum  hoc  fuisse  aetate 
juniorem :  et  &d  :ptiorem  q^rdom  locum  Asper  qua« 
fli  reqx>ndet  dubitationi  Gornuti,  unde  videri  pos^ 
flit  suas  annotationes  Gomuti.Gofnmentario  subjun- 
xiase,  Alibi,  ad  Aen.  IX.  360.  citat  Hateri|inum.: 
igitur  et  hoc  fuerit  recentior.  .     .  . 

Geterumf  ubi  de  antiquis  Sallustii  interpretibus 
disputabam^  dixi,  posse  dubitari,  an  phires  olim 
fuerint  Aspri.  Nunc  video  Benedictinos  Auctores 
1.  c.  p.  153.  idem  suspicatos  esse*  Eapique  sqspicio* 
nepi  suo  invento  comprobari  statuit  Hajus,  ubi  in 
Pracf.  J.  VI.  scribit :  >  Quin  ei  ego  duos  Aspros  ^ 
seniorem  sciltcei  ei  juniorem ,  in  Veronensi  pa^ 
Umpsesio  mihi  occurrisse  suepicabar^  eujus   in 

mui'» 


Digitized  by  VjOOQIC 


MB      CAP.  xn«   SB  limQ.  IlfTKaP&. 


mmUA  fmdm  h^  l0g^amm  tm^ 
Jlen.  IX.  386.  *Ilf*  AAP.*  JTiMr  «til^  ^fioAi  miK 
^mthm  eignijicmi  jfuhMut  Jtmii»'  «w^-Jtmior 
dbper  4^iiaiui{of«Mm  Ittiera'  T  lor/ere  poieei  in  N« 
^uodsz  interpres  A«pec  a«/  mietprelatio  A^pri  ^mT- 
jmMtuTi  cur  nam  iki  demum  ea  noia  •US^  pfmOwr^ 
ijfuaeikeuperioribueleeie  semiperomiiiiiur*^  Qime 
llir|i  di^talio  fi  yera  habealor ,  alatalMdiiiD  eril  duoa 
hKdme  Ai|mnmi  qoi  in  Tirgilium  commenlafi  ghit. 
-  Attamea  ri  liaee  nostra  rariptio «  qaod  rir  spe» 
rare  poanmius,  sub  Haji  oculos  tentura  A9  doo- 
4imimum  liahnn  rogalutn  votumuff  ,  quam  opinetur 
lioc  iighan  *Bf *  ASP.  Hon  poase  rigidfidafe  tMet^ 
preiaiie  -depri^  quum  laraen  ad  Aen.  XII.  430. 
^  cKtnl  HEN*  CXMtN;  non  duliilet  ezpKednduni  tm 
Hat^rpntaiio  CormOi*  <l) 

Al^exanden 

Atexandnim  ubi  inler  Virgilii  interpretea  referen- 
dum  esse  censemus,  unice  aequimur  aucloritatem 
Pomponii  Sabini ,  qui  ad  Ecl.  II.  32.  diserte  scri- 
liit  bunc  exposuisse  Virgilium.  Nam,  quamquam 
Alexandri  nomen  memorabatur  quidem  in  editis 
Probi  Scholiis: 

ad  Ecl.  n.  24.     AxpHioir  DiacABus.     Ampkionem 
ei  Zeihum  Euripides^  ei  apud  nos  Por 

cti- 

»»  ♦ 

(  I )  YMa  nipfm  p.  ttX 


Digitized  by  VjOOQIC 


TltftniL  Ut 

mV  iifl/o»'t   fmni€mdo'  colwUee    armenia 

vMOi^    TeBianiur  id  TAebae^  ^uae  A^ 

paUomme   in  Ai^oneuMcn.^  «.  /ratribue 

tmie  dteU»  -amro  eese  elama»  aii.    Sed 

Zeikus  kwmrie  e€uea  coniuiii  operi ,  Am^ 

pJUon    eaHiu  voeami:   eifuuiem  sensus 

«tdnoliiiifi  /aeiliue   gfUam  saxa  vincuu'- 

imr.    Pamnyaeis  (  1 )   ei  Ahxander  /y« 

ram  a  Mertmrio  muHeri   daiam    dieii^ 

fumd.primus  Cynaswm  Uberametrii.    Dir^ 

eueum  auiem^^xH  pro  TieUuiOf  a/on* 

ie  IHroe. 

nan  lajnen  ideo  lioebal  •iM|MMi ,   Imac  Yirgilii 

caffimBa  iBltt|mtotuin  eaw:  ixbo^  non  aine  telbaa. 

poftnifiel  4uiM|Htm  0uipictei|  Atexandfum^  «Probd 

vokk  nwmoratnm  ctam  Graeco  mjrtfaoIcfianiM-seri^ 

ptore,  Fanyasi,  quidm  aliiid  potius  qiaam  Schoiift 

in  Yirgilium  scripsiaaeu 

HecmeliarapoleraniiisdiseereeSerTio,  ({uippe^ 
nullam  omnino  Imjus  interprelii  mealioiiem  jbcevil; 
■teoMlnr  qui4emAle<andri  nomen  aemel  in  Sctvii 
GomBKntftriiai  quales  eoa  Buac  habfmww^  m..fiiio 
Ittji*  acholii!  * 

«d  Aen«  ¥10.  890.    luauci  oomromB  vnMm*    Mie 
Tuscorum  res/uU^  fuijuxia  hu^Jln* 

vium 

( 1  )     Scribendum    opinor  nsi  sant  et  Apollodorus  in 

Pasgrasix,,  Yiz  eiiim  duhium  Bibliotheca  1»  I.  c.  5.  L.  WU 

est  qutn  mgnrficetur  Mytbolo-  c  lo.  et  i4*  de  qno  iride  Hey«^ 

^Mrum  scrtptor  XbBfOan; ,  ciu  nium  «1  Apollod»  T«  U*   pi 

i«i  auBlarilKta  etf  d&i  |m«mi  36o.  t    - 


Digitized  by  VjOOQIC 


144      CAP.  xn.   DB  AimQ.  mTB&PlL 

Wtim  pugn^ant  ^ftetiii  ^  ei  ei  nomen  nii- 

^  poeuii :  tie/,  ui  quidam  volknt^  a  Glau* 

€0y  MintM  regie  fiUo^  oeeisue  eei.  AlU 

voiuni  isium  ipsum  reffem  laifoeinaium 

esse  eirea  kujus  Jluminis  ripas :  -^  AUi 

Tyberim ,  Jani  ei  Camesenae  JUium  i  iU 

in  bello  perOsse  traduni :  —  AUi^  ut 

supra  [  ad  Aen.  IIL  660.  ]  diximus ,  m-^ 

lunieoit  qui de  Sieilia*v^neruni ^  Tyhrin 

i  dituse  ad  similitudinem  fossae  SyraeU'' 

.  sanae :  —  Ssd  kie  Aiexandrum  sequOuri 

qui  Meii  J^^erinum^  CapeH  Jiiium^  M- 

naniem^    in  kune  Jluvhm   eeddisse   et 

Jlmno  nomen  dedisset  • 

jfoi)  9  n  hoc  «cholion.  patilo  aednrptiaa  inapidM^ 

fiieiie,ut  opinor,  fliteberis,  posteriovem  hujns  pai^ 

tem  iion  scribi  potuisae  a  Servio,  irenim  ab  aiiin 

manu  TeniaBe «  qui  •  docere  voluerit  i  Serrium ,  ubi 

dixerat  hie  Tuseorum  rex  fsdt^  qui  juxia  kune 

jfuvium  pugnans  ceeidii «  ei  ei  nomen  imposUH , 

Alexandri  narrationem  .aecutum  ene. 

Interim  satis  minim  e§t,  SerViumv  qui  alioa  ple^ 
MMiue  MtiqUiores  interpretefl ,  e  quonim  amptfti 
ipse  profecit ,  memorare  solet,  nullam  omnino  Alex-« 
indri  •mentionem  fecisse.  8i  eniib  Pomponio  Sabi'>> 
no  fides  habenda  ait  Alexander .  non  aollim  Servio 
fttit  antiquior,  ned  etiam,  ut  diserte  scribit  ad  Aen. 
YI.  100.  Servius  ab  Alexandro  cepii  istius  vcr* 
8U8  interpretation^m. 

Gommentarii  autem ,  quos  Alexander  in  Yirgilium 
acripfiit,  nunc  penitus  iaterierunt,  sed  videnturm* 
perstites  fuine  aetate  Pomponii  Sabini,  qui  iiKie 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIR6ILIL  14S 

riiquot  a^mtit  fragmenta*    Has.  relicpiias  coIKgere» 

et  cum  Senrii  Commentariis  comparare ,  operae  pr^ 

lium  erit :  quo  facto  quippe  apparebit ,  et ,  quales 

ii^ae  Alexandri  inlcrprelationes  fuerinl,  et,  quem- 

admodum  hae ,  si  minus  a  Ser\io  descrijilae ,  huic 

tamen  subinde  disputationis  ansam  praebuerint,  Sio 

igitur  scribit  Pomponius  Sabiuus: 

ad  tid.  II. '  32«    pAir  prihus  GAX.AMOd.    Fislula  an^ 

tiquo  iempore  fuii  sepiem  ordinibus  ca- 

lamorum  co7npacia ,   ui  esi  in  marmoreis 

scyphis  Romae.     Sepiem  fttere ,  propitr 

vnaequcUiiaiem  varieicUemque  voeum.    A^ 

lexander^  qui  Virgilium  exponii^  aii^  €tb 

hac  similUudine  ApolUnem  fecisse  ciihai* 

rae  sepiem  chordas. 

ad  Aen.  y.   864     SiaBiruM.     Sirenes   ires^  Jiiiae 

fueruni  Acheloi  amnis  et  CalUopes;  ha-^ 

rum  maxima  Parihenio  appellaia':  undS 

Parihenope  urbs^  quae  ei  Ifeapolis  dici^ 

iur:  hdbiiasse  scribii  Atexandelr  Leuca* 

Ham  insulam ,    qtiae  esi  anie  Lucaniami 

ad  Aen.YI.  14.    Dabdalus.    Baedalus  fiUus  Mi^ 

tionis ,  vi  Diodorus  [IV.  76.]  oiVy  ui  A^ 

lexander ,  fUus  Eupalmi  (  I  )•     • 

lid  Aen.VI.  26.    MiKpTAuaus.    Alexander  et  ttio^ 

dorus    [IV.   61.]    hoc  plus   addunt^   ex 

tali  caede  orid  pesie^    Aihenienses  mi^ 

sisse   ttd    oraculum  Delphicum  §    et  te^ 

ipon^ 

( I )  Scribe  Eupaiami ,  ut  Quin  et  Sery.  ad  b.  1.  Quidank 

^  apdd  ApoJIod.  L.  III.  C.  hune  Daedalum  Eupuimi  Jim 

IS.  el  Diador.  L.  IV.  p.  296.  lium ,  arU  fuhrili  nobilem  tei 
'  It 


Digitized  by  VjOOQIC 


140       CAP.  IIL    DE  ANTK^.  INTERPR. 

»pon9um ,  uti  pro  piaculo  annis  7  puero9 
7  ei  totidem  puellae  ad  eibum  Minotauri 
mitterent. 

ad  Aen.  YI.  100.  OBSCuais  TiaA  invoivkns.  Quae 
vera /utura  erant.  Probusait:  vcra,  /at- 
eida.  Alexander^  a  quo  eepit  Sergius^ 
pro:  ▼eris  obscura  misceiui,  ut:  [AeiuIIL 
61. 2    >  JDate  classibue  austroe^*  (1). 

ad  Aeii.VI.  107.  DiciTua.  Intelligitur  esse^  ut 
senhit  Alexander. 

ad  Aen.  yi.  111«  Rbgbpi.  Alsxander  €ut:  Acjf^ 
,rologia  est :  recipi  enim  dicitur  ^  quod  a 
periculo  servatur^  ut:  [Aen*  I.  ITBw] 
3  Frugesque  receptas^^ 

ad  Aen*  YI.  113.  Fbbbbat.  Imperfecto  usus  est^ 
quia  ostendit  dtu  tuUsse:  inguit  Alexan» 
der(2). 

ad  Aen.  VL  1282.  Qvib  thbbba  ■▲aKim.  Alexan^ 
der  legit:  Magnum  quid  memoTem  Alci- 
den;  quid  aiibi  [Aen.  V.  414.]  iHctt: 
>  Is  magnum  Aldden  contra  stetiT  (3). 

ad 

( I  )  Quae  apnd  Serriiiin  ad  marte  pras»inius  $U^  fiMm 
h.  Lleguntur»  re?era  oonspi-  fBrre  dssieriu  Et  nUn  cm* 
rant  cum  iis  quae  Poraponius  perfecto  usus  est  tsmpore,  ae 
Sabinus  scribit  Servium  ab  si  diceret  s  adkuc ,  sipiiperet^ 
Alezandro  cepisse.  Serviivcr-    ferret. 

ba  baec  sunt :  Vera  et  obscw '  (  3  ) Servius iulqm vm  q v  i» 
ra  cor^widens :  est  autem Hjr"  HBMoaiM  AtcrDBS.  Melaa 
pallaf^f  peris  ohscura  inse^  sic  distisguilur ;  Ucet  quidam 
rens,  legani:    Quid  Thesea    mag- 

(a)  Serviusad  h.  L  Utahte     numt    ut  epithetoH  ei  denif 

qui 


Digitized  by  VjOOQIC 


TiR6an« 


147 


4|4  AJ^  Vi.   1Q9.    PaBGBITTBS  XtI.4S  V0LA9D0.    Apud 

a7Uiquo8  in  augurus  eum  aves  non  gus* 
•  ',  (arent  cibunLf  nuUum  portendebant.  Ale^ 
xander  dicit :  pascentcs»  t;o/42n/e«  (1),  utk 
(2)  >  A^ra  pasount^  Avemus  lacus  gra^* 
viter  olet. 
ad  Aen.  VI.  265.  Loga  tACsivTiA.  Aetemum  apud  . 
inferos  silentium.  Alexander  dicit^  Silenm 
Ha  loea  inferorum ,  non  quod  iUic  strd^ 
pitus  et  gemitus  non  sit^  sed  tetiebrd^ 
Sa  ( 8 )  •    translatio  est  a  tenebrts  noc^ 

tut^ 


ifui  per  se  non  est  magnus: 
nam  Hetcidem  ethpn  sine  epi* 
^eto  nuigman  inielUgimus ; 
Ssd  meUus  est  magnum  dtm 
Heradit  gumm  sncrilego. 

( I )  Sernus :  Hintjam  op* 
tuHam  significaiar  auguriumg 
quod pascebantx  nam  Romani 
monsfidit  et  dt  comiius  agen^ 
dis  ei  in  beUis  gerendis ,  puJf 
ianacaptareauguria  ^^Malii 
ptscsDtes  dislinguuni*  Alii 
diCum  pascentes  Volando  et 
refenaUadnaiuram  columbo' 
nuift,  qaae  e^ilienies  pasceri 
eonsatnmi*  AiU  Toiando, 
ambulando,  dicunt, 

(t)  Cniusnam  po^e  liaec 
dno  Terba  sUtt ,  reperire  n<Hi 
potuU  Fieri  potegt »  ut  Porop. 
Bab.  dulii  tersum  et  Ed.  h  6o. 
Anie  leve^  ergo  paseeniur  in 


aira  cervi  dtare  rellet^  m^  . 
mori4  lapsus»  scripserit  irtfhs 
pascuni.  Ibi  et  SSerrios  inter* 
pretaturs  «  avium  more  antd 
cervi  voiabani.  **  RcliquA 
verba  Awerma  lacus  gmviiel^ 
oUi  pertineut  ad  explieandunl 
ea  quae  apud  Virgil.  ts.  so3» 
sequuntur  adfaaees  grave^* 
lentis  Aifemif  adeoque  liiU 
verba  ab  koc  scholio  sepa* 
randa  esse  opinor,  quibus 
quippe  aliud  scholion  contiii^ 
neatur. 

(3)  Serrius:  Loca  HOctB 
simvTiA*  Aut  hoc  est^ 
quod  supra  [vs.s64.]  aU  t 
m  Umbraeque  silenies."  aut 
vaii  ostendere^  esse  parteni 
mundi^  in  qua perpetuae Stht 
ienebrae^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


148       CAP.  XIL    DE  ANTIQ-  INTKRPR. 

iurnis,  qudnda  sileni  ofnmaf  qndn  id 
iempus  quietis. 

Haec  sunt  fragmenta ,  quotquot  de  Alexandri  la- 
bore  supersunt:  quae,  ni  fallor,  ostendUnt,  bonum 
omnino  librum  iii  bujuB  Commentariorum  interitu, 
periisse;  eaque,  si  cum  Scrvii  annotationibus  con» 
feruulur,  facile  mihi  persuadent  ut  credam»  Ser- 
vium ,  elsi  in  suis  ad  ViTgilium  schoUis  nusquam  Ale- 
xandri  Commenlarios  memoret,  his  tamen  subinde 
usum  fuisse. 

'De  Alexandri  persona,  quod  dicam,  nihil  habeo. 
Burmannus,  ut  supra  vidimus  p.  123.  auspicaba- 
tur  himc  eundem  esse  atque  Alexandrum  gramma- 
ticum ,  memoratum  a  Donato ;  eamque  su^cionem 
Heyniua  sccutus,  ita  scripsit:  Male,  de  Alexandn 
Bolykistore  cogitani  viri  dOcti.  ProbabUiu9  esi  ^ 
fuisse  eumj  quhm  Maro  puerum  amasse  ei  gram* 
maiicum  dimisisse  narratur  in  Donaii  Viia  Vtrg. 
S»20.  [«  Verum  inter  omnes  maxime  dilexit  Ce» 
betem  ei  Alexandrum\  quem  sefiunda  BucoUcorum 
Ecloga  Alexin  appellai:  donaium  sibi  ab  Asimo 
PoUione.  VtruTnque  non  inerudHum  dimisii: 
Alexandrum  grammaiicum ,  Cebeiem  vero  ei  po&- 
iam:'M\) 

r  1 )  CoBTeniunt  fere  quae  FloUa ,  qaemadmoditin  baec 

Serrius  avnotavii  ad  Ecl.  U.  a    DoDato'  §.  ai.  appelietor  , 

i5  Trei  dieitur  amasss  ^«r-  dudum  docuit  Yosaius ,  mo* 

giUus  ;   AlsMondrwn  ,    qusm  ncate  Burni.  .  In  Dooaio  at»» 

danavU  a  PoUto :  ei  (kbtUem  tem  Ueymus    scriblt  .Flolia 

puerum^  cum  I^i*^  puidU\t  H/er/oe  Apud  PQm{>0fl*.Sahiii« 

ijuos  aMaecenate  dicitur  ac*  ad  fiel»  11.  i4«.  p^K|)jQliam  TO- 

cepisse.    Quo  Uico  pro  Leria  catur  PUtia  Hi&riam 
pwlla  legendum  esse  Altria 


Digitized  by  VdOOQlC 


^         mGILIJ.  140 

AproBianus. 

Turcim  Rufius  Apronianus  Asterius ,  cujus  nomen 
ia  cel^bratisaiino  YirgiHi  God^ce  Mediceo ,  sub  Bu- 
coUcis  adscriptum  r«jperitiir,.,a  Viris  Doctis  cense- 
Ufjt  fuisse.  Yirgilii ;  operum  emendator.  Dubitant  il- 
li  Terp  an  ejus  labor  ult^rius  .^am  Bucolicorum 
opus  ;processerit :  alioqui  enim,|sic  inquiunt,  sub 
finem^.Gepirgicprum  et  Aeneidis  j^on  minus  subscrip- 
lio  illa  *apposita  esse  debuerat  (!)•  Hissis  aliorum 
^gcgiime^.tis ,  .nif^.  (^ii|deD^,^sentcntia »  rem  conficere 
yidetur  Pomponiu^  ^a^icma,'  qui,  ut  ad  Bucolica, 
jta  etiam  ad  Georgicfi  et  ad  Aeneidem  passim  Apro- 
niaxii  emendationes  laiidat. 

Alia  iiuaestio  est,  num  Apronianus  interCommm- 
lalores  Virgilii  refecri  d^beat.  Ad  quam,  nisi  ha- 
beremus  aliquot  ipsius  lucubratidnum  reliquias ,  ser- 
Tatas  a  Pomponio  Sabino » haud  ita  facile  esset  res- 
ppndere,  quandoquidem  nusquam  nominatim  Apro- 
niani  GoiDinentarius  mcmoretur.  Atqui  enim  Pompo- 
musSabinus»  praeter  lectionis  yarietatem,  hic  illic 
ftymologias  et  interpretationes  Aproniani  laudat. 

HeyniuSy  qui  (p.  404.)  fatetur  se  non  rcperire 
unde  eas  hauserit  Pom])onius ,  ait  ( p.  630. )  se  non 
asaequi  quo  jure  Apronianus  inter  Yirgilii  Commen- 
tatores  referatur. 

Equidem  vero ,  pace  suxnmi  viri  dicam }  propter 

has 

'   ( 1 )  Conf  Ileyiiius  iu  Godd.  MSS.  Elencb.  §.  lY.  p.  4o3. 


Digitized  by  VjOOQIC 


JBO       CAP,  XII.    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

haa  ipsas  interpretationes ,  quas  Pomponius  SabiQua 
Aproniani  nomine  laudat,  nequaquam  dubito  ipsum 
inter  Virgilii  interpretes  collocafe.  Nec,  unde  istas 
sumserit  Pomponius ,  longe  quaerendupi  opinor*  Res 
enim ,  me  quidexp  judice ,  ita  in  promtu  est ,  ut 
omnino  non  'intelHgam  quomodo  fieri  potuerit  ut 
Heyniua  hanc  non  intellexerit.  Usurpayit  enim  Pom« 
ponius  Sabinus  ipsum  illum.  Aproniani  xnanu  correc- 
|um  Codicem ,  quem  ^deo  bis  nominatim  memorat 
^d.EcI.  IX.  60.  et  61.  Jam  vero  quum  ille  Apro* 
tiiani  Godex  idem  sit  qui  nunc ,  quod  Plorentiae  in 
Hediceo-Laurentiana  Bibliotheca  servetur,  Hediceui 
Tocatur;  quumque  hic,  ut  ii  testantur,  qui  ipsin^ 
viderunt,  in  margine  exhibeat  Scholia,  e&dem  ma« 
nu,  quA  correctiones  in  texitu  factae  sunt,  exarata: 
quid  dubii  rexi^anet? 

tlxtitisse  i^utem  ad  marginem  Vedibei  Codicia,  id 
est  illius  qui  olim,  Aproniani  Godex  Tocabatur ,  glofr? 
lematia  quaedam,  quae  probabiliter  ipaius  Aproni- 
|ini  manu  scripta  fuerint,  diserte  docet  Heinsius  in 
Bissert.  de  Godice  Mediceo  Yirgilii  (quae  prostat  in 
Burmanni  edit.  Virgil.  T.  I.  p,  XXIVI— XLL  )  Wa 
Tcrbis:  ^  Margini  glossenuUia  nonnumqtifim  acin^ 
ferpretamenia  f  eed  rara^  adlinebantur  ^  minuio, 
quidem  ac  diverso  scriptionis  characteref  qu€ilem 
nos  cursorium  sive  cursivum  appellamus^  ipsa  ta^ 
men  Maroniani  contextus  scriptura  vix  recentio^ 
ra^  ac  supparemfere  aetatem  prodentia^  ut  haee 
quoque  ab  Asteri^na  manu  projidsci  yix  dubite^ 
i^us.'^ 

At- 


Digitized  by  VjOOQIC 


yiRGiLn. 


m 


Atque  haec  quidem  glosaematia  e»e  eadem  illa, 
quae  a  Pomponio  Sabino  memorentur,  ommno 
suadet  illud,  toiisur&  libri  laceratum,  glossemationt 
quod  coni^Hcitur  in  margine  Ezempli  ficripturae  is» 
tius  Codicjs  ab  Heinsio  publicati: 


SlTOKTft/U^lAElUClOCS 

NI^Hillii^tSf^ATREblC 

hoc  ipsuin  enim  etiam  intcr  Aproniani  annotatio* 
nes  a  Pomponio  Sabino  memoratur;  quo  opitulante 
faoc  truncatum  scholion  sic  suppleri  posse  video ; 

SlTHOK  ThaAGIAE  RBGIO  Bs/ a  iSti^Ao- 

n  Phtllidis  PA.TaB  Bidaquae 

DEVOPHOOirTA    ADAHAm/. 

Hinoris,  quam  par  fuerat,  haec  glossemata  aes* 

.  timarit  Pet.  Franc.  Fogginius»    qui  Codicem  Medi- 

ceum  typis  describi  curans ,   nullam  omnino  horum 

ratimiem   habuit   ( 1  ) ;    causam  praeferens ,    quod 

ettm  parvi  momenti,  tum  pleraque  mutila  essent  (2). 

Vel- 


(i)  Nec  Scholia  prostant  in 
flcripturae  speciminibuSy  quae 
dederuut  Mabilloiu  de  Bc  Di* 
plom.  p.  35d»  et  Benedictini 
Monacbi  in  Nouveau  7*raitd 
Biplom.  T.  UL  p.  5i.  tab. 
XXXV.  II.  IV.  Num  Abbas 
Sestinius  borum  Scholiorum 
mentionem  fadat,  nescio  dice- 
re^quum  hu]u3Di88ertationeni 


nancisci  non  potuerim.  Pro- 
diit  ista  boc  titulo :  Disseria» 
%ione  dd  Codice  Apronicmo  ^ 
dalT  AbhaU  Sestini,  Firenzc 
173«.  4** 

(9)  Titulus  libri  est:  P. 
Vergiiii  Jdaronis  Codex  anti* 
quissimus  a  Rufio  Turcio  A^ 
proniano  V.  C.  distinctus  et 
emaidatus  qui  nunc  Floren^ 


Digitized  t>y  VjOOQIC 


in       GAP.  XIL    m  ANTIQ.  INTERPR. 

TeUem  tamen  addicUffiet  Fogginius,  nec  timuinett 
me  haec  fnistra  libri  nitOTem  minuissent.  Vix  du* 
bito  quin,  si  non  omnia,  pleraque  saltem,  quae  in 
Codice  mulila  essent  Scholia  ,  eadem  ratione  ex 
Pomponio  Sabino  suppieri  potuissent. 

Ut  vero  plenissimc  persuasum  babeas»  Apronia- 
nUm  non  solum  emendatoris  acd  etiam  iaterpretis 
personam  egisse,  legito  fragmentai  quae,'quotquol 
H  Pomponio  Sabino  servata  sunt,  operae  pretiun^ 
duii  colligere.  Sunt  ista  hujuscemodi : 
ad  EcL  I.  6.     Dbus.     Auguains ,    quem  appellqi 

Deum  a  benejicio  accepio:   vel  Jtomii, 

ui  aii  Apromanus. 
ftd  Bcl.  n.  15.    NoirKB  HBirALCAM.    Per  Mepaleam 

iniell^ii  Cebeiem  puerum,  yw\  quami 

quam  iesie  Aproniano  Aegypiius  essei^ 

non  oarebai  graiia. 


IJM  flpi  BihBoAeea  Modiceo^ 
fMtrsntioiM  adservatw  ,  bo» 
po  puhUco  typis  descriptus 
iftnno  CiODCCXLL  Floren- 
^ae  1741.  4^.  In  Praefat*  p. 
XIII  Fogginius  sic  scribit  de 
•istls  Glossis :  «  Echgae  mul- 
ps  tton  interlinearihus  i  ut 
vocant^  tum  marginaUbus  no^ 
iis  inlusiratae  sunt^  quas  dein-' 
ds  cstsris  libris  bis  tantumc 
modo^  mU  ter  offtndas^  sed 
^Ke  notaSf  Ucet  a  manu  non 
mediocris  antiquitatis  factas, 
ifpponendasfors  non  duxi  «ie« 


qmim^  quod  < 
msnU  sittisfrusir^  Ukri  niSot^ 
rem  minuisssnt^  eoqus  magis 
quod  pleraeque  sint  mutRae^ 
SciUcei  Codex  quadrata  q^k» 
dem  t  sed  multo  aptpUori  ,  qwi 
nunc  est  fbrma,  oUm  fiiisssp 
ambigi  asqtdt,  tum  har^m  ^M" 
putatione  marginaUum  nota» 
rwn ,  tum  stiam  ex  tita$iis  ii^ 
brorum  in  piurimis  pajgmis^ 
cum  Ubertonderetur ,  aut  mkim 
latis  omnino,  oMf  dsipmca^ 
tis/" 


DigitizedbyGoOgle 


▼IR6IUI.  10» 

«d  EcL  IIL  18.    LTCI9GA.    NoiMn  •«/  cm£s  »  m/ 
ficium  a  po€ta  ex  lyoo ,  id  eaillupoy  vel 
ui  Jprvntanus  aii^  quasi  Laoessa,  uieii 
^  ex  Laconiiiy  quoniatit  ex  ea  regione  op*  . 
iimi  veniuni  canes. 

ad  Ecl.  IIL  60.  A  jove  wiincipiitm.  Vuli  Aprom 
nianue^  ui  per  Jovem  ei  Apollinem  in* 
ielUgamus  Ociavium  Caesarem^  quijo^ 
vi  et  ApoUini  iempla  feceriU 

ad  ScL  yil.  6* .  DBFB5DO.  Apronianus  aii:  De* 
fendere  Mc  esi  vindicare.  Nam  frigus 
arhuseulas  novellas  laedH, 

adlcLVILI?.  Hba  88AIA.  necessaria)  inquH 
Apronianus. 

nd  ScL  TIL  21 .  LiBBTaii)B8.  Ui  memtnii  Vdrro  [  de 

•  L.  L.  VI.  p.  69.  ]  dicuniur  a  terresiri  lo- 

co  Musae^  ui  OlympiadeSt   PimpUades^ 

TKespiades  >  Heliconides.  Apronianus  ait : 

lAbeXns  fons  esi  JTeiiconiSf  sacer  Musis. 

ad  EeLYn.  88.  Siiiuu  lagtis.  Sinus,  ui  aO' 
Apronianus »  vas  est^  eujus  diminufivum 
sHeUa. 

ad  Bd«  VIL  63.  GAarAirBAB  HiKavTAB.  Id  est  spi^- 
nosae^  ui  aH  Apronianus^  ut  aUbi  [Ge« 
m.  444]  ^  BirsuH  secueruni  corpora  ve* 
pres.'* 

ad  Ecl.  VIII.  7.  iLLTaici  abquobis.  ///yrtt  /^o- 
puli  a  Chaonibus  ei  ThesproHs  incipien^ 
tes ,  usque  ad  Eisirum  ei  JDanubium.  La^ 
iiiudo  esi  a  Macedoniae  ei  Thradde  mon" 
Hbus ,  usque  ad  Paeonas  in  Jonium  mare* 
Nomen  habent  ab  Illyreo  Polyphemi  fi- 

fio.f 


Digitized  by  VjOOQIC 


MM       GAP.  XU.    DB  AlfTiQ.  IRTERPR. 

Ho^  fni  gemius  /mi  e  Cyclope  ei  Gala^ 
iea  V  ui  aif  Apronianue, 

ad  EoL  DL  60.  Nbpotes.  /n  Codice  Aproniani 
hoc  scripium  erai  Nepotes  hi. 

ad  EcL  IX.  61.  Staikgv5t.  In  Codice  Apnmiani 
9te  ecripium  erai. 

ad  EcL  X.  66.  Sithohiasqijb  irnnBS.  SUhonis , 
Thraeiae  regio  eei^  a  SHhone  Phyllidie 
paire  «&c/a  i  quae  Jfemophoonia  cuiama^ 
vii:  in  gua  regione  naius  fuH  Orpheus^ 
ui  aii  Apronianus. 

ad  EcL  X.  67.     Libb&*     Liber  voeaiur  inieriar 
.     ^       fiories  arboris^  ui  inquii  Apronianue.  , 

0d  Ge.  II.  246.  Akaeor.  ImiiaHoes  Lucr^U^  qui 
[IV*  223.]  -aii:  »  Denique  in  os  saUi 
venii  humor  saepe  saporis «  Cmm  mare 
versamur  propierf  diluiaque  contra  Cum 
iuimur  miseri  ahsynihta  iangii  amarer" 
Apronianus  legii  sensu  amaro. 

ad  Ge«  II.  295.  Nepotbs.  Vincii  longam  posieri^ 
riiatem  nepoium:  sic  inielligendum  pu^ 
iai  Apronianus. 

ad  Ge.  IIL  39«  Rotam.  Apronianus  vuii  iniel- 
ligi  propier  Ixionem. 

ad  Aeu.  I.  636.  Labtitiamqub  bbi.  DU.  Ruffus 
Apronianus  Dei  legii  hac  raiione^  quod 
non  ianium  inierdiu ,  sed  nociu  bibiiur  : 
ei  sic  inielligii  munera  ei  l^ieiiiiam  Bacchi. 

ad  Aen.  n.  5L  Fbbi;  Id  esi  equi:  nam  L.  VII, 
[v8. 489.]  ferum  appeUai  cemun.  Apro^ 
nianus  legii  Ferit»  pro  percussU  curvam 
aivum  in  compagibus, 

ni* 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIRGILn.  185 

ad  Aen.  It.  56.  trojaqub  huhg  fiTAiiES,  priamtqitii 
AKX  ALTA  11A5E&ES.  Staret  ei  manerel,  /e- 
ffit  Apromanus» 

ad  Aen.  II.  62.  Gsrtb.  Adyerbtum  esi^  stc  legii 
Apronianus. 

ad  Aen.  IL  76.  Abgoliga  db  gbntb.  Eoononpdntt 
Apronianus ,  ei  non  puiai  esse  Vergtlu. 

«d  Aen.  II.  691.  Ouiita  fibha.  Prolus  aii:  Ai^ 
que  haec  omina  Jirma^  nisi  enimpeiiis^ 
sei  omina »  numquam  conjirmari  opiasseim 
Ei  Apronianus  auxilium  legiif  ui  sU^Da 
deinde  auxilium  paier  ^   ei  Jirma  omina. 

ad  Aen*  III.  336.  Pbboamaqub.  Sed  Apronianus 
Pergamiam  legii.     Uirumque  mihi  placei. 

ad  Aen.  lY.  9.  Mb  ncsoMirLi  TsaaBT.  Id  esi  VigiHa. 
iaec  insomnia »  hujus  insomniae ,  dieiiur 
vigiUa  aiioniia ,  quae  animum  suspendii 
cogiiaiionibus  phaniasnu^icis  :  hoe  apud 
Ennium  [p.  331.]  ei  Pacuvium  [ap.  Ghariff, 
p.  78.]  invenies.  Plinius  [  •  •  ]  summoium 
ab  usu  scribii.  Sed  koc  loco  *  g.  legen^ 
dum  puiat  Apronianus ,  id  esi  phaniasm 
maia  quae  periurbani  quieiem  ( 1  )• 

nd  Aen.  IV.  27.  Yiolbii.  Apronianus  aii  legen- 
dum  esse  violo  ei  resolvo ;  ei  sic  scripium 
fuisse  a  VergiUo ,  pro  violem  ei  resolvam, 

ad  Aen.  ly.  273.  Negsuper.  SecundumApronianum. 

ad  Aen.  IV.  298.  Fama  furbnti.  Apronianus  aii 
fiirentis:  sicque  intelligii^  eaden^  famcL 
furentis  Didonis  detuUi  armari  clmsem. 

ad 

(i  )  Pro  *  g  substitnendum    ^£iui5.  InApronian!  neinpeco- 
Buspicor  n.  g,  id  cst  wuirum     <\iM  legiiur  insomnia  terrenL 


Digitized  by  VjOOQIC 


IM       CAP.  XIL,  DE  ANTIQ.  INTERPR. 

ad  Aen^.IV.  814.  Tvam  ts.   Te  legii  Aprontanui, 

,ui  9ii^  per  dextram  ,    id  esi^   ie:    vel 

de€si  de,   meltus :  ui  siif  quando  mkit 

,mihi  reliyut  praeier  ie ,  quia  perdidi  om^ 

nem  pudorem\ 

ad  Aen.  IV.  436.      ExTasjiAJir.      Extremam  .  hanc 

veniam  oro   ut  impttres   ab   Jenea^    id 

esi  benejicium :  id  est^  ui  protrahai  dis^ 

cessum  suum ,  ^donec  discam  dolere  :    it 

coneesserii^  numquam  ero  immemor  iaUs 

benejicu.     Sic  legit  ^pronianus^     Tueca 

^i  Varus ,    referente  Sergio  ,   Dederis  /e- 

^guni:  cum  dederis  veniam^   cumulatam 

^  morie  remHiam^  id  esi  relinjuam  ticcep- 

ium  db  eo  benejicium^  morie  cumulqiulo. 

lia  inielligii  Apronianus.    Banc  optniO' 

nem  Sergius  ddmnat^ 

ad  Aen*  IV.  464.    Pio&ifK.   Sic  legii  Jprpnianus , 

quia  pii^  id  esi  ^casii  ^   sunt  sofierdoies. 

ad  Aea.  IV.  528.    LBKtBABT.     Hic  versus  hon  le* 

ffiiur  ab  Aproniano. 

ad  Aen. TV.  iS5L     FEaAE.     Leguni  quidam  fere 

adverbium^  ui^  Non  licuii  morejam  meo^ 

quofere  consueveram^  vivere.   Apronia^ 

nus  legii^  ui  ferae  sii  casus  geniiivi;  ei 

hoc  mihiplacei^  Non  licuii  me  vivere  mo^ 

re  ferarum ,  quae  conjugia  non  curani^ 

ad  Aen.  IV,  552.    Sighabi.    Sic  legii  Apronianus. 

ad  Aen,  IV.  663.     Mbbiaii.     Mediam  legii  Apro* 

nianus  :  nam  qui  se  iransfodii ,  medius 

videiur  esse  gladii.    Silius  Z.  /.  [ys.  307.] 

<  Concidii  exacii  medtus  per  viseera  ieU.** 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIRGILIL  «7 

ad  Aeii*  V.  143.    TaiDBHTiBtTS.    Id  est  acutia^  U* 
frii  JpronianuB.  Ab  Ennio  [ .  •  ]  Hracium 
^    est, 

ad  Aen.  Y.  620.  Masii  DoaTCLr.  Forie  Isinarii 
Dorycli ,  Thracii^  ab  Ismaro  monie  Thra" 
ciae;  mihi  non  placet :  nam  antiqui  oo- 
dices  Marii  habeni ,  ei  haec  Beroe  Troja-- 
na  in  Sicilia  manebai.  In  Bucolicis 
Apronianus  aii^  Maros  mons  Thracitte^ 
ubi  Maro  vinum  dedii  Ulyssi  ei  Probus 
in  Commentariolo  Georgicorum  [II.  87.} 
facit  meniionenu 

ad  Aeki»  TI.  !•  Sic  tatua  lacaiiiaks*  Probus^  His 
duobus  versibus ,  inquii ,  finUur  hie  liber 
in  Tuccae  et  Comelianis  commentarHs  ^ 
et  Vergilium  Ua  etiamjinisse  manifesium 
estf  ei  inchoasse  sextufn  librum  Obyertunt 
•pelago  proras.  Nesdo  iamen,  eurfactum 
'  sii  I  ut  Phici.  (  sic  )  aliter  habuerii,  A^ 
pronianus  auiem  prindpium  esee  dooei 
Sic  fatur  lacrimans. 

ad  Aen.  YI.  126.  AvBHifo.  Ad  Avemmmf  s£e  /e- 
git  ApronianuSm 

ad  Aeiuyn.  412«  Sn  inrvc.  Apromdnus  tegii: 
Et  nunc  tantum  manet  Ardea  nomen. 

ad  Aen.  VII.  683.  Iligbt.  Statim.  Apronidnms 
tegit  Scilicet. 

ad  Aen.  yil.  778.    PHOBBiQsirAa.    Geniium  Pk^e^ 

bo.    Multi  leguni  Penieenam.    Prohus  ei 

Apronianus  leguni  Phoebigtnaia 

'  ad  Aen.  IX.  214.    HAirBBT  hubeo.  *  Apromatws  dSi« 

«/in^iM/  mandet  humo:   vel  diame  faumo 

80« 


Digitized  by  VjOOQIC 


tlB         CAP.  XII.   I>B  ANTiQ.  tNTERPR. 

floUta ,  id  e^  fua  totituin  erat  Amutr^ 

htmines. 
ad  Aen.  IX.  230^    GAffraoavit  m  gihpi  hbdio.   Ih 

medio  eeuirorum  y  quae  pro  urhe  eratU , 

campus  fuit^  Apronianua  legit :   Campis 

in  medio  castrorum;  mihi  placei  campu 
ad  AeiuX.  18.    DiTt^H.    Apronianus  non  diviim« 

sed  renxm  leffi/. 
ad  Aea.X.  791.   Optihb.   Zegii  Apromimus;  ali£ 

optima* 
ad  Aj&uXI.  3.    TuIibata  hs5S.  AproniaHus  legiit 

mens  turbata  praecipitat  funera. 
ad  Aen^  XI*  149.  ^Rbposto  pallaktb.   AIH  leguni 

pallantet  ui  sii  reposito  feretro.    Leguni 

aJii^  ut  Apronianus  ^   Pallanta,  ui  sHt 

JEuander  venii  in  medios  ei  venii  €ui  Pal^ 

lania  posito  fereiro. ' 
'  ad  Aen.  XI*  096.    Tuh  TAtinAH.    ApronianM  t^* 

gii :  valida  securi  congeminat  mlnus* 
ad  AeiuXILi  394.    Dedit.    Apronianus  legit  de-^ 

dit,    Sergius  dabat,   ei  damnai.  dedit; 

miAi  placet:  nam  is  qui  amore  perdOur  ^ 

omnia  dai  amori  suo* 
.  Haec  sunt,  quantum  quidem  scimusi  omnia  fra- 
gm(^ntai  quae  de  Aproniani  labore  apud  Pompo- 
niiim  Sabinum  supersunt :  es  quibus  jam  nuno  con* 
stet  Apronianum,  ubi  Codicem  suum  emendaret» 
iM)n  substitisse  in  corrigendis  po€tae  verbis,  sed  sub- 
^  iiKite  quoque  brevia  quaedam  soholia  addidisse » 
adeoque  plane  non  immerito  inter  antiquos  Yirgilii 
ScholiAftas  posse  referri. 

CeleBum,  li  quis  aliquando  praestantissimum  i* 

^tum 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIRGIUL  189 

atum  Codicem  retEaclaUirus  sit ,  haec »  qaae  ei  }hm4 
ponii  Sabini  Commentariis  dedimus,  excerpta  «  proi» 
dfiue  potenmt  ad  supplenda  Aproniani  Scholia» 
qoae  ntmc ,  ut  Fogginius  docuit ,  post  libri  tonni* 
vam,  magnam  partem  detruncata  sunt» 

De  Aproniani  persona,  praeter  Heinsium  in  Dis* 
aert«  laud.  exposuenmt  Iforis.  CenoCaph,  Pisan.  p« 
440.  Tillemont  Hist.  des  Empereurs  T.IV.  cap.l8. 
Jontanini  Hist.  Litt.  Aquilei.  p.234  Reland.  Fast« 
Cons.  ad  a.  C.  494.  Wilthem.  App.  ad  Diptjclu 
Leod.  ei  Ariol.  ad  Sedulium  in  Prolegom.  c.  Y. 
p.71.  laudatiab  Heynio:  quibus  addatur  Burmann. 
in  nota  ad  Henr.  Yalesium  de  Critica  L.  I.  c.  XXUY. 
p.  181  seq.  Horum  autem  opera  citare ,  quam  ex- 
Mrpere,  nunc  quidem  malo. 

Satis  sit  indicasse  Apronianum  non  immerito  sibi 
iQCum  inter  Yirgilii  interpretes  vindicare. 

$•    12* 

Aruntlns   Gelsus* 

Gdsus  procul  dubio.inter  eos  referendus  est  qui 
cHm  in  rem  grammaticam  non  sine  laude  oper^m 
suilm  coUocarunt,  quapropter  hujus  nomen  aPri- 
.sdiai&o^aliisque  Grammatieis  frequenter  in  partesvo* 
€atur.  Praeter  Commentarios  in  Plauti  ( 1 )  et  Te* 
rentii  (2.)  fabulas,  etiam  in  Yirgilium  scholia  scri« 
poisse  Tidetur^  quae  tamen  aeque  temporum  inj^ria 

pe. 

.   (.i>Yi4e;Caf.V.  §.  i.  (a)  Vide  Csp.VL  §,Sl 


M 


Digitized  by  VjOOQIC 


•160       GAP.  XII.    DE  AHTIQ.  INTERPR. 

penitus  interierunt.  Est  qYiidem  nulla  Vetenim  men^ 
tio,  quae  diserte  memoret  Gelsum  commentatuni 
esse  in  Virgilium ;  sed ,  pracSunte  Pabricio ,  nojl 
dubitarimus  ipsum  int^r  Virgilii  interpretes  referr^ 
Sunt  enim  tria  Gharisii  loea ,  quae  vel  sola ,  etiaHl 
aine  aliorum  auctoritate ,  mitn  persuadere  potuissent. 
.Sunt  ista  hujusitiodi: 

p.  180.  80.    Iltcist.    Maro  undecimo   [vs.  408.] 

»  Ilicet  in  fnuros  tota  discurritur  urhe^ 

ubi  Celsus  :  nunc  pro  illicOy  id  estf  sia* 

tim ;    unHqui  pro   eas  licet.    Hieet  "pr^ 

nanc. 

p.  101.  3.    PAaiTEji.  Pro  pariliter.  Cieero  {La^k 

.  16«  ]    ui  Maximus  ( 1  )  notat.     SimiHiet* 

et  Maro  undecimo   [vs.  592.  678.]    ubi 

Ctlsu^  :  pro  aequaliter. 

p»  106.  81.    TuTo,    Maro  undecimo  [vs»   881.] 

»  Quae  iuto  tibi  magna  volani.*^  ubi  A* 

runiius  Celsus :    Non  esi ,    inqmi\   ui 

falso  et  raro:  haee  enim  Zaiina  suni. 

Accedit   Quintiliani  auctoritas  qui  Gelsi  senten^» 

tiam  de  Virgiliano  versu  memorat ,  Instit.  Orat.  L« 

Yin.   c.  3.    9  iSee/.divisio  quoque  afferi  tandem 

injurtani  pudori^  ut  si  intereapedinis  nominaii»o 

easu  quis  utatur.    Nee  seripto  modo  id  t^ceidii  ^ 

sed  etiam   sensu  plerique  obscaene  inieU^e^f 

(t)  Hic  est  Slatilhis  Maxi-*  ebra^  rel  cxaofto^  >i^/d»e  re* 

/mus,  quem  Gharisius  p.  175.  periaDtur,  suspicati  sumuskl 

■  et  i^S.  dicit  librum  scripsiBse  disputatione  de  «ntiquis  ie* 

ie  Singularibui  apudCicero^  terpretibus    Giceronis   §.  tu 

nem ,  iii'  quo  ipsum  de  iis  di«  ubi ,  cum  ijjtift,  et  l|oe  fiag^ 

q>utas0e   quae   in   Gioerone  mentum  memoravimttf* 


Digitized  by  VjOOQIC 


vmGiLtr*  m 

Wt«i  cdveris ,  eupiunt :  ui  apud  OviJam  [HtX.  L 
tK)2.  ]  •  Quaejne  laieni ,  meliora  put€U**  ac  ^est 
verbie^  quae  longiesime  ab  obscoenitate  absunt^ 
^occasionem  lurpitudinie  rapere.  Si  quidem  Cel* 
'sus  eacophaton  apud  Virgilium  putat  [Ge.  1. 357.] 
ft  tncipiunt  agitaia  tume^cere^*  quod  tfi  reeipiaSy 
'  inkil  loqui  iutum  e^/.** 

PraelereaPhilargyriusinsuis  Comm^tariis  saepiiis 
Celsi  explicaliones  non  aliter  memorat ,  quam  ut  ho» 
minis  qui  anle  ipdus  aetatem  data  opera  Yii^^lium 
interpretatus  sit ;  quod  ultrO  etiam  Charitii  auctori* 
latem  insigniter  auget.  Philargyrii  loca  haec  sunt  t 
ad  6e.  It.  332.  GRAHncA.  Celsus  ait  germina  re» 
Hquisse  Virgitium.  Loquiiur  enim  de  o^« 
nium  arborum  fe(U.  ^ 

'ad  Ge.lt.  479.   Qua  vi  iftARiA  aLta.  Cetsus  Oced» 
,num3tgmyicari  aitf  qui  aestu  suo  diffidii 
ierram  inter  Jffauritaniam  et  ffi^paniaikt 
Ut  hoc  stt  obicil)us  ruptis. 
ad  Ge.  tll.  188.    tsqt^  tigem.  Celsus  inque  vil^cm 
sic  intettigit ,    ut  sit  nonnumquam '  iine 
oapisirzs.    Vel^  ui  sit  utraque  paHeduc^ 
tusfdcilis^ 
ad  6e.  m.  2d6.    BuM  tiox.    Cehus  dutti  fh6k  ptp 
donec  interpretatur :  sedt  ut  piiio^  mot 
abundat. 
ad  Ge.in.  313.  CAStEdHtii.  Jtn  usumcastrorufnf 
quod  inde  iormenta  fiaHt  ^  itemque  eiti* 
etai  quae  Cetsu^  ait  retultsse  Varrbnem 
[de  R.  R.  L.  n.  p.  93.]  idco  ^ic  appet'^ 
larij  quod  usus  eoritm   in   Citicia  oiiu% 
9it. 

l  Ad« 


Digitized  by  VjOOQIC 


162    ^  CAP.  Xn.    DE  JkHnQ.  lirTERPR. 

Ad4e  Servium  qui  Gdsi  nomeKi  siaiul  cum  «Uif 
Tirgilii  inlerpretibus «  Probo  et  Gorauta,  mQmoral» 

ad  Ge.L  277/  PaiiLidus  oegus*  Quia palUdos  fa^ 
oH.  Nam  ^se  mger  est.  f^tvhus  Orchuf 
(8cr.  Horcus)  legit:  Comutus  vetat  ad^ 
epiraiionem  adilendam»  Hesiodue  [in  Op. 
etDieb«804.]  Orcumquintalunadicitna- 
tum.  Celeue^  ut  Jurisjurandt  deum  paf^ 
bdum  dictum  ^  ynia  jurantes  trepidatio* 
ne  faUeseuni. 

Haec  tamen  Heynio  nondum  peraiadere  potue- 
runti  qpi  adeo  dubitayit  Cebum  in  Tirgilii  interpre- 
tum  numerum  referre,  ita  tamen,  ut  nec  n^aret, 
nec  aflEumaret.  ^  Quae,  baec  aunt  ijpsius  Terbat 
Quae  sub  nomine  Celst  laudanturi  cum  €ui  Geor» 
gica  epeotentomnia^  in  ComeUi  Celsi  Kbro  tleRe 
Rustiea  loeum  haiere  potuisse  i  ut  nee  neges ,  iia 
neo  affirmes  oum  Rianconio  Epp.  tte  Celso^  Ep. 
YIL  Quae  in  Charisio  oocurrunt  p.  J80.  ei  S93* 
potuere  in  aliis  libelKs  grammatids  occurrere.'' 
Equidem  Tero,  quae  a  Quintiliano,  Philargyrio  et 
Senrio  sub  Ceki  nomine  laudantur ,  non  ausim  con* 
tendere, /esse  ex  bujus  libro  de  Re  Rustica;  mul- 
toque  miitus,  ea,  quae  in  Charisio  occurrunt«  ex 
aliis  grammaticis  libellis  desumta  ess^  butayetjm. 
Primum  enim  pleraque  hujusmodi  sunt,  ut  non 
aptius  in  uUo  alio  libro  quam  in  Gommentario, 
data  opera  ad  YirgiUi  interpretationem  conscripto , 
scribi  pptuisse  Videantur.  Tum  verO|  si  baec  er 
alio  quodam  iibeOo  sumsisset  Gharisius ,  dubilo  an 

sem- 


Digitized  by  VjOOQIC 


TiaGILIL 


168 


acriptutds  fuiaaet  ubi  CehuM  {  1.)« 
BianconiuSt  qui  q^oidem  mHt  dubitayi^  quin  Cel- 
8U8,  a  Senio  et  Philargyrio  fnemoratusi  rit  ille 
Medicorum  princepfl»  A.  Comelius  CebuSi  primo  ad« 
spectu  opinatiiii  est  ipsum  in  Vir^ii  Georgica ,  quod 
canneh  maiime  admiravetur  t  Scholia  scripsine'  et 
sie  exemplum  maj^stri  sui  Htgini  secutum  esse.  MoK 
tamen ,  ubi  cogitaret  omnem  scholia  scribendi  ra-' 
tionem  ad  magistrorum  soholasrefeyendam  esse,  sla^ 
tiat,  pro  tali  negotioi  cm^Hyginum  Tacare  yoluis- 
se  non  nqfat,  Gdium  fiiisse  doctiorem.  Quapropter» 
te  plenius  perspecta  ^  oontendit  i  Celsum  in  opere « 
quod  de  Ke  Rustica  scrips^rit  /  hic  illic  in  Yirgilii 
opinionem  inquiairiise  et  subinde  hujus  poCiae  Yer- 
sum  citasse  yel  expUouisse»  easque  enplieationes  in* 
de  desumtas  esBC  a  Serrio  et  philargyria,  ubi  haec 
carmina  interpretarentur  (2). 

Quid 


(t)  SolfteiiimCbsrfaiiiSi 
nt  «ijira  dijdauis  e.  HL  f .  s« 
sic  ftieiinnpare  tocuI^  ub(f 
vXf  fti  cujos  nomine  ad  eom 
anodiim ,  aatiqui  scr^ptoris  in« 
terpretationem  cttei,  is  scrip^ 
torein  iUiim  peculiari  ope- 
» intetinetatus  ease »  con)ici 
pessit. 

( a  )  Italice  scriptum  Bian- 
conii  librum,  ■  quem  audio 
rarum  esae  in  his  regionibus , 
irustm  qa«e»iri«  Germanicam 
Tereionemcum  Praefat.  Krau* 
siij  Lipsiae  editam  a.  1781. 
soppedit^Tit  mihi  bibliolheca 


firatrta  diketisimL  Hoc  igi» 
tur  ^^>ne  contenti  simus  Xn 
Spist.  yiL  p.  91»  haec  le* 
guntur  :  JDa  ich  femer  vom 
Servius  und  Phiiargjrrius  ptr^ 
schiedcne  Auslegungen  Uber 
ein^e  Ver^e  d^  Firgils  von 
einem  fklsus  ange/Uhrt  Jinde  » 
so  hahe  ich  nienuds  gezwei^ 
felt,  dass  sokher  nicht  der 
unseri^e  sey »  desto  M^iger  , 
^eil  sie  nur  iiher  einige  Ver* 
se  der  Geargicorum  sind,  Jck 
gfaubf^  anfanglichj  dass  er 
iiber  dieses  fVerk ,  als  eine 
ihai  porziigjUch  Ucbe  Maimc$ 
L  2 


Digitized  by  VjOOQIC 


ri64        GAP.  XII.    DE  AHnQ.  INTERPR. 

Quid  dliis  accidat ,  nescio ;  aed  mthi  quidc&i 
dbctissifnus  Italus  non  persiiasit*  Neque  enim  cre- 
dJderimr  omnia ,  qune  a  Yeteribiis  scripta  sunt  Scbo- 
h'a  i  magistronim  lisui  inserviisse.  Deinde  Tero  mi- 
nime  placet,  quod  dicit»  Celsum  pro  tali  negotio 
doctiorem  fuisse.  €ui  ^enim ,  licet  esset  doctissimua , 
dUecori  possit  esse  po^tam  et  praecipue  iti»xTiki¥ 
poStam ,  inlerprelari  P    Et  quis  credat  laudem  auc- 

-tdris  ah  argtjmento  pendere  quod  tractet,  non  a 
ratione  qua  illud  tractetuh    Deiuque ,  si  limes  ata- 

f  tuere  Gelsum  tam  exiguo  labori  vackre  ToIuis8e«  qni 
praestantissimorum   librorum   scriptione    aequalium 

'aidmirationem  movissety  age,  quidprobibbtopinafi, 
ipsum  in  juventute  adeoque  priusquam  tantam  no«- 
niims  famam  con^ecutus  esset,  bujusmodi  studio 
v«l  sQum  ingenium  ai^uere  Tel  aUorum  usui  insenrire 
Tohiissc  ?  '   > 

Praeterea ,  quod  Bianconius  ut  satis  certum  esse 

8ta- 


ScholUn  perfertiiet  hstu^  so 
Mnc  es  gewiss  zu  seyn  sehei'- 
net,  dass  derffeichen  Hygi^ 
iius  Uber  dem  Firgilf  der 
gldchscan  sein  Lehrer  war, 
gemaeht  hatte  Da  ich  aber 
'  nachher  Uberiegte ,  dass  die 
SchoUen  meistens  Noten  sum 
Cebrauch  dcr  alten  Schtdleh^ 
rer,  wekhe  sjch  Grammati' 
ker  nennen^  waren ,  so  wiliich 
gor  gern  den  Hjginus  darun" 
ter  %&hien ;  atiein  ich  werde 
hitmaii  das  Ben  haben^  un* 
Stim  Cornelius ,  der  zu  etner 


'  sokhen  Besehdff^^gumg  su  g^ 
iehrt  wartdakin  sii  rmhnmu 
Naeh  mehrerer  Ud^eriegung 
giaube  ich^  Celsris  werde  im 
sdnen  B&ckem  pom  Acter» 
bau  eine  Mcinung  des  TirgiU 
untersucht,  oder  eine  SteUe 
desseiben  angefuhrt  hnbem, 
und  nachher  werde  Servius 
und  Phiiargjrrius ,  bejr  der 
Gelegmheit ,  da  sie  diesee 
g6ttliche  Cedicht  eommentir^ 
ten^  diese  Stetten  berUhrt^ 
und  vnf  sokhe  su  mserm 
Ciucke  erhaiten  haken.^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


•      •  VlRGILn.  165 

fllaiaitf  Cfebuiliv  q[ui  iat  9e^^  €f(  Pliilftrgyrii  Gont* 
laeaUtiia  inem(>iretur,  -esseitlum  Hedrcorum  Gice- 
rcnemt  qoi  seripHs  de  Medicina,  de  Re  Rustica» 
aliiaqae.  Ubm  inclaijierit^  id  ego  nou  ita  certum 
ese  affimavero  *  neqde  tamen  sine  alii»  'Yeterum 
fteslimoniia  omnino  negavero. 

Fieri  potest  uL  duo  diversi  fuerint  scriptores ,  qui^ 

Gelri  nomenhaberent.  Ut  aic  fere  opiher ,  facit  aliud 

Plnlargyrii  schoHon,  quod  nondum  memoravunus, 

in  quo  Gelsi  verba  citantur»   quae,   habita   argu- 

teehti  ratione-,  videntur  sumta  esse  ex   Gelsi  libris 

de  Re  Rustica*    Sed  in  hoc  scholio   Pliilargyrius 

auctorem  vocat  Comelium  Ceisutn  :  in  reliquis  ci- 

taverat   Celsum.    Ez   addito  praenomine  suspicot 

Phtiargyrium   toluisse  alterum*  ab  altero  distingui; 

Ssl^autem  illud  scholion  hujusmodi: 

ad  Ge.  iV.  l.    Goblbstia   bona.    Stve  quod  Ju- 

piter  metle  nuiritus  sit  in  insula  Creta^ 

sive  quod  in  aire  concipi<xtur.   Nam^  ut 

ait  Comelius   Celsus^   apes  exjloribus 

oeras  faoiunt ,  eor  rore  matutino  mel. 

Quae  si  recte  procedant ,  ex  iisdem  de  Re  Ru»* 

tica  Kbris  petita  esse  putem  fragmenta  quae  Pom- 

ponius  SabiniJks  laudat; 

ad  Ge.  I.  197.  Vioi  lbgta  mv.  Comelius  Celsus 
ait :  Vbi  medioeris  est  fruotus ,  optimam 
quamque  spicam  legere  oportet  et  sepa^ 
ratim  ex  ea  semen  reponere*  Cum  mss» 
sis  amplior  provenerit  ^  eHgendum  se^ 
men  magnitudine  et  pondere  jam  subse* 
dU  :  nam  id  plurimum  potest.  Nisi  kae 
diUgeniia  Mteris^  frumenta  degenet^nt^ 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


IW       CAP«  XU.    DB  AJmQi  ItfTKRPlL 

ad  6e«  lY*  2BL  Su  n  «mui  raoiw,    iVWnd  do^ 
cebii\   juamodo  posnni  ^tpes  r^^aruru 
ColumeUa   ait:    Cerium  eei  hoc  eod$m 
tempore  progenertiri  poeeo  e^o »  juven^ 
co  perempiot  JhmoerHue  ei  MeigoVmr^ 
iAagtnteneis ,  neo  ^mmue  VorgiUue  ^  pro^ 
dideruni.    Mago  quidem  veniribne  eii$m 
bubulis  idem  Jieri  affirmai :  igu^tm  raiiem 
nem  diligeniius  prosequi,  suponmcuusli^ 
puio ,  conse^Uiens  Celso »  fui  prudenOs^ 
sime  ai/|  non  ianio  inieriiju  pecw  ieiud 
amiiiif  ui  sic  guaerendum^^sH. 
Ho8  enim  Geld  li^os  Pompomo  Sabino  co^Um 
fuissc,  satis  probat  haec  ipsius  annotalioi 
ncl .  Ge«  ly.  149,    ItvAc  agb  sATraAS  apibus,  Jri^ 
sioieles ,  in  iibris  de  Animatibus ,  eubii» 
lissime  de  Apibus  scribit  ^  apud  Latinee 
mira  breviiaie   absoltni  Varrof  Junius 
Higinus    diligeniissvme    iraotavii^    non 
praeiermissis  eiiam  quae  adfahulas  po€^ 
iarum  perHneni ;   ComeU^s  Celsus  fe- 
pore   quodam   ei    cleganOa  iHmstraffii ; 
Virgilius  omaiissime   oarminibus  expli^ 
cuii;  Columella  iemperqiissime  scripsii^ 
modumyue  adhibuii» 
Kolo  tamea  difTiteri  me  sic  omnino  nescire  quo 
referam  aliud  quoddam  Gelsi  fragmenUim,  ab  eodem 
Pomponio  Sabino  servatum ,  quod  multp  ma|;is  Gram- 
maticae  quam  Rei  Austicae  argumentum  spirat: 
ad  Aen,  VI.  81  •    Sfoittb   sca*    Propier  preces  ei 
eaerijleia.     ComeliHs   Celsus  ait :  qui 
suae  sponiis  esi^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIR6ILII.  ini 

S-  ««• 
Titus  Gallus 

ct 

Gaudentius. 

yirgilianoQim  interpretum  numero,  quamquam  ia 
per  86  jam  satis  magnua  erat  et  nuper  etiam  a  Ha- 
jp  auctus  esti  duos  inniper  addendoa  esse»  arbitror 
ex  inedito  Scholiasta  Leidend*  Sic  alii  fortasse  ab 
aliia  subinde  detegentuTi  a  quandoy  qui  adhuc  in 
tenebris  jacuerunt »  neglecti  Bibliothecarum  thesau- 
riy  a  justis  harum  rerum  aestimatoribus  ad  examen 
reyocabuntur. 

Titum  Gallum  et  Gaudentium  Commentarios  ia 
Tirgilium  M^ripsisse ,  ad  hoc  usque  tempus  non  alta 
de  causa  ignorabaturi  quam  quod  utriusque  labor 
dudum  perierit  et  a  nullo  subsequentis  seculi  inte^. 
prete,  cujus  quidem  SchoUa  edita  sunt»  comme- 
moratuf  8it.  Jam  Tero«  post  reperta  a  me  in  Bi- 
b&olheoa  Leidensi  inedita  Anonymi  cujusdam  Scho* 
fia «  nequaquam  •  dubium  est  quin  uterquie  locum 
ifl>i  inter  Yfrgilii  interpretes  vindicet.  In  his  enim 
Scholiis  non  solum  nominatim  Galli  et  Gaudentii 
memorantur  Virgiiianorum  versuum  explicationes---. 
quae  res  vMeri  potuisset  aliquid  dubii  relinquere  ~ 
led  auctor  horum  Scholiorum  diserte  declarat  se  in 

con- 


Digitized  by  VjOOQIC 


m       CAP.  XII.    DE  ARWQ.  «ITEaPll. 


ocmfieiendo  suq  labore  unun  ^eflMi  Titi  Ciftllit  Qtat^ 
dentii  et  hmi  Philargjtii,  «ive  ut  in  illo  MS.  acri« 
bitur»  JuBiliiFlagrii»  Comineiitariis.  Ad  finem  eaoim 
Eciogae  X.  haec  ia  isto  Codice  iifoiispiGitur  aub- 
•oriptio:  A  onw  decSmen  tariis  romanoru  cgrega^ 
vi.  ide  titi  galli.  ff  gaeudentii  If  maxime  juniln 
fii^grii  mediola  nentiu.  Hoc  est:  JSTaec  omnia  d» 
Cammentarii^  Romanorum  eongregatn\  id  esi  ^ 
fiti  Galli  et  Gaudentu  et  maxime  JunHii  tlof^ 
^'grii  Mediotanensium. 

Hac  autem  siibscriptione  quid  significetur»  foci-* 
]e  inielligerem «  lusi  ad  finem  libri  I.  Georgiconnzi 
aUa  prostaret  subscriptio;  titus  gallus  dtfrib^ 
^eime^tariis  gaudentH  h  seripsit^  Boc  est:  Titus^ 
GaUus  de  tribus  Commentariis^  Gaudentii  Aaeo 
M^fstt.  Adeo,  enim  hae  subscriptiones  inter  ^e 
puguare  Tidentur,  ut  quod  ex  aitera  satis  certo  di« 
4ici3se  Jitohis  Tidehamur»  id  ex  altera  plaoe  felsum 
«^  a|»pareat«  Atqui  prior  subscriptio  dooiiermt 
SehoUa  ista  ab  Anonyma  quodam  ex  Titi  Gaili» 
Gaudenlii  et  Flagrii  Goinxnentarii&  congregata  essq: 
id  autem  secus  esse .  ex  altera  doeemur  subscriptio* 
m%  quae  quippe  declarat,  haec  non  exMaUi  la^ 
hoiice  ab  alio  quodam^  led  c0  ipso  Gallik  conscrf*^ 
pta  esse^ 

Faciiiu^  forlasse  esset  de  tera  hanim  subsoriptio- 
aum  sententia  disputare,  si  de  Galli  et  Gaudettla 
«etate  quidquam  certi  constaret^  Hanc  autem  eai«» 
lllaoaxi  non  potuimus.  Memorantuv  quidem  afiquot 
liorum  Qominum  Episcopi  a  FahrioJo  ixi  SiUioth. 

led« 


Digitized  by  VjOOQI€_ 


mstuL  m 

KhL  fl  Infc  Utfau.  Jl.nL  p.  »—48.  et  p.Vli^ 
7M.  Sed  ia  iiciiiittem  lioiuni ,  ul  opukwt  $  oa^ere 
pfitiiit  yirgiliAaonim  Oflwnmiitn  interprelaljk^»  « dro- 
liquonimt  quae  ab  ipM aeiiptaeam  £Bnmliir»  ope» 
sum  tituloa  respiciast 

Quodfli  autem  conjecturae  loeua  coneedatur,  mi- 
lii  quidem,  nc  rem  ae  habere»  su^icari  subit: 
Gaudentius ,'  incertae  aetatis  homo,  scripsit  Scholia 
in  Tirgilium,  et  quia  .in  Eclogas»  Georgiea  et  in 
Aeneidem  scripsii,  dici  potest  tre6  Gommentarioi 
scripsisse.  His  postea  usus  est  Titus  quidam  Galiiis, 
Gaudeatio  receutior ,  et  ila  usm  est,  ut,  quum  mul- 
ta  inde  in  suoa  Gommentario9  transferret,  religioni 
duzerit  ad  finem  libri  L  Georgicorum  hanc  addere 
•ubscriptionem :  Tiius  Gallus  de  iriius  Commen^ 
tariis  Gaudeniii  haec  seripsii.  Jam  et  Titi  Galli 
ol  Gaudentii  Commentarios  nactus ,  deinde  Anony^ 
vuia  ^pidamt  ex  his,  aicut  et  ez  Philargyrio,  sua 
congregani ,  ita  ad  Terbum  fere  Titi  Galli  codieem 
aecutus  est  ut  ne  iata  quidem  yerba  T^us  Gallus 
de  t.  C.  G.  haee  scripsti  omiserit. 

JUil  fortasse  aliter  rem  se  habere  suspicahuntut. 
Ego  ut  sic  suspicarer ,  fecit ,  quod  Peerlkampius  nuper 
'  in  Epistola  ad  Deacurium  p*XXIIL  monuit,  parum 
fere  fidei  habendum  esse  hujusmodi »  quae  in  Godi« 
cibus  reperiuntur ,  subscriptionibus ;  quum  librario* 
yum  mos  fuerit  onmia,  quae  in  MS.  legebantur» 
describendr,  ne  subscriptionibus  quidem  omissis. 

Utcunque  autem  istaa  subscriptionea  explicare 
mayis,  semper  inde  aj^arebit,  quod  ostendere  to» 
lebanit  Titum  Gallum   el  Gaudentium  Scholia  in 

Yif- 


DigitizedbyGoOgle 


m    GAP.  xn.  m  amii.  rampR. 


TvgiiMit  lonpMn*  «  qomn  uuioniNn  aiii|iot 
§NigUbtk%tL  f^pfriioB  in  M'  f  ^U^  ^  flteft  bcjus  dk 
tfNiMitioHikp  tMbliMkin»f  ipeottiw  «ehdlMufti  ilf« 
«dikwuM  CK  CoiHm  Iitiii^ 

f.    14. 

Haterianus. 

itaterianum  aKquando  in  Yirgilium  feomineiitatuih 

esse ,  haec  prohant  fragmenta ,  quae  A.  Hajus  pu- 

blicayit  e  Codice  Yeronensi : 

ad  Aen.  TIL  837.  Tibi  iroMiirA  xiub.  HATERIA- 
iniS.  Nomen  hio  pro  facie  positum\  ui 
in  IL  [vs.  567.  J  •  Jacei  ingenM  Uiare 
truncu9%  aimlsumfue  humeris  capui  ei 
9ine  fiomine  corpus.**  pro  •  •  •  Sensus 
esi  ialis  :  Tibi  mitte  fades ,  mxlle  ad  nO' 
eendum  aries;  idesi  in  nultam  non  fa^^ 
tiem  nocendi  oausa  •  •  •  JBtuc  tttud  quo" 
que  suffragaiur  \%lh  891] :  «  Verie  omnes 
ieie  in  faciesJ* 

ad  Aen.  IX.  360.  Rxkitlo.  ASPER.  Pe  quaesHo- 
nibus  vel  maxima.  Remutus  ^  inquiif 
elai;  nec  addii  nomen  accipieniis  .  •  • 
(quod  fjfifAa.  Iltud  nobis  proficii^  q^od 
Vergilius  quando  dicii  alicut  daium ,  nec 
dicii  nomen  .  .  .  videiur  osiendere  eog- 
nominis  fuisse.  JEtaierianus  hic  (Tiiurfi^ 
Remuto  sc.  •  ,  , 

ad  Aen.  IX.  890.    InFBLix.  Metior  Ha{ieriafu)  di- 

s{Hnc* 


Digitized  by  VjOOQIC 


,,  9{fff¥fiiq^  iif^jtt  $§Jfi$napati^jlnfelw0m 

^  dioat i^ftmm JBmf0lUm%    Mt^aremm... 

«d  4«9»I^  887«    f  A4via  MCf  n  li«  i^»  «.  t.  H&« 

^V  MnkeeMjunffi:  et  ftMtid  SOliilo  Uirr 

'baate  tumultifi  $tf  duple»  imrror  fuerii 

ei  eif  leei  frauth  ei  ex  noeiis  iumuliu 

r^nHn^t    Sedei  aUo  modo  haud  a6- 

eurd»  disHnoHo:    Fraude  Itm  et  noctis, 

.  JMnde:  jMibit^  tiirbaate  tumultu.     Nam 

«  •  H    ierror  quem  incuiiebai  ei  nox  ei, 

locus  ignotus  ei  iumuliue  t^bvtill^Miis  oo- 

.miiaius^  .  •••:...•... 

-ad  AolX.  242.    Qtniv  ntBvt.ima  ns^imjm  lavr- 

totBKfli   HAIXRIikNUS.  /dfe^/enim.  ^r»^ 

Separa  ergo  igm ,  W  int^U^uf  etAan  ig^ 

iii  iavic^tum,  idest  adversue  ignem.    Ipd 

^nikt  abiaiivus  easus  *  «  •  igai  iimotum*, 

id  esi  .  .  ^  m  .  .\  invieium^ 

nmeter  haec  fragmeEta ,  quibu»  ipnim  Hateriani 

nomen  praefixum  erat ,  aiia  ejuadem  auetoris  latem 

cVedtt>iIe  eit  in  iis  scfaoIiiSf  quoarum  initia  tnmcatn 

eunt.    Hajus.saltemy  quum  ex  superioribus  aibi  ex- 

ploratum  habeat,  hunc  interpretem  ad  distinguen* 

da  pofitae  verba  praecipuum  studium  contulisse, 

yxL  dubital  ipsi  haec  duo  scholia  adseribere : 

ad  Aen.  X*  566.  •  ,  •    Exigua  Me  disiinciio.  Po* 

'  iesi  enim  sicle^v   >  Quinquaginiii  ori^ 

6us  ignem  peetoriiusjue  arsisse  Jovis^* 

ui  marnHSg  ignemjwis  dixerii  fulmen^ 

f»#  [  Aen.  h  42.]    •  Ipsa  Jovis  rapidum 

jaeuiaia  e  nnUbus  ^pkem.**  Potesiet.sie 

di-^ 


Digitized  by  vIjOOQIC 


17i       CAP.  Xn.    fifr^MlQ,  IIITERPR. 

« pet^6ribu9qne  (treiese^^  >§U'iUo^^ii  mera. 

Jfeinde  ':  .  •  nUurr  'Jovia  eum  fulmifut 

eonira  iei  pafAus  ^irepetei  ei§peie.^* 

ad  Aea.  XII.  712.  .  •  •  •  AHa  amiiiguiiks.    Ifam 

auf  eoUigendum  esi  r  fnvadu^  Jfariem 

^'  olypeis  aique  aere^  eonore  '*  post  eonje^ 

^  ciM  .  .  •  aui  divtdendum  iUo  modo  est^ 

aut  »  Ineadunt  Martem  sonoro  •  •  •  utem 

....  ^sonoro ,  at infervas  referaiur..  •  ntur 

in  fraudbm  clypUs  et  sonoro  €Lere  teUus 

daret  gemitum. 

Ceterum  non   constat,   quis  fuerit  Haterianus, 

tel  qua  aetate  vkerit.  Hiyus,  qui  alibi  nihil  quid- 

.^iam*  de  eo  inTenit ;   aic  soribit  in  Pnaef.  %.  TI« 

■%  Haterianus  ter  quaferve  evidenter  legitur  in 

Veronensi  paUmpsesto :  ^  tum  et  sa^frius    verba 

^usilemf  anUsso  nomine^  ibidem  videntur  oceur^ 

rere.  Is  in  iUstinguendis  intetpungendisque  po&^ 

tae  membris  operam  suam  coUocavit.,' Hatertani 

nuUum  i  quod  sciam  9  seriptum  extat;  immo  ne 

nomen  quidem  mihi  hactenus  erat  exauditum.** 

$•    16. 

Julius    Hyginus. 

]uliua  Hjginufl,  idem  fortasse  eujus  nohaine  hodie 
exfltat  Fabularum  liber  et  PoiSHedn  Astronomi- 
cum»  praeter  complures  aiios  libros,  qoi  paasim  a 
Serfio  aliisq^ue  Ckrammaticis  dtantur,  seripait  Gom-> 
mentlirios  in  yi^t&um;    Hoc  esam  quomimis  dubi- 

te- 


Digitized  by  VjOOglC 


vniGitn.  17S 

'  ^hfbiiit  bcit  diierta'Getta  coinineiiioratio,  cujus  se- 

"  icdo  illi  superstites  fuisse  videntur. 

De  Hygini  aelate  et  scriptis    docte   dispulaTe- 

*  ttint  Sc^efferus  et  Hunckerus :  sed »  ut  mipta  dixi- 
inus  (1)  I  etiam  post  horum  Yirorum  opei^am »  dif- 
ficillimmn  est  quidquam  certi  statuere.  Nec  quiaqqam 

'  est ,  credo ,  qui  certo  dicere  postit'  utrum  ab  uno »  an 
y^ito  a  ^uribus  ejuadem  nomims  homiiiibus  scripti 

'  Ad  omnes  isti  Kbri ,   quorum  tituli  passim  apiid 

[  Grammaticos  memorantur.  lii  hls  sunt,  quos  pro* 
pler  argumenti  conjunctionem  non  omniAO  aliepps 

■  dixeris  ab  interprete  Yirgilii.  Sie  Gellius  L«  I. 
Hi\  14.  'dlat  librum  de  viia  rebwque  Muetrium 
virorumj  ctrfus  partem  fuisse  suspicor,  eam,  quae 
ab  eodem  L.  YII.  c.  1.  citatur»  scriptionem  de  vUa 
ei  rebus  Africanu  Servius  ad  Aen.  Y.  889.  me« 
iQorat  librum  de  famil*  Troj.  et  ad  Aen*  YIL  413. 
678.  Yin.  697.  eOO.  de  urbtb.  nabo.  et  ad  Aen. 
Ym.  638.  de  Orig.  urb.  Ital.  et  ad  Aen.  IH.  958. 
de  situ  urb.  liaL  qui  lamen  tres  libri,  fieri  pote)lt 
ut  varia  ejusdem  operis  capita  fuerint.  Referente 
Charisio  p.  115.  el  Gohnnella  L;  L'c.  1.  Hyginus 
etiam  €k  Agrieuliufa  scriptil ;  cujus  operis  partem 
finsse  opinor  librum  de  Apibue^  memoratiiin  a  Pom» 
ponio  Sabino  ad  Ge.  IV.  149.  970  et  281.  Prae- 
terea  alii  alios  titulos  reierunt  (2). 

8i 

( I ).  (^p^  ^*   $•  9«  ms   m    Dissert   de  Hjrgiiii 

(s)   Hygino,   Yirgilii  iti«  aetate  et  flyloy  haec  retulit: 

lerpreti,  sat  magnum  scrip-  «  C^ius    ivlius    iTfiiMvB 

tonim  numerum  tribuit  ScrU  Avcusfi   libibtus.     Uuie 

▼erios  in   Commentationcnla  duo  nomina  propria  $tuU  a 

de  Hygiuif,  ex  quaMimcke-  patrono  Cajo  Juiio  Cae$aie 

Oc» 


Digitized  by  VjOOQIC 


tU       GAP.  Zn.  MMfQ.  INTEHPIL 


%m* 


OcfMfidno  AilgfiM^T^iium 
f^alde  wtruU  in  MSS»  iffiqua 
bt  iii  ocearrit  Hyguius,  Ui« 
gioapy  Igboft,  Hjrgettus  ef  T'^ 
gi^nr,  ^qmmoda  bisUroc  mpwt 

ntfcr^.mdf  Jmfi^  M-n 
Uii  dc  hoc  Cajo  Jufio  /iu» 
'  gusii  Uberio  Sueionuan  de  cia^ ' 
ris  Qrammaiicis*  Iginus  no»' 
men  aUqmUet  in  0^erum  mo^ 
mm9$it0ccurrH9  f^, /gmi. 
Hfin^p  C:  ff^  M^repSf  ef 
Q.  Jg»iiiif  Stevimts.  Bx  iUi^ 
dmnibus  placet  mihi  Hygenus 
seu  Higious ;  undecunque  tom  ' 
mensiinescio.  HocsoioeUam 
iu  Fca.  n^onummtk  Ifigi^  ot 
wmmme  in  yeronfinsiujm  muj^  ^ 
.mQribus.  Scripsii  bic  >  tU 
Ofinor,  ifi  origme  et  situ  ur* 
blum  ttalicarum ,  sive  de  uiv 
bibus  ftalicisf  qtio  Utuh  dm 
tanUirfi  Servio  jrirgdiano  in* 
Jerpnelst ,,  ei  Mofirobio»  Cw 
meiM^ria  ^  ej^s  esse  censeo 
ad  Aeneida,  quorum  Geiiius 
ef  Servius  meminenM^  Ejus 
et  esse  Mythologicon  potest^ 
et  utfle  .iUu4  Astronomicon 
Po^ticon  de  mundi  et  sphae* 
rae  enarratione  ad  M,  guent» 
dam  Fabium ;  guem  esse  Quinr^ 
tiUanum  ,  quod  vujU  Raphaii 


h^  nondumpotiiL  pp  diis  pe« 
natibus  tt  proprietate  deortdn 
Umdi^lihrqisMacreMuBm  ¥rmo^ 
i^ne^^Sffpgmupi  eetdpadsf^M 

Ubrff^  dist^pffmp  im^  W^ 
ffona  commentari^,  CkaHil^ 
de  Agricultura  dtai  et  in  Cln* 
nae  propemptioo.  Ifon  omii^ 
tenda  htic  insignis  aHntinmlia. 
^om^dop^Mmiffipk^ 
fUs  Folate^Ta^^  gid  {aMI^PS 
Gfomaticps*  si^  delimitiiiiit 
oonstituendis  f  adscribit  hme 
Cajo  SuUo  Hjrginos  eum  aUum 
omnino  esse  conetet  ex  ipm 
Hio  BjrginQ,  qui  ato  i9qai$9 
m  tf  np^  ^poe  iittidam  evocptas 
m  Augu^tii  tir  militaris  di^ 
«  ciplinae,  professtonis  cpio» 
«  que  nostrae  capacissimas « 
«  quum  in  Pannonia  agra  va» 
«  teranis  ez  yjt^uolnte  el  li- 
cbemlitat^  iin.peratom  Trn- 
«  jani  A^u^usti  adsigDarct** 
Instgnis^  inquam^  aUucinatiOm 
Ex  hoc  ioco  vir  ilie  eonjec^ 
turam  faeere  potuit  f  non  sub 
C  Julio  Caesare  Qctariano 
Jtugusto  f  verum  sub  T^Jflno 
vixisse «  qui  annfs  post  natwte 
Christum  plus  centum  in^^ 
perar^  coepit,    At  Juiius  Hi* 


Digitized  by  VjOOQIC 


VBiGap.  135 

fffK^  yiigiliiim  aiihin4e  ezplicandi  oocasio «  fSAcQe 

g^  pOBBet  iQ.ei^Q  aenteiitiam  abduci  ut  crederet» 

^fgf^uB^  mm,  data  opera  m  HiTgiUum  scripsime; 

mif   quae  pwto  a  Gravonaticis  Hygini  nomine 

nieiiiiore^tur,  Tir^anorum  versuum  .ezp^cationeat 

ex  aliia  ipBius  operibus  esse  desumtas»    £t  sane  ego 

j^uhitamii  fuoi  Gelliq^  nominatim  Hygini  Commen^ 

iftKia  if  Fuyt/uf m  memorasset,    AJibi  idem  Gellius 

•aqiiiuat  quamquam  non  nominato  o|)ere  unde  de» 

aampii^  Hygini  opinionein  de  Yirgilianis  versibua  aic 

^xdtat|  ut  non  dubitem  quih  |[iaec  quoij|ue  ex  iia* 

^Cfn  t}apu|nicntariis  sint    £t  ad  eoadem  referenda 

mm  pen^eo  quae  GeDius  I#.  VH*  c*  6?  citat  ez 

fli^aisfo^  aic  inqpijt»   l^Mrdtum^  ^[uos  de  Virgiko 

feeii.    Gellii  loca»  quamquam  satis  lon^ftt  integra 

tamen  exhibebimus.    Sunl  kta  hujusmodi: 

L,  I,  ^  21.    ?  YereM  isibsex  Georgiois  VtrgHii 

[II.  246.]  plerique   omnes  sie  leguni: 

.9  At  aapor  mdicium  faeiel  numifestus »  el 

iira  Jnatia,  tentantum  aensu  torquebit  ama- 

ro«*'    Syginus  mutemj^  non  hercl6  igno* 

btKsgrammaiicuSf  in  Commentariis^  yuae 

ii»  Vn:gili^m  fecitf  confirnuU  et  perseve^ 

r^t  non   hpc  a    Virgilio  relictum;  sed 

quod  ipse  invenerit  in  libro^   qui  fuerU 

£X  domo  atque  familia  Virgifii:    >  Et 

ora  Tristia  tentantum  sensu  torquebit  araa- 

ror."    Neque  id  soli  Hygino »  sed  doctis 

qui" 

ginm  aimis  jam  muUis^  ante    ut  Chromca  EusMi  tssian* 
Christum  mUum  iUustris  erat,     tur^* 


Digitized  by  VjOOQIC 


178       CAP.  IIL    DE  ANTIQ.  INTERPR. 

L.  X.  c.  IS.  RefnKemm  MyginmM  VirgHium « cor- 
recfurumque  wm /uxsse  exiftinuU^  quod 
in  libro  Be^eio  ecripium  esi.  Pnlinurus 
€st  apud  inferos «  peiens  ob  Aenea ,  ui 
smum  eorpus  reguirendum  et  sepeliendum 
eurei:  is  hoc  dicii  [Aen.  YL  365.]  >  E- 
ripe  me  his»  mTicle»  malis:  aut  lu  mihi 
lerram  Inji<^,  namque  po^s,  porlusque 
req;uire  .VeliiioB.'*  quo »  inquii ,  modo  aui 
Palinurus  novisse  ei  nominare  potuit 
poritfs  VeUnos ,  aut  Jeneas  ex  eo  nonu" 
ne  locum  inpenirCf  quum  Velia  oppidum^ 
a  quo  portum ,  qui  in  eo  ioco  est^  Fe&- 
num  dixity  Servio  Tullio  R<imae  regnan^ 
te^  posi  annum  amplius  se^enteeimum^ 
quam  Jeneas  in  lialiam  venit^  conditum 
m  agro  Lucano  et  eo  mmine  appellaium 
estf  nam  qui  ab  BarpcUo^inqttii^  ^gi^ 
C"^  praefeeto  ex  terra  Phodde  fugati 
.  suni^  aliiVeliam^partimMassiliam  con- 
dideruni.  Insdtissime  igiturpeiii  ut  Ae- 
neas  portum  Vehnum  requiraij  quum  id 
nomen  eo  iempore  fuerii  nusquam  gen^ 
tium.  JVeque  simile^  inquit^  iliud  tideri 
dehet  y  quod  est  in  prima.  carmine  [  Aeib 
I.  2.]  »  ttaUam  faio  profugus  Lam-^ 
.  naque  venii^  LUoraJ]  ei  aeque  in  sexto 
libro  [^.17.]  t  Chaleidicaque  lems 
tanifem  superadstitit  arce.^  quaniampoi» 
iae  ipfi  quaedam  K^irk  xpi?Jtpiy  historiae 
dicere  ex  sua  persona  eoncedi  soiet ,  quae 
faeta  ipse  postea  scire  potuit:  sicut  Vir» 

8^' 


Digitized  byVjOOQlC 


VI&GIUI.  179 

^ifil»  9cmt  de  Lavinio  -oppido  et  de  co^ 
ionia  CAalcidtcensi ;  sed  Palinurus  yut 
poimi ,  inquii ,  acire  ea  quae  posi  annos 
sexcentos /acia  w^tf  nisi  guis  eum  di* 
vinasse  apud  in/eros  puiai,  proinde  ni 
aniikae  de/uficiorum  ^soleni.  Sed  et  s( 
iia  accipiaSi  quamquam  non  iia  diciiur^ 
AeneM  iamen^  qui  non  divinaiai^  quo 
pacio  poiuii  requirere  portum  VeHnum  ^ 
cui  nomen  iunc^  sicuit  iiiximus  ^  nuUum 
usquam/uiif  (1). 
tbidem.  liem  hoo  quoque  m  eodem  tihro  repre* 
hendii  ,  ei  correciurum  esse  VirgUium 
'  puiai  nisi  mors  occupasset :  nam  quum 
Thes^ay  inquii^  inier  eos  nonunassei  ^ 
qui  ad  in/eros  adisseni  ac  redisseni^  di* 
xi9seique  [  Aen.  VI.  122.  ]  >  Quid  Thcsea 
tnagnum  Quid  meiporem  Alciden?  et  mi 
.  genus  ab  Jove  summo  est**  posiea  iamen 
in/eri  [ts.  6i7.]  >  Scdet ,  aeternumque 
sedebit  Infeh'x  Theseus.'*  qui  auiem^  in* 
quiif  /eri  poiesif  ut  aeiemum  apud  in* 
/eros  sedeat^  quem  "supra  cum  iis  com* 

me» 

( I )  Mon  nomiDlilo  atititot«|  eotideln ,  ad  Aeli.  Tt  JBS^» 

idnc  111«  duxit  PompoD*  Sftbk-  h»e§  conrupta  eiatanl:  «  natn 

niis:  •  Objidtur  hoc  VirgiUo^  eam  condidere,  ei  MassiUain 

nam  et  eo  tempore  Felia  non  iili  fugati  fitere  ab  Hatpalo 

eteksedquSaPalimirusloqui*  praefecio  *  Circi.^  qiue  ex 

Utr^  permittHur  nt  anima  post'^  hoc  Gellii  loco  possunt  enien« 

quamreUiputcorpuiypariie^s  dari 
BUomniumfuiurorttm."  Apud 


Digitized  by  VjOOQIC 


180       CAP.  Xn.    M  ANTIQ.  INTERPR. 

memorai^  qui  tUscenderini  iiluc^  atque 
inde  rureum  evMerini ;  praeseriim  juum 
iia  eii  fahula  de  Theseo  aique  si  Her^ 
cules  eum  evelierii  de  peira ,  ei  in  lucem 
ad  superos  eduxeriim 

ibidem.  liem  in  his  versibus  erra^se  Virgilium 
dixii  [Aen.  YL  838.]  tEruet  ille  Argos, 
Agamenmoniasqtie  Mycenas,  IpsumqueAe- 
aciilen ,  genus  armipotentis  Achilli ;  Ultiis 
avoa  tlt>jae,  templa  et  temerata  Minenuie." 
Confudit^  inquii ,  ei  personas  diversas  ei 
iempora :  nam  neque  eodem  iempore  neque 
per  eosdem  homines  cum  Afihaeis  ei  eum 
Pyrrho  bellaium  esi.  Pyrrhus  enim^ 
quem  dicii  Aeaciden^  de  Epiro  in  lia^ 
liam  iransgressus  cum  Romanis  depug- 
navii  adversus  M.  Curium^  in  eo  bello 
ducem.  Argium  auiem  bellum^  id  esi^ 
Achaicum ,  muiiis  posi  annis  a  L.  Mum" 
mio  imperaiore  gesium  esi:  poiesi^  in- 
quii^  igiiur  medius  eximiversus^  quide 
\  Pyrrho   imporiune   immissus  esi^  quem* 

Virgilius  procui  dubio  exempiurus  ^  tn- 
quii.fuii  (l). 

L.  XVI.  c.  6.  .  Myginus  Julims ,  qui  jus  pt^tifi' 
eium  non  videiur  ignorass^e^  in  quario 

(  I )  Itenim  bine  saa  flluxit  ei  ISycenan ,  noti  vieii  Pjr^ 

Pomponiuft  Sabinus  ;    «  Be-  rhum ,.  sed  Curiut.    Hoc  cmr» 

prehendiiur    Virgilius    quod  men  puUuU  e  Uxtu  deiendum 

dixerU  ipsumque   Aeacidea :  esse  $   nam    Virgdius  procui 

nam  «  Mwnmius  qui  fricii  A"  dubio  si  correxisset ,  /uissei 

chajam  ,    et    ipsum   Argos ,  exempturus^'* 


Digitized  by  VjOOQIC 


mcam.  lei 

,  i, 

hbrorum ,  yuos  de  Virgilio  fecit^  appeU 

lari  bidentes  ecripsii  hostias^  yuae  per 

aeiaiem  duos  denies    aliiores  habereni. 

Verba  illius  ipsa  posui:     QuJ  bidens  est, 

inquii^  hostia ,  oportet  hcd^eat  denles  octOt 

sed  ex*  bis  duo  ceteris  altiores,  per  quos  ap« 

pareat  ex  minqre  aetate  in  majorem  tran- 

scendisse.  Eaec  Hygini  opinio  an  vera  sii , 

non  argumeniis^  sedoeulisjudicaripoiesi^ 

Haec  sunt  fragmeuta  quae  Gellius  seryavit ,  ex  quj- 

bus  facile  est  videre ,  quantam  jaQturaip  fecerimus  in 

honiiQ  Gomnxentarionun  interitu*.    Celerum  Hygini 

opinionem  de  voce  bidenies  item  memorat  Hacro- 

bius  Satum.  L.  YI.  c.  9.     i  Hyginus^  iuquit,  qui 

jus  ponii/icium  non  ignoravii^  in  yuinio  libro^ 

rum^  quos  de    Virgilio /ecii ,   bidentes  appellari 

scripsii  hosiiaSf  quae  per  aeiaiem   duos   denies 

aliiores  habereni :  per  quos  ejp  m^nore,  in  majo- 

rem  iranscendisae  consiarei  aei^iem.^*  in  quibus 

Terbis  nequaquam  dubito,  quin  pro  quinio  substi* 

tuendum  sit  quario  ;  satis  enim  manifeste  apparet  Ma- 

Crobium  haec,  ut  muUa  aiia,  ex  Gellio  hausisse* 

Hygini   Gommentarios  mxpi    Servius   cognoverit, 

non  apparet.    Hic  quidem  saepius  alia  illius  opera 

memortit,  quemadmodum  supra  diximus;  nusquam 

Tcro  diserte  Gommmentarios  ija  Virgilium  nominat. 

f  ortasse  tamen  illuc  referendum'  est  hoc  scholion : 

sA  Aeii.  XII.  120.    VsiviTi   LiKO.    Jiiqui  Feciales 

ei  Paier  Pairaius ,  per  quos  bella   vei 

/oedef^a  conjirmabaniur  ^  numquam  uic 

baniur  vesiibus  lineis.    —   Cuper  iamen. 

ei   ffyginui  hoc  loco  dicuni  ^  lecHonem 

es* 


Digitized  by  VjOOQIC 


182       CAP.  XIL    DB  ANTIQ.  nrTBRPR. 

se  earruptam:   nam  Yirgitium  iia  reH^ 
guisse  conjirmani  \elati  limo.  Limus  a»* 
iem  esi  vesiis^  yua  ah  umhiKco  usque  <ui 
pedes  ieguniur  pudenda  poparum. 
Ne€  magis  certum  esl,   an  Pomponius  SalHnas 
ipsos  Hygini  Gommenlarios  habuerit ;  ({uas  hic  enim 
passim  Hygini  nomine  citat  de  Virgilianis  versibus 
opiniones  et  sententias ,  partim  qulclem  potuit  e  Gcl* 
lio  et  Senrio  ducere ,  partim  in  aliis  Hygini  scriptis 
traditas  fuisse  yerosimile  est.    Audi»  qualia  sint: 
ad   Ge.  n.  246.  AHAaoa^  Apronianus  legii^  senr* 
8U  amaro.    Higinus  iamen  ei  GeUius  a«« 
maror:  ei  meiius  esi. 
«d  Aen.  tll.  55S.    'GA.ULOirisQUB.   Caulon  in  Apen^^ 
nino  esif   oppidum  condiium  a  Locris  z 
ui  ffiginus  meminii ;  in  eo  opHmUm  gi^ 
gnHur  vinum  ( 1 ). 
ad  Aen.  TI.  122.    Quin  thbsea  hagkum.    Ityginue 
kunc   locum   reprehendii  ^    quod  dtxerii 
inagnum ;  ei  paulo  posi  dicai  Sedet,  ae- 
temumque  sedebit. 
|id  Aen.  TIL  47.    Xauabktk  karica.  Jlfaricam  atH 
Pomponius    (2)   fuisse  reginam    Zyrt- 
naium:  abeaforie  Marica  sylva  in  os^ 
Ho  Lyris   amnis,    uhi  suni  Miniumae. 
Vtrgilius  azi  esse  nympkam^  ex  qua  ei 
Fauno  naius  esi  ZaitHus,    JUii  volunt 
Laiinum  flium  fferculis^  ei  ah  Bercule 

Fau^ 

( I )  Ex  Servio  ad  h.  L  disci-  (i)  ScUiec^t  PoinpoDius  Por* 

mus  Hyginum  boc  scripsisse  phyrio,  quem  vide  ad  HoriiU 

iii  libro  dc  situ  Urbium  Ita^  X.liJ.  c.  17.  7. 

hcdru^n^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


Fauno  regi  Ahorif^nmm  e^mmendaium : 
'  itlgo   fmiiO^'  ^Jrns   fiUum.      ffeswdus 
[ThMgM^  m  IQU.faa  laHnumJUimm 
Cirees  ei  Ulyeeis.  AUi^fHduni  es  Ubfsst 
ei  Ciree  naiep  iree:   Telegonum^  LaH^ 
nvm,  ei  Ausomum^    Sed  omnem  dubieiom 
iefu  H^^us  rBmauit.9  eum  a£i  plures  in 
LeUio  reges  appellaios  LtMnos  ( I ). 
ad  Aan.  YIL  '180.    ijmqm.  Janme  anHquiieimus 
liaHae  rex,   eum  Vamese  indioailni\  a 
qttoregto  Cameeena^  ei  a&  Jano  Jani^ 
cuium;  siciradU  BigimsS'{1)* 
ad  Aen.  VII.  181.    Ab  oftMHonfe.   Inuereu  mmpa^ 
iuH  dieere  Aboriginiitti «  sed  dekemue  ti»*. 
ieUigere.  Aberigines  tHeunfur  primi  eut- 
iores ,  quast  mx»  origine ,  ae.ei  eeseni 
ierra  genOi:  de  quibus  dicemue  euo  lo^ 
€6.  Ileges  Ahofiginium  memoraniur  apud 
Biginum^ 
Ad  AnuII.  8B0.    DnaHirs.  * Bex  isnus  ex  aMi^ 
qmseimis  in  LaHo-^  quem  plerifue  LnH^ 
num  eundem  dixerunij  ui  Iginus. 
•«d  Aen.  XII.  130.    Lnro.  *  Lino  iegehaniur  emnes 
saoerdoies ,  praeier  Feciaiee»  Sed  iegen^ 
dum  esi  limo »  ui  Caper  ei  Higinussen>m 
Huni^  ei  ajfirmani  eie  reUquisee  Virgi' 
Uum.  Limus  esi  ^esHSf  ui    esi   iegmen 

( 1 )  Bundem  Servius  ad  !i.  L  bns  sequentibnt  scholi^  do« 

dlat;  nee   taneii    addtt   in  oentXn^ysiaiiSamentiMtioneitt 

^DOoam  Itbro  HyginiM  haec  halieaa,  m  dubiiun  «sse  poF 

docuerli;  test  unde  <imnita  siiit.^ 

( 9 )  Haec  f  et  quae  in  duo* 


Digitized  by  VjOOQIC 


164       GAP.  XIL    p«.  mm.  INTERPIL 

ah   umbilico    u^fMe    ad   pedeM. 
PriHHun  et  lerdum  Igcqm  m»  dubio.  duxit  e  GeK 
Ijo^  poatremiHfn  e  Serric^  '  RdiqMi  ease.  poasunt  tns^ 
#108  Kygini  lijirif.     * 

Velius    Longtis. 

Vji^Iiiis  LooguB ,  foisftasse  idhm  tUe » quem  supm  (cap» 
VUI.)  diximuB  oommfntaUim  icMeiii  Lucretium,  jn-. 
«B  «up  a.FabEicio^et.He]raio  iiiter  Yirgilii  interpretea 
relatus  est;  Sunt  mum  yetevum  leBtimoiiia  quae  hoc 
MfiXiB  pvobant^  qtiemadmodumMacnobil,  qui  L.IIJL 
!^   6v  ait:    %  SiKlemy  tter9Mk  [A^.  III.  84.]   non 
emiitenib^m  puto  quk  saxo  vetusto  dixerii  exeiru^, 
^m  tempiunh     Felius.  Longue :     %  Jmmuiatio, 
M(U%  inquHyi  epitkeii:  vuk  enm  dieere.  vetusia--, 
tem  tempU*'^'    Biune  multi  oHi  Commentatores  se^ 
euti  sunt.^^  tum  Gharisii ,  qui  p.  ISS.  aii:    »  Ama^ 
M9re  pr^.  asuauerunt,^  docuere  pro.  docfmMnt^^ 
dim^  pre^  dixerunt ,   muTuere.  pro  mumerunt » 
fuamjigurem.  et^i  dupUeem  existimanl;  de  qua 
0tiam   Vekus  Longus  in.  senundo  AeneidoA  sof 
Ms  eammentatue  esi.*^    denique  Seryjit  cujus  hoa 
esi  8cboU«a  ad  Aea.  X«  ^.     CmAamA  lvx  ~ 
anciAWT  Qkvm  Aamvosu    Spactabit  estvera  lec^ 
tio  ;  ei  ordo  est ;    &'  mea  ^Ueta  irriia  non  puta^ 
ifis ,  crastina  lux  ingentes  acervos  eaedis  Videbit^ 
jyam  mqle.  yuidn^  spectabis  legunt^  et  ad  l^cem 
^feruntiyfua^  nqn  profiedit:  n»Uu^  en^m  sie 
iofuiiur:     0  Aenea^   si  quae  dico  minime  or^ 
dis^o  luxerfisHna^  ingentes  caedis  acervos  vi^ 

de- 


Digitized  by  VjOOQIC 


iTi&aiui.  I» 

de6M.'  Ahi  more  tmiiquo  lur  pro  Iiice  aecifriuni. 
JmeHmM  in  ieriio :  »  ffine  media  remiB  Palimt^ 
rum  yervenia  nox.**  pra,  nociei  .Lomgue  aii: 
DeM.  vemm^:   unde  ei  ipse  spectabii   legit.** 

Pleniinine  rem  compr<J)aiit  fragmenta  quae  ez 

¥elii  Longi  Gommentario  servata  simt  a  Scholiasta 

YeroneiuBi;  ez  quibua  tamen  de  auctore  ipso  nihil 

comperimuB  9  praeterquam  qupd  Comuto  et  alii0 

quilwMdam  non  nominatis  interpretibusTaerit  recen- 

lior.    Sunt  ista  fragmenta  hujuamodi : 

t^  Aen.  (K,  608..    Plutbiuk  uKaoOTM.    LONGUS. 

Pl^nurium.fmi  emendaium  Piemyrium 

promoniorium  SieHiae^     JDictum  autem 

iiri  irKi^fiipm  ideo  est^quodundiquejlum, 

eiibus  undisque  adluatur.    JHassos  priue 

appellata  Oriygia .  •  •  apposita  •  .  •  esse 

dieia  ab  eo  quod  Liitonafugiens  draconem 

JPyiAonem  in  cotumicem  mMtata^  quae 

Graece  Ipry^  dieiiur^  in  eam  evola»evit^ 

•di^in.705.  Paljeosa.  Sblxni».  LONGHS.  Qua-- 

si  OpunSy  jimtttAuSf  unde  et  Selinuntu\ 

qt^asi   Opunta  et  Amatkuniii  dieuntu^ 

Selynas  •  ^  »  olympionicas  multos  fuisse 

adnoiai  MUestos  (  I  ). 

^A  Aen.  IV.  149.    Baudi  illo  8iai^ioa«    LONGUS.^ 

Segnior^  deformior^  aceipiendumf  siqui^ 

dem  iegnis  esi  sine  igne,  s.  e^  frigidus.*. 

1U|M  ei  formonsum  uon  aliunde  dicimus 

quam 

( T  }  Ma}us  auspicatur  latcre  lii  eoniendil  fuisse  Virgilii 
in  hac  vooe  nomen  MJkUssi,  interpfetenu  Vide  infra  §•  43» 
quem  argumento  kujttf  schor 


Digitized  by  VjOOQIC 


J8B  GAP.  XIL  .DX  AHnQ.  IIITERPR. 

fuam  a  «aiufl>.    ForaMiin  miim  dieebant 
amiijui  calkhtm,     Unde  •  •  •  legMin  ^r» 
<    dsfimni  •  •  •  dimi  VirgiKue. 
ad  Aeiu  IV.  ItiS»    Yons  mwt  apauh.     LOHGDS» 

>  Indolem  pueri  tmii  i^iendere^  ni  meri^ 
to  in  rilli.  (638.]  iVWfiiasMiiii  ommE»m 
videatur. 

ad  Aeiu  T.  488.    YofttJGiBH.    LONGUS.    Adnoiai 

Comuiue^ymed  indeeenier  saeram  muiri 

suae  a»em  eagHiie  figendam  eonsMeee^ 

rii.  Sed  videHoei  Momerum  [Iliad.  XXIH. 

i     853.  ]  eeeuiue  eei.    Sed  ei  eodem  modo 

>  '-fuamcunfue  mliam  awem  expoeHam  que- 

ri  poiuHf  quia  emguia  genera  o/t- 
€um  BOe  ^fmbueeunfue  eacraia  euni. 
Praeierea  eolumbae  in  iuiela  euni  •  •  . 
41  .  .  .  er  .  i  .  €Ui  magna  ^uae  .  •  • 
f  (juia)  •  .  ••  raiae  •  •  •  quod  teonee  Ma" 
trie  magnaBi  eemira^  Deam  fadei  qui 
leenem  oedderii^  miei  fui  /irie  fuorii 
euaraifuei 
4id  Aon.  VII.  48B.  PscraB4T^m  «kvh.  L0N6US. 
•  ••«•..  adm^dum  tVi  eoneueiudine 
inielUgiiur.  )Neque  enim  peHenU  eese 
ferue^  de  quo  eupra  iUssii  ^adeueium 
imperite**  ei  kerum  eommuniter  a  •  •  • 
opariei  figuraium  aoeipere  .  •  ranam 
jam  uon  ad'  naiuram  referi  animalis , 
sed  ad  morum  qualiiaiemt  si.  iamen  dt" 
eemdi  suni  in  feris  mores ,  ei  leo  c  .  •  . 
non  est  .  .  ,!  si  fera  cibum  ^  .  .  ferum 
quomodo  ei  de  equo  iu  II.  [Sl.)    »/n«- 

fue 


Digitized  by  VjOOQIC 


THIfilUI.  187 

que  feri  ourvam  compagibus  €ilvum  Cpn» 
torsii.'' 
ad  Aen.  X.  I.    Dosus  olt»i.    LONGUS.    Virum 
itie   domum  tHxti  uperiri^   quomiodo   ei 
ffomerus  [lUad.  Y.  749.  Yin.  893.]  X«A- 
Kt^a^m  a  vtA^i  pwMu  cifpetnSi  Itg  ixpif  S" 
pxu  Ei  Ennius  [p.  148.  fiess.]  Tnon  iaum 
tum  domumf  sed  eiitan  igenaeulum  eae^ 
ti.    Per  hoc  diem.  signijiewt;  /oc/o  enim 
die  omnia  reserantur. 
ad  kxsfsk»  X.  661.    f  Airno  aaTOPB  qjm  mrMMA  casi^ 
&AT.   L0N6US.     Quaeruni  quidam^^  quo^ 
modo.<,  si  ex  Eauno  et  nympka  ereaim 
$ii^  mortalis  esse  peiueritf    Tamquam 
non  Eryx  Nepiuni  et  Veneris  filius  ^  qui 
tamen  ab  Hercule  sii  oocisue:  nui  iam" 
quam  oonsiei^  nymphas  immetiaJes  Deas 
esse^ 
ad  Aen.  X.  557.    Isria  LOK6US.  bUc  pro  hic,  ui 
Plauius  in  Rudenie  [l.  2.  43.]    •  Non 
keroule,  adoleseens ,  jam  ieios  dies  comi^ 
plusoulos  Quemquam  iMc  vidi  saerifieek^ 
n:'  ei  mfra  {IL  7.  14.]    »  Is^Hg  mU 
vis  condormtsee ;  nemo  proAHei  /  pubU^ 
eum  est.^ 
'    Quantian  ex,  his  firagmeiitis  judicare  Kcet ,  «lapi* 
cor  Longi  laboretn  admodum  lale  patdsse^  ufpole 
quem  ceniBeo  nullam  non  Grammaiicae  partem  at- 
iigiflse :  quapropter  Ttx  dubito  dicere ,   non  solum 
Virgilii  interpretationem  sed  omnino  Literaa  in  Lon- 
gi  Commentariorum  interitu  perquam  insignem  fe- 
cisae  jacturam. 

$. 


Digitized  by  VjOOQIC 


Ha^       CAP.  XIL    m  ANTIQ.  INTERPR. 
$.    17- 

Q,  Terentius  Scaurus^ 

Scaunim  in  yirgilii  interpretum  serie  non  me-^ 
morat  Ge.  Fabricius  ( 1 )  et  Heynius  quoque  fa* 
tetur  ae  non  reperire  quo  jure  inter  Commentatore» 
Viiplii  referatur*  Apparet  igitur  illos  Tiros  haud 
multum  fidei  habuisse  Servii  scholio,  ubi  Scauri 
interpretatiQ  Yii^iliani ;  loci  memoratur,  Efii  bo^ 
acholion  hujusmodi : 

a4  Aen.  UL  484.    Nsc  gbdit  HOHoai.   Id  esi  ian^ 
ta  dai  munera ,  quania  merebaiur  Asc€ti* 
niuM  :  hoc  emm  esi  honori  non  cedere  , 
parem  e&se  meriiis  accijHeniis.    Scaurus 
vero  bonore  legii ;  ei  inielligii :   honore 
non  cedit  Heleno ,  qui  pairi  ejus  vel  avo 
donaverai  mulia* 
Bt  profecto  videri  possent  illi  Yiri  admodum  in* 
considerate  egisse,  si  ex  hoe  uno  Senrii  loco  Toluis- 
eent  contendere  Scaurum  in  Yirgilium  commenla* 
fum  esse:  quasi  Scaurus  istam  suam  opisionem  ia 
nullo  alio  libro  scribere  potuisset* 

Nunc  Tero,  repertis  Scholiis  Veronensibus,  non 
postumus  dubitarct  qmn  Scaurus  Gooimentarium 
in  Virgilium  acripserit ;  quamquaiQ^  duo    tanium 

SUJQt 

(  I )  Qui  adeo  in  Gatakgo  «  Hunc  inier  interpreUi  Ter^ 
fk^tpruia  a  Servip  oiut,orum  gilii ,  nescio  quo  auctorc ,  po^ 
(ante  editionem  Basil. )  scribit     nit  LiUus  Gfraldu^s.*' 


Digitized  by  VjOOQIC 


VlAGILlt  180 

^nt  scholia ,  eaque  lacera ,  quibu»  dubitala  quae^ 

stio  dirimi  possit:    ' 

ftd  AexulV.  146.  Crmes.  SCAURUS.  Quiu  tv- 
sponso  necepto  ex  tnsula  Creta  ftofecH 
•  .  .  e/  ducem  secuti  Detphum  Phocidam 
tenuisse  dieunt^r^  atque  ab  eo  se  Bel-' 
phos  iiominasse^  ut  Phatarc  •  •  • 

iid  Aen.  V.  95.  Ikgbatus  GifticiuiiiiE  loCi*  SCAU-* 
RUS.  Erudite^  nam  ait  ex  medultie  cor^ 
porum  anguis  nasci  ^  ut  eguorum  •  .  • 
et  vitulorum  apes  e  visceribus  effcrve^ 
scunt  .  4  »  danti^  qui  eos  in  monumen* 
tis  Mefodibant.  Sandra(\)  de  aniiquita* 
te  verborum  libro  III.  ait  .  ,  .  m  draco^ 
*nes  genu  •  .  .  accipi  pro  locoTum  gC" 
ntis  j  ideoque  loc  .  .  .  go  bene  aodpete 
pii  ..."  Vnde  etiam  PerSius  [1.  112.] 
t  Veto  quisquam  faxit  oletum.  Pinge 
duos  angues:  pueri^  sacer  est  locusf^  ..^ 
upud  Ciceronem  de  natura  Deorum  *IT* 
(2)  ubi  de  Cleomene  lacedaemonio. 

Ceterum   Scaunu   insignem  locum  inter  Vetereft 

6ram« 

(  1 )  Hajns  OQiTigit  ^on^a,  (  9  )   Ma|tis  ezplicat  Uhro 

ut  alibi  lioc  nonen  scribitur  tertio ,  quem  libmm  mutilum 

et   in  iScholiis  Yeroneiuibus  esseconstat.  RemautemEru- 

ad  Aen  II.  171.  Monente  eo-  ditis  considerandam   permlt^ 

dem,  Santrae  de  antiquitate  tit.     In   codiee   quidem  est 

verQorum  Iiber  IL  citatur  a  *I  T*  cujus  compeDdii  prior 

Festo  in  v.  muneupaia  peeu*  litcra  modo  I.  modo  L.  yt. 

ma  et  in  ▼•  rtcinium.    Liber  debatur«    Si  L  inteLUgatur , 

JLV.  a  Nonio  in  v.  geniaUs.  censct  expiicandum  i/cim     ' 


Digitized  by  VjOOQIC 


tW       CAP.  XIL    DB  ARTIQ.  DrrBRPK. 

Graomialieot  teoet.  Ausonnu  EpisU  XyilL  ipsum 
memorat  una  cum  Glarani  ^  Aflpri,  yaiTOiiia  nomi- 
lubus:  eumq[ue  saepiuf  in  partes  Tocat  Oiomedes* 
Soripla  ipMU9  perienmt,  praeler  librum  de  Oriho* 
graphiay  quem  editum  habemus  a  Putschio  p* 
2QB0 — 2306.  Scripaerat  quocjue  librum  de  Cae* 
MelUi  emnihue ,  memoratum  Gellio  L.  XI.  c.  15« 
ubi  Seaunu  Tocatur  Grammaiioue  vel  nobUiseimMi 
dwi  Sadriani  iemparHue. 

Urbanus. 

nrbani  nomen  est  fere  mauditum;  neque  qukl* 
quam  de  eo  scriptore  constat,  praeterquam  quod 
Senrio  antiquior  {uisse  .videatur.  Non  tamen  dubi- 
tamus  ipsum  inter  Yirgilii  interpretes  referrei  quan- 
doquidem  frequenter  ipsius  mentio  Bat  in  Senrii 
CoquQCQtariis,  cujus  quidem  aetate  superstitea  esse 
debuerunt  Uri)ani  lucubrationes. 

Fra.s^entat  quae  Servius  inde  serravit,  hujus* 
jQQodi^unt: 

ad  Ge.  IL  424.  Gbatidas  ctiM  voiiaBK  PBiroits* 
Cum  abundai  ;  nam  hoc  dicii :  Submini* 
eirai  frugee  vomere  u  e.  per  vomerem» 
Fnnius  [  p.  66.  edit.  Hess.  ]  a  MfwuU 
voces  proprio  cum  peciore  sancioJ*  tV  e. 
propria  peciore.  Nam  cum  vaeai,  Vr» 
banus  iamen  sic  acdpii:  Gravidas  cv«i 
'  vomere^  c.  e.  siaiim  posi  araiionem* 
ad  Aeiu  lY.  384.   Sa^H^Aa  atris  miriairs.   Alu  Fu* 

ria* 


Digitized  by  VjOOQIC 


ridrum /ad&MM  di^ni^  koc  sH :  tnvooa* 
ias  tibi  immiiiam  Biras.  4M  sodQrum 
fac&us  iUcunit  ui  paulo  posi  [vs.  684.1 
•^Ferie  ciHJlammasJ'  Jfeiius  i^men  esi^ 
ui  secundum  Urbanum  QQdpiamus  Atris 
ignibus,  rogalibus,  fui  visi  iempesiaiem 
.  signijicani.  ui  J^neae^  sicfU  in  quinio 
[,va.  7-]  legimus^  cantigU.     . 

ad  Aen.  IV.  469.  AoaiicA  puxuiia.  Aui  impeius  : 
—  aut  secundum  Urbasmmt  agmina  ser^ 
penHum. 

ad  Aeti.  IV.  548.  Tu  nmk  wtSMJmM.  Urbanus 
hoc  dividii^  Hoei  alii  jungant :  ei  vultf 
kunc  esse  sensum:  Tu  persuasisti^  ut 
nuberemt  vicia  tacrimis  meis:  iu  etiam 
nunc  me  kis  oneras  pudis,  JVam  me 
olim  occidissem ,  nisi  te  deserere  /ormi^ 
darem. 

ad  Aen.  IV.  624.  Nbg  vosDEaA  sunro.  Urbanus 
dicii ,  verbo  eum  juris  usum  propier  odia 
h&i^ediiaria. 

ad  AcQ.  V.  493.    Modo.    Id  est ,  nuper :  nam  ui 
supra  diximtis ,  victor  fuit  duorum.    Ur^ 
banus   vero   dicU   modo,  propemodum 
paene:  nam  secundus  fuit. 

ad  Aen.  V.  517.  Vitamqub  kstiQuiT  iw  Asran.  Un» 
de  sumserai  vitam;  ut  [Aen.  VI.  728.] 
>  ^Hinc  hominum  pecudumque  genus ,  vt- 
icieque  volantum.**  Sane  ex  koc  sden^ 
dum ,  hune  totum  locum  ab  Vomero  esse 
sumtum,  Unde  inanis  est  vituperaHo  Ae^ 
neae ,  quod  suspenderit  avem  maiemam. 

Nam 


Digitized  by 


Google 


m     CAP.  xn,  DE  AimQ.  intsrpiL 

Hfam  ei  res  esi  iranslmia  stmpticiier:  ei 

quameunque  suspendis^el  dv^M^  in  Aanc 

^      inciderei  viiuperaiionem.    Nulla  entm  a- 

ffis  carei   consecraOone  ^   quia  singula^ 

aves  numinibus  suni  consecraide.  Quam* 

quam  Urdanus  dicai  j  mairem  diims  po^ 

tuisse  pldcari. 

ad  Aeftl*yi.  609.    It  pravs  tnNixA  cli^htt.     Ex 

^     lege  Buodecim  Tabuldrum  venii^  in  qui- 

bus  scripium  esi :    «  Paironus  si  cUenii 

/raudem/ecerii  sacer  esio.*'  Si  enim  cHen* 

tes  quasi  colenies  suni  ^  paironi  qudH 

paires ,  ianiumdem  esi  clieniem ,  quanium 

Jilium,  /allere.  Ei  h6c  possefieriex  Ho* 

raiit  [  Cartn.  II.  18.  24.  ]  diciis  irUelligi- 

mus^  qui^  cum  loquereiur  de  dvaris  po^ 

ieniibuSt  aii  de  vicino  cUeniei   «  ilewe/- 

-  tis  agri  ierminos^  ei  uiira  LimUes  cUen^ 

Hum  Salis  avarus  9  Peltiiur  ptiiemds  in 

sinu  /erens  Deos. "     tTrbano  iamen  ko6 

dispUcei:  ei  didif  rarum  esse  koe  toa- 

gisque  conirarvum^  cum  magis  paironoi 

dedpiani  /requenier  clienies.     Vuli  au^ 

iem  inieiligi  praevaricaiores  ^  qui  ptdro* 

ni  suni  clienium^  quos   nunc  susc^piss 

vocamus. 

ad  Aen.'  Vn.  656.    Rsx  ipsb  LAmrvs.   tfrbanus  io- 

ium  hunc  locum  acetpii  per  inierroga* 

tionem:  Terrorum  et  fraudis  abunde  est? 

'        Slant    belli    causae  ?    ui    TefeniU    illud 

[  •  *  1    *  ^^ta  plus  cupio^.minus  ere' 

/       €/o."    ei  [Adelph.  IV.  IS.  64.  ]     .    Quia 

iam 


Digitized  by  VjOOQIC 


'■      :    :    WOtLtt  11» 

hm'  mfi$&re  wpto  eo  eer&at  fMgis%^^ 
9A  Aw»IlL  891»    Im  onni  aBTO&Tura.    ffrbdnu» 
ikMUfue  verim  Nin  imlt  esee  }  aHi  pei^ 
ime  dani^    Rumis  perplekum  it^i^  onmtt 
tcfolyeflui» 
%i  Aem.  X.  061;    luvt  AXJttm^  AsmiA»  jiiikBifvAit  mi 
MoBUA  vosGit.     Sid)  meUua  <,  quam  eicul 
nennulH  veluni :    lUe  autedt  Ataean  nb* 
fleniem  in  proelia  p^scitc  qiiaei  4kd  Tur^ 
num  paseil  referriff    Obvia  mUlta  tirtim 
tieiiittit  cofpora  mortit  fu^  Urbanus  di* 
vi  ariiirtUur  de  namiie  in  nmvi  inventis} 
'piod  nen  procedH :  nam  absens  dictiur^ 
^ui  reeedU;  fuod  nune  Tumo  congruii^ 
non  Aeneae^  qui  miereei  praeliie^ 
l^raeier  Servium  etiam  Pbmpoaiut  fiabimu  fire» 
^q^ter  lTil>aii\D(Ki  ii^  panes  silaB  totaU.  fiio.  T^ro 
■YHm  alia  firagraenta  nmnorat^  qoam  qtiae  SerWua 
tteniMiYitt  ptaetfer  unum  ^ad  Aen»  V*  488.)  quod 
in  SenrianM  non  leperi.     Dubito  igiliir  afiirmare» 
OrfanBi  Gonnnentarioa  Fompoaii  aetate  iwipmlited 
firiwff ;  quem  adeo  auspicor  isCli  AxSbbte  Servio»  -I^om* 
ponii  tamenk  locn  coUigemueb'  Sunt  Itulem  baec: 
nd  Aen*  lY.  884.    SBQUAm  ATais  loiriJiO^  Vrbanus 
eio  iniettigii^  ni  Jtido   declarei  genui 
mortis^  ideei^  oecidam  me^  ei  regaitbue 
{It^k   rogalibus)    ignibua   ie  persequat 
nbeensy^  id  eei  ^  moriua*  Soraiiue  [Garm% 
ly.  12.  26.]  »Nign»rumque  memor^  dum 
iieeif  igniumJ^ 
«d  Acn.iy«  40^    AoniNA  KtHtHlBtri..    Urbmnueh*^ 
^a  aitguina  ( ac^  serpentunK 

N  ftd 


Digitized  by  VjOOQIC 


1«     GAP.  xn..  jiKtinsQ.  interpr: 

ad  Am.  I¥v  (MHL  Tu  Me^wK. .  lM.jfrmri/no  kujuf 

ftuarii  vfdmnunm  Asmk  tfiMC  lOf^im^  Pi- 

doni  9Ua9ii  MffnulMroti    JBtAttm^  sie  h- 

(        gii:  ISikmf^mu  Mcia  wM$  i  ffcrsuoMii 

nubere :   iu  eiiam  onerae  ime  Ue  maKs. 

«d  Aeiu  Pf.  624  Suno;  Ui  nmkgHamfHiruni/^ 

derainier  Romani»  ei  CariS^^niensee. 

.  SOiilo,  vetiUm  jmrie  eei^  ui  mi  Ur6a* 

nue:  quia  leqmimr  DHo  de  AaerediAus. 

ad  Aen*  Y.  4SB.   Columbam^  QuaerH^rquare  po* 

etterAtixAvktibem^  cum  eii  eaora  Feneri. 

Reepondei  Orianuei  avee  omnee  eonse* 

craias  eeee  Diis^  eiposuisee  eolumbaMf 

qum  maier  a  JUio  /aoiiiue^plaeareiur. 

ad  An.  Y*  493.    Hmo^     Urbanui  jmk.  propemo- 

^        dUm  exponsii 
ad  Aen.  YI.  000.    Qssmevu    ife  MJiMuiia  cw 
ium.eet:   Bairoms»  ^  si  eUenti  /raudem 
feeerii^  ^ofoef  esiOA    Urianus   iniaUigii 
pfaevarmaiiones   (hgk  ime^arioalom) » 
qtUfmudani  etteniee ,  wm  pairemae. 
ad  Aen.y&.^SSS/  TAtu.  easmmik*  tPer  inienfth 
t      '  gaiioiiem  ommid  haee  uiMgamtur^  vsdi 
Urtnanms. 
ad  Aeai.nC.  dSl.     KiTl^fiTs  itbk   omn»  mtoi.tih8. 
Vgo  rursus  revolvens  iier-/aUacis  syU 
vae,  qua  via  eequdr  ie  o  Earjfale:  si* 
*        mulkaecdicens^  vesHgia  reiro  legii.  Sic 
Urbanme  cni. 
Ex  fragmentis,  quae  memoraTimu8,..a|»paret9  Ur^ 
t>a»um  in  GoniBientariiB  eais  praecipue  graAuEMti' 
cam  interpretationem  flpectasflew    Licel  vero  fluspi- 

ca- 


Digitized  by  VjOOQIC 


^imA  mMtfn  et  cqUcam  noti  omnino 

liiacCaiii^reliquisse* '     ' 


.tr::*  ..•  r.  - 


^ixoni^mi  Comttj^eiitatores* 

.MnenMoi^t  qufi  ^OA,  a^cUUsi  nofQinibuat  passim  a 

BcfTio  ciUintur^  ^Qu^dl^oclum  * 

%d.  ,|4i  yi^  U«  lUc  f^o^Bo  GaATioa  vuk  1i$t« 
^i^^t  em>»  p^nft  uli^  Apollini  esi  gra^ 
JtQVt  g^m  y¥^?  f?«n  ^tfw^en  gesiai  in 
iiinh^  Q%od  i4^Ct  f^ioUx  guia  hanc  Bclo^ 
gf^Pff  am^iifi,  in.hQ^orem  Vari  eiise  per^ 
scripiam.  Diciiur  aufetn  ingenii  favor^ 
a  hcgfliiP  W^  rc^ii^i^i  ^dea  ut,  ouni 
.e«|K  po^tefit  Cjliff^Vf^  mereirix  caniassei 
in  iheairOi  qu^ni  in  Jine  tycQridem  t;o- 
^  %  ^^pfif^^^^  Ciofiro  f  eiyV  essei.f  re^ 
q^itfiref ,  et  e*^  «I^W  tandem  aliquanda 
.  agnovisseit  4i^^^^  diciatur  ei  ad  suam 
et adillius iaudemH^^e  spes  allera  Ro- 
tm^e.  Qui^  is^0^  posiea  (Aen.  XII.  I68.J 
ad  A^Cff,nium  trarkstuliii  sicui  Commen^ 
^  Mor^  loqMunfMr. 

HJi  Ocvl.  U7.  PaptA^  P^^  ^^^*  omne  agri^ 
cuUurae  gdnus  hominibus' indisavii.  Su^ 
perfiui^i  enint  quaesiianem  moveni  qui^ 
dm  Commeniarii^  dicenies  Osirim  vet 
Tripiolcmum  ^rairum  invenu\se.  Nani 
aliud  ??/»  unam  rem  invenire^  et  aliud^ 
N  2  om 


Digitized  by  VjOOQIC 


tM       CAP.XIL    DS  iHrtQ.  niTEIlPft. 

amnem  agritmliuram  docere:  fuom/l^ 
Ceres. 

ad  Aeii.  YL  860.  Tiatmqub  aaka  »atiu  eemmmw 
GAPTA  QViEnro*  Varie  de  koe  loeo  iraeiami 
Commteniatoree  i  Nnmae  legiejmmemofee  % 
cujue  faeti  meniionem  ei  Lwiue  [••')* 

ad  Aen.  TII.  648.  Et  qoiitbxa  vn  au&ab.  Dmi 
quidam  Commeniarius  eoirrecta  legen^ 
dum  V  ui  eii  ipsa  conTecla ;  quoH  diffieSe 
in  exemplaribue  inveitUur. 

ad  Aen.'IX.  74S.  YvLinTs  sATravrA  ^tno  DnoxBtt 
VBRtsifS.  Plerique^  sed  non  idonei^  Com" 
meniaiores  dicuni  hoe  loeo  oecisum  TVr^ 
num:  ffed  cauea  oeoonomiae  gltniam 
a  Po&a  Jeneae  esse  servaiam:  quod 
falsum  esi. 
Adde  Pomponium  Sabinum ,  qui  non  additis  no- 

minibus,  loquilur  de  iis  qui  exponuni  yirgiUum 

ex  aniiquis^  hoc  scholio: 

ad  Aen.  VII.  B65.  AnsAircTt.  Amsaneius  dieOurt 
quasi  cireumsancius  ^  id  esif  undijue 
sacer.  tocus  esi  in'  Hirpinisl  ui  PU^ 
nius  [dbt  Nat  L  II.  c.  9i.ymemsimi, 
in  quo^  specus  esi  eum  pesttferk  exktJe^ 
iione:  ideo  puiaium  esi  itUne  esse  de* 
seensum  ad  Tariarum  :  inier  meniee  esi^ 
per  quos  Melphes  amnis  praeeipiii  tapik 
feriur.  Hirpini^  Samniiica  gene^  suni 
iia  appellcUi^  quod  in  deducenda  eelo* 
nia  oblaius  esi  lupus »  quem  SamnUes 
hirpum  vocani.  Qui  exponuni  FngHnmt 
ex  antiquis ,  idem  sentiuni. 

Fie- 


Digitized  by  VjOOQIC 


TI&eiLII.  197 


Fieri  l^^^t  u^  Senius  ipM  horum  Gammenlato- 
lum  nomiifjR  ijpnoraTerit ;  sect  probabilius  mihi  qui- 
4eiQ  Ti4etur  opin^ri  9  htc  in^lligendos  esse  nonnuilos 
eoram,  de  quibus  jam  exposuimus. 

Quprum  nomina  hucusq[u^  memoraTimuSv  ii  nos- 
im  •pinicmfi  interpretum  nomen  merentur,  quippe 
ifajB  data'  Opief^  in  VirgUium  commentatos  esse 
satis  probabilis  Veterum  otantio  declaret.  'Restal 
eos  memorare »  qui  perperam  in  Virgilianorum  in- 
terpretum  nUmero  haboitur.  IVon  enim  hocnomen 
isti  sibi  merito  vihdicant,  Grammatici  et  Rhetores, 
qui ,  quodvis  aliud  agentes ,  passim  verba  ex  Vir'* 
gilio  interpretati  sunt :  nec  magis  alii»  qui  siye  EIo* 
cutioBum  exempla  i  sive  Declamationes ,  rive  The* 
mata  de  Virgilio  eticuentti(t :  nec  tandem  ii ,  qui 
liip  illic  Ter&um  culpaise  vdl  emendasae  dicuntur. 

S-  2a 

Tttcca  ^t  yarius, 

fn  his-itaque»  quos  perperam  interpretum  nume-, 
10  liaberi  pulem ,  primo  loco  nominandi  sunt  Tuc*- 
ca  et  Varius,  qui,  quippe  Virgilii  aequalcs,  aetate 
aHteueiwssunt;  fteliqiKitf,  inioertae  pierosque  aetatis, 
Heynii' exemplo ,  ad  alphabeticum  ordinem  memo- 
ralnmus. 

•   Plotium  igitur  Tuccam  e|  L.  Varium  parum  sub- 

tili  judicio  int^r  Virgilii  mterpreles  referri,    recte 

ojMnatur  Ueynius.    Est  quidem  vetus  iraditio«  €{ua 

'  naiTatur,  his  po^tae  amicis  negotium  ab  Augtisio 

''         ■  -     d«- 


Digitized  by  VjOOQIC 


im         CAP.  III,  Dfe  AlWtt(J.  INTERPIU 

datuni  essc,  ut  Aeheli^in  ^faiehd&WhV;  *  %l 'tifci&li 
Donblus  Iradit  Ih  \fftatifgtf/y/8S.'Vtt^  Mi 
s6ripia  siid ,  m  ea  condiHdiie  ;lifMitT,  H^  fket 
^derent^  quod  h  s^eiiAii^  '^dm  i^Veif  ^i^i/6t^ 
9US  eitam  ipiperfeeih^  m  -fm  erani ,  relinque^ 
reni  ( 1 ).  Ef  talem  p^eram,  ]frout  Yirgiliua  peli- 
verat,  religiqse  illoa  praestitiose^  ^ai;  a(^4i*  ^Doixa^ 
tus  5,  J59.  •>MhiUi»(^Kit.  it*  scnW^^^  f^^9^9^  ^^ 
gusif,  Varius  oddiMf  ^  ^uod  ft  Mfiro^pr^cf^erui ^ 
^ed  ^summfMm  fmendayit^  ui  gui  versus,  efuim 
imperfecfo»  .^^si,  qui  erani  ,^ ;  roliguerii  /(  2  ),  Sea 
utj.bo^  Duun^YJros  in  eme^dando;  Yirgilp  operam 
^m  ..^olloc^et.facile  credam^  m>n  tamen  iaeo 
i|i  jntefpretuia.p.umerum.,.rpferri  debent..  Emenda- 
%m$  e^i^n.et .interpretis  |>exi$9Jia  jplu^imun^  fuit  val- 
f^e  ditersa*  Sic  .(]!aesai;^n|i.  ec^dayit » ^ea  tamen 
interpre^itaa^aa*.  JuUu^  fiS^^U?*  Tej^fniiura^CaUiapii^ 
Uoratium  MaTortius,  alii  aIiQs:^de  quibus  yide 
JPeerlkampium  in  Episfc.*  ad  pescurium  p.  XJU. 

Quam  late  autem  patuerit  Tuccae  et  Yarii  labor« 
fion  ofnnino  c^iUstat;  'qdi^pe  dfjfus  non  nisi  pau-? 
cissima  vestigia  apud  Grammaticos  reperiuntur^ 
Quae   SerVius  memorat,  haec  sunt: ' 


J^aUiQius  6m*  .  ifl  j(^L  l^f .  .  :  (  s  ^ ,  Tumw  .t«^ea  ct  Vf« 

T.  I.  p.  3i5.  X,)  Abb«s  Ur«  rium  coiuplures    Tex^MS  ini* 

ppergensis  iu  Chroij.    p.  5|.  perfeclps   supplevisse  ,  'atn» 

'Vunas  etTucca^  HrgiHi  W  Setraxi^se ,  ostenAiiitH^Ste- 

tlt>nitut4ffilkhernaiiis^pojgum  phtmns  to  Dislr.  ^e  fCritiiii 

itabmtvr  Hl^strss  /  ^fta  Ubros  pw  4^.  sf^.  et  B.  KannMui  !•• 

^uaitlfm^osteasmenddndfs  YI.   MiscelL  c  XU    citati  n 

gHjcep^nnU  aL  Augnsto  ^  m  Burmaonol  Yid.ftU(>ra  p«ii€i 


Digitized  by  VjOOQIC 


-  •  Ti  : JWfWf  «^w  -««V*  ,^fit'Wqw;  ad  v^^^S^ 

TVi&a  jaciabam"  , ,  ,^ 

np .  3^<«Mlii  ^t  Vfitr^m  hnno  Jnem  fftm- 
I  jit  Mse^  vobtiwe:    nam<9i  Virgifio..tfyo 

sextt  imitum    eai :     >  Obverlunt  pelago 

proras:  tum.  tt^te,  tenaci.'* 

ad  Aen.  Vn.  464.    FuaiT  iictus  aquai.  ffanc  diae^ 

^t^Hh  'Tttcem'  eH-  Valma^^fidoekuni ;    nam 

Vtrgilius   sio   reliquerai :    i   Furit  intua 

••  " aquae^TiSkV  •'^•''-      J    -o;;  ruizijf.  ,...,fl 

PiFtteterea',  Yefevettle  IK»iat»  %.'90l  dftmu^rtgfA^ 
mai^kms  ]t  audisiie  ^se-^i:  sMioribus  dweM  ^iKk* 
rium:'dieorum  Hhrorum  ordi^m  eommuiasse ,  «f  ^ 
fki  ium  sebunttus  ero/ ,  ih  teriium  loeum  49ksnS' 
tMsse  :'  eOksm  pfimi  liM  e^rreinisse  prin^CfJ^up^ , 
Ms  demits^^versibus:  '  ^  IHe  ego,  ^Ui  qubadatn 
-t9tc.  ^  ^hoFTenlia  JHartis.? 

•  «ifled-ipraeCer  haec  pauciMttfia  indioia,  «t  qHDnjm 
'«pitf»  Nhua  Wtl«6se  '  diciiur \  ^ik  fieta^  tidmiar , 

pra»- 

i(i).Gr4miDalicp4  zyilm^e  adEcIog.YI.  Cff.  Vo^ius.de 
Vafiwn  cum  Varo  uiisccre,  PocL  Latim  p.  37.  ci  SutgcrS| 
dociiit  Heyiuus  in  Excursu    in  Lect  Yeuus»  c^;  ' 


Digitized  by  VjOOQIC 


imeeipuain  ^Uidem  *Ttf^e  <»  Tatif  fakliii^utaBi 
Ign^a9^u8  2  met  lamen  prebabile  eat  ipmm  in  Vligik 
l^xm  oonitftcftitatos  ^8^.'  Probus  qitideai,  icfert* 
^'ie  Po^poiiiSof-'9abiii<^,  •  IVie^ae  OnpBBiwtarioa  me* 
|iior«^t9  ^     ^ 

¥er»t'6irt,tie9w/,jifiiih^'Am  Ift^       JfWe-t 

O0e'e#  Cwi^U^ims^  C0mmeniuni9. 

'* '  i%  Tero  fate   noq  CeniflaealarioB  GmmaurtiMit 

*  led  Aeneickia  apogivij^lia  sive  ecUlioties  iBtellii^  <^ioih 

tere'i  mihi  quMcan  ^atis  penaamm  eel.    Qui  ilaqu» 

tUpbam  et  TFarium  mter  Tir^ilii  inlet|irelea  leUito^ 

xmtt  ip9i  Tideanlt  <|uo  jore  feoerinl. 

Adamantiua  It^rtyriu^. 

Bumiftmitia  nen  dubitatii  dicere^*.  AdamanliUBsi 
Hasfyrium  ici  Virgilium  eoifiKienUlu^i.ette»  «ed' vecN 
4luaft  ut  opinor,  vidil  Hejwua»  hunoi^ullajure  ui^ 
.  tar  Yirgilii  Cemoienlatores  bnberi  lUwd  quidem 
^tUm  esl,  nuUa  leatufnonia  a  Bur^poaima  affeirit 
quihus  ea  res  probelur;  sic  iUe  diqHilat:  .«  ^ifia* 
m0»tin9  M^r/yr^is  t  wjus  rwin^Ua  e^rt/suM  apmt 
CM^odc^nm  de  Qrihagr^  V^  px  ^^.  etiam  m 
Wvff^Hym'  €Qnm^n4^iu9i  est :  ^u^fue  mmmnif 
msfut  fmrik9  in  notit^  nf  ad  JBO^  /jf.  J^  ^^ 

Gassiodorus  autem  in  libro  de  Orthographia  aar« 
TavU  quidcm  «Kquot  (ragmenta  ex  AdamantH  Mai^ 
tjrii  Q|>«ribu^  {  nam  q«  V^  inscribitur  S^,  jHt^m^n^ 

fi% 


Digitized  by  VjOOQIC 


M»  Martgria  ih  F.  ei  B.  c.  \L  Mx  Eotkm  d^ 
wetUb  $yUmbiM.  c.  VBL  E»  ^odem  de  tdHmU 
9fUa6u.  o.  VnL  '«  eiM^  dls  B  Uiera  Mfom 
fimm  in  iMmuM  piUim»  ^eaque  tn^ffomiUk  naf» 
auxil  A«  Hajus  ia  Parergo  ad  Frontonis  editioiieiii 
'ii  IL  p.  84B.  «ed  neque  .in  QaariodM  ne^fte'  m 
ipna  \dantoniii  teibia  qoidquam  ef I ,  quod  ausam 
praebere  ^ioant  flua{iid(mi  lumo  m  Tir|[ilium  eom^ 


H  quod  Pieiium  atliiiet:  citat  ifle  aaeplu^  Ad»- 
maiilii  auctoritatem ,  inpriims  uU  de  fitevarum  B  el 
'V  commniatioiie  diiputalf  aed  mm  aHa  agikificare 
potuil  quam  ea  g  quae  apud  Gaanodorum  le|;iintiuv 

Aemiliiaa« 

Foil  Adamantii  Hartyril  commemofalioiiem  kk 
Hejnii  calalogo  lequitur :  »  JemtHus ,  ajmd  Pom^ 
pon.  Sah.  ad  Aen.  XI.  696.  uhi  Vn  verba  in  V.  L% 
Nikil  de  eo  aliunde  eonsiai**  In  Yariis  Lectioni^ 
bus  ad  eum  Iqcum  QeyniuB  ait :  »  Aemdliue  yui 
eiif  eyuidem  adhuc  ignoro.** 

Hihi  rero  hoc  nomen  Qton  peculiarem  comtnemo- 
rationem  mereri  Tidetur.  Suspicor  enim  a  Fompo* 
nio  Sabi^o  t|on  aliiim  si^nificari  quam  Aemilium 
Aipenim ,  qui ,  ut  apud  illum  modo  4eper^  modb 
Jemihus  Asper ,  vocatur  •  \u  I.  Tidelur  solo  prae* 
Homine  AemiUus  appellari  ( 1  )• 

s. 


# 


(l)  Pomp.'  Sftbini  locam     proptereR    son    dubitaTimus 


Digitized  by  VjOOQIC 


CAP.  XIL    ]»E<SMIIQ.  miBBflL 


"i 


•Arjriaiiu.&    ..       .     ,    ,, ... 

• .■  ' :     ..  '  :    ...*;  :  r  ./    •   . 

,..  Gmi|^  ¥!akriGiu0i^  eqj[!tf.4u|HiUlio»iBni  .tupiyi  if- 

^ffm  Uuqforat^,  n^n^kmm  dfi^^fipor^m^  ^f^ 
dtt.^^  Hunc  tamen  immerito  inter.  Yirgilji  ScIm^ 
]ii«|^^  tf^m ,  ,ifateberis  ^,;^  dijepo : Arriani  labqjopn, 
iqu|  jam  pridein.  i«t^ri4dit.,.*qA  .AUwfwssc 
yt  Gi^rgicprum  librds  Graeco  civraQmc  «yico  .dona- 
irodm,  CnJ||S,fflotj(tiae  4ef timnnium  e^at  f^d  ^^^^ 
in  V.  ^Afftctvig ,  iiroirpii^  9  (uricpfaow  rm  Ts&fyi* 
kSv  tcS  Bspyi^w  iiFtt^  x^i^ag* 

' '  •  ..."      1         *        '       ' 

/  Aruisiianum  ISessumi  queqi  Burmannus  mter  anii- 

'  quos  Yirgilij  irilerpretes  haberi  .Voluit  i  equldeiri/no^ 

.  magisi  iriter  "Virgnii  quam  inter  Tcrentii  aut  CScero* 

nis  aut  ^aHiistii  inleijiretes  Babendum  esse  censeo : 

utpote  quem  nequaquami  Scholiastae  nomeri  ^bi  Viri- 

dicar^   arbitror.      Scripsit  iile  Exemjpla  Elocufi<^' 

Ttiim   ex    Virgilib^  Satlustio  ^.XerenUo ^  Ctcerone 

ver  liierds  digesta  ^   cui.libro  tianc ,   ut  videtur, 

olb  caiisam  Quadr^ae  nomeh  datum  est/  quod  ih 

arinbtandiSi  quae  apud.hos  yudiuor  auctores  ob* 

Viae 

int^r  A.cmilu  Aspri  fragmenta    recepsere  §•  91  p*  i3i# 


Digitized  by  VjOOQIC 


.*t*%* 


9ptAiam  imahA  ftiilAin^  l&^llt'|»Oilimii« :    • -» 

Jibundat  illa  re.     Idem  pro   GIuentio.fBB.i 
Abltoieest  Bujt»  reii  5l«rg*:ABh. -YH;  908.  T^iv^ 

''  •.       .    ,    •  •     ♦••"   >i    .  .'• -.. ;: 

AVdet  fflti  f««   Id#m  ZI,  782;  fJ^emum»  jmudkeiei 

^pbUorum  midebtU  ckinor^  rir^::/.  ds  ro 
^kiilet  Hlam  mti.     idem   BoL  II;  /L'  'TirmpsMg 
"^  fHnfik>p'^Oeit^don'i^ebiU  Alexhk.    ••<''«: 
Aidel  in  iUa  re«    SaU.  BeU.    Cat.i^  iiJxfdmmvm 

oupiditaHbua. 
Ardet  jn  illtiin  i^em.  ,  yirg.  Aen.  VII.  ftSS^  Ardei 

et  8ie  Are  tdlum'  Aljibabetttm..  pei^umriHur.  .^Tid^ 
itaque ,  hujuataoodr  8oriptiom*8  anelarem  aegre  inter 
SdhoIiu'jtad ,  imo  ver^  inter  lexicogtaph^'^ftMI- 
fuim  eS3e,  .        .  . .       * 

Gitaiituir  in  isto  UbQljo  iiiul^a  h;agmenta  Cjceronis 
et'fiaUii8tii,)quae  in  eorum  operibug  frustra >quae« 
riMltUh'  Muhujfti  itaque  inde  lucrari  potuit  Ludotj- 
&k;<i^fA(i  ubi  Saflmtii  fragidtota  colli^et:  tit  et 
.  darolus  Sigonius  et  Andreas  iP^atrfdittS ,  "Gi6'et:6tiis 
fragmepta.  cpUigehte?,;  |quorum  itdeo  opef^^eSecim 
▼idelur  ut  hicce  libettuSt  po^t  ^^^Ubata^fn^e  /  giii- 
iiMs  "pDtisrimttm  laudrai  8iiatB>ineBabtttiii\|  inuw  «• 

baus« 


Digitized  by  VjOOQIC 


W^      CAP.  m    HtAmQ.  HTERPIL 


tiaijflliii  eH  fere  nidKitt  fhietus  Videalitt  ( !}•  Alq^ 
etiiin,  ita  .Hiebubriuf  (in  Idil*  &eliguianiin  Fnm* 
Umis)  judicat,  NuUu$  ex9tai  Uber^  em  de  suo 
mimus  tMklerit  au^or:.  neque  onim  ejuB^  grm^ 
ter  lemmata^  verbum  tbi  iHvenieMf  uno  foriasse 
pjtcfpt^^  h6o:  sed  'Ai  quoque  ita  jbarharus  esi 
sermo ,  ut  a  »etere  scriptore  pro/epta  e4se  ne- 
'p$esmt  (9).  ^ 

Diu-  iste  libellua  in  Bibliothecamm  pulrere  laluif « 
•el  tf einde  longo  temporis  intenraUo  mansit  priTatfa 
virorum  doctorum  amarits  pres^a » •  acuti  queritur 
Burmannua  in  Gomment.  de  Yita  ic.  Heinaii  p.  DL 
.et  dteunn  asle  aliquol  annos  in  lucrai  protrtctas 
eat  ab  Angelo  Hajov^ad.  caleem  edit^  Frontonis  T. 
JI.  <p«  487. )  qui  tameii  :bunc  perperam  Aruaiaao 
Hesso  tribiii»  Tenim  poliua  Frootoni  aaserendum  ea* 
^ae  ^fipinalur  (.3^. . .  /....:*. 

An* 


(  I )  Post  repertum  Tero 
Bejy>oUUnum  excmpUr  ^  de- 
fntoT  aceessiMe  bnic  libello, 

':i|ao  Qtilis  esie  poisity  opi* 

.|m^r  Urdliua  «d  Cic  OnkU 
pro  Plando  (peculiaritcr  edi- 
lam  Lipsiae  i8a5  )  c.  L  p. 
11.  C£  etiam  Heinrich.  ad 
Cic^OraL  pro  Scauro   $•  lo. 

"P3a. 

)  f  a  }  Niebuhrius  haiic  sig- 
mfiqat  eounciatWocm  <  «  De* 
irabo  de  te;  Cicci*Q  proScau* 
ru :  ^if^l  Sitnlo^  .-^PP^  S'^" 
tittS  wt  facturos  ,  quam  » 

*4fe  ^MIM  jkatiL  detmxerJMt 


Volunt  (^uiclam  diiti(ntiam  es- 
se,  lit  laeerare  famam  ,  de  illo 
detraheresitfSedfidaow  Nam 
Cicero;"  oet* 

(3)  Maji  opinionem.rcii" 
tafil  riiebuhrlua  argumento, 
quod  y  si  hnjusmodi  lilvnm 
scribcre  voluisaetFfVfito;  lon« 
ge  alios  scriptores  adbifailu- 
rusfuisset:  ii«/amMBf«jsicar-i 
gumentaturNiebuhriua  ypoiU 
quam  Fronionis  dc  Romani 
sermonis  audoribus  judtdum 
innoUdt^  qui  dc  WirgiliO  et 
Terenlio  taeeai ,  Cieetonm 
anHqttidrUm  esrH  non  jfsec 


Digitized  by  VjOOQIC 


tmGtut 


^ 


jbitettajuid,  iilque  adeo  jam  8aptn(M,m^ 
teieiiiile,  )umc  libeUum  edere  coeperat  Petn»  tioii* 
j&ainus,  trajectmae  Academiae  Professor,  teste^Sa* 
lid  lA  bnotn.  tSU  T.L  p.  511  (1  )•  Sed  coeptam 
hujus,  ut  et  quam  aliis  Putschiani  corporis  Grluii* 
malicis  (2)  destinaveral,  editionemt  qubminuBab* 
BQlyere  potuerit,  morte  fuit  prohibitus:  Tid*  Saxiut 
h  c.  T.  Vnl.  '!>•  97.  Cujus  quidfem  duo  priora  foUa , 
majpiri  fornia:  typia  descripta  et  aliae^  ad  hanc  ledt-» 
licmem  pertix^tes  ejusdem  dociissimi  Yiri  Scbed^d 
MSS. ,  ut  n^  reliqu^,  quos  BibUotheca  Leidenaa 
poBsidet»  Boadamianaedoctrinae  thesauris,  deteent» 
nuper  fecit  Gee{ii  T.  CL  vigikii^tigama  eura  (3). 

Ce- 


fenU ,  qtds  iOtim  credai »  j£ 
higus  generis  Ubro  consar* 
eiMMubopmmidkasscit  non 
Catonem  potuts  iUum  afw»» 
EmUamquocumC^Criqfoad* 
Miiumm  fuisscf 

(  I  )  Hoc  nqn  ignorabat 
Majtis  ;  qui  adeo  magnopere 
avebat  Bondami  Uborem  Ti* 
dere:  c  Bam  coepiam  Sdir 
ihnem^  «c  aciibit  p*  486. 
equidem,  wdere  mirifice  eupio » 
sed  eddem  incommodissime 
careo^  neque  porro  Ediiio 
mea  Fronionianorum  Operum 
moras  padiur.** 

(a)  Captiaseconsiliimen* 
tionem  facit  in  Praef.  ad  Ya« 
riarum  Lectionam  Libros  f 
Zutphaniae  editos  a*  i*fi^ 


(  )  )  Qnantam  ex  istia  <tu^ 
bus  foliis  y  quaeGeelii  boma* 
nitas  Itbenter  mihi  oeaeesfiit 
inspicieiida  ,  )adicare  lieelt 
Bondamus  spisaiore ,  qoaoa 
qualem  Grammaticus  tam  le* 
nuis  mereri  Tidetur,  Com» 
mentariOf  iBcd  insignis  doctri» 
aae  pleno,  hiinelibelium  or* 
nare  ifistitoerat  In  iiSiy  qnse 
typis  descriptae  suntg  aBne» 
tationibus,  cummagnae  doo« 
trinae  apparatn  disputatur  de 
ipso  auctore;  de  OomttiTae  pru 
mi  ordinis » quam  bic  in  titule 
libellisuiiactat^  dignitate;  de 
ipso  libelli  titulo ;  et  de  tcrosU 
mili  auctorb  aetate:  quam  opi* 
natur  medio  seculo  quinto  vel 
ad  finem  vergente « iucidlsse , 
itm 


Digitized  by  VjOOQIC  ' 


^     GAP.  xn.  ^i^  Aia^Q.  nrrRRpR; 

jfisp\u>f  iamtir  repetitum  ene  a  Fr.  Lindemaimo  m 
..Cqrttore  Q^mip«^c99)in  La^miffPi  T$jiemm   T.  I. 
(I4peta,e  1831.)  p.l99-r.?66. 

•  J.  ■»•••'      ■ 

kaconium^6dian\im  primusi  ni  {aUoTj  iklter  Vir» 
'  gilii  interpretes  retvilit  J.  A.  Fabriciiis  in  Bfl>L  £at« 
'  T.  n.    p,  68.  qui  tamen',  cujusnaidi  hac  iii  re  ae^ 

Satur  auetoritatem ,  noh  addit*    Et  yereor  ut  aa^ 
idoneam   habuerit.     Citantur  qdidem  t  Veleri* 
bus  Scholiastis   nonnuUa   Aaconii   nominei   quae^ 
.  quum  ad  Yirgilii  interpret^tionem  p^rtineaxit,  9uspi- 
.ciooem  morere  pomnt,  A^cojiguvm  Gonunentariaa  ui 
iVirgilium  soripsisse.  Gujuflmodi  hoo  eatf  quod  in 
'  editis  Pnobi  ScholHs  reperittur  2 
*ad  Etl.  I.  1.    TriTM.  JVec  mirandum^  yuodik'^ 
fra  se  senem  dtcit^  cumcerium  ft/^  eum^ 
ui  J.  Pedicmua  diaU,   XiYIU  ^nM^ 
na/tHfi,  EucoUca  edidissei 
tiim  haec,  quae  apud  Servium  legonturs 
'  ad  Ecl.  ni.  105.     Tais  i^atbat  gobli.    Meonius 
Pedianus   dioU  ^   se    Yirgilium  dicentem 
andisse  >   i»   hoc  loca  se  Orai^maiicis 


ita  ut  ArqsTaHnqti  tf essum ,  si  in  teatimonto  Cassiodoni  de 

non  paulo  antiquiorem ,  taltem  inst.  dlr.  liter.  Gap  XV.  O  per» 

Cassjodorio  aetate  parcm  fuis*  Tom.  II.  p.  5f  7.  B   quod  nec 

'  se  g  statuendum  sit.  Cujus  opi-  M a j  us,  ncc  N iebufartus,  n«c  de- 

Bbnis  argumcntum  habeliat  niqnc  LiDdcmannui  oognotit. 


Digitized  by  VjOOQIC 


•T   •  •-'»  -  — 


ymm  m 


*Hm^iiy         y 

Id  .<gl.  Vi^Xk^  l«vm.  Qyidi^Sai^num.  Pol^ 
&'(MU  JUimmf  aqciin»ni.  Ji^  jUiwbm 
.  QaJUum^/ratrem  Sjolomnit  fui.  prmi 
lyitetf  esl^ .  FolHimo  Con^uU,  doMignaio» 
4wwiu§  JPedianus  a  GaUo  audis^^  m$ 
ffffri^  kanc  wflogam  in  iofs^nm  ouua^ 

faoiam. 

8oi  quiim.iuiBt.  «t  diflQrta  biijui.  ««  «vimmui, 
^qpndem  hts  indkm  imi  nuMreor  ut  cradflm  ioMir 
mam  Qwpu»tanM  ift  Virf3ium  scriiNMe:  «ilSMie 
BtjniD  cMenliosi  Qpiiuiiiti.eft  omoia,  quae  in  trihHS 
istis  fldholiitt  ▲sMtthM  tr(wlidis9e  dioatur^  Irftdi  ptv- 
tuiM  iu  lihello,  oonirar  obir^oiaior^  YirgiHil 
qudfim  ah  AjMxmio  fipiiptum  ease  nanrai  DonatuA  fk 
^ViM  l^icsiilii  S»  ^>  ^  4^^^^^^.  Podiamug^  Hiro 
fuom  oonira  obireciaicros  VirgHa  scripsii ,  pau^ 
oa  0ilmodum  ei  objecia  ponit:  ei  poOeeimum 
fucd  m^n  recte  Usioriam,  conioxuii,  ei  ,f,uod  plf* 
mjfmamb,»Bamero  sumeitj,  Sedhoe  crimM{ipsum) 
9ic  d^nder^  assueium  aii :  »  Cur  non  iUi  fuo^ 
fue  eadem  /uria  ieniarenif  Verum  inieiieciu^ 
roe,  /acilius  eese  ,M$ncuii  clawtin.^  quam  HomC'^ 

ro 

(i)  Iderii,  verLis  paulum  loco  se  Orammatiets  crucsm 

Immutatb ,  legitur  in  Phllar*  Jixisse  ^  quaesituros   eos ,  si 

JSpn.  SchoUb :    c  Item  AscO"  quid  studiosiiis   occultaretur» 

mius  Pediamas  aitf  seaedisse  ^Dicit  autem  poeta   CaeUum 


Digitized  by  VjOOQIC 


dere^  ki  onmta  nd  eaiieiuiem  mdievitarkm  dee^ 
detei  \  I );  Kef^  etUtM  ^MhiO',  i^ugnmm^ 
nmlioremque  omnium  bonorum-  kif^  ^rkdUorum 
fuis^e^  ei  u^e  atteo  tUviddStkg  'bxpMem ,  '«1«  et 
tfuiderudaedieiUfk  tnspiewhei  idieHite,  non  Mf^ 
nus  gtiuderei^  ae  eisMm  fuiseei)  neminem  «i* 
tkperate^  tetudere  b6nt^:ea  humanUdi^eeee^nis 
niei  perversue  maipimes  qndeqtie  iUuw^nen  diH^ 
gerei  modot  ied  amarei,**  Operae  prfetium  erat 
integrum  Donati  locum  apponere :  quo  kcto ,  quid 
-difRlearP  mihi  quidt^m  fiic  auimui  awBmft  ^ilimi 
poetae  vemratioua  aAeotua  est»  ut  inagaem  aentiat 
dolorems  quod  tam  digni  Tiiidicatoris  tnp&t^  pa«» 
tiit.  Bs  isto  itaque  libro  opinor  petita  eme«  qeet 
Frobus  et-Sopnus^  Asoonii  nomine,  refenmt» 

Utriun  Asconius  ad  omnium,  quolquot  D<matdi 
Yirgiffo  obtigisK  narrat ,  bbtrectalorum  ciiaiunatioiM 
r^ponderit,  ittcertume&t:incertumque  manebit,  do- 
nec  pienior  quaedam  hujus  libri  notitia  reperiatur.  9i 
Vonalnm  audjas.narrantem:  >non  defnine  Yli^flte 
'obtTCCtatoresvproIatis  Bucolicis  innominatton  quem- 
dam  t^escripsitte  Antibucofica,  Garfifium  ?ietoreln 
iicripsisse  Aeneidomastigem ,  Tipsanium  appdlaMe 
Tirgilium  novae  KaKo^n^Ja^  repertorem»  HerenniUttt 
titia»  Perilium  Faustinum  finta  YirgiliicontvaxiBse, 
Octavium  Avitum  annotasse  quos  Tersus  aliunde 
transtulerif   et   continuo  his  addentem  Aseanius 

Pe- 


( «  )  Heyoius  legendam  cen*    tedete »  ui  ommu  ud  ; 
•et  t  9t  immen  deidmmsse  «e»     iem  malmfidarmm rssidsreu 


Digitized  by  VjOOQIC 


mann;  aat 

i^MJNtfifi»  pauea  admodam  e».  pbjwta  pofnif  i  W 
/mHfwnMmt  quod  nanreoie  kistoria^  eoniexutH 
ei  fmod  pleraqme  ab  Homero  H^msii^  c&eris  fe* 
re»  Afcmuum ,  postbabitis  alioniin  orimintftioAibils»  ^ 
ad  duo  tantumi  quae  optimp  ppdtae  objecta  es*  : 
Benfcf  Titia  retpondiiBse.    Quod  a^ita  sitf  A4Qopn<^ 
Hennmttm  et  PeEilium  Fausiiqum  et  iaftaaBe  eliam^ 
Octavium  A?itum  refutasse  tidebitur:  reliquos  Mt  ^ 
ieiDf  idiiest  Antibuoolicorum  flcrqpUnrem.t  Garviliuoi 
Pietorem  et  Vipsanium  Agrippam  relicpiim  intaclof;  - 
Sed  ndte  tantum  ^tisi  wum  etiam  morum  iniMa  j 
^uae  a  malevoIiB  paanm  •Vixgilio  objecta  f uerant ; 
ftajWtiium  m  libro  mio  refutaaie ,  «uipicari  lie^t  er' 
eodemDonato.  Hic  enim ,  ubi. {•  21 ; narraTerat  tuK  • 
gatuiA  fuisiet  Yirgilium  eoneuwUse  cum^  Ploiia 
Hieria »  cQHtunio  addit :   eed  Asoonius  PediantU 
kiffanmJi^'  ipsam.  postsii  moforem  nqiu  narf^re 
opHiami  inytiai^m  fuidem  a  Vario  ad  commU'^ 
fUimem  sui^    vfrum   perOncmssimo    reeusasse» 
Qyae  yerba  indicai^  videntury  Asponium  e^m  ad 
Iinc  criminationem  reqpondUae.     . 
.  f^MQ  t^Qipore  A^onii  libevL  deeiderari  cMperit  nod 
iMitet;  VTX  tamen,dubito  dicere,  ipaum  Dmati  ae« 
iate  «lauperstitem   fuiase.    Madvigius  in  piapUt»   db 
Aacpnio  p,28.  negat,  Donatum,  quae  de  Virgilid 
iradiderit ,  ex  ipso  Aaconii  lihro  bausiase  f  aed  V if 
Doct^  non  addit ,  quas  habeat  suae  opinionis  rationcs: 
Veriua,me  quidem  judice ,  Weichertus  in  Po^t.  Lat; 
Keliq.  p.  274  opinatds  est,  Doiiirtiim  ipsimj  Ascohlj 
operam  consuluissi.    Primum  enitfi^  tib  illc  argii- 
tnentaiur »  Donatus  illiu$  iibri  iitulum  sotus  com^^ 
hemorauii;  Mnde^   quoiies   Asconii   iesiimiini<i 

&  Usai 


Digitized  by 


Google 


m    CAP.  m.  BflANnQ.  iimKPiL 

ukns  €9t^  di  eo  ftimquam  aueiare^  ai^  ^efe  'fea#^ 
ius  eii^  yuem  ipse  eonsutuerH  9  m  ^^&t*  y  Sed 
AscoaiiisPediainuaffinnat''*  ei  1.6S.  >  Refbrt  «liftiii 
Pediaaus/*  Quis  »  credai ,  Donaiumr  •  *a*  seribe^ 
re  pasee  de  rebus^  juas  ipse  ah  arMgui&ribms' 
QswMuaiioiB  trdd&as  aeceperiif  Den^e  mm 
t^Afe»,  our  JD&naio  HHus  liifi  eopia  Jiefi^nmt  p^ 
imemf 

HoH  lamen  aittiin  affirmare  ishim  liii^  PoBap&^ 
nii  Sabini  aetate  supcrslitem.  Quae  liic  eitim ,  ipflSdnr 
noB^e,  cital,  phrtim  ex  Prob<y  ^t  Bonifio  polmt 
iMurire ,  partim  ad  ^lidm  'A^OKdi  IdSoretti  pertinenh. 

Pomponii  loca  bafec  mmt:  '    ^* 

ad  Ecl.  I.  1.  Tmr»B  itr.  AsefniHts  PeddiHus  aH 
TirgiKum  edidase  BucoUm  asHnas  nUum 

jxrin  {\).  ^ 

ad  Bd.  IL  14  AiTAHTmins.  jbriaryllSdafidssa 
Piaiam  ffiic)  Flerimm  diitnt.  cum  qua 
pulgaium  /uU  poHdm  eoisse.  Sed  Fe* 
dianme  Aeeomiue  seriM ,  Olam  aJKtmas^ 
se^  juramenio  inviiaium  PirgHisiln  0^ 
Alpkeno  raro  ad  iatem  lAiiinem^  pMi* 
naeissime  reeusasse  (  2  )• 

ad  £<iLIV.  ta.  MAoiri  HBII8B8.  Id  estt  aurestse» 
cula.  Asconius  Pedianu^s  libro  seeunda 
De  Praeiura  urbana  (9)  ,  puiai  TiSrjft^ 

i  Hum 

(t)  Hoe  sine  dubio  hsu*  ( 3  )  H^ao  igiti^  ntm  iB(  K* 
sit  •  Probi  scbolio  nd  h.  I.        bro  oontra  obtirectatores  Yir- 

(%)  Hacc  potait  habere  e  gilii  scrtpU  fuerint  |  sed  iti 
Donati  Vit  Yirg.  \*  n.  cu-  Commentariis  td  Ciceronis 
jas  Terba  supra  exbibuimns.    Orationes,   in  qnSms    baec 

etiam* 


Digitized  by  VjOOQIC 


ttiieiLti. 


211 


kum  inteliexi^se  tle  Juiie  et  Augueto^ 
qui  tune  ^  a  Bivo  Julio  ^i  Augusto  Cae^ 
eare  nomina  acceperant.  Aniea  a  nu- 
fi^ero  dicebaniur  Quiniilie  ei  Sextilisi 

Ml  Sd*  IX.  47*  Eggs  biOfcAKi:  Di^n&iUi  injvit 
Medianus  f  maiei^  est  VeherisT  Hce  ae^* 
trum  eomeies  fuit  {\). 

]ld  km*  YL  8&.6*  Spduis  itAECKLfiitSi  Sepoi  ejus  ^ 
qwi  periii  dum  nieves  in  Afrieam  tntjice^ 
#W,  monumentufii  eirexit^  ut  Fedianu^^ 
Aseonius  uU^  cuHt  taH  iitfdo:  Hic  siii 
sunt  MarcelU  ^teg*  tres  H.)  novies  Con^ 
euhs »  avus  quinquies ,  flius  semel^  ne^ 
pos  ter  j(2)k 

&d  Aen»  X«  466*  StAT  sva  cviqttb  dibs.  Dies  fe^ 
minino  genffre^  jfrq  teifpQne  non  consfi^ 

.      ..     \       iu'^ 


(itnmiitM  prdsttlirad  Act.  I. 
iH  Vwcnl'  g.  3r.  ^«  ^  (  p. 
i4l^OrelL)  vovii  siz- 
Ti&Bt»  Sextiktt  Augusiaei 
Qimitiks»  J^Uae.  Nondum 
CMHR  flOmind '  ds  ImperatO' 
rihus  sumpserant  :  propUr 
(jmrn  mmaUonem  nominwn 
l^«7/itf  (EcL  IV.  n.'l.  ai^i 
m  Et  indpient  magni  ptocede' 
rf  mensesT 

(  I  )  De  pione  non  memiDi 
m^  legere.  in  Gommentariis 
sd  Cioeronem.  Nec  tamen 
ideo  crediderim,  haec  esse 
ex  libro  contra  obtrectatores 
VirgiUl     Ez  quo,    si   hunc 


cognovisset  l^ompoiiiiiS  Safai- 
bus  ,  Tix  dolMtim  (st^'  qvA^ 
pbira  memoratanis  fatssef. 

(a)  Sed  quae  de  Marcelb 
esq^QSuij^e  Af^nji^iH  (jf^ij^ 
PjQinpoi^ius.  ^$abixM;s  Sine  di;i* 
bio  hausit  ex  hi^^us  QQipn^d  • 
tariis  ad  Orat.  conira  Piso* 
nem  $•  44.  p.  i63t  (p.  la. 
OcelL)  i|.  Mk^cituisvs,  QVi 
tBacoiisvi  ^vfT^  Forfas* 
se  {piaetati^^  guem  ^fcat  ^of^ 
.  cellum*  ^tii^  ^fen^  nepos  J^* 
MarcelU  ejust  qui  beilo  Pu^ 
mfio  secundo  SjracuSqS  Picit 
€t  quinque  constdatus  adeptus 
est.  Hic  autem  Marcellus  y 
0  2  de 


Digitized  by  VjOOQIC 


212       Ckt.Xtt.    DB  Aimg.  INTEIIPIL 

iuio  :  maseuUno ,  pro  iempore  duodedm 
horarum^  ui  Peelianus  memtmi'  (  1  )• 

Si  vero  ea»  quae  Probus  et  Servius,  Aseonii  no* 
mine»  citant,  ez  isto  libro  desumta  ainty  verosiinil^ 
est,  Asconiumi  dum  Mantuanum  poetazn  a^malevo- 
lorum  obtrectationibus  defenderet,  aubinde  nonnihil 
scripsisse ,  quqd ,  nisi  temporiB  injuria  t>^rii9Kel||t 
Virgilianorum  poematum  interpretationi  inaenrire 
potuisset.  At  yero  vel  sic  tamen  ipsum  iitter  Yiqplii 
interpretesnoareferendum  ease  censeo*     %. 

D*  Augustiniifi.  / 

Augustini  mentionem  ikoh  jfecissinh  nisj^Ge.  Fa^ 
bricius  hujus  nomen  memorasset  inter  eos  qui  an" 
tiquo  aeyo  Virfilianorum^  poSmatmn.  inter^retatioid^ 
Gpemm  suam  praestitenmt :    «  Jfegue  defuerune  f . 

iii- 

Je  quo  Ckero  (tteii,  nat^ni''  splendordm  auxli, 

fftO  ad  ipsam  Afiritam  periU  (  i  }  Haec  itemiii  cx  Com'  ' 

paido  amie   ooepium   heUum  meiifariiii  ad  AcL  )(.  in  Ver« 

Punicum  ieriium.    Idem  cum  rem  §.  6.  p.  44«  (p.  laS.  OrelL) 

staiuas  sibi  ac  patri  itemque  ubi  etiamnum  haec  leguntar: 

apo  ponerei  ,   in  monumento  siSm.    Dies  /eminino  gencre 

avi  sui  ad  Honoris  ei  Tir^  tempus  ,    ei  ideo  duninutiv^  ' 

iutis  aedemj  subiCripsii:  III.  diecula  diettur   Brepe  iemptts 

Mareetli  Novies  Coss*  et  mora.    Dies  horarum  XII» 

avtts  quintfmes  i  pater  semd :  generis  masculini  est :   undc 

itaqae  neqtte  mentitus  esi  et  hodie    dicimus  ,    qtaisi    hoc 

apad  imperitiores  patris  sui  die.^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


VI&atUL    .  .818 

.fttquit  ille  in  Praef.  ad  TirgiL  fm  ikemaium  wnde 
wuUeriag  ei  oraHonum   argumenia    audiiarHus 

•proposueruni:  unde  deelamaiionum  Titiam  ei 
Oalvi  apud  veieresjii  menOo;  ei  Jfivue  ipse  Au^ 
gusOnus  se .  idem  in  Mkeiorum  sekolis  puerum 

fedsse  eonfUeiur^  e/«  quod  in  eo  ingenU  glorio* 

lam  eupide  nimis  guaesiverii ,  jam  senex  dolei.** 

Quem  auctorem  Fabrtcius  hac  in  re  sequaturt 

nescio :  sed  ai  hoc  Td  iii  ipas  AuguBtiiii  opeiibus , 

-  ^o4  equidem  reperire  non  potui,  relatum  inveiua- 
lur ,  neq[uaquam  tamen  propterea  ipsum  Virgiliano- 
ram  interpretum  numero  habendum  esse  censuerim ; 
cujus  4itpote  laborem  opiner  nihil  atiud  fiiiase  nisi 
atili  exercitium  ab  Augualino  in  juventule  vel  pue« 
litia  imiiceptum^ 

$.    VJ. 

Avienua. 

De  Afieno  a.  Aviano,  ut  ab  aliis  vocatur,  nibil 
quidquam  certi  pronuntiatum  esse  a  Viria  doctis, 
merito  mirandum  est,  si  reputes  quot  et  qualium 
Criticorum  ingenium  ille  scriptor  exercuerit.  Me 
quidem  taedet  Gyraldi,  Pithoei,  Rigaltii,  Barthii , 
Yosflii  alierumque  lites  referre ;  malo  harum  rerum 
sludiosoa  ad  Henr.  Cannegiet^  Disputationem  ab- 
legare,  quam  suae  Aviani  Fabularum  editioni  sub* 
jecit.  Neque  enim  Avienua ,  etri  in  Yirgilio  labora- 
ril,  Yirgiliani  interpretia  nomen  meretur:  ki  quo« 
ruffl  quippe  numerum  non  alia   de  eausa  relatus 

est, 


Digitized  by  VjOOQIC 


^14       GAP.  XII.    M  Aim^.  mTERPK. 

«^ ,  quam  tjiioJtt  Yirgtlji  fttWai  jaiiEib]»  ficriiMfaM  di-t 
"6atQr  >i  Serviar  >     ..  . 

nd  Aeu.  X.  m.    GonTAi.    Cometd$  ittine  iinm^ 

•  tae  appelUniur.  Ei  £U4M  Mouni  Aks 
Bitibts  w$e  ulira  iriginid  dwxs  s  fuamm 
nomina  ei  ej^etus  AviWM\  qui  jumhifi^ 
4cripeii  VirgiHi  fcAulas  ^  isommvmoruL 

r^d  A€&%X.  388.     &HDrri  m  avmB  ftTOSTA.  av- 

*  wntnxk.    Maee  /abnla  in  iMinis  «w- 
'    ^uam'  im^imliur  unetoriiius.  Avien^  aOK-» 

men ,  jfm  iotum  Firgiitum  ei  Hulmn.jwk' 
bi^  ^ripiii  r  Akn^  c^mmetikior^  i  Mntna 

•  Or4mcm  esse. 

B^i  vtM,  mcte  inlMffNflliiifo  Eteftm,  nutttms 
fundum  facii ,  cui  aHjuiif  supersitrume* 

Keferentc  eodem «  ingeniose  Wemsdorf  ad  Pol^i. 
JUin.  T.  IV.  p.  555.  eoHJieHi  Aenoidem  eoniraciam 
in  hreve  carmen  fuisse;  aUo  auiem  loco^  T.  Fl 
p.  673.   ad   Themdia   Vir^Aiana  Avieni  o^eram 

r^(mi* 

Baebius    Maoer. 

Hujiu  nomen  memoratur  in  Ser?ii  CommenlaiiiBt 
duobus  loois.  £x  neuiro  iumen  loao^  ut  Hig^Q 
|u»entior  «  Commenlaiorem  VirgHii  agnoscas,  Suh 
vii  loca  haec  sunt  t 

§4  •^Ol*  I^»  "^7.     Ecqi  nipv^i  MocBaBir  (us8a&» 

.    Asrauar.     Cuu^    Augusius    Caesar  ludos 

funebres  patri  eelebrarei^  diemedio  sieU 


Digitized  by 


Google 


..    fa^i^parnt»;  tUe  ^am  em  wa^mmfii 

poMiiu    Baebius  'Mai»r  'mftcm  :iarmm  oeia* 

;tffttft  BtMam  aakpUsmmtmn  f-^fimai  * .  ( leg. 

quasi  stellam)  lemniseis  ooremimiam  v  oriam 

didi^  quam  quidam  ad  iUusiratulam  glo" 

«    riam  Caeeairial  juvenie  perHnere  exieii» 

«ia5an/,  cet. 

ad  Aen.  Y.  S56.    PaEflsi  cfoaoirA*    /of  esi  gmlea. 

Ei  sermone  Homeri  usus  esi.    Nam  ga* 

icam  (rri^avsv  iBbcH  [Uiad.  VII.  12.] 

ei  kwera  eorona  Hon  potesi  iniettigii 

cum  [YS.<ntt.]  sequaiur    »  Oakam  ante 

pedes  projeoU  inanem**  Sed  4dii  dieunt » 

potuisse  eos  gtdeas   hahere  coronatas. 

Baebius  iamen  Macer  dicit^  a  Caesare 

Augusto  pueris  ^  qtii  luse^epni  Trojam^ 

donatas  esse  galea^t   et  bina  hastUia  : 

ad^quod  Virgiliuin  eonstat  adludere  ( 1  )• 

A  Vabio  daaciade  Falgentio  in  Expokitioiie  Ser- 

'  ttionum  antiquonun ,   edita  a  Hunckero  inter  My^ 

thoglr.  Lat.  p.  971.  (edit.  t.  Stav.)  Baebius  Macer 

Vesiatia  tSkcrorum  scripsisse  dicitur.    Ad   Tocem 

Amhegnae  oves  Fulgentius   haec  ait;  '  »  Baebius 

Macer\  qui  Festalia  Scicrorum  scripsit ,   ait  /ii- 

''^noili  eas  ^  quae  geminos  parerent^  oves  saerifi* 

ea^ 

(  I  )  Hinc  f  ua  itcruin ,  non  nam  galeam ,  d  bina  hasii' 

*  Vloniioatbauctore,duxitPom*  liai  ad  ^fuam-  simiUtudinem 

'    pomus  Sabiilus:    «  Baebius  dicunt     Tit^iUum    scripsisse 

Macer  ait,  Auguslum  dedis*  hukc  eque^tfem  ludumi' 

ic  peais   ludentibus  Troja» 


Digitized  by  VjOOQIC 


216       GAP.  XIL  .  DE  AMIQ.  INTEIlBa. 

^  for»   cmm  duobmr»  agni»   alinmw$fiU9    r»6]pa#k|| 

•  fuas  ave9  ombegttat  vocarit  qmmn  ex  uirmfm^ 

•  paris  a^no9  kabvniesJ* 

..     Fieri  pot^,  ut  «c  eqfiemiibro  peliUi  mt^  mafi 
-  Servius  expofuit. 

Hk;  ^tsi  ^n  Virgilio  exp^icando  aliipud  kbomrit  ^* 

Tffxfi  tMXiGfK  iuterpretis  nomen  mereii  vvietur:  imq 

,  f  qnc  in  R)ie.ton^D  pot^us  ^|u«m   in  SclioliastanuD 

xiumerun^  referendum  esa^  opinamur.  Qualem  f^ulem 

operani  Yirgilio  praesUterit,   S^rvius  indicat  hoQ 

.  ^c^ori4;>iIi  fpholio ; 

.^d  hfifk*X*  18.    O.PATBEi   o  HQxurrv*    JSi  Tiita-i 

nu.9  e<   Calvus^  qui  ihemaia  tmnia  de 

Firgilto  efictfe^n,i  ei^  eppfom^veruni  ad 

dicendi  ufium,  %  i^  e^emplp  Cgnfrwer^^ 

fum  ha»  €l^€fi8  posufiruni  aiiocutioneis  9 

dioeniee  Venqrem  a^etfe  eioiu  (^bsob^^ivo^ 

cum  dioii  J,unoni:  Tu  cqujia  fuisii pefi^, 

cuiorum  his »  quibus  IiaJ.iani  fqiot  co.nosS'» 

serani  ;  Junonem  vero  niii  s^aiM  relqii^o  : 

per  yuem  osiendH^    Trojano^  not^,  ^fu^ 

oausa  laborare^  sed  Veneris  (1)« 

(  1  ][  |Cl  Seni^  au9  iteruni  caedc  Virgilio   ifjfmstnigd^ 

Pofn|K>iiiiis  Si  \f\w\%  ad  li.  i«  ad  docendi   censuetudi^em  , 

«  Tifian^s    et    Calvus  ,    qid  dictmt  Venerem  absoiuto  stom 

^mata  oiwua  arlis  Hwtori^  {u  agcre ,  cim  dicU  J^nQfti  s 

""  '    ■  ':  '  'iH 


Digitized  by  VjOOQIC 


:fm  ifiio,  qutunqmun  paahiBi  modo  docenuir,  mfm^. 

foodiimkifMniSbdiWf  aon  eil  quod  haxipleiiiiir 

ipmm  in«yirgilium  commentatum  ^sse, 

In  reli^uii  locia  nln  Qabn  nomen  a  Senrio  cita^ 
:4m  (ad  EcL  YI.  47.   Vm.  4   ad  Aen.  Jl,  633, 

ly.  58..  XI.  168.),  non  hic  significari  Tidetar,  sed 
/fiofn.  lioinias  Catnu  y  orator  suo  tempore  eeiebriay 

amicus  Catulli ,  cujus  hic  meminit  Epigr.  Xiy. 
Getenun   Tkenuiiaf  quas  et  IHetiones  Tocata^ 

iuiaee  nolat  Sinncmd.  ad  Sidon.  p.  91.  Talde  fire- 
-que^«a:ftiiaiD  sequiori  oeTo  styli  exerpitia,  tam 

ligato  quam  soluto  aermone ,  docent  Barth.  Adv.  L* 
^Xym.  c.  19.  el  Bunn*  ad  Anth.  Lat.  L  JBp.  VU. 

Addf '  Peerifaimp.  in  Bpisi.  ad  Descurium  p«Xyi* 

^   I         

I        Flayiua    .Caper«  .  .; 

Huhc  A  immerito  inter  yirgilii  interpretes  refer* 
ri  dixero  ,  non  ridebor  ,  oonfido ,  inconrideratam 
sententiani  prcmuntiaase.  Gapri  ^  enim  nomen  alir 
'  quot  qindem  locis  in  Servn  Commenlariis  citatur: 
horum  tamen  nullus  probat  ipsum  scripsisse  Com^ 
*  mentarios  ^in  yirgilium ;  et  ita  quoque  HeynimTbpi- 
naW.    Senrii  loca  haeo  sunt: 

a<| 

Tu.  eausa  fuisti  pericuhrum  quem  csUneUi  Trojanos  im 

]  kis,  ^uibusfataltaUatnconr  sua  eaust^  hl^fWrCtScd  V^. 

cesserant.  Junonem  vero  conr  neris^- 
(1«  sMu  niU  relativd ;  pcr 


Digitized  by  VjOOQIC 


«e     CAP.  xn.  inr&ifiiQ.  nrTEHPiL 

-  •    i    6hfU  sme^  tenr^qm:  rtpMmmh*^    i^^tem 

Bafiei^  ee<Mu¥i;  tum  de  pxdepoeUidoi^^ 

. .   /  AiU  Ipee  'iagtfie  iuper  elypham,  Hnkmaiz 
mmt  "ihgenaf:  efypemm  wper  Jpmum  Mkai. 
;   'IfcM  Ipctmmi  %st,wiiumhQe  6kfp9Mm%  */ 
.     '.jweibai\<Mpm^i^/mod 

*    ^e^powe»  .  •-  «  *  1"*'  . .. 

mSL  AqlLXk  .m  .  Jl  i^toB.  -A  dtfuM  m/MfMd 

erii  nominaiivus  hoG  femen:  &ce/  nti#» 

^am  leeiun$^ii^  ui  eiiam  ipse  eomme^ 

morai. 

nd  Aen.  XIL  129«    ViLxti  imo.    ^/jw   Fedalee 

et  Paier  pairaius ,  per  quos  hella  vei 

'-    \    foedwHi  eon^fmaheMHr-i  nstmguammie» 

^antur  ^^ibu^  ^SMia^-   (k^^er -tasmen  ei 

Myginusko^^  looo  dieuni  ieeHonem  esee 

:     eotruptam^  ^rnmViigiiiuM  itm  peUfuieee 

-  .     r     som/hemeni}:  Vfehli  iiriio  ;( V). 

-■    £  poslMM  iooo  fAsiil  qpMiE»  o6Ki|io4ro  <hpinni « 
noii  minus  quam  Uyffoami  ^  <IoinwlP,ilU«iaB  is  Vir- 

'  P- 

( I J  Haec  iterom  inCom-  «fa^  legendum  csi  limo,  ne 

roentarmm' suum    traDstulit  Caper   ei  Bigi/lus  sentiudt  ^ 

PompoiAus  Sabiiius ': .  Lino  ,  «/  afflrmdni  sic  YsUquiSse  Wp* 

inqnit ,  tegebantur  omnes  sa"  giSum. 
certhies ,    praeUf\   Fecialcs. 


Digitized  by  VjOOQIC 


alioruiii  testimonii^*  Neqiie  ^t  quod :  iriiiltaii  4abo- 
'Mflliis  «& 'Qaper  iH  %Ii9' qUdtfam  Iibro  aoripMit  l£- 

WkllegiMwti  Oflse  pno  /mo ,  qiiandQi^Uidem  multi 
-Kbri  4ieaAtidr  ab  i^  teripti'  esae  de  qnaestiombus 
'IfMDomaiicii,  in'cpiib«  €omi»ode'^dtl!9lium,  aliud 
^gM»tf  ^oAniplam  TbtfHii  I^tiouem  emtodare  po« 

Quae  in  secioido  asrvfi  loM  MKt ,  Mnjicio  e«e 
-%  €a]^ JibrJi'itoi«r  GmerO^^  qm  ttotnjkiatini  alibi 

ad  Aen.  X.  877.  Maona  gi.avdit  jtos  qmoIi.  MilMs, 

Modo  u€us  Kabet  ut  hic  obex  dioiMus  .* 

tfiMfe  fuidai^  majpLO  obice  Ugunt.    An^ 

tigui  etiam  haec  obez  dicobant^  seeun» 

dum  fuod  est  iohj^B,  obice.    Eine  eet^ 

quod  nonnulh  vitat^t^  generie  duiieti^em , 

et  %g%int^  mtigca  ^  'emlicet  IxiAxis.    Caper 

'  tameh  "ik  liMe  JhMi  Generie  probat  dim 

cfWhio  obex  6/  liliec.obex':' jriit>dr,   ut 

diximus ,  ile  usu  reeessit  ( 1  )• 

Bt*qiiae*  terAeilooo  stttUiiimliir,  procalNldhio 

ttfiraida  tn^t  ad  Capri  libiw  Mnuotmti  ^ermonis  ^ 

quaiH 

1 1 )  CttfKi  UbtfBa»  ds  V&^  qaod  ^M^ias  tenttem  bana 

tis  Jhtbiis  editus  est  a  Put-  dispatationem,  quae  qaatuor 

ichio  in  Yet  Gramm«  p.  at47  paginis  aiisolvitur,  inepte  vo* 

^  aaSa»  qtiem  tamen  divemm  ca  visset  JJibros  DuUi  Gemrist 
opuaMeppivorineifueeyMm  '  qifO    titulo  .majQi  volumen 

jU  .quiidqiiani  de  obke  nec  promittijtorii 

de  cljfsp  inyenkur:  ncoedit»  t    .    - 


Digitized  by  VjOOQIC 


r  m      CAP.  XU.    BB  AlfllQ.  IIimPR. 

:  qiMWMkiqiiidaBa  hm  Berrim  {Muio  «ite\  4e 

.  vooabulo  disptitaiif»  citel: 

td  A«ii»  X.  ^,    MAaiciQiii  fBxvm.    fenur  ^IM* 

mm:  quUt  l^gUur^  ei  dwUmmlwr  hviua 

lemoris^     JIUvm  v^ro  mUaiM  nmn    m- 

wmiifur  n^miuahvuM   [ts.  7881]    >  X«f- 

/ntf  JFfijpt/  a  /§mn&»'^    Licmf  Cmpmr  m 

/t6r£i  SnueUfUi  Sefmonim  dkxd  Usmok^ 

sed  non  pamii  emempbm. 

AIm  iUiqMe  dca^^aiiiiiif  tetfioHMua»  ^oae 

)ient ,  Flaniim  Caprum  Yirgiliaiii  mlmfitt^ 

$.81. 

Carminiua. 

C^rfninii  nomeB  (1)  aUquol.  loci^  mieinoraliir  «a 
^  SerYii  Commentariis,  qua^  tamen,  ut  Hcyniiw  cf^ 
paturi^  Tix  probanj(  GfinpinipgBi  ii^  yir|;iiium  icripaifi!^ 
ae.    Servii  loca  h^eg  ^\i 

,  «d  Alttt.  V.  ^aX    PA{.KAa  mas^.  iikjinlMiir  m^ 

jpra ,  Q»iiqmmm  A«io  «.Wv.  C)(«rw«NM'  <#i- 

men  dieii ,  j^iit  «fe  Bloouiionibus  eertpsii  „ 

j9er  Ttaiuram  vtiiosam  esse  kane  eloeu* 

(iomem:   ei  sivo  utinmfqpie  palm&m  9ive 

utan^ 

(i )  Hoc  tameBy  ut  jam    tzemplarilms  farie  depnm* 
'  Georg.   Fabricius    in    €ataL    tam  est ,  modo  enlin  C^rutf a 
Aucu  a  Sei-yio  eilalonim  (an«-  mode  Carpiui^  modo  Cmifmr. 
te  editi  Ba^il)  monuit,  in    xaa  k ^iioiw  • 


Digitized  by  VjOOQIC 


Htnii^ie  peloias  dixerimtu ,  e$$^  in  nli'* 

quo  U9urpaiio1t0m^  \ 

HtA  AxoBu  TL  638.  AHOurA  TUurrA«  Vireniia  :  et^ 
^i  Mdiii  ^urpaium.  Aibo^  ttuieki 
fua&  eolum  mmoreM  praewioMi  r  velf  ui 
eupra  [Aen.  Y.  734]  diximue  t  quasi 
lUKimiia,  hoe  esi^  sine  frueiu^  ui  Fam^ 
,  [««Jfe/  Garminine  d^mi. 

od  Aieo«  YL  %B^    Sumiub  «oua  jmMtt«.  TM»  ^ 
,   .eUfU%.se»undum  Carmmmm^  puUkrOeH 
.     iU^eisims^mrt^e.  Sii/pii/iMiiauienkMsu^^ 
eeUumk  1    * 

nd  AeiL  yilL  40A;  GOMftOxs  urvm»  amifto^ :  Ad^ 
esi%  anie  eonen^^^ii^  ei  sie  fmemi.  fim^ 
iue  tero  ei  Cktrmsnsui^  1  ps^epier  eensmus 
eaisi^ktdensi  aateHam  Ugunt  t  ut  eii.  ee»^ 
em  i.\Borm&    eum  ^o^fuge  dormieif' 

?•  i})r 

'  9ofartMntt  iV^f  ReTttlb  judibcf ,  tlnmia  iRa^ii 
libTO  de  BleeuHone  apposita  esse,  quem.primp  Ip*, 
co  SlerYiiis  nominalim  citayit*  ^ 

'.  Fneler  Scrvium  nemo  Velenilii  Oarininli.aointa 
memorat  $  apad  Macrobiiim  enim  •  iftbi  JL  Y..  c»  I& 
citatur  Carminu  curiosissimi  ei  doeii  liber  eeeun^ 
dus  de  /ialiaj  l^ctionem  corruptam  et  Gratiiino^ 
itieil  'tegendum  esse  flatis  pr6babiliter  cdiyeclani 
■euratifl.  ^^" 

^  t  )  Kba  nominato  aactore  tiiitt  ieguni,  ui  sopSrem  mjfSi- 

saa   iteram.  e  Servio    doxit  sum  in  ftemio  ^  scillcei  ^tnJ 

PonipOnliis  Silbinas  ad  h.  L  gremium  Veneris  soporem  4i 

m  Probus  ei  Carmimus  iiifa-  quieUm  afferebdi^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


9B        GAP.  Xn.  HBAllflQ.  WTStiHL 


CarTilitiApictor^  11,  V ipftai)in.|  Agrippn; 

Kvreimitts,  ^erilius  Fauski^ua. 

Q.  OctaTio*  AVittfl. 

ttoi  quinqM  idRjptom^  ittH:  womwmbiMumi 

4|iiMido<piid0ai-,  ^qunl  deuA^atti  diol-iKidi^i,  liiUI 

pociuNiiv^  li^lMunm^  li  efl^imui-Itaiiatt  kKui,  qui 

deolM^  qao'  Mili|k|li»  gttMm  ^iiVi»  lionim  wr^ 

"merit  nominia  sui  famama    Oi/rocMfif>Mr,  aic  ail 

AobatttiiiiVitarTirg.  ^^M^  Khgiihfumfuam'd$^ 

fi$ef^nii    ll^  minfm%    Jfmm^w 

MmlMii^  JWm^tteV  liHtmaimJuy^^/mldkm^ft^cripsti 

AnHMoMm »  Akt#>iiiMfo*'V»/i^«^vv^^6^^ 

«tMMT,  9ap(f»itfmff'fummm  jjmigriktniiimm  eii: 

.{ 1  )   -^ 
Tttjnre,  4  *Pga  caj^a  tibi  oat ,  qt|q;t^8qm^.^7 

'  DiftaiifaivBainQeta^cufumpeeuit  aanfcLsliiinoi? 
.  Hon:.  tertm  Aegonia  noBtri  ao  nu^  loqaUntar. 

Aitw ,  redii^v^fi  ea  ex  Georgiois:  Nudus  ara^  le^ 

r^.wcl^s^  subjecii^  habebii  (rigor^^  febrem  (I)* 

£si    ei  adversue  Aeneida  liber  CarvilU  ^  JPteiih 

.  m, 

ii)  EaadenL  rem  Dinrat  €g^$,  San^  yuid^ pesf  ipc 
&enriuf  ad  Ge»  I*  199!.  N  v*  Apnif f/c^uim  dicitur  suijtecu" 
tp»  AHA.  Xd  est  adeo  sere^  ^*' ,  *  Hoibebif /Hpre  (stc) 
no  co«29,  i^  vcstimentis  non  '  febres,** 


Digitized  by  VuOOQlC 


TIBfiaiL 


eMoi^^emm  mfposihmi  ^tfpi^Qubai  imiaei  smko^n* 
9Jm9  rqMnAMVf»;  nwi  immHmA^  n^fM  mXm.^  «aof.!. 
ex  comMmniims  varftt#y  aique  tnbo  /oAenMr.  JSTe»  « 
rMMMU  ^ianhm  ifHia  d;W  i^onMuMtf  /  J^efilpm 
JteMMiiM*  yWfAk  Am/^  ef  ^t  OeiamiJmm  'O» ' 
#M9rMitf9w  oo/o>4lMm)ik|  yiriilK»  mma/a#/iMr  ^  . 
9^M  of  ^iMMfe  <M^OM  ivmmimlef^ 

'IbimsDL  omniiBB  Itboiw  eain •  qua  d^j^eneMtV  * 
wvtaa  eij^Mtw  «M,  p«raAi  eii  qtwdiMoat.    ^ 
pffiM»ler/IMna(ltt»riMM  ¥«teram»  quod  Mfa>,  qavfr « 
qMitt'  iMe  ineiiio^?it»  • '  '^ 

T4k  fMitflDytke<Mie  erto  ^eeif^  iHmin  ftiaMiifn  H 
ayflHmirtliBn  nufaie>fli  iiweMeDatiif#'  >      -^- 

.    h   ...... 

;  t^qrnificlae., .         ^ 

Keq[ap  nmjori  jure.Conuficius  lopum  sybi  viAdt 
cat  inter  yirgilii  interpretes,  q^uem  cojiityt  Virgi*.^ 
Uum  scr^tSj9e  narrat  Serrius: 
a^,  ^!clf  n.  99«    IirmiT  sccultvs  AMtrrrAs.^   jimyiU" 
id^m^  Corntjictum  v^li  tnieHigef^C }  2^ 
^  eonaius  esi  conira  VirgiUum  sctibere. 

lino 


f «)  11«  Yipsaniuia  AgHp-    te  ad  eaifeD4um 

imi^Eitrilp  inlar  Yirgitii   tm>   c«hinhir»tyt  diwHi»» . 


ol||^r0ct^l9^  ,rdj|tiuii    eRse,  tumque  nmicuBi,  moiuaff  9<l 

sq^picaturWeicIi^itasinPo^t.  repreheiideQdum  Yirgfll^m, 

Lat.   Rellqt   p»   ajS.    utpote  quem  suae  Yirtutis  praeooaem 

opmatnsl  liaee  ab  Agrippa  ia?enerat  in  Aenelde  L«YIIL  ' 

p€V  jocwaaliqaaiido^essedio»  eia.  saqi  '* 


Digitized  by  VjOOQIC 


-bnb  melius  fiKsiemili.d.  Condyhab  toefair  iiftiuP  * 
mus  iater  Ytfi^   obtre^tetorcte^     Audi  .Braatuni 
L  Gi  S*  7£4    *  Cum  ywtdmm  e^UB.afmtus  Cwnifi^, 
CH  m  eum  maleditia  ei  inimioiiias  sibi  enarra^  . 
tei:  Quam  pmiaif «  tnquUi  eee^^  hujue  maleviflam'' 
Oae  caueiuiu?  Jfam  nefue  umquam  CwFmfiieim^  . 
effwdi\  ei  eumamo,    AH4  iAquU^  Jfeeiedieem^ 
ieniia^  Mn  memAue^i  mii.aii<t  archUecjhtm  ar^ 
eh^eiei^viierei  ei  pi9€iam.po€iaef  -  Betmalis,; 
inquii.i  Qraepm  iUe  inieUeaU  f^tmm  ikem  erudi'^  • 
iifhree  amimii    Se4  me^gmm  eum  laude  eiLglanm 
vindiciam  in  manu  habeo.     Mofore  euim,  eurm  ■ 
vi^uti.iukni(Umi  aifue  ip^iel^nii^agn^JUtaf^f 
eo  vehemeniiore.  inpiidim  rumpeil^fuV  r  Jbplei^  :4iffi^  < 
M  $•  67.  »  Comijioiue  o&  perveream  naiuram  t^ 
lum,  id  M  Yirgilium,  iion  i^:' 

I(otfmt6BuitoaimolidOfid.Tri8|.IL48&  >GtatinK 
Condficii  Yercud  in'VJrgiIitimi  »»  Ordea  qui  ditif/ 
Mperest  ui  tritiea  dicat/' "  es  qu6  apparere  poasii,' 
quaie  fuent  istud  (Honiificii  scriptum,  cif]ju8  SieWiu^ 
meminiL  Sed  paene  tereor  ne  Burmaniaun  meinoria 
M19,  fefellerit;  quem  enim  domificio  tri)>uit  .Ver8inn« 
eum  ^jTYiuB  ^rio  et  Maerio  iribuit  ad'  Georg.  L  2  lOu 
Equidem,  si  in  rebua  incertis  et  obscuris  lic^at  1Ib« 
t^Iariy  malim  suspicari  Comificium'  (quem  opinor 
Idibi  a  Senrio  nominari,  pleniore  nomine,  Gomifiv 
tium  Loffgum)  librum  suum  soluta  oratione  Qonscriw 
pmse  i  atque  in  eo  id  fere  conatiim  esse,  uty  quao 
a  Virgilid  scripta  eSsent ,  modo  rideret ,  modo  vrf 
Orammaticae  regulis  tcI  filistoriae  yeritati^ontraria 
ease.contendereU  Yestigia  hujus  laboris  superesae' 
^tedo  apud  Serv.  ad  Georg^  L  56.   Aen.  III.  832« 


Digitized  by  VjOOQIC 


VIRGIUL  ^ 

$.    84. 
Corneliani  Commentarii. 

Bi  a  nemjne  Yeterum  ^  praeterquam  a  Probo ,  sed 
vrferente  Pompmiio  Sabino,  memoranlur,  idque 
modo  aemel  t 

ad  Aen.  VI*  2»    Et  tahobk*    Probu$ ,  kis  duo6us 

verstbus  ,    tnyuii ,  finiiur    hio   liber  in 

Tuecae  ei  ComeUanis  Conmentariie :  ei 

Yirgilium  •  iia   etiam  finivieee  manifee* 

ium  est^ 

Sl  inde ,  quod  hi  una  cum  Tuccae  Gommentariis 

memorentur ,   quidq^iam  conjicere  licet ,   hos  noa 

magis  quam  illcM  fuisse' dixeris  Crrammaticos  Com* 

mentarios,  aed  potins  Aeneidos  editiones  sive  apo« 

gra(^a,  in  quibus  iinihil  ,  ut  ridetur,  laborarint, 

praeler  verborum  emendationem  et   praecipue  di-* 

Btinclionem  vermum  et  librorum. 

f  ieri  tamen  pote^t ,  ut  iidem  Comeliani  Gotnmen* 
tarii  significentur  ab  homine  Critico ,  qui  ampliavit 
hoc  Servii  scholion:  —  pofiteriorem  enim  hujua 
parlem  ab  aliena  manu  additam  ease,  vul  est  quod 
dubitea  — : 

ad  6e«  L.12.  Tvqttb  o,  cm  raTMi  fabhbhtbm  n^ 
DiT  BQUUX.  Antiquissinii  libri{\xA\i  aquam 
plerique  habuerunt.  In  Corn.  equum: 
in,  authentico  aquam:  in  correcto  ipsius 
manu  equum.  (sic  leg.  ex  emend«  Burm«) 
Heynius  in  Var.  Lect.  ad  finem  libri  V*  Aen.  fa« 
tetur  ae  ignorare,  qoi  sint  isti  Comeliani  Gommenta' 

P  rii{ 


Digitized  by  VjOOQIC 


aa6     GAP.  xiL  DE  Avnq.  interpr. 

lii ;  addit  tamen ,  Seraum  quidem  videri  memora- 

ire  Gornelium  Balbum  grammaticumt 

ad  Aen.IV.  127.    Hig   HTnaicABira  nrr»    Id  esf^ 

hae  eruni  nuptiae.    Sane  de  Hymenaeo 

.    Itoei  ftuperius  [  ad   m  99.  ]   dieivm  sii , 

tamen  suHi  eiiam  aliae  opiniones*    Jfimm 

alii  huno  Veneris  ei  Liberi  fiHum  dicumt 

•^Alu  nupOarum  inveniorem  iraduni  — 

ComeUus  Balbus^  Hymenaeum  aU  Ma^" 

neOs  Jiliumf  musioae  arOs  periium,  pul^ 

•   ohriiudine  muliebri;  dum  nupiias  Liberi 

pairis  ei  Alieae  religiosis  oaniibus  cele^ 

6rai ,  exspirasse :  propier  quod  ei  ialis  Ao- 

nor  nupius  aiiributus  esiy  ui  oelebraiio 

nominis    ejus    nuptiarum  jungendarum 

perpeiuum  omen  esset* 

In  testimoniorum  penuria ,  equidem  ^ignorantiam 

fateri,  quam  leri  argumento  quidquam  hariolari, 

malo.     Venient ,  spero «  aliquando    tempoca ,   qMi- 

bu8,  ubi  excussi  fuerint,  qui  adhuc  negiecti  jacue- 

ruiit  Bibliothecarum    thesauri,  nepotes  noatri  cer* 

tiora  dicere  poterunt. 

$.    35. 

Declamationum  Auctor. 

Loquitur  alicubi  Servius  de  Dedaniationibus  in 
VirgiHum,  in  quibus,  ri  ex  unico  (ragmento  quid- 
quam  licet  conjiccre ,  alta  et  sublimis  po^tae  dictio 
in  pedestrem  humilemque  orationem  redacta  fuisse 
Tidelur.     A    quonam   auctore   hae    Declamationes 

«cri- 


Digitized  by  VjOOQIC 


VtB4»Ut.'  m 

Mripta»  ifaiti  i^M  addit  Serfku;  eujitt   hoo  ail 
•eholkm: 

ad  Aea.  X«  SaB.    Tals»a  oKans  i^ijLe«  tnu*    Ta« 

kiila  |MAoe  j0ar  «o<n<«c/itftMii ,   Plauiim 

dicium,   qni  ait   itt   ISaite    [IV.  6.  S.} 

3  Paree  vocemk*     Qui  in   Virgilium  Be^ 

clamationes  Bcripsit «  de  koc  loco  sic  ait 

ex  persfma  Aeneae :   c  Improhns  es «  qui 

aut  regi  dones ,  aut  filios  exAaeredesJ* 

Quae  dt  causa  non  memofati  nomiiii8«  hariolari 

Aolok     Pieri    potestt    ut    vel    Senrius    ignoraverit 

auctoris  nomen  i  vel  ipse  auctor  nomen  suum  non 

addiderit.    Quin  etiam  fieri  potest»    ut  nomen  in 

Seryii  Commentariis  perierit. 

Facile  autem  est  videre  i  auctorem  hujusmodl 
operae ,  aeque  ac  Galvum,  qui  Themata  de  Yirgilio 
eUcuil,  inter  Rhetores»  non  vero  inter  Scholiastas 
locum  sibi  vindicare.  Vide  iterum  Peerlkampium 
in  Epistola  ad  Descurium  p.  XVt« 

£rofl* 

Quo  jure  Eros  inter  Virgilii  interpretes  referatur  i 
omnino  non  assequor.  Exstat  de  eo  unicum ,  quod 
BciOt  testimoniumi  unde  nihil  hujiismodi  probari 
patest;  Donati  nempci  qui  in  Vita  Virg.  §•  ^* 
haec  aitt  »  Erotem^  libtariunt  et  Hbertum  ^us^ 
exactae  jam  senectuiis  f  tr€uluni  referre  $olitum% 
quondam  in  reciiando  eum  duos  dimidiatos  <;^ 
eus  eomplesse  ex  iempore  :  et  Auio  iHis^um  Av^ 

P  2  U« 


Digitized  by  VjOOQIC 


aas     GAP.  xn.  m  antiq.  intbrpr. 

lid«m,  adjecu^e^  quo  non  praeslwatior  alter;  iSfMi 
hmct  Aere  ciere  viros,  eimUiccdore  aeMum  sub^ 
junxiise^  Martemque  accendere  cantu:  eiaiim^ 
fue  eibi  imperaeee «  ui  uirumque  volumini  ad^ 
eeriberei." 

%.    37. 

Fabiua  Planciades  Fulgentius. 

Neque  hic  Commenlarios  in  Virgilium  acripsiti 
itaque  inmierito  inter  Virgilii  interpretes  refertur. 
Bxstat  quidem  ejus  nomine  opusculum  de  Jllegoria 
Ubrorum  VirgUu^  Aje  de  Exposiiione  Firgilia' 
nae  Contineniiae^  quod  cum  ab  aliis,  tum  a 
Hunckero  inter  Hythographos  Latinos ,  editum  est. 
Ex  eoautex|it  aic  judicat  Heynius,  vix  ullum  ad 
YirgiHum  frudum  speret  aliyuis ,  eum  insulsts-- 
sime  detorfueai  nominum  ei  senteniiarum  raiio^ 
nes  ad  viriuiis  morumjue  occulias  inierpreiaHo^ 
nes  grammaficus  inepiissimus.  Quin  et  talem 
habet  ista  scriptio  formam,  quahs  ipsi  nequaquam 
in  Schoiiastarum  numero  locum  lindicare  potest. 

%.    38. 

Glossariolum    Virgilianum 
scriptoris  incerti. 

Praeter  Glossas  ad  libnun  XII.  Aeneidos ,  de  qui- 
bus  supra  %.  6.  diximus,  Barthius  habuit  quoque 
incerti  scriploris  Glossariolum  Virgilianum.  >  Esi 
apud  nos  ,   inquit  in  Advers.    L.  XXXVII.   c.  5. 

pri^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIRGILD.  229 

prisous  Maroms  Codex^  cui  subjecium  visiiur 
Glossariolum  f  in  quo  ista  offendo^  ex  antiquis 
explanatoribus  exserpta^  non  seous  atque  ea 
quae  Servio  vulgo  adscribuntur ;  ea  enim  eiipsa 
variorum  sunt: 
Ab  integro.    A6  aetemo»     Virgil.   [Ecl.  IV.  15.] 

Magnus   ab  integro  seclorum    naseiiur 

ordo. 
Alacantbis.    Avis^  quam  lusdniam  esse  volunt^ 

alii  Caducillum  vocant.  Virgil.    [  Ge«  III. 

338.  ]  Resonant  alacantkide  dumi. 
Accipio.    Pasco.    Virgil.    [Aen.  III.  358«]  lUos 

porticibus  Rex  accipiebat  in  amplis.  Te- 

rentiuB  { Eun.  V..  9.  52.  ]    Accipii   nemo 

melius  neque  prolixius. 
Acteus.    LiloraliS. 
AddituB.    Inimicus.    Virgil.    [Aen.  VI.  90.]  Atl^ 

dita  Juno  Nusquam  aderit. 
Ad  ununu     Nullo  excepto.  VirgiL  [Aen.  V.  687.] 

Si  mundum  exosus  ad  unum.'* 

Secl  jam  haec  exempla  flufficiant.  Ea  ratione 
glossae  totuni  Alphabetum  percurrunt«  rariores  ta* 
roen  in  postremis  praecipue  literis.  Barthius  tantum 
duas  priores  literas  edidit. 

In  sequentibus  auctor  aeque  exempla  profert  ex 
Plauto,  Gicerone,  Sallustio,  Geilio,  Sisenna,  Pli- 
nio ,  Attio ,  Juvenali  et  Apulejo.  Quae  quum  ita 
sint ,  hunc  Glossatorem,  eadcm  fcre  causaqua  Aru« 
sianum  Messum,  Virgiliauorum  interpretum  nume- 
ro  excludendum  arbilror. 


$. 


Digitized  by  VjOOQIC 


S80        CAF.  XU.    DE  ANTIQ.  IIITE&PIL 

S.  aa 

Gnifo. 

Gnifoaeoi  quemdtm  in  Vir|pliuiii  coraiBeiiUhn 
^Me ,  Bunnaiuius  probtlum  Toluit  e  Ghatiai  testi- 
mouio,  quod  est  hujusmodi: 
p,  184,   1.    JHox.  Mwv  Gwrg.  I.  (24.]    « Tuqw 
adeo^    quem    mox    guae    ^tni  kabitura 
Jfeorum   Concilia^   incerium   ^/,"  «6t 
Gntfo  pro  cilo  sfgmficare  aii.  AUi  pau- 
lo  post,   ui   Terenitus  [Eun.  U.  I.  13.] 
t  Ham  aui  mox  reveriereJ^* 
8ed  ex  Heyuii  opimone  non  tiie  CAarisu  loeui 
neeessano  hoe  inferi.    Alia  autem  hujus  rei  aoi 
ttstant  testimonia.    Neque  enim  quidquam  bac  ia 
re  probat  auliquum  schoiion  quod  reperitur  ia  God. 
VS.  Biblioihecae  Leidensis ; 
ad   Gc,  II,  119.    AoAaTHi.    De  guo  Gnifo  ieri* 
psH ,  quod  in  ejus  flore  iincta  vestu  «- 
cani/aa  dicilur^ 
«itatum  ab  Heinsio  ad  Claudian«  de  Nupt.  HoDor, 
•t  Har.  TS,  96.  (ediu  Burm.  p.  180,) 

%.    40. 

GriUius. 

El  hic  quoque  perperam  inter  Virgilii  inlcrprelcs 
refcrlur,  etsi  aliquam  huic  po^tae  operam  natasse 
dicendus  sif.  Scripsit  cnim  librum  de  Jccenfihus 
ap^^  Virgi/i^m «'   qui  memoratur  a  Prisciajio  p* 


Digitized  by  VjOOQIC 


¥IRGILII.  231 

OIMK  ubi  hAet  ait :  t  E  Kteram  non  etse  o^tenm 
d£mu8t  ^^d  notam  aspirattonis  ^  quam  Graeoo^ 
rum  antiquisstmz  similUer  ut  Laiini  in  versu 
scribebantf  nunc  aujtem  diviserunt^  et  dexteram 
ejus  partem  supra  literam  ponentes  ,*  psilen  no^ 
tam  hahent^  quam  Remnius  Palaemon  exilem  vo* 
Oitti  Grillius  vero  ad  Virgilium  de  accentiius 
scribenSf  lenem  nommai:  sinistram  autem  con* 
trariae  illi  aspirationis  dasiam»  guam  Grillius 
flatilem  vocat.** 

Praeter  hoc  unicum  fragmentum  alibi  hujus  ope» 
118  mentionem  fieri  non  reperi :  est  igitur  quod  mi- 
rer  Johannem  Tortellium  in  Praefatione  Gommen* 
tariorum  de  Orthographia  dictionum  e  Graeeis  trao- 
tarum  dixisse  se  ex  Grillii  libro  fragmcnta  compe- 
risse  :  <  Accepimusque »  haec  sunt  Tortellii  yerba » 
hctec  primum  ex  fragmentis  decem  librorum  Pa^ 
pyriani  ^  quos  de  Orthographia  scripsii.  Ex 
quatuor  libris  Plinii  de  arte  grammatzca.  Ex 
unico  libro  Rhemii  grammatici  de  potestcUe  lite" 
rarum,  Ex  unico  Grylli  de  aceentibus  ctd  Virgt* 
lium ,  cujus  parva  fragmenta  comperimus*^  etc. 
quem  locum  debeo  Frid.  Osarnio  ad  Apuleji  fra- 
gmenta  de  Orthographia  p.  XYL 

S.    41. 
Hebrus. 

Hujus  nomen  plane  est  inauditum,  et  nusquam 
memoratur  nisi  semel  in  Seryii  Commentariis ;  unde 
qui  ipsum  inter  Virgilii  intcrpretes  referunt ,  omne 

suae 


Digitized  by  VjOOQIC 


2>2  CAP.  XII.    l/E  ANTIQ.  INTERFIL 

fiuae  opinioms  praendium  petere  ctebebunU    Servii 

locus  est : 

ad  Aeu.  VII.  6.  Postquah  alta.  quiekuvt  akquoea» 

Mebrus  quieraut  lcgit. 
quo  loco  Parrhasius  Quaesit.  per  Epiat.  lY.  5.  (m 
Gruteri  Lamp.  T.  I.  p.735.  f.)  qui  in  suo.exempla* 
Ti  habuisse  videtur  Aucior  JSfebrus «  legendum  cen- 
sel  Acron  Helenius.  Sed ,  ut  Heynio  videtur »  pa- 
rum  probabile, 

Equidem,  sive  Helenii  sive  Hehri  nomen  a  Ser- 
vio  memorari  diieris,  opinor  unicum  istud  Servii 
ficbolion  parum  sufficere.  Aha  itaque  requiro  tes- 
limonia ,  quae  probent  alterutrum  Yirgiliani  inter^ 
pretis  personam  egisse, 

.   '     S*    42. 

Martius  Salutaris. 

Qui  Marlium  Salutarem  inter   Yir^Iii  interpretes 

referendum    esse   censent,   qualis  est  Ge.  Fabricii 

sententia,  omne  opinionis  suae  argumentum  habenl 

in  his  duobus  Charisii  locis; 

p,  181.  18,    luGBT  OBRTnMDA  nuMBRo  [  quac  sunt 

Virgilii  Aen.  II,  424  ]  uhi  Martius  Saiu^ 

iaris ,  i?iierjeniio7iem  esse  gravHer  inge-- 

misceniis:  nam  ei  Tereniium  in  JSunucAo 

[I.  1  •  8.]    <  Infecia  pace ,  uliro  act  eam> 

venies ,  inMcans  Ttx  amare  ,  ei  ferre  non 

posse:  aciumesi^  ilicet  ^  perisHy     Nam 

ei  hio  non  esi  in  loco ,  aui  statim  ei  con- 

linoo,  sed  pro  eo  quodesi  hem,«/  «5f, 

bcm  pcristi. 

P* 


Digitized  by  VjOOQIC 


YiaGILIL  233. 

p.  203.  42.    AiT.  Pro  num.    Mara  BuooHeon  [IIL 

21.]    ^An  nuhi  caniando  victus  nonred" 

deret    aie »    Quem    mea  carminibus  me^ 

ruisset  Jistula  caprumf**    Nisif   ui  de 

distinctionibus  diximus ,  iTxxouipuvov  sit 

an  ne  cum  videatur;  sed  Martius  Salu^ 

iaris  vir  per/ectissimus  pro  crgo  reciius^ 

sensO^  ivMsrov  quoque  fii  cmm  pluralis 

numerus  singulari  jungitur* 

Haec  tamen,  mitu  quidemf  in  reliquorum  scri- 

ptorum  8ilentio\  parum  sufficiunt.  Et  Heynius  quo« 

que  opinatur  ea ,  quae  hujus  nomine  a  Ghai^isio  ci- 

tentur,  potuisse  in  opere  grammatico   diversi  ar- 

gumenti  scripta  esse.    Praeter  Charisium  nemo  Ve^ 

tenim  Martii  Salutaris  nomen  memoravit. 

Barthius  tamen  Advers.  L.  XXY.  c.  21.  opinatur, 

hujus  nomen  latere    in   corruplo   Philargyrii  loco. 

ad   6e.  II.  382,    Compita.     Vt  relatio  «  placet^ 

locus  ex  pluribus  partibus  in  se «  vel  in 

easdem  partes  ex  se   via^  atque  itinere 

dirig^ns  ;  sive  is  cum  ara ,  sive  sine  ara , 

sive  sub  tecto ,  sive  sub  divo  sii :  ubi  pa^ 

gani  agrestes ,  buccina  convoccAi^  soieni 

certa  inire  consilia.    Sinc  et  lares  com- 

pitalicii,  et  feriae  compitalieiae. 

Ad  hunc  igitur  locum  Barthius  scribit:     %  For" 

tasse  Martius  Salutaris ,   quem  inter  YirgilU  in^ 

terpretes  ignotum  non  sinit  esse  Charisius^  hic 

periit'^    Cui  conjecturae  quantum  tribuendum  sit , 

alii  judicent.     Hihi  panim  commendatur«  * 

Salmasius  in  Exerc.  Plin.  p.  150.    (ut  Burm.  in 
Yar.  Lect*  monuit)  legendum  si^picabatur  Trebaiio. 

$ 


Digitized  by  VjOOQIC 


IM       GAP.Xn.    m  ARTIQ.  IlinRP&. 


f.    48. 

Melissas. 

9  FuHtttique  (aie  ait  Hejnius)  hoc  nomine  Grun. 

m  matieus:  de  quo  t.  Sueton.  Hlustr.  6r.  21.  ( 1  )• 

9  An  vero  in  Yirgilium  commentatus  ait  *  alia  quae- 

3  8tio  est.    Quod  apud  Donatum  Vit  Tirg.  $.  27. 

»  iUe  tradiditt  Virgilium  sermone  tardiiwimum  fiiis- 

»  se »  iu  libiis  InepHarum  (  quos  Suetoiiius  memo- 

»  rat)  8criptum  esse  poUiit.    Ad  Aen.  YII.  66.   in 

»  Seryio  est:    MelisMua^   qui  de  apibus  scripsti^ 

»  hoc  ab  indocto  interpolatore  insertum  esse  arbi« 

•  tror."  (2). 

Sed 


( I  )  Suetonius  ipsum  vocat 
Cajum  Melissunif  et  uarrat 
biinc  Maecenati ,'  pro  Gram- 
niatico,  muDeri  datum  esse^ 
mox  manumissum  ec  Augus- 
to  inslnuatum ,  eoque  dele- 
gante  curam  ordinandarum 
hibliothecarum  in  Octaviae 
porticu  susoepifese.  —  Ab  hoc 
igitur  omniBO  divet*sus  est 
Aelius  Melissus ,  Gellii  aequa- 
lis,  scriptor  libri  de  loquendi 
propHetate,  de  quo  mentio- 
iiem  fttcit  Gelllus  L.  XVIII. 
c.  6.  «  Aelius  Melissus  in 
nosfra  memoria  fuit  Romae 
summi  quidem  loci  inUr  Grarn* 
maticos  et  tempoiis »  scd  ma-^ 
jore  in  litcris  erut  jactuntia 


ei  vtftmi^  quam  opera  cet. 
quo  loco  rd  et  temporis  muU 
tnm  torsit  interpretes:  Gro- 
novius  I  viz  me  expedio»  in- 
quit  y  nisi  legam  et  decoris  •* 
Cannegieterus  conjedt  et  stS" 
pendiii  Justus  in  Spec.  Ob« 
serv.  c.  10.  explosA  Cannegie- 
teri  conjecturi,  malebat;r^. 
votcuq,  Unice  veram  opinorp 
quam  in  Schedis  USS.  naper 
inveni,  Bondami  emendatio- 
nem »  legentis :  summi  quidem 
toci  inier  grammaUcos  et  rhe^ 
tores. 

(  t  )  Hevnii  notitiana  sic  ia- 

telligo»  ut  opiner»  ipfum  cen- 

suiise  iVleiissum  perperam  in- 

ter  interpretes  rtferri.  Aliter 

in« 


Digitized  by  VjOOQIC 


TI&GIUI. 


235 


Sed  memofanduiii  cft »  quod  Heyiiu  ditigeiitiam 
fu^iaee  TidetuTi  aliud  Servii  scholion: 
ad  Aen.IV«  146.    Pictiqub  AOATBTmn.    Bos  Me^ 
Ussus  ab  Bomerp  Achabas  appellari  aiU^ 
quipropier  Bcienitameagiitarumjipollini 
suni  gregales ,  eicui  Creies. 
es  hoc  enim  scholio,  collato   cum,  notitia  Dona* 
ii ,  A,  Majus  omnino  non  dubitat  suspicari  Melissum 
auper  Yirgilio  scripsisse:  eamque  suspicionem  con« 
firmari   putat  scholio  quodam  Veronensi,   in  quo 
pro  Melisios  censet  Melissus  scribendum  esse.  Est 
lioc  scholion  hujusmodi: 

ad  Aen.  III.  706.  Pai.xo8a  SaLinirs.  LONGUS.  Qutsm 
si  Opuns  f  Amathus  ,  unde  ei  Selinun» 
m^  quasi  Opuniii  ei  Amaihuniii  dicun^ 
iur.  Selynas  •  •  .  olympionicas  muiios 
fuisse  adnoiai  Milesios  (  1  )•  * 
At  Tero,  ne  his  quidem  auditis,  res  mihi  satis 

li. 


inlellexit  Weiehertns  in  Yet 
Poiet.  Beliq.  p.  167.  n.  xa. 
nbi  de  Mciisso  Grammatlco 
dist>utaDS  ait:  «  Eximendus 
autem  esi  ille  nwnero  Interprc' 
tum  VirgilU ,  quo  refertur  ab 
HtsjTRio.** '^Nix  autem  dublto 
quiarecte  idem  Y.  0.  suspica- 
tas  sity  Melissum,  qui  teste 
Ser?io  ad  Aen.VlI.  66  de  Api- 
Lus  scripsisse  didtur ,  fortasse 
eundem  esie ,  cujus  libruro  de 
animalibus  laudet  Albertus 
M.  Lib.  VL  d.  AnimaL  Tiact. 


G.  a»  p.  196  Qaamquam  non 
possum  non  dioere  lestive  ex* 
cogitatum  esse  id  quod  Hey- 
nius  suspicabatur  y  in  Ser?ii 
scholio ,  post  Melissi  nomen , 
Tcrba  qui  de  Apibus  seripsit 
inserta  9s»e  ab  indoclo  intei^ 
polatore,  qui  sdret  graecum 
idyjmtt  significare  apit. 

(  1  )  ^eque  boc  neque 
quod  e  Serrio  citavimus  scho* 
lion  ad  Aen  IV.  \(fi.  merao* 
ratur  a  Weicberto  L  c» 


Digitized  by  VjOOQIC 


236       GAP.  XIL    DE  ANTIQ.  INTERP&* 

Uquet;  quae  enim  Melissus  de  Ag€iihyrsis  et  Seli' 
no  Olympionicarum  fertili  tradidisse  dicitur,  iq 
quoyis  alio  libro  dicere  potuit.  Accedit ,  quod  Ma- 
jus  non  recte  meminerit  utrum  adnotat  in  Codice 
legerit,  an  Tcro  adjirmat  (1).  Besidero  itaque 
testimonia,  quae  plenius  probent,  Melissum  data 
opera  in  Virgilium  commentarios  scripsisse. 

S.    44 
Metrodorus. 

r 

Hujus  nomen  neque  Heynius,   neque  quisquam 

ante  ipsum ,   inter*  Yirgilii    interpretes  retuiit ;  1 1 

dcmum    A.   Majus    suspicatus    est    Metrodorum  in 

Yirgilium  commenlatum  esse.     Omnis  autem  ista 

auspicio  ex  unico  hoc,   eoque  lacerot   fragmento 

ducta  est ,  quod  legitur  in  Scholiis  Yeronensibus: 

ad  Aen.  II   299.    Quamquam  sec&eta  pa&brtis  ak- 

cniSAE  DOMUS.    J?...  sa^vire  incipiens*., 

ideoque    reihotam  ptttris   domum  /uisse 

eonfirmat^  cum  Metrodorus  referat^An" 

chisae  aedes  in  loco  •  •  •  trojanae  urbis 

fuisse. 

Hinc 


( 1 }  Audi  Majum  in  Pracf. 
p.  XVIII.  D  I.'  «  Scholiorum 
ad  Virgilium ,  ita  inquit ,  ex» 
emplaria,  duo  mihi  feronae 
confeci  ,  prius  quidem  infor' 
mius  €t  periurbeUius  ,  prout 
sefolia  codicis  dabant;  alle^ 
rwnpoiitius  et  ordinalius,  itm 
tamai^  ut  codicem  dmuo  per» 


petuoque  cousuleremm  Jun^ 
vero  nunc  video ,  me  ia  priore 
exemplari  scripsisse  ad&rioat, 
in  posteriore  aduotal:  quod 
utrum  merilo  emendans  ftct* 
rim^  an  potius  animi  aber* 
ratione  peccans ,  qni  codictm 
retractabuni  aliquandodacer* 
nenC*, 


Digitized  by  VjOOQIC 


VI&GIUL  287 

'  Sne  tamen  quae  Majua  «uapicari  Toluit ,  Tereor 
iii  probari  poaant.  Alia  itaque  desidero  testimonia^ 
quae  istam  suspicionem  confioQent.  IVil  autem  hic 
valent,  quae  in  rebua  Pbyaicis  et  Astronomicis, 
Metrodori  nomine  traduntur  a  Probo  ad  €re.  IL 
224.    Seryio  ad  Ge.  L  236*  et  Philargyrio  ad  Ge^  # 

S-    45. 

Aufidius  Modestus. 

Be  Aufidio  Hodesto,  cujus  nomen  et  a  Fabricio 
et  a  Burmanno  et  vero  etiam  ab  Heynio  omissum 
est  I  nescio  fere  quid  pronuntiem :  habendusne  stt 
inter  Yirgilii  interpretes,  an  minus.  Rem  itaque 
in  medio  relinquam ;  ^  quod  adeo  praestare  censeo 
quam  temere  Yirgilianorum  interpretum  numerum 
augere. 

Est  quidem  nullum  apud  Yetcres  scriptores  testi- 

monium,  quo  hic  diserte  dicatur  Yirgilium  explicuisse. 

At  Tero  hunc  saltem  aliquid  scripsisse ,  in  quo ,  aut 

data  opera ,  aut  alia  dum  ageret ,  Yirgilianorum  poe- 

matum  interpretationi  profuerit^  suspicari  licet  non 

solum  ex  Fhilargyrio,  qui  ipsum  bis  citat: 

ad    Ge.   II.  407«    Covju&ato  dbsgbicdens  dacvs  ab 

ISTEO.     Atifidius  Modestus  legisse  se  af- 

firmabat ,    hunc   morem  esse  JDacorum  : 

ui  cum  ad  bella  profieiscerentur  %   non 

prius  rem  capesserentf   yuam  de  Isiro 

certum  modum  Aaurientes   ore^  in   mo- 

dum  sacri  vini ;  jurarent  ^  non  se  ad  pa» 

triae 


Digitized  by  VjOOQIC 


UB     CAP.  xn.  si  Aam.  irteilpr. 

ifwme  0edem  regrveemm^  mM-  1^n§MuM 
caesi9 }  et  tdeirco  FtrgHmm.^  fmmkart 
etbi  hypalluge  msum^  jkxieee  Islniiii  msxk^ 
juratum ,  apud  qufim  Baci  QOi^ettmt 
oonsueverunt. 

eAr  Ge.  IIL  S3.  Gavauii  TKnm.  Bic  auiem  Xmtm 
geniHvo  suo  crurum  apposuH  :  aUbi  ot 
laiivo,  ut  [Aen.  IIL  427.]  >  Pube  /e- 
nus*^*  Modestus  tenus  pro  fine  aceipit» 
Saflustius  [Hist.  L.  III.  p.  970.  Cort.] 
>  Fine  inguinum  ingrediuntur  mare»*^ 

Terum  etiam  ex  scholio  antiquo  quod  exstat  in  Ser^ 

Tii  Goomientariis  MSS.  BibL  Leid. 

ad  Ge.  L  378.  VBTBaBM  iir  tiMo  aAKAS  cBcmaa 
QUBBBLAM.  Mtilti  ombigunt ,  quae  sit  ra* 
narum  vettis  querela.  Modestus  ait  La^ 
tonam ,  cum  ageretur  a  Junone ,  in  li* 
ciam  venisse  y  et  sitientem  accessisse  ed 
.  fontem  pastoribus  prohibitamz  memorem 
autem  injuriae  suae  post  editum  partum 
redisse  in  Liciam^  et  pastores  in  ranas 
convertisse  t  ut  perpetuam  hujus  fontis 
haberent  custodiam ,  cujus  potum  ZatO" 
nae  denegasseht.  Ovidius  dicit :  Ceres 
cum  Proserpinam  quaereret  cet.  ( 1  ). 
Quod  Fhilargyrius  in  priori  scholio  addil,  Au^ 

(i)  Ifancsequnntitreademt  Scholiasta  ineditas  Leidenfis 

qiMie   «n    vulgaribus    SerTii  lutat  Modeslumip  expositions 

Gomaacntariis  prostant»    Ge«  ejusdeiu  &balae »  ut  infra  fi« 

tecam  ad  eondem  locum  etiam  debimus, 


Digitized  by  VjOOQIC 


JUUi  praaumie&t  prohibet  guominui  hic  cogiteiiiui 
de  JuUo  Modefio »  ^em  noa  ignobilein  Gramma- 
ticum  fuiM  docebimus,  ubi  de  Horatii  inteipreti- 
bui  dicemus. 

Modicius. 

Iterum  HeTnii  verba  adhibebimus:  »  Hodiciua 
(ac  inquit)  a  Pontano  et  Cerda  passim  ad  Aencidem 
»  laudatur;  noli  tamen  inter  yeteres  Grammalicos 
>  eum  referre.  Est  .Gulielm.  Modicius  Saec.  XYI, 
»  exeuntis  po€ta  et  grammaticus,  qui  Virgilium  a 
»  ealummis  vindieaium  scriprit/* 

Hia,  qpiod  addam,  non  habeo.  Modicii  librum, 
numquam  vidi.  Prodiit  autem  Peru««  a.  I67S.  8°. 
ut  docet  Krebsius  Handbuch  der  pAHologiscAen 
BueAerAunde  T.  L  p.  48& 

$.    47. 

P.   Nigidius  Figulua. 

NuUa  est  Yetenim  mentio  qiiae  Nigidium  in  Tir- 
gilium  commentatum  esse  declarat.  Servius,  qid 
muha  passim  ipsius  opera  nomiiiatim  laudat,  quem- 
admodum  de  Diis ,  de  Ventis ,  de  Hominum  Ifa* 
turalibus^  de  Sphaera  Graecantca^  item  Con^ 
meniarium  Grammaiicalem »  aliquoties  non  addit 
nomen  operis.  Est,  ubi  ex  fragmenti  argumen- 
to  facile  harioleris,  de  quonam  operc  sumtum  sit; 
in  aliis  diiGcilius  est  hariolari.    Et  sunt  quae  quis 

pos- 


Digitized  by  VjOOQIC 


240       CiP.  Xn.    D£  AimQ.  INTERPa. 

posdt  opmari  Nigidium  ad  Virgililim  liimotaMe;  ia^ 

primis  haee  «  quae  mmt  apud  Servium : 

ad  6e.  I.  47.    Avabi.  Id  est  ^  qwmm^  mari }  e^ 

pltts  est ,  quam  si  dixtaset  parci»    Ifijffi" 

dius  :    <  Quia  qui  pardor  esi ,  suo  eim' 

tenfus  est ,  quod  avarus  non  /aett** 

ad   Ge.  I*  261.    Hatueajib  BATtia.  Cato  properare 

dtcit  eos ,  qui  prima  quaeque  ordine  9uo 

maturate  transigunt  ^  festinare  auiem  H'- 

los  qui  nmfta  incipiunt^  eaque  adnecien^ 

do^  nec  terminando  praepediant.    Aulum 

Gellius  [X.  II.],   j  Mature*  veluti  cele^ 

riter  dicimusJ*    Nig^us  :   %  Mature  fie^ 

ri  quod   neque  cito ,   neque  tarde  fiai , 

quod   hinc    debet    intelligi  ^  quia  poma^ 

quae  neque  acerba  sunt^  neque  putrida  ^ 

matura  dicuntur.** 

Equidem  vero  opinor  faaec  esse  e  CommenitMrio 

Grammaticali  ^  quem   Servius  citat  ad   Georg.  L 

120.  et  quem  multonim  librorum  magnaeque  doc- 

trinae  opus  fuisse  •  declarant  fragmenta ,  quae  Gel« 

lius  aliique  grammatici  servarunt ,  collecta  a  Jano 

Rutgerso  in  Var.  L^ct.  L.  IIL  c.  XVI. 

Eadem  ratione  Fabricium  deceptum  fuisse,  ubi 
Nigidium  inter  Terentii  interpretes  retulisset,  supra 
docuimus  c.  VI.  ^.  II. 

S.    48. 
Nisus. 

Non  dubium  est  quin  Nisus  in  re  grammatica 
aliquid  praestiterit ;  quam  ob  rem  et  ipsius  nomen 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIRGILm  241 

pias  ,  et  qnidem  fiotiiBiniiiiii  ubi  de  orlfaogra)ihia 
quaeritUr,  ab  aMis  Grdmmiticifl  eitatlir  s  qucSmddiuo* 
dum  a  Gharirio  p.  10.  a  Prisciano  p.881.  a  Veli6 
Loogo  p.  2235.  2286.  2237»  et  a  Gaasidoro  p.22874 
quin  et  ipsius  noilien  (m&  cum  Epicadiis,  Caaelliis, 
yenriis  et  S^aurls  memoratur  ab  Amobio  adv;  Genti 
L  p.  .46.  Num  vero  NiMis  in  Yir^ilium  quidquam 
scripseriti  alia  quaestio  esU  HeyrtiUs  respondet 
»  (^uod  tnier  Virgilii  commenlaiore^  refertur^ 
petiium  esf  .er  Fi^a  Virg.  PseudodonaH  J.  60J^ 
Quibus  yerbis  Heynius  procuf  dubio  si^nificavit  i  si^ 
opinarii  Nisum  perperam  inter  Yirgilii  interprcfes 
relatum  ^e.  £t  ita  r^cle.  Aiidi  modo  quam  le- 
te  sit  Donati  testimonium :  wJVisus^  inquit,  gram*^ 
nuMcUs  f  autlisse  ^e  a  ieniorihu^  dicebaX^  Va^ 
rium  duorum  librorum  ordinem  commutasse ,  e/ , 
qui  iuM  secundus  erai ,  in  fefiiufn  locUtfi  it^dns^ 
iulisse  .•  eHam  pf^ifni  libH  cdrrexisse  principiuni^ 
kis  deihiisverMu^  :  IlU  ego^  qut  ^Uondam  cet. 

Angelus  Majus  tamen ,  ubi  e  Codice  palifnps.  Ve-^ 
fon.  edidit  aliquot  Veterutn  interpYetun)  scholia  « 
Niai  schdlion  i^ep^risse  dibi  visus  est ;  paiilo  auda*- 
ciua,  ut  equidcm  credb ,  opinatus,  Nisi  nomen . 
latere  in  signo  N  »  quod  praefilutn  invfinit  hiiiti 
^holioi 

ad  Aen.  Vtll.lOS.  pAui»u<^n^  sc^Afvs.    fQ.     Quod 
senaium    X   cum  Rbmulus  pritk.  •  •  .  «  , 
ex  senibus  nuncupaverii. 

Sdtoduni  v^ro  ^st «  doctissilhuni  tt^lUtn  jath  aht^ 
ex  Donati  v^rbis  tXbi  persUli^m  habuiss^  Nisum  ali"' 
()uid  in  Virgilium  scripsis^  adeoque  Cont^ndere^ 
hoc  indicio  opinion^m  3uain  tantum  confirttiatam  / 

Q  noii 


Digitized  by  VjOOQIC 


MS       Ckf.  XK    W  illRIQ.  IIXTBIIPK. 


Mn  noTam  iibi  inde  maficumtm  «ne  orlam»  Baee 
e0t  Haji  diflputatio  in  Prae£.  J.  VI.  »  JVttm  i& 
VirgiXio  9erip$tM  ^iliquid  saUs  vttM^Our  b  fo€* 
fae  viia  u  vero  seu  /also  JDonato  eeripta  :  nar- 
rai  enim  ibi  ( Cap.  JY. )  IfiMue  iradiiionem 
guamdam  seniorum  de  eommuiaia  duorum  Vir' 
gilii  librorum  ordine.  Nunc  ad  Aen.  VIII.  JOS^ 
plane  eonstat  eum  C^mmeniariorum  in  FirgHium 
fuisse  aucioremJ*  Squidem  Haji  opimcmem  Haje 
defendendam  relinquere  malo,  quam  Niium  tam 
levi  argumenlo  inler  Tii^i  interpretef  referre* 

Pius  Commentator. 

Hic  utrum  inter  Yirgilii  inlerpretes  referendu«  dC^ 
in  alionnn  testunoniorom  desiderioi  dicere  non 
audezhns.  Semel  tantum  hiyua  mentio  fit  apud 
Servium : 

«d  Aen.  V.  735.  EtTamtfQtv  coLOf  Secundum  Phi^ 

losophos   Elysium  esi  insulae  Foriuna^ 

tae:  quas  fiaxJipcQV  vivou^  vocant^  .qua$* 

que  aii  ScUlustius  inclyias  esse  Homeri 

carminibus;  quarum  descriptionem  Pius 

Commentator  dicU  esse  suUatam:  SS' 

cundum  Theol^gps ,  drea  lunarem  eircU" 

inm^  ceL 

quo  loco  aliam  in  aliis  Codicibus  esse  Iu^ua  Qomi- 

nis  scripturam  docet  Burmannua :  in  Codice  V.  sGri^ 

bilur  PriuSt  in  Lipa.  Porfirius.    Georg«  Fabriciui 

autem  in  Catalog;o   auctorum  «  Servio  citatorum. 

(aa- 


Digitized  by  VjOOQIC 


'  -tflltlfLfL  •  248 

<  9lhi&  iNlit.  Ihtil  >  flcriMi  Pmi  et  ildiiit :  »  J9tt. 
6*i€^'^  de  wrikine ,  lit«<  (h  CoduUbu»  yuos  t^t 
^m%»« »  al  I)»  fku9^9ef^f6  Fh^H  knc  modo  U* 

Asinius    Polli<i; 

Dfe  f  oiUone  fere  nescio  quid  proniintiem  ^  fefe* 
irendusne  sit  inter  Virgilii  interpretes  an  minus.  Re^ 
]|)eritur  quidem  hujus  noinen  in  Servii  Commentariitt 
aliquoties  it&  Citatum,  lit  facile  in  suspicionem  ad-^ 
ducl  possis,  ipsum  lol^os  VirgUiands  eiplicuisse^ 
Quemadmoduin : 

ad  Aeni  II.  ^i  Avt  Duai  ttiiss  ULtssii  Ditri,  ncfi 
labof^iosi:  quia  noh  laudarei  eum  y  itum 
essei  kostis :  —  sed  duri  id  est  crudeUs  i 
iii,  [Aen*  JC»  44;]  *  Quem  dat  tuu  conjuai 
Durd.'*  —  Illud  auiem  ^  quodAsiniuii  Pol^ 
lio  dixit  •  carei  raiione  i  de  Ackaefnenide 
dictUm  esse  mil^s  Dlyssi*  Myrmidonas  ve- 
ro  ei  Dolopas ,  .prMkente^  esse  acceptoM 
ab  Meleno.  — -  Sed  si  sie  ihieUi^musi 
dieii  /rangiiur  dignitas. 
itd  Aen.VL  554.  Stat  Fsaa^A  Tvaais  Aa  av^a^^ 
Stat,  eminet.  Auras  auiem  inferis  cotg'^ 
gfiias  inielfigimus.  Staiius  de  MercU'^ 
irio  ait  .•(!).    »  Pigrne  aurae  ejus  imm 

pe^ 

( 1 )  Stitii  loeus ,  ct  mc-  (  Ttcb.  II.  i. )  •  VnMqud 
ttoria  ciUtus,  sic  se  hab^t    pigra^i  Irs  vtiani  nubet ,  ii 


Q2 


tut"^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


2M         CAP.  ZII.   DB  ARIIQ.  tllTBIlPR. 

.jmdiebmni  vohiumj*    Jfe  ntlo  mim  IM^ 

mulH  yuaerunf.    Qute   iantus  pt^g^r 

ad  aurae  9  Ei  PolUp  dicii  Aeneae  ei  £U* 

byllae  ,  quae  tUt  seoum  iraxeranti  'cutk 

eoneiei  esse  eiiam  illic  auras. 

sA  Aen*Xl.  183.    Ex4'ti.BAAT  lugbs.  Asiniue  Pol^ 

Ho  dieiiy    ubiyue  Firgilifim  in  diei  ifc- 

sisrfptione  sermonem  ttliquem  ponere  ap^ 

ium  praesenHbus  rehus^    ui  hoo  loco: 

quiafunerum  ei  sepulturarum  res  agOurt 

dixii  extulerat;  nam  et  efferre  esi  ad  ie* 

pulturam /erre.     Terentius  [Andr.  I.  I.J 

•  Effertur^  imusJ^    Iteminquarto  (Acn. 

TS*  886.]   quia  esi  navigaturus  Aeneas, 

^        et  relicturus  Didonem^  dicit :    »  Tithoni 

eroceum  Hnquens  aurora  cubileJ*'     Quad 

Kcet  superjluum   sit^   in  multis   iamen 

locis  invenitur  necessarium. 

Adde  Pomponidm  Sabinmn «  qui  sua  forta^  duxerit 

e  Sertio,  quem,  ut  videtur,  locupletiorem  habuitt 

ad  Aen.  YI.  134    Bts  stTGios  iir^ijiE  ti^cua.  Poi" 

lio  admxratur^   cum  Aeneas  esset  fut%* 

tus   deuSy  cur  dicat  bis/  Sotviiur  Aoc^ 

quia  apud  Bomerum    Ulysses  vidU  um^ 

bram  Berculis  apud  inferos. 

Sed  non  sine  causa  rereor,  ih  reliqubrum  aucfo* 

rum  silentio ,   Servianis  Commentariis ,    quos  con- 

stat  tantojpere  infarctricem  subseque^Gum  aeculorum 

ma- 

turhiduM  imphcat   otr :    JtfTse    sed  /osda  sikntit  tura  po* 
Ze^ijrri    rtipusrs   fpradum  ^   U/' 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIRGILn.  245 

pMbf  esw ,  pleniwimani  contiiiiio'  fidein 
babere.  ••'  ^ 

Hon  quidem  dubitma  est,  quin  ille  nobilis  orajlor 
«t  po€ta  etiam  in  Grammatieo  genere  laborarit: 
celebratissima  fama  est  de  censura  quam  in  Sallu»-' 
lium ,  Caesarem  et  Livium  egit.  Sed  falletiir «  si 
quis  opinari  Telit,  PoIIionem  simili  modo  Virgilii 
catmina  reprebendiase.  Suani  enim  t  quamvU  ^tnii 
rusftoa^  Musani  a  Pollione  amari,  ipse  pra^icat 
Virgilius  Bcl.  IIL  84 

8i  autem  PoIIio,  ut  eorum,  quoa  atro  carbone 

BOta-vit ,  tanto  magis  minueret  laudes ,  dicehdus  sif 

in  Yirgilium  Commentarios  scripsisse  in  quibus  col- 

laudantis  interpretis  personam  egerit ,  equidem  noii 

assecpior ,  quomodo  fieri  potuerit ,  ut  Yeteres  ad  unui^ 

onmesdehacn^tacuerint*  Malimtum  suspicari,  et^ 

plicationes  Yirgilianorum  loconim ,  quanim  Servjiis 

meminit,  in  alio  quodam  libro  a  PoUione  publicatai 

ease ,  aut  ubi  Sallustii  scripta  ut  nimia  priscorum 

verborum  affeciatione  ohliia  (1)  reprehenderh:  Kiit 

ubi  Caesaris  Commentarios  parum  diUgenter  pc^ 

rumque  integra  veriidte  compositos  (2)  aut  ubi  in 

livio  quamdam  Patqvinitatem  inesie  (S)  conteiii* 

de- 

( I )  Sant  verba  SuetQoii  cl«  (5)   Sunt  verba  QuIbcU^i 

muslr.    Gramm,    c.  X.    CU  liapi  Inftit.  Orat.  L.  VHI.  ^ 

Tborbecktus  in  Comtnenta*  i«    De  PoHionis  censnra  in 

lione  de  G«  Asinto  Poiiione  Livium  peculiarem   duserta* 

p.  i3i,  tionem    scripsit   Morkofius» 

(a)   Sunl    verlm  Suetonii  quiAu   in  sua  Livii  edilione 

in  Caesar.  c.  66.    C£  Tkor-  repetiit  Drakeobs,  T.  VIL  C£ 

bffkius  p.  <34»  etaapi  TborbeckiHS.  p%  i%%, 


Digitized  by  VjOOQIC 


m»       GAP.  XIL    DB  ANHQ.  INTERPR* 

^exiU  ^Ml  U^  fiHp  ^uolibet  Vfw  a  QpamnwitsoM 
•tudio  nox|  proimis  ajienQ. 

^  Alijs  fqrti^  pl^cpl^it  Qpln^tfi  hmQ  •  «P»»  <^  Scnria 
meinoraturi  .A^up^  PcJUonem,  gfammaticumt  dii 
Tersum  fuisse  ab  iilo  nobili  or^torp «  (quae  ost  Thoi^ 
beckii  opinip  p.  l^.)  adeoq^e  noxit  ita  mirum  Tiden 
t^portere  c[uq4  .4e  b^iu^t  utpoiq  ifaobiboria  gramv 
matici ,  lupuhrat^nibus ,  neino  Yeterum  meminerit. 
Equidem^  quominus  suo  quisqu^  juie  utatuTi  no^ 
^nterceclCiai :  at ,  vel  hoc  conoesso ,.  npiea  opinio  est , 
^lia,  testii^iQnia  r^^iri  quae  S^srvii  auctoiitatem  goqi 
firment^  ; 

.  Vix  mentionem  zperetur  opinio  Ptolen^aei  Flavxi 
Y^  Goj:^9ct^neoF.  Ccntur.  cap.  96«  Hic  enim ,  quuoi 
Qbi  persuasum  baberet  Polli^oaem  clata  opera  Com^ 
ff^^tariQS  in  yirgilium  sc^ipfjlsse,  tei^uissimQ  nul 
pptius  nMllp  argumen^ ,  ausus  est  contendem  eoii 
Pollioneixi  auctorem  haberei  qui  nvuic  sub  D^lia^ 
^Qipinfi  fenuitur ,  Gcviunex\tf^r^os  ( ()• 

Pompejp^ 

Hic  a  Burmaimo  et  Keynio  omissus  est«    Ei  aane 
nullum  apud  Grammaticos  exstat  tcstimonium ,  q^o^ 
Pompejo  locum  int^r  Virgilii  cpmipentatpies  vindi? 
care  posdt.    Seijnel  hujus  meminit  PbilargjrriiM : 
Hd   Get  IV*  887«    Caiutriou    AegjfpHo.    Garpa^ 

(  i  )  IpsMH  Fkvii  dispuls-'    tioneos  s^pra  retu^mus  p.  ap.. 


Digitized  by  VjOOQIC 


TIIiGIUI.        ^  M7 

Ikos  euim  insuU  4*i  MgfpU^  vel  ui  P^m^ 
.p%ju$  dioii^  insuta  RhodiQrum^ 
Sad  eo  loeo  hftocl  multom  abest ,  quin  /'om/^ 
nomeii  subalitucadum .  opiner.  ReperUur  enim 
l]i;gu8  insulae  meqlio  ajMid  Pomp.  Melam  h*  IL  c.  7. 
Fabricius  uk  Iudiculo  Scr^torum  a  Vhilargyrio 
citatonim  (in  Bi))I*  I«at,  T.  L  p.  341»)  Pompeji 
noDiitii  flubjunxit  Fsstus  ut  f^nar^  quae  fuspiclo . 
mimit  plaocit ,  quod.  apud  Festum  auila  buju»  iaiu- 
iae  mentio  fiat 

Yideri  lameu  possit  hujus,  lamquam  interprotis» 
menljo  fleri  apud  Pompomuin  Sabinum : 
ad  Aen.III.  406.    AaopamTus  ▲higto*  Amiqtujam 
md^pertus » '  memQr    esto    velare   comas 
.  purpureo  amiotu :   unde  ah  tpso  Aenea 
institutum ,  ut  saeri/icantes  velareni  ca^^ 
pui,    jijmd  Momanos  cum  velaio  oapHe 
sacrijioabaiurf  Aenekun  vooabatur  sacri- 
ficium.    Sio  meminii  Pompejus^ 
quo  loco  nec  Poropejua  Festus,  nec  Pomponiua  Me* 
}a ,  nec  deaique  Trogus  Pomp^yus  rigmficatur. 

$•    62. 

Sulpiciua. 

Ifeque  hujus  nomen  memorarit  Hejnius  jn  Virgi* 
lianorum  interpretum  eatalogo»  Id  vero  non  mirum 
est.    Heynii  enim  aetate  nullum  ezstabat  testimo- 
nium,  unda  suspicio  poaset  oriri ,  Sulpicium  in  Yir-' 
plimn  commentatum  esse.    £t  nuper  demum ,  re-* 
pertis  SohoJJis  Yeroneasibua,  Sulpioio  locum  inter 

Gram- 


Digitized  by  VjOOQIC 


24B  -  GAP.IOI.    1«  ANnQ.  INTBRPIL 

Orcimmalicof  Tmdicare  fltuduit  Blajiis.     Saspicioia 

ansam  dedii  Ii6c  8ch(>ii6n> 

Ad  AeHflX.  869.    Ibakt.    Ahatdoo  o^iendH  U^$ 

a   Turno    mtssos.     Uoe    loco    adnaiant 
•    •     •    Probus  €t  Sulpicius  oonhrariiAtt  ilti  esso 

[Aen.  YII.  600.}    •  SepsH  s^  ieeiis  re- 

rumque  rflifuii  Aabenas.*^ 
arbitralurque  Majus  memoralae  in  hoo  8ohoKo  Pro^ 
biei  Sulpicir  opmfom,   non  nomiiiatii  nominibus, 
contradicere  Servium  in  his  annotationibus^ 
ad  Aen.  IX.  807.    Vabb  i.A<JnifA.    Non  M  eontni' 

rium  iili  ioco\  ubi  aii   [Aen.  Yli.  600.} 

»  Sepsii  se  ieteHs  r.  y.  r.  A.^  * 

PnABMissi  BQuiTBS.    Eos  neque  alio  ioca. 

a  Tumo  missos  usquam  dixii^  n$c  prius 

de  eis  mentionem  fecii. 
Kon  dubitat  igitur  Majus  Sulpieium  ihte»  Virgilii 
iftlerprete8*refcrre.  In  Praef.  J.  VI.  ita  scribit: 
»  Sulpicius  omnino  aiiquas  annotationes  <zd  Fiir- 
gHium  conseripsiif  uii  nunc  eonstai  e  Veronensi" 
palimpsesto  Aen^  /X.  S69.  quo  looo  nos  tnsuper 
Vibservavimus  Servium  adversatum  esse  senieniiae 
Sulpiciu  Ja(m  de  hoc  homine  cogiianti  nnihi  ve* 
niebai  in  meniem  Suipicii  iliius  Carth^ginien^iSy 
eujus  Epigramma  de  'deneide  non  cremmnda  re» 
eii^ur  ifi  ^irgilii  yiia  a  Donaio^   c.  XV. 

'»  Jusserai  haeci  rapidis.  aboferi  carmina, 
Jlammis**  cet. 

Est  aliquid,  fateor^  quod  Sulj^^fiks  ditette  dica/^ 
tur  ocAio/o^^e.  Sed  in  omhium  rejiquorum  silenlio 
unicum  istttd  scholion  mihi  non  eil  lanlM  aueto-' 

ri- 


Digitized  by  VjOOQIC 


yiijGild; 

lilatif,  ut  SMlpidum  .iater  Yjiipllii  iat9i]iieiei  refon. 
ntmdum  esae  ceiueaizi.    8i  quis  aUter.  apinAri  if^^ 

S-    83, 
Titianot, 

Qualem  operam  Virgilio.  OalT^m  praestitine  4U 
acimus,  eandem  praestitit  Titiauus,  ut  idem  illud 
docet  Senrii  tcholion  (ad  Aen.  X.  18.)  quod  supra 
integrum  exhibuimus.  Ideo  et  hunc  perperam  in 
Yirgiiii  interpretum  numerum  referri  opinamur. 

Praeter  Themafum  opus ,  Titianus  scripsit  quoque 
Gh^rogrmpMam^  quam  Servios  oitat  lidAen*  IT.  42. 
£x  quo  opere ,  licet  libri  nomen  tacetur ,  aumi  po-^ 
tuerunt  quae  iuiit  ad  Aen.  XI.  65U    '  .  ^- 

Nondum  tamen  compertum  habeo ,  unde  ea  aiatt 
quae  Tiiiani  nomine  tradit  Pomponius  Sabinuai^ 
ad  Aen.yi.  1.    GiiASsiQra  iitHmiT  habbitas.     7t- 
iumus  dicti^  ex  vero  locuium:  quia  vela 
apud  Veieres  lorie  ligabaniurm 
adde  boc  ejvndem  Pomponii  Sabini  schoUonx 
a3  Aen.  Vl.  2.     £9  TAHnra •     Prabue  aH :    Mie^' 
duohus  versibus  finiiur  hic  Hber  in  Jtech 
cae  ei  Comeliams  Commeniariia':  ei  Fir-% 
gilium  iia   eHum  fifiivisse    mamfesium 
esi;  ei  inchoasse  sexium  libriim  Ohifer^' 
tunt  pelago   proras.     Ifesoio  iamcfi  cur 
fudum  sH  ui  Phidi.  '^lUer.  habuerii.  . 
quo  loco  editor  in  margine  pro  Phici.  c6njedt^fe<» 
gendum  esie  Tiitanus:  quae  emendalia  baud  k;io 

an 


Digitized  by  VjOOQIC 


SM       CAP.  Xn.    Dl  AiraiQ.  IimtRPR. 

aii  admodtnnt  probala  fueril  Heymot  qni  in  T*  L. 
ad  fiiiete  Kbri  Y.  Aeti.  ait )  t  Ntm  iitmen  iniMigwt 
facile^  quomodo  vel  in  Chorogrttpkia  vel  m  The^ 
maii&us  Virgilii^  oocurrere  simile  quid  poiuerii^ 
nisi  alia  soripsii  eajue  grkmmaiica.** 

Haec  igitur  ex  aliis  Titiani  operibus  desumta  aiiit, 
quae.  satis  multa  scripnase  dicHitur.  Cfi  Caimegie* 
lenis  ad  Avian.  p.  278.  et  Wernsdort  ad  Pb6l, 
t,at  Mm.   T»  Y.  p. 


HuHa  est  Velefum  nemoria,  quae  Iiogttm 
Virgiii  iaterptetos  velett.     Neque  «nia  inide  qjoid* 
quam   probatur  ^  qnod  a  SeriiD  umt  eum  Pitiboi 
menAOselur,  in  boe  atholiod 
ad  Aen^yi.  788.    Anaos  AB^am  o«t«m.  Mag* 
nanimiiaie  aequadiiur   eQett.      JBc*  Aaa 
quiem  loea  ^  Tregue  ei  PnAnM  quae' 
ruwi. 
ad,q.  L  Hsyniua  in  Yar*  Lecl.  seriUts    a  fM 
iUud  fiierit^   quod.  quaerereni ,   nofi  asieeqm^"^ 
El  i|uali8  isla  quaostio  fueril,    equidm  bariolari 
nescio »  quandoquidem  Probi  Commenlarii  ad  Ae^ 
neidem  omnes  interieEinl »  el  nemo  poaUriorum  in- 
lerpretum  istam  quaestionem  mcmoinTeriU 

»  Trague  auiemt  iln^  P^git  Bcgmjua  ia  Var, 
Lecl.  Md  Aen.  YL  783.,  esee  videiur  Pompejus 
kieieriarum  FAiiiffncamm  condUott^  quem  in 
Virgilmm^    cujus  /ere.  a^ualia  jfuissif  dehei^^ 

eom^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


» 
p,tmm>nff$fmm  e#««,   nuHm  mkuMl^  0tf*n»fmSm,' 
iatHMvr  qwdem,  Trogn9  m  SuwiitMJM^m 
408.  IV'  S7,  »td  ex  hiftQriis.    Fort*.  hg.  H^ 

;  .  .i«l«-J 

.    .    $.  ,55.  ;..•-•  .r.T., 

.    yictdrinus, 

Semertantum  in  iSerTO  Qoimnentarii»  memora^ 
tur  Victorini  nomen;  unde  ego  quidem,  n  aliorum 
•criptorum  te«tiiponia  d,ewt.^  <*"^«F«™  \um.Hn 
lari  aunm.    Serrii  locut  ert  hujusmodi: 
^  Ge.  IV.  378,    I!i>»m»«»»'  dUum,  «^rm»  to 
nUitttdin»  aoeijmvtH*.    JXmm  Padu9  «o» 
in  Avbntm  «<»«,  ted  Jtuda  JlaiwiHM»» 
,  im  AdwUiwm.  nadU.  JBitmpxr&tm  G*m.f 
CK»  e$t  epitMonf  mttre  fm&tnm^  ^H^m. 
dixil  Jhmenu  »U  ^  99$iP»fi»9Tt»t>'   »>»- 
de  appttret  VieMin»m  Aoeloeo  emm*; 
qui  purfmreum  mare ,  Muirttm  •M*  «*** 
xii,  quod  eai  jnxta  Indiam. 
Qui  i^tur  Viclorinum  «diolia  ia  Virgiliua  aoMprirte' 
opinantur,  Serrii  Terba  apftaret  Vioteriitum  hoe  fc*- 
«o  erra*»e  uc  intelligunt,  ut  Vicloriniim  pwrwea» 
interpretationem  de  mari  purpureo  ad  huBc  Virgilii 
versum  annotasae  censeant :  parum  forlas*  opmati 
Teiha  koft  looo  etiam  posse  slgid«Baife  t*Aac  es- 
pUcatione  vd  »n  hae  opinione,  ««  haee  m  libro 
«liqoo  geographioo,  rtve  Ih  qu&Kbe*  aHo  pMiW 

fuerit. 
^miidem  opinor ,  ftwidwn  eertam  ease  ate  VicI<h 


Digitized  by  VjOOQ  lC 


CAf*  zn.  DB  AimQ;  niTEapR. 

i'W  Yftgilir Interpvetttm  numero  loeom  «SitfiiH 
dBceltet^lki  testiokoliia  desid^ro,  (jtiae  rempleiuui 
ooisptobmt.     - 

Heyiiius  conjicit  esse  hunc  Fabium  Harium  Tic* 
lorinum  Saec.  IT.  rhetorem ,  cujus  libelli  in  Gram* 
mat« .  Vet*  habentur.    De  quoquum  data  opera  ex^       I 
poeuerimus  (c.  DL  |.  3. ) ,  ubi  ^e  Ciceronis  iutor^       I 

|NretibMS  a|pebamus ,  plura  nunc  non  addem^ii  ! 

I 

;  ■■",   •  $.  'se,  I 

■ 

-».••(  >•  i        Vir^iliomastix* 

QmmadmodtMn  a  Garrilio  Pictore,  ut  supra  ei 
BlMati  testimonio  probaTimus ,  liber  conscriptus  ea-* 
saiaafratur,  n^miQe  ^enei^^iitas/tjr  >  sic,  si  Serria 
oredi&ius».  ab,  aiio  '^quodam  Virgilii  obtrectatore  • 
8eri|Mus  QBl  Virgtliomashx.  Quprula «  si  ex  inscrip- 
tione  ulriusque  operis  quidquam  Uoeil  bariolari ,  al- 
leium.  altero  latius  patuisse  dic^nnts*  £t  Virgilio-' 
mastigem  ulterius  quam  Aeneidem  processisse,  ap- 
paret  e  Servio,  qui.duo  inde  senravit  fragmehta; 
alterum  ad  £cl,  II*  alterum  ad  Aeneidem.  Sunt  aa- 
tem  haeo-  bujusmodi  t 

ad  ficL  IL  22^    Laq  iii»  imir  AmjLn  vowh,  vos 

niaoai  DntiT.    Sane  huno  versum  mals 

.  distinguens    FtrgiUamasiix    y^uperai  :■ 

Lac  mihi  non  aestate  novum,  non  frigores 

defit.   Id  esi ,  semper  mihi  deesL 

1^4  Aea*  V.S^^.  AaTSBIQITB  pjltbii  ,  AacOJIQITBSOffAir*^ 
TBM.     Culpai  Aio  Vtrgilium  Virgilidmas^ 

iim^    4^en  snit^  in  vacuo  ^ire  afi^^' 

rs 


Digitized  by  VjOOQIC 


mGILUL  M 

te  nan  poieraiifuamqUani  tkommi  p9rih\ 
posse  ex  ipso  sagiiiaiiiniim  gesiu  airiik 
periimm  mdicafik 
Nomen  auctoris  ignoratitf ;  aed.  quicumque  ille 
luerit ,  *opiaor  ipsum  nuUo  jute  inter  Yirgiiituioa  in» 
terpretes  referri  t  uti  nec  Ciceromasiigem »  a  GelUo 
L.  XYII.  c  L  memoratum ,  inter  Gicerraiaaoa  ia*  ^ 
terpretes  referendum  censuimus. 


i^ossim  hic  Virgilianorum  interpretum  cenaiiram 
finire ;  quae  enim  de  singulis  ad  nostram  nolitiam 
Tenerunt »  pro  riribus  exposuimus«  Cupei-em  oertjo^ 
ra  passim  se  obtuUssent,  ne  toties  in  ciubio  manen* 
dum  fuisset :  neque  enim  is  sum,  qui  opiner  aatit' 
luculenter  rem  obscuram  tractasse. 

Sed  ne  quid  temere  praetermisisse  tideamuTt 
qiiod  ad  hoc  argumentum  pertinet»  extremo  hic 
quoque  addemus ,  quae  nobis  de  inediiis  Yirgilii 
Scholiastis  innotuerunt ,  id  est  de  iis  quovum  Imcu* 
brationes  adhuc  in  Bibliothecarum  claustrii  ktere 
memorantur. 

Horum  numeiois  admodum  insignis  vel  potius  im« 
mensus  est.  Si  enim  Bottarii ,  Montfauconii ,  aliorum , 
Catalogosinspieias,  sexcentos  memorari  ridebis  Ftr- 
giiii  Codices  MSS.  cum  Scholiis.  Qui  vero  Bi« 
bliothecarum  Catalogds  scripsere ,  in  eo  subinde  ne* 
gligentes  fuerunt ,  quod  satis  faabentes  dixisse  ad« 
esse  in  Codicum  marginibua  Scholia  i  raro  aut  fim 
numquam  de  ipefs  Scholiis  soUiciti ,  dcftere  negle^ 
lerinti  utrum  ista  ab  editis  S^inrii  et  refiquorunl « 


Digitized  by  VjOOQIC 


m      CAP.  Xlt    Mt  ktrtkl.  IlttERPR. 

inlerpr^lfai  BchaUiB  dhma  ttut.  .  Bt  tet  fi  qiii  dii<< 
ta  opttU  .  de  Yirgilii  Qodi^ilitts  MSS.  <Jxposuenint^ 
hac  in  te  adnickluin  naglig^nter  f<Mati  tunt.  Sc 
fiioyniart^^  g.,  qtllt  (ut:  ipae  tiarrat  tti  Codid.  EtencL 
p^  420.)  a  Wemadorfio  acoeperat  8pe<;inieii  Codicii 
Aeneidoa,  aerrati  in  Bibliotheca  Academiae  Juliid 
Hpud  BdmfltadienM;  HeJFiniiBi  inquam »  dobet  qui* 
dem  spatiufH  inter  Unewi^  ei  mtttginen^  Shkoluii 
^ed  vUigaribUs  et  jejuni^ ,  oceupatum  esse  i  at  di^ 
irinandum  relinquif  qiialia  aint  ista  Slcbdiia,  litnud 
ex  SerfiiLnis  ^xderpta  sint  et  cuni  editis  conTeiiianti 
«tt  vettl  ab  istis  differant.  —  ApUd  eundem  p.424 
veperitur  Ignatii  Hardtii  notitia  de  Codidbus  tirgi-' 
Ui  MSSi  qui  in  Bibliotheca  Palatitio-Bayarica  1((h 
nacensi  a^senraniui';  ind<^  docemar,  esse  in  ista  Bi- 
)>liotheea  quatuor  Coditea  cum  ^ssis  interiineari-< 
bus  et  Scholiis  marginahbus ,  s^  (nljusmodi  liiie(! 
.  cint ,  fion  ddcemtir  ( 1  )* 

Equidem  suspicor  in  plerisqu^  Tirgilii  OddiciiniSi 
«d  qdortnn  margines  Scholia  exstanne  audimus«  repe^ 
tiri  fere  etcerpta  e  Senrio ,  mdd<^  longidra  ttiddo  brt- 
tiora ,  additia  tobinde  aliis  glossisrftitilibusplerumqutf 
et  inanibuai  manifestiBsima  haud  fard  ut  diyersaemft* 

(t)   £odem   Tltio   passifit  iwniutz  mTtrtHiiiComf»^ 

iaborat  StruTiuc  in  Notitia  Rei  eum  SthoUaHe^  «*  CdmiM' 

Litterariae  ct  Blbliothecarum.  iaru  in  Lunamun ,  Psrwiw » 

Sc  y.c.  in  Gsp.IV.  §1XVI[I.  SeduUum ,  qwudam  Horaiii 

^  95i.  dooet  Nobilittiini  th^  adas,   iVl  Ariem  PMit^* 

a«ri  bOiUoCbeoam  adtoodum  Ubroi  Sermenmt  IBpii^ 

divitaBi  fttiM  MS3*  anUqois  tum  ei  Virf^liumP  iei  q^ 

Commentariis  in  po^tas  Lar  les  isti  CommenUrii  sintf  s^ 

'  tinos  0  in  qua  quippe  repe-*  literam  quidem  monet. 


Digitized  by  VjOOQIC 


maiut.  V» 

Htti  ttt  ^uoque  dtveme  aetalis  indicui  prae  te  fe- 
fentibua.  Non  uno  exempld  id  me  docuit  inspectio 
Godicuai  Leidensium  qui  in  Catalogo  memorantur 
.p.  374.  A.  et  p.  380.  B*  idque  non  aliter  ease  in 
multit  Virgilii  Codicibus»  quos  Bibliotheca  Bernen» 
M  possidet,  docuit  Sinnerus  in  CataL  Codd.  MSS. 
Bibl.  Bernemis  T.  L  p.  627  seqq. 

Tum  quoque  iufinihttn  eit  quot  Yiri  docti  passim 
^tloriati  sinti  se  babere  Servii  eiemplaria  locuple^' 
tiora  et  ab  editis  diveisa*  Sic  Schegkius  ad  Yellej. 
Paterc*  L.  L  c.  6.  laudat  Servium  Fra^eisci  Modii , 
Mh  edito  diversum ;  Scioppius  L.  IIL  Sasp.  Lect« 
Ep.  6.  gloriatuv  se  schedaa  Servii  habere  triplo  lo^ 
eupletiores  et  emendatiores  vldgatisi  alii ,  quorum 
memittit  Burmannds  in  f  raeL  pi  26.  quos  tamen 
Pn»it«iTi  abesl  ut  pecuUares  Virgilii  intei-pretes  ha^ 
bendos  esse  credam«  Si  quis  in  hujusmodi  exen^ 
|>lana  incidat  et  his  in  verum  Servianortim  Coo^ 
tneii|tariorum  commodum  uti  cupiat»  is,  si  meo  conp 
eilio  obsequi  velit »  unice  sdlUcilus  sit  de  'eoiendan- 
dis  Scholiis »  quae  jam  edita  stiint «  sed  prtidentissi-» 
me  caveat  ne  nova  proferendi  furore  se  abripi  pa-« 
tiatur :  quo  quippe  facto  haud  scio  an  quidqiiam 
aliud  effecisse  putandiis  fuerit  ^  quam  confusa  con' 
fnsiora  reddldisse^  £xperietur  autem,  quod.mifai 
quoqne  appaitdt,  praestantiora  fere  esse  ea  ezem* 
plaria ,  in  quibus  Scholia  continuo  ordine  sine  textii 
seripta  sunt ,  quam  in  quibus  Scholia  ad  marginem 
ivoslant^tom»  quae  in  illis  reperiuntur,  novas 
accessiones  fere  antiquioris  videri  coloris  quam 
quae  in  his  reperiuntur.  Cujus  rei  causa  est,  quod 
haeo,  quae  in  quavis  fcre   pagina   habent  spatia 

Scho^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


&5B     cAi^.  xn.  tt  ANtlQ.  nfTERr&; 

Sch<rfus  Ytctia  ,    majorem  ,   <piam   ilUi  \  pradb^iM 
novi  qtiid  subinde  addendi  od^asionetti. 

Yix  necesse  est^inonere,  me  lion  disputatiinim  ei* 
de  singalis  hominibus,  qui  in  exjdidtfndb  tTi^gilio 
non  alitei^  versati  sunt  quam  iit,  patica  de  suOpenU 
addentes^  Servii  Gommentarios  excferpsetint*  D^his 
enim  vix  quidquam  dicere  possim ,  quam  (  et  cUi 
bdno  hoc  sit?)  BibliothecHritm  nomina  ti  pluteo* 
rum  numeros  ex  Gatalogis  indicare.  Satis  sit  fait^ 
rum  Irerum  cupidos  ad  Bpttarii,  Montfaucoxlii ,  Sin* 
neri^  atiorumque  labores  deleg^asstf.' 
•  Est  autem  in  animo  eos  hic  noiliinal^ei  qiiorufh 
Scholia  ab  editis  plane  divcfrsa  sUnt ,  quosque  ad^ 
constat  pecUliares  intdrpretes  habendos  Cfsse:  quod 
Ubi  factUrUs  sum,  scio  incf  qUidem  vix  quidquaili 
novi  posse  proferre;  sed  satis  habebo  si  alioruiA 
industriam  excitarero ,  quibus ,  in  exterortlni  regio« 
nibus  celebriores  Bibliothecas  viser^  i  l^ortuna  con* 
ceditf  « 

J.    57. 

Casuus  Sacerdos^ 

l^rimum  itaque  hic  sese  nobis  ofi^ert  Casuus  Stf« 
cerdos ,  sive ,  ut  Heynius  Terum  nomen  esse  conji^ 
cit,  Gassius  Sacerdos^  Hujus  duo  opuscula  Parofi 
pArastn  super  sex  VtrgiUi  Uhris  et  Trium  JSclo* 
.garum  Virgilii  JEtitLrrafiones  in  BobiensiJMonasle* 
rio  a.  1494  reperta  esse  te^tatur  Raph.  Volaterra- 
nus  sub  finem  Libri  lY,  Gommentariorum  Urbanof 
rum  (Paris.  1511.)   p.  XL  versii. 


Digitized  by  VjOOQIC 


TULGnn.  257 

Qaalk  hovtim  libronim  forma  sit,  ignoro :  ir  ex 
iaacriptioiie  hariolari  lioet,  luqpicor  eam  talem  eaie 
ut  attctor  potius  inter  Paraphraatas  quam  inter 
SeholiaMaa  referri  debeat.  Plenius  autem  judicare 
|ioterimiis,  si  in  lucem  prodierint  haeo»  quae  a 
peritiiiima  Eichenfddii  manu  exspectamus,  opu8« 
ouIa;  cttjus  rei  spefn  nobis  facit  Frid»  Lindemannus 
in  Praef*  ad  Profai  Instit.  Crmmmat«  (in  Corpore. 
Gvammaticoran  Lat.  Yet.  T.L)  p.  40. 

$.  sa 

Scholiastae  Anonymi 
Bibliothecae     Berilensis. 

Bibfiotheca  Bemensifl  multos  (lossidet  Yirgilii  Co 
dicei  cum  scholiis  marginalibus.  Plerique  cunnnea 
excerpta  SerTii,   admixtis  passim   ex  recentionbus 
Commentariis.     Duos  tamen  esse  cum  scholiis  quae 
ab  istii  diyersa   atnt,   docet  Sinnerus  p.  632  seq. 
apiid  qucm  hia  numeris  notati  sunt : 

N°.  222.  FoL  Godex  Ghartac,  saec.  XV.  in  quo : 
Tirgilu  Aeneidos  Ubri.  ~  AddUa  SchoUa  AnO' 
nynu. 

Ii<>.  457.  4^  Codex  Chartac.  saec.  XV.  in  quo : 
Georgica  VirgilUcufn  Commentario  Anonymi ^  qui 
diat  Vinceniium  JBellovacensem. 

Be  his  laboribus,  quantum  scio«  nemo  adhuc 
soIKcitus  fuit:  quapropter  cum  plurimum  speramus 
fove  ut  Wagnerus,  aquo  Serviuian  exspectamusi  de 
his  non  omnino  taceat. 

R  $. 


Digitized  by  VjOOQIC 


aw       CAP.  m    Dl  AimQ»  IKTlilP&; 

6w^^  scr^jMii^  ^mod  im  eju$  Jtore  Umctm  MiMr 

mcanihia  {HeifurJ* 

Praeter  hunc*  eandem  Bibliolhecam  pomlere 
Glosaas  MStas  ad  Tirgilium,  siupicari  liccbat  a 
■uBckeri  nota  ad  Hygin.  Fab.  129.  ubi  poat  cita- 
lum  Senrii  achoIi<m  haec  aubjungit :  Gloseme  MSSL 
BHboiAecae  Zeideneie:  »  OtrieiafiUue  Tnea  te» 
gie  paeiar  emm  viderei  cajMrum  eaejriue  a  grege 
Mecedere  ei  pleniorem  reverH^  eecuiue^  ueam 
depaeeeniem  invenii^  quam  deeerpeii  ei  guetu^ 
vii.   cet/*       '  .     • 

Et  8ane  his  indiciis  in  eam  opinionem  adductof 
eat  Bunnannua  Junior,  qui  in  Praef.  ad  YiigiL 
(p.  90«)  haec  scripait:  Alium  praeierea  iSbAo- 
liaeien  Maronie  ineditum  laudai  ad  Ub.  IL 
Georg.  S6.  ei  J97.  ium  poeeedii  eOam  Qos- 
•as  HSS.  ad  VirgiHum;  quae  ah  Heineio  kahuU 
thom.  Munckerue^  qui  ex  iis  pro/eri  nonnulla 
in  noHe  ad  Hygin*  fah.  2.  Jin.  ei  fab.  2J.  ad 
Fulgeni.  Ub.  I.  Myihol.  p.  20.  9J.  ei  Ub.  II. 
p.  98. 

Ego  de  utroque  Codice  pro  rei  gravitate  aollici- 
tusy  quum  Geelium  consuleremy  humanissime  re- 
spondit  Yir.  Clar.  c<mtinuo  quidem  non  satis  accu- 
rate  meminisse ,  in  quibusnam  Godicibus  ista  Scho- 
lia  et  Glossae  laterent,  Terum  libenter  se  mea  causa 
inyestigaturum ;  addidit.  tamen  pro  ea ,  qua  est  li* 
beralitate,  si  ipse  inyestigare  mallem,  se  singulos» 
quotquot  in  BibL  Leid.  essent,  Yirgilii  Codices 
■Stos  mihi  deinceps  e&aminandos  promittere.  Coi 
proinisso  quum  maxima  liberalitate  et  fide  sattsfe* 
cerit  Yir  Clar.  non  possum  quin  optimo  Tiro ,  oui 

alia 


Digitized  by  VjOOQIC 


TiaGILn.  281 

I 

alta  quoque  plurima  debeo »  et  hio  maximas  gratias 
habeam. 

Jam  vero  quid  reperire  contigerit ,  cum  erudito 
orbe  communicaturus ,  partim  quidem  gaudeo »  in« 
Tcnisse  quod  Burmannus  ignorayit:  sed  simul  doleo, 
me  non  invenisse,  quod  cum  Yirgilii»  tum  Litera- 
rum  causa  reperire  cupieram. 

Primum  itaque  sciant  Eruditi ,  Scholia  ista  ab 
Heinsio  memoratai  et  Glossas  a  Munckero  celebra- 
las,  non  duo  diversa  opera  esse,  sicut  opinabatur 
Burmannus  Junior «  sed  unum  eundemque  laborem , 
servatum  in  Godice  Hembran.  Bibliothecae  Leiden- 
018  Publicae ,  qui  in  Catalogo  p.  330.  B.  inter  Codd« 
Lat.  numerum  habet  135.  formae  Oct.  Deinde  sciant » 
hunc  laborem,  fortasse  olim  ampliorem,  nunc  non 
integrum  esse » quo  quippe  non  nisi  duo  priores  Geor- 
gicorum  libri  expliccntur.  Porro  non  sine  dolore  de* 
clarandum  est ,  laborem  istum  non  id  esse,  quod  illa 
ab  Heinsio  et  Hunckero  publicata  scholia  suspicari 
suaaerant ;  quandoquidem  ,  re  plenius  perspecta  , 
nihil  aliud  sit  nisi  Servia^i  Commentarii  apogra* 
phum,  quod,  quamquam  hic  illic  insigncs  aliquot 
accessiones  contineat,  immerito  tamen  pro  peculia- 
ris  acholiastae  labore  habeatur*  Benique  sciendum 
esl,  istas  accessiones,  quibus  hoc  apographum, 
quam  vulgatae  Servii  editiones,  locupletius  est ,  eas^ 
dem  esse  quas  Burmannus  Hajor  in  primo  volumino 
Yirgilii  ad  calcem  paginamm  inter  varias  Serriano^^ 
rum  scholiorum  lectiones  ad  librum  primum  ti  se« 
cundum  Georgicorum  publicavit,  notatas  litera  6. 
de  quibus  nunc  apparet  perperam  divinasse  Bur- 

maa* 


Digitized  by  VjOOQIC 


263       CAP.XIL    DB  AlVnQ.  INTERPa. 

iQaimum  lunioremi  (1).:  cpiem  hac  in.  re«  ^rrasae^ 
tanto  magis  mirum  est,  quod  meliora  facile  discere 
potuisset  ex  Virgilii  editione ,  quae  inscripta  Talke- 
nierio  ex  oflRcina  Abr.  Gommelini  prodiit  Amste- 
lodami  a.  1646.  form.  quart.  In  hoc  libro  enim 
Corn.  SchreTclius ,  Gymnasii  Leidenais  Rector,  qui 
hujus  editionis  curam  habuit  (  2  ) ,  eadem  illa  scho- 
lia  ,  quae  a  Burmanno  Majore  litera  6.  (qua  Glot* 
9a9  videtur  voluisse  signiEcare)  notata  sunt,   in- 

ler 


(  I )  De  hU  fnim  BarfnaQ* 
nnb  Junior ,  qai|m  certo  pro* 
nuntiare  non  aaderet ,  ita 
fiisyicatus  est  in  Praef.  p.  3i. 
•  Ctlebetrimus  etiam  Joh* 
Christoph.  tVolfiusperlitetas 
Idib,  Jan.  i73t.  scriptas , 
specimine  transmisso »  obiuUt 
Patrao  ex  Bibliotheca  Ham^ 
bw^ensi  Excerpta  Linden» 
hro^iana ,  sive  emendationes 
quasdam  et  accessiones  ad 
Servium  in  Gtorg.et  Aeneida^ 
quas  ex  MS.  eodice  manu 
sua  adlevemt»  Fred  Linden* 
hrogius  marginihttS  editionis 
yir^ilii  BasiUensis  an.  i544. 
Joh  Bapt.  Egnatii  cura  cum 
peterum  atgue  adeo  Senni 
Commentariis  pubUcatae^  Sed 
his  tamen  non  usus  videtur 
Patruus ,  negue  moiestiam  ce* 
tera  excerpendi  viro  egregio 
aliisgue  laboribus  oceupatis* 
simo  imponere  vohdsse ,  §ed 


pro  ipecimine  isto  gratkts  e« 
gissCf  guod  forie  coatinebat 
variantes  in  primwn  ac  ie- 
cundum  Georgicon  Ubrum , 
guas  Utera  G  iUic  denotasse 
Patruum  suspicor,  quamguam 
id  dipinare  mihi  difficiU  sit, 
(f)  Apparet  boc  ex  Com- 
meliniPraef  ad  Lectorem  in 
fin.  «  Adjecimus  et  notas  e 
summis  nostri  et  superioris 
saecuU  Firis  t  magno  judieh 
excerptasy  a  Clarissimo  et 
Praestantissimo  Firo  Corne^ 
Uo  Schrevelio,  dfedicinae  Doc* 
tore  et  Bectore  pubUd  Gfm^ 
nasU  Lugdunensis  ;.  cujus  uli* 
U  opera  ,  g^o  feUcius  cuncta 
prodirentf  in  oaeteris  sUam 
iisi  sumus.'*  tum  ex  carminc 
quod  Cornelio  ,  Scbrevelio , 
hanc  edllionem  curanti,  ac- 
cinit  Casp«  fiarlaeas,  inserto 
post  Prae£  Commelini 


Digitized  by  VjOOQIC 


r       •  TIKGIiaL  m 

«N»  BOt«i  Vaviorwii  puUicaviti  aic  iwgiiila':  £Hoss. 
'MS8,  Lugd:  Delnde  poluerat  id  quoqpie  scire  Bur- 
mannua,  si  cpntiilisset  patrui  sui  notam  ad  Ovid. 
jFast.  II.  286.  aut  ad  Met.  TI.  93.  ubi  didicisset, 
Auetorem  harum  Glossi^rum  a  patruo  suo  et  habi- 
tum  et  &ominatum  esse  S»rvium  ex  Codice  Let^ 
densi. 

Ne  aulem  oscitanter  judicasse  videar ,  ubi  dixe- 
lim  jScholiastam  illum  Leidensem  nihil  aliud  esse  nisi 
Servii  apographum,  hic  illic  locupletius,  jam  spe* 
t^iminis  causa  aliquid  ex  isto  Godice  publicabo.  .Sic  ^ 
instituta  comparatione  cum  editis  Servii  Gommen* 
lariis ,  apparebit ,  librarium  Godicis  Leidensis  alia  * 
jDmisisse,  alia  mutasse,  ita  ut  modo  scholia  loco  suo 
«noverit ,  modo  corruptius  scripserit ;  quin  et  addi- 
<lis8e  passim  nonnulla ,  quae  tamen  non  tanti  sint 
ut  propter  haec  peculiaris  Scholiasta  habeatur , 
quum  praetc|rea  incertum  sit,  utrum  ipse  hacc  ex 
propiio  ingenio,  an  ex  locupleliori  exemplari ,  de- 
promserit. 

Post  Prooemium  igitur  Codex  ille  Leidensis  ad 
loitium  L.  L  Georgicorum  haec  habet  scholia : 

Tft.  !•  Quid/aciat  laetae  segeies*  'Quae 
res  pingues  terras  efficiat.  Nam  segetem  modo  pro 
terra  arata  posuit ;  sic  alibi:  ^  horr^scit  seges  sentibus. 
Piogues  enim  '  efficiat  terras  |  ut  paulo  post  diclu- 
rui  est.    ^Giais  enim  immissio  arandi,  incensio  sti- 

Siilafum ,  unde  atercoratio.    Unde  etiam  laetas  ait. 
am  'fimus,    qui  pcr  agros  jacitur,  vulgo  laeta- 
men  ^yocanh 

1 


Digitized  by  VjOOQIC 


mU       GAP«  xn.    I»  ABTIQ.  IHTERPK. 


t  Tdttnii  boc  ««^lkNi  ittdan  verbi» ,  «od  i 
rectiusy  legitui*  to  Serrii  ConnDOnUinis.  Yooes  com^lio 
eficM  f  immissio ,  voeant  inter  Yaria»  Lectiones  ,  od  cil- 
cem  paginae ,  a  BurnHanno  Majore  notatae  sunt ,  insignilae 
litera  G;  qaodargumentoest,  Burmannam  ^  nbi  Godioeai 
G  dtet  y  nullum  alium ,  nist  hunCy  signi6ca8se«  Idera  moniiil 
vocera  aratd,  quae  in  edd*  abest,  reperiri  in  God.  G.  «i- 
9  Videtur  significari  versus  ez  Aen.  VIL  5s6.  HorreseU 
strictis  seges  emsibus,  — >  3  Requiritur  e^il ,  et  ita  in  Sonrii 
cditt.  Corruptio  orta  ez  superiore  effidat,  •—  4  Sensus  ct 
corruptione  et  distioctioDe  mancus  ita  constituatur  ez  me« 
iDelioribiis  Servit  Codd.  Pingues  enim  effidt  terras,  itf 
'  paulo  post  dieturus  est  ^  einis  ,  httermissio  aramU ,  inem* 
sio  stipuiarum^  ttercoratio*  ^  5  Postremam  scbolii  pai^ 
teni  Munckeros  tamquam  annotationem  ez  Gioss*  HSS. 
citat  in  notis  ad  Fulgentti  MythoL  L.  11.  c  19.  (p.  700; 
edit,  V,  Sta7«)  quod  ai^mento  est,  Munckerom»  ubi 
Gless.  MSS.  ad  Georg.  L  ycI  IL  citet,  hujus  Codids 
Glossas  signiflcasse.  Fugit  autem  Munckerum,  nt  yide» 
tur,eadem  verba  apnd  Serfium  legi.  —  6 Sensus reqHirit 
vocatur,  qnod  miror  non  annotatum  esse  •  Manckero» 

I 
Quo  eidere.  Quo  tempore»  *Tel  cnjus  si* 
deris  ortu.  Ex  sideribus  enim  tempora  coQigtm» 
tur.  ^ln  his  llll..versibus  primis,  1111«  genera 
agriculturae  stmt*  Quid  faciat.  Arvus.  Veriere. 
Xonsitus.  Conventat.  Pascuus*  Sii  peeoru  Flo« 
reqs. 

I  Yerba  vel  eujus  sideris  ortu  Burmannns  iterum  ez 
Cod.  Gmemoravlt  ,<^  s  In  Servii  editt.  haec  leguntur; 
£t  sciendum  ,  quatuor  primis  versihus  iexlum  sequendum 
Ubrorum  per  ordinem  contineri,  quae  librarins^  ut  yide- 
tur,  suo  arbitratu  mutavit;  seeutus  tamen  ea»  quae  Ser* 
Tius  in  Pro)|emio  ad  hunc  librum  scripserat:  Omnis  ier^ 
*  ra,  ut  eliam  Varro  docet,  quadrifariam  dimdiiur,  Aui 
efiim  arvus  est  ager,  i.  e.  sationalist  aut  consitivuSt  «.  e. 
aptus  arboribus  ;  aui  pascuus,  qui  herhis  iantum  ei  am* 


Digitized  by  VjOOQIC 


r/  mUtmBimp  jki  qma  mmihmHiflkmmt^ 

TB«2.  Jfaecenas»  ' In  cujus  honoFem  Geoiw 
Kica  «cripfiit   . 

I  Additamentiuii  librariL  Senrias  ejos  rei  nennneril 
in  Pro^emio. 

Ulmisque  adjungere  vtiee.  ' Proprie eiiim 
Titee  ulmis  maritantur ,  ut  ipse :  ^  Summasque  eeqpi 
tabulata  per  ulmos*  £t  secundum  Italiae  situm  lo« 
culus  est ,  in  qua  Yilee  altius  deyantur. 

I  Librarins  Serril  scholion  paulum  mutayit. ,—  %  Nempe 
Georg.  U.  36i«  In  Senrii  scholto  aliiis  yersus  citatun 

TS.  3*  Qui  culius  habendo  $ii  pecoru 
h.  e.  '  quae  cura  boum:  aut  certe  ^  catacen  ait  bo« 
yee  et  postea  intulit  cetera  animalia ,  ut  majus  ani* 
mal  aepararet  a  minoribus »  ticut  de  hominibus  fia- 
cit  3 :  Relliquias  Danaum  a.  i.  a, 

I  Ad  verbum  adeo  boc  scbolion  est  in  Servii  editt.— • 
s  Yidetur  legendum  ess/e  xax*  i^o^y.  ^  3  In  Servii  editt. 
iosertum  est  dieens.  Yersiis  qui  clutur  est  Aen.  L  3e. 
BelHqmas  Danmtm  aique  immitis  AcMUk 

Qui  culiue.  ' Cultum  posuit pro cultura.  Cul- 
tura  raim  constat  in  animi  intensione :  cultus  autem 
in  ipsa  operis  diligentia. 

s  Hoc  schoUon  apud  Senrinm  non  legitor*    Buraannns 

vero  in  y,  L»  memorayit  ez  Cod«  G. 

▼8.4.  Pareie.  i.c.  Scrvatricibus,  »quae  ineHa 

cuslodiunt» 

1 


Digitized  by  VjOOQIC 


m     CAP.  xn.  mKmn.  interpr. 

▼B.6.  Clurissima  lumina.  'Siint  qui  Solem 
i^  Lunftm  volimt  iuteUigi.  Stoici  Auteai  dicunl  non 
esse  nisi  ^  deum  et  unam  potestatem ,  quae  pro  Ta- 
lioBCi.x>fficJorum  noatrorum  ¥«118  nominibus  appd- 
lantur:  unde  eundem  Liberum  eundem  ApoIIiiiem 
Yocant:'item  Lunam  eandem  JProserpinam  dicunt; 
3  secundum  quos  pro  Sole  Liberum :  pro  Luna  Ccre* 
rerem  invocabanl. 

I  Prlma  hujiis  scholii  periodus  in  Servii  editU  doh  le- 

gitur:  est  ▼eio  a  BurmanDO   io  V.  L.  memorata.    Qtiae 

'^  scqiuinlur ,  ea  Mimckerus  1.  c.  p.  ^ot».  tamqaara  ex  Sdio- 

liastA  inedito  pnblicavit,  parum  cogitans  eadem  in  Ser?it 

editt.  reperiri   —  s  Becte  Munck*  nionuit  legeDdum  esse 

*  laturh  Dsum  ;  et  ita  habent  ali^piot  MSS.  SoTTii.  -*  3  In 
-    tfervti  editt«    Secundmm  quoSfpro  Sols  et  Luna  Liberum 

•  tt  Cererim  iHWoaviL 

TS.  '6«  Quae  duciiis  annum.  Nam  per  Lu- 
nam  menses,  per  Solem  annus  ostenditur:  '  aut  per 
I;iberum  masculos  deos,  per  Cererem  feminas  deas 
aignificat^ 

I  Posterior  ezplioitto  non  legitiir  «pud  Senriuni*    Me- 
morarit  ean  Burm.  ex  Cod»  G» 

V9.  8.  Chaoniam.  *  Quia  in  Chaonia ,  re^one 
Epiri,  priusquam  Cercs  fnuAentum  invenisset,  an- 
tiqui  homines  glande  vescebantur.  £t  modo  specicm 
pro  genere  posuit :  ^non  enim  in  Epiro  tantum  glan- 
des  fuerunt;  aut  de  solo  ^Acheloo  hominespota- 
fVenmt. 

I  Est  boc  scholion  Serrii  panlam  immutatam  a  librario.  -•> 
•  Burinannus ,  hoc  scholion  cs  God*  G  memorans ,  scripsit 


Digitized  by  VjOOQIC 


.  mm  fm  jE§droM  lo  .^94^  -.  k^g^tnf  Zmux  fpabos  Utarti  si* 
ne  dabio  «iniificalur ,  id  quod  9^050»  requintj  nantmim» 
M  3  Codexliabet  AfikUQniOp   Sifnilit^  ip  seg*  scholio. 

VB.  9.  Aeheloia.  'na^:  Acheloiis  solus  yinp  sit. 
mixUis,  sed  ipsum  pro  .qualibet  aqua  posuit „  sire 
qnoaiam  ex  Oceano  ei  ^ThetidemuItis  genitis  fiU- 
Tiis  hic  priinus  natus  est,  xn  honorem  ejus  omnis 
Acheloia  dicta  est  aqua. 

I  floc  scboIiOQ  in  Servii  Conimentariis  ndn  rep^tur* 
fiarmannus/  banc  glossam  in  T»  L.  memorans.i' recte 
emendavit  Non  qa&d\A%  Bfsi^  ]^m  emeodaTerat  Mun» 
dterus  ftd  Uyg.  f.  374*  p  M4.  et  ad  Fulg^tit,  Hytb.  L.  I^ 
c  r.  p.  694.  —  a  Thetis  fuit  Pelei  iixor:  Oceani,  Tetbys. 
8ed  naec  nomina  a  plerisque  Scboliastis  vitiose  scribuntur* 

Pocufa  et  reL  '.Ovista  enim  filius  »Tnen  regis 
jpastor  cum  videret  caprum  saepius  a  grege  *  disce- 
re  ct  ♦plenior  reverli  secutiis  uvam  depasccntem 
invenity  quam  decerpsit  et  gustavit,  cujus  dulcedine 
inductus  eam  expressit  et  cum  humorem  ejus  bi« 
bisset  ^  quem  et  suavem  sensit  ac  per  hoc  de  Acbe- 
Io5  flumine ,  in  cujus  ripa  uva  fuerat  inventa  aquam 
miscuit  vino  atque  ita  cum  potum  optimum  fecis- 
aet,  speciem  uvae  et  i>otum  optimum  obtulit  regif 
^qui  cum  ilk  probasset  uvam  inventoris  nomine 
Tocari  jussit ,  vinum  Graeco  verbo  ^  Tnon  a  suo  no- 
mine  appellavit. 

f  £x  hoc  scholio  manifeste  apparet,  Barmaonum,  qaaS 
novas  glossas  dtet ,  insignitas  litera  G,  ex  boc  Codice 
•nmsisse.  Ita  enim,  Corruptum  ut  est,  edidit  inY^L, 
Idemque  valet  de  Hunckero,  qni  ad  Hjg.  f«iS9*  P  sS3* 
boc  scbolion  publicsTtt  ex  Glossis  MSS0  BibUothecae  Xei- 
iktuis^  ut  ipse  ait.  —  9  Burm.  em.  Qmsta  emmfiUus  Oe- 


Digitized  by  VjOOQIC 


neL  VQDck.  Sit^^ftm  Omtir  tt  iu  Serfiof  •(  Fralte 
•d  h.  L  *-  3  lU  Codez.  Burm.  em.  duMd^i  idqne  te* 
cite  )am  dedenit  Muoctu  Apud  Probom  legitor  i  moim^ 
vii  unam  pmeeipuet  stdeniem  a  gregs,  pra  qno  seeeden^ 
tem  legendum  ceDsuimus  supn  p.  64-  Potuenmu  etmm 
Bcribere  diseedentem  V*  4  I^*  /den^erem ,  ut  Biinii. 
emendat  £t  iu  jam  Munck*  •-»  5  Munck.  em.  emii.  «» 
6 Munck*  tm.  quemi  Burou  cui*  --*  7  Muiick*  Omom  Bomu 
Olw. 

yu  10*  ^/  vo«  agresium  praeeeniia  «er- 
mtiia  Ffiunu  'Prc^itia,  ut:  Nec  tam  praesenles 
«dibicognpscerediyosf  quonim  praesentia  faTor  eet, 
et  bene  de  diverns  di^lurus  diversa  in?ocal  numina. 

I  Ad  verbum  iu  haec  prosUnt  in  Servii  editt  Tenof  , 
qui  ciUtoTy  est  £d.  L  4^ 

n«ll«  Ferte  simul  pedem.  >  Id  est ainnil Te* 
nite  I  adjuvate  carmini  meo  faciiitatem  quod  utique 
pedibus  continetur  ut  sit  ferie  pedem  metricam 
praestate  rationem. 

t  In  SerTii  editt.  Aut  sbmd  venite  s  aut  daie,  Reliqaa 
ad  verbum  conspirant,  Bunn.  illud  adjmwie  memornnfty 
apponit  literam  G ,  ut  oninino  non  dubium  esae  poasit, 
quin  bae  Glossae  sint  eaedem «  quas  Burmannus  liUra  G 

•  indicaTit ,  et  e  quibus  Munckerus  Uroquam  ex  inedito  opere 
passim  scboiia  merooravit.    Gonf.  buoc  ad  flygin.  p.  »«• 

•66. 159. 545.  et  ad  Fulgent.  p.  Sgd.  6i3. 685  707.  713.  alibl 

Tolueram  huic  specimini  altenim  subjicere»  qoo 

•  ostenderem  eas  annotationes ,  quas  Heinsium  me« 
morasse  diximus,  non  nisi  additamenta  ad  Senium 
babendas  esse :  ita  quippe  in  hoc  Godice  colloca- 
lasy  ut  et  quae  singulis  praecedunt  ct  quae  istas 
aeijuuntur,  ad  yerbum  cum  Senrii  Commentariis 
convenianL    Sed »  ne  in  nimium  di^utatio  nostra 


DigitizedbyGoOgle 


m  diat&ro^  potte  lioc  fiicile  Guivis  apparaev  qut 
BnrHuiiini  Yar.  LecU  litera  6  inaignitas  conferal  ad 
4Seorg.  II.  86.  118  el  197.  in  calce  paginarum  po- 


H  «c  milii  probaaie  irideort  qiiae  de 
^  Glomograpfao  inedilo  in  Bihliolheca  LeideDa 


Scholiastea  VpatiaiDaa 

qoi  senratiir 

in 

Bi)>liotheca  Leidensi 

ineditus. 

Qiiuiii  tingulos  BibUothecae  Lddenais  HStos  Co« 
dices  Yirgilii»  a  Geelio  Y.  Cl.  liberaliter  mibi  ad 
iiupiciendum  concessxM,  perscrutarer,  incidi  in  Co- 
dicem  quo  continentur  Scholia  antiqua  in  Eclogas» 
Georgica  el  partem  AeneidoSt  continuo  ordine  aba* 
que  lextu  soripta;  qui,  e»  Yossiana  supellectile 
profectus  adeoque  dudum  inter  Leidenses  thesauros 
relatus,  a  nemine,  qiiantum  quidem  sciO|  umquam 
usurpatus  esl  ( 1  )• 

Prae- 

(f)  Godex  ssl  memhrsna*    ceos  fomte  msximae  el  im 

C«« 


Digitized  by  VjOOQIC 


CAP.  xiL  .mjjmq.  interpil 


*  IVcMX!ipaa.iifisIeoli  Godieit  basM  yMMurtemrilBi 
Soholiopiim ^  quae  peniiD.aut.  oihtl  oqfQtiiml^ctttod 
'Virgiiiaiiorum  poemalum  intctrpretatiotii  prodeflae 
ppssit.  Et^pium,  quaequidemmeliorianotaeliicTc^ 
periuntur  scholia,  ea  fere  nunc  in  editis  Senrii  Goiii*> 
mentariis  leganlur,  idque  melius  et  correctius,  su- 
«|diior  pMrobqiM » .  qui  biine  Godicem  vekicihttfl  dcu- 
•lia  adapexeiiiitt.  puliitiaBe  Seholia  iatd  eaae  excerpta 
e  Ser?io  9  atque  aic  joontiiiuo  dsr  nuum  dqioeiiiaMi 
Bt  in  primo  adapectu  ego  aic  opinabar;  ejuaque 
«^[liiiionia  aliquod  praMidium  reperire  mihi  Wdebar 
in  eo  quod  ad  calcem  folii  XYIII.  ab  antiqua  ma- 
nu  rubro  ecriore  at^ctaecMenl  lilerae  Seruus  Eus 
€xp.  in  quibua  Servius  ]fonoraiu9  exposuii  yel  ex* 
posHor  latere  putabam.  Parum  igilur  abfiiit,  quiot 
ad  alia  featinans,  hunc  Codicem,  qui  nihil  nori 
allatunu  videbatur,  immature  in  plutenm  auum  ab- 
jici  juaaiaaem.  Mox  verot  periculum  facturus  quate- 
niu  haec  excerpta  valerent  ad  emendandos  Serrii 
Commentarioa,  vidi  aubinde  citari  in  his  Scholiii 
npmina  antiquiorum  interpretum  GraHi  et  Ganden- 
tii ,  quos  quidem  in  Tirgilii  interpretatione  operam 


tktaL  KM;  memoratiir  pt  374. 
A.  notatus    N«.  79.    Praeler 

.primam  iblimn,  quod  la« 
ceratum  est»  Godez  est  satis 
integer*  ^cholia  autem  de- 
iiciunt  in  medio  libro  IV. 
Georgicorum*  Qoae  enim  ad 
librum  III  et  IV*  Aeneidos 
in- hoe  Codice  reperiuntur 


Sdiolia  p  ea  nee  eadem  ibaiin 
seripta  aec  ejnsdem  aacteris 
esse  videntur:  in  «piibosquip- 
pe  Junilius,  Gaudentias  et 
Gallus  ne  semel  quidem  me- 
morentor.  Eaque  equideia 
pro  meris  Senrii  eveerptis  ha« 
bcada  eise  putem. 


Digitized  by  VjOOQIC 


yiRGiLiL  m 

miara  coUocane  alitmde  non  n6lum  erat.  Quod 
ubi  oompeieiam  t  «opuBuUua  aum  baec  Scbolia^,  licet 
maximam  partem  cum  edilis  Servii  Commentariis 
Gonveniant,  habere  nonnihil  quo  merereniur  pau- 
lo  accuratius  eKanunari.  >    • 

De  auctore  vel  potius  compilatore  iiorum  8cho« 
librum  nihil  certi  dicere  possum :  cujus  quippe  no- 
men  non  fidscriplum  m^  ia  ^frqpite  Cp^icis.  •  &a^« 
jritur  quidem  ad  fiaem  Ubj^  L.  Georgiporun^ .  h^ec 
aubscriptto :  Tihit  Gallusi  de  irif^  Comm^ 
iwriiB  Gaudeniii  hmeQ\scrip*it,  9ed  inde  jmUoi 
contendere  Titum  GaJdum  ha€(0  SfdioUa  acvipttaie^ 
quum  secuB  essct  inde  appareat  quedvGaUi  nqaiw 
aUquoties  in  ipso  Gommentario  pieinoreturr  Quin 
^t,  ne  huic  subscriptioni.  fidem  habeaowA(.aua4^ 
altera  ■ubacripUo  ad  fincm  EcL  X«  Mmee  .emium 
■de  C<mmeniarii9  Romanorum  oongregjoivi,^  id 
eei^  Tiii  GaUi  et  Gaudeniii  ei  maxme  Jufulii 
Fk^grii   Mediolaneneium* 

Quicunque  autem  honmi  SchoUorum  compilator 
fucrii;  et  quantolftet  preUo  haec  SchoUa  babendia 
esfe.  cenieantut.,  docemur  inde,  quod  antea  igno* 
i^abamus,  Titum  GaUum  et  Gaudentium  -  oUm  Vir- 
•  gilii  carmina  interpretatos  csse;  tnm  vero  etiam 
certo  argumento  confirmari  ^idemust  quod  prius 
tantum  suspicari  Ucebat,  Philargyrii  Gommenta- 
rium  fuisse  oUm  longe  ampUorem  quam  qualis  ho« 
die  sit» 

Ad  quam  utramque  rem   probandam,  sufiiciet» 
quod  concedente  Geelio  facimus,  publicavisse : 

SPE- 


Digitized  by  VjOOQIC 


/>    J4 


SPEaHEK  SCHOLIORin^  INEDITORmt 

Publii  yirgilii  ■aro&is  fieorgieoa 
Lfber  primus  incipiU 

Jimiliui  flagrius  Yalentiatio  *  Mediola*  Yirgiliuf 
^in  operibu0  niis  diyerm  tacutaa  est  po^iaa.  Ho* 
Bwnim  iii  Aeneide ;  quem ,  ^  liciel  intervallo  longo , 
•edttus  ett:  Theocritum  in  Btfcolicis,  a  quo  non 
longe  abest :  Hesiodum  in  hk  librft  Georgicorunu 
Hon  c«ret  autem  ratione,  quod  duos  libros  Geor- 
gicorum  Hesiodi  in  quatuor  divisit^  nam  omnis  ter» 
ra  qiiadrifiuria :  aut  enim  arvus  est  ager ,  id  esl  sa- 
lionaliB;  aut  eonaitusy^id  est  aptus  aiboribus;  aut 
paaquus,  (qui)  herbis  tanlum  et  animaHbuh  vacat; 
aut  floreuB,  in  quo  sunt  horti,  apibus  congruentes 
et  floribu/k  Ad  Haecenatem  autem  scripta-suat 
Geoif;ica,  petente  illo.  Praefatio  autem  hujus  artis 
liaec  ert  qfUd  fackU  laeiM  segeies.  Inrocalio  nu- 
minis  ut  Vos  o  clarisainia  muiuli  lumina»  Sxpo- 
sitio  materiae  ul  Vere  novo  gelidus.  ^Talil  ^  in 
Aeneide.  In  Georgicis  po€la  solns  loquitur.  In  gjor 
adbhica  narrat.  in  geom  medium  eloquium. 

I  Qui  in  principio  hnjus  GoinmeiiUrii  Juniluts  Flagruts 
€t  deiode  solo  praeDomine  Junilius  vocatuTf  non  diibiiut 
est  quitt  sit  vetus  Virgilii  Scholiasta  Junius  Philargyrius  , 
cajiis  etiamnum  superest  Commentarius  in  Bucolica  «t 
Geof^gica  t  de  quo  ezposuimos  §•  5.  Favet  hme  opiaiooi 
el  eoBf  emenlia  nominum  et  praedpne  YalentLani  comme-» 


Digitized  by  VjOOQIC 


liPEGIMEN  SCHOUOBlUM  IllEDrrORU».    21^ 

Mionitio,  quandoqnidem «  nt  tfiipfa  p.  9I.  lititaYimas, 
FulTius  Ursinus  aliuiide  docaerit  Philafgjrium  Cominea- 
tarios  suos  ad  Valeiitiiiiaiitlin  scripsisse.  Vtdetur  quidem 
obstare ,  qdod  atlnbtatioites ,  qiiae  JuniKi  noniine  dtantur  , 
maximam  partem  in  PftiUrg^i  Commentario  non  reperian- 
.  tur.  Sed  parum  hob  taleblt;  si  a^gitaveris  Phil«rg^  ope- 
ram ,  qualem  istam  nunc  habeinus ,  taih  teiineni  essa  el 
exileni  \xt,  ^uiim  ]u^U  Commehtilrii  liieniuram  rii  iiii» 
pleat,  diiduih  siiSpicionem  moverit;  fuisje  eani  olim  Unge 
lociipietiorem.  Et  sunt  alia'  quiedam  Junilii  nomiiie  citata^ 
quae  etiamnum  iii  Phitargyrii  Coihmciitario  leguhtur.  (vid» 
Vs.  58.  et  S95.)  -^  Si  de  causa  qua^Hi  j  qiiare  AiioDymaf 
antiqiiioris  ioterpre^s  nomen  ad  pHhcipium  Commeht»* 
iriomm  suorpm  scripsieritt  e6  voluit  indicare,  annotatio* 
nem  quae  continuo  seiiuatur,  ex  Philargyrii  Goromihita* 
rio  desumtam  isie  ;  et  s(iito  fuisse  plures  Schoiiasta^ ,  qut 
hoc  fecerint:  cju^madmodum  ille  a  Majo  Yerona^  rfeper* 
tiis,  de  qn(f  diii  §.  7.  qiir  singiilis  scholiis  /  cjhite  et  alio» 
irum  luiiiubriEitibhibus  hausit,  antiquibrum  iiiCerprc^tum  Ho* 
niiQa  adseripsit  In  reliquo  autein  Comthentino  hic  hoil 
ad  initium  schoUorum  memorat  auctbris  ndmeii  ut  illa 
Yeroiiensisi  sed  continup  ad  finem  anQ0tationum  usurpat 
illud  Junilius  dicit  -*  Uujus  autem  praefafionis ,  quain 
Aiioaymus  liic  Juoilii  Fiagni  ndniihe  ciut ,  ne  litera  quidem 
ih  editis  Philar^jrii  Comiuehtariis  reperitur.  ^d  quum  ista 
fere  epitome  sit  praefiitioBis  quae  nunc  in  Servii  Comitfeh- 
tmriis  legttur  i  parum  abest  quin  credam ,  eam^  quae  nuoo 
Servii  nomine  feratur^.Phiiargyriuin  haboisse  auctorem  et 
deinde,  ut  plerasque  hjijus  annotationes » ia  Servii  Commen* 
tarlos  traosiissei  Suspicor  itaque  Ahonymiim  in  brevius  con«> 
traxisse  loagiorem  PhiiargYrii  praefutioneim  Ad  quaWm 
laborem  nefai  sit  opinari  hunc  Anonymhm  non  fulste  ido* 
neum;  quamquam  iilum  hon  peritiorum  numero  habeni» 
dum  esse  oenseo ,  htpote  qui  et  alia  imperitiae  suae  pro« 
dat  documenta  et  hic  jaih  in  ipsd  ingfessu  Quum  eaim 
intiquioris  interpretis  operam  repererit  inscriptam':  iumUu$ 
'Flagrius  Falentiatto  McdioUu^  iile  huoc  inscriptionem  it« 
ad  veibum  sectAus  est;  ut  duas  posterioi^s  toces  aasa  in« 

S  t^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


274    SPeriKBN  SCHOUOIWK  HnpNTORUM. 

tcFpretit  8111  M^iiia  penf^isse  Tidealor*  Quodu  quis  tk^ 
mea  opicari  malit  Ajsonymam  ipsam  a  Philargyrio  acri* 
ptam  praefationem  dedisse,  is  simul  statuat  neoesse  est, 
aut  Pbilargjriam  Senrii  operam  in  brenos  eontraxissey 
aut  Servium  Philargyrii  laborem  ampliasse,  qoandpqui* 
dem  haecy  nti  dlzimusy  epitome  sit  praeiationis  quae  itt 
Servii  Commentariis  ad  initium  Georgieorum  legitur :  cu- 
jus  quidem  neutrius  rei  vestigia  reperiuntur ,  adeo  ut  sta» 
tuepdum  videatur ,  nec  hujus  laborem  iUi ,  nec  iUius  la- 
borem  huie  fuisse  notpm.  —  %  £am  vocem  Fulvius  Ursinqs 
in  suo  Phikrgjrrii  apographo  non  .invenit :  hac  autem  nunc 
docemur ,  Philargjrium  Commentarios  suos  Mediohmum 
roisisse:  Quo<l  auctor  horum  Sdioliomm  non  inteiligens  , 
putavit  luniiiom  Flagrium  fuisse  Mediolanemem ,  quem^ 
admodnm  eu^  vocat  in  suhscriptione  ad  finem  EcL  X» 
de  qua  dixiraus  p,  s68.  ■»  3  Cod^ez,  qui  snbinde  scatet 
vitiis  ^  habet  inom  peribus;  mox  haetUadis  pro  Aemeide 
et  Hesiodus  pro  Hesiodum*  -»  4  Postrema  pars  Prae&- 
tionis  habet  aliquid  abrupti  et  inconditi  $  et  mihi  quidem 
videtur  esse  addit^mentum  lihrariL  Pro  atfhica  sine  do« 
bio  legendum  erit  EUUcanh 

T8.  I.    quid  faeiat  laefae  eegetee.   'Ka 

his  quatuor  versibus ,  quatuor  agrorum  sunt  genera. 

Quid  factat^  arvus.     Fertere,   consitus.     Conve- 

niatf  pascuu9.    Sit  pecori^  floreus. 
seges.    Vto  terra  i  aed alii  pro  lerra  famen  cum 

fructibus  accipiunt. 
laetas  segetes.    Pingues  terraSt  nam  nmSi- 

ler  vulgo  laetum  dicitur. 
quo  sidere,    Quo  sideris  ortu  vel  occasu.  Hic 

metaphora  ex  animali  ad  inanimaie. 

I  Similia  fere  apud  Servium  in  Prodem*  (eujus  Terba 
sic  inlerpungenda  sunt: )  «  Quae  omnia  brcwier  compre" 
kendit  tt  dilucide  explicuit ;  ut  quatuor  studia  ruris  qua» 
luor  poluminibus  indicaiurus  guatuor  9mibus  ineiperet  d 
clauderet  s   J>e  agricultura :  quid  facial  kelu  segetes  ;  De 


Digitized  by  VjOOQIC 


SPECimi  SGHOIKHlini  ISflDITORtnt.    278 

pUihms  et  arharihust  itlmisqne  adjikiigape  vitts;  M  /mo»« 
l^ihttSi  qame  ciira  boam ;  /)«  apium  sUUoiot  apibus  «piaa» 
ta  experienlia.^*  In  ipsb  Senrii  GoannanUriis  ad  h.  L  A 
sdmuimif  qiuUmr  primii  versibus  isxium  ssqyentium  qua^ 
tuor  librarum  psr  ordinem  coKtinsrim 

Y8.  %    v^rtete.    Arare^ 

Jfa eeenas.  PraefecXus  praetorid  fuil ,  nd  qam 
fecit  Tirgiliiis  Georgica. 

( u Imis que)*  ' Ulmi i  arbores  in  * quibos  Ti« 
tes  aliius  detentur. 

t  Addidi  vocem ,  ad  quam  annotabatur«  «^  i  Tn  Godiee  ^ 
quem  Biirmanniis  litera  G  insignivit ,  boc  legitar  stho** 
lion  s  FropHe  enim  viisi .  ulmis  maritantur »  ut  ip$e  [6e.  UL 
S6i«]  •  sumnasqui^  seipii  tabidata  per  vimasP  et  secun* 
dum  Italiae  siium  iocutus  estf  ia  qua  vites  altius  eietHusi^ 
tur*  Posteriora  wba  item  in  Senrii  Gommentariis  leguntur^ 

ti>  3»    tonveniai.^4 

euliue.  Pro  culiura.  ^  CfuUura  in  aiiin^  cmi 
stat  intensionei  cultus  autem  in  ipea  operis  dili^* 
geniia. 

boum.    Fro  omni  pecore. 

(cultus.)  Gultus ,  habiius  hominum :  culturaf 
tigrorum. 

hahendo.    Dum  habeantur. 

I  Ad  banc  tocem  nibil  aimotatum  est;  sed  qui  baee 
Scbolia  .consarcinavit ,  ipsam  scholiis  suis  interposuit  uf 
transitum  indioaret  ad  ys.  I.  cujos  principium  est  Cofi- 
veniaL  Et  boc  saepins  fadt ,  nt ,  nbi  dicturus  est  de  vo* 
cabolo  quod  in  medio  Tersa  esf «  primam  Toeem  TCrsus 
Interponat  Quin  et^  si  quem  yersum  iatactum  relinquit, 
plerumque  tamen  ba)os  prindpium  memorat^  quod  sit 
tamquam  pro  nnraeri  indicatione»  «^  a  lisdem  Terlus  boe 
acfaolion  iegilar  iti  God.  G.  Mox  aulem  quum  aliam  di« 

S  2  slift* 


Digitized  by  VjOOQIC 


276    SPECIITEN  SCnOLIOHUM  IIIEDITORDH. 

-stinetioneiQ  memoret  Sdioliastea^  prodU  se'ex  ?ariitf  ift- 
terpretibns  sua  bausissc.  £t  Ac  saepius  dupkz  vel  Mb*^ 
ilide  eliam  iriplex  reperitur  iii  his  Schoiiis  ejusdem  Toca- 
•buli  in^erpretaUo*  Yid.  ts.  66.  is6.  i43. 149.  ai5.  agS*  s$& 
3iS.  450. 

Ts.  4.    sii  pecori^. 
^xperientia.    ffotitia. 

aptbus  parvis,  Apes  parcae  (a)  parcoido 
8IUB  dominiSf  id  est,  colligeitdo  mel,  quoniamapes 
minutatim  confenmt  et  dili^enter  custodiunt. 

parcis.    *Servatricibus  frugium. 

1  Haec  verba  herum  apposuit,ut  iDdicaretySe  nnoc«i 
ts.  ^.  progredi.  «—  s  Servius :  Scrvairicihus /riigL  CcUrruni 
4luplex  iDterpretatb  iterum  ostendit,  haec'  scbolia  ex  ?«• 
fiis  interpretibus  excerpta  esse» 

vs. 5.  vos  o  clarissima  et  reliqua  usqueo/- 
ma  Cere«.  QuidamsimpIicitermteUiguntLibenmi«t 
'  Cerem ,  quos  Philosophi  dicimt  quaa  oculot  suuk 
di.    Aliter  Apollo  cl  Diana^ 

i  Ita  Codex.    Moz  autem  Cerercnu 

V8.6.  lumina.  *  Quidam autefti home  lAerum^ 
Solcm  volunt  intelligi,  quod  liber  evagetur:  Cere^ 
remt  Lunam»  quod  creat  fruotus:  non  enim  aiiatf 
possunt  segeies  virere  non  fuit  botum  duortim  ad 
vite  minisleriis.    GAUDENTIUS  diciU 

I  IIoc  schorion  ex  antiquiorb  inrterpreUs  ConuBeQtsrio 
cxcerplum  ,  non  unam  suscepit  inaculam  ab  incuria  nof^ 
stri  Scboliastae.  Pro  homCf  Gaudoitii  Commentarkis  vi« 
delur  baboisse  homines.  In  verbis  ettfgeiur  et-  ercat  U* 
branus  pro  lubitu  modos  turbariU  Quid  sibi  vehnl  ver- 
ba  lYon  fuit,  omnino  non  ioteftligo^  Pro  ad  mic  lefeadum 
crit  cdjuJtac.  De  Gaudentio  .  cu}us  Commeatariuj  in  bis 
Schollis  frequentcf  citator»  dixi  §•  i3.  p.  167. 

viu 


Digitized  by  VjOOQIC 


SPKCinEIf  SCHOLIORUM  INEDITORUH.    277 

T8.  7.    Lihen    Id  esC,  Sol^ 

Ceres.    Luna. 

si  munere.    Si «  confirmantis  esL 

TS«  8.  *Chaoniam  glande,m*  'CbaQni^  re- 
gio  est  in  Epiro»  ubi  Jupiter  praecipue  colitur: 
quercus  autem  in  Joyis  tutela  est,  quippe  ez  qua 
^landes  nascebantur,  quibus  bonunes  ante  Tesce* 
bantur. 

arisia.  ^Pro  frumento.  Speciem  pro  genere 
posuit. 

f  Serriutt  (^haoniam*  Ifyirotieam,  a  loco  ^  in  guo  ah» 
^ndan$  ^ndes ,  auihus  antpa  ^min^  vescebantur:  yd 
qtMod  ibi  guerofS  Jori  Dodonaeo  ^acrata,  ---  9  Servios : 
JSt  modo  speciem  pro  genere  posuit:  non  enim  aut  in  £• 
piro  ianium  glandes  fuerunt:  aut  de  solo  Aehelod  homi» 
ses  potare  consuevergnt»  Pipgui  autem  arbia  modo  ^ro 
/rfunemo  posuit 

T8»  9.  poeula  Aeheloia.  Flnvialia.  '  Ache* 
lofis,  fluviua,  ^OviBta  filius  Ynen  regas  pgstor  cum 
Tiderel  capnun  saepius  a  grege  discedere  eum  Re*' 
cutus  est  ^  UTam  depascentem  inTenit  quam  statim 
expressit  ^hac  de  Aebeh>6  flumine,  in  cujus  rij>a- 
uTa  fuevat  inTenta,  aquam  mtscuit  Tmo  obluIh<]ue' 
regi ,  qui  cum  probasset  ^  inTcntoris  nomine  vocari' 
i[inum  Graeco  Terbo  Tnen  a  suo  nomine  appellavit. 

I  Codex  Achdonius  et  ita  mox  de  Achelon^  Jtumine, 
•-  s  lisdem  fere  Terbis  fabuUi  namtur  in  Cod.  G.  vEri, 
supra  p.  367.  Companitio  docebit  qn^mocb  haec  exnendaii- 
da  sint.  «-^  3  Aat  est  mutandnm  erit  in  et ,  aut  lteg<»i)dum  ie- 
cuius  est  et  wmm  depascentem  invenit  ^  4  hs€(fdeM,  :» 
SOmissis  duabus  \oculis  mire  seBtentiam  lurbavitHrhhi. 
rius.  Lege:  gui  cum  probassei ,  is^iOH  im^enUHis  nonfUhe 
gooari  jussit^  vinum  cet. 

vs. 


Digitized  by  VjOOQIC 


378   SPEaHEN  SGHDUOB.nH  IIIEDITOEinL 

V8.  10.    ei  vos  praesentt€ts    Propitia. 
Faunu    '  Dii  silvestres  Latinonimy  dicti  aFaii- 
IkO ,  rege  Italiae »  yel  a  fandOf 

t  Seraus?  Pra^sentia,  quoniamdicuaUirttsqite€ulea 
femporaf  gidhus  fuil  Faunus ,  qui  dieUu  estafand^p  m* 
sa  esse  iuimina'^ 

T8*  II.  ferie.     Adhil^ete    adjutorium   cannini 
meo» 
pedem.    Versnm. 
TB.  12.    ^munera. 

I  Hore  tuo  Scholiastes  banc  vocem  scholiis  sait  inter- 
posuit,  quae  inUiuin  est  ys.  la,  quanaquam  uihii  de  hoc 
versu  annotaturus.  Quod  f  emel  iteruroque  roonuisse  suf- 
£ciaU  £t  in  sequeutibus  haec  a  nobis  onuttentur, 

T8.  13*  fudit  equum.  'Equum,  Pegasum: 
quia  ^  Neptunus  in  principio  terram  percussit  tri« 
denti  et  inde  equust  Pegasus  nomine»  prosiliTil 
*  aul  Uesapus  equum  domilof  prolesque  Neptuni» 
lUNIUUSdicU, 

equum.  ^Quoniam  d>  Ope  pro  N^tuno  ail 
equus  suppositus  Satumo:  pro  Jove  lapis*  Hic 
conTenil  Neptunum  inYOcare;  de  equis  diclunis. 
JUNIUnSdiciU 

I  Neque  hoc,  neque  id  quod  sequitur)  MiK^on,  m 
Philarsrrii  Commentairiis  repetitur.  Apparet  ^tur,  islos 
oljm  fuisse  ampliores* «—  a  In  Serrii  GoQunentariis  fabula  sic 
nairatur:  Cum  Neptuntis  et  Minervade  AiJ^mamm  nomine 
conienderenl ,  placuU  DiiSf  ni  ejus  nofnint^  eimtas  appeUa^ 
retur  ,  qui  mimns  melius  mQwiaUbus  obtulisset*  Tunc  iVi^iAr 
nus  f  percusso  UUora  |  equum^  aninuU  bellis  aptumt  produxit  9 
Kiiiervafjactah^utap  eiivam  creant:  qme  res  est  meiior 


Digitized  by  VjOOQIC 


8PEGIHEN  8CH0U0RUM  INEDItORUlK.    279 

£omprchata ,  Hpaeit  insigne.  Ut  auiem  modo  Veptukum  ' 
imfocaty  eatua  ejus  mtmeris/aeit :  qma  de  equii  esi  IeSc*  ' 
imms  in  tertio.  »^  3  Est  versus  VirgiL  Aeii.IX.  5o3.  mAt 
Messapui  eqmun  domitor ,  Nepiunia  proles.**  mm  4  Eadem  fe- 
re  in  Cod.  G,  Qmniam  ab  Jove  (sic)  pro  Neptuno  equus 
»i  suppositus  Satumo  f  sicui  lapis  pro  Jo¥e*  Conpenit 
tujusmodi  bistoriam  dfcere  et  Neptunum  invocare ,  qui  de 
natura  equorum  dietus  esL    Lege ,  quia  ^  dicturus  est» 

T8*  14  culior.  Pro  i&cola,  id  est  Aristaee* 
Arifltaeus  ApoIIiiiis  et  '  Coronae  filius ,  cujus  fa« 
bula  haec  est;  ^  Cum  aliquando  iir  quasdam.  cin« 
lates  Graeciae  gravis  pestilentia  veaerit»  responfluiii 
dedit  Apollo ,  aliter  pestilentiam  non  posae  sedari 
nisi  8U0  filio  Aristaeo  \ovissent  oandida  armenla* 
nii  vero  electos  juyencos  candidos  in  Caeam  insu- 
lam  duxenmt  et  ibi  reliquerunt  quamquam  fuerunt 
numero  CCG«    Yel  tercenium  pro  multis^ 

I  Pro  Coronae  apud  SerTium  Cjrrenes:  idque  rectius; 
apud  SclioL  Sutii  ad  Tbeb.  IV.  5|S5.  Cirenae.  -*•  s  Haeo 
fabula  noii  oarraiur  a  5(9nrio.  ' 

¥8.  15*    dumefa.    SpineMi,  pascuii» 
fondeni,    'Yescuntur. 

I  Codex  vefcantW' 

vs.  1 6.    lyca^u    Lyoaeum ,  mons  Arcadiae. '. 
T8»  17«    Pan.    Pana  Pindarus  ex  ApoIIine   et 
Pendopa  in  Lycaeo  mbntc  editum  '  dm*, 

I  Ita  Codez^  Sensus  requirit  HiccT;  et  tta  apud  Serviuni 
legitur.  Est  auttoi  boc  initiiibi  lobgioiis  sdblii  quod 
pnistot  in  Cod.  t^  vide  Buntt*  ' 

t8.  I8w    a,dais  o  Tegea.^e.    '  Qppido  jf^ca- 

di. 


Digitized  by 


Google 


280    SPSCmiEII  SGRQitORyil  {irBD»QRin. 

diaCf  Qui^  poet  morteqi  UlysM  Ifercurius  cuiti  wu^ 
ro  qu8  cpnpubuit  Peaelopit  Qt  gravidam  fecit  el  in 
'monte  JHraaio  jux^a  oppidum  Tej^eum  parturiit. 
Pana  ideoque.  dixit  Tegeaeum ,  l^gea  tribracfaus 
Tegeus  peaap'm^ 

oleaeque  JtFtn§rv€^  (tnvenirix).  *  Sunl 
qui  diqunt  A^benia  prqlatum  esse  olivae  ramun^.a 
tfinerya. 

t  Priora  verba  videntur  tnincatas  postrema  aatem  O0r« 
rupta.  Qtiae  quamodo  emeodanda  sint ,  docet  Senrii  scho- 
lioh  t  Tegea  e e  Vocaiivuf  est^  a  deriiwtiane  Te^ei » oppidi> 
jircadifle^  ei  Tegeum  iribrmckjrs^  eu  ;  Tegeaee  paeo»  ter* 
ifus.  Ipsam  i^^uiam  dob  narr^^t  Sei^fiua.  ^  2  Es;  hoc  ile« 
riim  ini^um  loug^ori^  sc^olii  ^u^d  projjtat  in  Coii  G.  vide 
Burm* 

!»•  19-  /^««r  {mane.ira,iQr,  a.rairt).  fBc- 
ne  autem  tacuit  de  nomiue  t  quia  non  unus  aed  di* 
versi  aratrum  in  orbe  monstraverunt,  Alii  Osyrim 
p^tant  et  pb  qu^am  ^  rem  :^b  A^gyptiis  sit  rela^us 
inter  deo8«  Alii  Triptolemum ,  qui ,  Cererem ,  Prp- 
aerpinam  qiiaerentem ,  hospitio  auscepit  et  pro  hu« 
manitate  ei  fruges  dedit ,  totumquc^  orbem  seminavit* 

I  Haec  partim  in  Servii  Commentariis ,  partim  in  Cod. 
G  iisdem  ▼erbis  narrantur.  Yide  Burm^  et  Munck,  ad 
H^g.  f.  i47-  p*  s5^  —  s  Eem^  aiierat  a  Cod  G.  a^  i;ccle 
sapplevit  liui^  irCi 

T8.  20«  Sy^lvokne.  'Sylvanus,  deu^  sylvarums 
Hic  adamavit  puenun,  Cyparissum  nomine,  qtu  ha« 
))ebat  mi^n8ueti(m  cervam :  hanq,  C9im  Sylvanus  xie- 
8ciu8  occidiesett  puer  extiaclua  e8t  dolore;  qu^m 
amator  deus  tum  vertit  in  cupressum,  arborem  ejus 
nominie ,  quam  pro  solatip  porlare  dicitur* 


Digitized  by  VjOOQIC 


9riK3nR  9CHQ1I0RUH  INEDIlOllUtt.    281 

|i  AA  verbmn  tfifp  liaep  b  Senrit  Gomiilinlirfisilo^iiiur. 

|r9*  2U    IftigM^*   '  NiB  quod  tuimeq  pn^^lereat. 
iueru    ^Pfotuendi.  ,  ,^l.     ^ 

I  Scbolion  trancatuni)  plenius  le^ti^r  iii  Serrii  Gn^* 
fnentariis;  Pqst  sptdaUm  invacaiioqem  r  P^futsif  ad  $€'• 
neraUuUem  »  ne  quod  numen  ^'^'^'^ftf^.Tn^*  ^<W^  ^^^ 
Serv. 

*  i 

Ts;  22*  909|  «//q  «emtne  {fr^ges^i  Voi^ 
jactas  a  nobis.  hh^/  .  ) 

ys«  28*    sai  19.  Seminatia. 
coelo.    De6st  e  coelo* 
.VS.24    iuque  o  Caeear.    '  Adulatur  Gae« 
^renit  cpiem  yopat  inteir  deos^ 
I  Idem  apud  Sefiy. 

vs.  25.  ineerium  eei.  Quem  deum  esse  te 
veli^ :  utrum  cpeli ,  an  maris  vel  terrae*  '  GALLUS 
dicit. 

t  Htc  est  Titns  CfaHns  fpeni  svpia  (^  |3.  p*  169) 
dtpmus  s^psiste  Commeiitariuia  in  Virgiinun*  Eundem 
^Ut  ScfaoliasU  nosler  ad  vs.  $1.  Quum  vero  utruro(|ue 
acholiom  ad  Terbum  fere  apud  Senrium  legatur  ,  proba- 
liile  videtur  suspicari ,  Galli  operam  nunc  fere  in  Senrii 
Cklmmentariis  latere.  Senrtqs  ad  b-  L  Utnm  vdU  Utra», 
iTMi ,  41«  Mtt^,  4i^  eoe&  iriVM^ 

^s. 27.  aueiorem.  Anctor  ab  augendo  dicluai 

iempesiaium.    Temporum. 

▼8.28.  maiernd  iempora  myrio,  *  Pro 
^i  agente.  »  JUNILIUS  diciU 

ctngene*  *  Ornans  myrto »  qu.ac  in  honore  Ve» 
{terisconsec^rata  es.t,  a  (|ua  Augustus  originem  dui^t. 


Digitized  by  VjOOQIC 


982   SPBGHEIflSCSOLIDKnH  IKEttlV&Kini* 

I  App«rel  Hbnriiiiii  neKtriM  legcfe  laiini  exenlpUr  ^ 
oec  intelieziise  quod  scnbtrel.  In  God.  G  hoc  prtotMt 
icheiSeiit  niMrtmmmy^fyim  pro  lulia  geole  SxU,  qua^ 
a  Venere  traditur  orwndiu  Venms  muUm  inhanarem  ei 
MeHem  fuU  mjrrtus*  •«•  a  In  Philargyrii  CommenUirio , 
qualik  iste  nunc  est ,  niliil  ad  h*  v.  reperitur  annotatuiD  j 
mdfi  apparet  istum  aliquai^do  fuisse  ampUorem*-*  3  Idem 
'  fere  Apud  S^nriurof 

T8.  30.    Thule.  *  Insula  eet  >  in  VII  trioy     in 
Oc^Hzlb.    Pro  ^  magoitudo  potestaiii  di^t« 
soltu    Magna»^ 

1  Id  est  i^  SeptemtrloTifi  quanfi  scribendi  rationem  ig. 
Dorans  FabriciuSy  in  Probo  ad  Ge.  L  aa^.  edidit  utrionce* 
«-  a  .Ita  Codex. 

T8.  81«  TethyM.  Uxor  Oceani,  Nyqotpharuiii 
mater* 

g^nerum*    Maritum  filiae* 

emaU    Ad  antiquum  nuptiarum  ritum  pertinet, 

quo  vir  et  tixor  inricem  emebanL     GALLUS  diciu 

I  Et  hoc  GalU  scholion  in  Servii  Commentarios  trans^ 

'  lits  «pud  qudkn  haec  ila  leguntur:  qmMi  autem  ait  eroat^ 

md  mtUiifmmi  miptiarum  pertimt  rkum ,  qt»  ee  moHius  ei 

^txorfmdeem  eo^mebam^  eieut  habemus  in  jure.     Vkie 

quae  dixiipiis  ad  ts»  tS, 

yu  82«  iardis.  Longis:  'id  est  ri  addatur 
ais  ad  XIII  agmmi^  vel  eum  Gaesar  erat  19  coelp , 
liommum  rita  tendebitur.    JUNIldUS.  djcit, 

I  Dubito  an  libfarius  intdlexerit  quod  scriberet  Et  quid 
«  t^  tendfibitur  subsif ,  nec  e  Serrio  potui  expiscari  t  nec  e 
Philargyrii  Gommentario  9  in  quo  nihil  ad  h.  v.  annot«« 
tum  reperitnr*  Fieri  potest  ut  erraverit  in  con]ugatioiie 
bujus  verbi  ^  voluerit  scribere  tendetur*  Sic  infra  vide- 
Wmns,  ad  !»•  9iS.  tpsnm  qaoque  evrasse  Sa  dedinatioDe  teo 
'  pnaliirMs.    CU  etiam  ad  vs.  367. 

ta. 


Digitized  by  VjOOQIC 


'     8PECIMIN  SGHOUORUH  IlfEDITORinL    98S 

T&  88.    Erigonamm   Tro|HM  meiapbora.  Eri« 

gonem  autem  '  Lutatius  dicit  t  Liber  pater  pro  hos« 

pitio»  Icaro  Aiheniensi  vjnum  dedit  et  usum  Tini 

monstraTit;  at  ille  oum  pastoiibus  dedisset ,  somno 

8unt  oppressi »  quorum  parentes  aestimantes  yeneyio 

esse  necatos ,  Icarum  occiderunt  i  cujus  cadaver  in 

puteum  projecerunt  {  canis  autem  ejus  cum  venisset 

Athenas,  quocumque  modo  significare  coepit  do" 

mini  mortem.    Icari  aiitem  filia  Erigone  suspicione 

tacta  anteoedentem  canem  secuta  est :  cum  pervenit 

ad  puteum,  patris  cadayer  sepeliyit,  qua  potuit  tri* 

stilia  quae  yitam  finiyit.   Liber  autem  memor,  quod 

sua  causa  Icarus  periit,  filiam  ejus  inter  astra  col- 

locavitf  quae.est  Virgo,  ejusque  Canem»  qui  quo- 

ties  oritur ,  yitis  aduritur  x  quique  Sirius  appellaturt 

I  Significatur  LuUtias,  Statii  tcboliiistes ,  apnd  (|ueiii 

haec  etiamnum  reperiuntur  ad  TheU  IV.  655»    Ceterum 

iisdem  yerbit  haec  fabula  exponitur  in  God.  G ,  non  no«- 

minato  taro^n  Lutatii  nomine»    Denuo  igitur  apparet, 

(id  quod  supra  diximuf  p»  66  et  i3o«)  transtisse  qoaedam 

ex  LutatiK  in  Seryii  Ccwameptarios»     ^ 

ys.  34  ardens  Soorpius,  Licet  tempu^ 
Scorpii  '  firigidum  sit ,  id  est  ^  nob  t  sed  tamen  ar^ 
dens  non  soliuxi  ad  calorem  dicitur  sed  etiaxft  et  ad 
fri^s.  *  Aut  ardenSf  iest^nans  et  cupiens  parare 
locum  AugMsto. 

Seorpius.  ^EIeganter  Virgilius  looum  Seor- 
pionis  Augusto  tradidit:  Astroloigi  enim  Chaldaeo- 
rum  Scorpionem  locum  du<»um  siderum  in  Zodia-^ 
co  tenero  dicimt* 

I  Codex  frigUus.  «-«f   s  Uis  literis  stgnificatur  Ifovmn^ 

herg  ut  vel  apparet  e  Sertio»   -«  5  Pofttrema.explicatiot 

.  ettam  in  God»  G»  repcritur*  —  4  Hoc  scboiion  apud  Ser* 

Tium  non  Iegitur« 


Digitized  by  VjOOQIC 


I 


I 


m  jamaimv  acmioaui  mEMToaoK 

ts.  86.    quidquid  eris.    '  Quia  oetem  per 
fmoleB  indicta  auiit. 

1  Apparet ,  Iflmnum  non  mtelleziMa  quod  scriberet» 
MeliiiB  b  Servii  QomintiiU    Cgieru  enim  p«r  paradhuin 

T8.  80.    nec  repetiia  sejui*    ^Nec  acce« 
pla  facultate  eam  sequi  Yoluit.    JUNILIUS  dicit 
mairem.   Gererenu 

1  flaec  iterum   m  Pbil«i|Qfrii  Camme^Uria    detide^ 
fantur. 

Ts.  4D.    da  faoilem  eureum^    Poemaiii^ 
annue.    Faye.  I 

Y8.  41 .    ignaro «•     Rustioos  juva. 
T8.  42«    t^Q^t^*  8aorific]]8. 
TS.  48.    ttere  novo.    Exposilio.. 
^elidue.  Frigidua. 
oania^    Gandidis. 
*  «91  quoouw^ 

novo.    Kecente;  incijtteate  eniin  Tqre  oix  sol- 
Yitur* 

I  Qoid  bae  ToCQke  itbi  Tdint ,  non  inleUigoi    Foc<% 
^sie  sic  emen4(^4fe!  Oun/^  J^  qi«0| 

V8.  44,    liquiiur^  Idestfluitt  luit,  manat. 

Zepkj/ro.   Galido  vento. 
.    V8.  46.    depressom   Id  est,  cum  ri  fixo. 

taurus.    Speciem  pro  genere  posuit.    Tauntmi 
enim  bovem  dicit,  ut  '  coelicolum  regi.    In  litore 
taurum.  Tauro  eniip  8acri[ficium  Jovi  non  fit.  *  JU-' 
lllUUSdicit, 


DigitiJedbyGOOglC 


s»BGui^  sciHnjOAini  niEbitoRink.  n^ 

I  Kat  TenM  Tirgilii  B.  m.  si.  •  CoeHeoldm  rtgi 
maetabam  in  litore  taurumP  —  t  iia«e  itemm  desimt  ia 
Phiiargrrii  Cbnunent, 

Ts.  46.    9utj6o.    Aratri  ductu* 
vomor.    '  Eic  vomer  et  hic  vomis :  el  Ab  utro* 
que  h^jus  yomeris  dicitur. 
Ts.  47.    illa.    Id  esi  terra  Tel  gleba  tcI  segea» 
avaru  Parci* 

I  Serrins:  Didmia  outom  ot  hie  Tcnner  §t  hie  Tomii: 
oodab  utrogm  hujus  Tomeris  yaa^« 

*  TSi  41«  it>  yuae  soiem.  Calorem  dienun  et 
nOctium  '  similiter  frigora :  dispar  enim  est  calordiei 
et  iu>ctis:  et  eliam  {rigoB  aeniit  arator;  iadicat  au- 
iem*  his  tempora  quibus  seritur* 

I  Serrios:  Quao  hi$  et  dierum  eakfrem  et  tkKtimi  u^ 
e^firigpra^  .  Beliqua  «pnd  Serr.  non  leguntur. 

Ta.  49.    tllius.    Id  est  parci  agricolae. 

ruporunt.    Id  est  horrea  impleTeruitt* 

Ts.  SO.    ignoium.    Inunensum» 

/erro.    Yomere* 

quam  soindimus*   Anlequam  •cinditu^. 

aequor.    Pro  campo:  hic  metaphora  est. 

Ts.  62.  eura.  ^  Tres  res  dicit:  cpiomodo  m^jo- 
nSs  coluerunt,  et  quid  melius  ferat  et  quid  recuset. 

kahtiusque  loeorum.  Ifatura  aut  pIuTiis 
gaudeat  an  (epore  tcI  firigore. 

t  Serrius:  Duag  res  dieitf  ideniumett,  ag^et  qum^ 
admodum  a  majoribuM  cultas  sU  |  et  quid  meUus  /erre 
eonsueverii* 

ts«  5S.    ei  quid  reeusei.   '  Abnuet. 


Digitized  by  VjOOQIC 


I  lu  Gbdex».  £t  omai»o  ScfaoliasU  aoiter  poniiii'  en- 
mit  ino4p«  vecWuiD4 

w 

V8.  S5.    arddrei  foeius.   Poma. 

altbu    Alio  lbco« 

tnjussa.    Sine  studio  culturaque. 

Y8.  66.  nonrie  videi.  Argumentatiir slcS  ac fli 
dicat:  ri  una  provincia  ferre  non  'potest,  quanto 
magis  unu8  ager« 

Tmo^lus.  llons  ixk  Lydia  vd  in  ^Sil^Oia,  libi 
crocum  nascitur* 

1  Leg«  ferrc  non  potesi  omnia,  ut  «pitd  Serviiinu  •« 

t  CodL  G,  MoHs  Ciliciae. 

T8, 67«  molles  Sabaei.  Aut deBcati tcI  ' sna- 
vee  eo  quod  8ub  aSre  clementtore  stint :  sunt  autem 
juxta  A>s|wm  et  Arabianu  Sabaeum «  oppidum 
in  Arabia »  ia  quo  tua  aateitur  auave. 

t  In  Codiee  le^tur  samd^  qunm  foraiam  Lexiia  non 
•Ipao&cuut* 

T8.  58.  ai  Chalybes.  'Gens  in  Ponto,  in« 
Tentrix  ferri :  dicti  a  Galjbio ,  Euboeae  vico  t  quod 
hinc  ^  colo  sunt.    JUNILIDS  dicit. 

nudi.    Duri. 

I  Id  Philargyrit  CommenUrio  etiamnom  non  nist  int^ 
tium  hujus  scholii  prosUt:  Gcns  in  PoniOf  quaeferr^ 

'  reperisse^  diciiur»  Sed  yel  hoc  siiiEdt  quo  persuasum  no- 
bis  habeamufl,  euro^  qoi  htc  Jonilius  vocefor,  nullan 
alium  esse  quam  Junium  Philargyriunu    C£  infra  ad  ▼«• 

'  9g5.    —    9  Scrlbendum  esse  coloni ,  suadet  Cod.  G  {  qui 

•  contra  male  hic  pro  fUnc  exhibet 

easiarea^    Id  ^t  teslietiloe* 


Digitized  by  VjOOQIC 


SPBCIllgN  BCHtHiORUK  INEDITORUKv    »7 

Eltadum.  '  Elis  urbs  Pelopaime8i«  ab  Elo 
dictiu  JUNIUUS  diciU 

Epirus*  In  Huropa»  ij^  qua  equi  optimL  J0« 
OTLIUS  dicil. 

Casiorea.  GastOMi  can^s  dkestres ,  qui  in  Pbn« 
tonascuntur:  tameiiquosLafini  flbros  dicunt,  quo<« 
rum'  tesliculi  pretibsi  sunt  ad  medicamenta ;  et  virus , 
quod  habent,  Castorium  dicitur.    JUNILIUS  dicit. 

I  Da  trihus  huoe  !«liolib.i|e  Uleni  qnidein  in  Philar* 
gyrii  GoninieDtariisIegitur.  Satis  certo  it^que  oontendere 
aademuf  hos  quokidain  fuiste  multo  ainpUores* 

▼9.  61»  imposuit,.  Quidquid  frugis  debeat 
pvolbive^ 

TS.  62«.  Heu^alion.    The^luiv  et  uxqir  ejm 

I  Nnm Pynha  ab  aliis  qaoque  fiUa  Terrttedioatiir,  re^ 
peiire  noQ  potni»/  G£  tamen  SdioL  6(a^ii  ad  Theh.  |IL  56<ii. 

¥8.  63«  duTHm  genu9.  *  Quod  constat  ex 
lapidibufltf 

ierrae.    •Genim. 

I  GodoK  G.  Durum  genuSf  quod  ex  lapidilius  con^ 
statf  juxta  histiariam  Deuealionis  et  Fjrrrhae.  -^  a  Quid 
sub  hac  Tooe  lateaty  non  intelligo. 

▼8.  04,  primi^  (exiemplo  a  mensibue 
aiaiit).    Yeris  temporibus* 

▼8.68.     inveriani.    Arent. 

▼8.  68.  purverulenta.  Id  eet  propter  'hie« 
mene,  quae  pul?erulentia  facit  contrita:  hic  me- 
taphora  vel  epitheton  est. 

€oquai.    Glebam  vertat  in  pid?erem. 

maiur  19.    Pro  iMtims  facieBfibue» 


Digitized  by  VjOOQIC 


|BB8    6PEC1MEN  SGliOUO&UM  INEDITOflllTtf. 

Bolibus.    Diebu& 

I  lu.  Codex.    8iiiuiiter.8i]pni  ikom  pirihus  et  mox  XtiL 
^cUmbrei  et  ^s.  ^ifi.  iejgcnUs* 

▼s.  67«  9uh  ipsum  (Arciurum).  In,  et 
suh  tund  accusatiYO  casu  junguntuTi  cum  advsr^ 
sum  Yel  ants  mgnincant ,  ut  '  ibat  in  heurulam  :  et 
suh  ipsum  Aroiunim  pro  anie »  ut  ^  Donatus  dicit 
AeneidoB  aeciindo. 

suh  ipsum.  ^ro>^  ipsum,  ut  in  YI.  ^ecoe 
primum  sub  limini^ ,  prope  limina* 

suh  ipsum  Arciurum.  Autunmali  tempore^ 
^uo  Arcturus  oriturus  orituri 

Arcturum.  ^  Arcturus,  qui  Boote»  dictus^ 
^uodursus  piitant:  quidam  boreo  circiilo  ^cmtineri 
Bootes  aiunt,  quod  plaustrum  hic  cfritur  ad  Kf. 
^timbreB. 

f  lie^e  ihai  in  Stirfalam »  quae  sont  Yerba  Viinflii  Aeil 
IX.  494  —  t  Donatas  ad  Aen.  11«  ^9,  poitesque  uiB 
Ipsos  httce  atlnotivitt  Manifestm  ieseriptkf'.  aiti  quiDpe 
obsidebant  ante  /bres  oet  —  3  Aen.  VI.  t55.  «  Meee  antnk 
primi  sub  lumina  Solis  et  ortus»*'  «^  4  N<te  muUo  emenda- 
tiuf  in  Codice  G.  Arcturus  idem  est^  qui  Bootes  dicius^ 
idem  quem  urtas  putant  juidUm  *  boario  drcido  coniime* 
rC  Bootss ,  quam  plaustrum  huic  ursarum  nomini  aMi^ 
buamt*  hic  oritur  ad  XI  XaL  Octoh. 

Vs.  68.  suspendere.  Lenter  arare. 
TS.  69.  illic.  '  In  terra  forti  et  pingut. 
officiani.    'Obsint,  noceant. 

I  Servius:  noceant,  obstem, 

vs.  70.    Alc.    '  In  tenui  et  info6cunda. 
'  nec   deserai  humor  arenam..  Minus  in*       | 
fbecundam  terram  aquis  inrigari  juvat* 


Digitized  by  VjOOQIC 


iteBaWM  SCHOUO&DH  IKEDIIO&ini.    OBD 

.    Ti. 7fV'a1tk ^hisVVerineea,  adirefbialiler ditiU 

' ions ds^ (hes sare  »ot;'a/e«).  *Agr6s;jriei- 
^it^^lifmi^fkmM^imtsaAnm^  ibi-semina 

noTanlurt  novaita  prima  rura  prosi^iiBa :  has  .%io- 
f]^  ei  ha^c  jQpYalia  '.diciiiitur. 

I  Serrtns:  Agros  m^s$os.  .  MJidmus  tmiem  st  Ims 
novales  eS  hase  novaUo'  Froprie  noreUs,  sunt  mrpa  pri* 
mum  proscissa,  ^  9  teg.  quae  alternis  vacant ,  pocant  no* 
pales,  Rectius  Godte  G.  JSfovdUa ,  agri^  qui  altemis  vacant 
ririum  novandarum  gratia:  dicimus  enim  et  ha»  noMes 
et  haec  novaiia.  Novales  quod  sementa  novantyr*  No- 
Talui  prima  terra  proseisM  —  i  Ita  Goder,  • 

Ts.  72.    dureeeere   eampum.    'Utiedeat 
'  in  Tirea  priores. 

^e^neni*    Pro  ceesaiilem  dicit* 
'  paiiere.  ^Patieris. 
etiup    ^Podtione.  * 

I  Hoc  et  dno  quse  se<piiratar  scholfa',  ittm  apud  Ser« 
vionu  —  9  Pnto  lihrarium  perperam  legisse.  '.Iu  abti* 
qaiore  bterprete ,  quem.secatu8.e6tf  ^videtur  scripium 
fuisse  pro  otio*  '  ^ 

TS.  73«    muiaio  e44e  r «•  n  Alteraia  onnis ,  Tpl 


T8.  74  s iliquM.  %uae,eanf  e,  :FQ|ipla eoBante* 
laeiu m.    Fertilc ^, pingue.     .   .   .  .    ^ 
legumen.     '  Dicit  quodcunque  falce  non  pol« 

]]gitur,  Bucciditur,  sed  manu  colligitur. 

••\ «.  • .     .  ,       \         *.    '   .  .  » 

I  Servius:   Legumen  JicUur  guod  manu ,  legatur  ^  nee 
'dedionem  requiraL  .  *  "' 

T :        w. 


Digitized  by  VjOOQIC 


990    SPECnRIf  geHOimUH  IHSDITOME 

▼s.  7S.  aui  tenuis  {f^wtMM  ^ieidi)*  Ti« 
eia  enini  ?iz  ad  Iriiriiceiii  perfwit  tmOma^   . . 

tristisyue  tupinu  *  Q]ai|i  Irilief  licit 
frapiUit  amaritiMliii^ ;  tiicqi^us  enii^  amanfs  est 

I  Hocet^iod  prandk  idMKdta,  ad  twrlM|A.pnila^ 
.•pud  ScrfiiuB. 

TB.  76.    silvdmquesoitahth^*    Chi  «te 
faba  tollimtuf ,  sofiat  tOfa;      '^ 
T«.  77.    irriV.    'Excdrptit,  tezat. 

.    I  Koo  lotellezit  Ubrariui.  ^eorius:  Bene  sxosrpsU  kec 
tria  f  Imum ,  avfinas  g  pnp^vm'- 

xn'.  78.    Leikapo  {p.erfHsd^jpapavttay 
'  Id  est  plena  obli?ioius :  et  rerera  papaTcr  gignit 
.■opOTeili.  '  )       ^  '  .  \  ^  ^: 

I  Eadain  apod  Serviaiu 

T8.  79.    sed  iamen^     BLedit  ad  praecq»tanu 
pingui.    'Humido.  ^ 

.    I  Codev:  hmudL   Cetenim  Iioe.«  fl  ^od  jpnceedit 
sdkdionf  item  «pad  Senriuin. 

TS.  81 .    ef/o etos.    ^  Contiikua  fertilitafe. 

etnerem.  Stercorationem ,  intermisnonem  «- 
'rftndi,  incenlie&em  Btipulanim.    41AIXUS  dioii. 

tnm«ni/iifii  (ctnerem).  Sordidum,  ^addi^ 
cretionem  iUius»  qno  aiuntor  puiUae» 

I  Esddil  Tox  iassatos ,  qaaiS  apud  Serfiom  hgtat.  -■ 
%  Eadem  apnd  Serrinm. 

TS.  2.  reyuieseunt  {/oeiibus  isrvs)* 
'  Quia  per  intermissioiiem  arationis  roborantur ,'  ^od 
Tepetil  dicendo.   . 


Digitized  by  VjOOQIC 


mGDBir  SCBOLHHlinf  niraEIDRDlI.   S91 

I  Semnst  /Ton  enifk  robormniiirt  quod  iiitermitth  ef^ 
fi^  Ita%riti0tks :  qumn  rtm  rumu  HpMtU  Me^ndo. 

Ts,  83.  inaratae.  '  Non  satae:  haeret  ad 
illud  quod  dixit  [ys.  711]  tonsas  cessare  novales. 

I  Eadem  apud  Serviam. 

TS.  8S.    c re/y iianttbus.    Sonantibus, 

TS.  86.    pabuia  ierrae.     Diligenter    plures 

causas  exse^^tur. 
YS.  88.    exsudai  (inuiilts  Aumor).  Ex- 

aiccatur,  excoquitur.     Hic   hypallaget   dum    noH 

humor  exsudat  sed  terra.  '  m6  ait. 

I  Pnto  his  literis  significsri  Isidorum ;  qnamquam  af^iid 
illnm  hoc  ezemplum  non  reperio.  Uiiiyerse  hie  autmn 
de  Hjpalliige  agit  L.  I.   t^XKXY.  sa. 

TS.  89«  caeca  spiram entd»  *  Brev^s caVcr- 
Aas  per  quas  sudof  manat. ' 

I  Hoe  et  ^eqnens  scholion  ilem  apud  SerTium. 

Ts.  92.  ne  ienue».  Tenues»  lentae  et  pene« 
t^abiles  id  est  seci^tae; 

rapidi.    Veloces. 

TS.  03.    aerior*    Pro  duobus  yel  pro  uno. 

peneirabile  {frigus).  '  Non  quod*  pe- 
lietrat  sed  quod  faoiie  penetratur.    JUIilLIIJS  dicit. 

adurai»  Siccat:  ^  ad  solem  et  ad  frigus  perf* 
tiiiet:  uno  «ermone  doo  dirersa  conchnit  clausula^ 

I  Confrarinm  tuetur  Sei^vins.  Geterum  hnc '  seholion 
nmi  reperitur  in  Philargyrii  Corometitario.  ^  s  JSadem 
fert  apud  Serrium. 

T  2  va» 


Digitized  by  VjOOQIC 


193  Bfixiimri  miamim^A^ 

.  T8*  94    ra  s  f  ri  «« ,. '  Boi  raftrQS  a  Jiaec  ^utm» 
iner4e9.  .Pigrap,   iiaa  fertUei.     lAers  jS^Wf 
rine   arte,  qui   nullum   rei   affectum  habet,  ita  el 
glebae  hic  dicuntur  inertes  inetaphorice. 

1  Eadem  ilenun  apud  Ser?iuiii. 

ys«  95.    vimxneas»     Id  est  lentas  atq[ue  gra* 
ciles. 
trakit.    Avellit. 

Ts.  96.    neyuicjuam*    Sine  causa«  inaniten 
sp'^ctat.     '  Prospicil. 

I  Mellus  apud  ScrYiuin  &  respiciU  •        , 

ys,  98.  rursus»  JScilicet . autumnali  tempore : 
>  qm  cum  seminibus  aratur. 

perrumpit.  ^De  obliqua  ar&tioiie:  coBlra 
sulcum ,  ut  rufttici  .dicunt.    . 

I  Ita  Godez!  quibus  literU  subesl  quamanu  Roc  aulsn 
ortum  ex  quo  jam ,  quod  apud  Serriuin.  -•  t  Hoc  8dio« 
hon  apud  Serv.  non  exstat ,  sed  tottdem  tMm  m  Codl» 
G  legitur. 

TS.  99.  imperat  arvis.  '  Utlaatiimfid»Bt, 
(piantum  ipse  desiderat. 

I  Eadem  apud  Serviuni. 

Ts.  100.  humida  s.otstitia.  ^  iQiiomodo 
oongniit,  cum  alterum  hibemum,  altevum  aesti- 
vum  ?  Et  sunt  alii  qui  aolslitia  dicunt  refierentes  ad 
aestiyum:  alii  solstitia  pro  aequinoctis  remo  et  au- 
tumnali  a^ipiuat. 


Digitized  by  VjOOQIC 


^FBGIflEll  S6HpUjE)&CltiBpi^T(Hl6^^    m 

1  Hoc  scbolioD  iterum  inCoi  G.  legktin    Apiid^SA^ 
.  ^am  «utem  lcpgiw  sdidlioii  «uUit.    . 

•      '       "      .      '•  >  ■'♦ 

ts,  lOI •    f^ulv  er  q.   '  Serenitas  pulTerem  creat. 

^J^io^xri^'    Erunaenta.     /    ,    .    .,,.,...... 

I  Eadem  aDud  SerTium. 

TS»  102.  Nulla  tan4um.^8e  Jffoesta^  cm/- 
iu.  '  Quantum  humida  solstiUa  et  faieaies  sereuo 
tjuamvis  coUoquatur  optime  Moesia  cultu  quanfum 
liumida  solstlitia  et  hiemes  serenae  quamvis  collo- 
qualor  optim«  Moesiav  <  r 

Mo^sia.  *'&.egio  Asiae  ubemma  *vel  civitas 
IFhrfgiae  non  longe  a  Troja  prope  Gargara«  inoiite^ 
Fhrygios. 

I  Qanm  bis,  esdem  scnpserit  librarins «  Tidelor  proda* 
le,   se  haec*'Boa  ex  suo  sed  ali^no  penu  depromsisse. 
Priora  hu)us  scboiii  Teri>a  Kem  in'  God. '  G.  ttfgdnlur*  '« 
-41  tt  Serrkis  et  Burm.  i^  Vaiv  Lecft.  ad  k  L :  t 

.»    y       .  ^    i         ■      !'   '  •  \       .    - .-  i 

m  108*  jaeiai.  Phantasia  poetica  ia  re  in« 
animalL     '  '  .       i .    » 

Oargara.    Pars  ^Idii<j,  montis  in  Plirygia. 

,.,    w,  Ita.cefltiu8^fiiAm.Cod*.&  XM&M^^ilod  Biwn.  em^* 
^^  I  -j 

:  vm.  104.   faeio.    laotato» 
ieeminus.    Statim  ,  propct  '    '  * 

yp».  106^   ,ruSi.  .Fra^gil,  everlitf  di^ip^Wr    ... 

«rs.. 


Digitized  by  VjOOQIC 


JK94    9PEGIBIEN  SGHOLIORUM  IHEOlhORiniL 

▼s.  106.    deinde.  '  Ante  generalitbr,  nuneipe- 
eialiter  agriculturam  dicit. 
eat ie.  *  Segetibus,  aeminatis: #a/£p parlidpiiim eit 
eeyueniee,  ^  Juges. 

1  Serrias;  Poii  eommtmoraUun  gemernlmm  egriedla' 
mm ,  iratuit  ad  spedei  ei  Cidturas  vememtes  ex  tempo- 
re.  ^  %  Serviut  i  SegeUbia  ,  agris  salis ,  id  est ,  ««nw«- 
iis:  ham  partieipiwn  c^ t  —  3  Idem  apud  SerTiam. 

T8.  107.    exusiue.    » Calore  aestatis. 
^eeiuat.    Galefacit. 
I  Idem  apud  Serviam. 

T«.  108.    eupereilio.    Quari  superiqre  cEwv 
elivoa  i.      Incliaatii.    MeUphorice  loquitu^  ab 
fniipalf.  •        '  I 

TS. '103.    elicit.    Evocat,  iliducit. 
levia  saxa.     Galculos  dicit. 
V8.  110.     eiet.    '  liiriget  vel  vocel. 
scatebris.    ^  SalieiilU>ua^ 

t  Pro  lubikii  tnoios  imitavit  lifarariaf  ,  iit  faepti  *• 
a  Est  ioitimn  pleaioris  scbolii  quod  habet  Codex  G. 

▼9.  112.  luxuriem.  PeriphrasticAs  dicil?  ^^ 
lendit  rem  auperflu^m  f;|  «ociUiram  nifiji  lupp^' 
retur. 

herba.  ^  Herbae  aJlkttc'  tenerat  /  ahtecfiiam  in 
culmoa  cogantur. 

I  Idem  apud  Servium /  «bi  <i«i;riitelttr« -^  %,Vskessp^ 
Sarv.  ad  seq.  va.  annoUta  aunU 

T8. 113.  quique  paludis  et  rellqua.  Ordo: 
lAludla  humorem  dcducit  coUectunu 

ot* 


Digitized  by  VjOOQIC 


'  ^tBu  fa  ur^n au'  ^  Haec  ciiMwa pri<vi  oohtra- 
rift  tak  t  Batn  lit^tlla  dc€b  ag.*o  a^uam  iminittit ,  ita 
liaec''alittiMb]ittttf  d^ucit  Terir  temporo  pro  farife- 
tate  aSrii.  "" 

1  Totidein  terbis  hoc  sdiolion  legitur  in^  CodL  Gr*    , 

.  Yi»  114*    deduciim    Derifat^  aocaU    . 
v&  llfi#   pr^e^teriim*    Idett,  maxima* 
i^ilf^rits  {mefifeibue).    Itaoi^poAunis:   Al« 

cerifo^    mensei ,    '  quoscuiique  /  qui   adferunt  vk- 

riamtempestatem.  .*i      ' 

...g.5erfniat   QiiHlee»,  ino^rtoe  men$e$  pra  q^M* 
amquo  ,  qm  adfermni  imriam  UmpesUOem ,  oeeipiunL 

ve.  116.    exiim  'Etire  amaeedicuntur,  quando 
eiuberant.  ;  .t 

obduoio.    ftlperliiflo;  'Biiperiitb/  ; 

{limo).    Limui ;. itf itiuii%  Itttupi*^  •  ■'^ 

•      t  £t  tte  Serrias.  * 


TS.  117«    i^p.idA*    'IfoiuO),  inuiiliv  ..  ^ 

/  a  c  «  n  a  e.  *  GaTa  loca ,  quae  aqtiam  conci« 
'piiint  plurialem. 

1  Ite  qnoque  Senrius.  .—   %  Idem  Bcbolion ,.  spd    lon- 
l^tis',  legiter  in  God*  G«     '    " 

W..iUS.  ^#«  /aiftet»..QrdQ;  nc«  tanaen  nihil 
officitmt,  ctun  haec  sint. 

T».  ;120.  Si rymoni^e.  Slrymon ,  fluyius  M a- 
cedoniae  vel  Thraciae ,  per  duos  aivcds  descendens , 
lacum  magniun  efficit.  ^ 

amaris.    '  Amarosico. 


in- 


Digitized  by  VjOOQIC 


terrae.       *  .,».   -  -  ■  . 

/t  6  r « «.    Fibrae ,  summae  par.tes  ^  jeco^um  .njnt ; 
nuac^trumentiim  dlbit. 

f  Leg,  a^ar0  iucco ,  at  In  Coi.'  O.* -^  *  Coo^^h  ftto- 
lion  GflBdins:  G.  .^  -  quo  boc  poterit'  ^gaev^uai '  fa^tn , 
,f^UraU$9  pmris  neutrius:^  Sir^gulqris  v^  wM^fiin^  «< 
^  4!4icut$  w  f^.  . «  Intybus  hfirba ,  pmeterea  pc^/ibus^  ppu* 
sus  equirds**  Item  iuiybaivena  qmednm  pessima^  ner^ 
^^i  amari  terrae,  Ubi  liunn.  conjicit  legehdum  LucSLtis^^ 
Z  Svppie  vena».  —  4  CodfiK  <>w  ^umiM^peoonm  pmrlss. 
\ihi  huTm*  cov\wx  jaearis.    .  >   «   >  «  .: 

•  w»12l..  ;t«//ictj«.n/^    Ifocei&tby  «^-     .    . 

nooei.    Frugibus.  ..     .    i. 

pater.    Triptolemui  yel^Juintet. 

▼8.  124.     to^rp)iiYe*>.  *  Stupore.:.'     .•     :\.  . 

veterno.  Horbi  nomen.  Otio^^pigjitif |  (Ieft« 
diiji  hydropicorum ;  yel  vetemum  torporem  quem- 
dam  corporis  qub  qtiaai  inTet^JriBScat'  corpuft/   * 

I  Scholiastes  igiti/r  ifi^siio^  cfxenbplart  li^buii  torvore  f 
non  ,  ut  noslra  labent,  iorpere,         '  '  "^  •'"^*'7  -r- » 

T.%  125.*   anie*    'Id  est  regpa.vgl  .i|£pam'ti^ 

I  Videntur  quaedam  oxnissa.    Serrius  i  Ante  Jopem* 
*■  Ante  regnumf  Jvi^s,  *  Postr^ril»-«tit^  veri^a  n^^asmk^ier* 
rae  aoa  intelligo.  r     i*.   '  r;  ;:^   .  iiUii.i 

Tss.  126.    tintife*     '  Limas  fossas  in  a^o  quae 
iuutilem  coucipit  opinionem.     JUNILKJS  dicit. 
lifniie.    Termino* 


Digitized  by  VjOOQIC 


.     M  JXt^e  J19C . jclidjui»  ii^^ijgp  }>^^«Mwu»(Ui  Phair- 
igpHi, CoBMnr,i>toi-io..de»idfeffaur.      ^  ,.  ,  ,. 

T8.  127.    tn  meatum.    ^ In  commime* 

1  Et  sicSenrius.  ....        -      O^  •  .-t 

Ta.  128.    liberiuw.    Largius.  ^ 
.  Ta.  m    t7/tf.    Id  crt  Jupitor.  i 

vcrttf.  Yeaenum:  maium  virus.ad  discretio*, 
aem  epiihciton  '  facit :  iiam  et  bonum  et  malum^ 
€8tt  flicut  yenenum.  lacet  sub  Satumo.  aerpentef 
fiierintj,  .sed  sine  yeneno. 

I  StrimSf  apud  quem  prior  pM(s  «ebolii  legitor,  recJ 
livibabel  ad£diL  Posterior  pars,  qtae  in  Strrfii  Goui* 
nentariiB  deslderatur  ^  exsut  in  Cod.  G. 

ird.  IdO;    movertV    NavigarL 

T8.  13L    removit.    '  Non  sustulit  sed  occulit; 

I  Simiiiter  Serf  iuj. 

rtu  133.  repreeeit.  Infaibuh:  byperboUce  hy^ 
quitur.    '  ♦ 

w.  138.  exiundertt»  '  Studioie  r^periret; 
«  fabris^  tranalatio.     JUNILIUS  dieit. 

I  Philargyrii  Commentarius  tacet  ad  h   L  Inde  aiitem 
dttcta  oj>ioor,  qiiae  inSerrii  Gommentarits  leguntur:  ex^ 
'   tunderet   StadUM  reperK^  ei  eoleret. 

T8.  134    paulat im. ,  '  Quia ars  gradibuf  qui- 
buadam  ezcogjtatur.  JDNILIUS  dicit. 
eulcij$m    ^Dictis  aratri. 
A  e  r  6  a  mv  ,' Periphraais  segetis. 

1  Keque.  haec .  in  Pbilargyrtt  Go«ameotario  ieguotttr^ 
Senriua:  Pau/a/im*  Epiiheion  aifium  csi.  Quaeilemex 

Phi- 


Digitized  by  VjOOQIC 


9B8   sntGfttSff  8CH0LIOR0M  UllByROMinfL 

Pfatlflrgjrfi  aimotiiiiooa  orU  videntim  -^  t  FoHmm  db- 
#a,  quod  pro  tfudUms  ioibere  sibi  perrouiC,  (pd  et 
alibi  in  similibui  erniTit    CC  n*  3a.  —  3  £t  iU  Serriai. 

ts.  186.    alno9.  Ilttes. 

T8.  187.  numeroa.  Hojdoe;  ut  dicerelur  Sep- 
teintrio  septem  stdiaruin. 

TS.  138.  Pleiadas.  '  Ortu  euo  priinM  oa- 
Tigationitf  tempus  ostenditi  Pleiadae  aunt  stellae, 
quae,  ixi  cauda  Tauri  podtae,  in  yere  orAutur  et 
Tergiiiae  vocanlur. 

Hyadas.  ^  Stellae,  quae  in  frbntefatai,  iep- 
tem,  utt  Gbaldaei  Iradunt,  nutrioea  Libm  palrii» 
appellatae  ,  ut  Husaeus  scripsit  ,  «b  Ta-  fratie , 
quem  in  venatione  intei^emptum  fleVerunt.-  ^WIKS 
dicit«  ^  Alii :  Hyadaa ,  quae  ortu  ^uo  pluvia^  or|t|n« 
tyY  c|  quac  8t\at,ijc\  medluqi  YJit^ura^  i^  froi^rT^wi* 

claramque.  Non  oecidit,  vel  quia  aliae  noa 
clarae.  Lycaonis  autem  major  Septemtrior  4^^^ 
oimor /t  ciaos^' dici^*  x     W     : 

Lycaonis.  Subauditur  filia,  id  est  Ursft.fia 
qpAm.traAs%|ir9ta  cst  Gaiiftor»  Xj^aoi^is  $lic|t  %^^^ 
fuit  Dianae  ix^;  vf^atioQibua  ?omef.,;jgp<afivj^«pi^r 
adAmaTit.et,  ii^  Pianam  versus  cuni  ea  cqn(^bmt; 
quae  cum  ^  praegnans  appanuaset ,'  f^9.?*9  cwpre- 
movit,  quae  Ao^adem  puerup^^i^*  «SedjMfV'* 
pdio  ^  pellicata « in  Ursam  eam  transfiguravit  et  Te- 
nanl i'  filio  dbtulit;  Ciim  ille  fclram  putassct,  ii«- 
quique  coepissef ,'  Jupiter  eos  ifsdem  fi^;uris  corcse- 
cravit  astris  et  illa  velufursa  fugifens,  ilte  vclulw»- 
pelum  faciens  in^am ;  •  quod  sidus  SeptcmtTio  oi- 
dtur  slve  a  Kumero  ateUarum^  si?e  quod  tt  p^^^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


spnanEHr  scBouoiuni  nisHittuJK  m 

(poll)  Septemtmm&fo  Mt.  ^Hoe  «retOB  dMt ,  U- 
lum  autem  atcto  filhim ,  quod  jutta  'localus  ottstot 
yideatur* 


1  BadflB»  «ed  toriMlo  ordi^  t  legijnlor  io  Go^.  G.  qw 
loaiiui  hahH  ^Menflu^i  ut.el  S«rviuflk  -r-  sla  Piulai^- 
ni.ComnM&larioKhMC  «iiootatio  ooo,  reperitur*  -^  3  Pot- 
terioreni  Mholu  parteia  «liqu«Dto  emeadMtius  hiibet  Co» 
dex  G.  ^/</  «6  eo  ifyadas  dictas  piUant ,  ^oo^  or/ii 
earum  pluviae  nascuntur  ,  ^iMte  amantis  (Burm.  conj.  a 
nautis)  sucadae  vocantwr.  Ahi,  qmd  magis  vretSbiia 
csr,  T  Uiera  *  firmau^  ^aftrn  appeOattm  smttL  -»4 
Lege  Cjmosura%  Servius:  Elicem  dipi^^  ^,est  ^  majarmn 
SepHmtn<msinj  mm  mnor  CjrHosura  didtur.  «--  5  Toti* 
dea»  veriMS  hoc  6cliolipo  kgitur  in  God.  G.  ui>i  Burin« 
reetei  oorr^^t  in  qmntum.  —  6  Codex.  G.  pinguis.  Jttalo 
«utem  alterum.  ^  7.IU  Qtiani  Codex  G;  Burmaz^nus  epn« 
Imehaii  peiUcatils,  ^^  S  Buiin.  a&teriscum  posuit  quasi 
aiiqtud  ddsit  —  gPostreAka  stholii  periodns  ftdetnr  dau^ 
dicare;  iv  Qodiisi  G.  mlill  vWlet  ad  em^ndandanu  Pro 
arctQ  JUium  sine  duliio  leg*  iAtcitt^ih(fitm€nu. 

TS.  I8A1   fallex^  viseo*    Ad  avee  capiendae. 

Tfl.  141«  fun.da»  A  fundendo,  id  est  jacian- 
do»  dicta,  qua  lapis  etupeis  vinculis  jacitur.  S^d 
idii  genu»  retis  esse  dicunt ,  quod  fundilur  aquae, 

Tfl*  .142.    alJa.    Alius  piscaton 

Tib  1431    rtff^r.    Aoies^ut  'ri^ido  ense  feriU 

rtg  o  r.    ^  Daritic»:  inde  rigidus  amor  dicitua. 
^    lamtif,a*  ,  ^ Plures  pro  laounines  dixit.  . . 

argufae.    Slridulae.    . 

9erra.e^    ^Perjdix,    discipulus   Daedalii   serrae 

qui  primuB  usum  inTeuit.    JUNILltTS  dicit. 

•     i   -••         '  '    f  -  . 

.    I  Est  yenus  Aen.  XII.  3o^«  Sie  rigido  latus  ensc  ferit. 
iv  1  £x  duplici  ejusdem  vocis  ejpUcatione  apparet,  baec 

Sdio- 


Digitized  by  VjOOQIC 


*  ^cMiftexphnlbiis  €kmiTneitt8«i&  «oMarcUifta  'efsfi.   — * 
.  .3  0j>Q  .«fh^Uon  l^  i^M^U^go.  f^  4  Haeo  annotatio  ^lerum 

in  Philargyrii   Commentario   frustra   qiiaerittir.     Legitur 
antem  ea  multo    longior  in  Cod.  G.    Pcrdtx\'  dtscipului 

^  ^dtns  '^ium  pr^deciffitik^i:    Bie  esttotcHd  ^mfiims, 
'    vfl  pnfpm  ^^tm  ad  mnoemfugU.'  A  Mim^ima^em 
pefdicem  mntatus  €t  quia  ptaeeipdatus  esseii  Sn  aihtm 
"  noH  patest  volart.  '  .      .*•  . 

.  V8.  1.45.  (ium  variaeven^re)arie9*  *  Per* 
•668  nmgiater  artis  angeaii  largitor  yeator  ne^los 
«Ttifex  sequi  Toce».  .        •^ 

i'Dabit6  an5chol?astei'annotationem,  qnam,  iit  vMe^ 

*  tur,  e%  alioTnterprete  duiit,  intelleserit  l«geDduiD  est: 
Persixik  [  f roteg,  lo,  ]  ^Magister  artis  ingemfue  imrg&or 
Venteir,  negatas  artifex  sequi  peces**    ... 

^  tf.  146.    tsnproius.    Id  est,  magnus. 

.    VS..147.    prima   Ceres.     Cum.  xfasMjdirefit 

eaque  ab  Jo?e  iuTtaia  memiait.  ;.  -   '     .     ,. 

ferro^    Vomere. 
Y9.  148.    ,ariuial    Gentis  tilniiiis.«'nif)ra  poma 

habens,  quae  '  Plinius  Unfedofiies  vocat.   '      .  '   '   .. 

1  Plioium  quoque  '^ervius    citak    Significithf'^'  iiitfero  , 

'ut  epinory'  locu^s  ia  Uist*  Ffat.  XV.  ^8.  *  «  Aliud  '6oipm 

est  terrestribus  fragis^  ^^imdcongeMOH  eorum  UnM^: 

^ltod  sfolum  pemum  soniie* jfrOtici ^xSertafiqfte  figiiitmr*  « 

£i  ^n^  nos  4fUeMnUne  turbuim  foc^itfrf*    ,..  o  x.  .  ^ 

V9.  149.    OQdond.    '  Quercum^siglii^litV  i^ 
esl  mater  illa  Podonaei  Jbvis.    JtJIVILlfiS  dieitl 

D  odona.    Givitas  Eplri «  juitk  quam  heikius  jfo- 
Yis  consecratum»'abuhdnn&  glaiitlibus^  '  '"  " 

I ^t)e  priore  idterpietatione  ne  litcra  quiile&  rep^ritur 


Digitized  by  VjOOQIC 


mmmUMXdovmixmnfKim.  m 


Tcrbi*  apud  Serrium  legitur.  ''  < 

I 

▼8U  150.  *^ox.  '  Qttia  ante  etal  labovv  fed  tan* 
tum  herbanuDt  intybonim;  poitea  accessH  robij;!'» 
nis  labor. 

1  Ita  fere  etiam  Serrias. 

T8.  101.    esseU    Id  est,  consumeret. 

robigo.  '  Genus  vitii  qup  culmi  pereunt;  abu* 
siTe :  proprie  vitium  obscenae  libidinis  quod  ulcus 
Tocatur,  ut  *Varro# 

jiegnts.  Inutilis,  infoecundus,  *  quod  segnei 
lacit  carduus  ubi  calcatur.  ■ 

I  Pleniuft  boc  «cholion  exposuit  Serriiis*  — *  4  YarroDis 
locum  I  quem  et  Serv*  cilat,  dod  reperio.  Cf«  tamen  de 
Lin^.  Lat  L.  Y.  p«  47«  mm  3  Fosteriora  ?erba.  apnd  Serr« 
kguntur* 


TS.  ISL  ^subii  aspera  silva.  De  herbis 
dicta. 

I  Nempe  si/tM,  nt  apud  Senriiim. 

TS.:l{i3.    nite.ntia.    Yiridentia* 

TS.  154/  infelix  lolium.  Quod  nullumfruc- 
Cum  facit «   sed  magis  fruqtibus  obest. 

dominantur  avenae.  Quod altius  inter  se* 
getes  concrescunt. 

▼8«  155.  quod  nisi.  Hoc  superioribus  addit, 
jMlnilliG  doit  [m  120.]    a  amaris  intyba  fibris  '* 

▼8.  156.  et  s  onitu.  Id  est  nisi  '  araveris  ras- 
tris*  sflrritum  dentiun^  dicti. 

1  Scliolion  ccrruptum*    In  araperis  tatere  opiDor  <itie# 

fi/gavcris. 

TS# 


Digitized  by  VjOOQIC 


ris  hityba  fibrit. 

t(  £t  koQ  ftt^  n|oti]m  et.fUoe  aQperfinimi  mhoEm 

▼s.  167.    premes»    Incides,  compesces» 

Ys.  159.  yuercu,  Glandce  ad  tictum  colli- 
gendo. 

T8.  160.    arma.    Instrumerila, 
*   ys.  162.    vomts/    Vomis    et    yomer    vomerit 
faciunt,    et   ex   eo    cliclus  quod  trudendo   Tomat 
terram. 

infiexi.  'Pro  flcxi,  propter  sulcos  altiua  im- 
primendos* 

1,  SimilUer  apud  Seryium. 

Ts.'  163.  Mleu  s in aer « Civitay  pitotiiiciae  At- 
ticae ,  haud  longe  ab  Athenis  f  in  qiia  cum  regna- 
ret  Ceieus,  et  Cereremi  quaerent^m  filiant,  aiMci- 
peret  hoBpitio,  illa  pro  remuneratione  ostendit  ei 
omne  genus  agricult)4rae ;  et  ideo  JElwsinae  dicit, 
quod  ibi  maxime  colilur. 

mairis.,  Nam  Yeteretf  patres  deosi  et  ttatret 
deas  dicebant. 

plaustra.    Genus  vehiculi ,  bubus  aptum* 

I  Ea<!em  apud  Seryium ;  seqnens  aptem  annotatioi  ^ 
c^rent  Servii  Commentarii ,  legitur  in  God.  Gw 

TS.  164.  tribula.  Genus  Tehiculi,  quo  fra- 
menta  coiligimtur ,  Tel  '  teruntinr  in  area« 

trakeae.  Genus  Tehiculiy  ^atrahendo  dietiial, 
quod  rotas  non  habet. 

sf 


Digitized  by  VjOOQIC 


flraonn  mMnAtmn  immitm.  m 

qiiia«  quae  iniqua  Hlit,  pQader»  piMgiaYUlur. 

s.  lu  recte :  idqna.  Servio  reftitnil  BanmDBiif.  Id  D«« 
Biidis  4»diliofie  iBt  ^ute  besie  sbcatM  aitiit,  perpenm  le§itiir 
Mrvelar*  •*  t  Bedem  amiotalso  sunc  in  Senrii  Coroneik- 
tariiilegitiiri  inqaoetAmeii,  utTiflelur»  aliuade  inigravit. 

T8.  I6!^*  Celeu  Geleus,  antistes  Gereris ,  'E- 
leuaioffum  rex  ,  non  titique  honestus  qma  ex  Tir|^ 
habuit  plurimam  supellectilem. 

Hfitis.'   Qiibd  vili  pretio  ematui^ 

supellex.  ^  Umirpatum  esl,  nam  artis  esl 
enppetiehHlte :  domtM  instmtneHtumu 

s  Redios  Philargyrius  Elminiarum*  -«  s  Ito  ferr  «ti«n 
Sar?tufl, 

m  IM*  ^riute.ae  cxaiee»  Id est, conjuno- 
tao  inter'fle  Tirgae,  hoc  est  contextae. 

^nnniis.  Jkhrms  ez  timinibus  fkcUif  et  dictus 
quasi  annus  quod  patens  siU 

mjfsiica.  Quod  mysteriis  liberi  patris  adhi* 
betur. 

ei  mysiiea.  '  Quod  iostrumentum purga tionis 
est. 

tact\u    Bacchi* 

I  buplez  ejusdem  tocis  ezplicatio  itemm  argoit  haec 
^^lia  ex  Tariis  interpreiibus  consardnata 


▼8.  179*  in  burim.  Buris  dicta  '  ab  ustione: 
igni  enim  flectitur.  Buris  curTomentum  aratri  est , 
diclumquasi  ^bosura,  quod  in  aiBiilitudinem- cau- 
dae  boTis  sit. 


Digitized  by  VjOOQIC 


904    IP^feBtgW'  SClKM.IOMni.lHEUUUMWL 

dandim  ^si  fiod^  oupd 

"  'yn*  172*  •>^f>a:e  a.ure.t» ,  Jiwe;,  ^9tJ|bu8  iktior 

iuleus  ^fficitiiir.  i.    '       "_  '. 

duplieu    Late*  .,     ; 

.    dentalia.    '  Dentale,   Ugnum  in   q[uo  ▼ooer 
inducitur. 

1  Hoc  etdbo,  quae  praecedunt,  scbolia,  liabet  Senii& 

TS.  173«  aniei  Ante:tea^8  ul  exfliccatiuB fiat. 
'    (j^g^)  ^^^^^    Qqaeadjuguml 

ys.  174.    stiva.  Gubernaculum  aratri,  ut  'Si- 
gidius  dicit. 

currus.  Rotas;  ideo  cumis,  quod  in  Galiia  •- 
ratra  habent  axes  et  rotas.  *  JUNILIUS  diciC. 
I  I^rgiSii  noinen  a  Senrio-  non  mamoratttr.  ftngmeatoiii 
Tidetur  referendam  esse  ad  Obmmentarios  Gramaaticos 
(de  qiiibuft  yide  Rutgera»  in  Yar.  Leet:  p.  aOo— a^o.)  — 
fl  Haec  annotatio  in  Philargyrii  CQmmentario  iterom  de* 
sideratur»  Fieri  autem  potest,  ut  inde  natum  sit  scholKn» 
quod  apud  Servium  legitur:  Currus  autemdixUtpropUt 
morem  provinciae  suae ,  in  gua  aratra  habetU  rotes,  fuJ- 
bus  Juwintur, 

T8.  17S.    ei  suspensa.    Radimtus  avulsa» 
explorat.     Siccat*   Bene  ait  explorai^  quod 
viiium  Biateriae  ex  eo  apparel.    '  J0NILIUS  diciU 

I  Neque  Jianc  anno.tationem  amplius  inTenimas  in  Phi- 
largyrii  Commentario. 

T8*  17&     area*     '  Ex  aruisse  dicitur:  carens 
humore 
cum  primis.    *  Hysteron proteron posuit :  priui 

enim 


Digitized  by  VjOOQIC 


i»wanm  sghouOhijm  th EDiTORuif.  aos 

tajngi  III811U  terra  avertitdr ,  dckide  flelidatttr- '  aiva , 
pedtrenia  ^  aeQiiatur. . 

cy  limdr&^  Lapide  rotiindodn  modiiiB  eoIunmaelL 

'  I'  Codex  G.*  Arta  ex  ariditaie  dicia  ^  ipua  cartk  succo,  ^  - 

^  Hoc  scholion  in  Set^ti  •Commdnlarii^  -cum  seqiieoti  cocN- 

janctara  est  ^  3  Ita  scripstt  libraritia  pi'0  glarea^  quod 

>  9oa  latelleuU  -^4  Vocem  i>flmdmi  Imic  fcbeiaadeii^Wm, 

praepo«uit  sequenlu  , 

y%  179.  e^i  veriendiU  <B<foe  tnplibem  ordi^ 
netn  feeitt  pffmo  enim  att  Tertenda  est  area,  pTost 
e^ndrO  keqiianda  est ,  tertio  crefat  t^d  solidantfa, 

crefa»    *  Herba  terra^ 

y%  .180^0  ,n0M,  p^lpere ^victa,  faiiscui. 
^  Hypallage  est  pro :  neu  Ticta  fatiscat  in  pulverem* 

fa iietsa t;  *  Sohfitur  in  ptilvererii :  vcfl  faiiscaii 
dehispat,  crepat. 

I  EacJem  habel  Servius.  •«•  a  ^ro  lubitu  iterum  modoi 
mutavit  librarius* 

V8.  181.    illudun.i,    Noc^.  i 

v$.  183.  aUii  oculis  capii  ialpaem  iMu- 
tavit  genus,  ut  in  <  Bucolicis  >Timidi  damae/* 

1'  Ed.  YUI.  a8.  quem  locuin  item  ciiat  Servius* 

•.  -^  •  .  '.  .      '  (,   • .  .?..  *     ..  ,v.  .,  ..  •.      :   '  .   . 

ts.  184.    bufo,     '  Rana  terrestris  nimiae  ma^ 

nitudinis.  ,  *.  , .«,    ,....<  . 

plu rim a  ierrae.  £t alia  purgamenta  terrarunu 

1  Ulrumque  scholion^  legllur  etiam  apud  SerTium» 

• '  "i 

1rs«  185.    populai.    DispAiliat^  ^ 
•'  Y  v«« 


Digitized  by  VjOOQIC 


806   SFEOn  BGHOUmtUI  imiToiiiia. 

.  T01  18S.  omreniio.  Farro  ait  hob  nomn  per 
Antistichon  dictum  quasi  CrurgUliOf  ^genia  beir 
liaQ  qitae  aeniper  qnaerit  alienum  auxiliumv 

t^eiuens  /ormtqa,     ^llon  lantum  ad  for- 
micas  pertinet  sed  ad  generalaa. 

tnopt.    Hiemali. 
t    9enetiut.     fienectuti»     ^Spitiieton  aeneclatia 
ert. 

9  SerfiaSf  Inmdem  Yaironaili  dtan^,  pro  pogtrtmis 
verbU  habeti  ptomam  paen^  mkU  ost  mi$i  galiw.  Yaifaa 
qwusemper  q.  a.  auxilium  male  suo  loco  diyulsa  suai.  —  s 

*  Ilectius  baec  apud  Senrium:  inopi  metutns formita 
eeneciae*  Senectus  semper  aUenum  requirii  auxiSam: 
nam  inopi  non  tantum  nd/oMuoam  pe/iMstt  sdd  ^me- 
rah  esi  epitheton  seneciuiis  —  3  flaec  iterom  mak  looo 

.'  gift>  ditttlsa  ianu   Appoaidebtteranl  ad^ooem  itte/di 

.  ys,  187.  coniempluiorm  '  Futuri  tempom 
^lmperatiYucr  modus. 

plur tm €u   Longa  abeUana  id  eat  amygdala »  ut 
I  Ge.  III.  52.  ]  •  plurima  cervix^V 

coniemplaior*     Item  prognosticon  eet  anni 
futuri,  fertilis  Tel  infoecundi» 

t  Hoc,  nt  et  duo  sequentia  Kbotia »  )tem  apod  SerriuBk 
...  j   . 

induei.    Id  est»  '  se  infundet. 
ei  ramos  cnrvabii.    Vro^pier  pbmorum  pott^ 

I  Senrius:  injiorem  se  effundst, 

ytu  180.    $i  snperani  foeius.    Si  abundat 
nux. 
pariier»    Siinliler* 


Digitized  by  VjOOQIC 


w  192.  nefuiequum  pingueie^  n<ni  pui« 
gttes  itt  firu^tts. 

paleae.  '  Paleam  ecmira  Mem  ditit,  ({tr6d| 
quae  ejE  plUiilntf  constai^t»  i^iwm  8unt.|ilur^i 
tit:  cancdli,  paleae. 

culmo^,    iStrages  spicanim» 

t  BAdem  apdd  SerTium.  Hicoe  autam  ScboUaftes  pa* 
ieae  legit  pro  paUd  ;  et  sic  olim  lectum  fiuMe.  aimoVi.it 
Philargyrius  ad  h.  L 

T8»  193*  medicare^  Fro  tnedicdmeatis  a-« 
apargere* 

«  e  re  n  /  «  ^«    »  Pro  serere  ^blentes* 

1  Ila  qtuMjn»  8«rf hifi  . 

ts.  IdS.   /allaot'bus4    Quae fallere plerumqu.tf 

ftolent. 

yn.  IM.     et  quamvia.     Ordo:  qtlamyis  citd 

'  quo  querentur  Tidi  ea  tameu  degenerare* 

I  Legendum  erit  coqUerentur:  lioc  enim«  interpretante 
Servio  f  eat ,  quod  Virgilius  ait  v  a  d  aali  ■  t.  Jintiquc  pj^ 
eoda  csHfU  et  eiUk 

\e.  197.    ej^ecjata.    Protata.     . 
labore.     Hominum.    >  Ut   [Aen.  YUL  l&l.] 
«  rebus  spectata  juventus.^' 

I  Haec  iterum  loCo  suo  diYuba  nint  et  apponi  dehiie* 

rant  «d  Tooem  speetata. 

> 

V8.  196.    nu    TfUi, 

V8.  201 .    tembum.    *  Na vidulam  brerem. 
eubigii.    Surtum  agit,  remigat,  impellit ,    uf-i 
get. 


Digitized  by  VjOOQIC 


80S    SPECmER  SCl!0£IORtW  INIDITOROV. 

-.  '.  I  I  Utrumque  scbolion  apod  SerViimi  legitur*  Id  «hcav 
8i)tem  recte  probavit  Dorvillius  sursum.  pr«  vulgari  rvp* 
sum.    Yide  Bunn.  in  Yar.  Lect.  ad  h.  1. 

td.  204;    pta^ierea*    ^  Astr6loj^aiii  rtuticam 
djcit. 
Arcturu    Peri^farasifl  ^est  pro  Afcturum  sidiUi 

I  SerVius;   Jam   dielt  ^   aitroloffam  rusiicum^  tta  ut 
'     nawgarUany  nosse  debere. 

T8.  206.  hoedorum,  Antiqui »  antequam  ad- 
apiratio  esset  inventa,  F^^Iitera  utebantur:  et  quod 
nos  dicimus  hoediy  illi  Foedi^  et  nos  Foriuna^ 
illi  ortuna. 

hoedorumque  dies.  Aurigae  si^um  ert: 
'  hoc  longe  -a -.SeptemtriQne , .  cujus  pedem  conui 
Taiiri  una  stella  adjungit. 

•  lut^idus  anguis.  Tres  sunt  ai^es  in  coelo: 
unus  inter.  septemtrionem  esl ;  alter  ^  oflicii ;  tertiis 
au^tralis,  in  quo  Crater  et  CorvuSi  de  quo  nuac 
proprie  dicitur. 

I  Servius:  haud  lange  «-  cum  cornu  -»  conjungit,  Co* 
dez  G,  pedi  comu  T.  u.  s.  adjungit*  Aoster.Scboliasta 
videtur  cornu  dat.  cas.  accepisse.  «  9  Leg  OphiucMf  ut 
iapod  Ferriuni*' 

ts.  206.    vectis»     '  His  qui  vehunlur. 

1  Servius  addit :  cujus  sigmficafionis  participitpn  IaH' 
nitas  non  habet. 

TS.~  207.    PontuSm    llegio  Asiae, 

0  sJri/e ri.    In. quo  ostreae  multae  sunt. 


Digitized  by  VjOOQIC 


sFsanEir  sc&ouoRuii  ineditorum.  m- 

'  A&ydu  '  Gvitates  HeHesponti »  quae  periculoso. 
fretu  segregantur.  ^  Yel  Abydi  conchuiw.  $iiitt;  ua^. 
de  fit  purpura. 

I  Nempe  Sestos  et  Abydos  |  ^uae  ambae  oominari  de« 
bueraiit,  ut  apud  Servium.  »•  a  Posterior  anoolationis  pars 
apud  Senrium  non  iegiturt  estque  ea.  satis  inepta.  j  .. 

T8.  206.     Libra  die»   Libra,  aequinoctium  au« 
tuamale ,  '  in  quo  Sol  in  Libra  fit :  Teraali  enim  in 
Ariete  fit.  ..... 

die.    Pro  dtin^ . 
.  die  sonintfue.     Antitheton:    diei  somnium 
reddidit  non  nocti;   ^  uen*  enim  per  somnmn  Mgni 
quod  per  id  tempus  diei  somno  opera  daUir»  '  JU-» 
NILIDS  dicit. 

I  ServiQs:  guod  Jii  SoU  fn,  JAbrti  po^ito»  T^ern^U 
tnim  aequinQctium  Sol  in  Ariete  potitus  e^cit.  —  a  Boq 
quorooHo  legendum  sit,  ignoro.  Desideratur  itermn  haec 
annotatio  in  Philargyrii  Qommentario. 

Ts.  2Q9.  ^i  ftfediun^  luci  aique  umbris^^ 
Eodem  antitheto:  nam  luci  umbram  non  nocti  ^red^, 
didit.  ,. 

hordea.  'UsurpatiYe;  tred  casus  t^ntum  plu-* 
rales  dicuntur. 

eeriie  hordea.  *  Notandum,  quod  fruipen» 
t9  autumno  seri  dicat:  legiunina  autem  vere. 

1  Badem  apud  Servlum.  -7-  9  Tantum  non  ad  verbum 
baec  apudServium  ad  vs.  308,  reperinntar. 

T8.  2tt.  usque  sub  e^iremum  brumae. 
'  Bruma  a  breviore  meatu  Solis  dicta ,  finitur  yill* 
m.  Jan,    Non  ad  brumae  finem  dicitesseserendum, 

i4 


Digitized  by  VjOOQIC 


810    SPEGIHiaf  SCHOLIORUir  INEDtTORIIH. 

id  est  non  usque  ad  ipsum  diem;  qtiamYur  aliler 
aonpsit  Yairo* 

iniraoiabiliM,    Durae. 

I  Prior  pars  sdiolu  item  in  Codf  G.  l^tnr.  Posteii- 
or  b!c  emendatius  scripta  iridetur  «piam  apad  Serviiun. 
Apud  ueutram  autem  YarrQiiis  testimonium  citatur. 

T8.  212.  ei  Cerenle  papa^er^  '  Ko  aulem 
Ceres  levaT^it  euram,  lugens  fi&am  euam,  aomno 
impleta.    JUNIU08  dicit. 

I  Eadem  interpretatio ,  simnl  Cttm  duabos  aliis ,  le§^« 
turin  Godiee  G.  Haec  i^utem  iterum  in  PHIargyrii  Gon» 
nent^iio  desideffatur^ 

vs.  213.    iegere.    Seminare» 

ei  jamdudutn.    Pro»  quam  primum, 

T8.  215.    ti  e  r  e  /a  bis,    '  Haec  faba  fit«    Fabifli 

veroinudtata  declinatio  est,  ut  ^  Gominianua  ait^ 
Mediea^     *  Quam  Xerxes  pugnans  ad  Medos 

rapuit,  yel  translata  est  in  Graeciam;  naturaroque 

hujus  herbae  respicit:  uliQ  eaim  anno  seritur  fre«t 

'^{uenter  procreatur. 
eaiio*    ^Semen. 
Medica»    Herfaae  speoies, 

I  Conf.  Tarro  de  Ling.  Lat.  p.  toS.  et  i43.  et  Senrios  ad 
hf  1«  Fa  bis»  Contra  rationem  dictum^  quiafruges  omnes  /m 
meri  smgudaris  surU.  -»  s  Cominianus,  co]U8  mentionem  ooq 
.  facit  Servius  >  Yidetur  esse  qui  a  Cbarisio  p.  i53.  diseriis^ 
simus  Grammaticus  vocatur  et  ez  cuius  operibus  iosignia 
pliquot  fragmenta  ezstant  apud  eundem  Cbaris.  p*  iS^.  i6o. 
198.  aia.  137.  et  «38^  Sdto  aulem,  Yossiom  jam^  rtk^ 
rente  Burm.  in  V.  L.  ad  h.  L  verba  itf  Conumama  ait 
adscripsisse  ad  SenriuRi:  ^ua  re  sp|^et|   )iunc«   quem 


Digitized  by  VjOOQIC 


SPBCnRII'8GH0I,I0Iin]II  IinEDITORUH.    311 


Codicein,  a  protitio  possmore  oon  omo^oo 
i&tactuin  relictum  essa.^*»  3  Nod  admodluni  pnirleniet 
baec  sBDotatio  ooatracta  est  ex  Servii  scholio:  Medictu 
Maw  u  Medii  translata  4$t  in  Gracciam;  quo  tempore 
mm  Xeraep*  imfoserai.  Hujus  plena  Veneiia  est:  et,  ut 
.  dieit  DionjrsiuSf  trium  foiiorum  esi  J  semperque  virens. 
Quod  auiem  ait  putres  suld,  naturam  ipsius  herbae  re« 
tpieit:  nam  uno  anno  frequenter  seriturf  postea  aliquot 
4UUUS  sponte  proereaiun  -«  4  Lege»   ut  apud  SerTium/ 


▼8«  216*  venii  annua  oura,  Medlcae  os« 
tendit  non  esse  curam. 

T8.  21 7.  cand id u9.  '  Non  enim  a  oapite  sed 
dorso  oritur»  id  est  in  medio  sui  apparere  incipit 
non  a  fronte :  vel  quia  in  Aprili  mense  Sol  in  Tau- 
ro  esl. 

aperii.  Bene  aperU  ^  quia  Aprilis  (ab)  ape« 
liendo  dicitur. 

I  Seryius:  Non  enim  a  eapite^  sed  a  dorso  oritur^ 
id  esi  y  a  medio  sui,  unde  indpit  apparerc :  nam  eapar* 
te,  qua  mutdatus  est^  oritur,  non  a  fronte.  Apent  aw 
iem  ideo  ait ,  aut  quia  ApriU  menst  Sol  in  Tauro  est , 
qi/^  cuncta  aperiuntur^ 

TS*  218.  adverso  asiro.  'De  Tauro  dicitur, 
cum  quo  Ganis  occidit,  quod  Nigidius  ait  Taurum 
lidversum  inter  sidera  looatum  quod  posteriores  ejus 
partes  qui  primi  veri  sunt  humidiores  habentur, 
priores  autem  ideo  quod  stati  existanl  dcoiores. 
JURILIUS  dicit. 

I  Ad  corrigeikdam  hanc,  «piae  in  Philargyrii  Gompen- 
lafio  iterilm  desideratur  y  corruptam  annotatioikem ,  fku* 
stra  aui^iUuiii  petimus  a  SerYio.  Parlim  haec,  sed  coi^ 
juptius  etiam ,   legitur  in  Cod«  G.  s^d  magis  intelliger^ 

noM 


Digitized  by  VjOOQIC 


Zm    SPECinSir  9GH0LI0RUB  IREDmmUI; 


0as  eorwenit  «ferso  «^ro  iaunan  diQi.f,  cum  Oums 
^ :  deniq^  Nigidim  ait  taurmt  amirmnt ,  v^  siderA  lo* 
fatum  vel  adver$urn  astris*  Xpsa  Higidii  yerb»  ex  Gom* 
fDentario  Spbaerae  Gra«canicae  refert  Serriaf:  «  OftOif 
enim  Canicuila  0pn  Cancro  ,  in  calumem  penit  atm  Gemir 
nis ,  oecidu  cun%  ToMro.'*  Gf«  Rutgersius  Var*  Lect  p.  syS* 

ys.  21Q.  robustaque  /arrn,  »  Plus  enim 
Tiriiipi  habent  quam  legumina,  et  tempore,  quo 
Atlantidcs  occidunt,  sunt  serenda*  Atlanlkles  au- 
tem  virgine^  sunt  numero  VIL  quarum  Qomii^: 
Alcyone,  Merope,  Celaeno^  ]£lectrai  St^rope,  *. 
^aygete.    ^ 

eoae^    Orientes, 

eoae  abscondanfur.  '  Id  est  matutino  0C'« 
casus  faciunt :  nam  cum  Sol  in  Scorpione  XY  K|« 
ILajas  Yergiljae  qccidunt*    JUNILIIIS  dicit. 

Atlantides.  Id  est  Plciades,  hqc  esl  Verg^ 
liae,  quarum  nomina  sunt  sicut  diximus.  Atlanti* 
des  aUquando  sex,  altquando  septem  tidentur;  in 
KoTembri  non  videntur  a  nobis. 

ftbacondantur»    Id  est  in  NoyembrL 

I  Quae  his  quinque  scholiis  eipODuntury  uno  sdiolio 
complexus  est.Servius:  Frumenta^  quae  plus  haba^  vi' 
rium ,  guam  legumir^u^  quo  iempore  nolUs  Atfflntides  oc' 
ciduntf  sunt  serenda.  AtlanJtides  autem^  licet  septsm 
fUissc  dicantur^  sex  tamen  ^  sicui  supra  [ad  vs.  i38.) 
dictum  estf  vidtntur  in  codog  quae  Novembri  nfense  iio* 
bi^  incipiifni  noa  ^^ri*  Cqm  e^im  Sql  in  Scarpion^ 
fuerit  I  oricnte  Scorpione  g  occidit  Taunus ,  in  quo  Ver^ 
giUae  sunt^  id  est  sexto  Idus  Novembris*  «  9  Ma)ami| 
-  septimam  Atiantidum  ^  oiuisit.  Sed  eam  mox  menorat 
ad  vs.  asS.  •»  3  Phil»rgyrii  Coramentarius  ad  h«  L  taoet. 
Eadem  autem  aanotatio  prostat  in  God»  Gt 


Digitized  by  VjOOQIC 


fnCDIKK  SCHOUORVM  imEDIfORUK^  U* 

;  ^irt.  222.     Onos^^t.    Cretica* 

Coronae*  '  XII  signis  proxima c  quod'  Uber 
pater  Ariadnani ,  filiaTn  Jotis ,  uxorem  aaam  cuni 
jcorona  ia  coelo  dedicavit ,  quam  coronam  Tulca* 
mm  abatolit  ad  uxoria  insigne  et  inter  sidera-  tolto* 
payit.    JUNILIDS  et  GAUOENTIUS  djcit, 

I  la  Philargyrii  Commentario  hoe  scliolioil  iterbm  de- 
*  sideratur.  Ad  corrigeHdum  autenM'  ppoderit,  qui  Ticissira 
binceorrigipoierit,  Codex  G.'Coroiia«t  XII  tttUaeti" 
gms  pfoximtie ,  in  qaas  Ariadmi ,  Uberi  uxor  ^  trantfi" 
'  gurata  est:  eum  enim  JUbef  pater  Ariadnam^  Minoie 
fiUam^  uxorem  duceret^  Vidcamts  ei  eoronam  obiidit, 
qmm  €ui  uxoris  in  signo  et  inter  sidera  coUocaviL 

vs«  224«  tnviiae  ier,rae.  Tem enim, cpum^ 
do  aratur,  quasi  quaedam  vulnera  patituv* 

va*  2294  {anie  occaeum)  Ma^jae.  *U  est 
Allanlidem ,  quae  de  illis  una  est :  una  emm  d^ 
Yergiliis  tsU  8e4  P^r  ujuim  onm^  ii^tdligimua.  Tro« 
pus  Synecdoche.  i 

vs.  227.  vilemque  faselum.  Id  est  plu- 
rimum:  abundat  siliqua,  gcnus  leguminis/  (|upd 
nos  feselum  dicimus« 

T8«  228.  Pelusiacae.  Idest  AIexandrinae;noQ 
pvetiosae;  de  oppido  Pelusio  in  Aegyplo,  ubi  len- 
tis  magna.  Moris  est  poStis  epitheta  rebus  '  dicere 
aut  aloco  ubi  nasounlur,  aul  ubi  optimae,  aut  ubi 
plurimae.  Pelusium ,  oppidum  apud  Alexaiidrian^ 
prope  Nilo. 

aspern^bere.    JispernBi^xiB^ 

I  Lege  dare. 
ySf  229.    eadens^     '  Vemo  tempore  occidena* 


Digitized  by  VjOOQIC 


tu  9iPSCEHEif  scaiouoRinK  imDnoiiinb 

Bo6ie9.  ^  SidiM,  ciqus  ocoawf  taide  Wdf^Uir; 
ilecidit  «oim  cum  quatuor:  Tauroi  Geminaa,  Cu- 
cro  t  ItMBe ;  quare  hic  primam  partem  occaffis  qusi 
hoc  C8t  cum  Tauro  inteUigi  oportet  ut  Tere  legumi^ 
aa  aeri  iadicentur,   noi»  aestate^    JUNIilUS  dictt, 

f  Et  ita  Servins*  «»  t  Haeq  antiotatio,  qua  Philargjrii 
.  Comment&riaf  caret »  sic  legitar  in  Co<L  G.  oc^assu  iank 
midUuri  dccedit  enim  cum  IV  ugnUt  7Vicro«  Gmmms  ^ 
€Umcro%  Leone,  ^erm)  $eiUce$  tcmpQre^  tunc  emm  ced- 
ditf  qmndo  tybditf  qmre  hie  jprim^  p^rtem  oowm 
^  eum  T^mro^  inteUigi  oparUt ,  itf  Pere  legumma  eeri 
indicentur^  nom  oMate% 

yie.  230.  ud  mediae.  '  Omnia  compIexuB  ert 
tes^ra:  Terium,  q[Uolegumeiiseritur;  autumnunh 
quo  frumenta* 

pruin a f •  Pmioa ,  roe matutino  tempore  * con-> 
gelala* 

I  Hoe  inttiam  est  longiorif  scboUi  ({uod  babent  SerTii 
Conunentani.  ^  %  ^  Godei^ 

T8»  232.  per  duodena.  '  Propler  annum  di» 
visum  in  quatuor  tempora ,  dimenmimque  id  eel  or« 
dinatum  per  XII  aigna  mensefque  XII. 

mundi  Sol^  An  mundi  aatraf  UtnmEique 
dici  pote8t« 

I  Senrinst  Ammm  dipisttm  im'  gnatuor  iempora.    St 
per  duodecim  signa ,  ddbdecim  mensee  uccipimus. 

▼8.  283.  %onae.  Translatiye :  nam  prbprie  z<mae 
in  terra;  sed  pro  <  paraleloes  posuit  id  est  circulis^ 

1  Codex  G.  pro  purniocie.    Lege,  ut  apud  genriuma 
iiro  purnlleiis^ 

tl* 


t 


Digitized  by  VjOOQIC 


BPEGIIIKN  8CB0LIOR.tTM  IIIEDtmtni;    $» 

Ts.  285« '  .exiremae»  '  Zonae  septemlrionalet 
•i  aurtValefl»  JUNILIUS  diciC. 

▼8.  237.  duae.  SolBtiles  et  aiistrales,  JUNI-' 
LIUS  didt. 

ys.  238.  vta  seeia.  ^Zodiacus,  circulua qaem 
nos  Signiferum  dicimus.    JUIflLIUS  dicit, 

1  De  Uibus   hisce  scholiis  ne  litera  quidem  legitur  in 
Pliibrgyrii  Commentario,  ^  t  Codex  <»•  sohUUaUi^  af 


▼8.  239.    ordo,    Circulus, 

T8.  240.  mundue.  'Procoelo;  nam  miindi 
nomihellll  elementa  continentur:  igniSi  aiSr,  aqua, 
terra.  *  Jam  definitio  est  nostri  dimatis  id  est  habitli* 
tionis,  quaci  a  Septemtrione  incipiens,  in  australi 
desinitplaga.    Aratus  et  JUNILIUS  dicit. 

ad  Soyikiam*  *  Scythiam  dicil,  cujqtmoii* 
tes  sunl  RJpbaei, 

I  Godez  G.  mundus  pro  coeio  accipitur:  mtm  muFuH 
momiae  quatuor  eUmenia  eoidinentur^  quemadmodam  «K- 
.  gjUur  mimdm  in  sepiemiriomUem  plagam ,  iia  deciinatur 
in  aueiralem»  f-  s  Posterior  pars  anRotationto ,  qua  cai:et 
iterum  Pbflargyrii  Gommentarius ,  totidem  Terbis  legitur 
^pttd  Serrium:  qua  re  coDfinBari  TideoMis*  id  qapd  ste* 
pius  diximus,  magnam  Pbilargyrii  laboris  partem  lateie 
in  Ser?ii  Gommentariis  ^  3  Hoc  scbolion  in  Servii  Com«» 
mentariis  rectius  adscriptum  est  ad  Riphaeasque'  arces. 

T8,  242,  hio  vorie^,  '  Id  M  Seplemlrio:  in 
bao  parte  in  Septemtrione  Arclos  Astrologi  Aidlam 
pieturam  deaignant  nolMs. 

eompor  eublimie.  ^Haec  pars  mundi  sem- 
per  a  hoIms  rideluv, 


Digitized  by  VjOOQIC 


^c 


m   9EK0IKEN  SCBOIiORnM  INEDITORQH. 

.   ill^m,    Id.esl  munduni  sub  pedibos. 

t  G>rruptiu8  etiam  Cokex  G.  Sep^emiriona  Arciosi,  mi 
"  ArMus  dicUy  qutnn  seeumdum  clima  nosUi  eoeU  Areti' 

cus  circulus  contra  orittntem  invenit  et  con^^a  Areticus 
^.f^pixi^  non,fxcurnt :   quapropter  pjnrtem  iUam  effera  A* 

strologii  mlla  pi^ura  desigfuuiU  —  a  Idem  apud  Serftuin 

legitur, 

.  V8,  243.    8ub  pedib.us  Siyx.    '  Idestaxem 
ociou  quae  est  australia,  .quae  nunuiuam  (a)  ao- 
|l>i8  videtur,  sicut  boreus. 
Styx.    Quas}  de  iiifens, 

I  Lege  ,  ut  apud  Senrinm ;  id  est ,  avem  -ifotium ,  id 
est  t  WstraUm ,  qyi  a  nobis  numquam  wdeti^r :  sicut  So» 
jreuSf  {id  est  SeptcnUrionalis  ^  a  nobi^  semper  videtur).'*' 
Mire  autem  ait  SXjx ,  quasi  de  inferis. 

Tt,  345»  aircum  perque  duas.  '  GirGum 
enim  et  per  utrumque  labitur,  majorem  cauda  lan^ 
gBDS  alvoque  complectens  minorem. 

in  moremjluminis^    Duas  arcto^. 

T  Servius :  Ei  circum  enim  est  ei  per  t  nam  per  utram» 
'  que  Idbitur,  id  est  inter  duas:  majortm  c.  t^  a.  e.  m. 

TS.  246«  meiuenies.  '  Hae  duae  pellices Ju« 
nonis  ftiisse  dicuntur:  quas  postqnam  Jupiter  in 
tidera  reppulit ,  Juno  rogavit  *  Thetim  stiam  nulri- 
cem ,  uxoremque  Oceani ,  ne  umquam'  pateretur 
oocidefe.  Inde  nunc  metuenies  dioit.  GAUD£N« 
TIUS  didt. 

I  Totidem  verbis  boc  schT>lioQ  legitur  in  Senrti  Com- 

'  meDtariist    Alterotrum  igitur  verum  esse  d<(bet :  aut  Gau« 

4entium  usum  esse  Servii  CommeQtariis : .  aut.Giia^^iitii 

.    .  Coiu* 


Digitized  by  VjOOQIC 


siTOinR  scHOLio&uit  mEBtroftiErif:  si? 

€o«fii«ntarios  deinde  eb  alUs  «dhibitM^M  a4  Sehrii 
Commentarios  locupletandos.  ^ioio  enim  suspio^ri  S«ipX 
vium  usum  esse  Gaudentii  Ubore  priusquam  constet, 
quod  etia^num  igooratury  Gaudefttium  Servio  aetate 
anteoessbse.  —  s  Thetim  malo  sa^ipsit  ^to  Tnthjn.  Ct 
•upra  p.^?67.  l  ^ 

*  ..       * 

V8.  !tl7.'    iltic  ui  phrAtiis,n.(.    .' Hicj'variae 
philosophorum  opiniones:    alii  dicunt  abscedentem 
Solem  a  nobis  ivi  ild-  Antipddifs ;  •  l^Brnegant ,   ied 
Tdliml  iHic  esse  tenebras  perpetttafs.   ^ 
tnijempe^ta;    Hdn  a{jta.  .1 

t  Haec   in  ServH  Codim.  annotata|  supt  ad.  vs.  s43, 

va.  248.    e/  obtenta.    Longa;  .  f        */ 

ei  obtenta.    Juxta  Epicureos  dubilat..d9  ea 
causa ,  quod  nobis  ortum ,  illis  occasum* 
•    Vs.  249J    Auif^ora.    Sdl.  '      ' 

▼8.  252.  kinc.  Id  est  ex  ratione  astrologia^l 
Et  jam  conclusio ;  haih  hob  <{]eit:  nbii 'sin^caUBa 
intuemur  siderum.  ortua  ek  ^oooasus:  binc  imiTersa 
noscunturj    »^GAUBBNTIU»  di€it.  \ 

I  Haeo<.Ga«|deptii  raanotfttio  teqne   tf8ium.Je|itur' in 
Sc^ii  Commentariis. 

V9.  254.     infidum.    (^ericufoeiJtti.        *"'/      ** 

»i7»;^e/;/ere.  ..Naviigaye-.i      "^    '• ♦   ^:  . 

marm>or.    A^quor»  niah^.        .     •  .       *  <       »  • 
-    T8»  21^    iemp^9tiva*m^    Oppoiftiflati& 
evertere.    *  Incidi.     ^  -  .- - 

I  Servius  Stephan.  notaht^lBurinaniio,  exddere. 

m 


Digitized  by  VjOOQIC 


ft)8  artcainN  scHouoauH  iKEDrroiitnL 

,  ,  19$*  8S&    f^«reffi«    ^  Vemo,  aotiTO«  'aQtuBmo^ 

liibeniOk 

«   diifersi^»'  Quid  lam  diversum  esl,  quam  ae- 

atisis 'et^hiems/ 

.-' j   - .»*    • 

I  Codex  G«  Parem ,  fW  e$t  Ferno ,  Aesiho^  Autumno^ 
IfybemOf  id  esi  aeqmU  triwn  mensiwn  in  tmoquogm 
r  «imt  tempore^  id  eside  calore  ei  frigors» 

;  TS.  S!5d.    CQniineL    PfohibeW 

T8.  260.  'mulia  /Qreni^  Ocdo  est:  nnilU 
maturare  datur  qua^  foreitl  in  eeremtate  cderiter 
properanda ;  nam  male  quidam  foreni  » |Mro  ecm. 
pet  tolunt,  ut  sit  eensus:  Multa  sunt  properanda, 
quae  matuwure  dntur.  , 

i  '   t'Lege:  praeseniis  iemporis,  tit  apud  Serfiaiiw 

vs.  26L    proQudii*     '  Cudendo  dicitur  ex- 

ifjfrat^,    ... 

y.maturare^    Ccleriter  agere* 

t.iUkt  legendam,  ut  opud  Serviniiis  euiendo  eximmaif 
aut:  procudii.  A  ^ufyn^  dieiUgr  id  esi^exfemmL 

i.  Y8«  9ff2.  limire^*  '  Dms  signi&tatianes  ha« 
bet:  sive  naves  significat,  sigmficatque  Tasa  coo^ 
caTa,  in  quibus  pt emuntor  uvae.    JUHILIDS  disit 

I  In  PhUargyrii  Commetrtario  haec  non  inveniantor. 
Code»  G.  UQtum  tton.«d  Tcrbitm :  I^ree  duas  si^fi' 
eaiionf^  hafkU^nam  inieli^itur  Ikocr.nomfne  it  pro  mii«* 
hus  ei  uro  ^ase  concapo ,  uBi  ura  portahir»  ^ 

V8.m..A¥#r    DeSst/aotf. 

aui  numeros  impreseii  aeervis»    *Tes* 


Digitized  by  VjOOQIC 


ff tcnmi  ^smioucHini  nfEBnQRCM.  n§ 

f  Uem  9fvtd  Iffsxjnu^        „ .  .. 

1F8.  265,  Amertna.  Vrhn  IlaHae ^'  idyerrfilM 
#9l#*  drot  futm  vimiiia.  oiuIU  nasciintiur,  rquibitf 
Tites  ligantur. 

I  Lege:   in  VesimU^  cujas.  jpopoH  iaein&iit  Poiyfa.IL  . 
94.  et  Plin.  H.  M.  IIL  & 

Tt.m'/aaW#.    Plexibilis.                   ^^      ^* 
/tseina.    In  qua  casetis  premitur* 
r«6ea«    '  Rubii  oppidum* ^ 

1  Rnborgm  )ifm)nii  H<lrtiL  9«t.  fi  5«  i^  ad  qoem  lo^ 
com  Gommeiitator  toIus  Crpqnii :  Ai  BttAf«  cppidums 
kine  putant  aUqui  dixiue  ftrf^iium  •  Vwtc  /acUis  rubea 
texatur  fisetm-^m^^    ^» 

Yo.  267«    i^rreie.   Tracparale  ptmem. 

frangite*    Holite. 
■  W.  209«^  fat  ei  Jura.     '  Faa  ad  homineaf 
jara  ad  Deos. 

rivoe  deduoerem  * Siccare  ;  .  nam  irrigari 
induoere  eat. 

-  I  Sei^luf:  fas  etjura  sinunL  Idestf  diinnahfnui^ 
maque  jura  permittunt ;  nam  ad  religionem  fas  ;  jufU  ^ir-^ 
tinent  ad  homines.  — >  %  Serrius:  Id  est ,  siceari  ;  nam 
irrigare  iHductre  esL  . 

▼8.  270.    reiigio.    Dinjna  humanaque. 
V8   271.    insidids  avihue  moliri.'  ^^oH 
4e  ati(«upa!tiohe  didt »  aed  jubet  a  satis  prohiberi* 
vepres.    ^MascuIini  g^neris. 

:  I  Godez   G.  Von   de  aucupaiione  loquitur,  sed  aues 


Digitized  by  VjOOQIC 


ttto    aPECIMBN  SGHDUORIIVmEDIXQltm 

«  nihU  improbus  anscr,"  —  9  Cberius  Codez  G.'  VepreSf 
spinosum  virguiU genus  ^  masadM geneiis\  Ut  [  Aen.  TliL 
,  64&]  «  fPi^^i.  fVr^panf  Sfnguine^^res.^^^ 

tiunu  *^ 

Am^ef^ar^r-^M^iffgm.  *. 

▼8.  273,    iardu    Onusti« 
agiiaiorm     '  Yerbera tor y  ab  a^ndo* 
aselii.    Dejninulive#  "  ' 

I  Ita  quoque  Serfius*  ; 

Vs.  274!:    ii^lib*u8t  *«  Abuiidaiita>mr  - 
lapidem*    Molam  ifaahdilem.'" 

I  nttiimqae  scfaolion  item  apud  SnrviiuHrv. .    <  ^ 

▼8.  275b  incm^umi  *' IiicoiBpositum!  motaid 
rignificat.    JUNILinS  dicit. 

.  tiauiairae  mti^sam  picteurbe  repo^ai* 
*  Quia  pix  in  agria  nascitur.  ^  • 

inem9um.  &6paratum,  fefectUnu  CiAUDEH'' 
TIUS  dicit.  >' 

t  PhilargyrK*  CommenUirias  iteruto  tac^t  ad  h.  L  —  i 
*'ita  '^oqud  Ser?Lu9«  '      ^*  j 

.'•..,:.  ,  •    .  .f       ■  -    ^      -     •      .,    , 

V8.  276.  ipsa  dies.  Ordo  est:  Ipsa  Luna 
alios  die?  alio  ordine  dedit  felices»  jsed  alios  aliis  ' 
^petw^  aptos.    JUNILIU^  dicit! 

«rxiJcHiax  ^f  i^rebu^  (^etenim  haec  avnotatio  noa 
reperitur  m  Philar^rii  Cbminentarioyr  sed  in  Serviana 
transiisse  ridetur« 


Digitized  by  VjOOQIC 


^ECIMER  SGHOUORUH  IllEDITDllUlf.    tlt 

ts.  877;   pallidus    '  Quia  palBdos  facif. 
or«iit.    Iiifenit]& 
I  Ita  quoqne  Servius* 

T8.  278*    Eumenides.     Steriles,   qtiae  sunl 
deae :  '  catheufemis  mond  menjdes  Vo<iantui'« 

eatme^    Fjliae* 

n  e/ando*    Sacrilego* 

s  Ex  compalratione  Serviani  scholii  lacile  apparel,  hie 
lojiendfim  esae  tue^  e^fiifffjti»  iumenides  vdbantiir»  loiiii^ 
aMmm  est  quot  vitiis  Yeterum^  praecipue  Schoiiastarufh^ 
Inoattrattonci  inquinaiae  sint  ilio  aeculoy*quo  Graeca  iatinig 
charaoteribus  scribebantur.  Librarii  enimy  antiquiora  ez* 
eraplaria  describentes  ,  vel  Graeca  plane  omtttebant  ^  qnae 
m  majorem  etiam  dificuliatem  perit,  vel  iiterarum  duo-i 
tus,  4aahtum  pdteraht,  pbgehdo  imiubantur:  sed  ita  ple* 
ttnaque,  nt  ptodant,  ha^c  ab  iis  non  foisse  intelledtai, 

T«»279.    Cdeum.    '  PoStanu 
lapeius.    Gi^as. 

mevUs,    Hiilta  ti^ni&cat;    sed  hic   cruJelis^ 
Aliquando  /oriem ,  ut :  ^  ubi  saeyus  jacet  Hector* 
Aliquando  poieniem^  ut :  ^  saevae  memorem  Juno- 
iiis  ob  iranu    «JimiLIUS  diclt« 
Typhoed.    ^A  loco  Gigaa» 

s  Qoid  hoe  scholion  sibi  Telit  ^  plaae  non  intellfgiA»' ' 
PeerUuunpius ,  a  meconsultosi  opiaatur  PoMUun  corrup-^; 
tam  esse  ex  Japeiumqus,  quod  apud  Virgilium  sequitur^ 
eensetqne  hoc  schoiion  ita  constiiuendum :  Coeum  Ja^ 
petumque.  Japetus^  ut  Coeus ,  gigas,  -a  t  Aeft  1. 99. 
Saevus  M  Aeaeidae  teio  jacsS  Hsctor,  —  5  Aen.  I.  4  ^ 
4  Hoc  s^olion  nec  in  Philargyrii  nec  in  Servii  Gomtnen* 
tariii  reperitur*  «^  5  Neque  hoc  scholioa  inteliigo*  Peerl. 
kampius  iterum  corrigitt  AUus  Gigas. 

V8.  280.    ei  conjuraies.  '  Aloidas  dicH  oten 
el  iafilialem  gigantes. 

X  i 


.Digitized  by  VjOOQIC 


8»    SPEGiniN  SCHOLIORUM  ITnEDITORm' 

I  Lege:  Aioidu  dieii,  Otum  €t  SMaitem ^  gfgm$B$. 
quorum  roemiiiit  Homer.  IL  V.  385*  TAy  fetif  "Af^  ,  Svc  |ca^ 
^ClTO^  ,  MpeeeepSq  f  *£f«UTifc  ,  RflX^f  'AXa^og  ,  Jfray  Kfieen/t^  M 
Jtafit^*  et  YirgiL  Aen*  YL  58a.  K/c  ei  Aloidai  g6minos,  eet. 

T8.  281.    Pelto  Oss^m.    <  Montes  Thentliae. 

tRectiasSerritts:  Felio.  UoKti  Theesaliaci  Ossanu 
Moniem  Thracifie^ 

.TS.  282.    Olympus*    Hoiis. 

Y8.  283.    pater.    Jupiter. 

TS.  284.  sepiima  post  decimt^m.  Id  ett 
septima  decima. 

T8.  285.    Ii6ia.  Pluraliter. 

T8.  286.  nona  fugae.  'Hic  Virgilius  sUiltus 
Tidelur,  fugam  suadendo  aeryis  et  eis  indicaiido 
dies,  quibus  a  rapinis  coatiiieant. 

I  Ad  hanc  sententiam  quasi  req[»oiidet  Senriaas  ^aei 
ut  gtdbusdam  imperitis  mdetur ,  VirgfUus^  auijugam  te^ 
vis  tuadet^  aut  eisi  indicat  dies  >  tpdbus  se  a  rapinis  ahstim 
neantf  nam  et  iagm  de  prefeCtloht  et  cunu  kgtmu^  cet 

T8«  287.    adeo.    Valde. 

multa  adeo  et  rei*  'Biiigene  diTinoMin  teii- 
ponim:  primo  enim  qnatuor  anni  partei  ezaecuhis 
esti  deinde  dies  lunares,  modo  horas  in  ^as  et 
dies  noxque  dividitur.    JUNILIUS  diciL 

I  In  Godioe  G.  supecios  oam  hoc  scbolio  eenfungiliir. 
Faide  Miigens  d»isio  ten^mmm,  oet.  et  ita  hie  legeMlam 
est  pro  duHsionem.  Mox  itemm  meUMs  in  Cod.  Gw  im 
quas  dies  et  nox  dividitur.  Ceterum  de  kac  aaoolatione 
Mc  litera  quidem  apud  Philargyrium  legitar* 

ts.  288.    Eous.    Oriens^ 

i?2 


Digitized  by  VjOOQIC 


*  apieiiiSR  seHouoMii  iif  idito&us. 

£ous.,  BteUn  YeMM9  alii  Jononis,  alii  '  Celw 
H  AuroimefUium  tradimti  qui  c)im  Veisere  de.pul? 
^hriludine.Gontendit:  sed  magi^  Teoeris  §belli|  e^tr 

I  Legendam  Cephali  ut  monttit  Bnrmanims »  ubt  haifc 
~  anootationem  memorayit  ez  Cod.  G.  qoi  babebat  CqM. 

V8.  28L  ei  quidftm*  Ideslnlicpii,  quocl  ^cer*  < 
t»e  penonae  est. 

1  Codex  habet:  quoi  et$  eeriae  pemnaa  ^. 

Ts.  ^.  tnspicaf*  Acuit,  «  findit  ad  apepjef 
airjfllarum/ 

I  Banc  annotationem  Qpboliastes  noeter,  qiiam<piam  ^o? 
.|i|i2ii  nomeii  npp  addit,  videtMr  tamen  ex  Pbilargyrii  Gom- 
mentario  sumsiisei  ubi  haec  leguntur:  impicaf^  fif^ 
Ai  im  mpdum  spifiarumf  ctii  muiiae  $fmi  anstap. 

V8.  S93.    sQlata.    Consolata. 

»••  294f    arguto.    Id  est  i»K>nanti* 

m*  28IS.  aut  dulqis,  '  Hic  Tersus  longiof , 
^  est  uaa  i^Iaba ,  sed  sm^e  Tjtio*    JUNILIUS  d^ii^ 

Vulcano.    Igni. 

deeoquit  hufnorem*  14  est  uvam  passam 
(^ciU 

1  Qanm  omnes  fere,  qua,e  in  praecsedentibus  lunili} 
nomine  citatae  snpit  annotationeSf  in  Pbi}argjrii  Comineiir 
inrip  die8iierentul> ,  in  eo  fete  eram ,  pt  inrtditaii|a  faia^fin^ 
jlanilinm  Flagrium  alium  quemdam  AnMe  interprptem» 
diversnmqjue  a  Junio  Pbilargyrio.  Sfid  prius  a  me  con* 
^ptam  opinionem  hoc  scbolion  egregie  tuetur:  utpote 
qnod  etlamnam  iegatur  in  Pbilargyrii  Comn&entario :  IBf 
yerstts  longior  est  uaa  sjrUabft ,  slui  sins  yitlo  ,  quanian^ 
ifequans  a  sfocaU  ineipii.  Cf.  etiam  ad  vs.  58.  —  a  la  Cfl- 
^tife  perpeiram  exaratum  est  longiorem  una  f. 


Digitized  by  VjOOQIC 


aOi    SPSClllEfT  SICHOLIOHUM  IlfSDIfOHOll. 

n;  296.    ieptdu  femntiB,  buliSentk.^ 

irs.  297.    Ceres.  Bic  metonymi^  est. 

Y«»  288»    iosiaSm  ^  Exusfts  vel  sicca8« 
-t  Leg;  exoBtas. 

TV«  299.  ntiflftf^  ara.  Sereno  coelo  ut  amic- 
tutn  contemhere  possiSy  juxta  '  Hesiodum* 

hiemsm    Frigus.  ' 

sere.    Xmperatiyus* 

ignava  colono^  *  Quod  ignayoa  facit  co« 
lonotf*  * 

X  Seryius :  Sic  HesiodttS  1'Epy.  «.  *H/u  Sgi.  ]  «  TOfOfk 
ffilnlfsof^  'fupa^  ^  Pocanfp  ^  Vofxvijf  ^  kf^MtuP'  Id  ett^tieo 
streno  coelo  ,  ui  ¥cstimeniis  nom  egeas»  «^  s  Et  Itft  £eie 
Seitiur. 

m.  800«    pario.    Parato. 
T8.  801«    muiua.    Id  est  convivia* 
T8.  902.    genial is.    Toluptuosa ,    conTiTalis. 
'  Geniales  hoinined    ab    anliquis    appellati    ^(9  ^ 
quod  ad  invitandum  et  largius  para^dum  cibum » " 
et  quae  consequuntur ,  promptiores  esdent.    JtHil- 
LIUS  dicit. 

f  In  Philargyrii  Gommentttrio  hoc  scholioii  iteram  de* 
oderator.  ^ 

T8.  803.    pressa^.    Onustae;  Ul  solet  auteW, 
sensum  similitudine  conchisit. 
ys.  804.    coronas.    Funes. 
T8.  305.    quernas.    £x  quercu  '  colore. 
siringere»    Decutere. 

fuernas.    ^  Mons  Macedoniae  et-  deriwtiTum 

a 


Digitized  by  VjOOQIC 


SPEGIMEN  SCHOLIORVH  INEDITORinf.    S30 

a  quemi ,  tam  umi  qftam  ratione ,  ul   *  colomum 
a  corillo. 

f  L^geiidum  Tidetur  arbore.  «•  i  Scholion  stne  dubio 
corraptam:  quid  mons  Macedoniae  «Q>i  velit,^non  intel- 
ligo.  ^ed  fere  non  dubito  quin  baec  verba'  ejicienda  sint , 
ntpote  quae  a  librario,  haec  non  intelUgenfe ,  vel  impru* 
.  ^tOJb  bic  adscripta  vidcanUur ,  loco  plaiie  alieno  ^  3  Po* 
stiema  verba  e  Servio  emeqdeqtur  *  nupgw  wu  qmr.  ui^o* 
lumus  a  corjrh. 

T8.  806,  oruentaque  fnyria.  '  Id  est  de 
Mnguine  Adonis,  yel  quae  miceum  eruori  similem 
habeant,  Tel  quod  belli  tempcMre  m  hastiiia  fiuni. 

I  Hoc  flcholion ,  qao  carent  Servii  Commentarii ,  Bur« 
manniis  ex  Cod.  G.  memoravit ;  in  quo  rectius  legitur 
indehasLf. 

Vs.  807.  pedicas.  ^  Laqueos ,  quibus  pedes 
iUaqueantur. 

I  lisdem  verbis  Servioi. 

T8.  908.    auriioe.    ^Aures  grandes  habentas* 
eequu    ^  Ab  equiSi 
figere*    Venari. 

T  Et  ita  Servios.  —  i  Godex:  ahhtqmt,  Quibus  literifl 
xiibil  aptius  sabesse  putavi»  quam  ah  eqms^  Gr.  liv'  2rr«y. 

¥8.  SOO.  Balearis.  I^sulae  Hispaniae  maris, 
Yidnae  inter  se,  ubi  primum  didtur  fundae  milita- 
ris  U8U8  <inTenimu8. 

verbera  fundae.    Funes  fundae. 

I  Lege ,  id  quod  sensus  requirit ,  ut  est  in  God.  G» 
inpentus.  Ipsam  rem ,  sed  aliis  verbis «  narrat  Philargy- 
rius:  BalearcsfundaCffdaapud  insuUu Si^Uaresfun'» 


'  Digitized  by  VjOOQIC 


y 


asA  SPGdiMEir  d(!iidLtdRijH  iinsDrroRinti 

/farvn  u$ut  reperfus  est :  et  uUulae  Buleare^  prime  GpM 
nesiae  dictae:  poit  vero  icum  a  Graedi  oceopataa  tunii 
tfiud  cum  lapiSbttS  fundae  rotamtes  submoverent  adtwt^ 
rios  ,  gmeasincolebarUf  rapx  ro  fidXkay  Baleares  appeUatOi 

Ts.  810«    eiim  Htx.    Gacemphaton. 

nix  alia.    If ivie  (lnusta. 

▼fl.  81 1.  tiuiHmni.  Yemo  et  autumnali  *{leni* 
pore)  ttaipeatates  fiunti  ideoque  nec  plwa  aestili 
nec  liiienis  iit 

sidera    Frigoi^a* 

T  16  tmnpore  addidi  e  flerTtttf  «piid  qttcfai  ibdera  wmt* 
bift  hoc  scbolioa  degitur. 

VI.  813.  fuke^ igil un4d.  Id ^  vigilanter 
^  ifacienda. 

^uti.    ]^raei5ipiUtur. 

imbriferum  ver.  Bpithetoh  est:  an  ti  UxM 
iknbriferum  fu^^rit. 

I  SiBrvius :  prOindendA, 

Ve.  dl4*  ^pice€t.  ^De  matiiribUs  fr^gilHis^b- 
ilsive  dicimus;  nam  proprie  ^iceus  est  cum  foUipu- 
liim  id  est  ettreilium  tumOrem  aris^ae;  GAUDKN- 
tlUS  dicit. 

in,hQ,truii.    Densata. 

I  Si  G^ndentii  Cotiimentarilis  ^  qiii  periit|  faiijiismodi 
lcboliis  referttts  fuerit^  cbjusmodi  hbc  bst,  yrz  sett  ^od 
Ije  hujus  inesrittt  dUslidoM  essfi  oetoeam.  ^6  e  8er?iO) 
\n  cujttS  GommenUrios  transiity  hoc  scholioBLy  eloofrop- 
tum  et  tmtacatttm  ^  sic  ah^  auctore  scriptuia  luisse  doce» 
mur:  Spicos  de  htaturis  frugibus  abusive  dicimus  :  nam 
^roprie  spicus  tst ,  citm  per  culmifoiUailum ,  id  est^  ex* 
'  tremum  tumorem ,  aristae  'adhuc  temes  ih  modum  spicuH 
tMMki,  as»  Sfroretti  rdS  Mlurus  saprs  notariittus  ad  ts.  3». 


Digitized  by  VjOOQIC 


8BICIMBN  SCHOUOliim  INEDITORUM.    tt7 

TS.  316».  iati^niiaw  'Adhuc  tenuia  et  lactii 
plena. 

9iipula*    *  Slipulam  pro  cuhno- posuit.  , 

laoieniia»  *  Lacians^  qui  lacte  pvorupel: 
4aciens  f  cui  praebet 

iurgeni.    Implentur» 

1  lU  qnoifae  SerriuB*  -*  s  Yidetar  dnctaTn  eMise  e  Phi« 
largyrit  scholio:  Stipulae  nomine  pro  etdmo  mbutifur» 
Quo<i  ipsum  hi  Servii  Gommentarios  transUt^  -•'3  Senrius: 
Et  scietfdum,  biier  ladanteni  ef  laeteolem  hoe  inieresse: 
npiod  faMStaiis  eet  ^ume  iee  prmehei ,  bctens  cui  iac  prme^ 
hefur*    E^  quibos  hoc  bcils  eaendabitur. 

Ts.  818.    d ifin t d.    Pro  omnium. 
V8.  820.    euh litn e.     '  Per  subliim. 
iurbtne  nigro.    ^Tempestate  noxia. 

1  Initium  ett  ServiaDt  scbolii:  Per  subUme  porUnreiU 
^ruimm  s^tiem.  •«  a  fit  ita  S^viiM. 

T&  821.   ferrei.    Aufenet,  agilaret^ 

aulmum.    Stipula. 

eiipulae.,  Folia* 

Ts.  328.    ei /•edam.    'Pasim  deafoeda. 

1  Quid  hae  Tooes  sihi  Telint ,  non  inteliigens  ,  suspi- 
cabar  in  antiquiore,  ad  quem  hic  ^criplus  eit,  Codioe 
minus  distincte  ezaratum  foisse  Ecbmsis  poiticu,  Sed  op- 
portiine  Peerlkamphisin  aemoriam  mihireviiGBTit  versum 
Aen.  IV.  195.  Hdec  paesim  Dea  feeda  uiHkm  diffimdU 
in  ora* 

TS.  324.    ex  alio.    *  A  Septentrione ,   qtu   est 
altus;  quia  Auster  humilis.    6AUDEN11U8  dicit. 

I  Ideiii|  sed  pluribus  verbis,  legitur  apud  Servium. 

TS. 


Digrtized  by  VjOOQIC 


m    SPECIMER  SqiOUOIlUM  INKDITQ&ini, 

n.  aaS.  dilnii.  DilegiU  dinol^iu 
eav4u  Ad  alTeum  retulit  flimoniou 
▼I.  8S7.   /re(is  ^firantibus^  ^Kvdpfoofk 

I  Godes  habet  twe^Mn  ipinm» 


y9.  228.    iffse  fqierm  Jupiter,  nam  a^dit 
ruecq» 

in  nopie^    Sro  tenebris  yel  poteftatc  poeuil. 

corusea*  'Correpte;  ut:  ultima  ftihnina.  U- 
nupi  fulmen  esl  quod  coleral,  aliud  quod  inceoidit, 
fiiiud  quod  transfigit,  aliud  medium  ex  qm  pat 
fidflaTerat.  .  ^ 

I  Postreina  icholii  p«rs,  «piaa  mmm  truDCBta  est,  &• 
cile  emendabitur  t  ^^rvio  «d  y*»  ^^*  *  I7ii|aPB  ewii|  >%i^. 
mtn  quod  eolorat ,  alwd  quod  trunsfigit  y  aUud  quod  af- 
Jkit^  ui  €ti  (Aen.  IL  64^.]  •  Ex  quo^me  di»um  peMer^ 
atque  homimom  rex^  FulmmU  affimrii  ^etUU»'* 

T8.  829.    moliiur^    Terrere. 
maxima.    Tota; 

T8.  880.    ierra   iremii.    Qualilur,  morelurt 
Ti.  881^    humilie  pavor.     ^  Quod  humite 
facit, 

I  £t  iU  SerTinf. 

T8*  882.  aui  jtikon.  >  Foteflt  adfeclue  ordo 
Tideri,  cresoente  munero  eyllabarum  per  aucta 
montium  nomina ,  cum  idem  Tersus  ab  una  sylla* 
;|)a  incipit  uaque  «d  quinque  decunit  JUMLniS 
^cit. 

Aihon  ei  RhoJqpen.    Hontes  Thr^ciae» 
Cerauniq.    Mona  lEpiri,  juxla  AdrialicuBu 


Digitized  by  VjOOQIC 


tonCIHEN  SCHOLIORUH  INEDITORUM.    828 

I  De  hac  aiinoUtione  ne  liteni  quidem  legltur  in  Thv* 
largyrii  Gonunentario^  Burmannus  ipsani  sie  memoravit 
ex  Cod.  Q*  Orio  estf  ^rescente  fusmero  jtjri^finon,  pe^^ 
aueta  montium  nomina;  quia  (L  <]uod)  genus  apud  Ho^ 
wneruni  industria  (L  de  ind.)  invenitur  factum  ^  cum  idem 
•  versus  ab  una  syiiaba  indpiens  usque  ad  qumque  sjrllib' 
has  decurriU 

T8.  383*  dejicii.  Id  est  (erit,  |)ercutit|  re-r 
Bonatf 

ingemin^ni  aueiru.  Prius  eQim  fulmen, 
veoLtus  et  plum  in  montibus  fiunt. 

rs,  ddfi.  coeli  menees.  XII  signa,  qiiibqa 
menees  '  agnoscuntur. 

eidera.    Planetae, 

Merva»    CfUstodi^ 

I  Servius  eognoscimus» 

T8.  836^   /rigitft^*    Id  est  nociya,   quod  dt 
gladalia ,  '  peatilifl. 
quo  eiella.    HercurH. 

1  Ita  Codex :  «{uam  voc^m^  qmini  ab  Iroobio  nsnipata 
sity  ut  Lexica  docent ,  no^i  neoesse  duco  mutare  in  scho- 
liis  non  ita  antiquis. 

TS.  387*   Cylleniue.   '  Hercuriua,  q^^a  in Cjl-t 
]eno  monte  Arcadiae^  natus  esse  dicitur* 
I  Eadem  habet  Seryius. 

T8«  838.    ^niiifii.   Annivaraaria. 
refer.    Reddes. 

operaiue.  'Dan8opeTamco9Ti?iis, cimicui(C« 
ta  opera  compleTeris. 

I  lu  qnoque  Senrius.    Post  compbeerii  in  Codiee  ie» 

i»- 


Digitized  by  VjOOQIC 


830    SI^EGIIIEN  8CH0U0RUM  lllBDttOBlnt 

gitor  fcA  ipoijn,  armif  ^uae  dausola  male  blc  iirep^ ,  ot 
bpinor ,  ez  seqaenti »  quod  Jundii  nomine  citaUir  ,  cobfUo. 

Y3.  840*    9ub  casu»    Becursu  Tel  &ie. 

ya»  341«  molfisstma  vina»  'Dulcia»  «^e* 
dtate  caMBttia  et  yeluatate»  $ad  ipaiua  aiuiL  JUHI* 
LIUS  diciU 

I  Ifk  PhiUrgyvU  Qdttn^ea^rio  liaee  annotatiq  itemm  de- 
sidierator»   Apud  SerYium:  mollissima,  Cartniia  aipc* 
ritate  ei  defoecata^  qua^  postrema  yox  Yidetur  perpeFUB 
'    transiisse  in  et  uetustaie. 

Vt.  34^    tH^  '  In  hcaiorem»  iu  tuam  gretiaiiu 

I  Ita  quoque  Seryius» 

V8.  344    dilue.  ^Offbr,  disBolve  fiaccbo  fino. 
Ts*  345.     ierque^    Tet^  ^deus  numero  impare 
gaudet« 

t  L^e  «  Aufftt*  Qnod  est  •TibulB  Ilt.  6.  3,  Avjffir  ef 
ipse  meum  patera  medieante  doiarem.  •^  %  Suat  verba  m 
Ecl.  \]II.  75.    •  Numero.  deus  impare^uideC*^ 

ir8.S46.  cA or tc9* 'EBtpropriecbaevortHncantus. 

I  Sic  quoqiie  ServiuB:  ubi  Bufvu  perpem»  ooajedt 
«pAe6orttim 

'  T8«  349.    tjfUam  dereri^  &abena  ua  '  monam 
Victum  priorem  quum  homines  glandibusTcscebantur* 
redimitus.    GoronaUis. 
I  Ex  fertio  oimgeBdum  est  ^  memonok 

TS.  350,  dei  moJus  (incomposii^s). 
*  Id  esl  ^.saltationem  aptam  retjgioni ,  pec  cx  uUa 
arle  Tenienlem.    GAUUENTIUS  dicit. 

III- 


Digitized  by  VjOOQIC 


t ft c o Mp0 siio»*  * SinUmM quod kieoBipodloi 
l&tiain  ip6a  caraiina  inlelliguntur. 

i  Ad  ▼erbum  tdeo  boe  Qaudentii  schoUoa  ia  Senrii 
G>nimentarib  legttur.  —  »  Godei  babet  tahiatinnem*  ^ 
3  Leges  Sylkpwi.  Bt  ita  qnofoB  l^adum  eot  infre  ad 
tft.  4^5*  |»U  haee  ipsa  Virgilil  verba  in  ettmploin  citantoir* 

Vb.  352.    aesfus.    Pro  stmnitalibile  poeoik 
Te«  964«    euderenf.    >Flare  deeiiierent 

I  Utruraque  scbolioii  apud  Senrium  legitun 

Vs.  350.  ttiiord  mieteru    ^i^rbarL 

Y8.  300.  maie  temperat.  l^ro  non  temp^ 
rat  t  Tel  non  abstinet  \  non  eibi  parcitt  id  eet  unda 
furioiA. 

▼8.  861.  revolani^    Fe8tinant# 

Y8.  36X  m^rinae^  '  Ad  dieeretionem  flu- 
tialium. 

I  Et  ita  Sertiu^ 

Y8.  363.  fulioae.  Quae  YulgO  falliculoe  dU 
tunt« 

Y8.  884.  ardea.  ^'Quaei  arduap  quaih  Yulgo 
*  sarpam  Yocant »  dicta  ^  q[uod  ^  Ctun  Yocem  emit^ 
lit|  oculi  eju8  ardescunt* 

I  Idem  fldiolioB  legttur  in  Cod»  Q.  t^  t  Godex  babet 
eatapanu 

Y8«  365.    impendenle.    Imminente. 

Y8.  869*  praecipiies.  Utrumpro  celeritatei 
an  poliue  q[uod  aic  a  nobis  Yidentur* 

Y8.  367.  flammarum.  Stellarum  purgamenlA 
cadenlia  Ycnlum  denimciaut:  fitenim  hocexabun« 

dan* 


Digitized  by 


Google 


SS2    S^ECtHEN  SCHOUORUM  IlfEDITOKinL 

dantia  fluchioMi  quod  dieHur  dtnntat  aSrit,  unde 
tenti  yeniunt. 

19.  998»  ^olluderfu  'Luderepeiideiite0,oK>- 
Ten» 

'  plulma».  ^QuafolDique,  ni  fiorta  ^pttpots- 
gnificat ,  hoc  est  cardui  florem  plumeimi«  Antas 
diqjit. 

t  BiBendaBdiim  e  Servio:  O^Uuder^-  Id  9st  momi 
VirgiKus  [  AB*  YIIL  €3i.  ]  « Imdere  pendentes  pueros. "-« 
t  Endem  fera,  sed  oniisso  Arati  nomiiiey  habet  Godex  G. 
—  3  Scribendum  poppQS  ,  ut  apud  Lacrai.  UL  387.  et 
PIuTium  U,  If.  ZIIL  41. 

'T&  873.  imprudentibuM.  '  Pro  nesdie&tibtts 
c.  id  est  numquam  obfuit  totis  praecedentibua  agnk 
^el  etiam  valde  pmdentibua  petuat. 

I  Emendatlus  Baec  in  Cod.G.  leguntori  imprudemti- 
hus  id estflfolde  prudentiim »  aut  pro  nesdastihuspesuUf 
id  est  munqmm  ecieniibus  oljflui  imbcr  %  toi  signis  praf 
udentibus. 

T8.  374.    iilum.    Aerenu 
.    vallibuo  imis.    '  Gnies  Talles, 

I  M«).or  ^hpiU  pars  yidetiir  interiisse.  Servius :  Bkit 
uutem  grues  de  v^diibus  fug^re^  non  pUwiam  de  vuUibtn 
^wfcre. 

T8.  375.  a^riae.  Primum  Tolucrea  dicli  quod 
alte  Tol^t. 

/ugere.    Propler  hiemis  sij^um* 

T8.  376.    cuptavit.    Suscepit. 

T8.  377*  arguta*  Stridula,  peraonauB  circum- 
ToUtavit  ae^tatis  8i({num« 


Digitized  by  VjOOQIC 


«  srBOiKiR  sch<»iordm  nntDfTORtJM.  m 

yn^  aSB.  e/.  ve/dr«m«  >  JlfodMfttis  at>  Lydd^ 
pntorai «  qui  Iiatonae  dlienli  aquam  denegimeiiC  ^ 
.in  ranas  canversos»  cum  illa  agerelur  a  Junonei  'in  -* 
Lyciam  penreniens»  Et  Ovidius  ait:  Geres  cum  Pfo- 
serpinam  quaereret  ad  fontem  ^  penrenine  quaerere 
aqiH^  ad  inbendum :  tunc  eam  Lycii  rustici  a  pd'- 
tatu  proKibuerunt,  cumque  contra  eam  enntterent 
flcyiumnartum  turpem,  ita  ilia  irata  eos  conyertit 
in  ranas.  Alii  dicunt  ranas  per  abundantiam  *  quod 
extra  pahides  pelfi  el  serpentibug  cibos  ene  aut 
alioquin  interire*    GAUDkNTIUS  didt. 

fuerelam.  ^  Yox  est  muta ,  ut  ^ omne  que« 
relia  impl«ri  nemus.    JUNIUU8  dioit» 

*  t.Loo^as  boc  sehoUcm  partim  apud  Senrium  legttur  i 
partim  in  Cod.  G.  (vid,  supfa  p.  l38.}  oipisso  tamen  Gau* 
dcntii  nomine.  «^  a.  Leg*  pervaUi^  ServiuB  aceemi,  «•  3 
ll€fettti8  y  quod  iD  Cod.  G«  legitur:  per  ab.  aquac.  -^  4  CocL 
G.  vox  mutua^  —  5  Suut  Terba  ez  Aen.TlII.  Ii5.  •  OniMd  - 
tfiutfdk  Imphvire  mmus.^ 

T8.  &79.    extulit.    Sursum  tulit. 

YS.  380«    et  bibit.    Yulgare  proverbium  'tulit« 

ingene.    Id  est  duplex. 

1  GodeK  tMt.   Tidetar  •niem  ea  ▼ex  ex  snperiori  si&^ 
lio-  Uc  irrepsisse»     Serriost  ecqmnar  Hen&n  puigi  i^ 

Ts.  S8K  arhus.  Iris  enim  ez  Oceano  bibil, 
hoc  est  pIuTias  recipiU 

agmine  magno.  TranriatiTe  militarem  de 
coiTorum  mnltiludine  dixit 

TS.'38S.    Asia.    Palus. 


Digitized  by  VjOOQIC 


m  sFBcms  acioLioEi»  mmmvaL  • 

etrevM.  AdjftAimuv  jiH^  pmt^  diciiiiil  om 
eaCayfliuii)  flu?iiiin»  ((iii  att  iii  LfHm.  «  iDNILnia 

I  Abtnitt  luae  itenttt  a*  Phikifyrii  Comiiitotttio. 

n.  884.  Juloi6u9.  <  Ordo  cst :  Ciranm  An 
prata  duloia  in  ilagiiit  Gaj itri  nqiaftli».  iimmda 
Iraiislatioiie  u«ut  ast :  proprie  riniaffi  *  tuoa  diciuiL 
iUNIUUS  dicit. 

rimantun  Quaenint,  vel  aUiiu  pttacimtairt 
ut  alibi  [  JRa.  VL  080.  ]   »  riauuiturque  epolii.'* 

Cay$tri.    DeSal  Tideaa. 

i  Heqae  hoc  tcholiop  ia  PhiUrgyrii  GoauMnitftffio  fef 
gitur*  ^  t  Loge  uieSf  Serriati  rmufri  irvciam ctc  m pof^ 
fU^  qui  i^tandcs  rinumiur  d»  ritmf  tcmarwm 

V8.  885.  eeriaiim  et  rel^  DeSst  rideas:  hio 
liraeoagientit  ett,  nou  imperantia* 

V8.  887«  tnca^aum.  'Fffuitraaiiimliimiarpah 
nanim  denfa  leTitate  auspenditiir ,  ut  tnfnytF^^  CQipiis 
^pertingeat» 

ge$iire.    Yelle. 

vGod.  G.  imcassum,  Mcii  fhuira:  hmmor  tmim  ^. 
imvm  imm  lejniSmie  smpmdiiur^  rriJqiu  teant.  -«•  a  St 
>apre  (  ad  Yt»  3».)  iemlsbiiur  pvo  isnd0ur. 

V8.  868.    voeain    AdnuntiaU 
^lena.    '  Ranca  ejue  natura. 

I  Senriut:  raucom  contra  mduram  suam* 

'wSf  380«  ei  solam  Tum  enim  dal  rignump  eoia 
•ola   est. 

fs»  380»    nec  nociurna»    Ifec  puellae  igno* 

ra- 


Digitized  by  VjOOQIC 


tPiainN  scsoLtoiiirH  mEDRORinf.  au 

rtvefiittt  ]^^m  flituram ,  noetufna  pdm  eorpen* 
tes »  cum  fideriAI  scintillare  oleum  timoro  plu?iarumi 
Tfl»  aOh    iesia.    '  Lucamam  pro  Tilitate  voluit 
aonmiam»  aac  lyohnum  ut  dependestes  lyohni. 

I  Emenda  ex  Servio :  Propter  vilUaiem  noluit  dicere 
iucmuim,  ied  neo  fyehnum:  sietd  in  heroico  oarmine,  ut 
£Aen.L  7»e>].    •  DepeMdmi irehm.*^. 

irfl.  9UL  fungos.  Globos*  ' Plinius dicil  cuiii 
(rigus  *  aeris  esse  cpc^rit  prohibita  a8ris  crassitu* 
dine»  in  lucema  residet  et  quasdam  yelut  fimgo* 
mm  iniiUtiir  imagineSi 

I  Plinlus  de  ea  re  loqoiiur  ia  H.  N.  lYill.  84*  Bun^ 
dem  dtat  Servius.  ■»  s  Codex  babetyr^gitf  cHs  aerie. 

TS.  883.    neo  minus.    Signum  serenitatis. 
serena.    Serenum,  a  *  aerando  id  est  reseran* 
dot  apmendo  dicil. 

f  tta  salis  distm^  in  boc  Codice  scHptiim  est  Mti 
6#  babet  serendo »  pro  quo  Bunn.  recte  nialoil  aktmni. 

Tt»  384.  prospioere.  Quasiaitt  cognoscitur 
a  ooelo  tempestivo  serenitas  futura ,  ita  et  serend 
tempestas, 

TSk  885.  ohiusa.  '  Perse?era?it  in  translatione  i 
nam  cum  dixisset  actem  non  obtusum  addidit.  JUr 
NIUUS  dicit. 

1  Frustra  iteniin  hoc  scboUon  in  Pbi^argyrn  Commeii* 

Urio  «juaeritttr. 

▼1,386.    neo  frairis.     »Id  est  SoKs;  ergo 

lum  absurde  bic  videtur  duo  tempora  dixissej  noc«- 

tmnom  et  diurnum* 

p6* 


Digitized  by  VjOOSIC 


SPEGDlBIf  SCHOiiORtJM  INEDnORnb 

obnosia.  ^Quae  ab  illo  acoipit  hmmi,  Tct 
00 q[iiod  noceat td  esteoiipem facit*  JUNILIUS dicit« 

t  Godez  G*  Obnoxiam  hmafn  ditit,  pfo  eo  quod  oh^ 
sAtet  noamL  Non  aksmk  hie  wdeUir  tempora  dbdssm. 
noctumum  et  diumum»  ^  s  Meque  hoc,  neqae  qood  laox 
Bcquitur ,  scholion  in  PhilargyTii  CoinmdiLtario  repmW. 

T8«  397.  tenuia.  '^  N^bulae  dicuntur,  quae 
inunineiite  tempeatate  in  aerem  a  yeato  jactanbir 
Tol  aranearum  texturas  dicit  qnae  aimiliter  jactantUF 
per  adra.    JUNILIUS  dicit. 

I  In  CodiceG.  haec  ita  leguntnr;  ienuianebuiadia»* 
tur»  guae  imminenU  tempestate  ob  nimiam  letntatem  in 
'  Aire  ^Mo  jaetaHtar:  iterfi  vettera  Hubes  dixU  tentua  4u^ 
niarum,  quae  imminente  tempestate  per  aSfa  raptantirm 
Varro  in  Epimenidet  %  nubes  veUera  lanae  stahmL  Stc 
etAram. 

ts*  899.  diiectae  thetidi  jileyonogs 
*  Ceyx »  Luciferi  filius ,  habuit  uxorem  Halcyonan : 
a  q[ua  ciim  prohibitus  iaset  ad  conaulendum  ApoHi- 
nem  de  slatu  regni  sui ,  naufragio  periit.  Cujus  cor» 
piis  ciim  lid  Uio^^  delatiini  fuisset ,  llla  praecij»- 
tavit  se  in  pela|;u8,  quos  Thetis  ambos  convertit  iri 
aves  marinas,  quae  Halcyones  dicuntur. 

edluios.  Qui  MdTtuitur,  tel  iolu/o  ore  id  est 
nimiiim  patenti, 

I  Friorem  periodnm  eorreximas  e  Senrio  et  seholiasbi 
Stat  ad  Theb.  IX.  36 1.  (jodez  hahetf  AleOn  desa  et  Ih 
f.  iuu,JL  a  quum  cum  prohiUtut  esset  ad  eonsolamddm^ 

V8.  400«    jaciare.    DiflTerre,  projicere. 
maniplos.    Quidquid  manus  includit. 
YS.  403.    nociua.    '  Avis,  lucis profuga ,  ai  ca-> 

nal 


Digitized  by  VjOOQIC 


SraCIMBf  SCHOUO&TO  IRIDIIO&UH.   W 

Ml  poil  «riii  ooeuum,  pluviam  tigiiificat:  ^m  ia 
tectis  ni  iu  ailKiribiii  canft  iero,  seKmUteiD  og* 
Bifieat. 

*  nociua.  foAqmm  cum  patm  coaeubiiilt  fii* 
GimM  agnoioeiis,  abdkUt  m  in  aihras  et  luoem  refu- 
ipt,  ubi  Deorum  TOluntate  in  avem  coiiTerM  est , 
qua0  pjTQ  tanlQ  boii^ore  ovmibus  imbm  etl  ailim* 
ratioDi. 

i^  Senfins-  hhtc  pso  s«j|oIio  Qimpleziis  ett  i  Noiffm  tm^ 
tem  ams  e9t  hcifuip^ ,  quae  significat  ptwiam  ,  ii  ceci^ 
mritpost  SeUs  oeeasMnu  Dehae  atOem  taUs  eHfabulae 
ffyeiimene  f  pastqmim cum peire  concuhuU^  ef  agnovitfa* 
cinus  esse ,  m  silvis  se  abtUdit,  et  lucem  refugUi  uU  Deo^, 
rm^  foluMtatc  comcrsa  esi  ii^  avem ,  guae  prgi  Uuaofa' 
dmnt  ompiha  o^Hb^s  ^  admirationi.  ubi  DoryiUius , 
reGie«  ut  opinor,  conjeclt  obominationL  ^m  s  Haec  Prdbo 
tribuuntur  in  Cod.  G.  Probus  aU^siin  ieeHs  psi  arbo^ 
ribus  akis  canat,  serenitatem  signijicat,  si  in  ftraminifms 
vd  ramuscuiis  •  •  •  reliqua  desunt  «^  3  Serviut :  Vfcti* 
0ma»  &GhpL  CMat*  «d  Thebk  liL  Sej,  ipMm  Hfyctaeam 
vocat,  Njctd 'Aetbiopum  regU  fUami  ubi  Munclu  «I 
-    Hjgin.  t  S04.  Njrciimenom  cft  Ls^iqrum  emiti^nxX» 

ft.  404»    nttftc^.    Avis. 
in.406*ei  pro  purpureo  dai  ^emUxSeyl^ 
/a.   Avis. 

I  Haec  TOZ  male  hlc  Tideluir  iiTepsi^se  ez  se^uentitius. 

Tt.  406»    levem.    Id  est  nubem^ 
deikera.    AccuaaliTUfl  pluFalie* 
VI.  407«    tntintcfi^.    Hfisus. 
airidpre.    Sonitu. 
jt.  408.    raptim.     Velociter. 

T  f #• 


Digitized  by  VjOOQIC 


m  araaiiii  9CH0U0RI»  DRUToiLinL 

v&  410.  liquidnB.  Apertaty  puna»  id  ol 
▼ooet» 

▼I.  412.  pra0icr  9oiitum.  Pliii  qimm  ao- 
liti  funt. 

n»  413.  aeti9^  'DeKniabt  tra&saetiti  abactiflu 

jnvat.  Jocundat* 

I  Ltga  d0eu9si$, 

TS.  415«  haud  equidenu  'Niincquaerit  cur 
homines,  quos  constat  esse  pradentiores  animali- 
bus  I  per  ae  non  aeatiant  «{ualitateni  a^iis  ftttucL 

I  Badem  ,  sed  uberius  ,  leguntur  apud  Servium. 

xn.  418.    ingenium.    ' Id  est  concessunu 
prudentia  maj or.    Hoc  est  nobis. 

1  Videtor  sdioliaites  fiNfeRtoiii  legisscw 

fl»  41&   Jupiter.    Imber* 

m  420»    epeeiee  animorum.  Hoc  eit  fior- 


»  o  /n t.    Sic  enim  aer  est  mobilis  '  qn  i5  GonH 
mi*  bominis, 

t  Haee  plane  non  intelligo«    Forusse  legendum   crt: 
^modo  emmus  h. 

TB.  428.    coneipiunt.    '  Incipiunt  canere» 
eoncentus.    Id  eit  Sjmpbonia, 

ff  In  Codiee  Z&n^  rpktfop  scriptom  est:  incipiuHU 


Ts.  428.    et  laetae.    *A€ris  eereaitate. 
ovantes.    Laetantes» 


Digitized  by  VjOOQIC 


siicniDi  8CH0IJ0RUM  iiiiDiioaint.  m 

I  Serfins:  aSris  serenUaie  gaudenics^ 

T8.  424»    ad  rapidum.    Yelocem» 

lunck^*    Noctes* 

eequentes.  'A  prima  seclinda  lU  vel  IIII 
86  sequentes ,  Tel  Luoa  solis  circulos  sequitur  licet 
ipea  infierioTem# 

I  Godex  Gk .  tam  eidm  Solis  cireulum  se^uiiur ,  iicei 
ee  ipsa  sit  Uferiorf  segusntes  a  prima  ,  terUa  vel  quartd 


ta*  425.  ordine^  '  Quia  fida  flunt  signa,  quae 
Sole  et  Luna  fiunt 

I  Serf  itts  ad  ts.  4M*    ^,  notandum ,  Aaec  signa  magis 
fiia  ei  subtiUora  esse ,  quas  ex  Sole  et  Jktna  ooUigimus. 

Tti  4SB&    kartL  'Hjptdbole  esl»  quod  non  hd- 
M  nOB  dicipitg 
capinre.    Oedipiere.  capieren  capierii^ 
«oe/ta«    Iiunaei. 

s  Ita  quocpie  Serdua. 

tl.  427«  Luna  reverieniee  %gnes.  Cum 
Luna  noia  lenascitur,  tum  enim  originem/?idel 
lollere  quam  decrescendo  perdiderat. 

Ti«  428.  $i  nigrunu.  Nigrum  aSra,  non  ni- 
gfum  OQnKL  Aratua  ait.  8ed  d  non  habuerit  '  lu- 
tia  eomua  el  intra  eam  nigrum  aera  nderia »  erit 
ubiqiie  pluviil.  i 

I  Serrius,  omtsso  Arati  lestimoAio  t  U  esi,  si  nom  ibt* 
taerii  pura  cormta  oeL 

n*  481.    venius  erii.   <  Tentum  temper  de« 

T  a  nun^' 


Digitized  by  VjOOQIC 


UO   SFICIHra  SCHOIIO&UK  IIIEDITO&inc 

nuneial  rubess  luna :  venlua  enim  Tenit  ex  a^ris  den- 
sitatc:  coneitatio- crantudinis  Tentum  (acit.  Phoe» 
6e«  autem  Lunam  dicit,  ut  Solem,  Phoebum;  ot 
[  Aen.  IV.  6.  ]  >  Postera  Phoebea  luatrabal  lam- 
p^de  terras.**  ' 

P  hoehe.  Venit  ab  eo  quod  est  Phoeboa.  Scien- 
dum  •  in  propriia  nominibua  duo  lantum  genera  fie* 
ri,  ul:  Phoebua,  Phoebe:  TuUius,  Tutlia. 

I  Oe  priQre  annotatione  nibil  ezstal  apud  Serjiriam.  Al* 
Ura  in  ipsiu5  Commcntariis  fere  ad  f  erbum  repcritiir» 

Tt.  488.    pura.    Deest  fuerit. 

T«.  4SS.  exactum  ad  menuenu  Uique  md 
peraclum  mensem. 

Ts.  437.  Glauco.  ''Glaucus,  Anthedonia  filius , 
pbcator :  qui ,  cum  cepiaBel  pisces ,  eoa  depoeuit ;  iDi 
autem  animum  ex  herbis  receperunl  el  redierunl  in 
mare.  Grlaucus,  amissam  dolens  praedam,  me 
praecipitarit  in  undam  et  maris  efibctua.  esl  ^  Deoai 
JUHILIUS  diciU 

Panopea.  *  Filia  Nerei ,  Glauci  coi\juz ,  nym* 
pha  marina. 

Inoo.  Patrpnymicum  est  a  raatre  ut  Inous  ut 
alibi.  ^  Ledeam  et  rl.  '  Inous  Graece  dicil  Leuco- 
Ihea,  Latine  Mater  Hatuta. 

Melteeriae.  Heiicertes Athamantis filius, quem 
Corinthii  Palaemonem  in  Isthmo  colunt »  Luoani  Pdr- 
lunum  dicunt*  quod  portibus  praesil.  JUNILIUS 
dicil. 

I  Eandem ,  sed  aliis  verbis  ,  fabulam  iiarral  8enrias« 
In  Pbilargyrii  Commentario  ilerum  nihil  ad  h.  vs.  annqu* 
lum  reperilur,    Codex  G»  Glaucus  dahms  amuitse  prasm 


Digitizsd  by  VjOOQIC 


Sf  EGIMEN  SCaOLIO&UM  IREDITORUM.    341 

dmmf  id  esty  pisees  ^  praecipitapH  se  in  mare  ei  dms  ma* 
ris  estfactHS,  Itetn ,  fAutcus  PoUphei  i  cet  — >  t  Ita  le« 
gen4uili«  Codez  habet:  effeetus  est  in  undam  i2s.  —  3 
CodeiL  &•  Panopea »  ut  Hesiodus  diciti  Nerei  fiUa^  con'» 
fux  Giauci  et  njm^tAa  marina.  Melicertes  vero  Inoos  fi* 
iias  et  j/thamanUs^  ^uem  Paiaamonem  CorinthU  in  IsU^ 
mo  coiuait  nostri  Portunum  dieunt ,  quia  portubus  pra^ 
sil:  anam  davem  ienens  pingi  soiet.  Item ,  Meiicertes 
pati^nymicum  est  a  matre  Melioerte*  ^  4  Mernpe  Aen. 
Yll.  364*  «  Ledaeamque  Uthnam  Trojanas  vexit  ad 
nrees,'*  —  5  SerTius :  Ino  et  Meiicerta  Jilius ,  postqaam 
mtrnt  in  numina  eommutati ,  Graeec  Paktemem  et  Leaeo^ 
fftoe  sunt  appdlatii  Latine  Poriunus,  Matef  MdUUa»    * 

T8.  438.  Sol  quoque.  Orlu  el  occasu  agna 
dabit. 

vs.  442«  eondiiiis  in  nuhem.  'Hic  soloe- 
cismua  est,  nam  dicere  debuit  eondiius  in  nuhe: 
aed  non  hic  ▼ilium  quoniam  in  multa  dgnificat, 
«t  hic  in  non  tn  nubem  condiius  ut  ^t  Titium ,  sed 
tn  pro  in/ra  el  aijpiificat  in/ra  m^em  condiiue. 

medio  orbe.  Si  orbem  nium  fecerit  cavum 
^  velut  ore  quae  fuga  orbe  a  penrenit 

«  ia  Codioe  G.  hoc  scbolion  aliqiianto  uberlus  legi- 
tur* «—  %  Aiteraa  hujus  acfaolii  partem  non  ioteUi^o. 

vs.  444.    einisier.  Halus,  noximb 

TS.  445«    eui  lucem.    Sub,  prope. 

TS.  447«  eroceum.  Gum  enim  tempestas  fu- 
tura  sit ,  semper  nascitur  croceus  in  serenitate  et 
significal  grandinem. 

vs.  448.  miies.  '  Haturas ,  ut :  [ Ecl.  1 .  8L ] 
»  Sunt  nobis  mitia  poma."    JUNILIUS  dicit* 

male  de/endei*    ^Non  defendet* 


Digitized  by  VjOOQIC 


S42    SPEGIBEN  SGHOUORUH  INEDITORUM» 

pampinu9.  Feminini generia» ut  'Yarro:  cHa^ 
rum  pampinonim.*' 

I  Itemm  hoc  desidemtur  in  Philargyrii  Comnientario. 
mm  a  Ita  qqocpie  Servius.,*-  3  Vanroiiia  testuDOuiam  bic 
noa  usurpat  Serrius,  quod  tamen  ipsi  non  fiiit  inoo^i* 
tiiro.  Ad  Ed.  YDL  5&.  haec  utique  scripsit :  Sane  scimdum^ 
firgUium  pampinos  manquam  cum  genere  dievtf  sml  War^ 
ronitm  genen  fBmimna  vUfrggneniini^ 

T8.  450.  koc.  Ordohichoc  etiam  memiiiiaw 
quod  '  Sole  reniente  ad  veqieram  agaa  meiicmi 
Funt* 

e  fn  e  n  a  o*    Transacto. 

emenao.  Non  proprie  sed  transIatiTe  ul  di^* 
mus  emensam  yiam ,  ^uum  perambulaTerimus ,  id 
est  transactanu 

t  Ser.iost   Idoo  magis  oMdU^  qida  a  jois  yfafaw 
iia  vespertim  fignaf  meltora  stmU 

Ts.  452.    ipiiue.    Id  est,  Solia. 
in  vuliu^    In  orbe* 
Ts.  468.    eaeruleue.    Golorem  niger. 
igneue  Muroi.    '  Breriter  coliecta  oobgIu* 
sio  fst. 

I  Idem  apud  Serv.  legitnr. 

Ts.  454.    ruiilo.    Glaro, 

Ts.  455.    omnia.    'Id  est^ubi  pericufaim* 

I  Servius  :  Id  estf  ubique  et  pluvia  et  venti  ernnL 

TS.  45C,   fervere.    A  fenro,  fenriiL 

vs.  467.    ire.    GonTellerev  solvere. 

TS*  458.    referei.    Adferet,  id  esl  SoL 

re- 


Digitized_by  VjOOQIC 


SPEGIHEN  SCROLrORDH  IlfEDITORUlL    843 

relatum*    Quum  altulepral  vel  iuveKoral. 

▼$.  4S0«    lueidus.    Solis  sciliceU 

ierrebere.    Terreberis»  ' 

▼8.  460.    et  olaro.    Id  est  piiro,  aerenot  quia 
nigrum  eet,  ut;  [Aen.  V.  2.]   tPIuctus^e  'atros  ' 
Aquilone.*' 

1  Godez  habet :  FkUtu  etresqm  AquUQtm^ 

'  vs.  461.  yuid  vesper.  ProTerbium  est,  ne- 
«eil  quid  Tesper  ferat  '  Tesperum  pro  nocte  poeoit. 
Synecdoche ,  a  parte  lotum« 

I  Posterior  pars  aimotationis  item  in  God.  G.  legitor. 

jr&  4B2.  venius  ^agai.  hx  quam  se  partem 
flectit  t  ^  eerenitati  an  pluyiae. 

1  Codex  habet  co^iU  «■»  a  Servius :  uirum  ad  sennita» 
temf  an  ad  piwnas* 

T8.  464.    ille.    SoL 

caecos  {tumulius).  ' Conjunctiones Iaten« 
teSy  insidias. 

I  Lege,  ut  apud  Serrium»  conjurationss  iu  UusnUs  in^ 
sidias* 

Ts.  466.    ille.    Sol. 

Caesare.  Cajo  Julio  Caesare.  '  In  gratiam 
Augusti  defleti  et  constatp  occiso  Caesare  in  Se« 
natUf  pridie  Iduum  Martii,  Solis  fuisse  defectumab 
hora  sexta  usque  ad  noctem. 

t  Eadem  in  Seitii  Commentariis  leguntur. 

TS.  467*    ferrugine.    Subnigra^:  proprie  fer- 

fu» 


Digitized  by  VjOOQIC 


S44    SPKCIHEH  SCBOLIORtlH  INEDltOROH^ 

higo  tlicHur  ccdor  subiiiger  ut  purpiihi. 

is.  468.  impia.  Ud  est^  quibua  oedsUs  «( 
iCaesafe 

'/ffii««rii9(/&  Ul  Rotaiaiii  tiiiiuteeiit  pop^ 
lutm  noetem  *  vri  mertri  hocteln  t«1  prt»  eclqMi 

|K>8U]t4 

j  im  cpioqBd  Settiiiii  •-  klbdKaiB  imiiolilioiiil  ^utenl 
iKMi  iiileUigob 

/rf»  ^K90i  b^todoiit*  (dano*)^  ^Dirift  id  eit 
^iiam  obiooeiium  canuiii  quod  obrittt  auguno. 

inp^^tunue  volueree.  *Id  ert,  stryges  et 
bubonest  nocte  gaudentea,  in  alienum  tempus  ruen* 
lei^  hoc  est  Tideri  iki  dle;  qtiod  inaolitum  imU  • 

imporiuniae.    Hic  epitheton  esU 

1  Codex  G«  Obicoenifqm  camml o&lcoenmi »  ^momI 
o^#/< oMtgurh»  ^  t  S^nriasi iJR/y orriiA«o*  In tUimm  tem^ 
pvs  nMisi  i  ut  strjrgu  »  otie  bubanes ,  nocie  a)^'^'^'*'^^  » 
>«r  diem  poisekt  ndsrU 

ti  47!9i.    undaniem.    ^ iPIammas  Voineiitem. 
I  Senriiis :    trmdee  modejlanmmg  vomen9miL 

Vs  47^*  iiquefaeiaqu^  volvire  eaxiu 
Volrendo  liquefacere. 

va.  474  Germanid.  'bene^ennaflmi,quani 
Yiccrat  Gaesar^  ul,  eo  occiflO,  in  rebellionem  Tide* 
iretur  etsiirgere- 

I  Totid<em  Terbis  Senriim 

Vs.  479.  infnnduk^  infandUitai  quod  lodl- 
\^%  sint  infandum. 

mdnee^.     Amnes r  u<m  dii^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


Sf IGinil  SCBOLtOItUi  INBDtTOAUM.    845 

(t^htidunt    Aperiuntii^ 
k  Ita  legisse  ndetar  Scholiastes  pr6  «liJMlt 

y.  48fk  ibnr  aerafue  sudant.  Id  est» 
tebiiniea  et  «eneft  midaiit  fiioidaonu  fletonyauai 
'  sigiia  laboris  futuri» 

1  PostTema  TeilMi  t&tAt  tpttd  &fenriiim  legantiUv 

irt.  482*  fluviorulh  res  {JBridanue)^ 
*  Quod  in  eum  fiumina  midta  et  AlpibuB  inlraat* 
Xueebnis  eum  M»  Rhodanum  dicit  propter  magsi- 
tudixieak  et  (6ur«utai  rapidsninium*  Otedas  hunc  iil 
India  ene  adfirotat.  Sed  Viiplius  Padum  dicit,  cu- 
jusmundatio  prodigiosa.  Vel  rex  quod  apud  tn« 
feros  habetur  ut  in  sexto  [Aen.  TS«  6fi9.]  »  Piu« 
rimus  Eridani  per  undam  tolfituf  amiUs/^ 

t  Dtflbrt  eKqnuitnm  sdidlion  c[nod  in  Cod*  G.  legitar: 
l^  »t  Eriikmia,  nudti  trnuU;  ipaan  €Ste  Bhodanum 
putant  propUr  nudUUuUnem,  i^hesias  hunc  in  Media  cs- 
sa:  CbanUuS  in  Germania^in  ^uojlumine  Edion  exsUnc* 
itts  esi:  Jon  in  Aehaja:  sed  VlrgiUum  eredibile  est  Pa- 
dkm  sigmficare  9  ei^us  exundaaHa  semper  prodigiosa  ea 
jSxisOmata^  quem  FiuTiortim  Begem  dixUt  siee  ^uodmui» 
ta  in  se  Jtamina  eurreniin  ex  Alpihus  rtcipU ,  sim  ^nia 
ipms  simulaerum  tn  eodum  sU  ree^tum  inierastra. 

mu  4BL    irieiibus.    Tristitiam  merentibus« 
ts.  485.    ei  aliae.  'Syllep^sestutalibi:  aDet 
snotus  incompositos.^ 

I  In  Codioe  iterum  striptum  est  Si/dimsis^  sefue  o^ 
vs.  dSo.  ^pueak  hk  cttst. 

n.  486.    ut6es.    A4  ({uas  lupis  non  accessiife. 

.     TSk 


Digitized  by  VjOOQIC 


a«    SPECIHER  SCHOLIORUH  IIIBDIT0R1]H. 

Ta.  488.  eomeiae.  Stelh  lugubrii:  haec,  dum 
tisa  fuerit ,  imperii  mutationem  dgnificat. 

?8«  490«    i'  A  t  /i/»/»  t,    Civitas  Thessaliae. 

iierunu  '  Quia  primum  ibi  a  Caeiare  et  Pom« 
pejo  f  postea  a  Bruto  contra  Autoiiium  et  OctaTium^ 
Augustum  pugnatum  est. 

Philippu  ^Gyitas,  yel  ubi  Rooiani  primo 
?icti  tunt  a  Philjppo  rege. 

t  Badem ,  sed  tantum  non  ad  rerbum ,  legunlur  apnd 
SerTima. «—  i  Codex  G.  in  Mncedonia  Eomani  vicii  stuU 
m  Philippo  regtf  ubi  Cauar  et  Anhmius  €ubfer$ms  Brm* 
tum  ei  Castium  dimiommwU  ceU 

T8*  491«    nec  fu t7.     < Exclamalio  ad  Deos. 
no$iro9    Romano* 

I  Et  ita  Servlus. 

402.  Emaihimm.  'Hons,  ab  Ematbione  Jo« 
ns  et  Electrae  filio ,  partem  Haoedoniae  et  Thessa-* 
liae  continens. 

Ma emu    Hons  Hacedoniae. 

I  Godea  G.  AemaMm  mUem  pmn  Mmeeiomiae  dttia 
ah  jUmaihone  Jm4$  H  S.f. 

▼8.  495«    exeeeu    Consumpta. 
eeabrom    Inde  ecabiee. 

rubig ih e*  Rubigo «  vitium •  rodens  femim  tcI 
«  aegentes.  • 

I  Lege:  segeies.  Simillter  ts.  66.  scriptum  fuit  hiamens. 

TS.  496.  galeae  inanee»  Qudmam  non  te* 
gunt  capita. 


Digitized  by  VjOOQIC 


*  SPECinSN  SCHOUORUn  INBDITORUH.    347 

T8*  498*  Dii patrii.  '  Qtd  praesimt  siiigulis 
CtiTitatibus. 

IndigeteB.  Omnes  dii  dicuntur  qui  nuUius 
egent*    ^  Nigidius  dicit.  Vel  dii  facti  ex  hominibus. 

Vesiajue  maier.    '  Ut  Physioi t  Terva  e8t« 

I  Uberius  haec  ,  omisso  tamen  Nigidii  testimonio  ^  ex» 
posita  sunt  apud  Semum  :  Fairii  dii  Suni  guipraesunt 
singulis  eivitatibus  :  ut  Minerva  Athenit :  Juno  Carthagi* 
nim  Jnd igetes autem  f  proprie  sunt  dii  ex kominibusjhcti , 
quasi  in  diis  agentes^  Abusipe  autem  omnes  dii  gencra^ 
Uter  possuni  dici  Indigetes  ,  tamqwtm  mdlius  rei  egentes. 
—  9  Ntgtdius  magoum  opus  scripsit  de  DiiSf  utpote  cui 
|U8  XIX  librum  eitat  Macrobius  Sat.  III.  4*  Cf.  Rutgers.' 
Var.  Lect  L.  IIL  c.  XYI.  p.  s84  seqq.  Yiz  dubium  est 
qain  eo  referendum  sit  hocce  firagmentum.  ^Nec  est  uUa 
Yeterum  mentio ,  ut  dizimus  (•  47*  quae  Nigidtum  Figu* 
lum  in  Yirgiiium  commentatum  esse  dedarati  «•  3  Codex 
G.  hanc  Fhysici  puiatu  Terram* 

T8«  500.    Aunc.    Id  est,  Augustum. 
T8.  502.    Laomedonieae.   Laomedon,  pater 
Priami*    Quomodo  Laomedonte  orti  aunt  Trojax^, 

*  Acciua  docet :  Jupiter  Dardanum  genuit ,  Darda- 
nus  Troum,  Trous  Assaracum  et  Ilum  et  Ganytne- 
dem  ;  Capys  ex  Assaraco  satus ,  qui  Pergamum  con- 
struxit,  Laomedon  Priamum  et  Anchisen  edidit. 

perjuria  Trojae,  ^BenepIa*  dixit  perjuria 
p*  quod  Herculi  propter  Hesionam  ApoIIini  et  Nep- 
limo  propter  muroa :  hoc  autem  numine  diyum  ideo 
eyenit. 

luimus»  Solvimus,  vel  8ustinemu&'  Horatiua 
ptl.  Ods  6.  I.]  aDelicta  majorum  in  meritis  luis." 

*  Haec  aulem  ex  majorum  vitiis  de^oeadiw  firmal. 


Digitized  by  VjOOQIC 


B48    SPBaiEII  SGHOLIOKUM  IREDITORUK* 

I  Ssiis  ^ifttincie  KoA  nonien  m  Godioo  attratum  esL  ^ 
9  MoB  tulnt  quomodo  emoiifUiiduuf  fiU  Mec  jutat  Co>lcx 
^  Tm»  &Ml9e  Mhrum  eattssas ,  leiiMl  mdxfrsuM  HereuUm 
\ '  getia  f  semd  ad^ersus  ApoUimsm  el  Tfeptumim  » docet ,  of 
CatUmac/UiS  propter  potUcitam  Hesionem,  l^folHui  et  Vtep* 
tmtso  propter  mtavs  eonstruetos^  Pro  pla.^  suspioor  iegeodum 
plmraliiern  ««^3  Postrema  f  erJMi  item  apud  Servium  ieguntur. 

T8.  BOB.    r^gtd.    Regina. 

te.  604.  inviJei.  Idest  niU  te  in  coeluin  tol« 
lere  et  te  adhuc  terrenie  laudibus  interesse. 

in^idtt  triumpk^s.  Fit  triumphum  et  tri- 
utDphus. 

TS.  60B*  quippt  uhifas.  '  Apud  hominet « 
qui  spemunt  licita^  pelentes  iniicila. 

I  Iti  ^ooque  Servioa. 

Ts.  KOd.  uratro.  Qui  scripeit  Georgicai  rec* 
le  dolet  nullum  aratrum  in  honore  '  haberi. 

I  In  Codioe  perperam  lef  itnr  habete. 

ts.  607*.  ubdu€ii$  (cotoniM).    *Ad  B^IIa* 
t  Et  ita  Senrius. 

n.  SOB.    et  curvae.    '  AntAon  reddil. 
r  t  ^  idu  m.    Rectum. 

I  Legendum  erit  antahetou. 

falHioe  tbnfianiur  in  entcm.  Ron  ttt 
^  Esalas  dicit. 

I  In  Godice  eqmjem  legebam  omims ,  et  pnuttno  ne« 
sciebam  qubkia;m  4gtaificaretur.  Sed  Bsalae  ttomen  restt-» 
luenium  Me  verissime  suspieatus  esl  amiouaimus  B.  A^ 
Naatai  qui  fir  egregiu»»  in  iogeadis  tBliquis  AlStis  ▼er» 

••• 


Digitized  by  VjOOQIC 


sncmsR scBouo&iniiRiDiToainL  a«> 

■Atiisimiii  et  leoeii»  a  Plimi  CodcL  conferendit  suam  mi« 
hi,  quo  aocuratius  hoc  SchoUomm  Spedman  puUicarem  , 
auxUiatricem   manum  lai^giri  toIuiL    Esalae  Terba  sunl 
C.  IL  c.  4.  Ut  tuttdoiU  iJMdm  mn  m  liga^,  ef  hajuu4  - 
mas  in/aieet^ 

fi»  512.    oaroerifitie.    Januit. 
¥8.  513.    adduni  in  spatia.     Propria  TOl 
'  ora.  e^ui  epim  cumis  spatio  addere  dicuntur* 

1  Hoc,  si  ▼emm  fateor,  dob  intdligo.  Putabam  prius 
aomen  Horaiii  hic  latere.  Sed  non  memini  me  legere 
apud  istum  polStam  quod  talem  annotationero  ab  boc  Scho* 
Uasta  flagitare  poasit  Fieri  potest,  ut  dooere  iroliierif 
fijfoiium  fiue  propHfuk  §focem  pratiaifis.  Qimi  Ipsa  opif 
nio  non  omni  caret  veritate. 

¥8. 514  fe rtur.  '  Hic  viilt dicere  remp.  bonum 
imperatorem  sed  malis  praeteritorum  temponmu 

""TITUS  6ALLUS  db  teibus  coMHsirTAiius  GAU* 
DENTU  HABG  scairsiT. 

I  Sdiolion  msncum,  Fluxit  autem  ex  bac  SerYii  anno» 
iSitione :  Hoc  vuli  dicere :  Res  quidem  publica  habet  op* 
timum  imperatorem  i  sed  tanta  sunt  vitia  temporum  prfm 
ieriiorum^  quae  in  dies  singuios  auda  suntf  quemadmo^ 
dum  in  processu  equorum  cursus  augeiur.  -^  1  De  bac 
siibscriptione  dixirous  supra  p.  168  seq.  et  p  $71. 

Lon^orem  •  quam  ab  inttio  quidem  piilaverara , 
me  esse  coegit  hoc,  quod  ex  Codice  Yosaiano  pu^ 
plicafi,  inedttarum  Sckoliorum  Specimen:  et  ver 
reor  pene  ne,  post  impensum  taedii  pleniun  labo- 
rem,  fructus  inde  proditurus  sit  admodum  exiguus. 
Quo  nomine  enim  haec  Scholia  prosint,  illud  uni* 
fium  esl,  quod  doceant  GommenlaAim  Pbilargyrii 

olim 


Digitized  by  VjOOQIC 


aO   SPBCnROf  SGHOUO&UH  IHSIMtORinL 

oKfn  11 11886  miipIiOKlnf  et  duo8f  <{tioniiii  ncRninft 
ni  Scholiastanim  numero  nondum  audiebantur ,  Gau* 
dentium  et  Gallum ,  antiquitus  Scholia  in  Yirgilium 
scripsisse.  Ceterum  ai  ea  ezcipias,  quae  aliunde 
jam  cognita  eranty  parum  aut  fere  nihil  continentt 
qaod  Yirgilii  intelligentiae  aut  Literatum  stddio 
prodeM  ponit. 


i:t  aic  tandem  huic  Parti  Secundae  finem  impo- 
Bimus:  continuoque  progredimur  ad  Partem  Ter- 
liam ,  in  qua  de  Horatii «  Oridii »  Gaesaris  Gennani-^ 
ci,  Senecae  tragicji,  Lucani  et  Persii  Schcdiaatis 
agemua. 


^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


A    I    0    P    6    a    2    I    Z. 

Pro  iis  quae  p.  6*  legunttir  IfeUa  opera  de  Ai> 
inierpretibus  disserere  aliquando  consiiiuera4  Hey^ 
tuus  —  vereor  ne  frustra  speremus  haec  legantur 
quae  nuper  Mahnius  Y.  C.  me  docuit : 

Data  opera  de  lioc  argameoto  disserere  alicpiaiido  coii* 
^titaerat  fiulmkeiiiiis  ;  imo  sammiu  ille  ¥ir  partUamfere 
haboit  dissertationem  de  antiguis  VirgfUi  Commentatopi^ 
httSt  quemadmodum  d«  a6  Aug.  a.  1768.  ipse  scripsit  in 
aimotatioDe  ad  Ed.  lY,  60.  quam  Heynio^  primam  Vir* 
gilii  editiouem  paranti,  suppeditavlt.  Hanc  autem  Dis« 
sertationem  ut  a  Ruhnkenio  numquam  edltam  esse  scimus, 
ita  nescimus  prorsus  ubi  istud  nunc  lateat  mfiOJKioif.  Quan* 
tum  ex  Auhnkenii  ad  Heynium  Epistolis  suspicari  licet, 
haec  Dissertatio  ab  auctore  deslinata  fuit  ut  secuudae 
Heynianae  Yirgilii  editioni  insererelurj  sic  enim  Ruhuk* 
ad  Heyn.  scripsii  d.  s^.Dec.  1769»  (p*  1^7.  edit  Fr.  Car* 
JLraft)i  Dissertationem  meam  de  Virgilii  interprctibus  mii' 
tam  lum^  cum  primum  Virgilii  tui  volumen^  quod  brevi 
futunun  auguror,  sub  prelum  revocandum  eriU  i>ed  utrum 
Riihnkenius  reapse  promissis  steterit »  illamque  Disserta* 
tionem  Heynio  tradiderit ,  id  ex  Epbtolis  1  quatenus  su* 
persunt ,  plane  non  constat,  Thomas  Kiddius ,  qui  a* 
1807.  opuscula  Ruhnkeoiana  edidit  Londini,  videtur  opi» 
natus  esse  ipsam  in  Bibliotheca  Leidensiservari|  quum  ila 
scribat  in  Praef.'  p.  LIX.  Annos  abhinc  plus  minus  tri* 
g''nta  eruditos  certiores  fecit  Heynius  {in  Addend  ad 
.  Virgil,  Aen.  IV.  940. )  Buhnkenium  nostmun  «  paratam 
habere  dissertationm  de  anliquis  Virgilii  Commentatori* 
bus;"  quam  ut  ab  interiiu  vendicaret  W.  (Wyuenbach.) 
per  Ruhnkenii  manes  rogamus ,  precamur^  obteslamurm 
Hanc  autem  nunc  quidem  inter  Bibliothecae  Leidensis  the« 
sauros  non  reperiri «  affirmaTenint  mihi  Geelins  et  Beig« 
mannus  t  quorum  iiie  deuuo  mea  causa  indicem  Scheda- 
rum  Ruhnkenianarum  perr|uisivit:  htc  vero  dudum  sua 
Causa  soliicilus  fuit  quum  Ruhukenii  opusculorum  editio- 

nem 


Digitized  by  VjOOQIC 


pem  pararet ;  Lsque  sic  scrtpsit  in  PraeF.  T*  L  p.  ZZXT.r 
.  £st  autem  memor^u  dignum^  quod  iilo  ttitipeire  »eHp$ii 
idem  Hejrnius  in  Add,  ad  yirgiL  Aem  IK  s^o.  «  Buikn» 
lcenium  pan^Uim  ha^ere  di^sertationfim  de  antiquit  yif^ 
fii  Commentatoribut,"  Quonun  perUnere  quae  leguni^t 
in  Koenii  Praef.  ad  Qre^r.  p.  IX,  ad  Hymn*  in  Cer. 
V.  4^.  ei  Ep*  CriL  II,  p.  198.  to^.  ao^  aiG.  censei  Kidd» 
fratf.  p,  LIX»  Qidd  vero  ejus  rei  sii^  dieere  ntm  poss» 
piusf  nam  adhue  quidem  nihif  ^^t  g^neris  inier  sehedas 
J^tthnkenianas  repertum  eii, 

Yiz  Qeoease  eat.dicere  quantopere  ddeiidam  ait  qiiod  tiin* 
ti  Yiri  opuaculiua  perierit :  idque  eo  magia  etiem ,  quod 
quum  RubnkeDins  Diaaertatiouem  suam  Heynio  promisiaaety 
hicy  quominui  ipae  de  tato  argumento  diaaerer^t ,  deatiterit» 
De  antiqms  yirgilii  iMterpretibuSf  ita  ipse  inquit^  dipgenfiue 
Ogere  cum  constittdssem^fregitimpetum^  quod  audieram  9 
Wirof  doeiissimos  in$er  Belgas  cum  maxime  qm  lapjd^ 
volrere. 

Interini  Heyniua  (1)  tamen,  nc  prorsna  cet 

Quae  p.  186.  legunlur :  Ifolo  iamen  diffUeri  — 
auae  tponiU  esi  ita  corrigantur: 

NoU  autem  putare ,  id  ,  quod  Pomponius  Sabinus  dtet 
fd  Afitu  YI«  81.  SrovTi  ivk,  Propter  preces  ei  saeri* 
/tda.  Cornelius  Cdsus  ait:  qui  suae  spon^ 
Us  est 
esse  scholion  ad  Yirgiliqni.  Imo ,  haec  verlia  repernm* 
tur  in  opere  de  re  Medica  L.  L  c.  t«  «  Sanus  hana , 
gui  et  bene  valet  ei  stiae  sponfie  esi ,  mdUs  obiigare  ic 
legibus  debetj' 

Typothetarum  erroribus,  ei  qui  mipereruiit,  spe- 
1*0  fore  ut  L.  B*  ignoscere  yelit:  hi  autem  quod 
paucissimi  sinti  id  acceptum  referoeximiaeAniicJM» 
Heynsii  curae» 


0 


Digitized  by  VjOOQIC 


HISTORIA    CRITICA 
SGHOLIASTABIIM   LATIIVOBUH. 


scatrsrr 

w.   h;   d.  s  u  r  in  g  ah, 

•    •     :\ 

TniU  TBXOB.  HKQ,  I>1*.  SVII.  BOCC. 

PARS    TERTIA.- 


LUGDVNI    BATAVORVM, 

svMPTiBns   S.  Bx  J.  ]^UGHTMA.NNORUM 
BT    J.  C.  CYFVEERIl. 

1835. 


Digitized  by  VjOOQIC 


'M    .   ^  J  JJ  ■    ■. 

Lupide$  ei  ligna  ab  aliis  aecipio  .*  aedijlcii  iamen 
exsftiictio.eifarmk,  ioHL  n^iira;.  Are^eeius 
ego  sum ,  sed  maieriam  varie  undique  eonduxi» 
Nec  dranearum  sdne  iextus  ideo  metior^  yuia 
ex  se  Jila  gignuni :  nec  nosier  vilior^  quia  ex 
alienis  liiamus ,  ui  apes. 

Ju8TO8  Li^M  fii  Ib>iir  ad  Pdlilic.  L.  I.  c.  I* 
(Oper.  Omn.  T.IV.  p.203.) 


Digitized  by  VjOOQIC 


HI8TOAIA 

GHITIGA 

SCHOLIASrAAITH 

LATIHO&UJI, 


W«  H.  D*  •UEI5GA& 

HISTOHIA 

G&ITIGA 

SGHOLIAffTAHUH 

LATIlTOaUH* 

IIL 


W.  H.  D.  SUEIHOAB. 

HI8TOHIA 

GHITIGA 

SGHOLIA8TAEUM 

LATnrOEUM* 

III. 


W.  H,  1>,  SUAI50AB. 

HI8TORIA 

G&ITICA 

SCHOLIASTAAUH 

LATIlTOaUH. 

III. 


Digitized  by  VjOOQIC 


Digitized  by  VjOOQIC 


.  COS  SPECJ  U.&: 

P  ART  I  S     T  ^  R  T  I  i  E. 


C  A  P  D  T     XHI. 

BB     AVTIQVI8    TVT«  H  F&BT^iB  VS 

•O.HORAriI   FI/ACCll'  .     ".      p.  1. 

{.       1.      HBLBlfTDS  A(faO  et  POHPONIUS  POKPHT- 

uio.  .  •.•.•.'.  '^-'-"•/   :•  ,    ,      8. 

J.      2.      CoMMXirTATOE   ClCUQrtAOTS." "1"' ."V^     •      62. 

{.    3.     G.  Aemilitis.  * .   *..'../..»     86* 
J.    4.     Modesttj».  .    .   '.    .    .     .    .    .*  .'    »'    87. 

J.    6.     Q.  Terentius  Scaurus.  .    •    T    »   '90. 

J.    6.    AnwMfmi  qui  de  jmromB  Mhraim*' 

'  nte  Bcripser%mt.  . '  .    •    •    /    .  .  »     92. 
J.     7.     Ctmmenidior  ab  Atrrone  i^eiii^m- 

rtw.  .    .  •.     .     .i  .     .    .    .     .    •     96w 
J.    8.     Dt&medes^  MFariue  Vht&rinme  i  Cfae^ 

siue  Bassus  ei  AiHlius  tortuna^ 

iianus •     97. 

J.    9.    Mavortius  et  FeHx.    .••••>     99. 
J.  10.    Scholiaflta    Barthianus   prirous ,    sjye 

Metenm •   103. 


Digitized  b^v300Ql€ 


tiii  C0N8PECTUS. 

J.  II.    ScboliuU  BaHhiamis  SecundiiA    •    p.  IIO. 

].  12.    Scboliasla  Qr^emnus »116« 

{,  18«    Scholiatla  Franekeranus.      •    .    .    »119, 
Spbcimbh  Scholioruin  HSS.  ex  Codice 

Fraaekerano »  I2S« 

{.  14.    Scholiakta  Leidends »   133* 

Staainii  Soholioium  KSS.  cx  Codice 

Leidepa »  134. 

{.  IB.    Scholiaata  Vopaiius ,  mre  Leidenos 

Secuiidus »  145. 

Syicinv  Scholioruin  HSS.  ex  Godi- 
ce  Yossiano.  ...,.«••  148» 

J.  16*     SOHOLIASTA  BAJaTHIAHIJS  TXETIOSJ      .      »    156. 
J,    17.     ScHOLIAaTA  8AroAI.LXH8I8.       .      i      .      »    160* 

J.  18«    SosouAsfiA  «wmroeruin^s ,  sife  Iiei-  . 

<len(is  teriiu8 ;    .    t   168L 

SriomK  Scholiorum  HS&  ex  Codi- 
ce  Theyenptiano.    .....    •    .    »  174« 

AVGTAJUSM  SciiQlioruni  ex  fariis  Go* 
dicihus  a  Borthio  editorum.  .    .    »  184^ 


GA' 


Digitized  by  VjOOQIC 


GA»UT  XIII. 

DE  AKtlQUIS  INTERPRETIBUS 
Q.  HORATII  FLAGGL 


Quale  inrortunium  antiquis  Virgilii  interpretibud 
acciditse  memorayimus ,  rimile  quoque  accidit  Ho<- 
ratii  Scholiastis.  Quemadmodum  enim  HeyniuB  4  ne 
illiB  inrigniorem  operam  impenderet ,  falBa  «ibi  a 
Ruhnkenio  promissae  Dinertationis  exspectatione  re* 
teaUu  fuit ;  ita  Janum  nescio  quae  causa  retinuit 
ab  editiQne  libelli «  quem  scripserat ,  de  antiquis 
Homtii  interpretibufl.  Talem  utique  se  paratum  faa-« 
buioe  ipse  prodit  in  Proleg.  p,  XUY.  ubi ,  poit 
brcTem  hujus  argumenti  expositionem ,  baec  aitr 
Jg$  nc  kaec  de  anHquie  Commeniaiorilms  koc 
looo  eufieiani;  dispeximus  enim  de  us  plemas 
Hngmlmi  HbeUo ,  qni  propediem  Imoem  adspdrioim 
ffic  Tero  quod  lucem  non  adspexerit,  eo  magis 
dolemus,  quo  plenius  fatendtam  est^  Horatii  Scho- 
liastas  per  hoe  ducentos  et  quod  excurrit  annos 
omnino  raanaisse  intactos :  adeo  quidem  ut  •  nuUa 
editio  protlet  tractabilis,  qiiae»  apta  Scholiorum 
diqKMitione  sese  commendans,  satis  oommode  lecto» 
HUi.  O.  Sch.  Lai,  lii.  A  Tum 


Digitized  by  VjOOQIC 


%         CAP.  Hn.    DE  ANTIQ.  IiyTERPR; 

nun  usui  ixMervire  possit  ( 1  )•  Et  insunt  Iniic  »  quod 
tractamus^  argumento. duae  praedpuae  difficuItaleB: 
altera  est ,  quod  non  satis  notum  sit ,  quinam  fueriat 
antiqviores  Horatii  interpretes ,  quonun  quippe  no- 
mina  nusquam  ab  Acrone  Tel  Porphyrione  memora- 
ta  siat  nec  aliunde  cognoscantur  nisi  ex  clausula 
Vitae  Horatii ,  ab  incerto  auctore  scriptae »  qaae  in 
quibusdamyetustisCodicibus,  sed  in  aliis  aliter  dis* 
pospita,  reperitun  AUera  estt  quod  fi  ipai,  qpm 
8i^perstites'fiabemuSf  Acronis  et  Porphyrionis  Com* 
mentarii  tantara  inter  se  habeant  similituduiem  *  ut» 
si  yere  loqui  Tolumus»  in  Horatium  SchoUa  da^c» 
recensionis,  non  vero  duos  Scholiastas  supereaae  di- 
cendum  sit. 
If^  tame^^n^minem  habemus,  quem  seqpamur: 

..'.'•  •  •"     '   "<^ 

^  1  )  Non   immerito  igitur  multis   Codd. ,    Acroiiei|i   et 

Baebrias  in  nisloria  |>iteratu-  Porphyriooememendandos  si- 

Ta^Kbmai^Re/germaiifee  scri*  bi  proposnisse.*  Hnjas  igitur 

ptt  $;  >ii>8*  11«  s.  dflxit :  Kin€  opora  rsi  pef^onii&  dtsklaiiu 

jyfrMpwfty  6ammking   umi  salisfiicijLl,  ego  n^Mft; 


fielfflnninffchwig^  dksep  alten  v^m    sn^iniam*     At,  ver» 

Sckolien  im  einer  neuen  Be^  Orellii  comme'ndati6  nx  sinlt 

arbeitung  ist  daher  sekr  zu  dubitare,  quin  H^uthalios  oe» 

'^^si^en.    Bgo  ips6  jaih  ali-  ritiori  manu  telam  snam  ta- 

^M»M06tidTtoihdrQm8dt<>.  twno»  ttt,  qMn  Qki.  BoHa- 

in.  eafnqni^  rem.npn  confem^<Ogeak  ed^%,ifisti|ii^^  «4- 

nend|suhsidiaBactiutsum»  ig-  djtis  in  titulo.yerbis  ScMdia" 

norans  id,  quod  biper  ex  O-  starwn,  Vttisrwa  jicronis  et 

relIiflEpist.GritadtfadTig.p.  Torphjrianis'  SehoHa    ij^ 

^r^diA^    ,,  Ferd  H«athal  excmdendn  emwrii^  homn  y. 

iinm^  vimm  doctiisimmtt  et  bronim  emtdMs. dcptpl| 


.raniiitisBiraumi  coUatis  ]^' 


Digitrzed  by  VjOOQIC 


H&R4tlt.  t 

IRilUllilM  dimjMfteiii  Biaixtiai^  atlDlb%it|  lidTatn  A<^ro«. 
fldiveV^  Pd«^yt!Ofiiis  edifiom^  cutanB,  quae  BM* 
Ime  a«188S.  pifodiit,  in  Praiefaiione,  more  mid,  id 
eity  re  beae  per^cta,  de  Hoi^atii  Sch6b'a!lti9  breti'- 
tcf#  esp6^l*  Hujus  igitut  disputatiunculam  op€frae^^ 
pt^ateiia  dm6  Mo  iBAegram  inserere.  «  Iniefpreiea 
MMMMii  ita  aeril^t  ille,  e^  vdiu9iis&imts  fue^ 
rsmi  pih^ue^  (?;  AefhiUuB^  Juliue  Modehiue\i 
IWMitkeiSemmrue,  Eelefiiue  Acron^  Parphyrio.^ 
Ma  Aemilio  ei  Modeeio  Mcepimus  e  /rugfuenf6' 
eeMgts  veiueii^  vaafH  Eoraiii  conOitenie^  quott 
0dBidlli6  suae  praeposuert^ni  BasiUenses.  Cdjum 
Attkd&im  opHme  omnium  eommenicUuM ,  in  ^fodsm 
f/SifptiMe  legOur :  ei  Julium  ModesiUhi ,  etrHs' 
BlH^ormfuisse  diserOssimum  (ReU  CkkHsiks(t)i 
SikM^  auitth  deeimum  in  Ariem  poeHcdm  li^ 
6f^w  id^  [p.  laa.  et  188.]  adducH.  Heimum: 
j^mnem  U»  ciiai  Porphytio  [  ad  ^Xj  h  8.  2Kr 
et*  flt  S.  fi*.  j ,  Porphyriortem  Prisddnus  (  2  %• 
JMkMdSm»  oamUnum  genera  in  odis  singuHs  'dH^t^ 
nMsiyiss^  ccnsiaf^  Be  carminibus  HoraHani^jfkrii^ 
^rtnsascHf^eruni  Caesius  Bdssus^  eujus  fr^^ 
«Hto^iit  exi€U  :  ei  accurdHssime  omfniikin* Aiii^ 
kBs-FMuiidtidnus^  yucM  edidU  Jdim  Pdrrha^ 
Miuk^f  viBirum  €tdeo  muiitum  catgmc'  corruptUkt^^ui 

CVIK 

r . 

( 1 )  Qao  loco  Gharisins  quaesivi.  At  illius  nomen  ^ 
tdhm  laadem  Jalto  Modesto  ut  mox  Tidebimus,  mcmoni- 
.tribaaty  reperire  non  potui*     tnr  a  Ghansio  p- 196.  .Itaqne 

f  1 )  PorphyHonis  mentio-  non  dobito ,  quin  Fabridus 
nent  in  PriscSaxii  libris  frasCra    ieviter  lapsos  sit^ 

A  2 


Digitized  by  VjOOQIC 


4  GAP.  Xin.    BE  AttTlQ.  INTE&PK. 

tum  Ithri  Grummaiieorum  veterum  omnee.rjemui 
siiUt.  uni  huic  nemo  admovere  manum  ameus 
fuerii.  Praeterea  de  personis  Horatianis  iUifui 
evc  aniiquis  scripseruni^  guorum  bis  mentionem 
faeit  ad  primi  Uhri  teriiam  Sat^  [vs.  21.  et  00.] 
Porphyrio ^  inielligens  videlicei  eos,,  qtti  es 
professo  fabularum  et  historiarum  obscuriiiUem 
suni  interpjrettUi :  cujusmodi  commentafios  eUam 
Tib.  Claudium  JDonatum  edidisse  in  Virgili^mf 
ip^ius  ad  Maximum  Jfonatianum  jUium «  episiola 
iestaiur  (I):  sed  ei  horum  intefpreium,  ei  trium 
q-^os  nominavi  priorum  Aemila  ^  Modestif  Scauri 
scriptjfz  penitus  interieruni:  nisi  aliguae  {ui  ego 
suspiqor)  annoiatiunculae  sint  Commeviiariis  J?e- 
lenianis  admixiae.  Nam  in  unum  locum  eaepis* 
sme  hinae ,  interdum  ires  pluresve  exposiiiones 
legnnlurt  neque  semper  unim  generis:  similiier 
de  una  eadtmque  historia  diversae  proferumiur 
senie^Uaey  ui  de  Fannio  Quadrato  poSia  Rovm' 
np>  in  Sermonibus ,[l.  4L  21.]:  de  Ih/riaeo.MAe" 
niensCi  in  Arte  poetica  (  vs.  402.].  Omneauien^ 
reliquum  quod  est »  ^l  'Selenio  et  ^orpkj/riBmi 
asseriptum  fuiim  Verum  uiriusque  libri  euikut 
sunt  muiili:  desideraiur  enim  Jfqrratio  P^orph^* 
rian^sde  vita  Horatii^  cujus  ipse  meniionem  oA 
Sernufnes  faciif  libri  primi^Sai.  sexia  {f8.414l 
dfi§ifUr<^^tur  Graeca  epigrammata^  quae  ab  eo^ 
dem  oommeniaiore  aliquoiies  addueuniur^  ei  plu' 

fl- 

«  -        ,  * 

( I )  Hanc  ipsam  Conali  epi-    gllii  editioDe  p;  i^SsS,  publica- 
fitolam ^  a  FaJ^ricio  iu  sua  Vir'    tara,  dedxmu3 in  PartelL  p.  57* 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATII.  -5 

itmd  /bXasse  alia.  —  Effo  autem  nihil  conque' 
irbr  magis^  ^am  quod  tnierpreiet  isii  non  modo 
non  iniegrt^  sed  ne  emenddH  qnidem  saiis  ad 
%ane  aetaiem  pervenerint.  Qitod  tti  essei  /acium , 
Jmnui  in  iiserrorum  invenireiut^  minus  inier-' 
duminepiiahim:  ndYn'  inveHiri  noh  nego:  sed 
ztlud  quidquid  esi^  ei  cognosci  /acHe  poiesi  ^  et 
non  (Hirihuendum  homtnibus  erudHis  est^  sed 
tempoihim'  t^OHs ,  quibUs  barbariei  /oediiate  ei 
luto  y  mullisi  seeulis  omnia  /ueruni  coniaminuia» 
Priscos  autism  in  hunc  pa^iam  CommenitKtios 
ejusmodi  injuria  ei  etUamiias  si  nbn  attigisset^ 
iitad  Her^sbaehium  altquando^sctipsii  Benii» 
'nu8  ( 1  )  t  /acile  pateremur  recenHores  quosHam 
interpt^tes  obsot^scere^^*  i  * 
*  Hiee'FabM;}uS';*qtt]V'«it  diri ,  rem  bene  perspe* 
lits  nam/  proeterquHmv  quod'  recte  de  Acvoms  et 
••   •  ••  ''-'  •  '- ■'   'Porl 

(i  )  MicbaSl  Beniuiiis,  qui  ramus*    C.  AenuUuni y1i$odB^ 

0o4tii  Qpera  cum  Commen-  sUun^  Gelenium  (sic)  ei  eoeto- 

tarns  Acronis  edidit  BasiL  a.  ro$^  de  nomins  ianium  imh^ 

1597«    sic  saibit  in  EpislAtk  mus ,.  quarmm    m^.eaeUwSni 

NiMticupatoria^ad.  Conradum  eommeniariif  faade  p^inrsm 

Hurlzbacbiufn :.  ^  lntcrpres  ,  recerUior^s ,  si  iia  vide$ar  » 

iQq«IUir.  ant^i  /de  JlcrQiie.»  ohsoiescsres  -  Verum  cum  tua 

M ,  ^t4^,  ve^isiimnv^^  utpota  wkts.  ab  ikierit»  yix.servaSuSi 

tirikUaeiiei  ^er^,  ^um  ee^  sU,  indiffms  ,sans  sisns  ssS-^ 

mi  *au0-  iisram  ciial^M»aie  ^  cenSsmptwei-^pqgmpAif* 

poMstmfrf  eerte^omnium  judi^.  rum  *  ineutia    tetus  penrstm, 

cia  ^inisr  Hor^tumos  inter"  Proinds  curaviaum  ut^  w* 

psetes  /hsils  primwn  sibi  io^  tidior  et  emsndaHor  .tuo  my\ 

cum  vendicai^  Nam  Porphjr^  minieondictus  in  incemprodi* 

muO^  JLonam  pahsnL  dcHJc"  iret^*  > 


Digitized  by  VjOOQIC 


f  CAP.  XIII.    PE  4?(TfQ«  INTSaPR. 

pQi^jrni^  cDoqneiaariis  lud^caveBl^  ^^fiwlfWP» 
(W^orAtuf  «it  y  in  bia  latere  antiqiiuMni?^  «tt^qfii^ 
fum  acHoIfat  biOy  ut  mibi  (pudem  'videUir,  iqp4lo 
^^fUcio  em^datit  itfud  fragmentum  ,C(mU|i^  fe||»* 
H^^^ii  quo  anUqui^ipim  interpF^tifm  ,ty»niiia  ,<mf 
fllQrantur,  quum  pro  dMo(«49  6e{^*  efc  4frpPHi» 
^pm^^  unum  Mifl^  Jifronis  iimm  awptWfr 
l^ ;  guod  men^^in  Wror  p|.  BeotiwiP  Awm  ift^ 
§|ch/ird^,  qui  BeK^ttno  ii^^jMs  cppia^  fiw^eii^  (l)t 
.^  jj]l^  de  Qieq^.  F^^lvMUO  10«««^ »  ^<»  pQ«w« 
WWff^%^  ipmm  peDqfvam  egrogie  de  ^ciwe 
f\  ^V^nikP^  weriUTO  Wie,  Mlpote  qui Imviil 
CfilWUfiMAWt  quae  ante  ipAwn  mMcrrfa&e  ccpiivlli 
l^  jlap^a  e^t,  I9iil^  eo^eQdatiiera  edid^t.  |t 
hanc  Fabricii»Iaudem  agnor^fi^it  quoque  mofQ^peev 
Hofftii  i«t|9rFffl4^«'  4Q  J(^«^  u»  PfMiu  p.  SIOL 
ita^n^*  ediMotm»  ^v^i^t  ;«moi>€;«  adE^Vmm  M 
]f^fpheriicliiu8  p.  XLV*  ipsam  inter  prae^iamiu^ 
ttnuu  9ed  ei  rarissinuu  numerandam  eeee  cen- 


4*«^)  Anle-  Bmliiiuiii  a  ne«  Mmu$*** 

r,^irtunii«Gio,kU  Vtta  (ft)M€ctaiBen 

tdite  eiU    SicAutem  ipse  in  est ,  sdiolia  pafMi  in  «iiit 

lliueC  scribit:    «  Autans  nvw  cdidouibuB  prcittfe  enieiie 

taneap  ^wlJfHO  cdrfice,  ciq|htf  tion.  E^juiteB  FtdsMleiU 


00|Bi«n  Moiif  /keit  Jb  4»<>  tioDeBi  eequer ,  e4 

eAoqdbie,  eMww  whBn^  cua^  eoiveeiioaes   umis    i 

jMimii  hummmu  d  etmdiius ,  ^eepius  eutmn  niihi 

^eod  ei  bmms  ets  immmi  hae  edilie,  <|uee  ei  oOcina 

innoBlar  caeitresJMersl^imd  sittia  (  ul  ed  celceBi  fiM  I*. 

^us  i^terpreies  ordine  Kecen*  gitur)  prodiil  adquieimm  Gm* 

scrttt  huc  apponcndam  imr  l^ndas  Sepiemb»  MDXJUX* 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATIL  7 

Foit  Fabricium,  Horatii  Scholiastis  manum  ad* 
movit  JaoobuB  Gruquius,  publicato  Commentatore , 
qui  ab  editoi;^  nomine  plerumque  Commeniaiar 
CrHqfmianus  tocatur.  Bunc',  etsi  id  non  diserte 
iMmoret,  Gruquius  yideri  voluit  ex  MS.  Godice  edi- 
dwe:  ac  vulgua  utique  loquebaturs  aed  non  sine 
voMmq  suqpiciose^  nnnciscua  Douia  Balt^m  (hujua 
enim  nomen  significari  yidetur  literis  Fr.  D.)  in  Au* 
eiario^  Veiem  CQmmwtaiorUf ,  quod  proatat  in  t^U 
a.  1611.  p.  688  — 096.  opinatur  Gmquium,  AcMmit 
«t  Porphyrijmis  Gommentari^  ope  Manti^cripUmiiii 
Codicum  in  integrum  reatiljuere  conatum »  qii^  api* 
tea  duorum  fuioent ,  in  unum  corpus  oonti^BB^  t  ^% 
CommeniaipftM  titulo  insigniyiase*  Sunt  tam^l  t  W 
fJcfrisque  ei^im  est  opinionuj;n  diVeraitas^  qui.  9i»i 
nentur  CruquiaBO  Commentatori  auum  hflAorem  cc^. 
finquendum  emi  ut  iuo  loco  diceinii^.    .      .    i    ;» 

Si  Aiorqn.  noslnim  aequi  .voluwiit  wi  n(d^,Hi 
io9_capite.  es^MmeDdum;  primum  de  .S^bifiiafi^ 
quorum . Commentarii  aupersunt,  i..«-  ^  Acrfnn^ 
l^orphyrione  et  Commentatore  Gruquiano;  porro  de« 
antiquioribus,  quorum  opera  perierunt;  tum  de  iia 
ifak  pcf|iteam:  Schbliaatarum  iiumero1labttta#;^ta)ri« 
denvy  81  qdae  nbbia  de  ineditis'  SchoUasti^  iimble- 


Digitized  by  VjQOQIC 


8  C\P.  XIII.    DE  ARTiQ.  INTEaPft. 

S    I. 

SELENIDS   AGRO 

BT 

POHPORIUS  PO&PHTRIO. 


Acronem  et  Porphyrionem  ut  una  reoenaeamus » 
ttmtf  quao  suadeaut.  Ingratum  enim  est,  quae  de 
tunbobua  dicenda  mmt,  de  aingulis  dicere:  <{Qod 
afioqui  in  pleriscjue  fieri  oportuimet  ^  quandoqui« 
dem^  licet  liic  iUic  a  se  discedant,  ambo  tamen 
ex  eodem  fonte  profluxisse  existimandi  sint,  vixque 
diei  poant',  singulos  in  Horatium  commentatos  esse. 
Acoedil  aetatis,  qua  quique  tixerint,  obscuritas; 
quo  fil  ut  igttoremus,  uter  alterutro  sit  anUquior» 
'priovem?e  sibi  locum  Tindicet.  Qu2)us  namque 
auctoib  aetas  definiatur ,  quum  sint  argumenta  tcI 
exlenia  Tel  mtema.;  illa  qnidem  omnino  desideFan- 
tur  (T):  quum,  quaiede  ipsis  afibruntur'testimonaa« 
-•  ••    •      ■  '  '^-  •  ■    '    •  a 


mnUuc^  in  TqrymtMif^ ,  ^ut 
supra  ▼idimus  ParU  L  p.'  99. 
saepiiis  a  Charisio  dtantur. 
Sed  sE  ooDoedatur,  quod  e- 
qaidem  non  negandum  esse 
eeosiiiy  Terentii  et  Horatii 
inlerpretem »  unum  fuiflse  ho- 
minem,  quid  inde  probatum 
erit  praetarquam  quod  Acro 


fnSril.  Cbarbio:  atiHgm.  ant»» 
<]idpr«:  .Cbarisiii  ,  inquaaii 
Guitts  et  ipM  aetas  marime 
incerta  esC  Sarius  in  Onom. 
Lit.  T.  L  p.  48i.  sn^icatiir, 
ipsam  referri  posse  ad  Mf^ 
GTobii  aeTum#  id  est»  drosor 
100  ann.  ante  Prisdaaom. 
Quod  si  recte  dictum  sit» 
merito  mirandum  est,  Priteia- 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATIL  9 

a  feenlioribus  profecta  aiiit ,  qui  ut  in  eo  consen* 
tiiinl  iQCubrationes  istas  doctas  et  utiles  dicendas 
e«e  f\  comiptas  tamen  et  interpolatas,  ita  ad  unum 
onmea  fatefttur  ignorari  auctonim  aetatem;  haec 
?€«>«  id-esl,  interna  argumenta,  ejusmodi  esse  Vi- 
defaimus,  tjnae  parum  aut  nihi]  valeant»  e  quibus 
qmppe  cerli  iriliil  et  probabile  vix  quidquam  con« 
jec^urA  assequi  liceat.  Cum  aetate  autem  proxime 
CQaj«u^tum*e$t  judidum  de  singulorom  doctrina 
et  meritis;  praecipue  ubi  dixeris  alterum  alterius 
operara  compitasse  ;  quo  facto  hanc  quaesllpnciii 
perquam  grarissimam  esse  n^o  negabit.    '    * 

•  '€ie.   Fabricius  yidetur  opinatus   essCy  Acronem 

fiMe  aatiquiorem,  argumento  quod  dicat  Acronem 

bis  a  Porphyrione  citari.    Et  rerera  in  hujus  Com- 

nKntario  ntiic  quidem  duo  s^hoffa  leguntur  inqui* 

bui  Heleiiii- Acronis  nomen  memoratur: 

ad^  Sakl.'L  &  26.    Qvu  saoAita  vUoeb.     Memini 

me  hgere    apud   Helenivm   AcrSnetn^ 

Saganam  fuieze  nmkine^  hhertam  Pom^ 

ponit  eenaiorie  qui  a  iriumvtris  esi  'prae'' 

scriptue.    Sed  cum  dicat  m:ajorem'^  ap* 

n»  «etliflDioiiiuai  ah  Acrone  in  paibUce'  hctmta^ ,  et  ui  Pot^ 
pastes  Tocffri  ad  EpisU  |Lit^  jAjrtO'  sx,  Verrio^  et'  FeM 
228.  «lexn  iocum  infra,  me^^tin  Aaigi^mUlfuSi^mffUiiJiMi 
raorabimus;  .—  Porphyrionis  Ua  esi  ssne  sarcieij^e»''  Sefl 
nomen  semal  memorat  C^a-  •num  iste  idem.8it  cu)us  Comr 
p.  196.    m  SkKc^n  pro    mentarli  in  Horatium  ferun- 


iiUegre,     Sardrt'  enim  ,€si    tur  ,  equidem  idoneis '  causis 
iniegrum  facere.  Hine  sarcta    non  audeo  contendere. 
tecta  ati  siBt^  opera  publiea 


Digjtized  by  VjOOQIC 


10        CAP.  IIII.    M  AHTIQ.  INTERPR. 

pareif   aui  s^rwmi^  ktmc  iUAwUmm^ 

nwemte^  aui  /maee  ei  aUmm  'Sagamm 

iUi$  iempQribue^  mmarem  Aao^  vel  m^ 

iaie ,  vel  naiaUbae  f  vel  eeneu^ 

ad  Sat  II.  8.  83.    Huw»  a»  Jkmxsnm^  ^hH^ 

cyra  ei  oppedum-  ei  ineula  kee  wemkigi 

eieui  Eekniue  ieeiaiur^  in  pia  MAe* 

.  rum  plurimum  naeeiiur.     Mi  alibi  [^ 

SoL  w.  166.]     »  NoMgei  AnHefraitk'' 

,ef  esi  Preponiuke  meula^ 

Ha^  i^tm.  icbDlia  «  •  oeffiuB^  eaM  i  iU  ai^  V*^ 

t^orphyrione  conacripla  eeeef  lilem  eetie  fiicite  fiott^ 

positam  iri  censffrem»    8ed  qvmi  eeosftel  *  Po^f- 

rionisit  noii   mifiua  qpMU»  Aeroiua  »  GeaaoeB^aM 

v^nhie  iocisi  ixiierpolaioai  ease « eaTeMlul»  ndMtt  ne 

ia^  t  rf uae  fartaflfle  ab  aliena  ffiatni  ia  PorpfefiHMi 

doftuneutarium  ia&ruaa  euacA^  plenianiMt  SAfk  k»* 

beatuiM  Illud  quidem  panun  faaio,.  qficA  dditt  aiito 

l^abricium  ia  priori  flchoiio  exhibeaii^  ofmd  B^ 

numsCrQnemj^  hoc  tamen  aotf^  relioettdtAn  opinor, 

non  iweniri  apud  Acrpnem  ea ,  quae  P^byn<^  '"^* 

de  cilet ,  sed  Aoronianum  seholion-  potiiMi  rideri  ei 

Porpftyriano  constipatum  esse.  Eet  enim  hujumodi: 

Guii  maiTA  Muoan.    OeienM /uieee  ^iam  mme' 

remi  aui  maj»rem  naiaiibue^   ami  meMe^  ^ 

e«ntfu\  aui  majarem  fuam  fuU  ipea  CefmdfO* 

Bt  quod  ad  altenmi  sehoHon  attinet,  quod  n<f 

ittigem  ex  Acronilmlo  ducf  poluisse,  vidco  in  anb- 

quibnbos  edttiombua  pro  ffeienu  exslare  Cle^^ 

nomen.    Non  deeat  itaque,  quo  honm  scholioi* 

auctoritas  in  dubium  vocari  possit. 

Haud  secus  ac  Fabricius^,  ceasuisso  videtur  Wfc. 

Hem* 


Digitized  by  VjOOQIC 


HO&ATII.    .  U 


«tti  ad  SiUum  l«aK  h.  lU.  m.  4e: 
ipai  ab  uMfoque  SchQliatta  ^ntur »  m^  jndicat »  «t 
Wi|Kicetur ,  Poipti][ri0iifim  mtaidiwn  Aoraai  ^oredfltf  • 
^iiam  eitatmii  lo^um  adiic,  ginUiiiie, 

Itw  ^ffr.  Otto  in  VmpaU  de  AtfiBO  Tara  «i^a* 
(j^  Itiesaur.  Juria  T.Y*Jh'l^h  V»^  UtiJaifue 
echolns  ad  Sat.  I.  8.  90.  jiiter  m  Mllatii,  Pe»* 
pfayTioiiem  uon  dubitat  Aeronis  ccmpUuiorem  ?o* 

^  ef9<l^  ^^pwmemy  aed  uq^  addita  ^otgumn* 
Ip,  pEodit  Awteirw  i4»i  in  Pi«<^t,  aiti  «  JWaH 
«119»  il^  9iiaef«t,  qmd^^  de  hi9  9§ntt^t  $wm 
mmm  jHiMii»  ep^mUam.  P^mpem^e  ^etr/Jijfna% 
tfim»  theius  0iq»e  4»%eii#»  im^trtmt^  >f«o  owe* 
Ha^  oerie  Jh^erum  eultu «   Sefemn  Aepomie^ 

«H  Cmmntmri^»  %n  kreve  Cmjm^ndmm  irv4^gE#v 
wmt:  M^ffktn  JUkfmH  t^ffuitm»  ^mi  hmo  itif 
0femwmpHam^i  f9$ar^m^n^mergrem^JPeemi^ 
d^re^  st.  Seefudo^^Forpkiftion^^  Cmgntmm  «*? 

^W^m  tmmm  ¥uls«iiem  Jkrooi  antMfoiiomii 

e^UMM»  ^ibwppe^»  hm  App«pet«  ^d  io.  omnibw 

«ppunQ  fiditioiii^,  iirnui  qmdenii  TidMm«  AiMraw 

CMmepfariji  piwas  leneMt..    Aee  afitefi  «tatMQp 

dm  ^m  froife  cui^  apparehilf  qui  4bliol)aBHm  e 

m§elm.  cimariptoim  ratii^Daoi.  paulo  iKMwratius 

Wlwatw>.    lotuere:  t.  c*  hoc  PorpJiyBmu^  e^^oiim 

4d  Carm.  IIL  16.  41  •    RaGinja   BAirTATTici.    ifa- 

lyaiiue    auiem    rex    Perearum    dieiiur 

fuiss^:  vel^   ui.  alii  dieuni^  rea  lydo^ 

rum ,  paier  Croesi. 

ct 


Digitized  by  VjOOQIC 


n       CAP.  XIII.    DE  ANHQ.  INTERPR. 

6l  scilo  Acronis  annotationem  hoc  ipsum  docere, 
^od '  Porphyrio  ab  aliis  dictum  esse  naiTat;  esl 
enimlmjusmodi:  Mahfaittoue^  rex  Lydiae  ^  paitr 
Croest  qui  ajnmo  imyerio  -  ueus  esi,  tTlri  jam' 
^ntiia&  deferendas  '  esse  censes  P  Equidem  opinor 
Botrpkiyrionem  sua  ex  Acrone  desumatne,  adeoque 
i]Ma  fvisse  receiltioremi 

Aliam  Tero  aentmitiam  fovit  Henr.  GlareaiMia; 
qui','  qu<i8  vul^ris  opinio  •AciOni  detulerai;  Por* 
pbyridni  primas-  partes  defertedas  cBse  censuit  in 
PMcft  ad  Aiiftot  iu' Horat.  p;  1347.  ed;  FabricJ 
ilft  aeiibens-:  ^k  Ifon  sum  ignatus^  haeclsunt  ipmi 
^erbe  ^' fuautum  mihi  tnvidiae  eonjhverim^  ffuod 
etusus^  sim  jier&nis  titripia^  magnae  e^>Mia» 
iioiui^  ei -pluf^mae  autkoriiaiis  ^  apud^qu^Mami 
iiivt\  'ioi  l&ois  iaxare. '  MiM  vero ;  gmis  Aero  jfue^ 
rif^  ^n'^  iam  '  curae  fuii^  quam  dondius  sufm^yn 
me-reprehensa  fuldre  ei  raHonibus  ei  mdjorum 
mHA<mm  seripHs.  -^  Porpktfrionem  auiem  (irt 
fwid  m  ejus  Commeniario  jure  reprdekehdekdm^ 
videbOur)  haiuddubie  exousai  iemponlkm  injutia. 
HamiUum  eeri»m  est^  fuisseettimie  dbeiumiyei 
M  *  etian^ndo  koe  Po€ta  primas  ienuisse ,  'Sed 
p^*  >eum  kunt  raeeniaiorem  Acrbh^  veisisse  : 
^quem^^^oirpudUiinniegr^s-versus  ex  Hlius  ^(hid^ 
iniieltidrioiH  steum  legere;  ac nugaeissimas'iif^de 
■^iitide  a^suet^^  {  1 ):    Sic   GllEilreaniis :  *at  qualis 

-^  (i).Saepiusin  Annotatione  Glareanus.  Ad  Carnu  I.  7* 
eanitem    scntentiam    prodit    baec  aitf    %HaudscioqvU 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATiL 


^ 


iUe  jpidex!  .qiiem  adee  Aanotalioiies  mitamon  msi^ 
gpe  ad  intaprelendum  lloratittm,  quam  ad  vepv^; 
lieadeiiduin  Acro&ein  acripnase  cenfleam.  In  iUvone 
Yjcl  levisaimos  errores  damnat .  in  Poipbyrionq  ple-* 
fumque  graviMimos  excusat:  si  quae  frugi  sint  in 
Acrone  i  contendit  ipsum  haec  Porpliyrioni  surri-, 
puisse  (I ) :  contra»  si  quae  in  Forphyrione.alisurda 
sint,  non  veretur.contendere,  ea  ex  Acronis  .assu* 
mentis  in  Porphyrionis  Gommentarium  fenisse  ,(2)^ 

A4- 


t,.  HL  Sarmm  alltgats  et 
Prisciamun  L,  JJ»  Epist*  Vim 
dettir  autem  is  idem  Acro  ex 
aHorum  JloseoJUs  sibi  sertnm 
eoUegfae,  Jfam.  ketU  in  sutM 
Cammmtarium.  Forp^rnonis 
vcrhis  assuit  mira^  saepe  em* 
blemata*  Nisi  forsitan ,  guod 
injuria  temporum  fieri  poUdt  ^ 
Mtt  tpdtpaun'  seiolus  IdcrO' 
mie  Cwnmentmium  eorrupe* 
riU'*  AdCwrio.L  37.  «  f7rf«« 
^oe.  loco  conjicere  licet  Acro^ 
nis  Commentarium  esse  post 
Porphyrionem  coacervalum, 
TTam  eum  dle  de  Haemonia 
parum  vel  luftH  diceret^Aero 
^edt  ab  Haemo  Thraciae 
nonts:  nec  fioc  contentus ; 
std^  ibi  etiam  pugnatum  €8se 
duinectit »  nec'  quAndo  ,  nee 
4dfS  quo  expUcans^  VirgHil 
^Oam  eamen  nikil  tfd  rem 


fydens  si^jicit.  Sed  omnium 
absurdUsimupt  p  quod  con*^ 
structionemconfunditceW  A<1' 
Cirm.  III.  10.  MTanaiSf  in- 
qtdt  AerOtJhtvius  Scjrthiae', 
qui  et  Danubiaa,  VeL  ef  J^ 
item  loco  per^iucetn.  Uoet^ 
quam  perspicaois  iudicii  fuerit 
Acro.  Si  non  injuria  tem» 
poris  potius  in  cdtpa  ett »  ui 
qaidam  putant  Vam^  mme 
BorphyrkmUiwUe  addit^ 
jpofitwta  deciarwt  ee  uAit  sein 
re:  Fbivium  Scjrthiae  Ta* 
naim  dixit  Porphyrio,  JJie 
verbis  Acro  assuit  qui  et  Da« 
nubius."  ' 

(  i)  B.  &  ad  Carm.1It  «/ 
Acro  DOtat :  «  OstatdH*^ 
migis  pericOtari  qui  fiighaeti 
Glareanus  ait?  JJaee'''' yerbn 
bene  habent,  sedex  Porp^* 
rione  videMur  subiecta*        > 

i  s  J  AdCatm. itt  V.  F»i<- 


Digitized  by  VjOOQIC 


M       CAP.  Xni.    ht.AJftlQ.  INTERPK. 

^ttyn6  abiUffd^.mtiifitfMtiirr  el  td  mn  iMam. 
Aeratii» ChimiiieBltti^  UeeatF  Noiifaatreiv  qfui  « 
Uipode  floM  loquL  Dbi  Pwphyiiolds  ntis  iMafitit 
Aeroni  ixietiIeaM«  aliud  Itabet  vefugiumt  nBLiMMIii' 
cttlpa^  est ,  ait«  BOn  PorphyriMia  (1  )f«  Ad  hm^ 
igitor  noittiam  qnum  «kigiiAorufD  Genuttelttdrio»  jm 
dfaet dafeaxuiBi  maftifeite  o«leiidit|  ae  AcMfed  ufel^ 

tfOfOKfll  eMM» 

Bt  Porphyrionem  non  tantum  Acrone  antiquiofem « 
sed  et  mullo  minus,  quam  quidam  eiistimenly  fioa- 
ge  lecentem^  er  iudie&i,  qabe  bt  ipao  f&rfhfti6aS§ 
Commenlirio  reperiontoir,  Ofliendere  sftUhdl  Hiaar^ 
Stephanus  in  Diatribe ,  cui  titulum  fecit  tit  ueri 
pmpkK^^  C(nmmeniaria9  Em^ndaHonea  ^  nec 
imt  ^fMmlam  orf  eamiMn  €MMi«tomat.  eM  «MrfiflNk 
qnadamv^0fih%fo  Hmpiae\  qtta»  eumMallil  ^}m^ 
dem  Diatribii  «uijeeta  est  Heratio  quetn  a.  108K 
odidii,  p.  151—168.  Ex  Stephani  d^tatimiet 
^namrii  el  hic^  mea  quidem  epinktne ,  Acroni  ini? 
qoi^  firitv  opmo'  pralium  duco  iiafiev  9iaa  ad 
nxNtraitt  qM0rti«m»  pertinenli  exeetpei»!^  >  E» 

phyrio  notat :  Ifoii  BcmoMm  (  i  )   &d .  Ep.  IL  a.  (adi 

|F«M|ip«(bOf^deip£nii,««fZ>«a-  cuiiis    epbtolae  pffstreiiMim 

nq^^^^  cofwif  nurum  m  partem  Aqronis  ooinineotaitii^ 

fiomoiMtf.     Gbreaiius  desideratiir)P(M:plijrionotals 


9iU  .  Ham  porba  planc  non    Magos  didmus  quasi  magn^s  , 
fimi  mOen  potest ,    a  magnis  rtf^us  guas  9c  per^ 


ui  4x  dcnmU  assumenUs  in   ficere  posse  jaoiant*  Glarea- 
POfpt^rrimds  commentarium    nus  ait»   Hoc  ah  impostore 

aUquo  adjectum  Porp^rrumL 


Digitized  by  VjOOQIC 


HOI^ATIL  » 

^Ui  «liguot  nrist  a  qii^»  dqeU  /J^  im  JB^ 
lenlimp  commeiiilaru  soripla  fqenmti  mspwH^Xnr 
tum  Poiphjrio  ( 1 )  I  sed  tamea  h^jqt  pMii» 
coimDeiilarios,  partam  commenlariprun^  feligiMai» 
ii|  quanio  aaerejptur  pretio  plerisque  iton  em* 
quibuadam  vero  eliam  sordere  Tideo :  dupi  alii^ 
q^ecuiique  ia  iia  legmitt  tamqu^m  noa  a,P«rr 
jphjrime^  sed  a  nescio  quo  P8eudo^orplqnMiie« 
^  quodam  Porphyrione  impoatorei  (lA  eliiifo^ 
«'V^).  «cf9ta.,  legend^  em  ewtimentt  alii^me% 
niqi^  ii|tqpro8  a^  aliquam  tanljum  (quofldawi.im 
lo^oe)  habere  se  eosuin  partcm}  aUi  iFem.M 
hapc  quidem  partemt  int^gram,  id.  eii^..iiieo«- 
mplam,  ew  queruntur.  At  ego^  qnumqnniie 
.m^gis  Porpbjrrionis  siTe  commenlarioiii.  aive  aehfl^ 
lia  eiqlVot  tanlo  pluri4  illum  faeiaBi.t  (Aft  qv^ 
dnoi  fi^tle  ut  ii^terim  qufie  sunt  supporililia^aii 
ua  qoae  ,i|Ii|iB  sual  dialinguam).  et  habeeni^  ec 
qHPd^m  veteri  libro  emendalionet  m  flnempm 
toogn.,^  quae».  dim  illoa  au^e  hrtegrileli.  rertitiiatf^ 
j9Bul  etifun  iMiMt  ut  ejua  doqttfmam  miigiB'  pef 
ipectap.habciamMSt  oen  minus.  de  JEkmtii  alii- 
djoM  qu«^m  ,de  Poiphyripne.  poaie.  bene  mreii 
fuUyit,  ri  eiQpnda^onea  illaa  aimi4qve  iionniillia 
ad  aligpifit.  looos  aocewioiiei  ipsis  prQpowreiiir  . 
»  9mK  AAfequiiqi  ad  ea«  Teniam».  eliqMl.loeet 

»  '  ^  •  af* 

(  f  )  Hoc  qnomodo  iQteHigi  propemodum  exJ^OKplvrimi 

▼oluerity  satis,  ni fallor,  «ppa-  mutuatum  riderli  ,QL  tM^ 

retexiiSyquaealibiStepbanuf  IL    p*  6i,. 
proditt  aieos:  Acronem  omoia 


Digitized  by  VjOOQIC 


16        CAP.  XilL  '  DE  AfttlQ.  INTERPR. 

affeiram ,  et  quibus  conjicere  possumus ,  fauiic  Pom« 

poaium  Porphyrionem  (ut  in  illo  ireteri  fibro  ap« 

pelllttur)  multo   quam  quidam   eristimant  anti^ 

qoioremi  aut  (ri  antiquitatis  appellatio  iis  reaer^ 

vanda  aeciilis  est  quae  seculum  ejus  longa  aimo* 

rum  serie  praecesserunt )  saltem  multo  minus  re- 

centem  fuisse.  Sumatn  autem  initium  a  quibusdam 

ritibus,  quos   et  sao  fiiisse   seculo   scribit.     In 

ista  eniin  Horatiana  [Carm.  III.  8.  L]  Martii» 

eoeleS^  quul  tigam  Catendis^  annotat  cum  dia» 

tnm  haec:    Calendde  auiem  MarHae  kodteque 

maironarum  (iies  feetue  est^  ubi  tamen  in  ty* 

pograph*  editionibus  kedie  quoque  legitur.  Hunc 

item  in  Tersum  [Garm;  I.  86.  12.]    Neu  morem 

in  Stdium   sii   requies  pedum^   scribit:  Sain 

auiem »  sacerdoies  Mariis ,  hodieque  tripudiarB 

in  saerificHs  Mariis  dieuniur.  Htc  «nim  kodie*- 

qu&  non  ad  verbum  dtcuntur^  sed  ad  infiaitivnm 

iripudiare  fertur:  atque  ideo  diountur  ir^HuUa^ 

re  kodieque ,  non  autem  afBrmans ,  tr^udiani 

hoaieque  dioif ,  quod  forlam  ad  ilh  sacrificia 

ffeu  sacra  solis  sacerdotibiis  aditus  pateret.    8ed 

lf04&  salt^  ez  loco  iOo  disdmus,  habinase  tone 

quoque  Harttai  sacerdotes  qui  Sahi  Tocarentur. 

Sie  eliam  ubi  ab'  Horatio  [Carm.  III.  II.  6.| 

iesiudo  dicitur  amica  templis^  scribit:  Ftdicinem 

hodieque  Romae  sacrificiis  adkiberi  videmus. 

In  istum  quoque  locum    [Epod.  8.  II.]  funur 

atque  imagines-  Jfucani  iriumpkaiesiiuum,  an« 

notatt    /n/unere  autem  nobHissimi  quique  so* 

lebani  praeferre  (nisipo.tius  scripsit»  nobilissi^ 

mis   quibusque    solebant   praefe^iri)    imagines 


Digitized  by  VjOOQIC 


^  bm^tnih^pwm.  hm  veco^t  eujutdam  riluf»  ^ui 
4theiu«  mio  tempoire  a^rvaretur ,  menti<mel&  facit* 
.9fm  iki  iatum  Sat.  ftertiae  libri  pribris  looum  {s^ 
l<* J  —  persaej^  velui  qui  Jun^nie  eMhi  fetn 
r^i  apud.eum  haeo  l^imus^  Kmini(pi^  kodiegue 
4fMne9  apyeUaniur  fuae  eaerm  capiie  poriuu* 
iei  ienio  gradu  ineedunty, 
•  llt  autem  a  Yila^ua  qui.  usque  ad  ejua  seeuluiai 
peimanseraiit,   ail  alia  yepiam,  istud  loqueiidj 

enutf»  —  ab  avo  Ueque  ad  mala  ciiarei  (  quod 
legitttr.  Sat.  tertia  [?•.$.)  kbri  priorKi)  .|>ost* 
quam  dixit  sigiuioare.  Ab  iniiio  coenae  ueqtkt 
^djinemy'  addit^  Qvum  enim  hodieque  inOium 
eoenae  Mt  qmppe  fuum  in.gueiu  eiaiim  a  iaU 
neis  ^eraiur.  Vbigusium  nondubitd  quinaceiA 
pere»  iU  ut  apud  Martialem  pu.82.4.],  debea^ 
mw,,de  primo  minui  seu  fcrculo*  In  SaL  qUo« 
que  qiiintipi  {?«.  7.]  libri  primi ,  in  eum  Tid^alicet 
loeum  Qbi  HmtiUs  aoribit,  ae  in  Foro  Appii 
Mlum  if^tri  indiiiam,  propter  aquam,  quod  ea 
emt  deteirima  ^  scribit,  Modiefue  in/ero  Jpptt 
uia$»ree  propier  aquam  ,  fuae  ihi  leierrimtt 
esi^  mancre  vHani^  Sed  koc  fprtasK  uon  peiitt- 
de  annolatu  digaum  videbiturt  quod  JBieri  potUiiA 
rit  ut  loco  illi  ea  incommoditas  ad  recentia  Usqud 
tempora  remanserit.  Ad  liatinitatem  quidem  ^bt^ 
te  quod  attSnet ,  ea  praoKrtim  ejus  1m  quam  diki 
exomp^  suppeditare  potest  quam  plurimn :  multiit 
e$im  et  locis  illam  ejus  seculo  aliquantum  adhUC 
flonijase  discimust  veluti  ex  eo  quod  scribit  [Hd 
Sat  1«  9«  36.]  «  suo  quoque  ^cculo  dictum  fuiisc  ia 

Mkf.  Cf.  AcA.  hai    Hl.  B  Tst^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


IS       G AP.  Xin.  HB  ANTK^  IIITEEP&. 

»  T$Uuri9s  pijscatti  TidtBlfeil  AUfHiat  «MWllk  b 
f  eo  ilan  quod  [nd  Caifn.III.  14.  tt.]  ait  ef^kf^ytm 
»  if^rrika«i»  tuote  ({uoqQe  diclum  IftiflM*  Sic  etiftBi 
»  eK  hoc  loeo  f  iid  Epod. 2.  tt&^.)  AmU»  kodiequ^ 
%  appeOantnr /^fiiuime  fui^s  reNk  «I  venkiiM» 
h  wlin  iiueufKO  eusf^nduniU^.  Jdtti  yMa  ^  Xpk^ 
»'ruzhdam  Tocabiriorulii  tlibqui  Itiriiyruttl  ^  ^jM 
»  apud  Horatium  occOrfunli  liiMd  ipsum  qutk)ui 
t  usum  babemUS:  ut  kiomiiiift  Hk^deiM^e  ib  Sat» 
»  hl)ri  pri6ris  quifttaitt  [vi^  85.]/* 

Ex^hujusmodl  autem  tediciisv  ti  mea  senMnlii 
qtiaerfflur ,  a^dacisBimulQEi  fmb  pericbloiiittiiiMifai  IM 
contendo,  si  qui»  aucterifl  actaiMi  eertd  definii^ 
Yclit.  Porpbyrio  enim,  ul  plittiqfie  tlii  Scbelia^liicv 
mult.is  annotfttiones  et  atttiqnidrlttn  iiifcipr<Slum  t^^ 
ribus  ad  vefbum  adeo  ih  saoa  ConiittieillaHos  WMm 
itAii ;  ex  quibus  si  d^  Perpfayribliii  a^tttte  Mttkte 
sustineamuSy  ipjsum  sitie  dubib  ahtiquidipi  t  qotim 
deceat,  aetati,  addit^turi  shnkift  necettte  M.  (ibif» 
sentieutem  bac  ht  re  bdbed  PeerlkBnApilufl^  oi^m 
baec  sunl  in  Epist.  ad  Descurium  p.]LIX«  lAtHae 
auclorUm  ex  Sekolite  eonjl^i  non  fnM^i^  fum 
posterioi-es  e  prioribus  ea  excerpeianX  ^  yiM^  ^#ar 
ptacireni^  non  uddifo  n&mine  cujus  eseeni^  9iwe 
judihio  ei  rttftoM.^^  *  App^ret  igiiur,  baute  OiMinD 
iis  liteiidum  esse,  qu^e  Stephanui  lamquam  indkk 
arfatisy  qua  Porpbjirib  vixerit,  collegit  El  po* 
luerkt  ille  mulio  pTura  thelviofare  hujuamodi  sefao- 
lia,  in  quibus- auctor ,  (ut  nimirum  Slepbaoo  vide* 
tur)  de  aevi  sui  hifttoria ,  ritibus,  moribosy  iocii- 
tionibus  et  provei^iis  meminit.  Equidemt  quanH 
quam  nbn  ignorem  tiibil  certi  inde  conlfiei  poiM^ 

•pe* 


Digitized  by  VjOOQIC 


.sn.quijbus  V^i  ievi^nill  siye  t^orphyridnis  «¥•  iiuiti« 
1}Uk5ra'm  iht^]^]p)^gtum  ^dtatis  meniio  fi^t.  tttN$  Jiii- 
prioiib  hi^dc  i^fiirendl  ihiht  9dhoiia; 

sctltcet  tihruin  lAl^eEL^  It4  iibe^JS^a^ 
^]6cii  tl6iryra  inj!(cribtiur  ^  ^uM^Jh 
Ooiiyrd  nmicHS '  *(  j.*  amica )  sc^ijAitik 
^.  Eiidfk  hhs  iic  fOerumfUe  Itfiii^ 
mur.  .      „     ' 

>(td'Caith.L  2!^.  8*  j^Bu  TiathK^  ktrBtiil  ii^iitbviiift 
tAGBHTAB.  ^vAixxA  spectes  suHi  mefi  n^ 
grestie,  Si6  denifue  a  rusticis  ^odi^ 
ift  lidiut  dppelidnfur. 

tfcd  &Urm.  n.  I.  19.    fuaACBs  tbbkbt  Siqvos;.    hii 
giicts  pro  yeloQiius  accipe :   ei  in  ■k^r- 
mone  hoditfut  twgim  prp  t>e/d«nMJU 
jiidmus^  Qum  de  eyUis  ioguifMtr. 

^  Cnm.  nf.  9.  17.  DtBtvt  Momvm  uirfiBlk  liirii- 
^fetA^uir^  i)esija|e  querelarum.  l^ntfiiM 
^iocuh^iMjiff^Araiw^^siidiiOfutyi^^i 
queii  dioimus. 
jmI  Canmll.  IK  16,  ABstnUQiTB  IrAaM.  i^<^  ^ii^^ 
»ttn€  Syria  idbci/Kr,  ^/r'i»»,  uddiiu  syls. 
laba^  Asaycia  «MitiM^^k^ifvv 

ild  Gari&Jlt.  10.  7.  IEt  pOsitas  iii»  oUGiBT  iriTiw; 
Osienda^  quod  revera  in  liaiia  fr^ 
fdenfer  ^ v e ii^if ,  p6yi  ^^^  p^si^ 
iam  in  Aynitoiie  venlo  ser^rtdium  esse\ 
iei  frigore  ejns  gelu  supet  nivem  ^n^ 
vrescerei 


Digitized  by  VjOOQIC 


20        CAP.  Xnr.    f  B  ANTIQ.  INTSRPIL 

ad  Gann.  ITI.  28.  I5,    CoaicaxxstMU  ■AJtiRO .  hoek 
Marinilin   rprem    hodieque   in    liaiiu 
,  virgultum  quoddam  appeUani. 

ad  CanmlV.  12.  18.  Qm  iruirG  njLPicii.  Sulpicii 
Galbae  horrea  dicii }  hodieque  auiem 
Galbae  horrea  vino  ei  oleo  similibusjue 
aliis  referia  suni. 

ad  Epod.  12.  21.  Hu&tciBUS  Traiis  itbiatab  tBi** 
XBEA  LAVAB.  Purpf^ram  Tj/riam^  qum^ 
iierum ,  id  esi ,  Bis  iingii^r  eonehilio  • 
unde  hodie  Bihdphas  appellani. 

ad  Epod.  14.  8.    Ab   uxBiLicniK  addugbeb.     Pro 
Jinire  ei  consummare ,  quia  in  Jine  U^- 
bri  umbilici  ex  Hgno  dui  osse  soteni 
poni. 

ad  Sat.  L  8.  82.  At  Bflr  bojtus  at  tibi  AinGva, 
His  ergo  colligii^  amicorUm  viHa^  si 
levia  sini^  ferenda  esse  ;  secundum  t7« 
lud  qued  praecipiiur  per  proverbium: 
Amici  mores  noveris^  non  o^e« 
/        ris  (!)•  

ad  Sat«  I.  4»  14.  Ecgb  ciiispnrus  irnrTiio  n  »ao- 
vocAT. '  Seiisw  ex  proverbitUi  eonsue^ 
dine  ducius,  Solemus  mim  dieere 
minimo  me  digito  proTocat,  cifffi  volu» 
mms  quem  inieiiigi  ianium  vtJere  minim 
mo  digiio^  quan^m  aUus  ioiis  viribue. 

ad 

( I )  Est»  m  iJdljQr»  proyer-  rt ,Mirg»  Or>,  H<»  JwtgmU 

biam  moiia^hicam ;  haud  scio  Utr  amiciiUK.  Vel  qaod  huie 

an  non  muUo  melioris  notae  non  dissiroile  est  Dum/ervsi 

quam  notissimom  illud  Ams*  oUa ,  VwU  andciUom 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATir.  21    ' 

^^''Sat.  L  4  100,  *HiG  nioaAi  soggos  Louatirig* 
Bx  loUginis  sueeoiivorem  meniis   vul$ 
inietligij  ex  {terugine  venenum.    Malos 
auiem  homines  atros  ac  Tenenatos  dicere 
solemus. 
ad   Sat.  I.*  4.  123.     XJscvn  az  judigibvs  sblbgtis 
OBJiGiBBAT.  Judicea  iquiies  Romanos  di* 
xii :  ex  equesiri  enim   ordine  judjees 
leguniur  hodieque, 
ad   8at«'  I.  6.  24L  FBaoRiA*  Tarraeinam  se  quar» 
ia  hord  iandem  pervecium  esse  dieii: 
.   hodieque  auiem  paulum  ciira  Tarra* 
einam  fons  Feroniae  esi» 
ad   8at«*L  5.  25.    Hillia  tvu  vRAan.   Quia  illis 
ievkporHus  adhuc  Tarracinensis  uf^s  in 
aiiissimo  monie  erai:   inde  posiee^  in 
aequiorem  locum  deposiia,  esi^  ui  non 
solum  sini  adhuc  vesiigia  aedi/icio^ 
rum  in  monie ,  sed  ei  murorum* 
ad   Sat*  !•  5.  82.      Ad    uvoiibii    pagtus    hoho. 
TranslaiiO  a  marmorarits ,  qui  junciu' 
ras  marmorum   ium  demum  perfedas 
dieuni^  si  unguis  superducius  non  of" 
fendaiur.     Unde  jam  quaecunq^e  per* 
feciissima  esse  volumus  sigmjicare^  ad 
unguem  facta  dicemus, 
kd   Sat.  I.   5.  46.    Er  PAadGHi  quab  dbbbht  li- 
oha  salbmqub.    Ex  verbo  praebuit ,.  quod 
esi  in  principio  vei^sus\  praebuerunt  hio 
assumendum  esi.  Parochi  auiem  eopiarU 
dicuntur  iicl  ro\i  Taplxft^^  ^  ^^^t  ^  ^^* 
hibere:  hodieque  auiem  a  copiariis 

prae^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


f^  1^1.  I.   6.  104:    OuQiJim.  PBTC04fi5?A»    PetofK 

rwiit  di^tiur^  \^ 

%^  ?Sft,l-  I,  *3  U8,  CaW^^^  «W^l|x.  iSi^Y^^ 
ouii^  Ctfpuae  kfkdjie  q.^reff  yf^€t  etu^, 
aiosius.  jdbric^rt  (liq^n(^r. 
fl^  ^l.  I.  10.  75-.  yiM^m.,  w  WW  DiCTAin 
^AjLiiWA  M^igf  ^f^^>  iiiefar^  tjliM^ 
tn.  Quibus  cc^m^n^  tm^g^ll^  fV^^Vifi.  <^ 
A»fC  rudibus  ditQic^ri  eQ.lpfkfy 

«4|  §»!•  ^i,  4.  ^i,  t»  «A^pwi  ilappwi  ^«8^i 

fliceba,ni^  guae,  n^ne  maj^Hifi.  ^ci/a 
>,  14.  ed,  Pr.  Doi(8%^ }  q4i  i-    k  Ei  veU 


lii  i 


^^  l^t  II,  7.  1,7.    MiTT^^,»«?  iK  ?TR<5;Vit  Pyrgum, 

quod  fLos    Friiillutni  dicif^^H^^  in  quo, 
ponjeciae  iessqra^  <^iiot.^^^%!^   miUun^, 

^  Eju]^.  I.  4».  2.  Iic  %sGio5»  scD^ifJi.  Cedum  op*- 
fiidum  hojiid  (onge  qb  Urbe  fuiiy  nun^ 
'»0»  es/ :  very^m  ad.Aut^  ^,^  ^P^J^ ^^^- 
dana.  diciiur. 

^  {!;^li.  \  6^  5.,  SiRu^ssAwuii^uiS:  p^^^iirvs.  P«i% 
trmufi  MTMcu^  (V  yjpu3)  olirfi  in  €tgro, 
jPhqlerno  ^  ^7io  inielfigiit^r^  a^f  P^f^^lef^ 
nflim  i  Toryuafyim,  imtfifof^  , 

«f  •  in.fnii  «  agvqs  /vigidas  p/^iunl  pro*. 
X        ^i^n  quam^  rem  ^e^i  e(  pyffSj^iur  vicuS; 


Digitized  by  VjOOQIC 


HOKATII*  .  .  i28 

dfsefi  Musa  8U€uf0fUe.    HprtoU  vulg^ 
Myrtariaa  dieu^K 

m^ifjf  MUe^iae  yretioeae.  eunt. 

^d  A«  ?•  ^  Asiiiuii»  CHIGA  tjm^n*  Jlenuiii  Zer 
gidi ludue gia4iat9ri^e  fuit f.gf$od  n.u ne^ 
Falycleti  balneum  est^ 

jid.  A^  P».dl9«  MaaAVAQBi-  ABcwib  F^Ma  b^e  inr 
eirueta^.     Unde   in  eoneuetudine  dieere 
/^olem^e^,   )nb«i^    sioratuiii;  eum    qui 
reetoe  moree  ediderit.. 

a4.  A«  P.  889.  Lbobs  MGiomaB  Liano»  Jereie  enim 
falm^  anMqui  non  snnt  uei^  $ed  robo^ 
reis  :■  in  has  incidebant  leges ,  unde 
%d^uo  ^tkenie  legum  tabulaeJbfonts 
voc€^ntur. 

iiii^ A^  P.  430.  Ut  qui  GovDucTt  t lomAHT* '  Ate^" 
andriae  obolts  oon.dueuntur^  qui 
moriuos  fleant:  et^  hoe  tmm  valde  fa^ 
ciunt ,  ut  ab  ignowantibus  { I .)  itloHm 
fui9se  eredaniur  qui  ^S^sruntw\  Hi 
ergo  vocantur  ^vAhu» 
ad  A*  P.  437.    Akiu  sua  tvups  MTtxrTxs.    San-^ 


( I  ]t  ^uta  /amiltares,  t«1  SaUeBgrii  TheiauFO  Anticf. 
Similtf  quid.  Ceterum  Por-  T.  III.  p.  761.  £.)  «  Nonr 
pbyrnmem  >(narraiifera  Alex-  enim  fl^hant ,  ioquit  BRruf- 
andriae  obolis  conduci  solitos  falduSiBeque  lacriroas  emitte- 
flui^Aiorluo^  Jlarenty  enraMe  *-bant,  se4  pl^eoineqa  taQlamr 
putiat   Hier.    Barufialdua    ia    aolcbant**^ 


Dissect  de  Pra^ficis  c.  3.  ( 


in 


Digitized  by  VjOOQIC 


M         CAP.  XIII.    DE  ANTIQ.  nnWR. 

naipref  ^  Blpm^q  app eltm mu9^  fui 
ben^ne  trf^uteni. 
44  eandem  fere  ratidnem  siuie  aetalie.rc/yiwibW 

piitsiai  in  wik  Gemmentariis  memorat  Actq*  Quaip* 

quam  el  mde  nifaii  certa  conjioere  posamus ,  lubet 

tamw   fueevia  indieia   memorare.    Acronia  igilur 

haeo  «lat; 

%li  Cjurin,  I.  86.  14»  Ammira.  Amjstis ,  «f  fu^ 
dumjmian^^  poiionis  gtnue  apud  Thra^ 
009  s  ideo  amjfsHs  dMa^  futa  oeria 
tnensura  olausis  oeuKs  potabojtur  UiUO 
duohi,  jtUi  Amyslin  gemmam  '  inteUigi 
voiunit  quae  pr^esenti  usu  Ame^ 
^ihysius  dicHur^ 

fA  C«nB  IL  II.  Ift  AasTaiA  vAmno.   Quae  nuno 

Syria ,  olim  Assyria  vocabaiur. 
'  ||4  C%nB«  UL  23.  3;    Ho&ifa  panOB.   Fino  novelh^ 
Nuno  usfue   Tasci   hontfii  nov^a 
vina  diouni% 

^A  CftRO.  lY.  12.  18.  Qui  nuve  mricnis  aogobav 
HoaMia.  Suipicia  horrea  dicebaniur^ 
ubi  nune  &aliae .^  t//tb  hordeum  cQ^di 
eonsueverai* 

i4  ftalt  t»  2.  62.  OBLiMAaB.  BeiererCf  eonsu^ 
iN^f  e  X  ira^ium  ^  lima ,  ^ua  fqdgri  uiun* 
iux%  aui  verie  q  limo,  ui  sii  obdueore% 
fU  didmus  gim^d^  f^ma  obduc^a 
perOsse. 

Hd  Sll*  !•  3<  U.  Jmroms  sagba  vmbbt.  K«y»- 
(^poi  apud  Aihenas  hoefieque  dicun* 
HkTt  gMi  S€icra  in  capHe  porianit  ^ 
h^  grqd^  iHo^dunfi^ 

«4 


Digitized  by  VjOOQIC 


HO&ATIL  2B 

id  ,  Sat  L  JS.  S.  Loirn  BOCTianvui»  Noiandum 
quod  kd^nc  particutam  ^uperlaHvo  junm 
xit^  no9  enm  dietmu^  longe  doo« 
tior. 

ad  S$L  I.  6. '87*  DiGBAi  vov  «sr,  ITif  4/1  etV 
mut:  BoUtakdo  nan  eaL 

ad  Sat,  L  iS.  97.  BAai  KOBiriA.  Barie  mriioM 
^puUaef  yuqe  appetlaiur  Barium^  ei 
Adharis  diciiur  hodiefue%  ut  ditrii 
grammaiiQus  Tkeotistue  ( 1  )• 

ad  SaL  L  6«  6«  IfASo  susPBimn  abuitgo  lOHOT^i. 
Id  est ,  neo  ignoti  tibi  fastidia  affe* 
runt :  quod  vulgo  saimam  dicuni. 

ad  8at.  L  6.  22.  Quoviah  nr  paopavA  iton  »bi.u 
9UIB8GAM.  Md  esti  proprio  ordine  ei 
statu^  Sumtum  est  ex  proverbio  :  Ifam 
noa  (juiescere  m  pellibus  suis  dioimue 
eps,  quif  kumiliore  loco  nati^  moform 
deeideranim 

ad  Sat«  L  6.  117.  Ai^iVAT  bghibus.  Ecbinum  <&• 
xii  vas  aeneum^  in  quo  caiipes  faviim^ 
tmr^  quod  mod<k  TnVUae  appell^* 
mnsi  (2),     . 

ad 

( t  )  Tidetnr  b  ease»  qnem  Usstmo  damtno  ei  dKtonimeo 

Prbcuinus  magiBtram  babutt;  Theociisio: 

quibisboDorifieamipsiusmeii-  (i).  Cmi||ias  in  r«  nise^ 

tionem  iaeit:  p.  701.  Theoe^  Ifis,    raferendum   ceBset  lid 

UstuSf  omKts  doquemldas  ds-  Delpblcsm  ,    8eribendmn<{ae 

citf,  cuif  tpddqM  im  me  sU  irisUes  rel  trisilmi  Gfaerfe 

docinhae  ,  posi  Dtum  impo'  rpmk^t  rpM^^  qpod  4iebet 

iPt  ei  p,  1134,  icsie  sapkn^  Comoimtolor  Cm^aiii 


Digitized  by  VjOOQIC 


^d  S^l*  n.  9,Wr  Tfscjt  ?CT»A  WfA  ^91^  T^ 
.  8ci  ▼iei  tdei,  yuta  uU  t^unf^  vtcuk  Tku^ 
rarius  diciltir^  T¥^9^  ^f^*^.  ^i^^oeepium 
habilixrunii  inde  nomen  esf  i{tM« 

f^  ^at,  JJ..  %  71.  ^P^TWJWi  «i.w^J^cgiT.  v^AfCK 
Agaio  fronrie  dictl^r  servus.  qui  ju^ 
me»ta  curat.  Hic  autifm  efdifi^  ^qa- 
f^m  nfinisfrum  agctsonem  yoqavit  j  quem 
vulgo,  4 « J5»« « i  inferioret»  ( I ). 

f^  fpist  1|[.,I.  2S^  ^  Aacbilsas^  ^'^^^^  arcesso  et 
aecerso  hoc  inierest :  4cc^r3p »  u(  e^/  » 
pocp^  e(  ^enit  q  verb,o  Afcio^  aeeis  \ 
quod  esi  quaxtae  ^onjugqtionis»  Arce»- 
80  autem  tdem  sij^nijicat.  y  Cfupd.  e4  /rv- 
mitivum  ejus ,  €^  quo^  derivatur ,  id  esi  ^ 
arceo,  Sqd  secund^m  Pri^cianum  [p. 
559.  ]'  arcesso  venit  ah  arceo ,,  quod- 
/nunc  {2)  dicim^s  adciO|  et  composi^ 
tum  ex  ad  praepo^itipne^  e/cio  verbo^ 

qnod' 

(j)  Le|^.  inferforenifid  e^i  quentissime  w  ppiubMtt^  ulr 
'  Sbrvum  qui  dapes  niensis  iin*  ^  arvenas ,  arve&4lres.y  arvoea^ 

poiiit ;  qu«  y  occ  otitur  Schol..  to#. ,  urfiees  y  iuvolare ,  orfoFi 
^JMfeoalis  «4   S.   V.  83.  IX«    dic^tes  pro  adt^enas  ^  advenm 

Kie   XI.  i49«  Itam/Sr/wpro,     tor»^^    ad»focatos  ^   adfines  ^ 

picius   L.  U.  1.  s.                ^  i^^i^e/jir jwcie..*f9e«fl  4c»^ 

-  .  ilO.Htl?  »W  4<1  .A^qgopia,  ^w  «ff/^P  , 4^1«^  /ih^  accijio 

'  le^  4wA  .?riKa4»i  8«l8lem  r^  ^lurfnvu^,   ^Mia  «If  e*  ^d  «t 

•>iy<wrtwp<i>  <^uii}ftliWiH'^  ^Qfm^itm*^  O^^risciMii 

,  .Vffl^  8vi|i&  L.  |.  fi^$59.  ^-  %B4««i8i»i«,«k^Aapnaii|p9ct^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


HaiA/rfli  «T: 


»|.  (1.  ^x}  pTQ  a<i 

gm^if^  nacnmus.f  ^tfM»'  in/lgJa  tmga^ , 

fBB.f»  Moo  ^t  ^m  eo^ifucupiur  94  fu^ 
neem ,  stmU  <aqpe  ^^ovtbm  fmeiuni  v^. 
«a  dfil^ntijkuf  }  ita  ei  a^eenUfioree  plue»^ 
iqudant  quam  verue  amicue^    liem  on^ 
ffgui  praeficae  dicebant  muiiere^^  quae., 
^ariuoe  alienqs  condufiiae  plorabani  ^ 
^ptadfii  m  quiimeelfitm  promMme. 
^H^  4cra;  oquibus  Uiqen  batul  aqio,  aii  quif-, 
qiwn,  IW  au<|aciorU  temeritati/i  notai^  jn  «e  Ira-. 
liere  Te^t,  ullam  de  h^jvs  Scholiastae  a^t^iltt  cobk^ 
jfiict^rili;^  facere  audea^t  Kec  iere  dubitp ,  quin  eui-.. 
yisk  fauto  pfrsMadeaja,  ut  credat,  temera^um  eite» 
indiciiat  iiuae  ainguli  Scholiattae  aetati»  «uae  paanm 
mfflfior^t ,  plenianinam   fidem  habere  ^  si   dixera 
4uaa,  eaaque  ffeivsw^f.   hMic   rei  ipipedjipieiitfjt 
We  cauaaa. 

Primum  acimua,  utruoique  Scholiaalam  uaim  emfe- 
«iitlquiorum  intevpretnm  lucubralionibus ,  indeque 
«Kqiioties  inlegraa  annotationes ,  ad  verbum  adeo,L 
descripaisae ;  cujua  rei  yestigia  partim  reperire  inihi 
Tideor  in  lis  scholiis,  in  quibus  singuli  tcI  eadem 
wba  ad  fixplicandum  uaurpanl  yel  eotdem  auclOK 
vum  locoa  exciiaiiii  partim  ipsi  fatentuii,  aiioiiUBr 
ifiterpvelaftionee  memonmles,  addftia  Terbia  quidam 
Voluni^  atii  dicuni,  at&  eic  exponuni  et  aimitibua; 

HoQ 


Digitized  by  VjOOQIC 


9B       CAP.  Xm.    DE  '&:iftlQ.  INTERPR. 


Uec  igltiir  wU  eogHeaius,'  impradttites 
Inmui  ipsof  at^qiuori,  quam  deceal,  aetatu 

•  Allerum  hoc  etl,  quod  utriuaque  Commentaiiee 
a  librariis  el  aecpiiorit  aeri  magistris  miaere  paarim 
ialerpolalos  ease  confltet*  Quaiin  iii  rem  merilo 
dndum  cMq^uesli  sunt  Petnu  Nannius  8jB.  JGacsdL 
L;  I.  c.  5.  (in  Gruleri  Lamp.  T.  I.  p.  12S9.) 
m  Uiinam  iandem  9it  aUfuis  Mereuies ,  fui  Au* 
gike  eitAulum  expurgei^  eaque  ejiciai  e  Cem>^ 
meniariie  mttgnorum  vtrorum^  quae  ittie  /aleo 
adseribuniur.  DocHssimue  ei  eteganHssimus  esi 
inierpres  Acron ,  eeierum  iia  obruius  esi  insul^ 
sissimis  naeniis  ^  ui  ne  spedem  quidem  sui  re* 
iineai.**  et  Casp.  Barthius^  ad  Stat.  Tlieb.  L  S26. 
»-Sed  nos  veris  injuriam  saepe  facimus  Aito- 
/*a«,  AcronaSf  Servios^  Comuios^  cei.  in  Scko* 
UasHs  nune  supersiiiibus  ncminanieSf  cum  Hto» 
rum  Eeroum  ( nam  ei  Orammaiici  suos  kabeni) 
exiguae  supersini  reliquiae  effuliae  undiqne^ 
ci  effareine    ienehrionum  clausiralium'  pftedcri- 

InuT  (l)«  Itaque  si  quis  parum  coniiderale  plenam 

klis 

(i)  Ab  eodem  Acro  to*  Ji^rafdan.'*     Sioiilfler   pw- 

Catur   «  SchoUofiiss  Horaiu  stm   Craqiitus    in    notii^  ad 

consutiliusV  Tid.  ad  Staiium  Horatium ,   cuius ,    inter  &• 

T.  II.   p.  938.     Cf.  Adfers.  Ua,   baec  sunl  ad  Bpod.  9. 

p.  99S.    ttbi     «  Carreptores  p,  174.    m  JDonaii ,   SsrvU, 

Aerotus  **  cl  p.  i ssa.   «  Comr  Porphyrionis  »  dcroms ,  cs* 


prisems    et    olim    tsrcrumpis    primi 
Mrenis  mmuns  sdiitts.*\  ei   gmmmmtieoitwn    O 
^..  i3s9i     «  Acro  ssu  Por*  •  rios  male  smm  hnrbfalss  its 


phyrio  n  sivs  potius  eoHse^    couspurempit  >  itf  nisi  ipd  su* 
titius   mcsrvus  gUfssarum  in    eiores  sUqmsndo  rsrieiscast, 


Digitized  by  VjOOQIC 


^k4R0lipliii.lidMi  habeat,  iMriiNihiBi  uk,  tt^iatevr 
dum  vnubcpn  pro  Janone  amplectaliiry  lesiarequo 
hoe  Scholiastas  post  Priidaiiuin  fldniwe  coAleiulat: 
quo  lameq  utenpie  iine  duUo  fiat  ailiqiiior» 

Qiiod  qiium  ita  aitf  de  «agulonuB  aelale  pfo^ 
miBtiiure  bou  audeof  quin  -et  malo  fuam  MHpilis 
laudrai  relinquerey  quam  allerum  alteriuf  openan 
compilame  opinari.i  quum»  mea  quidem  ien^tia* 
wijla.caniaeitt  quomiiu»  ringuli  anliqui<Nrum  inf- 

lei^ 

mmcniiduimumiiuamiillam  eertenefaamtmyeijttdieamm 

spureiiiem  eiui  posseJ*  Et  in  cp  dociis  enarratianihus  nihU 

Epislola  ad .  Lectorem  p.  10.  gaamcucuiiatasuperesseeom^ 

httte  Mtibit  1  Tn  edUis  olim  per  menta  {praeteradmodum  piut* 

JUmiieum  PMopeHhue  Hb^  ea  a  nobir  magno  tab&te  ab 


fmtU »   imer4mmmeros  fere  aiiie  separtUa  )  ea  mpm 

expianaios9$  iegere   ipudem  toriSf  sed  OommaniaaofieA 

esi  virormn  doctissimorttm  A^  ^oiui*    Deinde  cum  qttotamr 

troms  et  Porphjrrionis  nu^  legerim  Horatii  intapreies, 

meros  et  nomina ,  sed  in  pl^  PorphyrionemyAcronem,  l/Io^ 

rie^  eis  kdseriptis   miror  destam  ti  Scaurum  f  nec  uiSe 

atquedeiesiormm  oseitandam  Biandimis ,     Tonsauis »    aui 

tfppgrapMi  sed  inepios  cum'-  uius  seripHe  i^paskum  m- 

ios,   ^  tantos    inros   non  meuaiicejustipsid^eui^ipiaam 

reveriU^suaestupiditatisiabe  jo,  adsoriherem?    Feeerint 

non  puduit  aspergere.  FacUe  hoc  aiii  iypoffophi  ui  suoe 

eot^kao  eos  in  ejuscemodi  iU  typos   phuisibitiores    redde^ 

hrarios  inddisse^  quales  per  reni;  nesirum  sane  mm  fmi 

aU^iannqeaaadenoseuer*  iam  siuke  te  ieetorem  Udire  ^ 

cuenmit   at  hoc  vehem^Uer  tibigue  pro  thesauris  carhonee 

ahimunor,tampraeeeiientibus  o$tentare.  CL  ad  SaU  IL  S» 

seripeoribus  eoe  ianiam  bar*  p.  44X  o. 
hariem    nuncupatse.     Quod 


Digitized  by  VjOOQIC 


:  *  «<  *     I        

PergD  .w»tf*rtfi«i  id^  ^  tftddtt  «)»<  KMbiJtW 
«lAblMlblft  «Mf^ttiWftte  int(Mt»rMnl  MWilHfMiitaii* 
i>il6  ^^  «ftev    Kijl»  ^li^nl  MT  ^jiiUBril  ili^tlM 

tn  rfngtflbHlte  tibAIMntHiK  yMKjbjM  tepsm  fMf- 

itnk  eaedem  a  singulis  phrases  HBurpentlir,  iidemT6 
auctonim  loci  memorentur,  desomta  esse  ex  C<ini* 
toehrirfii  AfttitjfeSdttmi  lnt^pt*il6*n ,  t^f«k  «IB&  li 
tl.  Aemilio ,  Sodesto  ^l  Q-  le^ntio  iSba^o,  acripli 
esse  narrantur ;  quam  auspiciohem  ptejiiua  eompro- 
.babo.in  novat  qiiam  aliqUando^  pavatnraa  mb^ 
AoralsaMnitti  Seli^aatanni  ^ditiemv  Et  f«m  aMi 
-ttianiMMi»  appAret  ex  iis  aclloKi»,  ift  qfioiilhtt  Atm  ^ 
'l^orpl^yrit)  aliortitn  intet^retatidn^s ,  quamqu&m  noii 
''addit(>  nomihe ,  hiemorAnt.  £x  utriusque  Commen- 
^iario  quaedam  aJBfereaniis  exempla^,  A.^rom  jgiM 
haeqisunt: 

«d  €mm  h  14^  L  CKirAtt«.   A^  ^kliejlfmam  Okb 

i9ht   Mtum  sil^ifihca   cimte;   th    quA 

^iiittdih    "ift^lunt  quod   moneeU  remj^ 

Cei^tius  iamen  esi^  q^od  Se».  P^mps^ 

,  .       jum  Pompeifih  meHmi. 

«td  Oann<I*  2^.  &    Fno»a  tttm^&i^iTOit.    Varl- 

nua,  monS  Apuliae,  juxtd  qitem  Arch^ 

ias  sepuliu^  est^  sive  ut  qutdam  vo* 

lunt  ^  plana  Cdlabriae, 

lid  Garm.  lU  13.  21.     Qujlh  ^bnb   voaTAiB    kBOvA 


Digitized  by  VjOOQIC 


*$f$iiii0  reUiOk'  ^m^ti    9lim  mfiHe^ 

^^mifHt  Si^iMr  K)Mi»^f  «tif  fiinrae 

>  Jlmft»\  %«ldrr#^^MsV^r  tif  flKrg.  6e.  L 

m,]>,^Katf^€hhW^  AtU^fidiunibxtnt 

M  C[tttlll.titv  K  18^    BferaiiMiL'^  If&nnulli  uu^ 
ieiii  dtmv^uni  ^  ui^  Uo  meH^rfama  ei 

Hdtt  fmi  gin^i^peiUmr  descendU  tn 
ea^jMm.   i^<»feir/  «i«^ifi  %i  mh  diei:  JStie 

'^ ^  -     -Mi^Miftrif ;  tVf  eM  i  Wcraf  mbli^k-  J^eHne^wi 
'^  'MMkike,  Wf  &H^i9i^  t^ri&e  actue  Ae* 

*    ^    dndfHiMeken  tMMigi  veiuiii  >i^/ibr 

tidf  tMMbVflf.  6rlT.    Bfedm^  imimiA* mQukviTftat» 
'  ^ '   i^^fc/#iii   eiiam  wiimU  ^psum  Augu^ 

amfk  imtgf  hhf^  wteeiUii   9%t  alienum 

^nji^eHin  inUef^t  ti  ffMui  6onum  pa* 

frh  eeengit^ifd»  tf  Aent  eeitue  fBtdmixtion^ 

pdUuetii. 
adi  Cakki;  HL  7.  S^    TimiirAv  BH^^,   Quidam 

iMm  iH^m  n^Ham  6it»aitim  vicinam 
'    '  iht^n^ae  dietark ,  /N»t/'6  cekjinem.  Q  u  t* 

</am  7%nAii^  pietemmagtHtntelligen^ 

d^  Hutident^ 
ad  Cattfi.  Hi.  19l  l-.     QvAHrel  Disnt  ab  ihaqho 

«6iHitrli«    TeiefpAum^   Gfaectim  poeiam^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


i  nenfes  adjnvpasUum  potius  ioguaiur^ 
qUfm  quae  sint  mpiM  pimvurio.  ui  lii 
vol^ni  reprek^ndi  Tslepknm  ^  quod^ 
quanium  temporfs  inMreesei  ah  InaeAa 
ueque  ad  (Jwitimk^  qumemret* 

ad  Epod.  8.  21.  VLAmm  vub&l4  aUATio  o»poha* 
mQ.'Id  et/,  r^ei  puelfa  sua^nm 
iuum  pro  aUii  foeiore  ei  m  ep^nda 
kaiifugiai  oleniem  vinm.  Quidam 
voluni  Tereniiam  eoneuiinam  Meeaena^ 
tie  eum  eigmfieare  vohUeee., 

•d  Sit.  I.  2.  9»  ConpircTis  irrans.  te^nxxte  •urn^ 
He.  Condueuniur  emm  fn^t»  uummii 
pro  quibus  meteee  eolvHurf  quamvie 
alii  cendw:^^ eongregaiieiinielh^^ 

ad  M.  !•  8-  2».  Acim»  iiAaii^  )Ai  ^'*» 
homimiue  rideri  poeeuni  At,  qui  «ra* 
cundioree  euni  ei  inepOk  A^tit  naribiu 
ergo  (Ura0opinS9  dicii  a  cemaui^  qui 
odoreinveniunteuMia^^iiafum.  Alii 
eie  esponunit  Eabei  aliqua  mtia^  Ha 
ui  paulo  iraeundior  eU ,  ne  poeeii  deri-^ 
deniium  urhaniiatem%  quae  iune  maxi- 
»  me  exereetur^  euetinere :  praeeiai  eiiam 
de  eeridendi  maiefiam^  quod  ruetieitig 
ioneue  eUi  et  toga  ipeiue  d^uat^  la* 
xoeque  eaJceoe  habeai. 

ad  Sat.  I.'*.  81.  Rotticios  towo  tooa  ran.tiT. 
Quidam  dicunt ,  de  Cqesare  koe 
dietum  eeeot  quod  fluebat  ^ue  eemj^ 

/0- 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATII.  '       33 

togay  id  esif  non  erat  iemper  bcne 
tompositn^  ei  itnpertio  ionsore  uie^ 
baitir^ 

«fcd    Sat   L  i.  S3.    MqsA  yBLifi  MBnoEiftfl*     Q^i^ 
.  dam  reprehenduni  Horaiiumf  quod.  de 
rixd  diciurus  ^  peiivii  auxilium  Jfusae 
stulie ;  sed  oraiorie  hoc  feCfii* 

^  SaC)i  1.  9.  76.  Et  licbt  AtrBSTABi.  Denun^ 
cianies  litem  aniesiaios  habebani  ^  qui'^ 
bus  praesentibus  conveniebani  ^  ita  tti 
'  aurem.  illis  iertio  vellerent.  Sic  Servius 
magisier  urbis  exponii  (1).  Alii  sic 
exponuni:  Quod  Hontiium  inierroga* 
verii  si  iesiis  esse  paiereiur^  ei  Hora'- 
tius  obiuterii  aurem  ultro.  Solebani 
enim  iestium  aures  ienere »  ei  Ua  dice^ 
re  :  Jfemento  quod  iu  mihi  in  illa  cau' 
sa  iesiis  eris ,  quod  esi  antestari. 

ad  A.  P.  !•  HuBkAEfO  gaj^iti.  '  Scribii  auiem  ad 
Pxsones ,  viros  nobileS  ei  dtserios ,  €ul 
'pairem  ei  jilium:  vel^  ui  atii  dicuni^ 
ad  fraires. 

ad  A.  P.  21.  ABn»AoBA  GOBt»iT.  Hic  qUidam  di* 
cuni  praecepium  aliud  esse,  alii  eum 
de  oeconomia  adhuc  loqui. 

ad  A.  P.  32.     Abmilium  giega  ludoh.    Circa  hunc 

ludum   Imus    erat    quidam   siaiuarius, 

.  {A. 

^i)    Hiint   locuiii    siipfii  dem  Semum   tlldt  Acro  ad 

inenioravinius  ,  ubi  de  Senrio  Carm.  lil*  i.  3i  quod  &clio- 

c^irous ,  Part.  IL  p.  79.  £un*  lion  dedimus  iJnid.  p*  6^ 

Jiui.  Cr.  Sch.  Lat.  III.  C 


Digitized  by  VjOOQIC 


34       CAP.  XIIL    m  Amq.  mTERPR. 

{Alti  diisuni  imum  brevem.  Jlii  in 
exiremu  parie  ludi  poeitum , )  qui  eum 
unguee  ,  et  capilloe  ^  ei  multa  aHd 
membva  bensr  formaret  y  in  perfecHane 
eiatuae  dejicieiai. 

ad  Aji  P.  84  Et  mqwm  cBavAimrv  ntMum.  Id 
esif  CMiarem.  licei  alii  dicani  Pin^ 
danun  et  Amphimmm  ^  qui  anie  ^mnieM 
ad  palmam  venerunh 

ad  A.  P«  120.     Si  FoaTS  aBPoiria  acmumu     Si 
ecriptis  iuie  recondie  ei  quasi  iierum 
reducia  ac  reddis   vii)um  carmine  iuo. 
Vel  etiam  reponis,  scribis^  aut  irans^ 
fers ,  quod  alii  dixerunt  de  ipso.  Apud 
Commeniatorem  sic  inveni  reia^ 
tum.     Apud    antiquos  ,    tragoee&arum 
eomoediarumque  scriptores  cum  primum 
in  scenam  prodirent ,  favorabiliter  ex* 
c^iebaniur  ^  etiamsi  male  agerenf^  ut 
illorum,   ad  scribendum   iterum   allice» 
rentur  animi^  et  praetore  cogente  iotam 
necesse  erat  peragi  fabulam.    Si  vero 
iterum  male  egissentf  incipiebani  deri* 
deri:  et  ideo  dixit  repouls,  quasi  Ue* 
rum  profersk  Alii  sic  exponunt:  Poni 
dicUur  agi   vel  scribi^    reponM  igitur 
itidem   scribis^     Si  ergo  Achillem  quo 
{h   de   quo)   semel  Homerus  scripsitt 
velis  scribere^  talem  debes  facere^  qua^ 
lem  Eomerus  ostendit.    Aui   repojuSf 
eui  imitationem  Eomeri  describism 
Badem  tatioiie  Porpbyrionem  pasaim  aliorum  hf 

lcr- 


DigitizedbyVjOOQlC 


quiqffUDEi  IiicidiratioiuJw  ^iw  OW0it  hA^  probant 
ifm^  H^olia ; 

^iidi^  e4L    JK^m  f<  A<'<^  Plancum  ailo^ 

^iQtr^d  tikur  laudmit. 

iid  Cjuroul^  7i  92»  Oaaii  tmma  r^BMiumtrd  AtotoA« 
Q tiinf a in  9iMiie tfb,  iUniere t^^tir^tim  fieium 
P^iani;  sed  nequaquam  etv  aeeipiendum « 
^m  simplicior  eleemfio  m^is  taiioneni 
haheai. 

iid  Giinn,!.  20.  1.  l(oii|tia.  Videiutm^txOa  pra 
ftijnfo posiiumt  quod  fuidam  negani^ 
exisiimanies  mddi^um  a  modo  dicium  et 
significaiionem  habere  ^us  q^od  Graece 
fnfrpioe  dietiur. 

ild  dalili.It.  10.  1.  PaoBBtjfli  totiiii.tslt.  Quidam 
separani  hanc  oden,  a  superiore :  sed 
poieei  illi  jungii  fuoniam  hic  laudc^ 
dieuniur  Augusii, 

Hd  Epod.^-  II.  RoiKAirtay  fiau  ki^ij  «osttiii  irls-i 
c^ABitii^.  ^tfi  n09  inielliguni^pu* 
iani  importUHUm  iransiium  repenie  d 
Sex.  Pompejo  ad  Anionium  facium  « 
nestientes  tedtre  poei^m  ati  i^mm  <?- 
elogaet  ubi  [is,  %.}  sbU:  *  Tiet^n^ 
bseius  Caesare^^ 
ttd    Sat.  L   1.    105.    Eflt    tNtsit   rkvAtii   QtiDDAM 

SOGBRVMQUB   TISBLLl.      Tanois  Spodo  fuU  4 

ui    y^idam  a|t|7i/,    M^eoj^aiifi  /<'A^r-* 
G  2  ius^ 


Digitized  by 


OooqX^ 


36         CAP.  XIIL    DB  AHT^!  mTERPR. 

tus\' lU  nonnuUi  L.' MUnain  ,  uif 
nonnulli  PtaneH  ( 1  ) :  rwe/ar  auimi 
uocer  Hemion  (].  herniosus).  SunuiiBse 
koc  ex  provei^hVGraeeo ^  suhnominibni 
relaiutn  esi.     Illi  enim  ita  dicunt  (2) 

Ifuod  tamen  ei  in  Lniino  eer^ 

nione  u^rpari  scimus» 

ad  Sat.  L  2.  25.  M&iTHtNus  tu^icis  DBnnsis  as* 
BULAT.  Sub  MkifAifii  nonane  quittatA 
Maecenatem  suspicaniur  signifieare ;  ah 
re  tamen  ftnxit ;  ykaxia%l^  enim  fuasi 
(M^aKb^  diciiur :  porro  autem  iunicis 
demissis  ambulare  ^  eorum  est  qui  se 
molles  ac  delfcalos  haberi  velinf. 

ad  Epist.  IL  1.  56.  Accius  alti.  Ui  SopkocUs  ^ 
^eschyli^  EuHpidis  ,  qui  aUi  sini.  A" 
lii  sic  acctpiunt :  tamquani  senis  do* 
.^  ctrina  ei  gloria  adscrtbatur- Pacuvis>^ 
jiccio  vero  altitudo  ingenii  suhlinUtaS" 
que  verborum.  An  ambo  famam  con-- 
sequuntur^  aiter  docti^  alter  alii  /ra- 
goediographi  9 

ad  Bpist.  IL  1.  2S0.  AbdITuos.  Ifarruiores  aique 
judices  (3).     jtedttui  enim  iemplorum 

ac 

( I )  Ruhnlc^n.  ad  Yelt.  tus ,  ui  nonmdli  L  Mumuii 
Paterc.L63  d«  Pianoo  agens»  ^PiancL,  . 
obiter  monet  Planci  nomen  (  a )  fiaxteruB  t  «  Fide  an 
hic  dUQS  Plancii  coDfundi ,  tali  modo  concipi  pobtaU 
et  hoc  sclioiion  sic  emendat*  hoc  Proverbiiim :  ^veyni  ri 
Tanais  spado  fuU ,  ut  ipii"  TayaU  km  ButsXXou  ixu^^ 
dam  atunt  y  Maecenalis  Ubet*       ( 5 )  Lego  indtcsi ;  ^uos  Ci« 

ce- 


Digitized  by  VjOOQIC 


-'    flp  ^^ummHn^^^qmbu^  tnseruiuni  9  saero^ 

rum   originem  a^oems  ei  igparantibun 

M  w^rranii    ^Hi  aediiuos  pro  clientibus 

.  o^  /amiUariius  dici  putani «  ao  ffinr  hoc 

laudaior^s  pciiasquc  sigmfieai.   : 

.  Ex  his  itaque  locis  aatis  manifesto  apparet,  finsse 

«lim:»  qoi  ante  Acioiiem  et  Porphyrioiiem  io;  Hora* 

tkmi  commenlati  siiit;  quorum  adeo  Commeatarioa 

TeroainDBle  est»  etiam  in  aliis  acholiis  ab  ipm  U8ur« 

patos  esse «   in  quibus.  illud  €Uii  Tcl  nonnuUi  non 

dtierte  additum  sit. 

De  patria  et  religione  horum  Scholiastanim  parum 
aul  nihil  conatat.  Sunt  tamen,  qui  in  ipsorum  Com- 
mentariis  aatis  certo  atantem  Deorum  cultum  subo- 
dorari  sibi  videantur;  quemadmodum  Baxterum  et 
Stephanum  opinatum  esse,  supra  vidimus  p.  11.  et 
16/  lanus  idem  suspicatus  est  ex  ^hoc  Acroais 
seholio 

ad     Sat.  !•  9.  70.    Quktis  judaeis.    Gurlis,  quia 

jfellicula  imminuti  sunt.      Quia  Moses 

rex  Judaeorum^  cujus   legibus  regun- 

iur^  ncgUgenUa  m^dieinalis  effecius  (1) , 

ei 

cero    cle  Leg.  II    S7.  vocat  (  1  )    Glareanus  acl   liaec 

inttrpretes  relighnum,  Grae*  rerba  ait:    «  Nbta  latinita^ 

ce  Tbcaotur  ^nmetd.  PoIIht  tem  sipe  Acroids  si^  impO" 

VIIL    ib^.     'E^tfyifTa)  d^  ixa»  storis  alici^^us  ne^\\gent\aL  me* 

AcGvro ,  0!  rSt  mfii  tuv  iiynifxshv^  dicinalis  efFectus,  pre:  indigens 

'lud  rk  ^  i^Xw kf^  JMtxw"  medicina.'*    Bazteras   sic  6» 

rf«.    Vide  Huhnkeo*  ad  Ti-  mendat    Acronis  verba  :   ne* 

maei  Lez.  p.  109.  sqi}.  ^igentia    ftfooSek   miedicina*^ 

iir 


Digitized  by  VjOOQIC 


$8        CAP,  XIII,    tHi  AlXVl^.  llfTERPlt 


ift^tt  hoio  iAmerk^*^^  tA  tidetar^  iMk  quod  h^ 
kTO  ffo(»oK6  dftntittiBst,  plM»  &Mi^^Mit  <Mn  ratione 
qua  Elhi^i  ^  Skt^ria  OrfMiaiMt  46qiu)toitur  (2), 
P«a«i«  <lio^tf  btLno  <MiftdVaticm«m,  ui  finAtt  aiias, 
ab  Acran^  )eic  airti^pttoris  i^iJg'»^^  UAo^ 

rt  deiMtitiiiii  eMw  ln  «luMiB  alm  fateto  «c  pot 
flm^  tfltMidn  nego,  lio«  fchoIixmld)A0raiiei 
l^iM  <m  Cfariitiaiios  fmuM. 

Porphyrionen)  autem  fuisse  btMniimiik  pagammi^ 
Baxtarus  ( ad  Sat.  I,  Q,  70. )  apparere  putiiTii  ex 
ko6  ^iaioa  acbofiQ : 


Hiit^efikecims  <^  M  m». 
gis  placel  emendatto  Gesne-. 
ri  legentM  MogUgentfa  medici 
idlis  J  >•  e.  cartus  )  cffectm 
4sft    l^qae  legregie  con^ma- 

tar^unm  qood  Uc  sq^tmsis 
yocibus  scribatur  m^  dioi:  un- 
4<s  apparet  librarium  hoQ 
Kibolioa  non  iuteUeusse. 

(  9  .}  Puta  quae  TacTtus 
flisl.  y.  9.  sqq.  de  jfudaeis 
parrct*  Mom .,  ita  scribit 
C;  4«  nuo  sihi  i^  posiprum 
fcniem  firmurc^  novas  mius 
pouit-^riotffue  csUris  moria* 


tuere^  uJtdiversitatemosctuUtir^ 
£t  JuTeoalis  XIV.  lot.  ZVm 
didit  arcano  polnmuietdom s^ 
Ifon  mo^trare  tto  ^  eaden^ 
msisacra  ^oiisnii:  Qm^fuitum 
0d  Jomtem  as^  d/sdsicore^ 
verpos.  ad  q.  L  vetus  Schoit 
liastay  qni  hac  ra  se  aum 
Ghristianuqk  fuisse  prodit^ 
haec  annoiayitt  ittaseSf  m* 
cerdos  vei  rex  ^us  gsasHs^ 
a^t  ipsius  qmdm  rdtgknue 
iuventor  j  cujus  Cormdius  al^ 
am  Tacitus  (  UU^  Y.  4  1 ' 
minit^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


ConsiiU  omm^  mirwml^t  C0xia  raiione 
fiert^  4e  guibus  Efi^m^ ^fm^eniissimo 
di^inUaMt» 
^difeie  potiierat  boe«  ia  q«o  Ppi^jrio  de  Doot 
Yvm  cultu  8ua  aetate  Yjiceiite  loqiutMrv  «pholion: 
«d  Camu  !•  0*  12.    Mimei  qvibus  «ttpvtata.    Ft- 
demua  Muiam  yuoeJam  Aod^e  quoque 
pingere  in  iabuiis  suae  c^uSf  quos  in 
maxi  passi  eini  »  iaiqve  in  fwis  moM^ 
nmrum  deorum  ponefe.   Sumt  eiiam  qui 
vesiem  quoque  ibidem  suspendnni ^  Jfiis 
eam  consecranles^ 

Audaoius  tjameB  oit ,  de  siBguIorum  *|Mitria  hario- 
lari  Telle,  quandoquidem  neuter  qqidqpiam  memo- 
ret»  unde  de  ipsa  suspicari  posumuA.  Ifolo  tamen 
di£ELteri,  mihi,  ubi  de  Tiberi.  de  Carapo  et  de  aliis 
B.omae  locis  passim  in  q^aorqm  Gommentariis  res 
notiaaimas  memorari  viderem^  subinde  in  mentciipi 
veniflaet  ipsos  nec  habitasae  Aom^.t  aec  in  eorum, 
qui  Romae  habitarent,  usum^  nioi  Gommentarioi 
scripaisse*  Gi^fuamodi  ?.  c.  haec  sunt  Aerenis  sc^ 
lia : 

ad  Sat.  IL  8.  17«  Oiiiris  nis  kba.j^hbh  ad  iii« 
9>iVK  ,raAGTA«  Janus  laedius  iocus  tU^ 
cius  prcpe  basiiifusm  "PmpU^  uU  wma 
aenea  venumdabaniur.  Yel  ioaus  4n 
Rosiris «  in  quo  experius  ewi  paujper-' 
iaiem»  Ad  medium  .auiem  ideo ,  quia 
in  Rosiris  simulacrum  Jwi  ^ai ,  ubi 
res  pecuniariae^  agebaniur  per  foene^ 
raiores.    Jani  siaimnfi  im  eranif  ad 

unam 


Digitized  by  VjOOQIC 


40        CAP.  XIIL    BE  AITTIQ.  INTERPR. 

unam  tUatum  9oltbant  coHtvenire  ereA' 
tertM  ei  /oeneruiorei ,  aUi  ad  redden'- 
dum ,  aUi  ad  loeandum  /oenus.' 
ad    SaU  IL  6.  10«    LnmiiAB  QUABsma  ▲GtasAV. 
Esi  auiem  Libtttta  tocus  in  Vrbe^  quo^ 
eonsiHuuniur    fui    ej/erenda    eorporm 
conducuni  ei  praebeni  /uneribus   me« 
cessaria. 
ad    8at.  IL  6.  36*    Abissm   ab    putbal.     Locus 
Jtomste ,  ad  yuem   conueniebani  /oene^- 
*  raiores. 

ad  EpUU  L  7«  L     Quinqub  dibs  tibi  pollicitus  vb 
BomB  PUTuaoM.    Hac  episiola  excusai  se 
Maecenaii^    quod  ulira  placitum  ejus 
moreiur  run\  propier  aesiaiem  scilicei 
/ervidamj  quam  iimehai  paii  si  Itomam 
venirei.   Aesiuoso  enim  tcmpore  gravt^ 
esi  habiiaiio  Romae. 
ad  Epist«  L  11.  4;    -GiHPO.    Hie  loeus  Romae  ce» 
lehefrimus  habebahtr,  eraijue  amoenus 
Urbis  iocusm 
*ad  EpistlL  1.  192.     Naves.     QuHem  uectas  per 
Tiberim ,  yui  non  longe  aberai  a  ^ea- 
iro. 
El  Porpbyrioneiii  quoque  alibi »  quam  Romae ,  ba« 
bifaase  videmur'nobi8  euspicari  posse  ex  hac  ipaius 
annotatione : 

ad  SaU  L  4*  84  Pobituii  habbt  nr  coairu.  /au- 
iaiivo  oKaraciere  koc  /ingii  dieere  eum » 
qiti  conscieniia  peceaiorum  iimieai  bmi- 
ledicum  po€iam*  Romae  autem  vtdemus 
hodieque /oenum ,  velui  ansulam /a- 

cium 


Digitized  by  VjOOQIC 


H<Jlt'AT!l.-  41 

ciMm   tn   corkuh    bims  ;   quo^  aignum 

•  datnr  transtuntihuB ,  «/•  eum  vttent. 

81  tram  Homae  babilasset  Porpbyrio,  fuiml»  opi- 

noTy  dictunis  vwdemue  hod^que^  non  aul«n  Ro'» 

mM  videmus  kodieque*    Addo  hoc  scliolion,  quo<t 

Porphyrionem  non  credo  senpturuni  fuiase  si  pro  iis 

«cripsisset  qiii  Romae  habitarent : 

ad  Epist.  I.  7.  48.   CAHiNAg»   Gaiinae,  lofiue  in  Ur^ 

be^  ubi  eet  Pompejana  domue»    Virgil^ 

(  Aen.  YIIL  881.  ]    >  LmuHe  mugire  ca* 


lam^  vero  elsi  ignoretur »  quae  aingalorum  Scho- 
lla«tarum  aetas  fucrit  et  patria ,  nec  certo  definiri 
po«nt  9  utr^ua  doclrina  majoris  aestimanda  sit ,  quum 
sesciatur,  in  quantuip  singuli  antiquiorum  interpre- 
f  um  iueubrationes  excerpserint ,   nemo  tamen  pro* 

.pterea ,  opinor ,  de  amborum  Commentariorum  pr&- 
tio  quidquam  detraclum  yolet.  Equidem  saltem  non 
▼ereor  contehdere ,  utriusque  Commentarios  et  uni- 
Tcrsae  Literarum  cognitioni  et  inprimis  Horatianae 
po^os  interpretationi  egregie  prodesse :  quippe  qui 
el  ingentem  conlinfant  rerum  copiam»  quae  scit^ 
mmt  dignissimae,  et  ?ero  multas  Horatiani  aeri  Ue 

'storiast  genealogias,  fabulasque  conserfarint  el  bo« 
minum  qotitias ,  aliunde  non  cognitas ,  absqhe  qui« 
ibus  esset,  ut  multa  in  Satiris  praesertim  et  In  Ep« 

.  atolis  ignorarefttur  (  1  }•   Quae  quuip  ila  sint »  miror 

•  A- 

•  ( I )  Acroaem  interpraUQ-  yayM^or.  in  Antibarbaro  p» 
di  iaude  inferiorem  quam  5o6.  Item  Janus ,  qui  ip 
Porpbjrionem  e»se  cenwl  Fr.    Praef.  p.   XLIV.  haec   scri- 

bit: 


Digitized  by  VjOOQIC 


tt      CAP.  xm.  im,jjmq.  interpr. 


AcBOMm  6l  Poipl^rioMm  lam  panri  aaftimaUMi 
e»e  a  Manono,  qui  in  Horatii  Vika  ord.  chronoL 
delHi*  9«  86,  ait  annoiaiione^  sub  eorum  nowdnm 
tam  fmrie  ei  eorrufie  veniHaiae  MmUiue  mm 
ponderie;  quas  adeo  plerifue  rece&lioief  Homlii 
iaterfMtcB  maximi  ponderiB  esse  uoo  ^ian  ore  pro- 
Buntianmt.  Exemplo  lit  Baezlea  Oemmentariuet  in 
^o^  ut  ifM  ait.t  Veierum  SckaUorum  ReUquiaa 
merao  euo  facem  j^aeferuni  (1.).  8ed  inpri- 
mis.Bentlejus  magbam  auDtoritatam  hdbuit  antiquis 
Scholiastiiy  e  quorum  annotationibus  pasBim  me- 
liorem  lectionem  acri»  quo  Talebat,  ingenio,  aob- 
«odocatns.,  floaalium  fblicifter  «mebdKiit  {%)^    Ifeo 

oK- 


bit:  Quidquid  sU^  Aoronis 
et  Porhjrrtonis  scholia  ,  sive 
excerpta  sint  e  vetustioribus 
•i)ommei^ariis ,  Mve  mb  ^fsii 
utirthB  ftt>iivifti(nfjTiiWflng  enie^ 
^arbiirorstmtuendum),  in  ma$Um 
,mo  babcHdasunt  oretio^serva" 
runt  enim  nobis  plurimas  bonas 
et  antiquas  inlerpretaUones  ^ 
^ultas  fahttlas  et  historias  , 
-Hem  epmiones  aniifpiae^^pjMs 
^aigfiJnmtaqftpfWfmmSn  Prinr 
Jlipatum  autem  tenet  Porphjr-^ 
rion,  yir  eximie  doetus,  Grae-^ 
cae  etlam  tinguae  peritissi" 
%US9  i^ui  et  efegantem  puU 
n^ri  sensum  prodit ,  spiriUuaF* 
gue  poatieum  majorem  sane » 
plurimts  recentiorum'  inter^ 
pretum. 


(  I }  J/i  hoe  Commentario^ 
ffUDt  ipsa  Baxteri  verba  in 
Praef.  reterem  ScMiorum  Re» 
ligaiae^guaSjtan^uamTMu^ 
lase  nanfimg^^eammmeum 
diiiffintia  f  ex  imperitis  ru^ 
dioris  aeyicompUatoribuscol^ 
legimus  g  merito  suo  facem 
praefermt.  Absquthis  foret^ 
vdteruditkami^  nudiu  fHt^ 
stm  desuduwiatii  quimino  in 
plurimis  sane  caecuOre  de^ 
prehenduntur. 

(  9  )  Praeiverat  in  boc  e« 
mendandi  genere  Henr.  Ste« 
phMins  ia  Hiainbe  de  edili- 
one  Horatii  p.  56.  seq^  et 
Georg,  Waddelus  in  Animad- 
Yevs.  Gntic.  (1W|«  ad  Bb» 
1738.)  p.  45.  dihii 


Digitized  by  VjOOQIC 


HOHATtt  M 

iMir  #iaifcTqi  mmilt;  qui  ol^m  in  rtaOBiU  nd 
BftiflerittB^  lovatii  6«K(ioii€nit  'UoraH6 »  inquft , 
iXftMtf  dOffNMittfe  pntter  pler6syue  aceidii,  qvod 
tftH^mfii  ^uni^maune  Qrummaiieit  quitfet  nomina 
MarmHana  libtie  exptiedrent^  vtX  eehotia  ei  an" 
poiaMfl^es  eoriierdni'^  yuibue  ea  loca  deetang^ 
f0nij  q^tme  ekeouirehUem  atipgam  -^  ooniraxe^ 
tanii  fuipra^stareHi  BoraHo^  quod  suo  Boilw 
^  mopra  memorid  praesHHi ,  db  ipso  adjuiuis 
puoioref  Bressetims :  twjfW^  ^ahsque  eommentario 
Weif  quohisquisque  Gatlarum  ipsorvm  ^fOdSs 
inisiligerei  Boilovium  9  Antiquissimi  ergo  'eorum^ 
fuos  kodie  Sokotiastas  vuigato  nomine  tippelta^ 
inus^  discere  mtdia  ^x  senihus^  vet  ex  tibrie 
poieranit  quotum  postea  melnioria  iniereidii»  Et 
^id  ^e  Peeifkanipio  nlicam?  ^atetam  nie  tocto.« 
litirtem  Sefaoliaatis  tribuerit ,  qualemque  de  ipso* 
rom  labore  fecerit  usom,  norunt  omnes  qui  vel 
pagfiuam  praeatantiflrimi  libri  l^erint.  Idque  a 
Peerfkampio  factum  iri  etspectandtrm  eM,  quf 
tribos  kntris  aiite  dixisset,  esse  e  sua  ophiidne  md^ 
Itim  adhuc  Horatii  editorem»  qui|  pro  rei  grayitate 
ita  uti  par  esset»  SchotiaBtarum  operam  usurpaa* 

(ifioik 

(t)  la praeCrt« ad Oosteru  getuigaus -tHm  Smtomus^  (in 

dykii   yersionem    Carminum  Vita  fioratii  j.  19.  J,  «mi#  Ajf 

Hontii  .(Harlemi  1819*)    p.  vnj^^van  dai  gsbreij  meOr 

XIX.    «  De  dmUrhad  der  door  semge  sin^peUngsn  'Op 

^KrschiUende   plaatsen    onlr  Moksi»»  welks  doordsmgreo^ 

^aat  niet  door  fte  schuldvan  ten  afUsnd  van:lij4  sn  4v< 

WoraUus  s  want,  voigens  het  verliits  van  zoo  vde  gesehrif' 


Digitized  by  VjOOQIC 


^        CAP.  XIIL    IP.4NTIQ.  IlfTERPR. 

QuocL.d«d,.  Acrox^s  ejL  Porphyrionifl  -€oBime|tei 
rios  univeme  Literajnun  cogiuUoDi  ^rodowe,  bock 
non  sioe  cau^  dictum  est,  quandoquidem  Qulla 
l^iterarum  pacs  sit,  quin  inde  aliquid  suhsidii  ar-. 
cessat.  Quantum  .  ip4e  lucis  venial  Antiquilati^ 
9tudio»  et  alii  pstenderunt  et  inprimi^  Dempsteru^ 
\fi  Paralippm.  ad  Rosinum:  porraf  Mytbologia  qua* 
le  suba^i^^  Uide.  accipiat,  docuit  JHunckcrMS  u\ 
notis  ad  Hjrtbographos  Latinos:  tum»  Juri^ruden* 
^ae  Romanae  studium  qind  inde  profici^t,  palet 
cx  Gothofredi  CoijauneQtfrio  ad  XII  Tabularum  le* 
ges: .  deniquet  si  quis  dubitet,  an  Historia  Litet 
jrarum.  i^dc  notitias  nanciscatur ,  alionde  non  co« 
gnitas,  is  legat,  ciim  alips  quji  de  ipsa  scripli 
9unt^  lum  .qui  nuper  in  GeriQania  prodiit,  doGlia^ 
fiimum  lYeicberli  Ubrum  de  Poeiarum  L^HnorHm^ 
Moslti^  Laevu^  C.  Licinii  Calvi^  C.  HelvH  Cifii 
naet  C.  Valgii  Rufi^^  Domitii  Majrsi^  aliorumjfuq 
yiti^  ei  carminum  reliquiis.  Similiter  suum  quo* 
que  inde  lucrantur  rejiquae  Literarum  parlest 
^|oria»  GrammaticA,  et  inprimis.  Etjmologia.    Bl 

quam* 

Un  der  Ouden  vaor  ons  on'  dat.  nm   ^j  ^  f^«  ^V^^V^T 

peke^d  zijn,    paarom  heb  ik  beerUjke  en  weienswaardige 

idlijdgroot  betang  gesteld  in  %aken  vindt^  weike  men   d- 

de  uit^egame  en  nog  omut*  ders   te  vergeeft  zal  zoeken^ 

gegevene  Schotiasten*     Deze  Bh  evisnweihebikopgemerki, 

inenschm  hadden  vele  iver-  dat  tot  nog  toe  geen  mij  be^ 

km  ¥OOr  handen\  waardoor  hend  uitgever  al  hst  gebruik 

'eif  bijna  toi  den  leefUjd  pan  yan  deze  Scholiasten  gtmaakt 

'Homtias  kondm  opkUmmen.  heeftj  heiwelk  van  dezelye  te 

'  Het  spreekt  dus  van  zd^e^  maken  was**» 


Digitized  by  VjOOQIC 


fldRATlt    '  '  ^      4S 

ffViaiinrid  uhriusque  Schbliastae  praedpuum  cooBilium  ' 

faerit  Horatium  expUcare«  de  reliquis  tamen  etiam* 

s^riptoribus  optime  meruerunt.    Quum  enim  passim 

locos  eitaverint  e  scriptoribus ,  quorum  opera  nunc  * 

non  supersnnt,  fragmenta  servarunt,  quae  aliunde 

non  cognoscuntur ,    ut    Ennii,    Lucilii»    Sailustii: 

quemadmodum  lioc  ab  Hesselio,    Dbusa ,    Cortio^ 

aKisque  Yiris  Doctis,  qui   Fragmenta  collegerunt,' 

notatum  est.    Praeterea,  quum  Scholiastae  pasam^ 

aliorum   dictiones   cum   Horatianis  comparaverint » 

puta  Terentii ,  Ciceronis ,  Virgilii  /  Lucani ,  Statii » 

apparet  et  horum  intelltgentiae  subinde    ista  Com*- 

mentaria   egregie  prodesse.     Quin  et ,   quod   sane 

nbn'  minoris  aestimandum  est,    haud    raro   ansan» 

praeb^t  alios  scriptores  emendandi:  non  enim  ita 

semper  Terentii,  Virgilii  et  reliquorum  loci  citan-* 

tur  j  ut  nunc  in  libris  legimus»  sed  subinde  melio* 

rem' lectionem  secuti  sunt,  quam  quae  tel  in  an« 

tiquissimis,  qui  sunt,    Codicibus   inveniatur;  cujus 

rei  exemplum  dedit  Bentlejus  ad  Terentii  A^ndr.  IIL 

2.  4d.    GaratOBius  ad   Ciceron.  pro  Coelio  c.  Ih 

Broukhusius   ad   Lucan.    Pharsal.  VI.  55.   aliique* 

Quamquam  hac  in  re  quemvis  probe   cautum  esse 

opopteat,  quum  certum  sit,  non  omnes  locos  qui 

eitentur,   aeque  religiose    ab  ipsis  inspeetos  esse» 

imo  saepius  ex  memoria  fuisse  citatos;  quod  ipsum 

taroen  tantum  abest  ut  conceptam  de  Scholiasta* 

nim.  fide  opinionem    minuat ,    ut   potius   ipsorum 

doctrinae    aestimationem    insigniter   augeat*      Hoc 

enim   comprobat ,   optimos  quosque  scriptores  dili- 

genter  ab  ipfis  lectos  fuisse*   £t  videre  mihi  videor 

ip- 


Digitized  by  VjOOQIC 


ipmi  8elioli«rtaft  iaterdum  aftinm  mOfim^iftiMgl^ 
6886 ;  siQ  Aoro  ad  Ganu.1.  21*  18.  U8iapat  Juvma«» 
li^  ^erba  men^  sana  im  cofjtpre  sepio,  fuae  mmA 
tf^  SaU  X.  856.  Idem  ad  Cmn.  III.  6L  45.  Giee* 
toniawim  adhibct  iKf&i7  est  enim  opert  et  wttmM 
/aeium  fuod  nom  confidai  consnmaigue  vetu^ 
4ta9i  quod  ett  ex  Orat.  pro  Hajrccli.  c^  4  Idana 
^  Porphyno  ad  Carm»  III.  18.  0.  utuAtur  Tere^k-^, 
MuM  iine  Cerere  ei  JUhero  frigH  Vmi$e^  quod 
^  ex  Eunuobo  IV.  6.  6L  Similitet  ubi,  Acipo  mA, 
Sat.  I.  3.  113).  flcribit:  no^ii  quid  eii  am^rum^^ 
qmd.  duhe »  quid  album^  fuid  nigrum^  quidjm^ 
eium^  quid  injuatum  n^eii^  nemo  aoafadle  po* 
tovdabitur  Cieeroiiiaiium  de  Semocrito  dietuia  iil 
TuBC  V.  40).  Ut  jam  uiiac  alia  mitta^i  ^  gu|U8bm^ 
dx  etl  Terei^ainum  veritas  odtnm  pani  (ex  AiMb* 
L  1.  ih)  quod  Acra  usurpat  ad  Sal«  II.  6.  STi 
Sx  quibiie  loci»  mom  immeiito  «uipicari  poflaa  imU 
f!ide«r,  in  hiaee  SdbbolKe  multoe  lalere  poetaxmai 
wwi,  quorum  auctoree  «ife  amtiquioiefl  SeiraliA* 
atae  BOHiiomiuiFeiiiit,  urt  recenlkireB AtftM<>«nt- 

Aoronis  ComiMiitaiioe ^  quales  eos  BHne  habe&ma  # 
Bon  uBiin  auotoris  eeiey  Terum  plurikie  loeiB  taler^' 
polatos,  merile  isde  suepicatus  est  Fnbrecius,  q«iod 
fn  unum  locum  saepissime  binae,  faitercltim  tresy 
pluresve  expodtiones  legantur.  Eandem  suspidiottem 
pleniua  explicuit  Henr.  Slepbanus  ia  Diatribe  de 
sua  edttione  Horatii  p«  Wl .  cujiw  dispiilatione»  hic 
iterum  adBcribemus.    Ita  autem  ille  ecrAit: 

»  Enimyero  continere  me  non  possum  qidn  do  illis 

9  enar* 


Digitized  by  VjOOQIC 


ttaftAtii. 


49 


9  aiUMloribu»  aliquid'  «c(jki«ttis  id  est,  qm  fl-* 
loniai  flortem  dq>lorem »  qui  apud  {rfefOflqpie  tan^ 
lum  abot  ut  olhm  morum  laborum  gratiam  fe« 
portenl ,  ut  elitm  ob  eoa  peMme  audianl.  Ima 
^revo  i»ee  ffloa  r^preheBduaft ,  iai  quo  Ticem  iUo* 
ram  potit»  doleie  deberenl*  Ui  enim  ipa  qui 
Porpbjrionem  et  Acranem,  quoe  habemu»,  subr 
dititios  Tel  suppesttitio»  appelknt »  qui  kcepoa  eBse 
Conmieiitarioa  illorumt  qui  exlema  barbarie  et 
quidem  Taria  foedatos  negare  non  posiuBl»  qui 
FBetid(^rpfayfionem  et  Pseudaeronem  rocandoe 
ceB$ent,  alicut4t  tamquaon  sui  obiili,  ia  Porpbj-» 
vionis  et  Acronis  barbariem  inyehuntur.  Alii  rero 
longius  etiam  progrediuntur ,  et  eo  quidem  usquo 
ut  nihil  eeram  qiiae  sub  faorum  grttmmaticorum' 
nomine  ad  nos  perrenenmt,  iHorum  esse  conce<> 
dant  (!)•   At  ego  contra  paucula  quaedam  quae 

m  apud 


(  1 )  In  bornm  nnmero  est 
}anufl  Parrhasius ,  qui  in 
Epistola  ad  Galeatium  Thye- 
naeum  (in  Gruter*  Lampad. 
T.l.  p.  734. )  itascribit: «  Ego 
vero  Thjrenaee  summa  venera  - 
Uone  Veterwn  mcmoriam  sem* 
per^  et  nunc^  si  quando  ma^ 
xime ,  prosequor ,  cum  non 
ofnosco  trivialium  magisiro» 
rum  nugas  ,  mt  Acronis ,  in 
eujtts  eruditionem  praestan* 
temque  disciplinam  non  ca^ 
dunt  errata  /  quihus  scatent 
ea    quae  circumferuntur   in 


Saratium.  ZJcehit  (  inquu) 
hoc  ipsum  de  Servio  cete^ 
risque  dicerei  quos  in  jut  m 
minimo  quoque  liieratom  vom 
cari  cottidie  videmus»  Age^ 
re  Serviireliquorumque caus*' 
sam  nune  oiium  mihi  ^iam 
est :  ai  Acronis  ea  Commm^ 
taria  non  esse  quae  leguntur 
in  Horaiiumf  nisi  certissimm 
ratione  docuero ,  nolim  cre* 
das.  Helenius  Acron  aetaim 
sua  Grammaiicus  anxie  1/0  • 
ctus ,  accuratas  in  Tereniium 
rcliquii  enarraiiones  y  unde 
10* 


Digitized  by  VjOOQIC 


46        CAP.  XIIL    DE  ANTKJ.  INTERPfo 

*  apud^Porphyriohemleguntur  (hafti  ei  eo  Acrtf 
»  omnia  propemodtim  mutuari  Tidetur)  tantifacio* 
1  ut  dicam »  barbariem  illam  quae  pleriiqoe  loeig 
^  eju8  icbolia  consparcavit ,  esae  ¥elut:ne)>iilam  (ut 
9  et  hte  Hordtiane  loquar)  cancfidis  «teliiB  spar-- 
»'sam»    Quid?  nbnn^  apud  Sernum  qiidque»  qui 

•  in  Yihgilium  scripsit;  nonn^  apud  ipaum  etiam 
%  Donatum,  qui  luculentianmos  illos  ih  Terentium 
»  commentarios  edidit  (  «ipud  iUum  tamen.  magis  ) 

>  multa  legimus  quae  aliquid  barbariei  redpere  vi- 

>  deantur.  Neque  tamen  quisquam  est  qui  se  mul- 
i  tum  exeorum  lectione  profiecisse  negate  possit» 

Sed 


testimonium  Charmus  fden' 
tidem  citat »  antiguigr  ali^ 
guanto  quam  Servius,  Id 
quod  inde  coUigitur ,  quod 
cwn  Crammaticos  omntsque 
passim  per  qups  profecerit 
(iqui  candor  ejus  est)  alle^ 
get ,  unum  certe  Serviam  non 
omisissetf  si  is  anle  se  eX" 
posuisset  opera  VergHii  , 
quem  cum  suis  interpretibus 
frequenter  habet  auctorem, 
Vester  Acron  apud  Horatium 
I.  Sermon  [9  76.  ]  Denun- 
ciantes,  inquit^  litem  ^  ante- 
statos  habebant,  quibus  prae- 
seulibus  conveniebaut ,  ita  ut 
aurem  iliis  tertio  vtllerent. 
SIc  Servius  magister  Orbis 
exponit*  Ex  his  apparet  A-- 
cronem^  quem  dieifis,  Hono* 


rato  faisse  posteriorem  •  eum 
Charisius  aut  aequalis  Servii 
fuerity  aut  eum  {quod  vero 
propius  est)  una  ut  minimum 
aetate  praecesserit  Ad  haec 
(cur  enim  non  suQ  potius  eunt 
gladio  jugulemus  ?  )  Vester 
Acron  in  Flacci  vita,  coni^ 
memoratis  poetae  scriptis « 
hoc  addit:  Commentati  iti 
iUum  sunt  Porphyrion  ,  Mo- 
destus  et  Helenias  Acron  d- 
mnibus  melius.  Acronenutie 
putas  adeo  stuUum  ut  se  tum 
iUa  prodentem  connumerarei 
Horatii  Commentariis  ,  qui 
ante  se  clariterant  P  aut  inep^ 
ttf  gloriosum  f  ut  setnet  ipie 
ceteris  omnibus  anteponc^ 
retP'* 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATIL  4B, 

«  S#d  «nim  multo  magis  foedati  sunl  illoruiii  quam 
boruQi  ComoienUrii  i  dicet  qmapiam.  Hoc  et  ipee 
fiileor:  led  propterea  contenmendoa .  esae  nego: 
ac  polius,  qnae  apud  eos  mmt  inaignia,  tanquam 
aurum  e  «tercore«(ul  ajebat  ille)  coUigi  debere 
dico»    In  eandem  profecto  et  Graecorum  schoHa 
calamitateikiixicidiMe  videmus»  elquidem  ea  etiam 
quae  primi  ordinis  esse  ezUtimantnr.    Potisdmum 
autem  particulae  ""AAAXIZ  adminiculo  banc  ca- 
lamitatem  illis  inyectam   ftiisse   arbitror,     JDum 
enkn  quisque  sibi  licere  putaTit  quidm  illii  in- 
aerere ,  modo  illam  particulam  iis  quae  inaerturus 
eiaei:  praefigeret,   ad  ea    landem   expoationum 
monBtra  ventum  eat,  ut  alicubi  humano  i^piti 
cervicem  equinam  junctam  reperiamua*     Hulto 
lamen  periculosiorea  sunt  loci  in  quibus  illa  parti^' 
cula  omiflsa   fuit:  quippe  quae  kclorem    (eum 
quidem  certe  qui  talem  ejus  usum  cognilom  ha« 
bel)  pvaemonere  saltem  possit    Quis  vero  el  in 
Latinis  schoHis    vocem  ALITE&   eundem   usum 
praestitisse  credat?    Inauditam  me  rem  narrare 
scio,  aed^quatn  tamen  faciam  ut  leclores  mox 
credant.  Tesiimoninm  autem  ex  iUo  ipeo  noslriHo- 
ralii  enarralore  anonymo,  ifA  potius  ex  iis  qiiae 
i^d  eum  leguntur  verbis ,  proferam.   Haec  eaim 
apud  eum  scripta  sunt,  in  Satjram  septimam 
libri  posteriorisi    Indudiur  s^rvus  ex  eomoe^ 
dia^  puia  Davus  callidus :   qux   dicii   se  nan 
posse  ferre ,  dominum  suum   alia  laudare   ei 
ulia  facere*    Aliier  inducii  Horaiius    servum 
loqueniem  cum  domino  suo  de  variis  Aominum 
moribust  libereque  iaxaniem  domini  sui  viiia: 
UiBi.  Cr.  8eh.  Uu.  III.  D  qU0(h 


Digitized  by  VjOOQIC 


Sof     CAP.  XIII.  Wb  antiq;  irterpr. 

>  qukid^ue  aUter  vt^ai  quafn  prae  si  fwai.  Hfi; 
>'  enim  Verba  llla  AUter  indukXi  EpYUtms^   qpnd 

>  obdecro  sibl  vetle  dicemus?  quo  refefri  illud  €i£f<- 
>.  Ifer*  censebimus  ^  'n%nirum  o&Ver  esl  ilhid  Grae^ 

^  >  cotuih  tehollonmi  ""AAAAS.  'debetque  ita  scribi 
>'  hic  loctis:  'Thduci/ut  servu^  ex.  eoni.  —  quidi* 
li  ctt  se  fion  phssc  yerre  t  d&mtnutii  suum  4Uia 
1  iaudardy  Miiri  fdcere:  A£ITER.  Inducii  Eo^ 
i'raHus  servum';  ce/."- 

''^Quod^Btep^finuiB  affert  lestimomumy  est  e  Goni* 
fhetifiit6re  C^uquiano  \  sed  potuerat  etiam  ex  Acro« 
iie  affeire ,  qiiiim  iii  hujus-  Commentario  eadera 
f^n  isit ;  e^  enjm  ipsiiis  scholion-ad  eundeln  Hontif 
lociiih  tiujusmbdi :  "  ♦ 

^tf*%at.'Br.'7:'  !'•"  Jak  i>tmi;M'WsCtft*04  EM^^a^ 
•i«i.j  .  ^^y^  hbere  putsans  dommi^vi^a^,  quae 
nTi"> )  ''^  '  jj^f^'  eiiiKtet^  quani  pronHserat  ^  wivU. 
-u!  ^  ^^-^litdMcitiif^etviiSi  sietdi  -^Xfmu^tfia^ 
i.i  ,  ''  [^iii^ictii  detnoH''pcs^e  fcri^  d^nunmt^^ 
r...  .r    '^'^'  *q^aha  faudei' ei'aiia'faciat.  'Bsi  per^^ 

*'     ' *^'    *•'  ^orid'  sMa  SoraHus ,  a/teita'  vMaoOffni. 
'^'Alias'.   tiidutHi  servttm  loqwentem  tmm 
.•  :i>'.  '  'Ifiiittnio  rfe -twifW^^/loW» 
'   Ifos;  (![tl(^'^eilBanus'\iin6'  exefiipIolMttidcite' ss- 

''f is"  Habuft , '  'bpei^ae  "pretimtr  dacttaus ' pMribiis* csKm- 

'  plis '  Comprobare':  quo  pleniVis  appaflMt,  A<}roin9 
CbmmentaribSy  qual^  nnirc  tn  edilionlbus  pttistanl  ^ 

'  nonuniusy  ^sed  plurium  auctortinl  foelum  esse.  Ifec 
tanlhm  i&tdd  yocabulum  ALITER  vel  ALIAS,  tit 
Steplianus  mdhuit,  zhanifestas  inlerpolationes  indi* 

"  cat,  sed  et  alia  yocabula*  qualia  sunl  AUT,  YEL, 
VEL.ETIAllf ,  et  itEM,  eandcm  in  hisce  Seholiis 


Digitized  by  VjOOQIC 


HOaATII.  Ql 

stgiilifioatioiiem  habere.^nsdibile.  est.  De  multis  pau« 
^  citaflse  >  miffioiat^    - 

ffd*  Sabxl*  h  101.  .  Ut  yiYAH  ■Aavius  aut  sig  ut 
..    .  o  V  sojiiiiTAinw*    M^wius  enim  tam  ^pareua 

-  fuik^  nt  meritQ   sordidus  appellaretur. 

Contra  Cassius.  Nomentanus  tam  pro^ 

-  • «  digfis/uit^  ut  ^estertfumiseptuagies  li^ 

bi(Um.et.giHae  impenderet»    Hujus  co« 
.   .       eum^  nomine  Damam^  SnUlustius  Cri* 

epus  eoHtenis  nullibus  aeris  conduetum 

Aadfct/.  .Aliter.  Jf^mentanuM  aut  pro* 

prium  nomen  estj  aut  gentHe  de  No* 

mentana  dvitaie*    SigniJScat  quemdam 
^  Ca^sxuM  iuxuriosum ,  qui^indfi  /mt. 
ad    S^^  L  1.  lOi.  .  YjiPPiJi  JIU9BO  jjc  kbbulohxk» 
.¥appae   tlieuTttur  perfiiti  fft  luxuriosu 
-^HebtjloiieaKer^  wni  et  leves^  ut  nebuUu 
Alit^er^  >  Vlkppa  difiitur^stuftus  et  tn- 
Ma...        euls%MSy,-^\nihil  sapit^    Jfieitur  enim 
:  ..c;..)  .: }  «oitfoiAtap^,  q.uod:p0rdidil  saporem» 
tfd'  ^SatM^  2b^  87«\  AmiAB-  kns-oPiiiAB  paBTiuH* 
^Autti^  (h  imdite)»   «nj^iiii;,   jrtfae  ^- 
...  tiKMur.moeeAit   ^ui  eos  odisiis.    Fru* 
•     '  ebis    eet    Ais^  q^>,  oderunt^  moeckos^ 
asuHre  ^;g.uafttis  inootnmoditatibus  astrin* 
gantur*     Vel  etiam»  .  Operue  pretium 
eetaudirei  quod  etiam  ifolupti^Si  quam 
capiunt  moechij  nonest  plena.    Inmi^ 
-       .  nuitur  autem  multis  .  incommoditatibus. 
».    •  Orefo :   Operae  pretium  audire  vos ,  qui 
<  non  vultis.     Ve  L   i)perae  pretium  est 
au^ire  moecAos ,  qui  non  vultis  proce^ 
D  2  de- 


Digitized  by  VjOOQIC 


M       CAP.  XIIL    OE  ARTK?*  INTERFK. 

dere  reeie  ad  mereineem  qwhmadmoJbm 
laboreni  omm  parie^  ei  quemadmodam 
eaepe  cttdai  haec  volupiae^  diquo  kaoo 
ipsa  rara  ^nier  dura  ponoula  eorrupia 
mulio  dolore^  iam  in  expondondo  pe* 
cumae «  ^iMiib  propria  mon^bra  porden* 
do.  Vrbane  abuMur  Bnmanio  vereibus. 
Ille  eiftm  [Aonal.  L.  L  p.  Sl«  ed.  He»el.] 
aii :  >  Audire  esi  oporao  proiium  prth 
eedere  reeie^    Qui  rem  R^oumam  La-' 

*  •  Oumque   augeeeere  vuHiOm^*    Sed  0Md 

urbaniue  ^quia  cum  Enntuo  ynModixii^ 

*  -  .      '  Kie  non  1111118  iniuleriii 

ad  -  8aU  L  2.  88.  Picgbstb  tooata*  Maironae  t 
quao  a  mariHs  ob  aduUerium  rysudus^ 
bdniur  9  iogam  acotpiobaMi  ^  sublaia 
siala^  propier  ignomim'am.  fb^a  auiem 
ikereiri&i  apia ;  Ha  enim  prosiare  sole^ 
bani  eum  pulHs  iegis^  ui- diseemeren* 
iur  a  maironis.  Ei  idoo  yui  (1.  quia) 
aduHerH  damnaime  /u^raiUt  hao'  veiie 
uiebaniur^  Aliier.  Togmioe  dieeban^ 
iur   m  publiiMm   prooeslere  /oendnae 

«  adulierU  admissi  eausa,    ^jHH  togatain 

dicuni  HborHnam « qwia  amioa  liberiinae 
ioga  uiebaniur. 

'ad  Sat.  L  4«  14*  Hiinito  n  vao?ocw.  Mimmo 
Auiem  digiio  soleni  pHnfoeare^  qui  vo- 
luni  osiendere  plus  esse  virium  in  suo 
digiio  minimo^  quam  in  ^ilierius  ioio 
corpore.  VoL  Minimo  provoeare  tUcun" 
iur  h\  qui  in  resppnsione  plus  ipsiper» 


Digitized  by  VjOOQIC 


UORATIL  M 

miitafU  ^quamexigatii  ah  adf^9aria,(\). 

mA  8al.  L  4L  21.  Bbatus  fabhius,  Po€ta ,  cici  ti/« 
/ro  delaiae  euni  eapeae^  ui  suoe  liiroe 
miiiereiy  ei  auoioriiaiem  reciperei*  Fan^ 
nium  yuemlam  non  saiis  bonum  po&^ 
iam  reoepii  in  aucioriiaiem ,  Senaius. 
Aliier.  Fannius  isie  malus  po€iafuii^ 
gui  jcum  aniea  oontempinssei  daiam  siti 
imaginem  a  SenaiUf  posiea  dum  mo* 
rereiur ,  pefiU ,  ui  delaiis  in  publicum 
fiapsis  suis^  cum  proprUs  lihris  in* 
fienderetur.  Aliier.  Fannius  loqua^ 
/dssimus  po€ija  /uii ,  eui  Senaius  au^ 
diendi  fasHdio  uliro  imfiigin^m  ei  capsas 
dedii*  liem  aliier.  Fannius  Qua* 
jdraius  eo  iempore  saHram  scribebai^  ei 
firai  ^ine  Uberis.  Hujus  imagines  ei  li^ 
hros  haeredipeiae  in  publicas  biblioihe « 
cas  referebani^  nullo  meriio  docioris. 

Ad  SaL  L  5.  88»  Cui^rirAM.  Culina  dicia  esi  co' 
quina  (  L  colioa  ) ,  quia  ibidem  dii  pe^ 
naies  colantar.  Aliier^  Culina,  id  esi 
eoquina  ab  eo  quod  culiat  carbones. 
jkI  .  Sat.  I.  5.  82.  Cahpahum  nr  MoaauM.  Aui 
gris  foediiatem  aui  arn^ganfiam.    Dim 

fiun^ 

(  f )  £x  f^lleji  coiijectu.  tendere  plus  esse    virium  in 

m  fegenduin  est  in  Sponsione  suo  minimo  quam  alierius  i^ 

'  pius  ipsi  promiHani.    Idque  0io  corporel  Aliter»  Minimo 

p  infirmatar  HSto  Fnmekera*  protfoeare  sUcuntur  hig  qui  in 

^o :  minimo  auism  digiio  so^  Sponsiene  pbis  ilU  promittuni^ 

ffql  gro^Qcafeqfd  voitini  gs"  qi^m  ^xigt^  /{b  a^fifersariq^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


M        Ck?.  XIIL    m  ANTIQ.  INTERPIL 

eHHiur  emm  Campam  ei  foedi  ee^e  ei 
arroganies,  Si  foedi  Mc^imuSy  xarm 
ri  miri»  jiltier.  Campaiu\  qut  ei 
Osci  iHoehaniur  ,  ore  immundi  habiii 
sufU ,  unde  eiiam  Oecenos dieimus.  Aui 
ideo  dixU  in^  Campanum  miNfbum,  fuia 
Cd^mpani  morbum  dicaeiiaiispaiiuniurm 

«d     9ftl.    '!•  7.   l.       PftOSCBIPTI    RBGIS    mopiu    PVS. 

Beseribii  jurgium  P.  MupiHi  eujusdam , 
eognomefkio  Regie  ^  qui  €dtquando  in  Ho' 
raiium  joeulariier  dimi «  ei  hAridae  Per^ 
siC  Mic  rea:,  RupUius '  Pra&nesHnus  fuU 
-^ consirinxiiB  liem  aliier.  PubHus 
Rupilius  y  cognomine  Rex^  PraenesHnus^ 
posi  exiium  belli  ctviUs  commiliio  fuii 

'  fforaiiif  in  easiris  Bruii  -^  lacerai^ 

ad  'Sat.  I.  7.  2.  HibbtIda  quo  pagto  sit  pbbsxvs 
wtm.  Persius  ex  diversis  pareniibus 
naius^  nam  Clazomenius  fuH  ^  paire  A" 

^  siaiieo « maire  Romana.  Translaiiee  ergo 

MoraOus  lcuseraverai  Persium ,  quasi  *e- 
mi  Romanum*  Tracium  ab  Aquila  ea  , 
qua^  ex  aquila  ei  vuliure  nasciiur.  Mi- 
bridae  eimm  dieuntur proprie  canes ,  qui 
nascuniur  ex  cane  venaiieo  ei  cane  gre» 
gario»  Ideo  ei  hibrida  dicebaiur  PersiuSf 
qui  tte  maire  Graeca  naius  fuefai  ei 
paire  Romano.  Aliier.  Bibnda  diei^ 
iur^  qui  habei  pairem  Graecum  ei  ina- 
irem  liaiami  aui  per  eonirarium ,  Atirt- 
dam  dieuni  appellari^  qui  mixio  gcne^ 
^re  sermonis  loquaiur  graece  iaHneque. 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


-HORATII.  65 

■  ...  '..  . 

ad    SaU  I.  7«  10.    Hog   etbnih  ^unt  omnks   jvslm 

HOLBSTi*     Sensus  est :    Ila   entm  inter 

,        se^  mali  hamines   decertant  et  nesciunt 

cedere^  ut  viri  tortes  in  bello.  Aliter» 

.1         *^     » 

Hoc  sunt  modo  omnes  molesti^  quo  hi^ 
qui  contra  se  habent  bellum^  et  quaref 
quod  usque  adeo  dimtcant  uterque  /  do" 
nec  uno  superaio  alter  victor  discecUii* 
ad    SaU  ,L  7.  16«    Ut  diomkdi  guh  Lrcio  glaugo* 
Glaucus  enim  confessus  se  victum^  munus 
Diomedi  misit  sua  arma  aurea ,  et  DiO'^ 
medes  sua  asrea..^Aliier.  Diomedeset 
Glaucusinimicifuerunt»  Diomedes  for^ 
tis*  Glaucus  ignqvus ,  ei  Diomedi  mu* 
n^ra  misit^  ut  ab^^armis  discederet.   .  . 
ad    Sat.  I.  )B.  69»    TaiaBS?M4  mbbata.    Quae  /a- 
dfiei  Jfeomenias   ^icunty   quoniam  per 
sabbaiq  Judaei  numeros.  .  appellant  lu* 
nares.   Alite  r.    Trigesima  ^abbata  di^- 
cuniur  quando  Cqlendfs  occurrit  sabba^ 
tnm.    liem.    Trigesima  sabbaia  dicun- 
.  /^r.,  quando  veniuni  Calendae  in  prima 
lifna  per  sabbcUa.    Qui  die^  maxime  a 
>,     ..  Juddeifi  observaniur  y  aut  quia  irigesi* 
Mo^  sabhf^td  x^^ligiosius  colebaniur, 
^d    Sal.  1.^9.  76^,    Et  ligwt   attbscabv    Denun^ 
ciftnies  litem  aniestaig^  ^h(^bpbani ,  qui- 
bus  praesentibus .  conveniebant  ^   Ua  ut 
aurem  illis  iertic^vellerent^Sic  Servius 
magister  urbis  cxponii.  ,  ^/«  s^c^xpo- 
riunt ;     Quod   I/qratmm   inierrogaverii 
.  ff  fesiis   esse^  pateretur.t    e.i   jn^ratius 

ob'^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


116       CAP  XUL    DE  AKTrQ*  IlfTERP&. 

iihiuhrii  aurem  uUro»  Sotebani  enim 
iggiium  aures  ienere  ei  %ia  dieere  :  Jfe- 
menio  quod  iu  miki  in  tila  cauea  ieeOa 
erie^  quod  esi  antestari.  Aliierm  O^ 
lim  qui  aniesiabaniur  aurioulam  eon^ 
iingebani  —  Plauive  in  Perea  [  IV. 
9.  10.]  Len$  ad  Saiyrionem  parasi'' 
ium  9  Nonne  tUiesiarisf  ei  paraeiius : 
3  Tuane  ego  causa  camifex  cuiquam 
moriaU  libero  aures  aiieram.'^  Aliie  r. 
Attestariy  id  esi  iesie  uii  quod  judidi 
cau9a  volo  manum  injicere*  Jfam  haec 
eraiconsueiudOf  si  quis  v€utaio  nonpa^ 
ruissei  — ^  injuriarum  poierai  aecusaru 

a4  Sat«  I.  10.  80«  GAnosnra  koeb  BiiriiiaDia.  Co- 
nusini  enim  cum  sini  LaHnae  geniee^ 
a  Biomede  GraeciiaHs  pariem  iraxeruni^ 
ei  per  isiius  regionis  iracium  Graeea 
lingua  in  usu  fuii :  unde  ea  pars  iia^ 
tiae  Graecia  Magna  dicia  esi.  Aui 
quia  Canusium  oppidum  consiai  ex 
'Graeeie  ei  LaHnis^  quidam  isium  Pi^ 
ikoleoniem  Canueinitm  fuisee  dicuni^ 
aui  pro  quocunque  Canueino  dimi. 
jiliier.  JDe  Piiholeonie  aHeii :  nam 
ei  isie  de  Canueio  fuii.  JHdf  €suiem 
bilinguem  ,  quid  ei  Graeci  ei  LaOni 
apud  Canusium  habiiani  ei  uiuniur 
uiroque  sermone. 

ad  Sat.  !•  10.  56.  Qgu>  tktat.  Ui  ego  legam 
Luciliumf  quaeram  uirum  naiura  sm$ 
negfvii   ei  composUos   versue  feneere: 


Digitized  by  VjOOQIC 


tfO&ATIL  57 

«1»  naimrm  rermm^  de  fuiiu9  scr/p^ii» 

jiliter.  Quid prohibet quaerere i uirum 

ingenio  an  naiura  duriares  feoerit  ver* 

su9f  an  operie  nefieeeiiaie, 

ad    Sat  L  10.  77.     Explosa    A&BusctotA,    J/r5ti* 

seula  quaedam  mtma  fuii^  ?«m,  eum 

sibilo  vulgi  ejicereiur  e  iheairo^  pla^ 

cerei  auiem  paucis   equiiibus  ,    dixii: 

Conienia  sum  his  prudenHbus^  quami» 

vis  pauei  videaniur  esse  fauiores.  Ali* 

ier.    Jrbuscula  quaedam  mima  fuU\ 

quae  placebai  bonis  poiius  quam  pluri^ 

mis,    Haec  aliquando  explosa  apoputo 

dixii:   Eoc  Equiium  Romanorum  plau^ 

su  eonienia  sum.     Consolabaiur  auiem 

se  his  verbis. 

'Reliqua  testimonia  mittiiiHis :  iieque  eniin  nunc 

omnia  concpiirere  juyat ;  quae  notayimus,  aatis  pith- 

bant ,  Acronis  Commentarium ,  ut  iste  nunc  editus 

ert»  multa,  quae  ab  aliena  manu  adjecta   sint, 

contiaere.    Quis  enim  credat ,  talia  ab  ipso  Acrone 

profecta  esse,  qualia  ista  nunc  sunt,  quae  memo- 

ra?imus  scholia  P    Imo ,  parum  abest  quin  certissi« 

mum  sit,  alteram  quamque  explicationem  ab  alio 

interprete,  et  tertiam,  ai  qua  adsit,  a  tertio  quo- 

daai   interprete    adjectam  esse.     Quamquam  non 

audeo    contendere    primam  esse  semper  Acronis, 

quiim  probe  sciam  librarios  in  describendis  seholiis 

.saepius  Smpsv  posuisse  Tpinpov. 

Ne  tamen  Acronis  labor  pefus  audiist  quam  me- 
«eri  videtur»  monendum  asC,  higusmodi  apertas 
inteipoIaliMes  freqiienter  quidem  in  Coiamiiitario 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


If»        CAP.  XIIL    i)E.4NTl(^  INTERPR. 

i^d  Satiras  reperiri ,  rariufl  ad  Emstplas.  Ad  Car« 
inina  paucissitnae  re|>eriuAturx:  nujuimodi  saUem, 
^uibus  .^p^  adverUum  praeflfum  inTenitur.  Sed 
non  dubito^quin  et  in  his  subinde  cpiaedam  inter- 
pcila^  sin^i  quandoquidem ,  41 1  rac^e  $tep^anup  mo« 
puit  t  fipp> ,  omntbus  tocis  quibus  altqua  ab  alio 
inseria  /uerini^  apppsiium.  hocddvsrbium  inve- 
niaJur.  Hos  autem.  locos  non  tantum  multo  peri- 
culosiores  as9e  sed  et  difficilius  ab  iis  quae  yere  ab 
A«croAe  scripta  sunt ,  posse  dignosci.i  quilibet ,  etiam 
me  .tacente «  facile  intelliget. 

EflH   tamen   ubi   facillime    interpolatoris    manum 
agnoicas;  quemadmodum  in  his  Acronis  scholiis: 
ad  Carm.  I.  !•  14.     MTaTouH*   .A  JBfyritilo  auriga 
,  ^tt;^  yictimario  Pelopis ,  quem  cum  de^ 
prehendisset  y  quod  axes  suos  corrupe* 
•    rai,  in  Hipjpodamiae  certamine^  in  pe^ 
tagus  eum  praecipitavit  f  ex  cujus  sup- 
plicio  mare  nomen  accepit^  ^  Seu  a  Ve- 
,  .    nere.^  propter  myrtum;  non  a  M^rtilo^ 
nam  Myriilium  diceretur»  , 

ad  Garm.L  28.  29^     Nkptuicoqub    sacei    cuffronv 
TAEEKTi.   Neptunus  apud  T^renlum  c/e- 
^  .     '  votius  colebatur;  velj  quia  in  Neptuni 

.    ,  tutela  diciiur. /uisse  j    vel^    9^^  ^^' 

;  .       ptuni  filius  Phalantus  apud  Tarentum 
.  Uerculi  et  Neptuno  templa,  cQn^tihiii. 
,  .   E^  sic  in  aliis  passim  scholiis  duplex  Yel  triplex , 
modo  similis ,  modo  ^liy^a  1  modo  plane  oontraiia 

^  reiwitur.  ejusdem  locj  explioatio.      .'    j 

.Uvtquef.jqwm.  haec  hwum  Schpliprum  ratio  sit, 
•  ut.  wmiiia  iac^riiKaMvidoaiturt  jqui4'4»i  Scbolia- 
:  .:  slae 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORAm.     - 


€iat  flcriiiieriiltV  quidvib  impostorain  aanilnia^adlfi 
dilum  8tt ,  \flaiie  iirjuriBtn  fiacieiiiua^-Acroiii  el  f  drn     « 
plrjviMi,  tf'ipM'ilBputare'veIiinue,   quod  in  hi- 
flce  9<Jiolii»  passim  vocabola.  reperiaiitur  quae  Tol 
ptane  rg^oratit'  Aoniana  Jitigua  j  ^el  a  sequioiiiai 
tantum  •  temporam  scriptoribus  usurpaatur.    Ch^hi 
gMerjs  haee  Aml  in  AormM  Commentariia:  nirni^r 
tas  ad  Carm.  IL  2.  1.   IIL  24.  8».  pp^MOdi^  ad 
Carm.  II.  19.  9.    competens    ad    Garm*  !•  18«  I» 
iieterioratus  ad   Garm,  I.  35.  16.   deterioraiio  ad 
€arm.  IIL  27.  68.  pr^stUntio  ad  Garm.  II.  &  17. 
inexQrotdHtas  ad   Garm.  HL  18.  20.   deliciojte .  n,d 
<2affm.  lU.  1.  17.  angustiatus  ad  Carm«  UL  1.  33. 
mmleloquium  ad    Carm.IT.  3.  .16b   Ju:uqtmen  a4 
Epod.  6.  8»  adversitas   ad   carm*  £ee^  27»j  ^^f^f * 
MipUnatu9  ad  Sat.  L  3.  16.   eonversatio  afl  Saf* 
L  6   62.  eoloramentum  ad  Epist.  1.  20.  13.  ami' 
eabiliter  ad  Art«  Po^t.  411.   irrecuperabiliter  ad 
A.  P.  4B2.     Apud   Porpbjrionem  haefc  l^g^ntur : 
tbntemptibilis  ad   Carm.  f .  2ft.  10.  possibifis  ad 
Carm.  IL  19.  9.  ociositas  ad  Epod,  7.  15.  verbQ- 
tenus  ad  Sat^  L  3.  96.  et^alia  his  non  multo  me- 
liora.    iiaec  igitur,    quamqtiam   ooQtenderej  qoIo 
.  iiU  plane.  fuine  aNena  a  seoulo  qtio  hos  Scfaolia- 
:  al«s  .vi]|is8e(  probabOe  yidetur ,  equide^i  aon  ,onmia 
ipsis  imputaTerim,  sed  pro  parte  ^iIt^m.ii^hQmini- 
'jbttt  iaputahda  esse  censeam  qui  Acronis  el  Por- 
liliyrioius  ^ommentarios  suis  (umotationibus  «ugere  * 
■tuduerunt. 

Priusquam  disputationem  nostr^n}  iG^amuSt  hoc 
quoqye  moPW^mn  cst ,  qupd  iterum  docet  Stepha- 

nus 


Digitized  by  VjOOQIC 


flO        CAP.  XUI.    n^  JiNTiQ.  IlfTERPR. 

mit  I.  c.  >  m.  autem  nmtia  ilUs  fuiiUa  «/  frivlm 
aJjeei^  fueruni  ^  Ha  nen  dubium  eeiguiu  mulia 
quae  magni  mtmenii  eranit  ei  leeiq^Aus  magno 
adfumenio  eese  foierani ,  fuerini  deimeim.  Quod 
niei  eoniigiseeiy  mulia  quae  fuaen^re  ,aUbi  eogi^ 
mutf  {ei  quidem  fruetra  inierdum)  ibi  invenire'^ 
9fiM.  Bjuemodiesi  iltud  Sai*  dpoim^  libripriau 
de  Laem»,  [vs.  54,] 

JVofi  fidet  ver4u§  JSnni  graviiqte  minoresf 

Veristmde  est  enim  enarratores  aKquod  Amjus 
irrisionis  exemplum  ditulisse^  sieut  a  Senmo  sd^ 
tatum  esse  vtdemus.**  Qne  in  re,  iiam  tua  cukpit 
flententia  estf  ▼ereor  ne  Stephanus  non  satia  oogi* 
tayerit,  pomn  etiam  nimium  exspectari.  Eqoideai 
saltem  ifltaii  suspicionem  ipai  Stephano  (MBndeiidam 
jfelinquo. 

*  Certiufl  hoc  est,  Acronifl  et  Porphyrionis  €om* 
mentariofl)  quales  in  ecUtionibufl  exstanl,  non  inte- 
grofl  esfle,  sed  ex  utriusque  labore  partes  'aiiquas 
'  Sniercidiflse.  Acronis  quidem  desiderantur.  floholia 
ad  poflteriorem  partem  Epist.  2»  lib.  If.  a  vi.  106 
— 216.  Porphyrionis  Commentariufl  paMim  defieil» 
'  ixL  postrema  parte  Sat«  6  et  8.  libri  IL  item  in  2 
et  9  Epistola  libri  I. 

Praeterea  desideratur^  quae  a  Porphyrione  acri- 
pta  fuit,  Ifarratio  de  Yita  Horatii,  cujus  ipae  mp- 
minit  hoc  scholio: 

a^  Sat.  L  6.  41«  Nahqub  bst  illb*  Patre  liher» 
tino  natum  esse  fforaitum ,  ei  in  narra- 
Uone^  quam  de  vita  ipsius  ka6m\  ostenr 

4h 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATIL 


«t 


4i*  Srgo  Nwmm  kmnc  Ubertimm  •»•# 
itutigiuUur^  mifme  eum  immem  in  .Qua^ 

lleperiuiiliir  quidan  in  iMmouIlis  Codieibut  |iluMi> 
incerloium  aubtorum  narralionet  de  yita  Horalii^ 
inquSiuf  id  ipAim  namlor»  quod  Porpliyrio  e^ 
oeUMliaaet  in  boe  edielio  dicil.  Suul  aulem.pffae»* 
eipaae  Ires,  quat  edilores  eerlalim  nis  edilienibiift 
preemiaeruiiU  Allera  ulique  longior  aie  incipils' 
^«  Mwmiius  Flaeeus^  Vem^nuSt  p^re^  ui  tpe& 
fuidem  iradiis  Ukeriimo  ei  es€toiionum  coMlore,> 
if^  uero  erodOum  eieif  smlsameniario.  Akan^ 
ifium  brevior  eil»  lale  habel  inilium:  Q.  Horaiius 
Wlmeous  Ukeriino  paire  nmius  in  ApuUa*  Beuta 
iMnen  ad  Peipbyiionem  reSmnda  ene  tidelur*  Pri» 
fus  taim  aul  Sueloniumt  quod  vulgo  eredilur  (1)» 
habuitJiuclomnt  aul  eerte  eundem  illum  graama- 
lieimiY  a  quo  et  aliorum  po<tarum,  pula  Jerenliit 


(  I )  Et  vel  ipie  ^orpliyrio 
Soetonium  pro  anctore  hajus 
TiUe  agnosdt »  haec  icribcjAs 
ad  Epist  n.  I.  1«  mApparei 
hume  tibmmf  ui  ispro  dixi^ 
mus  •  horiatU  CaetarU  seri- 
pium  essSf  eigus  m  eiiam 
Sustanim  aueior  esim  yam 
apud  eum  episiola  tnvaU^ 
iur  jiugusti^  increpaniis  fio- 
)raiium ,  quod  non  ad  se  quo* 
tfue  plwrima  serihai,'*  Sinu- 
bier  anctor  icholii  a  Gmquio 
editi    ad    Carm.  lY,    i.    i. 


•  Siaiuerai  Soraiius  iui  £««- 
Oum  usque  librum  eea^flere 
efnts  carmimun  f  eerum  tm^ 
bus  liMsjam  eiSHs ,  ex  mm^ 
ximo  imervaBo  lume  quartum 
scrihere  eomputsus  esi  ab  jium 
guUo ,  ui  r^fkri  SueiOHim  im 
Tiia  Horaiii,  im  laud^  pri» 
vigni  sui  Vrusi  Neronis»^ 
Quod  utrumque  testlmoiiium 
extat  in  Vitat  quam  Sueto* 
nii  nomine  habemuf ,  §•  it» 
el  19* 


Digitized  by  VjOOQIC 


M         CAP.  XIIL    h&klfttQ.  INTERPR. 

iMMilf  ImrenaKs  e»  Vmm^  Titfte  •criplae  sunt^ 
AJt«Mnf  auiaai-^balio  quddkii»ii(kmm  a  Borphjrio- 
ne  acriptam  «ntv  idee  arbjtramiir «  qmMt^  in  ipsiiit 
^booakttc^ixdtr  antiquor  Maratii.itttwrpfalMiipae  Pbr^ 
plr|^o*iiomfaietuv4  Tcrtili,  eaque  a(b:ln»  dHferaa,  a 
GRit|ne  reperta  etl  in  tribea  CodieiiHis'  BlaB&npa^ 
eiifua  hoc  HitMtiwAv^.rJSwnaiMrfkux^ 
Mm  paire- naiUBy  Hbeftfmae  eomdifiamgi  Vemm* 
eOnfwrfuif,  ^fUM  etvitipt  A/mHae  eef^'-  Sedvee 
hcHc  Meei^m,.q!)am  Perphyrid  scripierit,  pn^e«^ 
eaarbilramur,  quod  ^,  «Ipole  magaa  de  mMrie 
ab  HOrtitio^adhihitii  eipouen&i;  Tk^diorfaMflife^iflraf^ 
faHe^  ^'Fiiu  Mi^tkiii;  quT  lituito  teue  ma^  <|nMl 
foIUc&ri  videlur.  'Praeterea  OBmum  haAfum,-  q«Me 
mipermlf^  YitaMlMi-auatoria'^  mw.  iuiBt'fai  trmuiltt 
A^tttM  Hortttium  Kbertitto  f^lre  •faalniArreamc  f  er- 
phy^em  ailtfim*  uberituyitf  esr,  «dditilr  ^anr  alii>> 
rum  listimeniistiKifr^arg^Atla^'  ipso  «^fHtJO'^ 
titi,  istud  comproba88e«  Terosimile  est;  hoc  enim, 
mea.  giudem  ^tentia «  r$  ostendj^  subesse  Tidelinw 

ii* **••■.  i .         » .  .  V.     «       .-        '  ■  •      .* 

;  :'    d/5'MiENTAtQR   CRDQUIXW 

.  -  •         y    •    '■  •» 

Hbc  nomine  sigjuficatur'  Horatii  interpres,  queoi 
ezeunte  seculo  XYl.  ,  edidit  Jacobus  Cruquiu8« 
.aiye.t  ut.proprium  ipsius  nomen  er^t,  Jacques  de 
Cnfcque,  nadQne  Fiander,  Literarum  apud  Bni- 
genses  Professor,  qui  pro  lemporum,  quibiis  rive- 

bafr 


Digitized  by  VjOOQIC 


bftt  V  •.doMivia  i  httbei-qud  *  ik  Haialliini  JMfc JMI^ 
nitee  gtorfimir'(l')rqaat)MpleriBiiwi^fl|i^  <ltai, 
acerbe  v^pmAen^uih  e8aB^a'tTta;tiUirou%iA  L&^«t 
U\  64.  tft  IttEm  iraik;.8ifeft»4e  Undee^ 
MSS;  ijpoimm  <ype-  et  audto  HcMtiumMeiAttidan^ 
itaduit ,  xpiB  ipiri'  iteg^it  iiiaciessi*  labofiB  laudeni  ^. 
cp€ai  Mpmdit  cdiiquiMfdOumlitiue^e^^  el 
glossas  ex  Oodieuni,  xfMB  U8iir]^dtit;  'm^jj^iiiiildB''^ 
iiiterliiiearilius  spatiis?  Hujusmodi  laliorem*^  dj^ 
«ie^  noctesque  Te^iuiN^re,  fiidte  iiiteliigeAt  quf 
antiqua  SclidKa  in  ^Jodicfbhs  M8».  legeruiit  ,^  «. 
editori  credent,  iiigenue  haeto  ita  narraxrti  *ii)r  Ejpri^ 
stola  ^^  ad  CorneBum  Gruqfiii/nf  filiiJlm »  quae  ^atdt 
kiitb^Commeflt.  aff' Att.  f^oW.  p:^:  VVSikmin^ 
iariq^    inquit,    aniiqua    ex    scrijpM'  prahei^ue 

^'«SeSaiiiiitpfadtvikiiQuMUMcq  <tcmilimitti*  :iin0r4t9PW 
SGv^ipuni, l||brd$  ,.bteniijo..,fqjpt|>fl^^^jl^ 


,  _  a.  i'573;  ftr'(rci  1i-'  Wihae  Hoi^MVittfesAbf^. 
tNuli  pronmlsidis  itisUr  edi*  Errat  igitur  Saxios  m  Onom* 
ti  sunt  foiyn.  Oetav.  Inte-  Lit.  T.  IIL  p.  389.  scribens 
grum Uoratiiim  7&rm.  ^uOrL  (^uquium  a.  l(fti,  mbrtbaia 
edidit  a.  ^578.  1579.  iSfijf.  ^t  'eAesclucm  equidera  jamairte 
i$93..  quaruitf  editiouum ,  ut  '  al  rSg^.  oocidtsse  crediderrm. 
videtur ,  ipse  6uram  gessit  "E^t  norem  •  istis  Gmquianis 
Ha«'secutae  sunt  Edd.  a.  1597.  Edd.  clas^ca  ttUtU}  babetlir 
i6o3. '  161 1.  'i6so.'  et  ^^78.  eaquae  a.  i€ii.  prodiit.  Yid* 
quas  post  Cruquii  mortem  Janus  in  Prflef.  p.XXytf.'el 
'vel  saltem  alisque  jpsius  cura    )titscherl.  p.  XLYIIL 


Digitized  by  VjOOQIC  ' 


t*    CAP.  xm.  jut  ARTiQ.  nimpi. 

Jtoiiitii*  <  1  ^  eolkgi  ei  eoad^mm^^  fum$ 
fbot^  mm  mo  exercmermmf  nd$  bmrbmri&i  ieUg  mm^ 
mUU^  et  mmmpmm  %em  ex  mUo  fmheren  fmmmi. 
im  neJMfaia  jmm  eondemMmi^ ,  i^eHliier:  mumUi^ 
hm^  mi  Mf»  ra$^  r^aciu  mnmie  de$permrim  dm 
vMeeM:  affue  mdm  md  id  fmfnme  ge^e  certum^ 
etfol  ^mpHme,  mon  regredi,  miei  mjmlieefii  .  mmm. 
pperi0  imoepii  eummm^  qmqe  mmitia  $$imis  ermbmt 
apf¥i$^e  ledanlme,  Quod  ne  Jiereip  ah  imiiim 
^^firmfm  Moratianormm ,  qmidquid  in  aniiquie  $crim 
piie  ei  Blamiiniie  ei  €Uii$  ojfendimue  leeiu  sciim* 
que  ^icmmqme  ^lignum^  ad  finem  u$quo.de$ori* 
p$imu$ :  qma  in  re  nobi$  *niAil  adecribimue  pra/^^ 
£er.immmn$o$^  diumo$.nociurno^que  laboree^  ei 
iniegram  fidem. 

.  Dqc  testimonium  non  magis  citaTimus  ut  lau^, 
qute  Cruquio  debetur,  appareret,  quam  ut  ipaum 
.Gmquium  .audiremua  fatentem ,  aeholia  iita  je-^ariia 
OodieibM.  excerpta.  eaiet  nec  ¥^10»  qua  opiaioiia 
fnultoa  tenarf  ndimua,  umua  anctorit  operam  eMe^ 
Ita  nempe  opinatua  irtdetor  Ific.  Heinriua,  qut  $A 
VirgiL  Ecl.  L  la  de  Horatii  Scholiaste  Cfuquiano^ 
queo^admodum  ipaum  Tocat,   haec  ait:    %  kujus 

ia^ 

i     (i)  Codioes  Blsndtnii  sea  cumJ>unensijabarbaris,mee 

•vUandintaiUy  ita  vocati  sunt  a  unqtuun  sads  execrandis  eo0- 

,  MibliotkecaBlandima.ue,  Bi-  va^dffrai^  prorsas  lacera^  dj^ 

,bUqtli«Ga  Palrom  BenedictU  stracta^deperiita^exusta.estp 

nonim  StL  Petrt    in  monte  non  sine  ineompard^  rei  lit* 

.  BlandinioGandaTi^^niaeitiaiCy  terariae  ^  et  omnium  disdffU^ 

./)fdtf^/(Ory(idestGruquiiaeta-  narum   unmedicabiU  vulnere^ 

te,cu)usfaaecipsa  verba  sunt  Cf.  Janus  PraeL   ad   Horai^ 

ad  Sermon.  L  i*  p.  3o8r)  una  p.  III. 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORrATIL  .     .         f| 

tem^  apml  me  magna  non,0$4  aff^oriVM,  .«/- 
j9Oi0  qui  ait  ini/efpolatus  /oedum  ^  modum^  adeo^ 
W  I^idmrum^  itlib  eiiaium  oj^epdas  r  posieriprum 
lemporum  ser^orem «  ei  alioe  mhUp^  fere  anH^ 
fuiaree:*^  Nec  «alivdUigenler  bornin  Scholionini  in* 
dohm  «sMftiBayit  Jaaua , ,qui  in  Praefal; .  {v  XXX VIL 
itn  ecribit:  »  Fueruni^  in  kie  Bavihius  ei  T.E^^, 
bmr^  fUi  kuie  ^Commeniaiori  esdguum  admodum^ 
jMreimm  Haiuerenif  nam  nihil  in  eo  essot  quod 
^•em,iikAorofieei  Porphyrione  Jam  legaiur»  Qupd^ 
liosi  negari  nan  possU^  conjtuxisse  quasiyidefi^ 
ex  ilUs  Sakoiiasien  Cruquianu^ ,  iamen,  is  quqsm 
dam  suHmle  addii^  alia  iUiier  ^  lueulenHus  eiiam^ 
inierdum  ^  exponii^  Quare  kacienus  suam  si  dkm 
gniiaiem  relinquendam  puiem;  quamvis  si  quis, 
severior  esse  velii  ^  ipsa  ea,  qwte  ilie  plura 
expemiiy  pra  inierpidaiis  .ei  nsHns  kahere^possH» 

Decefar  multos  ietud  nomm  Cpmmeniaior ,  ^uo 
Craqukw  haec  SdioMa  iniigiuvit.^.  Neque  hoe  adso. 
fiMtftan  eily  81  qiiia,  noa.iecto  editoria  monito,  dc 
iQ  errorem  se  abduei  paflKil  «1  ^  quod  non  faeile 
ilccidi«et  u  Cruquiug  pluralem  nnmerum  usurpantt 
Oommeniaiores  ^  yel  hanc  s^Uogen  Scholiorum» 
wnplici  noioiae;  Sckolia  Tooaviinset.  £t  hoc  qui« 
dem ,  mea  •iidtein  senlentia »-  leictius  foUset.  Prae- 
leTea  riComm^ntaiorj'  ut<  minus  Latinum,  ipeia 
jnm.  di^pheuisseOruquii  aequalibus,  suspicari  licet 
ex  £pi»tofai  ad  Lectorera  quae  posterioribus  editior 
nibus  praemissa  est ,  in  qua  se  ad  hunc  modunr  de* 
fl&tfdfl:  1  In  aniiquis  Commeniariis  jdm  pridem 
tn  quarfum  Odarum^  Epodos  ei  Saiyras  evui'- 
gaiis ,    Lscior   Candtfle  t    nowiullos  inielligo ,  ei 

Hmi.  Cr.  Seh,  Lat.  III.  E  nO^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


(M        GAP.XIIL    Iffi  AIRfQ.  IN7ERPR. 

'h&k  fxsistremme  ndiaicr  vir^s  0ubs€mnm$tf  tdfme 
hdeo  r»fecfai^'didit6nem  ^/foif^  CkmimiiUtor^  9^«Mb- 
sz^inue  idoneami  n^  siMst  ut  eiiaiVfttanem  no* 
tet ,  iMinam :  quod  etiamsi  non  p^niius.in^ier  , 
iaiken  si  dkHg^ikititiS^  ammasliferiant  noitrmm  ee» 


rri'  re'eoftsilium'ei  -  episiolam  Md^ie^^rem^ 
liBro  Odaruin  quatto  praep^^tfiiam  eandidims  per^ 
le^ant\  aequiores  eerte  nobi&e^s  fore  erediderimm 
Ifam  quis  etm  nominet  honoriftee ,  quem  ne  tt»- 
^  quidem  f  Ht  taeeam  eli  qUke  e^ahri  m  Han^ 
ka^  scripta  vix  ullo  konore  digna »  sed  Ha  la^ 
eeirc ,  manca «  mutila ,  facunosa  ,  ^t  ianium  non 
banef  vetusidieqtte  deperdiia^  ui  ex-Hisvue  ko» 
Conimentarios'  cansareina^erim.  '  Qnid  P  quod 
atietoris  nomen  oipera  ikuHa  eonsiStfui  poitseremf 

•  4ed  qnieiiiique  iMec  S%lloli«  Grednt  .inmia  uOer^ 
pMiadperBm  e»e ,  is  profeeto  namquam  haee  com 
«ditis  Se^dlii»  coiitlriit;  iiiiGf  miimf  sr  ^is^  fi^ 
iMftntfeste  Tidebit  Ireiiie  Gtomkenlinqrem  ^Sinl  dHad 
6^  liisf^llogen  ScboHiortMQ  longe  mftdmam  par» 
fem  ez  ikctone  et  Povptff f tone  conaarciifafiuii ,  aed 
pasaim  laclniis  ali(mde  depromtifl  auctam:  quas  e<* 
qttidem  laciniaa,  q^iiim  pleramque  ad  po6lae  'TetiMi 
ej^lieanda  nihil  pc^tineant  et  iobinde  aHenfaBimO'  io- 
feb  appositae  smt^^^^pam^estJmMda^^eflse  opinor.  bi 
liis  aiia  sunt ,  quae  recentissimae  aetatis  notam  prM 

S^  ferunt;  quale  boc  etit,  ^uod  e#  Mitsdierliohiutt 

oSendit :  .  ,  :         ,     . 

sA    Sat.  IL  4»  8k    Iir  scona    f^ifrvB  -comtfnt 

scvnjs,     ffic  scobis  ei  Aaec  seobes  di^ 

citury  rasura   serrarum%     Graece  Ilpi» 


Digitized  by  VjOOQIC 


HOHATiL     ^-  .  'm^ 

&fi».'^h^6tts6(i   Itpgua   urporT^^y 
AKa  vel   ex  loeupIetioflrSci-ohis  Pbrphyrionis^-        ^ 
exemplari,  vel  ex  aKus  antiquioris  inlerpretis  ^p^^*^ 
profluxerunt ;  cirjusmodi   6sr  versiis  ille  EbniiV  <*- 
fatus  .  '  ^^-%/  •» 

ad  Epist:  I.  13.  M).  tAAAs  Latunhs  fhaj^s, 
eOntiHenies  aqudm  pluvic^Iem  seu  coe^ 
lesiem^  i^i  ^^5  xcnfAovf  tdesi^qude 
mgluvies  esi  ei  vorago  viarum^  seufos^ 
sae  fluvtorum. ' Hinc  quoque  dicide  suni 
i^amiae ,  puerorum  vorairices.  Ennius: 
M  Silvarum  salius\  laiebras ,  lamasque 
luiosas''  (2). 
^quae  finnii  verba.  quum  nec  in  Acronis  Porpbyrio- 

nisve  Scholiis,  ut  nuuc  quidem  sunt ,  nec  a  quo- 

quam 

'    (1 )  Mit*heHkluus  in  Praef.    airtii|ui  verbi  mt'g!um  sapcr* 

.ad  Hwa^  p.  XVII  ap»„«tor    ^  io.  nostro  adtaodnm  ftt- 
cv>T"  eas^^lcrmano-    qaenter    o^ilato   wf/n^m», 

.mmaSOQr:  subliliiu;  tamen,  quod  eonfinis  sigDificationis 
ut  Tidetur  ,  Cramerus  in  cst  cum  verho  mlboaren  (ci- 
notis   ad  Juvcnal.  Scholiasl.'  terebrarc}:  et  sic'reditur  ad 

'  XIT  67.  ct  in   Add.  p.  65i.    id ,  quod  Mltscherl.  opinaba- 
ccttset  scribcndum  es^in^^t  tut,  urf^om  signi^care  JV- 
ra  r^  Wfurra  •  xA  nit  ea4-    T^hram, 
€um  antiqaatiimqiiv  substan-  .     ^^)  Hic.  yersus^  <}uem  \n 

.  tivum  vejf  bi  quod  etiamQuni  Fragnientis  ab  HesseliQ  editi» 
intcr  populos  arctoos  vi-  frustra  quaesivimus,  non  fugit 
gel,  iKpurrC  s.  «bpiUTC,  h*  diligcntiam  noviisimi  Ennia- 
e.  forameny  quoJ  est,purl  norum  AuBaKum  edttoris  fi. 
gare,  et  geaeraliter ,  sordes  S.  (Lipsiae  188 5.)  qui  haee 
et  quod  snperfluum  est  de '  verba  retnfit  ad  L.  Xh  p^ 
locoaliquo  eyeUere^.    Hnjus    «46« 

E  2 


Digitized  by  VjOOQIC 


^      CAP,  xiii.  DB  AnnQ.  iirrsRPiL 

Ub€rtttu^  cst  Uidulgemie  sibi  Augusto  ^  et  muU^eUam  iilf 

dondvit  Maecenas ,  amicus  Augusti  Caesaris» 

dulce  decus.     Quia  pruLcipibus   placiiiase    ^itm' 
n,Qfx  uUima  lajUB  e3t,. 

Acrof  decus,    Quia  ma^na  lau^  esi  pUu:ere  meHnn* 

S.  sunt  quos  curnculo»  Sunt  quos  delectat  tiim 
CHJTule  eertamen.  Exponil  autivn'  yaria  homuium 
iogenia ,  et  non  una»  oomiuai  yoluntates »  ne  ait 
arf6gftntiae  quod  sibi  poeticam  videatur  vendicare, 
cuiA  sjngulos  quosque  rerum  aliarum  diversus  habeal 
amor. 

Acro  t  sunt  quos.    Sunt  qui  deUctanfur  inire  eund^ 

eertamen,  Exponii  autem  varia  hominum  ingenuKy  et  non 

unas  poluntateSf  ne  sit  arrogantine^  quod  sibi  poitieam 
.  vidmt^  wndieaFe  doetrinam ,  eum  singulos  quosgue  rum 

rum  aiid^rum  dirersus  fydkat  amon 

.  fmloeretm  Olympieun^,  Agonalem  pulverem  ex^ 
ei|are  ourtu.  Circenaed  agomci  in  honorem  Jovim 
Olympici  sunt  inventi  apud  Ehden:  unde  VirgiL' 
»  hic  et  ad  Eln^et  melas.^*  • 

Ket^i  puherein  Olympicum.  Agonalemetiamha^ 
bere  pttl^erem  in  eurtu  suo.  Circenses  Agonidi  tn  hono" 
tem  Jovis  Oiymptci  suM  invenii  apud  Eiidem  ••  wule  Vir» 
giZ  [G^  111.  aoi.  ]    m  Hic  et  ad  Ehei  metatV 

*  Ohjmpictsm.  Olympias  autem  dicebatur  tempua 
quinque  annorum,  siquidem  expletis  quatuor  annia, 
qutnto  quoque  aiino  celebfabatur  fiestivitaa  in  hono- 
rem  Jovis  Olympici ,  ab  Qlympia  campo  sic  dicti.  In 
illa  autem  festivitate  omnia  genera  ludoium  certa«ii 
minumque  excercebantur ,  et  nunc  equisi  nunc  cur* 
ribus  certabatur;   quos  cursiu  omneis   uno  verbo 


Digitized  by  VjOOQIC 


IfORATm.       .  w 

Mlanlv  diceiis:  ourfVculo;  et  qtiia  t^nmnus.  pone* 
batur,  ad  quem  ita  cursum  flecterent ,  nec  eum 
tasgerenty  ait':  meia  evitata. 

*  Per  Asleryscam  praepositum   hlc,   ut  et  in  sequen* 

tibos  »  significari  Telim  hoc  Schohon  in  edilis  Acronis  vel 

Porpbyrionis  Commentariis  non  reperiri. 

4.  fervtdis.    Yertigine  ipsa  calentibus» 
Acro :  feirvidis^    Ferifgin^  i>s4  caknUkm 

5.  etfitata.  Sic  oircumdala»  oauAe  oircuila,'  m 
friKmderentur^ ' 

Acro  1  •evita  ta*    drcmndu/dia  |  ne  offendaiwr* 

palmaque  nobzlis»  Quia  nobileis  facil  ipsa  viclb- 
ria ,  et  divinis  honoribus  coQflecral. 

Acro:  palmaque  nobilis*  JUos  pdbna  nohiliSt  id 
est^  yidoria  terrae  dominos  facit^  et  dipinis  konoribaf 
consecrat ,  utpote  vietores ,  €ifi  per  hoc  nequs  aurigae  nc* 
que  9iw  forti  aJiud  pJacet. 

6.*  terrarum  dominos.     Factos.  i 

.  ad  deos.   Ad  £apiloliuoi  cimi  palma  triumpban* 
teif . 

Acrot  ad  deps*  Ad  Capitolium,  ac  si  dicerei  cum 
triumpho. 

7.  mobUium  turba.  Quiriteis  ait  mobiieis  ^  refe» 
rens  ad  vu]gi  levitatem ,  nam  facile  movetur :  ul 
VirgiL  [Aen.  I.  149.]  »  fervelque  animis  iguoUile 
Tulgus.'*  Loquitur  autem  de  iis  qui  favoran  vulgi 
captantes,  optent,  cum  idgressi  ^t  IbealHim, 
plausum  sibi  dari  a  populo:  sic  enim  excipieban* 
liir  in  theatrum  principes,  de  qiiibus  populus  bene 
scnliebat ,  hos  enim  pl^sus  ter  geminos  kpnor€4 
appcllat.  •  ....».•,-) 


Digitized  by  VjOOQIC 


n        CAP.  XIIL    DB  AHTIQ^  IIITERPR, 

Acro:  mobiiium,  Ad  ptilgi  hriUiiem  r^fiert,  qm^  smd 
fieJlei  ofumis ,  €t  fadle  nu^uciur  f^ulgiu,  PorpKyrto :  fiSo^ 
bHm  QuiritM  ait,  refenmi  ad  wdgi  leifitatem.  Loguituc 
autem  de  eo  qui  favortm  yuigi  captans  »  optet ,  euin  ut- 
gressus  sit  theatrum^  plausum  sihi  edi  a  poputo,  sic  emm 
txcipiebantur  in  theatrum  prineipes ,  de  quibus  bene  pO' 
pulus  sentiebat  Hos  enim  pUutsus  ter^eminos  honorcs 
appeUai* 

&  ier  geminis.    Finitus  numenis  {hto  infiiiito , 

id  eet  t  multis :  aut  etiam  ier  gemims ,  id  atl  tribus 

honoribus  primis,  Quaestura,  Praetur^,  Ccmiuiatii, 

Acro>  tergeminis*    Winltus  mumarus  pro  infinito^  vei 

eHam  aut  Q^iaestura ,  aut  Praefectura  ( L  Praetura  ) ,  aut 

Consulutu, 

9.  iliKm.  Zeugm^  ab  iiiferiori:  repQtendum  eniin 
Yerhiim  dmovea^. 

Acro;  illum.    Zeugm^  ab  infemoribus. 

10.  de  Libycie.  Species  pro  ^enere ,  ab  excdr 
lentia. 

A^ro :  Libjre  i|.    Specles  pro  geaere»  ' 

verriiur,    Collig^iturv  trahitur« 
Acro  :  verritur.    Coliigitur,  trahitur* 

\\.  Jitulere.    Colere,  fodere. 
Acroi    findere.    Colere »  fodere. 

-  earculo.  Genus  ferramentf  nislici »  quod  Graeci 
ri  e^lM^li^  Tocaot. 

Acro:  sarculo.  Genus  ferrementi  rustici^  quodCraed 

inafiw  (1.  CKXfeKoy)  vocant, 

12.  JiialiGie.  Id  e3t,  regiis  opibus.  Attalus  au- 
l^m  rez  Pergamorum  fuit^  a  quo  haeres  institutus 
est  populus  Romanus.  Est  autem  sensus  :  Cuicun- 
q^e  semel  agricultura  placuit,  coepitque  de  agris 

auif 


Digitized  by  VjOOQIC 


flORATIL  78 

aufS  fnimentum  reponere,  nullis  praemiis  ei  per- 
suadeas ,  etiamsi  regias  opes  promiUas ,  ut  nauta 
fiaU 

Pocphjiio:  Atialioit.  Jd  est ,  regiis  opibas.  AtUdus 
fiiiiem  rex  Ferg^menorwn  fuif ,  haerettiUUe  (1.  cujua  baer*) 
populus  Romaius  locupletatus  fuerat*  Est  autem  sensusi 
Quicunque  consueverit  agnun  suum  colere^  numquam  sol^ 
licitaiur  ad  navrgandum  etiamsi  regis  opes  promittas  ni 
hoc  faaat.  Aax> ;  Sieui ,  inquit,  Uli  cni  semel  agnetdiura 
piacuit  et  cepit  de  agris  suisfmmennun  ,  mdiis  praemiis 
persuadeas  ut  nauta  sitf  sic^nec  ipsi  eui  lyncit  oet.  et 
mox:  Attalus  rex  Pergamenorum  ditissimus  fuit^  cuipro^ 
pter  opum  magnituditunem  Pop.  B.onu  testamento  suc* 
cessit* 

13.  Cypria  Abusjiye,  pro  quacunque  nayi ;  aiYe 
quia  yalidiores  fiant  ex  ligno  Cyprio,  speciem  prq 
ge^ere  posuit. 

Acro  :  Cjrpria,  Abusive  ponitur  pro  quicunquSi  <'<^ 
quia  paUdiores  illic  sunt» 

14.  Myrioum»  A  Myrtilo  auriga  auxiliario  Pe« 
)opis  in  Hippodamiae  certami^e:  qtiem,t  quiod  pe- 
teret  ex  pacto  uxoris  ipaiiis  Hippodamiae  primupi 
osculum,  in  pdagos  praedpitavit ,  ez  cujus  suppKoio 
nomen  accepit. 

Acros   Mjrtoum.    A  Wyrtilo  auriga  sive   victimario 
"  Pclopis  y  quem  cum  deprehendisset  y  quod  axes  suos  cor^ 
riiperat  in  Hippodamiae  certamine^  in  pelagus  eum  prae* 
cipitavitf  ex  cujus  suppUcio  mare  nomem  accepit, 

t>avtdu8.    Proprium  epitlieton  nautarum* 

Acro:  pavidus.  PrOprium  tpitheton  nautarum.  Qai 
haec  aunotavit  y  sive  Acro  fuerit ,  sive  aliquis  aotiquiop 
interpres,  doq  legii  pawdus  sed  impoMus  t  hoc  enini^ 
npii  vipro.iUod»  est  propri4|ik  epitheton  nautariun.  £t 
Cfc  potueiat  hoc  scholio  uti  Peerlkandpius  ad  compsp- 

baa« 


Digitized  by  VjOOQIC 


74        CAff.  Xin.    DE  MTVi.  INTERPIL 

bandani  em,  qvM  «cri  iptiof  tngtaio  debetiw,  eowa^ 
dationem. 

15.  luciantem^    Gonfligentem. 
Acro:   luctaHiem»    ConfigtnteM, 

Icarus.  Icaitn ,  Daedali  filius ,  pennir  8oIe  re» 
flolutis,  quas  cera  illigataa  patris  arte  sumserat,  in 
mare  corruit,  et  nomen  imposuit  mari  Icario» 

Acrp :  leariis.    lcana^  DaedaU  fiUus »  psnmis  rsso» 

luUSf  quas  csrm  aUigaStu  arSs  pairis  swmseral,  ia  mara 
.   corruit ,  et  nomem^  imposuit  mari  Icario. 

16«  mercaior.  Hercatbr  cum  tempestatem  in  ma« 
ri  patitur,  optat  rusticam  Titam,  et  in  patria  aua 
rura  colere,  abhorrens  tempestatem;  mox  ubi  eya- 
serit  periculum,  eandem  petit  vitam.  Quo  argu* 
maito  significat  omneis  amare  vilam  cui  assucTe* 
runt.  Ordo  est:  mercator  metuens  luctantem  Ica- 
riis  fluctibus  Africumt  otium  et  oppidi  sui  nira 
laudat ,  mox  reficit  rateis. 

Porphyrio;  Mereaton  Sensut  est :  Mercator  cum 
fsmpesiatem  in  mari  patitur^  abhorret  navigare  et  optai 
jmm  rustieam  vitam ,  et  At  patria  sua  rura  Msre;  ma:p 
uJH  eraserH  perioubam ,  eaniism  ritam  repatiti  Fer  quad 
eoiligit.neminem  posse  aliquid  agerSf  praaterquam  quod 
coHSueveriL  Acro:  mercator.  Ordo  est:  Mercator  n^ 
tuens  luetantem  Icariis  Jluctibus  Africum ,  o^wn  et  oppi^ 
di  sui  rura  laudat ,  mox  reficit  quassas  rates ,  ut  trabe 
Cfpria  pavidus  nauta  secet  Mjrrtoum  mare» 

17.*  mox*  Sqpple  tamen. 
18.*  quassas.    Violentia  Afirici  Tenti  disjunclas 
et  laeeras. 

indomMs.    Indoctus^  impatiens. 

Acro;  indocilis*  PHf  indoetus  vel  impatiens  paupe^ 
riem  naii» 

19. 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATII.  Tfl^ 

19.  eii  qui  nec,  Ordo  est:  Eat  qui  nec  speniit, 
ceU  Dicit'  alios  lautiore  yita  delectari  et  conTi- 
viis  apparatis ,  ut  continuare  diei  possint  aliquam 
partenu  ^ 

Porphyrio:  €$t  quu    Ordo  :  Est  qui  nee  spernU.  Di* 

cit  autem  mUos  lautiore  wta  ddectari.    Acro:    est  qug 

nee,    Est  gui  ddeetatur  conviviis  appanuis,    ut  cottti» 

nuare  diem  pelit. 

JKTassict,  Hassicus  mons  est  in  Campania ,  ubi 
oplima  yina  'nascuntur,  ut  YirgiL  »  atq[ui  nOQ' 
Hassica  munera  Bacchi.*' 

Acro:  Massici.    Locus  est  in  Campania,  ubi  aptima 

wia  nascuniur» 

20^   solido.    Integro* 

demere.  Supple,  ut  non  intermittati  sed  in  lae-- 
iitia  continuet  unam  partem  diei. 

Acro :  demere  de  die.  Scilicet  ut  non  iniermiUat  ^ 
sed  continuet  laetitiam  totius  diei^ 

21»  ncG  spemii.  Amat.  LitotOt  ut  Virgil,  «JIii* 
nera  nee  spemo*^ 

Porphjrio:  nee  spernii.  Ut  FirgiL  [AeD,Ta.s6i.] 
«  Munera  nec  spemo.'^  Liiote.  Acro<  spernit*  Litoie^ 
Dicit  aUos  lauliore  wta  ddectari* 

vzridu    Amoeno  loco  et  conviyiis  apto. 
Acror:  viridi*    Amoena  et  conviviis  apia. 

22.  simius  membra,  Synecdoehe.  Ut:  »  oou« 
los  suffusa  nitenteis/'  Pro  eo  quod  est,  habens 
Hiembra  strata  cet. 

Acro:  membra  siratus.  Figura  esi^  ui  [YiigiL  Aoi* 

h  ss9.]    «  Oeidas  suffus^  nHenies%*'   Pro  hakens  m^n^m 

strata  sub  wridi  arbore* 


Digitized  by  VjOOQIC 


78       CAP.  XIII.    f)E  ANTIQ.  INTERPR. 

•  lene  capui.    Apud  fonlem  acalurientem. 
^  lene*    Leniler  fluenlis  ,    quo    slrepilu    suadel 
somntinu 
aquae  $acrae»    Omnis  enim  fons  in  orif^ine  sacer 

esU 

Acro:   sacrae  aquae.    Omnifi  enim  fon$  in  oriffnm 
iiia  gacer  est ,  ei  \Somiu  suo  suadtt  etiam  somno^. 

23«  multos  castra^.  Exercitium  n^ilitare.  Ut: 
».  ^u,vlF^!t  jBvasisse  tpt  i^rbQis  Argolicas.*' 

Acro*   multos^castra.    Exercitiim  miUiare  dehciat^ 
Ul  tVurgil.  A.eD«  III,  aSa.l    •  jut^at  evasisse  tot  urOcs:* 

liiuo.  Litui  acutus  est  sonus,  tubae  gravi8..Inter 
lubum  ct  liluum  hoc  interesse  invepi  apud  antiqups 
gci^ytpres,  qi|od  Lituus  equftum  esl  et  incurvus^ 
Tuba  vero  peditum  pt  directa. 

4cro?  lituo  tfibae,    l^tui   acutfis  est  sqnas  ^    fuba^ 
'  gruvis.    Inter  lituum  et  fubam  Koc  disiare  invem:  iiiuus 

eqwtum  est  et  incurvus^  iuba  vero  peditum  est^  d  oi* 
•  rvCfa^ 

26.  detesiaia.  Exsecrala  propter  mortem  jBIionim ; 
cuia  in  belto  juven6s  et  adolescentes  animositate 
temcrarii  suni  periculorum  coi^lemtores»  Ut  Virgil. 
s  Vota  metu  duplicant  matres.'* 

Acro:  Setestdta»    Exsecrata  propier  mortem  JiUcf 

rumy  qua  (1*  ^uia)  Tn  bello  pueri  et  adolcscttUes  ani- 
.  ^mffsUfit^  infouti  iuot,  ^ut  VirgH.^  [  Aeu.  YIU.  ^6  ]  c  Ko« 
.  tajnpiu  dupUcar^  mat^y  . 

9ub  Jove.  Ac  per  hoc  sub  coelo  Mri  nooturnQ 
Unq^ore  i  quo  laris  tenditur.  Dicit  auiem  alioa  stu- 
dio  venandi  plerumque  in  silvis  pemoctare  rdioti^ 
conjugibus. 

Afuo:   sulf  Joye*    Joyem  ponit  aerem  et  nocturnum 


Digitized  by  VjOOQIC 


l        HORATII.  77 

iempus^  guoferis  tendHur.  Porpbyrio:  sui  Jave.  \\Ae 
per  hoc  sub  cpelo.  Dicit  auiem  aJUossiudio  emiaudiple^ 
rumque  in  silvis  pereoetmre, 

2e,  tenerde  corijugis.    Aut  Aelicalae;,  aul  nuper 

in  matrimoiiiiim  acceptae.  ^^ 

Acro;   tenerae*    Aut  delicatae  ,  aut  m^er  im^muu 
trimonium  copulaiae, 

2i.  fidelibus^    Sagacibus «   Sflentium   in  investir 

gando  servanlibus.   Virgil.   >  et  odora  canum  yn.?\ 

Lucret.    9  fida  canum  vis»"      ^    .  :  » 

Acro:  fidelibus.    Stkgacibus ^  ^el  silentiwn  iweftir 

gando  (I.  in  inv.)  servanllbus. .  VirgiL   f  Aen.  IV.  i3a.  g 

m  Et  odora  eanum  vif* *    Forphyrio  :  fi de libus/ He» 

iiits  generalitei''  —  nam  et  UterettUs'[U  VI:  rJioJ  •Fida 

eanum  vis,  *  .  *  .       •    ir 

28.  tereies.    De  tcrete  fime  ^ctf^s. /    ...\ 

Acro:   teretes^    Npn  teretes  piagas ,  sed  terefi  fune 

fdctas. 

Mareua.  Sabellus.  Speciem  pro  |t^nere  poairit. 
yirgil.  •  denlemque  Slabellicus  exacuit  sus,*'  Ma* 
jorcs  enim  forma  et  (erociores  c^sse  dic^untuf., 

Acro:  Marsus.  Sabeltus*  Species  (L  spec\em},pre 
gjBkeire  posidt;  ut  Virgit  ttSe.  lll.  »55.]  «  Dentesque 
SabelUcus  ejtaduit  susf  iOtajeres  eturkforma  etfkroiuti 
res  esse  diotttttkr:  

29.  praemia.  Poetarum  scilicet ,  quia  poetae 
tiedera  6oihonanlur.  Virgil.  >  l^astories  hedera  cre- 
sceniem  omatc  poetam  Arcad^.^'  dein4e :  ^  9^.q[ue 
hanc  siae  tempora  circum  Inter  ..Tictrioes.  he<term 
libi  serpere  lauros/*  Dicit  ergo  diytnum  ae  hooo- 
fem  per  po§ma  adq^tmn. 

Atro :   praemia.    Peefarum  sciUcet ,  qtda poStde  Ae- 

de^ 


Digitized  by  VaOOQlC 


.98       GAP.  XIIT.    fiC  AKTAQ.  DfTERPR. 

•  dem  UMmh  soMoM  eotofmtL  yirgH.  [  Bd.  TII.  «5  l 
.  i^  ^Miiams^  Md^rm  cresceHtem  ormU  poSiam/*  Dipfymm 
ergo  se  honoran  ditU  per  p&fma  4u[ipiw^  Pori^inpKo  : 
Praemia  dodarum  frontitun  hederas  tuty,  qma  hif  poStae 
eoronabantur  f  unde  et  Vhrfgii.  [Cd.  YIIL  is.]  aits  «  jitque, 
hane  sine  tempora  circum  Inter  victrites  hederam  Ubi 
'   eerpere  Umros.** 

30.'^  miseent»  Nam  poetae  diis  quodammodo  ai-' 
ntHes  Bulit,  prdpler  saa  scripta  quae  sunt  imlnor- 
tafia. 

31.  Nympharumque  ievetk.  Fere  Lyriei  carmi- 
itb  materia  est ,  d6  amoribus ,  nemoribus  et  fonti- 
busy  ac  si,  qua  sui^  his  omilia  aut  praximft« 

Porpbyijo  :    Njr^ipharnmifne.  ^Mer   ea  egregkan 

gloria  (  L  gloriam  )  dicit  consequi^  de  quibus   eanii  fare 

J^id  camdnis  nuUeria  ,  de  nemorihus  ac  Jontibus  U  sl 

quae  suni  his  simiUi  aut  proxima, 

32.*  ^ecernuni  populo.    A  vulgo  separant  et  ?i- 
lioribuSi  ac  per  hoc  sublimem  faciunt. 
'   ]I2>  Muterpe  cohthet.    Haec  una  Husarum  eat  9 
et'interpretatur,  bene  deleeians:  haec  tibiam  in^ 
Tenisse  dicitur  in  qua  sonus  ^st  vocalis. 

^Poiymneia*  Haec  etiam  una  est  Musarum ,  di^ 
ct^  quafi  muliae  ^memqiriae.  £t  ^t  Epenlhe^is  r 
aicut  in  ilio  VirgiL  >  alituum  peeudmiKtpie  gisnus 
Poljmnefa  cantat." 

ScholioD '  oorruptiim  8ic  emendandun^  esse  m^  docail 
Peerlkampius :  Folymneta.  Haec  etiam  una  esi  Mu^ 
'sarurii ,  Scta  quasi  multae  merooriae.  Et  esl  fyen^ 
thesiSf  ddui  in  IBo  Tirgil  [  Aen.  VIIL  3'?.  ]  «  dUtuiak  pe* 
emdunvque  ■gmss*"  Poijhymnia  esi  quae  mulfoni  oair« 
Uit.  «-  Schoiiasta  citatit  dUtnum  tamquam  e^mpliim  &' 
pentbeseos  pro  dUtum^  ut  Poljmnei%  ^o  Polymnia^' 
deinde  tam  Poijrhjymnia  Toluit  expllcare ,  quam  explieavit 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATII.  9» 

P^ymneuu  Eodkff»  nlio  klierat  Aamiis  tchoU«a:  Po^ 
iyhjrmMi0m  Vm  ex  Musis»  VirgH.  •  AUtumm pecudim' 
que  gems  PoljhjmnUi  cantaL^  Integer  Y irgilii  versus  est^ 
Aliiuum^ pecudumque  genus  sopor  aitus  haheboL  Sed  dad» 
sula  Poljrmneia  cantat ,  quae  in  utroqae  stbolio  tainqimi 
'VirgQtt  \erba  citalur^  uusquliiii  apud  ¥ii|[iliiuiilegit^.'  * 

i^  Zesboum*  A  Lesbo  insula  dictum,  propCet 
Alcaeum  po^tam. 

Acro:  Lesboum.  A  Lesio  insulas  de  Alcaeo  d^ 
citur, 

barbiion.    Lyram  majorem  septichordem. 

Acron;  Barbiton.  trpram  dictam  a  sano»  DioH 
etiam  Uhro  s^ptimo ,  Citharoedi^  inquii^  Lyras  sepHeah 
de$  dfuAteas ,  qaae'  Barbiiu  'dicuniur »  iendeniee ,  qkarwn 
utm.ot—UvH  aeiate  mea.  1£mc  iiie.  Kempe  Oionyi^ 
Halicani,  Antiq.  Rom.  L.  VIL  p  476.  96.  Sy\b.  •  KAp^ 
emi  Aj^  kzrtexfifd^  UiSfAytiiiiag  ^  Koi  rit^  XeySfteva  fiJlf0na 

Sed  fere  non  dubito  quin  hoc  testimoniufn  ab  aliena 
mann ,  ez  Anto.  Mancinelli  annotatione ,  in  Aa^onis  Com« 
menlttriiim  intrnsam  slt.  £t  in  flntiquioribaB  Kddl  iMad 
•uotk  legftar^ 

9SJ^  Lyricis.  Qui  omnes  Graeci  eranft :  nam 
primus  pbcta  lyricus  latinus  fuit  Horatiufl. ' 

inseres.  Id  est  o  Haecenas ,  si'  me  recipies  in 
nnmeruni  LyricoruAi  poStaruoi;  ad  caelbs  usqu^ 
evehar* 

Kxxo:  feriam  sidera.     8i  me  receperis  inier  tf 

ricds  poiias ,  tunc  merito  gloriae  adaequabo  asira. 

Appai^t  satjs,  ni  fallor,  id  quod  diximus,  Scho- 
lia  quae  Gruquius  Gommentatoris  nomine  edidit,' 
esse  congeriem  ex  variis  enarratoribus  sed  potissi- 
mum  ex  Acrone  et  Porphyrione  constipatam ;  adeo 

ut 


Digitized  by  VjOOQIC 


M        CAP.  XIIL  .  DK  ANHQ.  INTERPIL 

tit  BartliS  argiimeiilatioiie  vix  eg&nmix^  ^otf  M 
hoc  auHm  dixi^  ric  scribit  Barthius  in  Advertf.  L* 
XI.  c.  2.  congeriem  variarum  esse ,  'facile  ea: 
ftucioribus  »  guos  cilai ,  agnoscimus ,  ut  ea  regu^ 
la  JMdiaan^is  ^criplpribms  ialib^s  /«re  Hfm  faU 
Ui^  Jfroducuntur  Graeci  auciores  quos  non  ka^» 
bemus:  Anacreon  ad  Z.  /•  c.  S!f.  Hnntus  ait^ 
guoiies  t  Siestchorus ,  Archilochus ,  Zuciiius ,  Far^ 
ro.  Alii  quiminime  vulgi  manibus  ^  ui  arbiiror^ 
iriii  eranif  inier  quos  esi  Peironius  ad  carmen 
$  Epod.^  ad  J5  Appulejus.  Jam  vero  ei  cadeniis 
aevi  nominaniur  Servius  ad  Z.  III.„c.J.  Owia^ 
ius  ad  X.  //..c.  7,  SefluiiuS'  poeia  CArisiuinus 
md  Epod.  JS  ex  quibus  vei  folio  pmiere  paiesi 
aevi  varii  e^se  prolem. 

Hdiud'  igitur,  mea  qiiidem  «nitentla,  tfe  Literis^ 
meriturus  fuisset  Gruquius,  si|  quae  in  sitkguli» 
lUTenisset  Godicibus,  Scholid  suo  quaeque  numero, 
^oc  verQ  unp  onvDiifi  tenore  edidisset.  Habereinus 
tum  Tariorum  interpretum  labores,  quofum»  etsi 
npmina  j^oraremus,  facjle  apparere  potm'ssel,  va- 
liam  esse  aetatem,  variam  dpetirinani,  Yariam 
auctorit«\tem :  quorqm  alii  aliis  majoi«m  nbi  lau^ 
dem  mdicarent,  alii  satis  cilo ,  ut  recentjoris  aevi 
proles ,  abjici  potuissent. 


Itaque  q\mm  talis.sit  borum  .Sdiojtiorum  indoles, 
coaweram  perdere  censeo  qui  de  Commentatpris' 
doclrina,  aetate  vel.religione  hariolari  veljnt,  per- 
inde  ac  si  unus  aliquis  horum  Scholiorum  aucldr 
Fit.  Hoc  tamen  fecit  Thom.  Munckerus  qui  ad 
Hjgin.   fab.  138.    (p.  575.  6.  edii.  v.  $iav.)    opi- 

na* 


Digitized  by  VjOOQIC 


mlutr  OoiiitfifeiftaUM»e&  fuiMe-^Vllirf^tfaBiim,  ptopter 
haM'dii0  ipsiuiaelidliar  '       t:..  ■;.;. 

scribere  eiui&e.^lKvM  Augusiinus  in 
Ukro  de  Bodrina  CkrisHana  dieil;  kto 
-"::'-  :     'injmmis  hffendum  esse  huncpoitkm. 

•d  'A«  P»  332»  Ltinv&A  gsbbo«  C^i/fiir  est^  ur^ 
baris  species^  cujus  resitia  mgri  coioris 
estyqua  quidquid  fuerit  ohliium^  fitifli-i 
quam  puirescii:  unde  nobilium  po^ia^^ 
ruik  chariHe  kdc  bblinebantur  ^  ne^cor" 
rumpei^niur  a  Hneis.     Eac-  eiiam  vidi-^- 

'miis  pUriituIas  sandae  crucis  oblUas^' 

-  quurum  cotdr  velut  Indicus  appaHebdi, 
Cu'pre9sus  auiem  est  cedri  spedes «  unde 
cohjici  solMi  capsulde  ^  in   quibus  re^ 

T  '  pdnebantur  scripia  po^tdrum  contiki'  /t« 

neks.  •    ■••   '  ::.'•., 

addo  lino  aKa  scboKiE,  in*  quibus  tsidorus  et  SedU- 

lius;  qui  uterque  scriptor  Christianus  fuit,  citantur: 

adCarm.m.  29."'C-'Balaitu8.    Salakus  genera^ 

'    '  •  •      •  Hi\sr  appeHaiur  omnis  gtans' sivi .nu± t 

spedaliier  auiem  glans  odoriferdi  ds 

qua  confidiur  unguenium  satis  unciioni 

capiiis  apium\  quod  appellatur  myro^ 

balanum^   iesie   Isidoro   [Orig.   L.  IV. 

•c.*il2;   ^.  t^^]z  hie' auietn  giandem  pro 

uf$guento  posuiti 

ad  Epod.  18*'  8.  AcnABniriA ' pbh vvifDi  vknoi  A- 

.     :  charaieBia ,  Persica ,  ab  Ackaemene  Per^ 

S€trum  rege^  cujus  ira  sedarf  non  po^ 

ieraif    nisi  caede  duodedm   hominum. 

Hki.  Cr.  8eh.  Lat.  IJI.  F  'Se-, 


Digitized  by  VjOOQIC 


9^    GAP.  xnt.  w  A^Q.\mr&iVK. 

^. .    .SMfoAM  i? atcbai  Gftfin« J*484.)  i  Cb. 

jus    Ackaemeniam  \  \rMe9^ .  i^4$eoef9i/ermi 

,tiMnl''  ^t»  -fiMt»ez^mim'di9unb^ 

i$ivem8ee  .n»um  ywrdii  , . . 

vEecliuil  igitu^t  fli^  ^quidcm  ojpridort  cantendisset 

tLumketiUf  ex  istii»  quidem  fldioliiaapiiarere,  fuisse 

iBter  eoa  quohitt  Scholia  Gruqttiiitf  coBegif ,  saiteto 

ununiY  qpk  ChEistiaiiae  Religiakiis  eo^tioiiem  ha- 

buerit.    v.  . 

.  Qua&cuwiue  autem  horum  Scholjoram  origa 
fueritrt  jboc  tandem  a  me  moniium  eaie  Telim,  fu« 
tfvnm  Horatimionim  Scbpli^uitannn  edij^ffem  m 
\fAim  auam  bene  pertextuium  ewe ,  m^  bnnc »  qua» 
1b  a.Qruqmo  ex  locupleiioiPibua  et  aubinde  minuff 
inquiMtit  Codicibua  fiditus  est ,  laboran  diligenter 
^^tiMiri^  wA^t  99A  et  caute  usnrpetadtcapiendandat 
quae  Tcl  in  Fabricii  editione  interdom.  miaerrime 
oom9>la  aunty  AcaroBis  et>^Poi{iiiyrionia  Sfihefia; 

;|IfDi;M>ratii  interpretibus,  quorum  o|iera;  sopfr: 
sunt,  nunc  Tideanniitde  iiSy.^orum  lueubratione» 
jperieiuntr  ,   ^  .      .  . 


c  -. 


.^v 


f.  AfifCmem  et  Poiphjrionem  non.fuiise  Horafiir^ 
norum   interpretum   anliqttissimee ,    adeoque  fois^ 

^  naMmHo»  his  antiquiores  ^  iatis*  mifiifMa  inde 
apfioret ,  qnod  ii  ipsi  in  suis  Gonunentariis  aIio« 
lum  inlevpBetatiQBes  memorent}  quan|aam  omissa 


Digitized  by  VjOOQIC 


'       \         HOHATlI.  M 

wmpGt  aoiiiiM^cet  addilift*  solatiu&dfdv,  nt  aupra 
Tidiiimsy  rerbis  pndam  valunt^  alii  dieuni  ^  ahH 
9ie  exponuni,  At  tero  quantas  ipris  gratias  ha^ 
beremus,  ri,  quorum  operam  subinde  usurpanntt 
nomina  addidisseiit:  queoiaditaodum  Servius  fecit  in 
naMiorandid  ioterpretibus  qui  anle  se  in  Virgiliuin 
eommentati  fuerant.  Hi  autem  quum  satis  habue* 
rint  dicel^  nonhuUoe  aic ,  aUos  aliter  interpre* 
tatos  ease »  e^  aane  nomine  Horatiani  minus  quam 
Tirgiliani  de  Literis  meruerunt  Scholiastae. 

E  Charisio  acimus ,  SeaurUm  aliquando  in  Horatii 
Artem  Poeticam  scripsisse  Gommentarium:  sed  reli- 
quorum  intefpretum«  d  qui  fuerint,  nomma  aKim* 
de  noni  cognoscuntur  nisi  ex  clausula  Yitae  Horatii ; 
ab  incerto  KUctoi^  scriptae , '  quam  primus,  quod 
scio,  edidit  llichaSl  Bentim»  e  Codice»  eujus  oo* 
piam  ipa  fecerat  Jo,  Sichardus*  Huic-autem  noti-* 
fiae  an  merito  pleniflsima  fides  haberi  poisit ,  ideo 
dubitamus,  et  quod  ista  Yita  ignoti  parentis  prolto 
sit,  et  quod  <^ausula  ista  in  aliis  Codicibus  allter 
exhibeatur.  In  Bentini  editione  (quoe  Baaileai 
prodiit  1527r)  Vita  isla  aic  prosUt: 

Q.  Boratii  Flacci  YUa  ex  Veiuato  quodam     > 
exemplari  deicripta. 

Qi  Horatiue  Flaceus^  libertino  patre  ntztue  m 
Apulia »  cum  parente  in  Std^inos  migravii,  ^QuetU 
cum  pater  puerum  Ramam  misissei  tn  ludum 
tUerarium^  parcissimis  eruditus  impensisi  aim^ 
^usfias  patris  vicit  ingenio :  cotuiique  adolescens 
Brulum  ^  sub  quo  Tribunus  mHitum ,  eivili  beUo 

F2 


Digitized  by  VjOOQIC 


84        CAP.  XIII.    DE  ANTIQ.  INIKRPBL 

mHtavit^i  cdptnsijue  a  COesar^^.jMi  magnum 
tempu9 1  beneficid .  MecaencUts  non  golum  eerva^ 
ius  9  se4  etiam  in  amicitiam  reeeptus .  e«/*  Qua^ 
prbpter  JHecdenati  et  Augusto  in  lomnibus  scri» 
ptis  suis  venerabiUfer  assurgjii*-  Scfipsit  Car* 
min\^m  JLib,  II II.  Carmen  Seculate:  Epodon: 
dci  krte  poStica :  Epistolarum  Lib»  H*  Sermonum 
II.  Commetitati  sunt  illum  Porphyrion ,  Mode'- 
atusi^  /•  Chlenius^  Acron^.  omnium  opHme  C». 
Aemilius^  . 

Fims^  .  . 

Qlii  br^viore  ^atio  Bentiiii  editionem  fecuti  sunl 
ediCoreSf  ad.  verbum  .omiiino  haoc  Yitam.  repeti- 
Venjmt,  quemadmodum  Henricus  Petmis  in  DoraU 
edit.  Basil.  ad  cujus  finem  notatus  e8t  a.  1545. 
-  Sfid  Fabricius  pro  duobus  nominibus  /•  Gsle' 
nius  fii  Acron »  unum  substituit  EeUnius  Acron : 
etiita  e  Biandinio  Codice  edidit  Cruq^ius  p.  697. 
'  Porro  pro  omnium  aufem  optime^  C*  Aemilius 
fim^uiiis  ox  et>dem .  Bland.  God.  dedil  omnium 
autem  optime  Aeron :  quod .  pterjque  reeentiores 
interpretes  servarunt ,  Baxterus,  Janus ,  Mitscberli- 
chitii^ 

Et  Parrhasiustandem,  cujus  disputationem  supra 
retulimus  p.  48.  istam  clausulam  sic  exhibet :  Com^' 
mentdti  in  illum  sunt  Porphyrion ,  Mcdestvs  ei 
Helenius  jicron  omnibus  melius:  sed  unde  ita 
jegeiidum.  esse  didicerii ,  non  memorat.  Yix  autem 
dubito  quin  ita  scriptum  repererit  in  aliquo  Codice 
MSto.  Mirum  enim  est  quantopere  Codd.  in  hia 
▼erbis  a  se  invicem   disccdant*.    In  MSto  Franelce^ 

•ra- 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATIL  gS:* 

rano  legitur:'  Commenit  in  illum  suni  Parphi^ 
rion^  Modestus^  Helenius  et  Acron^  melius  omni* 
bus  Aoron^  Godex  Thevenotiapus  habet:  Commen^ 
iati  sunt  in  illum  Potjfifrius  Moclestus  Acron.  et 
Melenus.  Sed  Acron  reliquos  vicit. 
'  Idem  autemPaTrhasius  opiiiatur,  Yitikm  iiAam  ab 
Acrone  cottscriptam  esse^  eo^ue  nomiue  Acrbnem 
reprehendit,  quod,'  ubi  Horatii  interpretea.connu- 
meraret  qui  ante  se  inclaruissenl,  semet  ipse  ceteris 
omnibus  anteposuisset. 

Sed  praeter  dubitatam  incertamque  scripturae 
diyersitatem ,  faoc  potissimum  iltius'  Titae  auctdrita* 
lem  dtlbiam  reddit,  quod,  quum  ignoretur  qua 
aelate  conscripta  fuerit ,  incertum  sit ,  an  ipsius  au^ 
ctori  cognita  esse  potuerint  antiquissimorum  inter* 
pretum  nomina:  quorum  adeo  lucubrationes  jam 
mature  interiisse  verosimile  est ,  quandoquidem  ipsas 
nec  Charisius  cognoverit,  nec  PrisciHnus,  nec  quis- 
quam  veteris  aevi  graromaticus.  Quapropter,  quum 
ipse  Aemilii  et  Modesti  nomina  non  ex  alionim 
mentione  cognoscere  potuerit ,  alterutrum  statuamus 
necesse  est :  aut  ipsum  istorum  interpretum  noknina 
finxisse,  ideoque  nullam  fidemmereri,  aut  eo  aevb 
ipsum  vixisse  ^  quo  adhuc  Aemilii  et  Modesti  Scho- 
lia  superessent,  vel  saltem  satis  certa  fama  -esset 
islos  olim  in  Horalium  scripsisse.  Quod  in  alioruhi 
'  testimoniorum  penuria  maxime  dubium  manebk. 
Sed  instituti  nostri  ratio  requirit ,'  ut  singulia  no- 
bis  memorentur* 


S. 


Digitized  by  VjOOQIC 


^        CAP.  XIU.    m  A^TIQ.  LmRPR. 
$.    3. 

G.   AemiJius* 

lo,  eorum  isik.ur  inteipretum  numero,  quorom 
^oboU^  dudum  perienint »  prima  loeo  memoramuA 
<X  Aemilium,  etsi  Hwatii  vitae  Eaarrator  hunc  poi- 
f tremo  loco  poiuerit  i  a  oujuf  quidem  ordine  non 
recedendum  putassem,  modo  certum  fuisaet  ipmun 
antiquo§  illos  interpretes  chronologico  ordine  memo« 
t9mf.  Quod  quum  iUe  parum  curasse  yideatUTt  flin* 
jgulorumque  9  quos  nom^iat,  aetas  aeque  obscura  sit^- 
non  immerito  hunc  honorem  Aemilio  tribuiMe  ride- 
.biipur,  a  hoc  feoisse  dicamui  propter  praeceUentem 
doctrinae  laudem,  quam  idem  auctor  ipri  tribuitf 
Quid  enim  quae«>«  in  tanta  brevitate,  majus  dici 
potuerat  quara  quod  omnium  optime  in  Horatium 
conunentatus  sit?  quodt  si  recte  judicatum  sit  ab 
anonymo  scriptore,  paene  non  dubilo  dicere,  ni- 
liil  magis  esse  doiendum  quam  quod  Aemilii  opera 
sic  penitus  interieritg  ut  nobis  de  ipsa  nihil  praeter 
gravissiraum  desiderium  supersit* 

FRbrieiu9  su^pioatus  est,  aliquaa  Aemilii  annota« 
liu«culas  latere  in  Acronis  Gommentariis :  in  quazn 
opi9iop^  hae  re  se  adductum  esse  dicit,  quod  in 
Acconis  Commentariis  ad  unum  locum  saepiasinie 
binaci  interdum  tres  pluresv^,  diversi  potissimum 
generis,  expositiones  inveniantur.  Boc  igitur  itfL 
intelligendum  est ,  ut  Fabricius  secundam  quamque 
et  tertiam  ejusdem  loci  expositionem   ex  Aemilii , 

Ho- 


Digitized  by  VjOOQIC 


;         HORATIL  :  87 

ram  Buunit  w  Acroois  ComnMotariQs  lukfiwin/easi 
putav^rit. 

fiquidem  in  eo  .aneotior  Fnbricio ,  ut  ^rofiinilo 
^aie  o|Aier ,  •  latece  in  Acronia.GooiiiieiitariiA  noii- 
noUaa,.  ut  As^lii^  rie  et  reliquonun  autiquipfuoi 
iaterpretum  explicatioiieflii  in  eo  tamen^ab  ejusdem 
MBpicio^  dilcedeoduDl'  esse  arbitror «  ut  i}»aa«'nc4i 
.emuieam  a  .recentioribus  Ubrariis  adjectat  esse,  sed 
peliue  ab  iRSO  Ac^one  ^  Porphyrione  luautpaftas^ 
Id  eSI,  suspi^0r  antiquiofum  interprelum  anwytatio^ 
aejHui  ib  scboliis  latefe,  u^iquibus  A^ro  et-Por^ 
phyrio  usurpaiU  illud  alii  diQuni  ^A  mn^ml^i  si^ 
fi3fp&Hun^:  non  vero,  quod  Fabricius  ii^iinabatur» 
jiii  iis  scholiis  in  quil>uB  binae  ^el  tras  eiiplicationep 
prosiant  interpositis  yoculis  uHier^  vel^  iiem^  si» 
iniUbus^  Quas  equidem^  ut  supra  dixit  pro  |il^rar 
viorum  additamentis ,  sive  ex  proprio  ingemOi  aiTP 
«li^cunde,  depromlis,  habenda^  esse  censeor     /     x 

Ceterum  ,•  quum  omnis  de.  Aemilio  notitia,  imi- 
co  y  quod  memorarimus »  Enarratoris  istius  testimo* 
nio  contineatur,  nihil  omnino  notum-  esl  nec  de 
aetaie  qua  vixerit ,  nec  de  C<Hnmentarwrum  ^fatia^ 
quos  acripsisse  perhibetur»  .  a       « 

Modeslus, .  , 

Neque  certiora  scimus  de  Modesto,  quera  idens 
Enarratpr  i^ter  Horatii  Gommentatores  numerat.  Hu^ 
jus  quidem  nomiuis  fuisse  aliquandp  Grammaticum» 

sa- 


Digitized  by  VjOOQIC 


VB       CkV.  XIII.    BK  AirtrQ.  INTERPIL 

nCi#pr6bliitt  <}i0ert«  auetanini  testimoiiia.  IfertJaflii 
L.X.  Efigt^iU  ^SetOereie^  fuae  iHxinieUigmt 
ipse  Mockstue  ,  El  vtx  Claranue »  quid^  r^^  t 
Sexie,  juvaiV  Quintilianui  L.  L  «.  TL.  »  /«• 
gemioee  eibi  vieue  eei  Cujue  Graneue  ooelftes  A« 
eere^  veluH  codites,  fuod  onere  grmfieeime  «a- 
eenitr^  idjue  graecfourgmmenio:  ^Moug  enim  eeulem 
tlecuuea  dioi  affkrmat.  Nee  ei  eedii  Modeeiue 
inveniione:  nam  quia  Coelo  Saiumiue  geniiaUa 
abseid^rU  ^  hoe  nomine  appelUxioe  ,  qui  usore 
edreani.'*  Diieitius  i  etiatn  Suetonius  de  Illiistr. 
GramnL  c.  XX.  ubi  narr at  Hygiaum  hibuiase  liber- 
tum  9  JuUum  Hodeatu^  nomine ,  qui  in  siudHe  «/• 
que  docirina  paironi  veeiigia  eecuiue  eii.  Porro 
Gaellius  L.  III.  c.  9.  memorat  Julium  Hodestum 
in  eecundo  Quaesiienum  eonfusarum.  St  Ha- 
crobius  denique  ter  Julii  Modesti  mentionem  facil 
li#L'  Satum*  c.  IV*  »  JuUus  Modesius  de  Feriis.** 
L.  I.  c.  X.  >  Julius  Modesius  ideo  sacri/leari 
-^ngeronide  deae^  quod  populue  Romanue  mer^ 
(o,  ^ift  Angina  dicitur^  praemieso  veio  sii  /A 
beraius.'^  L.^  I^  c«  XVI.  >  Julius  Modeeius  af^ 
Jirmat^  Messala  augure  oonsulenie  pontifiees 
an  nundinarum  Romanarum  nonarumque  diss 
^  feriis  tenereniur  ^  respondisse  eos  nundinas  sihi 
ferias  non  videri.** 

Sed  quum  nemo  horum  narret,  illum  Hodestum 
in  Horatium  commenlatum  esie,  merito  dubitare 
Tidemur ,  an  hic  idem  auctor  haLendus  sit.  Idque 
etiam  dubitavit  Janus.  Is  tamen  addit :  »  Forie  re* 
elius  'puietur  is ,  queni  Charisius  (p.  J8S.  Puisci.) 
ariis  seriptof^m  diseriissimum  -dieiiJ^ 

Ad 


Digitized  by  VjPOQlC 


Hd&ATIL  89 

A.d  hfme  tero  opraioiiem  quod  attinet ,  Tereor 
"ut  Janii»  argumeiltuai  repererit  quo  probari  poaset; 
'quem  adeo  cenieam  satis  temere  Fabricii  Testigium 
«eeutum  este,  qui.  ut  supra  p.  8.  Tidtmus,  ideii 
.Gharisii  teetimonium  adduxit.  Id  igitur  Janus  satia 
^enter  e  Fabricsio  desumritr  Equidem  «altem  hoc 
apud  €harisium  reperire  non  potui«   . 

Sed  aKa  apud  Charisium  exstant  testimonia ,  quae 
egtegie  probant  Hodestum  aiiquando  Grammaticae 
operam  navassel    Sunt  liaec  hujosmodi: 
p.    56k    ?LUAUii  Mode9fu9  jmiai  9999  dieendum  j 
non  plurium  cum  i.    Ea  •  entm  nomina 
quae  aomparanda  eunt ,  geniiwo  i  habere 
non  debeni;  ut:  foriioree^  foitiorum;  ' 
melioreSi  meliorum;  eie  plureet   horum 
plurum;   eed  con9ueiudo  plurium  cum  i 
dicii»     Unde  et  Terenime  in  Phormione 
[IV.  8.  6.]    »   Nava   Atb   campluria'^ 
diseii» 
p.    58.    Tvs,  a  iundendOf  eine  adepiraiioM  di^ 
oiiurj  quamme  JuUue  Modeeius  difi  roS 
4ieiv  iraeium  dicai. 
p«    78.    LAmoB  ei  LABorrBa ,  Juliue  Modeetue  u* 
trumque  recte  dici  aii:   eed  large  e99e 
qualitaiie  ^    largiter    quantiiatie^    unde 
naeciiur  largitas  aui  largitio,  nam  Iargi« 
tudo  nuequam  invenitur  niei  apud  Ne^ 
poiem^  [in  fragm.  c  YII.  2.  T.  IL  p.  SBA. 
ed«  BardiL  ) 
p.    80.    GuLAH ,  ut  Juliue  Mode9tu9  aii ,  per  u 
ecribemue^   fwn  per  y,    quM    Graecie 
vocabuli9   neceeemria  estet  eaepe  in  u 

irane^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


9Qi       CAP.  XIU.    PE  ;AlfTIQ.  IHTERPIL 

/er  se  d^gulamnt ^tntmim,*^  .  ^^mmWt 

t»  BrundHsmi^    d  Jfegul^seK  ^pwimt.  *' 

I».  100«    CowLraiA,  Jervfi^W^^m/^AonMSQiMfiy. 

3.  6,  J:  »  /i^oua  ^fwspAifM."  «««  Plimius^ 

JuUus  Mpd^tus^   infuit^   Ua  dsfimit: 

Quae  m^mina  c^Mpamndi  /uerint^   et 

aeHusaiwis  plwnalibus   m   is  exient   Sm 

/ortioris^  fonionim,  facers  deiet^  sm 

forlioriiimi  id  esi,  ante  um  syllabam  i 

reeipere  na$^  dehet^  Ha  complura  et  conqh 

plurum   esse  dieendum,  consuetudo  ta^ 

'    '  men  et  kes  ]>iures  ^Ueit  et  Aaee  phiria. 

p.  188.    LiaOB.    Julius  Moelesius  ait  quaUtatis 

hoe  esse.    LimaiTBa  idem  Modestus  aii 

quaatitsdis.    Denique  LabeHus  in  Au» 

gure    »  LargUer^  inquii^  lucri  fecU^ 

Equidem  auiem  hac  in  re.  nibil  certi  statui  posse 

existimo.    Ubi  enim   Janus  statuere  Tcllel,  Mode» 

iturat  Horatii  commentatorem ,  poliua  ease  eum  qni 

a.  Gbarino  quam  qui  a  Suetonio  memofctur ,  priua 

demonstrare  debuerat   Charirianum  et  Soetonianum 

duoa  fciiKe  Grammaticos:  quod  quidem  in  alioniln 

leiliQm  deiiderio  ttoil  magis  pi^bari  potest  quam 

Chariaianum  fiuflBe  qui  in  Horatium  acripseriU 

Q.  Terentius  Scaurus. 

A^ilio  et  Uodetlo  admodum  notior  est   Q.  Te* 
re&lius  Scaurus ,  grammaticus ,  ut  a  Gellio  L.  XI. 


Digitized  by  VjOOQIC 


» 
«•    16,  Tocatiir ,  juel  nobiiitBtmus    ibiin  Eadriakt 
immjmrHiuB ,  fje  quo  anpra  expQSuimua  in  Yirgilii 
iaterpretibus.    Hunc  aulem ,  qucfkn  el  aKa  gramma* 
tica  opera  acripriiie  certum  esl,  etiam  in  KiiAii 
Artem  Po6ticam  commcalatum  ette*  diferte  <|ooeC: 
Gharisius^  duo  inde  fragmenla  memoranas  ' 
p.    182.    IuPAarrBa.  Horai.  Epistoh  [ad  fiaoiMe 
vs«  75.  ]     »  VerMus  impoHi^  yunoiitf^ 
u(n  TerenHus  Seaurus  in  CommeuiariiM 
in  artem  poitioam  X*  X  Adverbiumi 
inquit ,  Jiguravii^ 
pu    188.    PmiMus.    Pro  inprimts^  uH  Maro  [Ae^* 
I.  1.  ]     ^  Jrojae  qni  primus  ab  oris^- 
ubi  Terentius  Scaurus  Commeniarus  in 
artem  poeticam  libro  decimo ,  Non  juia 
ante    omnes  ^   infuUy   sed  anie    fuem 
nemo  est ,  ei  addii ,  quo  genere  plures 
primi  aceipi  possu-ni. 
Praeter  haec  vero  de  toto  Commentario»  q|iit  ul 
a  Charisio  docemur ,  saltem  decem  librorum  fuil , 
nihil  omnino  saperesset  el  HoratS  et  universe  Li- 
terarum  causa  dolendum  est. 

6tephasu8-  tamen  in  Diatr.  de  Porphyr*  p.  166« 
§«  39*  suspicatur  Scami  abquod  firagmentum  later^ 
in  hoc  Porphyrionis  scholio 
ad    Sat.  IL  6.  92»     Stbs  cAriTB  obstipo*     Trish 

ac  severo.  Secus  inclinato  dtcii* 
quo  loco  pro  Secus  opinatur  legendum  esse  Scau* 
rus :  idque  in  vetusto  eiemplari  se  inyenisse  dici^ 
Canterus  No?.  Lect,  l<.  II.  c.  16.  (in  Gcut*  Lamp» 
III.  557.);  quin  et  conBnnatur  a  Commentatore 
Cruquiiy  apud  quem  haic  leguntur: 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


IB        CAP.  Xm.    J)E.AHnQ.  INTERPR. 

adi  eimd.  locutau  OBSnpo*  Ftseo,  immMU^  #rt* 
sH}  velf  Mt  Setmrus  cUdi^  ti^cUnaio  m 
alierum  Aumeruuu 
'/Indfi  autem  oriri  possit  haec  quaestio,  an  Scau* 
M>  ^uoque  in  Satiras  conuneatatus  sit,  quandoqui- 
dem  hoc  epitethon  in  Arte  Poetica  non  occurrat , 
Mque  in  Virgiliicanninibus.  Sed  quis  hoc  proba- 
Terit?  ^um  et  in  aliig*  Scauri  operibuSy  quae  per» 
leronty  Uoratii  Scholiastae  istam  interpretationem 
i^eperire  poluerint.  Neque  etiam  absurdum  est  sta- 
tuere,  Scaurum  iu  Gommentario  ad  Art.  Poet,  lar- 
g/ua  occaiidnem  inTenisse  de  aliis  verbis  dispntan* 
di«  quam  quae  in  ipso  libeUo,  quem  explicaret, 
invenirentur, 

$.    6- 

Anonymi 

qui  de  Personis   Ht^ratianis 

•cripserunL 

Praeter  Schdiastad,  quos  memorarimus,  Fabri* 
cius  huc  quoque  retulit  anonymos.scriptores  gui  de 
Fersonts  Horatianis  scripseruntf  quorum  memi- 
nit  Porphyrio  hisce  scholiis  ( 1 ): 

ad 

(i)  Dabmm  est^an  Porpby-  dam.    Stansisse  hoe  ex  po- 

lioeosdemhocquoquescbolio  verbio  Graeco  ^  sud  mtmi/it' 

significaverit:  ad  Sat.  I.  i.ioS^  bus  reUUum  esL 
Esiinter  Tanaimguidr 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATIL,     :  .  99  : 

Muenmm  sc^rritiinie  mM^sAlMim  ifio»i 
time  fuiaei^ : .  Mq  ,  j^t  pmtriwfemum  ^*  : 
rajnm.f  Caie^is  Januariirf  in  Capiiih'.: 
iio  elara  vaee  ^fiavii , '  ui  quadra^inka  > 
ntmmerum  aene  jaHeni  kaberei»  .Quae^ 
renie  quodam  quid  eiii  veliei  ^  quodtam  • 
^lennidie  aee  oKemum  opiarei  habere , 
iVo/f  mtrart ,  inquii ,  OeOngeniu  hibere 
debeo  ( 1  )•  Eic  feriur  demo  eua^  quam 
ad  forum  epeci^em  habuerai  ^  dtven^* 
diiaf  unam  columnam  eibi  ibi  excepie^ 
eCf  unde  giadiaipree  speetaret  ^  quae 
ex  eo  Golumna  Haeiui  nonUnabaiur^  cu* 
jue  ei  Zuciiiue   [p.  13.. ed.  Fr.  PquaaeJ. 
eifi  meminU  :.  m  Maemue  eidumnam  cuwl» 
peteret.** 
ad  L.  !•  iSaU  3.  91«.   Hbhsats  .  CAiiLttTV  vtrAVDAi/ 
.    Quide  personie  Horaiianis  scfipserunf^' 
aiunt  Euandrum  huno  caelaiorem  ei  pla^», 
e(en    etatuarumf   quem  M.  Aniemum 
ab  Atheme  Aiexandriam  tranetuliese  f\ 
inde  inier  captivos  Bomam  perdu^mf^ 
multa  opera  mirabiiia  fMsfse.  '     '' 

(i)   Leg0    Oclegi»i0  ds^^  ocl^iiila  mUiJnium  mf7?c«  m^, 

^:.  naniy  nt  Gegnerus   »d  telUgi  debent:  rel  potiqs  op- 

h.  1.  reele  moauit,   ▼erbum  Ueiiumenles  legep«Ug  per 

Atf  ^er«  tedttnd^t  in  hao  uer-  adverbia   ^uadrigief,  ,^tQ^ 

ratione  ^  et  ad  quadragiaSa  ci  gies.                                , . 


Digitized  by  VjOOQIC 


9i  ^      CAP.  XIIL   PE  AHlf  0.  iHTERPR. 

Tir tfij|)ilal^  Ittm  f  qpAn  konim  0crtptfo  magtiopcH 
i^^pmfueHtHin^tit  CarfilfaiiHii,  ii^  Satira- 

nifli^tiEiMtoiaraKi  4al«fligMtikLe  f  1)  ^  ct^  quident 
ul  «MT  nriiiim  doienfhm  <it,  ij^m  perli«e,  quam 
Doilatr  Jibcilum  de  HiftQma  EjE^gett  A^Midos  desi- 
derari;(2)v  Sed  quaiicloqmdeA  non  icripseriiit 
sdKdia;,  ^idem  .hoa  Sekoliafltanim  numero  ezi* 
meiidoa  eme  6fm6t^ 

.Pofpbyrio  pluralt  mutiero  lo^tnr  9^'  smpse- 
ru^:  neque  tamen  Imee  kxpiciidi  ralio  neces- 
aavio  auadere  ridetur,  ut  cogit«mu8«  pkires  fiiisse 
qpii  hfc  argumeiitum  datA  operA  tracUwint.    Kt 

.        .  ac 

(i)  Audi  Weichertam  [in  mum  induxerit»    Quare  veke» 

DispA  de  Tarbita  Timagenis  menter  doieadum    eU,  guod 

aefindahre  j.  u  vA  opere  lan*  eoTtmc,  ^  de  Personis  Uo- 

dato  p.  ^u.m  JEa  iuietffr^  ntkafin  eeripsmuU^  libros  a 

tandis  Q.  Haratii  Ftacci  ear-'  SchoiiaOi^  pae^immemoratos 

minibus.plurim¥Oi^int^res^f  na^is    ifUervqMt    teti^H»im 

ut^personas  j  quibus  Ula  yel  iniquitas :   quo  /actmn    est , 

inscripta  sunt  vel  quae  in  eis  ut^   quae  sit  poSide 


nunc  mserte  nunc  hteviter'  ^    quique  higus  lO^sve  iod  ve* 
^oasi  tk   transUu  fHemot^n*    t^  eensus    Mque    acumen  ^ 


tuTy  cb§^tas  et   meosssiSaii^  aaf  prarsus  nos  lateat,  aut 

^Bmi^^4U^S'intSP  apf^a*  noa  tdsi  incerta  ambiguaque 

tamintercederet^perspee^fm  conjectura     queat    constituL 

hfibeamus  ,  inter  omnes  conr  Quod  cum  in  universwn  de 

stat.    At  vero  haec  res  quot  Horatii  poSmatis  oaieat ,  tum 

quantisgue  implicita  sit  di^-  praecipue  in  ^us  Saiiris  at- 

cuUiOibus  et  quam  densa  pre-  qm  Jfyu^pUs^  iocum  bdbet*' 
inatut  caligine  ,  neminemfa-       (  «  )  Barikfi   qutfeiam  de 

giti  qui  umquam  eam  inter^  inleritu  Donatiaai  operis  su- 

pfeeatianis  'partem    tentare  P»a   meaisrafiMs  Fait  IL 

€asquie  tenebras  dispeUere  ani'  P»  4^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


^   Porphyrionis  Terba  mleUezit  Weiehertns;  qui 
adeo  njflpicatur    AcronefQ    fuiase    hujus    seriptio- 
nis  auctorem,  argumento  quod.haec  nusquam  db 
Acrone,  sed   solao^mipdo  a>Boi]4^one  in  par- 
les  Tocetur,    »  Isfims  vpovmsypm^lotf  a^oiftr^  «c 
scnbit  Weicheitin,   quis  fuerit  ex  multts  ilHs^ 
qui,tn   ffcraiium  eammeniaii  sunij  ne  probabi^ 
li  quidem  eonjectura  dimnari  pot6sL    Id  autem 
7ioia4u    dignum  i^idetut^    illud  opus    nu$quam^ 
quod  meminerim^  ahAerone^  sed  a  Porphyrione 
demum  allegatum'  inveniri^  quem  illo  juniorem 
fuisse  certum  est:   nam  Porphyrio  usus  esi  A^ 
cronis  Commentariis ,  ui  ipse  aU  ad   Libr.  II. 
Sdtir.  I.  v\  S5*   Cf.  Funccius  de  inerti  et  decre» 
frita  l.  Z.  senectute  Cap.  tV.  J.  JO.  p.  307.  Hinc 
facde  quis  coUigat^  illud  de  personis  fforaiiams 
opus  f^b  ipso  Helenio  Jcrone  es^e  compositum^^ 
Haec  auteiii  Weicherti  susjucio,  si  yerum  fateor, 
inihi  quidem  non  admoduix]^  prqbabiilis  videtur:  et 
argumentuih/quo  ista  .nititur  ^  sane  est  feyissimum* 
Si  utique  Acro ,   piiusquam  Scholia  m  Horatium 
acriberet,  igo79iToyp^l»v  Horatianam  scripsisset  yel 
pbstista  absoluta  scribere  cimstituisset ,  altemtruitt 
certe  fuerat  eispectandum ,  ipsum,  ad  eos  versus 
in  <|uibus  poSta  aequaljum  suorum  mentionem  fa- 
cit\,    aut  suam  pperam  fuisise  memoraturum,   dut 
nibil  fiiisse.  anjaotaturuix^    J^m  yero  scito  AcrQnem 
detiiqpilis  fere^  quae  i^^ud  flotatiuBi  memoranturv 
ptorsonis  move  «oo  anmlasM:    An  igilur  putas  hoe 
ab  eo  factum  iri ,  qui*  data'  opera  librum  de  perso- 
nis  Horatianis  aut  scripsisset  auf  scripturus  fuisset? 
Equidem,  A  mea  sententia  rogatur,  non  putayeriiii. 

$ 


Digitized  by  VjOOQIC 


«8        GAP.  Xm.    01  ANTIQ.  IllTEaPlL 


•  .■.:■■■  1  7.. 

Ci>ininehtAtoT 
ab   Acroae  memoratus. 

Incertiun  est,  utrum  inter  Scholiastas.  referendut 

at  anonymuB  Commentator,  quem  Acro  memorat: 

ad  A.  P.  120«    Si  FOATB  abpoiiis.  Apud  Commen' 

tiUorem   sic  tnveni  relcUum:    >  Apud 

»  antiquos^  tragoediarum  comoediarum' 

>  que  ecriptoree  cum  primumin  ecenam 
B  prodirent ,  favorahiliter  excipieban* 
m  tur^  etiamei  male  agerent^  ut  illarum 
»  ad  ecribendum  iterum  allicerentur  a^ 

>  nuitt ,  et  praetore  cogente  totam  ne- 
»  cesse  erat  peragi  fahvlam.    Si  vero 

>  iterum  male  egissent^  incipiebant  de^- 
»  rideri^^  Et  ideo  dixit  reponis,  qtmH 
iierum  profers  (  I  ). . 

Itam  quum  Acronis  testimonium  non  diserte  nar- 
ret  eum  Commentatorem  scholia  scripaisse,  quin  et 

re- 

.  •        •  % 

(i  }  Ex  Acrone  ducta  smit  ii  mals  ogersniT  st  prastore 

quae  ad  b.  1.  extant  in  Scbo-  cogents   iotam   neeesss  srai. 

liis  a  Gru({aio  editisi  Apud  psragiftAulam^Sipsrspostaa 

Cemnuutatorem  invsni  rdar  itsmm   (dele  istam  yosem) 

iam:  Cum  primum  scriptor^ss  sssfdsm  fabaiam  repomsrsm , 

comosdiarum  aut  tragoedifi^  id  sst^  iter^mf  sed  mals  «- 

ruminscsnamprodirentffapo'  gtrsnt^  tunc  plans  expiodS' 

rahiliterexcipiebaHtur^eUam'  hantur,*' 


Digitized  by  VjOOQIC 


HOHATIL  07 

tetieetl  mram  Kber,  ab  ipeo  sorqytos,  imiee  ad 
iloratiiim  pertinuerit,  adeoque  ifixireliir  omiiiiiOt 
cujuflmodi  Gommeiitaffiiis  ilie  fuerit,  me  hifltoricust 
^ve  prosopographicus ,  siYe,  quod  fortaflae  veroa* 
mileefll,  aBtiquarius,  equidem  caute  potiua  quam 
audaeter  pronuatiare  malo.  Nec  cr^do ,  quemquam 
forei  qui  ex  hoc  unico  fragmento,  de  totiua  Hoa^ 
mentarii  forma  et  argumento  quidquam  certi  sub- 
odoretur. 

Yelleip^  quod  4i¥inare  debuimus,  certo  consta- 
ret,  quam  late  pateat  Commentatoris  fragmentum, 
id  est,  sintne  ea,  quibus  irtud  scholion  finitur, 
Commentatoris  Terba,  an  vero  Acronis,  expUcatio** 
nem  suam  ex  isto  loco  derivantis.  Frustra  hac  in 
rc  a  MSS.  Godd.  opem  petimus;  in  pmnibus  enim, 
quos  quidem  viderim,  haec  verba  non  ma^s  di- 
atincta   sunt  quam   in    Editionibus.      Quodsi    vero 

aliunde  probari  possit,  postrema  ista   Fi  ideo 

profers  esse  Commentatoris  verba,  fatendum  erit, 
hujus  laborem  et  ad  Horatium  pertinuisse  et  ab  ea  f 
quam  Scholiastae  secuti  sunt ,  explicandi  forma 
non  omnino  fuisse  alienum. 

S-    8. 

Biomedes,    Marius    Vic.torinus, 

Caesius  Bassus   et   Attilius 

Fortunatianus. 

Hos  quatuor   scriptores   reticere   nolui   quoniam 

a  Fabricio  in  Horatianorum  interpretum  numerum 

Hkt^  Cr.  Seh.  Lai.  lU.  G  re« 


Digitized  by  VjOOQIC 


«     CAP  xin.  be:aiitiq.  hiterpr. 

BehtiMiib  PolQ^attt  lacMen,  m^a  quidem  sentenliay 
iinpune  prMleiki »  quandoquidflm  nemo  ipaoram 
Sebolk  scfipsiflBe.  narratur,  Non  aego  eqiiidem  angu- 
k»  aliquam  in  Hor«Mi  carminibus  operam  poauiaae : 
led  alio  scriptionis  genere  de  hoc  podla  meruerant 
qaam  Seholiatlae.  Scripseru&l  enim  ide  melris,  quibua 
Horalius  usus  tet;  alii  quidem  iibeHis  pecidiaribus « 
ftlfi  in  majoribus  de  Grammatica  operibus. 

.  OtiOHUS  scripsil  de  Oraitane  et  Pariibus  oro/^ 
ti4ni9  et  genere  weirorum  libros  Ires,  qui  edi<- 
li  sunl  a  Putsefaio  im  Grammaticorum  Corpore  p. 
270 -«^.S^Q.  Postrema  pars  lertii  libri  p.  517  —  6^ 
inscril^tur  de  Meirie  Morefiianie, 

MiULnis  YiGTOaisrus  de  Orihographia  et  ratiane 
fnetrorum  quatuor  Libros  scripsit,  edilos  a  Putscb. 
p.  V44Si  -^  2622«  Postrema  pars  Ubri  quarti  p* 
2009  T*  2022.  agit  de  Metris  Horatianis. 

Cabsius  bassus  singularem  libellum  scripsil  €/e 
Metris ,  in  quo  de  Horatii  metris  exposuit.  Prostat 
apud  Pulsch.  p.  2663  —  267I. 

Attilii  vobtunatiahi  opuB,  quod  Are  inscribi- 
tur,  ilem  superesl,  sedmisere  laceratum,  editum  a 
Putschio  p.  2671  —  2706.  In  postrema  parte  p. 
2698—2706.  di«pulat  de  Metrie  Horatii. 

Sufficiet  indicasse  quales  lihri  a  singulis  scripti 
sinl:  nam  vel  ex  titulis  librorum  facile  videmus, 
hos  nullo  omnino  jure  ad  Uoratii  Scholiastarum 
numerum  referri. 

s- 


Digitized  by  VjOOQIC 


HOHATII.  M 

$.    9. 

MaTortius 

ct 

Feliz. 

Nec  majori  jim  MaTorlios  et  Felix  inter  Horalii 
Seholiaslaa  referentur»  quum  certum  rit,  bos  liec 
Scholia  scripsiaae  nec  qiJMquam  aUud,  qaod  Jio- 
ju8  po§Ue  inlerpreUtioiii  inaerviret,  •peratos  eme^ 
quam  ut  Horatiuin  emendaTerint»  idest,  conrexerint 
▼itia  9  qiubuB  exempla  Horatianorum  carminum  im« 
perita  scribanun  et  librariorum  manu  conturpate 
erant«  Praestiterunt  igitur  Horatio ,  quod  Tereatio 
praestitit  Calliopius.  Sed  iUe  9oins;  hi  conjoncta 
opera.  Habebat ,  aunt  Pe6rlkampii  Yevba  ,  uteique 
exemplum»  in  quo  Cannina  Horatii  erant  aoripta« 
Hatortius  suum  legit ,  hoc  est  redlarit*  Recitante 
Havortio ,  Felix  suum  exemplum  in^iiciebaA  et  te« 
ctionum  diyeraitatem  indicabat.  Hoc  enim  esl  con« 
ferre ,  Graece  ivTtfiihXew  et  nrmpavaytyvA^xsw.  Tum 
constituebant  lectionem ,  quae  vera  ipm  tidebalur, 
et  Havortius  suum  exemplum  emendabat.  Qui, 
absolula  carminum  Horatianorum  recenaiofte,  «isi^ 
tatam  formulam  subjunxit :   yBTrnrs  aqoeius  BASt- 

LIITS  MAVOATnTS  V.  G.  BT  Iia.  SXGOM.  BOM.  «X€l»irS. 
OBD.  LKOI  BT  Xrt  POTVI  BMail]>AVI.  GORFXBBHTB  «IHI 
VAGISmO   FBLIGB   OHATOBB  UBBIS  mOMAB.   Vidc  Pecrl- 

kampium  docte  et  copiose  de  Havortio  et  Fdice 
disserentem  in  Epistola  ad  Descurium  p*  XIX  -«- 
XXIII; 

G2  Re^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


B»       CAP.  IIII^   DE  AWTIQ.  INtERPBL 


Restat  memorare  inedit6s  Scholiastag,  id  est »  cpta^ 
rum  Scholia  adhuc  in  Bibliothecanim  pulvere  latent , 
necdum  in  lucem  edita  suCnt.  De  his  autem  pro  rei 
grayilate  Batis  diligenter  disputare,  perquam  dilBcile 
est.  Pcimum  enim  plerique  editores  Horatii ,  in  me* 
-moraHdis  ^odd,  MSS.  qnos  uaMrparint,  valde  negli- 
,  gentes  fuerunt ,  satisque  habuenmt  yanetatem  lectio- 
nis  descripsisse «  de-  Scholits  et  Giossis  ad  Godicum 

•  macgines  notatis  nihil  solliciti.  Tum  quoquf^  in  ex- 
iteris  regionibus  multi  dicuntiir  esse  Horatii  Codices» 
rnumipiam  manu  tractati,  quorum  margines  seate&t 
jGIossis  et  Scholiis,  qnae  tamen  utrum  cum  editis 

cooiveniant^  an  vero  ab  Acronis  et  Porphyrioms 
lal^ore  diversa  sint,  omnino  ignoratur:  cujusmodi 
plures  Bunt  in  Parisiensi  Bibliotheca,  item  Yindo- 
bonae «  Florentiae ,  alibi.    Si  quis  igitm*  de  ineditis 

•  Horatii  Scboliastis  "Satis  grayiter  disputave  velitt  is 
lYelipse  exterorum  regiones  peragret  et  inedita  cum 

editis  conleratt  vel  peritiorum  notitias  cuiet  sibi 
impertiric: 

Plwoelimque  Horatii  Scboliastarum  laborem,  qut 

-in  Bibli^hecis  ezftare  narrantur  ia^ditiv   equideai 

.nihil  alittd  ease.opinor,  quam  Seholia  tcI  ezAcro- 

Bisc  Tel  ex  Porphyrionis  veL  ex  amborum  Gommen* 

targs  modo  ad  verfaum  excerpta ,  modo  in  brevius 

eonlracta,  admistis  passim  lacifiiis,  Epitomatoiixm 

euai  ignora«Aia.m-  tum  barb^riem  redolentibus»    Ta- 

lis  omnino  facies  est  duorum  Schoiiastarum,  e  ^ut* 

;  bus 


Digitized  by  VjOOQIC 


btifil  Barlhius  ^speehnina  psMblicavit  ?  ilam  ejus  quem 
^jHaaL  Graerius  habuit ;  tvm  ?ero  Qtiam.  quem  ppisi- 
det  Bibliotheda  Fran^kerana  et  du^rbm  qui  u  Bi« 
bfioUieca  Leidcnsi  repeariuntur»  Hofugi  ;nmn,iinn  Ja* 
bores* jcum  edilis  Seholia8ti»>con(errq,  opeffae.  pre|i)im 
erit;  quo-faeto  apparebil:,  qupd  adhuc. quidem  tdh 
so  cBcdidit.  vulgari^  opinio ,  singulos  islos  nequa«  ~ 
quAm  id.  prae8liti98e,..^qa<>  ..peculifireii,  .$cM^^e 
baberi.Riereantur.  ..    .  ,  ..  .  .« 

In  aliia  yero  alia  ratio  e^e*  yidetur.'  Praeter 
duos»  de  quibus  dixi,  Barthiius  lerlimn  quexn(i|ai]| 
eognovit ,  cu jus  Scholia  ab  editis  -  plane '  d^f ersa 
SRsaU  Biblfeoibeca  SaHgaUensis  }iabet.  (Ipdji.oemc.oum 
Scbolii^  ined^ta^  a.IiundQnon  cpgniti$9  e  quihus^Oneif 
lius  nuper  speciminia  causa.particulam  j>ublicavit^ 
£k'  BibliothcQa  Leideiisi»:  tefjliiVn  quemdaii^  ppssidel^ 
uoBefUtum  Sebaliasiam  (iQr^tii»  qui ,,  quam^Vim  pauii 
ea  ex  Acrone  consarcinavit ,  longe  lamen  majorem 
scholiorum  partcm  cx  proprio  ingenio  depromsisse 
vT<letun  Bibliotheca  Parisiensis  habelGdUieM  *^n^ 
7985)  ,  qui  cdmplectilur  Anonymi  EzposTtidnem  in 
Uoralii.Arlei^  Poelicam  ^t  Saliras:  alium  (n.'S220)% 
quo  ..emUnenlur^  Anonymi  ..AnnotationjQs  in  Odas,^ 
Bibliolheot>  Eriangensis  habet  Godicem  in  quo.  sqnl. 
lioratii  Odae  cum  Scholiis  (1).  Vinriobottae  Got^ 
»  der- 

(  I  )    Erljini^eiiscm    tamen  370.  adeo  cum  edilis  Scholiis^ 

duhilo  an  pro  peculiari  Sc!»o-  conreuit  ut  tantum  aliquotitfs 

itasta   habeani.      Hujus   eniin  discedut.      Sic    enim    scribit* 

labor  ,    notaute  Harlesio    in  liarlesius :    BibH&t/iecit^  Aca^ 

Inirod.  in  notit  Litterat.  Rc-  demica  Eriangensis  pdssidnt 

mao.  (Norib.  17B1 )  P.  11.  p.  Cod^membranaccum^quieon* 


Digitized  by  VjOOQIC 


toi     GAP.  xin.  m  AirTiQ.  interpr. 


dex  e«t  (n.  244),  qui  cMtiiiel  Anonymi  oujtMdaia 
inictork  Scholia  in  Artem  PoSfieam ,  cujvt  inilhnB 
C8li  /n  Aoe  hiro  e9t  initntio  OraiU  trmtiafrt  wU 
pomsa  wie:  item  duo  ftlii  (n.  282  et  288),  €|iii 
«^ontinent  incerti  auptoris  Scholia  in  XVIil  priores 
S[»8tola8  et  in  nonnulta  carmina  lyrica.  Fiorenliae  esC 
Oddex  (in  Piut;  LXXXXL  n.  22) ,  qui  continel  Edo* 
i^«;  Carmina,  Epodon  librum  el  Carmen  Saecolare 
cum  Scholiifl,  quae  valde  docta  sunl  judice  Blm- 
dino  Bibl.  Laurent.  T.  IIL  p.  756.  Et  aic  in  aliiB 
forii^sflie  Bibfiothecis  alii  Codices  cum  itieditis  ScIm»- 
liis  latebnnt  ( 1  )• 

Ifos  qoidem  de  his;  qui  in  ezlerarum  regioniiin 
Bibliothecis  senrari  dicontur,  thesauris,  qmjm  jiidi» 
care  non  possimus,  rfiorom  notiliam  exqiectamiju; 
il  nunc  lantum  de  iis  agere  polerhmis,  qui,  vel 
Apud  noritrates  reperiunlur  i  Tel  ex  alionnn  diBgen- 

tia 


mignn  $erjpta  mm  interpre^ 
iemeiUa  et  uUerdum  divertae 
Uciiones  *  pd  orae  adscripta  , 
quamquam  haud  atbttodum 
muUa ,  Seho^ ,  ^uaa  atiguo* 
Hee  dtieetboKt  a  reUquis  edi- 
Um. 

( 1 )  Ex  ScboliasU  Media- 
bnensi  unum  schoUon ,  iHque 
ab  editU  dtTersum »  meinoral 
Baxlerui  ad  Ari.  Po£t  5o. 
Sl  LaguDa  ad  Lucao.  I.  as^. 
memorat  eleganlem  glossam 
ad  HoraLium.  Sed  oon  addit 


ex  quonam  Codtoe  hane  de« 
sumserit  Vide  Peerik.  ad 
Garm  III.  5.  i.  PorroSande- 
rua  fiibl.  Belg.  MSS.  p  Oo. 
memoral  Oraiii  Carmiaa  ems 
E^i^UnaUone  inler  Godioes 
BibliothecaeMarcliiaDeDsii.  Et 
denique  in  Bibliotheca  NobiL 
Ebneri  esstare  Commeniariae 
in  quasdam  Horatii  OdaSy  in 
Artem  Poitieam ,  libros  Ser^ 
monum  et  Epistotarum  docet 
Struvius  supra  a  nobis  ezdi- 
Utus  Part  IL  p.  s54. 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATII. 


m 


ti«.  nobia  quodajnmodo  innotuerunt*  De  his^Tenii 
hoc  in  umversum  pro  oerto  slatui  potse  videtur; 
onmes  fere  iueditos  Scholiaslas ,  quo  antiquioris  ae* 
tatis  indicia  prae  ae  ferant  >  to  pkira  ex  AcfDue  et 
Porpbyrione  i  desuoiMse^  et  quo  plura  indci  -con* 
earcinaTerint »  eo  melius  istos  lAterpretura  mtoert 
defuBctoB  esse  in  iis,  quae  ipsi  addiderinL  Et  sie 
contra,  quo  magis  scholia  differant  ab  edilis,  eo 
aequioris  aevi  ipsorum  auctores  habendos  ene  opi^ 
Mmur« 

S,     !©• 

Schoiiasta  Bajrthianuf 

Primas 

aiye   Metensis. 


Quas  Barthius,  quum  aliquando  Metis  esset,  ex 
Mnerandae  vetustatis  Codice  membranaceo  Oda- 
rtm  Horatii  ( I )    descripsit  Glossas ,  et  deinde  in 

Ad- 


( I  )  Veneramiae  veiusiaHs 
ita  scrtbit  Barthius  1.  c.  Co" 
dicem  memlfraneum  Odarum 
JioraiU  ittspiciendum  nactus 
sum  ,  quo  quomam  uUra 
unam  et  alteram  horam  uli 
aon  possum^  giossas  tamen 
nannullas  inde  describamy  ut 
^el  sic  prosim  famiUari  meo* 
rum  unico  Et  ad  fineai  ca* 
pitis  :    Uaec  ei  plura  talia , 


non  indfgna  HoraUo 
rando  MeHs  im  Codice  plas 
quam  nongeifioruM  Ofmorum 
invenif  quem  »  qmmdo  oam 
urbem  redire  dabiiyr ,  videho 
an  pretio  indipisci  possim^ 
Idem  L.  XXXVI.  c.  14.  nar- 
rat  se  istoin  Godicem  esse  ia- 
deptum;  ibidemque  quinque 
inde  scholia  memorat 


Digitized  by  VjOOQIC 


am     cap:  xiil  -  m  awtiq.  interpr. 

Adyen.   L,  XXXV«  c.  2.  edidtl,  earam  atictoratt 
yulgaris  opiiiio,  BarUiii  Testigia  premens,  credidit 
esse   novvm   Horatii  iAlerpretem,    Sed,    mea  qui* 
dem  senleiitia,  aiictor  xiequaquam  nieretur  peeu- 
liaris  Scholiasta  liaberi.    Pierasque  em^m  bujus  an* 
Bolalioiies,  si  piodo  istas  cum  editis  Horatianorum 
inlerpretilun   Schoiiis' conferre   velit,    facile  qai¥is 
ndebil ,  nihil  aUud  esse  quam  eicerpla  ex  Acrone ; 
quibus    auctor    subinde  annotationiem    addiderit  , 
flive  de  suo  ingenio  sive  de  aiiorum  laboriixis  de- 
promtam.     Nos  ea ,  quae  Barthius  inde  publicavil 
hlc  repetemus,  et  quanlum  fieri  potest,  indicabi- 
mus,  quae  scholia  ex  aliorum  laboribus  desumla, 
quae  a  coUeelore  addita  sinl. 

ad  Garm.  1. 1. 13.  TraAe  Cypria.  Gypriam  trabem 
pro  quacunque  firma  navi  posiiit.  In  Cypro  enim 
validiores  naves  fiunt   quam  in  aliis.insulis. 

Acro  :   Cj^  r  i  a.    Abusive  ponitur  pro  quacungue  } 

Siiie  quia  vUlidiares  ilHc  surU.  * 

22.  aquae  lene  caput  sacrae,  Oranis  £6ns  ifi 
ofigine  sua  sacer  est',  et  sub  poena  vetabatiir  eiim 
violare.  Unde  Ovidius  [Heroid.  XV;  157  J  »  Eal 
nitidus  vitreoque  magis  pelluc^dus  amne  Fons  sacer^ 
hunc  multi  numen  habere  putant." 

'    1  Acro : .  sac  rae  atfuae.    Omnis  enbn  fons  in  origine 
sua  saeer^  est ,  et  sonitu  suo  suadet  efiam  somnos, 

23.  liiuo  iuhae  ]>ermisius  soniius.  Litui  soniis 
esl  acutus,  tubae  gravis.  Lituus  ad  equites  per- 
iinel:  luba  ad  pedites,    Liluus  curvus:  tuba  recta. 

Acro:    lituo    tubae.    Litui  acutus  est  sonus  ,   tnbae 
graitis.    Inter  iituttm  et  tubam  hoc  dislare  ifu^eni :   lituus 

/e^um  esl  et  incurvus:  tuba  vero  peditum  est  et  dlreettf. 
24. 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATIL  1« 

iA.  beltaque  mairibus  deiesiaia,  Ea  de  ratioiie 
<IQod  juTenes  et  adolescentes  nimium  sunt  animoa 
et  non  faeile  redeunt  ex  bello. 

Acro  i  detes  tata.  Exsecrata  propter  moriem  fiUorum, 

quia  in  beUo  pueri  et  iulolescentes  animositate  imsauJU  suHi» 

Ut   VirgiL    [Aen«  YUL   556.  ]    «  Fota  meiu  dupUcant 

matres/* 

27.  caiulie  fidelibus.  Quia  servant  silentium  in 
Testigando;  legitur  et  sagacibuSm 

Acrq:  fid^lihus.  Sagacibus y  vd  silentium  iw^esti^ 
gando  ( !•  ia  iny. )  servantibus.  FirgiL  [  Aea.  lY.  i3a*] 
m  Et  odora  canum  visJ' 

30.  Biis  misceni  superis.  Ut  post  obitum  Deus 
puter.  Nam  animae  sapientum  accedebant  diis^  ut 
scribit  Macrobius. 

Commenlator  Gruquii :    Diis  miscenL    Nam  poitae 

dUs  quodammodo  similts  sunt  propter  sua  scripta,  quae 

sunt  immortalia, 

31  •*  cum  Saii/ris  chori.  Legitur  Poetis  latentibus 
saepe  Satyros  apparuisse. 

35«  Lyricis  vaiibus.  Yult  esse  in  gloria  6rae« 
f^orum  noTem  Lyricorum  y  nam  Latini  nondum 
erant»  ut  alibi  [t£pist.  L  19.  23.]  ait:  »  Ego  pri- 
ixfm  Jambos  Ostendi  Latio." 

Coinm    (uvu(\,  Ljrricis.    Qui  omnes  Graeci  erant :  nam 
primus  poeta  Ljrricus  Latinus  fuit  Horatius. 

ad  Carm.  L  2.  7.*  Proleus.  Armentarius  Ne» 
ptuui. 

15.*  monumenta  regis.  Dicit  Gapitolium,  jux- 
ta  quod  erant  aedes  eorum  qui  Julium  occiderant , 
cujiis  caedem  ulturus  Tiberis,    inundabat   Romanu 

17-^  Iliae.     Numitor  Iliam  in  fluvium  praecipi- 

ta- 


Digitized  by  VjOOQIC 


10*       GAP.  Xni.    DE  AMTIQ.  INTERPR. 
tiivpli  flufius  Tcro  cum  ea  Goncubuit,  el  m  uxoffeiKi 

ad  Carm.  L  8«  8.*  aniMae  dmzdtum  meae.  Pro* 
pter  idein  noUe  et  idem  velle.  Uuum  enim  csor  el 
ima  anima  debet  esee  amantium. 

Auctor   scholii  videtar  cogitass6  CicerontaBum    Idem 

vtUe,  aique  idem  noUe  y  ea  demum  vera  amiciiia  est 

'  ad  Carim.  I.  4«  5.     Venus  juneiaeque  Nymphit 
GraitM.   Per  Venerem  mulieres  et  meretrices  intel^ 
,figu^ttjr;    Gratias  dicit   yirgines,    quae   nec   tpsao 
ilbhorrent  a  chbreis. 

Acro:  junctaeque  Nymphis*    Per  Njrmphas  niii» 
Ueres  intdUgi  pohdt ;  per  GraHas  virgines. 

8L*  Vulcanus  ardens  urii  officinas.  Hyemis 
lempore  non  opus  est  fulminibus;  est  ergo  notatio 
redeuhtis  aestatis  cum  Juppiter  novis  telis  opua 
habet. 

10.*  aui  fiore.  Rosam  praecipuam  inter  flores 
intelligit. 

14»*  beaie  Sexii.    Bene  aucte. 

16.*  fahulaeque  manes.  Quae  post  hanc  Wtam 
flunt  somnii  instar  et  fabulae  esse  dicit,  nemo  enim 
quid  certi  retulit.     Hoc  ut  Epicureus   scripsit. 

17.*  domus  exilis  Pluionia.  Sepulcrum  dicit, 
quod  ad  mensuram  corporis  factum  est;  dicit  in 
invidiam  magnonim  aedificiorum.  Nam  qui  sper- 
nunt  tabernas  pauperum ,  deinde  cuntenti  sunt  sa- 
crofago,  ut  ait  Juvenalis  [X.  172.]  »  Sacrofago 
conteiitus  erit/*     Pluionia  est  regia  inferni  DeL 

ad  Carm.  L  5.  4.  Cui  Jiavam  religas  comam^ 
Cui  comeris. 

Ar 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATIL  107 


Acro:  cui  flauam  r€ii§0rcomam    Cmi 

15.  suspendisse  potenii  Yestimenia  maris  Deo. 
Ifaulanim  morem  se  imitatum  dicit.  Nam^aaulae» 
cum  in  pericuKs  sunt ,  Neptuao  foveiit  sacrificia  et 
tabulam  historialem.  Etiam  Testimenta  raa  adji* 
eiuut,  ul  coQstet  vota  eaait  perfecta.  Heretri^  mari 
«milis  est »  aam  captum  crbdeliter  uudat. 

Acro:  saeer  paries*  Meiapbora  a  naufragfs,  gui 
efwtenies ,  pietas  ctadtbus  suis  tabulas  praefBnmt ,  al 
eum  quibus  evaserint  vestibus  j  eas  ad  Hep^uni  temphad 
suspendutti.  Ui  Juvendlis  \  XI?.  3o9.  ]  •  Ei  ptOa  SS 
tempestate  tueiur.  **  ei  FirgiL  i  Aen.  XIL  968. )  «  Ser^ 
poti  ex  undis  ubi  Jigere  dona  solebant*'  Hoe  per  aUe* 
goriam  ostendii  posi  nudiiatem  suam  a  m^tiricis  ss  amo^ 
re  tiberatum. 

ad  Carm.  1. 7«  10.*  Paiiens  Laoedaemon.  Patias 
ideo  quia  ibi  Dianae  sacrificabatur  humanp  aan* 
guine.  Propterea  Romani  q[Uoque  illuc  remiaerunt 
quod  *  Ephienia  attulerant  Lacedaemonii ,  Arici- 
nam,  nolentes  ulterius  in  sacrificiis  aliquem  interfi* 
cere.  Eliam  Lacedaemonii  pueros  quadrupedet  li* 
gatos  auper  altare  ad  perfurionem  sanguinit  yer- 
berabant;  quod  utrumque  magnae  fuit  patientiae. 
Observani  erudat^  cum  ptsrs  oapiiis  designaiur^ 
timpora  in  libris  priseis  reperiri^  tempora  eum 
spaiium  eerium  horarum  aui  dserum  cel. 

Vocein  EpUenia  comipUm  esse^per  asteriscum  montiit 
Bartbius*  Acro  nihil  habet  ad  emendandum:  qui  et  ipse 
Tidetur  comiptus.  Yerba  sunt:  Quia  ih  Agoneis  verie* 
ribus  immobiles  caedebtuUur.  ad  q.  1.  Vir  Doctus  in  marg. 
antiq.  edit.  corrigit  guia  Laconcs  Eqnidem  snspioor  htc 
oogitandum  esst  de  Tocabulo  Ephicerna  ye\  JSpicema, 
quod»  interpretante  Papia,  ^nci^ma  siguificaU  Ceterum 

po. 


Digitized  by  VjOOQIC 


\ 


Ite       CAP.  XIII.    Dir  ARTIQ.  INTERPR. 

pOtfMiiM^AMrMi^  eruHii  osi  noit  sant ,  sicut  opmor , 

Glefisatoris ,  st^d  Barihii  :^erba,.qui  in  hpc  Gxlioe  ts.  s3. 

*  scriptum  invenej  it  iitnpora  populea.    Deinfie  addit  Bar» 

'  ihittsi  Id  otfsetiHit  in  hac  Oda  et  iUibi^  p^%  peiyiiscuB 

'  libir  quem  nimo  eioUkmus    ServOt  ct  ffelUt9  Romami  €di* 

.    UmVfdma^ fMii  h^I-iC.  ix.yet  alibi^ 

'  ad  €afm.  1.8.8.  cur  timetflavum  TAertm*  Ro« 
manis  adolescentibtis  inter  sufnma  Tirtutum  erat  na* 
iandi  exercitium ,  utile  -sifflul  et  generosum.  DtiliiM 
exe^ciiii  in  eo  est :  ter  uncti  Transnauto  Tiberim 
wmntii  yuibfis  est  opus  alto. 

Acrq:    Tiberim  iangere.   Natare :  quad  adokscet^ 

Mbus  inler  summa  eratyiriulum  ( I.  viriuiu)  e.Tercilatio» 
^    'Mis  sUidia^    Lucan*    (YliL  3^4  1      «    Ntc  Jrangit  namk} 

violenti  vorticis  amnenu**    Altera  pars  scholU  Utilitas  «jf 
,  ercitii  cet  iteruni,  utvidetur,  est  additnmentum  Bartkii; 

quidrctuui  suum,  quamqtiam  tion  nominato  aiictore,  Ter- 

'bis  Noratii*  ( i^at.  II.  u  7.)  tueiur.  '•  ;' 

11.^  saepe  disco.  Siscus  est  aenea  sciitellk ,  qtiae 
in  alfuni 'ttiittilur.  *  Possinaclum  dicitur  certl  poitt» 
deris  discus,  quo  juvencs  in  agone'  contendebinrt , 
fortior  judicahdus  qui  ultra  designati  spatii  finem 
eum  jecisset. 

Acro:  disco»  Dist^s  genus  hidl  est  oerti  ponderis. 
"  Dicii  discum  'qno  jwends  in  a^one  contendebiuU  ^  fortior 
esi  judieandus  qui  ultra^  dtsignati  spntU  fintsm^  ewn  /e« 
cisset,  cym  missilibus  cectabatur,  ConHiiept  Cr.  Fosina* 
ctum^  dicebant  certi  ponderis  discuni ,  ifuo  juvencs  ceL 
Ulrum  mellus  sit ,  dicere  niscio.  OuU^ius '  iu  GJossario 
son  habet  Posinactum  ,\  ti  Possinacium  nu&quaiu  inveuit 
.  nisi  in  boc  ipco  scholio. 

ad  Carm.  I.0.&  Diota*  Biota  vns  est  habens  d.uaa 
aures  id  est  ansas.  *  JWigari  dicitur  magna  fidelia. 


Digitized  by  VjOOQIC 


llOllAtlL    :         '  KH 

▲ti«.s •  dic ia.  ^tmanum  vasy  id  ui  MiagMnMftbmB 
haketu  ifMsas  Coiniii.'  Cr.  Vas  sst  MUMniMi.4lll#  m#m 
habens  quasi  duds  auricutas,  unde  nomen  iabet:  aiiud 
-esi  ifuod  Magganum  dicUur^  vas  vinarium  ex  Ugno  co^* 
fectwn.  Nee  Migarij  oec  Magarum ,  n^  Magganum  apud 
Cangium  reperilur.  Sed^  notanle  eodem^in  Giossario  7. 
1V«  p.  73o.  ei  in  Sopplem.  T.  IL  p.  iti6.  et  tfsSg.  JIC- 
geria  vel  Megeria  tam  de  measura  firumcntariay^qoaMi 
Uquidorum  dicitur. 

13«  /uge  quaerere.  In  Titup^rium  MlktheM  hoe 
dicil»  el  eral  adbuc  EpicuraiB,  qui  dicil  onMM 
casu  el  fortuna  fieri, 

A^cro:  fuge  guaerere*  In  vituperatiomem  Mathe^ 
eis  dictum,  quae  ....  magis  crudat  exspectatione  tt 
quaestiow  fulurorum.  Lacunam  sic  supple  ez  Comment* 
Cr«  qiuie^  quanto  plus  de  futuris  cogitamus,  tanto  magig 
cruciat* 

10.  choreas,  Chorea  est  chorus  saltans;  nam  sal* 
tatur  junctis  manibus.  Aliquando  (unem  cuncti 
^ltantes  manibus  comprehendebanl  el  ita  in  circii* 
lum  ducebanl  choreanu 

Acro:  ckoreas»  Choreae  a  choro  dictae,  quodjun^ 
cUs  manibus  saltttur. 

ad  Garm.  !•  10«  1.  Mercuri.  Mercurius  inTenlor 
Sapientiae,  Praestigiorum,  Paiaestrae,  Furtorum  hac 
Oda  celebratur*  Quidquid  ad  meliorandam  vitaHi 
activam  facit,  dicebatur  Mercurius  inTenisse.  El 
ideo  slaluae  ejus  Tariis  formis  finguntur;  docuiase 
dicitur  et  Nigromanticen. 

Porphyrlo  :  Mere  uri  facun de.  Facundum  MercuHwn 

dixit^  quia  orationis  inventor.^    Voce  formasti.    No» 

tum  est  Mercuriwn  inventorem  existimari  sermonis ,  pa* 

laestrae ,  Ijrrae  et  furtorwn, 

ad 


Digitized  by  VjiOO^lC 


ItO      CAP.  Xni.    DE  AHTIQ.  INTERPIL 


ad  €amu  IL  14.  16.*  frmaira  jmr 
AueluiiiiMW  didt,  qitia  quodque  tempi»  aimi  trai 
HMbues  habet.  Auctumniim  novum  dieimDls  ejus  pri- 
mum  mensem;  auctumnum  adultum,  aecunduin; 
auctunmum  pri^eruptum  dicimus  tertium« 

008,   et  qualuor  quae    seqttttntnr  acholk,  Bortiitiis 

pMUiaivit  in  hA^m^  L.  XXXVI.  c.  i4. 

30.*  SXsypkus.  Sifljphus  socerum  suum  ad  con* 
fitium  voca?erat ;  eum ,  post  epulas  peijurio  sedu- 
etum ,  in  fove^m  plenam  carbonum  praedpitavit  el 
ita  ezstinxit* 

27.*  Hnguei  patnmeniumm  Profundet  ille  pavi* 
mentum  eo  vino  quod  melius  est  eo  quod  sacrificant 
sacerdotefl,  quod  electissimum  tamen  erat,  quo  tu 
palatum  tinguescere  pertimescia. 
ad  Garm.II.  16«  0.*  consularis  submovei  Ucfor. 
Lictor  est  qui  Tiam  £Eicit  magistratibus  in  populo» 
dictuB  a  lino  quod  album  filum  de  lino ,  propter 
insigne ,  circum  caput  habebant. 

Perperam  hoc  ficholion  tamquam  Lueani  ▼eterem  GIos* 

sam  cttat  Vossius  tn  £tymologico  in  v.  Lictoir  et  Grono- 

vius  ad  GelLXIL  3. 

17.*  brevi  /oties  Jaculamur  aevo.  Jaculamur , 
periclis  afficimur* 

S.    11. 

Scholiasta   BarthiaBiis 
secandaa. 

Similis  quoque  facies  est  alius  Scholiastae ,  cujiis 

la- 


Digitized  by  VjOOQIC 


HOft^ATIL  |lt 

MioreBi  ftmthius  p^UftCiivit  in  Adf erflk  L.  XUL  c.  4. 
Hani  et  hic  plerasque  Mias  andotatioBesi  semd  tapUiBi 
nomiiiato  auctore ,  vel  <ul  Aorone  vel  ez  Porphynoiie 
desuinait :  nec  quidquam  feve  de  se  addidit  praeter 
aliquot  Plinii  et  Gellii  testimonia;  quo  facto  taUe 
aecentem  aetatem  prpdefe  videtur.  Ez  quonam  Go- 
dice  haec  descripserit ,  non  docet  Barthius,  qui  ia 
detcribendis  tuis  Godd.  MS&  pleruoique  fuit  justo 
nq;iigentior ;  hoc  tamen  docet ,  fuisse  veier^m  ii^ 
Arum  ( 1  ).^  No8  iterum  haec  Scholia  cum  edilif 
ScholiiBconferemus,  ut  et  hunc  perperam  propecu* 
liari  Scholiasla  haberi  manifesto  argumento  oslen- 
damus. 

ad  Gann.  L  I.  1.  Maecenas  aiavis.   A  genere. 
Yirgilius:    »  Qui  .tanti  talem   genuere   parentei/* 

Acro:  editt.  In  commemoraiione  parentum  ei  laaf 
datio  inpenitur ,  ut  FirgiL  [  Aea,  I.  6o6.  ]  «  Qui  tamd 
talem  genuere  parenteeT^ 

6«*  palmaque  nohilU.   De  nobilitate  palmae  Gei- 
libs  L.  III.  c.  6. 

7.  mobilium.    Propter  levitatem  hominum* 

Porpfayrio:  mobiliunK  UoluUs  Qniriiee  uit  f  r^ 
ren$  ud  vulgi  levitutem» 

&*  tergeminie.    Yalet  geminatis. 

10.» 


( I )  Barthiiis  I.  c  Horatii  in  vcteri  libro  ad  margin 

ecriptu  fateor  me  supra  mo»  scripta  hue  producam  ne  per* 

dum  amare  et  veiie  quoquo  eanti  quem  autem  eorum  mr 

modo  iis  operd  nostrd  melius  ctorem  dicum ,  mm  kabeo. 
uuom    Eu  voluntute  quaedum 


Digitized  by  VjOOQIC 


112      CAP.  Xm.    ])£  JMIQ.  inTEKPR. 

10.*  de  Lihyci9  aretB»  PliaiuB  Vbro  ¥•     Africa^ 
nis,  qaae  regio  valde  fertilis  esl. 
12«  Aiialicis  condiiionibua.    Regiiflr  opibua. 

Porphyrio:  AttAlicis  eonditionibus.  id  csi  rc^iM 
opibus» 

13.  irabe  Cjfpria.  MsravufUx.  quod  in  eainaiil* 
validiores  fabricarentur  naves* 

Acro:   Cypria*    quim  vaUdiorts  ilUc  suntm 

15.*  IcarHs  Jluciihus  Africum.    Plioiua  L.  III* 
c.  II. 

17.*  mox  reficii  raies.   YirgiKua    [Aen.  TIIL 
S56.  ]  »  Vota  metu  duplicant." 

10*  pocula  Massici,     Optimi  vini   Campaniae; 
Plinius  L.  XIY. 

Acro:  HlassicL  Locus  sst  in  Campatda^  ubi  optima 


20.*  solido  demere  de  die.    Integro  negotiis  a« 
gendis. 

28.  liiuo  iubae.    Lituus  incurvus  equitum :  Tuba 
peditum  recta.  ACRO. 

Acro :   Xtitui  acutus  est  ^onus ,  tubae  gntvis*    Inier  H^ 

tuum  et  tubam  hoc  distare  inveni :  Utuus  equitum  est  d 

incunms :  tuba  vero  peditwn  esi  et  dtrecta^ 

25«  suh  Jove  frigido*    A€re«  Pfinius  L.  YIII. 
Porphyrio:  sub  Jove»    Ac  per  hoc  sub  coelo. 

27.  eaiulisfideHhus.  Lucretius:  i  fida  canum  vis.** 
Porpbyrio:  fidelibus»  Mdius  generaUter  accipiemuSp 
quam  ut  venafioni  tantum  eos  fideles  inteiUganuis  t  nmm 
et  Idicretius  [VI*  laao.]    c  fida  canum  vis^** 

28*  iereies  plagas.    Tereti  fune  confectast 

A^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


•  *' *  'Aook:  tt  t€i€f.    ISFon  ' ietetn  *plagHs  , . S9d  yfattL  jkne 
jfactas.  ;  i   .      r  I 

-^t2fty.iitk  dwUtrwm  *e*r<M.'>'Per»!a8  [  V.  52.} 
k  Mille  hominum  species  el  rertirfi  discolor  usus;** 

-'di^  iesboutn  refugii.  Alclieus  el.  Saj^ho  ^z 
Lesba  fod&nmt  oriimdi*  '^ 

>    Acrox  Ji^sbQum.    A  Lesbo  insula;  de  Aicaeo  dicittmi 

•  '9bJ^'  huhlimi  feriam.    Tovro  ri  Utvixpticiy  «f  ii" 

JShog  iXKu  tpiipet.  ;   /  ' 

Alio  orcline  Kirc  apnd  PinilftrtiTn  Olymp.  1.  179.  legun* 
tur :  'E/^io/  /x^v  cSv  Mofaa  KaprepQTaTOu  />^Ao«  aXx^  rp^f64  i«* 
iXXwS/  c^*  «AAci  /xsydXot. 

kd  darini  I.  2.  '^.  /^ectt^  e^iV.   Wiocaiu 

Acro :    Proieus  beluarum  marinarwn  pastdr :  hnnc  ctt-' 
'  '  cit  rharina  krmenta  ^in  monlibus  dilaino  pkpisse ,  de  quo 
"    Virgil,  '[  Ge«  IV.  3(54'  ].     «'  Immania  cujus  Arm*:ntA-  et 
'  tttrpes  pitstit  suh  gu^tgite  phocns** 

15,  monumenta  regis.  Numae  regjam  significat* 
A cro i  moiiufkenta.  Begtam  dixit ' Locus eil ergo , in quo 
tluma^WmpiHus* hxH^Ua^ii ,  vestem  hnbeHs  regiam,  CieeAo 
Cprd  MU.  Ck  14J}  deeodem  ioeoz  •^lfupw  me  dd-Regitin 
•  pene  ceufecH."  Q«od  scholion  Oi¥l«ndorp,  ad  Suetop. 
p.  9g3.  b,  recte  emendavit  ez  Comraentatore  Cruquiaoo 
ad  Vesiae  habetis  regiam.  Teste  Solino  in  Polyh.  c.  9  aY«- 
ma  habilavU  in  colle  primum  Quirirudi ,  deinde  propter 
aedem  Vestae  tn  Regia ,  qnae  adhuc  ita  appeiiatut,  CC 
Barth.  in  Advers.  L.  LVt  c.  5.  p  aCBS.  se<]. 

34.  quamjoeus  tnrcumvoIaL  ^t?iOfiiiiiig  i^foHrit* 
Porpfayrio:  quam  Joeus  circumt^oiaL»  Potesi  ei 
ridens  jocus  ef«Brycina  |idei)s  etcipi^  id  est  Homericum 
Ei^cina  rsdenSy  secundum  iilud  ^iX^fAfiti^iji  AfpoJirif. 
Quod  est  apad  Uomer.  liiad  III.  494.  IV.  io«  alibi« 

Hist.  Cr.  Sch.  Lai.  III.  H  45. 


Digitized  by  VjOOQIC 


tl4       CAP.  xni.   Itt  AirRQ«  nitB&PIL 

4?.  Mnk#  t»  €^m  rBdemi^   OpUI  ci  lonffadU 

mam  ▼itanu 

M  Augu$0^^U  dim  vivtU* 

fiO^*  dUbi  /»i/er  a^i«t  prmoept^  H*m  Senatiif- 
Clonsulto  numisina  rignatum  C!8t,  in  enjui  allera  pai» 
!•  M  A«q;atti  lcnago  oite  hnc  tnieifptione :  nrrus 
4yeu8Vi7s  f  ▲TBat  la  allera  autem  parte  eit  jun  «wn 
liac  •calptura  i  motiviht» 

De   hoc  namisiiMle »  cu)ii8  tatU   inl^nEua    ezenipltf 

iridi  apiid  Cbjuuin,,  agit  fickheL  in  Doctr*  tfum.  T.  VI. 

p.  ii8.    AnimadTertaraus  in   aatiquo  interprete  stadimB 

ezplicandi  Historiam  ez  namismatihui» 

61.  inuUoe^  I^ncaiiue  de  Crasio  %  »  umbraque 
erraret  CraMie  inultpi^ 

Acro»  Medos  inuiios.  PfiNkifs^  u  ^uibus  Csms* 
sus  ocdsus  ssii  quo  psrsfmls  arium  €Si  bsiium  dmis.  Us^ 
eanus  [I«  ii«]  ds  sodemi  u  Umbpsqus  snwst  Crmssus 
imdia.'* 

ad  Cann.  1. 28.  l(K  Pi^niJkauhm  iisrun^  Orcm  ad^ 
^cripiusm.  Pyibagoram,  qui  dixit  ee  apnd  Ti^*am 
PanHiei  fiUuBi  Euphorbum  fitieee  idque  ae  cecno- 
iriefle  agnito  elypeo»  quem  ia  lemplo  fixeral.  En* 
niue* 

Acro  :  ffunc  Pjth€Lgoram  stgnifiemif  gid  praeMeuvU  ,  ee 

.     apud  Trojam  Euphorbum  Panihoi  Jilium  fuase  y  quit  <^ 

tsrfecius  a  Mcndao  ,  itenan  fesiieii,  /aetus  Pjrthagarasf 

idque  eum  tognorisse  agnito  djpeo ,  quan  in  tsmpto^&^ 

■  \  fAo^^  fiuermt%  Hie  mnts  et  in  Ihmmmm  AMlup  rsna^ 

.  ius^  postsa  im  patfenem,  poUrsmm  im  Ennium  poStam, 

ai  Jdeo  dieii  mm  nsrsis  aiqus  cuia  uuuiuumf  animm  Sm 

vixims^  ^phyno :  Uuec  Pytieyiweei  j%ieBt.,  fnBe  (l  qaQ 

ps^sissoM%eeadVroiamMuphorbHmPnuthoi  filmm  ^as^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


AOJlATit»  11« 

hus  hahvgrmU 

Aeksrantm  fikgU*  Inii^ia  Romult  eranl  Equi 
Martis.  Equos  Martis  pro  iiUigni  pUf^ttandi  pMiit. 
Acro;  hmc*  VirM$  fuumL  {^wimm  sive  Mort^ufuni 
im  honotm  Jvfgmi  iuMbf ,  ei  ipmn  «1  MatUf  JiU^m  « 
JDwnprovirimte/actam^  AbheroiUem  nkortuiM  deputatang 
pitasse  confirmai.  S^tios  vero  kartife  pro  pOgiuauU  insi* 
jpti  posuii.  '   ' 

ad  CaroQ^lil*^*  6.  dmatilis  infdntaf  ^vipt^via^ 

4-Cr6 :  Auditls.  DuMad  ioUun  CaltiQpen  iQqueretar^ 
^ieii  aaditis.  Vos^  6  CaUiope^  pretor  ddipirare  banenti^ 
€i  qmsi  Deae  praesentiam  se  sentire  ait,  tamifuam  ^enerit 
in§fOcaia «  quod  tq>peUabatAr  i$co(n»rp6q,  q.  1  legendiim  : 
icf  [Virga.  Aeou  IX.  5a5.  ]  •  Vos^o  CalUope^  precor 
^»^t!mm$^ mt  fim4  o^ 
ad  Carm.  HL 1 19.*  fahulde  oi  kUioriae  peecar^ 

^eniee.  BelterophoBtk  sciKeet  M  Pde!,  ab  Ama^ 

feribiis  eftntarf  sdftai». 
SS.^jfec/^rtfej^iiKm  «<«/eM»  AdAmatMd  pMteel 

«c[uttare  et  natare  fiBKclier. 

Legendam  Armatoria,  Pot|>liyries  Ttotam  etf  Ju^ 
^maiUem  BomaUam  aplad  vekeres  et  kxemitaiam  in  Oam* 
p»  Mdrtio  f  H  post  kot  jsxerpitium  JtsUsise  mtUm  fpi^m 
in  Ttberi ,  quia  periiim  natMuU  tebus  militarlbas  sU  n4m 
tessaria. 

ikd  Garnu  iV.  9.  1.  tonge  iOHanieiH  fidtUM  ad 
Aufidum.  >  Ej^t  apud  no8,  sib  scr{bU  BartbiuB  Adr; 
l«#  XUlIf  fik  23»^  i9ejE|ibraiia<;(Qua  Horaliusi  in  cjuq 

H  2  Gloi- 


Digitized  by  VjOOQIC 


lltJ       C\P.  Xlir/  DE  AimiQ,  INtERPIt 

Glossuhrins  Avir^  's6naitiem  f>]id)pltl^  CMttiiei^^ 
lUam  famosiasim^m  Romanonrtli  cladem  Aufidum 
perhibere  docere  no8  mlilur/' 

'H anc  glossam  utrum  tn  eot^enk  ;  ad  vero  tn  alio  Godice 
'  repererit  Barthiasy  diTimimkun  relinqqert,  quaa  diieAe 
.  *  moBere  ,  maluiu 

'  Ex  his,  quae  a  Bartbio  publicdta  'snnt»  a  cum 
editis  Scholiastis  confefanttir/  fecile  tidemus,  quam 
exigua  sint,  q[uae  ex  proprid  borum  Glossatonim  in« 
genio  proveneruht,  et  quam  paene  oomia  uterque 
ex  Acronis  et  Porpbyrjojais  laboribust  bauserit*  ,  Ne« 
qiiaquam  igitur  dubito  dicere  hec  hiinc ,  liec  supe* 
riorem,  id  praesUtisae  quo  pequliws.  interpretfii  no- 
tnen  sibi  yindicet»  ' 

$.  iJi*  > 

.  ^choliasta    GraeTiana^. 

. '  E31  6ra<sviano  ^cho^asta ,  qui  ita  dicl|J8  est  a  pri« 
stino  bujus  possessore  Jo.  Georg.Graefio » aez  laatuoa 
aeptemye  fmhi  nataemi|)t  annotationes:  quamm  unam 
(  ad  Garm*  L  8.  6. )  ipse  Graevius  in  Lect*.  Heaiod» 
ovXVIL  p.85^  aliam  (ad  JCarm.IL  19. 21.)  Brouk- 
liusius  ad  TibiiU«IL  L^«  reiiquaff  Benttejus  in  notis 
ad  Horatium  pubhcaTit  (I  )•  Sed  yel  hae  mifficiunt 
*'  quo 

*  (  I  )  Bentleiuff  bonc  Codi»  Jlfen^nmae  Vderes  miiUme 
cem  ab.ipso  GvaeTiocoromo-  poemtendae*  fetustissintam 
datum  babuit.  Aderani  et  sane  exemplar  i  armorum  fet» 
i/nihi ,  sk  s^it    in  Prae£    die  DC€C ,  cm  tameH  Epi* 

sla^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


.  :HORATH. 


117 


qw>  per9Ma8^in.habeam«,  huno  inlerpretein  noa  iiaf 
tnagnam  GommenUrii  suipariem  ex^proprio  ingenio 
d^IMnoqi^siase,,  sed  pleraqiie  sua  scholia  ez  Acrone  vel 
Porphyrione  excerpsisse:  adeoque  perperam  pro  pe.-' 
qnliari  Scholiasta  haberi.  Hani&sto,  opinor,  hoc 
a^arebit^  .ubi  hae  annotationes  ounx  editis  Sohotiis 
conferantur* 

.  ad  Cacm,  1. 4.  I6«*  /abulaey^e  manes^  Fabulae» 
geniti?us  siQgularis  jffofabularum., 

Simile  scholion ,  quod  et  Peerlkampius  ad  h.  K  ezcilnn 
▼ii»  l^itur  in  MSto  Franekerano:  /<^6u/ae.-  GMtiws 
potest  esse  singulans  pro  plurali  i.  e.  manes  faptdarum,  i 
hoc  esiy  quos  fabulae  referutU.  Potest  et  definienio  acr 
eipi  ut  qui  sunt  manes  Jabulae* 

ad  Car^.  I,  8.  6-  Gallica^  nec  lupahs  femperai 
€^ra  frenis^  ,  Gallica ,  pro  G^llicarum  equarum  orfi* 
Porpkyrio:  Gallica  oreu  Pro  GaUicorum  ora  equq' 
rum,  Lnpatat^dem  frena  sunt  aspera  ^  de  qu^hus  4St 
yirgilius  [Ge.  IIL  iqS.].  ^  ^»  *  ^f  ^^  pwrere  lif>' 
padsr  ' 

ad  Carm.II.  19.  7Z^*Rhoetum  retorsisii  leonis,. 
Unguibus^  hombilique  mg^la^  Fabulam  tangit.^Dum 
Qigantes  per  montes  montibu^  impositos  peterent  r^^ 
l^oa  Jovijs,  Liber  pater,   filii^  J.oviB,  indpcta  pelle., 

•  leo-. 


stolaram  et  Sermemun,  pars 
magna  deerat ,   suppeditavit 

tissimus  Graepius  6  fiuuaphif^'^ 
pasi  ctqus  Mtum  in  Biblio* 
tkeeam  serenissimi  £lectoris 
^alsUiaLcum*  reliqua,  ejus  M* 


hraria'  supeUecUle  concesHU 
(  Notante  Saxio  in  Onom.  Lit.^ 
T.V.  p.  583»  fabo  narratuia 
est  in  Bi5mstifalii  Ilinere  PaK. 
V.  p.  137»,  Graeviiim  libros. 
saos  Academiae  Heidelbef*. 
geaailestam^te-lagafser).  -« 


Digitized  by  VjOOQIC 


Itft       GAP.  Xllt    111  AlfnQ.  INTKILPR. 

I«diiii  «iitti  tttigulbus  ct  mtla ,  relonil  iunaB  Oigfm^ 
imakf  Rhoetum  nMme,  ac  reM  {nMedtrita^  iHno^ 
Qun^  pellii  fcrtur  ftiiM  Ifeiiieftei  tootiii,  qpnm  Htr« 
piies  ei  ctedH. 

A«fet  BikM<KiM  oiImi»  l?^g|kfiiMi|  fa  lioMii  eoKvmtt 
«pficM»!  AJMr|ita«.  4.  L  iil  ^  qpftd  (kmiMBi  Cmq.  !•« 

«d  Cenn*  IT«  4.  T.*^  MmfyM  ^m  ntiiiMi  fe- 

po/g>«    Yeni^I^  tefopofe  |retiMic|o«  quo  pluineicmt 

fivei% 

17.*  <fufer0  RhoeK  MUi  Jfrusum  gereniem  finr 

4elicL    iLelii  Vindelici  Norici  Baioarii  unum  eunt 
ad  £pod.  L  $•   ^uihns  ie  vUa  si  superstUe  ju^ 

jutufa;  si  ^ntra^  gravt^    Tacat  su 

(ofrphyrio:  Bis  posuit  pencuUtm,  si  ^CMaZ  abwfdsL 
q.  L-tit  fecie  naanuit  Be^tlejaj^  legeii<iuiii  est;  Sis.  posuii 
ftittieubuH  «L  Semtl  ahimdau  Eaiiiqae  emeiidationeiii 
«gregie  ^e&fifmat  M^tum  Frimekertaum :  61  jwiiiHUa  ss^ 
«ul  sufflsity  Bt  sii  uUiS  etoctdio  teL 

ad  EpQ((.  17«  6Q«^  /M»e  v^it^rf  Parti»  yentri^ 
toi. 

atl  Sat.  I.  2.  8flL  uU  ejuos  metcaniur^  apef'- 
io^  inspieiuni*  IKTites  prudentia  callentee ,  cuo^ 
equot  emunt,  opertos  considerantf  nespecie  et  ma-* 
^itudine  illorum  decipiantur:  ac  per  hoc  potius 
un(ulam  pfidi^  con^d^ran^i  i^tnjunnaip  ^oUie.  bft* 
beaiux« 

Ai^otMsgssp  fSiaado  emualsfuos^  opssiut^ es§ aa pul^. 
ekntudins  indasU,  ami  dumium  aaifaciei »  sssamt  sgaam 
psikLm  ataltiasUws^  Hcc  srga  dleii^  anumifsumfsm  dsbssa 
idss^fusre  dt^aa  aomteatpiatianam  mmiisris^  mi  mmgis  ■«r 
iiU4sm^  ftam  spe$ism  f/stmti/s  tgee  snmnr  smi  iraieiMig 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


HOKATIL  119 

•d  Epiit  L  Bw  h  StpiMM  Jrokiamt.  Aoiimm 
lootit  kt  ort,  &mo6,  ab  «rtifiee  /Lrobiale,  c|ui  faff« 
▼«■  lectoe  aftudiiil  fiftceto;  et  per  boe  breveni  doodum 
iiAeUige* 

PorjAyriot  AwthimeU.  Jmhuu  hrmm  kohn pcit ^ 
f0tda  ArckUutoi  ,  M^  «  ll00«IO  JSoe llu)«  dieinm^  6«i  » 
jiidie^  BeQt]e)0 «  GraefiftQUS  Scbolia^ta  perperam  decliiUK 
vit«  rtec  meiius  Acro:  hicti  humUes  aa  Arehaioo  fabro  % 
qui  non  magnac  stafurde  dicitur  fuiuo*  Apu4  utram<)uo 
eorrige  ab  Archkh 

Soholtaata   Fraaekf^ranae. 

De  Horatii  Codiqe  MSto^   cjui  Franekerae  (I) 
aervetur»  yix  dioere  pos$um,  quantam  olim  h^buo-, 
rim  exspeclationera.  NoTcram  istum  non  mihua  no* 
stratium  doctorum  manibua  esse  tractatum»  (^nwk 
e^itetorum  votis  saepius  ezpelitum(2)«  Et  quum  vt- 

dia-* 

( 1 )  Q«lia49  et  mide  hifice   sfiio  qm  cxforipsenU  p  verfm 
Godex  va  Preiiokeranaip  K^   pamcuias  iooiufli  M^   bii<pm 


_  migfavefit,    non  ciimi  ««4  ipsuia  Codicemttf 

babae  eomperUim«  lUum  au-  culis    suis    iustrare    maguo* 

Um  olim  Genevae  fuisse ,  ap-  pere  cupiit :    Si  ip^us  Cqdi^ 

pareieKiisquacadcalcempri.  w ,  sLc  scribit  ad  Tib.  Heni- 

mifomad*8fiplasunt:ilo^«rli  stefh.    t»»    Ep^^J^»  ^»^  • 

%mmfsmamt  eo^tm  Gene^  Buhnken.  post  Elog.  Hepst, 

^JJJ.Jd.NooemhresiM.  p.  »a-)  aiifsimCodicis  94 

{  %  )  Eeilllejui ,  tt|  ipse  isr*  biduum  UH^u^nmqdo  mihi  co^ 

tetariiiPraef.a^4HQral,  p.3.  ;?i«  ficri  pomi»   crediderim, 

vidit  quidem  ^arias  iecfiones  equidom  oonmhU  ffiuctus  ad 

fUMS  0  Tramhenmo  Uhro  n^  editionem  nosiram  inde  per- 


Digitized  by  VjOOQIC 


lao.    CAP-  iiii. .  DR  antbq:  interpr. 


disaem  iion.soluin  Lamb*  Bdsium^iu^AJiiiiiadV*  «d 
Seript;  LaL  p.  38. 89^  ^  44.  4n,  ope  hujus  Codici» 
aliquot  comipta  Horatiiioea  feliciter  emendasse ,  sed . 
et  Tobiam  Gutberlelhum  in  Ubro  de  Saliis  c»  II.  el  . 
XIL  'inprimisque  Burmannum  ad  Anihol*  Lat*  T«  L 
p»'64.  98;  207.  454«  talia  inde  arcessirisse  seholia, 
qiide  inst^nem  cum  Grammaticae  tum  Anliquilatis 
sfi^dio  iMcem  afferant,  dubitabam  fere  utrum  ille 
Codex ,  ipsius  lloratii ,  an  yero  SchoUorum  .margiinar 
lium  causa ,  tanti  semper  a  doctis  aestimatus  fuerit. 
Haec  igitur  Scholia  quum  legere  cuperem ,  idque 
sigaificassem  Yiro  Clarissimo  Fr.  Grevio ,  Franeke* 
ranae  Bibliothecae  Praefecto,  benivola  hujus  egre- 
gii  yiri ,  quondam  comn^Iitonis  amicissimi ,  aucto- 
rhdt*  ifacilum  csl  ut'ii  qui.  Franek^rani  ^Athenaei 
curam  gcrunt ,  non  intercesserint  quominus  prae- 
slanlissimus  iste  Codex  meis  usibus  concederetur. 
Pn^  qua  insigni  liberalitate  uon  possum  quin  Tina 


ifenturum*  Ego  enint  vel  ex 
ipsis  Uturis  nudia  expiscari 
possem^  quae  aHus  cujusvis  ^ 
Animadi^rsionum  mearum  in* 
scU^  et  oculos  et  mentemfu'- 
gere  est  necessc*  Tu ,  quod 
cdmmodo  tamen  tuo  jiat ,  ex- 
perveris,  an  ex  clausiris  Bi^ 
bUotkecue  Codex  iUt  Mc  e- 
volare  poterit*  Plenioi-em  hu- 
)us  Codids  lectionum  receni» 
fium  «e  habuisse  praedicat 
Janus  in  PraeC  ad  Horat  p^ 


XVI.  traDsmissum  sibi  a  viro 
eleg^antissimoHerheHio,  quein 
dictt  a.  T770.  ciffm  Franekera&* 
versaretar ,  Codicem  istnna 
docte  dil  genterqoe  cum  Cm-* 
quii  editione  contu  lisse.  Tr ans* 
eo  alios,  quibus  i^e  Codex. 
ex  Bentleji  vel  Burmanni  me« 
moratione  inDoluit,  nt  ArnU 
een.  ad  Sedulinm  p»  sa.  Huhiw 
ken.  ad  Veii^  Paterc  U  U^ 
c  88.  §.  !•  eet* 


Digitized  by  VjOOQIC 


IlMriimoiu  ellQrefio^meo^^fcMflittatf^i^      ^afia« 
agam*  ^ 

.'Sed^  me  alieramquerda.sit  de  tanti  thesauri' 
deakteriot  itve  ^m  inTemeAdi^^olia  |>1toe  inedi- 
tav '^aetumiam  in  me  excitatoet  exspectationem ^ 
81  Terum  &teor,'  ubi  Godex  mihi  in^diitiiUs  venirety 
apem  meam  ommno  deluuim  esse  vSik  Quum  enim 
hic  illiC'  Codieem  evolTere  co^jliaBem  i  continuo 
coinperi»  Icmge  majorcm^scholiorum  partem  iex  A* 
orone  et  i^orphyrione  esae '^coUectam :  adeoque  et 
fiunc  Scholiastam  perperam  pio  pecuUari  Horatii 
interprete  habitum  esse, 

Reperi  tero  in  his  passim^annotatibnes,  quae  nec* 
in.editis  exemplaribus  Acrohis  et  Porpbyrionis  neo 
apud  Cruquii  Commentatorem  leguntur.  Has  tamen. 
eqmdem  non  ausim  pro  legitimis  editorum  Scholia*' 
aiarum  aoeessionibus' agnosoere.  Irao,parum  abest, 
quin  persuasum  habeam  ^  ha»  esse  additamenta  col- 
lectoris;  qui»  quod  non  dubitandum  videtury  et 
homo  fuit  Ghristianus  et  Graeca  non  intelligens  (I)« 
In  his  sunt  quae  manifestam  sequioris  aeri  notam 
prae  se  ferunt*  Alia  tamen»  quae  ex  coUectoris 
ingenio  profioisci  non  potueHmt,  ridentur  ex  anti- 
quiorum  interpretum  .laboribus,  quos  iUe  superstilea 
habuerit ,  arcessita  esse.  Ut  sic  opiner ,  yel  unum 
hoc  schoUon  facit,  quod  apud  rdiquos  SchoUastaa 

non 

( 1 )   Cafus  rei  vestigia  ct  quit  ^  S<^Ua  inedUa ,  ipse 

P«erlkaiDpiU5  invcntre  slbi  yi-  vidi  Lddeiuia  ci  -.  Franekera^ 

$us  est  y  qui  in  EpisU  ad  Do-  na,   haber^  auctores    Chri* 

^riump.  ]LlI|P&ra^tt«,  in-  stianos^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


m     CA.P.  XIIL  .08  IBXIQt  IHTEaPS^ 

linetur : 

if»^    Timiiii  yrp  eammi^i  mar^  Graam 

Qnis  «iwlat  hMO  ibi  ftb  aaetoit  feiibi  poUii»* 
m>?  >nH>ff  iupd  PaerUKaa^ius  me  AioMit,  anolflir 
flpfiliimt  ^ni  #  a^ff^oAoAiOfia  caffMwmm  «oaaw# 
symponon;  quae  verba,  is^  qiii  haeo  Sobolia  « 
aatiqMiori  e^aioplari  cladoriiMilt  ita  aomiiiit  ul  im- 
infi^to.QflteiHtarit  se  baei»  noii  iolaUtsMio»  Ideni  ap-i 
parat  ex  hoc  «obolio: 

ad  Caxm*  11«  7*  12t    Tnyi  ioi.isii  TCriuaa  vasro^ 

JftUur^li0  emm  jfoientia  at#  i»/  tnSn'  m* 

$0rfecU  m  /^em  ruamii  fft  nemn%m^ 

qutm  f  M  vifiutem  sm  eiamore  dmkeo^ 

reni,    mor4eni  mm^    ferram^     Pen 

(Qonira  feminm  neimta^  ra/ro  eu^  jnn^ 

iMjuni^         ] 

Pro  •asaiie  ia  anMvwNri  Codm  iridetur  fcripliiBa 

fijioia  easfa  v^h  at  pro  #ff6  /hm  oertii0io»a  acii* 

jl^liw  fifit  eupinm^     SufpiQiOoeoi  noalram  coflfc» 

9)aiit  iacimae,  qoibin  Sob^  j^aMio  laboraot;  cu^ 

ju«viodi  est: 

ad  Sat.  L  4.  66«  Sitlgius  ACBa  ambulat  bt  ga- 
W9LWU  Suleiue  ei  Caprtue  aeernmi  de 
laiemee  /ueruni  ei  eauet  dicifuieee  ira* 
duniur  ei  ideo  rauci  ^od  in  conienHo^ 

ne 


Digitized  by  VjOOQIC 


BORATII.  IM 

M  jmMohruM  dam&ni»    JHeti  ergo  m 

meqne  $ue  mcsm  ialee  eeee  pu$le$  fue* 

runi  Suldu^  ei  Cdprme^  g^ta  nen  Hea 

eemponebani  earmina  fferaHus  •  ;  •  • 

Aominum  puhlicareni. 

PiJorem  soholii  partem  facile  emendamus  ex  Por- 

phyrioiiet  Sulciue  ei  Ct^nriue  aeerrimi  delatofes 

fueruni  ei  catiaidici  futeee  iruduniur  eeU    Foste* 

riorempartemt  quam  in  editit  Schoiijfl  noa  reperio, 

w>  emendandam  aupplendam^e  OBse  eeofeo  t  Bioii 

arge  ee  negue  mioa  eodae  ialee  eeee  qualee  /uem 

runi  S.  ei  C. ,  quia  non  ideo  eomponebani  ear^ 

mina  ui  filia  h^minum  puUieafeni^    Alia  laouna 

cats 

td    8at«  I*  &  72«    Iir  whxn  jonnmp   Flaeue  qm^ 

dam ,  eive  Flavius ,  fuH  iemporibue  ilm 

lie  caieulaior  vel  oaueuiator*,^^  emoe 

eorrumpere  paedaffQgoe^ 

quo  loco  excidiaie  voceoi  eolHue «  docte  8Qi|»icatuB 

€8t  Burmamu  ad  AnthoL  Lat.  T»I.  p.4S4.  o* 

Ifon  tamen  ideo  pretium  imminui  eristimem  flcho^ 
liorum  quae  in  hoo  Codice  leguntur  aliunde  non 
oognita(  contra  vero,  quo  oertius  ostendi  poterit 
et  haec  ex  miperiorum  interpvetum  laboribus  descriv 
pta  ette »  adeoque  antiquiorem »  quam  qua  Godex 
aeriptua  ait,  habere  aetatem,  tanto  majoris  haee 
aealimanda  opinor. 

Speciminis  causa  publicabo  Schcdifi  quae  leguntur 
ad  Garmen  tertium  libri  priml»   . 
ad  Cami.  I»  3.  1*  Sia  te  diea  potene  dfpri.  Pri« 

mua 


Digitized  by  VjOOQIC 


194         SPBGIMEN   SGHOUOaUH  MSS. 

mu8.  venus  (HycoBfiu^  <^^  .cpiuut  «t>o^4e^  ei  ex 
duobus  daciylis «.  ites:  Sic  te«  diva.  po-tens  Cypri. 
$eci|ndua  kacieff94iBm» 

Acro :.  Vetnm  prima'  vera$  GifeoHusm  c^MSW  er  spom^ 

deo  ei  duobus  dactjrUs,,^  it^i  Sic  te",  diya  po^tens  CjrprL 

Seamdo  Asclepiadeunu 

$ie.    Adyert^iuin  acyurantis. 
Acro:   Sie  autem  adveMumadjuraniis.esL  - 

*  /^.    Scilicet  reg€U. 

d^apoiens.    Princiiiium  deprecatioQis  ut  nam 
^beneficis  nderibus  cbmmendentur  (nc.):  salutare 
enim  V«neria  est  sidus» 

Acro :  Prindpium  depreeationis ,  ui^napem  benefids  m- 
derihus  comitetur.    Saluiare  enim  Venens  sidus  est. 

'^sCypn*  i.  e.    Yenus,  quae  colebatur  in  CJypro 
insula.  < 

2.*  sio.  •  Scilicet  regani. 
fratres  Eelenae.  i,  e.  Castor  et  Polhix. 
Aa*o:  fratres  Helenae*  *  COBtor  el  PoUuXb 

lucida  sidera.    Efiexegesi^. 
Acro:  lucida  sidcra.    'Ere^iJTiifffc 

S.*  regai^  Est  autem  sensus ;  Sic  ie  regat  divaw 
potens  Gypri ,  nayis ,  juxta  cujus  templum  transfe» 
icnda  eSf  et  sic  te  regant  fratres  Uelenae,  sic  Ul 
nobis  amicum  ujt  reduxeris  incplumem,  qui  Athenaa 
navigat*  Nam  '  naviguri  a  Roma  Alhenas  juxta  Gy«, 
prum  transeunt. 
1  hege  nawgaturi^ 

veniorum  pater,    Aut  Aeolus  (sic),    aut  juxta 
Physicos,  qui  ventQjs  ex  motu  Ocean»  nasci  volun^, 

N.e- 


Digitized  by  VjOOQIC 


-ffeptdhana  dii^trut  Yii^gilids:    »  Qtiidre  pater  Ne- 

ptime  j^arats.'* 

"i'  i  iimf:i'^JM^AMhMif  aUifutta^Physieosi  qiWimUdsex 
mpfHO^e^fiin0$eivpkmt^.N^ftumtmdicitj:ut  F^iipL 
[,Aea.  y,,  i4  1     «  Quidve,  pa^  ifcpnm»  parm^"  \ 

4."^  ohstriMe.  \»  e.  Sedatis*  '   ' 

^  a&'.ff.'i.  e.   YeatiB.         '  » 
Jt^pyffa.  '  Venttis  utilis  de  Apulia  iftans  Athfeiias 
petentibus.     Argistes  Graece  dicitur. 

Acro:  Japyx  pentus  utilis  de  ApuUaJlans  Athem^.pe^ 
tcntibus  y  Graece  Argestes  dioilur. 

S.  creditum.  i.  e.  Conunendatum  ;^  ut  YifgiliuS:: 
*  anni  spem.  credere  terrae/*  ' 

Acro:  creditunu  Commendatum^  ut  t^irgU»  iCe^t^ 
S94.  ]    m  Anni  spem  credere  terrae" 

6>  tirgifium.,   PoStam. 
^//tm*  L,e.  .ALheniensibus., 
A£xot  AUici».  Aihemensibue* 

^.*  reddns.  HTobis  restituas,  quasi  ex  alieno  ele» 
mento.    Sic  et  '  Virgilius:     »  redditus  his  primum 
terris  Baedalus  tibi  Phoebe  sacravit-  remigium  ala- 
rum/*  ... 
1  Acn..VT.  tS. 

&  serves.  Secundum  Pbilosophos  loquitur ,  ^qui 
dicunt  unam  amicorum  animam  esse  in.  duobus  cor* 
poribuSy  quod  Graecis  verbis  profertur  itarmaia 
KepsJche -endias  amatai.et  una  anima.in 
duo  corporai 

£oce  bomineni  Graeca  non  intelligentem»  Corrige.  cis 
Popbyrione :  ani ma^  dimi dium  mea e.  Suaviter  hoc 
dictibn  securidum  Htam  dmicitiae  defimtionem  ^  qua  ptU" 

ru 


Digitized  by  VjOOQIC 


iift      '^weam  amiMm  m. 


taitiAm  memorat  ScholiasU  Locani  ad  Pliiii»  Y.  96^ 

MAMf  dfcwwftri  «MM.  Albteif  mtfigniii  Yir» 
^lio  Atvigii  pfotpmtateto  pretetBr  «I  «tfle<initin» 
etiam  tinore  pferiwii  aiin  qui  primuB  cupiditale  ltt« 
cri  ad  temeritatem  n»?igaiidi  deflsendit 

diMth  Atkemos  m^gojUi  VirgK^  tmtfigU  ^w«fA»ifa» 
ftmprecaturf  et  ^s^raiur  fiim  tSmore  pericaii  §mmi 
tpd  primiu  etpiditatfi  hncri  ad  temetitaiem  ttatrigamU  de^ 


9^  t2&*  tY>&tfr.  Euecratur  «uzq  <pii  primtia  teavem 
inyemt ,  et  inare  tentaxe  aunia  est ,  dicens  eilm  du-^ 
fissinii  pordis  fuisset  quocl  tanta  pericula  Qon  ti« 
fauierit* 

Porpliyrio !  Exstdratuf  eum  gai  primne  enau  tff  ^M 
iAgere^  dieitqm  eam  duriMnd  corde  ae  peeiere  /msse  » 
^  tanta  periada  non  fimuerttf  Aolae  aaUm  hit  quid» 
dam  Homerieum:  %iMer  H  pm  e%^ i  e^fafeeem  peetuU 
Gra«ca  ▼erba ,  utpote  quonim  ijgxiaras  erat»  ovili^  4W 
Graeca  Graecis  cliaracterlbus ,  sed  valde  distortis ,  scri^ 
pgh.  6ic  ad  Sat.  1. 4*  t37.  baec  leguntor  ih  MSto  Franelu 
•  «  ^meiacf  duo  mmi,  fiM^A  OBTOG  KA  fnPO  f  (^ 
KOG  ET  i  ENAT^^eETOC  quo  utimur  co^tamiee  HPO 
•OPiKOC  vero  eui  iingua  suppetat**  Ib  a^liqiUQfit  ^uod 
lifararius  secutus  est ,  ezemplari ,  scriptum  fuisse  ridetnr: 
Bermones  duo  sunt  i  MkCArra;  em  itpofopmif.  Et  esl  hhA^ 
^ttoq^  fiK»  sdtinur  cogUanim^  trfofspmi^  ^ere  em  Ungm 

atee  Mpiex»  ▼eiliilm  «A  «isurariis  tractuiii  ixtaiit^ 
quorum  ayaritia  spe  lucri  rel  commercii  inTeatnm 
iaiiVlgium  rit* 

A^cro :   Fertum  ab  usureriis  treetum  posmt »  qeorem 


Digitized  by  VjOOQIC 


ii  cooics  mmAm.       m 


commisirti  lupo/' 

kmi  c^mmUiu   OrmUM « ta  Xmm^  (>«»•¥•  u 
i6.]    «  Ovcm  bqm^ 

lXpm$0^mnp 

•  ^  'AjTidum»    Vc&ltltti* 

13.*  decertaniem.    Conteiideiitem. 

14  iri8te9.  PluTti^,  USHpestiMMUl «  tMdiiki  t% 
{duno  «onBMetat  frigore  toduBi* 

Acro  2  tritt69^  TempemimiM^  et  mMeme^  irftTirgil 

^  Jfymdm»4  L  «.  Plvriabt  st^oai 

tabiem.  i»  e.  Yim  commotionis. 
GomnflL  <lr«  r«At«M^    FA» 

notu  Venti.  Itotus  ventqs  aitttrafii  eit ,  a  cujus 
latere  A.fricii0  surgit.  Notuia  l^eni  8upe|r  omnea 
▼entos  posuit,  quia  cardinalis  eat ,  ideo  arbiter 
Ipiia  ptaecipue  solet  p^  fieptibuSi  u  e»  nutriri 
fiuctibus. 

Acro:   Kptum  mpra  omnes  venio$  exttdit p  ^pia  eanB^ 

naiis  estg  iJeo  arbiter  Adriae  praecipue  (1.  qaia  praeci» 

pms  }  toiet  pasct  aesttbas  ,  id  est  mOHHjlamimbms^ 

15.*  ^uo.    Scilicet  notOM 
Madriae»  Maris  Hadriaticit  pro  quoTJs  majit  est 
HuteB^  U^dria  ciritai*  4  qua  UadHaticuia  maro 
difdtiuv 

AapQiXadria^   MoHs  mmMatkt,  ptm  qfim/ie  mmru 
Camnu  Crt  Hadrime.    Maris  Hadriatici.    Est  mmmm 

Ha^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


\2S       SF%CMeN'"^t:^li(»ICKi:«8S. 

mare.  *-•'  -•'-•-  -    -- 

ccre  dedit  fluctus  et  tollere  Tento.**.'    .  '    '  *  ? 

Acrb^  ioiUns.  * C^mMoeM.  riifM;  t*ei£  I;  6(Sl}  «  Ei 
nudcere  dedit  Jluctus  et^Uflkre  weHMP  '   "     '  ^  "^ 

18.  jrui^tcct^.PAelerlheriiiasvtrtlJU^ 
ricco  luminare  <{  sic  y  canpor  videritv  .EAathm^' 
Acro:   siccis.    Fraeter   lacriouts.  fdtCf^^  lljgL^ioili.J 
m  Qui  sicco^  ian^i^  campof  FUerit  E^natfuos."     . 

'■  <  itdGi>  wmiia*    SciliQet^M^iJr^:,;^  ... 
10.  turgidum.  .i.  e.  Tymeas  fluctibus  auiSi 
'  Acre>:  tuf^gidium. .  Tumeissjluctibus  suis*    . 

20.  tn/ames.  i.  e.  H^Iae  fkmae ,  scilicet  propter 
crebras  tempestateif,  'qttaa.iU  patiuntur lunitae.  Ef* 
fexegis.  :     .  i  i 

Porphyrio :  infames  set^ndos  »  ait^  fnapter  airocita- 

.   tem  naufragiorum^  qw^eibi  midfi  patit^Uun  Comm  Gr. 

Acroceraunia.    ^£^if^(r/f.    Epiri  juga  mofitium^  sie 

dicta  quod  ob  suam  atitAdinem'  frequenter  fidmine  ici^ 

untur*  -,:•'' 

Acroceraunta.  Ideo  dictiGfaeco  vocabulo ,  quod 

8ui  altitudine  frequentius  fulminentur  deis  (sic)  Vir* 

i;ilius:   »  Vicina  Ceraunia  juxta.**  /w/am^e*  autem 

famo908,  aut  mulloriim  poetanim  carmine|.  aut  pro- 

pter  asperitatem  littoris  naufragiis  navium. 

^        Acro :  Sunt  montes  Epiri ,  ideo  dicti  Graeco  vocabulo  , 

quod  sui  altitudine  freqMnter  fulminentur*    De  his  Vir^ 

gilius  [Aen.  III.  5o6.]    «  PHfvehimur  pddgo  vicina  Ceraw 

nia  juxta/'   Infa  mes.aut  famosos  nudtorum  pbittarum, 

.    carmine,  aut  ptoptir  asperitaim  .Hitio^is  fUu^fugiU  na- 

•    »ium^  : 

21. 


Digitized_by  VjOOQIC 


ki   COBIGE  FRANEEtRANO.  120 

81.   Dens  wMcidti.     Ac  8i'dt6ei«t:  nunicpiid  d* 

'^^  ratione  flKSparatiim  esl  itoape/a.  terris,  cum  iHud 

^elementum  periculis,  hoc  voluptatibus,  plenum  siU 

4pro:   Ac.si  diccret:  Mumquiff  sine  ratione  separutani 

est  mare  a   ierris ,   cum  iUiid  elementtun  pericuUs ,   hoc 

'  voluptatibiis  plenum  stt. 

ahscidii.  Gonsulens  Deus  humanae  nalurae ,  se- 
|)aravit  aridam  ab  aquis;  sed  poeta  dici.t  eum  hoa 
sine  causa  fecisse,  cym.  jam  humana  temeritas,  re- 
licta  terra ,  aut  dent  (sic)  se  .etiam  mari  committe'- 
re  contra  natuxam^ 

Por-hyrio^:  Prospexerat  ^  inquU ,  naiura,  koTninjbus  | 
ut  terrde ,  (fidbus  sine  jpericulo  utimur  ,  a  niari  disc)srne* 
i^^ntur  ;  Sed  'hob  frusfrd  ,  cum  jani  audeai  humdna  teme^ 
>itas  e^dm  fHAn  se'  iomtnfHetey  Wib  ix^tHk  inibi  komii* 
nem  agnoscere  Christianum ,  qui  Deum  hum^aae  utUum9, 
consukdsse  fniiluit  di^we^  quam^.^urwi'  haminibus,  prO' 
,^pejpisse.  Et,  ni  fallor^  jUfii^  ax^^^un.  separa^  ab  a^mfi^ 
dictiiQ,  €1^)1101  est.  .  .      r    •    '•  % 

22.  prudens.    Providens,  sapiens. 
Acro :   prudMS.   P^awde^is, 

24.*  trafnfihnni.i*  e/W'aVigani 
vada.     Nbn  deberte' (sic)  Vada  jJtricnlosA  naVi- 
giis  accusari',  duni  nAVis  ip&a  Tttfec  fieri  nec  usuJ  esse 
debuerit,    hoc   est   non   tangi^    Nam  et  yirgililis: 
*  lUiditqiae  vadia.*'     Idba  vfiUa  dictli  simt,    quia 
brevitate  sui  vadari,  hoc  est  ambuJari,  possunt. 
Acro;  .Pericahsa  nmfigiisnmi  dkkervm  vmda  aicusa^ 
ri ,  cum  navis  ipsa  nec  fieri'^  mc  usui  esac  debaerii,  koe 
e6t  non  ian^,    Nam  et  VirgiL  [  Aeu^I.  iia.  J     «  Jllidit' 
que  vadis.'*    Idio  enim  vada  cHcta  sunt ,  quod  hreviiatc 
'    sua  uadariy  hoc  est  ambutari ,  possint,    ■  •     " 

Hiat.  Cr.  ScA,  Lat.  Xll*  1         '  2Sf, 


Digitized  by  VjOOQIC 


180       mamii  scHOLto&ui  im. 

Vk  €mdmM.  HeritooiBiiia  palfcoii  hi«ri  €i:^dit^4 
.    Aerotaudax.  Idai^  m^Hto^mniupaUauimcrie^ndiittm 

*  perpeti.  u  e*  Sustinere. 

26.*  humana.  Dicit  humaitum  genus  esae  auda^ 
cissimum ,  et  ad  omma  conanda  seu  toleranda  pro- 
mituttimum  (ric). 

^  per  veitium.  L  e.  Prohibitum  praesumptuomun^ 
Quanto  magis  enim  aliquid  scelus  mortalibus  pro- 
hibetur,  tanto  magis  avidiis  (ftic)  tantoque  fre- 
quentius  A  lllis  sectatur* 

27.  Japeti  genu^.  Palronymicunu  Prometheus 
(nc)  dicit,  filium  Japeti,  qui  dum  ignem  Superis 
furatus  esset »  numinum  indignatione  febres  omni- 
bu0  dajtae  dicuAtur,'  yeluii  calore  (sio)  quem  de» 
aderaverinU 

Aero  t   Pattonymiettm  eiL    Prcmeiheam  dicii  fiUam  J»' 

peii ,  fuj  ewH  ignam  SkpeHs  furaiuf  essei,  mimimua  ia» 

digmatione  febres  hominilnu  datae  sunt ,  pelui  eedor  guem 

desideraruni* 

28.*  /raude  mata.    Purla  peiaimat 
2K9.'^  aeiherieu  u  e.  Coelesti  sede. 
SOf  eubductum.  u  e*.  Eareptum ,  furatum. 
4c3rQ:  subduetum    Erepium  i  furaium^ 

81,  eohore,  Xh  nec  in  suo  eleBwnlo  quieti  ?i?e'* 
reul ,  qtu  attsna  tenlaMenl :  ineubuii  autem ,  in-^ 
Btitil. 

AiB^*  in cubuii.    Jnstiiii,  ui  nee in  suo  elemento  qweti 

viverenif  qui  aUena  tenlassenif, 

32.  tarda.  Multitudo  infirmata ,  ac  si  diceref : 
multa  genera  morborum,  ad  yiDdictam  temeritatisi 
terris  immissa  sunt. 

.  A- 


Digitized  by  VjOOQIC 


ik  CODICS  FRANEKERAVO.  131 

Agto ;  cohors.  Ac ^i  dietroi:  mUUm gfnerm  morU^rttm , 
iut  vindictam  tam^iUUis »  ierrii  immU^  SfSfU-  lo  Cod» 
FraDek.  corrigeuduin  m^fii^tdio  iftfit^t  ut  sU  explic^tio 
TflD  cohors. 

semoiu    Tarde  yi^pieptis* 

necessitas,  Dicit  per  nenes^itateni  febrium  aape- 
leratam  mortem ,  quae  tardior  hominibus  fuerat 
bonstituta. 

Acro:   semoti.    Tdrde  venientis.    Tnrdam  necessitateni 

dicit  propter  ftritatem  febrium    acceleraatem    mortem  , 

quae  tardipr  liominibus  Juerat  constituia, 

83.  corripuU  gradum.  i.  t.  Accelcravit  suum  ad« 
Ventum. 

AcrO:  coYrupuit  gradum,  '  AcecIeravU  periculum 
invento  novo  exitio  ,  utt  [  VirgiL  Aen  I.  4i8«]  *  Corri^ 
puere  viam  inierea/' 

34.*  expertus.  i.  e.  Necessitas  moriendi  homiiii« 
bus  accelerata  est.  Nam  antea  quadringentos  et  eo 
ampliiis  annos  homines  vivebant ,  ideoque  illis  erat 
tarda  necessitas  quomodo  nusquam  contigit.  Potest 
kutem  jungi  et  prius  iarda  ^t  prius  semoti. 

Haud   scto  an  ndn   de  Biblicis   hoiDinibns  cogitaverit 

aiictor  bujus  scfaolii ,  ubi  diclt  boniines  antea    quadrin- 

gentoi  et  amplius  annos  vizisse» 

vacuum*  u  e.  Apertum. 

Acro :  vacuum.  Apertum^  quod  experiendi hominibus 
non  causa  /UeraL  Virgil,  [Aeu.  V.  5i5  ]  «  Jam  vacuo 
laetam  coelo  speculatus,**  , 

Jfaedalus.  Faber  ingeniosus.  Virgilius:  »  Prae- 
pctibus  pennis  ausus  se  credere  coclo.'* 

Acro:  Daedalus,  VirgiU  [  Aen.  VI.  i5.  ]  «  Praepe-' 
iibus  pennis  ausus  se  credere  coelo.** 

1  2  pen* 


Digitized  by  VjOOQIC 


m      sncmm  scholiorum  mss. 

*  J0enm9,  Cofninemorat  per  transitum  qui  ihor-^ 
tales  rem  hdminibus  iltidtam  perpetraverint. 

87«    ntl  mortalibus   ardut  ( sic )  esi»    Nil  ilUu^ 
rei  i.  e.  nihil  difficile.     Arduum  autem  difficile. 
Acro:    nil  mortalihus  arduum,    NihU  difficSe esL 

38.  coelum,  Quod  solum  sibi  exceperant  numi» 
na,  quasi  et  ipsum  possint  humani  ausus  attingere, 
nisi  fulmina  coercerent. 

Acro;   coelum  ipsum.    Quod  solum  sihi  exeefperani 

numina^  quasi  et  ipsum  possent  humami  ausus  atHngerey 

nisi  fubnina  coercerenL 

petimus.  i.  e.   Optamus,    exposdmus,   ut  Virgi- 
lius :     »  Tartareum  ille  'ciistodem  in  vincla  petiyit." 
•  i.  e.  Triceri)erum. 

Acro:  petimus.    Optamus  ^    exposeimuSf   ut    FirgiL 
[  Aen.  YI.  395.  ]    «  Tartareum  flle  manu  custodem  in  mji- 
'    cla  petitit.** 

40.  iracunda.  i.  e.  Non  patimur  illum  quiescere; 
nam  quidam  ipsum  coelum  conati  sunt  ad  solum 
deducere. 

Acrb:  neque  per  nostrum  patimur  scelus.    Id 

tsi  non  patimur  tovem  quiescere :  nam  quidam  Gigantes 

{psiim  coelum  conati  suni  ad  solum  dediicere.  Virgil.  [Ge. 

1«  a8o.  ]    •  Et  conjuratos  coelum  rescindere /rafres.'* 

*  ponere.     '  AfiFeresis  pro   de. 
4  Lege  :   ^Afoipeciq  pro  ddponere. 

Ex  his,  quae  speciminis  cavsa  dedimus,  qiiivis 
facile  yidet,  compilalorem  horum  Scholiorum  non 
id  praestilisse ,  quo  peculiaris  Horatii  Scholiasta  ha- 
beri  mereatur.  Hanc  tamen  huic  Codici  lauderti 
n^gare  nolim ,  quod  subinde  Acronis  ct  Porphyrio- 

nis 


Digitized  by  VjOOQIC 


n  CODIGE  FRAITEKERANO.  t99 

1118  Scholia  multo  emendalius ,  quam  in  ndgatifl 
cdilionibus ,  exhibeat:  cujus  rei  exempla  dedimqa 
p.  38.  53.  et  1 18.  ex  quibus  facile  erit  intellectu  * 
quantum  frugi  hicce  Godex  allaturus  ail  futuro  Ho^ 
vatianorum  Scholiaslarum  editQri, 

$.    14, 

3^h.oliasta    Leidensis 
Primus. 

Yenio  ad  Scholiastas  Leidenses:  quorum'  aller 
dudum  in  hac  Bibliotheca  locum  siiUm  tenuisse  ▼!- 
detur,  ia  Gatalogo  p.  326.  A.  notatus  n^.  28.;  al« 
ler  huc  migravit  ex  Vossiana  Bibliotheca  el  in  Ca- 
talogo  p.  378.  B.  insigoitur  n°.  2U 

Utriusque  Soholiastae  laKs  fere  ratio  cst,  ut,  si 
singulonim  annotationes  cum  ediiis  SchoKis  confe» 
ranlur»  facile  appareat,  nec  hunc,  nec  illum  merciri 
pro  novo  el  inedito  Scholiasta  haberi.  Reperiunlur 
quidem  apud  singulos  muHa  passim  scholia ,  quae 
apud  Acronem  vel  Porphyrionem  non  leguntur:  ali« 
tamen  ad  yerbum  fere  inde  descripta  sunt.  Quae 
speciminis  causa  e  singuKs  publicamus ,  ostendent 
aUerum,.qui  Leulensts  a  nobis  vocabitur,  plera* 
que  sua  ex  Acrone  desumsisse,  ita  tamen,  ut  et 
Poqihyrionem  sibi  cogm'tum  fliisse  prochit:  alterum, 
quem  Vossianum  vocabimus,  praecipue  Porpbyrio* 
nem  compilasse,  nec  tamen  ita,  quin  subinde  quo- 
que  scholion  ex  Acrpne  desumseril. 

Spp< 


.-A 


Digitized  by  VjOOQIC 


194         SPEGIHIEN  8GBQLIORU2I  ItaS* 

SjWciminis  catMa  pnbHcare  hibet  Scholia  ad  Ga»^ 
tnen  Xfll  et  XIY  Libri  Secundi» 

ad  Garai.  IL  13.*  Metftinl  duobus  veftibuA  Al- 
caicuiti :  tertius  Jambicus  *  quartus  Pindarieusk 

1/  Ille  et  nefazto.  Hac  ode  alloquitur  afborem 
in  agro  suo  planta^am ,  cujus  casu  paene  fuit  ut  op- 
primeretur.  Simulque  eisecratur  hominem  qui  eam 
plantaYit. 

Acro ;  ixsecmtur  arhorem  ,  eujas  castt  in  agro  suo 
Sabino  paene  periclttaius  est  g  /unestam  eam  et  insitorem 
ejus  dicens* 

8«  froduxit  arhos.  Ordo  est  verborum :  O  ar- 
boB,  quicunque  te  pnmum  posuit,  ille  nefasto  die;^ 
silbauditur  koc  feeii :  et  quicumque  te  produxit , 
eutn  sacrilega  manu;  subauditur  Jkocfecii  i  in  per- 
niciem  videlicet  nepotum  et  in  opprobrium  pagi. 
▲cro:   Ordo  esl-  Arhor  ^  Ule  ifuieunque  proiJuxtt    ie^ 

primum  in  nepotum  pernifiifim  ei  Of^robium  pqgi  posuU 

nefasio  die  et  sacrilega  mamu 

4.  opprobrtumque  pagi.  Qui  a4  ipsius  regiojnis. 
^Lfamiam  et  opprobrium  refert  arborem  suum  doaii- 
num  opprossisse* 

Porpbyrio:  opprobriumque  pagi.  Quasi  ad  illius 
regionis  infamiam  arborem  suum  dominuni  ait  oppreS" 
sisse. 

6.  penetralia»  L  e.  Domus  socrelae  (sic)  in  qui- 
bus  hospes  fuisaet  0{:cisus  et  foedus  hospitale  ^io- 
latURiif  . 

Acro:  penetralia,  Domus  secreta,  in  quihus  ho^ 
spes  fuissei  occisus  et  foedus  hospitaie  violatum  ^  tamquam 
minus  esseiy  si  homicidium  dicerei  perpetraturn. 

7. 


Digitized  by  VjOOQIC 


n  GODICE  LSIOTHSr.  I3| 

7*  ^fmrsiese  nooiumo  eruoros  Hoc  esl,  hoBpi-» 
lem  6Uum,  qui  euin  •usceperal,  iii  gua  domo  io« 
terfeaiwe>    £t  eit  aocipieiidum  hospitia* 

Port>l|jMrio :  nociurno  cruor0  iospiiis.    Mospiii$ 

sui  penOralia  cruorc  sparsisse  ^  hoc  esty  hospiiem  in  do^ 

mo  su^  inierfecissc    Beliqua  sic  corrlge :  ei  es$  bis  ac* 

dpieruUim  botpitis. 

8.  venona  Colchica»  Tractavit  speciem  pro  ge- 
nere  ,  quia  Medea  summa  veneficarum  Colchis  fuit , 
quae  est  ciWtas  Thessaliae  in  >qua  •  prae  omnibus 
regionibus,  tam  serpentes  quam  yenefici  abundant. 
Ducatu  ergo  istius  Medeae  Jason  a  Golcbis  Tellus 
ciureum  abslulit* 

Acro  :  venena  Colchica.  Speciaiem  provinciam  po^ 
suit  pro  generali  crimine.  Coichos  cnim  Scjifuae  cit^itas 
est  y  ex  qua  Medeafuit^  venenis  ei  magica  arte  potens. 

9.*  quidquid  usquam*  i.  e.  Quidquid  mali  eico- 
gitari  potest. 

11.'^  ie  ccufucum.  Et  casu  bu  (sic)  quod*  cdsu 
tuo  me  Qpprimere  Toluisti, 

12^  immerentis,  Non  merentis,  quia  lihi  hoo 
non  promerui.  * 

13.  "*  quid  quisque  viieL  RulIuS  homo  se  pot- 
eat  cavere  ul  aliquo  in  loco  pcriculum  non  ifiCur«. 
rat ,  sicut  Horatio  potuerat  cdntingere. 

14.  Bosporunu  Bosporus  Ponti  sunt  fauces»  ubl 
propter  angustias  assidua  naufragia  sunt. 

Acro :  Bospofus  enim  Ponti  simi  fauces ,  vhi  propter 
^ngustias  assidua  nauf/agia  ftuni.  ^ 

15.*  neque  ultra.  Precatur  illa  ubi  laborat  e( 
^bi  morando  periclitari  timet. 

1& 


Digitized  by  VjOOQIC 


13«  SPEGIHEN  SOHOLIOROH  IS». 

16.  Uniet  aUunde  fata.  Significat  unumcjue 
quehominem  periculttm  tton  tii]&eire,  nisi  eum  pro* 
ximum  sit  et  maxim<i  iUa  iimere  in  ^uibus  lab^ 
rat.  Plerumque  lam^ti  malis  inopniatia  ex  impro- 
viso  quilibel  opprimitur :  sicul  paenis  fuit  \jX  Hora- 
tio  coQtingeret. 

Acro  ad  ▼&  i3.  quid  quisque  vitet,  Senteittia  qua^ 
dicit  imprevidasi  hominuni  ntente»  nuUa  fatis  ohinare  cou* 
tda  j  Ttec  metuere  perteulum ,  nisi  cui  ( k  cua\)  sU  pro» 
ocimum ,  et  tametf^  nudfos  irnproi^isif  opprimi  pericuUs» 
P^rphjrrio:  His^  et  quae  subjifcta  sant ,  signijicatf  unum» 
quemque  hpminum  non  fere  periculum  timcre  ,  nisi  cum 
ei  proximus  sil :  verum  tamen  pltrumqut  ez  improviso 
mala  inopinaia  intervenire  atque  opprimere, 

18/  Parthi.  TmGoi  coipprehencU  a  B.omanis, 
coxitra  quos  continua,  proelia  agunt,  et  duci  cate- 
nati  et  captiyi, 

20.*  rapietque  gentis.  Licet  ad  tempus  homi- 
i^es  qM^edam  pericula  poss^nt  yitare,  mortem  au- 
tem  nequaquam,  quae  improvise  pmnes  rapit. 

^.*  auampaene  fu7^ae.  Hoc  (jiicit,  quod,  duna 
arbor  super  iiium  ruit,  paene  fuit  ut  moriretur  ei 
vi<^eret.  re^na  Inferni ,  et  Aeacum  judicem  et  Biba- 
d.amanthuia,  qui  cum  terlio  fratre  Minos  (sic)  ani- 
mos  judicant  apud  Inferos  eo  quod  mag^ae  jusfi- 
tiac  fuissent  apud  ^uperos,  Fuerant  autem  Cre- 
tenses. 

T  regna  Pros^rpinae^  Proserpina  filia  fuit 
Diaaae  ,  quam  rapuit  Pluto ,  deus  Inferni.  Unde 
^ongrue  dicitur  ienere  regna  mahti. 

iiectius  MStum  Franck.   Froserpina  filia  fuU  CereriSf 

quam  cet. 

23. 


Digitized  by  VjOOQIC 


u  GODIOE  LBIDENSI.  137 

t 

'VSL  ei  jwheaniem  vidimua  Aetteum*  Achillis 
fiTum,  qui  pro  juslitiae  bono  apud  Inferos  judicium 
meraiss^  perhibetun 

Acro:  Jleaeum.  AdulUs  Mnwiy  qui  pro  jusiiiiae  bo^, 
no  etuun  apud  Inferos  judicium  meruisse  perhibetur , 
wuk  ei  Juvenalis  ( I.  9.  ]    «  Quas  torqueat  umbras  Aea* 

25.  Sappho^  Paene  fuit  ul  viderem  Sappho,  mu- 
Kerem  poetae,  querentem  de  popularibus  puelUs. 
Sappho ,  mulier ;  cujus  nomen  indeclinabile  est. 
Mulier  Grraeca  fuit»  perita  tragoediae,  oujus  imi* 
tator  Horalius  fuit :  quae  dicitur  quereliari  apud 
Inferoa  de  puellis  ci?ibu8  siiis  cur  eundem  puerum 
non  amassenty  quem  ipsa  diligebat. 

NoD  dubium  est  quin  hoc  schoiiou  ex  Tariis  scholiis 
.  eoastipatum  sit.  Quk  hoc  ita  oooiitipaYit ,  yidetur  nesci* 
visse,  trerba  muUerem  ftoeiam  ^iffu&fiue  poitriamf  adep- 
que  scripsisse  mufierem  poSiae.  Et  postrema  pars  mani- 
feste  sumta  est  ex  Acrone :  querebaiut  autem  Sappho  de 
puellis  suis  dvibus ,  quod  non  amarent ,  guem  ipsa  dili^ 
gcbat  Ceterum  ad  verbum  fere  hec  scholion  legitur  ia 
IjlSto  Franekerano:  habctque  hoc  mulierem  poetam  et 
pro  eundem  puerum  habet  Oden  puerum,  A{elius  Gomii|« 
Gruq.  Phaonem ,  ut  Tcl  ez  Orid»  fleroid.  fip.  XV«  no* 
tissimum  est. 

27«  Alcaee*  Alloquitur  Alcaeum  tragicum  Grae* 
^iun,  cujus  imitator  ipse  extitit,  Et  dicit  quia 
paene  fuit  ut  illum  videret  apud  Inferos.  Pleniue 
autem  dicit  eum  sonantem^  quia  Alcaeus  fortiores 
i.  e.  bellicas  res  scripsit  et  nayigationem ,  cum  a 
fyrannis  Mitylenensibus  pulsus  est.  Dicitur  autem 
iBonare  lyram  cum  auroo  plecfro  propler  dignitatem 

car^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


138         SPECIMIN   SGHeLfOKOM  H8S. 

carmiais.    Qnod  mo  dicit  de  S«{»|Jio  et  AlcMo , 
iAletliKeadum  etl  de  oBmibugi  quod  officia,  quaa 
in  praesenti  habuerunt,  habituri  «nt  lA  alia  WUu 
Acro:   Alea6c.    Qui  res  deilieas  ei  i^amgaiioMM^  mam 
seripsit »  dum  a  PUtaco^  tjranao  civUalU  «foa,  ptdms 
esiet»  eo  quod  UUyleaetmbus  amorem  Uberiati^  saada* 
ret  y   quos  postea  coUecto  exercitu  supen^vU.     Aureo 
plectro*    MeUore:  aui  aureo  ple^tro  propier  cd^ 
britatem  carnUnis  dixU.    Purphyrio.*  Plealus,  inquU  , 
sonantem^ qaia  Alcaeus tobustior  est  (1. rcitinsliores)  id 
eH  beUicas  re$  serip$U  et  napigaHonem  suam  (1.  cnfli)  a 
tpwmis  Mityknettsibus  pukas  est.    Amrao  auiem  pl^. 
etro  propier  dignitaiem  carminis  dixU 

20.  uirumgue.  El  Sappho  et  Alcaeuin,  «ut  Iq* 
gam  et  pugnas» 

Acro:  uirmmque.  Aui  Sfappbo  ei  Aleaeumi  ami  fu^ 
gam  et  pugnass  aui  ^erfe  carmina  quae  sic  stUKia  ttmt^ 
ut  adfti  alieujus  p^aarentur  digna  seersto^ 

*  sacro  efigna  silentio^  Talia  dlcunt  ut  dignum 
sit  umbras  silere  et  diligcntcr  audire. 

31.  pugnae  et  exacios  iyranno»,  u  c^  Huititu-. 
do  umbrarum  con?enientium  ad  audiendiun»  magis 
delectatur  audire  pugnas  quam  Ijnrica. 

Porphyrio  :  vulgus,  Multitudinem  sign^  umjbrarwn 
ad  audiendum  convenientiunu 

32.  bibii  dure.  i.  e.  Avidissime  audit« 
Aao :    bibit  aure.    As^ide  audU. 

84»  bellua  centieeps.  Cerberum  dicitf  qui  pro*. 
pter  multiludinem  anguium  ex  se  eminenlium  cen» 
ticeps  dicitiu**  Sensus  est :  Quid  mirum,  inquit  » 
si  umbrae  Ubenter  eum  audiunt »  cum  et  Gerberu& 
^t  aogues  Eiunenidum  stupeant  ? 

A^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


n  CODICE  LIIDEN8L  191! 

Acro:  Cerberum  dixii  propUr  maUUudim»  anguiwn^ 
^ui  in  capitc  ejus  emincbant.  Porphjrio:  quid  miy 
runu  Sensus  est :  ^on  mirandum  si  iUum  umbrae  liben» 
ter  audiunt ,  cum  Cerberus  et  angues  Eumeniduni  stupe» 
ant  admiraiione  carminis  ilUus»  Bellua  centiceps. 
Cerberum  dicit.  Propter  (!•  qui  propt^)  muJttitudintm 
anguium  ,  gui  ex  eo  omanant  ( l  emioeflt ) ,  cenUctips  H^ 
cie  dicitur, 

W.*  Eumenidum.  Eumenides  filiae  faerlmt  Eu^ 
menis,  quae  dicuntur  Furi^e  infernales,  habeHted 
pro  crinibus  angues  :  quarum  haefc  sunt  noi!nina : 
Tisiphone,  Megaera,  Alecto.  Vocanlur  autein  per 
«[^ontrarium  Eumenides ,  qqasi  bonae :  quia  e  u  dici* 
tur  bonum;  cum  bonae  sint  minime. 

recreantur  angues.  i.  e«  Deleclantur  auditu  bo« 
ni  et  mali  ut:  >  frigidiis  in  p^atis  cantando  run^- 
pilur  anguis/* 

Acro:  recrcaniur.    iMectAniur.     ITam   ^t  animaH 

anguis  auditus  capax  mali  et  boni^  ut  [  VirgiL  EScl.  VlIL 

71  ]    «  Frigidus  in  pratis  cantando  rumpitur  anguis.^' 

37.^  Pometheus,  PrometheuSi  filius  Japetii  dct- 
lectatur  suavitate  cantus ,  qui  tenetur  apud  Inferos 
religatus,  eo  quod  praesumserit  ignem  furari  dc 
poelo»  apposita  facula  ad  rotam  solis. 

*  et  Pelopi9  parens.  Tantalum  vult  intelligi,  pa- 
trem  Velopis,  qui  idcirco  quod  ipsum  filium  suum 
Pelopem  diis  apposuit  epulandum,  apud  Inferos 
tenetur  religatus»  habens  ante  os  poma  penden*» 
tia,  rivumque  purissimum  decurrentem,  ex  qui- 
bus  non  permittitur  aliquid  contingere*  Quae  fa-* 
)iula  a  Nasone  plenius  narratur.  Quod  autem  dicit 
decipitur  lahorum  audax  figura  est  et  praesumpti- 

yat 


Digitized  by  VjOOQIC 


140         SPECIMEN   SCHOLIORnit  MSS. 

ira  :  vult  autem  intelligi ,  audientibus  auferri  senguix]^ 
laboris  et  poenaniniy  delectatione  cantilenae  Al- 
c^f?i  et  Sappho« 

Postrema  surota  suot  ez  Pprpbyrione:  laborum 
decipitiir  sonot  Midax  Jigura^  laborum  decipei^e» 
yul$  cnim  initlUgi  audienli  illi  senswn  labgris  auferru 

PromeiheMS*  Raptor  per  ferulam  ignis  divini^ 
vulturi  pastum  deputatus,  dum  parminis  delecta- 
tione  tenetur,  oblitus  est. 

Acro  :   Prometheus  raptor  per  fentlam    ignis   dinm  9 

vfdturis  pastum ,    dum    carmnis   oblectatione   teneretur.  , 

oblitus  estp 

ei  Pelopis  parens,  Japetus  et  Tantalus»  pro 
cri|ninibus  damnati,  poenanim  requiem  apud  Ix^fe- 
ros  invenisse  parminum  delectatione  a  poeta  fir- 
matur. 

Acro  :  Japetus  et  Tantalus  pro  criminibus  damnaii , 
poenurum  requiem  ap\td  Inferos  haluisse  carminum  de^. 
kctatione  a  poeta  frmantur^  FirgiL  [  Ge,  IV.  48 1-  3 
m  Quin  ipsae  siupuere  domus ,  afque  intima  lelhi  Tar^ 
tara.'* 

38.  dulei  laborum  decipiiur  sono.  Audiendo 
6onum  obliviscitur  laboris  et  poenae. 

Acro:  Idborum  decipitur  sono.  ^igicrei  iledpiiur 
laborum-,  pro  eo ,  quod  est ,  fallitur  in  laboribus  el  sen^ 
sum  laboris  amittit ,  dum  carminibus  d^tctaiur.      ^ 

89.^  nec  cureti  Orion  leones.  Bicit  ipsimi  Orio* 
nem «  qui  alio  tempore  venationi  studet »  suavitale 
cantus  cessare  a  venatione;  per  quod  ostendit,  aic- 
ut  (ad  vs«  27.)  dictum,  propria  officia  post  mor- 
tem  retinere. 


Digitized  by  VjOOQIC 


ki   CODICE  LEI^ENSL  Ui 

ad  Caitn.  II.  14«*  Metrum  duobus  versibus  AU 
taicum:    tertius   Jambicus:    quartus  Pindaricus. 

K  £heu/ugaces.  Praemisso  doloris  affectu  ad 
Postumum  queritur  de  vitae  brevitate  ^  quod  nulluaf 
justitia  vel  pietate.  mortem  possit  evadere  nec  im<^ 
minente  mora  quantacunque  differt  et  dicit  super* 
vacue  timeri  quod  non  potest  evitari« 

Acro :    Praemisso  doloris  affeclu  ad  Postunmm ,   qtie-i 
:  ritur  de  vitae  brevitate ,   ^uod  nuUus  justitia  vel  pietaie 

mortem  possit  evadere  nec  imminentem  horam  mora  quan^ 

tacunque  differre  et  dicit  supertacue  Umeri  quod  non- 

potest  evitari. 

3.*  rugis.  Contractae  senectuti,  per  quam  pro^ 
prie  rugosa  est.  Et  dicit  quod  quamvis  sit  homo 
pielate  ac  religione  pollens  non  idcirco  |  evadel 
mortem. 

AJ*^  indomiiaeque  morii^  Ferocissimae  scilicely 
quod  nemo  ab  ea  indigentiam.  ( sic )  obtineaL 

Acro:   indomitaeque    morti.    Quasi /erocissinme 

d  qua  nemo  exoret  indulgentiam,    Porphyiio  :  indomi-^ 

tae.    Quasi  ferocissimae ,  quia  nemo  a^  ea  benevolentiam' 

et  indulgentidm  exorat 

5  "^  non  si  tricenis ,  quotquot  eunt  dies,  Si 
p6r  omnes  dics  vitae  tuae  XXX  tauros  mactes  Plu* 
ioni  9  nop  ideo  evadcs  mortem. 

6.*  illacrimuhilem,  Inexorabilem :  pro  dolore  mor- 
talitatis  ilihil  tibi  prodest. 

?•  ter  amplum  Geryonem.  Trimembrem  mon^ 
struosum,  quem  Hercules  interemit. 

Acro:  ter  amplum  Gerjronem,    Hoc  est  trino  cer' 

pore   monstruosum ,    quem    Hercules    interemit.     yirgiL 

[Aen.  VII.  66i.  ]    •Laurentia  postquam  Gerjonc  extincto 


Digitized  by  VjOOQIC 


m         SPEGIMEN  SCHOUOJfllllll  HSS, 

Tifjrffkius  attigit  arp<u*'    £t  [A^q.  VHI.  sos.j    «  ferm 
gemini  nece  Gerjronis." 

0*^  OefyQn^m.  Trimembrem*  Geryon  aquidem 
Xex  fuit  Bi^paiuae,  qui  trimemlHns  dicitur  fijnsse  a 
Uibus  iflisulis  quibus  imperant ;  quem  Hercules  in- 
tierCecit  boyesque  illius  occidit* 

*  Tiiyon.  Tityon  filius  fuit  Terrae,  qui»  cum 
adolevisset,  yoluit  violare  Latouam:  unde  ApoIIo 
iratuB  detrusit  eum  «pud  Inferos  ibique  jecur  illius 
Yuliur  exedit,  qui  tantae  magnitudinis  fuit  ut  no« 
tem  jugera  terrae  mole  corporis  sui  occuparet* 

11.*  sive  reges.  Hoc  est ,  sive  nobiles ,  sive  igno« 
biles  simuSf  moriendum  est* 

12»  ttVe  iHopes  ertmus  coloni.  Coldnos  optime 
£«11  y  quasi  nihil  proprium  babentes,  sed  temporales 
terrde  cultoi^es. 

Ael^:  eotonL    Optime  dititi  quasi  nit  propriwn  A^ 

toiitffff  sed  iempomJes  ietrae  euUores. 

iS.  frusira  cuenio  Marie  carebimus»  Praesra-* 
fia ,  inquit,  pericula  magnopere  vitare  quaerimus^ 
sive  in  praeliis  sive  in  mari.  Sed  frustra ,  cum  niilla 
ir^tione  .mprtem  evad^re  possimus. 

Acro  ad  t).  6.  Dicit  tamen  praesefttia  pericula  moffto' 
pere  homines  vitare  cupere^  cum  nuUa  ratione  possini 
mortem  vitare.  Porphyrio  ad  vs.  i3,  Praesentia  pericu^ 
U  maf^ere  wtare  eupimuSy  eum  nuUa  ratione  marUm 
effugere  possimus. 

'  16.*  fruetra  per  autumnos.  Autumnale  tem- 
pus  notum  est  omnibus  infirmius  esse  et  morbo  ab- 
undare  prae  omnibus  temporibus  anni«  Dicit  ergo» 
quod  frustra  quaerimus  medicina  vitare  autumnales 
mOrboscum  moriendum  sit. 

18> 


Digitized  by  VjO.OQI€ 


fti   OODICaE  LKIDKNSI.  14$ 

i8*.  Danm.  Danaut  et  Aegyplug  duo  reget  fue* 
hint ,  quorum  unus  habuit  L  filios,  alter  vero  toti* 
dem  filias,  qui  sibi  io  connubii  copulam  devene- 
iruxiJU  $ed  quia  unaquaeque  illarum  yirum  propriiim 
inlerfecit »  teJientur  «pud  Infejros  cum  patre  suo  Da« 
nao*  Et  q^ia  in  hoc  magnum  Bcelus  patrayeruAl , 
genu»  illoruffl  infeme  dicitur. 

Ifanat  genus  infame.  Famosum  a  facti  criraine* 
Filiae  ejus  una  nocte  jussu  patris  occiderunt  mari- 
to8 ,  unde  nrais  fractis  aquam  hauriunt  apud  Infe- 
ros  indefessae* 

Acro:  genui  infame»  Famoeum  a  fucH  aHmine» 
Danai  enim  fiiiae  una  nocte  justu  pairh  oeaderunt  ma^ 
mM.  Umtk  FirgiL  X  Ken^  X»  497- 1  «  Vna  tub  uocte 
jugaii  Caesa  manus  juvenum* "  Unde  pro  ulUone  eom^ 
missi  cnimims  apud  Infsroi  urnis  frfictis  aguam  indtffssati 
perhibentur  haurire. 

20^*  Sisjipius.  Iste  est  Sisyphus  Graecus,  qui 
6b  enormitateni  sceleris  sui  reUgatus  habetur  ad  ro- 

tam  apud  tnferos  „    ' » long.  lab.  •  •  •  • 

Quod  autem  dicit  damnaius  laboris.,  genHiTO« 
fi^rate  protulit,  sicut  et  dicitur  damnaius  eapHi^ 
Vel  moriiSm 

t  Uterae  yettislate  exesae  bic  supplendae  sunt  ex  Cod. 

Voss  ibiquc  longp  labore  cruciatur. 

Sisyphus,  Iste  saxum  contra  verticem  montis 
tolvit  9  quo  semper  relapso ,  finem  numquam '  me- 
relur  laboris,  eo.  quod  ille  confessus  est  secretum 
Jovis,  Asopi  quaerentis  filiam,  quamstupravit  Tupi- 
ter  furtikn* 

Acro:  damnaius  laboris  'dixil  ut  dainiiatns  liipitiil 
vei  injuriarum.    Maec  autem  manere  poena  apud  infsrOg 

Si^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


\U         SPEGIMEN  SCHOLIORUM  HSl 

SUj^fham  dieUuTf  ut  saxkm  contm  month  vertkem  M»i« 
wit  f  quo  semper  relapso  finem  mtmqwun  meretur  labo^ 
rU;  de  quo  VirgU.  [Aen.  VI.  616.I  ti  Saxum  ingenS 
volvunt  aUi**  Pro  hoc  (amen  fiagitiOf  iaU  pdena  pcrati* 
sus  est,  quia  Atginam  Asopi  fiUam  Jupit£r  adamavU , 
eamque  custodiae  patrisfurtim  surripuU  et  faetum  Sis^^ 
pho  confsssus  estf  ille  humana  ievitate  •  •  •  gaaerenti  eam 
patri  prodidit:  hinc  taU  apud  InferOs  poena  damnattis 
est.  In  lacana  inseranlur  ?erba  cum  taeere  noH  posset 
ez  Gomment.  Gruquii. 

23.  praeter  inviSas  cupressos»  Quia  cupressi 
funeribus  adhibebantur  et  rogis  mortuonim,  bene 
dicit  cupre8808  sequi  dominum  ad  mortem:  invisa^ 
autem,  propter  mortem.  1  ■     . 

Porphvrio  :   Invisas  inquU ,  quia  fimerihm  cupresmis 
adhibetur, 

24,  vita  (sic)  brevem*  Vita  breyem  dicit  pro 
brevis  vitae;  et  est  antiqua  figura. 

Porpliyrio :   brevem  dominum,    Jd  est  br&ns  vitac 

^  25.  absumet  heres.  Haec  cum  inTectione  di« 
cuntiirt  corripienti  eum  quod  ad  nimiam  parsimo- 
niam  se.c^pstKmgat»  serTans  quod  .heres  prodij^s 
sit  abusurus.  (sic) 

Porpl^yrio:    Haec  cum  invectione   dicnntitr  corHpiemti 

eum,  quod  ad  nimiam  parsimoniam  se  constringat^  ad-' 

servans  quod  heres  prodige  sit  absumturus. 

.  *  digmor.  i.  e.  Humanior. 

*  ^ervata^    Ab  avaro»  per  muttos  annos. 

mero  tinguel  pavimentum.    EfiTusurum  eum  ?ina 

sigmficat  passim  et  abunde  expensurum,  quae  hic 

ayarusmagnopere seryaverat,  non  quod  pavimentum 

doniu8  yino  respergat;  quod  est  dicere :   0  avare, 

vi- 


Digitized  by  VjOOQIC 


•'    i    rit  CODtCE  LEnHSIIBL  I4B 

iriiiilth;  <tadd'  lu  tnfccNrattiet  flob  niultiptteed.seras 
Irecoadisti,  neque  tu  bibeiMi,  neque  aliis  largiena, 
TMta  tuiis  hunMuiidr  laFgiarinie  illud  expeBdet^ 

PorfAyti^:  Mffusytum ewn pu$9Umvimt^fieaA$itmm 
hie  magiutpen  senHmnU  nclusa* 

superbo.  Hypallage,  pro  ipse  superbus. 

'  hmtoi^^ptrbo.  Pro  ipse  sqp^rhus*  HypaiU^ge  figura, 

28.*  poniijicum  potiore  coehie,    M^Iiore  iMo  ti^ 
no,  quod  solet  in  sacrifieiia  Pontifieum  offerrL 

S.    15. 

Schoiiaeta    Vossiaiiua 

sive 

Leidensia  Secundaft» 

Ex  SchoUasta  Vossianai  .q>ecimiiiis  causa,  publi- 
isabo  -scholia  quae  leguutur  ad  ckmnen  Vl  et  VII 
Libri  secundi.  Apparebit  inde,  ut  dixf ,  hOhc  ple- 
raque  sua  ex  Porphyrionis  commentario  descripsis* 
ae,  adeoque  ^ion  mereri  qui  pro  peculjari  interpre- 
te  faabeatur. 

ad  Carm.  IL  6.  l.  Sepiimt\  Gadee  adttufe  tiM* 
cum.  Uac  ode  Septimium,  equitem  Koai^^m^ 
«onunilitonem  suum ,  alloquitur,  affirmans  gratiisi- 
ma  sibi  easie  loca  Tiburis  ef^  Tarenti ,  ubi  patrinio- 
nium  i.  e.  hereditatem  habebat. 

Porphyrioi   Hac  odn  Septimium,  eqmtem  Hjomanwn^ 

commiUtonem  suum,  aiioquitur,  qua  tesiaiur  graOssima 
' '  sik  ioca  esse  Tibuiis  et  Turenii, 

Hut.  Cr,  ScJk.  Lat.  IIL  K  Ga* 


Digitized  by  VjOOQIC 


148        SPBCDmEII  SCBOLIQ&trH  VSSh 

^  {kuies^  trooalur  v^V^  mmmk  Bffidim  Bt^ 
«|)«iiiae,  remotfiai.  lonjpe  a  B.dBia« 

'<'  0dUure4    Qui  nireum,  inquil»  aiiitiinia  6MB 
€strettiaii  q|ioiq[iie  finiM  lerraram  et  peficula  quae- 
que  maris  mecum  paflBuru»,  aoniieitiae  oai»a. 
Idem  icibolioii  legtM  iii  God.  Ldrtettai  Pri|Bo» 

2.  Cantairum.  Gens  Galfiae ,  qoae  Mcdum  Ko^ 
Jmwi$  siabdiXB.  fueraf . 

PjDfpbjnrio :  Jlpparet  Camabro$t  qwte  ett  geiu  GaiUmi, 
iUo  adhuc  tempore  imhmitos  fidsse ,  cam  dieit  CoKtabrum 
indoctum  jaga  /erre  nostrtu 

^  indoctum.   \.  e.  Nolentem. 

*  nosira.   u  e*    Romaiuu 

3.*  barbarae  Syrtes.  £l  aditure  medmi  locir 
periculosa. 

Maurcu    Pto  Afrieasa;   quia  lam  Aftiea  qaam 
Mauritania  Libya  dicifur  eo  (juod  confiKies  aiiiU 
P^rphyrio  s  Maura  hic  prO  Afnca  mtAm^  didtur^  sd^ 

Mcat,  quod  iam  Afliea  quam  Mnuritamia  gtmsraliter  Li^ 

hya,  dieitun 

S.  TlBur,  Tibur,  oppidum  a  fribus  fhitrSnia  conh 
ditum ,  a  Tiburto ,  Gatillo ,  Cora ,  quos  conital  Ai^ 
giTOS  fuisse.  Virgilius :  9  Catillusque  acerque  Co^ 
ras,  Argiya  juTentus.'* 

Porpbyrio?  Supra  [ad  Carm*  h  7«  fS-1  ostendima»  3V* 
'  kur  vppidam  a  tHbus  frairibtts  ooadHum  asse  Tibrn^, 
.  ,.fitffCaZ9»  Cttr*;  9im  genue  Jjigieos  ^sse,  etiam  VirgiUas 

testis  esi ,  qut  ait :  [  Aen.  YIL  679.]   «  Cati/lusgae,  aeer^ 

gue  Coras  ,  Argira  jwfentus»*' 

*  fMifum.  i.  e.  CoUocatum» 

7.  sU  modue.    Finis  labormii.    0|>tal  poal  labo- 

res 


Digitized  by  VjOOQIC 


n  COOiGE  VOflSUHO.  147 

Tcs  inarif  et  namm  el  mflHia»,  ^ieliqiia  Myrtf  Ti* 
bum  aecwum. 

Pofphjrios  Madum  nune  pro  fiae  dutH»    Opf^Jt'  mg9 

$ibi  pOMt  ioBorem   maris  ei  yiarum  <Uqm  miiiiUiMf  in 

reiiqua  aeUUe  Tiburis  secessum* 

0^«  Parau  frokihent  inijuae.  Hoc  esl,  iniqiia 
lala. 

10.  dulcB  pelUtis  wibu9  Galaeei  Jlutmen.  FltiF 
men  Tareatinorum ,  quonim  otcs  pellibiis  leguiitui;^ 
Yel  cerle  pettHis  id  esl  Tillosis. 

Porphyrio:  Gaiaesius  Jiuvius  est  Tareniinamn. 
Feilitas  auiem  aves  dixit^  guod  Tarentinea  oves  peBh 
iusiegwUur.  De  /ertUitate  autem  et  amoemtate  Taten^ 
tim  agfi  ei  Firgiiius  in  Gwg  quarto  [  laG.)  sfgmficat^ 
ei  sic  Tit»ius  aUs  m  TarenUmman  kortorum  qui  geria 
odaremr  aan  veHet  Uiteiiigi^  Jlorum.  Qais  sit  Titarilif  , 
Saete  weaaa»  Id«m  nonea  Iq^tnr  ipiid  Gommevt  &a- 
quiL  FortMsa  corraptum  est  pro  Titinins,  Bt  TitiaB 
t,  Titiniiiit  muUa  ihigmeiita  Mrranuil »  ciim  alii  GnmH 
jnatlci ,  tum  Nonius  Marcellus.  ^ 

11.  regnaia.    Participium  aiiie  ?eri>i  origine^ 
Acro  t  regnnta*  Partidpium  est  sina  verH  mhsian^ 

tia,  ut  TirgjO.  (AeiLllL  i4.]    «  Aeri  qaaadam  regaaia 
hycaagfir 

*  Ldoonu  ProLacoaensl.  Ipsa  ctftelLacedaemonia* 
Idsm  scholion  laaitQr  ia  Leidmsi  Piimo. 

12.  Phalanio.  Phalantus,  Lacedaemomus  ^  tfia 
nuctore  L  e.  Phalanlo,  el  principe  Sparlani  TaMi<*i 
lum  condiderunU 

PorphyriQ  t  Phdbaitu$Jdieedaaatoaia$  fldit  qao  i 
€t  prineipe  Pmikamaa  Spariam  Tamnim 


Digitized  by  VjOOQIC 


141       spBenMii  sffioydaiTM  was. 

hcni  pra^ier  ommes.    SuppU  aDgnioff  Ichwiuiim 

*  14  *angUlu9.    t^arentum  tcI  libur. 
^ffymeiio.    Mom  Atticae,   abundani    meffc  ptt- 
ro.    El   est   aensui:   Tale  ibi  mel  nasciturt  q?*od 
^ib  Attico  n6n  vinVialur.. 

16.  deceduni.  Quari  non  ccdunl ,  per  anliplirtiaa 
dictum',  L  c.  non'pIu«  valcnl  illa  mchai  quain  no- 
Mttiin  qiioJ  in  libur  nascitun 

Porphyriot   uhi  non  Hymetto  mella  deeeiu^t. 

'^ffymettasmoMi^e^  AtficOe^  uhi  optrmum  Imei  maediur. 

'  'Dece^uiit  ergo  ;  e  etmttario  eedant ;  compoeiimm  pro 

*8fynpUcr ,'''id  esl,  tedvinx.    Sensus  autiem  etii    Vhi  md 

•  ^nascitur  ^uod  Attico  non  wncaiur. 

"]6.JwMnyi.    Ba«ca  pro  oliva  po«4U 

'.  rena/po*    Mona   Apuliae,  puriadmi  oki  abun- 

dans.    Dicit  ergo  in  Tarcnlino  agro  talc  oleum  aa- 

•ti,  tpttie  nt  Vcnafiiim,   quod  cHam  conlcndat 

dignitate  mii  cum  viridi  oUva,  quae  naacitur  in  Ve- 

nafro  mmrte  Italiac. 

-V    Poi^bjfHo:    viridtque   cerfaf  haeem  Tenafro. 

i^Om^  figvra  dietwn  est  ^   ilH   »rtat     Baeca   autem 

pro  oUva  dixii ;  videiur  ergo  significare  Tareuiiuo  agro 
.)!fi^:?^  Wpl,  ^Wflto  su  Vemrfrum.  , 

17.*  ver  uU  Ungum.  In  Taiwto  porpotua  tein- 
pe^cs  e?t  aeris.      . 

»  brumM.  Hiemea. 
^<4«fr*.   JLoc]u#,x  C^m:**'*^  Tarcntumt    fcrtilia   vini 
boiii«.'x'  ..'*.. 

Porpbjrio:  Aulonjocm  est  ccnira  Tareutinatn  isv^- 
nem  ^Jerax  IfOni  vini. 

20. 


Digitized  by  VjOOQIC 


-tfc  coiiia';potsK«oi:;';-i'''.      lor 

aoii  eat  ibi  deterius  Tiitum  quam  in  Ea)ietiio;^.!Ub» 
wlcitieitim{4aiitulii.:ii|fe»loiw)  .  ..^  ......•*    ^ 

Porphyrio:  lAW^e f/ '^ro  no2  {nvidet*/^fii^ '^^/7/<^^ 
TRifi  fit  ihifdeieHus^irimim  '^umtin^Fkktild  agroj'  thJ 
mdat  wmim  imOiqu  ^-it^fhtimf"  esi:  '  l  '» 

21.»  ie.   0  Septimi.  :  '';  ^ 

*  iocus.     Scilicet  posfutdt.    ^    *       *  ^^ 
23.  debiia.    Familiari ,  utpote^t^ro'  i(mico  spargee 

meum  rogum*  '*'-'         .'«^«:«..  \jt 

'-^sp^g^oe  ^ku>rima  favia€m\   Blegaater  Septialium 

^hi  4Mperijtil?m  opt«,Tit»  i,  e.  sefielier  me,  Septio^it 

Wia  iMifmj^ ,  ^       ::.:....'•'.     .......•;  r;;;.;^.b 

Aoro:  Eieganter  se  eum  Septimio  in  hwf^Sxf^  afttflf^ 

.  viyere  et  e^^kahere  ft^rs^m^  ^unctoqji^  sibijusta 
persoh^ere.  ,  .         '  ^       /  ' 

w  Ai^ *nW»»  aMi»oC  *Legkup«el  voRAnfi^AlWf''''') 

<  -li^piilM^^'^1.  «l|a]^u»^t^oiifem^«^  H^.\I. 

-  e9.«n'4k  ii:  I».'  '"^''.  ••     •  ■'■       •  '  -^i 

^4,I|Qi9pUiiu9i  (t«ic.)>«>4a]em  AQrJbi|.,/quo  gratula- 
Ittff  Mi  ^od^i  rcttlAftuiuA  ^\i^  palriaftii  '^^teslalur 
eoiitaililoiieik'  «Ai^  Mitee  «(l-cfttti^  ^Mfti^' llliHitif.  ^< 

gutt gratidaitar  ii\  guodr!^urutiis  sU  in pi^riamet\u^a^ 
Uar  tommilitonem  sibi  fuifse  if^  casiris  TkT.  Bruii.  '" * 

•  iempus  in  ulHmum.    Paene  uaoue  ad  qioftem. 
%*  (tetfucie.    Vocativus.    Id  est,   qui  deductua 

ea 


Digitized  by  VjOOQIC 


SPECBBH  aGK>BHmini  «88. 


QtqQe^jft  •MttuDnB  «B%ai  iMm  BiUliis 
aiHtiam  cgift.    ... 

*  Bruio  milUiae  duce^  bk  pfoe^^  ^dmI  mdbun 
«It  apud  Philqipos»  civitat^m  JKa^^oniae ,  4e  qno 
Uoratiiis,.  projee^  ^pc^nmila  auat  iw^»  ^^  V^ 
el  Pompiliiif  primiim«.tad-  lamaii 
esl  in  proeliimu 
8»  quuf.  .  Scilicet  jD^», 
Cptament*  Cr«  il^^*^   S^ppf^  deuv 

redanavii.    Reddidit, 
ikaot  rtdQnm^iu    H^iMit^  rmHmfBtMt  m  i 

^uSritem.  Gitrem  Romammu  ITota  n&gulariter 
dictum  Quiriiem «  cum ,  Donato  tette ,  phiraliler  pro- 
fbhitar  ut  manes.  ' 

'  Aero'?  )(^K(rireiii.  BoMamum  ffotandn^H  f«flM»,  ^wn? 
jfaigiilflWi  mMMnuii  poaui,  eum  fhuraU  mm^aro  JScatur^ 
Comuml^  Cth  quiritem^  <kvem  Bememum  Meumikmi 
Qjimnmm  smguUiHim  pf^^um,t  cum  plunUiter  ftmfar  Ker 
l^r^  Jii^  .Mnrpaftifi  QuirilM p  t$ste  Oeueiepeiemt  aum 
pas.  DonativerbftsuUinfidiCSaixp,  l9(l.fi^MaMyMr 
l^iimlM ,,- ii<^^  manet,  Quirila^*  ad .fnpin . lonm i8wg»«a 
in  ComnienU  ad  Donata  £dtt  Sec  p.f%iSt.  uJtem  Qui«? 
rites  d«c£r  juniieiv  tanttimpiuralig^sei  legieme  epmd  Ka- 
miJMiii  buoc  Quiritem.  Vetus  nomiuetiimi  liic  <^ttirisi 
iitamlUte  JKMliiiif   Qui  leQuiriiM^^i^tf  ' 

mit  «nft  hJcOnirllai  M»  ^UeU  AtfnMifi'.  SiMMlla  fii 
terilMoitetaPeni^adJtfi  ¥.«»..  a;tl^^ 
Hoe  inlerim  e  Laridf  wdmyu  quiHtemjiupAm 
faepius  a  po^tb  esse  uiurpalum.  KzeiDplia  a  FiamUino 
allatis  adJo.  Oridiuip  ibnor.UL  14  ^.  m  Ignotu  memtrie 
eorpue  jumciuiu  QturiiiS* 

*A.*  liato.    Ilomano. 


Digitized  by  VjOOQIC 


!>•  WQifWwcln    9mCpB    WmM    Hi^rO  J^^9gt»    ■■  Frf^l% 

4m8i«    8{giafic)it  ae  «  sttia  -hOM  saepe  «jiullit^ 
Porpbyrio:  fregi  diem,    Videlur  fftow  <pmd,mt 

'  7:^  «ord*alM#  nH^miw  ea/riU^B.    Kelft  figiarai 
6.  maloBat&if^."  TXotnen  uiiguetith  * 

Acro':  matohafhrum  genus  uaffiOUi  efL 

9.  Phitippo: .  Oppi4um  Ifacedoniae ,  ubi  Qni- 
#U8  periit,  ^  *  , 

Porphyrio:  PMlippi  &i  oppidum  ii^  Macedonia  >  ubi 
Bruitts  peHU* 

^  eelerom  fugam*   S£ih'oet  mc^  et  tuauu' 
parmula.    Breve  icutunu  ' 
AcfOt  parmmld  L  «.  Seuioi  t 

II.  oiiiMMet,  Terribiles  qui  Tirtute  se  jactabajit. 
Porphyrb:  minaees.    Qua  viriute  se  Cassius  etBru- 
ius  praeeipue  iaetabant 

12«  iurpe  eolum.  Croore  foedatuak  Potest  e»e 
l^oiiieii  ejt  adfodbiuQu 

Porphjnrio:  Turpe  solum^  aui  cruore /oedatum ^ ui f 
l  YirgiL  Aot.  11.  5o9  ]  c  ifanguine  /bedantem  quos  ipsa 
sacraverat  ignes.^  aut  -nomen  est  toco  adverbU  posMuM  ui 
sitf  Turpa  eoium  tetigere^  pro  M»pit^  tetigere. 

*  sohtfi^  iefigero  menio.  i.  e.  Oppetieruiit » 'qiiod 
efel  proprie  mori«|lnni ,  ut  lemun  imIIo  u-^  qtfi 
petanU'  '^    ' 

*  menJo.    Legitur  ct  memenio. 

13.  me  per  hosies  Mercuriue  celer.  Saepe 
oalendit  HoratiuB  «e  in  partibus  militasse  M.  ^ruti : 
jucunde  aulem  «ublatum  se  a  Kercurio  dicil  de  iUa 

cac- 


Digitized  by  VjOOQIC 


tm      sPK«iiiff.aQBoi«Nm^Mss. 


.fiigMi^AgiiifieaU  «     .^* 

*  Pdtpijyito :  *  4mipe  odendir  Bbmffo»'  m  fii  BruS  jmr* 
Mfm$  fmliinm*  Jmumdt  maUm  a  Mcrcuno  suhbttmm  de 
iH^ym^  46Bit^  eifp$tm%^^Um€t  nfmti  fi^-ffmdvm  u 
iMde  /ugisu.  F£r,  ceiepi|i  crffk  Mercuriiwii  ^seieniiffem 
fugae  t  per  id  ifuod  ait  denso  etift  iaUd^ras  ipsius  fugae 
imidligi  9ult^ 

14  paveniem»    A  mulliludine  armaldram. 
Comnient.  Cr.  paventem^  Oh  mtdiitudinem  anmmaiL 

16.*  ie.    0  Pompili.  '\ 

te  r^rs,^s  in  b^llun^  ^negonce  8igi|ificat  Pq)ai- 
pilium  po8t  fugam  illam  impetu  guodam  mentis  pe- 
lisae  rursum  partes  Bruti  in  proejium»  ^ 

forphyrio:   AlfegoricSs  signat  Pqmpejum  poet  fugem 
'  ^ittain  impetu  quoitnk  mauis  -pilkke  'rursmm  partes'JiiUL, 

16.*  uni/iu    tmpetiis  animv 
fr^ite  (ulii  aeeiuoats.  i.  e.   Eadem  commoUpne 
animil 

17.  pbli^aianu    Repromissdib,  deVotam.'/     '    ' 
'Pprphyrio  s  obligaiam,    Pronussam,  de  ^^itasn^ 

*  ehspem.    Sacrificiunu 

10.*  lauro.  Launis  seoundae  et  qnartae  deeli- 
nationis  habetiur «  aiout  et  pinii^^  teate  'pnu 

K  Hoc  iiginb  4PgiMficMuj:  IVisGiaDut,  9fiad  gfieiA.  i^  ipsofB-i 
quod  ScholiasU  docet,  legilur  L.  ¥•  p.  653.  In  us  «unv-: 
pia  seeundae  vel  quar^e  declinatumis  ^  si  sint  a^iorum 
non^ina ,  feminina  sunt  —  c^pressus ,  fftyrtus ,  laums  »  cor- 
nusy  quercus  cet.  Tum  L  VL  p.  717.  Pendnina  ejusdem 
iemnnadonis  cerrepiae'^  si  siut  arboram  ndmina^  seeum^ 
dae  erunt  deehmtiionis  oet.   Excipismiur  qucpcus ,  lawuSf 


DigitizedbyVjOOQlC  ' 


^WTGOMCB  WSnOIO.  1S8 


20.*  parce.   Parcas*  * 

♦  cadis  ttjn'  deatinaiis.    Ad  bib^ndum.  ,     ^  ^ 

.   21.  oUivit^s^.    ObKnoo^  cuiianjm  faciwle:  Ti« 

nuBi  eowi  ohlkioao»  h— MneijigeddiL  ^ 

Porphyrioff  ohiivioso  Xassico»-  Wtassico^ id M 9^- 

no  Q^liinoneg  carama  ae  sottieiUi^nnm  faeiea^  ^  af» 

fsrenie* 

*  Massico*    A  Haaiico  moiite  yiiiiim  0|ytiipi|B. 

.  ,SS^^MQru;t.    Foli^  8i|nt  colocaciofvm ,  ad*qiio« 

rum  rimilitudiaem  yasa  facta  sic  Yocantur.  ^ 

...f^«^Amor  CfAaniar, pfiSiifrie  sofU  faUa  e^oemtfwa^ 

in  quorum  sinUUtudinem  pocula  facia  ^od^nf^nifitjif^fm' 

p^llantur», 

galive  posuit,  sed  cum  quodam  hortamento.  (lcl^g 

Tiridjj  yel^Woi.quia  ia  aquia  ^^^^^F*,  /f^rfpe^ 

rare,  valde  prfipvare,.,.  ..     •,    .  ,-  ..v.  j  [  /,  .^.^.^, 

Porphyrio:  quis,  Interrogatii^e  cum  quodam  horiamen* 

(^  Aicitar.  ,  Vdo  tHdan  a^iO:  pro  Mridi  i  9$/,  .quoA  in 

,aqua  ^nfmcifur.  Pfprop^rare^  aafem  raidp  properare 

stjgnat. 

^   ^ufm  .  Venus   arfxiirum  dieei  MetuUm .,  lox 

choator^o:!  bibendi ,   quod  Cjraece  d^cilur  APfTH^ 

HOISI^.    ^am  inchoatioiiem  conTifionim  talonini 

jactu  sortiri  solebant*  Yenerius  enim  jactiii  in  talif 

pimroum  nuiperum  babet ,  id  eat  XXX«  ^    , , 

Porphyrio:  Arbitrum  bibendU  *AfixpFoalfifau  JnclkoatiO'^ 

pem  Pibendi  in  convmo  talorwn  jactu  sortiri   solebani, 

Vtnerius  a^tem  jactus  in  talis  sfimmum  nwnerum  habet , 

fi  GSt,  tricenarium,  Qui  hunc  Codicem  scripstt » hochabel 

cun^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


iH     GAP  san^  VR  AiniQ.  iiitsrpr. 


Indicio  sit  scholioii  «d  Art  Poet  49.  IiDiciit  iiOKAtaA» 
ftB  AicivTiBvi.  Jtfire  <iM:/<.'  inHicia  enifn  animi  verba 
surU  ;  iDdiciis  ergo  recentibus  «  r£u2(  uwentione  verborum  , 
guia  itutcia  rerum  verda  swU  secundum  philosophos  quL 
mkni  «£*  A£«  «xqN  TGfl  mritiTON  EI!I#  AlTeK  AO» 
TON,  QuM  mfaii€z'A«aMii^aBMduMi»-£aBrT 
XPH  TUK  XPOHaN  EAAl  TON  AOTQV. 

26.*  tftVre^    "Qufs^rior  mciptet  Inbere,  ut  9!i» 
precatu  amplius  bibatur. 

ST*.  haecha&or»    ItEsanlam. 

Edcttdsi    Tbracei,   quea  8<ltot  ebrielai  forfioret 
Ciccre* 

Vorplrfrfti»  JSriMil  'I^lMwca miir»  i/m»  aote  «fcirtM 


98.  «fifie»  imlt  furef  M  amtto.  If im  aolaiii 
bibere  tolo «  aed  etiam  miht  fureee  ddlBClat  iceeplQ 
Ainico. 

Porpbyriot  ^m^piiaokm  wHmm»  mUm^  m  sii^ 
\fiuwraJUb$  miU  aa  rveiflai 


Qtme  e  aiBgulk  CodieSras  «pecimiiii^  caun  publiit 
cavimua,  aatia  probailt»  Scbolia  iata  inedita  noa 
ease  ea  quorum  conaarciBatorea  mereantur  pro  pe« 
culiaribus  Horatii  interpretibua  haberi :  (juod  adbup 
quidem  tulgaTi8  0pini<ycredidit«ExcoIIatiokLe9  quam 
haec  inter  et  editorum  Schcliastarum  laborem  inati* 
luimua/tidere  ficet,  haec  Scholia  maximam  partem 
ex  Acrone  et  Poiphyrione  ease  excerpta,  admixtfa 
passhn  faiciniis  partim  aKunde  desumtis,  partim  ex 
Epitomatorum  ingenio  depromptis.  Et,  quum  olim, 
de  Yirgilii  inteipretibus  disserenst  didicerim  quid 

de 


Digitized  by  VjOOQIC 


KovjLTih  "       0    m. 


m^f  fli'vermifiiteor>  Ulen  omMio.,  ^fudem  muio 
eicUiiB  comproblml»-  iKMKim  Scholiaitanim  bciam 
fore  Ari«welmn: pijaafumDBimguloiilm^ 
img— ii.!dechmBie»<t«Bfimim>    Hon  «ne  oanaaig»^. 
tur,  ei  modo  non  uX  audadus  de  aoriplie#*qMM  mmi- 
vidimua,  judicare»  aimilem  omiiiiio  auspicor  foro 
pleronimque,  qui  apuct  ext«^08  aanrari  narranturg 
aneditorum  Scholiaalarum  laborem;  de  quo  equi- 
dem  caSrebo  ne  '  liiittiAtt   «ktfp^oiatiOBeaa  ^  fbYeanu 
8ed,  plerorumque,  inquamv  npn  omniumt   certo 
enim  acimus  reperiri  aubinde  in  Bibliothecia  Scholia 
ineditav  4[um»  u^Kiie  ab^ifdj]^  plani»:  diyi^  ^  f^^ 
eftoribus  auia  pkniarimo  jure  inler  peculiavpa  Hpra*. 
aii  SphoUaataa  iQCum  mdioeias.^Iea  jilii  alioa- 
fofliuae  deprebe»dMl;.iiulv  adhueqij^dem  j^riqa  fnr: 
tum  iiuiolueniiitt  nempe  Bartbiamia  Tertiiia^  Saa*. 
galleMia  at  Thefeatftianutf  de  quibM  wiic  ad  c^Ir. 


PiiuB  iaflaen  dicam^  qood  mQnendmn  cfnaep  4a: 
iatotum  laboMt  quM  immefilo  pio  peopiliarilwia 
SchoKaalia  hahitoa  eaae  diu.  Eroat  enim  t  aiput! 
cSMOrt  qui  arbitraturi  aint  libmioa,  qui  haee 
SehoKa  atripaenint  ut  niuw^  in  KStia  legunlur >  htifi 
buim  inlegfiort  Aeaonia  el  Porphjrioiiia  apographaiL 
e|t  qui  adeo  Maaeant  edilM  Sd^Iiaiilanim  Gomnmi^ 
tafio»  aiqipleadoa.  eaK  omnthua  islia-  ttMfrtnfaiiiiihM 
quae  in  MStis  legautur  locupletiortai  'Quaiis  fuM» 
olaai-male  aeifadoa  Seivii  edilorea  ineessit.  Hoa  i|;i. 
tur  prabe  caiHoa  eaaa  >adiiio«ieOt  qiUimt  Jiiai;|feaiai 
auo  indulgere  abalineant,  non  dubium  ail  quiiijiip- 

ra- 


Digitized  by  VjOOQIC 


HW-      CAP.  Xm.    DK  AimQl  niTEIlPlL 


nlii  tOMBi^n  hnfii  liartelwnJloMthici* 
gtoUAIos  facH^ ,  eoraoiqn  CoQuiieliCkmM^sMi  m»* 
Mri  liicoDiiiiodo  oommacaktiiii  ttnft  qufim  VvgiUi' 
Sdioliailaa  malo  alimiigmw  laciwia  nrianyiwlfc  fti*^ 
lom  a  multia  auponorit  aaculi 


..      .aCJBOLUJSTA.  9ARlkiAiinS      , 

TKRTIIT8. 

•       .  ...     )         .      .        •  -1 

'Pe<^ulikris  iglhir^  ut  dixi,  8cho)iaM  Ikabendafl* 
esl  ift  cujus  Schofia  adArtem  Po^cam'Barthiu»' 
ik  Ailyeri  t.XUI/ b.29  |mbli<iatif  rdijtis  quipp^^ 
Fabok'  taAtopert'  diSerat  ab  'edilia  ficboliakii,  -ut  ,* 
qtfaii^ciAiittf  tiufitto  dtcere  httic  'Aei<Mb  *«ff«Porpfrf-^ 
rfdnis  o^m  ^ltotj'iidtt'  eo^oiftlMsVhbb  teiiieii  pr&^ 
certo  affirmare*  aoSeam;  %mMy*iie«lritnl  '8<!MAiM<^ 
0&lxtuientarrio8  usurpd^;  rtUlld^lttfiyti^-Mta^iiaaf^ 
«'«e^tUte  ha^'rc^Hl  m^vaMi/i^^^  ipse: 

Ait  ^e^pene  oheohtu  membfUHie  *Ak&  JpM/teae/ 
Qufllus'  terbis  aatti  quidem^  maaifesle  *d^lararnl;* 
SelioUaslae.  kbofom  «aoi^latiiu  |>alai8fe'i|uaili'Jnt 
AMiem  Po^licam:  hoc  taioen  teli^iir»  ulnlm  i«lae! 
maiDbraiiae  iohoiia  ia  IbCam'  Artan  Po£lioam  coii;«> 
liaiieiiatt  an  ^ero  ea  tanlumqoae  ab  Jpao  -pubb-f 
oala>aintli  id  atl  uique  ad  fs.'16«.  :  .:  i 
•  Koa  o|>eKae  prelium  fSBicturi  nobia  wkmur,  arhaeoi 
acbolia  cnm  interpoalis.Barthii  aoiioadfanMMiibat 

vqietifierpmii*.     .  

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


ad  AH;  Poet.  !•  Bnmmo  capiH.  VoMAflMidiiie 
ttlulieris. 

c^rvicem.  GQllum^  Eqiu  vero,  quia  ecpidrum  fqr- 
mf  c|Qr?ic|e  ^noIiiUtalur*  YicgiliuB:  '  illi  ardua  9er« 
TBEv  ,Amutitfiu|uefMpiil^'*  1    . 

I  Ge.  ill.  79» 

3»  «ffuAi/ife.    A  pluribus  animaHbus. 
Acro  I  undique*   Ex  diifersis  sdUcei  animaUBas^ ' 

fHrpiier.    Montftrose.    Nara  fonfia  requirit  paria» 
Virgilius:    »  <  optima  toryae  Forma  boiriSp  cui  tur» 
pe  capuL**       *  '  • 
I  Ge.  III.  5i. 

4.  sujfeme^    Supcrion[  parte. 
Acro :    supern  e«  Superiori  parte  id  ^  vuttu  «f  cer» 
^vice*. 

'5.  epectatum  ttdmisH»  Ad  spectandum  convo- 
cati.  Pictores  priusquam  tabulas  vehales  pOnerent, 
convocabant  amicos»  ut  eas  spectarent.  Uiide  et 
spectatusi  .eel  probatus,  perfectus.  Pingitur  autem 
tabula  in  figura,  mechonomi*  (sic) 

Bartbius :  Ita  expresse  scriptum  est  in  memhrams ,  nee 
dispUcet  compositio  licet  minus  usitaia,  —  Caeteruin^  nec 
de  vece  iUa ,  quam  modo  eruimus ,  praetereundum ,  ra- 
j  fpi^i  JSfiie  dfs  Neoptalemo  geteri  scriptore  quid  laiitare$ 
ex  eo  ff^pleraque  capita  hf^us  libelli  delibavit  Horatius. 
Porphyrio  :  «  In  quem  iibrum  congessit  praecepta  JVca« 
ptolemi  de  Arte  Poitica  ^  non  quidem  omnia,  sed  eminen" 
tissima''  ..Quae  Biflrlhius  de  Meoptolemo  .loiimuivit^  mihi 
quidem  parum  plaeeut  Vox  meeh^namum  in  Lexicis  non 
r^|)^tii^.  L0C11&  .igitur  ^detor  oorrupUu»  Fossis  Iflgere 
Fonitur  auiem  tabula  in  figura  maeniani.   Afaeiuaiimn 

cnimy 


Digitized  by  VjOOQIC 


m     CAP.Zm.   OB  ^urRQ.  IHTSm. 


,UltllC.Vea»  tt.VQvht,  «ft  tabnklpv ,  .OTe  <bipii 
extra  parietem  projectus  et  ad  perspictendum  aptos ,  its 
dktum  qtiod  formam  referat  Columnae  Maeniaef  i.  e.  oo« 
lumBae  ,  quam ;  ut  dooet  Porpliyffo  supra  p.  gS.  a  mIhs 
exctMat»  Bfaenius  sibi  ae^ifieannrat  ut  ^diatomm  In« 
dos ,  60  tempore  in  Foro 


6.  Pi9one$.  Filii  Piioltii,  qHMmi 
Uirum.    Potea« 
toMae.    Pioturae. 
7«.  persimtlemm    Yalde  rimilem. 
8.  n^  pee  nee  eofui  uni  reMaiur  /ormae^ 
Id  ert  ot  finis  sit  informis  capiti ,  id  eat  pmcipio* 
aec  caput  at  imifoime  pedic   temesata  c&im   esC 
haec  dietio,  um/orme. 

Barthins :  Haee  Ghssularua  caseus*  At  nemiai  duimm 
per  Tmesin  veUe  disjaneiam  esse  veeem  ah  Horatio,  Do* 
natus  in  Uhro  do  Tropis  [p.  1777.  ]  «  l^mesis  esi  Mims 
eampesUi  aui  simpiieis  ^Hrhi  seeiia,  una  dietione  vetjda^ 
riius  iaterjectis  ,  ut:  [  VirgiL  Ge.  lU.  3di.  ] 

Tmiis.ifyperhono  septem  sukjscu  triomL 
pro  Sei^temtriom.    Ett  [  Buiius  p.  t5i«  flen. ) 

.  ..  Saxo  eere  comminuUhrum. 
^l/ [Ennins  p.14^] 

Maeeyli  portanl  jwmneie  ad  litioea  tanae!' 

txempia  superstmi  non  pauca  in  prisas  po9tie  et  in  OW* 
stianis  agnoscit  Beda  iihro  de  Trapis  scr^turae» 

8L  pictoribue.    Objectio. 

tL  emmue.    Re^ssio  ad  oigectioMm* 

veniam.    Licentiam.    ' 

\%  eed  non.    Ita  ait :  Concedimus  pinjp  ct  aeri- 


Digitized  ^y  VjOOQIC 


fio&ATtt  .  m 

quae  ditcobaorent  natiini. 

19-  gefmn^niur.  Naluroli  eo»junctioao,  a  qua 
tamen  natura  abhorret. 

HgribM^  4wiVilioni  oamiiHB  trucul«nti«iimi  ti* 
fp^iu  Yirgiliiiti  9  *  &utiiluni  in  medio  non  agmir 
ne  regem  Yi^*''^  (irrupi|ieiitea|f  uttm^  induieo 
rit  urbi , )  Immanem  ▼eluti  pecora  inter  inertia  ti« 
grinu''  Et  duo  eztreiM  pOBuiti 
I  ketuVL  7»8* 

14  ineepHB  gravHus.  Poiiit  aeeimdum  ntium« 
acilioet  incongruam  digreanonom.  El  cauaiam  fitii 
Tidelicel  aliqifociemi  cum  iPoStae  gra?e  quid  ince* 
penmti  digredidntur  ad  aliquam  topograpfaiam  tel 
ad  afiud  quid,  non  protinuii  ad  materiam  quam 
prae  manibus  habent. 

magna  prttfeMMis.  *    ScHicet  EnfleregesiB.  * 

Bartbius:  Sie  lUe  blaUarius  non  nuUae  mmUs  Sxe» 
gctet.  At  monstrum  ittud  ,  quod  asieriscis  netavif  ^nal$ 
pmrit  t  Mnamhm  aUis  nkUmfuo;  sus/am»  iameu  tasti^ 
mouium  pel  eJcpetitienem  aUcejiu  Orummuiici  meUoris  no» 
taa  ddUescere^  Nodtim  in  Bchrpis  ({ttaesivit  Bnrthiiua  nec 
difficile  diTinattt  est  quid  Glossator  ▼oluerili  Volttit ,  n 
qnid  video »  docere  rd  magna  professis  ease  Appofilionem 
tsD  inc^tis  gravibus*  Appositio  atttem  a  SciholiaftiS|  xx\ 
a  Serr.  ad  Virgilianum  (Aen.  VJ.  y.)femrum  tecta^  «7- 
cws;  el  ab  Acrone  ad  Horatiannm  (Garm.  L  S.  %.)fr^ 
ttms  adeuaa^  iueida  sidera ;  itemm  ad  ( Carm*  L  3.  ao. ) 
'  infames  soppuios ,  Acroeeraunia ,  aiiisqtte  Toc^tar  *&re^ 
79«!$.  Qttam  vocem  in  llSto  Franekerano  modo  £ffexc» 
gesis  modo  Effexegis  scribi»  fttprayidimus  p.  194.  et  19& 

15«  jnsrpureue.  Pulcer,  conspicuiiSi  ut  Caeial 
fsamen  splendem 


Digitized  by  VjOOQIC 


IM)      CAP.  Xni.    DISAHtTQ.  HITERPK; 

.  itnm  ei  uUer.  lUut  tel  alteriaa  eollm.  Rctt 
qui  praeclarus  color  ett,  dicltttf  piirpureda. 

16.  fmnnui.  Qui  mai^  perllneal  ad  dedecus 
quam  ad  decua. 

ei  /Mfaeee  cuprteemini  iBteUtur  in  pictaitni 
ijtji  quaerit  a  naufrago  an  velit  arborieai  eusgnSKA 
addi  ad  naufragiuai  qudd  Sngete  debet* 

!•    17. 

SCHOLIASTA  SANGALLBSSIS. 

Peculiaris  item  interpretla  nomen  sibi  vindicat 
Scholiasta  Sangallenais ,  ab  Orellio  nuper  detectus: 
cujua  <iuippe  labor ,  quantum  ez  specimiiiibiis  ju« 
dicare  licet,  ab  editis  Scholiastis  plane  discedat: 
quamquam  dubium  videri  poterit  an  merito  antiquus 
Toceturt  cujus  aetaa  non  facile  Sec*  Xl  ycI  XIL 
praeceaat* 

-  At  yel  aie  tamen ,  ne  quidquam  omittamua  quod 
ad  nofltrum  argumentum  perlinere  ▼ideatmr,  operae 
pretium  ducimus  Orellii  notitiam  una  cum  flpecioii* 
nibufl  ab  eo  pubKcatis,  hoc  loco  integram  descri'* 
bere. 

Hic  igitur  in  Epist.  Crit.  ad  Hadvigium  p*  LIIL 

haec  tcribit:   »  /n  Cd.  Sangalienei  If.868.  mem^ 

branaeeo   Seculi  XII.  formae  oeiuplieaime^  iam 

minuits  ei  ex  parie  evanidie  Uierie  seripiOf  ui 

sine  microseopii  ope  vix  legt  possii^  inesi  Cem^ 

meniarius   nondum   ediius    tn    Soraiii  Eelogas 

Ofiines. 

Jfon 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATIL  m 

Ifon  9tne  tabdre  kaee  yuakacunjue  epeeimind 
neiiue  eurae  exeerpsi: 

ad  Senn«  L.  11«  3.  1.  liSVe  rare.  Haec  satira  folel 

Tocari  generalifl  reprehenrio ,  eo  quocl  Horatiut  bic 

non  unum  Titium  tantum,  ied  diyersa  yitia  reprehen* 

dere  intendat :  loquitur  tero  hic  aecundum  Stoicam 

aectamt  dicens  Tideiicet  quoalibetyitiosot,  insanos; 

quod  dicendo  Stoici,  licet  in  aliit  pluribut  indit» 

Grele  disputarent,  non  Yidentur  in  bac  parte  erra* 

le :  ti  Tero  aliquis  pro  Titiato  cerebro  judicatur  in* 

aiuaiut,  multo  plus  pro  Titiato  animo  intanut  ndetu^ 

Tooandufl.    Et  quia  in  hac  parte  doctrina  Stoici 

non  a  Teritate  diatidet,  hic  cum  eo  contentit;  te4 

quia  haec  doctrina  ad  Stoicnm  pertinetf  aon  ipt0 

Horatiut  in  persona  tua   bic    agit,   ted   Stoicum 

quendam  Damarippum  loquenlem  inducit:  qui  n* 

tiosos  insanire  per  ordinem  ostendit.    Ostendit  Tcro 

ia  primis  per  personam  Horatius  segnes  poStat  ei 

promittentet ,  ued  nihil  explente9,  insanire*    Pottea 

per  personam  Damasippi  ostenditur  ipse  Stoicus  in* 

taniis.    Et  hac  partim  ex  responsione  Horatii ,  par» 

tim  ex  Terbis  ipsius  Damasippi,  post  mercator  iif 

persona  ejusdem  Damadppi  osteaditur  insanus:  potl 

aTarut;   pott   nimit  largus;  post  alii  ritiosi  et  tic 

incipit  Damasipput  de  segni  po€ta :  Sie  raro  eeri^ 

Ue  id  est,  tegnis  et  cet. 

ad  Epist.L  18.  1*  St  bene  te  notn\  Nimit  a» 
tperot  reprehendit  per  Lollium ;  qui  LoUiut  duu 
caTcre  Tellet.  ne  ettet  tcI  rideretur  adulator,  cep» 
cidit  in  contrarium  Titium,  quod  numquam  allo- 
eutut  est  amicum  suum  nisi  aspere,  reprebendendo 
Jiiti.  Cr.  6ek.  Lat.  IMI.  L  etn 


Digitized  by  VjOOQIC 


les     CAP.  xiri.  DE  ATrriQ.  nfTKRPR* 

•«iMnn  ilMy  ^ae  nirflo  modo  essent  repfehendenda^ 
quum  tamen  in  pluribus  et  magnis  vitiis  ipse  impfi- 
citUs  esset/quae  ipse  post  notabit,  Et  sic  incipit: 
O  LoUi  hberrime :  hic  nota  totam  intentionem.  It 
le  enim  dicitur  nimis  liber,  qui  noii  hotret  etiam 
lorios  reprehendcre.  Si  ego  bene  novi  te,  quod 
'Corfelat;  tu  professus  te  amicum  alicujus,  metues 
praebere  non  tantum  adulatorem,  sed  etiam  spe* 
eiem,  id  est,  ^'militudinem  scurrantis^et  adulatoris, 
in  quo,  quasi  dicit,  bene  facis,  qmk  adulator  esl 
t^omparabilis  meretrici ;  verus  vero  amicus  mafro- 
nae:  quod  sic  dicit :  amicu^  di^^labit  infido  scurrae, 
'id  est  adulatori,  ut ,  id  cst,  sicut  erit  matrona 
dispar  in  ';quantitate  meretrici :  non  enim  tot  oscula 
et  {ot  brandimenta  dat  matrona,  quot  meretrix; 
a<que  etiam  in  illis  quae  facit  est  discolor  in  quati- 
tate:  quod  lasciviud  osculatur  et  magis  deliciose 
mcretrix  quam  matrona :  verum  matrona  plus  dili- 
git,  quam  meretrix:  licet  in  gestu  non  tantum  la* 
boret.  Ita  verus  amicus  non  tantum  laudat,  quam 
'adulator;  tamen  plus  amat,  quam  adulator. 

ff.    est  huic.    De  isto  vitio,  videlicet,  adulatione 
caves:  et  benefacis;  sed  est  quoddam  aliud  vitium 
diversum  huic  vitio  prope  majus  cet« 
'  36.'   pasciC  a.  h.   Id  est  auget  per  lucrunu 

€td  tmum*   Id  est  ad  ultimum  erit  Threx  i*  e.  ve- 
"nientes  de  Thracia  pauperes  ei-ant  Romae^  Cacien- 
tes  tiirpia  oiRcia ,  purgantes  cloacas ,  ut  Britones 
'Idfudiim  agunt. 

86.     Jui  ageL  i.  ^.  ducet  gaballum  olitoris  i.  e. 
iilius  raercatoris,  qur  feetentes  merces  affert,  aid- 

ut 


Digitized  by  VjOOQIC 


tir  meilc  ,  ilfteu,     El  C8l  a4>  oleo  ;    otes.  :«eto 
'/«ifi  «.«  fmru  ista  doeirina  \  haeo  subjungit  O- » 
rellius,  qnae  in  expticaitonB  et  Threcia  et  oiitorta 
M9e  proeWi^  probe  perspieie  ^   opiime  Madmffi^. 
tfriffinem  huju$ce  CommeniarU  vix  exeedere  ipsitie 
Codfhis  Uei^em ;  adeo  ui  scholas  eonitnere  vi^. 
deaiur  seoulo  Xt,  vel  XII.  in  ipso  S.  (Mli  mom. 
nMi&tio  a  pr^fesso^  alvfuo  poiHicae  arOs  haii'». 
ias :   indig^mi   cerie  ^    tfuae  a  quoquam  magno* 
cum  oculorum  deirimenioe  ien^hris  ^  quibus  Juiud. 
immeriio   nunc  obruiae  suni^  aliquando  proira^ 
haniur.     Vix  enim  insuni  in  iis  aniiquae  dociiri» 
nae  e  Schotia^iis    meUoribus  ,•  nunc  deperdiiis  / 
retiquiaem  •    - 

S-     »8- 

SGB0LIA8TA    THfiVBNOTIANUS 

LEIOENSIS  TERTIITS. 

Qualcm  originem  Orellius  mispicatur  fuine  Com« 
mentarii  nuper  a  te  reperti  in  Bibiiotheca  Sangallenr: 
fli,  similem  fere  orig^inem  esse  suspicor  Seholiomm » 
quae  scripta  8unt  in  margineCodicisLeidensis,  mem- 
branae  nitore  conspicui ,  sed  non  valde  antiqui ;  ( 1 )" 

quem 

(  I )  Geeliua  V.  Cl.  his  ipsis  erant ,  adeoque  paiilo  serins , 
diebus  ,  quihus  ea,  quae  de  de  aetate  buins  Codicis  a  me 
Scholiasta  Thevenotiano  dis-  consultus ,  pro  ea  qua  est  hu« 
serai  ^   ^is   describi  coepta    rnanitate  ,  respondens  slmut 

L  2  ad. 


Digitized  by  VjOOQIC 


iM     CiP.  iiii.  DE  sjraq.  interpr. 

quflui  &«  est  Codicem  TheTenolianum  l^ipeUefi  quaii^ 
doquidem  olim  Helcliisedeci  Theveneii  jir9|MK  luerit; 
po8l  CUJU8  morlem  trauaiit  in  Yoarianam ,  deinde  ia 
Leidensem  Bibiiothecam ,  in  cujus  Gatalogo  p»  3S8. 
A*  insignitur  JS\  6.  Quo  hunc  igitur  ab  aiiit  diitiii» 
guamus,  quos  in  Bibiiotheca  Leideiui  aenrari  diir* 
mua,  auctorem  Scholioram,  8cholia$tam  Iftava* 
nofiianuim  appdlare  lubet;  quun  ipsum  quidemau- 
cCoria  aomen,  quodnec  in  fronte  nee  ad  calccmli* 
bri  adaeriptum  eit,  ignoreiur* 

Incfpit  hicce  Codex  ab  Efuatolisi  tum  aeqoQntar 
Carmmai  Epodi,  Carmen  Seculare  et  Ara  Po$tica. 
Caret  igitur  Satiria.  Scholia  ad  Epistolas  admodum 
Bunt  denaa :  in  Odas  non  valde  frequentia :  in  Artem 
PoSticam  nulla*  Praeier  haec  vero  totua  Codex 
scatet  (ilossis  interlinearibus ,  Terbum  Terbo  eipli- 
cantibusi  de  quibtiSt  utpole  exigui  prdtii  laborei 
tacemus. 

Ut  autem  Scholift  suspicemur  fiiine  icbolaa  in 
uno  alteroTC  monasterio  Italiae,  a  professore  ali- 
qifO  poSticae  artb,  habitaS,  ipsum  suadet  ftfmGHa- 
tioitis  priacipium ,  quod  his  Terbis  eonlia^ur  :  jBiaiie 

er« 

•ddidit ,   cam    egregias    ali-  ne  typotfi«tarum  laborem  p«« 

f[uot  emeddationes ,  lum  opi*  nitus  ooalurl)6m,  mox  addaiii 

nionefh  suam,  a  mea  suspU  ubi  mea  noiitta  desterit.   E^ 

cionepaulodiscrepBntemy  de  jnsdem  vero   emeodationes , 

brigine    borum    bcboliorum.  stio  qnasqiie  looo ,  inter  sdi6* 

Quam  quum  operae  pretium  lia ,  itisereodas  curabo. 
duxerim  iiitegram  publiCal^e, 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATlL    "  IttS 

Mrgn  pnmMi  Episfiolam  EfA^attM^  n^hii.  Bujus^^ 
modi  enun  ^ohiftifti ,  aut  ^go  faltot ,  aut  jul>et 
noa*  ivpSnari ,  niRgiAtrum , '  prius  cum  discipuNa  de 
Argutnento  md  corifal^iaticiin,  hic  ton^ertisse  te  ad 
dietandum«"^Porro<in  eadem'  «motatione  haec  8e-< 
quuntur :  9xmiUtudinem  auiem  in  sequendbutf  au^ 
<fie/t>/*^bufl  Terbia  magister  auditores  suoa»  nou 
lectores ,  alloquitun 

Qttod-ai  tta  ait^  non  miram  ▼ideUtinr,  li  dixero« 
«uctorem  fuiase  hominem  Christianum*  Cojus  «et  in^ 
4lictD  est  bde  flcholiDn »  in  quo  Euangelium  Saroi 

cttaiur;        f  

nd  Epiat*  L  12«  7.  flBBBia  titis  bt^  vmTioA.  CW« 
exoehen  eei  fig%i^^f  W/<[Virgil«  Aen*  1« 
jBQ.  ]  »  £/  Jfanai  aique.immiiie  Aohil^ 
/e."  ei  in  SaUueii^  [  •  •  •]  *  Z^ou^m 
'•  aique  alia»  fera^i^  H  in  Saerie  [  Harc 
X¥L  7.  ]   »  Pieiie  diseipuke  ei  Peira:* 

'  Qualia  aulem  haec  Scholia  in  Codice  TheTeno- 
tiano  pro8tant»non  ipsa  manu  magistri  scripta  sunt, 
aed  a  diacipuio  quodam  Tidentur  calamo  ezcepta 
eaae*  Partim  hoc  suapicari  licet  e  lacunis »  quibus 
passim  scholia  laborant :  partim  e  Graecis  mendose 
scriptis :  partim  e  Titlis ,  quae  tam  manifesttim  est 
et  dictando  orta  esse,  quam,  quod  est  certissimu^. 
De  aingulis  indiciis  ^liquot  exempla  proferemus. 

1.    Lacunas  igitur  Tidebis  in  hisce  scholiis; 
ad  Epist  L  17.  1.     In  hac  Epistola  Horatlus  ii|« 
atruit  amicum  suum  ScaeTam  de  curiali  Tita:  hanp 

cou- 


Digitized  by  VjOOQIC 


m       CAP.  XIIL .:9%  AHTK^  INTE&PR. 

oonferen»  etMOb.  solit^rii^* .  Ku«mciutt.  taiaen  taucUtt 
iiiducen8,.auctQre9,.  Anstippum  euriaUs,  Diotgeneni 
solita^ia^^  Praee^pta/Tila^^^d  LoUiuin  SoMTa«D« 
equii^m  Romftnum ,:  an.  seetandi  sint  potiorei,  et 
laud^t  Arislippum  eoule'  •  •,  •  •  iqui  affc^eiftTit  om 
cegibus  Yivei*e«.      .       « 

I  Magistor  ,  qi^i  hoe  «cholioii  ez  Aorone  deaainek  ,  dW 
Gtaverit  Ari^ippwn  Cyrentucum^ 

ad  Garm.  I.  18*  8,  quis  non  te  poHus  B^toeke 
paterJ  Tibur,  tit  Gato  faeit  testimonivln ,  aCatfllo 
Arcade  praefeoto  claasia^  Euaadri*  Gatfflua  minit 
Ampfaiarai  filiusi  post  prodi^alem  patri»  apud  The* 

bas  interitum jussu  cum  omni  foetu  Ter  sa* 

eruib  roisit  Iresilib^o^itirltaliam  procrelivh  Ubur» 
tam,'A^oraeem'et  Catilium.  Qui«  deptdaia  ex  oppi» 
do  .Sivania  veteribns  bkanist  a  nomln^  fratris  Ti- 
burti^nhtu  ntaiimi  iirbeoiiToeaverunt* 

"Siiplile*O0e^'*«Wr'quae  refba,  fortawe  jfanctim  a  ma. 

gisljro   ptnniinMAta}    ^iscipulii»  qon  iotel|exerit.    Totum 

hoG  scholiOQ  sumtum  etX  ex  SoUni  Polyhist   c  VIIL  cujus 

rerb^  ref^eriapu^  tiolhu»ium  -in  Diairibe  Literaria  in  M» 

Porcii  Catonls  FrBgmenltt  ( TrajccL.  ad  Rh.  iSag  }  p.  S^. 

'  Bujus  awtem  tgregii  llbrf  menttonem  facienti ,  occaM  ttii- 

hi  <iii^tar  ftr!  qAod  stipra  p.  68  regieti)  mon^niii  mMftorem 

quo^l:  p  ai6  penpemiitnter  Catosis  FragfneDla  retokrit 

.  d*|0   JicU,   a  .Coii^iniuntatore  ^  Gruquii  mcu^rat;!:  utpote 

.  qu^mm  allerum  Cice:o  sibi  vimiicet .    ulterum  AvianuSy 

sivc  <|iiisquis  allus  auctor  Fabularum  quae   hujus  nomine 

feruLilur.  —  lo  superioribus ,  poSi  nomen  Eunndri^  Scho- 

liasta  adciere  debuerat  conditum  t$U    lu  sequentibus  pro 

misit  i(  gendum  missus ,  ut  habent  C-.jilt.  Solini. 

ad  Carm.  II.  17.  22  impio  Saturno.  Benefica 
Jovis  stella  eripuit  te  a  malefzca  SAtumi  et  me  Fau* 
nus  a  •  .  •  •   Lapsu  subtraxit  et  sumus  senrati  ut 

qui 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATU.  1|» 

qvgl^tub  u]|0  Hgaa  mU  aumu8^(«ib  um-otiaiD-nM^ 

.  Aseidit  vox  urborii  ,  cpiaa,  uno.ceMU  cum  Mqawtilm  . 
juaffenda  est. 

lo  a  Medis  Tocatur ,  ut  nonnailis  placet,  quod  eonnal 
liofua  ezorabilem  «giiifioat.  Yel  t  quod  veriu»'{>u« 
to,  Agyieus  Bublracta  Tocali  •!•  ez  Graeea  !di« 
pfathoogo  dicUur.  Nam  •  .:  •  splendorem  orietitis 
aolis  aigiuficat.  Unde  •  •  •'•  quasi  •  '•'•  •  spleil» 
diflus»  j  .....:    l..; 

•  fiz'Geelii  o^ifllone  Sdfolioita  scHb^re  v^lMtVstlt^aiiia^ 
yocaU  «u-  scilicet.indijpiithoiige  ou,  eUuiiin  osiketid^ai: 
lacQnas  hoc  modo  suppleadas  e;»se:  Nartk'  ^vji.fpUifdt^^ 
rem  orUnlis  solis  signijicat.  Undc  'kyi>tEpf,  quasi  Au» 
^ijei^j  splendidus.  ^  AYiBm  Glossapi  ad  h.T.  alia ,  niTal. 

•  lor,  recentior*  manua  adscnpsit: 'AeriBO. '  ApdHdAt'^ 
Uc^  lingua  qui  a  vids*  uki  ejusoraculo  moniU  Mcrificd^ 
bani  ei  in  urbe  Atiica  sie  dixmmtUViAgiJ^/  piof  A^ 

..^HIttUir^  ^Valnit  acriberet  ArTlA.1  emm  triei  dicwtUti^»  Gf. 
Macrobil  Tcrba  in  Saturn.  L  9.    Apoii&  apffd  QratM  et 
. 'A<}wedq  nuncupatur ;  qpasi  9iie  praepositus  urbam^TjiiU 
.  taUa  viast  qnae  intra  pomoeria  euat^  iByuiw;  appeiianU. 

ad  Carm.  IV.  H.  15.    Veneris  nmrinc^.,  Yenua 
nata  dicilur  ex  spuma  cileorum  cilei  quos  Satui^iuis 
^us  filius  amputavit  in  inarcque  dejecit.  Unde.ipsa 
.'  •  ,  •  Graecis  a  spuma  dicilur. 
Excidit  nomen  Apkrodite, 

•  %  Graeca  mendoae  scripta ,  haec  memoramut  1 
ad    Epist.  I.  7.  61.    ad  coenam.    Bene-  ad  coe* 

nam ,  quae   spla  antiquis  in  iisu  Tuit.     Nam  pran- 
4ium  militum  erat  propter  labor^m  militiae  et  ?i* 

ctus 


Digitized  by  VjOOQIC 


m       GAP.  Xin.    Bl  AKTIQ.  tllTERPR. 

«  * 

ptn  aflperitatem.  Cnde  dicta  est  coemi  aifTcy  elil« 
non  (fic)  quod  e^t  comniune;  quonianai  onBiiflm» 
communis  fujt  tam  civibus  <piam  miHtibus.  Yd  « 
m^undo  i«  e*  conyeniendo*  Ex  quibua  originibua 
imtet  f  in  pijacipto  per  dipbtbongon  •  00  •  icribi  de- 
bere* 

,  Ifagister  recte  dictoverit  iM  «9  ^avSv.  Qoi  verba  ex- 
P9p>t  t  t^ippe  italiis  homo «  floooai  lUterae  *K*  i«ddidit 
^iVpiici  >cb'>  ac  diphthoQgum  «pi*  cum  i*  icp^udiit,  ^uIt 
gari  pronuntiatione  utens. 

ad  Epiet.  I.  10.  19«  sed  verear  m  <mi  de  ie», 
H^c  est  non  cogQOsqens  ^  credia  ee  quae  fiUaa  de 
te  feruntur.  Gontra  oraculum  iUud  Phoebei?  Foti 
eeaphtaton  (sic)  hoc  est  co|[po8ce  teipmun.  Unde 
Plutarchus  Trajano :  »  Xu.  vero  quidvia  rectissiipe 
geres  si  non  reccisseris  a  te  ipao^  si  prEnumi  te  eom- 
pofMeris,  si  tua  omnia  disposuexie  ad  firtutem»  le- 
Cte  tibi  projcedent  ifniyersai"^ 

•  Mngister  dktaverit  fPoAi  mtajth,  In  qiio  iterom  notan^ 
da Romana pronuntiatio vocalis  •»•  in diphtbongo  .aa*  — 
Cetarum ,  quae  Plutarpbi  nomine  citat  Sehdiasta  ^  iegun* 
tur  in  ea ,  quae  Piutardii  farlur ,  sed  procul  dabio  spu- 
ria  est »  Ept^^tola  Latina  ad  Tra|anum  «  edita  a  $arisbe* 
ri^nsi  \u  V.  Polycrat.  c  i.  repetita  a  Fafaricio  in  Bibti<^ 
Oraec*  T.  IIL  p.  365.' 

ad  Epist»  L  17. 18.  mordacem  Cynteum»  Epithe» 
ton  conTemens.  Nam  Cynici  philosophi  erant  dicti  a 
cbiri  cbiros  (sic)  quod  est  canis :  quoniam  per  ur- 
bf  n  dictjs  suis  .unit^isoa  homines  mordebant ,  0« 
jnniuin  ▼ilaoif  praeter  suam»  reprebendentea,  Hi 
jubebant  quidquid  natura  posoeret,  aperte  §erit 
neqi^  exc^re  na|urali9  n^ceasitatis  lineaok    Quo» 

rum 


Digitized  by  VjOOQIC 


BORATir.  m 

niiD  Cymcbrum  secla ,  quoniam  a  ciYililiiis  mariknm 
d>hoitebat ,  penitus  abjecta  est* 
Magister  dicUTerit  «  k6u»  ,  soMq, 

'ad  Carm.II.  20.  21.  Naeniae.  Carmina  cum  Ia« 
mentatione  mortuo  yel  morituro  accinuntur  Hnpm 
npvH^ToN  id  est  iff-^^o^rdv  uhde  &  m  cordis  extremufl 
nervus  vi^Th  est  d}>pellatus« 

Yerha  comipta  emeadeotur  ex  loco  Diomedb  L.  IIL 

pi  48s»  qoem  ma|^(er  ob  oculos  habatt :  Apud  Bonumot 

-mdem  idaumtm^  .guodf  cwm  lammUaiione  exiremmm 

^miqm  Mti^ium  moHuQ  mfeimiur  ,  Nema  dicOvr^  itafk  ti 

mUaw  i.  e.  iaxaxwi  unde  ei  in  chordis  exirenm  nenme 

appeUabiS  esi  yifri^. 

.  3.  Yisne  praelerea  ,  quO  persuasum  habeas  haec 
Scholia  a  discipuio  esse  scripta,  yitia  ex  dictando 
orta  ?  age «  haec  scholia  legito ; 

ad  Epist.  !•  2.  70.  q^uod  ei  cessas.  Cessare  esl 
ab  operibus  Tacare  hoc  est  otio  se  trahere,  ( iic ) 
Tirgil.  in  Buc.  [VIL  10.]  lEt,  si  quid  cossore  pol«' 
es,  requiesce  sub  umbra, 

Magister  dicta?erit  oiio  se  iradere* 

ad  Epist.  L  14*  1.  viltioe  sUvarum.  In  hac 
Epistola  ruslicum  arguit  de  inconslantia «  qui  in 
urbe  ruris  habitationem  desiderat,  ruri  autem  ur« 
bem. .  Se  autem  dicit  in  urbe  positum  ruris  deside- 
rio  tangi.  Castigat  Tillicum  suum  quod  iliius  ager 
flordeat  quemcunque  (sic)  aliquando  possederunt 
ienatores. 

Magtster,  qui  hoc  schoiion  ex  Acrone  desumsit,  dielar 

Terii  quem  quinqus^ 

ad  Epist.  L  17.  15.  fastidirei  olus.   Ez  historia 

«u- 


Digitized  by  VjOOQIC 


10»:     GAP.  Xni.    DB  lHTIQi  intbrpr. 


«lemploia ,  quod  plenimque  prodt  «micitia 
ma jorum ,  proponens  duos  philosQphoi  cet.  Quadam 
igitur  die,  Diogene  olera  colligente,  dixit  Arisltp- 
pit»:  Diogenes,  si  aciret  regibus  uti,  fastidiret  obis, 
fli.cut  ego«  Sunt  autem  qui  putent  antistare  ( sic  ) 
^e  Aristippo  tale  quid  djusse. 

Magister  ^  qui  potiorem  iiu|as  ficbolii  partem  ex  Acrone 
desumsit,  dictaverit  Antisihenenu 

;  ad  Garm»  lY»  11.  lO,  Aprilem.  DiesAprilia  ent 
di«atos:Ye«ieri  mariaae,  nam  ex  pnma  (aic)  hu- 
mana  jacta  in  mare  orta  eA,  quam  spomam  Grae* 
ci  .  •  •*  •  dicunt. 

Magister  dictaverit  ex  spwna»    In  latiu&a  supple  vocem 

if^.   Cff  Placidi  Gloss*  in  voce  Janus.    «  AprUis  me^sis 

TaneriSf  guasi  Aproilis  (1.  AphroilisJ ,  qma    Graece  'A* 

^  fjM^Tif  Venus  dieilur,  quod  ex  maris  spuma  dicaiuresse 

progenita :  kfp^  enim  Graeee  spuma  est'* 

f  De  aetate  hujus  Soholiastae ,  •  nihil  certi  possumus 
auspicari  ex  ipsis  schoiiiSt  quamquam  auctor  noa 
semel  de  seculi  sui  rebus  loquatur*  Quemadmo- 
dum : 

.  ad  Epist.  L  2.  82.  surgunt  de  nocfe  lairones. 
Latrones  dicuntur  obsequi  et  servire  mercede :  unde 
IfUrones  dicuntur  conducti  milites  quasi  laterones, 
quia  circa  latera  'leguntur;  quos  nunc  Satellites 
Tocamus. 

s  Geelius  suspioatur  corrigeadum  esse  sequuniur» 

....  ^ 

ad  Epist.  I.  2.  58.  Stculi  iyrannu  i.  e*  Dio- 
B^os  et  Phalaris*  Tyrannus  apud  majores  nihil 
distabat  a  rege,  ut:  [Yirgil.  Aen.  WL  266«]  aPars 


Digitized  by  VjOOQIC 


paeis  mit  dBztnini  i^tipmc  lyMittL'*   Ha^i^ 
didilUr  qui  r^gmim  usiirpat.i, 
'    ttnl  Epi«t.  I.  4.'  %  in  r^gione  Pedana^   Pqiaaaf 
iqpo  inter  Xibur  ek  Pr^eneste  est,  a  Fedano  qupT 
dam»  oiqus  adhuc.monumentum  extigre.  dicitur*.  . 

ad  Bpi$t«  I,  14.  21*  popi»a*  Dioitur  ea  quau^ 
aunc  labecnam  appellamuf.  Inde  popinon^s  ta«< 
bemarios  .yel  qui  in  taberna  yitam  agunt. 

ad  Epist  I.  15.  23.  ecAinos.  Echini  pi^e^  sunt 
Btariku  qui  mazime  ad  coilvm  bciunt^  infando 
mariB' adbaerefttes  spinoai  ifi/modum^astanei^  ^xi 
taritta;  qui.et  fulgo  Ziuni  dicuntur^.  . 

ad  Garm.  II.  9.  7.  querceia  Gargam.  C^irga» 
nus  mons  est  Bruliorum  in  sinu  Hadriatico «  haud 
hmgaa'  Sipdnti  ciritate,  Ho-die  sacer  est.appari- 
lione  beati  Miobaelis  Arcbangeli  et  ejua  tempii  d^* 
dicaticme.  -    o  -  .r. 

ad  Carm.  IV,  14  L  quae  cura  palrum.  i  Hie 
innuit  arcus:  titumphaleflf  qt«E>s  'oonMit/ plnrea  fa« 
etos  >in  bonovem  Tirorum  fortium  nnpema  S.  P.  Q;  lU 
ttt  ille  est  qui  in  bdnorem  L*>Sbptiro]i  '<$t  H.  Aureli^ 
Pii  adb.uc  Tapparet  post  Nervae  saceilum  io  ciiYa 
Capitolino  nmitis  titulis  praevocatus»  Sic  et  pluFca 
aiibiper  urfaem,  et  Goilinae  duae  praeelaris8ifflae« 

-  Nam ,  si  Terum  fateor*  hisce  indiciis  yel  minorem 
fidem  habeudam  esse  existimo,  quam  iis  quae  in 
Acronis  et  Porphyrionis  Commentariir  reperiri.diii- 
inus.  lilos  enim  passim'  infcgras  annotationes  ex 
autiquioribus  Scholiastis  descripsisse  suspicati  su« 
mus:  himc  certo  scimus,  quaedam  ».  ex  Acroqe  tcI 
aliis  interpretibus  desumta,  auo  Commentario  inse- 

ruis« 


Digitized  by  VjOOQIC 


17»       CAP.  Xni.    Bfi  AlmO.  niTERPR. 

Hime.  Afiud  eliain ,  qiiod  de  ktMBM'tt  VKSTfbjtio^ 
nis  laboribus  suspicari  tatituill  Ife^tet,  de  Imfut 
Sdioliastae  labcnre  derlisamufii  eaie  Videinin.  niiue 
enim  longe  recentioris «  quain  qno  reliqiia  Scholia 
acripta  fluntf  fleciili  bobiinea^  qui  liimc -Coomient&^ 
rium  suis  annotationibus  omare ,  imo  commacidare 
snstinlierint,  nec  diversitas  manus  dubkare  sinit,  nec 
hoc  t  quod  ret^entissimae  aetatia  indicium  ease  cea« 
aeOt  acholion 

ad'Carm.lII.  6.  WX  »eu  voeai  xn9iiiwr.  larti- 
ler  eat  qui  tabemae  loeo  ad  emendmi  Tendenduni* 
▼e  praeponitur.  Paulus  jureconsultua^C  de  inatiU 
act  (1) 

Eadem  manu  recentiori  equidem,  aed ,  quod  ve^ 
hementer  dolep,  Palaeographiae  nimia  imperitusy 
auspicor  scripta  e»e  haec  scholia  in  qtiibus  Ser» 
nus  citaturt  ' 

ad  Carm.  ly.  II.  26.  aht  Pegaeus*  Pegaautr 
alatuk  equuSt  Neptuni  filius  et  Medusae,  iU  SerYiua 
[ad  Aen.  II.  016.]  scribit.  Ovidius  autem  dicit 
Hbro  de  Fastis  [IIL  451.]  hunc  natum  ez  sangui« 
ae  Hediisae  capitis  excisi:  >  Greditur  hic  eaesae 
graTida  eervice  Medusae  Sanguine  respersia  prosi* 
luisse  comis.*'    Uic  more  avium  yolabat  et  pefcus8& 

pe- 

.  (S  )  Id«m  ooiiipeiidiar|ain  peUwti  cottccdiUtr,   quamdiu 

sigliiii)  adhibist  Scholiasta  Mb.  ^ui  concesiit  ptUitur  uiff^  ds 

^enecae  ,    quem    Blbliotbeca  Precario  L.  pr  prin.    beJ  et 

Trajectioa posiidet,  ad Tbyest  hoc  scholion  ^  ut  mihi  videtur» 

9i5.   raBc^aio  mu^nkittKj^  a  reeentfssiiaa  inanu  scripUifli 

FrwcMim  cst  ^quad  prcabus  estf 


Digitized  by  VjOOQIC 


HOiLATIL  17$ 

]^6dtt  terrA  foutom  Musarum  Castalium  eSecit  Hu- 
jus  equi  opo  BeUerapbon  Chinaeram  yicit,  qoi  po- 
airemo  *  •  •  »  •  iii3Ur  equi  compactum  convenue 
eaU 

t  SuBpioor  excidisse  «a  sidus*  Fabulain  narrat  Hygin*  bk 
t^o«t.  Astrenom.  L.  II.  c.  XVill.  «  BdUrophoB  c  l^ia 
Pictor  profugiais »  posi  /ontis  im^eniionem  etum  ad  eodum 
eonienderei  evolare ,  neque  longe  jam  abesset ,  despicieni 
ad  Urram  ;  timort  permotus  deeidii ,  ibique  perisse  dicitur  t 
equus  ouiem  subvolasse »  ei  inier  sidera  ab  Jove  eonst^ 
-  tmtus  exisOmaiun^  £l  ScboiiesU  Germenici  p.  109.  ed« 
Sentendr»  «  Eguus  praaierea  dimidias  esi  —  NaanuiU 
vero  Pegasum  puiant  qui  ad  astra  pro  Bdleropkamie  «•• 
teriiu  { 1.  post  B*  interitum  )  epoiaverU.'* 

ad  Epod.  9.  16,  verieruni  bts  miUe  equoe  GaU 
lu  Ad  Octavium  transiTenmt  duo  miliia  equitum 
abAntouiOfper  quoa  yictoriam  consecutua  est  Ser^ 
▼iu»  VI.  [  .  .  ] 

ad  Epod^  13«  15«  ctrto  subtegmine  Paroste. 
Subtegmen  filum  est  quod  intra  etramen  currit  t 
quod  Persius  [YL  73*]  tramam  diut«  Servius  [ad 
Aen.  m.  483.] 

Quod  autem  dixi »  hunc  Scholiaslam  paesim  quae* 
dam,  ez  Acronis  tcI  aliorum  interpretum  Commen- 
tariis  deeumta,  euo  labori  inseruieeey  hoc  non  pro* 
hibet,  quominue  huic  peculiaris  interpretis  nomen 
merito  tribuamus.  Sunt  enim  pauca ,  quae  inde 
desumsit ;  in  reliquis  suam  ipse  personam  agit  0« 
perae  pretium  duco  et  hinc ,  speciminis  causa ,  ali« 
quam  pariem  publicare.  Age^  ipsum  sumani^us 
Gommentarii  &sorditun  L  ••  Scholia  ad  Epistolam 
primatn  libri  primi* 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


t74         SPECIMElt  Sk:tI0U0ll1IH  HSS. 

«d  Epist.  I.  1.  !•  Hanc  ergo  fyrimam  efiMMik 
Horatius  aeribil  ad  Haecenatem ,  excuMns  se  qoodl 
«mpliua  non  ponet  lyrica!,  praetendena  rationent 
competentem  et  congruam,  adducens  similitudinem* 
Haec  est  autem  ratio :  quia  mutavit  aetatem ,  debet 
mutare  et  animum  in  melius.  Et  per  hoc  repreben* 
dit  illosi  qui,  cum  mutarent  actatem,  non  mutent 
in  melius  mentenit  Siqiilitudinem  autem  in  aeqnen- 
libus  audietia.  Ita  ait :    O  Haeoenaa. 

yorabulom  mrgo ,  ab  initio  Gommeiktarii  positiim  ,  fOfpi- 
cari  suadety  ant  praecesaisie  alia  quaedami  quae  libnfius 
omiaerit,  eut,  qupd  yerosiiuiiius  Tidetur,  magistrum,  prioa 
cum  discipulis  de  Horatio  vel  Maeoenate  coDfabolatum, 
bic  con?ertisse  se  ad  dictaDdum.  Ubi  mox  dicit  simiUtu* 
dinem  in  scquentibus  audietis ,  videtur  magis  auditores 
suos  9  quam  lectoresy  altoqui.  —  Post  verba  quod  ampUu^ 
•  non  possei  lyriea,  Geelius  suspicatur  omissum  esse  seri*^ 
bere» 

2.  quaeris.  Apparet  Horatium  oratn  Haecenatia 
hos  Iibros  scribere  officio  scribendi.  Ludum  autem 
metaphoric6s  yocaTit  ut  ostenderet  periculosum  o- 
pus  scribendi  esse  qiiia  post  pugnam  contuKl  se  ad 
a|;riculturam. 

Simt  duo  scbolia ,  quae  discipnlus  male  in  uDum  con* 
glutiDSvit.  Magister  alierom  sumsit  ez  udo  CniquiaDo- 
rum  iDterpretum :  Videtur  Horatius  hanc  epistoiam  Mae»^ 
cenatis  hortatu  scripsisse.  Altei*um  ,  coi  lemmatis  iooe 
.  pHieponeDda  sunt  verba  indudere  ludo ,  desurasit  ex  Ar 
crottis  Commentario:  includere  ludo*  Offieio  seribendi^ 
Jbttdum  autem  faraifopptaq  voeavit^  ut  ostenderet  perieulo* 
sum  vpu&  esse  scribtndi.  quia  post  pugnam  contuUt  se  ad 
agriaJtwram.  ' 

4.  Vejanius.    Nomen  imius  gladiatoria.    Et  pe^ 

si» 


Digitized  by  VjOOQIC 


Kt  GODICE  THmNOTrAIfO.  175 

atnkUitudinem  Mtendit  se  non  posae  amplius  lynca 
carmina  scribere,  non  magis  quam  Vejanius  potuit 
gladiaturam  exercere ,  postquam  fuit  meritus  et  ar- 
lAa  reddidit  Herculi. 

6.  exirema  arena*  Ideo  extrema,  quia  extremae 
flOftis  homines  pugnent:  aut,  quod  juxta  podium 
adorantes  currant. 

exoret.  Ne  sub  circo  Amphitheatri  stans  petat  ru- 
dtm.  Nam  ibi  consuetudinis  est,  stantem  gladia*' 
torem  petere  missionem. 

Magister  ia  brerius  contraxit  quae  uberias  ab  Aorone 
ezposita  suot :  nc  populum  cxtrema  exoret  arcntu 
Quia  gladialores ,  portaturi  ( I.  petituri )  rudem  ,  ex  me^ 
dia  arena  eonsueverunt  se  ad  crepidinem  Circi  demittere 
proxUni  (1.  proximos),  ut  possent  populwn  tristt  mtltu: 
veiocius  exorare,  Id  est ,  sub  circuh  Amphitheatri  stans 
peiit  rudenu  iVa/n  ibi  consuetudinis  est,  stantem  gladia^^ 
torem  petere  missionem. 

7.  est  mihu  Est  mihi,  inquiti  magister  philo- 
sophus  qui  personet  aurem  et  faciat  purgatam :  non 
qui  aurem  meam  purgatam  personet :  sed  qui  Terba 
personet  et  faciat  aurem  meam  purgatam. 

Acro  i  est  miki.  Modo  phiiosopfuts  qui  persqnat  avnm^ 
et  faciat  purgaiam. 

0.  peceei  ad  exiremum.  M,  TuIItus  primo  de 
Officiis  [  c.  84.  S«  7.  ]  •  Luxuria  yero  cum  omni 
aetati  sit  turpis ,  tum  senectuti  foedissima  est.  Sin 
autem  libidinum  intemperantia  accessit ,  duplex  ma» 
lum  ests  quody  et  ipse  senectutis  (sic)  concipit 
dedeciiSy  et  facit  adolescentium  imprudentiorem  in- 
temperantiam/' 

18.  relnAor.    Bene  per  hoc  notat  se  a  juyentute 

sua 


Digitized  by  VjOOQIC 


I7ft        SPIGIMEII  SCKOlHAnH  MS^, 

saa  fuisse  Epicureum.  Ut  Aristippus ,  a  quo  tljf^ 
naici  et  Annicerii  philosophi  surrezeruot ,  qui  in  yo* 
luptate  ornne  bonum  posuerunt* 

19.  conor»  Quia  quando  diyersos  adimus  ma^« 
stros ,  aingulos  celebrare  voliunus.  Aliaa,  Quoniara 
ayari  pecuniis  serviunt,  ideo  Horatius  *  quasi  philo* 
8ophu8«  dicit:  conor  ut  mihi  serviant  pecuniae,  noa 
egp  fllis  serriam.  If  am  illa  nobis  serviunt  quae  con« 
temnimus. 

Prior  ezpUcatio  roagistri  est.  Alteram  habet  ez  Acrones 
ifuOHiam  avari  pecuniis  serviant ,  ideo  Horatius ,  qaam 
phUosophiU  ,  ail  .*  Conor  ut  mihi  serviant  pecwUae,  mom 
c^  iliis.    Nam  illa  nobis  semiiaU  quste  coalenuumus. 

22.  pupiiiis.  h  e.  pueris  patre  carentibus,  qid 
Hondum  quartum  decimum  annum  superarunt* 

28.  Lynceus.  Quia  dicit  quodsi  ego  non  possum 
Tidere  quantum  Lynceus ,  non  tamen  dimittam  cu- 
rare  et  praestare  omnibus  officium  meum»  Lynceus 
etiim  lupus  est  cerrarius,  qui  acie  visus  parietem 
penetrat.  Lyncens  fuit  vir  quidam  summae  in  ti* 
dendo  acuitatis,  teste  Seiieca  in  Hedea  [vs*  231.  J 
>  Quique  trans  pontum  quoque  aummota  LfaceuH 
Itunine  immisso  videt.** 

Yidetar  schoiion  ex  duabus  yariorum  interpretam  an-' 
notationibus  oonfialuni ;  quorum  alter  de  lupo ,  alter  de 
homine  ezposuit  Qui  nomen  ab  animalt  repetiit,  lynces 
cogitavit,  quae ,  teste  Plinio  U  N.  XXYllL  3s.  omnium 
quadrupedum  clarissime  cemunt-  Alter  consentientem  ha-f 
bet  Acronem  ad  ^at  L  a.  90.  Lynceus  0udam  tantam 
pim  in  acumine  oculorum  dieitur  habwsse ,  uf  trans  pmf 
rieitm  videret ,  et ,  dum  staret  in  Sicilia  «  videret  dasscw 
de  Africa  exeuntcs.  Mcc  absurdum  est  opinari,  Lyn* 
ccum,  ab  acutusima  soa  %  qua  lyncem  aequaret^  oculonim 


Digitized  by  VjOOQIC 


%de ,  nomea  saam^aoQepuse.  ScholiasU  tf^tus  ^ibliothe* 
"  Haie  Trajec^nae  ad  Senec.  Me(].33r,    t,jrncetk  fuit  sociui 

J^asanis  f  hmbens  wsum  acuUssimum^  sictU  lynt;  ^ttt^vi» 
.'iMtoruftNi  iirilai^>^.Cetefuhi*fox^«u»rfti5,  i^nam-SckWim* 
•  ,  filii  .14c.^arp9%^'iaacQla  tkl  qaanl  ab  'aeTO  fiwcontriaifi 
^,.at  et  Y^lsuji^  contqf^ai.,  quodiegiturviD  «Ghalie ad  v%.9o^ 

Mfl&cia»iiiahii8Kj[io|i-!pbttu^  pTOdire  in  fllad"etfaeU 
8IW.  eiilftaii  flapiantnte  :adi  qnod  nreliqiii^'Mii{OM|>fai 

t>!  8A  leMireyddiuret/u    VitJUBfiMiittaii?  eltf  attai^* 
4MlibiliQ),|ii)f)ri^t  iadflUli^  -:  rj  ^;  j  i!.;. ,  t 

89.:  iaeiM9i.  ;Bp8aeL\atti{ai9  ditere ,:  "^iQard  in^ipi» 
xMt  aen  posna  onilibiia  prod^.  Reepoftdei^mo 
^  ni  tenuatur;  Nam  illud'  desM^rium  Tti^iff i^  itt&^a 
Tpafs  est  yirtWisl^u6hi«itti  qui  etfugirVuiui:^»  |a^ 
Vb  temgoris  ibterVaUo  Vjrtutem  aihi^^r^dp^.^il^ivi* 
)i?«w»fu  ..;..'!  ..'".;  \-'^  -  '''\.  .  .;^  '  Vm^  ^  V»' 
A  GeeUu»  ^nalor' oaixigeaduai  eiie  tUr^QMfi  ▼^i 

m  /nHia«4  fizplicantnr-  enim  Heiatii » Tetlia>  m  mmi^  nU* 
.   iume-cet.  m.    .    .  .•....'..-,.-,  ;•. 

*48;  repulsam:  tb^at  rejectiontim  ^pi^.  Vqufltri 
puhirio^»  irt  ait  J^uvenalis^llIL^lS^^  .^.  CedMlcl 
de  pulyino  surgat  equestri  ,Cujua  res  legi  non  suf« 

\\'  49.    bircum  pdgps.    pagus  ^t "  ifens:/  inde^^ai 

*gaiii 'dicunlui  eo  .quia,  juxfa  Mgo^' Babiian^^^^   \.  '  ' 

M.  Janui.    Pnmus   rex   fuit  .m  Jtalla  *  lania^ 

pruaentiae,   ul  nihil   umguam  m-regno  jDertuIerit 
'  kdversi. ' "(A  (Juiih   ca\isfim'  IJeus  Jmeruit  app^ilarii 

Et  m  ejus  lUpBla  ihgressus  aediura  i.  e.  janiiae  siiul 

dcdicata^:'^  H Ic  bicepS .  pihgcba^r  maura la  yhip\ 
"^tiae^raf*iii^cripta*  ^is^versitui:    OjVives,  civciii 

^    Hi9i.  Cri  &A.  Lai.  ixil  *  *  '"    ln  '^       ^    ^qiial* 


Digitized  by  VjOOQIC 


i78f      s^toMf  stEOuokfni  hs». 

qQaerenda  pecobia  pfiibxm  eit  ^  Virtus  posi  niiiii* 
mos*  ceU 

.  67«  si  quadringenits^.  9^ 90piem  m4Htid»naU* 
Pofll  legtBi  Roecii  OlhoiiiB  klilra  de  ^xfaMbn,  ^rdfeie 
in  acenam  diiponeiido  ad  «pectecula. '  Catrttiiiar  tidm 
«rat.  e«  lege  ut  qili  ittm  bnbtrel  eteflom  fuaffiiii- 
geolorutn  ^et  iniHitim  eoelerliitmii  m  petaiuii  gnR 
dibut  qualuordeoim  ab  OrbheMMt  i  e^ «  pidittto  Ji»  m 
,  omato  ubi  ludi  agebantun  Reliqui  omlmii  wA  dl» 
tiores  i  ila  protinwwemf  I6cutt  oBlikiebant^  Hmic 
legem  poSla  tamquam  rem  aMihaln  victa  petil»  dB^ 
eftifet  OoffeBft  otYetf«  ^aaetaidm  iMctmitt  oeU 

BeC  BAoVm  pluribtHi  JommiU  lakmt.  Primittff  Sth(^ 
liast4i»..iDale  jimellig^iis  Hontii .  yerbiTy  slalwl  EfuilaA 
oeBsuiD  CCCCVI  millinra  HS,  <juem  Untfim  CCGG  anl- 
lium  HS  fuisse,-  et  aliunde  scirous  et  recte  docet  Acro^ 
QuOftfitm  JioscittS  jahtt  Hdk  dthtf^  fien  eifu^em  Bomom 
man ,  nUi  haberei  qmdHngenim  wUUia  ams.  -^  6dil« 
d«.  post  ifwcte  mnefiium'  exoideruiit  mbn  mm  sidem 
W  mm  epedtareL  «••  Porro  reptetftom  'ftigltan  C  e*  et 
h  e*  in  explicatione  tw  Orchestra  plaoe  turbAt  sMldimi  s 
adeo  ut ,  nisi  posterius  illud  h,  a.  tolli  siaas ,  equidem  ez« 
pticaiionem  fkon  inCelligam*  mm  El  tandem  pror  mciu  pera^ 
ccribendihn  esi  Mftv/iismi 

61« '  m/  eonscire\  Senius  est  hic :  qui  neniis 
puerorum  futurut  sit  rez  hic  constantiflaimna  ut  ni- 
Iiil  agat  qua  <;on8cienl^a  tcneatur  et  ctdpari  povrit* 

64.  maritme  Our^sjue  'CamiUis*  i.  e»  Tirie  ntf» 
fcilibua'  non  ab  fustrionibus  ut  tragoedie  t^uppi« 

fii^.  ^iie  fnehiis  suadei.  Oistendtit  quon^odo  ei» 
cundum  legem  Rosciain  deliemua  aq^irere  diTitiaa. 
Si  possumuf*,  recte;  si  non  juAe,  et  injuite.  Quod 
eliem  luvena^  [XIV.  207.  j  dicit;  a  Uj^de  ha- 
beas,  quaerit  nemo:  aed  oportet  liafaiere.'! 

71. 


Digitized  by  VjOOQIC 


«ti  cARtt  immminmr.      m 

fccfti^  auf  tmietim,  thi  dim  «iit  Mtau  aut  ite* 
anilMhiit  fflMfl  MffMjMnlM:  te  <piibui  aiiti(}uiiiBiaw 
ffisifiB  mfldohuh  iAA«baiit «  at  triMijihw  aia»  plcloa 
in  parftfiMs  ae6e(feMibiit  oMtid  Ai*i»« 
'  8Dt  oe&iMo  fuefn^re.  Pi^ter  Ifegeni  majonim^ 
iftfM  iDr  ftWet  el  IbeMiMdites  lata  emt  liii  verlmi 
f  urem  dupli «  foeneratorem  quaditipli*  tendeatt»* 
inu8« 

Respfctt  ddi^lliM  Ii6get  Xa  Taliulanimi  hr  ^«tMs  bai 
peeiiM  MtulM^  MMi  dM  aliMMle  mbmM^  Uum  en  G»« 
tem  Protaaie  de  A»  Rii$U  «  Majoru  nostri  sic  hUm^ 
>^9il.9  fmsm^\d»tpU  coHdemaoHf/oencratOrem  quadnipU.*^ 
Ca?e  vero  credas ,  Scholiastam  ipsa  legis  vcrba  retulisse  i 
imO|  seosum  leds  sciens,  ipsa  legis  Terba  sibi  finxiU 
Cr.  ^unociui  in  Commentario  «d  Le^  ZU  Tabfa.  p.  lif^ 
ntqq,    .       -^ 

87.  /ec/ti«  gentalU  in  auta  esi»  Hoc  e^,  A 
tixorem  habet ,  non  habere  cupit :  a  lion ,  ezoptat 
habere;  et  sic  numquam  quiescit. 

90.  Proiea.'  Pbr  similitudinem  ostendit  animom 
dlvilis  iftumquam  contentarii  nma  luuie  unum ,  «unc 
Miud  cupit,  non  minns  quam  ProteUs  et  VertuiniMia 
deue,  cpil  ditersaa  fermas  sibi  amidaaatihmL  •  Sid 
insipientis  voluntas  semper  mutabilis  est. 

91»  coenacula.    A  coenando  dicta*    Erat  autem 

locus  in  parfe  aedfoitf  emindi»,  adeo  ut  per  soalaa 

itt  eum  fieret  adscenflus ,  ubi  antiqfoi  coinedebanl% 

Hine  etplicanda  sunt  verba  Festa :  CaetmatU  ikmiiv^ 

sd  tpmt  seaUi  adscendHat*    Scd  hoe  iam  notMi  esat  ox 

Varrone  de  L.  L«  IV.  p.  39.    Ubi  cubabant  ^  eybiculum  i 

uhi  eaenabani  i  eaeuaculwk  podidbanU  —  Posteaquam  in 

eupcdore  parte  caentiate  coeperunt,  superioris  domus  uni* 

versa^  Caenacuta  dida. 

M  2  101. 


Digitized  by  VjOOQIC 


180         SPKIHBN  ISCaiOliOBJWjm 

Itl.  tn#amre  jmies.  Pe^  quamdw  Militiidi^ 
Mm.  insaxiieiilis  in  Mcris  doo^um  o^teodil  insaiiiaiii 
fopuli ,  quod  scilioel  ut  in  saeiii  .dMram  ipemit 
^intemie »  «e  eUai^  pppulus  n^^git  ■Pbil<m{fthiae 
praecepta ,  nequecuiat  niai  quae  «unt,  co&traiia. 
.  '  188i  jHiuUn.  Morbui,  qui^.intra^pureB  Yenien», 
4otom  naBitfQ  i3oj}^\:  pi^^e^-.^iufi?^ /Poeta  notal 
vgloianffl«.      »  i 


Bt  hae^  quidem  speoimiais  eausa  publicaase  auffi- 
*oia^,*  qno  .pf^lmreiMi»,  auotoiein-  honun.  Scholio- 
"rfiiH^,  quippeab  ediiis' Siiholiitdiveraetiim,  merito 
sibr  noinen  |>6cu1iarte  Scholiastae  vindieiaret  quan- 
quapi  18,  ^x  mea  qtiidem  senteiitia,  lalia  est,  qin 
meliori  Horatianorum  po£matum  intelligentiae  nibily 
ct  universae  Literarum  ezplicationi  rix  quidquam 
nori.afferat.  . 


Finita  disputatione'  mea ,  .nunc ,  quod  suprs  pro- 
addam,  quae  Geelius-y,  Cl.,  a  me  consul- 
tiis ,  de  oetate  hiyus  Godicis  et  mea.  qualicunque 
suspicione  commentatus  est: 

•»Godex  Horalii,  de  quo  sententiam  meam  roga* 

>  risli ,  est  Tfdde  recens ,  nec  ten^ra  inventae  ar« 

.>  lis  typn^paphicae  superaL    In  Itatia  scriptus  est: 

'%  et  eoirUm  gmere,  qui  tuac  conducla  opera  scri- 

%  bi  solebant ,   etquisita  membAinii ,  ikitidis  titeris, 
•  Quamobreih,  etiamsi  tu  recte  suspiceris,  Scholia 

»  es- 


Digitized  by  VjOOQIC 


n  CODICE  THBVENDTIANO.  181 

^886  calamo  exceplaa  discipuTo,  hoc  ita  d^fi- 
iiias  telitn,  ut  magistruib  (f^nddfh  hunc  Cdm-^ 
meiitarium  dictasse  'dicaff;  iodeque-  Leidtosis  Go* 
dicis  librarium  excerpta  margini  textus  Horatiani 
adscripsisse ,  admixtis  nimirum  aliunde  excerptis: 
?eluti  ad  Epod.  YL  14.  de  Bupaio  hiiud  dubie 
e  tribns  diversis  commentariis  hausit,  Hujusmo-^ 
di  igitur  Scholia  Tel  magister  corras^t,  vel  qui 
postea  Codicem  Leidensem  conseripsil.  Quddsi 
hanc  conjecturam  probas ,  mihf  prac^rea  credes  ^ 
et  textum  Horatii  et  Scholia  ab  eadem  esse  ma« 
im«  Etehim  discolor  in  aliqiiot  locis  scripturae 
genus  nihil  probat ,  nisi  diversis  temporibus  /  aul 
varioatramenti  temperamento ,  adpicta  esse  scho* 
lia ;  quhe  '  autem  apparet  *literarum  diversitas  ^ 
accurate  inspicienti  tibi  non  oi&ciet:  quippe  ho« 
die  etiam  alio  tempore  aliter  scribimus  pro  ae^ 
tate  yel  otio.  In  seribentis-manu  idem  obtinet» 
quod  in  Tiiltu  t  cujus  mutantur  aetate  lineamen*^ 
ta  «  illud  aulem  servatur  ac  constans  est,  quo 
hominem  agnoscimus.  Simplex  observatioy  sed 
quaesaepecos  fugit ,  qui  libros^  scriptos  explora« 
bant.  Igittir  fateberis»  exceptioni  loctmi  esse  ,  ubi 
afHrmaSy  tria  esse^  e  quibus  Scholia  altero  di» 
ctante  ab  altero  conscripta  fuiste  pateaL 

'!•  IVam  q[uod  <lacunae^*smit«  eaedem  in*  mille 
9  librrs' reperiurrtur;"a*C  praesertim  caute  seribebal 
»  libpariHSy  ex  alro  libro  describens,  si  verehatur 
>  ne  poslea  vitioac  scriptum  ^  vocabulum  inducen* 
»  dum   ac    litura   paginiae  maoulandae   essent.     £t 

quam^ 


Digitized  by  VjOOQIC 


::     AU€iTARIUM    SCHOLIORUll   '  « 

,^  VARIIS    VppiPlBV^ 

piPARSIM  A  BARTHIO  iir  ADYERSARirSl 
,  EDITOAVM. 


Ad  SaU  I.  2*  L  Ambubajatnm  coUegta ,  PAav^. 
fiacopolae*  Ambubaja  Syrorum  lingua  tibicinem 
iiotat.  Gollegia  autem  totam  Symphoniam  dixiU 
Pharmacopolas  mox  ait  alteram  partem  facere ,  ejus 
Bcilicet  egregii  collegii.  Barth.  Aclvers.  L«.XXXVIlf. 
0*  6-  (  Veius  membrana* ) 

37«  audire  esi  operae  pretium.  Sitne  bonum 
descendere  ad  nobiles  matronas.  Non  quod  de« 
scendenti  imminet  roaximum  dedecus.  Babtv.  Ibid^ 

47*  tutior  at  quanto  merx  est.  Sitne  bonum 
descendcre  ad  maritatas.    Ba&th.   Ibid. 

74.  dives  opia  natura  suae.  Hatronarum  aut 
Bobilium  foeminarum  tantum  erat  gestare  lapillos 
et  margaritas  et  talia.  Ba&th.  Ibid»  {Non  eon* 
femnenda  Glossa  in  casco  et  tineis  exeso  libro. ) 

< 

ad  Epist.  L  1 .  6.  exomet  ( sic  )  arena.  Aunim 
dicit  quod  populus  victori  postulat.  Unde  Juvena- 
)is    [VIL  243*]     >   Accipe  ^iqtori  populus   quod 

po* 


Digitized  by  VjOOQIC 


1       \'\   SOWATIL  185 


^MMat,  MinnBu''  ;B*ftiuim  X.  XXXVIL  c.  19. 

(IrlrMfil  fMici  mmgtfiri  tn»  M^o  Codioe  ^^x^en^: 
tarum  amplius  4mnarumi )   . 

r  Mi^«¥n/  iferia  ei  vooes.  Yeffba»  iHraeOe|>ta; 
TMeB^.blandaQ  penuaiia&eai  Ba&xh.  I^icl»  (Ghe* 
eh  perveiue^)  < 

•  ^  Junue.  ejmmue  aJb  imo  JProdoeei.  Pnmun 
docel.    Baath.  /iuif, 

69.  Aoriaiur  ei  apiat,  Aptali  informal  docendo. 
Bakvh.  /6titf.  i  . 

•ad  EpisC..  I.  4*  Ad  Albium  Skgiam  (nc)  scri* 
ptorem.  Fuil  hic  Albius  eques  Romaiuiay  qei  pri- 
mui  in  amalorio  carmine  l^abelur;  eum  per  Iro^ 
niam  irridet  Horatiua ,  quasi  bene  rem  g^amt  9 
eum  in  jurentule  omnia .  prodegerit ,  et  postea  Yer« 
sibus  Yictum  quaesiTerit.  JBrgo  ubi  eum  laudat «  ae 
innuit  Horatius;  ubi  yitupevat  ae  et  Epicurum  no* 
xninal «  Albium  inteUigil »  quem  ridendum  ail  quod 
prodegerit  omnia  ,  jam  mhil  habens,  quo,  ut  sole^ 
bat ,  cutem  curare  pqssel.  «Quod  yero  ail  [  t.  7.  ] 
Ifii  iibi  diviiias  dederani^  maoifesta  ironia  esl« 
Kam  Epicuri,  non  credentes  Deos  habere  curam 
rerum  humanarum,  omnia  prodigunl;  quod  po8t« 
quam  fkctum  est ,  omnibus  sunt  ridiculi.  BA&tH. 
IBid.  (  Titulus  membranarum  plane  senio  detri* 
fqrumf  aliena  manu  fl,d  ductus  vei^um  literar^m 
renovatus.)  vi^-.i>:V 

Pro  Elegium  legendum  erit  aat  Elegiarum^  ut  est  apud 

A4$toi|Sm  Jfoc  Epistola  Albium^  TibuUUm  aUoquHur,  E* 

lcgiamm  scriptorem ,  aut ,  quod  habet  Goinmeat.  Gruquii 

EU^rum^r^Vt^  J^<airv>.quQd  mox  sequitur,  scribe  J?* 

ficureu 

ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


188     cAP.  xm^  m  iiinQ.  ntREPR. 

.  ad  CpMl.1.  S.  aOi  Mmtmola  f^m  mm 4h'jmmt( 
pm^ai^  solntum.  Sotutui,  copioMt.  Samm  Iw 
XXXVII.  C.22.  {veius  QlMsogrmpkms.^ 
t  «4  Eplst  I.  10.  25.  #/  mabt  perrmmfMi  ftkHim 
/BMigia  vieiHg!.  Fastigia  ,  «umiidtatet  dtKetev 
nim.  Quare  etiam  mala  adjunxil.  ^AEra*  Ikidp 
{Jn  memlirams  eexomiis  anms  meiaie'  gt^ndio» 
rilms. ) 

•  ad  fipi9l.  L  13.  20. :  JEmpetheles  am'  Steriim£i 
deliret  acumen.  Stertiniw  notisdmuf  '  BpicuMiM 
ftik:  tel  quod  Snxil  nomen  Horaliua«  quja  ¥aiu« 
ptati  dediti  «lertere  plenunque  «olent.  B^th.  A«K. 
{Glossa  in  antiquieeipio  ei  Jidelissimo  Codice*} 
'  ad  l^ist.  L  i3.  10.  viriius  uteris  ffsr  alivos « 
Jlumina^  iamas.  Lemot  esC  torago»  unde  dicua- 
lur  Lamae,  ubi  pluyiae  remansenmt  BASLfU.  Ibid^ 
(  Glossa  prisei  magistH» ) 

14.  ^et  vinosa  globos  furivvas  Pyrrkia  lanae. 
Apud  Tieiufli  po6tam  introdueitur  Pyirhia  aBcdla 
livane  lanam  dominae  niae.  Baeth.  Ibid.  {Qlossa 
in  libro  blaitis  situyue  exeso.) 

De  Tido  poeta  eqDidttro  Qunqnaia  aodSvL  Sed  tIx 
dnlute  ,  quia  Titinii  0.  Titinaii  noyMn  aabfi&iliienduni  ait»' 
iilius,  quem  Voaaus  totlef  dtat»  et  cmjut  ^a^nien^iD  a 
•  PorpHyrioDe  memorari  svpru  Yidimus  p.  i47«  Asseuuuir 
ComnieQl.  Cruq.  Pjrrrhia-  Nomen  esi aneiUas  in  qua* 
dam  /ubuld  TiMi,  qmsfuraUi  tanas  §jbmos ,  Ua  gssta» 
vii  f  ui  dspr^mnsa  siL 

ad  Epist.  L  14.  3.  tHmittere.  Causa  fori.  Soili- 
cel  agrum  quinque  bonis  et  probis  patribus  familias 
rusticanis;  BAaTHius  L.  XY.  e.  3.  (  Glossa  non 
contemnenda  in  veterrimo  meo  libro.  ) 


Digitized  by  VjOOQIC 


.  %:  ^nm^    Vro  ad?efE4o  «ecppe;  mm  jm  no^ 
Diine  proprie*  ft^iira*  Ibid^ 

M.  ieefw.  liOca  inHliliiit  quae  fldUgi  non  pos* 
eWU  LoqtiMop  in  viffieuin.  Lueilkui  in  II.  »  per 
itthospite  tesqua  vagant^m  rerum  anaiBO  aeciaitur 
«aplanim  gratia  major/*    Biainsoa  Ibid. 

Hlc  Ibeus  addi  poterit  Lucilii  Fragmenlb  a  Doosa  co1« 
lectis  9  Qt  et  voz  CaieOa ,  quaoqi  a  Ludlio  usurf^atam  esse 
mox  docemur.  Aliud  oontra  fragmentum,  utpote  perpe* 
«am  LudUo  adfCfiptum  ^  BMm^miis  demendum  esae  eidem 
Colliectioui  p.  ii.  n.  77.  Qwi  facere  id  possiSf  nostran» 
nunc  accipe  mentenu  Uaec  enim  non  Luciliij  sed  Yirgliii 
verba  sunt  Aen«  L  676. 

ad  Epist  L  15.  87»  hesH^e.  Beslialis.  Baath» 
L.  IXXVII.  c.  22.  ( In  exesie  membrame. ) 

40*  comeduni  bona.  Patrimonia  sua*  Baetb; 
ibid. 

ad  Epist.  L  16.  6U  adopertum  milviue  hamum. 
Adopertum  cadayere.  ;Bailth.  Ibid.  (Caseue  Co^ 
dex.^ 

64.  in  triviis  fixum  cum  se  demiiiii  ob  axem. 
Tixum ,  a  lusoribus ,  quem  pueri  ponunt  fixum  filo 
propter  ludum  acclinantium.  Ba^th*  Ibid.  (GloS'' 
sain  manu  exaraiis  membranis.) 

74.  per/erre  paOque.  Perferre  ad  corpuSt  pa* 
ti  ad  animum  refert*  BAaTS.'  Ibid.  (  Glossa  veiu^ 
9iissima. ) 

ad  Epist.  L  17.  55«  eaiellam.  Diminutivtnn  est 
a   catena  «   dixitque    catellam    imitatione   Lucilii. 

Baatk. 


Digitized  by  VjOOQIC 


188    CAP.  xrii. .  OE  kimh  niTEnpR. 

BAWLim  lUch  :(G:lati0a  ti»  okmmm  aniifuustmo^ 
quoi  mihi  videre  configii^  Exemplari.^ 

t0i  £temtek  *  Pli^niM  isle  polebat  spoate  cfidere 
io  fttTeam,  ciim.TeUet  portari  a  trajBufeuntflbus.  u«« 
que  ftt  urbeffi »  et  demde  portantea  deridebat.  Po« 
8tea  conligit  ui.  nolenter  cadeie.t  et  crus  frango- 
ret;  Xum  ita  mortuu8.est«  Ba&th.  Jbid.  {in  eod^ 
Codice.)  . 

*  ad  Eptst.  IL  2*  80.  ^eonitv^a  nequiveeiigia  «wr- 
fum^  Gontaota ,  id  est  \  ab  aliis  inceptas  materias. 
BAaTHiiTs  L.  XXXYIL  c.  18. 

Sub  finem  liballjy  operae  prctiiun  .duxi^  Aqcta^ 
rii  loco,  coHigere  scholia,  quae  Barthius.ex  var 
riorum  Godicum  membranis  edidit.:  cpjum  is,  qui 
in  describendis  suis  Codicibus  plerumqiie  negli- 
gentior  fuit,  pro  more  suo,  nihil  ^mplius,  quo 
dignpsci  possint »  addiderit ,  quam  epitheta :  Glosr 
ea  veius ,  Glossa  perveius ,  Gtossa  casci  ma- 
fisfri^  Glossa  in  libro  blaiiis  siiujue  exeso  et 
aimil^a  »  quae  oiKkr  ix^i  Triffrtv  oOii  aa^-^ys/av  itai 
quid^m»  ut^  non  solum  ignoremus,  quales  isti  Co- 
dices  fuerint,  sed  etiam ,  quot  fuerint,  ne  diTina- 
.«B  quideui . possimus. *  .Quapropler,  quum  non  ha* 
beami  quod  de  siDguIis  horum.  Scholiorum  aucto* 
ribus  dicam,  permitto  mihi  idV  quod  iv  raTg  y^oi" 
ypa<pl»iq  ol  hropixo)  faciunt,  qui,  si  quid  cognitio- 
pcm  8uam  fugiat,  id  e^tremis  tabularum  partibua 
suppnmentes ,  in  margine  alicubi  annotant:  Sn  Ta 
iTrhfHfa^  dJve^  &vvipoi  xot)  6yipmlwt  9  arsfA^  aiiviiit 

Haeo 


Digitized  by  VjOOQIC 


HORATIL  139 


Haeo'  mxAU  qun^  ^^  H6rata  SkchoIiaBtis  dilfptttare. 

mus:  de  reliquis  eniin»  quos  diximus  in  exterarum 

regiomim  Bibliothecis  serrari  ineditos»  nunc  qui- 

dem,  utpote'  nullas  oninino  notitias  nacti,  tacere 

'cogimur.  Speramus  autem  fore»  ut  Hauthalius,  qui 

>t  Parlsinam  et  alias  Bibiiotbecas  Tisitafit ,  brevi  ea, 

quae  de  ineditis^Horatii  'Sldboliastifl  collegit ,  cum 

"eriidilo  orbe  comibuhicaturds  dt«' 


AD. 


Digitized  by  VjOOQIC 


iLD»BSBjl  a»  COHAiGEIfDA. 

ji,0.  /.20«  numeMiuifm  eaae  censel.  Adde  kttM 
annoiaiionem :  Siaule  judicium  Udenuil  Bi* 
|KmliDi »  (pii  in  lAdice  ediiiQni  suf  e  pneBiis- 
8o:  EdiHm^  eiuaoAi  graeeiane  ei  rariieUe  e/ 
ianiiaie.  Operqm  enim  per  muiioe  imnptf 
aesiduam  posuH  Fabritius  in  resiiiuendie 
Veieribus  Scholiasiie.  Ceierum  oplabile  mt 
illi,  qui  hos  Scholiastas  edilunif  silt  nanciaci 
exemplar ,  quod  ih  Bibliolheca  Drefldena  aer^ 
Talur,  cui  ipse  Fabriciua  permullas  emenda* 
tiones  manu  sua  adscripsil,  ul  docel  J.  G* 
Gdlzius  in  libro  i  Die  Herkwurdigkeilen  dei' 
Koniglichen  Bibliothek  zu  Dresden,  Secfaflta 
Sammlung  p.  627*  haec  scribens:  >  Geor^ 
gius'  Fabricius  muss  mii  tHeser  SiUiian 
nichi  %ufrieden  gewesen  sej/n^  denn  er  kai 
in  unser  Exemplar  viel  tausend  Ferbesse^ 
rungen  mii  der  Sand  geschrieben.*^ 

p.  19.  /•  7.  Ila  liber  Sex.  Decii  Collyra  inscribiliirtf 
Adde  hanc  annoiaiionem:  Ahter  hunc  lo- 
cum  cilal  Fr.  Dousa  in  Fragm.  LuciKi  p.  66« 
Sic  ei  liber  Lucilii  decimus  sej^ius  Col^ 
liffa  inscribiiur.  Sed  Tulgarem  lectionem 
sequitur  el  Cortius  ad  Sallustii  Catilinam  p« 
%  A.  et ,  qui  de  hujusmodi  Epigraphis  docttf 
disseniit,  Broukhuaius  ad  Propertii  Cynthiam 
p.  l.  B. 


Digitized  by  VjOOQIC 


m 

jj.i&. /.  14.  Adiie  hatio  ahnot  AlTud  prAMerva 
Tereiltii  Scauri  fragm^tum  inyeiiife  mihi  vi« 
"  cleor  in'  Tefbis  Craihffedi  \  qiiae  ihihi  hiiper  in- 
nbtueruni  ex  Gatalogo  Auctorum  a  (yathfiredo 
6rammatic6  laudatorum,  quem  dedit  Ang. 
Hajua  in  (llKamc*  Auc^/  e  iTaticah.  tlodd.  edi- 
torum  T.  Y.  p.  150.  [Gainff.  p.  19.]  >  De 
eoneneiudine  ^  quae  nunc  esi^  Terentiue  fii* 
di  :  »  nikU  eei  quod  didum  prius.**  Sed 
injeeii:  »  poeirema  aei€U  mundi^  ui  died^ 
plinam  prieiini  eaeculi^  iia  ei  eermonem 
faetidxre  ooepii »  ei  nova  parere  verba » 
quae  juvenum  riiu  floreni  ei  vigeni^  Quao 
yerba  Tidenlur  pertinuiase  ad  Art.  Poet.  ?«• 
00.  aeqq. 

Ut  silyae  foliif  pronoa  mutantur  in  annos^ 
Prima  cadunt :  ita  verborum  yetus  interit  aetaSf 
Et  juvcnum  ritu  florent  modo  nata  yigentque» 

Quamquam  Hajus  in  Praef.  ad  yirgilium 
Grammaticum  §•  7<  p*  XXIL  opinatur  hune 
Terentium  ferme  Yirgilii  Grammatici  fuisse 
aequalem. 
J9.98./.16.  Columna  Haenii.  Adde  hane  annoi. 
Lege  potiua  Columna  Jfaenia.  Sic  enim  fo- 
catur  a  Cicerone  pro  Sextio  c.  68.  et  Din« 
nat.  in  Caedl.  c.  Itt.  J.  50.  ad  quem  locum 
quae  Anconiua  notayit ,  digna  sunt  quae  cum 
Porphjrrione  conferantur:    MaeniuSf  inquit. 


Digitized  by  VjOOQIC 


m 


cum  dopium^suafi^,vBnd^,C<^piU  f/,#Wi 
€o  Censofibus^  iU  iU  hasiUcd  aedijieare^!^ 
.iuTf  exceperatius  sibi  unius  coluninaet 
super  quam^  iecfum  prqjicerei  ex  provolan^^ 
iibus  iabuiaiis  f .  ufule  ipse  ei  posteri  ejus 
speciare  munus  gladiaiorum  pQsseni ,  quod 
eiiam  ium  in  /oro  dabaiur.  .  £x  ilto  igi*^ 
H$r  .Cotumna  Maenia  vociiaidfis/^ 


f    r 


i.- 


Digitized  by  VjOOQIC 


Digitized  by  VjOOQIC 


Digitized  by  VjOOQIC 


Digitized  by  VjOOQIC 


Digitized  by  VjOOQIC 


JUL  1  8  1930 


LzedbyGoOgle