Skip to main content

Full text of "Historia Iesuitica: hoc est, De origine, regulis, constitutionibus, privilegiis, incrementis, progressu et propagatione Ordinis Iesuitarum: : item, de eorum dolis, fraudibus, imposturis, nefariis facinoribus, cruentis consiliis, falsa quoque, seditiosa & sanguinolenta doctrina."

See other formats 


JOHN  CARTER  BROWN 
LIBRARY 

<;£ftä9 

Acquired  with  the  Asshtance  of  the 
ST.  MARIANA  DE  PAREDES 
FUND 

)  ^^<[(;f¥3i<;€¥5Mi¥5b(:5¥5böf¥?b(J5¥5Jtf?<l>5btfl¥5b3^  ^ 


HISTORIAlESVlTICA.‘ 

Hoc  eft, 

bE  O  RIGINE. 

RE  GVLIS.C  ONSTitV' 

TlONIBVS,PRIVILEGIIS,lNCRE- 

M  E  N  T  I  S ,  P  ‘R  Ö  G  R  E  S  S  V  ET 

Propagatione  ordinis  lefuitarum: 

hem 

DE  EORVM  DOLIS, FRAVDIBVS, 

IMPOST  VRI  S,NEF  ART  IS  FA  CIN  ORIB  VS. 
cruentis  confiliis,falfa  quoquejfeditiola 
&  fangüinolcntäDodtrinä. 

RODOLPHO  HOSPINIANO 

Tigurino ,  Aucflore. 


T  I  G  V  R  h 

Apud  lolian.Rodolphum  Wolphium 
M.  DC  XIX 


'■-j 


.  r 


J:  ^ 


'  ' 

.  ■ 

,.rl 


X 


r 


RPJCB 


ILLVSTRISSIMO  AC 

POTENTISSIMO  PRINCIPI 

ET  G  O  MINO.  DN.  GEORG  IO  FRIDE- 

KICOjMA  RGR  A  VIO  BADENSItT  H  O  C  H  ß  E  R  G  t  N  b  i 
LandtgräViö  Sufenber^hfi,  Domino inRotelenSC 
Vveder  *  ÖiTc»  Pn'ndpi  äc  Domino  fuö 
'clementifsimo» 

♦ 

Llvstris  SIME  Princeps  ^  Clementißime  Dö^ 
mtne « (^ttemadmodu  htnus  mundi  "K^ßublicÄ 
c  ertasjam  inde  d  codito  orbe  habuerunt  periodos  ^cjuibus 
circumaEits  yinaicimts  Imperys  ^ potentißimts  T^cgnis 
fatales  fuerunt  y  ^  uniruerfales  mutationes  attulerunt^ 
ut  plane  horuam  fadem  feu  formam  induerint  ^  ßcut 
hiflorU  diluctde  te flantur :  ita  etiam  Regnum  Chrifliifeu  militans  in 
htfce  terris  Ecctefla  t{*b  kA/cenflone  i)omtniin  coelos fuas  periodos ycupri- 
mis  in  doBrina^  externis  ritibus  habuit,  Comple&untur  periodi  autem 
ifiiS  ut  plurimum  annos  circitet  quingentos :  quam^uis  negari  non  poßit  ^ 

hunc  periodorum  numerum  non  fütße  perpetuum^  uni^erfaley  ^  plu¬ 
rima  l^gna  njix  dimidium  ejus  exegifle.  ^am fl rerum  potiantur  Prin- 
cipes^  iEMagiflratmlmpij  i  ac  omnis  generis fielera  fp)  flagitia  etid  in¬ 
ter  fubditos  regnentimpmffequunturjuflo  Dei  judicio  poena, qua  muta¬ 
tiones  accelerando ,  conßitutös  terminos  aliquot  annis  antenjertunt. 

Si  aut  em  de  Origine  ^ progreffu  njera  ac  falfa  doElrina,  de  6  mu¬ 
tationibus^  erroribus  in  Ecclefla  Chrifli  exortis, reEie judicare  ^ loqui 
rvelimuSyfemper  ad  primam  periodum,atque  adeo  ad  auream  illam  ata^ 
tem  recurrendum  efl;,in  qua  Chrtflusaternus  Filius  Dei  in  dffumpta  hu¬ 
manitate,  fanEli  Apofloli  njinja  djocedc  friptis  docuerunt,  ^elut  o- 
mniumpraflänttßimamiincorruptißimam,  ^  coeterarum  omnium  nor¬ 
mam  feu  regulam  certißimam,  Si  quid  entmnonfolumin  principalibus 
doEirma  ^ Fidei  articulis ,  fed  etiam  ih  Ceremonijs  ^  'ßitibus  externis 
difcrepanjerit  deinceps  fldmeritofufpeElum  i  ruelfaltem  longe  inferiori 
loco  haberi  debet,  V nde  etiam  reEie  lUe  dixiffe  njidetur  3  Id  aerius  quod 
prius  3  id prius  quod  d  prihcipid,. 

Docuit  autem  Chrißus , impletis fub  ad<uentu,ad€o^abrogatis  nfnt- 
hris  ac  typis feu  figuris  legalibus  fjam  iH  Dei  cultu  hoc  unum  dilidenti ßime 
ffeElandum3  quod  olim  adumbratum  fuerit  > fle,  ut fideles  porro  non  am- 
,  au 


i 


Pkm  f  a  tio 

piius  in puerilihus  ißis  ceremonijs  ^  ritil^us  fveteris  TeflaYnentt  ceUpupis 
qmhusdam:,fedin  proflandis  njerAtn  Chriflum fidei  t  fp) pietatis  officijS 
occupattejfie  dcheant.qmculmille  Spiritus  ft)  Feritatis  efljequo  Chri- 

flm  ipfi  hh.^.capJoquituriquod'Deus  iÜo  inpoflerufnc’oli  njelit.  Ft  rue¬ 
ro  nernji  quidam ejfent publicorum  connjentuum -^quibus  Chrifltani homi 
nes  erudirentur, eüc^  externis  quibus  dam Jymboiis  remißio  peccatorum  et 
juflitia  coram  Deo  ceu ßgiUü  obfignaretur ,  huic  doEirino  paucißtmas  ad¬ 
didit  ceremonias,  ^apti/mum  ^uidelicet  f^  Coenam/acram, 

Hane  formam  doBrino  ft)  ceremoniarum,  utfimplicißimajta  quo^ 
perfeBißimam  fp)  omnibus fuis  numeris  ob/olutißimam  ficut  a  Servato¬ 
re  acceperant, ita  että fideliter  retinuerunt  Apofloli,  nihil  omnino 
rvelajfuentes,  nsel detrahentes ,/uiJque eam  tradiderunt fuceeßoribvu  ^ 
po fleris,  quam  hi  quoque  integram,  puram  fp)  incorruptam  ad  multöS 
annos confirasdrunt : teflemhujus  habeo  Eu/ebium,qmex Bgefippo  re¬ 
fert,  quod  lüius  tempore  in fingulis  ßicceßionibus  fp)  diritatibus  ita /e  rei 
habere  deprehenderit,  quemadmodum  lex.  Propheto  q)  ipfe  Dominus 
fus  prodicdjfent.  “^or  erunt  fiquidem  adhuc  t  Ua  aurea  ficula ,  corpora¬ 
lem  exercitationem  paululum  habere  rtilitatis  in  rera  Ece  ffia  Chrifli^ 
fp)  humanis  traditionibus  frufira  Deum  coli ,  ijsq^nceram  religione  fiep 

dißrme  corrumpi-  . 

Cum  rerb flatus  Eccleflo  trecentis  primis  annis  fF  aliquot  fequentt^ 
hus  primo  periodi  ad^r.fx'sjöjummamq^  perfeBionemperrenijfit  ^  natura 
autem  ultra  hanc  in  terris  nihil inflituat,faBa  cotirerflone ,  cunBade  ^ 
generare  ^  in  peius  ruere  cceperut-  Habuerunt  quidem  illa ^uoq^  tempora 
proflantes  aliquot  g/  iUuflres  DoBores,  tamen  omnes  propb  d  p  urit  at  efF 
flmp  licitate  doBrino  Apoflolico  fp)  proxime  procedentis  Ecclefio  nonnihil 
recejfirunt*  Ea  ru^j^ooccaflonefaBumefl ,  ut  mox  inadmirattone  coepe¬ 
rint  effe  ruario  l^^Xo^pn<rm(^,quo  etiam  in  opinione  meriti  abqjfijamtum 
njidentur^  Inpdmis  njerb  admiratione  dignum  efi  quod  adfinem  fisum 
prima  hac  periodo  accelerante.  Spiritus  Antichrifli  per  Epifiopos  Roma¬ 
nos  femina fit  primatus Jupra  omnes  alios  Epifioposfic  impudenter  Jpar^ 
fit,ur  in  hujus  per  iodi  fine  quafl  inaluum  ^  intra  rvifiera  Eccleflo  recep¬ 
tus  merito  ‘Uideri  queat. 

Facies  igitur  Ecclefioflc  nonnihil  deformato,  triflu  fuit  circa princU 
piumfieundo  periodi, quo  paulo  ante  Gregorij  JUdagni  otatem  coepit ,  fp)- 
ad  Heinrki  Cfiarti  Imperatoris  tempora  u/que  duramit :  quo  tamen 
ferri  aliquo  modo  potuijfit,  nifi  inprogrefluejus  triftiorem,  ^  circafinem 
triflißimam plane  fp)  foedißimam  riaBa  fuijfet-  Caufi  ejus  fuerunt  non 
filum  jaBain  priore  periodo  errorum  fundamenta,^  quafifldrfa femi¬ 
na  ,  fid  etiam  irruptiones  horrendo  barbararum  gentium  in  Euro^ 

pamt 


Praefatio« 

qu£ annos  plus  minus  centum  fcxaginta  totum  Occidentemnjexa» 
runt.  Hif dici  non  poteii ,  quantam  in  hoc  perturbatißimö  rerum  omni¬ 
um  flatu  njera  religio  y  pura  doSirina  t  pietas  ^  eruditio  in  Occidenta* 
lihus  Ecclejijs  jaEluram  fecerit*  In  has  igitur  occaflones  intentus  hoflis 
humani  generis ,  horribiles  ^  pernitiofas  tenebras ^  ceu  nubes  qua/dam 
atras  y  totum  coelum  occupantes yinEcclefiamChnfli  fimul  induxit  y  per 
ip/ds  Dociorcs  fg)  Ecclefiarum  Antiflites  maxime  j  quos  inter  %omanu/s 
JEptflopits  Gregorius  aEidagnus  facile  primas  tenet ,  qui  duarum prsicipue 
rerum,  qua  horribilem  inclinationem  ^  ruinam  Ectlefia  attulerunt  ', 
Inaiocationu  nimirum  hominurnmortuorum,^  Sacrificiorum  pro  mor¬ 
tuis  i  auEiof-  ^  quafi fundator  fuit :  Ceremohijs  etiam  plus  qudm  ludai- 
cis  od  Ethnicu  Ecclefiam  fi)  religionem  Chriflianam  mirum  in  modum 
onerabit ,  qualum  Jplendore  ^ poinpd  mentes  hominum  mirifice  capta 
^ fafcihatJi  fuerunt. 

quidem gra^iaßnt,  ^ pijs animis  hanc  f cedam  '^deturpa- 
tam  faciem  EcclefiA  diligenter  contemplantibus ,  fujfiria  ac  tantum  non 
lachrymOs  molent*  V erum  longe  infeliciora  ^  tenebricofiora  tempo¬ 
ra  fiquuta  Junt ,  rebus  fubinde  juflo  D  £  i  judicio  ^ njindiEla  in  pejus 
ruentibus.  oAntichriflus  enim  paulo  ante  ih  utero  Ecclefia  conceptus 
ßsb  ^oni facto  %omano  Epijcopb  in  lucem  editus ,  non  amplius  in  'rnyflerto , 
fed palam  operari  coepite  ‘Nam  cultum  Deorum  alienorum  inflituit San- 
ßos  mortuos  in^vocatione ftatuarumjmaginum,  templorum  ^  altarium 
exflruSiione  honorari  pr^cepit ,  ^flatuas  ligneas  adoratione  cblendas  e  fi 
fi pronuncia^it  •*  Synodos,  iconblatnam  oppugnantes,  damnabit,  ft)  hse- 
lut  DiElator  quidam  fubditis pr^cepit,  ne  ejujmodi AEagiflratibus  •,  'njetie- 
rationem  ft)  inruocationein  abolentibus  3  obedientiam  udam prkflcnt  Ce¬ 
remonias  d majoribus/uisfi) pradecefibribus  innjentashon  modo  retinuit, 
fed  etiam  prodigiose  accumulahjit  3  plus  qudm  dirnidid  parte feiundsi.  hu¬ 
jus  periodi  enjotutd.  3a^ifmUm  ^  C oenam  Domini  multis  ac  ^arijs  trä^ 
ditionib.  humanis  contamina<ajit,^  in  alios  ufus  tranflul  'it,  qud,  a  Chriflo 
inltitutafuerut.  Inter  hdc 'Vero Etclefa^ flbnfa  Chrtfli parum pr&pdij 
habuit, fed  ab  omnibus  orba  coepit  fieri,  quafi 'o^is  in  medio  lupor  ü  cbfli- 
tuta  tanqud  prodet  expofitafuit,  DoBoribus  ejus  omne  fiam  operam  Anti- 
chrißo  locantibus,pr£mid  inde  amplifiima  repbrtdtibus,^ fi  qui  fuerunt, 
qui  his  rebus  Eccle/ite  afßiElißimis/uccurrere  ^auxiliu  ferre  cuperet,  mox 
njel  calumnijSy  (Xielaperta  nji  oppreßi,  dtq^  efficacia  errorum  ^  omnis  ge¬ 
neris fiperflitionum  micli fuerunt. 

Excepit  hunc  trifltßimumEcclefisi flatum  tertia  periodus ,  qu£  initio 
regni  Henrici  fifiarti  Imperatoris  ccepit  3  ^  /e/e  ad  annum  quingentefi^ 
mumfipr  a  mille  fimum  ufque  extendit-*  Hac  njero  majorem  mutationem 
Ecclefia  ffi  Imperqs  qudm  prior  attulite  Nam  inheexit  in  Ecclefiam 

a  3 


m 


P  R  iE  F  A  f  10. 

fadem  frorßis  m^vam ,  nee  frior  ihm feculis  unquam  <vifam,  regnum  n^i^ 
deltcetfoltt^s ßmile ah ep \ non dico quodinfrima  yfed infecunda ad‘ 
huc  periodo  fuit  difverfum^  In  priore  periodo  Antichrtflm  majorem  prin^ 
cipatum/eu domintumnaElm^H artihm/uis ,  quam  tpß connjeniret ^ni¬ 
hilominus  tamen  nondum  adhuc  arhitr io  prtdj  ato  omnia  adminifi  rar  e  in 
Eecleßjs  aufm  fuit :  In  hac  njero  penodo  tertia  t  non  folüm  ,quod  media 
parte  fecunda  periodi  circumaSid  facere  coeperat  \  caput  fuum  extulit 
fupra  omnes  alios  toto  orhe  Chrifliano  Paßares  :  fed  rueluti  /ummus 
quidam  totius  orhis  ^Monarchatfihifoli  arroga^vit poteflatem  confiituen^ 
di  ffe  inevefliendi  Epifeopos,  con^uocandi  Concilia  ^  Synodos,  ijfque pra- 
ßdendif  ^  ihi pro  fua  libidine  decernendi  cdtrotverßas  j  pmifcrthendt^  cer* 
tas  religionis  formulas :  imo  quaß  nihil  aut  parum  hoc  effit  ^  Jummd  au^ 
dacia  in  politicum  imperium  irrupit ,  ßhique  regna  hujus  mundi  arroga^ 
ruit :  ruduit  eiiam  ipfos  Imperatores ,  "K^ges  ac  Principes  cdteros  d/efe^ 
Dominos fcilicet  dferruis-^regnorum  poffießionem  petere  ^  accipere  dehere: 


decißonem  Jihi  feli  ruendicaruit  j  gloriatu/que  eli  tin  fcrinio  peUoris  fisi 
omnia  jura  contineri  ,  ^  proinde  eundos  homines  dehere  pro  legibus 
hahere  qudicunque  ipfe  dixerit.  Hac  effreni  audacia  atque  impuden¬ 
tia  ^Monarchiam  ex  politico  ffe  Bccleßaflico  regimine  mixtam  conßituit, 
faciem  Imperij  'K^mani  prorjm  mut aruit  ifefe^  fupra  omne  quod  dicitur 
E)  £  V  S  exaltanjit. 

In  hac  eminentia  confiitutus  Antichriflus  i  in  hoc  noruum fuum  re¬ 
gnum  ad  priores  idololatrias  ^noruum  ^  prioribus fecuUs  incognitu  D  £  v  M 
feknaceum  introduxit tquemfacr  a  IkerAYytv  M  IHaozJm  nominant  %  ei^ 
peculiare  feflum  magna  cum  folennitate  ^  renjerentia  celebrandum  m- 
fittuit^  Hic  noruus  Deus  occup aruit  in  Ecdefa  omnem  cultum  adorati&hk 
ruenerationis feti  Deo  debitum ,  omnium^  oculos  ^  mentes  d  njero  Deo 
adfe  pellexit :  Hoc  fefe  in  proceßionibm^  theatrica  Miffd  ofientante^ 
conticuit  cwlefiis  dodrina* 

Et  quod inp rimis  notandum  td ^  hocT)  EO  regnantt  ,  prodijt  ttidm 
noruum  dodrins  genus  inEccleßa,  Scholafticamdoxflrinam 
pellant  i  hac  occaßonci  ^uum  ^mani  Pontißces  non  felum  errores 
fuperiorthus  feculis  introdudos  ,  fed  jam  etiam  portentofum  illud  do¬ 
gma  f  ranffiuhflantiationis  ,  tanquam  fontem  infinitorum  altorum 
errorum  ,  pertinacitor  defenderent »  ^  contra  fient  tente  s  immani  ty*‘ 
rannide  perfequerenmr  ac  opprimerent  ^  ßcut*Berengarq  ^  aliorum  i Xis 
empla  enjidenter  docent  ifadum  e  fi ,  utilia  Theologiay  quahfcunque  tum 
fuity  d  plerif^  negligeretur»  nec  fere  alij ,  quam  pauci  Aicnachi  et  adloArc*'.. 
renty  ^  ad  juris  CinjiUsfludium  Italica^  Germanicaingenia  certat 

confiuerentt, 


P  R  ^  F  A  T  I  Ö» 

'confluerent*  Hoc  n^ero  cjuum  ingentem  cladem\  tantum  non  ruinam 
non ßlum  T heologm  ijhits  temporü  ,/ed etiam  recenti^  nec  dum  fatu  consi 
firmtat  A  'Komanorum  Pontificum  tyrannidi  minitari  dideretur  ,  G  R  As 
T  I  A  N  V  S  Adonachm ,  ut  affliEiis  his  fiiA  partis  rebus  aliquam  opem  ^ 
auxilium  ferret  y  legum  Pontificiarum  Holumen  confitrcina<uit  ^  con~ 
geßit  circa  annos  Chrifiinso,  ^/^<?<3^Ii)ecretorüm  opus  nominatur  fp)  hor 
die  pro  prima  parte  jurisCanomci/eu  Pontficij  habetur  Jn  eo  hterarchiam 
tp) tyratinidem  Pontificum  'B^manorum propugnandam fufieperat  ex  Ca^ 
nonum  Decretis,  In  hunc  finem  excerpfit  Canones  in  hoc  Holumine  ex  quas 
tuor  'potfitmum firiptorum generibiu :  alios  quidem  ex  Concilfi  ^  Syno¬ 
dis  :  alios  ex Epiflolis  Decretalibmprimorum Pontificum  Komdnorumja- 
lios  ex  /criptis  Patrum  :  alios  denique  ex  hifldrijs  Eccleflafticis  ;  feded 
fide  >  ut  magno  cum  judicio  h^c  omnia  legenda  fint ,  multa  ßquidem  fal- 
/k  y  commenmia  ^  notha  recitat  ;  tum  njera  impudenter  y  'mdlitiosey 
fallaciter  ^  impie  corrumpit ;  fzp enumero  turpiter  errat  induthorum 
^  librorum  infcriptiombus  ,  Hieronymo  adjcribit  quod  tribuendum  erat 
Auguflino  y  aut  fimi  li ;  ex  uno  Concilio  profert  Canonem  qui  alterius 
titulum  facit  ex  Epiftola  Decretali  alicujm  Pontificis  y  in  qua  tamen  nihit 
tcdc  'reperitur  :  ^  tamen  'tanto  dpflaufu  deceptum  approbatumque 
fuit 'hoc  Opus  d  Pontificibus  'Romanis  y  ut  mox  Eugenius  Tertius  fecun- 
durn  idin  Confi flo  fqs  judicare  prAcepeiHt.  Sequutus  mox  'efl  Gratia0 

Parifieiifis Epifcdpus y  qui  in  Theologia  'nier- 
fari maluit yqudmin Eorehfibus  Ittigiofisq^  quAfiionibus*  Itaq^  ScholaflicA 
T heologiAy  qualis  tunc  erat  y  fundamenta  in  quatuor  libros  y  qui fent  entia- 
rum  dicuntur ycongefiit.  Hi  quatuor  libri  y  non  ex  nji<~ua  njerbi  E)  E  \fcdtu- 
rigineyfid Patrii  duntaxat  lacunis  dejumptiy  fuerunt poftea  totius  Scholar 
ßicä  floElrinA  bafis  ^ fundamentum  i  Hnde  ipfi etiam  ’ /vulgo  in  Scholis 
Hld^iiittScntzntidLVXimappellaricdpit* 

Sequitur  jammzdi^L^chSl^Skic^.  priore  illa  longe  deterior  ,  quAdu- 
ranjit  ab  anno  Chrifli  mille  fimo  ducentefimofvigefimoyaddnnumufque 
fniÜefimum  frecentefimum  trigefifnum  y  ^  habuit  Alberturh  M+  njelut 
parentem^  authorem*  Is  enim  Philo/bphiam  humanam  y  inprimisA- 
riflotelicam  in  ipfa  adyta  Scholafum  Theologicarum  ^ 'penetralid  Ec- 
clefiarum intrdmifity  ^ in/upremo  ibi controdjerjdrum  quAflionum  diju¬ 
dicandarum  dc  decidendarum  gradu  throno  y  ceu  K/ginamquandam 
colloca^^it  :  quo  faElum  eli  y  ut  Arifloteli  ft)  PhiloJophiA  humanA ,  magna 
cum  religionis  pernicie  /principatus  in  Schola  Chrifli  attributus ,  ^  de 
pofießione  hAreditarid  Chriftus  dcpuljus  fit*  Superior  enim  Scholafticd 
Patrum  quidem  y  fidEcclefiaflicorum  duntaxat  fcriptaacdiBlanjerb^ 
Dei  exAquauit:  hAC  njero  ulterius_progre/fa  y  Ariftotelis  etiam  feript^ 

ad- 


i 


P  R  Ä  P  A  T  I  O  * 

'Hfer^o  Dei  in  ömnihm  copara^vit»  ut  quA  fveßigia  exiguA  ittm  er-ga  *VetH 
Deirenjerentuin  TheologorumßhoLü  reflarent  adhuc ^ah  hac  penitus  de* 
leta  ^  conculcata  fuerint.  Cum  enim  errores  ^  ahufm  «vel recepti confue* 
tudme,  «vela  Pontificibus  “E^manis approbati  tueri  defendi^non poffent^ 
p  ad  «verbi  Dei  ly  dium  lapidem  examinarentur  ^  alia  fuerunt  quArenda 
ptAfldta.  In  hac  igitur  S cholaflica  non  Prophetarumyion  Chrifli,non  ^po* 
flolorum,non  deniq^  Auguflinit  Hieronymi,  Ambroflj.^ pmiUum,fed  Ari* 
flotelis  tantu  fit  mentio, eius  nomen  primo femper  loco  ponitur ßusa /cripta 
proapodiSiicis, «verba  autem  Dei  pro  opinione faltem  probabili  habetur,  ut 
ex  Occami  Centilogio  apparet.  Hinc  e«venit,ut  qui  illis  temporibus  pro  infla 
gni  T heologo  feu  Dolore  haberi  cuperet,  non  in  Prophetas,  Efvangeliflas^ 
«vel Apoflo lorum  Epiflolas ,  fldAriflote lis  tantum  libros  Commentaria 
firiberet.  Fecit  hoc  primus  Albertus  AA.  ^  eum  deinde/equutHs 
Aquinas,  alyj^  nonpauci. 

Interea  «vero  temporis  non  cefldrunt  CamniflA  etiam  fedm  etvehenda 
Pontificum  Eom,  authoritate ß renue  labor dr ut,  adimitationem  Gratia* 
ni.  ReimundusmVwBarchinonenfis  ^amidwxsHij/anm  circa  annos 
it3o^m/fu  Gregorij  IXiC^^cxetsXzs  edidit,  in  quibus  ne  «verbulum  quidem 
exflat  de  inßitutis  «veteris  EccleJiA, nihil  in  ijs  habetur  ex  S.  Scriptura^  tiia 
htl  ex  antiquu  htflorfl,  nihil ex/anßoru  Patrum  libris  ^flriptis  fednoua 
/unt plane  omnia,  nec  T heologk  ^  Ecclefiarum  miniflris ,  leguleis  ^  cau* 
fidicis  ad propugnandam  Pontificum  Egm.  immanem  tyrannidem accom-f 
modata.  Hos  etiam  Decretales  m  Scholis  publice  prdlegi  explicari  idem 
Cregorius prAcepit.  Vidit  enim  a/iutifiimus  homo,  Potificatum  7{om.  Agre 
confirmatum  iri,nfl legibus  latis,  ac  his  quot^cumauthoritate  promulga* 
tis^  in  Scholas  ac  judicia  introduSiis, 

Hinc Bonifadus  V I l  i^anno  1 29 s>^  in  Lugdunenfi Concilio Sexa 
tum  Decretalium  confirma«vit ,  fuo  jujfu  d  tribus  doBis«virts  ,Ht  Pia* 
tma  refert,  compilatum ,  eundemque  manda«vit  etiam pafiimin  Scholis 
prAlegi  tp)  explicari,. 

Clemens  Juperaddidit  anno  1308.  in  Concilio  Viennenfi li* 
brum  Qlcmcntin^TMmdflcompofitum ,  qui  quartam  partem  juris  Pon«« 
tificij  efficit ,  ac  in  Scholis  fimiliter  prAltgendum  manda«vit ,  ut  Trithe* 
mius  in  C hronico  Hirjdugienfi indicat.  In  utroque  opere  non  alta  traSian* 
tur,  quam  in  Decretalibus  explicantur,  ut  pote  quA  fuper  addita funt  i«vel 
quia  in  Decretalibus  o/citanter  prAtermiffd  fuerunt ,  «Vel  quod  ampliato 
jam  foro  Pontificio,  ufus  ipfe  for  enfis  digna  comprobdnt  quA  attexerentur, 
Vnde  liquet ,  in  quarum  rerum  explicatione  ifla  librorum  congeries  ^ 
moles  maxime  in/umatur. 

Et  tamen  his  omnrbm  poßremSlocO  quafi appendix mnexa  eil  cum 
d  di<v  er  fis  Pontificibus ,  tumuero  maxime  d  loanue  XXII,  circa  anms 

iS  20  feries 


\ 


PkMF  ATI  öl 

iö.ßries  Conßitutionum ,  cfuoi  ExtraV'agan tf s  <vdcdinf.  At^ 

ita  ex  Canonum  ex  'tgua ßatnrigine  d  Gratiano  coUeEtorum  ^in  fvaßunp 
eluendam  Oceanum  jm  Canonicum  äcceßtonetemforis  inunddße  <xjidctur^ 
In  to, quo Longm progredimur,e6  offendimus  Canones  d pietate  ^ fyticera 
religione  longius  degenerantes. 

Sedquaß  hoc  parum»  ^elnlhil  ejßet,ßqautuln  eli  leftium  Scholae 
dica:  doElrina  genus ,  anno  Chrtfli  1330.^  duranjit  ad  annum  ufque 
miUefimum  quingentefimumdectmum quintum»  fuitque  duobus  prioribus 
longe  deterrimum  ^  impudentißimum :  modeflta  enim ,  ßsa  'm prima  ^ 
media  Scholaßtea  adhuc  in  quadam  deliberatione  quxßiöne  pofita  e*  * 

rant  >  utrum  /cilicet  Papa  l{gm.  fit  fimplex  homo ,  an  quafi D  £  v  s  t  att 
participet  utranque  naturam  cUm  Chriflo  f  an  Papa fitfupra  Concilium  I 
anVirgo  Maria  dpeccatoomni  fit  tmmunuf  ^  alijs  fixe  entis  fimilibtss  , 
de  his  certa  quadam  definire  ^  determinare  in  hac  Scholafiica  coeperunt ^ 
fuasq^  determinationes  pro  articulis  fidei  haberi  njoluerunt :  denique  nihil 
tam  fuitfiperioribus  feculis  njifumimpium»blaffhemum»  ineptum  er-^ 

roneumi  quod  hac  Scholafiica  fiud  audacia»  /ubtilitatibus  ■»  argutys»  dia 
fiinEiionibus »fophißnatisi  exceptionibus  ^ oppofitionibus mn au/a fit paa 
Idm propugnare  ac  defindere^ 

Inde  Quodiibeta  ^  Qitodlibctarise  qüäeftiönes  naia»^d  GuaU 
tero  PiBa<xjienfi  Epifeopo  edita  fint  circa  annos  Chrifit  1240.  magna  0- 
mnium  admiratione.  Sunt  autem  Quodlibeta  libri»  in  qmhu  eorum  au^ 
thores inutrdmque partem»  Acadtmtcorummore »  de  quolibet  etiam  a- 
pice  Theologico  pro  ^  contra  dtffutwit»  ut  mhil fit  apud  eos  tam  certum 
^definitum  »  quod  non  in  dubium  focari pofiit»  contraridf que  rationes 
habeat :  ^  qui  hoc prafiare potuerunt  >  pro  optimis  ^  excellentifiimU  Do- 
Eloribtss  habiti fuerunt» 

EcCe  igitur,  Clementifiime  Princeps  »Ut  ohfiurata  fuerit  prorfiss  in  hat 
tertia  periodo  aureaprimitiaia  Ectlefia  facies »  ^  mutatus  Enjangelicd 
doElrtna  color  optimus.  Vcffaeft  liiihi  (^inquitTDominus  apud  Ezje^iel.^ 
domus  Ifrael  in  döi‘iam,&  degenetarunt  Ecckiiatum  Miniftti  in 
ces  &  excrementa  fordida. 

Durarunt  ha  plus  qudm  CimtrU  tenehrit  ab  Innocentio  Ttftio  fiis 
ab  origine  ^  ortu  Mendicantium  dMonachotum  maxime  3  hoc  eli  ^  ab 
armo  t2is„  Christi  Saltatoris  »a,d  initium  quarta  periodi»^  annum 
Christi///  /  ufiut-quandoSDiLV  s  Optimus  Maximus  ebe-immen“ 
fdgratia  humani  generis  mifirtus »  duo  ilia  clari fiima  lumina  »  Luthe« 
rum^//cogx^Zvvinglium  »  excit  at  it  ^  qui  primi  omnium  in  Germa^ 
nia  ^  H e  It  et  ia  denßßimas  has  nebulas  ^  öbßurißimas  tenebras 
difcufferunt »  ^  T'erbum  D  e  1  prorfus  extinBum  atquefipultum  in  lu¬ 
cem  retoedrunt  >  quo  toti  mundt  luceret.  Contra  hanc  arerb patefaEiam 


Pr^fatio»^ 

Veritatem  mox  fremuit,  ^  adhuc  hodie  fremit  ac  frendet  Satan,  inßi- 
tuit  Concilia,  Synodos,  dif^utationes  CoUoquia  :  cumque  hoc  cona^ 
tu  nihil  froßceret,  fednjeritas  magis  magt/que  emergeret ,  ad  arma  con^ 
fugit,  ^  potentißimos  Imperatores ,  %eges  ac  Principes  adojerfis  rena- 
ßentem  uhique  terrarum  Enjangelij  pUram  doUrinam  excita^^it,  ^  re¬ 
gna  paßimdminia  y e ll  'ts  cinjtlthm  ,ße ditionibus alfj^  horrendis  motibus 
concußitifßjummaimismijcuit. 

Verum  ne  ßc  quidem  conatus  eius  ex  animi ßnt entia ßiccejferunt , 
ßd quo  magisßfisiqt, eo  majores ruires/Q;) incrementa, V)  E  l  benediSlione, 

►  Jumpßt  Veritas*  Cum  igitur  hoflis  humani  generis  animadnjerteret,  Cu¬ 
riam  %omanam ,  omnis  idololatrU  officinam ,  labeßere ,  ^  tantum  non 
foedam  rumam  minitari firnulj^  int  eiliger  et ,  Clericorum  ^  Jldonachois 
rum ,  quantumevis praepingues  ^  crafjos  njentres  ,  hanc  ruinam  hon  poffe 
amplius  fulcire  ac  ßißentar'e ,  ut  a ffliB  is  fuis  rebus  mature  fuccurr  er  et, 
paulo  posl  inchoatam  quartam  periodum  nonjum  foetumi  I E  S  v  i  T  a  s  Vä 
co;  in  lucem  edidit.  Et  hi  quidem  Satana  in  fulciendo  ac  fisflinendo  Anti- 
chrißi  regno flrenuam  operam  locdrunt.Vnde  etiam  auffuht  Pontificiam 
cathedram  ruentemjaut  ruinam  certe  minitantem  pingere, quam  ipfi ftiis 
humeris, densa  tefiudineconferti,fuflineret,^on  puduit  eos  nec  pudet  ad¬ 
huc  hodie  njeternoßs ,  iurpißimos  acperniciofißimbs,  litte  meridiand  ma¬ 
ni  fefiioros  errores,  fß  fuperioribus  feculü fubintroduEios  ■,  jam  njero  clarU 
täte  döSlrifU  coeleßis  in  loat  poßrema  mufidi  Mate  13  e  i  beneficio  deieBos, 
palliare,  tegere,  ^Verborum  lefiöcinijs  incoluere,  yheio'rtcisq  coloribus  pin¬ 
gere  ,  maoiime  autem  äUgußtßim>q^  Cathoßcd  iß  Apoßolicd  Eccleßk  titulo 
ornare:  adeo^  nihil  eil  iäm  crdßum,  iäm  putidum,  tam  impurum ,  tam  in¬ 
fui  fitm  ,  tam  im  fium ,  tam  fabuloßm  ac  falßim  in  Pontificia  lacuna  ß 
cloaca,  quodnofVi&ifiißeSianofibene  oleat. 

Atteflatur  hoc  Paulus  Florehius  T heologm  DoBor  ß  Profejf.in  Col¬ 
loquio  CUm  Chrißiano  Franco  Philoßphidi  Pröfeßbr'e  in  Cdfareo  lefuita- 
rum  Gymndßö  Viennd,Aufirid  anno  i s  f8 .zo.Iantsiarij  habito.  In  eins  Col- 
loquij  initio  h^cßtnt ^erbä Elorenij lefuitA  ädFrdncum :  V idetur  mihi^ 
Chriftiane,rem  omnehi  finedius &:rubtiliuk contemplanti,  noftrai 
hax  yin  quaVerramur ,  religio  lefuiticä  tota  ex  fiiperftitione  ^  hypos* 
crifi,  & fida quadam,  pi da c^fanÄuate conflata, ul tima^  hac  mun-, 
di fenedutea Diabolo exeitatajquseömneserrores,  nugas  &:fuper« 
ditiones :  quae  (uno  ut  verbo  dkajinihüshonefto  quidei&l  quo  fani 
in vitus utor,  fed huic rdaptifsimo  plahe<^neceflrario)  quaeinquant 
omnia  turpifsirha  Papas  ftercora  ( tum  graviter  per  fe  ö1^htia,tum  ve^s 
ro  hoc  tempore  ^  quo  ab  eruditi^  viris  crebro  commoventur  ^  multd 
magis  fcctentia)fanditatisjam  quadam  fimulatione  condita,  tepera« 
tave,  maeandrifque  nefeio  quibus  involuta  oirbi  Ghriftianb  iteriint 

venderet. 


PRifefATtÖ« 

rindcrct,pfo  arorfiatis.atc^ädeo  per  vim  ferme  qtiahdlaobtruderetj 
ut  nihil  tarn  turpc,fpedü  Sc  falfum  in  Ecdefia  Roman. cernatur, quod 
hccc  novo  non  artificio,vel  mentis  acicin  prscftringendo,  vel  cmnem 
turpitudinem  &falfitatem  callide  tegedo  pulchrum  apparere  faceret, 
ate^  verum.  Quare  optime  Chriftianeconfiderandum  nohis  etiam 
atq?  etiam  cefeo,in  qua  religione  verfcmur,ne  hanc  effe  falfam  igno:» 
rantes,&ip(i  aDfio  ignoremur,  HdtcFlorenm. 

Et  quia  d fiter  a  Scripttira^  dinjino  Sptnms /dnEli  inflhiSlu  edita 
\nß?irata,  palam  repulffunt»  ee  confugiunt,  unde fubfidium  omnino  nuF 
Ium  eu  oflenditur,  ad  Scripta  nimirum  Patrum  ,  totim  orbk  Chrißia- 

ni  oculos  (plendo  re  beteris  Eccleßslurmnum  perfringere  conantur : 
%ocfaciUm  efficiant, licentia  ^  patefias  datae fl  eis  dPontfi'E^m.  Grego- 
rion. Papa  anno  iJ7S>  Jan.  dteS.  ut  terras  maria  j^peragrantes,'Qf  bildio- 
thecas  omnes peHufirantes , Patrum  ^  Hifioricorum,  tum  ^Veterum,  tum 
'^centiorum,  imb  S cholaflicorum  ijuo<p^  libros,  ^ut  non  cum  ijs,  eorum^  do- 
^rina per  omnia  confentidt ,  interpolare ,  ojoces  ,fententias  ,  quin  etiam 
integras  paginas  iaddere^affucre, detrahere,  mutare,  mutilare,  nefarie 
^ro  arbitratu  ^  libidine fua  corrumpere  audeant,  qmd ipß  honefio  fi Dijs 
dacet,  titulo  feu  nomine.  Libros  repurgare  ‘taceant* 

Sed  quafi hoc  nihil,  njel parum  admodum  e(fet,hoc  no^vum genus  homi¬ 
num^  nonjdjud  doBrtnd,  tubani  ac  facem  fuifie  multorum  in  Europa  mo^ 
xuu,bellorum,parricidwrum,fedition^m  ac  turbofum,  ipjb faBo  lucuWter 
Prohat,  Docent  enim  lefuita^  proinnjalidis  g^  plane  nullis  haberi  debere, 
PaEta,conruenta  Imperatorum,  "B^gum  Principum,  aliorum Drdinu, 
etiamfi juramento cofirmatajnonautem d  Bom^Pontifice approbata finK 
Ex  hoc  axiomate  docent  etiam ,  Pace  religionis  inter  Principes  Germanix, 
non  effe  obligatoriam,  utt  per  njim  extortam.  Docent,  hoc  tempore  ad  labo- 
tandum  Pontificijs, ut  Luther  anos  ^  Cal^inianos,iUerum<(^  fautores  o- 
mnibw  modis  opprimant.  Docent,  quando  Pontificy  Begem  njel  Principem 
fuum  pro  tyranno  habedu  in  CoUegqs  fuis  decreeverint,tuillumabdicarei, 
etfeipfbs  omni  oblgationis  ^vinculo ac  ntxußlrvere pofft.  Docent,  Impera^ 
vores,  BegCs aliofq^ ÄLagijiratm dfubditis necari ^ interfici poffe.  Doeeti 
hxreticos  Magifl ratus  {hoc  esi,  Enjagelicos)  pro  excomunicatis  habendos, 
fi  no  de faBo, tarne  de  jure:  idcoj^  profiribedos,  abdicandos  ^  e  medio  toUe- 
dos  effe.  Docent,  Principes  d  B^pm.  religione  deficientes,  ^vel piMhxreticis 
fa-ventes, abdicandos  effe.  Docent,  hxreticis  ^Eaiangeltcu')  fidem  prorfus 
nullam  habeda  effe.  Docent,  Aequi^vocationibus  uti,  ysj^  Magiflratus  de¬ 
cipere  Pontificffs  per  miß Ü  eßeihoc  eß, licere ßbi  alijs^  Papifiis,non  tantum 
(impliciter  manifefld  meritate  celare, aut  negarefid pie  et  religiose  affer  e- 
re,  perj^falutexternd  proteßari,im6  jurare  milia  qux  certtfiime  cogr^fiut 
fa  ßßtma  effe-,retinendo  tantum  proprium  quendam  g^  reconditum  animo 
ßnjum,  g^  ejufmodi  Aequi<vocationes jpro  bona prudentia  habendas. 


P  R  Ä  F  A  T  I  O. 

Ac^  ut progrediar  ulterius  qud  conflituera  rrit  de  V er  ho  Del  ^  Sacra- 
fanEia  Scriptura,hoc  eflyde  Prophetarum  ^  Apoßoloru /criptis  ß  Spiritu 
/anEio  SanEiis  Dei  hominibus  inßiratisydocent  le/uiUjquodßt  Cereus  na- 
ßiSymateria  litisyliher  hitreticorum,litera mutaymortuayamhi^uayob/cu- 
raynjariaymutabtlisy ' in/ufficiens ,  imperfeEia:  ^  qu£ propterea nonab  o- 
mnibus  C hrißianü  in  ^vernaculis  Unguis  legi  debeat.  le/uit^  Colonienfis 
injua  Cenfura  S.  Scripturam  njocant  Sermonem  abbreiviatumyimperfe- 
Elam  doElrmam ,  quA  non  omnia  necejßaria  ad  fidem ,  bonos  mores  ^  bea¬ 
tam  njitam  conferruandani  contineat i  Ex  Scriptura  certum.  ^  ratum  in- 
telieEium  dari  non pojße , ßd  eße  eani plumbeum  infirumentur^ ,  quod  ff) 
Catholicus  ^  hareticm ßiiflntentU  aptdre poßiti  ^idamEE'J^olßgan- 
gus  Hermannus  Colonienfis  blafphemeajjeruity  Scriptufas  tantumwale- 
lere  •  quantum  nJalent  AeßpifiabulAyniß  accederet  EcclepA  teßimniiium  .* 
ft)  Hofius  de  Authöritdte  Scriptura  lib.s.  pag.i97.affirmaty  hoc pieabipfi 
dicipötutjje.  Docent  porro  >  judicem  controruerfiarum  de  fide  ^)  moribm 
’Eomänam Eccleßamejje.  ‘BeUarminus  lib,  4-^cap.  3^  ajJerityScripturam 
fine  Traditionibus  non  admodum  necejjariam  efie :  Traditiont^s  autem 
/impliciter  necejjariäs'efie.  ' 

In  his  non  heglige'ntef  obfirntahda  efi  Satana  aflutiay  hec  non  Pontia 
fidorum  y  inprmis  lefuitarum  artes  de  firatagemata*  lam  ab  annis  ali¬ 
quot  non  multüm  laborant  leßita  ^  circa  ip/a  religionis  Chfifiiana  do¬ 
gmata  s  utdjelnofi  forum  ßfiptd  oppugnent  >  ‘vel/ua  propugnent  ex  Scri¬ 
pturis facriSy  quod  ante  hac  Papdtus  Üefen/ores facere  conabantur  y  quan¬ 
doquidem  hujus  generis  pugna  jam  olim  infeliciter  /ibi  cedere  fenßrunt. 
Compendiofiof 'igitur  djiß  efl  ad  ^viElbriam  ^ia  i  fifimelomHem  Seri- 
pturSifdcra  duthoritatem  coneOelierentyimo  totam  proflefnercnt :  cumque 
palam  id  facere  ab/ique /ummd  impietate  noti  pb/fent  ^  faltem  earn  Ponti¬ 
ficis  fui  arbitrio  totam/ub  fierent ,  ^  omne  jus  cofiiofcehdi  y  dijudicandi 

decidendi  contro‘verfias  feligionis  non  ad  S^Scripturam  referrent  ^/ed 
adßum  Papam  traducerent^  W fit  s fi idu  credimus-^  aut  concedimm  quod 
njolunty  nihil  jam  ScriptUfa ßcra  contra  Papam  amplius  (v alent  y  'nec  no- 
bisrefiat  ahudy  nifi  ut  ^lEli  manus  demus  *  ^)  colla  nofira  rur/us  B^omani 
Pontificis  jugoßbfiiamus.  ' 

HaCy  Clementifiime Princeps ypaulo pluribus  commemoro yUt orthodoxi 
Principes  ^  Alagijlratus  Chrtfiiani  y  Ecclefiarum  item  Pafiofes  ^ 
Antifiites  quidfaciendumfibi/it  intelliganti  Frendet  Satan  y  fremit  An- 
tichrifius  y  tumuliUahtuf  leßita  ^ ßmmä  imis  rnißefe  conantur :  exad- 
rverfa  igitur  parte  hi/ce  furoribus  y  motibus  ff)  conatibus  ohnsiam  ire  de^^ 
cetfß  omnes  nernsos  contendere  y  ut  nsera  Pfligio  ^  doBfina  Verbi  D  £  I 
in  Tf/ormatis  Ecclefijs  pura  puta  con/erdsetur ,  "Q)  d  fermento  Ie/uitic& 
firenue  defendatur. 

In  hune 


R  R  ^  F  A  T  I  O 

( 

In  hunc  ufiim  ego  cjhocI^  Hifioriam  lefniticam  confcripft^  non  (juide-m 
integramyab/olutam^ perfeBam,(juod ultro  aclthenter fateor ^  quis  e~ 
mm  illoru  facmoraydolos  acimpoßura^  hmc  inde  patratae  ycommemoret  I 
fedeastantum^qu^  admanta  mea^ pervenerunt ^  diligenter  ^  bona  cum 
fde  annotavi:  In  cujm  Hiflori<&  Libro  primo  ufm fum  interdum  Heli<&  Ha 
jenmuiieri  teßimonijs ^quifotefua  ad lefuitcvs ß  cotulit-y^  aliquot  annos 
ineorü  CoUegijs  hinc  inde  vixit ,  lj>erans  quod  apud  hujuifidalitq  homt- 
nes  verä  Catholicam  doSlrinam  invenire pofjet.  Cum  vero  apudtUos 
nihil  quam  vanas  fuperßittones.hypocrißmPhari/aicd  ^falfas  opiniones 
ac  turbulentos  errores  invenijfetyeos defer uit ,  ff  fuga  elapfus  ad gr emi u 
orthodoXA  ^  verA  Chrißi  EcclefiA  redß*  Htc ßio  quidJ eßitA  inprdptu 
habeant  quod rej^ondeant, nempe, Hafenmuüer um  hunc  apoflatam ,  ff 

fui  Ordmts  dejertorem  fuifß  >  ideoque  iÜi  in  hac  eaufa  omne fidem  adems 
ptamefie.  Si  autem  ad  hunc  modü  licet  qrgumentarhbone  De  v  S  quoi 
Papißarum  ScriptoribuStf  quidem  neninfimAßortis fides  omnis  deroga¬ 
bitur  f  nempe, Staphylo  3  "R^boyF rdcOyIßngrinio,F lafcio,Lipfio,  f  prdci^ 
put  loanni  Pißorlo :  hos  enim  ff  alios  multos  in  vera  doEirinainde  ab  in- 
eunte  Atate  mflitutos  f  enutritos  fuijfe,  negar-t  'non  poteß ;  eos  auteni 
ß)lendoremundiff  pinguifiimis  prdbendis  lUeElos,  ab  agnita  ventate 
‘de feci  fe,  toti  orbi  Chrißiano  conßat:  ergo ,  vel  / efuitarum  confeßione  ff 
teßimonio ,  his  ipfis  omnis  fides  deroganda  tritinommbu/s  quAContfano-^ 
ßros,noflrasj^Eccleßa/sßripfirunt,  .  , 

HAfiC  vero  Hißoriam,  Clementfßme  Princeps  ,fub  felicibus  au- 
fiicijs  nominis  F*  m  lucem  prodtre  tribus  potißtmüm  de  caufis  volui. 
Prima  esl ,  quod  certo  fcio  ^peßimam  me  gratiam  hißoriA  hwjus  evulga- 
tione d lefuitis  reportaturum  ,  tdemque  eventurum  mihi,  quod  Prophe¬ 
ta  lfaiass9*  Capite  lilis prAdicit,  ^ui  "Baßlifd  ova  conculcante  Si 
quis  enim  conculcaverit  ova  iüa ,  erumpit  ex  teßa  vipera,  ff  ß^ißig 
me  conculcantem  inßquitur.  Conculcat  autem  ovaiÜa  viperina ,  qui- 
tunque  dolos  fraudes, impoflur  05,  praäicas  etiam'ff  confilia  fangmno- 
lenta  f  perniciofa  in  lucem  protrahit ,  (  quod  ego  in  hac  Hißoria  altquö 
foltern  modo  facto)  ff  propterea  vmdtÜamtdperiri  cogitur.  Cum  etiam 
dubium  mihi  non  fit,  quin  locußA  iIIa  Qde  quibus  loannes  in  Apocolypfi  9. 

Capite  vaticinatur^  de  putei  fumo  prodeuntes ,  quorum  caudAfimiles 

Scorpionum, tnque  illis  aculei,  quibus  nocendi  hominibus  potefl^  data  eii, 
htsfiuis  acukuviperijsque  morfibus  laborem  hunc  meum  omnibus  modis 
fint  impugnatur  A,  f  convitqsac  maledicis  infeBationibus  ,/eu  mali- 
tiofd  ff  mendaci  in famattone  aliqua  tatervatim  contramefint  ipro  mo¬ 
re fuo ,  irruitur  a:  Patrono  opus  habeo,  qui  me  contnaviperios  ifios  morfius 
ff  locufiaru  aculeos  fortiter  defendat  ac  protegat.  Hunc  Patronum  Cel- 
ßtudinem  ptA  CAteris  mihi  delegi,  quam  humiliter  rogo  ff  obfecro^. 


,v' 


Pr.  .£F  ATIO 

jp*  hanc  hiß  ortam  infttam  tutelam^  patrocinium  ac  defenßonem fufciperb 
dignetur  y  Altera  Dedicationis  hujtts  cäufäefliquiod  non  filum  in  Mar- 
chia,  fcu  Ditione  ac  Dominio  V,  toto^verhi  dtnJmi  doBrtna  ßlendidißU 
9ne  Lucet  t  eam^  magna  animi  fortitudine y  magno  zjlo  ac  fingulan  fludto 
Ce  ißt  udo  defendit  ^  propagat:  efUodß  in  id  pemxerit,JDE  v  m  omni¬ 
potentem  remuneratorem  largißtmum  experietur ^  ne^ue  is  Vejtro fludioy 
laboribus  fjpd  fanElis  conatibus unquanis  deerit:  apudcunBos  autem  Veri¬ 
tatis  E<vangeltcA  amantes  aternam  laudem  ^  gloriam  confiquetur. 
Tertia  cau/aesi  ^  ut  fdtfloriahAcmanifeflum  accertumßtquaß  depoß- 
tum,  tefltmonium^ ßgnum  S,  P^  Q^Tigurini  irga  Celßtud.  Vefiram 
fummAobfer'VantiA  > fiudij ^  amoris ßnguldris »  ^^uod  reliquum  tfh  j 
Dt  V  M  Opti.  Max,  ex  animo  oro  rogoquey  ut  Celßtudmi  Veßra  in  hac 
rvi*a  contingat  optata  longA<vitas :  inßde  Chrifli  perennis  flabilito/S:  in 
Imperio  firma  tränquiUitäs  ^  in  obitu  felix  immortalitas:  m  coelis  autem 
expeSiara  beatitas  :per\E  svM  Christvm  Dominum  ac  Sernjatori 
»ofirum  unicum 'yQydmen,  Tifuri  Helnjetidrum  Aietropoli zs,  OUobrui 
AmoChrifit  Saltatoris  noflnevmcii  ^  i9s 


Cclfitudini$  V.  obfetväntifsimüi 


RoDotPHrs  HospiifUliVl 
Tigurinus* 


er 


:  > 


.  >>> , 


-Vi 


4'  4 


tJ-i  ^ir 


CONTINENS  CAPITAv 


LIBER  I. 


LIBER  I  Vv 


E  Origine  Sc  authore  le. 

fuitarum  ordinis  Cap.X. 
DE  nomine  lefuitarutn 
Cap.  1 1 

:  Habitu  &  veßicu  Icfuitarum 
Cap.I  II 

E'Rcgüirs  et  eonßitutionib us 
fuitarum  Cap.  I V. 

:  Icfuitica;  Oeconomis  mem. 
bris,ad  R.cg.decIaracioneBi  per. 
cineBcia,vana  Cap.V 

f  cofirmatiooc  ordinis,  Kegulf, 
ConftitutioBum,  totiusq;  oeco- 
nomitelefuitarutn  Cap. VI. 
ivilegia  ä  Pontificibus  Rom.  Ic. 
luitis  coDcrifa  Cap.  VII. 
amen  Rcgularnm  'de  Votis  le. 
fuitarum  Cap.VIII. 

ts  &  animadverfiones  ad  Re. 
julas  Icfuiticas  Cap.IX. 

L  I  B  E  R  v  'l  ’l  „ 

Propagatione  &  Incremenrfs 
irdinis  lefuitarii  ia  Gallia  Ca« 
pat  I. 

Icfuitarum  ia  Aagliam,  Pnlo.. 
siatBjTranflylvaaialb,  Bavaria 
tm  äCc.advcacH  Cap.  II; 

logreiTu  lefaitaru  in  Indiam*, 
iorumque  in  ladijs  prbpagatio- 
le  ,  profectu  &  miraculis  Ca. 

putlH. 

talogUsProviaciariua  ,  ia  qui. 
iut  lefuitz  habitant :  item  Coi. 
egiorumac  Domorum,  focio« 
umque,quiin  unaquaque  pro. 
Mnciafunj  Cap  IV. 

CoIIegijs  lefuitarum,  eorum, 
^ue  magnificis  ftruduris  Ca. 

puc  V', 

LIBEjk  i  II, 

Tsrijs  facinoribus, delis  ac  im« 
iofiuris  lefuitarum  fanguiao. 
cntisquc  confilijs  Cap.I. 
t^efis  lefuitarum  ia  Luficania 
Cap.  1 1. 

sgefis  IcfuicarS  in  Gallia, 

put  ill. 

eosjurationibus  ,  turbis  ,  fedi« 
;ioDibus,parricidijs,ä  lefuitis  in 
i^Dglia  excitatis  ,  alijsqqe  hor. 
:csdis  6c  inauditis  ab  ijldem  ibi. 
Icm  perpetratis  facinoribus.^ 
item, 

Scotia'& Italia  quida£lumäle- 
fuitis. 

ut  Sc 

Bohemia,Hungaria,Mofcov!a, 
P'olöhia, &c.  Cap  IV. 

bijcitfir  Epilog!  huius  lib.  loco 
tra&tus  de  ßudijs  lefuitaluiil 
tbftruforibus 


De  DoUrina  lefmtaruml 

D«  parricidijs  &  'abdicationibus 
Regum  ac  Rrincipum  ,  leluit. 
doctrina  Cap.L 

De  Acquivocarionibus  lefuitarum 
Cap.II. 

Mifcellaoea  de  lefuitis  eorumque 
doärina,coatradidlionibus  &c. 

Caput  III. 

INDEX  SECVNDVJ^i 

CONTINENS 

AVTHORES  PRAECI- 

puosaquimhis  Itbns 
«icamur. 

Cbßa  lefuita. 

Afta  Garneti; 

Aeneas  Sylviäjf, 
AefchiJ.Po^. 

'Alaous.  . 

Albertus  Kranziui'i 
Almaio. 

Alqifius  Froes  de  rebüt  la^pefiiit 
cis.  .  ,  , 

Alphonfus.de  Caftro,  , 
AmbroiiusEpifcopus  Med» 
An^bfolius  Cätharinüs. 

Ambroiius  Com  pfa‘ 

Andradius. 

Andreas  Eudsm.Ioh,^ 

Andreas  Fabricius  leQ 

Aodreas.Vcgaw 

Auglc.Rhcmcnfes. 

Aniicottonus. 

Apologis  aliquot  lefultätaft. 
Ari,fiophaocs. 

‘Aniloteles. , 

Attornatus  Angi. 

Auguftious,  _ 

Auchor  hißorislefuitaröim 
Auchor  Icfuits  Sicarij. 

Az.orius  tefuita. 

laronius  Cardinalis. 

Beatus  Rhenanus. 

Bellarminus. 

Bcn.Pererius  lefuitä'. 

Bernhardus'. 

Bobadilla. 

Boqavetirura.  ,  ^ 

Bocorcus  advocatus  Francicufs 
Ca]etan.  Cardinalis. 

Carolus  Scribanius  lefi 
Catechifmus  Icfuicic'üs'; 
Chryfofiomüs. 

Cicero. 

ClichtovfiSS., 

Commonefa^iio  Episcnpocu  quo* 
ründäm  ad  Matthiam  Archid. 
Auft*; 


Concilia  Tolec. 

Concilium  Conftaftti 
Coacil.'Lateran. 

Concil  Meldcnfe. 

Coacil. Trident. 

Conciliorum  liber; 

Coneiones  de  Canonizat.  Ignit^, 
Conradus  Brutius. 

Conradus  Deker. 

Conradus  Graiferui. 

Cornelius  Agrippa. 

CrcfvvCilus  lef.author  Philepii« 
tris. 

.^Cufanus  Cardinalis. 

Cyrillus. 

DcIriuS. 

Dricdo. 

Durandus. 

Ederus. 

Edmundus  Campiaaus  Tefuitai 
ElieoGs  Epifeopus  ,  auchor  ToH 
-  tnrs  Torti. 

Emmanuel  Silcfuita. 

'Erafmiis. 

Efpenfsus  Epifeopus. 

Eufebius.  , 

,  Faber  Scapulcofiir,' 
PevardcDcius., 

Fraacifeus  Cofteruf; 

Fraacif  luaius. 
iFrancif.Lucs»  . 
FraticifPetrarcha'l 
raacif.Sotcrius. 
rascif.Suarez. 

Fraacif.T  urrian.Ief. 

Fraacif.  Veroaus  lefuitk; 
FraBcifc.XavcriusTef.  * 
fronto  Doeätus. 
f  Gellius. 

Georg.  Caäaiadet'; 

.Gratianus,, , 

Gregorius  M.  ,  •  ,  ^ 

Gregoriiis  dc  Valentia  IcC 
Guieciardinus. 

HafenmuIleruS. 

Hieroaymus. 

^Hieroa.Vcndramenuf. 

IHilarias. 

Holcotus. 

Homerus..- 
loratius  ^urfelinur. 

Holius  Cardia'. 

Hugo.  ,  , 

lac.Aug'Thuänus'. 
lacobus  Greticrus  lef 
lac.Simani-ha.  .  ... 

^ac.SylvaauSjäliäs  Keller jlc£ 
lefuics  Colonicafes. 
lefuics  Mouafierienfes* 

Tefuits  PofBaoicDfes. 

Ignatius  Loyola. 

Ignatius  Martyr. 

Index  Eipurgatoriuh 
lohan.AivariusIef- 
leh-Bocatius.  . 

)i 


foh.Chamblfron« 

Job. Ferus  Couc.MogQBfii 

loh.Gcifoa. 

lob.Lrrius. 

lob  Mariana  lef. 

lob. Major. 

Icb.d«  Turre-Crcmata» 

Kaacus  Cafauboutu. 

liidorus« 

lus  Canoaicua. 

lufiiuus. 

Laurentius  Valla.  _  ^ 

Liber  Aecjuivocationis  lefuiticui 
Liber  de  abdicatione  Henr. III. 
Liber  Titiil.pro  Infanta  H>ff >»« 
LindaouS. 

Ludolphus  Carchuf«  , 

Lyra. 

Maffxjus.IeC 

Mantuanus. 

Marianus  Scotut. 

Marßbuf. . 

Martinus  Becanus  Ie£ 

Marcinus  Navarrui. 

Marc  PoloOus. 

Medinä. 

Melchior  CaniMtj 

Memof.Ligac. 

Molanus. 

Montaigfles  lef. 

jSiccthas  Cbooiacef« 

Miculaus  l'';meata. 

Nilus  Archicp.ThefTaL 

Oforiuii 

Ottu  FriGngenfis. 

Padto  Caroli  V.cun  Qem.Wl^ 
Panormitanus. 

Paulus  Chirlandus» 

Paulus  Venetus, 

Paulus  Vuiudelc. 

Petrus  'a  Sora. 

Petrus  ßo^üiflus. 

Petrus  Canifius  leH 
Petrus  Ribadeneira  leC 
Philippus  Callimachus  Flöreiltin^ 
Philippus  Marnixius. 

Piatina“. 

Platotus. 

Phto. 

Poius  Cardinalis. 

Pf  lydorus  VergdiuS. 
pomerium  ScrnionufB.  .  „ 
Pontus  TyardaeusCabilloaenCsE 
pifcopus, 

j  RanolphttS. 

Ranxanus.  , 

Reinardus  lefuit.  de  Rcip.  Chrilt- 
aurhorltate  in  Reges  impios.fuß 
nomine  Guil.RollWi. 

Ribera  lef. 

Rtchcomus  lef, 

Robertui  Perfonius  lell 
Robertus  Turnerus. 

Roffenfis, ' 

Rofepbus  SteVänus. 

Salmeroa  lef.' 

Satiderus. 

Seacca. 


Index. 

Sigebertus  Monachus. 

Simon  Stenius. 

Sixrus  ScneoCs. 

Scapleconus. 

Stella. 

Summarium  conftitutidnumlefuL 
tarums 
Surius, 

Sylvclterl 

TheodoretM. 

Thcophilus  Bugeoiut. 

.Toletus  le£&  Card. 

Thomas  Aquinas. 

Thomas  Bozius  Eugabinnft 
.Tolofanus. 

Tortus  Bellarm. 

Traäatus  Aequivocationis  Icfii» 
iticat. 

,  Vasquez  lef. 

Vincentius  Lyrioeons« 

Virgilius. 

Vuilhclm. Occam» 

Vuitakerus. 


INDEX  TERTIVS 

CONTINENS 

RES  M  E  M  Ö- 

RABILES  IN  HOC  OPE* 
RE  comprehensas. 

Ä 

ABrahamiflnus  quid  Gtjefuitse 
&c.non  coDfcDciunt  234.  a. 
eins  exemplo  abutuntur 
,  pro  aequivocatione  .  229. b. 

Academia  Parifienns  lefuitaruni 
audacia  interpellat  S^.b.  eoscjr« 
£tos  ex  Gallia  cupir  89^  a.  libellü 
fupplicem  Parlamento  ofFert  de 
,  lefuitis  eijeieodis  ^  >.  90.^ 

Academiae  iParifienns  lis  CUni  le« 
fuitis  87,88.&c.  fufpenditur  91. 
a^eius  referiptum  de  expelleoa 
dis  lefuiris  S^.i.nova  lis  depo, 
ceftate publice  profitendi  129.130’ 
131.  &c»  petitio  a  Parlamento 

•  ; 

Academiae^Parifienn  adulantur  Te. 

.  fuirac  9i.a.b 

Academia  Patavina  de  Icfuitis  coS 
queritur  &  apud  Magiflratum 

,  cosaccufat  99.3.178.0 

Äcofla  lefuita  de  exiguo  Indorum 
in  Chriflianilino  profeäu  13  8.  b< 

.  .  .  -  .  ,  .  .  . 

Aöioncsadverfus  lefuicas  proA* 
cademia  PariGenfi  129.3.0 

Adoenus  Anglus  Epifcopu«  Cafa.. 
neoGs  , 

Äedi'tui  lefuicici  ofGcium  84,  a.b 
Aequivocacio  k  lefuit.  docetur  zziS 
a.b.&c.quid  Gc  &  quaeeius  na¬ 
tura  fecundum  lefuitas,  quaddo 
ufurpaoda,  &  quis  eius  Gois  22^ 
227. ä  Icfuitis  venditatur  pro  uri- 
U  arte  &  bona  prudentia  228.  b. 


omnium  fcelerum  eft  pallium  & 
porta  228.  b,  ab  Arrio  ufurpacz 
ibid.a,  quibus  argumentis ä  le. 
fuitis  pallietur ,  &  eorum  refut. 
Z29,b.impugnatur  ibidem  a.  b.S 
quibufdam  cciam  Icfuitis  &ali|t 
,  Poncihcij  t  improbatur  ib.  , 
Aequivocationis  lefuit.  origo  &  aa 
tiquiCas  228.  ü.  eius  authores  ju« 
rc  hodic  audiuntlefuitx.ib. 
Aequivocationis  effeflus  in  Anglia* 
177  b.tXempIa  „  228. b 

Aequivocationis  Tr aftatus  lefuit. 
22 8.  ä  quodam  ApologiBainre-. 
rum  tiatufa  efle  negatur  ib.Gar. 

^  neco  probatur  ib. 
Aequivocatione  utuntur  lefuirte 
cum  Principum  Evangelicoruia 
.  petunt  jugula,etquomo^'<,i27.b 
Aefchilus  Poeca  ad  Areopagum  vo 
catus  ob  Cereris  arcana  cantata 
&;c.34.a. 

de  Agno  Dei  fabula  Icfujtica  <38.^2 
' Agnoetib  qui 229»  b.  ^arua  mori 
,  anEvangeliciafGscsiSi 
Ahodo  opus  efTe,  Goiiissoletileni« 
itx  Earricidialis  Vox  fuit  con* 
tra  Henr«  IV.  GalL  Reg.  loz.  b. 

'Alaodim  Allafsinora  au^For.zz^.  E 
Albanuscrudclifs.  tyrannus  Icfui. 

tisnonfatisfccit  ao{.a 

Albertus  Auftrius,6e!gij  Guberna 
^  tor  t7j.b 

Albertus  Bavarus  lefu'tis  logoL. 

Badi)  &  Monachi)  nidum  con« 

^  cfidie  ,  .  iJS.b 

Alb^rtGs  Brandebu/gicus  Cruci. 

gerorum  ordinem  abdicat  194.4 
,  cxcommubicaturib.. 

Alexander  Ha)us  ief.  e  Gallia  re., 
legatiis  a  Parlamento  138.3.  21$. 
a.votum eius  impium  ib'.  , 
Alfonfüü  Saimeroh  e  focijs  Igna« 

,  tijpirimis  ^  3-» 

Aloifij  Froes  fabula  ,,  ,  r  238.4 
AmbroGus  Epifeopos  Med.Theo- 
doGo  excommunicato  paruit 
;  I24.b.  _ 

Amphitheatrum  Honoris  ftleiGiiti. 

co  homine  fcriptiim  negat  Cor. 

,  ton  i33.a.eiusatichdr  quis  ibi  y 
Andres  Fabrici^  truculenta  ad 
,  Csfarem  hortatio  p.i.b.j. 
Angelos  icrrelircs  Icfuitsfuos  vo 
,  cane  ,  ,  «9.b 

AnglTs  titulus  ä  Icfuitis  proflitu» 
tus  etiam  non  Papiilis  I7f  z 
in  Anglia  Exploratorum  &  hbcL 
lorum  famoforum  genitores 
fune  lefuits  178.  a.  qusmala 
patrata  facinora  Tifo  &c.  multi 
Icfuits  juitas  dederunt  pernas 
199.3.  an  Religio  ibi  per  lefui. 
tasGt  promota  ,  i74.b.&c.' 
ex  Anglia  prolcripu  lefuits  &c. 
i63.b.i7o.b 

Anglsrum  Collegium  Rbms  ut 
k  lefuitis  mutarum  i73.b. eorum 
sflimatio  4  Icfuitis  impedica 
lyis.b 


Äftglo»  ad  futfcriptloficliVriTi. 
tuloruiD  pro  Inf^nca  H'fpao. 
iocUicunc  lefuicx  lyj.a.b 
^tiniba]i5  Codrcti  lefuitj  figmen¬ 
tum  de  vifione  Igoatij  8.b 

Aneboius  Aroaldus  advocatus  Pa- 
T.[.  Academiae  contra  lefuitas 
90.3.  eius  contra  coaaccuracio 
ibid.b 

AnrorijPofTevini  crudelis  vox  t  b 
'Apologiapro  lefuitis  exBohemia 
cjc£biS;i8;.  contra  reotectiam 
Parlamenti  in  Caftellum  parri¬ 
cidam  154.3.  b.  cötra  Sorbonam 
«i.b.tji.a.b.  Veroh.lefuitae  pro 
Caftelloi;^.  a.  fupprimitur  tjd, 

a. b. 

Aquis^aoi  lefuitarum  faciobrä 

Aras  portatiles  proditionuiB  cau. 

fa  Icfuitis  habere  licet  6i.b 
Archiligiftaiumauthoritss  jpetc  - 
ftas, sdfecis  Ifo.b 

Arrei'ta  ParUmenti  ParlCcnfis  ex. 
fccutioni  mandari, quanti  inter¬ 
fit  113. ä 

Arrefta  Parl.Parif.eontra  lefuitas 
&c.Vide  Parlament. Parifi. 

Arrius  haereticus  aequivocatione 
ufus  228.3 

Aflafsini  qui  aaf.corutnauthor  ib« 

b. praefeöi  corum  fedes  ubi  füc- 
ritib.  eorum  dogmata  ib.  femi# 
Staria  ib.  modus  juvembus  do¬ 
gmata  noxia  iniiillaodi  225.  & 
22tf.a.‘ä  quibus  opprefisi  225.  a> 
lefuitaeijs  fimiles  ib. 

AlT.flcntes  lefuitarum  5  tf.a.eorum 
officium  ibid.funt  namero  qua^ 
ftior,&  cunbid.b.ad  eos  omnia 
feribuntur  ib,  confirmat  expiei. 
ratores  rerS  Germaniae  inpro- 
pofitoib. 

a^opy'tce^efoit.  75.3. eius  excm_ 
pla.  ib.  frußra  palliatur  Chrifli 
verbis  ib. 

AuguRinus  de  ecx,qo6d  Maoesfn- 
Ci  vocavirviros  Äpoflolicos  it.b 
de  Mendacio  229.  a.  de  exemplis 
Abrahamijlfaacij&c.  quibus  fe- 
fuirs  pro  Aequivocatione  abu¬ 
tuntur  229.  b.  de  Jibero  arbitrid 
&  gratia  234.3  ubi  finus  Ahrab^ 
ffTcc  .  dubirälTe  dicitur  äMaldo- 
B3to'ief234.a  de  non  occultän- 
dis  rebus  hopeftis  54.3.  de  cffdi- 
T)us  &c.  2i6.b  eiüs  diöum  ,  Egö 
non 'crederem  Evang.&c,  139.^ 
Auguftioiani  Eremuae  Romae  le« 
fuitis  pniais  refiftunt.  6i.a 
Auguftinianorum  MonaRcriü  Mo- 

nachij  lefujtis  cedit  i3f.b 

Aurclijä  nidificare  itrito  conata 
lefuitae  quErunt  158  b 

AuRriaca  famtiia  ^  quibus  &quan 
do  sd  perfequutionetn  pertrafta 

Außriacorum  ftudia  Poloni?  fu- 
fpeöa  186. b 

Azoraruan  infularum  unam  Hi- 
fpano  prodere  lefuitae  tentärüt 
19  4.b.  ' 


In  d  e  x; 

B 

Tj  Aptifta  Mcoilius  Patronus  A- 
cademiae  Parif.contra  lefui- 
tas  83.3 

Bareta:, lefuitarum  pilij  la.b 

Barifonij  lefuitar  cpifl.de cxceUcn 
tia,  regimine, &C.  Societatis  Ie< 
fu  80  8i.82.&c. 

Barrier,  i  Icfuitis  iuRigatus  ad 
Hcor.  IV.  parricidium;  fed  co¬ 
natus  fitirrirusioi.b.toz.b.  i53.b 
proditur  ab  Italo  quodam  153. 
eius  confefiio  &  fupplicium  ib. 
Bartholomaeus  Alettus  ValciianuS 
quid  damni  k  Icfuitis  accepetit 

Barthol.  Gilidicciohus  Cardinalis 
confirmationem  lt.egulae  Igua'- 
tfj  Papae- drfluadet ,  led  fruRra 
5f.a  b. 

Battoria  familia  k  lefuit.in  Tranf. 

lylvania  qu6  redaöa  135.3 

c  Belgio  Icfuitae  proferibuntut 

2Cf.205. 

io  Belgio  lefuitarum  faciPora  265 
a. lefuitarum  negotiatio  zo6.  b 
207.3. 

Belgis  reforBiatis  in  Hifpani  di¬ 
tione  ultra  deceoi  vel  quat^uori* 
decim  dies  morari  non  licfit 
206. b 

BeViajus  Epifeopas  Panf.  lefuitas 
oppugnat  85.3 

Bellarroinus  creatur  Cardinalis 
contra  Regulam  y6.3.  de  mira¬ 
culis  Xavcrij  137.  a.  fibi  &  alijS 
Pondticijs  & lefuitis  fspe con¬ 
tradicit  240.  a.  b.  229.  230^ 
23r.&c. 

Beoediftus  Palmius  lefuita  ruafor 
ca:di5  Henrict  'quarti  i  o  t,  b. 
ftem  ElifabethiE  Aöghje  Keginf 
i6o.b. 

Betim  mutuas  i  Laynez  lefuita' 
in  Colloquio  Pofsi;;ceno  reddi¬ 
tum  eficj  mendacium  cR  Riba. 
deneirk  55.3.  de  CIUS  morte  ,  & 
anteeam  palinodia', tatndaciuai 
lefuiticut»  ^  .  241.3 

Bibliopolis  Parifieefibus  quan. 
tdm  3  Icfuitis  damnum  datuta 
98.3 

Bibliotheca  lefuitarum  quomodo 
diRinöa  209. b 

Bisfenfibus  Comitijs  Guifij  fub- 
lati  /-  24i-t> 

BloffianaObedientia  _  Sp.b 
Bobadilla  ex  decem  Ignatij  pri* 
misfocijs  f.  a.  eins  de  IgnatiO 
voxib. 

ex  Bohemia  lefuitie  proferibun- 
tur,& qiias  ob  caufas  182.  a.b 
in  Bohemia  lefuitte  Cahccllariä 
fuis difcipalis  implerunt  148. b 
quae  turbae  &  calamitates  k  Ic- 
luitis  excitat«  182.3 

Bona  lefuitica  in  quem  ufum  cod 
ferenda,!;  e  Polonia  expellantur 
r95.b.  197.3. 

Borbon.  Cardinalis  pro  Icfuitii  In 
terccdit  ^t-a 


Boucfretnt  curat  Tefuiras  in  )uS 
vocari  89.h.ab  Vn)verfif.stc  Pa- 
rifieiiii  rrfcriptur-i  obtinet  ib. 
Boucherus  Icfoi.  Apologiam  pro 
lacobo  Cletnentc parricida  pro 
bat  107. b 

Brocrus  lefuita  Galliam  lefuitin 
impetrat  Ss-b’ 

Bruntrutenfes  Itfuicae  falaccs  & 
impudici  75*b 

Bullae  Pauli  3  quibus  Icfuitis  pri- 
v  Itgia  largitur  maxima  5i.52- 
0  3- 

Builae  Pontif.feditiofe  ad  Clerum 
&.  populum  Aogl.i52,k.iD  igni 
coniJciuDturib. 

C 

/^Ancellaria  Behemica  qualibj 
hominibus  a  Icfuitis  imple¬ 
ta  148. b 

CanonifiaVumaduIatict  ergaPooi« 

^  tificem  5o.b 

Canonizatio  Tgnat'j  Loyoie  S 
Carceres  leluitarü  quales  &quof 
quaque  de  caufa  in  eos  conijei- 
ant  80. a 

Cardinalis  Lothar,  iciuitaru  fau¬ 
tor  85.b 

Cardinales  approbationem  lefui- 
tici  ordinis  Papf  difluadcnt4.b 
Carigtius  lefuita  8t 

Caroli  Molinari fecteutia  denoa 
admittendis  Icfuitis  in  Gallia 
S5.87. 

CkfibusconfcientiK  operam  dare 
debent  lefuitaej  7Z.b 

CafparHayvod  Anglus  fupplicae 
^Generali Icfuitico  prolefuitar« 
■rcforir.arione,fruRra  zy<S.b.zf7k 
a.Pap«  quoq;  fuppheat;  eodem 
c  ventu  ib.  itifaoum  cum  Icfuitg 

'calumniaucurib., 

Cafuiflat  - 

Catalogus  Miflarum  &  OrationS 

Icfuitis  przeferiptarutn  40. b.41 
a.b.  provinciarum  &  regnorum 
ID  quibus  habitant  i..f5.üCc,' 

Catalogum  ab  Elifabetha  Angliae 

Regina  occiforum  cb  proditio¬ 
nes, contexunt  Isfuit«  i54.bi  ' 
Cataloguro  rerum  mobilium  Ec- 
clcfi.nru  Itfoitic.  Pratfeftus  lei 
fuit. habere  debet  40 

Catalogi  refuiVarura  annui  38. b 
Catechifmus  Indicus  138  i 

Cätesbey.  Vide  RoBertiis  Gatesi 
bey'.  _ 

Cathannk  Navarrfe  reg’nacoroi 
iiacur  iri.a  k  Papa  cum  Marito 
excommunicatur  ib.  k  fubditis 
ptRifera  doflrina  imbutis  de- 
feritiir  ib. regno  pellitur  ibid.  b.* 
Catonis  prudens  admonitio  22  o.& 
Caufie  parricidiorum  leiuiticorS 
244-b. 24.5.3  b. 

CauRe  ob  quas  lefuitse  a  Pontifi* 
cijs  defenduntur 
Cereris  facra  apud  Ethnicosa 

prifet  54-»^ 

Ch.-cichtoDisIefuitig  crudelis  fua- 
lio  ,  178.0 

.  K 


f 


de  Chrifto  horrenda  lefuitarum 
blwfphcmia  ^09. b 

Chnftophorus  Battor.  Stephani 
Reg. Polen  fVacer  13J 

Chiiliophorus  Zieglcrus  lefuita 
jTigratus  Sc  crudelis  erga  Patris 
aas  cucalus  zij.b 

Chryfoliomus  nimius  eft  in  afle- 
rendis  liberi  arbicri;  viribu«  23J 
b. 234  a. locum  Rom.  13.  accipic 
criam  de  Clericis  100. b 

Clarcmotirahaf  Schola:  Sodales 
undelcfuitsedidti  lo.b 

Claudius  Aquaviva  ejuintus  lefui¬ 
tarum  Generalis  <5.  a.  Ducis 
Atr.fil'us  ib.  lefuitas  dirac  ibid. 

67.3.  Generalis  crcatus  pfeu- 
landas  manns  praebuit  falutan- 
ti  ib.  ante  mortem  quid  Papam 
de  fuccefTorc  fubrogaiido  roga. 
venc  ib.  cofigri-gat  omnes  ordU 
nes  Romaro,  &  quale  decretui« 
condat  Ief,S8  b.ied  hvpocritice 

109.3.  in  Hifpaniao.  ä  Papa  mit. 
titur,etcur  ZfÄ-a-inaprobatMa- 
riaiiae  libru  de  parncid  )  224. 
a.decretum  facit  de  hujurmodi 
libris  ibid.  a.  b,  illudat  r  sfnari 
'Hjyvod.  pro  lefuitarum  R'cfor,» 

nsatione  fupplicanti  25'7-a 

Claudius  Durecus  leluitaruns  in 
Gail. advocatus 

Claudius  lajus  ex  primis  Ignatij 
foeijs  3  a 

Clemens  VIII. Pap. CI.  Aquavivam 
in  Hifpan. mittit  236.3.  eius  ge- 
znitus  de  Cuadjutorum  lefuita- 
rum  ftatu  252.  fa.  adcumdc  Ic- 
fuitaruin  nequitia  querelae  t73. 
nfque  ad  178.  in  Italia  ab  Epi. 
ftopis  in  abfolutionib.&c.  pen¬ 
dere  vult  IcfuitaS  .  249'^ 

Clem  cns  Puteanus author  menda 
cq  de  Bezte  morte  &  relaplu  ad 
papilmum  24r.a 

Clerüs  Pol.  nicus  corruptus  ä  Io- 
fuitii  194. b 

Clerus  Romanus  Ignarium&fo. 

cios  initio  exavitat  (St.a 

Cleri  Anglicanidc  Icfuitis  quere¬ 
la  ad  Pontif.  173. &c. 

Coadjuforcs  Icfuitis  concedun¬ 
tur  62. a.  primo  nulli ,  dein  vi- 
gin’ti  232.  b.  259.  b  poftplures 
a^f.b.  eorum  conditio  mifera  & 
anceps  zp.  b.  Generales  Pro. 
vincialcsve  fierfno  pofluot  zfo.a 
Collegium  Conimbricenfe  lefuir. 
J37.b.in  Collegio Flefsiaco  quot 
regiorum  domeßieorum  liberi 
J48.b.  io  quem  finem  ib.in  CoU 
leg. Romano  orti  tumultus  178. 
quales  ex  eo  prodeant  ib. 
Collegia  Itfuitica  quam  fumptuo- 
fa  i43.b.  funt  armamentaria  ib. 
propugnacula  200.  a.  quot  nu- 
tnero  i4f<a: 

in  Collegia  quos  lefuitae  admittat 
repudientve  iSb. 146.3 

Consoletus  It fuita  plaufus  in  con¬ 
cione  excitatfuper  occafu  Hcn- 
iricij.  Gail.  88.  b.  bacchatur  ia' 


In  d  e 

Henr.  quoq;  4.ib.  102.  b.  153. b; 
ciusfuga  102.0,  139. b 

Cotr-paracio  dodforum  veterum 
cutD  Icfuitis  ,  in  Polonia  198.  a. 
CrucigcrorQ  cum  Icfuitis  zoo.b 
Concilij  Tridentini  cxfccutio  tur¬ 
barum  Europxarum  fcarurigo 
186. a.  exfecutionis  modus  ib.  in 
Polonia  quomodo  inftituta  ib.b 
in  Poloniam  introduci  citra  pr^ 
judicium  libertatis  non  pottft 

187.3. 

Concionator  lefuiticus  cui  rei 
cumprimis  incumbere  debeat 
42.a.4quibus  abftinercib. 
Coticionacons  Icfuitici  geftus 
43  a- 

Ccflcionatorcs  Icfuiticse  quales 

133.3.192.3. 

Coocionandi  modus  lefuit,  43.3. 
Conciones  in  Canonizattone  I- 
gnaeij  Loyolaelefuitarclijc  6.b. 
a  quo  Latinc  redditte  i33.b 

ConfefsiG  magna  lefuitarum  ma¬ 
china  78, &c.decjpu!a  192.  a.  ea 
puellas  irretiunt 78.  b.  arcana 
eruuntib.  ratio  eam  adhibendi 

79^a.b. 

in  G  ofefsioncfingula  peccata con 
fitet^a  78. b 

Cotifclsarij  lefuitarum  qui  39.  a. 
eorum  officium  a.  b.  omnium 
optimi  Regum  &  Principu  funt 
exploratores  148.  a.  prohiben¬ 
tur  adfpicerc  poenitcntes  42.3. 
obfesena  &  impudica  in  audiens 
dis  confefsiooib.foet  rogare  133 
Confeienti;?  ratione  exigunt  Re- 
öorcs  lefuit.  72.  b.ad  confcieii 
tiae  rationem  reddenda  inftru- 
^  Ö10  lefuitica  53,3 

Confpiratio  contra  Anglia;  Regi¬ 
nam  I6i.b.  promovetur  ä  Papa 
,162. a. 

Confpiratio  pulveraria  ia  Angliä 
165.  166.  167.  eius  authorts  & 
adfeclae  163.  a.  b.  Modus  agendi 

166. 3. b.coira  quos  inftituta  ib. 
b. quando  inita  ib.  quo  loco  ibid. 
eius  finis  ib.  occultatio  167.  a. 
dctcäio  ib. 

Confpirationi  pulverarise  an  affi¬ 
nes  fuerint  lefuitae  163.166. 
Cdnverllo  quib.  modis  fiar  104.3. 
converfionis  modus  fabulofus, 

?uo  lefuitaea  Xaverio  coverfos 
ndos  nugantur 

Coctonus  lefuita,  Galliam  guber¬ 
nare  videtur  82.  a.  Amphithea¬ 
trum  honoris  ä  lefuit.  profeflu 
negat  133.  a.  ipfa  tamen  exem< 
pladiftribuit  ib,  b.  confeius  Hi. 
fpanum  quendam  parricida  ad 
Henr.4.duciri38.b.ad  Reginam 
HeDr.4.vidiiam  lefuitas  de  par. 
ricidio  purg^tib, 

Cottoni  dißiehonin  contemptum 
Henrici  3,  Gall.R.  131.3.  fpeculü 
conßellatum  209.3 

Cracovia  ut  a  lefuit. turbata  19  9. b 
Crefvvcllus  lefuita  Vuintheri  An- 
glicae  ecnfpirationis  focij  inter- 


nuncius  eft  apud  Hifpanu  Rege 
162. a  Philopatre  fcripfit.pafiim 
Crucigeroru  fpurij  leluitc  194.3, 
cum  Icfuitis  convenientia 
200.  a.  eorum  caufa  quanta  ca¬ 
lamitas  200. b 

contra  Crucigeros  arma  fumfere 
Poloni  194"* 

Cucullos  lefuitae  non  eeftantiz.b 

D 

DAvidSauli  tyranni  crudelifsi- 
mi  vit^  non  infidiatur  22  4.b 
Dei  foliusxit  regna  mutandi ,  adi- 
mendi,&c.  poteftas  113.1 

Demetrius  quidam  a  lefaitisfub- 
ornatus  Bafilidis  Mofe.  M.  Du- 
,cis  filium  fc  venditans  ,  regnum 
Mofeovitisum  invadit ,  &  quo 
eventu  Ap^.b 

Diffidentia  optimum  Rcip^piar- 
macum  i09.b 

Dößnna  lefuitarum  de  Regtci- 
dijsioo.&c.  213.  216.  217. .&c. 
ä  quibus  approbata  219.3. b.  i 
multis  Pontificijs  daronatiir2i9. 
220.  &c.  quin  ab  jpfo  Cl.  Aqua- 
viva  Generali  lefuit.  224.  a.  b 
Doftrina  lefuitarum  Arifiocratijs 
periculofa  jgi.a 

Dodirina  lefuitarum  contraria  eft 
tum  &  Pontificijs  alijs,  tum  c(i4 
focijs  multistut  in  feqq.capstib. 
de  juflificatione  229  b 

de  Particula  Sola  2|c>.a 

de  vera  fide  ,  an  pofsit  amitti  ib. 
de  imaginibus  ,  an  rede  rocea- 
tur  idola  ib; 

de  Deo, an  is  corporea  forma  de¬ 
beat  exprimi  ib. 

de  imaginibus ,  an  ipGs  divinus 
in  Papatu  honor  r,ribuatur  ib.a.b 
de Baptifrao  j  sn  qu£E  in  ca  pro- 
rBifsiifjfit  voiu'«  proprie  ib* 
de  Cbrifto  ^  an  fibi  aliquid  «ir¬ 
ruerit!  jb, 

de  Papa^an  pofsit  cfTc  h<srericus 
&  errare  2511 

An  Papa  ab  aliquo  pofsit  judte* 

,  *■»,  .  '  «H. 

An  unus  homo  pofsit  EccIelTa# 
fticus  &  politicus  firaul  efle.ib. 
An  Papa  fit  Monsrcha  231. b 
An  impij'fint  vcraEcclefi^  mena 
bra  ibid.  • 

An  Ecclelia  defieffre  pofsita  fide 
ibid. 

Pontifices  an  ipfi  debeant  oves 
pafcere  ib. 

Succefsio  an  vera  llt  Ecdefiac 
nota  *  252,4 

An  Papa  in  temporalibus  fum- 
mam  habeat  potelfatem  ib. 
an  mortui fint  invocandi  ib. 
an  prd  ijs,qui  in  purgatorio  ,  Ge 
orandum  ib.b. 
qu;s  fit  Catholicus  ib. 
an  Chriftus  pertulerit  damnata. 

,  f  um  animarum  pneoas  ib. 
an  Chriftus  vere  fuerit  in  infer¬ 
no  ib. 

30  Chriftus  ad  inferos  defeea- 
derif,ut  animas  ex  hmbo  libera* 
rct  ibid.  aamo* 


4 


Inde  x. 


«It  traricBtiutt  aalas  rcttSia 
cocluB  recipiantur  2«.a. 
Üc  t^onfersioae  auricAlari  ib. 

4e  cultu  &  vcDcracionc  B.  Ma« 
tiae  ibid. 

«ie  merito  B>  Maria:  ib.  b« 
de  Maießace  B-  Marix  ib« 
de  libero  arbitrio  ib. 
an  Cbriltus  fil  Patri  fubje£luf 
aj4  ä. 

de  finu  Abraha:  ib. 
de  merito  operum  ibid. 
de  coeiibacu  clericorum  ib.  a.  b« 
an  Matrimoniu  flt  Sacramrn* 
tum  2J5'* 

de  un^iooc  extrema  ib. 
de  poteftate  l^om«  Pofitif.  ibid» 
a.  b. 

Concilium  generale  quis  eoo» 
vocare  debear  ib.  b. 
dc  Prjtiide  Conciliorum  ibid. 
an  foli  Fpjfcopi  dcctfivamvo» 
cem  habere  debeant  ib. 
de  Rom.  Pontificii  decretis  ib« 
de  libris  apocryphis  ajtf.  a 

de  vulgata  verllone  ib. 
de  fufFicientia  S.Scriprursib. 
de  verllone  &  leftione  Scriptu» 
r*  IO  vulgari  lingua  ib. 
de  Purgatorio  ib. 
dc  imagiv  ibus  ib.b. 
de  aqua  lultrali  ib. 
dc  precibus  io  lingua  ignota  & 
peregrina  ibidi&  ajy.b 

dc  conceptione  B.  Mariae  2j6.b 
de  aHumptione  corporis  Maris 
*57.a. 

de  certitudine  falud*  i» 
de  reprobatione  ib. 
de  falute  gentilium  ib.  a.  b 
dc  ordioatiene  ib.  b. 
de  ignorantia  io  fide  ibid. 
de  fan^ificatioae  diei  fefti 
2]8.a. 

de  miraculis  ibid.a.b. 

Koma  an  fit  Antichriftifedes  ib. 

derurfum  i}9‘® 

t>eOiäo  Auguftioi ,  Ego  fion 
crederem  Evangelioj  nifi 
&c.  *j9.a 

Babylon  in  Apoc.  an  fit  Koma 
»}9b 

Dogmata  Affafiinorum  22f.b 
Dominicus  Trevifanus  Senaior 
Venetus  de  LcoSv  X«  Papa 
2i2.a 

Domus  Icfuitarum  probationis 
quot  i4f** 

Domus  ProfeiTas  quotteruicaeha* 
beant  ib.  i 

Den  Giouan  Regnum  Hibernis 
occupare  molitur  itf}.b 

Duaci  Apologia  pro  lacobo  Clc- 
mence  parricida  ^  vendita  pa¬ 
lam  io;i.b 

E 


ECcIefiarum  Icfuiticariim  cü> 
ra  39  b.4ö.a 

Ecftsfis  LoyoiaC  6i  a 

Edmundus  Caiiipiaous  Tefuita  in 
Angliam  venu  ij  j.  a.  quemodo 


ffe  infiauarit  i3f.  a.  ly^wb.  tur. 
bas  ibi  exenae  i  tft.a.quain  mox 
mutatus  ibid.  a.  ßru.t  itvfidias 
Keginx  Aogl.  ibid.  libera  eius 
delcfuitarumparncidialiio  E» 
vangelicos  auimo  confefsio 
246.a. 

Edmundus  Kevilfius  fubornatur 
ad  Rcgiuam  Anglicaiiam  peri, 
mendam  i<o.  b.  Reginae  fiduS 
rem  detegat  i^i.a 

-ad-Eteemo(yaas  in  Ecclcnislefai. 
iz  nullas  habentarculas  37.  b 
Elirabechz  Angliz  Reginzc.rdes 
ftru  tur  160  b.  161.  a.b.  217.  b 
cdi£tum  coutra  lefuitas  16  2.  b 
mori  164. a. contra  camconrpi- 
riltio  Garneci  i6i.b. i62.eam  vi» 
vam  hbcilo  ftippbcemagnope« 
re  laudarustlcruiits  .73  a.eam 
mortuam  quib.  convicqs  ijdcm 
lacetarinrib.  a.  de  ea  meudaciu 
Crefvvclli  '240.  b.  in  «a  Crefi- 
vvcll.reprehcuit,  quodpfeudo. 
Catholicis  dat  laudi  '  24i.b 
Epigramma  dc  lefuitar^oomii. 
ne  lo.a.b.  fuper  reßicutiöoe  Ir» 
iuitarum  in  Gallia  j\6  117 
Ep<fcnp9  Ciaromoticanus  pro  Ie. 

fiiitis  loterccdit  91  a 

Epifeopi  Cracovieafis  dic  terui- 
cis  tcftimoniura  i97.b 

EpiPeopi  olim  litibus  forenlibus 
non  vacabant  aji.a.nonlbli  ha. 
bent  vim  decifiVam  in  ConcilijS 
sjf.b 

Epifcopis  lefuits  inobedientes 

249.a 

EpiitölaCafäubooiad  P'rönr.Du. 
esum  lefuitam  164.  b  Ignati) 
de  virtute  ObcdientiS  Cler. 

&  de  ea  judicium  74.  b.  Bd> 
rifonij  de  excellentia  Icfuidci 
'  fbdaliii;  80. &c. 

Erafmi  Roterod.  Opera  legi  ve. 
tuic  fuis  Ignatius  Loyola  tef* 
patriarcha  S4.b 

Efpenfius  Sorbonifta  ih  Collo, 
quio  PoD.  Btzz  Rcfponfiohtm 
interrumpit  5f.a 

Evangelicoi  ufn  libri  in  Bibliothd 
cis  quofitu  confpiciatur  209.b 
junioribus  bOti  conceduntur  ib. 
Evangelicorum  ib  Polonia  Mini. 

hißri  quales  i9P^ 

Evaagelicis  pacein,  tonventa,  pae 
äa, fidem, nbn  rcrvandajfed  «oS 
Igni  potius  &  ferco  tollendos 
ä  Pont'ficijSjIefuitarum  eft  do- 
firitla  212.213.214. 

Evangelicos  ad  ofEcia  puhlicd  nui 
la  eligendos  &c.  Pontificiorum 
eß  dodrina  aiLb 

io  Evangelicos  io  Styria  j  CaHn. 
thia  &  Carn.  exercita  lefuit.o. 
pcrajcrudelitas  203. 204.  arma 
ia  eos  prdt  Turdi  efle  verten» 
da  &  torquenda  ^  leiuitica  eft 
do£lritia  213 

dcEvangelicis  in  Gallia  itaenciun« 
tur  Icluit^, quod  contra  Regem 
Calr.lX.coiiilpiräriac  a49.b 


Everardtts  Mercorianni  i^qoaKtti 
Icfuitarum  Grorrslis  33.  a 
Euoomiaoi  percara  nemini  ad  fa» 
lutem  nocere  docuerunt  229.  is 
corumerior  i  Brllartn  meudal 
citer  Evangeheis  tribuicurib: 
so  Europa  qua  10  re  peccatum  elHt 
hs^eous, lefiiicspurent  zof.a 
Examen  {rfjicku  femeßre  Novi« 
(iorumgj.b.corum ,  qui  admie» 
tuuitii  in  Scholafticos  approba« 
34.a.rcho)aßicorumteruicicoriS 
liudijs  abfelutos  34. t> 

Exameu  Regularum  lefuiticarum 
66.17  &c. 

Examinatoris  lefuitici  officium, cC 
rario  co  fungendi  30.3.1» 

Excomunicatio  aa  tollat  jura  po« 
heica  224.^ 


'T7"cntfa*  ThcoI.PariCcans.Vidi 
•*  Sorbona. 

Ferdinaodui  Archid.Außrix  Coa 
cionarore,  Evangelicos  e  Sty¬ 
ria, Carmthia  dc  Carniola  pellit 
263. so4.e'um  Papa  B.ua.^ii,en« 
fa  qüare&  quandiu  dignari  no. 
luerit  2043 

Ferd.naodus  Rom.  Rex  lefuif's 
V.cnnx  Coliegiu concedit i35’.b 
Ferrifodinarum  incolae  ininifirojS 
EVaegeheos  dimittere  noluiii 
204.  b.  quomodo  cogantur  dC 
biultcntur  ib. 

ben  3ii9l<>ifett  comparantur  leru!« 

tz  146.4 

Fceoiitaas  i  fua  fbcletale  arctt  I« 
gnatius  Loyola  4.b.eäs  inVife« 
re,  ad  eas  feribere ,  Regulis 
lefuitis  prohibetur ,  &  qua  cuttt 
exceptione  2  S  ä.eas  ut  circum¬ 
veniant  2oö.a 

Forcei  Gubcrttatorls  Bearnienfis 
fideli^  erga  Hcnrie  I  V.  Gal« 
liarum  Regem  if9.b 

S.  FrancifcuSjfuoigcr ,  fuitzqui* 
Vocator  225.b 

Frahcifciis  Borgia  tertiUI  lefuitl« 
rum  Generalis  jf.  a.  Ducacunl 
Spoletinum  &  Cardinalatutiä 
refpuit  ibidem  ance  Qeaerala« 
tuin  fuitCcmmiiTarius  genera, 
lis, bis  vicarius  ibidem.quOtan* 
nos  generala  tu  funibus  ib. 
Frabeifeus  Cocfi  lef.lirguatto  In¬ 
dicam  difcit  139  a 

Fraacifetis  Cofteriik  lefuita  dn 
Collegiis  Tefuiticis  quid  fcribat 
14^.  b.de  Evangeheis  ia  Gallia 
mebtitur  240.b 

Francifeus  de  ViSOre  fidem  abro» 
gac  lodicis  miraculis  138 

Erane.  L  Gall.Rex  Henrlcum  Ala^ 
bretanum  regno  Navar.  rtftii' 
tuere  ttntat  iij.  b.  Pomp'elone 
potitur 

Erane.  1 1.  Galh  R.  Mariam  Sco» 


tiz  Regin  ducit 


Erai/b.  lacobi  Scholaris  lefuitici 
sbapia  jactatio 

)C  I 


ij8.^ 


Fr»Bc  RavaillacüsparricidaHen« 
rici  I  V.Gall.&  Nav.  Kegis  i  9>  a. 
examinatur  ib.apud  eum  frullu. 
la  hoftiolae  MtlTacicx  inventa  ib. 
cius  fupplicium ib.b  ad  agnitio, 
oem  &deteftationefceleris  per¬ 
duci  nequit ,  fed  in  exfecranda 
malitia  moritur  ibid.in  do^rina 
de  parricidiys  quam  diligenter 
imbutus  ib. 

Franc.  Solerius  leC 
Franc.  Treshamus  morti  propin¬ 
quus  ad  aequivocationem  men¬ 
dacem  adigitur  4  conjuge 

Franc.  Turonius  Aicbiepifcopus 
Logdunenfis  86. b 

Franc.  Veron.  Icfuita?  Apologia 
pro  Caßello parricida  ijr.b  etc. 
Franc.  Xaverius  e  primis  Ignatij 
(beijs  3.  a  in  Luficaniam  vocatur 
83,3. laudes  eius  lefüiticae  2  <5.  a 
&c  in  Indiam n>ittitur,i37.  eius 
miracula,  quae  in  India  paträi  it» 
fabulola  i37.i38.quereladeigho 
rantia  linguae  Indicae  li9'^ 
Francifeani  Lufitani  Hifpanoadu. 
laotur 

Francifeanorum  Ordinis  olim  in¬ 
crementa  145-^ 

Fricius  I98.a 

Fronto  Ductus  lefuita  114.3  Tem 

porifandum  effe  docet  152  b 

Fuens  Parmenfis  in  Belgio  fuc. 
cefibr  178. b 

G 

G.\baonitis  lefuit.iTmiles  199  a 
Galli  erga  Reges  fuos  ,etia 
excommunicator,  qu4m  fideles 
oVim  Tii.a  i^r.b.a  quibus  contra 
Henricum  Ill.txcitati  ifi.  b.eo^ 
Tum  obfervantia  erga  Principes 
regij  fahguihis  189.  b.4  lefuitis 
quomodo  labefadlatd  ib. 

Galliae  regnuad  Mooarcfiia  pro. 
xime  accedit  iS^.b  cius  robur  in 
quo  fitum  ib. 

io  Gallia  Icfuit^  aegre  rccejft!  8  j.b 
officijs  regijs  difcipuhlefuitici 
praeficinntur  148. b  feminarium 
quale  ad  hochabeant  ib.cur  pa-. 
cate  nuper  vixerint  aliquandiu 
■t9j.b 

Garnetus  Vid.  Henr.  Garn. 
Genealogia  Guifianoru  fediti  ofa 
4  quo  conferipta  130.3 

Generalis  lefuitarfi  primus  Igna¬ 
tius,  feftae  author  34.  Confilia# 
rio.i  Provinciali  alTignat  17.  b 
Reftores  &  Propo  ficos  Colle- 
gioru  conilituic  i8.a.3i3,b.rem. 
per  Romae  fedet  33.a.b,vocatur 
Dei  legatus  3^  b 

Generalis  officium  33.  b  feotentia 
lefuitis  pro  oraculo  ib.potefias 
erga  Apofiatas  ex  ordine  fuo,; 
etc.  ^2.b 

Geneiali  lefuitico  tanquam  Chri. 

flo  obediendum  33  b 

ad  Generalem  omnia, quz  toto  fa. 
ciuDtorbc  .lefuitse  fcnbcrc  de¬ 
bent  ib.  • 

Generalium  Iefuiticorum,quih3. 


denus, omnium  feries  33«% 

Generalatus  Icfuiticus  perpetuus 
eft  ffH 

Gentiles  lege  natura:  potuifTc  fa. 

_  lutem  confequi,  docuit  Maldo. 

natus  lefuita  237.3 

Georgij  Baderi  lef.  teflimonium 
de  leiuitarum  immanitate  x.a 
fanguinolenca  vox  213.  a 

Georg.  Balcuuillius  lefuita  clana 
cularim, arch  ipresbyter  Angliae 
creatur  177. apro  lefuitisjad  Ca- 
jetanum  Cardinalem  mendacis 
ter  fcnbit  ibid-  qus  mala  cius  ini 
AagUa  facinora  ib. 
pro  Germanis  Collegium  Romse 
condunt  lefuits,  quo  fuafore  & 
cur  84. b  83,3 

Graecium  ducuntur  captivi  Ferri¬ 
fodinarum  iocola:  ,  &  quam  ob 
caufam  204.  b  Tcmpluim  ibi  H. 
vangelicorucD  comburitur  ib. 
Gregorius  7.  Papa  224.b  232.3 
Gregorius  Xllf.  Papa  Privilegia 
lefuitis #oncedit  64.b  43.3  ijfde 
Romae  infulam  dat  ad  Collegi, 
um  143-  b  quantum  ijs  auri  ad 
,  «dificationem  eius  tribuerit  ib. 
Grenuuellus  conjurationis  pulve- 
rariae  focius  16 8. a  in  Vuailiafe- 
dicionem  excitare  fiudet  ib. 
Gretferus  lefuita  tautnm  tribuit 
Ignatio, quantum  Cbrifio  S.  b 
Guido  Fauukes  de  lacob.  Brit.  M. 
Rege  ad  Hifpanum  mendacia 
fcribicib4.  b.efl  e  confpiratio. 
nis  pulveraris focijs  iiSf.a 
Guilielmus  des. Amore  in  Sorbo. 

naTheoI.D«  ,  Ä3.3 

Guil.de  Prato  Epifeopus  Claro- 
mont.Iefuitas  in  Collegiü  Cia. 
montanum  introducit  83.b 
Guil.Paray  Henr.lV.ocCidere  co< 
gitatioz.b  4  Icfuit.fc  addudum 
fttetur  102. b 

Guil  Parrius  T.  C.ingeniofus  An- . 
glus  lÄo.b  profuss  vitgib.4  quo 
ad  reginam  Angfiae  caedendam 
perduftus  ib.ad  Regina  fccon- 
fert}  &  quibus  artibus  fc  infi« 
Duarit  ib. amittit  caedis  occafio- 
nemib.rem  cum  Ncvilfib  com. 
SBunicat  ib.  proditur  5  capitur, 
fupplicio  afficitur  l^i.a 

Guifij  Lotbaringica  familia  in 
Gall.authoritare  crcfcunc,&  cur 
149. b  ad  regiium  ipfum  adfpi. 
rao.ti5o.a  unde  oecafionem  ar. 
ripuerint  regnu  affectandi  130.3 
Guifianorum  confpiratio.  Vide 
Liga. 

H. 

HAeretici  definitio  lefuitica 
190.3 

Haeretici  4  lefuitis  funt  appellati, 
Ligs  fubfcribere  nolentes  152« 
b. fuerunt  nonnulli  Paps  243. b 
Hsrericis  fidem  non  effe  fervao- 
dam  docent  lefuits  243.  a  &c>' 
211. 

Hafeamullerus  4.b  zij.  &  toto  li. 


bro  non  raro. 

Hamondus  lefuita  conjurationiji 
pulveraris  focios  abfolvit 
.  166. a 

Hannibal Codrctusfcfiiita  Parrij 
animum  adcsdemRtgins  An. 

,  glis  confifmat  1Ä0  f> 

Harlsus  Pairlamenti  Parif.prsfcs 
Henneo  III. amicus  i3i.b  fitio.. 
fcius  afpOjO^M^d  csdem  cius» 
ibid. 

Hebraies  lingüs  ftudiuriis  ante  fttw 
diumThcologie  fuiscur  noperr 
mutant  72.  b 

Henricus  Albteranus  Navarrae 
Rex  Francifci  Gall.Regis  opeta 
implorat  „  m-b 

Henricus  1 1.  Oall.  Rex  lefuitis 
Scholam  Luteris  concedit  8 3.  b 
Henricus  III.  Gall.  Rex  Guifi» 
anorum  contra  fc  canfpiraci®- 
nem  credere  non  vult  ifo.  a  in 
coritemtumapud  popiilü,erquo 
colore  adducitur  ibid.  a.  b-  Lu¬ 
tetia  cxturbatur.l30.b  in  odium 
4  facnficulis  &  lefuitis  adduci¬ 
tur  ib.4  lacobo  Clem. Monacho 
occiditur  90.b|i3i.b  vulneratu* 
cultrum  educit,  parricidamque 
vulnerat  ib.4  IcfuitisT yraonus» 
rebellis,  Nero, Herodes  &c  vo¬ 
catus  ii2.b  136  a  ziy.bcurhg- 
reticus  4  lefuitis  appellatus  19« 
a.  4  lefuitis  quomodo  e  Po!o- 
nia  rediens  falutatuS  190.  b  de 
eius  abdicatione  lefuitarum  li¬ 
ber  zif.h 

Henrieus  IV.  Gall.  &  Nav.  Rex^ 
capit  Lutetiam  89.3.  aCaftelld 
fcbolafiico  lefuitico  Isditur  9* 
b  134.3  exigit  lefuiras  e  Galba 
92.b  reifituit  eos  ,  &  quomodo 
vidius  114. b  fpoliatus  eft  perjei. 
fuiras  honore  antiqtiifsiiiio, £c- 
clefis  Romans  pnroogeniturä 
149.3  Tyrannus  äVarada  fefui- 
ta&alijs,  etiam  PoDCificius  fa« 
Öus  vocatur  135'.  b  itero  aGai- 
gnardo  vena  Bafilifci  if4.b  cuS* 
tro  venenato  occiditur  159.  b 
paulo  ante' mortem  alisioeuj* 
infidis  ib. necis  eius  lefuirgco- 
feij  &  approbatores  i39.b.iÄdi. 
a.  in  cius  funere  Icfuirs  ao«  ' 
apparentib. 

Henr.IV.Gali.  R. liter  j de  Cäße!« 

lip^rn'Cidio  *84**  ' 

Henricus  Gafnetiis  IcfuitaTumi« 

Anglia  fuperior  confpirat  con¬ 
tra  Reginam  lÄi.b  confpir*- 
tioitis  quos  habuerit  focios  ibi¬ 
dem. iterum  conjurationis  cob- 
tra  lac.  R..  eft  focius  1^7.3  br  " 
mulrof  um  fiilt  nominum  ib.  1^9 
a  magifter  quinque  D.  1^7.  b» 
Caresbeyi  oraculum  fuit  i4Sm 
i.  author  audendi  plerisqueiffl- 
cehdiarijs  pulverarij«  Anglicis 
ib.eiu»  confefsio  ib.crianoa  ei 
obje^aibid.b.  Aequivocatioac 
Hegcm  decipit  ib.  qua  arte  veri  * 
cbnfcfifo 


ionfefsioex  eo  elicita.ibi.auda. 
cia  eius  erga  Magiftratum  \  6^.a. 
Papa  Angliae  vocatus. ib.  faretur 
fe  omniu  confpirarionum  cotra 
Elifabetham  &IacobumR.con. 
fcium.  ibi.a.  b.  fupplicium  de  eo 
fumptum,  &  quomodo  illud  fub- 
ierit,  ib.  b.  in  Martyrum  nume- 
rü  alefuitis  relatus,  ib,  de  Trcf. 
hamo  interrogatur.  zi7,  a,  de 
AHquivocarione,  quid  fentiat, 
explicar.z  Z7.a.eam  defendit,  ib. 
a.  b.  illudit  xquivoeatione  Co¬ 
miti  salisburienfi  ,&Iudicibus. 
ibid.  b.  AEquivocationis  librum 
approbat.  atS.  a. 

Henricus  Guifius  Gallite  regnum 
adfeiSat.  1 5  o.  a.  Ligte  caput  eit. 
ibid.b. 

Henricus  leiiiita  Ingolftadiefis  re¬ 
gulas  lefuiticas  facris  Biblijs 
prae^rt.  71. b. 

Herba  maia  cito  crefcit  :  Prover¬ 
bium  lefuitis  accommodatum. 

i4f.a. 

Hieronymus  de  Paulina  objurga¬ 
tione  Petri  quid  fenierit.  229.3. 

Hieronymus  Vendramenus  de  bo¬ 
nis  Ecclcfiafticis  a  lefuitis  inter¬ 
ceptis.  179.  a. 

Hippolytus  Eftenfls  Cardinalis  Le¬ 
gatus  ad  Colloquium  Pofsiac. 

.  .  .  * 

in  Hifpaniaquotlefiiitte,  quotque 
Collegia  leE  90. b, 

Hifpanus  Angliam  fubigere  vult  5 
fed  irrito  conatu,  nfi.  a.  214.  a. 
quantam  habuerit  claflem  ;  & 
quo  nomine  Papa  eam  i’nfigni- 
verit-ib.Hiberniaminvalit.  i62.b 
ä  quibus  impulfus.  174.3.  iterum 
rem  conftituit  aggredi ,  &  a  quo 
inftigatus.  i6i-a.  (<J4.  a.  lacobo 
Scotiae  adhuc  Regi  offert  auxi¬ 
lium  contra  Anglke  Reginam. 
J78.  a. mortua Elizabetha  lefui¬ 
tis  contra  Anglum  auxiliu  dene- 
gat.ibid.  ,  1^3.3. 

Hifpano  lefuitse  funt  devotifsimi. 
iÄ3.a.Vid.  etiam, lefuitae. 

Hifpanifuntfuperftitiofifsimi.Sf.a. 
lefuitarum  receptores. ibid.  Re¬ 
gnum  Navarr.invadilt&  Regem 
ex  eo  expellut,  Albretanum.  iir. 
a.  B.  partem  eius  hodieque  te- 
nErit.  113.3. 

Hifpanofuih  tibicines  fiint  Iefuit3E. 

lov.b. 

Holce  lefuita  confjiirat  iri  Angliae 
Reginam.  16  r. a  b. 

Honorius  Papa  damnatur  a  Con. 
cil.  231.  a. 

'Hbrarlus  Turfelinus  lefuita  au- 
thor  vitae Xaverij,  137.  b.  fabulce 
eius  de  Xaverij  miraculis,  ibid. 

Hofius  Cardinalis  perfidis  doftor. 

•  27  2.  a. 

Hofpitio  exteros lefuits  non  faci- 
I^excipiunt.  2(J.b. 

Humiliatorum  ordo  abolitus.  98.3. 


In  d  e  X. 

ex  Hugaria  lefuitx  profcrip  ti.  184. 
a  motus  ibi  a  lefuitis  excitati. 

202.b. 

Hypocrifis  lefuitarum.  13. a» 

I. 

T  Acobus  Clemens  Monachus', 
Henrici  III.  parricida  1.  b  a  le- 
fuitis  fubornatus,  &  quibus  arti¬ 
bus  ibid. quomodo  &  qua  fraude 
parricidium  peregerit.  131. b. gla¬ 
dio  confoditur,  ibid.  quid  cum 
'mortuo  adium  ibid.publicis  con¬ 
cionibus  a  lefuitis  laudatur9o,  b 
zi6.  a.  laudatur  &  ä  Bourgoinio 
Priorelacobitarum  loi.  b.aloh. 
Mariana  i  j  2.  a.  ä  FrancifcoVe- 
ron.Conft.  i3(S  a. lefuitico  vene¬ 
no  imbutus  hoc  facinus  fufcepit 
107.3 

lacobus  Clufisus  adolelcens  ale¬ 
fuitis  ut  tradiatus  209.3 

lacobus  Crufius  lefuita 

eft  flabellum  73.  a.  vox  eius  tru¬ 
culenta  i.a. 

lacobus  Laynez  e  primis  Ignatij  fb- 
tijs  3.3.  Ignatio  in  Generalatu 
fuccedit  5-4.  b.  Cardihalitiam  di-# 
gnitat^m  repiidiat.  ib.  mittitur 
ad  Colloquium  l-’ofsiacenum5’s'. 
a.  a  quibufdam  Cardinalibus  ad 
Pontificatum  fuffragia  habet, 
ibidem. 

lacobus.  Scotis  Rex  Regins  An- 

Q. 

glis  Eiccedit,i64.b.  infidis  eius 
vits  ftatim  ffrudls  j  &  a  quibus 
ibid.  eius  quercls  de  confpira- 
tione  pulveraria,  167.  a.profcri- 
bit  Iefuitas,i70  a,b  171.3.  b.no- 
vs  contra  eum  machins  ,  169.  b. 
contra  eum  libri  a  lefuitis  fcri- 
pti,i74.a  ut  promerendum  eum 
cenfeat  clerus  Anglicanus, 178.3. 

laniror  Collegiorum  lefuiticorura 
qualis,  ,208. a. 

laroslovis  lefuitarum  Collegium 
quale,  2O0.a. 

Idea  ordinis  lefuicici,  80.8 i.&c. 

lefuita  omnis  homo  ,  32.  quifque 
Chriftiloco ,  juxta  regulas  eo¬ 
rum,  habendus ,  72.  a.  Ratisbo- 
nenfis  clafsicum  caiiit.  2  14.  b. 
quidam  Ligs  literas  ad  Hifpa- 
num  perferendas  recepit,  ip.  a. 
quid.am  in  Aiiglia  in  quatuor  par 
tes  curdiffedtus,  172. b. 

lefliits  in  Gallia  vocati  lefuafts 
&c,T0.b.  II.  a.  gaudent  appellari 
Patres,&  quam  red}:e,ibid  in  Hi- 
fpania  quomodo  vocentur,  Sf. 
nolunt  ciici  Monachi,  &anflnt, 
n.b.  12.  a.b.  in  quibas  cumMo- 
iiachis  conveniant  vel  ab  ijs 
differant,  ibidem,  nec  feculares 
funt ,  nec  Religioll ,  90.  b.  fu- 
periori  omnimode  fubjedii  , 
velle  fuum&  fcntire  ei  permit¬ 
tendo. 43. b.  137.  a.  Ignatio  divi¬ 
nos  honores  tribuunt  ,7.3.  funt 


L.Flacco  fimiles,  7r.a./pondent 
paupertatem  perpetuam ,  0  i.  a. 
1'ccf  quam  vere  ,  6  6.  Generalem 
poliunt  amovete, '5  2. a.  a  Monia- 
lium  cura  funt  immunes,  ib.d.li. 
beri  a  contribunoiiibus,decimiL 
que  ,  6z.  b.  poffunt  omnia  ,  qus 
Epifeoporum  abfolvere,  &c.  (53, 
a.  i7<5.a.  funtCrocfi.  öö.b.  89. b. 
quantos  habeant  rcdditu.v  an¬ 
nuos,  I  3^.  a.  opes  quomodo  ac- 
uirant,  146.3.  201.  b.  fcetus  ru- 
draconis  funt.65'.b.  comparan- 
turchartis  aleatorijs  ,  ibid.  cur 
tanta  a  Papis  privilegia  adepti, 

65.3.  profiteri ,  &  ubivis  diverti 
audent, 64.  b.  Legatum  Pontifi- 
CIS  lauto  convivio  excipiunt,  67. 
a.  a  Reipubl.  oneribus  funt  im¬ 
munes, 64. a.  quales  morum  fine 
doöores,89,  b.  Regulasfuas  E- 
vaiigelio  prsferunt  ,7r.  b.  nihil 
gratis  dant,  75’.  b.  non  fiint  neu¬ 
trales,  ibi.  dignitates  contra  re¬ 
gulas  captant,  ibi. funt  avari, 74. 
a.libidinofi,  73.  b.cuht Magnati« 
buS  tantum  commercium  habet, 
83.  a.  confitentibus  furit  afj,icri, 
ibid.  erga  forminas  procedunt 
minus  rigorose,  ibid.  venditant 
fepro  belli  &  pacis  arbitris  82. 
gratis  quomodo  doceant ,  89.;). 
lunt  fecretoi  um  Papee  confeij , 
82.  ut  irrepferinc  in  hominum 
gratiam,  84. b.  in  T heol.  fuiitpe- 
riculofi  j  8<f.  a.  Rcmte  Collegia 
erigunt,  84.  b.  funt  hemmes  a- 
fluales  ;  nimis  vere,  193.  a-  utili¬ 
tatem  an  literis  afferant,  98.  b. 

99.3.  110.  a.  an  boni  juventis  in- 
ftituendae  magiftri  flnt  ,  1  9  z.b, 
198. b. an  Romanam  Religionem 
in  Anglia  &  alibi  promoverint, 
promoveantq;,:74  b.i97.b. 

iefuitse  funt  verfipelles  &  verfiiti. 
2f3.  b.  Papx  exploratores  ,  & 
quid  privilegij  habeant,  ne  ex¬ 
plorare  queant,  62i-b.'62.b.  165. 

a.  148.  b..  inobedientiae  femina- 
tores,  8i.b.  authores  & fuafores 
multarum  turbarum ,  feditionu, 
proditionum,  bePorum  &c. ubi¬ 
cunque  pedem  figunt  5  etfi  FsC- 
gulis  fuis  bella  &  contentiones 
ferere  verentur.  72. b.  109.3. 146. 

b.  147,149  b.tfi.b.  lyt.  b.  160.  a. 

163.3.  174-3.181.3. 182. &c.  184. b. 
i85'.a.b.i86.  a.  199  a.  difcordi-is 
etiam  inter  fidei  fuse  focios  fe¬ 
runt, 176.  a.  funt  parricidte,  par¬ 
ricidiorum  inftigatores ,  dofto, 
res, fuafores,  149. b.  loi.b.ifi.b. 
IS3.  b.  If4.a.ry8.b.i5'9.b.  160, a.b. 

■  i6i.a.b.  165'.  166.  167.168.  170, b. 
173.3.205.  a. 207.  bi  LigJe  promo- 
tores  ,& quibus  artibus  ,  103.3. 
107.  a.  151.  a.  parricidia  quo  fuco 
a  fe  amoliri  conentur,  245  b. 
parricidie  omnes  funt ,  non  pau¬ 
ci  tantum  ,  246.  a. parricidas  in 

)C  4  . 


Inde 


M«rtyfuin  numerum  refcrunti 
1^9  b.  171.  a.  199.  a.  eoßem  4au. 
dancjiij.  b.  &pafsim.parricidi«- 
L  doCtriua  Galliam  infecerunt  f 
»07.  a.  b.  if9.  b.  ut&  Angliam , 
164.  in  Claioraontano  toixg. 
prseceperunticholafticis  ne  pro 
\ej>e  precarcncur.iÄÄ.  a. liberos 
larentibus  obedicntiam  fubträ- 
lerc docent,  1; 8.  funr  plagiarij, 
l^S.b. i6).a.  in  quem  hnem. 
X64.  a.  de  arbore  fcientiat  boni 
&mali  quoque  guftarunr,  19z. a. 
in  fcripitis  fuis  Iibi  Jape  contra, 
dicuni.utin  bis  capitib.  defacra 
Icripcura,  zjg-  b-  de  luftificatio. 
i»e  hominii.  ibid.  ceSanßorum 
l)eacitu^ine  ante  novifsimum 
diem.ibid.  an  Papa  errare  pof- 
fit.  240.  a.  de  a^lioneDei  circa 
peccatum,  ibid.  &c.  nid.fisant 
fionnifiin  aulis.  18  9.  a.  quid  in 
aubs  aparur,  norunr  exquifitifsi- 
m« .  J  a. versatur  in  ucroq;  fecu 

Io  207.3.  funt  meiidacij  dodloret 
22(J.  227.  pro  spquivocatione 
Chrifti  &  Patriarcharum  exem¬ 
plo  impijfsim e  abutuntur  229. b 
inulta  a  fe  Sr  alijs  Poncificijs  di- 
ßa&faäa  impudenrxr  negant: 
v.gr.  Negant  Henricumlll.Gall. 
Bs-  a  fuis  Tyrannum  vocatum. 
242.  a. b,  Negant  ä fuis  doceri 
haereticis  fidem  non  elTefervan- 
dam.245  nepantaSiricio  Papa 
conjugium  immunditiem  voca- 
ri,24j  b  Negant  quofdam  Pa. 
pas  haereticos fuifl e  ;  ittmArh- 
phitheatrum  i  lefuiris  prodifTe, 
a45.b.24/<.a.  Negantpuerpe. 
rium  Papillae,  toh.VIII.  244.3. 
Negant,  Irfuirarum  quanquam 
eonfpiratiohi  pulverariae  Immi. 
xtum,244.b.Df  infontibus  mul¬ 
ta  mendaciter  fingunt,  240.  b. 
241.3.  Ignorantiam  Evangelicis 
doäoribus  obijeiunt,  241.  a.  ca- 
lumnijs  religionis  fuae  Ibciot  et- 
iamprolcindunt,  ibi.  dominium 
in  clericos  &  lalcos  affcftant, 

1  j  2.  b.  paedagogos  Superiorum 
Praelatorum  fc  conftitUunr,  59^. 
b.non  curant  Epifeopos,  ibid.in 
Evangelicis  mulca  reprehen- 
dunr ,  quae  faciunt  ipu&lau- 
dant  in  fuis  ,  241  b.Temporifc 
accommodant, ibid.  de  perfecu- 
tione  quam  vere  glorientur, 
io2.a. 

lefuitaein  Sallia  aegre  recipiuntur, 
8y.  a.  prouocant  contra  Sorbo- 
nam  ad  Hifp. ibid. recipiuntur  ibi 
cum  conditione,  86.b.  condicio¬ 
ni  non  parent  ibid,  quam  peri, 
culoia  eorum  receptio  Galliae, 
288  augentur  in  Gall.ipibrumq; 
F.«gum  favorem  adipifeuntur , 
S?.  a.  Decretum  condunt  nefe 
immifccanc  ieculanum  Princi- 
pum  negotijs,  ibid.b.  i^d.b.  de- 


creto  non  Eant,  ibid. omnium  In 
Gallia  turbarum  aurhores  fui)C, 
89.  a.  quam  nox  ij  Academiae  Pa- 
rillenn,98.  a  &  toti  Galliae,  109. 
&c.  in  Gall.  accufati  pergunt 
mulra  in  regem  deblaterare  ,  90 . 
a.  in  jui  vocantur ,  ibid.  fuipen- 
llonem  litis  cum  Academia  im¬ 
petrant, 9  1.  a.  adulanturÄc.Ade- 
miae  Parif.  ibi.capiuntur,  1^4. b. 
c  Gallia  eijeiuntur  ,  92.  b.  lyf.a. 
Ga  liae  denuo  fe  intrudere  co¬ 
nantur  ,  mutatis  nominibus ,  & 
Ilmul.i tä  ieftcE  abjeftione,  94- b. 

Erohibentur  tamen  fcholas  ha¬ 
ere, ParlameiuiareEo  y4.b. de¬ 
nuo  moliuntur  in  Gallia  nidifi. 
care  ,  981.  a.  i  R  ege  repulfaro  fe. 
runc ,  il  id  a,  b.  Tponfores  Regi 
offerunt .  112.  a.  Regem  tandem 
expugnant ,  8^  per  quos  ,  98  b. 
quibus  argumentis  reditum  in 
Galliam  petiverint, 108. a.  b.  qui¬ 
bus  conditionibus  recepti. ii4.b. 
quanto  cum  periculo  eorum  re¬ 
ceptio  conjuntta,  188.  a.  i9ö,b. 
mul  riplicancurrcftituti,iiy.a. py¬ 
ramidis  deftrudlionem  impe- 
•  trant.  ibid.  Sedani Scholam  ape¬ 
rire  conantur  fruftra ,  » '  8.  b.  ut 
&  Aurelijs  ,  ibid.  fruftra  T  recis 
nidificare  moliuntur,  ibid.  ab  0* 
tnnt  docendi  munere  abftinere, 
&  Pnf-is  Vniverfitatis  Parif.  le¬ 
gibus  fe  fubijcere  jubentur  ä 
Pariam.  &  cur,  i  j  r.  &c  denuo 
potcftatc  docendi  apud  Regem 
petunt,  1J4. a. obtinent,  ibid.  b. 
in  Valefia  Helvet.  fruftra  federt» 
quxrunt,  138.  157.  eofurti  ibi  co¬ 
natus  nefariu$^i07  b.  Hifpanurt» 
Monareham  efficere  moliuntur, 
90  b.  eius  funtcorycati ,  9 '.3. 
199.3.  fiintnatiad  Imperium  Hi- 
fpanicum  promovendum,  90.  b. 
Hifpanicum  &  Catholicum  pro 
Synonymis  habent,  lyy  a.  in  Hi- 
fpania  religiofum  qiKndamde 
aula  Regis  abripere  moliri,  258. 
a.iti  Indi.amveniunr,  i37.a  pa. 
furri  feliciter  Indis  CbriftianiC 
mum  proponunt, 138. b.  139. male 
fe  ibi  fraftaiu,  138.3. 
lefiiitae  profbribuiirur  cum  Mona. 
chis&  Sacerdotibus  exAnglia  , 
183  -b-  ex  Anglii  nlvigant.iyo.b. 
denuo  fub  capitis  fupplicio  pro- 
feributur,  170.  b.i7).(xc.prölcri- 

Etionem  calumniati  funr,  172.3. 

.  proferibuntur  a  Venetis,  180. 
a.Venerijs  dirceduntjbid  dircc- 
dentesferipta  comburunt,  ib.b. 
quid  ab  eorum  difeeiTu  in  Colle- 
gijs  eorum  repertum,  ib.  reftitp- 
tionem  ut  quaefiverint.  18 1.  a. 
proferibunturexBohemia  ,  & 
cur,  182.  3.  b.  profcnbuntur  ex 
Moravia  &  Hungaria ,  183. b. 18  4, 
a.  proferibuntur  ex  Belgio  aoy. 
b.  2s8.  a.  b.  proferibuntur  ex 


Tranffylvanit ,  aCJ-b-  ttditui|| 
ih  eam  qua'futit ,  203  a.pföicrü 
bUntur  ex  Silelia,  2^7.  b. 

lefuitae  Duacenfts  MauritiO  Au¬ 
rale.  Princip.  inlidias  ftruunt» 
^  89.3. 

lefultarum  nomen  &  nominis  ety« 


mon.  8.  a.  eius  origo. 


8.b.  eft  ar¬ 


rogans, 9  a.  ichifmarcum,  ibi.b* 

iniolitum,  88.a.  univerrale,ut3C 

votum,97.a.  figmentum  de  com- 
mtndat  one  I  gnati)  fadta  a  Deo* 
3.b.  nominis  periphrafis  ,  9-^» 
Conciones  impix  de  Canoniza- 
ti^nelgnatij,7.  a.  ortum  ante¬ 
cedens  portentum,  7. b.&c.  ha¬ 
bitu  jU.b.i  3.  a.  eius  interpreta¬ 
tio  fpiritua'islefuitica,i  3-3.  me» 
fcravaria,  5’4.  b.  jf.&c.  ordono- 
X  us,  98.  b.  lietntia  coarSanda» 
97,a.  iri’poftun ,  quibus:^api 
ordinis  fui  cOi  fi  macionem  ex- 
torfeiuiit  81.1'’  pnv  lepia,  8i.82« 
61.&C.  Conftituriones  mutare 
folus  Papapotfft,82  b  g  onario 
de  favore  Papx, 83.88  deincre- 
mento  ordinis  (uiii45.3*  poteftas 
fupra  Reges,  71.  b.  O'S’Opy^a». 
73  a  carceres  &  modus  punieft- 
diptxiraftos ,  80.  a.  principi* 
prati.  136.3. artes  S;nonicx,qai-. 
bus  Principibus  Religionis  pa¬ 
cem  excutere  folent, 147.3.  Pre¬ 
catio  crudelis,  167.  a-  propaga¬ 
tio  in  Italia  &  Röm.84.b.  &cJa 
Hifpan  am  adventus  &  incre 
mentum, 8y.a. in  Gallia 8t.b.S8- 
&c.  in  Angliam  ,  Poloniaiö» 
TranfTyJ. adventus, !3i'.  a.  ioRc- 
gnoNavarrae  incolatus,  134-  b* 
prop.igario  Ui  Bavaf.i3f.  b-  in- 
greffus  in  Indiaiti, 137.3. teligi* 
Contraria  Canonibus  concilia¬ 
tibus.  88  b.  138  3.87.3.  rcli«,!«i 
contraria  bono  &  juri  publico, 
87.  a.  periculoU  f  £ta  rego* 
Gallii’jibi.a.  108.  loo.iio.^rc-  i;z, 
i':3.  Perfidia  ergaRegem  Loß, 
tau.  97.  b.  ingratitudo  ergawc. 
iiefaäores,  148.  b. 149.  b. if?-*- 
i8i.a  doli  ttftamentarij,  179-*. 
Apologia  contra Sarbonam,^!-!» 
92.  a.b"".  contr.i  fentcfttiio»  Par¬ 
lament!  in  CafteVium,  134.  a-b- 
contraBohemos,i83  a.  rumor 
Pragae  &  BruxeVUs  atite  Heurki 
IV.  trucidationem,  180. a.  xdrs 
Lutetis  ftaciva  Ligs  faOiorti* 

Hifpanicse  tcmporCjio3.a  modis* 
procedendi  in  tebuS  EccItS® 
AngUcanK,i73.b-i78  a  fcripiu 
depaceinteC  Paulum  V'  &Ve- 
netos,  181.3. b.  Tyraiinis  ineos» 
qui  ab  ipfis  deficiunt,  aut  in'  de- 
feflionis  fbfpicipnera  veniuns» 
209  a.  ordo  &  inftitntura 

Reipubl.iiberse  inimicum, iS8' a. 
sraria  b.artificiu  in  tlifpo- 
nendis  atjimis,  ijo.a.argumtnta 
aure* 


V 


aurea  &  argentea,  192-  b.dexte# 
ruas  in  rcbuf  turbandis  ,  195.3. 
culpa  omnium  tcqualis.  195'.  b. 
ilu dia  quas  nocentifsima  ,  ibid. 
hypocritis,  198.  b.  multitudo  di- 
fcipuloriim  ,  ibidem,  mutatio, 
quantum  ä  prima  fui  loftitutio» 
ncdifFerant,zox.a.  rapacitas  201. 
b.  inclulta,  ijs  conccfia,quiab  E. 
vangelicis  ad  Papatum  redeunr, 
20(S.  b.  ftudia  abftrufiora ,  20S, 
209.&c.rubterraneje  tragosdite, 
209.  a.  myfterium  &  modus  dia¬ 
bolicus  ,  quo  ad  parricidia  Re¬ 
gum  Pnucipumve  addoftos  ini¬ 
tiare  ioleot,224.b.22f.  a.  Came¬ 
ra  meditationum  ,  224.  b.  Do« 
ftrina  contraria  in  multis  tum 
alijs  Pontificijs  >  tum  etiam fo# 
cijs,22  9.b.250.251.252.&C, 
efuitarum  Monafterienfium  men- 
dacifsimum  Credo  Calvinife- 
quarum,  241.3. 

efuitarum  Colonieofium  menda¬ 
cium  de  Evangeiicis,  241.3. 

'cfuicis  valde difplicct  fententia  in 
Caftellum  1313,15-5.  a.indulgetur 
abfquc  cuculla  prodire,d2.a.tri. 
buuatur  laudes  maximae  a  Pau¬ 
lo  1 1 1.  Pontifice, (S2. a.  conflatur 
odium  ex  Mariana  &  aliorum 
quor5dalibris,22  2.3.refifl:icSor- 
bonajSy.  80^.  abrogatur  Icfuita- 
rum  Qomca  a  Parlameoro, 

,  66.’’. 

cfuitas  Papa  accerfit  peregrina¬ 
tionum  Apoftolicarum  C3ufa,4. 
a.  officium  eorum  ,  qui  liepere. 
grinantur&  mictuimirj  45.^  b, 
itra  lefuitas  Rom.  Religione  pro~ 
pagaripolTe  ccofent  alij  Pont;-. 
fic:j,  roi.b. 

efuitiftnus  cor  faftionis  Hifpani- 
cae  in  Gallia,  ^iS8.3, 

cfuiciftai  nutrix  quz,i88.3;  fpeci- 

fica  differentia,  188.  b.  feopus^ 

ibid.a.  praxis  ,  ibid.  genius  le|i. 
businfeftus  ,  7.90.  b.  inciu.fi  an¬ 
ceps  &  pericolofa  ciiftodia, 
19^.3. 

efuitograpbia  Rhythmica,  24<,,b. 
goatius  Armandus  lefuitaabHe- 
rico  I  V,  Gall.  R.  reftitutionem 
Icfuita^uH^ia  Gall.pctit,ii5  114; 
vocatur  in  Curiam,  221. b. 222. a. 
natius  Loyola  lefuitaru  author 
g  &  Patriarcha,  1.  a.  5.  a.  trux  & 
impius  natura,  i.  a.  etiam  no  • 
vum  ordiucm  ingreifus.ibid.mi« 
litem  agic  in  arce  Pompejopoli- 
tana,ibid.b.  111  .b.  vulueratur  & 
crus  ei  frangitur ,  r.  b.  militiam 
deferit,  &  de  novo  ordine  cogi¬ 
tat, &  qua  de  caufa,  ibid.ingenij 
ad  literas  ftupidi,  2. a,  Hicrofo- 
lytnam  proficifeitur  ,ibid.  redit 
io  Hifpaniam, ibid. Barcinone  li¬ 
teris  operam  dat, ib. bis  iocarce. 
4-atur  &  examinatur, ib.  b.  e  car- 
tcre  dimittitur  ,-  3.  a.  Magiftcr 


\ 


Index,- 

creatur, ib.  fit  Generalis,  4.,  'a, 
Generalatum  hyprocritice  re- 
fignat,  ib.  quartum  votum  ofa 
fert  Papae, 70.3.  b.  leges  condit, 
&  quales,  4.  a.  b.  eas  ad  Papam 
fert,  ibid.  febricitat.  4.  b.  mori« 
tur.ibid.  in  morbo  a  daemonibus 
exagitatur-ibid.  canonizatur.  6. 
b.de  caoonizatione  eius  concio¬ 
nes  lefiU^rum.ib. 

Ignatius  ^Voci)  Tureas  converte¬ 
re  ftatuunf,].  b.  61. a.  qualis  pro- 
ficifccntiuin  veftitus.  ibi.  Roma 
cius  gratia  petunt,  ifc.  potcftare 
impetrant  dPapa.ib.  faceidoc  o 
feptem  inaugurantur,  61  .-i,  Ro¬ 
taas  adverfarios  rcperiurii.  .bi. 
Ignatij  Loyolas  leges  6:  ti/cit-asa 
Papa  approbant  ufi  4.  b,  61 . 5-  -:, 
qua  conditione. 4.b.  cor  ditro  il, 
la  ä  Papa  remittitur. ib.  Epiftpia 
de  virtute  obedieutia?;  5  i.  t .  ra. 
55.  Ecftafis.  (Ji,  a.  aflucia  ibid.b. 
Comes  afiiduus  ad  Miflam  ,  ca- 
cod2emon,4.b.o.fi'a  non  inventa, 
ibid. miracula  4  b.5.  a.  de  ijs  ;u. 
dicium.  >  9.3. 

Ignati)  &  /ociorum,  Venctijs  cum 
eJ[lcQt,rcHires  ad  fe  infinuandusn 
liypocricici,  3.  b.inflirutum  coru 
di  convertendis  infidelibus  fit 
irritum,  ibi^.  Al.a. 

Jgnatio  fe  jungunt  focij  ,  &  qua  e« 
fita  '.iIc(Sli.3.a.refiftunt  Auguftin, 
Eremita;-,  &alij.  6r.  a.  divinos 
honores  Icfuitte  tribuunr.  7.  a. 
Psulus  Il[.,fl;cu!cafc  00.  focios 
recipiendiclat.  >  61. b. 

Ignatiijin  &  focios  Rom.  clerus  i« 
iiitio  ex3gica\tit.  61. a. 

Imagines  primorum  Ignatij  fotio.- 
,  ruisi  cumfiimbolis. ,  3.3. 

in  iodiaia  lefuita;  vciiiunt.i37.a.b. 
pnnii  Cbriftianatn  Religionem 
iion  intuicrunt.il. a.  fed  S. Tho¬ 
mas  Apoftolus.  i37.b. 

io  India lefiika;  aipoftoli  audiunt, 
quo  jure,  11  „i. 

Indi  quomodo  CliriflianifmG  rc. 

ceperint.  i38.b; 

Indorussi  coeverfionis  quae  impe¬ 
dimenta. 138. b.i  39.  a. everaonem 
Boa  converfionem  Ic'uitm  ■  quae¬ 
runt.  151  b; 

Indulgeciatn  pknsriain  coDfcqui- 
tur  Papte  cgrcgioi  niunerc  ,  qui 
vifitat  Icfuitarum  aliquam  Ec. 
defiam;  ^3.3. 

Infaetta Hifpanica  in  matrimoniu 
Regi  Scotico  qua  conditione  ob 
lata.iyS.a.b.repulfam  fert, & cu¬ 
jus  fuafione.ib. 

Infantaro  Hifp.  titulo  reginae  An. 
glim  infignire  tcntanc  lefuitx, 
174*  a- 

pro  Infanta  Hifp.  librum  titulorü 
ad  regnum  Angliae  copofuerunt 
lefuitas.  ^  174.3. 

loquilitio  Hifpanica  inPoloniam 
introduci  quomodo  incipiatur.' 


187.  ejus  in  Hifpania  effeflusi' 
2oe.a.&c. 

Inquifitionem  Hifpanicae  fimilem 
Gretferus  exprobrat  Angliae  Rc 
172. a. 

InquilitiooeHifp.an  cotiverfio  fie¬ 
ri  queat.  104.3. 

Inquilitione  faiSa  in  Gallia  inlefui- 
tarura  Colieg.  polteoruin  rcle. 
gationciii,qmd  repertum,  aif.b. 

aiiS.a. 

lohanna  Albretans,  Navsrr. Regi¬ 
na  Icfuitarum  inftinftu  Chi- 
roihccis  venenatis  necature 
149  b. 

lohanncs  Albretanus  Navar.  R.ex- 
cSmunicatur  ä  Papa. 111. a.regno 
r>cl!  tur,  jb.b. 

lobiM.Alv.ar, lefuita  approbat  Ma- 
rianar  librum.  219. b. 

lohanr. Belus  fcholaris  leEiiticur. 

1  ■'  iS.  b.  feducerc  conatur  quen- 
dam  adolefccntcm  contra  pa. 
rcotis  Voluntatem. ib.  qualia  ex¬ 
cepta  apud  eum  inventa,  ili.re- 
legatui  e  Gallis. ijS.b.i  59.3. 
Iohannes  C-ltsllus  Parifienfis,  di- 
fcipulus  lefuiricus  Henric.  I  V. 
Gail.R. cultro  perlinere  tentat  j 
fcd  conatu  irrito.  92.  b.  134.  a, 
comprehenfus  quomodo  fegef« 
ferit.  154.3.  noluit  Icfuitarum 
quetiquamaccufare.ioa.a.  exa¬ 
minatus  dc  nefario  molimine, 
quid  refpondcrir.  102,3.154.3.0. 
contra  eum  procefTus  crimina* 
Iis. ibid.  parentes  eius  &  forores 
ut  moliitiiDis  hefarij  eonfcij  in 
exfiliuiii eijciunnir.  .  i57.b. 

lohan.Difsief.Redlor.Acad.Parif. 
inflat  apud  Regem  >,  ne  lefuitis 
publice  docendi  poieftas  concc- 
datur,rcd  fruftra  1J4.  a.b; 
loban.  Eudemon  Crccedfmenda- 
cium  ,  de  caufa  mortis  Garnen’i 
idy.b.confefsio  de  Oarneti  con- 
fpiranone,  i<s8a. 

loh.Gerard  Iefuit3,fabcr  pulvera- 
rice  conjurationis.  214.3« 

Ioh.Gueret.Iefuit3,pr5ceptor  Ca. 
ftelli  parricida.  154.0. 2i(S. .3, ca¬ 
ptus  crgaftulo  includitur, ibs. 
lohanrGuienardus  lefuita  pafri- 
cid.  doaor,  ergaflulo  includi¬ 
tur.  I  54;  b.mortiadjudicatus  a 
ParlaiB.105.  b.  157.  a.  Heoricuis 
IIL  blafphemijs  furenter  iinpe« 

’  rivit.io5.b.i5ä’.b.eius  libri  manu, 
feripti  in  Mufaeo  cius  inventi 
qua1c5.i5(f.b.  157.3.  242.  b.  lor, 

.  b  I  ej  .a,  defletur  a  Iefuiris.i07,b. 
lob.  Metellanus  Scotiae  Canccllar, 
177.  b.  cius  virtus ,  ibid.  contra 
eum  lefuita  cuiufdam  conatuSs 
ibidem. 

Iohan.Morois.84.b. 
lobanna  Papiffa  ,  eiufquc  puerpL 
rium.  244.  a.  b,  quibus  tcftibus 
conflet,  ibid.  ä  lefuitis  negatuR 
ibidem  a.b. 


% 


Ioli.in.?aiIerac!usEIof|.  PfofcfTor. 
promovcr  leruicarumc  Gallia  e- 
jeftioncm.  89  a.b. 

lohanii.Pracus  in  Concil.Conftan- 
ticnli  damnacus  &  cur,  190. a, 
lohä.  Siliceus  Archicpifc.Tolet.Ie- 
Aiitarum  lioftis.  Sf  a.b. 

lohannis  Strigonienlis  Archiepifc. 

facinus,  ii(  b. 

lohan  Tillefac.Doiä. Theolog. Pa- 
rif  7-3. 

Itali  ad  fuperftitiones proclives  8f. 
a  facile Icfuicas  receperunt, ibi- 
dem. 

ludicij  dieman  Chriftus, qua  Homo 
ignoraric,  229  b. 

lulia  in  Germanici  fbnere  non  ap¬ 
paret.  1^0. a. 

lulicum  occupatum  leiuitarum 
qualibus  artibus,  zof.a.b. 
lulianus  Cardinalis  luaför  ruptlfoe 
deris  Ladislai  Vngar.Regis  cum 
Amurathe  2:1. b. 

luliano  ApoftaKe  paruerunt  vete¬ 
res  Chriftiani,  229. b. 

lulius  III  Pontifex. Rom.co»firmat 
lelliitis  &  auget  privilegia,  (S;.b. 
^4.a.  quis  &  qualisfuerit  ibid. 
eins  ad  Senatum  Cardinalitium 

VOX,  ibidem 

luramentum  fidelitatis  Anglicanü 
Papac  &  adfeclis  eiusfudes  in  o- 
culis,  173,3. 


fn  Kratzerum  egredientem  ex  or¬ 
dine  lefuitico  tyrannis  lefuica- 
rum,  24^.3; 


t, 

tus,  23t.ai 

Libertas  Religionis  fecundum  Ic- 
fuitas  illicita,  211  .b. 

Liga  quo  temporeorta,  150.  a.  Lu¬ 
tetiam  occupat,  cohtraRegefir. 
niat,omnia  in  ea  moderatur,  lyo. 
jfi.Parlamcntum  tolIlt,i5'i.  a.  de 
novo  Rege  legendo  confulcat, 
ib.dem.  Hiipauofcribijjibidem. 

Ligaeoccafio  ,  ijo.  a.  primusau. 
thor,ibid.b. caulae  adjowsmtcsib. 
caput,ibid.  progrelTus  5c  modus, 
ibid.  caufa;  promoventes  fede- 
cemviri  ,ibid.  fcopus,  iyt.  a.  in¬ 
crementa  &  cffefta,  iji.b.literx 
ad  Hiipanum  datz  interceptz 
ip.a. 

Literae  annute lefuitarü  38. a.b. quid 
in  ijs  fcribendum,ib.Pelvaei. Car¬ 
dinalis  interceptae.  zif.b. 

inLiyonia  turbx  Icfuiticce,  199.  a. 

LocuftiE  noccntifsimae  fignum  le- 
fiiitarum  ortus  &  adventus. 

7-  h. 

Loyo^a  lefuitarum  Patriarcha  dl- 
fluSjVid.Ignat. 

LublmilefaitarumCoIIfg’um  qua¬ 
le,  200, 

Liidovicus  B:anca'eonus  Italus 
Henricum  Tertium  contra  Bar- 
rierium  parricidam  prtemonet, 
15-3  .b. 

LudovicusXII  Gall.  RexaPapX 
cxcommunicarus,  111.  a.  Regem 
Reginamque  Navarr.  refi^cuerc 
tentat.  iii.b. 

Ludovicus  XlII.Gall.  Rex  Hei  irici 
IV.  fil.  lefultis  facultates  quaf. 
vis  publice  docendi  copiam  fa- 
tic,  i34.b. 

Ludovic.  a  Gonzaga  Dux  Niverfi. 

.  pro  Icfuitis intercedit.  9,2. 

LufitaniaeRegnoHiIpanus  pei-Ie- 
fuicas  potitus,  90. b. 749.3; 

Lufitaniee  ordines  Hiipanum  R.ad- 
mdtere.recufanr.  i49-a, 

Lufirani  nullum  externum  in  India 
admittunt,  i92.b. 

L,utetia  abHenric.IV.obfcira.gS.G. 
capta,  89.». 


Aff^ius  leliiita  i.  a.  yy.  b.  & 

Magite  ftudio  lefuitae  dediti. 

209.  a. 

Magiflratuum  pericula ,  i  lefuitis 
jpfis  io-.pcndehcia,  129.3. 

Magiftracus  Evangelicos  pro  Ex¬ 
communicatis  reipla  habendos, 
lefuitico-Potificia  eft  dodlrina. 
^  i90,b. 

Manes  difcipulos  fuos  ApoftoloS 
vocauit.  ii.b. 

Marcellus  Papa,  aji.a. 

Mare  magnum  voc.aHt  leluitae  bul¬ 
lam  Paulilll.  ^ta. 

B.  Mariam  ipfi  Chrillo  qiiidam 
lefuitae  &  Pontifici)  exacuant, 
233.b. 


Maria  Aaronis  Ibrcr  Moli  obmuf-, 
murans  punitur.  2:4.b. 

Martiliei'i  .advocati  Parifiefis  aäio 
contra  lefuitaS,  129.3. 

Martinus  Alphonfus  Indisc  Prseft- 
ÖUS,  '37-h. 

Mattini  Secovienfis  Eplfcopi  li- 
terte  dc  perfecutione  in  Styria> 
204.60 

Matthias  Hungariae  Rex  Gerrna. 
niatnvafiat,  &  quibus  fuafori» 
bus,  212. ai. 

Mauritio  NafTovio  jugulum  alefui- 
ris  petitum.  89.3,203.3., 

Maximilian!  I.  Imperatoris  pro- 
gram.  212. 

MaximilianusImper.Hilpano  quid 
conlilij  dederit,  203.3. 

in  Mediolani  arcem  Galli  dif  icul« 
ter  intromittuntur.  loy.b.' 

Mendacia  fibi  non  confbnanta 

?29.^ 

Miraculum  de  Mauro  Benediöi  di- 
fc'pulofiftum,  n*  G» 

Miracula  qute  vera,  ö’. a.  dofiri- 
nam  an  veram  retldant ,  ibidem, 
an  nota  fint  demonftrans  c.rr- 
tb ,  &  femper  Ecclefiani,  contra* 
rite  de  eo  lefuitarum  opiniones  , 
2^8.  a.b. 

Miracula  Ignatij  Patriarchse  lefui-. 
tici,4.b.3.&:c,  de  ijs  jucjicium 

3:38.3. 

de  Miraculis  judicandum  ex  dd. 

flrinas  veritate,  (j.bi' 

Miilx  &  orationes  quot  &  quae le- 
fuitispraeferibuntur ,  40  b. 

'  -  i  ,  41.3  brf 

Modeftiaeriligiofael^fuitkte  quan. 

tum  fidendum,  193-b. 

Monachi  alij  coguntur  lefliitaspe- 
regrinautes  lioipirio  excipere, 
<f4.b-  ' 

Müriachorum , nomen  iefliltis  invi¬ 
tum, u.b. reliquorum  explorato¬ 
res  lefuit^,  77-b. 

de  Monachis  cfiöum  lohannis  E- 
pifeopi  Mirnen]J.s,i2.b.  ad  lefur- 
tas  applica  tum,  )bid.  deeijfdens 
,  proverb.,  ,  2ct.a.- 

Monachij  lefu'tis  Colleslum  ex- 
flruitur.  133.  b.  maitnificum  eR, 
143.  b.  de  eo  Phil.  Marnixij  du 
.  öum,  •  ibid^ 

Monachienfes  cives  quomodn: 
initio  erga  lefliitas  afTeöi  i 
Hi  hi 

Monftrem  marinum  in  NorvegU 
praecedens  fignum  lefuitarufa 
adventum  ,  7.  b.  eius  deferiptioa 
ibidem. 

Mohtalgna  lefuita  ab  ajiis  di/Tenti# 
deorigiire  nominis lefuirarnm^ 
9- ha 

in  Mofeovia  quales  &  quam  tur¬ 
bulenti  lefuitae,  192.  I,, 

,  2  02,  b. 

Mut'us  vel  Marius  Viffliefius,^ 
fextus  GeneraPs.  LTuijart-m. 

<•'  a. 

Myftcrium  diabolicum  ,  quo  fefi.d> 

tS: 


•  i 


«s  parricidas  i  nitiare  fblent. 

aa4.b,22j.a. 

N. 

NAvarreni  feditiofa  doftrina 
imbuci  Kegi  excommunicaro 
intidcles  fa£U.  ni.a. 

Negofiacio  Icruitica  iQ  Belgio,  &c. 

iof.b. 

Nicolaus  Bobadilla  eX  primis  Igna. 
tij  focijs,  j.  a.  cius  dc  Ignac  o 
vox,  i.a. 

Nobiles  mulri  exHuogaria ,  Scyria. 
&  Cannchia,  obleiuica^  pelluti. 
turi  19  I.a. 

Noe  Bruslardus  procurator  R.e- 
gis  Gallise  iefujtas  oppugnat. 

.  8f.b. 

Nomen  Chriftiani  Italis  ftupidum 
fblctfignifii,arc«9.b.  lefuitarurn. 

.  -  .  8.a.b.&c  Söir 

Novitij  lefuitarurn  feorfuifi  fune 
a  Collegialibus,  18,  b.  proban^. 
tur  per  biennium,  ibidem,  eo 
tempore  de  receptione  funtin» 
certi,  249.b.'pofiunt  rurium  di» 
|iiicti,2^o.  a.  uc  doceantur  obedi, 
re,  .  '69.3. 

Noviciorum  infticurio& regimen, 
32.  b.  JJ.  a.  examen  femeftre, 
33.  b.  probatio  prima,  ji.  a,  b. 
lecuada ,  j  2.  a.  b.  officium ,  (So. 
a.  conftantiam  uc  lefuitcE  a- 
*  liquando  probent  ,  2  o  9.  a.  1  bri 

■äil  -f 

Noviciorum  magiftri  offielum  ,^b, 
fe.ji.a.b.&c.  bo.a. 
Novitijs  Magiae  deftinatis  tjuos  li¬ 
bros  explicent  leffiitac  ,  209.  b. 
Novirios  ut  fibi  obftriilos  lefuitae 
reddaoc.  ^o.a 


^  Bedientia  lefuirica  caeca.  52.  a. 
'^voluntatem  fuperioris  pro  fiia 
debet  habere,  ibidem  ,  ^8.  a.  b. 
<juin  &  intelligentiam  ,  ya.  b, 
ambigere  vetat ,  expediatne  fa- 
eeflere  julTa  :  imo  &  quaerere  , 
ibidem,  &  53. a. in  Superiorem  ut 
Chriftum  refpicir.ibid.  defende¬ 
re  femper  debet  quod  Siiperibr 
mandat,  f  3.  b.  quod  Superior 
praecipit  ,  perinde  haberi  vult 
ac  fi  a  Deo  praeceptum  eflet,  >bi. 
dem.  Si  quid  afenyentiaSuperio. 
ris  diverfum  accurrit,  indicare 
iubetur,  fed  tamen  an'mo  ap. 
probandi  fentrntiam  5uperioris 
quamcunque, ibidem. fifto  mira, 
culo  (uadetur,  ibid.  confertur  o* 
bedientiac  Blofsj ,  <59.  b. 

Obedienriae  lefuicicae  egregia  'e'. 
xempla.  6S.  b.  deObediennae 
virtuccEpiftola  Icnatij  ti.b.&c. 
Obedientiam  lefuirar  vovent  non 
Magifiraribus,  fed  rancilm  Supe- 
Papae.  69.3.72,3. 


In  d  e  x. 

ad  Obedientiam  ccecam  Polo« 
niae  Nobilitas  non  apra  ,18  3. a. 
contra  Obedientiam  caecam  de- 
linquentes  quae  poena  ftacuatur, 
69.  a. 

Oeconomus  Icfuiticus,j8.b.eius  of¬ 
ficium,  ^  yij.  J9, 

in  Officinam  Icfuiticam  Epigram- 
n»a,  247. a. b. 

Oldcornus  lefuita, alias  Hallus,pul. 
verarise  coniuracionis  defenfor, 
--  165.  b. 

Oratio  Gollo.Francorum 

y  adHcoricu  I  V. 
contra  lefuitarurn  receptio¬ 
rem,  98.99. 100.  &c.  Equitis 
cuiufdam  Poloni  contra  lefui» 
taS,  197. 198,  &c.  Petri  Harde- 
vilarij  contra  lefuicas pro  Aca'- 
'demia  Par.  129.130, 

OrichoViuS,  298.  a. 

Origenes  bono  viro  mendacium 
quod&qualepermifcrit ,  229.3; 
Ordo  doriius  probationis,  33.  b. 

3  4.  a.  Icfuiricus  confirmatur  , 
6  u  b.  quam  noXius  Galliae  re¬ 
gno  ,  96.  b.  in  perniciem  Re- 
rum^jublicarum  inftitutus,i86.a. 

^  .  .  -197.3. 

Ordo  novus  in  Anglia  a  lefuitis  coe¬ 
ptus,  177.  a.  Adero  Anglicano 
,  non  acceptus, ibid.  „ 

Ofbrij  vaticinium  de  lefuitarurn 
-  ortumoribus.&c.  130.3. 

OfvvaldTefmond  lefiiita  c  fabns 
pulverariac  coniuracionis,2i4.  a. 

itff.b. 

I 

P.  ' 

P'"  Apa  filis  donat  Evangelicbi 
rum  regna  ,  de  klieno  libera, 
lis, 162. b.  confpiracionem An» 
'glicanam  Bullis  promovet ^ 
i6z.  a.  benedicit 'clalT.m  Hi- 
fpanlcam  ,  161.  a.  an  deponendi 
.Reges  ,  dtc.  poteftacem  habeat, 
lefuitarurn  fencentia,  ii6.  217. 
anpofsit  elTc  haereticus  j  contra¬ 
riae  Pontificiorum  fententiar, 
231.3.  an  iudicaripofsit,  100.  b. 

.  231.  a. 

Papae  authorirate  abutuntur  lefuitg 
ad  fuas  machinationes ,  176.6. 
177.  a.b.  corrumpunt  lefuicaefub. 
dirorum  animos.  i62.b.  pocefias 
in  Temporalibus  a  quibus  im-  . 
pugnata  Venetijs,  iSo.a,  de  ea 
cotrarif  Poncificioru  opinionesj 
2  3  2.a.di^a  qualia  Pon  tificijs  ha. 
beantur,  .  253. b. 

Papae  nonulli  haeretici  fuere,  243.8. 
PapaReges  polTc  excomunicare,& 
fubditos  a  fidelitatis  iuramento 
abfolverc,  regna  transferre  j  im¬ 
pia  lefuitaru  eftdo£l:rin.i,99.ioo. 

.  -  .  245.  a. 

Parcius  lef.in  Anglia  captus  &exa. 

minatus,  172.6, 

PanEAcad.  vide  Acad.PariE 


Parlamentum  Parifienfe  dexterurU 
,  Regis  Gall. brachium,  113.3. 

Parlamenti  Parifiefis  decretum  ue 
Pyramide,  93.  a.  areftum  contra 
■  loh.Caftellumparrici<iam93..i.b 
arefium  de  non  recipieiulis  le. 
fuicis  94.3.  'contra lefuicas  Lug- 
'dunenfes  ,  9^  .3.  'contraDomi. 
num  Teuronenfem’,  Iffuitas  fo¬ 
ventem  ,ibidemb,  Oratio  con¬ 
tra  lefuitarurn  f eftirutiouem, , 
96.  97.98.  Areftum  fuper  lirc 
Academiae  ciim  lefiiitis  de  po- 
teftatc  publice  profitendi  ,  igi. 
&c.  contra loliannem^Caftellum 
&  lefuicas,  134.6.,  jyy.  a.  con¬ 
tra  Guignardüm  lefiiitaräi .  ly/. 

a.  contra  Guerttum  lefuiram 
&  Caftelli  parricidae  parentes  & 
fbrores  ,  157.  b.  iohannem  Be¬ 
lum  ,  fcholare m  Icfuicicuna,  lyS. 

b.  decretum  contra  Suarezij 
librum  ,  2  21.  b,  dc  eo  Icfuita- 

,  Vum  queVelir.  loä.ä.b. 

Parlartiento  Anglicano  vicinas  ae¬ 
des  "conducunt  coujuratores 
,  pulverari),.  ,  166,  b, 

Parmenfis  ßclgij  gubernator  no¬ 
bilem  quendam  in  Scotiam  mit- 
,  tit,&cur,  387.3.- 

Pafchafius  ßro€cus  e  primis  Loyo- 
laefbcijs,  -  3.  a. 

PatakiusCulIen  caedem  Elizabethg 
Anglia:  Regince  teneat,  &  cuius 
.  inftinflu,  .  .  ^  i6i.a. 

Paulus  Tertius  Papa  Ignati)  & 
fbcibrtim  'operam  acceptat' 
pc-cunijs  Cos  juvat,  '3.  b..  Re¬ 
gulam  Ignatianam  exaininan- 
dam  tradit  ßartboloma’o  Gui- 
dicciono  Cardinali,  61.  pro¬ 
bat  fbcietatem  lefu ,  fed  quali 
'euhi conditione,  250*.  b,  .eam 
taiben  inox  r  elaXar  ,  ibide-m. 

^  'segre  fert  ä  lefuiti's  primis  ma¬ 
jorem  ,pro'fnitfi  obedientiam 
Generali , 'quam  fibi,'6'.  b.ap- 
'probaro  'ordini  lefuidco  Con¬ 
cedit  privilegi.i  ,  6i.  b  6^6%. 
fufeipit  vocum  lefuiraViim 
quartum  ,  70.  71.  eius 'de 'non 
^evulgandis  lefuitarurn  'regu¬ 
lis  Bulia ',  '5’4.  a.  de  voto  item 
Profefsionis  ,  ytf.  b.  &c.  fce- 
lera  eiusfoedifsima  ,  Ijj. '3.  b. 
'novx  religiones  ipfi  difiuaden- 
tur  a  Cardinalibus,  &  quo  eve- 
tU,  6y.a, 

Paulus  Quartus  Päpä  Gcnerala- 
tum  lefuitarurn  certis  anno¬ 
rum  fpacijs  definire  vultt 
fed  nihil  apud  lefuicas  obti» 

„  nets  -  . .  _  ff  3. 

Paulus  Quintus  Venetos  excom. 
imunicac.  179.3.  eiusinjufticia, 
ibidem. 

Paulus  Venetus  oppugnator  po- 
teftatis  Pontificis  in  tempoi 
'ralibus ,  t8o.  a.  quäm  indigti« 
traä;acus,ibid. 


Paulus  Vvlndeck  de  paceR-eligla» 
nis,  147 

Peregrinanrium  lefuitarum  rcgul9 
&  officium,  43.6.44.3. 

Periculum  prievidere  &  noo  fub- 
movereimpiecas  eft,  97.6 

Perfecucip  in  Styria ,  & 

Carniola,  303.  &c. 

Perlbuius  lefuita  quastuBi  K«mx 
queat,8t.  librum  editdcconvcr- 
lionibus  tribus  Anglisc',  17  J  •  a« 

■ ,  Cardinalis  creatus,  174-6. 

Petrus  Boquinus.  9.io.&e. 

Petrus  de  Alliaco  Camer-acenn  E- 
pifcopu%  novaS  religiones  no* 
xias  cenler, 

Petrus  deOnna  approbator Marifc 
uslibri, 

Petrus  Faber  primus  Ignati;  fo- 
cius,  33. 

Petrus  Layniz,  fS-a. 

Petrus  Martyr,  Sf.  a.  deeoMen. 
dacium  lefuit.  quod  elinguis 
fit  a  Laynizio  redditus  ,  ibi. 
dem.  .  - 

Petrus  Ortizius  Hifpan.  Igaatium 
&  foeios  eius  ad  Papam iutrodu- 
.  cit,  J-*** 

Philippus  Hifpaö.  Rex  ambiciofus, 
s  1 3  a.  ä  moderatis  contilijs  4 
quibus  aVerfus ,  a.  Regnum 

Portugalüx  vi  occupat  ,  149. 
a.  b.  B-cgnuiaGalliatafFcftat,  3c 
quoprtetexto,  iS^.b. 

Phi.ippi  Macecio'nis  diftum  ; 

7  8.  a. 

Pius  Quintus  abolet  Humiliato, 
rum  ordinem ,  9  8.,  wnrra  Re¬ 
ginam  Anglis  Bullam  edit  i 
i^i.a. 

Pi)  I V.  &  V.  privilegia  lefliitis  da¬ 
ta,  Ä4.a.b. 

Pccnitentiarij  lefuitici  qui, 
«orum  officium ,  in  Evangelicos 
inquirere,5cc.ibid. 

PcpnitcBcim  eorUm  ,  qui  circa  o- 
bedieiitiam  ccecam  delinquunt, 
^9.a. 

Politici  lefuiiis  qui  vocentur, 
2l2.  b,  quam  fariguinolenta  Ic. 
fuitarum  contra  eos  dolirina  ,1. 
bid.&c. 

Poloniac  inutilis  lefuitica  fides , 
193.  a.  Proceribus  de  eje- 
äioue  lefuitarum  datum  fi. 
dele  confilium,  iSy.  b.iStf. 
&c. 

ic  Poloniam  an  falva  flante  Ii- 
bert-ate  Tridentini  Concilij 
exfecutio  pofsit  introduci, 
S87.  a.  Inquilirio  Hifpani- 
ca  quibus  artibus  introduca¬ 
tur,  ibidem. 

tn  Polonia  lefuitarum  turbz ,  pro- 
ditiones  ,  &  mala  facinora , 
i8y.  b.  186.  <5cc.  lefuicse 
cur  non  in  ordinem  redigen. 
di,  fedeijciendi potius, i9t.i9ö. 

sexpulfinon  revocandi, 197* 
jbidomiin^atur, 


i  N  i>  E  Xv 

Polonlcae  libertatis  fundamentum 
alefuitis  arrofum,  191.3. 

Poloni  falfum  Demetrium  adiu- 
vant  in  regni  Mofcovitici  occu¬ 
patione,  zoi.b. 

Polonorum  in  fovendis,  lefuitiS 
prxcipuumpeccatum,i89.a.Lex 
de  peregrinis,  _aoi.b. 

Polonis  quantum  metuenda  Hifpa. 
ni  offendo  ex  lefuitarum  expul- 
lione.  i94*b. 

Pofnanix  ia  Poloaia  lefuita  qua-« 
Ic  habeant  Collegium  ,  i  4  f. 
1>.  a  00.  a.  ibidem  a  Icfuita- 
Itum  difcipiilis  templum  igne 
deletur,  184.6. 

PelTsvirtai  lefuita-,  180.  b. 

'1^8.  a. 

Fontus  'fyr^rdsus  ipi^epus 
Cabylloacafis  lefuitarum  ini. 
Sio  benclaäor,  iji.  a.  m  con# 
fpirationem  contra  Henricum 
Tertium  Gair.  Regem  pertrahi 
fe  ooB  patitur,ibid(iii.  ä  tefuitis 
ob  id  profeiiTus  (sdefendir,ibi. 
dem,a.  b. 

Praceptores  Icfuitici  'qui  i  J  9.  b. 
duo  eorüm  funt  genera  ,  &  eo¬ 
rum  officium  f  ibidem  b« 
60.  i. 

Pr%fe'&ut  bibliothec^  lefuIticX, 
47.b.  famtatis,ibid. 

PrSefefti  'Icfuitici  rerum  fpirieuä- 
lium  Regula,  39.6; 

Pr^eFcäiEccleüx  Icf,ReguIa,i6i- 
demb. 

Piaspofiti  domus  Profefia  lefui. 
ticx  officium  ia  admioiftra- 
Sione  domus  ,  Z3.  b.  eius  ia 
admioiftratioae  adjumenta  i 
114.1.  la  cura  fuorum  in  fpiritl. 
tu,  14.  a. b.  de  auxilio  anima. 
Sümjoradicationc,  c'önfefsid. 

'4'ac  ,  aamifsiohe  ad  factos  ordi- 
MS  ,  {aeramenta  adffiiniflrandi 
ratione ,  &c.  zf.  a.  b,  de  ordine 
doinefticojibidem  b.dc  i  ji, qui 
circa  res  temporales, ui  eft  tura 
ViÄus, agrorum, &c.zf.  b.  ztf.a; 
de  communicatione  cum  exte. 
ris  Sc  gratitudinc  erga  fuhdal 
tores,&c.  2<J.  a-b.  de  ijs, qui  ad¬ 
mitti  petunt,  dpibiiia  divertunt, 
deforas  mittuntur,  z^.b; 

Praga  qtiale  Collegium  lefuitx 
habeant  i  io  8.  b.  a  diabolo  le¬ 
fuita  larvatus  Ut  exceptus.  209! 
a.  quot  arma  militaria  ib  Ic. 
Tuitico  Collegio  ab  eorüm  tx- 
pulfiont  reperta  j  i  4  f.  b. 

<14  a. 

Pratis  lefuitica.  188.  b.  Ordini  Po¬ 
litico  fatalis,  iSy.b. 

Principes  Evangelicos  quomodo 
abalienare  quarantafe  invicem 
lefuita,  zio.a.b. 

Prifcilhanifta  AEquivocationis 
ptimi  »Mthor?l,  ,  iiS.a. 


Privilegium  Iclrha  jftititationeni» 
ioterprecatiqncm  Stc.librorumi 
lefuitis  tribuit  Gregorius  De¬ 
cimus  tertiiis,  ^  y.  a.  votiimmd- 
tandi  habent  lefuita.  76.81 
Privilegia  lefuitariim  i  coocelTa  a 
PauloTertio^  #3.  co-i 

rum  ceofura  ,  76.  77»  confir¬ 
mantur  i  Iulio  Tertio,  <$*3.  bv 
amplificantur,  ibidem,  eorum 
cenfura  ,  7  7.  a.  a  Pio  Quarti 
coheefla  ,  (^4^3.  b.  aGrcgorioi 
item  X 1 1 1. 1^  4.  b,  eorum  cen- 
fura>  77.6.78.*» 

Probationis  domiis  osjo, 
Procurator  Generalis  lefuiticusi 
44.  b.  eft  tributi  Pap,*  ax** 
Iftor.  74.  b.  domus  profeff^, 
4,5'. b.  Gollegij  &  domus  probai 
cionis. .  4^. a-b« 

PiVcfsi  Icfuitici  qui ,  yd.  b.  qui 
admittantur  in  '  Profeffos  , 
ji  7;  a.  quid  eorum  .admifsio- 
nem  antecedat,  ibidem,  quet 
Roma  dc  cujus  fumptu  alaa- 
tur;  ibidem,  ia  quo  a  reliquii 
iefuitis  diflihguantur,  ibideoiy 
7fl»a.  vovent  Generali  hono. 
rum  Cardinalinorum  &  Epi- 
fcopalium  abnegationem 57. 
toti  ä  Papa  nutu  peadeoc  ^  70. 
a.  futit  exploratores,  äbidetb; 
efocielate  expelli  oonpxsffuatj 
poflunt  Generales  &  ProVin. 
ciales  fieri  3  jus  fuftragij  ha¬ 
bent, &^Cj  25«.  a« 

Profefsi  trium  votorum,  57.  a. 
Profefsis  reliquis  minores 
ftins,  25:0.  a.  non  poflunt  ex4 
peliic  pollegijs, ibidem,  quo« 
modo  fe  obligate,  injquos  ^ 
tcffl  Canones  jurare  debeant^ 
y/.  a.  b.  y8.  a»  quomodo  ijs 
Cr  jurandum  ,  fi  ad  altiora ,  us 
{acerdotiumfRedoratum  dte^ 
adfpirenrji.  yS.a.b; 

Provincia  lefuitica  quot  vivo  I- 
gnatib  fuerint,  4.b.quoc  hodie  ^ 
1 4y.  a.  &  qua  illa  omkes ,  1 3  99 
r4o.i4i.«c. 

Provincialis  lefuiticuj  ,  i  7.  eius 
legula  ,17.3.  b,j8. a.  difpenä 
ßrepotett ,  i7.  b.  officiume« 
jus,  5  tf.  a.  coofultores  habet, 
i[juatBor,'i7.b.  conftituitMagi- 
flros  Noviciorum  ,  1  8.3.  creat 
eonfelTariosi  Lcftorej,&c.  ibi. 
dem.  admittit  in  Collegia  5  Sc 

Jiuos,ihidem b.  dimittite Col- 
egio  ,  ibidem.  Generalem  co- 
lercdcbet,  dtc.  zr,  a.  idem  iii 
Provincia  fua eft,  quod  Roma 
generalis  ,  yy.  b.  cius  poteftas 
eft  triennis,  ibid.  eius  exameo  j 
209, b. 210. a. 
Provinciales  primi  äblgoatiahii 
öonftitutii  yy.bi 

PyraoifS, 


/ 


♦ 


I  N 


D  E 


^ramis  ParifituHs  in  locft 
tarum  aectiun»  l'etri  Caft?:.*** 
rig'tur  ,  telinnoBiumlefuu'®* 
hominfs  elfe  maleficos,  93. 94. 
mordet  lefui^as  ,  in  Galliam 
rcduClos,  iiy.a.  deftruitur ,  i. 
bidcm.  querula eius  Profopo. 
pcu.ajibid. 

yihagoricorum  in  Italia  excidia 
UiB^  Z08.  b. 

^  Vsrfiiones  in  Gallijs  de  Keg!» 

^  cidij)  ä  Icfuitii  motSjdecifae, 

190.  a. 

;^erela  Cleri  AnglPcani  de  leföu 
tis  in  qua 

Icnaitarumgcftaad  Elifaberham  (" 
Regioam  fpeftantia, 175.3. 
IcfuitarusD  gefta  ,  ad  lacobum,. 
Magnsf  Britaomsc  Rege  fpea* 
£taBtia,ikid.  174, a.b, 

lefuitarum  modus  procedendi 
io  rebus  Ecclelitr,  I7j.b.  176. 
&C. 

[^erclarum  multarum  in  Polonia 
cauf«  lefuitae,  zor.b. 

iuerehs  de  lefuitarum  perfidia, 
tota  fere  Europa  perfonat, 

191. b. 


R 


E£lor  lefuiticüs,  a.  eiu'i 
i\t gulas  ,  26.  27.  a.b.  f8. b". 
eiuj  j  otcfta*  triennis  eft  ple- 
kuraque,  55. b.  libcram  &  ab'. 
Ibluiam  poteftarcm  habet  1^58. 
b.  ranfsimc  debct  jubere,  27; 
8.72.  b.  qua's  tDul6las  fcu  po?:. 
sitentias  »mponcrc  pofsit  27. 

a.  conftituit  miniliros  dome 
jiiicos, ibidem,  confcieotiarum 
eft  exaöor ,  yuh,  infpicere  de. 
bet  literas  ad  domefticos  fcri. 
■ptas  ,  28.  a.  infpe^or  eft  Pro- 
feflorum ,  ibidem,  litcs  foren- 
fcs  fugere  debet,  29.  a.  fet“* 
vat  arcana  in  Mulko  fao', 

.  ^  r  8,  b. 

UöoirVs  qui  cligantfir  &  cur, 
58.  b'. 

lontra  Recürantes  ÄnglicanosRe» 
gis  edidtum,  ^  171.4. 

Uformatio  lefuitarum  fuadettir 
Imperatöri ,  Regibus  ,  6ie.  i 
Theophilo  Eugenio,  &c.  25^. 
255.  &c,  pro  eadem  fupplicat 
Papae ,  248.  249.  zfo.  251.  252. 
4)5.  ab  Equite  quoque  Polon« 
itidemfuadetur,202.a.  pro  ea> 
dem  fupplicatio  Cafpari  Hay- 
Wodi  ,act  Aquavivam  Genera, 
lern,  256.  b.  ä  Polono quodank 
incommodis  diftiiadetur  ,  19 

b. 

Reformationes  lefuiticae  quales^ 
204,b.205,a. 
Regentes  lefuiticVfS.b.eorumpo. 
tcftasjibid. 


Reges  k  Papa  excommunicari ,  &- 
regnis  privari  polTe  ,  lefuita. 
rui*  eft  doftrina  ,  99,  100. 

&C. 

n^cges  &  Principes  excommlini- 
^atos  ,  a  Romaniftis  deficien. 
teS  ,  aut  Evangclicorum  fau¬ 
tores  ,  non  amplius  efl'e  Re- 
gcs  &  principes  ,  fed  Tyran¬ 
nos  ,  le/aitarum  eft  doörina. 
lof.  b.  107,  a.  242.  a.  pofle 
a  fubditis  deponi ,  ab  ijs  &  alijs 
occidi  fine  confcientiae  vül- 
nere,  imo  meritorie.ioi.a.i  jj.b, 
ijS.b.iÄo.a.iif. 

Regum  &  Principum  aulas  lefüi- 
tje  occupant  Sc  infeftant; 
&  cur.  147.  b.  148.  a.  189. 

k. 

Reguna  Pontificiorum  unio  &  cius 
effeiftus,  iStf.a. 

Regibus  &  Principibus  leluita; 
fubjeöi  eflc  nolunt  ,  100. 
245.  a.  id  tarnen  aftute  ,  ciini 
fcinfinuant primum  ,  tegunt, 
104.3.  impugnatur  haec  eorum 
protervia,  ito.  Porifina  egre¬ 
gium  huius  lefuiticae  proterviae 
1  o  I .  a . 

c^l^cgimine  Societatis  lefuiticae 
cpiftola,  80  b  Äc. 

Regulae  Societatis  lefiiiticae,  1 J. 
b,  de  interiori  homine  ,  1  4,  fi¬ 
de  paupertate ,  ibidem.  Cafti- 
'tate,  ibidem.  Obediencia,  ibi¬ 
dem.  if.  a.  Communes  ,  16.  k. 
de  fervandis  erga  domefticoS  5 
i4  b.  erga  extraneos,  i  6.  k. 
Confulcorum  lefuiticorum. 
b.  Provincialis,  17.  a.  de  ad. 
mittendis  &  dimittendis  ,  i  8'. 
b.  I  9.  a.  de  ftudijs,  19.  'a.  de 
Promovendis  ad  gradus  &  o'r. 
dines ,  ibidem  b.  ad  ProfelTos 
'&  ScholAres  ,  ibidem'.zo.a.  de 
febiis  Collegiorum  &  domö'- 
rum,  20.  a.  de  ijs  ,t]ui  bonis  fiiiS 
ie  iiondum  abdicarunt,  ibidem, 
b.  de  ratione  juvandi  proximos, 
21.  a.  de  Mifxionibus  &  muta¬ 
tionibus  c  Collcgijs  ,  21.  b.  de 
yifiratione ,  22.  4.  Modeftiae  le- 
fuiticac,  54.  Reftoris  j  de  ijs 
quaeih  co  ia  Collegij  admini- 
itrarione  requiruntur ,  2iS.  b. 

/.27.  a.  dc  ijs,  qu2C  in  admini- 
ftratione  ipfuin  adjuvant,  27  a. 
de  cura  in  fpiritu ,  ibidem. b.  dc 
literarum  ftudijs 28.  a.b.  dc 
ordine  domcftico  ,  ibidem  b.  de 
pertinentibus  ad  res  tempora¬ 
les  ',  ibidem ,  de  auxilio  anima¬ 
rum'^  communione  Cum  exter¬ 
nis  gratitudinc  erga  fundaro, 
res &benefa61orcS.  29. a.b.  de- 
adm'ttendis  ,  divertentibus , 
foras  mittendis,  29.  b.  Admo¬ 
nitoris  Idliiticis  27« 


minatoris  ,  jo.  a.  Magiftri  Nö« 
viriorum,  ibidem  b.  Miniftri 
lefuitici,  5Ä»  a.  Peregrinorum, 
J  5.  b.  Sacerdotum  ,41.  b,  4  2. 
a.  b.  Praefedti  rerum  Ipiritua- 
Ilum.  59.  a.  Pnefedti  Ecclefi« 
ibidem  b.  4«.  a.  Sacerdotum  , 
41.  b.  42.  a',  b.  Concionatoi. 
rum, '42.b.  45.  a.  cumccnfu- 
ra  ,  74.  a.  Procuratoris  Gene.; 
rahs  ,  4  4*  b-  Procuratorii  Do¬ 
mus  Profefläe  ,  4f,  b.  Procura¬ 
toris  Collegij  &  domus  proba, 
'tionis,  44.  a.  b.  PisfeÄilc- 
dlorum  ad  menfam ,  4  7.  Prse. 
fefti  fanitatis  ,  ibidenk  b,  Prsfe- 
äi  Bibi  othecat  ,  ibidem.  Sub- 
iniDiftri.48,  a  AEditui,  ibidem 
a.  b.  Infirmarij ,  49.3.  lanito. 
ris  ,  ibidem  b.  Cuftodis  veftium 
50.  a.  Emptoris ,  ibidem  a.  Di- 
fpenlateris,m.b*  PraeftöiR«. 

feöorij ,  ibidem.  Coqui ,  ji.  a. 

Excira  toris, ibid-Cubieula  no^a 
vili  tantis  ,ibid  b. 

Regulx  lefuiticx  non  fiint  evul¬ 
gandae  Sc  quz;  evulgantis  poe¬ 
na.  f  4.  ab  ipfis  tamen  met  e. 
vulgantur,  ibidem  a.  b.  quale« 
fine ,  ibidem  a.  errorum  pleni'fl 
fimx  a  Farlamento  Parifienfi 
judicantur.  97.  z.  k  Icfuitis  Ea 
vangelio  praeferuntur,  7r.b< 

Regularum  IcfuiticaruBi  examrn, 

<J<f.67.&Ci 

contra  Regulas  lefiiiticas  peccans, 
peccat  mortaliter,  ,  7i.b. 

R cligionis  libertatis  Sc  pacishoftes 
infcnfiftimi  lefiihs  j  147.  a« 
191.  a. 

Religionis  Romanx  tolerantia  ib 
AngKa  quantorum  maloruib 
caufa.  ,  i4j.a. 

Refideatix  lefiiitan'  quot  ,14^,31 

Rhetorica  lefuitarum ,  iio.b« 

Ribadenciralefiiita,  1.  a.8.  b.  8<J.x. 
eius  mendacium  de  Beza  ,  a. 
eius  excufatio  calva.,  quod  lefiii- 
tx  dignitates  Ecclefiaft  captent,^ 
,_7f*b* 

Richardus  VValfodt  leluit.veneoö 
inftruit  Eduardum  Squirreumj 
ad  Anglix  Reginam  necandam^ 
88  b.89.a.  4i.b. 

Richeomus  Tefiilta  quomodo  ftai 
tum  Dcmocrattcum  appeller, 

Rigx  in  Livonia  turb*  k  lelLitis 
excitatx,  198.3. 

Robertus  Brufleus  Scotus  a  Par» 
inenfi  in  Scotiam  mittitur,  178^ 
a.  non  vult  efle  minifter  exdi« 
'Caricellarij  Scotici,ib.  b.  älcfui» 
'ta  accufatur.  capitur, ibid. 

Robert  Cabesbey  conlpirat  contri 
Anglix  Reginam  ,  lÄi.b  contri 
lacobum  itemRcgem,  uff.  a.  au- 

thor  primarius  conjurationi« 

pulvcrarixjibid. 

)C  'K 


/ 


I  N  D  E  X, 


Robertus  Par(bniu$  lefiiica  inAn- 
gliamvenir,  ijf.  a.  quomodo  fe 
ibiinfinuirit,  &  mox  mutäric, 
ibidem» 

Rochus  Blondus  Parifienfis  pri¬ 
mus  Ligifta,  150. b. 

Rodolphi  ßotorci  ccufura  de  A- 
«ologia  lefuuLca  contra  Paria- 
xnenci  in  Caftellum  &  lefuUas 
fententiam,  iyf*b. 

Romae  Icfuitarum  Generalis  fem- 
per  refidet,  b.  quotCol- 

legia  Icfiiitx  habeahr.  8  4.  b. 
Collegium  Germanicum  quäm 
iBagnificum  ,  14^*  quoc 
alaiieur  in  eo  ,  &  quem  in  fi¬ 
nem.  ibid. 


s. 


C  Acerdotes  leruitici  deputantur 
^  a  Generali,  41.  a.  Confeisio- 
nes  ,  dum  concio  vel  leftio  ha¬ 
betur  ,  audire  non  debent ,  ibi¬ 
dem.  Poenitentium  alpeftum 
vitare  debent  ,  ibidem,  brc. 
viter  expedire  confitentes  cre¬ 
brius,  ibidem.  Vide  in  Regulis 
Sacerdotum. 

Sacerdotum  Aogllcanorum  literse 
Romam  milTa:,  a  leluitis  inter- 
ceptJE,i76.b.  lefuiticorum  of¬ 
ficium,  S9-^‘ 

Sacerdotes  Anglicanos  fchifinati- 
coi  proiiunciant  lefuitx ,  177. 

Sacrificuli  ex  Anglia  profer  bun- 
tur,  _  .  ,  171. a. 

SalmanafTaris  lefuitse  Nfcapolitani 
de  Ign a tio  judicium.  .  t.a, 

Scirgilefuitie  cum  Rege  Poloni^ 
cxpoftulatio.  19t. a. 

Scliolafticus  lefuiticus  poteft  ie 
Societate  amandari  &  fecu- 
laris  fieri, etiam  docens ,  zjo; 
a.  quand'uScholafticus,pro«i 
fiterffe  patrem  non  audet  j  ibi# 

dem.  '  ■ 

Scholafticorum  lefuiticorU«  offi¬ 
cium, 

Scotiae  Regina.  199.  a.  Regiauxi; 
lia  offeruntur  &  pecunia  con¬ 
tra  Reginam  Angliae,  «78.  a. 
eidem  Infanta Hifpanica  in mä- 
trimonium  offertur,  &  qua  con¬ 
ditione, 178.  b.  ah  eo  non  acce¬ 
ptatur,  ibidem. 

in  Scotia  lefuitarum  molimina^ 
178.  a. b, 

inter  S  cotum  &  Hifpanum  fce- 
dus  impediunt  lefuitx,  t74* 
Scribere  frequenter  debent  Icfui. 
ra,j7.b.207.a.quid  &quombdo 
Icribere  debeant, ibid. 

Scriptio  lefuitica  qualis  a  quodam 
cenieatur,  192  a. 

«ebaftianus  Lufitanlac  Rex  dolo- 
se  a  lefiiitis  funefto  implicatus 
beUof  »Mauris  occiditur,  149.3. 

JIO.  a. 


Secularia  traftaf c  lefuitisper  Re¬ 
gulas  non  licet,  17' 

Sedanilefuita:  nidum frdftra  qus. 
runt,  ii8.b. 

SedecemviriI  Ligae ,  cur  fic  difti, 

ipo.b.eorum nomina,  ibid. 

Seminaria  Anglicana  quae  &  qua¬ 
lia  olim,  177.  b.  qualia  imncfub 
Icfuitis.ibid. 

Senatus  Romanus  lupanar  evertif, 
2o8.b. 

Servi  Icfuiticilpirituales,  &  eorum 
munus.  60. a. 

Servi  lefuitici  Temporales  qui , 
<Jo.  a.  curlic  diöi.ibidem. eorum 
officium, ibidem,  omnia  adnu. 
tum  Remorum  facere  coguntur, 
ibidem.  rj 

Sibillyna  arcana  apud  Ethnicos  110 
effutiebantur. 

Sigillum  lejfuiticum  quis  penes  fe 
habeat,  ,  37*3- 

Sigifmundi Bathorij  Tranflylvani^ 
Ducis  hirerituS  eäuft  fuere  Ie* 
luitae,  203. a. 

Sigifmundus  Poloni«  modernus 
^ Rex  qualis  natura  ,  184,  b. 
alefuitis  ut  corruptus  ,  ibi* 
dem. 

Simon  Rödericus  e  primis 

tij  focijs  ,  3.  a.  in  LufitaniaS' 
mittitur,  8f.  a.  Apoftoluslndi- 
cus  delignatus  ab  Ignatio  Lo¬ 
yola  retine  lur,  137.  a. 


Stephani«  Battor.Pciloniig  R.ex  pa¬ 
cem  cum  Mofcoviiuco  Duce  pati 
gk  lefuitarum  opera  2oi.a.Iefu- 
iras  ampledtitur,£fc  cur  133.3.190 
b.ejus  juramentum  201. b 

Stephanus  Hojeda  lefuita  apjpro- 
bat  parricidiaiem  Marianae  libr« 
zT^.a. 

Stephanus  Pafquierius  pro  Acade¬ 
mia  Parilienii  contra  lefuuas  87 
88. 

Stephanus  Pntfcajus  TranlTylva- 
mse  Princeps  lefmtisrcfiftitzes 
veneno  necatur.ib. 

Stipendiariae  aedes  ßo** 

Studia  Icfuitarum  abftrufiora  5o8i  • 
209. &c>  * 

Stylus  Icfuitarum  2074 

in  Styria, Carinihia  &c.  perfccutio 
alefuitis  excitata  203.  2041. 

aoj 

Suazetij  Icfuitae  liber  contra  Angi. 
errores  comburitur  a  Parlamen- 


to  Parifienfl 


221. &c. 


Subditos  itatuerede  Principe  ,  an 
fit  Tyrannus,  cum  deponere  i  in 

eo  cafu  interimere ,  _^&c.  docene 
Efavitae  aif.a.b 


Sixtus  V.]?ap.laudatHenr*nhpar- 
ricidium  152.» 

in  Scotiäm  Epifcppum  mittit  ,  Sc 

cur  178.3  b 

Societas  tcfu  indies  in  peius  ruic 
248.b.  non  amplius  prima  eft, 
fcd  ab  ea  m'ultü  defecit  ib.eius  fii 
nis  &  vivendi  ratio ,  fecundum 
Regulas  13.  b.  Coadjutoribus  fc 
non  obligat  .  »48.b 

%  Societate  Efavitica  exeuntes  fine 
Venia  &  contra  Superibnini 
voluntatem, quomodo  eXcipian- 

£4.a.b 


SueeiaamiiTa  iSfi.b 

Superiorum  lefuiticorum  tyrannis 
223  a.ii»  eorum  fa^la  &  jufla  in¬ 
quirere  nefas  241** 

Supplicatio  pro  lefuitarum  Refor¬ 
matione  Theophili  Eugenij  ad 
Papam. Impcratorcm,Rege  248 
a.&  253.a.&c.pro  eadem,Cafpa. 
riHayvodi  lefuitte  id  Genera¬ 
lem  236.  b*  eft  frultrane» 
2^7- a* 

Suuikärdus  de  Helfenfteinjcomesj, 
lefuitarum  in  Bavaria  fautop 
13 5. b. 

Symbola  addita  imaginibus  Ignai 
tij  primorum  fociorum  s-a.B 


SoSas  San.MafisE  ä  10^^»  A-  ^  Emplarij  quomodo  olim  aci^J 
quisgrani  ered»  207.b  Pi‘  ao  . 

Socij  lefuitici  in  omnibus  Colle- 
gijs  quot  145. a 


Sorbona  dambatconcibiiesiefuiti. 
cas  de  Caaonizatipne  Ignatii7. 
a>b.abrogat  Ignatfj  fodalitiole* 
fultarum  nomen  S.b.Sif.  a.  dam¬ 
nat  dodrinam  de  parricidi js  Re 

gUflO« 


Sorbonä  dectetum  contra lefuitas 
83.86.  annihilatur  ab  Ini^uifitio- 
ne  Hifpanica  86  .a 

contra  Sorbonam  edunt  lefuifix 
Apologiam  9^  b 


Sorbonianum  collegium  ibodiele- 
fuids  favet, &  quomodo  lucrifa- 

(gum  Sd.a.jj.b 


Templa  lefuitarum  Ut  inftruda  ar* 
knis  ib.ab  eorUm  difcipulis  cre¬ 
mantur  ^  184.G 

^Temporilandum  ,  fcu  tempori  iu- 
dulgehdum  an  Pontificijs  hodU 
fitj&c.diverfa  Pontificiorum  do 
idrina 

Theophli  Eugen.  Supplicatio  pro 
iefuitis  reformandis  ,  248.  &c 

querela  de  tyrannica  Genera¬ 
lis,  Redorum,  Provincialiura 
^otefiate,  zff.z^ä.ßct. 

Thomae  Peltani  Auguftani  (Itfui. 
tae  coiiGlium  fanguiiiolentum', 
i.b, 

Thomas  Merganus  Parrium  par 
ricidaih  confirmat,  i6oi 

Thomas  Winter  cönfpirationij 
Angliisans  ««ntra  Rcgmad 
Jjssiul 


fociut  f^i.b.in  Hifpaoiam  tnit« 
ticur,&  ä  quibusib.ipe  plenus  in 
Angliam  rcciic  i6z.z 

Thorunisin  Borufda  teplutn  pa- 
rochialc  lefuitjcoceupanr,  col- 
.  legiuoi  conftitucre  incipiunt  i8f 
a.cedcreab  ordinibus  coguntur 
ibid. 

Thuanus  hiftoricus  de  lefuitarum 
in  Anglia  rurbis  i^i.a.b.eius  de 
eoruin  parricidi/t  Elegia  zzz. 
&c.eius  teftimonium  de  Icfuita. 
rum  doflrina  fanguinolcnta  zif 
a.  de  caufa  lanieaz  Pariflcnlis 
Z40  b. 

Tiberius  in  funere  Germanici  non 
apparct,&cur  160. a 

Toletanus  Cardinalis  fuperbeNU 
vern.Duci  refpoodet  90.  b.  quan 
do  Cardinalis  faäus  7f.  b.  do. 
^or  mendaciorum  2z6.zz'7. 
Tranflylvaniz  gubernatur  aliquaa 
do  Carigtius  lefuita  venditatus 
Sa.a. 

in  Tranilylvaniam  lefuitzveniunc 

io  TranllyVania  lefuitarum  turbs 
aoz.b.  aoj.a.  ex  ca  proferibun« 
tur  aoz.b 

Turfelinus  lefuita  it.a 

Tureis  deteriores  habentur  Evan. 

gelici  ä  manfuetis  lefuitis  zi3.a 
Typograhs  frenum  inijeiendum, 
Poloni  cujusdam  confilium 
197.3« 

Tyrannis  an  tollat  jura  politica 
az4>b.Iefuuarum  in  eos ,  qui  ab 
eorum  focietate  deficiunt  24^.2 
Tyrannus  fecundum  lefuitas  quis 
J90.  a.  ai9.  b.  &  quarto  libro 
jiarsim.feeundum  Sorbooä  quis 
ai9.a.b« 

V 

^  Alefiz  ftatus  libef,  deinocrati. 
^  cus  i  jÄ.b.  cetera  qualis  ib. 

Sb  Valefia  nidificare  conantur  le« 
fuiue  ,  fed  hactenus  frultra ,  & 
caufs  curijf.b  13^.  a.  b.  137.  a. 
conatus  (cclcftus  &  Ve. 


oeficus  «  Z07  b 

Varades  GymoaCarcha  lefuiticus 
Baricriam  ad  parricidium  inci¬ 
tavit  &  animavit  loi.b 

Venefici  quam  boni  lefuiiae  zio-b 
Veneti  Icfuitaru  arces  &  dolos  te- 
ftamentarios  frenanti79.  a.  iSS. 
b.  ä  Papa  ea  de  re  compellantur 
ib.jure  cedere  nolunt  ib.cxcom- 
municancur  ib.  Excommunica, 
cionem  nullam  decernunt  ibid. 
decreto  huic  fubfcribunt  omneS 
Clerici,  exceptis  lefuitis  Capu- 
?iois,&c.i8o.  a.profcribunt  le- 
fuica  s ,  ib.  ä  lefuitis  hieretici  vo¬ 
cantur,  &  cur.  190.3« 

Venetorum  controverfiaicum  Papa 
179. &c. prudentia  148.3. 
inter  Venetos  &  Pontificem  pax  fa- 
fta  &  qualis  181. a.  b.  deqj  eaferie 
ptum  lefuitarum  ib.b. 

Veneciaru  Dux  nuperus  intra  quot 
annos  Sc  cur  ,  non  contefsus 
148.3. 

Venecijs  przdicare  cotperunt  Ic- 
fuitte  di.a.  quaeturbie  ä  lefuitis 
excitacz  179  180. &c. 

Verallus  Arch:cpifcopus  R.ofoan. 

Ignacianz  caufae  favet  6i.a 
yeltitus  lefuitarum  iz.b.f3.a.fäepe 
permutatur  ab  ijs,&  quem  in  fi. 
nem  zoS.a.b 

Viceprovincialem  quis  &  quando 
lefuitis  creet  *  17. b 

Viennz  Aufiriacorumolitiaeat  le. 
,  fuitae  Collegium 
Vilna  in  Lichuania  alefuitis  tur¬ 
bata  199.  b 

Vilio  fabulofa  Ignatij  8.  b.  nomen 
dedit  Societati  ib.  . 

ViCtatio  lefuitarum  zz.a.fitOagii. 
lis  annis  &  quomodo  ib.  k  Pro. 
Vinciali  fieri  debet  ib.  quz  io  ea 
interrogentur  ib.de  omnibus  33. 
a.dc  fcholaflicis  ib.  de  Novitijs 
ib.de  iofirmis,Confcirarijs,pec. 
r,  catis  &c.z2.b. 

Vita  lefuitarum  quantum  ab  Apo. 

flolorum  vita  diflet  ir.a 

ViyoBl^us  Marchio  PiEtOus  Lega. 


tus  Gall.Pelvsi  Cardinalis  litei 

ras  intererpit  zif  a 

Votum  continenti^  qua'a  vere  pro 
ficeantur  lefuitae  69  b.73  b 
Votum  paupertatis  quaaaverepro. 
ficeantur  lefiiitz  6(S.a.  b.  perpe¬ 
tuae  obedienciae  lefuicici  ordinis 
tertium  3. b.  de  €0  Ignat.Epift  cz 
t  33  cius  examen  £7.08. 

.Vocum  Profefsionis  quid  5(S.b.Pro 
batum  ä  Paulo  i  II.  Pontifice  ib. 
qui  ad  hoc  vocum  admittantur, 
cC  quid  admifsioBcm  antecedat 
ibid. 

Votum  lefuitariim  quartum  70  7I. 
eo  lefuitz  fe  peculiariter  maa- 
cipanc  7o«a.  hoc  ä  reliqui>  Cle¬ 
ricis  difiFcrunc  ibid.cius.furmula 
ib.a.b. 

Votorum  trium  Pofeflbrcs  qu» 
formula  obligentur  37* 

Vrbani  II. Papae  decretum  zib.a 

Vrfula  Dorothea  Principis  Vuir- 
tenbergici  conjunx  zija.b 
Vuarfbviae  in  Polonia  Comitia  le¬ 
fuitarum  caufa  habentur  ]8; 
Vuatelius  fice^dos  Anglic.in  Re* 
ginae  Anglii  czdem  coafenrire 
non  vult  .  i6o.b 

Vuatfonus  facerdosAnglic.Iacobo 
Bricannix  Magnae  Regi  caedeo* 

.  machinatur  16+ b 

Vuilhclmus  Auriacus  Princcis  a 
quo  incerfeäus,  &  cujusinftin. 
ßu  •  ,  zo^.ä 

in  Vuilhelmum  Z  mmermannum 
Theologum  defun^um  Pontifi- 
,,  ciorum  crudelitas  zo.^.b 

Vuilliam  adverfus  Angliae  Regi¬ 
nam  confpirac  16. .& 


X 


Averius.  VideFräiiicifaas  Xa- 
veriusc 


•yOike  quida  adElifabethzRe- 
.  *  ginae  c^denaacciogitifr 


^  » 

.  _  .  _  c^J^^-^'tx'c'zrK, 

-?t  ^-/y.  i.--  ,  ” 

^  6-  C/>  rc  »1 

/ 


4.U  - 


2| 


-.  "  ■  ,  ■  •  V  .,  _  ■'4- 

*  -  .  .  ■  ^;i' 


I 


D£ 


ORIGINE  ET  AV- 


THORE  lESVlTA. 

RVM  ORDINIS 


Primus. 


CAP  VT  1. 


I R  c  A  annos  reparat«  faluris  human«  »54  Ignati  v)s  t^cs  aathor  le* 
Lo I  OL A  Cantabcr Societatis lefu fratribus imtiumdedi't^  Fuit  is 
tarn  truculenta  animi  ferocitate  proditus, ut, cum  ex  ephebis  ^ef» 
llis  eirer>quemvis  obyiam  fibi  vel  levcs  ob  caufas  refiftentem  per« 

I  cuteret  ÖC  ferrö  trarifvcrberaret ;  nec  ventus  fuit  dicere ,  fe  nunx 

qua  gladium  vibr^atjao-em^  percutiebat, ^ 

K  ^iis  hoßes  fuos  omnes  proßraturüm.  Bobadilla,  unus  ex  acc^LoioI«  Sodjs  QC 
efiutaruni Patribus,  ingenue  fatetur,  eumfuijfe  hominem  militia  cafirif^  ajfnetum. 

Hanc  feritatem,  immanitatem  dC infoleritiam  lefuita  fadluS  adeo  non  depo« 
liir,  utHoff«us,  Hafenmullcro  referente  i  Romae  in  domo  lefuitarum  profeffa 

®Lrsifi'ens,teftatus  iit  ^eumnonnullos  Societatis  fua  fratres  flagellorum  iüihusitacoi^ 

■eciffe,  ut pr cernatur  a  morte  interierint.  Sirililiter  S  almanaflar  Neapolitanus  lefuita 
'onfitetur,  L  otolam  natura  ferocem futfi ,  dururti  ac  truculentum.  ■  R-ib  adeiieir  a  etiam 
n  vita  Ignatij  feribit, /n leyihus  erratis  grayia  inter durti  exempla eumflatuijfe :  quod 

ib  «qualitate  ä:  tatiorieconfentanea  alienum  prorfuseft*  ...  ; 

Et  qualis  per  univerfam  vitam  fuerit ,  propria  ipfius  confeientia  ei  diÄavit , 

Iu  m  fub  finem  vit«,  Rib adeneira  tcftc/eipfum dcteftabilem  dixerit,  BC  profeflus 

uerit,  fe  indignum  qui  honeftefepelireturi  ^  feres 

H«c  cius  immanis ,  belluina  5C  triiculertta  natura  in  omnes  eius  difapulos  dC 
edatores  derivata  eft ,  ut  qui  nihil  aliud  qtiam  c«dem ,  fanguinem  0^  intOTWm  «ft. 

)iorum  orthodoxorum  omnium, quin  etiam  R^m  acPrincipumPapiftico* 
um,  fpirant,fiaitin  fequentibus  indicabitur :  hoc  autem  loco  pauca  faltem  exem« 

>la  rrferam*  lacobus  Crufius,  no  vitiorum  Landfporgenfium  lefuitarum  Redor,  / 

Miles  ,  dicebat,  efle  dehuitnoftra  Societatis  7 ater :  ut  militis  eft  totis  yirihus  iri 

1  oft  em  irruere  i  nec  dflftere ,  donec  yiHor  eyadat :  ita  noßrurri  eft  in  omnes  irruere, aui 
Pontifici  "flomano  reflftunt ,  confiliis ,  diSlis  & feriptis  j  inyocato  etiam feculari 

'frachio,  hoc  eft,  igne  SC  ferro,  tollere  &  ahotere:  fleut  Tontifex ,  Ö*  noftra  yota  contra 
iutheranos  fufeepta,  y olunt  &  mandant.  Gregorius  BaderusinBavarialefuitarum 
^rovindalisLandfperg«Hafcnmullero  ^mV.InurheAuguftanoflri  pacem  non  funi 
uhituriy  nifi  curay  erimus  Ey  angelicos  concionatores  eijci  ac  tolli.  Item,  Tfoftrorum 
‘.onfilij sEy angelici  concionatores  Vienna  expulfi  fune ,  ideo  etiam  noftri  tam  ibi  inpace 
io cent ,  &  rebus  pro  animi  yotis  potiuntur,  Icfuit«  Colomenfes  in  Cenfura  fua  in« 

piunt ;  J^ifiLutheranafeligio ferro &^neeollaturyEcclefia3{omanapacem&tran» 

^uillitatembaberenonpoteft.  Rurfus Crufius pro  condone aliquoties  dixit:  Km 


I 


I 


nEORTClNE 

et  hiific ßn6yn  tn  GetnMyuAM  mißt ßumtHyKt  T^oSiotsSy  CotutofiAtOTts  ^ 
ceptores  in  fcholu  &  agamm  ,fed  ut  operam  demini ,  rie  Lttrheratii  &  EyangM 

^roteßautes  maioravicrementa ßtimant y  ßedexctndantur,  Sttdnoßrates  ahorcüEÜ« 
theri  fecifent  yiamEcclefia  T^manain  pace  yiyeret.  l^erum  causa  nondum  cecidimus  s 
€omungamus  mutuas  operas,  yires  &  arma,  tunc facile  poterimus  illos  «xßirpare.Ad  hun» 
ßntm  niß  omnia  noflra  confilia  &  aÜiones  direxerimus yperimlu  efi  ne  nobü  idem  ^uod in» 
^tendimus faciant y  &  in  foyeam,quamparamM  hasretteü ,  ipfi  noßrd  negligentia  itteida» 

mus.  Ad  eundem  modum  magnus  ille  lefuitanim  fautor  Andraese  Fabricius  Cae»= 
faremhorattur,  ütfermir  fuum gladio  accingat ,  neque patiatuth^retieos  yhere.  Quid 
tnim,  inouitj faciat urfts  in  ytnea ,  lupus  tn  oytli  Pater Th»  Peltanus  Ä.u&ift9c 
ter  fuos  familiares  dixiflTe fertur  ;  Nos  tot  tantaq^  patimur  d  chibus  Jugußanis  :  Si 
iam  mihi  Catholici,  quorum  in  urbe  maior  numerus  ejt  quam  hareticortim,  ohedirentyfua^ 
derem,  ut  omnes  occiderent :  Sic  enim  pacem  habituri  efemus,  &  Tapa  innoyo  Calenda» 
vio  propagddo  fatüfacerepoßemus:  quod  nunquam  fiet  quamdiu  in  medio  noßriproteßan» 
tesyiyere paßifuerirnus.Antomm  Poflevinu?  lefuitarum per  Germaniam InquifiW 
tor inlibello ,  quem  infcripfit,  II  Soldato  Chrifiiano ,  ‘Mtles  Chrißianm ,  edito  ciim 
Pius  V*  exercitumin  Galliam  mitteret  auxilio  fuis ,  ut  adverfarios  Pondfidae  fc^ 
dis  de  medio  toUerentjfcribit:  Omnes  Chrißianos  iure  obUgates,  ut  T^manam  religio» 
mm  contra  Ey angelicorum  doUrinamtomyiribm  &  prgpfiffingumtseffufionetueatU 
tur:  Tacem  &  publicum  bonum  in  Eccleßa^mana  conferyarimnpoße  affitm^tiSiniß 
hoßes  eius  exterminentur;  Calibus  addit  t  Niß  expuleritis  eos, pairtamyUxoreSyltberoSit 
parentes,  amicos  ör  opes  in  tuto  poßtderenonpqtertt^.'Y^rLdccn.  iicirtM.lir  Ouces  cxcr«: 
citus  iihuSyUtnihilomnino  hareticis permittant,  necfdem datam pryent: Inquißtoreä 
clandeßinos  in  eos  fuhornent,domeßica  ^  inteßina  bella  inter  illos  excitari  curent:  Pro- 
ditores  ac  ficarios  omnibus  locis  contra  illos  inßituant :  Duces  aliter  facientes, in  Eccle^ 
Jiam  ’E^pmanampecCare,  inexcufahtles  reddt  &  damnari  zSCoxfXis*  In  Kis  paucis  vidCfi 

IrfOyolxnaturamimmancm  &far)guinoientam in  (editoribus  (ius*-  ^  ^ 

Lcteuieeiini  Coiittiüt  autem  fefeignatiuscum  alijs  multis (bifimilibus  üuciilcntis  y 

aliis  Hiipanis  ia  [^.i^CTuinemhittnariumlicientibusHilpams  jinarcemPompeiopoIitanammiiiiitiw 
faiTsSX""  fiimm,cotempore,  quo eamGallt  obfedcrunt,  vehementifsime^  oppugnarunt; 

Cbm  autem  nimis  ferociretin  obfidionciUa  ,  diviria  viiididä  in  ipfiim  exardcfccrti 
te,  fadum  efl*,  ut  lenex  bombardx  piia  a  Gallis  iramifsa ,  crus  eius  dextrumfran^ 
gOTetur  j  finiftrum  quoque  lapide  de  muro  exculfo  grayiter  circa  inguina  vulne¬ 
raretur  ,  &C  a  Gallis  caperetur.  Noluit  tamen  divina  iuftitia  mundo  irata  pefti^ 
lentifsimum  hominem  tunc  temporis  e  medio  tollere ,  (ed  quorundam  clementi» 

curaais  cft, ita tamen,>ut  in utrumep  latus  claudicar^jdomum^redird. 

Sgaxäaa  yitx  FIoc  modo  iufto  Dci  judiöo  punitus,  milipani  de^ruit,  cC  lecnoni  prora« 

jeru^prifenam  temporisfallcndicausl,  tommfe  tradidit.  Cumveroob  claud^ 

cationem  deformem  ab  omnibus  riderctiir,ipseque  ad  res  polit.icastracrandatsic 
ineptum  intelligeret,  militans  politicae  vitae,  cui  hucufquc plus  fatis  addidii* 
fuaat^  pcrtxfus,  vitae  prifttn^  genus  mutare  aliudinftitucre  propofmt.  Contkrf 
pitauterriutinmanus  eius  vdiircnt  Legenda ,  mendadorum  plemfsimae  s 
ritas  feu  flores  SanBorum  vulgo  nominant :  tam  enim  obtufi  ^ent)  er  at,  ut  altio- 
ra  nec  intelligere  nec  perdpere  polTct.  Has  tamen,  pro  more  (upcrftitiofbrum ho*- 

minum,avidifsimelegit,&:legentcmtantaineefsitreligio,utdenqyoOrdinein4 

ftituendo  cogitare  inciperet;  Vt  redifeime  dixerit  ille ,  Defperatio  facit  ydona^^^ 

-  aou*  Vt  autem  perfuadcrentlefuitaehominibus,  non  cafuautfoirtuitocogita^Öfi^ 

K^öKhasmanimoLoyolsedenovo  inftitiiendo .Ordine ortas  fdi(re,  finguntiut res  iti 

mdoreadmiratione8^aiithoritateeßö:,B;3^^i>mPcip^r^,pQrtanm^ 

puerulum  Idiim,  apparuilTelgnatiOjeum^utiiiFilij  lefuhöuorem,  Soaetaten» 


Iesvitartm?  j 

feil  (^diiremmftftiicrct,  hortatam  clfc,  Cmul(^  promi'fifle,  lciIIi5^Socr]sfndu!* 
gentifsimam  matrem  jadiutriccm  SC  promotriccm  futuram* 

Anno  igitiir  xtatis  Cux  2^*domo, patria  acproprijs  laribus  reif  dis, ita  fc  com.  Lf.i. 
parat  Ignauiis  j  tanquarn  ad  Ducem  NagCra  fcu  Nafarac  profcdurus  cfTet,  rc  au» 

temve.aaJtemplumDdpar*v;rgimded/catum,quod%^i)wn»/w«((mvocant,  '«"“'•■ri*)« 
concdsit,  ibique  vcftbus  prcoofiortois  exutus,  laccras  acvilesinduit.  m  quibus 

ri^dif Simam  ah'quaiidiu  Vitam  egi't*  Delitufc criam  per terrpus  aliauod  folitarius 
in  fpecu  quodam  ad  1  ttus  fiuvq  per  campum  Maurefanum  decurrentis:  fbique  de 
a.per*ore  Vita  ineunda  ,  &:  de  per^inationeHierofolvmitana  fccumipfe  de'ibc« 
rans,  viator.um  5/  pauperis  peregrini  habitum  tandem  coemit ,  fparteos  nimirum 
ca.ceos ,  talarem  efacco  tunicam, fimemqUc  pro  bä’thco  j  tornatilem  baculi  m  QC 
in  iimm  aqiix  cumrbitam*  Vt igitur  MnorefTam  accefsit ,  c  ppidumcuchoc 
^iduingrdtus  eft^  ad  publicum  infimae  phebis  hofptium  precario  fc  conte  Iit 
ibiquc  paupertaris  dC  pcCnitCntiae  ftudio  inter  egentes  ac  fordidos'  vitam  o  or* 
liis  eit*  /ra  federn  Mafeuis  5C  Ribadencira  *  quoruin  tamen  hic  alibi  de  eodem 
feribir ,  eum  aeleBarum  fuijp  cultu  corporü  mundo ,  &  alienum fuijfed ff'rdibuf.  Hanc 
autem  contradi dionem  Ignatiani  tollere  conahtur  diftinjguendo  'tempora :  <?uo  ra* 

mcnipfipraecIarearguunthypocrifirilgriatrj.Virbonusiemperfuifimiliseft^icr* 

debet,  tum  in  alqs ,  tum  in  yidii  bC  cultu  corporisi  Igrtatius  igitur  ut  homines  in 
luam  nalTam  pelliceret,  primum  ufus  cft  vcftitu  fordido ,  poft  nadus  id  quod  vo« 
luerat,  abiccitlaceram  pehulam,  ut  Monachus  ille  rete.quofcaliquandiu  texerat 
Pontificatum  adeptus,  quod  d  ceret,  captum  dfepij'cemicuidiuinßdiatuießic, 
Vidurnquoc^oftiatimemeadicavitquotidie:  totam hebdomadam,exccpco 
die  Dominico  ,ieiunavic,  inipfo  dbatu  llmplid  panecOntehms  :humonuda  cu« 
bavit ,  audio^  Tupplido  fingulis  diebus  tef  fe  flagellis  quam  acerrim^ccidit :  fa« 

CTifido  quo^  matuanojverperarum  item  bL  Completorfj  öfficifs  interfuit  afs/du  e. 

V exetus  autem  diuturna  bL  periculosa  aegrotariohe ,  demum  ita  convaliric ,  ut  ex 
rcliqurf  s  morbi  dolore  ftomächi  Cruciaretur,  ob  eam^  caufam  calceos  induit ,  bC 
panni  crafsf  ori  s  tunica  cinerea ,  bC  capitis  tegumento  Contrahyemem  fefe  munivit* 

_  In  hac  palxfira  cum  fefe  ad  tepus  exercuiflet,  inde  in  pauperis  peregrini  habitu*  »««»i 

Hterofolymam  profidfci  conftituit,  Chrifti  fcpulchri  adorandi  ^fcarteraloCavi. 

^ndi^atta.  Hoc igttUr  mentis  prope  lito  fub  initium  anni  15:13*  Minorefsa  profe» 
diis  Ba  dnoncm,irtdeqiicRomam,3ctandcmV enCtias perveniuVehems  in  Cv* 
pmm inflilam,  acdeindeirtPalatfitjt^am  vedlu^-,  demum  Hicroiblymam  sccefsit 
b'  loca  illa,  qu^  vocant  fjcra,  invifit,  ijscp  locis  ufque  adeo  deledatus  fuit,ut  ce  ni 
ftitueret  omnem  aetatem  fu  am  reliquam  illic confumere:  quia  vero  multi  cum  ab 
hoc  inflituto  dehortabantur,  cumreliquispcregrinisnavesaTccnditjSdmHifpa* 

niam  redift*  ^ 


Quia  vero  intelligebat  ad  eam  vitse  ratioiieni  j  quam  animo  bropofuerat  Ii* 
terarum  cognirionem,  quarum  hactenus  nullam  prorfus  habuerat,  imo  neferihe» 

re  quidem  norat ,  plurimum  valere,  animum  ad  eam  rem  appulit*  Vt  igitur  Bar« 
cinonem reverrit,  anno  Chrifli  1524.»  aetatis  autem  33*  rcpuCrafcereSd  elementarius 
heri  coepit*  Tam  autem  obtufi  dd  ftupidi  ingenff  erat,  ut  rudimenta  Grammatica:^ 
verborum  irem  acnominuminflexiones  vix  edifccrepofTct:  ex  quo  fiebat,  non  fo# 
li^iTtnihil  novimandarememoriafpofret,  fed  etiam  ut  fi  quid  antea  impreflUm. 
el.cr,id  ipfum consefr  m  d^eretUr*  Nihilominus  tamen  in Grammatical;biis  prae« 
ceptis  addifeendis  Itrenu e  perrexit ,  &rfrii(flum  mediocrem  inde  percepit ,  Coiti« 
plutum cp  ^  ^  f^i*^  contiilit*  Ibi  artium  curriculum  infftnon  admoc 

*  nam  praepropera  fefiinarionc,  fine  omniiudido  bC  dele<5u, 
nullo  fevato  vel  prd  neveldiicriminc  diTdplinae,muItaSdv?riaunoecd'mcuc 
tempoic  adgrcflus  dl :  in  Logids  terminos,  quos  vocant,  in  Phyficis  Albcrtum^  ‘ 

A  a 


\ 


4 


lautus  <ntir> 
•ctcic  conijcuur. 


fintHuf  i«  ew- 

^stccJUaUMiir. 


D  E  O  R  I  G  I  N  E  . 

fti  Tfieolosia  Ma^’ßmm  fentenaariim ,  qui  libri  tiimin  HiTpaniaprafleget  anftif^ 
evolvere  §  olurS  quoddian  Scholis  audire  coepit  interpretes,  quod  ti^en  ei  ad 
id  qii  dcupiebata^requi ,  maximo  impedimento  fuit;  nam  cum  avide  fequere- 
tur  omnia,  nihil  propcmodum  afifequcbatur ;  iuxta tritum  proverbium,/»  omniku^^ 

amem  in  vili  fuo  habitu  coopertus  facco ,  publice  homines  ad  poenfto^ 
tiamhortaretur,nullä  accepta  ab  Epifcopis  condonandi iiccda,  neceruditionc  fuf^ 

haentepr^ditiiseir€t,bisincarcerem^ni€dusto,f€melCcjnpluti,d^^^^ 

manticar,qu6  Compluto  relido  concefferat,  dC  ab  Inquifitonbus  »dedodrinaSC 

novo  quod  am  vitae  genere  furpedus,examinatusfirit» 

Interrogationes  autem  Inquifitorum,  Ignatio  in  cwccrc  propoutae,  haeruca 

Vtrum cre-ddt yfacram fcripturamef^doBrimm  imperfeSfam i  muttUmjman* 
non  ch^ntineat  omnia,ad  falutem, fidem, moresfte  'vhendiprnnentta.m.i^^* 
vit  Iratius*  IL  l^tmm  credat  JefeBmt  illum  farciendum  ejje  afjumendotradittmes^ 
Affirmavit  Ignatius>  IIL  fr«m  credat, facratnfcrt^turamin  tUt^  ^ux  continet  &pro^ 
l>onit,efre  yeluti  nafumcereum ,  nonprahentem  certam  ali^uaifi  &  mmotamjentenuam^ 
V  7  i>t^tinnemAeBit olsir *1V *  V trumreai 


tius^V  f^trum  leBio  S.Scripturx  nontantum  non  fittuttlps,[edmulm modtfferntctojaj 
Affirmavillgnarius.  VI.  Frrum credat,  quod poflfufcepmm3aptifmuyeccatuff9 
in  renam  nullum  remaneat ,  fiyeqttod  apertum  fit  yfi^e  quod  tegatur  ^el  aäertatur^ 
Affirmavitignatius.  V 1 1>  f^trum  credat,qu6d  concupifcenttai  qux  reliqua efim  renam 
m  ,etfirepumet  legi  Vei,  tamen  non  fit  proprii -vere, in  fe^el  ex fe, &fua  natura,peo^ 
tatud  Atfirmavit  Iefuita.VIIL/^tmm  credat  ,falfum  efe,quodpeccatilmfit,quicqmd 
legiVeirepugnet.  Affirmavit  Ignatius.  IX.  Ftrum  grayius  peccent  homines  yto^ 
dites  Ecclefixprxcepta  quam  committentes  ea,qux  legi  Vei  repugnant. 
lefuiti.  X>  Vtrum  renati  in  haesita  pofiintfuis  operihuslegis  perfeUionem  conjem 
aut  Affirmavit  Iratius.  X I.  f^trum  doHrina  Ei>angelij  proprie  fit  ,St  yfsiad  yim^ 
umingredi,fery^andata.Affirmzvitl^mm.Xll^  ^ trum  inrehm adfaluttmperm 
tinent%us,liherum  arbitrium  tantum  galeat,  utnihilhomo  agerepofitt  quicquamtpj  ornet 
non  annuente:,  &  ad dhina  gratix  fufeeptionemnon parato  ,  & prompto,  Athrmavit 
lanatius.  XIII.  ^trum  fides  fit  firmifiima  afenfio  non  tantum  eorum,  qua  injcripturx 
HtefaBa  funt  ,  yerum  etiam  illorum,  qua  fine  feripto  in  manw  tradita  fiunt.  Athr« 
mavit  lefuita.  XIV.  Virum  credat,  quod  jufius  ex  fide  yiyens  non  habeat  lUudivi 
Chriflo,  ßdexoperationihutfuü.  Af  firmavit  Ignatius.  X  V.  Vtrum  credat,  qmd 
o  , . Jr  .J,  »nn  hJiea.t ex  ChriAo ^  buem  aPprehendit  cä*  pof» 


ChrtnO,  iedex operattonpjw jups.  »  7  j-  ^  t 

Ues  iuflificans  illam  formam  feu  yim  non  habeat  ex  Chrifio  i  quem  apprehendit  &  poj 
UetllLchariur,.  Affirmavit  Ign  dus.  X  V  I.  Ftrum  cra4i,,ußß,c.iim.m 
■1:1  {j-.j.fn.  ^r^ui.flnonem.yel.  fiphüöfophice  loquendum  It, motum  a 


hdet,  fedexcharitate.  c\inrin<ivu igu  wt«.  V  i  -  w  jt'  *  Ä 

Tiihil  aliud  elfe  quam  jnfiitia  acquifirionem ,  yel,fiphikfophce  loquendum  Jit  ,mot^aä 
mjlitiam.  Affirmai-t  Wius.  XVII.  Vtrum  credar ,  quod  mtJeruordiaVe^ 
Chrißo  ,  inqudnofirafdm  confijlit,  hac  fit, quod  VeusreSle  operantibus,  hoc  efi, legem 
Implentibus litamaternam promifertt.  Affirmavit Ignatais.  X  V I  I \.  Vtrumhoma^ 
t)oßitfatü facere Pro Peccatis  Veo,fecundummenfurampropormnn, etiamh ottenüo  liC 


’re  pro  peccatis  Veo, fecundum menfurampr^ortto.... ,  - - - 

lä'n/ta  dC  fatis faUio  no fira finita.  AffixmOivit lefuita.  X^I  X.Vtrum  SanBtinyocandt 
■'i'  .  1  «r\ . J  .MT  AfCivwyrtxTitJcmctfiiis 


Int,  ut  pro  nobis  apud  Affirmavit  Ignatius.,  X  X.  Vtrum  inyo.- 

:mo  SanUorumrecipienda  &  concedenda ,  ettamji nufquamde  eafcrijtura  docet.  Athr* 
-  vr  vT  /r..,««,  i-yxiditinviet  F.cclelia.etü  ext :riptura  probari  no  poffunt,  parem  ta^ 


uavit.XXL^trm  traditiones  E cclefia,etfi  exfcrifturd probari  no  poffunt, parem  ta^ 


lenauthoritatemnaifeanvicsreauemj^u^ j  , 

i  fcripturd,teßimoma.  Affirmavit  Ignat.XXII.  V trum  reUe  adorentur  imagines. 

•  ^  'V'VTTT  1/^rYu.m  doUrina  impudicitia  lanuam aperiat^ 


ifmaC  t lefuita.  X  X III.  Vtrum  matrimonij  doUrina  impudicitia  januarnapmat, 

Affirmavitlgn«ü.s.  ^XlV. 


qui  yoyennt 


■C- 


Iesvitarvm*  3 

yo'Yermr  cceli^afumy& Je  continere  non  poßinty  legitimx  nnptU  appelUnda ßnt,an 
contra  forni^tiOy  inceßut,  Jummum  nefas  ac  adulterium<^h{f\xrraLyil  Ignaous«XX  V. 
p'’ xrnm  credat purgatoriüm;:A^firm2vit  lefaita*  X  X  V  L  f^trum  credat y  Tontißcum 
J^manorumperpetua  fucceßionem  apertum  indicium  eße  Catholicae  Eccleßa,fij^dei  A~ 
poftolicte*  Amrmzvitlgnztms.'K'AWWyl^trumcredaty  penes  EccleßameJJe  quadam 
etiam  in  facrü  literis  expreßa  commutandi authoritatem  y  nonnulla  inßttuendt parem fa» 
eultatem ,  ideoque  non  mtnorem  Uli  quam  expYeßo  Dei  yerho  yindicandam  eße  authori. 
tatem*  Affirmavit  Icfuita»  X  X  V 1 1  !♦  rum  ‘credat  •, pa:nem  Coenx  in  yerum  Chrißi 
Corpus  tranßubßantiart  yi  confecratmiü*  Affirmavit*  X  X I  Xi  Etrum  tota  quanti» 
tasdimen ßya  corporis  Chrißi  ßt  in  /aeramento*  Aifirmzvit  Ignatius* 

Vtrobi^  igitur,tam  Compluti, quam  Salmanticac,  Pohtifidscdocfliinx  addi^ 
dh'fsimus  inven.us,e.-:tra  omnem  noxam  c  cuftodia  diniiiliis  fuit* 

Salm'anrica  rdicfla  Lutetiam  Paridorum  fe  contulit  fub iTt#tiim anni  ibi  JT**^®*  f 
(eCc  totum  litdis  dedifjactandem  Magißer  artium  creatüs  eft*  '  crc-icur.  "* 

Quia  vero  illicloci  paupertatem  fit»ßabatur,ftipem  oftiatimcölIigebat,pueros  ign«.o  feci| 
g-atis  erudiebar, omnibus ulü 6, huila  petita  merccdcj  fuaobiequia,  labores  6«^ 
itudia offerebat ,  fieque  aliquam  apud  pöpulumrüdem  exiftimätion'em  fibi  com* 
pr.rabat';  fad?ümeft,ut  nonnulli  ftudiofi,  amorceiusincenli,illiierocios  &inii« 
tatores  adiurpeerinn  Prirhus  fuit  TetrusFaher  Allobrox ,  pago  V illareto  Geben*  ^  a 

nenls  dicecellshumililocolriitus,q'uiiamanteaiefeinfolitudmes  abdcre,ib:quc 
radicibus  he  barum  Viditare  decreverat*  Secundus  fuit  Frdiicifcu*  Xayerius  ^ 

robiiis  Caintabef  i  qui  iam  ahtea  Ignatij  hypocricicam  vitam  v^ementer  irrifir* 

Hos  deinde  irhitati  {untldcohus  Laines  Se^ntinus,  Alfonfus  J^/weroMTokta* 
rxUs,  Gfseds  Latinis  litä-is 'niedioaitef  dudiciiSi  FLicolaus  Eohadillri  Placenti* 
nus,  S imini^otörigius  Lufitänus^  SCjpoft  aliquanto  Claudius /rfzWGcbenncnfis,  \ 

Idannes  Coducius  Ebredunenfis  y  TafchaßufqUe  *Broetvd  Atiabianeiiiis ,  Fabri  prjcci* 
pue  monitis  permoti*  , 

Progrellu  temporis  Imagines  aliquot  horum  J^atrum  feite  scre  cxprelfa^ 

6^  ad  imitationem  Symboli  Äpoftolorum ,  unicuique  fymbolum  add;tumefi‘*  ' 

Ex his pidHiris  prima plena impietatis^ ,  in  qua vifuntiirhefcio  qui  Prindpd  £.n«fi  Ltyoi» 
vel  Reges  a  finiftra  partc,  una  cum  Pontifice  R  omanö  a  dextra  Cardinalibus  ,  ****’*+^* 

£ c  uhiverfo  clero  genibus  flexis  Sf  manibus  fublatis  neifirio  quid  aciorare*  Ncqtic  , 

enim  piito  preces  fundi  ad  litcras  in  luce  cohifcacumcrüdsimagunculaeffifßas. 

Etfi  autem  infra  feriptuth  eft  -y  In  ndrnine  lefu  omne  gMu  ße^atur  ’cäleßium ,  jrrrre*  i 

firium  &  infernorum  :  Myfteiium  tamdn  hitius  di dii  höh  omnibus  notum  eft. 

Hoc  enim  volunt  dicere ,  QjLiod  Papa  maior  fit  oimm'  alia  creatura  ac  illius  po* 

teffcas  ie  extendat  ad  cceleftia  ^  tcrfeftria  ac  infernalia ,  ut  api^  A  hfqninum  Flo* 

rentinum  in  Sumiha  'cius  videre  eft*  Vnde  etiam  prope  Papam  i^is  purgato* 

rius  ronfpiciturj  in  quo  excoquuntur  ncfnoqmmiferihomines*  Nam  animas 

cuis  elTe  putet,cum faciem ,  barba  6d  ora  intueatur  d  Ignarij  fymbolum  eft ,  Ad  ^ 

maiorem  Det  gloriam ;  qu6  mfo  indicatur ,  ab  hoC  milite  Ordinem  inftitutum  8d 

introdudium,  qui  gloriam  Dei  ante  ä  Lutheranis  öbicuratam  illuftret*  Deum 

au  tem  iutellige  non  illum,  quem  adorant  omnes  fideles ,  fed  Felini  Deum  j  id  eft, 

P apam ,  qui  pofsit  fecundum Dedum  QC  Gomefium  facere  (>mnia ,  quae  Deus  '' 

facit*.  Symbolum  lacobi  Layneflij  eft :  Apprehendite  difciplinam,  a  Iciliitis  fci« 
licet  praeicriplam*  Franciferus  Borgia  iifurpavit ,  A  te  quid  yolui  fuper  terram :  . 

nihil  videlicet  aliud  voluit  quam  fuperftitionum  mulratUm  confirmarionem  8d 
idololatriae  horrendae  propagationem*  Quartus  Pater  Euerhardus  Mercurianus 
hoc  iibi  adfcribi  voluit,  Jn  nomine  tuo  fahum  me fac*  Si  de  lefu  folo  loquitur,  foc 

A  j  / 

t 


/ 


De  O  r  i  g  i  n  # 

ci|s(lifshcwcticuseß:fji  Mariä  mtdiigit,  Calvimanis  idololatra  cft,Frandfd  5Ca* 
verrj  rymbclum  rnin’ficum  eft,  Satü  eß,  D omine, fatM  cß ,  deceprionum  fdlicet  SC 
fiypociifeoSjvellindüs  ulceriiin,Älfonfi Salmeronis eft.  Qmm dulciafaucihm meif 
eloquia  tua.  FortafTe  Pontificem  Romanum  compellat :  nam  eloquia  Dei  for- 
dcsTuntlefuitis  ,  eloquia  autem  Paparum  non  tantum  faucibus  ,  fed  etiam  fto* 
machis  meile  dulciora  iflinc*  Nicolai  Bobadillac  fymboluih  eft ,  2\loti  confundar 
inceternum.  Sed  confundunturmagismagirque  obf«atetrajfacinora,dolos,fraua 
ces  mendäda,Sdc* 

Maff*fus«b  iJ  Hos  focios  nac'lus  Loyola  ,  quodiam  diu  moliebatur  8d  agitabat  animo, 
jgniclus  ciimfo.  rt>psa  aggrcdipiimo  quoquc  tempore ftatuit:  videlicet ,  ut  Hierofolymam ,  cum 
foiv'4."o^lr°  P‘  P^ver-ia,  repeteret,  gentefque Turcicas  ad  Pontificios  errores  converteret 
am  cum  mortis  ^'ericulo,  3dirl  eanderh  fententiam  fodps  fu  os,  iiiperftitiofo» 
h  ^mmeSjfac-l^jgdduxii.Cum  igitur finguli peccata fiia  confefsi  eiTerit Sl Euchaii» 
ftiam  fump filfen^n  arde  fuburbana ,  quar  %lons  martyrum  dicitlir  \  voto  fefe  ob* 
ftrinxerunt,  emenfls  1  heologiae  ipacijs  ^  mundo  renundarc ,  Si  in  paupertateper« 
petoa  vivere:  ec  nominatim  ad confti tutam  diem,  Hierofolymam  propter  infi» 
delium  convcrfionem  navigare :  hoc  vero  propofitum  fi  non  fuccederet ,  Romam 
redirent,  fu  am  ^  operam  Papae  in  convertendis  haeretids  offerrent*  Votum  hoc  c«i ' 
dideruntindiclotemplo  Anno  t5j4o8.Calend*Sep:emb* 
ignatfui  »■  foeti  Sub  finem  anni » 5  jjtf*  itineri  fefe  accingant.  Si  Venerias  prolidlciftatimntj ' 
teii}-  Viam  igitur  capefluntfuoquifque  baculo  innixi  pedites*  Veftitus  eratomniuin 
11 1  peregrinorum  öiT  p,auperum :  pendebat  e  fcapulis  mantica  ex  corio  ,  in  quaBi* 
blia  Breviarium  alTcrvabantur^Rofariapal  imgeftabant  e  collo  fuipenfa*  Hoc  / 
habitu  ad  tei'rium  Idus  lanuarias  anni  1 5 3  7.  V enctias  pervenerunt :  Ibi  valetudi« 
narijs  feu  nofodochifs  ihrer  fedifihributis,  aegrotos  Si  pauperes  curarunt ,  Confefi* 
fibnes  audiverunt,  Euchariftiam  hnrafitarLint,  quibus  id  per  Sacerdotium  licebat* 
Imo  neyilifsima  quidem  ferviliä  Cofpdribus  paupera  curandis  defugerunt  mi« 

nilferia:  firauerimtlcdlulosjevcrtCTuntfordes,  purgarunt  fcaphia,  cadaverampr« 
tuomm  fepelierunt,  interdiunodlu^  omnibus  praefto  erant.  Si  his  officijsmirifiCC 
apud  ciiiofcuncp  Venetqs  fefe  infinuarunt* 

/ro  Interea  etiam  deprofedione  Hierofolymitana  deliberantes, primo  omniuRo« 

acifcuDtur;  mam  ire  conftituuntj&i  ä  Papaius  tum  ad faCros^quos  vocant,Ordincs,ritulo  vQ» 

'  luntart:epaupertaas,tumgdmanfionemHierofolyhiitanampetere* 

Nugantur  hic  lefuitac,  Ignatio  non  procul  ab  urbe  templa  ingrefloi  DeumPa« 
i^nanum  etfo-  jtrem  illi  fefe  oftendilfe,  SC  lefu  filio  ilio  baiulanti  crucem ,  Äi  crudelifsimis  affcdlo 
fupplicijsipraefentenjlgnariiimfodos^  commendaiTe:  cumcpillcieosiin  fidem  ac 
patrodnium  recepiflet ,  ad  Ignativim  dixiffe :  Ego  yohis  T^moi fropitiut  ero :  atque 
hocipfum  vel  inpr^is  fliifle  cauf£e,öb  qu am  Ignarius  poßea  confirmatae  fodeta^ 
ti  nomen  lefuindic^rit :  de  quo  paulo  pbftplura» 
et  fo-  Vrbemingrcfsi  ä  Petro  Ortizio  Hifpano  Csefaris Legato  adPautumllL  Pa* 

lugns  ezclpiuO'  pam  introducuntur,  ab  eo^  poft  pedum  ofcula ,  omnia  quae  volebant  de  facefdo* 
tio,  deque  Hierofolymitana  Pro  vinc/a  a  Papa  impetrarunt :  obfequia,eriam,quaE 
Pontifid  offerebant  inApoftolicis  furtdiömbusinori  afpernatiis  efl:,inftrucßos  in« 
fuper  pecunia  eos  afedimifit* 

Tgiiatiosetfoeij  C^iia  vcro  navigat  OHis  Si  percgrirtarionis  Hierofolymitatlae  cbnfiliainirrf* 
Jwrte'aulbai«  tuhi  cecidifienr,  fubinde  autem  aliqui  ad  Loyolecmfiitutum  äggregarentur,aliqrif 
^  etiama  Papa  variasinurbes  mitterentur,  viiumeftcisiutdeftabiliendaSocietate 

/  primo  quoque  tempore  inter  fe  confulerent*  In  unum  igitur  congregari  loctira, 
t?u  G*a*-  alia  efl,  placertene  ad  vota  duo,  paupertatis  Si  cafiitaris  >  tertium 

tSufwiS»'  quoque  perpetiice  obedienria:  adiimgere ,  Si  efiio  numero  aliquCm eligere,  qui 
extais  ampla  cum  potefiate  proeliet  t  Si  cmnts  unanimiter  cenfiienmt ,  deligen« 

dum  unum 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M,’  ^ 

dnmimum eflc,  ciii omnes mtems  ,  tanqiiam  Chrifto,  parerent,  ciiuisfn verba 
lurarent,  Ö(:cums  denique  nutum  ac  voluntatem  fibi  inftar  divini  oraaih'dücec 
eentrplacuerunthaec omnibus  ac  paulo  poftignatium elegerunt,  eümqlie  Gene* 
ralemPrxpofitum  appellarunt  :  Additum  adhatcineodcm  Conventu ,  ut  Socie¬ 
tatis  canditatijcüm  alqs  experimentis,  tum  vero  pracdpue  peregrinatione,  ^fin« 
firmis  publici  alicuius  valemdinarq  probarentur»  In  hoc  quo  (^  Conventu  tribus 
communibus  votis  quartumquocp  additumeft,  ut  paulo  infra  indicabitur»  ' 

Hatc  dC  alia  plura  tum  quidem  ab  eis  decrerafunt ,  ÖC  Ignatio  mandatum  ,  ut  »»■e 

ca  in  ftimmam  redada ,  Papat  Apoftolica  audoritate  fandenda  atque  approban= 
daproponerec :  deinde  ut  eadem  ipfe  pofteafufius  explicaret  ordmaraque  ,  dC  * 

quam  accommodatifsimas  adSodetatis  vocationem  5:  fpiritum  leges  canones 
perferiberet»  .  ” 

Poftdecem  annos, quibus  General atum  admtniftravit  Ignarius,  llrb  fpede  'dC  cenei 

praetextu  humiliatis  dC  modeftiae  cuiufdam  fefe  Generalatu  fito  abdicat  c 

conftituit»  Soctjs  igitur  Romam  evocatis^  cum  in  confilnm  con^iifFent ,  expo* 
fuit,fe,qui  vitia  fuanolTet,  dC imtio  invitum',  atqiie  adeo  coadiim,  Sodetatis  gii=t 
fcernacufarecepifle,per<^,Chrifti  fangmnem petere  atqiie  obteftarifefe,ut  fine  ullo 
fui  refpedu  communi  utilitati  confulant,  5C  ^uam  primum  fibi  fuffi  ciant  virum  dC 
^'moS^  corpore  firmiorem :  Et  ut  hoc  liberefadatis,  inquit:  Egoinnemine  Pa- 
»is ,  ^  Filii ,  dC  Spiritus  fandi  depono  Generalatum  meum  fimpliciter  SC  abfolu* 
te,meque  abdico  hoc  munere  privoque :  omnibus  animseme:e  viribus  obfecro  . 

Cn  Profeiros,tuni  fi  quos  Prcfefsi  acHiibere  ad  hanc  deliberationem  volent,ut  huic 
meo  tam  iufto  defiderio  faveant piamque  oblationem  libenter  admittant»  Cum 
autem  quifque  metueret,  ne  forte  alius  fibi  pra!ferretur,ut  ventum  eft  ad  fufFragia, 
omnium  confenfasineo  rctinendoexfhrit,  qui  olim  in  eligendo  fuerat,  modopu*» 
blicamrem ordina' er, ?<:le,ges OrdimvelSocietaripracfcriberet»  Ignarius, ne mi^ 
nus  dido'audiens  viderdur  ^  precibus  Sociorum  noninvitus  cef sit ,  5'  hoc  ortus 
m  fe  recepit :  ^  fcripfit  libellum  Exereiriorum  fpiritualiüm  ,  itemque  librum  de« 
cem  in  p^tes  diftributum ,  in  quo  leges  dedit  Societati  ^  ^formam  gubernationis 
pra^fer/pfit» 

Cum  h^c  ferib erem, venit  mihi  in  mentem  Augiifii  C  ccfaris  fadum,cui prre* 
ftnsfmis  acdolusIgnatijEoyolaenonabfiniilis  videtur, fiparvamagnis  compo« 
fiere  heet»  Auguftus  em'm  bis  terve  de  reddenda  Republica  Senatui  Roma« 
no  cogitavit  ^  ut  hoc  pado  invidiam  QC  iuipidonem  Monarchiar  a  fedeclinaref* 

Cumque  in  Senatu  ientenriam  fiiam  expofiiiflet Rariocinarium  Ithperq  tan« 
quam  iUudreftituturus,  Conflilibus  tradidit*  Senatoribusautem  five per fimula* 
fionem,  fivemetUj  vd  etiam  ex  compofito,  utlinatianiSccrj,  reclamanabus,va* 
iriafque  rationes,  afferentibus  ,  cur Rdpublicae  Monarch!  a praeftaret,  inpnndpa«» 
lu  perieveravit,  Deos  quoque,  ut  Ignarius,  horhin^queteftatus,intra  decennium 
Ic  omnem  adminiftrarionem  depofiturum»  Sed  cum  ea  tempora  elapfa  efienr,  riir* 
fufquc  durare  vdle  Imperium  fimulartt ,  Senatus  alios  decem  annos ,  quibus  in 
eodem  magiftratu  elTeti  decrevit :  atqueiterurii  alios  decem  annos ,  quibus  mol> 
tuus  eft, prorogavit» 

Subidem  tempusPapaSodos  aliquot  ab  Ignariopoftulavft  quos  hinc  inde 
mitteret :  Idcp  peregrinationis  Apoftolicas  fuit  exordium:  de  qu  o,  capite  de  pro«  ^«1 
pagatione  Ordinis  lefuitid, infra  plura  dicentur» 

Interea  cum  Societas  magis  magis  cp  cr^ceret ,  Ignatius  j  ut  erat  illi  iam  antea  ignarius  fui '4 
ä  Sociis  iniundum, totius  inftituti formulam , latius poftea explicandam ,  ad  certa  ‘ondpT.etuT*  '* 
capita breviterredcgit»Deindenadiis  opportunitatem,qu6dPapa  Tibur ferece* 
perat,  eam  formulam  audoritateApoftolica  ddem  Papte  obtulitpcr  Contare« 

«m  Cardinalem»  Eam  ubi  perlegit  Papamon  improbavit  quidem  :fed  tamen 

‘‘A4 

* 


^  De  Origike 

ne  minus  inconfultealiquid  ßätinflTcvi^crctur ,  totum  nrgotfum  tribus  CardU 
nalib  s  delegavit.  Hi  etli  approbationem  diffiiaderent  Pontifici>  BC  pociüs  nu- 
merinn  rcli gi  onum  minuehdiini ,  quani  augendum  cenfercnt ,  pervicerunt  tamen 
Socij:  nam  Päpa  Societatem  approbavit  5.Nön.Ödob.  anno  i54o.hactamcn 
ronJitionc  y  ut  in  umverfum  non  plures  quam  fcxagintä  numerarentur  Sodj. 
Trionnio  tarnen  poft  libä-uni  reliquit  Pchnfex  Paulus  III.  Ignatio  BC  rucccfTori« 
busjquotquotvelient  in  Societatem  adfciiTe^ire. 

Regimen  qijoque  BC  airani  foniinaruni  4  Societate  fua  ^orfus  depulit  Loyoe 
Cümenim  fehTabcthaRöfellaBardnonenfis,  quoe  eius  j^rimäliterarumftu* 

^  dia  fovera^i  iefe  Romam  cix  Hiipania  contuliffec,  utcuni  alqs  fdemmis  ad  nor« 

iram  praercn'ptum  illius  vi '.'der,  illecuram  fo^minarum  üiidperefcTe  poflc  ne* 
gavit :  P  apam  quoquC  adptj  acpetijt,  ut  non  ab  illis  modoj  fed  ab  oninibus  in  per« 
pctuum  föeminarum  collegijs  gubernandis  immuncni  Sodctätem  efie  iubeat* 
Annuit  Papatijj  BC  Sodetati  ab  ciufmodt  munere  vacatfoneni  in  perpetuum  dedit, 
ea^  poßca  trin’f  Bullis  teftata  ÄT confirmata  cft. 
sgiüaiiu»  fsnori- .  Prtcterea  Praelaturis  SC  alijs  lionoribus  Ecclefiftfads  in  Södetatem  fuani 
'  obft!  u«.  ^  prorfus  omnem  aditum  obßruere  conatus  eft ,  fed  fruftra  ^  ut  iiio  loco  in* 

dicab  iur. 

ign«ius  w«üur  ^  Febri  autem  ardente  correptiis,ut  intima  urerentur  dus  praecbrdiajobijt  Igna« 
tiusIefuitarumPafriardial^rjrapoftSoIis  ortum  prima,  feriafexta,  pnd.Calend« 
Au^ft.anno  poft  Chriftum  natum  i55<i.  ^no  «etatis  6  5t  fii«  converfiom's  35*  con« 

*  firmatae  vero  Sodetatis  1 6*  quo  tempore  iam  tum  ab  ipfo  cohfticutse  numeraban« 

,  turProvinc  aEii.Sur  in  fjs  varia  Ordinis  domidliafere  centum. 

Maffa:ius,quiIgnatijLoyolacvitamddcripfit,  lib.  s.cap.sj.pladdeipfttm 
defiindium  refern  At  Hafcrimullerus  i  qüi  aliquot  annis&ipreleniitäfuit,8^ 
in  mulfis  Icfuitahim  Colleges  vixit ,  in  fine  lefüiticac  iuae  hiftoriac  fandljetdlatur  , 
Turriantim lefuitam  faj^c^xiiTe  fibi,  Ignätiüiiiin coena ,  prandio ,  Mifta ,  inre* 
creationibus  etiam  ita  adasmönibusexagitatiim,  ut  magna  copia  fri^'difsimuml 
mortis fudorem fiaddit.  Bobädillam  qiipqueleiiiitam  farpe  faiTum,  Loyolam 
ftepuis  conqüeftunij  fenunquam&rhullibi  i  daemonibüstutumefle  poflc.  O* 
cflavianurn  lefuitam  y  Romar  mmiftt'um  j  fcü  Novirforum  Oeconomum,  dixiiTc 
fib  y  S-andus  erät  pater  noftef  Ignatius :  fed  circa agoneni  mortis  ifapremebatiir, 
qu ai  1  febri  correptus  eflet dC  ilifpirans  dixit :  %iultahona  contuli  in  Ecclefiam 
manam:  multas  noßr  orum  proyincias,  Collegia  multa  y  domüsy  reßdentias  firopesSo-* 
eiet  am  noßra  yidi :  fed  hac  omnia  me  deferunt ,  d  quo  me  yeriäm  liefcio*  T  um'anuni 
infiiper  dixilfe,  ipfius  comitem  afsiduum  ufque  ad  MifTae  däm  fuÜTc  daemonem; 
taridem  vero  cu  n  tremore  ipiiim  obijiTe;  mortuumcjiic  nigerrimo  vultu  conipe« 
dum  fiiiiTe,  eundem  afifirrnäiT r»  Cum  etiamiinquitHaicnmullerus ,  corpiis  ipfius 
ad  tempium  y  quödCardinalis  Farnellus  cxtnixit,  transfdre  vellent ,  t^'biis  o« 
mnibiis  Icfuitarum  profefsis, cadaveris  dusofla  non  fiint  inventa,Iefiiitis  iamfin* 
gentibusica  forfm  per  an^dos  translatJa  efle. 

V t  atitem  Ignatio  fiio  ,  niiliti  truculento  dC  Ordinis  lefuitid  Audori ,  ncc 
^  non  dödrinae,  dolis,  impoflurisSirncfarijs  facinoribus  lefuiacismaiorcni  äutho«* 
ritatem  condlient ,  multa  BC  qüidem  ftupenda miracula  ex  Ribad^drä  BC  Mafc 
(zio  rccenfetGrctferus  in  Reijjonfionc  altera  ad  alteram  CI.  V.  Simonis  Stentj 
Apologiampro  Scholns  fuisadJ^atn  vitam,quacordinecxStcniocumnotatio4 

^  /^»(rjcnlsqu*  -r  -  jr  '1.  ^  r  ^  ^ 

^  ws&  tgnMiotri^nibusciusadfcnberepIacuit. 

I*  Grayiteragrotanti fanUut  Tetrw apparens fanitatem  reddit*  ( Frontiipidum 
fane  cgregtum,quippc  idoloiatriaim,huic  ordini  pulchre  conveniens,  quo  nihil  cft 
pugnadusin  idololatria  aflerendaS^^ defendenda. 

Septem  dithne  i»  perpetua  Ecßaß  perftßit.  Sape  inter  orandum  a  fenfibtte  ah* 

ßrahitur* 


DegenlltfttK*!* 

Ignui]. 


Pag.  J29, 


buuntur, 
IhRewionflone 
alveraSienqad 
P,efp.  aUeram 
lac.GretfcriA- 
bo^egiam  pa^ 
*4-4“ 


V  M? 


I  E  S  V  I  T  A  R. 

’frahieuK  Cum  autcmfenfus  irt-riores  &rexteriores,deutrfs  loquaturlefui- 

ta,incü'ca:  e  debebat.Nam  fiextenoresmtelligirjfadlis  &  expedicadefomnoconfe* 

di^ura  cft:  li  uc  olcpjmiror  vnde  habeant  hoc  le(iiiC2c,ni  h  torte  ftupid  s  fui  s  difcipua 

IispcrfuaficIgnauuSjfemteruumccElumfuifreraptum*  ... 

^daximarum rerum faenttamomentopene  temporti diyinintf  infunditur.  Huic 
ne  fidem  derogem,exemp.is  Apoftatarum  adducor*  Qui  enim  cum  Lutherani  eC* 
fent, indulgentiarum  nomen  vix  noverant,  i  am  in  iTnum  Romanae  Ecclcfiae  recepti 
inte  -ta  volumina  de  ijfdem  magno  labore  deferipta  ediderunt*  Ad  quod  fane  ar* 
gumentum  necefs itas  credo  eos  impulit*  Abnegatio  enim  veritatis  copiosa  ve» 
nia indioet*  Caiterum  olim  Anabaptifiis  vitio  vertebatur,  qu  6d  glori arentur,co» 
piamfdentitcfibi  divinituscofe  riuniverfis*Alia ratio leTuitarum modo eft*Pons 
tifici s  pri  dlcgio  quidvis  fingere  dC  dicere  illis  licet. 

4*  jilijuoties  d  terra [uhlirnM  miro  fplendore  radiat. 

Ergo  lefu  'te  nobis  fingiintnova^twTgöJg«*^*  enim  Ignatius  a  terra  miro  fplcn« 
dore  radiavit,  inter  eum  referri  pofle  quis  negee  c'  Prafeim  cum  neque 

cx  planctis  neque  ex  fiellis  fixis  flierif*  Superavit  autem Ignatius ipfum  Mcfer, 
cuius  aitem  faciei  legimus  radiafie  fp'enduifle ,  non  tamen  a  terra  fublimi.s. 
Etfi  Hieronymus  vertit  cornutam  fuiflTe  Mofis  faciem*  Ac  aedomivltdredtics 
lacerenrpicT^cres,  filgnat.'ifionti  cornua  appingerent,  quam Mofi's*Huicmiracua 
lo  adiunuitur  appendix*  %datre  cum  puero  Ib  s  v  ady  ement  e  cäßitatrs  dono  orna^» 
r«nOfan(5umhominemTgnat;um,  ad  quem  caftitatis  dono  ornandum  non  fim» 
plex  Marite  defcenfus  de  co^lo  requiritur ,  fe  etiam  pueri  I E  s  v  apparitio  .mac 
trem  cemicantis*  Germaniae  me  miieret ,  qiite cogitur  magnis  ilimptibus  alere 

ciurmodi  9ctu^^T0/«r*  .  /t  •  c? 

Senator  Venetw  cceleßi  tußu  admonitus  in  puhltco  euhantem  ( IgnatiumJ  noctu 
ton^uirity  &  indomum  fuam  adducit*  Nomen  S-cnatoris  Veneti  aveofcire,  ut8d 
modum  coeleftis  mandati* 


mortuum, de  quo  Lutherani  dC  CaJviniani  valde  dubitant :  alius  fortalle  hcccogi- 
tabit,ab  Ignatio  fuiireinteipeUatum  conatum  fufpedtj,  quod  fi  lefuitis  miraculum 

eft,rcireveh'm,quopadIoipfidefiniantmiracLilum*  ;•  «n  ' 

7*  Tviulierem  arido  d  multis  annis  brachio  ipfius  abluentem  pannos  fanat ,  alta  ua* 
monum  fpeUra  fugat*  Qito  in  loco  afferventur  panni  illi  Tgnatiani,  non  facile  pre» 
dent  leiuitae  ance  Patris  fuiatVo9«ö)ir/p,  hacpublicata  proferentur  mmultoriimra» 
lutem, ^  inic  uitarum  qua^ftum*  De  fugatis  fpediris  res'certa*  Ex  Ribadeneira 
enim  pridem  cognovimusj&^ex  fecpientibus  intelligcmus,folitum  fuiffe  Ignatiura 
baculo  abifrere  daemonem» 

8*  %lorbo  caducod  multis  'annis  laborantem  fuo  contaUu  fanat* 
p»  diuturnam  d  foemina  tabem  precibus  abigit.  Felicem  Italiam  hoC  mfedico ,  cu* 
fus  contadlus  fi  tantum  valuit,  cur  non  ipfi  claudicationem  ademit  f  idem  dico 

deprecbus*  ,  .  .  ,  , 

t  0*  ^loribundos  d  morti  reyoeat.  Caute  ,  neque  enim^decatponcremora 

m 

tuos*  ' 

1 1*  Multos  energumenos  d  Vamonibus ,  agros  ab  incurdbilibus  morbis  liberat*  De 

primo  nulli  litem  movemus  j  co^tantes  devi  baculi  Ignatiani  *  de  altero  viderint 

medici  Itali.  .  •  i  » 

ii*  Dum  febri  quotidiana  laborans  fape  in  campo  conctonatur ,  eius  yerbauitrA 

'trecentos  paffus  diß'inüe  audiuntur. W ento  nimirum  fe-undo,  hoc  addi  debebanSiC 
enim  iTtiu  Ignattj  facilius  ad  auditores  advolare  vel  deferri  pome« 

runt« 


l 


De  Origine 

»  3»  \iulu futura fr^tdicitttnuha,  occulta  ^  ala f entia  dirrimtiit  cognofch.  U^yr 
9)(^niacur  non  divulgantur«  FortalT^  enimplures  önptores  invenirent,  quam 
Aftrologonim. 

i  4*  Obfeurünt  ejus  agrotantü  cubiculum  dhinus  fplendof  illußrat.  Additur  ( dim 
yinuf  jalias  enimobfcura illatis  luminibus-  illuftrarifdmus* 

1 5«  Veo  Tatre  cum  foeijs  commendatum  lefus  in  tutelam  recipit.  O  bcatos  le* 

fuitas,  hoc  commendatore  &  tutore,  utinamafTcriptumfuiflec^  quibus  verbis, 
quo  geftu,quo  habitu, quibus  praefentibus,  quibus  audiendbus,  quo  in  loco,  quo 
tempere  haec  fada  fu erint* 

» 6»  Animam  ‘Beati  Hovßj  luce  clartßimd  circumfufam  ceelum  intrantem  yidet^ 
Praecedens  miraailum  li  verum  eft ,  de  praefentenemo  dubitaverit*  Cur  eninj 
nen  videat  animam  Hozij ,  quiD  e  v  M  Patrem  vidit  9  quem  nemo  vidit  una 
quam* 

1 7.  Judaum  obßinato  animo  Chrißiana Jacra  rtjpuentem,  tribus  tantum  yerbds 
repente  conyertit.  FortaiTc  ex  Hebraeorum  Cabala  deilimpta  fuerunt  haec  verba, 
dc  quibus  iudicent  ip  it  Iudaci,qui,  ut  puto,  difficulter  credent  hoc,  quod  hic  narra« 
turfacfhim  fuifle* 

1 8*  In  S.S.  Eucharijlia  I  e  s  V  M  aliquoties  yidet.  MafFarus  enim  fic  feribit  lib* 
1*  cap*  8.  in  eius  vita :  'Dum  d  Sacerdote  deniore  falutaris  heßia  attollitur,  yidit  Igna^ 
titts  illa  fpecie  Chrtßum ,  DeUm  eundem ,  &  hominem  yerißime  contineri.  Videmus 
^  animo  oculis :  de  utro  videndi  modo  loquatur,  nos  ignoramus*  Potuitfie« 
ri  ,  ut  neutro  viderit*  Chriftum  enim  fide  intuentur  Chriftiani  fideles,  in  quo* 
rum  numero  Ignadus  idololatranorifuitjoculis  rton  ccrnunt,nifi,Ut  St  ephano,c$* 
Ii  aperti  ftierint*Idcm  dico  dc  coel Ofti  S  aiidorum  dioro* 

i5>*  ‘Eius facies  diyino  lumiriefpletidins  fxpe  dßiyerßs  cernitur.  Siiplenduit,  tam 
ab  uno,  quamadivcffis  Cerni  potuit,  quidem  f^pe.  In  antecedente  difficul* 
Cas  eft.  Sed  fi ,  ut  eft  apud  Livium,L*  Martio  equiti  Romano  flamma  condo* 
*nanti  fiifa  e  capite  fine  ipfius  fenfii ,  cUirt  magno  pavore  drcumftantium  mi* 
litum:  fieri  fortafte  potuit  ^  ut  etiam  irt  hoc  Hiipano  equite  nobili  fimilequidcx 
literit* 

id*  Coeieftes  fepenumero voces, facrificans audit*  (Sacrificavitin  ferns, 
unde  igiturnoverat  e  coelo  iftas  voces  eiTe  c'quafi  vero  princeps  ams  ludificare 
Ignatium  noii  potuerit  voculis  aliquibus  conformatis ,  quae  artolatriam  dC  idolo¬ 
latriam  ,  qUibus  Ignatium  immerium  videbat ,  confirmarent*  Add;'t>multa  de 
SantfhTsimacTrinitatfs  myftcno,Dco  rcvcIante,cognofcit*  Haecfi  communfcafi» 
fet  cum  fuis  Ignarius,  felidus  &  minore ,  aedo ,  cum  labore  refutarent  Aria* 
ÜOS  in  Polom' a  lefuitae* 

2 1*  Orans,facrificans,i*tcr faciens, gravibus dcfcbus diflerCiis , Chriftum aeß« 
Virginem  färpifsime  videt*  ( De  duplici  modo  videndi  paulo  ante  monuimus* 
M  eutrttm  in  %narium  ceddifle  afld-imus* ) 


luftrali* 

2  3.  Suae  fplendorc  fadcigravfter  aegrotantem  fanat  ,  aibiculum  obfcu* 
tum  illuftrat*  ( Plus  hocPfeudomiraculumtribuitHiipanomilitf,cuam  filioDci 
Scriptura*  Neque  enim  ulpiam  legimus  filium  Dei  fanaffe  aegrotantes  iplcndore 
fadei* Atqui  fAaf4-sf,t  ri  or^oteorov  dunf  ebs  3  w A/©**  Quod  idem  de  fiio  patre  pronun« 
ciant  faris  impie lefuitse^Quid  erum  praeter fblcm  oblcura  illuftrat  c* 

a  4*  Daemones  faepe  Laureti  apparcntts  poft  multa  remedia  fhiffia  ab  alif  $ 

*  ,  fufccpta. 


Iesvitarvm.  g 

lufccp'ia »  per  Epi'ßölam  fugat»  (  Apparet  valde  familfprcm  fuifTe  Diabclum 
^ado ,  cum quo  ctiamper  Epiftolam egerit*  Notet  hie  ledor  novum  genüs  fu« 
gandi  daemones*) 

1 5»  Quidam  incendium  ci  per  imuriam  imprecatus  ,  fubi'td  ipfc  mcendio 
€3cringui'tur»  Duorum  mortem  d  mtentanaum  ,  unus  repenre  obngefdt :  alter 
divina  voce  terretur»  Muldplcx  hoc  eft  miraculum»  (^Puerum  aliquem  incen« 
dio  perire,  fidem  non  fuperat*  Sed  repente  obi  igefeere  hominem ,  illud  ad  A<^Tcr- 
^op^us-iv  Ovidianam  rel^andum»  De  divina  voce  etiam  quadliö  moveri  pofsit 
acuriofis»)  , 

i  d*  Multis  fe  poß  mortem  faepe  oßendit ,  5^  deinceps ,  quo  obqttemporfs 
momento  magna  collucens  gloria  apparet:  ( Diabolus , credo  jaflumptafperie 
^narijIefuidsilluditinterdum.Namqu6dmagna  collucens  gloria  apparuerit ecN 
dem  momento,  quo  obtjt  ,  lufpidonem  nobis  non  minuit,  feienubus  etiam  Dia* 
bolum  fe  pofle  transformare  in  angelum  luds» 

i  7»  CorpusilliUs  effoflum  multis  luminibus  fiilgct  (  appofitis  illis  pro 
morea  Icfuitis :)  addit,  Cceleftis  harmoniae  concentus  faepe  audiuntur  ( ad  fcpuU 
chrum,credo,lgnatrj»)  ’0  flolidos  noftros  Germanos,  qui  Romae  aliquacLu  com* 
morantes  Symphoniam  illam  angelicam  barbare  afpernamar» 

a  S.  Multas  a partu,a  vitae  diferirrine, multos  a  peitilcntia&;^  gravibus  morbis^ 
tentationibufque  eripit»  ( Hac  ratione  numerum  Divorurh imminuent  tefuit^t 
Surrogabitur  kocho  Ignarius,  itemep  Cofmae&:  Damiano  ac  Chriftephoro  ,  imo 
d  eriam, quae  in  Papam  luncni  Liidnac  fuccciTerit») 

i  p»  D^rnoniacos  liberat  j  caeds  vifum ,  Turdis  auditum ,  moribundis  vitarii 
S^falutcmreddit»  ,  ,  .  , 

Has  vifioncs  ÄT  fimilia  Miracula  plura  lefuitae  referunt ,  ut  Ignatij  fui  uaiciamitn^ 
^'nam, inflimta, Ri^ilas SC aliaqs  confirment , Ö^fpro veris , hominibus  öbtru= 
dant»  Vnde  vero,  vel  a  quo  illa  habente'  A  leiuitis  ,  praefertim a Maffaeo ^ 
Ribadendra,  qui  Vitam  Ignattj  confcripfcrunt»  MafFaeusauthoremnuilumno» 
minat:  Ribadendra dicit,  feillahabeie  a  quodam  Vuilhelmo  Gonfalvo ,  ConfaU 
vusautem  ab  Ignatio  Loyola ,  qui d  annum  fere  ^te  fuum  obitum  haecemnia 
communicarit»  Nemo  autem  haec  miracula  vidit,  nccrjs  interfuit:  folus  Ignatius 
narravit,  Petrum., itemque  Virginem  Mariam  fibi  apparuifle :  bis  fe  a  diabolo  in 
vifibili  fpecietetammcflre:ie  Sacro  Sandam  Trinitatem  in  ccelis:Chn'flum  etiam 

corDcraiitcrinhofh'a5,animamquoqueHofrjincoelum afeenderevidifle»  Deum 

infuper  fibi  monftrairemodumiQuo  univerfum  mundum  creant :  lefum  Chn'ßum 
denique promifiire,qu6d  d  propitius  efle  velit  Romae»  Haec  ornnia  folus  Ignarius 
communicavit  Confalvo*  Qiifs  autem  Loyolae,  homim'ilipci{tiric!0,2^  idolola* 

Erx  credat, prabfertim  in  propria  caufa  c* 

Quaerimr  etiem,  fi  maxime  talia  miracula  edi^'iTet  Ignatius ,  An  propte^ 
reacadodrina,  infiituta,  &"c*  pro  veris  fufeipienda  fint,  quae  videmus  multis  i:t  c]ux  miraculi* 
dC magnis  miraculis  (Comprobari  c'  lefuitae  aiunt,nos  negamus»  Ratio  negationi? 
cß,qu6dDeus  propter  peccata  hominum  pernuttit  interdum  etiam  per  falfos  Do*. 
ÄoreSjper^  malos  8^  impios,  homines  miraaila  edi,  Exod»7»SiaPaulo  2»Th€fr* 

B»  Antichrißi  adventus  defcribttur  fecundum  operationem  Satanae,  cum  fignis  dC 

pfodigrjsmcrdacibus*VndeCyrillusqiioquelib*7»cap.i3*inEvang*Ioh»  %lira~ 

cula  y  adijcimit  fanBitatü  homini,  cum  malü  &  refrohis  idetiam  competat^ 

dicente  Vomtno  apud  %latth.,  %fulti  dicent  mihi  indie  illa,  t> omine,  <ärc.  Ergo  ut  pofi^  Qn«iniraeida 

fimus  vera  miracula  , 'quibus  aedendum  ,  a  falfis  diTcemere,  oportet  definire 

quccnam  fintnuracula  vora:  extemafdlicet  qustdam  operaÖC  fadajin  admirarions  < 


I 


D  E  O  R.  I  G  I  N  E 

apudhomfncs  habita ,  ic  taliarcvcra ,  qualia  apparent  divina  virtute,  ad  dccla*' 
randamdocfirinamfidei ,  vcl  plromifsioniimdivmanim  j  vd  pofcntixDei  verua, 
cem  Qi  certitudinem,  0^  ad  Dei  gloriam  edita*  Harc  definiti  ö  cx  cauiis  colledta  eft* 
atqueex  'eaihtelligi  potefti  quomodo  vera  miracula  a  falfis  lintdifiingucnda*  V  e* 

.  ra  habent  Deum  authorem  i  ctiius  vi  atque  virtiite  fiürit  praeter  naturae  ordinem  , 
nccibi  äaifquaimpofturaj  in  cum  quoque  finem  edlintur,  utDeumrite  cola» 
müs',  ciurm  verboi  mifsis  error;bus,fidem  habeamtiS*Falforum  aiithcr  cfl  Sata» 
nas  j  quf  illa  vel  per  feipfuni  i  vcl  per  imjioftores  i  tanquam  organa  edit,  idque  va» 

rns^modis*Nonigiiurnegamiis,multairiPapatufier  iquacpromiraailishabcan» 

tur,  cum  nihil fint  minus ,  fedimpoftiirae,  doli  &: fraudes  Mcnachcrum,faCTifi* 
culorum &:fimilium  fupeHlitioforum  homiilum  :  dequibus  Nicolaus  L  ra  jn 
cap.t+.Danielis  etiam  conqueritur,diccns  J  In  Eccleßa  Vei  fopulM  fye  decipitur  a 
facerdotihttf  fi£iü  miraculi^  lucri  causa.  Huiusgencrisplurima  apud  Gentes  que  9 
accidifTcIcgimiiSjUt  eft  videre  apudEufebiumlib.  j*  devita  Conftantini :  8^  lib*«)* 
Ecclefiaft.  hift.  cap*  3*  alibi*  Secundo  coficcdiinus  multa  in  Papam  vere  fieri, 
mi  lime  tamen  pro  veris  miraculis  habenda  iiint ,  cum  reliquae  caufae ,  quas  in  ve*  ^ 
ris  8C  proprie  di  diis  miraculis  (pedlari  oportet ,  defiderentur ,  inprimifcp  cum  ab. 

ducant  homines  a  Deo  ad  idola,  0^  a  veritate  religionis  ad  fuperftiaones*  . 

OfBiracMs  ib-  '  Tutifsimum  igitur  femper  fuerit,  cx  dodhina:  veritate  de  miraculis  iudidum 

facere, nondcdodbrinacxmiracuUs*  Ethoc confiliura Deus ipfcDcuMj. dedit 

n0n«<wM..  '  nobis,5dChryfoftomusinOrationc5.advcrfusIudaeosdoccr,miraculiscrcden* 

dumnoneile  adverfiis  faaam  Scripturam*  Inhancfcntentiam  Auguftnus  quo« 
eontra  Fauftum  Mariichacum  lib*  13 .  cap*  4*  feribit :  Si  faceretis  maxim  miracula  , 
ga  tamen  ipfa  in  yohit  caderemus  per  inßruentem  nos  Vominunti  &  dicentem :  Exurpnt 
multi  Tfettdochrifli  &  Tfeudoprophet^e  y  &  facient ßgna&  pfodigia  inulta,  urfalUnn 
ß fieri  potefl,  etiam  elegos, dCc.Viqiie  adeo  nihil  crcai  voluit  advöfus  confirmatam 

Scripturarum  authoritatcm,qütcfidemfuartiinrebusipfispröbati5dc* 

Nec  illud  omittendum  videtur  i  quOd  ih  diligenti  authoriim  Icdliorie  obfer* 
vavi,anullo  fidedigrio  authore  veteri  eiufmodi  falfa  Sd  mehdada  ligna,ad  conf  r^ 
manduni  cultum  Deoruni  alicnoriini,  variaf^  fuperftitiones ,  exbogitat^referri, 
qualia poftGregcftj  Magni  demum  tempora,  cum  omnis  generis  mpcrltstiones 
catcrvatiminEcdcfiamirruerentjöd  hodiealefuitisdcfuo  Ignariorefcnnitur* 

FruftraigiturRichcomus  lefliitain  Expoilulationeflia  Apologetica  cap*74<r 
pj^*5ii*  gravifsime  accufatnoftros  ,  inprirhis  autem  Stephanum  Pafquieriuni 
nSilcm  Advocamm  in  Parlamente  Parifino,  quod  fiimme  contegat  ^  deri» 
deatinfuO  Catechifmo  Icfuiticp  lib*»*  cap*t7*  pag*i87*  miracula  vif  onesLoyo. 
IxxHorrihite , inquit,  diUu  cogitatuj^efi,  quam  profana  malediUa  Diagoras  I  f ancus 
(Pafquieriumintelligit )  effundat  inmiracula ,  qua  rerum  omnium  prapotens  Deus  per 
Jgnatium de  Loyola  edidit,  ut lefuitarum  Ordinemprorßes eyerteret i  eorummßttutunt 
/  perderetyfamam profligaret, pacem afßigerety^Cy  ^  •  1  j  r 

EtGrctfcrus  cpntxzSte.n{\xvn,Calyiniahos  Ignatü  Loyola  mtracularidentes,  fim 

miles  effe  dicit  ludetis,  fidem  Chrifii  miraculis  derogantibus.  Ita  claudo  0^  trudulento 
Marano  ac  profano  militi  tantundem  tribuit  ^  qiiahtum  omnipotenti  Dei  Filio  , 
blaTphemiainter  Chriftianosrtori  ferendi* 

afiiCiii  cmii  TandemobhxcmiracuIa,8d  fidelcmopefam,f^fRöm*iamnut^'odva« 

»aiHr.  ctllanCi  praeditam,  canortizatu*  8d  in  nurrtcrumPapifticorum Deorum  a  Papa  re* 

Tret  fMeiMn  Edidcrunt  autcm  Icfuitaetres  Conciones  indic  fefto  folenni  Canon/zat{oni$ 

fcuBcatificattom'sIgnacj  Loyolac,  tanquam  aDominicanisHifpanishabtaeluir* 

igna^bo«  pgjjt, 8dinGallicumIdiomatransIatae*TttuIusnamquec^mhicmt:  i resexu 

**  mia  Conciones  in  folennifefio  Canoni:(ationis,fiye  "Beatificatioim ,  glorxofi  patriarcha 


Iesvitarvm.  7 

^eatllgnatijiFundatorü  Societatü  Jefu:  quarum  prima  efl  per  T^yereyid^Tatre  &  Z)oa 
Uorem  Tetrum  de  V üderanna ,  Triorem  Conyenru>s  S*  Augußtni  Hij^alenßs :  Altera 
^er  F^'yerend*  Tatrem  &  DoÜoremFr.  Tetrum  T)o:^am ,  Ordinü  'Dominici  in  Con~ 

Ipentu  Falentice :  Tertia  per  T^yerendum  Tatrem  Trafentamm^Fr.  lacobum  7^hulo~ 
fam, pradiSli  Ordinü  S.Domtnici inurhe  Darcelonenß,&c*Excufa:  Ti^ayij perZinto^ 
lium  J\/IenierumimpreJforem  &  ‘Bibliopolam  Ordinarium  T^egium  Academix  TtUau.an- 
w  »(JjitSed  fraus  fuboluittandemi&C  deprehenfum  eft,  tres  has  condones  a  lefufr 
US  conftriptasjhabitas  8<:^ publicatas  friifTe* 

Inliis  Condonibus  lefuitaclgnatio  fuo Loyolae  tantumnondiVmos  honores  ieruft*fuoigna- 
libuimt, quales  S*  Scriptura nulli  vel Prophetarum  vel  Äpoftolorum tribuit ,  ac  tor«  mbujil' 
Dcum  faduntn'd quod  ex 4.his  excerptis  articdiarum  concionu  facileintelli'getur; 
n prima  concicne Petrus  de  Vualderänna  fic  i'nter  alia  ai't  pag* 54.t  5^5  5*  Scimur 
'quidem  \loyfen  yirga fud,quammanu ferebat, miracula  inaere,  in  terra,in aqua,inpe'^ 
rn  &paßim,ubi  conjuftum  tili  yifum  fuit,ßupenda  edidijfe  &  admiranda ,  adeo  quidem 
it  ipfum  Tharaonem  cum  uniyerßo  exercitu  in  mare  rubrum prxcipitdrit  &  fubmerferity 
verum  ineffabilü  diyint  'nominis ;  quod  yirgx  ißi  feu  baculo  inf  :uJptum fuifje  DoBus  Ule 
eßatus Epifcopus  Ayillanits  afßeritiyirtute,ißa  miracula  edita fuere^Quod autem  crea- 
urx  3  agnofcentes  fupremi  ‘Regis  &  Domini  fui  ordinationes ,  nomine  eitcs  fignatas  & 
uhfcriptaSjobedientiamilli pfxßiiermt ,  hocnontantierat faciendum: nec  etiam  magus  ' 

nirum  yohis  yideri  debet, per  Apoßolos  tot  tantaq^  contigi jfe miracula, ßquidem  ea  omnia 
n  nomine  Dei  ßehant,  operante  yidelicet  yirtute  eius  &  potentia,  quam  illis  concefferat, 

7  tanquam  ßgillo  fuo  configndrat  i  cum  ait :  In  nomine  meo  Dxmonia  eij cient ,  linguis 
oquentur  noyis, &c*  Quod  autem  Ignatius  fuomet  ipjnts  propno  nomine  charta  inferi- 
>to , plura  qiiamipfe  Jcdojfes,  miracula  ,  &  totidem  edat ,  quot  Apoßoli :  quod ßgillum 
jus  tantae  authoritdt  is  penes  creaturas  obtineat,  utfubtto  illi  obediant.  Hoc,  hocipfum 
fl,quodinfummameius admirationemnosinducah  ^  , 

Secundus  artic*eft  pag*8j  »eiufdem  coriciOnis  i  Omadufq^Ignatio  yiyere  hic  coni 
igit ,  yita  eius  &  mores  tam  grayes,  tam  fuhlimes ,  ipfo  etiam  coelo  fic fiatuente,  extite- 
unt,  ut  nemini  niß  Tontißeibus,  Diyo  fcilicet  Fetro  Imperatricibus,  Deipara  yide- 
icet  Virgini :  deni^  ‘Monarchae  fupremo,  Deo  Tatri,  eiuf^fanUißimo  Filio,  eos  intueri 
yidere,tanquam  ex  ßngulari  gratia  fuerit  conceffum. 

Tertius  eftin  Concione  Fr^PemDoz^pagt iit^&Tpag^tia, 
iquis  religio  forum  Ordinum  fundator  es  in fayoremEcclefix  mißfos  fuijfe,  drr.N  o  V 1  S  - 
:iME  AVTEM  DIEBVS  ISTIS  LOCVTVS  .EST  NOBIS  IN 
MEIO  SVÖ  IGNATIO,  C^V  E  M  CONSTITVIT  HAEREDEM 
/■NIVERSORVMi  SCc*  Hec  ei  quicqUam  in  hoc  genere  laudationis  deejfe  yidetur, 

«im,  P  E  R  QJV  E  M  F  E  C  I  T  E  T  ,S  E  C  V  L  Ai  , 

Qtiartus  articulus  eft  m  Conaone  Fr*  lacobi Rebiilof3epag+  2ori  Ignatius, 
tiquit,  JdLartyr  tam flngulari  affeUu  erga  S, Tatrem  Tontificem  ‘Romanum ,  tanquam 
egitimum  fuccejforem  lefu  Chrißi,eius^  yicarium  in  terris,dCcAeyotus  erat* 

Cum  autem  hse  Condones  in  Galliam  importatseeffent  anno  Domini  16  t  t* 
ii^facra  Theologiae  Faailtas  Parifieniis  die  prima  Ocftobt  eiufdem  anni^  poftfo»  h«  soneionibHs. 
ennem  Miflam  fua ordinaria  haberet  Comitia  in  AulaCollegrj  Sorbonae,tum 
viagifter  loannes  Tilefac,  Do  dor  eiufdem  Facultatis ,  Curio  S  Johannis ,  Eccle-» 
iaftes  Parifienfis  Ecclefiae, retulit,  aliquos  P arifinae  urbis  viros, ad fe  has  tres  Con^ 

‘lones  detulilfejöd  fdrepercupere ,  utrum  Facultas  Parifienfis  gratam  ratam^  ea* 
undem  approbationem  habeat,  fadani  a  Fr*M*  Matthaeo  Le  Heurs  Dodore 
iufdem  Facultatis ,  QC  quid  praeferti'm  fentiat  de  quatuor  iftis  articulis  quos  mos 
16  receniliimus,  qui  permultis  Catholicis  offendiculum  praebeant»  Qua  audita 
upplicatione,S(!i  praefrtis  quatuor  articulis  mature  diligenter  examinatis :  Fa= 

:ultas  attendens,  ex  verbis  etiam  male  prolatis  hxrefes  nafei ,  ut  apu  d  Magiftru  m 


Moußrum  nu« 


De  Originä 

Sententiarum  docet  Hieronymus  (  non  obftanteintercefsioncMagiftri  Andreae 
bucal,aircrcntis,pr2didaomniabenignis  interpretationibus  approbari  poiTe) 
ceiifuic:  CXiod  ad  primum,  iftam  loquendi  formulamj  qui  nomen  Creaturae  noj 
m  ni  Dei  omm  potentis  «quari  videtur  j  praeterea  extenuantur  miracula,  eo,  quod 
Dei  nomine  editafuennti  denique  miracula  non  ita  certa,  miraculis  indubitata 
de  catholica  tenendis  prteferuntur,  elTc  fcandalofam,  erroneam, blafphemam  attp 
impiam»  (>ao  ad  fecundum,ift  am  affei  t‘  onem,quae  fingit,aliquidbora  Deo  ^ceU 
fiiie  ex  vifione  creatur.^,  fcandalofam  elfc,  ac  manifeftahacreiin  praefc  tcnc.Quo»^ 
ad  teraum,  accommodationem  huius  textus  literalis  Di  P auli :  Novifsimc  autem 
locutus  eft  nobis  in  filip  lgnatio,8<:c»altcri  quam  Chrifto ;  effe fcandalofam ,  erro* 
neam ,  QC  meram  blafphemiam  6c  impi etatem  redolere*  Quoad  ultimum  artic^ 
Ium,  duas  habere  partes  inter  fe  pugnantes,  quarum  altera.alteramdeftruat;©^» 
pofi  e  ior  quidem,?  apam  efle  V  icarium  in  terris,Catholica  eft:prior  vero, Papam. 
ciTe  legitimum  iuccelforem  Chrifti,  modum  loqiiendi  omnino  Lacreticu  continet*- , 
Q^VAE  SiGNA  ADVENTVM  lESVITARVM 
PORT  EDERINT*  ^ 

Circa  adventum  Ignatij&Iefuitafummohftru  marina  in  Noriie^'a  captu  e», 
mari  procellofotcui  vifo,Monachi nomf  impofuet «t.  HUmaham*  facie  vi-; 
deb?tur,redruftica  capite rafodi: laevi, humeros  cotegebat  velati  Monachor®  cu: 
CLillus»  Pars  infimain  cauda  latadefinebat :  media  multo  erat  latiot ,  fagi  militaris 
fi  ura*  Hanc  effigie  D»  Conrado  Gcfnero  Tigurino  dono  mifit  illufmfs,  Marga-i 
:  R.T _ _ _ 4 «iVonoWlihanr effioie acceperat, auifimile ad CarolS 


tfkimdocumm defignabatDiczuiuxta! oppidum iJ en Diopn.  ciuiae  mominn* 
eurabjGefnero  retulit  Gisbötus,  Medicus  ex  eade  Norvegia  Roma  ad  fe  mif^, 
eifciGeomius  Fabricius  eande  imagine  ad  Gefnera  mifit  cum  deferipeione  huiiif- 
modi:Pifds  hic  captus  eft  inmari  Bald’icaiuxta  Elboaea  oppida,  quod  mili^bus 
'cuatuor  diftata  Copp^aga,Dam'ci  regni  mctiOpoli*Caput,colln,humai,thoraK. 

.  A-  ,  r  _ ^-RTT _ « TnTl  ll  fS  HI  131  f 


pependit,qui nigris  dC rubeis  maculis  tuitvariatiis»t^ucuuus  aemcinnmun4,qud» 

li  perizomatelSbos öiT femora tegerefolemus»Brachioraloco  pinnae merut,  pei^ 

qiiorn  caudapifcis^Totius  monftri  logitudo  quatuorcubitora:adrege  delatum^: 
toft  adb  raritate  6c  miraculum  aflervata  eft:capta  anno  faluus  »54<J»Bellomus  ad- 
dt,nura  vocem  ediditTe,praeterqua  fufpiria  quaeda/ummum  m^orem  ac  ludre 

rr^cietia»HuicftmtiemonitramGallicoct{aOceaftopropeBurdegalas,eodefCTe 

tmore  caDtum,quida  Gallus  eidem  Gefncro  fcripfit*  Homines  in  littorc ambula* 
teshodmbftrü  libenter  alIidt,Sfcoram  cis  fuper  aqriasludit:quod  fihomme  admi« 
rantem  appropinquare  viderit,  appropirlquatetiaipfum :  &:  fi  qua  poteffrauonc^ 
homine  capit,8<r  trahit  in  profunda, ut  carnibus  cius  fatictunHoc  i^^o  ma^o,, 
Monachum  referente, clementifsimus  Detis  mundo  fignificarc  voluit,em»fiileini 
terris  duo  Monachoramonftra,Iefuitas  videlicet  dC  Capucinosrquimonftri  mni® 
meenium  earegiereferentes, 'odrina  erudirione,  item  Verbis &:hypocriUca  lua 
fand'tate,  atnscB  miris  ardbus  adfepellicianthomines,  e^infui  admirationem  ad^ 
j  hoc  in nrofimdumbarathru crTorS  acfupcr«ä 


tndec«  libl  aP  uns  anigentu sime  cüvcitiii4ui  dcutm«»*« ^  ^  i 

JsgffltMiecüä*.  Rdcntt  etiahiftorici,an»i  54.1  »qui  eu,quo  cofirmatuS  fuit  lefuitaru  Ordo,lequu* 
tus  eft,in  plurimis  Europse  provincif  s  inaedibile  ingentia  locuftaru  multitu  dinem 
fubito  exorta  fuiflre»Hae primo  nullas  habebat  aks,redmagnos  dabatfaltus:paulo 
poft  cuatuor  adeptxfut,tata<p  multitudine  .pvolarut,utduomilliariainlongu 
latu  cubito  tenus  ita  occuparet,«  Sobs  quo^  fpledorc  a  toto  illo  tert*  fpacio£ug 


IfiSVltARVM*  g 

ioiiitate  ^cIudcrcnt*Did  non  poflTe  affirmant  earu  r^'onitm  incolae ,  qu  antn  d  a^ 
nni  dederint  rebus  humi  riafcentibusj  vaftantöö^  depafccntes  omnia  ad  radices 
ifcp^Tranfvöläfie  aiunt  aquas, arbores,aedes  ÖC  obvia  quactpicum^  earfi  alaefiic* 
Teviflentjfuifle  humani  cfigiti  magnitudine,  8^  tunc  atrocius  multo  graflatas  in 
ruges ,  &  ea,quae  in  ufus  hominum neceflario s  gignit tcrrajtota  aeftatc  nulla  vel  vl 
/cl  arte  earum  facvitiam  retardari  potuiire,redin  autumno  demum  coelo  frigefeen- 
e, exundas  efie  j  atro  poft  Ic  relido  femine ,  unde  fequenri  anno  alij  vermes  orti 
iriuMoruias  pecudes  edilTe  avidifsime,porcos  imprimis,utLaurcn»  Sufius  teftaa 
ur  incomment*fuishift*  quifeillismirefarferint:creditum^  tum  fuit,  nonabfi- 
miles  iextitilfe  illis  Ägyptiacis ,  quarum  in  Exodo  fit  mentio^ 

Hocprodigio  Deus  abfcp  dubio  lefuitas  8C  Capudnos  nuper  natos  fignificare 
^oluitXoaiftas  diim  monachorum  greges  denotare*!  ta  manifeftu  eft  ex  Apoc*p* 
itlonga  probarioncnonegeat.fctfanehacclocuftarumiftarumdefcripoo,qu5non 
i  me  confida,fedexPontifidorum  Commentafijs  defumpta  effilefuius  8^  Capu* 
inis  egregii  covcm'uNamifti  qiloqp  ab  imuo  nullos habuwea1a9,hoccft,m  nulla  - 
ixiitimadone  fueiiint,quum  audior  eorumfuiflet  aliquandiu  miles  literarum  oa 
nniu  prorfus rudis  atq^  ignarus*  Literar«  autem  cum  aliquanorioam  acquifivif» 
et,öü difdpulos  nadtis  cuet,paud  tamen  cratnumero,illi^  ipfi a  clero  Rom^val« 
le  cxagitabantur,multif^  moleftifs  affidebantur»Mox  tamen  ac  alas  nadi  funtiid 
;ft,qUuinauthoritate8^  C!dftimatiÖnealiquahabericGepiirent,mi'ruminmodum  , 

reveruntjSi:  longe  latc^  difperfi  funt  per  totam  Europam,  florentiisimis  pafcui s,  ' 

loceftjEccIefiaeDd  m  aximum  inferentes  damna*  Quemadmodu  verdiftaclocii* 
tsebreviextindae,?^ fuavifsimus  cibus  pordsfadacilint,  itafperarimegö,novoa 
um  iftorum  Prophetarum intditS prseforibiis  elTe, quu  iam  videamus,  ob  depre« 
ienfameohimhypocriticamfeiU  fli(:atamfariditate,doios,  fraudes  &rimpofturas* 

Luthorif ari  /pfomm  plurimum  indife  decedere*  Qiiid  vero  in  ultimo  illo  S:  um» 

^erfali  totius  mundi  iudicio*  quodprope  eft,  DoMinus  &  S  eivator  nofter  Cum  il« 
isaduriTS fit ,  iuftus  ille  iudex  Ö^EcdefiaefutC  fidelifsimus  vindex folus novit; 

|Uem  ego  rogo  fuppleXjUt  dtd  dtd  veniat,Ameft* 

C  A  P  V  T  i  I. 

DE  NOMINE  IESVITARVM* 

Qy  ia  res  bC  appellatio  feu  nomdi  ordTms  lefuiCarum  novu  eft, ideo  ctiam,Ut  d*  «tymcio?'» 

fieri  folct,  variaeortae  funt  de  Etymologia  nomims  lefuitara  difpUtariones*  "°™'  '■ 
‘dolimauteegotanttGrammaticorulitemrneafacere ,  fedfolumodo  varias  opi* 
li oiies  rccenfebb,  bi  deinde  lefl ori  libera  permitta  iudicia*QiM'da  igitur  I^omano 
nof  c  qUaefi veret  etymologia:  Sicut  enim  olim  Rom*  Imperatores  dicebantur  A* 
ricani,GermanidiAfiatici,  ÄTc*  ilon  quod  amid  bC  focij  illoru  populorum  elT ;nt :  * 

ta  di dhos  lefuitas  putatiquafi  profeffbs  bC  iuratos  hoftes  Ie  s  v*Alfi  ex  hiftor* V et*, 
r  eftameti  TrapavofzoLirks  quacfienmtjditftofi^  putat  Icluitasi,  quafi  Giezitas,vcl  E« 
auitas,|aut  certe  Icbufitas*Et  hiftorise  fane  illac  no  male  ad  leUtitaru  fedä  quadrat*  ' 

5unt  qui  arbitranf  ex  Germanica  lingua  ratione  appellatioms  pofle  comodi us  bC 
ntlius  inveniri:necimmeritd,quadeDcantcireGermanöra  ApoftoIi*Suntautem 
luo  potifsiriiainGermanicalinguaidiöinata*Si  ita^  iuxtaidiomagermani^  infe« 
ioris  vocabula  examinetur,ctymologia  erit^efuwcit/quafi  qui  bC  ipfe  longe  fit  5 
efuxg^proail  abducat  a  Iefu*Inidiomate  vero  Germaniae  fuperioris  dicitur  3cfuü 
tiCtttcV/quafi  ^eftt  wiVhtriEft  enim  irttd  t*8f  d*iymboliimus  ufitatus ,  ut  ri 

^il^Uf!thtn*Etfi(CUtnominafaepeiuntfatalia ,  italelliitaeipsa  appellationeprx  fc 
d'uht  Cäradere  beftisc  Apocaly pfeos*  V ocatur  aute  homo  ille  peccari  a  Paulo 

Ioh*Antichriftus*  Sicut  igitur  Germanice  ad  verba  diceretur  0o{fei5 
»iDCr  t*nt)  r/ita  haec  fecfta  vocatur  ^cfuwi&trJoppugnat  enim  praedpue 

)iOmoil€ra,^uodi^fefahum  facU(j^ö^utHmfuumd^eccarifeorK,M!Ltl^^*ubCA'ä;*J^* 

B  2 


De  Origine 

Tilbn  eß  aliud  nome  datum  hominibus  jin  quo  oporteat fahari.  Sunt  prattcrca  Gramma* 
tici  qiud.%qui  per  ufitatas  in  Scholis  figuras  7^^lä^^<rtv  fcilic^Ä:  d^aufiiaiv  ctymolo* 
giä  qiiaefiint,&I  difpiitantprimä  fyllabamfupcrflut  addicamrvero  aut  nomine  fine 
iigura  appellandos  clTe  JKiwj,quos  Horatius  vocat  Epicuri  de  grege  porcos*  Et  du* 
rior  fane  videri  poteft  hacc  derivatio ,  fed  ipfi  oftendunt  tales  etymologias  in  Pon» 
tiFc.terdigionisled-atoreseiTeufitatas*  Qiii  enim  vocantur  Canonidregulares, 
vita  de  fadis  demonftrant  fe  prima  fyllaba  dempta  eflTe  Gulares* 

Cum  autem  Romae  vd  nata  ,  vel  certe  confirmata  fit  haecfcdalefuit^rum, 
volunt  nonnulli,  non  quaerendam  efle  vel  Hebraicam,  vel  Germanicam,  iedRo* 
miinam,  feix  Latinam  etymologiam,^^  concedunt,didos  ciTe  lefuitas,  quod  fym* 
bo!um,vegula  dC  fiimma  profeisionis  ac  vitae  ipforum  fitlESVsfeulESWiTA* 
Sic  eriam  Gretierus  contra  Simonem  Stenium  leiTaeos  Judaeorum  ö;M6»i'yAt«<con* 
tendit  eife  leruitis ,  ut  qui  a  lefj  leffaci  didi  fint»  At  vero  fi  hoc  verum  clTet  >  Phi* 
lo  dC  lofephus  ludaeii  QC  propterea  Chnfii  aclefu  nominis  fiofies,  non  tam  exquifi* 
tis  laudibus  leiTaeos  extuliflent* 

Redenc  aiite,vel  fecushocnomenOrdim'illorumtribut5fit,pofteavidcbimusi» 
ignatiani  rnde  Nuoc  inquircndum  a  quo  hunc  titulum  fatis  fupsrbum  habeant  >  dC  quis  eum 

wmnomrohi-'  tribucric illls*  Dc  hocIoannesPearusMafF«eiuslib»a*cap»5,  Vitae  Ignaiij  LoyOlae 
bcaut.  feribit :  Cumnayigationis  Hierofoljmitana  confiUalgnatio  i& focijs  in  irritum 

cectdijjent  circaannum \^i7*^pmamlgna,tium  contendiffe.  Oratidi autem  causa  non  longh 
urbe  templo  ingrejfo ^atimLabfiraUo  d  fenßbus  clarißima  inluceperßeciemillifefe 
i)  eum  Tatrem  oßendijpi  &  Jeju filio  ybaiulanti  crucem ,  &  crudelißtmü  affeBo  fupplicijsj^ 
prafentemlgnatiumfifocios^abfentescommenddfie:  quos  ille  cumin fidem  ac  patrocinium 
''  recepiffet ,  ad  fgnatium  placido  ac  fer  eno  ipultu  conyerfus  j  hac  yerha  lo  cutus  fit  :'Bg  o 

VOBIS  ROMAE  T?KO  ?  IT  lY  S  EKO :  at j^hocipfumyel  tnprimüfuiße  caufix,  qmod 
Ignatius  co firmata pofimodum  Societati falutare potißimnm  nomenls  S  V  indiderit.  Re* 
fertidem  RibadeneirainVitaIgnatijliK2tC*i2*  P.Annibal  Ccdretusquctpje* 
fuita  hunc  titulum  ad  eandem  originem  refert ;  feribit  enim,  S ocietatem /uamhoe  no- 
menaßumpfiße ,  quod  ccelefiü  Tater  ^  omnes  quiiti  ea  fiunt,  tanquam  Socios  adjunxerit  ^ 
commendant  filio  fiuo  lefu ,  qui  eos  etiam pro  talibtts  agnoyerit  &  receperit* 

Otia  fide  autem  haeciliorum  narratio  dig|iafit,Ledor,  quaefo,attendat*Maf=s 
faeitis  dicif,hanc  vifionem  velimprimis  caufafuifle,curlgnatius  confirmatae  poft* 
modum  Societati  nomen  lefu  indiderit*  Si  hoc  verum  eftjgnatius  titulum  hunc 
Societati  fiiae  dedit, non  artte  fed  poft  confiVmatiohem demum*  Atqui  hunc  titu¬ 
lum  ante  confirmationem  ufurpamnt ,  utinfupplicationefua  ad  Paulum  II I*  P  a* 
pam  pro  cönfi'rmatione impetranda  his  verbis  indicant;  in  S ociet^tenofira, 

quam  Jefiu  nomine  infigniri  cupimus, fiuh  crucis  y  exilio  militare  yult, &c,  ^  * 

Qiisero  eriam ,  fi  haec  vifio  vere  fada  efi: ,  Ignatius ,  cum  primufti  Romam 
venit,  illam  Petro  Leincz,  quipoßcumGenöralis  creatus  eft,  ordine  expofuit,uc 
Maffsrius  dC  Ribadendrareferiintjcur  occultavit  eam  Leinez,ijs  maximetempo* 
ribus,quibus  fummanecefsitas  poftulabat,ut  cam  mänifeftafet  f  Cur  eam  lio 
lamento  &Ü Facultati  Theologicae  Parifienfi  oppofuitjCÜminterdiccreniEciSjtiehuc 
titulum  uiurparent  c'  In  promptu  caufa  eft :  ^lia  de  hac  vifione  tum  adhuctuhil 
n6rant,vcltampudendaefabuIatcostuncadhuctemporispuderd*  ^ 

Dicant  etiamlefuitac  quo  in  loco  poft  Chrifti  afcenfionemin  coelos,  a  qufbiis 
dC  quo  tempore  vhquam  audita  fit  vOx  Patris  coeieftis*  C^iis  etiam  credat  Fi* 
lium  Dei  codo  defeendifle ,  ut  ferocem  ac  truculentum  militem  HiipanUm,6C 
infignem  idololatram  alloqueretur  ,  dC  propitium  fc  Iciiiiris  fiiturum  diceret 
Romae,quac  Antichriftifeu  filij  perditionis  fedes  eft, quae,  ut  Abbas  Vrfpcrgenfis 
teftatus  eft,  per  malitiam  hominum ,  non  per  religionemorbem  viCit:  ad  quarti 
trahit  homines  non  ipforutn  devotio  aut  pura  confeientia ,  fed  fctkrum  multipli* 

ciumi 


I 


ESVITARVM 


cium  perpetratio ,  litium  dedfio  pretio  comparata.  An  non  Chriftus  ipfe  dixit: 

Si quüyobü dixerit, Ecceyhtc  eß Chrißu^jecceillic  eJi,noUtc  credere.  Abeo  igiturtem« 
pore,quo  Monachatus  exortus  eft^  vix  crediderim  crafsius  mendacium  inter  tot 
niyriades  fabularum  monaiti carum  a  quoquam  publicatum  fuiile ,  ^  tamen  eiul« 
modi  homines  orthodoxos  meridacionim  rubindeinfimulant* 

CumigtturhocmendaciiimolfaceretMoritaignesIefuitajS^  vanitatem  huius  e.«».  4euve, 
fabulae  intelhgeret ,  noluitillam  defendere,  fed  alio  dolo  ac  jfraude  ufus  eft,  ailc»  •“^‘**^“*** 
ruit^  Tapam  &  Concilium  hoc ettulo  Jefuitarum  Ordinem  coronaße.  Idem  ailerit  edam 
de  \z¥  opulum fic  oirdinü  hiijM  yiros  abpelldße ,  quo  de  orum  So  cie» 

tas  a  fanSla  Sede  de  nomine  leju  appellata  ßt.  Etpaulo  ponaitilefuitienonfelefuiras 
nominarunt,  fed  S .  Sedes  eos  Societatem  le fu  appellabit.  Exquointelligitur,nehunc 
quidem  de  la  Fon,  fidem  aliquam  huic  fabul  ae  tribiuffej  cum  mentionem  eius  nui« 
lam  prorfus  fadat,  nec  dtuluirn  hunö  ad  vifionemift^,  fed  ad  alium  authorem  rc« 
ferat*Si  autem  bC  iple  prirham  faltciri  Paiili  1 1  LBullam  l^lTet,fadle  ihtellexilTet, 
necp  S/edem,  höc  eft, Papam  ,  (^Ignariufn  cum  Socijs  hunc  titulum  iam  tum  in 
fupplicatione  ad  Pontifice  fibi  tribuillc.  Sed  demiis  höc  maxime  IcfUitis ,  vifiooe 
hanc  vere  fa<ftä  fuiflc,mod6illi  hocnobis  Vidfsim  dcnt,lgnatiuLoyolam,vel  aliS 
nomen  hoc  Sodetad  huicindidifle,a  lefu  quidem,redno  a  vero  illo  lefii  Filio  Dei, 
fed  ab  illo  mirabili  lefu ,  qui  Ignatio  verdg^ric  corr^to,  da  Roma  proficifanir/e« 
cus  viam  apparuit,os  habitum^  gerens  monachi, quale  hodie  lefuitx  dreuferunt* 
Qiiemadmodum  autjUtP.Boqurnus  in  Aflerdonc  contra  Icfuitas  docet, vehe« 
meter  probanda,  quod  novi  ifti  fodf  perhanc  a  fe  confidam  appellatione  non  ob« 
f  cure  fignificat,  fc  improbare  at(^  adeo  damnare  antccedcntiu  Ordinum  authores, 
qui  his  co^omina  ab  hominu  nominibus  pedtaindidcrut,(uos^  difcipUlos  Fran« 
cifcanos  a  FrancifcOjDominicanos  a  DominicOiBenedidinos  i  BenCdido,  Au« 
giifiiniahos  abAu^ftino',8(!!cmonuriarunt(quareipfos  nohesd^ä  ichiimatu  atep 
fupcrfenonufparfiirefcmina  conftat)^  eOs  revocant  ad  lefuiii  Ghriftifiut  unicum 
verae rdi^ohisforit?  ^  caput  ( a  quo  illOs  defdvifle  fibi^  efiTodilTe  dftemas,quae 
aquas  non cOhtindiilla  cognomina  teftificantur)ita  qtiocp  vehementer  improban¬ 
ti  u,5^  h:tc  ipforu  audacia  atep  temdicas  rcprehendcda,qu  6  d  repudiato  omma,qui 
Chrifto  nomen  dedefetomuni  titulo  ia  olim  recepto, cuius  author  eft  Spiritus  fan« 
du  3,5^  quod  apud  oes  pios  hiaiof  es  fummo  in  honore  (emper  habitu  fuiti  ali 5  ha- 
denus  in  auditu  minimecp  ipiu  covenientcj  bC  curilno  parva  Chriftiiomniiim  pio* 


cum  in  omnibus  rebus  j  tu  maximc^inreliaonis  caufä  bes  pij  bc  dodi  vehementer 
Fugiendam  efle  rede  prsedpiur.t,qüÖd  öi:  (uo  cxeplo  Apoftolvconfit  marunnN  am 
cu  Evangclica  dodrina  novitatis  nomine  infamarctlir  initio  ab  hoftibus,  ipfbs  bC 
inprimis  Paulufedulo  dedi  fle  operS,  ut  ifl:acalumniadepellcrcf,cxipforufcriptis 
manifefte  cognbfdmus.  Et  farte  nova  nomina  cur  m'fi  novis  rebus  fignificandis  in* 
venianturfV  bcabula  quidc  nova  fingercrebus  novis,  nonimprobatur  ipfi  qiio^ 
Hieronymo  in  c,nepift.ad  Gal,fed  tu  id  faciendu  efle  idem  exiftimat,  dUm  vcl  uti« 
htasjvel  nccefsitas  fiiadet  vcl  potius^urgent, At  cu  lefiiitac  ad  hoccoilTe  &  procftjlTc 
videri  velint, ut  antiquam  pietatem  reftituant,  quatipfos  vel  utilitas  inducere ,  vel 
nccefsitas  cogere  potuit  adhoc  cognomenta  coiifingendu  c* Primum  novo  nomi* 
ne  diverfum  ä)  eo  quodinftituerunt,promittut:at^  ita  fitiut ipfi  a  feipfis  difsideJr» 
Ddndevetuftacdodrinarat^  reKgioni  qui  convenit  nova  appellatioc'  Nihil  certe 
magis  quam  veteri  veftimcnto,iuxta  fententia  Chrifti,particula  rudis  panni*  Prae* 
tcrca  fi  Propheticam  S^Apoftolicamdodrinam  pariter  bC  religionem  traderein« 
ftitu  erunt ,  quae  ftultitia  eft,  rem  ut  verifsimam  ita  &rvetuftifsiinam  novi  ac  fida 
appellatione  fuipedamodtofam^  reddere  f 


1  ' 

1  --i  f  * .  *' 

-o' 


IcriütJiTomno. 
ntcn  f«hiifin/iticS, 


De  Oft-iGiNE 

Videamus  eti'amnumreccs  fabricata  haec  appellatio  Sedachuic  fchifmätis  not^ 


V  _ _ appellati _ 

maiiifertciniivatuithoc  pado  ipfi  criminis  rei  fiant,  de  quo  nos  tarne  perpetuo  hoitf 
dic  accufant*Deus  concordiam  dC  unitatem  E ccleliae  fuac  omnibus  modis  comen« 
daVitHindeetiam  ciufdem  Patris  voluntate  &  confilio  elfedueft,ut  oes  uno  Chria 
fti anorum  nomine  didi  notati^  fuerint,iam  inde  ab  initio  iftius  per  E  vagelrj  pr^a 
dicatione  aqgrcgationisddeo^  hanc  appellationemunitatis  illius  velutSacramea 
tumquoddlarcp  vinculum  conftatefle»  Apparet  etiam  in  eodem  cognomine  eflTc 
inclufamreligionis  profcfsionem^Hocigitur  vinculum  unitatis  diffolvit  quifquis 
aliam  fibi  afcifcit  appellatiane,quodetiamPaulus  manifefte  docet  i*Coru+  Abne* 
gationis  quo^  dC  defedionisfpecieseft,aIiudfibifineullanecefsitateafii'ngereno« 
ineiuExftat  Cnim  in  Gratiano  n.  quaeft*  ^»Paragraphus  CxAuguftino  citatus,  qui 
docet:,Eu:n  qui fi  ChnflUnum  ep negat, negati fimtd  Chrifli  Acmirabile  fan« 

^  L  A  X ^4^  1  y<t1i 


exemplo  reparationem  in  Ecclefia  inftitueririt* 

At  fot  tafle  di  duri  funt,id  fe  finxflTe  ÄT  aiTumpfifle  cognominis,qiio  fignificaret^ 
fiomineque  ipfo  profiterentur  fe  eife  lefu  cultores, hoc  eft,in  eum  fe  credere, ipfi  fij 
der  e,  omnem^  fuam  falutem  ab  eO  expedare»  Scd  quae  non  eft  curiofitas  aut  va¬ 
nitas  tanti,  verum  etiam  iniquitas,idquod  omnibus  pijs  eft  commune  QC  Chriftia«* 
no  cognomine  continemr,ac  cozlefti  fpiritu  authore  fignificatur,paucos  fibivindi^ 
care,eius  rei  caufa  privata  authoritate  novum  libi  confingere  dC  afdfcere  titula  {T 
Autfiqumprivilegtj  prorogativae  obtehdit  novus  hicOrdo,diplomapröferant  i 
vere Apoftolicum,ideft, nonaRomanafeuBabylonica, fedcoelefti  curia  profe- 
dum ,  omnibus  examinandum  iudicandumque  exhibeant*  Sed  nifi me  animus 
vehementer  fallit,fcio  qiiamob  caufam  Chriftianorum  cognomine  repudiato, nö* 
vum  dC  prioribus  feculis  incognitum,  lefuitarum  fcilicet  confinxerint  fibi^  el^e=<. 
rintiftiufmodi  in  Italia  nati  iiomines :  nimirum ,  ne  viderentur  ftupidiS^ftqlidi, 
quod  Italico  idiomatdper  hominem  Chriftianum  ftolidum  acftupidiim  fignificare 
acintelligere  foleant,ut  Chriftianus  Franken,in  lefuiticis  caftris  educatus*  in  Col- 

löqirföfuo  lefuiticoteftatur*  ,  m 

Obijeit  etiaGretfetus  contra  Stenia,SiJ^<^f/fJr^^f^  Chrißo  nominentur  Chrifliani» 
fi  quo^  &  fui  Ordinps  homines  ac  Socios  nonminmreBe  nominari  lefuitas  d  nomine  lefu^ 

RefpondeoiFilius  Dei  leflis  appellaturide6,quodnos  falvet  ab  omnibus  peccatis 
.tioftris,S<:  quod  aliunde  faJus  neepeti  debeat,  nec  alibi  reperiri  pofsit*  Chriftus  auC 
vocaf  ideo,  quoda  Patre  ordinatus  U  ä  Spiritu  fando  vh^s  fit  Propheta  ac 
dor,qui  nobis  arcanum  confiliu  5C  oemvdliintatetii  Patris  dercddnptfonenoftra 
patefeciti&I  sumusPotifeXjqui  hos  unico  facrificio  fixi  corporis  iredemit  dC  afsidu€ 
pro  nobis  apud  Patre  deprecatur:&!^  Rex, qui  nos  fuo  verbo  dC  Spiritu  gubernat  dC 
partam  ilobis  falutem  tdetur  QC  confervat*  Ab  hoc  Chriftp  nos  rede  Chriftiani  vo* 
caniur,  quia  per  fidem  fumus  mehrbra  Chrifti  dC  vndionis  iplius  participes*  Iclu^ 
tse  aaitein  perperam  a  leilt  fic  nominantur  t  non  enim  falutem  hominibus  dänt,  ie« 
potius  auferunt,  homines  alefit  Servatore  abdücfedö  ad  rtefeio  quos  tutelares  Di¬ 
vos*  Adde  quod  Chriftiani  vocamur  exprefse  dC  diferte  in  feriptura,  ut  Ad*ti  *z0^* 

quumlefuitxnullibivdccmurvelinveterisvelinnovtTeftamentilibris* 

Ad  has  igitur  abfurditates,quantum  conijao,lehiehdas,difficultatescp  quas  ha« 
fe  Je  Societate  le  ^^nus  eriumcravimu  s,tolledas,inventa  eft  ab  ipfis  cognominis  huius  Periphrafis,i 
f»  appellarunt.  ^  ^  quibufdam  inipforitm  feriptis  praefixa,  ni  iWWf  •J'O  cietas  lefu  ( omiffo  lefuitaru 
nomine)im6  etiam  Domini  de  Societate  lefu :  vel  quddipfos  lefus  nuper  admodS 
allegerit  in  colldgas  focios  ad  falute  miferis  hominib.imperriendaiquod  prarius 

impia  acbl  afphcmu  effet  dicerethoc  enim  lefuIGhrifto  fiepröpriß  eife ,  Apoftoh^ 

leftarur  dodrma,ut  foda  null«  admittattvelqu^dCquaemitiot  eft  interpretatio, 

V  *  pauciora 


IeSVITARVM.  iö 

paudoraincoinoda  fecum  trahi t)talem  oum  lefu  foci'etate  habeant,  iit  ab  co  falute 
quä  omnibus  in ipfum  CTedcntibus  facrx  literae  promittunt,confequantur*Primiis 
aüt  gradu^ad  ineundam  cum  lefu  foctetatem  necelfarius,  eft  fidcs»  Deinde  ad  reti« 
nendam  cum  eo  ib cietatem,opus  eit  vita  Chriftiano  nomine  digna.Tertius  gradus 
quo  focietas  vera  lefu  confiri-natur,eft  tolerantia  crucis»  Novioum  vero  lefu  foda- 
litiuni  vera  Chrifti  fide  praeditum  non  efl'e;nec in  eo  apparere  fantftg  vitae  ftudium: 
nuHumdeni^  conlpiciineo  ctucis  Chrifti  vefti;jiiimP*Boquinus  inpraedida  Af- 
fernohecap»p»2<:  t\*dC  »gdtadocfteSi:^  folide  probat,  ut  neqj  hic  titulus  ipfis  conve* 
nire  videatur»  Et  quidam  comparatione  lefu  ö^lefuitarumfequentiEpigrämate,  lefuit*  non^ife- 
hiftorica plane  fide, dcmonftravit quo cp, eo sfalfofefe  vellefuitas,  vdSodos,veI 
de  Societate  lefti  nominare»Id  Epigramma  autem  fic  habet*  • 

Tresbyten,afociogerttü  quinominalYi^SYi 

’Dij^eream fi  inos  I  h  E  s  v  s  amare poteß. 

Humano  gener  i fons&  dat  ortile  [alutis, 

V os  contra  tnnoam  omnihm  exitio. 

Cauponantumagmen flagris  T emplo  expulit  ill(_^. 

Et  dixit  iTr ecibus  7fl [acer  ille  locm.  ' 

;  T emfla  dicata  D  E  0/<?r  “Vo r  S  P  E  L  V  N  C  A  L  A  T  R  'O  N  V  M  , 

Ter  yos  faSla  l^Eiefl,  magna  taberna,  domus. 

EraternUmpafim  Lex  Chrifli  inculcat  amorem  ; 

Exultatayeflris  tpuamproculille  choris. 

Vflor  Chrtflw,  non  Seäor :  y  bs  dareflammis 
Corpora^  yos  Chriflimembrafiecarejuyat, 

Tlebemjuffa  T  atrum,  natos [eryare  parentum 
Exemplis  Chrifli  noi  monet  ordo  fuis ; 
Contrainhonore’MagiflratuSj^ydhabereparentef, 

Ignatij patris  yosdocumentayetant. 
ignatij,  in  cujusjuratos  yerba  %dagiflri 

Spernere  yos  homines  hinc  juy at, inde  Deum, 

^  Jgnatij,curdoteyiros fraudare,  parentes 

Troie fud,  yoti fumina  capnt^uefuit. 
flmf/juis  obit, yobis  cedant  Legatamecejfeefl, 

2Lecrefert,orb7ts,anpater  ille  cluar:  '  ^ 

Exharedantur  nati  quoque  quam  procul  abfunt 
A  YviESYhacf  Heeres  nullius  ille fuit. 

Vos  cenfupatrio  dites floMatis  alumnos: 

7{eflitui  dominis  res  jubet  ille fuis.  - 
Dif :ipulos fine  re  paucos fibi  junxit  I H  E  S  V  S  J 
Coetibus  in  yefirü  pauper  ubique  jacet. 

^il  habuit  Chriflus,  yos  omnia:  nulla fuppellex^ 

Trulla  domus  Chriflo,  culcitra  nullajfuit: 

'yosurbemyeflris  domibus  completis,  &  orbem 
Suffulti pluma  yerficolore  caput. 

V osunQi  capitis  T onfura  coronat,  Ih  E  S  V  S 

Hulla  niß  e Jf  inis  plexa  corona  fuit.  ' 

TerfoneefuctqueexpersagitayitlnESVSjt 

Orenihilyefiroßmjfiuseffepotefl. 

V 'ibis  larga  cayi  jptrmt  mendacia  folles : 

At  ChriflusdoSlusnonnifiy era  loqui, 

Tlurima funt  Chrifli  miracula,  qualianarrant 
Mulla  domi  d  yobts  editUi  multa  foris. 


t .  ^ 


A 


f 


'  DeOrioinb 

€rhi froculmßro :  credat  \laratms  udjfUllsy 
2^on  ego :  &  Auiorei  fit  Irenes  ißa  pdes, 
jnhuU  cum  Chrißo  nil  conrvenUy  omnia  pugnant» 

(^id  confine  ^olofcilicetOrcui  habet  ^  ^ 

Ant 'vobü i H B. 5  VS  f  jttos ufuinßruBamagißro 
2datura  haud  agnos  y  fea probat  effie  Lüp  os , 

iMib'rMto.  Sed  hanc  ch'lccptäootirä  deddaihiis  ycrbis  Ludölplii  Carihiifiani,qm  ducentfd 

äniiis  ante  ädvcmum Iduitahiiti vixit.Hie  Lüdölphus  de  vitä  Chrifti  part*  t.  c*t  o« 
eöita  annö  1 5  a  p;  lic inier  ali'a  fcnbit; t  Chriflw  eß  nomßigr a«*<f :  lefus  eß  nomen glo<» 
rU ,  honoris  &  fanHitatis.  ^icufemm  in  hacyitä  per  gratiam  "Baptifmid  C hrißo  dicimur 
Chrißiani,ficuiccEleßigloriatnJ)ominoIejudiceniütUfuitdfideßydßalyai6refah)atU 
iSaniii  jui  in  cctlis  funt^yr f ruuntur  ater  tid giondjVeri furit  Iefitiira,rriümfhantes  t^fanBi 
feryi  Dey.jui  yero  adhuc  in  terrü  degunt y  Cjr  militant pu^nant^inmultüpenculHymilitw 
fi(s  nomeri  retinere  üp gerere  debent  yjiiodeß  yerum  Chrmiariorumnorite»  Si  yero  itafege^ 

Tuntatfan^iy  qüiinate'rria  glöriajfedentfupit  throno Jalutifyiiomen  Jeßiiidrdmiümgbtu 

nerepoßunt.  QMä  yerh  haberi  yotunt  in  nume^o  militantium  &  püj^dH^  fub  Chrißi 
yextUoy  Chrißi  quoque  nömitu  contenti fine.  Huic  L;iidolpholutigartiti  s  ädhiic  ^fuma 
citni  videKcetjqui  er  plicF^omcriiiiti  Scrmoriumiinparteafeibväk  de  Girciiin-ifio* 
nc  isdeqomincJefvilIcfcribit:  fefuf  efi  nomenpiytrim  '&dierrM  falutH: 

Chri fitts  aitterri  dicitUr  V nUuSy  &.fic  eß  nomeri  triilitia  Chrißiariäy  hoc  riörrien  C  hrißianuffy 
quo noruritfe tanqüampügilesün^ös inpügna eoneramundumfCarneniy  diahoturii.  V ndt 
tnprafenti  competitionis  nomen  Chrifitpropter militiam falyificam<yfed irijßtturo,  quitubi 
ari.nus Ufalutey  competet nohünomenJefuyideßyfalutis.  Liber hicfÖr/ptUseftan. 

Hacc  cum  ita  ß'it,non  inturia  mterdidum  eß  Icfuiris  iiicetebernmo  Conventu 

Poifiäccnli^totiUsEcdcfi.'e  GalLcanjcnomincjUtab  appellarionelES  V  S^ESVi« 

’  ^  TAR.vMiat^etiamjociETATiS  lesvddnccpsproifusabflindrenttFadhini 
hac  anno  t5<$i*Decemb.*54*e* 

Qüiequid  fit#  qua  ieantiheos  Serapionis  EpiTcÖpi  ^erba ;  IPropellihuf,  inquit, 

oyiUMy  Chrißum  imutiydicünt fe  quidem,  quod  non funtyquodautfunty  dui  nolunt  yf idfut 
improbitatem ami^ü nominis  tepurtty  qui  commune qüidem  haberiiriomen  y ßudent  yero  j  ui 
nomen  Chrißi  funditus  deleant iqUi  contra  lefum  milii  anty  &  iefum  inyocant, 
itMta  in  G»iifa  tamcn  mültis  in  idei  s  a  vulgo  noiilcfuicac,  fed  I  e  i  v  A  s  T  A  E  noirsina  tf 

abinitio  t  funrtlmo  Anno  1 5(J4.*iri  coniroveriiä#  quam  dirii  V  niverfitaü  Parifienfi  habueruf, 

noaa-  /^^i^ecatis  tantßm  Iduifla!  appellati  ftint*  Hüne  tftulum  ctii^  eis  tribuit  Cla- 
rifiii^^islwriipcrmis  Carolus  Molmaeus  inTuoCpfilio^deReccprionccorumRe« 
gmrö-'lh'arre^  titulus  eius  fiequide habet:  Jnlefuißafintrecibmdiin  ^egnoFran^ 
eia  y& admitte  di  in  V itiyerßtare.Farißenfi.SiccüüVct  V  errorisjÄdvocatuslefiiitarif, 
voeateösindefctifioneilloram,quamift]iicemedidir,  pag  .jo*  Etrctinucrunthoc 
nomenLütetiäe  Parifioruitij  üßp  ad  id  tempus  qüö  ex  totäGallu  ciedi 
rvsKUitetf*«  ÄbcödemcciaTi  i3cmpore»qÜoGüiIiclmusPratcnfis  ClaremptanusEpaieöpül 

C'>rcinOnu<u  CardinaLPratenfis  F»cum  novis  Sddalibüs  fupramodum  favcrct,cis  Cla^ärion* 
^  “  **'  lanSiHiol  am  Luteriae  attribuif#  inde  Clareriidntan*  ßhola?  Soddes  ,  fiippri^o  le* 

fuitarumiwperbo  dC  ambiriofo,ficutiammmmulcis  videbatur»  nominefialiquan« 
diunonrinatifucrunf,Thüanoaü<ßoreHtfioriaruinUb.35»p^*7j5* 
icAiitsPafte»  Patfesqiidcp  apncll  arigaudcnt.Qiiivero  tales  haberi  volunt,ctiairiPatriim'ofc 

€^mn*mn*m»  fiffumfaflantopoftCvJd  veroeßjpcrEvanri^^mgigncre  liberös  in  Chrißo  lefu, 
heeeß, multds  ad  fidem  Chrifit  adducere infantes  prodearc»  Hoc  qu| 
prsrß  re  unt  Dödöres  8^  PafiOresm  prinuöVaEeciefia#  merito  Patres  dicune 
tur*  QLiodfidß’dttmhdcfideliterfacerenfetiarii  hodielcfuifac ,  Patrum  titulum 
illis  nemo  invideret*  Atqui  pro  Evai^eliö  Chrißi  ml  nifi  commenta  humana 
docent  atque  tuentur ,  dC  pro  lade  venena  fiHjs  Tuis  inßillant*  Dum  igitur  pluri« 

mosfuie 


li: 


I  E  *  V  I  T  A  R  V  M.  „ 

mos  fuis  ardbus  S^tcchnfsadfidcmPonnfidam  pertrahunt,  Iiteros  illi  qufdem 
^'grtunti  fed  Anti chnfto, non  Chrtfto :  SC  Patres  quidcm  did  polTunt ,  atnon 
liommDd ,  fed  Antichrifti  Ä^geliennat  ^  üt  Chriftus  de  hypocritis  talibus  vere 
pronundavit  MatthrZj» 

InConciKTrident» CLERICI  SocietatisIefiiappcHantur,  S^RcIieio eorum; 

ORDO  t Lertcorum ooctetatts aiitcmjUndcClcrus, fortem velh2crcdita= 
tem  figntficat»  Hoc  igitur  nomine  Jefiiitx  QC rafi omne? ihPapatu  appellar/ gau=« 
dcnrjquafi  ipfi  foli  fint  hatredes  Dei  ^  regni  cius*  D*  Petrlis  autem  quoicuncB  lic «.  pmi  r. 
fideles  appellat*  ^ 

Canonici  ^am  Reguläres  dici  CLipiunt,  quod  R^;ula:  ceftac  vivendi ,  non  qui* 
demChrifti ,  quaomnes  obligaimiriquxquelinancbis  adbenebeateque  vi'ven* 
dum,ö:ad  falutcmaeternamconfequendamfufiiceredebcbat,fediliiIgnatij  Lo¬ 
yola:  addidi  fint* 

DiriteCiamHorätvXurfelindnvita-X^averijlib^ttC^jvIcfliitasvocatosfuilTe  in  lEfuitat«»«  vH 

Lufitama  dC  India  j^poßolos  dC  ^^oßolicos,üve.  ex  pari  numero,  live  ex  qüada  vftsc  ApoüoioiuÄ 
fmuiitudine*  Quafi  vero  oes  duodedm  Sodj  femper  Apoftoli  voeädi  fint prepter 

parcmnumerumApoftolorum^Deinde  ex  nullavitaffimilitudinefic  vocandi  flie« 

runt,  cum  nulla  Vitje  fimilitudö  inter  Apoftolos  Chrifti  dC  Icfuitas  demoftrari pof* 
fit,nam  J\s  Ji»  difaepat. Apoftoli  evitatis  Magnatum  aulis, ipreto^  mun* 

di  huius  ilzpercilio,  apud  plebem  QC  ignobile  vulgus  divertönindlefuita?  vero  R  e* 
gum  domos  dC  Gynsecea  reda  petunt*  Apoftoli  Scholas  dC  Synagogas  frequenta- 
runttlcfuitae Pretoria  ^  Curias  faucantunApoftoIi  in  Aulis  Cxfariinijfi  quando 
c6  abrepti  fuerunt, madari  dC  feris  obiedi  fuhufefuita:  Reges  Prindpesm  ipfos  vel 
madandos  curant, vel  fubditis  apud  eos  perniciem  machinanmr* 

Apoftoli  Chrifti  Evangelium  cum  omni  patientia  ac  lenitate prxdicarunt:  Ic«»  ' 

fuitaenil  n(fi  omnis  generis  idolonianias  5C dodrinas  hominum  populis  obtrudat, 
eos  vel  denundata ,  ni  pareant ,  iliprcma  magiftratus  indignatione  territanf,vel 
praedicata  Cruciata  inmagiftratum  concJtant*ApoftoIi  Chrifti  cor  Patrum  ad  filios 
&C  filiorum  ad  patres ,  quantumin  ipfis  fuit,  converterunt  t  Icfuit^  lib  eros  contra 
parentes  ,  Öi:  hos  contra  illos  concitant*  Apoftoli  Chrifti  duldfsinium  mgum,  dC 
per  hoc  confinendae  libertatem  ac  pacem  praedicarunt:  lefuita:  Hifpahic:?  Inquifi* 
donis  tyrannicum  iugum  fidelium  cervicibus  intetant*  A  poftoli  Cbriftt  omni  hu* 
mani  commendatione  propriae  confidentiae teftimonio ,  legatiom's^  fuk  autlicri» 
tace  contenti  fu  erunt :  lefuitae  fupremi  Magiftratus  mandaris  acfeverifsimis  edi* 
dis,  imo  militum  cohortibus  fefe  muniat,  ut  horum  praefidio  tuti  pemtdofas  fuas 
artes  fecimus  exercere  queat*Apoftoli  Chrifti quocun^  venerunt, nemini  molefti 
fuerCiltit  graves :  lefuitae  homines  innocentes  ex  avitis  fuis  fedibus  varfis  technis 
^ artibus  expellunt,8^  cafdem  fibi  occupant*Apoftoli  fentientes  fe  aim  Evange- 
Ko  fiio  dC  dodrina  Chrifti  contcrnptui  habcri,nulla  graviorem  poenam  esqpetierut, 
quaiitcxculTo  pedum  pulvere  abierint,  ab  omni  vindidae  cupiditate  alienifsimi; 
lefuitas  vero  fi  femel  receperis ,  vel  ipfi  femeeper  anguftum  foramen  intruferint, 
per  patedtifsimas  deinceps  valvas  fruftra  conaberis  eijccre ;  expulfi  etfaiii  aut  vel 
leviter  Isefi  omnes  vindidae  rationes  tentabunt* 

Putant  alij  Apoftolorum  nomen  lefuitis  inditum,  quod  primi  inlndiamii*  Iciiiftcnon  pr?«  i 
dem  ac  Chriftianam  religionem  importarint*At  vero  lefuitas  non  primo  religionf  SigiSniL 
Chrifti anam  in  Indiam  importafle,ideocp  illorum  Apoftolos  non  fuiire,ex  Ofoirij 
htfi’*lib*i*inteIligitur,ubiteftatur,'i»/«i!iMnupcr  inymtaeßi  aHtijua hominum  Chri» 
ßtanorum millia.  Et  Stapletonus  libr*  i*  dc  authoritate  Script*  cap*  14*  5*  refert, 

Jn  India  Orientali  Lußtanos  Chrißianorüm  reliquias  inyetiiße.  Xauerius  eriain  Ic» 
flutalibr*  i.epift:ola  t*5^1ib*  2*epiftolaio*icribit :  Socotorium  hjßtlam ,  in  circuitu 
millia  J^ajfuum  fermt  centum » totam  incoli  ah  ijs  Chrißianü  »  qui  multis  ah  hinc  annis 


d. 

% 


tw-' 


DfiOttlGINE 

T^fißlcü faeerd6ttiui  othati,nihilhabeailt^ritternome :  hos  ChrißUnoJ  feejfe gUriart^ 
&  S.  'Thomduiboß.fanUi  colerey^u^dfe  oriundos pradicene  ab  e*s,quos  Ule  in  hü  locüpe» 
pererit,Etlib.z.eptß.^*7\[on  defuntyinc^ityjui  S.  Thomaj^poßUnSinas  penetrdjp  con^ 
ßrmentymagnum^  eorum  numerum  ad  Chrifli fidem  conyertijje.  Triufqua  Lufitani  Indii 
in  fuamreoeglßent ditionemy  Graca Ecclefiaeo  mittebat Epificopos y  ^ui  Chrißianosy  S» 
Thom<e,eiufjj  difcipulorum  operd propagatos y  tuerentur.  Cum  primum  igitur  Lußtant 
j  idid potiri  coeperunt yunui  ex  Gracü  Epifcopüyjuos  dixi^affirmdjfe frrturyfecognoyifi» 
feab  alljs Eptjcopüyquos  in Indiain'^eneritySoThomam  SinarumfinesingreßumEya^ 
gelio  diyulgato  indigenas  plurimos  Chrißo  peperiße.  Hacc  ille*  loannes  Ltfriiis  quo<]^  . 
in  hift  Dti  a  navigati  om's  in  BraHliam  fänbitieje pbidfe  nihiit  eins  Infula  relatumy  eunn’ 
Minejfuos  Jifci  dem  Cbrißum,quem  ipfe  annunciety  fuiße  antiquü  temporibus  in  eadem  Infula pradicatiti 
Io*  de  falute  ab  ipfo  confequenda  effe  d  majoribus  traditum  >  idq^  fe  d parentibus  fuü  audi^ 

y  .  Putat  autem  traditionem  illam  inde  a  Thoma  Apoftolo  quafi  a  manu  iti 
manum  traditam  fuiffciApoftolorum igitur  nomcn,0^convcrfionis  hancglOriant 
vel  Thortiasj  vel  alij  lefuitis  praeripiunt» 

Qiiicquidlltjhoceogpomine  Manetis hccreiis  ab  inferis  rt:vocatlir,aquo  Ma* 

.  nichaei  orti  fimt»Na  Manes  Paracletu  fe^  8^  duodedm  fuos  difdpulos  Apoftolo* 
nominavit,e6fcp  indiverfas  provindas  ad  venenum  fuum  hominibus  inftiilandu 
dimifit»  Reprenendit  igitur  non  iniuria  hoc  tanquam  fuperbifsimum  cognomert 
in  i^otadheis  Auguftin»  lib»i\ad  Quod  vult  Deum  de  ^2txe.{*j4poßolui  *  inquit^ 
je  iflo  nomine  arroganter  yocayer«nt,e6  quod  in  fuam  communione  no  reciperent  uten^ 
ees  conjugibusy&res  proprias  poßdentesy&c.  Quid  di  durum  fuiffe  putas  fandifsi* 
mum  virum,fi  dus  tempore  ftiiiTentjqtii  fe  vcl  Apoftolosjvel  de  Socittate,  vel  et« 
iam  Socios  Iefu,autlefuitas  appellaiTent  j* 

^/öw^fcj&orMwnomenhorrentlcfuitaejnccimmcritdinonöiimillis  hoc  tempore 
vereSd  proprie  competit  jlicet  Monadiis  annumermir»  Mov«e;toj  enim  Graeca  vosr, 
vnde  Monachusjfigmficat  hominem  folitarium ,  qui  folu s  vivit,  6c  folitariae  vit* 
genus  elegit,  lefuitac  autem  non  in  fölitu  dtnibus,  nee extra  hominum  confortia  vii* 
vimt,fedin  medij s  urbibus,iri  foro,in  vidsj  in  compitis^  in curijs  Senatoru  dC  Au^ 
Iis  Regum  ac  Principum  verfantur  ,  incafttis  quoque  8^  inter  armatorum  ades 
ciicumvolitant ,  deni^  in  ipfa  qucu^  ^naecea  dC  penetralia  rnulierum  ufy  perrc=« 
ptant :  Vt  non  minus  iliis  did  pofsit ,  quam  quod  olim Hieronymus Paif ino 

dixit:  Sicupüeßquoddicerü  %lonächuSyideßyfoltüyquidfacü  ih urbibus yqiueutiq^nots 
funt  f  dorum  habitamlayfedmultorum.  Et  ad  Rufticumin eandem  iententia  ait : 
deßderamut  urbium/requentiamy  qui  defingularitate  cenfemurf  his  lignificare  voluit. 
Monachum  in  urbibus  commörantem,  &:  inter  homines  viventem,  neqjj^aquan» 
fu o  nomini rcipondcrc, Et  Antonium  Eremitam  dixifle  aOcepimus :  Leth^pm  ejfe 
pif :ibus  extra  undas  conyerfationem :  neque  minus  %ionachum  in  periculum  cceleßü  'vi- 
'  ta,f^  profeßionts  fanUioris  amittenda  yenire ,  ß  nomini  fuo  nönfatü faciens ,  Hior  as  m 
urbibus  trahat. 

1BSVITÄ  SINTNE  MONACHI,  AN  EPISCO* 

Pf  VEL  SACERDOTES» 


OV cmadmodum  autem  Iej(uitar,ut  diximus,a?gre  ferunt,  fc  in  idem  album  dS 
altjs  Monachis  referriific  indignätur  quom  Monachf,priviIegiafuaIciuitis 


comuni cari ,  a  quibus  ceu  maiorum  gentiu  Epiicopis  in  inhmum  ordinem  aman« 
dantur, nec  enim  in  Trident,Synodo,ca  dc  proedrialis  inter  partes  controvertere« 
tur,  afsignatö  flbi  inter  Monachos  loCa,  fuac  dignitati  parem  exiftimarunt»  Ita^  le«» 
ftiiras  aiunt  fluvialis  cuiufdam  avis  efleiimilcs ,  quae  indi  do  avium  conventupi» 
fcemfeproflWbatur,indidopifciumco.ncilio,avisienominetuebatur»Vfgcnti^* 
tur  ut  depolita  tandem  perfona  fc  Monachis  autEpifeopis  aicribant.  Illi  neutris 
feadiun^nt/edmodo  adhQS,mod6  adillos  divertunt, amborum,  ut  lubet, parti« 

cipei* 


1 


Iesvitarvm.  ii 

tfpcs^Nam  c5  Mönadiu  folitudo  luvct  dC  otiS ,  ipll  quotp  fe  a  populo  fegr  ^ant,  nc 
CurarSterrcnaru  contagione  afficiantur,  fed  in  umbra  foli  perfpadofasporo'cusm- 
ambulantes  cogitationibus  fuis  mdiilgeant»E  diverfo,cüm  Epilcopi  munus  adi'one 
corincarur,ipfi  quocp  am'mi  grati  a  ad  populu  declamant,facrameta  fua  fam's ,  aegns, 
publice  privatim  ingerentes»  Sed  quonia  languida  nimis  videbatur  Monachoru 
i^onditiOjfi'  fe  toti  meditationi  dederenr,  aut  odiofajfi  ret  um  geredarum  fatagerent :  e 
div.erfo  serumnofum  nimis  dC  anxiumEpifeoporu  munus  elTetudeo  mediiim  quod* 
da  dC  adfelicitate  propenfius  vivendi  genus  placuit, quod  laboris  civilioris  S>C  medi* 
rationis  vicibus  temperareturJta^  id  eatenus  attingetes,  quatenus  commodum  vi* 
fumcfl'jliberä  ad  meditationem 8(1  otium  fibi  tempora  refervarunt  ,  fic^remgefle* 
runt,utinter  Epifeopos  fefqui-monachf ,  inter  monachos  femiepifeopi ,  utrif^  me* 
rito  fufpcdi  habeantur*  Adde  quod  non  inertem  navant  operam  erudiendis  pueris, 
se  ad  fuamrat/oneinformandis,atcp  inter  has  curas  nonpauca  alia  moliuntur*  Vn* 
de  non  immerito  Monachifmo  praxis  adiungttur,id  eftjTroAi/Trfcc^/wowvj^,  cuius  arm 
Mönachifmo  fermentatura  artem  fubftituit  leiuiti cam,medull  am  cp  do  cTrinse  P apac 
continet* Vt  enim  medulla  alimentum  eft  ultimum  perfedfifsime  elaboratum,ita  hxc 
ultima  Monachorunatio  una  omnium  reliquanim  inftareTf,ipfiuscp  dpdrina  fiib* 
cilior  quidam  lucar s  ex  o mnium  antiquorum  Monachorum  r^ulis  delibatus  d>C ex* 
preflus*EtenimMonachorumtrip!cxeftgcnirs,  utitem  triplex  animarum  gradus, 

9lil  tantum  vivunt  ut  fnrttces:  alij  vivunt  fentiirnt  ut  beftiacrpnmi  fenfu  carentes, 
feaindi  fenfu  ratione  fimir! :  tertij  ad  humanitatem  propius  accedunt  quidem , 
ß^ratioa'nantur,  fed  non  emendate*  Tres  hos  gradus  arte  fiia  lefuitae  eximie  com¬ 
plexi  iunt,N  amyivunt  ut  primi ,  8^  vitam  loiige  vitaliorem :  fentiunt  ut  fecundi ,  bC 
fenfu  multo  liberioretexiecundis  enim  hi  fe  ^edlu  formarum,  hi  feguftu  ciborutn 
orbarunt:  utram^  licetiam  lefuitse  fibi  mdulfenrnt,’uirimorum  cp  paralogifmis  cor- 
redtis,  exipfis  quod  utile  vifum  eft  decei  pferunt,  fibi  Monachos  Epifeopos  tan- 
quam  regulas  Lesbias  accommodaverunt*  Diffeiointigitar  lefuitae  a  Monachismo 
niagis  quam  fpecies  a  genere  :  aut  teftuclo  exerto  capitehinc  inde  pra^daniraptans  ' 
a teftudincintrafuam cochleam  vi ditanti*  y  ^ 

Huius  artis  repertor  8d princeps  eft  Loyola  Hifpanus,ut  diximus,  qui  praece* 
plionibus  omnibusi  quae  ad hahe  arterfi  pertitientcolleAs ,  turbam  quandam  ho¬ 
minum  collegit ,  iureitirandoque  aftridam  ex  artis  huius  prjefaipto  8C  formula 
vivere  coegit*  Ts  primum  miles',  mox  pe rfoisa  tibia ,  belli  pertWfus ,  ad  Icholas  li» 
terarias  ,  aicholis  deinde  ad  peregrinandam  fe  contulit ,  femper  fuiim  finem  ani¬ 
mo  verfans ,  quod  erat  cum  dignitate  otium*  Quem  finem  licet  multi  Monachi  vi¬ 
derent  ,  eo  tamen  pertingere  non  poterant,  quih  monafticam  definerent ,  hoc  eft, 
e  finibf  s  fuis  in  Epifrppatmh  exilirent*  Vnus  Loyola  ita  callide  circumfpexit,  ut 
neque  abeo  fine  aberrarit,  neque  finem  fuumtranfilierit*  Namque  Epifeopatu  ad 
leve  quoddam  cxerdtij  genus  rdtrido  ,  fimulque  Monachatu  ex  certis  illis  legi*  ^ 

bus  relaxato ,  fecit  ut  intra  Monachatum  confiftens  Epifcopaliuni  commoditatum 
potitus  fit,  hinc  oneris  expers,  illinc  feverioris  difciplinae*  Itaque  ftait  nonnullis  au* 
thoribusnonnullarum  artium  inventionem  acceptam  ferimus ,  quod  primi  earum  . 
ufumvagantcm&ldubiumccrtisrcguiis  drcumfcripferunt  ^  ita  Loy olam  ars  le* 
fuioca  laudat  authorem ,  emultis  illaquidemMonachorumriVulis  deduda/ed  ab 
ipfo  Loyola  ad  fummumadduda*  ,  v  . 

Oftendam  tamen breviter,quibus  inrebuslefuiitaci  reliquis  Monachis  diffe*  t}n©8 

rtnt  maxime*  Monachis  cx  teftamento  fuorum ,  aut  ab  inteftato  legaticapio  nui» 

Ia  erat ,  ideo  neque  querela  de  inofficiofo  competebat*  lefuitae  vero  id  iiiris  fibi  re» 
fer\^3runt ,  ut  haereditates  ad  fe  devolutas  nomine  quifque  privato  adire ,  ac  pri« 
tcritione  teftamenta  rumpere  poffent*  Et  quamvis  dona  grandia  Moriaehi 


I  ' 

l  ■  ■ 


% 


De  Origine 

a  caducis  moribundis  hominibus  aucuparcnmr,  negari  tamen  nonpcteft,  quw 
id  ip  fiim,  vel  accuratius,  lefuitae  prseftent.  Sed  illud  tamen  intereft ,  quod  non  ad 
recitandas  mane  &:  vefpere  nsenias  feadftringunt,  neque  cadaveribus  Divorum 
delubra  fuiieftant , fed  quicquidid  eft  quod  donatur,  pumm purum fibi habere 
volunt.  Reformarunt  item  eam  Monachorum  turpitudinem,  qui  mantica  per  vU 
cos  onufti  ilpem  dC  annonam  ofti atim  mendicabant :  In  templi s  vero  iicut  in  foro, 
vinum,  polentas ,  ova  gratij  s  mercabantur.  At  lefuitae  domi  dC  foris  nil  nifi  nito« 
rem  2^  lautitiam  prjcfe  ferunt.  SupprelTerunt  praeterea  quafdammei  dC  tui  appeU 
lationes,  qiixtam  intei' Monachos  glifcebantjmagnamque  incommodorum  cau« 
dam  feaim  trahebant.Simul  etiam  ac  rerum  proprietates  diftindfae  eiTe  coeperunt, 
deferta  causa  pubhei ,  ad  ilrum  commodum  quifque  collimavit.  V nde  fi  ab  uno 
collegio  i^aliud  commigrandiim  era  ,  colligendae  fimul  omnes  erant  Sarcinulae, 
alioqui nuda  omnia inania  reperturis.  lefuitaeroli  reperere  modum,  quo  nihil 
poisidentes  omnfa  pqlsideant  t  nam  3^  depofitis  omnibus  impedimentis  iecurt 
pafsim  ambulant,  &  quocunque  gentium  proficifeuntur  ,  omnem  iiipellei^leni 
dC  corporis  cultum  inter  fu  os  opportunum  nancifamtur.  Praeterea  informi  quo« 
dam  habitu  Monachi  inccdentes,tetricum  quiddam  5C  inhumanumfapiutt  hi  nu¬ 
dis  pedibus  hi  feneftratis  calceis,  hi  nirbinato  vertice  capudo ,  hi  aiculla  vel  ni¬ 
gra,  vel  alba,  vel  dnerida,&:c,  aut  contortis  funibus  horrendi.  At  lefuitae  formam 
communem  ÖC  ufitatam  tenent ,  ut  fe  turbis  honiinum  ultro  citroque  miTceant, 
rumufculos  impune  captent,fuumque  vigdum^  dC  fpeculatorum  ^  feu  potius  pro¬ 
ditorum  munus  exequantur.  Inde  eft  quod  ad  extremas  oras  nullo pei^  lumptuE 
abeunt,  &:?ravifsimas  Papaciiifflx  Legationes  obeunt,  quae  Cardinalibus  antp 
demandari  folebant.Tantuni  etiam  intet  Monachos  ÄÜ  leiuitas,  quod  ad  habitus 
V!(ftufque  formam  attirtet,  intereft,  qtiantiim  inter  veteres  meretrices  aulicas  &  re- 
cenriotes:ill:e  pulchritudinem  fuaminieiuna  quadam  corporis  exilitate  confttue» 
bant ,  unde  mifer  e  genium  fuuni  affligebant :  bx  vero  veterem  illam  haerefim  da¬ 
mnantes  ,  corpus  ilium  intiis  in  cute  iplertdide  curandum ,  neque  quicquam  itt 
l^audem  genij  de  demertfo  detrahendum  cenfent# 

CAPVT  Iit 

DE  HA  BIT  V  ET  VESTITV  lE» 

s  V  1  T  A  R  V  M. 


Ab  I  Ki  T I  o,  cum  fimularent  per^ririationemHierofblymitanam,  Vene¬ 
rias  profiafceb^tur  baculo  innixi  pedites  :  Veftitus  eorum  omnium  c- 
rat,  ut  per egrinotum pauperum  :  pendebat  e  fcapulis  mantica  ex  corio  t 
Rofaria  palani  geftabant  de  collo  friifpenfa  ,  ut  fupra  quoque  diximus.  Sea 
audi  quacfb  quantum  hodie  Ignatiani  mutati  fint  ab  illis.  Nam  cum  hinc 
inde  peregrinantur,  galerfir  utuntiit’  feu  pileis  turritis  t  Saretam  autem  fuam 
confecratam  apud  fe  nihilominus  refervaht  *  Et  fi  Collegium  vel  domum  le« 
jfluticam ingredi antur,^ri^o  turrttovemoto^  ‘Baretas  ^  qtagnofcanturjfdtipiunt, 
quarenefeio  qiiamexiftimationem  fibi  creari  putant.  Hat  Baretat  qiiandrangu- 
lares,3<^ informam  crucis  ex  pretiofa  materia  fprmatat  funt :  expendunt  enim  pro 
qualibet  ut  minimum  coronatiim.  Perhibentloannem^+MifnenfemEpifcopum 
vifo  Monacho,dicere  folituttifuiffe  x'HulUm  animal audaciu^fje  eo,  quod  e  cucullo 
prolueret»  Si  quis  noftra  aetate  aflueret.  Nullum  animal  impudentius  eTe  eo, 
quod  caput  pileolo  quadrato,feuquadricomutd,  tegit,a  vero  opinornonaberras 


verit. 


Pro  Cucullis,qiiodfan(ftifsimumtam?  hacfteniis  Monachorum  indumentum 
habitum fuit,utuntur pallijs philo f )phiepSjhoc eft,  oblongis  dC  quidemni^is.  ^  ^ 


) 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  13 


Subhis  pallijs  hab€nt,quas  SoUnnas  dicunt ,  ad  plantam ufc^  pcdis  fe¬ 

re  dependentes,quas  Canabeholöl'ericäftringunt* 

Sub  tuniculis  thoraces,  caligas  SC  ribialiageftant  de  optimo  pannorum  genere, 

5U0  etiam  dutn  fecul ares  erant, utebantur. 

(7<?/c'(?ojhabent  corrigijs  conftridds. 

Regula  enim  praecipit,  habitum  illorum  conformem  e ffe  debere  yeßimentü  ,  quibus 
Clerici  &  Sacerdotes  Utuntur :  ne  noDo  &  peregrino  habitu  hominibus  j  quibus  cum  yer-^ 

Qntur  &agunt  i  moleßiamyelayerßonem  creent.  Ideo  in  Regula  additUr.  Tauperta- 

'em  illorum  non  debere  ejje  yeßiüm  immunditia,  f ordibus  yelpannoßtate f or  didat  am :  fed  ' 

')uram,muhdam,elegantem&  hominibus  gratam. 

Cum  igitur  reliquorum  Monadiorum  incedant  alij  nudis  pedibiis ,  alijfene- 
Iratis  calceis, alif  turbinato  vcrtice,alrj  cuculla  autcontords  funibus  ipfo  aipedu 
lorrendi,  lefuitacfoli  formant  communem  tenuerunt,  ut  fe  turbis  hominum  ul« 
ro  dtro^  mifceat,  rumufculos  impune  captentifuum^  vigilum  SC  fpeculatorum 
nunus  folcrtius  cxequantuf. 

His  illis  veftimentis  ipintualem  intdpretationdn  aßingunt*  *Pilei  eftim  my»  itfiiitxyfftibn* 
krium  eftiignum  crucis :  fignificat  etiam  Trinitatis  unitatem,3^  ciim  eadem  Bea»  Sierpmaui.™ 
:x  V hgihis  Mariae  conittndionemv  Eoriim  prxterca  hoc  volunt  myfterium  efle, 

It  quatuqf  cornua  vel  anguli  qiftatuor  mimdi  plagas  defignent  j  ad  quas  vel  a 
i^ontifice  ipfo,  vel  a  fuo  Generalij  etiam  non  accepto  viatico,  ablegantur^  T unü 
:«/ijinterior  Albam,  qua  lefum Herodes  derifit,  delignät.  Thoracem,  caligas,  caU 
:eos,  cingulum  yel  ^onam,fafcias  crurales  exPauli  epiftola  ad  Ephefios  d.  cap.  ihter- 
)retantur./«</«/«w  volunt  efle  perpetuae  caftitatis  devotae  memoriam.  Si  etiam  fe  ' 
nduunt,vel  veftibus  exuunti  certas  preculas  rrä'tant.  Exempli  gratia ,  fi  Calceos  _  ' 

rlaudunt, dicunt :  Domine  nohfum  dignus,  folyameorrigUtUcdUedmentituL  Si  fe 
:OTi^ngantl  Cinge  2) online jemordnieacaßitam  cingulo, SCc* 

Hunc  vdo  habitum  i  cum  jpdegrinanttir  i  interdum  deponunt  ,  SC  alium  in- 
luunt,  putamef  catohimmobiliiim,  opificum,  &c.  ut  fic  eo  tutius  inter  Evangeli- 
:os  latere,  omnia  fadlius  expifeari  explorare  pofsint. 

Sed  in  quafcunque  fandeni  feie  formas  flexerint,  SC  five  cucullati  ^  five  pal* 
iati  vel  quocunque  alio  habitu  induti  lint  ^  um'cus  tamen  falutis  portus  nobis  o* 
nnibiis  eft  propofitus ,  ad  quem  fyncera  SC  reda  fide  nifi  quis  colliniet  j  quocum¬ 
que  tandem  paJho ,  aut  cuculla  i  aut  vefte  citornatus  fuerit ,  natifragium  paria«  . 

uroportet. 

-  ^lod  fi  ab  hociliorum  Sterno  habitu  oculos  ad  mores  illoriiiri  SC gefllis  ex» 

:emos  avertas, ita  funt  adfpeciem  humanitatis,pietatis  omnium^  virtutum  coni» 

5ofiri,ut  opinarip  ofsit  aliquis, loannem  Baptiftam,  in  fevero  ifto  cultu  non  fuifle  ^ 

andiorem.  Fingite  entm,Ledores  vos iam  videre  ex  lefuitarlim  grege  aliquem  i 
rlominem  oculis  videbitis  humahifsimum ,  fi  vultui :  pientifsimum  8^  humili* 

Tium, fi  geftuicrediris :  caput  el^ahter  comptum  SC in  unampartem  habet  indi* 
ratum,  ut  videatur  eius  fimilis  ,quinoftri  causaincruce  depenefit:  cruces  etiam, 
aidas  ^  fculptas  in  manibus  h^ef.  At  cnimvero  gcftiiutri  hic  apparatus  nihil  a* 
jud  eft,  nifi  pellis  ovina,  S^larvavirtutiim^addecipicndos  8^  fallendos  homines 
fcoinparata.  Nec  mentior  jfi  dico  ^  fiibiftoverititu,  geftuöC  habitu  latere  lupi* 
num  animum,  imo  antiquum  ferpentemi  audoremdifsidiorum,turs 
*  barum,bellorum,casdium,attp  adeo  omnium  malomm  ,  a 

quibus  ufqiiam  Ecclefias  SC  Reipubl.  peri* 
culum  efTcpoteft. 

C 


j 


9  ^  ^ 


R  E  G  V  L  Ä 

C  A  P  V  T  IV. 


ÜE  REGVLIS  ET  CO  N  STITVTlONt* 

BVS  IESVITARVM* 


SVMMARIVM  EARVM  CON^ 

STITVTIÖNVM,  OyAE  AD  SPIRt 

TVAEEM  NOSTRORVM  INSVltVtlOi 
nem  perti'nentj  &  ab  omnibus  obier* 
vaiidcc  funt; 

ecnftiiuWonum  VAtnTt'ü  fuihfnafapmt'Uy  &  Unitas  Z)«  Crearomnoßriaciominißt, 

aecrfsiti*.  ff  ^  conferyatura  eß, gubernatura,  atauefromoturainßtojanUoftrlfitiohdncmt-» 

V  J  nimamSocietaternleh.  ut  eam  dignata  eß  inchoare:  ex  farte  yerhntsflrain^ 
fg^na  charitatü ,  &  amoris  illiusiex,  qua  SanÜusSfiritm  f :ribere,  &  incordibmim^t- 
mere fölht, potiiis quhm ulU  externa  ConßitutioneS ,  ad id adiuturaßt :  Quia tamenMa^ 

quia  Chri* ; 

k  Dmini  noßri  Vicaritus  ita  ßatuit,  &  San  ff  orum  exempla ,  &  ratio  ipfarm  docet  iß 
Vomino ;  neceßarium  efe  arbitramur,  Conßitutiones  conj  :rtht,  qua  juyentddmelm  tri 

yiainceptadiyintobfequijfrocedendum,juxtainßitutinoßrirattonem.^ 

Pinlsei  titio  vi«  *♦  Finü  huius  Societatit  eß,nonjolum  faluti  &perfeffidnifroJ^Ur^^ 
^^*^^a^^aftayacart:fed  cum  eadem  impensH^alutem,  &  p 

rum  incumberis,  .  .  .  'j'i 

"l*  JsLoßra  yocationü  eß,  diyerfa  locaperagrare  &  ymm  agere  in  quajtl  mmaipla« 

ca,uhimajus1>eiohfequium,&änimarumauxiliumßerätur,  ^  ^ 

*  4;  TÜtio  yiyendi  in  exterioribus  jußas  ob  caufas ,  majus  Dei ohfeqmumfempertn^ 
^endo,  communü  eß  :  nee  ullas  ordinarias  pmitentias  ,  yel  corporü  ajßtffiones  ex 
Mgatione  fubeundas  habet,  fedillas  affumere  quiyü poterit ,  quafihi  yidebuntur  ,cum. 
dpprobätione  Supertoris  ,  ad  niaiorem  fui  fpiritus  profeffum  eohyemre &  quas  proptef 

iundemfinem Superiores e^s poterunt impöhere^»  ^ 

5*  Ipfo  initio  ßi  in  Societatem  ingrejfus ,  dthitquifque  genefälem  totiusytta  ton^ 
feßoneniapud aliquem  Sacerdotem  d  ßperioreaßign^tum  facere ,  &poß  eamfdcratißi& 
mumChrißt  Domini  noßri  corpus  fumere:  &ße  fexto  quoque menfe  eodem  modo ^ene^, 
taliter  ab  ultima  ittchoando  confitebitur.  Et  omnes  tarn  Trofeßi  qudm  formatt  Cpadjuto^ 
res  femel  fiyigulis  annü parati  ejfe  debebunt  ad  t  onfeßionem  generalem ,  qux  ab  ultima ge«^ 

neraliinchoetur,ei,qüemSüperiorfibi  fubßituerit  faciendam. 

6*  Vtantur  quotidie  omnes  conficientia  fiua  estaminationt  eonfiüetd  i  Stfiacerioiöi 
nonfiuerint  ',  conpteatitur  oportet',  iS“  fianffißimum  Sacramentum  Euchdrißixfiumanto^, 
ffayo  quoque  die  :  &unüs  Omnium ßt  Confießatius  a  Superiore  conßitutui :  quod  ßßer§ 
1  .  don potent,  quifique  certe fiUumßabtleM  habtät  ConfießariUm,  cui  ipßus  conficienda prot^ 

fusapenafiit.  .  t  t  l  a.  1 

'  7»  Qui autem  alij ,  quam fiuo  Confießdf io  deßgnato  confiteretur ,  debet  poßmoduttt 

( quaritütnfecördari poterit j  eiaemfiuo  Confießario  totam fiuam  cohficientfam aperire ,  ut 
mhilirnorando  quod  adeampertineat,melius  inDominopofiiteundemjuudi^t^.  ^ 

**  ynufiquifiqUeeorumiqui  Societatem  ingrediuntur ,  conßlikm  illud  Chrißifiequett^ 
d<r.  Qm  dimißrirpatrem,&c.exißimetßbi  patrem,  matrem,  fratres,  ^fiorores,  &  quicj* 
quid  in  mundo  ha  febat ,  relinquendum:  imoßhidiffum  exifiimetyerhumillud :  Qui  noni 
cditpatnm,&  marrem,infiuper(irantmam ßam,  nonpotefi  meus  ejfie  dificipulus.  Et  ita 
(ufandumeieß ,  ut  omnem  carnis  affeffumergafianguinejunffos  exuat ,  aciUumin ßiru 
tuaUm  conyertat  2  eofiqus' diligat  eo  fiolumamore ,  quem  ordinata  charitas  exigit ,  ut  qui 

Wiund0j2 


\ 


j 


I  E  S  V  I 


T  A  R  V  M. 


fHHndo',  ac  proprio  amori  mortuus ,  ChrißoDominonoßro  foli  yiyif,eumj^ue  locopartn- 
tumßratrum)  &  rerum  omnium  habet. 

p,  uddmaioreminßirituprofeQum^  &pracipue admaioremfubmißiottem  f  ^humU 
litarem  propriam ,  contentus  eße'jutfque  debet ,  ut  omnes  errores ,  (j  defeüus  tpßus ,  &  res 
^uacunqucy  qua  notatie  ineo ,  &  objemata fuerint ,  Superioribus  per  quemyn  i  'quiextra 
confeßionemeasacceperitymanifeßentur. 

X  o.  "Boni  etiam  omries  corijulanty  ah  alijs  corrigi  y&  ad  aliorum  corregionem  juyare, 
ac  manifeßare fefe  inyicem  ßnt parati'debito  cum  amore,  chdritate,  ad  majorem  fpirituS  ‘ 

pro  felium  iprafertim  ubi  d  Superiore,  ‘qui  illorum  cura  mgerityfuerit  ita praf :ripcum,  aut 
tnterrogatumadmajoremDeigloriami  ,  .  .  ~ 

1 1 V  Diligenter  animady  ertant  op ortet  (mdgnifaciendo  fummtque  momenti  id  effe  du~ 
tendo  in  conweStu  Creatoris  ac  Domini  noßriy  quantopere  juyet  ,  ac  cotiferat  ad  yitaßi- 
r.itualis\profeBum,  omnino  y  &  tionexParte  abhorrere  ab  onisiibus)  qua  mundus  amat,  & 
ampleättur,  &admittefi  «ST  eSricupifCefetow  yitibus  quicquidChrißus  Dominus  hqjler 
amayity  ö* amplexus eji.  Quemadmodiim enim munddni homines ,qui ea ,  qua musidi Junt^ 
fequuntur,  diligunt.,  &  quaruntmagtia  ctim  diligentia',  honor  es  pilic  et,  famam,  magni 
»ominis  exißimktionem  in  terra,  ficut  muridus  eos  docet  ;fc  qui  procedunt  in jfiritu,  <Sr 
ferio  ChrißumDominumnoßrumfequuntur,  amant,  &  ardenter  exOptddf, qua  ijs  omnino 
tontraridfunt',  induininiii'ümeddemyeßeiacinfigriihusDomiM  fui pro'ifßusamore ,  ac 
reyerentia,  adeo  ut fi  fine  ojfenfioneulla diyina  mdj eßaiis,  ^dbf^proxirnipeccato  foret, 
yf  lient  contumelias,  falfateßimonia,  ör  injurias  pati ,  ac ßültihaberi'&  exißimart  (nuU 
latamenadidpereosdataoccaßonejeö  qitod  exoptant  aßimilari ,  'ac  imitari  aliquo  mod» 
%reatorem,ac  Dominumnoßrumlefum  Chrißurn,eius^  yeßibus  ö*  infignibus  mduiiquan^ 
doquidemillaipfeproptermaiortmprofeSlüihhoßrumJpirititaleminduitynöbifqjexemflum 
dedityUtinomnibus^quoddeius fiert poieritidiyina'gratid  dß'i\aiiie,  eüm  imitarißä^jequi, 
fCumyeraßiyidiqua  ducft  homines  adyitam,yelimus.  „  • 

iV;  f^tmeliüs  adhühcperfebliöripsgrddum  infhirttuali  yiia  tarn  preciofumperyenia* 
tur, majus, ‘de impenßus ßudium cujufqueßt ,  quarerein  Domino  majoremjui  abnegatio* 
nr/n,&continuaminrebusdmnibus,quoadpdterit,mortißcdtionem. 

1^*  Jnexercendü  officijsabjeBü,  &  humilibus, promptius  eafufeipi  conyenit ,  d  qui* 
hus  fenfus  magls  abhorrebit :  ß  quidem  injunBumfuerit,ut  in  eis  fe  exerceat . 

t  V*  Antey  ertere  oportet  tentattones ,  adhibitis  earum  coritrarijs ,  ut  cum  quü  anu 
"mddyortitur  ad  fuperbiam  eße  propenfus ,  exerceri  'is  debet  in  rebus  abjeBiöftbus  ,  qua 
ad  humiliandum  ipfum  utiles  futura  yideantur ;  &ßc  de  klijs  prayis  ahinid  propenßo* 

nibus,  ^  ^  .  ‘  j. 

15*  Omnes  conßanti  animo  incümhamüs ,  ut  nihil  perfeBionis ,  quod  diyina gratU 
confequipoßimus ,  inabfoluta  omnium  Conßitüiiomimobferyatione',  noßrtqüeinßituti 
peculiartrationeadmplenddpraiermjiidmus,  ^  . 

1  iiT*  Ömnes,  qui  fe  Societati  dddixerukt,  inyiriuium  folidarum  ac perfeBarüm, 
f*r  jßiritudlium  rerum  ßudium  incumbant  ac  in  hujufmodi  majus  momentum ,  quam 
indöBrina  ,  yel  alijs  donü  naturalibus ,  &  humanis  conflituiumejfe  ducant :  Illa  enim 
interiofa  funt,  ex  quibus  efßcaciam  ad  exteriora  permanate  ad  pnem  »obit  propofitum 

17*  Omnes  reBam  habere  intentionem ßude'ant  non  folum  circa  yiea  fuaßeetdm, 
ytrum  etiam  circa  res  omnes  particulares :  idfemper  in  eisßncere ßeBantes,  ut  feryianr, 
eirpideeant  diyina  bonitati propter  feipfam ,  &  propter  ebaritdtem,  &  eximia  beneficia, 
quibus  präyenit  nos,  potius  quam  ob  timorem peenarum ,  yel  jperhpramiorum  ( quamyis 
kinc  etidmjuyari  debeant Jt  &  in  omnibus quarant  Deum ,  exuentes fe,  ipiantum fieri po.. 
tefi  i  amore  omnium  creaturarum  ,  ui  aßeBum  umyerfum  in  ipfqrum  Creatorem  confe^ 
fant ,  eum  in  omnibus  creaturis  amando ,  omnes  in  eo  yjuscta  fanBifiimam ,  ac  dhinam 
ipßus  yoluntatem. 


S' 


'  i 

'  fe 


1 


U  E  G  V  L  Ä 

i8*  H  concitynlhu-t  dcmifiicü  de  iis  crehro  naSienti  4dfui  ahnegAtionem ,  &  tM 
yntuiihius ^rofeÜumy  &  omnimodam f  er fe^ionem  attinent  i-adeafe  inwem  exhortan* 
doy&pracipueaduniönefFi&charitatem  fraternam.  ^  ^  - 

ip.  %lagnopere  cönferety  deiooteyquoadfierifoterityeamimera'oBire,  in  quwus  ma-^ 
gt6  exercetur  humilitas  &  charitas.  Et  in  uniyerfum  loquendo ,  quanto  aliquts  fe  arBiits 
Deo  adflrinxerity  &  liberaliorem  ergafummam  maießatem fe  fraflitertty  tanto  eum  in  fit 
liberdliorem  etiam  experietur ,  &  ipje  in  dies  magü  idoneus  erit ai gratias ,  dr  dona  f^iri- 
rualiauberiorarecipiendo-j, 

2  0,  Toßquam  aliquü  in  corpus  Societatis  cooptatus  fuerit  in  aliquo  gradu ,  ad  aliuni 
progredi  curare  non  debet: fed  in  fuo  perfici,  &  obfequio  Dei,  &  gloria  fefe  impendere* 

Omnes  fuum  temptis  rebus  jpiritualibus  impendant deyotioni  quarenda pru 
m en fura gratia  Dei  ipfis  communicata  injifiant. 

3 1*  jib  illufiotiibus  Dam onis  in fuü Jpiritualibus  exercitationibus  eayeant,  & fe  con» 
tra  omnes tentationes  tueantur :fimul rationes f  :iant,qua  adhiberi poßintyUt eas fuperent: 
i&  adaeras, folidasjj  yirtutes  confequendas  infißant: fiye pluresadfint  yifitationesjjpiri* 
iualeSyfiy  e  pauciores -.curent  yerb  femper  in  yia  diyini feryitij  progrejjitm  facere^* 
Piiijuin  iratus  religionis  firmus ,  diligenda,  &  infua  puritate  conferyands 

'  efly  quantum  diyina gratia  aßirante  fieri  poterit, 

24»  Diligant  omnes paupertatem,utmatrem,  &  iuxta menfitra  fanBa  dif  retionis fitur 
temporibus  eius  cffeBus  aliquos  experiantur :  nullaq,  re  tanquam propria  utantur, paratiqj^ 
ßntadmendicandumoßiatim,quando  yel  obedientiayeltieceßitas  td  exiget^ 

2  yiBuSyyeßitus,  &  leBi  ratio  erit  ut  pauperibus  accommodata :  &  Unufquis^  fihi 
per fuadeat, quod  qua  yilißima  erunt  ex  ijs,qud  aomifunt,  ei  tribuentur pr  opter  ipfiusma» 
iorenddbnegationem,&ßirttüaiemprofeBümi  ^  * 

adi  hitelligant  omnes,  quod  mutuo  dar  ei  yelacctperi,  yel  dißenfare  quidquam  deijt  i 

!  -  domi  funt,  minime  poßunt,niß  Superior  conficias  confenfumprafiiterin 

27»  Omnes, qui fub  oh  e  dientia fiunt  Societatis, meminerint fi '.gratis  dare  debere  qua  gram 
iis  acceperut,  tiecpoßulado,nec  admittendo ßipendiu,yel  eleemofiynas  ullas,  quibus  %hffiai 
yel  Confeßiones,yelTradicationeSyyelquodyis aliudofificiumexijs,  qua  Societas,  iuxta 
noßrum  inßitumm exercere potefl, compenfiari  yideatur :  ut fite maiori  cim  libertate poßit^ 
proximorumadißcatione,indiyino fieryitio  procedere^, 

Oaftita»,  aSv  Qua  ad yommcaßitatü pertinent,  interpYeiatiomnon  indigent,  cum  confiet» 
quam  jitperfeBeohferyanda, nempe  enitendoangelicumpuritatemmitariy&corporiSifiF 
mentis  noßrd  munditia^. 

ip.  Omnes  diligentißime  curent  portas  fienfiuum  fiuorum  (  oculorum  firadpue ,  aitm 
rium ,  &  lingua)  ab  omni  inordinatione  eufiodire,  ac  fein  pace,  &  yera  humilitate  inA 
.  ierria  conferyare,  &  eam  inßlentib  ,  cnm  idobfieryandum  eß ,  cum  autem  Uqkendum  iit 
circumßpeBione,  &  adißcatione  yerborum,  &  modeßia  yultus,ac  maturttaiihueßits,  mo* 
tuumqUe  omnium ,  fine  ullo  impatientia ,  aut  fiuperbia  figno  exhibere :  in  omnibus procu^ 
'  rando  atque  optando  poriores partes  aliis  deferre ,  omnes  tn animo  fuo  tanquam ßfi  fitpe<~ 
riores  ducendo ,  e^r  exterius  honorem ,  ac  reyertntiam ,  quam  exigit  cuiusque  fidtus ,  citm 
ßmplicirate&  moderatione religiofaejehibendo  X  atque  ita  fiat  ,ut  fieinutüo  eonßderäiim 
tesindeyotionecrefcant.  Deumque  Dominumnoßrumlaudent,  quem  quisque  in  aliOiUt  ia 
illiitMmagine,agnoficerefiudedt.  .  ,  .  , 

3  o.  /n  refieBione  corporis  curandum  eß,  ut  temperantia,  modeßia, &decentia  intem 

vius ,  &  exterius  in  omnibus  obfieryetur.  TramittaturbenediBio ,  &  fequatüY aBio  gra* 
tiarum :  duas  omneS  agere  dehenr,  cum  ea ,  qua  par  efi,  deyotione,  &  rtyerentia.  Etdum 
corpus  edendo  reficitur, fiud  etiam  aritmarefieBioprabeatur. 
bbedicBtla.  3’*  Expedit  in  primis  ad  profieBum,  &  yaldeneeeßariumeß,  ut  omnes  perfeBabbe* 
\  dientiafie  dedantßuperiorem  ( quicunque  ille  fit )  loco  Chrifli  Domini  nofiri  agno  fi :entesi 

0  interna  reyer entia  &  amore  eum profiequentes  t  nec  fiolnm  in  exeeUtione  externa  ed^ 

runiiqua 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  ,j 

rum,^ua  injungit  integre ,  prompte,  fortiter ,  &  cum  humilitate  debita,  ßne  excufationL 
hts ,  &  obmurmurationibus  obediant ,  licet  diff  cilia,  &  fecundum  fenfualttatem  repu¬ 
gnantia  jpbeat  ,  yerumetiam  cotientur  interiw  rejignationem ,  &  yeram  abnegationem 
i^oprix  yoluntatü ,  &judicij  habere ,  yoluntatem ,  ac  judicium fuum  cum  eo ,  quod Supe¬ 
rior  yult  &  fentit, in  omnibus  rebus  {ubi peccatum  non  cerneretur J  omnino  conformantes, 
Wopojita fibi  yoluntate,  ac  judicio  Superioris  pro  regula fux  yoluntatts,  ör  judicij,quo  ex- 
iSltus  conformentur  prima,  ac fummx  regula  omnps  bona  yoluyitatü,  &  iudicij,  tpua  eji  a- 
(ernabomtas,&Japientia^, 

3  2»  Liberam  fui  ipforum,rerumj^fuarum  dif^ofitionem  omnes  cum  yera  obedientia  Su¬ 
periori  relinquant  ,  nihil  ei  claufum,ne  conf dentiam  quidem  propriam  tenendo,  nonrepu- 
gnando ,  non  contradicendo ,  nec  ulla  ratione  iudicium proprium  ipfim  xudicio  contrarium 
iemonjirando ;  ut  per  unionem  eiufdemfent  entia  &  yoluntatü,atjjper  debitam  fubmißio- 
*iem  melius  in  diyino  ob f equio  c onf er yentur,& progrediantur. 

5  Omnes  obedientiam plurimum  obferyare ,  &  in  ea  excellere ßudeant :  nec  folum  in 
rebus  obligat  orijs ,  fed  diam  in  dlijs :  licet  nihil  aliud  qudmfignum  y  olunt atd  Superioris 
ftneullo  expreßopraceptoyideretur.  Verfari  autem  debet  ob  oculos  Deus  creator  ac  Do¬ 
minus  nojter,  propter  quem  homini  obedientia  praßatur :  &  ut  in ßiritu  amoris ,  &  non 
cum  perturbatione  timoris  procedatur, curandum  eß, 

34»  jid Superioris  yocemperinde,acßd  Chrißo  Domino  egrederetur , quam promptif- 
fimi ßmus,re  quayis,atq^adeo  literadnobü  incho^ta,nec  dum perfeSlareliEla, 

35a.  Adeumfcopum  yires  omnes ,  ac  intentionem  in  Domino  conyertamvs ,ut fanÜa 
obedientia  tum  in  executione,  tum  in  intelle^u ,  ßt  in  nobis  femper  omni  ex  parte  perfeBax 
cummagnd  celeritate,  f^irituali gaudio  & perfeyerantid ,  quicquid nobis  iniunSlum fuerit 
obeundo,omniajußaejje  nobis perfuadendo,  omnem  fententiam ,  aciudiciumnoßrumcon- 
xrarium  caca  quadam  obedientia  abnegando.  ^  i 

.  Qißfjjßbi perfuadeai,quodqui fub  obedientia  yiyunt,fe ferri,ac  regi  d  diyinapro- 

yidentia  per  Superiores  fuos,ßnere  debent  perinde,ac  fi  caday  er  e ffent,  quod  quoquo  yerfus 
ferri,  &  quacun^ratione  tranari f e  finit :  yelßmiiiter,atq^ fenis  baculus,  quiuticunq^,  ör 
quacunq^inreyditeouti,quieummanutenetieiiyiferyii. 

37»  A  dimplere  quifque  debet  quafyis  poenitentias ,  qua  propter  defeSlus ,  &  negligen- 
xiam fuam,  yel  quidyis  aliudfuerint  iniunUa.  ‘Poenitentias  yerb  huiufmodi prompta  yo¬ 
luntate  admittere  deberet,  cum  yero  emendationis,  & ßiritualis profeSlus  dejiderio,  etiam 
fi  propter  defeSlumnon  culpabilem  iniungerentur. 

38*  Cum  aliquis  ad  minißeria  culina  obiunda  ingreditur  yel  ad  eum  iuyandum,  qui 
coquus  eß,  eidem  obedire  cum  magna  humilitat  e ,  inrebusad  ipßus  ofßcium  pertinentibus 
^bet.  Atque  yalde  neceffarium  efl,  ut  omnes  non  folim  Superiori  Societatis ,  yel  Domus, 
fedetiamfubordinatis  officialibus,qui  exilio  auaoritatemacceperunt,ohediaht:  &  aßiie- 
f eant  non  intueri ,  quis  ille  fit  cui  obediitnt ,  fed  potius  quis  ille^  propter  quem  &  cui  in  0- 
mnibus  ob  e  diunt,  qui  eßChrißus  Dominus. 

3P*  Si  aliquis  ex  ijs  quidomi  funt,  cuiquam  feriberet,  nonniß  obtenta  facultate, 
literis  ei  oßenßs, quem fuperiordejlinay  erit ,  id  faciat.  Siad  eundem  Utera  mitterentut , 
ti  primo  reddentur,qui  d  Superior  e  fuerit  confitutw :  qui  eas  le^as  reddet, aut  non  reddet 
xlit,  ad  quem  funt  deßinata ,  prout  inDomino  expedire  ad  maius  ipßus  bonum  &  Dei  glo¬ 
riam  exißimdbit* 

4 o*  Quicunque  hanc  Societatem  in  Domino  fequi  yolet,  &  in  eadem  admaiorem  Dei 
gloriam  manere, fub  ßgilloconfeßionis,  yel fecreti, yel  quacunque  ratione  ei  placuerit ,  & 
admaiorem  ipßus  confolationem  fuerit ,  debet  confeientiam  fuam  magna  cum  humilitate, 
puritate,  &  charitatemanifeßare,re  nulla,  qua  D  ominum  uniy  er  forum  oß- enderit ,  cela-^ 
ta,  &  totius  anteaBa  yit a  rationem  integram ,  yel  certe  rerum  maioris  momenti  Supe-  . 
riori,  qui  tum  fuerit  Societatis ,  yelcui  exPrapoßtis,  yelaliis  ex  inferioribus  ille  iniun- 
geret,prout  magis  conyenire  yideretur, reddat :  & fexto  quoque  menf e  rationem  hanc  fui, 

3 

>• 


Othiin  ^fccifla» 
m  negoÜaTi^ 
Mtäa. 


f{at{dbal<cnda 

Valttuduut« 


R  E  G  V  L  m 


sbultmAi^namreddiderit, incipiendo ^uifque reddet*  Sic etiam^ideruri quod Coadiuto2 
TtfS form  <  1 1-,  &  Trofeßi fin^ul^  annpsj  Del  crehrimy ß  S uperiori  Dtdebitur  ffu^  conf  :imtw 

rattonemdiBomodoeireddant. 

41.  JsLulUm  debent  celaret  ent ationem ,  ^nam  TrxfeUo  rerumjpiritualiuni  i  Del  Cotu 
feßarioyDel Superiorinonaperiant :  imb  Dero  totam animamßtamtlltf  integre manifeßam 
ejjeyp  er  gratum  habeantjnecfolumdefebluf  aperiant, fedetiampeenitentiaSyDelmortißca^ 
tto  nes,  &  deDQtiones,ac  Dir  tutet  omnes,  Doiuntatepura  optantes  ab  illü  dirigi,  ßcubi  d  re^ . 
blitudtne  defieUererit,  nolentes fuo proprio fenfu  duci,7nß  conDeniat  cum  iudicio  illorumi 
quos  Chrilh  Domini  nojlri  loco  habent. 

42*  Idem ftpiamii^, idem, quoad eitps ßeripoßit,dicamusomnesßuxtauipoflolum.Do-» 
Brina  igitur  differentes  non  admittantur, ntcDerbo  in  concionibus,  Del  lemonibuspublu 
cts,  nec  fcriptis  librts  f  qui  quidem  edi  nonpoterunt  in  lucem ßne  approbationeiotq^  confeti^ 
fu  Tmpoßti  Generalts jimo  &  iudiciorum de  rebus agendü  diDerßtas,qud  mater  ejjefo^ 
let  difcordhn,  &  inimica  unionü  Doluntatum ,  quantum ßeri poteß ,  tDttari debst*  V m» 
Derb,  &.conformitas  mutua  diligentißime  curanda  eß,nec  qua  ei adDvr fantur, pertuitten^, 
da :  qm  iunÜi  inDicem  fraterna  charitatts  Dinculo  5  melius  &  efßcatiuspoßint  fe  diDtw^^ 
§bfequio,  &  auxilio  proximorum  impendere_ji, 

4j  ♦  In  Societate,  nec  ßt,  nec  fentiatur  animorum  propenßo  ad partem  alterutram  fad 
Bionps,qua  eßetfortaßü  inter  Trmcipes,Del  Dominos  Chrtßianos :  fed ßt potius  quidam 
üniDerfalts  amor,  qui  partes  omnes  ( licet  ßbi  inDicem  contraria  ßnt )  in  Domino  noßr» 
ampleäatun 

44*  Omnes  quamdiu  corpore  bene  Dalent  in  fftritualtbus  ,  Del  exterioribus  rebus  ha*. 
beafit,  in  quo  occupentur, ne  otium  malorum  omnium  origo  ,  qmadeius  fieri poßit ,  domi 
noßra  locum  habeati  _ 

45,  I'’ f  plenius  poßit  Societas  rebus ßiritualibus  iuxta  fuum  infiitutum  Dacare^quod 
ad  eius  fieri  poterit,d  negotijs fecularihus  abfiineat :  (qualia fiunt  teßametitariorum,,  Del 
executorum ,  Del  procuratorum  r erum  ciDilium,  aut  ia  genui  officia)  7iec  eaullps  precibus 
adduBi  obeunda  jufcipia7it,Delin  illis  fe  occupari finanti  .  - 

4(j»  J^t  nimia folicitudo  i7\  ijs,  qua  ad  corpus  pertinent, repr ah  enfibtlis  efi;  ita  cura  mo* 
der  ata  tuenda  ad  diDinum  ob fequiumDaletudims ,  acDtrium  corporis  laude  digna , 
omniihuS  adhiheyida  eß:  &  ea  de  caufa  cum  a7imadDerterint  aliquid  fibi  nocere,  Del  aliquid 
aliud  ne  cejfarmm  eße  circa  DiBum,Difittum,hahitationem,ofnciumi  autexercitationemi 
&  fic  deatijs  rebus,  admo7i£a7it  omties  ea  de  re  SuperioremjDel  quem  ad  id  Superior  cdnfiii 
tuent, duo  interim  ob ferDantes  :  Trimum,  utaiitequamadeumquidreferantifeadorari'** 
dumrecipiant ,  &  pofi  orationem  fife7ifennt  rem  deferendam  aa  Superiorem  i  id  faciant: 
Alterum ,  ut  cum  Derbo,aut  f  cripta  breDi  (7le  excidat  memoria )  Superiori  rem  expofue^ 
rin:,ei  totam  curam  rei  expofita  relinquant :  &  quicquid ille fiatuent ,  optihium  meanti 
nec  contendere ,  aut  urgere  per  fe^  Del  alium  ( fiDe  conceddtur  ‘quodpetitur,  fiDe  non )  pef*. 
gant :  quandoquidem  fibi  perfuadere  debeTit ,  idmagis  expedire  ad  diDifium  obfequium  ac 
fuum  maius  bonum,quod  Superiori,re  intelleBa,in  Dorni/no  Dtfum  fuerit»  ^ 

4 7*  Vt  nonexpedit  tafito  Idhcfre  corprorali  quenquam  onerari,  ut  fiirituS  obrUaturp 
&  corpus  detrimentum  patiatur :  ita  aliqua  corporAbs  exercitatio ,  qu«  utrumque  iuDet  s 
omnibus  commuriiter  conDenit,  etiam  illis  ,  qui  me7italibus  exerciti) s  debe7it  inßßere's 
qua  quidem  externis  interrumpi  deberent,  &  7ion  continuari ,  nec  fine  rnenfuradiferetiom 
nisajfumi.  ... 

48.  Corporis  cafiigatio  immoderata  ejfe  non  debet ,  nec  hidifcreta  in  Digilijs,  &  abfiU 
nentijs,&alijsp(enite7itijs  externis,  ac  tabofibns,  qua  dt  nocumentum  afferre,  &  maiora 
bofia  impedire  JolentAdeo  fuo  Confejfario  detegi  ab  unoquoque  conDetiit ,  quidquid  in  hac^ 
parte  faciat»  .  T 

45>.  AEgritudinis  tempore  nOn  fotum  obferyare  unUfquifque  ohedientiaiii  magna  cuin 
puritate  debet  erga  Superiores  jfiirituales,ut  ipfitts  animam  regant :  fed  cum  eadem  humili*/^ 
täte  erga  medieot  corporales,  &  i7ifirmarios,ut  corpus  em  regant»  ^  o.Qjig 


I  E  S  V  I  T  A  R  y  M.  |6 

50.  Qut  »grotatjhümilitatem  tsr  pacientiam  fuamfrte feferendoj  non  minorem  tedifi^ 
€ationem^ttmmorholaboraefijsquiipfum  m'^ifenty^  cum  eo  'verfa.huntur  ör  agent  yquarii 
dum  yalebat  corpore, ad  maiorem  jyet  gloriam  prxßare  cUretyDtrbtspijs,  &  ad  xdificatio» 
nem  facientibus  utendo, qua  oßendant  agrituainem  acceptari  ,  ut  donum  de  manu  CreatOm 
tts^ac  Domini noßri,quandoquidemnon  minus  donum  eß,quam  fanitas* 

51*  Aliquoties ßngulü  anni/s  omnes  d  Superiore  Jibipcenitentias  iniungi propter  defe^ 
^umohferloationü  Tegularum  petant  xut  hat  curaindiciumßt  illius ,  qitamdefuoprofc- 
Bit fp iruuali  in  yia  Dei  quifque  hab(t. 

,  5  2»  Omnes  demum  obferipationi  Conßitutionumßudeant :  ad  quam  eafdem  fiire, 
faltem  qua  ad quemlibetpertinent  i  neceßeeß,  Qtiare  legere,  yel  audire  eafdem ßngulds 
menßbus  oportebit* 

R  E  G  V  L  Ä  C  O  M  M  V  N  E  S» 

Singuli prafinitumßbi  tempus  fua  conf cientia  bü  quotidie  examinanda ,  orationi, me» 
ditationi,leBioniqueimpendant,cum  omni  diligentia  in  Domino* 

2*  Omnes  quotidie  facro  decenter  interjint:  fär  concioneip;  leBionmye  facram  cum  in 
templo  noßro  habebitur, audiant* 

l*  S inguli ßatuto  die,  <&  aßignato ßbi  Confeßdrio  confiteantur ,  &  non  alteri fine  Su^ 
ferioris  facultate, 

4*  Omnes  (qui  Trofeßi,aut formati  Coadiutoresnon  funt)  hü  in  anno  fua  yota  reno» 
yabunt,  pramiffaconfeßione  generali :  quo  tempore  rationem  fua  conficientia  reddent , 
quoties  etiam  Superiori  yifium  fuerit, iuxta  morem  Societatis* 

5»  JnahßinentiafiextaferiafiSocietqtisconfuetudoferyetur, 

6*  Rullus  mortificationernpublice.faciat,nec  concionetur,nifi  Superiore  approbante* 
T*  I^emopecuniamapudje  habeat :  apud  alium  yerh,  necipecuniam ,  nec  qutcquam 
aliud, 

8*  Libros  nemo  habeat fine facultate :  in  ijs  yero  quibus  uti  licet,  nec  fcribat  quic» 
quam,nec  notam  ullam  imprimat* 

p.  ^lemo  rem  ullam  ex  domo, yel  ex  alterius  cubiculo  fibi  ufurpet,  aut  ab  externo, quo» 
yii  modo  fibi, aut  alij  accipiat,fine  Superioris  licentia-^* 

I  o*  Ad  maior  emuniomtn  eorum,  qui  in  Societate  yiyunt  ,maiuf que  auxilium  eorurn^ 


operam. 


\  t  *  "bZullus  ita  (ubiculumfuum  claudat ,  quin  apiriri  extrinfecuspoßit :  aut  arcamfieu 
quicquamaliudhabedtobferyatumabfq^  Superioris  facultate* 

i2*  Apertafeneßrqnemo  iloSludormiat,  nec  fine  indufio,  dutnon  coopertus,  / 

"Memo  cubiculo  egrediatur, nifidecenteryefiitus, 

»4*  JAemo  eorum,  quiqddomefiicaminißeriaadmittuntur*aHtlegeredifcae,  aut  feri» 
tere ,  'aut  fi  aliquid f ;it ,  plus  liter  arum  ad^difeat^  nec  qUifquam  eum  doceat fine  Trapofici 
<reneralis  facultate :  fea  fatis  ei  erh  fanUa  cum  fimplixitate ,  &  humilitate  Chrißo  Do» 
minonofiroferyire^, 

15*  Signo  campana  conflitutis  horis  audito  *  omnes ßatim  yel  imperfeBa  litera  reli9a„ 
ud  id,ad  quod  yocantur,fe  conferant* 

i^*  yt  confulatur  yaietudini,nemo  extra  confueta  temporabiFat,nec  extra  domum  ci» 
iumfumat ah fque facultate  Superioris*  - 

17*  Qui  male Je  habere  praterfolitumfenferit,  id  Infirmario,  yel  TrafeBo  fanitatk 
aut  Superiorireferat,  Tiemo  yero  medicinam  ullam  accipiat,  aut  medicum  eligat,yel  con» 
fiulat,nifi approbante  Superior^, 

t8*  Singulietiamfi  Sacerdotes fint,  cum  primum furgUnt,  leBum  operiant ,  eum^  & 
reliqua  componant  hora  confueta  ,  &  fcopps  cubiculum  yerrant ,  tertio  faltem  quoque 

'V  c  4 


, 


\ 


Servanda  ergx 
^onicfiicQS. 


R  E  G  V  L  ^ 

die, exceptio  ijs,^m  oh  occupationes  maioris  momenti ,  aut  yaletudinis  caufa ,  iudicio  Su-i 
periorüfubleyandifunt. 

t5>*  %lundities,qu(e  &  ad yaletudinem  &  ad  adtßcationem  confert, omnihtts  curte ßf^ 
tarn  circa  feipfos  quam  circa alia  omnio-j.  ' 

z  o*  Qmgrayem  tentationem  alicuitts  noyerit.  Superiorem  admoneat ,  ut  ei  ipfeprt»  < 
paterna  in  fuos  cura,ac proyidencia,conyenientt  remedio poßit  occurrere^, 

i  t*  ^ute  d  Superioribus  circa  adminißrationem  agenda  funt ,  nemo  curiose  ab  alijs  • 
exquirat ,  aut  conieHur am  faciendo  de  ijs fermonem  mijceat ,  fed  unufquifque  ßbi  ac  mu¬ 
neri  fuo  attendens,  quicquid  de  fe,  atque  aliis  conßituendum  erit ,  tanquam  de  manu  Dei 
expellet. 

z  2+  Omnes  caput  aperiant  fuis  Superioribus  y  &  Sacerdotibus  ij ,  qui  Sacerdotes  nort 
funt:  difcipuli  etiam  fuis  prteceptorihus.  l^nufquifqtte  autem  Superiores  alloquatur  ma¬ 
gna  cumreyerentia :  is  y  ero, quem  Superior  alio  quituri  aut  reprehendit ,  humiliter  &  fine 

interpellatione  audiat. 

22 »  i  cui  d  Superiore  denegatum  aliquid  fuerit, alium  Superiorem  ne  adeat  fuper  ea  re: 
quin  ei  aperiat,  quid  fibi  ah  alio  fuerit  rejponfum,  &  quas  oh  caufas  negatum^ 

zäf.»  Cui  fuerit  alicuius  rei  cura  commißd,ß  impedimentum  aliquod  intetyenerit,  mad 
ture  admoneat  aliquem  ex  Superioribits, ut prayideati 

25*  Usiemo  cum  ex  uno  loco  in  alium  profififcitur,  quicquam fecumajf  ortet  fine  facul¬ 
tate  Superioris.  / 

z6.  Extra  tempora  recreationi  afiignata,hac  ratione flentium feryandum  efi,utnem9 
loquatur, nifi  obiter  &  perpaucis  ^aut  derehusnecej]drijs,prafertiminEcclefia,  Sacrifiia^ 
&  7^feBorio:inmilJayer6,concione,menfaileSiionibus,  &  diffutationihus fiquidpriya- 
tim  dicere  neceffe  erit,breyifiimej  &  fubmißa  ^pce fuggeraturi 

27*  Itdemoprater  eos  ^  qui  d  Superiore  deputati  fuerint,  loquatur  cum  ijs  i  qui  inprid 
ma  probatione  y  er  fantur :  excipiuntur  tamenufitata  falutationes,  quas  cum  dlij  alijs  ob- 
yij  fiunt,  charitasreligiofa  exigit*  ,  ,  , 

28*  Omnes  demißd  yoce ,  ut  retigiofos  decet ,  loquantur :  ntfllusque  cum  alio  conten¬ 
dat  :  fed fi  qua  in  re  nobis  efi  diyerfa  fententia,  eaque  yidetur  manifefianda,rationes  mo- 
defia,eir  cum  charitate aßerantur ,  eo  animo ,  ut  fuus  yeriiati fit  locus,  nonut  in  eare fu- 
periores  yideantur, 

zp*  Qui  facultate  accepta  agrotos  inyifent ,  non  folum  demißd  yoce  loquantur ,  fed 
tasit a  etiam  moderatione,  ut  illis  molefii  non  fint, at  q^  de  ijs  agant ,  qua  exhilarare ,  & 
confolari  agrotos, circumJlantesq^adificareinDominopoJfint, 

3  o»  Cayeant  fibi  omnes  ab  illo  ajfeBu,  quo  alia  de  alijs  nationibus  finifire  fentire 
aut  loqui  folent,  quin  potius  &  bene  fentiant ,  &  peculiari  dffeBu  diy  er f as  dfua  nationes 
profequanturin  Domino,ac  proindenemo  bella,  contentione  sy  eint  er  Chrifiianos  Trii^cu 
pes  in  colloquium  inducat* 

3 1.  T^emoprater  eos,  quibus  per  Superiorem  licet,  quicquam  alijs  iubeat ,  aliosye  re- ! 
prehendat. 

32*  In  alterius  officium  nemo  fe  ingerat:inlocumy  ero  alienominiflerio  deputatu  nui- . 
Ius  ingrediatur  fine facultate  Superioris,  aut  TrafeBi  illius  lo  cifin  rebus  neceßariis. 

re ;  &  tamdiu  aperta  fit  ianua,quamdiu  intus  una fuerint. 

5  4*  Et  ea,  qua  religio fos  decet ,  grayitas,  &  modeflia  retineatur,  nemo  alium  et¬ 
iam  ioco  tangat,  pra  ter  quam  in  fignum  char  itatis  amplexando  cum  quü  aut  abit,  aut  re¬ 
dit  peregre^* 

55*  Hemo  dum  menfa  accumbit,  cuiquam  ex  nofirü praterquam  ei  Superiori,qui pra-^. 
efi  toti  Domui  aut  Collegio, caput  aperiat.Et  cum  aliquid  in  menfa  cuiquam  deefi ,  is ,  qui^ 
illi  afiidet, admoneat  eum,quiminifir  at.  -  *  ‘i 

^6*Dotm 


I 


Wg* 
extraneos  &  cum 
forai  cädiun  cü. 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M,  17 

■  '^6*  7)omi  nemo  loquatur  cum  extertipS)  aut  alios  ad  idifoatßne  facultate  Generäli,  servmda 

tut  particulari  Superior  fs^ 

:  i  7*^2^emo  cuiufquam  externi  ad  domeßieum,  aut  domeßici  ad  externum  mandata 
leferati  aut  literas,  inf  :io  Superiore :  f  oculares  autem  rumores, quiforfs  attdiuntUr,  ne  te^ 
nere,  &  ßne  fru&u  narrentur. 

3  8*  "Hemo  qua  domi  aUa,  yd  agenda  funt ,  externis  referat :  niß  Superiori  id probari 
ntelligat.  ConßirutioneS  yerb,aliof  ve huiufmodi  libros ,  autferipta  quibus  Societatis  in^ 
litutum,  ydprhilegia  continentur , non  niß  ex  Superioris  expreßo  confenfu,ijs  commu^ 
iieet, 

3  p*  JiLemo  f  criptas  dabit ,  aut  mittet  cuiquam  externo,  yel  domeßico  inßruStiosieS 
Virituales : aut  meditationes, nec  exercitia  jpirttualia^ oderatis  alicui  communicabit^nifi 
s  Superiore  idapprobetur, 

40V  T^emöab  externis conßliümpetatßnifacitltate  Superioris, 

41;  Nemo  tuiufquam  negotij, etiam pij ,  fine  facultate  Superioris  curam  fufeipiat,  nec 
id  id  operam fuampromittat,  aut fepropenfumoßendat:  fecularia  yero  negotia  ,  utqute 
itntanoßro  inßitutodiena,  &yehementer  djpiritualibMayocaht ,  multo  magis ayer- 
‘ari  conyenit. 

42*  Omnes,  pro  ratione  fui  gradus ,  data  commoda  oecaßone,  enitantur pijs  colloquiis 
roximum  ad  meliora  promo  yert :  &  conßlio,  ac  exhortatione  adhona  opera,  pra fertm  ad 
onfeßionem  excitare^ , 

43»  Nullus  domo  egrediatur,nißquando,&cumquo  Socio  Superiori  yifum fuerit. 

44»  Cumquisfaciutatema  Superiore  petit  aliquo  eundv,fmul  etiam  aperiat,  quo,  &  cum 
ns reicaufa ireyelit,prafertimp’Pralamr,aut alius yif primarius conyeniendus Jit :  ea^ 
lemßte  die  referat  eidem,  quid  egerit  ficuti  ipfum  ydle  intelliget,  &  res poßulay  erit, 

4  Jngrejfuri,  egrejfuriye  domo  -,  tintinnabulum  ntc  yehementius ,  nec  crebrius 
'ulfent,  quam  par  eß.  Nemo  autem  niß  confueta  domus  janua  egrediatur,  yd  ingre- 
liatur, 

4  6,  Qui  domo  egrediuntur, ßgnabdnt fua  nomina, qua  prope  oßium  domus  in  tabula  de- 
cripta  funt, <&  admonebunt  janitorem, quo ßntprofeUuri, 

47*  Omnes  ante  nodem, qui foris funt,  f  e  domum  recipiant :  nec  egredientur  ante  lucent 
ine facultate  Trapoßti,yel^doris, 

48»  Cum  quis  iter  faciens  tranjitper  locum,  ubi  Domus  aut  Collegium  Societatis ßt ,  ad 
itiud hojpmumne diyertat,eiusq^,qui illicpraeeß,obedientia fubßt in  omnibus, ßcut  &  re.- 
iqui ,  qui  in  eadem  Domo ,  yd  Couegio  commorantur.  Quod ji  quis  etiam  adnegosia  tra.- 
ianda  yenerit,  ea  non  niß  ex  eiufdem  conßlio, ac  dir  edione  tradabit. 

4P»  Singuli  has  regulas, &  officiorum fuorumhabeant  atque intelligant,ßbi^faciant 
■amiliares,  acearummemoriammenfibus fingulis  eis  legendis,  yd  audiendis  renoyent :  qui 
amen  peculiaria  minifieria  Coadjutorum  obeunt  ^  tas,  qua  ad  ipforum  officia  pertinent 
ingulis  hebdomadis  repetant, 

I?.  E  Ci  V  L  AE 

provincialis. 

DE  ns,Q.VÄ  AD  fiivs  personam,  ET  COM. 

MVNEM  TOTIVS  PROVINCIAE  ADMINI- 
«TRATIONEM  SPECTANT» 


Capvt  Primvh» 

Qya*Prapofitis domorum,  & T^edorihus,  quod adeorttmperfonas attinet ,  ti 
prafcribuntur,eo  diligentius  feryare  enieatur'Proyincialis,quo  pluribus pr 
ne  ofjicij fui ,  yitajpiritKalvs fiudiopraire  debet. 


in  regulis 
ro  ratio- 


r 


/ 


ln  BuHisTnilitU- 
nSofictatts. 


R  E  G  V  L  vE 

2 .  F\mm  officii fui(quem dnt’e oculos  hahehit)in eopofitumejfc  mtelligat.ut ^rourn^ 
ciamfibi  conmtjjamtn  ac^munda  perfiatone  i  iuxca^ofrij  tfißtutt  rationem ,  6-  regu^^ 

^''''/'tiZu7^mhernamnecharitan^^ 

'  min]noßri,uriuxtaeamnormam,quamtradiderun^poJhU 

fallis  ?rem  ex  animo^^exemolo  magüiqudm  Derbbf tbditos  adferfemonemßrigac. 

4.  Seyeriiatem  fuo  tempore  fum  benignitate  n^eat  i  Juamque  auaoHtatem per^ 
folidas  yirttltes  tueatur  5  4C  dtleUionim  &  curam  Juorum  pra  fe  ferendo  modefte  ,  & 
circumf^eBe  prdcipiendo-,  iia  amabilem  fe  reddat  t  ui  omnes  fidenter  adillum  recurrere 

^  Solicite  animum  ad  ^hernaiionem  applicet  ^  neque  tamen  in  ea  itd  dißrahafi 

tury  utin fludto  orationts ,  &Janais defiderijs y  quabus  totam  fufientare debet  Troyin* 
fiam  htepefcae :  quamyds  autem  ordinarie  concionarinondebet^  fi  quando  tOimen  per, 
occupationes  offitij  [ui  commodi  licebit y  dr  hoc  i  &  alia  Societatü  hihißeria  exerce-^ 

^^^^^iiullas  regulas  y  aut  ordinationes  y  aut  confuetudines  ioti  l^oyincüe  (ommu* 
nes  abroget  y  yelnoyas  inducat  inconfulto  Generali :  fed  fecundum  eas  quks  habet y  gu* 

hernetFroyinciam.  ^  •  •’»  1 

7,  Sicüt  Froyincialisy  quando necejje  eß inregulus >  ordinationibus j  aecrettf. ,  &  trt 

ipfis  etiam  Conßitutionibus  cum  particularibus  dißenfare  poieß.t  ficcumdifienfayeriß 
in  rebus  maioris  momenti ,  qua  yideantur  urgere  y  &  in  quibus  fine  grayt  tncommoda 
Generalis  re^onfum  ex  fetari  nequeat  ydebet  eum  primo  quoque  tempore  dehumfmodtdu 

fbenrationey& em  cauja  admonere*  ii,« 

^  8t  Frater  facultates ,  qua  in  hü  regulü  conceduntur  3  habet  etiam  eas  omnes ,  qud 
in  compendio  facultatum  Societatif  Provincialibus  concejfa  funt ,  quas  ex  compendii 

Omnes  facultates  eorum  Superiorum  j  qm  Froyinciali  fubordindti  funt ,  ad  U 
pjim  quoque  pertinent  »ab  ipfoque  etiam fußendi  poterunt ,  quando  ei  expedire  in  Domi^ 

noyidebimr,  ^  i  -  a-  •  rr 

1  poteß  Froyincialü  mabfentidy  yel  tn periculo  ytta  conßitutus ,  nominare  y  u 

teproyinctalemfi  Generalünemnemdefignaßet:  quo  cuneantem  modo  conßituaturyeafi 

dem  omnino  facultates  habeat  quas  Proymciafüy  nifia  Generali  i  yel  Troyinciali  limt* 

ientur :  rationem  tameri  ddminißrationü  non  ißünutdbiti 


DE  IIS  QVÄ  ILtVM  ÄD  BONAM  PROVINCIÄ  , 

ADMINISTRAtlONEM  IVVABVNT*  / 


Cap.  it 


^  y'*^  dnftdtores  qudtuor  hdhehte  i  Generali  deßgtMtei  ifl  ijs  loeü  >  aifie^nenemi 

V  y  re  fidet  j  ^  . .  "" 


^ ,  eyn*!-»  i  quoad ßeri  poterit  i  cuni  quibus  res  grayiotes communicabit :  quod  ^ 
ahfentes  fint^per  trdnfmijfas  Hieras :  quorum  unus  ab  eodeni  Generali  conßiiütus ,  erii 

eius  Jdniomtory& fociikjn  quayü  autem  Pomo  j  yetC ollegip  'opera  Superiorü i  &  em 
Confultoruni ,  ^uos ad confultätimem  adhibendos  iudicay erit. i  utatur  inrebtis  ijs,  d\ 

quibus  ordinarie  cinfultandumeriti .  ^  ,  -  -  »/i  r;v _ 

Si  expediret  prteter  Confultores  ,  alios  etiam  nonnunqiidm  ad  ConfultdtiiA 

Jam  4%^  Olh /i  H  tljC  ^ph'ttt4UÄltAYBb6Ue  BXt* 


neniiiöcare  poterit  y  &  eos  auidem^quos  de  rehus  propoßw  melms  judicate  pöße  exu 
ßimayerii :  yelßabfentes  ßnt ,  juberey  ut  de  rebus  ij [dem  fentejitiamfuam  ad  fe  trans. 

mittant,,  .  >  ri  -  i  i  j  a  «  ■ 

1 3»  LiteraSi  &  fcriptdi  quee  pertinent  ad  remyde  qua  confultatto  habenda  ejty  oßen. 

dat  Confultoribus  (  nift  quid  objtet)  ut  bent  informati  fententiam  fuam  melius  äice%i 

poßint,  .  :  ...  *  . 

i'4.  Cum  ordinationes  aliquas  contmunes  a  Generali  acceperit g  was  Supenonbu^ 

hia  Fr6> 


IeSVITARVM»  II 

W  Tro'^fincitt  &  Confultoribuf  manifeßari  factat.  Et  <^ux  alicuittf  momenti  fuerint , 
td  guhirnationem  yelirtßruSlionemfert mentes  ,  tn  iibro  ad  id  defigndto  defcribendas 
:uret. 

;  I  5»  In  propönenda  re,  de  qua  deliberandum  eß,in  nentrain  partem  animi fui  propens¬ 
ionem  ofieridat,  ne  confultoribus  declinandi  in  eam  partem  detur  otcafio  ,fed  qutfjue  li¬ 
berius  in  Domino  fuam  fententiam aperiat^ 

1 6,  Si  quando  ali  juidlic  citrrif it ,  de  quononliceat  cum  Cmfultortbtis  agere ,  pote- 
it  iuxtapnmum  ,  &  fecundum  modum  in  exercitijs  ad  eleiiionem faciendam  traditum  ', 
mid  agendum ßt,  deliberare^ .  ^ 

1 7*  Libenter  fe ab  alijs  admoneri patiatur  de  ijs,qua  ad  officium  j  & perfonam  fuam 
ertinent,  &  eum pracipue,qui  Admonitoris  officio  fungitur, benigne  audiat. 

habeat  fecUm  liter  as  Apoßolicas  authenticas,  ^  compendium  facultatum  So  cie¬ 
atis  ,  conßitutiones ,  decreta,regulas  omnes,  eir  qu«  d  Generali  ordinantur  >  eaque  henb 
ntelligatt&obfery  ari  faciat. 

1  p*  In  loco ,  in  quo  diutius  ei  refidendum  eß,habebitArchiyum,  m  qUo  ajferyabit  in- 
[rumentaautbenticajibros,  &  cettera  qua  ad  officium  Proyincialis,  &  commknemufum 
^royincix  pertinent, qua  omnia  ex  catalogo  d  Je  fubfcripto  fuceeßori  tradet. 

1  o*  Habeat  libellum,  in  quem  referat  ea,  qua  confulranda,  yelproyidenda,  yel ad ge- 
erulem  f  :ribenda  funt,  ne  memoria  exci  dant. 

^  I*  OratioHes ,  &  %lißds  ad  tempus  indicere  poterit ,  etiam  in  tota  J^royineiaprä 
anßsiqua  yidebÜTttur  id  exigere :  inodum  tamen  in  ea  re  non  excedat. 

DE  SVPERIORIBVS  EI  SVBORDINATIS  ET  ( 

EOUVM  OFFICI  ALIB  VS*  7 

tAK  ni  ^ 

Ü  7j/i  Tropo  fit  os  domorum',  0*  7{eBbrei  Collegiorum  i  &  D  ornorum  Trobationus 
y^fua  Troyincia conßituerenonpoceß :  firamennecejje  eßet aliquando  mutatio- 
emfdcere  Superioris  alicuius,  &pericutum  effiet  inmora  >  yelfi  is  moreretur  ypotef  it  ali- 
uent,qui  yices  Superioris  gerat ,  interim  conßituere  i  donec  Generalis  admonitusproyi- 
eat,  %iiniJlros autem,  Trocuratores'&  Traf e^osßudiorum ipft  defignabit,  ac  dtiaM 
tibminißros,  &  TrafeSlos  fanitatis,ubi  opus  eflejudicayerit. 

2^.  Conßituat  "Magißrosnoyitiorum  iniocis probattonemnon  feparatis: d  Generali 
(tmen  confirmandos ,  «5*  eos  quidem ,  qui  in  rebus ßnimalibus  ercer  citati finti  &  'in  modu 
rocedendi  Societatis  nofira  bene  probati. 

Deßgnabit  TrafeBoS  rerum  fjiiritualium  in  omnibus  Collegijs,  &  domibus pre-^ 

'efiis,quales  in  prima  regula  ojficij  illorum^fafcrihutur,item^  ordinarios  nfirorum  Co- 
ejfarios:  ex  quibus  fere  conyeniret  Trafeaos  rerum jfiritualiHm  deliger 
zq.  Deligere  poterit  Confultores ,  ^Admonitores  eorum,  jdiptafunt  in  Troyin- 
ia,ita  utfiatmfuQ  officio  fungipoßint  ifcribet  tamen  de  ijs  ad  Generalem,  «e  ab  eo  con- 
irmentur. 

z6.  TradicatöreSi&ConfeßariosipfeconßituettpramilJh  tamen  domeßieO  examine, 
tr  approbatione  Or dinariorumiuxta  formam  Concilii 'Tr*. dentini, 
zy.  LeUores  ordinafios  m  omnibm  claßibus ,  elf  primarios  Ojficialesiprater  "ßeÜoi 
Cancellarium  in Uniyerfitatibus  deligat  * noyas  tamen  temones nen  addat ,  nec 
^cholas  ufquam  ullas,  eSfprafertim  eas,  in  quibus  pueri  legendo  &  feribendo  infiituantur, 
^qUodnecpriyatim  licebit Jjinefdcultntt  Generalis  aperiat. 

lueatiir  autoritärem  Superiorumimmediatorum  in fuhditos:  ita  tamen,  ut  con¬ 
fit  poße  omnes  ad  mediatos  rtcurrere ;  ideo  quicquid  agedum,yel  immutandum  erit,  quod 
id  Immediatorum  officium  pertineat, per  eof dem  fieri  curabit. 

tpv  Si  quos  adgubernationemidoneos  indicabit,  curet  de  illis paulatim  &  negotiis  trd-^ 
baridis, &  domeflicis  minifierifs  obeundis  experimentum  fumer  e  >  ut  &  ipfi  talenti  acceprt 
fteintn  dartiO'  Smetatit  offifia  eiq  tuto  ^mmitti poßinu 


R  E  G  V  L  Ä 

7  o.  Ohferyet ,  fi ^ui detineantur  in  minißerijs  ali^uihus ,  quimagü  idonei ejJintadX 

alia:earntamenhaheatcujuf^rattonem,utMtiyerfalebo7iumfe^^^^  ^  * 

2  i»  Kemmemah  obedientia  Superiorum  immediatorum  inconfulto  Generah  extf‘< 
mat , '  nifi  periculum  efet  in  mordi  &  tune  certiorem  faciat  Generalem  deperfona ,  &  \ 

caußs  proprer  quas  eam  exemerit,  '• 

Dß  ADMITTENDIS* 

\ 

C  A  p*  I V*  I  1 


3 


Os  ad  prohationemper  fe,  et  per  aÜos  admittere poterit,^uos  ad  inßirutum 
J[^ßrtim  idoneos  k  Domino  judica^^ertticayebit  tarnen  ne  cujuf^uamadmißtoju  J^ 


ßamalifiam  externorum  ofenfionem  aut  Societatis  nocUrnetumpariat^  juod  cum  ijs po^* 

[ißmumobferyandumeriti<iminfcholünoflristnflituuniuri  _  .  .  .  ^ 

^  5«  Attendat ,  ne  nimij  fint  noßri  in  hominibus  ad  Societatem  alliciendis ,  fedper  j 

yirtutes,&bo7i<eyita  odorem  ömtUi ad  Chfißutütrahertßüdiose  curent, 

3  4*  ‘Meminerit,  quod  inepta  turba  adinßitutum  rioßtum  admitti  non  debet ,  tif  ob»j 
feryari  faciatinhoc  diligenter  regulas  offieij  Examinatoris.  ^  * 

2  o  Q^d  ad  prima  quinque  impedimenta  attinet, etß  S  ocietas  in  nullo  eorum  dißen-» ' 
'fare  poteßfß  tamen  in  eo^^qui  admitti  petit,  dona  aliqua  Dei  illußriora  ^merentur,  Ge^ 

nercUem admoneat:  quodft  de eiufmodi impedimentis  dubitaret,adeundemrecurrat. ^  ^ 

7  6,  In  fecundarijs  irnpedimentis  dijfenfandi  facultatem  habebit,  preiterquam  in  del^ 
formitate  magnd  autdefeUu  inftgni,  qualem  habent  Eunuchi ,  &  inutateinfra  uU 

traqo,expletos annos,  &  in  erugatis  etiam  in  cafu)in  quonon  efl  impedimentum  effpntiale, 

3  7*  Toterit  in  cafu  aliquo  anteponere,  &poßponere  aliqua  ex  fex  experimentis ,  edquß 
moderari,  &  alia  vi  alia  permutare  ^  dummodo  biennio  ,  &  bene  probentur  Moyitij  z 

quod  etiam  tempm  prorogare  poterit,  ftojpuseffejudicayeriti  .  .  ;  -  .  ^  ■ 

j  8,  -  "Poterit  etiam  cum  lloyitijsin  fecundoanno  probattonpi  etred ßudta  dtjpenfa,, 
re,  habita  ratione  perfonarumi  locorum ,  0*  temponim  j  prout  expedire  ih  Domino judicaf 
hit.  Ij  yero  cum  quihts  dijpettfayerit,  extra  domum  probationis  i  &  feorfum  d  C ollegiali,^ 
husefe  debebunt  ,  fub  cutaalicujus  Sacerdotis  ab tpfo  coiißituti yquiyicem  Mdgißrino-i 
yitiorum  gerat :  ejufque  regulas  &  examinatoris  Jsdbeat :  ex  qtiibus  ea ßrifabuntur,  qua 
commode  feryaripoffunt.  Cujuftnodi  erit,  ut  per  dimidiam  horam  yeßeiri  orent  ;fed  iji 
tantum  dtebus,  qutbusaßudijs  yacayertnt,  c 

3  9*  C^adjutores  temporales  plur  es  ejfe  non  debent,  qudm  qui  neceffarijjimadfubm 
leyandat  domos,yel  Collegia  in  rebus,  quibus  occupari  Sacerdotes,&  Scholaßici  nonpof» 
funt,  fine  detrimento  majoris  boni,  ^ 


Dp  DIMITTENDIS» 


Ca  p»  V. 


Acitltatem  habet  dimittendiees,quiin  prima,  fectinda  probatione  ante  tYpoß 
r  emiffdyotayerfantur :  nißd  Prapoßto generali  in  illius proyinciam  deßinati% 
yelde  Societateipß  tam  bene  meriti  ejjent,  ut  eorum  ejfet particularis  ratio  habenda.  Inhii 
enim  ca  fibus  incon  fulto  Generali  dimittere  non  debet :mß caufa  admodum  urgentes  & gra^^ 
yes  eßent,iea  ut  minime  dubitaretur  Generalis  mentem  hujufmodi futuram  eße*  \ 

4 1,  S  cholaßicos  y  ero  approbatos, & CoadiutoreinonformatoS,quiprobationemab^ 
foly  erunt, inconfulto  Generati  non  dimittat,  niß  ingrayibustt  urgentibus  caßbus ,  eätqüt 
ejufmodifi7it,utfmegrayipericulo.  Generalis reßonfumexpeBari nequeat :  quemtame^ 
po ß  dimißionem  certiorem  factat,  adjunSlis  caußsdimißionts.  Et  inuniyerfum  diligentes^ 
Proyinciali  diffidendum  eß,  ut  qui  minus  idonei  ad  noßruminfiitutum,  &  tandem  alk 
quando  dimittendi  yidentur,  eos  tpfe  intrabiennium probationis  dimittat,  quod ß pera^ 

etia^ 


19 


// 

I  E  S  V  I  T  A  R'  V.  M. 

tiam frohatlonü  tempore  ali^ni  hutujmodi  deprehendantur  ,  tempeßiye  Centralis  mom 
eatuTjne  cum  Societatis jaElurd diutim,quampar eßtretineantur. 

4X*  TroyincUlis  erie^juxta  commtfßam ßhifacultatem, auditis fuis  Confultortbus  yel 
i»eeeßitasurgeatySuperiore,&  Confultonbiti  eiw  lociyubitunc  eritycpuiipßi  yidebuntur 
dhihitis  judicare  de  caußs  fufßcienabusaddimißionem :  curabit  tameny  sie  ad  htec  extre- 
ta,niß  quam  confultißime ,  &  alijs  tentatü  remedijs  yeniatur* 

4^;  Coadiutores formatos fiyef^irttuales  ,  ßye  temporales ,  &  Trofeßos  nullo  modo 
imitteu 

44i  Circa  modum  dimittendi  obferyeteayquae  in fecunda  parte  Conßitutionum  capU 
e  tertto  dicuntur  :&intelligat,  an  isqui dimittitur  y  aliquid  Societati  dederit y  & ß  quid 
i  reddi  oporteat  y  iuxta  eiufdem  capitts  declarationem*  Scripta  yer'o  an  fecum  ajportare 
ebeatyconfideretipfe  diligenter. 

45*  Declaretur  ijs,qui  dimitmnturyqüod  liberi  maneant  d  yotü ßmplicihitSyß  ea  iuxta 
ormnlam  Societatis  confuetam  emiferint* 

^6*  dimiffosaitt  egreffo's  e Societate,  & poßeareduBoSyyel ßsonte  redeuntes, 

hferyenturedquxin  Conßitutionibus &Decretisdicuntur:&ßadmittanturydenm  exa- 
linentur  & proberituryproutipßyidebitur ,  ßquis  autem  ferne  l  egreßiis  erit ,  poterit  qui-* 
'em  iterum  admitti,  fed  adyertatur\  huiufmodi  homines  'raro  idoneos  ad  inßituti  nojiri 
ijciplinaminyeniri,  - 

DE  LITERÄRVm  STVDIIS. 

C  A  P  V  T  V  i* 

,7.T  7^  Vniy  er fitatibus,  &Collegijs',  in  quibus  noßriliteras  profitentur,  idoneos,  ör 

X  eruditos  Trofeßores pro  'ratione  Io  er,  &  debiti  conßituat.Et  Ji  aliquis  LeUor  extra%. 
rdinariusadij  ciendus  yideretur.  Generalem  confulat. 

48*  ‘Peculiari  €uraytdeat,numLeHiones  in  fcholü  noßrü  ,  &  fchoUßica  exercita^ 
\ones diligenter ,  dßidue,  atque  ordine  habeantur : num%iagißri ,  &  Difcipulifuim  in 
Domino  officium  faciant :  &,fi  quid  opus  eße  iudicayerit,proyideat  iuxta  ea,  qua  in  quar» 
iparte  Conßitutionum,  &  regulis  halentur. 

Jpßus  prudentia  relinquitur ,  quid  hi  i  aut  Uli  addif  :ere  deheant  iuxta  dtatem  & 
igeniumumufcuiufqueadmatoremgloriamDei :  eos autem  quos  non  ejfe  aptos  ad ßudia 
tyeniet,abillisremoyerepotertt.  ' 

5  o*  Inaddifcendü  difciplinü  ordinem  feryari  faciat  :  efßcietque,  ut  prius  [Schola.- 
iciin  lingua  La  tina folidüm  iaciant fundametUm,  qudmadalta  maiora ßudia  tranfeant; 
mahlt yero  humaniorurn  liter arunißudia magni fier  'i,  <& eorum,  quieas proßtentur ,pe^ 
(iliarem  curam haheri :  &neinhts  Profeßores  tdonei  deßnt,  illorum  feminaria  &  inßi» 
ut,  &  confer'iabii. 

5  t*  Miarum  linguarum ßudium  yalde  commendatum  hahea  'tiHehraica  yeroijs  ’ian» 
itm  concedat  i  qui  in  Theologia fa  cultate,  medio  criter  eruditi  iam ßnt ',  aut  cerie  tarn  hu~ 
tiles,utßerandummeritoßt,  hocßudiumßneillorUm  detrimento  utile  yalde  futurum. 

qti  Deßgnet  aliquos,  qui  &  probata  yirtutps  inprimtsfint ,  tir  ingenio  polleant,  utab- 
olut'üßudijs Philojophia,&  Theologia adearepetendapriyatu,& quietü ßudiu habeat, 
^poßtiyd,ac  SiS  cripturd Je  dedant :  quo  etiam  tempore  tn  dißutationibtts  publicis  ratio» 
■emfuorum ßudiorum  riddant,  ut  eas facultates priyatim ^  yel publice  ad juam ,  yelalio» 
umutilitatemprofiteri  poßint* 

53*  Diligenter fiüdeat,  üt  praceptores  Philofophia  s  cum  magno  deleBu  eosjdrißote» 
ü  interpretes  legant,  qui  contra  Chrißiana  dogmata  impie  ferip ferunt,  &  ita  Philo fo» 
Tiam  interpretentur ,  ut  Theologia  fcholaßica  i  quam  nobis  commendant  Conßitutiones,, 
ubferyire  faciant. 

54*  Cumopinionumnoyitas  yeldherßtas  non  modo ßnem  ipfum,  quem  Societas  ad 


R  E  G  V  L  Ä 

Dei  gloriam  propoßeum  JrahetiimpedirepoßiCifed  etiamipfum  Sotietatü  flatum  m^xim^ 
labefuÜare :  necejfe  efl  ingeniorum  licendam  in  opinionibus  yel introducendis  yelfeBan-^ 
dts ,  omnibus  mcdü  certa  ali^ua  lege  coercere^  f^are  diltgentißim^  curent  Troyinciales 
inxta  mentem  Conjlitutioymmea  exaUeab  omnibus  nofirpS  y  &  pracipue  d  Trofejßoribut 
okferyartiquain  ratione Jhtdiorumpracipiuntur. 

55.  CurstjUtij ,  quipropenfumanimumhabentadaliquam  facultatem  j  in  quapojßtnt 
inßgnes  eyadere  y  in  ea  diutius  y er fentur^  habita  tarnen  fpiritualü  profeÜus  ratione  s  <f, 
de  talibus  Generalem  admoneat», 

5  6*  Qm  propter  atatem  proyeSliorem ,  aut  alias  caufas  in  facultatibus  Superiorihui 
Scholajücps fludij sprogreßumf acere nonpoßuntycurabit ,  nein  Ulis  tempus  tnfumant i 
fed  caßbus  conjcentia  difcsndis  dent  operam  ,  ßtntque  femper  aliqui  ex  ncfflris ,  huic 
ßudio  diligenter  incumbant yUt  Societas  copiamfhahere poßitoperariorumi  qui  eonfeßioni^ 
ius  audiendü  ßnt  tdoneu 

57*  Inßngulps  domibus  y  ^  Collegijs  aliquem  conflituatyqui  in  caßbus  conf cientia  hett^^ 
yer fatus ßtyUt difficultatibus  domiy  e^fons  occurrentibus fatts facere poßit, 

58»  ComcediaSy&  Tragoedias  rarißime agi permittaty  & nonniß Latinas, ac decentes^ 
ejs  prius  aut  ipfe  eas  examinet y  autalijs  examinandas  committat :  eas  yerb,  atque  alias  id 
genusaSlionesinEcclefia  fieri  omnino  prohibeat^ 

qp.  Sub  finem fiudiorum  Generalem  de  uniufcuiuf^  talento  admoneat,  &  quantumfiiti^ 
guli profecerint,  ei  referat, 

60*  Curet,  Ut'  nullus  ex  nofiris  librum  aliqUem  ex  una  in  alteram  lingitam  transferatt 
aut  imprimat  :abfque  T rapo fiti gener ald facultate^», 

DE  PROMOVENDIS  AD  ORDINESi  ET 

GRADVS  I.ITERARI05* 

CAPi  VII; 

^^^fip^^ A  yetper alios prafentare  ex  nofiris  eos,  quos  idoneos  iuXta  inflruSUofieni, 
X  d  Generali  traditam  cenfuertt, ad  ordines  EcclefiajUcos  recipiendos* 

6z*  Quamyis in aUibus  S cholafiicorum  commUnibUs  exercendifunt noflri iuxia  CdnJ 
flitutiones: nullus  tamen  ad  Thtlofophia  y  yel  Theologia gradui ,etiamfiidoneus  fit,pro^^ 
dioyeatur fime  Treepofiti  Generalis  facultate^. 

^  5.  Cum  nofiri  h  Generalis  facultate  in  uniyerfitatihuS  Societatis  promoyhdi funi 
ad  gradus  literariosyfi  qua  in  re  necejfaria  adpromottoneM  erit  dij^enfandum(quod  rarip» 
fime  faciendum  efly  n^huiufmodi  gradus  yeniantin  corltemptUm )uhi  idfecerit,iiih  deperi 
fana  quam  caufadijperifandi  admoneat  Generalem* 

6/^..  Et  fi  ‘DoBoratuSy  &  %lagiflerij  gradus  iuxta  ConfiitutionespradiQo  inoio  nofiri 
Accipere  pößuntynomine  tarne  Do3oris,yelJilagiflriraHone  gradus ^nterfe  non  utantur  1 

DE  PROMOVENDIS  IN  PROFESSOS,  ET  COADIV« 

TORES  PORMATOSjAC  SCHOi-ARES* 

Cap*  VIII; 

f  .  r’ 

T)  Otefi admittere pofl  biennium  ad yota  fimpltcia  SchoUflicorum  approiatoruiXi 
X  C oadiutorum  non  fomiatoruin ,  quos  in  uOmino  idoneos  iudicayerk  iuxta  ^guJ 
las  &  Conflitutiones.  1 

66*  Curet  autem, ut  qudni primum  aliquis  bienniu  7Loyitiatufexphyirit  (nifi  iufla  dH 
caufa  differendi^  yidireturfperablisijsyqua  in  examine  habentur  yhdic  y6ta  in facro  ante»* 
quam  cofnmunicet  j  emittat  coram  aliquibus  domejUcis  tantum ,  non  iamen  inter  eos ,  qut 
tunc forte  yota  renoy  arent,  etiam fi  ea  prius  ex  deyotione  edidiffet.  ) 

67,  Si  quos  3  ut  indefferentes  admiferit  ( quod  raro  fieri  debet )  potefl  eos  applic^e  ad'- 
gradum  Coadiut orum ,  yelScholafiitorum,  ficut  tnagii  in  Domino  tonymire  imitdhit^^ 

In 


20 


Iesvitarvm? 

fn  hac  yero  clajji  indijfer  'eyltium  ultra  tem^ut  biertntj  prahationü  nemo  maneat» 

(58*  Scholaßicißmulat^  Superiorum  arbitrio  fludia  abfohertnt,  tertium probationü 
mnuminVomihwTrobationumi  peragant :  ^uod  ft  commode  ßefi  non  poßittnDomibits 
Profeßorum'j  yel in  Collegijs probari  eos. faciat  iuxta  regulas  noyitiattts. 

6p*  Finita  yißtatione  conßderet,  ^ui fitit  idonei  in  fua proyincia^ut  in  Coadiutoresfor- 
natosßtiritüales  j  yel  temporales,  aut  mFrofeßos  iuxta  Conßitütiones ,  &  inßruUio*. 
lemd  Generali  traditam  admitti  poßint  ,  fir  fecundum  eandem  accurate  Generalem  in-^ 
ormari  curet» 

70*  Antequam  admittat  eoSyOui  cum  Generalis  facultate  profeßionem  ■,  yel  yota  Co~ 
'.diutorum formatorum  emißurifunt,eaferyari  curet,  qua  ab  ipßs  erunt  facienda  :  etuf. 
mdi  funt ,  diß  ofitio  bonorum  temporalium ,  ß  qua  adhuc  habuerint ,  exercitia  ßiiritua  ita, 
onfeßio generalis, &  alia,ßia  in  CQnßitütionibus,&  Decretis  congregationum  dicuntur, 
n profeßione  etiam  &  ijs  i>otis  emittendts  feryttur^  &  ut publice fiant,  &  in  catens  omni¬ 
us  qua  conßitutiones  präfcribunt. 

7U  Qm  profeßionem fecerintj,etiam  trium  y6torum,ernktatlt  yota  illa  fmplicia ,  qua 
oß  profeßionem  emittenda funt,idque  iuxta  formulam  prima  congregationis ,  ut  a  tertia 
eco^tta  eß :  tr  doSlrinam  Chtißianam  tarn  ipß ,  quam  Coadiutores  formati ßiritualeS 
er  quadraginta  dies  intra  aimüm  doceant* 

71*  H^eat librum ,  in  quo  eorum  noniina fcribantur,  qui  yota folemnia,  ^el ßmplicia 
oß  biennium  in  Domibus,  yel  Collegijs  fua proyincia  emittunt,  iuxta  ordinem  Trapoß- 
isDomorum  ,&^^orihus  traditum. 

71*  Cum  aliqui  profeßionem,  yel  yota  Coadiutorum formatorum  fecerint  ^'exempla  hu- 
ttfmodiyotorum ,  &  aliorum  quinqtie,  qua profeßi poßemißam profeßionem  faciunt ,  »e-, 
kne  ipforum  fubfcriptasad  Generalem  qukm  primum  tranfmittat* 

7\*  Conßituat  iuxta  CönßiiutioneSjUt profeßi,  &  Coadiutores ßirituales formati fua 
royincia  in  Domibus  Fr opßk, quantum fieri  poteß,  commorentur* 

DE  REBVS  tÖLLEGIÖRVMiET  DOMORVM. 

Gap*  tX* 

q*  ^  Dificia conferyari,& fiopits erit,inßaürari curettquodß qua edtßcanda maior tt 

JCxLimomenti fuerint, ut  eßet  templum,  dormitorium ,  yel  aliquid  hmufmodi ,  mji  ap* 
robante  Generali  non fiant,  ad  quem  pertinet  formam ,  &  modum  noßrorum  adificiorum 
rafcribert^* 

76*  7^dditus,  &  reliquaßabilia  coferyari  cur  et, si;  an  er  e f ca  t, yel  minuantur,  inte  Hi¬ 
at  :fi  qüts  aut huiufnodibotM augere yellet,yel aliquid dottafe,poteritid admittere: fi ta¬ 
ten  conditiones aliqua  exigerentur,nonnifi appröbante Generaii,ullam admittat,  & eode 
%odo,qua  ddtur  Domui  pro feffa  accipere,e^Jiquidßabile  donatum  fuerit,  etiam  yendere 
oterit :  fi  tarnen  domui  neeeßarium  pretium  non  ßjer ,  &  trecentorum  ducatorum  y  alor  em 
xcederet,  confulat  Generaiem,iit  de  eo  iuxta  ipfius praferiptum  dißondt*  i 

77*  Cum  lites  i pro  rebns prafertim  temporalibus,  diligenter  nojlrts  fugienda  fint ,  non 
ntendat  qui f qua  e  noßrü  omnino  Ute  aliqua  abfq,  confenfu  Generalis, aut  eins,  cui  expref- 
e  fuas  yiees adhanc  rem  Ule  comiferit,nifi in  re  adeb  neceßaria,üt  eins  reßonfum  expeÜa- 
i  nequeat, de  quo  tarne poßea  ipfum admoneat* Quocirca  nitatur  Troyincialß pritnu  rem 
ompromißione  coponere.’hlofirü  autem filü  intendatur,curandK  etiam  diligent  et, niji  de 
urenoßro  manifeße  conßareii  ut  aliqua  tranfaÜione  yel  concordia  res  tota  componatur : 
dfi  commode  fieri  non  yaleat,  poterüiitiniudicio  fe  defendere, cum  Froyincialis  poteßa- 
em  habeat  conferyandi  &  defendendi  res  Collegiorum  etiam  in  iudicio,  cum  facultate  a- 
hs  fuhßituendi,fi  id  neeeßarium  yel  cbnyHiens  aliquando  fuerit* 

78*  Intelligat,an  exempla  authentica  contraUuummaiorü  momenti,  prafertim  rerum 
nrpetuarum  ad  Archiyium,quodeß  in  urbe  penes  Trapofitum  Cener alem,mißa  fint,aho- 
jui  mittenda  curabit*  '  D 


S 

V 


I 


R  E  G  V  L  jfi  i 

75*  "V^ieat  cornuta  ittrer  Superiorem,  &  Trocurarotem  trmfaUa ,  rutiooemjue  exi^ 
gatacceptt  ö*  expenfi,  &refolutionemultimifuicomputifummatim  fcribi  factat,  quam 
i^fe  fubfcribetin  libro  defanato  :  in  hoc  autem  fcripto ßmul  confiet tamde  fummaacce^^ 
pti,  &  expenfi  ah  ultima  yifitatione,  qudm  de  eo,quod  refiduumfuerit,  yei  etiam  fi  quid  de*^ 
kiti  manear^ 

8  o»  Fifitet  bona  fiabilia  extra  domüm ,  qua  fine  magno  incommodo  yifitari pbßinf  ^ 
ttt  Dtdeat ,  num  qua  infiauratione ,  yel  cultura  egeant i  &  quid  ad  eorum  conferyatio^ 

tiem  Opus  fit.  ^ 

8  j»  Domuf  yel  Collegia  cum  cümmoda fundatione  offerentur, expendat,  muid ad  co-* 

munebomm  exijs  Jperetur,& an  aliqua  conditiones  exigantur, &anlocus fitjalubrüielT^ 
omnia  ad  Geier  alemreferat,nihilinterim  certi  promittendo,  .  ^ 

82«  %lagnum  as  alietium  Collegiayel  Demos  confiar  e  non  finatyfifoly  endo  fort  proba» 
Viliter  non  jperetjhabita  ratione  reddituum^  &  eltemofynarum,  qua  ordinarie  dairifolents^ 
necinijspfures  habitare  permittat, quam  alipoßinti  ^  ‘  .  1 

83  ♦  Q^ando  contribuendU  eritad fumptm  communes  Troyinct^,fiatuat  ipfe  quid  cui^ 
CoUegio,yel  Domui,feryataproportionedebita,imponi  debeat,  ^ 

84;  In  yefiitus  ratione  tria  ob feryari faciat :  Trimum,ut  honefius  Hießt:  Alterum,uti^ 
ad  ufum  communem ,  sät  approbatum  honefiorum  Sacerdotum  eius  loci  in  quo  yiyitur  ac» 
commodatus:  T ertium,ut  profeßioni paupertatis  non  repugnet, 

8  5*  Hahitatiotiem, officinas,  yefies  &  reliquam  fupelleHilem, omnia  deni^diligentet 
tnjpiciat'.necneceffaria  deeffe,aut  fuperflua  expendi  permittat :  &  rerum  mobilium  inyen» 
tarium  conferri  faciat  cum  inyentario  in  pracedenti  yifitatione,  yel  iProyinciali fubfcrii 
pto,  Obferyet  enam,qua  teneatur  te  conomta  ratio 


PE  IIS,  Q.VI  BONIS  SVIS  NONDVM  Sfi 

ABDICA  RVNT4 
C  A  P  y  T  X; 


VTöm/>  ermittat  nofiros abdicare  fepojfeßione  bonoru  fuoru,  nifi quos  conflantes ,  ^ 
1.^  fiatiles  in  fua  yocatione  cognoyeritidiiy  in  ea  rS  maiufofemper  eonfilioprocedati 
87+  Hon finatpaSliones  inire  nofiros  cum  parentibus fuis,  &  quibufcunq^alijs  detegitis 
niaparte,& alijs  bonis  ad fe pertinentibus ,  nifi illiprius  admoneantur ,  Societatint  ipfam 
ad  ea  bona  nullumius  habere,  &  Generalis  de  tota  re  prius  informetur* 

88*  Cumquis  exnofiris  efi  dijhofiturus  debonis  fuis  in  auxilium  Societatis  ,admoHeatuf 
Generalis  de  eorum  yalore  i  &  ae animo  relinquentis ,  &nbcefiitate  ittath  Domorum  *  tiil| 
Collegiorum  Troyincid,fi  in  ea  hdiufmodihotia  fint, 

8  SidliqUa  bona  applicabuntur  Societati  cum  facultate  Generalis,  magnopere  curet 
^royincialis  ut  cumiedipcatione,^  chdfitate,  &  non  cumrigor  e  exigantur, potiufquepef 
procuratores  externos,  qukmper  nofiros '.expediet  quo^ ,  ut  ex  his  eleemofyna  aliqua  tti 
pauperes  eius  oppidi, ubi  junthona,  difirihuantur :  &  ratio  dati ,  &  accepti  talium  bonorum 
fcripto  confiet , ut  ipfeautfuperioritlidsDomus, yel  Collegij ,  cuiapplicata  fuerunt ,  cam 
redderepoßitei,qui  a  Generali  fuerit  defignatus. 

^04  i<lon  ferat,  nofiroS  quicquam  petere  si  parentibus ,  cognatis ,  yelamicis :  fed  fd 
mniaeif  neceffariad  Societate  proyideantur  :  intelligatque  etiam  fi  quibuß 
dam  ad  tempus  proprietas  honorum  temporaliumpermittituri 

ufum  tamen  eorum  ad  propriam  utilita»  ' 

t  em  nulli  e ffe  concedent  ^ 

dum* 


Iesvitarv  M  .  21 

DE  MODO,  QVO  CVM  GENERALI,  ET  ALIIS  PRO. 

VINCIIS,  AC  EXTERNXS  S  E  H  A  B  E  R  E 

DEBEAT*  ' 

C  A  P  V  T  XL 

'Bedientemire’^erentemtac fidelem  jfe  Trxpofito  Generali exhiheat  ^  gr  hac  re 
fubditü  in^rtmis  exemplum  praheat :  id(p potißimum  Curetem  omnes  de  fuü  Su~ 
^erioribue  bene  fientianr, eins  peculiari  devotione  afficiantuu 
p2*  “perßeHa  Generali  eße  cupiai omnia^quue  adfuam  TroDinetampertinent^eaq^ per 
"eifir  Supertores  T)omorum^  &  Collegiorum^  &  Conjuleoresfua  Troymciaiuxca  formu~ 
am  fcribendi  manifeflari  diligenter  curet.  \ 

93*  Cogitet  de  communi  bono  Societatis  i  illudd  iuyet:  Congregationes  Tro'y>inciales 
uo  tempore  iuxtaformuUm  traditam  cogat:fi  quid  annotaverit  circa  Decreta  <!2r  Confit^ 
utiones,yelquidaliud,quod  Congregationem  generale  expoficat^Trapofito  Generali fcri- 
'at^yel  procuratori  tertio  quoque  anno  ad  eundeni  venturo  tradat^ 

Si  occafio  fe  obtulerit  iuvandi alias  Provincias^  non  defit  charitatü  officio^  &  li¬ 
er  aru  communicatione  iuxta  formulam  f ribedi,  mutua  concordia  &  tharit at  em  foveat. 

5)5»  Penevolos,  &  devotos  coferVet» curet^^ut  benefaBoribus fe gratos  noflri  exhibeat: 
i  qui  autem  adverfantur  Societati, fiudeat, ut  melium  informat  i  reconcilientur. 

p6.  Quce  eleemofyna  externis  pauperibus, five  ordinär  ia,  fiv  e  extraordinarie  dari  de¬ 
beant,  ipfe  Superioribus  prefcribet, auditis  Confult  oribus,  pro  Collegij  vel  Domus  facul- 
ate :  Vbi  vero  habentur  bona  Ecclefiaflicd ,  eleemojynas  aliquas fieri  providebit  in  U  cvs 
netcipue,ubi  huiufmodi  redditus  percipiuntur. 

DE  COMMVNi  RATIONE  IVVANDI 

:^ROX1MOS* 

ßAPVir  XiL 

)7*  T  tltelligat  ,  prefertim  fub finem fludiorum,  quiexnofiris,  &quoufque,  quibufque 
\_ratiombus  domi,  &  foris  externis  fe  cornmunicare  debeant :  quod  tamen  nifi  pro¬ 
mis  &  in  vocatione flabilibus,  difcretis,  &  bene  infiruBiii  quique  alios  edificarepofiint, 
oncedendum  erit. 

p8.  Confideret, num  %iiße  celebrentur,  &  Sacramenta  alia  miniflrentur  iuxta  uftim 
Romanae  Ecclefix :  condonandi  etiam,  &  doBrinx  Chrifiianae  docenda  motum  obfervet: 
uretque:  ut  in  his  omnibus  noflrt  uniformes fint-,  &  ut finem,  quem  Societas  intendit,  af- 
^equantur.  Prtecipue  Vero  circa  condonator  es  invigilet,  ut fi  quis  exijsad  fuas  fe  regulas 
^orte  nonaccommodaverit,  d  condonandi  munere  amoveatur,  &  in  altjs  Societatis  ncjira 
niniflerijs  occupetur^ 

Videat, num  &  domibus, in  Collegij s  condonatores,  &  confeffarij  ad fua  munera  i- 
lonei fint,  ör  fiatuat  pro  ratione  infiituti  &  loci ,  quam  frequenter  domi.  Vel foris  condo- 
landum  vel  publice  legendamfit,vel  doSlrina  Chrtfliatia  tradenda:&  tempore  peflts  aliqui 
ib  eo  defignentur,  quijeparati  ab  alijs, proximis  iu  vandis  Va  cenu 

too.  Det  operam,  ut  Confejfarij  maturioris fintatatis  qiiantum fieri potefl,prafertm 
jui  ad  confefiiones  mulierum  audiendas  mittuntur :  curetque  ut  nojtrigratts ,  &privile- 
lijs  y^poflolicis prudenter,  &  moderate  utantur,  \ 

t  ou  Inijslocts ,  in  quibus fimul  Domm  Profefforum,  &  Collegium  fuerit ,  Societatis 
ninifleria  iu  domo  exercenda  curabit:  In  Collegij  s  vero  ea,qux  ad fiudia  Ut  erarum,  &  au¬ 
xilium flirituale  S  cholaflicorum  pertinent,iraBanda funt. 

»02*  Efficiet,utinfeflis,quad  noflris pradpue  celebrari  folent,  ornatus  noflrarum 
Ecclefiarum  fit  moderatus  ac  religio fus,  &  quoad  fieri  potefl,fine  nimia  diflraBione  noflro- 
Tum,  &  moleflia  externorum. 

I  oj  ♦  Hon permittat, ut  cum  CongregatUnbus  externorum,  qua  conjraternitates  dicun- 

D  5 


R  E  G  V  L  iE 

tur,nofirtm'ifceantur]nectn Domihm  i>el CollegijsulU  earurncoyenm agantUTy  nifi 
adßnem  earundem  7) omorum& Collegiorum  in  diyino  ohfeqüi^ent. 

1 04.  Si  examinandi  minißerium  ah  Orknario  iniunClurii  effugere  noßri nnlla  ration» 
poßinr,juamyü  de  doSfrina  Jufficietia  iudicium  ferre  yaleanty  illud  tarnen  retineant y  nc 
deadmittendü  yel  nonadmittendüferantffedillud  omnino  Tralatü  relinquatur»  ' 


DE 


MiSSlONIBVS,  ET  MVTATIONIi 

Bvs  nostrorvm; 

Cap^  XIIE 


^Qi-J^T^yincialünoaheatdfua  Troyinciafme  Generalüynee  Trapofitufy  autl^Uof  ; 

X  djua Domoyyel CollegioyahßjTroyincialpt facultateytiiß locus effet yicinus , auf 
ßnegrayt  tncomodo  Superioris rejfonfumexpe^artnonpojfet.T^ltquorum yero  mutatio»^ 
nes  intra  Troyindam  Troyincialü  \ipfe  ne  faciat  fine  caufa  alicuius  momenti. 

I  bdt  In  mittendis  operarijsper  Troyinciam  extra  TlomaSi  &  CollegiayUt  in  y  ineaDo-i^ 
mini  lahorentyohferyety  qua  in  Conßitutionihufy  &  T^ulif  thißionum  dicuntur :  yideat 
tarnen ,  ne  T)omwSy& Collegianecefftrijs  minißris  deßimantur»  ^ 

»07»  Quo  cunque  mittat  aliquem  y  eum.perfey  yel  alium  plene  inßruat ,  tSrordinarih 
infcriptts  tarn  de  modo  procedendi  y  quam  dk  medijs  y  quihus  eumuti  y  eilt  ad fnemjquemitt, 

animo  habet.  .  i  .  ,  '  .  .  .  \  , 

1  o8»  Ter  crehram  liter  drum  cönmUifticntionem  luxta  formulam  fcrihendi  totius  fuc*; 
ceßits  certior fa^us  ex  eo  loco,uhi  ipfe  commoratur y  confilio  &  orationibus ,  Ör  alijs  ratio-i 
nwitkeürniuyahityUtperfonay&negotiumpoßulayerit» 

I  ö  p»  Optimi  quique,  &  maturiores  ad  proximos  iuyandos,  quantum  commode  fieri  po^ 
teritymittantur :  &  fi  ei  yidehitur  expedire, alicui  Superiori  yiciniorts  tionms,  niel  ColleS 
gij  fuhij  dantur. 

I I  ot  Cum  mutari  aliquem  oportehit§animadyertatjUt  ad  eum  reyocdndum,  qtioad fiel 

ripoterityijsmedijfutatur, utijyd  quihus  eyocatur, potius  bffneyoliomninofmneantyqudni^^ 
effenfiyyelmale  afieSlu  _  ...... 

uu  Si miffum d Superiore,yeld furhmoTontificeminits Utiliter äc'cupari yiddreh Ge» 

ner alem  admoneat»  _  ,  .  ^ 

m»  JExtra  Troy  inciam  fuam  neminem  mittatynec  etiam  ad  laborandum  in  yinea  Hol 
mini, nifi  negotij  alicuius,  aut  peregrinationis  caufa,autnifi  ei  conßaret  de  Generalis  yo- 
luntate,yei  coyentret  cum  Tr  oyindali  illius  Troyinda,  ad  quam  mittere  aliquem  yoljue^ 
rii :  ad  Troyincias  tamen  extra  Eutopamy^  inter  ipfafmet ,  hd  tranfmutationes fine faf 
culiate  Generalis  ne  fiant.  ...  ..  ' 

t  tg »  Toß  cognitam  Generalis  mortem  Troyincialü  nemine  ex  ijs,  qui  jus  fuffi^dgij  had 
hent  ex fua  Troyinda  in  ajia  mittat  ante  congregatione  Troyincialem,  nifi  caufa fit  ade^ 
UrgensyUt  ipfe  &  maior  pars  confultorumipfiusexißimeteffe  mittendum»  ^ 

»14.  Cumperegre  eritnoßrü  proßcifcendum,  aliquem,  cuimdscime  confidat , prafidet^ 
cui  toto  itinerü  tempore  cateri  tanqUam  Superiori  in  omnibus  ohediant »  ( 

115,  Ad retinendamreligiofamdifdplinamy  iir paupertatis rationemyiet operam  yuf 
noßri  in profebiionihulyquos  ipjorum  'Superiores  idpraffare poffe  iudicayerint,in  totOyyel 
in  parte pedeßri  itinere  utantur  &  in  equitando  folius  rteceßkatü,  fiye  perföna,fiye  nego^ 
tiorum  ratio  habeatur.  ,  , 

\t6*  Expenfas  itinerum folyete eius  erit Troyihcid, aut  Collegij,dutI> ornus, in  cuiut 
bonum  &  utilitatem  cedit profeBio:quod fi  in  ea  re  dubium  effet, arbitrio  iffius atidim  C ori-^ 
fultoribus ßatue dum  relinquitur :  fi aliquando  tarnen  inter  aliquos  Troyinciales  iioncori* 
y  enaret,  recurrant  ad  Generalem»  _  .  .  J 

\\j»  Quando  quü  ah  uno  loco  ad  alium  trans  fertur.  Superior,  ad  quem  talü  mittitui^. 
informan^s  eß, quantum  ad  cognofcendum,  &  luyanduni  eumjit  farü.  Tsleminemautefd 
ex  uno  in  aliumlocum  ire  permittat, fine  literü  patentibus.  l 


de: 


r 


1% 


Iesvitarvm. 

DE  VISITATIONE. 

Cap.  XiV. 

annüper  fe  tpfum  finguU  loca  fm  TroDinütc  yißret ,  cum  hoc  ft  yaU 
de  proprium fui  officij ,  &  ibi  diutiiis  immoretnr ,  uhi  magus  erit  opm ,  prafertim  in 
heb  ad  communicationem  cum  tnferionbtn  &  Generali  Trapojito  magps  commodo. 

ttp*  Si  auado  oh  caufas  graDiores  yißtare  omnia  loca  fuce  Troyincia  ipfe  n'opoßit,re  cU 
fuü  Confultorih.collata,adeayqucc  nonpoteßfihi aliu  fubßituat*  Quamyts  omnino  curan¬ 
dum  jit jUt  Domos probationü  &  fcholajlicorum feminaria peculiari  cura,&perfe  yifitet, 

1 2  o.  Cum  ad  Domum,  yel  Collegium  aliquo  dp  eryenerit.  Superiorem  interroget, nie  ali- 
quidurgeat,cuißatimneceffario  jit  remedium  adhibendum :  &  l^ißtationesprceteritas pe¬ 
tat,  deinde  omnesßmul benigne  alloquatur ,  eofq^  ad  renoyationem  in  jj>intu,  &ßudtum 
perfedionühortitur. 

121.  Incipiat  i^ißtationemateplo, cuius  oßio  claufo,yideat,  quomodo  eußodiatur fan- 
^iiß.Eucharijlia  Sacramentu'.mox yijitet facrum inßrmorum oleu,  &  fan^oru reliquias, 
ex quihius nihiiullaratiofie auferatur, dltaria,fedeßq^  Confeßar iorum,  atq^alia,  quee  tamin 
templo, qudmin  Sacrißiaad dtyinum  cultum  pertinent. 

12X.  Toßeaadyijitationemperfonartimaccedat,& curet,ur omnibus beneyolumfe ex¬ 
hibeat ,  ne  alicuius  mentem  fuh  e  at  fuß  icio ,  quod  ob  ßnijha's  aliquas  informationes  minus 
hilarem  yultumipfis  oßendat. 

123.  Tetat  a  Superidre,  &  confequenter  d  Confultoribus  ^  aliquibus  Tatrih ^antiquio¬ 
ribus, yel  pr  ce  ciputs  Ofßcialibus',ut  ea,quce  fciunt  alicuius  mometideßatuCollegij, yel  do¬ 
mus, aut  ^perfonps  referant :  quod  fi  iudicayerit  expedire ,  iubere  poterir,  ut  infarmatio- 
neshuiufnodi,  yel  partem  earumbrey  it  er feribant ,  &  fibitrddant:  feripta  autem  qtice  fe- 
tretum  qontinent,  claufa  ipfe  diligentißime  feryet,cayeat^  ne  minimo  quidem  indi cio  eos,  / 
qui fibiaUquid:r  e  ferunt, prodat. 

124.  Huiufmodiinformationihus  acceptds  &Ionfideratis, per  currat  cu  Superiore  cata- 
logumperfonarum  domus,  yel  Collegij ,breyem^  defingutfs  eb  eo  capiat  informationem*  ^ 

125.  Deindeyocetfigillatim  oes  eo  ordine  qui  ei  magis  conyenireyidebitur,  &  fingulot 
feorfum  iuxta  inßrukionemfequenti  capitepofitam  memoriter  potius,  quam  ex  f :ripto  in¬ 
terroget,  &  quee  adyertenda  iudicayerit, fiibi  memorice  caufa  feribat:  qutd  yero  dquoq^  in¬ 
terrogandum  jit, illius  prudentice  relinquitur* 

12'^.  Horteturbmnes  ad  yeritatemfinceredicendam,'neipfis  imputetur, fi  mofbipropter 
torum filentium  incogniti,  &  latentes  curari  nonpoßinttaamoyieat^  teneri  eos  fer.y  are fuh 
fecreto,  quicquid cum‘'eo,qiiodfecretum  requirit,  tranfegerint,  licet d  quoYis alio ,  qui  ipfö 
ßt  inferior, de  eare  interrogentur. 

w/.  Hon  facile  credat ,  fi  quee  for fan  contra  alios  ,  prcefertim  Superiores  dicentur,  , 
fedeanotet,  &  expendat ,  ut yeritat em ajfequatur :  Cayeatjue,  ne  dumfubditos  confo- 
lari findet ,  illi  debilibres  in  ohedientia ,  &  reyer entia  erga  fuos  immediatos  SuperioYes 
reddantur*  .  ,  ,  " 

128.  Si  quis  diyifionis,ctut  diffehfionü  eorum, qui  und  ytyunt, inter  fe,  yelcumfuo  ca- 
ftte  ctuBor  ejfe  inyeniretur,  diligentißime  ah  ea  congregatione ,  yelut pefiis ,  qua  eampo- 

refi  inficerejfiprcefens  remedium  nonadhibeatur,feparandusefi* 

tzp*  Vifitatio  rerum,aut partium  domus,  iuxta  ea,  qua  inpracede  tihus  r egulis, pra fer * 
timin  p,  capite  huius  officij  diBa  funt, fieri  debet :  in  qua  fimul examinanda  funt  regula  of- 
fcialium ,  qui  eiufmodi  rerum  curam  habent :  fiquidautemnon folurn  informationem ,  fed 
inlfieSlionemrequirat,ipfeperfe,autfociumidprafiabit* 

13  o.  Sumdrium  Conflitutionu, &  regulas  comunes  cora  Superiore,  Cofuttordyus,&  %li- 

nifiro  examinabit, &fi  quas  non  ob  f ^ryari  intellexerit,  conjideratü  caufis  remedia  adhibe- 
hit,ut$hferyaripoßint.  Tegulas  aute  "Minifiri,  Confultoru,  &  Admonitoris,  Co  cionat^- 
ru,& Sacerdotum, itemq,pracipuoruOfficialium,ipfeperfe  cumipfifmet  examinabit:r eli¬ 
quas  yero  aliorum  Officialium  poterit  fodo,  aut  alteri  coram  fingulis  eorum  examinandas 
committere^,  D  4 


R  E  G  V  L  Ä 

Troyincialps  integram  ratione  totius  antea^a  ylray  i«xta  Conflitutiones  ab  atijg 
txigatyqui  Societatem  ingrediuntur: &  ab  eo  teniporey^uo  ad ßudia mißt [um ab  ijs^qui  il- 
Ipsabfolutps  ad  tertium  probationis  ahnum  per  agendit  mittuntur.  Öuodßidaliquatido  p$¥ 

r  -'/i  •  V//7-  ,  -  H  J 1/  .  :..:i  r  r: _ 

Jepraßare: 


^enon poterit,fubßitüatadid  ordinarie  Superiore  7) ofnnSyieel Collegi j.  Singuli 
"pero  annis  in  quacunque  "Domby  Del  Collegio  fuae  ‘ProDtncid  abfoluta  rirumaomefiicarum 
Dijiruione,autin  ipjo  Dißtationü  decurßl  (ß  id  opportunius  iii  aliquibus  fore  indicaret ) 


rationem  conf cientia  ab  omnibus  accipiat  ab  ultima,  quam  reddiderunt  iuxta  modum  infe- . 
rius prafcriptum.  Quod ßyißtatio  circa renoDationemyotorum  inciderit ,  (quam extra 
fiatutum  tempus  ratione  fui  adyentus  in  domu  aliquam, Del  Collegium^  prafertimmagnu, 
per  u.iumaut  alterum  menfempratermittere',aut  differre  poterit )ipfe  ad  excipiendas  con^ 
feßiones generales nojhorum, aliquos  Tatresprobatos,& maturiores deßgnabit :  eosq^,  qut 
ßbi  confiteri  yolent,benigne  audiet*  l  ^  - 

132.  TofiremumomniumyifitetSuperioremDomus,  yelCollegij  circaea,  qua  ad per^  ‘ 
fonam,&  officium  eius  attinent, iuxta  officij  eius  r  egulas, &  ea,  qua  ex  acceptis  informa¬ 
tionibus  collegerit. 


Hi'  i^ifitatione  cuiuf que  Domus ,  yel  Collegij  abfoluta,  Erebus  omnibus  perßeÜdrj\ 
ut  laboris  fmfruUum  capiat,  denub  omnia,  qua  accepit  in  yifitatione ,  confideret ,  &  ea^ 

•  ''  -r^.  fi-  -  _ J  *  — _  _  j.—  - 


qua  maioris  momenti 
babl 


amenti  fiunt, diligentius  expendat :  quid  item  clarum ,  quidque  tantum  pro- 
tbile  yideatur,  &  de  quibus  Generalis  confulendus  efi,  &  qua  cum  f  no  Superiore  Domm^ 
yel  Collegij ,  qua  etiam  cum  Confultoribus,  &  qua  cumalijs particularibus fint  trarjfigen- 
da,  diligenter  dif cernat*  .  ; 

“  "  .  •  -  ••  '  1‘Yiidebuntur, hac  yel  illa  ijs  etiam 


I  rebus  impom 

commendet, utiuxtaipfius  diyinumbeneplacitumdirigantur* 

x^q*  Tofiquam  autem  apud  fe  omnia  conflituerit  ex  prateriiäyifitationü  memoriali  f 
ubi  rerum  qua  temporaria fiunt,  ordinationes ficribiintur ,  eas  qua  executioni  mandata  fue¬ 
rint,  expungat*  Inlibroyero,  iri  quo  nonmfi  maioris  momenti  ordinationes  ficribendae-i 
runt,  ipfieea  tantum ficribet  ,judque  manu fiubficribet,  qua  cum  Generali  communicayeritg 
qir  ab  ip fio  fuerint  approbatae. 

INSTRVCTIÖ  DE  IIS,  QVM  IN  VISITATIONE  ‘‘ 

INTERROGANDA  S  V  N 


/ 


C  A  T  V  T  X  V* 

CJ^VAE  AD  GVBERNATIONEM  PERTINENT  a  SVEEÜIÖsJ 
RiBVSjET  CONSVttORIBVSiET  AEIISj  Q^V  I  B  V  S 


VIDEBITVR,  PETENDA» 


T  ‘Plterfoget ,ji  quidgrayius  inda  Domo ,  yel  Collegio  accidijje extra  confießionem  in^' 
X.teUexerit,  &  quod  remedium  fit  adhibitum* 


2.  Quomodo  fieryentur  regula, qua  ad  Jsloyitios pertinent* 

3 1  An  aliqui,  prafi ^rtimpueri, aut  mulieres  ad  yota  emittenda  inducantur, yel  ad  eon-> 
filia  aliaohfieryandaindificretettahanturi 

An  aliquis  domi  nimis  affeHus  yideatur  ad  confianguineos  >  yelad  eorurn  fiubyen- 

tionem  teneatur*  c  d  r 

q*  De  numero  ,  &  fiufficientia  ConfejfiariorUm ,  &  de  frequentia ,  &fruau  confi- 

tentium.  1  ,  j  •  •  *l 

6*  Quomodo  literarum  fiudia  yigeant ,  &qudm  exaUefieryentur,  qua  de  opinionum 
noyitate  &  diyerfitate fiatuta fiunt.  Et  an  aliqui  yideantur finitis jamfiudijs  educendi 

Collegijs.  ■  '  j-  ' 

7.  Au  infirmi,  hojpitalia ,  carceres,  &  triremes  ( ubi  ejfent)  yijitentur,  &  adiuyen-  ; 
tur  a  nofiris*  i*£x 


t 


I 


'  Iesvitai^vm.  23 

Rx  furhfi^  oferthuf p'ijs  iuxta  nofirüm  infiitutum^maiorfruSlusperc^iatur. 

De  cura  in  tradendps  fpiritualilfus  exercitijs^ &  auam  exaUe  ilU ßant*  £t  dt  yigi^ 
iantia  in  puerorum  ac  rudium  in  doÜrina  Cbrißiana  inßitueione^. 

1 6.  De  modo  conyerfandi  iuxta  ratiönemy  &ßnem  noßri  inßituti*. 

11,  Demißionibu^  ^  earum fruUuy  &  modo  procedendi  eorumy  qui  mittuntur, 

12,  uin aii^uipratextuyaletudintf  iuyandd djpirttjts petfe^iöne degenerent 3  &ala^ 
horihus  noßri  inßituti  abhorreantyatque  ad  otiüm äjpirent. 

13,  ydn erganojtros inßrmos,& hojpites debita  Socie^attf  charitaSy&  cura exerce'afuri, 

i^,j4naliauadmbitionü  &  proprietatü  indiciainaUqUo  appariantl 

*5*  exterhü pauperibus  dentur, 

QVÄ  AB  OMNIBVS  PHTI  POSSVNT, 

^  modo  yaleat  corporoy  &  yiribusy  &  /juorhodo  ei  conyeniat  rätio  yiÜuSy’^eßi'^ 

\^^tusycubiculiy^  exer’citationß  corporalüyjuautitur, 

17,  Si  quid dubitationpSyautdifßcultamyß^uid  etiam  ad fuam  cortfolationemy  inßru-’ 
Uionemyaut  profeÜumfore putat 3  conßdenter  proponat, 

1?.  Qmdadalio^attimt3interrogetur3quomodo  traUetur kßuü  Superioribus,  &  quid 
fentiat  de  iüü,tam  de  perfonÜ3quam  de  oTßcljs  eorum, 

%p,  Analiquvs  Superior  impedierit  itbertatem  fubditorum  fcribendi ad  Superiores  me», 
iiatos,  aut  quoyü  modo ßgnißcayerit,ßbi  nonplacere,  ut  noßri  de  ipfo3am  efusgubernai^ 
üonoyad  eoifdem  f er  ibant, 

.  20,  An  noyerit  extra  confeßionem  aliquid  de  quayü perfoHa,quod non  ei  probetur,  ut 
ieinobedientia 3  murmuratione,  conjpirationibus ,  pruejertiifi  contra  Supenores  ,  &  ß 
fUidparumhoneßum  3  &  incautum  infamilidritate  riimia  cumaliquaperfona  accidtffet, 
Tpel  contrade  dißßnfionX:^,  ,  ,  : 

21,  Qmmödo  feryenturDomi  Conßitmiones ,  Decreta ,  legula,  communis  ordo,  & 
’irdinationeSy  qu<e  d  Trapoßto  Generali,  <&  alijs  Superioribus  emanant, 

22,  Quomodo  exerceantur  minißeria  Societatis  erga  externos,  quod  ad  modum,  & 
^ruBum  attinet, 

25*  Qms ßt profeBus noßroruminrehus ßirimalibus  ,  & qfuod omtiuminßolidfs yirm 
wihus  acquirendis  ßudium, 

24,  S I  de  ij  s  etiam  3  qua  pertinent  ad  aliaiD  ornus  3  &  Collegia  tonus  ^royinciet  dli., 
quid  habet, quodalicuius  momenti  yideatur, libere  proponat. 


PRO  SCHOLASTICIS  ADDÄTVR; 


if, 


%  Vid ingenijymemoriiey ytrium,  &propenßonis  ad  iiteras  in fe  experiatur t 

^  2iJ.  An  occupatione  exteriore,  yelßudijs  remoyeätur,  yel dißrah^urkre» 
kts^.ßiritaalibus,  .  , 

i7.  An  habeat  libros  neCeßdrios,  &  anferibatiiegat,  deutet, 

28.  De  fuo  pro feUu  in  liter ü  quid  fentiat, 

zp.  An  omnia  experimenta  Societatis  fecerit,^  quo fruBu, 

PRO  lis,  QyiiN  PROBATIONE  VßRäANTVR# 

A’tl  ßmusßt  in  propoßto  yiyendiytir  moriendi  in  Societate^ , 

5 1 .  An fit  indifferens  ad  quemlibet gradüm, minißeria,  &  exercitia  Sotietad 
tü,  prout  obedientiaconßituerit, 

32.^  An  exercttiaßiritualia>  yel  aliqua  alia  txpenm'entafeteritfeSt  ifs  quibus  plus prod 

fecerit,^  alia,ßyiMrur,e;(Ef^nm<iä» 


i- 

|0, 


R  E  G  V  L  A 

MODVS  ACCIPIENDA  RATIONIS 

CONSCIENTI  AE*  ; 

QVoi'tn fummario  ConßimnonumipnefcrihirurdeniKnifeßanda confcihiaytdmam 
gni  momenti  ad  7)  ei  gloriam  &  Societatü  noßra  honum  Taternoßer  fanM«  rntm 
morice Ignatius  exißimayii:juarey  ut  omni  diligentia  &  aniniißnceritate feryetur :  Tro^ 
•^inciali  curandumerit.  Et  cum^uif^dixerit,qu(e  dicere ‘roluerityiuxtainßruSiionem  da* 
tarn  y  poterit  Trotincialis  i  fi  qua  exißimayerii  amplius  interrdgandai  id  etiam  facere: 
quamDiSyqua hominem püdoremultümafficereniy  ea extra confeßioneminterregandanon 
ejjent.  2dec  a  fingulü ßnguta petet  y  fed prudenter  circünijfe^e pro  ratione perfonarum» 

‘Deni^  eam  fuaDiiatern  teneat  y  utilla  omnia  non  tanquam  iudex  exigere  yfed  uthenignut 
parens  oh ßbditi  confolationem  cognoßere  yelle  yiaeatur» 

R  E  G  V  L  AE 


PRAEPOSITI  DOMVS 


DE 


P  R  O  F  E  S  S  AE. 

IIS,  Q.V[A  AD  EIVS  PERSONAM: 


ET 


TOTIVSOOMVS  ADMINISRTATIONEM 
PERTINENT* 


Cap*  t  ' 

O%lnißudio  enitatur  yititaiis  fihqhaiü  optatür^SformnoßrK  CofitutionihttSyat^^ 
eo  magüyqitod  illüpraßtiquos  iptros  f^iritüaUsy  &  perfeUionis  ßuäiof )s  ejfeoportes'J^ 
‘  3.  Trimam  dfficij fui  curam  iü  eöpoßtam  ejfe intelligatyUt  orattonCy  &  fantiü deßde-^ 
rij s  tota  domuni  yelut  humeris  füisyfußineaty  &  qua  cumq^  in  ijs, quibus praeßyad ipforunt,^ 
aliorumqj  adificamnem  i  iuxiit  inßitnti  uoßri  iati onenty  optare  debet , prius  in  feipfo prv* 
ßareßudeat.  ,  -  ^  ^  ^ 

Communes  regülasipfeferyeij  & particulariain  cibo  y  indumentis  iir  aliarum  re*  i, 
rumufu  quantum ßeripoteßy  yitettfamtliaritatey  atque  indulgentia  cuni  quibufdam 
hos  ne  oßendat. 


osvic  ojj-ena^i^  ,  ^  .  .  .  *  j 

4.  Intra annümypoßquamofßcium  Trapoßfi prima  yice  interii y  quadraginta  diebsts^ 


ChrißiananidoBrtnameornodoyquoinfecundaCogregafionede T^Üore  expoßtumeßy le*, 
gaty  aut  doceat :  fed  ex  caufa peraliüm  id munits  cumfacultate  TröyinctalM  obtrepoteriti^ 

5»  Cofuetudiiies receptas, eüd  Generaliyyel Troyinciali approbatas feryet,acferyarii 
faciat :  fi tarnen aliqüa alia  a  TracedejitiTrapoßto  induÜafüerit ynon  mutet inconfultu^^ 
Troyincialinpfeyeroynißfuo  Superiore approbante,nullamintroducat* 

6*  Eos 3  quidomeßicaobeuntminißehafexceßüquibufdamy  quorum  ele^ioadTro^j 
'^incialem pertinet) prudenter  cörißituat  yfuas  cuic^  regulas  tradat ,  aliquando  yißiet , 
proutin  Domino  coyenireiudicabityyelinetfdemminißerijsdetineatyyelabeü  iemoygat^i 
Qma  yero  ofßciaqutedamy  ut  bene  ßant ,  experientiam  requirunt y  qui  ad  ea  td&nei  inytm*  1 
untutynion  facile  mutari  debebunt i  *  ^ 

7.  V tproßicere ofßcialibtts de fubßdio , ßneceßariumtd fuerit ynelaboregrayenturyy 

debebiidta  cum  tempus  yacuumillts  fuerit y  utitiuduttlitelr  impendant dHin&  feryitio^ 
curabit.  .  ^  ^ 

8.  Etfipoteßatenihabetdeßgnandi Cenfeßartosfuisfubditts ,  ordinarium ramenCon-^' 

fejfarium  Domus  non  conßituetßneapprobatione^oyincialis*  j. 

9*  Quamyü  in  yirtuteobeaientia iuberepoßtis  tionnißrdrißime y  ^ ex grayiacur^ 
genti  caufaid facidt.  1 . 

I  p.  Ordinarias  tantit poenitentias  tmpenatyqiialesfurttparydmenfaypublka  reprehin^ 
fiOy  conclußo  in  circuloy edere fub  menfay  of culari alioritpedesy  orare  in  refeUorioy  dicere cul^i 
pd fuamyfuhtraSlio  cibi  ufq  ad panemy&  aquam, ßrespoßulayerity  difcipiina  publica  m  re^ 
fellorioy &alia exercitia  humilia, &domeßica^.  n.Sicut  ' 


1 


I  E  S  V  I  T  A  R.  V  M;  24 

•  Irl*  Sicut  adTra^oßrumfertinet  dij^enfare  inregutü)&  ConßitutionihuSjfST  decretps 
Congregationum  generalium  cuntparticularibus,  quando  neceßeerit :  ßc  &  cum  difpenfa- 
'^eritinrebusmaiorü momenti^  qux  "videntururgere  ,  &  in  quihm ßne grw^iintommod« 
Tro'vincialü  reßonfumexpeSlarinon  j^oteß ,  eum  primo  quoquetempore  de  huiußnodi  di- 
'^enßatione,aceim  caußaadmonertjj. 

t2.  T^ominaeorum,  qui  yotafolemnia^  yelßmplicia  emiferunty  iniihroadhocparatit 
lotentutyin  Trofeß^ quidem^  &  Coadiutoribips formatü  cumnominibus admittentiumyin 
•eliqups  yerb poß biennium  cumnomittibus  celebrantium, adn9tatöioco,& tempore, iuxta 
7onßitutiones,  . 

1 1 .  Q^as  haheat  facultates  partim  ex  ifs ,  qua  ipß  in  hts  regulü  conceduntur ,  partim 
X  compendio  facultatum  S  ocietamintelligat,  ut  in  ijs,  quas  non  habet  ,fciatad  Superio- 
em  recurrere^* 

DE  IIS,  QV/E  PRy^POSlTVM  Äö  ÄONAM  ÄDMIi 

NIJTRATIONEM  IVVABVNTV 


3.  -  ,  .  G  A  Pv  I  I. 

iit  ^IT  folicitus,  ne  minißer,  &  reliqui  ofßciates  fuo  deßnt  ofßcio,  tmißü  alijs ,  quä 
Opojfent  impedire^.  .  , 

15*  Singulis  yel  f altem  alternis  hebdomadis  ctmfuts  Confudtoribus  conyeniat ,  (niß 
ro  re  nata  aliquid  extraordinarie  eßet  cotifultandum )deque  rebw  maioris  momenti,  qua 
ro  temporum,  &  negotiorum  y arietate  occurrunt,  cum  illis  agat :  quamquam  ijs  auditis, 
mes  ip f um  erit  de ßngulisßatuendi  facultas^ 
t6*  Conjultoresi^iofq^  omnes,  mm  ei  aliquidpropinunt,  lthenter,  &  benigne  excipiar, 
rpractpue  eum,  cui  %lonitoris  ofßcium  commißum  eß :  efßciat^ ,  ut  infua  t>omo ,  qua  in 
)rmuUfcribendiprafcriptaßmt^feryentur. 

17*  Habeat  librum,in  quo  fcribanturyifttatiQHesDomus  a  Generali  approbata :in  qua 
iamordinaiiones alia alicuiips momenti,qua d  Generalimittuntur:  &  qua. perpetua  fue- 
nt,ab  ijs,qua  temporaria funt,feparatimn6tentur*aliayerb,qua  yißtator,&  Troyin- 
alts  prafcrip ferint:  in  alib  libro  fcfiba:nturir.  ,  .  .  , 

t8*  Inßitutum  Societatis  cognofcatbx'leUioneltterar'UmApoßoltcarum,Co»ßuutioi 
m, & Durttorum generalium  Congregamnu :  magis  autempurticulaüa  exleUione  re- 
ilarumtam  communiü,  quamofßcij  fui,  & aticrum,qui fukipßus cdrafunt,ac ‘proyin- 
alis,&  compendij facultatum  Societatis,  atq^ex obferyationeconfuetudinumreceptärü, 

: demum  ex  recurfu  ad  Superiorem  inijs,de  quibus  dubitabit^  ^  , 

ip*  Libellum  habeat, in  quemreferat , quacunque ßhi  adhqnum  7)omus  ßatum  fubinde 
current, ne  memoria  excidant, pracipueilla, de  quikus  ad  Generalem, yel  Proyinäalem 
ribendum  putato 

20*  Prooccurrentihüs  neceßitatibus communibus,  &priyatit ,  ^ißds,  eSr  orationes 
,orum(moderate  tamen Jiuxtaconfuetudinem  Societatis  applicare  poterit. 


DE  CVRA  NOSTRÖRVM  IN  äPIRITV. 

'  dAPiin.  \ 

*  /"i  yretyUtunicuiq^  in  ßto  ofßcio  integram  öhedientiam  catefi  praßenfj  &  ofßciales^ 
%linißro,  & ßbi  etiam  omnes : ßudeat^  eifdem  exemplo  obedientiä praire,  quam 
fefuis  Superioribus, quos  Chrißiiocohabetypraßare debet. 

22*  Det  operam,ut  Confiitutiones ,  &  regula  öbferyentur :  omnihus  domefiicis  cum  •- 
ni  folicttuitineinyigilet,eofdeni^ab  ijs ,  quanocerepoßint domi,  & ßrü defendat ,  cum 
’ayettiendo,tumetidm,ß  quid  mali  acciderit, remedium  adhibendo. 
aj*  Ejßciati  utßbi,  yel  alijs  ab  ipfo  deputatis flatü  temporibus  ratio  conf cientia 


R  E  G  V  L  A 


rtddatur.iuxta  modum, qui  in  officio  Troyincialü  frafcribitur,&infiruBtonem  reddtn* 
dam  coiifctennx  rationem,  a  Trofeßts  quidem  ,  &  Coadiutorihuf formam  femeltn  auno^ 
ab  alijs  ^ero  bps :  &  altquos  fraterea  maturiores  Tatres  aßignet  qui  eorum  confeßtont» 

generales  exctpiant,niji ’Proytnctalps  tuttcadfit,  •  /  •  r 

24»  %leminerit,ut  Scholaßici,fiquierunt ,  &  Coadiutoresnonformati ,htsfinguttt: 

annps  circafefia  Circumctfionps  Domini  noßri,  &Jpoßolorum  Tetri  &  Tauli  ’y>otafua 
renoyent,pramißpsijs,quxfierifolenu  ^  ^  .  j.  ^  .  , 

25,  Singulü,  yel alternü  diehns  V enerü  exhortationem  noßrps  yel  tpfe  factat, yela^ 
liquisalvis,  qui  rationem  noßri  inßitutibene  teneat  ^in  qua  agatur  de  qbferyatione  Con» 
ßitutionum,  &  regularum^  de  fraterna  charitate,  humilitate ,  patientia,  mortificatione^ 
alijs  ytr rutibus yprxferthn  de  obedienria  ;  tametfi  exhortationis  loco,  Jf  iritualps  colla¬ 
tio  eifdem  de  rebus  aliquando  habet  i  poteßi  ^ 

Crebro,  &  magna  charitatü  jigmficatione  alloquatur  fubditos ,  eorumque  neceßi- 
taiibtpsnon  mrporü  tantüm  i  fed  multb  etiam  magü  anima ,  paterno  affe^uproßticiat» 
Si  quem  yero  intelligät  aliqita  tentationepulfari ,  prafertimgrayi,  eins  peculiarem  cu-\ 
Tarn &Joliätudinemnon fotum  ßer  fei  fed  etiam,  fine  ceffe  fuerit ,  per  alios  geratinec  rem, 
medium  longius  dijf er irido, difficiliorem  morbi  curationem  reddat*  ^ 


37»  In  cofreUionibuSy&pxnitentijs  iniungendü  rationem  habebit dißojittonptperjod 
narum,  &  adificationü  uniyerfalpSt& particularis  earum,ad gloriam  Dei.  ^  ^  ^ 

%%*  "Hifi  prudentia  rebus  particularibus  adhibita  aliter  procedendum  di^ayerit ,  illud 
in  correUionibits  obfer'iet,uitj,  qUipeccant, primo  in  charitate  ,  &  dulcedine  admoneant 
tur:  fecundo  in  charitate  quidem,fed  eo  tamen  modo ,  ut  eis  confufio,  &  rubor  iuij  ciattir  z, 

tertio  amori, ea  qiia  timorem  incutiant, fi  opiis  eritiadijciantur^ 

29*  De  publicis  defeSHbus,  puhlicx  debet  effe  poenitentia  i  ijs  tantumiqitxAd  omnium 

tedificationemfaciuntideclaratis,*  ,  .  .  i  r 

5  o  "Poterit  mittere  interdum  aliqueni  ex  futi  i  iit  ofiiapm  jpeiat  eleenioßnam  p  aut  ui 
inferyiat  hojfiiali  i  aut  comitetur  emptorem ,  aut  in  flateU  condonetur  ,  Chrifiianamyt 
doSlrinamaoceat,  prout  magis  inDominO  expedire  yidebitur ,  habita  ratione  adificatio^ 
nis,& ßirituaiis  utilitatis  noßrof um.  '  .  ,  .  ,  .  .  .  i 

jt»  Delegare  poterit  Confefiario  j  yelalijsyices  fuas ,  ut  eas  p  «nitendas  approben^ 
'yel  improbent, quas  ad  maiores  fui ßiritus  profeÜitm,affiimere  quifq,  yolet.  Et,utnofiriSi 
qui  Sacerdotes  non  furit ,  facultatem  dare  poßint  frequentius  quam  oSlayo  quoq^diecom* 

muni caiidt, quos  ea  ratione  nidgis  ttifptrttutuy an  in  Domino  tudtcayertnt.  ^  "j 

gi»  In  danda  facultate  ieiunandi,fciit  eiSinahjs  paenitentijs  concedendis  ,  yideat,M 
menfuramreda  rationis  excedat :  detq^yperam ,  ut  omnes  intelligant ,  ad  fingularttatem 
non  pertinere  i  fi  quis  ieiunet  alijs  mnieimiantibus ,  dummodo  ordinaria  cOnfuetudo  idui‘ 
nandi,qmiuxta  Conßitutiones non fit,non  introducatur. 

33*  Vnio  i  tf  conformit  as  mutua  diligentißime  curanda  e  fi ,  nec  ferenda  inter  ulloi 
domeßicörumperturc>atiö,yelira  mutua :  fi  quid  autem  huiujmodidccideretscuretiutßa^ 
pimcumfatisfaSlionedebitaingratiaminyicemredeanti  ^  . 

34»  Tam  ipfe,qudm  omnes  alij  Sacerdotes,  qui  ei  yidebuntiir ,  iuxta  C oiißdutiohes, 
aliquando  intra  annum  offdum,yel  officia  eorum  §  qui  domi  inferyimt ,  ad  tempus  ali¬ 
quod  öbihünt.  'h,..  j\.  ,  .  [ 

3<»  Videat fcriptd,  &  liter  as  omnes ,  quxfcribuntuiad  dömeßicos ,  &  quas  ipfiahp 
fcriiunt ,  aut  aliquem  yirum  fidelem ,  &  qui  doriuM  diftretionis  habeat ,  domi  confiituat, 
qui  eas  leilas  reddat, aut  non  reddat,  prout  in  Domino  magis  expedire  indicabit,  fibiq^  re^ 
ferat, fi  quid  inyenerit,quod  tanti  momenti  fit,  ut  de  eo  Superior  monendus  yideatur. 
autemyanas ,  aut  qua  aliaration?  offendere  poßint ,  neminem  fcribere  permittat :  nec  fi» 
gillumquenquamhaberefinat  fine  Proyinci  alis  facultatt^.  .  .  .? 

Hon fint domiarma,  necinfirumentamttjica,necltbrilafciyi,autyani:inecHqyy 
nlia  recreationes  introducantur. 


DE 


■■V  ■  ,  _ 

*  ■ 

*  I  ' 


I  E  S  V  i  T  A  R  V  M* 

DE  AVXILIO  ANIMARVM, 

C  A  P  V  T  IV» 


35 


7*  ly^  Eminerit  hocpertinere  ad  fcopum  totius  Societatis ,  ut  ad  animarum  falutem  i 
l-V X  & perfeBioneni  cum  dhinagratiapromoyendam  incumhat ,  &  noßri  injlituti 
uritate  in  Domibus  pro feßü  pracipüe  eluce f :ere  debere  i  qua  non  tarn  circa  media  ad  hun  c 
'nempraparanda  ( quynadmodum  Collegia )  quam  circafinem  ipfum ,  &  ufum  mediorum 
d  eum  conferentiumy  er  fantur* 

1 8*  Videat iUn  noßri  ^elum  habeant  animarum ,  ö*  an ßrenue ,  ac  diligenter  earum  fa- 
itempro curent y  uttj folent , quosfan^us Deiamor impellit y  nec fdumimmoderatospro 
atione  yirium  labores  fufcipt  non ßnat ,  fed  multo  etiamminus in proxmts  iuyandü ne^ 
ligentiam  toleret*.  ,  . .  ,  . 

^Proponatur populo  aßidue  tnEccleßa  y^rhum  Dei  in pra dicationibus  ,  b*  facra 
ycripturceyeldoSlrina  Chrißiana le^ionibusyquodetiaminafijs Eccleßj (,pla[ci4  ^ 
ispraßari  poteß  y  quando  dd  maiorem  D  ei  gloriam  conferre  yidebitur:  nomtnattm  yer'o 
uerorumy  ac  rudium  perforwirum  in  Chrißianißno  inßitutionem  tanquam  propriunmo* 
'rayocationis  rhinißferium  yälde  commendatum  habeat :  intelligatque  Chrißianam.ßo* 
hirtam  canendo  doceri pöffiy  ubi  ad  maiorem  ddificationem  id  fore  ohferyabitur*  T\4odus 
utem fiye  id  canendoyfiye fecus fiaiy  pro  locorum  ratione  ad  adificationem  &  maiorem  «- 
ilitatem  exigatur* 

4Q*  Procuret  diligenter  nec  deßntdefignati  Cotß^effarij  y  qui  domi ihadminißratione 
'dcratnentorum  confeßionü  &  communionis  cum  fru^a  exerceantur :  quique  extra  do* 
tum  agrotorum  canfeßiones  audire ,  morientibus  opem  ferre ,  ^  eoSyquHn  carceribus ,  ör 
ojhitalibtts  inveniuntur  y  ytfitarey &confoidri  poßinty  &  reliquis  pietatis  operibus  y  qua 
nliteris ^poßolicis  inßituti  noßriy  tär  conßiiutionibus proponuntur >  incümbere.: fed  hac 
mnidipfe  tuxta  ordinemd  pfoyindali  prafcriptüm  eXequatury'quipro  rationelociy& co*' 
ianoßrorum  metietur, quantumin  huiufmodirdrus  Opera  ßt  ponihtdum* 

41*  CuretyUt  noßri  mßiritualibus  exercitijs  eradendis  accurate  exirceanturypoßqua 
a  in  fe  fuerint  experti:  nullus  tarnen  deberet  ea  tradereyniß prudentia, ac  rerum jpirima* 
iumufu  fatis  probatus  eßet* 

j^  z*  Si  operariorum  copiaptppetet ,  poterit  fuos  mittere  äd  alia  loca  yicina,  habito 
orifenfuTroyincialis yUtfimilibus operibus  charitatis fundi,  domum,  conßituto  tempo* 
e,  redeant, 

43;  jßon  permittat  eodem  tempore  omnes  Sacerdotes  abejp,  fed femper  domi,  aut 
n  Ecclefia  aliqui  maneant  >  qui  occurrentibus  neceßitatibus  proximorum  fatisfacere 

’oßint, 

44»  Cum  quis  pr et  dicationi ,  leUionijacra ,  aut  confeßionibui  audiendis  Vacat  yproyi* 
leatyne-ßudij  tempus yaliay e neceffariaillideßnt. 

45»  Si  quis  ad  facros  ordines  promoyendus,  aut  in  confeßarium,  ytl  concionaioreyi  eßi 
iigendusyidebitur,Proyincialemadmdneai* 

^6*  S i  quem  ex  ijs ,  qui  inMcdeßa  noßra  aßidue  ad  S aeramenta  ac cedutj  irttelligeret 
dtefuie  exemploalios  oßendere,  quantum  in  ipfoeß,  remidiumper  confeßarium,  yelali* 
\uem  alium cotyenientiraiione adhibere curit* 

47»  ^onpermittaty  üt  noßri  cu’rammulierum  religlofartim ,  i&aliarim  quarum  cunq^ 
%fcipianty  Ut  ordinarie  illarum  confeßioties  audiant ,  yelipfaS  ¥egant ;  quamyü  nihtl  re- 
iugtiec  aliquando  apitd  eas  coficionari ,  aiit  femel unius ^onaßerij  confeßiones ßeciales 
tb  caufasaudire,quodtamennonfietyntft poßulentijyqüi  eispfgfunt* 

48.  EtfiproprtUmPreepößti  o^eiümeß,  2) omunißbicommißam diligenter yOft^ßdeli- 
^ergubernare,neq^  is  propter  aliudquidquam  huic  muneri  deeße  debet :  ß  quando  tamen  per 
fßeij  fui  occupationes  licebit,  &  condonari,  &  confeßiones  audire,  dsr  alia  S  ocietatis  mi- 
9ifieria  exercere  poterit,  ac  debebit* 

E 


A-9 


R  E  G  V  L  Ä 

DE  ORDINE  DOMESTICO. 

I 

Cap. VT  Vi 
Vctidie poß  orationem  maticttnam  fiaefacrum,cut  interßnt  omnes,  fui  Sacer^ 


■Q  Hote  s  'hon  fitnf :  nifiali^mhns  pfop'erfeculüres  caufas  aliud  temfüs  ad f aerum 
audendum  concejjüm ßr. 

5  o.  Tempore  orationi,  examini  aßignaio,ßealiaütSi^ui  ohßer^et,n$  omnes  ijs  'vad,. 
eent,  quod  &  Minifler  ipfe  aliquando  faciat,  &  Trapojttus  huic  rei  dtligihter  inVigilen 

5u  Syndicum  domi  conßituat ,  yhi  %liniflri aut  Subminißri opera adidnonhtereturi 
cmui  ofßcikmerit  ohßryafe  in  omnihMSjUodadhoneßatem  ,j&  decentiam  externamper^ 
sines,Ecclefam ,  &  domum  in  locüpublicüfperlußrando,  &ßfuidi  juodnonconyeniat„ 
annotayentjSuperiori  referendo* 

51*  A pofleriore prandii  ßgno  ad  ctenam  ,  offö  nt  minimum  hora  interßnt:  alifuii 
yero  ampltus  uf^ue  adrefeäiunculam  ye^  er  tinam  diebus  F xnerii,  &  ieiuniorum  >  iuxtx 
jnotm  regionfs ,  h  tempore  autem,  pö  fl  fioßri  cubitum  re  ceperunt  nffueadßgHum,fU9 
ax  citantur, fepteni,  ^  ...  . . 

5^.  'BenedtSiio,t^ßratiarumaSioin  refeSlorio  iuxta'ufum  breyiarij  f^mani  inpri4 
ma-menfaßant :  inßcundayerb  ,  &priyata,  teneri poßuntantipabenedi^i^,&graJ 
tiarum  attio,  pa  a  fingults  fubmiße,  & ßando  fieri  debent* 

54.  Inmenfa  Sacerdotes pracedant  alios  ad  eum  gradumno  promotosifednecinter 
€tr dotes, nec  inter  eos,  pi  Sacerdotes  non  funt,ullus  ordo  conßttuatur, 

55.  Si  a  lipa  de  caufa  Trapoßtus  prima  menfx  adejfe  non  poterit,  curet ,  ut  %thtU 
fleradße* 

ß6,  A  prandio  &  dceena  hora  una  :  diebus  autem  Veneris  poß  collationem  yeßerttd 
ndm  dimidia  tecfeationi  religiose  impendantur, id^  in  Uno  locö,ß  commode fieri  poterir.fei 
neque  extra  huiufmodi  hOras  labores  nimium  corinnUafi  i  fine  aliqua  conyenienti  relaxa* 
tione,finar* 

57.  Conferentia  cafuum  conficientia  bis fingulis  hebdomadis  habeantur,  quibus  S  acera 
dotes  omnes,qui  commode  poterunt, intereue  debent :  Trafide  doHo  aliquo,  qUi  ea,  de  qui* 
bm  agetur,  luculentius  expUcarei  ac  defintre  poßit, 

DE  IIS,  Q.VÄ  PERTINENT  AD  RE$ 

TEMPORALES# 


C  A  P  V  T  V  I. 

5^4  TV  ft Agno,  &  confianti  ai^mo Jperet  d  dtyina  bonitate fiutt  Domui fiulfidia  teporalix 
ly/ X.adij  cienda, fi  &  noßri  ad quarendum  Dei  regnum fibi,  &  proximis  ferio  incum* 
lant ,  &  ipfie  ratione  indigentia ,  infiitutji  noßri  integritatem  yiolari  numquam  perd 


mittat* 


5^4  Habeat  procuratorem,  qui  eleemofiynas  petat,  cui  alios  ad  eam  re fiuhflituere poterit^ 
ß  necejjdrium  indicabit,  ira  tamen.  Ut  quam paucißimi  in  mendicando  occupentur* 

604  Singulis  menfibus  d  TrocufatOre  ratione  accePti,  &  expenfiprafente  ^inifiro  exi* 
gat,ut  totius  Domus  adminifirationis  ratio  ipfi  conßee,-  eam^redaere poßit  cui,  &  quanda 
per  SupOtiortm  conßitueturtcayeat  aMtem,ne  Domus  alieno  aregrayetur* 

6u  In  ijs, qua  ad  rationem  yiSus,  &  aliarum  rerU  yita  neceßartarum,  aut  conyenien* 
zium  fellant,  quamyis  cUrandum  eß,  ut  communis  illa  fit,  ^  yaletudini  nofirorumac^ 
■commodata:  h^enda  ramsnfiemper  eß  raitio humilitatis, paupertatis , ac ^iritualis adin 
ficationü  in  Domino*  ' 

6i*  Vt curare debet,ne  ij,quiinyineaDominimagno  tiim proximorum fruUufieexer^ 
■Cent,  necejfiario fiubfidio  priyati  maiorabona  relinquere  cogantur,  neyemorbo ,  antatate 
debilesminißeriofraternat.charitatisdeßituantur:  itaijs,  pinentra ratione alionmin^ 
slig€nropera,adiut9rttaßignare  non  debet, 

6^,Aegrot»rum 


( 


'■r 


L» 


*  • 


t 


-IesVitarvm. 

^  tfjt*  Atp’Otürum  yerQ  'cura,  haheaiw  magna,  &  obferyctur  diligenttr  (am  in  yiBtd  ra'm 
'tone, quamincacerhqliö'dmedicuiprafcri^ ferit,  .  , 

^4*  Si  cui  Particulari  juidpam  ao  externo  aliquo  mittatur ,  id  in  communem  ufum 
iccipiatur,ac  dij^enfetur*  ,  ^ 

Cayeat,  ne  T)bmm  ipfa,aliquptye  Trofeßhrum,  aut  Coadiutorum  redditibus  CoU 
eoiorum, pater  quam  in  rebtts  minimis  utatur, 

66*  Si  quid  flabile  donatum,  legatumye  Domui  fuerit,  Troyincialem  admoneat ,  ut 
uam primum  yendatur^  &  pretium  in  ufus  necejfarios  iuxta  illius  iudicium  expendatur : 
emports  tamen  opportunitas  ad  yendenaum  non  efl  excludenda-^,  • 

67*  Lites  f oret f es  fugiat',  necullamitlconfultoTroyinciali  intentet  ,necintenta  re* 

tondeat, nifi  cogatun  ... 

6S,  S i  bonaalicuius  ex  noflrü  dtflribuenda  eßent,  fi  ineundi  cmtraBus,fi  fabrica  ali* 
mna  momenti, &  expenfe  extraordinaria  facienda,  aut fi  bona  offerantur  cum  aliqua  ob* 
igatione,rem  ad  Troyincialem  deferat, 

'  -69,  Deppfitumpecunia  nullum prorfus  admittat:  aliarum  yero  rerum  non  nificautif* 
me, dummodo  fine  eorum>quibtis  multum  debeamus, aut  alioqut  idofficij fine  magna  offen* 
qnf,  denegari  non  poßiti 


70,  Meminem  exnofirts  in  caufis  ciyilibus ,  nedum  criminalibus  examinari  (nifi ,  qui 
d  peccatum  obligare potefi,compelleret)  permittat  ah falicentia,wamminime  dabit Jnip 


*tcaufis,qua  ad  religionem  Catholicam  pertinent,  aut  alioquipiafint,  &  ita  uni  fayeant, 
tnon  in  alterius  detrimentum  cedant. 


7%,  pullum  domi  iumentum  equitandi  caufa  ad  ufum  alicuius  de  ipfa  SocieMe  ordi* 
arie  habeatur ,  nifi au^r opter  continenter  infirmam  alicuius  yaletudinem^  aut  propter 
ublicanegotia,idneceJJarium,& urgens  iudicaret  GeneraltSi 


>E  COMMVNICATIONE  C VM  EXTERNIS  ET  GRA. 

TiTVDINE  ERdA  FVNDATORES,  ET  BE- 
tiiFActORES* 


r-H', 


CAp;  VIL 


^flkm  inyifere',  aut  ad  eas  f .rihere ,  nifi  in  neceflitate ,  aut  cum ffie  magni fru* 
\.Üus,nöflrosnonfinat,nechocquidempermittat,  nifi yiris  yalde probatis,  & 


rudentibus. 

7  3 *  7>lon permittat  faeminas domum noflram  ingredi. 


um 


74..  Curet, ne primdrios  yiros  inyifete  nofiri  confuef  :ant,nifi fan^ofludio piorum  ope» 

n  ducerentur, yel quando  intima  heney olentia  in  Domino  coniunUi  effent. 

7.5*  7yLon  finat  offerri munuf cula  ,  quee  magnatibus  adres maiores  obtinendas  offer* 
ffolent,  ' 

.76,.  TLonpermittatyUt  nofirt  cibum  capiant  apud  externos  iautah  eisiciim  «grotant, 
nfitentur  j  nifi  caufa  non  leyü  momenti  ad  id  concedendum  moyeret ,  quam  eandem  effe  0* 
ortebit ,  fi  quando  externus  aliquis  ,ddmenfamprafertim  refeHorij ,  inyitandus  yide* 
trur,  . 

77,  Amicos  conferyare,  &  eos,  qui  male  erga  nos  affeci  fuu^prtscipue fi  homines fint 
onyulgaris  au^oritatü ,  orationibus  ö*  rationibus  conyenientibus  in  amicitiam  reyo* 
are,aut  f  altem, ne  adyerfarij  fint,  efficere  fludeat, 

78.  Obferyet,qu(e  erga  fundat  ores,  t^benefaSiores ,  tam  yiyos,  quam  mortuos  o^er* 
fanda funt,  eisquegratituainemesfhibeat  ,&fi  auam  aliam  obligationem  habet,  ei  fatis  * 
\eri  eurer^ 


ß 


>• 


y 

*1 


i'f 

l 


Vv 


R  E  Q  V  L  Ä  J 

DE  IlS,Qyi  ADMITTI  PETVNT*  AD  DOMVM 


DIVERTVNT,^AVT  FORAS  Ml  Ti« 
T  V  N  T  V  R* 


C  A  P  V  T  VIII# 


7p*  Tn  Societafemntmintm  admittat,  nißd  GtntraU,  yelproyinciali  td  ipß  eommifl 
X-taturyfed  de  ijs,  qüi  admitti  fetum, ad  Troyincialem  referat,yel f ;ribat,  quälet  HU 

ßne,& quibuf  donü  Deifraditu 

S  o«  Si  is,  qui  admtttt ferit, ad  inßitutum  Söcietatü  italde  idoneuf  yidebitur,  ö*  necefi 
ßtas  urgeret,  foteriteum  tanquam  hojpirem  domi  recifere,  donet reßonfum  d  Troyinciali 
4tecifiae,'peladeundemmiteere,ß  exfedireiudicayerit* 

St.  T^^cedentern  ßne  licentia  ab  alio  loco  Societati^ ,  yilddftadimißum  non  admittat^ 
fedß^  txfedtreyideaturad  Troyincialem  de  eo  fcribat,  tTeim  ordinationem  exfeHtt, Ulm 
4l9miutboßite,yelinaliofioloc0jßyidebitur  detento* 

.  Sa*  Charitatemmagnam  exhtbeaterga  alios  de  Societate  f  er  domum  tranfe»nttJ,oof^ 
^ue  amanter hoßitio excifiat,  acmeminerit ,  fe aliquo yiatico ,  auteleemojynaeot,ßi in^, 
digerent ,  juyarefojje:  c^ret  item  diligenter  dirigere,  acjuyart  euf  editiones koßitumd 
^tti  negotiorum  cauja  domi  yerfamur* 

8^.  ExtemineaccifianturholhitiOiUt  domifernoBent,  nifi  ijßnt,quibuemukum  deß 
heatur,aut  xd  offieij ßne  magna  oßenßone  frarermitti  non  foßit:  qua  in  re  iabeaturfrua^ 

fuaratioreligioforum,cumneceßitatts  caufaadnosdiyertunn  ■ 

84*  Cum  qüü  domo  egredietur, det  eifocium  conyenientem  :ß  quando aUtemaliqu»  fod 
Im  foras  mittitur,  Kßt,cui  merito  foßtt  confidere^*  ' 

85*  Itieminem  ex  fua  Domo  inalium  lotum  mittat ßne  literü fatentilm, 

Si  quvs  exferimento  comferiretur ferre  nonfojj’e  domm  ceelum,  &  mali  habere 
‘cernefetur,'Ul  alid  ratiönt  yideretur  mutandus,  Troyincialem  admoneat, an  dliS^ 
mitti  debeat.  .  ; 

87.  TrofeBuriadaliatoca  ta,quamCottdmm  yocane,&inalijsinrerioribmindumend 
tistquibmutuntur^riyarinondebenfi  niß forte  ratio  temforii  ,aur  alio^i  charitas  fuum 
derer  melioribus  ejfe  commutanda*  ^liqua  yerb  omnia,  qua  ad  iternecejfariaemntpikad 
gna  charitatü ßignißcatione  ah  eoloco,unde  mittuntur xfubmin^rentur ,  fumftibus  iametb 
eorumiquernm  erit  ex fenpis  itineris folyert^* 


R  £  G  V  L  ilt 


RECTORIS* 


PE  IIS,  ClVä  ad  eivs  personam,  et  TOTiV^ 

COLLEGII  ADM  INIST  RATI  OHEM 

Fertnent* 

CaPVT  PRIMVMi  ^ 

1 ;  %lni ßüdio  tnitatür ,  Ut  talis ßt,  qualis  optatur  in  noßrü  C onßitutionihus 

mam^ue  ofßcij  fui  cutam  in  eofoßtamejfeintelUgat,ut oratione,  &fanBüde»^ 
ßderijs  totum  Collmumyelut  humeris Jutsfußineat, 

2,  Communes  legulas iffeferyer, Cr farttculariain eiho ,  indumentis ,  &  aliarumre* 
Tumufu,quatttum  fieri  foteß,yitet :  Cr  familiaritati,  atque  indulgentia  cum  quibufdamii^ 
alios  ne  offendat*  .  .  j- l  ri  • 

3*  JntraannumfoßquamofficiuT^Borisfrimayice inierit, quadraginta  dtebut  ChrU 

ßianam  doBrtnameo  modo,quo  in  fecunda  congregatione  exfoßtum  eß,  legat , aut  doceat  f 
fed  ex  caufaper  alium  ’id munus  cum  facultate  Troyincialis  obire  foterir. 

j^.Confmtu^^ 


V 


I  E  S_'V  1  T  A  R  V  M.  27 

■4»  Confttetudines  receptas ^  ^d,  Generali^  yel  Proyinciali  approiatasfer’ier^^fer^ 
wi faciat:  Si  tamen  aliqua  alia  d  prx  ce  denti  %eUoreinduÜa fuerit y  non  mutet  inconfuU 
7  Proyinciali :  tpfe  yero,nifi fuo  Superiore  approbant  e  ynullam  introducat^ 

5*  Eos,quidomeßica  obeunt minißeria  (exce^tü  quibufdam,  quoru  eleblio  ad  Troyin^ 
talem  pertinet )  prudenter  conflituat ,  fuas  cuique  regulas  tradat ,  aliquando  ytfitet ,  & 
routinVomino  connenireiudicabit y  yelineifdemminißerijs  detineat y  i>el ab eü remo¬ 
neat.  Quia  yero  officia  quadaniy  ut  bene  fiant  y  experientiam  requirunty  qui  adea  idonei 
lyeniunturynon  facile  mutari  debebunt. 

6*  Vt prodicere  officialibus  de  fuhfidioyfi  necefarium  id fuerity  ne  Jabore grayentur,de- 
ebit:  ita  cu  tempus  yacuum  illü  fuerity  ut  utiliter  illud  impedant  dhino  feryitio  curabit, 

7.  Etfi poteflatem  habet  defignandi  Confeffariosfuüfubdiiü  ,  ordinarium  tamen  Con* 
tffarium  Collegij  nOn  corifiituet  fine  approbatione  Troyincialis. 

8,  Quam'VM  tn  yirtute  obedientw  iubere pofiit,  non  nifi rarißimcy  &  ex grayiy  ac  ur¬ 
enti  caufa  id faciat, 

p.  Or  dinarias  tantum  poenitentias  imponatyquales  funt  parya  menfay  publicd  reprehe- 
Oyconclufio  in  circuloycdere  fub  menfayof :ulari  aliorum  pedes  ,  orare  in  refeUorio ,  dicere 
dpamfuamyfubtraUio  eibi  ufty  ad  panem  <&  aquamyfi  res  pofiulayerity  difciplina  publica 
i  refeäorioy  &  alia  exercitia  humilia  eit  domejliea, 

»o.  Sicut  adT^Uorempertinet  dijpenfarein^egulü  y  Conßltutionibus yO^  Decretis 
7ngregationum  generalium  cum  particularibus  quando  neceffeeritific  &  cum  dijpenfaye- 
it  tn  rebus  maioris  momentiyqua  yidentur  urgercy  &  in  quibus  fine  grayi  incomedo  "Pro- 
incialis  rejponfum  expeüarinonpoteß y  eumprimo  fitoq^temporedehuiufmodidifienfa- 
oncy  ac  eius  caufa  admbnert^, 

X  x*  ‘Homina  eorumyqui  yota fottmnia ,  yel  fimplicia  en^iferunt ,  in  libro  ad  hoc  parato 
otentur:  in  Profefiis  quidem ,  &  Coadiutoribus formatis  cumnominibus admittentium  ? 
t, reliquis  yero poßbienniti cumnominibus celebrantimiyadnotato  locoy  &  temporeyiuxta 
'onjhtutiones, 

XI.  Quas  habeat  facultates,  patrim  ex  ijs ,  qua  ipfi ,  in  hü  regulü  concedmitur ,  par- 
m  ex  compendio  facultatum  So  ciet atü  intelHgat,  ut  in  ijs,  quas  non  habet fetat  ad  Supem 
\or em  re  currere^. 


DE  IIS,  QVi^  RECTOREM  AD  BONAM  ADMI= 

•  NI  5  TRAT  IONEM  IV.VABVNT» 

Cap»  II. 

;♦  O  /  T*  folicitt^yne%linißery&  reliqui  officiales  fuo  defint  officio, omißü  aUis, qua 
OpoSentimpedire^T'  ,  ,  ' 

14.  Singulü  yel  faltem  alternü  hebdomadis  cum  futs  Confultoribus  conyeniat,  (nifi 
ro  re.  nata^liquid  extraordinarie  eßet  cofultandum)  deq^  rebus  maiorü  momenti,  qua  pro 
mporum ,  &  negotiorum yärietate  occurrunt,  cum  illü  agat :  quanquam  ijsauditü penes 
fum  erit  de  fingulüßatuendi  facultas, 

»5*  ConfukoreSyalios^  omnesyckm  ei  Miquidproponuntylibenter  ac  benigne  excipiat,  & 
racipueeum,  cui  %4onitorts officium commißumeß ,  efficidt^iitm fuo  Collegio ,  qua  in 
ormuU  feribendi  prafcriptafüntyaccurateßryentur, 

X  6*  Habeat  librum,  in  quo  feribantur  yifitationes  Collegij  d  Generati  approbata,  in  quo 
tiam  feribantur  ordinationes  alia  alicuius  momenti,  qua  d  Generali  mittuntur ;  ßr  que 
erpetua  fuerint yab  ijs, qua  temporaria  funtyjeparatimmtentur :  alia  yero  qua  Fijitator 
^  Proy incialüprafcrip ferintyin alio  libro jeribantur,  n 

X7*  JnßitutumSocietatücognofcat  ex  legione  literarum  ydpoßolicarum,  Conßitutio- 
'■um,&  Decretorum  generalium  Congregationumimagü  aut  e  particularia  ex  leBione 
'ularu,tam  covi\^umum,quam  officij  fui,  &  aliorum, qui fub  ipfius  cura  funt,  ac  Proyin- 

E  3 


{ 


\ 


R  E  G  V  L  Ä 

cldlüy&C^ftndij fdcukatum  Socieratüy  at^ex oh feryamntconfuetudimm receptarum 

acdemumexrecurjuadSupertoreminijSyde^uthin  dtihttabit^  ,  ,  ' 

X  8.  Libellum  haheatyin  quemreferat  quacunque ßbiadbonum  Collegij  flatum  fubinm 
de  occurrenti  ne  memoria  excidant ,  fracipue  illa,  de  quibus  ad  Generalem  fcribendum 
putat, 

tp,  Tro  öccurrentUfUfneceßitatibus  communibus  &prhatisi%iißas  &  orationes ßiod^ 
ticmimoderati  tamenyiuxea  conjuetudtnem  Söctetatfs  appltcarepotertt, 

DE  (^VRA  NOSTRORVM  IN  SPIRITV* 

Cap*  IIK 


a  0.  ^tet  'i  ut  cuid  in  fuö  officio  integram  obediefttiam  Collegialespraflent,  &  efjim 

ciales  ‘Wlinißroy  &  flbt  etiam  omneSiflndeat^eif dem  exemplo  obedientiäpraire 
^uam  ipfe fups  Superioribi^yquos  Chrifli  loco  habety praflare  debet, 

zx',  Det  operamyuc  Co)ftitutioneSi& Regula obferyenturt omnibus  CollegialibUs cuni 
omni  folicitudineinyigilet  i  eofdemqueahijSi  quie  nocere poßinty  dornt  &forps  defendati 
€umprayeniendoytumetiam,ß quidmaüaccideriti  refnedium adhibendos  itautin  yirtud^ 
^sjdfusy&literü proficiant, 

zz.  Efficiat  yUtfibiy  yelalijsab  ipfo  depütatü  fldtvs  temporibus  ratiocönf eie  tieereddai* 
tur  dfupSyiuxtamodums  eputin officio  TroyincialtS fraferibitur y  &mflruBionemadreda 
dendamconf dentw  ratiörtem :  &  aliquospraterea  maturiores  Tatres  aßignet ,  qui  eoruni 
tonfeßiones  generales  excipiantynifiTroyincialüikncadfit, 

25  ♦  *Sdeminerity  ut  S  cholaflici ,  &  Coadjutores  non  formati  bis fingulü  annis  circa  /eJ 
fta  Circumcifionis  T)ommnaflrii& j4pofiomumTetri&  Tauliyyotafuarenoyentipra* 
mißfsijsyqua fieri folenti  ^  v  ' 

24.  Singuiisyyel alternis  diebus  Veneris  exhortationemnoßris  yelipfefaciatyyelalL 
quis  alius  yqui  rationem  noflri  inflituti  bene  teneat ,  in  qua  agatur  de  obferyatione  Conflu 
tntionum  <&T{^gularumyde fraterna  charitate flbumilitdteyfaiientiaymortificationey^  a* 
Mjsyirtutibwyprafertim  de  obedientUytametfi  exhortamnis  loco flirhualis  collatio  eip 
dem  de  rebits  aliquando  haberipotefl^ 

25^  Crebrbx  &  magna  charitatis fignlßcatipne alloquatur fubditoiyeörumqj  neeeßitatu 
hus  non  corporis  tantum, fed multo  etiam  magis  anima,  paterno  affetluprojpiciat.  Si  quem 
yero  intelfigat  aliqua  tentationepulfari,prafertimgrayi,  eius  peculiarem  curam,  & f du 
citudinem ,  non fotumperfeyfed  etiam,  fl  neeeße  fuerit  ,per  alios  gerat:  nec  remediumlon* 
gius  differendo, difficilior  em  morbi  curationem  reddat, 

z6»  IncorreÜionihus y  & p&nifentijs  injungendis rationemhabebit dijpofltionis perfoi 
narum,  &  adificationis  uniyerfalisy  &  particularis  earum  ad  gloriam  Deu 

i7i  Tdifl  prudentia  rebus  particularibus  adhibita  aliter  procedendum  diUay  erit ,  illud 
in  corr^Slionibus  obfefyHiUtij,quipeccant,primo  in  chafitate,  &  dulcedine admoneantur\ 
fecundo  in  charitate  quidem, fea  ?o  tamen  modo,  ut  eis  confuflo,  &  rubor  inijeiatUr :  tertid 
amori  ea,qua  timorem  incutiantyfl  opus  erit, adijeiant',  ij 

28«  De  publicis  defeSlibus publica  debet  e]fepcenitenüa,ijstannifhi  qüie  ad  omnium  adii 
ficationem faciunt, declaratis.  J 

2p.  Toterit  mittere  interdum  aliquem  ex  fuis ,  Ut  bfliatim  petat  ileernoßlnam,  aut  »f 
inferyiat  höjpitali,aut  comitetur  emptorem,aut  in  plateis  condonetur,  ChHfiianamye  doi 
Llrinam  doceat,  prout  magis  in  Dominö  expedire  yidebiiur,  habita  ratione  a  dißcatiönis\ 
^&Jpiritualis  utilitatis  noflrorum, 

3  o.  Delegare  poterit  Confejfarioyyelalijs  yices  fitas ,  ut  eas  panitentiaS  approbent  s  tJI 
improbent,  quaSyadmaj  orem  fui  ^irituspeofe^iumy  aflumere  quifipyolet, 

j  I.  In  danda  facultate  ieiunandi ,  fient  &  in  alijs pänitentijs  concedendis ,  yideat  ^ 
menfuram  reila  rationis  excedai:  detqUe  öperam  j  ui.  omnes  intelligantad ftngularitdtei^ 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  28 

hon  pertinere  ,ji  quü  jejunet  ahjs  nonjejunantihns :  dummodo  ordinaria  confuetudo  jeju- 
nahdi,^ux  juxta  Conjhtutibnes  non  ßt,  non  introducatur,, 

nio,  & cönßormttasmutuadili^entißime curandaefl ynecferendatnter ullos do^ 
tnefiicorum  perturbatio  ^yeltra  mutua:  ji  quid  autem  hüjufmodi  accidereticuret  ^  ut flatirii 
€um fatüfa^ione  delita  ingratiarh  in'vuem  redeanr„ 

,33*  Tamipfeyquam omnes alij  Sacerdotes,  quiei 'ridebuntur,  juxta  Conßitutiones ^ 
aliquando  intraannum,  officium  yel  officraeorum  qui  domi  inferyiunt,  ad  tempus  ah-, 
quodabihmu  ,  . 

34.  3^0«  permittat  noßros  Schoiafiicos  frequentius ,  quhm  oBayo  quoque  die  commul 
nicare,nifi particulares  ob  caufas,habitamagü  ratione neceßitatü  quam  de'potionvs :  die- 
hts  tarnen Jolemnibuf  inhac  re  dif^enfare  poterit.  Coadjutoribua  yero,  &  ijs,  qut  literü  non 
dant  operam ,  longe  facilius  concedi  poteß ,  ut  etiam  intra  hebdomadam  communicent,  ö* 
TrafeBo  rerum  fjpiritualium  aut  Confefiärio  delegari,  ut  id  concedat  ijs,  quos  earatione 
magpsinfiiritujuy  ari  in  Domino  judicabit. 

1 5.  Fideatf cripta ,  &  liter  as  omnes ,  qux  fcrtbuntur  ad  domeflicos ,  quas  ipfialijs 
fcribunt,  aut  aliquem  yirum  fidelem,  &^ui  donum  dif cretionis  habeat.  Domi  connituat, 
qtfitas  leBas  reddat,aut  nonreddat ,  prout  in  Domino  magis  expedire  judicabit  rjibiq^  re* 
ferat, fi  quid  inyenerit,qubd  tanti  momenti  fit , ut  de  eo  Superior  manendus  yideatur:  rei 
autem  yanas, aut  qux  alta  rati  Aie  ojfenderepofiint,nemiuemfcriiere permittat:  necftgU- 
Ium  quemquam  habere finat fine  ^royinciatis  facultati^. 

^6*  2don  fintin  Collegio  arma,  necinflrwnentamufica,  nec  libri  lafciyi,  aUtyani,  net 
noyx  ullx  recreationes  introducantur, 

DE  LITERAR^M  STVDIlSv 

Capv  IVv 

5  i,  Eminem  dd  inchoanda fiudia  admit'tdt,nec  ioi,  iqui  ad  illa  ex  Troyincialü  'com- 

J.^  mifiione  admifii fuerint ,  ad  aliam  facultatem  promoyeat ,  ahfq^eiufde  "proyin- 
iialisapprobatione,cuipofimatUramcortjider4tioHem,  &  examen,  de  unoquoquefuotem- 
]>oVefignificabit,quidfientidf,  .  ,  , 

3  8 .  Impedimenta  remoyeat ,  qux  d fiudijs  animos  S cholaßicorüm  dy  beant ,  qualia  funi 
^mix  mortificatiohes,yel deyotiones,yelexternx  occupationes.  Et  circa  illorum  yaletu- 
Unem  peculiari  cura  arätnadyertat,ut  &  in  lahorthus  mentis, modum  feryet,  &  in  ijs,  qux 
td  corpus  per  tine  t,religiofa  cbminoditate  trdUenmr ,  ut  diutius  in fiudijsperfeyerare  tam 
'mliterh  addifeendis, qudminejfdem  exercendis  dd  Deigleriampoßint. 

gp»  Videat,  fiiomxido  Erof^ores  omnes ßtbmunerefünganruricuretqjdiligenterd  PÄi- 
Icfophix  &The6iogix  Tr  0 f efi  orihm  ea fcry  ari  circa  Opinionum  diy  er jitatem, qux  inCOn- 
fUtutiomhus ,  &  ratione flud,iorumprxf cripta  funt.  Intelligat  etiam  per  fe,  yelpefaliosX 
po  modo  Schoiafiiciin  fuis fiudijs proficidnt :  qUodfi dnimdäyerteretaliquemmijs  inu- 
fiditer  tempus  terere,ddTroyintiaietnreferat. 

40.  Singulis  hebdomadis  dies  uhusfattemdprahdio  Scholafiicü  ad  quietem  deflinaim 
Jit,in  quo  eos  ad  hortum,  autprxdium  Collegij,yel  alioexercitij  corporis  ,yelrecreandi 
mimi  gratia  mittere poterit :  In  reliquis  autem fiudiorum  intermßionihusfequatur  brdu 
iiem d  Cenerali,yelTroyinciali  conjlttutum. 

jX.ii,£tfiprdceptorempühlicuminfcholisinßituerenonpötefiahfqj'ProyinciaUsfacuh 
tate,ad  tempus  tamenneeeßitatisgratiaid facere  poterit. 

j^t.InaBibns^romoyendorum  ad  gradus  literarios  (adquosnoflri  fine  facultate  Ge¬ 
neralis  promoyerinon  pojfunt )  fi  qua  in  re  alicuius  momenti  dij^tnjdtione  opus  e  fiet,  Tro- 
yinciatem  admonear. 

43*  Confiitutiones,fiy  e  regulx, qux  ad  Schoiafiicos  Societatis  pertinent, publice  in 
feUorio  his, aut  ter  fimgulis  annis  legantur, 

q-q,.  Sub  finem  fitidmumcmufque,fuarumeffe  partium  7{eBor  intelligat, audiris  Cort- 
_  •  E  4 


R  eg  y  L  A  ^ 

fjrorihtf  TrcyinciaUm  de  uniufcuiufy,  talento  admonere  :& quantum ßngMi  profeceJ 
ünty  referre,  &  numaliqui  adfacros  ordtnes  promoyendtßnt^autin  C onfeßarm,ant  C  on- 
tjonatoreSjUUt  Leilores  eligendi, proponere^» 

de  ordine  domestico. 


Cap.  V. 


- .  f^otidiepoß  orationem  matutinam  jiatfacrum ,  cuiinterßnt  omnes,  qui  Saeer*  1 

V  }  dotes  nonfunt :  niß  aliquihm  propter  peculiares  caufas  aliud  tempm  adfacrum'l 

audiendum  concefüm fit*  r  •  r  i  «r*  *  •  I 

4.6.  Quando  noßri ad facram  cemmuntonemacceuurt funt ,prafertm  dtebus  Domini-  | 

eis ,  cur^utinEctleßa  ( fi  commode  fieri  poteß  )  id faciant ,  jeparati  tarnen  ah  externvii 

quantumlocus feret.  ^  r  i-  •  *  ;r  — 

47.  Tempore  orationi,  &  reliquü  exerercttijsaßtgnato,ßt  aUquM,ßUi  objeryet ,  num 
omnes  in  ijs  yacentyOuod  etiam  %linißri  &  ipfemet  T^Slor  aliquando  faciat* 

48.  Syndicum  domi  confliruat,  uhiVliniflri,  aut  Suhminifiri  opera  adidmnutere^ 
zur,  cuius  officium  erit  ohferyare  in  omnibus,  quod  adhonefiatem,  &  decentiam  exter¬ 
nam  pertinet,  Ecclefiam  &  domuminlocispubltcüperlußißndo ,  &  fi  quid  quod  nm  con¬ 
veniat,  annotaverit.  Superiori  referendo*  Erater  hunc  alios  particulares  Syndicos  ite 
cUfiihusfingultf  habeat,  qui,  quantum fieripoterit,  ex pru demioribus ,  <är  maturioribus, 

47.  Omnes  yprater  illos ,  quos  ipfe  iudicaverit  excipiendos ,  hora  quadrantem  antt^ 

prandium,vel  c«nam',corporis  exercitationi  tribuant*  ^  ^  ■  ..  | 

<0.  pofieriQreprandt-jfignoadcanam,oU(iutniinimuinhorainterfinti  altquidve-^ 

ro  amplius  ujque  ad  refeUiunculam  veß>ertinam  diebUs  V meris,  &  ieiuniorurhi  iuxtamo»% 
rem  regionis  :  d  tempore  autem,  quo  fe  nofiri  cuhiiUm  receperUntufqueadfignum ,  quo  exct-j 

tantur,feptem*  .  ^  ^  ..  .  II 

.5t.  ^enediTio,  efgratiarumaäioinrefeUorioiuxtaufumbreviart]  T^maniinprima 
menfa  fiant:  tn fecunda  Verbi  &  privata,  retineri  poffunt  antiqua  benediUio,  &  gratiarunt 

a^io,qua  ab finguiüfubmiße&fiando fieri  dahenti  .  ^  ^ 

Ifi Sdicsfdotcs pTdBCiddiit ultos ^ cuifl^Tdduw HOfi pTopiotoSy  jcdficc itttCY 

ferdotes,necinter  eos,  qui  Sacerdotesnonfuntyullus  ordo  confiituatur*  ^  J 

.  Si  aliqua  de  caufd  T^Hor prima  menfa  adejfe  non  poterit,  curet, ut  minißer  adfit.  ^  i 
54»  Dominicis  diebus ,  ö* feßisfi  commode fieri  poteß,  &  alijs  etiam, fi  Superiori 
deatur,fint  aliqui  pro  multitudine  Scholariumd  Superiore  deleat, qui  inter  canandumpr», 
legione  concionem  habeant,  quibus  conveniens  aliquod  tempus  eodem-diead  fieparanduit^ 
pro  Superioris  arbitrio  dandum  eriu 

qq*  A  prandio  &  d  cama  borauna:  diebus  autem  V inerit poß  collationem  VeJfertinanSi 
dimidia  recreationi  religiose  impendatur ,  idque  in  uno  loco, ficomtnode  fieripoterit ;  fe^ 
neque  extra  huiujmodi  horas  taboresnimium  continuari  fine  aliqua  convenienti  relaxa^ 
tionefinat*  •  ^  ,  .  .  . 

qd*  Scholafiici  omneSjubialiqua fuerit  eorum  eopia,pro  more  Societatis  (nifiquis  exi¬ 
mendus  videretur )  diebus  faltem  Dominicis  ad  finemrecreationis  poß  prandium  in^omS 
f curatione  condonandi  exerceantur, de  ijs  crebro  traBantes,  qua  adfui abnegatienem, 
in  virtutibus  profeBum,  &  fraternam  charitaeem ffeBant, 

DEUS,  Qy/£  PERTINENT  AD  RES  TEM-  < 


P  O  R  A  L  E  S* 

Capvt.’  VI. 


•I 


i 


57,^  O  Ingulis  menfibus  d  Trocuratore  rationem  accepti,  &  expenfiprafente  %iiHißrb 
^  exigat  j  ut  totius  domus  adnünißraeionü  ratio  ipfi  confiet,  eamjue  reddere  fop 

-i  fitcuif, 


1 


I  E  I  T  A  R  V  2^ 

ff  CUh& {uan  da  Superiore  conßieuerMr:caye/itaHte,  ne  CollepUareaiieno  hayetur, 

58.  Ini^s,  quxadyißhm^  yeßitum ,  &  hahitatiohem» &alia  torpori  necejfßria  ferti» 
nenty  curet:  ut  ^uamyü fit  yin  qm  probetur  yirtusy  &  fut  ipfius  abnegatioynondefit  Lntern 
quo  fufientetur  natura, hakita  cohyenienti  ratione  per fonarum  inDömino,  Cum  Schoia^ 
fiicH  yero  inijs,  qua  ad  yeßitum  attinent,  magis  quam  cum  tjs,  qui probantur ,  exterioHs 
dedentia  ratio  habeatur* 

5)j.  '.Aegrotorum curahabeatur magna, &  obferyetur diligenter  taminyiSfus  ratione' 
fudm  in  caderis, quod  'Medicus prafcripferit.  * 

60*  Si  cui particulari  quidpiam  ab  externo  aliquo  mittatur ,  id  in  cörnmunem  ufum  aei 
:iptatur,ac  dtjfienfetur*  ^ 

6x*  Cayeat,  ne qual)omusTrofeßorum,duf  aliquis eorim,yelCoadjiddorum formato» 

'um  redditibus  C ollegij  fui,praterquam  in  rebus  mtnimü  utatur, nifi is,eidttn  Collegio  ne» 
:effariusfit,autconyeniens,ut  ineocpmmoretur*  ■ 

6t*  Lites forenfei fugiat,  neiuliamiuconfultoTroyinciali intentet,  necintentare» 

fondeat,niß  cogatur* 

6^.  Sibonaalicujus  exnoßrisdißrib'uenda  efent,fiineundictntraBus,  ft  fabrica  ali» 
mns  momenti,  &  expenfa  extraordinaria  facienda ,  aut fi  bona  offerantur  Collegio  cum 
iliqua  obligatione, rem  ad  Tr oyincialem  deferat,  . 

^  ^4*  TDepoßtumpecuniatmllumprorfus admittat:  afiarumyerbrerümnohmficautif» 
imey'dummodo  fint  eorum,quibus  multum  debeamus, aut  alioqui  id ojficij  fine  magna  offeff» 
tone,  denegari  sionpoßit*  ^ 

6^.  Neminem  ex'noßrü  in  caufis  ciyilibus,nedum  criminalibus  examinari  (  nifi  qui  ad 
ectatum  obligarepoteß,  comptUeret)  permittat  ab f que  licentia,  quam  minime  dabit,  niß 
n  caufis, qua  adreligionem  Catholicampertmtnt,auf  alioqui piaßnt,&itaum  fayianr, 
u  non  in  alterius  deirimeritum  tedant* 

DB  AVXILIO  ÄNIMÄRVMi  COMMVNICATIONB 

CVM  externi^,  et  GRATiTvbiNE  ER6A 
FVNDATORESiETBEilEFA- 

(TTOREJV  • 

C  A  p;  VII* 

operam,  utd  noßrümlhifieria  Societatü  juxta  Troyincialüprdfcriptum,& 
cujujque  talentum  exerceantur  non  folum  in  nojlra  ,fed  etiam  inalijs  Ecclefijs\ 
aYceribus  &  alijs  locts-,  quantum  commode ßeripotertt ,  nominättmqUe  minißertüm  do» 
^rinaChrißiana  commendatum  hdbead* 

67*  CuredyUttioßrifftritudUbusexercirijstradendüacditrareexerceandur  ,poßquam 
<iin fefuerm  experti:  nullus  tarnen  deberet  ea  tradere  ,‘nifiprudentid,acrermmritua» 

umufufatü  probatus  effet, 

NonpermittatyUtnoßri  curam  mulUfUmreUgiofarumfufcipiantfi^  aliarum  qud» 
umcunq^att  ordinarie  illarum confeßioh^udiant,yelipfas  regakt  ,  qndmyis  nihilrepu» 
net  aliquando  apudeas  condonari ,  femmiutunius  Monaßerij  confeßiones  JpeciaUs  ob 
Aufas  aUdire :  qüöd  tarnen  non fiet, niß poßulenttj, qui  etspräßtnt,  ^ 

6^*  Et  fi  proprium  ^Uor PS  ofßdumeß,  Collegiumßhicommiffumdiliginter,acjßdeli» 
n  gubernare,  neque  ii  frofter  aliud  quicquam  huic  muneri  deeße  debet :  fi  quando  tarnest 
occupationes  Ucebit,& conci6ttari,&  cWfeßiones audire  ,  ’fSralia  Societatis 
tinißeria  exercere  poterii, 

70*  Mulieres  iny  ifere,aut  ad  eas  fcribert,  nifi  in  keceßitate,aut  cum  jfie  magmfru^usj 
oßrosnon]inat,necboc  quidem  permittat, nifi  yiris  yalde  probatis  prudentibus. 

71 »  Non  permittat feeminas  Collegium  noßrum  ingredi* 

yi.  Curet,  ne  primarios  yiros  inyifere  noßri  confuefcanf,niß  fanUo  ßudio  piorttni 


R'‘e  gv'l# 

gptrum  Acerentur ,  fei  juundo  intima  kenefolentU  in  Domine  cmiun^i  ejfenU  _  ^ 

^  7^,  Tionfinat  offerri  munufcuUt^ua  magnatibus  ad  res  maioree-oimendas  offirn 

folenr.  _ '  .  »  •  i 

74»  T^on  permittat  yutnoßri  cibum  capiant  apud  externos  j  aut  ab  eis,  cumagrotant^ 

•rifite»tikr,nijt  caufaaion  leyis  momenti  adid  concede  dum  moferenquam  eandem  eße  apor^ 
teiitJi  quando  externus  aliquis  ad  menfam,praferiim  r^e^orij,  infkandtts  Videretur» 
75«  Amicos  conferyare,C^  eQS,qui  malterganos ap^ifunt, pracipue  fi  homines  fint 
non  yulgarts  auBoritatis, orationibus  &  rationibus  conyenientibus inamicitiam reydcam 
re,yelfalcem,neadyerfarijfint,efficereßudeat» 

7<J«  Obferyet ,  qu<s  erga  fundatores',  &benefa^ores,tamyiyosqudmmortuos  obfer-^ 
fanda  funt,  eif^gratitudinem  exhibeat ;  6*  alijs  obligationibus  ßquas  Collegium  habet  ^ 
fatisfieri  curet. 

DE  Ms,  Q,vi. Admitti  PBTVNT,  AD  cou  ' 

IrECilVM  DIVERTVNTi  AVT  P  O  R  AA 
MITTVNtVR* 


Gap*  VHt 


^7  T  ^  Societatem  neminem  admittat ,  nift  d  Generali,  fel  Trofincialiid  ipß  commitS 
Xtaturjfedde  ijs,  qui  admitti  petunt, ad  Troyincialem  referat,  f  elfcribat, quales  M 

ßnt,& quibus  do7iis  Dei  praditii 

yS,  Si  is,qui admittipetit,adinßitutUmSocietatüyalde  idoneus  yidebitur,&ntcep^ 

ßtas  urgeret, poterit  eum  tanquam  hoßitem  Domi  recipere, donec  reßonfum  d  frofincial^ 

uccipiatyfel  ad  eundemmittere,ß  expedire  iudicayeriti  .  ; 

79*  ^^cedentem  ßne  licenttaab  alio  toc6  S  ocietatM  > -fel  ah  ea  dmiißum  nonadmittatu 
fedft  ex^dire  yideretur  ,adTroyincialemdtMfcrihät,  &  eius  ordinationem expe^etg 
'illo domtut  hoßite,yelinaliopto  loco, ß-yidebitüridetento.  ^  j 

8  Ö*  Chariiatemmagnam'e-^htbeat ergadhos de  Societateper  Collegium  tranfeutites ^ 
tofque  amanter  hoßitio  excipiat,  ac  meminerit fe  altquo  ytattco,aut  eleemofyna  eos,ßtn»' 
digerenti  iu  far  e p^A^fjttJtem  dijigent  er  dirigere  ac  iuyare  expeditiones  bojpitum^ 
qutTiegOtioram'caufadomiyerfanturi'  ^  ^ 

8u  Externi  ne  accipiantur  hoptioyUt  domi perno^ent,nifüj  ßnt,  quibus  multum  de» 
beatur ,  aut  id  officij ßne  magna  opnfionepratermitti  nonpoßit  *  qua  inrt  habeatur  pra^ 

cipua  ratio  reitgioforum  cumneceßttatis  caufaadnos  diyertunt, 

82,  tum'quü  domo  egredietur ,:det  ei ßotium  conyenientem :  fi quandoautmaliqnd^ 

folus foras  inittitur,ts fit,euimerit^oßit  cotifiderc^i  ,  ,  ,  j 

8^«  ^emtnemexfuo  CollegioinahumlqcummtttatfinelitterHpatentihus» 

84»  Si  fuis  experimknto  comperiretur  ferre  non  poßi  C ollegijcalum  ,  ör  male  haberi^ 
continenter  cerneretur,yelaliarationtyidereiufmutandti4i'P.royinctalemadmQneaJe,ai^ 

alio  mitti  debeat.  '  -  .  * 

85*  TrofeSluri ad  alta  loca, ea,  quam  fottaham  foeant,  tät  alijs  interioribnsindumen^ 
tis,  qutbus utuntur yprifarinon debent ,  nifiUfiortb  ratio  temporis ,  aut  alioqui  cbari»  ^ 
ias fuaderet, melioribus  ep  commutanddi-^J^ltqi^uyero  omnia, qua  aditer  ^ 

necejfariaerunt,  magna  charitattsfignificatione ab  eo  loco, 

unde  mittuntur fubminifiretitur,fumptibus  ta»  j 

men.eorum, quorum  fit  expenfasiti»  j 

neris folVtrt^t  ^ 


REGV- 


‘4 


30 


t 


ESTITäRVM, 


R  E  S  V  L  AE 

£:XAmIN  ATO  R  IS. 


Q 


Q.VÄ  IN  EXAMINATORE  RE Q^VlR ANT VR*  " 

BT  (^VID  PRAESTAREOEIEAT* 

CaPVT  PRkMVM« 

V  /  txamimt  tos  ,  qui  SocittAttm  ingredi fttnntt  h^tdt  ofortettognitiom 
nemrentm  mf  ie  SocietattsStacs(elum  bom  frogreßne  iffijtr,  nt  nulU  ratio^ 

_ nedimoyeriab  eo  goßittquodnugis  in  Domino  conrenireiudicayerit. 

1.  MoUeratnf  admodum Jit  in  admittendi  äeßderio :  nam  ut  par  eß folicite  cooperari 
vocationi  dhina\ ut  augeatur  in  Societate  numerus  operariorum  yinea  Chrißtinadili» 
renter  curandumefl»  ne  admittatur,  nißqui  illü  Dei  donis  praditm ßt,  quaadipßut 
\loriam  hoc  inßiiutum  exigit» 

3 •  Quando  aliquis  Societatem  ingredi petit , primus  ipfe  aget  cum  eo ,  ut  intelligat  qute 
mt  eijis  dotes,  cSt  yocatio  tßquü  aute  clare  deprehenderetur  ineptus  ad  inßimru  Societas 
is,  Superiorißgntficet,  &  acceptaab  eo  facultate ,  illum  confilio.,  &  ß  quid  aliud  charitas 
^ggtrit,advutum,flatim  dimittat :  alios  yero  ad  eos  mittat,  quid  Superiore  deßgnati fue» 
int, ut. cumillis  colloquantur, 

4*  Toßquam  omnes  deßgnatiieum,  qui  admitti  deßdtrat,  allocuti  fuerint ,  curetexa^ 
tinator,  ut  d  Superiore  yocentur,  (Sr  r  ef erant,  quid  de  eo fentiant:  Superior  autem ,  quid 
'a3o  opus ßt,  conßituet, 

5*  Si  ille ,  qui  ingredi  cupit ,  nulli  fuerit  domi  fand  notus ,  intellego  eius  nomine,  & 
orum,  qfihus  c^nitusefi,  extra  domkm  inmiripoterit cuiufmodi  homo  ille ßt :  myal  it 
tiam  ad  hoc  ipjum ,  ß  ad  Sacramenta  in  Eccle^  noßra  frequenter  accedat.  Quod ß  ad 
uc  de  eo  dubitaretuY ,  non pafum  c(rnfert,ß  in ßiritudlihut  exercitijs  eOnßituatur :  qtii-> 
us  peragis,  ßres  nondurh  confiant,  iHtelligatdSuperioreittrhm  differendum  reffonfum^ 
mt  omnino  dimittendus ßt, 

BREVE  EXAMEN.  QVO  Vfl  DEBET  CVM  IIS 

Q^VI  ItJQREDI  PETVNT* 

C  A  ^  V  T  lE 

i  primM  quiadmitti  yult.,  interrogetur decinter de quinqßmpedmtntü  efpntialu 

Xhus, prudenter tamen^üteaimpedimentaeffe,  quttd Societate exciudünt ,  ilUhon  in» 
eiligati  ne  yerum  occultardi  occaßonent  accipiat, 

7.  Si  aliquod  ex  ijs  tmpedimentü  in  quoquam  detege¥eiUT,no  efi  quod  ult^riUs procedas, 
ur,  fed quoad  fieri  poterit ,  cum  conf  datione  dirhittaturtß  tamen  in  eo  dona  aliqua  Dei  iU 
ißriora  cernerentur, prius  opoftirei  rem  omnem  cum  Superiori  conferri^ . 

Si  nullum  tale  mpedimeniUm  e ffet,  ulterius  interrogetur,  anommnodecreyeritfe-^ 
ulum relinquere,  quihus de caufis ,  aut qu0mödo deßderia  hac  ei  iurhentemyenertue ,  & 
uam  dudumea  habuerit p  ah  in  hac animijensentiaresnißior  aliquando  f^us fueris,  & 
uatenus, 

p,  A  quo  tempore  deliherayerit  Societdtim  ingredi ,  &  quid  ipfum  impulerit  ,  ut 
oc  potius  quam  aliud  inßitutiimampleH'eretur,  An  d  quoquam ,  praj  er  time  noßni  pri» 
%um  ad  id  motus  fuerit,  *Hum  dniheratum  haheat  animi  propofitum  yiyendi  &  mo» 
iendi  in  Domino  in  hac  Societate^  Et  an  fueris  ih  eam  alias  admijfus ,  ^  quare  fit  e» 
reffus, 

lOf  Tdumhahiat as alienu,aut alias ohligaSioHes,7dummorhumaltquem occultum, yei 
tanifeßum,  &  an  haredltarium,  yel  defeHmn  in  aliqua fui parte  patiatur. 


I 


&  £  6  V  t  B 


tu  htmottturäeit4fe,9dtria^^  &  *orum  €Ondmont,MTiTumtemi$.ä> 

foraliHm^enw^prem4ntury&aneacaufa,ydfHMUft^ut4li4ntf*ff4rt9J^ßM 

^Mzeanhancprohaifilitn  indige  fipoßine*  ^  ......  .  . 

,  ^nfit  ex  legitimo  matrimonio ,  tiupt  aprogenttortbustam  ohm  ChrtJtiMiu  i4U  # . 
modernis  i  yelharencü  defcendat.  An  aUfUü  ex eiuf  proginitorib^notktMpert^  yel 
declaratus  ob  altqUtm  errorem  contra  noßfam  Chrißianami&.  Cathokcam  reltgtonem. 

»2,  Siliterps praditus efl^interrogetur^ubieis operamde^eriiipantumprofecertt : 

eenii  autem &iudtcijj}>ecimenexfermoney&alijsconijcerelicebiti  ^ 

*  ti.  Si  Coadiutor  eß  futurus ,  petatur  de  «täte  yM  yirtbus :  an  omntno  forte  'Martha 
tonte'itus futurtts fit,  &numaliquamartemnoyerit:  &  obferyetur,4n4dyirttttemi 

deyotionem  propenfusfit*  i»  •  •  /t'  • 

Tandem  curandum efl  yutqui admitti defiderantjummamnoßri  tnßtmtt  ,  fro^ 

h.<:  .  dt sjue,  ac  difficultates , px in eö  funt,  bene  intelligant:  2>f  ijs yero,  qud iie intera 
togmtur^  >},lit  dehtßituto  explicanda  dicuntur, plurayautpaucioratuxtaperfonaxumq^^ 
litatem,^cog7ihioneminfuiri,&  explicaripoterunt*  . v 

f  (?♦  T^liqua ,  qutead  officium  examiitatorü, pertinent,  ß  quando  cum  »qsfutmprtn^ 
probatione  Juntp  yel  Atjs  noßrts  Uli  obeunda  erunt ,  petat  ex  officio  ^dagtßri  2vri*Vi4 
siorum* 


ij*  Cateri  yero  d  Superiore  defignatt ,  ut  cum  tlles  collo fuantur  qm  admttti  fetmii^ 
ijfdem  fere  interregationibm  utenturi  exceptis  ijs  i  quxmerrogato  ruberem  mjeenb 
poffunt* 


R  E  6  V  t  Ai 

MAGISTRI  NOVITIOR VM^ 


DE  IIS.  OyÄ  AD  EIVS  PEfeSÖNAM,  ET  iNSTRVi  ‘ 

CTIONEM  PERTINENT* 


(Sapvt 


REmeffi  magni  momenti  fibtcommißaminteliigati  quandoquidem  ex  prima  JToyu 
tiorum  inßitutione  y  pendet  maiori  eX parte  eoründem  pro fe^us, &jfiesnofira  So* 
cietatü  in  Domino ,  curetiueutin  dies  per ßudiuni  propria  perfeSionis,  inßrumentuma*^ 

ptius  ad  eosiuy andos  reddatur*  ..  .  . 

a.  Amabilem fepr aßet,  &  yitaintegritate,acdifcretioneitafe gerat, Ut  omnestmun 
probatione  funt,adeumin fuü  tentationibusconfideter  confugiant, eiq,feipfos  confidente^ 
Aperiant, ah  eo  conf  dationem  &  auxilium  in  omnibus  in  Dominoßerenu  ,  . 

l*  In  Domthus probationis fepatatis praterhas regulas  officij  fm,  habeat  etiamreffd 
las,&  omnes  facultates  aliorum  T^efforum,  exceptis  ijs,  qua  Uoyifiatui  non  conyenimU^ 
4*  Habeat  focium  Sacerdotem  fidelem  &  tn  rebus piritualibtss  exercieatuma  Tro^ 
yincialideßgnatum,quiintjs,que  in  Hoyitiatu agenda funt, fit  eins  Coadiutor*  Haheak 
etiam  aliquem  fratrem  exantiquiorthUs  in  yirtutipr  obatUnii  &  prudentem ,  qui  tUxta  ort 
dinem  ohedientia,fignificetunicutque  exercitia  Cxteriora,in  quthus  otcupandifint,  &  ^ 
tiu  ducatillos,cum opus eß,adilla facienda..,.  ,  ' 

5>  In  Domo  probationis  coniunUa  Domui  Trofeß'orum  yel  Collegio ,  habitatione  ta^ 
men  dißin^a,  %4agißerHoyitiorum  eritfubordinatusTrapofito,  yelT^Slori:  nontm 
meneritfub  ohedientia  MinßrhficHt  nec  eius  focius:  mea  autem  Domo  yet  Collegio  ca-^ 
natio  fit  communis, menfa  aliqua  Tloyitijs  ör  eorum  JAagifiro  difignata* 

\  6*  Hic  %Iagijkr  Hoyitiorumpanitentias  in  Hoyitiatu  tantum  fuis  Hoyitljs  inf 

ponere  poterit, extra  yerononnifi  confultoSupertorc^*  ^  • »  »( 

7*  Habeatlic  idem  Magißet  Noyitiorumpoteßatem  ordinariam  ahfohendt  d  cdjf^ 

i  JH  refer. 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M*  3f 

'Ut  referyatff  J^o’v'ttios,qui fub  ipjius  cura  degunt  ^  niß  eiuf  Superiori  hac  facultas  aliqua 
le  caufa  reßringenda  'dideretur* 

er  fatum  affe  oportebit  in  le^lione  librorum  ffiritualium^  ut  deceptiones ,  qua  inßu 
ituali  yitaaccidunti  non  tantum experimentOt  fedetiam  leSione  int el ligat*  Quibus  au- 
emutiliteripfeutipoterit ,ij  fere funt,qmin fubieHo  catalogo numerantur^’Moyitijs ye- 
0  eos  tantum  legendos  tradet,  qui  noßro  inßituto  conyeniunt ,  ne  quid  ab  eo  alienum  hau- 
iant,aut  quacumque  ratione  quicquam  detrimenti  capiant* 

LIBRI  AD  VsVM  magistri  NOVITIORVM 

accomm  odatu 


B^filij  jdfcetica,tir  Tegula. 
Gregorij  ‘Moralia. 

aiugußini  Confeßiones ,  &  Meditatio¬ 
nes* 

’Bernardui* 

‘Bonayentura  Opufcula* 

Caßianws. 

Homilia  "Dorothei,  Macharij ,  Cafarij 
jArelatenßs  Epifcopi* 

Opufcula  Ephrem  >  ‘Hili,  Efaia  Abhat* 
Diadocm* 

Vgo  de  S*  ViÜore  de  Claußro  anima. 
*R^cardu6  de  S.EiUore^* 

V mbertus  de  eruditione  T^ligioforum* 
Innocentim  de  contemptu  mundi* 
Thomas  de  J(jmpM  ae  imitatione  Chri- 
ßi,  &  alia  eius  opufculru>* 
Vincentij  traBatus  de  yitaßirituali* 
Ludoyici  "Biofij  opera* 

DE  PRIMA  P 


Dionyfij  Carthufiani  opufcula^* 

A Ibertus  Magnus  de  Virtutibus* 

Epißola  Catharina  Senenjis* 
Landulphusde  yira  Chrißi* 

r-  HISTORICE 

Gregorij  ‘Dialogi* 

Gregorius  Turonenfts  De  gloria  Conf effe¬ 
rum,  &  yita  S.  Martini. 

Eufebij  Hißoria  Ecleßajlica* 

Seyerus  Sulpitius  de  yita  S.  %lartini* 

Vita  ‘Patrum  feleSla* 

Vka  SS.Lipomani  &  Surij*  ^ 

petras  Damianus*  * 

‘Petrus  Cluriiacenfis  de  miraculis* 

Litera  Indica* 

Vita  patris  H.  Ignatij  alij fimilesad 
Hoyitiorum  utilitatem  accommodatix 
ex  quibus  de  fumet  aliquos  pro  illoruufu 

ROBÄTIONE. 


C  A  p  V  T  I  L 


uam  in  Domino ßatuetür  ,tidprobationem  aliquem  admittendum  eßeindomO, 
L  yelljabitatione feparata  prima  probationis :  hoßitum  more  duodecim  dies ,  yel  yf- 
tteadyiginti  &  amplius, prout  Superioriyidebitur,  diyerfetur  :üt  eo  tempore  de  ijs,  qua 
irtinentad  Societatem,  ipfe  certior  reddatur ,  &  Societas  eundem  plenius  in  Domino  co- 
nofcat* 

I  o.  Poßridie  ei  de  clarabitur, quomodo  in  eo  loco  fe  gerere  debeat  iacnominatim  ne  yer- 
0,  aut f :ripto  (niß  Superiori  aliqua  de  caufanon  leyü  momenti  aliud  yideretur)  cum  ex- 
’.mis ,  yel  domeßicü  agat,  praterquam  cum  ijs, quos  ad  id  Superior  deßgnayerit* 

^  t.  Librum  completum  examinis  ah  f  que  declarationibus  ,  Latina  lingua  pro  ijs,  qui 
tmtntelligunti&  yulgaripro  alij  s  habeat, nec  non  &eif dem  linguis  Summarium  Conßi- 
itionum,  &  regulas  communes  habere  debet. 

t  z.  Elapfis  duobus  aut  tribus  diebus  examinari  accuratius  incipiat,  &  relinquatur  ei 
:riptumpradiBumexamen,utfolus  id  maturius  conßderet,niß  in  aliquo  particulari  aliud 
Kamenbreyiusproponendumeße  Superior  iudicayerit. 

t^.Poßealitera  Apoßolica  lulij  III.  ano  xq‘yo.& Summarium  Conßitutionum,& Pe- 
ulce  communes  eidem  oßendantur,  &  relinquantur ,  ut  omnia  per  otium  magis  confideret : 
s  yerb ,  qui  literas  Apoßolicas  Latinas  non  intelligerent ,  fatü  eßet  earum  fummam  de- 
larart^.  ‘ 

F 


'sf 


4r 


R  E  G  V  L  iE 


Ordo  examinandi  eße  debet ,  inprimis promonere,  ac profe^ui,  qux  fuaimr pri* 
mü  capitibM  examinü  continentur ;  deinde  euy  qu<e  ßeciatim  ad  literatos  pertinent ,  yef 
CoadjutoreSy  yel  S  cholareSy  aut  indifferentes :  quamyü  autem  omnihtts  integrum  examen 
relinquatur ,  tion  funt  tarnen  omnes  particulariter  examinandi ,  nifi  de  ijs  jßue  ad utrurrn^ 
^ue  pertinent  y  [i  quid  alicuius  momenti  occurrerit,  quod  Superiorem  fcireopportear^ 
Jcripto  notabit* 

15»  In  his  omnibus  proponendis  y  &  declarandis paulattm procedatur ,  ut  qui  exami>i 
nantur  yres  omnes  nofiri  injUtutiyiuxta  ip forum  gradum  bene  percipiant,,  adfuammajort 
fatisfaSlionem y  ttfiabilitatemi&ilUprteferttmfiintmagM  explicanda,  qua pojlea ali- 
quam  difficultatem  aßerre  poßent,  ut  de  animi promptitudine ad feryiendum  Deoubi^e^, 
&  in  re  qdayis ,  demanifefiarione  fuorumdefeBuum  iuxta  Confiitutionts  >  de  indifferent 
tiaadgradus  Sociexati/s  in  ScholaribuSi&  literatis,&  de  manifeßatione  confcietma,fia» 
tutis  temporibus* 

1 6*  Si  quis  adrfiudia  maior  em  propenfionemquam  pareßet ,  &  minorem  indifferens 
tiam,  quam  ad  alia  minifieria  Societatis  pra  fe  ferret,  &  yideretj^r  nihilominus  ai  eami- 
nus  aptus,  non  tantum  proponatur  ei  fcriptum  examenyUt  reliquis ,  fed  &  accurate  illi  ex* 
pliceturyinterrogeturque  an  patienter  fe  dimitti finet  d  Societate,  dummodo  ab  omni  yoth 
ac  promifiione  liber  maneat* 

\  7*  Admoneatur ,  ut  yexe  omninO ,  ac fincere  reßondeat :  namaliter  multa grayia  in* 
commoda  inde  oriri  poffent :  &  nihilominus  admonere  Confeffarium  oportet, ut  fi  quis  yerU 
non  reßondiffet,  eius  de  ea  re  confidentiam  fiimulet* 

tSt  Si  quid  erit  in  interrogationibus, quod  fecrettm  requirat,id oJiferyahitur,utpaxefi^ 
&  interrogato  placuerit :  declaretur  tamen  ei,  quod  iuxta  Confiitudones  licebit  rem  da 
mnem  Superiori  manifefiari_,* 

%p.  ‘Promittat  retiSurum  feomniabonafuapofiutiUthannumab  ingreßu,  quando  emi 
que  injunBum  a  Superiore  ei  fuerit:  &  declaretur,  quod  aSlus  hujus  promifiiants ,  necyo* 
tum  efi,  nec folumpropofirum ,fedpromißio fimpkx, illa  condimne affeBa,ftipfe perßa 
yerayerit,& Superior  eiinjunxefit» 

29*  Hoc  tempore  pdmx  probationis  perquinq^  yel fex  dies  accurate  informentur  pra* 
diBomododeijs  ,  quaadinfiitutumy&adtpfiospertmem, &leBione  alicujuspij  libellU 
qualis  effet  de  imitatione  Chrifii,fubinde  recreentur* 

it*  Coadjutoresyero  temporales,  quilegere  non  didicerunt,  aut  qui  miniis  ad  hac  tra<» 
Banda  idonei  yidebuntur  ,quamyis  inpropria  yocadoneiuxta  ip  forum  caprum,plenb  infiia 
tuendi  fiunt:  poterunt  tamen  hoc  tempore  aliquo  exercitio  corporali ,  aut  labore  manuum^ 
judicio  Superiorum  occupari,  fiejunBi  tamen  ah  altjs*  ^  . 

22.  Deinde  qui  literis  operam  dederunt,  de fingulis  facultatibus, in  quibus  yer fati funti 
fingulas  pralegantdeBiones  coram  eis ,  qui  d  Superiore  ad  eorum  talentum  cognofeena 
dumindoBrina,  &  proponendi  m^do funt  conflituti,  &  pofiea  exhortationem  unam  quiß 
que  faciat*  | 

23*  Tum fi  quis,  antequam  fuerit  in  Socletatemadmißus ,  ffiricualia  exercitia  nonfeq 
cerit ,  hoc  primum  experimentiem  (ut  fequenti  capite ,  ubi  de  experimentis  agitur  ,  mos^ 
dicetur)  iuxta  ^.c.Exa.  f*%  o.  aggrediatur,  &  iuxta  exercitia  fuo  tepore  generaliter  con- 
fiteatur,nijianteingreffum, fuerit  alicui  de  Societate,generaliter  conjeffus :  tunc  enimfa^, 
tis  erit  yfiab  eo  tempore  generalem  confeßtonem  incipiat:  &  eodem  tempore  confidentiam 
fuam  Superiori,aut ei, quem  Superior defignayerit,aperiat, iuxta  ’pa*i.Confi.c*/^*f 
fi  ab  aliqua  cenfnra  yirtute  nofirorum  priyilegiorum  ahfolutus  fuerit ,  admoneatur^ 


quod finonperfeyerayerit,  ineandem reincidet*  Declaretur  etiamilli, fiquayotacumad^ 
huc  effet  in  fecula  emifit  (  praterquam  religionis  determinate  )  in  nofira  Sodetatei 


tam  diu  fußenfa  effe ,  dum  ipfe  in  Societate  manferit:  quod  fi  recefferit ,  eadem  obliga* 
tione  tener i,qua  ante  ingrefium  tenebatur *Expleto  autem  tempore  huius  experimenti, fan^ 
Biß*Eucharifiie  Sacramentum  accipiet  ,&  communem  domum  habitationis  ingrediaturjf 

ubi  cutk 


% 


1 


3i 


I  E  »  V  I  T  A  R  V  M,  32 

fihictttnalijsyerjariy&  in  fecundaprobactone  diuttüs  exerceri  "tlolf  itij  foltnt^ 

24V  «yi  yelcKtuß^uam  ’^aletudoi’relaliquatemporü aut perfona ratio perfuaferit tnon 
tßi  tarn  diu  hecrnentdlia  exercitia  continuanda, anteipuamixercuiaaggrediaturyper  qua* 

tuorlrelquinq^diesyacare,  &  feparatim  recreari  poterit:  yelfi\lagißro  Noyitiorum 
^ideretur,fatiacotifeßionegenerali:&peraSlü  exercitijs  prima  hebdomada.  Sed  quando 
ha.crelaxatio  longius  ob  'valetudinem  aut  aliam  rationem  protrahenda  %4agißro 
tiorurn  yifa  fuerit ,  poterit  furnptaEucharijlia  etiam  ad  communem  conyiblum  admitti^ 
&  ubi  firmior  fuerit, fua  exercitia  'peraget* 

25.  Si Superior tudicayerit eum domiretinendum,curet,utinlibroadid defignato,  que 
ptnesfeTrocurator habere debetyfcribaturquicquidunufquifqßomumattulerit,  cum fib.. 

fcriptiohe  eius  qui  examinatus  ejl,  &  ut  hac  alicubi  feparatim  ajferyentur ,  quoufque  bien^ 
nto  expleto  corrfuetayotaemif erit, 

z6,  H  alio  libro,  quem  apud  fe  habebit, notabit  diem  &  annum  ingrejfus  uniufcuiufquct 
incipiendo  a  die,quoprimum  probationem  intrayit,  &  nomen,  &  patriam,  &  quo  d  conten* 
omnia  eipropofita.  Quando  yero  aliqui  in  Coadiutores  t  empor  ales, '&  in^ 
differehies admittentur ,  jf  eciatimidjcripto  declaretur ,  quod  ut  tales  examinati-,  &  ad- 
mißi fuerint:  hac,  qui  examinatus  eß,  manu  fua  fubfcribat,(&  fi fcribere  nefcit,  aliui 

lius  nemine fcribat* 

SECVNDA  PROBATIONE, 


DE 


C  A  P  V  T  Illi 
D  E  E  X  p  E  R  I  ii  E  N  t  I 


t7*T  W  primus  diligenter  curet, ut  T^oyitij  fex  illis  experimentis  >  'quapi  ConßitutieniÜ 

Ajfut  traduntur  ferio,  &  cumdefiderato  fruSlu  exerceantur',  inteUigdt^  pracipuam 
hloyitiatfis partem  in  his probationibuspofitam  ej^^',  '  ' 

zS,  Exercitia jpiritualiaprimtim fingulis',  eo  qucprotedunt  ordineprafcripto  tempore 
itßUeexdÜe  tradantur ,  fecundum  ttniuf .uiufque  dißofiüonem  >  captum',  iuxia  regula^ 
ihn  Exercitiorum:  pratermißis  tamen  htsfqua  ad  elemones fieBant:  ut  iride, prater  alia, 
:ertam,acnoflro  inßitutQ  corifentdneamimente,  e^  yoce,  orandi  rationem  habeant ,  quam 
nppfierurh  fery are  debeant. 

ip,  Quoadfecundimexperimentum,quohoJpitalibuspermenfem feryire debent,  yide^- 
it  ipfe  quidmagis  expediar, annoßros  ibidem  cibumcapere,  &  dormire  i  anyero  peralim 
^u$t  horas  quotidie  mihißerium  agris  impendere^ . 

10  Jn  hac probatione  adyertat,  ne  noßri  nimio feryore  fua  yalttudini  noceant  j  aut  pe» 
iculo  contagionis  alicuius  morbi fe  exponant ;  admonebit  q^ ,  ne  ingrediantur  partem  illam 
Kenoddchij, ubi  mulieres  habitare  fotent, 

ji.  %ienfe  alio  ad  peregrinandum  fine  pecuniamittaneur,ofiiaeimpro  Chrifii  amore 
nendicando,  utpd incommoditatem  comedendi,  &  dormiendi aßuefcant,  <&  ut  omni  jpe  ab- 
eßa,quaminpecunijs,  & rebus alijs creatis poß'entconßituere,  eam  integre,  &  yeracum 
iducia  in  Domino  conßitüant, 

3  2i  Adyertendum  ■,  ne  imbecilles ,  aut  tenetiorü  dtatü  his  peregrinationibus  notabile 
^-etrimentum  patiantur,ne fiant  aßeriofe  hyeme,autferyentioreaßate:iUisq^regulas  Tei 
egririorum,  liter as patentei,  &  cim  opus  etit ,  particularem  etiam  infiruBionem  tradet, 
'7  ab  ultimo  loco  ad  quem  peryehiunt ,  tefiimonium  a  Superiore  Domus ,  yel  Collegij  So» 
letatis,  fiibi  fuerit, yel  ab  alio  fide  digno  fecum  ferant,  quod fuam  deyotionemfecutifne 
Jla  cumfque  querela  eo  petyenerint :  &  in  fecundo ,  quinto ,  &  fexto  experimento ,  iuxta 
^onflitutionesidemferyetur, 

33.  In  quarto  experimento ,  quo  in  offcijs  abteBis  exercentur ,  adyertat ,  ne  nimia 
^rporis fatigatione,  fiiritus  obruatur:  <&d  Scholaflicü  fisit potius  ad  propriam  cniufque 
bnegatiomm  *  tUf  humiliationem ,  quam  pro  domefiica  aliqua  neceßitate.  Dum  autem 

F  ^ 


R  E  G  V  L  Ä 


hacprohatiofitin  7)omoprohationü,  •^pacahttquVttaprohamn  dAlijstxercitijsUlmii^ 

^o^'rimrümexcepm'cönferentijSy& exhortatione  ordinana^^ 

24..  Cum  hxcprohatto  nönficinDomoprobaeionü,fedin  DomihmprofeßistAUt  Colle^ 
gijsyfiealijtitty  quiNoyitiorüm  peculiarem  curam  gerat,  ühiinrecreatione feparaüß^» 
HdiunBhalijtyd  ^uibtcs  in  Domino  adiuyaripoßinti  , 

25.  In  docenda  doSlrina  Chrißiana  pueros, acferfoHai  rudes, püblice  yelpriyaeiih,phß^ 
ni  öcUfiofe  obtulerit,  &  in  Domino  ei  commodiL  yifutn  fuerit,  tanquamin  propria  noßri 

inßitutiiloyitioi  exercendos  curabit, habita perfonarumrationt^,,  _ 

2  0.  In  confeßi  'onibusaudie  dis, &pra dicatione  Diyini  ^erbi  domi,autforü,  ßrcafinent 
primi  aüi probentur,  qui  ad  huiufmodi  minißeria  idonei  inyenientur,  &  bom  ddißcationpt 
ßecimenßHndedtrintieo  tamenmodoynetanauam  operarij  ordinarijad  minißeriahacex* 

ircenda  exponantur, fed  breyi  tempore, &  ad  probationem*  ^  ,  , 

27.  Tametfi  exercitia  jhirituatiaexaÜe  omnibus  in  principio  tradenda funt,  quoadre^ 
iiqua  tarnen  experimentAyßquodeorum'permutandum, aut  multum  moderandumiudicarer^' 
idni faciat  inconjulto  Troyiitciali:, quamquam  anteponere,  aut poßponereipfe  eapoterii%^i 
pr'6  rationi  per fonafurn^timporumyaUtlocorüm* 

^  38V  AdyertatyUt  hß  probationes  inter  fe  debitis ßatijs  dißinguafur,ita,ut  oy  itij  un*{ 
feraka,aliquandiu  adfolita  exercitia  Domm  prolationis  redeant  ,ut  corpore ,  fSrßiritk 
TecreatiyuberioremfruSlum  ex pretteritis  laboribus  colligant, ea  tarne  ratione,  utintraan^ 
jium  omnes  ab fohantur*  Quod  ßpeculiarialiqitade  caufai  haphbationes  adfecundur» 

annum  di ferendayiderenturypriusTroymäalüconfulatur* 

3  p,  “Prater  ha  c  experimenta,  alia  fieri  hoc  biennio  probationis  po fiunt, ^  hac  eadem  €3$ 

parte  repeti, quando  in  Domino  ita  expedire  iudicayertt,&  quidem  omnia  cummai^tifMej^ 
^prudeiieia,adificattone  etiam  exteniof um, futfifaciendoi^i  : 

IDE  iNSTlTVTIONß  Et  REGlMtNß 


KOVITIORVM* 


aliaidgenuSyUtinofficto  I^Boris dicimr.  .  ^  _ 

4t*  ConyenityUt  qui  probantur,  yefiitus  ratione  ad  mortificationem,  &  abneßattonem 
fui,  &  ad  mundum  eiufq^  yanitatem  fub pedibwS  eoculcandam  iuyentur^  &  id  quidem  quanii 
tum  confuetudoyofficium,  &  per fonarum  circumflantia  patientur*  Dif cretioni  autem  eiui 
relinquitur, habitaratiöneadificationis  j  ancumeifdem  yeßibM,  quas  ex  feculotulefunU 

incedere ftntpermittendhany ero  cum  alijseaspermutart oporteat*  fi 

42*  Conferet, ut  aliquando  Qccafionemprabeat  ijsiqstiprobantnr,exercendiobedienii^ 

paupertatis  yiriutemi  eofdemtentahdo admaiorem  ipforttmtitilitatemfiiritualem,  hi 

hoctamenmenfuraiiuxtauniufcuiufqfipireSyohferyetur*  1 

43.  Jnpoenitentijs i  ^  corporis affii^ionibsts  adyeHae,  ne  nimius,  huiufmodi  reruip 
ttfus  tantopere  yires  debilitet ,  ut poßea  ad  minißeria  noßrt  inßttutt  inutiles  reddantur^ 
9iec  contra,  ianta  in  illis fit  relaxaiio,utferyorefiirhüsrefrigef rente,  humani  ac  inferto^ 

res  afieilusintalef canti  ^  ^  ^  •  -  >  /2  r* 

44*  LeBionesßant  dehüyäua  adinßitufimpertitfeni,&  continentur  Literis  Jpoßofn 
ciSyP^lpulis,^  ConßitutionibuSypiracipue yero  deißi  quain eMmine ,  tertiaparie hat 

hentur,  aut  de  altjs  qua  eo  referuntur, mutata  interdum  materia,  ut  tafium  tollatur:  mtft 
dusyero  leBionum facilis ßtjC^ßmpleXi&ad^oyitiorumanimos  adinßitutiamorem,ik 

folidarumyirtutumperfeBionempromoyendos  accommodatus.  ^  r  a  ^ 

45.  Explicetur  breyi  enarratione  doBrina  Chrißianaiac  modus  beneid  cumfruBu  co* 
ficendi, communicandi ,  ^hdifi am  audiendi ,  &  eidemdecenterminißrandi  f  orandi  itidemy 
meditandi,  &  Ubros  deniq^  pios  legendi  pro  captu  uniufcuiufq^tr adatitr* 


*  y  ^  Jt AM 


Ie  S  V  I  f  Ä  R  V  M.‘  JJ 

4^  jiirAoneat Crebro  T^oyicioSfUtm oihnibusrehn 3)euinjttitrantyiiT in funaUibut 
\ntenttonem  puram  ad  D  et  beneplacitum  dirigant  y  ut  familiares  cum  i)eo  in  ßfirituali^ 
bus  deyotionPs  exercitijs  effe  curent:  &  tandem  itaßnt  inßruSli  2>loyitijy  ut  nihil  per  • 
^ionüyquoddhiiia  gratia  confe^uipoßintinabfolutanoßri  inßituti  ob/eryationeypra% 
termittant* 

47^  Omnes per^eBos  habeat yUtmagps  illüprodeßepoßity  adquodjuyabitycum  illü  ße^ 
f »enter  ßtigulatim  agere,  &  rationem  ab  uno^uo^  rerumfuaruntfuayiter  exigere  i  in  htk 
tutempriyatü  coUojuijsmagnamutilitatempoßtamejfefciat^ 

4Ä,  operam,  ut  !N^oyitij  religiofammodeßiam pra  fe  ferant,  inxta  Conßitutio» 

ies,  ö*  regulas,  ^uie  de ea  cenfcriptte June  >  in  juibus  tempore  ’HoyitiatM  dilighnter  inßU 
^fundi  erunt,  4^ 

4p.  Cognofcat,auemprocedendi  modum  in  oratione,  examine  feryent :  aSr petat  in* 

'erdum,an  contraalitjuem  defeßum  adhibeant  examenparticulare,  e?“  t^ando  reßßuntte* 
‘ationibi9S,anproprijsremedijsutantur:In  acquirendis  yirtutibusyqua  rationemteneann 
^t'inteiligat  demum, an  in  bis  omnibus praßentea,  qua  ab  ipfoacceperunu 
5  d*  Si  aliquis  folicitetur,  yel perturbetur  ab  hominibus ,  qui  in  yia  jpiritus  non 
^ene  procedunt,  &  expediat  illutn  in  alium  locum  transferri^  Trtyincialem  tempeßiyb 
noneau 

51.  Siduo  inextdem  cubiculo  habitentyalcer  eorumeiufmodi ßtyUtminime  dubitetur, quin 
\herßteiits  SocietateprofeUurus,&  eadem  ob  caufam  inter  cubicula, qm  feorfum  unicui^ 
uniorum  aßignanturypareß,aliquos  maturos  ex  antiquioribus  intermifceri.  - 

54.  Si  aliquando  permittendum  yideretur,ut  aliquis  conftnguineos,yel  amices, quos  in. 
eciflo  habebat,ailoqueretur,coramaliquod  Superiore adiddeßgnato,  idßat,  &breyiterj, 
particulares  ob  caufas  aliud ßatüeret  Superior  totius  t)omus,yel  Coilegiß 
*il  *  Tdoyitij  non fant,ut plurimum ,  aßignandi  in focios  noßris,  qui  ademt  domos fecUm 
arium ,  nec  debent  habere  ofßciapublica,  in  quibus  rteeeßarium fit  agere  cum  externis ,  ut 
ZmptQris,Ianitoris,& Sacrißa, 

Videat ,  num  aliqui  in f :hedulis,  Tdoyitijs  aßignandi  ßnt,ut  cum  eis  loqmpoßinf, 
uorumexemplo,  &  colfoquijsproßciantin  "Domino,  (srß  cumalijs  ßne  facultate  egerint, 
'ebitam  eispunitentiaminiungat,  ,l 

55»  Admoneat  eos,  ne  ^ota  antebiennium  emittant ßne  Superioris  facultate ,  quam  in 
rimo  anno  Jdoyitia  tus,  f  olus  IProyincialis  re  matUre  confiderata  dare  poterit.  Horum 
unem,quib«cyota  femel  apud  fe  ex  licentia  Superioris,  iuxta  formulam  Societatis ,  e- 
tiferint,  memoria  in  libro  aliquo  aßeryetur,  &  poßed  tempore  Tdoyitiatus ,  bis  in  atmO 
Ututis  temporibus,  feorfum  ai  alijs, qui  biennium  expleyerunt,  ipfifimul  inter  fe  illare^ 
\$ya^nt,  < 

Diligenter  obferyqre  debet  in  toto  probationis  decurßt,an  ineptus  aliquis,  aut  inutu 
n  noßroinßiiuto  probabiliter  futurus  ßt:  in  quo  maior  habendam  ratio  boni  communit, 
baetatis  ad  glortamDeiAuamparticularis  cuiufq^:  quid  autem jentiat  inhaere,  ad  mi* 
\mumfexto  quo^menfeadTroyincialem  fcribat,ut  ipfe  proyideat.  ^ 

5;7<  Pe  fingulin  etiam  fub  finem  biennij  adeundem  fcribat ,  ut  cum  illius  facultate  con* 
ueta  yota  Societatis  emittant,  aut  diutius  probentur :  priiis  autem  quam  yota  emittant , 
^erhehdomadteßatiumfe  colligant,  aliqua  exereitiaßiritualia,  pr ater  alia,  qua  pra* 
'cripta funt,facianti,  , 

f  8,  Scholaßici,qui ßudijs  ahfolutü  tertiumproiationü  annum  peragunt,  in  yarijs  ex* 
perimentis,  &ßeciatimin  nonnullü  jam  diats,  quamyis  Ulis prius  j am perfunai fite* 
int ,  probentur».  Huius  autem  probatmiü  tempore  inf  :hola  ajfe^us Je  exerceant ,  &  in 
'ebuslpiritualibus,&  corporalibus,  qua  ad  profeUum  in  humilitate ,  hrabnegationeuni* 
^erßamoris  fenfualit,yotuntatis,&Judicij proprij,  &  ad  maiorem  cognitionem,  &  amo* 
'em  Dei  conf erunt, inßßant.  .  .  . 

qp*  Adhibeat  diligentiam, ut  Coadjutores  temporales  inmodo  orandi  iuxta  Conßimio* 

F  3 


R  E  G  V  L  iE 


ww  inßruantur  j  eoff^  myflerU  T^farij  doceat ,  &frilpatm  infiruaty  ut  ad fua  yocdttoHif 

minißeriaaßiciantHry& forte  ^dartha  cont€7itißnfk^ 

6o\  dExhortatiönihuf  ordinarijs  omi^es  interpntXoadjtitorestamentemporales,&}nd 
differentes  non  interrogentur  in  Conferentijs^nifi  cum  rerum.  & perfonarum  deleBu^nec  ad 
'Tonos  cotiyeniant :  &  ij  qmdem  per  fex  menfes  ad  minimum  f «  domo  probationis  fint ,  re-a 
liauo  aute  biennij  tempoYe,fic fub  cura  %dagißierunt:ue  alijsofficijs ad inßar aliorum  Co- 
adjutorum  yacarepoßinti  &  temptes  ordinarium  orationis  D  ornus  iipelCöÜegijiUbi  agent  i 
habeant  :e:^erimentatamen,ad  qua  apti  fuerint, intraannumabfohant^  ‘ 

■  Quando  erit  concio  domi,Del  tn  Ecclefia,quam  ‘N.oyitij  fint  audituri, eo  died  Le- 

Sliotiibus,&  Conferentijs,&  Tonü liberi erunu  .  ' 

6i*  Singulis  hebdomadis,  die  una  d  [olitis  exercitijs  'Vacent fn  qua  aliquid  honeßte  red 
creationis  poterunt  [umere  domiyelfonsi,  .  * 


DE  examine  semestri  novit IÖRVH. 


^3*  quoque  menfc  per  biennium  probationisiliteras  ydpoßolicas  &  T^gulasunuß^ 

j^quifque  yidere,  &  cönßderare debet.  Et examen,reliSlo  fecundo  tertio  capite,& 

alijs,qua  ad  gradum  [uum  nonpertinent,  ut  Tegula  t2.&  i^.diiium  eßt  deinde  poßquatri 
haec  omnia  "viderit,  interrogetur^  ' 

joinpraediHis  omnibus  contentus ßt,  an  "Vero  aliquid  dubij ,  yel  difficultatis  circa  eat 
öccUrrat,qua  experimenta  peregerit,  &  quomodo  inillüfehabueriti  * 

S  5.  jin  "Vtres fibi  corporales^  & Mrituales fuppkire feniiat  ad  lab  ores  per [efendo  s, qui- 
in  Societate  requiruntur :  numdelioeratum  habeat  animi  propofitum  ’vi'Vetidi  Emoriendi 
inhacSocietatel^  S 'vE> omini nofirh 

66*  Exam0- hoc [aBum rioteturfcripto,  ui  confiet*  Qmd fi qittd myi occursati akpß 
quamutatio  aUcujuSmofnenti  accidat.  Superior  em  certiorem  reddat^ 

671*  "Demum  qmfic  examinatus  eß ,  reddet  rationem  conficientia [uae  Superiori ,  aut  ei ^ 
quem  Superior  delegayerit,  &  ab  ultima  confefitone  generali  incipiendo  generaliter  confid 
tebiturSacerdoti,qui[ueritd  Superiori  deßgnatfts^ 


DE  ORDINE  ÖÖMVS  PROBÄ'l'lONi S* 

Cap.  IVc 


'4S 


*  Oyitij  mane pofi pulfunH  tdmfanae ,  dMifufgunt,  dumfeinduunt,  & leBumdeß 

1.  ^  cenrer  operiitnti  aliqua}  orationes  ad  Deum  fundant,  aut  aliquid  in  Domino  me- 


ditentur,  &  reliquo  femihora  jpatio ,  piaaliqua  legione,  aut  dia  ratione  ad  oraiionefri  0 
prapar are  poterunt*  ^ 

'  6^*  Toßea  integram  horam  orationi  mentali,  aut  yo  cali,  y'el meditationi detti ,  tuxrä 

CüiufqjCaprum,&%'Iagißri^oyitioruminßruäionemi 

feii  dbß )luta  oratione,  media  illis  conceditUr  hora  ad  le^Uni ,  cdbkuhhi  component 


dum,& addi(piciendum,quemfruSlumex  oratioHe  collegerint* 


feu 


fiet:  relicua  autem  dimidia  fiatim  repetent  audita ,  eir  confer  ent  inter f e  terni,  aut  quaX 
terni,  fineulladiß)utatione,fedcumhumilitate,&modeßia^*  .  \ 

72.  Sequenti  die,  ijsderebus,  ut  melius  ad praxinreducantur,  eadem  hora  fient  collaA 
ti&nes,  hacratione,  ut  legione pra  cedenti  breyiierph  unum,  autpliiresd  %4dgißr0  defiX 
gnatos  repetita, proponat  aliquis ,  quomodo  yincamr  talis  tentam  ,  aut  difficultas  ifirä 


quid  tenendum  jit.  fi  ^  1 

71*  Reliquo  toto  tempore  ufquead examen,  quod  femper  anth prandium fiet,  per  quar2, 

tamher^' 


Iesvitar  VM.  34 

tamhora parte  Injuü  officijSy  aut  in ali^uo  exercitio  corporali, aut  Uhore  manuum  a%'Ia<- 

giflro  ’hlö'^itiorüm prafcripto  occupabuntur :  aliqutj^amen  temporii  quotidie prafertim 
mte prandium, tribuant  ^egutü,  &  tioÜrin«  ChrißiJka,  &altjs ,  qua  judicio  \lagijiri 
Noyitiorum  cuiq^  cony ement, addi f  :endtf,  &  memoria  mandandn^ 

74.  ßoß  examen fequatur  prandium,quo  abfoluto  horam  integram  recreationi  dabunt, 
tam  qui  in  prior  e, quam  qui  inpoßerior  e  menßapra'nß  eruht.  T empore  autem  recreationüi, 
^oterunt  mutuo  colloqui,  dumodo pauciores  quam  quatuor  non  conyeniant,  niß aliter  l^da- 
l^ßjP  "^l^^retur^Agent  autem  de exemplts  yita  C hrißi,yel  SanSlorum,aut  de  hn,qua  cum 
tdificatione  in  S ocietateßunt,aut  de  re aliquautili in  i)omino. 

7^  Expleto recreatiQUPS  tempore, audito  campana pulßu,ßeße ad  cubicula  recipiant,(pra^ 
yr  eos,qmin  aliquibus  officijs  occupati  erunt)  ut  aliquid  legant, yel  fcnbant ,  yel  quid  a- 
iud  agant, juxta  %lagißriprafcriptum\ 

76*  T oßßnitamhor am,  omnes  cum  "Magißro  conyenient ,  &penfum aliquod  eorumi 
Itix  antea  memoria  mandayerint,  reddent,  Toßea  explicabitur  illis  bis  ftngulis  hebdoma- 
lis,periimid;iamhoram‘DoUrina  Chrißiana,deinde  eamrecitabuntsinoßante ,  &  inter- 
'ogante,pT alijs  recondentibus  yel  fefe  inyicem  interrogantibus,  &  irßlrstantur  in  modo 
locendi  illam, juxta  morem  regionis, Fno  yerb  die  cuiufq^  hebdomada, pant  Toni. 

77*  diis  expletis  ,adfua  ofßcia,  yel  ad  aliquid  legendum,  aut  ad  alias  occupationas  fe 
onferent:  deinde  anteultimamhoram,qu«  coenampiraceditjperfemihoram  orationi  ya- 
ahuntxipfam  y ero  horam  ultimam ,  jftquentem  ante  cesnam,  partim  ofßcijsdomeßicis, 
>artim  corporali  exercitationi ,  yel  alijs  occupationibus  quas  %iagißer  pra.fcripferit„ 
mpendent, 

78.  Toß  C tenam  horarriintegramrtcreationi  dabunt,  reliquo  tempore  ufqite  ad  examen 
quod  femper  fiet  antequam  cubitum  eant  per  quartam  hora  partem)  poterunt  aliquid  le¬ 
iere,  yel  ajia  ratione  fe  ad  orationem fequentis  diei  praparare,  y  el  aliud  facere,  pro  arbi- 
rio^agißri  Tloyitiorum. 

79*  ^oyitrqs  inter  feconyerfarinonconyenit:  fedfilentium  inyicem,  &  cum  alijs 
bferyare,  nifi  inrebus  in  quibus  loquineceffiftt,excepto  recreationis  tempore, de  quo  jam 
uprd  diShmeß* 

DB  EXAMINE  EORVM,  Q_VI  BIENNIO  ABSO^’ 

aLVTO  IN  SCHOLASTICOS  APPROBATO« 

■A  O  24  I  T  T  V  N  T  V  R* 


'  0.  'VyOßquamquisVtennium  ^oyitiatus, peragis  experimentis ,  expleyerit,  &adin^ 
A  terrogationes ,  qua  fexto  quoque  menf e  fiunt'-,  rejponderit,  antequam  yota  Scho- 
afiicorum  emittat, interrogetur. 

81.  Anyelitfeducifinere  circaea,qmbusfluderedehet,acfludiorUm'modum,& tempus 
uxtaquodSttperioriyidebitur, 

Sz,  An  contentus futurus  fit  eodem,  atque  alij,  modo  in  Collegio  agere,  nullifqueprhi- 
egijs  3  aut  prarogatiy  is  omnium  minimum,  qui  ineo  fiierint  anteire,  omnem  fui  curam 
Superiori  relinquendo, 

Anßatuerit  omninh  apud fe,fiudijs  ah folutü,  ac  probationibus  peraUis,  Societa- 
emad yiyendum  inea  ö*  moriendum, ingredi  ineo  gradu,  quem  Superior  cönßituerit,  ad 
naiorem  ^ei gloriam,  ^ 


84..  Admoneatur  ,  qUody  otis  po fi  biennium  ab  ipfo  emifiis  non  poterit  jine  facultate 
Generalis d Societate nofira  recedere, necadaliamreligionem,  excepta  Carthn» 
fienfiurnjtranfire, fuh poena  excommunicationis ipfofablo  incur¬ 
renda  juxta  Trullam  Tij  F,anno  tqdq, 
expeditam* 

~  F  4 


1 


I 


9 


I' 


R  E  Ö  V  LM 

DE  EX  AMINE  SCÜOtA  STICORVM  StV« 

JDI|S  ABSOLVTI5» 

C  A  P  V  T  V  !♦ 

U,OCholaßicifludusfu^ahßutü,ßattmpoß^uamadmti«)H4n^^ 

’  ^^aendummißtfuerm,generatiminterrolmdifmt,anfirm^ 
^yaw,&promißoneVeoohlam,ante^uamadßudtafeco»ferrent,^^^ 
rnmßatMt^eliuscognofcaafry&ipfimagü  inDomtmJuyanpoßmt.  ^ 

8  6'  IntCTrogentur  etiam  j  ^examtnenturpaTticulatim  etfdem  interrogattonwite  y  öf  s 

txamLaüorextoquoa«emen[eyantequamadßudiamitmentur,intirragatifuermt,«it 

SuperiorilmeorummemorUrenoyem^mutaäoßali^uatnrehuftamaff^^ 

^87/  Toßremo  reddent  rationem  yita [ua  inchoando  ah  (0  tmport  >  fto  tarn  f^ddditß^ 

rmitjjuandoadßudiamißißtnt^ 


R  E  G  V,  L  Ä  ' 

modestiae* 

f  T  W  conyerfatione  noßrorum,  illudinmiyerßtm  diei pdteß,  ut in  mnBits  exUf)^ 
'  X.aii}onihM  appareat  m  noßrü  modeßia,  &  humilitat  conjuri^a  cum  reiigiofamam^ 

ntate-.heciatimautemhac  ob feryanda  erunt.  r  'i 

Caput huciliudleyiusrnonmoyeatur,fed  cunigra^ttatei  ubiöpusentt&ßopu^ 
amßt^  teneatur reSlumcummederatajnflexioueinpartemaHtermem^  adneutrkn  larn^ 


3.  O^culös  demifosut piurimumteneani:nec immoderate  eoseleyandot  ^ecin hans»au^ 

illam  partemiCifcumfleUendo.  ^  ^  ^  _  .v 

/^.Interloquendum}  cumhominwus  präfertim  altemni  aumritaw }  non  defigatur  a*»;; 
^eUwsineorUmyultmjfedpot'tusfub  oculos.  ^  .  .  i' 

^  5*  I^ga  infronte }  acmultbmagü  in  nafoeyitenturtutferemtas exterius  cernatur^ 

qua  intertorüßt indicium.  •  n  er 

6. Labianecnimpscomprefd}necnmiumdiduSta. 

7.  Tota facies  hilaritaeempotiusprafeferatyqudmtrißitiamiaut alium  min^odn^ 

rat^mafeSlum.^  .  w  •  r  r  -  ,  -r, 

%.  l^eßesfint munda }& cum  religiose  decentia  compofita. 

o.%lanus,fi non fwßinendayeße occupentur}  detenter fuieta teneantur.  . 

to.Incej[usßtmoderatusfinenotabiüfeßinatione}nißneceßitasurgeret:inquatavqen} 
quantum potef  it  Jecoris  ratio  habeatur^  ‘  ^  , 

tu  Omnes  denique gejlus}  ac  motus eiuf modi  fint^ qutapudomnes adificattonem  paß 

Sipluresßmul  erUnt}  ordinmpraftripmmd  Superiore  bini}  yelterniiniedendi 

Siloquendum  fuerit}  meminerint  medeßia}  &  adtßcatknü}tum  in  yerbis,  tumi^ 
rationtfac  modo  loquendi. 


INSTRW 


Iesvitarvm;  3j 

tNSTRVCTIO  AD  REDDENDAM  CONU 

SeifiNT^AE.  RATIONEM  ,  I  V  XTA  MORE /4  ’ 

«  O  C  I  E  T  A  T  I  i -  '  ■ 

IfZnüigant  fingulii  du*»  ruttonem confcientU  funt  reddituri t  (j^nümmmti^ater 
nojterfunÜx  mtmQrUIgnatimiddtixerityadmuieremDiyituevonitutü  gloriam :  ue 
fubdtti  magü  tnj^iritu cumgraciauberioriproficianty  dt  mu$  maiore  cumduigentia ,  <<3- 
»oret&  folicitudinejuydrtt  &  dpericttlü  conferyari poßinttUt  ifine  in  Examine, & Cd»* 
hruriouibuf  cties commendantur,  &  f* /^^tfummarij  ConßitutionUmprtefcribuntur  de 
-eddendaratione  conf cientia ,  exaSe  pryentur,.  Troindeumtfjutfquemagn^cum  furr* 
'Atetfubfiplloconfeßionü,  aut  fecreti,dtitqudcunqtn  ratione  et  fUcuerit,&  ad  maiorem 
fßuf  confolationem fuerit ,  rotam  animam  ftaminregre  manipßam  faciat,  nullam  rem 
celando,  qua  Vominiiutiiy  er  forum  ojfenderitypoßulnmamrationem  redditam  ctmjxien» 
iaiyei  verte  aperiar  eos  defeSw,  qui  magü  ab  eo  tempore grayant  ipfim  animat»). 

Capita  yero,quibtcf  conf  :ienttas  ratio  reddi  debet, hac  ferk  erunt ;  ex  quibus  cum  ea  re* 
ulerint,  qua  ad  plenam  fui  manifeßationem  dicenda  putayerint ,  petant  d  Superiore,  ut 
'os  interrogando  juyet,  ac  fuppleat,  fi  quid ejp  judicet ,  quo dad  maiorem  ^ei  gloriam  ^ 
udrKm  noritiamfcire  yelit, 
u  ,/^nyiyatcontetttmhtietafuamyöcationem* 

d*  Quomodo  fe  habeat  circa  obedientiam,  etiam  itttelleBus paupertatem,  eaßitatem,  ÄP 
tfitm  altarum  y'trtutnm,  e2r  quarum pr a  cipue ßudio  intentus  fit. 

3»  Anfentiat  aliquas  animi  perturbationes ,  auttentationes  moießas,  tsr  de facilitate, 
eu  difficultate,  f&modoeü  refifiendi^  tir  ad  quers^affeUus,  yel peccata  fit  magis  propen* 
tts  dr  incitat/ts. 

4*  ^n  contra  Confiitmiones,  yel  7{egulam  aliquam,  yel  ordinationem  Superiotum  fird 
»dm  judicium  habuerit,  yel  contra  eamdißutay erit* 

5*  ^id  fentiat  de  ipfo  infiitato  S o  cietam,  &  medijs^  quihm  Hia  utitur  ad  fuum  finem 
'oufequendum,& qutmixperiamrinf e  i^lum animarum* 

6.  Qmmodofpirimalibus  rebus fit aßeHus, quantum temforn  orationi  trthmti& ftum 
tdcali,  anpotms  mentali  juyetur ,  &  ntriplm  temporis  tribuat ,  dt  quem  modum  in  oran\ 
io  teneat, 

7.  ^um  inwfu  rentmfiiritualium  cmfolatimem  &  deyotionem  Iraheatian  yero  tontr^ 
lefolationem>ariditatem,dr  yagationem  anmipariatHr,dr  quomodoinijsfe  geran 
S*  7)efruSlu,quem  ex  communione,  confeßi6ne,examine,pfieJertmpaHictdari,  dT  alijs  \ 

fxercttijsßfiritualibuspercipiat* 

p*  ^umpofi ultimam  rationem  conf cientid', quamreddidit ,  maiorem anminoremfru»  \ 

^m  fecerit,  &  ptem  animem  experiatur  ddperfeHionem  eonfequendam* 
i  o.  Quomodo  obferyet ,  qua  ex  Confiitutionibns  dr  ?{pgufss  tum  comihuntbus,  tum 
^icijfui^  eum  pertinent. 

I  De  mortificationibus,ptettiteHtijs,dr  alijs exercifati4nibus,qu<s  faciunt adßnritue 
HofeHum :  &  injpeciedepneparatione  ad  injurias,  N  odalia,  qua  ad  Chrifii  crucem  pera 
nneut,  ferenda,  atq^  de  eorum  defiderit* 

1 1*  De  focijs ,  dr  quomodo  ex  eorum  conyerfatione  'proficiat  in  Domino ,  dtanalicuf 
H»s fit  familiaris ',qudm  alijs, 

X  jinayerfionem  animi  fentiat  ah  aliquo  ,  ^an  ofienfusfitinaliquod  Superioribus 

yel  OjficiaUbus,yelquayis  alia  perfonsu* 

. ;  1 4.  jin  tentationes  aliquas  fit  pafut,  quas  alij  intellexerint ,  prafertim  f*rca  yoi 
(Mtonemti.  .  '  ‘ 


R  E  Q  V  I,.  # 


R  £  G  V  L  A 


P  E  R  E  G  H  I  N  O  R  V  M. 


V  ^^Erjuadeant ßbi  yjeregrinationü ßnem  non  um  ejft  cor^orü  defatigationht  j &  iti 


multum  iter  conficiant y  fitdm  ut  ex  ea  fruUum  aliquem  Jpiritualem  f  er cifiant :  at^ 

§x  eo  finey<!stiteripfumy& catthrosperegrinationülaboresmoderencm,  ^ 

3.  Litanias ßnud  omnes  juotiaib  mipfo  itinerü  ingreß» ;  yel  Itinerarium  dieant  >  nec 
^rationemy  &  confuetatxamina  j^reetermittant 3  ör  altas  etiam  Tegulas  obßer'vent ,  juanim^ 
lumratio  itineris  permittet^ 

j .  Studeant  frequenti  oratione y  &  meditatione  comitem  itineris  ßbi  C hrtfium  facere'.^ 
tolloqutjs  interdum pijsy!&  religiößs  y  ac  le&ione  alicuius  libri  ptj  moleßiasttineris  Uyan» 
repoteruntt  Qubdjt  cum  externis  in  ipiayaut  inhofiitijs  egerint ,  meminerint prorattont 
fut  gradus  habita  ratione,  temporis  & perfonarum,Jermones  de  rebus  jpirttüalibns  induces 
Te,& frudum  aliqueniyquoadpoteruntefficerz^» 

4»  Eleetnojynas ßmplicner pro  Chrißi  amore  petant :  ut  omni  jpe  illa  ahiebta ,  quam  tit 
p!ecunijsy  &  rehiis  creatis  habere  poßunr,  integre,  yera.cumßde  &  ardenti  amore  eam  infu9 
treatoreyac  Domino  conßituanttmemoreSydiChriflo  Domino  jipoßolosßnefacculo  i  & pti^ 
ra  mißos :  ipfum  etiam  Dominum  non  hahuißeyuhi  caput  reclinaret^  ‘  ' 

5*  IndigeHtia3& penuria  rerum  corporinecefiariarum probdriexoptentyUt ad incomom 
ditatem  ctbUfomni'^e  capiendiltbenter  aßuefcant :  injurias  y  erb,  illußones  ^  ö*  opprobri^ 
qute  in  itinere  inferri  contigerit ,  patienter  cum  Det  gratia ferant  >  gaudeantque  materiam 
pTssheri  ßbi  imitandi  aliquo  modo  Chrißum  Dominum  eiujqüeyeßtbus  i  atque  inßgnibtäj^ 
feipfos  induesidu  ^  \  \ 

6^  QiUmaioribus  pollent  ad  yiani  peragenda  yinhus,  eoSyquiJuntinßrmioreSyfubfequt 
CJT  nottpracedere  debent :  &  iter  cuiufy  diei  horum  debilium  infirmitate  commenfuretur% 
cuodßqu^yirihnsdeßituereturyjümentOyautaliarationejuDari  debetiqua  in  renPnquaa 
litam  per fottarum, fednecefiiiamy  &  charitatps  firaterrise  ratio  efl  habenda*  V 

7.  Si  quts  in  morbum  incideret ,  ita  ut  ulterius  progredi  nosi poßet,  nec  expediret  reUs 

?UQS  ibi  morant  trahere  i  ß  yi  cinum  e  fiet  Collegium  i  aut  Domus  S  ocietam ,  eo  e  fiet 
ß modb  niorbits patiatur)  deducendus:alioqui  aliquis  ex  noßrtsßli  erit  relinquenw^ 
dus :  ut  confolationi  eißt ,  auxilio :  agro  autem  yiribttS  feßitutö  i  cceptum  iter  ambi 
profequentur^  . 

1  8*  Siinyiaabhoneßo,  &  pio  amico  myitaremur,foßetyqmpraeß,hojhtialitamb^e4 

ßcium  admittere:  tunc  autem  curare  debent  yerbis,  ^  religiojo  exemplo  hoßites  adificaM 
(os  in  Domino  relinquendi  , 

p  *  Eiufdem  adificationis,  &  exempli  in  omnibus  hoßitijs  meminiffe  debent :  febrieidr^ 
etiaminmenfay&modeßiainconyerfationemnquamobliyifcantur. 

t  o*  Cum  in  itinere  ad  CoUegiai  yel  Domos  Societatis  dtyertent » ßudeani  omnes  b^ 
num  adificationis  odoremexemployitaiaentdrumy  noßrü  relinquere*  De  rebus  ^erbaut 
perfonü aliorum  CollegioruMi  autDomorum  nihil  loquantur 3  emttraUenii  nißadad^ 
ßcattonem*  ^  4 

tt*  Si  ttanßerintperlocumiubiDomuSy  aut  Collegium  Societatis ßt^  Stikil  abextemüi 
nec  pro  fe,  nec  pro  alijspetanti  aut  accipiant ßne facultate  Superioris  eiufdemDomus  yei 
Collegij*  '  '  . 

1 3*  Omnes  alij,qui  tter faciunt  ex  noßris  equites, aut  pedites,  has  regulas  peregrinorum 
pM  modo,quantumßtripoteß,esiam  feryent^  &  tamperegrini ,  quam  reliqui  j  qui  iter fa4 
eumt,paeenus  liter  as fui  Superioris  habere  curent* 


•A. 


REGV- 


Iesvitarvm, 

R  E  G  V  L  Aß 

MINISTRI. 


36 


officium  erttiTrapofitum,yel  T^Slöremjwyareiiu  ijs^qua  in  gener c^^din  parZ 

JO^ticulari  ei  commendabit :  nec  dMenJandii  aut  mutandhaut  fuidquam  faciendi^  nifi 
fic  eiufdempraf  :ripto, facultatem  habebit» 

2»  Falde  commendatum ßi  exißimet ,  quod pertinet  ad  obferyationem  Conftitutiod 
rnny  Tegularum » OrdinUm communium y&  approbatarum  ConfuetudinUmDomuf^  yel 
Coilegij :  ideo^  habeat  infcriptis,  &  aliquando  legat ^  tam  communes  omniumy  quam  par. 
■iculares  Superiorü,  &  Officialium  Tegulas, eofdem  Officiales fuas  haberejntelligere, 
itque  obferyare  curet. 

3*  Officiales  yifit  et  quoties  opus  fuerit  ^  obfervando)  quomodo fuumofficiumexequan* 

ur :  quod  faltem  alternis  diebus  faciet  '.  frequenter  etiam  yifitahit  cubicula ,  &  alta  loca 
lomuSfUt  y ideae, quomodo  omnia fe habeant. 

Cum  quos  ab  officio  aliquo  atnoyetur,  curet,  ut  ü  fuum  fuccejforem  infimat  de  rationt 
xer cendi  tllud,  iuxtar egulas,  &  Confuetudines  d  Superiore  approbatas. 

5»  Animadyertat  in  temporum  mutationibtet ,  quomodo  tn  Collegio  yel  DoXio  fie. 
idebeat  horarum,  ciborum,  y  e fiiumque  mutatio ,  <&  Superiori  in  memoriam  reducar^ 
rafertim  bis  in  anno,  fub  initiumyerü  ,  &  autumni',  obferyet  etiam  crebro  num  ali. 
utd  defit  exneceffarijs ,  aut  abundet :  eorumque  potifiimiim  rationem  habeat,  qui  in  cor. 
oris  cura  minorem  defeipfisfolicitudinem gerunt :  curetque,utadfit,  cum  "Medieiesagro. 
os  inyifet. 

^oeidie  herafihi  defignata^de  rebus  onvnihus  domus  ratvorie  Superiori  reddat,  d  quQ 
xcipletin  libello  adidparato  ,  qua  ei  facienda  committet,  &  cum primumcommode  pote. 
mt,eidemreferat,quaexecutus  fuerit. 

7.  fiiedigat  Superiori  in  memoriam  ea,qua  neceWaria  domui  iudicahit,ut  de  emendis  reU 
us  ad  yiSlum,  &  yefiitumneceßrijsfuis  temporibus  de  fratrum  nimio,aut  exiguo  labore, 

'e famtate,<&  fimilibus. 

S*  Tdotet,  ac  referat  Superiori  tam  defeBuS  ,  fi  quos  yel  Domi, aut  in  Cottegio  anmad. 
Jerterit ,  yel  aliunde  intellexerit ,  quam  quacunque  alia  qua  ad  bonam  gtwernationem 
onyenientia ei  occurrent:  txmetiam  circaresfibi  commifias,  ^  quafyü alias,  ut  quomo^, 

0 fenofiri habeanjt circa  Obedientiam ,  orationem ,  adifiedtionem ,  & in  omnibus yirtuti. 
us profeSlum & fiudium. 

p»  Curet  per  adituum,  yel  aliquem  alium  deftgnatum  obferyar't,an  omnes  die 
0  commumcayerint :  &  fi  quis  intra  tempus  deßgnatumadconfeßionem,  aut  communio, 
emnon  accederet, intelligat  d  Superiore, num  fmtrahendus  ei fit  cibus  corporis ,  donec  ci. 
um ßiritus  fumat. 

t  o.  peculiarem  habeat  curam ,  ut  domus  munda fit,  &  omnia  ubique  decenter fun  locis 
ompofita,fedpra  cipue  in  ijs,  qua  ab  externis  yideri f olent. 

i  i.  TsloBibus  fingulis portas  domus ,  quibus  in publicum  exitur  >  y  ideat  an  bene  clau. 

« fint, 

1 2.  Defignet  aliquem  ex  commifitone  Superioris ,  qui  communes  lucernas  domus 
pportuno  tempore  incendat,  &  extinguat ,  qui  item  publicas  feneßras  fuo  tempore  ape. 
iat,  &  claudat, ac  pro  abluenda  facie,  &  manibus  in  loco  defiinaro  aquaminfuiidat ,  dr 
ro  ijs  extergendis, mantilia, ab  ijs, qua  inufumrefeBorij  funt,difiinBa  adhibeat, qua  alia 
lott  Sacerdotibus ,  alia  Sacerdotibus  defiinataerunt ,  &  bis  faltem  in  hebdomada  muta, 
untur. 

»3 .  Studeat  animos  Patrum,  &  Fratrum  inter  feper  beney  olentiam,  & prafertim  cum 
Nuperiore  per  obedientiamuuire,& fi  quid  minus  aquo  animo  aliquis  ferret,  yelit  potias  m 


fe  (quoad fieri poteß)  quam  in  Superiorem,  caufam  reijci,y  eluti  inimungendupwmten^ 
tijs,  quas  ib je  juxta  prcefcriptum  Superiorü  imponet , &tam  ineüs ,  quam  in  reprehen^ 
fionihus  ahammi perturbatione  cayeat,cbaritatemquepraife ferendo fiudeae,uttUi  qutbus 
pcenitentias impoyiet,  merito fihiiniungieognof eant*  f 

tif*  Si  quando  abfente  Superiore  altquidaccidertt ,  quando  adeo  urgeat ^  ut  commode. 
Superior  expeUari  nequeat, td  %iinifier,  auditü  ConfuUoribits ,  exequi poterit ,  quam'^is 
*  infhecie  non fit  ipfi  commifjum :  dummodo  exifiimettuxta  Superiorü  mentem  td  fore  ,  fia^ 
timq^redeunti  quod faBum  fuerit,  referat*  Qmd  autem  fibi  ordinarie  agendum  erit jobr 
f ente  Superiore, ah  eo  curet  intelligent* 

Si  Subminiflrum  habuerit,  utatur  eius  opera  in  ijs ,  qua  commode  per fe  facere  non- 
poterit, iuxtapraferiptum  Superiorü :  fi  ‘verononhabuerit ,  alternü  faltem  dielu^  fingu^o 
cubicula  yifitet,  &  alia  qua  in  officid  Submintßri  continentur, fuppleat»  s 

R  £  G  V  L  iE 

C  O  N  S  V  L  T  O  R  V  M. 

I*PZtelligant  quanti  momenti  fit  eorum  officium,  ut  Superiores  eorum  c&nfilio ,  f^frehü* 
ttoneadiuti  melius,  &  facilius  gubernare  pofimt* 

2*Stnt  amatores  bom  communis, illud^  in  omnibus  confultation^us pra  oculü  habeanfi 
atq^ ut dilfina  infiirationi  dent  locum ,  & faniora fint eorum  confilia ,  in fuo fenfu non nt*i 
abundent. 

5;  /n  Confultationibus  fynceram  intentionem  habeant  j.  &d perturbatione  liberant 
utjideliter,&  debita  cum  mode fiia  Charitatü,eit  Ohe dientia  memores  fententiam  dicandi^ 
-  4»  Sint  inter  fe  maxime  Charitate  coniünÜi,  &  alter  alterum  honore  prayeniat,  atquii 

•apud  alios  alter  alterius  exißimationemyerbü  faäifque  tueatur*  Siyerb  contingat  alii 
quem  in  Confuttatioriibjts  diyerfe  aut  etiamfingularü  eße  fenr  entia,  nemo  ullam  ab  eo  ai 
tienationem,yel  habeat, yeloßendat*  j 

5.  7^m,de  qua  confultatur,hene  intelligant :  nec  fint  in  dicendo pracipites :  fednego* 
tio  fecum  confiderato,  &  oratione pramißa  :pracipue  cim  de  rehius  agitur  difficilibus,  fen^ 
tentiam  fuant  apefianf:  fiiodfi  quid  ex  tempore  difeutiendumproponeretur ,  fibi  matui 
rtKS  confiderandumiudicarent.  Superiori fignificahunt.  ’ 

6.  Explicarebreyiter  debent  fententia  fua  rationes :  quod  ß  ad  rem  confirmandam  a;* 
herum  rationes  eßent  dißolyenda,  id  etiam  modeße  faciant*  * 

7.  Cum  Superior  Confultorihus  auditü  aliquid flatuerit,  iudicium  ipfi  fuum  illius  iu^ 
dicio  fubmittent :  neq^extra  confultationem,  aut  quod fiatutum  fuerit,  jibi  dißlicer  e ,  aui( 
fein  alia  fuiße  fententia fignificabunt :  laudent  potius  Superiorü  confilium  apud  altos, at  ^ 
tueantur *Quod fi  ob  rei, de  qua  agitur,  grayitat em ,  adhuc  fentirentad  alium  SuperiorerH 
eße  rem  dferendam,quod  nihil  monitione  fua  fe  effeUuros,  ßerarent, re  prius  apud fe  ma-^ 
turius  cofiderata,  &  oratione prtemiffitiad  imfnediatum  illius  Superiorem, aut fi ü  nonproa 
yideat,ad Supremum  id facerenepratermittant.  * 

8.  Etiamji  non  interrogentur ,  fi  quid  tamen  in  mentem  yenerit ,  quo  d  ad  commune  bo.* 
num,yel  alicuius  perfona  particularü  pertineat, poterunt  id  Superiori  proponere,  utü  ßa» 
tuat,num  ea  de  re fit  deliberandum,  nec  «<_>  • 

^*  C  onfultores  neque  ea ,  qua  quifque  tn  confultatione  f en  ferit, ne  que  ea ,  quapropofita 
funt,aut  definita,alijfignificare  debet :  pracipue  cumresipflcfecretumexigunt.Superiorü 
autem  erit  ea,qua  de  finientur, promulgare :  cUntoptiS  eße  iudicahiti 

I  o.  "De  literü  ad  Superiores  fuo  tempore  mittendü ,  feryent  diligenter  qua  in  formula 
ferihendi  d  Confultorihus  exiguntur.  Et  ha  liter  a  figillo,qUod  apud  Jddmonitorem  erit, obi 
fignata  mittantur :  nec  qui  f  quam  eorum fciat,  quid  alius Jcrip ferit* 

-  i».  Si  quü  exnoßrü  ad  Generalem  fcripferit,&literasu^dmomtorif  aut  alicui  ex  Cotti 

j  fultorihus 


J 


I  E  S  V  I  t*  A  R  V  mJ 


37 


tltorihttf  tradere  yolueric:K  acceptas  cum  fitüfaut  fub  fua propria  manus  inf  :riptione,ad 
jener alem  mittendas  curabit, 

ii.  Si  juid circa'viUumt  yeßitum, labores,  &  occupationes  S Merioris,  aut  circa guber» 
amnemmoderandum ,  audendum  yel  mutandum  ceyijerent,  illum prtemißa  oratione  ad- 
tonendumcurent,  quodfereperyddmonitorem  faciant. 

1 1»  Si  quis  cum  eis  de  difficultate  aliqua fua  ,  aut  perturbatione  agat ,  ita  eum  fuit 
lonitis  &  confiliojuyar^Jiutfednt,  utfemper,  quantum poßint, extjlimationem  Superio- 
it  tueantur. 

tjf..  ydd omnia  melius  obeunda  Superiorum  fuorum,  &  aliorurh  Officialium  Tegulas  fe¬ 
tant,  Conjlitutionefque  &  reliqua  omnia  ,  qua  adnofirum  infiitutum, &adminijiratio- 
tm  pertinent,  familiariajibireddant.  , 

iq,  Itafuum  munus  exequantur,  'ut  nullam  gubernationis partem  fibiaßümant ,  atque 
tfubmißionefe gerant, ut  cateris  Obedientiaexemplumprabeant.  "l 

R  E  G  V  i  Ae 

ADMONITO  RIS* 

,  modeßia  humilitate  officium  fuumoheat , ut  fuhdiium  decet  erga  Superio- 
V  quem  Chrißi  loco  habet :  niti  enim  debet,  ne  huiusmuneris  occajtone ,  reye- 
mtia  dtq^  Obedientia  interior,  yel  exterior  inipfo  debilior  reddatur. 

z.  jdnimadyertatatttem,  ne  reyereneia  hdc,  &  Obedientia fidelitatem,dutueceßariam 
bertatem  opprimat,  quo  minies  Superiorem  admoneatde  ijhquapramijfa  'oratione,  pro - 
onendainpomino  judicabit. 

3.  jidmoneat  Superiorem  de  ijs,  qua  maior  pars  Confitltorum  ei  dicenda  judicai 
>erit:  dealijs  yerb ,  qua fiye  ipfi  in  mentem  yenient  ifiyeabalijs  fuggerentur ,  non  faci* 
\  eumadihbnebit,  feddeijsduntaxatyqudnonieyps  momenti  fiofi  oraiionemeffe  cenfue- 
It ,  fiye  illa  ad  per fonarn,  fiye  ad  officium  Superioris  pertinebunt,  juxta  Confiitutiones 
rDecreta^m 

'4.  Ea,  quorum  Superiorem  admoHuetit ,  'meminerit  tdcitus  apud  fe  ferydre :  quamyps 
itifrogatUs  a  Confultdribus  de  ijs ,  qutt  ipficömmifißeni  dicenda  yel  d  Superioribus ,  ra- 
tonentpttofficijetsdebebitredderc^. 

5.  'Cum  Superior  Htjjiam  rei  admonitus,  illi  remediumnon  adhibuerit, ^Admonitoris 
rit,  curndeUta  fubmißionC iterum ,  &fapius  eum  commonefacere :  quod fi  emendationem 
onßerat,fa^apiriui  oratione, id  Supenorifignificet. 

6.  Admonitoris  iht,  ordinarias  epifiolas  Confult orum  fuis 'temporibus  c6lligere,ai^i 
d  mediatos  Superiores  mittere,  nifi  eas  illi  alia  yia  mittere  y  oluerint  ifimulq^  referet  eif- 
lenhutrumillifcripferiHtdhhon. 

7.  Cayeat ,  ne  occafione  fui  officij  debitam fubordinationem ,  '&  oiferyahtiam fubdU 
orum  erga  fuos  Superiores  aliqka  exparte  mminuat,aut  debilitet. 

$.  Sigillum  apud fe  habeat,  quojuas,  &  Confultorum  ac  aliorum  noflrorum  literas^ 
fiaaeumdetulerint,qulddmediatos Superiores fcribere  yoluefint^obfignarepof- 
fili.  Hoc  tamen  nulla  rationeifide  facultate  Superioris, uti  licebit^ 
tiifiin  ijs  literis,  qua adSuperioresmediatoi 
jeribentur. 


G 


( 


■  R  E  G  V  L  iE 
F  O  R  M  V  L  A 


S  C  R 1 B  E  N  Dt 


' 

j4^oferejuyent  ad  animorum  unionem  in  So  ciet  at  ei  Ut  er  arum  ultro  citro  jut 


_  mijjarum  inter  inferiores^  &  Superiores  frequeni  contmercium :  &  crebro  'alios 

iealijs  certiores fieriy&  audire, qua  ex  yarijslocps  ad adificamnem&  eorum, qua gerun^ 
fur,cQgntionem,aferuntur.  .  .  ■:% 

1.'  Superiores  Dö'morum  ,  tst  T{eBores  ferihant fingulü  hehdomadvs  ad  fuum  Tro-- 
yincialem  in  Europa ;  inlndijs  yerb  ,  utfuü  T,royincidibm  yifum  fuerit  commodum 


opportunum. 

, ,  Scribant  autem  ad  fuum  ‘Proyincialemde  flatu  perfonarum^  &  rerum  omnium  i  non 
folum  qua  inter  noflros  ,fed  etiam  qua  per.  minifleria  Societatvs  erga  externos  in  T)oinibu\ 
fuü,yei  C  otiegijs fiunt,  non  tantum  de  hts,  qua  retiefe  habent,jedetia  dehü  quaficusi 


^  quoad  fieri  poterit, curent 


4.  *Primo  quoque  tempore 


t,ut  omnia  tanquamprafentia  Troyincialü  cernat, 
ne  ad  fuum  Troyincialem  feribant  Superiores  Dom 


Domorum ,  & 


J^kores  de  obitu  eorum,  fui  inftü  locü  decedunt:  ’Proyincialis  yerb  reliquos  de  fua  Trom 
ytneia  admonebit,  ut  quamprimum  folitts  f^ffragijs,  &  orationibus  torurn:  ahimajuyen* 
'  ■  '^rapofit  ''  '  .  ■  •  ^  •  -  I  •  <■-.  -  /-■</' 


tur,  & flatim  Trapofitum  Generalem,  &  yicinos  ^royineiales  certiores  reddat, ut fmiU 
effictum  praflarepofiint, 

%Iißiad  fruBificandum', 


in  agro  Domini,  feribant  ad  fuum  Troyincialem,  auta^ 


fionum  illi  declarent.  ,  .  .  .  i 

6,  Troyinciales  Superioribus  Domorum,  &  ‘fleBoribus,ac  ijs,^qiii inmifiionibus  yera 


fantur,jingulü  menfibus,  perfonü  autem priyam,  quibus, & quando  opus  erit,fcriban 


u 


7*  Troyinciales  omnium  Troyinciarum  Europa  feribant  ad  Generalem  femel  quo^ 
libet menfej  ^Bores autem,  &  Superiores  Domorum ,  ^%iagifirilS[oyitiorum  ierti% 

quoque  menf_j. 

8.  Troyinciales  IndiarumfcrihentTrapofitq  Generali,  quando  fe  obtulmtnayigaa 
tioms  commoditas:  7^Uoresyero,&  Superiores  Domorum,  ac  Joiagiflri  lSldyitiorUmes^ 
Jndijspmel, ex 'Braßia,&noy a Hijfaniabü in annoyfife obtulerit occafioi  ^ 

p:  TradiBt  omnes  extraordinarie  fibi  mutuo  feribant, quoties  necefiiUs  urgebit. 
lo»  Superiores  Domorum,&  Collegiorum,^  %dagiflri  'Moyitiorum feribant, qd  ße* 
neralem,  qua  alicujUs  momenti  fuerint ,  eitamfiappr^ante  T^oyinaali fiant :  illayerb^ 
potifiimuni  feribant,  in  quibus  Tro  'yincialü  admonitus ,  yelnonproyidet ,  y  dproyideri 
nequit, yelp&fiquam  Troytncialts  cum  illis  traUaytrit,  ipfiab  eius  judicio  diffentitintjfe^ 
tunc  quidemaddahi,quid  Troyincialis  rejfonderit,  &  quibus  rationibus  ipfiab  eo  diflen* 
tiant,intenm  tamen  ei  per  omnia  obediarit.. 


rum 

Su 

de, 


1 1 .  Cum  Troyinciales  feribent  Generali,  curabunt  ut ßatüm  Domorum,  &  Collegio* 
n  fuorum ,  qc  totius  Troyincid  bene  explicent ,  <&  fuppleantfit  quid  intellexerint ,  ^0^ 
iperiores  Domorum,  ^  C ollegiorummtnus dedat ayerint ,  tst inuniyerfumitafcrweri 
hent,ut  Generalis  omnium  rerum,  ornnium^perfonarum  ac  Troyinciarumflatu^i  quot 


qdeiusfierißßlt,  ante  oculos  habeat. 

t  z.  Generalis  ad  Troyinciales  fcribet  fecundo  quoque  niehfe .:  dd  f^Bores  yeri 
f^Trapofitos  LocaleSfexto  quoque  nienfe,  nifikliqua  necefiitas  prius  adrejfondendum 


\  3.  Si  quis  nofirorumaliud per  literas  cum  Trapqfito  Generali,  aut  cum  fuo  aliqm 

.  „  .  rr  ,  ■  .  7;  7'.  1  r  - - -  ’ 


mediato  Superiore  traBare  yelit,ne  impeUamjr:  nec  ip forum  Utera  ad  eos fcriptaaperiau^ 
fur,nequem€diatorumSuperiorumadipfos.  ^ 

14.  Litera  noflnrum ,  qua  negotia  continent ,  folumad  Trapofitum  Generalem  ^ 

.  non 


I 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  jj 

w«  alias ,  qui  tum  i^fo  agant  j  deßinentur :  poterit  tamen  adeas  fcriht ,  nt  illi  tranari,  ö* 
expedire  cureris* 

»5.  Litera  negotiorum  ad  ßtorum  expeditionem  "Procuratoris  Generalis  opera,  aut 
nformationeopus  erit^ropr^slteerasadPrapofieum  Generalem  fcrikantur,  adie^aexm 
eriüsliterap.fubinjcripiiöne  earum* 

%6.  Negotiamaiorismomenei,ex  utraque  India  &  "BrafiLternis  exemplis  feritantur, 
'inis ^tem  ex  reliqui  Preyincijs',  fifitpericulumnelttef a  intercidant ,  yel  certe  inprom 
(imis  literis  earum  fumma  repetatur:  &itt  iniseniantur', 'cum oprn  fuerit,  qua  f cripta 
untad  tjtneralem,exemplum  eiufmodiliterarum,  y  el  earum fummaminlibr  a  aliquo,  qui 
'cribunt,  apud fe  retineant* 

»7.  Siquidfecretifcrihndum,'yelfoli  Superiori  committendum Rt,feorfum  in  propria 
ftßola feritatur,  qudamalijsin  eodem  fafciculo  colligata  includatur  ,  adjeSo  exterius 
f(Ai)  fub  infcripiioneeiufdtepißola :  quodfieiüfmodiepißölafolamitreretur,alia  char* 
ainyolyatur,quaabfßte( feli)  inferiptiohem  habear* 
i8*  In  reb»s,qua  fecretumrequirunt'explicandtSi  hisyocabulirutendumerieyttteain^ 

elltginifi  d  Superiore  non poßihtimödum  aUiem prafcriber  Generalisi 
I  p.  ’ldullus  inferior  i  hiß  mrbö  impeditus  liier  as  ad  Superiorem  ek/üa  tommißiom 
cribifsiidti  _  , 

Yö*yonfultores  T^Üorum,  &  Superiorum  Localium  Utera}  obßgndras  ad  Proyinnale 
labuht hisihdhho,  menfe lanuario, & lulio,  &  ad  Generalemßngutis  arinvs  menfe lanua* 
io  :  Cofultores  "iero  Proyincialiumad  Generalemmenfe lanuario  ^ Iulio,hißres aliqua 
taurgeret,ut  de  tlla,etiam  extra  hac  tempora  feribendum  iudicarent* 
t  r.  Ijs  literis  fyncere,  &  ßne  amplipeatione ,  omnmuepriya'tß,  aut  humano  reßtiiu 
emoto, ßgmßcdburitißndßbide  Stperioribur,quorümjun%  Cenfulterei,  fSr  de  eorumad» 
ninißration  'e de  rerum ßatü  feribendum  in  Domino  isidealür  i  oratioHi  tarnen pramißd  , 
re  priits  diligenter  conßderatLj), 

zz.  Vt  ^mr  V niyerßtdtü  de  omnibus  Traceptoribus,^alijs  de  Societate:ita  etiam 
"Cancellarim  &  C onfiliarij  V riiyerßtatts  de  ipfo,  ac  alfjs  feribem femelßngulis  anvs  menfe 
'anuario  Prapoßto  Generali,& bü inanno  menfe iajßuario,tsr  lulio  Troyinciali, 

ZI .  Hujuf  nodi  litera  Confultdrum,  &  hWum  ’ofßcidlium  V niyerßtatü  mittantur  ob-i 
‘\gnata,nec  qutfquam  eorum feidt, quid  alimferipferit. 

i  4.  l^iyk  Prapoßtus ,  &  ^e^qr  habeat  librum ,  in  qüo  feritantur  f^ißtationes  Do» 
nm,  yel  Collegij  d  Generali  approbata ,  in  quo  etiam  feribantur  ordinationes  alid  a» 
icujus  momenti ,  qüa  d  Generali  mittuneur :  e2r  qua perfetua  fuerint ,  ab  ijs  pia  tempora» 
iafuntyfeparatim  notentur:  alia yerb, qua  Vißtator,  PrOyineialü prafcripferiht,in 
dio  libro  ferihdüturi* 

ay.  Si  quid  feribendum  eßet  de  rebm,  qua ’ekterttorum'dUquerh  attingerent,  itaferiba* 
är,U  Uiamp  litera  in  eiue  manus  inciderent, offendi  nonpoßit* 

Dß  LiTßkis  änMvis. 

i6.  ^^yperiores  Dohi'orum  i  dique  ^eUores  curent  ea  obferyari ,  quaindierhedrum 
Domibus  Collegij fque  per  noflros  Dominus  operari  dignatur ,  quaque  ad  no» 
hortith  confolationem,  ac  proximorum  adjßcationem  pertinent,  ex  Iquibüs  f eligant 
iptiniä  qukque, atque  in  ordinemredaHa ,  fub  finem euiufqUean^i ad fuum  Proyincia» 
fern  mittant* 

27.  Proyineiales  ex  Omnibus  Superiorum  Localium  ,  atque  Pp^orum  fua  Proyin» 
%ia ,  &  eoritm ,  qm  in  %lißionibue  y  er  fantur  ■,  epißoiü  rejeBis  yel  additü ,  ijs  qua  yide» 
hntur,  fingults  annts  menfe  lanuario  i  rerümgißarum  capita  Latine  eollata,  ex  quibue 
deinde  una  Itcera  annales  Ppma  conficiantur, manu  ip forum fubf cripta  PpmamadGene» 
ralemdeßment* 

i  8 .  Inea  compendiaria  narratione  ordo  feryabitur :  pecenfebunt  initio  numerum 

G  2 


R  E  G  V  L  iE 


%oJlroruminunlyerßtmi  mmetUm ßngulü  ^)omhus ,  Collegijt  ^  &  %iißronil>us  nomU 
natüi  quot  ßnti»ijs  Sacerdotes ,  Traeceftores  y  SchoUßict&  Cöadjitores  temgoraiehl'^ 
(emdue  quotadmißi finteo  anno  in  Socieeatem,quQtque-e  yita  deceßerint:  neqiee deinde ne-> 
cefieritädfingüla  Collegiaaut  loearedire ,  n^i aliquid  in  ijs  contigerit  j^eculiarinarraS, 

tione  dignum. 

yigent  primo , 


2  p,  ysgem j/fimo  deprofeSlu  noßro^um  in  pomino ,  explicabunt ,  ß quid  in  eoge2 

nere  adißcationem  facere  poßit ;  deinde  de  minißerijs  Societatis  erga  proximos  ,  ut  dä 
ioncion^uayleSlionibuefacrpStdoßrina  ChriJHanaydsf  exercitiis ßiritualibusy  yißtatione, 
tafcerum  ^  hoJ^italiuUty  reconciliatione  dißidentium  ',  de  poenitentiumfrtquentiay  &  de 
alijsnoßriinßitutipijs operibus :  iia  tarnen  ut  eatantum  commemorentur y  qua  funtalia^) 
cuius  momenti.  It  em  de  Scholis ,  &  difcipulorumnumero ,  profeilu  yprafertim  in  V ni^, 
yerßtatibus  &  Collegijs  maioribus:  de  bona  item  Societatis  exißimationey de  contradi^ 
^iontbus  autimy  &  per fequutionibuSyß  qua  fuerint y  ea  taniiim  attingam y  jua  adißcatio^ 
ni  fore  yidebuntur.  Vicem  etiam  de  piorum  erga  noßros  cbaritate  eleemofpnis  paul^. 
inßgnioribus»  ......  .  .  .  ) 

3  04  Hac  omnia  exponent,  quam  plenijßime  fieri  poterit  ( fenper  tamen  yitatanimui^ 

prolixitate)  adhibitis  omnibus  circumfiantijs,  etiam  nominibus  eqrutn ,  qui  eas  res greßeß 
runty  ut fi  opus  fuerit ,  aliquando  conf :ribi  poßit  hißoria.  Qua  etiam  de  caufa  cUm,  aliquid 
occurret  dignummemoriayquod  tamen  propter  aliquam  caufam  non  expediat  omnibus  yul» 
gariyid  fcribent  feparatim  integre,  &  perfere :  in  illa  autem  communinarraiioneyel  o- 
mnino  reticebunt jyel  ea  tantum  excerpent,  qua  adificationi  ejfepojfunt.  Et  qua  ad  extern 
nos  pertinent,  ita  narrentur iUt  in  eaßffa  domo  aut  ciyitate,  ubi fcribumurs  ac  ubi^public 
legi  citra  cuiufquamofienfionempoßunti  ,  .  , 

5  i.  Cum  Utera  annua  %pma  confe^d  ad ^ro¥%iitiasmittehtUr)Ugamur  quamprimufm 
infingutis  Pofnibus  &  CoUegijs.Etut  Cöadjutores  nafiri  temporales  ex  Latmii  etiam  li^ 
teris  fruUum  aliquempercipiam,ßft  aliquis, qui  illarum  fummam ,  aut  interpretationem  a^ 
liquo  modo  explicet :  ne  que  ultra  duas  hebdomadas  retineri  debentyUtad  reliquadoca  citiui. 
deferamur : pofiquam  "tero  ubique perleSa fuerint,  inpracipuaVomo,  yel  Collegio  eiufi^ 
dimTroyinciaaßeryentur,&ßniul  confuanturi 


\ 


DECÄTÄLOGIS  ET  IN FÖ RMÄTIO^II 

B  V  S  A  N  N  V  I  Si 

32.  A  2)  claridredMniühtnoßrorüni  cognmonm^  Superiores  ^otnbrUm i  &  Coi4i 
.jL\^legiorum^  duos  Catalogos  conficiant  ante  idtemporis ,  que  Trocuratores  Pro-a 
'ifintiafum  m  Generalem  yiniurityita  eixaSieyac finunqu&m  mißt fuiffem.ln primo  defcris^. 
iantkr  omnes,  qui  infuü  Domibus,  yel  Collegijs,acmlßionibusfunt,  in  quo  contineatUik 
tiniu fcuiuf que  nomen, cognomen, patriaiatasiyir es,  tenipus  Societatis, fiudiorum  i.  <&  mi^ 
nißeriorum,  qua  exercuit,  &  gradus  in  literis, fi qiios habet,  &  an  Tnofeßiis,  yel  Coadjuii 
torfttytirc.&d  quo  tempori^.  ^ 

33.  Infecundo  Catalogo  dotes,  &  qualitates uniufcuiufque  defcribamur,yidelicet, 
genium,  judicium, prudentia,  experientia  rerum,  profeblus  in  Uteris,  naturalis  coplexio,  läd 
ad  qua  Societatis  minißeria  talentum  habeat :  ’’  ^<7» 

datai& mature  confiderata,  &  otmi priyatq  _ ^ _ _ 

genda  erum,  &  utrunq^  catalogum  adfuum  fiJoyincialem  mittant. 

34,.  Sub  fineni  cutufq^  anni  inter jeUi ,  tertium  etiam  alium  breyetn  catalogum  ad  ‘Prom^ 
y  incialem  mittam,  continentem  nomina,  dr  minißeria,  in  quibus  unufquif^  nofirorum  ocati 
cupatur:  mittam  etiarnfupplementumprimt,  &  fecundi  catalogi,  in  quo  ea  tantum  adno^. 
tabum,qUa  60  anno  de  noyo  occurrerim  addenda :  ut  qui  in  Societatem  intenm  fuerint  ad*ß^ 
mißi,autab  ea  defterinCiyel  quot  mortutfint^yel  alia  quayis  caufa^:  ! 

35.  Hunc  tertium  catalogum &fupplementum  primi  &  fecundi  catalogi  totius  ^0* 
y  incix,  cum  narTutidne fira  annuis  liur^jde  qua  dinum  eß,ad  Generalem  mittet  Eroyin.. 

cialis 


I  E  5  V  I  T  A  R  V  M.  39 

ialü  menfe  lanuario:  frirnnm  yero,  &  fecundum  per  Trocuratorem  Troyineitgyadeun- 
'emyfigillo fuo  obftgnatoSyperferendos curabit:  Qmdfl^uidipjiinhü  catalogü  ,  &  infor- 
utitmibtu  notandum  addendümye  '*pidereturiidfeorfitm  ad  Generalem  f :ribat* 

R  E  G  V  E  ÄE 

praefecti  RERVM 

SPIRITVALIVM. 

^  T^fe^us  rerum ^iritualiumcog7Ütioneminßitüti  Societatü,  &  i^elumhoni progref» 

,  fus  ipfius  haheaty  &  in  Obediehtiay  &  Humilitate  exemplurh  dltjsprabeaty  &  amabi- 
m  fe  etf  exhibeat y  ut  ad  eum  omnes  confugiänt^'cotißdenterque  fua  ofnnia  detegant y  &  ah 
9  confolaiionemy  &  duxiliüm jierent  in  Domino't^ 
z.  fnßruatnößros priyatiiny  fecuudüin  Uniufiuiuf^  captum,  quomodo  interius,  &  ex» 
triüs  Je  habere  debeant,  &  ad  id exhorretur ,  &  in  memoriam  redigat,  &  amanter  admo» 
eat, prd fer  tim  ut  puram  habeant'mtentiöhem'diyini feryitif&  faniiliafitatem  cum  Deo 
%  ßtritualibus  deyotionss  exercitijs,  ^elumfyncerum  animatum^ 

3*  Tetdtquemprocedendi  modum  in  brdtioney&  examine  habeant, '&ß  contra  aliquem 
'efe^um  examen  farticulare  faciant ,  &  ß  contra 'inordinatos äßFe^us  propria  remedia 
dhibeant,&  in  f  olidis  yirtutibus  acquirendis, prdfertim  in  Obedientid  quid  obferyent,  & 
epeenitentijsy&alijs  deyotionibus* 

4.  Sicubt  in  his  a  reiiitudinedeßexerint,  eos  dirigai,iuxtdmodu  Societatis :ergd  cuitrs 
ißitutum,  curet,  ut  omnes  bene  aßfeSlißnt,  eär  det  operam,  ut  orandi  &  meditandi  modps^ 
uosdocuitT ater  noßer  Ignatius  inlibra  Exercitiorum,  detineant,  '&  ut  illo  libro  fami» 
\arißirne  utantur  ,  yideatque  >  ne  dum  nbßri  deyotionem  habtre procurant ,  caput  Udant» 
ut  yires  corporis  nimis  debilitent,  .  . 

‘5.  'Eerfaturn  ipfum  effe  oportebit  in  legione  librorum  ßiritualium,  unicuique  de» 
ernat  tempus,  %  modum  cumfruSlu  eos  legendi,  qui  fintfaciliores,  &  noßro  inßituto  ma» 

IS  conyenientes,  .  .  .  , 

Tecultarem  habeat  curam  confolandiaffiiSlos,  tepidos  exhortandi,  'remedia  pro 
uiufque  inßrmitate,yelneceßitateadhibendo  t  qualia funt,  frequentius  communicare, plus 
emporis  orationi  impendere,Exetcitiaßiritualidfacere,plus  aliquid peeniteniU  ’aßume» 
e,  ‘libros  aliquos  fpirituales  legere,  dr  fimilia.  Qhte  auiem  ex  his  ipfe  concedere poßiti  tär  in 
uibusadSuperioremrecürrendumßt,abeoinmligdt, 

7.  parem  qiioqüe  adhibeat  diligentiam ,  ut  Voadjütores  temporales  quieti fnt ,  &  forte 
Martha  contenti,  &  pro  torum  captu  illoi  infruat,  mj/ßeriaque^ofarij  doceat,  utma» 
ore  deyotioneillud recitare pößinti 

8.  Doceat  omnes,  utpramißd  ordtioHe,  &  cum  magna  rey  er  entia  ad  Sacramentudi  al¬ 

aris  decedant  ,&  poß  eius  perceptionem  per  aliquod  temporis  jpatium  orent ,  gratias 
\gahu  ,  ,  ■ 

Prater  eos ,  mos  fatis  inßruUos  Superior  judicayerit ,  cum  unoquoque  agere  de  his 
\ltrd  menfemne differat :  fape  yero  €otiftaeret,quemfruHum  bonorum  operum  ex  oratione^ 
ir  ex  reliquis  rebus ffiritualihus  colligant, ui  in  dies  magis  in  Domino  proficiant, 
t  Qohihis autein omnibus yideat,  ne ordounicui^praferiptus impediatur,  acprafertim  V 
ludiaillorurn,qüi  literis  dant  operam, nifi  cum  Superior  aliter  iudicayerit, 

11.  Curam  peculiarem  habeat  ßloyitiöfüm  sß  qui  Domi ,  yelin  Collegio  fuerint  sniß 
d  Superiore  aliunde  proffeäüm  ßt%  &  trga  eoi  obferyate ßudeat  ea,  qua  iuxta 
%lagißri  lloyitibrurn ,  ^ otaminatoris  Tegulas  ohfer- 
yari  commode  poterunt, 

G  i 


I 


i  ' 
r 


R  E  G  V  L  A 


R  E  G  V  L  i« 

PRAEFECTI  ECCLESIAE* 


c 


Vret^utAeAtmws  7{egulas fuarobferyeiy  quas  "prafeBw  ipfeapudfeetUm  haheati 
1.  Trabeat  Uli  tatalogum ßngulü  diebus Sabbathtiquo  diesfeßiidcjejuAiorunt 
proxima  hebdomada  comineanturt  ut  eum  mrefeUorio  reciter  in  ccenaäiei  Vomiriica  fe- 


quentps 


Singulü  diebus  Sabbathi  yefperi  in  Sacrißia fcripto proponat jquemadmodumqm-i 

r.r  -  f  r  ‘1111  ..  /■  J-.-  ' 


tidii  Sacra ßnt facienda  fequenri hebdomada  ^  &qm  ordine  rem  dHinamin  Altari j 
ntofaBurißntijui  adhoc fuerint  deßgnati, 

^  Detur  operayue  in  Altari  maximo  deßtimqüa^  SacruiHy  quo  tlempore  celebrari  fo^ 
lety  habeatur que  ratio  ,  neplura  Sacraßmul inchoentur ,  fed  commode  omnia fuü ß^atiji 
dißinguantut, 

5.  Cur äm gerat  %liffaritmy  eSr  ordtionümy^üäpro  defunSlü  Sodetatüy  &pro  FundaJ 
t oribus i  cir  DenefaHoribuSyac pro  ipfaSo cietate peri  debent y  quas  ex  fubj eUo  catalogo  inJ 
telliget:  &  catalogum  earurny  qua  fecundiim  noßruminßi tutum  y  &exprafcripto  GefteJ 
ralts  ordinarie  facienda funtirefiratind^as  tabellas  yquarum  alteram  appendat  in  Sacri«* 
ßiayalteram  inalio  conyenitti  locOyqua  initio  cuiufq^menßspublicHn  7{efe^örio  Ugetwtl 

6.  CuSuperiör  aliquid  in  Sacro  Deo  comendariyaut  Sacra  ipfaiqua  ab  omnibui  factenA 
ßntyUppli eari  adßnem  aliquemjußerit ,  curet fcribi  in f  :hedula  in  Sacrißia  afßgenda^ß 

7.  Quacunq^  autem  ex  h^  non  ab  omnibus  facienda  erunisea  Tnefe^  unicuique pri«i 

yatimßgnificanda  curabiti  ,  ,  .  * 

8.  L^rum  habeatyubi  mandata  Superiorum  äk  ^ps  rebuSyßaliqüandiu  duraturay  autiiS 
ßatimfacienda ßnt,fcribanturynememoria  excid^ty  &  cum fuerint adimpletaydeleantuti 

5> .  In  Collegijs  &  Domibus  probationum  curet  juxta  ordinem  Supetiorü  de  candetk 
danda  Futidatdribiis juxta  ConßitüttoHeh 

10.  Si  quando  eXterni  S aera  aliqua ßeripoßulayerintyfe  Superiorem  confulturumre^ 
ffondeatinifi  eius  animum  perßeaumjamhabeat,  \ 

» u  Externos  Sacerdotes  ad  faciendum  Sacrum  in  noßro  templo  y  non ßnedeleSlu  add 
mittatyfedeos  tantumy  qui  aSßcationi ßntypr&fertimftotioSfidq^jiixta  Ordinem  Superidk 
ZPS'.&inttlUgatandfuoÖfdinafiolegitimafnhabeant facultatem,  * 

t2*  Fideatan  Sacerdotes  Tegulas fuatobferyentj^  nimbarbami  0  coronathdecenl 
ter  tonf am  habeant.  ^ 

'  13 .  Fer  fty  yelaliumd  Superiore  deßghatUmypromoyendos  ad  Sacerdotium  inßrui  cu\ 
rety  &  yideartttad I^omana Eccleßce  ritumtamij ,  quam  omnes  Sacerdotes feaccommo^ 
denty&neconfeßionesaudiantyniß ßnt legitime  approbati.  1 

14.  Animadyertai  y  ne  ulla  pro  Sacris faciendis  aut  canfeßionibus  audiendis  tleemoX 
fjnae  admittantm.  * 

»5.  Flulla ßtinEccleßaarculaßn  qua  Eleemojyna  conij  dantur  yßye pro  nobis  yfiiM 
proalifs. 

\6.  Det  operamyUt  fanSlißimUm  Domini  noßri  Corpus  decenter  in  eußodia  conferyiX 
turydiligenter  cayensy  neunquam  in  ea  Sacramentum  deßt ,  habita  communicanttumvA* 
tione  y  ssr  ut faltem  decima  quinta  quo^^einnoyettiry  &  Sacris  abfolut^mrahernaculd 
clayi  ob  feretur 4  ^  ji 

»7.  Quandonoßri  in  templo  cammunicarperint ,  curet  TrtefeBuSyUt  id  faciant fspara^ 
f  im  ab  externis.  i 

18.  Oleum  SanBuyUtoportety  afferydtutri  Rhmtis' dHuis  renoyety  &  SanSloru  reliamai 


(qua  quidem  mobiles 
^de 


aute  deyottonps  cau, 
yemunamipie 


'esjuet 

tjaoßi 


endenda  eruntyduo  cereiaccendantur :  atq^  huim  tabernaculi  da- 


Iesvitarvm.  40 

Ip.  Cruces,  Calices, ornamenrdy  &  relicua  id genttf,  ui ^areß,  cußodiantur :  nec  deßnt 
^Hamina  adcoo^eriendostalices,  &  alia  ad  diytnum  culrunh  csr  ornatum  neceßaria^. 

i  6.  %lutanfaciai  Altanum,  tir  Sacerdotum  ornamenta,^itod ad  colorem  attinet  ha* 
Htatemporum,  &  Feßorum  ratione,juxta  ritum  "F^manu  EccUßu, 

21.  Cum  templum  ornandum  fuerit, nihil ßne facultate  Superiorü  adiam  rem  commo» 
dato  ab  externü  petat :  detaue  operam, ut  quod acceptum  fuerit,  accurate  cußodiatur  ,  eür 
dominüs  ^uamprimumredaatur. 

22.  Si  templum  inßauratioue ,  aliqua  in  parte  indiguerit ,  autalijs  ad  diyinüm  cultum 
nececceßarijs,proyideat,ßcutipß  a  Superiore  fuerit  prxfcriptum. 

2j,  Superiori  in  memoriam  redigat ,  ut  aliquos  deßgnet ,  qui  de  concionibus,  &  modo 
condonandi  judicarepoßint:quorum faltem  unus  concioni  interßt,ut  Concionatorem,cum 
opus fuerit,  &  Superiori  yidebitur, admonere poßit, 

24.  Conciones  &  leBiones  templi, hora ßatium fuperareno'n  debet:eo  yerb  ordine  %lif* 
fa  dicantur, ne  impediant, quo  minus  conciones  ieHipore prafixo  inchoentur. 

tq,  Adyertat  neyiriin  templo ,  mulierum  loeitm  occupent  >  neyeex  adyerfo  earum 
quantum  fieri  poter  it, maneant, 

z6.  Curet  ne  domi  defint  Confeffarij,qui  neceffarij  in  templo  noßro  funt,  &  ut  confeßigd 
W  yeßf  eri  decenti  hora  abfohamur, 

.  27.  Tridie  T almarum  Confeßäriös admoneat,Ut  Conßitutionem  illam  obferyentjqua 
xd  externos  ad fua^s  Parochias  dimittendos  Euchar^ia füm'enda  gratia  pertinet,  ^  antb 
d tempus,  fi  confuetudo  regionis  id poßulayerit. 

28.  Officia  Hebdomada  SanÜa,&  V effiera(fiha  dicetur, )fiant  tonofimplicimore  So* 
tietatis fine  cantu  etiam  firmo,  nifi  ubi  Generalis  Trapofiitus  dtßenfay  erit:  id  autem  quod 
ie  yeßerü  diBum  efi, de  Fenediaione  candelarum,  &  ramorum  intelligatur. 

2p.  Cum  aliquidpetendum  erit pro  Ecclefia,  aut  ufu  Sacrißia,intelligat  in  ea  re  Supe-> 
noffs yoluntatem,  eam^^exequatur :  cumq^pecunia alicuius  momenti fumma  dabitur,  aut 
'.oliigetur,  eam  deponat  apud  Frocuratoremifi  f crinio  aliquo ,  cuius  clayemundni  SupCm 
'ior habeat,  & dlteiaindiyerfamipfe  TrafeBus. 

g  o.  Librum habeat,inquo eleemofynarum,qua Ecclefia uftbns dantur ,  &  expenfafufn 
•ationes  conflent, 

31.  Fanni  omneslineifemper  mundi  feryentur,  &  feparathn  corphralhy  atque  et* 

dmpurtficatoria  (  qua  quatuor  cruces  in  angulis  habeant)  Idyentur  ,  &  utrorumque  ab* 
utio ,  &  cineres  eorum ,  qua  yetufiate  confumpta  comburuntur,  in  facrampif tinam  Mit* 
'antur.  ,  .  . 

32.  Catalogum  unüm  rerum  oinnium  Ecclefia  mohilium,qiia  alicuius  momenti  funt, cu* 
hdiai :  inaltero  yerb  illa  fcribantui,  qua autnoyafihi  traduntur,  cum  die,  annOj&Ctant 
Yetufiate  cofumuntur,itr  poßit  cum  exigetur, prioris  catalogi  rationem  reddere: fape  etiam 
es  pretiofiioresinßiciet,neaut  liedantur, aut  amittantur, ^r  cis  in  quibus feryantur,  &  Sa^ 
rifiia  januis  bene  claufis,&  munitis. 

5  Cum  noßrOrum  aliquis  extretfmm  diem  obierit ,  jfiatio  diei  naturalis  decenter  te* 
leatur ,  nifi  ratione  mali  odoris,  autexaüajußacaufa,anttyerti  hoc  tempus  Superiori 
wße  yideretur. 

34.  Obferyetur  circa  yeflitum  Sacerdotum  moetuorum,quod de  yiy  entibus  dicitur  in 
7onßitHtionibus ,  ut  f  :ilicet  utamur  eo  modo ,  quo  Sacerdotes  honefli  eius  regionis  ,  in  qua 
t>er famur, uti  folent :  fratres  yeref  qui  Sacerdotes  non  funt,fepeliantureo  modo  induti,  quo 
ilij  Clerici  honeßi,  qui  Sacerdotes  non  funt, fepeliri  folent. 

35»  Curam fufcipiet fepulhri,candelarttm,precum)qiM  confneto  rriore dicuntm^trumq^ 
ater  arum, qua  ad  eam  rem  erunt  ne  ceßaria^ 


R  E  C  V  L  AB 
QAT  ALOGITi. 


MISSARVMi  Et  ÖRATIONVMi 


Q^VAE  NÖSTRIS  PRAESCRI*» 

B  V  N  f  V  r; 


SAC'R^A  IVXTA  ^6-  ÖRATIONES IVXTA  NO« 
firum  inßimtüm  a  Sacerdotibus  So»  ftrummßi'tutum,ab«s,qui  Saccr* 
iietamor^narie  faden»  dotcsnönfum^  ordinarie 

fadendx« 


Singulis  anntf. 


Sin^iisänhis* 


»♦TN  prfndpio  anufque  anni  uhixf«  TJ  T  ßngulh^in  Sacerdotes  mnfuntt^ 
"  Xquifque  Sacerdos  Miflam  cclc»  S2y  eandem  intentionem  integrum ^f^ 
bretpro  noftra Sodetat :<  /  —  «•*  -  — 


rium  Nomina  noflrd,yidelicet  Centn  fuin». 
quagintaAue  Maria,  &  quindecim  Tate^ 
noßer,aüi  tr'es  corohas  recitenu 
a*  Singulisannis prxfcriptodie»  iti  ktßnguli,ßui Sacerdotes  nonfuntai 
OMO  memoria  fundationis  Collegii  vd  eandem  intentionem  unam  coronam  »  aut 
DomusfitiMilTacimifolennitatcpro  tertiam  panem  ^ofarij  reettens.  J 

Fundatorepfdjprii  Collegii,  vel  Domusi  S^benefadoriBus  vivis,  SC  ddundisc^ 
lebretur :  dC  reliqiii  Sacerdotes  i  qiii  inColl%id  i  vdDö^  habitaverint , pro  cifr^ 
demfuaSacrifidaoffeiarit^  j 

•  Singulis  mtnßiusi  Singulis  fhenfibus»  1 

ät  Inpriiidpio  cüitri^theniis  unuls  Et  ßnguli  i  jui  Sacerdotes  non  funi  yok 

Gtrifque  Saeddos  Mi flam  celebret  pro  eandem  intentionem  tertiam  ^ferij  par* 
noftraSodetaieV  temnam  imam  cor  diamredient* 

4*  Initio  diitifcjuemcnßi  omnes  Sa*  Eifmgulii  ^ui  Sacer doieiiUni funt ^a^ 

cerdotes ,  qui  in  Collegio  ,  vd  Domo  eandem  inteniknem  idiatii  coronam  ,  aut. 

fuerint,prc^dndatorepröpriiCollegiij  tertiam  7^ fard par nmfecttend  _  ^ 

vd  Domus»  QC  bendadoribus  vivis  » QC  defundiiieind Minae ßainauoiteranrii 


Singulis  hebdomadis» 

Singiiii  Sacerdotes  pro  illis  de 


Singulis  hebdomadis* 

Et  fmguli,  fti  Sacerdotes  rionfirntjoi 
Societate»  qui  extra  ProvindammonV  eandem  intenti^iem  unam  cOronam  ,  aui^ 
untur,feriiel in  quavis  hebdomada  Mif  tertiani  T^farijpartemrecttent.  .| 

faefacrifiduirioflerarit*  ,  .  ^ 

6»  Singulis  hdjdoiriadisj  ubicunt]^  EtßnmU>mtSacerdotesnonfunt,m 
ftierint  decdn ,  vel  pauciores  Sacerdo»  quayü  heHomada  ad  eundem  tntenttonem 
cesypro  noftraSodetate  unaMiffa,  a  feptemTatermfier,&feptemAyeMaru^ 
defignatodSiiperiorediceturMuacvc*  reettent»  ^  ...  «/i 

ffd,(ifueriiitplures » qiiairi  decem:  0'esaiitem>  fi  fuerint  plures,  quamvig^ntti  o^j 

Ita  ddncepsirt  reliquis  decadibusjfi  numerus  Sacerdotumßierit  maior* 

7»  Singulis  hebdomadis  pröBehe*  Et ßngulhqui  Sacerdotes nmjunt  ,  tn 

fadoribus  vivis ,  flf  defUridisprOpriafc  juayis  hebdomada  ad  eandem  tntmdQ}ie%^ 
Domus  vel  Collegii ,  praiter  eas  quae  feptem  Tater noßer,f^rfeptemAyeMari^ 
pro  Fundatore  dicuntur,  una,  aut  duae,  recitent»  j 

aut  plures  Millie  pro  numero  Sacerdotum  offerantur,  fervando  ordinem  modq 

P'***“"’-  s;smg«fe 


Iesvitarvm.  4i 

8»  Singulis  hebdomadis  MifTa  fc*  Etunu^exijsyqutSacerdoiesnQnfunri 
i^i'elpro  Fundatorcproprii  Collegii, vcl  d  Superiore  defignatuf,ad eandem  intentio^ 
Oomus^d^  benefacfJoribus  vivi  s,ö^  de*  ne  unam  coronam ,  aut  tertiam  partem  Re¬ 
fundis  a  deßgnato  a  Superiore  cclc-  farij  recitet^ 
bretur«  ^  Et ßnguliy  qui  Sacerdotes  nönfuntyaJl 

pv  in  Domibus ’dC  Coll^'iSjquierals  eandem  intentionem  pro  eifdem  facere  dei. 
tem  viginri  ibc  hoflris  alere pofflint  j  et*  hent  eafdem  orationes y  quxpro  FundatorU 
iamfi  nonhabeant  proprium  Fundato*  hu^  ordinarie  fieri  f olent. 
rem,iiant  pro  iis  vivis^  QC  defundis,  quicoriiin  Rindatiohcm  notabiliter  adiuve^ 
rdnt,  eadem  Sacra  quaepiro  Fundatoribus  ordinarie  fimfolentt 

E1ST>EM  FX-  ORATIONES  AB  EISDEM 
traotdinarie facienda  cxtraordinariefacicnda:. 

Vo*Gum  primum  Societas  inColIc*  EtfinguliyquiSacerdqtesnonfuntyad 
jii  alicuius  pofleisionem  venerit,  qui»  eandem  intentionem  y  T^farium  integrum 
libet  Sacerdos  ter  Sacrum  faciat  pro  ili»  aut  tres  coronas  recitent. 
perftite  Fundatore  ipfiuy,  ac  Benefadoribiis*^ 

tu  CumexhaevitaidemFödatorexi»  Et  fiinguli,  qui  Sacerdotes  ftonfunt  y  ai 

^efierit,  finguli  Sacerdotestei'  Sacrum  'eandem  intentionem  Fpfarium  integrum , 
jro  anima  illius ,  Benefadorum  fa-  aut  tresc&ronas  recitent. 

. \  . 

1  rTdofn  iudiduih  erit  de  Cothmunii  )tt  fmguliy  jqui  Sacerdotes  non  funt,  in'-^ 

atibus^vel  Rebulp»’  quae  non  moriun^  iegrum  T^fariumaut  tres  coronas  pro  yis. 
ur  :  fient  enim  tria  Saera  proviventia  yentilvA  Communitatibus  y  &  totidempra 
IUS,  QC  tria  prO  defiindis  e^um>  Sic  ct*  defunUü  earum  recitabunt.  Similiter  fa* 
amfadendum ,  quando  plures  fimul  cienty  quadopluresfmul fundationem  con* 
undationcmeonmtuürrtv  fiituünt.  \  , 

ij.  Cu  primum  Societas  ih  alidiius  Et  finguli. eiuf hmFroyinde ,  tpui  Sa.. 

Domus profeir^pollefsiohem  venerit*  'cer dotes  nonfunty  integrum  3^fkriumyaut 
[uilibet  Sacerdos  intra  illam  Provin*  tres  coronas  pro  fuperjlhe  Fundatore ,  ac 
:iam  ler  Sacrum  faciat  pro  fuperftite  henefaB:öribiM;  &  quando  yna  funQus  fue* 
'undatore  ipfius,ac  bencfadoribiis:  dC  "fit ,  Mterum  fartum  integrum ,  aut  tres 
[uando  vitafuncfhis  fuerit,  alia  tria  Sa*  coronas  pro  animahus  illius  ac  henefa&o» 
ra  äb  eifdem  pro  animabus  liliuS  dC  beä  rum  recitent^ 
lefadorum  fiant*  , 

14*  Pro  Communitatibus  vero ,  .6^  Et  finguli. eiuf  dem  Froyincia  ,  qui  Sa* 

»turibus  5  qui  fimul  Domus  pVofefTsc  cer dotes  rion  funt ,  ad  eandem  intentionem 
andationem  conftituunt ,  fiant  intra  factant  y  qua  de  Collegijsy  eifdem  numeris 
andern  provinciam ,  quae  de  Colluis  'diSa  funt. 
lida  funt  lium*  1 0*1  m  tv 

Iri  domo  jVelCpllegio  ubi  quis  de  Et  finguli giuf dem  f^omvis  ,  aut  Colle  i 

»€>ci€tatcdece{rerit ,  finguli  Sacerdotes  gijj  qui  Sacerdotes  non  funty  pro  eo  tres  co* 
fro  eo  tria  Sacra  in  aliis  vero  ProVin*  '  ronasy  aut  tres  partes  T^farij  :  pro  alijs 
iac  locis  duo  facta  fadant*  yero  eiufdemfiroyincia  duas  coronas  yuut 

duas  partes  J^farij  recitent. 

\  6*  Cum  de  obitu  ctiiufquc  nöftrö»  ..  Et  finguli  'qui  Sacerdotes  non  funt ,  in 
jm,quiextra  Provindamobiit,figni=  fuis  orattonibns illius animarnJ) eo  commea 
iCatur ,  per  univerfam  Societatem  o*  dent, pro  cuiufque  deyotione^^. 
incs  Sacerdotes  in  Mifiisj  illius  animam  Deo  commendent*  procuiufquede** 
odone* 

17*  Omnes  Sacerdotes  curent, iuxta  .  Et  omnes ,  qui  Sacerdotes  non  funt  ^ 


R  £  G  V  L  ^ 


Conftttiidon«  frequenter  orarc  pro  u*  idtm  tuxu  C onfllmtones  curare  dehent, 
nivcrfaEcxlcfia, acproii's prarfertim,  qui  maioris funtmomenti adetus univerfa^i 
ie  bonum,ciMufmodifuniPririapesEccl€fiaftid,8^  feciil^es,«  a1tf,mitmultum 
prodeffe,  vei  obeflTebono  aiiitharumpoiTant:  ÖT  pro  amicis ,  H  benmÄoribusi 

vivenribus,8^  vitäfun(!h'si&  pro  aliisiiri  quorum  auxilipmpediliaritcripfi,0f  re¬ 


liqui  de  Sodetateiri  variis  lods  intcriiddes,öt  infidelesi  incumbunt,  etiam  prd 

maleaftedis  erganofttfamSodetatem;  ' 


SACTiÄ  EX  T^AE  S  ORATIONES  EX  PRÄ^ 

pto  T.  3v?.  Generalü  ah  unojuoque  fcriptoP*N«GencfaIisafingulis,qui 

Sacerdote  Societatis  ordina^  Sacerdotes  rtdn  (uht  ordina» 

rie  faciehdd)  dcfadcndaf^' 


»8.  Vnufquifque  Sacerdos  fingulis 
menfibus  duo  Sacra  faciat,  alterum  pro 
Indiis ,  a:  Gentium  converßone:  alte¬ 
rum  pro  regionibus  Septentrionalibus^ 
SC  Hsercticorum  fcdudhone ,  dC  in  aliis 
Sacri^disi  SC  orationibus  eadem  Do» 
mirio  commendabit» 

19»  Singulis  hebdomadis  unufquif» 
que  Sacerdos  Sacrum  unum  adinten» 
donem  Reverendi  Patris  noftri  Gene» 
r  alis  faciat,  fiC  in  altis  Sacrificiis,  ora* 
donibus  eandem  Domino  commen^ 
dabit* 


Etßngulij  qui  Sacerdotes  non  funt^  ud 
nam  coronam,  aut  tertiamfarttm  ^ farti 
pro  Jndijs,  &  Gentium  conyerftone :  &  aU 
teram  coronam ,  auttertidm  ^farij  par* 
tem  pro  regionibus  Septetttrionalihut ,  tSdt 
HareticorureduBione  recitent  i  &  inalijs 
orationihns  eademVomino  commendahuntl 
Etfinguli  j  Sacerdotes  non  furit ,  ad 
eandem  intentionem  unam  coronam  ,  <f«i 
tertiam  3{ofarij  partemrecitint,  &  inalijl 
Orationibus  eandem  Dotnini  eommendai 
tiunti 


P^on  intendimus  per  ed ,  qtia  Jupenus  recenfentur ,  ex  cludi  reliqua  Sacra,  orattonts , 

Qtnnes ,  qua  pro  occuf tentibus  iieceßitatibus  a  Superioribus  imponi 

ad  tempus  folent,  V 


k  E  G  v  it  ite 


S  A  C  £  R  D  0  T  V  M. 


QFa  de  Difciplind  retigiofa  in  l^guiis ,  dr  infiituto  noßro  feryandd  bninibut pro. 
pofita funr  ,  ea  Sater  dotes,  pro  ratione  fui  gradus ,  fibi  pracipue  ditia  exijiiment 
ohferyent,  .  ,  .  ,  . 

2»  Xiiyinum  offeium  nitantur dtttnie,de^oee‘,&  opportuno  temporereettate^rn 
jy  Ita  yiyereßudeant,ut  quotidii  merito  celebrarepoßint : adidque  conducet (ißtand 
yis  est  ConflitHtione  oSayo,  iit  minimüm  quoque  die  tonßieriteneantur)  fxpius  in hebdo 

mada  confiteri.  _  '7 

4*  Cdrimonias  ’Mijpeex  ufu  l^rnano  aäurdte  unufquifqtie  ohferyet :  m  eaque  ceti 
irandapfonitnciationem,  &  quamcunque  atiam^exterior  em  aUionem  ita  moderetur, ut  ni 
minus  aliorum ddificationi,  qudm propria  deyotioniferyiat j  ^  ideo  femihoram  infacien 
do  Sacro  nec  multum  extedat,neq^  ita  breyi^t, ut  illam  noriexpUat* 


au 


5.  Qui  in  fummo  Altari  Sacra  faBurifunt,  fimulatqUe  campana  feyocantts  fuljui 
mierint,  yel  admoniti  fuerint ^  ad  yefles  Sacerdotales  induendas  fe  conferant,  Ut  in  tern 


.L  pore  exire  ex  Sacrißtapoßinti  ^  ...  j/  j^r- 

d*  Salutare  tradenda  do^rina  Chriflianaminißerium puer ü, ac  rudibus  quod  a  juion 
sinemflra  Societas  tanto  afieilu  complexa  eß, par  i  omnes fiudiopromoyerecurent.  , 

^  ^  *  jJntelltgar 


WUm 


I 


E  S  V  I  T  A 


R  -V  M*  42 

7.  InteUigant  fihi  ratione  peculiari  incumbere  ,  ut  exercitiorum Jj>iritualium  , 
tantopere  ad  'Dei  olfe^uium  conferre  cernuntur ,  ufum  yalde  farhitiarem  habeant ;  qu  0,  & 
alios  ad  ea  fufcipienda  adducere ,  &  in  eo  tam  utili  armorum  ffiritualium  genere  tranando  - 
dexteritatem  habere poßint, 

8.  Omnes  ij  t^^Uibus  ex  Obedientia  confeßtones  audiendi  fan&um  munus  commit¬ 
titur  ,  multum  ad  i'd  affici fiudeant  ^  &  tanquam  noflri  infiituti  nealde  proprium  magni 
faciant. 

p.  J^emo  ad  confeßiones  audiendas  accedat  y  nifi  d  Superiore  deputatus  y  eirquifimul 
intelligatyquam facultatem  ad  hoc  munus  ah  eo  habeat. 

10.  %lodum  ea Sacranlentaminifirandi y  quue  Sacerdotes  nofir a  Socittaiis  traUare 
^oßunty perjfeBum  omnei  habeant ,  in  eoqUe  untformesfint ,  'quantum  redonum  Darietas 
patietur :  formam  tamen  &  rationem  abpHendi  ai  excommunicatione ,  ö"  aliß  cenfiirtSy 
&  feccatüy  eandem  omnes fequantUryatrendantqueyni  ex  modo  utendi facultatibus  Socie- 
tatüyOrdinarijy&Tarochi  jure  offendi  poßint. 

n.  In  cafibus  conficienti« ,  ijfque  prafertim  qui  ad  cenfuraSy  cafus  re  feriatos,  ö*  reßi- 
tutiones pertinent,  fefe diligenter  exerceant:  earumjue rerum  compendia,  &  hre'Memin- 
terrogandi methodum,ac  lontra fingultrum peccatorum  jfecies,  exempla  & diUa  SanSlo- 
Tumyatquealia  falutariaremedia  compararejiudeant.  1.  ’  ^  • 

»2.  Confejfarij inter feipfoSy&  inmodoprocedendi cumpceuhehtibus conformes eße  cu¬ 
rent:  &  quantumr es  tulerit  y  ita  aliorum  Corifeßariorum  exißimationiunufquifque  con^ 
fulat,  ut  omnes  intelligant,  miituo  charitatis  fsr  Uniformis doÜrin«  "pinctdo.  Societatis 
Confeffarios  in  Chriflo  eße  colligatos.  ^ 

13.  ocati  ad  Ecclefiamad  Confeßtones  audiendas ,  fatim  cum  animi  alacritate  eo  fe 

zorfierant:  &  quomajorpxnttentiummulTitkdo  futura  efi\  eo  magis  tempefiye  abalijs  ' 
iccupationibus fie  expediant.  , 

In  iemplo  confeßiones, dum  concio fityyelfacra  leäioynemdaudiai. 

C onfeßdrij  ita  audiant peenitentes,ut  mutuum  affeUum  fugiant  :  fic  enim  attentius^ 
liberius  audient :  q;uh  dftlocm  non  erit  eiufmodi,  ut  tabula  C  onf e jfariud  confit  ente  di¬ 
lidat,  manus  interpofitd  inter  faciem  propriam,  &  confit  entem,  qui  ad  latus  ef  e  debet,  id 
irce f  abit.  ... 

x6.  Inaudiendis  conf eßionibuSyfceminarumpra fer  timfieTeros  potius  fe,  qudmfamilia- 
'es  exhiheant'.in  uniyerfum  tamen  paterna  quadam,  ßiYitualü  gravitas  in  eis  eluceat. 

't/.  Eos, qui  crebrius  confitentur ,  maxime  foemims,  bre'iit er  expediant ,  nec  de  rtbus 
id  confeßionem  non  pertinentibus  ih  cbnfeßione  loqwittttkr  :  extra  cOiifeßtonem  ''pero, 
i  oportebit  eas  alloqui idngurh  fer  moneri  rie  'mfceknt,  &  oculos  nio'defi'e  dethißos  ham. 
'teant, 

'18.  Quando  quü  a  Superiore  mittetur  ad  confeßiones  foemihdrwn  audiendas ,  yeidlid 
le  caufa  eas  adierit,  focius,  quem  Superior  ipfi  defignabir,  'quafiidiu  cUin  feminis  Sdceidcis 
bquetur ,  eo  inloco  erir,  unae  yidere  eos.,  fed non ,  qu'a  fecreta  eße  'opertet ,  audire poßit, 
]uantum  loci  dißoßtio  patietur:  quodfi  nonfateretur,  cUret  Ofnnmo  Sacerdos, rie  dftium  ße 
'laufum,neciocu!sohfcuYi(s. 

i  p.  'Particularium  perfondrum,  'prkfertimfdimrnarnm ',  curam  nemo fufcipidt :  & 
^uamyis  Confeßarius pro  fuo  m4tnere  in')pndß‘iritualipceniientemirtflnuai, nullius tai> 
nen  ob  e  dientiam  admittat.  , 

20.  Si  quis  uni  pnfiterifolituSiab  eodem  alium  ConfefiariurnddemdifacUltdtempetie- 
’it,n>el  ea  non  petita  adierit, 'id fthi  gratum  eße  Confeßariiis  benigne  oflendat. 

z  i.-  l^t  fanitaris  etidm  fatiio  ad  Dei  gloriam  hdheliur  ',  confeßiones ,  Yndne  ad  ho- 
'afn  ufque  prandij  tantum  audiant :  ita,  «t  cumfignurnprim«  menfs  audietur ,  fudeant 
e  ita  accommodare,  ut  ad  fecundum  accedant :  'vif  forte  peniteiithm  neceßitas  aliud 
'xigat. 

liemiiUiaut petere,  aut  accipere  quidquam  liceat ,  fiy  e  ab  ijs ,  quorum  confeßionem 


-  / 


f 


R  E  G  V  L  iü 

Mudherityßye  ah  alijs.quodyelin  pauperes  difirihuatMaltertJatüfaBiommmlnt  re^ 
ßiruattnifi  SttperiorfCumoptss  eßeesfecus faciendum  iudicaret, 

27.  EtliDotaad perfeüionüßdtumperttnentu yUtfatmalmdart debent circa ea 

Confeßartjconßliumi  fedmagnatüm  conßderatione j  dare poßine :  quia  tarnen  mnhu^ 
manam  fed  dhiriam  yöcatidnent  requirunt i  nemoadeaemittendaquemquam  tnducac 
yerumldorationemtaleshortetur,  utd  Deoddjuti,  yocationemfuammeliüs  tntelliganty 


^  2±^Si  quos  y  iderintad  T^Ugionempropenfoi,  no  facile  ad UtiampotiuSy  quam  adalia» 

adholyquamadilludMonafleriumitmtentfedliberamillüfuamelemonemrelinquantt 

poterunt  tarnen petentihtis  corißlium  eas  Religiones,  yel  %iotidßeriapropönere ,  qua  illts 
fnagps  commodainT^omino pttdicayerint. 


y . .  •  ,  »  'U  l. 

25.  Jiulim  eüyquorüm  audit  confeßiones, certum  yeßtmenttgeHuf,  hunc  aut  tUumba* 

litum,  yel  colorem prdf er ihat ;  tametß  omnes  ad  honeßumi  ör  fuoßatui  conyenientem  ye» 


ßitumboriaripoßtne.  ,  .  ,  7  *  - 

2  6,  Vt  pium  eß ,  ad  frequentet  communicandum  pdeles  exhortari  :  ita  quos  ad  *• 
pTOpenfos  yiderint,  admorieri  debenti  ne  crehriüs,  quam  oblaypquoque  die  accedant  tpra^ 

fertim ß matrimonio ßnt  conjurtÜu  i  ,  1  m  " 

27.  Admoneat  eos,  qui ßhi  cönfitentur,  a  Dominica  Talmanim  ad  Dominicam  in 
Müiiichißyy,  eo  tempore  (nifi  aliud  confuetudolotipoßüUyerit)  debere  fem,el  infua 

parochia  communicare  i  exceptis  Teregrinüi&ijtiquifacültatembaberent,  &rtliquvs'» 

qtios jus excipiti  .  .  .  .r  •  11  ^ 

28.  Qui  yöcanturad  juyanßos  eos ,  qui  morn  yicinifunt,eain promptu  habeant,  qun 
eo  temp^,inqüo tantum eßmomenti,nfuiefepoßint,tamdiuque  Ulis  adßt,  quamdiufoU 

noeeßttas  poßulahit.  Caterum  etß  ciim  hpus  eß,  agrotosad  condenda  teßamenta  borsan 

€ünyemat,ijs  tarnen  conficiendis  non  aßißanu 


£  6  V  L  ^ 


C  O  N  e  i  O  N  A  T  Ö  R  V  M. 


R Egula,  qua  Sacerdotibus pf opoßtafunt, eas fiitiConcionatores  inprimis cömmeih 

datas  exifiimeht,necmiiidTecura,  quam  cateri  obferyent.  .  ,  .  ,  ^ 

2.  %lemöres ßnt,yocatos  fe  ejfe  ad  reducendas  animas  fuo  creatori :  quod  cum  fit  optu 
qmriiüm  difficillimum,fummo ßudiö  media  illa  adhiheani,qud  inßrumehtuf  cum  Deo  com 
junguni :  eliifmodtfunt folidd  yirtutes  j  ac pracipue  ebdriids ipürd  inientiö  diyiniferyi\ 
ttj,  familiaritas  cum  Deo  in  fßmiualihus  deyotiohis  exerdiijs,  &^elus  fyncerus  amwa* 
rum  ad  gloriam  diyindmajeßatü^  ,  ,  .  , 

j .  Enitantur  cum  Dei gratia  eße  caterif  exemplo !  itt  notiminus yitd^  quam  dottrinc^ 

ad  omnernyirtutemproximüs  allidant,  .  .. 

4.  teÜioni  S.  Scriptura  t  ac  Eatrtimpraciptd  incumbant :  conferet  etiam  pecultar 
ßudio  yidtße Eyangelia  toto  anno  cttrrentia,& in  eü  ea,  qua  ufuießepoffunt ,  adnotafje 
ttemque  compendium  fecijfe  explicationis  rerum  ad ßdem ,  ^  Chrißidnam  yitdmneceßa; 
riarum,  atqüeiri  communes  locos  redegijfeomniai  qua  ad  yir  tutum  commendationem  i  cl 
peccatorum deßinadönempertinent.  ,  _  -  -r  w 

5.  Conferet  yidiße  prdcepttqnes  ,fi quas  demodo  coHcioiiandt  illiir ddunt  >  qui  bene  ho 
munus  obierunt:  bonos  audiyifje  Eradicatores  ^  iticondönibus  Dornt,  yelinalijs  loci 

minus  frequentibus feexercüißftj,  _  .  ,  ...... 

6,  Optare  debent, ut  admoneantur, ß  quid  in  concione  corrigendmu  yidebitur  ijs,  qm 

Superiore adiddeputatifaerint,& humili, & grato  animo  id accipere^,  ■  x  r 

7.  Ita  operam  fuam  in  celebrioribus  concionibus  libenter  impendant,  ut  non  minus f e  a 
do  cendos  pueros,  &  alios  rudes  infiruendos,faciles,& paratos  exhibeant. 


P 


I  E  5  V  I  T  A  R  V  M.  4j 

5i quanio  occaßö  tulerit ,  nt  alios  eodem  tmpore  condonari  yelit ,  quantum  in  i^ßi 
^ritßihenter  cedant, 

•5>.  Eapopuloproponantyquaad  ca^tum,  futilitatem  auditorum  erunt  acfomntodataj, 
i  fi)  ifßß^^t,qU(eadChriß,inßitutionemiatq^ad  exthpanda  'vitia,  &  yir  tutes  inferendas^ 
Valent  i  &  a  rerum  fuhtilium  curio fa  tradamne  feahßineant, 

I  o.  Commendare  debent  Confeßionts,  f  Euchar  'tßitefrequintem  ufum ,  in  bonis  oferi» 
^us^rofe&um,&jperfeyerantiam,Eccleßaßicarum  carimoniarum  objeryationem,  &  cee- 
'era^uk  ad  cultum  myinumprtinentjeamqueobedieHtiath, qua  f*rincipibus  f  ^lalatisi 
jui  Vei  in  terris  y  ices  gerunt y  exhibenda  eß. 

It.  Coninfendaiunt 'etiam peculiari ratiineptgniienTUj  &  mifertcordia  opera,  farina* 
'um precum,  &  aliartm piarUin  dey odonum  exercitia ,  udiiUm  librorum  lediomm  boa¬ 
ram  ßliorum  educationem. 

12.  Cum  experientia  doceatiffandk  memoria  Tater  Ignatius fcriptumreliquerir,mi 
Vil  udiitatis percipi  ex  ijs  concionibus, in  quibus  Trincipes,  f  \lagißratus  "Heip.  Trala- 
i,  f  alij Eccleßaßidin particulari  reprehendnrtdtr  iCondonaroresnoßri  ab  hujufmodt 
'eprehenßonibus  abßineant. 

13.  Cayeant,ne  religiofos aliorum  ordinum, quos reyerert,  f  obferi^are debent ,  'edaitt 
acit'e  yideantur reprehendere  :  &  'quamyis noßros admaiorea inyirmte progreßus  ex-- 
.itare  poßint ,  prkjertim  in  domeßtcis  exhortadonibm :  feprehenßonem  tamen  alicupos 
>articu:lar'is,yelipßits<^ocietatisneattmg4ni, 

14.  7Ie  rumoribus  populi  moyeantur,ut  noya,  f  pariem  confirmata  in  pubiicuhiafe* 
'ant :  &  multh  minus  edpopuloproporlant,  qua  ahoqUi  dubia,  f  incerta  fiunt. 

1 5.  Curent,  Ut  radonem,  f  modum,  quem  obfieryare  debent  in  rebus  populo  denuncuna 
lis,&certd pauperibus  ali jfiq^pijs  operibiss  conimendandd,  a  Superiore  accipiant* 

’t(S.  Cayeantommno,nefiacedjs,autinudlium  rerum  narratione  cocionem  contempti-* 
nlemfiaciant,ijfye  auditores  adrifumntOyeanr,yeicdHtra,ut  ad fletümexcitentyßedan^ 
laahquapopulo proponant,  a  communi  in  Societate  condonandi  confiuetudine aliena,  nifi 
n  aliquo  particulari  cafiu  ad  communem  adificadonem  pertinere  Superior ,  proradone  los* 
dijudicaret. 

17.  Ea  qua  'diSuri fiunt,  diligenti pramediiddone,  f  peculiari  ad  Deum  recurfiu  ( qUa-^ 
envs per  tempus  licebit  j  paranda  erunt. 

18.  Cay'eant  arrogandam ,  f  ofientationem  in  concione  ,  humilitat  em  jue ,  cui  'ex  ini> 
imo  cordd  afifieUu fiudere  deheni ,  in  omni  aBione  pra  fie  ferant :  quod fi  aliquid  pro fe ,  aul 
heietate  cogantur  reßondere,eamodeßiafiatüfiaciant,ut  taufiam  Chrißi,non  fiuamageri 
videantur. 

t^.  %l6dus  conciondndi,qm  a  Scholaßico  diyerfius  ejfe  debet  jita fit  ad  docendum  comd 
'Oratus, ut  ad  animorum  motum pra  cipw^  dirigatur  i  cumq^  qua fiio  aliqua  eardtn,  qua  ad fi- 
lem,aut mores  perdntt,modo aliquo  tradandaerit, non  ita  ex aBe proponantur  argumeni- 
a,  quibus  contraria parS  confirmatur  (nifii  auditorium  id pofiuletjut fimpU  dor  es  ip fio  pro¬ 
monendi  modooffendipofiint :  fied eOpaBo  res  exponatur ,  ui  illi  ex ddta  explicatione  fiolu- 
ioAemeorum,qua fibi inmentem yenerint,autabatijs audiyerint, facile  colligant, 

20.  Hefimt  afieBad, aut yarhorum lenocinia  fieBentur,  necßudib poUdordfietmonlt 
os  libros  habeant familiares,ex  quorUmleBione detrimentum  in  jpiritu  accipiant,  f  fie- 
'ulare  aliquid  redoleant. 

2 1.  In  laudibus,  &  reprekenfionihus  a  nihitjs  exaggeradonUiis :  &ab  omni ßecie 
\dulationü  abßineant. 

22.  Geßm  corporis  fit  modeßüs ,  &  ili  quo  grayitas  quadam  r  eligi bfia  präcipue  elu-l 
‘eat  i  yocem^accommodentad  res  qßastrdBabunt:  proinde  eam,ubi  non  eßopm,  neprdn 
er  modüm  extollant jaut  deprimant, 

23.  In  concionibttSjfleBionibßs  templi, Jhatiumhora  ne  excedant. 


R  £  d  V  l  AE  ^ 
R  E  G  V  L  AE 


EORVM,  (^VI  IN  MISSIONI- 

BVS  VERSANTVR* 


CP^m  fcoptn,ad^uem  tendit  Societas, ßtfUfarias  mundi^artes,tx  Ohedientia  Sunt^ 
miTonttficü,yel  Suferiorü  Societatis  peragrando  yerhum  peipradicare,con^^ 


feßiones  audire,  &  reliquis  quibuf .unq^poterit  medijs  uti  ad  animas, dhina  ajjptrante  gra* 
sia,juyandas :  quicunq^inhujufmodi  mißionibusyerfantur ,fihi per Juadeant,  remmaM^^ 
miponderts  in  Societate ßbi  commißameffe,  atque itafe comparare ßudeant,ut aptaret 
inßrumentaadremtantamefepoßm.  t*  '  •  k  ’ 

2.  Quia  yocationis  noßra  eß,  yitam agere tnquayps mundt plaga,  ubt  majw  Vet  ob^ 
fequiHi^&  animarum  auxilium ß  erratur :  un^quif  que  paratus  ejß debet ,  ut  in  ea  "^*^4 
Chrißi parte,  at  que  opere fe  exerceat ,  quod  ipß  commijjum fuerit  ,ßyeperyartalocadtf» 
fendo,ßyeinquibufdamcontittenterreßdend9».  \  ..  ... 


furrenuviji  dam  continenter  reßa^.^~.y  ._  ^  \  *  /.r  -ij- 

_  f^jiufquif que  plenam  in  btS ,  ac  libera^ fui  dtßoßttonem  Supertort ,  qut  eusn  C  nrtjt^ 
luo  dirigit,  relinquat  i  poterit  tamen  motus  animi,  aut  cogitationes ,  qua  in  contra* 
rium occurrunt,  illi pröponeri,fubij ciendo fuumfentite,  &  yelle  et,  quod tpfe  tn 2)omin9 

judicayerit,  ,  ^  ,7^  s  t*  •  i  r  ^  ^ 

4.  Ei,  qui  mittendus  erit,  plurimum  conyentet  i  ut  mtelltgaf  a  Superioribus jcopun^ 

fwemißionü  ,&  effeSlum,  cuius  gratiamittitur  i  id  quod  tnfcriptis,ßßeripoteß,  haberi 

K.  Cum  oppidatim  mißt  fterintad firuBtßcandum  iit  agrO domini,  dabunt dperami 
auoadfieripof  erit, ut  more  pauperum  Eyangelium  pradicent  i  proinde  &  pedites ,  yel^ 
toto,  yelinparte  iter  facient,  feos  Superior  idpraßatepoffe  iudtcayerit,&ex  eleemofy. 
nts,  yelohlatts,  cumadificattone  emendicatis  yiyent  i  nißaha  ipfisd  Superiore fußent^ 

tionü  ratio  fit  confiituta^*  ,  .  li-  .  n-  i  v  i 

6.  si  nullum  eis  d  Superiore  defignatum  fuerit  hoßmum,  mtelligant  jibt  adaltquoi 
hofhitale,  tanquam ad hoßitkm pauperum ejfediyertendum  :fi  tamen  honeßum  idßt,  at^ 
aue adexercenda  exeo minißeria Societatis  accommodatum:  alioquiconyenieutt^erM 

ltindomUmpi}alicujus,&exempUrüEccUfiaßici,aliumyeeiufmodilocumferectptant^ 
in  quo  cumadificattone  manere  poßintt  ri  '  '  ’  j  * 

7  Cdm  ingreßi fuerint  loca  ea, in  quibas  ordttiarii  refident,  eos  quamprimum  adeant^ 

[uamdoperamtllMmineoffer%t,&facultatemadexercendaSocietattsminifle^^^^ 

M'i,Jr4mosipetMt,eof^i>mnisaEccUßaßUu,frxcpeFaroc^ 

mor»mM3oruMe,MtUyoreopHsh<tletttJieHtyplMßlnlacifeßuiemt. 

8,  Cum  eo  peryenorint,  ubi  diutius  immorari  debent,prudenter ,  ac  mature  operam  d^ 
bunt ,  ut  notitiam  habeant  probatorum  yirorum,  & pietate ,  ac  rebus  agendis  lufigmorut^ 

quorüminformatione,yelauxilipjuyaripoßintadmtnifletiaSoctetattsmajore€umfra 

iluantmarumexercenda^^  x  ,  j  ‘  ri 

o.  Qui  in  mißione  Superiqrerit,  initio  fufapiendorum  operum,  yet  quando maqorjub 

ftdij  necejttas  cernitur,  ( qt 


9.  UUimmipiontonuvityi  i!  1  ^  ■  -f 

ftdii  nec^itas  cernitur,  ( quodres  magni  momenti  fint ,  yel difficultates grayes  tJsctdaM 
applicabit,  curabitque  applicari  %ltjfas&  Orationes ,  ut  omnia  cedant  ad  mapr em  Di 
gloriam  & proximorumutilttatem.  '  ^  ^  . 

*  16.  Siijs,quimittHnturttonfueritinjunHum,utmedioaliquoutantur limitato , qUa 

ieiret,yeliegere,yelpradicare,  SCc*  in  ijs  tantum  fe  exercebunt ,  quibus  SocietasmUo 
.f  ... .  SuOsrtore^afii  eis  propior  fuerit, leM 


Vw9  "v»  w9U>99w¥f  V  y  .  J  J  ^  »A,  *  -  ^  '  §  ' 

let,  juxta  Coxißitutiones :  conferre  tamen  illa  cum  eo  Supertore,qui  ets propior fuerit,J f  j| 

^‘^7uLledta  ßiritualia,  quibus  juxta  infitrutum  Societatis ,  &  beneplacitum  Supern 
ris  uti  poterunt,  fprefunt  minifieriumyerbi  DeiinpradieatioHibifS,faerisleUim^^^ 


Iesvitarvm. 


44 


^riyaftpre  exhortationibus  colloquijs ,  Sacramentorum  confeßionis ,  cJr  EuchariJHa 
'.dmintßratio  i  Exercitiorum  fpirituahum  traditio )  dißidentium  reconciliatio  y  cafuum 
onf cientia  ad Eccleßaßicos ,  eorum^  priyata  explicatio y  &  Chriflian«  do^ 

Jrina  ad  pueros  ^ac  alios  rudes  publica  declaratiOi 

I  z.  Corporalibus  etiam pietatis  operib. quantum ßiritualia permittent^  &  yires patien- 
uryittcubere  poterunt, ut  infirmos  ypracipue  in  ?Cenodochtjs,  per  fe,yel  per  alios  juyando, 
^rpauperes,ac  in  cußodijs  detentos, quatenus  licebit,  eodem  modo fubleyando. 

»j.  Etfi  certus  ordo  innoßrts minißerijs  exercendis pruefcribi  nonpotejl: plerumjue 
amenutilius  erit ,  &  Jecurius  ab  humilioribus  inchoare ,  ut  ddoSlrinaChrtßianapuens 
xplicandd ,  abagrotis  hojßitalium  inyifiendis  ,  eorumjue  &  aliorum  magis  indigentiun\ 
onfeßionibus  audiendis, 

*4-  Quamquam  humana  media  non  folum fiernenda  nonfunt ,  fed etiam  cum  opus  eß, 
^rii^denter,  religiose  adhibenda,  diyinis  tamen ,  ö*  noßri  inßituti  magis proprijs praeii 
>ue  utendu  eß,  in  eifq^  magis  fidendum :  oranduf^  ‘Deus, ut  ijs  omnibus  det  eam  effitaciamt 
lutefitpropofiitofiniconfequendonecefiaria-i. 

15*  Juxta  eam  Charitatis  regulam,  quafe^poßolns  omnia  omnibus  faciebat  ,  ut  omne f 
ucri  faceret ,  expediet  noHnunquam,  ut  ingenio  eorum,  cum  quihus  agent,  initio  feattem- 
erent(  quatenus  ratio  &  yirtus  ferent  fitatamen,ut  meminerint  adidtande  eos  cum  Dei 
ratia  per  ducere, quodillü  in  Domino  magis  conferre  judicabunt. 

i6.  Eam  animi  magnitudinem,  dr  aquabilitatem  retinere fludeant,ut  &  profleris  fuc- 
eßibusy&adyerßs fuperiores finf.quo  nullo  eyentnfraBi,  necreligiofa  modeßi«  nec  fau¬ 
lte  libertatis, nec  bonie  de  fe  concepta  exißmationis.,quaad fruBum  colligendum  necefia- 
ia  eß,quicquam  amittant, 

t/.  Si  quos  erga  fe,  aut  Societatem  male  dffeUoS  effe  intellexerint  (pr a fertim  non  yuL 
\arK  duBoriidtis  hdmines)autqüinoßrd  minißeria  impediant,non folum  pro  eis  orabunt, 
'edetidm  cohyenientim  aliquam  rationem  tnibunti  Ut  eos  amicos  aut faltem  honadyerfa- 
i&s facidnt.jid  quam  fern  nonparum  confefei,fi  data  occajionci  inßituti  noßri  rationem^ 
llü  exponant, niulum^  officij  genus pratermittant, quo  illos  cum  opportunum  fuerit, fyn- 
ere,acreligiosedemereri,&  conciliare poßint. 

18.  Si  quando  Tralamni  aliquem  in  yißtanda  di«  ceß  comitabuntur, nihil  fein  negotijs 
id  yißtationem fieUantibus,  alij fye  id  geniis  adjurifdiBionem  pertinentibus  immif :eant, 
edijs  tantum  minißerijs  attendant,  qua  funt  noßri  inßituti  propria^. 

t  p,  Quamyi/s  optare  debeant j  ut  in fua  qui f que  yocatioue  proficiat,  aquumq^  eß,  ut  pro 
uomunereadeamf emomnes hortenturinullam  tamen  reformandi  Cleri, aut  %loni.ilium, 
\liorumye  J^ligi  oforum  cura  partem  admittant  ificenim fiet ,  ut  &  munus fuum fine  im¬ 
pedimento  exequi :  &  populum  ad  uberiorem  fruBum  ex  yijitatione  percipiendum  fine  of* 
enfione  di^onere  poßinti 

20.  Cumpraterid,  quod  eis  fuerit  peculiari  ratione  injunBum,  'res  aliqua  diyini fei- 
vitij  fe  obtulerit ,  in  quapoßint fine  detrimento  fua  mißionts  fuam  operam  ponere,  oppor- 
unitatem,quam  Deus  adeam  dederit, quaHtumin  ßodem  conyenire  judicabunt, e  manibuS 
'labi  non finent. 

2t.  Si  in  lojcts  deßgnatis  diutius  reßdendumerit,  loctm^ue  dederint  präcipüa negotia 
'qua  nunquam  propter  alias  occafiones,  licet  bonas ,  diyini  obfequtj  pofihabebunt J  excur- 
\onts  aliquas  facere, fleas  cum  fruBu for  e  judicabunt, non  erit  inconyeniens, 

22.  Sine facultate  Superioris  nulli  Confraternitdti,  Congregationiye  jhatuta  condent, 
e«  yetusillaßt,feUnoyainßituendayideatur.DenoyaaHteminßituenda,& qua  nuUi- 
n  fit  inufu,no.nptius  agent, qudm  Superiorem  confulanti 

23.  Q^a  ‘DeoauBore perficient,ea  qUantUmltcebityita  confiituantyUt fiabiliafint,  & 

liu  durare poßint.  Q^od facilius  obtinebunt,  fi  res  conyenienti  ordine  di fi  onant,  earumq^ 
tonurnprogreffumijs  commendent, quorum  exemplo, auB»ritate,fiudio,  &  diligentia,  fa- 
üleconferyari,&promoyeripoßint. 

H  2 


#  . 

R  E  G  V  L  A 

14..  ^crihintadeumijuem  defignayirir  ille,  4  quo  intßifmt,ßngulis  hehdomadisj  yel^ 
äuoiies  iffis  fuerit  conflirutS,  &quantum  fieri  fotefiy  totim  jucctfjw  eitni  artiorem  reddat^ 
Ittemaihnodnm perfonay  &  tiegotia  esegeruit,ut  confilio,  &  alijs  auxilijsjuyari poßint,  1 
^  25.  CtimpropternulUs  occupationes  intermittetidum  fit  propria  perfeSiionü  fludimti 
diligenter  animadyerianty  nepratextu procuranda  aliorum  falutü , propria  perfe^mit^ 
ohliyifcantur  y  ipfam^Prbprtam  falutem  ea  ratione  in  dif crimen  adducant  tfedfafe  tU 
lud  Domini  mente  reyolyant :  Quidprodefl homini ,  fi  uniyerfum  mundum  lucretur yanh 
ma  yerhfua  detrimentum  patiatur? fihijueilludD,TauliunufauifquediBumexifiimeti 
Jttende  tthiy  &doS{rinai  tnjiainillüi  hoc enim faciens, &mpjum  fahum  fades i  &  eoM 

qui  te  audiunt»  ■  .  ••  *,< 

2<J.  Manc  ob  rem  cayeant ,  ne  confueta  in  C ollegtjs ,  ac  DomtoM  orandt ,  &  examt^^ 
nanda  confcientta  exercitia  tmmtnUantynifi fi  quando  ne  ceßttas, aut  tn  eyentualiquo  cha^, 
ritas  illudfaciendumpoßularet»  Conyerjationem  cum fecularibw  nimiam  nonhabeanek 
emtincautam  >  aut  qua  feculardmfapiat:fedinomnibus feintegritatü,  &  gfayitatts  ex^ 
tmplum pr abeant :  atque  in  fumma  ^gularum  Societatis yfiye  tarum,  qua  omnibus  com4 
munes junt  y  fiy  e  qua  ip forum  officij  propria ,  qudntumlocits  patitur ,  obferydtionemnott 

pratermittant.  ......  1 

if.  Tr  ater  hac,  fi  pro  ratione  dherfarum  regionum,  &  mißionumqualitate,  alta  quaa 
dam  d  Superioribus conßituendayideluntur  :  ea  inpeculiaribiH  infiruUionibuq  addit^ 
pari  diligentia  ob feryanda  erunt ^ 

* 

R  E  G  V  L  ife  ^ 

PROCVRATORIS  ' 

GENERALIS*  * 

«.TW  ommümnekotiorüm  eraStaiiöne  perpetuo  memor  fit  inßituii  Socieiatis,  qua  DA 
_L  omnipotentis  foriam  ^üarens ,  profeUui  animarum  inyigilat.  Jpfe  igitur  yerbo ,  & 
txemplo  tos  omnes  adificetyquibufcum  yerfatur,  &  inhis ,  qua  ad  officiumfuumßeUant^ 
fidelitatem, prüdentiamy  &  dexteritatem  habereßudeat,  at^  eits  fibi  beneyolos  conf  tryet, 

quorum  Opera  ad  negotia  peragenda  indiget.  ^  ^ 

jid eümperiitient negotta omniaad expeditiones,  litesy& quofyis eontrachtSyfibii 
Generali  commiff OS  ineundos  jpeUantia,  qua  aduniyerfa  Societatis  CollegUyelDokof 
eius,yel  etiam  ad  particulares  perfonas pertinebunt.  ^  * 

5 .  Superintendat  non  folum  ijs,qua  d  Trocuratore,  &  Solidtatore  externo  ctirantur^ 

fed etiam  Socijs ,  qui  Uli  dabuntur  adjutores,  quod  ad  negotia  attinet :  &fi  qui  J^mafuek 
rint  Trocuratores  Societatts  rerum particularium,  yel  etiam  Troyindarum,  ab  ipfo  diri* 
gentur, prout  Generali yidebitur,  .......  .i 

4.  Kihil,quodadexpeditiones,litei,aUtgrayiora  negotia  pertineat, incipiet  agere,nifi 
a  Trapofito  Generali,per[e,yel per  alium  approbatumft,  &  d  commi fum,itt  exequatur  t 
quodfi Generalis  rem  confultatione  indigere  judicabit ,  folidtet  ut  maturi  de  eaflatuatur^ 
pra  cipue  fi  resfefiinatione  egere  yideatitr :  fi  quid  autem  ex  ijs,  qua fiatuuniur,  ipfi  yiderou 
tur  non  xonyentr  e, proponat  fuam fententiam,& rationes  fitibus  mdyetur. 

q.  Illud  yerb  pracipue  ante  oculbs  habiat,  ut  antequam  litem  ullam  intendat,  res  cfim 
troyerfa  (ßßeripoßit ) concordia dut  compromißione  componaturifiquafido  tarne  ad liteti 
defendendum  erit, memor  fit  Ut  magnam  pacem  interius  exteriufq^cuflodiat,  &fempera§ 

iflam  concordiam fe paratum ejfe,  contraria partiinnotefcat. 

6.  Curet  diligenter, ut  reUe,  & folide fiant,  qua  expedienda,  yel  alia  ratione  agenda  tß 
runt.  quod  fi  periti  juris, aut  curiales  confulendifint,  maximi  idonei  eliganturddem  de  ofi 

ficialtbus,per  quos  res efltranfigenda,inselligatUr.  ^  2 

7.  Conferat  eum  Trapofito  Generali,  eiquereddat  rarienme»rtm,qUafactt»&Tfi 

^  infiatt 


t  fe  S  V  f  T  A  R  V  M.  45 

mßdrnßntnegotiatatttiUii  fuiaTrapoßto  deßgnabitur:  quodßrerumdifßcuhatexfra» 
ndinarium  faDorem  i  aut  diligentiam  exigere  yideatuTy  eidemfigntßcet3& auxilia^  quic 
^pfortuna  yißa  erunt, petat. 

i.  Titionem  quoque  reddet flatus  negotiorunii  eorumqueperfecuttonü',  yel  expeditio^ 
lis,  ijs  quidenegotijs  fcribunt ,  fnasyero  liter  as  legendas  dabit  illi  jißißenti,  ad  cuini 
Troyinciamnegotia  pertinebunt. 

p.  *ßationum  libros  eonßciat,in  quibus ßgillatim  omnia  qux  recepit,fcribantur,  &  quas 
>ecunias  quibus  inrebns  expanderit ,  ut  tam  clara  &  diflinUa  ratio  dati  &  accepti ßt i  ui 
pfo  etiam  ab f ente fupputaripoßit\,quidßngula  "Proyincice ,  "Domus,  Collegium,  aut  par- 
iculares perfona  dederint, aut  debeant  Procuratori,  aut  quid  eis  d  Procuratore  debeatur, 
^od  ut  commodius  obferyetur,  ßngulis  faltem annis  ad  "blatiy itatis  Dominictef e flum 
’atibnum  omnium  fummam  colliget,  &  fcribet,  atque  ad  eos,  quorum  intererit ,  mittet  : 
i  quid  autem  pecunia  fupererit ,  eifdem  ßgntficabit ,  ut  pro  ip  forum  arbitrio  de  ea  di- 
fonatur. 

i  o.  Librum  habeat,in  quo Jcribat beneficia  omnia  Ecclefiaflica ,  qUafingularumPro^ 
trinciarum  Collegijs fiunt  unita,tr  horum  etiam  catalogum,  ubi  tempus,  inquo  fiuitfiaBau- 
uiquxq^nmo,t^  y  alor  etiam  annotetur ,  oMimadyertat^^  ut  antequam  adyeniat  dtesprai  , 
'criptus fioiyendi  quindennia^  T{^Uores  Collegiorum,  ad  qua  huiufimodi  uniones  pertinent , 
Hiigenttf  admoneat, ut  opportuno  tempore  pecunias  l^omam  mittant. 

»I.  Curet,  ut  d  Proyincijs  mittantur  pecunia,  quas  contribuere  debmt  ad fiumptus  ne- 
eßfarios  in  Procuratores, ut  cum  opus fiuefit,in  adyocatos,  latores  liter  arum,  &  alios fimi- 
esfiaciendos :  utq^  "ßoma fint  eo  tempore, quo  illps fiunt fiolyenda,eadem'^  diligentio^qua ji- 
fideberi  ex  libro  rationum  colliget, ut  reddantur, curabit-. 

12.  Cum  pecunia  Procuratori  adnegotia  conficienda  tranfimtttetur ,  fi  tantum  Utera 
\ancharia,qua  de  credito  dicuntur, mittantur, nihil  capiat, nifi  quantum  &  quando  pro  ne- 
rotio  conficiendo  opus  erit  :fi  yerb  bdncharia  Utera  ad  certamaliquam fiuminami  qua qafn 
dibifiolutaefi,  capiendam  mifia  fiderint,  &eaipfia  jam  jam  adnegotia  expedienda  eritne- 
:ejfianai  ne  tum  quidemd  mercatore, prafiertim  locuplete,  t^fieaata fidei  educatur,  donec 
mmeranda fiitfii  yerb  non  tam  cito  eritnecejfiaria,yeide fide mercaiorts  non  tam  certo  cona 
^aretiprimo  quoque  tempore  ah  eo  accepta  pecuma,eamji  alicuius  momenti  fuerit,  reponat 
»  arca  fiub  duplici  clayi ,  quarum  alteram  ipfie,  &  alteram  diyerfiamf fio  cius  habeat. 

ig.  Scripturas ,  bullas,  tUrbreyia authentica,  qua  in ^rchiyio  confieryantur ,  non  nifi 
exigente  necefiitatc  accipiet:  acceptas  y  ere, quam  primum  commode  poteritireddat:  tate^ 
':eras autem ficrifturaSj  Procuratoris infirurnenta,  Uteras negotia  continentes,  quamdi« 
iecejfiaria  fuerint  ,&  demum  qua  cnnq^  adojficium  eius  pertinent ,  &  qua  nec  perpetuo  ne- 
:efjarta fiunt,  nec fiemper fieryanda  erunt ,  ipfie  tufiodiat  ordinate ,  &  difiinBe ,  fiablo  eorum 
mniuminyentario,cubiculum^Jit  clayi  obfieratum.  s 

14.  Informationes  ad fiemijjas  in  omnibus  expeditionibus  habeat  pf a  oculis ,  ut  ad  tas 
mnino  fiupplicationes  conformentur:  deinde animadyertat ,  ut  bulla,  &breyia,  qua 
expediuntur, cum  fiupplicationibus  concordent. 

In  librum  referat  fummam  omniumnegotiorumiqute  ei  commendantur,  refiq^majo- 
rürnomenti ,  qua  in  eorum  progreßit  peragentur,  ibidtmbreyi,  acdiluculo  ordine  coti- 
fcribat.  ^  « 

16.  Exempla  literarumiquas adyarias  ProyificMS,  &  loca ficribit  de  negotijs,in  lihru 
peculiarem  fefierat;  &  cuni  memoralia,inforinationes,  fiupplicationes ,  yelaJia ficripta  ali¬ 
cuius  momenti  altjs  dabit,  exemplum  eorum  apud  fie  fieryet. 

17.  Tegulas  Cancellaria  habeat, "Bullas &  breyia  qua  a fiummo  Pontifice fimtieniaf, 

\n  eifq^anmadyertatyquidnoyi  contineatur:  quod fi  in  Cana  Domini  Bullaaliquid  adde¬ 
retur, aut  mutaretur, eam ßatim  ad  omnes  Proyincias  tranfimittat :  motus  etiamproprios 
miyerfialeS, confi :io  tamen  Prapofito  Generali,  Proyincialibus  mittet. 

»8.  Cim  Prapofit^s  Generalis adireyoluerit ,  creatum  noyum  Pontificem,  ut  juxt'4 

//3 


I 


R  E  G  V  L  Ä 

Conflitumnts  [tue  SdnÜlutl  Ohedientiam  >  yotumque  Societam  declaret ,  redigat  UH 
Trocuratorintne'moriamyut  yideattanexfediatab  eo  impetrare  confirmationem  gratia^^ 
rumiHrPriDilegioramSoctetatps*  > 

t5>*  Subditui- fit  Sufenoribm  Collegij ,  frater juamin  ijs^  adfui officij exiftttm 

nem  j^eUant, 

R  E  G  V  L  AE 

PROCVRATORIS  DOMVS 

PROFESSi?.. 

I,  Xjs?  omnium  negotiorum  traUatione  perpetuo  memor  fit  infiituti  Societatis  ,jU(e  t)ei 
X^omnipotentps gloriam  juarenSyprofeäuianimarum  inyigilat.  Curet  igitur  ipfe  yerhoi 
^  exemplo  praferttm  humilitatis ,  &  patiesitia  eos  omnes  adificare ,  quibus  cum  cenyerä 
fatUTyatq^eos  fwibeneyolos  conferyareyauorum  opera  adnegotia per agendaindigetisäp  mm 
opporttterity  de  infiituti  nofiri  ratione  illos  in  formet. 

2.  Quarat  diliginter  eleemofynas ,  eafque  fimpliciter ,  &  amore  t)omini petat » 
non  &  eas  augere  ,  ac  conferyare  fiudeac ,  opportune^ue  eos  yifitet ,  d  quibus  petenda 
erunt. 

j .  Habeat  Catalogum  eorumy  qui  ordinarie ,  &  extradinarie  eleemojywas faciunt ,  tSjf 
de  hü  certiorem  faciat  Superiorem ,  ac  yideaty  ne  fua  negligentia  aliquos  pratermitsat  ^ 
quorum  beneficio  domus  juy ari pofiit, 

4.  ^mmady er tatyquidydqu^us petere  debet yjuxtaid quod unuf tquif q^f acilius y&  sotn 
modius  fuQ  tempore  dare  pofiit:  &  cayeatne  in  petendü  eteemofynü  grayü »  ytl  molefius 
exter  nü  fit  fit  a  ut  ad  eoSy  cum  oportuerit  ygratmfemper  pateat  aditus  nofirorum* 

q.  Half  eat focium  a  Superiore  defignatumy  cuius  operautaturinhüy  qua  ad fuumoffi* 
eium  per  tinentyprater  alium  ( ubiopuserit  )qui  inyirtute,& conyerfationeproPamSyfiof 
\  Jit  eleemofynas  ordinariasper  domos  colligert^. 

6.  Trocuratorü  erit,  quaf cunque  eleemofynas  recipere,  &  quacunque  afferuntur  do* 
mumyinlibtoquodamddiddefignatoyquotidie  fcriberi_j. 

^  yideatinquarendüyyeladmmendüeleemofynü  yneprajudicium fiat purisatinöi 
-  ßri  infiituti, quod  attinet  adeius  minifieriaygratü  omnino  exercenda^. 

8.  pecunia  yndecunq^proyenerit  yfi alicuius  momenti fuerir,judicioSuperiorüin  af‘ 
ca  reponatur  adid defignata.  Huius  Trapofitm  cUyem  unam,  &  ipfe  Trocuratdr alteram 
diyerfam  cufiodiauineade  liber  afferyabttur,  in  quo  fcribetur pecunia  fumma,  ta  eius  qm 
infertur,  quam  eius  qua  effertur  ~ji  quando  autem  cogente  aliqua  necefiitate pecunia  in  ar. 
eamnon  inferretur,nthuominusaccepti,& expenfijumma  femd in  hebdomada  ineodemU* 
brofcribatur 3  ac  fi  in  ea  reponeretur. 

p.  Quoties  ex  arca  pecuniam  accipietyeiusfummam,  &  diem  inhbrofuarumratiomin 

adfcribatyin  aUerayerh parte lihriyexpenjirafio confiet. 

\  o.  Trocurator  in  libro  adhoc defignaroy  quempenesfe  habere  debet  yfcribat  omma i 

jquaunufquifque  H oy ttior tm  domum attuUrit y cum  eiuf dem fubfcriptione  ,  tsrea  Cußod 
^efiiumafferyanda  tradat  y  nifi fit  pecunia  y  quamfeparatim  cnfiodiet  inarcay  ubtpectmu 
domus  reponuntur  ydonecybtennio  expletOyHoyitttts  conjuetayota  Societatis  emittat. 

u.  Singulü  m.enfibu5  datiy  &  accepti  rationem  Superiori  reddety  &  debita  etiam  indi 
cahityqm  ipfe  domus fiatumprorfus  intelligat. 

»2*  Duigenti  cura  afferyahit  in  Archiyio ad hocdefignato  infirumenta  originaliaf 

titulosyquibns  cofiat  de  jure  eorumsjua  domus  adufumy&jropriamhubitationempofiidet 

fuü  locü  repofitayUt facile  inyeniripofiinr.  Jlrchiytj  aute  dua  clayes  diyerfa  efunt,  qm 
rumalteramTrapofituSyalteramipfe  habebit  Procurator. 

.  Item  feorfum  habebit  hac  eadem  infirumenta,  &  titulos  mam  Hotarij publici  fuh 
f '.riptoSyUt fidem  faciant  yfialiquando  injudicioprafentari  neceffefit, 

i/^.Trate 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  mJ  4(3r 

14.  'prttUrha.c Tr oturator librum  habebitjin  juo  fumma  quadatH  hj^m  inßrumentQ* 
rum,  &  titulorum  contineatur  :  cum  autem  contraBw  maioris  momeuMnrafertimrerum 
'ier^etuarum Jient ,  redigat  inmemoriam  Trapoßtoad^rchiyium,  quod  eji  in  urbe f  enes 
Prtepofitum  Generalem, eorumexemplaauthenticamittendaejjl,^. 

1 5.  Cubiculum  clayi  obferatum  habeat,  &  ajjeryabit fcripturat,  quibws  ad  Trocutai 
'ortum  munws  indigebit,  cumque  aliquas  ex  A rchiy  io  accipiet,  earum  in  libro,  qui  in  eodem 
/irchiyio  erit, annotato  die,menfe,  &  anno  memoriam  relinquet, quas  c»m  fuo  tempore  re- 
^ituet,ex  eo  demiibro  expunget, 

t6:  Cum  toti  domui  necejjaria proyidere  ipfe  debeat,  juxta  Superioris  ordinem,  curet, 
ures  omnes,  pracipuediic  duratura ,  quam  opportune  emantur  :  ne  aut  nonperinde  bonas, 
tut  non  aquo  pretio  cogatur  comparare:  cay  eat  etio/m  ne  dum  nimium  pecunia  parcit, non 
fonas,  aut  tnjalubres  res  efnat. 

i  7.  Emptori pecunias  ad  quotidianos  Jump  tua  fubminißrahit ,  d  quo  ßnguUt  diebus  ex- 
unfarum  exiget  rationem  ex  codice, fummam  yerb  in  librum  fuum  ipfe  referet, 

18.  Videat numea,qua  empta funt,iiiaJaconferyentur,atq^animadyertensaliqua,n9n 
tt  oportet  conferyari^nmt  expendi,  Superiorem,  yel  Jrlinifrum  admoneat, 

R  E  Ö  V  L  AE 

PROCVRATORIS 

COLLEGII,  BT  DOMVS  PRO. 

BAT  IONIS. 

i.T  JsL  ommum  negotiorum  traSlattoAe  perpetuo  memor ft  infltuii  Societatis,  qua  Dei  0^ 
jLmnipQtentis gloriam  quarens,profeSiui  animatum  inyigilat.  Curet  igitur  ipfe  yerbo, 
^  exemplo  eos  omnes  adifcare,  quibujcum  conyerfatur,atq^  eosfbi  heneyolos  conferyare, 
quorum  opera  ad  negotia  peragenda  indiget», 

Trocuratoris  erit  conferyateres  temporales  fua  cura  commijras,ei7eascurare,tan- 
puam  bona  propria  D  omini  nofrile fu  Chrifii.  Cumautemtoti  Collegio  necejfaria  proyi-r 
iereipfe  debeat,  juxta  Superioris  ordinem ,  ad  eum  p  er  tinebitproyentus  quo f cunque  Coi- 
legij,yd  DomUs probationis,^  eleemofynas,  ubi  petendas  d^Uor e  intellexerit ,  exigere 
tc  recipere :  Jyngraphas  y. ero  folutionü, quando  opus  erit, ipfe  dabit fubf criptas  d  T^Hore^ 
mtd  je, illius  commifioni^. 

Omnes  Collegij proyentus,tir  tempora, quibus  colligendi funt,  inpeculiari  libro  feri¬ 
ret, &  feOrJitm fummam  contraSluum  &  locationum,qua  adbreye  tempus  funt ;  feorfum 
tti^m  qua j  cunque  res ,  aut  pecunias  ex  frudibus  C olle, ^j  perceperit ,  addito  d  quihns  , 
quando  ea proyenennt :  eleemojyna  autem  ali  0  in  loco  jeribantur, 

4.  Singnlss  menfbus  dati  &  accepti  rationem  T^eBori  reddet ,  debita^ ,  &  credita  CoU 
Ugtj  indicabit, quoipfe  domus  flatumprorfusinteiligat, 

5.  Tecunia,unaecund  e  a  proy  ener  it, f  alicuius  momenti  fueirit ,  judicio  Superiörü ,  in 
arca  reponetur  ad  id  de  f  gnata :  huius  T{^Boy  clayem  unam ,  &  ipfe  Trocurator  alteram 
diyerjam  cufodiatiin  eadem  Uber  aßeryabttur,  in  quo  feribetur pecunia  fumma,  tam  eius 
jua  Ulf  er  tur,  quam  eius,  qua  ejferttir,f  quando  autem  cogente  altquanecefttatepeiMniam 
arcammn  inferretur, nihilominus  accepti,  &expenf  fumma  ineodem  libro  fatim fcriha- 
tuY,ac  f  in  ea  reponeretur, 

6.  Quoties  ex  arca  pecuniam  accipiet,  eius fummam,  &  diem  in  libro  fuarum  ratiomm 
adferihat :  indlia  yero parte  libri, exp'enf  ratio  conflet, 

7.  Trocurator  in  libro  adhoc  def gnato ,  quem  penes  fe  habere  debet ,  feribat  omnia 
qua  umtfquifque  ^oyitiorum  domum  attulerit ,  cum  eiuf iem  fuhfcriptione ,  &  ea  Cufodi 
yefiumajferyanda  tradet,  nif ft  pecunia ,  quam feparatim  cuf  odiet  in  arca ,  ubi  pecunia 

H  4 


i  R  E  G  V  L  m 

Collegijrepomti^pdonec^hiennio  expletOyT^loymns confueta yota  SoctHafK emittat» 

S.  Emprori^Unias  ad  quotidianos  fumpius  fubmintflrabit  i  d  qtioßngülü  diebivs  fX'd 
penfarum  exiget  rationem  ex  codice :  fummam  yerb  in  Itbrumfuumipfe  referet,  ^ 

5>.  CuretyUt  res  omnes, pracipue  diu  duratura  qudmopportunhmantur,  ne  has  nonper^ 
rnde bonas ,  aut  non  aquo pretio  cogatur  comparare:  eayeae  etiamne  dumnimwfU  peemiäs 
iarcit  non  bonas,  aut  infalubres  res  emat.  ^  * 

‘IO.  yideatnumaa,qua  empta funt, illa faconferyentUr,atq^ammadyertensaliqua,n9H 
ut  oportet  conferyari,aut  expendi,  Superiorem,  yel  ‘Minißrum  admoneau  A 

'  II.  Adyertat,num  ea, qua  d  Collegio poßidentur, repar ationt  indigeant,  feu  dbmm^feU 
pradia  ,feu  quidyps  aliud s  ut  ad  Superiorem  referat :  ß  quid  autem  yendenmm  yideretur'1 

eodem  incQnfulto,ne faciat.  .....  .  .  ' 

I  Zi  Omnia,  qua jheciem  habent fecularü  negotiationis, m  colendü  yidelicet  agrpSiyeii^ 
iendvs  inforo frUtiwM,&fimilibitSitntelligat prohibita  ejfe  nofiris,  ^  ^ ^ 

I  j .  l^thil ,  quodad  locationes ,  cmtraSdm ,  aut  debita  contrahenda  ^  aut  alia  alicuiu^ 
momentj  negotia  pertineat, faciat,niß  ipßd  Superiore  commißümßitfiquidamim  exipSi 
qua  jubentur ,  ipjt  yidereturnon  expedire, eidemproponatmodtße  fuamfentemiam,&jdi 
siones, quibus  moyeatur, 

14.  Excipiet  in  codicem  lites,  ßqua  fofte  trunu  &  quagrayiorü  momenti  circa  eai 

ßent, continenter  &fummatimann&iabit. 

£n tribunalibus judicum  non  compareai ,  ntß  quando  ahquaneceßttas  phtrimhtti 
urgere  Superiori  yideretur,fedper  externos  T^rocuratores  noßra  negotia  in publicü  judh 

cips  peragantur.  •  •  j  < 

t6  illud  yerhpracipui  ante  oculos  habeat,  ut  antequam  Utemidlamintendat,  res 
troyerfa  (fi  fieri  poßit)  concordia  aUt  compromißime,confuleo  Superiore ,  componatur  i 
ß  quando  tamen  ad  litem  defcehdendum  erit,  memor  fit ,  ut  magnam  pacem  interius  extei 
riufane  cußodiat  j  &  femper  adjußam  eontordiom  ipfum  paratum  eße  contraria  pare 

imiltefcat.  ,  .  .  ,  ^ 

17.  Curet  diligenter  ,•  ut  reBe ,  & folidb  fiant ,  qua  expedienda  erunt :  quod  fi  perit^ 
juris  conjulendij^t  i  maxime  idoneos  eligat.  Idem  de  catervs  officiaUbus  diBuminteh 

iigatur,  _  ,  ,  -a' 

18.  Conferat  cum  Superiore  i  eique  reddat  rationem  eorutti  ,  qua  fecit,  Ö*  quo  tnfia* 

'tu ßnt  negotia  i  aut  ei ,  quem  ille  deßgnahit:  quod  ß  rerum  difficultas  extraordtnartuii 
fayorem,  aut  diligentiam  extgereyideatur,eidem figriificet, utaUxilia,qua  opportuna  yh 
fa  erunt, petantur.  .  .  .  . 

15).  %iligenti  cura afieryabiiinArthiyio  adhoc  defignato  infirumenta  originalia,  ^ 
'titulos,  quitits  confiat  de  jure  eorum,  qua  d  C ollegio  poßidentur,  fuis  locis  repofita,  utfai 
'cile  tnyenirt  poßitit^  Archiyij  autem  dua  clayes  diyerfie  erunt,  quarum  alseram 
alteram  ipfe  habebit  Trocurator.  .  .  f  . 

-  io.  Seorfitm  habebit  hac  eadem  infirumenta,  &  titulos  manuKotarij  publici  fubfcri. 
pt  0  s, ut  fi  dem f aciant, fi  aliquando  in  fudi  ciopr a fentari  nec  ejfe  fit. 

'  21.  TraterbacTrocurarorlibrumhabebit,  inquofummaquadamhoruminfirumen 

torum ,  titulorum  contineatur :  ciimautem  contraBm  maioris  momenti, prafertim  re 
'rum  perpetuarum, fient,redigat  in  memoriam  ^eBori  ad  A  rchiyium,quod  efi  inurbe pent 
'^rapojitum  Generalem, eorum  exempla  authentica  mittenda  efii_j. 

-  '  22.  Cubiculum  clayi  obferatum  habeat ajferyahit  f  .ripturas,  quibus  ad  procurato 
rium  munus  indigebit  :  cumque  aliquas  ex  Archiyio  accipiet ,  tarum  in  libro ,  qui  in  mde/i 
' Archiyio  erit,notato  die,menfe,& anno,  memoriam  relinquet:  quas  cumfuo  temporere 
fiituet,ex  eodemlibrqexpugnet.  ...  •  ^ 

*  25 .  In  libellum  referet  quacunq^  d  Superiore  ipft  facienda  injungentur, ne  memoria  ex 
'cidant,& efieBufrufirentur.  ' 

^  24.  Intelligat ,  qui  fint  illi potifiimiim  ,  qui  beneficia  magni  momenti  inC ollegmi 

fi  ,  ^  contulerunt 


U 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  47 

mtuletunti^ iorum cnuhgtttnhabeati  ^  Sufiriortm  ctrtiiremfacUttUfjuxtamodum 
rofeßionti  noßra,grdn  in  illos  eße poßimuf, 

PRAEFECTI  LecTORVM 

Ad  meNsAm. 

P^retymidoneiinleBores  menft k  Superiore deflinentuft  &fosinßruat,utdtra,cU0 
ra,y  &  dißinBa  yoce  legant. 

2.  T)et  operam, ut  le^orprnyideatdiligenterleSionemi«thene,&emmdateproferäti 
*5*  in  dubijs  ad fe  recurrat. 

^ ,  Admoneat  le&ortm,ut ß  juid perperHmprenuneiaytriti  correUus  repttat,&  emend 
täte  iterum  proferat. 

4.  Habeat  a  Superiore  aßignatos ßbi foetos,  nt  inneutra  menfa  deßtjjuileSloremeofd 

igat,eofjue juxta  has  Tegulas  inßruat,  - 

5.  Imtio  leÜionis  inprimA,atf^etiam(  nißnoßrorum  paucitas  aliud fuaferitjjnfetuna 
la  mefa  in  prandio,  &  Cana  legatur  caput  de  S  criprura jacranoyi  yel  yeteris  jT efiamen^ 
i,  cui  fuccedatfemper  ali  jutf  libefpitts  ac  facilis  juxiaindiccminferius  praferiptum,  «Jr 
tabeatur  peculiaris  ratio  Coadjutorum,ut  pro  arbitrio  Superiorumaliquidyernacula  lin- 
'ua  ad  iUorumetiamconfolattonem  legatur. 

6.  In  celebrioribus  feßü  legatur  aliquid  omiffo  capitulo  feriptura ,  ex  “Patrum  horni» 
mlijs,&  tra£iatibus,quod  adhifioriam,& celebritatem  fefli pertineat,^  a  Dominica  m 
aßtone  ufque  ad  Pafcha,  poß  legionem  feriptura  de  paßione  Domini  traUatus aliquot 
te  eadem  legantur. 

7.  Cu1fi  afferuntur  Utera  annua,& Indicä,quamptimumlegantur. 

8.  Initio  at jufcunqjmen fis  Summarium  Conßttutionum,  legula  communes ,tir  Epid 
lolaP.Tl.Ignatij  de Obedientia legantur. 

5>.  F'efferiabfoluta  legione,  feu  prte dicatione  legafUr  martyrologtwm  yulgare  fe» 
juisntis  diei:  quo  y  ero  die  fit  abßinentia ,  caput  aliquod  ex  libro  de  imitatione  Chrißi, 
ummartyrologio  :cum yerbjejunatur,  nihiliegatur  yefferi,  fedmartjrologium  legatur^ 
idprandium. 

LIBRI  DIVINA,  SCRiPfVRA,  Q.VÄ  IN 

REFECTQR.IO  LEGENTVR. 

E  X noyo  Teßamento,  omnia  integre  legentur»  X 

Epe  yeteri,  Pentateuchus,  prater  Leyiticum. 

Hißpriales  omnes,  &  Sapienti<aes,prater  Cantic4»i* 

Prophetales ,  prater  capita  aliquot  obfeuriora..». 

LIBRI,  (iVi  POST  LECTIONE^!  BfeRlPTV« 

RAE  LEGI  POSSVNT* 

HIßortaEcclefiaßicaEufebij  Cafarienfis. 

Hißoria  EccleßaßicaHicepbori  Calißi, 

D.  Gregorij  Dialogi. 

Hißoria  Eccleßaßica  Dedte» 

ß^ita  Saniorum  A Ipy fi j  Lipomani»  .  ’  - ' 

yita  Saniorum  Surij. 

Seyerus  Sulpttius  de  "Beato  %lartino. 

Gregonui  luronenfis  de  gloria  Confefforttm» 

SeleftaEpißoUD.  Hieronymi. 

Chryfoßom^deorandQDeum,deproyideHtia,0deSacerdoti9» 

■  l 


I 


II 


'I  '  ■  » 


R  E  G  V  L  -E 

yfmbr6ßufdefngafecHli,dehoHO%lortü.  A 

jiugufi.fermonesy  %ieditationeSy  Confeßiones ,  &  alia  eiufdem  o^uf  :uU  &  tradasf^ 
2).  ‘ßernardi  de  interion  domo,  aliquot fermones  &  traHattts .  ( tuf^ 

Homilia  Tatrum  feleÜx. 

J).ßonayenturaßimuhiS  diyiniamorüt, 

Thomas  deKjmpü  de  imitatione  Chrißi,& aliquot  ex  eiufdemauüorü  o^nfcultfi 
Catechißnus^manuf,  ? 

Liter«  Indica.  '\ 

I  o.  Tr  «ter  hos  libros  poterunt  quidem  alij  legi  tum  yulgares,  tum  Latini,  fed  examu 
nati,& approbati d  Troytnciali:  atq^illieffe  debent,  qui  &pietatempromoyemt,  Ö*  “>0^ 
cationtspropri«  propoßtum  confirmare popint,  rj 

»I.  De fingulü  Iwrts fuo  tempore pralegendts inmenfajuxta indicentprafcriptum,priu5 
conferet  cum  Superiore, ut  ille  conßttuat,quidlegendumßt.  _ 

ti.  Catalogum«  Superiore  habeat  eorum  j  qiti  in  refeÜorio  commode  condonari pote-^ 
funt  j  ex  quibus  Superior  ipf e  eligat  i  qui fiatis  diebus  comionentur,&  eosprafcripto  tem4 
pore  admonebit, qua  de  re fint  condonaturi*  ■  V  -  " 

i 

R  E  G  L  E  5,  1 

PRAEFECTI  SA¬ 
NITATIS.  , 

PT^feSli  fanitatps  mwms  erit,  fuperintendere  ijs  j  qu«  ad  corporis  bonam  yaletudinetii 
pertment  conferyandam  in fanis ,  (  in  ijsprafertim ,  qui  eX  «täte  j  antalijs  de  caufii 
funt  debiliores)  tumreflituendaik  in«grotantihtis i 

z.  Trxfit Infirmario,  &  cateris  qUihic  cura  «gr ot orum  commi jfd  erit ,  detq^  operam,nfi 
defit  *Medicus ,  adfitq^  eoyeniente ,  prajertim  ubi  morbi  qualitas  id pofiula  verit,  &  quici 
quid  ab  eo  prafcriptum  fuerit,  ßudeat.  Ut  exe  cudoni  mändetür“ :  &  ubi  Hideret  «gratorum 
cubicula  talubrianoneße,  ad  Superiorem  referat* 

Ob fery  et inum  quis  ex  nimia  fatigatione  corporis, aut jpiritus plus  «quo  laboret,yei 
alia  de  caufa  morbi  periculo  fe  exponat,  &  fuperiori fignificet.  ‘ 

4,.  Si  in  cibis  ,aere,frigore,aut  alia  quapiam  in  re  aliquid  probabili  ratione  animadyer^ 
tat, quod  communi  omnium,  y  ei  alicujus  fatutiprodeffe,  yelobejfepoßit.  Superiorem  ad* 
moneat, 

q.  Curet, Ut  infirmatius  Regulas  fuas  obferyet,  quas  apud  fe  etiam  habebit.  •  •  ^ 

R  E  G  V  L  ^ 

P  R  AE  F  E  C  T  I  B  I-  ■ 

BLIOTHEC/E. 

».T  2Zdicem  libratum  prohibitorum  in  "Bibliotheca  habeat,  &yideae,  ite  forte  ullus fii 
X  inter  eos  ex  prohibitis, antalijs, quorum  ufus  cSrnmunts  eße  non  debet. 

"Bibliotheca  claufa fit,  cuittS  ciayes  ipf  e  habeat  &  illis  tradat ,  qui  eas ,  juxta  Supe* 
rioris  judicium,babere  debebunt.  ^ 

Libri  omnes  eo  ordine  in  "Bibliotheca  collocentur, ut fingulis  facultatibus  fuus  certm 
fit  locus  proprio  titulo  infcriptus.  | 

4.  Singuli  libri  titulis  exterius  infcribantur, ut  facile  cognofdpoßint.  | 

5.  Omnium  librorum,qui domi  funt,  catalogum  habeat,  aiyerfarum  facultatum  aiiÜfii 
rihus  ordine  alphabethico  in  dherfas  claßes  difiributis.  i 

i.  In  alio  catalogo, diyifis  etiam  per  claßes  facultatibus^  ij  libri fcribantur,  qui  in  no^ 

firorim 

\ 

- 


% 


I  E  S  ▼  I  T  A  R  V  M;  41 

'QtHm  ufum  extra  bibliothecam  conceßi  fmt :  yerb  intra  dies  oBo  reßituendi  fx- 
ahuntur ,  in  tabula  in  hunc  ufum  parieti  appenfa  notentur ;  ^uibits  redditü  ,■  quod  fuerat 
riptumjdeleatur: 

7.  Tdullum  librum  ex  bibliotheca  cuipiam  dabit  fine  Superiorü  luentia Jpeciali,autge^ 
ralii&  adyertattnequü  librumtCtiam  cum  licenria,fe  infcio  accipiat. 

8.  Curet ,  ut  bibliotheca  yalde  munda ,  &  compofita  fitj  quam  in  hebdomada  hü  yer- 
tj  &Jemel  ex  libris puherem  excutiet :  cayere  etiam  debet y  ne  libri  humiditate ,  aut  alia 
ladantur. 

p.  Quando  intellexerit  domi  deeffe  aliquos  libros necejfarios y  aut  aliquos  yalde  utia 
t  in  lucem  editos  ejfe ,  certiorem  faciat  fuperiorem ,  ut fi  illi  yifum  fuerit ,  emantur:  fi 
irb  domi  libri  inutiles  fuerint  >  eundem  admoneat ,  an  cum  alijs  melioribus  commutan» 
fint.  ...  ..  .  .  . 

» o.  In  loco  publico  yprafertim  ia  magnis  Collegijs  fint  quidam  commurdores  libri ,  qui¬ 
es  unufquifq^pre  ratione fuorum fludiorum,utipofiit. 

II.  Habeat  librum  y  in  quo  ea  omnia  judicio  Superioris  fele^a  diligenter  fcribantur  ^ 
ite  in  fuo  Collegio  publice  exhibentur  y  ut  Cornee  dia  >  Dialogi ,  Orationes  y  &  id  genus  a- 
0^ :  ConclufioneS  yero  fingulorum annorum  >  quet publice  defendentur ,  fimul  confutas  in 
'ibltothecaajferyet, 

tt.  Si  aliqui  libri  extra  domum  accommodato  darentur  y  adhibeat  diligentiam  ut  re¬ 
perentur fuo  tempore :  &  in  aliquo  interim  librO  notabit  >  quinam  Uli  libri  fmt ,  eSsr  quU 
iseosacesommodayerit, 

R  E  Q  V  t 

S  V  B  M  1  N  I  S  T  R  I. 

^  Vhminifier  efiinfirumtntum  %{inifirij  &  aliorum  Superiorum  y  ad  res  particulares 
Jf  obeundaSy  &  exeeUtioni  mandandas. 

2.  Tlihilordinaty  fed  tantum  ifl ex icutory  &  exaror aSiiönumdomeßicarumy  juxta 
iodum  &ordinemfibid  Superioribus praferiptum. 

3.  Et  eius  prae  cipuacUrayUtomHiay  qua  attinent  ad  culinam  y  refe^oriumypenumy  cel- 
im  yinariamy  tr  aquariamy  hency  &  ordinCy  &  tempore  fuo  parata  fint ,  &  minifirentur  : 
'ideatjjUt  cubicula  fint  decenter  compofinayqua  alternis  f ait  em  diebus  yifitabit. 

4.  Curetynenofiri ptr  Domum  yel ColUgiurn yagenturyyel intempefiiye  colloquantur: 

c  denique  utmufquijque  in  fuo  officio  yerfetur,  &  contineatur.  ^ 

5.  Jieret  de  omnibus  rebus  quotidie  ad  %linifirum  y  ad  Trapofitum  yero  yel 

eniyquoties  eis  yifum  fuerit.  , 

6.  Hullam  injunget peenitentiamy  fed  de  defeSlibuf  domefiteis  admoneat  %linifirum3 
vitalium  Superiorem  :  poterit  tamen  impofitaspeenitentias  nomine alicujus  Superioris  a- 
ijs  denunciari_,. 

7.  Erit  Superior  nofirorumy  qui  Sacerdotes  non  funt:  Sacerdotibus  tamen  aliquid  in  f 
ungere  poterit  nomine  alicujus  Superioris, 

R  E  G  VL  AE 


AE  D  I  T  V  I. 

P7{afeSlo  Ecclefia  obediat  in  omnibus  qua  ad  templi  minißerlum  pertinent.^ 

2 .  Seryet  modeßiam  in  ineeßu,  yuitu ,  fermoneque :  tam  in  templo  yßuam  injdcri- 

Hia:ijs yero,  quialiquid exigunt j  fatisfacerecumadificationeßudeatper fcy  ytladTra- 

feUumrecurrendo ,  aut  ipfosad  eum  remittendo : ß quando  yero  necejfe erit  eum  mulieri¬ 
bus  loqui,  id  oculis  demifiisy  &  quam  breyißime  faciat, 

C'  • 


R  E  G  V  L  Ä 

a.  f>tm  (iicmhifeYÜit,atttntus  ad fmtm  minißerium  cum  dt'\>otione,  & «dificatUni 

^  '  •  j  / _ _ ^  /1 J  ./•- . X-  fl  * ' _  ^ 


ßt.  Nec  ante  eum  qui  celebrat, aut  ad  latus  ex  aquo,  fedaliquant§Jofiertusmaneat,utdtuf 
yer.b  tono,  quicongruat  cum  eo ,  quo  Sacerdos  utitur:  omnia  rette  proferat  j^ec  celeritef 
nimium,  nec  7nmtslentLDeniqueinijs  fit  bene  inßruBjn,&  caterostqui  Sacerdotibus  mia 

7iifirabunt,eadem  deceat. 

4.  €uret,& yefiimenta,quafacrtm  faturus  induitur ift7itreBeaptau,  ipfumqueck» 

cumquaqueinrueatur,antequamefacrifiia  exeat.  -i 

5.  Diligenter  det  operam,ut  Sacerdotes, qui  Sacrum  facere  y  olunt,  quam  primum  mim 
nifiros  habeant  juxta  ordinem fibid  Superiore  prafcriptumi  ö*  quotidie  unumquemque  eo* 
tumiqui  ordine  in  fummo  Altari  %Lijjas  diÜuri  funt,  opportuno  temporeadmoneati 

6.  T ot habebit  appenfa  fudariola  in  Sacrifiia ,  quot fuerint  Domi  Sacerdotes,  inferi^ 
ptts fingulorum  nominibus,  &  addito  uno,yel pluribus  pro  extraordinarijs. 

7.  Dum  Sacra  fiunt,accendat,ut  minimum,  candelas  duas,  &  cum  fanUifiimum  Sacra* 
mentum  eleyatur,  facem,  aut  cereum:  quo  tempore  etiam  tintinnabulum pulfet:  accendii 
etiamfacem  >  cum  alijsfanQifiimum  Sacramentum  minifirabitur  ,  ipfeque  eonfeßionem 
generalein  eorum  yicerecitabit. 


p.  Hcfiiasf 
riibus  fufficianti 

» o.  Ante  ivlijpts,  &  conciones, ac  leiliones, pulfet  campatiam,proüt  jibi prdfcripiueriti 
det  etiam  fignufalutationü  D. ‘Mar  ia  in  aurora,in  meridie, &  yejferi:  det  etiam fignunii 
cum  primumqups  exnofiris  yitafunÜus  fuerit :  ut  omnes, pro  cuju f que  dey  otione illius  oa 
tiimam  Deo  commendem.  , 

1 1 .  Si  quando  propter  unh>erfalem  aliquam  caufatn  in  reliqups  EccUfijs  campanee  put 
Jentur,ipfeetiam  juxta  Superioris ^rafcriptumpujfabit.  ,  . 

ii.  "pridie  quam  Jit  habenda  condo, di  ffotiatfcamna  in  templo,  juxtafolitummoreiä, 

13 .  Det  operam, ut  nullo  modo  lumen  defit  ante  faiiHißimutii  Sacramentum,  neque  ini 
terdiu,nequefioHu. 

14.  Ex  ijs  Sacerdotibus ,  quos  habet  a  Superiore  defignaros ,  yo cet  diligenter  a^  tem¬ 
plum  qui  nommatim  petuntur  ad  confeßiones  audiendas :  quod  fi  nominatimnonpetuniu)\ 
ad  conßßiones  audiendas, eos  juxta  ordinem fibipraferiptumaccerfat,  &  quantumin  ipf 
efi,  det  operaiti ,  ut  omnibus,  qui  confiteri  y olunt, fampat. 

•  iq.  Si  qui  %dijfas,  autorationespetant,  adPrafeBUtnfdturrat,yeladeumillosrei 

mittat. 

id.  Si  quis  aliquid  quaereret, in  ßtoeidJanitoremeliusfatisßeret,eUma^porfanidömuit 


remittat,  dr  eos  etiam,qui  per  portam, qua  d  templo  in  domum  patet  aditus, ingredi  ydlen^ 
ufnibdiiUt  eorum peculiaris  ejfet  habenda  ratio,promd  Superiore fuerit  m* 


iiifi  yiri  effent  eiuj 

firuSusinunqüamäuremporraeaaperrarelinquatur. 

1 7.  Curet,  ut  nunquam  illic  aqua  defit,  ubi  Jayantur  manus:  &  fint  lintea  cünyenienM 
mundo-pto  Sacerdötibidiadmanm  folasaAte,&pbfi  SacftitM  extergendas. 

tS.  Troyideat, ut  aqua  benediSlain pila  nondejit.  ! 

»7,  Si  quando  eleemofyna  Mißarum,  yel  Confeßionum gratia  oßerunetir,eas  non  ad. 
mittat :  fi  quid  tamenalioquiinAltaribus,aur  alijs  templilocps  repererzt,autinufum  tem¬ 
pli  oblatum  fuerit, id  Trafe'blo  trädeti 
20. 

occafun 
fecusfa 


tdii 
"em 

pF  cufiodire  poßit 


2 1.  Quam  dih  templum  erit  apertum,  diligenter  curet ,  neytiquamfine  cufio'de  rii 
linquatur ßed femper^ aut  tpfe, aut  alius  itt  eo fit,yel in  facrifiia,itaur  &  yidere templuffl^ 


uAdyertati 


I  E  S  V  I  T  *  R  V  M.  40 

11.  AiyeYtaty  ne  juü  in  eemplo  deamhulet ,  ne've ßrepitus  in  eo  audiatur :  eos  'terh, 

'uilo^uenturaUiits^modeße,u(decetyadmonel>it. 

23 .  Det  oj^eram  diligenter ,  ut  altaria ßnt  munda ,  &  hene praparara ,  &pro  ratione 
emporum  ornata, at^  ut  yafa faira,Qrnamenta,&  catera  6mnia,quaaddiyinum  cultum 
ertinentyin  fuü  hcü  apte,&  decenter  reponantur,  &  conCeYyentur. 

24.  Videat, nt  templum ßt  mundum,  &  hü  ßngulü  hehdomadtf,  ac  fepius,  ß  necejje ßt, 
rafertim  in  feßorumpdemmum  yigilijs,f  iopü  mundetur :  canes  etiam  ex  templo  abigat^ 

R  £  G  V  L  AE 

1  N  F  I  R  M  A  R  I  L 

,  Vramhaheatinßrmorum,^uoYumagntudo ßmulat^  ei  indicata fuerit,ß cenferet 

V  jrem  ejfealicujus  momenti,  ‘PrafeSlum,  &  Superioremadmoneat. 

2.  Cum  tpuü  irimorhum  incidit ,  a  Superiore  intefligdt ,  lium ßatim  Jvledicus  yocan» 
}upßt ,  qui  unui  ordinarie  efle  debet,  nifi  itigrayefcente  morbo  ,  aut  in  quibufdäm  alißt 
aßbui,  alio  "Medico  opm  ejfe  Superior  judicaynit :  &  quoties  Mtdicitf  agrotos  inyu 
gt,adßtipßi^, 

3 .  Studeat,  Ut  qua  agrotanti  danda  funt ,  &  opportune  emantur  i  eSr  bonaßnt ,  &  bene 
raparata  adminißrentur, 

4.  CuretyUt  agrotorumcubiculaßneyaldemunda:  leBi  concinne  ßernantur,&ramuf» 
ulü,&  huiufmodialijs  decumbentes  obleSlet. 

Aegrotum  conßolari,  &  exhilarare  ßudeat ,  nonfolumrebus  a  Medico  prohatü  ^ 
ed  yerbis  etiam  Jpiritualibits,  &  latts,  habeat  etiam  libros, quorum  legione  agroti  recrea^ 
i,&juyariinßiritupoßint* 

6.  Intelligat d  Superiore,  quos  exnoßrü  ad agrotos  inyifendos ,  ac  recreandos  accerS 
he debeat:  cayeat autem,  ne duminßrmü placereßudet,aliquidßat,  quodeis nocere  ulla 
ationepoßit. 

7»  Medicinalia,  egr  cunlla,qua  agrotantium  ufui  neceßßtria funt, habere  ipfe  debee,niß 
^harmdcopola  domi  fit,  ^  in  loco  conyenienti  ea  cußodire  &  fapihsreyifere,  'ut  incorrw» 
ta  conferyentur :  &  qUando  opus fuerit,  utdeiioyo  fuo  tempore  conficiantur, curare jux- 
a  ordinem  Superiorü, 

8.  "Hihil  omnino  eorum,  qua  d  MeditoprafcribehtUr,  prdtermittat,  aut  mutet :  ordi¬ 
nem  etiam  obferyet  temporujnprafixOrum,  quibus  prandium,  c(enam,ß/rupum,cateraque 
medicamenta  det, 'oninia  fcripto  excipiens, quä  Medicus pr te fcrip ferit, 

5>.  Adyertat,quo  die  quis  coeperit  aegrotare,  &  qua  hora  febres  agrotu  &  corripiant,  ^ 
\e ferant:  tum  ut  Medicum,  &  Superioremadmoneat,nm  ut  cibum  tempeßiy  e  praebeat, 

10.  Simorbusfitcontagiofus,fupellexfeparari debet, ne cuiquamnoceat. 

tt.  ConyalefcenteseleSlo  ßtrgere  non  permittat,  priufquam  id  Medicus  concelJerit,^ 
peram  det  :ut  ea  cenyalefcentibui  praebeantur,  quae  Medkusprafcrip ferit,  quoad  Supe,» 
tori  fatis  yifum fuerit,  , 

1 2.  Tatienter  &  cum  Charitate  tum  ipfe ,  tum focij  eius  ferant  molefiias ,  &  diffi  cui,* 
ates,  qua  interdum  in  curandis  infirmis  accidere  f olent.  Quemadmodum  aittem  diligens 
et  curare  debit,  ne  debita  miniß'eriaagrotü  deßnt ,  ita  etiam  animadyertere ,  ne  mmise 
ngiliae  ,  immoderatique  labores,  aut  morbi  contagio  yelpropria  ipfius  ,yel  foetorum fa*> 
uti  noceant. 

t  3.  Cum  grayitas  morbi  id pofiulayerit ,  Superiorem  certiorem  reddat,  ut  aegrotus 
mtequam  judicijufupriyetur  i  omnia  Sacramenta  accipiat;  quod  fi  aegrotus  ,  diu  Licet, 
me  periculo  decumbat,  curet  utoHayo  quoque  die  pro  niore  Societatis  communicet :  ne 
miufmodijpirituali  frudu,  &  confolattone  priyetur ,  siifi  aliqua  ratio  judicio  Superioris 
mpediat. 


R  E  G  V  L  m. 


1^;  fngrayefcenttmorlo  Suftriorem  admoneat :  ueorationthtf  omnium  domefiico^ 
tum  yalde peculiaribui  infirmum  juyari faciat :  idqueeo  magis»  juo  morti fropinpioreM 
yideret:  & utmorienti quo  flures  foterunt  ex nofiris adfint » fui  eumanimofiaremred» 
iant»  ijßpte  auxilijs  juyent»fU(eeotemforeconyt7nent»accum^rimumyita  funUusfuu 

fitfaiedttuumadmoncat,  . 

15.  ‘Proyideat»uteorumcor^ora»quiadmelidfemyttammigrarint»adftpulturam  con» 
fueto  redonis  morepraparentur»  &  ut j^atio  diei  naturalis  decenter  teneantur»  nifi  ratiok 
nemati  odoris  anteyerti'pojfe  hoc  tempus  Superfori^ideretur. 

16.  TrafeBo  faniiatüotediat  h  otnrtibus»  ^uä  ädhoc  officium  pertvmt»  ^ui fi  nulltti 
fuerit  confiifutus,  Trafest  munere  ipfe fungatur. 


Re  G  V  L  AE 


i  A  N  I  T  O  R  1  S. 


t,  Omina_  omnium  dofnefiicorumprope  oßium  domus  in  tabula  fcripta fint » uhi  no) 
J.^  tü  qüibufddm  tllidefignabuntur»qui  egredientur :  neminern  yero  foras  exire  perl 
mittat»  quifaculratem  d  Superiore  generalem  aut  particulariid  hon  habeat :  &ab  ijs » qti\ 
egrediüntüir»quöeänifinteUigai,  ^ 

i.  ’Hihil  cuiquam  nunciabit  intempeßiye»  ut  cum  in  rhenfkfedetur»  hiß  aut  res  eßet  ne* 
tßaria»aut  perföna  mittentis  conditto  aliud  exigeret. 


se. 


3.  Literas  omnes  »t^fcheduldsjfm  dodeßicismittmeur»Supiriorieradaii  ij  yerb»d 

^uos  dabuntur »eas'e^e 'acceptas :  heintelUgant:  cäyeatetidmnealkuiusdomeßicilitera:^ 
aut  quid fimile  externis  dettnjußu 'Superioris,  ,  j 

4.  Curhaliaui  ix  Societate piregre  yenimit»  januam  ingreßis  dicat »utillit  ixjpeSeni 
dum  Superior  de  ddyentü  eorum  fit  ciriior, 

q,  Feßinet  ad  januam,  cum  rintinhabulum pulfari  audit»  &  tum  respatieiuriper  fent 
ßellaniyenietuei expediat : portanoniiperta^  , 

6.  St  qiifs  ab  eiiternts  quaratur»quiaoimi  non ßt»modeße  intelligat,quiü  fit  Ule  qni petit 
tr  quid  yeitt»ut  id redeunti, fi  opusfit,  cum  facultate  Superioris  fignificarephßit, 

7.  T »lern  chm  omnibus  cony  er  fandi  modum  teneat»  ut  dif :retione»  modeßia,  cJr  Jfiirl 
tualthus  yerbis fihgtdos  adificatos,  &  contentos  d  fe  dimittere ßudeat. 

8.  Cume’xterni  aliquem e  noßris alloqui  yolent»  SupWioridddibit»  quißadidfacul 

ratem  dederit»  diligenter  eum,  qui  petitur,  quaret»  tStddiocutn  coHöqu^sdeßinatum,  eo 
remittet.  ^ 

p.  T>ieleemoJynis»quaadjanuammitiehtur,  Superioris  mentem  intelligat»  illiufj^or 
dinem feqtiatur, & fi  alicuius  momenti fisit»  TrocuratOHm  certiorem faciat,  \ 

i  o.  Siquando  ^riielati»aut  %/laghates  domum  ihtf drint, curet ß  commode  poßtt»ut  Sa 
'  terdos  aliquis  eos  comitetur»dum  Superiorem  ipfeacCerfit, 

ti.  Cum  pauperes  eleemofyna  caUfa  ad  januam  aicedutit»  benigne  refiondeat»  &  fedni 
quarat » quidnam  eis  erogari pbßtt, juxta  S uperioris  drhiirium » idq,  illis  cum  charitate  di 
firibuat. 

\  z.  'Mulieres,  fi  quando  ad  oßium  atcedunt,  paucis  yerbis  dmittat»autft  pluribus  opu 
aße  yideretur»inEcclefiam  eas  mittat  ad  Aedituum»ubi  reßonderi  ipfis poterit. 

IJ.  Obferatafemper  januafit,clayif^inportane  relinquatur:  loca  etiam p  orta  yicitk 
munda  feryet,  &  ut  juxta  januam  omnes fummißa  yoce  loquantur»  curet.  * 

14.  F ortas  domus  ante  noUem  claudat :  exinde  yero  eas  nullius  caufa  aperiat ,  nißd 
^rapofiti  yel  'ßeßoris  expreßa  licentia:  &  antequam  cubitum  eat»  clay  es  eidem  traaem 
fi  quffforümatieat»illirenunciabtt,  ' 

»5.  2^ihilcufiodiendumd  quoquam  externo  recipiat,abfq^  Superiores  jußu.  1 

1 6.  Quoties  Medicus  domum  ingredietur, fignum  dabit  campana»ut  Minißer,  &  catef 
qui  debent  adeßpoßint,  %y,l 


I 


Iesvitartm. 


17.  In  Cellegihy  in  quihuf  Schotte  externü  af  ermnturyßgnum  campana  dahie pro  ini. 
tioleUtontmy  acpne:  &  Gjmnaßajlarütemporihtt^ apeirietyatjue cUudetyniß horum  cu^ 
ret  alt js  demandetur. 

Re  G  V  L  AE 

CVSTODIS  VESTIVM. 

^•^ErrBare  dehet  omnemfupelleSiilemyßye lineam y ßife laneam,  &fiicquid adindu^ 

k3  menta ,  &  ubi  op»s fuerit,  etiam  ad  calceamentd  attinet:  qute  diligenti  cura,  ut  rem 
pauperum  Chrißi,  cußodiet. 

2.  Inventarium  rerum ,  ^uas  ipfe  cußodic , ß  alicuius  momenti ßnt ,  in  libro  habeat ,  & 
[eorfumf .ribaty^ue  de  novo  fiant yaddito  die,  menfe,  &  anno ,  ut  cum  a  Superiore  jubebis 
f ur y poßit fui munerü  rationem  reddere^, 

3.  tfies ordine dijPoßtasferVety&noVaSy& integras dvetußioribusfejungaty&  ne 
€Orrumpatur,videat :  eas  etiam  aptandas,  &  re  far  ciendas  curet,  ut  decet  religiofam  pau¬ 
pertatem:  tmas  vero  nonämpliusufuinoßrorum futuras  judicabit,  eas  Superiori  oßendat, 
miUe,juiddeeüfaciendnmßtyßatuati. 

4.  Qua  finguli  Tlovitij  domum  attulerunt,  eaalicubi feparatimafferVabityinferipto 
nomine  eius  qui  attulit :  donec  biennio  expleto  confueta  vota  Societatps  emittat. 

5.  Singulü  menßbks  'omniadomus  vijitabit  cubicula ;  ut  ex  Superioris  arbitrio, ß quid 
fit  defit,  fuppleri pofiit:  fi  quidetia  ftiperfiuum  invenerit yin  veßiaria  officina  eußodiatur, 

6.  Infjiiciat  etiam qmtiqrhyefiihts  indigeant ,  ut  Superiori dicatyciuf^  ordinem  exe- 
quaturyco  vero  'inconfulto  nihil  cuiquam  dabit.  Coadjutores  autem  temporales  ibttanis  di¬ 
midio  palmo  brevioribus, quam  Sacerdotes,  pallio  fottanis  breviori  utantur. 

7.  Linei panni  lotori,  ßve  externus  ille ße,ßve  domeßicus,f:ripto  'numero  dentur,  & 
accipiantur. 

S.  SubucuU ßngulorünii  ma ßatüra  induentium  convenire  debent, ßgnü parti  culari- 
bus  interno fcantiir, ne permifeeri  contingar. 

9.  "Pannos  lineos  omnes,  quos  utendos  I^eUorij  prtefeSloi  Coquo ,  alyfq^  minißris  di- 
yid*t,numeraio  deti& recipiat, 

1 0,  Sabbathi  vejpere  tinea mundaper  bmiia  cubicula dißribuat :  7)ominica  vero  die 
m,aneexijfdem  cubiculis  immunda  coltigat:  tir  dnohnia,  qux  dederat,  recipiat,  animad¬ 
vertat, 

n.  jießivo  tempore  linteaminamundapro leidis decirtioquinto  quoq^die :  hjberno  ve¬ 
ro  poß  tres  hebdomadas  dißribuat,  ubi  id fieri  poterit, 

ti:  Hac  omnia  eußös  veßium  praßabit ,  niß  eius  ofßcium  in  magno  aliquo  Collegio, 
aut  Domo  inpluresperfoiias  dißribuerenecejp fit, 

R  E  G  V  L  i« 

E  M  P  T  O  R  I  S» 

••Y  A  Iligens ßt  in  emendis  ijs,  qua  ad  quotidianum  üfum  Superioris  arbitrio  ,  domum 

JL-/  comportanda  funtyeaquetempefiivcDifpehfatori  tradat:  emat  aut  em  res  bonas, 
Xiquam  commodifiimo  pretio  poterit, licet  longius ßnt  petenda, 

2.  Adnotet  pecunia  furnmam,'quama  Pracuiratore  in dies  accipiet  quas  inreseani 
txpendet:  Arationem  ei  quotidie  reddat  dati  ^ &accepti:  quidautem fequetiti  die  emptu¬ 
rus  fit, d'Minißrointelliget. 

3.  Curet quantumpotertt,eos quibufcumagetdifcretione,acmodeßiaadißcare:& qua- 
Unus  eius  officium  decet, religiofis  Verbis  injpir  itu  juvare^, 

I  Ä 


.1. 


R.  E  b  V  L  A 
R  £  6  V  L  AE 

D  l  S  P  E  N  S  A  t  Ö  R  I  S. 

T  3S?  rthits  dißrihuendü  ordintm  SUperiorü  feritatur,  &  piatifpü  communiter 
£  litatem  inter  omnes  feryare  debet :  habeat  tamen  infirmorum,  &  conyalefcentiutn 

uttonem,prouieifueritfraficriptum,  ^  .jV  ^ 

i.  Vinum  in  menfa ponendum  a^a  temperabit,  ubt,  &  quantum  Superiori  yidebtturi 
ii  jHa  ex  menfis  fuperfunt,diligenUr  cbnferyabit,memorpaupertaw,  ut  &  dornefiim 
cit,&externü  pauperibus  juxta  ordinem  Superioris ,ufuieffepoßine, 

4.  Curam  habeat  conferyandires  ad yiBum  neeeßariasßqu«  ipfi  edmmittentiir,  clauJ: 

fafn’uec^ßodiat,  adyertens  ne  corrumpantur :  quod  fi  corruptionis  fit  periculum,  Supe^ 
riorem admoneat.  Vt autem  hteemeliusbhferyet,  yifitetfape  Termm, &alia  loca,ubiiU 
la  reconduntur.  ...  -  .  ,  , 

k.  'Vani  Tefittm, quam  rkllfitaomma, quam  eo  Junt,munda  habeat, 

6.  Antiquam  penitus  ahfumantur  cibi,  qui  domi  reconduntur,  Supifiortmadmoneatijf 
Stalij  coemitempeßiyepoßint,  ••  r  j  1 

7/  Curet  concinnanda  dolia,  &  purganda  cum  opus  eß,ad  noynm  ytnum  mfundendumh^ 

auiue  rei,  cum  tempus  impendet,  SUperiol^em  admonebit  i 

’r  ■ 

R  £  d  V  i  Aiä 

5  p  R  AE  F  E  c  T  I  RE. 

teCTÖRIL 

i;  P^rttrefeBbrium,&  qua  eutrufibus feryiunt,omiiaeJß^^mundißmtL>§ 

V  V  »•  3^^  aqua  manibus  abluendis, aut  mantilia  extergendis  deßnt,adyertat:h9m 
rüm  autem  X qua  bis  in  hebdomada [altem  mutabuntur )dlia  Sacerdotibus i  alia  non  Saetrm 
dotibufßeßinaiä  erunt. 

5.  jdantilia  finguUs [altem  hebdomadis [emel,  mdppayerO,qüa[mgulss[mguU[er^ 
yientybis  munda  ponentur :  omnia  autem  lintea  numerato  (&*  accipiat, &  reddat* 

4..  Curet, ne  iaft,  &  ediira  iti  re[eHorU  necejftria  deßnr,  ^  utqUdm  maxime  rmindi 
ßie :  cultellos  autem [requentir  acuere [aciat. 

5.  Taryammen[amparatam habeat.  ^  ^  ^ »»  i 

(f.  Signum  camjfatia temporibus [uii  dabit  conyintendiaaßimam, & Jecundam met^ß 
[am :  [ed anteprmumpul[um  ( qui  qUarta parte  hora [etUndum  pra cedat)  a  V oquo  intellu 
gat,an fini  ohiHiapardtäJ.  .  ,  ■  ♦  ^  * 

7.  %len[a  rehmneceffirijs parata  k][edehent,  eum  iampana  fignumprmo  ddhitttr  i 
qua  autem adpotumpertinent,  circa [ecundum ßgnumapponantur :  ^  aqua,  ae  yini  ya[a 
[upra  orbes  collocentur. 

8.  Sit  cerrits  locus  ijs,  qui  cura  Infirmarij [ubfitnt ,  qnibns  nihil,  nifiquodabeopra, 
f  :riptum  erit, apponat :  [eryet  autem  cum  omnius  aquali tatem,  nifi [ecus  neceßitatü  cau, 
[a  eßet  d  Superiore  monitus , fine  cuius  arbitrio ,  neque  jentaculum,  nequii  aliud  quicquam 
ulli  concedet. 

7.  Triu[quam  b  men[a [urgatur,in[erantur  orbes  aliquot  iri  mhipim,  Utquifique  loiem 
fmmmundet:  quamprmuin  y  erb  pro  [ecundapraparutd  omniahabuerit  ,fignumtdmpa* 
»a  dabit:proyidebit^,risdefint,quimtnifirare  debenti  .  ; 

t  o.  Qua  exmenjis [uperfimt, colliget iati^  illi  tradet,  ad  quem  id  ete  öjficibpertirtet 
ye  Coquus  üjßye’Dißenfiatorfit,  ;  ^ 

II.  T^omind eorum,qui domitamtnrtfieHorio,  quhmextfayeficmiUr,  inquadatabuU 

habeat,  & eos  qui  cibum  cepere,notabit;utintelligat,quinam[uperfinr,& Coquum, quipor. 

$ionesdifiribuit,commQne[aci9U  n.Menfi, 

I  ’  '  ' 

-  .  S'  ■ 


t  ..  it  ^ 

'  ■  '  ■  •  ■  r 


I  E  $  V  I  T  A  R  V  M.  fl 

V».’  %ienßs  tpc^ditü  mantilia  f  licentur ,  y erratur  jue  refeBortum :  & ß  quis  inter 
omedendum ßlenttum  non  feryayeritt  aut  aliquid  miniis  modefium  feceri  t,  ipfe  S uperio^ 
i ßguißcabit. 

13.  Habeat  d  %linißro  catalogum  ,  in  quo  fcriptumßtj  quinam ^  &  quihui  diebus 

n  prima ,  &  fecunda  menfa  minißraturi ßnt ,  eumjue  ordinem feryet.  Intelltgat  etiam 
\abbatbo ,  quin^mper  hebdomadam  fequentemin  refe^orio  legere  debeant :  eojque  faciat 
ertioxes»  • 

14.  Catalogum  habeat  rerum^  qua  in  refe^örio  feryiunt:  ut  cum  ratio  ab  eo  requiritur^ 
n promptu ßtj  &  in  loco  ad  id deßgnato  eas  cußodiat. 

1 5.  jid finem  recreationis ,  qua  una  hora poß primam  menfafti  >  altera poß  fecundam  a 
randio,  &  ccena  duraro  dehet,dißini{a  figna  campana  dabitj. 

R  E  Ö  V  jL  A£ 

C  O  V 

.  iqsomnihuf  t  qua  ad fuum  manus  pertinent  i  munditiam  feryet  ipfe,  &  aJsalijt 

X  feryandam  curet,  deique  operam ,  ut  omnia  reSe ,  &  oppoftune parentur,  ea prafer- 
imjquä  ad  agrotos pertinent, 

2.  Carnes, pifces,&  alia,qua ad menfam portanda  funt,  dum fecat,  &  dißribuit ,  di- 
[itü minime contreUet,fed  fufcinula,aut  cuftello  ad eam  r emutatur, 

3.  Semihora,aut faltem  quart^Jforee parte,antequam  in  menfu fit fedendum,prapara- 
cibi  omnes  effe  debent, 

4.  Circa  qualitatem,  &  quantitatem  portionum  ordinem  a  Superiore  datum fequetur, 
q.  Coquere,  aut  aliud  quidpiam  pro  aliquo  particulari  parare,  Jnfirmario  tantum  exce* 

Uo, neminem ßnet,neqj  ipfe  faciet fine  Superioris  facultate^ . 

6,  Scriptum  in  codtcehdbeat  catalogum  rerum,  quarum  eßufusin  coquina, quas  ipfe 
^eryare  debet, 

7.  Viligetuer  adyertat,ne  plura  quam  neceßariafintfligna  comburantur.  Hanc  fimi- 
\it  er  diligentiam  inrebus,quas  confumitiadhibebit,  m  quianonneeeßarium  htfumaturiut 
religiofam paupertatem  decet, 

ex  menfa  fuperfunt,4iq^traduntur, conferyabtt, memor panpertarisiut  &  dome* 
^icit,  &  externos  pauperibus  ufui  efie poßint,  juxta  ordinem  Supa  iorts. 

p.  Si  quem  haberet  adjutorem, cur  et, ut  eum  yerbo,  &  exemplo fuo  adificet,  prafertim 
^oyitios, 

R  E  G  V  L  AE 

EXCITATORIS» 

I ,  Edia  faltem  hora  parte  ante  cateros  cuhittim  eat ,  eodemjut  temporis  ßario  an- 

gj  X.  te  alios  mane  fur gat,  &hord  confiitutd  campanampulfet ,  fiatimque  ad  omnia 
tuhicula  lumen  deferens,  cuneos  excitet :  quodut  certius,  <&  melius prajlare poßit,  horolo¬ 
gium  ex  citat  oriumd  Superiore  habeat, 

1,  Q^rta  hora  parte  ah  excitatione  elapfa, cubicula  rurfus  inyifet,  ac  fi  quosmndmi 
furrex^ecompertat.  Superiori  nunciet. 

3.  Tofi  aliam  quartam  hora  partem  ad  orationempulfahtt,itaut  ah  excitatione  ad 
uratifitiis  ufque  initium,  femibora  intercedatiabfoluto  yero  tempore  orationi  deputato,ji-  ' 
Olis  fignum  dabit, 

4.  Si  quorum  opera  indigebit  propter  multitudinem  eorum,  quos  excitare,  aut  yifitare 
dehet,eos  d  Superiore petet,  quos  fery are  eafdem  regulas  curabit :  fi  qui  autem  debiles,  aUt 
yaletudinarij  ern/it, eos  juxta  ordinem  Superioris  excitabit. 


R  E  G  V  L 

5.  Si  qntm  yidtret  cmmunem  illam  regulam  minus  olferyantm  j  jua  ommi  decentt^^ 

th^^etriaormire  jubentur, Sttj^eriorem  monebit, 

R  £  G  V  L  ; 

N  O  C  T  V  C  V  B  I  C  V  L  A 

VISITANTIS. 

TT  Öraa  Superiore  prafcripta  adnoBurnum  confcientia  txamenpulfabie ,  tranfaäö^ 
jri  quadrante ßgtium  dabit  ad  cubandum, 

1.  Elapfa  quartahora  parte  d  cubandi ßgfio,  ßngula  cubicula  adibit, &  an  omnes  ad  Ud 
Bum fe  receperint,  ac  lucernas  extinxerint,  indebit :  ß  quös  inyenerit  extra  leBuniiaUt  qui 
lucernas  non  extinxerint, Superiori  renuntiabit. 


DE  OBEDIENTIAE  VlRTV- 

tfe,  EPISTOLA  N.P»  IGNATIL 

lÜ^tiATIFS  LOT  OL  A  FTtJlTtj'BVS  SOCIETA-i 
tu  teju ,  fuißtnt in  Lußtmia, gratiam,^ amorem  Chrißi Domini^ 
ßmptternam,  -  ' 

M  Agnam  animi  yoluptanm  capio,  frams  in  Chrißo  chartßmi,cuniafferiUr  adm&l 
qudmacri ßudio  conatuqne  ad  fummam  yirtutü ,  ac  dhini  obßeqüij  perfeBionem 
enitamini ,  heneßcio  illius,  quiyos,  ut  adhocyiite  inßitutumyocayii, ßc  ineodeni pru 
fua  clementia  retinet,  dirigitque  ad  beatum  finem,  ad  quem,  quifuntab  ipfo  eteBi  ,perd 
yeniunt. 

Atque  ego  fane ,  cum  yos  omnibus  donis  ornamentifjue ß>iritualibusperfeB&s*f  tunt 
yero  ( quodaliasexme  cogtioyißis )  inprimü  Obedientia  yirtuteprdßantißimos  effe cu* 
pto,  tdquenon ßolum  ob  extmta  quadam,  ac fingularia  etus  bbti'a  ,qüd  tot ,  tamquetUufirt-^^ 
biis facrarum  literarum teßimonijs,atq^exemplisintefiamento  aque noyo ,  acyeteri com* 
proha7itür: ßed etiam  quod (uteßapudS.  Gregortum j Obedientia folayirtM eß,  qua:  yir* 
tvtes  cceteras  mentt  tnßertt ,  vißertaßque  cußodit.  Ha c  dum ßoruertt ,  fiorehunt  proculdu-A 
hii)  reliqua :  edentquefruBus, quales  &  ego  inanimis  yefiris  exopto,  &  fuo  jure  poßuldtis^ 
qui  bumanurn  genns  negleBa  Ohedtentia Jcelere  afßiBum ac  perditum,  falutariipjemet 
Ohedisntiareparayit,  FaBtts obediens  ufquead mortem,  mortemautem  Crucis. 

Ab  alij sreligioßs ordinibus  faciliiis patiamur  fuperari  nosjejunijs  ,  yigilijs,(ärca* 
tera  yiBits  ciiltufiqiie aßerttatk,fitam fuo  quique  ritu,  ac  dißcipUna fanBe ft^cipiunt ;  ye* 
ra  quidem,  ac perfeBa  Obedientia,  abdicatione jue  yoluntatü  atque  judicij  maxime ye^ 
lim,  fratres  charißimi ,  ejfe  conßtcuos ,. quicunqtte in hac  Societate  T)eo  "Domino  noßr^ 
deße7yiunt,eiufdemq^  Societatis  yeram  , gsrmanamque  fobolem  hae  quaß  nota  dißtngui^ 
quinumquam  intueantur  per ßonam  tpßam,cui  ohedtunt,ßed  tuea  Chrtßum  Dominumicuiup, 
caufa  obediunt.  Siquidem  Superiori, nec fi prudentUi  bonitate,  caterifyequibußibetdiy  i* 
nis  donis  'ornatus, hißruBiifq^fit,propterea  obtemperandum  eß  ifed  obidfolum,  quod yices 

ferat  Dei  etufidemq^  auBoricate  fungatur ,  qui  dicit :  Qut  yos  audit ,  me  audit,  quiyos^ 
ernir,me Ipernit :  nec  contra ßye  confilio,  aiit prudentia  minus  yaleat  ,  quidquam  idcirc9 
de  Obedientia  remtttendum,quatenus  ille  Superior  eß:  qttandoilltus perfonamrefert,cutM 
fapientiafallinonpotefifiupplehuq^ipfe,  quuquid mimfiro  defuerit fiye probitate ,  alijf^ 
ornamentis  careat ;  f  quidem  difertis  yerbis  Chrifius  Dominus  cum  dixifet :  Super  Ca* 
zhedram  "Moy fi  [ederunt  Scribas,  &  Tharifai, protinus  addidit.  Omnia  ergo  ,qusecuitqu9i 
dixerint  yobis  feryateiO'faciti:  fecundum  opera  yerbeorumnolitefaceri^, 

^  ^  ^ocirc4 


IesvitarVm 


52 


j^ocireafedulo  yos ineam  curam,  atque  exercitationemiücumbere cupio,  ut  Chris- 
ßumDominum  in  Superiore  quolibet agnofcere ßudeatü,  in  eoque  dtyina  %lajeßatirej> 
yerentiam,acque  Ohedmitiam  fumma  cum  religione  praßare_^.  Qmdyobü  minus  mirum 
yidehitur,  fi animadyerteritü praceptum  eße  ab  j4poßolo,ut  Superioribus  etiam feculari- 
hn,ethnictfq^ pareamuSjUt  Chrißoiex  qüo  omnüpoteßasbene  inßituta  defcendii: ßc  enim 
Ule  ad  EphejioSj  Obedite  "Dominis  carnalibus  cum  timcne,  &  tremor  ein ßmplicitate  cordis 
yeßri  ,  jicut  Chrißo :  non  ad  oculum  feryientes ,  quafi  hominibus  placentes ,  fedut  feryi 
Chrißi facientes  yoluntatem  Dei  ex  animo^  cum  bona  yolmtate  feryientes ßcut  Domino^ 
&non  hominibiU.  uitquehinc exißimare poteritis  ipß ,  chm fereligiofus quifpiam  regen- 
dum,ac  moderandum  alteri  tradidit,  non /olum  ut  Superiori,  Jed etiam  nomtnatim  ut  Chris, 
ßi  partes  agenti ;  quo  illum  loco  apud  animum  fuum  habere, utrum  uthominem  anut  Chri* 
ßi  yi carhtm  debeat  intueri. 

Jam  yero  illud  etiam  yobis  clare  compertum  eße',  ac  inanimis  yeßrts  penitus  infidere 
yehementer  cupio,  inßrmam,  &  yalde  imperfeSlam  eße  primam  illam  Obedientia, formam, 
qua  mandata  duntaxat  opere  exequitur:  nec  ytrtutts  nomine  dignam,  nifi  ad  alterum  gra- 
dumafcendat,qui  yolunratemSuperiorisfuameffcit,&  cunueaita  concordet,  utnonfolu 
\neffeClH  executio  appareat,yerum  etiam  inaßeUu  confenfo:  fcq^  idem  yelituter^^ ,  idem 
nolit. yJt^proptereain facris^iteris legimus, i\4elioref  Obedientia,  quam  yi^imae :  f  qui- 
dem(ut  S.  Gregorius  docet Jper  y i Slimas aliena  caro, per  Obedientiam  yero  yolunras pro¬ 
ma  ma^aturiquk  quidem  pars  animi, quoniam  efi  adeo  pr<e flans, fc ft,ut  eius  oblatio  Do- 
mno,ac Creatori  noflro per  Obedientiam faSla,magnifitaßimanda^i, 

fluanto  iu  errore,  quamq^periculofo  y  er  fantur,  nondicofolum  ij,qui  in  ijs,  qua  ad 
larnem ,  &  fanguinem pertinent,  fed illi  etiam ,  qui  inrebus  alioquin  admodum  fanB:is, ac 
piritalibus,utjejunijs ,  precationibus,  alijfvequibufyps pietatis  operihus,f as  putat  apra* 
fcripto  Superioris.,  ac  yoluntate  difcedere.  Audiant  quod  fapknter  adnotat  Cafianus  in 
Collatione  Danidis  Abbatis:  V nvm  f ane, inquit, at ide  inohedieritia genus  efi,  yel propter 
operationis  infantiam ,  yel propter  otij  deßderium ,  fenioris  yiolare  mandatum,  tam  q^  di- 
ipcndiofum,eßpro  fomm,quampro  yigilantU  'Monaferij  famta  Conyeiler  e:  tantum  de¬ 


des  Chrißi  Dominirigabantur: fed  hac  omnia  nimiru  oportuitßeriin  "Bethania,  qüamyo^ 
c  em  domum  Ohedientie  interpretanturiut  eare, quemadmodum  ait  S, "B  er  nard. nobis  figni» 
ßcare  yoluiße  Dominus  yideatur,  nec ßudium  bona  alHonis,  nec  otium fartUa  contenipla» 
xionis,  nec  lacrymam panitentis  extra  "Bethaniam  illi  accepta  effle potuißi_,. 

Quocirca  yoluntates yeßras,  fratres  charifimh,  quoadeius ßertpoteß ,  omnino  de- 
X^onite  :  libertatemconditori  yeßro,quam  yobis  ipflemei elargitus  eß,ineit*sminißris  libe¬ 
re  tradite,ac  dicate.  Uolite  exiguum  yeßri  liberi  arbitrij  flruÜum putare,  quod  liceat  yo- 
hts  illud, a  quo  td  ac  cepißis, eidem  per  Obedientiam  plene  reddere.  Quod  cum  facitis,  no  mo¬ 
do  non  perditis  ipflum,yerum  etiam  augem,at^perficitis,quippe  qui  yeßras  omnes  yolun¬ 
tates  tertißima  re^itudinü  regula  moderamini  yoluntate  diyina ,  quam  yidelicet  inter- 
^retatur is,  quiy obis  Deinominepraßdet. 

Itaque  diligenter  illud  etiam  cayendum  eß  ,  ne  Superioris  ullo  umquam  tempore 
yoluntatem  (quam  ducere  pro  diyina  debetis )  ad  yeßram  detorquere  nitamini:  id  enim 
effet  non  yeßr'd  diyina  conformare, fed  diyina  yeßra  yoluntatis  norma  regere  yelle,e’mf- 
dem  diyina  flapientia  ordinem  inyertentes.  Sane  quam  magnus  eß  error,  &  quidem  eorum 
quos  amor  flui  obcte  cayit,obedientes  exißimareflefle,cum  Superiore  adid,  quodipßmetyo- 
luttt ,  aliqua  ratione  pertraxerint.  SanBum  Bernardum  iri  hac  re  pra  clare  exercitatum 
audite.^  :  Quiflquis,  inquit ,  yel  aperte,  yel  occulte Jatagit,  ut  quod  habet  in  yoluntate 
hoc  ei  ßiritualis  pater  injungat :  ipfle  fle  fleducit ,  fi  forte flihi  quoji  de  Obedientia  blandia- 
mrifieer  enim  in  ea  re  ipfle  Tralato ,  fed  magü  et  Tralatus  obedit.  Qua  cum  itaflint ,  qxiij- 
quis  ad  Obedientia  yirtutemyelit  peryenir  e ,  oportet  ad  hunc  fecundum  Obedientia  gra- 

/  4  '  - . 


»ti 


VIU 


1 


R  E  G  V  L  >B 


IX. 


X. 


XU 


dum4fcenddt ,  ut  Supmörts  mnfolum  juffa  exequatur,  fed  etiam  eiits  'volHUtdtemfuam 

fMMtyfeuforiüsfuamexuatyUtdilpmamdSuperioreex^ofitaminduat. 

Qui  yerö  Je  totum  penitM  immolare  Dult  Veo , praterDoluntatem ,  intelHgentiam" 
auofUCy  qui  tertins&  fummus  ejl gradus  Obedientia,  oß'eratneceßeeß  ^utnonfolüm  idem 
yelttyfed  etiam utidem  fentiaty  quod  Superior»  eiufque judicio fubijciat  fuum»  quoadpo^ 
teil  deDota  yoluntas  intelligentiam  mfletier^.  Qua  Dis  animi  tametfi  non  eayqua  yolun-»^ 
tas  pollet  y  libertate  pradita  eß ,  atque  ipsd  natura  fertur  eius  ajfenßts  in  id  quod fibi  yeri 
fbeciem  prabet  :  tarnen  multis  in  rebus  y  in  quibus  yidelicet  cognita  yeritatü  eyidentia 
yim  Ult  non  infert»  poteß  yoluntatü  pondere  inbanc  potius  quam  in  illam  partem  in-* 
clinari.  res  cum  incidunt,  debet  quifquU  obedientiam  proßretur  »  inclinare  fefe  in 
fententi^ Superioris.  Etenim  cum  Obedientiaßtqmddamholocaußum,  quo  totus  ho¬ 
mo  fine  ulUprorfus  imminutione  Conditori  fuo  »  ac  Domino  per  manus  minißrorum 
in  charitatps  igne  immolatur :  cumque  fit  eadem  renunciatio  quadam  integra  ,  per 
quam  amni  fuo  iure  jfionte  decedit  religio fus  »  ut  dhina  ' proyidentia  Superioris  du^ 
Hu  gubernandum  y  acpoßidendum  ultro  fefe  addicat ,  acmancipet :  negari  nonpoteß% 
quin  obedientia  comprehendat  non  folum  executionem  »  ut  imperata  quis  faciat  &  yo-* 
\ntatem ,  ut  libenter  faciat»  jed  etiam  judicium»  ut  quacunque  Superior  mandat ,  acfen-^ 
tit, eadem  inferiori  &  reHa»  &  yeraeßeyideantur,quatenui»utdixi»  yifua  poteß  Dolurt* 
tas  intelligentiamßeHere^. 

y  tinam  hanc  menw,  &  judicij  Obedientiam,  ita  &  tntelligerent  homines»  &  exer¬ 
cerent,  ut  grata  Deo  eß»  ac  omnibus, qui  in  religione  yiyunt»  neceffaria^.  'tdam  ut  in  cor-* 
poribus» ^obif que  calejiibuSyUt  alius  alium  afficiat,  moDeatque,  requiritur»  ut  certa  qua¬ 
dam  conyenientia  &  ordine  inferior  orbis  Superiorifubtjciatur:  ficin  hominibus  »cum  aL* 
ser  alterius  auHorttatemoyetur » quodper  Obedientiam  fit ,  oportet  »utps ,  quiaialteriuq 
nutu pendet  >  fubferyiat »  &  oh  fecundet,  ut  yirtus  ab  imperante  ad  eum  derinfetur »  &  in^ 
fiuat.  Hac  autem  obtemperandi,  obfecundandiqiie  ratio  conflare  non  pote  fi ,  nifi  yolun* 
tas  ac  judicium  inferioris  cum  Superioris  yoluntate,  ac  judicio  congruat. 

Jam  yerbfifitiiii  &  caufa  Obedientia ßeHatur ,  quemadmodum  yolufitas ,  ita  &jie* 
dicium  in  eo ,  quod  nobis  conyenit ,  decipi  poteß :  ergo  ficuti,  ne  yoluntas  erret ,  cum  Supe*. 

• _ Mds jiJ  i-urgllia-pnt.taM 


Prov. 


XII. 


riorps  yoluntate  conjungitur;  fic  inteUigentia »  ne  fallatur , ad  Superioris  intelligentiam 
conformanda  eß.  TJe  innitaris  prudentia  tua ,  facra  Utera  monent :  atque  inrebus  etiam 
humanis  cenfencfaptentes»  yere  prudentis  effe » fuaipßits  prudentia  minime  fidere;  prHer* 
tim  inrehus  fiiis,  quarum  homines  animo  perturbato  fere  boni  judices  ^e  non  poßüntk 
Quod  fi  in  rebus  nofiris»  alterius  etiam  tion  Superioris  judicium,  atque  confiliumnofiro 
anteponendum  efi,  quanto  magis  ipßiis  Superioris ,  cuinos  ut  Deiyicem  gerenti »  acdiyu 
na  yoluntatü  interpreti  moderandos  tradidimus  f  Jn  caufis  yere  perfonifqueßirittfaltbun 
comator  etiam  cautitiproculdubto  eßneceßaria»  quo  grayius  ßirttualts  yia  periculum  f 
dum  fine  franis  con filij  dif  :retiontf  ve  in  ea  decurritur.  Qua  de  re  commode  t aßianus  i% 
Collatione  Abbatis  ‘Mofiait:  Nulloalio  yitiotampracipitemDiabolusmonachumper» 
trahit»  ac  perducit  ad  mortem;  quam  cum  eumnegleHts  conßlijs  fenifirum»  fuo  judicio  per* 
fuaferitydefinitiontque  confidere^. 

Tra  cerea  nifi  hac  Obedientia  judicij  exifiat » fieri  nonpotefi  »utyelconfenfus  yo- 
luntatis  »yelexecutio  talis fit  »qualem  eße  oporret:narura  enim  ita  comparatum  efi  »ut  animi 
mfiriyires»  quaappetiriya  dicuntur»  fequantur  apprehenfiiy  as:  &  nifi  adhibita 'vi,  yo* 
luntas»  judicio  repugnante » diu  obtemperare  non poterit.  Quod  fi  forte  quis  aliquo  tempo* 
ris  (patio  obcdiatper  communem  illam apprehenfonem»qud  cenf etur »perperam  etiam pra* 
cipienti  parendum  effe :  certe  id  flabile  »ac  fixum  eße  nonpotefi  :  atque  ita  per feyeranria 
deficit » yel  f altem  Obedientia  perfeBio » qua  i»  prompte»& alacriter  obediendo^  confiJHti 
non  enimibi  potefi  eße  alacritas»ac  diligentia  »uU  efi  animorum  »fent  entiarumque  difien* 
fio : perit  etiam  exequendi  fiudinm  » &  celeritas ,  cum  ambigitur ,  expediat  nec  ne  »  facen 
qUod  jubemur :  perit  celebris  illa  Obedientia  caca  fmpli  citas  »cum  apud  nos  ipf os  in  qua* 

fiionem 


xiu 


XI 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  Si 

WHmyoe47rmf  re^inepracifUtur  t  an  fecus :  ar^  etiam fjirtajji  damnamnf  Suptriorem 
toi ea  mandet jOua  nobü  non  itajucundafuntrpertt  humilitas^  quonia  etfi  ex alterapar» 
paremuf,  ex  Mtera  tarnen  nofmetipfos  Sapertoripraferimus :  perit  tnrehna  arduxfor^ 
tndo :  perit  detrie^(utfummatim  tompleBar^yirtutx  huius  W  omnx  ac  dignitas  :fucce» 
mt autem  ineorum  locum  dolor, moießiaytarditaSy  laßieudo,  ohmurmurationes,  excufa» 
»ntSialtaj,  yitia,non  fane  leyia,  fuihti  Ohedientia getium ,  ac  meritum prorpx  extm» 
ttturJtatpfan^us  ternarius,  de  ijs,auigrayiter ferunt  incerata  mintxjihifuayia ,  fie 
t:Hac'fi  moleße  cceperü  fußinere,ßdijudicar^Pralatttmyß  murmurare  intorde:etiamß 
ftertüs impleaStauodjubetur,  non eß hat  yirtiis patientia yfed yelamentß malitia, Quod 
ftax,  &  tranquillitas  animi  quaritur,  certe  hacnonfruerurü,qni  habet  intra feft  caujam 
nurbationü,  arquetumtHtur,dißenfionem  yidelicetiudicij  proprij  abObedientta  legt^* 
jitt^  idcirco ,  tuenda  concordia  caifa ,  qua  Societatis  omnx  eß  yinculum,  tantopere 
wratur  Apoßolus,  ut  id ipfum  omnes fapiant ,  &  dicantinimirum  nt  confentientibus  & 
dicijs  är  yohntatih/x ,  mutuo  foyeantur,& conferyentur. Idmß unumeundemqfOpor» 
t  eße  menirorum  fenfumt  &  capitis :  facile  cernitur ,  utrum  fit  aquius ,  caput  membris  » 

%  membra  capiti  confentire,  A f ^  ex  his  quidem  qua  dtiU  fmtt  haUenuSyfatts  apparet,  Oi. 
rdientiajudtcij  quam  fit  nece ffaria;^, 

Qmm  yero fit  eadem  ipfa  perfeflagrataque  Domino ,  indeprimum  ofienditur ,  quod 
rea^rafiantifiimapars  hominx  >  ac  pretiofißjma  Domno  confecratur:  deinde  quod 
^ftHetts  ita fit  holocauflum  yiyumygratum^  ISdajefiari  diyind,  tum  nihil  fuimet  omnino 
teineatipofirembquodmagna  eft  huius  certaminis  difficultas: frangit  enim  fefe  Dei  canfa 
iediensipfemet,refißit^naeüraliprapenftomy  qua  omnibus  hominibus  infita  efi  adfuam 
mpleUendanh  fequenLmque  fehtentiam.  hisigiturrebix  efficitur ^nt  Ohedientia 

tmctft  proprie  yduntdtem  perficere  yidedtur  i  qufpequamreddit  ad  nutum  Superior^ 
romptamfacparafdm:  nihil&minu^ddrnthllige^etam  quoqueipfam>,utdiximtx,pertid 
ere  dthat  i  eamqueinducere  ad  fentiendum  id  ipfum,  quod  fenitt  Supnior :  fic  enimfietj, 
t  omntbus  ddntxt  yinbix y(tlui(tatX','&  ttttellt^nttai,  ad  extcuttonem  celerem  atqui 

Videor  mihi  yos  ,fratreS  charifiimi,  audire  dicentes,  de  Virtutis  quidem  huiufce  nem 
efiitateqamnon ambigere, tllud yero, ut cognofcatx yehefnenter optare,  quopaUoad  eiud 
erfeBionimperyenirepofiitxiHuit  ego  quafiioni  cum  fanBo  Leone,  ttarejpondto,  Nihil 
rduumefi humilibus,  nihilajperum  mitihiis:  m&do  non  defit  yobx  humilitasi  nondefit 
nanfuetudo :  nonutiq^  deerit  Deo  benignitas  ady  os  adjurandos,  ut  quaßbi  promißfix,ea  ^ 
rafiar e pofiitx, animo  non  folufnaqnopfe d  etiam  libenti. 

3*raterea  yobx  tria  nominatim propono ,  qua  ad  Obedientiamjuditij  comparandam 
mdtumjuyant,  Trimumillud efi,  ut, quemadmodum  initio  dixi,  nonintueamini  ihperfo-r 
la  Superioris ,  hominem  obnoxium  erroribrx ,  atque  miferijs :  ftd  Chrifium  ipfum ,  qui  efi 

^apientiafumma,'ionieasimmenfa,ckaritasinfinieaiquinecdecipipotefi,necyosyHltipf* 

lectpere,  EtquoniamronfcijyoUfmetefiis ,  yos  Dei  amor  ejugum  Obedienna  fubijfe  ,ut 
n  Superioris  yolmtate  fequenda,yoluntdtem  dirinam  certius  fequeremini i  nolite,  dumt 
iieare,  quin  pergat fidehfiima  Domini  fharitas ,  eorum  minifieno,  quos  yobx ptafecit» 
pos  deinceps  gubernare^  &  reSlx  itineribus  ditcere.  Itaque  Superioris  yoice,  ac.jujja  nonfem 
]us atCbrifii  yocem  excipiteifiquidem  Apoflokx  etiam  in  hanc  fenteniiam  fcnbens ad  C o- 
lojfenfisiCum  ad  obtemperandum  Trapoßtis  fubditos  adhortatur,  ait,  ^  Qmdcunqfacitis, 

IX  animo  operamini  ßcui  Domino  ^  &  non  hominibus:  f cientes,  ^todd  Domino  accipietis 
retributionem  hareditatx.  Domino  Chrifio  firyite,SanBixyero  Cernar dus.  Sire  Deus 
(inquit)  ßye  homoricarim  Dei  mandatum  qhodcunque  tradiderit,  pari  profero  obfe^ 
tuendum  efi  cura ,  pari  reyeretia  deferendum ,  uhi  tamen  Deo  contraria  nonpracipit  ho^ 
m,  At±  ita  ,  fi  non  hominem  externis  oculis ,  fed  Deum  infiexeritis  internis ,  haud  fano 
graye filerie  yobis  yoluneates  yeftras, atque  judicia  conformare  ad  eamregulamaSiomm 
yeßrarum,fttamipßmetelegißx. 


Scyt,' 


3 


XVII. 


XVIII. 


XIX. 


XX. 


XXL 


R  E  G  V  L  AE  ' 

Altern  eß rafioy  uitjuod  Superior  mandar y  yel fentity  defendere  feniperapud animii^ 
yeßros ßudtoie  nteamint ,  impro  bare  autem  nequaquam :  atque  ad  eam  ipjam  rem  proder^ 
beneanim  itoS  yaßeSlofqueejjeadidomnei  quodipfejujjerit:  fic enimßet y  non  jolumn) 
ßne moleßia,  federiamut  cum  yolupiateylatitia^pareatü inam  (uteßapitdfahBumLeo» 
uemjnon  dura  ibitieceßitateferyituryubi  diligitur jquod jubetur, 

Toflrema fubij  ciendi  judictj  ratioeß  cum  facilior  y  tutibrque^  tum  etiamapud  fam 
£ios  Tatres  in  morepofita:  ut fiatüatü  yobifcumipßy  qüicquid Superior  pracipit ,  ipfitb^ 
7)ei  praceptum  ejfe  y  &  yoluntatem :  atqueüt  ad  credenda  y  qua  Catholica  fides  proponiti 
totb  animo  aßen fuq^yeßro  fiatimtncumbitü  t  ßcad  ea  facienda  y  quacunque  Superior  du 
xerity  ca  co  quodam  impetu  yoluntatü  parendi  cupida  ßne  ullaprorfus  difquifitione  fera¬ 
mini.  Sic  egiße  credendus  eß  Abraham  yßliumifaac  immolare  jußue:  ßc  filoyiTeßa* 
menti  fenipore  aliqui  e  fariClü  Tatribtisijsy  quos  commemorat  CafitanuSyUt lodnnes  Ab¬ 
bas  yq^ui  quod  erat  eimperatumy  non  reputabat  Utile  ne  eßetianiriutile:  ut  cum  aridum  li¬ 
gnum  tantOy  ac  tarn  diuturno  labore  per  annum  irrigayit :  necutrüm  fieri  poßet  nec  ne :  m 
CK  conatus  eß  tarn  ex  Animo  ingens  faxum  folus  dimoyere  locoy  quodne  multi  quidem fimui 
homines  impellere  potuiffent.  Q^od  Obedientia  genm  ipfis  interdum  miracmis  diyinitm 
comprobatum  yidemus.  2^am( ut  alios  taceamy  quosipfinon  ignöratps )  Ji/laurus  y  fati^\ 
Vienedi^i  difcipulibSy  mandato  Superioris  lacum  ingreffus ynecmerfus  eß :  alius qutdama 
Superiore  juffus  j  leanam  ad fe  ducercyillam  cepit,  atque  perduxit.  Eß  igitur  hac  ratit 
fubij  ciendi  proptij  jUdicij  i  ac  fine  ulla  quaßione  fanciendi ,  &  collaudandi  apud fe  quod* 
cunque  Superior  jujferity  noti  folum  fandis  yirisufitatayfedetianiperfe^a  Obedientia flui 
dioßs  imitanda  omnibus  in  rebus,  qua  cum  peccato  mantfeßö  conjun^a  tmt  funt.  jj 

T^ec  tamen  idcirco  yetaminiyfi  quid  forte  yobis  occurrat  a  Superioris  fententu 
diyerfum,  idqueyohü  (confutto  fupplt citer Domiho )  exponehdUmyideaturyquominm 
id  ad  Superiorem  referre poßitis,  V erum  in  hac  re,  ne  yos  ainbr  yeßri  judiciumque  decii 
piaty  illa  tautioeß  adhibenda,  ut  animo  fitis,  &dnte,  tärpoß  relationem  aquißiidb^nonfd* 
Ium  quod periinit  ad  eam  rem,  de  qUa  agitur,  yel  fuftipiendahi,  'T^el deponendam  sfed etiam 
ad  approbanduniire^iufqputanaumquicquidSuperioriplatuetiti 

Atque  hac, qua  de  Obedientia  dixitnusiaqüepfiyatü  irga  prbkiihoS  Superiores ;  diq 
IfieBorihm  Trapofiiifque  localibus  erga  TrOyincialeSy  TroytnctaltbiUerga  Generalem 
Generali  denique  ergaillum,queDej4sipfipriefecirjnempefuUminterrss  Eicariumjobfer\ 
yanda funt : Jtc,  ut&  ordinumperfeSladißinBioyac proinde paxretineatur,  &  charitap, 
fmequanec  Societatünoßra,  necalteruis  cuiuslibet fodalitij poßet  retia  gubernatio  con- 
feryari.  'Kmirum  hocmodo proyidentiaitladiyihadifßonitomnia  fuayiter,  infimape^ 
media :  media  perfumma ,  fuos  ad  fines  euntia  perducent.  Hinc  illa  yidelicet  in  Angelu 
unius  Hier  archia  ad  aliam  fuborditiata  feries :  hinc  &  ccelefiium ,  &  aliorum  omtitur^, 
qua  cientur,  corporum  certis  locts,fedibus  inter fefe apta  connexio ,  quorum  conyerfiöHes{ 
ac  modus  ab  uno  moyente  fupremo gradatim  omnes  ufque  ad  infimos  rite proyeniuniildelh 
%n  terris,  cum  inomni  ciyitatebonü  infiituta  legibus,  tum  yero  in  Hier  archia  Ec  defio- 
fiica  cernitur ,  cuius  omnia  membra ,  &  funtliones  abuno  generali  Ch  R  I  S  T  I  T)omim 
nafiri  V \cario  deriyantur^,  &  quo  accuratius  hac  dißofitio,  &  collatio  cufioditur,eorei 
Hior  eß,  gubernatio,  &  melior :  contra  yero  huiits  ordinis  negligentia  ^  qühmgfayiatrt- 
commoda  multis  hominum  Societatibus  importentur, nemo  non  Ifidetjaejueidctrc&inhati 
cuius  mihi  nonnullam  procurationem,  ac  curam  i)ominm  tradidit  i  iam  diligenter  hoAt 
yirtutemexerceri,yigerequepefcupioyquafiineaSocietatis  noflfabonum,  ac  falusunk 
yerfa  cnnfißat,  v 

Qjta  cum  itaßnt ,  ut  Unde  exbrfa  eß ,  ibidem  terminetur  epißola :  yos  ego  per  Chr% 
ßum  Dominumnoßrum  obteßor,  qtii fefe  nobis  non  modo praceptoremyfed  etiam  exemplas 
prabuit  ObedientiayUtadeamyirtutemtoto peHoreincumbatü ,  t^rgloriofa  yiHoria apo 
petentes,  atque  ayidi,  yofmetipfosfuperare,  id  efiyexcelfioremytUr  difficiliorem  animipai!^ 
tem,  yuluntatem  dicoyatque  judicium ,  expugnare,  & jubijetre ftudeaffi :  quo  Dei  DotAi- 

ninoßti 


(. 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  54 

nnoßri folida  yera^ue  cognitta,  atque amor  yeßns  ad fe animos  penttuf  trahat :  totoque 
vita  huius»  &  quaft peregrinationis  curriculo  ujque  eoguhernet,  ac  regat»  dum  nos  demum 
'lio fque  complures»  yeßra  opera  exemploque  adjutos  ad  ultimum  &felicißmumß^iem,  ni- 
nirum  adbeatitudinem  fempiternam  perducat.  V eßrü  ad  Deum  precibus  me  yalde  com- 
nendo,  T{pma  yij.  Calend.  Jlprilist  ’M.  D.  L 111, 


REGVLAS  lESVITARVM 

NON  EVVLGANDAS  ESSEi 

f  Efiutae  in  fuis  R  e  G  v  L  l  S  mandant  ac  feverc  praecipiünt,he  qliis  eas  cuiquam 
Lcxtrarieorum  concedat  vel  communicet,  vel  quidquanide  illis  vel  fcripto  vel 
IiÄo  aliis  referat»  Paulus  IIL  quoque  in  Bulla  Anno  1 5  4  p^Ieruitis  data,  concef- 
it  Generali  Ordinis  »ut  eas  Tegulas  eyulgantes  feu  in  apertum  producentes » yel  illorum 
^^ota  regelantes»  in  quocunque  habitu  contigerit  inyenin»  poßit  ac  debeat  esccommunica- 
t  j  capere»  incarcerare»  &•  »ß  opus ßt »  bra^ij  fecularü  auxilio  inyocdto » Ubere  ^  licite 
nyadere»captiy$s  ducere»  &pro  arbitrio  traBart^.  Voluit  quoque  i  «f  nulliTrala- 
orumlicear»  legulas  &  Conßitutiönesleßtitarum, excepto  Tapd»fub  cenfuramfumere. 

Quia  enim  Reguli  illöhimnihilaliudfuntqüamcento  ',rapfodia&frags 
nenta'ex  omnibus  reliquorum  Monachorum  Regulis  confuta  j  dC  riihil  aliud 
locent  pr^cipiunt,  quam  traditiones  humanas  ;  fuperftiuonis ,  hypocrifis, 
dolomaniae^ propriae  opera  j  qualia  funt  per  omnes  orbis  ter* 

arum  plagas  'oberrare  j  homines  Chriftianos  ad  Ethnicas  fuperftitiones  acido»* 
omanias  revocare ;  habitu  fcligiofurn  fe  decl  arare ;  Horas  Canonicas  dC  R  ofa»* 
larecitare;  SaniflosjVel  ojpim'ohefaitem tales,  utpoteaPajpacahonizatosins 
vocare}  quotidie  Milsis  adflarc  ’eäfque  audire  i  ^rirfedam  obedientiamSupe* 
ioribus  pracftare  5  EcclefiaeRohianje  decreta,  placita,  ftatuta&  jprjcceptaincul»* 
:are ;  adPapae  'obedientiam  onines  cogere ;  homines  ad  auricularem  confeisio* 
icm  exdtare ;  idunarc  j  flagellis  QC  Cilici]?  fCle  excruciare;  mundum  dC  parentes 
ilpernaris&c.miruniccrtenohe%  fi  ipfofniet pudet  has  aliaf^  fuperftitiones  ac 
dolomam'as  in  filis  Regulis  ConHneri  5^  divulgari; 

Eodemmodo  non  licebat  apudEthhicos  qiiqque  arcana,  quaein  Sibyllinis 
ibris  continebantur ,  effutire  Sf  nota  facere»  Similiter  Cereris  l^yfteria  tam  ar» 
:anaefledebuerunt^fecreta,  uivulg6  proverbium  iacftaretur  in  fecretos  ta« 
ritos  ArfiKot  ri  Et  Ariftophanes  in  Nebulis  idt^»noneyul- 

randa  f aera  nominat.  Etiuftinus  dixit:  %lyßeria  Cereris  nulla  alid re  magis  huamfi- 
leutio facrdfuißi_,.AtOtph€umdix€runt  aliqüiifulthineidüm  concidilTc;quod 
ircanahccc rudibus  Sf  profanis  hominibus  divulgaflet»  Ariftoteles  quoque  lib, 
l«Ethic»  Vi2iXXZK»j4efchilumpoetamadAreppagum  injudicium  yoeätumfuiße »  quod  in 
^uis poematis  arcana  Ce’rerü  adidiffet.  Alcibiade  etiam  ftmili  de  caufa  ab  Athenien« 
'ibus  condemriatuni morti  additum fuiiTehiftorici prodiderunt» 

Recfte  autem Aixguftinus in Quaeftionibus utriuf^ T eftamChti ait :  Ißihil 
tpud  nos  in  tenebris  yel  occulte  geiruur.  Omne  enim  quod  honeßumfeitur»  publicari  non 
nmetur.  Illud  autem  quodturpe  eß  &  inhoneßümjprohibentepudorenon  potefl  publicari, 
Qttamohrem*Paganimyßeria fuain  tenebris  celehrasit »  yel  ineo  prudentes.  Erubefeunt 
(aimpaldmilluM: piacula  enim, qua  illic  yice  legisaguntur,  nolunt  manifeßare,  &c. 

CumitaqueRegul^Iefuitarum  haefienus  ab  ordiodoxis  comparari  Scies 
gi  non  potuerint ,  fingulari  Dei  beneficio  fadum  eft,  ut  Lugduni  Galliae  typis 
lacobiRouiin Superiorum  permifliianno  1607*  abipfis  lefuitis  excufaeiint,non 
quidem  ut  in  publicum  ederentur :  hoc  enim  fingulari  ftudio  prohibitum  cft ;  fed 


'^coNOMiA  ET  Regi  M  IN 


m.  «-»  ’W  — '  —  - 

uthoc  compendio  tyrannidishuivis  novas  Conftitutiones  Summ3.ri3c per  Collöi 
giaDomul9probariortum,perqueofficiaProvincialium,Praepofitorum,Pr^ 
fedörumj  Redorum,  Examinator  um  jMagiftiorum ,  Noviciorum,  aliorumc|i 
Min^ftroriim  diftribuerehtur,  velut  leges ,  quibus  coeco  quodam  impetu  vo» 
luntatis,  fine  ulla  prorfus  difquifitiortej  eosj  qui  fub  obedientia  vivere  decrcvcü 
runt  t  b^Lid  aliter  ac  feni  baculum  obtemperare  oportet*  CumquehacReguljc 
ad  manus  meas  pervenerint,  eas  in  Chriftiani  Lecf^oris  gratiam  integras 
fcripfinius« 


C  A  P  V  T  V. 


VARIA  DE  lESVITICAE  OE. 

CONOMIAB  MBMbRIS,  AD  REGV.  '  », 


1-AB  DECLARATIONEM 

tinentia; 


P  ER- 


(rimQ 


DE  GE<^E%ALI  P^AEPOSlTO. 


Maffietis  fü  v&a  Vm  ab  ihitio  primi  Patres  &:  Socii  lefuitaruiii  fine  certis  propriis  legi 

acmagiftratibusvixiffent.necefle  effe  iüdicärunti  utdeftabiliendj 
quam  m  axinie  S  oci etate  primo  quoque  tempor c  infer  fe  confuRr ent*  V^bi  ig^ 
tuream  ob  caufani  conveniiTeiit ,  in  fecundo  tertio  confefiTu  derfeligioilc  re¬ 
latum  eft  in  primis ,  p1  aceretne  ad  vota  dUo ,  P auperiatis  BC  Cafiitatis  fulce^t^ 
tertium  quoque  perpetuas  Obedientias  adiuiigere ,  .0^  e  fuocorporc  unuih  elw 
gere,  qui  casteris  amplifsimaCum  jioteftatepraselTet  C  Omnium igitUr  in ununi, 
congruerunt  fenteritias,  quandoquidem  Chnftum  Magiftrum  fibi  iiiiitändüi^ 
propofuiiTerit,  prorfus  oportere  ut  ipfi  quoque  Chriftum  effingerent.  Hoefi^ 
conftituto,  Ignatius  fuafitj  talem  deligendum  fibi  videri,  cui  bmnCs  in  terris  taitt 
quam  Chi:ifto  fubiedi  eifent  acparercnt^  cUius  in  vCrbaCtiaitt  iurareftt,  eiulf 
que  fibi  nutum  ac  voluntatemiiluar  divini  cUiUfdäm  oraculi  ducerent* 
tum  eft  etiam  de  huius  ipfius  poteftate,utrum  certo  temporis  fpaciö  definitani^ 
an  vero  perpetuam  efie  oporteret,  perpetuam  elTc  placuit  Ignatiö ,  accastei^ 
©mnibusjid^cum  alias  oBcaufasi  tum  vero  utnegotia  gravic5rä,quatadcor^ 
ciendum  non  modo  plenae  libertatis  ^  verum  etiam  lohgi  temporis  indigcntic^ 
animi  fui  fententiä  ad  exitum  fine  ulla  trepidatione  perducere  pofsit* 


SaitTuS  Generalis  Praspofiti  ( fic  enim  qui  eundis  praeeflet  appcllaij 


iwujn.  placuerat )  tempus  eligendi  adelfet,  Ignatij  Socij,  qiii  quidem  in  Italia  cfant,pi 

literas  moniti ,  creandi  Praspofiti  causa  ad  urbeiti  accederent ,  fub  initium  Quj , 
dragefimae  anni  »541*  Convenere  omnes  i  ürioßobadilläexceptöi  aC  omniud^ 
fuftragijs  Praspofitus  Generalis  Ignatius  declaratur,  quo  munere  etiam fundu» 
eft  adamium  ufque  155  eci  enim  oBijt  Romas  Prid*  Calendi  Ätigufti  astatis  arfs 

ifnari«$  'vetuit*  111  hoc  mimerc  conftitutus, omnia  Erafmi  opera  in  Sociclatc  fua  legi  vertM% 

quod  fiagula  haeretico  veneno  infeda  putaret ,  ne  quis  forte  facetqs  BC  elof 

quentia  viri  caperetur,  MafFaeotefte  in  eius  vita*  J 

ignatio  faecedit  In  Ignatij  locum  eligitur ,  natione' Hifpanus ,  SiXoy  olas  i» 

tr"«io  offer-  conftitucnda  Societate  inter primds  fOcilis  &  adiütör*  Cardinalitiam  digpitai 
m^ardinaiatuf  jenta  Paulo  IV*  «i  objatam repudiavit*  Mörtuo  vero  Pontifice  ifto  ac  fedÜ 

.  v’agantc* 


t 


IfeSVITARVM, 


55 


'acamc ,  duodcdm  Cardinales  inipfiim  extra  conclave  Roma?  agentem ,  fua 
iffiragia  contulerunt,  ut  Pontifex  eligeretur*  Societatem  oefio  annos  cum  di- 
lidio  rexitt 

Anno  a  Pio  I V «cum  Hippolyto  Eftenfi  Cardinale  Legato  in  Galliam  Layn.s  «ijmtu» 

d  Colloquium  inter  Pontificios  dC  orthodoxos  a  Rege  Proceribus  regiii  de  paßa°cMun‘“"* 
digioneinftitutum,mittitur*  Ribadeneira  in  libro  de  Scriptoribus  lefuiti  cis 
lendacifsime  feribitieum  in  publico  totius  Regni  conventu  Theodorum  Bc=  ^ 

am ,  Petrum  Martyrem  dC  alios  a  partibus  Evar^elicorum ,  maxima  fenten* 

!arum  dC  verborum  gravitate  repreisiflejfrenaville  ac  mutos  reddidifle*  Nam 
anc  laudem  ipfos  quoquePontificios,  prxter  Ribadeneiram  ,  ei  tribuere  ha» 
lenus  puduit*  Habuit  quidem  orationem  Italica  lingua  contra  noftros  ,  in 
ua  inprimis  Evangeliftarum  in  concepta  forma  confenfum  urfit  ,  nimirum 
dTok  in  verbis.  Hoc  eß  cor^Mmeum:  fedBezafoIideillirefpohditinveftigiOjSC 
errcxifret,ni  Efpenfius  Sorboniftarefponfionem  eius  exceptionibus  fuis  inter* 
upiflet,  ut  parte  altera  hiftoriic  noftrae  Sacranientarise  pag*  3  03*  docuimus* 
yloritur  anno  D*  »565*die  i5)*  Ianliar*<ctat.,LII  I* 

SucccfsithuicLayneZi'6  FrahcifcM So r^iaHifpanus, patria  Valentinus*  ?; 
s  fpreto  GandiaeDucatUTj  ut  Ribadicneirarefert,  6£[^amplifsimis  honoribus  i  o*  tolranc?Borgüi 
ibus^delidjs »clientelis  0^  faniilia:  fuae ornamentis,  Sodetatem  hahe  recens 
atamjSd  nondurhfatis  co^itam, atque  explicatam, ingreffus  ej(f,anno  D*  1547* 
'ardinalatunialiiliolilvfibioblatiimrefpuit*  Eiufdem  Societatis  in  Hifpania 
'ommiiTarius  generalis  fuit  j  Roniae  bis  Vicarius :  ac  demum  Prsepofitus  or» 
ine  tertitisi  Gertefalisi  in  quo  mimere  feptem  annos  QC  tres  menfes  verfatus  eft* 
dkOrtuus  eft  anno  Chrifti  1572.  aetatis  <S2*Prid*Cal*Odob* 

Eidus  locum digitur  quartus lefititarum Gene* Borja  fuccedit 

aliSiLieodiu^atria*  ,  _  ,  .  IWercurianus. 

Huicfuffedf us  eft  CUudtM Italus,patria  Neapolitanus, 

)ucis  Atrij  filius  ’,  6^  Pij  V*  cubicularius*  D itCatiim  fuum  filio  tradidit ,  öl  le*  «citur  eiautHu** 
Liitis  fefe  mandpavit,  quorum  ordini  maxirnas  opes,  pC  ut  aliqui  referunt,  ultra 
o*  ducatorum  mi'lliäcontulit*  Ea  de  caufa  Pro  vincia  N eapoli tana  primum  gu» 
ernanda  demandatur  ac  poftea  etiam  Rorhana*  Demum  in  Comitq  s,  quae 

abita  funt  Romae  anno Dornini  i  5  8  r*  die  1 5>*  Februarij  Prarpofitus  Generalis 
reatur.  Eo  die,  quo  elecftus  erat  i  cubiculum  afeendens ,  falutanti  turbae  omnis 
[eneris  hominum,exoiculandas  rhaiiusiinftar  Papae,  praEbuit,ut  habetur  in  an* 
luis  epiftolis  lefuiticis  anm'  81;  Moritur  Romae  3  tvfeu  ultirha  dielanuarrjfecun* 
la  hora  no<ftis,ftylo  novo,vetere  autem  aivciufdem  menfis, Anno  iiJiy* 

Huic  fuccefsit  %iartuf  yel  %luHuf  Fit  eile fiiti.  Päuloantequaniexjpirairet  ci.  feAqaavivz 
^.quaviväj  mißt  ad  Papam  nunciuni,  qui  ei  fignificatet,  in  eledione  fvicceiTöris  ^ 
ui  grave  datiim  iri  fcandaldm ,  prdp  ter  duas  contrarias  in  S  ocietate  radiohes ; 

[uarum  una  luftinianum  quendam,  altera  MariiimVitellefium  digere  omni 
kidio  tentatura fit  .‘rogare igitur  fe  vehementer  Papam,  utauthoritatem  fuam 
nterponere  dignetur*  Papa,  ut  voto  eius  fatisfaceret.  Cardinalem  Burgefium 
leftinavit,qui  eledioni  inter effet,  eamque  authoritate  fua  moderaretur ,  a  c ,  ut 
liximusjFiteileßfi^eligitüu  ■  ^ 

Cum  anrto  Domini  »558*  poft  mortem  Ignatij  primum  fuum  Conventum  cateowcnus  le- 
rcneralcm  leiiiitac  celebrarent,  Paulus  IV*  Papa  Cardinalem  Pacochum  ad  Poteftas^Gene-^ 
rosmifit,  qui fuo nomine  fignificaret eis,  placere  fibi,  ut  Generalis Praepofiti  p“****“*  ‘®' 
joteftas  certo  annorum  numero  definita,  non  perpetua  fit,  ne  videlicet  in  ty- 
annidem  verteretur,  aut  fefe  fupra  Papam  efferret*  Nihil  tarnen  apud  eos  ob* 
inere  potuit ,  licet  per  CardinalemT ranenfem  de  eodem  rurfus  eos  moneret. 

3  venit  igitur  quod  Papa  metuebat*  Nam  Romae  femper  habitat,  per  bane  ' 


K 


D  E  Oe  conomiaetRegimine 

fixinm  fcdciü  RomaiÄe  fedi  S<^  Confiftono  quafi  affigitur  ä<riihplantatur:ibi'qu<i 

fuamiiixtaPapac  fellam  collocat  X  femper  eciama  latere  &:  fecretis Pontifici«^ 
IcdetjUtinrerfefe  confilia  communicent,  nec  alter  fine  altero  quicquam  inhaeres' 
ticos  machineturv 

Potelkcem  igitur  fuäm  perpetu6  retinet  j  qtium  PrÖWriciäliu',  Re<*f  oriliri  8^‘ 
aliorum  plerum^  triennis  fiti  ab  eode  ramenGeneraliinterdum  prorogari  pös‘ 
teifv  Licet  Paulus  1 1  h  anno » 5  4  p»  inBulla  decreverit ,  poiTe  debere  Pr^poliW 
tumperperfonas  adida  Societatefacultatemhabetesi  6c  ad  id  deputatas,  in  cers 
tis  cülibus  amoverii&^  alium  ipfius  loco^per  eafdem  perfonas  fubftitui; 

owsiiwC««»*  Ad  eundem  quicquidlefuitaeper  totum  terrarum prbemfaciunt ,  ckplo*' 
ranti  Älrefcifcunt iipfi diligenter fingulismenfib US  deferri  curant»  Isdeindeds 
mnia  ac  fingula,Papac  refert :  ö^iunc  ab  utrot^^qui  fuam  operam  fedulo  Ärgna« 
viter  impenderunt,  honoribus  augentur,  Ötopibüs  ditantur^  ut  Annales  ipfo* 
rtinl  atteftantur» 

Officium  quotp  eius  efl‘,Iefuitarumpoteftatem  fetundunilgriattj  Cohilitil« 

I  tiones  in  omnibus  dirigere» 

Licet  tamen  illi  etiam, ut  Papae*, novas  interdum  condere  Iegb,vel  etiam  vc3 
teres  pro  circumftantiarum  varietate  mutare  dC  abrogare; 

Licet  ei  bona  ordinis  fui  venderej  oppignorare  dC  abalienare,  nuUi  de  eoi- 
rationem  reddere  tenetur; 

Ceanaiit  JeTui.  Parte  5*Conftitut»C4v0Lparte  (j»c*t »vocatur  ^eiZejraru^.GloffkogLrtu^Cottä. 

»arum  vocatus  '  tr-  ■■  •  H'  °  r  t  ■  x.v  r 

Deilrcgatu«.  ititut»c»3 »VOcat  Cum  V icanum  t  »nyfi. Montaignes  cu/»  Icribit;  C^m  yo'yiem  et  Ö- 
hedneifmam,idea.  de  eaufafiry^Uodin  huius  Soci'etam  ^epuhlica  Dei  Ficarius eJl.Y^uW^d 
quo(p  Pauli  Ill.anno  »540»  8Clulij  III»ahnot55o»  lefuitis  datae  j  hortantur  eos^ 
Ft  in  Generali Chrißumyeluc  pr te fentem agno f eant. 

Hinc  fit, ut  quicquid  ordinat  ac  praecipit,  id  lefuitse  tanqua  oracula  fufeipiati 
credant  acfaciant,haud  aliter  quam  fiipfe  Chriftus  vel  eius  Vicarius  eiTet+Sic  e« 
nimMaffaeusinvita  lgtl2Lti)iSine,mquir,conrr6yerßadeligendt4seß  (Generalis) 
(Smnes  in  terris  ^  tartipuam  Chrißo  parerent  i  cutite  in  yhbajurahntj  deni^  cuius ßhi  numni 
acyoluntatemyinßar  cuiußdamdi'yini  oraculi  ducerenti 

Afiute  etiain  fblent  hodie  G  eneralem  eligere ,  qui  in  feculo  Principi  vi« 
ftim  egerit;  utfic  etiani  in  mundo  potentes  ad  fuam  Societatem  pertrahant,  fi« 
bique  apud  fupremos  Qt  infimbs  tanto  maiorem  authoritatem  öC  potentiarii 
comparent» 

Exquibus  omnibus  iritelligitür,GenerälemIefuitarurtiPapae;  cdtfiväldn,' 
imo  ad  Pontificiam  dignitatCm  evecfftim;  adeoque  alterum  Ecclefiac  Roniänac 
caputeffe» 

Reliqua  de  gradibus  feti  generibus  lefuitärum  exHafenmullefoj  SC  Collo« 
quiO  a  facr2cTheologi;eDodfore8CProfeirore,Paulo  Florenio;cum  Chriftiana 
Franken  PhilOfophix  Profeifore  inCaffareoIefuitatu  GytnnafiO  Viehhar,  An« 
no  1578»!  o»Ianuarfi' habito,'ih  feq[uentibiis  referam; 

C^iod  aittemROmae  eft SCpraeftat Generali s ,  id efi:0(^pi:^ftat  ih  fingulis  te« 
gnis  Provincialis;  Primum  Provincialem  Ignatius  Loyola Lufitaniaepraepo« 
f  Kiit  Simonem  Roterigium:  Hifpaniac  Antonium  Araozium  Cantabrum:  Ita* 
lise  lacobuniLainem ;  Indiae  Francifeuni XavCfium ;  Germaniae Petrtim  Cani« 
fium :  Galliae  PafchafiumBrbetium,  alijs^  deinde  alios»  Ac  diligenter  caveiii 
Jefuitarum  Patres,rie  in  Nationibus  Provinciales  unquam  ex  indigenis  eligant* 
fed  vel  Hifpanis  vel  Italis  dignitates  has  conferant ,  aut  falterri  rjs  ;  qiii  ex  An« 
glia,  Gallia,  SCc»  propter  facinora  aliqua  profugerunt ,  dC  propter  nimiism  Hi« 
^anict  ftudiUm  ex  praedicflis  Natioriibjtts  prOferipti  ilint;  ^ 

Vnufa 


IesVitarvm.  56 

VnufqinTcp  Provincialis  ab  eaProvihcia, vcl  Regno  potius^quod  infpe(fl^io=  offidum  Pro-: 

11' vel  curxfug  commifliim  habetidenominatur^Eius  officium  eil  invifere  Colle» 
;ia5eorum^lixpputarereditiisö(^cenfus,infupeiannotarediligeter,qumam  ex 
nagnatibus  liberos  in  Collegrjs  erudiri  curent  i  quot  illorum  fint  numero  j* 
lum  quotannis  fiat  acccfsio  difcipulorum,  dC  amplificatio  fortunarum  dC  opumc' 

Lum  qui  fint  dC  quot  exLu'theranifmo  converli  ^  ü  nulli  aut  etiam  aliqua  faxfla 

^ontificiae  religionis  imminutio,autiadurabonorumj  exprobrat  negligcntiam 

tC focordianijmandat^  feveriter,ut acceptum  damnö  relarciat.  Qiiod fi gelfe* 

untfe  egregie, mul  tos  converterunt,multucomparferunt  dC  corraferuntj  omni 

aude  cumulat,  dC  coelo  elFert»Infuper  fcifcitatur ,  qüaenam  fit  vitinorum  harreti»  ^ 

orö  deipfis  opinioc'quajnam  confiliamagnatumfquales  habeant  convehtusröi 

[UOtc'Ä;^  ubi  c' quid  decernant,  quid  volutent  c' Item,  an  hafreticorum Principes 

rebrius  fint  domi,an  alibi  c'  adquofna  proficifcantur  frequentius  C  quali  quifcp  - 

it  ingenioc'quibus  rebus  ut  plurimum deleifleturfan  curä  aliqua  fufcipiat  Rei» 

iublicec'anftiidio6^  amore  aliquo  teneatur  religionis  c'an  potius  vino,  veneri  SC 

erkatui  indulgeatc'  an  potius  habeat  ih  aula  Catholicos  c*  quinam  fint  populares  ^ 

umores  de  fiiis  Principibus  c'nümEcclefiac  adverfarioruferveantc'nu pallores 

icclefiarwm  fint  viri  docfli  ö(^  diligentes,  an  vero  fomiiolentiS^illitcrati  r'  niim 

'"heologicafacultas  in  vicina  Academia  haereticoru  floreatf'hum  crebriores  ha- 

eant  Theologi  difputationes  j  dC  contra  quos  maxime  C  quos  libros  6^ de  qua 

lateria  in  lucem  ediderint  nuperrime  Ad  haec  dC  alia  fi  refpondeant  Regens  dC 

diqui  Patres  appofitCj  mirifice  praedicat  induftriam  3^  vigilantiam  j  Sin  minus, 

of^  adeo  rerum  illarum  neicios  deprehendit,  acerbe  vituperanQuid  agitis, in» 

uit,vos  fomnolenti  0^  defidesfcur  perditum  itis  Roman*Ecclefiam  f  quomodo 

jmmo  Pontifici  hanc  inertiam  veftram  probabitis  ^  curinfiniiatis  vos  agendis 

ebüs^^curmetuitisc’cur  noh  intrepide  reni  aggredimini c'Düdum  haec geftaidu» 

um  perfecfla  oportuit»  V idete  vigilantiam  haereticorum  incredibilem ,  vos 

:ertitis»His  SC  fimilibus  verbis  ipfos  increpat, 8^  exacuit»T andern  quaerit  de  dif» 

ipulisjcovicfloribusjnovitijs  &;^reiiquis,quot  eorurrifintnumeroiquanti  cuiul* 

ue  profectus  c'ad  quod  qtiifi^  ftudium  inclinetc'  num  quis  inter  eos  fpinofiOr  QC 

zrupulofior  c'  T  alem  enim  ä  Tlieologico  fludio  prorfus  removedum  exiftimat, 

ifi  fcholaflicis  difputationibus  probe  exercitatum  QC  opinione  religionis  imbu» 

am»  Quaerit  praeterea  jnum  quem  habeant  in  grege,  qui  pro  amplificanda  Ro» 

lana  Ecclefialaiidabili  aliquo  facinore  fe  obftringere,  SC  vitam  deniqj  profun»  j 

ere  non  dubitet,fi  quidem  necefsitas  aliquando  flagitare  videatur  c' Ad  extre»  • 

ium,omniaifthaeccofignata  Generali  tranfinittit  Romam,  per  quem  immedia» 

efignificanturPontifici»At(p  fic  per  totum  orbem  Chriftianum  nihil  geritur  aiit  * 

onfultatur,quodnonperhoslmperij proditores  Papaeinnotefcat.Per  Provin» 

iatem  etiam  lefuitae  ab  uno  Collegio  in  aliiid  transferuntur ,  idquefcretrien» 

io  quolibet» 

3.  D£  lESVlTAT^VM  ASSlSTE^Ti^FS  SEF 
INTIMIS  Papae  et  Generalis  Con¬ 
siliariis. 

Eneraleni  proxime  fequuntur  primi  Aßißentes,  qiiatuor  numero»  Hos  o»  Afefaentiuin 
LJ  portet  Roms  refidere,  fecretioribits  Papae  S^Generalis  Societatis  lefuiti» 
ae deliberationibus  afsidercjipfis  afsiftere,  dC  in  rebus  Romanam  Ecclefiam  co» 
ementibus  j  atcp  in  perniciem  Orthodoxorum  facientibus ,  confilrjs  ac  fcriptiS 
■deffe  :hos  propulfarCjills  totis  viribus  propugnare»  Et  ut  Generalem  Pap^e  in 
>mmbus,fic  hos  viciEiim  Generali  ad  amulsim  obedire  oportet» 

K  i 


\ 


De  Oeconomia  etRecimine 

Vt  autem  qiiatiior  illorurafunt  i  i'ta  etiam  officium  eorum  eft  in  quattior 
mundi  plagis  res  Pontificias  curare  dC  promovere :  QC  adeos  Provincialcsj  Vi«' 
firacoresjRedoresiRegentes  ac  Spirituales  Piaefedi,quaecun^inmuildoIefiii=» 
tx  reliqui  agunti  omnia  ac  fingiila  feribunn  Oportet  etiam  illos  non  minus  quS J 
reliquos  quarto  etiam  voto,  abfolutae  obedientiac.  Papae  obligatos  elfe,  ne  quid 
vel  contra  Ptipaeivel  fui  Generalis  voluntatem  decernere  audeant+Si  res  magnf 
momenti  ipfis  al  tunde  fignificantur^illas  confeftim  Generali  vel  Secretario 
canr»qui  eas  deinde  ad  Papam  referunt,  quo  fic  ipforum  opera  acftudio  confilia 
iniri  pofsintdecoercendisiimpediendis,  vel  etiam  opprimedis  haereticorum  eoa« 
natibus:ipforum  autem  res, magis  magifi^  promoVeantur,aUgeantur^» 

Summa  vero  literarum  j  quas  ex  diverfis  mundi  regnis  &C  provincijs  accipiut, 
hsec  pier  un^  eft ,  Qiiis  fit  Regum  ac  Principum  erga  Papam  §)C  Ecclefiam  Rosf 
manam ,  atep  etiam  Societatem  eorum  affectus,  öf  quinam  illos  clementer  exci* 
piant*  Hos  mirifice  conimendanf,qui  autem lefuitarum  conatibus  refiftunt,tan*^ 
quam  capitales  hoftes  Romanae  Ecclefiae  aecufant* 

V  t  autem  de  his  Afsiftentes  diligentius  certiores  facere  qtteaftt,  iii  oftitlfa^ 
Germanorum  praecipue  Principupi  j  confilia  acf  a  accurate  irtqiiifunt,  cun^^ 
dfaque  ,  licet  ex  vanis  falsifque  rUmoribus  multa faepecognoicant,  Romam 
perfcribimt»  Vtque  facilius  in  rerum  Gerfrianicarumnotitiani  perveniant,  fac* 
pe  mutato  habitu  ,  vel  pedites  vel  equites  Germaniae  aliarumque  nationum 
provincias  peragranti:  proditorum  more  eunda  explorant*Exempla  in  prom*^ 
ptuftint<  ,  ^ 

His  cognif isj  Afsiflentes  eos  in  propofito  fuö  confirmant ,  eofque  ^  ut  ftre«# 
ilue  fic  pergant,  hortantur.  Papae  clementiam  in  illos  praedicant  j  eis  plau*^ 
ftra  indulgentiarum  remittunt,  quas  illi  Germanis  aliifque  nimis  ftupidis  SÖ 
Credulis  auro  vendunto 

Afsiftentium  quoque  officium  eft,  in  tota  Societate  V ifitatores ,  Infpedo* 
res^Redöres,  Regentes,  Concionatores ,  Spirituales  PraefedOs  iTlnquifitoreSf 
Ordinare ,  non  tamen  nifi  cum  confenfu  Generalis*  Adhaec  munera  autem  non 
promovent  alios,  qtiam  quos  norunt  in  Papatusidolomaniainduratos, 
thodoxorum  capitales  hoftes  elfe# 

■  *  .  ,  ,  7  ; 

4,  DE  I  E  S  V I  T  ÄXV  M  PXQ- 

F  B  S  S  i  S* 


Pro&rri  qm  Eat 


Ci  V arturh  iefuitaruiti  geiius ,  i*rofeßi  funt :  qui  praeter  tria  Vöta  ie  ihluper 
i  fpeciali  quodam ,  quod  votum  Profefsionis  vocant, Pontifici  Romanor' 
obligant ,  eoque  prOiruttunt  ac  profitentur ,  fe  P apae  in  omnib  us  abfo'lutam  o=s 
bedient! atfi  przcftiturOs ,  rieque  unquam  commifluros,  quin  in  obedientia  el 
praeftanda,  in  rebus  fidem  &  mores  concernentibus ,  primi  inveniantur,  fic,  ut 
etiam  non  petito  viatico ,  licet  ad  ipfos  Tureas  occidendi  mitterentur,  fineul* 
Ia  tamen  inteHedus,  iudiciiquerepugriantiaobed!revelint  X  Hoc  Ignatius  o* 
mnfrto  fieri  voluit :  dC  Paulus  Tertius  qiioque  in  fua  Bulla  approbavit  öi^con» 
firmavit*Sic  enim  verba  eius  habentt  Et quam'^ü  Eyangelio  doceamur  ^  ^  fide  or-^ 
thodoxd  cognofeamus  i  ac  firmiter  profiteamur ,  omnes  thrifii  fideles  7{omano  "Pontu 
fici  tanquam  capiti  äcIesv  Christi  Vicario  fuhejjk^  :  ad  maiorem  tamek 
nofiree  Societatis  humilitatem  aeperfe^dni  uniufcujufjue  mortificationem  &  yoluri.^^ 
tatumnoflrarumabnegationem :  fummopefe  coUducerejudicalpimm, fingulos noS ultra  iU 
üid commune  nhiculumi ffi e cialiyoto  aßringi ,  itaut quicqüid  lS/loderntU  &  alij  T^ma-^ 
ni  Pontifices, pro  rempote  exißentes jitjferint,adprofeBitmdnimarum  & ßdeiprOpagatio^ 
»m  permenSi  &  adquaf  ,unj^proyinciainosmittete  yoluerint,ßne  ulla  tergi yerfiitione 


J 


jf-  ‘ 


I 


Iesvitarvm*  57 

aut  e^xcufacione  illico  quarumintiohisfueri(,exfe^ui  teneamur.  Siye  miferit  nos  ad  Tur^ 
cas,ßye  ad  i^uofcunjj  alios  inßdeles  etiam  tn  partibus,  quas  Jndias  yocant,  exiß  entes,  ßye 
dd  quofcump  hcereticosji  ye j  chifmaticos,ßeu  etiam  ad  quoßyis  ß  deles. 

Adhoc  votum  Profcflbr  um  nonnifi  beatifsmios,  ^  quorum  mduftna  m  zi- 
zantjs  Pontificijs  dillcminandis  cognita  QC explorata cftjadmittunt»  Antequam 
autem  ad  hoc  votum  accedantjtotum  triduum  tenentur  oftiatim  vid^um  qu£ere= 
re,pnma  exercitia  repetere,  vota  renovare,  bC  omnia  humilitatis  officia ,  qux» 

:5(p  excogitare  poiTunt»  fubire^Huius  generis  fünt,locafccreta  expurgare,cal* 
:eoslavare,aliorum  pedes  ofculari,domum  verrere,  vafa  eluere,  cocorhinftraa 
fe,humi  cubarejnudipedes  incedcrcjfub  menfa  edere,cilicia  induere, feipfos  fla=« 
fellare, peregrinari, fefe^  omnibus  fubijcere^Pofthgc  abiiiralre  coguntur  omnes 
iaerefes,&:iurare,fe  operam  omnem  daturos,  ut  Romana  religio  iloreat,  E  vana 
jelica  autem  exftirpetuiv  ' 

HorumProfeffbrumRomae  ultra  ducentos  aluntur,qui  propriu,^^  quidem 
tmpliisimu habent  Collegium,  ineo^  laute  fplendide^  fumptibus  Papte,Cara 
iihalium  dC  Epifcoporum,qui'illorum  utuntur  confilij  s  bC  fcriptis,ruftentantur* 

Sihil  proprrj,nullos  redditus,ut  reliqui  lefuitx,  pofsidentt 

Diftingimtur  etiam  a  reliquis  lefuitis  in  eo,  quod  funt  illorum  quafi  Epifeoa  Profefsi  ^.uatuor 
3i,qui  inccEteros  inquirut^  ijf(^  prajfidunturv  Ex  horum  numero  enim,inprimis  di^isrikl 
juifunt  Hifpani  vel  ltali,V ifitatoresjinquifitores,  Redores,  Regentes  Spi= 
ituales  Praefecffi  eliguntur :  qui  quod  fintrerum  lefuiticarum  Papifticarum 
)eritifsimi,fibi  fubied-os  egregie  in  paleftra  Pontificia  exercere  novertiilt^  Ger= 
nanis  non  Germanum  praeficiuntRedorem,  fed  vel  Italum, vel  Hifpanum:  aüt 

mobilior  ex  Germanis  conftituiturihabettamenHifpanumjqui  eum  obfdvet, 
le  quid  pratter  morem  Hifpanicumagatt  ^ 

Generali  quocpfefe  totos  devovent  0(^obfi:ringut,abnegationehonoriTi quod  ' 

limirum  extra  Societatem  vel  Cardinales  vel  Epifeopi  fieri  nolint :  Et  tamen 
loc  ipfo  nomine  fiunt  Cardinales  in  Societate  i  ex  quibits  Generales ,  ipforum 
^apae,eligantun  quibus  tanquam  cardinibus,tota  Societas  vertatur:  qui  habent 
xiftimationem  dodrinaj  bC fahditatis*Sic<^  vana  ac  ftulta  Societas  dum  ambi« 
ionemfe  fugare  fimulat,  in ipfam  ambitionem  incurrit»  Nonfccus  ac  vani  illi 
^hilofophi,qui  ijs  ipfis  libris ,  quos  de  contemnenda  gloriaferibebant,  inijs  no^  ^ 
nina  inferibentes  fua ,  inanem  gloriam  aucupabantur^  utfapiehter  de  ijs  Cicero 
ibro  »♦Tiifciilv  Quacftt refer ts» 

DE  T7{IE%i  FdT0\E%l  ?7{,0FESSIS. 

rEfuitarum ‘genus  quintum,funttrium  tantum  vulgariiJi  S^  cum  reliquis  Mo=  ,  Trium  vetorum 
Lnachis  comunium  F otorum  Trofeßi.  Hi  fe  Papae  &  fuo  Generali  in  hanc  forma  ob», 

(biigant  ac  devovent:  Omnipotens  fempiterne  Deus:  Ego  lieh  imdecu7i^diyino  f«o 
onjße^u  tndignißimusjfretus  tamenpietare  ac mifericordia  tud  infinita,  &  mpulfus  tibi 
tferymidi  defideriq :  yoyeO  coram  facratißima  Virgine  %iaria,  &  curia  tua  coelefli  unh  ; 

}erfa,diyina  majefiati  tua,  paupertatem^  cafiitatem  &  obedientiamperpetuam  in  Socie~ 

!itelefu3& promitto  eandem  Societatemmeingreßurum,  ut  yitarn  in  eaperperub  degami 
mnia  intelligendo,  juxta  ipfius  Societatis  conflitutiones.  A  tua  ergo  immenfa  bonitate  &  ^ 

lementia perlefu  Chrifii janguinempeto  fuppliciter,ut  hocholocauflum  in  odorem fuayi» 
dW  admittere  digneris,  &  ut  largitus  es  ad  no  c  defiderandum  dr  offerendam  ,fic  etiam  ad 
vpleti  dum  gratiam  uberiorem  largiaris. 

Haec  eftformul  a  Itir  amenti,  quo  lefuitaenonDeo,  fed  Societati  fuae,  eiuf^ 
ervitiofe  totos  mancipant»  Ad  haec  autem  vota  facienda  ftudiofi  ac  liter  ati,bien- 
io  probationis  exado,  illiterati  vero  uno,  vel  dimidio  abfoluto,  admittuntur» 

K  3 


De  Oeconomia  et  Regimine 

Trium  hi  votorum  profefsi,  funt  ijs  proximi,  qui  ad  quartum  votum, quod 
vocant,  admittuntur:  eof^  inhosfequentes articulos  ,  quos  Camnes 
cMw  lefuitse  vocantjiurareojportct» 

1 .  Ego  7^.  2s?.  credo  &  recipto  quacumque  f aerum  generale  Concilium  T ridentinum 
credit  &  reci^itiCtUmfi  ea  in  Concilio  nonfuijfent  definita.  Conyeniune  enim  illa, cum  ijfd 
qua  inEyangelicü  &  jipofiolicüsliterü  continentur,  yerbi gratia  Turgatoriumeffe,  &c, 

2.  TrxdiBü  yero  Eyangelicvs  &  jifofiolicM  literis ate^  alijs,qua ^ra ditium  Con¬ 
cilium  credi  jubet :  etiamfiea  in  Ey  angelicis  &  ji^ojhlicis  literis  noninyenirentur ,  cre* 
do, propter auBoritatemEcclefia Catholica, qua inufuEcclefiaJiico pradiUa [cripta,  0* 
non  [cripta  recipit. 

Catholicam Ecclefiam credo  eßeeorumuniyerfitatem,qui  7^manam£cclefiam,u( 
omnium  Ecclefiarum  magifiram  ac  matrem [equuntur ,  &  'J^manum  'pontificem ,  Petri 
jipofioloTum  Principis juceeßore ,  &  Ie[u  Chrifli  Domini  uoßH  Vicarium  eße  agnofcuntp 
Hanc  ego  eße  Catholicam  Ecclejiam ,  eiufidemque fideni  yerißimam  eße  eredo,quid 
[ancorum  Patrum  Orientalium  &  Occidentaliumijiujlratiufh&  AqmlotMriumab  Jipod 
ßolis  u[que  adnos  confientiens ,  &  continua  traditiq ,  &  ip[arH  eße  Catholicam  Ecclefiam^, 
&  eidem  Ecclßia  credenduni  eße  doc€t4  .  -I 

5.  Pradiaa  autem [anHorum  Patrum  traditioni  credo ,  qui  eam  doUrinam  tradunt 
qua  d  [anÜü  Ap  0 ßolis  [uitpradicata,ut  ip[a  do  Brina  [uceeßio  demonflrat. 

6.  SanBü  yero  Apofiolis  ideo  credo, quia  illi  d  Domino  nofiro  lefiu  Chriß9,ut  ex  ipfiuS 

Domini  yerbis  conßatiud  docendas  gentes  mißi  [unti  i 

7.  Chrißo  Domino uoßrö,& in alijs,  &ineoeriam,  quo[eDeumeßeteßati*seß,pro4j 

pterea  cread,quia  Deusillüniniifit  lumen  adrey  elationem  gentium.  % 

8.  %iißum  autemfiuiße  C hfiflüniD ominum  noßrümd  Deo  Opt.  %lax4  credo,quia  illi 
omnia  conyeniunt,  qua  S.  Propheta  deyentUro  J^eßia&d  Deo  mittendo pradixerunt^ 

7.  Prophetis  pradiBis  &  alijs  etia  &  in  eo  etiaM,quod  Deu  ipfis  locUtUm per  bibent, idehi 
credo,  quia  qua  de  Chrißo  Doniinöpradixerunt,non  nifiper  dhinani  reyelationempradiel 
potuerunt,  impleta  jam  eße  yideo ,  quale  illud  eß  •  Gentes  [uiße  in  Chrißum  credituras,  * 
t  o.  Prophetas prädixiße  illa  ,  qUa  de  Chrißo  Domino Jub  eorum  nomine pradiBa  le¬ 
guntur  ideo  credo  quia  non  [olum  ChrißianUs  orbis,  [e  d  etiam  ipfiharetici,\lahumetand 
ludaiChrißianoritm  inimici  3  eddemfiatentitr  eos  prädixiße  3  qua  cum  Gentium& Si- 
hyllinis  oraculü  conyeniunti 

» ».  Propter pradiBaS  rationeS magis  credo3qudm propter paßionesmartjrum,cumeil^ 
Diabolus [uos  martyres  habeat:  aut  propter  miracula, nam  &Antichrißus  [acit  miraculaii 
falfia  quidem  illa  ,[ed  qua  yera  eße  yidebuntur,  autpropter  quamyis  aliam  rationem,  -i- 
1 2.  Communis  ergo  ratio  credendi  hodie  ad  Prophetarum  oraculaultimo  refiohitura 
id  eß,ad  diyinam  conyenientiam  V iteris  Eeßamenti  cum  Hoy  OiUt  merito  S.  Petrus  di¬ 
xerit:  Habemus  firmiorem  Propheticum  [ermonem. 

•  ij.  Profiteor  [eptem  eße  y  ere  ac  proprie  Saeramentanoya  legis  dle[u  ChrißoY^omintt 
noßro  inßituta ,  ad  [alutem  generis  humant:  Uch  non  omnia  fingulis  ne  ceßaria ,  [cilicet  • 
Papti[mum,Eucharifiiam,  Confirmationem,  Ptenitentiam,  extremam  V nBionem ,  Ordu 
nem  ^  %latrimonium.Et  horum  omnium  ceremoniasrite  yenerandas  &  colendas  eß.  t 
14.  Profiteor  pariter  in  %lißa  oßerri  Deo,  y  erum, proprium  &  propitiatoritm  [acri- 
ficiumpro  yiyis  &  defiunBis. 

»5.  Profiteor  in [anBißimo  Eucharißia  Sacramento  eße  yere ,  realiter , [ubßantiali4 
ter  ö*  tranßubßantialiter,yerum  corpus  & [anguinem,una  cum  anima  &  diyinitate  Do» 
mini  noßri  Jeju  Chrißi.  ,  ‘ 

\6.  profiteor fieri  conyerfionem  totius [ubßantia panis  in  corpus,  &  totius [ubßanttee 
yiniin [anguinem,quam conyerfionem Ecclefia  Catholica  Tranßübflamiationemyocati 
17.  Profiteor, [ub altera tantümßecie,  totum atq^integrum  Chrißum [umi, &Laicts 
[ub  una  tantumßecie porrigendum  altans  Sacramentum. 

i^.Conßanter 


Iesvitarvm.  58 

i8.  Conßanter  teneOi  fanSios  una  cum  Chrißo  regentes, orationetfro  nobü  Deo  oß-er^ 
t,  nos  juyare,tnterdum  yißtare,fcire,qu(e  apud  nos  geruntur ,  opem  ferre  mimahus  pur- 
\atorij,  &  has  regere,  yißtare  &  illuminare^» 

tp.  Conßanter  teneo  SanÜorum  reliquias  eße  "venerandas, 

2  o.  Firmiter  aßero ,  imagines  Chrifli  de  Deiparae  femper  Virginis,  nec  non  aliorum 
^anÜorum  ,  habendas  &  retinendas  eße  >  atque  illü  debitum  honor  em  eir  "venerationem 
mpertiendam. 

21.  Indulgentiarum  etiam potßlatemd  Chrißo  in  Ecclefiareli^am  fniße,  illarumque 
fum  Chrißiano  populo  maxime  Jalutarem  affrmo.  Ex  qua,  ceu  ex  Spirituali  Ecclefiae 
hefauro  ^poßint  dari  indulgentia  ex  fup  er  abundantia  operum  Chrißi  &  fanHorum,  qui- 
'usipfi non  indigent. 

23.  Conßanter  teneo  purgatorium  eße,  animaf^ibi  detentas  fidelium  fußragijsjwvari. 

2  4.  Omnia  & fingula  ,  qua  de  peccato  Originali  &  de  lufiificatione  in  facro  fanBa 
T ridentina  Synodo  definita  &  declarata fiunt,  compleSlor  &  recipio. 

(^od  fi  aliqui  trium  votofuiitprofefsi  adaltiora  afpiret,  S^fiveinDodofeSi 
I  ve  in  Magiftros  promoveri  cupiant :  vel  fi  quidam  ex  Evangelicis  idolomailiae  forum  qui  ad  al« 
lapiftic«  fe  devovere  völuerint,eös  feCundum  T ri deiltinum  Concilium  in  hunc 
nodum  iurare  oportetjuthabetur  ab  initio  T ridentini  Concilij:  Ego  N.  N.^po- 
Colicas  &  Ecclefiiajiicas  traditiones,  reliquafiqUe  eiufidem  Ecclefia,obfier'Vationes  &  con- 
Htutiones,firniißimb admitto  &  compleBor.  ltem,fiacram  Scripturam, juxta  eumfienfium, 
uemtenuit,  &  tenet fianUa  mater  Ecclefia ,  cujus  efi  judicare  de  "vero  fienfiu  &  interpre- 
ationefiacrafumScriptufaruni,admitto,neceam  unquam,nifi juxta  unanimem  confienfium 
^atrum,accipid,&  interpretabor,  Trofiteor  quoq^,fiepiem  eße  "Vere  &  proprie  Sacfamen- 
anoya  legü,d  iefiu  Chrijlo  Dofninonoßroinjlituta,atqj  ad fialutem  humani  generis  <>  lieh 
0  omnia fingulü  neeeßarid, fcilicet  Daptifimu,  Confirmationem,  Eucharifiiam,  ‘Pcefiiten- 
iam,extremam  V ^Ciionem,  Ordinem  ^  %iatrimohiumiillaqj gratiam  conferre  ex  ijs 

3apeifimum,Confirmationem  &  Ordine  fiinefiacrilegioreiterarinonpoße.  T^eceptosquoq^ 

Sr  approbatos  Ecclefia  ritus ^in fiupra  dinofum  omniu  Sacramentorufioleni  adminißratio- 
e,  recipio  &  admitto  i  omnia & fingula,  qua  de  peccato  Originali  &  lufiificatione  in  S.  S. 

T ridentina  Synodo  definita  &  declarata fiuefuni,  antpleSlor  &  recipio.  Trofiteor pariter 
't  %lißa  oßerri  Deo  "Veruypropriuacpropitidtoriufiacrificium pro  "vfvis  ac  defiunaü.At^ 

'<i fianäißimo  Eucharifiia  Sacramento  eße  "vere,  realiter  &  fiubßantialiter  corpus  &  fian- 
uinem,und  cum  anima  &  di'vinitate  Domini  nofiri  lefiu  Chrißi ,  fieri  conyerfionem  to¬ 
tus  fiubfiantia  panis  in  co^us,  <&  totiuS fiuhfidntia  "vini  in  fian^uinemi  quam  conyerfione 
Catholica EcclefiaTranßubßantiationemappellat.  Fateor etiaßub altera tanthmßecie, 
otum  atq^  integrum  Chrifium  "verumd  Sacrametum fumi,  Conßanter  teneo  Furgatotium 
ffe,animafiqjibi  detentas  fidelium  fußragijsjwvari.  Similiter  &  fanBos ,  una  cum  Chrißo 
egnantes, "venerandos  &  inyocandoS  ejfe,  eosq^  orationes  DeOpro  nobis  oßerre,  atq^  eorum 
diquias  "venerandas  eße.  Firmitef  aßero  imagines  Chtifiii  ac  Deipara Jemper  Virginis, 
ec  non  aliorum  fandorum  habendas  &  retinendas  eße ,  atq^  eis  debitum  honore  ac  "Venera- 
ionem  impertiendam. Indulgentiarum  etiam potefiatem  d  Chrißo  in  Ecclefia  reliBa  fuiße, 
llarumq^  ufum  Chrißiano  populo  maxime  falutarem  affirmo.  Sadam  Catholicam  &  Apo- 
lolicam  "ßorn.  Ecclefiam,  omnium  Ecclefiarum  matrem  &  magifiram  agnofeo,  "ßomano^ 
^ontifici,F.Tetri  ApoßolorumFrincipis, fucceßoriiac lefu  Chrißi  Vtcarioyeram  obe- 
lientiamßondeo ac  juro.  Cateraitem  omnia dfacris  CanonibuS  &  Oecumeniois  Concilijs, 

\c preeeipue  d  S.S.i  ridentina  Synode  tradita,  definita  &  declarata,  indubitater  recipio 
\tq^profiteor,fimulqj  cotraria  omnia,atq^  harefeS  quafcunq^  ab  Ecclefia  damnatas  &  reje- 
las  &  anathematu^atas, ego  pariter  damno,reijcio  ^  anathemati^o.Hanc  "veram  Catho- 
icam fidem,  extra  quam  nemo fahus  eße  poteß,  quam  in prxfentia  /ponte profiteor:  ö* 
veraciter  teneo  ,  eandem  integram  &  immaculatamufq^ad extremum  yitxßiritumcon-  ^  . 
lantißime,  Deo  adjuyante,  retineri,doceri  & pradicari,  quantum  in  meeru  curaturum, 

K  4 

S 


D  E  Oe  c  o  n  o  m  i  a  e  t  R  e’g  i  m  t  n  e 

Ego  Idem  K.ffonjmy'^oDeo  acjuro^ficme  Dem  adjuyet ; &h<£c  fanBa  T)ei Eyangelial 
‘Nulli  er^o  omninolominum liceachanc paginam noßra  ordinattomt i  inhthmantf , 
gacionps }  'n olunt ut Pi ßlatuti^  decteti  &  mandati  inßiingeY e  ^  'TpeletauJptemeYaTto  cotitia^ 
ire.  Si  qiips  autem  hocattentarepnefumpfenr,  indignationem  omnipotentis  Dei, ac  D.  Te.- 
V>'  triac  Tduli,Npoßolorum  eiiis^fe  noyerit  incurjurum.  Data  7ipmaapudS.  Tetrum.jinS 

incarnationis  Dominica  i‘)64,.ßid.Noyefnl^-TontificattPsnoßri anno 

Cum  .uitem  hi  rrium  votorum  Profefsi,hocmodo  Ecdefiic  Romanae  fe  devo« 
verunt  ac  obligäriintj  tum  a  Generali  fuo  inRedores,  Sacerdotes  feuPatres, 
Cotifeirarios,Concionatores,Praefedos  fpirituaks,  Praeceptores,  Coadiutorc^ 
fpirituales,S<:  temporales  vel  formatos  dC  formandos  adiutores,.in  Scholafttcos 
gc' Idiotas  dividuntur,  quorum  npvifsimi  dicuntur  Noyirij , hoc  cÜ,  quinupcif 
ordinem  Icfuiticuniingrcrsifurtt*  i 


DE  IESVITA%jrM  %ßCTÖ\nVS 

SEV  Regentibvs. 


FeSores  et  Ri¬ 
dentes  qui. 


KegetispQteßar 


REBores  dC  7{egentes  in  Collegtjs ,  domibus  5C  refidentijs  primatum  tenent| 
7{eBores  tamen  proprie  dicuntur,  qui  lefuitis :  Tegentes  vero,  qui  etiam  ex*^ 

teris  praefuntjcofcp  fecundum  fuas  regulas  regunt.  - 

R.ftorispotefia.  Potcftas  T^Borps  in  Collegio  libera  dC  abfoluta  eft  :  quicquid  ille  ordinat 
vel  facit,nemo  ipfi  contradicere  audet,  niliin  poenas  inobedientibus  conftitutas' 
incurrere  velit.  Hic  ea,  quae  Socqs  prxeipit,  ex  Generalis  fentenria ,  dC  Ignatij^ 
legibus  fumit :  eam  ob  caufam  etiam  rigidifsime  delinquentes  punit,  ^egentes^ 
ver  6  nonnihil  in  exteros  mitiores  dC  humaniores  funt,  quia  nullis  votis  funt  ob-«| 
ftridi.  Quicquid  in  Collegio  defideraturö^  conftituendumeft,  idkT^Borepc^^ 
titur  ÄTexped-atur.  Si  hic  quidnegat  alicui ,  rationem  eius  non  expetat ,  neque; 
ab  alio  poftulet,  fed  tacens  gr atiaf^  agens  j  inhumilitate  abeat ,  quafi  voti  comt 

pos  fadus  elTet.  '  t  ' 

In  Mufeo  etiam  Societatis  arcanasprivilegia,literae  5C  thefauri  af«, 

fervantur.  Ad  pecuniae  tamen  arcam  folus  claves  non  habet,  fed  cuftodiuntur  il:| 
Ii  a  tribus  quos  Generalis  ad  hoc  ordinat:  nimirum  a  "ReUore,  MinißrobC  Sacerdo^ 
;  te  aliquo,quorum  quilibet  elavem  habet.  N  ulli  autem  foli  conceduntur  claves^ 

quodantehac  aliqui  ReBores ,  multo  auri  pondere  colledfo,Societaterfifelique«^ 
I  runtSf  aurum  ablatum  ihfüos  ufus  Converterunt.  'f 

ReBoris  etiam  officium  eft,  ut  fingulis  mefibiis  fingtilotiim  mores  prOgrefii 
fus  Provinciali  fignificef,qui  deinde  Generalem  de  tjs  cer  tiorem  facit.  \ 

Reftoresqui  eii-  ,  r  Hos  Recftores  vel  Seniores  bC  fimiles  hisrarifsime  Cx  Nobilibus  ejtra  Ita=j 


Araana  aflervan 
(ur^RcAore; 


gantur. 


liamS<:Hifpaniam,fedexplebetantumeligurtt&:adoptant.Qiiodcurftat,con«^ 
iecftura  hon  eft  difficilis  Jgeneröfänempe  nobilitatis  pecora  erga  patriam  ita  af«^ 
feda  n6rut,ut  fuis  confilijs  ^  pradicis  ea  minus  comoda  dC  opportuna  ftatuantv^ 
Interim  his  rebus  fit, ut  cum  lefuitif^ni  ventrem  indigenae  fuis  opibus  explere  ^ 

fuffarcire  co<TantUr:  caput  tamen  Hifpanico  SC  Italico  cerebro  repletum  habea^ 

■  -  ■  -  ^ 


ad  cuius  nemp e  fenfum  reliquum  corpus  md veatur 

DE 


7. 


lESVIT  AR^VM  <^/lAISTR^IS 

SEV  ÖE  C  O  N  O  M  I  S. 


■  ^ 

I 


OeconQmi  oßi- 
ciu«!- 


REBori  dignitate  proximi  funt  Nlinißri ,  quos  nos  Oeconomos  v^^camiis. 
fii 


^fingulis  diebus  Sab.bathis  a  Redore  accipiunt  quomodo,  quantum  &:  qua^^j 
liter  res  pecuniarias  bi  ad  vidum  fpedantes  per  feptimana  difpenfare  debeant^ 
Horum  eft  omnes  in  genere,  praeter  R^Borem  obfervare,  admonere,  bC  in  regulisj 

'  Societatis 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  ,  5^ 

JodetatisacexcrcittjsCollegiorumrecfl^einformarev  SiqUds  deprehendunt  in 
egulas  delinquentes, illis  pCEnitentiam  aliquam  iniungunt» 

Eft  etiam  curare  fuppelledile  domus:  ne  quid  vel  intereat,  vel  per^ 

atur,vel  amittatur:  debet  etiam  cellae  dC  culinae  profpicere  j  ne  quid  rerum  ne^ 
eirariarxxdefitjfed  ut  omnia fuo  tempore  emantur difpenfentur*  Penes  hunc 
rgo  eft  cura  öcTcuftodia  domus»  Idem  etiam  cum  fecularibus  agit,  ut  Triore^s  dC 
whatesin  Monachorum  ccenobrjsjö^  Oeconlmi  in  Monafterifs» 

D  E  IE^VITA\VM  SACET^- 

D  b  T  I  B  V  s»  *' 

^Acerdotum  feu  P<ifr«weft,fecundumLoyolae  ReguIas,qiiotidie  pro  vivis  ^  s^mdetHni 
7mortuis,pro  Pontifice  Romano,pro  Societatis  incremento,S<:  adpromeren= 
am  exilirpationemEvangelicorumfacra facere  ÖC  MiiTas celebrare,  dC  horas 
anonicas  rervare,offidum^,vel  inhorto,vel  in  templo,  vel  in  cubili, Vel  inmu» 
eo,  vel  in  dormitorio,  vel  in  circuitu,  vel  in  alio  loco  demurmurare»  Coferunt  fe 
uoc]p  interdum  ad  exercitium  a.liquod  corporale,mediocre  tamen,  qualia  funr, 
'ibliothecam  curare,hortulos  piantare,libr6s  legere, icribere,pingere, aut  quid  ' 

mile  agere, quo  diei  taedium  levant» 

Eorum  etiam  eft,  in  eos,  qui  Sacerdotes  non  funt,  animädvertere,8<r  delin* 
uentes  paterne  admonere ,  vel  Superiori  ea,  quae  minus  rede  fieri  videt,  defero 
e»  Singulis  qüOC]^  diebus  Veneris  ad  Juniores  dC  Novitios  exhortationes  inftiV 
leredebOnt;  quarum  finis  fit,mundi  contemptum, Societatis  amorem, abnega* 
onem  fui,  QC  perfedam  obedientiam  in  omnibus  ^  fecundurti  S  ocietatis  inibtü:» 
im,iunior um  animis  inftill  are» 

9,  D  E  lE  S  V^TA\VM  PO  E^  I- 

TENTIARIISv 

e 

3  OEnitenturij  Romae  diciiritur  j  qui  ibidem  apud  S»  Petrum  integrum  diem 
.  fedentiUt  ibi  confefs  iones  audi ant»His  mandatur,ut  diligenter  in  h^reticos, ^ 
uos  fic  vocant,inquirant»  Si  quos  in  confeisionibus  intel ligant  E  vangelicis  fa* 
erO  QC  de  religione  Romana  dubitare, necp  Papam  pro  V icario  Chrifti  in  terris 
;ynofcere,eos  non  abfolvant,nifi  ftatim  revocent»  Si  contra  difputent,  ad  Inqui* 
tores  remittant»Ab  illis  miferrimc^nonfecus  quam  malefici  a  carnificibusjtor* 
uentur»Diligenter  etiam  cavent,ne  quifquam  E  vangelicorum  feripta  infuis  ae« 
ibus  habeat»Si  quos  in  confeftione  cognoftunt  j  aut  hofpitia  E  vangelicis  dare', 

:it  Familiaritatem  cum  illis  contrahere,eos  excommunicant, Bi£^  magiftratui,ceu 
roditorum  falitores^  pdhiendos  indicantihon  obftantibus  decretis,quae  praecii 
unt  arcana  confefsionis  nulli  revelanda  eire»T  andern  peccatis  omnibus  cOgni* 
s  pr  o  qualitate  eorum  poenitentias  iniuiigunrs  dC  holmines  inprimis  ad  crebras  ‘  ' 

Dnfeisiones  adhortantur» - 

/o.  DE  lESViTAtyM  Cb^EE  S  S  A%I1S:  ' 

Onfejjarij  apud  lefuitas  vocantunqui  in  cafibus  refervatis  fatis  inftrudii  confeffarioto* 
inlefuiticis&Cathedralibus  templis,  quatuor  ieiuniorum temporibus, 
ertas  occupant  fedes  j  in  quibus  accedentium  confefsiones  audiunr*  Hi  confi« 
mtes  fecundumregulas  ipfis  praeferiptas  examinant,  dC  plenariam  circumftan* 
arum  enumerationem  extorquent :  fine  qua  irritam  abfolutionemjöt  eumiqui 
'cccati  circumftatiam  aliquam  reticetjfacriregum  elTe  dicunt»  Examinat  autem  '• 

rimo  confitemes  de  peccatis  occultis  dC  cogitatiori«  erratis:  fecundo  de  verbis  5 


•  ) 


Condionatorum 
officiumspud  le. 
fuuit. 


PraefeiSoruinrpi. 
ritusQitjin  oSS" 
cium. 


Piraeceptoresqui 
&  corwm 
ciiun. 


Aliud  gcnut 
Prxccptoi^um. 


De  Oe  C  O  N  O  MI  A  ET  Re  Gl  M  I  N  E 

tcrtio  de  facfVistquarto  de  omifsis;  quinto  de  fcriptis:  fexto  de  venialibus, adüa« 
libus  de  tandem  de  mortalibus»  Et  uthacc  rite  peragant,  exDecalogo  confitenf0 
examinant ,  dC  ab  hoc  ad  Ecclefiae  praecepta  digrediuntur :  dC  in  haec  qui  peccat, 
graviore  fuftinet  poenitentiam, quam  qui  iii  Decalogum  deliquit» Ab  his  defeenri 
dunt  ad  feptem  mortalia  peccata^  hinc  ad  quinque  ienfus ,  ad  peccata  aliena ,  ad 
negledamifericordiaeopera,  deni^  ad  inquifitionem  articulorum  Pontificio^ 
rum  veniunt»  Si  qiii  etiam  apitd  lefuitas  peccata  fuä  confitentur  i  ij  fingulares  ^ 

Papa  confequuntur  indulgentias. 

iuDElESVlTAX_VM  CO^CIO- 

NATORIBVS» 

CO«cio«aforw lefuitartinl  funt,  qui  vices  Parochorum  inconcionandifflulic*^ 
refubeimt»  In  quibus  enim  locis  lefuitae  Collegia,  domus  vel  refidentiaa! 
habent, ab  eitis  loci  EpifcopOjDecano  dC  Parocho  petunt,  ut  fibi  concionandifa^ 
cultatem  dent :  quam  ipfi  ob  Papae  au(floritatem,qua  muniunturj  ho  audtent  ncW 
gare»  Hi  conciones  fuas  non  ad  Prophetica  dC  Apoftolica  (cripta  dirigunt  >  fed 
ad  mandatum  Papae,  fecundfiniTridentini  Concilij  Canones  dC  Scholafticorunl 
commenta»  Optimi  ex  ipfis  videntur  j  qui  atroces  in  Evangelicos  invedlivas  iod 
ftituunt, populum^  adverfus  illos  exftirnulant» 

/a.  DE  SP/T^^/rrAL/SVS  lESViTA^VM  ' 

P  R  AE  F  E  c  T  i  S» 

STiriruales  TnefeSii  lefuitaTum  dicuntur^  quiinCollegrjs  dC  domibus lefuiti^ 
cis ,  iuniores  dC  novitios  obfervant,  nC  primam ,  uti  loquuntur,  charitaten^ 
quam  ad  Societatem  attulerlmti deferant,  fed  femper  in  Societatis  fpiritu  profiJ 
ciant,S<:  fenioribus  flmiles  effidantur»  Horum  igitur  eft confcientias  fCrutari  St 
in  exerciti]  s  fpiritualibu&iuniores  informare»  Ad  hos ,  fi'  qui  noviri)s  inijeiuntur 
fcrupuli  vel  tentationes,  confugiunt  t  a  quibus  tentaeiones  bonae  malae ,  dC  vicif« 
fim  malae  bonae  reddimtur» 

Officium  quoque  illorum  eft,iunioribus  tradere  6C  commendare  dCvotos  li^ 
bellos  t  illif^  prxfcribere  quae  ad  menfam  ICgere  debeant,  obfervate  infuper,ut 
rite  ac  debitis  horis  fpiritualia  officia  perficiantur»  Non  obfeqiietibus  poerriten4 
tias  iniungunt :  fi  his  non  emendantur,  Redori  eos  deferunt,  ^qUi  ieiUnia,  cilicii 
SC  flagella  eis  admovet, quibus  vel  inuiti,nifi  mori  malint, parere  coguntur* 

/3.  DE  P\AEC  EPTOP^I^V  S  I E^ 

s  V  I  T  A  R  V  M.  ^ 

IEfuitarum  Traceptores  hi  funt,qui  irt Scholis  SC  Academfjs  fuos difcipiilos  iti 
religione,linguis?<:  artibus,  ad  prjefcriptuminquifitoris,  Vifitatoris&^Proii 
vincialisinftituuntö^ docent»  Horum  quidampublici  funt, quidam  domefticiV 
Publici  funt ,  qui  gradum  intra  vel  extra  Societatem  fuhtconfequuti  dC  publice 
docent»  Domeftici,qui  folum  difcipulos  domi  privatim  exercent,  dC  audita  ab 
illis  rurfus  exigunt»  Hi  nullum  pro  laboribus  fuis  habent  ftipendium,  propte^ 
regulam  ipfis  prxfcriptam :  Gratis  accepißis,gratps  dat^ .  Qiiod  fi  autem  a  Priri« 
cipibus  dC  Academiarum  patronis  illis  pro  laboribus  praeflitis  aliquot  coronant 
torum  millia  ad  Collegia  mittuntur, ambabus  manibus,  non  ut  mercedem ,  fed 
ut  eleemofynam  illa  accipiunt»  ^ 

Praeter  hoc  aliud  etiam  apud  lefuitas  Praeceptoru  genus  eft,  quod  praeficitur 
qs,quos  Papiftici  Principes  dC  nobilis  fua  munificetiaalunt,0(^  vulgo  'Beneficiar^ 

vocantur» 


I  E  S 


V  I  T  A  R  V  M, 


6Ö 


rocantpr»  Tr^ceptores  hi,non  ut  reliqui  ProfeiTores ,  intra  lefuitaru  collegia  ma* 
LentjfedciimBeneficiarqsillisinipforumaedibus,  quas  Stipendiarias ncminsim^  - 
'ivimtjin  quorum  fidem  ÖC  vitam  inquirunt  diligenter»  Inhuiufniodi  ftipcndia=i 
iorum  domojfingulis  menfis,ad  quam  od-o  ordinantur, Infpedor  dC  Praeceptor 
»rccficitur  Iefuita,qui  audita  ab  illis  exigit,  eofi^  non  tanta  in  Philofophicis  ftu« 
Iqs  inftituitjfed  etiam  inPontificioru  erroribus  informat,  qui  funt  inter  illos 
t^aximae  fpei  adolefcentcs,  vai;ijs  illecebris  SiC promifsis  ad  Societatis  ingrefllmi 
e>lIicitant:quo  fit, ut  multi  contra  parentumfuorum  voluntatem  Idui tae  fiant* 


'14.  DE  lESV IT A\VM  SET^VIS 

R  I  T  V  A  H  B  V  S. 


SP  I- 


"^Eryi  feu  Coadjütoresle(uitzrüß>iritualesdiciimur^  quitonfilijs  Ä^fcriptisfuis 
3fenatumlefuiticumiuvant*  His  licet quidefuaconfiliafuperioribus  referre,  *1"» 
ed  ita,ut  rton  curent,  fiVe  fila  redpiantur,  five  repudientur,  fiquidem  eorum  fit, 
onimperare,fedconfilia'velfententiämfuaminmediumproferre,autlcriptofia 
;nificare,  liber  um  tarne  fuperioribus  relinquere,  ut  eligant  quod  ipfis  optimum 
’idetur*In  Synedrio  ergo  afsident,  dC  fuamfentcntiam  dicßt :  fin  autem  fecederc 
rbentur,  ftc  Generalis  curhAfsiftentibus  ,  quid  faciendum  fit,  decreverit,  licet 
liüd ipfis  videatur ,  contra  tamefineliifcere  quidem  auddit»  Spirituales  autjem 
’oeahtur,quÖdeorumfit,circaresfpiritüaleSlefuitarunl,ho'ceft,amnis  generiä 
rf pres  ^  idolomanias  Papiftfcas  ac  lefuiticas  occupari* 

l9[ionineS,qui  trium  votorum  Profeirösfeqüulfitur,generalin6mirie  Coadju- 
ofes dicufUr,quinuneU]patis  priiis  votis  paupertatis,  caftitatis  bC  obe:* 
lentise,  beftiamhahc  adiuvant  in  pervertendis  8(:  traducendis  adprimam  bel=* 
ramanimabus*  Quäirtreqüo  quifcp  äptior  SKTdiligefttiorexfiiterit, eo  citius  ad 
rrofefsionerft  admifltis  membrum  Ituius  Societatis  efficitur* 

//.  DE  scholasticis  ET  ^  O  VIT 1 1 S 

I  E  s  V  I  T  A  R  V  M% 

"^Cholapici  bC  TAoyitij  in  eum  finem  in  collegiis  aluntur,ne  Societas  hfctandeni  Novitü.qni,  Ä 
3deficiatt  fed  ut  puuefcentibus  veteribus  membris  in recentipribus&  novis 
'mper  confervetur*Eoruniautem  efi:,cuiufcunque  ordinis,  ftatus  vel  conditio^ 
is  ante ingrelTum fuerint, mundum,  ut ipfi loquuntur, deferer e,  feipTosabne*<  '  ^ 

;are,  bona  fua  relinquere,  a  p  aretib  us  auffugere,  amicis  valedicere,  6c  ab  omni«  - 
us,  quae  mundus  amat,  abhorrere:  naturalem  parentum  affedum,  infpiritua«  ' 

:m,  hoc  eft,  in  lefuiticor  um  fociorum  aifiorera  convertere,  omnium  fuor  um,  at« 

[ue  adeo  fui  iplius  quoque  oblivifcfiPraeterea  a  corporis  obfequio  5C  indulgen« 
iä  quam  longifsime  recedere:  fenfibus  repugnantia  appetere :  carnis  focietatem 
ifi:iplinis,hoceft,fecundumIefuitas,  flagellis,  ferulis,flagris  dC  alijs  fpontaneis 
ofporisfupplidjs  etjcere. 

Noyitiorum  Magifter  inhis  omnibus  eos  exercet,  ac  inftar  flultorum  vexat, 
iOnec  fibi  ipfis  in  totum  emoriantirr,2^  non  fibi  amplius,fed  foli  Papse, vel  lefui- 
irum  Patribus  Vivant*  Hoc  lefuitis  eft  Deo  vivere,  Chrifto  inferi, inmorteni 
IUS  baptizari  ac  fepcliri*  ^ 

Ad  perpetuo  autem  occultandam ,  confervandam  3^  augendahi  fuperfti*  Novftiois  «  fibi 
onem  b>C  idololatriam  lefuitse  Novitqs  fuis  intelledum,  fi  quem  habent,  diUrtieMt«/ 
öfumque  fenfum  ligant*  Pater  enim  eorum  Ignatius  Loyola  in  epiftola 
la  quae  inCollegrjs  lefuitarumfingulis  menfibus  ad  menfamlegitur,monetS^  ^ 
mandat  ferio  j  ut  ea,  quse  Superior  iubet ,  caeca  obedientia  fimpliciter  perfi= 
iant ;  quaeque  ipfe  facit  caeco  iudicio  praetereant}  hon  confiderantesjan  bonum 


De  Oeconomia  et  Regimine 

vel  utile  fit,  necne  quod  praecipitur*  Qiia  quidem  in  re  lefiiit«  Canoniftas  egrU 
gie  imitantur,perniciofifsimos  fummorum  Pontificum  adulatores  SC  mundi  to^ 
tius feducl^ores.  Hi  enim dift*  4.0*  c*  Si  Papa*  orbi  Chriftiano  perfuadereiam  a4 
liqiiot  feculis  conati funt,  Romanum  Tontificem  tanta  eße  dignitatis  anthoritatißjue^ 
unicet  inutilis  &  remijftis  in  fun  o^eribiis  ejfet ,  imo  innumerabiles  populos  cateryatim  in 
gehennam  duceret ,  totum  mundum  deßrueret ,  nemo  tamen  ex  ipf )  huius  faBi  yel pojfeti 
%el  deberet  rationem  quarere^j .  Sic  prorfus  qudque ,  imo  miilto  peius  Societas  Idl 
fuitarum  fuos  alumnos  inftitiiitjcum  docet:  f^aque  Superior  jubet ,  quaque  ipfefaä 
citt  non  folum  judicanda  non  eße ^  multoque minus  reprehendenda  3  fed etiam  tdnquambona 
&  fan^a  ( fic  enim  Pater  eorunt  Ignarius  in  eadem  epiftola  loquitur  )  prafuppo^ 
nead/L^ :  quo nimirum omii*s tandem ftultitia 0 idololatria ruperfiirioSaii^fc 
tatis  nomen  obtineant^locoqU^  f  eliquiatum  Societätis  colantur*  '  - 


jf.  DE  lESVlfAXVM  fEM^Q~\ 

RALIBVS  SEV  C O A D I V T 6 k i B V S 
FORMATIS 


I 


Offici«»  coad-  Oadjutores  temporales totms  Societatis  funt  Servi  mcniraSoc^ictatis  hc^ 

fucorum  Mmip«-  V  y  tantum  iri  voto  fimplici ,  fed  etiam  folenni*  Eorum  eft  totum  Societaril 
-  corpus  fovere ,  curare ,  viduni  amicum  ei  parare ,  omnia^  negotia  dom^ 

ftica  tradare*  In  Horum  numerum  ac  ordinem  referendi  funt  officiales  6f  arrit^ 
ces :  ut  funt  coci,  futof  esj  fartores  8£  fimiles  i  quorum  arrifierjs  in  Societate  indi« 
gent*  Refpuunt  enim  extörorum  artificum  operas  >  ne  illorum  doli  mariifeftettt 
tur*  Habent  autem  nulliiis  rei cööfitt'eiiielicentiam,fed  oinnia  ad  itifliim  &:  ni^ 
tum  Redods facere  coguntur#  Si  qiiid  eifiendum  fic,  ipfis  a  Redore  ariniimersM 
tur  pecuniäcerta  i  pro  qua  ea  quae  Redor  iubetj  fempef  tamen  optima ,  emere, 
^  cum  primuni  domum  reverfi  fuerint  i  rationem  reddere  j  .  reliquam  pecu^ 
niam  Report  reftitucre  tenentur ;  Empta  deinde  quoque  pro  Redoris  volun« 
täte  ÄTarbitriddifpenfareSi^  erogare*  ^  ■  ... 

r»t«s  fCT-  Temporales  vero  dicuritUriqufid  tantum  tempof alibiis  febris  dcdipcntu^, 

vi  cur  dicantur.-  Sf  ili  rerum  humanarum  difpcnfatione  verfentur  ,  eaiuflu  Redoris  peraji 
gant  qu«  ipfis  cum  fecularibris  efficienda  incumbunt*  Ne  tameri  nomine  Te»w 
forahum  offendantur  i  dicunt  ^  illos  noiitiiinores  effe  mffito  5  quam  reliquos ,  £ 
eodem  Spiritu  fes  mrindanas  i  quo  illi  Spirituales  tradent*  Quia  non  fibi  ipfis, 
nec  hominibus,  fed  Socijs  Chrifti  lefu ,  imo  ipfilefu  infer  viant*  Illos^  tdf  re^ 
pturos  coronas,  qudt labores  fubeantpro  Societatis  Patribus,  qui  intradatidi 
ne  rerum  fpiritualium  dccupentur,8f  curentjut  Societas  floreat, augeaturöf  df 
latetur«  Deni® ,  fi  qui  ejthis  ante  Societatis  ii^feffumlegere  vel  feribere  nefei 
ant, regula  pinhibentur,  ne  ullam  litCram  iri  Societate  addifeant,  fed  idiotae  Ä 
fratres  Ignorantiaemaneant*  Sic  enim  habet  regula :  Kemo  illorum  3  qmpraficim 
alicuifontlioni  domejßicaflegeri  yelf cribere  dtf at,  aut  ß  quid  horum  fetat ,  nihil  amplik 
addijcat^neq^aliosipfe  doceat,  abfypermißu  ^rapofitigeneralü:  fediUis  fanSla  inßmpli^ 
(itate  &  humilitate  Domino  nößro  lefu  Chrißoferyirefufficiat. 

Qui  plura  fdre  cupit  de  gradibus  Sf  generibus  Ordinis  lefuiticfilegatHe 
lix  Hafcnmulleri  hiftoriam,  QC  ChriftianiFrankeninfuo  Colloquio  lefiri* 
rico,qui  ambo  olim  fuerunt  lefuitarum  mancipia,fed  fadi 
tandem  liberi  fervi  lefu  Chriff i* 


CAPV1 


I 


I  E  S  V  i  T  A  R  V  M.  6t 

C  A  P  V  T  VI. 

DE  CONFIRMATIONE  ORDI¬ 
NIS,  regvlab,  CONSTITVTIONVM 

TOTIVSQ.VE  OECONOMIA. 

Iesvitarvm» 

Gnatius  Loyola  ut  fupra  invita  eius  indicavimusquoque,  cum  aliquot  an^ 
nis  LutetiaeParifiorum  literis  operam  navaiTeti  tandem  Anno  Domini  1 5  3  d* 

1  Hifpamam  revertitur  *  adfcitis  decem  novae  fuae  religionis  focijs :  ij  erant  P»  ' 
"dlfer»Fr.X^ayier,  lacohm  Laymst  Claudium  Gajm^  lohanfies  Coduri ,  Jilfhonfuf  SaU 
leroniiff,  Simon  T{odkricus  Lufitanuft&FlicolaM  Poyadilla.Scqucnti  anno,qui  fuic 
riceilmusfeptimus  fupra  rnillellmum  quingentefimum  ,  Romam  fecontule«  ♦ 

untj  ut  a  Romamo  Pontice  in  terram  fandam  abeundi  licenti  am  impetrarent* 

^te  vero  quam  Romam  vemlTent*  V enetijs  in  pauperum  hofpirijs  ,  quae Xe* 
odochiaö^Nofodochiaappellantj  itaverfatifunt,  eam^  diligentiam  d^fohV 
(tudinem  in  aegrorum  ibi  morbis  curandis,  vulneribus  obligandis, molefta,gra* 
i  ac  putida  fanie  abftergenda  impenderunt,  ut  omnes  in  fui  admirationem  per- 
raxerint^Data  vero  Romae  licentii  a  Papaproficifcendiin  Syriam  jVenetias  re* 
ieunt :  ibi  cognofeunt ,  ob  pacem  inter  T  urcas  dC  V  enetos  *  per  id  tempus  ru« 
itam,nulli  tuto  Hierofolymamnavigare  licere*  Mutata  igitur  fententia,feptem  / 

xillisfacrisinitiariÖL  ad  Sacerdotium  promoveri  voluerunt*  C6mver6Ec« 
lefiaftica  lege,  ex  Pauli  lILinliitutionecaveatur,  nequisfacris  initietur,  qui 
ut  haercditarijSjautEcclefiafticisboniSjundehonefte  vivere  poflet,  caruerit ,  hi 
Lovi  Apoftoli  amplifsimam  fibi  haereditatem  elTe  Deumipfum  lautifsimum^ 

I  atrimonium^  nudos  nudum  CKrißum  fequi  affirmarunt^  pro  quo  egere,  extre*  .  ,  . 

aam^  penuriampatij  maximas  opes  ducerent*  OiiodcopiofilsimumeiTe,  6^ 
sacerdote Chriftiano  diguifsimum  patrimonium  cum  iudicaret  Verallus  Ar* 
hiepifcopusRofanenlis,quiperidtemporisVenetifsApoftolicaeredisLcgatus  s  ; 
Liit,  poftca  Cardinalis  fadus )  perpetuam  fpotaneam^  paupertatemDeo  ante 
aus  pedes  promiferunt:  illo^  patrimonio  Conftituto,  ex  illis  feptemfuntSa=  lerai»*  fpoma; 
•erdotio  inaugurati :  facultas  quocp  illis  data  eft  Ut  fecretas  att^  occultas  pecca* 
orum  confefsiones  libere  ubi^  audire  pofleUt* 

Ab  eo  tempore caeperunt  perUrbes  Veneta?ditionisinIfaliapraedicare*Po* 
iea  fimul  omnes  fe  Romam  contulerunt  Anno  Chrifti  1538*  In  itinere  exs-atr/u 
juandamfeu  raptum  Iratius  finxit*  Socios  enim  prseireiubet:  qpfeveroadfa*  BcftafisLcyoisc. 
:ellum  quoddam, quafii in  eo  oraturusj  divertitur :  dumquenimis  tiiu  emanerer, 

50cij  regrediuntur  ad  facellum,  fuum Ignatium  quaerunt ;  qui  confpedis  illis  in 
laciem  procidit,&!^  aliquandiuj  quafi  extra  fe  raptus  efletj  iacuit*  Paulo  poft  a  fi* 
nulata  ecftafi  evigilans  Socrjs  dicit:  Vifumhabui,  pergimus  Romam,  ubi  nos  lefui«  Ro»» 
Jura  paiti  oportet*  Sedpraefentibus  animis  fitis*  B.  Maria  promifitfe  noftrara 
fore  patronam* 

Vbi  Romam  veniflent,  gravifsimis  molefttjs  a  Clero  Rom.  exagitati  funt ; 
hprimis  autem  Auguftiniani  Eremitani Ignatio  SiT  S ocijs  eius  reftiterunt ,  eofi^ 
multorum  fcelerum  accusarunt*Metuebant  enim  Sacerdotes  Monachi, ne^ 
fine  caufa,nc  fiia  bona  dC  Monafteria  ab  his  Socijs  aliquando  occuparentur* 

Multi  etiam  Cardinaliurn  ac  Epifeoporum  tum  temporis  Ignatio  Loyoiae 
irchementerr€fiftebant,maximever6Bartholomeus,GuidiccionusCardinalis, 

:iu  cum  altjs  duobus  Regulam  Ignatij  examinandam  tradidit  Paulus  1 1 1*  R  e« 
gulae  confirmationem  difluaferunt  vehementer ,  ac  priftinas  Religiones  potius 
reformandas,quamnovasinfl:itucndas,recfleprudenter^iudicarunt* 


*  ■ 


D  fi  Oe  conomia  et  RfifeiMiNB 
/E.gre  ctiam  tulitPontifex  fpfc,qiiod  maiorem  in  Regula  promitterent  Gw 

neraliiuolefuttafjquamribijobedienciam» 

%na«ij  aOuni  ged  liorliA  prudetia  Ignati)  aftutiä  opprimebatur  j  näm  niutatö  hoc  capite^ 

Reaulx ,  Papae  eandempotcftatemquam  Generali  Ordiiiis  concefsit  ac  tribuit ; 
nimir  um,ut  fumo  Pontifici  ad nutu praefto  förent  Socijjö^  omnino  ad eamrtorma 
viram  dirigerent  fuam,quae  a  fe  effet  coilftituta,fi'mul  etiam  promiferunt  Potifici 
'  diligentem  inititutione  puerorum*  Quod  quidem  Papa  Tibure  tunc  comoransi 

©r4oi.fui>.  ap-  libentifsimeaudivitiÄ:  Societatemapprobavit5*Non.Odob*Anno  154,0.  Atep* 
probatu*  äPiifa.  ita  praeter  oninium  opuiionemhaec  novaPharifaeorum  hypocritaru  Societaa 

m  tutela  SC  patrocinium  Romam  Pontificu  fufeepta,  dC  multis  eorunde  legibus^ 
ac  priviiegij  s  3  7*prx  caeteris  Monachorum  Ordinibus  munita  dC  confirmata  eft^ 
fcuf  Duobus  igitur  dolis  jimpofturis  aefraudibus  ä  Paulo  j+cwrmatione  fui 

aem  extotfarwnt  dinis  extoi'ferüt  St^^iitvpettarunt  Iefuitac:prim6,proinifsione  abfolutae  obedientfg 
lituai«.  jYi  o'mnib  ♦  quae  eis  praeceperit,  five  miferit  eos  ad  T urcas ,  five  a^ 

quofcLinc^  alios  infideles, etiä  in  partib*  quas  Indias  vocant,exij[tetes,live qUöüiÜ 
cuncp  haereticosjfeu  ichiimaticos,  feu  etia  ad  quofvis  fideles*  Secud6,promifsioi< 
ne  Inftitutionis  pueroru&^  rudium  in  Chriftianifmo ,  decem  praeceptoru  SiC  alio^t 
rum  rudimentorum^Neutrum  autem  praeftiteruntnpauci  in  Indias  proficifcuiW 
tur  vel  ad  aliOs  infideles, tota  agmina  funt  in  orbe  Chriftiano,utibi  turbas,  {cdm 
tiones  acbellainter  Chriftiahos  excitentjabieda etiam  puerorum inftitutione, 
adultiores  tantum  in  Philofophia  dC  Theologia  inftituunt* 


capvt  vii. 


privilegia  a  PONtlFlCIBVS 


Q 


t«  111.44». 


ROMANIS  lESVlTlS  CONCESSAi 
Vuni  igi tur  prxter  omniu  opinionem  haec  nova  Pharifaeorum  hypocr^ 

_ tarum  Seda  &:  Societas  ih  tutelam  dC  patrocinium Röman*Pontificunt 

femel  fufeepta  eifet  mox  eam  multis  privilegtjs  j  prae  Caeteris  Monachorum  Ör^ 
dinibus,  immodicemunierunt  extulerunt  i  eo^  ipfos  infolentifsimdS i  arro«i 
gantifsimos  2^  audacifsimos  fecerunt* 

PrivüegiaäPau-  NamPaulusIII*Rom*PontifexinprimaBullaIefuitispoteftatemconcefsit«i 
I;pro  libitu  dC  arbitrio^infu^  Societatis  ufum  QC  incrementum,  Regulas  6C  Con« 
ftitutiopes  tot  quotquot  volunt  conderetquarum  tamen  omnium  fcopus  dC  fmst 
^'t,Confirmatiol^ontificiaefedis,aclefuiticaeSpcietatisampliatio*  V’ 

II*  Ignatio  tribuit  facultatem  6ot  ilocioxiAdhunc  enimnumeruSo* 

cietas  iftaanno  >54,o*reftridafuerat*  Aftutu certe callido confiliam.;tum  utifi 
eo  numero  artes  ac  vires  lefuitaru  exploraret,  tum  fi  ere  fuaneig^  videretur,  eoft 
facilius  fupprimcret*Iefuitae  y  ero^quo  s  hartim^nguliiar«  taedebat  ,  omnes  ner« ' 
vos  contendere,ut  ex  rf  s  eludari  poflent;Mirum  igitur  qiiam  fderamentis  fuairt' 
fidem  fuacp  corpora  devoverint,quacp  firotefupramoriachalem  audaciafh  comi 
mendarint.No  potuit  igitur  Pontifex  tä  propta  8^1ubentia mancipia  alpernar/^ 
qtrae  vel  fine  mercede  fola  artis  fuae  cofideiitia  fervire  geftiebant*Paul6  poft  igi^f 
tur  Pontifex  definitum  hunc  numeru  in  indefinitum  auxitjita  ut  nunc  lefuitarunf 
Generali  liceatjtotfufcipere  S  Ocios  i  quot  idoiieos  nancifeipoteft* 

1 1 1*  Ömnitus  anathemata  dC maledidionem  minatur, qui  hanc  Societatem^; 
f  üinpfae  Romanae  fedis confzrv^itricemjttyare  remant^vel  impedire  ea  conentur* 
In  fecunda  Bullabis  Socrjs  Anno.»543+ egregia  tribuit  encomia,  quibusil^ 
Iorum  officiu  depinxit.Primo  enim  affirmati^«o</j>er  eös  reli^mm  fuccrefeat  tncreJ 
mentu.Stcüdo  mhnitiÜps  fidei  orthodoxa  dilatatione,  T  ertio  divini  nominis  laude  f' 

^mdfina 


( 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M*  ^62 

i^d fintin  Theologia  exercitati :  Lutetia  Tarißorumgraduati ,  &  a  Sßtritu  San^o  af- 
ati.  (^zxiO,quod  animarum ßnt  ^s^elantes. 

In  tci'tia  ßullajCum  lefuitagiin  artes  in  feducendi s  homtnibusPaulus  III»vi= 
cret ,  &■  agnofceretipfos  pracreliquis  Ordinibus  omnibus  Pontificiae dodrrin« 

C  idolomaniaepropagandcC  ftudiöfe  invigilare,necnon  profe<flQ  illoru  animad* 
erterer, noluit  hanefuam  novam  creaturam,  ut  reliquos  Monachos  inter  luxu* 
lofa  tecilalatitare:  fed  comptulos  abfcp  cuculla  prodire :  hominum  liegotijs  fe 
ifinuare :  Scholas  templa  pccupareifediilam^  opera  navarejUt  onlniaPon* 
ficia officia  rede ,  fecundum  Papae  volurttatem&I^  nutum  curentur  j  ne  quid 
letrimenti  Romanaßcclefia  accipiat^Numerumigitur  fexaginta  Sociorum  ab* 
ogavitjliberum^  Ignatioöf  fucceflbtibus  reliquiti  quemlibet  petentem  in  So- 
ietatem  recipere*  Concefsit  infuper  illis  facultatem  vbi^  locorum  pro  lubitu 
ondonandijSC  quorumcun^  litriufcp  fexfis  ad  cos  vridecuncp  accedennum  co* 
efsionesaudiendijS^  ConfeisionibuS  eoru  diligenter  äiiditisjipfosö^  eorufingu* 
as  ab  omnibus  S)C  fingUlis  eöru peccati s,Criminibus,  excefsibus  &  delidhsj  qua* 
umeö^  gravibus  ö(^enormibus>etiam  SediÄpoftolicaerefervatis*  QC  ä  quibuf- 
!is  exnscafibusrefultahtibus  fententtjsj  cerifuris  ö^poenisEcclefiafticis  (excea 
Itis inBullä contentis j  quae ih  die Coenae Dominicae folitaeft legi)  abfolvendi, 
x:  eis  pro  comifsis  poenitentiam  iniuhgendi*  Concefsit  etiam  poteftatc  vota,pe* 
egrmationes*0(^c*pro  tempore  commutandis  MiiTam  ante  diei  exortum, poft 
rteridiem  celebrandiiEuchtriftica  Sacramenta  admiiiiftrandi  s  OfficiumRoma« 
iumnovum,noncxpraeceptö,fed  ex  liberate  dicendi*  Item,ut  Afsiftentes  fint  dC 
!3ardinaieS)quac  refiftetes  lefuitis  compefcant,6^  rebelles  in  eos  tollant*  Factum 
?Vid*IdusMartiasAtmö  i^4  , 

In  quarta EullaPaulus  III*i^45*adinftaiitiaIefuitarUm  poteftätem  illisfecit 
^ /ocios  fUoi  in  certas  dißingüant  jjecieSi  adunittant  fcilicet  &  fufeif  iat  Coadjutoresjpi^ 
itudles  &  temporales f  Sacerdotes  &  Seculares^  Horumautem  officiUm  eseprimunt 
tttributö  jqUorUm officium efti  inOmftibusj  ad  nUtutameURedo* 

iSjSodetatem  adtUVarCvEt  hi  fuiit reliquorum  miniftri  bC  fervi :  quales  funt  e* 
nentes  vendentesiCoqUi,futöresjfartores,pifi:ores,cellarfj*  Hi,qUod  tatum  dr* 
:ares  occupantur  externas, nec,ut  reliqui,  mifsificent^  vel  horas  canonicas  cele* 
irent  T emporales  vocantur,  vel  Seculares  ut  paulo  ante  diximUs*Reliquos  vero» 
qui  Milfas  peragUnti  vocant  J^inV«4/w* 

Ne  autem  Seculares  hi  CoadiUtores  putCntfe  non  tot  habere  merita  j  qUot 
KsnfequuntUr  illi  qUi  etia  Profefsionis  funiae  votUm,quo  fefe  Corporibus  ^  ani* 
nabus  Papae  in maiicipia  tradunt, fufceperuntSideo  facitillis  PatnbuS  poteftatp 
rtiam^ox  CoadjutoreSadfacros  ordines prornoyendi  >  &  participes  reddendinieritorumf 
mihus  gaudent  lefuita  TtofeßiiüUhetnpe  qui  peculiari  voto  fe  Papx  devoverunt* 
In  qiiintaPaulus  IILCahNovemb*  Anno  1549  Jefuitas  mirifice  commendat : 
lempe  ^od  fintagürfetiilü  in  ‘Domino:  j^uoduheresafiimafufruUws]^arianc:,auod ’^erbo 
exemplis profmt ;  ^ubd ßnt pij  Tatres  &  oculimenrü  Tapa,  Vult  etiam.  Generalem» 
denariam  &  omnimodam  ^eam^  liherampoteßatem  haberet  omneS  le fuit  as  t  fecundum  fuas 
nßitutiönes  gubernadhnec ßt  ille  ulli  Cardinaliu  yel Epifeoporu,  ‘yerum  foli  &  uni  T on^ 
'nßcifubjeÜv/i»  Cum  juo  etiam fol&ires  Societatis  <&  Seaü  j/ipoßolica  conferiedndatconß^ 
lia  &  rationes  traget.  Ne  äute  Generalis  ille  Pontificatum  afFedetjvel  quid  cum 
ilis  vel  alijs,cofra  Ecclefiae  Rom*  aiidoritasem  praciumat,  cocedit  Sodjs,has  SC 
dias  oh  csLuCtiS  Generalem  fuumyjui  alias  tum  per  fuoS primatum  “Papa  tuetur  tperpetuM 
tßedebetyamo'yenditatiumjj  fecundum  fuas  regulas  fubßituendi.  Sin  autem  P upa  tantum 
irimatumyAfoßolica  Sedis  auÜoritat em  &  Societatis Jua  dignitatem  juaratypoffe  illum 
ttiam  inconfulto  Papa  fuos  quocun^  velit  emittere  0^  revocare, nulla  t«nporis  U« 
Biitatione  adhibita*Hinc  eft crebra  illa  lefuitarum  mutatio* 

L  z 


Dfi  Oecon'qmia  et  Regimine 

Concedit  pr:xtereciQcner^\i  qm dpoßitabfohere  omnes  haereticos  canßcentes^ 
cum  irreguLiribias  dijpenfare :  ahfolutos  ,niß  So  eie  tattern  ingredi ,  yel’ltotai  emittere 
Hai, retrahere:  cogere ßtos,ut  Del  ipß, Del  ei, quem  orditiaDerit,conßteantur :  fuos  deDotOm 
rios  nullum  niß  Carthußenfem  ordinem  ingredi  poffe.  Generali  datiir  etiam  poteftas]! 
lefuitas  alium  Ordinem ßnc  Denia  ingreßos, maxime  apoflatas,m\ocpj\m.t\xr,faBos,autj, 
in  Societate  in folentes,  Del  contradicentes ,  DelillorumJßegulas  in  apertum  producentes^ 
Del  illorum  Dota  reDelantes,  in  quocunq^  hahitu  tontigerit  inDeniri  j  excommunicare,  &ß} 
opw  jlt ,  auxilio  brachij  fecularü  inDocato,  libere  &  licite  inDadere,  captiDos  ducere , 
pfo  arbitri  o  traSiare^ 


Deinde  lefuitanim  maximas  opes  vult  effe  omnino  liberas,  (ocios  vult  elfe» 
nulli  tributarios  ,  nullius  exadioni,vedigali ,  cenfuivelufurisfubie(flos,unai 
cum  tota  SocieratCtSic  enim  verba  Bullae  habent  X  Ipfa  Derb  Societas  &  illorum  bo^^ 
nd,ab  omni  fuperioritate,  junfdiUtone  &  correBione  Omnium  funt  exempta,  liberata 
ßubproteSlione  ‘Papae. 

T  ribuit  etiam  eis,  Oratoria  &  ufum  Altaris  portabilis.  Dum  enim  per  Cbriltia 
norum  loca  exploratores  6^  proditores  agunt^neque  ubique  altaria confecrata^ 
in  quibus  MiiTam  celebrent,  habere  poiTuntj  fecum  altare  vel  mappulam,  in 
Ium  ufum  deputatam, 'portant*  | 

Adliaec  nonfolum lefuitas,  autillorumbona, fed etiam ipforum Regulas 
ab  omnium  Praelatorum  cenfura  exemptas  eife  vult*  Sic  enim  habent  verb^ 
Bullic:  lSlulliPralatorum,excepto Papa, licere,  Del concejfum effe  conflitutionesjefui-^ 
zarumfubcenfuramfumere^  :  aut  fumentem  nihil  efßcer e,  illiujque  conatum  nullius  effe 
roborps.  Hincetiam  lefuitx,  utfupraquocp  indicatum eft,  fuis  in  Regulis  man 
dant,  ne  quis  illis  cuiquam  extraneorum  concedat  vel  communicet,  veli^id 
quam  de  illis  referat  dido  vel  vel  feripto* 

Mandat  etiam  alrjs  hominibus ,  ut  lefuitas  illoruitiquelubftantias  defe 

dant* 

Permifit  etiam  inhacBulla,/ff  quicUnq^  Delint  negleUo  fuo  parocho, lefuitarulvlif^ 
fas  audire,  &  ah  ipfts  Sacramentum  per  cipere,id  impune  facere  poßint. 

Concedititem  Papa  Paulus  in  eadem  Bulla,  ut  totSacerdotCs  curent  ab 
pifeopis  Romanis  radi, chrifmari, ungi  bC  confecr ari, quot  voluerint*  _  I 

Permittit  etiam  ,  Vtadheereticosire ,  &  in  illorum  regionibus  libere  commorari^ 
cumque  ijfdem  Der faripoßint,  de  licentia  tamen  Generalis  Del  Praipoßtt ,  a  quibus  in  ijjij 
locis  necejfaria  petUnt  &  recipiunt.  Huiufmodi  lefuitarum  multi ,  nunc  habitu  (fu^j 
dioforum,nunc  nobilium, modo  alio  atep  alio  circumvagantur :  qui  etiam  fe  mi-^ 
rifice  apudhomines  infinuarenoverunf,ind€que  fit,ut(^pePrmcipum,nrheolo^j 
gorum,Eccleriarum,  Scholarum  dC  Rerumpubl*  res  dC  ftatum  melius, quam  illi, 
ipfi  norint*  Ethas  fuas  proditorias  artes  hocfophifmate  excufant ,  qu.odPapai(^ 
mandärit  ac  iulTerit*  ^  : 

No  auteminhisexpediendis,  altfs forte negottjs  impediantur ,  ideo  vultha^ 
iprRBu\\a.,utabomniDifitatione&curd%lonialium,Delaliarumreligiofarumperfona-^^ 
fumliberi  &  immunes fint.  •  i  ,  | 

Eadem  Bulla  Papa  ab  omni  contributione  lefuitarum  bonaexemjit* 
tenentur  lefuito!,  incpxit,folDere  decimambonorum,  Del  aliam  dare  contributionem ,  fei^ 
pro  curationem ,  nec  Papalem,  nec  Cdnonicalem portionem^  Etiamii'  prius  fuerunt  ili® 
bonafub  cenfu  :  nifi  fit  id  fpecifice  ^  exprefsein  literis  Apoftolicis*  Ab  omn^ 
quocp  Epifeoporum  iure,interpellatione  dC  impedimento  eximit*  Adhafc Epi=^ 
fedpis  mandat,ut  illoru  domos  QC  templa  confecr ent  t  impedientes  vero  illorurr^ 
vel  Scholasi  vel  templa  reprehendit  j  öt:  deCiftere  nolentes  excommunicat ,  illo 
rumep  bona  lefuitis  tribuit* 

Ne  quoque  defini  homines  qui  lefuitas  in  Papatu  fulciendo  adiuvent^ 

dat  illis 


Iesvitarvm,  6i 

tt  illü  facultatem  quofcunque  "Colunt  irregulares  &  fe culares  recidere  &  ad  fua  mini^ 
niapromoyere^.  HmcdixitLandrpergcnfiumlefuitaruniRecffor  Annomillc* 
moquingentefimo  ocflogefimo  quarto*  Sunt  in  T^mana  Ec cleßa  ordines ,  quorum 
'tqui  nonnifi  doBos  y  alij  nonnifi  nobiles,  alij  nonnijiex  legitimo  conjugio  natos  recU 
unt :  ai nobts  auUoritate  Tontificid  permifjum  eß,  bonos  &  malos  ,  fures  &  latrones, 

I*  quofcunjj  y  olimur  recipere :  modo  fe  Tapx  &  nobis  fubijciant ,  nofq^  fecundum  Socies 
Itis  inßittitumjuyent. 

Vt  etiam lefuitar um  aedes  ,  collegia,  templa  fcholae frequententur  ,  QC 
ro  facrofanef^is  colantur ,  hominefque  in  illis  olFerant,  addit  Bulla;  Eum  qui 
fuitarum  E  c  cie  fiam  aliquam,  yelaliumpium  eorum  locum  d  Trapoßtoßgnatum,  femel 
I  anno  yifitay  erit, indulgentiamplenariam  omnium  peccat  orum  confequi. 

Tandem  inhacBulla  datur  iliis  poteßasabfolyendi  etiam  ab  ijs,qua  Tapaßibi  in 
^ulla  Ciente  referyayit,  &  omnia  qux  funt  Epifcoporum peragere :  qualia  funt  ordina* 
e,ungere ,  chrifmare,  adiurare,  exorcizare ,  confirmare,  reformare,  indulgen* 
as  diftribuere  j  divortia  facere,  cum  confanguineis  difpenfare ,  templa  confe» 
rare,  campanas  baptizare ,  ftatuta  nova  facere;  dC  fimilia,  quae  in  P apatu  Epi=* 

:oporum  funt  propria*  ^  . 

Vult  etiam, hü  lefuitarum  außsfe  opponat,autfuper  eaappeilet.  Prae* 
ipit  quoque  Trincipes ,  Eralatos  &  alios  in  regno  fuo potentes  jurare  ,  ne  quü  lefuu 
Icam  Societateminquietet ,  yel priyilegijs ßoliet ,  yel impediat :  inobedientes anathe- 
late ferit,  ^fecularts  brachij gladio  punire  jubet.  HancBullamlefuitae  ma-^  Mare  magnum 

»«wvocant ,  quod  inea  omnis  generis  privilegia  ipfis  non  aliter,  quam  ihO= 
eano  navibus  onerartjs  merces  advehantur* 

Dighifsimus  certe  eft  lefuitarum  Ordo  tali  confirmatore  SC  patrono 
^aulo  Tertio  Pontifice*  Ante  mortem  eiUs  e^tus  eft  libellus  Italicus  ,  cum  “ 
^raefatioiie  ad  Afeanium  Columnam;  quem  illcprofligarat  •  In  hoc  libello  au* 
hior  varia  dC  immanifsimaquidemfcelerarecenfet,  &  Antichrijium  illum  appeL 
ins,  Innocetitio  Tontißce ,incpxiv,  conjeilm inyinculafuißi iTrceful  iniquißime,  pro~ 
ter  homicidia  duo  ,  &  commißum  parricidium ,  matre  nirhirum  &  nepote  tuo  quodam 
leneno  fuhlatü ,  utömnüadte  conßuei  etheer editas ,  cumque  deinde  liber  failus ,  non  du.- 
itares  ambire  galeruni  purpureum  ,  iere ffes  a  Collegio  repudiatus  ,  germanatuafo- 

or,  lulia  Farneßa ;  imderh  peryicit.  Cum  enim  copiam  fm  non  fe  fa.Uuram  eßedein^ 
eps  minaretur ,  Alexander  Sextus  Toniifex,  offenfionem  y  er  itus ,  &  iram  illius ,  in 
Cardinalium  te  catum  allegit.  Alteram  deinde  fororem  ,  pro  familia  tua  confuetudine 
arum  pudicam,  interemißi  quoque  yeneno.  E  er  Anconitanam  proymciam  cum  ef- 
'es  Legatus  ,  Iulio  Secundo  Toniifice  -)  puellam  eius  ciyiiatü  nefarie  circumyetiißi , 
mando  dißimulans  quü  effes ,teque pro  nobili  quopiam  gerens  ex  legati  familiaribus,  iU 
amyitidßi:  quod  quidem  facinus  puella  patrüelü,  Cardinalü  Anconitanus  ,  urbe 
apta,  coram  Clemenie  Eontifice  captiyo  ;  tibi  grayißimü  yerbü  objecit.  IsLicolaus 
luercaus,  cum  Laura  F arnefid-j ,  tud  neptem  conjuge  fud  te  congredient^ ,  deprehen- 
lit ,  &  pugione  tibiyulnus  ineußit  ;  cuius  etiamnurn  cicatrix  apparet.  Ve  plia  tua 
7onßantia,quacum  toties  rem  habuißi  ,  quid  dicam  f“  etenim  ut  ea  liberius  potiri  peß 
es ,  maritum  eius  EofiumS for tiamfußulißi  yeneno  >  qui  ciim  nequitiam  yqir am  ani- 
nadyertiffet,  incredibilem  animo  dolorem  concepit,  nec  ynquarn pößea  yifus  eß  hila.- 
‘ü.  Libidine  porro  Commodum  Heliogabalumlonge  fuperds  :  idque  tot  ßurijs  tuü 
loceri poteß.  Filias  fuas  Loth  yitiayit  ignarus  &  ebrius :  tu  yero  fobrius,  non  mo-- 
Ib  cum  nepte ,  fed  etiam  cum  forore  cöngtejßes  es  atque  ßlia^.  lam  illud ,  quod  in  Fa- 
lenfem  Epifeopum  admifit  fceleratus  ille  tuus ßlius  Eetrus  Aloißus  ,  quam  eß  diÜu 
^oedum  ^  horrendum  facinus  t^'^Cum  in  Adriani  mole  captiyus  detineretur  Clemens 


D  E  Oe  cono  mia  et  Regimine 

pontifex,  eeqne  legaret  ad  Cee farem  ,  libertatii  recuperanda  caufiL-» »  non  prittt  iter  yo* 
Lebas  ingredi  i  quam  ille  Tarmenfem  Epifeopatum ,  nepoti  tuo  EarhejiOi  tunc  decem  an¬ 
norum  adolefcenti , permitteret.  Eo  f alio  y  ludißcaßi  nihilominus  illum  y  &  Genuam  ubi 
per^enißes  ,  morbo  te  detineri  fimulabas.  ^am  yerp  nundinationem  in  faerts  bonit 
non  exercuißi  'Cardmalü  r*  & ,  poßquamfaSlns  es  Tonlifex y  Deum  immortalem  y  quam 
turpiter  E  c  dejice  l^mance  facultates  dilapiddßi  f'  Islon  te  pudet,  fummampra/eduram^ 
atque  munus  contultße  nefario  tuo  filio ,  cum  aure  orum  millibus'annuü  quadraginta ,  to- 
tidemque  fere  nepoti  Odaieio^  ne  quid  interim  dicam,  qua  quantaque  bona  profuderis  in 
tuae  familia  f (eminas  omneü  ,  <&  Sanflorianas  neptes.  T ur  carum  pojiea  mentionem  au- 
'aes  inferrt_j  ,  qui  rnifera  jam  ineümbani  f talia.  Q^id  'eo  faets  ,  ut  expilandi  popult 
caufiam  aliquam  habeas  bccafionem,qui  fub  te  Domino gra'vißimum  onus  intoleira- 

bile profeBo fujltnet.  DuciFerrarienfi  Jdutinam atque T^egium^endidißi  :  Tarmam 
Hr  Elacentiam,  quas  Ecclefia  T^omana  minime  acquiji'^eras ,  alienaßi,  quod  Clementem 
terte  Eontificem  facere  puduit.  Vt  familiam  domumfite  tuam  locupletares ,  prater  fai 
Ö*  a  quum  ali  os  exagudjii,  &  eos,  qui feryitutem  illam  ferre  non  poteruntyaut  recufabant^ 
bello  es  perfequlittts :  id  perufint  docent  inter  alios,  A [canius  Golumno-j.  Qui fubfidS: 
loco  fups  imperat  quotannü  extra  ordinem  aureorUm  millia  trecenta,  quinoyumfubinM 
y  e  Bigal  imponit,  modo  falis ,  modo  caterarum  rerum,  qui  nunc  decumas ,  nunc  dimidiam 
fruBuum partem  exigit,  ille  fanepro  Chrißiani  fangunü  hoße  merito  debet  haberi.  Tur¬ 
cica  clafts,  te  pontifice,  per  Ecclefue  T^mana  fines  nayigay  it  incolumis, non  ita  pridem» 
uando  Earbarojfa  mare  nojlrum  fuit  ingreffus.  Occultum  igitur  illud ,  quod  cum  Par¬ 
aris  habes  commercium ,  anf  am  tibi  prafc indit ,  quo  miniis  Turcici  belli  nomen  in pofie- 
rum  obducas.  Atqueinterim  tamenaufus  ks  Galtia  P^gem  taxare ,  quod cumproteßam^ 
iibus,  CcefaremyeroyquodcumAnglia'ßege  coleret  amicitiam.  Annonturpipimünießi 
rependere  totum  ab  afirologü  &  necromanticis  f  negari faBum  nonpotefi :  nam  &  hono¬ 
ribus  illos  &  facultatibus  atque  donis  amplificdjii  Cecium  j  ‘Marcellum,  Gauricum ,  Lu- 
fitanum  ,  &  alios,  (^ce  fane  res  impietatis  te  manifejle  redarguit,  kä"  fatü  eß  gra'*ßis , 
quam  ob  rem  d  Pontificatu  debeas  remoyeri.  Egregius,  fiDijs  placet ,  lefuitariön 
patronus, 

priTÜÄgiadiit-  luli'us  Tertius  Pauli  fucceilbr»  2t CalendtAiiguft.  Änhö  155  o,adinftan* 

*i‘°*‘i*^"^*^ti'amlefiutarum  votafiiärenovantum  praecedentis  Bullxprivilegiaomma  coh^ 
ürmavittÖ^addiditinfuper  j  omnes  Epifcopi  curent yUt  priora  perpetuxfintfacultattSi 
eajj  inyiolabiliterobferyent,nifi in  omnipötentüDeiiram  incurrere  velini. 

Cum  etiam  in  Bulla  Anni  millefimi  quingentefimi  quadrägefiirii  äPaü«? 
io  Tertio  prohibitum  eiTet,  ne  alijs  in  locis  ullis  Collegia  erigerent,  qualm  apud 
approbatas  V niverfitates  ,  lulius  in  hac  Bull  a  concefs  it  l  efuirfe  ad  inftantiam 

€orum,ut  ubicünque  vellent  aedificarent  eai  8(f  inftituereiw  Verba  fuppiicatioä 

nis  eorumfic  habent:  Quia  tarnen  domus,  quas  Dominus  dederit  ad  operandumin  yi- 
neaipfius,  non  ad S chAaßica Studia ,  deßinandd erünt ,  ciimyulde  opportunum, for^ 
alioquiyideatur iUtex  juyenibus  adpietatempropenfis ^  &adliterarumJludi,atraBan- 
da  idoneis ,  op.erarij  eidem  yineiz  Domini  parentur ,  qpü  Societatis  noßrts ,  etiam  ptofefi 
fe ,  yeliit quoddam  Seminarium  exißdnt , poßit pröfeßa  Societas ,  ad ßudiorum  commoi 
iütateni.  Scholarium  habere  Collegia,  ubicunque  ad  ea  confiruendatir  dotanda,  aliqui  ex 
deyotione  moyehuntur.  Quee  fimul  ac  conßruBa  &  dotata  fuerint ,  non  tarnen  ex  bonds 
quorum  collatio  ad federn  Apojiolicampertinet,  exnunc anthoritate  Apoßolicd  erigi  fup-_ 
plicamus  i  ac  pro  ereBis  haben.  Qud  Collegia  habere poßint  reditus  ,cenfus ,  feupof- 
feßiones ,  ufihus  &  neeeßitatibus ßudenpium  applicandas ,  retenta  penes  Prapofitum ,  yel 
Societatem  omnimoda  gubernatione^ ,  feu fup  er  intendentia fuper  diBa  C olfegia,  &  prdq 
diBosßudentes,  quoad  ßeBorum  feu  Gubernatorum acßudentiumeleBionem,  &eorun^ 
dem  admißionem,  emißionem,  receptionem,  exclufionsm,  flatutorumordinationerf^,^^ 
circa  flu dentium ,  eruditionem ,  aaifieationem ,  ac  correBionem  yiBus  yeßitufque ,  & 

aliarum 


t 


Iesvitarvm.  64 

tliarum  rtrum  neceßariarum  evs  minißrandarüm  modum ,  aliam  omnimodo  gu,herna~ 
mnem,regimen  ac  curam ,  ut  namqßtudentes  diBü  honü  ahuti,  nejue  Societas ^rofeßa  in 
'yrofriosufus  conlperterefoßit,fedßudentium  neceßitari ßuhferipirey&c. 

Idem  Papa  2  2«  die  Odlobns  Anno  1 5  5  2jefuirisnova,  praeter  Superiora, 
tribuit  privilegia  t  widzMcexßicere  profeßü  circa  jejunia  &  cibos  prohibitos  dißen~ 
fare :  haereticos abfoHere :  horas  loel  ofßcium  Tvlißa poßponere :  intra  domorum  &  coUe- 
yiorum fuorumpriyatos parietes, fuos, ad quofcunj^ y olunt, graduspromoyere.  Nequis 
mtem  illos,  utqui  publica  non  fiibierintexaminai  arguat,  rideat  öi'  contemnat, 
praecipit  Papa^  ut  tales  graduati ,  qualificati  &  formati,  quafi  in  publico  id faUum  eßet. 

Inhonore  habeantur.  Concedit  etiam  illis  eadem  privilegia,  quae  habent  rj ,  qui  le» 

^itime  promoti  funn 

Digni  funt  Icfuitae  hoc  quoque  Pontifice  P atrono  bC  Confirmatore  Ordinis  lufiusj.qu»  85 
inJs  galerum  fuu  more  Pontificio,cuidam  adolefcentijinnocentio  nomine, dare 
:onftituit,n5  modo  nullis  praedito  virtutibus, fed  pravis  bC  obfcpenis  moribus  a 
auero  imbutojquem  ille  in  delidjs  habuerat,  dum  eiTet  Bononiae  legatus.Romae 
amaerat,&  libellis  quoqp  taxatumalove  Ganymedemfoveri*  Cum  ergo  inftia 
utum  fuum  de  donando  fuo  pileo  Innocetio,deferret  ad  Senatum  Cardinalium, 

3^  omnes  refifterentiunusinpr  imis  diceret,  Et  quidobfecro  B.E.  yides  inhocadole- 
^cente,j^uem  y  is  purpura  exornare  jf  Undor  e  f  Refponditlillius,  Et  quid  obfecro  in  me 
vidißü,quodTontißcid dignitate  ornaretis  bCc. 

Pius  Quärtus  Aprilv  »Anno  millefimo  quingenteiimo  fexagefimo  primo  Prfvflegiaqu* 
inimadVertens  lefuitas  in  ipfius  primatu  defendendo  fedulos,S^  ad  omnia  para=  deditf’ 
:ifsimos  efle:  concedit  iWis poteßatem  adificandi  collegia  uhicuncp  yelint.  JSt  mandat 
It  inhuiufnSbdi conatibus  Parochi ,  Antiftites  öC  Epifcopi  lefuitas  adiuvent ,  in- 
^bedientes  autem  coerceant* 

Augufti  decimo  nono  die  eodfeni  atino  lefuitas  ab  bmnihm  oneribits  &gra^a^ 
ninibus  tum  Eccleßa,tümy^ipttblica  exemit.  Nam  praecipit  ,  ut&ipß&  Collegia  & 
fona  ipforum  in  perpetua  libertate ,  ßnenllö  juramento ,  excepto  quo  Tapa  deyinäifunt, 
ine  omni  ufura,fcenorey  cenfura ,  decmis ,  or  eocaBiombm  liberi  relinquantur ,  tam  ijs 
]ua  jampoßident,  quam  qua  in  illorum  ufum  futuris  temporibus  yentuf a  funt:  tamin 
lomibus  &  Collegijs,quam  in  clDitanbw  &  V nHerftatibus.  Mullum  tributum ,  nullum 
:enfum , nullas  decimas,  de  domibus,  Collegijs &  feudts  fohant :  fedfuaabomnifolu.. 

:ione  exempta  &  libera poßideant^  Secundo ,  non  vult,  litlefuitce,  ficutreliqui  qui 
Monachi ,  intra  latibula  fua  fe  contineant ,  fed  libere  ad  omnes  exeant ,  pfa  ceptores 
profejfores  agant ,  &uhique  etiam,  ubicunque  ßerant  fe  commoditatem  habituros  ho- 
nines  ad Eccl^tam  B^manam  adducendi ,  Collegia  &  Scholas  erigant.  Contradicens 
es  vult  graviter  puniri*  T  ertio,  tribuit  illis  facultatem  adgradm  promoyendi  eos, 
trafertim pauperioresy  quos  publici  Academiarum  Erofeßores  admittere  &  promoye- 
■e  noluerint :  yel  etiam  ditiores ,  quos  interdum  tion  eruditio ,  f  ’.d  yita  mintts probata  exc¬ 
ludit:  ita  tamen,  iit  fiimptus  cedant  inufum  Dororum  publicorum,  yel  juribm  V niyer^ 
itatum.  Et  tali  ratione  promotos,ijfdemprivilegij  s  gaudere  vult,quibus  fruima 
ur  qui  pubUce  funt  pro  moti*  Etiam  hk  Pontifex  praedeceflbrum  fuorum  veftia 
Tiafedulo  fequutus  eft* 

Pius  Quintus  Anno  15  <55.  ö^Calend» Februari)  cum  ex  Iefuitarumrelätio=priv,}egiaäPia 
leintelligeret ,  nonnullos  cognita  hac  nova  Sodalitate  ftudi^que  perfpedis  ^ 
joenitentiä  dudos  Societatem'  hanc  rcliquiffe ,  bC  vitam  politicam  fedari :  ut 
lis  metum  inalteret ,  bi  reliquos  intra  Societatis  limites  coardaret ,  dede= 
ritetiam,ut  egredientes  ex  Societate,  licentia  Gener alüy ei  Tapa,  fi  alium  ordinem 
ngredi  yelint ,  in  nullum  alium  quam  in  Carthufianorum  recipiantur :  Egredient es  yerb 
inepermißu  Tapce  yel  Generalü  pfiin  Romana  EcclefUpermaneant, excommunicentur : 

L  4 


I 


D  E  Oe  conomia  et  Regimine 

fi  tranfeant  ad Ecclefia  T^omanx  hoßes ,  quihufcunpe  ^ojfunt artibm  &  infidijs  capian^ 
[ur,:ncarcerentur,& fecundum jw  Tontificium  cum ipjts procedatur  :hoc  eft,  utvel  ad 
vomicumredcanr,  vel  ccmbiirantur*  -  n 

Tandem  ne  lefuitae  aliorum  etiam  deftituantur  pn'vilegijs, idem  Papa  con»^ 
cedit  illis  omniaprhilegia y  qux  funt  Ordinibtts  °}vlendicmtib»t  concejfa;  ut  fic  ubi^,^ 
quocunm  venerint,  liia habere  pofsint  diverforia ,  Öi^focios  invenire,  quiilloa 
in  rerumlPontifidarum  execLitionciuvent«^ 

Anno  1568.3»  Calend»Septemb»idemPapaomnia  priora  lefuitanim  privi* 
leaia repetendo confirmatjomnes  eoru  conftitutiones  probat,  contradus  con« 
ceditjÄ^  ab  aliorurn  capitülis,po0na  cenfura  reddit  immunes»  *  ^ 

Die  decimo  Marti)  Anno  1571.  aliä  Bulla  concedit Iefuitis/<«cM/r4f«m  Ubere 
&  publice  legendi  3  ettam  ubi  V niyerßtates  funt,  Vbicunqüe  ergo  ad  Academias 
veniiintj  etiam  non  vocati  j  cathedras  dC  fuggeftum  docendi  causa  afcendunu 
Permittit  etiam  ftudiofis  qüfbufque,  ut  eiufmodi  Profeßbres  adVentitios  au« 
diant  reclamantibus  Ordinärrjs:  quifi nolint lefuitaruni  auditores  promove« 
re,  licet  lefuitis  illos  domi  promoverCiEt  ne  VniverfitatumRedorcs  pro  iure 
fuorum  privilegiorum  in  lefuitas  dC  illorum  difcipulos  procedant ,  3C  ceu  ille« 
gitimos  arceant^vult  eos  omties  excommunicari  ^qui  vcl  impedir€,vel  moleftare' 
lefuitas  prxfumunt»Verba  Bullae  funt  haec:  Decernimif  &  declaramur  quodprace^ 
ptores  huiufmodi  Societatüi  tarn  literarum  humanarum^  quam  liberalium artiumy  T btlo^^ 
fophia ,  Theologia ,  yel  cuiufpts  earum  facultatum  i  in  fuü  Collegijs ,  -etiam  in  locü  ubi 
Tniyerfttates  exßiterinty  fudsleUiones ,  etiam  publicas  ledere  (dummodo  per  duas  hör  aß 
de  maney&perunamdeferoi  cumLeUoribm Fni'^erfitaminnönconcurrant)ßibere&lt^ 
eite  poßint  :  quodque  quibüfeunque  fcholaßicü  liceat  in  büiufmödi  Collegijs  3  le&ione^ 
^  alias  fehoiaßieas  exercitationes  frequentare  3  u,c  quicunque  in  eü  ,  Thilo  fophia  lyel^ 
Theologia  fuerint auditoresy  in  quayps  Fnherfttate 3  ad gradttradmittipoßinf3& cur^ 
fuum,quös in eü  Collegijs fecerinty  ratiehabeatür.  Cuf^dentes  in^- 

‘yenti fuerinty  nonminus 3 fedparTormiter ,  " 


Tni'yerfitatihus prafatkßuiuißent,  ad  gradus  qm f cunque  3  tam  Taccalaureatus  3  quarrt 
Licentiafia  &  VoÜoratvr ,  adrnitti  poßint  &  Meant  3  eisque  fuper  prämißü  licentiam. 


& facultaterd concedimus,  DißriSUjts'inhibenteSy  F uiyerßtatumqUftrumcunque^ %eÜod 
f  Aiixauihurcünam)irub  excommunicationis  maiorü  ialijfq\  '  '  “ 


ribus  & 


me  arbitrio  noßroy  mo^ 
'  ~  ^  (&  Scholar 


Decernentei^ 
intentionis  noßra'^ 


ßrofitionibus  egmprehendi  poßi_j,  ,  .  _ 

Taulb  phß die 7. lulconcedit Ulis  omnia  VlendicantiUmpriDilegtay  luettpft  propriM 


Collegia  habeant 3  &  domos ubiq^adificent,  Alij  %lonachi  pefegnnantes lejmtas hofpttto 
excipere  nolebant,  illifq^  occurrentibus  dicebant:  ItUobü  eßü  ditiores  ,■  Collegiahabetis 
adeSyadeas diyertite.  Atlefuita  impetrdrut d  TioV mt  %donachiipfos diyerfarieit pet... 
noUarein  fuis  cesnobijs  petentes  recipere  cogantur ,  nißinTapa  indigriationem  incurrert 

nir  panas dareyelint.  r  1  r.  r  ^ 

jregorins xui.  Giegorius  XIII»  fub  initiumPontificatüs  lefuitis  deditfacultatem  Conjerf 

'  y ator es  3  Judices  &Adyo catos  aßßimendi  in  quibufyis  caußs.  Illos  autem  juyare  re* 

nuentes  excommunicari  jubet :  fic  ut & fub  Eccleßa  Tomana  eußodia,  &  ciyium  feupoJ>^ 
liticorum tutelalibere , abfque  omni irnpedimento resTapa exequi poßint.  Vult etiam, 
ut  Archiepi f  :opi  &  reliqui  Clerici  lefuitas  laborantes  yel periclitantes  ,  cum  potential 
tum  Opibus  juyentyneq^permittantyUt lefuita  yelimpedianruryyelmoleßentmi  yeJexpeli 

lantur,  yel bonis  fups  cedere  cogantur ,  > 

Idem 


juxpri^iegw  nyatores 
Lafiuus  dedmt.  ^ 


"1 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M*  ‘  ^5 

IdemPapa  Anno » 57^*Pnd.Calen,Marr»concedi'tIcfumspr:cCIcnasrc=» 
iqiiiSjUtfuas  horas  Canonicas  extra  chorum^&uhi  y oluerint, recicarepoßinc. 

Vermittit€tiä.mi[\is,utquatidocHnqjyoluerint,yelante,yelpoß'y>otafußcepta  Sa- 
irdotales  ordines Jufctpiant, modo  ßnt  idonei. 

Anno  1 5  7  5  Januari)  odavo ,  prorfus  novum  illis  concefsit  privilegium ,  Notaicaef 
uo  eos  ‘Bihliothecarios  Tontificios  creayit ,  Darias  facultates  illts  tribuens  circa  libro- 
i(m prohibitorum leblionem,  emendationem,  mutatione)fi,interpretationem^abolttionem, 
xpunUionem  &  concrematiofiem. 

Sequenti  menfe  Maio  eiufdem  Anni  Gregorius  hic  favorem  fuum  toa 
jminfuoslefuitas  infundens  ,  tribuitöc!;  concefsit  illis  omnibus 0- 
mium  Ordinum  &  locorum priDilegijs ,  more  fuo  ,  utendi.  QLiocunque  igitur  perve=! 
iuntlefuitx  in  regno  Pontificio ,  nemo  tameil  illis  dicere  audet :  Quis  vos  vo«  '  ^ 

avit  f”  quidfacitis  C'  quare  intra  veftrorum Collegiorum  parietes  ,  ut  Mona= 
iios  decet,  vos  non  continetis  r  Attt  fi  quid  tale  audiunt,  mox  Papae  Bullas 
roferunt» 

Menfelulio  Anno \‘^76*dizx6*c.Kimiti\\Qshici^^zV2L^2ineceßitateintereßendi 
recibM,proceßionibsts&  funeratis  afjoeiationibuii, 

AliorumPontificumRom»qui  his  fucceflerunt  privilegiajefuitis  conceflay 
onminoravel  leviora  prioribus  fuilPe ,  fequentium  annorum  hiftoria  probat» 

"Jibil  autem  funt  aliud  quam  exaltatio  lefuitaruni  Ordinis  fupr  a  omnes  Clerici 
Drurnö^  Monachorum  Ordines,  ac  licentia  quodlibet  agendi. 

Mirumautemnonimmerito  viderialicuipo(ref,quoconfiho,reu,utverius  pap*  curtanb 
icam,qua  aftutia,poft  tot  Monachorum  examina, quibus  totus  mundus  fcatet,  profe(]i;ai3tar. 
'hais  Babylonicahuncnovumfoetumenixafit ,  praefertim cuiniam pridemin 
»ateranenfiConcilio  anno  t  s  1 5»  fub  Innocentio  Tertio  j  bC  inLugdunenfi  anno 
2  73»fub  Gregorio  Decimo  celebrato  decretum  fuerit ,  ne  quis  de  extero  noDam 
digionem  inßituat  ,  ne  nimia  T^ligioforum  diDerfitas  graDem  in  Ecclefid  Dei  oflen- 
onem  inducat.  Idemque  cenfuerit  etiam  Petrus  de  Alliaco  Cameracenfis  Car* 
inalis  in  fuo  libro  de  ReformatTcclefiae  Conftantienfi  Concilio  oblato :  fimilia 
er  Armacanus  bC  GuilielmUs  de  fando  Amore  fandgTheologixDodorinfi* 
nisquondam  inSorbonaParifienfi,quemIoannes  Gerfon  fummis  laudibus  c=* 

qxiuEtnovifsimenovemfelediprseflantifsimiS^  dodifsinliviri,quorumquas 

jor  erant  Cardinales ,  reliqui  Archiepifeopi  ,  EpifeopiSs:  Abbates  ,  a  Paulo 
"ertio  Pontifice  Romano  Anno  millcfimo  quingentefimo  trigefimo  odavo 
ongregati  bC  diris  adiurati ,  ut  abfque  ullajdifsimulatione  veritatem  edicerent, 

C  confiliuiii datrent  ad  iudicandum bC corrigendum  abufus  bC medendum  moN 
is  Ecclefiae»  Hi  inter  alios  abufus  corrigendos  ,  cenfuerunt prohibendam  eßead- 

trionem  noDorum  T^ligioforum  etiaminconDentualibusiamrecepti^  crdihibm  :  Sed 
Wies  qui  tum  nondum  erant  pro feßi  abigendos  &  expellendos :  &  multo  minus  noDos  con^ 
entm  erigendos,  etiam  Ordinum  Del  T^ligionum  approbatarum:  &  multominus  no- 
as  faUitias  'ßeligiones  admittendas.  Sed  quiaintellexithomo  ille  peccati  bC  filius 
erditionisjtempus  illud  adeife,  quo  Dominus  ipfum  Spiritu  oris  fui  confcdti- 
iis  fit;  fimul^  vidit  reliquorum  Ordinum,  quantumvis  praepingues  crafibs 
entres,nonpoirelabafcentemRom»Ecclefiafulcire :  ut  afflidis  fuis  rebus  ma= 
ire  fuccurreret,novam  hac  creaturam  edidit, follicite^  in  regula  cavit,  ne  one^ 

mtur  multitudineceremoniarijjfed  ciM'andum,utliteras  difcant,ftudialingua* 

I  cognofcantjvV  feripta  veterum  evolvant, quo  erroribus  ^  abufibus,ex  verbo 
)ei  toti  iam mado  detedis,  plaufibilem  aliquam faltem  fpeciem  orationis  leno» 
inio  induere,8^  nervos  regni  Pontifi  ci)  cofervare  poffent ,  ut  fi  uf  its  periclitans 
g  iam  in  tantaluce  Evangelij  regni  iftius ,  ita  expoftul aret ,  ex  hoc  Ordine  pofi 
:nt  tanquam  emifiarij  in  omnem  terram  fubmitti  propugnatores  patroni. 


i  «• 


i 


l'.c 


I#: 


Db  Oeconomia  etRegimine 

Fadumhoc  inGermania  praecipue  ,  in  cuius  perniciem  hic  Ordo  potifsimuffl 
iulhtiuus  videtur«  Quia  enim  in  illa  natione ,  ij  quoque  qui  Pontifici  mratf 
funt ,  quique  magna  mercede  conducf^itiamlii^uamRomanac  Curixlocarunt, 
nonnullos  manitelios  errores  dC  nimium  crailos  abufus  improb^um  ,  quaa* 
damctiam  timidius  defenderunt,  dequibufdam  deniquenimismodeiteSCmr« 
tius  quamftatus  Pontificij  regni  ferat,  loquuti funt: iccirco fedulo curarunt lO 
pinnordrjs  llatim  Ordinis  huius,  ut  in  teneris  annis  mox  pueri  ingenio  pollen« 
tes  in  hunc  ordinem  cooptarentur ,  QC  Romam  mifsi ,  ibiinmedijs  abominatio« 
nibus  educaventur  inftituerenturque:  poftquam  viderentur  imis  vifeeribus 

imbibilfe  abominationes,  quae  Thais  Babylonica  caliC^lfUo  propinavit,  fatif(|t 
charadere  beftiae  coiifii  mau  jcSc  per  G  er  maniam,  tanquä  locuftarum  examina^ 
I  difpergerentur,  ut  hoc  artificio  fortifsimailla  gens  fub  iugumPontiheiorum  cr» 

rorum  reduceretur,  dC  lux  Evangelijei  eriperetur,  atit  certe  obfcurarctur,ri« 
cut  fxpe  fadum legimus ,  ut  agminalocullarUm  oculis  hominum  folcmque 

cemq^engen  t^  ^  ^  cihfque  miniftris  loanncs  in  A« 

pocalyfi  fcribit,  quaeque  Hilarius  ä:  Ignatius  de  ijs  referunt ;  i^od  niinirUni 
ifcwoM»,  &  fcandali^are  f oleant  qtitdam pufillos  i»  C  H  R  t  s  T  V  M  creAmes  ,  bona 

amma  injlar  aranearum  Corrumpendo  ,  ofßcia  patris  fui  diaboli  perßeiendo^  ^ij^aniatH 
rffroD  o  M  1  N  I  fuper feminando  i  tpuorümfermoßicut  cancer ferpat:  Haec,inqudmi 

in  nullos  quadrant  aptius,  quam  in  hanc  lefuitarumfedam«  Quumprimum 
emm  poif  horrendos, diuturnos, Pontificios  accraffos  errores  tenebrafqueplus 
quam  Cimmerias,  lux  verbi  Dei,  immensaipfiusbonifateilluxitmundo,ftanm 
Draco  ille  magnus  foetum  parturire  coepit  novifsimum,  qui  bC  feculorumali* 
quot  vecernofos ,  tUrpifsimos  ac  perniciofifsimos ,  luce  meridiana  manif^io- 
res  errores,  claritate  dödrinse  doeleftis  ,  hoc  noftro  feculö  ingenti  Dei  benefiaoj 
immenfMuc  bortitätc  detedos,  palliare ,  verbörum  lenocmijs  involvere ,  rhc= 
toririfque  Coloribus  pingere, maximi  aittem  auguftifsimo  titüloSd  praetextu 
Catholica  Ecdefitecceperunt :  nih'lque  adeo  eft  tamcralTum,  tam  putidum, 
tam  impurum ,  tam  infulfum  atque  impium  inP ontifidalaCuna,  feu  poti^  doa» 
ca,  quod  novis  illis,  SocijsnOn  optime  oleat,  quod  editorum  ab  ipfislibroruil 
Icdiocertifsimcdocerepoteft«  ^  ^  .  te  .  ,  ’ 

Rede  igitur  Princeps  quidam  maghi  nominis  comparavit  leluitas^n 

tis  aleatorn  s,  quas  ma3aniLvalorriqaolkemaS-proferuntponüntqy_^fores,  a( 
vincendum  adverfarium  (vulgo  sum  ©tiefe )  ficenimPontific«  ad^^tremuma 
ftutifsimos  iffoFcmiflarios  in  Germaniam  ablegaffeadattttlTamfibiauthoriti 

'  tcmrecuperandam,8^quacfuperatconfervandanu 

Cum  igitur  Pontificite  Sedi  iam  ruenti  humeros  nios  certatim  luppOluiC^ 
rintlefuitae,  oportuit  etiam  Pontifices  Romanos  tam  fidis  fatellitibus  diligen 
ter  providere  ,  nc  quid  detrimenti  Seda  illorum  nova  ,  alijs  Monachoru« 

Sedis  fupra  modum  exoia,  caperet,  fed  incrementa  haberet  maxima.  Vnd' 

Gregori us  X  I I L  Papa  lefuitarum  Annales  legens ,  ac  opera  confideraris,qi« 

hinc  inde  artibus  lefuitarum  efficiuntur,  dixilTe  fertur  ,  Tot  funt  mihi  millia  Cie 
ricorum  \  fed foli  lefuita  omnes fuperant  in ßabiliendo  ’H^gno  noßro.  Digni  ergo  funt  qa 
prx  caeterü  etiam foyeantur.  ^  .  .r 

Vt  etiam  his  privilegifs  a  Pontificibus  Romanis  ornati  adfummumaii 
thoritatis  gradum  in  Ecclefia  Romana  evedi  lefuitae ,  gratos  fefe  aliquo  mod 
prxberent ,  ipfi  vidfsim  Pontificibus  fefe  in  omnibus  fubijciunt ,  ab  eorum  nuti 
pendent,  omnia  ipfortim  fada  0(:  dida  pro  oraculis  habent,  eos  tantum  no 
pro  Deo  colunt  ac  venerantur*  Sic  lefuita  Andreas ^  Romae  in  monte  di 
^  ...  ball 


**  I  E  S  V  i  T  A  R  V  M.  ' 

'illölefm^animneophytorum  apudD*  Andreammoderator,  dixit t  Tmpoßihile 
1  eos a  Deo  in  caelü  non  dtligi ,  quos Jummw  eiw  in  terris  Vxcari-ws ,  Tontifex  'ßomanws 
digit  yper  quem  qudß  f  :dld  quadam  ad  coelorum  gaudia  af  :enditur.  Prscterea  in  pri« 
lä  regula  tradunt,  Tapx  T^mani  yocemnon  aliter  ac  fermonem  Chrißi ,  audiendan% 
T(^,  ‘Huncß habemus,  aiebat  lefuita  Ttetro Lanlpergac  in  Catechifmi  Canifiani 
tplicatione,  quus  contra  nos ent  Cardinales ,  Epijcopi,  Canonici,  nobis  nonmodo  re- 
^ere  non  audent :  fedetiaminhoc  multi illorum  ofdtnati  funt,Mtnos  fud  potentia  &  au- 
Sritate  juyent  atqüedefendaht :  utiil Bulla  fecunda coniftitutum eft  v"  ^idC  Quod 
'achium feculare ,  yolente  Tontißce ,  omni  poßpoßtd  appellatione  dnobts  inyoc^m, 
'fha  cäpere ,  nobis  rofiflentes ,  ß  ita  opusßt ,  tollere ,  profcribere  &  cOmburere  debet  f 
uamobrem,dile^ifratreS,:SLith2it,  Tonußcis  amorem , parentum ,  amicorum ,  opim  & 
itria  dileUioni prxferam.  Hoc  enim  facientes ,  er  huius  yita  prxmia ,  &  xternx  U- 
tia  gloriam  confequemini.  Ille  enim  eß,  qüinoßram Societatem conßrmayit ,  ditayity 
'nayit,  &  haHenus  conferyayit.  Et  loannes  lefuita  ^  Auguftaf  ^dilis,  aiebat: 
ayeamus  dileBißimi',  ne  Tontißcem  I^manum  offendamus  ,  ab  illius  'Majeßate  & 
ßrum  effe  &  inttreße  dependent :  hoc  eft  •,  quicquid  fumus  &  habemus ,  id  omne  er 
\tum  Tapa  T^mano  acceptum  ferendum  efi.  ^md  aiebat  Turrianus:  ipfe  eji  noflra 
lima ,  nos  eius  corpus.  Etßcut  corpus  abfqueammamortuumeflt  Ita  etiam  Societas 
'rfque  Pontificis  7{omani  clementia  mortua  eß , plane  que  eddayerofo-..  Dicebat  efiaitt 
■fuita.  Gregorius  Auguftae,  quam  diu  inter  Societatem  no flr am  &  Pontificem  Te¬ 
anum  pax  atque  concordia  fuerit  conferyatO^itamdiu  cathedra  Petri,  &  fedesj4po- 
ili  cx  ereBx  ,  noßra  ^ero  fodalitates  falye  manebunt.  Diffenfione  autem  ob  o  rtd ,  utra* 
te  conci  dens ,  nofque  omnes  toti  mundo  ludibrio  futuri  fumus.  Agnojeamus  ergo  ,filij  , 
'ontifiemP^manum  P atrtmi&  huic  foli  in  omnibus ,qux  yult  obednamüs.  Eius  enim 
}  nobis  imperare  &  facienda  preeferiber^ :  noftrumyerb  efi,  nonpetita  ratione  ,  abf- 
le  ulla  tergiyerfatione  ,  ut  filias  oh  e  dient  es  Papa  dileBps  decet  obedir^.  Sic 
lim ,  dixit  lefuita  Ponayentura  Ingolftadij  'R.tCior  ^  apud  Pythagoreos ,  pro  arguk 
enti  &  caufa  ratione  fuitouuibi  iq>a,:  quanto  maioripbedientia  nos  faciamus  ,  &  fine 
lia  refragatione  exequamur  ea  ,  qua  tn  mandatis  d  Pontifice  Ppmano  accipimus  c  Il¬ 
us  efi  dicere  hoc  fiatinofirufh  yero  efi  agndfcere  tllud  Suurcsiipa,  &  ut  y  otis  nos  cogino- 
ifiis, addere,  Arnen.  Ahj.dicuntfodalibuslins:  Efi fane  magnum ,  effe  in  gratia  a- 
cuius  C omitis :  maius  in  Principis  &  Cxfaris :  at  maximUm  efiyiyere  fub gratia  ,  fa- 
ore,pace  iir  indulgentia  Plpmani  Pontificis, pro  fuaSanäitate  &  %lajefiate  nos  pmnib, 
odis  ornare  &  beare  intendentis.  Qui  quanta  nobis  bona  tribuerit,  par  tim  ex  T^efidentijci 
imibus,  collegijsjfeudis,  reditibus,  partim  etiam  ex  Epifielis  &  Pullis  notum  efi.  At« 
ue  fic  quidem  Mutuum  muli  fcab  unt^  ut  eft  in  provcrbi@i,  videlicet,  Pontifices 
Lomani  ^  lefuits^* 


CAPVT  VIII. 

EXAMEN  RjEGVLARVM 

DB  VOTIS  lESVITA« 

R  V  M. 

IDe  VoTb  Pa  V  P  E  R  T  A  t  is^  c 

IcfuiticarumConftitutionum  Summario  trium  tantum  votoru,  quas  Sim-- 
..pliciavocammemiofit,nempe^PaupertatiS, Obedientia  &  Continentia,dCc{iiaii^^ 
lavelinteffeindicatur^DfePaupertatis  Voto  fic  habet  Cohftitvttio 


/ 


V* 


V 


De  Oeconomia  et  Re q ?m i n  e 

Tau^trusjUtmurM religionis firmWi  diligendai&  in ßtd ^uriUtie  cQüferydnddeßi 
^funtumdtyindgratidaß^iranteßeri  potuerit,  r 

Coiiltirutio  24*.  Vtligant  omnes  paupertatem,  ut  matrem,^  juxta  menfurantftnm 
difcrettonü  fuis  temporius  eittseffeihes  ali  pos  experiantur:  nullaLr  e  unquam  prod 
prid  utantur ,  paratijue fintadmendicatidum  ojliatim, quando  yel  ohedientia,yel  neceßi* 

eas  id  exiget.  ...  .  .  f* 

Conft*  25»  ViÜus,  yeßitM,  &  leUi  ratio  erit  ut  pauperibus  a€cotUmodata:&ttttuß 
ßi^fibi perfiiadeae,quod  qua  yilißima  erunt  ex  ijs,  qua  domi  funt,  ei  tribuentur proptei 
ipjitts  maiorem  ahnegationem  &  jpmtualemprofeilum, 

Conft»  i6*  Intdligant  omnes  quod  mutuo  dare,  yel  accipere,yeldijPenfati  quidquatH 
de  ijs, qua  domi  junt, minime po(Jimt,nifi Superior  conf  :im  confenfum praftiterit. 

In  his  Conftitutioiiibv  inuita  ^  fj^edofa  de  paupertate  fua  gloriatur  Icfuit^ 
cum  tamen  nulla  j  fed  eius  loco  potius  Croefiopcs  rcperiantur*  Ideo  rede  Coa« 
^it.z^SidbcvTaupertatemeos diligere opQrtere,C^  A  N  T  VM  diyind gratia a^ir an* 
eefieri poterit :  ideft ,  religiosa  paupertate  fua mundi  opes  corruant;  iiitere« 
autem  ita  fegerant  j  ut  pauperes  coram  mundo  videantur«  Et  ob  hancfamaiif 
comparandam,Novitrj  eorum  faepe  oftiatim  mendicare  cogunturjipll  etiam  P  a« 
tres  ad  divites  mittere  dC  eleemofynas ,  fed  opimas ,  petere  folent«  Rede  etiam 
Regula  i  q,  matrem  fuam  vocant  Taupertatem,  Eft  enim  illis  indulgentifsimaitta^ 

ter,a  quatenerrime,mollifsimeilautifsime,delicatifsimeö^fpledidirsimefovenii 
tur  jnutriuntur  bC  aluntur«  Addunt,  «f  interim  eumamorem  menfurd  &  conformitatft 
fanUa  dif  :reri onis  metiantur.  E  a  difcretiO  bC  moderatio  eft ,  ne  quis  honeftatem  311 
gravitatem  religiofam  nimio  Paupertatis  ftudio ,  inedii  eorpus  affligendo ,  v(^ 
nimis  fordide  fe  veftiendo  contemptam  reddat,  fed  fanda  difcrctione  bC  confor? 
mitate  fic  moderetur,  ut  Paupertas  illoriiml,  ut  fequens  regula  habet ,  fit  pura  8Ä 
mimda ,  ne  aliquod  faftidi um  Vel  taedium  bC  naufeam  ali)  s  praebeat*  V olunt  eti< 
iam ,  ut  certis  temporibus  ejfeUus  aliquos  “J^aupertatis  experiantur,  Hoc  ver6  in  Colii 
legtjs  &  aedibus  eorum  non  fit ,  in  quibus  rerum  omnium  copiam  bC  abundan* 
ttam  habent«  Hypocritice  tam?  paupertatis  huius  experimenta  quaedam  edunt« 
Qiiando  enim Socij menfae accubuerunt,  bC  fplendide  epulantur ,  progreditut 
111  medium  illorum  lefuita  aliquis,  bC  indutus  centone ,  calceis  perfofatis ,  pilecJ 
dilacerato  bC  feminudus«  I  s ,  ut  grave  paupertatis  kfuiticac  iugum  experiatur  | 
patinam  bC  lagunculam  ligneam  manibus  tenet ,  tVT  a  Patribus,  reliquifcp  Soci^ 
ctbum  potumi^  emendicat  X  quibus  acceptis ,  poftianuamfedet  bC  cibum  capit« 
Efthic  voti  huius  primus  effedus. 

Sed  neextra  quidem  collegia  fua  paupertatem  aliquam  expcriuntur*Nain 
primis  probationis  annis  abfolutis,  ^liquos  ad  experiendam  paupertatem lefui^ 
ticam  Redor  ad  unius  meniis  fpacium  cum  literis  commendanti) s  emittit«  Ii  ab 
Abbatibus ,  Prioribus  bC  Epifeopis  liberaliterrecipiunturfl^  tradantur  lauti  A 
fime :  ut  in  iftis  emifsionibus  vel  peregrinationibus  nt  unum  quidem  palipei  ta^ 
tis  adum  experiantur« 

Additur  in  eadem  regula,  ne  re  aliqua  tanquamproprid  utantur.  Hinc  crebrae 
rerum  omnium  mutationes,  non  folum  veftium,  fed  etiam  cubilium,muf2corum 
bC  fimilium«  Praecipitur  etiam, «fuwr/ej parati  ftnt  adrmendicandum  oßiatim,  quand^ 
yel  ohedientia  j  yel  neeeßitas  idpoßulaiperit.  Necefsitas  autem  haec  illis  tantum  ins 
cumbit,qui  votum  profefsionis  fufeipere  volunt«.  Hi  enim  triduum  oftiatim  vi« 
d  um  quterere  coguntur :  ut  fic  probati  inventi  9^  in  omnibus  miortificati,fefe  dt* 
gne  gerere  pofsint.Obedientia  autem  tunc  illos  iubet  oftiatim  mendicare, quam 
do  hominibus  nimis  divites  fadi  videntur  ,ut  hoc  modofalfumid  efle  probentj 
&  revera  pauperes  habeantur« 

Pr«eterea  Regula  2<S«ipfis  iniui^ic ,  utetiamyiilus  ^‘Tteßitus ,  &  leUi  ratio  fu 

tanqtiam 


i  E 


SVITARVM. 


nfuam  pauperibus  accommodata:  &umfquifqjibiperfuadeat,  quod  qua 'rtillßima  fi7it 
!ijs,qu(e  Horni  habentur  Jibi  tribuenda  fint.  Contrarium  autem  fieri  ipfi  negare  nc« 
LieunuLec^ienimiplisfuntpartim  ,  ut  vocant  j  quae  funt  lana  molli 

-  floccis  fubtilibus,partim  mollibiis  pluniis  repleta*  Qiiilibct  proprium  leclu 
ibet,quem ipfe fibi fl:ernit,qui  etiani,ne  forte nndus  confpiciatur ,  velo  circum 
rea  cingitur*Bt  ne  quid  defit,  veifitu  pereat,  proprium  liabeht  le<florumin= 
lecflorem :  qui  fi  quos  inillis  curandis  hegligeritiores,  vel  fordidos  5^  impuros 
epf  Aendit,eosRedori  ihdicät,qüi  deiiideillis  circa  prahdrj  öcTcoenae  tempus 
aenitentias  impom't  t  quales  funt,le<flos  noribene  adornatos  Circumportai  e  >  in 
ledium  refecfiorij  deponere  *  ab  Infpetff  ore  vel  V ifitatore  diicerc,  quomodo 
romore  Societatis  Tuum  lecflum  reefle  adornare  debeat*  Singulis  diebusSab- 
uhi  ^  vefperi  ad  illorum  kdos  ,  indufiorum  bC  lodicum  cuftos  ,  cuilibet 
lurtdatum  indufium,  duo  ftrophiola  vittam  ponit:  decima  autem  quarta 
4avisdie|lodices*  Si  autem fudavit,  femper  nova  8<^  pura  recipit  indufia  ac  lo« 
:ces  mundas :  bC  haec  quidem  omnia  quam  mundifsima  bC  tenerrima ;  quicpaua 
ertas  Jefuitica  eltin  cubilibus* 

Qiiod  ad  veftitum  attinetjErtiptof  iuxta  Regulam, non  vilia  vel  mediocriaj 
d  optima  &rpretiofaquae%  emit ,  quod  haec  diutius  quam  illa  ufuieiTe  bL  du* 
irepofsint* 

Sequitur  inRegula ;  Quilibet  per füadea'tßhi femper  data  m  VHgitur  hic 

)  Igftatio  regulam  illis  praefcriptam,in  tanta  rerum  copia  fervare  pofsint,tn  di= 
eftfationeveftimentora^C  aliarum  rerum,iuiiioribus  ö^ijs  quiSacerdotes  non 
ni,  viliora  folent  diftribuere:  ut  fiic  etiä  paupertatis  quenda  guftu  percipiant* 

Haec  autem  omnia  facere  iubentUr,<ti^^4iorf^  fui  mortijicaHon‘€m&  adpro^ 
Uum jpirituaiem.  Qui  igitur  quam  diligentifsimc  regulas  observat ,  eUm  etiarrt 
•irittim  Societatis  prae  cacteris  habere  dicunt :  qui  profedus  illorum  fpsritualis 
1*  Mortificatio  eorum  eft^  in  omnibtis  fenfibus  repugnantia  &:^naturae  contra* 
aäppetere :  in  omnibus  rebusmortificatiönem,innulIavöluptatem,afledum 
el  appetitum  querere  aut  fequi. 

Item,  omnes quidquammutuo  dare-tHe),  acciperent  iDeidijpenfare de  ijs,^Ua  domi fwit^ 
Inime poffunt^ni ß.Superior  conf  :uts  confenfümpraßiterit ,  ut  habet  rcgiil  a  i  ö*  Ha^r 
mt  quidem  res  omiies  communes, inferioribus  tamen  non  licet  aliquid  fibijpfiy 
)fcp  Superioris  licentiafumere ,  necp  alteri  dare,  net^  res  domus  fine  Redoris 
;rmiirüdifponere,vcldifpenrare*Ethacratione  abfque  Superioris  quidem  Ii* 


-  -  . _  _  _  _ 

bs  egere  non  finit, omma  habent* 

Quae  denique  ratio  lefuitieae  paupertatis  fit,  fatis  declarant  maximae  bC 
ntumnon  Croefiopes  quas  pofsidennVelunlis  enim  Claudius  Aquavivä,o= 
nPrinceps  bC  t^apaeCubicUläriüs ,  nOn  ita  pridem  vero  Generalis ,  adeoque 
.IX  bC  caput  lefuitarum,  tradito  filio DucatU,  multas  opes,  8eut  Hafenmulle* 
IS  reflatur  pag*25)*fe  exjnulfis  audivilPe  j  ultra  50*  millia  dicatorum  Societati 
ricmtiilit* 


Idem  declarantampiifsimbqiiOs  habentreditüs*Aut!iörhiftoriae  lefuftaru  > 
lid  dicam, incj^xiiU  de  illorum  paupertate  Certe  quodper  Italiam  &  Germania  expertus 
m,ficlefuitas  opibus  &  diyitijs,  domibus  &  Collegijs,  horrti  &  fundis,  pro^entihits  ^ 
ditibus, multos  Comites,  adeo^  nonnullos  "Principes fuperdre.  Sunt  qui  G*Baderum 
■ruitam,2e  in  Bavaria  eorum  Provincialem,his  Verbis  gloriarttem  aiidiverunt: 
loftra  inopia  £pifcoporum  kaliorum  copia  ita  'cre^itiut  Corhites  ^  Parones  adaquare 
ßimus. 

Anno  t6t6*  lefuitae  magnificentifs  imum  se  tantum  hon  regium  conviviiihl 
iftitiierut  V iennae  in  honorem  Legati  Turtici,  ad  Imperatorem  Roinaii*  pacis 
mdliandsecaufamifln  M 


De  Oe  cono  MIA  ET  Regimine 

Aiiguftse  Vindelicorum ,  quod  Hafcnniullerus  refert,  fe  exGrcgorioRo 
fcpho  audi vilfejFugger orum  opibus  ,  civitatis  iura  6c  privilegia  emerunt.  Ia 
dant  etiam  j  fe  hodie  vigefies  centies  aureorum  millia  quotannis  ex  vedigaW 
bus  Collegiorum  fuorum  perdpere.Huic  fummat  adde  t|iiod  provenit  ex  irau 
dibus  dC  impofturis  lefuitarum,  QC  intelliges  rationem  efle  maximam;Qiiid  äul 
tem  fiet  fi  ad  ceiitiim  adhuc  annos  Ordo  hic  duraverit  C 

Quid  vero  adhjec  Hieronymus  adPrincipiam  c*  FrußraprofeÜej  inquit^  ein 

lingud pra di tdtpaupereatem3& docet eleemojy nas  j^uinißdiyinjs  tumet  *  'ynlic^  opertd 
pallio  pugnat  contra  eas  yeßiuni  fericarum.  ^  ^ 

Sunt  igitur  pauperes  ßnedefeSlu.  Etrcde  Nobilis  quidamhon  procul  a  Land 
fperga  arcem  habens ,  dixit  l  Si  mendicare  yellety  ^uodeunitefuiw  y eilet  mendicare 
Jllos  enim  non  ohulum  unum  yel alterum  i  fed  mille  coronatos plerum^una  yicea  Trind 
j»i^»rrfj^6rr4rrutHafenmulleruscap+<J.fefert. 


DB  VÖTO  OBEDIENTIAE 


lESVITAR  V  M. 


HAbent  quidem  lefuitae  hoc  fecundum  obedientiae  votumcumre 
liquis  Monachis  commune.  Ignarius  autem  Loyolahoc  voto  fedatora 
fiios  omnes  Monachos  dC  Clericos  fuperare  voluit.  Sic  enim  in  Epiftola  ad  Lu* 
ficanieC  Patres  fereferibit «  Ah  alijsreligiößs  Ordinibus  facilius  patiamur fuperarino. 
jejunijsi  yigUijs ,  ö*  ceeterd  yiHus  cultufq^  ajheritate ,  ^uani fuo  qüißue  rituac  difciplini 
fande fujcipiunt :  yerd  juidemyac perfedd  wedienfidy  abdicatione^  yoluntatüatßfjudp 
cij  maicime  yelim  ejfe  con/picUos  j  ^uicun^  in  hac  Societate  Veo  dejeryiunt  i  eirif^  SoeU 
tatps  y  er  ani  gerrnanam^  foboleth  hac /juafiriotd  dtflingui ,  ß/tt  nünfüarn  iniüeaßfUrpiri 
fonamipfamyCuiobediuntyfedineaChrtßumy  cmüe  caufdobediunti  Siquidem Supeirtort 
nec ßpruderitid i  bonitate j  caterifjuequibüßibet donti  orndtitSy  inflrüUuJq^  ßt  pfopteret 
abtemperandumeß ^fed ob  idfolum ,  quodyiees  gerat  i}ei :  nie  contra  ßye  cotißlioy  au 
prudentia  minus  yaleat  y  quidqüam  idcirco  de  Öbedientiaremittindum  i  qüaierutc  Ule  Su 

perioreß  yßiandoiiliusperfonamreferty  cuius  fapientidfallinonpoteß* 

Quocirca  fedulo  yos in eatneüramat (^exercitationem incumbere  cupioy  ut  Chrißm 
dominum  in  Superiore  quolibet  agnofeere ßudeatüyin  eo^diyind%lajeßatireyerentiati 
atqj  obedientiam  ßimmacüm  religione präßarti^i 

laniyerh  illud  e  tiam  in  animü  yeßrts  penitus  inßdere  y  ehement  er  cupio ,  inßmam 
&  yalde  imperfetfam  eßeprimarirt  illam  Obedientia  formamyqux  mandata  duntaxat  oper 
exequiturynecyirtutisnomint dtgnamyniß adalterumgradumafcendat ,  quiyoluntatet 
Superiores  fuam  e^city  &  cum  ea  ita  coricordeiyyt  nönjolum  in  eßfeBu  executio  appareat 
yerum  etiam  in ajfeÜu  confenfioßc^  idem  yelit  yterqucyidem  nolit,  f^ocirca  '^oluntau 
yeßrasyquoadeius ßeripoteßyomnino  deponite,  libertatem  Conditori  yeßro ,  quam  yobi 
ipfemet  elargitm  eß,  in  eiws  minißrts  libere  tradite  ac  dicaret 

Ita^  diligenter  illudetiam  cayedum  eßyUe  Superioris  yllo  ynquam  tempore  yoluntat 
adyeßr  am  detorqueri  nitamini:  idenimeßetnon  yeßramdmina  conformare,fed  diuinai 
y  Air  a  yoluntatis  norma  regere  y  eile  y  ejufdemdiuindfapientiaordineminyertentes.  Sa 
ne quammagnw  eß  error  eorumyquos  amor  fui  obceecauity  obedientes  exißimare  fesCyCUi 
Superiorem  ad  idyquodipßmet  yoluntyaliqud ratione pertraxerintt 

Qui  yero  fe  totumpenitus  immolare  yult  DeiSypreeter  yoluntatemyintelligentia  quoji 
qui  tertius  &  fummus  eß  gradus  Obedientiae ,  offerat  necejfeeßy  yt  nonfolum  idem  yelii 
fedetiam  ytidemfentiatyquod  Superioryciusq^  judicio  fuhjiciatfuumyqUoadpoteß  deuoi 
yoluntasJntelligentiaminßeSleret 

Et  paulo  poftj  T ria  yobis  nominatim propono, quae  ad obedientia  judici j  c omparand 
■  muUiii 


Iesvitarvm,  68 

mltumjuyant.  Trimum  illud eß,  ut  quemadmodum  inter dixi^non  intueamini  in^rfona 
U^eriorü homine  obnoxiutnerrorihut  atque miferijs  ^fed  Chrtfluij^fumyqui  eßfapientia 
tmina, bonitas  inmenfa,  charitas  inßnita,  qui  nec  decidi foteß ,  nec  Dult  ')eosipfe  decipe- 
\  Et  quoniam  confcij  yobißneteßnyyos  Dei  amore  jugum  obedientia  fubijße ,  ut  in  Su- 
'.riorps  yoluntate Jequenda,  yoluntatem  diyinam fequeremini ;  nolite  dubitare ^quin per¬ 
it  ßdelißima  Domini  char itas, eorum  minißerio,  quos  Deus  yohis prafecit,  yos  deinceps 
'ibernare,  cJr  re^ts  itineribus  ducert^.  Itaque  Superioris  yocem  ac  jußdnonfecus ac 
hrißiyocem  excipite, S)Cc* 

Item :  Altera  eß  ratio,  ut  quod  Superior  maridat^  defendere  femperapud  animos  ye- 
ros ßudiose  nitamini,  improbare  autem  nequaquam :  atq^  ad  eamipjam  rem  proderit  bene 
i.imatos,aßeÜofq^  ejfead  id  omne,  quodipfejußerit,QiCc* 

Paulo  poft :  Toßrema  fubij  ciendi  judicij  ratio  eß  cum  facilior  tUtiorque ,  ium  et- 
m  apud  fanSlos  Tatres  in  more^ßta  :  ut  ßatuatü  yohifcum  ipfi ,  quidquid  Superior 
'aciptt ,  ipfius  Dei  praceptumejfe  ör  yoluntatem  \  atque  ut  ad  credenda,  qua  Catholica 
ies  proponit ,  toto  animo  aßenfuque  yeßro ßatim  incumbim,ßcad  ea  facienda,quacun- 
le  Superior  dixerit,  ceeco  quodamimpecuyoluntatts  parendi  cupida fine  ulla  prorfus  di f* 
lifitione feramini. 

Et  in  fine ;  Hac,quei  de  Ohedientia  diximus, a que priyatü  erga  proximos  Superio- 
'S,  atque  T^^orib US  ,  Trapofitifque  localibus  erga  Troyinciales  i  ‘Proyincialihus  erga 
'eneralem.  Generali  denique  erga  illum,  quem  Deus  ipfi  pra fecit,  nempe,  fuum  in  terr^ 

)  Papam  Romanum )  iVa 

In  Summano  quocp  Cc)nftitütionutnIgriati'ariarum,ih  quäsIcfuitas  omncs 
ir^TeopoTtet,CoD&izm*^ußcprxci^imr  l  E}^editimprimps ad  profe£lumi  &  yal- 
'iHceffarium  eß ,  ut  omnes  perfera  ohedientia  je  dedant.  Superiorem  ,  quicumqut 
^sfit,loco  Chrißi  Domini  Tloßri  agnofcentes,  &  interna  reyerentid  &  amore  eum  pro  fe¬ 
rentes, nec  foluminexecütione  externa  eorum,  qua  injungit  integre  ,prompte, fortiter  & 
m  humilitate  debita,  fine  excufationibus  obmurmurationibus obediant,  licet diffict- 
h  &  fecundum fenfitalitatemrepugnatia  jubeat, yerhm  etiam  conentur  interius  refigna» 
mem ,  &  yeram  abnegationem  propria  yoluntatü  &  judicij  habere ,  yoluntatem  &  ju- 
cium  fuum  cum  eo,quod  Superior  yult,  &  fentit,in  omnibus  rebus,  ubi  peccatum  non  cer* 
retur,  omnino  conformantes  ,propofitd fibi  yoluntate  ac  judicio  Superiori  pro  regula 
a  yoluntatü  &  judicij,  quo  exaUius  conformentur  prima  ac  fumma  regula  omnis  bona 
tluntatis  &  judicij, qua  eß  aterna  bonitas  &  fapienti/i^. 

EtConftitut«  1 2*  Liberam fui  ipforum,  rerumque fitarum  dijpofitionem  omnes  cnqa 
ira  obedientia  Superiori  relinquant,  nihil  ei  clauftm,  ne  confcientiam  quidem  propriam 
nendo,non  repugnando, non  contradicendo,neculla  ratione  judicium  proprium,  ipfius  ju- 
iib  contrarium  demonfirando :  ut  per  unionem  eiuf iem fententia,  &  yohntatis,  atq^per 
bitam  fubmifionem  melius  in  diyino  ob f equio  conferyentur  &  progrediantur. 
j  j .  Omnes  ohedientiam  plurimum  obferyare  &  in  ea  ex  cellere fiudeant ;  necfoinm  in 
hus  obligatorijs,  fed  etiam  in  alijs ;  licet  nihil  aliud  quam ßgnum  yohntatvs.  Superioris 
\eullo  expreßopracepto  yideretur.  V trfariaUtem  debet  ob  oculos  Deus  creator,  ac  Do¬ 
mus  nofier, propter  quemhominiohedientiapraßatur:  Cr  utinfiirituamorps^noncum 
rturbatione  timoris  procedatur ,  cufandum  AI. 

^  ^  4.  Ad  Superioris  yocemperinde  ,acjid  Chrifio  Domino  egrederetur,  qudmprom» 
ißimißmuS,requayit,at^adeb  Utera  dnobisinchoata,necdumperfebla  reliBa^. 

J5.  Adeumfcopumyvres omnes ,  ac  intentionem  in  Domino  conyertamus  ,  utfan- 
*  ohedientia,  tum  inexecutione,  tuminyoluntate,  ium  in  intelle^u ßt  yohü femperex 
tniparteperfeBa  i  cu  magna  celeritate,  Jpirituali gaudio  & perfeyerantia,  quicquid yo- 
f  tnjunUum fuerit, ob  eundoi  omnia jufia  ejfe  yobts  perfuadendo^omne pntentiamacjudu 
M,m  yefiru  c«cdquadamob€dientiaabnegando:& id quidemin  omnibus, qua d Superiori 
^  onuntur  ;  ubi  definiri  non  poßit,  aliquod peccati  genus  intercedere^ ,  Et fibi  quifqut 

M  a 


De  Oeconomia  et  Regimine 


ferfuadeat,  jui  fab  obedientU  iffhunt  yfe ferri  ac  regia  dhina groyidentia ;  pod / er  StcJ 

perioresßtos  ifi'iDere  debeytt perinde  acjt  cadaiier  eßent ,  quod^uo^üo  'verfM  je  yergt  y  elf 

quacunq^  ratione  traSiari  feJinit :  iel Jimiliter  at^fenh  baculm, qui ubicunq^,  &  qmcm^ 
in  re  ifelit  eo  mi,qui  eum  in  man»  tenet, ei  inferuit.  .  _  , 

Obed«nria  Tgna  *  Ex  hü  omnihis  ititelUgu  LeUor,  judicafe  qüidem  Igtiatiumi  imo  präcepife^ ,  fic 
toi««a^ aue!  obediendum  Superiori ,  ui  itferiores  eins  mandata  acjujfa  hüariter ,  prompte  ^  -nelociteri 

nhtire  f^Ffri .  li/iriiT  tarnen  trimam  obedtentite  foimaw 


libenter 

imperfe 


(er  ö"  integre  exeqüantür  opire  &  fa^o  >  hanc  tarnen  primam  obedientta  foimani 
„„^.rfeUam  eßt^:  ideo  requirit  fecUndö  loco  ab  inferiore  ut  Superioris  yoluntateiif 
fuam  faciat ,  feu  pötius  exüat,  &  eam  qua  d  Superiore  expofi  ta  fit  ei ,  indüai,  T ertioli 
yult ,  utobedientia  füorum  fe^atorum  comprehendat  nön  folum  executiotiem  ,  ut  im^ 
perata  qutd faciat,  &  yolüniatems  üt  libenter  id  faciat  i  fed  etiam  intdligefiiiam  ,  & 
judicium  ,  ut  qüacünqüe  Superior  mandat  ac  fentit ,  eadem  inferiori^  tür  reßdJ  ;  & 
^erai&  iußa  &  aqua  ejfe  yideantur,  Öbedietiiia  ergo ,  quam  Ignatius  a  fuü  lejuitü  re» 
quirlt,  non föluminexternamatidatorum  execütione, feaetiaminpropriayolüntatis,ju^ 
dicij&  inieUeUüs  abnegatione  &  omnimoda  refignatione  ,  cum  omnideyotione  &reye» 
rentiaßiaüdaliter  quam ß  ipfi  Cbrißö  obedireniiconfißiii 


ouaitatixje^  daal^  aütem  iii  fui's  obedicntiajn  efle  vcli't  Ignatius  ;  atque  eti'am  ab 
üuiisawempia.  ^pßg  exigat  i  Hafcnmullerus  ridiculis  aliquot  exemplis  capite  fextö  declarat, 
quorum  aliqua  in  Le<fIoris  gratiam  aidferibam»  «S” i  l^Bor  Uni  dicat  ,  fe  ijlum  ai 
manationem  düBürum  (^immo\atürum,ceüagiius ßne murmure  fequaiür, ac  ut  Ifaac  non 
folumiigna ,  f ed  etiam,  ßopmßit  ferrum  oß'er  at:  SicÜtiBobädilla,  qui  uniis  ex  prii 
mis  Ignarij  Loyolas  focijs  fuitvRontac  ad  l4afenmiillerum  i  in  monte  di  C^al« 
Io  dixit  Anno  millefiitio  qüinaentefimo  o^ogefimo  tertio,  ^Auguft**li  pjp  Ö 
mandaiod  Superton  mittitur, ymUntateijudici6,&  intelleBu  nutum  J^ßorps,  ceu  cacm 
manum  iactaUum  ducentis  i  jeqüatur.  Si  duris  afficitur  pttnitemijs:  dpatribiis  reprei 
henditur  id  fratribus  contemnitur,  &  pedibus  etiam  petitur ;  imo  fi  omnes  in  eümexßu^ 
4nt,  fuamque  libidinem, ut  lefuita  ait  "Bonayenmra,  adimplere  in  eo  conentur,inJlarca^ 
dayeris  i  fefe  habeat ac  fi platd  effet  mortuus,  S  i  Superior  ipfit 

eumqite  omnibus  bonis ßokai:  yeßes  ipß adimit  pfeiiofas,  ac  loco  earuMcenhnHrimH^ 
feilt  ßatUa  gerat,  qua  patitur fe  in  tmemyis  transferri  locum  ,  &  '  , 

contemnitur  ;  fi  reprehenditur :  fiinlocum,qmtpfinonplaceti,  fniinturifijuienonym 
audit'.ß  cibi  infipidi  &  ingrati  apponuntur  lat^infiar ßuhihuciUtic  trahitur  ifit  ut  ßatuU, 
neq^mlUm  de  fe  det  impatientia  &  indignationis  ßgnumi  f:  »x 

Abvid  fandu  Aridream  in  monte  di  Gaballd  Ronias,  Odavianus  Pater  No 
vitio  j  cuni  expiarentur,  dixitj  iße  i§iiißocßercore  te  yoluta,ficque  domjimpefge 
IPloyitii^vcre  Suita fe  in  cano  huc  iltUc  yerfat,  ßc^  Epicuri  de  grege  porcus  domumrt 
dit,  cunÜis  eumy  i  dentibus  rifuni  exhibens.  Quem,ut  T^Bor  yidit,  eumpUtdaBum  ejj^ 
interrogat,  &  re  cognita,  ait :  Vade  ad  Sartorem,  te^  noyis  yefiimentis  indui  cura.  Ho 
enim  promeruit  obedientia  tUa  yirius.  ^ 

Ladfpergx  Cbriftoph.Zieglerus  Novitio  traditrapas  U  arbores  terteras,S 
aitJ  Vadeinfire  eas  terra,  radicibus  furfum  ereBü  i  ramis  auteminterra  profundum  de 
mer fis. Frater  yadii,fed  ut  naturapojhlat, radices  ietra,  ramos  aeri  mandat.  Hmuspie 
rtit  entia  erat  dicere :  non  qua  Katura,  yel  mka  ratio  jubent :  fed  S  uperior  is  mandata  exe 

quendafuntiacinrefeBorioptantulas  ac  rapas  ter  circumporiart^. 

Qiii dam  frater  V eronae  laborabat  imbeciÜitatd  ftöniachii  Ctii  Medietis  ot 
dinavit,ut  Zingiber  marie comederet,  vefp^i  vero  vnguento,  quod  ei  exhibue 
rat, ventre  circa  umbilicu  inungeret.  ‘Minißer  yerofußkaus  Fratre  illumßomach 
•' r  •  _ r. . i....  ..... Ji fini., aMtfinviUiije  ryiY*ri<  eCut ihli concederetur .  tniirm 


ait:  Hon'MedicOyjeamimyoyijii  ooeaiennam.  .„v  ---- 

:(mgd>ere  ynge,ufq^  dufanguis  effluxtrit.Fratetobteperat.Minßeryero 


infirmitatem  fimulare, modii  ut  jejunii  temporibus,  carnPS  efusipfi  concederetur,  inprm 
~  ~  "Medico,  fedmihi  yoy  ijli  obedientiam.  Hoc  ergo  ynguentuni  comede ,  &  te  fio 
^  -  r/ r. _ nLt»i,oY.it  l’li/liniilp.r'verh  eins obedienti 


Iesvitarvm.  '  69 

nlrum  in  modum  %d}ori  commendat ,  qui  etiam  deinde  noyitio  non  folnm  carnes  yituli-» 

MS,fed  calones  &  gallinas  dandas  pracipit. 

Vt autem  NovirijIcfiuta:red-ius,qu2enamfitilloriim  obedi'enda,mtellige=»  Noviti<,  «tobe- 
e  pofsinc,  ijs  in  mufaris  dC qubilibiis  ob  oculos  hiuurmodi  imagines  ponunt*  Bft  ‘^««‘loceantttr. 
nmedio  piduraepuer  ,  qiii  dorfum  incurvat,  quo  humeris  impofitam  fert  tra- 
>em,  cuiinferiptumeft :  Fortiter*  Portat  deinde  Cytharam:  qua  volunt  obedire 
iebere  euni  hilariter  dextraillius  alTurgitcatulusait  obediat  ‘Vt/ocifenPedus 
;erit  apertum ;  ut  obediat  toto  corde  ^  propria  voluntate  abiecflaivel  certe  Supe^ 
ioritota  tradita*  Os  tenet claufum:  utobediatymewMrw«re.  Baiulat  res  viles 
ibied'as  :  ut  obediat  ttiam  i«  rehm  fenßhtts  repugnantibus.  Pedibus  fert  ocreas,ut 
)bediat  conflanter.  Ambabus  manibus  vafa  tenet :  ut  obediat  fincere  feu  integrL 
\ures  habetjobferatas:  ut  obediat  in  ijsj  qute  ipji  auditu  jucunda  non funt.  Caput 
nclinat,ut  obediat 

Si  quis  autem  contra  has  obediehtiaelefuiticae  formulas,  dC  conditiones  pecs  pana^tiinqueag 
rat,huicpro  qualitatedelidipoenainiuiigiturjquacipfis^iemrcwfi^idiciturvVer^ 

)i  gratia  ;Minifter  mandat  Novitio,  quemputatelTefuperbum  jUCabeat,S(rios' 
umPecretum  ( refero  illorum  poenitentias,uti  eas  faciunt,  mihi  igitur  venia  de« 
ur,fiqua2  minus  modefta  videntur  :  Nolo  enim lefuitarum  vel  verba  vel  fada 
nutare,  fed  res  illorum ,  quales funt^  vere  demonftrare  )aUt  caligas  decrepito« 
um  excrementis  repletas,  aut  matulas,  aut  etiam  alia  vafa  imrnundaexpur« 

^en  N ovititis  fentiens  iftas  res  fenfiti  fuo  repughare j  fe  excufatj  murmurat,  aut  ^ 
;tiamO]^eramfuani  denegat*  HuiUs  poenitentia  eft  coram  Fratribus,  vel  pran« 
iij ,  vel  coenaetemporefuam  profiteri  culpam*  ReverendjyPatreSjjdilediFra« 
res  (dicitin  genua  proiedus )  dico  vobis  meam  culpam, qtxod  hodie  inobediens 
ili ,  neque  cloacas  vel  caligas  quorundam  expurgavi :  quare  mihi  data  eß  poe= 
utentia :  Primum  ut  inrefe<ßorio  circumeam ,  vobif^  demonflrem  j  quomodo 
rteexcufaverim,  rebellem  declararim v Tunc  horrendum  videns,  voceque  u« 
ens  ßentoria,  pedibus  quatiens ,  ait :  Nolo  hoc  facere :  non  veni  ut  cloacas  ex« 
mrgem*  Quid  ad  me  Magißer  r” qüid  aliorum  caligae  c*  expurgent  illijqui  eseno 
tas  replerunt  humano*  His  di(ßis  in  refectori)  medio  confidet ,  dC  fecum  habet 
aligas  lavandas^  itfquC  dumcaeteri  Cibum  fumpferintj  QC tenetur  abire  SC  iußk 
:xfequi* 

De  hac  Obedientia  lefiiitfca  fic  a  quodam  lefuita  Ordinis  defertote  fcriptiim  nx  ifterfs  cufuc- 
;ß  '*Forro  ad  perpetuo  occultandam  y  conferyandam'<&  augendam  fu^erflitionem  &  ido- 
olatriam,  leßia  hac  catuUs  fuü  intelleUum , ß  quem  hahent ,  ipfumq^ ßenßum  ligat  j  dum 
nonet  ^  mandat  feno  i  ut  ea,  qua  Superior  juhet ,  cumohedientiaperßcianti  quaque  ipje 
'aciti  caco  iudicio  pertranfeant,  non  conßderantes,  an  honum  loel  ytile ßt,  necne^quodpra 
ipitur  ;  quandoquidem  omtm  eiufmodi  cogitatio  meritum  tollit  tir  yalorem  ohedientia. 

^d quidem  inre  Societas  Canonißas  imitatur pernitioßßimos  Fontißcü  adulatores. Hi 
mim  orhi  Chrifliano  quondam  perfuaferunt ,  T^manum  Fontißcem  tanta  eße  digni- 
*>am  Or  authoritatis ,  «f ,  etiamß  ille  ^totum  mundum  perderet^  nemo  tamen  ex  ipfo  dia- 
^olicihuius faÜi  yel poßit,  yelquarere rationem  deberet.  Sieprorfus y  imo  multo peiusy 
uos  Societas  alumnos  irßituity  cum  docet,  quacuncp  Superior  iubet,  quaqueipfefaci\ynon 
‘olum  iudicanda  non  eße ,  multb  loero  minmreprahenaenda  ,fed  etiam  tamquam  bona  & 
unSlayUt  Tatriarcha Ignatij  yerbüutati prafupponenda:  Quo  nimirum  omnps  tandem 
lultitia, idololatria  fuperjlitio  SanÜitatis  nomen  obtintat. 

Hanc  qij^emobedientiam  vovent  ac  promittunt  J>uperioribusfins  impri-' 
nlfque  Romafto  Pontifici  :  Politico  Vero  Magißratui  fibiaDeo  ordinato  funt 
nobedientifsimi,utex  fequentibus  martifeßum  fieti 

Excipitquidem Loyola, in omnibusrebusobendiendumSuperionT  VBI  y^^Seob^dkn* 
SfONCOGNOSCiTVR  PECCATV  Ü,hoc  eflj  ea,  qute  finepeccato  com«  uaMumca. 

M  3 


De  Oe  coNOMiA  ET  Regimine 

inirtinequeuntiSiquis  autcmexaitimetilh'us  Regula  Ö^fcdpta  perpendat,  mox 
mcelHgerJefiutasmhil  aliud, quam  velhypocrifm,velidololatnam,ruperftmOä* 
nes  de  linuIiaDei  legibus  dC  pietati  contraria, pra:ci|3cre,facerc,8d:  alrjs,utfimüi« 
terfaciantaud^oresj^fuaforeseflTejacproptereainifc  Superiori  minime  obedi« 
re  deberent, vel  i uxta  ipfius  Loy olae  exceptionem*  p 

Deinde  praecedentia  dC  fequentiahanc  exceptionf  liquido  oftenduntiCOgnis4 
fionem  dC  probationem  mandatorum  illis  ademptam:  dum  fimplidter  ftatuunr* 
quicquid  iibi  praecipiatur  idiuftum  effeidum^  aperte  fatentur,fe  coeca  fua  obe« 
dietia  iudicium  fuum  abnegare, &  limiles  effe  vel  cadaveri,  velbaCulofenis,  qui 
ubicun(^,8Cquacun^inre€0utivelit,quieummmanutenet,ipfiinferuit*  Lae« 
liusjut  legitur  apud  Cicerone,  narrat,  C.  'Bloßium  Cumanum  tanti  Tiberium  GraeJ 
chumfeciJpiUt  quicquid  ille  yelletyjibifacienduputarety  Cumq^  Laliftt  quareret:  etidmne^ 
ß  te  inCaptolium faces  ferre  yellerfT^unquamiinquitfyoluifjet  idquidemifed  ß  yoluißetn 
Bioßiana  obe-  faruiß'em.  Amidtiaeßlofsianae  per  quam  flmilis  eftleiuitica  obedientia*  Nam  li 
Pontifex  Rom*  vel  eorum  Generalis  vel  Reges  interficere  iulTerit ,  morem  ge« 
rent*Sedut  nefaria  VOX  eftBlofsij,  fic  deteftabilis  haec  eft  parendi  fervitus,  cun» 
externa  impietate  coniunda* 

Atq^  hoc  modo  lefuitae  a  Patribus  fuis  ftulte  pcrftiafi ,  C«cam  ohedientiam,ü(^ 
€nimillivocant,Rom*Pontifici,fuiftpPraepofitisjfandepromittere:hoceft,nul« 
!am  rationem,quantumvis  evidentemjcontraidjquodfemel  animo  imbiberunt* 
admilTuros  feiurare  cogutur :  At<^  itaclaufis  oculis  dC  animis  obfirmatis  contr^ 
veritatem, ÄT  fuo  dC  aliorum  maximo  malo, ludamur* 

DE  voto  continentiab  perpe. 

TVAE  IESVITARVM* 

De  hoc  voto  Regula  1 8*  fic  habet  t  Quee  adyomm  caßitam  ptrtinentj  imer2 
pretatione  non  indigenti  cumconßety  quam ßtperfede  objeryandainempe  enitendi 
angelicam  puritatem  imitari,  dC  corporis  dC  mentis  noftr«munditia*Exhispa« 
tet,  no  fufficere  Loyolat  eam  efle  puritatem, quae  in  hac  vita  in  hominem  cadere 
poteft :  fed  exigere  Angelicam*  Requirit  igitur  maiora  viribus  humanis  dC  im« 
pofsibilia  fuis  diicipulis  imponit*  c 

Regulam  etiamhabentlefuitaJi  TLe  permittant  i  ut  feemina  aliqua  ipforuniy^ 
domus ,  yel  Collegia  ingrediatur.  Si  autem  quadam  ingrefßa ßt  lanitorü  incuria^  mo» 
puherem  eijcianti  ne  illius  taSlu  inquinentur  i  Aliam  item:  T r  ambulantes  per fla-m. 
teas  oculos  a  feeminü  ayertant.  Si  qua  fxmina_^d  januas  ilhrumpulfet , porta  ipß  no  fi 
aperiatur :  fed  per  cancellos  lanitor  eam  audiat ,  &  paueü  abfolyat:  non  in  Cottegiurn 
illam  intromittat :  Siautempetat  Confeffariumi  ad  templum  remittatur itit  Confefjariut 
ayerfo  yultu  &  fella  ab  ipfa  diyerfd  t  per  cancellos  confeßionem  eius  excipiat :  neque 
f olus  ad  audiendum  eius  confeßionem  aefeendaty  fed d  longe  ßet  Socius ,  qui  quidem  U» 
los  non  audire^  i  fed  tamen  yidere  poßit ,  Jsle  quid  aliud  quam  confeßionem  troBent» 
Tantae  enim  funt  puritatis  ö^caftitatisj  ut  etiam  in  templo  publico  lefuitanoii 
aufitfibi  dC  fuae  carm'  confidere,utfoIus  foeminac  tonfefsionem  excipiat*  ,  ^ 
Commendant  quidem  Patres  lefuitarum  difcipulos  fuos  ob  infigne  ea* 
ßitatis  continentiae  donum :  iadantesj  habere  feiuvenes  dC  adolefcentesfor« 
ma  ,  vultu  robore  praeftantes^  tantae  tarnen  continentiae  efle  j  utneignicu* 
ium  quidem  carnis  in  ipfis  per confefsionem  animadvertere  pol^nt :  V ocan- 
tes  etiam fuqs  Angelos  tcrreflres  *  qui  Dei  gratia  ceu  cultro, 'Vmnem carni# 
fomitem  praeiciderint,  ut  iiiratam  facile  polsimpraeftare  continentiam*  Si  quis 
autem  lefuitis  larvam  hypocriticam  detrahat»  cos  in  corde  lOhge  aliud  fentf* 

re>quaiii 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  70 

e>  quämquodverbi's  loquuntur  videbit:  contrarium  etiam teftantur  cives  ÖC 
uftici,totüfqueade6  mundus,  quemadmodum  Hafcmnullerus  aliquot  exem» 

»lis  capite  fexto  declarat» 

DE  QVARTO  lESVITARVM  VOTO,  ' 

Q^V  O  SE  PONTIFICI  ROMANO  PECVHARü 
TER  MANCIPANT  ET  OB* 

STRINGVNT* 

aVartumlefuitarum  Votum  ProfcfTorumcftthoccft,  ilIorum,quiiamirt 
omnibus  lefuitaruminftitutis  probati ,  perfedi  inventi  funt,  dC  Pontificia 
yclop^diam  abfolverunt:  exinde^  vocantur* Ignatius  Loyola  enim  G  e* 

cralisillorufadusjprimosillos  to*Patres,quosfupranominavimus,  a.tcp  ade6 
tiaillos  fequetesjcoegitnonfolü fefetriufimpliciumvotoru vinculo  obligare; 

;d  ^dam  fefe  totos  corpore  anima,  in  rebus  fidei  &  morum,  fpecialirer  Papae 
evovere ,  dC  cius  fe  fervido  fub  fui  damnatione  mancipare,  fi  vel  in  minimo  vel 
laximo religionis  acfidei  ardculo,aPontificis  Rom*  placitis  d<C  decretis  defice* 
ent,  vel  aliud  quam  ille  fentirent:vel  diverfum  ab  eius  canonibus  ftatuerent*V  t 
»itur  reliqui  lefuitae  omnes, qui  non  funt  Trofeßh  ab  arbitrio  Generalis  haerent , 
aomnes  eOrum  Trofeßi, a:c  ipfc  quocp  Generalis,  a  Pontificis  Romani  nutu  de- 
endenr,iurant^ ,  le  in  omnibus  ipfi  obfequium  praeftituros ,  quiecunt^  in  illos 
ratfumatvelftatuat,  atc]|  etiam  ad  quafcuncp  fidelium  S<;iinfideau  terras  Papae 
)fos  mittere  placuiiTet,  eo  fine  ulla  tergiverfarione  atep  adeo  fineullano  modo 
lercede ,  (edne  viatici  quidc  petitione  ituros; ideocp  etia  J'^ion'is  votu  «ppei*  Mocqua«o  voto 
itur*  Ethocfpeciali  vel  extraordinario  votoa  reliquis  omnibus  Monachis  d:S'e,sdSw? 
licricis  differunt;  qua  de  caufa  etiam  Papa  eos, ceu  pupillam  oculi  fui  cuftodif, 

'ut  corpus  fuum  tuetur,alit,nutrit,augetö^  ditat,  nec  non  extraordinarijs  pri* 
ilegij^ ,  liberalifsi me  donat ,  magno  cum  totius  Cleri  Romani  damno  ac  detr^ 
lento*  Hi  flmt  Pontificis  Romani  molofsi  dC  canes  venatici ,  quos  robuftiis  die 
enator  Antichrillus,adindagandosEvangclicos8i:!^verefideles  emitdt,ut  eos 
ipiat»  dilaniet  ac  devoret*  Hi  funt,  qui  inftar  proditorum  SiT  exploratorum 
)tam  Germaniam  perreptant ,  ut  Germanos  fub  iugum  Pontificium  redigant; 
fin cototifunt, utGermania  mpriftinumftatumreducatur.Hifunf,quiGeri 
lanorum  iuratos  hoftes  in  perniciem  eorum  infligant  QC  incitant ;  qui  manus 
'ontificum  Romanorum  ad  fanguinem  innocentum  effundendum  armant ; 
ui'  eorum  aures  his  clamoribus  opplent ,  Ecclefiam  T^ommdm  &  ^poßolicam  fe^ 
m  interitur anti  nifi  Germanarum  Trincipum  nomen  &  ditiones  deleantur  &  exßirpen-^ 
»r;quiprodigiofismedacijs  Evangelicos  QC  orthodoxos  cora  Principibus  Pon* 
ficijs  praegravant , eos  feditionum,  rebellionum,  confpirationum  dC  altorum 
:elcrum infimulantjS^ in  odium Principum adducunt:  ä  quibus fanguinolen* 
t  confpirationes  6C  coniurationes  non  tantum  contra  Germanos ,  fed  contra  o* 
ines  orthodoxos  in  cundlis  proyincijs  fabricantur,  ut  ih  titulo  de  dodlrinale* 

«tarum  prolixe  indicabitur*  ‘ 

Formula  autem  quarti  huius  voti,qUam  dece  primihuius  Societatis  Patres  ronnuia  qusr« 
Lim  fuo  Ignatio  Loyola  Paulo  IILPapae  obtulerunt, quam  cp  Papa  lulius  llLre*  rJ ifoJ 
etivit  &  confirmavit,  ita  ad  verbumhabet ;  ^icunque  in  Societate  noßra  ,  votoobUnnguc* 

sßi  nomine  inßgniri  cupimus ,  yult  fuh  crucis  "Vexillo  7)eo  mtUtare^ ,  &  [oli  Domino 
tque  T^mano  Tontificiy  eiits tnterrü  Eicariot  feryire ^poß folemne perpetua  caßitatis 
otum, proponat  [ihi  inanimo,  fe  partem  eße  Societatis, aa  hoc  potißimum  inßituta,  ut  ad 
rofeSum  animarum  in  yita  ,  &  doÜrina  Chrißiana  ,  adßdeipropagationem  ,  perpu^ 
lieas prddicntiones  &  yerhi  Vei  minißeriump  ßiritualia  exercitia ,  ©*  charitam  operat 

M  + 


D  E  Oe  conomia  et  Regimine 


&  nomiratim  per  puerorum  acrudüm  in  Chrißtantfmo  tnflttuttohemi  ac'Chrißißdeliumt 
in  confcßio7iibii.saudiendü,ßiritualem  confoUtionempracipue  interidat :  curet fie primk 
'Deum  ,  dehide  huiits  fummi  inflituti  rationem ,  Dia  qucsdam  eßadillum ,  femperantt 
oculos  habere,  & ßnem  hunc fibt  d  Deopropoßtüm  totü  Diribm  affejui.  V nufquij  lUe  ta^ 
men  fecundum  gratiam ^  fibid  Spiritu  Sanbio  fubminißratam,utDocatiönüfua proprium 
gradum  j  ne  qttü  forte  ^elo  utatur ,  fednon feciindumf dentiam.  Cuius  proprij  cuiufqut 
gradüs i  judicium  &  officium-,  difcretio ac aißribütie  tota  fitirtmanüTrapofiti  feu  Tr«^ 
lati  ,pernos  eligendi ,  ut  congruus  ordo  feryetur ,  in  omni  bene  hißituta  communitate  ne.» 
ceßarius.  Qm  quidem  Trapofitus,  deconfilio  Sociorum,  conßitutiones ad conßru^ionem 
huius propojiti ,  noßrofini  conducentes,  iti  confilio,  condendi auBoritatem  habeat:  maiort 
fußragiorum parte,  femperßatuendi j US  habente^.  Conftlium  Dero ßatuatur  eße  inrebus 
quidem  graDibus,acperpetuM, maior  pars  totim  Societatis ,  quie  d  jPrapofito  commode  Do^ 
cari  potuit:  In  leDioribus  autem  &  temporaneü ,  omnesilli  quosinloco  ,  ubiTrxpofij^ 
tus  noßer  refidebit i  prtefentes  eße  contigerit.  lubendi  autem  jus  totüm, penes  I^rapoß-^ 


rum  ent. 


Sciani  omnes  Socij,  &non  foliim  in  primis  pro feßiouü  fux  foribus ;  fed  quoad  Dtxe» 
rint,  quotidie  animo  DoHant :  HancSocietatemuniD.erfami&fmgulos,fub  SanBißtmi 
Domini  noßne  Tapa,&aiiorUm  ßpnmnorum'P  ontificumfuccejjorum  eins  fideli  obedien- 
tiaDeo  militare^,  Et quamDÜ EDangelio  doceamur, &fide Orthodoxa cogtiofcamus,aC 
firmiter  profiteamur,  omnes  Chrißi  fideles  Romano  'pontificii  tanquarh  capiti,  äc  I  E  s  V 
Christi  Vicario fubeße:  ad maioreni  tanietinoßra  Socieiatishumiiiiatem  ,acper^ 
feBam  uniufcuiufque  mortificationem,  &  Doluntatum  noßrarumahnegationem ,  fummol 
pere  conducere  'pudicayimi(s,fiinguUs  nos,  ultra  illud commiine  Diticulum  Speciali  Doto  oJt 
ßringi :  itaut  quic^d  %lodernus alijq^  Epmani  'Pontifices, pro  tempore exißentes,juße'* 
rint,adprofeBmi  animarum  &  fidei  propagationem  pertinens,  &  adquafcun^proyindai 
nos  mittere  yoluerit ,  fineullatergiyerjatiohe  i  autexcufationiiillicb  ,>  quaHtum  in  nohü 
fuerit,  exequi  teneamur : JiDe  mi  ferit  iios  ad  T urcas,fiye  ad  qubfcunq^alios  infideles ,  etiam 
in  partibus,  quas  Indias  Docaut,exifientesi  fiDe  adquofcunq^hartticosi  fiyefehifmaticos, 
feu  etiam  ad  qUofyis fideles.  „  f 

Quamobrerniquiad  nosacceßuri  fiunt,  antequam  huic  oneri  humerbs  ftippdiiaiit  i  dii 
multUmßie  meditentur  i  an  tantum  pecunia'  jpiritualps  inbonis  habeant  i  iit  turrim’ hani 
juxta  Confilium  Dominicum  ,poßint  confummare ,hoc eß ,  ah  Spiritus fanBiis  i  quiillo} 
impellit, tantum  illis  gratia  polliceatur^ut  hiiius  yocattohis  pondus,  illo  ddjUDante,  fe  laii 
turos  ßerent.  Etpoßquam ,  Domino  injpirante,  huic  IesvCMR!  STI  militia ,  no-f 
meti  dederint,  diunoBuquefuccinBi  lumbos,  &  act  tam  grandis  debiti  fqlutionem,  prompti 
eße  debebunt.  Ile  qua  autem poßint  eße  inter  nos  %/Hßionumac  Eroy  inciarum  humfmo-i 
di  aut  ambitio  yel  detreBatio  :  profiteantur  fingulii  fe  n0piam  direBe  aut  indireBe  di 
huiufmodimißionibiis,  quidquam  cum  T^mano  Pontifice  cUraturos :  fed  omnemhanc  cu^ 
ram  Deo  eif  Pontifici  ipfi,  tattqUam  eius  Vicario  ,  &  Societatü  Prapofito  dimißuros.Qm 
quidempr  apofitus,  fient  cateri,  etiam  profiteatur,  fe  nihil  de  fuimetipfius  mißione,  in  mi 
terutram partem,  nifii  de  Societatis  cohfilio,  cumdiBo  Pontifice  eße  curaturum.  V oyeant 
finguli  fein  omnibus  ,qUaadregula  huius  noßra  ob feryationem' faciunt ,  obedientesfore 
Societatü  Praßofito.llle  autemjubeat  ea  ,  qua  ad  confecutionem  propofitifibi  d  'Deo 
Societate ,  finis ,  cognoyerit  eße  opportuna-».  In  pralatione  autem Jua ,  benignitatis  ac 
manfuetudinü,  Charitatifque  Chrißi,  Petri,  Paulique  formula  femper  fit  memor,  &  tain 
ipfe,  quam  confilium  ad  normam  hanc  aßidue  ßeBeht :  eirnominatimcommendatamhai^ 
beant  inßitutionem puerorum ,  ac  rudium  in  ChrißianadoBrina  ,  decem  Praceptorum^^ 
atque  aliorum  fimilium  rudimentorum :  qua  cunqueje eundum  circumfiantias  perfonarum, 
locorum  ac  temporu  illis  cohgrUa  yidebuntur.  £ß  enim  maxime  neeeßarium  circa  pro^ 
yidenttam  huius  rei,  diligenter  Prapofitum,  &  confilium  inyigilare ;  cum  &  inproxim'ü 
adificium  fi  dei, fime fundamento  no poßit  confurgerbi  &  in  noßrü  periculum  fit,  ne  ut  qu 


V  i> 

erit 


/ 


I  iE  S  V  I  T  A  R  V  M.  71 

rlt  DqUIoT)  ita froyinciam  hanc,tanqnam primo af^eÜu  mtniis Jpeciofam^forftran  detre- 
hre,conetur :  cum  tarnen  reyerantiUaßtfruSIuoßor,  yelproximü  adadißcationemi  yel 
oßr^ad  charitatü  &  humilitatis  ofßciafimul  exercenda^. Subditi  yerb  tum  propter  in- 
entes  Ordinis  utilitates ,  tum  propter  nunquam  fatts  laudatum  humilitatis  aßi  duum  ex- 
rcttiumi  Trapoßto  in  omnibus  ad  inßitutum  Societatis  pertinentibus  parere femper  tene¬ 
ntur  in  illo  Chrißum,  yeliiti praßentem  agno f canti  &  quantum  deceti  yenerentur.  Ciim 
utemexperti  fuerimus,  jucundiorem, purior  em  &  ad  proximi  a  di  fi caiionem  aptiorem  ejfe 
litam, ab  omni  ayarrtia  contagidtiequam  remotißimam,  &  Ey  angelica  paupertati  quam 
milimam :  cumque  f damus,  D ominum  noßrum  Je fum  Chrißum,  feryts  fuis  regnum  Dei 
'oliim  inquirentibus ,  neceffartaadyiBum^  yeßitum  eße  fubminißraturum  ,  yoyeant 
inguli&tmiyerfi, perpetuam  paupertaiem,declarantes  quod  non  folumpriyatim  yfedne- 
ue  etiam  commumterpoßintpro  S o ciet atüfußentatione, aut  ufu,  'ad bona  aliquaßabilia, 
ut  ad  proyentus  feu  introitus  aliquos ,  jus  aliquod  ciyile  acquirere ,  fedfint  contentiujtc 
{intumrerum,fibi  donatarum,  ad neceffariafibi  comparanda,reciper^ .  Toßint  tarnest 
obere  in  V niyerßtatibus  Collegium, feu  Collegia  hob  entia  reditits,  cenfus  feupoßfeßiones^ 
fibus  &neceßarijs ßudentium  applicandas  ,retentd penes  Träpoßtum  &  Societatem  o- 
mimodd gubernatione ,  feu  Superintendetitid ,  fupradiUa  Collegia &pradi£los ßuden- 
es,  quoad  gubernatoris ,  feu  gubernat  orum  acßudentiümeledionem,  ac  eorundem  admif- 
onem,  emißionem,  receptionem,exclußonem,ßatutorüm  ordinationem,  circa  ßudentium 
nßruilionem,  eruditionem ,  aedificationem  ac  correUionem ,  yiHus  yeßitufque  eü  admi- 
’.ißrandi  modum,atque  etiam  omnimodam  gubernationem,  regimen  &  curam.  Sic  tamen 
',t  neque  Studentes,  diUis  bonis  abuti ,  neque  Sddetas  in  proprios  ufts  conyertere  poßit, 
ed ßudentiümneceßitätifubyenire^.  Qm quidem  , poßcognituminßiritu  &  literis  eo¬ 
um  profeBurn  ,  &  poßfuf fidentem  probationem,  in  Societatem.noßramadmiftipoffunt» 
^ocij  omnes,  quicurtque  infacfis  fuerint,  quamyisbeneficia  Eccleßiaßica,  aut  eorum  re¬ 
atus  nonhabeant:  teneantur  tamen  fingulipriyaiim ac pdfdmlariter ^  'communiter^ 
,d dicendum  offidurrii&fecundumEcciefiie  ritum,  ,  ,  , 

,,  Hacfunt,  quae  fubpraefati  Dorhiiit  noßri  'Pauli,  &  Sedis y^poßolicae  beneplacito  de 
leßräprofeßione ,  typo  quodam  explicare  poiuimiis.  Quod  nunc  fecimus ',  utfummdtim 
umpiione  hac  informaremus iumitlos  ',  ‘quinosdenoßroyitae  infiituto  interrogant :  tim 
tiam  pbfieros  noßros ,  fi  quos  ,  Deo  y olente.  Imitatores  unqttam  habebimus  huius  yitae, 
'luam  cum  multas  magnafquehabere  difficultates  fuerimus  experti ,  opportunum  jufica- 
pimus  etiamßatuere ,  nequis  inhac  Societate  recipiatur,  nifi  diu  ac  diligentißime  fuerit 
nobatm  cum  prudens  in  Chrißo ,  ^  yeldoUrind ,  feu  yitae  Chrtßiank  puritate  otpparue- 
'it  confpicitus:  tunc  demum  admittatur  aid  Iesv  CijRl  ST  I  militiam,  qui  teiiui- 
'sus  ceeptis  hoßris  f ay  ere  dignetur  j  ad  gloriam  Dei  Patris  j  cui  foli  femper  decus  &  honor 
\n  fecula,  Arnen. 

Hanc formulailijceii  pium,  fandum  ac  fpi'n'tualem  profecfliiirin ,  Äpoßolica 
lUÄon'tate,  ex  certa  (cientia  approbavit,  confilrmavit  &  benedixi  ti  ac  perpetuae 
[iirmitatis  hiuhimineroboravit:  acfub  fand-acSibdis  Ajpoftolicacproteclionefuf- 
tcpitPauius  Tertius  Anno  Domini  »54o»  Quinto  Calendt  Odob^ Pontificatus 
fui  anno  fexto. 

lefuitse  igitur  hac  in  parte  non  diTsimiles  funtL»  Flacco  i  ut  enim  5  Cicerone 
teftciWem  ille  iniquifsimamdeSiillatuIit,  tit  omnia  iquaeCunqUe  ille  feciiTet 
dixiiletjrataelTent:  fic  lefuitae  nixlla  pietatis,  nulla  aequitatis  i  rtulla  itiris  ra« 
tione  habita,id  dC  approbandum  ö^exequendümelFe  ducunt,  quod  a  Pontifice 
Rom,  vel  a  Generali  fuo  mandatuni  SJ  iniiindHim  ipfis  fuerit»  At  vero  fe  homini 
alicui, praefertim  Antichriftoj  fic  obligarci  utohima  eitis  iulTa  accuratius  obfer« 
ves,quam  ipfius  Dei  mandata,8^  quideni  ita 3  irt  te  compares  quafi  corpus  mor« 
tuum  ,  fic  enim  loquuntur  lefuitae,  aut  nervis  alienis  mobile  lignum, id  partim 
fuperßitiofi  eß  hominis,  partkn  trunci  5^  ßipitis. 


l 


I 


) 


i 


lefuftar  ErnUiSl 
L’.Haccff. 


9 


De  Oeconomia  et  Regimine 


CAP  VT  IX. 

NOTAE  ET  ANIMADVER. 

SIONES  AD  RBGVLAS  IE. 

5  V  1  T  I  C  A  $♦ 

lefufwRegtii..  T  T A  S  autctnflias Regulas  SiC  Conlln'tutioncs  Ignatij  Loyöla  Hifpami  militid 
ptxfttiwt.  _Lj.Dei  verbog«:  Chnfb  Evangelio  longifsfme  praeferunu  Si  qins  enTmln  le¬ 
gem  Del  peccat,  vel  concionwlacras  negligi't, nihil  is  delinquere  videtur  Icfui- 
tis,aut  peccatum  cius  veniale  eft:  finvero  peccat  iniefuitarum  Regulas ,  hic  ex 
illorum  fententia  mQxtdXccnmcncommittiU^riincIefuita  Sacerdos^ini\\xii  Hafen*, 
ynullcrus ,  pag*  1 1 5»  nomine  Henncusy  alumnorum  Scholaßicorum  Trincifis  ‘Ba'^arwi 
inAlhernno  contubernio  Ingolfiadij  ,  Tegens  &  Oeconomum ,  Anno  i  5  8  4.  iw  fe^tmantd\. 
ßanSta^  qu«  ultima  dicitur  jejuni j  i  dieP^enerptfuü  difcipulü  dixif.T  erhoc  facrum  jeju^; 
nij  tempus  libenter  audhißts  hiß  oriam  Taßionps  Chrijti  ex  quatuor  Eyangelißü :  feci- 
ßis  multas ^aniteniias  yigilijs  ,jejuniji ,  orationib)*s,jperegrinaiionibj(s ,  cilicij s  ^  ferulis 
^ßagellüi  quibus 'vos  Chrißo  conformdßis ,  eh*spaßionemadimßleyißis,  &  pro  pectatis, 
yeßris  fatüfecijits  :  fed  dico  yobis,  nihil ißa  omniaySü  proderunt ,Jinon juxta prä*i 
Jcriptum  noßri  Superioris  cras  omnes  & ßinguli peccata  yeßra  coyifeßißerhis,  &  Sacra A 
mentum  more  Catholico  fub  una(j)ecie  fumpferitis.Qma  hac fanSia  mandat  Eccleßa  J 
manaj  quam  in  omnibus  audire  debemus.  Libenter  audire  conciones  multas ,  &  libenter  ac.^ 
fapiits  tegere facr am  S  cripturami  id  profeUo  noneß ßgnumhont  Catholici:,  fed  potius  ha^i 
reticli^^eiflisrehm^cet^ian^ce^^eUan^^er^mmCjith.olicM  non  multum  de* 
legatur  concionibus^  qua  cttoceu  yentus  tranfeunt.  nequeleStiomcapmr  Scriptura,  fi*> 
quidem  ea  mortua  eß  Utera,  quam  non  intelligit :  fed  unica  eiusyoluptas  eß  multas  audire 
Jaffas  &  fapius  confiteri.  Hac  qui  negligit  <&  contemnit, grayins peccat,  quam  qui  in  0«, 
mntyitajuayiullamunquameonlionemaudhit, necEiblia yidit.  Cumautem exhor*' 
tanonemfiniviflet,  eumm  (mihi  enim  inquit  Hafenmuller^s  familiariter  notusi 
erat )  interrogalTem ,  unde  ifta  probaret  C  Refpondit  breviter :  Audi ,  inquit  ifa^ 
cra  mater  Ecclefia  Romana  ftc ßatüit,  cui  fi  nonfimpliciterobedheris  ^  bonus  Catholicndl^ 
non  eris .  Addidit  Ecclefia  T^omana^  non  yerbum ,  yerbum ,  aut  Scripturam  h 

Scripturam ,  ut  y  os  facitis  Luther  ani  haretici ,  fed  %lijfam  &  Confeßionem  inculcat^ 
Hancergoaudiamus :  qUiahacefimagifira:  efiyiyaDeiliterai  ipfa  Lex :  illa  autem  e  fi 
Iit  era  mortua ,  nihil  contra  Ecclefia  Tßmana  authoritatem  decernens ,  ut  nec filia  contra 
matrem,necferyus  yeldifcipulus  contra  dominum  &  magiflrum  fuum. 

Interca  quoque, quae  in  Regulis  lefuitids  notanda  ocCurrtmt,  duo  i^ideniE: 
tureflc  E^on  contemnenda:  Prius  eft  de  religionis,  feupotiqsfuperftitiohis  ftieC^ 
propagatione :  Alterum  inftituti  fui f  pedat  oeconomiam ,  ieu  adminiftrationis- 
^  ordinem, utrumcp  ad  certi cuiufdam  &:  latentis  inftituti, cuius  inhis  Regulis  fte^ 

pifsimcnientioncmfaciunt,  jjrbmbtionem  tendere ,  omnes  j  qui  fcriptailloriuii 
i  *  Cumoperibusconferent,faciIeintelIigent* 

VouiM  Trfuita>  V erum  ne  quis  ca,  quae  in  illis  Regulis  proponuntur,  tanqiiam  levia,  aiii^ 

t^mfi,praR«g«  non  talis  momenti  eftetemerHudicet,  utii'fdem  refutandis  bC  debellandis  plu*» 
riumanimos  ^  operas,  ifs  occuparenecclfefit,  tarttum  hoc  ab  eodem  expeotur*\ 
ut  poteftatcm,quam  illi  in  potentifsimos  orbis  terraruReges,Prmcipes  Ä:jRef* 
pub^artibushifcc  ufiirparunt,afpiciat,S!:  in  domos  profeflas ,  Collegia ,  dbmo#! 
probatiortiJ,  feminaria  k.  refidenuas.  Oratori a(quac  non  templa,  fedregi^  funA 
firpcljedilibus  aureis,  argenteis ,  fericis  altjf^  fupra  faftumBabylonieum  or^ 
«amentis  ditata,  maximif^  redditibus  dotata,  oculos  intendat tconfeftim  vide^ 

bitjillorum 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  72 

3i't, illorum zelunon  ulliits  Regis  aut  Principis  territorio  drcumfcnbijfed eos 
jrdini  fuo  univerfum  orbis  globum  ad  occi^andum ,  QC  libidini  fubingandum, 
lon  ad  veritatem  propagandam  propöflnile,  itaque  fub  Titut*  primo  in  Sum- 
narioConftitutionumj  vdficulo  3»  itaTcribitur:  T^oßrte  yocacionü  eß  di^perfa. 
'oca  feragrare  ytram  dgere  m  mundi  pUga  ,  u^i  majuf  Dei  ohfequium&ani- 

narnmauxtliumßeratur.  Sicertimfohus  eorumRöma  exivit  in  univerfum  miinx 
ium,  per totamltaliamjSiciliamjSardiiiiamjHifpaniam,  Africam,  Indiam,  O. 
ientalem,Occidentalem,in  Pracfiliam  Mexicanam,in  iplas  infulas,  in  Galliam, 
n  Belgiumi  Germaniam  fupdiorem  dC  inferiorem,  Auftriam,Poloniam  aliafm 
juafvis  regiones  citra  iillum  T erritorium  aut  iurifdidionum  refpedusa^  etiam 
n  coelum  more  Gigantum  marius  impuras  extenfuri,niii gladio  oris  fui  altifsi* 
nus  illos  decurtarer»  Quod  nori  iniuria  fe  facere  ducunt, cum  Generalem  fuum 
oco  Chriftijqui  iine  ulla  termini  praefinitione  ih  coelis  &  in  terra  Dominus  eft, 
jbcdientia  caeca  colendum  6C  hotiorandum  eife  ftatuant;  Adeo  ut  etiam  liberos 
nvitispareritibus  plagiaritj  illi  abducant ,  ad  quod  cumblafphemiaimpiiri illi, 
Zhrifti  dodrina  abutuntur  ,  ut  videre  eft  d»  tir»  verf»  8  8»  ubinotandaa:exami- 
landa  eft  illa  quaeftio  tum  improbos  illos  ambitio  dC  avaritia  iifcp  ad  extremos 
)rbis  fines  pro  fuperftitionc,  imo  tyrannide  Romana  propaganda  impellant  • 
^id  veris  Chriftianis  incumbat  ad  Regnum  Dei  per  univerfum,mundum  pro« 
)agandum  dC  an  ulla  terminorum  circumfcriptiO  illos  ab  officio  charitatisChri* 
h^ae  impedire  debeat  :Item  an  feminaria  pietatis,  apud  vicinos  propaganda 
icita^,  fatis  diligenterab  orthodoxis  exculta^  item  annohhorum  defedus  no* 
:eat non  folu  confer vationi,  fed&  propagationi  Regni  Chrifti,  id  eft,  verxpie* 
ati  dC  unioniChriftiahiejitem  ahnori  horuUi  vigilantia  dC  prudthtiaquorundam 
ivangelicofum  hegligentiae  &  oicitäntiae  merito  ex^robari  j^ofsin 

Secundo  inter  alios  j  verficulus  j  i.  cum  qüibufdäm  fequentibus  de  obe* 
lientia  diligenter  'examinandus  elTe  videtur^  qitia  ih  illis  iefuitai  ut  fidifsimi 
\ntichrifti  inihiftri  i  fe  fupra  Deum ,  eiufque  verbum  QC  ipfam  deni  que  xqiiita* 
^  naturalem  extolIuht,ftatuentes  qUemcuh^  SujperiOrem  thrifti  loco  agno* 
cendum  dC  reyerendu  eife,  &:  voluntatem  ac  iudicium  fuum ,  cum  eo  quod  Su* 
)erior  vult  fentit  ih  omnibus  ,  ubi  peccatum  non  cernitUr  omnino  confor» 
nandum, &:c»nonrepugnando,noncotradicendoinec  ulla  ratione  iudicium  pro* 
jriumipfiusiudicio contrarium  demohftrando,fedfinerefe debere  per  Stipe* 
iöriesfuös  ac  fi  cadaver  eflenti  baailufque  fenis  j  ita  fe  illorum  niitu  dC  volun* 
ate  regii 

Inquo  primfimobfervandumeftjöi  fiinibiverbis  juemcun^ue fuperioremy&c* 
itafurinoh  ideo  eos  loqui  de  Chriftiana SiTlegitima obediehtia Regibus  dC  Prin* 
lipibus,  qui  V icarij  Ghrifti  inhocihundo  fuht  a  fubditis  debita ;  fed  de  ea  ^  quam 
jer  fuos  fetftarios  fuis  Sujierioribus  praeftandam  eife  völunr,eum  fupraDetim, 
'upra  Reges  &  Principes  extollendo  i  imo  eofdem  j  licet  iindosDeii  pedibus 
alcando  itigülumeorüm  jfiufusiedae  füac  requirat  i  perfedx  fuje  obediehtia: 
niniftros  dC  difcipiilos jpraefcihdendo^  Praecepta  fcelerati  hominis  ^  jeterhis  di* 
f'inacö^  incorruptibilis  fapicntiae  mandatis  praeferendoi  iicuthisrepugnatifes, 
lummOdo  illis  jpareantj  pro  perfedae  obediehtiaefilijs  habeaht  j  qui  veri  Dei 
nahdatis  obedi unt,  humanis  traditionibus  repiighänt,  eos  pro  rebellibus  dC 
editiofis  jprofcindant ,  imo  ipfos  Reges  6^  Prihcipc^sobnoniervatailiperiOris 
uimandata.  Regnis ,  Principatibus  0(riubditiSj  ipfo  iure  excidiire,fubditos  ab 
3mni  obedienua  refpecfta legitimorum fuorUm  ihagiftratuum  folutos  eife» 

An  nonhanc obedientiam  ^ perferam  fcilicet ,  Regibus  liberis  ( ij  enim  qui 
xjcuio  abominationum  inebriati  limt  difificilehaccintelliguht)  aliter, quam  ha* 
ftenus  fuit,  fuifque  coloribus  depingendam  QC  commehdadarn  eitefanae  dodi  i* 


Quffqne  lefufta 
Ghiiftilocoba« 
bcndut. 


De  Oeconomia  et  Regimine 

n»  fedatorcs  indicaverint ,  exemplis  perfed^e  illius  lefuiticac  obcdiehtiafe mla«. 
ccm  prolatis  ,  ut  fcorti  illius  magni  probrum  omnibus  innotefcat,  3^  filius  ille, 
perditionis  tandem  omnium  ope  6<:confiliodeftruatur  ,  fecundum  Dei  zelotiiH 
mandatum.  •  ,i 

In  capJ.quo  Regulae  communes  traduatur.verf.j  o*  obfervatione  dignun| 
eft,  quoprcEcipitur,  utaliaedealijs  nationibus  bene  fentiant ,  ÖC  nemo  bella ve| 
contentiones  inter  Chrift  ianos  Principes  in  colloquium  inducat  j  hic  Iefuitarun| 
qui  praecipuae  omnium  fadionumjfeditionuiti ,  bellorn,  reibellionumcp  dC  fcele^ 
riimfaCes  fimt ,  artes  5C  machinationes  ab  omnibus  veritatis  amatoribus  fublae^ 
gendae,  comrtiunicahdae  velut  in  tabella  exhibendae,  utReges&: Principes? 
libi  ab ftTa  Leonum  Romanenfium  colluvie  queant  ocius  0^  priufquamcum  ilhi| 
'  pereantjVigilaritius  caveantv  ^  ; 

Monopoliorum  Iefuiticoruminduftriacap*4*  de  Admittendis  verf*^^»  o^ 
ftenditur  ,  quibus  perfedius  delineandis  ,  non  inutile  videtur  pofie  impendi 
ftudium.  ^  i 

Cum  verba  lint  notae  rerum ,  neque  hae  fineillis  r edc  intelligi  pofsint,  fern* 
'•  per  ab  omnibus  commendatum  fuit, ut  qui  res  perfede  cognofeere  vellent, ver^ 

bof urri  proprietatibus  prius  operam  darent,Iefui tae more  fuo  in  cap^Sditerairum 
ftudijs  verf  51*000  ante  Hebraicae  linguae  ftudiurn  iuventuti  permittuntjquam 
cumin  Theologiae  facultate  mediocriter  eruditi  fint,  ut  nimirum  adverfus  ve-j 
litatis  falutarem  cognitionem  quaeper  exadam  linguae  fandae  fei^ntiam  ex  ver« 
bo  Deiperfede  hauriripoteft,fophifticae  Theologiae  ^tidoto  prius  praemumr^ 
poisiht.  ita  veritatis  fimplicem  viam  cavillationibus  fuis  obftruunt*  .  : 

Qiiae  ip forum  praevaricatio  clarius  oftenditur  ex  verfu  fequente  fiibi  fumi 
Philpfophi  fcriptacommetitarijs  orthodoxorum  illuftrata,  non  aliter  a  fophift« 
fuis  legi  volunt,riifi  quatenus  Theologiae  fcholafticx fubfervire  pofsint* 

Qii6d54*  verfu  eodem  capite  traditur,  notatu  Sf  obfervatione  dignifsimuiti 
elfe  videtur,  ad  unionem  ( qua  res  parvae  crelcunt )  inter  S  ocios  confervandami 
videlicet,ut  ingeniorum  licentiain  opinionibus  iiovis,  vel  introducendis  vel  fe* 
dandis^  omnibus  modis  certa  aliqua  lege  coerceatur ,  hac  enim  ^cile  veritas  dC 
Reipublicae  tranquillitas  perturbantur,  intervertuntur*  Quod  fi  eädem  ope* 
i-aTheologiaeScholafiicaeProfeflbribuspraecepiirent,  ut  veritatem  utriufqu« 
Telfamenti  omnibus  novis  opinionibus ,  quibus  pfeudoChriftiani  illam  infecc» 
runt,diligentiveritatisperfcrutatione,repurgarent,iynceritisilli  agerent* 

Verliculo  fequente  5  (^*  praecipitur  ut  diligens  adhibeatur  cura  ne  defintope* 
rari) ,  qui  confeisionibus  audiendis  fint  idonei ,,ut^  ad  idcafibus  confeientite  o* 
peram  dent ,  haud  dubie  ineumfinem  ut  confdentiar  um  tortores  eocrudelius 
piorum  mentes  excruciare  5^  ad  varia  poenitentiarum  genera  carrufices  adigert 
pöfsint,hicconfefsionumIefuiticarum  artes  fines  detegendi* 

Inter  alia  8^  id  notari  poteft,  quod  capite  u  yerf*  8*  de  officio  Redoris  tra< 
ditur,  quod  etfifeVerifsimcefintleges,obedfentiae,nontamenRedorem,auth® 
iritate  fibi  ad  eam  tuendam  concefsa  ubi^  d£  femper  uti  debere ,  quod  appellam 
in  virtute  obedientiac  iubere,  ne  fcilicetnon  obediendo  authoritas  vilefcat ;  Net 
'  Romani  quoque  nifi  ex  gravifsima  caufa  imperio  utendum  eiTe  cenfebant ,  i». 
tilius  efTe  rati ,  ut  res  agantur  aqthoritate  fuadendi  magis ,  quam  iubendi  po= 
teftate*  ^ 

Quod  confeientiae  rationem  a  fuis  Redorem  exigere  volunt,  cap*^  *  verf+2  a 
T  it*  Regulae  Redoris ,  eo  iniuftius  videtur ,  quod  Deus  ipfefihi 
refervavit,ita  in  cozlefte  regnum  invol  antes,non contenti  terreno  jficuti  3C  id  ab- 
furdifsimum  videtur,  quod  eodem  cap* verf* 26^  cumfequentibus  depoenitem 
tiarum  generibqs  additur*  Qiud  autem  ratiönem  cenfeientiae  reddere  appellf 
'  tentjic 


4 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  7i 

rnt,  id  in  mftruÄione  ad  reddendam  confciennae  rationem  iuxta  morem  Socica 
itis  docetur, his  verbis  j  T otamymimit,animam  fuam  incegre  mamfeßam faciat  nuU 
mrem celando^^uce  Domimmutiiyerjor'um offenderit. 

Arcani  fui  tegendi  bC  alieni  revelandi  ratio  oftenditur  verfu  trigefimo  quitis 
leiufdemcapittubi  literas  ih  Collegio  ad  exteros  vel  ab  exteris  adCollegias 
)sfcrfptas  ,  diligenter  Redori  legendas  committit  j  quo  etiam  referenda rc* 
ula  tertia lanitoris,  qua  praecipitur,  ut  literae  onirtes  bC  ichedulx,quae  domefti« 
s  mittuntur,Supen'ori  tradantur,ita  ut  neij  ad  qüös  mittuntur,  intelligant  eas 
Te  acceptas» 

Improbum  at^  impudetitiaeplenum  eft,qu6d  in  djpinionumdivei  fitatibusj 
'heologiae  Profelibres  ad  conftitutiones  fuas,no  autem  ad  facras  literas  remit- 
int;undeetiam  ex  duobus  alterum  verum  effenecefreeftjutntmirumfacr as  lis 
:ras  no  habeant  pro  norma  vefitatisivel  inftitutum  fuutnnon  ad  Reghiim  Dei, 
:d  Antichrifti  Tyrannidem  promo  vendam  tendat. 

Mirum  eft  quod  capit,  (^.eiiifdcm  tituli  verf  (^4»  praecipitur  ,  de  depofito 
ecuniae  nullo  recipiendo,  nifi  forte  nimis  fibi  dutumfore  putent,  reddere  quod 
:mel  acceperint. 

In  examine  recipiendorum,  quod  de  quinque  impedimentis  elTentialibus 
ribitur  j  nimirum  quod  inprimis  ita  lint  interrogandi ,  ut  ea  impedimeiita 
Te  quae  a  Societate  excludunt ,  qui  recipi  fe  volunt,  non  intelligant,  ne  ves 
im  occultandi  occafionem  accipiant ,  iri  eo  certe  illorum  ingenrj  dexteritas 
lanifeftatur. 

Probaaonumregulae,fecundüm  quas  magiftri  No  vitiorum  eofdem  primlj 
eunda  SiT  tertia  probatione, examinare  debent  diligentifsirfie inquirendo. 

Regula,  quae  tit.  de  Magiftris  N  ovitiorum  Capite  fecundo ,  verU  quinquai 
efimo  primo  de  confuetudine  condifcipulorum  traditur,obfervatudignifsis 
iaeft,fi^  talis,utin  omnibus  Collegfjs  ubi  profedionis  ratiohabetur,  exadifsi* 
leferVanda:  id  quoque  rede  monitum  videtur  ,  quod  ingeniorum  deledu 
lagis  boni  communis  ad  gloriam  Dei,  quam  particularis  cuiufque  ratio  ha* 
eiidafit. 

Admagnitudinem  quoque  fecularis  lefuitarum  potentiae 'pertinet,  exadifi 
na  illa  per  univerfurri  oroem  torrejfon dentia  ,  cuius  utilitas  bC  forma  res 
raefentantur  in  Titulo  de  formul^  feribendi,  ubi  verfu  primo  dicitur  ,  quod 
ammercium  frequens  literarum  inter  inferiores  3c:  fuperiores,  maxime  ad  u» 
loncniin  Societate  fervandam  faciat,  ad  audienda  ea,  quae  ex  varijs  locis  ad 
dificatiohem  j  Sc:  eörum  i  quae  geruntur  cognitionem  adferuntur  i  bC  oftendi* 
ir  in  iequentibus  veriiculis,quib us  modis  illud  commercium  ftt  exercendunn 
^ erum verf.  vndecimo,  manifefte  apparet ,  eam  correfpondentiam  non  ad  dos 
iorum  bC  Collegiorum  fuorumftatum  cognofeendum  tantum  pertinere,  fed 
1  ipfiusftatus  politici  arcana  fcrutahda:  additur  eiiim ,  ut  totius  provinciae 
atum  bene  explicent  ScTfuppleant ,  fi  quid  intellexdint ,  quod  Superiores  do* 
iorum  Collegiorum  minus  declaraverunt,  bC  inuniverfum  ita  feribere  debetj 
t  generalis  omnium  reriim,  omnium^  perfoiiarum  ac  provinciarum  flatum  i 
uoadeius  fieri  p6fsit,aiite  oculos  habeat.  Quis  quaefo  nunclefuitas  exadifsi* 
los  omniumrerum  exploratores  8c:perrimatores  eirehegaveritc'  cum  haec  ipfi 
lis  fcnjptis  fateahtur.  Quis  nunc  negaverit  lefuitas  fub  praetextu  religionis  re* 
na&:  imperia  fer utari  Sc:p«erec'  ^ 

Verum  cum  tantam  vaferrimi  hi  veteratores  ex  folacorfeipondentiaiiti^ 
tatem  ad  unionem  inter  Romanenfes  tuendam  ,  fentiant ,  non  ab  s  re  eftj 
uodilli  qui  Reges  bC  Principes  Romanenfes  in  fuamanu  habent,  ijfdem  per* 
ladeant,  ut  gravibus  propofitispoeriis,Evangelicos,äb’illo  literarum  commer- 


D  E  Oe  conomiaetRegimine 

cio  abfterreanr,  hoc  emm  medi'o  illis  fiiblato,ne(^  de  comimibuspenculfs,nc(^ 
de  artibiis  6c  machinationibus  quae  in  illos  confuuntur,mvicem  praemonere  pe* 
nitus  poirunt,ncc  mutuis confilqs 56 ope iuvari:  deinde fi correfpondentia  le* 
fuitis  Tyrannidis  Romanse  propagatoribus  ad  unionem  fiiam  longe  latequc 
propagandam  56  diffundendam  fumme lit  utilis ;  confeqUitur  j  ut  ciufdem  de» 
tecflusjEvangelicis  56  liberis  Statibus  maximas  haud  dubie  ädferat  incommodi^ 
tatesjijrdcm^  ob  id  perconruratos Romanefes prohibita,  utita rebelliumgen^ 
tcs  internis  difcordljs  relinquerenturjillffcppffcatioillahOminum  in  aquis  tur» 
baris  eo  liberior  remanear5qui in  tenebris  ambulanf,luceni  oderunrihuiuscom» 
jti unionis  56  comniercij  Chriftiani  utilitas,  quia  tanti  mortienti  eft ,  pro  concio* 
nibus  56fcn'ptis  publicis  pro  dignitate  omnibuique  56  fingulis  tam  Regibus, 
Principibus  66  Magiftratibus  Chriftiariis  66  liberiSjquam  Redoribus  66  Pro^ 
fefforibus  veritatis  commendanda  eft,  utAririchrifti  fraudibus retedis,Eccle^ 
liae  Chrifti  adverfus  eas  tcpeftive  86  fortitd  Caveri,  66  locuftaru  86  viperaruillaa 
rum  agmina,  in  puteum  abyfsi,  undeprodierunt,  repelli  66  praecipitari  queant 
ocyus  pofsint  t  tantine  fempeir  erunt  privata  ( quae  in  publicorum  negledu  pes 
riclitantur,  neque  extra  eorum  tutelam  falvaeffepoffunt)  ut  tolerabilius  effc 
credatur ,  in  publicis  perire  privata ,  prae  nimio  privatorum  ftudio  male  publi* 
ca  curando  i  quamadrnodiCum  privatis  fimultaribus  86  adionibus  fufpenfis, 
pro  falute  publica  adverfus  cotnmunem  höftem  vigilare  3  66  in  publicis  priva« 
tatuerri 

Notandum  quoque  eft ,  quoddePraefedo  Rerum  Spiritualium  ftatuitur:i 
lit  nimirum  fecuridum  cognitionem  inftitUti  Societatis  zelo  inagrio  diligentei 
illud  promoveat  66  tepidos  exliortetur,  66c.  tanta  enim  eft  pltifiiim  ofcitatio ,  ui 
necp  frigidi  riecp  calidi,  nullo^  affedu  autCommiferatiolie  duCaritUfsmOdO  fibi 
bene  fit ,  qüä  ift  re  quam  neceflariiim  fit  charitatis  dodoribiis  3  tepiditatem  66  o> 
fcitanriam  illam  nori  tantum  charitate  Chriftiana ,  fed  66  viris  botlis  indignifsf 
niam, decantare, omnes  perpendere  velim  ,qui  fe  eitifHem  Chrifti Ulembraeili 
fciunt66  profitentur;  art  autem  miriiüuim  hominis  membrum  dolerC  pofsitjcis 
tra totius  corporis  ferifumf  , 

Quod  autem  inftitutum  lefiiitarum  non  tantum  ad  privatte  rei  amplificätiOi 
nem  66  magnitudinem,  fed  ad  oriinia  totius  orbis  regna  fub  Romana:  Sedis  itt 
gum  reducenda,  tendat,  fupraoftenfum  eft  »verum  quodcontranullos  maiori 
odio  quam  adverfus  hteretiCos  66  Septentrionales  ferantur,  ex  eo  cotiftat,  quot 
ili  Catalogo  Miftarufn  86  Orationum  ad  finem  praecipitur ,  ut  frequentia  offej 
rantur facrificia66circumvolutentixr  Rofaria,  pro Septentionalium  86 haereti 
eorum  redudione :  hoccummultos  ex  illis  lateat,  autfiqfdemnotumeffepof 
fit,  nonfatis  fibi  ab  eo  caveant  3  movendi  56  ferio  hortandi  effcvldentur  3  Ut  ani 
micidas  maiore  qtiam  ante  odio  profequantur,acDuplumiIlis  iuxtadodrina^ 
D  Johannis  ApocalnSn'etribüaim  ''l 

Operarios, quibUs  exobedientia  confefsionis  audiendi  fandumüriüs  COmit 
tur,in  tit*Regulae  Sacerdotum  verfi5tVolunr,mulrum  ad  id  affici,  66  taquamfu 
infti tuti  valde  proprium,  magnifacere,  nec  fine  magna  caufa*  N  ihil  enim  aptiii: 
eft,  no  iblum  ad  familiarum  66  matrimomorum,ied  66  imperiorum, Regnoruri 
£6  Rerumpub*arcanafcrutanda,  unde  etiamin  V enetorumRepub.Auricula 
risconfefsio illis  penitus  mterdida,fednihil eft,  fiferpentiscaudaferiatur  ,  te 
rendum  eft  caput,fi  venenum  devitare  velimus» 

Libidinis  quoqj  fufpicionem  a  fe  avertere  omni  curaconantur,in  verfii8»fu 
prad*tit*ut 86  in  Suriiario  Conftit*verft8«86feq»maxime  autem  in  confefsionibu 
inulierum»V  erum  quae  illorum  inijs  impudicitia  in  omnibus  locis,ubi  illi  lupa 
na  lia  fua  fpiritualij  collocarunt, palam  eft,  56  recens  BrutrUtenfibus  in  agro  BW 
filienfi;  '  Sicquoq 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  74. 

. ,  Sie qil[o<p  avantia: ftiidm  afc  multis huius libn'  titulis  dC in  alifs fuis  fcn'pti's, 
:VanTsimi  tegere  conatur :  fpeciofe  aiitem  in  ultimo  verf^tituli  fuprad^ubi  Con« 
elFores  monentur, utJegrotosjCÜm  opus  fit,  ad  condenda  teftamentaadhorten« 
ur,fed  ijs  conficiendis  non  afsiftant*  Qiiod  quam  diligenter  ab  illis  alienarum 
laereditatum cteptonbus  obfervetur,  exCbllegijs,  Domibus  velfuppelle<flili= 
»US,  fundis  redditibus  illorum  fatis  apparet:  ideoquevel  hic  velinSumma^ 
io  Conftitut»  verhi^*  dC  feqq*Iefuitica  paupertas  >  ut  murus  religionis  firmus, 
xemplis  divitiarumillorumilluftranda* 

C.oncionator  um  Regul  ae  tradunt,illos  quidem  ledioniS .  S  cripturx  incum* 
•ere  debere,fedpraecipuePatrum,tanquam  fiPatresPatreipfo  fandius  docuifi: 
ent,  a  fontibus  fuos  ad  rivulos  feducendo,  qute  illorum perverfitas  comproba- 
UrregulaiJ^prsefedi,  ledores  ad  nienfam,  ubi  incelebrioribus  feftis  prcecipitiir 
liquid  legi  omifTo  capite Scriptiirje,  ex  Patrum  homilijs  ö(tradatibus,ne=s 
^leda  ledioneScriptliraruni,  tanquam  nimis  vulgari  6^  cotidiana,  indigna  ut 
elebrioribus  diebus  audiretur*  ,  , 

Decima  Concipnatoribus  regula  irtiuftgit,  ut  populum  obedientiam  ea  doa 
eant,  quae  Principibus  Praelatis,  qui  Dei  in  terris  vices  gerunt,  a  fubditis  ex« 
ibendaeft  tVbinotandu verba Deiin terris,  intelligenda  eire,Deiterrefiris, 
i  eft, Pontificis, cui  caeca  obedientia  parendurn  eft,  vices  gerut :  Namrjs  qui  via 
es  illius  non  gerunt,  fubpcenaexcommurticationis  pr^varicatofes  illipraevai 
icando  obtemperare  prohibuferunt*  .  . 

Qiiod  ipfi  lefuitae  in  Gallijs  dC  alibi  exemplis  irrbfutabilibus  demonftrarunt^ 
locenteSjRegemfibirebellem.a  qUovis  legitime  caedi  occidi  polfe* 

Aftute  praecipitur  in  tp*  Regula  Concionatorum ,  ut  non  ita  exade  propo« 
iantargumenta,quibus  contraria  pars  confirmetur,nefimpliciores  ipfo  propo« 
lendi  modo  offendi  pofTentifciiint  enim  veter atores.ifti  veritatis, argumenta  fug 
Liperftitionis  figmentis  longe  firmiora,  ideo^  fraude  tacendi  j  illa  fimplices  ce» 
andaeffeftatuuntt  .  ^  ^  ^ 

ConctonatPrum  regula  vigefima  illi  fuis  |>rohibent  verborum  lenocinia , 
amineofolo  lenones  ilTilaboient ,  iit  mendacia  fua  verborum  rerum  leno- 
iriijs velent,  id teftantibustpforum concionibus  8<:fcriptis quotidianis ,  quze 
inpudenitifsimis  mendadjs  conferta  ,  dC  per  verborumexquifitifsimorumfila 
onfutacqnfpiciiintur*  „  ^ 

Quse  in  prima  dC  fecundaRegula  Mifsionumreferuilitu^ 
dC  tyrannide  per  omnes  mundi  plagas  aucupanda ,  diredoribus  Pontifice 
lomanp  dC Sbcietatis  Generali,  ea  quidem fupra  tadafunt,  fedexhifcemiff 
[onum  regulis exadius  examinatis  ,  multo  quam  ante  ^  apertius ,  Regibus; 
Principibus  5^  Magiftratiblis  ob  oculos  exponitor,  eo  fine,  ut  ab  hierarchiasil« 
ius  fraudibus  fibi  dC  melius  &:  vigilantius,  quam  hadenus,caveanf,8f  in  miffqs 
llos  in  pofteruni  diligentius  animadvertant :  alias  timendum  effet,ne  negligen« 
foribus  vigilantifsimi  illi  imponant*  ,  ,  . 

In  odava  eilifdemTft*  regula  notatur,  quomodo  fe  in  bonorum  virorum 

iotitia  circumforanei  illi  fnfinuare  debeant;  qu6  efficacius  operari  pofsint* 

Cautifsimum  eft,quod  regilla  t5)*d*Tit* traditur  ad  evitandum  aemulationes 

krpdia  aliorumEcclefiafticorum  ,  ut  nimirum  mifsi  nullam reforrnandi Cleri 
lUtmoniaiiumaliorumve  religioforilbi  curje  partem  admittant,  fed  machinas 
eda  in  imperitum  vulgus  dirigant ,  illud  enim  facile  futurum  effe  aucupanti« 
>usfciunt,quiafuperftitioni  natura  deditum*  ^  ^  /  . 

Opportimitates,quas  Deus,ad  inftitiitalefiiitarum  promovendum ,  mifsis 
labit ,  e  manibus  fibi  elabi  finere  non  debere,  oculatifsimi  vaferrimi  illi  fuis 

N  z 


'  W  .  ' 


D E  Oe  c  o  n  o  m  i  a  et  Regimine 

commendant  regvila  i  o*  didi  tit*  ad  fadiones  nimirum  in  alienis  regnis  excitans 
das, quibus  illa  tademfiib  iugum  Sedis  Romanae  reducantur ,  in  quo  folo  fumi 
mumfedis  illius  bonumconiifterc,  omnibus  notum  eft,  quaderequoc^^non  oi 
mnemipfiiConverfationemcumfecLilaribus  ,  fed  incautam  tantum  dC  nimiam 
prohibent,  ut  regula  26,  ne  detegantur  ipfor  um  machinationes ,  alias  dC'Ca.qiK 
inpcculiaribus  inftrudionibus  a  Superioribus  praefcriblintur,  pari  diligenti; 
SC  providentia  exequi  iubentur  j  in  eum  fine  illis  non  cii  fecularibus  tantu  agel 
remandatur,  fed  6^  in  feculares  ipfosfe  tranffubftantiatead  parricidiaRegunt 
Principum  eo  commödiüs  patranda  3  dC  proditiones  fadionefque  machia 
nandas.  _  ^ 

Qiiod  verba  haec  Inflttumm  Societam  in  hoc  libro  toties  bC  cum  tanta  com^ 
mendationcrepetuntur,non  abfqlie  aliquo  magno  myfterio  eft:& procul  dubie» 
aliquid  monftri  in  feeorttinenu  Illud  apparet  in  regulis  procuratoris  Genera« 
lis,  quod  Societas  magna  tributa  Sedi  Romanae fumnia  diligentia  pendenda  efi» 
fe  compromiferit  ^  cum  ProcuratoH  ifti  iniungatur ,  ut  ahfequam  dies  pr^ferii 
ptus  venerit folvcndijQiiindenniaRedores  Collegiorum  ,  ad  quos  Vniones 
beneficiorum  pertinent,  diligenter  admoneat, opportuno  tempore  pecunia^' 
Romam  mittatit*  \ 

Bullae  de  CoenaDominiobfervatio,  eiufi^  quod  in  ea  mutatur  veladdituifj 
diligentifsime  Procuratori  Generali  commendatur,  ut  motus  proprij  Poni 
tificis :  adeo  ut  fi  motu  proprio  excommunicet  Reges  bC  Principes ,  eof^  priJ 
vetfuis  regiiis  bC  principatibus ,  vel  quid  iceleratius  motu  proprio  ftatuat,  mol 
net  utconfeio  Praepofito  Generali  Provincialibus  omnibus  id  mittat,  utillifeJ 
cundiim  ea  Pontifici  caeca  obedientiapareant ,  bC  fubditos  cotra  Reges  8^Prm<f 
cipes  ad  fätfiionesSe  rebelliones  fufeitenn  4 

Colophone  lefuitarum  aciijcituf  epiftola  I^atij  de  virtute  bbedienti J 
virtuti  obsdien-  €x  CUIUS  contcxtu  non  difficile  erit  dijudicare ,  epiflolam  eam  per  Ignatium 
du (fiu  fpiritus  contradictionis  congeftam  elTe, qtiia iioh  tantum  contradictorii 
nonpauca  inibi  videntur  öftendipöire  ^  Rdeontraferttentiam  Spiritus  Sancti 
Ignatium,  adinftar  fpifitus  infernalis,  rnulta  loca facrae Scripturae  ad  impijfsiaJ 
mam  fuam  de  obedientia  lefuitica  doctrinam  blaipheme  detorfiiTci  unde  ejpii 
ftol  a  illa  exactifsime  bC  velut  fundamentum  viperinae  illius  Societatis  exami^ 
nanda  eft,  ac  demonftrandum ,  Societatem  illo fuae tyrannidis proittovend^ 
ftudio,  non  quaerere  falutem,  magnitudinem  bC  libertatem Rcgurtl  acPrinci« 
pum,fed  Ut  eos  fuis  tyrannicis  praeceptis  fubijciant,deque  folijs  fuis  derurbent^^ 
ac  Reges  ipfos,coronas&rfceptraeorum  ad  pedes  Poncificiimabijciant ;  ficutf 
hoc  nuper  P  ontifex  Rom.  petijt  a  Legatis  Henrici  I  V+Galliae  bC  N  avartic  Re« 
gis»  Verbarelationis  taliafunt :  Ö'ultreque  dejJuSi  ondfai£i fonderyheyoixpar  diJ 
yerfes perfonnes  lefd.  procureurs  ( nota  haec  verba,  non  enitti  Legatorum  honore 
dignatur ,  fed  Procuratorum  vilinomine  fuperbe  dehoneftat  Regios  Legarosf 
ß  en faifant  l'ahiuration  iis  ne  youldrojent pomtau  nom  du  depoferaux  pieds  du  Ta^- 

pipar  pgne  d” une  Couronne  le  rojyaumede  France ^  quitaüroit  occupe  de fai^  ,foy  difant 
c&mbtenque  led.  Siege  l'iuß  priue  du  droi^  fuueßiß'  &  du  tonr  aultre ,  quileuß  pe^ 
pretendreala  Couronne  deFraiice^  que  fa  SainUete  apres  ceße  fubmißiori  Ia  re^ett^oit^ 
fur  la  tefledefd.  Procureurs*  En praeclaruni ,  recentifsimUm ate^  indubitabile 
exemp’  um  obedientiae,  quam  caeco  i mpetU  cuivis  Superiori  prseftandam 
cflTe  docent :  nonne  digni,  quia  Regibus  Principibus, 

omni  fupp’icioriim  generein  puteum  abyfi» 
fi  profligentur, 


tix. 


NOT.«: 


it- 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  75 

NOTAE  ET  ANIMADVERSIONES  A. 

LIAE  AD  Q^VASDAM  SVMMARII  lESVlTA» 

RVM  C  O  N  S  T  I  T  V  T  I  O  N  E5. 

’’ N  Sunimario  Conftfturioniim lex  vel  regula  o<flava  fic  habet:  f^nuf^uißue 
L  eorunty  qui  Soäetattm  ingrediuntur y  conßlium illud  Chrijli  fequendo  ,  Quidimijeric  lefuitMu«. 
ttrem,&c.  exißimerßl>i^atremymaerem,/tatres  &  Sorores ,  &  qui  c  quid  in  mundo  ha~ 

’.aty  relinquendum:  imo  jihi  di5lum  exißimet  yerhum  illud:  Qui  non  odü  patrem,  &  ma~ 

’em,  infuper  &  animam  fuam,  nonpoteß  metts  ejfe  difcipulus.  Et  ita  curandum  ei  eß^,  ue 
mnem  carnü  affetlum  erga fanguine  jun^os  exuat.  ^ 

Exemplum  Conftitutioms  feu  regulse  hüius  habemus  apiidHafenmiiile« 
xmx Erat Landß erga,  incpm^  "Noyttius,  nomine lohannes  ,artißcio fartor :  hic  cum 
diquü  “Hoyitijs  animigratidin  campümpröcedit.  Obytam  fit  Uli  pater fenio  confeSlus, 
ti filium,  quem  annum  fere  non  yiderat ,  alloqui  tr  falutare  cupit.  Ftliiix  autem  fadem 
'vertit  tanqUam  ad  horrendi  monßri  occurfüm  j  &  ne  patrem  audire  Gr  cum  ipfo  loqui  co~ 
atur,auffugit.  Tater fenex  filium  inclamat:  hocdne  eß  mihi  tiutricationü  gratiam  re- 
'rref  at  Ule  fitrdws  &  mutus  pergit :  Tater,  faxit  Veits ,  inquit,  ita  fugias,  ut  nunquam 
:ieas:  &  reliquis  lefuitü  plentibus ,  Hac,  ait,  eß  pietas  quam  lefuitiefuos  docent  i* 
ibeat  igitur  in  malam  crucem  degener  iße  filius ,  qui  non  fe gerit  ut  Chrißianum  decet. 

'"hi  domum  deyentum  eß ,  T^^or  re  audita  faUum  lohannts  maxime  probans  ‘  %daile 
irtute filimi, inquit,  qui  patre  tibi  elegißi  Tatres  Societatis  nofira  ,  quos  te  magis  quam 
utrem  tuum  amare  oportet  j  eo  quod  hic  fecularis  fit,  illi  fpirituales.  FaBum  hoc  infuper 
\Bo  Hieronyrrri  ( per  calcatum  patrem  perge  ad  Chrißum  )  confirmare  conatus  eß,  Gr 
nufdam  Tafifienjts  J>loyitij  exemplo,  quinequiddh  matris  Idchrjmis  perrnQyeri  potue- 
'\t,  ui  ex  canobiopedem  tXoyeret.  Addebat  denique ,  parentibus , fi  eos  d  Societate le fui-- 
vritth  dhßrahere  conarentur,  dicendum  &fcribendum  ejje,  Fade poß  me  Satana :  quod 
on  parentibus  natur alibusyfed  Societatis  Tatribus  obedientiamabfolutam  yoyerint. 

lacob^Cruiius  lefuita  NovitiUm  quenda  delefuttifmo  deferendo,  bC  ad  fuos 
tdirc  cogitante,huiufmodi  verbis  compellavit: Quidtibi  cura  funt parentes f  Au- 
i  Chrißum  er/^»<t««m*Hic  monet  ut  naturalem  feu  carhaie  authorem  infpiritua* 
nti  convertamus :  hoc  eft,  omnern  g-opyld  Sd.  diledionem  in  Patres  Societatis 
'ansfundamus :  Ille  vero  dicit  j  Qui  non  odit patrem  &  matrem  fuam  ,  non  me  eß  di- 
nus.  Hoc  eft,  Si  vis  in  Societate  vivere,  necefte  eft,  ut  patentes  tuos ,  re  ad  fe* 
ulum  retrahere  tonantes ,  tahquam  capitales  hoftes  oderis  Bc  fugias  j  dC  Socie« 

Ilis  amorem  parentum  diledionilongepraeferas*  Hoceltemmriahiralemcrga 
arentes  afFedum  in  fpiritiialeni  convertere,  ut  fandus  Patdhofter  Ignarius 
ocuit»  Qiiid  tibi  cum  patre  nio  C  En  pro  patre  feculari ,  recepifti  aliquot  mille 
pirituales  Patres«  Quid  tibi  cum  matre  tua  d  Eli  mater  tibi  eft  Ecclefia  Rom.2^ 
i«  Maria«  Quid  tibi ciimfratribus  f  Enpro  uno  atqtic  alttro  fratre  carnali  töt 
abes  fratres  fpirituales,  qiiot  funtlefuitae«  Qiiid  tum  forortbus  rTot  funt  tibi 
brorcSjquotihRoniiEcclCfia  virgines«  Quid  cum  tuis  opibus  bC  domibus  r'En 
>ro  una  doiiid  töt  pulchra  Coii egia,tot  amplas  domos,atqp  totreditus«  Quid  cö 
micis  daitt  tibi  funt  aniici  Papa  Dei  V icariUs,  Cardinales,Epifcopi,Irnperator, 
iiiitiReges  öirPrincipes  »Öi^ömnesCathölici.  N  oli  ergo  S  atanaiii  audire,  di« 
entcmiRedi  ad  tuos, contrahe  matrimonium,  SiTc« 

Refpondebo  autem  non  pro  Ignatio  Loyola,  fed  pro  Chrifto  :  Is  nihil  tale 
iis  verbis,  ut  Iefuit2eputant,docere  voluit: nimirum,  deferere,vel  etiam  odio  '  < 

abereparentes,aclefuiticam  agei'e  vitam,eire  Chriftum  plus  quam  patrem  vel 
natrem  amare :  fedhocpoti{is,utipfumomhibus,etiamqui  nobis  coniundifsi* 
tii  funt,quique naturae  legibus  nobis  commendantur  praeferamus,  imo  tantum 
lon  odio  habeamus,  fi  quando  jres  eo  de  vernat,  ut  atttipfumabnegare ,  aut  ab 

N  3 


De  Oe  coNOMiA  ET  Regimine 
ipfis  diVclIi  oporteat.  Per  comparationem  igitur  dicuntur  ifta  i  ut  neminem 
nobis  tamch.\rumaut  amicum  habeamus  ,  utineius  gratiam  a  ChriftodeficeJ 
re  velimus.  Deinde  hoc  quoqite  vitlt ,  ut  eos  afFecflus ,  qui  per  fe  etiam  laude  di¬ 
gni  funt,  in  officio  contineamus ,  ne  nos  a  fide  dC  pietate,  quam  ipfi  debemus ^ 
tranfverfum  abripiant.  Vnde  dicit  >  Ojti  amat  fatrem  &  matrem ,  bCc.  s  V  P  R  4 
M  E ,  aut  PLVS  QVAM  ME,  noneßme  dignus.  Nihil  igitur  haec  proftab| 
lienda  lefuitica  d^opyta  faciunt.  Damnantur  etiam  tales,  qui  hoc  faciunt,Ganj 
grenfis  Synodi  Canone  »d.quific  habet;  jilij  d  parentibus,  pratextu  dhiii 

cultus, ab f cedunt, nec  debitam  re^-v  er  enttarn  &  honorem  illts  dependunt^  anathema ßnt.^  , 
iefuitxiiiiiiigra.  Cäfcffiicudo  ly.pxxcipit,  P^tomnes ,^ui  fubobedientiafint Societatis., memjne* 

iintfegratts  dare  debere,  j^uts  gratü  acceperunt,nec  poflulando,  nec  admitte  do Jtipendmm, 
‘yeleleemofynas ullas, quibus  'Mifi,yeUofeßiones,yelpradicationes,l>elquo(hü  alm 
cfficiumexijs,qu(e  Societas  juxta  fuuminßitutum  exercere  poteß,  compenfarimdeatur. 

Quis  hic  non  merito  exclamet,6  leges  0<:  coftitutiqnes  prodigiofe  violatas, 
everfas  8<f  conculcatas.Cum  Canonici  Auguftani  bC  alij  Gregorio  Rofepho 
fuitarum  Auguftae  Redori,  bC  in  primario  urbis  templo  concionatori  500* 
r  enos  in  Ungulos  annos  offerret, refpondit  quidem,  fibi  propter  legemhanc  eoj 
reciperenonlicere,ut  qiite  gratis  acceperit ,  gratis  communicet;  poisint  tamen 
loco^eemofyn^  quicquid  voluerint  ad  Collegium  lefuitarS mittere,  fibi  eniir 
licere  eleemofynas,nori  autem merceden\accipere. Ita®  quotannis  die  Nativi- 
tatis  Chrifti  ad  lefuitarum  Goliegium  deferuntur  500.  noreni ,  quos  ifti  grätig 
(cilicet ,  pro  Rofephi  concionibus  accipiunt.  ,  .. 

iefuüjenon;üint^  Coriftitutione  434  praecipitur,  V r  in  Societate  hac,  neeßt,  nec  fentiatiir  ani 
e»i»iraie»,,  moruproperßo  ad  partemalterutram  fa,Siionts,qux  eß  inter  Trincipes  &  Vominos  Chrl 
ßianos  :feaßt  potius  quidam  yniyerfalis  amor  ,  qui  partes  omnes,  licet  ßbi  ihyicemco» 
traria ßnt,  in  'Domino  ampUBatur.O  Conftitutionem  prodigiofe  vipjataiii  quotj 
lefuitae  fecuUri-  Conftiturioue  4  5.  fancitur ,  quo  plenius  poßit  S oeietdSrebüsßirituaiibusjuxe. 
b«snegotiisf«  ßuumtnßttutuminacare ,  Ut dnegottjs ßeculartbus abßtneai ,  neceaullis precibus adduH 
imimfcTOt.  fufeipiant ,  yelin  illts  fe  occupari  ftnant.  Atcorttralefuitas  hodiein  Curtj 

Senatorum,  ut  fupra dtximüs,&: Principum  verfantur,a lateribus  eorum nup 
quam  difcedunt ,  confilijs  eorum  fe  ingerunt ,  in  caftris  quoque  dC  inter  arma 
torum  acies  circumvolitant in  ipfa  quoque  gynaecea  ac  penetraliamulie 
rum ufque  perreptant ,  dC nihil  infecularibus  intentatum  reliqtiuunt^  In  Gal 
iia  vifi  funt  lefiiitse  multi  inParmenfi  exercitu,quorumnonnunquam  currus  p 
nufti  bene  ornati  iiftercipiebantur,  cum  infignibus  nominis  I E  s  v,  quae  mo 
re  Principum  curribus  fuis  infigebant*-  Ante  hunc  Principem  nunquam  vifi  fue 
runt militiam  fequi :  imo  folebant  alios  monachos,  inter  militet  verfantes,re 
prehendere  ac  damnare.  ^  , 

Exinftituto  etiam  fuo  iuramento  fande  profitentürifedignitatesEccleßaßi 

i.  ^  ^  ^ ^  J  ^  .m.  ^  /  >0  lA/tiM/tH  /  4  ^  #*-•«  C 


lefoitsedlgmta-  — - - - - - -  - - r - ;  -'4.  .  1  T  "'6 

cas  non  acceptaturos  aut  procuraturos ,  quod  non  conyeniant  reitgioja  humilitati,  bei 


captaot 


callidam  bC  deceptoriam  hanc  reiedionem  iudicandam,  per  opera  eidem  cotra 
ria probari  poteff.Naiii  dignitates  illas  captant  3^  acceptant,praefertimfi in 
fignes  8^  pingues  fint.  VndenonnuUi  ex  Pontificijs  dixerunt ,  Captari  ab  ipßsdi 
gnitates  amplas, paupertattsßmulata  &  humilitatü  quaß  efca. 

Anno  enim  Domini  1 5  p  3*  Francifeus  T oletus  licet  etiam  ipfe  cum  ali) 

Cardinalitiam  dC  Epifcopalein dignitatem  abiurarit,  a Clemente  V  Ill.inCar 
dinalium  Collegium  cooptatus,  dC  adfummam,  excepto  Pontificaui ,  Ecclefia 
fticam  dignitatem  evedus  eft.  Ac  licet  fih:S;erint,  fe  curtdati  8^  dubitare,  acet 
ptavit  tarne,  8C  placuitReverendifsimus  öC  IlluftrifsimUs  appellari.  T  riennin^i 
autem  tantummodo  fupervixit,  :  / 

Fingit  tamen  Ribadeneira  in  Catalogo  Scriptorum  iefuiticorum,hGcfgtd 
effe  magno  Cum  moerore  Socfetatis,paul 6  tarne  poft,  videlicet  anno  «jps.  di^^ 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  7(5 

MartiJjidem  Pontifex  Robertum  Bellarminiim  m  eundem  dignitatis 
gradum  afdvinEt mox  fequentur  plurcs  alij:  nec  ccffabunt ambitiofifsimi  hoa 
minesjdonecPontifidamfellamoccupännt» 

Excufat  tarnen  eos  Gretfer  us  de  hac  Cardinalitia  dignitate  contra  leges  Or« 
dinis  afftimptajquodnimirü  Pontifex  eos  cogercjijf^  imperare  pofsitfub  pec¬ 
cati  mortalis  periculo*  Exigit  etiam  hoc  ipforum  iuramenti  formula ;  Mandate 
u^^ojiolica  tvtps  Dmbw  ohferyabo.SciMccu 

nOTAE  ET  JlSLlVlATfEEEJIonES  ALlQVOT  ÄT>  ‘EVL* 
las  ac  j^rt^ilegUdTontijicib.']{omJefuim  data^ex  Hella  Hafenmullero. 

IN BullaprimaPauli^^Papaej coceditur lefuitispoteftas codendi  totRegulas  Pauiij. 

&:  Coftitutiones  quot volunt,pro  libitu bC  arbitriOjin  Societatis  fux ufum  bC  ‘‘se¬ 
iner  ementojhac  tarne  c6diuone,ut  illaru  fcopus  ac  finis  fiti  Rom*S  edis  coferva- 
tio*Qiiidaut  opus  eft  ad  Chriftianaperfecfione  tot,&:  talib*quideRegulisiqux 
nihil  funt  qua  fuperftitioforu  hominüfigmenta placita  c^Vnicanoltraregula 
via  ad  falute  eiiChriftus*  Is  inDecalogo  bC  E  vagelio  plerie  nobis  pracfcripfit* 
qualiter vitanoftrainftitueredebeamiiSjliperfedi  efle velimus*  Et quicucp  iu= 
xtahahc  Regula  incedent^  pax  fuper  eos  erit  bC  mifericordia*  Gal*ö*  Et  quid  de 
huiuimodi  Regulis  6^  Conftitutionib*fenferit  primus  Eremita  Anton*  hinc  ap- 
paret,quodPetrusParifienfis Cantor  teftatur,  eU^mbnfdam  ^MonachpSyfetennbtK 
regulam  feu  normam  piß  nitß^Ei)  angellorum  codicem  obtulifje:  c\\io  ille  nimirum  indi¬ 
care  voluit,  omnia  ad  pietatem  neceifaria  abunde  in  lacris  literis  comprehenfa 
cfre,nec  efle  ullis  novis  Regulis*  Canonibus  autnormis  opus* 

In  fecndaBulIa  tribuit  illis  divini  nominis  laude,qu6d  fintin  Theologia  exera 
citaa,LuKtie  graduati',8(:  Spiritu  sado  afflati, Chrifto  bC Pap^  dicati,acfpecia- 
ii  voto  Potifici  Rovobligati.Qu’^  aut  eft  comunio  luci  cum  tenebris fquse  cocor« 
dia  Chrifto  cum  BeliaEHofne  Spiritu  fando  afflatos  exiftimabimus,quifeAn- 
tichrifto  fpecialiVotooibftrinxeruntjS^inhocconiurarut,  quod  velint  orthodo¬ 
xa  dodrina  evertere,^:  Pontificias  fuperftitiones  ftabilirerEt  quis  hos  Theolo-- 

gosefleputabitjquiDei’verbum cereum elTenafum, materiamlitis &:h£eretico-  "  ' 

arum  librum  calun^niantur*&:  in  eius  locum  Paparum  placita*  Conciliorum  de¬ 
creta  ,  humsn^  traditiones  &:  Monachorum  fomniaflxbftituuntf  Dicit  etiam 
Bulla, eor  ejfe  animarum  gelantes  :  concedo  eos  zeluni  habere,  fed  qualem  lupi  o- 
vium,  bC  vulpes  anferum* 

Intertiabulla  datur  lefuitispoteftas  concionandfifedhon  Dei  verbu,fed  hu=* 
manas  traditionesjquales  funt,ft:atutafefi:a  a  Pontificib*Rom*inftituta  fervarct 
qmnib*diebus  feriatis  Mifsa  audire;  in  quadragefimaiquatuor  ite  temporibus* 
Vendis  quotp  bC  Saturni  dieb*ieiunarei&:  a  carnib*  cafeo*  lade,  Sfc*  abftinere  i 
femel  iri  anno  peccata fua  confiteri,  circafeftumPafchatis  Sacramentumaltaris 
fub  una  tantum fpecie  fumere;diebus  prohibitis  a  nuptijs  abftinere, &fc; 

In  eade  Bulla  datur  lefuitis  licentia  audiendi  Confefsiones*  Intelligitiir  aut 
plenaria  omnium  peccatorum  enumeratio  :  itautnecfecreta  confeientiarum  , 
nec  intima  penetralia  cordium ,  nec  cogitationes  ullae  ConfeiTarium  lateant* 

T er  ti o  datur  in  hac  Bulla  quo<^  ijfde  poteftas  cornu tandi  vora*  V ovet  aut  le« 
fuitaepaupertate,cafl:itat6Ö^  obedientia^Conftatvero  omnifi^eos  opes  quibui* 
cuncp  pofsint  artibus;feu,Ut illoru  verbis  mzr,pijs fraudibm,corv^b^vQ..  Siefi  n5 
poflTunt  continere*fequuntur  decretui*ri  non  caße, tamen  ra«fe*Eodemmodofoll 
Papae&Generaliiiioinfideircbus  vovent obedientia:  ea  non pracftita, inobe« 
dientiafuam  flagellis, cilicijs,  bC  aliqua  abftin entia  eos  luere  bC  expiare  oportet. 

Qiiarto  Bullahaecpoteftatem  dat  lefuitis  audiendi  Confefsiones,  bC  abfoK 
vendi  ab  omnibus  cafibus  a  euamijs*quinonfuntmBullaCoenK  Dominic« 

N  4.  •' 


De  Oeconomtia  et  RIgimine 
comprehenfi,a<:  ab  rjs  qii09  qui  Apoftolic^  Sedi  refervati  funtHac  vero  pot«f 
ftace  contra  multos ,  tum  vcro  vel  maxime  ad  concicationemLigaefeu  Confpk 
rationis  illius  Ga'licanae  adverfus  Henricum I  ILRegem, quum  piacfertim«^ 
Anno  »585,  valide  emergerer,  itafuntutUefuitae,  utnullumabfolutionedi^a«  | 
rentur,  quiad  propofitaeatenus  interrogatoriafe  fidelem  Regis  fiibduiirnaal^ 
ininiftrum  oblequencem  elFe  profiteri  fuilfet  aufus+  Intereavero  numerus  eo^  ^ 
rum,qui  confitebantur  ipfis,  adeocrefeebat  SfC  adaugebatur  ,  ut paulo  poft,an5 1 
no  videlicet  I  587.  in  annuis  illis  Roihae  imprefsis  Epiftolis  adGeneralem  fuu  " 
Aquavivam  de  Collegio  Parifienfi  fuo  fertbere  noii  fint  veriti ;  ConfefsioncÄ  | 
audit^,  Sc  quidem  univerfae  Vitae, quam  plurimae*  Haec  eft  enim  communis  fere 
omnium  opinio,  tum  demum  eorum  fatisficii  Gonfcieiltiae ,  quum  apud  nos  ^ 
confitentur:  ideoque nonnullus  fexaginta  milliariumconfedtviarn,  urano«| 
ftris audiretur*  Htrurfusj  anno 1 589*  Totius  vitae  conf^fsiones  auditae  tre<*| 
centae*  Quicumque  enim  iuramentaRegi  praeftita  QC  debita  exinde  obfequia  | 
fepofuerant,  eoque  perfidiofi  fuerant  fadff,  8C  quos  a  peccatulis  ( uti  loquun*! 
tur )  iftisPaftores  ac  Sacerdotes  alij  non  ita  leviter  aut  temere  volebant  abfoU^ 
vere:ij  lefuitis  erant  ufquequatp  acccptifsimij&Iiindulgennfsimamnon  taJ^* 
tum  abfolutionem,  fed  dC  ampHisimam  promifsionem  aeternae  retributionii  in* 
dcconfequebantur  j  modo  in  rebellione  iftafua  forti  ter  perfifterentgnaviter^ 
pergerent*  V nde  pafsim  in  abfolutionibus  modumhunc obfervarunt  talem  j ' 
ut  nimirum  ad  inferta  Breviarijs  fuis  Evangeliaiurafe  teneretur  omnes  j  quod  | 
neque  tum  temporis  regnantem  adhuc  Regem,  nec  fi  forte  fic  caderet,  eius  fuc-t  ■ 
ceflbrem  N  avarraeum  pro  legitimo  vellent  agnofeere  Domino*  Id  quod  a  mul^ 
tis  appendidem  eam  haud  admittentibusj  e6que  fine  abfolutiorte  dimifsisi  con« 
fianter  adfirmaf  um  p  oftea  6c  conteftatum  fLiit*Ccetcr  ordiri  a^fliniaf  Ü  fäüüi  lice^' 
efftcacifsimam,  quantumvis  occultam  fubfüiffecaufämj  qüä  Ligä  fisü  cöhfpi*^ 
ratio  illa  ab  exiguis faneprimordijs  tam  exigiio  temporisipaeiö  aa  tantum  fa*  ’ 
fiitgium  evedfa,  tantufcp  noiiperfonarümfolummodos  fed  urbium  qüoque,nec  * 
non  Pro vineiärüm  integrarum  adverfus  regnantem  tum jfed  3C  refidentem  ini*  J 
bidem  Regem  numerus  concitatus^ae  confpiratione  fad a  exarmatus  fuit*  'A 

Quinto  lefuitis  concedit  Bulla ,  peregririatioiies,vota  ,8Cc*protemportf| 
commutandi :  MiiTamante  diei  exortumj  dC  poft  meridiem  celebrandi :  Eccle*| 
fiaftica  Sacramenta  adminiftrartdi :  offi  cium  Romanum  novum ,  non  ex  pracce*| 
pto,  fed  ex  libertate  dicendi*  Mandatur  infuper ,  ut  Afsiftentes  fint  8C  Cardi«* 
nales,qui  refiftentes  lefuitis  compefeant,  rebelles  in  eos  tollant*Sunt  quidem  ^ 

hacc  fatis  magna  privilegia,  quaequelefuitjs  in  illis  conceduntur*  fed  hocillud^ 
ipfum  eft,  quodDaniel  praedixit,  Antichriftummaximis  beneficijs  remunera?«  j 
lurum  eife,  quicunque fuum  illum  DeumMayzim  colere,  venerari  agno«  ^ 
fcere  dignentur*  j 

In  quintaBuUa  permittit  Papa,  utquicunqüevelint,negledofuoparochöi  ■ 
lefuitarum Miifas  audire,  aliaque  Sacramenta  ab  ipfis  fumere  pofsint  ,  nec* 
^d  proprias  parochias  accedere  opus  habeant*  Alias  vero  coguntur  in  Pa«f 
patu  omnes  QC  finguli,  ut  intra  parochiae  fuae  fepta  maneant,  Miffas  audiant , 
©rdinariofuoSacerdotiinannofemel  confiteantur*  Hiec  autem  libertas  Iefui*l 
tis  conceifa  ipfis  quaeftui  inferuit  ve!  maxime*Nummus  cnimconfefsionaiis,quf 


ftamiTlvrCCWlClTl  prupici  ATAUia»  »»i  ^ 

dent,  propter  Confefsionem  nihil  exigunt:  fi  quis  autem  pecuniam  fuper  a!tarc| 


ponit,tacent,eamcp hominibus  abfentibus, auferunt*  Item,  Si  quis  propter  con«* 
fefsionem  illis  pecuniam  vult  dare,  eam  illi  quidem  in  manus  rcciperenolim  t::^ 

dicunt' 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M,  77 

[icunt  autem,  (i  quM  nobis  communicare  vultis,  illud  adCollegtjnoftri  portas 
tiittitejnobis  enimnbnlicet  quicquam  in  templo  recipere* 

Secundo,  inhac  Bulla  mandatur,  lefuitasabomnivifitatione  S(^cura  Mo< 
lialium,  vel  aliarum  religiofarumperfonarumliberos&Iimmuneseflre  debere* 
gnatius  autem  Loyola  tanta  cura  Moniales  eft  complexus  ,  ut  etiam  publica 
corta,  proprijs  in  domibus  laute  foveri  dC  ali  curaverit*  Hodie  inquit  Ha=» 

mmullerus ,  noti  quidem  yißtatores  illarum  agunt :  fed  tamen  inferegrinatiombits  futt 
d  ^lonialium  Coenobialihentißimedi'^ertunti  %dißas  in  illis  celebrant,  <&  Confeßiones 
'larum  audiunt.  Si  tamen  aliqui  delegatione  capiuntur  %tonialium  agendi  curam ,  eam, 
'ixta‘Bullam,  facile  '^elab  illorum  Generali  yeld  Tapa confequi pofjunt. 

Tertio  ,  aDecimis ,  ab  omni  contributione  IefuitarumbonaPapalisha?c 
»ulla  exemit,  etiamfi  prius  fub  cehfu  fuerint.  A  reliquo  vero  clero  maximos  res 
litus  cenfufque  amplifsimos  fingulis  antiis  colligit  Papa,  omniaque  illorum  bos 
a  tributaria  habet*  Hon  tenentur ,  inquit  Bullay  fol  nerebonorum fuorum  decimam, 

^el  aliam  dare  contributionem ,  feu  pro  curationem  nec  Tapalem ,  nec  Canonicam  portio-' 
em ;  etiamß prius  fuere  illa  bona  pub  cenfu :  niß ßt  ßecißce  &  expreße  in  literis  ^poßo- 
cis*  Mirum  ergo  hon  eft,  lefuitas  tarn  brevi  tempörisfpaciotamfaciletottans 
if^  opes  coilegiffe*  Papa  enim  reliquam  fuam  turbam  miris  artibus  expilat : 
efuitis  autem  pilos  altj s  evulfos  addit :  quin  cogit  Epifeopos ,  Abbates  öd  alios 
Vaelatos  lefuitis  de fuis  bonis  öd  reditibus  largiter  dare,  ut  Monachi),  Fuld^  öd 
iluribusalijs  locisfadumeft* 

Quarto,  dicitBulla^  eum  qui refuitarumaliquam  Ecclefiam ,  yel  alium  pium  eo- 
M,m  iocum,  d  Ercepoßiio ßgnarum,femel  in  anno  yißtdrit ,  indulgentiam  plenariam  omniu 
iorumpeccatorum  conjequi.  Aliter  vero  loquitur  Scriptura:  Sanguis  leßu  Chrißi, 
\cpilixXo2inheS',  emundat  no  sab  omni  peccato*  Item,  remifpiyobü  funt  peCtatapropter  i.iow.x^ 
omen  eins :  N on  dicit,  propter  vifitationem  lefuiticor  ixm  templor  uhuEt  P auliis 
icit, -fnCbrißohdbemiis 'redemptionemper  fangiiinem  eins* 

lulius  IILPapa  in  primaiuaBulla  tonfifmat  omnia  pr  jedeceflbris  fui  Pau=  ^ 

III*  lefuitis  data  privilegia*  Infecunda  vero  ^  quae  ordine  eft  feptima,  die  22* 

)(ftob*  Anno  »552. novainfupef  addit,  nimirum ,  Profefsis  licere  circa ieiunia 
d  cibos  prohibitos  difpenfare*  Si  Sacerdos  alius  vel  Monachus  ,  ödSecülaris 
tiam,  ex  fpeciali  permifsione  Sacerdotis,  talem  permifsionem  habentis,  qualif« 
un^  ille  eflet  ieiunij  tempore  cibis  prohibitis  uteretur^  videlicet  carnibus,  la* 
ie,  ovis,  butyro  öd  cafeo ,  excomunicaretur ,  vel  aliqua  pecuniae  fuma  mulda= 
etur+Ieftjitarum  aiitem  Profefsis ,  qui  quadruplici  voto  Papae  obligati  ilint ,  lia 
et  permitterefibi  öd  alrjs  libertatem  cibis  quibuslibetvefcendij  noiiquiaDeus 
'berum  eorum  ciborum  uftim  hominibus  concefsit,  fed  quia  Papaillis  hanc  di* 
aenfandi  facultateni  dedit* 

Secundo  concefsit  efiahi  lefuitis  haereticos  quoque  abfolvere,  hoc  eft,ex  E* 
angelico  Pontificium,  ex  Chriftiano  Antichriftianum  ,^xfllio  Dei  filium  S  ata^ 
ae,iiccp  duplice  gehennae  filium  facere*  Haec  auteinpoteftas  lefuitis  data  eft,  ut 
c  commodiorem  cum  Evangelicis  agendi  occafionem  habeant*  Dituntenim 
is.  Non  eft  quod  mali  aliquid  de  nobis  fufpiceris  trton  enim  hos  folemus ,  ut  re^ 
qui  Clerici ,  quenquain  Inquifitioni  prodere :  iccirco  libere  fidem  tuam  coram 
obis  profitere  J  eft  enim  concefla nobis  poteftas  te  abfölvendi ,  öd  in  gremium 
Lomanae  Ecclefiae  recipiendi,  modo  revoces  ^  öd  te  in  omnibus  adiuvabimus* 
in  vero  alios  accefferis,  confulere  quidem  eos  potetis  j  fed  honabijsabfolvi, 
uia nobis  id  exgratia Papae,  nonalijs  licet*  Inhoc  confcientiajforo multorum 
nimos  mifere  torquent* 

Tertio  obtinuerunt  a  Papa  etiam  hoc  privilegium,  ut  intra  domorum  8d 
loUegioriim  fuorum  privatos  parietes, fuos  adquofcunq^  volunt  gradus  pro* 


D E  Oe conomia  et  Regimine 


Pil’4.  priyiKgM. 


movere  pbfsi  AuNe  tarnen  Äcademi'ar  um  legibus  derogaiTt  videantur,  iibi  fuoö 
examinarunt ,  ad  promotionis  diemRed^orem  8<^  Cahcellan'tim  Academiae  voo\; 
carefolent,qui  licentiampromovendiillisdare  coguntur,  dC  he  in  minimo  qui» 
dem  eis  contradicere  audent.  Si  fufficit  illis  haec  gratia  ,  quod  ad  prandium  vel,' 
coenam  vocantur  3C  admittuntur;  Ne  quis  autem  taliter  examinatos  promor 
^os  contemnat  i  ut  qui  publica  examinafubire  non  aufi  fuerint  j  praecepit  Papa  i; 
ut  tales  Socqgraduati,qualificatiÖ<rformati ,  quafiinpublicoidfadtimclTet,, 
in  honore  habeantur*  Concedit  etiam  ijs  eadem  privilegia^quae  habent  rj,qiii  1^®^ 
gitime  promoti  funt.  In  quo  Papa  quaeftus  gratia,  idem  facit,  quod  illi,  quifpit« 
rioSjprolegitimisSfThoneftenatis  pronunciant* 

Pius  1 V*  anno  1501*  April*  t3*^diej  inprimaBulla  concedit lefuids  potefta* 
tehi  aedificandi  Collegia  ubicunque  velint  j  licet  id  feculares  öi^Ecclefiafticiproi^ 
hibereconentur*Im6  mandar,ut  in  huiufmodi  conatibus  lefuitas,  parochi,Pf  aes¬ 
tati  3C  Epiicopi  iuvent,S<I  contradicentes  vel  impedientes  codeeant*  Felix  fane 
lefuitarum  conditio,  qui  nullis  fupplices  fieri  tenentur^  utrecipiantiir^:  fcd  ad 
quofeunque  a  Papa  miisi  venerint,  eos  nonmodohofpitio  excipere  »gratis  alei 
re,  fed  etiam  Collegia, domus, templa  ötTfcholas  aedificare  coguntur,quin  etiami. 
proprijs  pofefsionibus  dC  hortis  cedere  j  eaqueinufum  dC  dominium  Iefuita«sv 
rum  tradere*  / .  ^ 

InalteraBulIa  die  tp* Äuguft*Änho  edita,  ad  itriitationemlulij  IILhosi 

fuos  Socios  ab  omuibus  oneribus  dt  gravaminibus  tum  Ecclefia?,tumReipubL 
eximit*  Nam  praecipit,  utÄTtpfi,  dC  Collegia^  SC  bona  ipfotum  omnia,  perpetui 
libertate,  fine  ullo  iuramento,  excepto  eo  quo  Papae  devindfi  funt  i  fine  omni 
fura,foenorejcenfura;decimis  5C  exaefriohibus  liberirelinquanturstaminijs  quae 
tam  pofsident ,  quam  quae  in  illorum  ufum  futuris  temporibus  ventura  fint  * 
tam  in  domibus  dC  Colleges,  quam  in  Civitatibus  öcrAcademijs  J  nullum  tribu» 
tu,nullucenfum, nullas  decimas,de  domibus,Collegijs  &^feudis  folvartt}ftdfu4 
ab  oihni  folutione  exempta  SC  liberapofsideant*  Non  immerito  autem  tajöti  jnu* 
nifici  funt  Papae  erga  lefuitas,  quia  prae  reliquis  Clericis  Monachis  Paparui*! 
res  aUgereS^  propagare  norunt*.  ,  .  .  ’ 

Piif. privü«gi«.  pjys  Anno  t5d5*Calend*  1  d.Febr*  helefuitäealibtumetiamOrdinu«^ 
ptivilegifsdeftituantur,  concefsit  illis  omnia  privilegia ,  quae  Mendicantibi^ 
Monachis  concelfafunti  ut  fic  ubique  öiT  quocunque  venerint,  fiia  pofsinthäbe* 
rediverforia,  Socios  habeant, qui  illos  in  procurandis  ac  promovendis  rebu.si 
Pontificijs  adiuvent  j  adeoque  praetextum  qliqueni  paupertatis  habeant ,'  duni 
opulenti  Mendicantibus  annumerantur*  Hoc  etiamideo  ä  Papa  illis  concefi» 
fum  eft,  ut  ficclamin  Monachorum  res,  opes^vita 8C  doifrrirtarfi  inquirere illoS 
Papie  deferre,&rtandemillorummon^eria  acbonain\>^adere  pofsintiob  queni 
dolum  etiam  cane  Sii  angue  peius  Monachi  illos  oderunt; .  ,  , 

Gtegoti)  ij.pri-  Gregorius  XIII;  non  contentus  lefuitas  cind-osefiefua.  Cardinalium, E* 

pifeoporum  autflofitatei  deditmfuper  facultatem  illis  anno.i  5  73*  Qonfervato« 
res,  ludices  Advocatos  aflumendi  in  quibufvis  caufis*  Illos  au^em  iuvarere^ 
nuentes,  excommunicari  iubet ;  fic  ut  &  fub  Ecclefiae  Romanae  cuftodia ,  SiT  po=f 
liticorum  tutelalicite ,  libereqtiei  fine  omni impedimento  resPapae  exequipo^ 
fint*  Prtecipit etiam,  ut  Archiepifeopi  reliqui  Clerici lefiiitas  laborantes  v^l 
periclitantes,'  cumpotentia,  tum  opibus  iuue,nt,neque.permittant,ut  ^elirnpe»» 
diatuf,  vel  ulla  ratione  molcftentur,vel  expellatur,  vel  bonis  ftiis  cedere  cogad'* 
tur*  Hinc  tantis  fupercilijs,tantaque  licentia  omnibus  infultant,8!:^  impune  quid* 
libet  agunt:  ficutiam  apud  ipfos  Pontificios  in  proverbium  abierit,  ut  fi  quan^ 
do  ob  Icelera  aliquis  pleditur, dicant  ei :  »Ji  Iefuna.eßes^  impune  fecips.A]^s;quos 
noveruntinfavorePapaeefiejdicwnt:  Trepitium  habes  Tontißcmh  fed  curaneof 

^  ,  fendai 


!  ...  "i**' 


Iesvitarvm,  7g 

ndas Iefuitai,qmh}t^ iratü,  Tapte  clement'tain furorem  yertitur.  Aliji'n  caufis  ma=* 
j  aperte  dicunt  t  St  mihi  coram’papa  caufaagcnda  eßet^mallemameui  partibw  leftu- 
■s^  quam  Chrißum  habere. Illtenim  plttf,  quam  Chrtßm,  authoritatü  &  gratiae  iu  ‘Papae 
ults  obtinent. 

Anno  1575»  facultatem  illis  tn'bin't  ,  m  libn's  cdms  qiiicqiu'd libuerit muta- 
r,detruncare, adulterare  QC  corrumpere*  Hmc  fit ,  quod  lefuitte,  terras  mana- 
ue  peragrantes ,  ^ Bibliothecas  perluftrantes ,  Patrum ä: Hifton'corum tum 
eterum  tumrecentiorumfcn'ptaei's  repugnantia, interpolant ;  voces,  fentens  N.  B. 
as,  quin  integras  paginas  addunt,  afTuunt,  detrahunt,  mutant^  mutilant 
irrumpunt ,  pro  arbitratu  feu  libidiiie  fua,  quod  ifti  lioneftoifcilicet,  titulo ;  fi 
fijsplacet,Libros  repurgare  vocant*  Hoc  iuris  autem  nullus  unquambonus 
ir  fibi  fumpfit :  tentär  unt  autem  idem  fa^pe  Ariani,  alij  ^  impudehtifsimi  &:  au= 
acifsimih^retiGi,  quo  facilius  portetofafiiadogmatacontra  orthodoxos  tue- 
poffent*  Expergefdmini  igitur^  qui  ad  clavum  Ecclefiarum  Ä:  Scholarumfe« 
etis,  hoc  audax  facinus  diligenter  attendite,  ne  quid  detrimenti  Ecclefise  bC 
choiaeveftrac  fidei  commiirae,inde  accipiant* 

Anno  1571^+ dieui*  Febr*  concedit  Gregorius  Papa  lefuitis  etiam  meden-  « 
tfacultatem,  qua  liceat  ipfis,  excepta  liftione,  medicos  chirurgos  agere,  bC 
raecipit,  ne  quis  vel  medicorum ,  vel  chirurgorum  eos  impddiat*  Hoc  privi- 
gium  extorfit  avaritia  lefuitarum  ,  ne  cogerentur  vel  ipfi  infirmi  fumptus  ie- 

itimis  ordinarijs  Medicisfolvere,vel  potius  nefandos/lios  morbos  alifs  re» 

elare*  Ideo  proprios  habentmedicos,  tonfores  bC  pliarraacopolia,  ^ut  fic  vbim 
'in  omnibus  quatftum  facere  poFsiftt*  ^  ^ 

Eodem  Anno  Jultj  die  uJ*  eximit  lefuitas  heCefsitate  interejflenlii  procefsio* 
ibus  funeratis  alTociationibus*  Ettamenlefuitarlimefi: animadvertere  tam 
i  clemim  quam  in  plebem,  utrite&:moreRömaüo  rede  ,devotei  reverenter,  z' 

rnate  bC  decefiter  omnia  peragantur  i  fecus  facientes  Epifeopis  produnt,  qui 
einde  pro  fua,  ütlöquüntUr,taxa,eos  puniunt*  Datum  eft  autem  hoc  eis  pri« 
ilcgium ,  non  propterea  folum ,  ne  a  concionibus ,  ledionibus  bC  confeisioni* 
us avocarentur, fedinprimis  hein  procelsionibus  poftremos  eosefie  öpor- 
:ret  ob  nuperum  fuum  ortum  bC  originem*  Indultum  vero  hoc  eft  ipfis  contra  '  ^ 

Videntinum Concilium, quodSeir*25*  cap*i7*decrevit,  uttamClericifeCula»  / 

is  ,  quam  regulares,  quicunque  etiam  Monachi  ad  Procefsiones  publicas 
ocati  accedere  coi^ipellantur,  his  tantum  exceptis ,  qui  ftridiore  claufura  per» 
etuo  vivUnt* 

Sed  quid  multis  Notis  bC  animadverfionibus  opus  eft  c'  Euftochius  BekThuanuswn.tib; 
iius  EpiTcopusParifienfisfententiamrogatus  ,  uno  vei  bo  omnia  dixit:  nem- 
e,  ’Js/lulta  tnpriyilegijs  hvs  Sodaltbv/ta  Paulo  III.  PapaconceftSytneße^quae  cUm  jure 
mmun  i  pugnent ,  ac  Efif :oporum'i  Curibnum  &  V myerßtatum  auÜoritati  &  poteßati 
'tejudicentk 

)E  MAGNA  IESVITARVM  MACHINA 

Q^VAE  CONFERS  SIO  DICITVR,  ET  IN  R.,EGVLA  C  VM 
PRIMIS  INSTITVlTVR,  EXIGITVR 
AC  PRAECIPITVR* 

Vllam  arcemPhilippus  Macedonum  Rex  inexpugnabilem  cenfebatjin 
quam  afinus  onuftus  auro  introire  polTet :  nullam  egO  itidem  arcem  tu» 
am  eife  puto ,  ad  quam  Confeßionis  machina  ä  lefuitis  admoveri  pofsit*  A  lefui- 
is.  inquam  veteranis ,  qui  foli  eius  tradandae  rationem  norunt ,  deque  modis 
ius  machina  ad  quofvis  muros  applicada^  bis  in  hebdomada  difputare  folent. 


De  Oeconomia  et  Regimine 


Hac  enim, cum  nudo  di  aperto  Marte  petere  Videantur ,  cuniculos  agunt,  mii^ 
irofi^  furdis  itH^ibus  fuffbdiunt,  quibus  vigiles  quantumvis  auritos  dC  oculatosi 
fal  lant*  Arces  autem  caducas  dC  r uinofas  potifsimum  appetere  folent ,  vet^eS|| 
foeneratores,  meretrices  obfoletas,  nuper  nuptas  puellas  i  tenera  ingenia  * 
quidquid  facile  everti  poteft,  in  quo  multas  utilitates  cum  voluptate  cöiunc^asj 
habent*  Qi-iid enim  aeque  volupe eft  ctiriofis  praefertim  hominibus ,  ac  rerunij 
occultifsimarUm  veritatem  elicere ,  quamne  fupplicijs  quidem  iudices  fumm( 
cxtorquel  erent  f  ejuid  autem  dulcius,  quam  a  faneratoribus ,  di.  id  genus  alijs^ 
una  opera  emungere,  quod  ipfi  multo  labore  hinc  inde  corraferunt  C'  Ita^ficu«. 
iufque  labes  tam  libeilter  audiunt,  eas  non  tam  oderunti  quam  ex  acroantate  u- 
tilitate  cum  volujptate  quaerunn  Cur  enim  fi  quis  diu  de  peculatu ,  aut  alijs  ma*» 
Iis  artibus  locupletatüs  eft,ad  eum  potifsimum  machinam  adihoverelaborantd 
Cur  non  in  pauperibus  acqu^  vitiorum  anfas  praecidere  ftudent  c'  certemore  eo^ 
rum  faciunt,  qui  latroneS  veftigant,  non  tam  lufiitiae  ftudio ,  quam  ut  eos  excu4 
tiantraptoque  potiantur  i  aut  quorundam  Principum ,  qui  Praefedf os  provihi 
ciaruih,  ficut  hirundines  fanguihe  fuorum  fubditorum  fatiarifinunt ,  ut  cuni 
plenos  viderint  dC  turgidos  in  ius  vocent,  id  eft,  in  torcular,  ac  femel  illum  o* 
mnem  fanguihem  exprimant ,  qiiem  honefte  ipfi  a  poputo  fugere  nonpotuifi* 

fentv  ^  ,  j-  A  'i 

Qiio  autem  arcana  eruant,  mirum  quam  aftute  machinam  fuamadmolian« 
tur»  N  egant  iilpriifiis  arcana  confeisioiiis  ä  fe  revelari  p  oife ,  qu^  enim  fibi  ciahui 
Ciiliim  aperiuntur  ,eahonhomini,fed  pfeoaperirii  nec  fi  revelarentur,  fibi  fiiij 
dem  ullam  utjpote  indignis  omni  fide  teftibus  adhibitum  iri*  Sed  fanchic ,  fi  uw 
quam  alibi,  locwnhabet  Italicum  proverbium :  Qui  ha  fano  la  legge,  ha  fano  i'in<i 
gamo.  Namfiquicquam  Socijs  revelare  cupiunt  eorum  ,  quae  clanculum  audisjl 
ca  funt ,  rogant confitentem ,  ut  eafdem  ipfas  res  extra  confeisionem  fibi  enarra«« 
te  vdit*  Qiiod  cumirigenuc  confitens  negare  non  pofsit,  locum  dC  horam  zccl^ 
pit,  qua  ipfos  adeat,  atque  adeo  eos  omni  animae  fcrupulo  liberet,  fi  quid  earurit 
rerum deiilceps  aperire  cupiant*  Confefsionem  autem  dilucidam  di  refupinait| 


eflTe  debere  probant,  non  infcita narratiuncula*  Qiiendam  efim  peccata confitca^ 
retur,  totidem  ex  ore  ferpenteseiecftare  vifum  eile  narrant:  ad  extremuifi,curt|i 


grave  quoddam  fiagitiurii  fateri  erubefeeret^  maiorem  quendamferpentemi  t« 
dentidem  caput  exerenteni,  appariiifle,  eumque  ciim  foras  prorumpere  noi| 
potuiiTet ,  reliquos  minores  adfeiritro  revocaflTe*  tiis mftaculis meticulofa» 
mentes  percellunt,  ut  qiiicqiiidfraiidis  dC  perniciei  intus  latet,  totum  inlefufta* 
rum  finum  effundant*  Praecipue  cumfolenniores  feftivitates  appenmti  in  qui* 
bus  de  moremaiorum  in  machinam  quifquefe  invitare  folet*  Hic  ergo  imma« 
nium  ufuraruiri  j  hic  expilatae  haereditatis  fe accufat,  hic  fubiedum  teftänien«?^ 
tum  aut  alia  fraude  quaefitam  pecuniam  confitetur  :  lefuitae  inftar  Crocodilo* 
riim,  qui  homini, quem  devoraturi  funt,  collachrymantur,  moeftitiam  vultu 
fimulant, premunt  alto  corde laetitiam*Itaquecumreftitutione  opus  efle  dicanti 
benigni  interpretes,  kgis  rigorem  ita  temperant,  ut  fimul  ijs  qui  dämnum  acce^ 
perutjfimul  raptoris  famae  dC exiftimationi  confidant*  Cum  tmm  fine  dedeeöre 
res  paUmtjs  reddi  nequeat,  quibus  erepta  ^  aiit  ihterverfa  eft^  ipfi  vicereftitu| 
tionis  aliud apTO^iorcbmminifcuntur*  Cpnftituuntfe Procuratores,  autfeque| 
ftros  omnium  qui  laefi  funt ,  ideo  hoc  aixt  illo  nomine  res  reftitutas  ufurpare  nori 
verentur*Hoc  fi  quis  indigne  fadum  autumat ,  rem  non  red-a  reputat  via,  na  " 
vice  earum  rerum  indulgentias  fe  repCnfuros  pollicentuf  j  quae  nonfolumpn 
fentibus  profint,  fed  di  fiatis  natorum,  di  qui  nafcentur  ab  illis ;  ;^ootst 
«^C'tTP/ußo/a  6i>Ha0ot&v. 

Hxc  utilitas  aliam  adiundamhabetj  namperveftigadis  omnibus  quas  vpi 


I  E  «  V  J  T  A  R  V  M, 


int  circumftantif ‘?,crimine  ab  uno  diTcunc  omnes  crimmis  participes, quos  ftri« 
\o  neicii  deinceps  obnoxios  tenenr,  eoriim^  capiti  Temper  dC cervicibus  impe= 
ett  Huius  tamen  inventi  laudemnoheft  quod  libi  arrogentiaut  Alexandrum 
ibonotichitam,cognomehft  '^-^yJh/xcltTiv,  de  quo  Lucianus  librum  confcripllt, 
ude  fua privent»  Is  thim  cum  Prt^hctam  ageret,ac  fe  omnium pencionibus 
rfpofuruhi  profiteretur  j  libellos  offerentium  manu  fubfignatos  pcrlegcbat,m 
Uibus  fi  quod  grave  in  Rempubvflagitiiim  conceptum  reperiffet ,  eos  penes  fc 
rtinebati  uthominesfibi  male  conffij  filentiumfumnmuneribusredimercnt* 
ed  liatc  attigiffe  fat  fit» 

Nuiic  venio  ad  alteram  huius  rhachina:  partem,  quae  voluptas  cft.  Nemo 
;noratquani  dulce  malum  fit  curiofitas  ,  dC  quam  quifque  affecfluUm  fuorum 
i  alienis  comparatione  delciffetunSolet  enimhomincr  vanitas  ad  ahteadiac  vi* 

:  commemorationem geftire,  maghamque  voluptatem  cogitatione  ufurpare. 
"nde  fama  vulgatus  eft  mos  veteris  cuiufdam  aulicae,  Icfuitis  veteranis  non  ' 
cognit2(ac  ne  mireturlefuitae  eam  me  fibi  cognita  affererejCa  ipTa  eft  cui  Maf*  ’ 
iae  Clemens  VII»cius  gratia ‘captus, tantum  indulgentiarum  indulfit  i  fi  rrani» 
erfumjpcr  os  corollam  fuam  ducerer,  quantum  alijs  figillatim  ad  quem^  glo« 
jluin  illita  tionem  angelicam  recitantibus )  qute  magna  aviditate  hodie  ab  äd* 
intatöribus  iciieitarij  perinde^  aiidircfolct,  quid  quif^  nequifsimum  in  vi*  ' 
gefiefit;  Ita  veterani  j  tum  qvi^d  aiienariim  adliohumnarranohein  fuarum  ’ 
cordationem  inijeiuntur :  tum  quod  prjefenuum narratione  titillantur,  mira 
gacitdte  odorantur  omnia, interrogationibus  anxijs  omnia  pertentant,  in  o* 
nes  animi  caulas  fe  penetrant  ,  praefer  tim  fi  tenerum  aliquod  ingenium  liadi 
nt ,  unde  aliquid  infolens aut  delicatum  eos  pupugerit»  N  ec  enim  fimpli* 
malefadlotum  hiftoria  cohtehti  funti  fed  eofdem  habttiis, vultus,  acceiitus  fibi 
pracfaitan'  volunt :  unde  aliquando  accidit  j  iit  duaedam  foenunic ,  ad  honefta* 
01  paulo  propenfiores ,  lachrymis  5^  pudofe  fuffufar.,  putidas  leruitarumin* 
rrogatiunculas  abruperint. 

■M  irabimir  aliquis  tantam  mati  fcichtiam  in  tkmfahcflis  pectoribus  habitare, 
iter^quc  förfan,  unde  illa  tandem  haiifta  funtf  Atqui  fd at  lefuitas,  ca  quae  * 
Caietaho  8<:  SotoHifpano  hac  de  re  fcriptafuht ,  non  pauds  additanicniis 
cupUtafi^»  Si  quid  enim  turpis ,  vafrivepaulo  ihgeniofius  excogitatums  au*  '• 
tiwnve  eft  \  continiio  in  arcanas  tabulas  f  efertiir  j  in  ufum  Patrum  Societa*  ■ 
I E  s  v,qiu hanc  artem  fupra  modum  excolueriint.  Quemadmodum  enim  in 
•ndendo  auro,  fi  quid  iiifto  ponderi  deeft i  addito  ftrrüpülo  impletur  pondus  • 
gitimum  :  fic  in  expendenda  gravitate  vel  levitate  peccatorum  j  moirienta' 
rcumftantiariim  ita  examinant, ut  una  detradajvel  addita,facile  cognofeant, 
i  peccatum  fit  mortalcjvel  inimortalc,ftatirn«  pronuntient,  ut  bonus  ille  Hi*_ 
fion  cx odore  corporum,  otla^ui  ftntle  diahh:  fenile diahlotin. 

Praeterea  dodrinani  quaridam  de  cafibiis  refervatis  cohfcripferuntjquarlim 
lutio  extra  Ordinem  olim  ab  Epiicop‘is,ihtcrdurha  Cardinalibus, atip  adeo  ab 
fo  Pontifice  petenda  erati  Nuncpeiieslefuitas  tptaeft,  magno  id  quidem firo 
forum  merito :  nam  cum  Verietijs  primum  confeftbriairi  arteiri  agerent,  ubi 
nc  Petrus  Garraphafamac  Sancflitatis  ferviebat  5  ad  eum  tanqiiam  ad  oracu* 
m  confitentes  amandabant,  fi  quid  rar  «eAt/r^v  iridderat.Qdi  a  lefuitis  dancu* 
monitus  libros  j^romptos ,  inibi^  apertos  habebat  j  ubi  de  qujeftionefermo 
at, ut  cum  confulentcs  adventarent,  divinitus  id  acd'difle  videretur :  quo  arti* 
io  SeProphctsefufpicionem  tuiit,gradum^  fibi  ad  Pocifidam  dignitate  fedt« 
ui us  deinde  compos  fadus,cum  benefici)  tati  recordaretur,  lefuitaS  hac  omni« 
itcntcfacultatc  remuneravit. 

Supereft, referre  ratione  eius  madiinae  ad  verfandos  iuvenS  animos  adhiben* 
{»Laudant  lefuitas  miris  laudib»eas  confcientiasjquat  fr^u  libenter  admittiit; 

I  , 


1 


De  Oeconomia  etReöimine. 

ac  fe  ulrro  eltrolytrfarifariMnrur.Ci^iihvis  laildib/guÄaris  ambitiöfae  metcs  lUVcriÄ 
certatimfe  Jeflimc  in  machina  veriandas*  Huius  ambitionis  fpecime  aliquod  rc- 

fcrrenopiscbicJnhumilionb^lafsib.mterdujtentanIicaufaprovocatLudima- 

Piftcr  fiquis  amore  in  Dcß,Deiparämve  virgine  verbera pativclif.conanuovi^ 
dcas  iimumcros  hinc  ihde  diTcipulosjdiiTolutis  caligi»,nudas  oftetare  nates;  Ma< 
ciiirü  aut  fuccindairt  iscvamtimica,  ab  extremo  ad  extremScurfitarCjS^  iiuchw,( 
nunciilas  afpergerenates.Vidc  quidpolsit  ambitio»  Ita^  quafi  quiddl  valde  fc« 
xium  gcrerenr/ua  omnia  Icfuitis  enimtiaht,carus,infomniai  co^irafKwer,  Utmasj 
r»^>quicquid  otiu,ignorätiaö^  iuvetus  fuggerere  poteftdefuitac  finguliä 
jnali s  l'uas  medelas  adhibent,  fua^  pietatis  adminicula  fubminiftrant ,  <^wccs  li« 
crneasjimaguftculasjcoiollas  vcrlatiles,  agnos  benedidps,  libellofque  itiiri&osj 
quibus  religionis  fuaefacicfucis  dC  pigmentisexornät»  Vbi  quis  itadiumatoJ 
vcrfatus  cft,ut  iam  vertigine  correptus  videatur,ficut  res  irifublimi fulpenfatf^ 
cili momento  huc  illuc  iihpelluntur,  adfe  quaritumpötis  eft  trabum, irtterdum^ 
pcrtrahunt»P  erraro  eniiit  hacc  alea  hllitjprseiertim  fi  miethodicc  fiat» ^  , 

^  EÄ  aut  methodus  huiufmodi*Vbi  faepiüs  camfacilitate  animi,  feu  folum  feraX( 
iil  quo  femina  iadaftatim  radices  agunr,iaüdibus,  ominibus  muneribufcp  profei 
quutifuntjaliugradumfupdare  aggr€diumur»Eäm  artate  eife  at«nt,quaE  ädali* 
quodcertum  vivendi  genas  fc  debeat  comparare,  quacdiffi'cmiiha cogitatio  fift 
Ita^  Hercule  in  trivio  cbftituunt,  cui  virtus  hmc,  voluptas  illirtcaürem  yellice^ 
hsccaff mihe  venern leporu  drcumfeptaiilla maligna  fronte rupacilio^  vene^ 
randa:  h:ccin viamihmoplartImvitans,fedquaeädexfremö dumishörreat;  illi 
viam  ancruftamcomonßrans,  fedquac  paulatim  fe  explicet,  ac  iil  mägri^cum  de 
finatcum  dignitate  ottü»HortantUr  itaep  iuvene,ut  qiiaptumfieri  poteIt,cogite^ 
tC  quieiquidin mentem yeneriCjad ipfos  rcnutict»Iuveni s,fivc  quod iu  vidwtür 
five  gratificandi  caufa  refert,  taedere  fe  focietacis  hominum,äc  incefsüTc  fibi  cupi 
ditatem, toritm fc deorum altaribus confecrandi»  Afflatum numinis lefuitaevc- 

nerantur,mibim  paululum  fubfiftenies,  multiplices  ad  otium  feretes  vi^  oftc« 
dunt,hmc  f^ratrum  Cordigerorum^  dl  Benedießofüm  Sodalitates ;  hinc 
norüm,Carmelitarum,Carthüfiahoriim  angeticosgrcgcs,qiiibus  tarnen  Imgiffl 
fua  adharreiit  vitia»Cordigcf  i  petulantes  fuht  ÖC  vägi :  ßenedn^ini  Simomact  to 
ti  bendicHsemundis  öivendundts  occupati»  Carmelitae,  iuriümliguritofes,9 
tanqua  ex  Apittj  fchola  coqui»Caf  tKufiani  faetidum  quiddam,^  porcinum  ol^ 
animamcB  fibi  pro  fale  data  putant»eapucini  toti  ülmei  funtjhabitu^  cum  caeö 

diemonijs  imaginibus  penegemmo»Videor  audire  illos  Verfvts*  , 

Htnc  'Humid«  infrani  cingunt ,  &  inho^itaf^rt^ s 

tdinc  regio  defertaßti,  Ute fugfurentei^arcai,  ^  - 

SöiafupereftdiciiefuSocietas,  quaetihaomnia  p^-^Äiön^s,  fevCTit^cmjaiM 
nitate,difciplmam,1axirate,opes,  paupertate^  ufum  dC  abufum  fimulcopl^a  ef 

Quid-niQ'gobuicfubfcribatiuvehisj'Hortanmrtamendenuo,utfedeoil^e^ 

fidat,  ad  ideuod  optimu  maximum^  eritcligendum^ProcunibithUmi  iUv^ 
ante  oraÖeum,8^  eorutn  numina, quantum  pöteft,  obtof  tö  collo  deprecatur.^ 

deredit  ad  machinam  plenus  imagimbusjfibi^  cum  in  omnes  jparcesanimuid^ 

cumegiflretiunicamlefuificarri  arrifilfe  profitetür»  Hic  lefuitae laetitia  füamdu| 
muiantes^agnis  benediefHs  grariif^  diris  oneratiim,  ad  {^reculas  amandant»^ 
rum  magno  ftf  idore  deos  fummos,medios,  infimös  ädorat  i  fifcmper^  m^ts  ot 
-  rif^  Vitje  iefuiticae  defiderio  inflamatür»  V Bi  igrtem  huhc  lahguidumleuntsra 
mi^edullis  conceptum  exarfilTe  vident, ad  veteranos  veterätotes  mittunt, cj 
quibus  negoriS  nuhc,ölimotium,tranfigcndüm  eff,  apudqüos  quantum  gr^ 
valent,  tantümfe  in  gratiam  iuvenis  enixum, iri  pollicentur»  ^afippcrol^ 
quiddam ,  voti%  magnis  exorandum  lit,Icfuita«i  cönferibi»  Audiunt  lÜVg 


c 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  iö 

Lipplicati'oncmveteranii  compofito  ad  fever itatemvultu,  fefcqueaiuntätain 
iulns  urgeri ,  ut  fancfrac  foderatis  venter  eos  iam capere  non  pofsit :  fe  tamen 
sftimonio  fiiorum  fretos  de  pietate  iuvenis ,  eutttin  numerum  fuorum  alledu« 
os  ;  his  adis  peiTumitiuvifenis  fub gurgite  vafto» 

bE  CARCERIßVS  I E  S  VI  T  A  R  VM  ,  E  T 

POfeNlS  EORVM  QV  l  IN  ILLORVM  ORDltiE 
PRAE  FRACTARII  5VNT* 

?  I  quis ,  Ut  mtcfdum  evenit,  praefradior  eft,  ac  paulo  duriore  cervice  reniti* 
3  tur,euminTrophonij  antrum  conijeiunt, ut  in  exercitiorum  fpiritualiu  ma* 
ore,  tanquam  aes ,  acruginemcontrahat  j  ac  viru  contrado  libi  ipfi  contemrteh» 
us  evadat.  Includunt  hominem  maligno  quodam  in  gurguftio,  adreipiran* 
um  quidem  fatis  apto,ad  ambulandum  autem  ne(^  fpatfj  fatis,nequelucis  ha* 
enti*  Ibi  totas  tres  hebdomadas  eo  more  patru,fub  pellibus  rite  excubat, quan* 
am^potcftmaximevaticihatur:  nulli  ad  eum  aditus  pateti^praeterquamPati?i 
3iritali,qui  femel  bifve  in  die  eum  ad  machinam  admovet:  ac  deinde  breves 
liartulasjinqiiibus  fententiaefunt, devorandas  obtrudit,  qiias bene nec-ne co* 
oxerit,  ex  refponfis  eius  ita  cognofeit,  ut  medici  ex  excrementorum  afpedu 
ruditate  ftomachi  conrjcere  folent*  Huius  paftus  amaror,  licet  initio  naufeam 
ariat,  affuetudine  tamen  itamitefeit,  ut  meliorem  fuccum  öt^fanguineminfe 
Dnvertat*  Sic  nonnullis  aegris  eveniflefeio,  ut  poft crebras  potiones  a  medi*« 
is  propinatas,  immutato  tandem  guftuijs  deledaricoeperintinetp  meliorum 
iborum  dulcedinem  defiderarint*  Sunt  autem  illae  fententiae  pietatis  lefuitic<e 
uall.  apices,quibus  nil  nifi  cavum 0^  eximium  continetur. 

Qiiis,  verbi  gratia, religioforuni  ordo  de  Deo  fiiperif^  fit  optime  meritus; 
trum  maiora  fintFrancifciGordigeriianLoyoIaelefuitae  facinora* 

An  melius  fit  vigilando  fomniare  ^  an  fomniaildo  ea  intueri  quae  vigilante» 
ident* 

In  quot  dies  homo  ex  facrahoftiacum  nonnullo  alterius  panis  ^  vini  admi* 
iculo  vitam  producere  poisin 

An  facra  hoftia  recepta  dormiendo  idem  operetur  atque  vigilando* 

AnBellerophon  fomnis  vel  alis  volaverit* 

An  non  mirabile  fit  inftrumentum  alefuitis  repcrtiim,  quo  quis  per  inahe 
oians  fuum  etiani  inmultos  dies  commeatum  deferre  pofsiti 

Dequibus  omnibus  nifi  aliquid  fatis  cavum  fomniaVerit ,  demenfum  ei  nii« 
uunt,utfaciliuscommerciunicuinfomnijsbaberepolsit*  Sed quianoii  omnes 
a  aim  umbris  dC  ipedris  familiaritate  gaudent,  interdum  fit,  ut  nonhullf ,  poft 
uatuor  aut  quincp  diesjringi  fecu  incipiant  ac  feneftram  quaererCjUnde  fe  pr^* 
ipites  dare  queannEx  inanitate  enim  cerebri^ex  fomnioru  imaginibus,  ex  pae* 
otribcC  monitis, Varium  in  modum  afficiuntur ,  ut  ad  delirium  prope  äf  amen* 
am  adigantur*  Exacflo  myfteriorum  tempore  emittitur  in  Itice  iuvenis  vivus, 
idenf(^,fomnians:non  caput,nonpes,nonmens  fatis  officium  fuumfacinOlim 
leraclitus  vigilantibus  unucommuneril  mSdum  elfe  dicebat ,  fopitos  infuum 
uemcp  difcedere ;  at  qui  ex  hoc  antro  redeuntine  vigilantes  quidem  communi 
Lim  alijs  mundo  fruunturj  novos  enim  mundos  no  vafi^  formas,T ragaelaphos, 
IhimaeraSjHippocentauros  loquuntur*  Sane  in  eorum  vtiltugeftu^  contem* 
lando  non  parum  voluptatis  ineft*  Hic  fe  totumrircumipicit ,  ac  quocunm  ca« 
ut  agit  corporis  fui  figUram  in  aere  (ufpenfam  intuetur :  hic  fe  teftaceum  ladiff 
iTccrcditjmetu^  ne  allidatur  obvios  quoftp  vitat:hic  hominum  infomnium  fe 
idete  autumati  feciimqUedilTolvere  nequit  anfomniansvigileti  an  vero  vigi« 
ms  vaticinetur*V no  enim  temporefulgura, tonitrua,  lefuitarum ,  QC  Cacodsf« 
lonum  voces  audire  videtur*  O  a 


'V, 


DbOeconomiaetRegimine 

DE  REGIMINE  ET  REPVPLICA  1  B  S  V IJ 

TARVMjEORVM  E  SOCIETATIS  EXC  ELLEN»  ^ 
T  I  A,  E  X  £  P  I  ST  OL  A  ITALICA*  ' 

ANno  »  6o  in luccmeditumeft  exemplar  HtefarümBanToni]  lefuita:  ad 
Venetum  adolefcentemz  uApril*Anno  i(5o8*quirelidä  Societate  hac  ad 
fuos  redierat ;  Bononiae  datarum»  in  quibus  Regimertö^Refpiiblicalefuitarö^ 
cum  Ordinis  illorum  excellentia  2^  perfedione  ita  exade  depinguntur  dC  ocU* 
lis  contemplanda  fubijciuntur,  ut  totius  illorum  Ordinis  ideam,  feuformai^ 
C^fpeciemquandamperfedam  indequif^  mente fua concipere  queat«  Etquijt 
lefuitarum  artibus  fadum  eft,  utnon  omnium  manibus  teratur,  praecipua  indi 
in  Ledoris  gratiam  adferibam«  ^  * 

Jn  Societates  noftree  Ordine,  inquit  audor  literarum  illarum,  in  promptu  & pa^ 
rato  reperiuntur  e^a ,  quaiin  hac  yita  animo  gener ofoneeeßdria  ep  queunt  quceyel  in 

fecuUri  &  mundanayita ,  yel  etiam  apud  ullam  aliam  T^ligionem fiye  Ordinem  nunS 
quam  quts  a^equipoteß,  7^ec  yero  auflerum  illud  T^ligioß  nomen  &  Claufur a  quenquani 
'deterreat.  'T antumßnim  ah eß  ut  quidquam  inde  damni  metuendum  fit ,  ut  plus  etiani 
lucri  ,  qudmulli  hominum  e  qualibet  Ciyitate  ,  aut  etiam  alia  congregatione  ciyili  poßil 
contingere, hinc  ßerare  licete.  T^ligiofus  enim  fi  uniyerfim  confideres,  prater  quam  quoA 
facrorum  minifieriorum  exercitio  occupatur,  re  profero  quoy  fi  precio ftßimo  thefauro  ye^ 
^nerahiliori,  ab fque  labore  yiyit,  cultus  &  honoratus  ab  omnibus  ,  tamin  ceremonijspu-i 
hlicü,  quampriyatps,fubleyatusinneceßitatibus ,  aper fonalibus  faBionibm ,  eirmilitu 

exemptus ,  d  quoyps  onere  &  exaÜione  immunis ,  ad  duellum  fiye  fingulare  certamen  non 
adfiriBus,^  multis  denique  falfis  ac  popularibus  opmionib.minme  obnoxius.  Similiter  0 
claufura  illa  non  itafe  habent,  ut  ipfimet  T^ligiofifubhis  y eluti  conctufi  tenearttuf,fedm 
aliorum  bona  in  ijs  adferyentur ,  atq^utipfi  haud  magna  cummoleßia,  T)ei  laudes  commei 
morando  yitd  magis  libera  &fecurafruamur.  ^  ^  f 

Deinde  fi  ad  perticularia  peryeneris,tumyerb  longemeliorem  cmdmonembanc  no^ 
firaminyenies  i  quandoquidem  Societates  noflra  CUußris  ißiufmodi,  uti  &  alio  extra» 
ordinario  yinculo  difctplina,yigiliarum,& jejuniorum, qua  certe  homtnes &fiupidosf^ 
ciunt,&conyerfationi,tumnegotijs  ad  proximi  falutemneeeßarijs ,  minus  reddunt  ido¬ 
neos , nequaquam  fiunt  obligata :  fiteuti antiqua  illa  l^ligiones  fiye  Ordines  omnes,  nulU 
V^pmana  Ecclefiiaufiui  exißentes, eius generps  apparentibus,  <stin  oculos  occurrentibus  o- 
piribusneceffum  habent. At nosd  Choro,dTroceßionibus,  ab Exequijs liberi  &  immunes, 
yelutifiimplices  Sacerdotes  fieculari  quadam  libertate  gaudentes ,  omnes  operationes  no. 
firas  ad  ea  ßudia  dirigimus,  qua  homines  circufpeBos  &  admirandos  reddere ,  a^q^  infiupe, 
etiam  fianBam  Sedem  %pmanam  yalde  exaltare,  &  magis  magifique  illuflr are  queant 
quamobrem  etiam  digni  ea  fiumus  judicati,ut  quemadmodumyeteribus  ill^  T^digionm 
Or  dintbus , propter  extguam,quam  habent ,  S  edis  ipfius  ey  ebenda  aptitudinem,  quotidie  prt 
yilegia  &indulta  auferuntur,  itanobüh6'ntrayelutiutilißimüeius  %iinifirisfiingult 
fere  horps  ea  dilatentur  &  augeantur.  /r  r 

Qm  jigillatim  ita  confiderata ,  pr at  er  quam  quo  d  certum  aliquem  reddere  pojjuntfia 
cUit^Inßitutorumnoßrorumypracipue  etiam  cognoficendam  exhibere  queunt  Supern 
'ritatem  illam, qua  Congregatio  noßra  omnibus  alijs  Ordinibus praeminetildque  non  abj 
que grayißima  ratione :  quoniam  ißi  in  extremis fundati,  domi  apudfe  nonadmodumfm 
durabiles ,  foris  autem  etiam  animispericulofi.  'Monachi  namque  maiorum  Ordinum  folt 
Hiyitijs  cumulandis  operam  dantes,  feryi  eyaferunt  peccati  &  mundi :  &  ob  id  etiam  exo^ 
redditi ,  quotidie  Epicedijs  precationibufque  incumbunt ,  officium  hocfuum  ea  tdntumi 
parte  impendentes ,  qua  redditibus  ex  alieno  ßatu  hauriendis ,  ad fubleyandamTr  alato 
rum  &  Curta  Romana  neeeßitatem  commoda  ep  queat  &util  fi.  Medicantes  deinde  pro 
pter  affeilatam  paupertatem  fmm  contempti  >  quamcunque  etiam  minmißimam  eleemo 


f  r 


/ 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  S| 

ynamcolleBtm  circumeunt,  yelad^agos  ufque  mendicando  ;  &  ad poßulatiotiem  cuiuf- 
»e  etiam  ahjeüißimx  muliercula  in  ifjis  adium  Epißylijs ,  & priyatorum  caßsfanBifm 
ma  %liß'arum picrtßciayilißimo precio  celebrant ,  diyinaque  mjßeria communicando 
ißribuuntyfeculo feje  immifcentes,atqueijs fefe  inquinatctes  err oribus i  ynde  urgens nata 
doccaßo  deJ^eformatione,  & ß illa  non fuccejjerit,de  uniyerfali  Ordines  illius  deßruSlio-^ 
e  cogitandi,  jitnoßra  Societas,  qua  bene  inßitutaT^eßub.eß , prudentia  &  faga citate 
^atrumnoßrorum ,  in  mediocritate  conßituta  ,fuper  %'lonachicam  opulentiani  fefe  non 
fert,&nec  tamenideo  adinßmammendicitatem  deflebit,  fed  tantum  ab  unaatq^altera, 
uantum  ad  Dei  Cultüm  opus  eß,parcicipanSi  cu  certa  anima  falute  hunc ßbi ßnem  femper 
abetproproßtu, quomodo  T^oman.Catholica ßdeigrayiora,  & maximi  momenti beneßcU 
oßit promereru  l^nde  Tontißcibus grata,a  Trincipibuss>bfefyata,&  d populo  culta,  atq^ 
irculi  folarts amula^cumflijs  futsin  omnibus  literarupartib.gloriofderit,incalobeata» 
Hinc  nafeuntur  inyida  illa  yoces,d  depreßü  amults  noßris  contra  mores  &  exempla- 
em  doürinanoßram  efß&a,  qua  auribus  multorum  infufurrata  haud  dubie  in  caufa funt^ 
uod  Societatem  noßram  immani  odio  profequuntur,  Incufant  nos  primum  Superbia, quod 
5  o  C  I  O  R  V  M  titulum  ufurpemus,  &  alioru  hominum  Ordines  yix  Sery  orum  nomine 
lignemur,  Quaßquifquam ßt ,  qui ßncerö  animo  judicans nomntelligat ,  "Hosdiyind 
royidentidin  normam  &  corregionem  aliorum  eleaos  eße,ideöque  jußum,  dileUam  hanc 
‘ongregationem  eiuSiinßgni  & Jpectofo  aliquo  yocabulo  d  tot  Tvlonachorum  &  Fraterni« 
atum  itiUtilibitsfe^psdtßingm,  Traterea  &  hoc  reprehendunt,  quodrecufemus  cilicijs 
veßiri,autxihts pafei  rußieis :  fed  illudentes,  dicunt,  nos  yeßib.  uti  ex  lana  tenuißima,  & 
utem  tegere  cadidißimo  linteo,  nutritos  optimis  &  delicattßimps  cibis,  qui  yel  in  urbe,  yel 
erritorijs  yicinis  reperiatur.  jnfuper nolle  nos  inpagü  habitare,aut  fub  te^is  humilib.fed 
:um  Tatribus  noßris ,  y  artas  mundi  partes  peragrantib.  omnis  comodicas  &  yenitßas  ex* 
cogitata ßt,poßidere  nos  dicUniin  omnibi,  regnis  & proyiiicijs  Chfißiakifmi  >  meliores  & 
naflatiores ßtus atq^palatia,qudm  alibi  haberi  queant, non quide  in  yillis  aut  caßellis  ca« 
^as  fundantes,  fedinurbibiis  primarijs,  &  ijs  rebus  abundantibus ,  qua  generi  humano  pof- 
int  fufficereiSedneqJtc  Aedes  illas  ac  ceptari,nift  prius  reditus,&  habitationes  proTa- 
':ru  &  Coadjutoru  temporalium  numero  ibi  fuerint  praparata.  FLoUanimadyertunt  aut 
iffeUibus  corrupti  obtreSlatores ,  id  quod  de  yeßimentis ,  cibii  &  habitationibus  diciifiti 
td fummam  laudem  Societatis  totius,  &  TatriS  Ignatij primi Inflitut oris  noßri  yefgerei 
jui  ut omniu  hominum fapietißimus  yeßes incultas, cilicia  &  cibos agreßes, qua  mifd  cor« 
)oris  affliBiones  funt,ipfum  etiam ßiritum  affligere  &  debilitare  intelligens ,  ufu  illarum 
rerum  nobis  interdixit ,  &  y  oluit  de  ijs  yeflibus  &  alimentis  nobis  ejfe  projpeBum ,  qua  ei 
tony  eniant, qui  ad  exaltationem  E  cclefta  Catholica  ^mana, mentem  in  fludijsjinguam 
yero,  ad fanthfumApöß olorum  exemplum, inperfuaßonibus publicis  & priyatü  exercet, 
Habitationes  yerb  quod  attinet,  quis  non  yidet ,  ad  decus  &  ornamentum  fanBa  Religio« 
nis fiye  Ordinis haeperi C tdq^itaut fiat necefjum eßeifiquidemin his  foyenda funt femina« 
ria  eorum  hominum,  quibus  E  cctefia  &tota  Chrißianitas  regatur  ^  QuantUpoflea  ad  do« 
firinam,  quum  maledici  ifliady  era  dogmata  fufiinenda  inhabiles  fnt^neimpotetes  dicam, 
ed  operas  &  labores  Societatis  noßra  exaquandos,  eo  fatigantur  iUt  in  Dei  gratiam  &  yo« 
luntatem  omnia  reponentes,  yanum  eße  demonßrent  grande  illitd meritum  nofirum :  Jdeo^ 
f*elagianos  nos  yocant  &  Epicuri  difcipulos ;  propter  ea  quo  d  ex  affer  tione  nunquam  fatis 
Uudata  %lolina  dicamus,  Deum  nolle  phy  fice  moyeri  animos  hominu,fed  in  aterna  quiete 
fua  expeBare,  ut  fud  gratia  ad  hoc  defiinati,  cum  merito  honorum  operum,  ipßmetper  fi 
^aradifum  acquirant.  Caci  non  yident,  Deum  in  diyinitate fuaimmobilem,  &  immediate, 
ty  yarijs  modis  gloriam  fuam  amplificare ;  &  nobis  in  hunc finem  deorfum  d  °S4ajeßatett'« 
ia  coceniim  effe,  %egnvm  ipfius  propagare,  &  mediantibus  T^egulis  noßris, librifi yfpiritua« 
lihus, hominum  animos perfiuaponis  yi ,  quam  nobis  largitur,  rnoyere,  & fiaeilemad  ceelum 
*sn,im  reddere  cunBis fidelibus ,  qui  exuti  omni  politica  curiofitate ,  noßris  duntaxat pra« 
eepris  falutifieris  obedierint.  Et  quodmaixs  aut  certius  bonitatis  &  integritatis  doBrind 


D E  Oe conomia  et  Regimine 


noßra  mundnsfignum  deßderarepoteßt ßpuhlici  errares  mxximarumuniioerßtatnmißn^ 
guUrtter  yerb  urhü  Tarißorum  ^er  nas  fuerunt  correBi.  Jhi  enim,  J^aucü  quim^ 

bujdam  fetiiorum  Ttteratorum  exceftü ,  reliqui  amnes  %doderni  &  iunidres  iJoBores 
eile  dotlrinx  noßne  acceßerunt,non  amplius  feribetes,  l^m.  Tontißcum  errores  quantun» 
yü exorbitantes ,a  Concilij spoffe corrigi ^auty erb  defendentes y  licitu eßß  GaÜorul^gx 
libera  adminißrationem  rer  Um  Eccleßaßicarü  impedire,  &ß  que  alix  eins  regni  %laxim4i 
funtßye  T^gula  ali  cuius  mome  ti  aut  pondera .  Etß  emm  oh  multas  rationes,  &  f :riptura<^ 
ru  allegationes  ab  antiquißimä  &  celeberrimis  DoÜoribits  approbatas ßteq^  yanosmulto^ 
ru  labores  inexpugnabile  id  exißimabatur,conßat  tamen, a  noßra  idipfum  Eatrib.iam  ejß 
eyi^u:  dico  illam  tantopere  decantatam  Gallicana  E  ccleßa  Ubertate  'yqud:  expugnata,  01^ 
yeluti  monßro  a  noyvs  illä(utitadica )  Theologia  Herculibus fepulto^  liberum  omninb  4 
quoyü  impedimeto  inomnib. Trincipatib.rurfum  eyafit abfolutu  S. Seda  ^ow.  dominiu, 
^onne  eius  rei  indubitata  quoq^fide  facit,  ciim  yidetur,  quomodo  apudnos  cotra  haretica 


ne  alij  habent propojitu )maior&  metior  pars  juuentutps  Chrißiana  inßituitur:& qui  deni 
in  dedecus  &  confufione  male affeUoru,  &  fuum falte  commodu  inde  quarentiupteaagogu^ 
loruyqui  ceßantib.  comoditatib.  &  emolumentis  illis,  quibus  quaprimiim  Eatres  noßri  ap¬ 
paruerunt,  deßituti fuere, yariqs  impoßurü  curarunt  laudabiles  operationes  noßrasinqui^^ 
nare,inyulgus ßargenees,adScholarüeruditionemnosutilitate&  yoluptate  moyeri,n^ 
yerb  charitate,aut proximi  amore.Id^  inde  liquere,qubdad diyites& formofos  duntaxat 
animum  applicemus, de alijs  yerb  parum ßimm  foliciti,  utrum  majores progreßiis  faciant^ 
quam  qui  aa  apparentiam  illam  conferyandam ,  qud  cognatos  &  parentes  eorum  perpetu^ 
nobis  yeluti  mancipatos  habeamus, ßntneeeßarij.  | 

Hoc  amplius  fub jungunt  obtreBatores, 'Hos fuhreligionis  fanBißtmapra  textu  inteif 
neros  animos  fubditorum aut  ciyium,fcholas  noßras ,  contemptus  &  inohedientite  femvui 
ady  er fus  naturales  eorum  Trincipes ßargere,perfuadenteseis ,  quod  illi  folumodb  Trin- 
dpi, quem  nos  yeluti  %/Lonarcham  omnium  cotißituimus, credendum  &  obediendumßt.E^ 
cum  eiufnodi  quidem  diabolicis  inyentionibus  auf  fuerunt  hoc  agere,ut fcholte  noßree  pro-^ 
biberentur,  S  icuti  in  nobili  quadam  Italne  ciyitate  hoc  illis fuceeßit,  extremo  cum  damna^ 
tum  illius,  tum  aliarum  ciy  itatum  liberorum  nobilium  & primariorum,qui ßudiorum  cau^ 
fa  ad  eam  conyenerant.  Qmbus  calumnijs,d  linguis  lucripetis, ßy  e fuum ßeBantibus  eom^ 
medumprofeBis, prolixe  quide  reß>onderi,poßet:  fed praßat  eas,  fecundum  regulas  noßrai 
logicales  filentio praterire.Hoctatum  dico,  fortuna  bona  neceffaria  effeei,qui  literis  ani¬ 
mum  eß  applicaturus, &  pulchritudinem  yerumyiyacitatis  lfiritus,&  ingenij  bonitatis^ 

ßgnUmt  ^  ■  rr  1  r  -  .  ■  ■  f  ^  .  J  />  • 


mus 


m  ejfe  at  qj  indicium,  T nde  ßijs, 'qui  eiufnodi  dotibus funtpraditi,incumbmus,faci- 
hoctanquam  in  fubjeBis  aptis  ad  dij ciplinam  natis-,  non  autem  yoluptatis  ergo  aut  fa- 


cultatu  compara  darum  gratia.  Deni^,  cum  yidere  li  cet.  Scholas  noßras  undiq^  yelab  ipß^ 
etiam  Erincipdm  filijs ,  tanto  cumconcurfu,  folitü  illis praceptoribus  repudiatis ,appeti„ 
hinc  infallibilis  fequiturconclußo,quemadmoduHos&  exißentid  &  reputatione  omnes  af 
lios  Ordines  fuperamus, ita  etiam  doBrinase  Domibus  &  Collegijsnoßrü prodeuntes,  re<^ 
liquas  itidem  omnes, fiy e  D,.  Thoma,ßye  Scotißnt,& pietate ,  &  dogmatu  foliditare  ex'\ 
sedere. Quo  etiam fit,utquodalijsprohibitumeß,  mbisliceat ,  librosnempe  &  feriptate- 
nereatq^ perlegere:ex  quibus  quandoq^  ob  publicum  bonum,  impiorum  haereticorum  nominq 
fublato  ,  &  celebris  cuiufdam  Tatris  noßri  in  yicem  eius fubßimto, in  publicum  ea  rurfus 
emittamus. Ideo^hac  atatein  Collegijs  &  Scholis  noßrts  nonampliiis  auditur  Arißote- 
les  &  Cicero,  monßro  fa  gentilitatis  monumenta ,  fed  cathedra  auBoribus  longe  illußrio- 
rihusDoBoribus ornata  cernuntur  i&inuniyerfum folii  ibiAlyari,  Toleti,  "Molina, 
atque  alij  Societatis  noßra  Theologi  leguntur.  "*■ 

"Poßünt  etiam  noßri  Socij  facile  inyenireyiamfSrmQdum,quo  ad  honores  &  gradus 
fummos  ey  ehantuT.  Ac  potuerunt feientiarunoßr arum  facilitate,  ^  mediante  yiyacitate 

■/  ingenio- 


■'  I 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M, 

ngeniommfaut pra dican do,aut  doce do  celebres  ey adere: ex  quorum  ‘moatq^altefornaxi- 
yiamunludtem,& nonexigiiam  exißimarionem  referunt: quandoquidem d  nirü^  d  mulie^ 
tbiis  ,  d populo  &niag7tatibu^  ipjis  coluntur  atq^fuble'yantur : ne c  quicquam  ipfis  in  men- 
em  yeniet,quodnomlic6,qHdmprimumfueritrefcttum,  promißuriipjis  jint& donaturi, 
pjis priyatoru  ades aperta: eruf.cu  ijs detnaximps  reb.  cxyitatvs  cofuitabitur:  eosfecreto» 
u  fuorii  quilibet faciet  participes:  &  quado  animuad  hoc  applicuerint,extriufecd  illd  pie^ 
atpsumbrd Jimplic^  multitudinü  opinionem  attrahendo  ^  pro  arbitrio  ex  Ivlagißrpi  aut 
radicatoribu^,non  quidem  Jfecietenips,fed reipfd Imperatores  &  %lonarchx ßmit:  &  non 
dum ßbijpßs  commodu  &  honores  conciliabunt y  yerum  etia  glorid  ita  auÜi  Societates  no^ 
ras  illußriores  &  ditiores  redderepofiut:ßcutmultPS  Tatriif.in  Tolonia,  Traußhania^ 
iußriay  ^Bayaria^  Hißania^  atq^alijs in locts  ufuyenif.imo  in ipßs  etiam  Indijs maxima 
'  0  cietati  noßrte  %lonarchia  ereäa  &  plantata  eß.  Qui  exaäam  informationem ,  horura 
ua fcnboy curioßiis  apprehederetydeprehenfurur  eßet,  'Froyincias  Ferdinando  Archidu- 
i  fiibieäasfupremd  injfe^ione  Societatps  noßr«  regi ,  ^  yel  indefeliceseße ,  qubdomnU 
^atrura  confütjs  gerantur, ßye  de  dignitate  Gr  magißratibtts  conferendi,  ßye  de  belli  ff- 
im  apparatu  tra&etur.  In  Bayaria  quoq^  omnia  Fatru  noßrorum prüde tid gubernantur^ 
ofiq^  T rdfjhaniadf  doadminißratafuit  Carigtio ,  qm  curayit,  ut  Imperatori  manui 
r  poteßati  ea  fubij ceretur.  ISLönne  Galliam  &  ^gem  tpfum  Tater  Cottoninprafentta^ 

’sm gubernati  Et  in  T olonia,non  ob ßate paucorum  fatps  Chrißianorum  tergiyerfationci 
lex  fanäitatps noßraßiritu atqjVißinHuyiyit.  InHißania,  Lußtania,  Belgio, Italia 
Sicilia, cui  igfiota funt diyitia  & autJ?oritas,qud pollemus  I  Sedquidds  Tatre  Ter^ 
mio  dica I qui  'Eoma  agens, plm  auHoritatts  habet  in  Anglia  qua  T^x  ipfe:  nec  Comes  ibi 
'i,%/larchio,aucTralatus  Catholicus,  quinpro  Superintendente  aut  gubernatore  confci- 
uia  fu«  aliquem  ex  S ocietate  noßra  habeat.  Ac  ut  fummatim  dicam.  Generalis  noßer,ß.i 
iti  manifeßtim  eß  omnibus,  I^mam  regit  &  Tonttfcatum. 

Hos  etiam  certo  obedienti«  yotofanB«  Sedi  obßriSbi  tenemur ,  ut  fcilicet  non  petito 
iiUico  eb  nos  conferamus, quo  cun^etiam  locorumab  ea  de  ßinati fuerimus.  Inde  nos  ipfui 
edi .minißrifaÜi ,  & grayißimorufecretorum eius confciq,id,quod in  comodumnoßrurn 
'ditfToneificibus  perfuademus  j  Omnes, qui  ad funbliones  aut  Tr  alatur  as  adßirant ,  7ie~ 
ßitate  obßringenteSjUt ad interceßionem  noßram  confugiant ^  Atq^hoc  Tontificio  mint'* 
erioinßgniti ,  &  excttatd  in  hos  totius  mundi  opinione,  in  ciyitates,  ßegna,  &  ip forum 
'rincipum  corda  penetramus.  Ita  fit,  ut  cum  hi  dominium  fuper  yitam  Grhona fubdito- 
mteueant,Hospoßeßionemyolu7itati  cum  Trincipum,tum fubditorum  occupemus. 

Et  quemadmodum  fanUaßdes,ubi  ubi  innotuerat, maximos  faciebat  progrejfusiita  & 

ys,ubicun-^agimus,fub  nomine  lefuyinfenfibiliter, tale  obfequium  aequirimusyut  pofiedm 

'rincipum pote  flat  e  non  fit  inde  7ios  depellere.  Cui  rei  fidem  facere  potefi  arnplißimum  Gr 
\tentißimum  Gallice  Tignum  futs  illis  turbi  no  yißimi.  Quapropter  arbitri  fepenumerb 
7itentionumnon  taiitum  ititer  Trincipem  &  Trincipem,  yerum  etiam  inter  Dominos  & 
dfallos  confittutiypro  lubttu  nofiro  <&  bellum  &  pacem  mutido  adportamus:non  abfq^  eyu  Hs  .i#: 
ntiprceteiifime,  quodfanU«  illius  Sedis  poßeßio ,  in  Tatr  ibus  aliquando  noßrü  cafura, 
cceßiye  poßea  perpetuari  queat.  Quod  cum  eyenerit,  tammfigne  capiet  incrementum 
oma7ia  7\eligio,utfies fit,breyi  yideri pcffeex  Trincipatibus  Chrifiianis  Gr  mundo  uni* 

\rfo  faUum  eße  unum  oyile  &  uyium  Tafiorem. 

Hec  yero pr opter  yotum  illud  y  eluti  ligati  tenemur,  aut  quidquam  imminuituf  liber* 
s  aut  prceeminentia7iofira:quinimb  ob  concit  atu in  nos  omnium  timorem  <&  exifiiniatio- 
m  non  dubitamus  quando^ pro  maiori  fe curitate, etianiadyei  fus  ipfos  TontificeS,  ex  re¬ 
nonis  ^elo, calamos  &  linguam firinger e:  fingulariteryerb, ß  intereße,  yelemolumen* 
m  %iagnatumquorundam, quorum  m  nos  beneficia  confiant, interyenixt.  Econtrane- 
7  efi,quiadyerfus  Hos ,aubioritatßin  Tontificiamregentes,quidquamproferre  aufir,A 
ßrü  enim  oppugnatus  pro  hceretico  G^  fchifmatico  db  omnibus  fiabehitur:  ficui  cceUfii 
c gratia  etiam facrofanblos  Grinyiolabiles  nos confsryemus. 

0  4* 


'  :*i  % 


De  Oeconomia  et  Regimine 

Quodßforfan  animus  alicui  non  fuerit, grayiorihus  Mundi  nego  cijs  fe  immif :ere,ant\ 
^mciPumfeitando  familiaritatem, vicertamfuhirefortund^arhitrij  fui  erit  in  quaPotni. 
aut  Collegio  jihi  quam  maxime ^lacuerit,felicißimd frui  quiete, &  in  Ecckßjsfermo  'cina^ 
do, pietatem  in  hominum  timidorum,  &  muliercularum  deyotarum pecoribus  foyere:  quoi 
ipjum  maiore  quoq^honorem  &  comodum  ei  coparahit.Kamfi  eos, qui  peccata  fua  illi  conf 
ntentur,recenfione  rerum  terrihiliu,&  miraculoru  d  Tatriknoflris  ad  hoc  colleClorum,  iii 
officio,utd peccatis abßineant,  continuerit,tum de facultatib.&perfonü  eorum  dißfoneti 
tnhonoremDehquomodocun^ipfi placuerit.  .  ,  .  .  .  ^ 

Ac  tametfi fanSus  hic  i^elus  ex  malitittofa  interpretatione ftnifre  accipiatur,  &paßim 
fbargatur ,  Nos  canderem  dherfimode  huicatq^illi  referentes,  difcordia  &  lires  dipmi- 
nare  iftter  marttu  &  uxorem^patre  &  liber  os, fratres  &  cognatos,  at  q^hac  ratione  ad  tru^ 
tina  conftlioru  noflroru  fujpe^os  habentes prhatos,  Chitates,  &  integra  T^gna,  dominiS 
Nos  &  abfolutam  tyrannidem  in  quoßibetufurpare:  omnino  tamen aniones  illa  reprehen* 
di  nequaquam  pojßnt,  cum  omne  id  ad  animarum  falutem fit  dkeElum)  Nofq^  in  hoc  confoti 
enes  reddamur  yerbo  Eyangelico,quod  haben  Non  yent  mittere pacem,fed gladium,  Verd 
enim  fepar are  hominem  ady  er fus patrem  fuum, & filiam  adyerfus  matrem  fuam.  V nde prp 
errore  habendum  non  efi,loqm  aut  traSlare  contradiSloria ,  &  cognatorumac  dyiumani-^ 
mos  difiungere,  dummodo  id totumad  utilitatem  cedat Ecclefia >  &  fanBa  Sedis  ^  in  cuiuf 

feryitio &magnitudineyera pietas fummaqjTi^ligio  confifiit.  ^  ^  ^  ■ 

Et  ut  fcrupulos  aliquot,  qui  ex  yulgi  obmurmurationibus  mentib.  aliquorum  inießielfi 
poffent,iliis  exima,adyertereeosyolQ,qubdcumprimarij  Domini, &nobilißima ciyitad 
tum  matrona,  ex  deyetione  fua  ad  Ecctefias  noftras  concurrant,  tum  inyidi  bonum  inma^ 
lumdetorquentes,idfingulari  artificionofirofieri  dicant,  & hac  illae dißeminene,  qubdiili 
Confeßionihus  audiendis  difficiles  quidem  plebeiisatqj  pauperibus  nos  exhibeamus,  eof^  l 
nobis  fugemus, in  ab folutionihns  rigidi,  inreprehenfionibmajperi,  <&inpanitentiainium 
gendaintolerabiles. Adyerfus diyites autem ,  &  mtilieres  yiduas,  aut  coniugatas alitet 
pro  cedentes, paryuld  aut  nulla  indibldpoenitentid, fiepe  etiamabfq^  auriculari  confeßionen 
foldfcheduld  confignatorum  errorum  injpeBd,grayißima  eis  peccata  remittamus,  exigen* 
do  d  quolibet peenitente generalem  confeßionem,licet a  Deo  nonmandatam,haudminns  ta» 
men  animarum  faluti  ne cefiariam ,  ut  naturalibus  pcenitenttum  inclinationibus  dete&ik 
peccata  eorum  conformiter  iufiificare,at^  his  rebus  uti  eis  ac f rui  permittere  liceatjquas  ii 
In  ^eligiofi  nunquam  coneeßerint. 

Magnam  y  ero  illam  patientiam ,  quam  imbecillis  mulierum  animis  afcrupulis  6 
fuperfiitionibus ,  quibus  naturaliter  Jubie^a  fiunt ,  expurgandis  fuflinemus  ,  maley  fi 
malitiose  interpretantes.  Nos  cum  illis ajunt,  longis  &  frequentibuf  folereuti  alloquijs- 
quibus  ita  mediantibus ,  quicquid defiderayerimus  n^odo ,  ab  ipfis  obtineamtts  ,  &jiley 
tio  earum  fanSüßtmts  Sacramentis  confirmato  ^  tllfs  nos  jfirituali  matrimonio  dsyirf 
damus ,  in  idincumbentes,utubiq^yelut  examina V^rfiularum,  Clericatarum ,  Diaconif 
farum  appareant :  quibus  etiam  in  cafu  magna  cuiufidam  neceßitatü  ut  fian^ißiffiaSo* 
cr ament  a  adminijirare  poßint ,  concedamus ,  idonea  ad  hoc  inyenta  a  nobis  reprafent^ 
tione,  per  quam  licitum  illis  fit,  loco  hofiite  apprehendenda,  toreuma  quoddam  confecrip 
tum  ,  &  ad  formam  Agni  Dei  effigiatum  Sororibus  in  conyenticulü  fuis  ofculandm 
porrigere:  quo  ipfo  eas yinculis hifce  noflrü inyicem  coniunSlas teneamus,  &  fanUaSU* 
di  in  cafiu politica  r efi flentia JlfiSiißime  obligatas  ,  in  tantum  >  ut  h<ec  earum  deyotio^ 
fecreto  habeatur  ,  atque  ipfos  etiam  marites  ,  parentes  ,  liberos  &  alios  conjuniboslii 
teat.  Id  quod  fiummd  utilitate^  ,  emergente  non  ttapridem  occafione,ufurpatumqiii< 
dem  fuit ,  tandem  tamen  aliqua  ex  parte  in  lucem  prorupit  ob  penetrantem  amulortk^ 
Tioflr  orum  faga  citat  em ,  ör  fimplicem  deyotarum  iflarum  animularum  confidentiarn  ,Sa. 
oraculis  confitiorum  noflrorum  longe  dißitarunt ,  necejfario  fragilitatis  fua  fulcro ph 
yatArtm, 

Cattro 


^  I  E  S  V  I  r  A  R  V  M.  gj 

“  €*teroquin,  uVtcm^etiam comor entur^  noneß  quodmetuamit^y  ne  aSiiones  noßreeun- 
uampro^alencur:ßqui£{em,  cum  %lagtiatibM  duntaxat  commercium  habeamw,a  quibMy 
rater  quotidianahonoraria,omtie publicum fe cretum  cognofcimw.Ita ßtyUtyelproprtuf 
onoriüßs  os  occludat :  contrario  plane  modo ,  quam  altjs  ^eligioßs  ufu  "Venire foleat :  qui 
ne  difcrimine  cum  quolibet  conyerfantes ,  abfqJanÜus  hifceartificijs  difficulter poßint 
ragilitatem  fuam  occultare.  F eriim  etiam  hae  nebulae facile  dißipari  queunt :  quoniam  & 
as ,  &  omnes  alias  operationes  nofiras  cummyfierio  peragimus :  quandoquideminpaupe~ 
em  plebeculam  non  ea  cadit  peccatorum  qualrtas,  aut  gravitas  cafutimiad  quorum  refolu~ 
Ionem  opus fitfingulari&exaSlointelleSluy  autdifcursus  profunditate:  fed  deliUa  ilU 
mlgares  quidam  errores  funt  &  confueti  j  quibus  cumdquoyps  Fraterculo  fam fieri  pof. 
t ,  ingratum  fane  dhinae  majefiati  fuerit ,  fi  elaboratae  operae  nofirae  in  his  inutiliter  eon.. 
'emerentur.  Et  quamyts  cortfit entibus  nobis ,  afierosnos  atque  Ceteros  exhibeamus ;  ta~ 
lenhocnonadrepellendoseosfit  i  fed  ut  ordinariorum  fiye  conjuetorum  peccatorum  per~ 
efeagraytoribus  abfiineant.  Id  quod  dhitibusnonufuyenit  y  qui  ob  facultatum  &  ne- 
otiorum publicorumyinquibusii/erfanturytraSlationem,  multis  fcrupulis  &  dubitationib, 
ericulofis  funt  fuppojtti  :  ideoque  in  magnam  animarum  ipforum  utilitatem  yergit  y  fi  a 
»iris  doliis  &  fapientibusy prout funt  Tatres nofifiy  examinentur  &  corrigantur.  Qua  de 
aufa  libenter  eos  ad Ecclejias  nofiras  recipimus  &  leniter  traBamus  y  ne  ad  defieratio- 
em  adigantur  ,  fed  potius  ,  ut  ex  opibus  illis  ,  quae  ipfis  peccandi  caufam  praebue- 
wnty  largas eleemofynas  domibus  &  Ecclefijsnofiris facientesy  &  coelum  lucrantes yd  yiay 
we  eos  ad  infernum  duBura  erat y  declinent.  Sic  &  adyerfus  fceminaSy  propter  fexusfra- 
ilitate  mire  &abfque  rigore  pro  cedimus  :&yqub  facilius  eas  ad  dhinorum  praeceptorum 
bedientiamperducamuSyres quaedam paryi  momenti ijspermitti folenty  dummodo  idquod 
es  efi  cognofcentes  i  tanquam  creatur  se  Dei  y  debitas  ei  gratiaS  reddant.  Sed  neque  ah 
is  aut  illis  confeßionem  generalem  exigimus  ,  ut  appetitui  eorum  ob  fecundemus  ,  fed 
otiuSy  ut  prayi  illi  ajfeBus  y  &  malae  inclinationes  naturae  detegantur  ^  quibus pofiea 
um  difci  etione  y  quidem  fuam  cuilibet  fingulatim  medicinam  applicamus  •  non  yerb 
t  yeteres  illi  I^ligiefi  ,  omnibus  confufim  peccatoribus  idem  remedium  adhibemus. 
Modus  profeBb  falutarit ,  &dD  e  O  y  ad  exaltationem  fidei  fuee  ,  nobis  reyelatus: 
um  quo  deteBis  etiam  animis  refolutis  fortibus  ,  multoties  eos  y  mediante  Camera 
Meditationum  nofirarum  (quarum  fecreta  reyelare  non  efi  licitum  J  ad  internecionem, 
'aereticorum  &  inobedientium  inimicorum  fanBae  Sedis  ‘fipmanae  confulto  exfiimula- 
nmus'y  &  quidem  non priyatorum  tantum ,  yeritm  etiam  magnorum  Trincipum  &  7^- 
'um  'yheroicis  ifiis  faBts  boni  illius  Mh  odi  y  de  quo  in facra  Scriptura  legitur,  figuf am  re- 
raefentantes,  &  immortali  cum  laude  congregationis  nofira,fedes  Taradifi  SanBis  atque 
Martyribus  complentes.  Cui  rei  tefiimonio  effe  queunt  multa  effigies ,  qua  yarijs  typis 
ineis  paßim  y  i  dentur  impreßa. 

Et  fane  quilibet  commemoratorum  yirorum  atque  mulierum  de  fanBißimis  Sacra- 
nentis  non  alibi ,  quamin  nofiris  Ecclefiijs  debebat  participare  &  corifeßionem  exercere: 
ibi  prater  facultatem  &  priyilegia  ,  quibus  d  quayis  culpa  quilibet  expiari  potefi ,  d 
'ummis  Tontificibus  conceßa,  facile  habituri  eßent modum  animas fuasfalyandi:  modum 
nquam,  d  nobis  inyentumyqui  in propria  folummodo  yoluntatis priyatione,  &  in  hoccon- 
ifiityUt  abfque  laboriofa  requijitione  alterius ,  fequatur  quis  eius  praceptay  qui  propter  i- 
fumfiudijsinfudat&  defatigatur:  id  quodFatres  hi ßirituales  faciunt.  Et  quidem  o- 
nnepeccandi  periculum  hoc  modo  tollitur  ,  nonyifo  aut  cognito  ab  alijs  T^ligiofis,  quiin 
teteri  illa fimph citate  educati,  dumpoenitentes fuos  in  libertaterelinquuntyparum femper 
frofecerunt, atque  etiamnum  proficient. 

■  jic  licet  dF  oliti  cis ,  atque  ali js  mundi  huius fapientibus  hacnofira  doBnna  harefis 
luatur  y  non  tamen  hoc  illorum  diBerium  in  ullam  confiderationem  trahendum  efi  •  cum 
'mideamus  illam  ah  Epif copis.  Cardinalibus,  omnibus  Tontificibus  approbatam  eße.  Et 

,  ut  conchi- 


De  OEcpNOMiA  ET  Regimini 

»f  concludam,  quod ^lus,qiiarh  ulla  res  alia  eosreleyat,  quiEcclefias  noflras  frequentam 
tes  fan^amißam  obedienciam amf  leguntur  ^  idyeroeß ,qubd2articipesfiunt  innumerai 
btlium  meritorum ,  qua  dhina  Majeflas  fufficientia  eße  iudicat,non foUmad tollendum 
delitla  jamfraterita ,  fedad  cancellandum ,  yel  annihilandum  ea,  qua  inpoßerum  com^ 
mitti  pojjent,  &ad  redimendum  quamcunque  animam  ,  qua  adpurgatorium  fuerat  conm, 
demnat/Lj. 

T^olim  yerb  aliquem  y  er  eri,  ne  commemorata  commoda  &  honores feBaturm, in  difa 
ßcultatem aliquam  offendat :  quandoquidem  yice ,  qua  in  Societate  noßraad  eos  ducunt,, 
ita  trita ,  &  tanta  cum  prudentia  accommodata  funt,  ut  quilibet  abfqueyacillatione  ulla 
eorum  obtinendorum  atque firuendorum  jfem  habere  poßit.  Ibi  enim  aßidue  de  f^erhü  & 
7{ebm  traSlatur :  &quicquid  yel  publicum  yel  priyatum  ad  aures  noßrasperyenerit,  do 
eo  confultatur :  nec  quifquam  ulli  rei  ynquamaahibetur,niftexaminatdprim  natura  eiu^ 
& perpenf )  talento  eius  d Tatre  Generali  ( qui  omnibus  exploratis figna  &  notas  exqutßti 
dißinSlas  habet)  aptus  ad  eam  perßciendam  deprehendatur.  A  dmonitopoßeu  illius ,  quod 
hoc  yel  illo  die  dignum  confideratione  occurrit ,  detegitur  id  ei  familiaribus  colloquijf  no4 
ßrts,autper  conßßionem  nobif  deyotorum.  i  Ve  eo  namq,  conferentes  inter  nos,  &  liter«  d 
Collegio  ad  Collegtum  f criptis, ei  quod  fequuturum  iß, aut  f e quipoter at, anticipando  fem- 
per  obyiamus,  in  quemcunque  cajum  praparatu  Eiufrnodiconfiderationibus aut  collatio* 


mulieribus,  yiduts  aut  maritatis ,  obfequium  &beneficentia  erga  Collegia,  &particu* 
latim  etiam  erga  nos  ipfos  debeatperfuaderi ,  quomodo  itidem  paradifi  iter  ingrediendum 
ßt,ac  qua  ratione  Trincipum  gratia  quis  infnuetur ,  quibus  medijs  yoluntas  eorum  capte* 
tur,& quibiss  in  poßeßionem  animi  &  opinionis  populorum  peryeniatur* 

'  Laborent fane  in  hoc  inimicinoßri,cceleßis  yohmtatis  ignari,  &  obloquantur,  Hoi 

hifce  regulis  &  rationibus  damnum  priyatorum  Vomibus  &  "Principatibus  huius  mum 
diadferre^j.  Alij  quidetn,dum afferunt.  Nos  rc.  ■  '  rribilium commemoratione,  quas 
ßmplicioribus  pro  conci on^  in  templis,  tSr  domi  animam  jam  exhalaturis  ingerimus,  nof 
metipfos  &  Collegia  noßraditantes,debitdhareditate  liberos  &  parentes  eorum  Jfoliatii 
Alij  yerb ,  quod  fimulatd  quadam  feryitute  Principes  Chrißiani  ad  inf  antiam  Eecle- 
fiaßicx  Nlajeßam  ,  fidei  nofirx  fe  committentes ,  w.prudentibus  confilijs  quandoque  tfS 
redigantur,  ut  &  fiatum  &  yitam perdant.  Singularem  yerb  pietatem  illam ,  qUa  prii 
autoritäre JanUx  Sedis  dilatanda  exercetur ,  improbi  illi  Politici  traditionum  &  rebeU 
Itonum  dnöbü  perpetratarum  nomine  denigrantes, mundo  exofam  reddere  fatigentur  fami 
affirmantes f :ilicet,prxdicationes,  &  diyitiarum  atq^  laudum  prxmia,ad  hxrericos  exfiir- 
pandos  d  nobis  inyenta  ipreditorios  effe  modos  adyerfus  Principes ,  &  yoces  adulatri ces^ 
quibus  yeluti  fantitatis  &  Tviartjrioru  iny oluero  quodaparricidia  obtegamus.  Ex cU‘ 
ment yfedfalß ,Nosperhas  ipfas de ßrutionumyias ,  contrayeramIefufiderh,Iefuita‘ 
rum  nomen  mereri, per  quas  Scipio  Carthaginenfium  Imperium  eyertens ,  Africani  no* 
menconfecutus fit.  Cxterum  re  tota  prout  decet,  co^deratd  liquet,  pro  peccato  ifiud  nr* 
maquam  haberipojfe,  fed  yeram  demum  pietatem  eße,  qux  in  Catholi^x  I{omanx  Eccle* 


ßx  commodum,  animarumque  ei  deyojarumi 


m feryitium  refultat.Inprirnis  enim  tonincosu 
'yeniens  eß, ut  pater  proprix f  alutis  gratia  ßlium,  &  cognatus  cognatum  hxreditate priyer. 
eb  quod  ex  Ey  angelica  doUrina  quilibet  animx  fux  magis ,  quam  patri,  matri,  autliberü 
ßt  obligatus.  Atque  ita  opus  quoque  erit  meritorium, ß  jubditi  eius  Principis,  qui  dejurif 
di  Bione  fua,  &  comodo  fubditorum  magis,  qua  animx  faltite f dicitus,  pontißcijs  prxeepti 
obedire  re  cufat,ßdeli  tatis  juramento  exßlyanturiijfdem^ßgnißcetur,quadoquidem  ipß^ 
met  fer  egere  ne  queant, ut  alij  Principi  Catholico, qui  quidem  obfequens  fit,  aut  Ternam 
Pontifici  confxderatus ,  adhxreant,  Ac fi  propter  inobedient«  illius  principis  potentia^, 
4r  robur  ad  eiufmodi  apertas  declarationis  peryeniri  non  poterit:  tum  legibus  Canonicis 

fanBißimß 


1  £  S  t  t  A  fl  y  M.  14 


iKSltßmK 'PecrttaWmfminimhrit contrarium,  occulte  tum  ,  peccatorum aljolutio- 
e  aut premio  interfe^orihut  pfopoßto  ,yitatolleri_^ :  afferente  idipfum  etiam  doSli^U 
to  hißorico  noßro  loanne 'Mariana  in  quodam  traÜatu  fiio  ad  magnum  Hijpania’]^^ 
m  fUhiyenena^  &  horum  eompoßtiones ,  tanquam  tutißimamedia proponens yconclu- 
tr,  in  eumßnemipfayenenaita  praparata,  cuilihet hono  Catholico femperinpromptu 
Je  debere,  At^ue  in  Sacro  SanUü  *Bihlijs  exemplo leroboami  &  aliorum  legitur ,  ^uam 
rayiter  ^ges  ö*  populi  dite^i  d  Sacerdotibus  &  Trophetü  t  propter  imbedientiam 
ißigatifuerint,  ^inimb  maximam  in  popidi  xtiliiatem  ceßurumejfet  ^  ßpeßifero  ft» 
line  Toliticorumjublato,  &  temporali  dominio  cum  ßiritualicon,junSlo  tfolummodb  d 
obü  £ccleßaßicü  regerentur  gubernarentur :  ßs  enim  maiori  cum  pietate  forent  tra^ 
Uti,  Atjue  hie  mentps  donctp'tusd  Matribus  noßrü  'ubique  locOrüm  pra  dicatus,  non  mi¬ 
nus  quam  articulus  fidei  debuerat  obferyari ;  quandoquidem  alij  quidem  ßertunt, 
nos  autem  pro  falute  eorum  femper  y  igilamus.  Atque  hoceß prudeiitißi- 
mtm  Tegimen,  &  T^ßub.  Societatis  nofira,nuuquamd  Tln- 
lofopho  aliquo  tam perfeBedefcTipta,fed  dede* 
iridhJgnafiot.oy(ilamiraculQ- 
fifundatsL», 


De  Propagatione 


ru 


t«l-  „ra  ll*lf«;.. 


i)  £ 


PROPAGATION 

ET  IN  CR.E  MENTIS  OR. 


DINIS  IBSVlTlCt 

^JLiber  Secunduti 


C  AP  VT  1. 


lefliiflrM  Ine. 
pfenmin  gnaam 
b«Mttaiii. 


jE  S  V I T  AE  >  fefpcntuhi  jiihiörcmi  mttiotcrr*pulvei^rfftaiii 
baiit,  8>C  fumma  inopia  adäiAf  folum  folö  identidem  vertere  cogc* 
bänpfir.  Rpmp^inim  ut4xeep|i  fgerint  priiio»  (upra  iiidlcavtc 
riiüs.  ^ 

Irrepsere  autem  primum  in  gratiam  hominum,  eofque  infui 
iidmiratidriern  pertraxerunt  diligentia  dC  fölicitudinc  (lia  in  *• 
erorum  morbis  curandis  j  vulneribus  obligandis ,  dC  moleUa^  gravi  ac  putidi 
l^ie  abftergenda*  . 

Secundo ,  auscultandis  confefsionibus  $  unde  niifef e  vidiuni  fuum  excer« 
pebant» 

Mox  ubi  paululum  firmitatis  accefsit  j  pueros  iiiiemercedd  docendos 
erudiendos  fufeeperunt ;  qu6  artificio  non  vulgarem  vUlgi  favorem  emeruerct 
criminandis  praefertim  alij  s  dodfof  ibus,  quorum  dodrtna  venalis  eirct,&:  fdio« 
ia?  nulli  fine  mercede  paterent ^  ac  interduni  etiam  dodrirti  peregrina  perfona* 
rent.  Incredibile  didu  eft,  qu arttum  h ate  criminatio  valuerit«  Inprimis,  ut  facil« 
cft  in  magna  pifeium  multitudine  rete  fuurnimplere :  fic  etiam  in  hac  iuvenum 
frequentia  lefuitis  facile  fuit  cchtinup  aliquos  inftitutis  fiiis  implicare.Eaete* 
niiTieft  a^tas  hodiCj  quacblanditijsfimiul dodhnaf  adrnirationepermovetur, 
iVl  propediem  ad  opcramnavaiidam  prtefioelTepotefti  Ac  reliquorum  quidem 
Monachorum  in  hoc  a  lefditis  dmendatus  eft  error,  qiii  pufiones  vix  dum  e  cu* 
nabulis  egreflbs  ad  fe  admiferiint  i  totoiqiieqiiindecimaut  viginti  aiinosnu* 
trierunt,antequam  ad  praxiii  eos  admovere  poiTent.  Hoc fagaces  dC  folertes  a» 
nimadvertentes  lefuitacjftios  ihcoaetatisflcxumtercipiunt,  quiiamadadul* 


tam  vergit. 

trucousgia  «i.  Firmato  autem  $iC  communito  i  Pontificibus  Romanis lefüitäTüm  Ordini, 

«MI.  vitae  inftituto,per  omnes  fe  Italiae  urbes  lefuitx  fpargebaiit ,  Sf  ihox  ubicp  itt 

ca regione  collegia  cis  jedific^bantur*  Inprimis  autem  Romae  fedes  fuas fixe* 
runt  3,  fuperftitionum  öd  errorum  omniuni  matre  fcu  officina.  Tria  enim  ibi  coi* 
legia  cxftruxcruntlefuitaEjunum  pro  fe,  alterum  pro  Anglis,  tertium  pro  Ger« 
ntanis.  NamloannesMoroniiis&EpiiCopus  Praeneftinüs  j  qui  inTridenqna 
Synodo  legatus  fuitPontificis  Synodi  praefes,  confiliiun  communicavit  cum 
^  Ignatio,quanto  ufui  eirepöisitEcclefiaePontificiae,fiRömaeamp!fisfmir.Ti  Cok 

Icgium  exftrueretur ,  in  quo  maxima  Germariorum  multitudo  in  bonis  literis 
d^religione)  fumptibusPontificis  inftitueretur,  ut  tandem  in  patriam  redeun* 

tesjcoi* 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  .  *5 

collapram  conculcatam  Pontificiam  religionem  ibi  inftaurare  aliqua  ex 
rtc  polient*  Opus  igitur  illud  aggrcfsi  fimt  lefuitae  anno  Domini  1 5  5  ex-« 
udo  tali  Collegio  Romae  non  procul  a  fuorum  Collegio*  Adolefcentcs  vero 
ermanos ,  narrant  Payva  Andradius  dC  Surius  ,  in  i!lud Collegium  aflTumi, 
n  ut  cooptentur  tandem  in  ordirtemlefuiticum ,  fediefuitas  tantum  alendi  il« 
s,  moderandi  dC  inftituendi  curam  gerere ,  dC  ad  hunclaborcm  fiifcipiendum* 

Ium  Germaniae  falutis  defideriofuifTeihcitatos,  ut  per  iftos  emiflarios  Ger* 
ama  ad  gremium,  vel  fi  hocnimium  eft,  adofculapedum  Romani  Pontificis 
Lulatim  reduceretur* 

Mirum  autem  videri  nemini  debet,  Italos  tanto  ammorum  SC  corporum 
ipetu  hoc  novum  fodalitiumiain  olim  excepiffe ,  dC  adhuchodie  fovere  ac  fupetihtioiKt  ro* 
;m  ft  upore  admirari*  N  am ,  ut  omnia  fere  fua  ipfor  um  monumenta  teftantur» 
mper  fuerunt  fiC  etiamnum hodie funt^  ex  naturali  quadam  adhypocrifim  in*  , 

inatione,adDeorummultitudinem  colendam^SC  ad  omnes,  quantumvis  pro* 
giofas  atque  horrendas  fuperftitiones  recipiendas ,  prae  exteris  fere  omnibus 
Itionibus  propenfiores*  Ex  quo  fornicationis  poculo  permulta  in  Chrifti anam 
ligionem transfuderunt,  eam^  fere  totam  veneno  mortifero  infecerunt )  quo 
Ifmcmaximapars  orbisCliriftiani,fuavitate,dulcedine,antiquitate  dC  pulefiri* 
idine  ipfius  illeda  decepta^  inebriatur  validifsime* 

Ex  Italia  reda  inHifpaniasIcfuitx  fuas  duxerunt  colonias*  Erat  enim  ufaitrmtrvpti 
rcainitium  confirmationis  huius  Ordinis  Romae P etrus  Mazearenhas ,  a  Io*  vemua 

me  Tertio ,  Lufitanix  Rege  ad  Pontificem  Orator  ,  qui  multum  cum  Pontifi* 
e  ccrir,  ut  ex  viris  illis,  quorum  tunc  adhuc  pauci  numero  erant ,  duos  inLufi« 
iniamm-tteret  :  quo  tandem  impetrato,  profedifunt  illuc  FrancifcusXavier 
SmionRodericus  anno  Chrifti  1541*  ubi  a  Rege  totoque  populo,  ficutöt:  a* 
i  in  reliquaHifpania  humanifsimC  excepti,S^  ubivis  locorum  in  ea  genrc  certa* 
m  Collegia  eis  exftruda  fuerunt ,  nec  u Ilo  inloco  hodie  maiori  cum  ftudio  to* 
entur^N  am  vulgo  in  Hifpania  6^  Lufttania^f  0/0/1  dC  Jpoßolici  viri  etiamnum 

odie  nuncupantur*  .  r  1  * 

Neque  mirum  :  nam  gentis  huius  homines  plus  quam  ferviliter  m  Roma* 
a  religione  nafcuntur ,  educantur ,  inftituuntur  dC  confirmantur ,  nec  alibi  fere  cunturiäi  eclM« 
bfequenriores  dC  ferventiores  filios  habet  Romana  Ecclefia.  T  anta  enim  apud 
osfit  defide&:  religioneRomanaInquifitio,  tamque  arda,  ne  inde  avolet,  fe* 

Ita  tenetur  cuftodia, ut  nifi  ipfi  filij  adparetes  fuos,hxrereos  damnatos ,  exuren* 
los ,  allatis  propria  ex  domo  lignis ,  carnificem  adiuvent ,  ipfiq?  propemodum 
) areatum  carnifices  exiftant*hxreticifere  ab  omnibus  iudicentur ,  eodemque 
ligni  fupplicio  cenfeantur*  Ex  quo  certe  necefle  eft  Hifpanos  fiipcrftitiofos  e* 
cadere, adusr  eligionis  externos  multiplicare,8<l  vel  mortuos  fidem  Romanam  ' 

Spiraret  ne  fiminus  multa  religionis  fuxfigna  dederint,  fufpediextemplo  dc 
ide  reddantur ,  dC  in  jertiam  ac  quartam  ufque  generationem  crudelifsime  ex- 
Tuciati  puniantur*  Accedit  huic,  quod  ab  antiquis  temporibus  Marani,feu  in- 
ideles  nuncupati  funt  Hifpani ,  quippe  a  quibus  prognati  fuerunt*  Vt  igitur 
lanc calumniam  a  fe  depellant,  inexceftli  pcccanf,&:Ieruitis,tanquam  Romanse 
E  edefix  coi  umnis,  immenfos  honores  exhibent  3^  pnVil  egia  dant  Hifpani  p  cr  ' 
Lmiverfum  fuum  regnum,  imo  aliquibus  in  locis  magiftratibus  ipfis  parere  5^ 

obedire  prxcipiunt*  .  r  r  ■ 

loannes  Siliceus  tamen  Archiepifeopus  Toletanus  in  Hifpama  lefuitarum  f«?" 
acerrimus  infedator  fuit*  Compluti  in  fua  dicecefi  Collegium  ipfis  repente  ex« 
ftrudum,  ita  xgrHerebat,  ut  delefuitis  ä  fua  ditione  peliendis^oto  animo  dies 
nodefque  cogitaret*  Qiiotquot  c  fuo  clero  lefuitis  favere  no  fiet ,  eos  iuris  in 
Ecclefia  Tol«ana  dicundi  poteftate  privat;  vetat  etiam  in  Ecclefia  Complua 


mi 

Wi''' 


If  '  I 


De  Propagationi 
tcnfi  omnino  qucmquam  a  lefintis  Ecclefiac  SaCranienta  futncref  Qu»  res  ifl 
tota  Hifpania  plui  imorum  animos  vehementer  cctnmoVil  j  ut  qüi  exiftimai 
rentj  taheum  Amiftitem  non  fine  gravi  aliqua  certaqueratiorteita  delefuitil 
fiacuilTe» 


de  IESVITäRVM  ADVENTV,  INUj 

crementis  ac  prop a.ö a t I o n e 
IN  GALLIA» 

Gallia  vero non  eadem  facilitate,  qua  ab  Italis  dC  Hiipanis  ,  lefuftse  fuft 
f«,'  ^****'  J.cepti  .funn  Cum  enim  Epilcopus  Claromontanus  Guilelmm  de  Trato  ^oä 
Lutetijc  primüm, exiguo  quidem  numero, in  Claromontium,  quod  «bi  eft  CoU 
legiurTj  praenimio  erga  ill os  favore,  introduxilTet ,  Anno  Chrifti » 5  5  o»  nio* 

riens  teftamenco  ultra  <Joooot  aureorum legäflTet,  eä  lege, utBillontjÄ:: Mau* 
riaci  in  Avernis  Schola  inftitutaiuventuti  erudiendae  incöberent;  anteLoyo« 
Ix  morte  ßroetus  in  Gallia  comendatione  CaroliLotharingi  CardinaliSjCuiu», 
Öl  nomen  diplomati  appoiitum  eft,ab  Henrico  II»tmpetraverat,  ut  iuxta  Ponti¬ 
ficium  diploma  Societas hxc in  Galliareciperetur,&  Sodalibus  ex  eleemofynia 
aede's  QC  Scholam  Luteeix  ,  rfon  etiam  in  alijs  urbibus  conftruere,  iblque  iuxta 
normam  Ordinis  vivere  liceret»  Haud  diu  poft  fuppliciter  a  Parlamentocon«^ 
tenderuritjUt  2>C  inRegno  hoc  tolerarentur  ^  dC Societas  hxc fub  fpede  tam reli- 
giofi  Ordinis,  quam  Collegi)  tandenvapprobaretur»A  Gallo-Francis  vero  tuni 
quidem  repulfani  tulerunt. 

Poft  quatuor  nihilominus  annos,it€rumut  admftterentur/upphcarunt»  C^ 
ftutem  diploma,  cuius  paulo  antememinimus,  in  Curia  lecfiumeftet,  j^Non^n 
Sextii»  dC  id  Procurator  regius  2^oe  !Brußardus  vehementer  oppugnare t,Parla- 
mentum  decrevi r,ut  regium  ac  Pontificium  diploma ,  Epifeopo  Parifienfi,  nec 
non  Theologorum  Parifienfium  Collegio  , hoc  eft ,  Sorbonx  communicaretur* 
quibus  auditis  de  totare  decerneretur*  Sorbona  Anno »554*  Decemb*  »♦multis 
inmedium  addudis  rationibus firmifsimis ,  evidentifsimilT^^hancIefuicaruin 
petitione  omnibus  modis  averiata  eft,&f  vehementer  impugnavit  ac  reiecit»De- 
cretum  autem  bcc  dC  fententi a  Sorbonae  de  verba  ad  verbum  fic  habet»  , 

^nno  Domini  »554.  die x.Decemh .facratißima  Theologia  Tarißenßs^poß  %lißamdt. 
SpiritufanBo,intedeßacra  Collegi j  SorbotMyexmore  celehrardy  jam  quarto  in  eoHe  Collem 
gioperjurametitu  congregataeßyud determinandum  de  dmbm  diplomatihmf.quat  duo  fan^, 
Üißimi  Dni  Summi  Totifices  Taulusji&Iulius^.hü quiSocietam lefunomme  inßgniri^ 
cupiunt 3  conceßiße  dicuntur*  Quae  quidem  diplomata,  S enatuf,feu  Curia  "Parlamenti 
rißenßs  diSla  facultati  yißtanJa  &  examinatpda,mißo  adrem  HoßiariOy^comiferat.  An») 
tequam  yero  ipfa  Theologia,  facultas ytanta  de  re,eantiq^ponderü  tranate  incipiat, omnet^. 
& finguli  ’Magißri  Tloßriy palam atq^aperto  oreprofeßi funt,  nihil fe adyerfm  Summom 
ru  Tontificumauthoritatem  & poteßatem,aut decernere,.aut  motiri,aut  etia  cogitare  yeU 
le,Imo  yerh  omnes &finguli,ut ohedientia filij,  ipfum  Summu  Tontifcem^ut  furnmum  ßr;’ 
miyerfalem  Chrißilefu  Ticarium,&  miiyerfalemJ^ccleßa  Taßorem,cui plenitudo pom, 
teßatü  d  C hrißo  data ßt,  cui  omnes  utriufq^fexus  ohedire,  euites.  decreta  y  ener  ari,  &pro  Je> 
äuifq^meri  &  ohferyare  teneantur, ut femper  amoy erunt  &  confeßi  fum,ita  nuncquoquCi 
fincere  ,  ßdeliter  &  Uhentet  agnof :unt  &  confitentur.  Sed  quoniani  omnes, pra fer  tim 
ro  Theologos,  paratos  efie  oportet  ad  fatis faTiettem  omni  pof :entt  de  hü  qua  adfida^mom 
res,  &  adadißcamnem  Eceeßa  pertinent,  diBa facultas,  pofeenti ,  mandanti  exrgenn 
Curia pradiBafatüfaeiendum  duxit.  Itaj^utrmfjj  2)iplomatü  omni^M frequenter leBü'i^ 
articulü,  re^etitü,&  intelleBü,&  prorei  magnitudine  per  multos  dies, menf es  ßr  horas,, 
pro  more prius  diligentißime  difeußü  ßr  examinatü ,  tum  demum  unanimi  corrfenfu,  fei\ 
fumma  cum  reyeremia  ßr  humilitatei  rem  integra  correBioni  SedüApoßoÜca  relinquh,: 
itacenfuit*.  Hao 


DeCMum  Sor* 
konx  contta  1». 
liutai. 


IeSVITARVMv 

Htzc  noya  Societas ^mfolitam  nomints  lefu  appellationem  ßhi  'VetutUcans,  tarn  /t- 
ntcT}  & ßne deleSlu  ^uaßibet perßonaSf  (^uantumlihet ßacvtotojaS}  tllegittmus  & i7ißa- 
es  admittens ,  nullam  d  Sacerdotibus  fecularthus  habens  differentium  in  habitu  exterior 
,  intonfura ,  inhorts  canonicus prtyatim dicenda ,  aut  publice  in  templo decuntatida y 
clauff  ra  &filentioy  in  delebiu  ciborum  &  dierum ,  in  jejunijs  &  alijsyarijs  ceremo^ 
js  ,  quibiajlatia  J^ligionum  diffinguuntur  &  confferyantur  ,  tam  multa  ,  tamque 
urijs  priyilegijs  y  indulta  &  libertatibus  donata^  y  prxffertimin  adminiffratione  Sa-^ 
amenti  Toentt  enti«  &£uchariffia  ,  id(uefinedifcrimine  locorum,  aut  per fonarum, 
offffcio  etiam pr« dicandi }  legendi  &  docendi  in  prajudictum  Ordinariorum ,  &  tiie- 
rchici  Ordinayin  pr«judicium  quoque  aliarum  7^ligionum,imb  etiam  Trincipum  & 
dominorum  temporalium,  contra prinilegiaVniyerjitaeum,  denique  in  magnum  popu^ 
graDamen,  T^eligiona  Monaftic«  honeflatem  violare  ‘ipidetur,  ffudiofum ,  ^ium ,  & 
iceffdrium,  virtutum ,  ab ftinentiarum  <&  außentatä  enery at  exercitium  ^  imo  occafio- 
im  dat  libere  apojlatandi  ab  alvjs  T^ligiontbia,  debttdm  Ordmarijs  obedientiam&^bx  ,  ^ 

Uionem  fubtrahit,  Dominos  tam  temporales  quam  Ecclefiajlicos  fuis  juribta  injufte  ,  y 
'inat, perturbationem  in  utraque  politia ,  multas  inpopulo  querelas, multas  lites ,  dtßi- 
a,  contentioneSy«mulationes,  refelliones,  yariaquejchifmatainducit.  Itaque  his  omnih, 

'q^alijs  diligenter  examinatis  ^  perpenffs  SociET  AS  yidetur  in  negotio  ff- 

n periculofa, pacis  Eccleffaffic«  perturbatiya,  %lonaJhca'religiof!PS  eyerffya ,  &ma-  « 

is  ad  deffruSlion€m,'qudmad«diffcationem.\nt€riuzr\.inx.hMicCotiv€iitiii  JVTaillafr® 

iis,Deinochares,Periomus»  dC Ori Inquifitor fidei, &:c* Procuratores fuerimt  clp?®* 
enedicfVus  Decanus  dC  Courfelles  Subdecanus  Theologiae  facultatis  Parifijs ; 
emqueFaberSyndiaca:  NoeBrulardusj  nonPetrus  Ramus  Ä:Mercerus, 
t  lefuitae  mentiuntur. 

Siciudicavitboc  tempore  Sorbonianum  Collcgfunl  de  lefuitis ,  hodie  ve* 

D  non  parum  illis  favet.  Ärtibusenimfuis  in  illud  Collegium  paulatimintru* 
unt  Theologos  >  qui  in  eorum  Collegtjs  liceris  operam  dederunt ,  5^  nunc  res 
Tuitarum  vehementer  ibi  promovenu 

lefuitx  vero  hanc  Sorbonxceiifuram  per  Hifpamcam  Inquifitionem  anni^  Teruft*GaTi?r^ 
ilari  abrogari  curarunt.DequoRibadeneirahb.  4.  cap.  it.  iiclcribii;  Forro  „^5, 
iMiffiania,  quod Sorbonenffe  decretum  ejjet contra  fanBam  SedpsApoffolicaauthorita- 

,  d  quareligio  noffra  conffrmata  &  probata  eff ,  ffdeiquxjitores  illudtanquamffalffum'^ 
r  qiiod pias  aures  offenderet, fuo  decreto  legi  prohibuerunt. 

In  GalliaautemhkTheologorumParifienfiufententia territis SodalibüSj  lerm^ürdaras, 

tttti  tempori  obfecundandumducerent,6^n'ovi*Ordinis  invidiam  tenip ore  mi=  gonun  pacc- 

igatumiri  fperarent  lefuitae,  altumeaderefiientiumfuit,  ufque  adFrancifci 
l?GaHiarum  Regis  tempora,fub  quo  potientibus  rerum  Guifian!s,qui  impen* 
e  huic  novo  Sodalitio  favebant,  lefuitae  int^rrnifllim  negotium  perfequuhtur  ; 

C  ante  omnia  iuxtaS.  C.Euftochius  BellaiusPariiienfisEpircopus  fehtentiam 

ogatur,  quam  ille  fcriptis  mandavit.  In  ea  Societatem  lefuiticam ,  tit  novos  o* 

ines  ordines  ,  fummepericulofam  ,  Ö^hiStemjporibus  admotus  potilis  conci« 
andos,quam  Ecclefiae  concordiam  farciendam ,  iriftitutam  aiTerit :  Inprimis  le¬ 
nitarum  nomen  ,  ut  arrogantia  plenum  j  improbat ;  quippe  cum  ita  folia 
ibi  tribuant,  quodEcclefia  Catholica  competit,  qua  proprie  fidelium  con« 
regatio  dicipoteft,  euius  caput  eft  CitRisTVS;  illi  veto  cum  hoc  nomen 
ibi  fumum  folis,  &:  hoc  dicere  videri ,  folos  fe  Eccl  efiam  conftituere :  cum  mul* 
a  in  privilegijs  ei  a  PauloTertio  concefsis  melTe  dicit  j  qua  iuri  comrnu- 
li  repugnent ,  Epifeoporum ,  Curionum  dC  V niverfitatum  audor i^ti  ac  po« 
eftati  praiudicent ,  ftc  proinde  confiiltius  elTe  ,  ut  quando  ad  TurCorum 


( 


De  Propagatione 

&rmfideluim  mftnK^ionem&TverbiDeiapud  illos  populos  promuTgätion^« 
a  Ponr;fice  audorari  funt ,  in  locis ,  qui  ijs  vicini  iiint,  dcmiciliahis  Sodal: 
bus  afsigiiencur  ,  uri  olim  in  Chriftiano  limite  Rhodienies  equites  excubar 
iufsi  fune* 

His  fententijs  i  Rege  in  Confiftorio  expenfis  ,  inftiganteCardinali  Lota 
ringo  ,  diplomate  dato  7.  Calend* Maij  AnnimillcHmiquingenteiimifcxaga 
fimi  primi  Ciiri^  mandatur,  ut  nulU habita  Theologorum  ParifienfiumÄ:  Epi 
fcopi  ipfius  inter  cefsionis  ratione, tam  Pontificia  quam  Regia  diplomata  in  Sc 
cietatis  gratiam  fada  promulget* 

Et  quanquam  Sodales  porredo  Senatui  libello fupplici  feiuricommut 
fubijcerentjS^  iuribus  acprivilegijscotrailluda  Pontificib^cöncefsis,  Ö^Epifcc 
porum,Collegiorum,Curionum,Vnivcrfitarumaudlöritati,EcclefixGaIlics 

nae  padionum  inter  Reges  ac  Pontifices  initarum  irin'  prjciudicanribus  r< 
nuntiare  feteftarentur, nihilominus  Senatus  8,Calend*Mart*  decreto  fado  nc 
gotium  omne  ad  Concilium  univerfalei  aucEccleliae  Gallicanae  conventum  tt 
mittit, ut  ab  eo  novus  ordo  approbaretur* 

f  cAi.v«rec(p{«n.  'T  andcm  cum  pofsiaCi  iuiTu  Regis  Pracfules  de  rdigfonis  negotio  magn 

‘“»'^^^“^««““  numerp  convenilfent  FrandfcöTurnoniö Cardinali Lugdunefi  Ardiipiefcc 
coa  m  ^  Praffide,  7,  Calend»  Odob*  rrferente  Bellaio  Epifeopo  Parifienfi,5^ plurii 

conditionibus  appofitis ^  conventus  iuxta potcftatem  ei  a  Curiafat^am, cauf 
cognita  novam  Societatem  admifit  QC  approbavit  *  fub  Societati  s  Scholae  no 
mine,non  etiam  Ordinis  recenter  inftitutii^hoO  eft,  tanquam  Collegium  foluir 
modo  quoddam,  non  autem  novum  religionis  inilitutum  vel  ordinem,  aft« 
tifsimo  Cardinalis  Tumonij  inftirtdu  J  ejtpr^fsamfupcrhaC  Condirione>  ut  a 
liud quam  Societatis  I  e  i  v,  aut  IcfUitarttmilOittenadTumantjin  ipfofque  Sc 
CIOS  Epifeopo  in fua  dioeCefi ,  ut  irt  alios  Sacerdotes  ^  lUtifdidio  falva  t^eai 
utque  nihil  agere  pofsint  in Epifcoporum #  Cöllegiöf  um,  Curionum,  Vnivei 
litatum ,  aut  aliorum  Ordinum  praciudicium  ^  illoi  umve  iurifdidionem  &  fur 
dionem,  fed  iuxta  iuris  communis  pracfcriptum  regantur,  privilegijf^  cieor 
trarn  s  rcnunciare  teneantur  Jnfupcr  additum  eft, ni parcant,auf  in  poft^ um  nc 
va  ä  Pontificibus  privilegia  obtineant, ut  adprobatio  praefenti  decreto fada  iai 
nuncrevocataintclligatur*. 

Quid  lefuit^  c*  nulli  iftarum  conditionum  inftitcf  unt,muIto^  minus  appcl 
lationem  iftam  Ordinis  fui irttcrmifcrunttimo  cumprimumhoc  decretum  imp< 
traflent, ludum  Lutetiae  aperiunt,  &  porr*  Collcgij  fui  infcripferunt,  C  o  t  l  s 
GivM  deSocietateNominisIesv* 

ftrreflriadenoa  uniVcrfa  Parificnfis  Academia  eorum  libertatem  audaciam 

que  effrenem  interpellaret,  rurfus  res  ad  Senatum  devoluta  c^Antequam  au 
«»osiaCiiib.  temres  in  Senatu  agitaretur, ab  Acadcmiaconfultus  Carolus  Molinxus,Frar 
ciae  &  Germanialurifperitus  celeberrimus.  Sciti  fupremoParifiorum  Sena 
tu  Advocatus,  An  Iefuiftar,fic  enim  eos  vocavit,  in  regno  Franci«  3«:  Vmvci 
litate  Parilienfi  fint  admittendi  t  confultationefcripris  mandata,  qu«poftea  ei 
iam  publica ta eft, refponderat.  Non  folilm  id  non  efle  c  Republicarfed  con 
tra  Rempublicam  dC  utilitatem  communem  Franci«  Regni,  pr«fcrtim  Vni 
verfitatis  Parifienfis ,  qu«  omnium  Academiarum  primariafit  j  his  addudi 
rationibus» 

1.  ^rimiim^ino^it-ilefmßa  illi  noyam  T^ligionem  inßituunt  contra  anticos  Cano 
nes  etiam  Conciliares :  ^uihns  'Petitum  eßy  noyam  ullam  1f{eligionem  exigere  ^ Jed receptt 
approbatos  conyenmfubire :  dioquinnon  ejjetfinü  noyarum fellarim  &adinyentk 
num.ad  expilationem  populi  Chriflianhturhationem  &  confufionem  ordinis  Ecclefiaßici 
^ui  certis  inßatis  fuis  finihus  contineri  debet,  E't  efi  text,  in  cap,  ult,  de  T^ligiojts  domi 

pus.Qm, 


lefutdtnen 
rent  »ondttianl* 
bu,  Jdt. 


Careli  Meltn»! 


I  E  S  V  1  T  A  K  V  M.  S7 

<ftf.  Qwid  de  fumatum  ejl  de  Concilio  Generali  fuh  Jnntcentio  'Tertio  f^omahahitoAti^ 

10  I  2 

2.  Secundo ,  &  nominatimi  hox  eß  contra  arrefla  fupremi  Tarißorum  Senatus ;  quu 
mfrafati  lefuiflajam  non  femel repulß  funt ,  non  folum  ut  ignoti ,  fed etiam  ut peregrU 
tirimo  etiam  ut  incapaces  totius  ejures  &  tituli  collegialüjhuiufmodifeüa  ör  T^ligitm 
xefaäitiad  tanto  Senatu  reje^a^. 

Tertio ,  contra  joiennt  Concilium  &  conclußonem  longa  maturd  delibera» 
ionefaü amnica  a  menje  lulio  ,  Ayino  feßquimilleßmo  trtgeßmoo^ayo  ,  dnoyemfe» 
eBü  pneßantißimis  &  doClißimps  yiris.Qmrum  quatuor  eraytt  Cardinales, reliqui  Ar» 
hiepifcopi ,  Epifcopi ,  Ahbates ,  d  Taulo  T ertio  ‘Poyttißce  7{pmano  congregatis  &  di* 
is  adjuratis ,  ut  abfque  ulla  dißtmulatione  yeritatem  edicerent  ,  &  conßltum  darent 
}d  judicandum  üsr  corrigendum  abufus,  &  medendum  morbis  Eccleßa :  Qm  inter  alios  ab» 
tfus  corrigendos,  cenfuerunt perhibendam  ejfe  admißionemnoyorum  religioforum,  etiam 
n  Conyentualibus  jam  receptü  ordinibus  ;  Sed  omnes ,  qui  tum  nondum  erant  profeßi 
ibigendos  &  'expellendos ;  &  multo  mimis  noyos  Conyentus  erigendos  etiam  ordinum  yel 
^^igionum approbatarum :  multo  mimis  noyas  faBitias  T^eligiones  admittendas.  Idem 
inte  eos  cenfuit  petrus  de  Athaco  Cardinalis  Cameracenßs  infuo  libro  de  format.  Ec» 
ießa,  edito  m  concilio  Conßantiertß,  conßderat.Jdem  ante  eos  cenfuerunt  Archiepifcopus 
4rmacanws  &  Gulielmus  de  San^o  Amore,  f aer«  Theologice  do^or  itfignis  quondam  in 
Schola  Sorbonce  huius  Academice  &  S  choice. 

4*  Qitart6^ntra  bonum  publicum  totius  regni  nimis  jamdudum  multitudine 
^onyentuum  grayati  ,yt  res  ipfa  clamat.  Qmd  ß  sioya  heee  feSla  ad  noyuht  ynnm  Con* 
'tentum  exigendum  admiffa  fuerit  ,  mox  per  tofum  regnum  ferptr  nosi folum  fumpt» 
^  onere  populi ,  fed  etiam  Eccleßarum  regnidetrimento  &  grayamtne  luculento.  Cu» 
iis  rei  recens  extat  exemplum,  qmd  d  leyiori  principio  nondum  feptuaginta  annis  or» 
itm  habuit  :  Anachoreta  ille  Francifeus  d  Paula,  qui  fub  ortum  Ludoyici  Vndecimi 
tenit  in  agrum  Turonenfem ,  ubi  cum  fex  jugera  terree  emißet ,  bhijt :  famuli  eius  pe» 
miio  magißri  non  contenti^  quanava  drte  intra  yiginti  annos  tam  multa  noyce  fuce  %li», 
imorum  fe^ce  monaßeria  ample  dotata  in  Gallijs  adifiedrunt  t*  lefuißce  ißi  ut  mdiuk 
rs  augußius  fefe  habere  principium  gloriantur ,  ita  maiores  jßiritus  colligunt,  tirmaiord 
^efe  breyi faUurers  ß  erant  &jallant,  Principijs  igitur  potißimum  ohßandunt. 

5.*  Quinth  ,  non  folum  tam  eß  contra  commoda  publica ,  fed  etiam  yergit  inma» 
ynum  periculum  I{egni,  nempe  detegendorum  reyetandorum  paßim  fecretorum  exi 
teris.  %2ultos  enim  non  folum  commorantes ,  fed  etiam  identidem  communicantes  allii 
ttunt&  alunt  Italos  &  Hißanos,  &  quofyis  exteros  ;  Firnis  opportunares  exploratoi 
rihis  fecretis  I^gni  reyelandis  iquodut  fußeSlum&  periculo fum,  omni  dnmadyerfioi 
ne  sr  prohibitione  digmm  cenfuerunt  antiqua  &  politi  ca  leges,  leg.  omne 'deliUum. 
Exploratores.  PandeSl.  de  re  militar.  leg.  mercatores.  C.  de  commere.  &  mercaior. 
Adeo  ut  hac  ratione  etiam  rite  eleili  Epifeopi  repelli  poßint^  utpoß  Innocentium,  iri  cap. 
turnfuperis  tradunt.  Ibi  Panorrh.  coi.  ^.Fef.  col.4..  exira.de  appellat.  Innocentius ,  in 
cap.  quodßcut.  &  ibi  Parnorm.  extra.  deEleUion.  rir  in  cap.  cum  terra,  eod,  tit.  Domi» 
nic.de fanüo  Geminidn.  in  cap.  in  noyo^  coi.  ttlt.  z  i.  dißinSi.  .^^ngelin.  in  extraya» 
gant.execrahilis ,  inyerh.  diy er forum’^gnorüm ,  fuhtit.de prabend.  ^Q^anto  fortius 
ixcludipoffuntnoyi'Monachiß  ^ 

6.  Sexto,  ißud  eß  contra  jus  publicUm,  quo  noyorum  Collegiorum  ereSlio  prohihetufl 
Ft  infummaomne  Collegium  illicitum  eß,  niß ßecialiter  approbatum  appareat.  lib.iJeg^ 
Colleg  ia.^.In  fumma.Pand.de  cotl.illic. 

Porro  Collegium  illicitum  ufurpans  non  minori  pcena  tenetur  >  qudm  tenen» 
cur  hi ,  qui  hominibus  armatis  loca  publica  yel  templa  occupanti  leg.  2*  PandeH.  da 
colleg.  lilia 

P  3 


[4 


fe- 


De.  Propagatione 

Ec  CoUegium  non ßecUliteTafprobnttim,nec  faßiyam  quidem  T eßamthti 
nemhabet  l.  Collegium.  C.  de  hcered.  inßimend.  Non  oMatt.  C.  deSaerofanBa  Eedemt 
ßuy  quia  loquitur  de  publico  &  ordinario  minißerio  Jtuleßa  ,  feu  Collegio  Catholicoji; 
ßue  ^pma  fiye  altbiper  unherfalem  Eccleßam  Chrißtanam  ,  cui  ante  Conßancinut^i 
non  licebat  aliquid  legare,Hec  Eccleßam  Chrißianam  haredem  mßituerc^'^quod  cumLu^ 
cina  matrona  feciffety^Maxentiur  ,  qui  tum  ante  adventum  Conßdntini  ^ma  rerutm 
potiobaturi  eam  relegayit :  teße  Tlatina  in  'Marcello.  Qj^d  Conßantinics  deyiClo  Ma^a 
xentiofaäuf  Imperator  correxit  d.l.  i.  ad  populum  lata ,  qua  non  eß  falla  niß  in  fayorenp 
Eccleßarum  Chrißianarumi  &minißerij  ordinarij.  In  Eccleßa  nulla  erant  catnolna 
nuüa  Collegia  niß  Epifcoporum&Taroclforumiqui  in  locum^poßolorum  &  difcipulor^ 
Chrißi ßicceßeruntjquod  nullo  modo  dici poteß  deccenobijs  feumonaßerijsinßitutü ,  qu^ 
manent  fub  Regula  prohibtti'^ai& fub  genere  collegiorum  Uli  citorurnttiiß  deßecialiap^ 
probatione  appareat,  leg.  t.&^.  TandeCl.  decolleg.  illicit.  Etfic  nullo  modo  includi  pofu 
ßtnenec  contineri  fub  gratia  &  promißione ,  did.  leg.  i.  qua  adhuc  propter  abuf um  cleri% 
corum  i^mana  Eccleßa  ^  facultatibus  morientium  inßdiantium ,  revocata  fuit  per  V h 
lentinianumy^  Valentem  Imperatores  tempore3.Hieronymhqui  eam  legem  laudatipro4k 
pter  fordidam  &  infatiabilem  avaritiam  clericorum  &  Monachorum  Eccleßa  -^4 
mana :  quam  ayaritiamyalde  deplorat  &  de teßatur  in  epiß.  z.  ad  Nepot.  tom.  uEpi^ 
ßolarum  fuarum :  qui ß  yiyeret  »nonminus  deploraret  &  execrareturjordidum  quaßum 
tsrayaritiam  fidorum  lefuiflarumy  qui  preces  fuas  &  fuffragiayenditant:  Nonenin» 
alium  habent  reditum:  &  tamen  nec  manibus  operari  y olunt:  ut  exemplo  Eeati  Tauli 
jubet  fandus  Augußinus  in  libro  fuo  de  opere  Monachorum:  Nec  Je  alijs  antiquts  ap\ 
probam' Cony entibus  fubmittere  ,utfacri  canones  jubent,  can.ult.dereligiof.  domiß 
bus.  Sedfibifolisnoyum  regnum  erigere,  idque  ßipeßmplicium,  quod yetat& maledici^ 

ChrißuSjMatth.z^.  ^  _  j  rn  ä  \ 

7.  Septimo ,  quodinmedio  ipßus  Academia ,  fine  eius  permißione ,  defado  confiru^ 
ant  noyam  Eccleßam,  noyum  Collegium ,  noyos  ledores  &  noyas  lediones :  Nec 
lunt  eidem  Academia fubijci,fednoyumCollegij  &exercitij  caput  erigere.  Qmdnonfo^, 
lummonßrofumeß  ifedjedttiofum,  &  contra  jus  publicum.l.i.  y  .huiusfiudij ,  Eand»  dt^ 

Infiitut.  &  lur.  ^  ^  »  •  /»  n 

8.  Odayb,  Academia  Tarifienßs  abundat  multis  congruis  &  approbam  C ollegijsp 
eJr  ab  antiquo  fundatis ,  etiamplus  quam  fufßcientibus  yimb  quadam  fuperfiua  funt ;  Et^ 
fu  multo  minus  admitti  &  tolerari  debet  Collegium  noyum  lefuifiarum.  ^  - 

p.  Non6,fineaudoritate  Epifcopi,& approbatione  dodorum  Theologia  concionanS 
tur ,  noyum  fuum  Catechifmum  quafdam  fuperßitiones  continentem,  plebi  &  etiam 

mulieribus , omnibus  promifcue  obtrudunt, ut  de  indußria  f e fe  ingerere  yideanturaddanß 
dum  occaßonemirfringendipacificationü  edida :  quare  nihil  pernicioßus  eßet,& pericum. 
Ium  irreparabile  fecum  trahit. 

Quibus  conßderam ,  Trocurator generalis  eiufdem  alma  V niyerßtatis  "Parißenßl 
jußam  caufam  habet,  &pro  debito  ofßcij  debet  pra fatis  lefuifiis  noyum  opus  nunctar^^  ^ 
eoßjUtab  indebitis  illis  noyitatibus  defifiantper  legitimos  tramites  compeller^.  Etiti 
cenfeoego  Carolus  Molinaus  Francia  &  Germania  IC.&infupremo  Farißorum 
natu  antiquus  A dyocatiis. 

S  eciindam  haec  igitur  8^  alia  fimilia  caüfa  ifta  in  frequenti  S  enatu  acriter  ag^ 
tataefttPro  Sodalib^Petrus  Verforius  magni  nominis  Patronus  laudata  mulfil 
origine,quam fupra memoravimus,^^ inftitutione,peroravitt  Stephan^ 
Pafcafiusi  vel  Pafquierius  contra  pro  Academia Parifienfi  difleruit  ,  5rfeda^ 
eam  ambitiofam  ^  fucatae  religionis  plena  appellans,in  Hii^anianatä,  Lutetia 
•adultam,Venetiijs  exercitatam,  Romae  initio  exagitatam,  poftremo  receptai^ 
Ärprivilegijs  immodicis  bC  ä  iure  communi exorbitantibj/s  donaram,  pofteahl 
Gallia  Theologorum  Parifienfiumfcntentiadamnatai^j  itps«^ 

'  .  pifcppo 


mm 


sl 


I  E  S  V  I  T  A  a  V  M.  SI 

uTcopo  reicAam  fuiffe  dixit ;  nunc  vero  gratuitae  puerorum  inftitutionis  fpc« 
icgrairari ,  QC  inde  familias  captatis  teftamentis  exhaurire,  inde  iuvencutem 
pecie  religioniscorrumpere,  ÄTfafcinatis  per fuperftitiones puerorum inge* 
ijsiam  nunc  feditiones  defecffiones  in  regni  perniciem  aliquando  eruptu« 
as  moliri*T um  inter  plura  eorum  vota  illud  exagitat,quo?*r«^o^fofuo,quem 
anquamDeumpraefentem  in  terris  venerari  fe  dicant,  obedientiam ,  quam 
lecam  appqllentper  omnia  dC  in  omnibus  polliceantur»  Deinde  in  ambitiofum 
orum  nomen  invehitur,  quod  cum  feAarij  alij  ante  ducentos  annos  uflirpaC« 
ent,abEcclefiareiedi ,  dC  iufto  Dei  iudicio  ac  flagello  omnino  difsipati  pe* 
ierint.Hoc  nomine  nihil  aliud  agi ,  quam  ut  inter  eiufdem  religionis  Profelfo* 
esfciiruraconfl:ituatur,0Clefiiitae  alij  iint,  alij  Chriftiani.  Quod  vero  adeofe 
rgaPontificem  obfequentes  praebeant,  eo  magis  fufpedos  eos  Gallis  elfc  de* 
ere,qinPontificem  quidem  tanquam  caput  &  Principem  Ecclefiac  agnofcanr, 
ed  ita, ut  fandis  decretis  cecumenicis  Concilijs  tanquam  inferior  parere  te* 
leaturinihil  adverfus  regnum  ac  Reges  pronunciare,  aut  contra  Curi*  placi* 
a,autinpraeiudicium  Epiicoporum  intra  eorum  fines  decernere  valeant  :  tum- 
Libijcit ,  novis  Sedarijs  iftis  femel  admiflis  ,  totidem  hoftes  intra  regni  vi* 

:eraali  5  quili  contingat ,  ut  excandefeente perverfa  bileinGallos  arma  ver* 
ant  Pontifices ,  Regi  nomini^  Gallico  bellum  indidufi  fint.  Poftrenio  verfl 
d  Senatores  oratione,  IK os ,  inquit,  fui  nunc  lefuitas  toleratis  ,  aliquando  ipß^ 

?dferi  c  edulitatem  yeßram  accufabitisycum  conniy entia  Defira  effeBum^idehitiSiUt 
orumafiu  ,  dolis  t  fuperfiitione  ,  dißimulatione  ,  praßigijs  ac  malis  anibus  public  A 
ranqmUitas  i  non  Jolum  m  hoc  regno ,  fed etiam  per  unherfum  orbem  Chrißtanum pe»  \ 

iclitetur, 

Pofteum  replicavit  Verforiustac  demum  BaptiftaMenilius  Cognitoris  BaptWenaf«» 
•egij  partes  fuftinens  ,  qui  increpita  inirio  Patronorum  utrinque  acerbitate,  ‘****‘*‘’‘** 
toftquam  de  novis  Ordinibus  &  periculo  in  eorum  admißione  non  folum 
[uantum  adreligionemjfed  etiam  quantum  ad  civilem  adminiftrationem  mul* 
a  dixit:  tandem  contra  lefuitas  peroravit, qui,  utpotevoto  obligati ,  in  Schol* 

^arifienfis  corpus  adiuventutem  erudiendam  nullo  modo  cooptandi  elTcntjS^  i 
Senatu  perijtjvideret  in  quam  rem  Claromontani  Epifeopi  legatum  conver* 
i  poflet,  aut  deberet, ut  memoria  teftatOris  8C  voluntas  alio  genere  conferva* 
etur.Caufah*c  biduumintegrum  agitata  eftfSenatus  fiivcfuturifecurus,five 
►dio  Proteftantium, quibus  debellandis  ifti  homines  nati  credebantur ,  de  hoc 
legotio  amplifis  deliberandum  cenfuit,  libertate  interim  Sodalibus  ludum  a« 

»eriendi  iuventutis  erudiend* concelfa»  HocNon,ApriItdecretum,  An^ 

10  1 5  d  5» 

Hac  igitur  occafione  Societas  iftapaulatim  in  Gallia  augetur  firmatur, 

^  non  tantum  communis  populi,  fedPrindpumfanguinis  Regum  ipforum 
rratiam  ac  favorem  fenfim  adipifeuntur ,  qui  magnifica  Collegia  eis  in  diverfis, 

)C  quidem primarijs  Vrbibus  scdificarunt  atep  liberaliter  dotarunt.  Manfit  m> 
lilominus  alta  mente  repofitum  conceptum, non  folum  Sorboniftarum,  fed  eti* 
im  totius  Vniverfitatis  bC  ftudij  Parifienfis  in  lefuitas  odiuni  ,  ita  ut  occulte 
'emper  inter  hos  &  illos  fuerint  aemulationes  bC  contentiones:  frementibus  ni« 
nirumineos  Academi*  ProfeflToribus ,  quod  feorfumSf  extra  ordinem  pri* 

^atum  habeantfodalitium;  quod inhuncufcp  diem  decreta  Vniverfitatis  de* 
:redlent,Redori  non  fint  audicntcs,fed  fuis  duntaxatPraefedis  privatim  mo* 

•em  gerant ;  quodcaftoris  inftar  dubrj  fint  ordinis ,  omnium  plumas  furentur, 
lonuna  Sparta  finteontenti,  paftoribus fuas  oves  furripiant,  privatis facrifi« 

:ijs  quoslibet  fufcipiantödabfolvantjcaeterorum  exuvijs  dites  fint,  fi^nefeio 
^uo  hamo  ex  nobiliori  qualibet  familia  adolcicentes  incautos  expifeentur. 


V 


% 

.  D  E  Oe  C  O  N  O  M  I  A  E.T  R  E  Q  I  M  I  N  E 
fuis  quoffi  fafdnatiombus  bello  duratite  omnem  pubem  pcßfe  traxerint  ,ob^ 
kllü  de  eTii  ienteLutetiä,frequenti  in  Schola  docuerint,,  foli  V niverficateni 
fecerint,  quteohm  tot  mulaeis  frequentibus  ÖC  vix  turbas  auditorum  capienti« 

bus  floruerit»  ^  r  r  ’ 

Q^ium  autem  paulo  ante  deditam  Henrico 4»  Lutetiam  confilia  lefuita« 

rum  in  G  allia  rurfus  concrifare  ac  in  deterius  ferri  ,vicifsim  autem  omnia  ia 
bonum  Regis  8C  univerfi  Regni  quietum  ac  tranquillum  ftatum  inclinare 
paulatim  inciperent;  Generalis  eorum  Aquaviva^utimpendenti malo  aliquo, 
modo  occurreret  ac  preveniret,Proyinciales ,  Redores  i  ac  praecipuos  feu  Se« 
niores  ordinis  univerfi  Patres  omnes  Anno  >5513»  Roma  ad  generale  Congre« 
gationem  evocavit,ubi  tum, occafione  fieferente  *  quo  tempori  nempe  fe  ac^ 

Drtrewmlrfui-  gommqdarentjinNovembriDecretumtalecondiderunt; ^ tahomni jpeciemali 
abpineatur^  &  querelü, etiam  ex falfis fuJpicionih»sproyenientihs »^raciptur  omnibus 
in  yirtuee fanB»  obedientia,  & jubpeena  inhabilitatü  ad  ofjicia  &  digMtates J"e^ 

palationes  yoets^  tam  aSliya  judm paßiya  priyationes ,  ne  quispiam,  p  v  B  L 1 C I  s  B  Tj 
SECVLARI VM  PRINCIPVM  NEGOCliS  ulld  ratione  fe  immifeere  t  nec  etian^ 
quantumy  ts  per  quos  cunque  requifitu^  aut  rogatws,  emmodi  res  traBandi  curainfufeipem 
reaudeat  yelprafumat.Id^ferto  commendatur  [uprioribu4 ,  ne  permittant  focios  ijsre* 
hm  ullo  modo  implicari ,  & fi  quos  ad  ea propenjos  animadyerterenti  eos  loco  mutandos 
quamprimum  commutent 3  ji  alicubi fit  occajio  yel  perict^lumfe  emmodi  implicationibus 
irretiendi.  ■  v  •  ,  ' 

toX  lefuitas  auteni  in  ißiüfce  Decreti  prömülg^tiqnc  non  ferio  egiflTe ;  fedHcH 

ciun».  minibiis  itafaltem  imponere  oculos^  perftnngere  volüifie,  ne  yidelicetvini^ 

nus  ipfis  fideretur ;  vel  iride  liquet ;  quod  eorum  Superiores^  iftud  nunquam 
obfervarunt ;  quin  potius  ubicUntp  dC  quandocun^  vel  paululum  r  daxatic « 
nis  adeptos  elTe  fe  putarunt,  antiquos  dolos  SC  aftutias  reafluinere ,  dC  iuxfa 
prsefentem  rerum  conditionem  fua  confilia  moderari  ileutiquam  intermife« 
runt  t  quum  tamen  Decretum  iftud  allegatum^  iurataillacoecaobedientiai 
\  diverfiim  plane  requireret ;  nili  fi  aliud  in  receflu  reironditum  id  habuilTetjÖi 

ipsimet  eiufdem  fenfummelius  intellexilTenuRemita fehabereinde quoqu< 
manifeftiim  eft ,  quod  Comolctus  lefuita  in  concione  quadam  fliper  capiuj^ 
ludie»  Lutetia  habita ,  poft  excitatos  de  Henrici  1 1 1 » Galliarum  Regis  occafu 
plaufus  ingentes  evedionem  iftius  Parricida:  lacobitae  velfupra  Sandoa 
omnesi,  in 'hanc  erupit  exclamationem:  nos  ofi  ortet  aliquem  habercifiyi 

%lonaclwsjit,feumiles,fiiyecerdo  denique  feu fubulcusiferinde  enim  eflifakemutAhorn 

dum  quempiam  habeamus. Hoc  yidelicet  unicum  adhuc  refiatt  tum  quidetn  omnia  iiößrä 
probe  componemus,  &ad  optatum  denique  finem  perducemus .  Idem  Commoletiis  po< 
ftea  quoque  in  Regem  Henri  cum  4»  iimiliterdcbacchatus  eft,3^  adperduellio* 
ricm,feditiones ,  tumulius  ac  bella  civilia  ftibditos  concitaviu  VndequidaiB 
fic  deeo;  ;  -  -  .  . 

'  ConcioiT^mani  diBaefifuriofaiTribuni 

Q^a  rapit  ad  eadem  feditionefuos. 

Jn  Cathedra  fiantemirabiddcumyocehoares 
Commole  te  populitsyidit  &  obfiupuit 

QmT^gü  eadem,  J^gniquifunerafuadeSi  '  -  ; 

Qm  yarios motus hte  &  uhique  cies.. 

Cujus  in  ore  frequens  furor  efi  patriaq^ruinaii 
Haceflieftta  coriciofacrapij 
Cumtua  parturiat  CiyileslinguaprpcellaSi 
0  lejitaDei  fanBe  "Tribunayale,  ^ 

Ita  quo®  poftea  Anno  tqp  7*  lefuita  Richardus  VV  alfodt  Eduardo  Squiri 

^  reö  venenum 


\ 


I  B  S  V  I  T  A  R  V  t9 

0  vcncnuilipr^bmt,  quo  Principem  fuamlcgmmam  Angliac  Reginam  in* 
:crct5C cxftingucrec.  Iia  lefuirx Quoque  Duaccnfes  Annofeq. i  jp  8*  vi(flö* 
:m  qucn4am  Hyprenfem  P^um  Panneum  mduxerunf,utflluftnTsimum  il* 
mbdliducemMauriciumNaiTovium  interimerccogitarit*  An  autem  hoc 

PRiNClPVM  SECVLARIVM  NEGOCIIS  NVELA  RATIONE  SEIM« 

1  s  c  E  R E,  Öd  liceralis  iftius  Decreti  fenfus  ita obfervetur ,  Icfuicts  quidem  ad 
rfendendum,  omnibus  autem  pradudicijs  nonduiii occupatis  hoimaibus  alij s 
j  udicandum  relinquitur* 

Luceria  vero  Regi  an*  i^p^.reilitutafac  bello  dvili  (edafo,cCim  apud  omnes, 
^fertim  Academicosjconftarecjlefuicas  perduellionis,  reditiona,tumulruum 
omnium  turbarum  praeteritarum  in  GalliaprimariamcaufanifuiiTe,  acfuis 
ihunitijs  concionibus»  tamquartifactbus,  civile  bellum  magis  niagis^  acccn« 
fle ;  Vnivcriitas  Parilienfis  loanniPaflTeracio.Regio  Eloquentiae  ProfeiTori 
fer  tifsinio  iniunxit » ut  lefuitarunt  expulfioncm  authorirate  quoque  (lia  pre« 
overet*Is  igitur  pratfatiunculainDi»]^utacionemdc?^</i«*/«r »  quseeft  apud 
iceronem  lib*  2*  de  Oratore  »graviisime  in  Iefuitas,fuppreflbtamcn  illorum 
>mine,inveduse(ljÖ^  illorum  eiediönem ex  Re^o  vehementer  ruaHc;  Z,»- 
andatincjiiitj&  exj^Unda  nunc  eß  yieüdemia ,  iterum  dedicanda,  diligenti 

utione  adhibita » ne  an^liut  earum  templd  &  ceremonia  contaminentur.  Idut  reUe  fiat 
<me  ordine,  abigenda funt  inj^rimü  objeetnä  yolueres(IefitttaJ^ua  raj^vm^  contaUu^ 
tnia foedant  immundo  i 

"Decolor  efi  illit  yultuf, deterrima  yentris 
TroluyieSfUnca^  manus, & pallida femper 
Ora fume :  . '  ■  "  '  ■  ■“ 

2^on  agnofeitü  yotucres,dgiiöf  ;ite fineblumü  hipedef, 

Cufyd  qitibits  pullam  fubnO^it fibula  yeßem. 

^as  harpytai  nifi  Senatus  ^  &  ampli fiimi  ornatifiimi^  yiri  *  quilua  Academia  S  chola^ 
fgie  infiaUrdnda  tradita  efiproyincid  ,fugdrint  &  exterMindrtnt,ut pinnati  Aquilo* 
? fiUj  infabults  fruflralittoralibus  Dijs  yota  nuncupabimus  :  rurfus  ad  eos fc opulos, 
!  quos  nuper  efi  ferme  ddfliäa,nayis  yiofira  referetur.  Tde  quicquam  in  extolendo  "Mu» 
rum fundo fudabimuS:  nequicquamloliumicarduos,lappai  &  tribulos  exfiirpabimus, 
ß  ex  agro  nofiro  heee  filix  radicitus  eyillitur i  _ 

‘Memintjfe  debemus, quonampd&o profugi  homines, nec  minus  y agi  quam  Schyta, 
^yd gratuita  doSirina  profefiioneyutgo  commindati ,  huc  irrepferint  quibus  artibus, 
hiantes  locupletum  fortUnvi,diyites  orbos,  yel  celibesi  deliros fenes,fuperfiitiofas  mu» 
’,r culas,  &  adolefcentulos  imperitos  deceperint  i  &yelueCirceo  poculo,repente  immu» 
'rint:utreiigionpt fiecie,  quam  inexplebili  ayaritiä,fuis^  fraudibus  obtendunt,  equum 

"roianumpaulatimintroduxerintiuifemperin  iMijs  manferitit ,  &in^e(Ulü fiete» 
nt:  proditioni  occafionnemexpeSantes :  ut  ea  oblata ,  machinam  ftidmaontinuo  ape» 
\er\nt, armatis^  hoftibus  hanc  urbem ,  &  totam  Galliam  omnigentre  calamitatu  reple» 

irint.  .  {  ■  i  .  .  . 

"Heyerb  inßdias  &  paratam  pe fiemca^erernns,ntyeimptndentia  projpicientibitt 
'pra dicentibus  cordati  yirps  crederemus,  obfiiteruntjCoroebi quidam  &  y  :alegontes, 
ti  plures  in  Jlionofiro  quam  Laocoontes  fuerunt* .  Et  hos  adhucin  Sinu  habemus  Si^ 

mesf  i  .  i  * 

Qmdhos, malum, foyemus?  aut  quidhi  feiuntf 
^ifiun^a  de  vorare  patrimonia. 

At  Gratis  docent."Mutaliterulam, rem  acu  tetigeris:  Grati  nocent, eo  j^mafiandi 
aj  ore  infortunio  ,  qu^  gratuito  funt  mali:  quamquam  yix  ifiuc  tihiperfuadebit ,  qui 
Lf  bene  noyerit.  T efies  honefiifiimte  amplifiima^  familia ,  quarum  fangutnempro  leyi 
)cendi  opella,  &  exiguo  %^ineryali,ifii hirundines  ex orbuerunt,  7^ efii  immani  eorum 


DerieAfcmTcI 

fuitanim  tx 
Gallia  a^itub 


De  Propaö  at  n  e 


cenßtSyfUi  cum  ^^gum Cr ßtinimorKm'Pontißcumopihtt>scer(d’u1Pr<^ciardiiherdlitas,re^ 
pudiare  drachmam,  &  talentum  extorquere.  Mnum  genMbenignitatü  ,proJltpemeriÄ 
jirua mm enße  pecunia hgata,  opimas-^captare  &  rapere hareditates.  Infiitutio  puero^ 
rum  hüauäip  'Wtts  ejl  ilÜx ,  pendebuntplchre  qui  ah  ea  tranfennaturdt  lumbruumpe^K 
tent.  Gratuita  do^rina  tllps  eßprohamo,  yelpotinsp>roretuiaculo,  qua  calli  di  pifcatoß^ 
res  citnBa  ctnyertUnt  cümpulyijc'ulo.  Stolidt  parentes,  qui  fuos  ijs  credunt  liheros ,  ea-^ 


dem  Opera  columbas accipttrihits, pullos  mihps,& ol^es  committent  lupps.  Sedquid  tan4 

de  coelo  delapji  magtflri  di fcipulis [um  traduntf  nihil fapere,^ 


I: 


1 : 1 

.'’f  ' 

.1 


ReferfptSVnf- 
vcriitans  Pa. 
rifi<n.  (t<  eijfiMO 


Mil 


A"' 


dem  ifii per  aureum fuyiem  de  coelo  delapjimagtjtn  dt Jcipt  ^  ^ 

ritus Htßanos,  ödium  legüth  inflituti^patrij , &,  ut prijcüutar  yerbts i  imbelltam,tm^ 
balnitiam,  tnipolitiam,mparentiam  ,  meramq^cumLayernafacns barbariem,  quanit 
gonfuUo  huc  inyexerunt, optndr, nt  eam  foli  docerent.  Interim  delitefcuntinyepremnoif 
fi'rü,nicedula,qu«  rem  ciyiuM  arrodiint;nobifcum  impune  yerfantur peculatores  Cr 
ploratores  Thilippi,&  ejus  tjrannidps  acerrimi  fatellites.  ^  ^  ^  ^  I 

Atipui  difcuntur  apud  eos  boni  pudiciq^mores.  Sane  trißes ,  cum  apicias  prugj  cen^ 
ßeas,nec  tamen ßißbulamgeßant,funt Hippolytiinec jt  boHos authores  eyirantfideo  boni^ 
placent,  Gallis prafertim, quibud  natiird funtinyiß  2)ebaci.  %ddgna  laus  eßfcilicet ,  «t# 
palmahumßactnus, ex  hirco  caprum, ex  ariete  yeryecm  ,  &  ex  yerre  majalem  facerel 
Atque  utinam  ßabri  TaMhts  eorurU ,  qud parte  opus  fuit ,  perpetuam  impofuiffent ßbü\ 
Idnire^dhiction  dsprai>arent  ingenia, dum  curya  corrigere  y t dentur, ne cfuqs  edoceren» 
artem  mitti endi  &  dolos ,  quos  appellant  indfißrios .  Quid  autem  altudpraciperent  yulA 
pecula,  fi  fcholam  aperirent  f  Sic  amant  yerum  hi  C  hamelaontes, polypi  ac ßelliontfi 
Huiufmodi  doBrinam  &  hos  mores  illis  non  tnyidemus :  fibi  habeant ,  abeantq^fiimul  cufd 
ßrigibus  dKUTTopouc.  Itt;  VYia4,&  inde  reyertantur  unde  rnalumpedem  huc  attulerunt.  Jai^ 
pridemy  afa  collegerunt,  profeÜionisfignum  datur :  quid  morantur  amplius  f Academi*^ 
noßra  certe,qu(e  longumferimlofumj^morhum eorum  contagione  contraxit  ,  niß  hocle» 
ueturyomitu ,  yix  unquam  c6nyalefcei,^c.\di\xcvSc^p  P aueraciiis^  ^  ^ 

BpuceretusartiurnDoc^or,  opportunitatem  quoquemde  nadhisifnßitil 
.  Vniveifitati,  utlefuitaemius  vocarentur 0^  ^  regno Franciaeprorfliseifcerctii 
tür*Vmverfitas  igitür  hutufmodi  rcfcriptumBoucereto  dedi't;v^»»o  2)ow.i5p4| 
die  Luna  Menßs  Aprilia  conyocata  P'niyerßtas  omnium  Ordinum  hiiufce  indytt 
ßudij  Parifienfis ,  apudademS.  Mathurirli  pro  fupplicationepeta^indaabAcadefni^ 
ad  adcjfi  Safi^^c  T^^alps  ^alattj  "PaTiJittißs  >  ad  fedditidaS  PtattaS 

aitißimb  ,pro  redudione  felici  huiufce  almk  yrbis  ,  proptritate  ,  &  felicißimofuc^ 
ceßü  Chrijiianißtmi  &  inyiäißimi  Domini  noflri  Henrici  IV.  T^gvs  Francorüm  ^ 
FLayafr(e,conferyatione  diäd  urbis  ,  fub  ditione  & prote&ione  di£li  Dornininoßri 
gü,  &pro  quarnplurihus  alijs  fehus  ad  Academiam  Pedantibus ,  atque  ßuper ßupplicätio^ 
neßaStad  D.&  Jvl.  Laurentio  Douceret ,  ariiumDbdore,  dein  jus  yocandis  Ießuitis,t^ 
omninö  eijciantür^Dida  Vniyerfitas dibiiefüi  fhoris eßßhord folitd conyocdtai  ex  corM 
ßenfuunanimi  omniuin  Dodorutn  fS"  %idgißrorum ,ßngularum ßüatuor ßacültdtum ,  OT 
quatuorFrocuratorum  nationum,  nernine  repugnante  cerifui't  &  determinayit,eße anä 
nuendum fupplicationi didiD.Doucereti ,  ideoliniudicium&jitsrite  &  conyeniente^ 
lefuitasyocandos^uteijcidntut  omnino.  Eandem  ob  rem  cenjuit  niyerfitasexfingu^ 
lis  ordinibus  nominandos  aliquot ßeledos  yifds ,  qßi  ia  diligenter  cuYent  ,  ßix adliteM 
contra  lefuitas  moyenädm pertinent.  V nde facultas  “Theologorum nominayit  D. 
gißrumAdrianum d  Amhoife,ßummum  Flayarra  moderatorem  ,  & aliumDA 

dorem,quem  didusD.d'  Amböißeyoluerit  eligere,-  Facultas  Decretorum  quaadaßuv^ 
approbayit  j  &  quia  unicus  tantum  Dodor, nomine  Dominiis  Dayid  S on  aderat ipromi» 
ßt  fe  nominaturum  aliquem  alium  ex  ßuis  Dodoribiis.  ^  Facultas  aütem  %dedicqrUmor^ 
dinayitD.  &  \L  lacobum  Caufinotum.  F ofiremoßacukasartium nominayit  didum 
%lag. Laurentium  ‘Bouceretum  ,  Cr  D.  Georgium  Critönium.  Sic^ue flatumm  fuit 
nimiter,&  conclußum  nemine  re  clamante, per  D.iacohunid'y^mboiße  Academia  ßedo^ 
rem ,  totamque  Academiam  anno  &  die  praßatps  ,  qytod  reßcriptum  fubßgnatum  fuit 

DV'VAI# 


.5 


m 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  My  90 

WA Li&a  latere  ‘Ytfum  nos  T^Slore  /acohum  d'^mhotfeyfigillo  ruhriceri munitum» 
avebant  tempora  poftulatis  Academia:,  bC recordatio  maloru  reccntiu  in  bei« 
civih  a  Jcluitis  excitatorü velfilenti  Red^ori  bC  Vmverfitan  patrocinabatur* 

Ad  liahc  Igitur  litem  Ieriilasmtendeiidam,defignari,  poftquäm  cotlfiliain* 
r  le contuh'Ücntjlibellumfuppli'cemParlamentoParifienfi  exhibuerunt,  cu»  nfitn.Ve  Jffciti, 
slixc  lerefummaeft.  Suhmißeßtpplicant  T^^or,  Decani  &  facultates  ^  nationum 
ocuratoreSyfuffragatoreSy&  jiudtoji  AcademittTarifienjis, dicentes fe  jampridemcon^ 
ejfos  ejje  apudturiam,  de  ingenti  confußone,äuam  in  Academia  p^eritnoi^a  qua  dam 
iaex Hißania&  locis  fnitimü  oriundatamEitiofum titulum  Societatis  nominis  lefu 
iafafcens ,  qua  femper,  fedhis potißimümpoßremi^ciyilihus  hilis fefefaSlhfam,  Ö* 
uricem  Hiß  antea  conjurationis  exhihuit^ad JlatM  nojlri  eyerßonem,  non  in  hacurbe 
irißenß  tantnmyfed  in  omnibus  atijs  regni  locts.Qüod  qui  dema  primo  ip forum  adyen^ 
froßeüum fuerat  dpradiHis  fupplicat  oribus ,  &  prafertim  decreto  facultatis  Theolo» 

:a ,  quod  tunc  temporis  ittt er pojitum  fuit ,  quoniam  hacfeSla  introduSla  yidebatur  ad 
dinem  Ecclejia  tum  politicum  itum  HieraYchicum  &  inprimis  Academia  fuhyertenA 

m, abnuens  Ji^Bori  obfequium,atqj  adeo  ArchiepifcopiSiEpifcopis,  Curionibus  &  ali js 
Ecclejia  fuperioribus.Efßuxerut  autem  anni  trigintaiex  quo ftßr agat  ores  pradiSii  So^ 
tatis  nomen  lefu  fibi  arrogantes  cuminbac  urbe  tantiim  ,  &  non  in  alijs  regni  oppidif 
nenam  fuum  eßudißenti  libellos fupplices  obtulerunt,  poflulates  in  A cademiam  noßram 
ifcf.Qjua  caufa  cumprimumpropojitafuißet ad futuri  tonfejfus  difeeptationem  rejeSla 
t,  &  ßatutum,ut  res  in  eodem ßatu  relinquerentur,  quod  erat  prohibere ,  quo  minus  le¬ 
ta  quicquam  inillius fententiä  prajudiciunt  aggrederetur.  Cui  tamen  non  fatisfecerut^ 
quod  gray  tus  fuit  ,funeßts  fuis  confli js  res  politicas  perturbantes  minißros  et  expio- 
oresfe  in  Gallia gefferunt, ut Hißani  commodaptomoyerent ,  ßcut  omnibus  manif e- 
n fuit.Hac  caufa  ad  futuros  coneeßus  relata,mn  amplius  in  judi  cium  yenit,nec  utrin- 

'  aHiones  excerpta  fuerunt , ac  proinde  penitus  concidit, Hü  ergo  rite  examinatis ,  Do- 
ti,placeaty  obis, decreto  yeßro,  hanc  feclam, non  folum  ex  Academia ,  fed  ex  uniyerfo 
anciafolo  eliminare, &ßc  ex  jure &(equoßatuetis.  SignatumLeT^er,  &dlatere 
mhojfe  Academia  f^Slor^ 

3tfi  veto  Patres  Ighatianae  Societatis  tam  graviter  eflTent  accufatf,5(f  täiti  ca* 
a  es  haberet  inimicos, non  deftitere  tarne  fe  opponcre,necp  hoc  folüm  jfed  üi 
icionibus  publicis,privatiscp  confefsionibus  multa  in  pr^fentem Gallia: fta* 

n,  mPrincipes  Regni ,  in  Regem  ipfiirti  tam  defumflum,  quam  prtefentem 
erius  Forte  ,  quam  prudenter  locuti  fiintv  Quare  potentum  in  fe  indignast 
nem  magis  proVocarunf,ighemcp(utaiuht)gladioloderutit:Hincin  fufpicio 
rt  feditionis  concitanda:  venerunf.Sed  bC  ex  confefsione  cuiufdam  Barrierrf* 
eloduni  ob  tentatumin  Regem  parricidium  extrelliofupplido  afFe(!Fi,criȊ 
[iisla:fa:Maieftatis  rei  funt  habiti» 

Qiite  omnia  multorum  animos  ab  illis  abalienarunt  5  ade6,Ut  tandem  Cu* 
Parifienf./»dielulij  an»i5p4»eis  diem  dixeritjeosi^  inius  vocaveritiutptibli* 

:aufam  dicerent,fefe^  defenderent.Iefuitarj  poft  varias  tergiverfationes  j  ac 
/olas  hinc  inde  conquifitas  excufatioiies ,  per  Advocatum  fuum  Claudium 
iretum,  a  Par  lamento  petierunt, ut  caufa  fua,non  utifolitum  alias  efleti  pa* 

Ijfed  occlufis  ianuis  fecreto  tradFaretiir  i  ifto  eunt  praetextu ;  quod  pro  Apo* 

;ia:  fUae  tatioUe  feu  conditioncj  adeo^  rteceisitate  ipfljnon  pOiTent  aliter, 
imut  multos,  qui  Regis  miniftri  admodö  fidi  velint  haberi,  perftrirtgerenr, 
p  non  parum  ofFenderet.Qiiodipfis,utut  longe  aliud  fpedantibusjpermif* 
n  tamenatqj  conceifumfuittDecreta igitur eft ut procelfus  iutis  claufisfo* 
us  mftitiiatur*  Deiignati  funt  AdVocati  Academia:  M»  Arttoilius  Arnaldi; 
itoru  urbis ,  qui  fe  Academia:  iUrtxerantiLudoicus  •  Dolleus  ‘  Societatis  M. 
ludius  Duretusi Procuratoris  GenCralis  fua: Maieftatis >  Dom»  Seguirfus* 

Societatis  defenfiones  uti  öC  aliorum  acciifationes  videre  nobis  non  contis . 


I 


De  Paop agatiom e 

gituimus  M.  Antonij  Ainaldi  accufadoniiper  ad  manus  noftras  pervenit,  cu^ 

r,  ita Procem.,  peryenife  :  In  JulU  &  Hijpania  Comkatits  &  »4- 

roniuspoßidere^adCardinaUmm  eyeUos ,  & pofl  Tonnfices  J<^manosfumros.InHi* 
jhunUnoyemautdeccmmilliaefe;  Collegiatbtdemhahu ducenta  yigtntt  o^o.poßtderc, 
plj^audmyicefies centena aureorummilha,&c,  -j  t  r  r  r>  V  .«J 

^  2.  Trimarium  eorum  yomm  eß,per  omnia,  &  in  omnthm  ohedtrefuo  Generali ,  aut\ 

procuratori,  jui femper  eflHtßan^ ,  autHißank  I^gtfuhje^us,  Qutfi  dixertt ;  JH 

&  interfice  K^zmFrancits,eunduniefet.  ir  n  n. 

Sactetai  hxcprmumprohaMcßinfiij^Mijs.f'tdemrnata^dlmpertumUiJpa. 

niJmpromoyendum,  yoca«:  nitippumm^xm^mpottmam,  m«rum&Me0 

mxraiiVomh  Dei,orxnipro  7^pgenilipp<',&c.9ro  T{pgemHm  Fr4n(txmn  crxni.  j 
/^..Docent  Tonttfiäjus  effe  excommunicandi  I^ges  F rancta,fuhditosah  eorum  obe» 

dientiafolyendi.Cuius contrarium oßendere  conatur.  ^  t 

.  c.Tatriarcha  eorum  Ignatm  Lajola  Caßilanus,  capitanensumui peditum  yextU^ 
in  oppugnatione  Tampilonia  militayit:  ibiiue  ab  obfeßte  in  crure  yulneratiyncredibiUi 
fen^t  dolores.  Ouareyouit perpetuum  fe  &  capitalem Francia fore hoßem,& quidemm- 
Fcniioremyqua^Hanmbal  I{omanorum.  Eum  feUantur  omnes  eiMhltj.  Katuram ,  ait. 
prudenter  agere, ut  animalia  ferociora  &  noxiora  minus  fmt  facunda.  At  IeJuitas6o.  qu 
primum  hanc  Societatem  inßituerunt,ttabreyißimoj} am  multiplicatos ,  ut  decem  miU 

liainyenta  fint,aua  Societatis  inßitutumprofiterentur.-Comemorat  deinde ^uamparyti 

irntiis  fayore  Cardinalts  Turonenfis,  et  Lotharingij  admagna  amplitudine peryenerint 

6.  Coniurationesplmaudm  Catilinarias  in  eorum  Collegijs,mplatea  S.Antomjy  Ö 

'  SJacobia  Legam  Hißanicfi  %Iendoia,Vaguillonio,  Diego,  FFarra,  Taxi,I eru 

^tallis  fabricatas,noÜesquofdamabfolyerenoluerunt,nifiiuramenn^^^^ 

ilo  erant  deyinaiprenunciarent,feditiofisfuiS  concionibus  multas  urbes &opptdaperdi 

derunt.  Cum  duobus  Cardinalibus  Legam  Francicvs  coi^ilia  contulerunt  ^  urbem  Tari 
fienlem  Thilippo  ^gi Hißaniarum tradere y oluerunt ^tlippoßatum^gntper 
fct  ip Ierunt. Eorum  diUum  eje,  Vnus  Deus,unus  Tapa ,  unm  T^x  Chrißiamfmi,magnn 
Hex  Catholicus  &  uniyer falis.  Omnia  eorum  aBa  &  diBa ,  omnes  eorum  cogitatione 
eheBare,  ut kegemHi/baniarum Europa  %lonarchamcQnflituant.  Tarncida  jun 

'  %{aie  fiatis  Tiegia  ,  ut  ex  confeßione  3arrierij ,  Melodum  extremo  fupplicio  interfeB) 

emniLeßmtißimum.:MametßpropofitummaUfuccefmt;ma^^^^^ 

quem  inepti  facinoris  ejfe  rei.  In  publicps  concionibus  laudarunt faBum  lacok  ClernentP. 
HenriciIiegisIII.  inter feBorts .  Docenti  luere  omnes  Trincipes  I^gni,  a  Tontipceex 
communicatos  interficere, &c.  ,  .  ■  r  v  . 

7. /«  luvs  fiatutis  articulum  habent  j  Abs^  asino  probationis  fe  recipere  eos,  qmje  ojJ\ 

runtadfacLidumyotumfuumipofiquod,etfifimplexfiit,hi^uiyotumfecerunt^^^^^ 

hiliter  luo  Generali  obligantur.  Generalis  autem  yotum  illud  reddere potefi  irntun 
^uandocunjue  illi  placuerit,  etiam  pofi  z<^.auti  o-unnos.  In  quam  conßitutionem  Mag 

ihr  Antonius  magno  orationis  fery  ore  inyehitur.  '  ^  , 

%.Iefuitaauthores  funtmorm  T^gis  Lufitania  Sebajhani.  TerlefmtasHißam 

Hegno  Lufitatiia  potitus  eßxlefuitis  impulforibus  in  Infulis  Ter  ceris  z%.Darones,&  f 

mbiles  Franci  uno  die,inuna  cataßafunt  capite  multati  •  infinitt  milites  fujpenjt,  501 

etiam  Franci fcani,alij que  Monachi firangulati.  1  •  l  vi 

^.lefuimfuntminiflri  T^egisHißaniarum:  teßaturhocfayor,beneyolentta&li6 

ralitas, qua  illos  pro fequitur,  .  _  7-,^;^ 

I  oJefuita  fiunt  Cardinales,utpofiea fiant  Tontifices.  T oletanus  enm  Cardinal 

€fi,qui  Duci Miyernenfi tam fuperbumreßonjumreddtdif.  ^  ^ 

f  i  lefuita  antex%.  annos,  ciim  locum  in  Gallia  peterent,  tama  Cuna  ,  quam  a  0 
bona  fiunt  reieBi.  Et  quia  necfeculares  funt ,  nec  T^ligiofiietiam  cum  conji  rmatiom 

.  J  ^  s  ^  r-  7*7  -  AT  r _  %.rZTL 


p€t^T€7lt.a  L  <LT dttldtUhu^  TGpuljt  futlG» 


f 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  91 

ii.  Etji lefuitx  ediSio  non  comprehendantur ;  comprehenduntur  tamen  Edi» 

}o  ^.Aprüü,anni  » 5  p  4.  fuia  facrojfaderi  nolunt renunciar e ^  &  T^gijuramentumß» 

'elitatM  praejlare. 

%l<,S4lyps  lefuttüifahanonpotefiejfeTarifienfis  Academia. 

In  his  omnibus  tacitae  fimul  obiecflioni'  occutrittfefuita  inßituunt  &  docent  ju» 
>m»w»i.Refporidet,iwo  docent, fed  ^eges  fuos  jugulare  &  occidere, /editiones  moye» 
e,tjrannidem  Hijpanicam  Jiabilire:  Qui  filios  fuos  lefuitü  tradunt  infiituendos  ,etfilijs 
T bonüjuü periclitantur.  Ab adokfcentibus magnummineryal pro injlitutione accipi* 
nt.  Tyrannus  Hijfiania  femuialpit  lefuitas per  Galliam,  ut  teneris  Gallorum  animis  a» 
lorem  fui  nominis  &  dominationis  inferant. 

Deindej  quia  Societas  maxime  fe  tueri  videtur  Concilio  Anni  ^4»eaqu» 

»rolefuitis  facere  videntur  quotp  refutat» 

V ocat  illos  non  fine  gravi  caufa  Hiffianorum  coryceeos,  homines  f  .eleratißimos, 
ruentis  manibus,  immani  ayaritid,  nocentißimos  ac fuperbißimos ,  quibus  fides ,  decus ^ 
ietas  ,honeJiadtq^  inhonefia  omnia  quteflui fintiad excogitandum  acutißimos,  adauden» 
umimpüdentißimos,ad efficiendum  acerrimos. 

O  cciirntctia.mi\lis,qui  dicunt;  Si  eij  damus  lefuitas,  quid  dicent  T^ma  ?  di» 
■iugue,ait,interipfos  dicentes , Hiß  ani  dicent  \  Qui  lefuitas  Francid  expulerunt  om» 
es  funt  Hcereti ci,  Alij  yerb  qui  ‘ßomce  e^r  in  Italia  funt,  &  Hißaniam non  yiderunt , 
icent ;egregium  eße failum,quo  Franci ftgnificant;felibertatem  amare,in  libertate  yel» 

’  manere,  &inimicoseße juratos  omnium Hißdnorum. 

Si  iefiita  tampernictofi ftnt  Franci<e,cur  tanta  miracula  feche  inlndiafHic  om= 
em  tyrannidemHifpanorum  i  qtiam  miro  verborum  ornatu  amplificat,  folis 
efuitis adfcribit»  _  _  , 

Refpondet  quoque  illisjqUi  dicunt ;  St  tam  f  celerati fint  lefuita, cur  mn  con» 

'emnantiir&occidunturd  tyreßondet, QCcidiqitidempoffe, ut  Fratres  olim  ;  qui  Humi» 

’S  dicehantur^ty  ut  Templarij, fed  non  expedire. 

Denique  ocritrrit  his  qiii  dicunt  oimnes  lefuitas  effe  externos  &  adye» 
as. Fatetur  quidem  multos  eße  indigenas, natione, at  quta  mente  peregrini  funt,  inter  in»  ( 

'igenasnon  eße  numerandos.  Ego,mqUit  ;potius  ciyes  credam  qui  in  extrema  S cythia 
ati,benede  Gallia  C9gitani,quam qui  Lutetia  geniti  &  educati,locum, libertatem, glo»  ' 

iam,in  qua  nati  funtiper  fummum  fcelus perdere  'velint  conentur. 

Pervicerunt  tamen  hoc  adhuc  tempore  lefuitae  j  tum  privatis  efdägitätios  J'JJ; 

libusjtumPniicipumfummoriim^procerumfuflPragtjs  j  utlismota  fufpen- 
lereturjadeo^vetCrafceret»  Carolus  Borbonius  Cardinalis  proceilichUiC, 
amqua  obicenr^  fefe  oppofuit  j  dato  fupplici  libello  ad  hos  qui  adioni  huic  dc* 
tin^i  erantjCum  gravifsimc  decumberet  j  adiedo  in  calce  propria  manu,/ per 
jaletudinem  liceret ,  "Vox  perageret,  quod  tremula  manu  exarat  calamus.  Ludouicus 
GonzagaDiixNivernenfis,  fuppliciitidem libello, noftibiumrogatinNi«  » 

xrnenfi  oppido  Öd  Ambarris  fuisj  mufaeurn  lefuitarum  fartum  falvumcp  re- 
inqui,  fed  etiam  ob  collegarum  aliquot  dementiam  non  efle  vindicandum  in 
iniverfo s.  Claromontaiius  EpifcOpus  fimilitcr  intercefsit» 

Nona  quoque  dielulij  Anno  1594»  fupplicem  libellum  obtulerunt le- 
Liitse  facultati  Theologicae  Parifienfi  j  in  quo  ejcp  ofuerunt,fuperioribus  m  en=  paxifi«i>Ct 
ibus  Redorem,tam  fuo,  quam  omiiium  facultatum  nomine,  ä  fupremaParla- 
nenti  Curia  petijfre,utipfi  cumuniverfaSodetatC  j  ex  toto  Galliae  regno  pcl=  . 
erentur :  Se  autemnon  credere ,  facratifsimam  facultatem  huic  petitioni  afis 
enfumpraebuilTe:  petere  igitur,qUafenus  placeret  didae  facultati,  declaratio* 
le  aliqua  teftificari ,  eam  huius  petitionis  dC  litis  intentae,  nullo  modo  participe 


/ 


De  Propagatione 

cflTe.  Facultas  igitur  dicfla  in  hunCmodum  detrevit;  SequUein  tenfsre Tefultai 
redigendos  &  recetifendos  in  ordinem  &  di fcif  linam  Vniyerfitatis ymn  autem 
GaUiai  excellendos  ejfe.  Et  hoc  quidem  decreto  Sodetatemhanc  non  fimplicicclf 
approbavit  facultas  TheologiCajfedquatenus  Vniverfitatis  decretis  &^ftatu«i 
tisfefefubijciat» 

Fim'tä  aute  hac  poftremä  aÄioneforenfi,  fcriptum  Apologetica  ediderütiA 
soTbona««A-  fuitsc,  in  ^uo  Croharttonantuti  lieÜorem& Academicos  non  effeferendoSt  cumfuano% 
cUon.  inter  fit  i  fedCuhlica  cognitionis  ac  Triumyirorumfifcaliümyin  quorum  potefiateCublisM 

ßr  cenfura  &  animadyerfio.  ‘Decretum  '^athurineum  Sorhonicd  definitione  conynlfurlk 
hisyerbts:  CenfereCrtedi^osTatres  Societatis  lefu  redigendos  ejji in  orditiem  &  difcu 
flinam  V niyerfitatis ,  re^o  autem  Gallico  nullo  modo  exCellendos,  Facultatem  artiunt 
decreto  fidem  abrogdjje  3  ßingraphd  trium  Trocuratorum  nationalium*  Decanum  Tro^ 
feffiorum luris  'Pontificijy%iedicinajueSyndicHmjnon de exCellendis i  fed tantum  in or^ 
dtnem  cogendi  cogitaße,  ^Hofern  Cert^  unum  Decreti  eJfe  conditorem.  Ex  quadraginta 
circiter  Tafioribus  urbanis ^quatuoreffiduntaxat qui  controyerfia  nomen  dederintiEtfi^ 
ficoso  &  Decano  infcijs:non  liemffe  autem  paucis  f^niyerforum  nomine  inforo  caufaM 
dicereiSodalitiumlefuitaruin  iridentinaSjnodo  f^ontifieijsrefcripm  Tauli^ilulij 
Tij  4. &  5;  Gtegorij  r4.  &  d  Chro  Gallicano  in  Toifiaceno  confefiu  ab  Henrico  2* 
Francifco i.Carolo ^.Henrico ^.atqued  fupremis  Curijs approbatum  ^receptum.  Sena* 
tum  Tarifitenfem  non  Jemelpias  largitiones  &  legata fibifaUa  addixiffe.  Cameram  ratio* 
nalium  computorum  immunitati  Collegiorum  fuorum  calculum  adieciffe^  FLoneßequhi 
T^eSlor  ipfe  &  commilitones  Academici  conquerantur  i  fiquidefnparati  fint  jurare  in  yer^ 
ha  &  decreta  Academici  7{egiHenrico  s^.jummam fiaem  &  inttmum  obfequium  pollicek 
riyColere  &  obferyarepro  juo  legitimo  Frincipe ,  qui  d  Ludouico  p.  indigete  ortum  duxe* 
I  ■  ■  *  rityquem  ordo  fanguinis  &  cognationis yac  patria  leges  ad  ayitum  imperium  acciyerintt 

Fubitcd  &  uniyerfali  clementia  *Regvs ,  Ö*  rerum prteteritarum  condonatione  non  effieex* 
cludendoSyqui  cum  ceeteris  diUorum  &faUorum  confortium  habuerint,  m publicis  deliUit 
fic gratia  aquandos  I  fi fua  domefiicafaSfa  citra  tiy  orem  excutiantur, minus  futjfi  popu» 
laveSytribuuitios  &  rerum  bellicarum gnaros,cumnec fcederatmii publica ,  quam  V nio* 
liem  yocant  inomen  dederint ,  ut  ab  Ecclefiafiicis,pro  cacitate  illorum  temporum  faÜuM 
fit  z  non  galeam,  non  arma  induiffe  z  non  in  pubhealußratmie  nedum  Ecele.ßaßicorSint$ 
fedreligio forum  armatorum  conßicuos,aUt  irridendos  potius  fuißeinon  externo  auro  au^ 
ßipen^s  yenalem  fidem  habutße :  non  ccetibus  illicitü  aut  cruentis  confilijs  interfuijje; 
peccdße  quidem  exempto  &  cum  caterü  publicam  infamam  infamyiße :  inpoßerum  noH 
eße  metuendum  ab  iUpsyurrebtts  aulicis  &  politicis  soimmifceant, quandoquidem  fui  fodoii 
litij  priyatps  legibus  in  noy a  congregatione  Fi^ma  recenfitis  qSLoyembri  155?^.  cautud^ 
yetitumqfit  dißriäe  ,  ut  ab  omni  rerum  fecuiariUm  traaatione ,  &  Frincipumnegotih 
abßineant.Si  regno  facejfere  cogantur  aniulorum  tnyidia,  non  Uye  damnum  bonOpubhA 
co  illatum  iri ,  ciimpij  elargitores  conditoresqfui  Collegij  Claromontani, legatorum  in^ 
dicionibus anniyerfarijsqparentaltbm priyentur.  Ex primarijs patricijsque  yiris  noli 
paucos ,  emißis  regno  lefuitis ,  qui  hoc  infiitutUm  profeßi fini ,  liberis  a^atüd  caritif- 
ros  :  pubem  Chrißianam  ,  ac  pracipne  egentes  ,  quorum  mineryalibits  perfoHendn 
res  angufia  domiimparfit ,  non  leyem  jaCuram  faCuros  :  ijui Jubfunt  ferula  Ießiitai> 
'  rum,  magno  compendio  temporis  &  fumptus,  plurimum  proficere  ,pracipue  irt  difcipli» 

nis  placitisqUe  Fhihfophorum  ,  in  qUibus  citra  inyidlam  s  fui  Frofefiores  primai 
teneant.  * 

QjnMornpa»  Haec  vel  non  difsimilia  Apologcticiis  illefcriptor  miilto  latius  explicuit^ 
«adwfrfp^  acprobra  foreniia  figillatim diluere  conatus  eft.  C^iatuor  autem poaTsimunii 
praeter  fuperiora  illis  obifciebarttiir<Prfm6  qu6d  Pontifici  Rom*  m'mium  adi 
di(ffi  fint;fccüd6,qu6d  a  Gallis  degeiierCs ,  Hifpanicos  mores  induerintuertioj 

quod 


,  I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  92 

liodi'rrequi'etHintS^  tribumtij  in  vulgo:quart6,  quod  Regum  Pn’ncipum^ 

parijfint.  , 

Adprimumrefpondit  Apologericusjefuitas  una  cum  caeteris  E  cd  tfii 
afcends  Chnrtianfs,?o»n^cm  ^om.  ut  yicarium  Chrijii  innayiiuU  Teert  gnber- 
ttorem,cafut Eccleßa  ngnoyiße^  Hacelogta &  obfe^uia  non eßefriDataneqj recenti* 
futtarum,fed orbit  uniyerfhqui  Chrijlo  regenernttts Jit.  Tapam  nunquam  rerum  tem» 
<ralmm  moderatorem, clienteiari  obfequio  &  yafallorum  more  agnointfe  ,  qui  in  Trin^ 
pum  T^egum^  ditiones  &  imperia  jitsjummum  dißringere,  &  eaadnutum  yariarepof- 
r.  Falsü  collega  fuo  ’Bellarmino  tribui ,  quod  in  ea  fuerit fententia  lib.  5.  c.  p.  de 
'ontifice.Afßrmdjfe  quidem  eum,  TajpaminExarchatu ,  ‘Bottouid,Spoleto,  Aemilia^ 
'ayennd,  caterü^ Tontifieijs  ditionibus  fummum  eße  Trincipem,jus  habere  yita  et  ne- 
Sydeni^  agere quod  Tinges  omnes  in  regnts  futs.  'T ribtts  yotts  tantum  alligari  :  quar» 
m  habere  Aiud  certo  modo  circa  mißiones  duntaxat ',  hoc  eß  ,  fi  Tontifex  cutpiam  ex 
)7itubernaiihus,ut  ad  juyandam  rem  Chrißianam  ad  Indos ,  Teruyianos ,  Leßrtgonas 
'■ofeBionemimperayerit.  Quarto  illo  yoto  ad  obeundam  illamproyinciam,&  duriorem, 
jubeatur yalligari  ,  yotumilludut d probro  yindicetur ,  eins  hanc  e/feconceptü  yerbis 
\rmuiam:Injuper promitto  fummo  Toniifict  jpecialemobedientiam  circa  mißiones.  V 0- 
imhoc quartum  non  tarn  Ignatianum,'ßidm  commune  cum  untyerßs presbyteris  eße,  qui 
im  initiantur, apüd  fuos prafules  hoc  j acr amento  fe alligant ;  Tromittü  mihi  &Juccef- 

\ribus  metsreyenntiam&  obedientiamr promitto.  ,  . 

Secundo, qub  d  Qeltiheri  ßnt,  pupianttaillü  exprobrdrunam  ß ,  ut  primo  capite  inß-  * 

ulentur,Tontißcts  J^m.cLtentes fint,ei^feryiliteraddiSli,nonpoßeßeri,  ut  Mißano 
ryiantycum  dominium ßt  impatiens  conf  ntis ;  Tontißcem  &  Hijp&nia  I^eges  ejjeple- 
inqueih  fecularibus  admodum  dißitos  &  difcrepanies,ica  utinyicem armus  decerri  tnu 
Ion  cieÜ&folo  Hißanico  nätos  •  totd  Gallia  nullüm  habere  Hiß anum  commilito- 
em:  cum  religione  ne  utt  quam  exuiße  patrios  mores, non  illam  ademijp  ingenium  &  man-_ 
letudinem  'Gallicam:  nöneßehoc  opprobrium  trtbuendümoptimo'mßimto,  ut  quafi  Qr- 
eo  poculo  in  aliam  gentem  transformati  ejr  eßerdti  ßnt ;  yel  yultu  tpfo  teßari  patriam, 
on  adüßd  ^  fufed  cute  ref  erre  Afri  canos.  Concordes  eße  yom  <3t  ritibus  yiy  endhfed 
enio näiürd i  cum  Stoica  feyeritate Hiß'anorumniultum dtfcfepmtes.  ßHonfolum 
idigenäs  eße  quotquot  Galliam  incolant IeJuita,fednonpaucos  eße  quigentilitate  &  co¬ 
natione proxima  TatresConferiptos attingant.  Julirari ßplürimumiqüodpro  explora- 
njbus,inßkoribus,'emißarijs,ambd£lisqueHißanörum  traducantur  ■,cum,jiineamno- 
am  inciderint, patridm,parentesque,  dr  amicos  hac  proditione  yeridefent,  Ao  Hißano 
on  aurum,  nonßipendiam eruiß ,  ut  plurimi ,  qui  in  Lutetiana  egeßate,  auro  Indicbß- 
em  yenalem  habuerint^  Angußias  annon*  cum  caterü  anxie  tolerdße  •  in  eadem  nayi 
icife,quodtextiautica  &  Tjjodia  dejaBucogit,  quod  argumento  ßt  ut  plurimum,  huj- 
uamfe’T^egi  Hißanbrumdeyoyiße  ;  cumprece, pretio  ,  ComitijsquepublicK, regnum 
rallLaffeBaret  &  ambiret, illum  ad  eos  non  fcripfiße,ut  ad plurimos,  quorum  intercepta! 
terte  nomina  &  Jyngraphds  prodidere.  C^m  yero  anno  fuperiori populari  infania  i  Au- 
’ußa  feu  Inpanti  Hißanicte  eir  Erneßo  Archiduct  (  quaß  lilia  haßte  & duBionihusac 
luris  licitanti  fub jacerent)  deferendum  regnum  publicaretur,  lefuitas  tam  iri  f dens  pro- 
oßtumut portentum, priyatim  yerbo &faBö  exhorruiß'e.  Hon  eße  yero fimile,fodaliti- 
m  fuum  D.Ludouici  memoria  tum  ob  fummum  inter  Coelites fuum  principatum  i  tum  oh 
eniorisTorbotiij  Carditialis  fui  gentilis  fumma  beneficia  addiBißimum  fuü  nepotibus 
tayita  lilia  eriperentur  &  Francico  folo  ayulfi  in  alienam  gentem  cbalefcerent ,  pro- 
urdße.  Cunabula  IgnatifLoyoU  inßitutorü  jui,d  rnaledicts  male  intelleBa,  cum  ille  non 
'IiJpanus,fedAflur  &  f^ntaberfueritiadeo^  Haudrraus: &fijurafinerentHenrici^,, 

'7  proay  orum  indigena  &  fubditus  erat.  Sed  fuerit  Hißanits ,  tamen  Dominicus  C^l“ 
uritannf,mere^Hißanus‘,Frattcifcus  Aßißas,atq^Italus fuit  i  nihilominus  tolerantur 

(L^ 


c 


DePrdpagationi 

aV  GlUia.KtecTgnafij inßituturn  in  '^gina  GällU  Lutetia , ptmor^ 

äia  duxir,qut  cum  fihi  accitis  decem  artium  mag^lrisjucro  animarim  &juyenmm  ttißpi 
tutioni  ieyoyit,  ohijdant, nonniß Hijpanum creari  Cener akminter  Jtfukas 

hoc  Uno  rerum  geßaruih  ei  recentium  profiteri  imperitiamicim  Claudius  de)A^ua’iiya,e3t 
Tarthenopäorum  Principu familia  eftu^jhocuUncmunere perfungatur^  cujus gentilihui 
htjpanns  infenfifiimus fuerit ,  ^Uod partes  Gailicat  Andegauorum^ue DUtum  adyerfui 
Aragoniosjequutifntrqui  eumantecejfetftfiuiffe  T rajedenfem  3elga-  Girmanum»  Si* 
militer  toco figmenti  hahendumj  ^uoditliS  exprohrarur ,  adyerfus  Antoiiinum  Lufitani$ 
7{egem pro  Thilippo ßeiißi.  Et  ^ua  Genita  ad  oram  Ligußtam  hißoria  eitiüfa  dichuri 
Ceneyiepotius'excufarnßiiße)necproge'rmaHaSed ahamulis  confisa  habenda.  %latthie* 
um  illüyfui  ad ^egem  Hijpanixyd  SexHecirn  yulgo  nominatis  per]  mattts  tdbellarim  fcria 
ptas  literas defierebafyUt  exprobätut,  non  fuiße  lefuita’diyfedex  ‘MendicantiumfamÜidl 
&  quidem Hifianum.Iefuitas non  CallosiuyenesinHijpanos commutare ifedcayertfom 
lum,nehareticdprayitate  imbuantur, 

3  •  ad  tertium  obje^um  anineitiefiiitas  feditlofos  &  y  'ulgt  concitatores  ejß  j 

hoc fcelere fe alienißimos  ejfe.  InItaliayHißpaniay  Germania,  Belgio  ö*  Sdrmatiaa pb^ 
ribus  annü  fcholas  &  fodaliiia  habmjfe,nec  apud  gentes  illas  de  eörum  moribus  mümt 
rvßicüm  &yicantm  conqueßum  ifcholü  &  concionibus  occupatos ,  longe dtumuhüi^ 
^nrempertjsyulgi,in%lujaps  quietes  yixijje.  ^  , 

4*  Quartum fimiliternegat,nempe,Iefetitdseffe^gumacTrincipumßcarids,  Vkm 

radim  enim  7{egia  ceedü ßcarie  ^afierio  non  jolum  nonfuaforemfmßeyfed  cumaperii 
edito  ö*  dementi  urgiretur  ,hominem  ablegdjje  ;  ßducid  infonris  animi  \  poß  ingrejßtm 
y^gis  Lutetia  >  manfijfe  V aradum ,  donec  certior  fa^us ,  tanti  criminis  labeajpergt,ati 
que  hinc  in  dif crimen  y.ocarij  liyori  deiatorumfiefubdHxijfet,nec  illum  tam  conjcientia 
1  j celeris ,  quam  quo  dinteliexiffet,maluijje  Jägern  eum  alibi  eJfe  ,  qithm  Lutetia  ,  utyott 

morem  gereret  difcefiiffe.In  fuo  fodalitio  pro  jugibus  tä;  "Principibus  preces  th  yota 
quotidiana  indifcriminatim  fieri,fedpriyatim  enixe  &  effusuro  ijs ,  in  quorumpnihup 
Juum  incolatum  habeat.  Eundem  Augerium, fui  Ordinis  olinitotd  Gallia  notifiimum,  ii\ 
fua  Chrißiana  Parenafi  pro  incolumitate  T^gum  Gallia priyatas  preculaj  fcripffiß. 
P^badanairam  Hijpanum  pro  piifpano  7^ge  id  ipjum  feciffe  j  id  Gallidleptitü  yita 
yerti  iniquum  effe  :  nec  in  iicurgtaalijsque  precationibus  yocem  illam  ab  ullo  mortaiu 
um  exauditam.  Oremus  pro  T^genofiro  Philippo ,  feJlhoc  ab  alijsfiBum  effe.ltixc  quft 
dem  ille,  fed  proteliatio  contraria  eft  fadto  ^  ut  infra  Cap*de  Muiurum  hefarifii 
facinoribus, prodicionibusjöCc.  videbitur» 

itTttitteexOai#  gub  finem  autent  anni  1 5  ^  opportuni  priöfibüs  grävi'ßi'mi's  i'lißiß 
i»«i«iui»ttr.  accufationibuS  accefsithorr^ndum  parricidiiim  loannis  Caftellij  o<ffoi 

decim  annorum  adolefcentiS^Si^  Coli egij  Iefuitarum,cm  nomen  eft  Ctdrmoni 
tium  Lutetiae  alutiini,qui  Regem  Henricum  I V»  e  medio  tollere  voluit.  Crii 
mitiali  igitur  feritehaa  Caftellione  hoc  äd  mortem  darrinäto  a  P  arlameritö ,  fu« 
prenio  Regio  Cotifilio,  decefmtur  fMul  i^tenxi^,i^t omnes Sacerdo> 

tes  Clarmontij  Coltegij  ,  &  omnes  lefuitica  Societati  addiBi ,  tanquam  corruptore, 
iuyentutü ,  perturbatores  publica  tranquillitatis  ,  inimici  P^gis  &  T^gni, infra,  tre, 
dies  poß  promulgationem  'ediUi ,  Lutetia  ,  &  alijs  urbibus  atque  locis  ,  ubi  fua  habe^ 
ant  Collegia ,  difcedant ,  &  infra  quindecim  fubfequentes  dhi  toto  T^gnoexeaiiti&c 
ut  inferius  ex  ipJoedt^oLeBor plenius  intelliget. 

Quamvis  autem  multa  lefuicx  opponerent  ,  ac  feriptis  ctiafn  apu^ 
Regem  caufam  iitam  agere  ac  defendd-e  niterentur  ,  tamen  ut  adittitteren 
tur  iterum  impetrare  non  potueruntjfedfolum  vertere  cogebantur. 

Qu 


/ 


!  E  S  V  I  T  A  R  V  M,  9} 

Qjti  igicurLutecise  crant  Iefuitae,earumcp  aflTcclac  omncs,  porta  A  ntonia« 
ta  eniiisi ,  comitantibus  lugentibus^  difdpulis ,  ali|  V irodunum ,  alij  in  Lo* 
haringiam  dC  Gci  tilaniam  j  alij  in  Belgium  praciertimAntuerpiam,refe  rece« 
lerunu  Qiiotqilotctiam  in  finibus  Panfienfis  Curiar,  ut  Auarici  Biturigum, 
^ouioduniadLigerim  ddLudounihabitarunt,  coado  ccEi'u,evedis^iard> 
lis  Rhodano  Auonionem  devehuntur*  Qui  Rotomagi  Sdioiashabueruiifj 
[uarnquam  Lutetiano  foroexemjptieflentj  tarnen  odio  vulgi  alio  penates  fu« 

►s  efferre  cogulltur*  V fque  adeo  tscdebat  omnes  tencati  parricidij ,  ut  vel  ad 
[%fontes  obiurgacio  *  querinlonia  *  Sf  ipfa  ultiö  rediret*  Qui  ehim  in  Scholis 
efuitafum  tyrocinium  egerant^  torve  adfpiciebantur ;  pro  haeretico, iam^  ad 
aiblicam  pyraiti  deducendus  exiffimabaturiqui  velvcrboalefuitisparrici* 
iium  Caffellij  depellere  voluiffet* 

Eiedis^Gallialefuitisj  qitiaPctrlisCaftellüSi  füpradidilöahnisCaä  • 

belli  pater,  filfjfuiparricidiale  contra  Regem  propofitum  ■,  abipfometintelle»  in  m*« 

:crzt,dC  nihilöminus  Occultaverat  äpud fe  ac  reticuerat:  a  Parlamente  iudica» 
umfuitjütquac  erat  cius  ante  Praetoriam  PortaniPalanjdömus/unditus  de* 
bruerctur»publicareturcpi8e  nunqUam  in  pofferuiti  rcaedificarctui  jfed  in  eius 
rea,  ad  perennC  mohumentuniimniörtalis  flagitxj  pyramis  feü  columna  cri« 

;cretur,  quaeliterato  marmore  S enatu sconful tum  publice  teftaretur :  atque 
n  dus  vertice  Crux  aurea  faftigietur  ;  quaternis^  angulis  totideniinfideanc 
►re  virgineo  virtittes  i  qiias  Cardinales  vocänt  i  quadrifariam  adglutihatae 
marmoreis  tabulis  j  in  quibus  Seiiatuseonfultüni  literis  aureis  icriprum  elfer, 
e  parricidiUni  Caftellif,adeo^  cauffaiob  qiiam  lefui  in  exilium  relegariiuniä 
'erfa^  Gailia  extUrbad  fintjfequchteni  in  thodüm* 

I 

\RREStVM  CVRiÄß,  VT  ET  VERSVSiET 

’RACTATVS  LATiNT  NIGRO  MARMORI  LITERIS  AVRElS  IN5CRI* 

PTi  IN  CijrATVOR  FACIEBVS  EASEOS  PYRAMIDISj 
AiitE  PALÄTlI  PORTAM  PARISUS 
EXTRVC.tAE* 


t  T7/o^er  curldm^  ma^na  Cametd  ^  'TornellM  inüniimcoai{ts,criminaii proeeßk 
V  perfreefeBum  Paladj  T^gij incepto poflea  in  eadem peraBoiud petieionAn pros 
uraeorts generald  ^egij  aBom  &  accufatorps  ad'Verf/ts  Ioha7inem  Chafielliumy  Tari^ 
js ortüin,&ßudioßum}^üißudiorümcUrfumin  collegio  CUroniontanö ahfölyit i  captid 
min  in  Talatij  carcere  detintum  oh  maxime  execrayidum  &  abominandum  parricidium 
►1  Ü^egü  perfonam  intentatum :  Q^aßionibm  ö*  confeßionihus  eiMdem  lohanrius  Cha^ 
\elauditi&  interrogati  in  eadem  Curia  ßper  eim  dem  parricidij  negotio:  Auditüitu 
'em  eodem  loco  lohanne  Gtieretpreshjteroi  quifede  congregatione  &  Societate  leßüsaf- 


VS pfocurdtorü  ^gij  &  feh»s  omnihui perpenßs. 

Dicetur  eatidem  curiam  pronunciaße  & pronunciare prafatmt  lohannem  Cha~ 
hl conyiBtmcrimind Ufa  %iajejlatüdiDina& humana inprimo  capite^  oh  maxime 
mpium  &  maxime  deteßaridum parricidium  tn  ^gis perfonam  vitentatum  :  In  cuius 
riminü  reparationem  prafatum  lohdnuem  fhaßel  in  multam  honorariam  adjudica^ 
nt  &  condemtia'pit  *  utante  fummas  i>ahas  templi  Parifiatii  nudus, folo  ojpertui  indu- 
■OyCurn  face  cereaponderü  duarum  lihrairum  manihus geßd,  eaque ar dente, pexü genibns 
'icat  & pronunciet  fe  ini^üißime  inhumanum,  &  maxime  ahomitiandum parricidium 
iifeepiße,  &  Tigern  in  facie  cultro  Ußße  tfeque  falfa  damnanda  inßirutione  indu- 
lum  infuoproeeßu  dixiße.  Licere ß^ges occidere,  &  ^egem Hettricum  quartumnunc 


De  Propagatione 

regnmtm  >  noneßeinEccleßa  ufque^m  a  ToHtißceapprohatui fuerit  :  eofvfhjui  Umnu 
um  poenitentia  duci,  &  yeniam petere a  T>eo,a  '^ge,&a  'Magißratu.  Hü^e peraÜvti 
utplaußroin  locum  Greyianum  deducatur  ,  ibique hrachijs  &  foemoribus  candentibus 
forciptbits  inuratur,  &  manus  dextra  ,  cultrum,quo  pradiSlum  parricidium  perpetrare 
eß  anni  XUS, gerens ,  abfcindatur ,  deinde  ipßus  corpus  quatuvr  equts  difcerpatut  >  niem* 
hra  ^  corptis  difcerptain  ignem  conijciarttur  ,  &  in  cineres  redama  in  yentos proijciani 
zur*  Tr onunciayit eadem  Curia  ^  pronuntiat  uniyerfa  & ßngula  eins  bona  ^egi  ac4 
qUiftta^  Antequam  executionemquceßiom  ordinarite  &  extraordinaria  idem  lohannet 
C haßel appU cabitur,v,t ßagitij  fo ci orum,  0*  aliarum  quaruhdam  rerum  ,  qua  ex  eiusdeiä 
pfo  ceßu  refultanr,  yentas  innotefcerepoßit :  Inhibuit  omnibus,  cuius  cun^  quali  tam  auf 
conditionh  Aemumßnt ,  fub  p  cena  criminis  lafa  "Majeßam ,  ne  dicant  aut  proferant  iti 
ullo  loco publico,autpriyatopradi£{ayerba,qua  eadem  Curiapronunciayit et pronunciht 
atfcandalofa,feditiofa,yerbo  Dei  confraria,& [acris  decretis  ut haretica  condemnata»  " 

Statuit  utpresbjteri  & ßudioß collegij  Claromontani,  &  reliqui  ofnnes  qui  fe  eiuf^ 
demejfe  Societatis  proftentur  ,  ianquam  corruptores  juyentutis ,  publica  tranquillita* 
tis  perturbatores,  %egvs  hoßes  &  regni ,  P^rbe  Tarijtana  intra  tres  dies  poßprafentüt 
Arreßi ßgnificationem  excedant,  ut  &  alijs  urbibus  0*  locis ,  ubi  eorum  habentur  collegi 
gia  j  &  quindecimpoß  diebus  ,  toto  regnoijub  comminatione ,  fi  ilftdempoß  id  temporis 
deprehenfi fuerint , futurum  eßeutpüniantur  tamquam  facinorofi  ^  rei  eiusdem  crimt^ 
iitslafa  %iajefiatis.  Omhiaque ipforumbonatummobilia ,  tum  irnmobilia  operibuspijs 
applicabuntur,  ^  quomodo  ab  ipja  Curia fuirit  conßitutum,  Traterea  inhibet  omnibu^ 
^gdi  fubdim,neJludiofos  inpradiUa  Societatis  collegia  qlia  extra  regnum  funtimmit^^ 
tantjUt  ibidem  inßituantur,fub pari  pcena  lafa  %lajeßatis. 

Statuit  eadem  Quria,ut  copia  prafentis  Arreßi ,  adprafeBuras  proyinciarum 
huius  ce  iudicatus  emittatur  ,  utifihu  executioni  fecundum  eius  formam  &  tenorein 
mandetur.  %landat pr  a feSlis  georum  locum  tenentibus  generalibus  &  particularibus ,  ut 
id  executioni  mandent  intra  terminum  in  eo  contentum:  et  Tirocuratorü  generalis fubfii<^ 
tutis,ut  manum  teneant  ad  hocut fiatexecutio,  ö*  in  delinquentes  inquirant  QurUrhi  qui 
doceant  de fuadiligeritiaintramenfem,[tbpcena  priyationis  officiorum 


SIGNA  t  VM. 


It  I  L  L  E  T, 


I  T^pnunciamm  ipfi  lohanni  (fhaßel,  &  executioni  mandatum  die  toyis  yigem 


Decembris,Atmi  15^4. 


I  h 


QVÖD  SÄCäVM  VOTVMCLVß  Sit  MßHO* 


RliEjPEREN  NITATI,L0NG^VITATI  ,  SALVTiG.VE  MAXI« 
MI,F0RTISS,ETCLEMENTISS»PRINGIPISHENRICI  iVi 


.ii 


GALLl^ET  NAVAR  RvEREGlS 
CHRISTIAN  IS  Si 


AV ii  yiator,fye  fis  extrdneiis 

Siye  incola  urbis, quoi  Taris  nomen  dediU 
Htcalta  quit  flo  pyramis, domus fui 
Qafiellaffed  quam  deruendam  funditus 


ErequeHi 


/ 


IfesVltAKVl»,  »4 

Ftt^Uens  Senatue  crmenultuf  cenfuiu 
Huc  me  redegit  tandem  berilü  filius, 

\lalps  magijtrüufus  er  fcholaimpia^  r 
S otericum ,  eben  t  nömtn  ufiurpantihus  : 
fnceßtts,  &  möx parricida  in  Trincipem^ 

Qm  nuper  Urbem  perdttarh  Jeryayerat, 

Et  quifayentefiapeyWor  Kumint^ 

Defiextti^um  audaculificarij , 

'  TunBufifite  tautum  efi  dentium fepto^tenik^ 

Abi  Fiator,plura  me  yetat  lo<^ui 
^dofira fiupendum  ciyitam  dedeom, 

In  PYRAMIDEM  EANDÄMi 
Qux  trahit a puro  fuanominaFyramü  igni^^ 

Ardua  barbaricas  oiim  decor ay  er  at  urbes  ^  4--" 

Tdunc detorinoneß,  fedcriminps  arapiatrix: 

t  Omnia  namflammü  pariter  purgantur  &undüm  ^ 

Hic  tarnen  eße pius  mOnimentum  inßgne  Senatusd 
^rincipts  incolumis ßatuit,  ^uo  joj^ite^  cafium 
^tcmttuec  pietas,  nec  7{esgray  e  publica  damnum^ 


111. 


%L 


'ciojiJJ.faBionts  hterefipeßifera  imbutus,  fiiä  nuper  Afominandü  f celeribus  pietatis  no* 

en  obtendens, unBosI>  omini  yiyaf^%iaj  eßatis  ipfius  imagines  occidere  populariter  do* 

\ie ,  dum  confodere  tentat ,  ceelejli  numine  fceleßammanum  inhibente,  cultro  in  labrum 
periits  delato  ,  &  dentium  occurfu  feliciter  retufo  ^  yiolare  aufits  eß.  Ordo  ämplißi^ 
US  ,  ut  yel  conatus  ram  nefarijpanie  terroffimul  & prafentifiinii  in  Opt.  Frinc&em  ac 
gnum,cm’tafalus  in  eiusfalutepofita  eß,  diyini  fayorü  apudpoßeros  memoria  extarer, 
önßrö  illo  aamifits  e^iiis  membratim  difcerpto,  &  flammis  ultricibus  confimpto :  Aedes 

iafnyhdeprodierat,heicfitasfiunditm€yerti,&inearumlocumifalumomrnm^^^^ 

ajignumerigi  deereyit,  .0 

IIII»  Non.  tan.  Arth.  j)ro^.  »5P5* 

E  X.  S.  C 

Meic  domus  immani'fu'ondamfuii  hofpita  monßro, 

Cruxubi  nunc  celfum  tollit  in  aflra  caput, 
iSancijt  inmiferospeenamhancfacer  Ordo  E  enates^ 

^gibus  ut fcires fanBius  eße  nihiL 


a 


IV. 

0. 


u. 


s  A  C  %  V  U. 

Qmm  Henricus  Chrißianißimus  Francorum  er  artorum  l^x  bono  f^eipuhl. 
Itus ,  inter  cater a  yiBoriarum  exempla ,  quibuS  tam  de  Tyrannide  Hißanica,  quanide 
us paaione prtfcam  regnihuius %lajeßatemjuß  'ü  ultus  eßarmü, etiam  hanc  urbem  er  re* 
quas  regni  hmus  pene  omnes  rec^pißet,  ac  denique  felicitate  eius  inteßinorum  Fraricite 


TdHraehiftni 
urbis  Pftri£eiiflf 
dsicüunf. 


lefuftx  prohiben 
turtn  Galiiafcho 
las  prxdicatio 
lies  uiftituere,: 


lefuifse  utpeftife. 
ras  fu-»s  doftru'  .t 
ras  maiore  cum 
ft-uAti  propaga¬ 
re  pofsint,lc  in  o- 
tuiicaformasmu' 
tant. 


De  Propagat  »  o n  e 

nomtnü  hoßium fitroremjßroiocanteJoamie^TetTt  F,  CaßellmahUlü  juhmtpftftCTnn^ 
7\j^ü  C4pttr  cultro  petert  aufus  eßet^ptt^fentibre  (emeriture  ^^HamfelicioreJ  celeris  fuci 
cejju :  01/  eam  remex  amplif.  ordinis  conjültOy  yindkato  perduellione ,  diruta  Tetri  Caa 
fielli  domo ,  in  ^ua  loannes  eius  F,  inexpiabile  nefasdefgnatum patri  communicaverat M 
area  aquata  hoc  perenne  monumentum  eredum  eßy  in  inCmoridin  eius  dieißn  quo  fa  culi fel 


licitas  inter  vota  &  metus  urbis,  libeyatorem  regni ,  fundatotemquepublica  quietis  drei 
meratoris  infando  incoepto ,  regni  autefn  huius  opes  attritas  ab  extremo  interitu  Vindica* 
yitypulfo  praeterea  tota  GalUahominugenerenovat  ac malefca  f^erfiitionit,  qui  ^emp, 
turbabant,quoruniinßin^u  piacularis  adolefcens  dirum  facinus  iifßituerat. 


S*  P,  Qi  Pe 


ExtinSloripeßifera  fa^ionü  Hißamcet ,  incolumitati  eius’&VindiSapaTrieid^ 
tati%'lajeßatiqueeius  devoriffi 

Duplex  poteßds  ijiafatorumfuit, 

Gallü  falutiquodfofeti  Gallis  dare^t 
Sirvare  GalCiSt  quo d de dißent  Optimum, 

Poft  aliquöd  tempus  muUilefuitarutii,  qui  cRegrto  Gallistrdegati  eranti 
inidrürfus  fefe  intrudere  conabantun  Alij  igiturmutänmt  fua  nomina 
ftes ;  alij  fimular  unt  fe  Ordinem  ac  fedJam  lefuiticam  abiuraife ,  pctcrc  igitur  u^ 
rurfus  recipiantur  conftituendarum  Scholarum  vcl  pratdicandi  caufa*  Horuitt 
fubdolorum  conatuum  Cüria  Parlament!  Pariiicnfis  ccrfiörfa<fl:a>  Arreßoo« 
mnibus  fubdifis  tötius  Regni  prohibuit  j  ne  lefuitas  inho$  ufusvelpubUcc  vi| 
privatim  recipianteAtreftum  de  verbo  ad  Verbum  fic  habet* 


EXTRACTVM  ex  REGVLiS 


PARLAMEJNtI« 


POßquani  Tromrator  *Regis  Generalis  oßendi tac  deniönßravit  ,fe  certiorem  eße  fam 
Bum,  quo  d  quidam  eorum,  quiantehac  e  S  bciitate  illa  de  nomine  le fu  diBa ,  tamii^ 
Colleg  io  Claremontano  huius  titbis  Farißepßsi  quam  iii  alij  s  huius  T^gni  locis  fuerunt^ 
in  plures  urbes  y  praefertim  limitdnias ,  redivijjint ,  ubi  conßituendarum  Scholarum ,  ÖT 
pradicandi  caufa.) fub  pratextU ,  qubdprißinanti  ut  prae  feferrint ,  praetenfi  Ordinis  &fer^ 
id  a  illius  Societatis  profefionem  abjuraßenti  reciperentur  :Fx  quo  periculum  foret 
juventus  per  pravarum  doHrinarum  blanditias  &  illecebras  corrumperetur,  &popului.^ 
falßs pra dicationibus  circumveniretur  t  qiiodque,ß toleraretur,  Arreßum  Curiae  i^,De* 
cemb.  Anno  2 594.  declaratum  i  contemptui  &  illußoni exponeretur :  ea  de  caufa  requißm 
vityUt  omnibus  per fonis ,  corporibus  &  communitatibus,  ofpcialihus  &  privatis,  cujufcunm 
quejint  qualitatis, aut  conditionis, mandaretuTi  nequenquam  eorum,  qui  de diBanomints 
/efu  Societate  fe  dicunt,  fub  praetextu  cujufcunqueabJurationir,quam fecißknt,auffacerO 
poßent,  ßve fcholarumvelptiblice  velprivatim  conßituendarum, ßve in  jßccleßjspraedk 
candi ,  ßve  quacunque  alia  de  caüfa  reciperent,  aut  recipi  paterentur ,  ijs  qui  illoS  recepe* 
runt,  recipient,  aut  tolerabunt,  qubdUfe  %4ajeßatis  rei  &  convitli  declarandißnt, pie% 
nd  indiBa :  lefuitis  etiam,ijs,qua  indiBo  Arreßo  continentur,  fupplicijs propoßtis,  Di- 
Ba  curia,  deliberatione ,  fuperhac  materia  habita,  decrevit  ac  deeernit  ,ut diBum  Arrtm 
ßum  29.  'Decembris,  Anno  promulgatum,  fecundum  formam,t3'  tenorem ßtum  exe» 

cutioni  mandetur  juxta  illud  mandavit  i  &  mandat  omnibus  perfonis  i  c6rporibus&‘ 
communitatibus  civitatum,  ofßciarijs  &  privatis ,  cujuf cunque  fmt  qualitatis  aut  conm 
ditionis,  nequenquam  Trashjterorum,aUt  fcholarium  de  S  ocie  tat  e  nominis  le fu f e  dic  en» 
tium,  quarnvts  etiamprtßinum  Trofeßionts  fuae  Votum  abjurdrint ,  eique  renuncidrint^ 
ßve  Scholarum  publice  privatimve  conßituendarum ,  fiVe  quacunque  alia  de  caufarecu 
piant ,  aut  recipi  patiantur :  ijs ,  qui  fecus facient ,  quod  Ufe  ^lajeßatis  rei ,  conviBi 

declarari 


iW 


f 


I  E  $  V  I  t  A  R  V  »ii  pj 

chtran  dehiantpHnSindiBa.  Injunxit  &tnungU  Dincttü  &1rriefiUü  t  aut  iffomm 
cumwienfihits ,  üt  execmionifrafcns  hocArreflum  mandari facUnt ;  Gubernatoribus 
btumiUtmanurh  huic rei admoneant :  &fubfiitutü diSi  Trocuratons  GeneraliSt  utdU 
rentiam  in  hü  dtdhibeatf  &  Curiam  intra it^.diefn  certiorem  reddant,£teud ^ro^rio  nomi^ 

'  recondendi  ^ropoßtu.Faiiumtn  Curia  xujiuguß,  Anno  »5^7. 

Signatum  ^odin» 

lRRESTVM  GVRIAE  PARISIENSIS  CON# 

RA  lESVITAS  1,  VGD  VNEi4SES,  NE  IBI  SCHOLAS  INSTU 
TVANTi  AVT  CONCIONES  HABEANT;  EXTRA* 
CTVÄ  EX  RE'GISTRO  PAR* 

L  A  M  E  N  t  li 

3Ietoyüti6u0^ob.Anno  1597.  qüum  %lario  loco  Troeurätorü  Genetdü  J^güin 
Camera  Facationum dixijljetf^uod juxtailliuf  decretumipßinmanuf  Xalonij  Fro* 
tratorüin  Parlamenco,&  Procuratortf  FrxfeÜorum  '%l€rcatorumj&  ‘Bulentarum  ci- 
itatü  Liigdunenßs  obteßationesillas  tradidißetii^ua  in  conyentugerierali  in  Curia  mc» 
icipalidiBa  urbüLügdunenfts  2o.  Svpt:proximi  hahita  recitatXt'&ferHlos  diSlo  Trocu* 
ftorigenerali  tranfmißdfüeru7itifuperex6tutione\Arrefii^x.  j^uguß. proximi  diedecfe^ 
iper  quodomnibusperfoniSi  corporibus  &  c^mmunitatibuStquenquamprasby  ferorum  & 
cholarium  de 'Societate  wotniriü  lefk  fe'dicentium  recipere  prohibitum  fuiti  licet  etiam 
nßino  profeßiönü  fua  yoto  rvnunciaßeHt,  illud^abjurdjßent ,  ßubpeenüin  eo  contenrü, 
ui  etiam  ^Ballonio proximo  die  J\dartü  injltn^um  futßet ,  itt  conßlium  dirorum  Trcepe- 
orum  ,  ^lercatorürh  i  &  ‘Buleutarum  certius  faceret,  &  hocmane  adeßtt:Ballonius^le 
i  de  re  in  diUa  Camirs  auditus  fuit,  qui  dixit, fe  hoc  decretum  %I.  Bartholomreo  Thoince 
i  f?«  Civitatü  Lugdunenßs  Secretario  in  ha  c  urbe  ja  mprafenti  ndtum  fetiffe,  qui  fe  mim 
i  memoraha  &  inßruiiiones  ea  de  re  habere ßbi  rejpondißet.  Et  cüm  dihhü  Bdiloniusjuf- 
i diUteCamerit  illas  obteßationes prdlegißet ,  &  Clario  ,  locoBrocuratorügenerdlüt 
IS  propter  rationes ,  abipfo  deduBasnuM  'conßderatioiie  dignas  eße  dixißet :  ^qitirens 
mul, ut,ijsnbnobßantihiisPdiBum'jifreßumix.  :Augußi detlaratuminurhe Lugdunenß 
vecutioni  mandaretur,pr(itfertim  quantufnid  TorfanUm  in  diBü  obteßationibiü  dehomim 
atum  attineret. Et ut  nihilominus  Botfanus  ille  j  antequam  cum  executione  contra  ipfUm 
roceieretur,  captiyus  in  cußodias  Talatij  duceretur ,  juxta  jirreßum de ipfo  ihyincula 
onijciendoiperdiBam  Camerdm  decretum,  quo  juxta  crimina,  &  informationes  contra  u 
fumfaBas proceßus  adyerfus  eumformaretUr,  &perßceretur:  mandato ßmulfubßituto 
'^(scuratorts gmeralü  ijs  iniocü  datOiUt  omnem  diligentiam  adhiberet :  acprmer  auxi- 
io  'PrtefeBü  Mercatorum,  &  Buleutarum adTrincipalem  &  Tegentem  Catholicumdo^ 
hm,  &  yirtutibus preeditum ,  InflitutiontjuyenfUtü  in  diBaurbeEugdunenfiinyenien* 
lum>,oblato.Illü  dipreßü,re  in  ddiberationemfumptd : 

7)iBa  Camera,nullo  diBaru  obteßationem  hdhito  reß>eBu,decreyit&  deternit,ut  di^ 
lÜArrdßu  ii .Augproximi declaratu  juxtaformam  &  tenore  fuum ,  in  urbe  Lugdunenß 
xecutioni  mandetur:  prtefertim  quantum  ad  diBum  Torf  anum  attihet^queiiiifio  compre* 
<endi  deciarayit  &  declarat. Et  nihilontiniis, juxta  Arr  e  flui  q.  Sept.ßatuit,ut  Torfanus 
ße  capiatur,  &  captiyus  in  cußodias  Talatij  ducatur:quo  de  ijs,  qud  informationib.  ante 
yacfaBü  continetur, interrogetur  &  audiatur,^  contra'eitm,pro  ut  ratio poßulabit,  proc¬ 
edatur:  Injunxit  &  injungit  fubßituto  diBi  Tro  cur atorü gener alü  in  %lünicipio,  &  fede 
^raßdiali Lugdunenß,ut  Arreßumhoc pnefens execittionimandari faciat',  &  Curia  Tati- 
armenti  de  fua  diligentia  intra  menfem  certiorem  reddat.  Et  quantUmad  adminißratio» 
tem  &  direUionem  Collegij  diBx  urbü  Lugdunenßs  attinet,  ei  depnncipali,  T\eBore  &  <*- 
ijsperfonü  idoneü  &  capacibus, pro  ut  ratio  poßulabit,  profpicietUriEt  prafens  hoc  Ar» 
‘eßumexyiExtrciBtilliufexfecHtieninMndabitur^  Signatum:  Tillet, 


1 


De  Propagatione 

Ex  hi's  fntelligitür  Arrefta^V  decretahxc  nohlevi  animorum  motu,  fc( 
matura  deliberatione  prxhabita, prolata  fuiffe Jd  eriam  teftatur  Ärreftum  Par 
lamenti  Parifienfis  i8,Augufti,Anno  i55>8i  contraDömihumToiironenfem,!« 
füitas  in  fuo  territorio  defcAdentem,  integro  anno  evoliico  j qiio  prohibetur o 
mnibus  cuiurciinique  fintftatüs  autconditionisjliberos  ad  Collegialefuitarum 
qiiocunque  fiiit  iil  loco  j  literarum  caufa  niittere^  Id  enim  ilc  de  verbo  ad  ver 
biimhaben  .  ,  ,  .  . 

Henruti^fi  Gratta  Ddy  Gallix  ^ayarra  7{ex,  i  Uterasprxf entes  “vi 

ielunttfalutem.T^otumfadmMi  qmdßtferijsj^ua  Trocurator  noßer generalps,d  %ia 
gißro  LudoDHO  Seryinoi& Simone  %larionejidyocatümßrü  adjutus  j  Curia  noßvi 
'parlame7iii^er  diBumSeryinumoßendity  quodfcilicet per ^rreßum  t.OHoh,  fuperio^ 
diepuhltcatum  "Dominus  Tour one/ißs  condemnatus fuifßt,jut  Treshjteros.  &  SchoUr§ 
de  Soiietate  nominü  lefu  fe  'dicentes ,  intra  duos  'menfes  i  pro  ultima  dilatione  ipß  d ßgtd 
ßcatione prafiji os J  ßmbus  &  limitibus urhts  &  Dominij  Touronenßs  dif cedere  abtr 
facerety  &  utio  menfepoß  fubpcents  tbiconßitutüydiUamnoßram  Curiam  certioremred 
derst'.^üodL id^irreßum  diBo  T ouronenß in  hac  urbe  Tarijienß  yndecimo  diBi menßs  0 
Bobris  perfonaliier ßgnißcatum  fuijfet :  &  ille  tamen  tiihilominus  non  fatüfedßet ,  ne^u 
obedtyifjet:  Qßodetiam  ipfe^  diBiis  noßerTrocuraior generalüy  certior faBus  eßetymul 
tos  fubditarum  noßrorum,  contra  inhibitiones  per  Arreßum  i  p.  Decembris  y  Atmo  15^4 
promulgatum  faBas ,  Uheros  fuos  in  diBam  u^bem  Tour enen fern  &Töntamoufo7iium 
&  in  alias  regiones  &  locd  tarn  mtraqudm  extra  T^egmmy  ad  Collegia  dtBa  pratenße  So. 
eiet  am  siomim  ,  ßudiorum  &  inßitutionis  caßfa  emißjfe ,  unde plurima  &  notabili 
mala, &  pericula  metuenda  ejpnt : prafertim  cdmißi  Tresbyteriy  &  Scholares diBapra 
te  iße  Societatis ,poßdiBumyiceßminoniDecembris  Arreßum , non folum damnabilem 
&per  illudreprobatamdoBrinamcontinUayerint ,  yerum etiamalias  noyas &magisa- 
h ominandas  aoBrinas,  &  inßitüiiönes  j  t^uas  ubicun^,  inprimüm  ^gno  noßroper  libro 
execrandos  Jpargunt, prioribus  adjecerint :  Etjpropterea poßulat'et  ut  diBüs  T oüronenß 
peenas  iri  diBö  primi  OBobrü  Arreßo  cbnßitütas  incurriße  declaretur  i  &  Inhibitiones  i\ 
Arreßo  25».  Decemhi  Anno  t5p4‘  deilarato  contente  reiterarentur ,  denuo püblicaren 
tur,  commißiöneinquirjendidata  ineos,qui  contrayeniße  inlsenirentur  :  &uiömnesilli 
quiypoß  illud y  apud pratenfos  illos  diBe  Societatis ,  aut  in  ipferum  Collegijsy  tjuocunfu 
ßnttnlocoi  literis  operam  dedißentypriyilegijs  Academicis  priyarentür,  &  gradus,  qm 
poßmodum  in  quacunque  Academia  obtenturi  eßetifipro  nullis  y  nullius  momenti  &  yalo> 
ris  declararentur.  Fijis  diBts  Arreßis  2  p.  Decenibrvs  »  5  p  4.  imprimo  OBohrü  proxim 
declaratis  ,  una  cum  aBione  ßgnificationis  illtiis  undecimo  diBi  menßs  OBobris  faBa 
ßmul  etiam  Arreßns  z\.Augußiy  &  \  6.0Bobris  proximi  editis:  in  deliberationem  ad 
duBd. 

2)i^4  nostra  cvria,  conclußonibus  Procuratoris  noßri  generalis  conßde> 
ratis  per  Arreßum  fuum  diBum  ToUronerifem peenas  in  diBo  primi  CBobrü  Arreßo  corti 
ßitutas incurriße declaray it  & dCclarat :  Decreyit  &  decernit ,  ut  omnia  ipßiishonaoc. 
cupentury&  intioßram  poteßatemredigantur:  Injunxit  &  injungit  noßri  Dominij  Qua. 
ßoribuSyßngulis  in  eo,  quod fui  eß  ofßcij ,  iitfruBus  &  proyentus  recipiant,  &  de  ijs ,  u 
de alijs  acceptorum fuorum  pecunijs  ^  rationem  r eddant ,  juxta  deßgnationes ,  quape\ 
Thefaurarios  Gallia  fient,  qiias  illi  in  manus  diBoru  Quafiorum  tradent.  Et  Officiat 

libus earum  terrarum,  qua  occUpabuntUr,fiyeclientelafijure,fiyejurifdiBionenobisolfi 
ßriBa  fint ,  ut  diBam  jurifdiBionem  nofiro  nomine  exerceant:  fubpeena ,  quod  pfoceßiis- 
quicunque  inalia,  qudmnofirorum  Officiariorum  qualitate  ab  ipfis fient, pro  nullis  habet 
ri,impenfia, damna  &  yerfura  partium  i^forumproprio  & priyato  nomine fdBa  afiimari 
c5*  ipfi  cuiuficunque  officij  noßri ,  aut  altus  munerü  publici  incapaces  declarari  debeant. 
Statum  &  officium  PrcefeBiAuuergnenfis,  quo  diBus  T ouronenfis  ornatus  fuit,  yacani 
impetrabile  t  &  eum  T ouronenjem  illius  gerendi ,  aut  exercendi  incapacem  &  indu 

gnum 


i 


✓ 

Iesvitarvm.  9^ 

\Um  declarayiti  &  declarat,  %landaipit &mandat  Vxcarüs  &  Officialthm  ditlx prxm 
^urte,  nei^fis  Ullum^ingreßüm  aut  dignitatem  in  fuü  fedtan^ permittant :  &  omnihui 
tjirü  fubditü,ntipfum  pro  tali  agnofcant:  T^otarijs,  ne  ullas  commißiones  ^fententias^ 
alias  aHiones  in  ipßusHömine  amplius  concipiant :  Omlibus  'Rationalibus ,  ne  ipß  uU 
ßipendio-» taut jurapropter diSlum  ofßcium  folyant  :  omnia fub pctna  repetendorum 
Siorum ßipendiorum  &  j urium priyationis  ofßtij  tamendarum  arbitriarumt  &  alia<i 
m  majorum  mulSlarum ,  ß  fecus  aSlum  fuerit,  £t  prdterea  mandayit  ,  ac pracepi't^ 
aitdat  prtecipit  omnib'usperfonü  nefcholaßtcosad  Collegia dtSa  prdtenße  Socie^ 
tü  ,  quocunque  tandem  in  loco  &  regione ßnt y ßudiorum  causa  emittant :  pcenü ,  quit 
diSlis  ylrreflü  continentur  ,  indiUis y  qua denuo  locü  &  fegiotiibui  conjuetis publtca» 
mturyquo  omnibus  innotefcant.  Et diSto  noflro  Tr ocuratori  generali  negotium  inea^ 

'.a  fecus  agentur  inquirendi  committetur  y  ut  inforfnk  'tionibus  in  di^a  Curia  noßra  fa^ 

^  yper  tandem  adyerfus  contrayenientts  ,  prout  ratio poßulabit y procedatur,  Ei  de 
afenti  decreyity& decernity  ut  omnes ndßri  fubditiyqui  in  Collegijs  diSlaprätenfa  J'o- 
etatpSy  Yel  intra  yel  extra  Ti^gnum  poß  Arreßum  yigeßmo  nono  Decembrü  y  Anne 
illeßmo  quingenteßmo nonageßmo  qitarro  decretumyinformatiyaut inßituti füeruntyttuU  '' 

•  priyilegijs  Academicü ,  tanquam  gra.duum  incapaces ,  fruantur.  Gradus  etiam ,  quos 
m  obtinuerunt  y  aut  in  poßerumin  quacunque  Academia  obtinebunt ,  nuttoi  y  nullius 
omenti  y  alor  is  declaramus  y  ut  ratione  eorum  nec  do  ceri_^  y  nec  officijs  ornari,  nec 
neßcijs  graduum  affci-y  necindiSla  Curia  noßra,  autalijs  quibhfcunquelocis  pro  Ad-> 
ocatts  recipiyuec  ullis  juribus  y  prarogatiyis  &  praemihintijs  ,frullibuSyCominodiSy  auf 
wlumentts  diSl  orum  graduum frui  poßint.  Decernit  diUa  noßra  Curia,  utprafensAr« 

/ium  in  omnibus  municipijs  &prafeliuris promulgetur  :  injungit fuhßitutts  dilli  Tro» 

\rdtoris  noßri generalis,  ut  execmionem  eins perfequantur ,  &  diUam  Curiam  certiorem 
ddant  de  ijs,  qua  corttra  di^um  yigeßmi  noni  Decembris  i  annimillefimi  quingentefimt 
mageßmi  quarti,  A treßum  agentur,  fefe informent:  &  informationes  intra  duos  men fes 
l  Grapheum  mittant,  pcena  illis  proprio  &^priyatonomine  refpondendi  propofita^.  Sic 
:  Decreto  diUa  noßra  Curia  mandamus  omnibus  Diacetis,  .prafeBis,  aut  ip forum  lo- 
m  tenentibus ,  fingulis  in  fua  Diceceß  & prafeBura ,  &  fuo  loco  ,  ad  quos  h'oc  pertinebit^ 

'prafens  Arreßum ,  juxta  formam  &  tenorem fuum  debita  &  integra  executioni  man* 
mt :  omnes  eos  ,  qut  ad  hoc  cogendi  funi  t  modis  ör  medijs  debitis  &  aquis  cogentes,  Z'  ^ 
dandamus  omnibus ,  ut  hifce ficuti  decebit ,  obediant,  DatUm  Tarifijsin  Tarlamenio 
ißro,  decimo  oBayo  die  Augußi,  Anno  gratia  millefmo  qtnffgentißmo  nonageßrno  oBd* 
OyRegninpßridecimoo  % 

S  ighatxim  p  er  C  amer  amv 

ExädofamiFere  decennio  alefuitarum  ex  Gallia  eiedionc  ,  anno  videlicet  xmit*  fnOtiH« 
iou  totis  viribus  ,  conatibus  acmodis  varijs,  imprimif^  Apologijs,  dC  fupi^*“^*****“"** 
licibus  libellis  apud  Regem  tentlruilt,lit  reciperentur  itlTlegndm  denuo* 

Sed  tunc  qiiid?  adhuc  temporis  tale  Refponfuiti  a  Rege  acceperunt»  Rertegi  R«8U  totpoaUm 
'^ySacerdotaleSyApologid yeßrd,fatis  yerbosa,  ac dfltgenter  mecu  perpendi  omnia, qua 
vtvs  fcit e  innocentia  yeßra gratia  collegißis.  ^ma  y%ro  negotinarduu  eßyuecres  dtjudi- 
ttatmerhrefcind'edaybreYitery&ut^gedecety^uidpliendußatudyexbona.lrotxisjZ 
i  hoc fum,  ut  regnu  meu  bellis  ciyilib. attritu  &  yiribids  'ohibusq^  exhaußu,  recens  cu  Hi»  ‘- 
'anopaceimtdprißinonitorireßituamylegibjtsßrmiiny  pUmanitaterecreem.  Id  quando 
Ud  ratione  fieri  non  potefl,nifi  ut  aqualijure  &  beneyokntid  Catholicos  &  Huguenotat 
^pellatoscompl'eB:ar,tuminEcclefiaßicistuminpolicis:accUrate  mihi  de  y  obis  reyocan» 
vs  cogitandum  eße  yid'eo.  Tloyi  ego  yos  yiros  doBoi  &  dif citos ;  iioyi  :^elo  Catholica  &  ^  y 

\omana  doBrin«  inßammatos',noyi  yos  acerrimo  Hüguenotarüßagrare  odio :  tioyt  yos 
mBorum  reliquias  i  cereos  diy  ini  Agni  orbiculos,  Deipara  Virginis  numißnata,  7^ farta 


De  Propagatione 

yel  aliud  ^uidpiama  pontifice  confecratum ,  dcyotkye7ierari ;  ^U(C  HugueMttfut  rid 
tula  aßfeniantur,  u( Idololacricaexfecrantur. %ietüo  igttuff  ne  yehementid >  qkd  in cof 
cionando  uti  foletü,  9if‘  condemnationum ,  qnai  fcrihend»  iteratü  j  acefbitate ,  multoru 
'animoSynmc  prorfmf  acatos ,  denub  irritetvs ,  at^ueita  etiamimj^rudent  es  turbarum  ai 
^ores ßtü.  lamyresut  junthumanee ,  leyialiqud  occaßone ßeripojßet  ( juid tarne Anölin 
ut  bellum  inter  me  &  Mij^anum  recrüdejcati  Qißd  tumartimi  mihi  futurum ßt, malim  y 
cogitarey  tjuam  me  diceri^.  Q^id aUtem ant^  quadriennium  admtßkm fuerit  >  ^giu 
noneß^yelyobisyel alijsohjeStarc^,  Sententiamigitur  femel  latam  non  mutOi  i^o 
ß  yere  Galli  eflPSymagü  totius  tranquillitati  T^gtsi,  tqukm  yeflret  utilitati  cotifulatü.  2) 
xi  qua  yolui.  Abite  &  yalete^, 

N  on  tarn<2n  qüiefcere  ftatuenmt  irrequieti  homine« ,  fed  poft  hsec  omtiü 
varia  rurfus  inierunt  confilia,  quibus  tandem  machinis  Regis  obfiiinatum  an 
mum  expugnare  pofTent ;  Pontificis  quoque,  Reginae  dC  multorum  Principi» 
Rex G*ui*ex.  auxilium  opcmquC  implorartint»E6querem deduxeruiltjUt  rex  taridcm  expf 
*’“w  um  ’rewlu"  ^  vi dus  rcceptionc  eorum  cogitare  inciperet*  Ampliisimus  Gur 

tioncdtiiberac  ParlamemiParifienfis  Senatus,  Cum  hoc  refcivilfet ,  imprimis  quodPbntifc 
Pöto  wm  Romanus  per  Legatos  dC  N  uncios  lefuitica: fedte  r eftitutionem  per  univerfai 
hofsiuuur.  Galfiam  urgeret,  nervosa ÄT  verifsima  Oratioile  a  4,»Decemb*  Anno  i  Ö  o 3*  a 

hoc  propofito  Regem  averter^e  conatus  eö*  In  hac  Orationenihil  ä  Pari  amem 
ParifienllRegiinmemoriam  revocatur^  quodnon  Ada  ipfifsima  antecedent; 
Ä' fequentia  evidentifsimä  veritate  niti  oftendant*  V erba  autem  Orationis  illii 
ex  G  allico  in  Latinumfideliter  translata, haec  funt* 

ORATIO  PARLAMBMTI  parisien.  con 

TRA  lESVltARVM  RESTITVTlONEM  COMMINATI  ©■ 
NIBVS  PONTIFICIS  ROM*  PETITAM  CORAM 
REGEHENRiCO  Q^VAB^TÖ 

recitata* 

PArlamenti  ytßfi  Curia  inßitütd  deliber dtmli  juperliferü  yeßrtspatetihtSy  deprte 
bjterorUrn  &  Stholatium  Collegij  CUromontani  (  qui  lefuitarum  fibi  nomen  indtd 
re)  in  quibufdam  huius  jurifdiSlionis  locis  reßauraiione ,  decre'ieit :  ut  humilima  obteßt 
tiones  yefira  %lajeßati  fierent^  dc  nobis  mandi^yit  y  tit  quadam  yobispunSla  reprafentt 
remuSyqua  adrerum  yeflfarum  honum  &  ad falutem publicamyqiia  dyeflri  conjeryatm 
dep endet y  multum  conferre judicayimuSy  qua  etiam  nos  retinuerunt ,  ne  ad  earUfii  appt\ 
bationem  continuo  procederemus. 

Etpriufquam  ad ßngula proponenda  accederemus ,  ut  yobis  humilime  gratias  pro 
I  honore  ageremus, ^0 nos afficereplacetyqubdyidelicetgratumyobisßty  ut  yiydyoce hi 

tbteßationes  faciamus  y  quo  oßenditis  yeßram  erga  nos  indulgentiam  ac  heiiignitaten 
tanto  maj  ore  laude  dignamy  quanto  longius  d primorum  Imperatorum  T^fnanorUm  aufi 
ritateabeflyqui fubditis  accedendi  fui  copiam  tion faciebant ,  fed  cunBas  petitiones  & Ju^ 
plicationes  codicillis ßbi  exhiberi  y  olebant. 

?R  *  Ordinis  huius  y  qui  fe  lefuitas  dicunt  y  m  hoc  ßlegnö  inßitutio ,  huic ßatui  tampern 

gua*Ga^.*  *  ciofajudicata  fuit,  ut  fe  omnes  Ordines  Eccleßaßici  ipforum  admißioni  oppofuerint  y  < 
deo  que  Collegium  Sorhonianum  decreyeriti  quod  ißa  Societas  noti  ad  adißcationem / 
addeßruUioneminyenta  eßef.Illa  quidem  in  Synodo  Ecclefiaßicorumudnno  1-551.  men 
Septemh.hahttayCuiArchiepifcopi  & Epifcopiinterefant.  &  Cardinalis  Turonenßspu 
ßdehaty  approhatafuit  y  yerhm  tarn  multis  cum  claufulü  &  reßriHionibits  3  ut  ß/ejuii 
Nomen  Tefiiiwtü  obferyare  debui ffenty  yerißmilefuerity  quod  Io  cum  cito  mutaturi fuißent. 

wtic  Socirtari»  He c  fuerunt admißintß per proyißonem  ,  ipßfque lefuitarum ac  Societatis lefun 

wf»  j per  ArreßumAnni  »5^4.  aßumere prohibitum  fuit :  quo  tatnen  non  ohßante ,  nomi 

'  illicUH 


I  E  5  V  I  T  A  R  V  M,  P7 

ic.'tSururparCjacfcinfiiperomni  poteftati  läfecularijquaEcclcfiafticceximc* 
vOiUerunt*  V  os  aür,iiios  nuncrcrtaurädo,maioii  cos  aucTroritatc  ornabitis,S(^ 
inim coviitione  meliorem ,  quam  unquam  tuic reddetis*  Dignius  i ra^  a  veftri 
Arlairend  SenatU  iudicatü  tuit ,  imo  Procuratores  Advocati ,  omncf^  Or¬ 
nes  vcdrineccflariöexiftimätjiftoshomines  continere  talib*cautionibus,qui* 
IS  iproramlicentia,qiue  alias  inipforOa(ftionibusnimisfolutaeß-,cuiusquocp 
crementum  publico  bono  fume  perniciofumelTet  futurum,  impediatur.  In  o» 
rione  Advocatorum  veftror um,  qui  ipfis  non  patrocinantur ,  praemonitio  eft 
ilde  exprcffa,  quodneceflariumfiti  uthuic  rei  provideatur,  nc  eo  quod  iam 
:rfpiciunt,peius  aliquid  inde  proveniat* 

£t  quemadmodum  huiuf  Societatis  nome  &  ifotum  V nherfale  efl ,  fic  etiamaxioma~ 
do^nnte  forum  uniformia  funt,  quod  yidelicet  Superiorem  non  agnof  :anty  nifi  S.  Ta- 
o.m  nofirum ,  cui  juramentum  fideiitatps  &  ohedientice  in  omnibus  rebus  prajiant ,  &  pro 
eguid  indubitata  habent, qubdille excommunicandorum  ^egumpoießatemhabeat: quod 
ex excommunicatus  nihilfitialiud quam  Tyrannus ,  cuipopulus rebellare pofit.  Quod 
'mes  y^gnicola,quiminimuminEcclefiaördinemhabent ,  fi quodcunq^  crimen  commit* 
nt, illud  pro  Ufe  %Iajejiatis  crimine  haberi  nonpoßit,propterea  quod  ‘ßegum  fubditi  no 
\t,nec  ad  eorum  jurtfdtcHoriem  per  tineant :  fic  ut  omnes  Ecclefiajlicos ,  &per  confequens 
\am  feipfosd potejiate feculariexemptos  effe,  &  impune fanguinarias fuas  manus facra-' 
'limts  ?^gumperfoniis  inijcerepofie  dicant.  Hocejtquod  in  concionibus  apud  alios  docet, 
c  eji, quod fcribunt, impugnantes  fintentias  eorum, quipropofitiones  contrarias  tuentur. 
Duo  juris  DoÜores  Hifpani,cum  Clericos  K^gurn  er  ‘PrmcipumpoteßatifubjeSloseße 
xdidißent,aliquis  ex  huius  Societatis prcecipuis  contra  eos  f  :ripfit, inter  cateras  rationes 
^erens,  quodficutiLeyita  inT.Ti.ab  omnipoteßatefeculari  exempti fuijjent,  fic  etiam 
'erici  ab eade poteßate per  noytm  T eflamentum  immunes  &  liberi Jint,  ^itgefj^  &  %io^ 
\rcha  nullam  in  eos jurifdidionemhabeanf. 

Has  Tegulas,  ut  nimie  falfas ,  ac  error umplenißimas,  %Iajeßasyeßrd  nonapprohaa 
\t.  Oportet  Igitur, ut  illi,  qui  tenent,  &  in  regno  yeßro  manere  y  olunt ,  eas  publice  in fv.is 
dlegijs  ab j  urent:  Ho  c fi facere  noluerint  i  permittetisne  yos ,  ut  illi  hic  permaneat  &fHn- 
■metapoteßatis,  &  aulioritatis  yeßra  7{egia  fubyertati’ fed fi  id  faciant,  creditifne  yos, 
odpoßint  habere  aliquam  doSirinam,  qua  Religionis  fua  pars  efl  Roma  ,  Hiflaniee  & 
ijs  omnibus falutarem,qua  eadem  &  Gallia  talis  ejfepoßu'.cum  illa,  qua  alij acceptant, 
ij  nat  t  <&  quod  de  loco  in  locum  commeantes ,  remeantefjj  illam  &  deponere  &  recipere 
ßint  d  Qmdfi  dixerint -jfe  hoc  per  aliquam  difflenfationem  fecretampoße :  quamquafo 
curitaiem  yos  in  ijs  ingenijs  habebitis, qui  in  eaprofeßione fuhe  enutriti, qua peradyer^ 
atem  er  mutationem  locorum  fe  bonam  &  malam  redditi* 

Illa  doärina  omnibus,  quacunque  orbis  fint plaga,  communis  efl,  &  tantas  yires  in  re» 
loyeflro  dßumit,utfl illi reflaurati fuerint,  tandemin  Collegia  etiam moderatißima fis 
reptura.uintehac  majorem  A  dyerfarinm,  quam  Collegium  Sorbonianumnonhahebant , 
mc  illud  ipfum  ijsfayei,  propterea  quo d  in  eorum  Collegijs  quidam  /uniorum  Theolo» 
\rum  literis  operam  dederunt :  reliqui  idem  facient ,  ad  altiora  contendent ,  ac  id prima 
Tariamentis  yeflris  officia admittipotUerunt ,  & fery antes  eandem  doÜrinamfe po» 
ßatiyeflrx  fuh ducent ,  cunbla  Diadematis  yeflri  jura  &  Ecclefla  Gallicani  libertates 
ferfioni  relinquentes :  acnulluni  crimen  lafe  %lajefiatis,  quaji per  Eccleflaflicum  com» 
\ßüm, puniendum  cenfentes.  Imohoc  jam  fraude fudejfecerunt  lefuitaiUt  conttnuo  Re¬ 
orum  domeflicorum  yel pracipuorum  miniflrorum  2  4..  lib eri innoy 0 Flefliaco  Collegio 
fuittcispracepris  imbuantur,&  exiliis fingulis aiinis ira  Regijs  officijspraflciantur,a» 
is  fex  in  eorum  locum  in  illud  fummißü :  &  fle  hifce  cuniculis  intra  paucos  annos  lefui» 

:  totum  illud  regnum  fub  Tontificis  &  fiiam  tyrannidem  adigent. 

Atque  nos  adeo  inhacnoflrayita  infelices  fuimus  i  ut  etiam  deteflabilia  eß'ebta  ex 

K 


lefuiiariniMeen.. 

tiacoarAanda. 


Icfnitariim  nemt, 
votum  äi  ptac.  e* 
ptafuntuniv'-t* 
taluttquah*. 


PeHcnliwi  prxri 
•'eie  et  non  mm. 
.i'ovuc  inpicus 


De  PrOP  A  GATION  E 

i^forum  inßitutionthji^  prodeuntia, in^ropria  yeflra  facranßima  per.fona  conjjfltxermai 
tßarrieritt^ (horrefcit animiti »drei  commßmorationemß  inßruBu^ per  Varadem 
confe.jjus  eß,fe  jurameco  tnteripßit^matnMm  necem  i>eßram  faBoßSacrameti  communi^ 
nempercepifje ;  fed  chm  jcelm  peragere  neqmyiffet  i  akj  animum  addtderunt  huic pra’i 
yipera,qHi  ex  parte peregit,qmd  canjurayerat.  Öuignardu^  libros fuos propria  fud  mat 
fcrtpros  hubehatj  ajjerens parricidinmin  Tigern y^nteceßoremyeßrumjußißime c(hnm^ 
fum  ejjß  conßrmando propoßrionemin  Conalio  Conßantienß damnatam.  Et  juidnos,ri 
cordantespeßima  ac perßdißimaip forum  aBa,qu«e  facile  renoyari  poßunt,  tmendu 
non  habemur  f 

Si  nos,  yeßramyitaminpericulo  cernentes ,  dies  noßros ,  in  perpetuo  mem  tranßge 
oportebit ,  quam  tranquillitatem  noßrü procurabimur  f  "Mönne  fumma  ha  c  impietas f 
retypra  yidere periculum  malum^,aciut  tarn  prope  ad  yos  accedat, permittere  f  ^6nne  k 
eßet  fe  in  profundißimammi fertam  pracipitem  dare,  ßquü  huius  ^egni  exitio ,  &ruin 
fuperyiyereyellet.^  qu(e,ut  aliquoties  yobts  demonßrayimus,nonulterius,qukm  yit«^  t?« 
ßrce  lotigitudine  anobü  aheß.^Veo, propter  mutuaminter  yos,& fanBumTatremnoßrk 
beneyolentiam,ßt gloria.  ‘Detts  yobts, yeßrum  Diademai& ipfam fanBdm  Sedem  longi^ 
fime  conferyet ;  yerim  ft  feneBus aut  yaletudo  dies  ipßus  pnecideret,  acfucceßor  ipßt 
malo  animoigladiumfuußiritualem  cöntrayosßringeret ,  que admodum  Anteceßores  \ 
pfius  in  yeßros  7(eges  E rancta  &  "Mayarra ,  idemfaBitarunt,  quaiitm  quafo  dolor ful 
ditos  yeßros  occuparet ,  ß  tot  huius  "T^gni  koßes  contra  %lajeßatem  yeßram  conji 
ratos,  in  ipßus  yifceribtts  yiderent,quot  contra fuperiorem  ^egemfeliciß.  memoria  yidt 
runt?  cumprac  'tpui  Tabellionis auBor es  &  minißri,  neq^etiam parricidij  in  ipfum path 
ti  infontes, ex  proprio  ipfim  T^gnofuerintß 

Scelerafua  anteaBa  non  magtSiquam  reliquorum  Ordinum  &  focietatum  omnium, q\ 
nonminits  quam ipß errayerint,  ißi notariaut exaggeraridebere ajunt.  Fortaßis  inpr« 
judicium  ipforum  diBum  fuerit,quod  etiamß in  omnibus reltqnts  Ordtnibtts  ^  &  Societat 
bus  yitia  deprehendantur, illatamennonuniyerfalia fuerint.  Societatesetant  diyerfa,A 
mnes  yero  tili,  qui  earunde  uni  adharebant,fe  obedientia  "Majeßatiyeßra  debita  non  ful 
duxerunt :  fed  qui  deipforum  funt  Societate, unitißime  ac  per'^icacißime  inrebelliontß 
perßiierunt,acnonfolüm  nullus  ip forum  partes  yeflras  eßfecutus,  yerum  e  contrario  yt 
terum  T{egni  hoßium partibus pra  caterü  deditißimi  fuere\  ac  cum  tales  eßent,  Odo,  um 
ex  ip  forum  Societate  per  fedecim  illos  conjuratos proprincipe  eleBusfuit.  Et  ft  exemplu 
ahquod externum  noßrü  intertj Cere  fas  eß,  miferandum  aliquod  ex  Hißoria  Lußtanta  h 
feremus.  Chm  T^x  Hißania  animum  aßLKegni  Lufttanüi  ufurpatione  applicaßetfömit 
J{eligioforum  Ordines  conßantesin ßdeUtate  l^gifuodebitdpermansheffolt  ipß,ut  "Dl 
mtnati one  Hifj^anicamadjuy arent,  defertoresfuhe :  ex  quo  etiam faBum  eßput plus qit 
duo  millia  ta  religioforum,  quam  caierorumEcclefiaßicorum  miferrime  perierint:  ad  qut 
^piandum  Eulla  abfolutionü  conceßa  fuit.  Ipfofum  doBrma ,  &  anteriora geßa  cot 
fa fuere, ut,  chm  Caßellus adyerfum  yos  infurrexiffet,Arreßumtam  contra  ipfum, qua 
contra  omnes  iß'us  Societatü participes ,  per  os yeßrum propriuni  damnatos ,  fecum 
fit ;  Quod  Arreßum nos ,  yelüt felicißimum noßri temporü miraculum,  / memorikconß 
crayimus  ^  Indicantes  tune i  quo  Ji  juyentutem  malitiosa  &  execranda  illadoBrindim 
imbuere  pergerint,  nihi  l fe  curitat  ü  yeßra  yiia  habitura  eßet.  Qm  etiam  caufd  idonea  jt 
dicata  fuit,  quod  nos  formulas  quafdam  tranßUebamus ,  quibus  adßringebamur  ad  ji 
dicandum  cum  caufe  cognitione  de  inßantijs  formatü  ^  qua  faluti  publica  poßpom 
hantur. 

Elulldnosinyidid,  odio ,  aut  maleyolentid ,  neque  generatim  neque ßeciatimeönti 
ipfos  laboramus  ‘ß  labor aßemus,  Deus  nos puniyißet ,  quod  nihilominus  ipforumqudic 
tße  yoluißemus.  Tlihilnifi atrocitas  criminü, &  oßeBus Ule ,  qüo  ‘Majeßaiü  yeßra  cor 
feryatione  inpoßerum  quoq^profequimitr^ad  illud  Arreßum  incitayit,  quod  in  Tarlan^ 
ti  T^rhomagenßs ,  Dhiodunenfis  jurifdiBione  executioni  mandatum  fuit ,  &  quide: 

ad  yeßru 

I 


Iesvitarvm.  9g 

i  yeßnmfroprium  mandarttmiidj^idem  etia  m  in  alijs  omnihns  faBum  fuißer,niß  Uli  qui 

mdum  obedientix  yeflrx  fefefubjeceran(,reßirißenr:quiq^  etiamd^ro^ojuofuo,mß  cum 
■mv5  magno  mala  fua  yolunratps  jHppli cio,recedere poterant .  \ 

Conqueruntur  tn  fcrtptü  fuü  ,  quod  tota  Societas  propter  deliBa  trium  aut  quatuor 
m  deheat puniri.  V ericm  etß  ad  Fratrum  Humiliatorum  conditionem  redaBi  fuißentp 
:caßonem  conquerendi  nullam  haberetit:  cum  ob  cadem  in  Cardinalem  ’Boromeum per  re- 
^ofum  unum  tantum  ex  ordine  Fratrum  Humiliatorum  patratam  ( quod  annis  abhine 
re  trigvita  accidit  J  totus  Ordo  per  Tium  F.  Tontificem  juxta  refolutionem  inconyen- 
'.Cardinalium faBanißreta  etiam  T^gis  Hifpania  deprecatione, abolitus  fuerit.  FLoßru 
’.diciumnon  eß  tamfeyerum.Si  dixerint, Humiliatorum  cum  fuo  Ordine ,  qui  longe  ma- 
r  jit,  nullam  eße  comparationem :  Hos  ipßis  dicemus,  multo  minorem  ejfe  comparationem 
ardinalis ,cum potentißimo  Jvlundt7{ege,  qui  dignitate  Cardinalem  longius,  qudmipfo- 
m  Ordo  etiamminmum,fuperet:F  ratres  etiam  Humiliatos  miniis  peccdße,  qudmipfosz 
iam  eorum  unus  tantum  cadis  in  Cardinalem  patrata  authorfuit ,  atipfiomnesparrici- 
ij  in  yostentati propter  inßitutionemfuam  rei funi. 

Supplices  yos  rogamus ,  'ut ,  quemadmodum  gratum  habuißü  Arreßumj  ußißime  fa* 
um,  &  tumtemporis  ad  deterrendos  tam  multos, ne  contra  yos  conßirarent,  proditores, 
ueffartum : ßc  etiam  illud conferyare,  &  nobis pramojiitionem  illius periculi,inquo  tum 
amus,  cum  nimirum  communi  tioßro  Tarenti,  cujus  yita  nobis  propria  yita  charior  eß, 
iteritum  parari  yideremus,  condonare  dignemini.  Ac  certe  fummum  etiam  infidelitatis, 
r  ingratitudinis  yitiumexijHmaremus ,  ß  illius  perpetuam  curamnon ageremus:  quan- 
equidem  yos  nojiram  yitam,  noßram  tranquillitatem ,  & noßra  bonanobis  reddidißü,^ 
demoriaprateritorum  cautioni  nobis  effe  debetiUtproyidedmus,ne perincuriaminabyf- 
fiecundinaiifragij  fepultimdneamus.  ...... 

Höhpoßümus  etiam  omittere ,  quin ßngulares  %iaj eßati  yeflra ,  ut  A cademia  huius 
\ifereri  yelit, preces  exhibeamus.  7{eges  yeßri  Anteceffores  hoc  optima  yeflra  ciyitati 
*arfiehfi  orndmentu  relinquere  yolueruntiat  nunc  intra  paucos  dies  bona  eius  pats  defe-  ^ 
itur  :  Fiertno'npoteß,  'quin  ß  quantam  huius  urbis  partem  yideatis  incultam ,  &dtam 
\ultis  familijs,  ‘Bibliopolis  &  alijs ,  ^ui  d  literarum  jludijs  yiBumquaritare folebant, 
mc  ad Jlipem  redaBis,reliBam  fid^adgratficandumtanr'umnoyorumDoBorum par» 

0  cuidam  numero ',  qui  fane ßüdere  j  legere  i  docere ,  &  publico  bono  feryire  cum  cateris, 
r  nullum  corpus  ftngulare,  ex  ordine  &  religione  noyd  compoßtum  ,  facere  debebant» 
cimus  fane  quodF niyerßtas  reformatione  opus  habeat ;  yerum  hac  per  ipfius  ruinam 
eri  nondebet :  qua  eyitarinon  poteß :  non  quidem  ob  horum,  qui  inhac  funt  Societate, 
fientiam,  fed propter  Collegiorum,  qua  indiyerßs  fententijs  permittetis ,multitudinem\ 

'ia  ubi  eam  commoditatem  ad  manum  habuerint,  liberos  fuos  in  hanc  urbem  nori  amplius 
ittent :  quod  yos  facile  magni  prajudicij  eße  judicabitis quia  facile  iß  yidere  i  qitod, 

ii  hic  educantur,  fefe  dtenerts  ad%eges ,  &  fummi  Imperij  inßgnia  jußicienda  <&a» 
tofcenda  aßuefaciant ,  illi  yerb  qui  inparyü  oppidis  educabuntur ,  eandem  educatio» 
em  non  recipient ,  nequeßmilemaßeBum  habebunt.  Et  ßc  A  cademia  hac  i  alias  flor  en» 
ßima,  penitus  ey  er tetur ,  conflitutis  decem  i  aut  duodecimi  Collegijs  eorum,  quorum  So» 
etas femper fußeBa,  &  inßitutio  juyentutü periculoßßima  erit. 

Ha  funt  humilima  obteflationes ,  rationefque  fummaria ,  qua  nos  d  literarum pu*  ' 
’icatione  haBenus  abßinüerunt,  metuentes ,  ne  juße  nobis  yitio  yerteretur ,  quod  ni» 
ü  leyiter  ad  earum  approbationem  defcendijfemus .  Humilime  fupplicamus,  ut  eas 
i  meliorem  partem  accipiatis ,  eamquenobü  gratiam  faciatis ,  utfinobis  aliquid  man-  > 
ty eritis ,  quod  nobis  yideatur  falyd  conf cientia  executioni  mandari  non  debeix.^ ,  id 
m  inobedientia  noßra ,  fed  muneris  noflri  ofßcio  adfcribatts.  Quandoquidem  exifii» 
amus ,  yos  illam  non  yelle ,  nfi  in  quantum  eajufl/u* ,  &  aqua  efl ,  &  intelleBis  ratio- 
'dus ,  propter  quasilla  talis  declarari  nonpoßit,  non  grayiter  laturos  quod  obedientia 

■  .  r  .  •  ■  . 


I 


( 


De  Propagatione 

•poh^  pntßitd  nbn  ßt.  E  contrario ,  quando  admonthtminiyUt  promijfum  aliquod  prttßetü, 
illiui  "Monarchie  refßonfum  dare  yeliw,  aui  cittnrogaretur^utpromißitmfuumyerbH 
T^gxjsfaÜnm  impleret,  reJl>ondit,  fe  id yetlefrsßarCjfijußum  ejfet,  &  yerhanon  ulctß 
riui  obligare^. 

Vomine^T^ex  eSy& widern  T^xmagnuSy^ai  melius  judicas  idy  wo  djußumeß,^uem 

omnes  yeßri ßwditi  y i-^a  yeßra  tpfajußitia  junt.  V trum ß  npsy^ps  fupj^üces  eße poßi 
tnitSyyofjttefermißuri ßtüyUt  yobit  cum  omni  humilitate  oßendamus'.dicemusy  ^uodAn} 
tecejßores  yeßri  illofemf  er  Tarlamtnta  honore  dignati ßxity^uo  Imperatores f enatu:  nim\ 
rum  y  ut  caujas  lußitia  ip forum  confilio  moderarentur :  &  fsamyts ahfolutd foreßate  u 
potuijfenty  illam  nihilominus  ob  hunc  reße^um  depofuerunt ,  ac  yoluntates  ciyilica, 
Eegumaccommoday  erunt. 

I*  er  git  e  hac  erga  nos  uri  gratia,  &  coißeryate  autoritärem  illam,  fuamAntecefm 
fores  yeßri  Curia  yeßra  ^erlamenti  concejferunt ,  qua  re  ipsa  non  ipßus  yfed yeßra  eß^ 
quia  non  aliundi^,  quam  d  yohü  dependet :  &  quamyps  illa  eam  perderet ,  igno feite 
qua  fumus  nohts ,  dicentibus ,  qubdjaäuranoninipjam ,  fedin  yos  cefurafit.  Deum  totl^ 
corae  er  aß e^u  precabimur ,  ut  dies  yeflros  in  omni poteßate  &  felicitate  amplificet , 
I{egmam  y&D.  Delphinum  tam  y\bts  quam  fubditü  yeßrü  xonferyet ,  &  hanc  nobis 
gratiam  largiatur,  ut  omni  f  a  licitate  humilimtfque  feryitijs  noßrü  demonfirare  pofiim 
tnuSyquodnullam  majorem  corporis  animique  felicitatem  optemuSyqudm  ut  d  yohis  habeam 
tnur pro ijs,  quifumuspiumilimiyidelicet^,  obedienrißimi  &  fidelißimi  yeßri  fuhdin  & 
minißri. 

"ORAtlO  EXHORTATORIA  AD  REGEM 


CHRISTFANISS  IM  VM  DE  lESVlTlS  IN  REGNO 
GALLIAE  NON  RECIPIENDIS* 


a: 


B  hoc  etiam  propofito  Gallo-Franci  quidatn  alij  feu  patri*  vere  amaritd 
.omnibus  modis  Rege  avertere  conati funttExcufa  eft  anno  03 ♦  ingenui 
Oratio  Galli  ciiiiifdam  <piho7r£!»jS'Hy  de  eo  quod  tumpoftulatumö^  indelibe« 
rationem  addudum  fuit;  nempe,  ut  lefuic*  reftituantur  in  Regno  Gab 
_  li* ;  in  quamultis  rationibus  argumentis  graVifsimis  ^  firmifsimis  hoc  Regi 

diiliiadet ;  Hanc  orationem  integram  huCadferibam ,  in  Ledoris  gratiam ,  ad 
'  cuius  manus  forte  illa  noh  pervenit  ,utomnestamPontificij,quamReforrnati 
inde  excerparit  acmutucnturifibi  quod  ex  ufu  fiet,  bC  quod  fapientis  clTe  aiiirit, 
cx  aliorum  infortunio  ac  damno  prsfccaveamus  noftrum^Ethic  quidem  Oratot, 
qiiifquislic,  tanto  apud  oesdignioreiredebet,inijs  cju*adpronfgadaIeruiticl 
'  inonftra  promit  armis,quant6  minus  favet  Lutherartis  8^  Calvinianis,ab  utrife^ 
1  enim  partibus  fe  alienifsimumefle  profitetur, &  qudncoeft»a-3'a>A/«0T«p®',fe* 
dif^  Roman*obfervantior,quatenus  nonHifpanizat* 

In  hac  autem  oratione  p  k  i  M  D  refpondet  ad  ea ,  qw*  huic flutari  conßlio 
ftefpMdttMs  obftare  videri  |)otiii  fient :  ac  y  erum  quideih  efl,  inquit,  0  '^x  iPoße  te  plurimum  le^ 
l'Si^^^^Juitarumreßhutione  magna  Catholicorum  farti  in  regno  tuofatts/acere,  qui  eosßucmt^ 
■utiles  ad  noy as  opinione Sygud  in  caufa  religionis  exißunt,  conyeUendas-  teq^  eadem  opera 
Cardinales non^aucoS tihi  obßAÜurumyqui  eoru  caufa  multisnominib.ßudentiyel eo  ma* 
xime,  quodmagnos  labores  f  afferunt  ad  fidem  Catholicam,  &  potefiatem^ontificiafan- 
'  Bitatis  inorhe  terrarum  propagandam.  Homines  funiaBuofi,  diligentes  yßtidiofi, animo* 
jiy  quibas  multum  Sedes  illa  debet  :  Venerunt  in  tempora  rerum  difficuUatihtis  admodum 
circumfluentia^. 

Ha funt,o  7{ex,maxima&pr<tcipua  caufa,qua  te poffuntinillorum partem commo^ 


4 


I  E  S  V  I  T 


A  R  V  M. 


99 


terü  oj^era  dahant  inTarißenji  ^cadtmia:uht  femper  adyiginti  aut  triginta  ßiidiofo',  u 
lebant  rntliia  Guliorum  exterorumque.  Mate  tanta  mukitudo  attrahebat  eo  doVußimos 
iofq^  &  celeberrimos  Europa  iniroSjjiye  eminendi  animo, jiy e  utilitatps  capienda.  Le£io^ 
im publicorum  loca  a  ^ege  Francijco  I.  injiituta  captabantur  ambitiose,retinebuntu: 

^r  lumina  literarumfumnia  toto  ant^decennio  quam  ejjent  yacua, In  unica  Gjmnafj  Ca- 
eracenßs aulameltores dobliorefjj  legiones ,  uno  menje  habebanturtquam  toto  ano pcjlea 
\tota  Academia,  comprehenjts  quoq^Iefuitis ,  fuerunt  habita. Hi  artem  inyenerunt  fefe 
mjlabiliendi paulatim  in  optimtn  quibufq^  ciyitatibm  regni-,  atque  hoc faSto  obßrux erunt 
mtes,  unde  tanta  illa ßudioforum  multitudo  proßüebat.  eademq^  maximum  bonum  alteru 
teryerteruntadjuyentutem  perveniens ßudentem  Tarifijs:  f^agus  enim  juyentmex^ 
debatur,  & fermone  Gallico,  &  rnorib,  <&ßudio  erga  'ßemp.  totami  quam poßea  exculta 
’.eriti  ex  quo  fubßitit  inproyinciarum  fuarUth ßnibui-. 

Accedit  altera  ratio,  qua  Tat  ayina  Academia  6bferyayit,curhanno  ch.hxcl.apud 
'^mp.  Venetam  de  ijs  quereretur, quado  fuit  interdi^um,  ne  alijs  qua  ftbi  ipfis  leger ent,a~ 
') fye  inßituerent :  nepe quod, prout  Theologia  incubunt maxime,nonalios ferme ßngults 
MS  claßibns  excepta  prima ,  praficiunt  quam  juyeneSi  qUi  potiiis  diftunt  ipfi  quam  alios 
iceant :  adeb  ut pueri,  quiindobliorum  juyenumeura  ad  annum  ufqfdecimum  quintum  aut 
xtum  commißi  funi,non ßant  ünqua  magni  admodum.  T ancos  certe  *S>idemus  de  numero 
forU,qUi in congreßtbtts  emineant. Demonßrayit res  ipfa  lucule tißime ano  cbb.  xci » n. 
mm  eos  libello  fupplice pulfayit  Tarifienßs  Academia.  FLam  de  fuo  numero  inyeßiga^ 
erunt  aptum  alique  Adyocatum',qui  caufam  ipf irum  ageret:  qua  res  aliquo  paBo  ea  ad.- 
yijfet.  ''Multos  quidem  a  fe  inßitutos ,  &  omnis  eetatis  inyenerunt ,  qui  yerograui  caufe 
ßinendx  ejfet  idoneus,  inyenerunt  nemine.  Quapropter  ad  optimu  quidem  patronum  con¬ 
gere  eos  oportuit, f  d  qUi  nunquam  ab  eis  quicqudm  didieißet.  In  contemplatione  quidem 
agis,qmm  inßudiö  &  aSU  One  informant  fuOs.Inter  medicos  qua  facultas  eß  plenißma 
lent id, pauci  funt  qui pra luceant  defchola  ipforum.  Literis  humaniorib.  Gc  arcanis  lin- 
i  iruin  minus  daiit  adhuc  operani.  V ^ra  certe profeßioißf  iru  eß  Theologia :  hic  illis  the- 
.urns,hit  %la)rdtho,inquoyerfantürplurimum:ideoqßngenia  excitata,  &acumineali- 
10 pra  dita  deligunt  tempeßiyr.qui  in  matius  ipforum  yenerunt,eßugiunt  raro  :  diyerfa- 
m gentium  turbamif cella eß,juyant,& ßudiainter fe  conferunt.  Hecejfe  eßdeniq^  fa- 
aniur  omnes, illos  dijßutationibus  huius f  :ientiee,aliarum  regina, excellere^. 

Quumarcanalingüarümab  eis  iSnerinego  ,  noncontinuo  inyeniri  apudeos  negoyiros 
ediocri  liter driim  humanidrumf cientia  ttnSios:  fed  hoc  eß  quod  yolo,  nön  eße  quarendos 
numero  ipforum  yiros  aquales  quatuor  illis  Gallia  luminibus ,  liter dru^n  Tpgibus ,  qui 
'.les  agnofcuntUr,&  cenfenturinuniyerfomundo, quorum  tres  adhuc funt fuperßites^  ÖT 
lartus  adhuc  yiyit  optima  fuiparte_,. 

Omnes  lefutid,  quotquot  exfliterunt ,  yix  unquam  digni fint,  qui  unius  de  quatuor  illis 
fcipuli  mereantur  dici:  atque  hoc  conßdo  agnituros  qui cuntL  ex  ipßs  aliquid  habent  feien- 
fe.Hocunum  reß onf uri funt, feno  dediße  operam  huic ßüdio ', prdcipuum^fuum ßudiüm 
Te  'Theoldgid-.&  'ierumeß.  Tenendum  illud prdterea ,  ’quicunqßti  numero  funt  ipforum 
iqud  fcientid  inßgnes,  eos  non  amplius  informationi  juyentutü  incumbere.  Statini  enim 
ad  Theologia ßudium  conferunt, uhimaximoruifii  quiinteripfos  fuerunt  labore ddjuti, 
Ifcribendum  yeniunt:neqjinfitiandumeß,commodar  e  illis  admodum  defenßoninoßa  re¬ 
nonis  Catholica  conttanoßrorüm  ddyerjarioruniferipta.  Quorum  in  tdHiO  numero  u- 
(S  item  alter,  fi  forte  inyentuseßdiBidnebona,fiiloaüdace, motibus  excelfis,dißofi^ 
one  commoda,  &  elegantibus  mille  acuminibus. 

T)eniq^,fi  quid  judicare  pojfum, libelli  fupplices,quos  exhibuerunt  Majefiati  Tua,dUo 
\nt  feripta  injignia,in  quibus  ea  omnia  qua  fummi  artis  magifiri  docuerunt, accurat  e  de- 
ehendunturobferyata.  Caufa  quidem  cerre  ipforum  defendimelius  non  poterat.  Atq^ 
'c  quidem  magno  labore  illorum  in fiudio  Theologia  irritatos fuifje  eOs,qui  religionis  re- 
rmata  dicuntur jdubium effenonpotefi: Verumtammnequehot quoq^negari potefi,  mul- 

R  i 


De  Propagatione 

taa^ionih.  multa  doSlrina  illorum  ineß ,  qux  odium  ifßs  Catholicorum fummorum  crea, 
•yermtjqui  nihilo  ipßs  inreligtootü fiudto  inferiores  funr.  Dicamdeuno  tStum,captte  iffo. 
rum,quia  imquum  ejl  tanti  Trinci^ü  ahuri  audietid: Sedhocprofe^b  dignum^ß  ulhtm  eß 
qiiia  m  hocrei  fumma agiturJnterdum  afudS orbonißas,b  ^Xicoferti funt  ^fedpauci 
raro,qui  fe patientes  decipi  eor^im pigmentü,qui  Tarnte  fcripta  ediderunt  de  potejiate  ela- 
yium, auderent  afßrmare  penes  Tontifices  eJptUtT^eges  excomunic€titi&  d  jurejurandooi 
ßde  dataahfohant fubditos :  Sedpropaßtiones  ißa  tllico,  tanqua  Sehifmaticatumdcor. 
pore  Sorbon« fuerunt  damnata, conjunBa  Gallicana  Eccleßa  totius auUoritate,tuArr\. 
ßvs  Tarlamenti  tuitqui  duo  maximi  djipei  exßiterunt,  quibus  maiores  tui  adyerfus  omne, 
impetus,  quos  tentabant  hoßes, fuerunt  defenß. 

Sunt J ape, ut  &  nunc  eß,optimi  'ponttfices,procliyesßudijsin  Galliam, maximoru  me. 
ritoru  recordatione, qutbus  S.Sedes,o  ^^ex, corona  tua  obßriUaeß:  fed etiam nonunquan 
eliguntur  alij,qui  in partes  Hißanicas,& tibi  adyerfas  inclinant  plane. 

si  quando  contingit  ißud  nalum , ß  crederent  Galli poße  T^egem  fuum  excommunu 
cari  legitime,  feque  a  jurejurando  &  ßde  data  abfolyi ,  profero  grayißtmum  T{egbm 
noßris  foret  periculum, neßoli^rentur  dignitate  fud,&.reyera  nullum  imperiumnißpre. 
carium  obtinerent ,  id  ejl ,  omnino  pendens  ex  bona  yel  mala  gratia  illius  ,  quem  Ui, 
Cardinales  elegijfenti  quorum  numero  femper  infunt  multt,  qui  maxima  benefcia  in  ditio, 
ne  %dediolanenß,regno  lsleapolitano,atq^  adeo  in  ipfa  Hißania  obtinent. Meem  amplim 
^x futurus  eß'et,fed  Trorex, nomine  T^x,  Vicanus  generalis,  yel  -nwiryipyirYic.  re  &  ye. 
ritate:  euiufmodi  T^gesilli  erant,  quibus  T^mani  dabant  <&  toUeJfant  fceptr a  arbitrat» 
fuo.  Tropterea  quotquot  in  hoc  regno,  ex  quo  Chrißianum  faÜum  ejl,  yixerunt,  Tro. 
poßtionem  ißam  explof erunt, yelut  omnium  ( ßinßderet  animis  populi )  peric^ldßßimami 
&  fumme adyerfantern yerbo  7)ei,  quidixtt,  %egnummeum  nonejl dehvcmundo, loh.%%, 
Qiteminlocum  Auguß.trad.MqiAudite ludai  &  Gentes y audi preeputium  y audite omriu 
regna  terrena :  non  impedio  dominationemyejlram  in  hoc  mundo.  Et  apud  S.Lucamcap, 
M.ait  quidam  de  turba :  %lagißer,  dic  fratri  meo,  ut  diyidatmecum  harMitatem.  At  ith 
dixit  ei,b  homo,  quis  me  conjlituitjudicemjaut  diyiforem  fuper  yos  d  j^ua  de  re  D.  "Bern, 
hard. lib.i. de  conßderationeiT^onmonjlrabunt,  puto,qui  hoc  dicent, ubi  aliquando  quißii 
Apoßolorum  federn  judex  hominü  r^ut  diy  i  for  terminorum ,  aut  dißributor  terrarum, 
Stetiß  deniq^lego  Apoßolos  judicandos  ,fediß  judicantes  non  lego.  Erit  illud,  non  fuit 
Ex  quibus  indubitatis  rationib.  &  alijs  innumeris, quas  breyitatis  caufa  omittas  Sor. 
bona  &  und  cum  ea  Gallicana  Eccleßa  totd  femper  definiyit ,  fchifmaticam  illam  pro- 
poßtionem  eß,quod  Tapa habeat poteßarem  Cxcompimicandi  T^ges  noßrots  aut  inßitth 
endiquiequam  in  majeßatem  Chrißianißimam  ipforum.  Ideo^  loaunes  Tanquetellm 
anno  ch.hlxx.  Arrejlo  Tarlumenti  fuit condemnarm in folennemprofeßienem  honorari» 
peenitentia-,& utd  7{ege  yeniam  de  eopofceret,quod  fuü  thefibus propoßtionem  ißamfuif 
Jeraufus  inferere,  quamyis  expofuißt  eamd  fe  tantum  dißutaridi gratia  per f criptam  ef- 
fe:  &  parurri  ab  fuit, quin  adjudicaretur  morti.  Commode  acciditsqmd  7^x  undecimtan- 
tummodo  annorum  eßet,fiannum  egißt  7^x  decimum  quartum,  nunquam  tale  fuppliciut} 
mortis  eßugißt.  ' 

Quod  dixi  propoßtionem  ißam  femper  d  Sorhonafuiße  damnatam,  idyolo  intellig 
ad  illud  demii^  ufque  tempus,  quo  Patres  ißt  lefuitae  complureis ßudiofos  inßituißnt 
legionibus  fuis.aßiduü  Theologia,  Etenim  annomillefimo  quingentefmo  o^ogeßmo  nont 
quum  excomrf^iicatio  mdefunblumT^ge  pix  niemoria  fuitaUataj&in  Sorbend qucefiti 
eß, utrum poteßatem  ißam  haberet  Pontifex :  continuo  BoÜores  antijui ,  Faber  Syndi¬ 
cus, Camufus,  Chabotus,  F aber  Curio  S .Pauli,  Chayagnacus,omnefqjalijyetußiores,^ 
hona  nota  fortiter  reßiterunt  y  fedbene  pro  ßeSium  erae  huic  choragio :  omnes  enim  juye- 
oißs  qui  apud  le fuit  as  Theologia  jluduerant ,  Boucherus,  Pichenatus ,  V^arades,  Semel 
ia,,,  C ullius ,  Aubourius ,  &  alij  innumerabiles  yicerunr  pluribiis  fußtagijs  contra  yer. 
hm  Vei  ,  omniaque  axiomata  Gallia.  Qjtinetiam  hanc  Jefuitarum  fententiam  ejß_j 


^  I  £  S  V  I  T  A  R  V  M.  lOO 

uodTa^a  9{egesexcom%tnnicare^oßtr  fpopulareü  d  juramento  ßdeial folgere,  &  fee- 
craitoroftaSjdtgnitatemque  eü  adimere,bondfide negari  nonfotefi.  ^am  cum  Tarißenft 
icademiapericuiofumißud  dögma  eü  ohjeeißet, tantum  ab  eonegando  abfuerunt ^ut  con- 
rd  ßuii  defenßonibits  communi  totitus  Societatü  judtcio  editis  commodo  ßuo  ,  anno 
h./j.xcy.quaruminfcriptio  eß'.  V'eritas  defenfa  contra aÜionemAntonij  jirnaldipag. 
o. utantur  \m  ipßs  yerbis:  erat  cur  probares ,  "Tinges  eße^aut  ejße  oportere  dominos 

vios  temporales  in  regnis ßtiS:cum  Tapa^ut  dixi ,  nihil  arroget  ßbi  in  ißo  imperio  fummdr, 
iß  ut  corrigat  r  annuam  pat  er,  atq^  adeo  t  AN  QV  AM  IV  DEX,eos  qui  pernitioß  Eccle- 
afuturi  eßent.  Tum  enim  idnon  f  üumpoteß  ,fed etiam  debet ße  oßendere  S  v  P  E  R  i  O- 
.EM  iLElsbonoipßorum  &  publico. Exceptio  haeßomaebürn  tibi  commoyet  ,ßacitut 
ingaris'ßed  oportet  haurias  &  de  catero  fatearü  tibi  ne c  rationem  ejße,nec  conßcientiard, 

\[am  primum  id  Trincipibus  eß  utile,  qui  continentur  per feepe,aui  ad  ofßciüm  retrahun- 
%r  potius  REI  TEMPORALIS  Mlß-TV^quafemperilliseß  cordi,licetimprobis, 
ukm  rei ßirimalü:  cujus  tantdm  hon  habent  curam,niß habeant  &  bonam  conßcientiam, 
uod  nonfemper  accidtuldcirco  Deus  %epibus  Ifrdelis  minabatur  potius  ße  a  MOT 
LVM  TEMPORALE  REGNVM>  nijtobßeryarent legem, qudmeospriyaturum  ater 
a  yita  ;  ATQVE  HOC  IPSVM  IN  PRIM  VM  REGEM  EXERCVITiCVl 
CEPTRVM  ABSTVLIT. 

'Qjßa  y'erh  ahimadyertunt,o  T^x,  ohihia  axiomata  Eccleßa  Gallicana,  &  Arreßx 
^arlamenti  tuipericidoßa  ißi  doHrinä  adyerfari,quaminßillantpaulatimmentihus po.. 
uli ,  ab  haepeße  ohmmaximopere ahhorrentis,eo  tandfy'ehire  cogdiur audacia, uthißo- 
ias  "ßegum  noßrorum^quas  adferimus ,  dicant  exempla  rebellionum  eße,his  ipßs  ^etbisi 
4deo  deßpps  <&  adeo  impr  obus  Gallus  es ,  ut  yelis  producere  exempla  REBELLIONIS 
X  hißorijs  Gallia  ,  obß rurantia Jf  lendorem  T{egum  hoßrörum,&  matrts  communis  no- 
Wa,r!Tc,Etpoßduasfermepagtnas:ln  ßege,  ihkimum,ßyeyirtus,ßyeyitiumi  magna 
mnia'.quijipotentiam  fuamadmalefaciemum  occupet,  nulla  niß  ’magna potentia  inhibe-  V 

ipoteß,A c propterea  yidemt^  gladium  inperfonam  mültorum  T^gum ,  in  inultis  regnis 
uiße ufurpatum,  quod ßnonf  ’.rnperfmt  utife  exeicitiüm  ejus  ,femper  tarnen  utile  potuit  > 
ße:SlQVlDEM  SVBIECTl  BENE  F  V  ISSEN.T  DIS  P  O  S  IT  l  .NthUünquam  feri- 
tum  eyidentiits:  nihil  unquam  inorbe  terrarUexßitit,  quodmagü  pugnei  cum  yerbo  Dei^ 
oc  enim pracipit gratias agi  Deo,fibonos  T^gesmiferit  nobisßln  maloS',  yult  etiam  lau- 
'emus,eum^  credamus  faxrerebono  noßro, ui  minus  hunemundum  diligamus,  eoq^  alacrim 
'S  dif cedamus  de  mundo. 

D’eus folus ßatuit  "J^eges ,  idem^foliis foteflamoyere,  &  cUmyidetur,eos recipere* 
layes  quas  dedit  S .  ^ etro,  &  S .  Tatrth.fuccefforibus  ipfiiis,  ad  regnum  coelorÜ  diintaxat 
erttnent,ad  regnum  terra  nullo  modo.  Eie  ipfe  omnipotens,  cum  hic  in  terris ager et, nort 
nßituit  raßigare  ?^ges,hbn  eörohas  eorum  effringeriifed  contra  yita  ipfittsfuit  quidam 
per  tus  humilitatis  Iwer.  'ELec  alia  arma  dedit  Apoßol'is  adßabilienda  legem  ßuam:  dixit  “  *  ' 

^•ß^tges  nationu  dbmtnaturipjiS)^  qui  ailEorttaie  in  easy  alent,  dicuntur  beneßct.Sed  '' 

■on  ita  ent  yohü.  T^oluit Deus  ut  S .  Petrus yfucceßotesye  Uhus  S.  Patres  noßriplus  ag- 
redereturipßoine^  yero  hoeßeierut  qui  fuccejßerunt primt*  Si  aüj  contra  hoc  yenerint^ 
bututur  hiepoteßate  fua,necfuniauäiedi.El6eßemrperGallicanaEccleßaiudicauityeos^ 
xcomunicauit,qui  contra afßrmarut,yelut inhumana  et mßelicißima  doErina auEores: 
uaperimpietatemyolens hominespios  ejfßcere,mundum(utita dicamus j paritinnume- 
abilem  cadium,incendiorüm,raptuumßamtnarum  Pirginum^,&deßolationum per  urbes 
’^royinciasq^  totas. Abyßus abyßoru  eß,abominationu  Oceanus: hoc  adextremudfq^  ex- 
erti ßümus: et  tamen lefuitamagts  magtsque  obßrmantße  ■:  quibus ß  credimus  ,  poterunt 
'{pmankbulla  jpoliare  omnes  T^ges  ferra,  e  l  S  Q^v  E  TEMPORALE  DOMI» 

31  VM  ET  SCEPTRVM  EXCvTE  R  E.  Atqüe  hps  quoq^conyeiiiunt  ea,qua 
5.  ‘Bellarm.  lefuiid  ,nunc  Cardinalis  feribit  de  hoc  argumento :  Quantum  adperßonas,  r.Confro^.f  'ij. 
tiquit  ,  non  poteß  ^apa  ,  ut  Tapa  ,  ordinarie  temporales  Trincipes  deponere, 
tidm  jußa  de  caußa ,  eo  modo  quo  deponit  Epißcopos,tdeß,  tanquamordina*"''^ 

K  4 


r 


^  DePr  OPAGAT  IONE 

& tamenptejl mutare  regna  VNI  A  VF£RRE>  AlTERI  CONFER  RB» 
tan^uam  jummu^  Trimeps  jptrifualps,ß idHeceJjarium  Jitadatämartm  falu(em,ur pro* 
h^JtmM.ldprohaturM  cap.i.adfert  inßttutaytolenra,qiix^ex  diametro  pugnantia  cudt 
"^erho  Deiy  er  hißorice  omnes  ex fecrantur:qüorum  ferte  dccemurßabtümentu  %las 

humetani  tUttis  Imperij  maxime  exbell^  inteßtmd,etfurioßs  Chrißianorum  inter fepro» 
•^enijje,  qua  ufurpationes  ißx pepererunt ,  fecerunt ut  Europaab  Ortu  et  Occafupariter 
fuorum  tpßuf  Itberorum  fangutne  innataret.  Optime  S.  Ambroßus  fefe  temperayit,ne  ytl 
de  attingendo  fceprro,coronay&  temporali  dominio  cogitaret  i  de^fub  dito  ullo  liberando 
ajurüjurandtßde:necl>eropotuißet  ,  nifi  direble  yenire  contra 'Dei  mandata  yolmffet, 
fleri  Jolumadmotiitione  ufteseß  i  ut  culpes grarpißimte  notitia  ac  fenfu  Imperatorem  aß 
ß  ceret. 

etiarn  yalde  obferyanduni^qüodideni  3ellarm.  at^Iefuita  in fups  Defenfionibm 
iuitae  p  <V’.  +'•  fußinent,  &  conßrmare  nituntur  famofam  illamExtrayagantem  communem  ,  Vnani 
ymt.dacui:min.  maioritatei&f  obedientia,^«<*w femper  damnayit  Gallia.  Ham ß  Tapd 

falliturßi errat, ß plus inßttuii  quam  ex  ojßciö  debeat ihdc  tamen  Extraipagante hominis 
tenentur  obfequ^DeusqJolus  eum  judicare  poteß.  Itaq^licetTapaplane  injußißime fuU 
mina  jacularetur  in  T^gem,  prout fablum’yidimus  anno  ci3  I ‘^♦LXXXXiX.confr^ 
defunBum  T{egem  rioßrum  fumme  Catholicum^  nemo  tamen  exJefuitaru  doBrina  de  caio» 
fa  poteß  cogno feere ,  omnibus  tnterdiSla  eß  cognitio ,  &  Deo  f  üt  refemata.hiterea  yei 
ro  oportet  li^x  ante  ora  <&  oculos  fubditotum  omnium,  etiampef  ipfos,dignitate  &  corQ» 
na  fuaßolietur,  &  fuccedat  in  locum  ipßm  füemcuti^  fuprema  illapoteßas  yolueritßai 
cuere,ut  habent  illa  Eellarmiinerba  i  MVTARE  REGNA  ET  VNlAVFERRE,<?r| 
ALTERICONFERRE  :qud  eadem  funi  Tanquerelli  y^rba,  regno  8^  dignitatibuj 
privare  poteftjce/e^ri^rr^o  condemnata*  Etji  nondum  eb  audacia 'venerat  Tangu^ 
rellus,ut  diceret  darepoße  uni  Pdpam  >  quod  alteri  ddemtffeii 

Idem  lefuita  Eellarm.  procedit  ulterius  i  afßrmat  enim  difertü  yerhü  :  Ömnet 
J5s><:.;ur,  altero  Eccleßoßicos regui tui tiou  umplius  tibifubjeBdS  eße*  ^ee  fententiaiamendiriCie  ad» 
de.iiuuigcnujs.  yerbo  expreßo  Dei  &  thefibus Eccleßä  Gallicana, quam  'cdiera illd  ,qiid  dlxU 

Ro»  tamen  tueri  ißud  ö*  S.  pauli  'verba  cayillis puris  ientat  e'veriere :  Omnit 

4  animafuhjeBaßipoteßattbmfuperioribuStnonenimpoteßaSeflnißdDeOytlrpoteßatet 
fupereminentes funt a  Deo  ordinata  :  ideo  qui  reßßit poteßati  j  reßßit  ordinationi  Deu 
Et  poßea;  Quapropter  oportet  fubjeBos  eße  non folum  ad  'vitandam  iram  ,  fed  etiam  proa 
pter  confeientiam.  Ham  eadem  de  caufa penditis  tributa  illis ,  quia  adminißri  funt  Dei$ 
!  in  hocfe  occupantes. Quem  in  locum  S.Joanties  Chryfoßomus  obfer’Va'vit  hac  'verba non 

folumlaifis  imperari  Jedetiam clericis,  religioßs,ipßs^adeb ^poßolis.  Eult  etiarnidem 
Dellarm.  hac  S.  Tetri  y  erb  a  eludere :  Itaque  eßote  fubditi  omni  humano  ordini  proptet 
Deum,ßye'pegi,ut  eminentiori ,  ßye  Gubernatoribus,  ut  mißü  ab  eo.  Et  inter  caterk 
idem  'BellarmtnuSy  Tempore illo,tnquit,  yalde  erat  neeeßarium  moneri  Chrißianos dili» 
gencer,ut  obfequerentur  legibus ,neimpediretur fideipradicatio.  HocpaBo  efßceretuf 
religio  noßra  religio  circulatorum  Cybeles  ^religio  yulpinanrium:  quiprimum  quidemdi» 
cerent  fßegnum  noßrum  non  eß  de  hoc  mundo ,  non  omnes aque  Eccleßaßici  acalij  pegi» 
bus  Trajidibitsque  obedimus : poßea  yero  quum  loco  fuperiores  funt  i  &  induBoritatem  o» 
ptatampofueruntpedem,tumdemum  fermone  contrario  plane  utereHtur,  idque  drrdgdrenf 
ßbi,  quod  Deus  ille  omnipotens ßbifoli  in  T^gel  Ifraelts  &  alios  omnes  referyay it.  Hai 
'bona ßdeyeradoBrinalefuitarumeßyha  techna  illorum ,  hdcviaquam  \nßßunt,ut fei% 
'  '  honoras  intrudant. Sedlonge  aliter fe  habet  religio  Chrißiana  i  qua  femper  loquitur  inge» 

nue, y  er  e, fine fr aude, ßne fuco  &  fallacijs:  nec  Jubditum  qUemqitam  avertit  d  fuo  Trinci» 
pe,autei  eripit, ut  doUrindIefuitarum facit.  Hdmhac  demum  concluftoipfa  eß  eiusdem 
Dellarmini,pag.  zyi.traBatus  illiiiS  deExetnptionibuSi  Seddices,  Prisicipibus fieret in^ 
juria,fi  contra  yoluntatem  ipforum  priydretitur jure ,  quod  habuerunt  in  clericos  ,  anteir 
quam  clericatum  adepti  eßent.  T^ßostdeo:  Hullam  fieri  injuriam  eiS ,  quia  nemini  injuri* 

amfacitt 


i 

a 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  lOl 

tfacitifui  jurtfito  utitur.Isauremutieur  jure  [uo^fui flatum  ellglt  itjüem  fihi  etn^tni^ 

mreinjitdicat^oy  KIAYIS  PER.  ACCl  DENS  SEP  ARATVR  ,  PRINCIPEM 

aiVARl  SVOIVRE  .Hoc  non  efl  aginari^ntn  tergiiperfari^non  circuitione  uri :  hic 

acise dicit  'Majeflati  Tuaunoyerbo ^  ^uotinGalltafunt£cclefiaflici,tot  ejjeßiidi-- 

s  Tonrificfs.Quinetiam  fag.  255.'  htf  yerbts  utitur :  Tapa  exemit  omnes  Ecclejiaflitos 

■fuhjeflione  Trincipum  juorum  fecularium :ex  quo fequitur^non  eße  illos  Trincipes fu^ 

emos  in  eo  qued ad perfonas Ecciefiaflicas  attinet, &c.fic,ut  aperte  dicam, alterum  im»  ^ 

rium  in  tuo,o  T^x,  conflruitur,  alterum  regnum  in  tuo.  Itaque  ut  doÜrinam  iflampro^ 

t,qua  Chrifliana  fldei  adyerfatur plane  ,eodem  in  loco  argumentatione  utitur  d  fimili, 

rtnde  eße  dicens, ac  fi  T^x  aliquü  partemregni fui  atteri  fubtjceret,  atque  hocpa^o  jii^ 

helli,jufl6ye  alio  quo  cunq^  titulo  partem  imperij  fui  amitteret.  Et  yeriflimum  efl  quod 

idem  dicit,  flabtlimenrum  tfliiPS  propofitionts prtncipibus  plus  creare  periculi ,  qudmfl 

agno  yincatuurpralio,  aut  amplam proyinctam  amiferint.  TIamin  yifceribw  delite- 

it  malum,<tsr  ijquijam  fwitperditi^  alios  per f ape  adducunt  eo  fecretU  juis  confeßionU 

’/s,uripfam  %Ionarchiam,in  quanatifuntjfubruant.j^od  fl interdum  magiflratits fu- 

coguacur  agnofcere,ut  yi dicunt fieri^y eia  contrahi  oportere  ,fed ex  eo  n'cn  y alere  con-  cierim** ****”*^ 

quentiam:  quod  diligenter  opus  efl  obferyari. 

Ampiius  dicunt,  Edi^ü  3^gum,etß  nihil  efl  quod  Scriptura  canotiibui'^  &  fanBü 
cretvs  adyerfetur,tamen  nonobligari  Ecciefiaflicas nifl ad dire^ionem,non ad coaBio- 
m.Hacpropriaipforum  yerba pag.i6p.quod idem aßeruntpofleapag.iyt. quum ajunt, 
ertcos  non  ejje  amplius  temporali  7*rincipifubjeBos,hunc  illos  amittere: prout  id  reyera 
:tra  controyerjtam  efl,eum  non  amplius fubjeBum  effe^qui  non  amplius  ad  ohfequium  le¬ 
rn  cogi  potefl.Ifta  harefesoUmfuerantradicitM,d'^x,e  Gallta  tuaexflirpat«  i  Sed 
ce  yenerunt  artifices,  qui  eas  magna  copta  feminay erunt  denao  ,  &  noya  aUadam  arte 
rraginü  traUatui  de  indulgenti js  hunc traBatuminf er ciy erunt ^  intruferunta  infe- 
entes  alias  tiequd  obferyari poßent. 

Exifla  autem  ’Propofitione,  Ecclefiaflicos Mn eß'e amplilts fuhjeBdS ,< admirabile na- 
ituY  c onjeBarium ,  pone  illos  intentare  in  T^egem  fmm  citra  lafx  Ji/laj eflarts  crimen» 
tq^hac  confequentia  diferttsyerbvs  habetur  in  Aphorifmü  {^otufeßörum ,  quos  lefuita 

manuel  Sa  compoJute,tnyoce  Clericus,  Att  enim  ^  Clerici  rebellio  tn  T^gemnoti  efl  cri-  '  / 

en  Ufa  %lajejtam, quia  non  efl  fubditus  T^gi.Etinyoce,  Triticeps ,  demonfirat ad-  EdftArtrrwf-; 
ueyidentiiis  quantum  Vei  yerbo  adyerfentUr:  quo  pnicipitur ferri  Trincipes  malos  iti^  ve^^oiameius. 
lentes  majorum  Juorum  throno, yelut  manu  filius  datos, Stc  enim  illi:  T^x  potefl,tnqut- 
it,per  ßempubl.priyari ob  tjrannidem,r!T  fi nonfiaciat  officium  funm, &  quUfn  efi  cdufa 
iqua  jufla:  &  eligi  alius  a  maj  ori  parte  populi.  Quidam  tamen fiolum  t’iraniiidem  cau- 
m  putant.  ^  ^ 

Inprimü  certa  malitia  efl,qüod rem  iamgrayem  harere  in  incerto  finiint.  Veits  noyit^ 
larte  faciant, ut  pro  ratione  optati  confiliorumdfuorum  modo  hoc ,  modo  illud  fentire 
flint, 

Secu7ida,qmdmagts  cum  fide  Chrifliana  pugnae, quam  fi  libertatem  tribueris  populo  ju- 
candide  bona  &  mala  principis  fui  adminifiratione,  ei^perfuaferü,pojfi:eumconfctert- 
i  integra  &  fecundum  Venm  aut  eijcere,  aUt  trucidare  Principem.  E'eruntameii  hic 
mione  autlege,utitaparsmajoT  cenfeat  :qua  conditio  dpprinie  efl  neceßaria.  Kam  fi 
■rentem  tjl ani  opinionem  pars  minor  definderet  ^  periclitaretur  de  yitaimagna  autem 
Bura  ejfet,fiperderentur  homines  B  E  N  E  D I S  P  O  S  i  T I  4^/  lefuitarum  doBrinam  ,id  \ 

1 3  udeij ciendum  VominumiSs' Principem  fuum,ex citatis  in  tyrannum  clamoribus,  ex 
"f  f  ditate  ipfius.  Idcirco  in  calce  illius  libri  Inquijitor  Antuerpiantts  ,  Tardo  Ann9 
0.  h.  xcy\  I  .pronunciat  eum  magnam  utilitatem  allaturum.  Cognoyit  Vominiis, utrum 
^^^fiifi(fiisAlaturumjlfeV9minofuQcenfuerit,quampromoyendodißipationemre- 
ijfi^i3<l^odtumflamma&  ferro  oppugnabat. Iidemlefuitainßtü  illis  Aphorifmü  Con- 

jforum,qtios  indefineutef  obtrudunt  animo  populi, in  yoce  T  Y  R  .A  N  N  V  S  *  addunt  ifla: 
jranuice  gubernans  jufie  acquifttum  dominiumn  potefi floliari  fine publico  judtcioiU- 

V  C  . 


J 


De  Propagatione 

ta'isero  fententiafoTeßqupi^ue fieri  execntor  :potefi  autemdeponi  dpopttlo retiam  quiju* 
rarvit  ei  ohedientiam perpefMam,fi  moninps  non  yult  corrigi. 

Vtrumautem  hac  doSirina  totaad  te,  e  T^Xi pertineat  maxime,judicaretmmeß, 
2^on  tamattingit fimtilreliquamterrapi  totamfqüam  te & poßeritatem  tuam :  Galliaeß 
fua  bareditas ,  quam  d  Deo folö  obtines  i  &  jußo ghdio  tuo.  Si  decies  mtlle annos ßaret 
tnundttsx&  tanrnmdem  ruapoßeritas  (  utßerari  dnobps  conyenit)  ex  ratione  eßut fern- 
per  in  Gallos  imp  er  iuin  teneat  :  ac'nonTontifices ,  qui  interdum  hoßes  tua  familia  pof» 
funt  exifierCipoßint  GallumunicumabfoHere d jurejurando fidelitatps y  quopoßerü  tutd 
tenebuntur. Qjtod  fithefesißd  in  noßros animos  illabantur ycoronam  fuampoßeritas  tua» 
0  T^x, geret, fceptrumque  tenebitytantißer  dum fan^a  fedi  yidebituriox  non  diutius. 

Ab  hac propofitione prima  dependet  altera  -yfuper  cujui argumento  yideo  tammulta 
ultro  citroque J cripta ;  fed  nemo  rem  acu  tetigit.  Dicunt  quidam :  tefuitas  auBores  eße,ut 
T^ges  occidantur :hocfalfum:nam  contraeüminißrant ,  idque hon  rarb  exanimo.  Sed 
hac  rei  dtßinBio :  Credunt, fi  quos  excommunicayit  '!Papa,eos  amplius  non  ejje  'ßeges,fed 
tjrannoSiAudiyißi quidilli  inyocem  tykannv Spronuncient.  Tlanejtde primaiU 
lapropofetione  conyenit,  fecunda  eß  confeBaria.  T^am fi poteß  Tapa  manum  inijcere  in 
fceptrum  "ßegum  >  &  dominium  temporale  ipsorum,  ut  lefuita  aßerunt,ex  eoprocul dubio 
conjlat,fi  quem  T^gem  fulmine  petit  Tontifexpriyatumeum  reddi, priyatumpermanere^ 
y^gem  non  eße amplius :quod ji  yelit  & perßet  regnare, tyrannum ejfe.  Quisquü  inpropo^ 
fit lojiem primam  confenjerityneceßario  adfecundamhanc  compelletur  Jta^  Itber  fcriptus 
propria  manu  loannk  Guignarti  Iefuita,quem  in  pleno  Tarlamento  agnoyit  Camerit 
duabrss  und  congregam ,  habuit  ambas  ißas  Tropofitiones  contumeliose  fcriptas.  yiani 
inter  alia  exßabat  fcriptum :  Sayum  fferonemab  uno  Chmente  occifum  eße,&mona» 
chum  fimulatum  manu  yeri  monachi  confeBum  :  f  A  C  T  V  MHEROICVM  AIACO« 
BO  CEEMENTE  PATRATVM  VELvt  S.SPlRIT VS  DONVMiHOCNOMI* 
NE  A  THEOLOGIS  NOSTRIS  ApPELLATVM  ,  juße per  defunBum  ‘Priorem 
Jacobitarum  Dourgoing  Confefforem  &  %iartyrem  laudatum  eßci  Coronam  Gallia  in 
alteram  familiam  qudm  Dorboniam  transferri  debere  &  poffe:  tum  ‘hearnenfi,  QV  AM- 
VIS  AD  FIDEM  CATHOLICAM  CO^Y  EKS  O  , lentus  aBumiri ,  qudm fit  prome¬ 
ritum, fi  detur  ipfi corona  %/lona  chalü  in  conyentU  aliquo  bene  reformato, ut  illtc poeniten¬ 
tiam  agat ,  de  tot  malis  qua  apportayit  Gallice  i  &  gratias  agat  Deo ,  quo  d  ipjt  gratiam 
contulerit  fui  ante  obitum  agnofcendi.  S I A  B  S  QV  EBELLO  DEPONI  NON  PO- 
TESTjGBRATVRBELLVM:  si  BELL VM  GERI  N  ONP  0TEST,M  ORS  PA 
jiETYKlP  Si^Protocollum%lajeßasruapotßiconfulere:res  leBu  digna  eß.  ,  , 

Praterea  Ambrofim  Farades  Parijijs fuit  Gymnafiarchus  CoTlegtj  lefuiiici  per 
ipfoseleBus,  tanquam  unus  ex  optimis  in  Ordine  ip forum,  &  adhuc  inter  ipfos  eundem 
honorem  ,  quem  ante  obtinet.  V erumtamen fi  placebit  %dajeßati  Tua  mandare,  ut  aBa 
Pareria  ad fe  aßerantur,  comperies  illum  fuiße  Varadem, quipoß  menfemd  felici  conyer- 
fione  tua,fuafit  ipfi, ut  cultrum fuumbtpennem  inderet  in  yentremtuUm,  datoq^  Euchari- 
ßia  Sacramento  eum  obligayit,  co7ifirmansper  Deum  yiyentemnilab  eo poße fieri  ma¬ 
gis  meritorium,fore  ut  ipfum  Angehin  Paradifumexportarent.Siidnon  ejiyerum,pur- 
gare fefe Taradem  oportuit : latitayit  dies  aliquot  in bacurbe,  quUm  ingrederetur  ‘Ma- 
jefiastua  ,  &yeße  mutata  abijt,  PiomamqueprofeBus  e  fi,  ubi  fruitur  admodum  magnis 
honoribus.  IsLon  eß  difficile  inficiariyroce,  fed  faBa  yalidiora  funt,  &  fermonis  mendacia 
redarguunt.  Var ades  perpetrato  ifio  horrendo  &  exfecrabili  fcelere  yinBus per  Iefuita$ 
ipfos, adduceretur  ,  ut  jujto  fupplicioalijs  exemplo  effiet ,  fieademftntentianohinfideret 
mentibus  ipfiorum. 

Eluncyerb  ubi  tam  fides  hominem  ifium,& fupra  qudmunquamab  ifiis  hotiore  affici; 
adeoque  tam  audaces  eße  illos ,  ut  euminteryiros  maximos  ordinis  fui  referant ,  omninh 
fequitur  ,  eosyoto,  yoluntate  ,fiudio per  Taradem  Gymnafiarchamfuum,yelutorga- 
nonappofitißimum,animayiße  Parreriami  nec  particulare  ifiud,  fed  generale parr fidi¬ 
um  eße, 

•  '  .1 

•  /  .  (  •- 


IeSVITA  RVM,  lot 

Wmejjt.  ’Kituurmtmfroj-eElomaxima.propofitione  ilioruitti  a  cujtis  exfecutlone&tße- 
iiu  flusphi-ßondetit  ipji  laud^,qudm  ex  aha  re  ulla,ut.poJi  dtUuri furnum. Et  uhi  nam  e^ua- 
foyudhuciociint  V aradem  ißmn  inter  fracifua ßocietatps  fute  columina  f  habetur  locus 
j^ag.i6‘^.‘Defenf(e yeritatps t^forum(utipJiquidem obtendunt ) poßammmexcu/cs ,  quam 
Varades  aufugerat. 

*  Qmd  enim  multi  (inquiunt)  &  MAOitl'VlKI  hujus  focietaius  per  tlileruhtf  Quü  w-  toJ.mfai 

(jtefcit '(  ut  de  Galiia  noßra  dicamus  )  contumelias  ibi  intortas ,  &  calumnias  enunciatas 
£ontraloan.%laldonatum,Ernundiim)^ugerium  y  CLAVDIVM  Js/latthaum  y  Iaco~ 
l»um  Tj/iumyCir  nunc  etiam  codtra  Annibalem  'Codretum lacobum  Cdmmaletum ,  Her-- 
'nardum  l^illetümyAmhroßufn  Vdrradem  !^  Atque  hic  obßeryatü  dignum  eß ,  hosfcilu 
f  et  eße  magnos märtjres,  &  multa perpeß'ös.  TamproprUy  tam  VhriJlianaeß  hcecuppeL  P*g<<?o.ffl/n.e4i- 
Jatioy  quam  illa  quceßionü  habita  Tafijijsartno  15^4.  fdam  terribilem  per f e  quutioriem  il¬ 
lam  yocantyincredibiliter  hac  yoce  abutentes.  J^lagis  Hero  proprium  fuerit fi furiofa  fu- 
^efiajj  bella,qua  intoto  'hoc  regno  lefmra  ekdtdVunt i perpquutionem bonorum  omnium 
Gallorum  appellaHerü'. 

Quodß  lefuitarum  difcipulus  fuißet  ’Barrma  ,  educatus  s&inßitutus in do'BrinH 
ipforumy  Far  adern  yixaccufayißetmameos  credunt  ejfe  damnatos  ,  qui  judicibus  auUc-- 
'res fuaf nesque  facinorum  ißorum  indicayerint.  Atque  hac  tertia  jam  propoßtio  eß  ex 
primailla& fecunda  confequens.  Tdamßpoteß  T^ges  excommunicare  TapUy  cir  bonum 
eßfaUumac  meritorium  fl  quüpoßyibratum  Tapale fulmen  eos  occiderit  ^  continuo  fe'^ 
quitur  y  martyrium  ferri  potius  cbnßanter  oportere  y  quam  in  caufi  ejfe,  curij  tradantur 
fnorti,qui iter  ad  yitamaternam  bßenderint.  Ha  propoßnones  catend quddam  inter fg 
deyinhhe&pariproceduntpaßü» 

Qssapropter  etiam  Chaßellus noluit dccufare  nomihdtim lefuitarum  quenquam ;  cum 

prajumptd ßducid faciendi  bineyUt  ipfe  expofuit yßatuijfet  cultro jugulu  tuup'etere.  Cre« 
didißet  enim  kx  eO  argumento  fe  damnationem ßbi  accerfereyßindicdßet eum, qui  iter  Ta:r 
roidifi  ipfi  oßenderaty  prout  depraHatum  erat  judicium  illius,  Feruntamen  ut  Dem  ille 
\>roteBor  regum  eruit  yeritatem  ex  ore  illorum, qui  eam  cdatam  maxime  &  dißimula tarn 
yolunt,ecce affero  ipfißima  Perba  ex  aÜü  interrogatorijs  yelquaßionibm  Chaßeili,quo~ 
\umprotocollum  %lajeßas  tuapoteß  confulere  ,  &  quorum  aUorum  'tvritatem  1).  Trk- 
Hdesaut  Conßliarij  amplius  triginta  confirmabunt ,  ijq^  mille  modü  digniores  fide ,  qUam 
f  dignum  fide  quicquidiflirei  in fuaipforumcaufapartesy  e  afferre  poffunt.  Quceptumy 
ihi  rhologiamifiam  no  vamdidicerit,  reßondityerdThilofophiai^^ogatm  utrum  Thilo- 
fophia  fiuduerit  in  lefuitarum  collegioireßonditjfuduiffe  ,  idquefub patre  Guereto  ,  qui 
tum  ad  annos  duos  cum  dimidio  fit  y  er  fatus.  'H^ogatm,  annon  fuerit  in  conelayi  %iedifai- 
honumyquo  grayicf  es  peccatoris  intromittebant  lefuitXyuhiffeUarent  f guras  multifor- 
nes  Diabolorum  complurium  horrendas,ßeciereyocandi  eos  inmeliorem  yttani',  ut  com- 
nqy  e  fent  animos  ipforUy& monitis  eiujniodi  ad  patrandum  grande  aliquod  facinus,  ex- 
nrarent.^pgatm quis perfuaferit ipfi,  utf^ge  occidcYetil^ßonditymultis  feiniocisau- 
liyiße,hancpropofitione  yerißima  haberi  oportere, quod  f^gemliceat  occidereyctquiaf- 
T  Y  RANNVM  eurn^pelldjfe.f^gatus,  annon  fermones  de  occidendo  T^ge 
ipitd  lefuitas effent  ordinafij  1  l^jponditfe  audiyiffe  dicentes.  Vicere  T^gem  occidere^ 
um  extra  Ecclefiam  effe  ,  nec  ei  obfequendum  effe  ,  eiimye  habendum  pro  7{eget 
ionec  »  Tapa  fuerit  approbatus.  Interrogatus  iterum  in  magna  Camera  D.  prafiA 
libus  &  Confiliarijsejusatq^Turnellis  congregatis ,  eadem  reffonfa  dedit :  exprefh 
vero  propofuit  &  defendit  thefinifiam, quod T^gesliceat  occidere,  etiam  T^gemnunc re¬ 
gnantem  ,  ut  qui  in  Ecclejia  non  fit, prout  ajebat  ■,  quia  non  efi  h  Tapa  approbatiis^ 

2^isquis  libellos  fuppliees  leget ,  quos  tibi ,  0  obtulerunt  lefuita  ,fiatuet ,  illos 


De  Propagatione 

nonfuiße  ^  Chdßsllo  ^ccuficos:  adeb  negant aHd.i^er  yeritatem,  Ego  yero  haudfcio ,  il 
tTH/ji  orayior aciufatio  inyeniripoßtt ,  aut  quodgraytm  excogiuri  crimen ,  qudm.qm 
tenellos  adhuc  juyentutü  animos  tarn  furibunda  doBnnd fafcinent  ^  qud  adtructdandm 
‘Princtpem  fmm  feruntur  frteciptes. 

Huicperßmile eß,quedlegtmus  de  confefione  Guillelmi  TaryifaBaanteexceffum 
pfius^fe  Ticyied^Bi  Talmij  lejutta  fuafuadduBu  ejfe^ut  de  ende  ißa  cogitaret: quam  rem\ 
•  cum  Sacrificio  quodamfCui  nomen  F ateSy  communtcayiffeihune  yerb  difiuafijfe,  dicendi 
ibfum  damnatum  foreiideoqße  Confeßtonü  ergb  ad  AnnihaUm  CodreturnJeJuitamabijj 
fe,qui  ex  neeeßi täte  eß'e  dixerityUt  Ule  V ates  eßiet haretiew: Quoniam  yera  Ecclefia  mi 
BxcuflLugOuiii  dubitat  ‘ßeges  d  Tapa  excommunicatoSy  Tyrannos  ejfey  ac proinde  occidendos.  Ita 
MiioiySp.  ^ng  Commentator  libri,qui  inferibitur fumma  C onfiitutionu, alias yfeptimi  Decretaliun 

pug.trecenrefimd  oBayd,poßquam lefuitasfupra  modum  laitdibw €xtulißet(ut bontsri 
yera  donbminßruBi  funt)  tandem  ut  laudum  cumuloexorneteos,pronunciat  deeü:  Tj 
rannos  aggrediuntur  ,  lolium  ab  agro  Dominico  eyellunt.  Poterit  %lajeßas  tua  librui 
ißum  m  manu4  fumere: facile  fermonem  ißum  Latinum  intelliget:  audiyi  quum  difficilia 
rem  exponeret.Significatur  denique  hü  yerbü i  optime  illos  &  ahimofiißime  noyiße  loh 
um  ex  aryo  Domini  eyellere ,  eosq^tollere qüös  7(oma  excommunicayerit :  hoc  certo  e^ 
certius  y  omnes  quacunque  tandem  r  eligi  onefint ,  tyrannos  yocanti 

Enimyero  I{eX  defunBu^  nunquam  alius  fuit  quam  fumme  Catholicum :  id  noyerut 
omnes  ,  &  quam  bene  eß'et  de  Ecclefia  meritum  multü  nominibus.  AtquifimulT^ma  ex 
communicatum  eß  >  fimuA pater  CommoletuS  j  ^ater  Detnhardum  (  quos fuü  defenfionibt 
ante  prolatü  in  ccelum  eyehunt )  &uniyerse omnesalij lefuitanunquampoßilludtem 
pum  eum  ad  mortem  ufque  al^o  nomine  dotkiyerüntj  quam  tyranni ,  Holophernü ,  %'loab 
Tleronü, qua  omnia mle  cum  definitione  tyraiinfiquam  fupra  adduxi, confentiunt. 

Die  natali  Chrißianno  ch.h.xcwi.tua %iajeßas  erat  Catholica: &tamenilleip^ 
Commoletum  in  ade  S,  Dartholomai  dicebat i  Ahödnobü  opns  eßyfiye monachum ,  fiyemi 
lesyfiye pafioriuihil refert:  fedAhodnobüopumeß.  Tofiea  yerb  ubieognoyitquäßtOnt 
de  eo  haberi  fibiconfuluitfugd. 

Hoc  negari  magü non  potefl, quam faBum  V <tradü:etfi hoe  yalere  quarunt,  dicent 
Parreriam  quidem  ipfiexpofuifie  confiltum  fuum :  hune  yerb  illi  rejfondiße,  TLonpojfef 
^  cum  fit  Presbyter  yip fl  de  re  confiliurn  dar  Bi 

Sed demus fane,hocunum  eßo:quid hoc  reyeraaliudeß  dicere,  quam  ifiud.^tuum  en 
facere,acnon amplius  communicare: plüS praßai& effare minus. 

Veruntamen  fi  %/lajeßas  tuaABa  de  morte  ^arreria  adferri  ad  fe  curarerit ,  V •, 
rädern  ißum  lefuitarum  Gymnafiarcham  hortatum  eße, hominem  ac cendiße,  & S .  Sacri 
mento  altarü  ob flrinxiße,ut  manum  prompte  alacri terqueinij  ceret.  Et  certe  nunquam  \ 
majore  periculo,  dum  yixit,  yerJataeß'^lajeßastUa:  TLoyit  Dominum  qua  miracu 
de  tua  morte  confinxlßent, cum  de  morte  defunBi  TQegü  tarn  aßabre fecerint,  monumen 
eium fu^erbe  infultantes,litterü  in  omnes  partes  orbtm  terrarum  datü  >  qUas  etiqm  7{om 
ad  majorem  oßentationem  excudi  curayeruntt' 

Ha  inter  folennes  litteras  &  annales  ipforum  relata  funt  pag.  quärumht 
yerba  funt  :  quo  dienosJ^egü  ediBo  Pur degatd pellebamur ,  eo  die  ^x  ipfe,qui  edix 


rat,  ynddepulfus  eß.Ab  eo  compingebamur  ad  S:  \lacarij,  ut fiimul  opprimeremur  m 
nes  ( jiyehoc jiSicio,fiyefama  tulit )nifi antea oppreßits  illeunitmfuißet.Hocporrb  nm 

_*  _ _  ./7^«  ^  man 


7f{rj  yv  j  j  ftrojk  •  wjj  §wa  »www  wAftrtwA  j  trwwjj  ww  ^  rwwww 

datum  cumeßet,affiixit animos adyerfariorum.  TLunquamgrayiorinceßitanimumm 
um  admiratio,  quam  quum partem  ißam  litterarum,quaSperJcrtpferunt,  legerem.  Eteni 
quüunquamputayißet  homines  ß^ligiofos  ,  adeoque  Chrißianos  fore ,  qui furorem  tai 
tum,  &  inimitias  ferreas  atque  irreconciliabiles  etiam poß mortem  ojlenderent.  PlattSi 
nos  docet  inimicorum  noßrorum  mifereri,quUm  eot  yidemushumi proßratos ;  non poßiii 
ampliusnobü  inimici  eße, qui  non  funt  amplius.  AtfuhditUm  pedibtmfroterereyenti^ 
beri fui, domini fui,  P^gü  jui,  &  primi  in  Chrißiano  orbe  Pegus ,  atq^  de  eo  paana  caner 

h 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  10} 

•c  yrro  crimtni  &  omttem  barbariem ,  omnem  inhumanieatemt  omntm^fzyitiam  exfu^ 
rans,qtte  un^uam  in  mentem  faßte  cadere, 

^cijiamqutdem  contumeliam  non  fenße  miferiße  Trincefs:  ne^ue  yerb  tameßillatx 
ß,^uamtua  %Iajeßati,o  ^eXy&  ijs  bninihM^qui gerunt  Francorum  nomen. 

tritm fenßt grayißime  yenemtm  Liga  conßiratonimyeJihid  lefuita  Claudio  %lat* 
xo  frafaratumyquifub ßnematini  »5884z»  Italia  obijt  ex  laboribus  moleßü ,  qua  indeß-  ' 
nter fecerat inMiffaniamyltaliamyHelyettamt  Germaniamy3elgium,  ut  extremam 
aufulam  adderet,  confringerer  at^conßrmaret  maximam  illam  at  q^horrendam  conßim 
ti0nem,qua  in  defuncti  'J{egem,tatam^  Horb  oniam  familiam  fuerat  tnita.Vidit%La* 
ßas  tua,quidjuper hacre lejuita  Guignartmfcrip ferit,  Coronam  Gallia poffe  tjr  deber$ 
familia  alteram >  quam  in  Horhoniam  trarisportarüEt  quicunq^  noyerunt  arcana  con» 
irattonü  ißiui,  aperte  clamant  i  Tatret  lefuitas futße  germanos  ißius  conßirationü 
’.tresihcsreos  ejßi  &  otnni  jure  teneri mortü  eorum ,  qui  in profundißimam  ißamabyß 
m  corruerunt-.  En  tibi  per  breyemhißariarnsqua  rem  conßrmabit  lu  culent  ißime. 
m  eß  conßliüm  Sedecim  yirorum  ex  literü  intercebtü,  quibus  urbem  Tarißorum  dede» 
mt  'ßegiHiJßania.EtubihomiueS  ißi  praßdem  fangutnarij  conßlij  füi  quaßyertmt^ 
'dIeßtitaiacceßerüntreBd,quifatremOdonemTichenatumreiprafecerunc.  Hocfuie  ' 

fenßdiiibua agnofcunt  Lutetia  eiecüßs:  fed  ideb  fa^um pradicdnt,  ui  lenirent  Sedecim- 
iforumtmpetum.Hotideßtne  qui  reconderent, oleum  camino  addi,  quumlefuitaintur- 
m  feditio forum  imnii  f  ituri  Ego  yerb  aliter fentio,ißoi  Sedecim  yirosfrano  acnon  cal- 
iribus  opus  habuiffeiiiec aliam  yiam  exttriße,qud J celeratum  conßliüm  tp forum  daretur 
feBum,qudm ß  yiolentior  ip forum  impetus  fßeremr.  Et  quis,obfecrc^non  yideat  con-  ^ 
tnientiam  ißorum  Sedecim  carnificum  admirabilem  ( Ham  aliter  yOcari  non pojjunt,  cum 
Ium prajidimiUumTarlamejttiyput  Lutetia  reßabdiifujfenderint)  quis, inquam ,  non 
idedt  admirabilem  ißorum  Sedecim  cUmlefuieica  Societate  con*^enientiam,  quando  u» 
impotius  de  numero  illorum ßbi  depofcerünt  Hrüßdem  ,quam  aUerüm  Etctefiaßicum, 
icumye  quem'qüam-, 

Tuminde ab  ineuhte  anno  i  fefuitartim  domot  Lutetia  &  alibi  paßm,ßatiya 
äße  perpetua  omnihus,qmres  Flijhanicas  cufabaHtpromOyeri:  litterarum  fafcesebdem 
eQS,apereos,dtßribu!tos  ejfe:  conßlia  ordinarie  cum  Legato  JAendoop^a  &  fucceßoribut 
jttü  Tarißjsicumq^alijs  geß'orihus  &  procuratoribus  negotiorum  T^gts  Thilippi  inpo- 
ntioribtis  qütbus^  ciyi tatibus,ubicuti^  efant, iommtini cdffe  >  H^s  hota  eß  at^  notoria, 
foc  ^ütt  melius noyit,qudm  %lajeßas  tuas^ 

Ajünt  quidem illi,te,b  7^x,iamarBo  yitlculo  cüm  ^ge  Hiffania  conßriBüm  ejfe,  ui 
\yeturhotidiÜomagü,qudmladaturipforumcaufa.Fiam  "Majefate tuam  neminitam 
\idere,quam  iis,qui  ex  animo Hijfanum  diligunt'.  ^ 

ifoenuHc forte  obtendi poßet:Atmihi  quidem  certe  permirum  yidehatür,ißos  homi- 
•,s,qub  tempore  mdxime  noßrumferyebdt  bellti  cum  Thilippo  ^ege,  hü  yerbü  utü  Flam 
mpore  Cdfoli  IX.nUndUdm  de  Mifhdnü  fermö,Hifi  in  barte  optima  habebatur':  fed  hare^  l’ap,if*.Det 

A  j  i  i  ^  ^  i  4  ^  *  7  ^  I  •  ^  i~k~  *  ♦  •  •  vcri(  cd  cjRfs 

Ci  Hon  0  dt  ogentfs(iiam  Anglos  &  GernHanös  eis  plus  odtö  oportet  eße,qui  graytore  inj  u-  etp.Jip.miu/edi 
d  Gdlliam,quamdlid  gens  üila  affe  cerint )  fedmagü  religionü  odio  e'os  efßceree'xofos 
uduerunt  Caufapratextdregnü  f^identur  profeBb  mihi  plus  ßudiumfukm  ergaHijpa- 
<)S eo  tempore  retexiffe  i  äüo  Gallorum  millia  aliquot  in  Ti'cardia  ßnibus  trUctdahant. 

Ion  decet  yiros  bonos uf^adeb  traduci  comUni  ßudio  &  yoto  regula  fua,ut  ohlinifcan- 
tr natales  fios,&  ab  aliquo  fenfudolorü  exmiferijspdtria  fua  concepti  abßineant:pra- 
•rtim  cum  Uh  ipß  ejfent  Catholici,quos  omni  dtate  &  fexu ,  maieimb  numero  & ßne  ulla 
nfericordia  jugulabant. Duri  yidetur plane  & feri  animi  ejfe  ,ß  hoc  de  ijs pronuntietur, 

•it  eodem  tempore  in  Gallorum,  &  quidem  Catholicorit  fanguine  merfibantfefe.  Si  ma¬ 
tis  colunt, honorant  &  reyerentur  Hijpani  j ßmajoribut  honü  offiBjsq^  lefuitas  patres 
fficiunt:ßeosyocantApoßolos,utfcribuntipß:tamennonconyenit,utdeijstemporebel 
perinde  frmonem  habeas  ac  pacü. 


'\ 


>- 


De  Propagatione 


■v’ ».  S^.Ant- 


Sujtplice  lihUoi  quempQß  exhibuerunt  %lajeflati  tuatiin  hoc  argumentum  liheriüt 
currerunc:&  majori  cümrationejhü  yerbay^bd  tios criminabantur Hijpanos eße ,  fa* 
hrefaBa  futt  in  fabrica  temports  criminatio  ,  cui  yiret  addebat  oportunitas  templorum  a{ 
occaßont)  reßeBu  folümjd  eß,cum  Gallia  &  Hißania  bellum  inter  femifcerent i  tun 
nomen  erat  odio.ßtmifußeSlum, ingratum nomernnunc  yerb  ubt  Chrißianiß.  ‘Majeßas  tui 
nodum  ßrmaytt  fanSiae  pacts  cum  ^ege  Catholico, ubi  Gallus  frater  eß  HißanO  ,  c&*  Hi 
ßanus  Ca:llo, antiquata  eß  hx  c  criminati  o,intempeßiya, «  ratione  omni  aliena, 

Id  tarnen  apud  te,  b  T^x , fatear  neceße  eß,  ut  taceamjamq^plus  nobü  de  hac  re  confare^ 
lominesißos  yideri  mihi  hdc  belld fud  oratione  prodere ,  quan^mirifice  ^egi  Hißanu 
obßriili fint.  V ihementer  cupiunt  omnes  tibi fußiciones  eximere, etin  id  laborant  accuraX 
to plane  artißcio\id tarnen  optime  noyimus,in  eo  maxime  ab  eü  operam fumi ,  nolle  ut  yiX 
deantfubditi  tui  alios  ipfos  efje,  quam  feryos ßudioßßimos  Thihppi  J^gü^quiahoc  rebui 
fuü  yalde  judicant  commodare.  Cum  autem  ijia  comparo  cum  Arreßo Inquifitionpstqui 
antiquatum  eß  de  cretum  Sorbonx  contra  ipfos  datum  tq6/i..ut  quidem  gloriantur  ipfi , 
vtta  ifwatffan-  curriprima  injlitutione  ip forum  per  capitaneum  Hijfanumfubia ,  poßremo  eum  ißps  yer4 
bis,  qux  extant  in  yita  Ignatijfpag.  \  6^ .  Debemus  etiam  atq^  etiam  orare  Deum  nobles  cM 
dies, ut feryet  quam  diutißime  in  omni  fanitate  & proßeritate  "Philippum  T^egem  Cathon 
licum, qui  hxreditaria  et  excellenti  pietate  ac  deyotione  Jud,prudentid  ßngularhyigilan* 
tid  incredibili, & potentia  ad  inßnitummajore  quam  unquam  fuerit  in  mundo  ullius  regir^ 
tß propugnaculo  ad  defenftonem  religionis  Catholica,  Quam  remnon folumarmü  jui 
prxjiat,qux  femper fuerunt  inytBa,fed  etiam  opera  magni  illius  Senatus  Inquijttiontsi 
qui  yigitat  continenter  pro  religione  Catholica.  Qmmißaßmul  omnia  comparo, 
apud  it,  0  ^ex ,  proßtearnecefje  eji,fi  quo  infortunio  bellum  tibi  orir.etur,inmetufore  mi 
pergrayi,  ne  ißi  homines  clanculum  omnibus  modis  prxfiarent  operas  iniquißimas.  "Ke^ 
tamen  alio  tempore  otiofi  jacent:  Semper  enim  doärinx  illitis  fux  quam  dejirinximus  an^ 
te,  curant  propagationem,  in  qua  feplurimum  laborayiße,  &  yalde  jamq^proyexiffe  anntk 
f^Z^.oßenderunt.  "Ham fi  contra  Henricum  11.  I^gem  talis  prolata fuißet  ex  communica  A 
tio, ne  minimam  quidem  P^gni  urbem  commoyere  tantillum  pomißet:  patrum  yerb  lefuü 
tarum  opera  labore  qußi  triginta  annorum  exitum  filio  illius  attulit,  qui  illam perindt  ^ 

ut  antecejfores fuiludumfuißet  pablurus.7{emfiupendam,ne  copias  quidem  ducenties  mil 
te  hominum  fuiße  tantum  e ffeHur as  contra  defunÜum  P^gem  >  quantum  ducentorum  le 
fuitarummanus,dißonendofuhditos  illius ,  id  efi,  animos  eorum  ita  abalienando ,  ut  ex 
templo  incendiumabeü  ex ar ferit,  citm prius  Gallia  magnus  quidam  Oceanus  eßee,tnqu 
fimul  cadebat, fimul exfiinguebatur  hoc fulgur, 

Actantißerquide  dumbene°S4ajeJl.mx  &  tutslonyenerit  cum  Pontificii,  magnui 
doUrinx  iflius  effebius  non  efi  proditurus.  Quod femper  bene fit  conyenturu,  ßerare  opor. 
tet,fed  futura  incerta  funt.  Quapropter  reble  fit,qubd  pacis  tempore  diligenter finibus  tui 
proß  i  cis.  Fix  aute  fieri  poteß,utter  ex  ordine  fanblax [edi proßiciatur,  ne  in  manus  horm 
nü  yeniatjiartiumßlißanicarumfiudiofixadeb  magno  funt  numero  inter  D.  Cardinales, 
Tum  yero  ingenue  dico,b  & fine ajfentanone,  Corona  tua  fcCptrUm^  tuu  &  regnm 

ab  hac  yoce  unica  penderet, fi plures  in  jubditorum  tuorum  numero  doblrinam  lefuitarumi 
quam adyerfam  colerent. Si doblrina ipforum  obtineret,  nullus futurus  effis: fineßet infir^ 
mior, retineres quidemDominjum  tuum,fed plane f anguine  exitioqmttltornmexfubditif] 
bonorum,malorumpromifcue  conjunblum. 

Hic  etia  eögitare  oportet  %lajeJl.tua,ifiudexcomunicationis  caput  longe  nuncriobi, 
efie periculo fus,qudmquu  ditiones  in  Italia  et  copias  haberemus. Hac  etenim  yiapoterai 
mus  Papa  adjumento  effi ,  fi  qua  forte  yü  eum  cogeret, ut  noceret  notis. Hodierno  autem 
die  unus  Prorex  Ticapolitanus  cum  fabliofis Hißanienfibus  inurbePpmajuguhmpre* 
mit fanblorum  patrum, qui  ter  ohfeßi,ter  capti  e /fint  antequam  dimidium  iter  emenfießeM 
mus  in  fub fidium  ipforum,  F r  iltud  tactam ,  quod  nunquam  T^ma  yixit^  nifi  ex  tritici 
Sicilixifui  granarij, 

Mctdit  ad  hac  omnia, mit  hoc  ohferyatudignu,qaod  yidenmJefmtitquantuptrmli 


fei 


/ 


Iesvitarvm. 


104 


c  doBrim  Trvicipihits  afftrat ,  aßute  ah  ta  retegenda  cayent ,  ^uum  fe  inßnuaneprU 
(m  ditionthuique  tliabuutur:  qmm  autem  in  loco  bene  radicati  funt  ^  tum  eampauLtint 
rant  influere^  quaß  de  manu  in  manum  per  populum,  hauriendo  ißi  yeneno  plm  jutü  d  na» 

'•4  idoneum^jl^idenimfuayiusinmtutorum  inge7tijs  ,  qudmab  eafubjc^iotieabfolyi, 
i obJhHnfuHtur füü  natäliht^  !*  T^onfumnefciüt  bonos  yiros  tenere  j citum  illud  di» 

■m  Thttoßphi,  T^gifuoobfequi  yeram  magnamque  libertatem  ejje  ;  nos  &  natura 
‘ttiüm  jur'i doceri  atque  ohltgari,ut feryiamuf  honoremttsque  Trincipem^cujus fub  im» 

10  Solem  primum  litiemque  yidimus :  neminem  hominem  in  orbe  terrarum  Uberare  nos 
eoohfequtopdffe,quonos  ipß obßrihxit  Veus.Sedßcuhtmens  una  eß  compoßta,  qua  in 
c opinioneßty  comperias ternos ^ui  diyerfumfentiunt,  Tumyeropeßime habet quhd 
dacißimi  quiq^,&  ad  licentiam projeSiißtmi  in  hoc  pracipitium  rüunt  plurimum ,  par» 
quefere  ißorum  mobilium  hominum  &  axitioforum  marius  multitudine  aliorum  Jupe» 
r  exßßit.ßUid.^  n6nne  hoc  expertißmus  Eß  omnino  mihi  per fuaßum,  cum  Lutetia 
icerunt  ißt  'Fjrannüm  dicere  defun£lum  7{egem ,  ut  qui  d  Tapa  ex  communicatus  eßet, 
nque  exterminari  oportere ,  duplo  pluris  fuiße,  qui  contra  judicarent  ■,  &  qui  T{egem 
iuißentyidere  in  Lupara  tranquille  regnantem  ,  duodecimqueßeditioßos  pendentes  de 
:ibulö  :  fed  rejpiciebat  alter  in  alterum‘yanimus,non  yvs  deerat:  querhadmodum  contin» 
fceplfUt  mercatores  decem  d  iribus  prddotiibuf  ex  improyiso  inyadentibus  ßolientur* 

11  regiam  inßßunt  yiam,feque  in  obj equio  natura  continent, dormiunt  de  noUe :  diem  in 
s  negottjs ßngularibus  accupant:  At  ex  contrario  ^ui  rebus  noyis ßudent,  &  eyerßoni 
^flica,htdenbBecbiünt,cönJpiranißnque  diesconßrmantfefe,nihilaliudfatagunt,  yi» 

»e  ex  bccültü  penßiationibus  ^  &  alios  tandem  inopinantess  opprimunt  :  quiprimustn 
ndjuitiprimds  tenet.  ^ 

Cum  ita^  leßuiia  corißanterperit'ulofas  ißas  propoßtiones  ieneani ,  in  mundo  femi» 

ßiui anteßuii demonßratum:equidemhoHpoßümquinproßtear,o  ^x^yideri  mihi pe» 
ulumimpendens  d  doUrina  ißius  prOpagationeß  bini  examinabitur:  lohgegrayius  eß» 
mnibusraiiönüm  mömentiS,  qua  in  contrarium  appendi pojßint,  < 

2^am  quoddd  confüiandas  opinionis  nbyas  in  rdigionis  caüfa ,  yere pojßumus  adßr» 
re,  quemadmodum  primü  iilü  quinquaginta  annü  fuerunt  Lutheri  &  Calyini  error  es 
>erb'e  propoßti,pradicati  aiq^promulgati:  Sic  inde  d  ^iginti  qmnq^  ^  quaß  triginta  an» 

,eos  jammagnißce,potenterqje^  ytyayoce  &  [criptis  efje  conyulfos,  &  inßnttd  qun.» 
nprojunditatefcietitia  fuperari  in  hoc  tempore  ^quitquid alij  unquam  attulerunt:  adeo 
ii  ipjt  opinionum  ißarum  aitSlores  reyertatitur  in  hanc  lUcem  j  eos  putem  fore  dfuo  errore 
cejßtr  os, quitm  magna  illa  argumenta  ßta,  quorum  prafidio  tantopere  conßdebant ,  de» 
faantmadyerterent.Jtaq^primores  yidemus  &  acutißtmos  eorum  redire  quotidie  in 
clefia gremium: qua  in  're  opinor, animi  noflri  dibeHt plurimum  acquiefcere.  F elices  e» 
n  cbnydrßones  ißa  nbnßunt  equleis,non  tormentis, non  terroribus  mortis,  ut  InqUißtio 
stllißanica,  ( cui  und  cum  C  aß  ellanü  armis,  lefuitdätceptam  fecerunt  religionis  Ca» 
dica  co7iferyationem,utantedemonßrayimus )  fed  gladio  S.  Spiritus  dterno^  yerho,  > 
ßdoc'entHoßriDoÜoreSiFaßoresfj^  &'boni Epifcopi ,  quiincatifa  doHrina mhiio in» 

'iores lefuitis patribus  yidentur  eße,quamyis  interdum  optimis  &  yalidißimis  argu» 
ntis  eorurhutantur .Ita  enim  cehfeo,  tam  diligenter  d  tiobts  colligi  eorum  libros  in  con» 
yerfis  capitibus  religionis  oportere  i  quitm  eosproculabijci  quibus  dißefiiinatur  doUri» 
illa, quam  fipra  attigimus. 

Neq^yerb  hoc  celaturus  fum,etßnonunquam  patres  le fulta  conyerfonihus  quoqßue» 
it  adjumento, eos  tamen  non  aque  mihi  in  hac  re  fortunatos  yideri ,  ut  funt  Epif  :opi  0* 

)Uores noßri.Außerior illorum  ratio,d  natura  Galloriim alienior,hominesprima  fron» 

<^eddit  attonitos:  adeo  fape  cum  exteris  agut,&  ita  fefe  exemplo  primi  auaor  is  fuigen» 

[Jißani  c  onformarunt^ut  yultu ,  geßu,a^ione  faltemplerüq^  ip forum  grandiorem  pr  te 
ijheritatem  ferant. 

Ita  eß  tamen, accommodari  nos  oportet  ad  rationem  agri,  &  de  medicis  non  ingrati  - 


I 


U  •: 


De  Prop aöatioäe 

proß>ici:ß^u^  tumreBi  curatu  yoleetls nullo pa^o  GallüItfuitatß.TamfurtntirmMi 
xinuis  contumelias  hlasfhemias^in  ^^egemdefunBum intonuerunt, ut adhuc animtitbor» 
reat.Ineß  Gallts  nefcio  qua  naturalü  in amorc  fui  inclinatio ,  qua jußam ^afii 

itaufeamhorroremputi  fermonesitafayos  dejuis  ^egtbus  audiunt  fr  onunciari.Curdy 
illps  aliquando  dici( namdiligehaeos forte  fufraquam  debuerim) agri  mihi eße,qüodßo. 
yideremtaminfeßosmortuopideri  mihi  ofpcia,qua miferilleTrincefs erga  Eceleßaai 
fanguinem  &  yitamufq^  toties  tot fralijs  &  tot  obfidionibuf  fecerat, Jaltemmereriutdli' 
qm d memoria  ifftus  condonetur, Totonderunt  cuidamexintimü,afud quem  rem  exfo 
Jueram,j^eciofum  quidem effeilliuf  di^lumfed temfue  ita flagitare,  nunc demumreligio 
nem  Catholica  fiabiliri  in  Gallia,aut  nunquam  of  örtere.  Satis  hisintellexi^quidflbiyel 
lent'.iffls  nemfe  certum  öp  deliberatum  eße,  utexofam  redderent fofulo  monarchiam,  fk 
qua  tarn  diu  yixerunt,curarent^mutari  T)ominum,extin&d  Horboniorum  flirfe.V titaq 
ytdifrafldialiißanica  et  TieapolitanafoflingreßämLutetiam',tumyerum frincifium 
eßeduxhquö  rejponsuilludfuumeße^iumredderent.Etnequidafudte,  •  fOex,dißimidfi 
exordiuhocfutaba  eße  T ragcedaa,aSü eße,nunquamregreßüra  Tarifios%lajeflatem  tm 
am,  O'tandem  mmora  offida  majoribus  & fotentioribus  eße  conceßura* 

5  fe  C  V  N  D  Oiud  rem  iffam accedit  Orator  »o^rr, ö*  JSlcceffc  eRflnqultiUt  detribtU 
his  capitibus  unum  aliquod  ftatuaturjut  autlefuitis  fiatfatis  cxaUimiipfdruii 
fcncentiauuc iubeantur  Arrefto  obfequi,  quod  exilium  omnibus  exrcgno  iftfe 
p  er  a:  saut  derticp  eo  loco  res,que  nunc  rum>n[nantur  cflci 

Initiuni faciamabultimo,quiamaximefrimdfroHteyidetur flaußbile  }  ^  tarnen bo\ 
ipfumre,&  yeritate eß,quodminimu  habet ßecieiycumid  Omnino  conßetilefuitas autu 
piq^reßitui,autubiq^adfarenducogi  ofortere.Ijla  fegmentata  oferaturfiafuniyfericuio' 
fa  fmt,attinguntexißmatione,au^oritate  tua.SijufiÜ  &  utile  eß  eos  retinere,  ciyes o 
f  ortet  maneant, ac  non  exulesflnfriiniis, oportet  exeant,  nonexemflu  rebellionis  prahea 
peruicacid fud,ut  adhuc fecerut  diutius  aqm.’Breye  folum  ex  memtrana  ad femuncia  ma 
gnitudine  mittebat  Lacedamonij:  et  momento  eodem  neceße  erat  mandatti  exfe^ui  jd  o« 
nino  eß  neceßariu  ut  tarn  'Burdegala  &  Tholo  fa  pareatur  %lajeflati  tua,quam  Luietu 
aut  ad  Tdellaquau  fonte.  Sunt  tibiillic  feryi  et  bono  numero :  quodT^ü  ettiominiauÜo 
ritatejußeris,id efficietur,ne  dubita. Quodßlefuita  tibi  non funt  uttles,ne altius  radici 
inproytncijs  duabus  illis  agere ßnas.  Arbor  quam  hoc  anno  potes  unica  mariu  cmyellert 
anno  altero  nonnifi  ambabus  manibus  eradicabicuritigone  &  fecutiofus  eß  iriartm  terite 
SußeSld  nobis  oportet  eße  ißa  yicinitate  Hißauia :  femf  er  accufati  fuerut  Hißanitnß 
parttu:  id  omnibus  fuis  a  Hionibus  confirmdrunt,qub  antiquior  fuit  de  illis  querimonia,e 
ßutßeyeriore,e6jußiore.Ex  regno  catero  ex  abit  funt  tecce  aute  frdmuniunt  cJr  circum 
yalluntfefe  in  duah.proyincijs,contcrminis  fiifßania,  qui  ex Mtßaniayenerut, Qmd 
nam  hoc  humilitatis  exemptum  efi atq^obfequtj^ Si  locus  ullus  eß  ubi  conßrmMtes  eos  Jej 
ferri  minime  oporteat, id profeUb  eß  in  regtooie  regni  Umitanea  i  remota  anoßro  Sole  <6 
ad  ’^.idritanu propius  accedente.lhi  yidentur  Hißania  eos  humeris  fußinere:  ibifeyi 
dentur  jam^ohyaUar  e  contra  %iajeß.tud,^  palam  dicere:  T\inosJ^\itc.{i^3C  alijslo 
cis  er  eciftiSred  breviores  tibi  lacerti  funt  jqu4m  ut  hos  propell^  ulterius*  He 


illi  tamen  oportet  fenttant,fe  aque  tibi,  S  ^x,  debere  obfequtum,  quam  debet  tenuißimti 
Lutetia  incola.  Tdiimia  htc  eß  arrogantia ,  nimis  obßrmata  rebellio.MaBenusßrtyerm 
illi  orbitate  tua, ut  alim  ajehat quiaa'.cura  nunc,ut  fcntiant ,  fetibi  &  tatipoßeritatttu 
perpetuu  femper  debere  ohfequiu:nemo  tam  cclfus Juturus  eß,  quinoncontremißcat^Tdun 
quam  inßlio  excidit  injunaru,  qua  patri  faSla  funt^recordatioilgitut  autlefuita puSet. 
necejfeeß'^auc  irritayfiant  Arreßa  tua.AtqJoc  eß  maximu  deliberationis  argumentuX 
priore  illo  gaudebunt  multi, 0  j^x,depoßeriori  muUi.Tje  me  autem  ,  non  arhitrottai 
ßiSlari  a  Jvdajeßate  tua  oportere  ,  quidßt  his  aut  illis  placiturum  ,  quam  quid j» 
ßum  ßt ,  quid  utile,  2ion  potes  debacn,  ira flatuere ,  qui»  yoluptatem  ex  ea  mult 

doloni 


•  I  E  S  V  r  T  A  K.  V  M.  105 

oUrem  percifiantmulri.  Semel  tamen  oportet ßatui,non  femper  m  incerto  fluitare.  Et 
tta meliores, ohfecro,anchora  eligantur ,  quam  utilitatts  &  juflitite ,  qua honeflum  com- 
ieBitur. 

Quodadjuflitiam,  mamhtps  ‘flegum  eam  commifltDeus,  j^ntecefflorestui,  0  7{ex, 
ideai)  omni  antiquitate  eam fldei  Tarlamenti  illiits  tui,quodV Tucinm  yocahaut,permi- 
'runt,& prout abundayerunt negotia, infuper  alta  TP arlamenta ad  feptenariumufq^nu- 
\erum  fldtuerunt.  Sed  Tarlamenti  Tarium  femper  obtinuit  hac prarogati'lpa  atque  au^ 
orttas  (ut  aquumfuit  acneceßartum)  quod  ea  decidit  qua  ^eBant  V niyerflcatem  reg^ 
Hic  ordo  magnps  "^irps  efl  confertifltmw  in  omni  argumentor  um  genere  yerfatiflimis: 
m  omnium  maxime  in  cognofcendps  caufls  capitalibus  atq^  judicandis  folent  excellere, 
slam  ji  qui  funttn  orbe  terrarum ,  qtii  fummum  judicium  induflriamque  ad  cognitionem 
tufarum  afl  erant, hi  profeBo  funtiitaq^nunquam  quis  quam  efl  dccufatuc  in  fons ,  qui  hos 
hi  judices  praalijs  omnibus  nonpoflulayerit.Hocnoyii  %4ajeflas  tua. 

Hon  efl  autem  no’^uni  quod  querimonia  contra  lefuitas  ad  Parlamentum  hocdela.* 
zfunt.  Ham  inde  ab  anno  iqd/^ir  decem  adyocatos  unico  j4Bu  audilf  erunt, qui  litem  eü 
itenderunt :  quorum  ii, qui  orationem  commUnem  habuit, '^ir  bonus ,  qui  tam  fludiofis 
'at  Domini  Jut,quam  qui  maxime  ( remmiram  ^flupendami/iarro)  pradixit  omnes  aUio- 
es  atque  inflituta, qua  in  iflü  hominibus pofleatomperimus i 

Qmm  ea  omnia  'didemus  contigi  ße ,  qua  ille  prayideratiprimum  cafum  u4  cademia , 
Mam  adpaucitatem fludio forum  ter  mi  Ue  adegerunt,  pro  eo  quod  tricies  rnille  ineayiye'^ 
tnt  priits, ut  principio  diximus:  deinde ,  fe  fubducentes  paulatimfubditos  ab  eo  obflequio^ 
uod  fuo  Trincipi  debent,  et  ad  'Polum  alterum  fleSlantes:  hic  omnes  demum  fremer e( nam 
ifuita jam flabtltyerant potentiam fuam,  &  fatli  erant alijs formidabiles^  omnes mufli- 
ire,&  yoce  jubmißd dcere, Hoc  feBe nobis  '%leflinius  Adyocatics  PegiUs fuerat 'ipati* 
\natus:nec  ipfl fldem  habere  yifum  eflj  nec  Sorbona  j  qua pramoHebat eodem  tempore  So* 
letatemiflam  eße ad deflruendum ,  nonadadiflcandumnatamiimporiaturatiiturbas,^ 
mporalibiis principibus  maximum  damnum  allaiuraiHtHac  ipfa  yerbafunt  Decreti  il* 
us,qua  ex  authentico  exemplari  eius  ( ß  exhiberi  jußerü )  recognof  :et  %dajeflas  tua. 

'  Atubianteora&  oculos  omniiim  ordo  politicus  eyerfus  efl, habena  obfequij  refeBa^ 
Aagiflratus  tn  yincula  rapti,ettam  excarnificati  quidam,furtbundus  populus  ad  exem* 
Ium  leonum  Ubere  yagantium  in  bonos  fayiens ;  tuni  lefutta  patres plebem,  bellua  iflam 
nimantes,&  hinc  Conimoletus ,  inde  Dernardus  Oceanum  blajphemiarum  in  pegemfu* 
m,Dominum  fuum eyomentes. Contra  yeru  efßerentes Htflania  pegem,flstP anegj^ricis 
rationibus  eum  celebrantes ,  quem maximu  orbis  ierraru  ^ionarcham pingebant, poten* 
orern  T^manis  ipfls, et  ampliore  dominatu,nunqua  fe  ab  illo  defer  tu  irt,  fe  illi  ejfe  charif» 
mos , tantum  bono  ejje  animo  &  recognofcere  yires  fuas  oportere,  nunquam flbi auxilium 
yirts pecunta,com€atu  eße  defutiiru:  tum  demum  bonos  omnes,  qui  radicatum  %n  animo 
dhuc  illi j florem ge flabant , panituit  yehementiflime  fldem  Caflandris  iflfs  minime  ha* 
iiißfe:  At  fero  fapiebdnt  Phryges.  .  ■  ; 

Quum  urbem  Parifloirum  '^ajeflas tua,o  pex,tn  obfequiumfuumireyocajfet,  om* 
es  pro  certo  habuerunt,  te  eodem  momento  infldos  a  poculis  iflis  ejeBuru ,  qui  honampo* 
uli  tui  parte fuo  yeneno  infecerant ,  &  qui  tamaperte  conjurati  hoflilid  omnia  indefun* 
\um  li^egem  &inTe  exercuerant :  fed prudentiflime  yifum  efl  Js/Iajefl.tud  rem  manibus 
orum  tradere,qui  juri  dicundopr« furit.  Academia^qua  multis  de  caufls  ruinam  partitu* 
irem  fuam  lefuitis  ratione  maximd  imputabat, ut  de  caufa  generali  taceam  ^  menfe  lAa^ 

>  anno  iq^/^.libellum  fupplicem  obtulit  Parlamento  tuo:  Idem  fecerunt  Curiones  &  Pa* 
ochi  urbis:  caufa  fuit  agitata, fed  occlufis foribus ',quie  res  lefuitis  maxime  commodayit,  < 
Slam  pleraque  crimina  i  quce  objeBafueruntipfis,teflaripotuiffent  multis  quiforihusa* 
ertis  circumfletiffent  i  <&  noya  crirnina ßißent prolata^  dum  caufa  illa  complurihM  die* 
US  ageretur.  Superyenit  iBus  ille ,  quem  Deus  ayertitd  tuis  faucibus, t  eque  dentibus  tuis 

byallayit.  Hemo  dubitkyit ,  dquibus  auBoribus;prafertimubi  innotuit,  alumnum le* 

S  y  d 


'•  /• 


DbPropaöationi 

ßiitarum  fit  tx  illps  ajehat  didicißet7{egem  adhuc  extra  EctUfiamejfe »  Occidm 

dum  eße,ut  tu  pleno  Tarlamenti  confejfu  teßatm  efl.  Extremum  illud  at^infelix  inßitu 
tumnon  aliuyide poterat  exfißere,^ndm  ab  ißü  fa'^ü ferocibus ^propoßtionthm ^quas an 
tea  diximus. Hcec  cogitata  non  crefcunt  naturaliter pracipue  in  animü  Gallorum  , 
procul  ab furtr  ab  jifrica^t^r  qui  monßrapriui  non  yiderant,  quam /efuim  adnosingreß 
ßi  eßent.  "Mcßrumfolum  nonfert  htec  ’^enena  ex  fe:neceßfe  eßutab  alio  dicantur farai 
Q^amobrem  iturtn  Collegium  ipforum;  inyenitur  inter alia  narratio patrü  Gul 
gnardt, manu  ejus  tota^  qua  ßtccum  medullam  jj  totius furiofe  »cruenta ,  &  horrenda  ißl 
US  doBrina  continebat ,  omnia  conyenientta  cum  ijs  » qua pr a'^if afuerant  indeabantb 
1564..  &  qua  recens  fuerant  prariunciatajicei  non  haveretur fides.  Cognitio  itaque  m 
fiituitur plene  atque  folenniter »  ’conyotatps  dieabus  Cameris  feu  CollegijsTarlamenti\ 
tnanUmfuam  Guignardus  agno feit:  Chaßellus omnibus  domints  audientibus  dicit ,  hum 
Ordinarium  Icfuitarurn  fermönem  eße»  Regem  ädhuc  extra  Eccleliam  eflTejlicet  C» 
tholiciim,quia  perduret  adhuc cxcomumcati'o,  eum^  tolli  oportere  c medio 
Hacplan^  confona  cum  Guignardiferipto:  Si  non  poteft  componi  fine bollOjger» 
tur  bdlumifi  bellum  geri  nonpoteft ,  occidatun/Zifir  omnibus  co^nitü ,  quid potui 
lemus  Tarlamentum  tuum»b  7^x,ßatuere ,  qudm  ut  judi  caret  fecundum  libellum fuppli 
cem  Academia  f  Cum  "Deus  ipfe  quadam  jhede  miraculi  judex  in  hac  caufa  eßfe  yoluerit 
reyelans funditus,  &  tarnen ßneincommodofidipfumqUod toties  dihlum, repetitum fuera 
contra  So  eiet  atemiß  am\&  cuine  certa  haberetur  fides, artes  eorum, msllitayerba  et  hy> 
pocrifis  mpedime^itumßmper  attulerat, ne  cito  ab  eis  expediremur.  / 

Toß maximam  igitur  cognitioni  caufa,  Tarlamentu  ‘Parißenfe  tuumArreßum  fuuti 
'  pronunciat,quo  jubentur  exfulare  ex  toto  regno  tuo,  omfiibus^  tuis  fub ditis  interdicitur 
e  liberos  Juos  ablegent  peregre  in  collegia  ip fotum :  qua  quidemyere  cautio  eß  maxime^ 
&  ßne  cujus  obferyatione  yix  dimidium  frudum  ex  eo  perceptura  eß  %lajeßas  tua.  Sem 
her  enim  daturi  funt  operam  diligentißime, ut periculojasißaspropoßtienes  doceant  ado 
le fcentes,qui  amandabuntur  ad  fe,fSi;robßringent  eorum  conf cienttas ,  ut  eafdemalijsia 
ßnllent. 

Dicitur  quidem  tibi,  %ex  Chrißianißime,  nOnpoffe  id  exfequutioni  mandari  -par  en 
tts  tionpoffe  impediri,  quo  minus  extra  hoc  ^gnum  liberos  ad  Jefuitas  ablegent  informa 
dos:  Sed  nihil  eß  in  orbe  terrarum  facilius.  Statuatur  folum  in  eos ,  qui  primo  contra  hi 
Arrtßum  y'enettnt  multa  coronatorut>imillenüm,cuj»s  dimidium  addelatorempertineat 
trgo  toties  duplicetur, quoties  reus  contra  Arreßum  fecerit :ne  unus  quidem  poßea  com 
pariturus  efl.Itdui  ergo  hac  res  yiderur  faflu  difficilis,  ut  etiam  merito  impojßibiUs  dica 
tureßef^ 

Altero  Arreflo  Guignardus  fuit  adjudicatus  morti:  horr&rblaffihemiarum,  quibu 
defurtElum  P^em  dominum  fuum fuhditus petiyerat ,  furens^doBrina  illius adyerfan 
yita  tUx,non  jinehant  eiferyari  yitamßiiepergrayi  tuo  periculo.  y 

Atque  ha  cArreßa  adeo  jußa  &  neeeßaria  comperta  funt,ut  in  alijs  omnihus  luri 
dicis  cony  entibus  ßne  mora  eßeBa  data ßnt,ß  d  'Thqlofano  &  Durdegalenß  difeeßeris* 
De  Tholofa,nihilmirum  :7^dmaahuc  erant  abalienati  ab  oh fequio  %lajeßaw  tua 
quo  menfe  demum  Aprili  anm  tjp6.  reduBifunt.  Purdegala  autem  degebant  multi funt 
mi  Catholici,fed  Hiß  anorum  lefuitarnm  (  quiHißanorum  tibicines  funt  atque  eri 
fmatajhoßesinfenfißimi,qitifummisyotif  expetebant^  ut  ex  Aquitania  fua  pariter  ex 
truderentUr,ut  ex  alijs  regni  partibus  ejeBifunt.Sed/efuita  illico ,  ubi  de  fenteniia  con 
tra  felatacogn6yißent,faBionem  magnam  &  potentem  excitarunt, per  intimos  conges 
rones  fuosin  duabus  Ciyhatibus  Aginni ,  &  V e/unna  ^Tetracoriorum ,  ubitumaahn 
t  alebant  cineres  per  duellis  hujus  incendtj .  Sic  intereeßiones  perferihi  curayerunt ,  adi 
mir  as, adeb  horre  das, ut  nihilpoßit  excogitari  hujusmodi:  fedne  eß  ignotUsIefuttar»  ca 
lamus.  Ham  ut  fummatim  dica, Parlamenta  omnia,  qua  ipfis exilium  imperayernnt,[n 
Ivlajeß,  ud  ißudediBumptritdxerütßraniharetica,  Macipfa funt  illonim  yerba 

Rcli^ 

>  ■ 


V 


lESVITARVMi  lOd 

.e1ig.Catholicf,Apoftolicei  atcp  Rom*mi'mfci  Maieft*  tliairnfjuerunt  fallls 
imimb^utcos  ipfi  rcgno^  ipfius  exoros>Älfufpc(flos  redderet«  Itc'Smz  aliator 
laÖLiTJodoproccffu« ,  caufae cognitione minimu in confiliürruiTa  » exilio  ecs 
ultaverüt.:/^»  yero  unqua  Tarlamentu  GaXliti^tanta  iniquitdtefmedeicio,  &  fyco^ha* 
*UceratnahulhfMt,drq^pn}culcatufSe^dnebocquidefuittlltffafif:protediir.tlo%igtuSy 
untur  minü ydffirmdntes jtipplicib.libelltf futs yres  noyat  7^mp.  inyitJuras,nonpoJJe  ißtt 
utatione ßne alrcratione  &  rehtn  noyds exißere^Si  tttdte Franttfcil.  T^gt^^tionlibeUifr 
ppUx  hujufmodi  (na  qups  cogitare fuijjet auf )  fedfcriptum  ulluadbosfermones  yel 
ntillum  accedens prodijfjeti  capite fuofuiffet  luiturus , ß^uifquä  illud  o ff erreprafuivpßß 
uEnimyerh  ißaprafumpti9,inf olentia  ißa^ißa  <ri>^i(ßyra)i  yoces,ijfk  coninmeltie  mu^ 
'.ntes  ab  illü^  dif  :tpulißj  tp forum,  qui  yeneno  ip forum  infeäi  funt,  ( eß  autem  hoc,  Trin^ 
^es, mandata,  Senatum^  tj forum  contemni  oportere )grayißime  oßenderunt  yiros  tuos-, 
l{ex ;  quibus  sderat  conßttutum ,  ut  eos  cogerent  in  "Majeß.  tu»  ohfeqmum,  nec  contros. 
'■rti  mandata  tua  paterentur,,  f^i  cit  tamen  multi  tudo  urbiu,  qua  tamen  adhuc  rebellabat-i 
'holofe  fubfidio  fulta-fack^  utconßliu  de  tolerado  malo  caperetur.  Fidebant  oh  rabient 
rorem^inimicorum  tuQrum,qui gladium  adhuc ßriUumgeßabant  contra  te,perßar e  diu 
n  poße:  omnia  ipfos  deßcereipoß  itaqßreyi  rem  facili  effeÜum  iri.  tianc  exefecunonvm 
tnce  cogitationes,yarij  cafus adhucretarddrunt. Habes mrrationem bondßde,  o  j^Xy 
ßfie fuco, quomodo  res  ilUgeßa  funt^expoßtam:quidjudicatum  &  decretum  contra le,^ 
Itas, quid  efferum  ex  parte, quid  noU), 

lam  yero  non  tgnorat  ')vlajeß.tua,yim  T{eip.in  conferyatione  &  exequutiorie  Arre,^ 
rumplacitorum^cönfißere,  qua fumma  Curiae ßatuerint.  Quoties detü UbefaHandds 
'tturifepe  multum^  deliberarineceßeeßiOpus  eß  grayißimtm,cuius  multa  funt  caifes. 
tria.Arreßa  haec  nomen  tuumin  front  e  gerunt, ac  infrtngi  no  pojßtnt,qmn  Udatur  %Iaa 
flas  T^gum  •  quorum  judiciaab  omni  retraUatione  &  mutatione  conyenic  efe  aüenißU 
o.  Adde,  quodinillo  confeßu^^  'ßex^ti  duabus  Cameris  adunato ,  ne  unus  quidem  no-- 
mari  poteß,  qui  fummus  noti  fit  Catholicus,  &  omnis  adyerfae  fufficionis  expers.  Ah^ 
'S  jam  feptimus  agitur  j  quum  lefuitx  yitam  ferutantur  illorum :  an  unquam  res  ulUex- 
tit,  cuius  nomine  ea  res  criminari  poßentf  Quorfum  igitur  occentari  iß  a,  Oderunt  nos, 
i  opinionem  fequunturnoy  am  f  hoc  quidem  y  erum  eß:  fed  quis  cum  illo  ccetu-r'  qtnd 
confeffu  Hlopotuerunt.^nonmagisprffe^biaudeo  dicere :  quam  in  corifißorio  7^ma:ni- 


e  pedem  Lutetia  non  moy erit An  ergo  quodiefuita  fummi  fu 
s:  7^amdominiiUi,quifantinconfeßu  Curia, magis  Catholici  funt  qudmilli,& fme  Uj- 
harefeos.  Qud  igitur  causa  mMo  in  yos  fuiffent  animo  C  nihil  fane  addtiiiuri  eßis ,  quod 
l  minimam  fpeciem  habere poßit  ,niß forte  dixeritis, :  Oderant  nos, ^qmafueramits 


tei  facem  illam  patria  oderant,  ^oyum  igitur  TartamentumP3.r hirri  inßitaendum 
et  damnandis  fediriofis,  &  ijs  >  qui  faSliones  exteras  adjuyant.  Atq^e  hic  tibi,  o  T^x  , 
•nunajnbreyiterftggero ,  quam agnofeent lefuttas, aut ß tU}  omnes  fubditt  amayißent 
ut  Iefu'ttxifli,nonjamtot  elegantes  libelli  fupplices  ad  te  affelrrentur,  nunquam  Lupa., 
m  illam  7{egiam  ingreßits  effes.  Anißi  hoc  negaturi  funt  f  fi  negent,  annon  tua  tamen 
lajefiasmecumfentietC  ^  ^  , 

Tofiremo  aut, ubi  non  habent,qu.odhfiinam  Arreßt  huius  lahefaUet,eo prorumpunt, 
dicat:  Sinos  Caflellus  accufayityfi  rei  fumus, curno  afficiebamur fupplicio  ultimor^Hic 
;o  refpondeo  :  metiri  homines  iftos  alienum  animum  ex  fuo»  Cum  enirn 
uento  eorum  conülio  praefuerint  9  qui  intiumera  capita  tradiderunt 

S  4 


De  PrOP  AttATlONB 

iTiorti,  ut  tyrannidem  fiiam  horrore  confirmarent*  iudicafit homines  ißifc  scefi 

biorcm  pcenam  fiiille  meritos*  Cur  ergo  nonfunt  adiudicaci  moru r  quianoi 
C  haftcliani,  non  Icfuitx  fuerunt  ipforum  ludices ,  qui  in  T  crccris  Infulis  cwvi 
cesprxl'cindivigintiodoproceribusj  &:  nobilibus  quinquaginta  duobus 
lis  uno  die  in  tabulato  eodem  curaverunt,  dC  quingentos  Francifcanos  aliof^ 
rcligiofos  fufpendijqui  Conciones  fecundum  Lulitaniac  Regem  habuerunt 
Sxvitia  iftam  odimus  Galli :  in  clementiam  fempei'  inclinamus,  modo  ne  inhu^ 
mana  fit*Tot  homines  fi  morti  fuiifent  traditi,crudckfuiiret  fadum:fin  e  diven 
fo  ferrentur  iji  qui  totbarbarids  malefidjs  cawfam attulerunt,nec rebus  alijs  in 
cubant,  haec  altera  fuiffet  gravffsima^  crudelitas*  Qiiid  igitur  fado  fuitopusi 
utdamnarentur  exfilio* Admodum  fci tum eft  illud  apudTacitumj  Sit  ‘Patre, 
confcripti^unum  id IjeStamuf»  qua  immania funt  ijlorum  hominum  fceUra ,  wn laqueus  « 
eos  fujfecerit ;  fed  yiam  mlPh  q^d  nos  clementia Jimul  ac feyeritatts  non  ^eniteat  :jube4< 

mus  eos  exire  regno.^  ...  n  j  '  ^ 

Et  ifß  quoque  lefujta  ut fe  telis  deßitutos  yident ,  qua  m  hoc  Arrejtum  adeo  uniet 
neceßdrium  Gallia  jaculenturt^iccxe.not\duhix.^X)X.i  ( vide quoufcp  rabie ÄTfurdn 
fuo  traducantur )  non  eife  amplius  Parlamentum  ParifienfeP arifiis*  Vbiergc 
quaefo  ^  nunc  eft  maximum  illud  P  ar  ifienfe  P  arlamentum ,  quod  in  pre  tio  eft  ö 
admiratione  omnibus  Gallis ,  omnibus  exteris  {'  An^fortecft  Madriti  ^ 
vultis  pro  vocare  a  Rege  Pari  amento  ipfius  J'  Placetnc  ut  ibidem  cum  Paca 
ne  triumphali  magnum  illud  Arreftum  fiat  irritum  ,  proutibidem  fieri  curavi 
ftis  decreto  Sorbon^j  quod  anno  t5<J4,*  fuerat  editum  f  V ide  perD  e  y  m  im 
mortalem,  oro,  vide,  6  Rex,  hominum  impudenti am,  faftum,fuperbiam,  qu 
aufintin  Gallia  dicere,  ParlamentumTarium  Gallia  non  effe aniplius  in  Gallia ,  »a 
amplius  ParifienfeP  arlamentum  ejfe  Parifijs.  Sed  cur  ab  ijs  parci  fupremae  Cur« 
petimuSjCum  reges  bipennibus  cultris  occidi  curent, 8^  fubomentemiifariosf 

luftum  igitur  eft,  6  Rex,  iuftifsimum  procurari,  ut  mandetur  exfequutio 
ni  Arreftum  Parlamenti  tui:  luftitiaipfaeft*  Nortaberrar,  qui  hoc  iter  infiftij 
iter  ab  omnibus  tuis  maioribus  tritum ,  qui  magis  ftudUeruiit,  laboraverunt^ 
ut iudicatumfieretParlamentifuiquamaliud quidpiam;  Nam  abfcphocfuil 
fet,quomödo  Confirmari  potuiflentfore,  ut  liberi  fui,  <^uos  nonnutiquam  in  cu 
nis,  etiam  inmatrum  utero  relinquebant,  tot  ma^is  poft  fe  pojiUlis  impera 
rent  fine  his  viribus Iiiftitiacfiiac ,  fulcimento  iceptri  fui,  columnis  coronae  fux 
&ftabilimentofuccefsiohisfuaf*  ,  ..  ^ 

Qmcunque  autor  eft  tibi ,  o  l^Xi,  utcommöyeas  Jrrejla  degrayifttma  cauja 
in  Parlametito  tuo  pronunciatatnunquamijhus  plaga  grayttatem}  confequentiam,adjun 
Baque  omnia  expendit  fatis.  Kihil  deinceps  ihi  morbe  certum  futurum  eßet,  fi  quando  im 
minueres  i  fi  infirmares  fi  demque  labefaUares  amplitudinem  tuam  amplifiimam^  max\ 
mum^  tuum  propugnaculum  contra  omnes  rebelliones fubdttorum  eorum)  &  contra  omn\ 
txtraneoruminftttutiLj. 

jitq^  hac  de  jure :  aduttlitatem  yentamus,  Quts  tam  hebes  eft)  o  7^x ,  quinon  yidtt 
hoc  ipfum  yirreftum  inmagnafelicitatis  parte  ponendum  ejje ,  quam  Deus  in  te  contulit 
Si  parricidam  unum  jfiatio  noyemmenfium  tnplantarto Juoiin  fuO  illo  feminartonal 
funt)  quam  multos feptennio  adepti  ejjent  ^  plurimum  refert  ut  funi  conficias  centumpaj 
fusyan  oHingenta pafiiium  millia-».  Dum  otium  datur  cogitandi)  dum  indormifeendi,  d 
yerfafape  fiibit  cogitatio  i  unico  folum  bono  momento  opus  efty  &  hora  tnjunt dtet  yigtn 
quatuor ,  quod  yulgb  dicifolet.  Sed  cum  eodemdftuy  eademrabiC)  eodem  furori  impetui 
qui  ex  illo  infernali  cubiculo  ‘Meditationumpf  odit, hora  momento poteft  latera  fua  reger 
hic  alea  grayts  eft,  o  T{ex,  htc  periculum  eyidentifimum.  T^on  eft  in  diyerforps  comnu 
rsndum,  non  adferuntuf  Lugduno  monita  (  no fti  quid  dicam  J  non  lingua  diferens,  tu 
yeftes  yaria*  HulU  exparte  monita  i  nam ftgna  imaginefque  adferri  poßunt :  fmultot 

ftituturi 


\  '■ 

Iesvita.rvm..  10/ 

\itn(wm,ßf^MlfdBum,  ^ndubitat'^ßfiamt'qHo  nol^prafiort  to  foriHidalilhrm  eßi 
'ßiltntiam  ^ 

Adalid  dtfcendamm :  yidtamuf  ex  d^onihw  ifforttfn,  ^anam  ß>es  nohü  ul  if> ßi  ho* 
inihAnfoßerum ofiendatur.QMn^amajuum  eßanteommatO  T^XiCencedi Hin  foßu* 
tumfuum:  nemftt  neperfequarn  yindiUamcdnfarum  NavarrtniRegi's,  Aui  eu'a» 
mfis  Oucis.  lußißima poßulatie,  Quicquid lefuita mandato  defunUt  T^gn  commiße* 
mt  contra  %lajeßatem  tuam^  nondeiet  ißfts  oheßi^ ;  Amplius  afßrmabo,  ipfis  pro  Je f* 
debff,  Domino fuo feryieruntf  tnmettnonfuißi Dominus,  Sed neque deeare unquam 
lum  yerhumfuit  cum  Hin  communicatum,  '^onßr aenea ßngunt  yqnee  oppugnent  ,  quod 
ffolemne  :  hoc  nunquam  en  ohjeBum  eß^  net  jpeciem  ullam  tn  Tarlamento  tuo  habutjfec, 
'lia  intationemyenerunt ,  diyerja  omnia^i  2dam  inter  res  alias  innunteras  obferya* 
mfüit,  quofemodo  erga  regem defunSum ge ferinr,  Hute fe  bene fideiiterque ,  dum  opin 
\ie ,  feryiyerum  in  adyerßs  rtbus ,  eriamß  contra  germanum  ipßus filtum  ( ß  quem  ha* 
nßet)  homines  tpß  minißraßent,  mererentur  laudem,  T^x  yero  d^n&us  non  fuit  7^x 
layarra,nonDuxaliqunAureltanenßs :  7^x  fuifGallia,  Konadijcümijiudgra* 
tut, Tigern  fuißeerga  ipfosheneßcum,fayiffeipßsper  omnia -ßgnorayijie  fceleßa  omnia 
\cinora,  qua  machinabantur  in  ipßum,  namquumdtxi  Regem  fuiflc  Galliac  j 
nia,*.  Erat  Dominus  illorum,  illi  natalibus fubditi  illius :  huic  feryiendum fuit ,  qua* 

(cunque  efet(anyerb  unquam  exßititmeliorf)fecerüntne  ißif  utrum  fideliter  feryi* 

erunt ,  anprodtderunt  ipfium  neqnißime  f  Hu  Tfihodus,  hufialtus,  hicpalaßra^.  IHon 
cethic excurrere,  noncampospatentes  quarere,  non plaufiibiles  communesiocos^ueoßen* 
tnt  eloquentiam fiuam  :  adhunenodum,  ad  caput  ißud redeundum.  Audite  Dorntni /e* 
•Hannon  Igquor  de  Aurelianetß  Duct^ ,  non  de  Nayarreno  ;  mihi  yobtficum  de 

^gtyeßrofiermo  eß.  An  huiedomtno,  bono  huit  Domino, inquam ,  bono  regi ,  qui  yos 
'■nrifiecerat,fieryiyißts  f  quitamfiueratgratiojus  yobps,  tam  ad  aßentationem  blandus  f 
ußra  rogo,  non  fiunt  reßonfiuri,  cayebunt  diligentißime.  ^Qmd.huc prolaturi fiunt ,  qm  d 
)n  ementiatur  Majefl.  tua  f  Alium  teßem  eoritm  non  dt]idtro,qua  T^xdefunihss  de  ipßs 
onunciahat,  Hunquam^rtneeps  uibts  ftft'eßudit querimomtas  <,  &  jußas’querirnoMas 
i  fiubditorum  fiuorum  proditionibus.  Aepropterta  f^x  ille  mim ,  bemgrtUs ,  facHü  , 
icihoraquopraalijs  omnibus fiubdim ,  curayit  iflos  Durdegala  exturbari ,  quo  cereißi* 
0  afgumento  docemur ,  ißos  fiummopere  &  quafiad infinitum  lafiße  1{egem fiuum  atque 
jendt^^^,  Etquis  hacin  dubtum  yocarepbßit  f  an  ergo  ufique  adeo  ^hicperegrinam.ur^ 
•nondum teneamtueumficriptaiegift^ ,  certb  comperijji^ ,  hosyerosLiga  &  eon* 
trariomsau^orefejk^  f  qm  Omnes  aquo  magnos  aeparyos  eloquefkid  fiud  faficinaye* 
nt  ,  pi  ißam  conjptranonem  tonßrinxerint  agitayerintjue  adyerfius  T^mpublicam^ 
it  yeits  remifique  contenderint ,  tu  l^mä  %lajeßas  regia  excommunicatione  feriretur ^ 
tiprocurayerintutißud tonitru  Galliampercelleret,poßqnam  hancficelejhm fidem fiub* 
minfudißent,  T^gemexcommunicaripotuißi^  ,nonampliuseße  Tigern,  fied  tjran* 
f  ^P^fii^rando  fidei abfiolutoseßi^f  Etquisnoßrum  adeo  malinofius ,iit 
Ult  ißudcernertyftlacobus  Clemens  non  futffiet  yeneno  ißolefuitica  doBrime  imbutus,, 
'cogitaturum  quidemfuiße  unquam  deherofiuo,  domino fuo,fiucque  l^ege truüdando 
lonueabominandaißaperfiitaßq firme  tnfixa  &  in  animo  ipßus  radicata fiecit,  uteuU 
um  in  yentrem  t*ß^i  domini  impelleret  f  nonne  hac  brachium  ßrmayit ,  iStumßie  i* 
rari  jüßit  ^  credenti  fie  höc  fa3o  Heroico  (  fic  nominabat  Gungnardus  ^  avolatu* 
^  Vtruiy  committit  eadem,  Upifine  yet telum  ,  an  üqui  im* 
ijcrtt .  Qu^is  ,  inquam  ,  adeo  malitiofius  ,  aut  rerum  nofirarum  imperitus  efi ,  ut 
fictat ,  quam  /efiuita  primum  in  hoc  regrio  pojuernnt  pedem,-  omnes  Gallarum  a* 
mos  tam  procul  ahfiuiße  ah  ifids  harefihus  (  nam  alio  nomine  qui  yocentur ,  potefins 
la  exifiere  periculojior  d  j  ut  inter  decies  centena  hominum  milita  tion  fiutjfiet  uni* 
ts  myentus ,  qui  tantum  ficelusyel cogitatione  yoluißet  attingere^  d  contra  ycra 
ajores  nofiri  pertuderunt  montes  ipfios  ,  Jtaliamque  tranjmifsrunt ,  ut  aifirsnt 


▼alb  Pocta^ 

GaUiceXvuft 

Gemüt 


De  Pr  o  P  A  G A T I O N  E 

4um  comprehenfuri  ,  qui  Tigern ßorü  Liliacei  excommunicare  eentayerat  yhomine'nijut 
audacem  ad  honorariam  multam  &pcenir enttarn puhlicam  impuleruttt,quifcintillamdti* 
quam  tncendij  immi ferar,  uintedentq^  qmm  tßi  homines  adyenißentmihil  tarn  ah  ißü  fee» 
Uratißimid pr opoßfioniht^, quam  Gallorum  dnimufahhoirifiii 

ZftcirurlcLCobi  ClementiS-<^/>o/ogirf»»B6ucherus  pröbayiße.  T^es  fa^ufaciltth 
T^oyit  ‘Boucherus  nunquam  fe  Lutetiam  reyerfurum  eße  *  lata  in  Gui^ardum  fententid 
eß ,  Uhus guhermtio'y  Spondtntßbi  quotidie  lefuitay  fe  eb  regreßuros  eßi  :  facit amid 
ofßcium,  cum  probat  jßpologiam  :  certior  Ulis  amicus  nunqüampät  t  neqüe  conjwtÜiori 
7>lequeyerd ßuduit  iheologietiquam illü prceceptoribM.Hsectoiafcii'Mcademiä.Sedni 
refpiciatnusißas: foluaperiamuSilluinfaußu  libru,  infauß’duipologi’dyßeÜemtisfundai 
menca principiaque  illiw.^naliafutttfmtdamenta  eius,quampoße excommunicari  T^gei 
ein fque fub  dl  toi  d  jurejurando  ßdeipraßito  Uber  ari  f  Qmd  dicunt  aliudy  quid  proclamant 
lefuitxhbrü  fuü  omnibus, qitos  ante  contulimusi^Tergamus  longiui.  Quid  aliud  ißacovU 
cludit  Apologia, qua  Ähod«m  quxnVinvemri  Ahodem  opörtcr ec*  nde  hoc  didicit» 
niß ex  Com/iiolero  &  Guignardo,qui  f  :ripßt:  Si  nc«  poteft  deponi  fine  bello,geratür 
bellum:  fi  bellum  geri  nonpoteft,occidatur  ante :  Fadüm heroicum alacoM 

bo  Clcmenre  patratum  j  ^  donum  Spiritus  Sanef^i  vocatum  hoc  nomine  ano« 
ftris  Thcolöm's, iufte  laudandum eft»  Obfervemus  iftas  voces, noftris^TheoioÄ 
gis*  ^inam  funt  ißi  Theologie  SanÜufne yiugußinus ^  Bernardus  & alij  iltiboni  # 
fioSi  Tatres  i*  nequaquam:  contrarium plane  oßenaimus :  hi  funt  ißi reyerendi  Tairesle* 
fuitx,ab  illü  quam  aiyerßßimi.  jipojtoli  funt,  funt  de  Societate  Jefit atilli  qüosmodb 
nominabam,  nihil  quam  feryi  tllius  erant  ab jeaißimi,  indigni  qui  corrigiani  folyefent 
calceamentoru  eiua.  'Tande  yero  Tater  Ule  Guignardus,qui  thefesißdS  caJamö ferreo 
buto  T^gtim noßrorum fangmne perf crip ferat, deßetur ab tlltsp.  i66.^efenfioniS  ipforum\ 
tanquam  fl  jaSlUramfuißentpaßigrayißimam.^id  magis  canina  rabie  i  magis  furisfu^ 
inißalatronümparricidarum^Apologia^  ,  ^ 

Hic  autem  fubit  animum  quarere^fi  non  probarent  /e fuita  ißdniApoUgiatn,  editi» 
ne  Duaci  palam  yendi,ut ßt, permittet ent^aterentiirne  ibi  hanc  narrationem poßularefy 
Etft  no»  fum  auSlor  cuiquam  ,  ut  occidat  ^gem  Hißania.  f\Äori  malim quam  auEiSr 
*ßLj>  Cohtrk  enimaßero ,  qüifquü  intentat  iriyitam  ullius  %^gis,  tum  procul  dubio  da»^ 
mnatum  eße:  Hamßc  intentatur  inlD  E  V  M,d  quo  inßitutftseßi 

Sane lefuita  non poßuHt impedimento  ejfe,  quinillaApölogia  7)üaci  yendaturpaJ 
Idm  &  circumferatur  in  diy  er  foria ,  ut  yeridantur  Gallis.  %4ijeri  feilicet  7{eligiofi  ilti 
nihil  auUoritatü  obtinent  in  ijs  oppidü ,  qua  domui  Außriaex  parent,  nullo  pretio  fünf  i 
%Iirum  eß  quod  dicam,  fed  tamen  yerißimum.  T^oyerunt  omnes  quam  ßt  homini  Gßlä 
difficile  ut  ingrediatur  inarcem  ^lediolani :  Sabaüdißeciem  ofortet  induat ,  &maxtrm 
periculo  fi  compertus  fuerit ,  compareant  lefuita  omneS ,  qui  adhuc  in  Aquitania  ör  lifigük, 
Occitana  fuperfunt  >  eb  ingreßuri ;  &  unus  Tater  tefuita ,  %4ediolani agens ,  ditat fe  eöi 
pro  lefuitis  agnofeere ;  fine  mora flerneturponS,  magna  aperientur  porta.  Adeo  baphiur» 
Jefutticum  omnes  colores  exfuperat.  Enimyerb  qui  nam  funt  homines  in  orbe  terrarümi 
qui  melius ßut  de  Caßelanis  meriti ,  quam  qui  Societatü  tßius  f  quid  ad  exdltatioüem 
amplificationem  imperij  illorum  tantum  operti  contulit  f  ^dam  huic  Lufitaniam  debent,  ub 
narrat  ip forum  hifioria. Sedunde,ohfecro,  tantum  le fultarum  in  Hißaiium fludiuf  duat 
animadyerto  caufas.  Triorefl  ab  ortu  ip  forum  Hißanico,  quo  tanquam  de  manu  iii  manuni 
acceptOyiuhoc  ar  dente ßirhu,  aluntur,  augefeunt,  educantur.  Toßerior  eß  i  ^odpropojt^ 
fitionemhanc  ipjiperfuadentfibi,  non  poße  Ottomanicum  imperium  eyerttntfiah  eo,  qu^ 
JAonarcha  fit  totius  orbts  Chrijliani :  &  poß quam  huc  illuc  oculos  in  omnes  partes  cir*^ 
cumduxerunt,nihila  fe  yideri  putant  adeo  potens  ,adeo  opulentum ,  adeo  magnis  ditioni» 
hus  imperans,  quam  domum  Aufiriacam ,  qua  tenet  imperium ,  partem  Germaniarum  & 
Belgij,  amplius  dimidium  Italia,  Hißanias  omnes,  tst  ah  ortu  &  ocCafuIndias :  uttacea 
id  itti/i  perfuafumeße,  folu  Hißania  T^em fuffictre ,  qui  totam  Chrißianitatem  efficiA 
Catholicam.  TLemo 


\ 


IesvitarvmI 


108. 


,  Hemo  autem  eß  in  orbe  terrarum  i  melius  noyerit ^uam  %{ajeßk  ttUt  t^uoufque 

rkntur  conjilia  domus  AußriacXi  Ö*  quamparitm  idßbt ßodeat^quodlefuita  exoptant* 
res  fratres  aut  affines  te  circumflant ;  d  3ajona  Caletumufque  Gerjoneß  :  fedmodo  bf^qooTrofaJ 
nfiltumarcammtpforum,  &  quicunque fuvs  mußitationihus  C07tciliant  ets  gratiam  apud  '*********' 

psfubditos^ex  regno  tuo  exeant ,  non  ejt  quod  labores :  Geryon  fuit  ^x  Hißania ,  fed 
alium  Her  culem  na^ns  ejh  Scit  %lajeßas  tua  fabulam  illamequt  Trcja^n,  non  alia 
caufafuiße  iny eruam,  quam  ut  do  ceamur,  quinquaginta  hojles  ignotos  und  noBe  in  7^^ 

Hica  eßedurosea,  qua  aperti  hpßes  quinquagies  mille  non  poßtnttoto  decennio : India 
yit  etiamaliq^os fere  exißefe^  qut  ißos  latentes  inimicos  retegant ,  fed eps fidem  multos 
berenolli^.  Hac  profeBo  mlü  adhuc  contigerunt :  nihil  enim  de  lefuitis  ac  confilijs 
^umdiBumeß ,  q^uodnoneyenerittmhildeJejuitM  diBum,  quod  nifi poß  iBum  obtia 
it  fidem, 

V r  autern  in  gratiam  redeant  ,duo  exponunt  nobis  ,  fe  magno  numero  eJfe,&feofa 
lamagnaTrincipibus  quihufdampraßitifje^.  Trim  illud,  multitudinem  adduci,  non 
deo  cui  fit  bono,  nifi  forte,  ut  nobts  incutiant  meturh.  Equidem  yaldeab  eis  metuo,  dum 
regno  funt :  foris  yerb  non  funt  yenturi  ad  Eajonam  obfidendam,  modo  ne  “Burdegalä 
t  d  quibus  feparemur,  Terfuadere  ßudent  fortäße  nobis,  fuam  illam  magnam  propaga- 
nembenediBionü  Dei  argumentum  eßk^,  Hacconclufio  &  periculofißmaeß  &  peßi- 
I :  non  enim  poß  multas  adhuc  annos  Arf acidas  yel parricidas  confortes fuos  numero  a- 
ituri  funt:  ut  de  Arnanis,  Albigenfibus,  Itidais  &  %Aahumetanis  taceam.  Hoc  ara 
rnentumLutheranifr'equentarunt,Iefu%teefrequentayerunt:nuncyerb  abutieo  in fuani 
n  yolunsynon  bene  conyeniunt  ifloa», 

Quod  de  fuis  officijs  pr  x  dicant  ^qute  TrincipibuS  nonnullis  prctßiteruht ,  nunquani 
ntayimus,  quia  homines  funt  capaces, atq^  ad  illa  idonei.  Sed  in  mundo  quid  periculofius 
gno ingenio Jiudente malefacere  /  Quorjum totJaBationes  illius  /X'tvo'mr^  &  fuffi- 
ntix  fua,  nemo  dixit  eos fiolidos  &  barbaros  effi^.  Officia  quidem  illa,opinor,prxJli- 
i  funt:  fedijs  quiyirguld  diyind  quadam  nec  Tapam  inimicum  unquam  habuerint  i, 

■  caufam  cum  domo  Aufiriaca  ullam  difceptandam :  quifquis  yel  de  obolo  cum  illa  litU 
,fi  fidat  ifiis  hominibus,  deif  cietur  tandem  aliquando  ,fiye  cito fiy  e  tarde:  hoc  illi  pera 
fumefio. 

Si  placebit  JAajeßail  tua  curare,  ut pralegantur  orationes,  quaS  nobiles  ffioloni  quid  ' 
n  inCommjs  hamerut,  yidebit  fe ditionum  ciyilium  q^bellorum  Iliadem,  qua  inter  Chri- 
\nos  yaßarum  regionu  illarum, qua  d  Septentrione  ad  Ortu  pertinent ,  lefuita  foli  ex- 
trunt'.qiH  pluriu  illic  pralioru fuerunt  auBor  es,  qua  per  quingentos  integros  annos  fues^ 
r  olim  commijfa.  Honeß  huius  rei  ignara  %lajeß.  tua, fiy  olet  memisiiße.  Q 
'-habemus  opus uUps  exteris  hiflortfs',qui  aliis fuppeditamus ipfiexemplorum f 
terela  noßra,  &  jußa  metus  caufa  minus  haberent  yeritatis. 

Sed  annoneds  potius  duplicaturi  fumus,  ß  attenderimus  regulas,  &  bullas  ip forum  cd- 
e,ut  juret  fe  obfequuturos  fuo  generali  per  omnia  &  in  omnib.ut  Chrißoprafentii^  pag-for« 

mt fit  Deus  ipf e  aliquid  nobis  madaret  fuo  ipfius  ore,nönnefaciendilreßetf  licet  cu  Abra¬ 
do  de  occide  do filio  Ifaaco  ageretur  r’  Quis  ergo  no  yideat,fi  quis  mifer  educatus  in  difci- 
'■dpropofitionu  ifiaru  de  excomunicatione  E^gum, includatur  in  illo  %teditationu  con¬ 
ti,  &  alter  E erades  mandatu  d  Generali  adferat\  quum  ErincepS,  cuius  agitur  cades  , 
fatur  inproximo: quis, inqud,nonyid€atmiferu  illumi  qui  creditfedamnatuforeani- 
nq^  fuam  perdit  am, nifi  ob f e  quatur  Generali fuo,  remmomento  aggreßurum  eßef 
Eßo autem idec€m,yiginti,  trigintarenuantiunus  tameninyeniaturneceße eß,  qui  nos 
irymis  c5*  arumnis  cumulet.  Equidem  nonpbjfum,  o  %ex ,  cum  animo  meo  comminifcii 
modo  ij  qui  importunius  caufam  hanc  agere apudtuam  %lajeß.y  olent, eb  delabatur, ui 
non  ponant  ia  ante  oculos,  quod  jam^  yiderurit  •  nec  reputent  fe fuofq^  poßeros  in  tota 
Ilia  probro  aterno  fore ,  fi  infortunium  alterum  accideret,  Eos  itaque  rogatos  y  olo  j, 
itent  diligenter  ac  recordeyifur^nihilfaciliusabfebndi  qudm  f relevatu  conftliu^necpoßk 


De  Propagatione 

^uen^uam  penetrare  in  animum  at^cogieatahfunimtnifniß  Deumfclunu  CuT  tr^otampt 

1  icuhfam  aleam  ineundam  putant  f 

Qjiod ß  qui  offirmatiores  in  fua  fententia  futuri  funt  (ttßnonputem )  cogiu,j 
place  t^o  ‘Rexy  non  ejfe  illos  cultrum  Je  fuiticum  expertos  ore;  nonirruiffeineos  ‘Barn 
rium^poffitDades  eorum  ejfe  mnumer abites  fubditost  Rcubilefuitü  opuf  habuerint : /oft 
adhac  nonnullos  eJJ'e ,  qut fiatuant  sequo  diutius  Galliam  beflü  chitibus  yacaturamelft 
nifi  hx  turbx ,  hx  faces  reyertantur.  Quifquü  attendit  ad  conßlia  fua :  quifquefuü  coli 
filit  negotijs.  Tux  "Majeflatts  efi ,  o  Rexy  ut  imperium  hot  tuum poßerortmjue  tuorm 
confirmes  adyerfus  omnia  turhinumyprocellarum,fulminum^genera^. 

At  Tapa,  inquiunt  ypoßulat y  cupit  j  yultt  an  hocilli  tarn  bene  multü nominibus mt 
rito  recufaturns  es  Refiondeo  ,  mmis  modis.  Trimitm  namque fanSißimus  Tuter  it 
probaturus  ejl  >  qui  perjuadere  cupiunt  %lajefl.  tuxrem  damnoßßimam ;  idque haef^ecii 
quod  interpellayerit  %'lajejlatem  tuamy  quide ea optime ßit  meritus.  Hie enimaudiqui 
dicat  yetusauthor:  Nihil  beneficijs  periailoßus  ,finosrcrvicuteobUgcnc>  utfa 
ciamus  id,  qued  pcrniciofum  nobis  iudicabimus*  Et  alter  elegantius ;  Sthomin^ 
bene  meriti  poftulationerem  fccero  ,  quat  mihi  valde  fit  damnofa,  nuniblüm  p^ 
rit  gratiai  fed  etiam  iufta  mihi  fuperclt  occafio  querimoniar,  Rex profeUb  Galli 
in  conditionem  miferam  delapfits  eß,  fi  alid  yid meritum  nonpoteß  agnof  :eret  atqüe^  coni 
penfiarCi  quam  turbando  regnumfuum  incendio,  Seeundo^nego plane  hot  d^deraria  Sat 
üitate  ipftus:  magü  diligit  Galliam.  Hoyit  ftdehacyitadifcejßtrumeßi_,  ihanc  'V«r 
S  ocietatem  perpetuam  tri  fubrogation^.  Hxccumnos  tnyadety  non  poterit  illeampliu 
fuccurrere.A jebat  quidam  T hilo f opus iWtnoxis  fi  quis  quidvclit,<^ort,«idepoff 
noile.  Quis  autem  hoc  nefeit,  non poße  Tapamlefuitü  recufaret  quinjuhferibat  omnibi 
lireris ,  quas  iUipopo feerint!*  Quid  V,  Cardimles  diäuri  ejfent  5 ßudentes  T^giHißa 
nixyquorumpartiannuampenfitafionempindttC nonne aeerhe  &tupTa  modütn äutreren 
tury  deferi  in  fuü  dijficulrafihi^  homirtes ,  qUi  tot  labores  ad fariifx  Sedis  ampHpedtiotiti 
fuß'erunt  Cogitur  ergo  fanUitas  tiliuS  optatpS  eorum  fuefcriberCj  •*  yoluntas  aute> 
coaSla  i  ne  yoluntas  quidem  dicenda  eß,  TrogrediaflongiuSt  SiRdpdtüpetet  alentiai 
ad  Comitatum  Ayenionen fern  adijetyanpropterea  ßer  er  I*  certe  nequaqUam,  Quod  ad  furi 
mam  rei  jpe^at  regnumque  uniyerfum,  id  nonne  pluris  efiy  quam  V dentid  decem  ^  Quai 
tOyhoc quidem egoaidic eramy  Arrefiis  Tarlamenti irritas fiefi buUas^qUa  yeniunt conti 
libertates  &  thefies  Ecclefix  GallicanXy  aUt  contra  Edi^a ßatutaqüe  noßrorum  T^guh 
aut  contra  Afreßa  Tarlamentotum  eiusy  id  yerh  nUnquam  didiceram  yoluntate  Rapdti 
GalUapofe  Arreßa  fiubrui.  Quid  ergo  hutpusfaUof  Rem fdElu  facilem,  Oportet  fanblj 
tatem  eius  de  rationibus  prxcipuü  informari  y  cUr  omnino  fit  necejfi  mandari  ex fequutii 
ni  Arrefia  Tarlamenti.  Inter  eas  autem  hxCo^feryaiione  digna ,  qua  nondum  adduti 
funt :  in  alijs  quidem  (oettbus  &  communitatibus  qUibufdam  homines  corhpertös  ejpyquij 
furenter geßerint  contra  officium  Regidebitumy  Hec  lefuitis  in  re  ulla  ceßerint.  Tariafi 
cerunt  illis :  fi  quis  alta  contendit  yoce  y  alter  pulmonem  rupit  clamoribus.  Hoc  illiaccu 
Täte  annotant  hodierno  die ,  &  tamquam  oratofes  magni perfionant  mirifice  ;  exßanti 
f criptis  eorum  fupplicibufque  libellis  de  hac  re  narrationes  integrXy  quafum  fumma  huc  n 
dit :  Si  multum  mali  attulimus  y  alij  Religiofi  eadem  ferme  yeßigiafequUtifurit,  Sed  nt 
dicunt quodeß rei caput;ab hoc cayenty  hocptatereuntßlentiit.  QtfiJaUtem.^ Quodint 
lijs  ccetibtis ,  fi  qui  animi  perturbatione  partibus  Hijpani ßuduerufit  y  alij  tamen  non  dei 
rant  eiufidem  nrdiniSy  qui  ex  digni  täte  fer  y  itent  y  ^uronibuSj  CadomiyR^donibuSyAnd 
bitSy  Catalauniy  &  in  aliis  ciyitatibus paucis  infignibut  y  qusi  in  obf equio  noflri  Regis  di 
funBiperJll terunt.  Hiioniyiriy  yere  ChrißianU  ytte  Casholiciy  acreligiofrefelleban 
deßruehanrque  in  fuis  cathedris  yeritatü  ac  non  mendaeij,  confoUtiönHSy  4C  non  f  candui 
peryerfam  de fe Sitonis  doSlrinam ,  quamlefuifs  dr  difeipult  ip forum  in  chitatibus  rebt> 
lihus  indeßnenter  pr  a  dicabant ,  ^ 


# 

I  E  S  V  I  T  A  R  V  109 

jfpudTefuitasyero  omnes,mirum,permirum,neumm  quidem  inyentufnejfe  ,  quiuna 
luctu^if  itei ü dicOyne unti quideminyentu ejje,quttnde ab  annoi^.adamum  ufq^^/^.^oce 
ncam  prorulerir, qua  patria  fu(e,Trincipiftio  comodaret:  fummvs  fuerunt  in  Ludib.alie» 
genx,&in  leyando  metu  dominationis  illitis.  Qua  cum  ita  fint^quid  amplius  adduci  po^ 
itr*  Qms neget  conß^irationemgeneralem,maximamjhorrendam,furiofumqjexßiri/Je  /* 

[une  yerb  quummale  cecidit,miferoseßenos  &plenosßuporis arbitrantur,  Jiadbuc ße^ 
nt,feapuanos feryatum  iri,utalid  occaßone, melius proyißs  rebus ,  non  omneü  cum  re- 
lopeßumdent. 

j4cduo  quidem,b  T{ex, adducuntur, ut  tibi  omnis  recordatio  ißius  rei  & fenfus  eximad 
riunum  eß, homines  ißos  yalde  mutatos  effc'^  non eosjam  eße,quos  ante  yiaerps, qui  te  mo- 
s  tarn  multis  infeßayerint :  alterum  quod oßenditur  eß,etiamß  illts  animus  eßet  nocendi 
lajeß,tua,non  tamen  poßi_j,  ,  i 

2)e  priore, oßendatur  inoculis  tuis  Decretu  magnum  ab  ipßsfaSfum:  Nefe  deinceps 
rgorijs  ftatüs,  live  regnorum  rerum^  pubLimiCce^nu^ge,  diem  Decreti  illius  fa* 

[  yideamits. Dicunt fatlum  eßeano p^.Qfuid ergof^  jdmne  oblttus  es,o  7^x,ißos homines 
r  ab  eo  tempore  ca  dem  tuamprocurdßei*  Quanam  hac  Decreti  exequutio  eßi^jdn  ignora- 
US  generalem  exceptionem  inßatutts  fuit  omnibtts(  niß  ß  quid  eß  pro  religionisbonojex- 
l^tionem  ad  omnia,  qua  yelit  aliquis, prorogandam!^  V erusitameß placet  cognofeere,  qua 
rto  conßituerint,nefeporrb  7iegotijs adßatumpertinentib.immi/ceant,& quantißatum 
ciant  T^ip. legenda  folum  funtnobts  defenßonesip forum, quasyeritatis  defe7ifa  siomine 
'iderunt  pag.  zzp.  ubi  utU7itur  hü  yerbü ;  Sed  ftatus  ifte  quaenam  creaturae eft  c'  vi» 
janius  in  os  illum ,  ne  lefuita?  negotia  ilÜtis  ineant,  neque  indignationem  eo=« 
im  experiantur,  qui  propugnantipfum,3(rruntaemuli  ipü'us»  Item  pag.z^  i.  Ex=*i  ' 

:ndant  itaep  boni  ifti  Cadiolici,quid  dicant,CÜm  eos  accufant»  quod  fe  negotijs 
quo  pluribus  occupent :  dC  ipfi  viderint,  ne  perdant  ftatum,  dum  tarn  parvam 
ixfi'dei  rationem  habent  .*  3^  ne  terrenam  requiem  proCurandö,  tu  eamnonre* 
ipcrentjtumillam,  quaeincoeliseft ,  amittant*  Toteßnefuperbius  &  arrogantium 
r/ionßrari  hanc  ipßus  yöluntatem  eße,  ut pergant  diligentius  quam  fecerint  unquamper- 
re  &  fubyertereßatu,quem  fe  7ioy  iß e  negant. ^atq^höe  qui  de  cum  ratione  di  cu7it:nunqua 
\imo  tllorumalia  infedit  cogitatio, c[ukn\  utres  omnes  publicas  fubvertant,  M  agi* 
ratiiumccntemptum,motumfubdiforum  excitenv.prout fe  cotijuratos  eorum  ho- 
?r  declarant  eße, qui  funt  amantes  pacis.  Etillud  plurimum  obß^ atu  dignum,  qubd  in 
dem  /^.aip.ut  odium  populi  concilientrjs,  qui  tuum  ftatum,6  Rex,  ttiamcoro* 
i9i,tLium  feeptrum  c<d\\.mt,noyam  yocemGallicamfabrefecerUnt,ut'E{^a.tims,St30  '  ■ 

[d\zs  appellaret  .Dur  antibus  procellü  ipforum,  »orPoliticos  appellabant  :hac  yoce  jant 
m  audent  uti,exoleyit*cuderunt  alteram jha  perpetua  illorum  arteS. 

Vides  igitur, 0  7^x,qudmfelle  lefuita  fuum  illud Detfetum  exequanturt  atq^  hoc  tarne 
untur  propugnaculo ,  ut  labefaBent  omnia,  qua  %lajeßati  tua  exponuntur.  Sed quü 
iquamfasida  audiyit,  eiufmodi  promißionibus ,  eiufmodidecretü  haberi  fidem  Tan- 
demfacio,  qudmß  Tirata  mercatoribus  oß ender ent ,  fe  in  cotifeßu generali ßatuiße,  7ie 
npliiis  exerceant  piraticam ,  nec  prade7itur  amplius,fe  liberam  eü  copiam  facere  fecum 
lyigandi.  Hoc puerü  facile perfuaferint.  Et  quis  tam  imperitus  ad7tiimfirationis  mu7i- 
,  quinefeiat,  lefuitas  nunc  ad  omnia  tam  admoy  ere  manum,  &  amplius, quam  unquam 
cerintf  Quidlo7ige  abeam.ust^Troximiyicminofirifub  tjrasinide  ipforum  gemunt ,  & 

'unum  cogitant ,  qua  yid  fefeabillü  expediant.  Sed  ut  ad  injhtutum  fermonem  redeam, 
lefuita  ad  nos  reyertißent ,  quü  eorum  obferyator  eßet,ßye  autigraphem  f  quü  de  o- 
nibiis  nuncijs faucibus cpfubeu7itibiis  in  domos  &  per  domos  ipforum  cognof ceret  dear- 
’.nü  conßhjs  qua  haberentur !^  deijs qua adferrentur  judictjs ^  Qms  nomllos momen to 
ideat  in  eandem  Ubertatem,  qua  anno  oBogeßmo  oBayo  ufi  junt,  yenturos  eßef  Hmplius 
ihucdico  -etiamß artes  illorum  contra  dignitatem  tuam,b  7^x, comperta  eßerit, quis pu- 
'S,  deinceps  eas  indicaturus  eßet  %lagißratuif*  quü ßbinon  metueret  ah  anni  Z^.recin- 


De  Propagatione 

ttgtationt ,  ne  quando  iterum Ju^erham  ipforum  rj/rannidem  fuheat  >  praprtim ßex  tat 
fdetmi  exiiio  reyerfos  yident.  Cernentes  itaque  patroni  illorum ,  etgrius  tihi ,  ^  7^» 
perfuaderi  pojfe,  nunquam  lefuita  yoluntatem prayam  defore^ ;  ad  caput  alterum  tranß 
liunty  non  epsadfore ^otejiatem  malefaciendi  tihi.  ^tque  ut  adhanc  fidem  melius addu^ 
eant  %laj ejlatem  tua  in  libellts  fupplicibus  futs  exultat  lefuitarum  oratio ,  yi^ orias  tua 
efiereneiunh  &  fermones  quofque  Tanegyricos  in  yernaculum  nofirum fermonem  conyet 
tentium.Hominesd  natura  amant  audire^quumnarratur  ip forum  felicitas, o  7^x,ampl^ 
sudo ,  firmitas  flatus  er  dignitatis  fuce  pojterumque fluorum  laudibus  ipflorum  conjunda^ 
Gaudeo  equidem,  cum  yideo  homines^que  tui  amantes  ac  yitee fluettex  animo fludioflos  tui 
in  cce  Ium  uflqjarma  tua,  triumphos  tuos  proyehere. Hoc  meretur  yirtus,  hocpabulum,ba 
elementum  ipflus,  hac  pulcherrima  ipflus  compenflatio.  Sed  cay eamus,  o  7{ex,obflecro,ca 
y eamus  ab  mimicorum  noflr orum  laudibus.  Annotayerunt  yeteres,  magos  argutiflima 
laudando flaflcindjjc^.  Cayeamus,o  7^x,abiflis  Sirenibus,qua adeo fluay iter auribits ad 
blandiuntur,  ut j oporent nautas, & grayatos fl mno  lacerent.  Qmrn tam  fleciofla  yerbi 
audis, 0  7{ex,  in  ore  ipflorum,  annon  recordaris ,  os  tuum  ab  uno  de fleminario  iflo  yulnera. 
tum!*  cum  tos  flores  audis  eloquentia  ,  nonne  tibi  in  mentem  yenit,  Gymnajiarchameo, 
rum  "Barreria  animum  accendiflehoc  flumine  eloquentia  !*  Hon  male  obfleryayerunt  il 
li,87^x,  in  fluo  libello  flupplice  ,  non  dico  clementiam  (qua  flemper  efl  laudabilis  judici 
eö?ij un^a,alio qui  yirtus  ejf  deflnit.jt  fled  bonitate  flolidam  lulij  CafarüabilloTrincip 
7{omana  eloquentia  eyeBam  efle,  er  quinquaginta  mobits  pralijs,  qua  ille  geflerat ,  ante- 
pofltam:  Sed  non  per  ducunt  ad  fine  hiflondtnempe,flc  eu  objlupefleciffle  flui flermonis  elegan- 
tid,ut  fluos  capit  aleis  hofles  reyocay  erit, lat  eribus  qjuis  adefle  cur  ay  erit  ;qui  paulo  poflei 
flilis  confecerunt,  que  neq^  %lars,neq^  "Bellona,  neq^multa  centena  armat  oru  millia  potue¬ 
rant  oflendere^.Tatere  fucum fle  tibi  fleri,  non  magis  tibi  partituri  flunt.  Ac  tumaqui 
triumphum  canent, ut  Orator  ille, qui pofl clamabat :  PaiicimanupercufleruntCaefa 
reni,rcd  omnes  animo  occiderunt*  Scio  te  rejfonflurum ,  maximum-illum  Imperatoren 
fluijje  uflurpatorem :  at  ego  yiciflim  rejpondeo,  unicam  membranam  Romanam  ex  le 
fuitarum  dod^rina  polTe  efficere,  ut  tyrannus  habearis ;  quamdoSrinam  profiten- 
tur,eirjaSlane  hoc  adhuc  tempore  ^neq^Ieinceps  negaturi  flunt, nfl  Generalis  ipflorum  flub 
jeSlus  HijfanOfUtalij  quatuor  omnes  e  xflit  erunt ,  prius  dijf  en  flati  one  indulf erit, ad  cau¬ 
telam,  diflimulandi  doarinam fluam,  ut  pedem  reponant  in  Galliam.  Sed  hoc  yerhum  agr 
pronuntiaturi flunt ;  Noil  polTe Papam  excommunicare  dC fulmineferire pro  au 
dorirate  Reges,  SÄftb  dito  s  religione  iuriiiurandifi^  dat£c  fidei  exfol  vere.  Qjio- 
modo  fleripta  ipflorum  omnia  conciliaturus  efletl  Heemutattottes rioyainipflos  crimina 
noytt probationes  efflent.  Ad  inflitutumredeamus. 

Hoc  ergo  tibi  dicitur, o  "flex ;  quam  optimb  conflabilitus  es,  admodifn  metueris ,  yal- 
de  es  terrori,  tremunt  omnia  flub  pedibus  tuis ,  quid  lefluitte  pojflent  in  te  efficere!*  Specio f 
yerba,^  eo  fieciofiora,  quo  d  maxima  ex  parte  y  era:  quo  bene  nobis  efl,  &  illis  male.  Se» 
inprimis  te  oporteti  o  Ilex,  iflud  adyertere,  eos,  qui  tantopere  magnificam. poteflaten 
tuam ,  fle  adhuc  in  duabtss  pfoyincijs  regni  tui,  contra  auBoritatem  tuam  t  contra  ediSluti 
tuum,  contra  Arrefla  tua  tutatos  effle.  Hon  flum  neflc'ius  ,  eos  ex  pauculis  annis  j^ecier 
aliquam  dilationis  exordffle :  at  eam  non flemper  habuerunt.  "Praterea  memineris,  fl  placet 
0  T{ex ,  iti  menfe  T\4ajoamii  i^.fluiffle  optime  confiimtum  deJunSlum  T^^em  in  hereditati 
fratrum,  patris,  ayi  •  &  tamen  pofl  asinos  quatuor  eum  d  leflwkis  Lupar  a  extruflum  ejjk^ 
Alefluitis  dicoinam  alij  brachia  fuerunt,  &  pedes  flolim:  hi  fuerunt  illud  ipflum  corpus, 
quod  regebat flcapham.Ha  quis  melius  noy  er  it,  quam  %lajejlas  tua..»  I 

Vt  tamen  libere  dicam,o  7iex,quod flentio,necamplificatis  jußis  metus  cauflsi  nec  im¬ 
minutis  (  hoepoßerius  forer  longe  pericul&fliis :  Optimum  pharmacum  in  caufls flatus  ^ 
Tleipubl.  efl  diffidentia :  flape  ufa  efl  %IajefiaS  tua  eUrhene fluit),  ut  igitur  dicam  tibi,  quoi 
flentio, non  arbitror  dumfluperfles futurus  eSi  ( flaxit  Deus,  ut jis fuperfles  quinquaginta.. 

adkui 


HO 


Iesvitarvm. 

dbßtc  dnnos  &  antpliuf )  leßitas  aperte  f cenam fuamaUuros  ejfe.  V truntamen pro  certo 
abeo  i  inhaere  mihi  ajfj^njuram  %lajeßdtemruam ,  neijueintuaeße  t  neque tn  tuorum 
^arlamentorummdnUy  impedire^  quin  leniter  &  fehßmanimufihditorum  tuorum  infuru 
dntopinionemfuarnde  iaufa  ex  Communications  ^  yiribuf^illiur ,  inlocü  omnibjs  ^  ubi 
nturt  fuht. 

Ecceigttur  malumtnonparyum,n(himediocre,fedmagnumtmaxmum;  &  quodgrd* 
>ivft  malumporeß  extßere,  quam  ß  tibi  forte  ante  quadriennium  eripiantur  amplium  decies 
entena  fubditorum  milliad'  o  lucem  periculoßßimam!  hoctinquamtmalum  eß, quod  ce  fu^ 
erßite,te  7^ge  accidet, ut  ut  diligentiam  fummamiprbyidentiam  maximam  htcadhibucm 
is,nonpöterps  impedire.  ‘Memento  di^nm. 

Quod  reguU,reßriBiönes,& modificationes  tibiproponunturfallers.  Et  qua  poßune 
a  regula  elegantes  eße.^ Fide anius, age dum,e a in  confilium  mittamus .  Quid,an /ejuira 
eminem  deinceps  alloquuturi  fuhtf  nemine  ufurii^  qups  ergo  ufis  illoru  futurus  eßl^  nonne 
'syentute  informaturi funti^Hic  yero  folus  eoru  pratextus  eß,qui patrocinatur  illü‘^  etß 
eyera  Ut  er  as fupra  qua  exparte  dimidia  exfiinxerunti  quas  magnis  ßex  Fracif :us  Mu* 
uru pater  in  Galliam  reyocayerai( eeßdnte aut 'causa  tn  regno  uniyerfo,  ceßabit  malum) 
Irgojuyentute fub  ferula  fuahabitUrifunt:& qudyta  hic  nos  putamus  impedire  poße, ne 
am  imbuant  Uls  peri  culofis  omnibus  docitments, qua  ante  diximus. 

Sed  fingamus  es  non  eßi  'Collegia :  omneü  certi  yeteres  ipforum fratres ,  feminam 
rbium  Honimpedies,quin  reyifant  ipfos^  Et  noyit  Deus,  quam  admirabilia  eßeBa  no  yi~ 
AS  in  Galliaaßequatur  iDeuS  noyit, qua  tuba^qui  pracurfores, qui  ja  adyentdrint!  Deus 
■oyit,  quam  fortiter  cantaturi  triumphos,  &figna  repofituri fint  1  Certe  non  mandubs  oc- 
ludi  eorum  januas, ne  qus  inyifattan  potejlulU  hora  pratextuspietats  homines  ifios  de~ 
'ceref  TUm  qudm  importune  infiahunt  (reputet  Maj  eß.  tua )  qui  iri  regno  &  extra  regnu 
atrocinanturtpfis,Utha  omnesregula,  tmih'es  'reßrimonesamoyeahtur  ,  quas  proponunt 
n  hoc  tepore,ut janUa  es  apertafit  d  Illi ipfi,qui  nüncpf  'opönunt  eas, primi  omnium  aBuri 
’unt,ut  expungantur,  &  ubique  reßitüatur  lefuitü  locus.  Ho  c  ipfum  eß,  quod  ilis  in  aurem 
nfufurrdnt:  Hoc  tantum  accipitCjin  hoc  tantum  eßejmmuä^us  Atrcftiirrt  iftud, 
setera  vobis  ne  furito  curse*  itlteryetores  Uls prafentth  futuri  funt,quib.abfen., 

ibus  funt  tam  multi  f  T um  y  ero  Maj eß\  tud  HOn  eß  amplius  magnum  illum  clypeum  habim 
ura,Arreßu  Tarlameti  fui, quod eße  oportet  inyiolabile.An  ulla  in  mundo poteß tibi ju^. 
lior fuppetere ex cufatto  contraißa  omnia  importune  diBaC  Hic  Clypeis  ubi  eßraBus 
uerit,quid  tumpoterit  aßerri, ut  impediatur, ne  pedemubiqjpbnant,ßcut  ano  2S.  niß  ißudj 
ffe  periculorum  artifices  f  Deum  immortalem !  quid  eß,  cur  ifiud  non  dicas  h'oc  ipfo  tempo- 
■ef  Eß  adhuc  tibieorummembnarecens,qUanoyerunt facere  :  fi  oblitui  es  ^p  er fenefir  am 
’ejpice :  yist  in  ullo  regni  tui  loco  futurus  es,  quin  ex  eo  yideas  innumera  domuum  -fudera,  . 
jüas  corruperunt  igne-orphanos  infinitos •^quos  ad paupertatem  redegerunt.  Et  hoc  tibi  nori 
ifficitanimumi*  Afficit,]  domnam  tibi  me  fio  f  ifi  animüSiAtintereeßores  ipforum  tejugu* 
'o  tenent: an  tibi  lacerti  defunt.^  ,  .  *  , 

Ceniefimamforte  mali  partem, o  ^x,habes,quodilli  ie  yiyo  yideiite  allaturi fuHt, 
Si  chartam  hanc  meam  in  aliquem  conclayis  tui  angulUm  conjeceris  j  pofiea  yero  impru* 
iens  aliquando  cdfuin  eam  incideris, me  y era  dixißejudicäbs. 

.  Sed efio,demns,eosnic mutire,nec fiirare aufuros,dum  yidebunt aßeBum  itiuminonne 
trudentia  magnorum  Trincipum  tenetur  ulterius  penetrare  &  prtßicere  propter  yitam 
^iiamiprxcipue fi adfunt liberi DumtorporanoßrahenHahent,o  ^ex,nonfentimis plu* 
nma  incommoda,qua  inyadente  morbo  f olent  extfiere  t  Ita,  cum  yaietUdo  magnorum  re., 
^norum  accidentibus  perturbatur^qua  Deoplacet  immittere,  exciidnturnon  pauci  humo., 
res  prayi,qUorumfiante  felicitate  nullus  fenfiis  exfiiterat.  Hac  funi  tempora,  ha  occa.. 
Hones,quas lefuita  öbferyatit fiararij,nec un/^Uam fiUunt effugersi  Sip'rimo  impetu  locum 
non  obtinent ,  altero  yireS  ingeminant^  itemque  tertio.  FincUni  in  cmnibtsperyicaces.  ‘ 

Honfemper  idemyigor  inefi, idem adrefifiendumanimis.  Q^s  morbis rscidiyo gra^ 


De  Propagatione 

cHin^  mviQTsß cofmfiiijßi'^aojß HoßvA  cuI^a ßu^utn cß.py^ßi^ftfnuht  cüußifiult 
heneanimadyerfa  eß, &nobtf  cumnonfitityUtheneabeo  cayeremM\  FaxitDem,utßni 
ßilßx  yares:  l'edproßiao  unimö  t^dem  hoc  regnum  operd lefuitdrum  in  cineres  uhiturumi, 
JdfemcL  yidimns  per  illos  conßagrdße  tarn  hornhdi  incendio  ,  ut  indeab^jiuipfa  yidere- 
tur :  inysntus  eß  J{ex  magnus, pleim  yirium, plenus  experientia, non  capiens Jomnum,niß 
quum  y  eilet, ferreus  ad  Lbores,  ad  pugnas  chaljbeus,  qiti  hoc  impetu  extinxit  malum.  Ät 
non [emper magnos  illos  Trincipes,& florente atatelargitur  Deus.  Ecquüno  yidet,quun^ 
huius regntprmanox incubuerit , hoc  incendiumale  extinUum grayius qUamante  unque^ 
redar furum,  &  liberos noßros perditurum!^ yos  deploro,  o  miferi  mei  Uberi :  nam  mihi  quU 
dem  huncmetumadimitatas  caduca  &  canities  mea,^. 

jtinimadyerto  aliquem  tibi,o  F^x,  in  aurem  diÜuruiT^^e  quidem  tecumagiturfcriptoi 


he  dem  magnam  habent  qua  exponuntur  tibi: fed  capere  anim  o  non  poßum,quomodo  Ica 
fmt.t  officia  tibi  non  multa  effent  delaturi, ß  ita  ejfet  dotlrina  illorum,  ut  modo  audiyimmi 
Fortaße  etiam,  o  Fex,  qui  hoc  tibi  difit ,  idem  credit,  agitque  bona  fide :  quemadmodum 
ufa:  ”  ’  . 


plerique  eorum,  qui  caufamillam  agunt  apud  te  ,funt  ignari  yeritatvs,  quammodb  coram, 
te  protuli.  Quam  illi  fi  tenerent,  non  minor  e  flu  dio  rogarent , ut  ydrreflorum  tuorum  exea 
cutionem  mandes ,  quam  importuni  funt  hodierno  die  ut  infringas  ea^.  lam  ergo  rei  de-m 
clarationem  ex  yeritate  affero.  Quum  tibi  lefuitte,  o  F^x,  magnos  illos fupplices  HJbelloT 
exhibuerunt,  adeo  phaleratos,  adeo  fflendidos,adeb  mellitos,  conyeniebat  tum  optime  tibt 
cum  Fatre  fanüißimo :  qua  ratio  igitur fuijjet  impedimento  illis ,  ne  tibiffonderent  offi- 


eia fua  r"  quid  aliud fiiiffent  di^uri  f  an  gloriaturi  adhuc fuiffent  f ?  tibi  hofies  conjuratos^ 


eä" capitales  eflei^ Ha ccine LutetiamyiA.^  i  ^  ^  ,  ,j 

Sedan  obferydßi,  o  Fex ,  quamyis  libelli  ißt  fupplices  circumfluant  longkudind 
fupramodum  ,  tamen  eos  non  protulijfli^,  neq  attigiß'e  hoc  caput  quaßionis ,hunc  nodum) 
controyerßa ,  hunc  do Brina  Jc opulum  periculojißimum  t’  yidelicet ,  Nonne  credant* 
doceaneque,  pofTe  Papam  excommunicare  Reges dc  manum  inijeere  coroniss 
ipfortim  f  qua  certa  hafis  &  funddmentum  eß  cadium  omnium  ,  qua  perpetrata  inEu^ 
ropa  aut  intentata  funt,  &  fons  calamitatum  omnium ,  quas  perpeßi  fumus,exqüofee- 
lefltßima  hac  doBrinatamaudaBer fuit,  feminato^.  Huc,boni  Oratores,  huc y os  y e- 
nire  oportet  non  autemnarrationes  pertexere  de  obfequio, quod  a  natura  fub  diti  fuo 
gi  debent.  Fpm  magnam  fciticet :  quidf  nonne  femper  inflruBi  eflis  exceptione yeßrd.ß 
qua  tandem  f  nimirum  ifia:  ModoneReges  fint  excommunicat!  ä  Papa,qui  poteii, 
omnes  fubditos  a  religione  itiriiiurandi  dC  datae  fidei  abfolvere.  Hoc  demum, 
efi  rei  caput.  Fracise  nobis  reflondete^ ,  <&  nihil  circuitione  utmini :  V trum  yerum  efl„ 
yohishanc  exceptionem  praflo  effe  ad  manum,  an  y  ero  effe  calumniam  !^  Sed  quid  ego  con-»ji 
fumo  tempus  in  roganda fup  er  hac  r  e  ip forum  fententiar  En  libro  sitiorum  ,  plenosifliuS,^ 
argumenti ;  hoc  unum  clamant ,  hocunum  intonanti  Ex  quo  alto  fonte  profluxit  malum . 
quod  tulimus  f  fumiifne  expertes  fenfus  c' 
tlum  Fe^fe  anno  hiillefimo  quingentefimo  i 
ahfqjJefiuitüfuiffer,nonyalmßet amplius qudmtUaanmx 
nigra  anima  Tefutta,  &  ab  extranets  redepta.Honne  yidemus,taHtumabeße,ut  doBrina 
iflam  negayerint,ut  contra  gloriati  de  ea fint,etiampofl  exilium  fuum,ut principio  demon.-\ 
ßrayif‘Jn  yerb  ta  imperitos  eosputamits  effe,ut  fupplicibus  futs  libellis  in  has  caßes  ruatß 
“  '  e  yerfayiffent fuam  7{hethoricam  >  qua  fllentio praterire  eas  objeBioneS, 


FrofeBo  nonhene'  ,  ^  ^ 

jubet, ad  quas  no  datur  refponfto.  ^dhas  LeBor  aCcurate  nonseperattedit,  traduntur  ob.* 


hytoniimodo  reffodeaturad  id, quod  prope  ahejfeytdetur,fufßctt  ..An  unqua  melius  fua  ar^ 
aratori  ceßit,qudlefuitisißaf  Quis  certiore  fecit  %lajejt.tud,  eos  file  tio  praterire  magnff 

non. 


Iesvitarvm.  ni 

d fe,  %omA  aliqMtn  nohü  daret  B  onifaciö  VIII.  BencdiÄum  IIL  lulm  II, excom» 
unicationemad  7ios  tranf mitteret  alij  s  conßmilem,  quarum  fulmina  üihra'nerunt  contra 
’gesnojhos  Chrißianißmos  ,fumme  Catholicos  ^  &  primos  orhü  Chrißiani  T^ges^  ex  li- 
'ü  illorum, ex  omnihus  atlionib.  &  ex  tot  fr  te  dicationibus  illorum,  o  7^x,agnoyimus,ß 
des  ifßs  haberetur, illos  tali  occaßone  data, te aut  fucceßorem  tun  eß'eBuros  "ßege  d  fuhdU 
s,dominu  ab  hareditate  nudum, friyatu  hominem,  f  articularem,  MälediÜum,  execrabU 
m,miferum,errabündum\de7iiq^eiufmödi,  qualem  te  &  defunHumliegem  jherayeratef- 
umiri,  &  teifjafuißet eßc£lurtiß omnes  Catholici  Gallia futjfentbont  lejuitaiquemad- 
odum  flaue  conßlia  dantur  ad  ho  cefß  ciendum, ißorum  hominum  reyotationeiut  doceant, 

‘  certam  hanc ßdemmentibus  inßgant  juyentutis  ,&'Te&  totam  foßeritatem  tuam  in 
rfetuum  mied  "Bulla  ex  thrOno  S.Ludoyici  exturbarif  ojfe^, 

Sed  quid  rationibus  ofus  eß,  cum  exemfld  fuffetant,qüa  Te  attingunt froxime  ? 
rftus  es,  0  T^x^  notitiamhißoriarum  multarum  laudiyi  Tehißoriasnarrantent,  quas 
norabant  multi,  quifoljhißoresßbi  yidebantur,  Qmdß  nunquam  fori  iniß  miic  am  di- 
cijfes ,  eahac futura efjet :  narrabo  tamen f ducis ^  quia  neceßeeßeam  Tibi e memoria 
:cidißij,.  Anno  milleßmo  quingenteßmo  duodecimo dgebatur  annus  yigeßmus nonus, 
mm  Cdtharina  7i^ginafrueretur  T^aydrra  regno,  qUodifß  obtigerat excejfu F rancifii 
htebi  fratris ,  ex fuceeßLne  qudmflurinidrumanteceßoruni  T^guin.  Anni  oäodecime- 
pß  erani,  ex  quo  cum  Joanne  Albrei  ano  nlarttö  fuo  coronata  fuirat  Pomfelone^:  Dens 
'■is  ßliüm  unum  dederat  cum  filiabus  tribus:  regnum  eorum  ofibus  <&  foientia  adeo  fio- 
er  at, ut fer/ifer  Cajiellanos  &  A  rragonios feliciter  cederet  dufld  face  cum  illis  utebatur, 
mmoq^i^  antiquo  federe  curegno  Gallia, T^gi  noßro  Ludoyico  ti.  magno  J{egi,  magno 
'uci  qudmdileÜißimi:  denique ,nonyidehatur fore ,utiffatotaEurof a  de  aggrediendis 
\is  yel  cogitare  frot fumer  et,  Tafa  tamen  fercitiis  Gallorum  odio,  in  hos  D^ges  yibra- 
\t  ex  communi  cationemfudm ,  fubditos  eorum  d  religione  juris  jurandi  ,'<&  /data  fidei  li- 
rayit ,  regmmqUe  eörurn  'esifofütt  frada ,  frimo  cuiyis  occupaturo  i  qui ßilits  eß  ordi- 
’.rius.  Eadem  Bulla  in  7{egem  quoque  noßrum  yibratur  fulmen ,  ut  jam  ante  facium . 
uidautem  accidit  J  d  G^dlis.iie  unus  quidem  tiuiay  it  Unquam :  cotltrdyero  (  atque  hic 
irarifoßis,  o  d^x,  indolem  bonam  noßr am  &  natur aleßudiUm  erga  B^ges  ,  antequam 
flayißemus  doBri  .am  illam lefuiticam :  qua  res  eyidentius  commonßrabit,  fUgam  re- 
otuofer  illos  imf  0 fit  am  )  contrd,  inquam ,  majores  omnes  noßri ,  nemine  excefto, ge¬ 
nas  yireis  animi  contulerunt^  ut feryirent  T^gi,  frendente  Julio ,  qui  odio  in  iffumar- 
hat  ■  &  amorem  fuum  in  Principem  fuum  adeo  amflißcay erunt ,  ut  yix  crederent 
columem  nifi  yiderent ,  Patrem  fuum,  Seryatorem  fuum,  Jjegem  oftinium  af fella¬ 
nt:  Denique permanßt  illi  ex  eo  tempore  inditum  nomenPdtris  populis  &inaternunt 
rmanfurum  eß. 

Ex  contrario  autem  quid  jjayarfeno  7{egi  accidit  J  P^x  &  %egina  Tutelam  or¬ 
nes  conydedrunt :  placuit ,  eis  feryitium  fraßari  yel  ad  mortem  uf que,  non  obflante 
afa  ex communicatorio  fulmini^.  Ecce  autem  repente  fediticß  homines  exßit'erunt , 
rbatores,  atque  obdrati,  rerum  noyarumßudioß,  qui  nunquam  parce  yelum  religionis 
ducunt  rebus juü,  qui  foli  hominum  ( fi fides  habebitur)  funt  plane  Catholici :  ijU  in  pa¬ 
la  caferUnt  dißeminare  illam  ipfam  ddUrinam,  quam  ante  expofui ,  quamiq^pofiea  Jefui- 
rum  opera  fatam  in  Gallia  yidimus,  ffu^d  itaque faBum  eß  in  TslayarrenO  regno  f  Se^ 
üofiiißi  alios  omnes  effecerunt  yeternofbs,  deßimtos-manibiispedibusq^,  hos  religione, 
os  [editio forum  inter  minantium  metu:  adeo  utabayUs  abayia  tua ,  o  pex,  in  medio 
hditorum  fuorum  fine  fub  ditis  comperti  fint,  & fine  milite  per  me  dias  acies.  Flmquam 
nique  dsfeBio  proditioque  exfiitit  adeo  foeda,  &  pudertda ,  &miferabilis ,  qua  illi  coaSli 
nt  trahentes  quaternos  liberos ,  ex quorumUno  genws dutis ,  d  J^x  ,fugdfe  in  Galliam 
»ripere,efficiente  memhrandund  ^m.Jpdtto  unius horuU, quod totaArragonia  &  Ca¬ 
lla  tota  mille  annis  non  fuiffet  eßeSiura.  Cum  regnum  atUtttitUr,poJl  trium  aut  quatuor 
«Horum  infigniumjaHuram,qu(ii  res  innumeris  alijs  accidit,  id faltemaliquid  confcla- 

7  j 


DEpROPAÖAtlONE 

tlonüs  hdhet :  J'ed uhi  Je  tegno  ex^uljum  'videt ,  nemtni  Juhdttöruin  contTaßtiHginii 

gladtum.religiojiü prafexnt ;  hoc  yero  indignationes onineStOmnes de folamneSj& omnes 

calamitates  Juperar, qux  apud  homines  excogitari  poffunt. 

Sequente  atwo  7{ex  nojlerjujh  dolore  per  citua,  quhd  Tigern  T^ginam^ßd  occajßoni 
uideret  exulss  regno,  colleSlts  copijs  tranfmittit  Tyrenaosjaltuf,  &  reBd  Tompelone pf* 
tijr:quamadei)grayieerpreßit,utabJnJala  Villerijs&Camueofigna muris  imponerenttff 
oppidißd ita fortiter eß propugnata, ut re infieSld oportuerit dif :edere. T oß anos%.  rogav^^ 
Mesmci  Aibretani  Hayarra  ßegü  ,_alterumexercitum  fubmtfit  Frandfciis , 

‘popelone  recepit  ßdmoxiteruamißaeß.  In  hocbelloYqpztixis  iLoyolzynu  fe  praßititp 


&  unus  ex  ducib.jignoru  Hiljanicorüftiitßedrem  ita  geßit  pretip  uniits pedü ,  &  altera 
pede  inßrmior  ejlfatltis  ex  yulnere.  Hic  Dux,auilor,&  Tater lefuitaru  eß.  Tlunc  yide^ 


y§,Mr^  yyv  ¥¥W9t¥VI  W  ^  A  V  V  ^  ^ - —  y  j  — 

'^T^X,a^n  difcipuli  yejligiamagißri  fuifecuti  funtfnonne  ardens fuumßudiumerga  Caa 
extremum  odtum  contra  Galliam  feite  alutruntr  ^ 


ßellan^  imperium,^  ^ — - — j .  ^  ^ 

Admodum  fundator  eorum  juyit,ut  *Playarrtmperßarent fub  Caßellano  jügo,dtfcta 

pult  yerö  aleae  unimprxltj  expojuerünt  Galliarum  libertatem.'V  nuis  dico  nam  ttnumpraa 
lium  non poteramtts perdere,  quin  teperderemu^,o  I\eic,  qui  nunquam  aliud  perfugium  ha^ 
bsre  quam  adßgnaßorum  lilii  yoluifii'.te  autem  per  dito,ecquü  non  yidet  matnfuramßiffi 
Gallid, ßcut &  Hayarramjeryd,  captiyamqüe fub  Caßellano jugo adremos  &  yincula. 
Qjßdampliitf  f*  autlorijhrum  fuitunua  ex  Ducibus praeßdij  Htßanici  Tompeloneidifci* 
puli  yerö  ,  Lutetiae  per  trienntum  praßdium  Caßeltanumlocayerunt,atße  defenderunt» 
eruntamen  haec  omnia  nihil funt  adtllud,quodjam  fum  diHunts.  LoyoCe  tßttts  difcipuli 
acri  judicio prayidenteSyT^gPS  illius  'ßeginaeque tamtnifere  exturbatorum  ex  hareditätt 
nepote  Caßellanü  olim  tefrQrifore,fecerunt quicqüidinmentem conjuratißtmoru,acjumü 
me  capitalium  hoßium  yenire  poteß  ,ut  hanc  fob  olem  per  der  ent :  quumq^eam  inyito  furori 
fuo  in  thronum  S.  Ludoyici  ey  eB:  am  animady  er  terent ,  &  metum  &  conatus  fuos  contra 
ipfum  regnum^  ipßu>s  ingemtnayeriint,idem  yenenumin populum  tllttts  coptose  eßnder^ 
tes,quod  olim  regnum  Hay  arrae  perdiderat  ,&  quodnuquamtn  Galliam, nifi  per  tjiosßub» 
tiles  &audaces  pharmaceutas  poterat  importart.  Uthilhorumfugerehare  dem  illum  Ca» 
tharinae  ßeginae potuit i  &  tarne  nefcio  qua  inßuentia,nefcio  qiiod infortunium aqüe  GaU 
Usac  Hayarrenps fatale atq^  ineyitabiUmoxperfuaferit,  ut  eofdem Loyola  difeipulosre» 
tineat  in  regno  ,  ex  quo  ßolenntter  jußi ßunt per  Tarlotmenta  ipßus  eküldre,  Qvf/srerti 
tam  inauditam  unquam  crediturus  eß,  poßfuam  leonina  pelle  pugnatum  eß  tam  diu ,  nutu 
eum  fe  yulpind decipiendum  exponere/'  At  non  tnyenitur  lulius  Secundits  inomnitempo» 
re^.  Certe ;  at  nec  femper  exßant  qua  amittantur  regna,  JLon  opus  ejl  tot  iulijs:  unico  o- 
pm eß,ß  modo  Gallos tamheneJOiC^odtos ,  quam  Hayarrenos  inyenerit.  Tonderd ,  i 
ßex,  etiam  atque  etiam  quod  mox  fum  diHurus.  Excommunicatio  Sixti  Lutetiam,  Lt(g 
dunum.  Tholo fam,  %laßiham  ,  Ambianum,  Harbonem  ,  Aurelianum  ,  Biturigas^ 
IZannetas,  Trecas,  Dtyionem  in  defeSlionem  adduxit,  &  aliainnumerf  Quid  de  le ful¬ 
tis  dicdsf  nirnnejlrenuifnnt  milites,  homines  indüßrij  /  fi  tantum  jpatio  triginta  anno¬ 
rum  progreßt  fttnt,  qmddehtceps füißeni  faBuri,poßquamtot  confcientias  cOmmoyerunt 
&  tot  jUy  enes  docuerunt,  qui  ad  honores  in  diem  aßurgebdnt  /  Curin  confeßibüs  Jenes  fer 
me  omnes  probi  Galli  ,juy  enes  ferme  omnes  inimici  mi  comperti  funt  Cur  toties  pliitr- 
plane  ady er fante patris  judicio  yidimm,nift  quiafenes lac /efuiticum  minime fuxertut! 

Sedplacetne,o  7^x,cognofcef  i  audacia  ifioru,qud  gloriantur  magnuifiud  &  horten  - 


animis fuhditorum  tuorum  d fefuife  illam, quodßngulis  diebus augetn,fcabut,Mi 

amplificant r'  Oportet easfolumyoces inanimum  reyocari,  quas  ante  tranßripßex  e 
fenfonibus  ipforum.  Ac  propterea, inquiunt,  yidemus  gladium  inperfonatfl  multoru  /yg 
tn  multis  regnis  fuifje  ufurpatum  :  quod  Ji  non  femper  fuit  utile  exercitium  etits  ^  Jem 
per  tamen  utile  psmitefe  t  S  iqut  dem  ftibtedi  bene  füi'iTent  difcofin  :  Nonne  m 

fiiay-unt  hpnp  Aifljctiti  /td  dtferestdos  Jxcu'es ,  ein 


I  E  S  V  t  T  A  R  V  M,  Ui 

mahfitertti  ^uinyiSforiamßmits ajjequuri. Quodß artihtt^noßrds  ,& tam^arijshinc 
ide  commendationibM  710s adhuc  ibidem  (utaripoJ?umuf,  ramboie  dijp07iemu^  Giülorum 
im os,ut plenum  triumphum  canamui altero  impetu.Enimyero plurimum fuerps^b  'I\exi 
'  poßeritate  meritus  ,  ß  eam  mifere  fub jeceris  e jits  arbitrio  t  qui  primus  vnßidens  fanUcC 
di  partes  Hijpanicas  coiit ’^eos  homines  rejhtuendo  t  qui  eo  audacia  fuperbiaj^  deyene-^ 
int,ut fchifmaiicamhanc doblrinam ferant ,  deque  ia  glorientur,  eam  altd  yoce procUa 
ent,locisqjOmnibiPS  pronioyeant.Stc  opus  accelerabitur.  £tquorfum,o  T^x, tot  blandi* 
a^quibus  infantem  in  cunis  excipis,jt  eodem  tempore  jlruSiores  incromittas^potentes ar* 
is  in  Gallia  exßruBuros,  ut  ad  prima  tubaßgntßcatiofie  fubditi  ei tts  tam  attoniti  ener* 
esq^reddanturytam quam aimoxiyM.  fuerunt  JiLayarreni  f  Annon  idtibifatU 
iyhdc  doHrvidipß  Tompelonem  ereptam efe^nifi  &  Lutetiaper eam  ereptafit!* 

Ojferuiit  quidem  tibi  lefuita  fupplicibtvs  tuts  libellis  jßonf ores  ,  qui  tibi  &tuis^mnt 
ammmpr  te /lituri  funt.  Sed  inauditum  mihi  adhuc  fuerat  yb  T^ity  in  caußs  regnißdeijuf* 
nesdaru  Etenim  apud  quos  judices  poterunt  citari, ßquis  ejeUuSy  errans,yagahu7idui 
ii  per  orbem  terrarumiT^m  tamen  oportet  accommodari.  Acquiefcamus  er^  cautionu 
usymodo  jintidoncaraiioquin  frußratß. 

Fideamnsyqueendmfuturte  fint. Apud  tuos  fuhditoSy  0  T^Xynefnofuturitseß  opulen* 
usfatis:  nam  ejus  bo7ia  ne  rhilleßma  quidem  pars  ißius  fummee futura  funt  ,  de  qua  eß 
Ous  caneri.  Apud  exteros  quem  idoneum  offerant yUt  cayeat  de  T^gno  G allite  f  Video 
utd fit ,  0  T^x  yßdeijußor  y  quem  tibi  datuii  funt  <,  cayens  de  fide  de fiudio  ip forum  in 
iryitiUm  tuum ,  efi  T^ex  Hijfanitey  qui  corpus  fuum  pro  corpore  ip  forum  pignori  dedi* 
urus  efi.Hicfam  opulentus  efiytam  multarum  ditionum  2)ow««w^,tam  amat  Galliam: 
ur  eumrenuasf* 

Atq^hxc quidem  de  cdutionihfiSyheneefi)  tranfeamus ad ctetera. Qutdfiet  illa  columndy 
l{ex,qute  ante  Curiam  hanc  tua  pr  a  fert  notam  in  marmore  pofierts  nofirts  illius  fiudtj  i 
uo  magrius  ille  populus  uniyerfts  ßagrat  erga  fuum  bonum  %egem,fmm  magnum  ^e* 
ym, liber  at  orem  fuum,qui  eodem  anno  e  ceryicibus  ipfius  jugum  Hijfanorumexemerat/ 
olumnamagps  honorata, magis  gloriofa,  qudntilla  T rajani  &  Antonini  cumannts  ur* 
antes, &  immortalitati  tonfecrattef' 

Edmne  adhuc fiare fines, ß  contra omiiino  feceris ,quamtu  ipfe  Arrefiofanxifii,  quod 
'ihiincifvfpi  efi/^ Qmd diUuri  funt, qui  contra  videbunt,  quam  legentf  hiccine  magnus  ille 
Unarus  Gallia  funt  quide fculptainmarmore  Arrefia  ejuSyfed  reyera  contemptui  funt, 
woterunturpedibus'. 

T^emprofe^lo  pudoris  plenam.  Quid  ergo  faciamus  f  eundum  jamjam,&  columnaeVer* 
yndaf  Qmd.^eyertendaf  ExtaretneinmundO  quisquamadeb  infortunatus ,  ut  tthiabo* 
ninarvdumifiud confiliumyellet  fuggerere,ut tuipfe,b  T^x, maximarum  ep"  amplifiima* 
mmyiÜoriarumtüarum  tropaafubruas  f*  tuam  memoriammetu  &  pnfiUanimitate  it  ane 
^oe  de  si’ ut  quemadmodum  primum  ex  firenuis  7{egibus  nofiris  annotemus  eum,  qui  effregit 
\ugum  %omani  imperij  ffub  quo  mi  fer  a  Gallia  tot  annos  languerant ;  fic  te  e  diverfo  in 
Yerpetuum  hifioria annotet fuiffe primum,  quifraHus  ad  mandatUm  ^ma ,  ipfe  tuas  lau* 
'rns  ayulferis , mar  ciday  eris  palmas  tuas,  monumeiitaqmifere  dejeceris  rerum  tuarufor* 
nter  gefiaru,  &  beneficioru  tuorum  erga  regn^  tuu  Gr  Lutetiamtuam ,  domicilium  magni 
hujus  imperij, gloriam  Europa,  &  mundimiraculum  f 

Troh,  quid  ampli  iis  Generalis  lefuitaru  optare  pojfetf ß  magna  acies  Hifiranica  dedit* 
Ua  d fuis  &  fuorum  fedectmyirorum  reliquijs  uniyerfaper  muri  labem  ingrederetur  Lu* 
tetiam,nbnrt  e  initium  ab  effraAione  iflius  columna  faSiuri  efienti’  Gallidmnt  pati,b  Ti^x, 
te  ‘]fege,te  mandante  maximam  turpitudinem^facinusq  maximum  quod  ah  tnf olentia  Ca* 
ßelUna  unquam  fuhirepoßiif’ 

Si pofirldie felicis  iliius  conyerfionis  iuk,b  T^x  ,in fanum  Dionyfij adyer.iffet  Ange* 
Ius  e  ccelf),qui_tihi Lutetiamofiendens  dixiffet,Iefmta prafidiumq^Hifpanicum ,  quodiu 
m  tgna  illa  urbs  iocayenint ,  Gx  quod  in  ea  continent  habendo  conciones  apud  populum 
^ngraiid  iliius yhi f  )li  impediunt  tngreßiim  tuum^defiderant  te  in  ea  omnes  hont yingr edle-, 

7  4 


w.-  -y.  '  , 


De  Propagatione 

rü  tamenißii  Jcelerati^ inyut4)tt hreyi^  ‘Pojlnoyew  wenfes dahurtt operanijUt tTUctde^ 
rü,ftdnonpoterunt  efßcercmagnM  ille  Dem fuperne  ayertetiHum^  faciet jtteut  conf- 
teatur parrtcidanefariam lefuitanm  doärhiam  &  Quotidianos  eorum  fermones  contu 
te  habttoSjipfumperduxifjei  &  impuliße  in  ca  dem  ruam :  Dabit  etiam  Deus  Ut  ifla  decla» 
ratio  infuper  fcriptbs  &  propridmaimipforum  comprobetur'.Itaque  omnes  m  exilium  mit¬ 
tentur:  tu  yerb  feprimopoßanno  reßitues  eos  ad  eyerßönem  regni  tui,  &  defolationem fa¬ 
milia  tua: fl  ( tuQuam)  Angelus  e  ccelo  hac  tibi pradixißeti  b  7^x,fuißeSne  pro  yero  ha¬ 
biturus  fermonemillumf'%iinime  gentium procüldubio :  adeo poßremum  hoc  caput atua 
y  olunt  ate  pendens  tibi  yifum  fmßet  alienum.  Vide  tamen, fiplacet ,  yide  Quam  prope  ab* 
fueris d perficiendo  hocmalo,tam  cito  oblitusmati ,  quo  aßeceruntte  ,  ö*  quotidie poßunt 
afficere  homines  ifii,Qui  antiquos  J^ges  noßrös\Lchel\cs  yocant ,  quod  füa  diad^emata^ 
coroj^asfuas  ad  primum  ßr  epirum  excommunicationum  contra  ipfos  emißarum  in  folum 
non  affixerint’,  &  QUi  furiofa  ißius  doctrina  confeüariumißudinnumerü  depopuloper- 
fua ferunt, liegem  defunBum  »o^^rKwTyrannurtiÖ'Rebellem  exritiße:  qua  resprom 
feähei  cruentammortem  attuliti 

J^onponis  tibi,b  ^ex^ante  oculosmaginemexceljam,pallentem,cogitabundam,tri* 
fiem  magniillius  Trincipps, optimi  tui  fratris  ut  erat  quum  affeBus  yulnere  &fanguine 
madens^ paternum ßudium  teßabatUr  tibi  ad  extremum  ufque  halitum ,  amplexando  te  in 
mediafudacie,totdmadente  lachrymis,&  ultionemßirantef 

In  fuperü  agit, beatus  eß, mortuus  pro  libertatepatria,  pro  liberis  ex  captiyitate  libe* 
randis: contemplatur aBiones tuas. Quid f  irrita facerete Arreßa  “P arlamenti jui,faBd 
contraparricidasipfius ,  qui  ipf um  yiy entem  cultro maBari  curayerunt ,  mortuumque 
fuis  pugionibus  confoderunt, pro  damnando  in  uniyerfa  KurOpa:  Eodem  die, quo  nos  Dur» 
degald  jubebat  eijct,yitd  depulfus  eß:Ajunt,  eummandayiße  ut  ad  S.%4aCarij  compin¬ 
geremur  omnes  ibidem  jugulandi  ,  nifi jugulatus fuißet prius  f  ^oiiejluntcus  Jefuita,o 
T^x, corpus  te fuitarumeji, te fuitce  omnes  )qui fuis  literis ,  annalibus  j  folennibiisque  inu- 
fiiy  er fa  Europa  decantant  hunc  triumphum.  Europaautemt  imo  in  uniyerfo  terrarum 
orbe  injuis  colonijs, ubi  nunc  crudelia  effeBafuarum propofitidnum  pericuU  plendritmo- 
ßentant,ubi  tropaum  ßatuunt  cruentum  indufiumnoßri  defunBi  P^gis fuperbd,inquami 
jfolia primi  in  mundo  1ßegts,quafi  de  ccelo  taBi  tonitrubus,  qtia  in  Galliam  ’iuhrari  cura* 

y  erunt, ubi  ante  adyentumip forum  nullis  uni^amyiribusextiter ani.  ^ 

An  ergo  placeret,o  7^^,confolationem, qua  reßat  nobis  eripere ,  &  folamnotam, 
tnonimentum  folum,quod nepotes  noßri  de  cade  7^gis  defunBi,  &  D omini noßri  de funBt 
habituri funtt  .  >  ,  -  .  ■  .  '  ■ 

0  mi  fer  Domine  mi  !o  mi  fer  Princeps  D  omine  mi ! fi  nihilaliudpotui,  hos  faltemex^ 
tremos fletus, has  ultimas  lacrymas  humillimi feryi  tui  & fidelißimi fubjeBi  habeas:for* 
te  etiam  fußina  comitabuntur  decies  centies  mille  Gallorum  me  legentium, ß  non  hac  ata-> 
te,at  certe poßerioribus.  Cur  enimßngultus  mei ,  cur  mei  gemitus  non  durarent  tantum§ 
qantumhoni  Galli  in  terra  duraturijuntt  _  v 

Si  majores  noflri,b  %ex  ,yenenatamiflamex  communicationis  doBrinathi  &  de  pote- 
flate  Tignorum  transferendorum  haufijfent ,  magna  hac  fucceßiö  nonfuißei  ad  teufqut 
yentura;olim  tuis  majoribus  ayulfaeß et.  Exilium  lefiuitarum  eß fcelerata  tßiuS  döBri^, 
naexitium'.exitiumyerb  doBrina  ißtus,yita  eß  & glöria  & ßlendor  fegaliS  familiat 
tua.Si  qui  contra  apud  te  dixerint ,  eamyiderehumiproßrata  cUpiunt.  7{ern  tenes:  quod 
ß  tenens  nonmedicaberü  3  fubrUis  ipfe  fiundamentdregnitui,qua  tUitmefl  confirmare. 

%'lagnammus  &  generofius  ‘fiegis animus  non  folum  inbellößeBatur,inprincipijS 
fera  aciei  accendens  nobilitatem  fuam, fultus  multiplicibus  undequaque  plumis ,  ut  fit  ho^ 
flib^is  conßicuus , proritans  audaciam  illorUm  &  lancearum  filyam  ,  quam  mox  fulmineo 
impet  iprotrituriis eß'.fedmagis adhucelucet,b  7^x ,  inpiagnis grayibnsquenegotijs  re¬ 
gii  i  jnßliotraBandis.IbiprudentiaöpuSeßemicet:fedexterminandus  omnis  motus  di- 
f.  licrndi, omnis  creanda  molefiia  formido:  hac  te  indigna  eß,indigttaß^ge  Gallia, etiam- 
fi  non  ejfiet  idjQuod es.T^x  Gallia  legem  aliunde,  quamd  Deo  nonpatitur.  Vide,  o  'Kcx, 

quid 


r' 


J 


113 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  Mi 

tdjußum-^yide^quid tiht^poßerps  tuü, &  regno  tm  uttle-.aliud ne ße^es. 
im  eß,o  i{ex^ut  Arreßa,  T arUmenti  tm ,  Tarlanientt  GuClia  ,  mandentur  execiuio^ 
in  Galli iiJnc maxime  regni  tui  inires*  Quis  ergo  tibi  auBoreß,o  7\ex  ,  utbraihium 
xterim  ipfe  pracidas  tibt  f  reyera  ,  mentitu  nominibus  TQex  Tbtlippm  eß  ,  cui 
pit  i^ui  inßatyijui  molitur.  Frater  tum  eß  ,)toyi,fed  lOnßüjs  periculojis  utitur.  Ju^ 
'HÜ  eß,  ambitiojus  eß ,  magnm  eß :  feit  Ji^gin^  Catharina  bareditatem  d  fe  detineri, 
hocinermearrofum  fuifje animumpatris admorte  decumbentis.  Dum  yixtt,aßentatus- 
ipfe Jibi, fretus lulij poteßate  :  quum  utero  fenfus  ejus qUodfibi  corammagno  domino, 
rammagno  ludice  mox  comparendum  eßet ,  horrorem  attulit-,  tum  inquijitiönü  illim 
Teruationes  ,  blanditia  lefuitarum  iUiusnonpotUerunt  ipfum  contra  fcientiain  ipjdmi 
ntra conf  nentia  fuam defendere :  neeeße habuit  loqui, nece jfe  teßari, ißam perturbaa 
nemßßarnfacem,  ißa  tormenta  dijßofitiotle  teßamentarid  alleyare.  Ferum  tantum  ab^ 
,ue:hocteßamentumßiius  yelit  exequi,  ur comrainfinita, incredibilia  confilia agitet': 
a  Gallia  inhibet  curfum  illius.  Qmm  foret  ipfi  commodum, fi  haberet femper  in  yifeerU 
s-  magni  hujus  regni  homines^  certos, promptos, aereis, fortesq^exCquendiS  omnibus  optaa 
ipfiiCs,qm  yis  periculo  f  Quam  commodum,fi femper  haberet  eicploratores  adeo  p'eryigi- 
,'adeö  audaces ',a'dex> peritos  dißimulandi  arcani,ut  quisqutsßye  Gallus, jiy e  extraneus 
regnum  con]ßiraturus,nunquamdubitet  eos  appellare.^  In  alijs  conyentibus ßeri porefi, 
unus  pro  altero  per  errorem  accedatur, proditie  yeniat.  Sicßecit  Darreriaßmfluutum 
i)hIejiiiticuinfolumretexißet,’erat  de  te  omnino  aBum.  Quid  unquam  commißerunt  ß~ 
le  TempUrijm  GalliaFHumiliatiin Italia f  Francif cani  conyentuales in Htjjaniaß 
inita  quidem  eß poteßas  ßegum,ßateor:ßed ita,fi  conjunBam  hahetprudent'iarn,  yitru^  ' 
uTrincipem prmcipum.Quammapia culpa  commißa efl,admodum  eß dtfficile,plerun^  ' 
^opibile ut curetur.  Q_uis putas,  6  ßex,  deinceps Jit cogitaturus  decoußlio  uLl(ccontra  ^ 
^s agitando,qüamyü  in  regnum  tuumßn  caput  tuum  machinenturf’ quisporrb  aBoref- 
veht.^quis  teßüfquis  judex  Fxijlunt  principio  homines, o  ßex  ^quitmprobisvbßßÜd 
’ihi  fe  defertqs  yide7it,ubi  domos fuas  dferpentibus  circimclußas  y ident,  qui  aliquandü 
untpe'ntes liberos fuos yor aturtJunt,eo ßt ut deßerent  omnes, eo animus  abijcitur:  tani- 
n  yero  paulatimquisqßeBitur,fe  quis  qae  comodatit  yocemT^gibus  periculoßißimam  l 
efunBus  ßex  inyiyis eßet, haberet quoddiceret/uper  hac  re:  hocunodeßeBueb  deye- 
,  qub  tandem  deduBus  efl.Ex  ejus  exemph,b  7^x,utilitate  -cape ,  etia-m  ex ßnitimoru 
^mlo: obfe'rya,unqudmneG2LtohV.  aut ßiiusejus,magniillipolitici, in publica  regni 

tja,  infirmari ßyerutautpercelli  adminißros  fuos.  Vhßerya,  an  unqua  homines  aämU 

ißhquiinfußici'oncapudfeyocaripoßent.Etiamfi%4ajefi.tuanihilßeBdrttamplius, 

m prima  lef  iitaru  inßitutione,  oYtußrogreßum,  lo cu, unde  yeniunt,eos  tibi  ahom mal 
ni  ejfe  oporteret.  Tofiquam  yerb  horrenda  eßeBa  expertus es,qnth.grayi6ra  hofees  ma^ 
ni  optare  nequeant:  &  ab  ifiaexitiali  &  perkulofafeBamagno  Arreflo  liberatus :  aHd 
de  parricidas  tuosiri  regno  tuo  reflituas,ße  ditione  inpopulotuo,ßaBiones  in  proyi'iajs 
s,qux  plus  tranquillitam  ab  exilio  lefuitarU,  qudmprius  rotos  anos  ^  o.  experta  funt.^ 
Fion  yult  tentari  Deusijam  tebis, b  7^x,d  cultro  illorum  yindicayit ,  circumdedit  te 
ic  tot  bonis  Tr  alatis  DoBbrihusq,  tot  doBis  atq,  deyotü  ßeligioßs  cmniu  ordinüple^ 
probitate, doBrina,obfeqmo,Jludio  erga  Vlajefi.tUa, millies aptiorib.ad exaltanda  no 
tmieeligione^nofird  Catholica, qudmßni  homines ißi  imbuti  hac  exitiali  hareß  ,  cujus 
ßamentii  unu  eß , po teftas  tnii tädi  rcgna, adimedi  huiQ tradendi  ill u Cur ß er^ 

■  gratiam, quam  tibi  fecit  diyina  bonitas,  te  e  fepulchro,  ex  ulnis  mortis  educendo!^ 

ortts  pereos  optatd  ,appetita  ,conjurata,  qui  Gailiam  eodem  feretro  cum  duobus  ßuis 
iTttnps  T^gihus  tiatam  Jepultam^  yolUuc,^  T^x^ne  ojfetidins 

^ationiyult  eße  preyidentiam  fuam  ,  &  fibi  gratias  haberi  de  bonitate  &  proteBione 
•iAntihi  in dubiumyenit  praßedlße  ipsum  magno  illi  confenfui ,  magno  Tarlamentd 
ms  orhisterraru  auguflißimo ,  confiha  ineunti  de  rebus  ad  yitafui  Trinctpis,& conc¬ 
itationem  f^gni pertinentibus  f  Quid ^Hoc  Arre fuma  te  infirmari  r  Et  quifeis,  5 
x,anihudßt  in  caußa  cuv  adhuc  yiyas  f"  qui  ßca  an  Deus  hoc  uti  y oluerit  ad  te  in 


fcCaftii  petMB 
r«(Htu(  iaccgo* 
OiUm. 


V 


De  Propagatione 

yita  feryandum  ?  hoc  ut't propugnaculo  adyerfufimUetui  illorum  ?  pbtisne ^eryeßigan 
judicia  &  arcana  ejn^l^an  ntjcps  magnas  ahyßos  ejftr 

*  Dein  Ule  Opnm:*s  %laximus,qui  e  coelo  noW figmenta, hypocriftn^yentnum  ,  fuoi 
inpeÜore  lefuira  foyent :  t>eus  ille  maxinius,  ^ui  tio  vit  cnnfilium perpetuum ,  effentiak^ 
inyenvs  ip forum  radi  catum,  de  eyertendaßloria  corona  hujm  atcpue  monarchia :  det  tihi 
gratiam  i  0  "Rfx  ,  uthene  ah  amicü  leßit arum  dif cernas  arHicos  Alexandri :  &  ex» 
fequummm  jubendo  magni  UUm  Arr^i  tui ,  probes  toti  Chrifiiano  orbi ,  te  aque  tu 
bhene  prudtnterque  cayerO  poffe  d  teUnps ,  anibus ,  cuniculüjue  te£lü  tuorum  hoftiumi 
ac  fortiter  mag7iojue  animo  frangerejdißifare,^  perdere  copias  t  &  yireis  apertas  ipfo* 

Accidit  autem  opportune  pro  Iefuitis»utAnno  Chrifti,  i^oj.Rcxex  Mo 
diomatricibus  revertens^per  Virodunum  iter  faceret*  Tunc  enim  ab  Acadei 
micis  Icfuitis  rogatutiUtinterdido  decreti  Parifienfis ,  qui  in  Virodunenii  lui 
doliterario  vcrfarentur  »  eximantur,  quod  ditionis  GallicjcnOnfitVirodu^ 
num*  RexÄrrefto  non  comprehendi  reipondct ,  eätamenlegeiUtquiinPon* 
tamufsina  Schola  literis  dant  operam  V irodunum  redeant ,  irt  Galliam  rever* 
fionis  dat  fiduciam,fi  in  pofterum  fint  fidi  clientes.  Regem  illis  fore  propitium 
Vt  hxciecunda  aUta illis  affulfit.deliberatum  a  Virodunenfibus  ötlPonta^ 
mufsinis  lefuitis  de  Rege  adeundo  &:  alloquendo^Hebdomada  igitur  magna 
ante  Pafcha, Ignatius,  Armandus, Caftellerius ,  Broffardus  bC  Turrius-  a  foda- 
litiomiisi  oppdrtiineadfuntferia  S^inCoznaDominijRexdemore  S^myfticc 
irtiu  maiorumj  ig»  pauperum  pedes  abluit ,  dctergit  bC  exorculatur ,  cuiiibe 

cumrcgali  epulo  »5«nummis  argenteis  attributis. 

Poft  prandium,  Varanneo  Icfuitisad  regium  Oollo^uiumaditumfacicn 
tejgnatius  inhxc  verba  loquutus  dicitxiuCumprimumay ito  regno,  mmttip 
fiupendis  aufhicijs, potiri,  Chrifiianiß'me,tihi  ccelitw  tributum ,  furnmas  in  te  yir 

tutes,quibus  7{eges  &  Triticipes  omnes,^uianteceßhe,longefuperaiti  agnoipimus ,  acpo. 
tifsimum  regia  Celfitudinü  tefferam  & fummum  ornamentum,  mdxintam  yirtutum  Cle> 
mentiam,qud  per  duellium  graylßimaS  offenfas  Condondjli,eddemjüe  iii  nos  äüo^üe  a^ua 

nimiterufurumcQnfidimusJedofeculariuinrerumßeslubricd,inprimorät^^ 

omnium  nofirorum  fodaliuni  yota  &  ohfejuia  in  te  conffiratenti  feralis  cahis^  t^rmlli  ntS: 
firumpracognitM  contigit,  quo  yelutiingehtitUrbmeperculfi,  a  tenon folum  alienati 
fed extorres fam fumus:  quocunque  tamen  terrarum ffarfi fuimus, nec inteTrincipefi 
nofirum, nec  in  patriam  ingenium, amor  em,  &  debitum  oh fequium ,  nec  ffemtua  manfue 
tudinü  exuimus  ,  qudmyts  congerie  omnium  f ceterum  maleyoli  nos  apud  te  cumulaye- 
rint,  hac  und  ß>e  Jecuri,  noflram  innocentiam ,  aliquando  difcußis  nebulis  fama  infultan 
tium,tibi  exploratam  fore  confidimus ,  rati  noftrarum  arumnarum  tempus  e jfe  medelam^ 
Fiduciailla  tua  clementia  antea  obfcurior,ut  hunc  regni  angulum  tuo  aff  e Hu  illumina 

fitjiquidi'usaffulfu,&ad  magenuaadyohere cogit,  rogamus  nemora  tuagratiahene 

fictum  diutius  protrahas,  ciimnohis  nihilfit  acerhtus, quam  illa  ex  cludi,  finihusjue^atru 
femotos,quihus  alienas  &  peregrinas  gentes  juyamus, non  poffeifigenio  &induflrta  nata 
lem  Galliam profequi.Heu-,nimis  eXploratumnohis  eji^apudf  e  longe  altos  quam fitnus,tn 
fimulatos  habitosque futffe,hoc efi omnium fiagitiorUm  colluyte  contaminatißimos ,  regn 
&  omnibus  Ordinibus  exitiales  : gentem  nafiramut  noy am  tir  noyd  molientem,  Gallica^ 
na  Ecclefia  adyerfam, denique  quacunque  deterrima  liyor  &  imfftetas  comminifcipotue 
re,innos  omnibus  diris  &  deyotionibm  congeflum,  Sedfodalitla  nofiranonfemelaprO 
aypsT^gihus  Gallia,  &  Curid  placitis  probata  funt ,  Ut  qua  longe  antea  d  '^ontfii 
max.Chrifiiana  T^ip.  falutariafancitafint;  ex  qUihus tamquam  ex  inflruBißima  offici 
na,ddyerfus  hacchantes  harefes  telapromipoßint.  Triyata  confiifutiones  eontuherrß 
nofirt,  qua  cun^nob  is  falso  tribuUntUr ,  ut  diyinis  pracepris  &  mutua  dile^iöniprorfu 
dißentauea^ißriHe  prohibent.  Qmdfi.yera  funt  quibus  falso  inquinamur,  nofira  Socie 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  li^ 

tsnenfolumadfaluttm  ’animarum  tfft  nonfotejl  yfed  ad  prteftyinßimttm  exitiuni. 

UM  credat  iingemo  &  rerum fcitu  dignißimarum  fcientid  pollentes  homines  ,  ultro  fein 
ocietatem  noßram  dedere , qua ^ut  c auf antur  maleyoh  ,  omntum  facttiororum  Jentina 
t  &  "forago  tnum  yero  proximum  eß  qui  falutem  quxruntßn  eum  non  appellere portumt, 
squoper  tot f celera  certum  fit  anima  naufr agiunu  At  inquiunt  ^  nos  penitißimo  ohfequio 
renerali7ioßro  deyinUißimos  ^  eaqut  cathenayotorum  ,  ut  ei  in  omntbns  &  per  omnia 
mus  audientes .  2^on  abnuimus  ,  rtos  ut  membra  capiti  noßropetiitißime  obfequi ,  fei 

legibus  ^magißratibus  &  politico  regimini  miniis  eße  obfequentes  nonprohibemur ,  quin 
7  ipfo  adigimur  &  Apoßolicoprxcepto,qUo  deyijs  &  miniis  reU e  dominis  fubditos  ob- 
’mperare  neceße  eß.Adijciuntty enari  nos  et  inefcareadfodalitium  noßrum  expatricijs 
imilijs feleElißimos adolefcentes,ut his  accitis bxreditatis futt  ad  nos fiatacceßio.  Qm 
e c de  nobts fabulantur  ,  minus  reSle  &  accurate priyatas  tioßras  leges  noy erunt  ^  qua 
yerißime  dßinguntyne  quemlibet  ulla  arte  ad  inßitutum  noßrum  pellicriamuS}  diyiuo 
^iramini  catera  relinquent  es  t  abunde  niunus  noßrum  tmpleyißetredimus  y  ß  juyenes  re- 
e  &  probe  inS  cholM  noßrü  doceantur :  Fel  exemplM  hoc  liquet  y  in  Gallia  nos  non  eße 
ereaipetasycum  ex  nulla  gente  irßituti  tioßri  Trofeßoresfmt  quam  Galli ;  Lutetianumy 
'iodinurbe  regia  ita  proclamatur  ab  inyidM  fuiße  opulentum  y  coacery  am  Claromon- 
ini  Epifc  Opi  O' praß  dum  S.  Andrea  tir  Hannequini  pijs  iargitiontbm  y  yix  triamil- 
a  librarum  annui  reditus  adaquat. Quid  tantillum  illud  ad  tot  Erofefforumin  omnibus 
fciplinis  centurias  t  7>le  magno  ^gi  in  tot  publicis  negotijs  longior  Oratio  tadio  aut 
tmnoßtyUno  yerbo  tuam  illam  nulli  negatain  clementiam  deprecamur ynos,  quituiindi- 
ma fumuSyHißanis yltalü  et  GermanM ycat er arumque gentium  commilitonibus noßrMy 
ga  te  inofficioßores eße  nolumus, neceam  tibinin praßare  fiduciam ,  yel  cum  prafenti 
ita  difcrimine,quam  ilU  T^gibus  Trincipihusquegenttlitijspraßant.  Sacratemgora, 
ißii^^^^  nunc  cohtur ylugubrM  recordatio  ,  nobM  a qüa poßiilanttbus patrocinari 
identur ;  fangUM  ah  eo  inara  crucis  pro  noxijs  mortalibus  ultro  e fufus  ,  admdulgen- 
’im  nobM  concitat.  T'anta  gratia  indignos  nos  f atemur ,  fedcoticeßum  indultumque  yelis 
]e  Chrißoy  in  cujits  nomine  magis  deejicsgratiayqudmde  meritisnoßr^  conßderite'Synii- 
rahacpoßulatafacimuSi 

Poftquamdrcendi  fi'nem  fedtignatms,Rexpaücahafcrefpohdit;  Nihiid  Se- 
itu  Tanfienfi  incogitath  in  lefuitas  pronunciatum  eße, nullo  etiam  fein  eos  ferri  odio, 
i  dum  in  aliquem  mortalium  ;  jubet  yerbis  etmnciata fcripto  exarata fibi  tradi.  Habe* 
afit  lih  codicillum  recitatae  orationis  in  promptu ,  quem  ut  Rex  accepit ,  Vil* 
regio  tradit, praecepit^  Ignatianis^ut  in aulafolennia Pafchx peragerent* 

Po%idieDominfcaeRefurredionis  admifsis  in  lararium , non  levis  bc* 
evolentiae  ^ecimen  deditjpal^m  teftatus  ^  toto  regno  eile  reducd  non  TolunJ 
:  cupere,fed  eorum  opera  etiam  uti  velle  Jgnatio  dat in  mandatis',  ut  Lutetis^ 
.im  C  otoneo  ad  fe  veniat* 

P aulo  pcft  cum  Rex  dC  Regina  pd  Lothariilgtani  iter  faciunt  ac  Nan=. 
d divertuntjfororem Principes^  Lotharingos  invifuri ,  lefuitse Regix  pölli^ 
tatiohis  memores, cundiationenoh  amplius  opus  eflfe  arbitrantur,dum enim 
icalefcitferrum  tundendum,ut  vulgo  dicituriRegem  adeunt,rogant,  urgent 
er  fe  dC  alios : Fronto Ducaeus  Ö^Rfchomus  apologeticis  libellis  de  obiedis 
■iminibus  fodalitium  fuum  excufant  purgaftt^ ,  quam  fint  regnO  heceiTarij 
i  iuvehtutis  Ghrdtianat  educationem  ,  ftirpitUscB  eradicandas  haereies  prae» 
icant. 

Pontificio  i%ato  deprecatore  utuntur^  nec  ille  parum  hegotium  matura* 
it,  atmulorum^  molitionesirritas  fecit*  Clementis  quoque  Pontificis  Rom« 
itercefsiOjCuiRex  nihil  unquam  negatum  elTe  voluitjtefuitarum  caufam  ve* 
rmenter  promo  vit. 


De  Propagation  e 

Poftlimim'o  rcverfiiris  in  Galh'am  plurimi  obludantur*  dicentes  >vinj| 
Arrelro^  pyramidi  fierinllis  regno  2»^  urbe  receptis  ,  exitrj  monimentum  alt0 
vertice  faftigiatum  dC  literacumtundifus  deftruendum  diruendum^:  flandum 
clVe  rebus  iudicatisimhil  in  eos  incogitanter,  invide SiT malevole  decretum;  oi 
beliico  everfo  Senatus  Confultum  labi  dC  corrucre:infirmatione  rerum iudii 
catarum  regna  convelli;  Senatum  Par  iiienfemcaeteris  quifunt  inGalliaprae^» 
ft.u-e,  cum  Ilie  olim  unus  efletja  quo  univerlum  regnum  ius  acciperet ,  atque 
hanc  gloriam  libi  privatim  vindicaire,  ut  fit  Parium  Franciae  Senatus;  ifloa* 
riete  non  folumpyramidem  illam,flagitiorumprofcriptionis  tabellariam,  feci 
totam  Parlament!  machinam  concuti;  ac  longe  plura  adverfus  Frontonem,  Ri<j 
chomum  ÖL  lefuitas  omnes  obijeiebantür  Regi» 
wt*reft.<a-  Nihilominus Rex,  utfibi  uni  reditumfuum  in  Galliam  deberentlgnaJ 
«n^rintcgn»  tiani,edixit,utTholofle,Auxis,apud Garites,Ruthenos ,  Burdegalac ,  PetroJ 
gorij,Ratiafci,T urnoni,  Albenati  dC  Bitteris^bi  antea  precario  agebant,  perj 
petuo  dC  quiete  iUis  elTe  liceret:  Divione  praeterea  dC  Lugduni  antiquas  fedes 
repetere,d<:  novas  Flexiaeinftituere,vel  in  regia  nataliua,  in  qua  Rex  concedi 
ptusacnatus  eft. 

lefuft*  recipiar.  Admifsi  funt  autcm dC  recepti inGalliam non  (Impliciter, fedfequentibui 

wcÄoX''  conditionibus»?rw/d,Ne  ulla  Collegiain Civitatibus  Regni,  aut  Provinciji 
Regi  fubieclis,  fine  exprefla  Regis  permifstone  inftituant ,  fub  poena  amifsio« 
nis  omnium  pnvilegiorum,Äl  benefidj  huius ,  ex  mera  Regis  gratia  ipfis  con- 
cefsi* 

Secundo^it  omnes  lefuitae  in  Gallianatione  Galli  (int ,  nec  quemquam  ex* 
terorum ,  feu  alterius  nationis  in  Collegia  fua  admittant  aut  recipiant,  fine 
Regis  peculiari  permifluiperegrinisfiqui  iammter  ipfos  inveniantur,  omnia 
bus  a  fe  dimiisis.Avenionenfem  tamen  dC  V encienfem  Comitatum  verbo  cx* 
terorum  vel  peregrinorum  non  comprehendi» 

TlemdjUtfemper  aiiquemhabeant  natione  Gallum,  qui  Regi  afacris  com 
cionibuseiTe,8Cde  omnibus  negotijs  rationem  totius  Societatisnomineipii 
reddere  pofsit» 

Quano, ut  omnes  iam  admiisi ,  vel  in  poflerum  forfan  admittendi ,  purum 
pr<eftentiusiurandum,eo^  ie  obftringanr, nihil  fe  molituros ,  quod  in  pernicia 
em  Regisjvel  Regni  falutis^  publicae  vergercpofsit ;  cuius  iurisiurandifora 
mulam  luridici  Praetores  ad  Cancellarium mittant;qui  iusiurandum  detredaa 
verinr,regno  protinus  extorres  fint.  & 

QmntOinz  quid  bonorum  immobilium, five  emptionis,(ive dationis  nomh 
ne,  ad  i  e  transferant, nec  ab  illis  etiam  accipiant,  qui  tranfitum  ad  Societatem 
fuam  faciantjfed  haeredibus  legitimis  id  omne  relinquant» 

Sexto  ,  ut  legibus  flaturis^  Regni, ficut reliqui  omnes  clerici,libenterh 
fubrjciant»  .  ; 

Septimo, nc  quid  vel  Ecclefiafticorum  vel  Politicorum  negotiorum  fufci= 
piant  trac^entep,  in  praeiudicium  Epifeoporum,  Capitulorum  Academia^ 
rum  Regni,' ed  ordinarias  conftitutionibus  per  omnia  fe  conformes  gerant» 

(Jdifa-vdjUtnullaSaci  amentajS^nepoeniLenriae  quidem,  alijs  quam  fui Ou 
dinis  hominibus  admin  flrent,  fine  permiifu  Archiepifeoporumi^  Curiarumi 
quibus  iinguliflibiedi  hnt» 

'Nono, at  habeant  unde  vivere  Sffuftentarefe  pofsint,nonpermi(rumiplIi 
folum  efl  a  Rege,  un  frui  reditibus ,  quorum  ante  haec  temporaparticipes  fue= 
runtjfine  ullo  impedimento,  fed  dC  de  proventu  annuo  t  o  o  o.  coronaTOrum  alj 
so»annos  m  urbePariiienfi,  ipfis liber^ifsime'proipedum eft, literis  fuper  ha( 
re  feriptis  Sigillo  regio  munitis» 

d  Reftitur 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M,  115 

ivcftitiiri  fin's  penatibus  Ignatianiliidis^  literarijs,  iu  praficriptis  urbi^ 
us,fenfimfeeffundLinc,in^dicsviresmaiores  acquiriint^AvariciBuurigum 
ciamjRochomagi,  Ambiani  ,Rliodonibiis  antiqua Collegiarepctunt  ,;.c  cum 
la  ,  tum  i^.dilium  Decurionumcp  intercbfsione  nova  condenda  impccranr. 
mtetixvcro media  Academia, nonScholamClaromontanam,  in  quadoce/e 
on  fuitpermiflumjfedfacrarium&receiruni  feniorumLudovici  indigetis cis 
jlo  inrignicum,Borbontj  lenioris  Cardinalis  fumptibus  conditum, repecunu 
Qiiiaveropyrarhisjirimemoriamlefuitarum  eieiflioniS  exCallia  j  eiuscp 
ifcriptio  lefuitas  fingulariter  mordebat,  ideo  ex  fingulari  Regis  clementia  dC 
ratia  in  Galliam  iterum  admiiiiiÖ!:  recepti,  quiefcere  noluerunt ,  donec  ever= 
oncmhuius  columnae  five  pyramidis  a  Rege  impetrarent*  Hacigitürdeftru^ 
ia,libellus  quidarri  lingua  Gallica  prodij  t,in  quo  per  i  nfignem  profopopöeiam 

olumnaipfametitaloquensintrodücitur:  ruum  "Peryerfe  ,  ut  lapi¬ 

es  loquantur, attendite  yero  yos  exGallui  meliores  quicunque,  cum  alij  aures äd aüdien- 

um  nonhaheantySum quodnonerarhantea,Tyramü nempe feuUpü mutu/s ,  yos  adau- 

lendum  ex  citans,  &  columna  auditu  fenfibns^  altjs  dejiituta,  quos  yohü  jam  excitare 
’)nabor. Loquor  jam,non  exijhns  ampliw,'&  cum  adhuc  ejfemi  loquente  me  nemo  audijt: 
)e bonitate  &gr‘atiaplus  conqueror, qudm  de fayitia  &  crudelitate,  ut  ijfdem  medijs  e- 
^yer  iterum  quibüs  dtsjecla [um,  &  in  memoria  homhium  excitem  id ,  quod  de  terra  deU- 
■meflyper  juflitiam  eleyata  ego,permifericordidm  deßru^a  &  in  nihilum  redaäa  fum; 
nfericordiamäütem  dico  mtempejliyam  cumaque  mifericordU  adyerfumfit  omnibns 
mo feere ,  quam  gratiam  declarare  nemini.  Ter  parricidam  prognataigo, eadem  ra- 
tone',  qua  bonce  ex  malü  moribus legeS natae  junr,furrexi,iSlus  cultri  ,  infaciem  rnaxi- 
le  confpic  ui  in  ho  corbe ‘l^gü,  delatus  i  me  in  maxime  conjpicuam  hujus  nrbts  fatiemßa- 
%it,fedyidete  queefo  rerumhuma%arum  ßuxibilitatem  :  JEgo  quä  aliquot  per  durare  & 
umerare  debeam  fecula yix  lußrurn  yidi  unicum;,  ^idpeßeros  diäurpS  exißimem, 
um  yiderint  me  fundatoribus  meü  fuperejfe  non  yalutß'ef  QuÜnoii  'mirabitur  obltyio- 
i  tarn  cito  traditum  eße ,  quod  in  ntonümentum perpetuae  r'ecordationü  excitatum  erat  C* 
It'qüds'rebus  mundanis  fidei  aliquid  habebit  in  poßertim,  cum  &firmßimd  conßlia-,  mu- 
ttionibüs  fubjeBa  deprehendantur  V  quod  marrnor  qua fo  ’tam  folidum  reperietur  ,  ut 
mpori  non  cedat  f  quae  conßlia  tarn  prma  fint ,  ut  rohur  mihi  perpetuum  confer  antf 
uts  credai gößypio',  tantam  ineße  yim  ut  yelexigua  ejiis particula  ,  tot  lapideSmar- 
loreos  demoliri  &  dißipare  queat  t'V'ix  equidem  hatlenus  Cottonijßye  Goßypijyirtus 
mnibus  intt'otüit.  V erum  dicite  mihi quaefo' yos  ,  qui  Cottomj  feSlamini  Societatem,  ö* 
efuitarüm  yobts  nomen  yendicatü  quando  Gallia  regno  tanta  officia  exhibuißts,ut 
aintarhpromereri graiiarnpbtuißetis  ^  Condemnati  haud  ita  pridem  fuifits  ^  reVeene  an 
\cus, dicite  f fi  miniis  reÜepnique  eauidem  yobificurnaSlumefi  i  cum  in  exilium  eijc&re- 
lini:  At  fi  re5ie,fententia  equidem femelpronunciata,quomodo  rnutatdeßünjuriaprofe- 
Vo nobis  ndla faSla efi,quidenimad hoc pron;erendum,unqUamdy obis  intermißunifuit.^ 
'ertemri  juyentutem  joliim  corrumpere  ^  fed&  adultiores  adumyerfajem  aliqUamfedi- 
ioneminfiammare  cordiyobis  &  cura femperfuit,  quodquidemuf^adeo  notum  &manin 
sfium  omnibus  efi,ut  nullo  ullius  Cotioniand  eloquentia  colore  &  fuco  oUiter ari  obfufea- 
iq^poßit: Quo d igitur reyerfi in  Galliam efiis,mifericordia ßegts unice acceptUmreferre 
lebetis, quiyelpropriafalutis  inimemor,yosin  %iaj efiat is fua perniciem  ex  exilioreyo- 
ayit,fedred,ire  tamenabsq^  peculiari  facinore  religio  yobis  fuit,nec  aulam  ingredi  regi- 
m,quamper  interitus  mei  porta  yoluifiis.  V erurh  enirnyero  qüidyulgb  pradicari  audio, 
rallia  lefuitas  T^gnoprodeffef  Certe, ut  opinor  ■,  propter  hoya  hujus  fe  SI  a  religionem, 
'ed  quidC propius  ne  ad  Catholicamreligioneniacceduntqudm  Sorbontfia,dq[uibus  haje- 
icorum funt  adferipti numero  C  Ad offenfionem eqiiidem potius  quam  adadtficatione  eos 
emparatos  dixerim;At  informandis  puerorum  ingenijs  aptiores  funt  quam  tot  Collegio- 
umperuniyerfam  Galliam  T^Siores.Qmdaudio.^prafiantiores  ne  exiliorum  Collegi js. 


ItriiitamniprO» 
pallio  >n 


ryTaml«  Jn  mei 

Dior  am  cita  o- 
nis  ex  Gat'U  Ic 
fu'tarum  ere. 
ht  deflruitiii. 
i'rofopopeeu  fj 
amidii. 


/ 


De  Propagatione 


äl'tjs  Galliie  Academi js  prodihey  'irti*  A tnumquid non  corruptores  juyentw 
att.  funt  ^  Cur  ergo  in  me  demolienda  yires  fuas  exercuerunt  f  At prudentia  fuA 


(f  uam  ex 

tu  declarathfi  _ 

y^gi pli(4fudm  Conßltarij  aulici profuhe  C  Credo  :  l^erum  nunquid  non  injuria  ipß  fa- 
äuycnm  in  exiltummitterentur  rfi  nontquid  enim  hoc  dixerit ,  qmdigiturin  Galliayobis 
negotif  ejl  f  Carere  utique  yejird  operd  Galli  facile  omnes  poßunt  ,  quod  ipfum  fatn 
etiam  fuperßie  ex ßnihw  yos  fuü  eijcientes  declararunt  yfed  impudentiam  yidelye. 
rum  ejje  qiiod  dtco  ,  ntlentes  credere  ,  necejjario  in  Galha  fefe  regno  adejfe  oportere^ 
toti  perfuafum  ejfe  mundo  expetunt^Quce  qua fo  impudentia  eßyfi hacnon  ejt  j  yelle  Gal. 
Us ,  prater  &  contra  "voluntatem  eorum  admifceriy  &  per poßicumreyerti  uhi  per  an. 
»nt  giprerint  ^  Spd  auid  /tnnon  hoc  merita  "Veßra  resrno  declarata  eßecerunt? 


ttcum  eos  eiecerintf  Sed  quid C  Annon  hoc  merita  "veßra  regno  declarata  eßecerunt 
Annon  hinc probitatü  "veßra  argumentum  egregium petipoteß  Suntequidem"velex 


ipfa  prognati ,  iniquitate  aliqui  >  qui  probi  habentur ,  contra  "verb  qui  "vitam  fuam  Dn 
y^gtsqueminißerijs  poßponere non  dubitarunt, improbi  exißimantur.  Qmßnt  i)liqua. 


r  itvs  ^  belli  motuumque  "Vanorum  tempore  ,  Deorum  accenfebantur  numerq  t  At  pace 


Bpfgnmmaftu 
perrcftitutionc 
Icfuiurum  M 
Gallii. 


jam  compofttd ,  pro  idolü  iterumhabentur  y  regebant  tum  temporis  communem  populum 
contra  T^egemeurn  inßammando ,  jam  T^gem  ipfum ad'verfius  populum  armando  mode. 
rantur.Age  male  egerunt  puniti  funt.  Quid  Trodeß  autem  odiofa  hac  repetere  &  re-, 
poyare praßaret  equidem  Lyfandrum  cumprolixo  fuofermone  fepultum  eße  -  Atnon 
indignum  "Videri  coluntnis  Gallicis yfubyertt  fefe  ab  Hißanicis  columnü  putatis^  Quamm 
"vis  enimpeenitere  ali  quem  tiunquam  debeat  eorum  qua  bßne  fortiterquegeßit,  "videtur  tam 
menmelius  eße,  mali  aliquid  inßerdumperpetrdße,ß  melior  reproborum  qpiam piorum  con~ 
ditio  eße  debeat.  Quid  lefuita  C  quoties  qua fo  &f criptis  &yiyd  "voce,  licere  jubditis  7{e. 
gern  fuuminterficerepirofeßt  fuHt"^  nihilominus  tamen  T^gemquaß  deyinUum  fibi' de  du¬ 
cunt,  feducentque  indies  magis  magis  que, ß  yerbü  ipforum  aures  patentes'  diutius  habue¬ 
rit.  'Mon quiefcunt enim Iejuitay& petulantia  eorunimodumnon habet ,  cujus pei"Veleg6- 
metteßü  fum,cujus  eyerßonem  donec  impetrarint,quiefcerenuUd  ratione  poterant.  7^- 
•verß  funt  itaque  lefuita  in  Galliam,nonut  ab  exilio  re"Vöcati  religioß,fedut  triumphan¬ 
tes  quaß depotenttfinio  orbis  hujus  7{ege,quem  lenocinijs  fuis  demoliri  et  fubyertere  co¬ 
egerunt ,  quod  perpetuum  laudis  fua  monumentum  non  it  a  pridem  ßatueratJnfolentiam 
hic  "vide & fuperbiam  Irecufabantredirein  Galliarriynifi  Gallia  T^xpriusßatuas  ma- 
gnanimitatps  fua  monumenta  demolitus  eßet.Ca far  olimfnperato  Tompeiofupereße  ejus 
ßatuas  y  oluit ,  fuas  utißabiliretreUius  I  Atyos  fuperati  & profcripti ,  jamque  ex  me¬ 
ra  gratia  iterum  reßituti ,  reditu  yeßrö  plus  abutimini ,  quam  ft  libertate  regni  fupereße% 
yiSiorcs  & fuperiores fuiffetis.Qufs  enim  cre dat, ß  Gallis  %egnoeieÜis  omnibns,Hifßa- 
nos  introducere  yobü  licuißet,  amplius  aliquid  audere  yospotuiße  ,  quam  condemnatio¬ 
nis  &  fent  entia  in  yos  lata  monumentum  tollere  f  Sedufq^  adeo  nihil  hac  ratione  profectf- 
fe  yos, per fuafumy obis  habeatis  yelim,ut pro  defolata  &  eyerfa  Tjramide unayqua  con- 
ßici  nonnißuno  in  loco  poterat, aliquot  hominummillia  excitayeritis ,  qui  per  uniyer- 
fitmorbempradicent et paldmproßteantur  ,juße  yos&  legitime  dißinuis aliquot judi- 
cijs, Gallica  juyentutis  corruptor  es, pacis  tranquillitatisque  publica  turbatores  ,  “^egis 
proditores,  &  patria  yeßra  de folatores, declaratos  pronunciatosqßuiße,&e, 

Alius  etiam  in  Pyramidis  huius  deftruc'Vionem  h^c  fcripfit  * 

At  yos  0  Socij,quid  yaßa  ritind  juyabit 
Tjramidis  lafa  marmora  niUta  jacent : 

Marmora  muta  jacent,  fed faila  nefaria  dum  Sol  ,  ' 

Fulgebit  coslo,famaloquetur  anus 
F ilyß  comprimet  hanc  metus  ingens  forte  pifi  cli^ 

Contemptrix  hujus  charta  loqueturanus « 

Exaravit  etiam  alius  Epigramma  ad  Regem  Chriftianißimum  HenrRum 
+.fuperreß{tuuoneIefuitarum*Sic  autem  h;^et*  ^ 

Francorum 


1. 


J  E  S  V  I  T  A  R  V  M. 

Francorum  fummas  qui  nunc  moderaris  hahenaS^ 
JurajjFrancigenis fumma  cum  laude  minißras 
■  fncljce  REX  >ßt  face  tud  mihi  fauca  referrt 
Concejßtm, facilis  q^asiimo  mea  di^a  reconde^ 

V era  canamßueat  tantum  mihi  dtcere  Vera, 

F ertiM  H  E  N  R I C  V  5  >  fw/W  nunc fceßtra  tueris^ 

A  V  G  E  R 1 VM  coluit  7 atris  tußar^ei^  falutem 
Crediditf&  fummo  femfer  dignatua  honore  eß, 

*  Jgnorans quod  CRKIST E  tuum qui  nomenubiq^ 
Etyitam  iaUent,ßudia  in  contraria  currant-^ 
'Tantum ßefe  yalet fanUce fimulatio  yita» 
Sedfoßquam  fefefalfafub  imagine  yiHi ^ 

Vvlesidaciq,  diu  fietatis  fallier  umbra 
Senßjfet,moresq^  tuos  i  ES  VITA  notdjfeti 
Tandem fcenituit:  Qms.enimmodo  crederetillii 
Qm  Chrißumßmulant  &^I»trocinia  yiiount, 

Qjteis  magis  inyotis  nihil  eß, qmm  nomine  s  A  N  C  TJ 
roEDERis,e  folijs  Dominos  de  feilere  ayitü^ 

Et  'ßeges jugulare ftoSyfofulum^pdelein, 

In  frofrios animare.  Duces  & adarma  eiere, 

S ceftraq^ FRANCORVM  raftori tradere Ibero% 
CunSla^  terrarum  Tafee  fubmittere  habenis, 

T^ee  fatü  imfune  eßfcelera  hteccommittier,  ifjh 
JnßinUore  Deo peri,numen^fufernum 
iratum  foffehaudalid  ratione  moyerii 
V nanimes  uno  ore  canunt  fcelerumqj  magißros^  ^ 
Ecfercufforesl^gum,coilum^mereri-  i 

*  Deberiq^  Deo^toties  refetunt^docent^, 

Indiget  esq^  yocant  T^gum^Ducum^  latronesl 

Qmm ßnt yera equidem  noßi l{ex maxime, noßig 
Simemtniffe  yoles,neq^  longe  exemfla  fetenda. 

Intus  habes, namtu^yelnemo,confcim  horum 
EJfefotes  ,ft  yel  dentis,yel  tatet  a  yita  ^ 

T emfora  perfendas,  yixinec  yix  tutus'in  auld 
2diunc  hodie  es, licet  iffe facros  amf  ledere  PAPAS! 

Et  y eluti frimtts  dicaris ßlius  eße, 

Trateriti  memor  eßo,animoq^futura  reyolye 
iSifotes,&tibißt  T^x Lußtanicus,  &  tu 
Terfetuo  exemflo :  Quisenimmajoreadamayip 
Trogeniem  hanc  !:^eloßimiliq^  affecit  honore  /* 

Qua  mercede  f  jacet  T^gno  ßoliatus  ayito^ 

Et  frocul d  T atria feregrinü  ca fus  in  orü^  ■ 

Confilio  lefuita  tuo  delupts  ör  arte : 

Hoc  meruit  fr  obitate  fud,eximio^fayore, 

Quo  te dira lues,quo te furialis Erinnys 
Tlusjußo  ^ecit  ifed  quemndm  feryitinufum 
Ha  c  dixiße  tibi  toties,eadem^  referre, 

Si  mens  certa  manet fayas  royocare  locußas. 

Har fyiis  gammarum  antiquas  reddere  Jedes 
Et  denub  innumeris  Tignum  objeÜaref  ericiis  ? 

Quid juyatad  furdasfacen  irrita  yerbaf  rotellas^ 


-  < 


De  Propagationi 

Sf frußra  infandum  totiei  itefate  dolotim  f 
Sa^e  adimit  mentem  fummi  lignator  Olymf  t 
Trtncifibusjmerim ßatuit  cum  plexere  peenpt 
£(  ^egem  Tofulum^fuumnonxjua ferentes* 

St  te  forte  f  Utas  hinct  er quater ^hatum^ 
Induperatorem  quia  te  le fuitaf alutat t 
fluodd  tuas  yi  res  late^  patentia f ceptra 
^Prce  dicetiatqf  tuas  in  laudes  ora  rejolyat  j 
F aller  ü  b  Trinceps  f celerati  ff aude  cOTONISi 
Cantando  pariter  te^  &  tua  perdere  T^gna 
Jam  dudum  Ule  parat,  nec  enim  Hoya  trimina  tentiS 
iAntiquus  fcelerum  ßru^or,%lagiaq^facerdos, 

FLonne  yidesnil poße  prius  neque  fanHius  tßi 
%lancipijsTapa,ßygijquamjujJd  Tarentu  ' 

Fraude  dolodpari  ad  decretum  ducere finem  f  'i'f '  ‘A  ■ 
J^jfice  quidfiatuanti  te  f  do  nomine  7{^enti  ’ 

Et  titulo  tenus idt proprio  tiiljure potejji 
A  Tatre  latronum  ttijtfie  Concejja  pote  fias j, 

Quem  penes  arbitrium  faciunt  ^ghidtui^»  ^  ^ 

^Sic  te, quem  T^egem  &  J> ominum  masmut 

Hac  lege  agnofcunt,  Tapa fi  juffa  mimjlres,  ;t 
Quo  fine  nulla  tuis  rey  er  entia  debita  fceptrds,  '.'i  __ 

Qm  ( modo  fic  libeat )peregrino  tradere  %egrta 
y efirapotefijDomino^alij  committete  habenda* 

I  nunt,rurfum  illas  recipe  in  tua  regna  C tcadas^ 
^ateriam^  noyam  V ertumnis  trade  nocendi* 

Sanguinis  effufum  haud  fatis  efi,fi forte  furores 
Et  rabiem  illorum  yalidis  compefcere  fretnis 
Fixumammo  teneas,  f^ecielaaaris  inani, 

Kequi cquam^  tui pra tendis  commoda  regni, 

TditprodeJJe  queunt  7{egaliafceptra,tuoiUm^ 

Auxilia  Heroum  fortes^  inpralia  dextra  i 
ChßriSli  remanent Ifecialis  nomine  yoti, 

Qmd  yiolare  nefas  yel  cum  difcrimine  yitae 
Ius  jurandum  ipfum, fi  yoto  farte  repugnati 
Seryandumefie  negant  j  Qtfidenimm^gi^^jf^fofanumi 
Aut  mage  turpe potefi,qudm  facris  ludere paais 
Fincla^  diymi  yiolare facerrima juris  f 
antdne  &  Impietas  d  tanto  ^ege ferenda  e  fi  /* 
Scrutareipfejicet(nec  enim  nifijußd  requiro ) 

Qmd  lefuita pa  r  et, penitus  q^  intr  office,  &  emnes 
DoSlrina  partes  yitaq^  eyolye  recejfus, 

Aßicies,nitidd  yeluti  depiBatabelld , 

Inclyta gefia  Fatrum,(qui falfo  nomen Ieju\ 

J^reefigunt fronti ,  titulps^illufiribtis  ornanti 
Quo  mage  dira  cohorsimage quo  fcelerata propdgOf  - 

Occultis fiudijs,  multa  calltda  fraude , 

Tralucerealijs,yulgo^imponerepoßit ) 

Et  qua  pratereanonullis  cognitafedis 
Occurrent  'ßex  magne  tibi,  &  mea  di^a probabunt. 

Hullum  unquam  in  terris  magis  exeerabile  monfiruM 


Mxfiiii 


I 


117 


Ie  S  V.I  T  A  R  V  >i. 

£xßiti[,ofuperi  l  non peßü  fay  'tor  ullla 
C Imßtudum  terras  corrupit  &  infeßayit, 

'hlonfcelus  admißum  eßlefuttü  inde  remotis* 

Singula  quid  referam  f  nilnon  damnabile prceßant^ 
Immunes  operumtcontemtoresque facrorum^ 

Impuri  j  immites  *  [celerati  *  &  dira  luporum 
S  emina  j  celantes  agni fub  yellere  yirus 
Et  Stygijs  genitore  fati  qui  praß  det  umbris, 

C  ertior  eß  aliunde  fides :  propria  vijfice  tantum 
S  cripta  T atrum ,  arbitri  o ßabtt fent  entia  yefiro^ 

Jpfa  licet  yolyas finuofa  yolumina  magni 
^tchonij ,  f  dus  lefuttarum  effe  Tatronus 
Qm  modo  fuß  inuit  multis  e  millibus  unus, 

J^tqueilli  comitem  adjungas fociumqiie  c  OT  OtfUMi 
Omnia  'copiofces^ proprijsquedocdere  libris. 

Injup  er  ah  faciet  mifefanda  Ecclefia  eundis 
Gallicanoßra fidem, quo  nunc  fub  pondere  yafio 
V ix  animam  trahit  immunerü  opprejja fiatutü^ 
Seryitiumque  tuosque  Efayita  exofa furores^ 

.  Antiqua  deflet  proh  Libertatis  honorem^ 

Aurea  Libertas  fic, fic  calcabere,sicni 
Illa  tibifranum  inijeiet  lefuitica peflis  f 
Vltimafax  hominum  SathanaL  excrementurn, 

Quo  ml  terra  tidit  peius  necfadius  unquam,. 

Ergbne  Libertas  i  qüaMiühvi^öiCEfuorum 
Virtute,  & proprio  feperifiifdnguine  nobis 
Eripienda  data  efl  f  Ergo  hac  tibi  lege  feliilum  eß 
A  proayis  tritavis ^  tuts  B  6  R  B  O  N  l  C  A  proles 
Francorum  Imperium,  tandem  circumffi  ce,  tandem 
Erige  te,rurfum^aniiqua  imitare  tuorum 
Gefla  Ta'trnm,prifcosq^  aiayorum  rejficehonoreh 
C  effatum  fatis  eflffanam  femel  arripe  mentem,  ) 

Atque  animo  perpende  tUo,tecum^reyolye, 

Offi  cium pree flare pium,  ciyemL  yocari. 

Qui, quantum iii  fefe efl,pro Libertate  tuenda 
Trojpicit  imperio,  &  I^egi  fuajura referyat 
In  'tegra,qui^cayet  ne  quid  I^fpublica  damni 
A ccipiat,pnfcoye fuo  yidueiur  honore. 

Contra  etiam  yeflrum  eßipuia  curare  fubinde^ 

Tde  quid  forte  noyi perturbet  publica  rerum 
Commodaiciyiles^  ci^  mala fadib  motus ^ 

Sic  poteris  T^xeße  diu,popülo^praeße. 

Quem  diyina  tibi  commifit  cura  regendum. 

Ergo  fi  quis  amoir^ fi  te  qua  cura fatiget 
Imperij,  Populi^tui,prOpriajffalutisi 
ile  temere  admittas  inferno  Acheronte  'remenfam 
jP rogenienii  dentio^  caput ^  HignumL  iuosd 


ogeniemi  denuoq^  caput  i  I^gnum^  tüosä 
Oh  'q  ce  mille  malis,  quibus  haud  'iiriute  refifii, 
H  e  i  telis  armisye  potefi,fat  yiximus  eheu 
u^efi feris  agitati  odijsfcelerum^  referti, 
ilji,  opus  efi  aliunde  noyis  accerfere  rerrii 


De  Propagationi 

Feedifragos,tenera  deceftoresjjrifertt^  i 
Saniaturamali per fe  corrupta minißrat. 

Cumam  hominum  ignotum  nß leJuitasHoBcdie^ 

7^ ilmeditari  altud,qudm  f*d ratione  modoDt 
Trifca ßatuta  queant, patrias^  eyertere  leges^ 

Jn^  locum,antiquü  totum  in  contrariatnobü 
Jura  dare,  &  fanUospriyataad commoda  rituf 
fleSlere,  nulli  unquam  quod poß  mutare  licebit^ 

Vtte  deinplacitü  cogant fubjcribere,  tej^ 

Pro  libitu  ad  nutum  ducant ^decreta^  condant 
Duratura  magvs  quam  qua ßculpuntur  in  <crr> 
jiut  qua  Dalmatico  fulgent  incifa  metallo* 

Det  Deui  Omnipotens, penes  eß quem fumntapoteßatp 
Inclyte  ne  tu  deceptus  fraude  c  O  T  O  N 1 J 

J^elliti  alloquio  capiare,aquamjj  remittas 
Jram,animum^^  tuum,jußas  qui  exarftt  tn  irat^ 

Etpanas  merito  fcelerata' agente popofcit ; 
Sufßciatlacrymdßetuos^pcenas^dedijfe 
Francigenas  toties, metuo  ne  dentq^nobü 
Pluraferetidamanent  mala  quam  qua  fenfmus  oli 
AuÜores  fcelerum  denubß  in  yifcera  ^egni 
Admittas, facilis  ^illorum  audire  querelas^ 
y tfertfama,paras,prif  :o^  in  honore  locare* 
parce  tibi,nohisq'fmul,  communia  uti  os^ 

Fata  manent, prohibe  inßantem  fubitamq^ruinam 
A  Tignis  populüq^  tuis, nam  te  fine  Tyanis 
Permiffumnihil’,  At  crimen  fautore  leyatur, 

Qmd juyat dyi tijs  7{egnUm purgdße, fudq^ 

F  ditione  omnes  J  celeratos  inde  potenti 
Ejecißemanu,proprid  ßdenie^culpd 
7^eßaurentur,&  in  multo  majore  habeantur 
7{eßeSlu  f  e  quibus  heu  lateri  conßanter  adharet 
Alter,  ita  excultus  magicis  yirtutibus:Ut  fi 
Scire  canat  qua  yos  femper fortuna  manebit, 
Sicmentematque  oculos  objeSlisfafcmatumbris0 
y  iribus  inferni  pollens  &  fraude  parentis. 

Alter  ita  eß fidens  tantum^ pudore  remotus, 
DefunSlumutP^gem,Serpentenocentioromni0 
JJon  dubitet f  criptis  profcindere,&  interea  illi 
Hoc  impune  licet, nullo  prohibente  furores. 

Qm  tandem  erumpet  nionfirofalicentiaf‘ Peges 
S ic  ne  licet  lacerare  facrös,odijs^  agitare: 

^  Jam, jam  tempus  erit  Pegum  pex  maxime,  mtntem 

Dirigere  huc  populum^  tuum  P&gnumq^  tueri : 

Quo  resnofira  foco, qua  fit  fortuna  yidemus  ^ 

Fefier  honos  agitur,  %lundi  pulcerrima  tellui 
Opprohrijsyexata  jacet, reliquis  ^pudori 
Gentibus  efi,miferere  tui,miferere  tuorum  ‘ 
y  Jura  patrum,rituscy  facr  os, leges^atay  orum 

Peßitue,affxÜa  fua  da  medicamina  genti, 

JJon  indignapeto, propriam  quoquereßice  famam, 

U 


Ije$vitar.vm, 

£t  nomen  Jogale  tuum^  titulo fque  decoros. 

tuui  7^ma  falaxj  manibus poß  terga  neyin^^m 
Colla  premat,  prifco^  tuo  te  fraudet  honori__,. 

Terpetuum Imperium,  longayos  Isleflorü  annos^ 
7)eni^  caleßem  requiem  tibi quifaprecatur^ 

Inclyte  I^x,  &  ne  yidearmutefcere  f duf, 

Ha  c  eadem  tibi  yota  fero,  & quia  dicere  coram 
H on  mihi  conceffum  eß,  fungatur  tpißola  noßr$ 

Cfßcio,  &  tutum  teneant  mea  carbafa portum, 
J^ratereahacnoßrü  accedunt  yota  tabellis, 
finibus  ut  Tatriet  lefuitas  pellere  Chrißi 
71  omine  dignerü,  regnis  ^ayertere  peferA, 
fluam  yeßro,  &  populi  capiti  impendere  yidemuf. 

Haud  incerta  queror,  nec  qua  yentofa per  orbem 
y entilat,  indignis  pafcens  rumoribus  aures. 

Fama,  tibi  obtrudo,  fed  cunUts  obyia,  quanou 
Immerito  inij  dant  T^gipopulo^pudorem. 

FLonlatethoc quemquam,  quantum  lefuiticaturlAu 
iAffer  at  imperijs  tandem  populus^  malorum, 
ffuo  femel  illa  pedem  ßxit,  torrentis  ad  inßat 
Cunda rapit',  yiduajq^ opibus,do)nibus^potentes 
Exuit,  &  fama,  &  titulis  defraudat  ayitis. 

Hec  fatis  hoc,  T^gnatyertit, penitis^  fuperiis 
Deijcit  e  folijs  ^eges,  quis  talia  demens 
yiterius perferre  quCat  f  ß  exempla  petantur^  , 

^Scilicet  haud  opus  eß  peregrinos  yolyere  faßos, 

S criptas ^maiorum  impigre fcrutarier;  ipfLs  ' 

Tempora  noßra  dabunt  qua  nos  meminifjepudehit^ 

Si  pudor  ullnS  ineß ,  quid  enini  yel  antemdlorum  "  ' 

Terpeßi  fumusf  ah !  quos  Aonfaday  imus  amnes 
S  anguine  &  infeßos  mi  fer  i  fatiayimus  hoßes  ^ 

Impius  interea graßaturTarbarus,  &  noS 
Tur ca  ferox  ridet,  miferanda  Eccleßajußas ' 

Fix  latrymas  cohibere poteß,  eheu  ubi prifca^ 

7{elligio,  fanfli^  Tatres,atq^  inclyta  T^gum 
Gloria  f  quo  tandem  miferi  peryenimus  1  ah  qua  i 
ffua  nonpertulimus  f  qua  non  yenturd  timemus  I 

Serius  hocyidit,  yidit tamen  ultimus  H  E  R  Ö  Jf 
VALhESlAEßirpis,q  ui  quamyü  fe  cße  putaret 
t> elidat  Tapa, prima ff  in  amore  tener^ , 

Tlil  miniis  interi jt  ßcd  inter  er  emtus  iniqua. 

Qui femel  eyafit fcopulos,  fcyllam^  yoracem, 
Tleptuno  monßrante  yiam  yentisj,  fecundis : 

Tiaufragus  immerito fluUus  incufat  &  imbres 
Immitesq^  Deos  Telagi,fayam^  Charyhdim, 

TlegleSlo  cußode  Deo,  ß incauta  carina 
Obruitur,  tandem  &  ßerili  fepelitur  arena* 

Stabat  Inorna  potens,  &  adhuc  cum  laUde fuperhis 
Ius  dahat  imperijs,  cum prudentißimus  Heros 
Occafum  interitum^  CATO  pra  dicer  et, eheu  [ 

Det  Deus  b  Trmceps fimilis  quandoq^  ruinOm^ 


Dfi  Propagatione 

fuhemda ßet  miferojue  fopello 

Jnßdijfji^  dolißue  ür  ini^mfraude  c  O  T  O  N  I  S. 

•  Hicferrno  mellitus,  cJr  haedulcißima y erbaut 
Ille  quibus  yeßrai,  T^k  makime,  detinet aüris. 
Incantator  atrox ,  magico  ßuntpUna  yeneno^ 

Ter  mittente  Deo ;  qui  quando  imponere ßnem 
Imperijs ßatuit,  meritafque  expo feere  pcenaSf 
ludicio  fenfuque  omtii  regesque  Ducesqu^ 

Exuit,  cö“  tandeün populum  cum  T^ge  relinqui}. 


i«ru{-«s eda j  Icfuitsc  autem  i'mmcmores  tanti  beneficij  Regis  j  &:  conditionum  quibii 

Scholam  aperite  nirfus  in  Gallia  admifsi  ac*  recepti  fuerUnt,poß  tranfad’ioncm  Hcnrici  1  V^R« 
conMtut.  Duce Bulioneo anno  1 6  o  tf*fadJam ,  cüm ReixLutetiam redijiTet, fup 

plici  libello  eum  exceperunt, poftgratülätioncmj de riurceffuj  quo  profpero  i 
hac  expeditione  ufus  eflet,  dC  fünul  Scholäm  Ut  fibi  Sedäiii  aperire  licerer  petic 
runt.  Rex  autemrefponditj  fe  quidem  aiTehruth  fuum  daturum  facile,  modo  i 
a  Duce  obtinere  pofsint ;  conatu  igitur  irrito  diReflerünu 
Conatu«  Tefaü  leruitae  etiam  exSödetatefuamiferuntaliqiiem  Aurelias  Quadragefimal 

MrumAurciiie.  ten,por^^utibiconcionärdur,confefsiones  audiret 3«:  Miflam  celebraret, fei 
fadum  liocmagna  cum  civiiim  indignatione*  Nam  negledo  hocfuo  officio i 
id  fo^uin  totUs  incubuit j  utfuperioristemporisLigiftas  in fuas  partes pertra 
herepoflet*  Hoc  cum  exanimi  fui  fententialucceisirsetj  rumoreni  ipfeö^  ad 
haerentes  in  Urbe  iparferuht>  Regem  omnino  ^elleatque  iiiber^  utlefuit^ii 
urbem  recipiantur*Regi  contra  perfuaferunt,  Aurdianehfes  nihil  magis  cupe 
re  dC  exoptare ,  quam  ut  iefuitaein  urbem  intromittantur*  Rex  annuit  illis  be 
nigne,  5C  conCefsit  ut  Collegium  in  hac  urbe  extruant^  modo  id  cum  licentia  S 
confenfu  civium  fiat*  Hoc  vero  quum  primum  cives  refciVeruhti  in  titium  con 
venerunt,  ibi^  T ourvilleus  Advocatus  urbis  j  muttis  gravibuf^  argumenti 
'  in  medium  addtidis  j  probaVit ,  non  iiiie  ingenti  damno  dC  periculo  lefuitas,  ir 

requietum,  fuperbum  dC  arrogans  homiiiuni  genus,  in  üfbeih  i  ee/pi  pofle^PIa 
cuit  hoc  confiliumpr2ecipüis!Seriatöribus&  Civibusj  decreverunt^  unanimi 
ter ,  non  recipiendos  efle« 

Haec  breviter  de  aurelienfibus  i  de  Trccenfibus,  in  gratiam  Germano 
norum  8^  Helvetiorum  meorum ,  ut  eftex Gallica  in  Germanicam  lingua« 
translatum,bona  fide  integrum  adiaibam« 


1 

f 


1 


1 


Iesvitarvm^ 


110 


Jrtrkffrigcr  ßcrftl^t/  waö  fW) 

nn  &er  ©täte  C^'t*9^tttn^rattcfmc^  /  bep  öero 

rw  öcii0cfmtctt  bAplbflgcfUc^tcr  cm^ommuitg/  vm  ja^i: 

i60  3,  i^ii^ auftO»a  0)ionat  3u(mm  i6ii.iiKf 
äctragc«. 

J  3tc^bcrrtt)ie^cfui(m/  fraff(  >e§^«  pan^  im  ^fp{^mf>cV3(iiiio 
"  1 6  os.aii^gangcncn  ^Di(f$/  miier  tan  ^rancFretic^  rtnfoinmcn : 

[tc^/  Durc^f^rcjtfcfemtnDtDlnarfe/omafic/  j^rfur^ 
nmmcnimwncfsttric^tm/  ft(f^  iügtbritut^en  pfftßtn/tnntk 
vor>itntbfU  0tdt(CDc^  ^dntgrcici^edri:jöfc^(ctcl*c!i/'  vni^rjfanif 
Den.  CD?an  gewiff«  nac^ric^fun^/  baß  Dic-Ökrjlcn  in  ib^ctr 
5o(ie«f  drtmttfi0kfc^io(|en  s<^abt/m  Co//cgio^u  p(»rt§  ntc^t  §affa«ffDie  f4iU^ 
altung  si  Dnngcn/  Damit  fie  Deflo  feicljtitc^t  in  nüen  prootn^en  onD  ootneinest 
5tdffc:i  in  (^rartcfl-eic^  einen  frcoencingang^eften. 

Jjiiriü  ß  gefangeh/onD  Damit  Der  Ädnig  f^r  fur^aDeh  Deflo  tDeniger  mercF^n 
-fte  /  §ai>e.t  fie  3^r  SWa«.  Dufre^  etiicDe  fbrer  oertramten  |ä  verfielen  gegeben  /  Da^ 
ie\oeil  )§reCÖ?ai)eflef  gfei.^fatnatter'iiOatter  inn  Dieremgroflen  ^Drtigrcicfemere/ 
jcjclbe  ebener  mafTen/ miefie  f^reu ‘i^^nDertl^anen  Den  ^Tieoen  ^fttrcgc!?  gebracht 
ette/  auch  Me  le^r  onD  onDermeifung  f|nen  ino  gemein  miD 'rer flat  fen  mofte/  onD 
aöfiebontc^t  gebürte/  Da^Die  0tatf  pari^attein/  einer  fo  fiebficte  i  ouDangere^ 
ten^rucDtgeniefTenfofte :  DarDurcbmurDe2f^ee  COeaDeflctbcoDen'iJÖiiDcrr^aiieTt 
fflo  inel^rgeei^rtortDgeUebf merDen.iluff  Dif?  febeinbarficDaribrirgen  /  Daf  Mr^dis 
ig  /^nen  erlaubt/  ficbattent^alMn  in  ^ranefreicb^/ Da  eo  il^nenanflc^Vu  murDi/ 
iocr^ufaffiert*  '  ,  ,  ,  ,, 

3nDer  proDini^en^|dinDÄgnicn|aben  jne  aup  Drraffecn  /  Die  Beenaeb  folf/?t 
entelDetmerDen  /  f^ee  äugen  tJnDgemüt^  fonDerfsebauff  Dic0fattiropengeri'cb^ 
it  gum Anfang  ifleofb^ien  ^imlicb gelungen  /  Diemeif  fieDrepocrnemmeperfo^ 
ien/Die  ihnen  ober  Die  ma^  gemogen  onD  pget^an  tra  tn/angeti-ofren  baben/nem^ 
ich  Den  ^enen  ^ifcboff/Den  pr^fiDenten  onD  General  ^  cUtenant/onD  Den  0cFuf^ 
tfjen  in  Dcr0tatt/melcbeau§onDerfchieDKcbenonD  fonDerbarenorfaeben  /  Dt? 
loib  in  Diefem  bericht  eMtt  merDen  rolien/fbr  eufVertlco  getb^’n  baben/D'ie  gerütten 
ft  Der0tatt2;iropen^umflatliren.  laeoi  NhelUi  Derfa/l^mani^g^nrlattg/ 
in  3efuit  von  gdübD  onD  fröfeßim  gewefen/onD  noch  einet  im  beVDert  onD  gemü  f§ 
fl/bat  auch  nicht  wenig  Dar^u  gebolfen* 

2tlo  Die  3efuiten  omb  befrdflfigung  fbreb  tbiDereinfoffiiirtg  iu  S^rouen  a^kU 
m/illber.Oert3obann  Bautruy  ©cbulteo  Dafelbfl/ welcher  etlicher  gemeinen  gc# 
chufft en  halben  gen  pari^  kommen  war/tn  eine  .^erberg/Da  .^er:  ^ :^ecba  n  c 
n  DerlJ^hu‘i'^**’4^'^  einer  feiner  ^rüDer/Der0taft  ölath/ auch  lagen/ eingc# 

ehrt.QlUiif  einen  ^eprtag  fragt  er  fie/  ob  fte  tDolten  Den  ÄÜnig  fehen  ^ u  mittag  effen : 


oaoeri 


hrer  argen  wart  ßr  oerncbtü'ng  Deffen/Daroon  her  naeb/mihbraueben  wolfc* 
Dautruygihttin  Dch  .^(5nigo  Kammer  htnein/DuD  rcDet  heimlich  miteinem  fei# 
teögnhango/^^r.5^f«e  SrcyZ^genanDt/toefcberber  J^dn*  ^ai}*  2llmofenDfTeger/ 
inD  einem  ^ifeboff  gen  4  rouen  fufgefchfagm  war. 

^ie  nun  Der  dortig  nach  eingenommener  SÖJah^eit  ficb  wiber  in  fein  0emacb 


f  • 


De  Propagatione 

rrrfil^^nwoffc/  vnnbtK^omgin  kpfccr  führte/  ^atifyri  2)<«Kfr«jy  an  teilt 
<Ori/r^acrfurutcrgctcn  foltf/cmenfö^faUget^an/  W(kii<$Urf)mf^eßiermn^ 
fci'i  '^ruötri’tgncr  ma{]f  a  aucfjget^an  /tiemdlfic  mdntcn/tajj  2)ai\truyi  tPvfc^ct 
( (C6  war  /  ct^r  ae  /  Dajj  tte  (gemeine  0tatf  angteng  /  Dem  Ädnig  für^  uh’ingm 

^cit  .-.Övi  tbct  ‘Breße  Da6  wort/vnD  fpMcIj^um  |eDnb/^m  ^dnig/  Det 

fetfjul  tc6  r }iD  Die  iii'iuwo^ncr  öcv  0tatt  irot)en/Die  ^mv  O^Jap.vnterf ^enigijl  ew 
fiedn  ColUgium^it^  j^nen^aben mögen*  ÄerÄdmggabDem 

Breße U\n miwitt / \'onWS^^^t  flracfo^ur^dnigirt  /  Seifer ifl meiner äfmofen# 
p/ieger  eincr/onD  i|l  allein  ^  ii  ^ifc^ofT  gen  ^j^ropen  furgefebfagen  morten/gldcbtool 
tril  er  fcljon  albereit  Die  3^r»i-csi  oafelbileeinfÄ^ren.iÖer^eri  ^ec^ant/^ «ßier^xtH 
fein  ^^ruDer/t'unDtenjic^nicbtgn&grnm  über  Der  bedeuten  nntwort  De§^($nigd 
»erioiiiiDcrn :  gleicljtooi  fame  i^nenDe^  0cbuffe(|en  fnne  t^at  onDfürnemenno^ 
Diclfeipameroor  /  oa^eraffofiir  fic^  felbjl/au^  eignem  trieb  /  onnDogneoormif# 
fen  Der  ahDeren  0 tanDe  in  Der  0tatt/tjmb  Die  3efuiten  an^alten  Dorfpfe.  95nD^t^af 
)^nenjbnDer(icl?tt>e§e/  Da^fieino.^^niglicbe0cft(o§onDcrDemfc^ein/alorofteti‘ 
fie  Den  .^i5nig  feben  e{]en  /  in  Der  t^ac  aber  /  Damit  ein  fo  betrieglic^e  biff  Durch 
gegetpart  Dcflo  mehr  frafftonDanfehene  hefte  /  waren  gef^h^t  worDen.^l)ariiberi(t< 
ineineoirbifterurgwiDerDen2><*«rr«>gerathen/»nD|h*Wf  Riu^^utrewvnDgewaft/ 
Den  er  ^ur  ^etf  Der  Liga  wiDcr  feine  Q)?itburgcr  geübt  /  oerwiefen  h<then.  ^er  Breße^ 
welcher  Damit  ombgieng/Dap  er  jh»»  i>«  ^efuiten  ocrp(Tichfcte/onnD  Durch 
bitt feine^-^uUen  bepm  ^apfl  omb  jbnf?  beifom men  mochte/  h^t  Diefe  fach  t>tpm 
nig^mretbenauff  r^ehö^^iommen/onD  Dermaffen  angehalten/Da^nach  Dem  er  31^ 
re  äfeap.obcneDt  /  afo  folte  Die^^ift/  Die  Daurruy  Der  3efuifen  halben  gethan  hatte/, 
mn  bewiUigu  ngatler  i^iriwohnergefchehen  fern  /  er  ein  fchreiben  oe^Fel^ruarij 

1604-.  ocfjinnhalW/wie  hernach  fofgt/erlangthat/ 

demnach  wir  nno gegen  on fern  lieben  getrewen  /  Die  Einwohner  "pnfer  0fatC 
i^ropen/ in  allem/  wao  vnß  mugfich/gneDig  onD  günjiig  ^uer^eigen  willenefepn : 
2(16  haben  wir  aufjp  Dao  iniTdr.Dige  anhaften  onD  fipfUcirenyfo  ono  oon  onfern  auch 
(iebe;i  getrewen  ^ene  Breße  ^  nnferm  OCath  onnD  oerorDneten  ^tmüfenpfle^ex/'üetf 
Wir^uglcich  ^um  '^ifcho^  gen  Tropen  ernannt  haben /wie  auch  obgcDachtcn  Q^iti# 
wahnn'ngcrcheh^-VoögefaOen/n.^iefer^rieffhataucheinebefonDerecfaUfuf/Dert 
3efm’ten  ^um  »oriheif :  ^ae  alfeo/  wao  ihnen  fo  wol  oon  gemeiner  0taff/alo  von 
ci.jeitiKneninfortDerhdt/wuröegefliftefwerDen/eo  weren  gleich  fahtenDcoDer  fi> 
gcnDe guter/f  ölte  a ngenom men  werben  onD  gültig  fepn. 

2Cl6  Df^  patentoom 0chufte|Ten2)^^er»jauf  De.mDtathh^«§  tingefiefertont) 
abgefefen  worDen/gabee  bep  allen/oie  ^ugegen  waren /ein  gro^  flilffchweigen  onnit 
öcrwunDern  /’onnD  hielte  ein  jeDerDarfür  /  Da^eo  nun  mit  ihwr  frepheitau^werc/ 
Dieweil  man  3ermter  bepihneneinlofieren  wolte  /onD  Daofdffchlich  fiirgebenwur^ 
Dc/alo  folte  t  fie  oifefbe  begert  haben/Da  fie  Doch  nicmafo  Daogering^e  wert  Daroon 
gcrcDf  hettenwnD  gieng  DiegcmcinereDe  Dahin/Dao  Der  mehr  aufffein  j'n- 

mp alo auf  gemdner0tattwolfahrtfehen t^ete/ fotcheo  hinDer  ihn^n Wra^ 
cticirt  hette.  ;©ieweil aber  7)autruy  Die ©emilter  Der  ©inwohner DurehDip  erfl fchrei> 
Den  ^it  feinem  willen  nicht  lenefen  fdnnen/  hat  er  Dem  Breße  wiDer  ^ftgcfchrtben/  De» 
dn  antere>  dato  iz.  5i^*<yi60  4,  gupgebracht/  Darinn  Diefe  wottflÄnDen:  3h’^ 

SS)?aD.Die  einnemmung  Der  3efmten  in  Der0fatf  l^ropen  hdehlich  begrte/onD  Da§ 
3hr  Dicfelbig  ^n  fonDerem  gefallen  gereichen  wurDe,  S)a  Dip  anDer  fchreiben  nicht 
mehr  würefen  wolte  /  alo  Daeerfle/  fam  ein Dritteo  Den  29*Lunij  ncchflfolgenD  /  i»i 
wcfchcm  Dem  ober, len  Sup^Ucationmei^ev  /  2(mptmann  ;u  5^ropen/  oDer  feinettr 
•ieutenannt  /  Daoienigefoimfehreibenbefofhen  worDen/  vollziehen  auffer legt 

W'^rDe  i.  3nDicfem  fchreiben  gefchach  fein  fernere  melDung  Der  furgewanDten /«/- 
plüanontxtenvon  Xrovenvm^m  je  fuitex  Collegium;  0a  WAV  nun  ein  ernlleogc^ 

hoff 


if  A 


4 


IeSVITARVM.  120 

iff an tic ^rtwo^nef :  ifircfrcn^cit  trar^  in  (ine  not^ iuge^oicl^en  vemantxit: 
an  vnoerftunö  fiäyDurc^  C»c^  bcfctcljlJurc^^ubrmscn/Dae  crflf  ic^  Om  na^ 

cn  hcitt(M$  fetten  ficce  fclbjlcn  gejuckt.  ^ 

3nitt)i(c^en  U^t  man  einen  Troi>mcial  ^cfuifcn  fampt  etlichen  feiner  CwitbnV 
rgcairopenfommen/  meiere  an^cigeen/DapficaujjfonOerhc^embefclc^ 

^nig.  50?ap.  nif  aber auff Dae anfÄcfjcn Oer  (£*inmo^ncr bommen meren.  5«*’ 
:brge(t/rot^nen auff 0er  Diep^auffgangen /  fino  i^nen  aujj  Oer0tatt  Dvedjen!« 
mmer  $tt)cp|unOerf  pnnO^wen^ig  <?roncn  »nnO  fec^e  fcfjillinggereicl^tpnnO  ge^ 
fgettporoem  ^a  fie  nun  in  Oer0iati  fenn/  befichtigenfiemtf  fTci^  aHe^eU^enu 
if  Oarinnen  /  Damit  fiei^nen  beauamen  'Pta^^u  einem nemen  Colkgtotxwe^U 
n:Dann  fie  j^rgaben/OaDafte/tretebee  me|r  Dann  ^e^en  taufent  fronen  gefoflet/ 
ere  ^ii  fCein  für  fie.  "^^aeb  Dem  fic  a\U$  mol  Ourebfe^enpnnO  ermogen/-fo  forf 
ren  fie  enotfief)  taufent  fiben^unOert  ilronen  3<'tlicben  rennten  /  Oie  ^meptaU;« 
fit  Cronen/  Oiefbnen  füreinmal^it  crmciterung  i^xce  Collegij^mkf^etwoxtxn/ 
ieauef)  eine  anOere  anfeBenlicbe  fumm/Oie  fiei^re  ^ihliothecmit  ^ücberen/  »nnD 
re^ö^nung  mit  ^aii^rat^  ^ü  verfemen/  empfangen  latten  /  nicht  miteinge# 
ebnet,  äuff  Oie^  vbermdffigee  begehren  finO  etliebeoonOen^'inmohnerenheffi* 
j  erzürnet  morOen  /  anOere  haben  nur  ihr  gefp«5tt  Oarmit  getrieben  /  vnnO  gefagt  / 
(iejjfe  fich  anfeheur^  alo mann  Oiefe güte  Tarres  ^um  raub  tmnO p'lnnOerung  einer 
jeptenJ^roioenlommenmeren:  ^ügefebmeigen/Oa^  Oie  0fatt  Durch  Oielehte^rie«« 
Oerma(fenerfchdpütt>ub$ürucf  gefegt  mojOen/Oaü  fie  auff  Oie  achhig  oOerhün^ 
rt taufentCronen  fchulOigmerecQ^elieffeaffo Oaeienige/  Oap  Oie  3^fuü^»  P lh^ 
mtmOerhaltbegerten/  nicht  viel  menigci^ato  Den  halben  tbeilOiefer  0ummeh  ; 
iD  mere  Oao  ein  feiner  meg  /  Oer  0taft  baiot  au§  ihren  fchulOen  |u  htlffen*  ^nOt;» 
h  geben  Oie  ^inmohner  Oiefe  2(ntmort/  Oaü  mann  ee  ie  Oe^Ädnigo  mitte  fepe/Oa^ 
:  Oie 3tfuiter  einnemmen  folten  /  feoen  fie  vrbietig  |u  gehorchen  /  Doch  Oa^  0eine 
'Japeflet  geruhe  /  ihnen  gnügfamen  nnOerhalt  nnnO  cinfommen^u  verfchaffen. 
flidhe  PO n  Denen  /  OieOen^efuiten^gethan  maren  /  batenfie/  foicheo  ben  Dem 
dnig  feibifen  an^ubringen.  2(ffo  $og  Oer  Troyindal  ionnO  feine  ^ifbrüOer  miOer 
iroon/  PnnO  hatten  meitero  nichto  au^gerichtet/  Dann  Oa^  fie  Den  ■‘Orthbefich«' 
tet/  ouffOer  0fatf  nnfofien  mofgefebt/  onnO  etiiehe  prfachen  ihrer  permeinten 
ißranoh  auffo  papier  gebracht  haben  t  oareinfie  getnteft  mao  ihnen  gefatten/ 
itnamen/Oa^manihnenPiet angebotten  hette  ♦  mefcheo  obeotpol  ein'lauterge;# 
fht  gemefen  /  ieOoch  haben  fie  fich  hernach  miOer  Oie^inmohnifi'  grÜnOen 

^an  hat  pon  etlichen  ihrer  perframten  perÜanOen  /Oah  iiepnbcr  atten  0t4fjj 
fiinn  Champagnien  fürnembfich  nach  Oer  0tatt  ^2^ropen  trachten  /  Pier 
Chen  halben  /  Oie  mol  ^u  merefen.  ^ie  erffeiÜ  /  Oie  fchdnheit  pnnO  gelegenheit 
r0fattPnnO  Oa^  manmegen  Oe^  paffem  pnnO  gemeiner  ^anOtÜrajfen/  leichts« 
h  aujf  Pari§/  ^^otringen/  Q5urgttnO/i^lanOern/  $£eutfchfanO/5örieff  bejietten/ 
lO  Pon  Dannen  miOerbefommen  fan.  $)i(  anOere/  Oah  fie  ihnen  gemiffe  hoffnung 
macht  /  Oafelb|l  mit  Oer  |eit  ^mep  ^dufer  auffpriebten  /  tfJemblicb  ein  Tro^ 
^ion^auh  int  0pita(  ^ur  ^Drepfaltigfeit  /  metcheo  am  fchdnüen  -Örth  m  Oef 
)tattligt/nahe  bep  OemÄornpnnO'^einmaref  /mie  auch  Dem  ^echffeC  ®ar^ 
ich  ein  Collegium  iMa$  je^i^e  (tehet/  meflicheP  fie  für  hatten  pmb  ein  guteoau^ 
Peitteren/pnnO  mit'^iBohnungenVt’ermehren.  ©ieOrittemar  megenOer^rbjs 
lafü  P.  i^erar,  Herren  von  2)rouclt((ier&o^ntvar  /  pnnb  Oenfieimfie^ 
«iehenOen  3<thf  f^ineo  altero  entführet/  pnnO  im  3<^hf  1585«  p^Pariht^g^ 
nomrtten  haben  /  Dahin  ihn  fein  9[)atter  /  nach  Dem  er  ihn  Pon  TamamouJJo « 
geforOert ttuOieren  gefanOt  hatte,  .^iefe  güte  Tatrrs  bilOeten  ihnen  ein  /  Oafj 
tnniieiu^^rohenihrmfuhmurOengefeht|aben/fiemurOen  fye  fache  Icichtlteh 


De  Propagation  e 

von  "DrouixUxx  aufjfu^yen.  fcpnDj^rcr  viel  /  ök  von  f^nen 
KivOaO  |C;n<5f/  fo  t?em  ?•  "i^lerat  für  fein  ^ugcfallcn/  mcJ)i*  OannDKp)|i< 
taufenTCronen  iverth  fcT)/  vü  öaf^fic  folc^co  en  auffrlcljtuns  cince  ColUgij  ^uXrop 
veroronet  haben,  gum  vterOkn/fo  Ratten  fie bep  Dm  lepten  Äriegeemporunsen  D< 
Liga  erfvihren/Da^  kin^^ofcF  inganp  ^rancfrctc^  ficlj  (ctci^tltcljervrtDcrDcm 
Der Oveftgion  eiu^wicfeln  iajTc/^Io Die^u iXropen :  vnnDDafj  j^nen Di^ ein gewiffe 
mittel  fein  wur^c/Dao  Dvegiment  Der  getnpen  0fatt  an  rici?$ftbrin^en/n>ann  fie  nu 
An?o  oDer  Drev  perfonen  genommen  |ettcn/Die  fie  fc^on  iü  |rem  tviüen  Ratten/ nem 
(ich  Den  J^cnen  ^ifcfeoff/  Den  pr^fiDenten  vnD  Den  0chuftc(feni  9[)mh  welcher  vt 

fachentviUenfiefich  mit  aöer  macht  bemähä/irtS^ropeneiinönif^en/vnnDifT  De 

x>criug  /  Den  Die  von  Der  0tatt  gegen  ihnen  eingeworffen/  Dem  obcrflen  i'hter  ^^0«^ 
aann  hinDerlich  vnD  befchwerltchgefaflen/tviefofcheo  ab^finemmen  aupDemregl 
({er  oer  fragen/oie  Cotton^tm  Xm^iUmk^ix  ^dnanam  duFrejne  befeffen/vor 


vnDtvichrial^e  Tachc  Dc§Dv eiche  betreffe n/Diefe  mitnamen  auffge^eichnetfipn: 
u^mhianenfe  ColUgimmpdUtyquid  TrecenJeiM$i\Vw<X$  Die  auffrichtuug  Dc^  CoUeg 
^k^^mieiio  vnD  ^u2::ropen  verhinDercfgwnrobtvolDie  ^‘^Awtenirtaüertiren  hnnt 

(en/Oie  fie  furnemc  i/fich  ganp  embfich  vnD  vngejIÄm  erzeigen :  i'eDoch  fpöret  ma 
nicht  /  Da^  fie  fichhefftiger  bearbeitet  /  frgenD  einen  ftp  haben  /  ale  inDer  0tai 
f£roven/vnD  Dieweil  fie  gcfehen/Da§  man  ihnen  nichte  geben  tvoftc/haben  fie fich  ei 


tvelcheö  bep  vielen  fromen  (euten  ihr  Men  fehr verDdchtiggen;iacht  hat. 

iÖie  in  b:r0tätt/Die Ihnen  ihre  cint’Ommung  (ieffen  angelegen  fepn/nach  Der 
fievermereft/  DaAeoannichtoanDeremartgel/De  i  erwunfehten  ^wecf^tteneicher 
Dann  DaÄ  man  ihnen  ei  i  reichen  einfotnenverorDnen 
len  fo  lang  anliehen  taffen/  bi^  Der  neW^ifchoff  .^cr:  ‘Preße  befietiget  tbo^en^  vn 
auf  ottinien  t,l :  wefcher  Da  er  auffge^ogen  /  alo  bat D  atte  jlanD  /  Die  itt  Der  0tatf  wt 

fcn/m  fich  in  fein  .f)au§berttffenhet(*.^erj  4^UDtDig  T^obufjt^i  Po  n^topö  bärtig 

4;eutenartt  Deß0erichtö  ^tropen/  wiirD  von  wegen Dep  Bericht^  Dahin  vcroD.iei 
vnD  mit  ihntJ^en  T>ionyfiMGomhault^td^\t)ini^ti^i^.  2(berDieweitDer^ifcho 
Die  deputierte,  in  Den  ^ifchofftichen  berftffenhatte/  fagte  .pth  ^öbüjjei  er  Hn 


^of  befielt  were:01eichwor  firtD  DieanDere  deputirte^nUn  gangen :  Da  hat  ihm 
Der '-^3ifchö1f  einen  brieff/mitanhangenDem  figet  vertefen/  Deh  /nhafto/^er  ÄDni 
hettevcrflanDen  /  weteherm4(fe,nDie0inwohrteritt  i^ropenno^  immer  vmbci 
Sefuiter  Collegium an^üti^un :  ^Öerhatben  wDüe  er  /  Da§  fie  Dafetbflen  fotfeneing 
tiommen  weroen/ic. i^ieraith  nam  er  anta A  fur|öbrirtgen/ wie  Die^efwiten  wol^ 
f  enneten/  Dah  Der  fchwere  fchUtDentafl/  mit  welchem  Die  0tatt  betaDen/nicht  ge|la 

len  wotte/ihienerflenforDerungen  einen  genugert#thän/  fie  woltmrich  nber  Da 
anvernugen/  Da^manihnen^weptaufentpfunDoDerfrancfen  idrlichen  einfori 
meno  verorDnet :  Derwegen  vermahnet  er  fie/  fie  fvof  ten  auff  mittefvnD  Weg  bcDac 
fepn/  woher  fotche  fum  länemmen.  deputirten  antworteten  aaeeinmiltigFtW 

Da§  Die  0tatt  feine  mietet  Wuhte/  vnD  Dah  fie  viel  ad  tieff  in  fchülpen  flecfte/Darun 
jantefie  nichfo  geben,  ‘i^tl  fagten  weitero/  Die  0tatt  fanDte  Der  Jefutter  wot  entra 
len/vnD  Dahfk  fch^n  vor  ein  fo%i«e»hettert/welcheo  ihren  verfahren  gdtgeni 
gewefen  were  :3m  fatt  Der  jlDnig  furpumb  h^ben  wolte/Da  A  fk  fie  etnnemmen  ft 
len/vnD  ^r  Ihnen  nothwenDige  rentenfliften  wUrDe/fo  md^ten  fieeogcrchehenh 
fen  :  2Cberwanneo3hrer2D?ap.betiebenfotfe/  Diefe  fach  Der  ^inwohnerngdtac 
lenheim^iigeften/  fo  fönten  fie  inn  fotche  newerungen  nicht  einwiaigen.^Oafaö 
Syixi  ^ionjfius  Gomhmltiix  hctte  vonDeit  pr^fiDenpheritn  befehtgt^abf/vmbi 


Ie  S  V  I  T  A  R  V  M.  121 

efutoan^u^affcn:  tvdcljcmafccr  feine  n^^^a^pIodjen  JtJnl)  fjTfofc^eeujij» 
rfprec^eti  ine  0fattljucf?  cingefc^riben  wc  rben. 

Zh  mm  t)erQ3ifc^o)f  DiefacfjDcr  geflflltautfDieba^n  gcbrnc^t/fin&bicKnigebic 
rt  3^ fuif c  gewogen  maren/beme^  worben/  minef  onb  w.g erbenef en/  wie  man 
le  Collegiumxi  noiwenbigeeinPomentjerfe^en  mochte/ vnijabevnberanbern  bifen 
rfc[jiagg?e§anyba0maneineanfc§n(icbefumat)onber^(erirepberAibrl>rooin^ 
n  fteben/  vnD  einen  befonbern  flanbf  gewiffer  perfonen  »nberm  namc  einee  ampte 
incbu«/  ftirtber  wefeben  bie  guter/  fo  bae  gerie^t  |r«n  P^nben  gezogen/  ^ftoerwa;» 
n  gelegt  wurben/t)nb  ba^man  |neu  einen  fcbilling  oon  ein?  jeben  pfunb  ober  fran^ 
matter  faPrnu^/bie  fiein  irenDcnparurg  gehabt  b^tten/oerorbnen  foffc*^ei(n 
r  barfiir  gePafte  wojben/  ba§  aup  bifen  bepben  furfebfdgen  ein  forgiiebe  confe^uet^, 
tfiebc  m^ebte/bat  man  für  g6t  angefeben/ein  gewilfegeltfumen  für  arme/  febwa;# 
e  t?nb  bürfftige  fur^ufcblagen  /  ober  wclcbe  ber  ^erj  ^t^fmnt^ngenouß  dk  arti^» 
efngcflelt/onbgefagt/manwurbe^urPerfieberungberfelben  etficbe/biewofgcfef« 
1  onb  taufent  fronen  in  oermogen  betten/bar^ft  benennen.^e  warb 

icb  helfen  geboebt/bab  man  bae  fiecbitnbau^/  wefebeb  in  ber  oor(?att  ^reyUndeßCf 
^m/^ü  biefem  Rieben  ftJnte.  95nb  bieweil  ber-0cbulte§onb  Bebopfen  in 

r  flatt/baltelbeatt^eif  Pbn  Pnbenef  lieben  iairen  bev/in  ircr  oerwaitung  gebabf/onb 
$  einfommen ficb  auflFein  taufent  ober  ^wblffbunbcrt  pfunb  erftreef  cn  tbütt  fo 
\i  bie/wefebe  ben  3f  fuit  c  ^ögetba  n  waren/fürgeben/  ber  0cbu(tee  on  bie  0cbdpf# 
nfdrtten  nif  mtt  gutem  gewiffen/onb  ebne  fimonep/bieverwattunggebacbteefie# 
enbau§bebaft?n.2iberbie  einwobner  weiten  fofcb?  fürfeblugniteirgebn/noebfb# 
n  gefvitten  (aOen/mao  man  auch  für  färben  ben  fe Iben an{tricbe/  onb  wurb  offent# 
P  ge[agf/ba§  eo  am  ratbfam|?en  were/  feine  newrung  ^u  machen  /fonberatteo  in 
iii  fanb  ^äla|fen/in  welfbcm  man  eo  gefunben  bet te^  .  ^ 

;Öaöi;t  affoirt  einer  fuifi  ber  gan»e  oerlauff/wao  fteb  wegen  einfomiing  ber  3ef 
Üein  ber  f?aff  Tropen  ooiniari6o?.bipauffgfgenwirtigf0  i6ii^ug(tragen:ba  baff 
cohilhelleT^^orimColkgi-Oi  afo  ergcfeb^u/  bap  bie ^eit  feiner  bebiemmg  halb 
r(io(Ten/onbmanfbm^üoer|leben geben/  bdpmanibn nif  (enger tm i^o/%‘owe# 
r  für  einen0cbü(meii|bcr  noch  %e^orem  (eiben  wolte/ficbrernemen  ta|Ten/er  were 
tfcb(o(fen/oon  bannen |itweicben :  onb  oieweü er bamit  ombgieng/  bap  er  burefj 


Ifig  gewefen/onb  bie  obungen  bep  Colkgij  batte  faßen  (a|Ten){ieper  bureb  bie/wef^ 
j  eo  mit  ben  3ef«itert  hielten  /auf?geben/bapeb  ber  ganpen  Proomponb  fonberj« 
b  ber  0taft  febr  bamit  würbe  gebient  fepn/wann  man  ihnen  bao  Otegiment  ober 
e  Collegium  pertrawte/  onb  bap  fie  anbero  niebto/  bann  bao  C  ollegium  i  begerten  t 
r  für  fein  tbeil/Wegenber  fonber(icben#^io»,t)ieeriü  feinem "i^atterfanb  trüg/ 
bietig  were/ oon  bem  feinen  nooo.pfunbt 

rfür/  ba^  eo  mit  bem  Khelle  nur  ein  angelegt  werdf  gewefen/onb  ba^  ba$  0clf/ 
tlcbee  er  bar^üfcbieffenwolte/oonben  3ffMtten  berPomeü/  bie  ohne  bao  im  brauch 
ibtn/onber  einco  anbern  rtamen  güter  an  ficb  «u  bringen.,  ‘X)nb  i(l  bie  oermutung 
her  bejtö  (türefer/ba^  man  wo!  wei^/wae  NhelU  für  eingeibbüld  iü/  der  ihm  fel^ 
r  oon  bem/ba§  ib«^  0ott  befeberet/  niebto  güfo  antbüt  /  fonber  rewf  fbn  aueb  be§ 

j|fero/bamiterfeirtebünbewdfcbet.iDa^bemalfofep/erfcbeinfaucbau|bem/ta^ 

ß  er  bie  3efuifen  bi^  lebte  mal/ba  fie  bep  ber0tatf  angebalten  in  [eine  Canomcats 
baufung  geberbergt/onb  gefeben/  baß  bie  facbe  folcben  aü^gang  /  wie  f  e  gebofet/ 

t  gewinnen  wolte/onbfiegleicbwol(tef6bepjb«r  in  berberbergblieben/baterficb 

Plagt/ba^fiefbm  fein  Icirtwab^ufcbanbenmacbten/onbfolcbeo  gro|fenonleib(t> 
m  febabeno  bnlbenb^f  er  fie  fein  bd^iebabgewiefen/onb  eine  anbereberberg  aü  (ü^ 
rn  gendtiget.  l^irt  anber  mercf  lieb  Ofrempel  feineo  geibeo  iÜ  biefeo  /  ba  er  ine  CoUe* 
dberiier  fcbüfmeijter  PorTicn/er  eine  i^^affet  oon  gtringem  wertb  in  ber  ^a^ 


De  Pro  p  AGAftoNE 
ccltcii  üatsc  anli«fff<ti  taffetv  »en  3C(i«r  Jafe  W  ^am^l  jä  iitwv  mhoifit  ffd«  U 

tlcibenV^  Itti3fwfen>ol/a(«  c»  ««§  »tm  ätfcfcicD«  /  6«f  fr  ßitfelfctg  wttiet  «6. 


t-rccknt)iis  ipcafü^rfii  (affen  /  olnangefe^cn  er  fernen  ntt«en!>afelf>)!fe|r»o  ge 

fel)affehatfe.iÖepAers5Sifc6offpn6'15r«fiDent^»S«»»Att»tftfe«‘>wfe%^«(^'»‘S«< 
iei}am?«n«.^»^  i  V  „ma*,,„rf„aefaffenwer»en, 


len  /  »arnit  Durcfe ^en abjHgtJsßNi'reHeWeSsfmWm^tfefW'WS'faff'"»«»'«^ 
licITen  aii6fagen/Der  Noe««»cite6as  £■»%«»»  »«la(fen/»n»  6a^fieiwc( 
t  ^  eiibiiifieifffn  t  tiffem  bcmabcr  fcbncknfict)eii  ^efttifcttaft'panf 


fimm/ iftU1»rüon  ab^ufialun  t  rtcbew  öemabcr  fcfemknfict)en 
iu/wao  m  t>er(Kff/mtt  o«rma^nen/t>a^  f«  forc^egcregm^eif  nicfet  vcrfaumm/foa 
txr  fmanD  oow  t»cn  fcfjtrfen  woften/Dcr  ^aeoottf  gwmnen/vnt)  txpi^ncr 
einer?  (w(i  onö  ^cgterD  V^^rer  So  dem  erweefem  nl>te.  ^ier^ö  nimpt  mnn  t»en 
ler  ‘Birne,  a(e  mk^a  Durc^  feine  get^erPeny  Die  M  einem  (efjawpia^  /  a(i 

etuffberCan^er/DaDiewarleitgepreDi^etwirVyetmen/DiegemwterDe^gememet 

tnannp  tt>oi  nniröe  wiffen  Dewegen.Siefer  fompt  gen  xropen  gegen  D^ 
teß  monate  ^aü/m  mt  feine  evHepyeDig  Den2fttffarfDaDenD/Den  ii^  9J?atf/tn  De 
fircDen|u0.O)?(^gDn(ene/n?erc^epireDig/Dergemeinemann/nomgefal|nennetrci 
itt  nennen  pfTegt.  ^ÖDa  er  einer  Der  Durger  einreDe  ^ftkgegnen  /  <ii$  müUtn  S^m 
netten  DeplDnen/DeDi^rflten  fie  Der  ^efuiter  ni^  s^iernuff  fngte  er/Da^  fie^tpmr  fei 
ne  Äiigenotten  fietten/aDer  Dargegen  tPere  Die  0tntt  voß  3(t^eif?en/4:ikrfiner  nnn 

'tfrttiiftricftiönberftanDenßeften 


ein f rennung Atnifc^en ^(Drnl^nm onD  feine epltcbe pniip f t (itoen  onrnm/^n  nncijeri 
fiette  Der ijau^oatter  tpoßen  frtDen  §aben  in  fein e  m  gau^/wd^eo  ein  fürDilD  D^r  f w 
4engeweien/fo  ftetteermaffen«;^^»'^**««^^^»*  &filmmett^.<^aHtaUxt»im  J«! 
greicb nu§  anDewten  maßen/^at  er  mit  fleiO  oerfcfewiegen/nemftdj  D^feo/  Dnp  Dte<ij 
efeoiifcfeen/weicbe  er  Libertiner  nnD  Ztfyiftm  nennet/fo  Durc^  Den  Jfmaei^w  j^rjii 
fien/ebert  fo  tnoi/afo  L)ngenotten/wercbe  Dure^  :2f0ar  beDentet  merDen/au^  Der  ©fa 
amgt  merDen  foften  /  nnD  Dno  weDer  Der  eine  noeb  Der  anDer  Darinnen  p  Dui 

Den :  wetebereDe  p  einer  ojfenthcben  2tuffrubr  genebtei  mar  na|»  preDigte i 
noch  einmal  in  Dcrfelben  Äircben  auffDen0eburfotagpnfer  lieben, gramen/  vri 
DraebifUr/mie  S.Bominkm  im  träum  gefe^en  bette/ 0ottDen^atterDi^ugenti 
J^aupt  berumb  Drehen  /  mit  einem  femrigen  0ericbt  onuD  Da0  i|m  Der  ^unD  p« 
sornfebaumte»  ^Öi^maren  feine  eigne  mort/  abmeteben  ^epbDrerficbDermap 
drgerten/Dap  mt  ojfenf  lieb  fagten/fotebe  wort  meren  poß  0ottPlajterung/  pnD  fo 

lemannitgeilatfert/Dergleicbenaujjpgielfen. 

I^acb  Dem  erabernernoinen/DapfeinPorgebenpon  groben  ö:atbotircben/Ltbe 

finern  pnD  2Ctbeii!en/ febr  Pit  guebPuDer  Denen /Diejbrer 

fnr  Denfopff  geitoffenJbaf  er  in  einer  anDernpreDigt  foteben  fehler  pcrbcffern  woßei 
lobteDerwegenDie^inwobner^ftiropen  ober  Dtemaffen/pnD  flricbefneDenfucb 

w/inrt  er  Die  faßer  ßraffte/er  ut  nicbf  mesnte/|onD 


icpwan?  meitierucij/fagcnu/yapiuwuin^»  i».«rr*’ 

Die^ure?en/PerrianerpnD4ltDerel35arbartfcbeP0ltfer. 

::öen H.^aii  bep  Der  bcgdnghu^/Die De  letfJen perfloibnen  ^omg auf  Den  tag/i 
er  pmbfommeu/p  ebren  gefebeben/tbder  eine  LeiebpreDig  in 
Depfepn-benen  pon  BrasUin,  -«Oberampfmano  Dafelbfle/  pnD  aßer fiunD  De^at 
Da  nam  er  anla^  preDen  Pon  Der  liebe^trew  PnD  geborfam/Die  feine  gefeße  D^  Äon 
»nD^rancf  reich  gelobt  betten,‘>önD  Dieweil  er  fiebbeforgte  /  man  mdcbfe  Dens|ei 
Daß  tx (lequiyodren  onD  außfliicbtegcbraueben woltc  /  ^at  er pm  n 

pnDgefebworen/Der  Donner  foltefbn  eben  Un  bemort  erfcblagenPnDpafcbenot 
brennen/  wann  Daf /  fo  er  fagte/nit  war  were.  0ag  te  Darbep^aß  feine  r  odetet  fj 
feineo  wego  in  DveicbobdnDel  einmengten/  baß  fie  auch  feine tSpa merz  fontergr 
pnD  geborne^ranpofen  weren.  ®tefe  feine LeiebpreDtg iß .bernacbmtruff außga 
gemaber  er  ßat  ficb  wo!  Darfür  gebötet/  D4ß  er  utproteßaeiones  onD  verrtuebungei 
Die  ib  min  Der  preDigtentfaren/bineingetrueftbdte. 


I 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M,  122 

iDa  nfi*!  ötcprcMgtcn  bifce  (cufctyc  Icngct*  fctttcjr  tittfjfic(cn/ro  ^at 

an  h(h’ft/Dap)maufl?Dcii  S  tag  nacbDem  j>0a(ramcatallcfiirrtcme  Pfanlir^ 
fiir(r|U;r:t  0!tDrfr^agttPUV^cu  /a()'pDa^DctQ3tfcfjoff/Dcrfonjlnittw^fc/tt>o  er 
« jb»ii  preDigeu  wcfcbcpei»  üeme  pfarjfircb 

am  cnöc  Dcr0taft:  Da  er  noch  bcO'cr  beraub  fü5r/afp  nocbiemafe/pnl) 

«n  Die  grobe  (Tatbofifcbe/  2(tbci|^ert  t>nD  -Libertiner  jbnen  im  weg  (litnDen/Da^  fie 
Tropen  nifeiugenomen  louroeni  öafjaüeanDcre  Pric(lcrvngefcbicftetdtpe(tt?c^ 

i/onDDa^innerbalbfcbert/^manpigonDancbwolDreijTi.^iiren/faumeimgcroifi» 

cf)t  gcmeren/Derfecbt/vnDtmeficbPgebürt/gebcicbt  bctlf« Solche  föne  rcDen  errege 
I  bep  ct  iicben  einen  reroaebt/  bei)  an  Dem  ein  gctumcl  /  onD  oerurfaebten/Da^  ml/ 

:  bip  Daher  in  Diefer  facb/Dcr  3cfmten  einnemmung  betrefenD/«^«f^^^gcn>cfen/Di< 
genbegunDtcnaufiatbttn/vnDDiefc^yonWfffürfebrgefdhJ^licb  onDaiiffrubrifcb 
barten.  '^ÖnD  waren  Di^gemeine  reDen  Der  furnembÖ^n onD anfebenriebffen  bur^* 
rnaui)  allen  0t(lrtDen  in  Der  0^tatt. 

u  eo  menigfricben  befannt  on  ofenbar  feP/n^ie  ficb  Die  3efuiten  onDerffönDen 

alle  I  furnemen0tdtten  in  ,^Tan (f  reich ein^ufommen  :  Da^fiegegentomigfftcb 
re  anfcblagaiiff  thaumont.Auxerrey  onnDmeUnCeredrtb^^^  mebrge^ 

Kbt/Da  fte  Durch  beimUebe  oerbUnDtnufen  onanDeregefebwinDe  practief  en  tracb^ 
en  ein^iifcbfcicben:  Da^  nach  Dem  fie  ^Xropen  alte  tifl/Die  fie  erDenrfen  fdnnen/ 
rfuebt/  )fpf  gemalt  braucbteäVPniiD  Dafclbf  ficb  auch  wiDer  Der  (Jintpobner  wiUen 
uriiaenwolten. 

2.  £)af;  fit  allentbulbm  /  Du  fie  eingenommen  /fbnen  nicht  «nDeirjt/  Dann  Durch 
macblen/pngeffiim/rottirungen  cm  cre<iif  machten :  onDbefinDeficb/Da^Dic/ 
Ibncn^ugefban/Dreperleprepenictficf^efeDencineringcbaltenenonDforcbframen 

itur/  Die  DerS^'lwötn  beimficbe  practirfen  nicht  crfojfchen  noch  crgrünDen  wollen/ 
riDer  Balten  fiein  ehren/weif  i'ieetwaP  loblicho  bep  Ihnen  gefebet  anDcrc/alo  Der  ge^ 
:in  m‘anrt/onDDao  mciffetBetr  Dcrweiber/  feben  nurauf  Den  euferlichen  fchciti/ 

D  erftreefen  fich  Ibi"^  geDancf  en  nie  weiteü  Dcr  Dritte  häuf  fere  Deren/  Die  etwao  fUr^» 
ben/onD  Damit  fie  Def  o  fug  lieber  Dar^u  gelangen/  fich  Diefer  gefetlen  gebrauchen/ 
ren  macht  vnD  argliftgfcitalleriep  anfchldg^ö  befürDcrenfb»««  befanntif /alo 
Da  fein  Wifen/ alte  i'rehanDiimaen  mttDcm  rcBeinDer^veligion^ö bemdntefen ; 

IchraUl^ernäidamihifallerejdajußumfanBum^yideri. 

3.  iDap  fte  Ihnen  fein  gewifen  mache n/  meutcrepenonD  rotfirimgenaniurich^ 
i/DamitfieDie  Ihrige  in  Den  fürnetnen  0  dtten  cinfeefen  fdnnet  :C0?an  babo  wol 
’abren/nichf  allein  in  Der  0tatt2^ropen/ronDcrauch  anDerl?wo/onD  Damit  man 
n  Difer  prooiup  allein  rcDe  /  fo  fdnne  Die  0tatf  OvbeimoDefTen  genögfam  beweis 
^bringen/wie  fie  nemlich  Durch  beim  liehe  practief  en  r  tiD  wiDer  Den  willen  Der  ^in^ 
)bner/Da  hinein  fommen  fepn/onD  wie  fit  fch  Durch  fchanDt ficheonD  onchrif  ficht 
rf  onD  betrua  onDerflanDen  baben/Den  priorat  S.Taul  du  J^al  des^EfcholierSi^iva 
iDer  ?ecerZj^of,Der  Iba  rechtmdlfiger  weife  |nnbatte/au^  Den  bdnDcn^örciffen ; 

^  mancher  an  Denen  orten/Da  fie  Ihren  fip  haben/  Der  oor  Diefem/Da  er  fie  nur  aup 
meinem röff/  Den  fe  batten/  fanDte/  taufent  Cronen  ^ö  Ihrer  einnemmung 
^ebl/|epf  gern  |wep  taufent/fi  auh^uf? offen  geben  wolte  t^^ap  fie/  Damit  fie  IrgeD  - 
if  Ot1lmCrt//«/>rrox ßnequeuntyA cherotitamoyenr.^ixtx  fpörc  eo  alle  tag  in  Der  t^dt/ 
iy^um  oberflu^fo  habeeo  Coffo»f(drIichbewiefcn  /in  Dem  Dtegiftcr feiner  fra# 
n/Diecr  Dem  ä^euffel  fiirgebaffeu/Ddrinn  nebc  1  anDern  Diefc  Dren  auftrucflKh  ^ 
a/fd^id  Tiäanienßs  Collegii  fundationem  maxime  impediat  j  d  Ambtanehfe  Coi* 

iumimpediatj  quid  Trecenfe^  0ofiein  in  geringen  fachcn/an  welchem  Ihrer  So*  „ 
tet  nicht  Oll  gelegen/  fich  folcher  abfchewftchcn  onDonchnftlicht«  mittefn  gebrau# 

:n :  wae  fan  man  erDcncf cn  /  Deffen  fic  fich  nicht  onDerfangen/  Damit  fic  bep  grop 
i  ^erjengunflonDoorfchuberlangen/ortD  behlbuejtaö^eiftn  fouDerlichen  gna^ 


t 


De  Propagatione 

t^nMcibcn  f  eine  von  Jfircnfürncm^>^^enrancfcR/^a§n5i1rt^^T^|tcl?^^ 

ftenD  emgetrungen/  oDcr  fon  jl  itm&  gctt?af(famricfyartt)c  A  ^um  nac^t^cil  vnh  t'(j 
Pciben/  vorgenommen  ^aben  /(  anDerfl  fommen  fiemcljeauff  )  fo  kDecfenfie  aB 
^eit  )^re  vnrecfjtina|Tjge  beri^ungc«  mif  Dem  ^lecfmantel  t>er  0ottfeIigW(  vnnj 

4.  CO  mar  vnn»|T^^  <»ttcnt  fei?/  ba^Me  faffc^ctPunDer^cic^en  vn^  fa} 

fcfjc  marterer  an  tag  brtngen/auff  Da0  jic  kp  Dern  gememen  mail Peflo  mc§r  glau&ü 

^  »iiöanfckn0f>akn.^a(5Dcmarro  fep/mer&c  G*«mff*tt>efckrkttiefja^ 

(eben  gef?Vafft  morDen/afe  etner/ber  bie  pufver  verrdt|crep  in  ^ngettanb  bat  an:flt^ 
len  ^elffcrt  /  von  btTcr  *^o«Vf«  mit  fonbcrfie^cepffer  für  einen  martercr  gehalten  P 
a w^gerüffen.  ifl  gebaeftter  S ödetet  in  fo  grolfe  btinb^eif  gerat^e/ba ^  fie ein  fatfj 

founbertperef  vnberm  namc  eineo  abfdjcmticbe  verrat^cro  vn  miJrbcre/erbic^tct 
kn/  mcickrpnberbem  fcljein  bie  Q^at^oiife^e  OCeltgion  in^ngeUanbjttbefürberen 
eine  ganp  barbarifckPiiteufTirck  verbünbtnu^/  bergfeick«  ütan  nit  ktteerbenef^ 
f  i5nnen/fur  güt  i^nnb  gottrefig  gek^ten/onb  mar  biefelbe  affo  kfekffen  /  ba^  mo  0 
tnire^  bie  fonberbare  güte  ©otteo  nit  mere  entbeeft  morben/fie  ben  Ädnt'g  vnb  ÄiJni 
gin in 0ngettanb/ben /prinpen  von  Galles, •ont)  mek 1000,  ober  1200.  ber  für 
nembjlt  n  vnb  treflic^flen  i^enen  im  ga  npen  :^ünigreic^  /  fampt  einer  groffen  an^a 
gemeineo  voiefo  /  vnber  mefekm  viel  ^(it^o(ifc^etvaren/t)utc^  einen  fepbigen/ge 
tva  (tfu  men  t)nb  fckelten  tobt  kugeraffet  ktf  e  t  atfo  bafe^ifer  vnmenfefjiicber  fpruci 
ei  teo  pepben  miber  kt  möUe  a  uff  bie  bahn  gebracht  vimno  mercf  gerietet  merben 
Tereant  amuhmodb  &  una  inimidti)a$  ift/  man  foH  ber  freunbe  nit  fc^oncn/man  nu 
aücb  bte  feinbe  ^ugteic^  mit  k«^ttifktt  merben :  tdntum  reUigio  potuit fuadere  maU 
rumi’^ii  f  ^ nbte  einem  menfek  tu  fiü  fommen/ba§  bie  Cat k^ft^e  OCetigion  folc^ 
krbarifek  t^ten  befefeonen/rnb  bergieickn  gefettenfür  marterer  ernennen  vnb  an 
mmmen  Toite?  ^^er^meif  aber/bak«  ktfe  faffebemunbermertf  »nb  faffc^eSD'Jat 
eerer  gerietet  fepn/ifl  ber  attein/  ba^  man  bao  ^oief  betriege/ober/meic^eo  gfaubft 
nemiirtgevnber  ben  ^jefuiten/  vnb  anbere  einfaftige-lettt  /  bie  jlc^  be« 
•  gebott  ber  Tatrum  biefer  Sodetet  alferbinge  vnbermerffen  /  barburefj  angereip't  mer 
ben/etmaßf5aitte^ött^i^’tf^><tö  Dteieku^J  ttben  bert^urfienfür^ünemmen/bie  mai 
ttent  Äe^er/0e(tirer/ober  ber.Äeper  ffeunbclvn  günner/bao  if?/bie  ben  Sefuiteni 
aUeo  gefatten  fk«/tt>trb  ^alttn  mitten.  3n  $ianbernin  ber  0tatt  "Bourhurg  ^ 
ben  fie  ein  anber  munbermercf  erbMjtetnnnb  falfckie^  auk<^ben  /  »on  einer  jungei 
rocker/Oie  amöiff  far  aftmar/aio  foitenfie  biefeibe  bureft  aniegung  etiie^errefkuiei 
f^reo  j1ifftero/g»^^y  gefunb  gemacht  k^t/  nac^  be  fie 27*  ganzer  tagen  nit  kb 
nen  f  onen/metcko  mie  eo  bie  erfaknejle  4rp,t  be^eUgen/ein  gan$  rnmiigfic^  bing  i(l 
3n  fuiBa  ba^  bep  biefer  Sodetet  bie  gank  ^ehgion  in  einem  eufferficben  fekinri 
'  geberben  k|tek/  baburebaHerebiigfeit/auffriebtigfeit/einfaft  piimare  ©offofbre^ 
auffgekbenmirb/mefcbeaÖenfiffc/rottirttngen/pcrbrekngenbermprfer/^fj^i'Vö 
,  €arionihitSi  eydfionihis  mentalibus ,  vnb  an  ber  n  bergt cickn  üu^fftlcbten/bie  bep  biefei 
Tatribus fc^gemeitt  /  aber  von  ben  ^epbenfetbg  fr'nb permorffen  morben/ ^Umi 
t>er  ig*  ^ann/  mie  einervon ben  affen  fpric^f  t  Totius injußitixhullafraud  tapita 
lior eß,quXm  eorum, ^ui tum,  dmmaxime fallunt, id agunt,ut  "^firi bohi eße  ’^ideantUTi 

5.  .öa^  alleo/mao  man  von  ber  ^efuiten  miber  einf  orHmung  gen  iS^ropen  kff't' 
mPcbfe/furnemticpbie  vnbcrmeffnngber  fugenb  befangen  tkte/ wbt>ennupe/b< 
Dem  fanb  bureb  ben  ^üfauff  fünff  ober  fe^okubert  fckfer  ^un^aebfen  mnr  be/in  beti 
btefe(beinber0fafcmobnett/vnnbaffobiefrucbfvnbmakeuin  berprovinpbefl 
kffer  mürben  verfaufft  onb  m  geft  gemacht  merben  f  Pnen.  ^ergegen  aber  man  mai 
bifm  vermeinten  nupeu  uiit  bem  vnfekbaren  febaben/  ber  barau^  erfofgen  mürbe, 
toerg  feilten  moffe  /  fo  tpurbemgn^Püf  mek^ffatkn  kben/  jieiuvertoerffen/af 

ünaünemmeti 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  123 

l^ft!tCtnfn.i®ann  QUi^WXtnon  omnüfen  omnia  tellus Wftcbct 0f^(t U^ro^Crt 
c^r  am  ^auff^anDcl  a($  an  Der  0cbÄfen0e(egen/t>nDtt>cre3Ctt)i^/Da^  fiinff  odcj 
:(?^banDmercfcr  jjrmclme^r  frommm  murDen/  DanntaufenD  oDcr^meDfaufcnD 
>üUr/  wa  nn  m  Der  0tatt  fiir  fo  »tef  raume  genög  mere.  99t)(r  Dae/  Da§  Die0c^ftfi 
genD/mefcbcgememUcbcfmaeunbefcbeiDen  »n  müttuiUig  ift/  murDe  vifgquncff/ 
reife  t)nD  grolje  »erfubrung  Dep  Den  ^anDtmerefefeuteu  »crurfacben/  »nDlcb  mil 
lem  rofef/Dae  gefcbminD  t)oit  Der  ^'aufl  ij?/nicf?f  mol  oergfeicbeu  fiJnnen.Jcrmcr/ 
emeil  Dic0tatf  ficlj  De§  Trante  ^albert  ^uDefa^ren  ^af/Darumb  Dap  fie  von  laufei 
gebamef  ill/fo  mdcfjf  e  leic^f  liclj  groffe  vngelegebeite  Durch  Me  tJuachtfamfe«  Der 
^aicrenf|fehen.^DemiiachauchDae  lanD  nit  fehr  fruchtbar/fo  tourDen  Diefchaierm 
r  nahruug/  lonD  in  Den  Wohnungen  fhemrung  bringen  /  DarDurch  Die  arbeifcr  onD 
tnDtmercbelcufanlapnemmenmurDen/richanDer'llmohin^ttoerfögen/Da  eemo!^ 
Dler  were/onD  mit  Der  na^rung  »nD  mo^nung  befTere  gelcgcnhctf  21  ffo  mur^ 

Der  hanDef/welcher  Der  0fatf  fürnemjlee  einbotnen  if?/fliü  ß(§en/vn  nD  Die  0faf  f 
e  verDcrben/oDer  Doch  ingroffen  abgang  gerathen.  ‘XJnfome  Dip  auch  noch  Dar^u/ 
tp  Die/fo  g<ifeet)erm(5gerte/ihreÄinDer  lieber  gen  *parip  oDer  inanDerc  berümbten 
> moerfitefen  fehiefen  tburDen/holTichfeif  ^u  lernen/ouD  fich efmae in  Der  weif  vmb^f 
ifchen/afe  fie  ficfe  bep fief?  im  h(J up  behalfen,  ^ae  alfo  für  fchulcr  in  Der  |?af f  blc?> 
n  wurDen/Dae  muvDcn  armer  leut  finDer  fepn/oon  Denen  ^mar  Dae  lanD  befchmer^ 
n/aber  feine  fonDerliche  ehre  ODer  nüp^ügemarfen  helfe. 

6.  QBann  H  airo/miefichDicäerutfcr  verlaufcnlaffen/Dapihr»Mnembj!cr^we^ 
O/fichmioer  Die.O«‘5enotfen  gebrauchen  lapTen/fo  jepDie  f?aff  Dere  Durch  Dtegna^? 
©offeo  ouD  gttfe  lehr/  nif  allein  /rer  eignen  'pfarjcrn  /  fonDer  auch  Der  Q3arfüj]er 
iD  ’PrcDigcrOJJünchen  erlcDigf/PnD  mailman  Diefen  •OrDenblculen/mieauch  Den 
apucinern  /re  not  furJFf  wie  bipher/behanlich  reichen  wurDe/fo  wurDen  fie  Dart  urch 
/hrertgewönlichen  Übungen  forf^ufahren  oerp/Tichfcf/onDurch  Dip  miffel  jre  ffö^ 
rerhaltäiWMn/  wetcf^eeviel  leidjfer  PnnDbillichcrrep/aloDiei^eruifencin^u^ 
ben/melchefichmif  geringem  nicht  benügen  laOen ;gü  Dem  fofnen  Diefchr/melche 
einen/Dap  Die  3er«ifen/menn  fie  in  Der  0faf  f  i^ropen  murDen  eingelaffen  werDc/ 
len  gemilfen  »nD  bejlenDigen  PreDigerWurDen geben  fdnnen/  oDcrDrauffen  auff 
n^ö(5riterrt  Daö  »olif  PnDertPeifen  woüc/wie  Die  ^eff  fermünch  atl^eif  gcfhan/onD 
jthfhün/mefcheDaolvinDtrt  Den  erftenl’ncgen/Dicmcgen  DeriXcligion  enti?anDen/ 
if  fecho  oDer  fiben  fiirtre/Tichen  lehrern  v»nD  preDigern  »erfchen  h^^ben/onDer  welche 
efneux.'Bernot^du'^ay,delajportei  %4ilU^  5Pl4«r^t>j-ip(jnDeregCtrcfcnt  »nDfcpC 
ennigflichem  bemupt/Dap  Die  ^efuiten  aup  allen  prooinpen  in  /^rancfrcich/Da  jie 
feffen/faum  Drep  oDerviergüte  preDiger /teile  nfon  neu/ /hr  credit  ^afi^'vnan^ 
rpmo^ücrhalfen/Derenfie  fich  allein ^u/hrernoorf heil  gebrauchen  /  DamiffieDas 
ifehen ihrer ‘yoa^fffoermehrennnD befefiigen.  ©inmal/fo folfeman Die ^arfuf^ 
rPnöprcDiger  münch/Die  Dem  lanD  fo  »iel  güfo gelban/  Der  ^efuilcr  halben  nicht 
(fen^u  grunD  gehen/melche  Darauf/ pochen/Dap  fte  anDere  -ÖrDcnofcuf  fein  mi/Ten 
ip^ütrciben  »nD  ^ubera  uberti 

jr.^ap  föml  ^ö%if»t)er3eruifer/Diejiein  D^n»örncmfiert0faffenin^rancFs« 
iclj  auffgcrichtef  /  mif  nichten  Dem  jtdnigreich  ^Um  bepen  /  fonDer  alkin  Dapin  aen 

erheben  »nD  grop  mache/  »nD  fjch  Dermaffen  parrf c/ 
ip  fich  ein  leDcr  für/iten  forchfen  muffe  /»nD  feiner  /brem  »orhaben  begegnen  »nD 
iDerpanD  thün  f<5ne.  §0  welchem  enD  fie  /ich  alienfhalben/wo  fie  /ren  füp  fpe 
’n/bepciffigen/  Dap  fie  Dafeib||  Daö  regimenf  »nD  Die  form  Der  policcp  »crünDcren  5 
e^eo  in  einer  0^ff»ielforglicherig/  alo  wann  inan  m  Derfclbencine‘>Öc/lung 
iffwerfTen  li^e.  0ihef  man  niebf/Dap  Dip  cino»on  /ren  aupbünDigpen  funppuef? 
/Dap  fie  Die  ^atholifchen  heimlicher  weife  »on  einanDer  fren  nen/»nD  :^wifi>ait  »n# 
rihnen  anrichfen/Damif  man  bepwehrenDer  folchertrennung  »ü»neinigfcü  De/fo 

X  ii/ 


De  Propagatiome 


ttJiMiigcr  auf  ircfidnbef  viiprarticfenacljt  ^at)Crtfpnes’2(ucb  ^epfc^eufieafö  tann 
am  aU:riuctj?eu/tpami  x)nt)  »nfricDe  i|t/Dart?on  |^e  Soderer  j^rmt>rf*pning 
t)nt)hcr:omincM  genommen  ^af.QriuanDcr  t‘urt(?|?ucF  folgt  au^  Dcmx'ovtgcn  /  Dag 
feiner  HD  llincn  fUrgÄtl^at^ofifcrj  ge^aItmttu'rDt/«^y^;«ref  Soctetam-. 

fb  Der  Socichtmül  DrtD  metnung  mit  aller  e^rerbtetungmtkppfltc^ten/  mdgenwol 
)ft:c  re:^:mng  maefjen/Da^  man  ^ieal65(t^Cl}^en/1^^Hrtmer/ grobe  Cat^olicH/’^e«! 
$W/0e(tierer/oDcr  Der  Gelier  freunDonDgdnneroerlejtern/  onnDtn  ongunlt  brin« 
gentoirDt.  ieutfc^lanbijtomof  jnnen  worDen/mao  folcljelofe  funDDafdbflgemiri 
ef  et/ort  fa  n  mano  o^ne  grau fen  niefjt  au§fprec^en:  ^ugerebmetgen/Da^  fie  Den  Dritten 
t^eil  Der  ieutfcfjen^umabfaaonDfe^erepgebrac^t^abcn  /Dergeffalt/Dag  ^cuftg^ 
tage  bep  i^ien  fall  feine  anDereCat^olifcle  ^üfttiDen  >  Dann  Die  ficbDen^efuiten 
gaii^  onDgar  oerbunDen/onD  @pamen  tremonnD  §olD  fepnoerpflicbtet  ^aben« 

^clcHDfcbrecflicbonD  tratorigextmpelDie  ^ran^ofenbillicb  mi^igmacHnfoltc: 
Dann  nen  eben  Dao  begegnen  toirD  /  mann  fie  Den  auffmief  langen  onD  tottirungeti 
Diefer  Societei  nie  flemrcn  imD  mehren.  SönD  metl  Die  aUei^re  ^anDlungen 

tttitDem{cb?in&er0ottfcligfettbeDecfen/  fofinDfieoiel  gcfd^rltcber/  aloDie^u« 
genotten/  oor  meieren  man  ficlj  leic^tlicfe  Eilten  fan/fo  balD  fte  aiige^cigt  oli befauDi 
merDen.  _  "  . 

8.  ^Öa^  Durch  Den  friDen  in  Srancffeielj/ welchen  mg^einrich  Der  grofle^e 
wegen  gebracht/  Die  ^tatt^^ropen  fich  in  einem  güten  onnD  rühigen  mefen  beftnDe, 
»nD  aller  trennungen  onnD  fpaltangen  frep  onD  leDig  fep :  i'^ann  aber  Die  3tfuiter 
hinein  fommenfolten  /  murDenfieohncaöenimeiffel  Die  alte  ^meptracht/ha^onnt 
feinDfchafft  /  welche  Die  Liga  erweif  et  /  onD  Durch  Den  friDen  ifl  niD^gelegt  worDen 
wiDer  ernewren  ♦  Daher  $wo  gefährliche  ^arthepen  entliehen  wurDe/Die  eine  Der  3e 
fuitenonD  fhreo  anhange/ welche  non  inen  güte  onD  epferige  ^atholifche  wurDen  ge 
nennet  werben :  anDcre/Der  ^ftheilien/^ectirer/Polinfchen/  4:ibertiner  ongro 

Den  ^atholijchen/  wiefie  T.^Binetin  feinen prcDigten  getaufft  hatiDcrauch wiDerfi 
Dt^  cnDurtheil  gcfprochen  /  Lij ce  andlUm  <&  filium  dm.  ^a^er  leichtlich  abiunefüen, 
wohin  Die  ^efuiter  trachten/Dieweil fie  fich  fchDu  fo  fldrlich  mercf en  laffeWonD  alle 
Die  i'ie  ?dnnen/Durch  folchepraeticfen  fich  Riehen  onD  lociCn/Darbeneben  heimlich 
^üfammenfunffren  halten/onD  etliche  oonfh^en  oenrawten  augfenDen  /  Dap  fie  ooi 
haup  hau^  Die  gemuter  Der  inwohner  aufiforfchen/onD  fie  obeneDen/fich  iü  on 
Dcrfchreiben/Dapfie  Die  ^efuiten  begehren:Dieweil  fie  auch  fofehe  ^uonDerhdnDler  g< 
brauchen/ Die  in  Den  letten  empdningen  j^chooranDern  Durchmeuterepen  onDaufj 
rühr  berümbtgcntachtlabrt  0chliebltchen/Dieweilfie  eben  folche  mimt/in  Die  (lal 
jii  fommen/ocr  Die  hanD  nemen/welche  oor  Der  ^eif  bep  Der  au^richtuiig  onD  onDei 
fchreibungDeri-i^<»fmDgebrauchtworDen._ 

balD  fie  an  eine  ort  ge^orfen/fo  wollen  fit  ober  Dao  !^egiment  Di 

oberhanD  haben/  onD  Damit  fie  folcfxo  hetuil^'h  '^uD  oh  n  wiDer  willen  ^uwegen  briii 


De  00 1^  an/m  beDecf  e  allzeit  fr  bdfeo  oorhaben  mit  De  fcljein  Der  Oveligion/  alo  m 
fit  Die  fenigen  weren/Die  fich  Den  ^tepern/  -fibertinern  onD  groben  Catholijchen  w 
Derfepen  müflentDarDurch  fie  allgemach  eine in  ein  fcDe  flatteiuführl^wt 
eheoiel  gcfdhrlicher  ifl/alo  Die  0panifche/Die  nur  etliche  j^n^^eperfone  in  nofh  brir 
gkSepeglFo  Derproeef/Der  Die3efuiter/^u  einer  allgemeinen  empdrunggmehtet 
Damit  fie  mit  Derzeit  Dao  ÜXegimeC  nachfrefin  onD  wolgefallenbefeßen.  ‘^Belchj 
Die  fertige  wolinacht^ünemmen/Die  imflanD  Der-^^berreitfepn.^annnunetlicl 
Denen  ire  heim  liehe  griff  onD  practiefenfinD  funDbarworDen/fnen'  i:relbe  nit  well 
^efaUm  (affen/fo  müffen  fital^halt)  mit  Dem  namen  Der  ^ibcrtiner/:^thcif?en/oDi 
i^mer  befchmipt  werDen/wie  chrlich/fromboriD  gut  ^atholifch  fie  auch  ffPtu/ßidi 
ob  Der  3cAmen  thüneine  Ovichtfehuur  Der ‘Garheit  onnD  2lrifcfel  De^  ©faubene 


Iesvita  rvm.  124. 

ucT)  feinem  in  ^erinjjfem  evfaubt  merez/nen  ^üttnDerfp’ecRZ  o^cr  f  cf?  /ren  rcr^ön  i* 
cf?en  vii?  abfcbcmfic^en  praeticfen  ^uunDerferjen*  Siefer  fe^te  punct  fep  H'  erlteril 
berffc  pcf.cf  )rcr(cinif.cl/-cnfunfl  rn^ar<J(ifllöfeit.  Äann mann  fie einen  fofcljen 
ecFen  an9efci?mn?t^aben/t)a^ereirt  4;ibcrfincr/^t^ci|lzÄe^cv/0eairer  occr  Äe# 
nfreu.-D  fepe/  fo  benemen  fic  /m  ieicbfficballee  anfe^en  vü  tredirUpiun  vertram# 
n/t'nbkp  Denen /Die  me^en  iree  geringen  t>(r);?anD6önDeinfa(tDa$)erttgefe(fiä^ 
icbg(aubcn/mre  Inen  einmat  iff  eingcbifDct  moiDen. 

lov  5)afi  fie  eben  vnDer  Dem  fcfiein/Diecl^re^ottce^abefiirDeren/fic^nic^t  aöem 
X  DCcicf?6|dnDcfeinmi|c()en/ronDcraiicf?aüc^cimfigipeiteninein(rieDenbaii§l^a(t)S 
ng  vnmaeefma  ^mifeben  efiefeuten  furge^f/miflen  moUen.'^ber  Di§  fo  machen  fic 
enratb^mifeben  'finDei’ntinDer  Der  efternmiöen/mie  fofcbcooief/Diein  ^(anDern/ 
>fa(tent»nD  iXeutfcbfanDgcrei§t/bc^ci!genfdnnen*9[}nnD  Damit  mtroon  anDertt 
itfagen/fob^^t  man  febon  Deren  exempef  nur  viel  in^rancfreiclj/mie  auch  De« 
■jlgebomen  onD  einigen  fd^nenzDie  fie  ircn  eitern  entfu^icn/Damit  fie  fr  göt  anfic^ 
nngen/onnD,rcr§ifffonDgunffgenK|TDrtfdnnent  vnnb  meicber  orfacben milicn 
lan  fie  in  0pamen^mingcn  mdnenZ)reco»/ir«fioww^ä  dnDernzDamitDiezfo  Da^j 
ibflen  in  einem  gefebfeebt  majortdes  genennet  merDenz  für  f  neu  fseber  fein  mdebten. 

11. ^etrcifenDfrbelebizfo  /eo  DicrdbcfcbJfcbdölicbonD  aufrurijeb/onD  Ditmdf 
cam  9i}atferDe»u^-ap;l  attein  b<*ugen/aufDabcrfbnen DeffomebJeU mitten 
p/fo  feb  eiben  fie  fm  einen  att  lugroffen  gemaft  ^u/oer  ficb  auch  ober  Dae  ^ridicbe 
er(rbnpdid;cn.^dnig  on/^'urpcn/oiiDfoigenDeob'  r  fr  (eben  felbperprccff.®ann 
X ieb  en/Dnb er  maebt  babezDie^dnigeabgufeben /  o»inD  Die  vnDertbonen oon  Den 
fTiebfenZDK  fie  fnen  oon  natur  febufDig  fein/frep  onD  (ojä^ufp^eebentDaraupoofgeZ 
ap  e:  i  /^urp  oDcr  /jer^Der  00m  ^app  in  ban  getban  ipz  mit  reebf  getdDet  merDen 
^n-  ^antmb  D  ui  Dae  l>arfamc‘?t  aup  bidicben/  reebtmeffigen onD  boebmiebtigen 
rf'cben/Dao  buep  Def;  ^^fuitcn  ’^UrUnce  oerbiennen/  onD  Def  CarDmafo  ’BdUr^ 

(rwit>ir^arcüium^cict}Men/vcrbtetai  faffenz  Darinnen  eraUe  feine 
nn^gebiauebt/Die  abfcbemiicbe  feb:  rureb atterier  0opb{ftcrepen  ^ubebaupten/pnt) 
Hentottcrt  onD  onfinnigen  men  (eben  aidap  gegebenbat  /  Dem  iipDigen  onnDrers» 
[uepien  e,vempei  Clementis, T^matlUt  x^nD  ßnDeresä  Dtrgkicben/  Die  aio  ein  pep  inev» 
ier@emein  fein/uacb^iifolgen. 

12. C0?an  fagte  ferner/Dap  Der0faff  bcii onmoffitrf  am  frieDen/  eintgfeif  ongüc 
•ertramen  Der  einmobner  bieng/ouD  Da^  Durep  Den  fr^den  Diegcttfcfigf’eit  ongütc 
iften  erbaiten/onattaiepguteron  reieptpumb  oberPuHig  berbep  geb^aept/miebin^« 
[egen  Durep  oneintgFeit  onD  ^mifpaft  aßerfep  ono’Duuug  Zempdmng  on  faimr  oers< 
trfacbet  murDezmic  foicpeo auf?  Den  bfutigen  onD  beDauritepen  mar^eiepen z  me fepen 
)iiLigain  Der0tatt  pinDerficbgefaflen on Den fepmeren  fcpuiDeniapzmitmcffpen 
uefiebclaDcnzab^unebmen.^crpafbcnfoiteDerfricDeonDeinigfeit  hae  ^ief  feinz 
lacpmeicpemeinicDer  fo  mohnegemeinzaro  farficpfclbpenfracptcn  fofte  zonme^ 
’en  Die  für  abgefagte  feiuD  ^upaftenz  Die  Die  cinmop  ncr  ^ö  oneinigfcit  rdpetenzeo  fen 
mDcrmae  fepeineo  motteZoD’  Die  nemrunge  zfonDci  fiep  meii  Der  Ädnig  neep  minDer 
drig  ifVbegvrtenciu^äfupJcn.^anabcr  Die  ^ifuiten  einmaf  foftenin  fSroren  ein 
jenofnen  merben/fo  mdepteein  jcDermoi  mit  feinen  maffen  gefaft  fein  zin  betraebf^^ 
mgzDapDaf  oolcF  DafeibfliumauffauffgendgtzonD  Da§  fi^fcponethcbcircrinr^ 
iramfen  paben  o^entficp  vertäuten  iaffen  zee  meren  ^<‘pen  taufent  man  vorbanDenZ 
oefepe  ir  feben  moite  magenzDamit  Die^efuiten  cingcfdprtmurDemQBeicpemnun 
n'eröpe  feineo^^atreriauDaZonD  Die  tremzDieer  Dem  SUnig  kfyühwanßtkgm/ha 
'ölte  fofepe  ei?ifup:ungZ  Dere  fiep  Der  Q3ifcpoff  oii  Der  Pr^^fiDenf  Jngenoufl  ctmag 
jipigannemetpetenzmitatter  maept  verpinDem  peifen,it:'an  Diemett  fie  m'f  im  !anD 
^ebojenz  fonDererjbnaep  Den  ieptenfnegen  Dafdb/Ienfr  nliDcnp^ijpab?|!  angefana« 
jenzfpfdmenfie  mef2f  fo  mofpouDer  micptigfdtpnnD  befepaffenpeit  Diefer  faepO  ' 

"d  /L  '  ii 


De  Propagatione 


»rifidf<n/tri<öK/tt)cfcfjc  mrtnaturric^cf  ^Kbcgfgmi§^^93attcr^att^t)crt>unt<n/ 
miD  De»  gvojTe»  ferner  t*nD  denD/Den  fie  \>tv  we^jenDcr  Z-i^rfa»^gc|^anDen/  noc^  in 

fri|cljcrgcDec^tntt^^«ben. 

iöiefc  rrfacDc»/  tpeltJjojonvicien  furiie^men  vnnD  wot  »crDtenten  perfone»/ 
fo  woiau^  Der  Cierrfep/  a(«  au^^m  DCat§  m\>  gemeiner  burgcrfc^afft  einge^mc^t 
woiDen/ftabe»  foiefte»  nac^Druef  gehabt  /  Da^  Die  furnembfi  e  nnD  anfe^nlic^fle  eino 
troftnergcrcbrojTcn/ric^inDereinftt^mngDer^efuifen  wiDerfe^en/nnnD  niefet 
iügc|?atten  /  Da^  Jacob  Ni^d/eatterDinge  feinee  J^^orats  tm  Collegw  erlaflen 
murDe  /  Diemdf  er  DarDurefj  föchte  /  Die§eiml»c^epraeti(fe» 

nnD^ÄnnDerbatren.  ^  r*  «r  t  «  c  # 

{freitags  x>imMnij,  tf|  eine  gemeine  nerfamiunginP  ^tfe^op^off gehalten 
mozDcn/Da  ^xide^utine  (x\itx  fIdnDe/  Die  in  Der  Statt  fein  /  mit  einer  fonDerbaren 

not^mac^f/cinennewenK^^or,an|laft:^i^3«fobDN^W/q&ertt>e§^en/er^cfeienen: 

tiemUefe  Der  OJifc^of/nnD  J;^xi‘^ngenQuß ,  'pr<f  P^nt  general  ieutenant/  non 

wegen  De§  Capifelo  an  S.peter^eri  /^<ry?*>r,0ber  ^edjant/  nnD  S<*re»ro»i2(mpt« 
»erfe^er/non  wegen  De^  (Tapiteloau  0.@fep§an:M^^-^^»«p^«*»/^ec^anf  /  nnnD 
^eaupoil.  Canonicus:  Tvl\  T rutat  onnD  ^enog ,  von  wegen  Dep  pr^^fiDenten  jiatBot 
^^/'«^»rf,^pgt.vnD  Die  SebuitefTen  vnnD  Schöpfen/ non  gemeiner  (?att.  3n 
Dem  ein  leDer  fieban  fein  oif  niDer  fe^en  wollen  /  fo  laptman  einen  pogbotten/ wef^ 
Cher  fonDerlicfj  Daran  belieft  war/einfommen/Der  fagte/er  bdte  bnef  non  Der  Äonw 
gim^aibn  Der  ^ifefjoffragte/ ob  Die  fclbe  Der  ^efuiten  einneimmg  betrefentbe^ 
ten/fagt er/er |teUoDarfttr/aberDiebriefflilnDenanpenennon^*^^d4w.  4)« 
fagten  Der  ^i|cb5>f  t)nD  Der  pr«riDcnt/ric  hielten  für  ratbfnm/Dap  Dienerfamfung 
auffgereboben  wurDe/bip  man  Dcfen  bericbf  bette/ wao  Der  Königin  wiUnnnD  meü 
nung  wcre.©ie  J>eputmen  hielten  Dargegenan/  man  folte  ohne  fetnern  neraug  in 
Der  facben  fort  fahren,  ^a  bat  Der  ^Öifebof  Die  famptlicbe  i>rren  /  Dieaftgegen  wa^ 
ren/fiewoltenDanneinen  a«m  ^^ornfiir^chiam/im  fatt  M^IacobKiyelU^ß 
feinem  Dienfl  nicht  lenger  bleiben  wolte.  ^ie  Pe^unree^on  wegen  DeptiapttfejoSi 
peter/naebDem  fiebern  Kiyeile  ^ttKin^t/nmmn  %/P.JbrahamVrouohmU^\t\ 
Der  Statt  burtig  war.  iDer  pr^fiDcnt  /  ober  wol  Dep  morgenoin  Der  Pr^fiDenten 
f  ammer  gefagt  batte/Dap  er  Den  jJiyelle  nit  bette  bereDen  t’D  nnen/  fein  ampt  lengei 
ittbeDienen/ieDoeb  fcbliiger  in  wiDernor.^Der ‘^ogt/-^en^f^«^^>  war  gfeicber  men 
nung^Darnacb  fagte er/er  fcbläge  Den  JJrouot  vor/inifatl  JJ-iyelle  nit blei^n woltet 
i)ie  Dimirten -,>i>m  ^apittel  0;Stepban  fagten/fie  betten  befebl/  Den 
tX'^oihUnJyA'itJenne^uinj^ic^iixni/xxid'Oit/  Daperjbm  awar  Diefen  norbebalf/im 
fall  Kiyelle  nit  aftnermbgen/Dap  er  bleibe  /  nicht autniDcr  fein  lafte:  icDocb  Dap  fan 
ÄCfeönnD erbefehl bcften/Den  2)ro«orfcblccbtnnD ohne  beDing  noraüfcblagen.  ^ei 
^cr:  Trurat,^‘x«\mnttn Ovath/nacb  DemerDarwiDer/^of#^^^  DapDer^ifebofi 

Den'i^ogtnorDie  Depunrte  Dep fiDenten  3Ca tbo  bette  reDen  beijTen  /  Damit |oli 

cbeo  feinen  College  nicljto praiudiciren  mbcbfe/Dancfet  Dem  T^iyelle  für  feine  gcbab< 
te  mube/nnD  aefgetc  an/  öap  crlblid)  fein  Dicnfl  /  Den  er  btpber  alf  im  Collegtt 

'  verfeben/iep  funftigen^^^^n^äcnDc  lief/DarnacbDaperDrepdmpterbetteinDet 
ftrehen  aäiropen/nemlicbeinco2)o5öw  Theologi ,  ünz^^dcf^t'oatuvevn-^rcht“ 

iljrffowi.’DapeinieDeoaiip  Diefen  Dr:pen  einem  gendg  fonteadfef^fengeben/wel^i 
ihmDicebre@Dttco  vnD  Den  ivirebenDienp  befoblen  fein  liefe.'i^nn&cbfcbon  3v** 

'yc//e,al6einembfigervnDarbeieramcrmann/i'diifevnD woftc Dao  J^e^or  ampt  nj 

Den  Den  anDevn  bcDieneti/  fo  betten  Die  T>efutirtefiix(icHiQUickmb  bewmgewip 
fen  a^beDencf  en  /  ob  man  ihn  von  Dem  ientgen  /  Dap  ibm  /  alo  einem  ^eicbtvgftei 
vnD  Theologo  m  Derfircbenpcieaä  verrief^ten  oblige/abbalten  folte :  bevorabweil 
Der  ?^^?or>mit  feinem  Dienflallnn  genug  aötbän  bette.  iDepwegesuroon  wegen  Del 
Herren  Didth  feine  fiimDem  Z>rö»of  gebe  :^erScb«lteponD  Sebdpftn  fagteti 
•  ^  •  runD/ 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  125 

rtVfieSc^mrntic^  mc^tmc^r/fcin^icit  tpcrcau^/tJttnl)  öap  jietcn  Z>ro- 

>j^6,ibc:imoftcn.  ^  <7^'  r  r 

ö^fH  man  nunmitDicfcrma^Iaffotm  mcrrfiit/  fompf^ctr  Vionjjms La- 
iccy  Pfarrer  ^ft0*9}?a(}t)a(eiicnnnf^»o«*c»^^u0.'Pcfcr  /  mtnl) 
r  ü  r»am(iiiig/o§itgeacf?t er  nic^t ile^atirt )n>cI>crfo:Derf/  nnb  ^ciötau  tm  namen 
t  Pfarrer  in  Der  0tatt/afß  »an  er  non  il^nen  were  abgeorDnet  »ojDen/  Da§  ee  me( 
bffamer  »cre/bcflcnDt<?c  7^^oresfütt)a$  Collegium ern?e^fert/a(o  fofclje^iniö# 
men/Denen  föfeijamptnurauf  emegemiffe^en  anbefol^en  wen.  Die^efuH  / 
t/wdcbeici?  wußten/ wo  fici^iennnDer^atf  o^nebefc^werwng  Der  0tate  neme  fot 
l/folc^e  mn^c na  laf!  gern  auf  ficb  nemen  wurDen*il)ap  atfc  pfarrer  tm  felbc 
imbnngetch>f/äber  Die  gefuttert  bef^n  Wol  (luDirt?nn  weren  febnuefntg  Daonoic? 
nnDerweifen.iÖer93og£.f)i*‘*‘^^^""^r*‘^0t  Latreceyyobn  De^  wegen  non  Den 

efniten  gewati  b^tfetcr  antwoüet  netnrDa  fagtDer  JDerr  T mut^b  |m  ea  were  cinneü 
effen  Öuef  nonlb»«/öa^  er  fofebeo  o§rte  befe^f  anbtingc  Dmfffe/nnD  Dap  eo  Dtoe# 
nen  feibfj  mt  wurDen  gut  bctjTen/  wan  fie  wurDen  neraemen/Da0  man  i^rer  nit  be^ 
ret;Daranf  fetzet  er  ficb^um^ifcbof/Der  ee  mit  Dem  Latrecej  angc|teft  batte/ nn 
t  inin  aebt  ß  nemen/Da^  wae  Der  Pfarrer  non  0iO)?agDa(enen  gefagt  bette/aß« 
farrcr  in  feinem  ®i}lu mb  weren  nngcichrt/auff  ib«  gereDt  ‘nere/Dtcweil  nn  gebtir 
rie^annDerWetfen/Da^grcicbwor  Laerecejji}cr  t>o^or  Theologia  tncre/  )bw« 
ba^nfuvpgetbä  b^te/m  Demerfiebaucbin  fofcbe^nbibegriffen/nnr  Damit  er  Die 

efuifenDe(tömcbrfobennrterbebef«^ntc.©er^tfcb0ff*ön^^o«tt>^nfeinaeug/ 
i^er  niebto  an  feline fteiperwinDenfaffCi  5)arauffagteDer  pzgriDenf^urncrfam# 
ng/er  wiipte  für  gewi^/Dap  Der  Königin  wiü  nnD  befebf  were/man  foite  Di'^eiui 
ft  einnemen/i^aDaf  fie  in  irem  parfam  et  gefagt  bttte/mn  fette  aUeDiefenigc/i  ie 
z^efnite  De^  tepf  n:ir|lotbneÄdrtigotoDobatbebefcbulDigte/gefangfftcbein^tcbe/ 

?  fie  fotebeanflagauffiebewiefenbctfe.  ^er.Ow<f  ^'»'«f^^gab  ^«r  antwozt/  Rag 
Icbeer  •  fdrnng  Der  ^dnigin  noeb  nttncrfiinDet/  vn  Dag  nacb  gemeine  rechten  Ae  ijs 
X  nonfunt  &  qua  Mn  appar-entyidemeß  judicium.^^X  pJgfiDent  repficirt/cr  T rmai 
rneme  biernonfetnen  benebt:  tiefer  antwojtet/  er  begerte in  Diefer  facb  deinen  be^ 
htnonJbm^aempfab^ntDann  ergar^ftnerDdebtignnDpartbepifeb  btennnenwe 
;^nnD  waoer  non  Dembefebl  Der  ildnigin  bette  furgeben/Dag  man  Die3efu«er 
tneme  fofte/fo  were  Derfetb  noch  nit  aufgewiefen/nn  wanne  gefebebe  tuere/  fo  wur 
man  Der  ^dnigin  einen  fögfabttban/nn  nnDertbenigfl  Darfur  bittenrwiirDe  fet;* 
t$  nicbtD  bef1fen/af6  Dan  wnrDe  mano  maffen  gefebeben  taffen.i^a  fagten  Die  2)e- 
«rweinmatig/Diefrag  were  nit/  ob  man  Die  3cfuifcreinnemeoDer  augfebtieffen 
tte/fent^ weit  md^um ^e^oran  Ss^jT^^Z/jflcUe/Deffenieit nnnaug were/nerotDne 
iiu  Jhraham  T>ro'xot  wert  erwett  worDe  /  Deffen  bette  man  ficb  febon  nergticBf/n« 
ere  nun  mebt  an  Dem/Da0  an  ^ftfebtieffen  fotteibate  Qerwege  DenQ?ifcboff/  atö  DaD 
mpt  nerfamtung/er  wotte  fotebeotbun.  ^aerDacbte  Der  ^tfebo^/wieeV  Dan  ein 
i^fünDiger  maa  ifl/eine  neWe  fotm  |iifcbftege/werebe  er  atfo  norbraebt:  demnach 
irnerrtömen/captn  Dtfer  faeft  Der  Dienfi/De  wir  Dem^dnig  febutDigfdn/nn  Die  ge^» 
leinetbotfart^ttgteicbtWej'e/jVrifb/fo  babituwirnno  mit  Der  nominatiön  Def  Z)ro- 
»rr  nit anffb^^teinDffe/fonDerDiefeberdtbfcbtagUrtgauf  Dennecbgen  tag  S.  ‘Bar- 
dfx  oerfeboben  /  nnnD  wdßen  wir  afo  Dann  Die  famptticbe  .perzenwiDer  beruffen 
iffen:  CÖ^if  ferweil  haben  wir  Dem  UirelU  befobten/in  feinem  prtndpa  fampt  fozt 
tfabren/nn  Dem  f"fben/wie  bibbefab^uwarten/nnD  nemen  wir  feine  Dienf?/  Die  er 
•meiner  0fa£t  nanno  infönDefbeit  angebotten/biemif  an.  tiefer  artige  nnD 
ebefebmg  maebte  bep  Der  gan^ennerfamrnngeingcfdebternnDnnwißen/Dieficb 
innerwUrtDerte/Dag  Der  Q3ifcboff  ficb  Dermaffen  Durch  fäncaffeSlen  nerbfenDe 
/  Dag  er  in  einer  gemeinen  facb/auff  fein  nojtbeil  atteirt  feb  e/ nnD  Die  nnmeffige  su^ 
ngung/Die  er  m  Den^efuttt  truge/Dcm  beDenef  e  Der  gan^c  nerfam(»ns  Poz|ieben 


DePröpagatione 

/  vnDtpoftc  affoMc  r<impfrK^cf?4nb  Der  0f««f5crnafu# 

^C:i  frcr^eitx)nDwa^(  bcrautcn/rufic^haic^m  einer  Jacf^e/hcfie  rouWfufjan# 
gl.  itg/D»i  i.nri  weiefjer  Der  nickte  vor  )k^  felbf?/  t>nnD  o§nc  Bewilligung  D« 

gl  §v’n0tatt/^ftbefcbeiDcrt ^ette/^aben  fotien. 

:Oie verfAiulung  war  niefjt  fo  balD  von  einanDer  gefcbeiDen  /  ba^  nicbf  f^raefe 
Der ^ifc^offvnbPivrriöent einen  ff^nftlicben  bericht  naeljJ^rem  wolgcfaKeu  (leU 
ten/onD  fc^iefien  Den  felben  Durc^  T>tnit  Latrecey  gen  Fontainehlau,  vno  (affen  Der 

Äoniginanieigen/Da^Dic  einwo^nera&i^ropenDer^efmterbegertcn/mitvuDU-^ 
t^dnigjterbut/S&rSSJJap.wolfefrgneDigf^belieben  (affen/Da^  Diegan^e@emei;iD 
verfanilet/onnD  DiellimmenjOurc^ade  JanDtwercfc/etwaogewiffeo inDiefcrfacb^ 
einmal  ^ufcblicffen  verhört  würben*  tiefer  bericht  wnrD  fo  gefebwinD  verfertigv 
^af,I^atrecej/^(n3-  ^»«v  inDer  nac^t  verreiste/ Damif  er  Denen  oorfdme/  Die  von 
wegen  D :r 0faef abgefanDt  werben m4cr>ten/ wie  aucl^ gefcbc^cn,  ®ann  NnoUns 
Cuichard  pr/e  fibcnto  DC  at^  vnD  0c^(5pff  in  Dw  0fat(/welcl)er  defurirt  wojoen/Dcn 
rechten  beneide  Deffen/Daf?  ficb  bep  Derverf^mlung  Den  3.  funij  oerlauffen  /^ä  »berge# 
binMettsmFonrainehUau  nac^  Dem  ^^«^»‘ef^j^anfommen/lbaterbefttnDert  / 
man  au  i)off  febon  allerDing'e  geneigt  war  /  Die  ^ejtntcn  iropen  einiufilb:<iV 
l'a  t$^atin  auch  einer  au^  Den  oornembflen  vnDanf^benlicbrten  im  3Ceicb  gefragt/ 
warumb  fie  Dicfcgutefcut  nicht  einnemmenwolten  /  Die  Doch  ihrer  0taftgrofiert 

fm$enrcbafeivih»*^fmDcrvnDerweiren/vrtnDar4eitim(a‘iDbfeibenwurDeue^a£b 

Dem  nun  Guichard  commißion  bepDer^oniginabgcf  gt/  vnnD  er  vonjhnt 
Ö)?ap.abgetretfeji/fraf  er  Fater  C ottomxnMm  fagt  er/  man  verwunberte  öcb 
DapDie  von  feiner  «yoek«;  in  Die  0tatf  S^rooenwiDer  Den  willen  Der  einwoh  ner  ein# 
^Mifoinen  begerten/vnD  hefte  eo Damit  eine  getegenheif/afs  wann  (icib  tiuprhat  pe.v# 
fonin  fimo  anDern  hau^tviDer  beffen  willen  eintringen  weite :  Dahfolcheo  mit  m 
reb?  Deh  ^’vangefii  nicht vbcrcin  fdme.  ^Darauf antwoitet  Diefer ebiwurDigc  Tater, 
er  Gutchard  vm eben  Der  allein/ber  Den  3  fuiten  im  weg  (lünDc/  Dap  fk  iropen 
nicht  emf  omen  fd  nDten/  vnD  Da^  er  Deh  ^euffelo  rnerd  aeicben  auf  feiner  (lirn  trO# 
get^ao  waren  Die  süchtige  vnb  einem  geißlichen  von  Der  %k^w3efü  wotanfle< 

henbereDen, 

3(fpL4fwo^abgefcrtigetworbcn/fhaferatt:n  möglichen  ftei^/ baß  et  Den  ta^ 
vor  S.Tarttahas  gen  iTropen  anfoüten/  vnnD  Die  ^anbtwefcfe  Der  3efuiten  halben 
verfamleitjafen  fo  lOte.CD^an  hat  in  acht  genommen/ Daß  gleich  wie  Deß  Latrecey 
t^tterDieotdffaufDenii./»«yk«»ai  5  88*  Der  ^^igen  verrathen  batte  /  Da  erbeg 
^^arbinalvon  Guife  /  an  welchem  er  aloein -Oauptman  befielt  war/ 

eingelafcrt : alfo fein  fohn thenauff  Den  n. Lunij  annoisiu  Die0faft Den 3efUifeni 
liefen  whaen/in  Dem  er  arglifliger  weife  auwegen  gebtachf  /  Daß  Dcrgemein  phfcl/ 
Die  ^futVen  Durch  roftung  vnb  verftthrntTgeinaaföhren/verfamlet  würbe. 

«.  c  ^^t'^^riDent haften  ih»en  einegewife  hofl^nung gemacht /ee 

auf  tag  Dahin  aöbringen  ^  Daßin  gemeiner  verfamlung  auf  bteanne# 

mung  Der  Jtfuifcn  gcfchlofen  wurbe/vnhaften  fcho«  aßef  IcD  bereif  fhafft  »n  wu  t# 
Derbarliche  außeCu  nge  gemacht/folcheo  ino  wercf  aftrichfen.^tlo  nun  Der  tag  S.  Tare 
nabte  fotüen/ auf  welchen  man  newe  0chulthefen  vn  0chopfen  gümachen  pflegf/ 
hat  fich  Derben  pr^fftbent  gar  acitlich  an  beßimbten  orf  ßnben  lafcniijbe  Die^^c# 
mein  noch  btt)  einanDer  war/wolte  er  Den0chullhefett  vn  Die  0ch4pfen  zwingen/ 
ber^efuif  c  fach  vo?aunemen/  gft  wefchc  enb  er  etliche  brief  fehen  ließ/bie  Z)mj/ 
rriftrvJ>n-Fo»e4mf^/r4»gebrachfhatfe.iDer0chuffheßenffchulbigfefich/vnbfag# 
fe/oaß  in  Den  aetfeln/Dic  man  Den  ^anbtwercfen  aögeßelt  hefte /  nichfo  von  Der  3?# 
fuiten  fache  wcregemelDetworDen/Deßwegen  fdnDte  manfitr  Dißmal  nicht  Darvon 
hanDlen.^^a  nun  Die0cmein  bepfamen/vnnD  Der  hanDlung  ein  anfang  gemacht 
worDen/that  Der^enPrÄriDenteinereDe/mwelchererßraefoimanfang/ohnei# 

^  _  rtigeii 


— i 


: 


lESVitA  rVM.  126 

i^Crt  feto  übet  Den  ^cljuft^cffcrt  fd^oiU/  tt)efdje6  ^em  ganzen  rrhb;j 

jnJ>r4jmi§faÖm:  Darnach  rħm(c er fetufn  cpfcr|urfortpj!an^nn,a  Oerebrm 
ibOep  Dicrt|?^0otfe6/  »nDWKcrmcfmil^c  auff  ficb genommen /bieCapuanei! 
ri^ttftt^jejt/ont)  mere  /e^  nic^to  me^ioberig/bart  manauef?  Den  namen  3*r«ö 
ipftan^e/Dar^tter  Diegan^eoerf^jmfurtgoon  grunD  reine?  §  erzene  todttc  oerma^ 
it  ^aben  /Da^fieirfotcbeo/  mie  erhoffte  Da  ^  fie  t^itnrnurDe/angdegenfeiitltcffc- 
Äie  furnemb|leonD  anfe^nliebi^eonDer  Deneinmo^nern  oermunDerfen  fic^^Da^ 
r'Pr^fiDent/Der  oor  Derzeit  Den^efuifen  fo  fe^r^umtDer  onD  fpinnettfeinD  gewejs 
11/ficbi^’erie^unD  (o^eWti$  on  vberDie  gebär  annement§ete/a!roDa^er/mie  De« 
meine  maä/i«f«o  nihileß  modicum^^iithm  p|Tegt  /  oon einer onniäffigfeit  in  Die 
rDer  ftefe/Da  er  Doeb  biiliebin  einem  onD  Dem  anDeren  fofebe  mab  bnUen  foite/mie 
e  Olecbten  oon  einem  feine?  (InrtDoerforDerfeni  "i^t^ieibaifen  Dairfur/Da^meiin 
)cbuUe(?  onD  0eb^pffen  Den  zeJuUj  i6o2,orfacben  warum  er  ab^ufdbaffen/vberge^ 
n/(x  atte  miffei  PnD  weg  fuebe  /  wie  er  ficb  vor  f;inem  ab^ug  an  Der  0taff  reebe. 
)an  eo  Darauf  (lebe/  Da§  er  feine  dmpfer  obergeben  wif/  onD  Damit  er  Den  einwob«« 
rrn  iepDjjufäge/er  inen  gern  Die  ^efuiten  auf  Den  ba?^  faDen  woite/  Damit  eriiein 
teinigfeit  bjingeA)ä  eine  wiD  Den  anDern  rerbenen  fdnte.  Q?tficbe  fage  /  fie  babc  ge^ 
iffe  naebnebtung/Dabim/ Damit  er  auffber  3efuiten  feiten  gehaebtwurDe/fönff 
itiDert  piffoietfronen  Durch  onDerbanDiung  De§  Niyelie  fer)cnvm^Ht  worben/ 
i  Damit  er  folcbe  mitte  febenefung  beftb?  neu  mdebte/babe  er  ficb  fofeber  fm'nen  baf^ 
moerfebneben  :  weicbe?  Doebniebto^u  beDeuten  bab/ Dieweit  er  Dargegen  mit  eine» 
imticbenorfunDgmtirffcp.;SDerJ^eriQ5ircbotfi^eine?foDantfbaregcmiito/Da§ 
aßentbaiben  er^ebfet  on  rubmet/  wie  oie(  gut$  im  oon  Den^efuitert  wiDerfabjen 
p.^Darumbfagter/e?  fofge  Darauf  wae  eo  wdße/  fo  fdnne  er  nicht  naebiaffen/Dic 
ehe  Der  3efuiten^utreib'en/Die weif  er  ihnen  foboeb  oerpftiebtet  fep. 

SÖnDfinD  Di0  Die  Dienfle/Die  im  Die  Jefuiten  gefeifjetterfificb/  bnbeniTe^uwegerf 
!bm  cbf/Da§  im|,u  Otom  Die  iabtgefdtte/Die  er  wege  oerfertigurg  feiner  b'eäaUur  gs 
ißen  bette  gebeff  foße/gefebendPt  oit  nacbgetajfen  woeDe  feinrDarnacb  Dab  er  Durch 
ib’  Tarer  Cottons  i\tol^tanonicai  oon0.0fcf|an  ^u  feinCr  ^ifcbof|Ticben  taffei 
)m  oerf?ojbenen  ^dnig  erfangt  batwnD  wiewol  er  Deren  noch  nfef^t  genieffen 

ficb  Dao  Capitef  DarwiDer  gefebet/  icDocfj  hofft  er  noch  Durch  Der  Sodettt 
:pf?anD onD  tredit  Die  oberbanD  wiDer  (Tine wiDerfdeber ^ubebaften.  ^um  Dritten/ 
icwciferficb^ufcbwacbbeftnDt  /  feinem ampt  genug ^utbön/fo  bat  er  oor/ fein 
HTcbtbumb^utbetfen/oäfofcbenartgaft$ämacben/Da§  er  Die  ^efuiten  aßegei|tfi^ 
le  fachen  oerwaften  faffe  /  onD  er  Der  wcftficben  aßein  onD  onoerbinDere  abwarte/ 
ußgenomen/Da^er  bi^weifen  etficbe  ordinire  /  Damit  er  feine  grofrcgefcbic!  ftrbfeit 
benfaffe.  f)mfohanDautruj,t)(ifmmt<im  dnfang  geDaebt/hdtfiebaueb  niebe  * 
mb  fbnß  ^um  ^orfpreeber  für  Die  Sefuiten  gebrauchen  faffen  Dann  man  für^» 
ar  onrtD  gewi^  b^ft  /  Dab  er  Debwegen  ^wdfff  bunDert  fronen  oon  MW/e  em^ 
fangen  bab^  ^(fo  wei^  ein  ieber  feinen  eignen  fecfel  mit  gemeinem  febaoeu^d^» 

iUerti 

2(ße  (IdnD  onDfurnembffe  eimbobner  Der  0taff  /  af?  ihnen  ojen  foi1ten/wa$ 
cb  ^U  f  ontatndleau/taDenps  Latrecej  Dabingerci^f/bcgebe/on  Da$  man  tukoiiU 
in fdlfcbiifb  bericbtet  bette/ afe wart  man  Der  ^efuifen^u^^ropeiibegcrte  /  haben 
en  tejtimj  eine  offentiicbeoerfamfunggcbgfte/in  Wefcf^cr  gefcbfcfTen  wo>De/ man 
ßte  ein^^?^«»^f»faufHcbfen/Darirtn  Daoienige/wao  Die/fo  onib^eruicett  obn  bc<» 
tbf  oö  gewalt/aucb  aüer  ÜdnD  in  Der  0tatt  PnwiffenD/anfangen  Ddrffen/gehanD 
Jtbetten/oerworffenonD  wiDerrufen  wurDcrDabmanfofcbc?  jnßrummt  Foju 
tinebleaum^^ri/xinWxmnvs  »on  ndten/aufweffen/Darneben  3breCSf?ap.oon  Den 
ufrurifebe  preDigte  Vater  ‘Binets;y>xi  Un  beimficbef  ofen  pratiefe/ Durch  welche  er 
ft  feine  Pertratpte  füb  t>  n Der jmnDe/Die  eimpobner  an  fnb  a u^iebe/benebl e  foite/  oft 


SrKthot  l^ntn  SKt^r/fta^crfifSttNrÄinifliit  Ätcfeanf  SyxjJ^t' 

ßierthtt  d<50  woj(/»nt)  ttxir  ^(rmn^a(t  feimr  reDe:t)«^  aUmnwo^ner  Xro^ 
in  nic^t0  kgcrtcn/  oDcr  awc^  Nieren  tt>oUm  /  wa^  CWai?.  mrt/H 

Ua^l^rcrmifDcreinnemung  öiv^cfuifmKnc^onct 
tüMröc/DicttJcit  man  ir  nitaUetn  ^u  JJ^ropett  nit  tigcK/  fbntJCt  am^  Dem  Jionig  ©nj 
gemeiner  0tatt  nie!  Daran  gefegen/Dap  fic  Dafeibfl  nit  eingenoiTien  murDen:  t>nD  fi 
\  CO'Jap.DurcD  nikUx^riyat  perfonen  Deric^f  mere  vDeretit  mozDen  /al$  foiten  Di 
etntpo^ner  ^uJJ^ropen  Der  3eftuten  begeren  /  DaemereDttrcb betrug  unD  ogntpilfei 
»n  mirfen  Der  ganzen  gemeiriDunDDer  fetbtgengfieDer/gefcbeJen/unD  wmer  famf 
Denen/Die  aUDa  mit  fm  gegen/non  Denfetbc  abgeojDnet  tpojDen/ J§r  vJtap.einei 
Demfitigen  mU¥  ^öfpn/  unD  3^rvnDert§dnig(!  auerfenen^ugeben/Da|^Dicge 
tnilter  Der  einwo^ner^u  foic^er  einnemunggan^un  gar  nit  gendgtweren.^ieÄo 
nigin  gab^ur  anttt)Drf/0ie  mere  aifo  berifb«ef/af$  man  Die  in  Xropen  Der  ^efuitei 
iegerten:DiettJCit  aber  Dem  nie  affp/fo  foitenfienonSr/  Diefefbeeiniunemennifge 
amungen  merDen:3^r  meinungmere  nie/fic  miDcr  Den  mißen  Der  einmo^nerein^M 
fÄbien.  ©er  Tater  Cotton  iß  felbebep  Diefer  |anDlung  gegenmereig  gemefeii  /  ab« 
tpieer  meißeriiebwei^t^unetßeUen/'aifo  (icperficb  Damaie  niebfö  merrfen/  vn 
Dacfetctpol/W  mere  niebticif  ^urcDen/  Damit  nicht  etma  Der^dniginDie  dra^Iicfj 
l>reDigten  Tater  Tinetf»m  Die  rotttrungen/ Durch  meUheman  DieSefuueninXroij 
cnbnngenmdßcn/ftinDgetJartmurDem  _  , 

0obalDDic25e^««>frpon  Der  Statt  xropen  nach  ^ ontamebieau^(io^mm 
ren/fotgcf  fnen  Der  ‘^ifchof  nach/unD  reibte  auffeinen  tag^warf^ig  metien/Dami 
<r /hnmuojfdmemnimarDiefe  Pngemohnliche  behenDigfeit  iß  )mfomet  getungen 
Daßer  Der  2)epmrtenan^>nttstn  unD  CwaD^antmeit  fetbß  angehdu/gleichmc 
ttit  ebne  große  nperDru^PuDmiDermiflen/Diemeit  ergefeben/Daß  Der  betrug  onDfal 
fcheeWgeben/ Durch  metchfD  er  pnD  Tater  Cotton  Die Ädnigtn Den  Ve^tirtenM 
obgemetf/gegcbeivhaben  fich  Der  ^ßifchoßunD  T^ter  Cotton  mit  einatiDer  beratf 
fchfagt/mae  in  Diefer  fachen  ^uthdn  mere;on|aben  (ich  Diefer  nachfoigenDcn  mittet 
»ergtichert:QS:rß(ich/man  fotte$u2^ropenau^geben/Die  7)eputtrtenven  DerStaj 
‘fetten  Durch  feinen  anDern/Dann  Durch  einen  ^ugenpten  /  in  Der  Ädnigin  geföhi 
merDen  fdnnen  t^^m  anDern/  Da^  Die  fache  megen  Der  einfommurtg  Der  3efwit< 
nitgaroertorcn/fonDcraUß  eineanDere^eitoerfchobenmeret^um  Dritlen/Dap  T^ 
ter  Cotton  jich  annciBen  fotfe/ate  mann  er  eine  fonDertiche  anDacht^u  S^QSernnat 
iruge/onDDepmegeneinemaffart  in  menig tagen  gen  Ckreuault  thunmottetnnu 
DagerinDer  fetben  repg  Durch  J^ropen  Dureh^iehen/nnDDafetbß  außS.  »petereta 
Den29./««v>Da  DieÄirchmeih^u  i^ropen  iß/preDtgen,^on  Denen/Die  jhree  anhang 
foeren  /  miDereinher^^ufprethenfotte,  Sofeheo  marDaffobefchfofTTen/nnnDaut 
»errichtet.@o  batD  DerÖ5ifchof  miDer  au  hau§angefangt/fompteraum.pr<eriDefi 
ten/onD  aeigt  ihm  an/  mae  fein  unD  Dep  Tater  Cottons gßtgchten  mererbatD  tept  Di 
Pr^rfiDent  einen  Kotarium  mit  nainen  "Mdtthieu  USot^oUn/  mefcher  bep  mehrer 
hixLiga(\^  oor  anDern  mdtenDen  meUtmaeheren  herför  gethan  /nnnD  fprach  i 
fm  at fo:^er»  S or,göfer  freunD/  ^6  gitt  ie$  nit  mehr  fchmeigen  nnn D  verhd fen/e«  i 
»mb Der  ehJen0otfeannD  Der  retigion  aftthüntgehet  hin  pgfagt  Mftch  in  Der 2(r 
Dieng/ Daß  Die fchdne  Deputirte  ntemanD anDero  hebert  ßnDen fdnncn/  Der  (itiü D( 


^dtiigin  geführt  hetle/ato  einen  htplufen  .^ugenote/un  fep  inen  Der  befch^D  nit  mo 

Den 


.. ) 


Ies  VITARVM.  127 

<?crtt  gehabt  ^m«(fo  naä^  /  ©nbfompf  fremage 

<tt  24^Junij  m  bie  2(uDicn^/Da  (r  mit  ^dtlcr  (iimgan^  vnbcfcljciDcnUc^/maeim  bfc* 
i>^(etta<igc^(igt/pnt§at  oicfcniulai^  nDc^^in^u :  J)ic/  fo  Dic^cfuitcu  nif  tpof^ 

intit  >er0taft§ab<ri/  ^t^cijlcn/^ibcrrtncr  t>nD  Der^ugenotm  jafcfcnmcrcn/ 

ÄDa^  in  Dcr0tatt|cjciitauf(ent  mann^ujtnDcjv  ^ic^r  feben  »t«Dar  Scfuitcncin# 

[>mung  magm  wuroeniß:^  mar  t>cm  '^atthiiuU  Sot  nitgenäg/bä^  circinct^o:§cif 
fgangcrt/fcin  naiTi  manete  jn  ee  bep  Der  feiben  nif  bifeiben  (aflen  /  font-er  ein  >otxp 
-ecbeiiauff  Da$  anDer  ^nuffen-iDen  änDern  tag/iDdcbermar  Der  25»  » fam  er 

»iDeran  Daeort/Da  er  bei  tage  ^uoorgeweren  /  onD  mD^r^olieDiedberie^itemort: 
tl  at$  er  Dmuf  Den  Pr^riDente  0Cat§  T r«f4r  gngetlrDffert/fuJi  er  in  mit  Diefert  Wö:^^ 
n  an/trwu^ic  mol  /Da§  er  auf  fein  leben  fUnDifc^aflfiteirtnemen  t^ete  /  er  fofteficl^ 
t^tpegen  nif  weitere  bemühen/  f^in  leben  were  fo  gUt  a(e  De^  T rutaes,  Trutat  ant^ 
•ortet/erreDeteganUOnbeDacbffamliclj/in  Dem  er  fagte/Da^  Die  /  fo  Die^ffuiten  nie 
»ölte«  in  Der  0tatt  ^aben/Def  Hugenotten  Jalcfen  weren/vnD  Da^  Die  Dtfuturu 
onä^ropenniemantanDere^ettenftnDen  fOnnen/  Derfte^u  Deri^^nigin  geb^aebt 
efte/aleeinert|eplofenH»9enot(en:er wurDe folc^ee  offenfficb  mÄffen  büllen.  Lc 
orfagf  hingegen/ er  §abeDaO  einmal  gercDf/OnD  wo  Iteeeaueb  wofge(?dnDigfein. 

)en  montag/wcicber  War  Der  27;De|Tclben  mOnale/  fUi^r»e  »Jof  in  feineronbefebei# 
m^eit  fort/ D;e weil  er  ficb  auff  Den  H<^rien  'pr^fiDenten  Ocrlie^/vn  gieng  ^um 
:rt  Tuhoui<SMtt^tnin  ber0faft/  pnb  wiDerbotfeporimganponrerfcljampfer 
eiTeDie  wort/Dieer  febon  ^wenmalin  Der3(uDtenpgereDt  jatte; 
tiefem  KoUno  U  Sot  folgen  etliche  anbere  feinee  gleichen  nae|/pnb  laffen  fic^ 

:DuncfenA‘6  |erinenaüe3effaubf/  fonberlicb  wegen  Dergegenwart  Tam  Cottons^ 

IX  gegen  ^^ropen  f piuen  wär/fä|ert  DerWegeri  aUe^  an/vOn  ben  7)epurir(en»  Die  Die 
miliFontamebUaü^tt^ßn/\^hn{i^ ^ur  Den/verlcUmbben  fie/  vnp  fagen  einem 
DirtinfonDerbeif/wae/^^yoroffenfliebgefagtlafte*  Girier  latfic^  puDeniafTen/ 
rffen  natlUn  man  oerfebonet/wefeber  ee  Den  aiiberit  alle  WOtle  ^uoor  t^Un/fagenD/ 
lan  mftpfe  itt  Den  wafltn  greiffen/Damil  man  Die  HvinfyAi/  er  wii^t e  wo! 

ie  man  Die  tlinge  flitzen  folte^iDämit  nUn  biefem itbei ^eif lieb begegnet/onnb  Dem 
ibepl/welcbeo  au§  fOIcben  wiHigenbanDIUngen  etfwaebfen  mdchte/geflewret  wur^ 
i/b<tben  fteb  eben  auf  Den  tag/nemli^  Den  27./«»v»0cbultcb  /  0cbdpffett  Oft  etü> 
ealte  Offidrer  au§  Der  0emeine/im  ^ifcbofflieben  0alperfamlef/ba  gefcblolfen 
orDen/üafemaneinfonDerbarerecbtfertigungwiDer  5i^^frÄ««l«‘yoeanfteßenfoltf  ^ 

^onD  ibn  Porgericbt/De§  pbermftfp  balben/Den  er  onbefinnter  weife  getrieben /por^ 
tmen/pnDDieweilerficbauffDenHemn)>r5fiDenfenperlte§/^pnnDanpielenor#  ^ 
er  Diefen  bnnDel  angefangen/gefagt  Der  felb  wurDeibn  wo!  wtlfen  ;u 

irartiWorfert:fobeDacbteDieperfamlUngfebrWei§licb/Da^maniumHtrren)>:5^  . 

Dentertgeben  OrtbibnOerf!dnDigenfo(fe,^wapgefeblofTen  worben/ mifbiff/Dabcf  j 

irmOg Dep änfebinö  /^efebeO er  wegin  feiner  tUgenDen  unnD  getreWen  Dienfleti 

ip  Den  eirtwobnern  iu  Xropen  bette/foiebeO  Onwefen/ Dae  fieb  in  Der  0fatt  erregen 

icte/flitten/  ünb  Die  ^erf  rentegmftter  ^U  einer  gftten  un  D  recht  febaffnen  einigfeit  am 

Ofen  befffen  wOlfe*  gft  Diefem  enb  bat  fieb  Der  0ebulfe^  Hrri  Pdhou  mit  feebo 

^cbOpffen  onD  etlicben  anbef n  öfficinren  per 0faff  gUm  Htr«n  ^r^fiDent en  per<» 

iget/Die  geigten  ibm  an/aui  wao  »rfacben  fieiufbnt  fommen/OfiD  übergaben 

^riffif!cb/wae  "Manhieu  U  S ot  für  frefelbdffttge  flucf  begangen. 21  Io  Der  0d>u fte^ 

)err  Tithou au^gereDt/a nfwoite  Der  Her:  pr^fiDene/  Wann  er  Den  "Maithieu  U  S ot 
urDegebOrtbaben/foWolteerfeien/waODerfacben^utbftnwerc/DaorefbtflftnDe  v 

nemieDenoffentPnDDamfter^uerfennengebe/Wieübei  er^ufrieDcn/  ba^  manbie  . ' 

lefutten  nif  einnemen  wolte/fagt  er  ferno  /  Da§  Derer  in  itropen  ieben  faufent  we< 
n  /  Die  Ihrer  begerten /  unD  weren  nur  fftnfiebert  Ober  fecbeieben  Libertiner  DarwtV 
:r  /  Denen  jutrup  fie gleiebwbl  hinein  fommen  folten :  ba§  wann  er  «u  bofe  were 


V 

\ 


r 


De  Propagatiöne 

gcwfrert  /  er  Dchcit  mauIwofn>urPegef?epfR  ^akn/^te^a5m^mnanten^f 
^c^ogen  tt)crcjvertt>o(tc/Pa§  ee  )^in  einen  fefjoppen  feinc^Höw  geWjlet  |ette< 
taiKriiifelbj?  gewefentnere/Dieieficningcn  /pieman  Der  Ä^nigin  vorhac^t  ^eitc; 
ab^uifeirten.  übnge/Da^  Der  ‘prgfiDenf  geantwortet/  ^aben  wirin  Dtcfern  berief 
nif  melDen  wottc/Damif  wir  Dem  ^efer  Durci^er^e^fung  Der  fb^me^wort/Dieergeger 
Dem  0cbuffe(Ten  onD  0cbi5pf en  gteiefefam  ^ur  ^öfiUfyn  Danef  fagung/  Dag  fw 
Diec^rgcfbanPnDju  |hminfein^au^bmmertwarert/§erau^gef?of|en^at/feiner 
verDrui  ma^n-^ater  Cottothdl^  eraufbejlimpte^eif  ju^^ropenanfommen/ 
er  mitwoefjen  Den  29.  ^»«7  auff  ^.^Peteror^tm  J^^umbgepreDtgt  /  onnD  wtDer 
umb  fofgcnDen0on(ag$  Den  3.  -^«^7  in  0*2lÄagDafcno  ftrebe.  ©iegegenwart  Die 
fc6  P<*rn\f§(it  Denen/ Die  gfeiebwie  Matthes  U  Sot  geartet  onD  gefinnetwaren  /  ei 
wen  Trieben möt^gemac^t/Da^ireroiei  nitvngeneigtgeweren/^urt  waaflfen^ugreif 
f  a/onD  einen  termen  an^ufangen.'i^lJieifromeonD  e^iiiebe  (eut  vnDer  Den  einwoji 
nern/afe  fte  gelegen /Da^  groffegefajr  wegen  einer  aufrftjr  in  Der  0fatf  DOJ^aw 
Den/feufeten  fic^  feibe/on  fiinDten  fiefe  nit  entJatten/Diefen  prote^  De^^tfe^offo  pi 
Pe§  prf  iiDenten  fc^eIten/Da§  fie/Die  ium  friDen  §eiffen  folten/nncinigfeif  nnnl 
aufrö^:  anflifftefcn/Damit  fie  Durch  eine  empdrung  onDauffauf  Den  3efui(en  itt|| 
rer  einfommung  Die  k^n  machen  fdnfen. 

^4mif  nun  Die  0tatf  popauffröhf  pn&  iet*men/De|fen  man  pehJ ubefotgen  huf 
te/oerficherf  wurDe/haben  0thuffeh  t)nD0ch^P5^n  jr^ufiucht  ^u  Herren  PrasUii 
Gubernatoren  in  fkw/>4^«*f»gcnorTien/weicher  fich  afo  bafDDahinbegeben/ortnl 
Durch  feinegegenwart  onDfuffichfigfeif  gKeo  wiDergefliUetonnD  in  röh^  gebracht 
wieäu^Deminhaff  nachfoigenDen  rch«ibene/fo  DieJ^oniginanjn/  auf  feinen  bc 
tichf/wegen  feiner  reih  nach  iX^ropen/abgehn  ia(fen/^u oernemen* 

^er:  Traslaininat^  Dem  wir  oernotnen/auh  orfachen  it  euch  gen  Biropen  be 

geben/onD  weiten  fteihlh^angewenDet/Dem  onwefen/  DahDafcibfl  wegen  Derfpaf 
fung  vnD  oerbitterung/DiefrwDer  DenepnWohnern  befunDen/hefteenfflehen  miJ 
gen/^u  begegnen/wieir  Daß  fofck  giiftf  fich  verrichtetthab^  wir  euch  bur^  Dih  fchtei 
ben  wilfenD  machen  woKen/Dah  ihr  Daran  Dem^bnigmanemfohnonD  mifeinei 
fcht  angenemen  Dienflbewiefen  habf/weicher  nicht  weniger  Pno^ufonDeriiehemge 
fatten/aie  Der  0taff  iur  röhf  gereichet  •‘^ir  hatten  nnb  oorgenommen/  Dem 
fchoff  PnD  PrsfiDenten  Durch  euch  befehten|uia(fen/Da§fi^efwa$  bef^eiDener/afi 
bihhef/jieh  er^eigen/onDfhwu  epfer  mdjfigenfoiten  /  onnD  euch  fchfeiben  an  Jhttei 
Pehhaiben^ufenDentabef  Diewat  T<tter  Comn  t>no  h^eh^eh  Perfprochen  hat  /  Daj 
fie  fich  fünfftig  wot  onD  nach  Duferm  witten  oeihatten  werDen/unnD  Dah  eennoon 
nbten/Dah  wir  inen  fchreiben/haben  wir  eo  anflehen  (affen  jfeDoch  haben  wir  Darf® 
gehalten/eefbnte  nichts  fchapen/Dah  fr  fnenauf  furfatlenDe  gefegenheit  ^nnerffe 
hengebet/waoonferemeinung  fep/ off  wae  ^ufren  ehrenoffoefri^tangirepampi^ 
wie  auch^u  erha(fung  fneDen$  onD  einigfeitin  gemetter  0fatf  Diene/  weiche  fr  euff 
aU^eif  trewfich  befohlen  f(ün  (affen  woHet  j  iöann  wir  entfehioffen  fein/au^aUe 
iragenDe  ßtt/vn  mit  namen  in  Diefemgegenwirtigen/Dahin  furnemheh^ufehenoi 
jutrachten/Daf  fricD^erhaiten  WerDe/PnD  war  onfere  meinwng  nit  /  Dit3efuifen|i 
Ü ropen  anDerfl/Jäff  auf  Dao  bitten  off  an^aUm/  fo  ond  im  namen  Der  einwohnei 
Pafe(bfl2  gefchehe/ein^ufuhrc/wie  wirauchono  foicheo  ^uthffn  nit  in  Den  fiff  nemer 
wot(en/Danfoferrtfiec6begere;0eDachter  Co^tan^atvne  gfetchermaffenbe 
richtet/  DahDer  Norariusjßcndntft  (^-^ocjweicheretficher  drger(iche  off  aUffrurifchit 
rcDen  halben  befchulDiget  worDen  /  DurChetÜche  /  Diefhm  ube(  woften  /  Darju  ge 
bracht  worDen/onD  folcheo  meht*  auf  $om  onD  onbeDachtfamfeit/aio  auh  bbfem  wi( 
lengethan/onDDahevDehwegen  mit  feiner  ffraf^u  belegen  feo  /  weif  man  ohne  Dai 
tiichtowiDerinfurnemen  fbnte/mangreiffeDannauehanDere  an/  Die  ntehrfinD/ 
Pa  nn  er/  onD  Die  Die  fiirnembfle  dmpter  beDienen  /aiif  wete'he  ä  (ich  berffffen/Dah  ei 


‘  1  E  S  V  TT  A  R  V  12$  ' 

m  fnm  wcrc  tPort)en:t>t>cr  ti^/  ^a^  er  auc^  Der  re^m  für  hm# 
:n  fönte /Die  fein  aegent^dr  foUe^abenlauffen  Caffen:  alfoDa^wann  manaifö 
efefac^nwofterutffen/ein  newe  »nrö^e/argerate  DieDoir^e/Die;§r0e(tiIIct/  Dar# 
enfffe^en  möc^tc^tjnD  Dammb  Da§  es  beffer  were/  fofe^e  enf(tanDene  Dneini^feit 
irt^rte^oiifjö^ebenvnDaütirgen/mtt  biff/fofe^eD  euc^affo  aftbefejfen:  ^armttnt 
i  greic^  woi  au§  wfac^n/Die|r  feiber  ermeffen  fönnf/nif  §aben  »ittfaren  irotten/ 
nDer  Dneerbotten/euc^  affee  Daö  Unisc/m^  ernne  Dorbfac^t/^ft^fc^reibf/Damif 
'aU  Dem  Der  gegentPcrtigeiöflanDin  Der  0tatf/Diegeregen|eit  Der  fac^en/vü  wie 
fic^  mit  einem »nD Dem  anDernin Der  auc^  Darauf  erfoigeti 

öc^te/am  bellen  befanntift/forebee  beDenefet/un  Darinn  rerfabret/wieir  erfennen 
:rDet/Da§e6  Die/#«*»  »nD  De^Äönig^  meinem  fo^nD  vü  me§rgemefDtereintt)o& 
rtDoifart  erbeifebet.^^  ^a1>  teb  euch  aifo  ^öfcbieiben  motten/  onD  fönnec  Dem  ^ö# 
gfiieben  2(rtn)aiD  von  vnfert  wegen  t>erme!Den/Dap  mir  einen  fonDerlic^ngenil# 
n  haben  an  Der  befcb^t^tribeit  dü  guten  anfla  ft/Delfen  er  |tcb«n  Diefer  faa^c/mim 

jgnuDnacb/mieaucbfonffert/gehaucbef:3n$greicbemmottetDem0cbuftefref» 
i|age/Da§mirDne  feinetremDüftei^/Dieerin  Diefer  faebe  ermiefen/gneDigi|!gefar# 

X  fafFenmnD  i|l  Dip  onferernflficbeo  nermanen  an  fic/Dap  fie  aifo  fodfab:en/  vn9 
)f  t>n  trem(icb4«  Dienen/miemir  Dan  nit^mcifTen/Dap  fie  tbünmerDenreueb  biemif 
ttii(fi(rprote^tonzmvfämt>.&ibm  ^u'^arip  Derti4-/#i<5u.'?ÖnD  mar  Dtet>t¥ 
rrcbnfft/%^*»n*»,t)rtD  beffer  DrunDen/Por^jfr. 

©lefer^öneff  i|l  ino  0taff  b&cb  eingefebuebert  moWen/nnD  berndfet  Der  feibe  «dr# 
b/erillicb/Dap  Dk  3efuifen  ihnen  fdn  gemiffen  mqcben/roftirungen  rnD  f^aitun# 
n  0  ^örtebten  rn  jüerhalten/  mann  ee  ^u  im  Sodetet  nuben  Dienet .^um  anDerti 
p  Tater  Coteottan  feiner  furt|l  nnD  molreDenhdf  nicbfoerminDcn  fafjen/  Die  prati# 
:n/Dte  Der^ifeboffnnD  Pv^fmnt^n  itroT)engefrieben/Die  3efuifertDafe(b|?  dn# 
füh’en/beD  Der  Königin  ^ttnerflricben  nnb  beDeefert.^um  Dritten/Dap  er  ficb^ud# 
m  adyocaten  für  Denaufruhjer  %latthejle  Soe  gebi'aucben  faffen/nnD  |tcb  onDer# 
;nDen/Dent>ngdmpff  feines  nerweebene  auf  Die  ^ufebieben  /Die  er  fdnen^egen# 
:iinennef/onD  DieinDem/Daper  fnertaufreebnen  motten/  atterDingsnnfcbulDig 
itr^ipiff  gemipnnDioniaugbar/Dap  leSot  niebfS/Dann  aup  trieb  im  be# 

üDeppr<«)iDentengereDt  hattinmaffen  le  Sotfd'^^Ui^  t>ielenfürnemenanfehn#  . 
ben/eufen  |icboeriaufert  talfen/ionD  hats  fein  weibgütmitticb  vor  Dem  Kerzen  de 
'4//«»gejlanDert/Da  fie  im^u  füpgefatten/onnD  für  Iren  mann  gebetten/bernacb 
t|ie  es  t)or  ©eriebt  /  mieleDerman  meipt  /  b’efanDf.  ^ie  nun  Der  Pr^fiDenC 
ö  %iaftheu  le  S oe dn  fcbanDlicbe  ottD  oermeipficbe  t hat  begangen/|ener/Dap  er  Die# 

I  beüelt/Diefer/Dap  er  ficb  befletten  lajfen/fcbmdcbiicbc/on  Denen/Die  auch  nurein 
nef  fein  Chrifdicber  fiebein  fieb  haben/obel  anflehenDe  reDen  aup^ufpjengen:  affo 
es  nif  weniger  Dem  Torro»  dnegro(fet>neht/Dap  er a(foi?noerf(|ampter 
ip  Die  Königin  hinDer  Das  fieebt  fuhten/nnDDieonfcbulDige  befebufDigen  motten/ 
mit  er  Die  febu  iDigen  en  tfebu  f  Digte. 

iÖer0cbutfepDnD  Die  0cböpfen  haben  Den  ^ifeboff  manebmaf  befSebt  »üan# 
fpmeben/  Damit  er  ^u  Dem/was  recht  t>nD  bitticbifi/ocrjlchen  moffe/»nD  In  gebet# 
l/bap  Das  |enig/  fo  Dens.'^««»;  in  nottcr  oerfamlung  wegen  2Cbraham  2)ro«or/, 
r  iu  |rer  0chüicn  noigefcblagen/befcbloffen  mojDe/möcbte  ins  mercf  gerichtet  wer# 
ii:aber  er  hafsgünpficb  abgefchiagen  ?  als  er  DeffenmiDer  Durch  fchrtfftenerfache 
mDen/hat  er  Den  izMlij  i6u.Diefe  febrifftiiebe  anf  mort  geben/  Die  Königin  hefte  be# 
^fen/mit  Der  fachen  ein^uüehen/on  Dap  er  Ire  fernere  refolutionawattcn  thete :  in# 
(ftets hefte  er  mege«  Dep  öberPen  0cbfüampfs®orfehung  get han.ÖÄan'hal  naci^ 
als  benlm  angebalten  /er  motte  mit  ^^rabam  Dronot  nberdnfommen :  mit  Dem 
hang/ma  nn  ers” nit  t  pün  murDe/  fo  murDe  man  nichts  Depo  weniger  in  Der  j^d^en 
dfah^en.^arauf  lapter  Den  2^ro»ofme(eber  ein  COrieper  t>n  ^Bo^ttaUwem  Theo* 

'  SO 


I 


Dk  Propaqatxowb 

Mit  ifl/iU  fommctvvnD  DriJwt  jm  Cm  ««enwatt  ShtlU^  toß  tr  fj«  ni 

Uc  j  bann  thön  woac/ipan  er  öen  <m  anntm<.2>rfl»iof  antwortcMnai 

6abc  ficb  vor  fblebent  ban  nit  »ief  ^ufdre^tm.  TihflU  »oft  fUf  Den  rtOeiy 

Vn  injMßat^tc$mmnnicati»2erfimifcen44.ProHOt^af^XmtV>etV'  Itiar 

f6  ite  Durcl^  oao  a^^ellirtn  wiDcr  folc^e  finOen.  iöer  prow* 

ßirt  bingc^en/On^  man  jm  fc^on  Da^  Parlament  auferlegm  foUt/i^n  ^^Johu 
rensi  molte  cre  t>oc^  nitf  Jftn/  er  aber  Dro'ypr  föntcc<efem  affen  »pI  ittpprfonw 
men/matm  erfliclj  fcbrtfftlicbpero^/igr-«»  woHe/att§  >em  C©%wittmeic^n  ^4rtt( 
tie  Äd'Ugln  öle  jefuitermurDeln Tropen einfÄ^ien  woffe«.  ^cf  Prto 

0cbbpffen/ale  fie  blefer  pracclefen  überDritlfig  worben/  lajfen  cnbtft^e  ben  vmw 
tie  bef^affung  auf  bao  ober|?e  ©c^fflampt  /  Deren  fie  ftefe  ben  u.  M;  mil  etnanb^ 
wrglic^ert/pnb-er|cbre»ben/wieatt§  biefem  »«/rwOTwr^ufe^en. 

3m  3a6r  i6ii.iDonner|lagP  ben  x?. /»/^omb  oler  ojren  tigefe  miftagpoi 
len  wir  enbebenante  ^mgflle|e  ^otdrij  iropen  ono  In  ben^fe|pfjlicbejt 

0aalbafelb(lenperfftget/ba  obgemelte  Ärr@c|uf^c§pnb0e|tf5lfeninijnrerni 
fxvftiix  jugegen  gewefen/onnb  pf  Aerr  0c|ufee§ln  aller  nomen  Muhdm  Vrcuci 
perft^nlic^en  angerebf/vnb  von  i^m begert/  ba^  er  obigen  C mtraS  mit i§ricn  gegem 
wirttgfri^vnberrcbretbertworif/pnbl|li§me  "Droyot  foicber  Comraüv^n  bcmei 
fien  geDoebter  Nouritn  in  gegenwart  be^  anbern  alp  halb  vorgelefen  worben/  beiw 
tiad>  joUUt  ju  vnberrcblöiicben  malen  mit  t|me  2>roTrof  alfogetrofen  /wie  noe( 
gcilengö  tagp  bemcite  Terrier  öo»»^4»/r0cbPpffenlmnamen  onboonwegfii 
ber  anbern  affen  Proyot  abgeorbnef  worben  /  von  ||mj«oernemen/ob(i 

feiner  get^aner  $u(^ig  naepfommen/  onnb  mepr  befagten  ^‘o«rr4S  mifieirinwotu 
^©cl^eeöemelDter  2>ro'voroerwiffgt,?laeip  wefcpem^rr0cpulte§pnnb0fpöpf 
fen  famptermelbten  OJdtpen  bep  0c!>dpffenampf6  auf  lep  befagten  ge^igen  eaj 
»mb  feepp  »pren  naep  mittag  Ino  Collegium  gangen  /mit  »iel  ermeftem  2>reiror^tt 
reocn/melcper  burep  mepr gebacplen  Ärjen0cbttlfeg  befragt  worben/  ober^^lgen 
ben  tage  gegen  Contrudi  raeißeirenmiU/mtiXt^M  ber  vroyo^ 

geantmcriet/er  wolfenit»nberfa(fen/(tcp  morgen/wieobgemelbt/ln  ber0cpdpf 
fen  Dtaibfammer  elniu|leffen  /  mepxbefagfen  ContruS  in  gegenwarf  be§  -Oerret 
0epufteflrcn  »nb  0fpöpffen  ^u  rarjßciref,$jatcMffifii  ermelter  2)royotmUi$  »nnl 
bereit  ju  fein  erfldrt/gebacpfcrt  CowrfrfS  luvnberfcpreiben  /  wolle  aber  ^«»or  beo 
^prwürbigen  Herren  ^ifepoff  eine  feprifft  w|bergeben/  welepe  er^Sifcpoffipmeil 
panben  gejlelf  /  »nb  ba^er  fafl  wüntfepe  /  ba^  fiepgebaepter  ^nQ3ifcpoff  mif  gc 
melten-Oerxen  0cpulfe§»nnb0cpi5pfert»erglei^n  m^ie/bamif  iptneSro'»« 
»om  ^ircpofen  fein  einfrag  »nb»erpinbermi§  im  C olhgh  wiberfapre/  biewelf  g« 
bacptcrOSirepoff  1p«  w  iutpdn  gebrowet/welepen  bann  er  nil  auffpeben  iwl 

ic/manno  fepon  bae  Parlament  gebieten  folte:  begere  bemnaep/  bap  jjpm  dne  VTo 
pep  befagten  Co»rr45xgegeben  werbe/ blefelbe In  reinem  OCatp  eln{ulid<^n :  »nnl 
bao  er  aiiffcrpafb  be^  »erbotonnbgebrdmten  banne  »om  ^»fmoff»rbietig  Wert^gi 
baepten  ContraS^  »nberfepreiben.d^i^'^^r»»#  ^Bourgeois  »nb 


2(up  biefem  beriepf  fan  dn  »npartepifeper  •feferfdeptfiep  ermefen  /wag  br 
Sefuitenimecf  »nb^urpabenfep/»nb  wieipie  pdmliepe»nb  lijligepracliefen^an 
Bern  Jranefrdcp  gefdgrlicpivnbberorgliepfcpert*  -  ^  » /-i 


.1; 


ft 


129 


Jesvitarvm. 

Actio  märtilieri  adversvs 

IeSVITASINPARLAMENTO  PARIS  I« 

B  N  SI  ,  ANN  O  i6tU  , 

A  I^noidto*  dCidtt.  tra(5^ataeftrurfus,S^ut inultis vidcbatur,prörfus finf- 
ta,controverfia,quaediuagitatafui'tirit6r  lefuitas  6C  Academi  am  P  arid« 
ilem«Cum  enim  Martilierus  Acaderiiiae  Advocatus  iri  Parlamente  ftatü  coni 
0  verdae  inter  lefuitas  SC  AOademiam,  An  nimirüm  poteftatem  haberent  lefut« 
:  artes  quaslibet  liberales  in  Collegio  fuo  publice  profitendi ,  dilucide  a<Äno* 
im  explica(retjÄ^iniquitate,turpitudine,fiagitijs  erroribusep  tamyit^&Tmo* 
im,quam  docfitinac  ipforum  commemoratis,  Academiae  non  lblüm,fed  &  uni« 
:rf?tReip»detrimento  eos  effe  maximo, certis  immotis^  argumentis  ita  con« 
mafletjUt  R^um  eos  parricidas  elTe, dubium  amplius  nemini  videretur ;  Et 
:r6  Advocatus  lediitarum  tam  frigide  ad  argumenta  ifta  diepofterorefpon« 
fi  er,  ut  appareret  facile,  argutias  eorum  ad  obfufcaridumclarilsimum  verita« 
i  Solem  momenti  afferre  nihil  ampliüspoflTe  i  Seruirius  ftatim ,  Advocatus 
egius^.fad'Oja  matris  Hircani&^  Arilfobulijqui  ex  regia  Maccabeorum  ftirpe 
timi  fuerunt, hißoriä  dicendi in!tio,iE'<*m ,  inquit^T^ari/aorum  &  Scriharum^ 
i  yira  morum^  innoeenH^ omnium  in  fe  oculos  conyerterantiaßuria,eo  rande  miferia- 
m  perdu5iafuijp,utpraternomen  titulu  7{egina,(foceßate  er  imperio  omniad  Tha^ 
fttos  delato )  nihilamflius  retinuerit.  Porro  autem  ex  antiquorumPatru&TDo« 
orumEcckfif  fcripnsMonafticam,Eremiticamö^inuniverfum  omnem  Ec* 
efiafticä  vitamjfolitudini, humili  tatijftitdijs  i  caftitati,  dilcdioni,fimplicitati, 
jupertatiiboriisqj  temporalibus  bC  favOri  Principutontemneridis  totam  de« 
tam  elfc  oportere  oftendens ,  longe  hänc  tefuitiOam  ab  ea  alienam  e(re,utpotc 
larbortis  aliorum  pet  infidias  0^  dolO  malo  occupandis  irthiäretiSf  dodrinam 
min  formaj  quam  inmateriapefsimamprofiteretUrjafglimentis  6^ exemplis 
urimis  tam  dilucide  comprobavit,iitne  hifcere  quidem  coritira,  qui  adfuerat 
fultarum  primores,potuerint*  fed  defendef  e  fuam  volentes  caufam,om^ii« 
nferifui  expofUerinti 

iCTlO  PBTRI  H  ardi  ViLLEnn  pari- 

INAE  ACADEMIAE  RECTORIS  PRO  A  CADBH I A  A  D  V  E  R-S  V  * 
Presbyteros  &  Scholaßieos  Collegij  Claromontani  lefuitas  ^  habita  in  Senatu 
Partfienßj4nno%6xudie%z.Decemb, 

A  Cfiöricm  a  Mattiiicro  pro  Academia  Parifienfi  adVerfus  lefuitas  fu- 
^  fceptam  i  breviter  modo  enarravimus»  Eamj  iiticomiriOditis  finire* 
ir, Petrus  Hardivilerius  Adademiae  Redor,  promovendam  talefn  in  modum 
nivimpCit:  Ecceiitiqwit^i  A cadimia.rum  omnium  Trincefs  9&‘^pnayl{egKmi^hri» 
\aniß.iUrißimafoholes,adfacrumdignitatüyeßrteiIudiceSytribunalfroditinonjarn 
d  amplitudine  yenefabilüinonnattyapulchrituditteßeblabilpSinonytgeto  illo fucci^ui 
eno  corpore yn^n  uberibus  laBeo  quodam  iurv^iac  foHte  manahtibue ,  nonflanimeü illpt 
ßagrantihui  oeultSyquibuS  omnium  gentium  animos  ydiyinis  incendebat  ardoribwstf e  d 
tda,mxrens,ahjecla,iyißtu  &  fatialore yitam  traheris, tnif eria  &  conditionis fuapudo» 
pajfufa,  in  yobis  fm  fortps  et  fortuna  pretfidiu  jitarens ,  yos  enim  madetibus  ocUlis  inm 
\etur ,,  (juorum  falutari  manumfi  e  cano  &  for dibus  extrahatur, non  eß quodaliuditt 
'■^itareruin  acerbitate  doloris  lenimentum  queerat,quamut  faltem  noyiftmas  ejus  yom 
$  SiiMtus  audiat, &ipfa  in  yeßrofmu  innocentem  Gallici  candoris  perpetuo  retim 

r  3 


De  Pro  f  a  g ati o  n  e 

flentem  Antmam  exhalet.  TaT/ietß  auttM  tf  ji4cad‘etni4  datitfße  fatrottuf  >  nndi^ueo* 
eulatuffanimos  Callorum facile}erayia,J>raru]frafinMft(e&anfra^MJeJ»iticd  Socie* 
tatet  ducere poßit, ft  tarnen  affirmat yßc  ad  dtcendum  yenirCtUt  fietatü ßotiits  quam  de* 
fenfionitf^utreU  ^uam' eloquentia  ,  dolor ü  qukm  ingenij  partes  dfefufcettas  quüjut 
intelligatiquamyü  inttrimnon  diffiteatur tCo  adaÜii ejje  fe  tmj^ortunitate adyerfariorut 
qui  toties  monitifUt  ceeftü  defifierentttoties  oh  jurgati  fUt  aitihttioni  fua  modum  faCerint^ 

toties  aharisfoc^j,jicademiadepHlßtfefequininalienajurdeSrPradiairrumperent»Cön* 

sinere  nunquam  potuerunt Jnter  alia  autem  nefaria  ipf irumf mera ,  illud  certe  indignitm 
maxime  &  prorfus  no Jferendu  ejfe, quod  jam  nOnper je  et  emißari  os  fuor,fed pir  ipfos  T at 
lamenti  judices, JcademU  tut  or  es,  A  cademtcüpericulu  inferre  conentur,&quos  hape* 
nui  occultis  confilijsdolis^exiinguerenonpotiterunt ,  eos  judicum fenientijs  & judtcior^ 
religione  oppreffiros  fe  arbitrentur. Quiaautem  inter  cateräspofiularionis  Jita  caujas  A» 
tademid  yajlitate  &  confufione ,  nimiam^ juyenilisatatit  licentid,y eluti  quofda  Aca* 
demici  corporis merhos  objecerint, quihui  curandis  nec  jußd  ^gia  %l^efiatfiinecpondui 
nutoritatis  Tarlamenti  par fitfed fola  eorum  fodetas,  calirus  in  eu  fine  fcilicit  iemißdi 
probaturum fe dicit, tam  7{eyerendorupatru  ohfequiofas  ddmorhoseiufniadijolledos ma* 
nui  haudquaqua  requiri.  Trincipio  igitur  confiare  laboranti  Academia  medicos  eos  adhu 
hndos  minime  ejfe,qmhus  cujuslihet  alterius  S  oderatis  innatus  contemptus  fit ,  quorum 
tonfiiijs  &  ardbus  ingens  morborS  cumulus  Gallia  occupayit,fiii  ut  importuni  baredipe^ 
ta  circumflent, & tnorte  npndu  complotatd,funeris  arbitria  petant  ,fjumifnh  qui  ut  coryi 
trada  inhiantes,  nonnifl  injeBa  in  os  ofi'ü  recidere  foleat.San£liß,ißos et  feßutatußtan 
tenadßimos patres,  Academicis  nihil  tale  cogitantib.  yulnus  cruentu  &  lethalefuperiori 
tempore  infltxiJfe,Eam  enimbelloru  chiliit procellis  jaBata,  ex  communi  naufragio  yh 
tmerfijfe,cum jagadßmi patres animadyerterint ,  conyulfos  ejus neryos,fraBas^yire. 
non fine  peculiari  regia  munificentia  affiuxu  reparari  poffe,  e  igitur  eosadijfiflfuppli- 

tes^petijßiiUtpaiyulu  iflit  gregem  futi  aliqua  dulcedinis  guttula  reflergeret,eßefibt  ani 
mum,non  tam  nomine  quamre,aße^uetJludio  yeri  Gallicanu,et  ad  ^pgi*  ^lajefi.obfe- 
qnium  bMnitipprdjfentetunicapi^a  iattrüfiüHb.ftbi  lilia  cordi  eße,omHesJuos  conaiuitO‘ 
gitationesijfad  commune  T^ip.bom direBas eße.Litteras  effeornamentu  ^eifi.prafidiun 
mperij,  Solem  &  bculu  regni;nön  debere  igitur  folamLutetiamfrui  litterarum  henefido 
O*  juyentutü  inflituenda  bonO gaudere, fed  diffundendum  illud  effe  per  yarios  ac  multi 
plices  regni  totius  traiius,  dyitates,proyindas.^ge)Higituropt.  &  magnificentißicle 
tnentiajiia  mollioribus  itlnü  eos,  excepiffi,fuoJinu  etpeUore  fdyiffe,  &  tUmFlexiaferft 
tumin  alijs  regni  partibus  per  fubditosfuos  jtipendijsampltßimisditdjfe  Aliis  aurtyitlu 
armis  infiru^os,& nemine  regio  yeluti  numine  ta^öS,Academia  inermem  &  omijyrafi 
dio  defiitutd  deinde aggreffos  effeffuum^  dlud  adeo  qua fluojitm  GRATIS  perfonado,ju 
yentut  em  ab  Academia  abduxiffe,ut  mirum  Ttbn jit  ,illum  jam  yibd  littraria  fontem  ex 
fccari  pradfisundiquaq^yenis  &  duBibtis  quibus /anguine  &  ff  tritu  accipiebat.Falfi 
iuttc  quidem  exjfieUatione  fud lefuitas  ,faHumenitn  effe  ,  ut  totum  laborantis  Acad^ 
miacorpus  i^circumfufis  eorum  gregibus  oh feffum  ,yires  fuas,  Acadefnien  cor  mori 
kunda  parentis  doilrind  puriore  reficientibus  ,  collegerit  ,  &  coryos  hiantes  dt 
luferit.  Moc  auteanimadyertentesClaromontanos  patres,  ad  alias  aVtes  ext^plo  c6A 
^  diph”^^ 'refcrtptum  obtinuiffe,,quo  in  ipjo  A  cadentia  Tarifienfisgp 
mio publice  fcholasaperiendi facultas  eis  conceffa  fmt,juyentute  igiturinflituere  ‘cieUff 
non  per  fe,fed  alios  quofdammagiflHlos ,  yel  aliunde  'accitos,yelquafi  fungos  noctis* 
nius jfiacio  e  facunditate foli  Claremoniani  prorumpentes^  ^ihil  mirum  igitur  fi  J  cadi 
mia  exhaufiis  pene  ytribus  mngpneretdnturn  lugete  fua for  te,  fed  contra  yim  frdt 

dtmL  exclamare  &  ^eum  hominum^  fidem  implorare  cogatur.  Ad  dambre  ditte  ijlm 
gos  Ipfos  patres, qui  ejus  yitainfidias  fecerant ,  accurrere  jam  et  petere , ut  Acadetfiia 
xum  finu  excipiantur , non  quide  dominos  fundi, fed  ut  colonos, imo  ut  feryulos  hurfiiltt^ 
familiam  Academicam  cooptari  y  olentes,  iuay es  illas  quidem  tU'  meile  illitas  y  oeeseß 
/fd  quof  fi  quH  fapit,  ipfo  felis  reperiat  amariores ,  Tantm  eos  finiflrd  manu  porng 


I  fi  S  V  I  t  A  R  VM,  HO 

t  Upidem  dextri  ahfcondere.^cademicos ^idem  opure»ut  ntnrntdcyetuepfsios eit 
mittere,  fed etiam  yeht fratres  compUHi,  &  ttr  "patres  i>enerari liieret,  fed  iampum 
ftmmagtios  montes  hahere  CT  ßeriidnonpojji^,  multas  urbes  ,  quas  ad  nutum'  juum 
n  regant  lefuita,  multas  proyinctas ,  quas  poßideant ,  multas  jd  e  ademtas ,  qutein  fuit 
mira  tinerihfs  jaceant, &  ex  quarum  ruinis  rerum  fuatuminfanas  fuhßru^iones  erexe» 
ttjteßari  fatü  &  tyincere.  Eas  enim  tacitis  &  occultis  motikue  Academia  Tarißenfem 
mere,utfuo  periculo  fapiat,tSt  inßantia  ßhi  pericula  nonmodo  taute  prudenter  q^prayi»' 
at,fed  etiam  fortiter  &  gloriose  depellat,  oßendentes,focietatelefuiricajimiltm  ejfeyel 
wü  j4quiiaru,qua  fe^m  easres  atterunt, cu  quib.  inciufa &re(^dita/unt;yel fluyijs, 
i  infulas  comple&i,ijf^  adblandiri  yidentur, eas  tamen  cominuuntfSr perdunt,  Ttdon  eße 
te  ne cejfe',ut  in  externa  aliaru  uicademiarum  difcrimnainquirant,earuj,  yoces  tsr  m«- 
’:adefiderent,jamimusejfepericulum,afluarejammorhuminpreecordijs,tS‘ipfoss4ca» 
mia hoßespratextu pharmacorum,  eius ytHas meliori  f anguine  exhauflas  ,  yenettatie 
oterieorumdogmatumpocultsinßcere  ,  at^  dumgratu  auärtßamfuam  fuumq^  neüar^ 
leflesfcil,  illas  dapes  Academicis  languentibus  apponere feja^ant,  Acadmiamfuffo- 
re,linguam  eipraf :indere  ,ne  loqui,  oculos  eruere,  ne  eorum  fraudes  poßit  intueri,  ju» 
Ium  petere,  ipfum  caput  aggredi,  lär  Sorbonamipfam  tentareatqueiaceffere.  Specio fum 
fcietatis  lefu  nomen,  &boni  publici  pondus  ac  momentum  in  eorum  yerbts  fonare ,  fed 
ripfosjam  licere fubdupsjugu  excutere,  licere  SenatufconfultK  &  P^gtjs  eti%rtfcrU 
is  illudere ,  imperita  multitudinis  oculos  eludere ,  licere  yeteres  Academias peryertereu 
ere  de  patribus  /miracula  comminifci,  licere  paßim  martyres  confcriheri,  licere  Jor- 
mcadecreta  nonbabere  ludibrio  tantum,  fed  contumelij7profequi,  licere  denique  omnia 
(fundare,  uttandem  folalefuitarumfena  totum  orbem  dogmatum  fuorumfacibusin» 
ndens ,  omnes  etiam  yitiorumßinas ,  yepres  &  noxios  deterioris  dollrina  fuccos  exit» 
t,Qmd Oforius quondam  dixit,  inclinante  &  infenntm  yergente  mudo  najcituramit^^ 
cujufdam  &  cateris  inußtati nominis  Societatem, qui^  tumidis  magißerijs ßlentium  vi^m 
ßturaßti^ad cuius,ut ad folss  exortum,  cateri hominumjufefociatorum  catus ,  ffsäß 
mora,  &  fpurio  quodam  lumine  lucentia  fidera  mortalium  oculis  eripiantkr  ^  Iddejku 
s  per  untyerfum  pene  orbem  Chrißianum  jam  ajfecutos  fe  glofiari ,  &  certe  pravam 
ira  quaque  ac  melioris  nota  ingenia  ,  fuss  undiquaque  fedibut  tos  expultßi^  ;  paßim 
umpentes  nafcentüindufiria  gemmas  in elut  patienti  quodam  turbine  afflatas  ^ußijj'ei 
mem  literatis,  qua  emergere  ac fe  proferre fojfent ,  yiampraclußße  >,  unam  adhuc  refiart 
’'cademiam  Parifienfem,adqHam  yelutadportU  confugerent  yir tutis  ^  trudit'iönis  fu» 
ecimifia  edituri.  Hanc  quiafcopulum  eße  yideant lefuita  in  quem  irrUentes  frangantur, 
Icsrco  adeiw  interitum  bmnes  adhiherentachims flatuiße , jamq^  inmaximiheheficij  loco 
ponere  iß  jpecie  Societatii  cumAcademicis  ineundte,  &  fatum  eorum  conferyandariom 
ineiOmries  eorum  labor  es, yigilias  conatus ,  ornnibwsinyidta  mbinihss  exponant ,  fi 
tcademiam  addimen  Claromontana  domus, ut  •*piU  meridivabulumproflare, et  alumnorum 
iorum prdmiaab  eorum  Gai^ophytacid  turpiter  expeBare  cogant,atq^  ut  Societatis  iflim 
■dus ,  fahuLtJi  ,  ludibrium  toro  orbe  habesitur,  faciant,  Academicos  quidem  flare 
iprocinBu,nondolis,miiambitu,non  yetfutijs ,  fed  ingenio  idoBrind,  indußrid,  yir» 
ite  &  animi  candore  tUm  reyerendis  ißü  Tatribus  certaturos,  yelle  igitur,  ut proferant 
'lefuitica  Societatis  limina  &  Gigaptos  tili,  qui  yolwmvna  yoluminibus,  ut  montes 
\ontibu{imponendo,celumfapientm  fcandere[eputaiit,  &  "Bros  Academia  tutelares  de 
dio  fnd  'deturbare, fed  optare  tamen  >  ut  lefuiti  cum  nudü  Academicis  decernant, 
\cenim  f  flat,  ßerarefe  futurum,  tftrestoraipmnibusjMcnndum,utilem  7{eipublica,lu 
iris  falutarem  exitum  fortiatur,  Caterum  non  doB%iiue  faltem  <2r  eruditionis  ratio» 
^7jum  T^ip.falutem,  &  Gallicani  Itnperij  dignitate, quin  imo  T^gis  Chri» 
ianißimi  fecuritatempoflulare  i  ut  Gallicana  juyentutis  informatio  folius  A cademise 
'dei  &  A cademkorumfedulitati permittatur, atque  demandetur,  %lacenatem  olim  Au» 
ußum  monutßeiutijs  erudienda  juyentustraderetuf,  qui  Imperium  T^manUmimpensh 
damartnt  ,  Gallorum  igitur  adolefcentum  inßitutionem  non  pojfe  cuiquam  tutim^ 

•  •  It  /b 


De  Propagatione 

^uam  AsAäemxcü  Tarißenßbuf  (ommendari,  qui  eodem  quo  tota  Gallia  ^iritu  yiyantt 
& proprerea  jlcademia  yitam feryari  unice  expetant, ut  ipß in  ea  yelut  in ßecula  ad 
^tie  %lajeflatps  decus  & fecuritatemperyigiles  excubent,  &^ipubl.  Gallicana  amoreft 
tenellis  adolefcentum  ingenijs ,  Chrifliants pietatem  erga  7)eum  ,fubdim ßdem  erga 
ges,  ciyibus  commune  boni  publici  deßderium  inferant.  T^gempijßitnum&fuorum  a 
tnantißimum , priufquam  atroci  &  cruento  yulnered  nefario  parricida  confoßus  ad  cce« 
lummigraret,  de  Academi«  fu«  dignitate  reyotatida ferio  cogitaße, nec  fattis  eße  duxi f 
fe,ß ßdißima  ’Majeßatis fu« filia  yiyeret ,  nifi  efiam ßlendide  &  regie  yiyerer.  Hant 
igitur  tanti  ’ßegü  filiam flare  jam  tn  con^eUu  judi  cum ,  eofque  per f aeros  illius  manes  o* 
jare,  ne  labores,  conatus, gloriam  fuam  cum  lefuitps partiri  cogatur,  IsLon  ea  laborum  fm* 
Tumpramia  rependi  fibi  Academiam  poflular  e,  qu«  ingentes  familiarum  amptißimos  re* 
ditus  adaquent, non  querere  eam  ‘Baronias,  Comitatus,  Abbatias , non  captare  h«redu 
iates,  non  arcana  quadam  arte  munerum  copiam  paßim  ex  omnium  manibus  &  loculis  eli* 
sere,  fed  tantum  fuppliciter  &  demiße  petere, ne  in  hoc fqualore  de  feratur, neque  in  hocmi* 
feriarum  cano  batlenus  deprejfa  opprimatur.  lefuit«  quidem  cur  finibus  Academicis  fi 
contineant,  cur  tantus  eos  Gallicana  juyentutü  educanda  pruritus  agitet,  curoyis  Gal* 
licis  tam  pertinaciter  incubent ,  caufam  non  eße  aliam,  quam  ut  Gallorum  loco%Iilyioi 
aut  yultures excludant.  Hac  enim  nifi  ipfis  mens  eßet ,  futurum  certe  ,  ut  Academia^ 
non  tamaßidue  impeterent,  non  eius  fores  tam  proterye  arietarent.  At  yerh  Academie 
totius  in  judices  «quißimos  eorum  jue  dignitatem  defixum  afleBum  eße,  eofque  eb  fibi«. 
quioresmagifquepropitios fore  confidere  ,  qub  adyerfariorum  ambitmplus gratia  &  fat 
yoris  apudplerofque  yideaturobttnuifie.  Hon  opibus  eam  contendere ,  qua  exhaufl«  fint. 
non  dignitate,  qua  jam  pridem  jaceat^  noti  amplitudine,  qu«  indignißime  conteratur,  fet 
precibus ,  lachrjmis ,  fqualore  &  miferia  ,per  i)eiim  enim  immortalem  eam  obteflari  ,pe‘i 
Henrici  JAagni,  fuaytßimipatri«  parentis  pios  aC  propitios  manes,  per  ultimas  eius  yo» 
luntates , per  Chriflianißtmi  Rpgis  ,&  Regina  %latris  optimd  ac  Serenißim«  fecurita> 
tem,  fer  Galli«  totius  incolumitatem ,  per  decus  &  amor^ni  patri«  i  per  liberos  eorum 

Orafertim  res  agitur, per  eos  ipfos  &  nominis  eOrum  immortalitate, ut  eripiant  tan> 
quando  literas  ex  profanis  iflis  manibus ,  iafque fu«  parenti  Academiarum 

fin« ,  yel  potius  fuam  eis  parentem  reflitUant,  neque  diutius  purißimum  acyere  Criflal 
inum  oculi  Gallicani  humore,  admisetü  exoterica  do&rin«  for  dihus  turbari  permittant 
eonfiderantes  nempe ,  fatiusejfe, ut  ad.  Senatus  Tarifienfis  nortien  &  recordationem  tett 
deinceps  gefiiens profiliat  Academia,  eique  «ternum  yiSlurosgloriaiaurosdecerpat,juM 
tttnoyus,  &  Gallicano  prafertim  genio  inußtatuS  religioforum  hominum  catus  e  finibA 
monaßicaprofeßionisexiliens,  cumomniumpene  Ordinum  querela,  cunitotius  Galli«  pe> 
riculo,  cum  certißma  “Muf arum  politiorum  ruina ,  ubique  ja^et  &  proclamet,  ipfis  judi 
cibus,  focietatem  fuam  inAcademicos-irrupiffe  ,  Atademiam  &  literas  meliores  ipforwR 
judicum  fententia  concidiße,  &  tertium  iflum  Gallicani  lilij  apicem ,  jndflum  fbiritu  per 
«ulfumemarcuiße^,  , 

Excufa  ^haecAcf^iofuxta  exemplar  Parifik  apudlo^einPeti'r>*pas,  v« 
lacobsea  fid)  fcuto  VeaeuaruxiiexcurumjÄnno 


ARRE 


131 


Iesvitarvm. 

ARRESTVM  CVRIAE 

PARLAMENT!; 

CATlTALiyU  ET  EVltTl 

CUßhuttwyocutis 

LATVM 

'  In  c  Av s  A 

ACERDOTVM/ßT  SCHOLASTICORVM  COLLß« 
'  gjj  Claromonttni  qui  fe  Iduitas  vocant ,  Diplomads  Regij  i  o»  Auguft. 
1 6  %  o»comprobationetn.  poßulantium ,  quo  omne  (ci'entiarum  'artium^ 

gemis,in  Collegio  Claromontano,  iuxta  Edidi  Scptcmb*  I  aü'aru« 

conftituo'onumnormam^pubbccdocendiypoteilas  concedatur ; 

\  '  ET 

BCTö\is,  irnpico\F%i  ac  nECAnof^f^%i 

ytrfitatü ,  Intercedentium  Editioni  Diplomatis  ,Atc  lihllo  fupplice  ohUto  2.  2)«- 
€emlp.  i6u. petentium, ut ex  legeEdi^i  f^itutionü  Iefuitan$m,&  Decreti  quo  iU 
lud  comprobatum  eji ,  ab  omni  Scholaßico  munete  arceantur :  nullo,  experfonarum 
qualitate,  pr te judicio fuborituro,. 

Cul  inrcriintttr  ck  D.Ludovici  Servini  Advoerti  fifei  RtgU,  A  Aioar,exterpta  fuinma  capita« 


EX  ACTIS  CVRiAB  PARLaMENTI: 

_  Mani* 

A7{^ESTFU 

pronmiciant^» 

Öntf  oVerfia ,  nitro  citroque  dopiose  difeeptata,  hinc  j  ihter  Sacerdotes  ÄI 
^  Scholafiicos  Collegtj  Claromontaruiquifelefuitas  vocär,Diplomatis  Re« 
i  2  o« AuguR«tdi  b«  däti  impetratoresj  dC  quod  decretö  Curise  comprobarij  pc« 
nt,  quo  omne  fcientiarum  artiümquc  geniis,  ^n  Collegio  Claromontanoiiu« 
aEditfl^i  Septemb«  i6  6^*dC  aliarum  conRitudbnum ,  declarationumque  nor«, 
am,  publice  docendi  poteftas  conceditur^  quique defenforum  quoque  vices. 
;unt;  inde  j  älter  Redorem^  Membra  Decanos  VmVerfitatisParifienfis  , 
tercedentes  comprobationi  Diplomads ,  acfuimlice  libello  2«  Decemb*  k^i  u: 
ilato,pofl;ul  antes  jUtjiuxta  legem  Edidi.quo  rmitud  funt  lefuitae»  jprebibitio* 

V  ab  omni  mutiere  dC  exercitio  fcholaRico  ^  arceantur  t  nullo  experfonarum 
lalitatepra^iudicio  fuborituro«  .  v 

Quumque  iam  in  quartum  uftp  diem  i  Maiorcj  Crimäiali  dC  Edidli  Clafc 
US  cönvöcati's,Mondiolöiiiusj  Diplomads  Impetratorum  nomine  3^  Marte«, 
ä'us,  irtterceiTorum  partes fuftinens ,  audid  lint;  atque  eacaUfa  perorata fo« 
mni  intentionis  claufula,iHiDiploma  comprobari  petant^  Öc:  hi  vero  recufent» 
fttpplieclibellöintercedan^cumqueReÄor  quoque»  8C  ex  Impetratoribu« 
innulli»yerba  fecerint«  Quin  edam  cum  Cognitoris  Regij  nomine  S  E  R  v  i« 
y  s  egerit»  cuius  orationishacefuere  capita  tie  iam,  1 7»  menfis  huius ,  cfwn  i« 
uscaufae»  üuer  Sacerdotes  ScSchoiafticos  Collegtj  Claromomaai  pedtores»- 


I 

De  Propagatione. 

«rcfcriptuni  Regium,  so.Augufti,  1 6  x  o,Senatufconful'co  comprobaretur , « 
inter  Remorem, DecanumFacultatum, Nationum  procuratorcs,8C  aliaMenv 
bra  Vmverfitatis,  r  eludantes  ÖC  cx  occafione  Pcdtoresjdifceptandaenomenre* 
citaretur;  altercationibus,  antequam  Advocati  caufam  agerent,  occurrente,  ea 
prdtulifle  tum  quae  hodie  quotp  referenda yideantur*N^e,promuneris  rauoi 
ne,  ut  fuarumeft  partium ,  adgioriamDei ,  Ecckfiacbonum  fpedare,  ac  Regis 
rem,  vitam,falutem,  fccuritatem,  8C  Reipublicac  totius  tranquillitatem  fartanJ 
tectam  tueri,  fe  adhortationibus  utrofque,  AAores  &  Defenl'orcs,verbis  fantfn 
Pauli  commonefeciiTe,  ut  pacis ,  quoad  fieri  polTet,  SC  concordiae  mutuaeratio« 
nes  inirent* 

Ac  proptcrca,  A<floribus  dixit,  eos  beneficium  ab  Henrico  Ma^o ,  glpi 
riofse  memorise, impetratum ,  grata  mente  iugiter  recolere  debere,  qui  cum  un* 
diquaquefiidelifsimorumÖ^  longo  rerum  ufuprudcntifsimorum  Miniftrorum 
confilqs,  ab  illorum  revocatione  deterreretur,  nihilominus,idbeneficij  largid 

conil:ituiiret,hacfpeexpromifsionibusiprorumconcepta,indu<ftus,forevidelii 

cec,  ut  Indulgentiae  dC  Clementiae  Principali,  offidjs  di  obfequijs.  Regiae  Maic 
ftatipraeftitis,  gratiam  aliquamre£errent;e6 etiam  maxime,  quod  nullius  r^ 
praeterquam  reditus,  gratiam  poftularent,  nec  alium  fibifiinem  propofitum  eflS 
Cgnificarent,nedum,ut  ea, quae  hodie  €fflagitant,expetituri  viderentur* 

^  Addidit^ ,  perpenderentfecum  ipfi  anaquum  eiret,  ftatim  a  M?gni  Re* 
gis  obitUjillud  poftulare,  quod  ipfemei^  nequaquam  ijs  concedendum  elTc  cen^ 
UiiflTet,  8^  quod  dum  in  vivis  erat, urgere hequaqui  effent  auG*H3cC  faltcm  lexj 
C  pertinaciter  peritioni  inflfterent ,  ipfis  prscfcribcbatur ,  utfefe  priicis  V  niver« 
litatis  Parifienfis  Decretis  Theologicas  Facultati,  inbifce  quatuor  capiti 
bus,potifsimumfubijccrent*  ^  ^  ^  ^ 

Primo,  j«o  "Regum  faluti&fecuritati  confulatür^quosfaf  enumero  jam  impetu 
tos,  iterato  parricidio,  nefarie  e  yiyüfuhlatos  ,  fceleßißimorumparricidarummanuyü 
dimue,  quifalfo  &  deeeßahili  Migionü  obtenm,it€  impura,  remerariaque  d<iSrind,nupei 
€usd,quamexlihrü  & fchola  ißorum Impetratorum hauferant,  utex  Reorum  confeßm 
nibus  &  Curia  Arrefits, apparuit aHi fuere:  Tetitores,tantdeteßandüppinimibuf  renun¬ 
tient ,  nec  tantiim  feriptoribus  fuafocietatü  ,quieus  tradiderunt, non  aßentiantur, Jet 
ttiam  feriptü  editü, juxta  yerbum  Dei ,  inVeteri  &  'Hoyo  Teßamento  eomprehenjum, 

illas  oppugnent.  _  ^  r  ' 

7) icant  do ceant,  feribant  uhique,'nefas  effe  cuiquam,  fiye  peregrinus ,  ßye  naturali 
Regü  fubditus  audiat,  in  Capita  yitamque  facratißima  'Majeflatü  Regumßrl*fjttm- 
pum  mohri,  quantumlibet jpeciofun^anthorttatü,yelßiritualü,ydtemporalü  nomepTUf 
tendatur, quacunqfpratexaturcaufa,etiam  ubi  de  moribus  &  religione agitur;fantHp9lk 
ceantur  &  fuhfcriptione  fud  conßrment  ac  recipiant, patefaSluros  fe,quotquotintelligsnti 
aut fentient,  tam  horre  da  coußlta  agitare, nec  unquam  ijs  adßipulaturos  dogmatis,  qmhtp 
ptalefanaperditorumbominumingenia,direde  yelindirede^tanquam  fulcro, admachinstf 
tionesadyerfusyn£lorum‘Deitapita,ßruendas,nuerentur. 

Secundo,  Diplomam  Impetratoresproßtednturypradicent ,  doceant,  inter  edteft^ 
poteßates  fummas a  Deo  conßitucas ,  Francorum  R^em  Cbrifiianißimum,  in  Tempo¬ 
ralibus  foio  Deo minorem,nonaUudin. Terris fupra]e,prater  Deinumenagnofcere, cum 
beneßcio ,  ahfoluto  in  fubditos  dominij  jure , potiatur :  neeßirituaUbus  poteßatibuS  ippef 
tatvs  lick  colore  pratento  ,  &  promoyenda  yel  defendenda  ^eligxonirjpecie  h  fas ßeß 
Temporalium  Regum ac  Frincipum  juraufurpart  ,  magis ,  qudm  R^gibus ,  autborttäti 
Regia  titulo, jpiritualüauthoritatts,apiceminyadereiquapropteTviTeferecipiant,nun> 
quam  fe  hoc  in  argumento  dißinSionibus,  nuper  d  qutbufdamDoSloribus  excogitatis,  do‘ 
tendo  ußtros,qMa  bis  yocabulis  exprejfa  fueruntiDixcäik.  atttind»rc<^ej  per  fe  aut  pci 
»ccidens*  - 

aignojeaa 


■L  , 


I  E  8  V  IT  A  R  V  Mi  I5l 

Agnofcant  ingenue,  SchoUßicü fubtilitat\buf,  non  ra,  fed  yetla  tantum  mutari, ^uo 
Ecelefia,immenja  ßttcda  etmllü  cohibita fimbut  fotcßas,  omnibw  imßertjs  &  ^buf» 
Hicts  fecularibiffgraybr  ecdamnofa  coßttuatur,  &jhtri'tuatpsbotcßas  intemböraleim» 
lumtranfeatyjurps  &regiininü'ß^gij  %iaj'eßare,  jacetdotaUbu>sinfulü  tributa.  Con» 
linyiolabili inyi^ojue ,  nec  froblematico ,  axiomate  aßirantj  fenes authorttatem  & 
eßatemnullim  eße ,  Abdicatione,  ftißenßone,  ac  ^gnifriyationCi  T^es,  loirum  di» 
nes  occupanti,  yeldefra danti  exfoßtdmultart^, 

Tcrtio,  doceant, p'roßteanttf^crihautiue :  Omnes  ^güfuhditos,  tarn  Ecctenaßi» 
,  ^uam  feculares, adeam ,  erga  %egem ,  ob edientiam teneri ,  quam  Ddmitiuf  noßerte» 
Chrißiti ,  humanam  indutw  naturam,  Imperatoribus  &  %lagißratibüs ,  nafcenS,  rho» 
nßjpraßitit, quemadmodum  /»4c'%^»ciw;RcdditeCacläris^quae'C!elrari,Dco 
X  pd,  atq^eam etiam  ebcaufam,  7{egmm ßuumhegayit eßi mundanum  iatioßiißbi 
idefuturos  fatAlites,quiarma  expedireris. 

Atque  ißa  yerba,  ut  &  Tauli  »3 .  Omnis  am'ma  potcftatiljus  fubIimiont)tts 
31t  Ji^aefto ,  qiiae  iunt«»«  tanthm pracepti  alicuius,  declarationis,  äüt  exempli  at! 
npus  bhjeryandi  yim  obtinere,  quando  ytdelicet  Chrißiani ,  T'emporali poteßate  (üt 
ipßt quiddmex  ipforum  focietate  Corjphdus.)  carebant,  InßdeVtbus  fubjeßi ;  ßedeo  in 
yerfum  omnes  &  in'aternum,cumf cunque  fuerint  ordinis  Eccleßaßici  et  Laici,öbltgd» 
nü  nexuarBißimo  adßringi. 

Acproinds,ad  hüiiis  legü  amußim,yiyendum  ’eße,  aßeyerent,  quam  Apoßoli ,  '&  eot 
’itati  yere  Chrißiani ,  religiose  ob ferydrunt ,  qui non  modo  tum,  chm  pauci  yefitdtem 
rißianamampleBerentur  ,  fed etiam ,  chm  ihamplißimumnumerum'€Xcreyißent,'Di» 
')uli,  Cafaribus  &  7^gib!is,yel Haretuü  &  Infideiibits,in  T'empo'rdlib/is,  fideliter 

■uerurit.  ,  ,  ,  ,  ,  ^ 

Qmpr opter  hiplomatü  Impetratores, ßde  cayednt,fe diBü  & doBrind profeßuros : 
w/Km poteßatem,  qualifcunque  tandem ßt ,  necipfam etiam Eccleßam ,  yelin  Concilio 
'gregatam,  ßt  alid  quapiam  ratione ullopraditam  eße,  quo  fuhditos,  a  F ideli^tti 
amento  dhfßyerc,  &  pbedteniid,  ad  quam  jure  dtvino,  natürali,  ^  humano,  exhwen» 
hitenentur,yincula,utlo paßo  laxare  yaleat.  ^  ^ 

--tQuartO}  quodad  Eccleßaßicdmaitinet,  ad regßs  authofitütem,  ^ '^gds 

es  tutandas,  Diplomafß  Impetratores ,  ore  &fcripeo,  tueantur  libertat  es  &qitraEcM 
Stt  3  in  cujus  finit  yiyuht ,  Calticand  :  nec  quicquam  dicant,  fcrjhant,prop</hdntye 
mundam  Decretorum  ,qux‘inFrahcia  nec  probata^  necddmißa  funt ,  prdteixH  no» 
^e.)  quodillü  adyerfetnr.  ,  .  /,.c 

^c proinde,deinceps  fefefcripturos  recipiant,  ^  cüratdrdi,^taGeneraW^  Tro» 
tctdlibusddprobentur,quiefuntadyerfus fua  focietatü  höfdines  confcriptüti,  qui  librtt 

tü,'dogmataeöntt‘.aria,quatüorhifcecapitibiispofueritnt,  ^  i  * 

Jn  fumma,  Trifcts  Vniyerßtatü  9arifienßs,  de  Facultdm  Them^Ca  Decretu  , 

^ue Inlliturü ßent per omnia^.  .  .  .  ,  r.  ... 

Oibif^  eaptttbns,  donecplanb  fatü fecerint,  ^  hiduhitatts  nKune/oic,  fincert  animt, 
m  Jecerint ,  cancellü  EdiBi  ^ßitutiöh^  fefe  contineant ,  atqne'poßquam  ita  caye» 
t,  libera  demum,  arhittatui  Curia,  jürüreddehdipbteßaseßöymijs,  qm  mnemduU 

ißbipoßulanr.  T  > -ri  .  r  •  ^  e  «r 

HacCj  is  qui  verba  facit,  ifepetiurncjrö  tcßätür,  Ife  P etilorum  loci|s  ugtiihc2i* 

1  hacc  eadeiti  conlplurcs  clarifsimi  in  j  dignitatefeiiatoria,  in  hacCüria>  il* 
ilres  intellexerunt,  cüni  inhos  fermones  iheidereht* 

Quin  etiam  Patri  Frontoni,  alteri  fodali,pridic  quamcaufa  difccptaire* 
', ifta proponebat,  coram ÄmpliisimacDignitatis  Viro, pietate, doeffrina, 
p  erga Ecclefiam, Regem,  ftegnum^fide  &:ftudijs  confp^icuo,inCuria  qua- 
m fuprema,  Prsefide .*  qüi  fua  quoque  äuthoritate Scfuffragio  eofdem exci* 
)at,  ut  candide  dC  ingenue  j  praeferiptis  fandionibus  in Söaaiu  recitatis ,  fub» 


De  Propagatione 

fcribcret,Bf  cas  fine  ulla  clufionis  vel  atquivocarioms  ftropha,approbarent,  A 
quse  cüm  Regis  Advocatus,  fibi  certum  quid  rrfponderi  peteret,  excepitFrt 
ivj ,  Qiiantumvis  ipfe  atque  alij  focij  j  quiParifiis  degunt  ^  irafencirenc  (num  ß 
^  ivMtm  ab  hac  feutentia  alienum  non  ef]e  animum iUtfotequi  in  Tolittcps arbitrarem 
temporibttf  &  lociit  ubi  y  hituri  Jeryiendum  eße )  non  tameh  integrum  fibi  eflcjprj 
cd'a  dedai  acione  uti,nifi  ante^hac  de  re  cum{bcijs,quiinhac  urbe  funt,  confei 
rec:  .moexifiimarefe»  re  communicata^  confiiturum^  adhaiceproppfitionei 
nifi  prius  Generalis  Pratpofiti  ^  cuius fentehriaexpetfl^andä erat,  animo  expl({ 
tato,expeditc  tuto  refponderi  lioti  poiTe« 

Quac  I^e^tpri ,  St  ijs ^  qiii  eüm  comitabantur ,  cum  fuifient  fignificata ,  n 
fponderunt|fibi  veibaFroncoriis  probari  non  polfe,  captiofa  &  aequivocatit 
nibus obnoxia,  pncfertimcumdiceret,  Inpölitids  fei viendum eile  tempor 
bus  Sl  locis ,  ubi  vivi  tur*  Adde  quod ,  cum  efiet  in  confeffb ,  P ofiulantium  ft 
cietatemjitiomnibus,S([  per  omnia,  a Generali  fuo  pendere,  qui  maiore  quai 
cteteri  Generales  folent»  potefiateinfibi  fubditos  religiofos  potiretur,  attp  ea 
tra Regnum Gaih'at commoraretur^ nullam  rationem, adfidem  ipfis habendai 
aperin, rum  etiam ^  quodlefuita;  omnibus  alqs  ferre  leges,  a  nullo  ver6accip< 
reconfueverint* 

Praeterea,  lefuitas  iftius  iuftsc  diffidentiae  caufas  ublqueruis  adionibusjl 
infiitutis  dedilfe,  ubicunque  pedem  fixerunt,  afFedato  i  tam  in  clecricos,quai 
in  Laicos  dominio :  Qiiibus  aCcedit,  quod  omnibus  hic  unicus  feopus  ,nortn 
infiar  ob  oculos  efi,  ut  eunda  adfocietatis,  etiam  exaliorlim  damno ,  uti-iy, 
tem  f  atque  amp’ificationeni  dirigantur*  Quod  dOgmäta  prifeis  legibus  Regi 
SC  Regni  Coriibtutionibus  contraria  tuentur  ;  Qiiod  fi  contingat  aliquem  c 
fcciecate  exitiale feriptum  Odere, neque focietatis  CGetus,,nec  eXeaquifpian 
ll!  ud  palam  improbar,au  t  ad  veritatis  defenfioneiti  fe  accingit«  Addidit  Rede 
privatim,  fibicomplures  cfle rationes  exponendas  adVerfiis  petitörüm peflul. 
tionem ,  quas  Curiae  cogrti tioni ,  tam  fuo  ,  quam/Advocati  Ore  fubieduriis  c 
fet,  quod  is  qaiRcgisnomineVcrbafacit,tuiiliitoilincniculpam  ,  coramDc 
Si  Hominibus,  a  fe  derivaret,  tum  utdifcordiaefomiceni,unde(candala  diis 
dia,  inEcc  cfia  dC  Repubiica,  efientexorittirai  cjttingucrct ,  ex  fui  muneris  n 
tione,  referendum  cOe  duxit:  Quocirca  obnixe  rogat  Seiiatum, ut  in  meliorei 
partem,  quae  proponuntur,  interpretari  dignetur ,  quo  pado  omnes  aequos  n 
rum  aeilimatoces  a  privatis  afFedibus  immunes,  quique  Religionis  caufam  i 
Fadionis  malumnon  vertunt  fano  mentis  iudido,quae  dida  funt ,  admittei 
decet  I  hoc  etiam  addens ,  fi  ulterius  aefius  Contentionis  feratur ,  ea  qute  defid< 
rantur,  oci  utrobi  que  reprehendenda  funt,  pro  tempori*  5C iuris  ratione ,  prbi 
animadverfionis  officium  rCquirer ,  fignificaturum  tffe* 

Enimvero,  cum  in  tertium  ufque  diem,CoiitroVerfia  utf  inquC agiräta  fu< 
rit,  ca  iam  refert,  quae  in  infirumentis ,  copijs  Cäufaeiudicialibus  facCrdotui 
acScholafticorumCollegrjClaromofltani,qui  fe  leiiiitas  Vocant,  obfeivavi 
excerpfif,colleguquc,pr2Cter  calocaquata  Montholonio,  SC  a  Martilleriofut: 
notata  fun  t :  qux  partim  ad  Of  diiiis  eorum  infii tutum ,  partini  ad  vitae  genus  i 
Dodrin»  rationem  fpedant :  quse  tcia  capita  funt  excutienda ,  ut  agnofcatui 
utrum  inftituendae  iuventuti  apri,  dC  an  eorum  inftiturio  tirilis  Ä:  falutari 
futura  fit* 

Ac  primum,  quod  adlnftitutum  ipforum  Clericorum,  quf  fe  reguta« 
R  ebgiofos  appellant,  nuncupant^,  liquer,  eos  non  tam  lege,quam  privilegi 
gauderCtHancobcaufamIgnatqLoyolacFundatorisfcopiim,vitam,8c:vitaers 
tionem,  a  Ribadeneiradf  Maffaeo  conferiptam,  expendit,  atque  conftitutionej 
&  carum  Varias  explicationes,  Romxexcufas  n  bullas,  quas  a  Ponrificibus  m 

mero  3; 


tfi  S  V  I  T  A  R  V  M.  135 

ero  37.i'mpetraverunt;privilegia,Ö£r  i'mmimitates,quas  fubinde,viV3e  vocis,ut 
quuntur,  oraculo,  elicuerunt:  Congregattonumlcfuiticarumcanones  dC  Ge* 
:rali'umEpiftolas,fedul6  notavit  di  confideravit. 

Quod  vero  adipforum adiones  5^  res  geftas pertinet,retulit,fe,ex  Adis,  (fi* 
,  cum  tulit  occafiojobfervatisj)  eorum,quae  ab  eo  temporej  quo  funtadmifsf, 
Gallia  contigerunt,  repetde*Quid  deiplis  Eufiatius  EpiTcopus  Pari¬ 

nfis  3*  Augufti,  t  554»iudicarit  ;quid  declaraverit  ^decreverit  Theologica, 
icukas,  in  Sorbonae  Collegium  codem  anno  convocata  i  qua:  poftea 
:fta,  ubifuunidifsimulabant  inftitutum;  quacpofi:  ipfi  feceriilt :  quid  ad  offi* 
idocendii  gratisjoblata)  Academia  exceperit ;  quid  ea  de  re  cen'fuerit  Turne» 
f.  ExpendilTeqlioquefei  Adiohes  anno»5<J4*habitasi8<rpraefdtimjy^^/io«f»» 
tprißts  Mefnilij  Advocati  Fifci Regrjid:  quid  causa  Confilio  permifsä,a  C  uria 
cretum  fuerit*  .  _  ,  _  i 

Item  ea  rctulif,quajinItalia,Hilpania,Germania,Poloniä,Mofcovia,An« 
(a,8<I  Rep  ubl*Veneta,focietatis  causa,  evenerint,  ea  etiam,  quaefodales  anno 
77*fecerinf,  dC  Adiones  Poteftati',  quanta  in  VireUorio  Impitfitionü  i  ubi  loca 
'tavit,excufo Roma?, 1585*  defcribitur,cohfentaneas  i  indicavit;  unde  colligi* 

r, eosInquifitionis  arc^se  officio  defungi*  '  , 

Item  diligenter  collegit  ea„'quae  in  fandiori  Regis  confiftorioj  in  Curia,  an* 
3^  pofl:  acIionemjinCältellum  parricidam,eorum  difcipulum,  fnftitutam,  ac- 
lerunt*  Ea,quaefecretis>^»»d/i^»<f  annorum  t55>4*  95* comprehenduntur, 

[orum  exemplar  Neapoli  excufum,anno  i<So4*riib  manu  fit*  Deinde  ide  Re¬ 
ns  AdvocatuSjeorumdem ufurpationes  8d molitiones  ex  ^reyiüm,po{iquam 
tftliminrj  iure  donati  funtiquodnotandum'^  6<^contrapofitas  edido  conditio* 

s, impetratorum,excerptiS  attendit«  ,  ,  ,, 

Item,qüajRegii  ab  HarUo,  Sehatüs  Principe,  iCuius Exempla  j  V irtutis  e* 

itpr^cepta,örationefuerünt  expofita; 

Eti  qüibus  illi  Magnus  j  Clementiisimus ,  Invidifsimüs  5CPrudchtif* 

lus  refpondit  Verbis-,  quac  certum  voluntatis  Regite  propofitum  exprihie* 
nt, certä  fpe obfequiorum i  qtiac frondebant  Diplomatis  ImpetratoreSj  fub* 
tum*  ,  .  „  ... 

Prazterea,quce  ab  ipfis  fadajtaiiquam  fidö,  optimo  Regi  datse,  adverfantia 
arguunturiS^  quid  ad  htec  argumenta  illi  regerantjfedulo  attendit* 

Deniq^ ,  alia commemoravi tj  quibus  apparet,  quidfubinde  ad  captandam 
atiami  bC  authoritatcm  comparandam  faditärint ,  quibus  artibus  domatim 
gentur,^  ad  exploranda  arcana,  ä:  bona  corradenda  irrepant,  acnegotijs  0« 
libus  fefe  cönfcientiaijj.im  obtentu  intrudant*  , 

Dodfinam  denitpi  quod  attinettqüxin  operihtts  ‘Bellarmki ,  potitsiniüm  in 
a-tt^tUiDe poteßate  Romani  Tontificvs  in  TemporalihMynoiacvi^qnativi  Gregorij 
dentinianiyTafqueil, Turriani, TholofaniySüare\,%/lolinä»7^hadeneira ,  inlibro, 
i  titulus  Princeps  ChnAizniis,l(elleriiAndrea  Eudamono  loannl^,  lofephi  Cref» 
liAngli ,  fub  Thilopatrinömini^  Leonhardi  LeßijiS.^feißij,  Gretferi,  Aioriis,& 
arianae  libris  animadvertit*  Itemj qüac  iii  ^ mphitheatro  Honorü^  excufo  anno 
o 6* nomine n^jnSoMÄr/cyjCüiusptoprium nomen  Carolus  Scfihanitis,  ante* 

:  Antverpiani  College  Rcdoris ,  de  quibus  is  ipfejqui  loquitur ,  defundum 
rgem Henricum  Magnlim monueratiUt yitte profpiceret,  parricidis  öc  fica- 
5,  a  Scriptore  illo  expofitaf,in  lödsjquacl^egi  ipfi^  teftellluftriffimo  quodam 
iro  j  fidelifsimö  ipfiüs Regis, iamaitiultisanhis,  Miniftro,pr3elegit :  teßc 
oque ipfö PatreCottonci qui tumdixitj  cumlibrum, nequaquam a fuaefo* 
:tatis^ hominibus  emanalTe  j  fed  Gcncvsc,  ad  conflandum  lefuitis  odium. 


'7  • 


V 


D  E  Pr  opaqAtiöne 

iicfVum ,  ab  Haereticis  Foifle ;  qui  tarnen ,  poftea ,  longc  al itef  i  qüidfehtircti  €*« 
prcfsirvlaiidaco  Scribanij  opcre»&C  diftnbutismultis  illiusexemplaribits:atqu< 
criam,  Claro  admodum  vlro.  Religioni  Ca^iolicacj  nemminüs  i  quamRe^ 
Frandco addido, cum  huncexhibuiflethbriim,eumltylolaudato,  eommca 
davit  jtanquamiuventurii Latinis  literis ünbuendae^  adprime  utilem,  etiamii 
verba,quibus  illC  utitur  ^rimillimaiint)  imo  ipiiisimailla,  quaenovifsimuspar 
riCida,  cum  fuper  execrabili  parricidio,  in  caede  Regis  patrato,  interrogaretur  j 
ufurpare  foiebat«  Quac  advocatus ,  ilnehoitore  referrenequit,  de  tamhorri« 
bili  libro  loquens  ,  qitcm  Catalogo  librorum  Tuorum  inferiptum ,  tanquair 
ab  Authore  laudato « profedum ,  Societas  comprobavit*  Idem ,  A^hortfmorup, 
Emfnanuelü  Sa,  aliorum  Cafmßarum  mentionem  fecitj  qui  Ethicam  &  Poii< 
ticamChriftianam,funditüs  evertunt*  Item  axiomatum /oÄa»»^  de  las  SaUs. 

librorum ,  exquibus excerpta  quaedam fparfa Tunt,  quscTupph« 
mii  non  imprimi  decuit ^  ob  horrendas  ,6^ Üagitiofas,  turpiTsimaTque  difien 
rationes  j  quibus  featent*  Retulit  etiam  de  Richeomi  jipologia^ ,  &:  äli|s  librist 
qüös  f^ichibmus^cCotto  ,  alijquefodales ,  ad  CauTs^Tute  defenfionem  edidere; 
Neenon,  delibro,  cui  titulus,  2)efenßo  V mtat^ pro  ^Itgtone  Catholica^ ,  in le- 
fuitarum  eaufa^ ,  »ppoßfä  ji^ioni  jinsonij  Arnaldi ,  &  de  varijs  T^onßs  adlibel 
lum,  qui  Jtniicorto7u^  in(cnptus  l  DecUratorijs  /iffweiuTdemCottonisadRe 
ginam ,  Rerum  in  Regno  Adminiftrationi  praefeClam  ,  ßatim  ab  ipfo  Rcgii 
obitu  :  de  quibus  etiam  j  Montholonius  in  contradidiönibus  adverTusMar 
tilletiuril*Quibus  in  libris,etfi  multa  Tpeciofisi  pietatem  SC  ;cqü«atemr€d©len 
tibus  verbis  i  fucata  legantur ;  attamen  veritatis  dC  liicis  obiedu ,  ruunt  eonin 
dida,  quantumvis  coloribus  quaefitis  adornata  t  dC  quseadcxcufacionemeo 
rum  proferuntur,  crimen  augent,  SC  eiufdem  culpae^  cum  ijsi  quos  tuentur,  par 
ticipes  demoaftrinn  Scilicet^ errorum  levi riortiine  defignancur, qux demul 
tis  novis  dC  exotericis  dogmatibus,  ab  cis  inEthica,  Politica,Oeconomica,  Bc 
clefiaftica  dC  Repüblicä  conduntur  propugnantur  axiomata,  quibus  pa 
lam  eftjcos  ad  excidium  poteftatum,  aDeo  conlhtutarum, luftiriic  omnis  evei 
ilonem,  ipfius  etiam  Hi erardiiac  vttow/jäpI«  ,  Ecdefiae  Catholicae  Apoftoiid 
Romanae,  3^  ordinum  Rcligioforum  Clericorum  Regularium  veterum,  rui 
namjgrafTarijadverfus  quos  Icfuitae  fubinde, multa tentaruntjiatcp  ad  Acadt 
miarum  imminutioncm,rpe(^are ;  quum  DoÄuraj  gradum  praeter  morem,  exa 
minis  publici  ICge  violata, conferre  non  dubitenti 

Rogavit  quocp  Curiam Advocattis,Utexlibro inicriptOi  J>4antiale Sodali 
tatüy  praelegi  locuftt  notatum  pateretur  i  ^  Redori ,  ut  praelegeret ,  tradit utn 
utliqueat,  qua  ratione  iuventutem  ad  periuria  i  in  iucUeqs  %C  coram  Magißra 
tu, erudiant* 

Denique  i loöö  ä  RedorOloco  i  irt  Manuali,  notato  ^  alia  multa  Capitarce 
Uvir,  in  qtrae  Cenfur  a  Facultatis  Theologicae  i  ftylum  fu  um  firinXit :  5^  ea,  qui 
tiibiis  Condonibus  continebanturiHifpanico  idiomateiann.  röop*  tC  i6%  o*inhc 
itorem  Ignatn  Fundatods  confdrfptis,  qUas  in  Gallicum  ferhionem  tranßul 
Fraticifctis  5oierm\c.i\xiti-i  imilihrum ,  quo  ea  ^  qua  notata  fuerunt^  non ßnehUjph 
mia  in  Deum,  iniuriain  F'hewgos^  illitie  Cenf mii  aß'etere  &  tueri  noti  eß  yeritui ,  mt 
morayit  &  retuliu 

Tandem  ad  Vniverfitatfs  eäufam  accedens  monuitin  Dodoribus  H  Mi 
giftris  norinullis,  quaedam  defiderarii  qui  omittenda  committant,  ^  comintt 
da  negligant*  At,  ß  fupinitate,  SC  legum  ac  decrctorumi  in  Curia  comproba« 
rum,  arpcrnatione,pcccatumfit,  undeiufla  nata  fit  qiierimoni;;Ecaiira,qiio 
noncflinficiandum ;  Curia, iit  par  eß,pl*ofpiccrc  dignetur,quod  aliorum, quai 
Petitor  um  opera  fieri  poiTe  claret* 

Quibu 


.  !e  $  V,I  T  A  R  V  M.  134. 

Qutbus,{11iidBafiIi{, aliorum^  SanÄorum  Patrum  verbfs^  Regulas  Afccti* 
LS  Rdigiolls  R^ilaribus  pracfcribenun,  obijci  merito  poceft,  illos  rem  lüä  Pro« 
fsione  indignam ,  iibi  inutilem,  necp  Rdpublic^  probciiam  pofHilarc ,  nec  ul!a 
aone,exempl6ve laudabili ,  necdodrina, quae  in PariiTcnd Schoiafrequentata 
tjUiti»  fivc  ThtologiaiqUxScbolaßicit  appellatur, Uve  Toßtiya,%l oralis ac "Poltsi- 
i  poufsimüm  ob  qiiatuor  capita  propofita,  attendatur,  iive  denique  humamo« 
im  liter arumrario  iit  habenda,  quarum ftudljs paucos  admodum,  idoneos  Do« 
ores  expedire  SC  fufKcere  queant« 

Qiiocirca  folcmni  claufula ,  Ut  Regis  faluri ,  (ecitrftatf ,  ut  EcclefTarbono, 
egni  QC  totius  Reipublicac  tranquillitati,  ut  honori perenni (^ti  litciarumö^ 
raplinarum*coniulatur*IntercefiioruParifienfis  Vnivcrntatis  calculum  fuum 
egius  Advocatus  adijdt*Quod  IT,  causa, ad  Conllhum,  a  Curia ,  retcd-a,  libros 
fcripta,unde  recitata  quaedam  fucranr|<  quxquc  fibi  adciTc  pracfto ,  didorum 
cupledi^'mum  perhibitura  teftimonium  »  Advocatus  Regius  profitetur  )Cu« 
a  examinanda  clFe  decernat ;  poftulat,ut  Diplomatis  Impetratores ,  a  quavis 
ndioneSchofaftica,  ad  iuVenturis,  aliorumque  in  hac  urbe  infti  turionem,  le« 
:  arceantur*  donec  in  Curia  aliter  confti  tutum  fuerit, poenae*  quae  videbitur ,  ir- 
igationc  fandenda» 

caufam,  deproUti  7)tplomatPS  iditionii  in  Conßlium  mittendam  ejfe pro* 

nciayith 

Litigatorum  Caufidicoi,jdi^iottesfi(asiittra9^iduu  emendare, &,ß  f«*  yideaturfubw 
'ia  caufa  futura, argumenta  &  contradici ones  addereyjudicto^tntra^rafcriptum  t‘d>u6 
ndtCofpro/errejuhet.  "Decernit, m  Troyittcialps,& e  focietate, 'quotquot  eu  intra Jepta 
iria  fecuti ßunt,imßrafentiaru,fuhfcriptione,rat% habeat  lege,  cui  fe  Troyincialü  fub* 
ßt,  DoCrinet  nimtrumSorhbnica  confentiendi,in  ijsprafertim  capitibus, qua  ad  S.  7^* 
m  %iajeßatemeorum  falutem  &  authoritatem,  fartam  teCam  tuendam ,  ac  libertatum 
allieanarum,ab  omniayo,inhoc  T^gno  obferyatarum,conferyationem,faciunt. 

Vt  ijt  omnibus  per JpeCps, ac  T^egio  Cognitori  communicatis,  &Arreßo,  Curia  de  caufa 
‘ filio  p«rmittenda,anexis,  ex  jure  decretu  fat.  Inter  ea,pr  ater  ea, quue  Diplomate  7^i* 
tionis  &  Senatuf  :ofulto,quo  illud  comprobatum  efl  ^ferebantur,  adjuyentUte  erudien* 
m,aUt fud  aut  aliorum  optrd,quidquam  conari, molirtye^quacunq^tatidm  idratione fiat 
ttitores  prohibentur,  &  illis  omnts  prorfus  patefias,  fcholaßtca  munia  obeundi,  inter  di* 
ur  i  ac  denunciaeur,nt  par  eant, futurum, ut  ipf )  quo  f ruuntur, pbßliminij  beneficio  mul* 
mtur:  litis  impendijs exceptis ,^Hum in  Curia  Tarlamentiii.DecembAdu* 

DVTILLET. 


SXCERPTVM 

X  ORATIONE  D.IOANNIS  DISSIBNII 

R  E  C  T  O  R  1  ^  V  N  I  V  E  R  S  I  T  A  T  I  S  P  A  K  I  S  I  £  N* 

SIS  AD  REGEM« 

7  T  S I  vero  Icfuitae  tam  gravi  Decreto  iufli  funt  abftinere  ab  omni  docendi 
Z/ genere S^fcholafHcomunerein  Urbe  PariCenli,  non  tamen  cefsarunt  SCpa* 
erunt  irrequieti  homines,  fed  anno  milleilmo  fcxcctefimo  dedmq  odavo,  rur» 
:s  apudRegem  inftiterunt,'&r obtinere  conad  funt*  ut  ipfis  publice  docendi  po- 
ßas  ibidem  concedatur.  Redor  autem  Academi*  gravi  Oratione  interceffit 
»ramRege*  inqua  inter  alialic  inquit:  Serenifiime  T^x,  hac  caufa  eß,cur  %daje* 
m  yeßra  Academia  Tarifienfis  hodie  humilime  fupplicat,quhd  maximo  periculo  rurfus 
pofita  eß:  nempe  hocipfo  tempore,  quolefuita  iterum  nefyos fuot  omnes  intendune,ut 
mfijs ßabilirx  ö*  confirmare fefe  poßint,  Qwm  enim  jam  opprefferint  corpus  integrum 


D  E  p  R  O  »  A  C  A  t  I  O  N  fl' 

,f *•»«  «.W«  i»  »4rntM 

Mo  luod  ■»17«  V TthirM  <tihuc in  Ftiiytrßute  Tnrtficnfi ,  xUniumc oftrnm  inM,  » 
fomMilmfifroridr,  xfuimfrimim  onrnfottfintifM/MfciM,  jni^modimtnii 
mnihnxalij!  &«,  occufSrunt,  /•cor»nt:S, 

non  rcftet  ulU  dta  om  doctatjuytntutmy^uamMutnca.faale  tndeapfarctymagfuimtt 
Um  &  ctlehrem  Vniytr^xtnttm  oPPreßum  &  fuffocatum  m.  Confideret  ohjeeramtum 
T.  auot&dfuantd  offida  yenernble  eorfue  tllud  Ecclefix  &  Statut  tm  fernher  frtfltti 
rit‘  auomodo  populos  infiruxerh  Taßorilm  y  Efiifcopatui  Tralatü,  fuprentas  Curü 
Conkiartjs  &  Trafidentihuf »  Concilium  T^gium  Cancellarijs ,  CuflodtPuf  £fg»lor*tm 
nifißri  Supplicationum,  Confiliarijs  ör  Secrerarijspnhlicd,^m  innocentiam  Eccleju 
puruatemlinguarumyintegTitatemhonarumliterarum,  &  mmumtatesat^ueltbertatx 
^GallUi  contraomnes  eos  qui  illas  opprimere  conabantur,  propugnant,  '^eytter ,  quat 
forte  femper frenum extiterit,  inhibenda  yiolentia,  doHrinarumnoyarum,peregrtnan 
&  tum  Ecclefia,tum  T(^ip.prajudicabilium.  Ecce  igitur  perditam  nunc  eo  modo  grande 
i  ßam  Fniyerfitatem,  fUod  equidem  non  fine  notabili  detrimento  huutf&tlUus ,  hac  ej 
Eccleßa  &  Status  Tui  accidere potefi.  Ke permitte  igitur  J  7{ex^agne,  utpuUherij 
&  locuples  fiofculus  Corona  Gallia  ita  Tuo  tempore  deflore fcat&  cadat,  ^epermt 
ut  dicatur, hanc  magnam  celebrem  Tniyerfitatem ,  qua  dmongenw  annts  hccepye^ 
amnibut  Ktzibw  nofires  antecefforibuc,  tanquamparsjumrne  ^cejarta  &  eßenttaltt  E 

tlefia  &  Status, conferyata fuit,  pereat  jub  ^gnoLudoyict  Xjf^^  .  ‘ 

Hac  Sereniflime  1{ex ,  humillima  efl petitio ,  qua  %Iajeflatt  V .  hodie  fu^lteat 
y  er  litas  Tarifien(is,ut  cum  Cereum  recipiat  demanunoflra  %l,  f^,actipiatfimularrab 

raidelitatü, pignus  öbedientiafua,&proteflationemintegerrimam^uodyehnproPi 

fuam  ruinam  jurare  parata fitpoms,quim fallere  yotum,  quodM,T,fectt,feerga  tlU 
'  \ _ humtlliimi7ndtncilJdTnfoTL^% 


fuam  ruinam  jurarcparatdpf pottuS:,qudmfdUer€yotum9  quQdlvla  i  aji 

auam  optimi  affeBam,fubje^iflimam  &  humillimam  ancillam  for 
^  Rex  facie  plena  hilaricaris  8C  benevolentiae  refp  ondit ;  Gratias  yptt  age,  f 

yeflrabonayoluntate:  TosUiJem  demea  certi  eflote,  &  quod  gratam  habtamyefln 
fupplicationem 


Ex  impf  felTo  Lugduni  apud  loinncm  Cclerier  exemplari  Gallico 
Latinam  linguam  verfo  anno  cumpcrmifsionc* 


Quid  fit  f  Rex,fic  nier entibus  peccatis  börninitm, paulo  poft,  p^ter  riov 
rum  Collegiorum  cxtrudrioncm,in  ipfaParifici^Urbelefuitis  poteftatem  tc< 
loco  ad  omnium  prope  invidiant  exppIItOjUt  in  Collegio  fuo  omiies  diidpim 

«tuPhilofophicasa:Theologicas,libefedcinecpsacpubliccprofitenpolicn 


lESVITlS  IM  REGNVM  NAVARRAE  PER 

M  IS  S  VS  INCOLAT  VJ» 

IGnatiani  cöwtef  f  vno  regno  non  ferebant  t  fed  ut  Gallico  *  fic  ttiam  N ay 
reo  H  tota  Afturia  religionis  fu»  ibi  inftaurand»  dC  propagand»  cauß 
pofcebant  anno  i  S  o  8>una  hac  ratione, non  effe  differenti»  caufas,cur  uno  rej 
potius  quam  altero, quod  uni  Domino  getilitium  fit  SC  h»reditari5, foveant» 
Obftabant  contra  Afturiord  acerrim»poftulacionesi  quiignatianos  Vehenw 
o  der  anc  ob  irrequieta  ingenia*Rex  aut  anno  t^pp*  dunl  Blatfis  ageret  articul« 
Edicflalis  fandiionis ,  pro  regno  Navarreo  Sd  Asturia » magiftrattti  &C  indi 
^  nis  caventibus  de  fua  religione  annuerat,  nelcfuit»  inhos  fines  accedere 
nc  quid  novi  importarent,  quo  publica  quies  tUfbarctUf.  Nihilominus  Epii 
piseentilitns  contrariu  depofccntibusjihutaVitRexfententiam  fuam,decre' 

,  ut  »que  ac  c»teri  Ordines  Ubere  6c  pf onufcuc  admitterentur  i  abi  oj 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M*  135 


135 


mrana  fan(f?^ione :  Qiimimo  profcffus  eft,  fibi  in  ani'mo  cflfe  i'l] uc  tranfmittcre 
riutaSjquiEpifcopisfociasmanus  adhibeant,  dC  Romanam  religionem  re* 
ice faciant,  Parifieniis  autem  Curia  cacteri^  Ordinesimplacabilirer  edidlum 
ctulerunr*  Nam  praecuteris  mortalibus  Ignatianumhoc  genus  cane  an* 
te  peius  oderunt,  ötClonge  a finibus  fuis  propulsarunt,  repertofque  antea 
Sinones  dC  exploratores  morte  affecerunt ;  ut  refert  Botoreus  in  magno 
anciaeconfilio  Advocatus  libu5»Comment»  pagt^pg» 


C  A  P  V  T  II. 


)E  lESVlTARVM  IN  A  N- 


GLIAM,  POLONIAM,  TRANSILVA. 


NI  A  Mi  B  A  VARIAMi£<:c»  AD  VENT  V- 


lESFITAtJ^hA  IK  AUGLIAM  JDFEKTFS, 


lud  clericos  öc^laicosfefe  irtllnuarunu  Nolebant  primo  facramenta adminia 
are  fine  licentia  Sacerdotum ;  pollicebantur  laicis,  fe  nihil  nifi  fpiritualia  tra« 
aturos:  paupertatem  humilitatem  fummam  fiimulabant,  &.  caiifamF  cn* 
iciorum  plurimum  fe  promoturos  fandifsiime  promittebant,  quo  fadum  ift,* 
fumma  cum  humanitate  ab  illis  exciperentur  etiam*  Mox  autem,  cum  pedes 
i  paulo  ardius  fixerunt  i  infokntifsimi,  promorefuo,&:prorrusihtoIerabi. 
s  fadifuiit;  RegiilxElifabetha?,  8^  Regi  lacobo  per  fuos  condudirios  mde* 
lenter  firuxeruntinfidias  ,  eofque  Vel  de  Regno  deturbare  ,  vel  vita  privare 
mari funt:  nec  cefsafunt  feditionibusi  detradionibus  artificiofiTsime  omnes, 
ifque  ullo  difcriminci  five  clericos,  fiVe  laicos,  impetere ,  quos  metuebant  im« 
idituros  i  ne  pervenirent  ad  metam  ^  ad  quam  collimabant :  ut  Ledor  intelli* 

:tinfra, ex  capite  deiliorumnefarijs  f^acmoribusitejnAngliai  bC  inprimis  ex 
medidinorum  AnglOrumliteris  ad  Clementem  8*  PontificdnRom*  mifsis. 

lESFITJE  IK  EOLOKIA%d  FEKIVKT, 

y  Aud  diu  etiam  ante  Stephanum  Battorium  lefuitae  Poloniam  ingrefsi  p«to, 
J  funt:  in  nulla  autem,  vel  parva  admodum  gratia  apud  proceres  Regni  wa-t-fttwniryH 
itio  Fuerunt*  Stephano  autem  Rege  creato ,  cum  familiam  Barhoreorurn  in 
'ranflylvaniai  forte  etiam  in  Polionia  firmare  Vellet^  putaret  autem,  ut  ne* 

Dtibus  inEuropailluffres  affinitates  conciliarer,  Romani Pohtificis  fibiautho» 
täte  &:  favore  opus  efre,Iefuitas,  quos  Pontifices  impense  amare  fciehar,  in 
oloniaampledi  coepit,  8C  Rigam*  4* Id*  Mart.  cuni  veniffetanno  1582,  Gott* 
irdi  V elihgi  Syndici  urbis  dC  loannis  T aftij  opera  templum  lefuitis  a  Senatu 
ilacobum  impetravit,licet  intercederet  Gotthardus  CurlandiseDux,&:fidem 
.egis  oppidani  appellarent,  qui  nihil  in  religionis  negotio  fe  innovaturum  re« 
giose  promiferat*  Verum  ad  fedandam  Corum  querelam  primarium  urbis 
:mplum  vicifsim  oppidanis  concefsit*  Rex  Stephaniis  quoque  fratri  fiio  Chri* 
ophoroaudorfuiriUtidemirtTrartirylvaniajqUantumvisTeclamantibusfjb* 
itis  faditaret*  Infaufti  autem  huius  confilij  is  tandem  eventus  fuit,  ut  Familia 
la,  quam  hac  ratione  extollere  8C  ornare  volebantj  quatep  tum  aliquot  gene« 


r 


De  Propagatione 


rofiflTmis  luvcnibus  florebar,pcr  eorundem  Icfui'tarij  infelicem  panurgiam,i9 
cxcricabilibiis  difficuUanbuSimpliCareturjmquibusfundimsfereperjijt» 


DE  PROPAGATIONE  lE  SjVIT  AR  VM 

1  N  B  A  V  A  R  I  A* 


irfWwin  Bar*.  "T  TIvebatadhucIgnatiusLoyolaj  quumfuBPauIöI  V*PapaÖavafi2ei)in 

mio  reaiuat.  Y  Albertus  omnino  decreviifet ,  uc Societas  ha'c Collegium Ingolftadij  ha« 
beret»  Huc  ilium  inter  alia  excitabat  quoque  Regis  Romanorum  Ferdinan 
di  exemplum,  qui  fimile  Collegium  Vienna  no  itapridem  crexerac.Cumitaq 
Ignatius  votis  Bavari  annuiffet ,  aliquot  Societatis  huius  viri  ex  Italiamifif 
Ingolftadium  pervenerunt ,  primoque  Societatishuius  inBavaria  initium  de« 

der  dnt  anno  Chrifti  miliefimo  quingetefimo  quinquagefimb  fexto»Domiciliun 
iliis  in  veteri,  ut  vocant.  Collegio  afsignatumfiiitad  annum  uf®  »57^.  quande 


Societatis  numerus  ibi  augeretur, qui  bC  paedagogio  bC  Convidl:orum  externo« 
rum  domicilio  gubernando  praeeflent,  fuam®  darent  operam  novis  parochu 
inihtuendis;  quorumveliitfeminariumidem  Princeps  erexit, illorum^  cura 
coher  edidit»  Hineporrö  in  proventib.  annuis  fad^a  eft  accefii6,iit  circa  fexagin 
ta  Sx^feptuaginta,  partimThedlbgi,  paftimPhilöföphi ,  bC  variarum  artium  a« 
linguarum  ProfeiTores  i  partim  Scholaftici  ,  &admiftiftfi  ex  hac  Societate  Iii 
golftadifbeneficioPfindpisalerentiir* 

Cetlegfism  Mo-,  Anno  Domini  1 5  5  p.  Albertus  Bavariae  Priilceps  lefuitafiim  Collegio  Mo: 

nachiefi  initium  dedit»Locus  Collegtj  ddedus  eft ä  prindipe  Monafterium Au 
guftinianorumjquiicum  pauci  adencar,  facile  paftiiri  videbantur,  ut  pars  hort 
ipforum  in  ufum  novi  huius  Collegi)  cdnverteretur,&r  illicTchola  bC  domus  Cx 
ftruerctur*  Cives  autem  Monachienfesrhale  ab  initio  erga  Icfuitas  afFeiffifue 
runtibe  probra  ingentiaillis  obieCerunn 

Domus Lidfper-  Ciim  etiafn  Comes  Siiuickardus  de  Hetffdnftem  Praefedum  Landiperga 

g*  Novitijs  le-  ageretja  Ptincipe  Albertopetijtlocitm,  montem  fcilicet  arci  Landfpergenfi  vi 
(iutarun  «iguur  liceret  proprium  Icruirariim  domicilium  exftruere ,  in  grati! 

Ndvitiotum  five  TyrOntimj  adhoevitte  genus  adfptramium,  qui  tyrocinif  fu 
tempus  ibi  ab  folvereiit  6(1'  pfobaretur^Sic  igiturdomiis  illa  tcdificata  eft,  pnmf 
quidem ,  dido  Comitefumptus  fuppeditantej  B^'alifs  deinde amicis>  opitulati: 
dbusjUtfabrica  integra dubbtis auttribus annis abfolveretur*  Ineam  domun 
tradudi  funt  Novitrj  anno  »578»  quum  antea  inMonachienfi  Collegio  incomi 
mode  viverent  verfarentur; 

Ex  Italia  atiteiHiTpama,Gallia,Ahglia,Polonia,Germama  bC  alijs  Regni! 
ac  Provincijs  Chriftiani  orbis,  de  quibus  hadenus  diximus,penetrarunt  etiarr 
in  T  urciam,  Moshcoviam,  Perfiam :  imo  in  Indiarum  quoque  regna  rem  otifli 
ma,  inquibus  olim  vix  hominis  Eiiropsei  vcftigiumconipedumfmt,utmöa 
referemus« 


COKISILIVM  ßE  NION  RECIEIENDIS 

% 

lESVITIS  IN  VALESIAM  HELVETIORVM 
PROVINCIAM« 


N  N  o  Chriffii(J»  o»Iefuirtcin  VualeiiaEielvetiorum  nidificare,  bCfcßei 
fuas  figere  tentariint»  Quidam  autem  cius  I^rovincisc  Primarius  dC  patria 


amani 


I 


t  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  13^ 

iiTians  receptionem  illorum  gravifsimis  radombus  fcquentibus  difsuaflt ,  QC 
mpedivit. 

I,  Principio, cum  in  Concilio  Generali,qiiodfub  Innocentio  IIL  Papa 
^nno  » 2  *  5*  Romae  habitum  fuit  »exprefse  fuerit  decretum,  ne  ullus  praeterea 
lovusinftituermir  ordo,  &:IefuitarumordocontraConcilij  illius  Generalis 
prohibitionem  fuerit  inflitutus  t  Senatus  Vualeilani  eft  difpicere ,  nonfolum 
ttr um  utiliter,  fed  edam  anfalvaconicientia  Ordinem  hunc  novum ,  contra 
^öncilij  Generalis  decretum, recipere  poisint,  cum  pendentecontroverfia ;  An 
^apa fit fupra Concilium, nihil  fit  innovandum,  credibilius  fit ,  Concilium 
liTe  fupra  Papam, quam  hunc  fupra  illud» 

IL  Cum adhuius fuftentationem  Ordinis  maxinii requirantur  fumptus; 
Domuscp  ipforumPalatijs  PrincipLim  fint  fimiles ;  delicatifsima  quae^  come* 
lant ,  bibantep  pannis  veftiantur  preaofifsimis :  plurima  ad  fe  rapiant  bona, 
utegra^  Dominiatfuppelledlili  utantur fumptuofifs ima ,  maximos  a^ltri ,  ar* 
jenti^  corrodant  thefauros  ( ut  quandocp  Principibus  fint  ditiores )  nec  aliun- 
iehaec  omnia,  quam  ab  tjs, inter  quos  habitant, &  comihorantur,  conquiri  pol* 
iht :  V  ualefianorumver6  is  fit  ftatus  conditio,  utnonfiiis  tantum  rebus  in* 
[igeant  ipfi ;  fed  etiam  aliorum  annona  carere  nullo  modo  poisintt  illorum 
trudendae  deliberandum  permittitur  ,  an  confultum  fuerit  ,  hiuufmodi  fiim» 
iCLiofos  admittere hoipites  ,  qui  per  Pompas  8d  luxum  deglutirenc  ea ,  quibus 
pfaRegio  ad  fuam  fuorum^  vitam  parce  fuftentandamindiget  >  cum ,  fi  quae 
ipereiie  poirent,rancfliusmpauperes,alios^  ufus  converti  deberent» 

1  1 1»  Cum  captatoriae  vivorum ,  aut  defun^orum  voluntates  iure  ci* 
iTi  öiT  canonico  fint  prohibitae, huic^  Ordini  mos  fit,  eos  ,  a  quibus  ^mplaha* 
et  exfped-andapatrimonia,fibiadiungere  ,  ad  opes  dividascp  fibi  in  terris 
ccumulandas  :  1  and  adis  imae  Vualefianorum  provinciae  eft  ,  accurate  fe* 
iim  evolvere,  An  Harpyas  hafce  ,  cum  Rei  publicae  dC  privatae  incommo* 
o,  admirtere,hoc^modolegitimos  haeredes  fuis  privari  haere ditatibus,pe- 
egrinos  vero  illis  ditari  v  permittere  >  eos^,  quibus  illae  maturae  debentur, 
irefuofruftrari  velit»  Iniquirsimum  profedlo  videtur  f^uturum ,  utperegri- 
us  Icfuita  civium  legitimorum  haeredum  adipifcereturpatrimonium,cum 
iciftim  cives ,vel  legitimi,  ne  obulum  quidem  a  lefuids  unquam  haberent  ex’^ 
)C(ftandum»  *  ,  . 

I  V»Cum  infiiperHifpaniaeRex  ,  ante  omnes  alios  Reges  SkT  Principes 
'ondfidos  ,  ad  abfolutam  in  fubditos  dominationem  contendat ,  lefuitae  . 
Lindem  pro  fumnio  Patrono  Benefatftore  agnofeant:  cui  edam  ,  obfumma 
b  eo  accepta  beneficia  ard-ifsime  fe  obftritftos  fatentur,  ac  propterea  commo* 

0  quotp  ipfius  ubi^  locprupro  virili  infervireftudeanttreddfsimehicfacfluri 
identur  Ordines  yualefiani,  fi  perpendant,  an  lefuitarum  principia  (  qualia 
intjVniis  Deusi V nus  Papäi&l  VnusRex,nempeRexHi4>aniarum,  8^c,)Ie* 
ibusru«Reipub»  conveniant :  An  vero  eiufmodi  Presbyteris  affedione  Hi* 
>anicis,per  inftitudones  Scholafticas ,  praedicadones  ,  confefsiones  auricula* 
rsjSiT  ali  as  clandeftinas  artes, Hilpanicam, vel  peregrinarn  tyranmdem  inV  ua* 
fia  ftabilfrcjutil  itri*  permittendum  putent» 

V*  Cum  praeterea  Valefianorum  laudabiliisftatUsab  omni  antiquitate 
bcrScDemocraticus  fit,  6<rfuerit,Iefuit»  autem  nullam  aliam  Reipub»  for» 
lam ,  quam  tyrannicam  unius  Dominatoris  poteftatem  approbent;  (Richeo* 
lus  enim  Provincialis  lefuitarum  in  Aquitanianominc  univerfse  Societatis 
i  expoftulatione  Apologetica  cap.  2p»  circa  principium,  popularem  Demo* 
faticumftatu  furiofum  appellat:  )fortifsimo  prudendfsimocp  V  uatefiano  po* 
Illo  diligenter  expendendum  iclinquitur ,  anulesinRempub.Hofpites  ad» 


D  F.  Propagatione 

mittere fcicntes, volentes m  debeant,  qui  eumReipub,ftatum,quonunclau® 
dabiliter  fruuntur,veluc  i^no/wwjimprobant, SC everfum  cupiunt, 8<^Hirpa’» 
nicamTyraanidemin  illiUs  vicem  introducere Tatagunt» 

VL  Adhxc  cumlefuirxilon  folum  Evangelicosjvelut  haereticos ,  fedöd! 
Pontificios  moderatos,  qui  Evangelicis  favelit,  aut  cum  illis  foedera  contrai 
hunt, veluthoereticorum fautores, Äf  auxiliatores,  hoftili  dC  mortali  odiopera 
fequantur ;  Vualcfianorumlaudatiisirrio  ftatui  expedit ,  quam  diligentifsimc 
expendere,an  taliumhofpitum,  authoftiuni  admifsione  QC  inclytam  Veneto* 
rumRempub»quac  illos  ei ecit  Helvetios  EvangelicoSj  qui  illos  nunquam 
receperunt  offendere ,  quam  eorundem  aniicitiam  per  illorum  rejjulfionem, 
confervare  malint.  ,  ,  ^ 

VIL  Pr2EtereacumeiufmodimVualefiaffatusfit,iitCatholid  ,Evangc« 
lici^  in  una  degant  domo,familia^,0£:frater,  affinis,cognatus ,  imopater  dC  fi« 
liusTdiverfie  fint  confefsionisjS^  apudiefuitas  conftitutifsimum  fit,  nullam  a* 
liam  Religionem  pati ,  quamlnquifitionemHifpanicam ,  fic  utEvangelicos, 
ubicunque  poffunt,tribulent,perfequanturÖi:  expellant: Vualefiani fapieiX« 
tifsimi facile  dijudicare  poflfunt,  an  hon  ex  illorum  hominum  recepta  doArina 
(qui  ne  Regibus  quidem  Evangelicis  eorundem^  fautoribus  parcunt  j  Pater 
i'nfi'liumöC  contra  in  fe  invicem  illis  parricidis  mitigantibus,  irritabuntur,  ex 
amicis  inimici  reddentur,et  Provinci^feditionibus  ac  tumultibus  propterRea 
ligionis  diverfitatem  replebitur  i  miferrima^  quam  Deus  avertat ,  hon  foluih 
rerum  omnium  perturbatiOjfed  BC  horrenda fanguihis  elFufio  confequetiir» 

V  IIL  Deinde,  cum  nihil  Reipub.  Chriftianae  SC  liberae  falutarius  atque 
utilius  fitjquäm  civium  liberos  intelligentia  ,fapientia  St:  vera  pietate  imbui, 
ad  veram  Deo  legitimam  patriae,  8^  naturalem  Parentibiis  ,  omnibus^  debi^ 
tamobedientiam  prxftandam :  lefuits  ver©  teneros  liberorum  animos ,  caeca 
obedientia  imbuant,  8<:  intelledu,ranone  dC  iudicio  privent,  eofdeni^  k  parem 
tibus  velutplagiarij  abducant, &:  in  legitimos  Magiftratiis  ad  omniafus^  de* 
que  ferenda,  arment  tPrudentifsimis  Vualefianae  Reipub»  Adminiftfis  dilh 
genter  confiderandum  eft,  an  iftius  impietatis  dC  inobedierttiae  Dodores  falva 
patria  poteftate ,  falva  legitima  fua  authoritate.  Severa  erga  Deum  piecate|in 
Vualefia  admittere  debeant;  . 

IX»  Adh^c,cum  nihil  ita  fit  facriim  atque  religiofum,  quodIefuif^,citfa 
ullam  reverentiam  in  privatumfuum  luxum  convertere  hon  ftudeaht,liceta 
maioribus  in  piosufus  deftinatumfit :  Reverendus  VualefiaeEpifcopus  ,to= 
tus®  clerus, etf  am  mature  fecum  perpendere  debent, num  ^iufmodi  CorycteoS; 
Sa^ilegos  ,  Harpijas  BC  Induperatores,  fibiiplis  adiungere  utiliter  pofsint: 
cumcertumfit ,  ubihdc  aVium genus femel  ibi  hidificaverinad eorum cartttiir 
SCfiftulationemipfisforefaltandum:  dum  alios  Romam  excurrere  cögeßt,a- 
lios  canonicatuS: praebendis fuis privabunt:  alios  haerefeos  infimulabunt ,  E= 
pifeopus  fummatim&:  clerici  libi  acddiflbbrCvi experientur,  rd  qubdprover 
bmmhzhcu  T^nrdjtsipfeßhimahm. 

X»  Vualefianis  Abbatibus  acreligiofis  qiioque  qui  Opulenta  8<: pingui: 
fua  Monafteria  pofsident, aeque  mature  confiderandum  vi  detur.  An  Domi no! 
lefuitas  brevi  vel  fucceflbres  vel  bonorum  fuorum  participes  habere  velint 
Quod  enimyultnrmtlu&tidlefuita  efl’Monacho.  .  .  '  ^ 

X I»  Item,cum nihil  certius  fit ,  quam  quod  vera  omnium  Rerumpublica 
rum  tranquillitas  a  legitima  omnium  fubditofum  erga  Magiftratum  politr 
cum  obedientia  dependeat ,  omnis^  Respub»po2nis  &pr^ijs  contineatur 
lefuitae  autem  eiufmodi Domini  fint,  quinulli  Magifiratui  politico ,  imo  ne( 
ipfis  Epifeopis  fubditiefle  velint :  ac  fi  forte  fcelus  a  iquo  i  fiagitiumve  com 
mifilTc  deprehendantur,  necperMagiftratus,necper  Epifeopi  propriam po 

tefiaten 


Ie  S  V  1  t  a  R  V  M.  IJ7 

iftatonle  ptDlm  debere,aut  polTe  di'cant:Laudabfli  VualcfiaflörumProvin» 
i*  conliderandum  relinquitur » ah  huiufmodi  Hbcr<M  Dominos  QC  Exleges^ 
ilva  Repidsv  falva^  authoritate  fibi  ä  Deo  conceiTa  apud  fe  admittere  de» 

^  X  IE  Item,c(imnuIIa  Re$pub«citra  cenfuhiiDecimas  cetera  tributa  diu 
onfiftere  pofsitjG^  lefuitar  ferner  non  folüm  Iurisdi(ftioni  &  oneribus  omnibus 
ivilibus  de  publicis  eximant ,  fed  etiam  optimos  fundos  •  agros  SC  domos 
quorum  omnium  nomine  poffclTorcs  civiles  cenfum ,  contributiones)  c*te* 
a^  omnia  onera  pratilant: )  libi  comparent )  eorum^  coemptione  &  acquifi- 
ione  aerarium  publicum  depauperent,  atque  nonfolom  Rempub*  enervent, 
cd  etiam  cacteroruln  civium  bona  dC  patrimonia  intolerabilibus  oheribus 
;ravenr,unde  plerunque  maxima^  Rcipub*  perturbationes )  atque  adeo  ever* 
iones  Oriri  folent:  V ualefianus  Senatus  diligenter  expendat, an  ciufmodi  Fu* 
os  in  RepuK  admittere  confultum  fuerit Icüminiquilsiiftum fit,  regionis 
ICbonorum  temporalium  commodis  uti,  frui,  fiC ab  oneribus  temporalibus, 

►ublicis  SC  communibus  liberum  elTcv 

XIII.  Item,  ciim adfupra  didas  omnes  cadTas  gravifsimas  etiam acce* 
lat  hacrefeos  crimen, öd  lefuitac  ab  ipfis  etiam  Catholicis  hxrefeos  accufentur 
uti  aperte  convincitur  ex  libro  illo ,  qui  Catechifmus  »fiveexada  vitae,  dO» 
fh-inacfp  lefuitarumdcmonftratiojinfcribitur)  ;Sd  nullum  Crimen  ipfa harre*  icfuM». 

iCatholicis  magis  exofumfi«  Scnatus,Populuscp  Vualefianus  exade  perpe*  * 
iat>An  exRdpub.3d  Ecclefi«  ufu  fuerit,  utrius^  everfores  in  Repub.  to* 

X I  V>  Ciiim  denique  unum  quenquelcfuitam  F otum  caoe  ohmemaheett 
:>portcat)  quo  iuratÖd  pollicetur,  fcquodcunmfuusipfi  fup€rioriufscrit,fai* 
flurum,quatcunque  etiam  mandaverit,  iuftäclTc  ccnfUrtimSd contrarium  fu*  ‘iJIfMumKitl 
am  indicium  fententiam^  per  coecam, ut  verba  conftitutionis  ipforumfonant,  fp^ 
obedientiam  abnegaturum:  an  ciufmodi  coecitatis  Dodores  SdSedudores  in 
vifceribus  R^'pub.tol erare  utile  fit)  quivis  de  pOpulo  facile  iudicav erit ;  Cum 
recenti  experientia  compertum  fit,  qviod  ex  illiusmodicoecae  obedieiitiaeprac* 
ceptismalcdida  filiorumin  parentes  jinobedientia, turbulenta  civium  dC  fub* 
ditorum  in  Magiftratus  ,  Principes  de  Reges  Rebellio  3  quid  f  infanda  in  - 
facras  Regum  Sd  Principum  perfonäs  parricidiajfuprcma  omnium  Regnorum  ^ 

8dRcrumpub»malaprovcniant.  ^ 

His  alijs^  rationibus  V  ualcfiani  addudi  fuht)  quod  lefuicas  Seduni ,  qu* 

<ft  metropoli  fu^  provinci^Sd  fedes  cathcdralis,hadcnus  recipere  noluerunt. 


capVT  hi. 

DE  INGRESSV  lESVlTARVM 

IN  INDI  A  WlkE0RVMQ.VE  IN  IN  DIIS 

PPvOPAGATIONEiPROFECTV  ET  MIRACVLIS. 

PEtrus  Matzarenius,utfuptaindicavimusiqui  pro  Lufitania  Rege  loannc 
legati  munere  fungebatur  ,  pcojt  a  PapaRcgis  fui  nomine  !,  ut  ex  decem 
Ignatij  Loiolie  focijs  aliquot  promulgandi  cvangclij  caufa  in  Indiam  mitte« 
renturjcuiusprovinciacabidolorumailtuad  Romanam  fidem  traducendsc 
Rex  magno  defiderio  tenebatur.  Mifsi  igiturfuntexillis  duo,necemmplurcs 
concefsit  Loiola, cuius  arbitrio  totamremPapapermiferat,  FrancifciwXayi- 
cr  N  avari enfis  j8d  S  imon  Rodericus  Lufitanus  Vlyfsiponenfis,  Anno  Domini 
1 5  4.  o.  Tum  FrancifeoXaverio  bidia  deftinata)  Simon  autem  Rodericus  in 


hii 


XaiKtlaiinlB« 

dnfflUvigM. 


De  Propagatione 

LuHcanta  retemus  fuit,ut  quomam  adLoidam  atq  plures  feiam  adiungereCQ 
pcrant ,  inftiaiendoin  Cotiimbricenil  Academta  ipföriim  Collegio  prceefTer, 
quod  veluc ('eminarium foret  eorunii  qui  deinceps  m Indiam fupplementi  cau 
fä  mi  tcerencur*Ei  Collegio  Rex  V  edigaliuni  annuorum  quod  facis  eflTec  ad  SO; 
cios  centum  alendos,qui  tarnen  numerus  poftea  duplicatus  eft^ltteris^  erudi 
cndis,attribuit# 

Xaverius  autem  Anno  <541*  cunl  Indiat  Praffetflo  Martine  Alphonfc 
Sofa  Vlyfsipone  difeeisitutineris  comitemfecum  duxit  t  Societate  Italum  no^ 
mine  Paulum*  In  Indiam  pervenerunt  Maio  menfe  Anno  1 5  4  24  ac  Goam  tan 
dem  appuleriurt*  Ibicüm  aliquot  menfes  verfatus  eifec  ^  in  eamOräm  difeefsit’ 
quae  vulgo  Comorinicaputi  feuPromontorium  didtüriab  urbc  Goa  paffliuir 
fexcentamillia.Eagens  quondam  aD^Thoma  Apoftolo  ad  Chriftumconver 
fa ;  fed  qu^  iam  Chr  iftiant  praeter  nudum  nomen  haberet  tlihil.  Inde  vero  in  ali: 
regna  ac  provincias  fe  contulir,u  t  in  eius  vita  prolixe  iiidicatur* 


DE  MIRACVLIS  A  lES  VITIS 


IN  INDIA  EDITIS« 


IJVncXavcrium  alij  quam  plurimi  fequentibus  annis  fubfequuti  funtp.e 
“^riculofis  navigationibus,&  novas  has  infulas  fuis  fuperftitionibus  imbue 
runt ;  ubi  etiam  multa  eos  edidiffcjö^  adhuc  quotidi^  edere  miracula  exlapo; 
nicis  aclndicisillorumreferunt  acgloriantur  literiSiAftutiores  inhoc  quoqu< 
quam  reliqui  Monachi ,  qui  multa  miracula  ab  fefliis^  edita  gloriati  funt  olin 
inter  eos  quibuscum  habitarunt  atque  vixerUnt*  in  quibus  facile  fraus  im 

poffura  deprehendi  potuitjquumfcirent  illi,  aut  nihil  unquam  iimilequid  ac 
cidifTe,  aut  fraude  aliqua  ac  dolo  ea  perpetrata  fuifle*  leiuitatigiturapudno: 
in  Europa  commorantes  multaiparguntdefuorum  miraculis  apud  Indos  5 
Antipodas  editis  j  ne  falfitas  cognofei  pofsit*  Quis  enim  ad  haec  cognoicend; 
exploranda^  eo  ufque  excurreret  aut  penetraret  < 

Bellarminusenimlib*44deEccler.milit.c*t4*//oc»o^fo,inquit,y^r»/or/4rMir2; 
IniUomni genere  miraculorum  "B^^.FrancifcusXa’^eriui  Societam  lefu  Treslyter 
Ibidem:  exifas,inqaittmiraculorum  Xayerij  conflat  ex  Indici  literüiqUas  ij>qui  cun 
Xayerio  yerfabdtur,huc  »2ij(#r»«r,cfc*AcoftadeProCiir*Ifid*fal.lib*a*cd  oJn  hanc 
in<\\iit,oeulos  conijctamuSiiptrum^poflolicayita  ,  cujns  tot  &  tam  magna  flgna  refe 
runtur  per  plurimos  eosque  idoneos  tefles,ut  '^ix  de  alio,  excepm  ^poflolü ,  plura  ör  ma. 
jora  legantur. Ozcx[i\x&  lefuita  tom*4*Concion4  Concade  obitu, //ifjinquiti  Xa- 
yeriws  eratmyirnundiApoflolmflnnumerapatrayitmiraculaiddmoneseqecitiCacosiV 
lummayit,^C4 

Horatius  T urfelinus  lefuita^qui  vitam  Xaverq  confcripiit  lib«<J*c* » .  referr, 
cum  futura  praedixiire,intim'os  fenfus  cordiuqinoviflTejCoecos,  claudos,mutos: 
furdosjleprofos  incurabiles  morbos  quamplurimosfanaiTe,  reeitationefali 
cemnuda  fupereos  articulorum  Fidei  SfEvangelij4Lib4i*c.7*rtarrat,eum  unc 
^  tempore  feptem  mortuos  exdtalFe  bC  priftinäe  vitx  reftituifle:  inter  quos  fueri 
Ethnica  puella,  quae  cum  primum  furrcxilTet,  Xaverium  agnoverit,  patri  q 
fuo  dixerit,  Eccehic  eftille,  qui  animam  meam  ex  inferno  eripuit  Öl  liberavit 
Refert  praeterea  rem  ha(*f  enus  inauditam ,  quod  multas  Indiae  gentes  etiam  pci 
V icarios  fuos,qui  fere  nullam  fidei  Chriftianae  cognitionem  habuerint,convcr- 
terit: multos ^fanarit  attadufolum  fui  ?*<trrrnofter,ut  vocant.  Quod  etiam 
dum  Mcliopori  fuerit  ex  opulento  cive  loci  illius  multos  d^mOnes  eieceri 


per  puerum  tant{im,impofit!oneli^neae  Crucis  Öf  Icdione  Evangelrj,dxmoni^ 
bus  vehementer  mdignantibus,quod  per  puerum,0f  quidem  Neophytum  pe!« 


Icrentur 


4 


I  E  S  ▼  1 1  A  ft.  V  138  ' 

'tntur«Idan  TurXelinus  lib*  c*  +*  u»aliquot  mir  Acuta  c(mlmemorat>qiix 

mortem  etiam  ediderit* 

De  Aqua  benedida  ctiam  hiulta  miracula  cius  virtute  iti India  patrata 
agnificc  praedicat  in  Epiftola  Diiartes  aSylva»  quod  lierape  ea  aegrotorum 
rpora,non  alio  medicamento  curCntur  t  eodem  quo<p  Alexipharmaco  mul* 
spriilinarvaletudini  reilitucosyS^  alios  morbos  complures  in  Indiapuiibs»  \ 
a  daemonibus  liberatos  Confalvus  FerdinaAdus  teftatur  libro  3*  Epiilo* 
unn 

Aloifius  Froo  ih  EpiRoU  de  r  Aus  lappohicis  miracutumj  fcu  potius  fi*  A|nh 

ilam  narrat  mirabilem  de  multiplicatione  2)#r*  Allatam  fiui^leini* 

litpyxidulam  cerearum  Agni  codeftis  imaginum, quas  PapvRom*  cönfeerä- 
rir,eas  a  quadam  anu  QC  alij  s  expetitas  efle  tanta  aviditate  y  ut  ceram  in  par« 

:ul  as  minutifsimas  fecare  coadi  fuerint quae  tamen  tina  mille  quiilgentis  ac 
gintafuffccerint,quas  omnes  vel  argentea, vel  aenea, vel  ftannea  theca  inclu* 
i,cum  nomine  lefui^inea  corOna  circumdato  »  QC  cuni  tribus  ad  tmameru« 
m  davis  incifis  religiose  cohfcrvarinu 

Iftis  autem  miraculis  omnibus  fides  dubia,  vd  prorfus  nulla  haberi  de-  Mtrae«tft  nfiii»; 
t*  Frandfcus  enim  de  Vi  A  Regius  ProfeiTorinSalmanticenfiAcademia 
:led*5*prop»5*2Vo»y4W, inquit,  mihUtquet .anharbaris  Indvs  fides  CbrißUnaita 
^ihüfro^ofita  fuerit  &  annunciata.ut  teneamm  credere  fubnoyo  peccato,  Karnmira^ 

\a  etftgna  A  AVDiGii^c exempla  yuaadeh religiofa,mo  contra miitta  fcan- 

U  &  mpietates:unde  yidetur ,  auSd  religio  Chriflianä  non fvt  tjs fatfis  commode  & pib 
edicata.ut  illi  teneantur  acquiejcere.  Acoftarerum  Indicarum  teftis  oculatilsi* 
js&:fide  dignifsimus,  libro  depYOt\irAndSa}*6*c,/i.,Q^aeß,inciuiz^radieatio 

ilraf  fiducia ffigna quidem  non  edifnips. ^tczp,M.^osprodigiat  quibus Eyangem 

^s  yoces  confirmemtts nulla producimm.EtciLp*  ly^lSleque  yero  eß  opus.  *Bonvs opert» 
r  italucere  cotam  hominibuSiUt  ytdentes  glorificent  'Patrem 3  qui  eß  hi  cielfs  yeß  0- 
\iurhad  per fuadendum  miraculum pbtentißimum. 

Miriim  etiam  eft ,  fi  tot  tain^  iplendida  fuerint  lefuftarum ,  imph'miS 
averi]  miracula  i  ut  vir  tantus  teftimoniiim  nullum  fide 'digniim  acceperici 
aefertim  de  Indorum  iure ex  profefibdode  accurate^  difputans»  Secuhdeli 
mfolum  lefuitis  ,  fed  eciain  ahjsfunt  ad  manum  hodieipfi'us'etiAinXaverij 
rebus  Indicis  litcrae ,  mirabiliorum  quorundaiti  plemTsimae,  miraculorum 
Item  Apoftolicorum  inanifsimse*  Nicolaus  Pimenta  Pf  ovinci  ali  s  India*  O* 
mtalfs  vifitatör  epift»  adGlaud;  Aquavivampag*  6*  Infidelis quidamyterihit  > 
lumniator  catechumem  recens  cohyerfum  irHden^, latere  tn  caput  adaSlo  humtflatim 
oßernimr  jpercuffornuUm  offendi  potuitiitaque non  dubitatum  eß  diyindrh  yindiEla 
i^^.Rurfi.is  pagtt tp*  ^ lium  nialeäicüm  calumniatorem  yit»  P atris  llerique':^^  qui  i 
ayeriomiffuserar,  peus  hoc  probro  caßiga'S>ii  3Ut  quoties  eloqui  ysllet'magnd  Ingtix 
rteexoreexertdfitaprapedifeturiUt'intelliginonpoffet.Vz.gfiij.ihidiiZa'Veiyer- 
influmineturbidoyalij  noßrHmieramusnumeroyi'jnatändiperitiypericulu  eyaßre  :eg9' 

^  ^  ^  n  correptos  ‘Dsws  fanit an  re^ 

' fretos  ipr ater flibij  potionemyi^  yenk  incifionem. 

Nullurtihprum  omnium  cftmiraculumÄpöftolicum,  quoeijciebantdaemo« 

:s, fanabant  mutos, ccccos,  6fc* 

Inquies, hoc modeftiaeleruitariim  argumentum fuifle,non impotentiae*  Sed 
fc  hac  tcrgiverfatio ,  ut  ex  ipfoXaverio  probari  poteft*  Is  enim  libro  i. 

Erebus  Indicis epifi’q*adSöcictatemRömai/?i/;4c,inquit,/«/w/<?r€m'vi4iiiw- 
ediplH ante hoctempus  inaudita.  Caprum  yidi  laSlefuo paryos alentem  heedcS‘ube* 

tniniyquod prope  genitaUuunkumhabetytantula^is  reddebat  quotidteyqUantUfcuteUa 


T 


1 


De  Propagatione 

capere poßit. Ego ipfe  remp&ßexihü  oculütne^enim aliter ut  credere tnddueipotuijßt 
Öto.S»  Xavcnus  hochacursc  miraciilu  tarn  diligenter  inveftigavit 
orbcm  fcripfic,  certe  fiqu3c  ipfe  miracula  edidilTec, nequaquam  fileritio  prtet 
rijlTet^Nec  eft  harc  modeftia  appelläda  inXavcrio  et  alijs;alioquin  Apoftoli  in 
modcftixaccufahdiförenuDeijs  chimLucas  i-ficXcribit;  Tranfeuntes  ^poßt 
rectderunt  quanta  per  eos fecijfet  .  Actor*  »5*  Enuntiantes  quanta  per  fe  feeiß 

T>eus.Vcr\xs  inh2EcIoca;j4[^o^e/j, inquit, Spiritus  fanSii  yirtutemtUt  d  mu 
tps  pro  cöllata  in  Gentes gratia,gratia  dicerentur  Deoy  &  mutudßde  confirmarentur.  1 
hü gloriatidumiji  7)ei gloria  promolfeatur  iut proximus  adjuyetür.  ‘MonenimfeipJ 
commendant i  jed Dei  opera  ut  ChrißuS  prdeepit  damoniaco,  %/Larc,  5.  T>anßidetiam 
Tfal.xo^.diciti^arrate  omniamirahiliaejuSi 

Praeterea>lincceirariunifuitleruitis  aliquod MconverCone  Indorumm 
raculum  j  tum  illiid  i  quodperfeeft  äd  alienigenas  nationes  niaximenecefl; 
rium, videlicet  variarum  >  &  praefertim  Indicarunt  lingiiarum  doiiumi  A  t  hc 
prtefidio  leruittc  omnes  deftituti  funt.Ergo  etc»  ConfeqUeritia  maioris  prob; 
tur»FerUs mhdccvcxh^?s,ä[or.2*Et appdruerunt eüdißertitx  linguüydCa  'Meceß 
rtum,inc[uit,erdt  noyü  Ulis  Eccleßa  adtficdtoribns  linguüydrijs  loqui  y  ut  ah  omnik 
intelligerentunOh  eam  caufam  reßituit  Apoßolü  Deus  omnium  linguarum  exaBamn 
titiamyqud  opus  habuerant  ad  Eyangelij  negotium  expediendum* 

IMPEDIMEKltA  CONVERSIONIS 

DORVM  AD  RELIÖIONEM  CHRISTIANAMi 


ACofta  lefuita  de  exiguo profetfhi  Indorum  in  Chriiliana religione,ct  mi 
do  converfionis  adfidem5ricporr6fcribitlib»4»deProcurand*Ind.falii 
C3i]p*i*Accufant,m.(\mtynofiriIndorum  tarditatem^  ad  capienda  myfleria fidei yfrufi 
*'  ■  '  /T  •  juadragintUyab  Eyangelij  tngrefi 

'  capita  intelligatyquid  Chrifius Ji 
yreperiri:  pecudes  potiits  habende 
qudmhomines.V erumyquiißajdBant,refpondeant  mihi ,  qud  diligentia  ißi  erudiantu 
T^citant  illis  hü  terye  in  hebdomada  Sjmbolum  & preceSyidque  Mißanico  idioniaikp 
bentur denique Hißanica  hac  difceriy  fisorum  nefyllabamquidemintelligUni  i  & pr 
nuntiant  ri  di  cule.V Ulgarü  tamen  &  tritus  doBrina  tradenda  iße  eß  modus  5  ubi  ex  fis 
fitius  res  agitur:  Sacerdos  Sermone  Indico  compofeta  quadam  in  Caiechifmi  fdirmdmr 
citat^cum  tamen  ille  lingua  Indica  prorfus  eßvif aut :  qUod fi  paritus  fit  i  qUod  rarum  Cj 
tamen  myßeriafideinequeexplanat,nequeyero  fatis  noyit :  quis 'iero  Unquam  Catech 
ßa  rationem  auditorum  exegit  I  Denique  perinde  Indü  doBrina  traditur  ,  atque  cum 
%'Iedicü ßipü  colligenda  caifidyprecationes  aut  yerfus  aliqui  cantillantur  i  qui  illUdtai 
tum  ßeBanty  ut  dicendo  ipfi  ad  finem  ufque  peryentaiit  carminü :  utriim  yero  auditor 
yel attendant  yeldeteBentur,pecuhid  jam  accepta  y  non  admodum  curant.  'Tota  igit\ 
catechio(andi  ratio  umbratilü  &  ludicra fimilü.}PL2CC  Hsec legent 

fubit illud  apud  Ar  Gellium  (  quod  iri  lefuitas  Catechiftas  Si  eorUmCau 
cbumenos  Indos  praeclare  convenit)  cum  unus  loquitur yquod  alius  non  intelligit ,  j 
mile  eficyac  fi  alter  hircum  mulgeatyalter  cribrum  fupponat, 

Rurfus  idem  ibid»c.4./^ ire  quidamyincpaitynoßrQrümfcripfit  Tater y  Hon  yid 


ri fihiad Indorum  horum  animoSpenerrdffe  Eyangeliuniyfedadßeciem  tantiim  receptui 
Hegari  enim  nonpoße,quinfiintimü  fenfibus  radices  egißetycopiofos  manifeßösque  fn 


Üus  cerneremus.  Qmd  enim  potentius  y  erb  0  Dei  •i  quid  ad  immutandos  homines  effict 
ems!^  %'lihi fine  monßri fimi  le femper  efi  yifum  y  inquit  idem  lefuita  ibid»  1  ib*  5«  c» ; 
inter  tot  millia  Indorum  Chrißiano  nomine  donatorumytam  eße  rarum  qui  Chrißuagm 
fcatyUtquodEphefij  olim  de  Spmtu  S,  Taulo  reßonderunt  ,poßintbi  de  Chrißo  melk 

^  ufurpar 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M,  139 

r^are.  ( anßt  Chrißus  audiyimM.Mxc  ille.  Hoc  eft  Indos  convertere ,  hoc 
aiinos  inmulo  s :  par  enim  eft  in  utriscp  bruta  ignorantia* 

De  eodem  Andrseas  Vegaopufc*de  Fide  QC  Operibus  q.  3*  inquit, 

uoßro  (emPore,haIfentcs:^elum  ^eiyfednon  fecundum  f dentiam, Indos  ad  ‘Bapdfmum 
lientes,  indifcriminadm  admtferunt  iiulld faBd  inqutfidone  de  yita  C2r  morxitws ,  imo 
ld,yel  fene  nulla, ijs  tradita  doBrind,de  yita  &  moribus  neceffartb  feryandü:  fed hoc 
I  conttndi^uod propoßtss ßdei artieulü,  credere fe  reßondeant, yelle  bapti:^ari,7^yQ^ 
eeosabhoc  errore  debuit  illud  Chrißi,  Holite  faii^um  dare  canibus. 

\cofta rurfus  lib*ude procur* Indoiia falute c*  2.  ‘N.otida quadam ,  inquit ,  te* 

^  Indes  ojfertur,ut  yelfacile'repudietur,yel  ita  recipiatur,utno  pernicioßus  deferatur, 
idita  ?  SimulatoriatnfanBitatpsßfeciem  prä ferunt,  non  colunt  Deum  ferio, nec  ere- 
t  <*^yK^ifirt.Etlibv<J*c*3>tcftatur,<*^  Hij^atiü  '& lefuitismultös Indos  contraipfo- 
lyoluntatembaptis^ari. 

[dem  Expende, inopiXitibmnia  fubtiliter,  inyenies  tam  ternis  et  inopis  mef- 

ipud Indos pötißimam  'cdufamin  eo  eJfe,quQd  diyinis  &  occultis  quidem, fed jußis  con^ 
ts,antiquis  Gentibus  pr  a  dicator  es  fuerint  prcedicatione fud  digni,  cumnoßri  tamßnt 
'iqftndtgHi,ut  longe  pius  eyertant  &  dißip  ent,  quam  adificintatq^plahtetit.  Etlib*  u 
l.  Equidem  certus  fum,ß  Ey  angeli j  introitus  in  has  regiones  is  extitiffei',quemEy  an- 
\j  conditor  maxime  do  cuit, non  altos  ißius  progreßusjf  tutos  fuijfeyfuamquols  inpri- 
&  j4poßolicaEcdeßialegimus,&c.  Etlib*4*c.5.  &  'prudenter fcripßt  Tolus 

um  Indicarum  prudens  indagator ,  tribus  de  caufis  tam  multo  'tentpore  tam  modicum 
moyijfe  Eyangelium.Trimum,qubd  exempla  pray  a  noßrorum  hominumßdempradi- 
ioni  Eyangelicce  der  ogdrint:  deinde, quod  in  cognofeendis  exßirpandisc^  errofibus, fu- 
ßitioßsq^opinio7tibus  nullampradicatores operam  €ollocdrunr,6Cc*  Ibidön  capimu 
juot  ita  mifere  corruere  I  ut  metito  ululare  debeat  abies, cum  yiderit  altiß.  &  nobi-  z«i,. 
imos  cedros  Libani  cecidijJe.lb.c.i^.Praclare  ageretur  cumrebus  Indoru,ß  Sacetdo- 
%  ea  ftlterhmodejlia  ejfet,ut  non foluiioris  yita  licentiam  quarerehtfSic.  Libvt.  So- 
t plurimum^  Indorum  conyerßörtem  retardare peßimi  exenipli mores.Lib.^.c.  8.  Hon 
«  ex  caufa  mercatores  negotiahtut,  yel  judices preeß dent ,  yd  Sacerdotes pterun^  E- 
ngeli:^anr,~qudm ße  argenti  ^  auri: argentum  &  aurum ßife  fubdücitex  oculis ,  ömni- 
ciyilis  & facerdotalis  concurfus  breyi  eyanefeit ,  5(C  quo  'charitas non  inyitayit ani» 
rum,aur i  falt em  cupiditas  inefcayitx&  quemadmodum  olim  incredulitas  Ifraelisfa- 
fiit gehtiUm,ita  Chrißiattorum  ayaritia  Indorum  yocatio  faÜa  eß. 

Hacc^rnulta  alia  acerbe  dölenter^  lefuitaÄcöftä  queritur  :  ex  qmbus  in- 
ligimüs3fi(ftä,Vanaö^frivolaeffeomniä,qu3eIefuitaeref(&rutä<^giöriäntur  de 
jrimorü]^egnoriJ,ProVinciarüm>  dC  multorum  milliiinilndorum  ädfideni 
iriftianam  cOnverftone* 

Airumpti6neIerüit6ecönccdut.PimentäIefuitainEpift*p*t4.3N/o^r<e,inqüit5 
cietarn  pater  Erancifeus  Corßßc  feribitad  fuos:  T orÄf, inquit ,  fumin  Terfico  idio- 
'teaddifcendo.ldcrtip.So.Quod  autem  ad  coriyerftone  attinet,  yitio  meo  iuipote  idio¬ 
tis  ignaro\ihquii pater Fernandus , parum  effedum  eß.  Acoftä  lib.»«de  prOcur+Ind* 
ut*c.2,/'"er««r,inquiCiö/i^nyej>r»4^/»f<ifii«^«/y  coufufum  fuiße genus mottalium  :  at 
iifeptingentis,&  eo  amplius,  inter  fe  diferepant  linguü'.Lih.^.c.^.ld^aex  tepr^dU 
ido  yerbo  Dei  impedimetita  nobis  ^ayia  fiunt. Ibid.  c.  9.  igitur  immerito  noßr^ 

cieiatps f udator  Ignatius  IndicaTingudleSUonespublitaSprie  cepit: fitnt  enim  per  qudni 
:efiaria  illa  priefidta,ut facultas  paretur  yerhi  diyini  in  Gentibus  annunciandi.  Lib«5* 
.Quid  quod  confeßiones fiepe  ita faciunt,Ut  neq^lndus  intelligat  Sacerdotem ,  neq^  in- 
ligatiiripfequiddicat^lpfe  XaVerius  qirocp  lib.^v  Epiftv^.i’i,  inqUiunos  linguam 
Ueremus  Iaponica,non  dubito, quin  plurimi fiefint  Chtißiäfii.Faxit  Deus  uteamhre*, 
addifcamus-.tum  demum aliqUamChrißiand  rei  nayabimus  operaminam  nuiic  quidem 
er  eos  tamqud  muta  ßdtud  yerfamur:multd  enim  illi  de  nobis  &  dicunt,  &  agitant, ad 
t  nos  obmutefcimus,patpj  ipfiorum  fermbnis  ignari  in prafentia  in  lin^d  bujus  perci- 
mdis  elementis  repuerafeimuSi  A  a 


De  Propagatione 


GAP  VT  IV. 


CATALOGVS  PROVINCIA 


RVM.1N!  Q,VIBVS  IeSVIT  AB  HABITANT 


ITBM  COLLECSIORVM  AC  DOMORVJWj  SOCIORVMä 
QVE»  SEV  LOCVSTARVMi  CLV  AE  IN  V  N  Aä 

A  Q^v  E  Provincia  s  v  n  t. 


inhaXu  Pro'^ncm  quinque  funt* 


i>  PROVINCIA  ROMANA, 


rDomus  Profcfla, 

I  CollegiumRomanuiil^  . 
j  Domus  Prpbanonis* 
j  GollegiumPoemtenti'arijti 
Romx-j  Collegium  Germanicum, 
j  Collegium  Anglicanum. 
Seminarium  Romanum, 
[^C  ollegium  Marom' tarum» 
RefidcntiaTufculana, 
^Tiburtinum, 
Lauretanum, 

Perufinum, 

Florentinum» 

Senenfe, 

Collegium^  Maceratenfe» 

'  Recinetcnfe, 

Serinum, 

Anconitanum*  . 

Montis  Sancfh', 

^Montis  Politiam', 
Relidentia  Firmana, 


>  . 


SuntinhacTrolpmcidSocij  75«* 

J,  PROVINCIA  SICVLA* 


f%  .  i  f  t)oinus  ProlFdTkt 
”***^”1*’  ^  Collegium  Panormitanum* 


Domiis  Probationis, 
rDomus  ProfelTa, 
Mcflanae  S  Collegium  MefTanenfc» 
^  Domus  probationis, 
^Syracufanum, 
Catancnfc, 


Montis  R^alis» 


Collegium  Bivonenfe, 


Callaironeni 


] 


Collegiu 


Ie  S  V  I  T  A  R  V  m. 

CoIIegiui^  Caltaieronenfct 
Rhegmum» 

Drepanitanum« 

Minaeenfe, 

Marfalcnenfc« 

CalatanefTettenfe« 

Melitenfc« 

YDomus  Profeffa  Platicnfis« 

Collegium  Netinum, 

I  Collegium  Saccenfe« 

^^Refidentia  Chia« 

J^une  in  hat  Proyincia  Soctj  550« 

3«  PRÖVINCIÄ  NEAPOLITANA« 
^  Domus  Profeifa« 

Neapoli«^ Collegium  Neapolitanum« 
cDomus  Probationis« 

<Catacenfe« 

Nolanum« 

Alecinum« 

Barienfe« 

^  Salernitanum« 

Cönfentinum« 

Barolitanum«  ^ 

Teatinum« 

Äquilanuni« 

<B  eneventahüm« 

Domus  Probationis  Ädrienfis« 

fBottuinenfe«  ^ 

Collegiu  :JTropeenfe«  '  ^ 

^MaiTenfc«  ^ 

Stint  tn  hat  Pf öyincid  Soctj 

4« PRÖVINCIÄ  MEDIOLANENSIS- 
Mediol  II^oimisProfefTa« 

*  t Collegium  Breidanum« 

^Domus  Profefla« 

Genuae  -^Collegium  Genuenie« 

'’Domus  Probationis«  < 

■fTaurmenfe* 

_  .^{Comenie« 

Collegia  ^  Y’ercellenle«  .  . 

I  Montis  regalis.^ 

«iCremonenfe» 

Domus  Probationis  Aroncnlis« 

rBaftienfe« 

Collegiu  ^  N  icienfe« 

^Alexandrinum, 

Reddentia  Papieniis, 


140 


P 


% 


Aa  a 


De  pRÖPAÖAtlÖNK; 

Sunt  in  hac  Troyincia  Socij  3  7  p» 


y.  PROVINCIA  VENETA% 


Domus  Profefsi’onis  Vtnctijs* 
Patavinum» 

1  Ferrarienfe» 

Collegi«^  ßononienfe. 

j  Brixienfc* 
^Forolivicnfe* 

rMutinenfe» 
Parmenenfe» 

CollcgiÜ-^  Plarprifintim* 


^Mantuanum* 

D  omiis  Probationis  Noyellariar« 
Domus  Probationis  Intolae  inchoata* 
Rcfidentia  Creteniisi 


Sunt  in  hac  Troyineia  Socij  3  j  o* 


,»  IN  LVSITANIÄProvindatm^ 


Collegium  Conimbriccnie» 
Collegium  Ebörenfe» 
Collegium  P  ortuenfe^ 


Collegium  Bracarcnfe 
Collegium  Brigantinunt; 


Collegium  Pharenfe» 

Domus  ProfefTaVillavicofa» 


Domus  Probationis  Portalegrcnüs  inchoata» 

cFunchalenfe» 


I 


Collegtu=^Ängrenfe» 

»Michaelis» 

Rrfid«n.|S.Fclic/s. 

cCanalenfis» 

Domus  in  regno  Angofst» 
Refidentix  in  Infulis  Heiperidum« 


Sunt  in  hac  Troyincia  Socij  ^79* 


I N I N  D I A  Orientali  Provinci«  dua 

•»PROVINCIA  GOANA* 

^  r  Domus  ProfeiTa* 

-  ^Collegium  Goanuitt« 

'Domus  Probationis» 


141 


IesvitarvmJ 

YSalfetanum  cum  X I.  Refidentijg 
I  Bazainenfe* 

Collegia  T anaenfe  cum  V ♦  Refidenojs* 

‘I  Daiianenfe* 

^Chaulenfe* 

Refidentiai^-thiopica* 
ln  regno  Mogoris» 

Sunt  in  hat  Troyincia  a  8 

ä.PRÖViNCIÄ  MALABÄRICA* 

Collegia  •yCochinenfe» 

Collegia  7 Vaipicotanum» 

Refidenria^P^l^*P°*'«^ 

-  ,  rPorcse; 

Collegia  YCoulänenfe.’ 

Collegia  j  Tiitucörinehfe* 

Collegia  "j  S^Thomae* 

Collegia  <Co!umbcnfe* 

RciidentiaTidorenfis* 

ReridentiaAmbuinenfis* 

Sunt  in  hac  Troyincia  i  j  ©♦ 

IN  lAPONIA  Provincia  una* 

■  Nangafachiil  Nangafachieiif« 

^  I-3oixilis  Pro  Däti  Olus* 

Collegium  Arimenfe* 

Domus  Omurenfis, 

Reddentia  Facatenfis. 

YCocurenfisv 
j  FiroxinicnfiSt 
Reddentia^  Ämacufana* 

I  Xiquends* 

^Cohzürana* 

Domiis  Meacends* 

Reddential 

t  ruximenlis* 

,  Sunt  in  hat  Troyincia  Socij  154* 

IN  R  E G N O  Sinarum» 

fi' 

Collegium  Macaenfe. 

Reddentia  X  aucends , 

Reddentia  Nancianeniis»  >  1  ’ 
RcddentiaXauquinends. 

Reddentia  P  aquinends* 

Sunt  in  hoc  ^gno  Socij  60* 

IN  BRASILIA.  Provincia una* 

(Collegium  Pernanbucenfc* 
Pernanbuci^Reddentia  S.  Andrete. 


Reddentia  B*  V  irginis* 


Ää  j 


t 


^  De  Propagatione 

YCollcgiiitnBaycnfe» 
jl^/cfidcntiaS*  Spiritus 
I  Reficientia  S.Ionartnis* 

Bayce»  Relidentia  S^Antontj. 

^  I  Refidentia  S^Sebaftiann 
I  l^efidentia  B.  V  irginis» 

Ä^Domus  llhaeorum» 

Y  Coi*FlumJanuari]\  '  * 

I  Refid*  S^Barnabte* 

Fluminis"^  DonnSpiritus  Sanc^u 

iREfidenJS.Ignatij.  . 

^  tConoB.Virg. 

Domus  Piratiningae^ 

Domus  Sandorunit 


Sunt  in[hac  TroVincia  Socij  tBol 
'  InHiJfania  Troyincia  ijuatmr* 


u  PROVINCIA  TOLETANA. 

'  .  i-  ’ar:  •  ■ 


T  To.i  5  DomusProfefTa* 

°  *  )  Colleg^^Toletanum^. 

CollegiuiTl  Madritanufü* 

Domus  Probarioöis» 

•|Complutenfe+  ^ 

‘  j  Ocanienfe.  /  , ' 

I  Placentinum.  p 

I  Conchenfe. 
u  ,^1  Belmontenfe. 

Caranacenfe. 

Seguritanum. 

Huetenfe.  ^  , 

TalaF)n'cenfe.  , 

^  Oropefanum. 

Domus  Probationis  V illaregi eUfiW 
«  -  C^^2.V3lcäriicrciilis+  ^ 

iv€ud.  -s  lefu  Montanü 
^Almagrenfis. 

Sunt  in  hdc  'proyincia  Socij  507. 

a.  PROVINCIA  castellana; 


rDomus  ProfelTa. 

V  allifo»  Collegium  V  allifolitanum. 
leti  ^CollegiumÄnglicaniim. 

C  ollegium  S  almanticenfe. 
Collegium  Hibernorjum. 

C  oll  egi  um  B  urgenfe. 

Collegium  Metinenfe. 

Doinws  probationis  Vinagarcieafi^^^ 


Col!eg:fte: 


9 


.kin’y  o 


■r  ..y 

•  i  i 


I 


r^w 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  >!♦ 

rScgob'cafet 
jAbuicnfe. 
j  Palcnn'iuim» 

Compofldlanunt» 
j  Pampilonenfe» 
j  Lcgicncnfe* 

Lucrom'cnfe* 

I  Ovctenfe» 

CcIIcgium^  Numanrinum* 

Saiuanderenfe» 

Monds  regaU's* 

Monifortenre* 

Ar^valenfe» 

*’  Vergarenfe* 

Tudelanum» 

Bilbaenfe» 

\  Bellimarenfei 
Refidentia  Azcoi  tanä» 

Sunt  in  hac  Troyincia  Socij  5(547 

PROVINCIA  ARAGONENSIS. 

Domus  ProfefTa^ 

Valette»!  Collegium  Valentinunu 
TBaicinonenfe» 

,  Cxfal-auguftanurtXr 
'  Maioricenfe» 

CoIIegiu^  Gerundenfe.  '  -  , 

Gandienfe»  - 

BilbilitanumJ 
Türiafonenre?-  ,  ' 

Vrgellenfev 

^OfGanum» 

Domus  Probationis  T arraconenfis»/» 
<7ollegium  Ilerdenfe» 

Relidentia  P  erpinianenßs» 

Suntinhac Troyincia  Socij ^(Jo« 

4.  PROVINCIA  BÄTICÄ. 

^Domus  ProfeflTa» 

Hi/pali»  j  Collegium Hifpalenfe* 

'I  Domus  Probationis» 

'  i^Coil^'um  AnglicanuiÄ* 

'Triguerenfe* 

Gaditanum* 

Marcenenfe* 

Cordubenfe*  >  ‘ 

Granatenle*  - 


De  Propagation  fi 

ColIeg{u>^  Vaezanum. 

^  Malacenfe* 

Xferenfe* 

Cäzorlanum. 

Vbedanum* 

Aftigi'tanum# 

Guadixenfe» 

i^Fregenal^nfe 

Demus  Probationis  Montdlana« 

RcHdentia  Äntiqüerana» 

Sunt  inhdcTro'^fincia  520^ 

IN  SARDINIA  PROVINCIÄVNA4 

Saflari  S  Domus  Profeffa» 

1  Coll^'umSaffaritahum, 

Calaii  t'ColiegiumCalan'tanum* 

^  Öomus  Probatiom's* 
CoIIeg'umEcden'en^e»  ‘ 

Collegium  Alguerenfe* 

Sunt  in  hde  ^f  oVtneu  ^odj  1^4^ 

In  India  Oedfdentaii  Provindac  quatuor  5^  un* 
Viceproymcia* 

PROVINCIA  PjBRVANA. 

r  CoüegiumLi’menfe^ 

Limx*  z  Domus  Probat» 

^  Semman'umLimenfc» 

Refi  ientia  S»  lacobi» 

Collegium  Ciichenfe* 

Collegium  Potofinünii 

Collegium  Plateiir^jCbiiquiTaqucnTc* 

Collegium  Pacenfe.  ; 

Colle^'umÄriquipenfe.  ^ 

Collegium  Guamanganum*  '  ^ 

'  Rcüdenti'alulenfls»  ’ 

Sunttnhac^rö^yinciaSocijii/^ 

PROVINCIA  PARAQyÄRIA^ 

Collegium  Chflehle» 

'  RefidentiaS»IacobideIEfterOt 
Relidentia  Cordubenfi's, 

Reiidenaa  Airumptioms» 

S um  in  hac  7*royinda  Socij  48. 

V ice Provincianovi Regni  Quitenfis. 

C  oliegiu  m  Qii  i  ten{e» 

Collegium  Carthaginenfe«^ 

Collegium  SfFidd.  w 


A 


I  E  S  V  1  T  ^  R  y 

Seminarium  S*Bartholomxi« 
RefidentiaPanamana* 

Rcfidehtia  Caxicana« 

Sunt  in  hac  Troyinda  Socij  8 o« 

'provincia  mexicana» 


14^ 


j^DomusProfelTa* 

*  IColle^'um  Mexicanum. 
Collegium  Guazacanum 
Collegium  Guadalaxarenfe« 
Collegium  Angelop* 
Collegium  Vallifoletanum> 
Collegium  Pafeuarenfe* 
Collegiurfi  Tepozotlahuiü* 

5V  erae  Cruds* 


Provincia  una» 


Colllegium  Mahilahum* 


C  oUegium  Z  ebuenfe» 

Antipolana* 

Taytayenfis* 

S^Iacobi« 

Boolana* 

Dulaceniis* 

Carigarenfis« 

^Tinageneniis» 

Suntinhke ^roymtia Soeij  7ttl 
In  Gattia  Troyincite  ^üatHor. 


,  PROVINCIA  FRANCI/Ei 

jParifijs«  JDomüsProfeffai» 

I  Collegium  Claromont« 

Collegium  Mufsipontanum« 

C  ollegium  Flexicnfc* 

Collegium  Bituiricenfe# 

Collegium  V  irdunenfe« 

Collegiüm  Nivernenfe» 

Collegium  Augenfe* 


Colicgiuni  Molinenfe»  . 
Collegium  Ambianenfe* 
Collegium  Rh emenfe* 

Domus  Probationis  Nanciana^ 


C 


De  Propagatione 

Collegium  Cadomcnfc* 

Sunt  in  hac  Trolßintia  Soctj  5  5 

PROVINCIA  ÄQyiTANIÄt 


BurdigJ*^  Collegium  Burdigalenfc 
^  I3oniLis  A^rol3H.tioius4* 


(  Aginnenfe. 

I  Petrocoricenüfe« 

Collegium^  Lemovincenfe« 

Pidavienfe» 

[^Xantonenfe* 

Sunt  in  hac  Troyincia  Socij  tpoi 


PROVINCIA  LVGDVNENSIS. 


Lugduni,  jCoUegiumLugdunenfe. 

V  JDonms  l^roD^tionis« 
Ävcnione.{CollegiumAvenioa€nre. 
\X3oniiis  x^roDätioniSt 
rXurnonenfe* 
Camberienfe* 
Divionenfct 
Dolanum» 

Bifuntinum* 
Vuiennenfe. 
Ebredunenfce.  | 

Carpentoradenfe* 
iSifteronenfe* 


Collegiu* 


.1 


Sunt  in  hac  Troyincia  Socij 
ln  Germania  Troyincia  3. 


PROVINCIA  GERMANIA 

SVPERIORIS»  , 

Collegium  Ingolftadienfct 
Collegium  Monachienfce. 
CollegiumAuguftanume- 
Collegi  um  Dilinganuiui. 

C  ol  legium  Ratifponenfe» 

Domus  ProbatXandfpergenlis 
Collegium  Oenipontanum. 

Collegium  Hallcnfe* 

Collegium  Lucernenfe* 

CollegiumFriburgenfet 
Collegium  Bruntrutanum» 

Collegium  Conftantienfet 
ReridetiriaEberfpergcnfis* 

Refidentia  Biburgenfis» 

Domus  Oeringana» 

PROVINCIA  RHENI. 
Colleg-fum  Colonienfe. 


s-v  ^  T  A  5^-  V  Mi 

'  *  .k* 

J  Collegium  Trevirenfc* 
i  rc Villi  p  Domus  Probationis« 
rMoguntinum* 
j  8pircn!e* 

Hcrbipolenfe.' 

I  FuMenfe* 

!  Heiligenftadienfc* 

C^otiuucntinuni« 
Paderborhenfe, 
Monafterienfe*  , 

.  Hildefienfe» 

.  j  Embricenfe» 

•  lÄ  quifgr  anenie« 
rAltenenGs» 

1  Erfurdiana« 

Rcfidetia-j  Bonnenfis*  - 

j  Hagennoenfir^  *  - 

.  ^VVormatienfis« 


Sunt  inhacTreyincia  Smj  4.7^5 
PROVIiSJCIA  AVSTRI^ 
Collegium  Vicnnenfe« 

Refidena^  Lmdenßs,  - - -  '  ^ 

Collegium  Grafcenfe* 
RefidentiaMilleftadienßsf 
iZagrabienfe* 
j  Pragenfe* 

Olömucenfe* 

\  Criimlovienfe* 

Collegia;^  Commotovienfe»  ► 

*  Novodomenfe*  - 

Labacenfe* 

Giacenfe. 

Clagenfurt^ciifc; 

RefidentiÄ  Eberndor  ffehfis* 

Domus  Probationis  Brunenfisi. 

Refidentia  Thuröci'errifis*  '  “ 

Smt  in  hac  Troyinck  Soctj  454V 

IN  transilvania« 

0 

Collegium  Claudiopolitanum* 

Collegium  Älbseluliat* 

S unt  in  hac  Viceprayincia  Soeij  iu&i 

IN  BELGIO  PROVINCIA  VN^ 

Collegium  AnciierpieniTe* 


DEPR-O^AftAtiONE 

)  ^ 

Collcgivim  Atrcbatenfe» ' 

CöiiegiUtn  Bergcnfc* 

Collegium  ßrugenfe* 

Collegium  Bruxellenfe« 

Collegium  Cameracenfe«  ' 
irCortraC^iiTe« 

DuacenTe« 

Gandavenfc« 

Infulenfe*  • 

CoIIegiWrtlH''*?“*'*. 


'  l^odienfe« 

Luxenburgeafe« 

Montenfe« 

»iTornacöife« 

DomusPi^obätionis  Tomacettfis  j 
CoIlegiiHrt  TraicÄenfe. 

Collegi  jSmValeiKenenfe«  , 

SutK  in  hac  Troyincta  S ocij  7  8  * • 
InTolenUTtuyincMdn^» 
PRÖVINdlÄ4'OI.ONIÄ4 

■  Cracoviaf<5  Clömiis  ProfeiTa*  . 

i  Dömus  Pf  obationiSt« 

3  rPöihartienfc* 

I  Calilsi^nfe* 
jLublinenfe* 

Collegtä  '  iaroslavienle* 

Torunienfe* 

Gedanenfe« 
endoiiiif  i  eiife« 

SmcinifdilPfoyincMSacij  jio» 

PROVINCIA  LITVANIÄ,. 

'  DomusPfofeflaVvarfaviejx&ft 
f  Domüs  Pföfeifa» 

Viln»*  ^  Colkgium  Vflnenfe» 

'Domus  Probatiönyi«« 

'  Y^fttUsbergenfe*  » 

I  Pultovieni^ 

.-r  j  Niervilienie, 

Collegia^ 

'  j  Rigenfe« 

^Derpateüfe« 


Sunt  in  knc  ^r^yincU  Sofij  ^62, 


145 


Iesvitarvm. 

Sunt  omnes  Provinciae  in  univerfe  Societate  ip*  cumduabus 
iceprovincijs. 

Domus  Profeflac  lu 

Collegia  ^9^*  .  * 

Domus  Probationis  Separatae  3  3* 

Domus  Ö^Refidendae  p  6* 

Soci]  denique  omnes  1058«* 

Ex  hoc  Catalogo  ( anno  i6o2*  a  Petro  Ribadeneirainiucemedito )  Regna* 
m,  Provinciarum  dC  urbium  in  quibus  habitant  Iefiiitar,Collegiorum  item  ac 
jmorumjquac  in  unaquatp  Proviricia  funt,  propagationem  dC  incrementale» 
itici  OrdiniSjfpacio  75tannörumiLedör  colligere  poteft. 

Et  dehacquiderhfua  propagatione  incrementis  multum  gloriari  folent  TaftsntiaT«&fca^ 
liirac«  Inprimisde  Aquaviva  Generali  fuo  referunt,  quod  iaeffarit  pluresfe  »*5^«^?*** 
eviori^  fpacio ,  milites  in  caftra  cogere  poiTe'i  quam  quilibet  Rex  Chriftia» 
s»  Et  tempore  interdidi  Veneti',  cürniam'undique’cert'um  Papae  immineret 
riculum,  fpopodilfe  'idem  Pontifici  Paulo  y'.‘dicitur,qüadraginta  hominum 
lliainfubiidium:  ea  lege  tamen,  ut  quicuntp  inprxlio  obirenti  in  Martyrum 
merum  referrentur*  .  ,  .  .  ,  *  ,  • 

Non  cogitant  autem  boni  ifti  Socij  quod  vulgo  dicitur  ',  "Malam  herham  cita 

fcere.  Et  rede  quidam  magni  nominis  Princeps  dixiirevidetur^Iefuitas  fimi»  ^ 

elTe  pediculis  iftis ,  quos,  ä  parte  corporis,  quam  maxime  infeifaf  e  folent ,  in» 
inales  vocamus,  quorum  vel  ex  uno,  ibi  primani  infidente  jbreVi  innumera 

opagaturacfcaturitmuItitudoV  „  -  .  _  _ ^  - 

Similia  autem  vel  etiam  Maiora  fenfit  incrementa  Francifcanoriim  feu  Mi»  Incrementa  Oi^ 
rirar  um  Seda*  Ab  anno  enim  Domini  1 21  i*ad  annum  ufep  »38  ö.j(pacionimis 
m  i7p*anrioro,pd6jrbem  Chriflianuin  c^benobiahuius  Sodalitatis  plus  »5oö* 
it  inftitutaVFranciicus  Antradnus  iii  rjs  Commeritarijs  i  qiios  ad^abellicUm 
dif  jteftatur',  difficile  fibi videri  locorUm  numerum  ppiTe ab  ullo. inveniri; 
l  mu’to  difficilius  initiatorum ,  'qui  tunc  temjporis  fuerint  ad  6  o*millia  nume* 

.  Sabellicus  auternf  efertEnnead*<idib;  <J.fua  aetate  Minoritafum  p  o*mil^ 

fuiffe ;  faepe  'quotp  fe  audiyiiTe,  Magiftrumuriiverii  Ordinis, polliceri  quain«* 
auium  Pio  Pontifici  expeditionem  ihTuFcas  parinti  ex  Minoritarumfas 

lia  3oooo*bellatorum,quibeilicamuriiagnauiteirobirepoflent,mhilfacr0- 
in diltut'nterpellatö*  Sabellici  quocp  tepore, hoc efticifca  ännbs  Chrifti 
.iguftinenfiumEremitarumOrdinis  coenobia  quörüm  quidem  ratip  iniri  po* 
it , circiter  2000*  Virginum autem3  o 0* fuerunt.  Carmelitafum  Monafteria 

50* Praedicatorum 4143 .  ,  . .  ,  .  . .  ^  , 

Haec  autem  multitudo  fcarabaeorum,  bruchorum,  locuftarum, vermium 
ifcarum  praididaeft  a  Spiritu  fando  in  Ap<^al.Ioan*plcap* 

Et  rede  monuitLaurentius  luftiniailiis  V  enetus  P  atriarcha,  cum  (lib  M^* 

:antibus  Monachis  numerus  CoenoBiof  um  in  immenifumerefeeret ,  Rigidi* 
fiitem  vit^,  bC  Monafticum  vigorem  diutius  non  polTe  ponfiftere ;  Rarani 
cnimefie  perfedionem',  lit  refert  Bef nardus  luifinianus  in 
eius  vitatQuiddidurus  fuifiet  ß  ho* 
die  viveret  f* 


4 


De  Propagatione 


CAP  VT  V, 

DE  COLLEGIIS  I E S  V I T  A R VM,  E ORVM 

Q^V  E  MAGNIFICIS  STRVCTVRIS* 

QVod  autem  ad  Collegia Icfuitarum  atanet,  quorum  Catalogum  paul 
ante  adfcriprimus,  lUaRegumacPrincipum  Arces  acPalatia  aequare  vi 
dencur»G  regori  US  XII  IJefuitarum  Annales  legens,  &:imelligens  opera  qtt 
^  Te&u.  hincinde  illorum  ardjjus  efficiantur,  Romac  contra  Senatus  decreta,  lefuitis  tc 

^  tarn  attribuit  infulam,  in  qua  domos  deftruxerunt,  viduas  ac  orphanos  expul« 

runt ;  quod  ctiam  Auguftae,Ingolftadij  8C  multis  alijs  inlocis  fecerunt  s  ibi^  ^ 
plifsimum ,  magnificentifsimumcp  Collegium  exftruxerunt,  ad  ctiiusxdifics 
tiotlem ,  ut  lefuitae  Hafenmullero  retulerunt,  pag*  25^  auri  tonnas  2  5»  praedidt 
Paua  donavitt  Ineo  Collegio  500  Jefuitas  ex  omnibus  totius  mundi  partibt 
colietf^os  ali  voluit,  qui  in  Pontifi'ciaidolomania  inftrudi,  tandem  adverfus  i 
vangeiieos  in  Germania  alijfcp  Regnis  d>C  Provinciis, emitti  poflent» 

^De  magnificentifdma  iirucflura  Collegij  lefuitarum  Monachij  in Bav: 
ria  ,  qu2c  Gallice  feripfit  Philippus  Marnixius ,  fic  quidam  in  Germanicai 
linguam tranftulit :  foltc  arthcrc  0tbdtt)  l'drmen /  hie 

tpcrcn  tm  prdcbd^cn/  wefebee  her  säte  (fa(^o(ifcbeS'dr|  vnnh  ^erbc 

au'^T>erctt/  ifmher0tatt?Ö?uncbertauff9ebatttt>m^at :  hoffen  0ibcl 

hen  /  nnnh  mit  »iefeu  (latf  lieben  Gittern  non  hnh  CÜ?ctrmelfiem  «^e^iebret  ifl 

"  tro^  ^ubieten  aßen  hen  fulfficben  *paUujTert  /  hie  inn ganä  Europa fepnh  /  miff  s 

jebtneigen  /  hab  eeinnwenhig  gli^ert  vnnh  glanzet  non  laut  erem  @olhe  /  @ilbe 
ijclffenbetn/Cbrpfiaaunh^hclgelletrteivmiceinQSdpjllicbeCrone.  “i^Dnnhh- 
mithiefeE^ercf  innaaem  tjoßfo  m  men  fep  /  vnnhibmmcb«  mangele /fob 
<0  ^äeinem  jehenQfltar  fein  0erdtb  /alo  ^afulen  /  fampt  feinem  fcb«5nenCyJe^g 
tt>anht/Cfior!d.fen/3(lben/@itrtel/0toUen  nnh  anhere  rü(?ung/ie. 

Pomania:  inPolonia,  non  Collegium  pro  docentibus  diTcentil3US,f< 
uSÄÄ'  arcem  muni tifsimam  fummis  praefidij  slefuitac  aedificärunt.Regis  Palatium  P( 

. .  fnanienfe ,  nuila  parte  aim  hac  lefuitarum  arce  8e  propugnaculo  conferendui 

cft,ut  refert  Eques  quidam  Polonus  in  Oratione  fua,  quam  in  frequenti  pr! 
cerumRcgni  illius  conventu  habuit*  Eodem  authore,Iaroslaviae  etiam ,  8C  Li 
blini ,  alijs^  in  civitatibus  Poloniae  eiufdem  munitionis ,  firmamenti  tantorui 
prsefidiormn  extrudae  arces  videntur,  ut  non  fcholafticos  docere,  aut  muKe 
cularam  peccata  cognofeere ,  fed  bellum  gerere  proxima  quaque  occafior 
velle  videantur* 

Mkiam  e«isd  Dchis Collegijs Cofterus  quqqticinliteris  exBelgio Romam mifsis ,  S/ ii 

CoM^rf^iCai-  terccptisjfic  feribit ;  Qttotqmt  nos  in  Germania  Collegia  hahemm ,  tot  nunc  T^x  nojl^ 
(  Plifpanus  )  inihi  Caßella  habet.  Ea^  ad  promovendam  Ecclefiac  Romana  M< 
narchiam  magnitudinem  tendere ,  Petrus  Ribadeneira  kfuita  Hilpanus  i 
pertifsime  teftatur,  cum  apertis  verbis  CollegiaS^  Seminaria  lefuitarum  elTe  a 
■  Hareticorumcxitia,Si:ApoftoliciE  Sedis  propugnacuIa,in  Catalogo  illuftriui 
Script*Societatis  lefu* 

6oie«fei,«Mk  Non iniutia  quoque  lefu^rum  Collegia  Armamentaria,  fcu  rec 

ptacula  QC  repofitpria  omnis  gefferis  armorum  QC  inftrumentorum  bellici 
furadixeris*  In  direptione  Pragoifis  urbisin  Bohetriiarepertaefunt  inlefuit 
rum  Collegio  quingentse  bombardse » thoraces  ferrei  pro  centenis  aliqui 

militiba 


Iesvitarvm.  145 

iribus, ÖtT  haftscjalia^  arma  quam  plurima ,  tormcntarij  eriam  pulveris  ma« 
i VIS,  multa^  aliaadirruptionlemillampromovendäöC Evangelicos oppru 
ndos;Ideo^ Humerum  quo(p  piacfidiariorumabEvangcIicis  in  Collegium 
[d  collocatorum  auxerunr,  quod  vererentur,  harcinftrumentaonaafa  bellica 
oibirecodicafuilTe,  utPafravienresmilitesperponceminCollegium,quod 
tici  proximum  eftjinermesjvelut  Miffsc  audiendi  gratia ,  excurrerent»  ibi^ 
rultatiidoncc  tempus  commodum  offerretur, velut  ex  equoTroiano  ad  por* 
ipontis,ipfuni.^  p5cem  occupandum,  ac  deinceps  Evangelicos  opprimen« 
!,  egrederentur» 

Hanc  obcauiameriamincommodifsimis  urbium  omnium  locis,  ad  milites 
:  depelkndosjvel  excipiendos,!*  velinturbem  aliquam  oppugnare,Collegia 
Liedificant» 

Exhis  denitp  Collegijs  hodie  vigefies  centies  aureorS  milliaquotannis  pro 

frigalibusperciperelcfuitaedicuntur,iicetpro  mendicantibus  haberi  velint» 

rrus  lefus  autem, Cuius  Sodj  ifti  videri  volunt,  lociinonhabuit,inquo  caput 
»oneret,  in  cäpisjin  motibus  ÖLpifeatorum  tuguriolis  verfari  potius  voluit, 
aminurbibuSjautpropugnaculisö^palatijsRegumacPrindpum* 

:SVITAE  QVOS  ET  QJ'ALES  70TISSIUKM 

.  nes  in  hac  fua  Collegiayfuam^  Societatem  illidant. 

>  Eliquoru  Ordines  Monachori5  pufiones  vix  du  e  cunabulis  egrelTos  ad  fc 
C  admittvft,totof(^  i5*autio»aAnos  numut,  antequa  ad  praxim  admoveri 
ffinriHocfolerter  animadver^teslefuitf  ,ad  alliciendos  ex  locis  diverfis  qu5 
irimos^expediriorem  acComodatiorem^,ut  gloriatur,  viam  repercrunt,qua 
ra  paucos  annos  ad  faftigiumSapieritise  iuventutem  ducerepoflunt^Na  Ca* 
Dgocerto, cuius  ingcnij,cuius  iudicij,  cuius  prudentiaj dC experientiae,cuius 
Dikdus  in  literis  fit, cuius  complexionis  naturalis  ,  ad  quae  Societatis  minifte* 
talentum  habeat  adolefcens  quifi^ ,  inicribuntjutnempetantofacilius  apa« 
iribus  liberos  ineo  aetatis  flexui  qui  iam  ad  adultam  vergititato^  obfervent 
lirati  us  fingulos,  ne  in  nafs  ä  fua  femel  addudos ,  avolare  citra  nego  tiufinau 

QVt^VS  Anri^VS  AC  DOLIS  lESVlTAE  IN  COL^ 

legijsfuü  maximas  ops  aci^nirant. 

)Iduimpofsibile  eft  quibus  artibus, dolis,  impofturis  ac  fraudibus  lefuitae 
in  his  Collegijs  fiiis  ingentes  divitias^  ^  tantum  non  Croefi  opes  per  fas  ^ 
Fas  Corrarerint»  ^Ex  plurimis  paucafaltem  referam»  Non  folum  ex  Magna¬ 
ti  xrarqs,  fed  ex  ipfis  etiam  difcipulorum  bonis,  dici  non  poteft  quantum 
efeant  X  fiquidem  in  Examine  fuo  generali  capv4»  Novirios  fuos  obligant,  u( 
mia  bona  fua  temporalia  diftribuant,  ac  difponant  de  his ,  quie  ipfis  t^venire 
pofsirttjiuxta  propriam  devotionem,  neglecfh's  parentibus  confanguii 
neis;  unde  miro  quodam  afiu,tanquam  pauperes,bona  illorum 
facilime  ad  fe  rapiunt  &F  pertrahunt» 


De  NIefahi’is  F  a*c  i  n  o  r.  i  a  v  s 


D  E 


VARIIS  FACINORIBVS:  DO 

LIS  AC  IMPOSTVRIS  ET  SANU 

6  r  I  N  A  R  H  S  C  O  N  S  I  L  n  £  I  E  S  V  I« 

TARVMj  ' 

JLibef  Tertius. 

C  A  P  V  T  1. 

O  C  Libröea  referamIefiu'taruiiifarirlora,  exquibus  iiitt 
liget  Lecfior ,  ab  lilnma  hommum  memoria  nullo  unquai 
tempore  intermortalesjtot  inhumanae  crudelitatis  facinor; 
utfunt  parricidia,  veneficia, periiiria,  catdes  j proditione 
tumultus, bella,  di:^C4  intra  tam  breve  tempus  audita  SiCni 
merata  efiTe ,  qu od  ab  exortu  &  origine  fal  tem  lefuitarS  pt 
vatim&TpublicCperpetrataivelfaltem  attentatafueruntil 
qmdeiti  fub^cli  religiofifiC  Catholici  prjctextu  l  iubentibus  etiam  ,  ve 
peius  ell,  approbantibus  di  dilaudantibus  ijs ,  qui  omne  inhis  terris  rei 
giöhismagiöcriumllbi  vendicant* 

lESVITAS  OMNIVM  FEREtVRBA- 

RVJSI,  JEDITIONVM,  B  E  L  L'0  R  V  AIjönTc*  I  N  EV« 

RoPA  Avthores  esse* 

T3  R-aetextus  lefuiticarum  acfl^ioritim  omnilim  eftj  Ecclefiae  CatholicteRorai 
1  nx  reparatio  dC  propugnatio  i  cri'anrifimquc  dC  fedudorUm ,  ut  ipfi  qui 
loquuntur  ^  converfio.  Sub  hoc  plufeo  cuhiculos  fuas  promioverit*  Scopi 
autem  ad  quem collimantÄ:  refpiciunt  j  eß Dominatus  jtyrannidisPontd 
cum  Romanorum  in  his  terris  reflirutiOi  atque  idoldmaniaEÄrruperßitiontii 
onmiujn  plantario  in  rjs  Provincifs  dC  regionibus ,  iri  quibus  iampridem  evu 
»x  ÖC  wadicatx  funt,  Media  autem ,  quibus  id  qixod  feftid  male  Coeperunt ,  in 

gent  0cevinc€rcconantul-jfurit,periuriapublica,ad  quae  Reges  dC.  Prindp« 
inducunt ,  vis  confcienrrjs  illata  i  traiidulentarS^mfidiofe  pacificationes,  lun 
corruptela ,  Innocentia-  opprefsio, dCc*  Haec,  inquam  ,^hodie  funt,  per  qu 
lefui«  immanem  tyrannidem  dC  crudelitateui  Antichrim  ROman.defendd 
pc  reßituere,coIlaprumEccIcfijc  Papifiicießafum  reparare.  Concilium  Tr: 
dentinum  «cequi,  5^  haereies  ex  flirpare  conantur*  Ex  harum  vero  rerum  tai 
contentiosa  praxi,  qualem  hodie  in  Europa  praecipue  animadvertimus,  nihil  fi 
eundum  naturae  curfum  aliud ,  quam  bella ^  dC  quideift  perniciefiTsima  dC  cals 
mitqfa bella,  caedes^ parriCidia ,  iediriones ,  tumultus^  &fc*  exoriri poiT unt*  V 
non  immerito  leßiit»  omnium  turbarum  ficmotiium  iri  Europa  hodie  priecirii] 

riwihoreB  vulgo  dicantur  habeantur#  .  ^ 

j^lotuf) 


f  I  E  S  V  I  T  A  fc  V  M.  147 

Notum  cft  omnibus  >  plerarumque  Buropxarum  nationum  internam 
icem  in  illis  Conftitutiombus  pacfVis  confiltere ,  quibus  ex  praefentium  tem* 
)rum  ufii  cautum  eft,  T^ereUgioim  nomine  ulli  yps  inferatur,  ^uocünjuemodo.  lam 
rro  ne  »llud  quidem  obfcurumeft ,  Spiritus  hos  ,  feulefuitas  ,  omnes  fuas 
res  ubiquelocöruni  inteiidere,  ut  repagulum  hoc,  quo  fein  TuopropofitoSC 
nfiiijs  aftutifsimis  impediri  fentiunt ,  difiecfl^um  dC  difsipatum  removeant* 
eöquelcfuitac  huüifmodi  Conftitutiones  ,  mGalliai  Germania  ,  Polonia, 
•.ingaria,tot  foed^um,  pac^oruni,  luramentorumque Sacramentis ,  fancitas, 
tblice  deteßantur',  eäfque,  tamquam  novum  Ätheifmi,  five ,  iit  alicubi  Io» 
mnturj  PoliticiTmigeniiSi  pro  fceleratis  coniiirationibus ,  Scythica  barba* 
que  con  cederatiöne ,  diabollque  Politici  blafph'emo  invento  haberi  volunt* 
lo  contendunt  i  pacem  Religionis  iirtter  Ordines  Germanici  Impcrij  con* 
ntam,  uti  per  vim  extortam,  non  eiTe  obligatoriam,  utpotc  ad  tempus  tan« 
m  concelfam ,  nempe  ad  publicationem  Cohcilif  Tridehtitti,  ideoquedilario* 
m,  moratoriam  tolerantiam  fUiiTe»  EtPaulus  Vvindeck  indeliberat*  dc 
:ref»  exftirpandis pagina quadringentefima  decima  quartahsec  icribit :  Quod 
nnunquam  Catholici  cum  Se^arijs  trmfegerunt ,  eo  ßne  fecerunt  ,  ut  interea  reliquü 
lotijs  expediti Jioßea  unum  hoc  hellum  contra  SeSldrios  adminißf arent ,  omnemqut 
'Smolemin  ipfos  conyerterent .Siwwkxo  alicubi  eo  impudentiae hon  aiidcntpro* 
edi,  illud  faltem  agunt,  lit  religionis  pacem  ca!umniofis5C  malitiolis  fuisin* 
pr  etationibus  aV  reftricßionibus  iuggillent  ,  incififque  nervis  eiiis  ifubdi* 
>  ilhusfrudiufpolieht»  Opinor  ne  ipfais  quidem  inferni  furias  ad  turbandam 
tropaeßatir aliquid  pftefehtiusiperniddfius  ÄT  efficacius  excogitare potuifie* 
o  harum  Ranarum  coaxatus  hic  aisidiius  a^res  Regum  ac  Pr  ncipum  pei  pe* 
D  reverberat  Stf obtundit ,  Subditis  boiia  confcientia  tantam  licentiam  non 
Ife  concedi  ;  Religionis  libertatem  nihil  aliud  effe  qüättl  mafiifefiäm  Mä* 
tatis  dimihiitionem  aim  maximo  opprobrio  cOniundämt  Tiine  i  inquiunt, 
i  vivis  bC  flores,  nonpofsis  vel  audeas  retradfare  quae  AntecelTor,  Parens* 
j‘us,5:'c*  v el  imprudens  m aleve perfiiafus,  vel  etiani  vi  bC arrhis  coadus  induli 
r  Annon  eodem  ittre  Imperator ,  Rex,  Princeps  es ,  quo  illi  fuerunt  r  Ferens 
mne  eft,  utdemortiii  memoria  plus  apud  Stibditos  valeat,  quam  pr^feiitis 
jiieregnahtis  perfona  r  Annon  vides,  Eos  i  qui  periciilatibi  obiedanf  ^  qii^ 
rbatam religionis  pacem feqtianttir* tibi hoh  tam confulde, qiiaih  aperteini* 
ari  f  Diaboli  hxc  tentamehea  funt^  per  quae  geheroiis  ttiis  costatis  co- 
nbus  remoram  ftudet  inijcere.  Muliercüiärüm  hid  ,  hoh  magnanimorum 
incipum  hietus  eft:  illi  iuventutem  tuam  fpernuht,  fronte  igitur  fe  veriore 
lis  eft-jutfentianttevirum  effci animumque  tam excelfis natalibus  pafemge* 
e*  Polfem  alicui  videri  fatis  confidenter  haec  me  feribere*  non  aliter  >  quam 
is  lefiiitarum  ad  Principes  moiiitisinterfuifrem:  fediplirnethaseohfiiiorum 
3rum  rationes  m  publicis  (criptis  fuis  nequaquam  difsimliiaht  *  ex  quibus 
c  ad  verbum  fere  defcripfimus » 

Scire  etiam  debet  Ledor ,  haec  ipfa  inftigätionis  caleäria  afsidue  illis 
incipibus  adhiberi,  quorum  calor  iuvemlis  bC  incauta  imperitia  arietum  i« 
rum  ic'füi  expofita  funt*  Apud  fuperftitiofos  vero  Sf  cundantioires  etiani 
c  adijeiuntur :  Eos  ,  qui  hanc  religionis  libertatem  Subditis-Concefrerinr, 
t  in  talem  concefsionem  confenferint  *  in  PurgatoHo  gravifsimas  peccati 
ius  pernas  luere.  Iteni  ,  Non  Tartaros,  nonTurcas  veros  ös^  nati  vos  Reio 
bl icie  Chriftianac  hoftes  effe  *  fed  haereticos  ,  quicuhque  nimirum  contra 
cleham  Romanam  infurgant ;  In  his  ergo  opprimendis  veram  bC  Gatho« 

Bb  3 


Ne  F  A  ti  1 Fa  1 1 N  ö  n  iB  V  s  ^ 

li’co  Principe  dignam laudcm  qu£eri*  Item ,  Cavtndum  eflc,  ßPrfncepsbdl 
l  urcico  implicctur ,  ncrebclles  hasrettci  criftas  attollant ,  magiftratuique  ir 
vito  probrofam  paccm  extorqueant»  Curädlkim  vero ,  ut Germani  cum  ho 
barbaro  hofte  ad  animi  ufque  deliquium  collutf^ehtul: :  ut  praefradi  illi  ha« 
tici  fuö  tandc  malo  difcant ,  quörfum  deveniant  *  qüi  a  SeÄ's  Apoftolica  öb« 
dientia recedunt»  Si qui  verd  adhuca  turbaruitipericulö  abhorrent,  illis ncgt 
gort)  facilitas  ob  oculos  ponitur ;  Severiore  tantum  vultüopus  efl'e:dnilis  ( 
alterius  clamatoris  fupplicio  rem  polTeconfici  j  quorum  Confpedo  cruore« 
liquat  turbae  animos  frad  um  iri*  Interea  Principem  animam  fuam  ab  infei 
tio  liberaturum» 

AVLAS  REGVM  AG  PRlMClPVM  OCCVi 

FANT  £T  infestant  Ifii» 

5  Vlt^i 

E  S  T  ^tiam  hoc  inter  nefarii  if^acinor  a  8^  artes  Sihohicas  lefuitarumrcfcrd 
dum,  quod  in  Aulas  Regum  acPrincipum,  quin  etiam  in  tpfaGynaeq 
fefc  impudenter  intrudunt  adeo,u  t  iii  hac  fublunari  regioneicitius  vacua  poflfi 
dari ,  quam  paulo  celebriorem  Aulam ,  quam  phalanx  lefuitica  non  tota 
poffideat,  dummodo  aditus  eo  illis  vel  per  anguftam  aliquam  rimulam  patea 
&:ab  illis  Aulis,  ubipeftis  harcnoridum  potuit  Habere  loaim,vix  ullis  prarl 
dijs,  lillave  artearceri  polTiint»  Quiri  etiam  Relationes  dC  Epiftola:  Ind  icae  t 
ßantur^  eos,  quam  primum  in  aridätri  .aftendunti  reda  ihÄulasöCadReg 
tendere  ,  ut  hos  primos  in poteftatem  fuarii  redigant,  Sd  per  eofdemdeince] 
'  fubiedos  populos  irifeftetit»  Qpod  il  etiam  vera  funr,  quaeifti  narrant ,  in  h 
fui  offici)  parte  fingularernqueiidäm  foi  tunse  afflatum  experti  funt,  utad  R 
ges  non  folum  aditus  eis  patue^t ,  fed  etiam  ab  ijfdemn^ultoties  expfetiti  fli 
Narrationibus  tamen  iftis  paruin  tuto  fidem  adhibendam  prudentes  oinn 
exiftimantjütquiridrint,  easinHirpahia  refingi,  SCita  edi  i  utillasabhxrc 
cis  Europaeis ,  ex  Eccleflae  Romanae  commodo  Tegi  volunt»  Alias  conflat,  e 
ad  Reges  illos  Indicos  percellendos  Regis  HirpariiacauthoritateSd  terrore' 

piurimumuti»  ,  k  » 

Vtur  aut^rii  feres  habeat, illtid tamen  ceftifsimumeft^  cos m iftis ctia 
fcmotifsimisOrbfs locis, fecundum  offici)  reqiiifitumi  reda ^ulas  apjpetei 
Vbi  hoc  etiam  comperturii  cfl:  i  Spiritiis  iftos  ,  quam  primum  hunc  riavig 
tionis  fux  portuni  tenent,  protinus  i  omnia  Riegumi  Pi  meipumque  Solari 
Palatia,  faicäfteria.  Gynaecea ,  pcniudteftp  Auldrum  f  ecefliis  peri  epfere,rcr 
tari  SC  rcjplerc,iithac  vermiculatiorief  eomniacon<:iaviafcat6arit» 

Non  autem  hoc  tam  illis  vitio  vertitur,  quod  Regibus  AlPrincipib 
Operam  fuam  in  Aiilis  navant  ,poftquim  utiqdc  tam  fplendidis  dC  opimis 
lorum  beneficijs  fruuhtiir  j  quamvis  hoc  etiam  citra  illas  larvas ,  quibus  iitu 
tur,  nonminuS  commode  faccre  polfent ;  Sed  qu6d  ibiderri  fe  f^pius  hon  v 
Oati  ingerunt ,  omnia  ad  fe  rapiunt  i  deque  rebiis  ad  Rdmpuhlicam  fpedan 
bus  non  e  Reipublise  ulii  SC  commodo ,  fed  ad  illius  arbitrium ,  a  qiio  in  Ap 
calypfi  loarihis  vd  per  Os  Draconis  ,  vel  per  ps  Beftia:  emitti  dicuntur» 
quo  ipfo  nullum  fle  vel  Regis  Pf  indpifVe ,  vel  fiibditorlim  periculum  impei 
ri  patiuntur»  ^  ^ 

Huic  fpirituali  imperio  illae  prsecipue  Etiropae  nationes  obnoxia  funth 
die,quae  illius  otim fub florentePapatu oiiimuiri impärielntifsimae fuerunt»  I 
Hifpania  omnes  fatentur ,  iftumxobuftilsimiim  pollicem  hoc  tempore  totii 


I  E  S  V  t  t  A  R  V  I4S 

i  lefuitarümhümnt  öircumagü  Fcrunt  qm'deni,  lefuita^  hoc  tempore  peius 
ibcie,durius^cohercen'>quanlinulIaahaEurop3cnatione*  Idfiniaximeve- 
imfic,  per  illud  tarnen  parum  illis  decedit,  cum  reliqui  tanto  liberius  domi« 
:ntur*Hocautem  impcriofaifta natio  ante  annos  ducentos  >  quando  inmulra 
:M»adhucdivifaerat,tam  patienter  nunquam  tulifler*  Eadem  dicitur  elTe 
Aoniae  ratio  inoppofitoEuropseangtUoi  inqüalefuitx  tam  licenter  domi* 
uri  dicuiitur,ut  ipiis  etiam CaÄoliciisimisiaittgravesi  adeo^  intolerabiles 
reperhibeahtunSuntquiteftantur  ,  fe  legilTe  literas  non  ita  dudunlLegati 
tiufdam,qui  iii  Aula  illa  adhuc  verfetur  5  irt  quibus  delcfuitarurti  infolehtia 
liratu  digna  feripta  fuerint»  Inter  aliaver'6  S)C  hoc;  Trafentium  tumultUunt^ 
(ibttf  regnum  illud  turhari  perhibetur ,  caufam  in  ipfoi  ,  &  in  ip forum  artes  publice 
«/fm.Hocipfum  vero  mafculahacc natio  olfni  Idum  pudendum  dedecus  in^ 
ipretatafuiflTet» 

Rationem  vero  cur  tam  dehfi in  Aulis  volitent  Iefüitäe,tallta^  tmpudcA'- 
afe ingerant  atque  inttüdartt ,  Robertus  Turnerus  AngluSjquiRomatali- 
iandiu  vixit  inter  lefuitas  i  poftea  vero  Ingolftadij  Eloquentiae  Profeflbr 
)nftitutusfuit, infuis  EpiftoliS  indicat ,  quae  anno»  584»  Ingoiftadfj  editsfc 
[nt*  Nam  Epift.  ip.  quamadioannem  Bervitiitm  feribit ,  inter  alia  haec 
ibet :  oy  are  c'hm  ‘Magtßratus  eße  nonpoßimfiiolüi,  qüemadmodtfm  bmnibm  ?ö- 
Sißc  j4ugufla  in  Comitijs  maxime  eßecuriojMi  Addit,  VpL  VI  irrepere,  yolvi 
mmpere  in imifnas  Aulas  Tfintipum,yolui  yidere omnia, ut ad jußitix  normam pra- 
<ire  ex igerem.  P ergi t ;  Qud mea  Tel  curioßtatl^ diligentia ,  yel diligentia  curioßta^ 
conquißyi materiam Satjrxacrem  yoluptatts mellitam, mriufque uberem.  Rürfus» 
ixiaperam  obire  PrtftcipümAulas,cumyideamHxreticorumiilum  Jvlundum  adnns. 
ßrart  d  Stultis,  Jn  Cathoiicü  Aulis  inyeki  VitelMos ,  Furios',  Camillos ,  S enecas ,  qui 
ot^e,yerbo,ßde  tuerentur  locum.ltcm:  Inalijs  extrapaucos  yiros  Principes  illos 
ios putato ,  lt^ra,pcpinas,oifßcikas  mAarum  ariiumßte  darum  lihtdinüm,fraudum,in^ 
niarum,&c.Bx his T urneri  verbis  liquet,  cur  lefuitae in Prindpum  Aülas  fefe 
itrudantjö^  quid  ibidem  agant» 

Tam  quoque  aftuti,vigilantes,audaccs,laborioir,  tanta  denique  <^ehdi  5C 
odettdi facultate  priediti  in  Aulis  ita  ob  verfantiiriutroli  omnia  pofsint ;  foli  e* 

!  pofsideaAt8^itaobfideahr,Utnec  veritas  verbi  Dei  ',  nec  vel  auriila  aliqua 
liaiipfis  inimica  fitie6  penetrare  pofsit» 

Studenteti'amöCadülantureisnonij  diinraxat  ’,  qui  reli^'onis  SC  dodrinac 
^mineeos  Cölunt,fed  illi  vel  maxime, qui  Aularum  qiiädras  fedantikr  ,  Ro* 
praebendas  SC  digni  tates,  vel  pro  fe,vei  pro  liberis  cognati  sv'e  venantur» 
[i  cum  noriiitjunius  alicuius Icfiiitac  commendationem  plus  fib i  profuturam, 
üäm  potentifsimi  Moharchac  intercefsiohem ,  in  omnibus  eis  aflditantur ,  cu=* 
iditiatibuscp  illorum  promptifsime  fubferviunt» 

NCmopirsctereaRegum  Principuih  mentes ,  earum^  arcana  tam  exade 
cplorare dC  nolTe poteft ,  quam  hijpfi  illorum  ut  plurimum  COrifeflarij»  Qux 
Dnfefsio,  illa  prsefertim ,,  qua  totius  vitae  cUrfus  explicatur, omnes  rCgiarinn 
lendum  recelTus  illis  referat* Qliae  confefsionis  ipecies  Pontificum  ROm*  con* 
lijsplusvereconfert,quamHifpamarumRegitptauri  milliohes  ,  quos  in  e« 
lilTarios  fuos  profundere  dicitur*VtmirUm  nonfif,modierhUm  Ducem  Vene« 
arum  fe  intra  hOs  quindecim  annos  ipfis  niinquam  examinandum  exhibuilTc» 
T  cnetienimtam  religiofi  nunquanlfucrunt, nec  erunt,  iitReipubtfuse  arcana 
acrificulorum  fidei  committant» 

His  de  caufis  Aulae  Eiirqpeae  a  IcfuitiS  gravius  hodie infeftantur  SC  affligun* 
jr,quamPharaonisoRniaRanisÄgyptiacis»  Bb 


JcfiiltxweMM 

Principum  mes» 

tesexpUraot. 


VcflaRM«  jpni* 
dtuia. 


N 


De  Nefariis  pACiNoaiavs 

lESVlTAS  PAP  AE  EXPLORA# 

TOKES  £5S£« 


X-I  Oc  ipforümet  lefm'tariimicgibüsjtonftitutionibusjS^  fcriptis  probari  fad 
^  le  potcfti  cum  illa  fadä  mulcis j  i)scp  ad  hoc probaiidiim indubitatis  argu 
mentis  abuUdclit*^oyir<e  '»öirafiow/ir e/, inquiunt,  yitam  agireihquayts  mmdij^U 
ga,^er yaria loca dif :urrere)  dr in quibufdam toniinmtur refiderct  ©•  titerarurnuUro 
troque  miß  arum  inter  inferiores  dr  fuferiores  frequenti  commercio^  crebro  alios  de  alij 
certiores  faciatis  tde  i jsyqkx  “^arij  sex  locis  adadifcationemj&^orUmqute  geruntur  ^  fo 
gniti  onem  ddferatis.Hdec  fua  cUC  lefuitac  hon  diffitebiihtur« 

His  adde  Hanc  ipfor um  Regulam;  Cum^royincialesfcrihent  Generali  ^  cura 


huntiUt  StatÜm  Domorum  (Sr  Colle0orum)ac  totius  Troyincite  bene  explicent ,  t2rfujf 
fleantßiquidifitellexerint  i  ^uod juferiores  miniis  declarayerint^  Etinmiyerfumitd 
'  rede'  • 


fdemfaciiiotiiL 


fcribere  debinr,ui  GENERABIS  ‘Perfonarum  ac  Troyinciarum  Statum  quo 

adepti  fieri  pößit,ante  oculos  habeat*  Hatcnonminus  quam  prioralefiiit^pro  fui 
agnofcenti  ,  .  ,  . 

fdwe«  c*iic^.  Inhüricfi'nem  Icfuitsc  CanceÜanam  Regni  Bohemite  folis  fuis  DiiciDuli 

i'njtmiuis  iitSiu  .  n.  •  i  ■  •  -  •  -f  t  •  ■  t-  i  t-J 

tti  i repi«m.  repkverurtt  j  ut  clt videre in  Lrravamimbus  vJrdmUm  cvangeUcorum  Bohe 
miae  Anno  iöop»e3chibitis* 

Sic  etiam  lefuitac  Gallici  m  Regni  ^  Regiae  Domus  öffeciä  nullos  *  nil 
ruaedifciplintcnütritiös  fummittere  nitimtur+ 

Ob  hanccaufam  etiaih fraudibus  fuis  effecerunt ,  ut  fubinde  Regioruil 
domefi:icorura,vel  praecipuorum  miniftrorum  24,*  liberiinnovoFlefsiaco  Co 
legio  le  uitids  praeceptis  ittibuaiitur ;  dCex  illis  fingulis  annis  fex  Regtjs  mU 
nijs  praeficiahtunalijsfejtineorum  tocumobeandem  caufamfumniifsis  i  d^li 
hifce  cuniculis  irttra  paucos  aiirtos  lefuitac  totum  illud  regnum  fub  J^apae  fu 
am  ty  rannidem  adigenti 5^  per  fuos  difcipulosi&T  pro  fua  libidine  Cutida  admi 
niftrabtmf* 

N eminem  igitur  m  dubium  vocattirUm  exiftimo ,  hoc  effe  iecreta  Impera 
toruui, Regum  dC  Principum  explorare ,  BC  Curix  Roman«  ntmharc  ac  pro 
dere :  aciielefuitas  quidem  i  nifi  iiitelledU  5C  iudicio  privatos  s  61  pdr  cotcaii 
Amcichriftiobedientiapenitus  exccfeCatos,ct  impudentes  cavillatöres  agere  vi 
liat, hoc  licgärC  pölTe  airbitroriNamdefinitoribJurisperitiS  et  Pontificijs  Cani 
niibs  de  poeait.  Dift.(5*Can.  Sacerdos  depoenit* BC remifs+C^Omnis  Cardinal 
in  CI  em»  t  ♦  f  Quia  de  S  tatu  Monadi»6cplörator  is  effjqui  fecreta  alicuius  PriJ 
cipisexpioratacalteriproditö^revelatjüti  qui  mittunt  literas  vclnuncidsac 
hoftes»IuxtäBartölümqUöqueirt  bult.  D»  ad  legem  Iuliam,Maieft»  Prodito 
etiam  is  cft,qutRit,&:  nörtrevelat,qiialis  Garnetus  lefuitafuif  in  Britähia^Ve 
ergo  Pontifici  fuo ,  Vel  Regibus  ChriftianisProditoresfiunr;  L  »f^isqui 
Cod»adlegem  tuliam  Mai^»fitiam  illi  in  Proditörum  numero  habentur /qu 
fimulantes  BC  fecreto  Principi  damnum  afferunt»  Proditores&:ilh'  diciiritUt 
L  Omne  delidum»  f  exploratores, D»de  remilit»  qui  ciiih  altquo  aniidtiamfi 
miil antes, hoftibus  conliliaprOdunt,quod  Gtx^Trapec^pvifopeiv  proverbialite 
dicebanr,quod9  in  omnes  cos  quadrat  j qui Koftis  ptiblicirebus  plus  ftudeht 
quamPrincipis  fui  comodis;vel  ämieörum  confilia  corrumpijt,qu6  illis  noce 
anr,vcl  eafuadent,  per  qu^fortunas  omnes  opes  amicorum  finnditiis  evdi 
tant»Hanc  artem  lefuttx  optime  callent» 

Quod  etiam Fam« honori  Regum  BC Principum  Pontificiorum,imo  B 
benefadorum  fitorum  ingratifsimi  detrahant ,  Henrici  ^»  Galltarum  Regii 
probat  exemplum.Is  enim,  cifi,  cum  vix  parricidales  manus  evafifletjiure^ 

iudicic 


A 


I  £  S  V  I  t  A  R  V  M.  149 

idjdo  legmmo  Regnts  fLiisni  xcernum  lefuitas  profcripfcrat  j  cos  tarnen, 
c deinceps a  venencfjsötf  fici's  eoruiji  tiitus  eflec ,  incredibili  ccmcnria  in  prü 
irliim  ftatum  reftituic Jncuius  benefioj  compenfarionem ,  illi praeciplia hono- 
s  dignitate eum  exfpoliarunt ;  liciitidapud  varios  Scriptores,  maxime  vcro 
DudRicheorhümleftiitam  evideritifsime  videre  licet,  tluric  Auguftiftimüm 
rmcipem  »  poftquam  lenodnrjs  veneficiorum^  dC  ßcarum  Tuarum  terrore 
I retia  venatoris  Romani  compulerunt ,  ipfe^  cos  maioribus  bcneficijs  dC 
raero^ativiscuniulavit,  quam  ab  ullo  Regum  in  uni  verfo  terrarum  orbe  Ha* 
enusradumeft,adperjpetuaiii  turpifsimac  lefiuticdC  ingratitudinis  memori* 
ttjcumanuquifsimoiure  dC  honore  denudarunt  j  nimirum  Ecclefiac  primo* 
mitur^quam  ipfi  rap  tam  vel  fraude  fubdudam  Hifpaniarum  R^i  tribue* 
ant,eum  quafinatu  primum,in  Expoftulat.  Apologet.c.  i/.&f » 5>.  Sx::  Hlium  Eiti 
tfiacquafi natu  maximum  per  totum  terrarum  orbem  proclamantes,  tiaccid 
merede  lefuiwrumFacinoribiis  &!^fl:udns. 

CAPVT  IL 

RES  GESTAE  lESVITARVM 

1  NL  VSITANIA.&c. 

J^Vnc etiam  infpecie  ex  multis  pauca fcleramiac primo  quidetn,  quidih  Hii 
fpania  acLulitania  patrarim. 

ANno » 5  7  SJefuitat  Sebaftiaiio  LulTtahi3ck.egiyltimo  ifiineftam  expeditio* 
ih  Africanam  cum mariifefta  vitae  iacftura  fufeiepta ,  fuaferunt  >  clafsicum  fci* 
et  canöhdOjUtRcghumPortugalliae ,  opima  annui  reditus  rccOmpenfatio* 

>ad  Regem  Hiipaiiiarumdevolverent.Chroh.Belg.r.i.puS/* 

Necfpes  fefellit  eos.N  am  Sebaftiano  Rege  cpmfilio>  dC  tota  fere  nobilitate 
i  a  Mauris  in  prelio  occifo,ftatim  Philippus  Hifpaniarum  RexLufitania  re* 
um  invadere  occupare  duobus  potentifsiitiis  exercitibus  terra  maricp  ad 
colledisjin  animum  induxit.  Cum  autem  minime  ignoraret, quam  finiftri 
mores  defe  pafsimnonfolum  inLulitania  >  fed  etiam  per  totam  Italiam  Tpar* 
retur,aliqui'dfamk  dandum  ratus  »familiari  fibidifsimulatione  j  quafipoft 
itos  apparatus pomitentiäelocus  eilet,  tptiimnegotiunt  ad conicientiat nor* 
m  examinari  voluit,quippe  inde  a  Pontifice  Rom;folicitabatur,ur  rem  con« 
jverfam  arbitrio  fuo  committeret:  inde  opinione  hominum  praegravari fe 
itiebat,quafi  vi  alienum  regnum  invaderetj calcata  iuris  ratione  >  Cui  fe  infir* 
ores  fubiecerunt,atcp  adeo  opprefsaregni,quod  ambiebat ,  libertate,  cuiuS 
dines  ineareiusiuumefipi  fibi conquerebantur  ,  QC  alioquiniurisiurandf 
igione  teneri  fe  dicebant,  quo  minus  didis  SxT imperio  ipfius  audientes  ef* 
itv  Quibus  difficultatibus  ut  citra  difficultatem  fe  expediret  j  rem  lefuitis  S^ 
ihcifcanis  in  Gomplutenfi  Äcädemia,  difeütiendätradidit,8^  quaefivit  ab  ijs, 
Limlibtdeiure  TuoinregnoPortugalliat  fuccefsionc  per  morte  Hertrici  de* 
a  certo  coftaret,confcientia  obligareturialiciti  fctribunali  fubmitterc,quod 
regnum  adiudicaret,d^  in  eius  pofsefsioncmipfum  mitteret.  Deinde  fi  P qr* 
^alliaeregno  recufante  eum  inRegem  admitterCi,  antequam  in  iure  cum  alijg 
mpecitoribus  re  difeeptata  contrario  iudicio  öbtinucritj  propria  authoritate 
jni  pofleisione  fumpriscotrarefiftCiltes  armis  apprehcdercpofsitjhqcpofito 
odjntillofcrupulofe  teneri  fehtiat ;  6^  quia  Gubernatores  ac  exteri  Lufita* 
t  Ordines  furisiurandi  religioiie  prohiberi  fe  dicebant,  quominus  ^imin 
:gem  admitterec,quihonm  inre  regni  hs&ipcs  declarattis  efitt,  maxime  reclai* 
ntibusCompetitötibus,qliifciuris  audioritari  offerebant.  Quaefivit  etiam, 
prxtenfum  iiisiuranduni  txcUfationislocOi  quoRcgcmkgitunUniöönrc* 
leränt^accipi  deberet« 


DR  NfFARlIS  FaCINORIBVS 

A dliprclcfuirx acerrimi Hifpanicac  potentia:  propugnatores  ^  Francifci« 
ni  proiTus  voroPhilippicongruentiarelponderurit,  &  nullo  eumconfcientiac 
vinculo obhVari affirmarunt, ad  fubljciend«  fc alterius  iUrisdidioni  aut arbi* 
ti  10, quippccum  propria  authoritateregnu  fibi  adiudicarc  ÖC  poflTefsfoneeiui 
adipifei  poflet«  Nullas  in  eo  cfle  Pontificis  partes  ^  cum  res  nihil  admiliuin 
habcar ,  cuius  refpeclu  facri  fori  debeat  intercedere  authoritas  :  neque  vero 
quiequam  caufor  eflc,cur  fe  Ordinum  Lufitania:iudiciofummitttt:nam  eledu 
SM  ndti  femel  Ivegibus  ,  ijs  in eos ,  eorumcp  fucceflbres  omne  iuS  translatum intdlu 
■  gi»ut  pencs  ipfos  omnis  fit  iurisdidio,nec  ab  alijs  indicari porsim»Quandoigw 

tur  conftctjPhilippumverum  ac legitimum  regni hatredem  eflTe  *  QC  hocVeruia 
elfe, nullius  alterius  tribunalis,pra:terquämproprrjfui,  iiirisdidionem fubiri 
debere ,  delegatis  autem  illis  vndecimviris  iusnullum  effe  de caufa  tantae^ 
gnefeendijn^n  a  fe  non  habere  iurisdidionem,ver{im  a  Regcmaiidata  j  eam^ 
ut  ipfo  fupcrftite  valuerit, una  Cum  extindo  expirafle ;  heque  enim  haris  di  dio« 
nemRegum  poft  mortem  prorogari  polTc»  Denique  quantum  ad  tertium  ca« 
pue ,  ficlfatiierunr  5  nulla  iurisiurandi  religione  teneri  Lufitanos,  quo  minui 
Philippum  Regem  ad  mitteren  t, cum  ex  fupra  didis  confteti  neminem  elTeve 
digni£ate,vel  potentia  in  hac  caufa  Philippo  fuperiorera ,  qui  de  ea  polTetco 
gnolcere.  Atque  hanc  lefuitarum  fivefententiam,  five  cenfuram  approbavi 
PhilippuSjStI  ad  arma  conclamare  iufsit. 

Bello  hoc  inter  Hifpanos  dC  Lufitanos  fer  vcntCyAzbrac  infulae  ad  Lufltani 
am  pertinentes  in  fide  Ordinum  Regni  permanferunt^  lefuita:  autem  in  un 
illarum,qmcTertianuncupatijr  »  öi:  fituac  fertilitate  ctetdislbngefupcrio! 
rag.79.  habitantcsjcam  Hifpanis  prOdere  tentanmt :  excitato  igitur mdgho  tumulni 

plebs  ultra  modum  coi^tra  cos  commota  eftj  cüm  altj  iniurefiftendostanquai 
patriae  prodicoresj  alij  fincmorajtanquamperduelles  Sci^t^ilpanis  addidoSyun 
cum  Collegio  incendendos  dicerent#  ‘ 

CAPVT  III^ 

RES  GESTAE  lESVlTA. 

RVMINGALLIA. 


IOlnnam  Albretanam  Navarrac  Reginam  viduam  Evangelicorurti  refoi 
macorum  in  Gallia  patronam,veneiiacis  chirotccis  ,  quas  unguentarius  Rl 
gisItalus  Lutcd2e,Iefiutarum  inffindu  ei  dederat  infedam,  6^  repentino  mol 
DO  correpram,nccirunt  anno  1571*  videhiftOriam  GaUic»tomt  4+  pag*  <9» 


Gn-'flj  «JBl  flrfo- 

,ie  fuitiiiiaBi  in 
C-alira 

tCmEldliiXk 


gic*tom.t*p»^^<^» 

DE  LIGA  SEVGONSPIRATIOME  IN 

GALLIA  A  GVlSnS  EXCITATA,ET  A  lESVlTIS  A 
yerfii^  Henricum  II L  Kegem,  regiam  f familiam  promota. 

POftquam  LotliaringicaGiiifiorum  familiam  Gallia fubFrancifcoItHei 
rico  ILSchiuufce  liberis  GalliarumRegibus  alacriter  &:  admodum  ftn 
nuefegersiiretjS^  egregiis  aliquot  facinoribus  exhibitis(in  quibus  unque  Mi 
tenfis  urbis  adverfus  fmperatorem  Carolunt  V* propugnatio  ac confcrvati« 
tum  expugnatum  Sc  AnglisereptumCaletum  inprimis  eminent  > Francis  fi 
amfordtudinemacfidclitatemprojjaflrctv'^o^  magnam  apudomneis  aiithi 
r/ratem  dC  exiftimadonem  adfequuta  fuiilet  jnon  exiguam  inde  fpemadip 
fcendi  raiadem  ipfius  Regni,  &C  regno  cum  potientem  Y ualcfiofum  familiai 

exim 


I  E  $  V  I  T  A  R  V  ISO 

inde  deturbandi  concepin  Quoc  fpes  haud  parum  aud^a  tum  fuit ,  quum 
ancifcus  II»  Mariam  Stuardam  Scotiae  Reginam  matrimonio  libi  iunge- 
[jciuus  equidem  cognati  proximiores  ^ avunculi  >  Claudius  illeDux  Gui* 

[sö:  Carolus  LotharingiacCardinaliSjOmnibus  etiam  RegijfanguinisPrm. 

)ibus  antepofitijfiiprema^  regni  munera  adepti,  fummum  omnino  ac  emi- 
•nnlsimum  apud  Regem  illum  luniorcm  ,adfinitatis  ift  usce gratia,  locum 

tmuerunt;5:  univerrumitaregnum,  fubpraetextunomims  rcgij,prolubi- 
>fine  cuius  quam  etiam  veniru,abfolutetantumnonadminifti  arunc»Inprimis 
'temipfis  admodumprofuit,  quod  praecipua  tumRegiae  domus  capita,vi- 
licetRex  NavarrxusecCondaeus  Princeps  ,  quorum  alioquincxrecepta 
aiorumconfuetudine  munus  hoc  fuiflet ,  ut  proximum  apud  Regem  obti« 
rent  locum, reformatam  Religionem  amplexi  fuilTent,  eamqj  publice  profia 
icrepilfent»  Vnde  Guifiam  quidem  iftos  ufqtiequaque premendi  &:tan- 
m  non  opprimendi ,  tum  non  Catholicae  folum  Romanae  Ecclefix  adfeclas 
Gallia,  fed&: Regem  ipfum  ade.09  Pontificem  una  cum  Hifpaniarum  Rc« 

•fibi  devinciendi  ;  Eoqtie  futurae  poteftatis  fuae  ftruduram  cum  extremo 
ene  fuorum  Adverfariorum  interitu  magis  magiscp  tum  fundandi  folid e, 
ina:dmodum^uöque  dilatandi  fplendidam  arripuerunt  occalionem»  Qtiem 
arninfinem  fu-amiam  antea  Genealogiam  per  Archiadiaconum  quendam 
abenfem  <Toub  )  confici  typis^  publice  divulgari  curarunt:  audorita* 

:uius  hominum  animis  paulatim  occupatis  per  fuadere  conari  funt,  a  fami* 
aiftirpe  Caroli  Magni  fe  oriundos  elfe,  nec  iniquumco  tore ,  fi Franci x 
:anum,abHugoneCapeto  Maioribus  olimfuisiniufta  vi  ademptum  eitis^ 
ftcris  ita  retentum ,  poi^liminio  qtiafi  iam  denuo  reciperent»  V  t  paulo  qui* 
mpcft  apud  advocatum  quendam  Pari  amenti  Parifienfis,  David  adpella* 

[n,pcft  uam  is  una  cum  eiufdem  Civitatis  Epifeopo  Romanum  confeciilet 
r  ,  eiufmodi  funt  repertxliterx»  ex  quibus  abunde  patuit  ,  eiiilce  gratia 
id’ iam  tum  Romx  in  Confilforio  agitatum  edtrafiatum,  adeo^  conciti» 
mfuilTet  t  nimirum  ad  exftirpationem  Hxrericoritm  in  G allia necetTarium 
mino  e(re,ut  Capetifucceflbres  tanqiiam minus  idonei  removeantur  jPofie* 
lUtem  Car  oli  illius  Magni  Regix  dignitati  reftiniantur  :  quibus  aditinda 
it  etiam  delineatio  feti  defignatio  mediorum  eatentis  accommode  adhibedo* 

m  ;  prout  ea  poftmodiim  ufurpataSd  a  Eigiftis  coniuratis  in  praxin  etiam 
iblicamdedudrafiuficconftat»  . 

Etfi  veroconfultationesöiinftrudiones  ißx  Regi  non  folum  innotuerint, 
i  5)C  Anno  » 5  7  <5'»  publice  typis  editxfuerint ;  pro  figmentis  tamen  Hugono» 
rum potius  ,  quampro  narratis  veris  tum  fuerunt habitx:  Navarraeus  au» 
tn  Condxus  ncc non  alij  Religionis  eiufdem  focq  pro  fcditiofis  dC  adverfa» 
s  tamRevnsquam  ipfiusquocp  Regni,quodadfedent utique,  8(1  turbarum 
calamitatum  in  Gallia  fic  omnium  aufiores  exifiant,  iudicati  funttiit  econ» 
i  Guifiani  fdelifsimi  Regis  miniftri  ac  fervitores ,  adeo^  fulcra  quad  ac  pro» 
ignaailaRehgionisfimul  acReipublicxconftanterhabiti  fuere :  donec tan» 
m  ipfeRex  Henricus  II  I»  maximo  cum  damno,reda'  interitu  fuo  toji  Mim- 
)  patefecit,  quodnam  utriuscn  partis  inftitutum  fuerit  ac  confiliu^m ;  5<ruter 
:  iliis  amicus  fuerit  authoftisjdefefor  aut  opprefibr  Regis  8<:iftius  Regni  uni» 

:rfi»  Liga  vero  feuLigiftarum  illaconiuratio  tum  adverfus  Regem  prxme» 
oratum  coepit ,  quum  A nno  1 5  7  7^  pofirema  cum  Hugonotis  feu Reformatis 
ice  inniTetjexindecR  res  quabellMas  qu?  politicas  SC  ad  regimen  adprobulpp  progreffi.«. 
anteis  alias  fere  nihil  curarenlM quieti  fe  dederet, heiluationif^tationib.cp 
idulgerct,acfubditosmterim  cr€bris,adeocp  continuis  exadlionibiis  emunge 
ttlfihsscenim  ciiis  foccidianoß  alienam  occafionem  apud  univera 

fe' 


t 


De  Nefariis  Facinorib VS 

fiim  populum  ifi  contcmtum  QC  odium  eum  adducendi  j  maximecp  cdncitand 
eos  5  Qui  ex  prarpoiiero  cjuodam  Catholicie  Religioniszelomecuebantj  nej  1 
cjtiando  fori  an  absfp  prole  Rex  iile  Henricus  111.  decederetj  ipfi  Navaxrxus  di 
verf.eReligtonis  äc  aPontifice  cxcommunicatus  Rexinifto  cum  primis  trän 
quilioreruniftacufuccederet.  C^uaprbpterutiftimalo  proveniretur, de  Lig 
leu  confpiratione  quadam  tradariclandeftine  cäptumfuit;  cuius  benefici 
Romana  quidem  confervariidiverfa  autem  ab  eä  Religio  funditus  exftirpar 
tum  exadiones  etiam  ac  tributa nimiäcuffl  gravaminibus  alijs  ufquequaqu 
tolli  vel  initigari  faltem,ö^  iii  contemtus  divini  numinis  atque  tyranmdis  lociit 
'  pietas  aciuuitiä  denuo  fubrogari  pofsit;  Primus  qui  negöciohuicfefacilei 
probuit,civis  quidäParifienifuit,nomineRochus  Blondusjihfignis  omulatc 
aut  oftimator  tuni  Mifle  tum  Giiifio  quocp  familiaeds  ergo  cum  choragis,pra 
tereä  tribus  alqsjloanne  videlicetProvofto  PaftoreadS»  Severinumj  lohann 
BafcheroPaftoreadS*  Benedid»  QC  Matthoo  Lanoyo  Canonico  Soffbntin 
(SoiflToiis)  quibüs  initio  ßadni  adeocp  antC  alios  omiieis  fuum  propofucrs 
coniilium,2<:  de  eo  quotidie  cum  ipfis  contulerat  ac  multa  proterea  confultara 
ita  prudenter, ita  confiderate  ac  caute  reni  adgrefsi funtjatqUe  fuffragio  concn 
ditoruni  quorundam  et  adprime  corf  efpondentium  amicorum,tam  iritra  qua| 
extra  PaniiorüLutetianijinuniverfoGallioregno  acprocipuis  eius  civitac 
busfub  iuraro capite feu Duce  Guifio  alijs^Lotharingico  familiae  Princip 
buSjtantam  ad  feclarum  adhaerentium  turbam  nadfifueruntjUticeptratu 
tenens  Rex  Henricus  III»  manifefta  vi  prius  adobrutus,  ex  arce  Reg] 
LouureipräqueMetropoli  Lutetia  exturbatus fuerit,  qudm callidorum ift« 
rum  confiiior  uni  ac  confpirätiönis  certam  aliquam  dogtiitionem  habuerit ;  u 
utParifi}sfemperprolf6iuerit^  de  Liga  feu  confoederatione  iftätali  muß 
tationes  nonnullas  perceperit»  Ät  enim  eius  föcordiaiturii  verd  pönfffidCrati 
rumiiiduftria^iiixtaconremtuniacodiuni  illiid  populäre  i  quod  in  Cohcioii 
bus  fuis  Saa  ificuliiciimprimis  auteni  lefuitae  adverfüs  ipfummif e  excitabar 
ut  paiilo  poft  indicabiturptä  irivälefcebant^Ut  fiipradidti  Ligae  4»  atididres  ul 
ciimalijspaulatiniijs  accedentibus  in  pipopoiitdfuo per  qüätri  exigua  obßac« 
la,vicifsim  auterh  undiquäqtie  promotiones.^  adminicula  fane  quam  efficac 
fenferint.  Ad  promotionem  aUtemiftius  vaiidioreni  ex  fedecim Tribubus  ti 
bis,Parifiorum  certus  civiurri  nunierüs  ed  deputabatur, qüo  inunaquäqj  Ti 
buum  iftarum  qiiaecunqiie  taridem  fierent ,  exatfle  tum  obfervarent,tum  coU 
UgKkdtdmriti  derarentulteriusi  dC  probedemum  ordinarent  aedifponer ent» Iftos  ergotale 
Sedecimviros  appelläruntjaut  refpeeffu  iam memoratarum  fedecimTribuui 
in  quas  orrinis  Parifiörum  civitas  eft diftributa ;  aut  quodexijs  omnibtis  Sed 
cimfortefuen'nt  omnium  imporfünifsimijadeoutpraecipuape^oaaiuxtapi 
teftatem  ac  diredorium  fibimet  accerfiverint»  V tut  autem  fitjüniverfus  eqij 
dem  populus  Parifienfis  infiia  cor  am  Legato  Pontificio  Caietaiio  propofitii 
ne  Sedecim  iftos  ,iTt  prxfides  ac  tribunos  piebis  j  nöhimätini  all ^avit ;  utjppt 
LaBriiiere,Cruce,  Buisi le  Clere  ,CommiftärlumLoufchard  ^JLaJMdoier 
Seriault,  ConimilTarS  Barot,  Advocaituni  Drouard,Aluequin,Embnnof>Iä1 
lier, Mefticr,Capitaneiim  P aftart,Oüdmeau ,  Anroux  8^  MoriniLoco  tantj 
iftius  Anroux  aliqui  Tellierum  QC  pro  SenauItiÖÄmelinitm  pohunt  j  quafi 
vis  diicrimen  inrer  eos  nec  adeo  mägnitm  adpareat»Qtiantaver 6  fuerit  Afcfe 
Ügiftarum  iftorum  aucloritas ftmulat^  poteftäs  exinde liqüetinter  ^lia  j  qüj 
ftat im  poft Regis  e  Lutetia  fugam, qiise  fac^eft  1 2»  Mafj  dieÄrflni  t588,una  cii 
capite  fuo  Duce  Guifio  rem  eo  deduxerui^  lit  Parifienfi  civitati ,  per  Vota! 
beram^  plebis  elccftionem ,  novi  darentur  Ofificiarij  i  SkT  omnes  a Regis  ftas 
partibus  habiti  dimitterentur»Ifti  cum  Guifio  ftepe  iam  memorato  j  neepon  (j 

ßciari 

\ 

) 


I  e  S  V  IT  A  R  V  M.  151 

irifs  illi’s  novis » quotidie  confulcabänt  de  comüni fi:atit>  omnibus  S. Ligae 
effarijst  ifti  foli  Parifienfem  civitatem  poft,Giiifiodd#iim  illüdfamofum, 

)deiufdem  atlni die  23.  Decemb*  B Jaeiis  perpetrat« cft ,  adverfus  Regem  ob» 
larunt)  Sif  inrebellioncfua  conierVarUncjtum  Aumalium  quoep  Ducem ,  in 
rnaa  Maynij,  Gubernatorem  conftituerunL:  ifti  confilium  illud  magnum  fcii 
lamentum  etiam  integrum  anno  t5Sp*  lanuarij  die  1 6*  e  confelTu  plcnö  fuftu* 

[nt>  öiT  per  plateas  publicas  in  arcis  pi  ©pugnaculum  captivum  iibduxer  unt} 
kni^  non  adquieveruntpriusi,quäm  ad  inftancem  inlprobamm  follidtatio« 

rfuam  generalis  omniiimLigiltarumConventus>rubh:»mineLominorliiti> 
itueretur,haberetiir,vV  de  novo  Regis  eledionein  eo  trati^aretim  Intel  eave* 
lepaceautindudjs  cum  Rege  ullis  ne  audire  quidem  fuftiniieräf, quin  egre* 
nporiüs  defuturo  feliciisimoftatUiS^ deauxiliö  inprimisHi  paniccjfpe  pö« 

0  fecerunt ;  ut  dC  intcr  alia  literas  Rcgi  Hifpäniarum  per  lefuitam  qUeridam 
Matthaeum  curandas  deftinarunt  j  quae  tarnen  prope  LugdünUmintercept«, 
gnataj ,  atep  Regi  quam  primftm  in  Originali >  utloquuntur  j  tranfmiffae  fuc* 
tJn  iftis  die  2»NoVemb*anno  1519*«  datis  haccinpnmis  habentur  talia:  CathoU- 
•^.%{ajeß>  hoc  fanUe pojjumm afprUiafti  omnium  CatholicorUmyotaeo  dire^a  ejje, 
ath.F,%ltijeßaS  feeprrum huius  tenefenohifj^dominäripoßtr; quemadmodum 

juidim ,  uc  Tatri  noßro,  nosex  animo  fuhijcmu^taut  exnatüutea  fuü j alte  aliquem 
ießinet.  Sitt  autem  alium  forte  quempiam  noltps  priejiituere  cogitet, de  'Genero  fibipro- 
at aliquo ;  quem  nos  utiq^  reyeretitid  &  ohedientia  dehitd  adeo^  extrema  fuhje£lionei 
*^gem noßrum  luhentes  yolenres  excipiemus, &c* 

Coniurationis  autem Ligiftarum fcopiis  ö^propOfimm erat,  RcgemHen* 

:m  defolio  regrti  deturbare ,  inclauftrum  Vel  coenobium  aliquod  detrudere,  fetopu». 
lenricurnGuiii'Um  illiin  regno  ftirrogarevHinc  cumHenrici  IlLRegis^n^ 
jm  Paf  iiiis  valuis  RegijS  infetiptum  elfd ;  ' 

Qiii  dedit  aAteduas,  trinam  dabit  ille  coronafn: 
if  ä  Cottonus  rjfdem  valuis  htiie  lymbolo  fub  feribi  curavit* 

,Qui  dedit  ante  duas,  Unamahßulit,  dltira  nutat^ 

T ertiatonforü  mo^  facienda  manti. 

’romoverunt dc  Confirmarunt hancLigä,feü  pötius  feditionem  StT rcbeiliOtl?  Gälte** 

crfusHenriC5  j»Vehemen!;er  ädmoduleluitaeParilTis,alijf(^  in  Urbibus*  Qu«  >13®  protnar«* 
nLiga  anno  15%* mägnas  vires  acquireret  3^  magis  magifep  emergeret,  lea 
ae  poteftate  fua  äudiendi  Confei'siönes  BC  äbfolvendi  quofcuncp,  ad  conci  tan» 
a cuiüfcutp ftatüs homineS  adverfuslegftimiml fiiummagiftratum,  itafunc 
utnulfiimabfolvere dignarentur,  qui  adpropofitaeatenus  Interrogatoria, 
delem  Regis  fubdititm  aC  miniftrum  obreqiientem  eire,proKteri  auius  fuii» 
Intereavero  rtumerus  Corum ,  qui  confitebantur  ipfis ,  adeo  creicebatÄ^  äd« 
ebätur,  üt  anno  1587'*  in  annuis  illisRornjeimprcfsis  Epiftolis  ad  Generalem 
m  Ciaudium  Aquaviväm  de  Collegio  fuo  Parifienfi  ClaTomontano  fic  feri» 

'int:  Confeßiones  audit ttf  &qtii dem uniy er fayitteqtidm  pltirima.  Hceceß  enim 
comftiuntit  omniuni  Opinio,  tum  dfeni^fatüßeri  eortimconf cienti«,  quum  apud  nos  conc¬ 
itur:  ideo^  nonnulli  triginta  militarium  confecerunt  'tiam,tit  d  nobis  atimrenttih  Et 
rus  anilo  i'jSp*  ^ otitis  yita  confeßioWes  atidit« funt  trecent«. 

^icuntp  igitur  iuramentaRegi  pratftita  ht  debita  exinde  obrcquiafepofue» 
t,eöcp  perfidiofi  facfti  fuerant,ö^  qUos  dpeecatulis,ut  loquebatur,  iftis  Pafto« 
acSacerdotes  altj  non  ita  leviter  aut  temere  volebant  abrolvere^fi  ad  lefuitas 
it,quibus  erant  ufqitcquacp  acCeptifsimi,  et  indulgentiTsima  non  tantum  ab* 

Itionem ,  fed ampli fsimam  promifsioncm  actei  nar  retributionis  inde  con* 
nebantur;  modo  in  rebellione ifta fua  dC perfidia  fortiter  perlifterent,gnavk 
|[uepergerent«  Vndepafsim  in  abfolutionibus  fuis  hunc  modum  obferva« 

C  e 


De  Mefariis  Facinoribvs 

runtjiitnfmirum  ad  infer  taBreviarijs  fuis  E  vangelia  i'urare  tenerentur  omfM 
Qj-iod  ne(p  tuni  lep^ris  regnantem  adhucRegem  Henn'cu  3»  ncc  fi  fortefic  c 
deretiluccelforem  cius  Navarracum  pro  legitimo  vellent  agnofeere  jDomino+ 
qiiodamulris ,  appendicem eamhaud admittentibus  ,  eo^  lincabfolutionec 
mifsisjconftanter  confirmatum  poftea  öf  contellatumfuifle  author  Notarum : 
veram  Oratione  ad  Regem  Chriftianifsimum  ,ne  leTuitae  reftituanturiaregi 
GalliJEpag»n2*  3C  uj.rctcrt»  Vixcertcquidquämagisadmirationcdignius  s 
cidit»  quam  qiiod Liga  feii  cenfpiratio illa  ab  exiguis  fane  primordijs  tä  exigi 
temporis  fpacfo  ad  tantum  faftigium  eve<Äa,tantuf^,nonperfonarufolumod 
Ligm  »aouiit  urbium  quoq?,  5l  provinciarum  integrarum  advcrfus  regnantem  tum,f 
tectcacniJ.  i  Qc  reildentcm  ibidem  Regem ,  numerus  concitatus  ac  confpirationefatfi^a  exs 
^  ’  'matus  fuir;5<i  quidem  in  Gallia,  cuius  Regni  incolas  natura:  quidainftintf^us ; 

'  Regumfuorum  venerationem,  pra:alijs  nationibus  Europaeis  impellere  cret 

tur»  SedetFeccrunt  hoc  IcfuitacjUtdidum  eft,difponendo,ficemmipfimefl 
quunrur,  illorum  animos, quos  non  tam  fuis  illis  militaribus  concionmus^qus 
audiendarumcoiifeisioniimartifi’cioficcorruperant* 

NontamcnfanguinolcntaIeriiitariimconfilia&;  manus  illoruRdx  effuge 
uachocSiouitur.  potLU't*  Na  anuo  IDomini  i^Sp*Iacolf,  Clementem  Sene  fern,  Dominicaiiü  JVlonacf 
homine  vili  ft'  fei  viii  ingenio, criminöigiiobilin  reum,  ob  furta  ^  pefsimos  m 
res  iam  ante  Cccnobiarchar«  mdicio  damnatujlcfuitac  clauftro  avellat^fti  vai 
dxmonumpra’ftigrjs  illudentes  Ci,  tandecon  epunt,  ei^  Reeis  ciedc  mandai 
Cüniaatabilliscontenderetutrecuritatepr2eftarcnt,6fmfiea  datafenöhexit 
rtr>refponder unt  illi, turpe  eife  monacho  reditura:  vita:  parcere ;  pergeret  igit 
auda  der,  polidcorum  omnium,  pr^er tim  nobiliorü  in  carcerem  coniedoru 
condemnatione  obiidem  illi  dantes ,  fi  patrato  facinore  atrocius  in  eum  anima 
verteretur.  His  promifsis  perfuadetur  QC  vincitur  monachiis*Ctrc5venirur  c 
'alio  comento  hominis  egregq  fallendi  artificis  dC  capi tis  pollutifsimf,  qui  litei 
mentitas  dC  falfas  ad  Regem  a  viro  gratifsimo  perferendas  Dominicano  trad 
cui  ut  facilior  aditus  ad  Regemcflentjhaec  infufurrant  Guifii  Sf  lefuitae.^x,! 
quiuntjdr  familiares figna  &  manum  eius  requirent:  eßenim  7{egi  charißimuf  ,i 

metuende  cujtediethas  tu  ferens  literas  late  exci^ierü  ah  omnibus:  pergas  ttaj^ ,  &  cret 
ti hi  cJr  .omnibus  ^ui  tyrannos  occiderunt,  &faertam  ferydrunt,  certum  effe  in  celo  ac  di 
nimm  locum, ubi  heati  ayo  fen^iterno  f ruantur,  Wiis  verbis  impulfus  ad  Regis  caf 
proficifcitur*E6  cum  vcniller,dudus  eft  ad  Procuratorem  generalem,cui  dis 
Sehabere  varias  literas,  inter  alias  etiam  Harlaei  Parlament!  pradfidis,  ad  Re 
defcr€das;alia^  arcana  qiia:da,qua: literis  credi no  potuerint,  Sd  tarne icircK 
gemvel  maxime  neceifaria  clfc.  EratautHarla:ushicRcgi8i:fi'delis6damio 
ideo^  Lutetia:  captivus»Procuratorha:cadRegedcfert*RcxProcuratori  it 
dat, ut  ea  node  monadium  in  fuo  hofpitio  excipiat ,  öf  humaniter  habeat  0% 
pofterum  diem*  PoftridieRcxIacobum  ad  fe  vocat>6f  in coclavc, remotis  ali 
ducit. Tum  pra:ferc  monachus  varias  literasjquais  Rex  cum  avidelegiflet^nt 
rogat,  habeat  ne  plures  f  habere  fe  plurcs  ait,^  fingens  fc  eas  quaerere ,  culret 
promit,5d  capulo  tenus  in  venrem  Regis  adegit,  adadum^  in  vulnere  reliqu 
I  Rex  vulnus  fentiens,culrrufiiiConfeftim  dilatando  vulnus  eduxit,S^ monachi 
circa  guttur  gravifsime  vulneravit,vim^  fibi  inferri  clamavit»  Accurrunt  d 
tnefticfatcp  inter  alios  N  obilis  quidam  ]Daftida:us,qui  Sf  ante  7»  menfes  curn 
Irjs  44.»GiiilJum  interfecifle  dicitur»  Hicedudo  gladio  monachum  adortus  i 
C19  lethale  vulnus  infiixiti  accurritalius,  ftf  bipenne  aliud  fuperaddidit»  IVj 
riens  tandem parricidaDeo gratias  egit ,  quod  tammtte  S>C facilegentis  mor 
fibi  deninafierTe  multo  atrocius  ft: gravius expedaife»  Mortuum fencfirai 
ciunt,ft:  haud  multo  pofi:  Camifici  quatuor  equis  dilacerandum^  ac  igni  conib 
arendum  tradunt* 


I  E  S  V  I  T  A  *  V  M.  .  151 

Hoc  parricfdfiim  nefandum  facmus  Si'xrus  V.  Papaunicc  apprcbavit,8e  Parrfef(j<m.i« 
ohxa  Orationem  Ccnlllirorio  Cardinalium  laudavit.  QuU  %lonachi^,  inquit 
:er  alid)  religioHtde'^otM infelicem  Galliarum  in  medto exercitus interfecic 

nitnßgne&  memorabile  eßfacinin.HztfubiunxiifacinushocnonßneDei  Oft.  ’^lax. 
'ticularifroyidentia  &  di/poßtione,  Sf  intus  fanäi fuggefiione  deßgnatum,  facinufi 
ge  matus  ^uamillud  S.  Judith, Holefernume-tnedio  jußulit.  liccditfltetur 

llariTiinus « Quid,  inquir,  in  ea  (oratione  öixti )  refer  les ,  niß  laudes  ür  admiratio  • 
nSafientia  &  J^royidentix  T>eif 

Comeiidat  etiam  ac  laudat  id  ipfum  parricidiuIoan.MarianaHirpanusIefui.  mmö. 
inlibAdeRcge&:Reg!sinftitudone.  Excufat  quidem  Marians  comendatio»"** 

m facinoris  huius  Pelleterius  fic  inqiiiens :  %lirum  yideri  non  debere, ß homo  Hu 
mti  in  media  Hijpania,quo  temfore bellum  Hijpani  cum  Gallts gerebat ,  de  rebus  GaU 
iffaulb  acerbius ferif ferit.  Sed  hsc  excufatio  indigna  eft hom ine  Chriftiano ,  3^ 
ltrariaIefuitarüinititutis»Nam  tnReg»conuin.(^.3odisclexhabctur :  Cauede 
t  omnes  ab  jllo  aßeJiu,(juo  alix  dealtjs  nation'ib.ßntßre  fentire,aclo^uifdh:quin  fotius 
bene  fentiant,&  fecultariaß^ di  yerfas  a  fua  natioue,frofequantHr  in  TOeminO. 

Cum  etiam  in  ultimis  GalÜs  tu. -nulnbus  rc  bellorum  fsvifsimis  motibus,  iefuit*poiitnni 
ntumTyardsum Epifcopü C abiilone  'u''em,cr uditienis  aepietatis  fingularis  p^ircVcabiTi 
üjIefuitJeinruamfadlionem  conipirationem  contra  Regem  Henricumlil«  ^°'******"'co"*>'* 
rtraherenonpoirenr,utpofepans&aanqu;liitatisRegnicupidirs!mum,po»?m«C^ 
li  furiofum  odium  &  invidiam  in  caput  eins  modis  cmnib.  concitareftuduerÄÄpu/* 
tit*  Eft  Collegium  DiViomlefuitar  um,  qiiod  Epifcopi  huiusnonexiguisbc*’^®^“*“^ 

Seijs  adaud^um  fuitj  erat  enim  bons  partis  fundi  illius  clientelaris  Pawonus, 
rtifsione  iuris  fui  liberalis:  quamobrem  libello  etiam  Grscis,  Latinis  &  Gal« 

:s  verfibtis  actp  oratione  foluta  rcripto,a<:  ipil  dicaro,cum  amplifsimo  laudum 
IS  prsdicatione,  habuenim  gratiam,  &: fidem  dederunt.  Sedquodinconfpi«  j 

ionemlefui tarum parriddiumRcgisconfentirenolIet,  quidam  Carolus, 
er  lefuitas Collegij  iftius  aferiptas ,  lihgtiamfuam  fiC calamum,  fuperiorum 
bheffu,  vehementer  contra  illum  acuit,  quamvis  abeonufquam,nec  re,  ncc 
rbislaefus  fuerit,  aut  lacefsitus  ,unde  in  ipfum  anfam  invehendi 'arripere  de¬ 
erit*  Contra  hunc  igitur  Prsfulcm',  ob  didfamcaufarnjfspiTsime,  nonfolum 
amiliaribus  colloqutjs ,  fed  etiam  publicis  in  concionibus ,  ate^  editis  quod} 
ellisjdcbacchatus  eft;  ac  inter  alia  iaditavit  impudenter  publice  ^  privanm, 
quadraginta  qua  tuor  haerefes  in  tribus  foliolis  Homiliaru  eius  in  orationem 
jminicam  exprompfifTe.  Has  igitur  aliaf^  multas  criminationes,  malediefa 
convitia diluere &: a fe  depellerecoaduseftEpifcöpus,utclaritudinemno- 
nis,S(:famajfuieobrcurationeliberaret.Idautembreviquidem,redaccurato 

iptofiepr^ßirit,  utprimümipfum  Carolumin  fpecie,  deindetofam  lefuiti- 
nfedam  depingat  fideliter,  eorum^ftudia, fraudes,  conatus, Öcc.  diligenter 
cgatjSf  ad  oail  um  demonftret* 

Acprimo  quidem  qiiodad  Carolum  ipfum  attinet,  dicit,  cum  pio, s,tanqua  TrardOTiEpr- 
rctica  labe  afpcrfos  accufare  ,  hxrcticorum  vero  dogmata  aut  nunquam,  S",*  d«f3 
tremißiüs  languidiufvc  confutare:  in  Cathedra  pro  lachrymis,rifi!m  effii:» 
n,latifsimu^  elicere  a  popello, cuius  auribus  nugas  difleminer,6<:fac)  te  Scri- 
Jra  locos  plurimos  detorquens  incautum  vulgus  a  veritate  longe  abducere 
ß  infatuarc:Illufirifsimorum  Principum  claram  nobilemque  memoriam,  ve« ' 

Ii  loquacitate  obliterarc  tentarc  :  viros  probos  traducere  :  pium  Regum 
riftianifsimum,piemortiIum,  impijfsime  trucidatum ,  inexpiabilem  cfie, 

[uc  apudinferos  indeprecabilem  poenam fubire, clamitare*  Ex  viliisima  ve» 
plebis  firce ,  vanos  balatrones ,  impuros  apoftatas ,  rapaces  rapinatores,  la- 
nes  fcelcratos ,  crudeles  homicidas,  capitales  furciferos,  iterum  at^  iterum 


De,  Nefariis  FACiKORiBYt 

ms  nacifacr  aurum  legö  fanc^ionefcrvaios,  horrendum^  &C  abomiiiandcR^gi 
Hennciparricidiumnefaiium  collaudare,utmeriioshonorcsimpLrcbafatuitat 
propudijs  ift-s  Tuis  effundat  affmgat*  Ex  oratione  Dominica  pium  fciliceti 
Ilum  Theologum, petitionembanc;F  iat  volvntaS  t  V  a  ,evcllcndar 
clFe  publice  alferuiire,  illudque  de  remittbndoDEBITORI.Bv 
N  o.\  T  Ri  5  obliterandumcefuifre«Adbdlum,neces,crtide1itatcm,rcbcllion€n! 
Cietera^  impietatisfcelera,popuUim  c6citare:at<p  nihilaliud  quämÄrma,Ai 
ma, in  fuggcftii  fuggercre,S^  ad  ravim  ufqj  clamitare*  Pios  antiftitesjquia  ab  hi 
criminibus  animum,linguam5^  manus  arceant«  quia  fine  fuco  aut  fallaclfs  voc 
QC  rcripds,Rcgibus  pietatem, populo  obedientiam ,  partium  benevolam  conci 
liationem,pacem  Rcipub*  Chriftianar,  poenitentiam  QC  refipifeentiam  haeretici! 
&rijs  qui  in  errore  fune ,  adveramviamreditum,  veniam  adhuc  viventibus  ^ 
requiem  aeternam  refolutis  corporum  vinculis,poftulent  dC  efflidlimprecentiu 
quia  illis,qui mutuis  inimicitqs,  atep  vulneribus, fefe  confodiunt,  inamidtiai 
coeantjSd  fcedera  iungant,fuadeanr,h2ereticos  vocare:  Haereticos  declarare  eo; 
qui  cumLigx  fandae,  ut  vocanr,  inimicis  Qc  adverfarijs ,  vel  inter  foederatos  no 
afcriptiSipacem,  aut  concordiam  ineundam  elfe dixerint:  perindeacfi  Apofte 
lorum  Symbolo,  aut  Nicano  infuendus  eflet  hic  nondum  auditus  Fideiarti 
culus; Cresio  fxnBam Ligam  feuunionmHtjpanicafaÜionü,  &  conjurationü  in Hn 
ricum  Tertium  Francorum  &  TolonorumT^gem  y  etufque  confanguineos  at^ue  fuceej 
fores,  tmllußue  Chrißiani  dignus  cognomine ,  cum  fides  hoc  noyo  Sacramento  non  j 
rogata:  &  farum pij ^poßoli ,  &  Orthodoxi  Tatres,  fanSiijue Eccleßa  DoUores  antt 
^ui  fuerint ,  cjui  in  T^eges  &  Imperatores  etiamidoloUtras  &  htereticos ,  penes  quos  fu 
temporibus  rerum  eratfumma,  nunquam  coniur a^ erunt ,  aut  conjuratis  /editiones  conci 
tantibusadh  a  ferunt,  i 

Et  paulo  poft  pagmarnquadragefimSthuncipfumleruitam  in  iiiisDemi 
gorijs  bC  declamationibus  coram  popello  in  hunc  modum  rudere  folere  cla 
licum  canere,  dicit:  Qmtquoe  eßis  fceleßißimi  /celerati,  nomina  ye/ra  facra  noßi 
%iilitia  conferibite^  ;  noßrarumparttum  contrarios ,  fro  hareticis  habete ,  e  medio  eo 
lite,  trucidatio :  pecua  eorum  abigite  &  expilatio  ifupelleBiletn  omnem  diripite  ,  i«^| 
•teßrosufusconyertiti^  :  hortos  defragatio  *  'pinetorum  topiaria  deformati^ :  yir 
dariorum  arbores  ufque  ad  radicem  refecati^ :  domos  funditute'Teerttti^ :  omnimodet/ 
yitiddefa'viti^ :  omnem  eorum  membriam  deleti^ :  fetant jue  dum  exulantanohü  ,ij 
fan^anoßrae  Ligte  &  unionis  adyerfarij  ,fe  omnia  fua,  nonad  reditum,  fed  dtrepttm, 
atcyincendijsreliquißejillif quaqua  dr  igneinterdfUumeffe’,quin  dirü deyo'lfeamuf,&  m 
ßro  gladio  flammeo,  atque  formidabili,  ab  ipfoparadyfo  expulf os ,  arceamus ,  &  eius  ad 
tum  claudentes ,  eos  ab  ingreßione propulfemus.  ^on  enim  Deum  ipfum  pojfe ,  &ß  yel 
mifericordia  fuce  fruBus  tllis  elargiri,  &  deliBorum  gratiam  facere, fide  med  obfide  ^yi 
credere  jubeo.  State  ergo  animis  Tbratores  &  Sodales ,  atque  ad  tantum  facinus  fufa 
ptum,  %iaBi  yiribuf  efle^ :  hoc  certe  in  me  recipioyyos  extemplo  puros,  ah  omni  labepet 
cati  februatos,  elutos,  emaculatosynoxa  exemptos,  omni fq^yeniatis  Donatiyi,  etiam  fi 
eularinm  yeniarum ,  mefitißimos participes futuros.  Monftrtim  autem  prodigium« 
effeiudicandus  eß  quiCunque  credit ,  Deum  homicidijs  bC  rapinis  gaudere:  I 
cosqui  ferro  Ä  flamma  populabundi, domOs, praedia  ,mpcHcdilia  omne  genti 
pecorum,  vitas  civium,  incolarum,  coi onoFum,  Omnia deni«^  faaaöirprofani 
ad  exiti  um  bC  vaftitatemvocant,rore  fuae  raifcri  cordiar  afpcrgcrc* 

Qitod  autem  ad  univerfam  feiffam  Icfuitaruitl  atdnet,  Cayete,  inquit,  Ga 
lo-F  ranci  ab  iflis ,  qui  cum  domeßieü  yeflrls  ingeniose  familiaritatem  ineunt ,  ut  yob 
infidias  tendant :  famulitia  yeflra  lenocinio  yerborum  fuayitudine  fiBitid  pietatü 
inef(ata,oecultißima  qua^  illis  aperiunt  recludunt*  In  domibus  enim  yeflris  Corycat 

haben 

I 


T 


4 


153 

in 
per 


'  I  E  S  V  I  T  A  R  V  M. 

ent  ja  qnibu^  ohßrufa  omniaexpifcacur  j  mhiljue  arcanum  jinlnl  clatifum  jtSr  nihil  i 
iiLijs  vejiri^  occultum,  fjHodillt>s  non  prodatur.  Ordinarias  &  inttjitatas  ijlorum  pe 
los  VI  (tuarum  curji  lationes ,  &  frequentes  ad  aurem  fecretiores  collocutiones  Jiiffe^as 
eti_j :  anfam  en^m  malittojis  prcebent ,  dubias  confcientias  &  anxias  decipiendi :  hac 
teconfeßtontsßmplicioreSjd  yafutis  expiatoi'ijs  auf cultat  oribus  facile  deluduntur, 
yerb  Santii  jfcilicet,  pneumatici  j  quibujdam  interrogationum  formulis  j  circa  fcru^ 
ifas peccatorum  dijferentias,obfcccna  &  impudica  quxdam  anquirunt, qux  finuutriuf- 
fexüsinterrogati( cuius aiiribns  inaudita  turpidines  &  lafcimix  injHllßitur)  rubo- 
'srintcrroganm  inhoneßi  appetitus  titillatione,  yix  ullis  yerbis  ,  acne  yix  quidem ,  e- 
ciari  poßunt.  JsLoya  exempla  quorum  rumor  qUidam fubortus  efl prxtereo :  yetus  au- 
hifioriade  Diacono  &  Matrona  notaeß.  Attämenißudnon poßum  filentioprater- 
cayendum  effeab  ijs^quorumanimus  yultu ,  & ßagitiaparietibus teguntur :  quamyis 
■obßruilio nonitaßt obduSla, Uta yigilantioribi*s oculis perßici  non poßit.  ^üyero 
xillum  inter  y OS fagacior,  qui  qua ßnt  quorudamißius  Ordinisingenidnefciat.  Ter- 
iosd  eorum  fuaßone  Gallia^  tot  &  tantü  quodamfoecmda  y>irtutibild,fit  omnts  pietatvs 
f>alicidßerilis :  eorum  perßdiosd  &  impudenti  fallacia,  facillimi  &  moderati  noß^- 
I  hominum  mores ,  in  barbaram  crudelitatem ;  ytra  religio  infiÜiüum  <&  perfunUo- 
n  Dei  cultum,  aut  in  ceremoniam  impoßurafuCo illitam ;  amicitiamutua  &concor- 
fratrum  &  conciyium  j  in  infelicißirnum  odium  demutantur:  utqne  plebem  fuam  fa- 
nt,  malorum  omnium  opinioni ,  populariter  fub fer  ibuntf  pios  y  ero  Catholicos ;  contu- 
'ijunfeiiantur,&  in  eos  popelli  furorem  concitant:  fanguints  Chnjhamorummijere 
ntes  riyosjficcts  ocuUs,  etiam geßientes,  ajfeBant : bellum,  effe  yiam  Det,  ex  Mahu^ 

:psdotirina,  impi'e  pradicant^mplas domos,  &  infanas  fubßruBiMes  auroundique 

Mcps &prtyaw  thefauris  arufeato  atque  corrafo  ,  adificant  :  &  Chameuriarum 
0,  molles  culcitras  incubant:  nullis' audit  oribui  fm  lucroßßmo  mmeryali,  claßmm 
es  patefaciunt:  perpetuum  y  ero  bonis  &facultatih'iß  mriiumiuhiant, adoptiones  Te^ 
nentariaS  ab  omnibus  expetunt  &  expeblant.  E,teii%m 

Quale  f olet  fßyis  brumali  frigor  e,  Vrfcurn 

Trondeyirerenoya,  quodnon  fuafemihat  arbos.  ■-  i-  "  /y*' 

tleell  hoc  hominum  genus,  Hdm  cum  fuam  federn  Honhabeant,tnalieHdyiyunt: 
s merus  funt:  yifcata  funt  eorum  yerha,yifcaiics  orvs  habitus  &  yultiPS : gejiu^  motuj 
■  _ fnhorh A  humiiitas'.yifcatum eu  ambitio  um 


rumrauaium.avaiau.i.i>,  j  ^  f.  a  .  j--"  ^ 

mt  yifcidi.  i^eßra  cene  nimid  ßolida  erit  facilitas, niß  huc  falladofum  errore  corrt* 
.  Siccine  tarnagnm  yeßro  di  fendio  fiet  illis  compendium  f  Sucine  tam  diu  yinulps 
m  fermenibusyos  ludificari  patieminifErgofanBa  rdigionts  yeloJecipulje,impie- 
J  omnis  generis  fceler  a  conteguiiturf’  Ergo  ne  fana, infanda, ab  Angele  defertorw 
rodita,  DeointerdiSldjyetit^arteSjfacns  liturgijsimmijcentur!' 

Etmox  4.  tJpage, inquit ,  ifloshypocrituosreligmmfmulatores,&pa- 

i  dealbatos.  Sunt  e  fchola  &  puhere  rhetorculi  declamatores ,  fefepro  facr^  concio^ 
ribiiSyenditantes,  quicOncionibusfeditiosb  concitam  accommodatiores 

miliis  moderdtifmefermonibus :  quique  loco  Eyangelica  leBiomsßfigna  dabant  mi¬ 
is  &  pro  diyws  hymnis  Claßieum,  hormum,  feu  Orthium  bellrcofum  Minerya 
V  •  \7(l  DeojmBUdriinfanidfedami ,  litant:  fedfßngUinei  torrenm^ 
ücdnt:ut  fratres parrici danece  commoriantur, ciyilihufque  dißenfionibus  totus orb^ 

rcotlidatur.TracipHHerhjyicales&perfonatasaliqmndojdt^^^^^^ 

?s,  conceptiyahue  &flatiyas  fupplicationes,  diurnas,  noBurnas ,  inducunt ,  dec 

‘  atquenudipedaliapopulo denunciant ,utEegm  Gallia  Chrifliamßimt  &no  i  iß - 

JZmCl > Hgi'“  n>agiflram  & fi,pfm4  dignius  arogmmr  &  ahdun. 
utomIüTdiL&  OaonomU  rdtgionu  C hrifliam, «  Mm  multK  ^ 

ijti^poßolurm, &  tmmiim  Orthidexmrn  feguUm  ohferyMts ,  ni  MmKjt  p 


Df-  nefariis  Fa  GINORIBVS 
cirnn  convellantur  &  evellantur ^tota^^  Gallica  T^fpuhLperfummoiH  jurü  divini  &  hi 
mani  injuriant, evertatur. 


de  parricidio  in  HENRICVM  IV 


REGE«  GALLIAE  INSTINCTV  lESVlTARVM  TBN« 
TATO, ANNO  C  H  R  T  I  »  55> 


aTET^O 


CVmRcxHenricus  t6*  die  Augußi  Melödumim  oppidum  «tum  ftiocoitl 
f  atUjFontaincBleau  prpfedurus, ingrederetur,  illo  ipfo  die  Rex  ab  ign< 
to  quodam  Italo  nobili  Ludovico  ßrancaleono  praemonitusfuit,  c|u6dftrati<; 
ta  quidam  Lugduno  fequutus  eum  fuerit  interficiendi  Rep;is  cauSa  J  eiufcp  ft; 
tura  fimul  dC  proportio, fi:d  membrorum  omnium ,  adcoquebarbae,ne(lnc 
veftimentorum  ratio  ira  ab  eo  deferipta  fuit,  ut  exinde  ßatim  cognitus,  $>C mc 
fequetiti  die  Meloduni  comprehenfus,  inquecarcerem  coniedus  fuerit*  In  vir 
culis  de  nominerogatus  ,  PetrumBarrierefevocaridicit ,  ö^patriaAureli; 
natfem  ciTe*  Confelsionis  eius  fumma  hxe  erat  tandem ,  nam  ab  initio  varijs  r 
mulis  elabi  conabatur  J  fe  iam  pridem.  Rege  adhuc  aliam  religionem  profitci 
tc,  fecum  cogitaiTe,  quomodo  ipfum interficere  dC  vita  privare  poiTeLCum  at 
temRexpoUeaCatiiolicam Romanam  religionem  amplexus  eflet,  apudCli 
ricos  nonnull  03, nepe  CarmeIitam,Iacobitam,Capucinum  SC  lefuitamintrai 
Cfu  Lugduni  feifeiratum  fe  efle,  An  bona  cun^onfeientia  Regem  imerim( 
re  poflretc'quirefpondiirentjid  neutiquam  licere!  Vbi  veroLutetfam  poftmt 
dum  veniflTet,  Sf  paftori  ad  S*Andrcac  Aubrio  detex'ifTetfuum  propofitum  ,  a 
eo  quidem  laudatum  idfuiffe  ;  fed  tamen  ad  ipfum  fontem,  id  eft  ,  ad  R( 
(florem  Collegtj  Societatis  lefu  cui  Varada  nomen  erat,  fe  fuiiTe  ab  eo  abii 
gatum.  Iftum  autem  dixifle,  Propofitum  efle  facrofandlum ,  monuifTcqui 
praefentifaltemutcflTctanimOjConfitercEur,  aures  aliorum  admonitionibi 
dchorta£ionibufqueoccIuderet,ac  linguam  contineret:  fi  caperetur,  autcapii 
pletfleretiir ,  fecam  ob  caufam  Martyrq  coronam  in  coelo  confecuturumLd 
(fiumque  Var.adaiTi  ,  cum  fe  confitentera  audivÜTet  >  fe  adiurafle,  ut  hc 
coeptum  perfequeretur,  dC  Galliam  a  Rege  N avarraeo, quem  d  yrannumap 
pcllaviflTet, liberat  ct.Poftca  incellam  fe  ab  eo  introduc'lumfuiire,2(!  bencdic^k 
nem  accepifle*  Poftero  die  fe  confeflfum  efle  altcrf  lefuitat,  fed  mentionem  iftiii 
fuipropofiti  nullamfccifTc  ,  ficque  corpus  Domini  in  illo  leftiftarum  Collegi 
percepilfe^Pr^tcreavero  cogitationes fuas  adhuc altj  patefecifle  leiuitaf,qai£ 
ipfetanquam  pias  6f  meritorias  eas adprobaveriLPoftfiarc demum  cmiiTe  cu! 
mim  apud  eum  in  carccrc  repertum ,  qui  akCra  faltemex  parte ,  propemanC 
brium,  ficut  menfales  plerumque  folent  eiTe,  fatis  fpiiTus  fuit  *  deinceps  aut« 
utrin^  acutus,  dC  ad  octremum  rotundiori  ad  ficae  formam,  miicroiie  exaCin 
tus, quo  Regem  interimere  cogitaverit* 

Huic  confefsioni  firmiter  inftitit ,  in  ca^  conftantcr  tifque  ad  mortem  per 
feveravit :  imo  cum  dextra  cius  igne  iam  abfumpta,  tum  brachia  quocp  ST  crtir 
confracfla eflent,  in  rota  tandem  eandem  fummatim  repetif f,3t  denud  Cottfif  ma 
vitjquibus  haccinfuper  addidit, duos  nigros  Clericos  (Icfuicas  intclligesieodcji 
propofito Lugduno  profectos  efle  i  quibus  ille  palmam  prarripefC  volUerii 
Sumptum  cft  de  Barrierio  fupplicium  3  t*Augiiii*  Die  vero  tp*  qui  era 
Dominicus ,  Pater  Comoletus  IcfiiitaParifienfis  in  Epilego  concionis  fiiac  mo 
nuerat  fif  adhortanis  fuerat  A  uditores,  ut  faululu  adhut  obdurarent  &  quietis  effen 
animüi  ftfuidtmhttvimiraculumat>$o  magnum  i^fos  eße  percepturos  at  jueoentüfm 


I  E  S  V  T  t  A  R  V  M,  1^4 

»ySsrn.lnterca  vcro  fibinon  alit^rperruaderertt>  quam  quafii'amtiimiftudi=« 
funi  cy  etu'ITet^Qiia:  i  uggcftio  quid^m  &  exhorratio  cum  praemilT  ä  narrarfoiif? 
in  maR  convertit, Icd  in  co  tarnen,  quodDcus  deftinaverat,omnin6fairafuit* 
Icrttionehuiiisparricidtj  facit  aiic'for  Orationis  ingenuae  aevera:  ad  Regem 
hriftianifsirtium  perferiprajde  eoquod  pofl:ulabatur,ucIcfuitaereii:miantur 
Regno  Galliae  pag,dj,8i  <J4,itemcp  Author  Notarum  in  eandem  Orationem 
Meminit  ciufdemauthor  Catechifirti  lefuidd  pag»4d2i,cap.d.Uj^ 

)E  ALIO  parricidio  IN  REGEM  GALLIAJB 

HENRiCVM  Ilil,  INSTINCTV1ESVI,TARVM  TENTA^^ 

TO  aIu  HAN  NE  Castello» 

^Vb finem  etiam  anni  155?  4»  parricidium  in  Regem  Franciae  BC  Navarrx 

)MenricumquartumterttaiumhiicäIchsnnequodam  CafteIlio,de  quo  ex* 

lit  adhuc literae Regis  inbaac fententiam  fer iptae» Charißimi  ör  dile^ißimt  ex  hü  •*  «>*  * 

telli^etü  infortunium ^uod  mihi pciratumfiierat,  eJr  ^uotneaoDeimifericordiume 

mirabiliter  hhera'vit. Alterd hord,nec amplius  effluxerat, poß reditum  meumex  ex^e^ 

lionee  Ticardia,&  adhuc  ocreatM  er  am, ac  circumflabant  mihi  Sobrini  mei,Trincept***‘‘^*‘ 

1‘ontti  &  Comites  Sueßionts  &  fanUi  Tauli,cum  trigintaaut quadraginta praci^uo» 
mmagnatum  er  nobilium  hu jm  aula^Cumnohiles  d  ’ßagni  cJr  %lotigni ,  quimeadhui 
<i falutay erant, exciperem, adolefcens quidam  yocatm  Joannes  Caflel',  corpore  breyü, 
xttannoru  oÜodecimatit  noy'edecim,qui  cum  turha  inauld  irrepferatd  nullo  fere  ohfet 
tttf,fubitbirrupit,utmecultro,juemmanugeflabae,transfigeree  ,fedtBuf,quiaco7pni 
nittebam,ut  pmdihios  nobiles Jälütandi  caufa  inclinatos,  ßiblsyarem ,  in  fadem  tan» 
n,ad  labij  jt^eriorts  lattts  dextxum  illatus fuit ,  etr  cum  yulnere  dentem  unumfregifs 
rditus  Ule  fubito  comprehenfns  fuü,  ip-  cum  aliquantulum  prima fronte  faÜum  abnuif» 

, tandem  milld  yicogenteid f-fjus  efl.  JJihil  tarnen adhac  extorquere potuimuS  ,  ^r<e- 
quam  Collegio  lei uttar um  e ducatum fuiße.  Quo d prius  occurris 

mdumfuitjutpro  tanto  &  peculiari  in  me  beneficio,!)  eo  gratias  redderemus,  quimeak 
:  homicidiotutatus  ejfet. Quapropter  fubito  ,TzDQwm\2.u(i2Lm\ii  ,  in  omnibusura 
templis  cantatum  fuit,  ciyes  quoque  ignes,  figna  Utidie  in  omnibus  compitu  txci» 

’unt'j^ alnus  Dei  beneficio  tam  leye  eß,ut  propterea  in  leBum  maturius  ituri  nonfimus-^ 
iperamusnos  oportumtatem  nonpreetermi/juros ,  cujus  caufa  reditum  noflrumaccek» 
nmus,ut fcilicetfeflum  tsr  ceremonias  Ordinis  S.  S^iritüs  celebraremus.  Diutius  aii» 

1  exjfedare  nolui ,  quin  yos  de  hü  certiores  facere, ne  y&s  reliquique  fideles  mei, nuntio 
unde  citius  percepto  in  folltcttudinemincideritü,inprimüy  ero, ut  publice  Deo  gratias 
Idere  jubeatps,  & precih.peratü,uc  me  ab  eiufmodipatricidijs,fub fanda  clientela  fem» 

■  tueri  yelit.yidqua  cUm  hofles  noflri  tam  fepiuS  confugiant  y  manifefle perfidam  ÖT 
leratam  fuammentem  declarant, & fe  a  diyino  fayore  defertess  animadyertentes,per»  ^ 

iraexecranda  confiUaampleduntur,  qu»  d  Deo,ut  jf  eramus, in  ip forum ruinam  con* 
rtentur,^C^  ^ 

V t  literae  hac  Regis  melius  ac  plertius  irttelligarttur  ^  prsefertim  quod  äd  eön* 

honem parricidae  de  impulfbre  huius  facirtoris  attinet, res  itafchabct*  Laefo 

rge  ÖÜ  parricida  corriprdienfo,prim(im  negare  fcelus  fumrnu,fed  dum  acriu« 

geturirton aegre  eonfelTuseft^Rex  dimitti  iubetcortdonata  venia  :fed  ubiin^* 

lexit  Sefuitaru  al umnum  fui iTe, exclamabit,  Nv&i  oportuit  illos  ore  »ito  (hoc in* 

ens )  reos  peragi  t'  Reus  igitur  a  Lugolio  rerum  rapitaliurtiinaiilaecomitatu  confcwisCfc; 

aefitore  rogatus,quo  defiro  peratus  tantum faCirtus  nedum  cogitare, fcd  ma« 

exequi  tentaireti'reipondif,iam  dudum  hoc  fibi  animo  conceptft imraotum- 

eftetiffc^dolerc  infe(^urn,et  fi  liceret  rurfus  aggreffurlim ,  ratus  id  religioni 

ducerCjiam  pridc  mente  voluiflc  ncfas,ac  rubripUiiTecultrCt  ante  prandium* 

e  cum  inmufaeo  abdidifret,cum  Patre  bC  familiarib.  pransu  efle.Rogatus  dc 

tu  in  quoirufcholis  difd^liaas  didiciiTetirerpodectapud  Ignatiant  (riennio  iti 

c«  ♦ 


•  s 


Icfuitx  capiun« 
tur. 


Parricida  Caßel- 

Uporröexami- 

nantur. 


Criminalis  ftn  - 


tentiain  CafteU 

linm  Uta« 


De  Nefariis  Facinoribvs 

ftudijsexado  ,  ante  aliquot  dies,  aPatre  Petro  CaftelaeoadGuererurnlefui. 
tarn  dcdiiJiUiv.  ,ut  ex  animo  (crupulum  eximeret ,  quo  propter  iummailanu; 
de  Dei  milcricordia  diPiidebat,m  mcatcmfibi  vernile,  aliquo  non  vulgari tacr 
norcteiorrimas  noxas  fibi  expiandas  eile,  non  femelcogitaffe  de  Rege  nec«in 
do,patn  detcdä  cogitai*ionc,ab  eo  valdeobiurgatunu 

Habitäadhuncmodumquarftionc  altanocfiejtotä  vrbevndeqtiaqiicacdfi 
Centurionibus, kfuita:  onmes  dantur  cuftodiafjÖÜ  vix  ab  iliis  vulgus  tempera 
vir ,  fed  collocatis  prtelidijs  foris  intüsque ,  in craftinam  lucem a caede  al  dire 
ptionefervantur+  PoftridkGueretus  öt^GuignardusIefuitac  crgaftulisinclu 
duncur,  cteteri  in  D+Ludovici ,  rtiomufaeö  ^  veteranorumfeceuu  cultodi 

ln  Palatinum  carcerem  deducius  parricida ,  repetita  quaeftione,  eademi 
pfe  ultro  confeflus  eftt  Rogatus  quale  ingens  hoc  facinus ,  quo  noxas  ftias  dc 
lerirebatur  <  Refpondir, Regis  exdem  fuilTe,  quemiuguloappeteremens  v 
manus  deftinaveritjidu  inaniter  adadfo  in  dentes,  quibus  retufusfuiflet,  ctit 
ea  fibi  feralis  infideret  cogitatio,cumAnticlirifto  devotum  eiTe  inferorum  crii 
ciatibuS,  ex  duobus  malis  levius  fibi  eligendum  duxifle,ut  qui  mallet  d^amhai 
utauatuor^  quamutoÜo.  Rogatusjundehxc  nova  dogmata  haufiifet  d  Refpor 
dit ,  ex  placitis  Philofophorum  ,  qu^  fub  ferula  Guereti  plus  bienni 
didiciflet.  Rogatus  ,  num  fiepius  admiiTus  fuilTet  in  lefuitarum  larariut 
meditationum  ,  in  quo  fpeck  a  bC  larvx  daemonum  ,  cruciatus  mferoruii 
yariaque  portenta  ,  qdae  ad  perterrendos  animos  fceleftorum  pidfa  öfter 
duntüi'jUt  terriculamentis  horribili  formidine  concepta  poenarum,  ad  frugei 
probatam  viris  fuam  ignaviam, ipfa  effera  redeant  C  refpondit ,  adhuiufn^< 
pi(ftos  inferos fepe  dedueffum»  Rogatus ,  quo  magiftrO  vel  ftiafore  didiciffe 
Regem  occidenditmrrefpondit  s  rparfiwi  apud  multos  audiviffe  Caedem  illiv 
permitti, Quod  eum Tyrannumnuncupärenttf  Rogatiis,numcrebris  feimon 
busapud  lefuitas  hoc  propofitum  lifurparetur,  fas  effe  Regem  occidere  C  n 
fpondit,aUdiffefaepirsime,licerehocfadnus,qu6deXttaEcclefiameffet,etan 

themate  per cuffus  ,  nec  ideo  regio  titulo  aut  obfeqUto  dignanduirij  donc< 

Pontifice  Romano  coetui  Chrifti anorum  atc]^  aris  reftitueremr» 

In  hunc  igitur  Caftellium  ob  tentarum  hoc  parricidium^  lefuitas  impu 
foresdiuiufmodi  fehteiltiacriminalisktäefti  Cnftn  cönfeßu  magnes  Camere ,  f 
&  Tournelle  dicuur,yifiis,audituique  fitproceffm  criminatis ,  inceptw  quidem  d  reru 
capitalium  Trestorepalatij  T^egts  tandem  definiti  ad  petitione  Trocufatortsgen 

ralis  7^gif,accufatorisioannps  Caßellij,Tarißenßsfiudioß,pißudijfui  cu^fumtn  O 
legio  Clarefnontioahfolyit,nunccaptiyi  in  carceribus  ’Palatij,ob  deteßandumßr  exeer 
bile  parricidium  in  T{tgem  tentatumt  auditus  etiam  isiter  rogationibus ,  examinationih 
dr  conßeßiombiis  diUtloannvs  Caßelltj :  Exatninatq  tnßuper  tn  eadem  Curia  eodefh  C 
ßellio  juper  idem  parricidium;  &  audito  loanne  Gueret , presbytero  congregationis 
^Societatis lefuyineodemhabitante  Collegio, atque olim  diili  loannis  Caßellijpraceptoi 
auditis  denique  Tetro  Caßellio ,  &  T>ionyfid  Ha^ardd patre  &  matre  loannis:  Ct» 
difeußd  T^rocuraterii  peneralis  conclufione,  ommbusque prd cedentibus  corßderatis  ,  e 
claraDit,& declarat diUum  loannem  Caflellium  teneri,  & conyiStum e fe crimini 
%lajeßatis,tam  diyim,qudm  humante  ;  ob  fceteratum  &  deteflabite parricidium  inT\ 
gemtentatum.Tro  cujus  criminis  expiatione  &  fuppUeio  Curia condemnay it  &  condes 
nat prtediUum  loannem  pcend fub fequente:  Initio  ß abit  ante  yahas primaria  Ecclej 
Tarißenßs  nudus, fold  te^us  interula,  &  ceream  ardentem  duarum  librarum  manu  ten 
hit,procidensque  ingenua  confitebitur ,  &  dicet,fe  turpiter  &  proditorie  inhumanum 
abominabile  hoc  parricidium  committere  yoluijfe ,  7{egemque  cultroin  yultu  yulneraj 

dicetqueSefalfis  <(at  damnandis  infiruUiotnhm  &  perjuaßonibui  huc  induUum  effe, iit  ti 
^  I  J  J  iß/ 


Iesvitakvm, 


155 


rtt  p>i^trmff»miT{egts\nttrfic*Yey&  H*urtcumjy.  modo  regnantemifton  ejjt  mm- 
umEcciefia^primquamaTontif  cerAOximo aff  rohatui  fuerit :  FaÜum  hocinfedete- 
bitutyDeumj  7{egem,& jujUdatn  orahit ,  utjibiignofcant.  HüfaBtt  curru  obfcano 
hefuradl»cum,cui  nomen  G^e'Veyibiforcifibutigmtü^feu  candentihntejin brachia  ör 
ies  'Vellicabuntur itsr lacerabuntur  :  dextera  'vero  ,  in  qua  cultrumten-ebit,quofaBuni 
fetra  vityamfutabitur.  T andern  quatuorequts  alligatum  cor f7tt  in  totidem  f  arces  di- 
rfetur:  f artet  inignem  cotnjcmiturt&in  cinerem  con'Verteruuricmeres autem  in  ven- 
nfrojeBt^difpergentitr.  Declaravit  eadem  Quria^<&  declarat ,  omnia  ejut  bona  Fifco 
'gio eß'e  fubfignanda^Jlntequamhac  executio ßet  diBus  Joannes  Caßelliuf  ordinarijs 
extraordinarijs  quaßionibtts fubiqcietur,uejciatur,quiejips fuere comflices ^  &  utin- 
rogetur  de  altjs  quibufdam  hinc  defendentibus.  Frohibuit  &  frohibet  omnibus  homi- 
>m,cujttscunquejint qualitatis  & couditionü ^yßtbfcena  criminis  hße  IKdajeßatis  ,  ne 
sfublice,  velfrhacim  dicat^  aut  fußineat  hujußnodi  frofoßtum ,  quafi idquod  Curia 
Ihavitii^r  qudic-atfit fcandalofumfeditiofumillei  Verbocontrariumi/O'  tanquam  ha- 
icumin  fanBü  decretis  condemnatum. 

Conßituitinfufen^M omnes  Sacerdotes  Collegtj  Clermonrij,  &  omnes ulijf  radi Ba 
cietati  addiBi,ta»quam  corruf  rores  juventutis, ferturbatores  fublica  tranquillitatis^ 
miciT^gis  &  7^gni,tnfratres dies f  oßf  romulgationem hujus  ediBi, Lutetia,  &alijs 
nbtts  atque  locjs,ubifua  tenent  collegia, difeedant,  tjsr  infra  quindecim  fubfequentes  di- 
toto  Tiegno  exeant.  Qitod  .nfi  fecerint,  &  foß fraferifmmtemfusufquam  inventifue- 
t,tanquamUfa  %iajejTatts  i  eif  unientur.  Flor  um  autem  mobilia  &  immobilia  bona 
nentur  in  aliafia  ofera,  &  dß^thutio  eorumßet,  fecundum  arbitrium  &  decretum  Cu- 
.interdicit  etiam  omnibus  Tfegts  fuhditü ,  ne  filios  fuos  etiam  extra  T^egnumin  diBa 
cietati«  Collegia  mit tant,ut  ibmem  inßituanturrß  quts  tontraVenerit eddem  iafx  %/la- 
•atisfend  tenebitur.  Ha<5enus  recitentia  Curiar;  peft  quam  divulgatam ,  loan* 
s  Caßelli'us  eadem  die,quar  erat  dies  Io  vis  Decemb.  zp*Amii  15^4*  vind^us 
3ublicum  producitur,  dC  Iccundum  pratferiptum  mandati, feufententiic, 
mortem  rapitur* 

Etfiveroficplerii^  fententia  fn  tcftieranö  loanni«  Caflellijfadum  non  im» 
obarctjlefuitis  tarne  eorumcp  patronis  vehementer  diiplicebat.  Vnd^pau» 
JoftpublicfjferiptuDuaci  excufum  prodtjt>quo  huius  lententi||  abfurdita» 
11  et  imuftitiam  oftcndcreconantur*Ait  enim  ^uzhovyexifßusfententia  contexm 
iiefojfeconfiderari,eam  conditam  &  comfoßtam  ad  mentem  hareticorum  noßrifacu- 
ionalioßne,qudm  ut  Soctetatemlefu  reddant fujpeBam  & exofam  ^ut quid enimin  ti- 
»neeeßarium  erat, tarn  difertü  Verbü  exfrimere;  Studiofus,  qui  litteris  oferam  dedie 
Collegio  lefuitarumi* Et  in  iffa  fententia ;  Studiofi ,  quißudij  fui  curfum  in  Collegio 
iremontio,niß ut  hoc  modo  loquendi  Fatres  Societatis  traducantur  (  quibus  ß  eorum 
cifulifoßeain  crimen  aüqmd incidant ;  non  major  calumnia  imfoni debebat ,  qmm 
ademus  Fartßenß,  antaÜcui  ejus  membro, antifßs  Sorbonißis  ,quod  Calvinus ^  quoi 
:^a,qaodalij  flures  ibidem  ßuduerunt^  Secunm  notant  >  non  fine  caufaexfrimt ,  0- 
Traceftorü  diBt  Joannis  Caßellij  ,  de  quo  nihil  aliud  dicitur.  TJeqtte  enimfuiße  Ca* 
Uoauthoremhuju«  farricidij ,  neque  confeiumf celeris  fuiße  exfrimunt,  Ideoque  im- 
tinens effe,& nonalid  caufd infertum,nißut  lejuitasinfußicionem trahant,  ijsque  0- 
m  fofulare  concitent,  TJeqtteenim  carere  fuf^icione  futant ,  quo  d  in  fententia  CaßeU 
r  jubetur  dicere,Sefalßsi&damnandisferfüaßonihusinduBum,m  crederet ,  ftbi  f  er¬ 
zürn  f^eges  interficere:  &  Henruum  JlC.  rmdb  regnantemytion eßemembrum  Eccle-  { 
frmsquam  «  Fontifice  %laximoaffrobatus fnerityetc.Iuketurquidemhcec dicere, fed 
iadditur:quod dixit antea,Utconfeßus  efi.^üenim  dubitet,quin  iflorum  Subornato* 
n  dt  inßruBorum,fi  qui  fuißentynomina  etiam  eUfrimerenturC  Quod  cum  non  fiat ,  fu- 
510  eßiidnon alio fine faBu,quam ut/efuitas  calumnitntuY ,  quafi'ißi hmufmodifalfaSy 
tcundasqu«  infirnBioms fuggeßirinft  2Jeque  ven ßmile  eßfis-^Caßeilium  hoc  anno  iif 


itfuitac. 

leCuitxtxGiUilt 

j^Uuotu. 


ScntM<({afxtaffi 

O  tftelt  utr  icfiite 
tis  v«heiiienNC 
dlipUMt. 


De  t^EFARllS  Facinoribvs 

Art\\>u4  elr  Thilofo^hU  TJagiflrum fromotunty  tarn ßu^ido  ingtnio ,  inconßderato^ueot 
uimo fuißeyu$ ti fojjetf erfuaäeri  -yT^ges jimphciter Heere  interficere:  cum  omnium  Ca 
sholicorum  fententiapt  plane  contrariay/jui  jubent  quam  maxime  T^ges  yenerari.  Cre 
dibile  qutdem  eße  Caßellium  dicere  &  defendere  yoluijjei,  probatos  VoCiores  feriberef^ 
-  docere;Licitum  effe  occidere^non  omnes  7{eges,fed  eos  tantum, qui  tyranni funt,&inyk 

fores ;  hos  licitum  eße  interficere  non  tantumauthoritatepublicd ,fedetiam  cujmcunp» 
priyatdiprafcrtimubi  deeß modus  &  yiaad  fuperiorem poteßatem  recurrendi ,  exempl 
Aiod  lud.ifC aietan.ii.  q.  6^.a.y  fecundum  T  hornam  2.  Sent.diß.^q.,q*i.a.  2«  &  Opu 
fculo  de  7{egim.Trinc.lw.\,cap.\.Cajetan»Sylyeß. Fumus  in  Summis  yerbo  Tyranna 
docent  &  probare  nituntur.  Quod  autem  in  Concilio  Conßantienfi  Seß.  tq.  prohibetur ;  t 
quis priyatus  "Regem  occidat, etiam  Tyrannum,  intelligetiduni  effe  de  Regibus  legitimi 
noninyaforibus ,  quodpratcrfiiperius  allegatos  Theologos ,  Fernandiis  Tasquius I.  ( 
lib.x.controyerparum  eap.^.oßendtt.  Hauc  opinionem  Je  fuit  is  non  debere  imputari,cui 
DoBores  citati, qui  eam  tuentur, multis  ante  ficulis  yixerint^  quam  eorum  Societas fit  in 
ßttuta.  Quod  autem  dicere  iußlisfuit  Caßelltus  ,fi  di  x  iß  e  Henri  cum  IF.  non  ejfemem 
krum  E  cclefix, prius  quam  d  Toiitifi  ce  approbatus  fuerit,  id  nemini  mirum  yideri  deben 
cumdSixto  F. declaratus  fitrelapfus,  &  incapax  omnis  fuceeßionis  Regni ,  praferti) 
Gallici,  Quam  Sixti  declarationem  poßea  covprmayit  Gregorius  FJiF'  &  Clemei 
FlIL  JsLec  obßare,hanc  Sixti  "Bullam  poßea  apud  Turones  tanquam  libellum  farno fm 
eße  condemnatam: citm ah  ijfdem,d  quibus  h^efintentia  eß fabricata  ,ea  quoque  condem 
natio  fit  confarcinata.  fjeque  noyam  aut  tnujitatam  eßein  Gallia  Tontificis  in  Regt 
poteliatem,utqui  olim  Childerico  exauthorato  Gallis  dederit  7{egem  Pipinu,  Caroli 
,  patrem.  Tandem  cumauthor  Imjiis finpti.alia  hujus fintentia  yerba  examindffet,et ß 

modo  refutdßer,ait\i  Tlures hujufmodi  perficutiones  Societatem  lefupaßam, tandem  u 
mentriumphdße.InHißanixnamq^  Cxfiraugußandciyltate ,  Patres  nuper  maleyoli 
rum  quorundam  'nnpulj u ejeitos ,et in  Germaniainferiore  urbe  Antuerpiand,Bruxellen 
lenfi ,  T ornact'iß  &  alijs  pulf n.  S  ed  cum  urbes  illa  damnum  eorum  ab f entia  per  cepm 
cognoyiffint ,  most  illos  reyocdrunt ,  &  cum  maxima  gratulatione  redeuntes  exceperuk 
Bleque  his perfiquutianibtss Societas  hac  imminuta eß,fid maxima fecit  incrementa,cu 
Hacaliaq^  plura  author  ijlius  lihelli,ad  quem  Lethrem, fi  plura  defiderat, remittimus. 

At ,  inquit)  Rpdolphns  Bocoreits  I.  C.  &  in  magno  Francia  Confilio  Adyocati 
lib,  I .  C  omment.non  nip  ßummü  purgandus  liber  ifle, aut  potius  quisquis  feriptor  fuit ,  qi 
ex  fcclerenobilitayit  Erofiratum,ut  olim  Rhetor  es  ofientationiscaufa  febrim  ^  podagri 
calyicium,moriam,laudayere:  yel ut  ille  qui  incendio  Ephefini  templi ,  Annalibus fi  mt 
morandumprabuit.Qudmyerb  multo  aquior,&  Chrifiianitaci,fifasficfari,propior,  lu 
cerna  juris  Papinianus, qui  rogatus  ab  impurißimo  Cs:fire,ut fraternam  eadem,  qua  era 
yir  ftimmd facundia, excufaret,  refiondit ,  J-Jac  facinora  multo  facilius patrdri  ,quai 
cxcufarijt^c.  Et  mox  :Ianus  Parvus, fuo  sevo  Tiodtov  non  incelebris  ,  utpalpart 
Burgundoyd  ^uo  pecunia  &  facerdotijs  corruptus  fuerat,  non  erubuit  in  fchblis  &  con 
tionibus  profiteri,  "Ducem  Aurelianum  jure  cafum:  propter  quod  impium  dognta  in  pala 
ftra  Sorbonica,&ab  Ordinibus  Fniyerfitatis,  ut  hareticus ,  &  hortator  laudatorque  fi 
cariorum, damnatus  eß.J^ucufque'Botorem. 

Edidit  etiam  in  lucem  lefu  ira  Francifeus  V crena  Conftantinus  Apologi 
ampro  lohanneCaftello  Parificnfi,contraEdidum  Parlamcnti,  dC  rupplioiirn 
deeo  ob  parricidium fumptum.Apologiae  fumma  eft,  ^ßante decreto  Con 

fiantienfis  Concilij,priyatis  &  publicis  perfonts  licitum  eße, Reges  &  Frincipes  harefio 
&  tyrannidis  damnatos  occidere. In  ßecie  yero  probat  lacobi  Clementis  parricidium  i 
HenricumIH.  Gallia  &  Polonia  R^gemperpetratum ,  quafi  contra  hoflem publicum  4 
juridice  condemnatum.lSiXin  parte  2»cap^  2.ficicribit:  Cum  eo  tempore  inrolerabih 
JaJJus  fit  Rex , condemnatio  Clementis  neque  de  jure  ,  neque  defaJlo  comprobari  potuit 
propter  tyrannidem  Henrici  R^if  contra  Statum  eir  Ec  defiam ;  tam  quoad  borniddim 

Blxfii 


I  E  5  V  I  T  A  R  V  |j(j 

£ßs^rfetratum,^HamhoßiU mfetuhodUrno,^ttO  ad  oppreßenm  T^igtonif  tß pro» 

/rtf  yma^ando  Sacer  dotes, profanando  Sacramettta, repudiando  cenfuras ,  färfa'^end» 
’eticü.^^ihits decaujis  totum fe priyaeumreddidit,& fuhieBum  utrique jurt,tam  ct» 
i,qudm  Canonico.  jiBio  igitur  Clementü  neutiquam  illicita  fuit,  quippe  perpetrata 
tra  hoßem  pulflicum,&  condemnatum  juridici, iti  quem  omnü  äbligatio  reyerentia  at^ 
debitifuhlatafuit.V)c  Hcnnco  4.1  ic  ferit  u>  Qiti  diligenter  perpendit  ,excommuni» 
um,htereticum,relapfum, profanatorem  rerum  facrarum ,  declaratu  hoßempublicumt 
reßorem  ^^ligioHPS,ab  omni  jure  per  yentendi  adregnum  excludä^ac  propterea  t^ran» 
neffe,n6n  Jlpgem  -,ufurpator€m,  non  naturalem  Dominum  ^critmrits  reum  ,non  legitim 
m  T'riuctpem;Is  fane,tißinfanusJit,&  deßituruf  omni  humano  fenfu,&  amore  in  De» 
i£ccleßam  &  Tatrutm,  aliter fentire  &  dtcere  nonpoteß ,  quam  facinus  Caftelli 
:  gencrofumjcam  virtute  conmfle^um  bc  heroicum,,coniparandum  cum  ma* 
iis,dC  fuiTima  laude  digiiisfa(flis,  quorum  antiquajfacra  dC  p'-ofanalitftoria« 
n  monumenta  meminerunt;/^ nicumfupereJi,quod  mprQbarepqßir;nempe  ,  qubd 
'lellus  ißum  non  penitus  e  medio  fußulit. 

Deinde  parce  iiQ2i^\^.<A.icix.,Caßellumno’n  in dnimo  hdhuißfe  interficere  Tigern, feS 
annum  &  hareticum  excommunicatum.Nzfnlicet  illeRegem  fe dicatiRcgfs  ty» 
m  fe  geratjSt  ex  Regum  Galliae  fangume  pronacum  iaditet,  atep  ettam  Rex 
[is  agnofei  di  honorari  velit:  eum  tarne  revera  amplius  talemnon  efie,quutn 
ifidcf  non  virtutum,  non  meritorum  deniqucRegum  Galliae  Ec 

andoquidem  ob  impietatem  öi^  baerefinfuam  ab  EccIefiaStT  Statibus  fit  ex« 
fus ,  Regem  omnino  eum  nonpoiTeefTejnifi  de  fatflo;  detur«  vero nequa* 
am:  Qti o d  ipfum  tyr annis  vocari  Iblcat* 

^ap»4«dicit,/5/if?/r/V«OT  Dorbonium  T^gem  appellari  nonpqjfe,lUet  ad  Catholico  ^ 
*tamreligionemconyerrusfit,fiamipfumhocfuco  in  alium  finem  nonuti,  quamut  in  0» 

?  irrumpat, ad  rabiem  juamilltc  exercendiliitrius,. 

^i^.iAiciti  Henncum^.fi  maximeab  excommunicatione  ahjolutm effiet  d  ^apai 
tamen  illum  "ifiegemfiore  de jurefiedtantum  de  faBo.  ' 

Cap.p.///«>w  ‘fiegemnondui  etiam  pojfie  ex  jure fiuceeßionü-, 

-.ap*ti. prob  are  conatur, i/<eyeficor  &  relapfios,i  quotum  numeroetiam fit  'Henri* 

Dorionius, jur e  diyjnoeiT  humano  interfici pojfie* 

Cap*  li.  ij*  dC i4.*dich^Hareticos  &  tjramoi ^multo^magü  qui  haretici  etty» 
nißmulßntyUt  Henricus  j^.totttpoße  etiamab  homtnth.priyattsßaliter fiierinequeai 
3ap.tprecenfet»i«/r^r«rs7iV4m ,  qua  ^gnum  'GaUiaex  hoc  foBo  Cafielli  ac  ce« 
'etfiiBusfucceßiffet.  ^ 

^arte  pqiiotp  cap.  t»probar<  Vult./^^?«w  conatum  CdfieUi  heroicum  efifie. 

Cap*8«pu  Q.ad ceelum  ufiq^  extollit  Cafielli  confiantiam  inter  quafiiones  ac  tofmenta^ 
n perferendo fiupplicio:  0  Confiantiam,inc\uiuplusqudmpuerilein,  '& perpetua  omni» 
ficulorum  futurorum  memoria  dignam.  Tra  hac  nemo  amplius  mirabitur  conßamiam 
iyola,puntenm  manum,qna  errayerat. 

Parte  4.pp*t  »oftendere  vult.  Decreti  TarUmenti  centra  Caßellum  faBi  &  pro» 

Igati  yitia  &  abfiurditates.  i 

Parte  quinta  tota,probarc  conatur ,  multa  yitia  &  alfiurditdtes  meße  Decretlt 
rlamenti,contra lefuitas  e^umyerfium  eorunfOrdinemfaBo. 

"um  tgftUr  inhac Apologia  doceaturjpehmlTum  cffectfahominfb^privaE^  Srf 
fliliter  invadere  et  necare,cCu  tyrannos, Reges  et  Principes, qui  ad  PontifieS  ftaSLr.  ’ 
)m*voluntate,  imo  privatoru  etiä  hominum  indicia atm  nutum,fc  fotos  non 
tiformant ,  idc^  etiam  author huius  Aj)oIogiac  parnddia  Hcnricoru  ter« 

3<r  quarti  Rcgfi  Gallite ,  aliorum^  publicedefenderetjieiuitae  aute  vcrcrcn- 
necomemorata  Apologia  cum  dercftabili  ilia  döÄrina,  ipfos  nimis  invifo» 


De  Nefariis  Facinoribvs 

ut  in  quos  machmx  illorum  potifsimünl  dirigiitiruf ,  ipfos  iflTent  pracclufur 
fedoinnibus  ctiam  regnis  fuisö^  Rebitspub*  exterminaturi)  ficUt  etiam  am 
eosTemplarij  exterminati  fimttideo  hancfuam  ApologiamfuppteflTeruntJ 
fepelieruntmon  quod  ipfos  puderet  aut  pöertiteret )  fcderatifsima  fua  parric 
di a,ade6  impudenter  defendiflo  ac  propugnäfle ;  fed  tarttüm ,  ne  horror  *  ^et 
Reges  Sc  Principes  iuftiisime  inde  concipere  poteranf,aditu  ad  Curias  &  Cor 
filia  fua  ipfos  prohiberettQitis  enim  inter  homines  ratione  praeditos  adeo  vili 
Sc  abicdus  eft,utfpiritus  tam  fallaces  ac  fccleftos  accedere  ad  fe  patiaturf  AI 
vero  hanc  Apologiamreeudi  curarunt  >  ut  totus  mundus  iciat  ö^eompcrts 

habeatIefuitarumfraudes)doloS)impofturas,tcchnas,confilia&eonatusadvö 

fus  Reges  SC  Principes  ;  ac  in  univerfum  omnes  illos  qui  (e  tyrannidi  Pontif 
cis  Romani  fubijcere  nolunt» 


RELATA  A  CONSILIARIIS  CVRIAB  PAR 

lamenti  delegatis  ad  informandvm  et  in# 

^mrendumfuperiili^  iqiKe  in  Collegio  CUfemontdnti  lefuit«  agehmt  & 
docehanCuhi^rimodci  OH  AN  GViGNAKDO  ifuita. 


y 


lOftfumptumdelohanrteCaftello  fiippliCiumj  quidam  Dominorum  aPai 
lamento  deputatorurnjcum  fe  in  Collegium  Glaremontanum  ,  ubi  lefuit 
cranf)Contuliflentj&:multaschartasfci  ipta^  deprehertdiffent  >  invenerunt  ii 
ter  alia  duos  libros, fcriptOs  manulohannis  Guignar  di  Presbyteri  deSoeiet, 
te  lefujqiti  etiam  inillo  Collegio  Socius  erat*  ßrant  iiti  libelli  tamoli,quos  ili 
pcftEdidumÄrnneftiSeö^  abolitionis  generalis  )  per  didum  DominqmRi 
gern  rebellibus  fuis  fubditis  Parilieniibus )  poftquam  DeopIacuilTeteofdei 
lubfuampoteftatem  reducere)  clernentifsimepromulgatiim  j  compofuerati 
ferV^eratj  in  quibuS  libellis  ille  non  folum  Calumnijs  contra  honorem  defui 
dri  Regis  Henrid  IIL  &  contra fttceeflbrem  eius  ufus  erat  ■,  verum  etiam pr( 
pofitiorteS)  plurimis  falfiisimis  SC  feditipfilsimis  riledijs  refertas  j  confCripler^ 
ad  probandum,  quod  parricidium  in  Rege  antecelfor  e  patratum  licitum  fui 
fet.perfuafionibus  etiam  feu  indudiOnibus  ad  Regem  ipiius  fucceffbrcm  tri 

cidanditmjinterminisfequentibusjäddttis*  ^ 

jslamprirn6)inqitit:Siy^nTio  1 1^7 1.  die  S.'Bartholomat  yenam  2?4ft^ci(iTcR( 
gern  Na^arrenum  a.ppt\\2it)priecidiffemus y  e  fehninfejlemnonincidijjemus ,  qm 
fam  comprimas  jedquicquiddeliratu  Tinges  plebuntur  Jchm-,fanguiniprcendo,  Ga 

liaminignem &Janguinem  conjecerunt tn  caput  reciderunt  mald,  f,  ^ 

i.Qubd  crudelis  'Hero per  Clementem  oc£ifM,&  %ionachus  hypocrttapermanU 
*»eri%lonachiemediofnhlatusjit» 

JEyocahimos  flos  Heronemaut  SarddHdpatum  Gdlhcurni^mpem  IBearnenfett 
Leonem  Lafitanicum, Lupam  Angticamt  Gryphum  Suecicumi&^  porcum  Saxoni cum^ 
4.  Tutdsne pulchrum faij[e  Videre  ttes  illos  ^egis,fi  modo  T^ges nomindtidi fun 
tyrannum  i^ejunStumyBedrnenjem ,  tär  qut fe  %idndrchampratendefat ,  Antonium  f 
5*  Quod  pulcherrimum  Andgrdmma,quodunqUam  fuper  nomine  defundi  T*ytdi 
ni  repertum fuijfeiihocefjet^quo impurus  fierodes appellaretur . 

6.  Quod  facinus  illud  Heroicumper  lacohum  Clementem  patratum  >  tdnquam  ii 
num  Spiritus  fan^hhoc  nomine d lefuitis  appellatum , per  defun^um  lacohttarum prii 
rem  i  'Burgoinium  ,  Conf efforem  &  %iarty  rem  .propter plurimas  rationes  tamLutetii 
quod  ego  ipfe ,  inquit  Guignar dns.meü  aUrihus  tum  cnmiuditham  fiam  explicaret  .  at 
dtVh  quam  cordm  egregio  illo  Tarlamento  T'uronenfij  jure  laudatumft :  idquoddiBi 
^urgoinias,quodpbtS fit, f anguine fuo  conteßatus ßt,  et  morte  propria  confirmayeritt  nt 
*  )  «portti 


I 


Ie  S  V  I  T  A  R  V  M,  157 

rttre fidem  adhtheretjs  j  ^ua  ah  inimkü  dicerentur,  ^uo d nimirum  i^fe  ultimi  fun 
'büfacimn  illud  tanquam  deceßandum,improha’y>erit. 

7.  Quod  Diadema  Gallicum  in  aliam  ^uam  *Borbonicam familiam  transferri  tofm 
ör  debeat. 

S.  Quod'Bearnenfsylicet  ad  fidem  Catholicamreyerfu>s, mitius  tamen,  ^uamme» 

*t fit,traelareturß  corotia  %4onachalü  in  Ceenohio  (juodam  bene  reformato  tpfi  dare» 

,ut  ibide  tantis  malis  Gallice  illatis  poenitentiam  ageret ,  &  Deo  pro  ea  gratia,  quod 
emortemfuam  ipfum  re cognoyifiec, gratus  ejfet.  t 

5>.  Sijtne.belfo  deponi  non  poßii,b  ellum  ip fi  inferendum :  fi  bellum  inferri  nonpofiity 
famortua,clam  e  medio  tollatur. 

ExhifcepropofinombusvcriTsime  evmcittir,ArreftumParlamenti  con*  eSfÄTiS* 
Iohannem  Caltellum  jparriddam  declaratum  j  lefuitarum  quoque  profcri- 
onem  dC e  Regno ciedionem,continens,i uftifsimefacfl'um elFe  j  dC  iudicmm 
re  divinum  nominari  polTe :  quum  exferiptis  Guignardi  iefuitxinrclliga= 
r ,  quampeftifera  3C  perniciofafit  huius  generis  hominum  doeS^rina ,  8^  ad 
em  finem  tendat*  * 

ParlamentUm  cum  hajc  feripta  vidilTet,  audorcp  coriim  Guignardusdti 
ipfi  oblatis  interrogatus,  ä  fe  compofira  dC  fua  manu  feripta  agnoviflet^ 
ifeflTus  effetjArreftümjqüodfequitur, declaravit* 

ARRESTVM  EX^REGISTRfs  PARLAMENTii 

£  T  P  OE  N  A  C  A  P  I  T  A  L  I  s  IOHANNIS  - 

e  VIGNARDF  lESVIT  AE*  / 

"T Ifo  per  Curiam  maptte  Camere  &  turricula  Confiliarijs  congregatis  procejfit  ' 

criminaliter  aliquem  ejus  Confiltarium formato  ,  adpetutone  procuratoris  Gene-» 
^^^i^i^^titra  lQhdnnemGmgnardumpresbyterum,Collegij  Claromontani  in  hat 
e  parifienfi  ‘ReÜorem  i  in  carceribus  cufio  diarum  Tallatij  captiyum  ,pr  opter  ea  quod 
Iti  libri  ah  ip fo  compofitißr  ipfius  manu jeripti apud  eum  inieenti fuere ,  qui  inter  ccete^ 

'.rudelifiimt  &  immahifiimiparricidtf  in  T^ge anteceffore  commißi,  approbationem^ 
tdprafeniem  etiam  ^gem  occidendum  induaiones&perfuafiones  continebant : /n- 
rogatorijs  &  confeßionibus  diBi  Guignar di, libris  ifiis ,  quos  compofuerat  &  fitdma* 
fcripferat,ipfi prdfentatü ,  täi  ah  eo  agnitis ,  Conclufionibus  frocuratoris 
alis,diblo  Guignar do  coram  Parlamente  fuper  criminibus  ipfi  objeSlis,  &  in  ijlis  libris 
tentis  j  audito  &  interrogato  ,  ör  omnibus  confideraiis :  Decretum  efi,quod  Pairla^  ^ 

'Itum  dedar aVit  &  declaret ,  ifium  GUignardum  criminis  Ice  fice  ^dajejtatis  reum& 
■l>iSlum,qubdifios  libros  compofuit  & fud  manu ferip fit, qui  plurimas  falfißimds  ei  fe-- 
iofißimas  regulas  continent ,  quibus  probare  conatur, parricidium  in  i^geAnrecejJh» 


ommi 


ifium  licitum  fuiffe, et  et\amprce [entem  T\egem  Hernicum  quartum  occidere petm 
fim  efie.Ad  cujus  ficeleris  expiationeni  damnabit  &  damnat  diÜum  Guignar  dum ,  ut 
endam  faciat  honotabilem  j  nudus  &  indufio  tantum  teBus,  laqueo  e  colle  pendente, 
‘e principalem  Bcclefia  Parifienfis portdmiacibi  ingmibus  fulfidens  >  facemqiie cere* 
ardentem  duarum  librarum  in  manu  tenens,  dicdt  &  declaret,  quod  f celerate ,  ^  ne» 
ie,  & contrayeritdtemfcripferit ,7^gem-cintecefioremper lacobum  Clementem jü» 
^ccifumfmfie,  &  T^gemnunc  regrtdntem  ^  nifi  in  bello  occumbat,  e  mediotollibpor» 
t.Horum  autem  fe  panitere  gratiam  d  Deo ,  d  ^ge  &  d  juflitia  precari.  Hifce 
aBis, ducatur  rapiatur  in  forum  öre’siafium,  &  aipalumi  qui  adhancrem  ihieri» 
ur,fufpendatur&firanguletur,&pofiea  corpus  mortuum  per  ignem  >  qui  fub  palo  ex» 
ibitur ,  tn  cineres  redigatur.  Declarabit  etiam  &  declarat, ut  omma  ejus  bona fifco 
gio  addicantur.  Tronunctatum  diB$  lohanni  Guignar  do,  tir  exeeutioni  mandatum  7* 
menfis /anuarij  Annii  qpq. 

Dd 


y  - 


J 


De  InJef arits  Factn  o'ribv s 
DE  lOHANNB  GVERETO  lESVITA» 

EOdcm  die  inftituto  pera<f^o  procelTu  contra  lohannem  Gucrctum  parr 
cid:ePrcCceptore,& Petrum  CaftellumPatremjSx^matvcnijö^fororesjpra 
fertim  contra  unam  cx  illis ,  quae  cüm  intellexilTet ,  fratrem fuum  cfle  captuti 
ipfa  in  carcerem  duceretur,  lefuitas  dido  fratri  fuo  confilium  aliquod  m; 
liimdediireexclamaverat;lftis,Guereto  ,  PetroCaftello,  iixore,  ^filiabi 
eiusiö<^  ipforum fervis, öC ancillis, fimiliter dC CuraliD, Petri deÄfsifijs  and 
tis>ArreKumfequcn$  declaratum  eft» 

EXTRACTVM  EX  REGISTRI^  PÄRLÄ* 


MENTI  PARISiENSlS, 


yiso^  T^rlamentOymagnx  Camera^  &  'Turricula  Conßliarijs  cöngregatü  Trocij 
criminaliter j^rafe^umpratorio  T^gio formato  ^  fofiea  tnformationihu4  prodi 

Plü,ad  inßantiamprocuratorps  Generalts  T^gü  petitorts  &  aecufatorü  contra  Johai 
nem  Gueretum  Treshyterurn ,  de  congregatione  <&  Societatenominü  lefufe  denommai 
ümjn  Collegio  dar emontano  habitantem,  &  antehac lohannü  Cajlelli,  nonitapridt 
per  ArreflurndiHi  TarlamentiymorteaßeSüiTraceptorem'^Tetrum  Caßellum  mercat 
rempannarium,  ciyem  ^arißenfem ;  7)ionjßam Ma:^ardam  ipßus uxorem, parentes d 
di  lohannü  CaßelU ;  lohan.  Comitem  &  Catharinam  Caßellam  ejiesuxorern  ;  %/lagdi 
lenam  Caßellam  diÜi  Tetri  Caßelli  &  TJionyßa IIa:^ard(e ßliam ,  Antoninum  J^illiet 
um,Tetrum  T^ußellium  Thurinum,& Ludoyicum  Camum,  ipforum  feryos  ö*  antilla 
%lagißrum  Claudium  Allemantum  Presbyterum,  Clericum  in  diSia  parochia  ^ 
gißrum  Lucam  Jvlorinum  Presbyterum  in  illa  ordinariuni ,  in  carcere  cußodiarum  P> 
latij  capeiyos ,  interrogationibus ,  confeßionihus ,  &  denegattonibus  diBorum  Captiy 
mm dith  Johanni  Caßello  cüpatre  fnoPetroCaßello  compoßto,inquifitione  contra  Pet 
Caßellum  inßituta,  teflibmin  illa auditü  cumipfo  compoßtü procejfu  criminali  loha 
nü  Caßelli /propter  execrandum  &  deteßandum  parrictdtuni  in  7{egem  tenratum,{ 
proceßtt  yerbalt  executionü  Arreßi  contra  diBum  lohannem  Caßellum  z^.proximt  T) 
cembrü  die  de  clarati, concldfionibus  procuratorü  Generalü  P^gü,dtBü  Guereto,Pet 
Caßello  &  Hayirda  juper  criminibus  ipßs  ohjetiü  y  &  in  diBo proteßu  contentis  con 
pariameitto  auditü  <&  interrogatü:  Alijs  interrogationibus  &  äenegationibus per  diü 
GneretU  &  Peiru  Caßelluin  qu^eßione  per  inßanüa  Parlamenti  ipßs  exhibita  faBü 
Omnibus  conßderatüxVecretueß  ijubddiBuParlamentu  ipßs  propter  criminainillopr 
grejjit  demoßrata,  relegayit  &  relegat  extra  %egnu  Fracia  diuos  Guereru,  Pet  *  C aßeli 
Gueretum  quide  inperpetuum,  &  äiBu  Caßellu  ad  tepus  &ßatium  noyem annorum, 
extra  urbem  ey  fub  urbia  Partßenßa  in  perpetuum. Indixit  etiam  illü,  ut  hans  fuam  rei 
gationem  obferyent,p«nd fußenßionü  & ßrangulationü,ßneulla  alu^.judictj forma  tnt 
äa.Declarayit  &. declarat, U€  omnia  & ßngufa  diBi  Guereti  bona  infifcum  ßegiumi 
digantur:&  dämnayit  ac  damnat  diBim  Petrum  Caßellum,  ut  P^gipro  mulBabü  mi 
coronatosßolyat,quiadpanes  captiy ü  in cußodijs  Palatij  emendos  &  comparandos a 
plicentur  &  impendaiiturinec  Ule  e  carceribus  liberetur ,  priusquam  diBam  fummampl 
nißime  folyerit,nec  tempus  T^leganonünißißd  folutd  incipiar..  Statuit  diBam  Pari 
mentim ,ut domus  illa,inqua  Petrus  Caßellushabitayit,deijciatur ,  deßru.uur  '& p 
nttus  exfcindatur ,  &  locus  Ule  feu  area  locü publieü  annumeretur ,  ne  in poßerum  qtfi 

*  7_  *  _  J 'i?  _ _ i.  ^  2..  1  ^  ..  J  r amA  Ot^O  rar  An  iSAYA 


quam  ibi  adificarepoßit :  qm  in  loco  ad  perpetuam  hujus  f :eleratißimi  et  execrajidi  pan 
cidij  inP^gemtentati memoriam, alta  columna e lapide  ceefoßruBaponatkr  eterigati 


. -  - . . ^ . /  V  f  ^  i  1  ^ 

afßxd ßmul  tahuld,in  qua  caufa  diBa  demolitiotiü  &  ereBte  columna  ß .rihantuf- ,  qü 
gapecunidßet,qua  ex  demolitione  domüs  proyeniet.  Ft  quantum  ad  diBos  Ha\A 
dam  ,  Comitem  ,  Catharinam  &  \Iagdalenam  Caßellam  ,  Fillieritm  ,  T^jfeliu 
Thurinum  ,  Camum  ,  Allemantum  ,  Pernardum  &  %/lorinum  attinet  ,  ßan 
Parlamentum  ,  ut  carceres  ipßs  aperiantur.  Pronunciatum  diBü  Ha^^arl 
Comifi ,  Catharina  &  %iagdalenq  Caßellü ,  ßGllierio,  ^p0i»  »  Thurino  ,  C 


Iesvitarvm.  45f 

)^AlUnutnto ,  Tiernario  &  Marino  7.  dit  Jan.  &  di^ü  Gutreto  &  Tttro  Cafiello  x  o. 
t  di^i  menßs  anno  »5^5, 

ExhocproceflTu  vidcreeft,qu6dParIamentummmquifirione  iudicio 
nniaea  adhibuen'r ,  quac  in  bona ,  integra  &  fanda  iuftitia  requiri  polT'unr, 
:m  omnibus  formis  in  procefsibus  criminalibus  confuecis,  ficuc  Arreftahoc 
sdo  decreta opusnonhabeantuc  perquascuncp  rationes  alias  defendantur« 
:  tamen  Francifcus  V  eronaConftanhnus  in  fua  Apologia  pro  loanne  Caftel* 
parte  5*cap»8»j>,ö^  io.ufrumq3»Gueretum  dC  Guignardum,  eorum^  feditio* 
, nefaria  &l  parricidaliafadaconatür  defendere,  iuftifsimaParlamenti  de* 
eta,ö^fuppliciadeijs  fumptafummieiniuftitijeaccufat ,  imo  crudelitatem  SC 
:rilcgium  appellat, quod  in  perfottis  ipforumeommiffum  fit« 


DE  ALIIS, IBS  VITIS« 

)Lurima  prtetcrca  in  lefuitarum  Collegio  Parifijs  Anagrammaca  contra 
Regem  inventa  funt:qusc  non  abfimiliaijs,quaeapud  lohannemCaftelum 
perta,et  in  feriptis  lohannis  Guignardi  inventa  funt;  ficut  dC  quatdam  t*'  ema» 
per  Grammaticos  dicTt äta,quorum  Argumentum  de  morte  conilanter  fuffe* 
nda,ö(^T  yrannis  invadendis  eranPraeterea  cognitum  efi:,qu6d  Magiftri  Col* 
gtj  CIaremontani,Scholafticis  fuis>nepro  Rege  precarentur ,  urbe  Parifienfi 
b  poteftatem  Maieftatis  fuac  redada, praeceperint,  8C eos qui äd MilTam  eiüs 
cnt,excommunicatos  efle  dixerint« 


DE  ALEXANDRO  HA  IO  lES  VI. 

TA,EIVSQVE  POENA*  ' 

Nqiiifitiones  infuper  inftitutae  fucrunc  Contra  Alexandrum  Haium  lefui* 
tarn, natione  Scotum,qui  publice  docuerat.  Oportere  dißmularey&  T^nad  um* 
e per ßmulationem  ohedireMfee  verbis  fatpifs im k  üfiis, lefui ta  efl  omtm  homo*  hoC 
t, temporibus  fe  accommodare  novit, vnb  fart  mamcl  nacb  öem  Cer 

in Praeterea  accufabatur  hic  Icfuita,qu6d  faepe  dixiflet,  Se  yelltyß  7(ex 
ud  illorum  CollegiumprattriretjUt  ipfe  efeueßra  in  eUm  aecideret, et  collum  e^x^fran* 
ret»  Hisdecaufis  Quaeftione  capitali  contra  cum  inftituta,6C  comperm?", 
Liod  quaeda  ciusdideriaanteredudionem  ParificnfiumeditafuiiTent,  miti« 
5  aliquanto  quam  Guignardus  tradatusfuit,  ut  exCcquenti  Ärrefto  apparet» 
aodfichabet« 

EXTRACTVM  EXREGISTRIS  ' 

.  PARLAMENTE 

“  Ä-' 

r  TJ^OÄ  ^artamentomägnte  Curia  ^  *Turr%culit  conßUarijs  con^regatpt  yprocejßi 
V  erimitlali formato  &  juxta  confuetudinem  inßruHo ,  adpoßulattonem  ’J^rocurato^ 
's  Generalis  ^gispet'ttorüi  contra  Alexandrum  HajumTreihppurum  ^  de  congrega» 
one  &  Societate  nominis  lefu  fe  dicentem  » in  catcerihus  eußodiarum  Talatij  capti» 
um,injuifitionihuSyinterrogationihu4  &  teßium  compößtionibus ,  Conclußonibus  Tro» 
tratorts^gij  Generalis  idiSo  Alexandro  Hajo  ,  fuper  criminibus  ipßimpoßtu  &  in 
\^opfpteßü  contentis i  cor amTarlamento interrogato  audito  ,  dr  omnibus  confide* 
ttü  I  Hecretum  eßi^Uo  di^um  T arlamentamy  propter  tr'imina  in  diBoproeeßu  demon* 
rataydi^um  Hajume  regno  Gallico  in  perpetuum  relegabit  &  relegatyipß  injungens^ 
Ht  T^eUgationem fuam  obferyet^peend fußenßonü  & ßrangulationisßne  ulU 
aliajudicij forma  indiila,  Tronunciatum  diBo  Hajo  ad  portu» 
lam  di  Uortm  carcerum  propterea  alligatoydecimo 
di*  Januarij  Anno  « f  p  5* 

!D  d  z 


De  Nefariis  Facinoribvs 


F 

J  I 


fHOOroui  c 


DEALIIS  lNQ.VISITIONIBVS,ET  CRIMI^ 

NIBV5  lEÄ'VlTARVM  IN  GÄLLIA» 

Er  alias  quoque  inqu  fi.i'ones  cognitüm  eft,qu6d  quidam  lefijitac,  Cutn 
ijs qu3e» eretur,qUaic  m  Gälliamaherelit,cumfoli Papae obedientiää.  fid 
litatcni  iuraiin. ;  re^^önderintjVOtumruUm  per  hancimmorationem  ia-Regi 
hon  violari, quonianilBi  eve  a  Pontifice  äcCepiirenr,qii6dipfis  tempori  obfeq 
permitterer*  ;  • 

Per  Inquilitiones  praeterCa  Bitürigibü^  transmtfsas,  ÄT 7Januarij  habitj 
compertum  eft,qucndam,  eui  Prancifco  lacobo  nomen  tft,  lefuitarum  in  di^ 
iirbefc'nolarem;a:^a(re,qu6dRegembcciderevellet,  nifi  eum  iam  mortuui 
de  abaliocuodariiocdfumcxiftimaret*  -  -j 

Compertum  infuper  fuit,a  lefuitis  multos  pueros ,  qui  eos  parentibus  f« 
rapuerant, fedudos  fuiflCjUt  in  longinquas  regiones  fecum  abirent^ 

DE  lOHAN  NE  B&LO  lES  VITA. 

R  V  M  Ü  I  S  C  1  P  V  E  O* 

't  Npfimis  prcCvlIus  inftituttts  cftcontraquendam  lohartncm  Belum  fchol 
J  ;«.m,  qui  non  ita  pridem  1  i  teri?  in  CoilegioClaremontano  operam  dederr 
^uod  Francifeum  V  Croneum  fcholarem  Pitftavienfem^literis  operam  daniei 
ContraPatris  M.Pregentis  Veronei  iil  ParlameiitO  Procuratoris  voluntate 
fedu  cerC  conatus  eifet ,  ut  lefaitas’;  contra  inhibitionem  per  Arreftitm  Pari 
‘ihjntifatflasjcxtra  Regnum  Galliaffequeretur. 

Prartereaidem Belus  accufatusfuit,qu6d plurimas  lediones  Sfcompofiti 
rves  in  Societate  lefuitarumdicflataSj-ÖCabipfp ,  tum  mebrum  Collegio  eifi 
exceptas  ,  refervaiTet,  2t:  apudfeciiflodiviifet  ,  in  quibus  plurima  praecep 
damnata  de  Regibus  occidendis  j  8d  approbatio  ac  laudatio  execrandi  illii 
parricidrj  in  defuhiflum  Regem  defignati  continerentur,  ut  ex  Arrefto  feque 
fi  manifefturri  eft*  ,  ,  - 

EXTRAGTVM  EX  RBGISTRIS 

P'a  iC  L  A-M  ß  NT  U 


lefaitx  'nnt  <fo- 

fto  <sin  bf  JiCii- 
4t.i:  iiberojumtr 


gps  petitorüjcontra  lohannem^elum  ^chtilarem-^ipiinon  ita  pridem  inhaCurhe  in  Coli 

trirt  a  n'nhfir-,]yn  A.p-Ait  r/tvrpYinnA  fvJ^nAt/ini.vn  i 


glo  CUremontano  operam  dedit  htertSyin'  carcerwui  mßödiaram  TnUtij  capti^nm: 
terrogationihm fuper  certü  literüy  &  alijs [criptis  ,  qiied  fefcriptaagnoyif,ipfi  faBi 


^egPS» 


diBo  Johanne  ^elo  coram  Tarlamen 


Conclußonihue  procuratorii  Ceneralif 
fuper  criminibm  ipfi  impofitii  auditü  &  interrogatis ^  &  omnihui  conßderatü:  Decretu 
efi,qmd  'Parlamentum, propter  crimina  indiBoproeeßu  demonßrata,  diUiunJoljattnt 
%etum  damnay  it  &  damnat, Ut  amendam  faciat  honorabilem  in  magna  ejtis  C^rnera,  I\ 
di  cibips  pro  tribunali  fedetttibui,capUt  &  pedes  nudus  ,  &  indußo  tantum  ifdututyface 
diiorum pondo  ardentem  inrnxnU  tenens,  &  ibi  tn genibus  fubßdens dicat  &declar^t ,  qui 
temerarie  <&malo  eonßlio  Francifeum  Veroneum  Scholi^em  in  Academia  FiBauiei^ 
literis  operam  nayantem ,  pellicere  &  /educere  y  oluerit  ,utfupra  diBos  Treshyteros  < 
Scholares  Collegij  Cl^tomontani  <&  alios  illorum  Societatis,  contra  inhibitionem  FarL 
menti,  extra  ^egniiimites  feqneretur.Etpraterea,  quod  imprudenter  ferydrit  si^üßi 
dierit  multas  leBiones  dr  compoßtiones.perquofda  diBue  Societatis  diBatas,et ah  ipfo  ei 
cepras, et  propria  manu  indiao  Collegio  Clar  emlf criptas, multas  doBrinas  damnabiles  i 
y^^gib. trucidandis,  & approbatione  &  laudatione  deteßandi  &  nefarij parricidij  in  ^ 
ge  Antecejfore  Jienrico^.tomißiiCotinenteSaHoru  yerb  fe  pcemtere,  et  gratia  ac  condom 
tionedDeQ^d  T^geeta  JußitiaprecarüHifceperaBis  eu  iriperpetuu  e  T^no  Gallia  r i 

r'  Ugay 


I  E  S  V*I  T  A  R.  V  159 

^aPoxt  &  relegat,tpß  injungens ,  ut  hanc  ^legationem  ohfer'vet ,  JitJ^enßoxiü  dT 
'angulationps ,ji  deprehendatur ,jine ulld  alxa  judtcxj ßorma)i7idiüa  Deelaraytt  ^ de» 
iratyUt omnsaipjiia  bonainßßcum  T^giumredtgancur  ■,  ex  qutbits  xnprinips  centum  co» 
nati  ad  reparationes  neceßarias  cußodtarum  "Palattj  fumantur  et  impendantur.  Deere» 
min  Darlamento  i\.%'larttjy& pronUnctatum diSlo  ßelo^  &  executiotii  mandatum  in 
igna  Cameraditli  Tarlamenüiotdii  jipril.Anno  l5‘)5* 

IE  Parricidio  in  henrico  iiii.  gallia^ 

RVM  RtGE  PATKATO  A  FK  AN  CISCO 
RAVAlLLACO. 

VmHennais4.Gallise  U  Navarrac  Rex,mgehuexerciru  collecto,  expe* 
j  diticncin  extraregniimfuum in  luliacenlern Ducatum  decrevilTcCjS^  ve* 
i  moitalitansruarpericulorum^multorüin  recordatus  ,  quid  Deus  in  fefta«* 
illet  nefcireriRegmam  cohiugeitt  fuam  Cegni  gubernatricem  inaugurare, Fi* 
im  vero  fuum  natu  maximlim  futurum  Regem  deCiair are  ftatui ti  Indidis  igi» 
r Comidjs,8d  convocatis  ädfolentlitatemiftam  Regrii  proceribus ,  cum  t^* 
IS  inaugurationi  conftitutum  adeflet  j  Rex^v  JVlarj  veteris,  vel  14*  liovi  Ca* 
adarij,die,  horäm  CirCiter  quintatn  vefpertinam ,  afceiifo  CutrU  •.  arcui, 

iumpliales,  aliaep  ad  folennitaterriillamfadapraeparafnentaperlultrarer,  2< 

mariam  deinde  domum  pro  möre  fuo  irigtederetur  jhinc  indi^  per  vicos 

areas  urbis  Pariliorum  vet^useft»  ^  . 

Acciditauicm,  ut  cumäd  plateam  Ferroneriäm  quam  vocant,  Rex  ‘ncur* 
,  Monbanfonio  ScEfpemoniö  Ducibus  afsidens,columnamadveifamcön* 
npläretur,  3^ impedimentum  qUoddani  ab  occurfu  alterius  euiufdam  cur* 
s,fortefoCtuna  ei  obtjcereriir,Sicariiis  quidam  ex  turba  currum  fubito  invo* 
■it,^  veneilato  äd  eaiii  rem  pecUh'ariter  par  äto  cuitro  ^trini^  acUto, Regem, 
liniftro  pedöreifub  quintam cöftain  ^  ubi  cöf  di s  domiciliu  eftigemiiiäto  ict\x 
rculferit ,  tantä  velöcitateut  ipfumCitius  latrocinium ,  quam  latrö  ägimus 
erir,Se  tarn  lethaliter  vulnerari  f^ut  fermo  eum  ftarim  dC  vires  dereceHn.»  ^  u* 
s  igitur  ei  afsidentes,  dC  comitatus  qUi  erat  relicuus  um  atfoci  glubito  taci* 
)re  ftupefadi,ad  ai  cemftatim  pröpCrare aurigam  i uüeruntiubiRex ammam 
itim  exhalavit  mortuus  eft,nihi%  praeter  afsidüas  utriufep  religionis  hoa 

intim  lamentationes  querelas  auditum  eft* 

nuödadficariumipfumfeuaua-örem  huius  tarn  atrocis  parncid^attmeti 
peraefio  facinore  comprehenfus  ftatim  öiT  in  carcerem  conieduseft*  Repet  ta 
int  apud  ipfüm  fruftulä  quaedam  panis  confecrati  eehoftiol^iqüas  vocam,  1  eu 
ine^oh fermentati  rötundiiquorum  in  MüTä P öntificia  j  alias  in  S*Coena 

useft,item^ichcdulxqu^dam  varrjs  chafaderibüse^litterismfignitx  i  irt 

ubüsipfe  fpdm omnem  pofitam habuerat  InterrOgauis  demde 
[biedusialiüdmhil  rerpöndit,qüäm  nomen  fibi  Fr  ancifco  Ravill  aco  eil  e ,  qut 
itioneGallüs  5C  qüidem  exurbe  Ängoulermiä  ötiürtte,ant?  annos 
imenfüümFr^cifcanörummendicantiumOrdmi  dedifTeti  ^  Monachus  ta* 
usfuiflel»  C^terüm  adfacinüshöcperpetrandümipecüliaribus  quibuld^ 

velationibus  8Cvifiortibusincitatum&:impuirümiapraeteritoPafchatisteito 

rcafiönem  Regis  interficiendi  qUinqÜiesmeqüieqüain  captahe.  Laetari  vero, 
lod  tandem  ex  voto  res  fucceiTerit ,  nec  de  corpore  fuo  follicitum 
-oceribiis  quod  veiint  de  eö  ftatüere^Sicigitur, eodem  quo  anno  H 
uguftidie,Regishuiüs  anteceiTof »mortis genere,  Henricushic  - 

jattus  ä  Monacho  interemptus ,  occubuit.  Cum  igitur  . 

npliuspöffetj  latameumfementia^  die  i^Mai]  jho^m  circiter  ßöftmend 
•  •  D  0  H 


De  Nefariis  Pacinoribts. 

nam  tertiam  interula  alba  indutum  ,  ^faeem  ardenterii  manibit^  tencl|ttrflh 
in  templum  SJvlana:  curru  carnifices, utDcum  ibi, Regem^  2<:iuftttixadm^ 
(Iros  livc  indices  veniam  precaretur, quamvis  diabolicaeius  lingua  admalcdi* 
(frama'^Tis  quamadprece^  prona eiVet,duxerunt+  Inde  in  aream  Greve didam 
pcnccm^  eam  ob  caufain  ibi  excitarum, cum  eo  afdentes  carnifices ,  manueiu^ 
pnmOjUcam  tcncntem,cubito  tenus  admoto  igne  combuflerunt,  &  incinerem 
f  edeger  u nt,.:  einde  forcipib  us  candentibus  in  utroque  femorcj  brach iOjpedo« 
rccp  conviiirumjferventeokoSCliqueiado  plumbo  perfuderunt, praeteream* 
fu(o  in  ventrem  eius  plumbo  dC  oleo  eum  excruciarunt,  matre  eius  ad  interfeii 
minium  ufep  denudata, ob  oculos  ei  ppfitaietftiparoribus  uterum  cum  fuacau* 
famaledidumexquifitifsimis^  iam  cruciatibus defttnarumeffe,  (iforteada^ 
gnitionem  dC  dcteftationem  perpetrati  afeiacinoris,  commoveretur, nequic* 
quamacclamanribus.Tandemcumnullum  pcenitcnciac  fignum  ederet  «fedaa 
troci  minaci  vultu,nifi  perpetratum  facinus  cffccjeciam-num  id  feperpetra* 
turum  diceret  ,  totum  corpus  quatuor  equis  in  frufta  raptatum  hC  difccnl 
p  tum  eft ,  populo  frufta  illa  per  plateas  raptante,S(^  diris  maledidionibus^  ih« 
fin  iris  funus  ram  infandum  profequente ,  donecigni  obiedafrufta  omnia  a  cari 
nifice  in  cinerem  redadafiint. 

Huius  autem  infandi  facinoris  reos  fuiiTe  lefuitas, plurimis  indicijs  2^con< 
’  icdurisprobat  ac  demonftrat  author  Refutationis literarUmCottohis  Icfuitac 
ad  Reginam  yiduam,in  quibus  hanc  fufpicionem  afui  ordinis  Siocijs  amovera 
Sd  depellere  conatur» 

Trimo  dicit  ,Hifpanum  quendam  ,quum  primüm Lutetiam f^arifioruxU 
vcniftet,in  amicitiam  familiaritatem  Cottonis  Icfuitie  fe  infinuaife ,  cui  eti« 
am  infti  tuta  fu  a  patefecerit»  CottonemHifpanum  ad  Regem  duxifle,  eum^ 
Regiae  Maieftati  vehementer  commendaiTe»  Poft  horas  aliquotRegem  a  Dru 
Forceo  Gubernaprcin  Bearnia  liter  as  accepiiTcjex  quibus  cognoverit,  l^ifpa« 
num  quendam, cuius  flaturam  ,  capillos  &:  reliquum  corporis  habitum  adferi* 
pferatjBarcellone  in  Galliam  proficifei  ftatuifle,Regcm^  veneno  vel  alijs  artis 
bus  €  medio  tollere;  ex  his  Regem  intellextlTejHifpanum  hunc  illum  ipfiim  efa 
fc, quem  lefuita  Cotton  ad  fe  deduxerit,Cottoncm  igitur  ad  fe  vocafle,  literas 
Forcci  ei  oftendifle ,  6(f  legendi  copiam  fecifiTe :  lefuitam  refjjondiflfe,  vana,  fal« 
fa  dC  ficftahatc  omniaelTe  ,  Regem^  hortatum  effc  ne  cis  fidem habeatlRegerii 
contra  monuifte  eum , hunc Hifpanum.iterum  fibi  fiftatjcui  refpondcrit,  fe  de« 
prehenfum  illum  adRegcm  redudurum ;  paulo  poft  autem  reverfum  ei  figni« 
ficaftcjfeHifpanumiftum  inveftigarenufquampotuiflejUt  qUi  iamriirfUsur« 
bc  cxcefleritj&l  ftiga  elapfus  fit.Öilc»  ~Quis  hinc  non  intenigat,  Cottbnem  iam 
tum  confeiumfuiflepropofiti huius Hifpani,  ab  eo^  monitum,  utfuga  ocyiis 
elabatur, neuter^  inmaximum  periculum  veniat  f 

Secundo  author  Anticottoniicribif,poft  mortem  HenridllLcumfam  decla« 
ratus  effetRex  Henricus  4.»Pariiijs  aliudnihilauditumcftc,quam  lefuitarum 
feditiofos  clamores,  bC  huiufmodi  conciones ,  in  quibus  auditores  fuos  ad  par« 
ricidiumHenrifi  lill»fubindc  hortarcntur»Inter  ractcrosCommoletiimlefiii« 
tam  faepe  inter  declamandum  in  h«ec  verba  erupifle:>:^/io  Ehudooptts  hahemm^ß^ 
ye  %(lonachM  ii ßtyßye  miles :  hoc  folurn  neeeßarium ,  ut  Ehudum  haheamw*  Hordy 
quotp  lefuitam,  inftitorisfupra  pontem  NoftrjeDamac  habitantis  filium ,  in 
templo  S»Sevcrini  publice  pro  Concion^,dixifse:/i/icy«if/ew  mos  eß  T^gumyUt  in¬ 
gentes  thefaurosadfuiarn^litudmem  &  aliorum  terrorem  colligant  ^  at  rußt  culum  unum 
ad  T^gemßpprhnendumJufßcere.Jrimc  concioni  interhiiCse  dicit  Anticorton  ,  5C 
ha;c  verba  audivifseDn»le  Grand^&T  Dn.de la  V au  Confiliarios  regfos»  Gon« 
tierum  etiam  Icfincw  hme^atfim  iri,ß  interßceretiif, 

'  *  Tem& 


Iesvitarvm.  160 

'f'eriio  refert  AnticottonusjBriixelhs  ^  Pragacjubi lefui'tacdommaturjpau* 

OS  dies  anrecajdemRegiSjrumorcmrpanumfLaircdeobitu  eius»Argcntitrum 
tiäTroijeliteras  accepilie  Praga  afiiiorüfuorüpr^ccptoreimquibusmter  alia 
bn'ptum  fucn't,  lefuttamquenda Jihi pauto  ante parncidtum  hocindicdjfci  T^ge  mortuu 
ife-,necDelphinu,fed7{ege  Hij^aniit,  Gallia  7^ge  creatu  iri.  Dixifleeriä  prietorem 
*oidiers,quiIeruitarüfamiliariflimus  fuent,  quibus  filiü  fuü  erudiendö  tra« 
iidcrir,m  ludo  pilx ,  7{ex  noßer  hodierno  die  aut  morturtt,  aut gray iter  yuheratuf  eß, 

'Quarto  tcüdmvycraßino  die,poßperpetratum  hoc  parricidium, ciim  auia  regia^maj^ 

.utetia  in  furnmo  moerore  &  lu£lu  yerfarentur,animadyerfumfmj]e,[olosIefuttas  ridetg 
re  &  hilari  'r>ultuinarce  regia,  ^uaLtuure  yocdt,obambuidße:oes  etta  ’Monachoru  ordi* 
es, Uno  lefüitarum  excepto,  ad exequiusfanern  regij  cohoneßandas  co  yeniße,folos  lefuim 
tSylicet  longeplura  &  maiora  beneßcia,qudm  reliqui  Ordines  omnes  d^ege  acceperint, in 
tnerü  comttatunonapparuiße,quodmutttsbonts jußieione  non  /e^mmb'VifvDidiceruC  Tacftu»ia.f 
epehancariebonüfti  Socij,liDqs  placet, a  Tiberio  ^  Iülia,qui,quü  Germani* 
urn  veneno  fuftuli  flTent,  p  ublice  in  ludu  comparer  c  noluerunt,  ne  pepul  us  ani* 
ladvertat  eoruiti  ludum  6^  dolotem  tantummodo  fi  nulatum  elfe* 

Exhis  ömiiibus  äppareqatrocilsimihuiusparricidij  a  RavilUaco  conimifstV 
jafores  3t  impulfor^s  velfaltem  confciosfuiffelefuitasjTicchocfölu  Gallia,  ed 
C  Germania, alix9  naciortes  conftantcr  tredider  unt*Certc  confcios  appreba* 

Dres  ei  US  fuiite  lefuitasjex  mödo  addudis  indicijsjcxeplis  QC  coriiet,  turis  quivis 
teile  ihteiiigere  poteft,  intereß  aut  inter  fuafore  &  approbatore  faBi^Ciccrcnc 

tftc  iil  Antoniu*  Vel  fi  hocqiiotp  nonfitifaltem  inter  alia  dodrinam  leuxitaruni 
arricida  ifte fecutus  eß»  Na  Mariana  Hifpanus  lefuita  in lib»  de  Inßitur.  Regis 
deXidiXyLitere fübitb  Tigern fui  fjrannum  oexidere.  Docct eriam  alij  Icfuit^jUt  in* 

•ai: idicaoitur,  Mareticos  &  faUtorts  eornm,  poHßtthkm  yero  reiapf  )S, tum  diyinoj mm 
umanojuremoriiaddi&os,ab  hominibmpriyatis,  ßqutdi  aliter  fieri  nequeat,  octidipof- 

r,ficut  apparet  ex  cap»8»&:  reqq»part.  u  Apologiae  Francifei  de  V erona  Confla*- 
ini  pro  lohäne  Caflello»Et  iösemec  RaVilliacüs  *  tüm  in  tortura  interrogaretur* 
quibus  hochabeat,  con^eflus  eft,  fc  audivifle  farpius  in  toncionibus  Icfuj  tarum 
deerehoe*  Cui  etiä  cum  RlvilHaco  aliquid  negotij  fuitj  qüi^  en  probe  expl 
avit,  facil^  deprehendere potüit  ^  citm  in  otonibus  religionis  capitibus  proi  fus 
udem,  inhacveroquacftiönci  Nüm  liceat  privato  hominiieam^  quem  ipflpro 
vranno häbea^occiderec»  qüam diligentifsime  tittbutum  dC  mftitutum  tuiiiej  ÖC 
irnia  Tefuitarum  effugia  SC  diftindiones  plus  fatis  cognitas  habuiile* 

c  A  P  V  T  1  vT  " 

OEl  CONlVRATlONlßVS,  TVR» 

ns.  SEDITIONIBVS.  PARß-ICIDIIS  ä  lESVITIS  IN 
ANGLIA  EXCITATISi  ALIIS  QJT  EHORRENDIS  ET 
INAVDITIS  AB  IISDEM  IBIDEM  PERP  E* 

tratiSfAciMoribvs*  ^ 

Ebaua*dus  Coke  Eques  Autatus  i  Attornatus  Regius  iiiÄiigHä  »  Aceü* 

raiioneHenriciGarnedIefuitarfimAngHaSuperiotis,pubUcecoramiu.»>s« 

licibus  t^atus,a  primo  lefuitaruin  Angliamingreffu,  adhuc  uf(^  die ,  nunqiia 
madriennium  integru  cffluxiffe,tn  quo  non  coniurationes, turbas, prodition^es, 
Lrricidia,  feditiones  in  pernicie  Regni  totius  machinati  fmt  3C  excuannt  lefui« 

Limo  nonfolum in  Anglise regno, fcd etiam  in alqs  regionibus  comorantesie* 

Ntas,vel  iprosvariaacproditoriainijffeadverfus  regmiminud*  eiufcp  legi* 
timummagdiratumconfiliajvci  aliosUtidfacerenthortatos  effeA 

[änguinolfitoafparriddialivehemenrerconfirmaffe»Etventatei^lUimdixif* 

ejcxfcqüentibuseuauiexeroplisinanifeftifsimumnct*  ^  4*  ^ 


De  Nefariis  Facinoribvs 

GuRPmiico-  c^^iiiclmusParriiishirifconfultustenuioriquideinlocofeufortunanatu! 

fed  inecnio  tarnen  exquifito  praeditus, eo^  non  parum  arrogans  datus, poft. 
quam  in  Anglia ,  qu^  ipfi  patria  fuit ,  non  adeo  proberem  curafe  familiarem 

Quinomnia  potiüsfua,fed  ÄTconitigis  fuaebona  foede dilapidaffet,  acmfupei 
ettam  nobilem  quendam  in  ipfiüfmet  habitaculo  perimere  conatus tuiüct ,  u 
Galliam  anno  158 zv  ac  deinceps  initaliam  profedus  eft.V enerijs  igitur  exiftens 
notitiam  aC  familiaritatem  haud  vulgarem  cum  P.  Benedido  Palmio  contra 
xit.  citi US  etiam  fuafu  dC  audoritate  Reginam  Anglix  /Principem  Patnx  fus 
legitimam,  e medio  tollere,  huicuti  fuccederet  ScotixRegina ,  viam  itaiier 
nere  propofuit;  quoinpropofitoalefuitisLugdunenfibus ,  cüm^ifthactranfi 
ret  valide  confirmatus  fuit.  Parifiisdemuminter  AnglosiftosePatriafugiti 
vos  nobiles  offendit  quendam  nomincThomam  Merganum,  qui  pollicebatu 
xpfi  prxtereaj  fe  ftatim,  ubi  propofitum  iftud  111  Anglia  fuumilie  produxilTet  ii 
adum,efFedurum  efle,  ut  ex  Scotia  copix  mitterentur  eo  non  exigux,  quibu 
regnum  illud ReginxScotixadfereretur*  Etll  vero  Anglicani  quidamfacrifi 
culi  jnominatim  autem  V  uatelius  quidam ,  iifud  propoli  tum  nequaquam  ad 
pfobaritnt,  quin  imo  publice  tanmmnon  refutarunt  ac  damnarunt;  confirma 
vit  tamen  ipfum  in  hoc  ac  corroboravitParifiisIefuitaPater  Hannibal  Codret 
tö ,  cui  animi fuifenfum  acpropofitum  in  confefsione  prius  aperuerat ;  eum 
que  deinceps  ad  communionem  una  cum  alijs  ,  fecundum  iftorum  morem  £ 
Confuetudinem  ufurpandam  adhortatus  fuit ,  dC  inftanteripfi  perfuafit,  iftur 
Vuateliumj  quicunque  tandem  a  propofito  tam  pio  vellent  eum  avertere 
berverfoshxreticos  elTe»  Ita  demum  in  Angliam  Parrius  ille ,  dC  a^ipfam  qui 
dem  Reginam  inFebruario  anni » 5  8  5»  fe  contulit ,  ei^  de  varijs  non  minus  ca 
iidis  qu^  callidis ,  eoque  valde  periculofis  transfugarum  ex  Anglia  adverfu 
Regiam  ipfius  Maieftatem  confilfjs  multa memoravit,ae  quod  ipfemereorur 

fe  tantumnonparticipemreddiderit,oftendit  j  quodtamen  alium  iti  finem  fa 

dum  haudquaquam fuerit,  qiiamut  eo  certius ind icium  MaieftätiRegixa 
lis  prxbere,  ficmipfam  fideliter  prxmonerc  poffef^Ottia  vero  pärtim  erailt  ve 
raifta  indicia,  partimvero  ipfi  Reginx  non  prorfus  ignota  •  fadumeltutinre 
liquis  ipfi  pius  quoque  fidei  tribueret,  licque  in  aulafeCumeUm  detineret,  &  a 
fecredorerntradationem  feu  communicationem  interdum  adniitteret.  Qiiofa 
du  porro^t  in  venatione  quadam  damaru  apUd  Reginam  ille  folus  aliqUaiidii 
verfar  etur  in  fylya,  cum  a  miniftris  fuis  femota  longius;  fub  arbore  nonnihil  re 
fpiratura ,  derceridiffet  ab  equo :  ubi  bis  eumiftcefsitlibido  perimendi  ipfara, 
qUo  tamen  nefario  fcelere  tum  fiducixerga  fe  Regia^  tam  infignis  confiders 
tionc  reträdus  fiut*  Verumalio  poft  tempore^  quumitixta  Reginam  inhort- 
regix  arcis  Vuidthalia  libndini  ad  Tamefim  idem  a  cczna obambularet  j  £ 
de  naviculä  ad  fugam  perpetrato  facinore  capeffehdam  adeommoda  fibi  iär 
profpexilfer,  atque  vefpertinasfolummodo  tenebras  aliquantum  profundiore 
exp^fiatUrus  efiet,  prxter  expedationem  eius  evenit,  ut  Regina  matutius  a 
Palatium  dC  conclave  fuum  inde  fe  reciperet ,  eo  quod  fequenu'  die  venam  inci 
dendam  curatUra  efiet ;  cuiiis  etiam  gratia  P  artium  ipfUm  gratioic  admodur 
ee  adri denti  fimilis  tum  fuit  affata,  dixi  tqiic :  T mmm /anguini  fthi mn  iri  deintui 
^ut  fninutuWi  ^UAntum  tnulti ßorjiin  BxoptArent.  Pöftqüam  igitur  ö^häjc  ipfi  ftiit  eis 
pfa  occafio,  putavit  tadem  alio  fibi  ad  exfequettdum futimpropofitum  opus  el 
fenonnullo  t  ideoquerem  ornnemnobilicUidamEdmundoNevilfio ;  quem  e 
multisUltrocitrOquehabitis  arcollatisfermönibüs  aCdrciimftantifs  ^itemaltj 
ab  ea  alienUm  effe  perfUafum habebat,  aperuit ä:  conCredidit ;  eidem  potr« 
oftendi qqUa  radone  tumexdem  illam  perpetrare, tum  vero  naVkulsfe  benef  d« 


.  h'> 


.Iesvita  rvm. 


t6t 


ugldiTabi,  flc  ambo  femctufqiiequacp  falvare,  ab  omm'denfqiieper/culo 
iberare  polTcnt.  Is  aiiteni  etii  varie  cogitationibus  aliquandiii  buvfluarit,  SC 
liftrad^us  hinc  inde  fueric ,  horrendam  tamen ac  detcltandamimmanirarem  a« 
Lima  fuo neutiquam  probare poriiit,  quin univcrfam  ifth  ;nc ranoncm Reginst 
andern  exh.b er e,  ficque  de  periculo  ipiam  praemonere  conftituit ;  quodinFe- 
Lruario  demii  anno  millcfimo  quingcntefimo  ocftuagifimo  quarto  cordate  prx» 
htir:undeconiequutafuitamborumcaptivitas,in  quacomemorata  iam  omnia 


afsi  funt»  In  prima  nec  dum  violenta  caiifac  cognitione  Parrius  nullius  plane 
onfpiranonis  adverfus  Reginam fadacconfciumfc  volebat  agnofccrc,  qued  i* 
ifivel  maxtmepoftea  nocuit*  Haccenim  intcmpcftivaciusncgaticjtumfpcnca» 
eavicifsim  confefsio  >  Neviifii  conteftatio  j  ipfiufmetrcperta  fcnptaÖL  in* 
iiciaraiilra effecerunt,  utin  publico  damnatus iudicio,  p:in»6  qvndcmfufpen» 
i.is,  deinde  veroftatim  a  laquco  pracfecatus,  SC diffediis,  adcoque  exenteratus 
lerit,  quo  nimiruniinteftinacius  ipfomet  aohac  vivente  vidente  ccncreira» 
enrur  jqute  tandem  omnia  decollatio  infecutafuit^öii  corporis  denique  diCe» 
atioöt^inquatuor  partes  diftradio*  ^ 

Executio  autem  hiec  fada  eftfccundo  Mat]  anno  »584,  ad  quam  fe  tunica 
ilari  ex  holoferxo  Damarcenoconfedaindütus,  Sc  fegmenrato,  nec non  amy<»  ^ 
ito»exindeqae admodum  extenfo SC  eredo focali,  pro  temporis  iff ; us  veftien- 
i  ratione j  exornatus  ita  comptpfiiCrat ,  ac fi  reda  ad  nuptias  pergere  vellet: 
eilt  Sc  a  carnifice  poftularenoncft  veritus  i  ut  in  diffibulaffonefcüreffridionc 
eftium  iftiiis  focalisrationem  habere  veiler  »ne  forte  attritum  aut  coaqu*.ffa» 
Limpelfumdaretur* 

A  nno  J538vingens  exereftüs  ^x  Hifpaftiain  ÄngTiairt  tra^cetejregnum^  illlld 
ccupare  SC  Hifpaniarö  Regifubqcere conatur  , quem stiambenedidionerua  uaii««.^ 
apa  digna.'wsei\SCln'Vi^is  c/^y?^  nömmeinfignivifj  cenftabätenim  i58,navib, 

>  commcarvjomnicp  gehere  armorum  bellicorum  inftrudifsimaerat»  Regina 
dt  Angliac  auxiliö  1 J  ei  omni po  tentis  SC  fub  ditorum  fuoru  virtute  hanc  daffem 
iifiec  repugnantibus  pro  ea  ign^marürcopuliSjVentisödproceilis,  SC  ex  158.  na* 
ibus  vix:4o*in  poftum  pervenerunt,Huius  Clafsis  praevij  SC  praenuntij  lefuitaft 
icuTurfuiffein  AdtsGarnertipag*  7b»quiantcbieRn’ummAngliamtraicce*  / 
ant,  it  coniiirafiones,prödltiones  dC  turbas  contra  Reginam  concitarent* 

Ctim  igituraperto  Marte  infeliciter  a  parteHifpaniarum  Regis  debeÜafüm  wwi»  puhiti. 
friTfctanno  88  moxaliatentaruntvia rem  aggredi icfüittc^Nä  anno  1 515» i*traie*  !i?*LIS,****^*^ 
icin  Angliam  Patridüs feiiPatakius  Cullen^inftigantib»  eum  üuilieimd  Stanhj 
Iquite auratOi/ifw^one  Öme ylacöko FramtüiSCHoireliüxiti^yCmus  cofilio inRc* 

‘inaectede  armatus^ineumfinem  peceatorü  remifsioftenii  SLiEuchariftiaabco* 
ieoercepiuPeffüafitetiäilUVparricidiühocnontä  perleges  licere, quam  divin5 
ivore  der  ler eritfubiecit^  lacobus  ifte,  vilis  tötricis  filius,  qui  a  multis  iam  an« 
h  una  cum  Cullen  SC  altjs  Reginaeexitium  machinatus  fuit,  ^ßuhlica  j^nglican^ 
x t4,  ccnßat,  &  confiahit,  miiifi  toiUritr  DomicelU  illa  Elis^abetha ,  tatiiif  A chc*> 
0’itüfuriceea7ncbn'Ptlieretä‘UhefaBarenequajuam^oßinz. 

} 'roditionei ftius  Cu’le Comitatus  cftliber,cui nOme Philopatcr,mhuiurmödi  Grefatwiti Ehi* 
iidncrupatrocinifr,  aCrcfvelloIefuita,  qui  tu  in  Hifpania  agebat,  conferiptus*  *°p*“"* 
Viccfimo  annoRcginae  ElifabcthasCampianus  lefuitajmagnä  comitante  eu  ^ TfgSS 
F»Wnarhoin'nam,m Analiamveniteocohfilio.lit  rUdem plebecu»  4Wqhera*fn»tw 


i'"  ' 


i 


!<■ 


'  ' » 


31  ■ 


I  V 


I 


f}^ 
i  ■ 


De  nefariis  Facinoribvs 

itflittt  ia  jfnglortt  erat.  Hi  exploratores  oh  religione  patria  aut  pulf )S ,  autß^onte  exules 

**'“*“*’  fi/nalantesy  arcana  foetorum  rimabantur ,  &  Reginam  poflea  fecretorum  confiliorum  cer^ 

fiorem  fac  iebant,&  nomina  conjuratorumac  foetorum  edebant.  %liferat  &  T^mama» 
Itosj  ubimaiorps molis  conßliacontra  ipfam coquebantur. Eorunt  delatione  captus  Enerm 
b  ardus Hayifm  Sacerdos  Trid.  Calend.Sexttl.  jam  capite  luerat.  Ijfdfmindicibus ciim 
co  gnitumeßety  Edmundum  Campianum  Loitdinenfem  y  7{adulfumy  Sehueryinum&  A» 
lexajidrum  Eriantum  y  ^ui  lefuittco  Sodalitio  nomen  dederant y  a  Thoma  GolduelloA^ 
faphenfi  Epif  :opo,quijam  oStogenarius  *R^md  oh  i d in  Galliam  yenerat,perfuaf  >x  diyerm 
fu  itineribus  in  Eritanniam  clam  appulißf^ ,  mißt  qui  latentes  yefiigarent.  Tradenti 
Georgio  Eliot 0,  capitur  Campianus  *,  foctj  alio  atque  alio  loco  j  eculeoque  torti , poßremo  a 
duodecim  yirts  ad mortemy  tanquam perduelles  damnatiy  &  Calend.Decemb.  anno  1581, 
fummo  fupplicioaff'eBifunt.  Ijs  crimini  datum  fuit  y  quod  in  tranfmarinis  regionibus  pe* 
ßem  &  perniciem  T^ginee  machinati  effent  >  de  ipfa  regno  fedihufque  exturbanda  cogitaf* 
fenty  populi  &  quorundam  e  nobilitate ßdemfoUcitdffent :  ac produBi  funt  contra  eos  te* 
ßes  Georgtus  Eliotus  y  Crodocus  y  SledatpSy  Jvlondatcs  y  HiU<eus  y  qui  de  conjuratione ß- 
dem  faciebant :  nam  fthi  compertum  dicebant  y  conjuratü  conßitutum  effcyUtq  o.  deleB 
arma  yeßibus  tegentes  impetu  faUo  T^eginam  &  cum  ea  Dudlaum  Leceßria  C omitemj 
magnum  'Thefaurariumy&  ^alfingamUm  Secretarium  interficerent  y  captata  occafione, 
cum  illaanimt  gratia  regni  partem  aliquam  yiferet :  tum  facinore  perpetrato  primari». 
quidam  yWy  cuius  nomen  non  edebatur  y  exclamarety  Viyat  %egina  %/laria.  Addebant 

conftlia  illaDurocortori&E^mce agitata fuiße.VamnatiergoadTatibulum, ut eonju> 

I  rationis  &  confiliorum  foctj  ,ßc  eundem  ytta  exitum  habuerunt. 

Anno  i  $ 5>  4*  inAngliam  appulerunt  f^uilliamOC  ^orke^  in  Rcgtecasden 

faÄÄjiCamcti  acdndi :  6^  ad  hoc  tam  deteftandumfadnus  infcfufdpiendurn  fu^fu  öiTadhor 

^'ifacoHrptratio  tationibiis  Holte  bC  ahorum  cius  gregis  t  utid  alacrius  perpetraxeni 

SiSfaVcfii«  P^uilliamyY orkc  >  alij^Iefultaj  Euchariftiam  ab  Holte  acceperunt*  Huic  auten 
Woii«.  proditioni  librum  adiuUxerunt  #  a  lefuitäPcrfonio,  qui  Romae Rccfloris  mu 
nercfungebaturjCompolTtumj  de  ißitulü  y  Dolemani  nomine  fucatum  exfigmen 
ns,  mendacijs  ^  contumelijs  torum  confutum  cOnfaroinatumt 
jur«  i*  Afl|iiaii*  Anno  1 5  5>  lefiti ta  Ridiardus  V ualpot ,  qui  ab  alijs  V ualfode  appellatui 
cenffirati».  gjj-  Hifpänia  in  Angliam  traiccit,  ut  rem  ferro  dolifque  toties  tentatam,alio  mo 

do perficeret.Nam AnglumEduarduSquirrcvenenoinftruxiti  quod  Reginj 
Angliae  ^EiTexio  Comiti  non  edendum  aut  bibendum  praberet  >  fedquo  fel 
lam  tknttim  R  eginac  inungeret, ut  ex  eius  contadii  uter^  moreretur«  Ab  hoc  k 
fuitajpoft  venia  peccatis  conceffam,  Sacrametoadadlus  eftSquirreuSjUtnegc 
tiumexequacur,id<p  filetiofupprimat*McmorialeLig5Tom,4*j5ag.i5«8ffeqq 
Has  coniurationes  bi  proditiones  omnes  authores  ipfi  fponte  liberccOn 
fefsi funt,  propria  !imiufcuiur<p  manu  exaratas,  quod  Attornatus  Regius  i 
Anglia  tabulis  obfignatis  mAccufationcadycrfus  H«GarnctumIefuitam,d< 
mortftraripoiTcaffirmatpag^/s*  .  ^ 

Wm  aAfa  Rarncri  AnOo  1(5  O  I*  quum  artcs  proditoriac  in  Anglia  deficerent,  viribus  itcrtir 
7,.*”*“  rem  aggrediendam fiatuerunt*  Nam  menfeDecembri  HcnricusGarnctusIc 
fuitarum  in  Anglia  Superior ,  Robertus  itemTcfmondus  lefuita ,  Robertn 
Rcgtnaip,  Catesby ,  vir  ingenio  fubaeS-o  verfuto,  profundacp  perfidia,  cum  Ff ancifc 
Treshamo  2«!^  alijs,  Anglorum  Romane=*Catholicorumnominc dC causa,  The 
mam  V uinterum  in  Hi fpaniam  ablegarunt^  illi^  Gametus  litcras  commenda 
titias  Crefutiello  Iefuitar,inHifpania  tum  agenti,  perferendas  dedit.  V uinter 
T efmondjalias  Gi'eneereay  lefuita,  dC unus  ex coniuratis,comitefefe adiiirigii 
Lcgationtsrumma,V  uintero  inprtmis  demandata,hxccrat,apudHifpani2 
rum  Regem  Anglorum  Romane*Catholicorum  nomine  inftarct,ucRcx  exei 
citum  in  Angliam  cranfmitterct ,  cui  Romane-Catholici  in^Vnglia  copias  fua 

adiungeretr 


I  E  $  V  I  T  A  R  V  t6i 

iungere, fidelem^  Üli  operamnavare  velint*  Praeterea  cum  HiTpam'aru  Rege 
;erer,ut  penfiones  annuas  nonnullis  Romane^Catholids  Anglisj  dC  Maicftati 
js  devotis, afsignarer^NeenoneideRegi  fignificaretjplures  in  AnglkefTeno* 
lesö^  virds  militares,  rerum  praefentium  llatüs  pertsefos ,  quorum  inopiam 
blevido  facile  infuas  partes  pertraheret«  Cü^  maxima  difficultas  hucufcp  ex 
uoruträfvcdione  intervenerit,quoticicun<p  de  Anglia invadenda  deliberatu 
et ,  Romane-Catholicorü  Anglorum  nomine  certö  Hifpaniarum  Regi  pro- 
tterent,qu6d  in  omnes  occafiones  »5 o  o«vel  etiam  2  o  o  o«  cquos  inflrud os ,  qui 
(i  militarent,  edudfuri  ünt« 

Hiec  mandata  cum  a  Icfuitis  SC  aliis  coniurätionis  foerjs  Thomas  V uinter  ac< 
pifTetjöC  una  aimTcfmundo  inHifpaniä  appulilTerjCrefuuello  lefuita  inter»; 
indo  Petra  Francefam  fecundum  Secretarium  convenit,ei^refn  rotam  com« 
unicavitjUtetiäDuciLermreOjqui  afleveravitjhuncnunciuHifpaniaru  Reg< 
atifsimumfore,fe^  adhoc  negotia  promovendum  nequaquam  defuturum« 

De  loco  in  quoHifpanorum  copiac  exponerentur  ütAngliam  invaderent, 

[nein modum  convenit«  Si  maiores  elFent,  inftrucftae^  Spinolac  triremibus, 
antium  SC  Eifexicejoportunifsima:  Sin  autem  minores  eflent  copiae  SC  Anglo- 
mfubfidio  confiderent,  Milfordum  in  Vuallia  portumcomodifsimum  fore« 
RexHifpaniarum,qui  Angliac  Reginae  iam  arite  infenfifsimus  erat,legation5 
nc  clementer  audivit,  Angliae  Romane=Catholicos*no  minus  quafuos  Ca» 
lianos  fibicurceirerefpodir«Sed  ad  plenius  refponfum  Vuinterus  aulam  Re« 
a  illa  aeftate  comitari  iubetur:  dema^  Comes  Mirandaj  illi  fignificavit  j  Reg? 
ooooo«aureos  expenfurum, quorum  alterapars  eodem  anno, altera  verefub* 

:juete  perfolveretur ;  iimul^  poftuiavit,nc  AngliRomaneaCatholicifidefal« 
rentjvere  emm  proximo  ineiinte Regium  exercitum  in  Angtiam  traiecfi^urtimj 
>ftrem6  Regis  nomine  Vuinteriim  rogavit,  ut  fe  per  literas  quam  prima  cer* 
)remfaceret,  fimteriedio  tempore  Elizabethä  Reginamoreretur«  Thomas  , 

Hinter  fpe plenus  tumidus  menfe Novembri  in  Angliam  redift,  rem^  to« 
mprodicadonisfocijsj  Garnetolefuitae,  Roberto  Catesby  8^  Francifeo  '1  ref* 
mo  explicavit*  i  . 

HancproditionePontifexRom*Sancfrirsimusfcii* ilIe,Vicarius  item Chrifti 
Petri  fuccefTorjVehementer  promovere  conatus  eft,duabus  Bullis, ut  Vocant^  coniurationetn 
ps  Garneto  mifif,unam  ad  Clerum,ad  populumalteram«  Prioris  titulus  erat,  tuS^®*’**'* 
ileÜü ßlijs ^rchipreshjtero  &  reliquo  Clero  AngUeano :  Pofterioris  ^  T)iieäps  filtjs^ 
rincipil>HS,&  T^obilihuf  Carholicüfalutem  & ^poßolica i>enediSlionem.Sum3.h^c e* 
t«  iPoß  olitumElit^ahethie  ßye  naturalem^ßye  yiolenta,  quicunq^jus  regni ßhi  arroga¬ 
nt  iquantumcunq^propinquitat  e  fanguinü  niterentur^niß  eiujmodi  eßent,  qui  fidem  Ca* 
olicam  non  modo  tolerarent, fed  omni  ope  & ßudio promoyerent,  tCs;  more  maiorum  jure- 
rando  fe  idpraefiituros  fuf  :iperent,  adAnglite  fceptrum  tenendum  non  reciperentur^H^ 
ullas  Papales  VuinteriinHifpaniatraiecilumfequutaEfunt,  quo  tempore,  vel 
mlo  poft  traijciedus  fuit  in  Angliam  exerdtus,  qui  eam  expugnareuEt  omnia 
EC  tum  heri  oportuit,  quandocunq^  contingeret  mi  fer  am  illdmfeeminam  ( fic  Filio  ifti 
erditionis  Reginam  Elizabetham  nominare  placuit )  ex  hac  yita  excedere.  Bul* 
z  autem  hx,cum  ex  Catesbeio  poftea  intellexiffet  Garnetus  lacobum  iam  pu« 

1  ice  Regem  Angi iae  declaratu,  adeo Rempub^ conftabilitam  eife,  illicb  funt, 
c  ipfe  affirmavit  Garnetus  j  in  ignem  coriicc^ae« 

Regina  cum  intelligeref,6(^  reipsa  experiretutj  fe  indcfinCnter  lefuitarum  SC 
iiorum  Clericorum  in  Regno  fuo  opera,  inftindfu  öiT  adhortationibus  dande* 
inis  ad necern  petbut  fibi  tOti^  Regno  confuleret,  omnes  Icfuitas  acSacerdo« 
rsedido  publico  infrarertum  tempori  fpatium  exire  fub  gravi  poena  pratd« 
it«Id  de  verbo  ad  verbum  fiehabed 


37-'  ^ 


{ 


JDe  Nefariis  Facinoribvs 


,  ü 


i* 


SERENISSIMAE  PRINCIPIS 

ELISABETHAE,  ANGLlAE,  FRANGIAE,  HU 


BERNIAE,  reg  In  AE  INVICTISSIMAE,  Fl  DBI 
APOSTOLICAEj  DEFENSATRICIS» 


EDlCTVM 


Contra  lefhltas  ^  Sacerdotes ficnlares^  <iAnno  Domini  i6  02, 
die  IS,  °Horuemhri$, 


£  X 


ANGLICO  SERJVLONE  IN  LATINVH 

je  O  N  V  E  R  S  V  M. 


CymheneyoientU  ea,  qua  cuiufvü  ordinü fuhditosnofiros  complexi  fumus, quam  jui 
in  intimo  peHore  penitus  inßxam  eße  fenßmus,  nos  ab  extrema  earum  legum  excecu^ 
Itone,  qua  fancita  fuerunt  Cotmtiorum^gHinoßri  decrem  ad  religionem  orthodoxam 
propugnandam  i  &  feduBores  omnes,  (prajertimah  extertsadnos  ady  olant  es  )&  illos  f 
qui  eiufmodi fuhßdiumpreehent,propuljfandos ,  magis  aliquandiu  ahßraxit ,  quam  yel ßa* 
tusnoßri  falus  ferre  ,  yel  Trinüpum  aliorum  (d  quibus  una  religionis  profeßiofempei 
culta  &  ohferyata  eß)  exempla, legi  time  aprröharepbßint :  Idcirco  in jpem  maximam  de, 
lefutM yeninius,fore , ut  Sacerdotes  ilti  Tbntißcif,  qüi externa auBoritate permoti , inhoc 
»MC  obecuennani  gnum  ingreßi funt,quopOpulüm  d  yera  feligionis,adeöque ßdelü  efgä  nos fubjeBionis ßu, 
Jumtunc**  re“*  dio  abdu  cerent ,  'yellent  tandem ,  ( präfertim  j ani  antia  exjerti  legum  noßrarum  feyeru 
S« ^el  experientia  clementiai  noßra  addüBi, ^el judici j fuinormd  edoBi,d pt  ißina fm 
improbitate  ayocari :  nec  irritare  antmüninoßrum  detiub ,  &  extremum  Ulis  fuppliciun 
infligendum  incendereiEteninipoßquam  nos  tanta  iatnque  mifera  feduBionis  illorum  mi> 
fern,  tantd  illos  cum  lenitate  troBayimus ;  illi  contra  clementia  noßra  penitus  obliti,nO‘ 
R.i«  ßrum  regnique  noßri  interitum  machinati  funt.  Üento  enim  non  noyit,  7{egem  Hif^ania^ 
Mn«u$r  regnum  Hibernia  noßrum  nuper  perquam  malitiote  inyaßße ,  &  I)dn  Gioyan  ( qui  in  il 
Papa  lEvangeU-  lo  exercttu ßimmuS  Dux  &  Imperator  conßitutus erat)  aiplomailluddSede  %omanaaC‘ 
f T'doVal"*  ceptum  audaBer  animofeque  promulgdße ^  cuiits  auBoritate  fcilicet  nobü  regno  abdicatu 

lefuuarum  in  Re  atque  detrußs ,  eius  Dominus  I(exrenunciatüs  eß.  Huius  yerb  fui  taminaußicati&in\ 
melitionet.  fl  tieü  moliminis ,  lefuitas  cum  Soeijs  fuis  fecularibus  Sacer dotibjis  ,  fuafores  &  yelut 
buccinatores  extitiffe,  yelipß Hißantinmaximas  tumredaBiangußias  ,nonmodb  liberi 
jeüiitx  alieners  dixerunt,  ycrum  etiam  qtieribuHdi  multoties  dolenter  deplorarunt.  %egem  enim  Hiß  anu 
i«  eam  mentem  adduxerunt,  ut  yires  noßras  crederet  tam  angiißas ,  tamque ^rorfus  abje^ 
Bas,  partes  yerb  fuas  tantas ,  tam^ utidiq^  corroboratas  fuifle,ut  yiBoriam  tpfam  flbi  ßt 
certißimd  polliceretur.  Deinde  futura  tßorum  erga  nos  obedientia  integra  ,ßem  omnen 
•nobis  penitus  eße  fuhlatam, non  dubitayimuS,auin  fere  maxima  parti  Europa,yelexipfo 
rum  f criptis  recens  editis  &  diyulgatts  jam  fatis  conßiteritt  nimirum,  eoSadhoßium  no> 
ßrorum  laudem pra dicandam  &  amplificandam ,  fubditos  yerb  noßrosin partes  adyer< 
fariaspertrahendas,deniqueadinteritumßatüsnoßriperpetUummachinandtm,confenfi 
leruitgtnenfoiB  maximo,  yelintraregnum  noßrum  nequiter  &  malitiose  cOnßirdßz^.  Qjtidenim!^  Sa 
PegfSi^pMi™  '  cer  dotes  plerique  omnes  noya  fubordinatio7ii,  d  Tontifice flbi  imperata,  fef e  penitus  addi 
ntadtvoafsinä  xeruTlt,  fequc  totos  confilijs  ie fultarum  ( qui  homines  I^egis  Hifpania  partibus  fempe 
irfuitie  rebellio-  dcyotißimi ,  d  fubj eBioHC  noßra  prorfus  abhorruerunt)  regendos  tradiderunt :  Hinc  fa 
^orefc**^**  Bumeße  arbitramur,  qubd  utriufque  feBa  homines  timore  erga  Deum  aternum ,  erga  no 
Triticipem  legitimam  obfequio ,  denique  erga  matrem  fuam germanam ,  lignum  noßrun 

pietat 


) 


1  . 


•1. 


I  E  S  V  IT  A  R  VM,  163 

nateexcuffaateyabjeSla ,  conjunUißimü animü nunc  (fi  tamenmagü potuerint )  magps 
tefraUi  & permcioJi,^uam  antea  unquam  eyajerint.  Eh  namque  feryerfitatü  atque  im^ 
ohitatti'  proruperunt ,  ut  fuhdttü  noßrü  jam  pene  perfuaferint  ^  armaeof  contra  nos 
fcipere  debere  ,  &  coptas  fuas  cum  hoße  quoyü  conjungere  j  quem  Tapa  fub pratextu 
llitnendte  religionü  Romanae ^ad  Regnumnoßrum  juhjugandum  miferit.Traeterea  tarn  lefuitaram curföi 
projeÜa  & proßigata  eorum  arrogantia utnonßntyeritiinomnibttf  regni  negotijs 
immifcerej  &  yerhüac  fcriptü  futS)  de  R^no  ör  Corona  noßrapro  animi  fui  libidine  randis. 
lam  decernere.  Etßqups  forte  ex  ijs  >  ceu  moderatioris  ingenij  ,  confcientiae  fua  duBu 
rmotus,  Gubernationis  nojlree  aequabilitatem  cceperitagnofcere,  hic  dignus  inprimü  iU 
yifus  eß,quemhoßili  odioprofequantur.  Quinetiam  ne  hoc  hominum  genus  improbo..  iefi,;t*pfag{ari| 
m  temporis  diuturnitate poßit  extingui^  quoddamquaß  juyentutü  monopolium exer- 
erunt)  fummae  indolis  juyenes  aucupantes  ^  ad  exteras fcholas  trasif mittent  es,  quo  not. 
lißimae  familiae  ip forum  inficiantur  yenenö ,  &  rebellionis  fax  atque  progenies  nobis  in-- 
'lißimaepeYpet'uo  alatur.  Torro  ex  acerrimis  &  acerbißimis  dißidijs,quae  non  itapridem 
Kerle fuitas,  illüque adhaerentes  Sacerdotes fecülares,  cum  alijs  quoque fecularibuspreß 
teris  interceßerunt rationes  ojfenfioHum ,  quai  ütriüfqu'e feUas  hömines,  contra  nos  no^ 
umqu'e  Regnum  toncepsrunt ,  df^erfi  emerferün'tt  nimirum ,  lefuitas  omnes  cum  fo.. 

'S  fuis  'conjuratis  presbyteris  feiularibus eo  cogitationes  fuas  omnes  contulißi_, ;  ut 
'incipes exieros non  modo  adoccupandumregnumnoßrum,yerumetiamadnos ipfos oc*  , 

lendum  ex  citarent,  reliquos  yero  fecülares  presbyteros  d  prioribus  opinione  magnopere 
IraSlos,  non  foliim  in  aliorum propofitum,  tanquam  maxime  execrandum  &  deteßan^ 
myerbüac  fcriptü  fuis  libere fuißeinyeäos,  yerhmetiam  nonabnuijJefanSle  profiteri^ 
femper paratißimos fore,ßui  rebellionis  hujufmodi  co jurationes  ae  tumultus  omnes, yel 
'mipr  oder  eyelint, armis  q^propulfari_j, 

^Quapropter  iametfi pro  ea  opinione  quam  de  hü  concepimus  ^  in  dif crimine aliqUQ 
igehdi  ab  ijs  deßinatum  ex  legefuppiicium ,  pröpenfiofem  erga  hos  yoluntatemnofiram 
dumus  oßendere:  tarnen  hi quoqUe  li'a funtinnosdriimati ,  itaque  fe gerunt,  ut  (quam.- 
ir  natura  noßra  alioqütn  ad  miferitordiae  occaßohem  yel  tenuißimam  ampleSlendam 
imptifiima  femper fuefitjnuncexpeBatiö  clementiae  cum  regiminis  nofiri dignitate, cum 
ilitate  fübditörüm ,  cum  Regni  fecüritaie  diUtius  confißere  non  poßit.  Cuiyü  enim  1 

inifeßum  eßnimü  hos  lefuitarum faUionibus,  quamyü plurimum  adyerfantes ,  tarrien 


t/nbiirFi'j  jni/  cditi^u  f  wm 

infeßißimumpeYtrahere,uthocpaÜo  parieiadyerfariae  augeri  &ßabiliri,noßrüyer6 
fiyelli atq^  labefa^äripoßint :  idquod  cum  R^fimininoßro pernitibfum,tumex  legibus 
le  conßitutae  Reipub.minime ferendum  eß :  CÜmprkfertim  hichoßü  more  Trincipü  fe.- 
lar'ü  in  dpertaacie  yeüillu  fuumjam  adyerfus  ms  extulit, Ut'qj  erexit, aßidue  no yaßra.. 
jerhäid  &  artet  bellicas  cotra  nos  inßruens  atq^  adornans.  Traterea fatü  aßequi  auf mi.- 
fi  non'poffumus(nifi  forte  abufu  lenitaYü  noßras  hoc  contigit)  quid tande  eos  in  edm  im'.- 
lit  amentiam,  ut  fubdiiüfere  noßrü  omnibus,  tam  honü,  quigrdyate  id ferunt  j  qüdm 
probü,qüi  id ardentei <& fitienter exopiant,jampene perfuaferint,  eonoseßednmo ,  ut 
lunoi’n  Regno  reltgionü  cultüm  duplicem facile  admittere  yelimus.  j^oyitd’ufem  2)eus  ^ 

t,  Ivlax.  'qui  cordü  noßri  receßus intimos perfcrütaiur,  '&  cui foli  hdnc gratiam  referi.. 

'S  3  nos  in  ißam  fenteniiani  nuridudm  defcendijfe,  ne  per fomnium  quidem ,  &  ex  ijs  qui 
'm  adfuerunt neminern  ,propoßti  huiüfce  yel  tenuißimum  perfuaßonem  nobü  innuijfci 
i  mos fe  obtineat,pax  EccJefiae  & fiatiis  nofiri  dignitas  labe faCletur, nece ffe  eß. 

Deinde  intelligimus ,  (ex  quo  etiam  magps  emineat, praeceps  eorumaudacia)  hanc  eo-  Keiigfonts 
ni de religionü fuae  tolerantia jp em 3  cumintolerabililicentia.atque  impudentiaeffe con-  " 

iHam.ßlamyel  in  fumma  luce  in  publicum  prodire  coeperunt ,  incar  ceratos  pdlam  fa- 
aref  &  (non  fine  contemptu  legum  maximo)  religionü  fuae  munia exequi&  ritus  ce- 

£e 


niujro  .  v.k  n.' 

rum  I  ' 


1, 


^  De  Ne  F  A  R  II  s  Fa  CI  N  o  R  I  B  V  s 

lArart.Hü &alijsmodMinullQ  modoferedü,irruaren9  deßnut  legu  l>i£ore,qttt(proptei 
rationes ji ex^ojuas)aliquadm  qu^i cof  jpitus jacuit.  Cu ^oüuS)  (ji unqua)nuncmaximt 
^Tte fcribere jibi  modu  debuißent ,  feduloq^pra caDere ,  ne  clementiam  tamjingularem. ,  quet 
tmnquam  nijineceßaribf arere feyeritattpotuit j  fuatam  mfigni in f olentia  repellerent. 
Torro  hoc,quodad  ißos homines  ingratos  nimiümparu^  conßderatos  coniyere  quoda* 
'■  modo  yidehamur,  aliudquoq^  malü  inyexif.yidelicet  homines  alij  rehus  nbyü  proni}  &  o- 

.  pinionih.fuis  addiäi  nimüteoproUpß futfemeritattSj  ut  lenitate  noßra  libella fuü puhli, 
ctf  yehementiu*  exagitetynobifq^negligentia  nota  inurant ^acß  ab  ipßsfolts  religio  fuße, 
tata  &  propugnata  ejfet.Hiiqu  'od innocentia  noßra  traducentes,  piorum  animos  cßenduti 
(quicum TonttßcuefeUdinirnicißimi,tumißorüpetulcü  ingenijs  adyerfarij funt)  certi 
non  debent  ferre  impune.  Quin  etiam  ut  T^gni  noßri,  (  cuius  adminißrationis  ratio  omnis  ^ 
Eccleßaßica  &  ToH^ca  Senatuf,quem  Tarlamentum  dicimus:  Confultis  &  decretis  co, 
muniffus fanciri  &  confirmari  folet )  fcandalüpericülü  incomodü  omnihm  neceßdrio  oc, 
curratur  iminifiri  &  officiarij  noßri  oes, quibus  7{eipub.  curaoo  credita  eß,admonedi  funt 
qjudmnobis  yebementer  dißlicuerit,  quodtantimde  officij  fui  feyeritateremiferint,uth 
apprehendendis  Tontificijs  Sacerdotib/ts,ex  legtb.ßbi  imperata  diligentiam  rarb  admodu 
preeßiterint.  2\los  igitur hac  noßramonitaatq^  imperata publie promulgari yolumus : h 
teTakneiSMetr,  quibus  rogamus  &jubemits/efuitas  &  CU  ets  conjunäos  &  confociatos  presbyteros fecu- 

libertatem  naHos  ex  Vominijs&T efritorijs  n  oßrü,  qudmpri mü  dif cedere 
necper  importuna  mora  fua  nos  yehementtus  incedere  yelint,ut  in  ipfes  ex  rigore  legis  fee. 
lera  yindicemits. Sacerdotes quo^alios  lejuitaru  impietate  nonnihil  ayerfantes  nunc  h 
libertate  conßhntosante  primu  die  lanuarij  proxime fuhfequentis,  Tßegnis  noßris  exulan 
tnddamus.  Illos  tantum  excipimus,  qui  ante  die  indiäum,  Confüiariorum  noßrorü  euiqui 
aut  CambrienßyelEboracenfi prafidi y  aut  Vice cefiumEpif copis prafentesfefeexhibue. 
rint,  &  agnofeentes fuum  erga  nos  obfequium  adnoßram  fe  clementiam  receperint:de  quo. 
rumßtbmißione  tntra  dies  zo -per  praßdes,^c.Epifcopos  ubi  acceperimus, tta  cumiltis  a> 
ilurifumHS,ac  pietas &aquitastpfapoßulayerit.  _  .  ^  ^ 

Veinde  lefuitis  &  Sacerdotibus  Tontificijs  alijs  omnibus  tarn  fecutarib.  quam  regu 
laribus,  ßye  in  ^egno,fiye  extra  T^gnum  agentibus, int  er  dicimus, ne  quoyü  patextu  z'i 
T^gnum  reyertantur.  Hfi  lefuita,  &  qm  fe  Ulis  addixerunt  feculares  Tteshjteri  ant 
dies  triginta  jy  reliqui  yerb  feculares  Sacerdotes  d prioribiis  opinione  diyulfi,  anteprimun 
diem  menfis Februarij,poßquam  hoc  Ediäum  denunciatum  eß,portumaliquemmaruimt 
petierint,  nayem^  confeenderint  in  regiones  exter aS  trajeSlurt ,  tum  illos  illisq^  jubßdiUK 
ulluiH  exhibentes,  (ubi  deprehenduntur  jmtnißris  noßris  pro  legum  noßrarumfummo  jur 
peenis  afßciedös  eße  permittimus:  idq,  magißratihus  orUnihus, quibus  I^ipuh  adminißra 
tio  demandata efl ,  ex  hot noßro  Maiidato  fignficamuSi.  Quo  etiam  Tignum  nofirum  a 

huius  peßü  c'otagionefaciliuüiberaripoßmhocediäoprxßlihus  noßris,  Ficepreeßdibtts 
Comißarijs,Iußiciarijs,'frcetoribus,Ftcecomitibus,  "Baliyis, alijs^  cujufeunque^ ordint 
%lagißrntibus  Omnibus  feyerepracipimus  ,  ut  in  fuo  quifq  munere  exquendo  cura  omnet. 
Cär  diligentiam  adhibeant ,  locos  omnes  feduio peryeßigent ,  aeperfernteniur  (qi^i  yele: 
Opinione  fua,  yelperfignfieationem  aliorum  fußicionemullamaßerat)&lefuiras& fe 
culares  presbyteros  omnes  apprehendant  *  ^  noßris  denique  confiiiariqs  rationemreddan 
tandem,  qudm  probe  fuo  munere fint perfunSli  ,nec  per  negligentiani  fuam  permittant, 
dumalios legumpericulo  liberareyeiintfipßinyolyantur.  ^ 

InhocEdido  Serenifsima  Regina  de  Iefumstcftatiir/>n/wo,  quodaliefi 
poteftatc  j  nempe  Papae  bi  Hifpanix  Regis  permoti ,  in  Ängliam  ingrefi 
SSrÄ?  fint,  quo  populum  a  verae  Religionis  ,ade6que  fidelis  erga  Reginafnfub 
iedionis  ftiidio  abducerent»  Secundo  ,  ^cum  Don  Giouan  Regnum  Hibei 
nise  occupare  ,  fefeque  Regem  ac  Dominum  illius  declarare  conatus  eflet 
quod  Icfuitsc  huius  facinoris  ^  molitionis  fuafores  tc  quafi  buccinatores  fuc 
^  rini 


,  ■  ( 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  164, 

nr,  vcUpnsHiTpanisteftibiis,  in  maximas  tum  anguftiasrcda^{s,  Sf/nfortu* 
um  1  uum  deplorantibus*  Regi  enim  Hifpaniarum  perfuafifl'c  lefuitas  ,  An* 
icanas  vires  ica  condfas ,  Hifpanicas  contra  tantas,  tarn ^  firmatasefle,  utdc 
idoniaminimedubitädumiit*  Tfrfiö, lefuitas  ad hoßiiim  Regina:  laudes  prx* 
icandas,  fubditos  Angliac  in  partes  adverfarias  pertraliendos,  SC  ad  imeriturii 
.cgin;c  tociuf^  regni  machinandum, confenfu  maximo ,  vcl  intra  rcgtiüm  ma« 
ciose confpii älfc*  Quarto,  lefuitas fubditis Anglitc iam ferc perfüafifle i  iit ar* 
la contra  Reginam lufcipiant>  S«^  copias  fiiascumijshoftibus  coniügant,  quos 
apaad  Rcgnumhocfubiugandum  miferit.j^i«fo, lefuitas  in  omnibus  Regni 
nglicaninegotijsfeic  immiicuiflc,  publice  quoqj  dC  privatim  deRcgno  dC  Co* 
xia  Anglicana  dccrcviflev  lefuitas  quodefam  quafi  in  ventutis  monopo* 
Lim.inftituiirc,  fumac  indolis  iuuenes  aucupantes  ,  ad  exteras  Scholas  tranf« 
littentcs,  quonobilifsimac  ipforum  familiae  veneno  lefuitico  inficiantur, re* 
ellionis  tax  perpetuo  alatühi’f^dwojlefüitasomnesjcum  aliquibus  ScculariS 
resby  rerör  unii  c6  cogitationes  fuas  bmhes  contulilTcj  ut  principes  exteros  no 
iodo  ad  occjLipahdii  Regnum  Anglicanitm,fed  etia  äd Regina  ipfam  occidendi 
ccitarint*  Oäayo,  lefuitas  fubditos  a  PHrtcipum  fuoruhi  amore  dC  obedientia, 
d  Papamillofum  hoftethinfcnfifsirnüirhfeduccrc* 

.  "Fuitigitürlisecratioohihium mitifsimaö^iuftifsimajprohibendi lefiiitasfi* 
ibus  S^fegnb  fuo :  cum  nullus  unquam  Princeps  exti  terit,  qui  eos  tolerant,  dC 
onfummo  potius fupplido  affecerit  cos,  qui  intra  ditionem  fuam  legitimos 
Leges  abrogarent ,  aut  fubditos  ab  imperio  eorum  abftraherent,  vel  ad  arma, 
arriddia  &  proditiones  ejtcitafent* 

Bequ^te  anno  idojtApriL+vdie  Serenifs  ima  Regina  Anglisc  Elizabeihamo* 
tur*  Hic  verbis  fatis  exprimi  hon  poteifjut  illämendatijs  obruieriht  dC  convi» 
jslacefarmtlefuitaeeorum^  affecia: laici  j  6(L feccleiiafticiinprimiSpoftÄLantexims  tevJ»  ^ 
lortemdiVs*  Appeilärunteam  immitem  j  crudelem, humani  fanglimiis  avidam^  ^ 

!hnftiani  nominis  hoftem  acerrimam  dC  peffecutricem,  lupam  dehiö  Ahglica* 
am,&L  ut  talis  fuiffe  ab  oiftnibus  credaturiquahtu  iftgenij  vinbtis  Valent, etiam* 
iihodie  anmfuhtiir;  T'fexlierünt  Catalogos  eoruiri,  qui  toto  rtgni  feius  tepore, 
uodlongifsinilimfuit^Veiob  proditiohesS^parricidiaivel  obnefas  aliudlcgi* 
us  regni  vetitCf  i  fupplicio  affedi  funt :  ddride  iftud  cflTe  Aiiglicanu  martyrolo* 
ium  miferis  populis,S^  rei  veritate  ignorantibus  perfuaderc  conantur*  V idc*i 
e  eft:  inlefüitarümnonnullorü  aliorum^  libris  de  pierfechtionc  AnglicanaiPa* 
iftarum  alios  ferarS  pellibu^infutos  a  rabidis  canibus  ^mololsis  dilaniari; 
lios  adequortim  jprscfepia  alligatos  fotno  ibi  pafcchdos*  Cerrtas;  glires  pelvib* 
iclüfos  Papiftarum  viTcera  exedentes*  Omitto  alias  fupplidorvt  diras äT  hora 
(biles  fpeciesitn  cerebris  nngentiuiiipingchtium^Icfuitaru&Liimiliumirtipie 
C fceleftc  natas ,  nctp  in  Aßglia:  regno  unqua  vifas  vd  auditas*  Si  qux  aut  fu 
licia  maxime  fumpta  funtspaudora  tamen  illa  funt  jpier  totum  fpatiuni  r^ghf  E* 
fabethse,quod  fuit  annorum  5*fupra  40,  qliam  per  4,*ahnos  Regih* Mari»;  de 
luibus  inter  illos  altifsimiim  eft filcntiu*Di£  fiimptis  alitem  fupplidjs,quam  cau* 
im  iuftam  habet  cdnqiierendf  lefuicac  dC  alq  f  Licuit  Rom*  Ponrifici  Pio  V *Rie* 
inam;  in  quam  tamcnnihil  pf  orfus  iuf  is  vel  ppteftätis  habuit ,  diris  devovere, 
es  fibi  morigeros  Reges  j  Principes  QC  populos  in  ipfiiis  perniticm  SC  univerfi 
Icgni ruinam  excitare :  Reginse  vero  proccribiis  Regni  j  pcftem  hanc  &L  rui* 
am  avertere  SiL  vim  vi  repellere  non  liccatfAufl  ftint  Icmitse,  Cleri  &L  Laici,dd* 
aeftici  dC  peregrini feditiones  in  Angliac regno  pcriculoflfsimasconcitarc,  ad 
•arricidia,cjedes,omnis  generis  dolos,ftaudcs,  cofiliafanguinolcnta&Lnefana 
idnora  plurimos  inftigarc  6^  impellere,  in^  nec?  Reginae  QC  confiliarioru  dus 
ofpirare :  5C  Regina  Cofiliarfj^  eius  de  feditiofis  illis, proditorib*  Iatronib*aC 
arricidis  no  fupplicia  tncnufsimas  petnas  fumere  audeat;*  £  e  & 


z'  iW, 


De  Nefar  iis  Facinoribvs 

,  _  Serenifsimvc  Regina  Elifabcthx  in  Regno  fucccdit  Sercnifsimiis  laccibus 

liV*!a«  Argi^.  Scotiic  Rcx.  A  primo  aute  eius  in  Angli  am  adventu  non  tres  vd  quatuo  :r  men« 
fes  cfriuxerimr,  in  quibus  nonaliquacontraillumfabricatafitconrpiratiovd 
proditio  a  Papiftis ;  quos  inter  lefuitac  primas  femper  tenuerunti  Scribit  etiarr 
dodirsiihus  Cafaubonus  ad  Frontone  Diicxumleruitampag*  52»  V uatfbnSöi 
•ra'TtrtifS-  Clercurn,  Saccrdotesfecularcs,  Regem  lacobumvixiiiAngliamingrcflTum, 
nondum  certe  coronatum  anno  uJoj»  machinatione  clandcftina,toilerc  de.  vivis 
N  aggreflbs  eire:Et  hanc  quide  primam  confpirationem  in  Regis  perniciem^poft. 
quam  in  Angliam  appulit  in  apertum  ^  hominuni  cognitione  vdiiiTc*  Captos 
autem  6l  tortura  interrogatos,  dixific  illos ,  faepe^  dC  cdnßanter  affirmaiTct ,  fcj 
cumfua  confilialefuitis  in  Angliatuni  degentibus  commünicairent,pettjirent^ 
ab  ijsjUt  tarn  prf  clari  fcilicet incepti  participes  eiTe  vellent, hoc  refponfum  tuIiG 
fe ;  T^onpoße  Jefuitas  illis  fefe  adjungere,  ut  qui  fuam  ipß queq^parilem  telam  orß,  mewQ- 
raiilem  in  omneht'vnm  technam  pararent ,  tempore  opportuno  exitum  habituram :  perge* 
rentmodo  illi  in  hoc  fuo  inßituto,  ö*  remagerent ßrenue: quo  refpofo  nihil  aliud  quan 
5  eoniurationem,  quam  pulverariam vocant,  fignificarunt,dequapoftea  agetuFi 

''  cc^  haudobfciiredemonftrarunt,  fc  eius  mOx  poftingreflum  Regis  lacobiir 

Angliam  confeios  dC  coadiucores  fuilTc.Et  Omnino  ita  erat»  Nä  etfi  anni  demurr 
i6o5.menreNovcmb»  patefaÄa  cfteoniuratio  ifta,primatamdieius  initia  anne 
primo  Regis  lacobi ,  &  fecundi  principio  iaefra  effe,  ex  V uatfohi  QC  CIcrci  pref 
byterorum  teftimOnio  liquido  conftat,  tum  vero  multo  m^is  exqs  qutc  infan« 
d«e  huius  proditionis  rei  apud  ludicesconfeisi  funt*Hsec  C^faubonus» 

Haud  diu  poft  Chriftophorus  V urigth  ab  Henr  ico  Garneto ,  qiii  etiam  pci 
cum  ad  rem  accelerSdam  ad  Crefuucllum  Icfuitamlitcras  dederat,  item^  a  Ca 
tesbeio  &Trcshamo  ex  parte AngloriimI^omane»datholicortt  fubihiltusfuii 
inHifpaniam ,  tum  ut  Reginae  Elizabethac  mortem  niintiaretj  tum  uthegotiun 
de  Anglia invadenda  0(1  penfionibus  fulitmictedis  urgeret*  Vnp  vel  altero  men- 
fc  poft  adventum  Vurfgth,in  Hi^aniam,  c6  etiam  vehit  Guido  Fauuidus,qu 
iztlur^  Bruxellis  Brab  antiae  miilus  crata  Guilidmo  StaniciOiHugonc  Ouue. 
no,  qui  ic  plurimis  proditionibus  multos  iam annos  contraRcginamimifcuc 
rat,  dC  Balduino  leliiitico  in  Belgio  Legato  ordinario ,  qui  etiam  Guidoni  lite 
ras  ad  Crefuuellum,uc  rem  ftudiose  dili^cntcr^  curaret,  perferendas  dedit* 
Guuidoni  Fauukes  impofit um  crata  praedidis,priufquam  lacobus  Rex  ve 
de  facie  illis  notus  erat,  ut  Regi  Hifpaniarum  fignificarct.  Rege  Angliae  afpc 
rius  cum  R  omane^C^idiolicis  adurum,&  eandem  viam  Regine  Elizabethse  in 
greflurumjnec  non  vt  obfccraretRcge ,  copias  inÄngliä  adMiifordum  pon 
tum  fubmi tteret,  ubi  A  ngli  Romanc^Catholici pracfto  illis  futuri  fint,  eodem^ 
'  tempore  cohortes ,  quae  eBelgio  Spihotae  triremibus  tranivcfiendse  eflent ,  ub 
poftoit  commodifsimc  terram confcchdcrent.  Flscc Chriftophorus  V urigth  3i 
GuidoFauuFcsHifpaniarumRegifeorfimexpofuerat,  Rexautem  tune 
MTiSuiowli.  illis  jdjpondit,  Sepoßhac  his pmitiiuf^  poßulatps  eorum  aures pra^ 

^(9iir4Ai>#ft  iftrt n9ll^tq*tod  Legatum  in  yingliam  ad 

gm  de  pace  traUandsL»  ' 

mßßßU 


-,COHSi 


I  E  S  V  I  T  A  R  V 


16  J 


OMSILIVM  ET  FAChMVS  IMAVDITVM  DB 

PVLVERE  FVEMINALI  EXSTIRPANDO  IN  ANGLIA 
REGE,  REGIA  FAMILIA,  P  R  O  C  E  R  I  B  V  S  ET 
p  raecipva  n  o  b  1  l i-t  a t  e  an* 

G  L  I  C  A  N  AV 

“^V  M  Hifoaniafiitli  Rcxiion aniplius  pfcbaretconiiHumdecc^ijsm  An* 

propter  pacisintcrutrumcpRcg^^ 

OTOPterca  vi  acarmis  nihil  ultri  poffent,  adoccultamo.imuia  protinus  con. 
LtL  Namprimo  tu  Mercurius  Ua  IcBclgicus  rclert  tom.  5.  ib.  i,  pagma 
rmehfe  Mai^annitöoB.  quinque  ex  Scotiaoruindi  in  vincula  Londimcoii- 
ti fimt  a  leruitis,uc ferebatur^  iiibornati,  ut  co  die  quo coronationis  folemni* 
Excitato  diverfis  in  locis  ingenti  inceUio,  turbas  Londini  quam 

IxtaafdarenlquibUsquodihfidiofe  decretum  eirct,ina<Sume6commodrus 

t.—  — —  .A-V 


aSm  taäüZmffiSpaÄroccuham 

muil"  luerLt  n%li  nere  orti  «---»“rThomas 

lati^  Percius,Guilieimus  Stanlcy^Guido  Faunkesi  loannes  Talbor,Thom 
unter  RobertusKeies  j  ä:  Catesbei]  lamülusj  Frai^ifcms  Tresham.  Per* 

s  ex  famL  Comitis  Northumbri^fu^^  :  Stanley  ^Talböt ex honomt^ 

c  1  VuinterGenerofuSiRobertus'  Vumter armigeri  Guido 

L^ShGeSolliSi  Idartnes«  CHnftopIrorUs  V  urigih  Genetoli  KRegis .  ut 

|^M!to'a4fideiAafe,q«^dehacc5iurationeruntedita.poteftto^ 

i  RobcrtumCatC5beium.Rcgis armigerum, Knobdemprimanu, lut  us^- 

iris  primS  adoremfuiffe,»;  fatim, utde  Rege  armis  pdlendo,  &  ^i. 

mic?s  fpes  effet  amiira,nüllä  interiedH  mora,a  vraperta  ad  dolos,  &C  b  inornas 

•esfcferahtulifre.CumcpdiesnoiSefcpdealiquoiriianifacincreperpetran  o 

eit-fTet  tandcmiriachinatiohem  per  pulverem  tormentariumiiDfirsitriohaud 

liisataiiatqui  a  principiohomicida  eft,ruggerete,tde  excogitaw  alniqj  dc. 

etSXnropportunitates,horfibikfecretr.mmdicav.,,&m-eptifo. 

Ä  accivit.Et  eft  certe  admiratione  dignifsim« ,  tnter  hcines  alique  reper. 
fif  ffe  t  dui  fcelus  adeo  inhumanu  adeo  imjpia  excogitaret ;  femcl  ext  ogitatti 
rirobÄadfacinus  patranda  ita  animo  obftinato  pergeret, utnetaiong. 
XTriJintOrvallo  quidem  t  morfusconfeienti*  ullus,  aut  poemtentmaliq  a 

ememfubiret.Qiiid  dicode  pociiitentiaf  Certa  rft  i  pleroftp  complicu  ad  fu  = 

riterida  fcelus  perfuaCone meriti elfe  i,, 

fitnus  QUO  dic  fipplicia  de  ipfo  adportam  Occidentalc^ccleha  Cathedra  s 
Si’fiondinifuSondacrat,nlortitus  i  Miniftro  verbiDei.redirctnunculte 
ife  <VvemadcliAi,reri6p0tnitcns aDeo peterct;rerpondit.daw/cac«/ir«  ^- 

r,lnrdceptone,oHLdehSh;UMiMf^^^ 

rer«  Fx  duo  intelligitur,  quini fintparfrcidte  8^  ficarq  ifti  Regibus  K  Frtnc^ 

te  mXrNamquisatis  tutusabijseirepoteft,  qui  caedes  infandas«  , 

e'eftandaparriridiadifsidentiumifeinRcIigioniscaufa,viame{remcaks« 

■desbeawrumcompcndiariamautumantailibiperfuafiymumhabe  . 

L  ce  3 


,  r 


DENE^ARi[lsFAClifbR.lBVS 

QiiodadClericösactinet,teftatin:EdlmardusCokcÖquefeaurÄtUS,5:Prc 

curator  in  Anglia  Rcgius  Generalis  in  Adis  Henna  Garncti  pag,  2  o»  fe  nul 
lam  proditionem  lAcminifle  in  Anglia  ^  cui  non  SacerdosRoman&Gatholicu 
interfuerit ;  inhac  vcr6,de  qua  agimus,  lefuitas  plures  non  folüm  fefe  immÜ 
aiiife,  fed  ctiam  pr^fuilTe dicir^Ex illis trcs funtLcgati ordinarij;  in  Ängli 
Herti  iciis  Garncti  alias  V ualley  ,  Icfuitarum in illo  reg^io  Superior  { inHi&a 
niaGrefuuellust  in  Belgio  Balduuinus »  utRoraaePcrfonius,prsctcr  csmilTa 
rios  fiiös  i  quales  fucrimc  Gerardus ,  OfvValdus,Tefmond  alias  Grecnuuelt 
Hamond,  Haull,  ö^alij  ex  lefuiticafodetate*  De  quibus  in  AdioneMcnric 
Garhcti  iulTu  Magn«  Britanniae  Regis  inlucera edita  fic  fcribitiir  pag.^a:  t 
HenricM  GArntt  Superior lefuitHK  Societatü  inMglUi  Ofyyaldtn  Ttßnond&Io 
firmes  Gir ard lefuhx ,  T^htrtM  FmiurArmigtr ,  Thomas  Tuinury  contra  % 
giam  ’Majeßatem  conyenermt,  EtHenricus  Garntt.Ofuualdns  Teßnond Joannes  Ge. 
rard  alijäue leßnta  malitiose ,  perßde&  proditorie  Thoma  Tuintero  3  Cuidoni  Fam. 
kes ,  T^herto  Ajies,  &c^  confirmarunt  & perfuaferunt ,  Serenißimum  ^gem  Anglia 
Tro ceres  & prafules,uniyerjam^  ^ f^gHtc plehemi exceptts.^apißts,  eße  hareticos 

cmnef^ßareticos anathematis  yinctUo  eße  innodatos  &  excomumcatoSjnullumdpoßere. 
gnare  ifed  licitum  meritoriumjefeJ{egem&ftngulosinAngliaha»mcosemeäo  tollere 

adpromoyetidam  &  propagandam  fucatam  illam  &  ufurpatam  Tontificss  ^m.  authorl 
tatem  jurifdt&ionemi  ö*  ad fupetßitiofam  tllam  T^m.relt^onem  in  Anglia  reßauran. 
da.  C m proditoria perfitafioni  Thomas  Fuintery  "ßohertws  Cateshyy  Guido  Fauukes,  3^. 
hertus  IQiyeSi  &Ciperfide aßenfumprabueruntiEt  inde  Henricus  Garnet  ilUy  OJuualdut 
Tefmod  Joannes  Gerard  &  alij  lefuitay  Thomas  V hinter 3  T^hertuf  FamikeSi  tätc»  per. 
fiddsfißime  confenferunti& conjjftrdruntpuhere fulphrireofiyefßminalh  ^uap unoflan 
erutnpenteT^^gem  3&Ciatrocißime 3  immanißime  &  perfidiofißime  ex  improyifo  in  al* 
tum  efflare,membratim difeerpere  &funditm  e  medio  tollere,^, 

TnlSiJft-  .  ^"'^®*'^“*‘^T®5“^^gff«*'>J«^«^'tamTefmundumBateiToeuidamperfuafIire, 
fmtii  **  inhacpulvcrariacoiuratione6Cfacinorcinaudito>ncc  peficulumnec  peccatum 
ullum iltbeiTc ;  rem  licitam  efle  dC magno  bono  futuram,  animumfe  eius  adfacia 
CemJm  iciWu  nus iirmafle,8(:  Euchanftiam infuper  ei  dedilTe*  Referturibidernjlcfuitam  Ge* 
rardum  uno  eodem^  temporequinep  fimul  viris ,  de  confpiratoru  numero ,  im 
ramentum  taciturnitatis  detulüTe ,  quod  per  Saaam Trinitatem,  per& ,  quod 
tumfumpturi  crant  Sacramentum ,  necrevelarent  rem iÜlam eorum tumhdei 
coniendandam,nec  nifi  venia  a  reliquis  data,  unquam  ab  executione  defifterent: 
öweertM  le.  ^  iuramenturn poft,data illis  Euchariftia  ©bfignafle Jefuita  01d_cornus  fcuHal^ 
lusjdetedl  donumconiurationeiquafi  bonumfaÄum  defendit,  nccquiafucceß 
CKKtuUiiia.  fucarUitjideonon  laudandum, De  Garnettofuo  loco  dicemus»  Hoclocounw 
cüm  tantum  de  illo  referam :  Cum  primum  nuhciarctur  ci^dctcdlam  efle  coniu« 
rationem pulverariamSi: facinus inhümariifsimum, yfr , at ;  dixilTeillum aiunt, 
a^üni  ergo  de  tota  S  ocietate  noflra^,  Qiisc  verba  fatis  magno  argumento  funt,  fe- 
fuitas  in  hoc  nefario  facinore  vel  confiiltörcs  velcpnfencientes  fuiffetfin  minus, 
nullam  certe  trepidandi  ä:  timendi  catifam  habuilTent,  Neque  ipii  proditore« 
Veliiiiudiciocrimipalii  vel  in  ultimpfupplido  negarunt,  lefuitas  8<:  confulto« 
fuiife*  GreenuueUlis  etian^  alias  Tcfmundus,  aquoreiit 
totam  i  rci^  partes  fingulasrefdvitGatnctirt ,  S^d  quo  omniaipeciatim  audi* 
vitjleruitafuit. 

Et  tamen  M,Törtus  fcribittinhocconiuritioilis  f}:cIere,nonulIuili  lefuicam,' 
Vel  confultoremjVel  confentientem  lillo  modo  fuiffe.  Tam  mamfeßuin  hocTör* 
ti  mendacium  eft ,  ut  omnem  omnino  pudorem  dC  confcientiam  ipdini  ixiiiitc 
fncriuTsiine  videri  ac  did  queat» 


Hi  Clerici 


tESVltAR'VM.  166 

H:  Cl<rrid?<:La{ciremipramhocmodo  aggrediatiir.Roberms  Cawsfcetus.  MoaMipn* 

^rimanusmAnghanobilis,accerütumadfelhomamVumteiü,qiiumrciretJii 

tSdgium  ttim  itcrlur^pturum,  horcatur,nc  curam  religionis  Potifici«  in  Datria 
^ftaurand2abi)ciat*RefpodetilIe,paratumö^prompm  fefe  quidemeflecau. 

fam Ponaficiam  enam  cumiacfJura  vitar fux  promovere ;  modumautem  dC  via 

3uaidcomodcfierer,ignorare.Eamvcr6fefcircCaresbeiusrcrpoiidit.ParIa. 

nenti  jumirum  domo^Rcgc  Regina^  culiberis  fuis,  cundifaproceribusi  pro« 
amis  Regni  Comins  meacongregacis;^  pulveris  coririentarn  nirrari  vi,  exfun« 

Jamencis  eruta  Ä'fubvei'sa^Exhorrefdtprimo  Vuintcrusadmenrionemhuius 

:amliorrenddacinoris ;  operam  tamenfuam in exequendo  eo  ipfi  tandem oolli. 

atus  eft, omni  etiamvitarfuarpericuIonegledoXonvenit  igitur  intereos!^utm 
SelgiumprcfedusThomas  Vuinterusi aliquem indefecumin Angliamaddu- 

Vf  jPf  negotium  hoc  commode  in  adum  perduceretur;  Commorari 
lutcm  Bdgio  quendam  GuidonemFauukes  Catesbeius  dicebat,  quo  maeis 
juid«  ad  hanc  rem  perficiendam  idoncus,inveniri non  pofsit*Vuinterus  in  Sl*  Orwm  Mm 

riumvemens,cumOvvenoquodäkfuitadehocfuopropofitoconfert,qu^^^^^^ 
irmatum  minficcm  Angliaredireiuber,pfomitfcns  fe  Guidoncmillum,  haede 
e  bene  informata  »brevi  eriam  eode  tranfmifluriimA  Necmorailla,  cüm  vix  O- 
tenda  afTccucus  eflTct  Vuin  tcru  s,  ccce  lefiiita?  hortatu  eode  pervenit  Guido  il  Icl 
X.  inÄngiiam  finemora  cum  Vuinterotraijcit.DumabeffccautemVuintcrus 
•omimicat  hocruum  coniliiinn  Catesbeius  cum  quibufdaaltisritafe  reverfo  iam 
/intcro,q uinc^  fequenreSiRob.  Catesbeius,  Thomas  Percius,  Thomas  Vuin# 

erjo^.  Vin-;ght  a^  GuidoPaunkepdS. Clementem  congregati^ 

»raefti .o  im\cem  fe  obßringunt » quod  quorum  confeij  eiTent  nihil  efftrtire  vcl* 
ent ,  ai  Miflam  abeunt  &  biichariftiam  accipiunt,  miniftrantibus  illam  eis  le« 

'iicjs  propofico  eos  cohfirmantibus:^ 

COm^uammadvertiiretCatesbeiusfamuiüruinTiomäfeatejftiriofiis  ob» 

ac«rft. «  Thomä  Vinntero  adftanS 

pi^d.näi!lefiiJpicaret^urde<uisS^fodoi-aconatib.cumiampridean:iiratfilIos 

bfervaru  r  Bates  .cfpodit.fe  fufpicari  illos  aiiquidmagnS  &pen*X4nMm 
^irqiBdilJud  fir,macliinari.Hmc!terninterrogäruntcum,  quXä  efleoomal 

»i,qHiaaddotnum  proximä  conducäidamabillismiffiisfueritiTuncBatefiS 
diufiurandumadegercmt,«  rem  omnecelaret.C«  iuräiret,rem  omnTiluJom“ 

iun.car_.mt:  adEu<*arift*etiSrumptionemeehort.rirunUrorer 

auMone ÄTrci  occultatione.  HinrT^^fmnnrt.s^ur.,.' _ ; 


_Acmen,erdubirare,anhdt5fitp-deo5lefuificonri.Iuit&reXe«^^^^^ 

eratiilli  perfuafir,  id  licere  maxtae^iiil  es 

ma  adfacinus  firmavit ,  iufsit(p  j  utqüod  dominus  eiusillilIgm'ficärirlauäS 

iax.meoccultaret.AdunxitprJterea:inoccultaaonenetBpe?^^^^^^ 

'mF  ^  eumfe  abfolvit :  &  Bates  c5  dömino  fuotXbd^  &  vZt 

mdonSfti^l’r?  ‘“"'ef cdam,fideadrem  occiiltandamiureiu» 

mdopr*ftita,cuniexCatesbeiocognövifireqmachinacioneiIIäadreeemaore» 

rtumextinguendupertmere,attonitus&-ftuporepercuirus,dixit,&/lira»rt,?i 


I 


Prrfoiutf  contri  (TlH 


J3E  NEFARIIsPaXIN  Q  RjT^  V  s 
Perfoii'«  contra  quas  haec  diabolica  machinatio  fufcc^ta  trat,  flos  totjuä  ■ 

rtutü;.  Pri.^r.afü.  R.. 


hOCSi  tOilllMI^. 


reo 

^JklVCV  **1VW***0»0'»*  - £-  -  '  » 

'”?-f.?nTräafobvDt/maicula!qus.A<^licirsgniyn«rp«i^ 

'  |^„;WbSart6,prudet£fs.m,R<:giaC?Miat^ 

Prtlules  21  avifsimi ludices.prxcipiu  SquBfttisdigmtans ,  Gjneroli  Comi. 

^  r  Vparlamemi aireflbres: Vt ficonlilia Klnachinatioh jcillis ex aiurrn 

nria  {Viccefsifsct, nullus  in  Angliafuturus  fuiiretRex,nulladiegma, 
«%'nuHus!prolesmafcularcsia™^^ 

"“coniiiium  auKm  hw'immanifsimum  initum  eft  anno  primo lacobi  Regis* 

O...i;onsw:,dfo9.11otempore.quoinfignemclementiaminexordioregmfu^e^^^^^^ 

fc#cinitujju  1  periate2runiannum,quatuor^nienfes  legibu  ,  . 

r,Sfemdto®t.|eret.  Tantum  etiam  aWitateregiamaieftasabfiut* 

utCter  Skam  illaligratiam  ,  omnes  dignitate  pariter  &  honore  promo. 

vent-NontamcnhocpadoadfanitatemrevocaufueruntTeddetmoiesIerui» 

ivOCiis  au  ve^rrn,'  hriminum  CTcnere  conereffari  debiuu 


aL  1  ocus  autbmhciictacmoriclemnatus  ^lacr^r 

.t  net.  ex  omnium  totius  regni  hominum  genere  congregari  debutt, 

..„4.(toau..;.  .„crioroptercafehüicfacinorideftinäiredixerunt  ,quodpr®teritistem. 

Ss  S  leges  in  eo  contra  Romane-Cathoheos  ane  ac  promulgaiai 

Fuiffent.  SedILifstaameaufam  «xconiuranoms  fineintelhgemus. 

e'  FimshmusfacirLorisfuitjUtRcXfOwnescp  totujsregn  p  r  ^ 

SÄÄ Joco  congTcgati.deleretltur,SCuniverfus  totius  regni  atus  un  itus  u  v 

mentoproximam^mmodepoiren^^^^^^ 

quem  fecretiora  2^  tutiora  eflfent  omnia,  infodetaten 

Ss.::p™Vs.ba,;»mD,«,.b,,.^ 

neret.  Acciditautem  utdumin  eoPerceius,  ii 

ültli^ssi 

perniciem  A  vaftitate^^  Jitter«^ 

u  touemfidum  qu4tg  noffeteumhac  de  re  edoceret. 


d. 

alit  adus  propre, 

rficend’  in  liÄ* 
C^UPaC» 


V. 


i  E  S  V  I  T  A  R  V  \6f 

,  Äd  confiiij  aSthufus  fcu  propofici  truculentifsimi  occulfati'ofi2!his  potifiTm5 
aticnibus  uli  runitPrimu,  Catcsbeius  Marchionf  Spinol^utequitüturmjc  in 
ielgiö  prxeflTeCjComendatüs  cft,  lu hoc  prxtextu  fine  omni  fufpicione  coni ura* 
OS  equi s  inftruerer.  Deindejufiurandum  omnes, tarn  pro  taciturnitate,  quam 
)crr«verantia&  conftantia  in  proditione  pracßandaiurarunt*  luraincti  autfor* 
wvX^h.:xc^rzi\IuTAb-ü{erfacram  iTrinitAtem  ,  id^.od.jam famptitruf  es facra- 

miruminunquamyel direäe yei indireUfy  yerbüaut  circumßantijs ißAmremre'ieUre, 
ux  tux  iatn  cemendanda fidei ,  net^ah  exequunone  huw  deßßereydonec  reliqiti  tibi  yenix 
offi/rfnr.Iuramentöhoc  CatcsbeiOjPercio,  V  urighto  dC  Thomac  Vuintero  und 
ode^  tepöre,per GerardumaliasLecÄCBrokenommatuna,  lefuitam,  aliocp 
empöre  Batefio  ÄT reliquis  per  Greenvellum  alias Ofvvald um  Tcfniönd  le« 
uitam  datum  eft» 

Dem'i^  deteftandum  hoc  facinus,  ab  uho  coniuratiohis  focio ,  qui  invitus  SC 
uramentu  SC  faCramentü  accepit  ^  fubobicuris  literis  adDominS  de  Monte»Ä« 
piiai  dätis  ,  deteÄum  eftrconiuratipleri^  comprehenfi  funt  5^  comeritas  poe* 
las  luerunt*  Hatc  cum  ita  fint,non  irtiuria  Eduuard’iis  Coke  Eques  auratus  SC 
^recurator Regius  in  Angiiahanc  cohiurationem  appellat ut  adle« 
uita*  cx  congruo  SC  condigno  fpedfantemjhi  enim,ut  intelligit  Ledlor,  archite* 
lieiusfuerunt,  uteft  vidcremÄtßis  Garheti  jpag*  >5<^*Inhuiufmodi  autem  cri* 
ninibuspluspeccatAucftorquamÄcßor*  .  « 

Sed  de  hoc  inaudito  SC  horrendo  facinore  Rex  ipfe  B  ritanhiae  maioris  fic  feri* 
)lit>  veritate  eiufdem  contra  liefafias  quorundi  calumnias  veritate  regia  his 
rerbis  afleruit*  Horrenda  i'Ua  &  prodipiofa  tonjttratio  ( inquit  Rex)  qux  per  tormen- 
arijpulyerts  impetit  deßindba  tur,  de  ciejttsflagi  tvj  immanitate  nullarm^ua  x  tas  conti  ce- 
'cet(quan^ua  illius  mentio  tam  fxpe  repetita  Tarfonij  animUperf odiat )noninme  tantUf, 
uoj^paßeros inita, publicesetiaregni  ordines eyeftere ac dehre inßitueratYnec aUj tati 
acinorü  außores,qud  papißd  aliquot, pr dp oßeroßtx  religionis  fuhyehendx  •;^eloadhanc 
mmanitdte  induUi',Ex  ijs  nonnulti  tantd pertinacia  ohßinayerat  fcelm,utnec  tn  Jiipre- 
noyitx articulo deteßareiürfuu,  crme,fHpremis j^yerbi^,i& peneßiperyeniete morte prxa 
ißs,  “Reos  fe  ullius  üasitii  confiteri  abnueret, aut  petere  cogitati  facinörü  yenid,nifi  brtui 

rjfc*  77^7^1  J  ^  ^  ht-  f  *.  ^*^3^  */7*  «IwT“  ^  // 

\p.JtLceleßahoe  tatx  cojurationis  confihu jua Jentetta  damnayijjet.  j^ec multo poß  ino^ 
uit,nonpa4icts  ex  mebru  fubditoruniimeroyqui  Religione  profitentur,  omnü  coditio- 
iis  & fexus, alias  döfhi,aiios forts,  &  apudgetes  exteras,  confusa  &  obfcurdß^ificatione 
efciytßi,ntagnu  aliquid, juo  Tfpm.lEcclefix  utilitas  fr  omoy  er  etur,  in  id  coeuntiu  ordinü 
empus  copararii  quanqua  Ulis, ne  yulgata  res  fecretu  omnepanderei,deßinktx  reimodusj, 
!f  cofUilioru  ratio  nequaqua proderetur.  Sed&  certx  precationufoimulx  ce ceptx,d  mul- 
it  nßtrpatx,quibusprojperosfucceßus  tanto  &  tagrayi  negotio  precabantur^  Jpfiquöque 
onjuraiioTtü  auBoreS ,  at't^  ar'chiteBi  in  conßantix  fux pignus  & filentij  auBor amentum 
'xpius  multoru  Sacerdotu  minißerio  Eucharißix  Sacramento  Jupto  »  animos  fuos ad fia- 
'itiuobfirmdrut.QMdd  etia  ex  lefuitaruprirharijs  contagioni  tati f ceteris  infeBi.Exhü 
iiquotmaturd  ad  exteras  getes fiugd  yimjudicioru  eiuferut, intercepi  aliquot, inter  quos 
^.iile  Garnetus  &  Ouldcor*& facinus cofitentes capitis fupplicio aff eBi  funt.  Etpaulo 
Sd&llamyero  Ule  alter  qui  Garnetohdcpulyetattam  conjuratUnem  aperuit, GreenuueU 
fit  lefmtaeß : fic  lefuitx  nefarix  proditionit  ordinem  expo fuit, nec  ille,  qui  tantum f  cetus 
ptrnit,  ullum  cdnfcientix flimulum fenfit,neqj  is  cuipatefdBum  eß,uilam  cbnfitenti  ob  co- 
jtatum fetius pxnitentia  indixit,  ^cutpalarn fitypluirei  ex  lejuitis  huius  conjurationis 
onfeioi  fuiffe ,  Ouldcorhiui  dliir  ille fiulphureustnartjr,  cUm  in  irritum  cefiiffet  eia- 
ebrii fuis  extraBa  conjuratio,  coneiönem  Catholicorum  fMrum  bahkit,  ubi  eosconfola- 
ut ,  ac  etiam  hortatus  eß',  ne  animos  ßnißro  &  infelici  conjurationis  eyentis  deffonde- 
ent,autdt  cauJa,qubdparumproffere  cecidiffet ,  dtj^erarent:  fxpe  antea  SafiBis  ißh 
fmdi  iefuiff^^  pdquK^  fanUiLudQy ici  txtkiplo,eHm  fea 


r* 

OecultuioäP 

clnorii; 


tiiriiuiUinii 

iufaior««. 


Dtte^oftdaiS 


Saeohi  iteflt  An 
lliaedc  boc  facte 
«ofctiiistclai 


ic&Teiirampf^ 
'eatio  lt*c  efi: 
Gentem  ;iuferai 
credeite 
tium  detlnibus. 
OtChrifio  Itudei 
debitzs  perfote 
TMWt  WMdtlsrf' 


qua  äioldano  CT  iviamtmetann  i^aqnc pvTtapaiuT ^  heahinee^rodeß 

ßereHt:ß>erarentfonusfu'ü  illü  co7ijtlijs,quanquamhQctempore  de'^ioratüidhinamdlu 
quando  o^em  nequaquam  de  futuram.  Qiiod  dC  ÄttoriiatU«  Rcgius  probat ,  qui  in 
^  **'  hac  coniuracioile  tcftatur,ie(ln'tas,ütdmmüs  j  plurcs  nohfoluihfcimmijfcuiire, 
fcd  ctiam praefuifle :  cx  illis  tres  eire  Legatos  ordinarios  j  in  Anglia  Herir.öar* 
netum>  alias  V  Valläy ,  Icfuitarumin  eo  rfegno  Superiorem ,  inHifpäniä  treft 
vvclkim,  in  ßdgtoBalduinujn  QC  Rom3cPerfonium>  pfactercmiflariosfuosj 
cui  ufmudi  funt  Gcrardusj  Ofüualdus ,  T  efniund  alias  Gi^cimuuell ,  Hamond, 
Haul ,  £^e Societate lefuitar um aliji  itautlefuitas  huitts ncFandifceleris  Ante« 
(ignanosÖ^  primarios  autores  non  imnierito  nominet* 

Exhis  igitür  oinnibus  intelligituniverfus  orbiS,prodirioncsjinfidias,parri« 
cidia,  bC  venefidälefuiticanonalevifingüloirüm  lefuitarum provenite  motu, 
fed  illos  ea ,  velüt  fumma ,  ceheralia ,  induBitata,  QC  immutabilia  dodrinat  fuas 
principia ,  QC praecepta conititutai füia monitis >  dC  adhortationibus ,  omnibus, 
qui  ipfis  aures  praebent,  perniciofifsime  infundere ,  atquö  ita  imprimere,  donec 
cos  deliberato,  pervicaci,ccECo  6C  obftinato  cordej  in  illis  adfiipremum  vitsclpu 
ritum  perfequendis  obfirniatos  cfle  agnofeanu 


DE  CONIIVRATIONIBVS  ÄC  PRODITORIIS 


CONSILIIS  HENklCI  GARNETI  lESVITAE  AD* 
VERSVSREGiAMMAIESTATBM  ^ 

IN  AN  G  LIA« 


0arMto«  Tcflilla 
tkuitorum  aaiM' 
kitaifiiu. 


TiSe  Gamlt 
AA.fag»«7. 


ipfemetiSbi  afifiixitipromore  ÖC  conluetuaineiciuitarum,qui  ]  _ 

ras  transformare ,  QC  nomina  faafubindei  ad  decipiendos  ac  fallendos  tiominesi 
mutare folent«  .  ... 

Patriafuit  Angtusjgeiiere  clarUsj  infcholis  inÜitutus  i  poftea  fub  Toite« 
foTypographo ,  iurjs  Municipalis  przio  Corfecflor  pfaefuit*NohpauciSi  doti« 
bus  oiTiatusfuit,  modo  divina  accefsiffet  grät4;  quae  curri  abelTd»  tanto  lic« 
quior,  quanto  ornatior  eratv  Profefsioiic  fuit  Riuitäi  dC  in  Ahglia  lefuitiäe  So< 
rictatis  Superior  ;  Siquidem  optimo  iure  i  Omtiesemm  quotquot  ante  cum 
fuerunt confpiratione  diabolica  multis ,  quäd aiiint  y  päräfaiigis  fuperavit*  le^ 
fuitarumDoÄor  j  ideft,  in  quinque  D.  magiftcr  excellentißimus  :  videlicet 

~TSponendo  regna.  Deterrendo  iiibdicos 


CicGafBtMi*. 
««.Cmitr  It» 


I3ifsimulando,  Deponendbl  _ 
ab  officiOjDcftruendo  ddiiquc omnia* 

Oehoc  Gameto  referre  quidömS^  fcriberc  non  pudet  A.ndream  Eudac« 

irifu 


ftiori  IdhanriemCrdenfem  irifua  pro  illo  ApolOgia,  eum  nullius  fceleriscon« 
vidum^  odioduntaxat  religionis^  aut  lefuitici  nominis  »fuiife  damnatu  &fup* 
plicio  affedum :  T  ortus  qiioque  feribiti  Garnetum  ipfum  conftanter  affirma!« 
fc,  nonfe,  nonullumlefuitam  j  velconfultoremvel  confentientem  ullo  modo 
fuifle  in  hocfCelere*  At  vero  cx  uni verfa narratione  ^quie adis  publicis  contvi 
netur ,  0^  ex  Epiftolis  j  quas  dC  fc  QC  rcbiis  Tuis  in  arce Lpndirienliicripßt  pluri« 
mas,quafque  Elieniis  Epiicopiis  in  Tortura  fua  Torti  defcriplit&r  publicavit, 
certo  certius  conftat,Garnctumzclipratpofteri  fcrvorCj  dC  caccoftudio  Roma« 
ntc  religionis  promovendae  acccnfumjca  gefsilTc,  quae  nemo  yerc  Chriftianus  di 
pius  ab  honeftoviro,  nedum  Theologo  expedaverit*  Pulverariatconiuratio« 
nis  fuiireeumconfdvun,neiliiquidemnegant)  qui  eum  pro  mattyre  haberi  yo>i 

(  lunn 


^  j.' 


1 


I  E  S  V  I  T  A  R.  V  M.  16g 

Tilt.  Conflat  aiitcmS^  fine  ullahaefitatiotic  affirmari  poteft>  GärftOtumfcele- 
:ris  i'ftius  non  tantum  confdum  fuiire ,  verum  eti'am  approbatorem  >  bC  geliere 
uodam  aii(florem*Liqact  enim,cumCatesbeiiis,Pn'nceps  proditorum*  doli 
m'us  primarius  architediis*  fodosfacinoris  quaereret,  cum  in  easdfificulta* 
:sinddifre,quarumgratia  adire  ad  Garncti  oraculum  oportuerit,  ut  rem  dT* 

:  licitam  eundis  pcrl'uaderctur^.  Ipfc  quidem  Catesbeius,  pro  ca  confuctudi- 
c  de  familiaritate,  quae  illi  cum  Garneto  intercedebat ,  non  ignoransad  exclu* 
endum  Regem  lacobum, Brevia  duo  ipfumRomä  accepiffe,ijs  acquieicebar, 
hoc ai'gamento utebatur ,  QuemyoluitTapaaditü  frohiheri y  eumßneJu^io  yult 
imiffum  deturhari,  Sed  cum  non  dubitaret  Catesbeius,  adRegem  deijeiettdum 
mnes  fibi  lidtas  cfTe  firaudes  ac  dolos*  quia  tarnen  placitae  machinationis  ea  ra« 
o  erat,  ut  Rex  cum  fuis  tolli  aliter  non  pollet  *  nifiut  multsePapißaefimul  pe* 
irent :  fuper  hoc  dubio  Catesbeius ,  ut  fe  ÄÜ  alios  ferupulo  moleßo  liberaret, 
on  multo  poßjflib  initiumanni  1 6  o  4»ut  AdateflanturiGametum  confuluiu 
Ixhoc  colloquio  dC  pluribus  alijs  Catesbeijcum  ipfo,  at^  etiam  ex  Grenuuel« 
faepe  repetitis  (ermonibus ,  de  quibus  bC  Ada,  3(1  plurimae  Gatneti  epißolae 
jcflantjluce  clarius  probatur^,  Garnetumlefuitamconiurationishuius  nefas 
iae  non  minus  confdumftiiiTe ,  quam  alium  quemvis  complicum.  Neque  vero 
ilum  arcani  conlcius  G  arnetus  fuit*  fed  etiam  plerif^  coniuratora,  ut  Vuinte* 
D,  Rookuuodo,ö(I  ipfiFaukioincendiario,audendiaudorextitit,  cudantibus 
i  horrefeentibus ,  priufquam  probari  rem  tanto  viro  ex  verbis  Catesbeif 
ognofTent*  ficut  fufc  narratur  adione  in  proditores  priore»  Iccirco  ubi  temp  us 
xcludcndi  dolum  advenit,  quum  inter coniuratos  convenifiTet  ,  utConghto« 
am  omnes  convenirerit  de  rebus  neceflarijs  confultaturi,  inter  ca;teros  etiam 
jarnetus  adfuit>  omniaque  ibi  egit,  quae  a  coniurationis  confeio,  fuafore  dH 
upidifsimo  incenfiore  agi  par  erat*  Omitto  alia  indicia  in  adis  bC  Tortura 
"orti  diligenter  expofita  ,  ut  ne  ipfi  quidem  hofies  veritatis  profefsi  id negart 
lofsint»  * 

V t  autem  adhucminus  de  his  dubitari  pofsitjapertifsimam  fpfius  Garnctü 
onfefsionem ,  ex  literis  eius  propria  manu  feriptis  Dominica  Palmaru  huc  ad* 
cribam :  quaru  hacc  efi  inferiptio ,  j4d  dileBißimos  Tatres  &  F ratres:iiis  graViter 
:i  fuccenfentibus,  quod  proditione  fibi  innotuifle  confelTus  efTetjita  refpondett 
Stam  quidfacerem  ^  IPrimo  aemfabant  merelitiui  omnes  conjurati :  SecundhyCatesheiiuf 
fus  femperapud  eos  fuerat  auBor  itare  med,  qud  adduxit  pene  omnes ,  ut  bene  fent  irent  de 
legotioy  quofaUumy  ut  ad  unum  omnes  me  haberent  pro  reo.  Tertie ,  duo^uidam  Coryexi 
naudierant  me  cum  Oldcorno  colloquentemy  attp^  tota  de  te  tum  eo  dijjerentemy  quid  ad  ob,- 
eSia  fingularef^07ifurm  ejfem.  Quarto  ,  Uterts  etiam  a  me  anr antiarum  fuco  fcriptsead 
Annam  V )iulx,nef  cio  quomodo  in  illorum  manm  pervenerant,  quibitt  feutentiam  mea 
\on  ohfcure confeßiit  Cum:  Ingenue  etia  faflus  cCi,morm fentttiamjuftißime  in fepro-^ 
mneiaram  eße ,  quba,qua  ftbi  COMPERTA  fuvßent  y  T^gia  ‘Majeßati  non  aperutßett 

SJegathocTortus  ;fateturGarnctus:cui credimus  f 

Grenuuelliis  quoqj,cumdeteda  eiFet  proditio,deGarneticofilio,in  Vual* 
iafeflinavit*utquodoccultenonpotcrant,apertafeditioneefficerent:adcam^ 
:em  Heniipse  in  ardibus  Abingtoni ,  fc  a  Provinciali  Garneto  miffum ,  bC  hoc  in 
nandatts  habere  palam  conteitatus  eß* 

Huc  referri  etiam  debet  manifeflum  teflimonium  Endsemon ,  Iohan.  Creten« 
Ss,  qui  in  Apologia  pro  Garneto  . icribit,  Garnetum  rogdffe  7) eum ,  Vt  Vel peßem 
hanc  pulverariam  averteret ,  vel ß ita  expediret  y  felicem  futießo  facinori  exiturn  daret : 
mnuijjeque  infuper  omnes ,  qui adfolennes  eius  conciones Ecclefiafiicas  Convenerant ,  ut 
tbnixe  Tieum  orentprof elici  fuceeßugravißimtecujußdamret  in  canfa  Catholicorum f  h 
initium  CcwiriorwwitNon  probabat  igitur  fkdumGarnerus, hoc  eßjc;tde  Rsgfia 


Carnetf  tenhU 
£o  dcSeigSoy 


aQ.p.i, 


IcfiMtx  te(i."mo  •> 
niuMtU  CjiineiC 


De  n ef ariis  Fa'cinö r ibvs’ 


Rcgfae  familia?,  BiC  proccnim  tctiiis  Änglix  j  fed  tainen  amabat  evcnttim,  id  ef 
gratum  ei  futurum  erat,  fi  c«ederehtur  mten'rent  omnes.  Sdlicetvere  Cadic 
lica  religio  fcelere  tanto  ut  jpromoveatur  opus  habet*  Pudeat  Cliriftianos  tar 
manifcftac  ^proieda? impietatis*  Tureas  noniGatholicosdecethaecfententis 
Sane  ipfcGarnetus  cümpofteaa  Magiftratii  interrogaretur >  quä  fronte aufu 
etfet  ad  precationem  adeo  deteftahdam  ovibus  fui  gregis  prteire  i  fadipuden 
di  infami  am  quoquo  modo  a  fe  amoliri  conatus  eft ;  diiit  enirfijfed  mentitus  efl 
ß  oraci  ones  illas fieri  jußtjje,  non  eo  animosi  ut  ex fententiaproditorumi  fed  potius, ut  con 
tra prodiiorummentemres eyeniret ,  utjue  eopaÜo  falüti  J^güae  ^egni  confuleretui 
Apologifta  hocfadumhegat,  dC  de  re  incomperta  temere  affirmans  ^  ridiculcfi 
bi  credi  poftulat :  in  T ortura  autem  T orti inendacij  dC  falfitatis  cohvincitur* 
CrW  primam  Hocigiturprimuni  crimen  Garneto  obiedum  fuit,  qtiodmaloconfenfe 

Gatotto  oiMcAiT.  ^j'f^uti3Qn^jm,qüod  exiftimabat,eveniret,atcp  adeo  totis  Viribus  procuraritma 
lumi  quo  maius  aliud  a  condito  mundo  Sol  non  vidit;  Cjarfiyetum  igitur,8£  eae 
teram  lefuitarum  &;;cohiuratorum  in  Angliacolluvi^mjqui  ca?des  tam  atroce 
parabant  i  iuftifsimas  Deo  dC  hominibus  poenas  pependiffe,nerliö  inficiat 
poteft*  .  -  .  .  .  .  ^ 

I  Alterum  crimen  ei  obie(fiumhocfuif,j«o<^rfwicoxji><*nVerö*z»i»iicoi,yö»rexc< 
“  injojites  fine  omni  dif  .rimine  perdere  y  oluit :  quo  nihil  m^is  inhumanum  aut  bei 

lilinum  eft.  Atqui Garnetu^a  Catesbeioconfultus ,  efletne  hoclicitum,  fi  altet 
'  fine  alteris  exftingui  non  pofTent  c'  femel  ita  refjpondit  in  privatis  fuis  sedibus 
Licere  ,  fi  tantum  ex  ea  re  boni proyenturum  efiet ,  quantum  aliquot  infoniium  necen 
eompenfarepofjet.  Iterum  in  campis  fuburbanis  ,  quibus  ä  palude  hoi^eheft,  it 
hancfententiamCatesbeiorefpondit ,  'cum  fontibus  infantes  ex> 

fufflari,  magniqueadeb  meriti  rem  fore,  fi  idmagno  Micui  bono  Cathölicü  tedereh  Con 
fiat  de  veritate  huius  refpOnfionis,  primoj  ex  Adione  iri  proditores  pofteriore 
deinde  ex  Comitis  NörthamptonisE,qüiinpra?rehria Procerum  Regiii  dC  ipfiui 
Garnetihaeefufe narravit  j  quaefi  dubia  aUtfalfafurt,  cur  tacuit  Garnetus  c'  Ser 
vantur  auterri  duae  ipfius  prOpria  manu  ftript^  epiftolse  ,  quibus  ea  res  o< 
mnis  ingenue  exponitur*  Earum  altera  feripta  eft  Pridie  Non;  Aprilis  j  alten 
3 .  Idus  menfis  eiufdcm*  t^oc  aiitem  refponfo  fuo,  eOi  äilimos  Catesbeio  Garne, 
tus  addidit,  utnihil  amplius  deliberafctunqiuam^jfcdferfctur^oft  totus  ad  fa 
icinus*  Quod  fi  aliqui  pofteainhdrruerUntadfcelustaritum^ftatimCatesbeic 
in  promptu  erat  refpoiifio;  Confiare fibi  rem  hdtic  licitam  eJfeaUthorirate  optima  Gar- 
iteti,  cujus  fibi  yox  ejjet  pro  oraculo :  nec  qiiifquam  poftea,  nifi  illius  authorita« 
addutfiusjinfceleristantifocietatemaircituseft*  ,  ^ 

OarnowsÄ^quii  ,  SiifÜliter  Gametus  Äquivo^iidi  arte  Öereniisimum  R^em  i  Illuftrifi 
fimos  Principes  dC  prudentifsimos  ludices  nefarie  decepit  in  Anglia  i  ijf^  illufil 
ordiBtsregni.  turpifsimc.  Namtotoiiidicrjfuitehipöreexeius  orenullaunqüarrifuit  prius 
exprefta  vCritas ,  quam  tenef i  fe  inevitabiliter  indubitdtae  fidei  teftibus  ■,  aut  tc« 
ftimonrjs  cognofeeret*  Quöniam  autem  Rex  lacobus  pro  fua  clementia  qiiaca 
ftionemde  eo  per  tormenta  haberivetuerat^  ne  femper  lateret  veritas  ^  bccogi* 
tatum eft a viris  prudentibus^  txtGarnetoSC  Oldcorpo lefuitis  ^  qui  iri  eadeni 
Arcis  parte vicim's  cubiculis  fervabantur,  fermonesunä  ferendi  poteftas  fieret, 
quos  viri  horlefti,  ad  id  mimfterium  ei  eefti,  in  proximo  latentes, exciperent*  P ofl 
ha?c  iuflus  Gärnetus  pro  tribunali  fefc  fiftere,  B>C  an üllüm fibi cürh Hallo fiv« 
Oldcorno  fuiifet  colioquiuni interrogatus^  petitiöne etiam  ädieda^  utiSneaea 
quivocationc  verum  diceret,  pertinacifsimc  per  anima?  füajfalutem  iurans,ne*i 
gavitjid^  toties  cum  tantis  tämque  horrendis  execratiohibüs  repetrjt,  utau* 
dientium  animis  gravevulnus  infiigerenSunthatcCörnitiis  Salisburienfis  ver* 
ba,  G  arnetum  de  eo  compellantis*  Veautem  Halii  coiifeisionc,  Ö^teftimoni)® 

eoruid 


/ 


i 


1  E  S  V  I  T  A  R  V  H*  1^9 

orumqui  fermones  exceperunt ,  irretitum  undique  fe  teneri  animadyernt ; 
udore  fuftufus  mifer  fenex  ,  veniam  delicfVi  fui  pectjt  fic,  ut  beneficio  aequi= 
ocationis  idfibi  liccre  dicercn  'N.am  cnmalii^u^,  inquit ,  de  crimine  dmagißra^ 
t  interrogatur^  ts  magißratui  reßondere,  antequam  teßes  produci  fuerint^  non  tenetur : 
uanemo  tenetur feipßm prodere,  Atc^  hxc  conftans  illiusfuitfcnretiadnqua  fern* 
er  manfit>omniapernegans,Ö(]fac4i rationem  hanc  poftea  afferens» 

Qizadam  etiam  die  magilfratum  accufare  aurus  cftGarnetus,  quodIegiti= 
lis  probationibus  inftruefiusj  non  eflTet  veritus  cum  interrogare. Res  licfeha»  quomodo  de  fee« 
et  exferinijs publicis» Die  27»  Aprilis  interrogatus  per  presbyteratum  ruunii 
:d^ene  feciflet,  quando  coram  Magiftratu  negavit,  manibus  etiam  appölitis 
vangelrj  codici, feneep  nuncium  mililTe,  neep  fcripfiireadTermiindumfive 
ireenuuell um lefuitam, ex quouna fuerant Cougthonse;  cümfciretidfaifum 
[fe;  Refponditt  Islihil fefeeiße  non  legitimum:  fed  magißratm  rem  illegitimam  & 

'.alamfeciße,  qui  de  eiufmodi  rebm  fe  interrogarim  per  presbyteratum  fuum ,  quando  ipß 
teras  dfef criptas  haberent.  JsLeq^emm  fuiße  animum fibi  eas  dene  gare  y  ßqmdemfiyißet 
ts inpoteßatemmagißratus  deyeniße.  2^unc quia  crederet  illas literas  non  eße  inter ce,- 
■aSyrem  negaße,  idq^d  fe  legitime  ßeripotuißi^^  Enremnovam  S^novaiura.Reus 
larnetus  magiftratibus  prefcribitjquo  pad'o  de  fceleribus  fuis interrogari  de= 
eat:  öilfi non  pareatur  a magiftratu,  cumeogravifsimeexpoftulat»  Satishoc 
uidem  pro  imperio. 

Die  etiam  quadam  Garnetus  convieftus,  multa  apud  cognitores  fua:  caufas 
lentitus  eft  t  redueftus  autem  in  Arcem,  dC  poftea  ibidem  interrogatus,  ecquid  1 
oeniteret  ipfum  infamis  artis ,  dC  an  id  ferio  licitum  effe  crederet  t'  an  pro  tema 
ore,necersitate  premetc,illa diceret  c'  ipfe  manu  fua  refpenfi  loco  in  char haec 
Tipfit,ex  Anglico  fideliter  tr asl ata  cognofeo  eße  confentiens  opinioni mece 

f  omnium  Sßolaßicorum.Et  ratio  eorum  eßyqubdubi  de  legitima  äquiyc’C  :tione  agitur, 
rmo  qui  per  aquiyocationem  liberatur  d  mendacio  ^  idem  etiam  per  jußurandum  Jine 
:rjuriopoteß  conßrmari ,  dr  per  quemyü  alium  in  eam  rem  ußtatum  modum: quamy  is  :d 
ieritpe}  fumptionem  Sacramenti  ,ft  jußa neeeßitas  ita  requirat.  Heinn  m  Garnetm^ 
jxtaGarnetu igitur  eiuft^  Socios,equivocandiciiK:iplina,non  hoc fo  um  per* 
littit  hominibus, ut  fimplici  affirmatione  mentiantur,  fed  etiam  utfidefi  facien?« 
aegratianihil  eorum  praetermittant,  quae  inter  mortales  eo  valere  cenfentur» 
jrabuntigitur  pofthaCj  facraEvangeliatangent,  SZ  quidvis  facient ;  at^  adeo 
opus  fit,rumptione  corporis  Chrifti  mendacia  fuafirmabunt» 

Garnetus  etiam  homo  plurimorum  nominum  fuit»  Appellatus  enim  Fuit  Gajaitus  ioma 
rarnetus,Vuallia,Darcia,  Robertus  Farmerius,Philippus,  &rc»Ethocufitata 
[f  apud  lefuitas  hodie, qui  fe  in  omnes  formas  trasforniare,  6^  nomina  fua  fub* 
ide  ad  decipiendos  ac  falledos  homines  mutare  folent»Vnde  etiam  fcl-ibit  Eda 
lundus  Campianus  in  epiftola  ad  Generalem  Societatis  lefu  anno  »583.  T revi* 

^xcusa  ,pag»  23»  dC  24»  inAn^ia  fepe  fe  commutare nöminay&  habituJementißimo 
/f.Vide  eundem  deperfequutione  Anglicana  pag»i2d;»zi2»3i4»dementitisno* 
»inibuspag»i3o»mutatis  veftibus»i2(^»  ^ 

Nullum  autem  virumbonum  tam  multiplici  falforum  nominum  varietate 
ilutatum  invenimus  unquam,vel  rarifsime» 

Septuagenarius  quoque  adRegis  mandatum  una  Cum  a 
ociis  8d  confciis,tam  Iefuitis,qnam  politicis,  captus  ad  quseftionem  five  tor=  0,^“ 
iram  adhibituSjcSfeffus  eft  integros  iamfefeviginti  duos  annos,velut  fupre* 
lum  Provincialem,  Romani  Pontificis  nomine ,  Papiftis,  qui  Papam  eum 
mg1iaenominaverunt,SZtantohonoreprofecutifunt,ut  pedes  etiam  eius  o* 

:ularentur  3  prxfuiffe,  omniumque,  quse  toto  illo  tempore,  contra  Reginam 

F  f 


Ins  confpirationis  Gatmtü  conte« 


LfgatasF.  HU 
fl'a'xx  oirnetü 
pcLtinü  (c4iiuc' 
KVulC. 


SuppFcium  de 
Garncto  lefiuts 
ftunpsuio. 


Apologiampro 
innnocfntiaGar- 
netiedit  inendax 
loaiuCtcteuiii. 


Carnctusinno« 
mcT-um  SanAo- 
iru  'h  'uartyrum 

ECftftlU. 


De  NJefarits  Facinori  bv$ 

EHzabetham,  &:RegemIacobiim,  RegniinK^  hadenus  fufccptie proditiones 
«flent ,  coiildumfuilie. 

Itacp  ipfo  ad  mortem  condemnato, omnibus  per  Angliam  Regi  fubditis  ne 
Pontificijs  3C  Hifpanis  operam  fuam  poffliac  ofFerrent, prohibitum  eft»  * 

Accidit  autem, ut  cumfditentiam  Garnctumpronunciaretyr,  Comes  fan. 
,  diGeorgij  magna  cum  pompa  in  Angliam  advenirer,  impetrata®  aqudRege 
dicendi  copia  ,  No»  jiofÄ,  inquit,  lagern  Hij^  ama  Vomimmfmmintermittefe , 
quin  fecultarem  ad  fratrem  fuum  ’Britanma''J^gemLegammmttteret,& etob ßngularen. 
in  tanto  periculo  liberationem  gratularetur,  cum  falm  eius  tpfi  tanta  curafttjt pro  ea  do. 
ta  quotidie  faciat ,  dCc^  Erat  hoc  quidemRegi  gratum  ,  verum  chm  idem  Le. 

gatus  non  precibus  folum  apud  Regem  pro  Garneto  inihret ,  fed  &  triginta 
millia  coronatorum  fumma  eum  reciemprurum  eiTe  profiteretur,  animuraRe- 
gis  mirifice  commovit  Jtarp  licetiefuitaillefpe  venneimpetradse,  res  alias  ma¬ 
gni  momenti  manifeftäret,  tamen  tertio  die  Maif  Anno  1 6o^.  ac{fupplici]'  locum 
■ducf^^us  efl+Cumicalaminnixapatibulo  aicenderet,inter  alia  dixit;  ^lecumDo» 
minu  d  SanÜion  confilioftmulate  egiße  male  mehabet.  Ferum  non putdrameos  talia  coru 
■tra  me  indicia  &  argumetahaberejonec  cordmproduxipnt.  Item :  Faxit  Deus  negra. 
Diits  cum  C atbahcH  meo  nomine  agatur, eofque  adhortor,  neeiufmodi proditionibus,  &  re. 
hellionibus  contra  7{e^emfeimmifceanti  Simulque  orare  coepit,  6<:  cruce  fefignans 
diXit,  Innomine  Tatrps  ,Filij,  &  Spiritus  fanBi.  %lar  ia  mater  gratia  i  %/lariamatei 
mif meor  dia,  tume  d  malo  protege,  ^  hora  mortts  fujcipe,  a^c>  Ttinc  fcala  fubmota  fu. 
fpendio  vitam  finivit* 

Hxcomniaquae  hucufquedeGarnetoIefuitarecenfuimus,fuperfuntau. 

tem  alia  plurima,  etfi  verifsimailnt,  extant  enim  A  da,  publica  aurhoritate  edi. 
ta ,  ex  quibus  liquido  Ä^fine  ullo  dubio  conflat,  Garnetum,  non,  ut  quidam  in 
vulgus  imperitum  iparferunt proditionis  aliquo  faltem  rumore  afperfum 
fuiife ;  fed  e  contrario  ,  ut  etiam  in  T  ortura  Torti  feribitur,  veritatis  voce ,  & 
vi  tabularum,  teflium,  probationum  luce,  foliditate,  pondere  convidum,'o. 
re  proprio  ^  manu  propria  confelTlim  ea  fuiiTe,  bC  neiiio  mortalium  eiTet,  cm 
vel  in  animum  veniret,  inventum  iri  aliquem,  qui  hxcfacinora  defenderet :  re. 
pertus  tamen  efl  ,  ut  fupra  diximus  ,  lefuita  Andrias  Eudxmon  lohanne^ 
Cretenfis  Graecus ,  qui  Apologiam  pro  Garneto  fcripfit,  in  qua  vel  nova:  do= 
drinae  lefuiticscohtra  Reges  Principes  immanitas  caute  difsimulatur,'vd 
confefsiones  Garneti'0i:ca:terorum  proditorum,  impudentiisime negantur^ 
vel  eorum  molitiones  fedititiof^jconfilia  proditoria, alia®  nefariafacinora  ex^ 
tenuantur  6^  excubantur*  '  ^ 

Neque  vero  folum  Garneti  facinora  &  maleficia  defendunt  ,excufantÄ 
extenuant  lefuitae,  fed  eum  infuper  in  numerum  Deorum  fuorum  retulerunt; 
^  tamquam  martyrem  colunt*  Sime  autem  martyr  ipfe  an  hon  ceftfendus. 
jpfummet  Gai^etum  arbitrum  habemus  ,  quo  nemo  liti  huic  teritiiiiandjem^- 
gis  idoneus  inveniripolsit*Paucis  diebus  ante  fuppliciu  eiqs,  venerunt  in  Arce 
0^  cubiclum  ipfius  aliquot  e  prxeipuis  Theologis ,  una  cum  Viro  nobili  Arcij 
praerecTO«  inter  quos  hi  quoque  erant,  D*IaCobus  Montacutus,  Decanus  tun 
RegqSaceri,nuncEpifcopus  Bathonienfis  &:Vuel1enfis  i  D*  NeilusSacet 
ianus  tumRegius,  Regijque  Oratorif  Clericus  SC- Vueftmonafterienfis  De¬ 
canus  ,  nunc  Epifeopus  Lichfeldenfis  5  &:  Dns*  IohannesOueralus,  Deca¬ 
nus  acais  Paulinac  Londini*  Hi  cum  Garneto  multa  cum  effent  locuti ,  for- 
te  evenit,  ut  unus  illorurn  hanc  quxftionem  illi  proponeret Sipoft  fuppli- 
cium  Eccleila  Romana  Martyrem  ipfum  declararet ,  num  fadum  illud  lau 
daret,  ^  verum  Martyrem  futurum  fe  crederet  f  tum  ille  ex  altofufpiriun 

“  trahens, 


O' 


V 


lESVltARV^t.  170 

jhens,liumerof(^  adducens  >  %lartjrem  mef  mqui't  ’,ojualem  %lartjre!^  fednc^ 
cclejia  hoc  factet:  &  ego  Deu  oro, ne  huijtsun^uam  illi  in  mente  Keniat,,  Etenim  ji  jtro  reg¬ 
ione  Catholica  mor,u  ohire,ne^aliud, infelix, fciyißem,  frater  illa  qute  peritiam  cofefm 
nü fciyi, poteram  fmtajje  honore  martjrij  non  indigntts  yideri,  &judtciu  Ecclefia  pro- 
reri.  Elunc  peccatum  ego  agnofco  meu,  &  fententiam,qua  adyerfu^  me  pronuntiata  eß, 

:eor  elJejußtßima.'Dzmdehcviim  atcp  iterum fufpina ingeminans, poeniten* 
t  figna  exhibens;  E tinam,inc\yxit,qux  faSla funt,polfem  inferia  reddere.  V tinam  ^ui- 
s  aliits  mihi  potites  accidiffet  cafits, qui  ut  nome  proditiones  infamia  deturparetur  ^  quod 
nen peccatum, etßgrayißimum, per  yeram pcenitentiam  jfero  delendu,  &  Chrißum  mei 
ferturum.Ego  certe fi  yel  uniyerfum  orhem  terraruminpoteßatemeahahere ,  uniyer- 
nluhefls dare ,ut aproditionü crimine,quod  confeietiamea  impreßueß,quod^in elogio- 
idhiationü  mea  extahit, purus  moripoßem.  Hanc  hiftoriam  audiviffe  fe  fcribit  Ca^ 
jbonus  in  epift»  ad Front«Ducaeum  pag*  m6Ä  Decano  Paulino  bC duobus  E* 
feopis  fupra  nominati's,qiios  interfuiffe  huic  Colloquio  diximus  v  Quum  igi=* 
r  meritas  fe  dare  poenas  hon  femel  confeifus  fit  Garnetus ;  quae  infania ,  imo 
126  impietas  efi:,pronunciari  haberi  eum  martyrem  Hefuitis ,  quiiuftifsima 
damnatum  fententia  agnovit  c' 

Cum  vero  Rex  proditionis  Sd^cofpiratiOnis  eiufmodi  pericula  cavere  in  po=  R*xAngii»proii 
Tumodis  omnibus  adniteretur,  22+Febnanno  1604,-  mandatum  edidit,  quo  t«ü>itietuita%  . 
fuitasjcu  facrificLilis  bC  Rbmano^CatholiCce  religionis  propagatoribus  omni= 
is,profcriptos,ante  t5)tdiemMartif  exuniverfoAnglite  ,  Scotiae  Hiberniae 
gno  difcedere  iufsit,hac  conditione  bC  feVeritate,ut  qui  poft  diem  nominatum 
mprehenfi  in  regno  fuerint, exteplo  nullo  ordine  aut  mora  iudicjj  poenas  da* 
ntJndi  du  etiam  omnibus  indigenis, ne  hofpitio,tedo,  mensa,  aut  alia  ope  eos 
veant  ac  iuvent,ni  eandem  cum  illis  poenam  incurrere  vdint*  . 

principio  autem  quantum  lahorü poß politica  quidenirpiharnationis  coßitutionem ,  iri 
^ormddtsac  reparandis  ceremonijs Eccleßaßicis,in  Anglia  haUenm  receptis,fuflinuei‘ 
exponit.  Qua  dum  ita  conßitueret ,  ut  nemini  pietatis  amanti  dißlicere  poße  cofideret, 
imddyertiße  fe  interim  ait ,  uniyerfum  illud  religionis  negotium  non  parum  deformari 
jfeah  illis,  qui  eius hoßesßnt acerrimi ,  nempe,  dlefuitis  ,facrificulis ,  &  idgenusalijs, 
m  qui  ante  fuum  adyentumhifegno  ißo  fuerint,  quam  qui poßmodum  acceßerint‘  qui 
idem  omnes  jam  religionis  fua  multo  quam  ante  liheriuS  in  regno  ißo  profeßionemfa- 
tnt, ße partim  mutationis  alicuius  introducenda  ,  de  qua  tamen  nec  ipfe  unqUam  cogi- 
rit,  nee  fußieandi  anfam  ulliprahuerii ,  partim  yero  ahufu  generalis  illius  omnium  ae¬ 
corum  remißionis  ,qua  tempore  coronationis  fua  confueto  morefaBa  fit , quam  quidant 
fuitarum  fuh  figillo  regio ßbi  compardrint  ,ßerantes  fe  ed  liberos  fore  ah  omnijudicio- 
mpericulo, &propterea  eo  confidentius  celebrandis  %4ißis  alijs  officijs  Ecclefiafiicis 
r^ndis  yacantes,  cum  feduUione  fubditoi  um  ah  obedientia  fibi  debita  ad  ßpmana  Ec- 
?fia  yenerationem.  Cumigitur  nonminima  ’ßegij  muneris  &  officij pars  fit,  attendere,  ne 
hditiin  religione, pietate  &  obedientia  corrupantur ,  obligatu fe  yel  fua  ipfius  cofeientia 
ßeaf firmat, ady  igilar e  fedulh,ne  fui  fuperfiitiojis  in  religione  opinionibus,  qua  non  ani- 
abus  tantum  ipforum  officiant,  fed  &  infirumentum  fint,quo  ^  obedientia  debita  ayerd 
mur  ,fafcinatipe\reant.  Cnm  autemid  alia  ratione  fieri  nonpoßit ,  qudmut  corruptio- 
's  ifiius  minifiris  ohyiam  tempefiiye  eatur  ,  \qui  quidem  fint  Sacerdotes  &  Clerici 
mü  generis ,  qui  ab  externa  &  in  Anglia  T^gno  prohibita  potefiate  ordinationem  fuam 
■ceperunt.  Jtdque  decernere  fc^  ,  yt  omnes  Sacerdotes,  fiye  regulares  fint  fiye  noH^ 
iptiyi  &  liberi  ,  fiye  remißionis  beneficium  fub  figillo  regio  habeant  fiye  non  ,  tam 
'li  ante  fuumadyentum  in  udnglia  fuerunt ,  qudmquipofi  modo adyenerunt ,  regno fuo 
eeant ;  &  captiyi  quidemprimo  quoque  tempore  nay  ibus  impofiti  dimittantur,  cum  ex- 
yßL  mandato,  nunquam  fine  permßione fua  ad  fines  ijlos  reyertendi ,  fub  poena  editis 
H  nomine 'legibus  definita-^,  ßeliqui  yero  Sacerdotes ,  tefuiu  alij  cujufcunqus 

Ff  z 


J 


'1 V  / 


m 


DeMePASIIS  pACtNORIBVS 

Orihm  ßnty  qut  ordinationcm&  confifmaHtunemfnatn  ah  alitna  poteßatt  hahenty  Ijc 
hneßcio  rtmißionüiflias{^uaqUidtm  d  Ugihu^  & pudicijs puhlici^  neminem  Sacerdat 
ahfol'fit,)  gandemtyäntex^,  %idreij  dum  ex  T^gnis  faü  omnibufdtf cedant  iadditdh<i 
mantfeßd  intermwarioue,  tos,  quipoßdi^amdiimin  quibitfcünqut  ^gni fuipaftihusin 
*^ennyanepoßmodo  unqUdmreyetpfuerint,  judicio fiafe &panam  legthw  perfolrperedt 
heteßne  utld J^e  yenid  aueremißiöniseonfequtnda,  Mandat  i0tur  omnihud  Arehiepijcc 
püyEptfcopuyludicihuSy^  diijs  lußitia  minißfütUt  termino  tßc  elapfoy  qudmdiligentij 
ßme  in  omnesyqui  forte  fuperjßfefifttyinquitdnty  &  judicio  eoifißdUt, 

■^e  yero'tottßitutio  hdcfpetiem  alicuiui'tigoref  habere  yideafuryadyerfuitosyqut pt 
lefuitds  &  Sdc'erdotet tßot  in  ^^no fuo  feduHi >  Catholicos  fen'ominam 3  tdtionies huh 
fux profcriptionts affert I  peficulumilludinpfimü  eXaggeranSt  itiquo  non  ipfMantum 
ßed  ö*  uniyerßtm  fuum  ^gnumnüpetfuerity pröpter  conßirationem ,  qua  ab  ißo  quidti 
hominum  genere  primiim  ex  ortdjtt :  itdque  utyßcutfupra  quoq^diximusyeiufmodipericu 
lum  cayeri  inpojhfUmjeo  mdm  &  yitaripdßiiy  aliter  quidem  fefaCere  nonpotuißi  aff 
tityauumdlia  quidem  rationeillud  ayertere  nullo  modo  potuerit  •  fiquidem  Ießtita&  Sa 
te  f  dotes  ißt  'empoteßattßeaddiblosagnofcdnt  3  qui  diffenfarefefe poffe  in  caufd  arUißi 
miiquo'd  intet  ^gem&Jubditosexißit,pederKproßtecur, 

Aagiift  S  ub  iilifitxm  igitur  Aprilis  ex  Anglia  navis  multis  lefuitis^  Möiiachis^^  a 

r.jv:gw  liörüm  Ordinum  clericis  onerata, ad  portu  Ylifsingeniinn  in  Selandia  appulii 

Ant  verpi  am  inde  petitura Jmpetraveranc  illi,  inter  ccfsiöfte  Legati  Hiipanici, 
Rege  Angüße,  ut  fibi  per  alicjuot  adhuc feptimanas  >  poft  tempus  pratftitütum 
*  .  fubßftere,3^  commorari  in  Regno  Angliac  liccrccJnteirea  vero  Legatus  Reger 

mirionem  aliquanto  lefiritis  reddere  ft  udens ,  interrogat^  quid  caufte  Rex  ha 
buerif,  qupd  tarn  äfperam  in  Catholicos  fententiam  tuliflet* Rex  igitür)  ut  Cau 
famprofcriptionis  iftius  Legatus  cognöfceret,  literas  eiprseiegicura^viVj  qui 
bus  de  conTpiratione  Papiftarum  in  Rcpis  &  Regni  pernidem  fadäj  prolix 
pcrfcriptunt  fuerati  iittprimisautem,qüodRcge  Regina^  dimuniverrafami 
liaeorumrubläris^univerlfumReipubltftatiimj  mutatis  pr^dpuis  oftidjs)  per 
verteredecrevifTentAudicis  hifce  literis  Legatus  öbtieuitinihil  amplius  in  cau 
fa  eorum  agere  expetens» 

NaninAigin  ,  Sub  initium  tamcniiichiislunq  Annoi  iS  ö  6,  növäfterüm  adverfuSsRegea 
SS22.**  Angliae  lacöbum  detccfta  eft  confpirario>  quae  in  Flaridria  quidem  initiS  roepilli 
ferebatur ,  lefuitis  QC  facrihculis  qtiibufdam  authoribus ,  qilorum  ftiaTu  &;|iof 

tatu  fexprimarij  quidam  viri, initofoederc,8^Buchariftiac  Sacramento aeeepto 
filenriumSt  fidem  l^i  inviccmpi*omifcrunt»Convenit  auteift  intCr  cos  de  Regi 
vel  in  venatione  glande  plumbea  transfigendo,  vel  alia  qUacuntp  ratione  i  me 
^  dio  tollcndojcum^  in  finem  mottdia  quaedam  clcnodiapulcherrima  prctioi 

^  liisima^Vencno  ita  infeda  fibi  Compararänf,utyel  fölö  ateadu  lethalia  efient 

ca^,li  in  venatione  res  non  rucccfsilTet  ,  Regi  offerre  exhibere  animus  erat; 
tit  Illis  acceptis  neCem  evitare  non  poiTct^Hac  Conipirationcmirabiliter  patefa« 
öa.  Rex  paulo  poft promulgato  denUo  cdido  publico, omnes  lefuitas,  Mona« 
chosS^  Romanae  religionis  miniftros ,  propter  confpirarionu  türbäs  conrinuaj 
tC  machinariones  perpetuas  fub  capitali  ftipplicij  poena  ,  regnri  fuo  ante  pri^ 
mam  Augufti  diem  excedere  iufsit  t  hoc  tamen  benevolenriaeipfis  exhibitum  in 
promittcns,utfi  fefciy>ortiihus  maris  aperiant,  navibus  Anglfcisquocunqtt< 
cuperencd^erantUTtcdidlum  ausemde  verbo  ad  verbum  fic  habet* 


EDICTVM 


dp* 


I  E  S  V  1  T  A,  R  V  M. 


171 


E  D  I  C  T  V  M 

S£7i£n/SSIM/  ,iMAG^A£ 

TAUniAE  71EGJS. 

I  A  C  O  B  I  I- 

FIDEI  DEFENSORIS^ 

ONTRA  PONTIFICIOS  ANGLIi^E,  RECVSANTES; 

ET  IBS  VITAS,  SACRIFICVLOSCLVE  AD  DI  EM 
2*  lunij  M*  DC.  X*  publice  promulgatum« 

^  Fanauamfummä  ^gM  pj  &  fapentü  cura  circa  Religionis  yere  fatholicd 
■  &  Chrtjltana  conferyattonem  &  amplificationem  y  er  fari  debeat ^at  que  in  hunc 
finem ,  ficuti  una  manu  bonum  eiits  femen  fpargere  ,fic  altera  malas  herbas  & 
^(Crejes,  qUat  inter  Domini  femina  plerunque  fucer  e f eunt ,  qUantUm fieri  pote  fi  y  eyellere 
■  extirpare  oporteat :  nihilominw  tamen  natura  nofiraad  clementiam  perpetuo  tampro-^ 
ly  is  fuit)  ac  prafertim  ab  ejfiufione  fanguuiü  >  in  ijs  rebu^Sy.qude  confidentiam  quocunque 
odo  tangere p  ofjunt  ( quanquamtiihtl  aliud  quam  fimulata  &  fiUain  quibufidam  conficiens 
t  erat)  ita fimper  alieni  fuimus,  ut,  non  oh  flant  e  ea  cura  &  :i^elo,quwus  huim  nofira  an- 
jua  &  yera  Catholica  Religionis  ^  quam ptofitemur ,  conferyationem  &  propagatio- 
mperpetuo  profiecuti  fuimus,  dihla  nobis  innata  clementia  nos  fiemper  retinuerit ,  ne  Le¬ 
rn  illam  qua  contra  Sacrificulos  &  T^cufiantes  lata  fuit ,  quamque  pefiimit  fiiis  fiacino- 
hus  contra  nos  diyerfis  yicihus perpetratis, peryerfiififue  &  fiuperbis  aSlionibus  illi  jure 
nuerant-,  debita  execütiöni  mandari fiecerimicf.  "Pofieqquam  yero peßimum  hoc  ipfiorunt 
fiitutum,  principio  per  immediatam  Sacrificulorum  proditionem,  inipfio  noflro  in  hoc 
egnum  aditu,  ac  pojhaper  horrendos  ifios  cuniculos  Sulphureos  ( qua  immanißima  crU- 
litas  obliyioni  nunquam  tradenda )  manifeflatum,  cui  deinde fiuperyenitfimul  horribile 
'  deplorandum  illua  facinus  extra  hoc  Regnum  defiignatum  ( Diabolicum  e<r  immanißu 
um  nimirum  parricidium  illud  inultimo  Galliarum  R^ge  fratre  noflro  charißimo per- 
tratUm  )  animos  dileBißimorum  fiuhditorum  nofirorum ,  quos  domus  &  corpus  Tar- 
menti  reprafientant,  ita  excitay  it ,  ut  utraque  Domus  nos  humillime  rogayerint  &  ob- 


quidem  majori  exparte  ante nofirum  in  hoc  Regnum  ingreffium ,  latas ,  quarum^  oJfiei 
Itionem  in  Inaugurati  one  no  jlrajuray  imus, fine  ulla  ulteriori  dilatione  exe cudoni  man- 
ire  yellemus :  jußißimam  certe  caufiam  habemus,  ut  juxta  humillimas  ipfiorumpetitio- 
'S,in pofierum  magis,  quam  antehac  umquam,  fiolliciti fimus,  diÜas^  Leges  noflras  exe- 
tioni  diligentius  mandari fiaciamits.  In  hoc  etenim  negotio  confi nentia  noflra ,  reffeElu 
eligionts,  h  onot  nofler, r  e fhe^u  eius,  quod  nihil  nifi  Legum  nofir arum  exeeutio  petitur, 
fie  curitas  noflra  (acnonfiolum  noflra ,  yerum  etiam  totius  pofieritatis  noflra)  refpeSlu 
nguinolenta  Tontificiorum  doSlrina ,  qui  in  %dartyrum  &  SanUorum  referunt  nume- 
m  eos,  qui  proprios  fiuos  Reges,  V nÜos  Dei,  trucidant  ( ficuti  nuttc  cum  horrore  exeera- 
m  hanc  ipfiorum  doUrinam  toties  effeEiui  mandatam ,  & parricidialem  hanc  Theoriam 
•  RraxinitaconjunÜasyidemus ,  ut  fdcinorofi  &  maligni  homines  nullo  medio  meliits, 
tam  per  parricidium  Regd  cuiufiquam,qui  aut  Hareticus ,  ipfiorum  judicio,  aut  fautor 
Tareticorum  habetur,  animam  fiuam  ab  aterna  damnatione fieliberarepoße  putent)  Ha, 
quam,tres  caufia,qua  confi :ientiam,honorem  & fiecuritatem  noflram  tangunt,atq^  etiam 
pulum  nofirum permoyerunt , proyidentiam  innobü  Regiam &fiollicitam,  quaunufi- 

pf  j 


1 


^  D E  Ne  F  A  ft  II  s '"Fa  CIN  ö  R  f  fi  V  $  ^ 

k  5** fh  jufliPSy  <& prudens j  rehmira  eoming€ntihm  >& Jefe  habent'ihuSypfttiiti 

fjjedebtfynecejfarioexciranc, 

Ac proptereu  cum  cerrioreifa£iiJimus,  ^ubdJf<^cpriecipue  t empört,  majory  ^uaman 
tehAQ  unquum  ,  7{ecufantium  numerm  in  banc  rtofirdm  urbem  Londmenfem  yenerm 
•  litttper  Leges  T^gni  noßri  certü  liminbnt  eircumftripn  eßi_, ,  &  intru  quinque  ill 
milliarU  pro  habiMcioneipßs  deßgnata^ ,  manere  debebant :  certo  nobts  conßirutume. 
rsytcare  y  ßcuti  priorem  omnem  inhunc  locum  redeundi  datam  licentiam  per  praßens  E 
diSium  reyocamus,  Et^quanquam  hoc  tempore y  quo  Tarlamentum  haberi y  ör  Jnaugu 
ratio ßlij  noßri  primogeniti  mßitui  debet  y  eos  hic  tolerare  perimportunum  tlrpericu 
,  lofum  jit  yMuam  &  oh  caufam  Tarlamentum  noßrum humillimi  requißyity  utuniyer 
*•'  ätd  domicilia  fua  remitterentur ,  ör  urbs:hiic  ab  illis  y  pro  Inauguratione  diBi  mßrißU 
charißimiy  yacuaretur:  nihilominus  tamen  tantum  confueta  noßra  bonitatis  retintf 
jconßitutum  nobis  eß  non  rejpiciendo  ullas  ipforum  yafras  machinationes  aut p^ricuL 
qua  tempore  hoc  durante  inde  nobis  y  in  recompenfationem  diSta  noßra  clementia ,  pro 
yenirepoßent  yUty  conßderatü  negotijs  ipforumgrayioribus ,  priyatum  ipforum ßat^ 
attingentibus ,  qua  fortaße  adhuc  inproximo  termino  per aginda  haberent ,  ipfis  terrdi 
tium  ufque  ad  ultimum  lunij  prolongare  yelimus  l  intra  quod  tempus  ad  domos  fuas  y  ig 
ad  ea  loca ,  ad  qua  per  Leges  remißi  funt ,  redeunto  ,  nec  unquam  poßhac  ad  hanc  urbet 
tiojlram  eis  -Cameram  Londinenfem  ,  yel  ad  Aulam  noßram  ,  rtec  ad  Aulam  dileÜißim 
tßegina  rtoßra  conjugis ,  yel  chärißimi  Trincipis  noßri  ßlij  y  quocumque  loco  fit  y  intr 
decimum  ab  hac  urbe  LondinenfinUlliarium  yßne fin^lari  yenia  impetratione^y  remea 
tre  prafumunto  ,  cim  Leges  nofiras  coritra  tranfgrejpifes  quam  JiriSlißmb  extwtm 
fnandaifty  &  fummum  illum  Auth^ritatü  noßia  contemptum  feyerißime  yindicare  de 
crerurn  fit-,  Etfimiliter ,  juxtadiAamhummimam  charißimorum fubditorumnqßrofui 
in  T^triamento  congregatorum  petitionem  y  omnibus  ßtperiöribus  %lagijhatibus y  in  o 
mnibus  hujus  I^gni  noßri  parsibuS  yßriBißime  mandandum^ecreytmus  y  ut  juxta  Le 
ges  nojlras ,  ab  omnibus  Tapißisinobedientia  conyiÜü  >  omnia  arma  ypulyerts  formen 
tarioSy^S"  qua  eiufdem  funt  generüy  qua  quifq^ßye  inpropriahabetpoteßate,ßye  apuda 
hum  depofuitytecipianty &proyideant,  utbene  cujhdianmr,  fecundumleges  deponan 
tur,  tantum  ipßs  pronecejjaria  domuum  &  fui  defenßont  relinquentes  y  quantum  per  lege 
conceßumeß,  fluain  re y  cum  ’Magißrarus  noßri  hailenus  mmis negligentes fuerint y'^^ 
expreßum  hoc  noßrum  mandatum  yel  negle^umyyel  executioninon  fatitdiUgemery  u 
decety  datum ,  deprehenderimus  y  per  feyerißimas  pöenas  ipßs  noturh  facientitSy  quam  gfa 
ye  deliUumfity  in^T^gijs  noßris  mandam ,  prafertm  in  rebus  talis  momenti  y  negligen 
tem  effijj,  _  "  ^  , 

Et  quandoquidem  teßtitX'&  Sacrificuli  majori  nUmefos^nCy  qukm  antehac  umquam 
tam  per  totstm  noßrum  Tignum ,  quam  inurbe  noßra  Londinenfiy  circUmy agantur  ynoi 
folum gregatim  ad  Domum  noßram  yenientes  -y  maximo  cum  Aufhorttdtis  &  Legumno 
^  firarum  contemptu ,  yeritm  etiam  permixta  fibitdliumperfonarUm  particularium  catet 
ydy  qua poßeaquam  carceribus  detenta  &  per  Leges  nofiras  conyi^ay^sr  nihilominus  ta 
onen  (  ex  bonitate  noßra  )  e  7^gno,fub  hac  conditione  y  rieumquam  redirent  y  deduci 
fuerunt ,  in  T^egnum  redire  aufa  funty  maximo  cum  fumma  erga  eoS  bonitatis  &  clemetk 
tia  fiofira  contemptu  y  manus  nofiras  ad  jußißmas  pienaS  proyocantes :  ^os  ad  tale 
abufus  &  confufiones  inpofierumprayeniendaSy  omnibus  ifiis  Legibus  frena  amplius  no\ 
inhiberey  fed  eafdemyUt  ratas  y  prout  decety  ixecutioni  contra  eiufmodi  tranfgreßhres  man» 
daredecreyimUs*  Et  quoniam  femper  proni  fumUs  ad  fey er itdtem  aliqua  clementia  no- 
ßra  parte  temperandam  (non  jamreßicientesyqubd  ßatiminprimo  yacpoßed  in  quarük 
L{egni  huius  noßri  anno , per  duo  diyerfa  clementißima  Edi^a  omnibus  Sacrificulis^ 
Jefuitis  certum  diem  praßituimus ,  ante  quem  ex  noßris  ditionibus  dif  cederenty  grayißu 
ems  etiam pcenü  y ß  in  T^egnum  noßrum  rtdke auderent y  pro^oßtü^  mereyimwi » non  cbl 


1  ß  S  V  I  t  A  R  V  t7ä 

cedentis  noßragratia  contemptu ,  ad  ditas  illas  priores  profcStlones  ipßs  indici- 
Üas,  etiam  tertiam adijcere  ^ac prdpcerea per prxfens  hoc  EdiSfum  declaramus  & proj‘ 
mlgamuSyjuo d  omnihus  lefuitis f  Scholaribus,  &  cteteris  cuiufcp  cosiditionis  Sacrificulis 
’nhoc^gnonunc'agentihusytamijs,  quoscarcer  hus ^’berare yoluerimus,  quamijs,  qui 
iondum  in  yincula  conjeili  funt ,  libere  &  tute  ex  T^gna  noßro  difcedere  liceat,  jic  utm 
\unc finem  ad qUemdamnoßrumportüm  atite Juli j  ^  rosime  yenturi  fefe  conferant  j  ac 
pfi prima  occaßonein  estterasi^giones  traijciant.  Admonemus  &  certos  facmm  di- 
ilosJefuitas,  Scholares,  &  cujufcmq^generts  Sacrificulos ,  juxta  diAum  noflrum  placitu 
lif ce  dentes, at  &cateros  omnes^quiantehacper  clementiam  noßram  eadem  cui/n  conditio- 
te  liheriatifuherefiituti,qMod,ji  quifqüäm  ipforum  pcßhacin  Tignum  hoc  nofirureyer- 
i  aufus fuerit,  fanguü  ipforum  fuper  proprio  ipforum,  atque  etiam  torum,  qui  ipfos  mife- 
"int  3  capite  ejfe  debeat ,  quandoquidem  hoc  facientes ,  non foltim  in  pcenas ,  quas  leges  no- 
irce  ipfis  minantur,  yerum  etiam  in  eas,  quas  fummus  Ö*  fuperbus  clementiae  bonitatifque 
toßrx  if-ga  eos  o ßenfae  contemptus  ipßs  pariet ,  incurrent.  Et  in  genere  ( ne  quifquam  i- 
^norautiam  legum  noßrarum praetendere poßit: jVniyerfi  lefuitae  &  SacrficvAi,cujuf- 
:unque ßnt  Ordinis,  ip forumque mijjores  hoc  EdiSlo  admonentur ,  ut fibi cayeant,  Jupra 
dquoaper  clementiam  noßram  ipfis  indultum  eß ,  amplius  aliquid dnohü petere  ,  quo  in 
Regnum  hocnoßrum  Iredire  popint,  propter  pericula  notißima ,  quae  ab  ipfis  jure  timen- 
'ur,  &  folli  citudinem ,  quam  pro  bonis  noßris  fubditis  gerere  decreyimus ,  quo  apericu- 
is  corporis  &  animae ,  quae  d  lejuitarum  &  caeterorum  Sacrificulorum  dobhina  ijs  immi^ 
lent,  liberentur,  cumhoruminhoc  ^gno aUiones  & fiudia  adnullumalium  fcopum  ten- 
lant,  quaMut animos  optimorum fubditorum  noßrorum  d  debita  ^  ^eo  &  tiohts  obedien- 
ia  hy  er  tanti 

Et  quia  denique  horror  imrhanifiima  'Troditionis  putyerariae  animas  Tarlarninti  nb- 
fri  occupayit,  &  infuper,inttr  catera,Iuramentu  Fidelitatis  nobis  d  fubditis  noflris prä- 
landum  tantopere  d  Papa  ö*  A ffeclü  ipfius  oppugnatum  fuit,  ut  ipfi  calamum  arripei 
1T  c  auf  ai  noßrx,  qux  lur  amentum  illud  fiebtat ,  defenficnem  fufipere  cogeremur  (quod 
\uamyis  Tap/e  odi-yfiimum  eßet,  fufnmi  tamen  fayoris  &  clementiae  opus  fuit  erga  tam 
nultosnoßrosfubditos^qui,ltcef  fuperßitione  'Pontificia  ex  eae  catiiunimo  tarnen  erant  pa- 
ato,  ad dhedientiam nobis proeßmdam ;in quo etiaminter huiits  conditiohtd  Papifias ,  & 
ilterum  illud peßiferumgenus,qui fupra dulas damnatas  &  malediBas doBrinas &artei 
ommifeent ,  di f crimen  habitum  fuit:)  J\los  conßderantes ,  quod  diBum  Juramentum  dt- 
crimini  yero  <&  clementi  inter  duo  ifia  Papißarum  genera  faciendo  fe'ryiai ,  ut  jam  di- 
bum  eß,nonpojfumus  quinbm'AiUm bonorum  noßrorum fuhdiiorum fäluti,  (&  malignorum 
lominumdetehUoni  peropportunum  exißimemus,utinpoßeYüm  in  gener  ali  huius  Itirame- 
i  apud  omnes  noflros  fubaitos  promotione,  major  qudm  antehac  umquam  cui  a  adhibeatur  i 
4cprOptered  exprejfum  noßrum  3ecretum  efi,  omnihuf^  Ör fingulis  nojlris  Epif copis, lun 
licibus  CiyilibuS  &  Criminalibus,  atq^omnibua  alijs  nojlris  %linifiris ,  quos  hoc  attineti 
IriBifiiml  maiidamns,m  illud  ah  omnibus  illis  peijonps  inonmibias  rebus ,  quibus  leget 

teri  jubent, exigant, f cientes, Leget  ipfos  hac  autoritate  sion  orhajfe,ut  hoc  pro  libitu facex 
•f  j  ^  omittere  pro  beneplacito  liceret  j  erilm  nos  hoc ,  tamquam  necefiarium  acdebiturh 
fficium  ipfis  mandatum  &  impofiium,yeiut  per fonis  publicis,  0*  anohis  pro  maxime  fide- 
ufus  habitis, pro  bono  &  fecitritatenoflra ßatufjj  noßri,ah  ipforum  manibus  poßülaturoii 
Datum  inPalationofiroVFhitehallij  z^Junij,  P^gninojtriJAagnie  %rUanUi<e,Fran» 
Hiberni«  anno  oUayoi 

Deus  cuftodiat  Regent* 


/■ 


Hancinqui'ßtione  SiT  profCTfptfonem 
sarriddas  inftituta ,  Gretfcherus  lefuita 
^ceanürdltCtunLimago  noftro,8C  ekphantS  c»formica»2  hac  nurarer  j 

JFf  4 


Ängii'ctnäm  in  Proditore; jvoncficosi  eai*miacÄi|»s« 
contra  Stenm  cum  Hifpanica  confert, 


1" 


\  ^ 


<*• 


De  nefariis  Fa cinoribvs 

nifi  cxfolo  Grctfchero  frons  Icfin'tarum  omnibus  nota  eilet»  Quis  eninifion  rii 
dcat  ,  vel  potius  exfecretiir  impudentiam  eius  ,  affirmantrs  nihil  certius 
expedandumPapiftis,quamcarcerem,exilium,&jUtaliusIefuitaloquitur,ro« 
tasjcataftas,  catapultas,  frixoria, pugillaria,  manus  ferreas ollas  aeneas,, 
milia  tormenta,  in  illis  Provincijs&I  civitatibus,  quas  folusLutherus  vel  Cala 
vinus  occupat»  RefutatfatisIefuitasEcclefiarumftatus,  qui  eft  inGermania, 
Gallia  ,  Belgio  dC  alijs  in  regnis»  Vbi  enim  vel  fando  auditum  eft ,  a  Lu« 
theranis  vel  Calviniftis  combuftos  heterodoxos  c*  Vnum  velaltcrumnomina» 
bunt,  qui  capitis  fupplicio  afFecfti  funt  J  fed  caufam ,  fatfeio ,  non  expriment, ui 
ita  eorum  ignari,qux  gefta  funt,  Calvinianos  effe  crudeles  ftatiiant ;  multo  mi« 
nus  aliquid  addent  de  rogis  Hifpanicis ,  lanienis  Gallicis, fupplicijs  Belgicis ; 
coniurationibus Britannicis, exilijsCarinthicis,  turbis  Polonicis,tumultibuJ 
S  uecicis,  5^  motibus  Vngaricis» 

Comprehenfi  funt  etiam  Anno  duo  ali)  ex  lefuitis  coniuratienis  hu« 

ius  confeij  in  Anglia,  0^  ad  Regem  addueffi;  Ex  eorum  uno, Par  cio  nempe,  So« 
cietatis  in  Anglia  Provinciali,Regepraefente,qua£fitiim  eft  pnmb,Toßi(ne  pon¬ 
tifex  P^manus  excommunicare  lacobum  frafentem  Anglia  ‘Regem  /*  qui  rcfpon« 
dit,  omnes  Catholicos  fuiflehacftenus  bC  elFe  adhuc  in  illa  fententia,  licere  fum« 
mo  Pontific'i,  tanquam  fummo  Chrifti in  terris  V icario,  omnes  Reges  ^  Prin« 
cipes  hiereticos  excommunicare»  Initantibus  veiro  Confiliarijs ,  noneflehoc  di« 
redtum  refponfum  ad  propoCtam  qua£ftionem,refpondendumenimeirepra?) 
cise  ad  hoc ;  F irum  Paulum  V.  Pontifex  modo  reßdens ,  poßitjuße  excommuni¬ 

care  lacohuml.  magna  Pritannia  P^gnahoc  tempore  gubernantem  iWc,  refpondiffc 
fein  genere  ad  propofitam  quafftionem  ex  mente  omnium  Catholicorum  ait 
velleque  inrefponfioneiftaacquiefcere^  cum  in  individuo  refpondere aut  defii 
•  nire  velle,  quid  Paulus  V»PontifexMax»inIacobum  Lpofsit,  maioriseftei 
au  thoriratis,  maturioris  confilij  ^  fuperioris  arbitrtj ,  petit  igitur  fibi, quod  fal¬ 
cem  in  alienam  meflem  mittere  nolit,  ignofei»  C^uefitum  deinde  ex  illo  eft,  At 
Angli  omnes  Anglicanamconfeßionemfequuntufißnt  haretici  Refpondit  ille. 
Quicunque  fcientes  volentes  ,  ab  Ecclefia  Catholica  Romana  divortium  fa« 
ciunt,  inque  eo  perfeverant,  funt  haeretici»  y  YgzhTLnt  illi  ,reß>,onßonem  magis  at 
Anglos  i  eorum  jue  religionem  applicandam  e ,  at  ille  in  hoc  fuo  generali  rciponft 
fubftitit,  nein  primaquidem  quacftione  lacfe  Maieftatis ,  in  altera  vero  fradta 
feu  perturbatae  pacis  publicae  reus  fieret»  Qtixficura  ^oxro  c^^Atiproditio proxi¬ 
ma^  fudauthoritatCi  confilio  &prafcitufa^aeßet.^l\\cncgzndortf}pondiu  ^ adiun« 
xit  fimul ,  fe  deteftari  ex  animo  tam  horrendos  conatus  contra  magiftratum  le« 
gitimumconceptos,  iudicareque  autores  non  eo  tantum,  quod  aliqui  eorum 
iam  fuftinuilfent,  fed  graviori  etiam  fupplicio,  ( fi  tarnen  aliquid  gravius  exeo* 
gi tari  poflet )  dignos  effe»  Poftremo  quaefitum  ex  eo  fuit  ,An  autor  pjfet  libelli  cu- 
jufdami  contra  flatum  Regü  &  regni  Anglicani  conferipti  ^  Refpondit  ille ,  autoreni 
fenon  elfesvidifie  tamen  iftumlibellum ,  in  multis  correxifTc,  cum  quicquid 
in  provincia  illa  a  Societate  conferiberetur,  cenfursuti  fuacfubijciatur,  necelT« 
omnino  eftet.  Hoc  audito  in  carcerem  uter^  mandato  R^gis  translati  funt» 
'Anno  etiam  1(5,0  7»  lefuita  quidam  in  quatuor  partes  diffecftus  eft,  quodir 
contumeliam  contemptum  mandatorum  Regiorum,  Sacerdotes  aliquos  fui 
ordinis  creare,  in  locis  occultis  conciones  habere,8d  populum  ita  docere, quod 
RexinEcclefiam  ius  nullum  habeat,Pontifex  eius  caputfit  dC fubditi  adfervan« 
dam  Regi  fidem  non  teneantur,  aufus  fuerit* 


0 


I  E  S  V  I  T  Ä  R  y  M, 

E  L  A 

^NIGLICANi  CLERI  AD  CLEMENTEM 

nil.  PONTIFICEM  ROMANVM  DE  MVDTIS  AC  VARllj 
lefuitarUnl  iludijs » dölis  >  inipöftiiris  ac  frauduliäiüs  sufli'ombus  in 
Äliglia>BdgiO|Ronl2£  5^  alibu 

lESVlTARVM  GBSTA  AD  REGINAM 

BLlS  ABttÜAÜL  SPECTANtlA. 

’^,Lifahetha  inAngiufignäntt  i  Hon  modo  negUtia  futtunt  mulu  medU  di  fegnutfi 
^illud cönycrtendum proj^ofitatjedeorumloto^ropterlibellosfamofos quamplurimosi 
morei  dnnuoSt  menßruof^Uefutufa  inyaßonü,  aliafqüe  molitt  onei frequentes  a  lefuitü 
dis profeiiaSf  tamgrarpü  toi  annorum  pirfequutio  exfitatd  ißtue  magnum  Catholici  nom 
■inis  exterminandi  periculum ßepe  immitteret.  Et  qüämyis  ad  minuendam  hareticorwni 
iperhidmdthita  '&  pfbportionata  media  aßümenna ejje noHinßciernur ,  multa  tamen  in 
ateriaiüt  appelUtit,ßatüs  omnihud  Catholicis  bhteUaßeoltimefunijqua  Sacerdotes  cum 
ehe  CathoiiCaprayiter  o^jfen'dereni. 

u  Sacerdotes  in  Angliammißif  fuh  Aldniäußtcijit  exinßitittioneTontißcisproi 
hiti^  materix  ßatüs fe  immifcere^poß  aliquot  annos  j  lefuitas  fuh  eadem  conditione,  in  ' 
'■hßdiumafciy  erunt. Eamtamen  conditionem  ymabant,qudm  cum  Sacerdotibxss ,  <&  cum 
icis ,  in  quorum  domibus  excipiendi  erant  ipaSli  fuerant ,  quam  eorum  Generalis  in  ferin¬ 
is fub  obedientia  illis  mandaverat :  quam  regulam  fuie  refigi  onis  fundamentale  faciunt ^ 
r  fcilicet  querelis  DofninorUm  temporalium  fi  ingerant.  Ut  ex  libto  Tegularum  impreßo^ 
itet,  qUam  ubique  dh  illis  obferyari  E faAcif  :us  ’^lontantü  in  ApblogidJefuitarumprom 
'etur, 

i.  iefuitx  libellum  fuppliceni  ad  EUfabetham,  'typis  tmpreffurn,  ediderunt.  In  eo  iU 
mT^ginam  ornnihss  regijs  yirtutibus  orAatam,  &  totius  illorum  jußx  fpei,poß  Deum^ 
ichoram  appellant.  In  eo  profitentur,  feah  Elifahethx  partibus  futuros  contra  Toutiß- 
m  7(pmanum,  etiam  pro  edufa  religionis  Catholtcd  Angliam  inyafufum,nec  aliter jen»  ' 
re  quenquam  Catholicum  -,  nifi  ignorantem  aut  fcrupulofum.  In  eo  'etiam  'coram  peo  & 

'ngelis  protefiantur,  fe  immunes  effe  &  fore  ah  omnibus  contra  EUfabetham  molitioni- 
s ,  propter  quas  tamenquamplurimosab  Elifabethamorteaffeilostioyerdnt:  Qux  le- 
itarUm  purgatio  tantumnoH  erat  Sacer  dotum  dccufaiib,  tn  eo  multas  alias  ah  fur dißi* 
asaduiationestongerUnt^Aduiationes,rettdmanteetiamconfcientid,eßutitasappel- 
repbffumU^,qUodquamlauda^erant*vi'*vam,^itttperahantßatimmbrtuam.  i 

iRßbertus  Terfonius pro  more  fuo,  librum  de  ConyerßonibiUt  tribui  Anglix  dh  dliu 
iddam,  nomine  HarhsfildoL,  infignißimo  VbHore  compbfitUm  -,  fuO  nemine  promulgayit» 
uas pr<0git  Epißolas,unam  yiya  Elifabethd faSami  in  qda  illam  commendat  •  dliani 
ortud EiiJaberhdfaSlam ,  in  qua  illam  Cbndemnat  i  uttdquejani  in  'eodem  yolufnine  jun^ 
t  circumfertur. 

Librum  'Titulorum  ad  regnum  Angtix  pro  Infanta  HijPanica'^toinpoßtum  i  ind 
IßtatiSifeditionifque  plenißimum,  ad  augendam  contra  Sacerdotes  fit]piciQnein,fubno- 
'int  Sacerdotis fecularis  Dolmanni  'viri  fingUlaris  meriti, promulgarunt, 

4*  Aßaßnos  ad  occidendam  EUfabetham  fubornatos,  exHißania  ad  Sacer  dotet 
iqUot  inAnglia  >  quorUm  unus  erat  pfdfatiis  Dolmannus ,  quafi  exdit  'complicet,  ntife- 
nt^  F nde  Sacerdotes  illi,  eorumq^uedmici,nonnulliinagnxnohiUtatis*^iri,  inmaxi- 
itmpericulum  conjeci,  fed propter  perß0ißimam  'eorUrn  innocentiam  fnirahiliter  Ube- 
tijunt.' 

5*  Sacerdotes  illos ,  alio fque,  quorum  integritat ,  &  in  patriam  debita  affeBio  jani 
tnre  capit ,  infamart  nort  eeßaruntf  &  magis  quam  antea  >  ianquam  nimium  d  magU 


De  Nefariis  Facinoribvs 

pratlhm  fa'^oremex  necejfarta  innocentia  defenßone  confe^uutos.  S ciebant  ex  Ulofa^ort 
Sacerdotibus  impenfe  plurima plurimü  Catholicü  bona  obtingere^.  Sciebant  ex  eofa- 
yore honorem  ürinerementumreligiontis  Catholica proyenijje^.  Sed  religionis  &  rebeU 
lionü per j^e^d  dijferentid  cum  honore  etiam  Sacerdotum  conjun^d,  magno  defignationi'- 
bus  lefuttarum  non  potuit  non  eßeprajudicio ,  qui  librum  de%eformatione  Anglicana^  ^ 
tanquam  extinSlo  clero ,  aut  mox  extinguendo  ,  confcripferant,  in  quo  tanquam  omnium 
Domini  de  dißoßtionibus Epifcoporum  &  Epißcopatuum,  de  redditibus  omnibus  Eccle- 
ßiaßtcis  in  maßam  redigendis  &  äißribuendis ,  de  proceribus  in  ordinem  cogendis ,  dealijs 
Ordinibus  religiof  num  yix  ,  aut  ne  yix  quidem  admittendis  ^  de  Troyincialibus  Jejuitu 
cü  loco  Abbatum  E'enediBinorum  creandis ,  de  emolumentis  ad  fummum  Tontificempro^ 
yenientihus ,  ad  quinquennium  in  ufum  leßuitarum  interyertendis ,  prater  multos  alios 
articulos  det  er  minay  erant. 

Kec  horum  memoria  jam  fuijßet  refricanda, ß ßmulcuniElifahetha  molimina  Jefuu 
tarum  terminum  fuumhabuißent.Iamyero  quia  perpetua  eorum  feries  ynonminus  contra 
facobum  Angiia  1{egem,  qukm  contra  Elifabetham^  &  forte  magis,  perfequutionis  cau» 
famyalde  promoy  eat ,  ne  omnibus  crimine  inyolutisf e  ditionis  ,  religio  Catholicaexofa 
ßat,  cum  multarum  animarum  detrimento^  operaprcenum  eß,ut  Sacerdotum  innocentia^ 
moderni^gis  "Britanniae  jußa  expeBationi  rejßondiße appareat ,  in ijs praecipue  rehusi 
^uarumyeritas apparere  debet. 


OESTA  lESVITARyM  AB  lACOBVM  RE« 
e  EM  brita'nhiae  matrej^^q^ve 
SPECTANTIA* 


cuparentur ,  Sacerdotibus  ayerßqne  conflata  ,&  praecipue  praetextu  ad  fl>  e  ciem  pulchro, 
^ubd  Sacerdotes  B^gis  Scotia,  quießet  haereticus  ,fay  er  ent  titulo  •  lefuitae  yero  labora» 
tentad fceptrumAnglia  eyehere  perf  mam  Catholicoim ,  yelHißanum ,  yelHißanam^ 
yel  Tarmenfem ,  yel  Sabaudum,‘yel quintam ,  yel  fextam,  yel  nefcio  quotuplamperfo» 
nam  (pro  bono  S ocietatü  omni  yento  yeliflcare  decrey erunt j  fed femper  Catholicam.  V n» 
de  confequens  erat  neceßarip,  ut  T^x  S chtice  tanquam  perfona  inidonea,  nihil  in  fe  regium 
habens  ( id  quod  fedulo  faBum  eflj  traduceretur,  '  e c  defuerunt  molitiones lefuitarum 
yariae,ut  '^x  Scotia  Anglia  regno  priyaretur :  in  quibus  tamen  omnibus  dicunt jnonde^ 
fuißeeps  fummiTontiflcps  confenfum. 

Liber  Titulorum  ah  illis  cotiferiptus  efl  pro  titulo  Infanta  Hißanica  ad  ^gnum 
Anglia  contra  titulum  %egis  S cotia.  Ad  illum  librum  Titulorum  additio  poflea  diyul» 
gata  efl,in  qua  omnis  melioris  nota  Catholici  Angli  aßerunmr  (fedfalßßime)  Scotico  tt» 
tulo  refragati  eßk^. 

Anno  tqSp.  Cum  Hifßarna  "Philippus  II.  in  Collegio. Anglicam  Tallifoleti 
exciperetur ,  moderantibus  eam  aBionem  quatuor  lefuitis ,  quorum  unus  erat  Tubertus 
Perfonius.,  Oratione  publica  unius  Angli  ex  perfona  omnium,ohlati  ftmeianimi,  ylrJs^ 
tbnatus, fludia, yita,mortefque  non  eorum folum ,  qui  in  Collegio  erant,  fed  &parensumi 
^uos  habebant,  amicorum,neceßariorum  &  Catholicorum  omniumin  Anglia '>ut  patet  ex 
libro  ad reimemoriam  ab  illis  impreßo  anno 


dibus 


JnCollegijs  Anglicanis  Vallifoleti  &  Siyilia,  induBi  fut^.  Angli  te  fultarum  flr au» 
s  &  minis ,  ut  titulo  Infanta  ad  regnum  Angli  canum  Jubfcriberent ,  &  in  mißionibm 


ad  Angli  am fubfcriptum  titulum  promoy  erent :  quam"y  is  nonnulli  fubfcriptiones  has  ali» 
hi  pro  curatas  fuiße  aßerant.  J 

Ar  chiduci  Alberto  Infanta  intimarunt ^  totpro  illisobßdes  e ße ,  quot  Angli  in  Sei; 
minario  St  Audomari  nutrirentur m  -  . 


Infantant 


IeSVITARVM.  174 

Infantum  Hij^anicam ,  yenientem  in  ‘Belgium ,  deliberarunt  titulo  T^gmte  Anglix 
ignirt^.  Hoc  cum  notmi  eßet  fa^lum  in  Anglia ,  magna  tumultuum  Belgicorum  oc^ 
hifut. 

Qjiatuor  lihros  contra  yel  titulum, yelperfonam  I^egts  Anglix  f :rip ferunt, aut  filtern 
^rmi fecerunt. In eorumttno  ‘Matalitia  T^gts  taxatur, ui  iClater infamaretur, <(7  B^x: 
nminus  quam  Eli f ah etha  contra  religionem  perpetuo  irritaretur. 

C um  Oglebein  quidam  mißtts fuißet  in  Htßantam,  traÜatunts  de  fxdere  inter  Hißa^ 
m&  3  cotum,  articulos  indignißtmos ,  &  plane  infames  contra  B^gem  Scottx  exhiheri 
icurdrunt,ne  cum  ßege  H iß  antarum, fxdits  iceretur.. 

Jnprima  inyaßoneAnglix  ab  Hifpants  fallaatino  i'ßiZ.notum  eß,qux  eorum  creatu* 
,ab  illps  fuhornatx,B^gem  Hißanix  commoyerint. 

In  inyaßone  anni  prxterfecretioraauxilia  fua, promi  ferunt  ßegi  Hißaniaru^ 

:um  claße  Sacerdotes  etiam  Anglos  mißuros,  qui  caufam  Hiß anicam  apud  Anglos proa 
\yerent.  %/lulti-amem  ex  Sacerdotibus  An^vs,  qubd  hoc  recuf arent,  multas  indigni* 
ys  d  lefuitvs  paßifunt. 

Hdinyaßonemanni  xq^f.yarias fraudes  excogitarunt,  ut  B^gem Hißanix p er mo* 
rent.  V naerat  ',  ßobertus quida Eliotm  Anglus in Htßaniam  cum  nayi propria  mul* 
remigibits,alijfq^militibus,illipro  temporeferyientibus,appulit.InduBus  efl  dlefuim,, 
fe  Comitem  A:igiixeßeßngeret,ab  alijs proceribus mißum,ad perfuadedum  ßegiHi* 
mix  expeditionem  Anglicanam.  Idquodprxßitit,paratißimaAnglorumauxilia  pro* 
tth,  deduflusad  Bagern  a  Tancredo  quodam  IefuiraAnglo,a  quo ßcijfq^  alijs  ad  ißam 
p 0 ßuram  eff  o  rmatus  erat. 

In  S cotiäprqceretquofdam,Huntleiüm,Ar^aliumiAngußu&alios,tanto  odio  CaU 

nifmi  ibi  dey  aß  antes  emnia,  percitos  iny'enerunt,  ntadlffuitarum  imperium,  chartas 
[asfubßgnatasinHißaniämmitterenenyererentur,neexparte  Scotorumaliquidde* 
nad  Calyinifrnum  eyertendum.  Termißt  Deus  ( ad  cafligandum forte lefuitarUm  fu* 
'biam )  chartas  albas  intercipi :  unde  Bringthonio  latori  mors  confequma  eß , proceri* 

s  exilium,  Catholi  cis  periculum,  hxreticis  injultatio ,  ßegi  Scotixfußicio,  &arblior 

m  Anglia  conjunEiio. 

Troceres  exules,  quia  cOnfenffm  fuum  recufay erant,  ut  redditus  moHaßerio  furn  in 
otialeßuitis  permitterent  ,  reßonfum  acceperunt,  nihil  illis fubßdij expeElandum  effe^ 
i  Infamam  contraproprium  Begem  ad  BegnuAnglix  capeßendum,adjuyareßdem  da^ 
it.Inde  in  Scotiam  commeare  coaElifum,& cumproprio  ßege  incolumuatem,mpotue* 
nt,pacifci. 

In  inyqfonibus  Hybernis  ab  HißanofaElis,ßi  lefuitx  negare  yellent,  eorum  manui 
ffeprxcipuas  in  infligando  Hißanos,prxreralia  argumenta  bene  nota  B^gt  Britannix^ 
idoyici  Manfonps  lefuitx  in  NunciaruramApoßolicam  eyeElio  teflabitur. 

Sacerdotibus  ex  Anglia  B^mam  mißis,  &  in  Collegio  Anglicano  incar ceratis, ut  ad 
dScoro  fayendo^  terrore  detinerentur, pro  crimine  objeBumeß  piaculari,  &  in  quod  alia 
folyerentur ,  quod  Scotißicx  plane  eß  ent faSiionis ,  Stc  lo'ßti  fä" fic ßcribere  yißum  eß  je* 
itü.  Idempoßea  Sacerdotibus  alijs  in  Belgium  yenientibus ,  nec  pro  leyi  peccato,  nec 
mleyi  periculo  objeBumeß, 

Et  Anglos  Catholicos  in  (federn  Hißanü ,  reyera  autem  ftbijpßs  obnoxios  tened 
nt ,  d  multis  jarn  annis  de  tempore  in  tempus  inyafionem  Hiff  anicam  promiferunt, 
onnullos ßub ornarunt ,  qut  de  expeditis  Claßtbus  ,militibus ,  apparatibus , [mendacia^ 
endida  folenni  more  dißeminarent.  Hotx  funt  literx  ,  &  in  manibus  Senatus  An* 
tcant  unius  lefuttx  ad  alium  teruntur  ,  ßuadentts  in  tllts  ,  ut  rumores  inyaßonit 
turx^non  intermutendo  omnem  operam  nayaret.  Jßd  fraude  deteBd  &  explosd^ 
ßnuarunt  fubdole  ,  Elifabetham  Anglix  fecretum  fxdus  cum  Infanta  iciffe_,  ,  eam» 
'x in fucceßionem  Anglix  deßtnaßß^.  Addunt ,  &  idin  toto  orhc proclamant  ^  e'oritm 


/ 


DeNefariisFacinoribvs 

o^erafaBum  eße  HißanM  cnmyfngl'ue  Trinctpe  nulUm  cq71  foederationem  inire  yeli 
nijt  cum  expreßo  articulo  religionü  Catholica  in  u^nglia  liier a*  Eyentui^fohactechr 
etiam  dißi^ata, adhuc  Catholicü perfuadere  conantur, muhamillia aureorum  d  T^ege  Cu 
cholico  dejignari ,  qua  illü  dijlrihuantur ;  cuiu4  rumort  'yatiitas :,ut  aliorum  j  It^^üt 
tonforibtos  tnnotefeere  ccepit. 

‘Interea  ut  d  quo,&  euiu^pifeatores  conßitutießent ,  clarere  inciperet,  lefuitamah 
quem  Cardinalem  creandum  eße  decernunt.  Emendicatü,  1i>el ementim [ußragtjs  alique 
rum  Sacerdotum  (magnam  &  tantum  non  magicam  noim  tribuunt  fuhferiptionü  Catalo 
gts)  adjungunt  nomina  S cholarium,militum,  lotricum,  quibuf  magno quaßconfenfugen 
tts  Anglicana  I^bertits  'Eerfonius  T^gi  Hi^aniarum  commendatur  eine  aujpicijs pre 
'moyendM.  Hon  facile  ratio  reddi  poteß  ,  curü  reliquü  lefuimEritannicts  prafei 
retur  longe  illo  hac  dignitate  dignioribtts  ,qui  non  infames  erant  propter  mores, qui  doBn 
nd  competenti  imbuti, non  neoefje  habebant  ut  doUi  yideretur,  aliorum  libros  uti  proprie 
adere:  qui  non  formidine  &  ayerßone  Catholicorum  coaBi  fuerant  d  Britannia  auf ugt 
re.  S  ed  cum  fama ,  doBrind, animo ^  careret.  Spiritu  tamen  turbtäentißimv  nontareba> 
propter jjuem  fciebant ,  ^eum^egi Britannia.,  cui  femper  opponebatur y  merito 'odioßßi 
mumeßi^. 

Tropter  Cardinalatus  Terfoniani foUicitudinem  l^uorthtngthoniiM  pracipuitsaBoi 
praßdentid  'Duacenfis  Collegij,  fed  d  triennio  in  triennium,  ut  d  lefuitis pendeat  toties, n 
muneratm  eß.  Is, ut  fidem  7i(obertoTerfoniopraßitamexfolyeret,  cuius  fellicitudine. 
& ßudium  in  Car dinqlatu ambiendo  intime  noyerat ,  audiens  EHfnbetham  Anglia  moi 
tuam  eße,  yel  mortiyicinam ,  Anglos conyocat ,  longaque^habitdcontra  T^gemS coti 
inyeBiyd,  docet ,  qudm  intolerandum  eßet,  eumfußinere  7^gem  Atrgliee,  &,  ut  ne  fiere 
orare  ferio  admonebat.  T^x  Scotia  declaratta  tamen  fuerat  THpx  Anglia,  &  forte  Di 
V mrthingthonim  audierat,  fed  iton  credebat,q^uia  non  yolebat.  Ex  Senat  oribus. Angi 
canis  funt,qui  Sacerdotes  admonebat,  meaDuaco  in  Angliam  ordinati  mitterentur,  qui 
id  ^egi futurum  eßet  yalde  exofumpropteripfius  V Horthin^gthonii  nomen. 

"  -Hec  humanis  tantum  rationibus  niti  y oluerunt  lefuita'Hißanorum  in  Angliay, 
Boriam,  fed  excogitatis  etiam  rey elationibus.  Interdias  magna grayitate  aßeyerahain 
S.  lacohumnayi  lapidea  inHißaniam  yeBum  ,  illi  genti  yiBoriam  contra A7iglosprt 
mißße.  Hec  drfunt ß de  digni  homines,  qui  lefuitas faciunt  authores  Indulgentiarum  coti 
ceßarum  illis, qui  titulum  Elißamcum  ad^egnum  Anglia  promoyerent^ 

AN  religio  catholica  PROMOTA 

,  PERANGLO-IEJVITASINBRI- 

T  AN  NI  A* 

/ 

SCotorum  Seminaria  per  yiginti  annos  lefuitis  fub fuerunt.  Laudi  illis  eßet^ßyigin 
tantum  Sacerdotes  idoneas  ex  illis prodijße  ofienderent.  Imo  yiros aliquot  Scotia  na 
tionü eximios,rSr  optime  deEcclefiameritos ^peßime  exagitarunt,  eorumq^  cOnatusque 
quo  modo  impedierunt. 

Qudm  paryos  lefuita  inS  cottafruBus fecerint, utinam  nonlamentabilii  ^gni  illiti 
facies  toti  orhi  teflaretur ,qudmyis  noyd  Arithmetica,  yix,  aut Heyix quidem trigim 
I  Catholicos,adtrigintamiliiainfuii7^latiomhissmuleiplicdrint. 

In  Anglia  negotijs,  fi  religionemlefuita  dicant  omnium  fuaium  aBionutjt  Regulat 
fuiße,fateor  ignorantiam  meam,&  probationem  defidero. 

Hum  religio  fecit, ut  defeBus  profeßionis  Catholica  non  eßet  impedimentum  in  fuc 
ceßione  Gallia  Hayarrao  ( ßc  feribunt  in  Uno  ex  plurimis  futs  libello  famofo  contra  Le 
ceßrium )  eßet  yero  impedimentum  Stoto  in  fuceeßtone  Anglia  ? 

Hum  religio  fecit ,  ut  prater  clancularias  omnium  nfficibrum  promißioues ,  Elifa 
hetha  Anglia  jjußißima ,  fimul  &  mifermrdißirnx  Trlncipt  yitam  optarent  diuturnam 


I  E  5  V  I  T  A  R  V  ^  I75 

5  quod  parem  (ut  inj^pologia  quadam  tjpt^  evulgata  loqumtm)  fuccejjorem  non  jpe^ 
urent. 

‘Humreligio fecit )Ht  Anglice  tittiltts ahillü projlitueretur^nonmodo  Catholicü  Trin- 
ipihtf  in  mutuam  eorum perniciem^fed  etiam  quibufdam  non-  Catholtcü^  ut  Ferdinando 
}erbienji  Comitt,&  alijs propter jujias  caufas  reticendis  f 

FLum  religio  fecit ,  ut  %lariam  Scotia  pra  omnibus  mortalibus  traSiarent  indignißi^ 
if,  cmpraomnibits  mortalibus  j^ngli  debebant  obedire  iUtTrincipi-^  compaßionem ,  ut 
iptiita  ^yenerationemjUtmarcjiri. 

2^um  religio  fecit ,  ut  pro  at  beiß  is  infamarentur  a  lefuitis ,  ^ui  Scotico  titulo  faiie^ 
int ,  necArchiepifcopo  Glaffonienfi,  necEpifcopo  Dumblamenß,  yiris  bonorandifimis-, 
eceptis,nec  ipfo  Guilelmo  7ieinoldo,ßngulari  huius  atdtis  ornamento,  qui  in  libro  contra 
Wafum  edito,  annoq^  impreßh,  &  ßegi  dedicato  ,  eum  legitimum  ßegniAnglicani 
eredem  appellare  non  Der eretur  i* 

FLum  religio  fecit ,  ut  E ueßmarlandius  Comes ,  ßeguhts  Fagettus ,  &  alij  ex  And 
licana  nobilitate ,  pro  fde  exules  propter  odium  S  cotici  tituli  lefuitis  infitum ,  perpetuis 
'ditionibus  exagitarentur,  Generali  I  e  fuit  arum  per  eorum  literas  incafjum  pro  remedijs 
iterpellato  f 

Tslum  religio  fecit,  ut  tot  feditioforumlibellorum,  aßaßinatuum  artifices  d  lefuitis 
'bornati,  laudem  mererentur :  Catboliciyerb  quidam ,  ßabinghtonius,  Filneius,  SaTif- 
irius  alij ,  quibus  Sol  nihil  yidetillußrtus,  eb  quod  de  Liberanda  perfona  ßeginx  Jco- 

a  deliberajjent  ,  yel  nebulones  quofdam  exploratores  ad  eam  deliberationem  fuhorna- 
>s  audiyifient ,  potius  m  libello  Apologetico  lefuitarum  pro  perduellibus  damnarentur 
cerfito  illis  Sacerdote  quodam  nomine  V sallar  do,  qui  fupra  nongesitos  Catholica  reli-- 
onireconciliayerat  f 

Flum  religio  fecit,  ut  %daria  Scotia  T^gina  injußißima  mors  patronum  iny  e  S 
retlefuitarh  C  Tr  ater  ea  lex  in  praeeritis  Comitijs  A  nglorum  fertur ,  ut fi  perfona  qua- 
amin  mortem  Elifabetha  confiiraret,  &  illa  per fona,  &  omnes  a:h  illa  jus  T^gniAn- 
'icani  pratendentes ,  ut  perduelles  fuccefitone  in  ßegnum  priyarentur.  Hac  lex  urgeri 
mpotuit  d  Chrifiiano  quoyis ,  utdumper  %'latrem  impetitur  filius ,  illius  martjrium  in 
ibium  &  in  crimen  yocetur,  imo  &  damnetur  plane,  cui fimilis  famina ,  tanta  celfitudi- 
s,utaitEofius  in  libro  de fignis  Ecclefia,pro  nulla  unquam feSiaaut profeßione,d  mundo 
mdito,  mortem  oppetijt.  V rgetur  tamen  hac  lex  contra  ßegem  Scotia  d  iefuitaauthore 
Wi  Titulorum. 

jS[umreligiofecit,utAnglra,dum  in  ea  Cardinalitns pileus  Tuberto  Terfönio,yelex 
mpli  cibus  alicui f  anguine  martyrum  ruhricaretur,  &  V t  opianum,f er  e  Anahaptifiicum 
l  reformandam  Ecclefiam  infiituatur  Confifiorium  ■,  fat  tragicum  omnium  mi feriarum 
eatrumf  I  ' 

Enica  folutioefi ,  quam  in  recenti  lefuitarum  Theologiareperimm  in  Angllaj 
ilicet  Catholicum  ür-Hißanicum  eße  fynonymo-..  Imo  eb  ißque  progreßi  fune,  ut  in 
jfonfo  quodam  ad  ediSlum  Elifabetha  quoddam  aßerant  plane  ,  florentem  fi  atum  %e- 
s  Htßanica  fis  eße  conjunBum  cum  fiam  Ecclefia,ut  illoJuhlato,hic  fubfifiere  nequeat, 
ionarchia  Hifpanica  in  tota  Europa  sieceßitatem  perfuadere  conantur  Jefmta  ,fed 
•m  magno  pra  judicio  ,  &  nota  ingratitudinis  erga  alias  %/lonarchas  tir  TiincipeSy 
iihus  multum  dehent  -  cum  fußuione  perfida  adulationis  ßegi  TSritasinia  injcBd  , 
(em  jaikadregnaeyeBumad aflraufquelaudibus eyehunt.  ludiciorum  D  1 1  inferu- 
bilis  abyffus  pfi,  propter  ea  omnes  d  lefuitis  infligatos  conatus  contra  AngUam  fubfan- 
lyit. 

Serib  autem perp  mdant  /efuita ,  anilUnoyi  Apofioli  idimitentur  quod  dicit  Tau- 
s  2.  Corinth.  i.  Gloria  no fira  hac  efl  teflimonium  conficientia  noflra  ,  qubd  in 
nplicitate  cordis ,  & fynceritate  Dei,  &  non  in  fapientia  carnali  ,fed  cum  gratia  Dei 


DeNefariisFacinoribvs 

‘tony  er  fati  fimus  in  mundo  :  ciiiu^  indictum  &  ^uafij^r  oh  atiof equitur  ^  Fi  delü  eß  "Deui\ 
quia  fermo  noßer,  qui  fuit  apud  D  os, non  fuit  etiam& non,  fed  etiaperfe  ipfum  fuit.Huu 
^poßolictereguU ,  num  lefuita  fe  conformayerint  ab  initio  quoji  renafcentü  EcclejU 
j^ngli  carne  Dt  den  dumeß:  Htjfanü  reli^d  difcußione  ^  an  illorum  fermo  de  %donarcbu 
H ijjanica  fuerit  etiam  O"  non, 

DE  lESVlTARVM  MODO  PROcBDEIsJ. 

DI  IN  REBVS  ECCLESIAE  ANGLI  CANAE 
TRACTANDIS.  ' 

P^pter  feminarta  omnibus  Catholicis  ohyia,  magno  Anglorii  in  partes  tfanfmarina: 

confluente numero,anno  tqi o.  Collegium Anglorum,quodpir  8  o  o.annos  T^mce  tenue- 
7Unt,in  noyamfaciemmutatumefl,  magna  lefmtarn  Calliditate,  quidißidium  inter  An, 
glos,^  Camhohritannosferedoifefeinjinuantesyrpirosgrayes excludendo, juniores  yariji 
pratextibus  eludendo, omnia  adfe  reyocare  conabantur. 

In  Collegio  Anglo^^manopedt  fixo  anno  tff^o.in  Angliam  admißi  j  pro  moregeiiti 
iioflns  cum  omni  humanitate  ex ctpiebantur,^rdfertim  cum  inalijs  regnis , plurimum  cati* 
fam  Catholicorumpromoturos  fefan^ißime  promifijfent. 

Sbtrtus  Terfonim,&  Edmundm  Cainpianus primi  Angliaingrejfuri, fecum  T^he* 
tfin  Gallijs  adduxerunt  EpifcopumAfaphenjemAnglum  tanqUam  Tatronum,  cu\ 
auxiliari  debebant,  &  jfoponderant.  ^ 

In  A nglia  facramenta  adminiflrare  nolebant fine  licentia  fa cerdötum, in  quorum  quaji 
fefidentia,in  prtyatis  Catholicorum  adtbus  erant :  d  Sacerdotibm  enim,  qui  jam  onus  T)e\ 
portayerantjtn adjutorium nonnecejfario petebantur  3  tj; ad mejfem  ferius,  qudmad fe* 
mentem  admittebantur. 

In  publicis  f criptis,  &  colloquijspriyatis,  fidem  dabant  Catholicis  lal  cis,  f e  nihil  nij 
fiiritualia  traUaturoS,fub  ea  coditione,  non  alios  in  eorum  domibus  excipiendi,  &  ifld  con* 
ditione  yiolatd  (quodpoflea  in  Tuberto  Terfonio  contigttj ei j ciendi. 

Taupertatis  &  humilitatis profeßionem faciebat.  Propter  iflas  yirtutumflecies,reiq 
noya  aamirattonem,&  alias  artes,  multi  in  S ocietatem  lejuitaritm,  omnes  in  bonam  de  il¬ 
lis  opinionem  adduBifunt. 

Collegij  Immani  A  nglorurh  adminiflratib  cum  reditibiU  illis  cedebat,  ’ß  e  cumarum  di* 
flributio  paulatim  inAngUa  lefuitis  commiflaefl,prafertim  cum  facerdotes fe  culares  tam 
fuerint  rerum  temporalium  negligetes,ut  ordo  eorum  uniyerfifs^nec  cenfum,nec  domum, 
nechortuujfiamhaberet,id quodßriBißimam nuditatem  cUiufcunqjerdinis  fuperat*  Te* 
jCUtliarum  colleBionem,  licet  magnum  ontiS ,Iefuit«  tamen  ex  charitate  ferre  didicerant. 

Interea  lefuita,  ut  paulatim  omnia  fua  efficerent,  omnes  in  Collegio  ’ßomano,  obe* 
dientia  merito  pratenfo ,  juramento  flbi  obflriSlos  habere  procurarunt ,  ut  ad  lefuita* 
7um  libitum  fierent  Sacerdotes ,  yelnon;  &  in  Angliamproficifcerentur,yel  non.  Hoi 
firatagema  glorianter  fibi  tribuit  Tubertus  T er fonius  ,  quod  fciret  lefuitarum  equum 
frroianumejfi_^. 

Sub  (pecte  regularum  in  Collegio  Anglo  -  ‘FomaHb  obfetyandaruni ,  omnes  omniurn 
liter  a  illis  aperienda  yeniehant ,  comprehenfis  etiam  in  praxi  Anglis  extra  Collegium 
degentibus, ut  ficnihiladAngliam  jfeUans  traBatipqjfet  7^mia,*y>elcümipfo  Pontifice^ 
nijiper  fefiiitas.  ,  ^ 

%dortuo  Cardinale  %lor6no  pfoteBore  Anglorum ,  tujiiS  prudentia  effecit ,  ne  in 
'aqua  turbata  pifcari poffent  ,  fubrogandum  ei  curdfunt  Cardinalem  Poncompagnunii 
repudiato  Farnefio  yera  nobilitatis  Cardinale,  qui  propter  ayitam  cum  Polo  amicitiani, 
multa  erga  Anglos  amoris  indicia  ProteBoris  munus ,  quod yere  prafiitiffet ,  merito 
expeBayit. 

Etutfeipfos  ad  omnem  eyeiumpiro  TroteUofibut  Venditarent, jaBabantfef acuit  att 

haberet 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  176 

aJ)ere,u^nglumyquemcun^j'y>€llenTiConßiruendt  Cardinalem,  mde facile  cmnes ex  fe  de- 
endentes  habere pojfent :  id quodj^oßea  attentarunt, faÜo per  ipfos ,  ut  dicunt  ipß,  Ala- 
0  Cardinale^. 

7>iec  ceßabant  interim  [editionibus,  detraSlionibufjue  artificioßßime  fuperfeminatü„ 
mnes  impetere ,  quos  metuebant  impedituros^  ne  pervenirent  lefuitce  ad  metam, ad  quam 
olltmabant.  In  eo  numero  omnes  "Vtros  eminentiores  comprehendebant  ■,  quantumcunque 
e  caufa  T)ei,  &  illis  etiam  ipjis  optime  meritos.  Tro  reliquis  exemplo  fit  Epifcopns  Caßa- 
enjis.  Islefuitas  in  Anglorum  Collegium  7{pma  intro  duxit, invito  Cardinale  %/loronOy 
r  introduÜos  cotinuis  bonis  officijs profequutm  eß.  ISiotum  eßquid  \omce  in  eorum gra- 
am  fecerit ,  cum  ejfet  ibi  religioforum  E'ifitator.  Septimanatim  ad  extremum  ufq^ßni- 
m  aliquid  Cafix profeßce  contulit. Inter  ißum  tamen  &  Alanum  difcordias feyerut  ma- 
imas,quibus  paulo  aiite  mortem  finem  imf  o fuit  Alantts, dicens,  Moneße(equum,ut  pro- 
■er greges  vel paßores,  Abraham  &  Loth  difcor darent.  Mortuo  VeroAlano,  oculos  in 
aßanenfem  conij  ciebant  Angli,tanquam  notum  illis,& illos  nofcentem,ideo^petehant, 
r  Aiam  authoritas  in  Coßanenfi  refideret. 

'Petitioni  tanquamjußißima  lefuita  feprimo  affirmabant  concur fur  os.  Cardinali  ta- 
'.en  Cajetano  clancularie  perfuadebant ,  ut  fe  Cajfanenfi,  tanquam  Proteüoratus  An-^ 
licaniamulo  (quod  &  fecit)  &  Anglts  p.etitionem  fuam  pontifici  exhibentibus,oppo- 
eret.  Hincmagna  Anglicani fundi  calamitas ,  &  perpetua  contra  Caßanenfem  oppofi.. 
0.  Is  tamen  moriturus  adverfarijsfups  ignovit, &in  eius  rei fitgnum  jußit  ccmburile- 
(itie  cujufdamliteras,in  quibus  de  Caßdnenfi fcripferat,Aut  Deus,autdamon,aut  Tur-. 
t  eripiat  eum. 

In  Anglia  erant  adhuc  veteris  Cleri  reliquia  d  tempore  ^Larice  ifiegina  fnperfiites.In.- 
r  hos  eraiit  viri  omni  exceptione  majores:  fed  quia  d  lefuitis ,  recenter  appuljts,  depen- 
^re  merito  dedignabantur,  culm  idcirco  contetiones  honeßopratextu  exercendae  erantk 
)rumjurfdiäiodIefuitü  in  dubium  Vocatur, licet d  Pio  V.  conceßd,&d  Legato  eius 
fcopo  Sincolnien.adhuc  viH>o  confirmat a-,quipofi ea  in  carcerepro fide  obijt. 

Inter  alios  ahjs  intentatos  abufus,unius  nomine,qui  Dolmannus  Vocabatur, procudut 
brufn  'Titulorum  ad  T^egnum  Anglix fupradiÜUj  magno  cum  Doimanni periculo,  fiuic 
axime  infenfi erant Iejuitae,quod ei,utpote perßeBißim^  integritatis  Viroimaxim^ pe* 
imarum  fumma  in  fuos  ufus  difiribuenda,  committerentur. 

Via  hocmodo  lefuitjs  patefaSld,  proclamant  ßatim,fe  habere  facultatem  illts  plena* 
■am  indulgentiam  concedendi,  pro  prima  vice,quipectatalefuitts  confiterentur,  <&  ad  U 
amfacultatemintimandam,ex  fuis  devotis , quorum  jamnumerus  accreverat, emißarios 
dornant.Inde facillime  aliorum  poenitentes  ad fe  alliciebant ,  & fecerunt  filios fibi  j  quot 
finott  genuerunt.  Generales  etiamtße  volunt  confeßiones,  ut  omnia  omnium  negotia 
fis  pateant. Facultates  alias  promunt, quibUs  nerVis  belli  cotrafeculare  cleru  intenti,ut 
mpatet,pecuniasoparatur:  V na,ut  in  incertis  reßituttonib.  aliquid  donetur  lefuitps  ,& 
itisfiattalid  dißenjandi,ne  bona  hareticis  debita,hareticis  reßituantur,fed  lefuitisialia 
iß enfandi  de  rebus  adEcclefiampertinentibusialiam permittendi  Patronis, ut  beneficia 
iyendant  Hugonoticis  Minißr^, temporalia  beneficia  dßiritualibusfepafando:^Ißa* 
icis  viribus  fe  interim  fußentatos  plenis  buccis  oßentabant), 

Ex  Collegijstrafmarinis  per  hoc  tempus  fecerant  fere  monopolia.His  initijs  Ö*  incre* 
■entis ,Iefuiticamfe fa^amAnglia  Catholica  miratur  &  ingemifcit. 

Tleque  tamen  alijs  artificijs  lefuißa  vel  hilum  profecßfent ,  fi  ad  felem  Apoßolicarfi 
pervius  acceßusfuißet.  Ommes  itaque  via  adillam  ob fepienda  erant.  Surreptioni» 
bus  omnino  aures  P  ontificps  pr  aoccuyandte  ,quem  eo  potius  nomine  no^ 

Vam  ißam  congregationem  inßituiße  cre¬ 
dendum  eß. 


De  NEFARIIS  FaCINORIBVS 

DEAVTHORITATE  SVMMIPONTIFL 

CIS  a  lESVlTIS  AD  SY  AS  MACHINATIO= 
NESDETORTa» 

TV /T  yitaferj/eramfdHafmffe,  A^oflolua  fedis  amhoritatefrtstensa.eojue  dignitate 
1  V ±.imminutd,dolendumeß,negandumnon€jL  "He ali^uü  dubitandi fcm^ulm  y^ngk 
2neßet,^mnamßnt,qui  malts  informationibits  de abßentihrtsuti fuerint auß^inter plurim^ 
argumenta,  dhtna^royidejitia,  UU fedi  aßißit,  effecit,  ut  male  informato  Tontific 
ali^uiAnglorumprcefenteseffent. 

Quinque  Sacerdotibus  uno  tempore  in  AngliamprofeUurü,  T)n. *Barnabeco, T>.  Jvlar. 
ho,'D.Henßeo,alijf^ duobus,  <&  ad SanSlißimum  'Dominum  noßrum  Clementem  VII 1 
pro  benediUione  impetranda  adduHts ,fuafanClttas  quteß'^it Itahce ,.an  ontnes  tlh  quinqui 
curfum ßudiorum in  S eminario  abfohißentlßobertusTarfonim  lefuitaprafens  reffon. 
dit,  abfolyiße.  SuafanSlitas  (mirum  diBuJ  idem  petijt  Latine.  Ille  herum  fine  yerecun- 
dia  reß) ondit ,  omnes  ahf  ')ly  tjfe,idqj  Latine.  Ex  omnibus  autem  quinque  illtsne  unus  qui. 
dem  curfum  ßudiorum  ab foly  erat.  Sed  quid  faciendum  Sacerdotibus  illts ,  quimodeßu 
caufa  tacendum  putahant,i^  nihil  forte  expeUabantmagis ,  quamutah  eo  Collegio  dimit. 
terentur,  in  quo  diu  detenti  dr  y  ex  adfuerant.  l>lec  expeSiadum  efi,ut  ex  illo  Collegio  Jn. 
glo~^omano  aliquh audeat ,  aut yaleatfi auderet ,  yere  Tontificem,  aut  injlitutamab e{ 
congregati  onem  informare  ubi  quif^peius  quam  in  carcere,fecretce  cujhdid  mancipatur^ 
non  collocuturus  cum  aliquo  fecundo,nifi  inprafentia  tertij  exploratoris. 

Qui  e  Collegio  dimittuntur  pauci  funt,  quine^adulationibus,neq^mhm  credunt.  D{ 
quibus  dubitatur, ilUunoyel  alio  modo  proeyeniuntur. Inter  alios  D.  Temper  tus, D.'ßen. 
Jonus, D,  Hillus,  T^md honorifice  dimißi  in  Delgium  yenientes, inauditi,  &  causd  in  hiim 
die  incognita, facultatibus  a  lefuftis  priyantur,ficut  nec  redire,  nec  manere,  yiatico  coh- 
fumpto,  nifi  mendicando,  pojfent ,  nec  ad  munia  facer  dotalia,  ex  quibus  etiam  yiyendunt 
efiet,  inAngliam  proficif  :i ;  in  qnam  tamen  yenientes ,  capti ,  (& pro  fide  inear cerati ,  e- 
mnes  tres  illufires  confejfores  eyaferunt. 

Heminem  %pm<z  refidere ,  qui  Cleri fecularh  Anglicam  caufam  apud federn  Apoflo. 
licamagat,  paßifunt  lefuita,  cum  tamen  hoffhiumAnghs  ,  ab  Anglorum  Regibus  anu 
%oo. annos  paratum, detineant. 

Anglorurn extra  Angliam,quantumin ijserat,fufientadonem  & afiimationem fempei 
Jefuitte  impedierunt, bullam  quandam  urgentes, ne  quis  ad  T^Horatu  promoyeretur,yeroi 
gradus  impediedo pro  ijs,qui  Tontifich  dignitatem  tuenmr,quem  fciuntab  ij s  impugnarii 
qui  gradus  utcunq^fuf :eptos  pne  tendunt, &  eb  magis , quo  gradum  altior  em  ofientant.Hoi 
IPontificembene  informatum  quis  laturum  fujpicetur.'^  Sed  qua  informatio  ab  hominibiu 
dignitate  &  fu  ßentationepriy  atis  expeBaripotefi,^ 

Ex  Anglia  Utera  ad  Tontifice  difficillime  mittuntur, propter  agnitiprimatus  Tontt- 
ficis  periculu,pr  a fertimd  Sacer  dotibus  in  angulis  adiumpriyat'arum,yel  car  certi  latenti* 
hus, affliUis,angufiiatis, quibus  etiamnuciorum  penuria,  &  portuum  ob feryatio  bene  nota 
efi.  Quanta  ergo  affiiChs  Sacerdotibus  addita  affliclio  efi,  quapta  injuria  fedi  Apofiolica 
inufia  efi ,  quod  Utera  d  S acerdotibus  Anglis propter  eorum  negotia  urgetißima  ad  fuam 
fan£litatem,intercepta  non  modo  fuerint, fed  &  impune  /  Quid  dico  impune  I  imb,utajut,^ 
Eontificefciente,yolente,decernente,mb  &  latore  Iherarum  in  Collegio  Apglicano, ficui 
ipfemet  refert, fedpenes  eum fides  ejfe  debet,in,carceraro,quem  etiam  I fuita facibus  ar  den* 
tibus  adduSlis  torquere  minitabantur, nifinarrationibus  qmbufdd,d  lefuhis  c&nfiSlis  ,fiat 
timfubfcriberet.In  ilUsliteris  fignificatifunt ahufus multi, qui  Alano  &  Caffanenfe mor.- 
tuis, in  E c defiam  A ugli canam  irripere  cceperunt. Inter  alios  recenfebantur  mfiolentißima 
quadam propofitiones d deyotis lefmtarumabforde probat^,  & pofiead lejuitis abfurdim 
(quod  infaUionib.  eoru  ufttatum  ß )  defejitata.  V na  erat,prp fitbula  Ifoma  aque  licita  effi 
ate^  ipfum  Tontificemidlia  eratjSixtum  q.fuiffe  lupum  fin  cuius  odium  priorem  forte  effu.. 
tiysrant,  ß  Objedorum 


I  E  SVIT  A  R  VM.  x’JJ 

(DljeBorum  inillps  li(erü,alijf^y  criminum  exemplar lefuiu  in  jingliam  remittunt^ 
t  memoriale  Tontißci  exhibitum  appellarunt.Ießtitarum  in  Anglia  Troifincialü  Hetu 
xcuf  Garnetuf  inillM  literps  ne  micam  yeritatü  ineße  folenniter  in  literü  ad  omnes  Sa» 
erdotes  ^nglicanos  ifroteßatus  t  ut  contra  illud  memoriale  manibus  fubfcriptps  ferant, 
9gafi  idjue  ex  ordtne  ab  iffo  T  ontifce^ut fcribit^  prafcrifto.  T i  es  formas  Jubfcriptio» 
umpranxit :  ’PrtmamiOmniainmemorialifciofalfaejJe:  Secundamtomnia  inmemoria» 
purqfalfa  ejfe:  Tertiam^  omnia  irtmemörialifunt  ab  Ulis,  non  amefua  fan^itati  ex» 
ibito-j.  A  Sacerdotibus feorfim  yiy entibus ,  difficillime  conyenientibus ,  peffetutione 
irum  qui  funt  extra  Ecclefiami  fedrnagii  tyrannide  eorum  >  qui  fiint  intra  Ecclefiam ,  ut 
uereU  eorum  tefiantuf »  opprefiis ;  facile  erat  >  aliquas  fubf  .rtptiones  extorquere  ,  quas 
imen  multi  tecusdrunt.  Hoc  in  lucrum  lefuitü  cedebat ,  quod  deyotos  ab  adyerjariji 
iternof cerent,  &  ad  omnem  ey  entum  fubfcriptiones  extortaS^  yel  ementitas  haberent pa» 
ttas.Hec quemquam yefifimile trat pofiea  TontificemmiJjurttm,chmnihil  ^oma  inti<^ 
latumlefuttaslat'irepoßit» 

Quid jafn  mirabimur  i  tefuitas  inAnglia  Sacerdotibus  ad  'Pontificimmifiis,prtedi‘i‘ 
ificj^exc^tionem  "Epma  illos  habituros,  longe  ab  illa  difiimilem  >  qud  IJlrianos  f  :hifma» 
cos  traStandos  cenfuitnojier  Apoflolus  Gregarius  Eapo-j. 

Quid  j ani  mirabimur,  temporalia  fubfidia,  gratiaS  ß/iritnales,  hierarchiam,  &  illam 
)nfequentia,facrainenta  ,facramentaliaque,ipfius  denique  appellationis  beneficia ,  Ec» 
'Cfia  Anglicana  denegata^  f*  &  ilero  olim  tamnobili ,  &  jam  tam  bene  de  fede  Apofioli» 
t  merito,  infimum  quuji  gradum  Ar  chipresbyteratus,  infimo  homini  ( ut  nihil grayiuS  di» 
itur J  per furreptionem  collatum ,  praponi  i 

Jefuita  in  cafiello  de  V uisbich ,  ut  lefmt«  cuidam  Cuilelmo  V ueflonb primdtum  in 
'ero  Anglicano  compararent  ,noyum  ordinem  melioris  (fi  Dijs placet )  difcfplince  ince» 
'.runt.Iilenoytts  Ordo  inter  infinitas fcandalofifiimasabjUrditates^  quia  Carebat  aütho» 
cate  Tontificü,  d  cleri)  fejeduS,  caUfam  &prätexeUm  dedit  lefiuitis  nihilominus fiepa» 
Itionem  d  Sacerdotibus  ( qua  fub  meliori  judicio  yerurn  fchifma  putatur^  faciendi,  Hon 
idebaturpofiea  expediens,  ut  lefuita  no^nlaryati primatus  ambiretur ,  clancularius  1  e» 
iißa promoyendus  erat,  ty  quidem  Georgius  ‘Balcuuillim  aptifiimus  inyentUs  efi),Ex  eH 
lales,  &  qb  quee  merita  d  lefuitispromoyeantur,  apparebit. 

Inter  alta  multafimilia  fui  Hoyitiatus  exercitia,  fecerunt,  Utfcriberetad  Cardinal 
m  Cajetannm  liter  as  >  qam  cum  refutatione  imprejfas.  Earum fumma  erat ,  lefmtas  in 
higlia  &  alibi  male  audire, id^  yerifiimum  ejl.  Qua fequuntur,in  Lucianicas  narratione^ 
poni  deberent,  non  ejp  yidelicet lefuitarum  demeritum  aliquod ,  min potius  omnibus  it» 
s  yirtutthus pralucere :  aliquam  tamen  illis  inyidiam,  yelamUlationtm  conflatam  e ffe^ 
ibd  yalde  nobiles  effent,  &  diyenditPS  amplifiimis futs patrimonijs  ^pauperes  omnes,  in» 
if Ceratos pracipue ,  fuflemarent  ^  cum  tamen  perquam  eSeiguumab  illis  in  pios  ufus  corU 
rveiuf^ 

Archipresby  tero  taliter  per  Cardinalem  Cajeianum,fednomine  Pontificis, creato, qui 
preffum  Pontificis  confenfum  expeBandum  cenfuerunt ,  &  bullam  authenticam  in  r'i 
nti  momenti  plus  quam  neCefJariam,fchifmatis  pofiulantur*  Ah  ill^  lefuita  fecundam ' 
dunt  feparationem, yel  potius fchijfmiL»» 

A rchipi^esbyterpofi  undecim  menfes per  Bulldfn  Pontificis  confirmatus,  in  caufa  fua 
citfe  ejfe  debere  judiCeni :  decreyit  dilationem  obedientia  illi fienda  ante  bullam  Ponti» 
^üptijfe  fchifmaticdi  Libellos  lefuitarum,  qui  Sacerdotes fchifmaticoSeße  affirmabat, 
f  omnibus  conyitijsprofcindebant  ,plusqUdm  Pentificidauthoritate  confirmat  i prohi» 
't,  ne  quis  innocentiam  fuam  tueatur,  aut  Academiä  Pdrißenfii  decretum  defendat,  qua 
(peBantes  Bullam  Pontificiam  immunes  d  fchifmate  declarabantur,  authoritatem  edi» 
orum ,  ut  Principes  j  yel  canonum,  ut  Papa ,  condendorum  ufurpat.  Edicit ,  ne  Sacer» 
jfw  inter  fede  aliqua  re,  eo  incotifuleo,  traBent,  ne  dent,  yel  accifiant  fuflfragia  prd 
ixyisre^  ne  yeniantf  autfcribantad  partes  tranfmarinas.  Aperte  adhuc  nonaufus  efl 
■  ",  '  ■"  ""  PS  3 


De  Mefariis  Facinoribvs 


dicere,  T^ulli  Toütißci,aut  Trincif  i, frater  j4rchipreshjterum,oiumperetis,Q^id enim 
fecurum  eß  /  Sacerdotes  propter  tßas  male  fani  cerebri  infolentias, appellationem  ad Cum- 
mtimTontificem  fecerunt  »Exclamant  lefuitk.  Sacer  dotes  per fuhfcriptionemappellatiö- 
tiis^^rchipresbyteri  ediSlum  de  non  dandts  yel accipiendis  fußragijs,yioldffe,non  effe  du 
gnos,qui  ad  altare  admittantur, non  qui  domibus  excipiantur,imö  fame  tollendos  eße,  ex» 
preßtf  yerbts  per  totam  AtigUam  inter  Catholicos  urgebant:  hinc  tertiam  feparationem^ 
yelpotiusfchifmad  Sacerdotibus  fecerunt,  ,  ' 


Qms  crederet  eos ,  quiffeciali  yoto  ohe  dire  Tontifci  tenentur,  triadißidia  tam  in* 
tempeßiya,  tam  illicita,  tam  fupraßdem  fcandalofa  contra  illos  faSluros ,  quos  omni  mo» 
do  adjuyare  tenebantur,ea  yero  de  cauf aut  cumque fucata  ,  quodadauthoritatem  fumm\ 
"pontißcts  in  omnibus  negotijs  Eccleßaßicü,tdnquamad  facram  anchoram  recurrendum 
decrey  erant  f 


Sequitur,ue  lefuitarum  in  jinglia  Ö*  Scotia  molitionum  particulares  effeHus  recen* 
feantur,  qua  pro  incommodis  gray  iter  prementibus  expeSlanda  remedia^. 


DE  REGE  BRITANNIi^. 


REx  merito, ut  fibi  yidetnr,  contra  Catholicos  nonnullos  irritatus,  Ionis  omnibus  of 
ficijs  promerendus  e  fi. Libellü, rumoribus,  molitionibus  feditioßsßatus  temporalisi 
nullo  modo^quodlefuita  faciunt,  contra  religionem  irritandus  eß»  V eritatem partim  ex» 
preffam,partim  imelleSlam,  magißratus genus  quoddam artißciofuh  mendactj  arbitram» 
tur.  Jllofe  deludi  in  rebus  tePoralib»  acerrime  feretes,  yix»tlicui  Catholico  credenducen* 

/*  \  1  1  *  ¥*  rT\  *  *  ^  C'  '  ^  1  *  *  /*  • 

jent,  cumpdelitate  erga  Trtncipempropteamr,  yel  qur amento  etiam  conprmet.  TecuntA 
clam  in  magna  quantitate  inaltas  regiones  a  lefuitü  tranßortata  ,  fifco  intercepta  cejje\ 
runtfemper,  nißjußißimacaufaappareat,fußiciones  datfauthores  innatur  alia  effe  T^ii 
pub.  membrru»»  ^ 


DE  SEMINARIIS* 


SEmtnarta  A  nglicanaoUm  numerofa fuere  tSf  fiorentiaiunicum  P^emenfeuno  tempori 
fupra  j\.oo.alun,uno  dieSo.adfacros  ordines promoyit»  Libera  eratomniucomendal 
toru  admißio,  &  dißofitionif^nceritati^Anglicana  congrua  educatio  ,  qua  quales  yiroi 
exAnglia  Catholicaprotulerit,Alanus,Sdderus,  Hardingus,  Staplet  onus, %lar  tinus  ^ 
infiniti  ali jteßdrur.%lulti  fub  Alano  fuere  T^^pres,  yirij^maturi  ex  Academiaru  jfa» 
cijs,  &  lurifiarum  municipalium  hoßitijs  prodeuntes, benigne  excepti  &  frequenter  exci» 
ti»  LeBiones frequentes  erant  &  doBa:  omnes  Chrißiano  spelo  itaad  Anglicanam  meffem 
anhelabant ,  m  difficillime  aliqui  ad  fcribendum  contra  hareticos ,  yel  legendum,  yei 
tonßtendum  detinerentur. 


f  S eminaria,  ut  nunc  funt  fub  lefuitü  i*tet  eorum  deyotps ,  nec  numerum  halent  com» 
petentem  ,  nec  DoSlores ,  nec  leBores,  nec  cOnfefftrios^exfeculari  clero  i  yiri  meliorü 
nota  ,pracipueinAcademijs  enutriti,  non  admittuntur»  Qm  pueri  yemiunt,  in  Semu 
narijs  curfum  Solü  (ut  appellant )  fiudiorum  ab foly  entes ,  non  pojfunt  ey  adere  yiri  mic^ 
turi ,  &profiigamdis  harefibus  pares.  Scripturas  no»  exaBe  callent ;  Tatres  non  yer  'i 

r 


Iesvitarvm.  ' 


m 


Mt, antiquitati  motiimenta  noti  terunt :  linguarum  fufßdentem  eognitionetn  von  adi* 
ißcuntur :  inaria  leSlio  fcriptorihus  gt  concionatorihi^ ,  quorum  magna  ßniuleß  penu- 
la,  &  leSlorihuineceßario-, ,  non  attingitur:  hareßs  ipja^ ,  no'va  quaji  hydra  capita, 
ndies  emittens  non  explotatur ;  tempuf  deefi  ei ßudijs :  mutui  explorationibus ,  fufur- 
ationibiiSyfaSlionibuf  optima  ingenia  franguntur :  ne(\iHter  ißas  incommoditates ,  forte 
nus  ex  clero  fe  culari  aßignari  poterit,  qui  curfum  ßudiorum  jam  per  yiginti  annorum 
'lactum  abfolyit,  , 

In  Collegio  "ßomano  decem  fuerunt  fuhlefuiti  fcandaloßßimi  tumultus.  Ex  ed 
'ollegio liter«  ad  Tontißcem  miß«  funt  a ßndentibus  in  hcecyerba :  Collegium  noßrum 
aßrum foris^  carcer  intus, &c.  Ex  eo  Collegio  Sacerdotes  Det  yindi  fuerunt  in plat ei 
\omanvs.  Exeo  Collegio  non  nominanda  infamia  fub  educatione  [efuitica ,  in  gentem 
inglicanam,  in  facer dotalem  ordinem  ,  adeoquein  ipfum  nomen  Chrißianum  redunda¬ 
nt.  Ex  hoc  C  ollegio  d7  alijsfub  lefuiti ,  proditiones,  delationes ,  fycophantia ,  adula- 
\onesin  puertö  incepta,  ad  omnes  Anglix  partes  permanarunt.  Hemo  inßgni  explora- 
jr  &  peruitiofus,  qui  non  fuerit  fub  lefuiti  educatus.  Ante  yenientem  &  prxy  alentem 
efuitarum  ceetum  ,  non  audita  fuerunt  in  Anglia  libellorum  famo forum  ,  Jeditionum^ 
ißidiorum,  deir  aÜionum  nomina  :  nemo  nifipoß  eos  facer  dotium  fuuminßciatus  ejl ,  e 
ircerecontra  datxmßdem  aufugit, mendacij  publice  conyiäuseß,  aut  d  religione  publice 
poßatayit.  ^  « 

In  SerfinarijsIIiJpanici,omneshoneßioriyitx,& meliori judicij  adprdine  fan- 

i  üenediHi  fere  tr anßerunt ,  non  obßantibus  inßnttis  calumnijs  contra  illum  ordinem^ 
r  alios  omnes  in  Eccleßa  approbatos, prx ter fuum,d lefuiti  infufurrati. 

Duacenfe  feminarium  multts  in  Anglia  Scholi  Grammaticalibus  ßlendort  .  2 
oBrind  &  aflionum  morali  bonitate  cedet.  Ter  faUionem  admißi,  llanditijs ,  fa- 
oribus,mini  ad  lefuitifmum  alliciuntur,  ß  confenferint ,  extrema  indignißimapar- 
alitate  foyentur,  donec  tandem  inferyefcente  juyenili  impetu  lefuitifmi  pceniteat^ 

aperte  nolunt  ad  lefuitifmum  tranßr^^  ,  ergaßula potius  ,  quam  Collegia  expe-, 
luntur.  ‘  " 

T^eßituantur  necejfe  eß  Seminarijs  >  ß  inde  conyerßo  Tritannix  expeBetur^ 
oBrina  ör  morum  maturitas.  Viri  apti  fcribendo  contra  hxreticos  ,  &  docendo  a- 
os  ,  flinyeniri  poßunt,  deßinentur.  Academici,  &  meliori  educationi  yiri  ,  non 
lodb  fyncera  humanitate  in  feminarijs  excipiendi  funt,fi  yeniant,  fedut  yemant,funt 
royocandi.  Quod  non  nifi  per  Academicos  mutud  familiaritate  notos  fibimet  ßeri 
oteß-y  utfubAlano  experientia  docuit.  lefuiti  nonamoti  e  Collegijs ,  nihil boni ßeran- 
um  eßidCc.lixc  omnia  Monachi  dC  Cleri  Anglicani  de  lefuitis. 


INSCOTIAQ^VIDACTVM 

a  I  E  s  V  FT  I 

D  Ex  Hirpamarum  haüd  diu  pofi  mortem  Maria  Regina  Scoü'ajParmefl* 

LV  fi  Gubernatori  in  Belgio  mandärat,  fuo  nomine  Regi  Scoria  pecunias  dC  cechifino  iefuits 
xercitum  adverfus  Reginam  Angliac  promitteret,  ut  eo  facilius  matris  morte 
ilcifcipoiTen  EadecaufaParmefisnobiIemSGOtum,Robcrtum  deBrulTe,  qui 
iuventute  apudlefuitas  educatus  fuerat,  in  Scotiam  multa  cum  pecunia  able» 
javit»  Eodem  tepore  advenit  eria  in  Scotiam  iuiTu  Sixti  5^Pont*Rom.DubIain 

Gg  4  '  .  " 


^  V 


De  nefariis  Facinorib  VS 

Epi'fcopus  ,'qui  Infatam  Hifpam'cam  Scoriae  Regi  in  matrimonium  ofFerr ct>  fee 
cä  condicione,  li  Romanam  Religionem  amplcAi  vellet*  ln  huius  Epifcopicoa 
micacu  fuit  eciam  Guilelmus  Creichton,qui  Lugduni  aliquandiu  Redor  inle* 
\  Cuitarum  Collegiofucrat.  Repulfamautem  paß'us Epifcopus  confilio»  virtut« 

ßCfidelitace lohann&Mecelani M^gni  Cancellari)  Scotiae,  qui  Regifuadebat, 
fibi  ab  huiufmodi  dolis  dC  fallacibus  promifsi»caveret »  domum  reverfuseft, 
Manfic  autem  in  Scotia  Creichtonus  leruita,  SC  Brufleo  fefe  iunxit,ei®  perfu^ 
dere  conatus  elf  ,  ut  Cancellarium  obtruncaret>  quod  molitionibus  lefuitids, 
coramque  parricidijs  velfolus  refifterct*  Adquae  Bruifeus  totus  exhorruit; 
ciufque  pottularis  iniquis  d^  crudelibus  prorfus confentire  noluit*  Hortatui 
igiturlefiiitaBruflTcum)  det  ergo  *500*  coronatos, quos  aParmeniiaccepiiTetj 
ti  ibiisnobilibus,qui  in  necem  Cancellarij  coniurärint*  S  cd  ne  hoc  quidem  per* 
fuadere  ei  potui  t,mquicns,unumö^  idem  elFe,  five  quisfua  manu  interficial 
aliquem ,  five  pecunia  conducat  alium  ad  catdem  faciendam*  Cum  ergo  nullis 
rationibus  expugnari  poflet,accuiat  eum  Creichto  lefuita,  apud  FuentemPar« 
menfis  fuccefibr em»  quod  pecunias  a  Parmcnfc  acceptas  dilapidaflctjö^  in  alios 
ufus  convertilTct*  Comprehenditur  mifer  Bruireus,in  carcerem  conqcitur , 
menfes  quatuordecim  ineo  detinetur,  tandcmliberatur,  lefuita  autem  impU) 
nitus  evadit* 

DB  TVRBIS  IN  PATAVINA  ACADEr 

MIAfTVM  IN  TE  R  r  EN  ET  OS  ET  PAVLVM  V*POH 
TIFICEM  ROMANVM  a  iESVlTI^ 
EXCITATIS* 

CV  M  lefuitsePatav^,  S^alibipafsim publicas  infui s  ColIegqsLedfionei 
habere,  ÖC  hoc  modo  fiudiofam  iuventutem  ad  fe  pertrahere  conar  entur, 
gravi  s  ea  de  caufa  inter  ipfos  dC  Academiam  contentio  exorta  eft*T andern  Aca« 
demia  illius  loci  de  novatione  ifta  apiid  Magiftratum  V enetum  Anno  »5p i *ad‘ 
gnodumconquefia  efi,  dC  jper  delegatumfuum  Cacfarem  Cremoninum  hsec  talis 
proponi  ipfi  curavit:  quod  nimirum  lefuitte  privata  quadam  authoritate,com 
tra Academiae  iitiufce leges  acconfueeudinem  antiquam di^appi^obatam ,  pe« 
culiare  quodpiam  Collegium  feuAnticollegium  potius  occulto,  fubPontifi« 
Ciarum  quarundam  a  Superioribus  in  Rep ubi*  Veneta  ,  tanquam  a  Magiftra* 
tu  fuo  legitimo,nondum  approbatarum  feu  confirmatarum  BullariI  praetextu, 
introduxerint:  unde  Contentiones  inter  ftudiofos  per  quam  multae  QC  variae  ex« 
fifterent ;  coquenon  celeberrimae  tantum  Academiae  defpccffus  haud  ferendus, 
fedipfis  etiam  lefuitarumdifcipulis  illis  putativis  ab  ineptis  if^is  Praeceptori« 
bus  maius  detrimentum ,  quam  emolumentum  accederer.  Rogare  itaque  re,ut 
Anticollegium  ifiud  temerarie  nec  non  clandeftinecöntra  leges  inlli  tutum  ab« 
rogetur*  Ad  quos  Magifiratus  ille  eiufdem  Anni » 5  9  »♦  dieDecemb*  2  ^*  reicri« 
pfic  dC  decrevit  ita :  i^oßra  hac  eß  fententmac  yolunus ,  'Htt  Lefliones,  niß  inttt 
pft  öT  a^ud^ßecUs  ßye ßoeios  fuos,  hahtant  omnino  nullus. i  Ut^ßatn» 
tis  AS  Triy liegt js  Academia  i*atA1fitUt  nwti» 

^uam  AdycrfintMTf 


»  I 


Iesvita  rvm,  179 

controversia  inter  venetos 

ET  PAVLVM  V*  EXORTA  IESVITI5 
AVTHORIBVS» 

A  N  N  o  vero  I  (^05*  inter  Venetos,  Paulum  V«  Pontificem  Romanum 
[jLgravifsima6(^pcnculorifsima  mtercelsit  Controveifia,  fuper  Conftttii«: 
onibus  quibufdam,  quarum  renovadarumoccafionem  Senatui  Veneto  lefui* 
irum  artes  dC  doli  tcftamentarij  prtebueruntv  Cum  enim  Eccleliaftidj  maxime 
ero  lefuitaE  V enerijs  hadenus  multa  xdificia,ö^bona  alia  mobilia,2<:  immobil 
a, tam  in  urbe,quam  extra  eam  fitajad  fefefub  titulo  tcftametoruiTi, aliorum^ 

:gatorum,  varijs  technis  dC  molitionibus  pertraxifTentjöt!^  vero  bonis  fpiritua^ 
bus  adnumerata,  ita  iampof^idereinciperent,  uttributiindeadmagiftratum 
oliticum  nihil  amplius ,  vel  parum  admodum  rediret ,  Magiftratus  V enetus> 
e  cum  Reipubh  detrimento  maximo  ditefeerent,  lege  cavendum  ^  in  eos  ma^ 
ire  animadvertendum  cenfuit* 

luvathoc  loco  nonmea  verba adferibere,  fedChV»  Hieronymi  Vendr  a-  HieroK.  Vendrai 
leni  Sacerdotis  dC  Theologi  Veneti, pro  Serenifsima  Venetorum Repubh  ad 
<ardinaliumRoman»Collegium«-  Tri^tnta  de,ctes,iu.c^xxit^  centena  milha ,  &ani-  ®  jeiuuisia- 
EccleßajltcoTUM  bona  acßacultates  ^  aßunantur  "yalere ßub  l^enetce  duionps  Itn-  ^ 

■Tio.  Et  quidem  ^  ^uocuma^te  E sKettjt}l>elahbi  intoto  EenetoDominio  conßeras ,  ce- 
ßcia (^uce Qume^^^rx dia,agr oSydomos  &  ceeterahujtfßmodt  mehora, pulchTt07'a  acmagni- 
centiora  conßfexera,  tllaEccleßaßtcoriimejfe  certo ßctas,  Quodß ex  urbe  E eneta ßolunt 
templa, cedißcia, bona, ßacuftates  Eatriarcharum,Epißco_porum,^bba- 
im,  ^rchjpresbjtei  ortm , plebanorum , presbyterorum ,  %lonaßeriorum,  Hofiitalium, 

■  ccleßaru  &  exteroru  huiußmodt,t^u^  teporibjts, quibus  E eneta  T^fp.cceptaeß,  ipelpror- 
nulla  extabant,'^el certe  admodu pauca, illa^  ourmia ßmul in  unu  locu  conßerasiac ßeor* 
n  quidem  templa, domos , ce dißcia,  öT  cistera  huqußmodi  operaponastßeorßm  yero prcedia^ 
ltqs,rura, hortos, & ßmilia’^quid obßecro  E enetoru  ciDitas ac  dominiu  erunt  cum  hps  coi- 
•taf  Jlta  certe  urbs  maxima  erunt, hac  nero  nicm  &  pronincia  per  quam  angußa  appare- 
mt:  &  tamen  Eccleßaßica  illa  omnia,  nel  plura  certe  E eneta  T^ip.fub  ditor  um  erant, ac 
'oinde  E meta :  Trincipes  enim  in  fubditorum  fuorum  bona  jies  aliquod  habent.  Isleceßa^a 
0  Igitur  7^ip‘  E meta  E  atribies  hvs  malis  medendum,ac  legibus  canendum  fuit, ne  contra 
Ita  fua  rationem,  &  Chrißi  Sernatoris  DominiinßitutumEccleßajlici  yiri  tandem  0- 

tiiafecularia  occupent, ac  poßideant.üiicufqiicWendYzmcnvs* 
lefuitae  vero  hocindignifsineferentes,  totum  hocnegotium  Romam  adPa« 
am  Paulum  V^perferipferunt^  ' 

Compell  ati  igitur  hoc  nomine  a  P  ontifice,  V  eneti  iure  fuo  Cedere  noluerunt,  venet?  fure  tuo 
:d  proteftati  funt,fibi  in  ditione  fua  fupremam  iurifdidtionem,?«:  fic  etiam  fegu 
Tendarum  poteftatem,non  autem  P ontifici  competere,5f  CtHoc  refpotifo  acce- 
to,Pontifex  Excommunicationis  fulmine  eos  territatr 
Vbi  no  tandafumma  iniquitas  ö^iniuftitiahuiusPontificist  pauloanteillum 
demens  8.  lege quo<^  cavit ,  neDeip^rx  Lauretante Domus,  quaPap .ftis  ni=. 
il  foto  terram  orbe  fandius,  valeat  deinceps,aut  emere,  aut  acquirere  priva« 
)rumhominum  agros  vel  bona, propter  eafdem  cauras,qtise  V enetos  etiam  ad 
iemftatuendumimpuleruntvConciliari  hxcnonpoffuntTde omnino  fiatuunt  ‘ 
e  decernunt  Veneti  Pont.^Rom.  Pontificis  decreta  fanda  ^  inviolata  t  Ve¬ 
ctorum  autemblafphemise5C  anathemata  indicantur. 

Duxyeroöu  Senatus  contra  Excomunicationem  illam  decreto  publico  pro  VenetiPapaffi* 
iiqua,iniufta  dC  omnino  nulla  decrevit,quippe  qute  tanquam  brutum  aliquod 
tlmcn,fineiure2Clegibusconceptum,ademtantumferiat.  TT'*'*"* 

CJnia  veto  Decretu  hoc  dignum  eft,  ut  in  rei  huius  fempiternam  memoriam 


nuQu 


De  Nefariis  Facin orib VS 

Sr mT"nwr^  ad poften'tatem tranfmictaturjid  hocloco exitalico idiomatemLaunum  fideli 
PonnÄcii  Exc3.  ccr  translatuiTi,  adfcribam,  8^  de  verbo  ad  verbum  fichabet*  Leönardv; 

D  O  N  A  T  V  5 , 7)  ei  gratia  VuxVenetiarumy  &c.  T^yerendißimü  Tatrtarchü  ^  Ar 
thiepfcotüi  Epfcoppf  cotiips  7)ommj  noßri  V meei;  tir  Etcarijs ,  Ahhatihipty  Triorl 
hufy^HoribitiEcclefiarum  Tarochialiumy  tiralijs  TralamEcclefiaßicif  Salutem. Ai 
mntiam  noßram  pryenit ,  die  1 7.  Aprilü  nuprpneceritiy  de  ju/Ju  & fern  entia  SanBif 
ßmi  f  atrii  Tault  Tapa  V.  publicatum  &  äffixum  fuijfe  Tlpnce  breve  ^uoddan 
ßulmtnatum  contra  ‘ELoSytUr  Senatum at  Dominiumnoßrumy  direHumad yos yciiti  teno^ 
ra  &  argumenti  yt^uod  in  eo  continetur,  Qumopter  cumdeyinBos  nos  eßeconfideremu 
ad  canferyandum  m  piete  &  tranquilli  tat  eßdtum  noflrum  nobis  adguberndndum  a  De 
datum  >  utque  ytndtcemu^  &‘defendamM authsritatem  Erincipis ,qut  in  rebus  tempoT^. 
libm  alium  fuperiörem  prater  Dhinam  Majeßatem  nonagnoßit:  pra f entibus  hifc 
,noßris  literis  coram  Deo  &  toto’Mundo  proteßamur ,  nosnon  intermijiße  Omnibus poßl 
htltbus  uti  y  quibus ßanBttatemßuam  yaltdtßtmamnoßrarum  fdr  indißolubtltum  rationuti 
.  '  s^^p^c^mßedderemmi&primumqmdemperOratoremnoßrumapuls.S.refidentemtpo, 
ßeayerb  perliterasnoßrasreßonforiasad  Dreyiaipßus  nobis  fcripta:  &  tandem  per  0. 
TAtoremexpreßim y  inhuncßpm  &  miffum.  Eerumquumanimadyerterimvs  SS. aure 
ecclußasy  &  Dreye  ißud publicatum  eße  contra  fotmam  omnis  rationis y  &  contra  idy  quoi 
docet  facra  Scriptura y  doBrina  SanUorumTatrümßeä  facrt  Canones y  in  prajüdicim 
Authoritatü  fecularü  concejfs  tiobis  a  Deo  y  &  libertatis ßatüsmßri ,  cum petturbation 
pofeßionis  quiettSyquamy  per  gratiam  divinam,  fuh  dominio  noßro  fideles  noßri  fubdit 
pcißtdet yhonorupiy honoris yyita ipfioruriiiynecnoncu ßcart^dlouniyerßalt tiF grayißimo  o- 

mnium  hominum :  idcirco  nullo  modo  dubitamus pradiBum  Dreye  habercy  ac  cenßereno\ 
tanium pro  injußo  ac  tndebttOyßed etiampro  nüllöy  &  tali,  quodßtprettj plane  nulhuSy  ö 
itapro inyalidoy  irritOy& illegitime fulminatOy  ac defaBo ,  nullo jurü  ordineferyato ,  u 
indignum  atque  inconyeniens  judicay erimus  uti contrailludremedijs y  quibus ’Majore 
noßri  y  &  aiij  Principes  fupremi  contra  Pontifices  ufi [um :  qui  dum poteßatefud  ipfis  ] 
Deo  data  uti  deberent  ad  adificationem  ,  terminos  tranfgreßi  funt :  maxime  cum  cert 
ßmus  y  illüma  yobis  &  alijsnoßris ßubditis  ßdeltbus ,  adeoqu'e  mundo  totopro  tali  cenßer 
reputari :  in  certißimamjhemyenientes yfore ,  ut  quemadmodum haBenus ßdelem  cu< 
ramgeßiflis  animarum  fubditorumnoßrorum fideliumy  &  cultus  diyini ,  qui fiudio  yeßn 
ßpet  in  hocßatu noßroyß  quifyuam altusyita inpoßeru  etiam  oßßciu  tllüd paßorale  com 
tinuetü :  fiquidem  certo  eönßituimus perfeyerare  in fanBaßde  Catholica  &Apoßolica, 
inque  obßeryationeßanBte  ^pmame  Eccleßd  y  perittdeac  %daj dres  noßri  dprtncipioßun, 
dationis  urbis  huiusadprafens per  diyinam gratiam  perßeyerdrünt*  ß’olümiis  autemy  u\ 
pra ferites  ha  Utera  y  quo  ab  unoquoque  inteUigantur  3  äffigäntUr  in  locis  publicis  Ciyita. 
tis  huius  noßra  &  aliarutndominio  noßro  fubditärum : ß'erantes  ^  ifiampublicationem. 

I  tideo  manifeßam ,  peryentufarn  ad  aures  omnium ,  qui  ptanominati  Dreyü  Cognitionen 
habuerey& ßeryenturameiidmadaures SanBitaiis fua\  cuiyöramusy  ut  Dominus  Deu 
noßer  tnßtret  grattam  y  qua  cognofcat  Dreyps ißiits nullitateen  &  aliotum  faBorum  com 
tra  ^os  inßitu torum  y  & poßquarn  jußitiam  caufa  noßra  cognoyerit  nohis augeat anu 
mum ad praßandum  reyerentiamerga fanBdm  federn  Apoßolicdm ;  cufus  Mos  ßr ante» 
aeßores  noßri  und  cum  bac  pepubl.femper  fuirnus  &  erimus  dey  otißimii  Datum  in  Du* 

talinoßrQTAUtioad6>diem‘MaijIndiB,^,Annot6o6k 

iai'obus  Gi'rardus  Seact* 

r 

^  /  / 

Hoc  dccreto  publtcato ,  Scrchifsfmus  Dux  Senatus  Clerum  etiam  fuuiT) 
ConVocant,&:i'usReipubKci'dem  exponunr,  Pontificiae^  Excommunicationis 
iS*!**'*****  iniquitatem  demonftrantj  cum^  proauthoritatehortaHtur,  üt  curato  fuo  offi* 
«0  ExcommucaacncmPapakm pro  nwHahabcati §Cc. Claus  antiquus  adh^c 

^  j  unanimi 


/ 


I  E  S  V  I  f  A  R  V  M.  ISO 

lanimi  confenfaReip.caufamcotraPonuficemprobatjS^^defidefaajproiixc 
3I  licetur  :Adh;;ecm  luce  libros  prxclarifsimos  ediderütaliquotClerici,inqui» 

IS  partim  lefui taru  cechnai  3;^  Sinomcaj  artes  detegutur ,  dC  graphice  depingu« 

[r  ,  partim  verö  poteftas  Papte  in  temporalibus  folide  6^  facris  literis  con« 

'ueiirer  impugna  tuiv  Inter  hos  cumprimis  egregiam  operam  ftudium^  nava^ 
tdoclifsimus  ille  0:^ omni  literatura  excultifsimus  acexpolitifsimus  P  A  v* 

V  s  V  E  N  E  T  vs>qucm honoris  caufanomino,cuiusTra(flatus  delnterdidlo 
apiE,6<^  Confideraticnesfeu  aniniadverfionesinCenrurasPapales,£<!^  Apolo=* 
a  adverfus  Beilarrainum  PrincipemobtinentJ  una  cumDeclaran'oneratio- 
^,  quibus  permota  SerenifsimaRefp^PapaePaulo  V+fefemafculeoppofuit, 

)  Antonio  Qtiirino  Senatore  ibidem  in  lucem  edita^ 
SedbonusPauluspefsimamhocipfoaleruitisimjrgratiamjquife  ulcifcijSi! 
iurias  fuas,  qitas  ita  vocabantj  modis  omnibus  perlequi  ftatu erunt.  Cendu* 
rrunt  igitur  ^  pecunia  cortuperurtt  Ridolfum  Pomam,  dC  Michaelem  V itt 
acerdotem,  cum  duobus  alijs  Ancorta  dC  Plorendna  oriundis,  quorum  alter 
lexander,  alter  vei  6  TohanUes  vocabatur ;  hi  adoriuntur  5.  Odlob.  anno  1607* 
ratrem  Paulum  VenetumjCum^  opprimerejAflTafs morum  more,  in  pote  de 
anta  Forfea  tentarunr, quod  eorum  conatibus  vehementer  refiUerer,  5l  paruni 
)fuir,  quinillitmftiletis  fcu  pUgionibusfuis  interemilient»  latrones  autem  fu* 
ielaplifunt. 

Recentiores  vero  Rei igiofi, nempe  Hefuitte,  Capticini  Sl  Tot endihi,quorum 
egula!  prsefenns  temporis  condinoai  accommodatsefuntjReipub.caiifam  da* 
nanr,2(:  contra  mandatum  Senatus  Ecclefiafticafua  officia  occliifis  femper  te* 
is  peragerttes,variamölirr,8t^  plebem  ad  feditionem, excitare  vifi  funt.  Fece» 
mt  autem  hoclpfuitx  non  aliam  ob  caufam,  quam  quod  viderent,  ic ,  ftame  dC 
fenfa  Reipubl. Venetse libertate, ftäntibufquelegibusj  neeßare,  nec  inßituri 
ifinem  obtinere  polTev  ^ 

Dux  iraqiieÖL  Senatus  Venetus  ut  matis  oitiniTus  matui  eobviam  irent, 
fuitas  omnes  ex  urbe  Seditione  fiiatota  dimirtendos  edido  noVo  in  teter»  r^aprefctltw«!* 
.imcenfueruntjöt  fpemörnnem  ipfis  redeundi  futuris  temporibus  praecide» 
int;  parentum  quotp  omnium  omnes  omnino  liberos  ,  qui  /n  ea  ditione  fu  e» 
int,  e  Sc.olis  3C  amplexibus  lefuiticis,  ne  diutius  mfi'cianriir,avu  fosidoriiiim 
udentifsime  revocarunt* 

Marj  igitur  i  o.  anno  i  <^o  iJ.iefuic^äim  veftimentis,  ledluUfque  Jdnecef»  ieru?t*  Ven«i{« 
riä  ruppellecflilejconfcenrisnavigijsex  urbe  Mediolanum  verfusdifcefTerut. 
oftillorum  difcelTum  ,  mlefuitarum  Collegium  Canonici  adD.Marcumin*  z 

oducfli fitnf,Monachis,quosReförmatosvocaht,alicrum Collegia  occiipan-  ^  T 
nus.Frahcifcani  vero  Mönachi,quoriim  maxima  ibi  frequentia  eft,  nequ  aqua 
fe  Collegia  fua  defertUros,  quod  iufiam  V eneti  adverfus  Pontificem  tiieren* 
ir  caufam,aperce  proFelsi  funt.AtcpitalefuitaePapaeExcommiinicationem  vd 
rannidem  ipfi  raufae aequitati  praetulerunt. 

V t  autem  his  qus  hucufque  diximus  deturbis  ä  lefuitis  V cnetrf s  excitatis 
aior  fides  habeatur,  neve  lefuitae  aliquid  in  hac  tota  narrationefiefiumame 
recalumnientur,adfcribamqu2edam  ex  literis  ad  nos  ä  viro  gravi  Si  patriae  a» 
atifsimoexltaliafcriptisinquibusfuperiora  omnia,led breviter  confirmati» 
ir :  Illa  au  rem  fic  de  verbo  ad  verbum  habent. 

T  oßquam  pihlicatum  fuit  int  erdiElum  Pont. ‘Pauli  l^.conrraurlm  &  fatum 
hunc  fne^ut  fuhditi  fi  priy arentur  exercitio  religiojtps  tumultus  excityrent,&ohid  o  e^  r«?*.**». . 
itusadipfis  gratifeandu  copelleretur:  deliberatum  fuit  imperanda  effe  ommbr4igioßs^ 
‘inejuacunipEccleka  continuaretur  ex  er  citiu  conftietum  diyinu fine  noy  itate  kUa.Tro^ 
h  dhtmperarumfuis  ah  omnibus:^  tiommatm  le fuit  te  rejpoderuntjfuod  &  ipßdiyinie  . 


Cal'imnfa  Ief«U 

(3i  u  irODtTA 
VeA«*Of. 


De  Nefariis  Facin  ORIB  VS 

Ciiltum  continuarent ;  'yerum  interim per^chitatem  f^argehant,  quodpuhlice  J^lifam  di 
cere  abßinearit.  Hoc  cum  cognoyißent  %lagißratj0  yipßaddiem  p.  %4aijy^nno  \6ot 
accerßti fuerunt, ut  cerro  ab  ipfis  cognofceretur ,  quidnam  tandem  animi  ipßs  effet:  &ad 
momti ,  ut  Trincipts  mandatnm  in  minißerio  fuo  exequerentur :  ipfi  fe  miffam poffe dicer 
negabant promißioni  quandoquidem  hoc fux  non adyerfetwf.  ’^Vlifjam  enim  jub  nomine  oj, 
fictorum  diDinorumnon  comprehendi.  Hoc  cognito  deliberatum  fuit  a  Senatu,  ut  Tatri 
archalii  xcariu^ ablegaretur ,  quires Ecclefiie ipforum  ccnjignaret ,  cir mandatum  dare 
Jefuitis  fubito  alfcedendi.  Scriptum  etiam  fuit  ciDitatum  gubernat  oribus  jUt  omniex  loc 
difceßiim  illorum  procurarent. 

Jefuita  intellecla  intimatione  tumultuarie  ad  Ecclefias  €on‘)>o carunt  fuas  deyotas,^ 
ut  poßea  compertum  fuit,  inde  ingens  auri  &  gemmarum  pondus  deprompferunt.  Sub  ye 
fier am  minißros publicos fiibi  dari  petierunt Jecuritatis  fuce  causa :  quiutiq^  ipfis  mifiifue 
runt.  T)ifcejjerunt  'jpejferi  fub  horam  fecundam  noBü  ,jinguli  cum  imagine  Chrifii  ad  coi 
lu  n ,  ad  ofiendendum ,  Chrifiumnna  fecum  pati :  Sua  Collegia  quafi  nuda  reliquerunt,i 
quibus  totam  noBem  &  integrum  diem  reliquice  remanebant  ignis :  prafertim  duobus  i 
locis,  ubi  immenfam  copiam  fcriptorumfuorum  combulferunt,  reliBts pluribus  infirumen 
tis,  quibus  funditur  metallum.  Q^od  cum  per  urbem  increbuiffet  non  finefcandalo,  “pate 
poßeVinus  paucis  diebus  pojl  Ferraria  fcripfit ,  Gri)ifa  etiam  fuit  Utera  publice ,  infiru 
tnentanon  fuiße,  ut  funderent  aurum  &  argentum, fi  cuti  calumniose  traducerentur ,  f ed  u 
concinnarent  pileos  fuos  fiye  baretaS. 

V nim  Tatayij  multa  exempla  remanebant  fcripti,  quod  oBodecim  continebat  re 
gßas  cum  hoc  titulo :  Regulae  quaedam  feryandae,  ut  cum  orthodoxa  Ecclefiave 
le  fendamus*  Inharum  1 7.^r<ef?|>ir«rpraedicandam  aut  inculcandam  nimis  noi 
cffegraciamOF  i*Et  in  »j.or^mitwrjdebercEcclefiam  Hierarchtcam  credere  ni 
grumeHe  id,quod  oculis  videtur  ajbum+  Qnod  fcriptum  ob  ingentem  numerum  ex- 
emplorum  eius  uniformium ,  quai  illic  reperiebantur,  perhibetur  fuiße  eo  fine  compofttum 
m  quotidie  diflribueretur  fchoUfiicis,  qui  V metias,adyent arent  ad^  focietatem  fe  con 
ferrent.  V erba  formalia  capim  illius  13,  hac funt:  Deniqueut  ipb Ecclcfite  Catho 
licae  omnino  unanimes ,  cohformerque ,  fi  quid ,  quod  oculis  veftris  apparer  al 
bum,  nigrum  illa  effe  defiaierir,  debemus  itidem ,  quod  nigrum  fit ,  pt  omincia 
rCjöifc»  Capitis  i  S.  yerba  formalia  funt  ifia^ :  NeC  itidem  praedicandae  autincul 
candre  gratiieD  e  t  adeo  infiftendum fuerit ,  utferpere  indepofsit  animis  erro; 
lethalis  negata  liberi  arbitri)  noftri facultate* 

Diebus  fequentibns  non  tantum /efuita  ex f  atu  Veneto  profeBi,  yerumuniyerfai 
pforum foderas  in  &  extra  Italiam  dißeminabant  infinitas  calumnias  contra  I^mpubi 
cum  hipriyatis  colloquijs,  tum  in  pra  dicationibus  publicis ,  &in  dominio  7{eipubl  cun 
literis  Ipfis  adharentihus :  Conyocabant  ad  confinia  fuos  deyotos ,  ingrediebantur  domi¬ 
nium  habitu  &  perfonü  dißimulatis ;  pra  dicabant  yarias  indulgentias  ijs  ,  qui  inter  di- 
Bum  obfery arent, aut  alias  ad  idobferyandum,  &  caufa  pontificd patrocinandum  pro- 
fnoyerent; ßngebantliteras fialfias  ,quas  fub  nomine  'ßeip.Genuenfiis ficribebant  Venetee 
&  quas  fub  nomine  ciyitatü  Veronenfis  feribehant  ciyitati  ‘Brixiana. 

Qua  cumintolerabilia  yidereHtur  eße  V metis ,  inmandatis  datum  fuit  d  S  enatu -^u 
fieduiofirum  aBionum  ipforum  noyißimarum,  u't  &  pra  Ce  dentium  aliarum formaretu 
proceffus.  Et  /^uoad  ultirhas  quidem  abunde  compertum  fuit,  ipfios  in  concionibus fuis  in 
•yeBos  eßein  Bempubl.appellando  illamhareiicam,Lutheranam,  tyrannicam,  &  abomi 
na  dam,fT  qu!k  fuhr  innumerabilia  huiufmodiepithetaddj^ue  Ferraria,  Bononia, Tarmai 
%lantua ,  Palermi  &  ahhi :  opera  etiam  ipforum  atque  infimBu  omnia  ifla  mala  eyenifi 
fie,qua  eyeneruntjnHißania,  Bohemia,  Gallia,  Polonia  ^jinglia  Legatis  Venetis 
quod  equide  Utens  L^ga-torum  &  minijlrorum  publicorummetjqui  illis  iri  regnis  arant,  ö 
Aliorum  fermene,  con  probatum  fuit. 


Operam 


t  E  5  V  I  t"A  R  V  M,  Igt 

Öperam  ettam dahant apud 'prtncipes Italia, ut  inproyincijs  tpforu  Tleip-mUitetn  co- 
nhendi  licentiapracidererur :  &  cumhot  non fuccederet ,  ytcatim  euntes  deteßabatuur 
omen  V enecu, anathema  minati  ijs,qui  in  militiam  ipfornm  proß  cif  cerentur.  Seditiones, 
'tasin  Dcmimo  excitabant  partim  literts  ^  partim  inßruSlionib.  &  partim  träSlationibitf 
iram  &  oretenus  cum fubditts  I^enetijs ,  zsr  inconßnij s  cum  Denotüfu^  ,  quosilluc  ac» 
•rßyerant, fuere  innumerabiles.  Compertumprdtereafuit ,  ipfos  tuibarum  illurumfuijji 
nhiteSlospracipuos,  quas  tum  temporii  concitaverunt  apud  quofdam,  quibus ßem  fece • 
int, ut  in  admimßr'attone  ‘ßeip.parcem  aliquam,  locum^j  obtinerent  dißfallione  excitata 
iter  Senatores. 

Quin  etiam  innotuit, quo d cum  morte  Henrici  JIL  thri ßianißmum appelldßit 

fenncudlf.  iR^ge  G.ähafipji  Romam  f :riptü  lireris  multis  Senatoribus  fcrupulu  tnjece* 
mt,qm  propter  ea  Vendttjs  difcsjferunt,quia  lefuita  ah folutionem  eis  negabant ,  ntjire.^ 
-aÜarent.Aüa  incomoda,qua  inde  fequebantur,tranfeo.  Tro  diverßs  occaßonibus  motu 
rabant  fe  fautores  magnorum principum, in  negotia  illoru  fe  ita  intrudentes  -^  %Aenßruai» 
m  impendebant plures quam  cbntu  coronatosin  curandus  tantu  literis,  'quod  7roXvvrpj>-ym 
ctxrupojo  &  correfp  ondentiamillorum  per  omnia  loca  fatis  fuper  ^arguit.  Dcregch.ntur 
■ultx  infdice  eorum,  quas ßruehant  bonis  &  facultatibus  fuor  um  arnicorumgeSi  prcefei  tirii 
mltarum  cum  damno  injigni  familiarum. 

OuoaddoSlrinamipforn  innotuit  in  rebus  quidempoliticis  majorem inmodu  ipfoSexi 
Itare  %4onarchiam,&  deprimere  Arißocratid,cumhypotheJibui  certis ,qu^  inßituria 
dminijlrationi  7^ip.funr  contrariieiunde apparuit  lefmras  authores  &  inßr-umctaßuif» 
’  omnium  turbarum,  confußonum,f  editionum  damnorum  noßrü  temporibus  in  omnihics 
?gnis  &proi>incijs  mundi  fubort orum.  ,■ 

Qua  omnia  & jingula  ciim ad d.\\^. lun.anno  \  do6.  eßent prbpoßta,  deliberatum  ^  dec¬ 
retum  fuit  ,  quod ciiM  Societas  leßiiitarum  V enetijs  a  primo  tempore ,  qub recepta  ^  bi^ 
igne  habita  fuit  erga  T^mpuh.  fefe  'exhibuerit  femper  ingratam, inq^detrimentum  potitist 
ius quam  'emolumentum  fuerit  propenfa,  idemj^etiamnumnon  fine  intolerabili  moleßid 
'T  inf olenti  dicacitate  continet, id  at ernum  illaM  amplius  recipi  in  quemcunq^  locum  i)ot> 
linij  eneti  non pbf  e  necdebere^i 

Et  fune  evidentifimum  efl  argumentum  enormitaiü  delici  eorurn,  'qubd  in  tanto  nu^ 
iero  Senatorum  ne  unus  quidem  ipfs  patrocinabatur  ,  '<&  in  ferutinio  Votorum  fecreto^ 
um  exploratum  fuit,  omni  a  conformia  e jft^,  ut  perpetua  ip forum  proferiptib  decefne'“ 


etur. 


Ad  d.  1 8.  ejufdem  menfs  delihetatüm  &  conclufum  fuit  ab  eodein  Senatu  ut  ptiblid 
aretur  mandatum  ,  JIe  ullus  cujufcunque  conditionis  &  fexiis fve  V enetijs  Jive  aljs 
>1  civitatibus  Reipiihlica  recipere  auft  IefuitaS,aUt  literas  ad  eorum  Societates perf  mi^ 
ere,  aut  commercium  ullum  cu‘m  eis  habere,  fub  peena  irr  emifibili  pfoßeriptionü  ex  'b*. 
mihus  terris  &  locis  Reipub.  &  Vel fub  graviori  pxna ,  pro  tranfgrefionis  '&  pefjona- 
um'qualitate :  ut  tentantur  etiam  omnes ,  qui  liberos  fuos fub  dif  -.ipliria  illorum  habeant, 
os  ocyus  &  [memora  revocare ,  neque  inperpetuum  illos  ad  Collegia  bbYunt  remitier  e,  fub 
jfdempceniSi 

Quum fufeiperetur  traSlatio pdcis inter  Pontifcem  &  Remp.Iefuira folUcite  infiit;! 
'unt  7Q)m(Z,eSj  in IIiß>d7iiaprcefertim,ut & ipf  traSationi includerentur,  inmedium  af- 
'erentes  fummafiiain  Coronam  menta,  &  quod exclufo  tpforum  tum  Papa  ■,  tumHi- 
}) amarum  Rtgi  dedecus  magnum ft  allatura.  Hon  dubitabat  etiam  Confeffarius  7(egi-> 
la  e  Societate  uniis  palam  dicere^.  Ilond  Regetatitiim, fedd  tota  Cuna  tomtrover- 
xamilUm  componilona  cum  conf cientia  non  poffe,  nif  lefuita  Eenetijs  'refituantur  in 
ntegrum.  ^  . 

Scripmquoq?  fpat-ferutRomelfalicej&T  inHiTpaniaHTpanirc,cuod  oMärü: 
rflPragx  a  Parfib^SocietatisIefuNuncioPonnfids  Legato Hifpanicorcfis 
kndbus  apud  Impei'atorem  anno  i6o/*  Äprüt  menfe  >  quando  fuit  nunciauint 

-  ^  Hh 


/ 


De  Nefarius  Facinori ¥v$ 
contrcT^rfiammterPaiTUimV^Papam&rSeremfsimam  Remp,  Vcnetatnci 
pohtaefTe, Ita  tamen,üflcfuitapaStatiiVeneto  exterminati' elTentrinquoVari' 

led  hitiles  ac  vanae  caufae  afFerötiir  quib.probarc  conantur,  no  permittenda  cf 

r."  ^  ^  Q^^rn^drn<^du  Irenen  temfore  tnobedrcnticc  &  fchifmam  declardrmtie  comacuUt 

«vwittofc  iimtt  td.  ejuodTJemojtenes  de  lufff  dtcir,eos  qutm  facem  inire  bellent  cum  oyihm  petii  (Je  i 

txmmmmmrcMetiyelmiwquidtfirMonüfuermtMthom.Otiodßmmfhinl 
concaamr,mMmmdiestnzriy:fcecJonecfianmmediaUe,&^nShnumindeta, 
dtMenaJcMur.ffocmodoflMhicraimcur.^MmtOjUodittfrimipolirictendetatii,  nh 

mriJdtSiOMtn  bona  &  fer  fotus  noxias,mmc  yeri  cafligatidi  ürinmeenres  pote  Audi  coi 
/ejuenmr.  'MamMtfitmmhoe  entfignum.J^ege  &  9afam  mm«s  dare, nec  yires  habe 
nd  redtgendum  tffos  m  ord,„e,ßc^  y,aot  ejfe.tam  imqm  yideluet  condmonemnde  libe, 
tati  hcclehajiicgi  maiw  detrimentum  oborietur ^ficut  etiam authoritati  Tapte.  qudm  cuj 
tmnibui  ijits  Legibus  jux  cen fur  arum  extiterunt  cauja, 

Tapafibtmet facit  injuriam, fermittendopUtfrimi^pi  iffi  obedierant, ob  hanc  califa^ 
confindantur  in  conMu  totius  mundi  inter  Catholicos  ^  hxreticos ,  &  cajhpentur  pn 

Mttoneferfetua&fuorUbonorumfrhatione.Hocmodoconfirmabituridpq^^^^ 

turnannumfublicarnntpermundum,nemfelnterdtaum  &  omnes  aüiones  TaL  contra  I 
nuUaseße  neminem^  w  debere  obedire,qnadoquidemfratendebantjatq,  etiam  oh  tineban 
€0S,qut  ifjiobedierant  hunc  in  modum  caßigari. 

Ex  altera  caufa  etiam  Taf  a  fra judicat  fua  authoritati,  quandoquidem  deinceps  nb\ 
potent amPlti^fubhcare  tnterdi(lum,quodfityalidum:  nam  ciimyilateos,  quiobediun 
pro  eo  quod  debent  affici  fra;mijs,adeö  grayiter  f uniri, nemo  Eccleftaflicus  amplim  ipfi  «, 
hediet,  &  iffimet  Iefmu,quihaSlenus  m  omnibus  rebellionibm,  qua  tn  quacUnl parte  mu> 
di contra fanShtate  eius  &  7{egemnofirumfuerantexcitatie,atfipfisfery^^^^ 
»xpofuerunt facultates  &  fuas,tempore futuro  perdit' animam.  OuodfaSluri funt  ö 

cateri omnes rehpofi,cum  yidean^fe  defertosefe,fic^maU  traBari^,qui in  hu  ufmod 
ticcajionibui  adeo  bene  je  gejj erunt.  ,  ' 

Traterea  SanUitas  &Majeflasfua  dabunt  maximum  fcandalum  toti  mundo, Jiquidt 
ijtud  exemplum  animum  addet  omnibus  hareticts  & politicis  in  quacunti  parte:  molientuf 
tnim  quidy  ts  contra  SanBitatem  eius,  quippe  eerti,fe  illud  obtenturos ,  unde  faciU  ißo  ex* 
§mploJejeiufiificabunt.  .  ^ 

_(i«<'‘lßß^‘xifim,iur;dprcc,>r;ipofcaccmmaan,fci)^,,d«mlludipfumkm^ 
tuam fropcjuumfutjfc,cumtr<i^arcct,r fax cumAnglMtnuncycri  apparet auam fuerit 

7djinefmdamento  &  ratione:  Deinde,fi  confideretur  obflinacia  quam  haBenus  funt profeß 
fi,ex  emendo  p«nas  Ecclefiaflicas,  &  minas  bellicas  i  prudenter  pr.afupponi  nullo  modopo* 
tejt  id  tpfosfaBurosprecarib,  poßquamfericulum  eyaferunt :  Tehib,  non  excufabuntut 
froptereaincommoda  illa fup  enor  a:  Q^arto,etiamfiid facerent poflea  propria  fudyolun^ 
täte,  ut  fatis  facerent  Trincipiahcui  idabipfispoßulanti ,  dum  c  onfider ari  debet  ^  quantd 
ticifiimationeid lucrifaceret  etufmodi  princeps,  &  quantam  indejaBuram faceret  &  u. 
pjtus SanBitas &  %lajeßas  Catholica^cumne quidem  omnibus fuü  yiribus & authoritam 
te  rem  tam  jüßam  obtinere  potuerint. 

Et  fi  quis  obijceret,necefi ano  admitte  dam  effe  illa  conditionem, ut  non  introducatur  tn 
dtaliam  bellum,quadoquidem  ipfi  y  olunt  fine  eo  fubijcerefe  Tapa,primiim  quide  ijUdifiia 
mulam  &maiorfubindepropagam  harefeos infiatu  Feneto  Majoris  & periculofiorü  beU 
li  cauja  erit:Secundo,eyentet  ex  ifia hareticorU &  Poiiticoritinyentione,utin  conditioni- 
Zila  tanquamji  effient  minoris  ponderis,  exhibituri  fe fint  obfiinatiores,utpote  in  sua,  fitUt 
eipparet  ex  Superioribus,  cofifiit  omnis  exifiimatio fiyejufiitiajye  injufittU  hujiifce  ne- 
gotihnec  non  ipfius  SanBitatis  &  Maje  fiatis  Catholica:  Tertib,  Veneti  ampli  orHabenf 
pertmefcerjdibBlurnmfuajQm^ 

^  iSpexigu4 


1  E  S  V  I  T  A  R  V  M» 


iti 


extgua  fccunt'dtetrgA  fuos  ^afallos  inre  tarn  pudenda  &  injußa  fitt  non  deleant  ha» 
e  Tapam  yel  Tigern  Dominum  noßrumj^ui  inferant  ipßs  hellum  ad  redigendum  eos  in 
lcium,quod  ocyus  amplcBenturfi  yideant  ex  altera  parte  conßantiam  &ref üutionem^ 
e  ipßs  conditio  negatur  tarn  indigna  <&  tntolerabilü. 

E  TVRBIS  ET  VARIIS  CALAMITATIBVS 

IN  BOHEMIAE  REGNO  a  lESVITlS  EX» 

C  I  t  AT  IS. 

%  Nno  di'ejiÄugufti'mehfisStatusBohemi'ci  lilsello  fupplici Cacfa* 
"xreacMaieftati oblato,graviter conqueruntur delefuiris,  quod quum nonc 
iigenae,  fed  peregrini  advenae  pleri^fint,  nihilominus  aeros  praedia  ad 
e  pertraxilTentjS«^  nec  ttibutum  de  ilhs  fol  vantjnec  onera  fuftiheant  aliajmul* 
minus  autem  coiitributioitiem.quam  a  fubditis  exigant  ullam  faciantjnecefsi- 
:e igitur  cogente, fefe a Caefarea MaiefttpeterCjeo  adigantur,üta  ptac<^s  iftis 
pofterum  abftineahtj  SC  nülla  alia  abf<^  confenfu  peculiari  induliö  Caefaris 
1  coemant,  vel  ßx teftamenos^  donationibus j  vel aliaquacuh^  ratione acqui» 
it  ad  fe  transferant«  Sed  parum  impetrarunt.  _  .  _ 

Ob  quas  caufas  äuteiti  lefuitae  ex  Boemiac  Regno  Anno  i<J»8«dic  uluh*mch*  Oanr*cb<riijn  ^ 
proferipti  tandem,  dC  in  aeternum  inde  eiedi  fint,  malo  Statüüm  Bonorum 
rbis,quäm meis veicttz^’Prima eft,  quod a multo  iähi tepprefueriht  v  a S  t  A»  ieinötuÄiiuia. 

D  R  E  s  public^  pacis  ÄT  traquillitatis  huius  Reghi.Notüefle  pafstni  omnibus  i 
int,  in  quantis  inclytum  Boemiae  Regnum  periculi  s  per  retro  omnes  annos  j 
quolefuitica  Sedfa  idemRegnumfuit  ingrelTä',  verfatuhi  perpetuo  fuerit, 
quam  frequentes  miitatiohuhi  vicilsitudines  perturbatiohefque  fubierit; 
que  omnia  Status  ipfos ,  paritcrque  fubditos  eorum ,  bC  alios  Regni  incolas 
igno  fuo  incommodo  perfentifeere,  eäqüe  dccaufa  bona  eajjit^uc  exponere 
buiiTe^AdduntiCOmperiflefeipfofadfOj  eiufmodi  aerumnarum  nullos  maio;> 
j  authores  elTe,  qtiam  viruletae  Religionis  lefuificarhominesmt  proinde  qua* 

Li  haec  fecff  a  in  Regno  fit  pernianfurä  j  nuhquatn  fuprädidf is  calamitatibus 
is  imponi ,  necpaxirtRegno  diutiirnaefle  pofsit :  fedtämipiaRegiäMa* 
fas  ,  quam  Status  ipfi  perpetuo  de  cervicibus  bC  bonis  omhibiis  fitit  peri* 
taturi«  Secunda^  caufa  proferiptionis  lefuitarum  exBo^iac  Regno  eft, quod 
idio  ftabiliendaeRomänae Sedis  j  oiiiniareghä,acmündihtiiüsterras  lugo  ac  ' 

»teftati  eius  fubijcere  unice  adnitantur«  T ertia ,  quod  Magiftratiis  politico^ 
ios  contra  alios  concitent  j  ac  tanl inter  Status  mlituo,  praefertini Religioni» 
ofefsione  diverfos,quaniinter  Magtftratus  acfubdttos,difsefi6hes  ^difsidia 
citentripföfcp  fubditos  cotra  Reges  cofilijs,  dödfrinä  pollicitationibus, etiä 
filis  gloriae  aeternae  acqtlirchdaej  acpurgatdrij  igtiis  eVädendiärrhent*  Quarta» 
lod  per  cofefsiones  arcana  omnia  refeire ,  atq^  ita  cofciehtijs  liominfi  domina* 

,  Äiä  ad  illicita  copellendo  Confuefeant«  j^i»ra,qti6d  cxcmplS  T cmplarioruni 
eutijinfignia  quae^  iocajfuo  ufui  vendicet«  Sextai  quod  adminiftrationffecti* 
ri  in  omnib«fcfe  ingerant*  ie/«waiquod  ömnesjqüi  R6man«Ecclcfiae  cöÜäfüa 
bijeere  bC  Papae  parere  nölunt,Haereticös  ptoclatnent,  eifcp  fidein  habendam 
rcnullam  palam  doceant.  OUaya^cpaodi  ciufmddi crimina  ac  technae  Societati», 
fuiticae  teftatä  reddantur  etiam  ab  externis  Regnis  ac  Provinerjs:  fpeciatim  iti 
taIlia,Anglia,Hungaria,Venettjs,  Belgio  alijr(^  Sacri  Romani  Imperij  Pro* 

’neifs.  3s?o»o,  quod  non  obftantibusMaieftatis  literis  i  a  gloriofae  memoriae 

afare  Rodolpho  prd  liberö  Exercitio  Religionis  concefsis  ^  nec  non  inita  bL  I 
aera  Caefarea  Maieft.fupCr  eadem  re  ciim  eseteris  CatholicisStatibus  conven* 
one,parte  fubV  tra^  in  conciombus  bC  feriptis  audaCf  er  fcomatis  profcindafl 
t  lacerent  ä  verba  eariindem  literarum  partialiter  ,  bC  contrarie  explicent# 

Hb  a 


«* 

DeNefar^isFacinoribys 

'  2)f  o«<*,qii6d  in  cocefsioneLitcrarö  MaidlvReligiom's  Sfatum  in  Boemia  coft* 

cernendum ,  interponendam  fuiflTeiudicent  authoritatem  Romani  Pondfids, 
qui  tarnen  ncc  in  Statusfub  utra® ,  mtiko  minus  in  Regem  ullum  ius  habeat» 
V «VB4,qu6dIefuiraruminftinmiÄ!  confilio  fubVtraquefubditi  Regis,  alio*» 
rumque  DominorumPapifticorum  ^carceribus  ,  alijfque  modis  ad  Romanara 
Religionem  capeflendam  adadi  fuerint,  templaque  ^cultus  divinus  Vtra* 
qniftarum  in  eorundem  Papifticorum  Dominorum quibufdam  locis  fublatus, 
omnta^  officia  prtecipuajtam  Regia, quämRegni  Öl  Civilia  perfonis  religionis 
fu b  V nadilb-ib  u  ta ,  V traquißae  e  contra ,  qui  fefe  pro  con-fcicntiSe  debito  inter* 
poruerinr,officrjs  ac  dignitatibus  fuis  magno  cum  probro  deiedi  fuerint» Z)We- 
ciwa,qu6d  adminifiris  paucis  Papiftis  quiburdam,pcrfidis  patriaefilqsjCumpe« 
rcomnialefuitarum  iriftindu  öc  nutu  agerentur^  totum  Regnum, ac  prtecipqe 
pars  lüb  Vtra^  ad  extremum  prope  interitum  efl  et  adducf  a,  nifiDeus  ex  me* 
ra  charitate&:miicricordiariiafanda,quara  erga  Ycrbumfuiim  öi^partemfttb 
Vtra^  gerere  dmnatiir,malumpra2veniiret* 

Sta-^  Hiec  eft  fuma  Decreti  Statua  Boemite  cotra  Tefuitas :  Ipfutn  vero  Decretu  de 

coluiairfB«».  verbo  ad  verba  Latine  fiefere  habet»  Omnibus  tnbmfuh  V tra^  Ordmih.fam  coßart] 
^itanmpenculü  &  incomodifatibti^  regn»itlud,d  primo  Se^a  lefuitua  mnludmgrejju^ 
vxpoßtu,  auid^dffliÜicfm  &  mijeriaru  experti  oh  fuerint.  Haruincomoditatu  cavfum 
tina  & jofamdiefuim  dependere, reipfa  Defefiforescogno”ptße,qui  idpropojitu fihi  habest 
■ut  Sedem  T^^m.frmare,  &  regna mpndi  totius  omnia jub potejiatem  fuam  redigere poßint, 
2^am  ne  7)eum  quidem  rtl>erentes,qu^Adeann  rem  facere  poßtnt,fedulo  facere,  Tnnciptfi 
adverfusfeipfos  comitare  inter  drdmft>regionü,diyerfam  religione  foyentiu  dißidia  ex^ 
tiiare,  magijiratua  adyerfut fuhßitoP,  &^os  contramagißraTuf fuos  incitare ,  ^egesad 
fiurumfuu  ipponere,  fe nolentes, ßcafi^tu  libidini fxponere,f celeratos quof^ad parricidia 
in  T^gibus perpetranda,  f alutis  dtefna  confequmda ,  &purgatorij  eyitandi promißiom 
animare^  amicos  adyerfus  inyiie  commutere,in  fecreta  omnia  per  auriculare  confeßior^ 
ßua  inquirere, confeientiqs  hominu  laqueu  immircere,&eas ita  conßringere,utßne  cofenfn 
ipforu,ne  bonum  quidem ^uod' fit, facere  audedt,quemadmodil  etia  thefauros  ingentes  Th 
plariorum  exemplo ßbi  copararmt,in  politicam  gubernatione fefeimmi fuerint,  &  ijs,  qui 
JlpinureUgionem  no  ampleSiantur,ßdeferydndamnullam  efe  docuerint, hareticos  eos  pro- 
clamantes.  "T eßimonia  huius  rei  fatps  rnanifeßa,  & perßicua,i^alliam,Anglid,Hugaridt 
T ranfßyaniam,  F enetias,  'Belgium,  >&'  regnd  regionejque  alias  fuppeditare^In  hoc  ipß 
Bohemid  regno ,  cum  poß perpeßds ,  ex  ipforum  inßinBu,  afßi^liones  yarias  ,  T^egalesd 
Cajare  T^odolphofuper  exercitio  religionis  libero  obtinuijfem  literas ,  t^paHa  cu  ulis  fui 
Fna,denon  yituperando,  criminando, damnando  fefe  myiceminijlfent,in^^  tabulas  publi¬ 
cas,  maioris  coßrmationis  ergo  inferenda  ormiaijba  curdjfent,  yeritosnvfuijfe,pojfhabiU 
pcenarUm  %Iajeßatis  literis  expreßarum  comminatione.  Ordines  Jub  V traq^  pro  cocionibm 
fuis  calumniis  profcindere,&  tanquam  hareticos  codemnare.  Iit  eras  %4ajeßam  in  alieni 
fenfum  trahere,eafq^ad Cafarea  ^lajeßatis  Camerajue7{egaiis,%lonajhriorumitem,i$f 
jEccleßaßicorum,necnon  Ordinum  fub  V nafubditos  minime  pertinere  divitare,  'Regerit, 
Bohemia  non pojfe  %lajeßatis  ißas  literas confirmare ,  &  religionis  libertatem ßdelihui 
fuis  fubditis  fine  Tontificis  liomani  confenfu  permitteris  :  cum  Papa  tamen  neque  in 
Ordines  Bohemia,  nec  in  Regem  Domintm  fuum  juris  quicquam  hdheat, publice  affirma» 
re.  Regit  fubdites  ad  Ecclefiaflicam  maxime  juri f dicione  pertinentes ,  d  religi  onefua fub 
V craq^  ad  ea  fub  V na  yel  iny  itos  trahere ,  ttplatpfis praeludere ,  &  aliquibiusin  Ipcii  jok 
et  quare, religionis  exercinaprohiberCyofficidRegis  remijue  primaria  non  nifi  iliis, qut  fub 
Vna  fiunt ,  adminißranda  permittere ,  eos  yero  ,quijub  V traque  funt,ab  officijs publidi 
nulla  caufa ,  quin  imo  conficientia  ipforum  reclamante ^  i;um-dedecore ,  &  ignomina  rem(X> 
yere.  Hac  ratione  id  tandem  effecißi^ ,  ut  paucis  quibufdam  fub  Vna  -perfidis .  homini* 
,  hm ,  patria  tcitius  adminiflraüo  eedmt  j  jpmrtm  opera  patria  msjmm  ^  fidelibus 

-  -  --  yprbfu^ 


/ 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  I?} 

ro  jiit  utrai^Ordtnihfts  txrremam perniciem,  &  exterminatione  accelerarent,  Cu  Igitur 
•lorum  omnium  in  regno  auBoresßnt, indignos  eße,  /juiineo  diutim  iPi’Titint,  toler en» 

Defenfores  ergo  animadyercentes ,  mala  ijia  ßnemnon  habitura^ ,  nec  pacem  inre» 

0  conflantem  fieri  boße,  fed  &  ^gem,  &  ordines  Omnes  cumuxorihua  liberifijtie,  &bo» 
fiuts  omnihu4,in jummo periculo  yerfari  oportere, ^uamdiu  SeSla  ijli perniciojtfiima  lo» 

^alitjuü  in  regno  relinquatur  ,  notum  omnihjts facere quod  deliberato  conjilio  ,&o» 
num  Ordinum  ampetrato  confenfiu  ,  lefuitas  omnes  eic  oppidis  "pragenjibtis',  Crumano 
m,Comurtayio,  ^leuhufio,  Glatfio,  &  locis  altis,  in  quibus  Collegia  jua  habeane,^utrt 
b  ex  toro  ‘Bohernu^.  rcg'io profcripferint,  & praf entibus  hifce  literis  in  xternum proj cri»  * 

nt,iea  ut  omnes  regno  quiete  excedere,  tir  nullo  unquam  tempore ,  ne fiub  alterius  quidetti 
dinis  titulo  re  dire  in  regnum  ifiud  debeant, ni  incurrerein  pcenam,  de  ipfis  &  omnibus 
'eSccipientibusfoyentibufjf,  certifiime  fumendam,  ^perniciem fibi,fautoribus^fuii^ 
iquam  T^ipiibl,  turbatoribus ,  &  manifeßü  hofiibus ,  accerfere  ex  regni  cbnfiituti oni 
lint.  Thulium  enimplane  reditum  ipfis  in  regnum  ifiud ,  ne  ad  %pmani  quidem  Toutifi» 
intercefiionem ,  patere  debere  ,  nec  fi  illudd  quoquam  expetatur  ,  intercedere  pro  tllis 
enquam  ex  Ordinibus  debere,p«na  quietis  publica  turbatoribus  debita,in  eum,qui  id fa» 
it,  confiituta.  Motum  id  literis  publicis  ad  perpetuam  memoriam  fieri  omnibus  debere-, 

\ios  tamen  Ordines fiub  una  in  monafierijs  yiyentes  &  alibi,  dummodo  quietos fie gerant^ 
c  fuaprofcriptione,qua  Je fuitas fotos,  utpoteex  regnis  quibufida  etiam  alijsjamprf  dent 
ycriptos^concernaTßntelleblos,minimeyell(^, 

Inhuius  Decreti'  fententia  Statas  Boherriicipoftea  conftanter  perfeveraruht 
(nperjnempe,NcSöci'etas haec  111  Regnum pofthac  utiquam recipiatur  t  ut  ab 
fici[jsS<^  muneribus  removeantur  excludantur ,  ac  bona  illorumm  alios  ii» 
s  convertantur* 

Huic  vero,  quantumvis  iuftirsinio  Decreto  ac  fententia?  jhif^  acciifationis 
avifsimis  capidbtis ,  5c  caufis  lequifsimis  profcriptionis  lefuitarn ex Bocmiae  * 

cgno,  quidam  Anonym  LIS  lefuita  oppofuit  A  pologiam  prolefuitisi  V  icnnte 
uftriaceditam,inqaaomniafimplicicernegatac  pernegat,  qua?ipfis  inDccrei 
impinguntur crimina,merafffi  calumnias ÄT criminationes  elTedxir*  uNegat 
tim  primum  ac  tertium  Accuiationis  caput ,  Qiiod  lefuitx  fint  perrui  bärores 
jblicae  tranquillitatis,  dilfenfionefquei  turbas  £C  difsidiapafsim  excitent, &.  c* 
jodquefubdiusjvel  alrjs  qiiibufvis  poteftatem  tribuant  Reges  ÖiT  V ndros  Do* 
ini  invadendi,attfp  ad  id  facinus  perpetrandum  animos  eorum  pollicitationi* 
js  vitae  aeternae  acqitirendaejaut  evitandi  purgatori]  accendant*  Dicit  hancim* 
am  biafphemam  dodrinam  j  nunquam  in  Scholis  lefuiticis  auditam,  nun* 
lam  in  fcnp  tis  eorum  ledam,  nunquam  mente  conceptam,  fcd  paribus  ftudrjs 
ranimisa  lefuitis  ubivis  locorum  damnatam  eife  j  Addita  hac  elumbi  excC* 
:ione,Nisi  iMPiE  SIMVL  AC  im  P  E  R  i  T  ERcges&^VndosDo* 
iniinTyatinos  transformemus*  3*  Negat  Anonymus  fecundum  acfeptimum  , 
xcufationis  caput  j  Quod  lefiiitte  omnia  Regna  Mundi ,  Romanx  Sedi  fubij* 
trefatagantjeidem^nonObtemperantesHaerericos pfonuncfent,6i.'c.  Addir^ 
ifuitis  mahifeftam  iniuriam  fieri, fi  dicatur, cos  docere,HeretXis  fidem  nullam* 

: nciüramentu  quidem fervadum  eflfeq^Negat quartum,  undechnum 5:^ duo* 

ecimum  Accufatioms  caput ;  Quod  lefuitae  confcientifs  hominum  dominari* 
tc^  cos  ad  illicita  compellere  omnia  fuo  arbitratu  confueverinr,8^c*  4*  Negac 
uintum  acfextum  caput  Accuiationis  j  Qiiod  lefuitaeinfignia  quxc^  bona  a  J 
:  trahere, feculari  adminiftrafionifefeingererefoleanc*5*Negat  feptimuAc* 

Llfationis  caput ,  Quod  pervcrfac  lefuitarum  technse  contefratae  fiant  extcrr  is 
tiamexeplisGaIliaejAngliae,Hngariae,Venctiarum,Belgif,3cc*  iJ.Negatnonü 
c  decimum  Accufatiönis  caput,  quod  literis  Maieftatis  futim  pondus  acmo* 
icntumjfadojinterprctatioriejaciudicio  adimere  tentaverint*  Xc, 

Hh  3 


De  Nefariis  Facinortbvs 

Harc  omnia  Anonymus  ifte  lefuita  negarc  no  erubefci t,qucE  tarnen  lippf% 
4it  aiunr,  ac  tonforib.funt  notifsima ,  ut  ex  toto  hoc  opere  noftro  LeÄor  intellii 
gec :  ä:  paUlo  infra  exempla  huius  generis  plura  referemus  ,  fub  hoc  tituIoS 
lefuuac  multa  a  feÖ<:alqs  Papiftis  perpetrata,  dida  &:  feripta  impudenterhe. 
gannuxtaillud Comici,  Sifecißi  2S^e^a_..Hiccniinillorummos  eftjfiquxref^ 
Iere  nequeant,  ut  ea  frmplici  negatione fatis-refu  tata  efle  apudfuos  homines  ni« 
miam  credulos  arbitrentur* 

Sed  concludam  hunclocum :  Aut  mentiuntur  Status  Boemici,qui  talia  coiu 
queruntur  infuGEdido  delefuitis :  aut  Anonymus  nofter,  qui  eaomnianegat 
fimpliciter*  Sedprius  eftfalfum :  quis  enim  taritos,  tantxqj  autIioritatis,fidei6C 
exillimationis  viro^mendaerj  arguerctrErgo  verum  eft  pofterius* 

Anno  vero  uJ»8*ex  Mor avia  quo ^  fequed  Decretoprofa  ipti  &:€ie<ffi  fuerut, 

tDiDcr  tn  ^a^m/ 

iKaij/5lnrto  löip.etgangem 


Dic  ^mcn/DCitterfc^aflifAinD^Pcfro^  &cn»£dnD«rt  t)tt5 
JamoJ^nern  hc^  SOM^^ren/  fb  Der  ß'öan^cUfc^cn  DCcfi^ 


fii  fub  utra^  cmpfahcn/tonD  an  )ctfo  in  Der  0faft  ^Srinn  »crfa  mffcf  fepnD/J^hiinD 
lurtDt  vn  oftenDar  m«  &ife  Dricf  nor  jcDcrmcnigfttt^e/wo  Dcrfcib  gefcjcnoDcr  gc§dn 
tnirD/onD  infonDcr^ctt  too  ce  nonndtc/tncic^cr  maffen  nno  non  Den  .^enen  0(djiD? 
tc§fdttigreic^$  Difeo  ntf  nur  attein  Durc^  Dic  in  trurf  au^gangncApologi^ 

foiiDeraucfe  nii  nn  manc^ertep  fc^riffte  nn  bctnei^^acrfenncn  geben  tnorDc/ja  aUberei« 


0cft/tniein  benieffeÄdntgreic^^el^eirtt/alfoau^in  anDern  ^anDern  nn  *pronin^ 
^en  lennD  atttnegen  ge|lifftef  tnojDent  Stifo  Da§nti  Potentaten  ntB  ieib  nnD  (eben  ^ 
tracht/auch  fit  Die^efuifer groffer  nnD  gewaltiger  friegocnrpdrungen  nn  nnfcbulOw 


f§u»itO)Ja§2ennfer  liebco'SatfcrlanD  nif  nur  aöein  in  gewa(t(gefc(ju(De(a|?gerf^t| 
fonDern  aucbiie  auffer/lcnerDerbe  gebzaebti/l/nrracbgebe  wotDcn  fep.  SyaHm  Dem^ 

nacl^  Diefclbe  fur  folebenn  Dergfeic^cnpracticantennDaafril^jer/welebe  «lü  bd^rmDi 

falfcben  rat^gebungen  nit  naebfaffen  woßen/nn  |aben  cm|?fligficb  gefcMojfen/fie/ 
tne|!geDacbte  3efuitc/  au^  Dife  CO^arggrafftl^uiIt  S[)?d§’c  auff  ewig  proferibicren! 


Da^i^j  Denen  non  nno  ^fteu^  abgefertigten  Comiftarien  anie^o  nnalabalD  nnnef^ 
SUglicb/  o^n  aße  au^ffuc^t  gÄtwißig  Die  fc^iaffel  non  Den  ^irc^en  nnD  ^oßegien  ein4 


grafft^uffiC9?a§renl5inwegpacfen/nnrer(iebeoÄatferlanDf[te|eni>nDmeiDen/fc<fj 
ner  nnDer  eucb  nocb  au§  ewer  0ect  nnD  rotten  aß  funfftigen  ewigen  feiten  fni}  niebl 
inebr/n^er  wao  prxtext  nnDgejlaft  eo/mmer  f(pn  möchte/  in  Difem  OÄarggrafff^; 
fgumb  OÄdbrcn  ftnDen  lalfen  follet 


ner  in  Difem  <fanD/woe$ immer  fepn  md^te/wurDe^nDen  lalfen/Derfelb  foa  o^n^ 
oßegnaD  nnD  rechtliche  ner^dr/  non  welchen  erau§nnoDen0fdnDen  erDaptwur/ 
De/am  leben  geßrafft  werDen.^ierin/wql  nnfer  gewiffer  wißeuch  funDt  nß  offenbar/ 
foßefieteuchaironnDnichtanDerffiunerJarfen/Da^nichlDOttnPthertmnftiggegeti'^ 
wchdnenanDernernÜiögebrauchen»  ( 

; ) 


X 


I  e  s  V  I T  A  R  V  M»  1*4 

55ffle!i  kffcw^iotfunbt  vnt)  k^  (aubun<^/  §akti  wir  anfatt^$  hmHUcf^trn 
renDtitterfckifftvnö^tbgefanDtCiJU^  ^cn0fat«rtvnfm]>it(c^rtftan  kefce 
tcnf  aufifinufcn  (affen.0ekn  in  Der  0(att  ^Srinn  Den  6.^at1/knno  1619. 

Similiter  Icfuicac  ex  Himgaria  quoc«  ob  cafdem  caufas  eiedti  funt anno  i<Jt  0  i!!!“'*!!"  ”»'!!? 
ib  Evangelicis  Statibus  feu  OrdinibuIhocDecreto  :  £««*^1--»».*^ 


lecrettDeflfen  t>er  0ef«ttctt/ti)te  Mefelbigenatifl 

flu^0£Wiefert/»Dm  1  e*  ^uni/  ^irtno  1619* 


3c  ^cttCrt  ^»an0ehTc^ctt0(dnDe  De§  Ädni^rcK^e  ^un^arcn  ernten  itt 
^A«y^Äfcr3cDecknitD /n>H  bafö  von  Den  ^dfcn  an  at$  Die  3efwiten k^Äepfeis 
j^^Ferdinandi  feiten  in  t>ae  ^oniqreic^^d^cimt  ein0efu§’ttt>o:Den/Dierci<* 
Den  vk( »nD  manckriep nnwiaen  mit /ken  practicfen  saWm/  ja  jße  fein^  L 
«cp  mt  mek  ö«rDurcp  kwegt  wotDe/Da^  Durep  frm  rat§  vnD  »erurracBung  kp^^* 
vo^lPktDcl^rdbricpcrgeDecptnuP  ^eiten/Der  ^türgfen  kieß  cafsirt/  (SiiTtcmaftf 
erjvdmifcpe^ifcpoif/weicpcöDen^cnen  0tdnDert  De^  i^dmgreiepD  i^ungcrit 
wf  bewuk/^epfer  ^oDoipkn  /  Damit  Der  i3!:arcfeu  ^rieg  kfrieDigef  /  onnD  fülcpc 
ncgDmacptau^DieÄdpcr/weicpebepfdfckm  iJ^ür^fen  kieq  in  auffnemen  ^evie# 
ien/ücrwanDt  werDen  mdcpte/fc^flarcf  nermaneü^o  Dart  auep  bcfcfy^cn/vn  Der 
uurgfen  frie^/wcfcpcriödarcontmue^eWarct/ieDDcbnic^f  mit  geringem  defpec^ 
nnerackwn^DergänpeCkilienkit/am  meiftenaberDe^^dnigrcick^ungörn/ 
nD  mit  nnau^friecpUcpem/cpaDen  /  in  Derne Ptei  gewaftk :  »nnD  «nfe^enhepe  0e# 
plecptercrmorDef/aucp  »mbikegitfcr  ^ebmcpt/rerpdzet  wotDtn.  ibann  me  DuteS 
er  3er«iter  practiefen  ^epfer  ^AoDofpbifne^Dker/  rber  wefepeD  0edrg  ßafta^uiti 
>ber|?en  General  nerojDnef/PnnDberBellioiaein  äu^lanDer  /  erftlicp  wii  er  aüß 
rDnung  nnD  frepbeif  De^  ^dni^reiepe  ^nn^ernin  Der  pauptfiatf  ^afepa  in  -Ober^' 
ri0ern^ö  einem  ^aupman  angtf^t/ welcper  Die  Äirepen  vnnD  0cp&lcn  pinwect 
enommen/Die )>rie/?er  nnD  0cpuimei(!er ^üfambt  Den^tuDenfen  au^  Der 0faf r 
?r|a0ef/noi  ein  Wat ner^telfen  ^  wifepen  Den  Cp;i (len  felbll  in  Dem  Äd  nigreicp  j^«n^ 
ern  angericptef/Daeiflnttnmcpj  Der  gänkrt  weit  lunDtnnD  offertPar. 

^$^af  fiep  aber  bemelDte  Scfiiidfcpe  <Sect ;  welcper  infonDcrheit  Pom  .Werfer 
Jfatpia grolTer nnDPbermdITigerfortgangsejiattef /  pier^n  niepf benu^en  (affen/ 
mDern  fiep  in  alle  polmfcpe  pdnDef  cin^etrungen  /nnD  vdn  nnfern  aßergepeimbi 
enrafpfepfdgen  De§  ^dnigrctcp$  Ungarn  WifTenfepafftgepabf/nnD  jblcpeß  aßed 
irep  ipte  practiefen  bep  Der  -Öberfeit/in  Derne  fie  aßs  fdepen  ein  änDere  au|feg«ng 
rtgcDrepet niept gemacpet.3a  ed  pat fiep  auep  Diefe S^ruidfepe  0eff  o#entriepc 
iDCrt  preDigten/Da§  DieÄdper  aiifgerieben  PnDcrmorDet  werDen  mdiyen/pdreit 
stD  nerfauten  taffen/nnD  anDcre  jepwere  /  Diefcd  :^dnigreicpd  pnfergang  /  g  erei# 
iCnDebeDrduwung  ^fttpön  fiep  nnterfangen. 

^ann  DdnnDiC-O.^tdnDe  De§  ^dnigreiepd  Flingern  fofepe  pYädiiänten  vn 
inDerßllige  mdrDcr  Der  Ädnige  Pn  «Potentaten^erßdrer  De§  aßgemeinen  frieDehD/ 
»rrdtper  Der  ^Propineien  Pft  ^dnigf eiepen  /  vn  Der ^ptifili^en  ingenDt  mit  frer  at^  , 
mPßbdrcniepre/nerfdprernif  tdnger  im  Ädnigreiep  DuiDen  natp  feiDen  fonDten/ 

Ke  feint)  i>tefe(btn  Der  ^.©tdnDeDep  Ädnigrei^d^dpeimb/pnDaucp  Df§  ^arg^ 
raffitpumDdS9?dpten/mirerfieben^er:enTreünDeDß  naepbarn  ejtempd  naep/Di 
e^u  ewigen  feiten  Dae  Ädtiigreiep  ^ungern  meiDen  /PnD  Daret n  nim  m?pr  vnDer 
inererDdcpfen  gefiaffinewigreitwiDerfommenfoUen/prOfcnbirtjtJnDkrwiereii 
ofDem  ^0  fern  aber  einer  »nDer  fpnen  Den  Sefuifen  naep  Diefer  gctpancn  w 

iifnn^/in  Dem  ildnigreiep  ^Ungern  innertpalb4.tagf:^  <ttapt  nnnD  ergricffeii 

Hh  4 


DENEfAltIIsFAClNOR.!lVI 

nm»>r/tifr  fof  c6iw  alti  gn<»D«m  kbtn  gcjraff«  »rtOem'SSnb  |b  (cin«nW/f(lj  3^^, 
twcr  welU/  ciJKrt  aa|?  l5cV  natfeaui^Bang  wrfoseu/  iu  Dem 

tiiarcic^  j;3itngartt>rtrcttetitt>«ri?c/  Dm  fclDen  faa  cir  a(D  einen  attfri^^jcr  vnnD  mß 
rdtijcr  D(§  i^dniamc^D  W  »uöfdniicfewmdrDea  pnDDfti&Drinam/oaD  folDayan 
flickte  »eriicrcrt. 

DE  PRODITIONIB VS, TVRBIS. SEDITIO* 


NIBVS  IN  POLONIA  A  lESVlTIS  EXCIT  ATIJ* 


D 


t, 


E  tumultibus  in P oloftia  multipafsim  rumores  audiri  funt^De  Rege  qi^ 
dem eonltm moderno  Sigifmundo  otnnes,qui  cum propibsnofle viden¬ 


tur, teitaiiturmmuiuomaniuccm5,niminumiiiuusimiiiu5«jjiu»gipoue*Marum 

«attiil»«ampopiiIariumnaturx  dotium  ufum  5^  frud^umlcIUisarumpanurgia 
It^ü^tum  corrupit  5C  intercepit,  utprimümavitum  das  ^  hacreditariumre* 
^um  ab  ipfo  prorfus  abalicnaverint;qü6d  coruinftinclubacrefinjqitam  voeät, 

'' Uutlieranam  fteglel^  iürisiurandi  pr^ütti religione  prorfus  exftirpare  voluit; 
RegrtumveroPoloniar*  quod  ad  cundem  liberä  eledione  delatum  fuit,  odio 
tnucua^  diffidentia  perniciofa  dilTenfsione  repletum  ita  tiirbaruntvut.6(^  RCJC 
ÖCRcgnum ex  aequo  varijs,acgravibus  quidem  periculis  expofiti  fuerint.  ^ 
Rciert  Eques  Pol  onus  Papifticae  religionis  inOratione  fua',  quam  in  frc» 
‘quenti  proceru  eius  Regm Conventu  habuit,quam^  paulo  infra integrau^d«^ 
lcribemtis,Cracoviam  uibc  celeberrima ,  domidliu  attp  ornämen;  uitOÖÜi  R«»" 
gnitta  vexatäfiufle  ä  Icfuilis,  ut  plurimi  viri  boni ,  quantumvis^Caibohd ,  aU 
Jirrnarinr^femalle  infylvis  inter  feras  vita  degere,  quam  mtftaimanitatc  verfa« 
ri»  Con^irafione  enim  fada  >  cuius  lefui^ae  authores  atqpduces  extiterimtjma'il 
gnä  vi  atque  impetu  in  eam  domum  irruerunt,  quae  UAiin  tota  iirbe  monimeni^ 
tum  antiquitatis  cxtat,5i:  Evangelicis  conceffafuit,  ex  Regis  omntum  pro* 
cetum  permiffri  SiC  approbatione.Apparebant  effuffa:  aliquot  diebus  flammar» 
quar  per  mulcas  urbis  partes  fparfetoti  urbi  interitum  minabantur.  Audieban« 
fur  clamores  praedas  efferentium  hominum  j  inter  qtros  etiam verfabanturie* 
ßiue  attritis  rußicorum  veßibus  induti,ne  agnofei  pOiTentttota^  urbs  infun» 
mo  periculo  verfata  fuit,a  quo  arife  Icfuirarum  adventum  tutiisima  fuit, 
f  PO'  Pofnamar,quae  civitas  Poloniseinfignis  eftjinftindu  lefiiitarumjtemplumi 

Aiiguftanam  confefsionemprofitetitium  j  ignedclercf^eantehacconatifunt, 

rn  nott  fuccefsit  tamcn  ipfis  propofituiti  >  excubitoribus  id  facinus  fempd  im|5edi« 
uuwigne4e.«*«r.  autcm  ido(JvMaij  dic  tjv  lefiritarum  difdpuli »trecenti  fefenu« 

inftindu  fuorum  fupei  iorum  ^  praeceptorum ,  inita  cum  alijs  confpira- 
tiCÄdffib  yefperam  impetum  ciim  in  templum  illudfeciffentjCiiftodes  quideiU. 

I  €<  excubitores  in  fugam  facile  coniecerunt ,  poftmodo  perfradisy  i  fummafo* 

fibusfubfetlijs^  templi  inunum  locum  congeftis,  incendium  exdtarunt,  quo 
totumiUud  xdincium  incineres  brevi  tempore  verfiim  eft>futerttibiis  nimiruitS 
tantopere  Catholicis  illisi  ut  extinguendo  incendio  operamdare  cives  non  au* 
dcrent.F^rventibus  hifce  turbis,quidam  in  Xenodochium  irruerunt,  aegrpto» 
vi  fumma  inde  exturbarunr,fornaccm,i<'amnaim,erifas,  feneftras  alia  difsipa* 
runc,&:  perfregerunt,male  afff  Äorumfuppdledilcm  abftulerunt  parum, par* 
tim  per  pl  ateas  diffeminarunf,ft:  ita  fefe  gefferünt,  utfacinus  nulla  tafn  abomi* 
nabileipfis malus infpirarepotuilTegemus  vidercair  j  quinin  adu illud ftatit^. 
producerer  pcrficerent^.Ädeigitur  hac  fubverfa  et  Vaftataiqui  conff  rsionett|( 
Auguftanam  profi'tebancur,m  aperto  poftmodtiin  patenti  campo  convenire» 
facraqp  fua  celebrare  coadi  furit,  cum^  nec  ibi  tutos  fefe  fatis  ab  iniuria  fore,, 
ex  miliis  atrocioribus  colligerent  i  fclopis  femperhaftis^  ödgUdijs  armati  ad 
,  ,  .  exercitia 


:(  ' 


f  E 


SVITARVM. 


ISS 


'  Ji 


«eriitia  condonumprocefTerunt,  rci  torius  fen'e  VVarfovi'am  ad  Ordines 
elata»C?eteriimicfuitJE,utfefealiquomodo  purgarent,  mifsisad  Regem le* 
aris,  non  potuifTefe  difdpulos  fu os  in  officio  continere, qui  religionis  Catho« 
cae  zelo  accenfi, templum  iftud  dirutum  modis  omnibus  voluiflent ,  iignificaa 
am, petentes  fi'mul  utpro  turbis  maioribus  vitandis  reparatio  templi  iiih:hc=» 

:tur,  metuere  enim  fcfe,  illud  quantumvis  reparatum,  flammas  evitare  vix 
□ITe^Gum  igitur  non  in  hac  folom  civitate, fed  Ö£^  alibi  palsim  pro  libitu  omnia 
rfuitas  agere,nec  elTe  qui  in  eos  animadverteret  nobilitas  videret, ad  Comitia 
^VarfoviscÄaqlopofl:  celebiadacomparcreprtecipuiqui^  exPoloniaePro»' 
eribus  recuiaruntjLublini  vel  alibi  de  refrenanda  hac  cotumacia  deliberaturi»  runixin  BonMr> 
Thoruniae,urb:s  Borufsise ad  V iftula  fluviu  fitc,templis,acd;ficijs  dC  emporio  ‘^°*«**‘** 
arifsimte  ,  Ordines  cumPlebano  quodam  de  pofseirioneSc^^iurePacronacua 
cclefiae  ad  S*loannem  multis  annis  al  tci  cati  funt»  Convenit  autem  tandem  in^f 
rr  eos,  ut  Plebanus  quidem  folus  in  domo  parochialihabitans,temp]umreti* 
eretjminifteriu^ Ecclefiae  perminiitros  fiiosmore hadenus ufitato  conftiruea 
:f,ius  vero  patronatus  penes  civitatem  2^  ordines  eius  permaneret,  in  cuius 
:i  confirmationem  non folumliterajconfedaerunt, quas  Epiicopus  quidem 
ulminenfis ,  quemadmodum  etiam  Culminenfe  Capitulum  fiiblcripras  figik 
s  Tuis  obfignarunt,  fed  dC  diploma  a  Rege,  Ordines  quo  debitu  civitati  ius  pa^ 
onatus  de  novo  confirmatum  eft, obrinuerunttPoftquam igitur  iantPkbanus 
lepoflefsionemEcclefixdomum^  parochialem  ,  certis  tamen  cum  conditio* 
ibus,obtinuitJEpijCopus  ftatim  Culmineiifis,  contra  conventionis  literas,pi'0*^ 
rio  aufujduos  in  aulam  parochialemlefiiit^ ,  alterum  qui  confefsiones  audi* 

:t}8C  alterum  qui  concionaretur  in  templo, introducere,  Plebano  ex  domo  illa 
tmpto  conatus  efl:,Ordines  verohoc  videtcs,lolenniter  cönträ  aliquoties  pro* 
rftarijPlebanum, uti  memor  cotra(ffiis  ab  ufraqp  parteiniti,  lefuitas  iterumre« 
ioverer,monuerunt,^ntercefsionetodus  Regionis  in  Comiiijs  publicis  adhi-^ 
itk  Cteterum monitionibus  Sd  inrercefsionibus  iibs nonfolumnihil  proficere 
abferms  potuerunt,  fed  prxrer  duos  illos  lefuitas ,  fubinde  alij  advenerunt, 
ui  occupata  aula  parochialt, clam  Ordinibus  civitatis,privilegiumtaftdemali* 
uod  obtinere  conati  funtjquo  templo  illo  lefuitarum  ordini  attributo,  f^leba* 
us  quide  in  V icariu  promoveretur,  poffeßio  vero  Ecclefiae  una  cum  domo  pa* 
Dchiaiieticho!aIefiutisrelinqueretur,clavibusEcc]efiaefchölae^inmanus  eo* 
am  traditis  &:  oblati s.Hocfado  Iefuitae,  aubfioindiesmagis  magis^  numero 
jo, viduarum  Öd  pupillorum  domus  emere,  fcholam  aperire,ödCofegtum  in 
ivitateconftituere  amplius  non  dubitarunt,confi:ituta  peculiari  iunfdicbone, 
nde  creberrimi  per  plateas  et  vicos  civitatis  tumultus,Iefuitis  quide  ipfis  mul* 
ainfidiose  molientibus,  difcipulis  vero  eorum  omne  petulantia  exercentibus, 
ives^  iniuria  et  contumelia  varia  afficientibus,extiterunt, Ordines  igitur  civlfi 
atisneiure  fuoper  conniventiamfefeipfos  privarent,  confiliumtande cepe* 
unt,quomodo  excuflTo  hoc  iugo,  moleftis  illishofpidbus  cives  fuos  liberaret* 
vlifsts  igitur  i?,»0dob,diead  Plebanum  aliquibiis,eum  deinito  fecurn  contra« 
fu  admonentes,promiferunt,fe  fecundum  contraeffus  illius  tenorem  m  Eccl e* 
la  5d  aulaparOchialieum  quidemrelidfuros,SGholäecia,quäm  fanqua  propria 
ivitatis  domu,precih*ha6ienusobtinuifret,impofl;eru  etiä, donec  bene  de  Re- 
)ub*promeriturus  elTet,ei  reli(5haros,verumutikfuitas,  tanquam  huiufmodi 
lofpites,  qui  5d  civitatem  fure  patronatus  fpoliare,  öd  Plebanum  ipsum  pof* 
efsioni  templi  per  infidias  evacuare^,  molirentur  ,  öd  in  conturbationem 
latus  publici  ,  collegium  aliquod 'inftituere  fcholamquc  aperire  ,  pro* 
aria  authoritate  auli  eifent ,  removeret  domo^  illis  parochiali  öd  Ecclefia 
ntcrdiccret  »  vehememer  poftularunt»  Cum  vero  eo  quidem  die  refolvere 


'1-  tr 


i 


JUUaSSSE 


<*•; 


I  • 


X 


Df.  NEFARIIS  Fa  CINORIBVS 

(cPIebanus  nonpoflTet  >  fedadEpifcopum negotium  hoc rclatiiruinfcfcdicc^ 
ret,non  expedandum  diutius  rati  Ordines  fcquenti ftatim  die  quoldam,qui  in 
Integra  eum  reftituerent»  ablegarunt,qüod  ipfum quidem  fieri  facili  dC  luben« 
animo  paffus  eft^Cicterum  hoc  fado  expetierunt  pöftmodum  Ordines ,  aaeret 
cum lefuitisjutfpontefua  domo  parochiali  cederent  i  QC  a  templo  fcholam  in 
poftcfum  abltinerent 5  Ordines  enim  civitatis  nolle  eos  tanqliam  turbatore® 
publici  Ecclefiae  8^ civitatis  iuris  ftatiis^  diutius  in  parcchiäli  aula  ferre,  urbe 
tamen  ipfis  inter didumnoIle,donec  quietos  fefe,  veluthofpites  deceret,  intrx 
fuos  terminos  contenturi  elTent.  Plebanus  igitur  mentemhang &:  intentionem 
Ordinum  lefuitis  expofuit,  qui  fcholam quidem  clauderet: collegio  abftinerc 
ftatim  promiierunt,  dummodo  domum parochialem  repnere  &:  mtnifterm  Ec4 
cleliafticum  peragere  fibi  permitteretur*  V erum  cum  non  contenti  haclerm^ 

tarum  refolutione  Ordines  urgerent  PIebanum,ut  tenore  conträdus  obferva* 

to>adi(tatum  prifiirmm  omnia  revocaret ,  quo&^  ius  patronatus  civitati  inre« 
grum,  &  decretum  Regium  fartum  tedumque  conferv aretur,  coadi  ftint  tan« 
dem  lefuitac ,  dC  clavium  reftitutionem  Plebano  facere,S^  minifterio docendi 
tam  in  E  ccl  eu  a  quam  in  fchola  fefe  abdicare ,  atque  ita  tandem  domo  parochiae 
li  cedentes  diicipulis  fuis  valedixerunt*  Accidit  autem  porro  ut  orator  qui’^ 
dam  Regius  ad  civitatem  in  caula  quadkm  ablegatus ,  Culminenfem  fecum  E« 
pifeopum  adduceret,  qui  in  aulam  parochialem  cum  fuis,  quod  heipitium^ 
multis  annis  in  urbem  veniens  habere  folitus  eft,divertit*  lefuitx  icitur  hanc 
fuis  rebus  occafionem  commodam  fore  putantes »feqiienti  ftatim  die  Gonfefi 
ftonarns  operam  dare  dC concionem  iterum  habere  dic  Solis  aufi  funt.OrdineS 
Igitur  hoc  inwlledo  ,  ad  Epifeopum  ftatim  aliquqs  miferunt,  qui  eum  roga^ 
irunt  ,  ne  poft  diiceifum  fuum  lefuitas  eo  loco  reliiiqueret ,  addita  denun« 
ciatione,fi  remanentibus  ibi  lefuitis ,  contumelia;  vel  di^trimenti  aliquid  acfvu 
bus  inferatur,propriauti  id  protervia  imputarent.  At  vero  Epifeopus  negier 
c^^is  hifc^  oiTinibus  >  nonfblurn  Icfiiit^sduos  vcltrcs^  poßdi^clTuiTi  ruiinij  in 
domo  parochiali  reliquit,  ied  falvum  cOndueffumaRegepro  illis  impetratum 
Senatui  exhiberi  curavit*  Cum  autem  falvum  condudf  um  illum  ad  malam  in« 
formationem  iuipetratum  effe ,  nemo  dubitaret ,  Ordines  ftanm  contra  prote« 
ftati,  feriptuni  publicum  ad  valvas  templi ,  cius  quidem  fenterttia  ,  quod  Re« 

gemmdiustnformare,8^deiurefu0cederenelatumquidemimauemcogita« 

rent,  affigi  curarunt,  ut  ita  nihil  proficeremachinationibusfuisampliusvalcn« 
tesjdomo  parochiali  cedere  iterumnecefle  habuerint* 

CONSILIVM  DATVM  PROCERIB  VS  POLO* 

1Sj1.E,DERECVPERANDA,  et  in  POSTERVM  STAEI^^ 
LIEND  A  P  ACE  R.EGN  I  PptONIyEPEK  lE.f 
S  VITA  R  VM  EIECTIO  NEM. 

VamvistumultirsinPoIortiaaliqUömodofedanaRegefuiircnt,Iefuw 

^  tarum  irrequietis  mgertqs  ,  ambus  ac  ftudffs  ma^imaSt' parte  excitatfj 

Annoi(for*promifsione8ffpeNobiIftätideCömitifsinftft 

deliberatio  de  remedio  malis  hifcetenipcfti  ve  adhibendo  fqfciperetur  •  Nobi> 

litas  tamen  cum  mani  ac  vana  fefe  fpc  quafi  ladfari  Ä'  nrrtm.ir  c'  •  1  j  ^ 
indiem  d.fen'  v,d«e,.™ag«l  copVdenu6 


fiho  mftitutö,quaemalo  hincmedicina  adhibenda  potifsfmnm  13  i  k  ^ 
Cceoit*  Inter  varias  aurpm  ^ 

«Ojpu.  inter  varias  autew  cotmiltanon«  foiptiu»  qucddaiaProcerlbas  f 


r 


)  ,)• 


I  E  S  V  I  t  A  R  V  M.  185 

oAgregaü'sPoIoni ca  lingua  exhibitum  fuir,in  quo  aud^or  palam  profitetur  in- 
er  alia,  euiitarumpradicasSTartesmultivarias  et  cruentas, omnium  in  Polo- 
ua  turbarum  ac  motuum  caufam  primariam  elfe.  inquit, i»/>r<e/ä- 

tom^ubiicorum  regm  noßri  cauße  interius  &  forts  diligentius  pertendantur ,  trimam 
erte,& omnium  maxime  principalem  Jefuitarum  exquijitißimas  artes ,  &aflutißimam 
mniurn  jibi  jubjeEtorum^  ad  conatm  fuos  promoyendos  T>ißofmonem  facile  cordatus 
uisrp  epre  sendet .  adeo  ,ut  quicquid  ußiam  malorum  in  “ßepuh.noßra  preeteritü~an<» 
is  acciderit,magnaex partefol^ illud lefmticis  artibus  imputafidum  yeniat.  Adhoc 
utem  demonltranduin,  olfbndit  prnno,  quam  inftirurum  lefuiticum  liber« 
.eipiib4mmicum&:  adverfum  fi.: Deinde  quam  periculose  feda  htcc  ftatum 

iedhincinde  per  univerfam  Europam  turba« 
intÄ  {abdaaarint»Ex  quibus  tandem  colligit, pacem  nec  conftitui  necftabili« 
po  leiiiFolonia,  quaridiu  Icfuirae  in  ea  maneant,  proinde®  eos  inde  expel¬ 
li  os  ,nec  am^ius  recijiieiidos;  bi  quae  in  contrariam  fcntentiam  pro  lefuitis 
i)riuntur,retutaxloiide*  Quia  vero  Coniilium  hocfeu  Scriptum fublatum 
t,ideocpinpaucoiummanibusverrarur,  totum  adlcribaminLedoris  grari- 
^  duitarum  artes,dolos,impofturas, fraudes, impudentiam,  audaci* 

njhudtademmoinniacognofc.-t&iintelligauVerbaauthorishEecfuntv  j 

raij entes  Tolomci  ßegni  turba  ex  ejufdem generis  morbo promanant,  quo  haSlenus 
ci  entults  Europa  periculose  Uborayit.  Certum  eß^omnes  Europa  tumultw  &  inteßu  n* 

spajionesc:  nr  ce  ^o.  Ö*  amplius  annts per Execdtionem  Concilii  T ridentini excita-  bani:i,  Euic- 
J  elf  ex  eadem  ortum  traxiße.  Si  forte  bellum  ‘Balthicum,  quod  inter  ScardU  reges  \ 

'te  ^ff^os ^  6.geßum  eß,  &  nuperrirhum  Erunfauicenßum  tumultum  excipias. 

ac  inqu,..m  eßillaprafentis  feculi  E  andora ,  ex  cujus  fatali  pyxide  omnes  Eurtsi 
'■ormiinteßina  calamitates haEienvA rnihifcaturireyidenturßitatamenut  eaSnontam 
^  ConcHij  executio, quam  executionis  modus  pariat. 

Hacfam  ultmus  nhf^ts  decUrarif' fic  i^tturlakto.Execmionii  md,n  in  düalm 
xcfut  rchmhnSenmfmtre^tm.  Trimum fUuli  anmxifum,  mihu,  hac  cura  in.  -  .  ' 

tiit}Ut  i .  OS  y^ges  &  familias  y  quojum  m  Europa  hoc  fe  culo  pracipua  eßautoritaSf 
:um  irpicem  adunirent,  &fic  adunitos  ad  Concilij  Tndentim  executionem  exflimu^ 
hluc  eß  tllaßaitiataCditholicOTUiTiUTiiOm 

T>einde  ut  per  certos  <&  qualificatos  homines  impedimenta,  qua  yel  in  politiispolitia^ 
mque formis  &  legibus  yyel populorum  moribus  nego  cio  huic  obßarent,  auafteyiaremo.. 
rentuY.  ^  ^ 


Hac  ratione pra dicta  CoAcilij  execatio  fuit  inßituta,  quantum  nimirum  ad gentd 
iem  conatum  attine  f  Opusprofeäb  magnum  &  arduum,  quod  melioribus  %/lundi  tem^ 
nbus  peculiari  fortuna  afßatu  opus  habuiffet,  quo  dque  ipfius  Jlexandri  %L  yiSloriou 
n  genium  frangere  &  defatigare  potuerit.  Hunc  autem  pro  ratione  prafentps  Europa 
tMinpntta  conatui  huic  täfoiigerobußißima  impedimenta  extra  ordinem  fuerunt  ob* 
ia.^ibus  tamen  non  obßantihns,res  ab  ijs ,  quibus  hoc  per  pradiEli  Concilii  conclußo»^ 
m  mandatum  erat, fortiter  &  ingenti  nixu  tentata  fuit :  fed eo  haUenus  eyentu ,  ut  mo* 
lina  ißa  turbas  quidem  longe  maximas  &yalde  horribiles  ubique  gentium  in  yulguS 
trennt, adexitiim  taWiennufquamperducipotuerint. 

7{egumenmadmitio  partim  per  connubia,  partim  per  confoederationes ,  pacifica- 
nes  &Jtmilia  media  tentari  cepit  &  promoyeri:  In  tanta  tamen  nationum  regnö-  ‘''«»‘cf  «;' ^ ‘<'' 
mque  Europdorumdifcrepantia  fer^e  confecutum  eß,  ut  pro  ea  qua  Jherabatur  uni- 
ne,  infmita  autonbus  difficultates  ,  fubjeElis  autem  populis  yarice  moleßia  emer¬ 
int,  um  prafertim  "ßeges  ipfi ,  qui  fe  interdum  ad  preediBam  Executionem  obn. 
erunt,  negocium  illud  mm  fincere  nunquam  traEiarent ,  utfub  ejufdem  pratextu  non 
i  priyata  commoda  qmeritarent,  Situti  non  ita  dudum  in  Gallijs  licuit perfficere^ 


r 


De  Nefariis  Facis  oRtB VS 

rjaffub  pi-*-  -  j  yf  n  '^11'  f  .  .  , 

ciu  prop.gia>  quando  Thtlippm  Htfpanus parttum  Cathohcotum  (  huncenim  cucullum  fa^ioillaht 


'0  urciii»  11  fu-  durar  )  patrocinium  &  defenßonem  eß  f^cipere  :  Ihi  inquam  T?//  tandem  ap\ 

j  «um  fub  hoc  obtentu  Gallia  regnum  ajßeBare.  Cum  enim  animadyerteret 
plerosq^faBionts  illius  proceres  ab  Imperio  Hißanico  abhorrere,  oblitus  perfona  ,  quan 
agendam  fuf  :eperat, manus  auxiliatrices retrahere  cepit, ut  qui  yideret ,  ßß«  fuafru- 
ßratum.Jd  quod  Stxtus  F.tempeßiye  odoratus  eß,illudque  egerrime  tulit. 

-XaliU  autem  plura  exempla  adduci  pojßnt  exijs  etiam ,  qUa  nos  aliquanto  pröpiu. 
tangunt. Ex  hts  ergo  perßnatis  &  m^leßdts  I^egum  molitionibus  in  unionis  ißius  agn 
perpe tuarum ßmultatum  copioßßimamßgetem adhuc  fuccrefceireyidemus  ,per  quas pr«> 
diiix  executionü  negocium, per ß  haud  facile iurhatur, et  Hatiönes  ijs,de  qüibus  diClun 
eß,  difficultatibus  implicanttur. 

Idemfere  in  reliquorum  impedimentorum  remotione  accidit-.  Cum  enim  Tridenttni 
reformationi  nonfolum  diyerfus  religionis ßnßis,peruniyerfafn  jam  Europam  latißim 
ßarfus ,  fed  etiam  nationum ,  populorumque priyilegia,  libertates ,  leges  &moresobfia- 
rent,  illa  citra  tumultum  nemoy eri  quidempotuerunt,  ' 

ornnia  tamen  apra feryidis  ingenijSf'quibits  hac  Troyincianon  citra  deteBun 
^-iJentinxre.  demandata  er  at, non folum  mota, fed  acriter  commota  &  yehemsnter  perturbata  eße  com 
*  ipGsVe'^  ergo  turba  ■,  hinc  fimultates ,  hinc  odia ,  hinc  diffidentia  cum  reliquis  fatalibu 

-  ili,  Furijs,  quibus  noflro  tempore Jlatus politicus  infejlatur  ,  ceu  ex  Orco  proruperunt.  Ji 

quod  omnes  Europa  nationes ,  qua  ha  c peßisperyafiit,fonora  yoce  profitentur :  hanc  ö 
non  aliam  calamitatum  fuarum  cauffam  omnes, qui  citramorbi  affeUionem  judicant, fum. 
mo  conf en  fu  allegant. 

Videamus  nunc  ergo  num  malorum  no fir orum  ‘Polonicorum  eademratiofit ,  ^nun 
eidem  generali  caußa  adfcribi  quaant.Id  qUodmultis forte  difficulter  per fuadebitur.Eg 
tamen  illud  confianter  affero,  &  affertionps  ntea  has probationes^ffefo-. 

Certum  eß.  Clerum  Tolonia  nonminus  haäenus  laborare-,  ut  Concilij  'Tridentin 
decreta  intra  regnum  executioni  mandentur ,  eorundem  obferyationi  omnes ßbij dan¬ 
tur, quam  inplens^  haBenns  Occidentis  partibus  laboratum  fuit. 
f  ^  alium  finem  mox  poß  ingreßum  moderna  Figite  %lajeßatis  h 

ci.'iomodo  in  Po;  'regnumSynodus  illa  Tetncoyienfis  celebrata  fuit:  quam  ceu  Filiam  Folonite  ^edea  il 
*s7nodl!l  Pctri-  F ridentina peperit.Ex  cujus  yultu  prudentiores  jam  tum  ßc'uturd  in  regno  admmi. 

ßr-ationis  omen  capiebant.  Cujus  etiam  Decreta  plarisque  yel  eo  faltem  nomine fuffe» 
da  fuerunt, quodtantoßudiö  occultata  fuerunt  &ßppreffa. 

Sednec  illud  cuiquam  dubium  eßepoteß ,  ab  his  ipfis primo  loco  diligenter  curatun 
fuiffe ,  utF^eges  Polonia  pradißa  Vnioni  implicarent  ,  eofdemque  cum  Domo pracipiti 
uiußriaca  quam  arUißime  conjungerent.  Ex  qua  nimirum  conjunÜione  maximum ai 
pra  dida  Executionis  promotionem  emolumentum ßerabatur  ?  Vt  qua  ad fubditos  h 
utroque  Fpgno  magis  perterrendos  &  in  ordinem  redigendos  permultum faBurayideba^ 
tur,quantumyis  confilijs  illis  longe  aliud  pallium  obduceretur. 

Harumyero  rerum  praxis  poß  infelicem  illam  expeditionem  in  ffeciemquafireny. 
yata fuit, ubi  nonnullorum ßudia  yaldeconßicuaextiterunt.Eorumyidelicet,  quosprte. 
ter  jam  didas  caußas  Suecia  amtßa  inyidia  urgebat,  quanempe  ordinem  ßumpremi  fen. 
tiebant.  Quipropterea  omnem  lapidem  moy  erunt  utnoyisF^gum  amicitij  i  accepti  im 
fortUnij  fenfum  nonnihil  mitigdrenu 

V erum  tamen  ut  inter  yicina  regna  fere  fieri  confueyitsudufiridcorum fludta  nofifa. 
tibus  femper  fußeda fuerunt, ideoque pro  hac etiamyice ad  Vigentium  iiloruue  confilidU 
promoyendatantum  non  contuierUnt,  quantum ßeratum fuerat.  Cum  prafertim pratet 
yulgares  illas  "fiegum  regnorum^  yicinorum fimultates  &  diffenfimis  s  alia  non  pauca 
quotidie  intra  &  extra  regnum  inciderent  ,  qua  hujufmodi  conjundionem  7{eipub.  noßrtt 
minus  commodam,ipfis  etiam  Ciy  ibus  formidabilem  efficerent.  Fer  ejus  itaque  attentam 
tionem  nU amplius  e ffedum  fuit, quarnm  inyeterat«  fußicimei pericukfius  rtcrudeßem 

^od 


SBcclanmifl^ 


ÄnMaeonj'w 

ftiiJiaPuloois 


reat. 


:  J 


/ 


4 


lE'SViTÄRVMi 


187 


^od  ipfum  etfi  Ijs^juilac  agitabant  ^non  ignotum  ejß‘t,fe  tamtn  adeo  nonpaßißnt 
^ediri,publicam^ue  indignationem  tam  fecure  contempferune,ut  tanto  potius  conßden~ 
'4  inpropofito  perrexerint  ftlludque  tandem  per  fas  &  nefas  ad  exitum  conati  fintper^ 


cere. 


Hic  ergo  molitionum  jam  antea fufieBarum  tarn  importunus  fer^or ,  eum  tandem  e. 
ntumfortitns  ejh,ut  ofenfi  Mobilitate  regnum  faÜionihnsmutuaque  diffidentiam- 
tumfit,&  ‘J^exipfemetfubditüßbditi  yero  7^gi  fuffemejfe  ceperint.  Quam  noßi 
')ximam&  corhpendiofißimam  ejfe  ad  ßeipub.  dtfmembrartonem  &  interitum  yiam^ 
r hac  ratione prius  illud Execütionts  Trtdentinx  turbataßie  Europa  medium  fatit 
er  noSyUt  opinoryoffcaciter  operatum  eß.  ^ 

Jd alterum  quod attinetyP^^nX^rmm  nempe  obfta'culoriim  remotioheni,  tu  non 
yabisyopinor  jn  hoc  regno  maiora  &  robußiora  eü  okjeBafuiße  &  adhuc  ohijci,  quam 
ulla  Europaa  MatUne.  Concilium  enim  T ridentinum inter  noSyUt  quidem  nunc  res  s. 
ityadeßeBurnyquemiffympiuntyperducinulU^^^  niß  aut  Hijlani  ca  Inqui- 

Oy  aut  quiddam  quod  Inquifmoni  illi  aquijaleaty  in  regnum  introducatur, 
od nempe  Tolotita  ad Hißanifmi  aliquant  fimilaritatem  redaBay  pradiBic  Executio^  ctumpetflcine-, 
jpportuna  reddatur  :  Eätria  yerb  noßraea  corporum  animorum^  libertate  haBenm 
tutyquale  fortißima  nationes  & generoßßinius  quisqpßbi  optareporgrie.Quis ergo  non 
ietyqudm  duro  collifuhäc  inter fe  committi  oportuerit!^  f^ßquam  inpri^ Ubertas  iU 
quatenns  animum  pracipue  &  confcientias  concernit y  non  ita  dudumper  Confcede» 
iion^i^nhXicdmdenuo&quafiextraordinemcoiifirmataeß!'  pubSTfu- 

Quamyps  autem Hijfankamlnquifition^^^^^  nobk h^Beiius aperte dr ex'profef 

conatus jtt obtrudereyquodintelligefentyhoc citrapericulum  Vixpoffe  tentari'  Eiata^  .fido  qmbus  am- 
n  ad  hujusmodi  aliqmm  imperio fam  'coercitionem  yarijs  artihM paulatim  & quaft^“ 

■cuniculos parata eßyfenßmquemuniricepit.  Eonirhirüm  adhibito artifcioy  quorum 
ra  omnem  mutatiomfenfum  TraBicantesUli  feconfecururosJherabanT.  Tamcautb 
nen  &  circurnfpeBe  incedere  non potueruntyquodque agebant y  tarn prob'e  nunquam  to- 
t  dißmuLariyUt  rerum  e  diametro f  ugnantrüm  tamque  aßerarum  yelky^ afitatio 

dolor, oculorum  aßeUus 

H^cd  mdomnia  yerißimUiciipfemet  ,  &fatebuntur hoc  iUiy  quire- 

m  noßratium  ahquamfaltemnotteiam  habent  ,  quique  aBiones  nofirasCcmitiales ab 
quotannis  yele  longe ßeBarum.  Nec  dißitentur  hoc  ij ,  qui  in partibus  adhuc  internos 
pnitsaxrent:ut&  Concilium  TridentinumampleBantüry'ejusque fludioüy  perlepitu 
\  tarnen  me diayexecutionifayeant,  ^  J  c  6  ^ 

Mhucngofnß,icmmeß,3^ip„i. 

tqmmmE^cixomm  ugmrüm  mmuli^  ^  ßd  etkm  ex  eodem  operamnü  illorum 
idoproßctjct.  ^ 

InhisigUm tollem  &  Motmdüdfefdnoßru  occupuA  delet, ßßidem  ordine  tro. 
iere  Matri’q^  noßra  cum  dliqnaßefalutÜ  Qpem ferre  yoluhimus. 

Scto  tamenquiß tu  heicdicerepößk^  haud dubie  diBurttsßs,  'Ue  yidelicethcecdiß 
■endomorbumfere  incurabilem  ofenderCyCum  harum  retrnn ßudioy  Conciltiprafertim 
eBuoße  Exe_cutioni potißtmapars ^egni  implicata fky  ut  curatio  ipfo morbodißuili- 
i&penculöjiorfutura'yideaturi 

Moneflde  nihilo  quoddiciSynoyiq^  egomet  multos  prudentes  Viros  meo  tibi  confehti- 
:,Exißimo  autem  omnia  opinione  tua  faciliora  forcyfiprirhum  inter  resipfaEearundemi 

^fßfMndeinterperfonaSyaquihmillVtraBarituryaccuratldißm^^^^^^  ^ 

^dres  quod attinetyiiec  Außnaca  F amilia:,  inter  Europeeds  haud  dubie  eminentißk  ä  n 
f.ynecquorumcunq^  exterorum  7^gumc^frincipum  cum  noßris  ßegibus  leguinm  ^ 
.^a^unBioperfe  yel  Mos  yelT^mpub.  noßram  in  nimimo  Udil^  ßdeiLpotius 

eßit  Jia  TraBicamibustllü  adfmißras fußicioties  non  tam  '***** 
ttjetiibßratibus  occaßones  prtsherenfur^  - 


Dr  nefariis  Fac  in  oribvs 


'VS. 


NI. 


MB.  NB. 


Eadem  fer^  ratio  efl  Concilij  Tridentini :  hujm  enim  extentione  nihil  turbarm 

nohü  eßetmetuendum,Ji  modo  ita  inßitneretur,  ut  intra  legitimum  docendi  modum  conß. 
ßeretfmißtsquealijs  parum  conyenientibw pra5iicü  ementus  Deo  committeretur. 
igitur  resißa  per  je,Jed earum  abufus  & peryerß^  traSlationtd  modus  ^empub.ladunt- 
ejj- basinprxfentiadißicultates7iobis  pariunt.  ^ 

Haec  itaq^  in  rebus  diffidentia  fi  obferyetur ,  inter  ipfas  etiam  perfonas  mamfeßan 
nobis  dif criminis  rationem  oßendet:  Vt  nempe  mn  omnes  eos, quipradiBis  rebus  manun 
quocunq^  modo  admoyent^pro  yeris  calamitatis  no flra  aut  oribus  habeamus, mt  curatio^ 
nis,de  quadi^lurus  fum,aUum  ad  omnes  &Jingulos  ex  tendi  oporteat :  fed  eostantumq», 
pradi^i  abufus  pracipuam  culpam  fußinent. 


Si  quxrps , quinam  illi fiintf  ‘K^fpondeoSieorum ,  quos  in  hifce  rebus periculofaexperv 
•.ntia  longo  tenipore  erudiit,  confentiens  teßimoniü  admitteretur.  Si  praterea  tpfam  rerun 


fefuitarumcona-  ('bidentem  ititet  nos  experientiam  inconfilium  adhibere  yolumus  ,  lefuitas  &  Inflitu 

»us  et  fervor  oia-  i  C  '  '  7  •  rr  rV'  i  t  i  rr-  •  r  ^  •  r  itv 


intr^  Ke-  tum  lefuiticum pro  ijs  nobü  necejfario  eße  habendos.  Hi  inquam, ficut  i%  fupradiHorun 


niumi 

(infidiorum  executoriali praxi primasfibi  ubiaue  arroganvJta  alteram  ejus ,  (jr  quidem 


</diojißimam  &  noflrarum  inprimis  rerum  reffeSiuperniciofißimampartem  extra  ordi» 
nemfibifuxqjaduditatidefumpferunt.  Jn  qua  agitanda  ita  haiienus  yerfantur  ,  utquot 
in  hifce  conjilijs peßimum  eß ypracipue arripiant ,  arreptum peiips efficiant ,  t^fyimeim 
malitiofam  perfuhjedum  ßeipub.  corpus  quo  jure  quaye  injuria  quafi  tranfadigere  cS 
per  partes  applicare  conentur.  V f  fieprorfus  fentiam ,  fi  uni  Jefuitx  non  efient ,  Hoi 
aut  turbas  hujufmodi  nullas  habituros,autjiqux  forte, ut  ex  confenfu  reliquarum  partu 
um  Europaarum  ,  obortx  fuißent  ,  eas  multo  facilius  minorique  periculo  confopm 
potuiffe. 

Hocyero  cumilludipfumfit, de  quo  internos  quam  maxime  controyertitur ,  judici^ 
hujus  rationes  tibi  aliquanto  accuratius  erunt  demonflranda.  Quod  ita faciam  ut  tibipru 
Confiiij^hufosj  snum  ad  oculum  dem  onßrem :  Jnßituti  hfuitici  ,fi per fe  confideretur,  eam  eße  rationenty 


T^ipub.yalde  inimicum  & adyerfum,Liber(ati  yero  Tolonica  imprimis  fo0 
midandumfit.  Deinde  y  iyis  aliquot  exemplis  oßendam,  quam  periculose  feSla  hxcßalk 


InlHtaH  laTiddci 


(•lota. 


tum  Toliticum  hinc  inde  per  Europam  turbdrit,  Eertio,objediones  nonnullas  diluam^ 
qua  fententix  huic d  contrarium  fentientibus  fere  opponuntur. 

Qua  tria  fi  d  me  demonfirata  fuerint,  quartum  quod  principaliter  intendo  ,Jua/J>onh 
fequetur:  Iis  nempe  qui ‘ßempub.reflttutamO'  ftlyam  cupiunt  ,pracipue  operam  dan* 
dam  ejfe,  V tlefuiteC  dC  lefuirifmus  extra  regnum  clitm'nentur,^»o  fiicremotü  hifei 
^rationis  inter  turbatoribus  certa  aliqua  cjr  firma  pacis ßabilienda  ratio  imri  queat. 

Ad  quod  attinet ,  ineo  tria  confidero :  Ipfam  Ordinis  politiam  ;  Fi¬ 

nem  ad  quem  tendit :  Operationes  fiivepraxin,per  quat  hunc  finem  conatur  aC 
fequi» 

Politiam  fi  penitius  ]>itrofficiemus,  fatendum  nobis  erit ,  eam  in  hoc  genefe  4f- 


curate  diffofitam,firmißimam  &  ad  res  magnas  gerendas  aptißimam  ejfe:  V t  parti  cui  fi 
applicayerit ,  permultum ptodefje queat.  Generalis diffofitio puri  %lonarchicaefl,for* 
ma  ni  mirum  politia ,  ad  moyendum  &  agendum  comniodißima,  %lonarchica  diffofi* 
tionis  neryiin  hifce  rebus  confifiurit:  Capite prfmnm uno  regitur ,  deirrdehoc  ipfum  capui 
uni  etiam  loco ,  urbi  nimirum  ‘ßoma  alligatum  efl ,  ubi  perpetuo  re  fidere  cogitur*  Q^ 
res  fella  huicinter  alia  hocpra  ßat, ut  uno  certo  &  uniformiaere  perpetuo  regatur, eirye» 
getetur ,  T^maninempe  confijlorij  afflatu, prout  nempe  ü  ab  iis,qui  '^pma  omniapoffunti 
ÜUtifiiMatatki.  ^fifif^l^J^Y,  Difciplina  denique  forma  Infltmtum  hoc  longi  ariiifiima  utitur,  qma  cia 
yes ejus adccecam  obedientiam  ( ficipflmet  loqui  confaeyerunt  )  aflringuntur  ,  in  tan* 
tum  ,  ut  minoribus  in  nulla  %iajorum  yel  abfurdißima  imperia  inquirere  liceat :  ntf 
dumutaltquü  eadetrellareaufit.  Qua obedietiain  Orbem Europaum  haUenus  optimal 
plane  deßerata  audacia ficarios progenuhUdeoj^  Ordo  iße  ^  nonnullis  cUf/lffaßinorum 
'  '  '  •  ,  influUM 


w 


.  » 


Ie  svita  rvm. 


18S 


¥icuto  'comparatur  ,  ^uod  in  Ajia  olim  a  Saracenü  contra  Chrtßianos  fuit  intrO'^ 

Hum. 

Hat  ergo  formam  illam  %lonarchicam  conßituuntyconßitutamfrmißime  conßrin» 
ntjudeojjfaciunturaHiones  ejus  efficacißima ßnt,<&ceu  cuneum  j^uidam  penetrent. 

Illa  yero  hanc  compaHtonps  foltditatem  adjuyant  ^  eandem<jue folidiorem  efßciunt: 
uod primum  commumtatts  hujus  hajis  per ßxam  illam  Generalis  federn  T^mana  fedi  5,5, 
confißorioyUt  diHum  eß,^uajtafßgirur  &  implantatur.  Detnde  i^uodeatidem  Hißa~  tumci. 
ro  Imperio ßmiliter  inferunt,  dum  inter feptem  Generales, qui Jibi  huc  ufque,ß  reHe  me-  ** 

ni,inyicem  fucceßerunt,neminem  elegerunt, quinon  ^elnatione-^yel ditione Hijhanus 
et,  qua  res  non  caret  myßerio.  Tertio  quod  ex  tot  diyerßs  Clericorum  ordinibus  fo- 
^ere  lefuita  ab  utriusque  Fori  ordinaria  iurisdiHione  exempti  funt :  F t  nullum  prorei 
f  in  JsLationihus  nijl fui  corporis  Superiorem  agnofcam ,  qui plarunque Italus  autHi- 
tnus  eß.  Ftßc  Ordo  lefmticus  ab  omni  juris ,  coercitione folutus  inter  nos  liberrime 
rfetur,fuisque  molitionibus  fe  cure  incumbat.  Quarto  quod  etiam  in  fubdelegatü  Ima  4» 
rijs  haaenus  diligenter  Cayent ,  ne  in  Hationibus  Tr oyinciales  unquam  ex  tndigenü 
gant,fed  yelHijpanis  yelltalps  dignitates  illas  conferunt ,  aut  faltem  ijs  quiex  An- 
a,  Gallia, &c.propterfacinoraaliqua profugerunt,  &  propter  nimium  Hißania  ßudi- 
lex pradiHü  Hationibits profcriptijunt.  Seniores  yero  ,  T^Hores  &  hisßmileUnter 
srarißime  ex  TLobilium  Ordine,fedexplebe  tantum  adoptant. Quod cur ßat  ^  conjeHu-  mca 
nonejldifßcilü:  Generofanempe  nobilitatis peHora  erga  Tatriamitd äßeHanorunt^  di[nt 
fuis  confdiis  &  praHi cis  ea  minus  commoda  &  opportuna  ßatuant.  Interim  his  rebus 
,ut  cum lejuittjmiy enter nojtrasiere  jit  quem  yideitcet  noßns  opibus  explere  &  Juß  tii^Hirpanw«  ^ 
rcire  cogimur: capuf  tarnen  Hißanico  &  Italico  cerebr.o  repletum  habut,ad  cujus  nem-  «Inw**'**“’*'’ ' 
ßenfumreliquum  Corpus  mo’^^tur* 

Ha  igitur  ad  %ionarchicum  robür  iterum  per  quam  multum  faciunt,  incurfuslefui- 
Impetum  certißime  dirigunt, &feHa  huic  ad  conßliorumfuorum  executionem  inyi- 
m plane  &  penetrantem  conßantiam probent. 

Torro  huic  ipß  Imperij  lefuitici  forma  per  fubordinatarum  dignitatum  dißinäos 
adus  yariasqueßecies  egregie  contra ömnes  %/londrchia  incommoditates  &  yitia pro- 
?Hum  ejh  Ft  fl  ex  humano  fenfu  judicetür,  ei  ritque  a  tyranni  ca  oppreßionej  nec  fe  ditio- 
dißolutione ullum periculumßtextimefcendum.Qubd  ipfumetiam pradiHa  Sodälita- 
sd  res  gerendas  miram  corporis  agilitatem  conciliat'. 

Quarum  rerum  omHium  illußre documentum  nobis  hißoria  poßremi  motus  öaÜia 
ahet,ubi  compertum  ejl  *  In  illa  deßerata  totius  T^gni perturbatione ,  ex  folo  lefuita- 
m  Ordine  FLeminem,ac  ne  Unum  quidem  lefuiticum  Indiyiduum  fuiß'e  ,  qui  T^ipub. 
nes  fecutns  eßet.  Cum  contra  ex  omnibus  dlijs  Clericorum  ordinibus  permulti  I{egias 
eique  publica  partes ßdeliter  tuerentur  t  Hißano  autem  hi  ipfi  lefuita  tam  pertinaciter 
lhaferunt,itaque feryide  ßudueruntjtit faHioni  ejus  pro  anima  aut  potius  pro  cor  de fue^ 

*tt,  de  quo  yulgo  dicunt, quod  in  corporis  humani  ßrüHura  fit  primum  yiy  ens  &  ulti-  itfuWfitmseor' 

m  ntf.o— r  v  A> /f  1  ft  f7nia  fyitl-.n  hviii  f  nhhv.v—i  hnr.ttr  ^  ' :  Faftionis  Hifpa« 


Nobilitas  Poidi 
adcoccatn 
lefuitaruni  bbe# 
dientiam  parum 


rio.eft  fadionis 
Romanx,  Hifpa- 
COgttan-  niese  tedijiugtirf 


m  colluyie  nil  aliud prafiat,quam  ea  qua  haHerius  de  Tolitia forma  diximus t 
Flum  yero  hac  talia  ftnt,a  quibus fibi  T^ßub.  Tolona  metuere  debeat ,  tibi  ct 
'M  relinquo.  Ego  interim  FaShonem  lefuiticamintef  not  non  aliter  aßimo ,  quam  agi-'^°I 
n  quendam  &  acutum gladiumi  cujus  lamina  quidem  in  y aginam  Tolonicam  recondi- 
ßc,feditdut  capulum  ßornanaAula  &  Hiß  anus  manibiis  teneant ,  &  fic  eumadnu^  kb. 
m  futim  yibrent.Idquodlnjlituti  huius  proprius  finis  aliquanto  clarius  docebit. 

Hic  autem  &  ipfe  quiddam  fingular e  &  ab  omnibus  alijs  "Monachorum  ordinibus 
yerfumhabeti  Omnes  enim  aliorum  I^ligio forum  Ordviei  in  hunc  finem  ut  plurimum 
ymi  &  approbarifmtf&eb  tendunt  ^  ut  popularis  dey  otio  per  eos  augeatur ßßehgi^ 

Jiz 


■I  *■'  r 


'  II 

M'!; 


.1: 


i;  '  I 


''■'i  t,:i' 

’  fi" 


‘h' 
i:  j  ti' 


1  1*: 

-f 


J  ' 


MoVtJonamlc.« 
faici&uumin  hi- 
Kerfgioiubui 
|}T9eci(*uauapc« 
4IU1MUJ. 


tfkusciuradcr. 


V'#n«<*rnib  euia 

Ponttficecoa» 

croverii^« 


Prajd«  Iifiüüca. 


De  Mefariis  Facinoribv’s 

• 

V^^ano  Catholteama^ü filendeat  &  Ording ^mtualiumpomeenadilaeentüry^c;, 

^  lefuitx  yero  etji  hijce  rebm  &  iffi  pro  yirili Jhdeant ,  fui  tarnen principalüfint 
longe  fubimiorem  fcopurnfibiprafixurn  habent. Qutnenipe  efly  ut  T^omdnx  Ecclefixfiy 
Xrnpertj  Eccleßajhci  collapfam  autoritatem^nonßolum  recuperent^  in ^uößudio relicuo 
clertcoi  commilitones  habent  2  ßedut  ßubjeHumprxcipue  -Europx  Orbem  ita  corriga/nt  ^ 
reßo^ment ,  ut  hujußriodt  inßultnsauos  res  T^mana  haUet^  eßperpeßa  >  tn  longum pi'x 
cayeant;  ßublatps  ö*  nuaß  obßrunts  omnibus  occajionibits  ^  per  quas  antehac  tixretxci 
ad  eandem  oppugnandam  aditmprabitns fuit. 

Q^as  occaßones  norunt  non  aliunde  denßus  emerßße  tM^mex  fubdito'rum  in  hifi 
feptentrionalib»sregnts,nimia,ut quidem  T^mX  femp er ytja efl^  libertate,  illüque har 
barü  legiatts  ,quibus  habi  enuf  ita  nrmatur  ut  Inauißttonps  Hifi  am  cx  intentatumiuput 
conßanter  repellat,  i  '  ® 

Horum  igitur  remotio  &  annihilati»  lefuitü  per  quarmm  illud  &  feblx  huic  pro 
prtum  yotum  extra  ordinem  injun^a  eß.  Jn  huncjinem  tot  extraordinarijs priyile 
gijs, bullis  &  Indult ü  tnßrublt  &  munitt  funt,  ut  non  follim  agendi facultate  reliquo  cie 
ro  uniyerfo prapßleant :  fedjam  ipfis  Epifcopis  ö*  fuperiorum  Erxlatorum  orainigra 
yes  &  formidabiles  eßje  incipiant.  Hec  egodubito  quin  gens  lefuitica  aliquando  7{pma 
nx  Eccleßx  horrendi fchifmatps  occaßonem  prxbitura  ßt. Interea  tnhis  ipßt  rebus fpeciß 
ca  differenüa  tonßßit  lefuitifmi ,  per  quam  d  reliquo  dero  difcernitur ,  eiusdemquequai 
tranfcendit.  '  .  * 

Cum  ye? 0  bocipß conßanter  negare conjueyerint ,  yiyo  illud  exemplo  tibi  demon 
ßrandum  eß.  Inter  metos  &  I*Qntißcem  hoc  maXime  tempore  controyerßa  interce  di 
fuper  conßitutionibur  quibusdam,  quarum  renoyandarum  occaßonem  ^lagißratui  Ve 
neto  prxbuerunt  lefuitarum  artes  teßamentarix*  Eontif ex  autem  ea^sin  fraudem  Ecclti 
ßxfiblas  conqueiitur. 

l^eneti  hocnomine  a  E  ontißce  compellati  jure  fuo  cedere  nolunt  ,fed  paldmprx fe  ft 
flint,jibi  in fua  ditione  fupremam jurisdibiionem ,  ^  ßc  etiam  legum  ferendarum  poteßa 
teni,  non  autem  Eontißct  competerci&c.  Qw  animadyerfo  Eontif ex  Excommunicatio 
nis fulmine  eos  territat.  Senatus  hoc  cognito  Clerum  fuum  conyocat ,  jus  T^ipub.  eiden 
exponit,  Eöntißcixque  Excommunicationis  iniquitatem  demonßrat ,  eos  deniq^proautO' 
f itate hoftatur,ut  cur ato  oßtcio  Excommunicationem  pro  nulla  habeant^  &c.  Qwd ßt! 
jintiquus  clerus  unanimi  confenfuI\eipub,  cauffam  contra  Eontißcem  probat  &  de  ßd 
fua  prolixe  pollicetur:  Extentiores  yero  ßeligioß, quorum  nempe  regulxprxfentis  tempo> 
fis  conditioniaccommodatx  funt,Ducibm  lefuitts  Epipub.  caußam  damnant ,  ßationem^ 
fuam  deferunt.  Quamyis  lefuit x  Jvtagijlratus ediUo  nominatim  expulfi, et  in  x ternum  re 
legati  perhibeantur.  ' 

Hoc  autem  lefuitx  non  aliam  oh  caujfamfeceriint,  qudatqu^dyidereni,feßantei^ 
defenfa  T^ipub. y enetx  libertate, ßantibusq^  legibus  necßaretlec  inßituti  fuißnem  obti‘ 
flere poße.Q^odipfumfane  difcrimen  illud,quod  inter lefuitas&quoscunqu«  alios  Cierii 
cos  c onßitm  mus , fatis  eyidenter probat  conßrmati  Tu  ergo  nknc, mi  Frater,  cogita, 
qntidde  Eolonia  noßrafuturumßt,ß inter  nos  omnia  illa  remoyeri debeant,  utprofeblo  it; 
la  remota  cupiunt, per  qux  in ßnts  ißius  adeptione  impediuntur^ ^dfhuc de  Eine, 

Videamus^  nunc  %ledia^ye  praxin>,  perquamadfcopum  illum  perrumpere  coitdH* 
tur,eß  hxcex  ijs,qux jam  dibiafunt,  facile intelliguntur.  Hocnimirum  conjunbla operi 
feryidißime  agunt, ut  primum  Epges  Europxos ,  quotquot  poßunt  uni  cuidam  Ex  deri  iit 
ligent:  Cujus  Fxderts principem  &  direHorem  conßituuntHißaniatu  regem,  Aurei  ißt* 
uS  yelleris  poßeßorem  &  cußodem.  Ad  cujus  yidelicet  nutum  reliqui  fe  applicare  cogafh 
tur^ ,  fub  hac  conditione  ,  ut  qui  conatibus  ejus  quacunque  ratione  intercedit  au\ 
quam  minimum  adyerfatur ,  de  hxreß ßtßeSus  ßt ,  &  prxdiSii  yelleris  perifceli^ 
indignus  cenfeatur.  Sed  regnorum  fephentriondlium  ea  fere  eß  ratio  ,  ut  ad  Ee< 
gum  prxfcriptum  ,  non  autem  ad  ahfolutum  Epgum  arbitrium  regantur»  Ideoqui 

regiarm 


1  E  S  V  I  T  A  R  V  M. 

Aafum  J^erfonafiwt  confcuderatio parum  illis prodejje potent ,  titß etiam ßuhjeUar egi* 

\  regna  in  eandem  i^niontsnajjam  concludant,  ^t^uihoc hic  labor  ejl  ^  Cum  heic 
injinu<e,utjam  diÜum  eß, difficultates  obijciantur,  quocirca  etiam  operaillorum  heic 
ecipue  erntet  &  omnium  maxime  conj^tcua  efi.Stc  autemres  fuas  hoc  loco  dijfonunt, 

‘primum  omnium  hoc  fedulö  curant  >  ut  in  Aulis  fe  infinuent.  Hunc  enim  nidum  hoc 
^us  accipitrum fibi  ubique prieflruere  inque  eodem  oyafua  deponere  folet  y  priusquam  jiÜmt 

yenatum  ey olent,  lefuitaettamibi  peregrinus  fibt&  exul  y  tmmo  capite diminutus  hijjgcat. 
dereturyubi  ab  Aula  arceretur.  Fixo  heic  pede  ,  ulterius  operam  dant ,  ut  clayurn 
eipub.in  fuam poteflatem  redigant ,  id  eft  >  ut  yel  ^egi  T^ginaye  exfuo  corpore  Con- 
(AriumyyelfaltemHaredtregio  Pracepcorem dent.Aut fi hocnonfemper  fuccedit ,  i7- 
domtnentur  y  quorum  in  J^ipub.adminifirationeprtecipua  partes Junt  &ytres.  l^tque 
rum  afi’edus  ,  cupiditates  &  defignationes  penitifiime  cognita  & pcrjf  e^a  habeant! 
a  yidelicet  e f Caunus  quis  que  alliciendus  Ö*  captandus  fit.  Ad  hoc  itutem  felicius  per fi^ 
mdumy7{omanaAula,quicquidaUtoritate,quicquid opibus, quicquidartibus  &  conjilia 
liet  & potefi,  Genti  huic  liberalißime,ut  jam  diBum  efiy  induiget.  Adeo  ut  lefuitarum  i 

mmendationes  "ßornie  ad  tonfepuendas  dignitates  &  pr  se  bendas  plus  y  adeant,  quam  po» 
ritißimorum'ßeguminterceßiones. 

Qua  unica  res,fi  cater  a  abeffent , ad  corrumpendas  omneSyOiA^^S  dico,E,uropa  ail* 
s, abunde  fufficeret,ficuteyentus  proh  dolor  tefiatur.  Quamyis  hoc  etiam  tibtadyerten^ 

\m efi,  Genio  iefuitico  extra  hoc  quandam  a  natura,  occultam  ytm  ineße ,  qua  Jngenijs 

ilicis  imperat  <&  dominatur.  ^  ^  ^  /r  .  T^ArfUfumiVAu.. 

äfUt€M  dß  OCCultiOYthilrS  GcitttS  hupis  ^Ttthus  ^  Itlj^ti^dlSlpS  j^olltMTUM  Ojjicifli^  lis pol4*il«4. 

;ercent,nil dicam:  Duo  fibi  ibidempotißimumpacijcuntur,  Primum  ut  ipforum  mallifi^ 

Fio  exhac3feipuh^Arce  non  impediatur,  Vtq^  deinceps  ady  er farijsfuis  nullum  eo  refu^ 
Um;pateaifiUorumq  querela,fi  qUas  eb  deferent  yelprorfus  negligatitur^yel  quoquo  mo^ 

}  eludantur.  Bebii 'duobus  quamprimum  lefuita  cautum  efi ,  ipf  ?  deinceps fibi  ad  reliqua 
'rficienda  fufficit.  ^ .  _  .  .  , 

CdnftruMo  &  firmato  hoc  nido, pabulatores  fuos  quaqua  y  erfum  emittunt ,  fuamqj  ye^  TeruttarumvwH 
Itionem  hac  fere  ratione  infiituunt :  Primum  operam  dant, ut  in  primarijs  'ßegni  aut 
^royincia:  F rbibus  Seminaria, collegia, templa  quam  plurima ,  tanquam  tnjlantps  %/leßf 
s  futehorrea,  exfiruant.Per  hac  autem  duo  conJequuntur,qua  eis  ad finem  fuum ,  de  quo 
iximus,yalde proficua  exiftunt  Pugnum  primum  uniyerfum  hü  ceu  unguibus  apprehen^ 
unty&tta  confiringuntyut  ad fuum  smtum  illud, quoties  res  ita pofiulat,  tum  fingulüpar^ 
ibits  circumagere  queant.  Quod  ut  facilius  conjfequantur feminaria,fua  in  pradiHü  urbi- 
fssyita plerunq^  conjlruuntyUt fuü eedificijs  ipjaurbitim mania compleUanmr,eademqJibt 
o£ludiuq^peryiafaciant.Ftinarcibus,quasCracoyia,Filna,  Calißij,  Pofnania,e2rc, 

abent,ytdere  licet,  ^  ^  ^  . 

FIece?o  Gentis  noflr te  fupinam  nepligentiam  &  incuriam  fatis  heic admirartydUt  Pofon«wmfnf« 

j  J  I  ,  „  •  A»  J  .  J  J  •  r  J'  '  1  r  ‘D  '  1  vendis  [efuiti* 

ro  rei  indignitate  fufficienter  deteftari pojjum: Quod  ad  hujujmodi pertculoj a  et li^ipub.  prxctpuir,  pe» 
rajudicialesfubflruAionesnon  folum  conniyimus :  fed  ad  eaj dem  materiem  ceu  ptoprijs 
lanibus  congeßimus.  Vum  fu  exiflimem ,  fi  T^x  aliquü  tale  quid  machinaretur,uniy  er¬ 
am  ^emp.  contra  eum  infurreSluram.Ft  hü  exterorum  V viatorum  indagatoribus  in  no* 

\rü nemoribus tantumlicet f  *  ». 

Deinde  eadem  opera  Juyentutemnofiram,ßem poßeritdtü,ad fuum  cerebrum,  dißoßm 
Hytr  rtcoÜü  animü, regignunt ,  &ßc  inter  nos  if^oyi&  Jefuitici  %lundifementemfa- 
iunt.  Dum  autem  intra  T^epm  urbes  hocij  agunt ,  qui  ad  hä  c  donü  idoneü  funt  inßruSli, 

•eliqui  concionibus  popularibus  &  audiendarum  confeßienum  operoßßimo  fmul  &  qux- 
hoßßimo  artificio  pro  ytrili  ßudent.  Quarum  arcium  ejfeUus  iterum  duplex  efi:Ple- 
iem  enimprimariarrt ,  ut itte loquitur  ,  hac'rattonepaulatimfuamfactunt,faSliqniq^yi- 
’es  adijciunt.Proyifor  ibus  deinceps  qui  Cumera  fiy  e  Aerario  prafunt)  yiamubiq^muni* 
tne^ue  in  omnia  publica  <&,priyatabonA  aditus  eü  patefiat, 

-  Ji  I 


'1 


lefufiaefagaees 

aaciipej. 


De  Mef  ariis  Facin  orib  vs 

^  Ethncmihi  latißima  fernponü  yalya  fe apenret,ß aucupia  illorum  >  quiiics  illi hH 
9ntnes,%lulierculas priefertim,ctrcumyeniunr,  explicare  yellem.  Cum  yero  injiituei  ti 
cccupatiouum  me  arum  ratio  mihi  habendaßf.illudfaltempraterire  nolo,kquo  etiam  fi 
dx  hujiti  a  reliquü  js^tigioforum  ordxnibm  dijfxreyitia  aü'qua  perfpicitur.  Quodnemp 
J efuitx  yulgariailla munufiula  ,  ^uayulgo  in  Ji^ligiofis erogari  c onfiuey erunt, non  cu¬ 
lant ,  nec  ed  capiunt :  Qmdhoc  eps  fordidum<&  reliquo  Ordini  fi  lendori  minus  conye- 
KuroaMt^öt!  yideatur.  jiquila  emm  currucam  non  captat »  £t  ipß  altas, ut  exercitati  TraUici- 

womwfjPecLiniam in loco negligeremaxtm Liminterdum hierum efTe.  2\Z'o- 

yique  egomet ßmulationem  hanc  aliquando  eo  ußque proceßiße ,  ut  oblatum  aure orun, 

V ngaricorum precium  repudtdrint, 


leraitarujnxra^ 

ria. 


Pra?cit  Tefuitica 

Ordini  praecipui 
Politicofatalis. 


Virtutislefuiticx 

illuftr'efpecimen 

in  GaUij«, 


Hominum  yero  opulentorum  tefiament ana  legata,  cum  hus  integra prx dia  adec 
7ion  faßidiunt,ut  €0 potius ßrduäuni  ex quißtißirnarum  artißcio  illa  aucupentur ,  ut  ’polo^ 
ma,  in  hac  etiam  publica  morum  corruptione ,  yixquicquam  ßmile  experta  ßt.  Hincer^ 
go  ißps pecunia  negieHoribui' ,  qui ßuarn  gratuitam  operam  nobps  tam  officiose  deferunt, 
illi  regales  internos  Eroyentu^^quos  cum  reliquts  fuvs  arcanis  in  %Iajore  "polonia  Califi 
ßjiinjvlinorecracoyia,  inj^ßtaLuhUm,  V ilnce  in  Lithuama ,  ‘Eoltoyij  in  %/lafoyia, 
&  Sraunsberga  in  Tiorußia  deponere  &  cufi odire  dicuntur.  Hac  inquam  imperiq  le fui» 
tici  inter  not  araria publica  funt  eir  Chartophylacia ,  qua ß hoc  tempore  excuti  deberent^ 
IPoloniam  hauddubie  defiatus  fui  qualitate  reiliu^  infiruSlura  ejjent,  quamtot  haUenus 
Tumultnofa  ferutinia pfafiare potuerUnt .Et h a c  de  Traxi lefuitica. 

Ha citaque  deprimo  deßignationps  mea  capite,  depolitia  nimirum  Infiituti lefuitici 
pro  tua  infiruBione fufficiant.  Euum  nunc  ent  cogitare ,7mm  ü  fallatur,qui lefuitas  To- 
lonß,7^ique  enrumpublica  yehementer formidandos  &  fidulb  cayendos  cenfit. Denar- 
rationü  autem  mea  yeritatenoyi  tibi  melius, quam  rnihi  ipfi  confiare, 

Superefinunc,m  qua  ingenere  de  gentis  natura  &  moribus  propoßta funt,  perparti- 
cularia  exempla  comprobentur ,  adeoq^  demonfiretur ,  quampericulofa  harum  rerumpra-> 
xts  Ordini  Toliticofuerit,  quod f ecundum-eratpropojitioiiis mea  caput.  Edoc  ipfumyerb 
per  domefiica  &  nofira  experientia  documenta  fatis  copiose  explicaripoffit  &  demonfira- 
ri  ifiero  tarnen  in  exterorum  hifioriarem  magis  confiuuam fore,  quod  illorum  cafus  ex¬ 
tra  failionum  affeiluA  pofiti ,  &  ßc  ad  infiruendum  aptiores  funt,  Ideoquß  exemplts  eo¬ 
rum  immorabor, 

Inter  plurima  yero  documenta  ,  yix  quicquamillufiriusefieo^  quodhifioria  ultimi 
tumultus  Gallia  fuppeditat :  Ex  quo  nempe  per fiicitur ,  quantum  lefuitifmi  genius  con¬ 
tra  ftatum  regium  ad  eiitspue  eyerßonem poßit.  ßes ßc  habet :  T^gni  Gallia  ea  efi  condi¬ 
tio  3  ut  aprudentia politica fiudloßs fere pro  optima polttia  norma  allegetur.  Et  quamyis 

ineonobü  cum  ipßsnonper  omniaconyeniat,certumtamenefi,eamfirmißimam^efie.  Si¬ 
quidem  ad  abf duta  M  onarchia  formam  quam  proxime  accedit :  Contra  tyrantudem  ta¬ 
men, eir  fidttionem  iq s legibus ,ea  T arlamesitorum autorttate ,  illa  demum f anguinis  regii 
reyerentia  corroboratum  &  firmatum  efi, ut  his  folts  rebus  haUenus  inyUium  perfii- 
terit.  «  iJ 


Et  quatitum  ad  f  anguinis  regij  ohferyantiam  dttinet  »  Galli  yulgo  aliquid  prat 
reliquis  Qßationibus  in  hoc  affeClu putantur  habere.  Illorum fane  regia familia  yetufiiot 

fquamulla  Europaa.  Contra  haste  tameiifirmißimam,  ut Henrico  haud  ^ubie  yide- 
tur,Arcem,lefuitica  impreßionts  cuneus  tantum  yaluit ,  ut  quod  in  Gallijs  hailenu-ff: 
inauditum  erat,  'ßegein  ordinem  redaB:o,F amilix  tegite  autoritatem  itapenitus profiraa 
yerint,ut  &  Terfonamregiamnecidediderinti  infenßßinm  Gallis  nationi  ad  inya--- 
dendum  regnum  yiam  losige  lateq^  complanayerint.  Et  niji  peculiaris  &  pene  miraxitlofa 
Dei proyidentia  conatibus  eoru  tameyidenter  ohfiitilfet,remeo  deduSluriyidebdtur,ue 
Calli  prodita  regia  ftmili.t,qux  inter  eos  per  anos  plus  quam  6oo.  tam  altas  radices  egit^ 
Ut  omnes  fere  principes  familias  complexa  fit  j  Gallici  nominis  perpetuum  hofiem  &' 

,  (smulum 


TeSVITARVIvI^  I9Ö 

'.mulum ßli  Tigern  afdioijjenr.  Idque fane multo  majori  miraculo, ^uam  finohii antehat 
Oem.etrium  fuum  Jvlofcoyiticum  obtrnjiljent. 

Heic autem  ut magü perßicuum ßat, quomodo  Lißituti  ißiufgenittf  erga ßatu  Tolittd 
umßt aßeduSyCx  tot  ijloru  molitionibus ^  quihus  Henricumdlum ßub'yer terunt,  unujal^ 

?m,ßed  yalde  inßgne  illorum  jlratagema  heic  producam, cuj'is  hxc  eß  ratio. 

Sub  initru pradiBi  tumultus, qu<eßio  illa  in  Gallijs  agitan  c(jepit,Mütr\  PonuRomv 
jallixpopuium  ,a  fidel  I  rans  iuramcnro,qiio  Regi  fuo  obligatur  in  cafuhrere:* 

:os  abfolvere  pofsit Exhac  oriebatur  altera  huic  admodum  afßnts^  Num  cuilibet 
nvaro  IiccacTyrannum  propriaautlionrareoccidereC  Jntelltgps ,  vpinor,  pan^ 
m  J^gü fiatußque  regij  &  umyerjee  l{eipuhl.  in  horum  problematum  decifione  int-erßt, 

,t  quid  putas  ^oßolos  diBuros  fuijje, quando  Hier  oßolymvs  primum  €  oncilium  fub  pr-ee» 
dio  Spiritus  fandi  celebrabant ,  Ji  E^ligiofus  aliquis  cum  hujufmodi  quteßione  co- 
im  ets  apparmßet.^  Heq-ue  tamenm  Gallijs  controyerßte  ißce  noyce  erant.  Ad  priorem 
lim  y  ent  dandam  T  ont  iß  cum  oUm  cum  Gallus  regibus  perpetualitigia  perennemmate» 
am  ßuppeditay  erant. 

Toflenor  yero  ante  annos  plus  minus  z  oo.poß  ctedem  nempe  Ludoyici  Aureliani  in  rohsmP«*-, 
orbonißaru  collegio  publice  agitata  &  ßolenmter  decißaerat.  E traq^femper  cdßantißime 
lit  negata,adeb  utpoßerioris ajjertio  &  aßertor lohan. Tratm,ni fallor, in Cocilio  etiam 
onßantienß  ex  tequo  damnati  fuerint . 

Ero  hac  autem  y  ice  ecedem  quaßioßes  Galliam  ad  eum  modum  immutatam  inyene- 
it,  ut  bona  pars  Cleri  &  cum  his  totus  lefuitarum  ordo  umufrp  ajjertionem  probayerint, 
yocatat^s  annihilata  ‘Majorum fuortm  perpetua  fententia :  nonaliter,  qudmß  noyus 
terea  Mundus  fucceßijfet. 

Hujus  yero  immut axionis  lefuitas pracipuos  authores  exthiffe  ipfa  Sarbonapoß  res 
datas  publice  profejfa  eßiEt  lefuitte  idem  non  obf cur  e  agnof eunt , dum  inter  caufas,proi‘ 
er  quas  olim  Eontipcia  excommunicatio  contra  Gallia:  reges  minus  efficax  fuerit, hanc  - 
minatim exprimunt,  Qtiod  Gallorum  ahimi  tumnonfufficientcr  difpofitifue^  fpt/Sf.SS 
auHoc  eß,quodtamacres feditionum  concitatores  non  hab'ebant,  quales  hodie  Jefuitici 
ncionatores  fiunt  &  Confeffarij.  •  ' 

Hcecigitur lefuitarum decifio (non tamen abjque  Deo jHenrico  necem attulit,<&  con^' 


se  dcfi:V- 

Hseretuu» 


rj  Earricida  abfolyit,  eumq^  Ehudo  ißi  ifraelitarum  liberatori (equiparayit.  Qualeni- 
lin  Chrißiani  Orbis  parte,  inde  d  religionis  incunabulis  auditum ,  fer  iptumy  e  eß  aut 
ifum.  ^ 

Vhi  tu  tamen, ut  rei  indignitatem  melius  perßicias,notare  debes,  SeClam  hanc  Tyram 
,eiits  nempe ,  quem  ab  uno  quo  q^  priyato  impune  occidi  poße  contendunt ,  defnitionemfihi 
isq^  dif '.retioni  referyaße.  Secundum  quam  is  nobis  pro  hujufmodi  maUationts  pecude 
bendus  eß,qui  quacunq^  ratione  in  ßomani  Eontißcis  indignationem  incidit ,  &ex  le- 
itarumfenfu  excommunicatur.  Idquod  ideo  heic addendunt fuit ,  äuodinalterius quee-  ^ 

oms  fotmatione  ab  ipßs  infidiose  additur,  incafu  hxreCzos  >,ut  hoc  nempe  fuxo perß~ 
^mfuaminfupremumMagißratumincrußent.  Cum  confiet  Htereticostllos  eße,non 
i prayas in  religione  opiniones ßeBantür :  fedqui  lefuitarum  artes  quocunq^  modo  impe*- 
unt,autipfis  non  per  omnia  ob  fequuntur. 

Sicut  yelex  V metoru  exemplo  iatelligei-epoßumus,  quos  hac  feUaper  uniyerfam  Ita* 
m  pro  peßiientißimü  Hareticis  pro  clamare  dicitur ,  ideo  Jaltem,  quod  latis, /eu  potius 
noyatts  legibus  lefuitarum  cupiditati  frenum  injecerunt. 

DeHenrico  yero  certum  eß,  eum,  dum  yixit,nullim  uffiam  erroris  ah  ullo  Catholico- .  . . 
m  infimulatum  eße.  Conßat  etiam  eum  in  Catholico-  fomana  communione  ufq^  ad  extre*  twraSy”* 
Kw perßitiße.  Furoris  autem,quo  tum ptrfecuti funt,hac  yera caufafuit :  Qii6dfce= 

:rum  regium  no  ei  tradere  volebat,  quem  fibi  hi  Socij,  tanquam  idoneum  mo* 
aonumfuarum  adminiftr  um, Galliae  Regem  deftina verant» 

Tuergo  ^uncitenimyide,Annonper  hoc  lefuitarum  decretum  omniumEuropaorwm 


Magiftratuuia 

(«xicula. 


De  nefariis  Facinoris  vs 

7{efTim&  qmrumcunaue  Vlagißratmm  Toltticorum  mors  &  yita  nharhtrij  Tefmtict 

Acopo (ilhendatur ?  Ftfihtc tllps dcstr'e  afcendar,ipfi ytyant &  yaleantyjinmtnu^, 
'  ,  I  ci .  rr _ _ 1? anile  hertietuatencula». 


toro  copo  upetiaacur:  f' i*j  1.1, -  -  - 

pereant!'  Oua  de  re  pradiSia  Venetorum  calamitas  y  T^gü  ‘Bntanmx perpetua  pencula^ 
&  illoruMniummeti^yquihunc  Ordinem fibi  infejhmfemiuntyabunde  tsjUntuu  Ve* 
netorum  tamen  exemplum  pro:  cipue  conticuum  efi ,  quod  T^fiubltca  tlUy  ut  dtxii  ^ma^t 
no^Cathohcamrehgionem  haUenuSy  tanquam Imperij fui  Talladmm,accurate  objeryet 

acerrime  tueatur,  ^  ^  \  l 

Ouce  exempla  quoties  expendo  y  toties  exhorrefcOy  cum  yideam  quam  facile  Jutpra* 
fentiuru  ßatuinternos  fimitequiddaminalterutrampartem  accidere  poßitypojiquam  ine* 
primis  Gentis  lefuitica  adhujufmodi  aliquem  eßeilum  tam  pertinaces  &feryidi  conatus 
ab  aliquot  i  am  annis  inteinos  deprehenduntur,  . 

Sed  heic  fortaßis dicere yoiesylnterms nihilahhacparteejfepericulty  quodleJuittS 
cum  Tiege no firo  probe  conyentaty&c.  %lallemtedicerepoßey7{eginoßro  mrn^gm  or* 
dinibus  &  hps  cum  regia  Majeßate probe  conyenire.  Hoc  enim  ad  T^ipubl.  jalutemalt* 


y^en poc tpjum j ouicifuainp>  wf»  - 

potmauzet7  Ecquis  enimcerto  dicere  poterit^  quod  hoc  J^ginoßro  perpetuum  futurum 

%  utieiuim  tampropitijsutaturf  Quid  fi  is  aliquando  deprehenfisiUorumarttbm, a  qui* 

h, Is  eum  haÜenits pUrique nequiter  circuntyentum  exißimant  y  animummutetyj&^ponom 
rem  refbeüÜ  habere  incipiat  y  ecquid  meum  ßerare  jubebimus  r  Annontepitsfmtin 

Gallas, quo  'Henricum  IlL  ex  Tolonia  redeuntem  Kam  hac  eo  applaufu  exctpiebaput 
laudum  eiui  pra  conto  exfatiari  nequirentydiSUtateSy  Huic  uni  Incjividuo  ^nesLo- 
ftandnos  bC  Carolos  Magnos, omnes Ludovicos,  8<c*  indufos  die.  Hunc  tor^ 
tifsimum,fdidfsimum ,  Chriftanjfsimum3iiavidilsimumChi-ißi  athiet^Hi 
Ecclefia:CathoHcjeprotedore,n,  Haereticorum  malleum^  pavorem  a  Deo 
'  CdM^Xir ovi(\xm,Quidyyo  hac  omniaeum  tandem quy erunt f'  Cumhtcproie^aaJJen- 
iationis  affeBus  paulo  poß  ?ta  prorf ts  in  contrarium  mutam  fit ,  ut  eum  nonjolumo  ccid\ 
curayerintyfed occifi  cadayer,  quantuminipfisfmt^  fepultura  prohibuerint:  Jpfumqm 
'  parricidam  in  7)iy  orum  Catalogumretulerint.  ^  ^  ^  •  r*  •  /i 

Sedefioyinternos  tale  nihil  metuendufitin  pra fentUyqutsy  ero  noyeritypialtsinpoße. 

rum  Tiegumrerumquenoßratiumßamfitfutuntsf  Koßrane  itaque  Matri  ita  conju. 

lemns,  ut  tam  ambigua  fruBificationis  femen fcientes  intra  T^ipuhU  yifcera  retmeamits. 

tanta  cura  foyeamus  &  ad  poßeros  propagemus  7  Quis ,  inquam.fan^nobtsfuadebim 
fortunas noßr as  tamambigui eyenm  alea  committammf  Vtiiempe  T^^ubLnondiutim 

falyafityAquoufquenegiT^iyepublicacumlefuitüprobeconyenitfVt^^^^^ 

mumnobü  Jecuris  eße  liceat,  quando  nihdinter nos  eß,  quodfeBa  huic  offenfionts  caufam 
litica  tinea  illas  pracipue  arrodere  confueyerunt  &  exedere, qmhus  jus  fuueßionts  in  re. 

gno continetur ylibert a fq^(& pax puhücaßrmatUY.  ‘ 

*  Q  ualem  in  Galli js  pracipue  inyenerunt  legem  iltam  S alicam  Mamculam  &fun, 

dume  Aliius  T^ni, per  quam  ßirpisregiamalfculaproUs,ex^c^^^^^ 

gnum  fola  admittitur.  Cujus  legtS  yigore  fueceßio  ^gntpofi  interfeBum  . 

ad  Henricum  IV,  T^gem  tum  Kayarra  deyohehatur. 

fuum  interitum  interpretaretur,  tantumefficere potuit  yUt  Galli  hoc  Impubi  fuafmd^^ 

mentitipfimetfubruerecottarentur,alfcita€ontrahanclegeThilippt2.Hißaniaru^gt 

fihay  quam  ex  Henri ci  IL  Galliarum  T^gis filia fupeperatyin  regmfm  haredem.  Opert 
totius promotoribus  &  internmtijs  Quod  autem  Gallis  Lex  S 


l^x  Salita  ia 
ttaUiji» 


tfiSVlTARVM.  Ipt 

^olonia  adhuc  ^gum juramenta  conferunt ,  perlet  haÜenus  7{eip.  liierte  eleElionü  jiu 
onferyatur.  Quam  periculose  yero  hoc  etiam  Ubertatis  noßr  te  fulcimentum  ah  hifce  rineis 
rrojiim fit ,  egomer  duerenolo  f  necpuilicum  dede cirs  ipjemet  diyulgaho.  Eiufdem  yir- 
utis  illuftre fpecimen  coram  oculis  nojlrü  in  yicina  Hungaria,  Außria,  Stjriat  Carin- 
hia^  &c.  ediderunt.  Eo  siimirumfuc ceffu,ut  ohtrhis  legibus ^  quihm prtcdi^arum  natio - 
um  &  proyinciarum  libertas  nitebatur  ^  partem  earum  penitus  oppreßerint ,  partem  ad 
X  tremam  defperationem  adegerint. Hoe  quidem  rumor  publicus  haSlenus  conßanrer  affrp^°''''^"' 
jatyinpradttlis  Troyinajs  alicubi  ilhjlribits  &  anriquißima  nobilitatis familijspubli-  q.'o- ' '  . 
e  diemdiBum ejfe^intra quemfeaut<oram!efmtarumtrtbunalißßant,autreliBispatrijs  ‘  •  “  , 
idibus  alio  migrent :qua  res  feetori  ifli  male  yertau 

Heic  ergo  jam, mi  frater,  qua  ro^ji  forte  res  in  eum  cafum  deyeniat,ttt  regiam  %lajtfl; 
efuita  inter  nos  yelnunc,yelpoJlertstemporibusiea  calant, ut  eandem  contra  ßemp.con- 
raleges,& libertates  nojlras incitent :  V t quando haBenus coram  moderna  ßegia%lan 
fate,  Tacemreligionis,  unicum  illud  furoris  lefuiticis  repagulum, itatraducusit, ut  eam  ‘5  “  ' ' 

Vartaricam  &  %lahometicamperfidiamnuncupent,quam7i€gia  Maj cjlas citra aterna 
tlutß  fuaja  Buram  nec  approbare poßit,  ne  dum  ut  eandem  tueri  debeat,  c^c. quam  inquam 
i  mihiß  em  facies 

IKoyi  tamen  quid  etiam  heicnonuUi  excipiant.,  ’Hon  effe  yrdelicet  tantopere  admiratio 
um, fi  C  onfce derado  illafortaßis  non  omnibus  probetur ,:juh  qua  nimirumtot  abominandte 
•Ba  quotannis  inter  tiosfuppullulent  &c.  Ageitatp  cedamus  eis  ( quodeamen  citra 

’*b.prajudiciufiat)hocjure,quidyerbadilludmihireß)ondebmt,quodinproximis  ComU 

js  Verfayia  "Dominica  Mifericordias  Domini  ano  1606.  ex  P.Scarga  ore  audtyimus,  p 
uando Ü  conyerfofermonead ^egemficmalloquelaturiBhzulcLcx,c^\\0\^urVi lamTio» 
is  res  tuamcempeftivaconmventia  reciderunt  i-^Rc^s  olim  Polonix  derebirs 
d  Rempub»  fpec^anfibus  cum  folis  Senatoribus  deliberabant Nunci'orü iftöriS 
rrreftriu,qüos  vocanr>nullx  mhifcerebus  partes  erant,  utquinonitadudn  iii« 

■odudi fine»  Nuc  vero  tua  6^  quorunda  Maiorum  tubrö focordia re's  eo  j  proh 
ö1or,dedud-aeft,ut  quaprimaferoculus-aliquis  Doinfccl1iis,qui'  fe  pro  Nüili: 
io  forte  terreftri gerit,  votu  fuiim  proponirjoes  ci  protinus  aflurgere  cogatur, 

Jc^Tuii)  mu  erat,  6  Re? ,  huiurmodi  perverfas  qusecentra  antiquos  mores 
leverunt, cofifiietudines  cohibereüö^C.  l^bi  edam  manibiis  ceu  nutu  indica*pit,quid 
iri yelityS  umma nimirum  papavera depietienda  elßR 
Huncigitur  Tubicinis  ifiius  äulici  tenorem fireliquiiribulesitaptifeqüer'entür, ut  ad 

lorum  confilioru  e xemtionem  operam  <&  yires  fuas  ?^gi  aliquando  in  auxiliu  offerant^ 
quid  di  iiobis  deq^  nofira  illa  haUenus  illibata  libertate futurum  cenfes  f 
Dijputatur hodie  inter  nos  de  medopotefiatis  regia,  item^  de  T^ip.  in  T^busad regnt 
lutemfi/eBandbus  autoritäre.  De  hac  aitt  controlrerfia  qUid  fefuine  fendant  non  efi  ob^ 
urum. 7^gi  nempe regiajj  %lajefi,quandiuin  conatibus  ipforum promoyendis  cofianter 
rgit,tantumadjeBum  cupient, quantum Henrico^. olim  &  eiufde  fuccejfori Henrico  4,. 

•opter  oppofitam  rationem  detraxerut.  Quomodo  "vero  yice  yerfa  in  7^mp. animati  find 
\Scdrgajam  nos  docuit,  &  tu  nos  adhuc  dormire  yelles  ^  x 

Hac  igitur  et fi  palam  inter  nos  praBicenturiiaut  animi  affeBus  citra  ruboremipfmef 

nos  patrocinium  fufcipiant,cir  omnid  difuos  «bv;  c 
rorjus  negari  yel faltem  v^it. 

His  igitur  deinceps  notinuilareßondendafuntinam  hoctertmmnobis  dcfignationis  na* 
ra  caput  confiimtum  fuijfe  meminifii,- 

Qui itaq^Iefuitas  omnium feryidißiml propugnant, primo  loco  CathoUcamreligiöneü  „j, 

legare  fonfueyerunt ,  a  cuius  interitu  fibimetuunt, n  in  leftitas  grayius  aliquid  debe^  i«fu«aeäPcr,,.C. 
'tfiatui.  Efique  hic  defenfionis  Jefuidca  longe  ß lendi dißimns  &  maxime plaufibilü 
)  ad  quem  amplificandum  congeruntur  Ordinis  ifitus  res  gefia  Idariarorum 


IefuitilnT>TT  r<-!}i4 


A 


DeNefakiis  Facinoribvs 


itcc  utuotui» 


indoruoi  tt  h*-  nimirum  mfidelium  fuh  utroque  "Mundi  axe ,  ßcut  &  Haereticorum  in  hifcepartihue  blu- 

tcticoiiimnonc6  V,.  .  i  j-  •  ii  ^  i  ,r 

veriio,  (cOitvtx .rimorum feiicijiima  conyerjto.  hodtemter  nos adäuntUr dt'VtnttlU  & mtraculou 

.1  leiuuit  qu»  ßicceß/(4  tu  Mof  :oyU-j &  augußa  fpeSi^uam  ex  illo  tra&u  cjr  nohtf  &  T^mdli- 

nae  Ecclefneoßentanty&c. 

Religionis  Ro.  Adhitc  igitur  quid  dicemus  ?  Hacnempe  ^  "Primö  hetc  admirari  cogor,  quibus  rati(tJ\ 
«""crwVo«"^*  nihitsßbi  perj uaderi patiantur ,  Catholicamreligionem  citra JefuitarumoperaminTolo- 
pi opagatio.  conßßen  no poffe ,  ij  qui  credunt,  "ßorn.  Catholica  religionem,  qualü  illa  nunc  eß,paulo 

minus  quam  mille  annos  quingentos  per  Orbe  durajje,  antequam  Ignatius  Lojola  in  terrts 
natuseß  :  Jta  yideltcetut  in  noßra  etiam  Eolonia  tot  centenos  annos  egregie  floruerit  f 
"Deinde  dico  y  Chriflum& Apoflolosindeab  initio  non  foliim  religionis  propagationi ,  fed 
etiam  teterme  eius  conferyationi  per  fuflicientia  media  abunde  proßexiße^.  FtEccleßte, 
quam  diu  in  yeritatis  tramite fmpliciter  incedit ,  nullis  noyis  &  extraordinarijs  Medijs 
2^ne^Üf*^d»rricr  opusfit.Hi  autem  non  lefuitaS,  quod  quidem  ego  fciam,fed  EpifcopoS,'flresbjteros,  Do^^ 
«onfi^iü^eno"**”  “Paflores,  Diaconos,  &c,  ordinarunt  i  /floritmy ero  ofßciorum  cumnon  folum  no* 
poffe.ordinarimn  mina,fed  etUm  pcrfona  inter  sioS  fup  er fint,  quibus  illorum  curademandata  e/l ,  quis  dubu 

Clerum pudcnwlae  ‘  1  '  J  ^  J  ’  r  ’  •  rt^  r  •  \  t  r  • 

ignavi«  arguunt,  tet,  quin  ht,  dummodo  ofpcium  factant,  religionem  rette  ßnt  cur  aturi,  ut  maxime  lejuttu 
prSte*m!'ir‘o°u!  TolonidnulU  funt  C  Tertio  ulterius  fic  dico ,  T^eltgionis  curam  &  propagationem  le-- 
ßuitica  deßgnationüininimam partem  eße :  quamntmtrum  tpßi  ampdius  non  curant ,  quam 
quatenus  pratextus  illius  eis  ad  principaliorem  Inßituti  fuißnem,  de  quo  di^um  eß,yiam 
munit.  Id  quod  yel  hinc  apparet,  quod  inter  eos  partes  docendi  in  Eccleßainferiorih,fert 
committuntur, ut primicerij  huius  ordinis  &  qui ingeniopraflant, illis, quas  diximus,fuh* 
limioribus  artibus  in  ululis  libertus  yacare  queant.  (Quarto  ,  experientia  teflatur  ,quoi 
etiam  yirorum  dotlißimorum,  quos  yel/efuita  ipßpro  Catholicis  coguntur  agnofcere^:^ 
calculo  confirmatur ,  lefuitas  religioni  %pmanO-  Catholicae  intra  Europam  magis  obi 
ßitijfe ,  quamut  eandem  promoyerint.  De  quo  aliquot  internos  praeflanti fimorum  yirtf* 
rum,exipfo  etiam  Ecclefiaflico  Ordine,querimoniaS  me  nönfemel audire  memini. 

Hoc  ipfum  yero  cum  multis  profjus  incredibile  y  ideatur ,  his  illud  rationibus  ultei 
rius declaro :  aldexperientiamquodattinet,negarinonpoteß,folins  lefuiticae  hilis prai 
feryida  aflui  imputandum  eße,  qUod  Romane- Catholica  religio  hodie  iit  ampli  fimo  "Bru 
tannia  'majoris  regno  tanta fludio  pr  emitur  &  opprimitur,  ut  nunc  etiam  pofl  exa^osle* 
fuitas.  Sacerdotum  fiecularium  ufiipenittes priyentur,  &fic  I^gis  dement ?ßtmi beneficii 
gaudere  nequeant.  Eandem  calamitatem  Catholici  ante  annos  non  adeo  multos  in  Scotiis 
Jejuitarum  culpa perpefi  fiunt.  Cum  enim  illorum  nonnulli  in  ^egno  illo  Conjurationis  cu- 
jufidam,qua  contra  I^gem  Scotia  inHißania  a  T.  Criechtonio  Iefiuita  inftiiutaerat,tai 
bulas  hinc  inde  inter  Catholicos  clanculum  circumfierrent, quibus  illi fiubficribere  debebanti 
"ße  prodita ,  Ex  primaria  Scotia  nobilitate  complures ,  qui  hadeHus  ceu  columna  religioni 
Catholica  inpra dido  ßegnofiuerant,extremumyitafiortunarumq^omnium di“ 
ficrimen adierunt.  Sed Csr reliqui  Catholiciomnes cumipfiareligionejcuil^ex antehac  non 
admodum  adyerfiari  yidebamr,  injuflif  mUm  7{egis  odium  incurrerunt: Ea  ratione, ut  in 
hunc  ufique  diem  mifieri  illi  fiacinoris  lefiuitici poenas  luere  cogantur ^  Et  quid  aliud Hurt* 
garos&  Tratißyly  anos  non  ita  dudumadeummodumexacerbayit,  ut  und  cumlefiuitu 
omnes  Catholicos  Sacerdotes,  quos  nanct fici  potuerUnt,  male  traSiatos  ex  finibus fiuts  ex-^ 
pulerint,qudm  importunus  ille  lefuitarum  jyryor^ Dumhi fiupremtMagifiratus autho* 
ntate  & fayore freti,pradidarum  Troyindarum  reliquas  libertates  tanto  impetu  inyad 
dunt,  ut  incola,  qui  hadenus  omnia  pertulerant ,  has  ultimas  lefiuitarum  injurias  per feß 
renequiyerint  i&  extrem^otius  reme dia  arripuerint :  .Ad  quod  eoshaudduhie  yicina^ 
rum’Proyinciarumperßeda  calamitas  animabat.  TLec  ego  dubito,  quin  internos  etian 
rebus  turbatis  Catholici  religionimagnu  aliquod  infortunium  conflaturifint, fi  quidem  diU‘ 
inis  inter  nos  conyerfiari  debeant.  Cuius  rei  cum  inter  nos  tum  aliU  ha  c  abundantifimh 
caufia  efl,qubdhic  hyor  illa, qua  nobis  tantopere  commendatur^docendi  facultate  non  con* 

tentufi 


Calamitatis  Ca^ 


tholicorum  in 


*  •  .1 


I  E  5  V  I  T  A  R  V  192 

mtitSy  mathinationlhjis fuü ^uhlicam  %IagißraTmauthorita(empratendit.  rfsuc 

orte  fleheculam  territas^  ita  cordatiores  quofq^  yehemetiter  oßenJi^} ßndia  eorum  fujfe^ 

^.afacit)  &quodinquißmumeßy  %lagißratunh ßcut  &  ipfum.  Clerum  ,puhlico  odio  ex-’ 
onit,  eiufdemque  authoritatem  fuhditts  contemptibilem  reddit.  Hac  igitur  Catholica  re- 
gionü  damna ß  cum  proßeÜibits  comparentur  ,  quos  leftiita  vitra  Europam  in  eiufdem 
ropagatione fecerunt,  tantum  fortaßü  yix  [uperfuturumeß,  ut  gloriabunda  illorum  ja- 
'antice  rejfondeat. 

yeruntamenttthuius etiam infortunij  culpam  eps  condonemur, fi  doSlrinam lefuiticam 
er  fe  &  extra  hos  ex  ce/fur  aßimemus  ,  in  eademnihil ,  quod  tanto  pra  conio  dignum  ßt, 
eprehendetur.  T^llgio  emm  ’y>el‘y>oce,'y>elhoneßa  yita  conferyatione,yelfcriptirpropce- 
itur  0*  defenditur.  ocü  minißerium  Conciones  audiendarum  confeßionum  artiß- 
um  comprehendit.  In  concionibus  lefuitce  ut  plurimum  fuhtiles,diferti ,  &in  condian- 
\s  affieUibns  acres,  yehementes  &  impetuoß  eßt  confuey erunt ;  ut  imbecilles  rir  incautos 
limos  moyere  cSr  percellere  poßint. Ha fce  autem  qualefcunq^  dotes, qucs  in  ßncera  pietatis 
'holanon  perinde  aßimandcefunt ,  corrumpit  &  cordatioribus  fußeÜas  facit ,  primum 
■locutionis  ßy  e  aäionps  ( hanc  quidam  hypocrißnyocari  dicunt )  geßiculatorialeyitas,  ‘ 

mium^fucandi  fermonis ßHdium,^  qui fub  hocprcelucet,  ardentißimce  ambitionis  aße- 
US.  Quorum  utrunq^nefcio  quid  non  oipoßolicumfapit.  Deinde  deformat  eas  iß  a  inex- 
itißa  calumniandi  c2r  coyitiandi  libido,  qua  plcerunq^  inady  er  fartos  debacchantur.  Idque 
'Htumut  plebis  animos  incendant,  &  exajperent :  Cum  Interim  adyerfarios, quos  lucra- 
debebant,  magis  indurent.  \le  quidem  hac  ita  oß'enduntiUt  yilißimipagi parochum  in» 
rdum  condonantem  audire  malim  >  quam  qui  in  uniyerfa  Tolonia  inyeniri  queat,  difer- 
Cimum  le fuit  am. 

.4d  confeßio  narium  ardßdum  quod  attinet, non  infidas  e9,  hoc  yenationis  lefuidca 
adpitum  infirumentum  &  per  quam  commodum  rete  eßi_^.  Ileque  tamen  ho  c  ipfum^^^’^^^^ 
m  caute  haSlenusdiß  onere  potuerunt ,  ut  illa  omnium  arcanorum  perf .rutatio  ,  pecca- 
ritmque  interdum  non  fatis  pudicum  examen,  cumjatisfaUionis  illa  infidiofa,  multoties 
iam  ayara  impoßtione  nonplurimos  oßenderit  a  Catholica  communione  ita  repule- 
r,ut  ab  eadem propteripfos prxdpue  lejuitas penitus  abhorreant.  Quantum  ad  y  itx  con»  ^ 

irfationem,  eam  quidem  ita  haaenus  inflicuerunt ,  ut  nimis  conßicua  illa  yitiorum  ul- 
ra,  quibus  Clerus  haBenusadeum  modu  deformatus,  Laicifq^  exofus  redditus  fuit  ,fiu- 
Qse  yitarint.  Heq^  tamen  inhoc  etiam  propoßto  tam  confiant  es  aut  drcUmjpeB  i  fuerunt, 
non  in  öppoßto  arboris  f dentix  boni  &  mali  fruBns  fe  in  ijfde  proderent.  'Dum  enim  ab 

7  t  ^  j  •  ^  7-  ^  ^  /1'  H  1-  •  r  r  •  boni  ci  matt  ÄO# 

taparumiraculojam quandam  lotta  continentiam^  angelicam  cajmate,  rehgtofaq^pie^  fiant, 
tts  deyotum fiudium  vfie  tanti  ab  alter  a  par  te  profnndx  ayaritix  tam  dira  lues  &  circu- 
iniendarum  nobilium  Familiarum  yiduarum^  &  orphanorum  dicipiendornm  tam  cal- 
lumardßdu  deprehendirur,ut  hoc  ipfumpruddioribus in  hominibus  tam  religiofis  fum- 
t  admirationi  fuerit.  Vt  interim  fuperiorem  artium  lefuidcarum  chorum  heicinid- 
Hmreliquam,de  quibustam  multa  jam  dicenda  fuerunt. 

T^ßatfcriptio  lefuitica,inquajerefummiislnfiituti  huius  excelle rla-gradus  cefiitui-  Scrtpn’t  lÄd.’ 
r,necidprorfus  yanum  'cenferi  debet.  Ilegari enim  nonpotefi,  diBionüIefumcx  chara- 
nem per fe  terfum  &  argutum.  Orationem  etiam, ß artificium  ßeSles  ,ßoridan':fmul ^  ■ 

ryojam eßi^ .  Qux jcripdonis yirtutts ad ilieBandam capiendam juyentutem non 
iguam  yim  habent,  qua  etiam lefuitas  harum prtedpue  rerum  admiratione  fußixere  & 

Bari  folet.  Qulyerojertopietatts  ßudio  afficiuntur, hac  tanth  minus  curant, quanto  in 
fce  rebus  rAmia  lefuitarumaffeBadoeyidentior  efi;  non  aliter  quam  fi  'omnibus  ye- 
rihus  0*  recentibus  S öphijlü  aut  ipfisepiam  rabulis  palmam  yelUnt  praripere.F nitatis 
(temfermo fmplexefl  &eße debet:  Inprimü  yerb  Chrijtiana  religionis  traBado  hu* 
fmodifucata  &  colorata  orationis  hnocinia  ay  er  fatur  &  reßuit,  ranquam  corruptarS  **  *^*‘^“*‘ 
urientium  aurium  non  fatis  cafium  delinimentum.  Frudenttßimi  denique,  quique  incor- 
pdßim:  judicant ,  ficßnmnf  ^  lefuitas  fais  baBmus  argutijst^^  (undtam  fmpm^ 


! 


De  NIefarits  Facinor][bvs 


tAtenus  fahemprofeci(Je,ut  Catholicos. fuos  in  flammatos  concita'iperinCj  partemyero  aia 
yerjariam  acuerint  &  ohflrmayerint  ;  r  jichellum  illud  religiojum  ,  ßuo  ceu  Caufoni 

quodam  Europa  adhuc  amburitur  itanto  periculojtus  exarfertt.  Quemadmodum  noflrii 
ipßmet  ocults  cernimm.  \ 

Quod autem  'de  h.irh arorum  in utrajue India  cohyerfione pro  lefuitü adducitur ^  illuä 
tx  ijs  locps petitum  efl ,  ex  cjuibus  aliquts  non folum  yerum  dicere  i  fed  etiam  fecure  men» 
tiri poßit.In  T oloniaprxfertim  <&  in  illa  explorationis  difficultate,  poflquam  Caflilienm 
fesor  Lufitani  nullüm  extraneum  in  illas  regiones  admittunt.  Ideojue  his  nil  aliud  quam 
yulgatum  illud  refl/nndeo :  En  Rhodus  en  faltus  X  2)^  Hxreticorum  in  hü  terrü  con* 
yerjione  rem  nonprorfm  nego,utde  qua  oculorum  ajfeClm  teßetur.  Öpm  tarnen  ipfumnon 
tarn  doSlrina  lefuitiae  extraordinaria  yirtuti,  quam  argumentorum  aureorum  &  argen» 
reorum  ponderi  äjfcrihendum  cenfeo,'quihmütuniur,quorumqüeperennem  copiam  eü  Ton- 


mci.u» 


gu,  tiflcis  ^{omani  fayor  /i ulaque  Totonica  jucundus  italor  fufflcit :  Inter  qua  tarnen  heit 
internos  quando  fite  yitreaconcürrünt  pro  quibus  alibi  in  yicinia^  ,flerreä  fubflituunt, 
Qmd genm  conyerflonü'-Taulm ylpoflolm  haud  dubie'eyerßonemfeu potius corruptio\ 
•  nemdixijfet.  ■ 

MofcrtvCin  3  Adrerum  %'hfcoyiticarum fucceflm  quod  attinet,  illireyeranobübaüenmnoncü 
fuiiaer  pentuio-  ttd  faflum  ojlcntatifuHt  :  quorum  etiam pracox fies  Gentem lefujticam  ad euM  modum 
tatwiuMc.  inflayit,  ut  omnia  flbi  deinceps  licere  putaret.  Qualia  yerb  nunc  'ex  ijs  locü  per  re  petitoi 

nuncios  conflanter  ajferantur ,  te  non  ignorare  credo.  lefuitas  quidem  äudiornarratiom 
huic  acerrime  contradicere,quodipfum  indicio  efi,  rem  ipjorumubi  agi, ut  qui  cunque  ejfe^ 
Um  (utinam  bonm)  fecuturns fit,  non  alijs  eum  quam  ipfis imputare poflimm,  Interim  rt 
mofli,  quale  meum  ah  initio  ,  quam  primum  confllibrum  tjlorum  aliquid  in  yulgus  emanai 
yit,  de  molitionibus  illü  judicium  fuerit.  Ipfi  nempe  caufa  in  genere  melim  fundamentun 
optabam.  Deinde  rem  per  fe  periculi  plenam  effe  aperte  projisebar.)  %le1nintfii  etiam  me  d\ 
hifce  conatibus  Horatianum  illudufurpdrejj': 

- aritia 


Nondum  expiatis  tmcfJacruonbiiSi  ' 

Pcriculofae  plenum  opus  aleae, 

TradasiSci  incedis  per  ignes  i 

Suppofitoscm^hdolofoi.  ,  ' 

Denique flcpra  'me  fempef  tuli-,  filefüita  nigotid  huicffihimfcerene,'nulldm  'eimhd. 
hum  eyentum  expeBandum,  hos  enim  omnia  turbaturos.  Et fi  res fehetflime  cadat  Impi 
vium.  illud  ah  ipjis  perturbatum  &  motibus  inteflinü  repletum  iri ,  qui  nobü  tempore  for 
taßünonaquißimo  negocium  facejferepojfent  ,quemadmodumin  Suecidnohü  nonitadu- 
dum  accidit  :  Quam  yerus  autem ,  &  falfusin  hü  omnibus  fuerim,  ipfumtentpusr  eye- 
labit ,  &  tum  nos  etiam  de  hfuitarum  in  conyertendü  barbarü  fluHia  regius  pc'terimu 
^  judicari^},  „ 

Religionis  Conferyatrici  propagationi fubjühgitür  inültheMx  hrvetjÜTtis  ne 
fixier, iBmi  Ma-  fdöquodocciiltumdCexoticumcirtificiüthiTropterquod^T^ßubl. '( fi  Utique  Ec  de- 
^  jia  jadurdnihancnegligere  poßet)  lefuitarumopWa  carere  nullo  modo  queat^  Ethicprä- 

‘  textus  fuperioribus  aflimationü  pondere  non  multum  cedit ,  cuius  tamen  yanitaiem  yn 


denter  oflendentes :  lefuitas  primum  &  lefuitaruni  Inßiiutum  bonü  Iit  er  ü  &  earum  re 
florefeenti (plendofi plns  ojfuijfequam  eafdempromoyerint.  Oflendentes  infuper^  Difci 
plinam lefuiticam  meram  corruptelam  ejfe  ingeniorum:  quorum  yidelicet  aciem  retundat 
rjr  pro  eo  quodilla  liberali  infiitutione  informare,^  ex  citare  debeldi^quendam  potius  et 
fiuporem  inducat.  j 

Qm  de  re  aliquot  inter  nos  praflantiflimos  nonfemelc6nquerehtesaudiyi,qui  hsdi 
in pracipuis  T^eipuU.  mmeribm  yerfartturt  cum  dicerent,  fe  coaUos  eßelefuitka  inflitu- 

'  '  tlom 


/ 


' )  ■' 


( 


t  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  193 

m  wia  aut  peregrinando  corrigere, aut  eadem  poßquamjam  ad  7{emp.  animum  appli- 
9erant,ipfo  rerum  ußu  dedif  :ere. Quorum judicto  Expertentia  aßipulatur,  cum  conjiet, 
eripfosJrIxreticos,ij^uoshiecgensnempeprotahbu^traBari't>ultGr haberi,  V irosin* 
liri  in  omni  difciptinarum genere  exercitatos,quiadomnt’a7^tpub.muma  idoneteßent, 
i  inDidta  eos premeret:  etji  Jeßiittica  inlhtuttone  nullo  unquam  tempore  uji  ßnt.Q^omo- 

:unque  tarnen  ha c fe habeant ,illud apud me ßxum  manet:  S i,qux lej uh ü  huc  tnparteab 

puib.  tribuuntur ,  omnia  yerißima  eßent,  Gr  ipji  m  Eoloniani  noßram  alteras  Athenas 
’iortaßent,  illud  tamen  nimis  yile  pretium  eße  aßimandum ,  pro  patria  Ubertate ,  quam 
\hacoperalicitantur.  Cum prafertim erudita doClrinafruBus aliunde nonmiuM  com- 
de,quam die fuhis  habere poßimiis^.  ,  , 

His  tertio  locö  dtionniitlh fuIjUtighur ,\GCmt2iStzmznhominzsciCe:  adualcs', 

[orumin  i-cbüs  ardüis  expediendis  magna  fit  dexteritas, exirm'a fides 
\ultis  ho  c  in  oreeß,  qüipro  lefuitts  stuuntur,quos  equidem  admirari  foleo.  Jluod  nempe 
’ualitatem  hone  lefuitts  ha  tribuant, üi  propter 'illam  e'ös  laudentyofdemßpropte'reare- 
lendos,  &  foyeud'osßaruant.  N'imis  enirn  mirdbile  mihi  hoc  in  ßeligioforum  tarn  reih 
fo  Ordine  epitheton  ‘yidetur,  'cum  hoc  potius  DaDi  alicujits  T erentiani  attributum  jir,  , 
i  fua  yeteratoria  calliditate  & panurgiä  omnia  turbat  &  ini>ohh.  Ego  haq^  Tolonia 
lilitespothts  &  Aulicos, rnihi  yerb  Seryuores  aBuales,Eccleßa  aute  Jvlonachos  Gr  ße- 
■iofospios,dohos,  Gr  deyotös  öpto.  Eeriin'tamenß quodres  eßfaieri  yolumitS,  Epithe- 
\ihoc lefuitts  nimü  yere  competit ,  de  quo  totus  Orbts ,  inprimts  tarnen  Jiaropa  adeb  lu- 
lenter  ießatur.  Et  nos  etiam  haSlcnits  aäualitatem  illorum  ha  fumus  experti, utß  inter 
sad  huc  modum  diu  pergere  debeat, de  illis  Comicumilludreileufurpaturi  fimus. Quod 
annitantur  ex  tirtisnuptrjs  geminas  nobis  effecluri  fint,  duplicato  ninihum  i  quo 
prafentia  urgemur, infortunio.  Sed  quid  putabimus  Augußinum  r  eliquo f y  ißorum  tem- 
rumTatres  dehujufmodiabiuaHbus%lonachh  ftiiße  diEturos  Aut  quis  etiamtnfeca-  ■  ' 

ribits  negotijs  tam  demens fuh ,  ut  in  feryo  nequam  yeterat oriam  Calidhatem  laudant , 
tt  exploratoris  exteri fclerriam  ita  commendartt,  ut  eimpropterea fibifoyendum  exifti- 
aßeti  Te  igitUr  heic  etiam fcire  yelim ,  ingenio  prxfcante  Gr  yerfatili  nihil permeio- 
ts  eße,jt  yiresfuas  ad  res  malas  applicet.Tdeoq^  hanc  ipfam  lefuitarum  aUualitatem  ego- 
et  inter  jußißimaS  metus  noßri  caujas  refero,  fua  nobis  yeternum  excutere,  nofq^  ad  fis¬ 
am  rerum  noßratium  cur  am  ex  citare  debei  er.  . 

Illud  autem  quod  de  expediendi  dexteritate  adij  chur,  teßimqniö  deßhuhur.  ^i  d  enim 
■regrie  natio  hac  internos  präßitit,quidye'iam  dextre  expediyir,aut  quod  potius  bonum  busterban  j.s 
mimpediyh.^  Hifi forte amißam  Sueciam,äfßiBam  Galliam,tentatam  Scc}iam,An-  cere  volebam^ 
licas  conßirationes  GT  tot  nobilium  hominum  tragicum  interitum,  T enetianaspra^icaSi  dextenus. 
Aofcoyhicas turbas, perturbata  Tngariam,  oppreßam  Stjriam,  Carinthid,  CarnioUm  ”  ^ 

rquä  haEtehus  in  ßoloniaadideruntdulicaprogymnafmata ,  pro lefuhica  dexteritatis 
Seribus  nobis  fint  habenda  f  Ad  res  quldern  arduas  aggrediendas  Gr  inyadendas  fa  tis  ad,- 
iicaudaxeßhacfeEla,audaciayerbillius'eyetusishaElehitsubiqJequitur,uttiirha'ma-  i 
ima  ah  tllis  excitentur :  tales  nimirum,  qua  citra  infiniti  fere  f  anguinis  effufionemadhuc 
ecfißi  nec fedaripotuerunt.Quem  igitUr  hac  agendi  dexteritas  deleElat,is  yideat  G)  pro^ 
naeat,ne  quid  T^fbub.  lefuhica  detrimenti  in  Tolonia  capiat. 

fiec  idquod  deillorum  eximia  fidepradicatur  ,  certioris  fidei  efi :  Quod  tamen  illis 
orte  perftaderi poterit,  qui  yel  lefuiiarurn  arcanas  deßgiiationes prorfts  ignorant,  yel 
mhitsilli  os'dlids  ita  oblinunt-,  ut  proptei  certas  caufas  ad  eorum  palatum  omnia  dicant  ^ 
'rfacianTiQuod ß  tamen  aliquis  fidem  lefuhicam  yerbis  extollere  yelit,  dico  eam,qüän'- 
aquantä  eß,  totam  exteris,  &  fuidern  ciiraullum  böni  Tolonici  reßeElüm ,  addiEtam  eße  ^ 

^ arElißime  obligatam. Hujuj modiinquarn  exiertilTquietfi  corpore dnohisabfunt ,  con- 
\lijs  tamen  Gr  occultis  machinafjonibih  j  nimium  interdum  familiariter  internos  con- 
9er fantur.  Cum  hts  ergb f  fbrte  alhjua  'nobis  cohtrbyerßa  incidat ,  ecquid  ilUs  nobis  dele- 
uitarum  fide  p  olliceri  poteruntf  Annon  yerb  in  GMlijs ,  Anglia ,  ScotU,  V ngarnu,^ 


Gallia  Tcfulu* 

ttitfOm 


IcfuitK  cur  in 
Gal]iapacatiirl> 


leraitammrelt^ 
giofae  modeftiae 
putimfidcaduiar 


.«j . 

Ibcomola  qa«e 

IcfuitaruBCX« 

pullionciiifcc&« 

«uafior. 


De  NEFARirS  FaCINORIB  VS 


\ 


y tnetijs  fatüjam  conticua ßdelitatps  fua  documenta  in  fuUtcum  ediderunt ß  ad  naßr* 
eia  utique  cacutimtts  f'  Ec  quid  in  re  manifeßa  'Verhüt  opuseßt  cum  nuila  hodie  Europ 
Chrißiante  natio  ßc,qua  non  de  Jefuitarumperßdia  aut  /altem  perßdie  fuggeßione  &  en 
cufationeconqueratur-yßunamHif/aniam  excipiat.  • 

Hü  denique dnonnullü  additur ,  Inconveniens  eflfe  iit  lefuitasPoloni  expel 
lantjCum  Galli ,  qui  propter  lon^e  graviores  caufas  eos  eiecerunt  a  eofdcr 
revocaverint  ,  ubi  etiam  adhuc  Citra  ullum  Reipublicsc  incommodum  vi 
vant,  ÄTc* 

Ego  yero  noyi  lefuitas  in  Galliam  reyerfos  effeyfed  quod  d  Gallü  revocati,  fut 
rintiiieipß  quidem^  quamyü  multa  dicant,  facile  diUuri  funt.  Interim  yero  artes  i  qui 
httsfein  Gallijs  denuo  infinuarunt,  tales  funt,  ut  propter  illas  ip fas  e je^ionem  eorum  in 
ter  nos  maturandam  exijiimem.  Ex  illü  enim  liquidißme per micitur,  quantum  hic  Ge 
nitps  intra  Europam  in  yerfando  &  circumagendo  rerum  cardine  polleat.  Sic  enimnoj 
fe  dehes  ,  lefuitas  in  Galliam  non  propter  aliquem  eorum  ufum  ,  quo  regnum  illud  care 
re  non  pojfet ,  receptos)eßi_j  :  fedad  yehementißimam  "Romani  Tontißcü  infantiam 
Qwm  yidelicetRex  in  tam  inßda  cum  yicino potentißimo pace ojfenfum  nolebat ,  Cu 
tamen  fertum  Catholicifmi  fiudium  yix  probaturus  erat ,  quamdiu  lefuitas  regno  ar-terei 
Intereaneilludquidemdubiumeß,eosqui  Tontifci  in  reßitutione illa promoyenda  ope 
ram  fuamapud  7{egemprajliterunt ,  majora  pramia  conjecutos  ejfe,  quam  omnes  quicun 
que  haSlenus  R^ipublicte  yel  inter  nos  yel  alibi  militarunt .  Qjsamyü  non  defint ,  qui  exi 
/Ument ,  Henricum  Quartum  hac  etiam  ratiotfe fecuritati fuce  confulere  yolui/fe,quoda 
lias  d  le fultarum  infidijs  nunquam  tutus  eßet  futurus.  Quod  autem  haBenus pacate  di 
cunturyiyere ,idfiyerumeß ,  admirationem  meretur  :  quantumyü caufas grayißima 
habeant,  cur  fe  in  tam  recente  anteaUorummemoriaad  tempus  cohibeant,  fub  illius pra> 
fertim  7{egü  imperio,  cujus  autharitatem,  qua  fibi  rebus ge/iücomparayit,  non  immeriti 
yerentur  &  metuunt.  Quid  autem  futurum  ßt ,  fi  prafenti  rerum  Gallicarum  capiti  ali 
quid  humani  accideret ,  rerumque  adminißratio ,  ut  antehac  faBum  meminimus ,  ad  mi 
norennes  hteredes  deyolueretur,  facile  erit diyinare^.  Cum  yerendum  fic,  Galliam  tum 
demum commißi  inrecipiendü lefuitü  errorü eßeBum  fuo  magno  malo  fenfuram^  %lo 
yerb  haBenus  caufa  nulla,per  V  ei  gratiam  urget, ut  Gallorum fimiles  faBi,  tarn  ambigu 
jaBus  aleam fubeamiis. 

Hacferepro  lefuitü  ah  ijs afferuntur,  quiperfuaß funt,  nec  ^empublicam,nec Ec- 
cleßam  gentü  ißius  opera  commode  carere  pojje^.  Tr  ater  quos  etiam  alij funt ,  qui  etj 
Jefuitarum  aBa  omnium  minime  probent ,  in  eofdem  tamen  nil grayius  ßami  patiuntur] 
quod  hoc  citramaxima  T^ipuhlicaincommodanetentariquid'em  po/fe  exißiment.  Itdm 
ergo  Tolonüresjam  eo  redierit,  ut  aut lefuita  & lefuittfmus  nohü  tolerandi ,  cmnef 
que  illo-rum  machinationes  cum  tarn  prafentifeipublica  periculo  perpetienda  ßnt],aw 
extremum  rerum  dif crimen  adeundum!*  Ebi  ergo  tunc  manebunt  tlla  Ordinü  ißius  elo> 


'habituri  ßnt ,  quales  j 
mendum  erit  f 

Ego  tarnen  jam  dudum  noyi,  Tilem  hatte  citramoleßiam  ex  f^ipub.-  corpore  nunquak 
eyacuatum  iri/poßquamjam  noßraincuria  ad yifeera  tarn  alte penetrayit,  ipfaf£praci> 
pue  yitales  partes  tamarBeobfedit.Exi/Hmo  tamenpericulum  aliquanto  minusßtturumi 
qudmpteri^ßbi  imaginentur.. 

Qua  enim  incommoda  nobünarrant ,  qua  Tefuitarum  exputßonem  jeeutura  ßntf 
Tontißx,  inquiunt,  <&  Hißanus grayiffme  oßendentur.  %iagna profeBo  numina ,  <pu%i 
rumque  ira  nobü  haud  leyiter  aßimanda  eß.  Quid enim  de  Toionia  futurum  exißu 
mabü,ß  Saturnum,  &  loyem  Europaum  tarn  male  dißoßtobhabeat  ?  Ego  yerh  heic /eiA 
yi  illius  Comici  expoßulatione  uti  po/fem,  Poffumne  feire  quot  pomini 

perferend 


i  E  S  V  i  T  A  R  V  M.  19^ 

irferctidi  fint  tamen  nimis  alicui  confUens  &  fecuYM  yiJear  ,  de  tttroaue  ali- 
id  dicendum  erit.  Ad  Tontificü  itaque  ojfeyifionem  quodattinet^  de  ea  quidem  nuU 
r  dubito ,  quin  nimis  certo  fecutura  fit ,  agnofco  etiam  eam  nobis  formidandam  eJJ^  • 
myero  d  lefuitis  long^  grayiora  cogamur  metuere  ^  exißimo  hanc  indignationem  To* 
lü  non  nimium  ^e  pertimefcendam.  Spero  etiam  ad  eandem  ayertendam  legitima 
'dia  nobis  non  effe  defutura->.  Pontifex  mz  w  autbonips  efi&  talis  ,  qui  memor  fui 
icij  ,  T^gi  Polonia  aque  ac  omnium  aliorum  Chrifiianorum  regnorum  optim.um  fia- 
m  promotum  &  conferyatum  cupiat.  Cum  taliitaqUe  j^erandum  ejfet  nobis  facile  con- 
liturum ;  fi  nempe  mifis  tegatis  ei  ad  oculum  demonfirayerimus ,  ^m  Tolonicam  >  nee 
mlefuim^nec  cum  lefuitarumhaUtnns  ufitatis  artibus  diutius  confiifiere potuijfe ,  &c, 
'ec  dubito  quinis'temporiceßurm  &  indignationem  i  fi  qua  oborta  fuerit ,  ^ipublica 
:ileremifiurttsfit. 

Aut  idem  malus  talifqui  efi  >  qui  fua  tantum  libidini  i  citra  ullum  T^ipublica  aut  <e- 
itatis  rejpeblum  indulgeat ,  omniaque  prius  furfum  de orfum  ferri  patiatur  ,  quam  ut 
od  male  ceptum  efi  corrigi  fufiineat :  lum  yero  iram  eius  ne  curandam  quidem  exifli- 
\7d.eq^ enim  ulla  yel diyma  yelhumanaLex  Tolonos obligatyUt  aut  fummu  ipfi pericu* 
n fibi fidentes accerfant  ^aut  P^mani  T,  injufid fibique prajudiciali  yoluntati feper  o- 
lia  conforment. 

Qua  in  re  fi  meurn  tibi  judicium fuJpeSium  eßet ,  %4ajorum  exemplis  te  patiaris  erudim 
ut  cogites, quid  ipfi  in fimili  cafu fecerint.  "Niofli  etenim,  quanta  animor  um^contentione 
imani  Pontifices  olim  Crucigeros  contra  Tignum  Polonia  defendendos  fuf ceperint , 
hmatroda  ^gibusnoflris  plarunjue  minitati  fint.^f que  tandem  eo  proceßit,ut  circa 
num  tn.‘)6.fiA^ed  Sjlyij  epifiolis credimus,  l\pma Excommunicatio  contraT^gem^ 
^numque  Polonia  decreta  fuerit.  2deque  tamen  hif  :e  minis ,  quantumyis  ipfiits  etiam 
petatoris  Ff  iderici  III.  indignatio  eas  acueret, ad  eum  modum  fe perterreri  paßi fiunt 
Ujores  noßriiUt  nQnpotioremjalutis7^ipublic<e,quarp.  indignationis  Pontificie rcjfie-- 
m  habuerint.  Oyumautern  oyo  tam fimite  nunquam  effe  poterit,  quam  bene  lefuitarutA 
ßirutum  ,  mores  &  aBiones  cum  CrUcigerorum  ordine ,  rebufque gejlis  conyeniunt, 
'am  ortus  ratio  &  occajiofere  eadem  uttobique  fuit:  V trumque  infiitutum  ad  unum  eun^- 
mque  finem  per  diyerfafaltem  media  fuit  direllum ;  Formapolitica  ex  ceptis  paucis  cir- 
mfiaritij  i  eadem  fuit :  ß^terque  ordo  progrejjtis  longe  celerrimos  fecit',  dÜdiareqüe  per 
r  Chrifiianx  religionis  &  imperij  laudem  tulit :  V xerq^  'tandem d  feipfo ita  degenerayit-, 
ijs,pro  quorum  defenfione  infiituti  fuerant, grayes  &  molefii  eße  ceperintiDifferentia 
Irem  in  eo  confifiebat,qu6d  Crucigeri  profeßi  %lilites  erant,  remque  apertis  armis  con- 
*  %iaj  ores  nojhos  gererent ,  quortim  legit  ima  remedia  Polonü  nunquam  deerant:  Hoc 
^malum  intra  yifcerä  noflra  her  ens  ijs  artibus  nos  oppugnat ,  quarum  Polonia  ante^ 
cprorfus  imperita  fuit.  Qua  res  facit  ut  exifiimem ,  eos  noy  a  illius  feBa  infiitutumo.- 
tium  reBißime  afiimare,  qui  lefuitas  »CrUcigerofum  fpurios  dicunt.  Cum  iid^ 
e  J\4ajortbtts  nofiris  olim  Pontificis  nec  indignatio  necduthoyitas  objluerit,  quo  minus 
'Uciger  orum  injurias  ac  cefridie  Vindicarent  j  regnumq^iuerentur^curinfimili  cafuhu- 
fnmlißeBris  nos  terreri  patiamUri* 

‘^intdmen  hac  alicui forte  nimis  antiqua  yiderentur,illi  recentius  exemplum  habenti 
oßAVorum  memoria  accidit.  « 

Sigifmundus  /.  quem  inter  optimos fuos  I(eges  Polonianon  immerito  recenfet^aueni 
xdmlßomana  fedes  adhuc  pro  genuino  ohedientia  filio  agno feit  ^pra  dicat  ■,  Alber  tuni 
randehUrgicunt  cum  ditione  Pof  ußiaca  in  fidem  &  clientelam fuam  recepir,  tum  quan~ 
ßro^ter  abdicatum  C^ucigerorUm  ordinem  &  de  fer  tam  religionem  ßomandm  7ion 
luma  pontifice,  fed  adhujus  ihflinBum  ah  Imperio  ßomano  fvb  potentißimo  Impera¬ 
re  Curolo  Quinto FxcommUnicatus  & proficriptus  erat.  Aula  tamen pracipue  it^ma- 
\  fremebat  &  indignabatur  i  quod  tota  Porußia  hac  ratione  ab  Fcclejia  abalienaretur, 
U(  Sijjfifmmdo parfurafuißet  f  fi  Excommunicationis  aliquem  potentem  exeeutoreni 


OtiMi 

a-. 


V-  I  ..J 

Mafoteii  oKm  *)8 
ftriKeip.lahiie 
hiliilaiit'q<iius 
hftuetiLui. 


ieruitae  Crttclg«« 
rorum  ipuni. 


ÄTbertl  Bran^e^ 
burgicjicxeiiipISi 


DeNefariis  Facinoribvs 


potmjfer  habere.  Hic  enim  deßderahamr :  ^mdtainen  pi.fußue  deque  ttilie.  Ei ^vid eg 
deE^gthm  nojlrtf  dtco  ,  ciim  noßra  hacatas  eiufdem  magnanimitatpi  ■&  egregits pdex 
in  7{empubltcam  illußre  exemplum  in  ipfo  7{e^ni  Trimate  habuerit^  i  Fult  ps  Jacob 
F'ehansk.i ,  yJrchiepifcopjia  Gnefnenßs  ^cui  atm  T^maniPsTonrifex  Excommunicatio 
nps  teium  intentaret ,  ^uvd animadlterteret ,  eum  tn  conßlijs  publicps  majorem  falutü  Ta 
trite  ,  qmm  fedü  Ti^mante  reßeilum  habert^  :  Is  Jeadeb  nonpaßmeß  d  propoßtodl 
moyeri 


f  ,  qmm  fedü  Ti^mante  reßeilum  habert^  :  Is  Jeadeb  nonpaßn 
'perii  mTontißctf  otitps  re fcrip ferit  i  fe ß  pergeret  eiJieipuhiic^  nomine  molejiiath 
exhibere  i  intentatum  fulmeti  in  iffum  retor  jurum.  Quo  rejfonfo  iSlm  TontifexArchta 

^  /««#  /Ta#  lt/%^  dH  <♦*  ^/1 /“ll-lltdC  /141  )rOl^ 


tasi  Annon  Ule  quanto  ocjtts  adTatr es  ire  cogeretur  i  Hac  igitur  mafcuU  'pirtutpsexi 
empla  quoties  injvlajoribus  nojlrü  cotißdero,  toties  admirari  cogor  ,  qua  res  hodie  no- 
ßratium  Tralatorum  animos  ita  xmmutarit ,  ut  in  multo  le'pioribus  caßbus  tantas ßi 
bi  difficultates  imaginentur.  Dum  interdum  Tontificps  nefcio  qua  T^galia  allegant, qun 
inyiolata  rettneri  yolunt,  fed  &  Jägern  ita  loqui  docent:  FLon  aliter  quam  fi  Tolonit 


r-  Tranfijlyaniafieri  didimus.  Ideoque ßc  tandem  exijUmo ,  eos  qui  d  Tontificps  offenfmi 

/t/k  /1  O.. 


RUpUS 


Jibi  tantopere  metuunt ,  liquidem lefuita  paulb  durius  traSlari  deberent,  eoipfofaw  de- 
monflrare,qudm  frigide  erga  'F^rripuhl.a^eÜif\nt,'<&  fußicionem de  fenonexiguampra- 
bere,qubdprhata  commoda  illps  T atria  falute  potior  afint.  Quales  fi  Fluores  nojlrifuif- 
fent ,  Eorußia  nobts  hodie  carendum,  <&  in  hunc  ufq^  diem  cum  Crucigerts  colluBandun 
eßet.  Sed&hanc fcrupulofaminhoc ordine confcientiamnulli alij  rei  hodie ,  quam lefui 
tica,de  qua  diSlum  eJl,dijßofitioni  debemtps. 

Vhi  tarnen  mirari  cogor,  quid  hi,  qui  eis  hac  in  parte  eatenm  aßipulantur,  ut  Tontiß 
;  cem  mdla  in  re  Qjfendipatianmr,poßer\tatialiquando  reßonderi  nelint ,  ft  nempe  illae: 

no flrorum  temporum  hifioria  refcifcat,  T^mpub.  V metam  propter  improbatas  quafdaf- 
non  maximi  momenti  confiuutioties ,  pro  libertatis  fua  defenjione,  lefuitas  ex  dominio  fu 
.\  uniyerfo  expuliffe,  &  intentatam  pröpterea  Tontificü  excommunicationem,  ufque  ai 

aperti  belli  periculum  contempjiffe:  Cum  interim%laj  ores  fui  in  Tolonia  libertaw  alumtu 
tarn  meti  culo ft  fuerint  f  ^  ■ 

Qubd fi  etiam  in  hif :e  rebus  nos  ad  eum  modum  d  Tontificü  arbitrio  patiemur fußendt 
Tolonorum  conditio  multb  dcterior,  adde  &  fertilior  futura  erit,  qudm  ip forum  %lofco 
rum ;  qui  in  confilijs  de  ^epub, nulla  alia  qudm  ipfius  Trincipis  J^eiq^ publica  Regalia  re 
ße^antaut  attendunt. 

HirpanioiFenGo  AdHifpanum  quod attinet, ego non 'pideo,qua  eijufia  ojfenfionis  caufa  d nobis pra 

iiTharcSu"^-  beatur ,  fl  nos  nofira  "ßeipublica  pro  rerumnoflratum  exigentia  pro  npirilifiudeamuscon 

mmd». 


beatur  ,fi  nos  noßra  T^ipublica  pro  rerum  nofiratum  exigentia  pro 
fulere,  citra  ullum  eius  pra  judicium  Cur  etiam  Tigern  illum  potentißimummagü  offen 
dat,qubdnos lefuitas  expellimus, qudm  nos  haSlenus  offendit, quod  ipfeeos,  utfihi  commo 
dos  tarn  indulgenter  foy et  f*  Quid fi  yerb  7{ex  Hißanix  ,  ßex  Tolonia  audire  yellet 


nobis  nihil  agere  aut  tentare  liceat ,  nifi  qt 

Tolonia  habituri  fumus  f  ' 

Ferum  heic  nonnulli  adhuc  pergunt  eDccipere^ ,  Etiam  domi  öT  intra  patied 
multos  ofFenfum  iri*  Cuialiqui^dijciunt ,  fi  lefuitae  extra  regnum  profcribi 
beat,  etiam  alios  dC  illos  praecipue  E vangelicorumminiftr os  una  cxterminaii 

dos,8Cc*  ^  rr  r  '  *1 

A  d  prius  quod  attineide  multormintradomflicos  parietes  offenfione  ^  ego  prmm 

^  ^  . - . -  .  -  - 


fcio, 
r  i  de 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  195 

quin  dm  tili  mtiltlfutUYi ,  fine  nüoYum  offenfionem  nffhü  tarn  periculo  fam  imapi-  Qaihos  tnc  re* 

r  f  /-  •  ■  /^j  ■  r  •  ■  P  ^  ]  ''  ■  -1  V  1  fuitarunicxpulfiO 

beamus  fl  praj er timreliqui  Cleri  jecuritati  caneretur  r  tum  cmm  hetc  ml  aliud  ommumingtatit. 
am  fulus  7i^ipuhlicd  etufque  in  longum  propagatio  quaeratur  ^  nemo  hinc  tumultuan- 
occaßönemhaberepoterity  niß forte  fortunas  fuas  cumlefuitüs  ita  confinxerit  ^ut  ca^ 
ntibm  illis  ipfe ßafe  nequeat.  Et  hi  nere  illi  funt,  qui  ets  omnium  molitionum  &  con^ 

\orum  y  forte  ettam  coniraregnum ,  funt  confcij  :  Et  quamnü  nerendumßt ,  eorum 
ires  eße,  quam  expediat ,  ne  horum  tamen  oßienßo perinde  nobis  aßimanda  eß.  Cim  ne-- 
}  dubitet,  qitin  bonorum, qui  7{empubl.falyam  cupiunt^multo  major  pars  in  omnibus  7^^ 
i  partibus  futura  ßc. 

Sedeßo,utheic forte  aliquid  nobismoleßmfußinendumeßet\numpr'()pterea  %/ledici- 
m  rejpuemusi^  Quapurgatio  agroto  unquam  tarn  feliciter  ceßit,  ut  non  aliquid^X  illius 
eratione  torminum  fenjerit  Qmd  ji  lefuitarum  expulßone  illos  fatales  tumidtus  a- 
rtere  & pracayere p6ßemus,qui  hatlenns  plerafque  EuropaaS  Troyieicias  tam  duriter 
ßix erunt,  quo  de  egomet plane  fumperfuafusß{efne  digna  cenfebitur,pmpter  qua  etiam 
commodi  aliquid  patiamur  Sipublicie  libertati ,  f  regno  nihil  periculi  eß  ,  ß  priyato~ 
m  corpord,  &  fortuna  in  tuto  funt,  ecquid  tumnitamur  Cur  exterorum  infdias  &  cnn- 
\rationes  metuimus  i  Sin  y  ero  h«c  Omnia  nobis  ita  imminent  ^ut  Jefuitas  eorum  ,fnon 
incipales  autores,  perniciofos  faitem  aSlores,  promotores,&  internuncios  noy  erimus,  ut  ^ 

tnes  prafef erunt, ec f uid  ampliits  cunBahimur 

uidaliosyero  ,  Eydngeltcorum  prefertim  %iinißroSyquod  attinet, fin  eädemmrhä-  tnpunictidisiPa* 
pacis  &  oppugnata  publi ca  libertatis  culpa  cum  lefuitis  harent ,  nil  equidem  caufa  du  b3ton>L?n'on"*' 
m,  quo  minus  &  illi  &  qui  cunq^  crimini  hui  c  quo  cunq^  modo  affnes  deprehenduntur,  cum 
■  expellantur.  In  fußicione  enimYurbata  Ti^ipub.  neminem  quo  dcunq^y  it  a  genus  tueri  ' 

tefl,  aut  eidempatrocinari  debet, 

Sednunquid heicreScumre aut  caufa  cum  taufa  conferri  potcriti ßluemnam  Tontif--  Mmiftromm  e- 
maut  Hijfanum  %iinißri  illi  intra  aUt  extra  regnumhahent,^  tut  hunc  agrum  arent  aut  tra"f*guumron- 
*'ant, aut  ad  qUem  eis  ,rebiiS  heic  perditis , perfugium  pateati  Quales  etiam  inaula  ^ 
7^ipub.clayumillorumpartesßunt,autinaternUmeßepoteruntß  u4ut  quapradiahiin  . 

trimentumnohihtatis  coemerunt, quafye  immunitates  in  fraudem  T^ip.confecutifunti* 
tqux  etiam  illorum  yires  funt, propter  quas  ßeipuh. formidabiles  aut  jaltem  fuß  eBi  eße 
beanti  Quorum  diyitictfere  'omnes  in  lacera  &  detrita  utplurimum  %eyerenda,utno* 
ates  loquuntur,  &  ^ibliorum,adde f  res  lauta  eß,^ugußtni  codice,  nudaq^  &  numeroft 


&  ridicula  ejl, 

Suntfortaßis  &  alia  qua  pro  lefuitis  ah  illorum  fautOrilmS  nobis  obijcipoßent,  fed  ea 
X  majoris  momenti  erunt,  quam  qua  haBenus  allata  funt. 

Ex  his  ergö,qua  haBenus  demonßrata  funt  firmiter  tandem  concludo :  Ijs  qui  hdctem*  ^ 
re  7{empuh.  refiitutam-,fanatam  &  in  poferum  falyam  cupiunt ,  fi  ordine.procedere ,  ß 
'iorum  fuorum  fruBum  aliquem  ftbi  polliceri  y  olunt ,  ante  omnia  operam  eße  dandam, 
lefuita  extra  regnum  abigantur  t  fed  ita  ut  abaBoS  obdito  peßulo  reditu  probi- 
mt.  •  ' 

ExpulfaaUtem  iHf  expurgata  hae  acri  &  arrodente  bile,  %iorbis  noßratis paroxyfmiU  fijcpuifioiiisT«- 
genere  &\paulatim  lenietur ,  reliqua  partes  aßeBa,  Clerui  pr  a  cipue,  fanabileS  &tra- 
ibilioreS  reddentur ,poterit^quodtuxatum  efl , per  ocium ,  citra  grayioris  alicujtts fym- 
matis  rnetum  curari  &  refitui.  * 

Quandiu yerb hic Incendij febrilis fomeS intra  'Ef publica  yifcera  retinebitur,  nulla 
hisjalutis  &  fecuritatisß es  relinquitur,  QnodcUnque enimmachinahimur,  qUtbufcun- 
e  emplafmatis  yulnera  ligarp  &  obducere fudeamus,  opera  &  oleum  nobis  peribunt, ma- 
nquein  hac  corporis  Toloniii  Cacochjmia  ad  leyifiimam  quamque  occafonem  recru- 

Kk  3 


V 


)!acio  quoinoUo 
i;cu..uiim 
|cs  uülitutuUa« 


De  Nefariis  Facinoribvs 

iefcet.  T^e/jHeenim  lefuitar,  ut  cetera  omnu  fanentur ,  ad  T^gni  Toloma  legum  ^oh 
ntcarum  fimilaritatem  in  a ternum  reducentur,  utillafub  hpc)  ^uiadhue  qualttercunj^du 
rant,'datuprohent. 

PanicBiaris  pur.  jdeo^  ne  COS  quidem  audienda!  cenfeo,^ui  utres  minus  odiofa  fit,  non  umyerfalem^ur* 

nonnui  gatiouem  cenfent  inßituendam yfed fer  j^artes  tantiimhilis  tjh:ts  detraBionem 

nutionem  faciendam  f  utant.  erbt  gratia,funt  qui  eos  tantiini extra  regnum  propellendo. 
exijHmant,  qui  yel  clandeßinarum  machinationum  contra  regnum  cooperatores  aut  fah 
tem  confcij  fuiße  deprehenduntur  ,  yel  quorum feditiofus  feryor  publica  pdci  pracipui 
periculo fus  cenfemr.  Sunt  qui  hanc  lefuitifmi  diminutionem  a  locüs  incipiendam  fua- 
dent.  Vt  nempe  ex primarijs  ‘ßegm  rbihus  autubicunque  ah  eis  T^ipublica  infigne  alt- 
quod  periculum  metuendum  ejJet,remoyeantur.  Sunt  deniq^,  qui  putent,  publica  fecuritat 
fufßcienter projfeBum  iri,ß latis  legibus  in  ar£l  iores  carceres  redigantur. Hac  igitur  com 
jiiia paucis  dif  :utiamus. 

Vehis  primum  in  genere  fic  dico:  Cumquacunqj  Tefuitarum  offenfione,ßye  eos  inunl 
yerfum  expellamus  ,  jiye  audaciam  illorum  ad  certam  quotam  refringamus,  Tontificii 
indignationis  iny  idiam  nobis  exaquo  metuendam  eße :  quam  tamenplariq,  omnium  maxi 


Particulari»«*- 


purgationis  uv» 
«Oiamoda. 


me  cayendam  cenfent.  Hoc  faltem  dif  criminis  erit,utfi  partem  aliquam  lefuitifmi  intft 
yifcera  retinuerimus,  tanto  plus  nobis  periculi  ab  eodem  Tontißc  e  futurum  Jit. Cum  igitu\ 
cum  particulari  oß-enjione  tantundem  difficultatis  fubeundumju,  quantum  cum  totali  ex> 
purgatione,  cur  non  hanc  ut  utilifiimam  &  certifiimam praferemusf’ Imo  hanc  ego  tibi  cet 
%laximamprafcribo :  lefuitas  facilius  cx  regno  expulfum,quam  intra  regnum  ii 
ordinem  redacflumiri* 

Vico  amplius,  eos  yehementer  errare,qui ß erant,  Vilem  hanc  ita  caute poffe  moyeri 
utnonprotinus  exardefcai  &  exaßeretur,&  utnonomnes  yindiUte  occajionesßudiofißi 
me  conquifituri  lint, quodcunque  forte  adtempus , propter  prcefentemnecefiitatemfiimulent 
Qmc  occafionesingenijs  ißis  intra  &  extraregnumnunquam  de  futurae  funt.  ffiicd fi  ergo 
rei  amptis  aliquando  animis  &  yiribtis  ,  dtnuo  aliquid  &  forte  periculofi.us  quiddammo 
leriiitarff  ommu  Uantur ,  quid  tumfaBo  opus  erit  Hum  quotannis  in  lefuitarum  gratiam  Generaleti 
»quaUscuipa.  celebrabimus Veinde  in ßecieijs  quinocentißimum  quenque ex lefuitis exter 

minandum  cenfent  reßondeo:  Hec  caufamjnec  culpamearum  rerum  ,  quarum  lefuitas  in 
fmulantur,  ita  partiri  &  feparari  poße ,  ut  alt  er  alt  ero  mitius  aut  durius  traBandus fit 


Sic  enim  jam  ojienfum  eß,feBam  hanc  tamarBe  inter fe  compaBam  eße,  ut  totum  cor 
pus  <&  cum  hoc  omnia  eius  Indiyidua  membrau^  ,  in  harum  praecipue  rerum  praxi,  d 
quibus  nobis fermoefi ,  in  unum  conßirent ,  &  ad  unum  fcopum  mente  &  corpore  fy 


rantur. 


Inuna  itaq^  eademq,  culpa  omnes  aequaliter  haerent :diß*er entia fi  quaS  efi,in  ingenio farut. 
yirium  faltem  inaequalitate  confijlit ,  ut  quod  unus,  aut  alter  fecit, omnes  fiaBuri  fuerint 
ß  yires  aut  occafio  non  defuifent.  Hec  crdeo  te  audiyiße  quo  d  lefuita  aliquis  a  tribulibu 
fuis  ,ob  quodcunq^etia  deteßandu  facinus , publice  damnatus  aut  etiam  reprehenfus  fit.  1 
hoc  enim  genere  nonpeccat:  dummodo  facinoris  perpetratio  in  illum  finem  dirigatur, quet 
^  lefuitis  in ßeciepropojitumeffe  ojlendimus.  Qjcod autem  de  nonnullorum  feditiofo feryoi 
ajftrtur,illudper  feßeciofumejl,  ego  tamen  ficexißimo.  Illos  nondum peßimos  aut  etiai 
I«ruftanimftudia  j^ip.periculofßimos  ejfe,  qui  Cracoyias,  TofnanU,  &c.  aedes  exurunt,  Ceemiteria  inya 
qiMtttocentiftima  ,fepultorum  corpora  refojfa  im.maniter  yiolant.  Contra  hanc  enim  rabiem ,  licet  i 
hunc  ufq,  diem  impunita  man  fer' t.yelt  andern  remedium  aliquod  iny^enietur.  Sed  illas  po 
tiusyulpeculas  nabis  objeryandas  cenfeo,  qui  per  Sudetas  montes  A  Ipiumqßugahinc  inai 
commeantes,exoticarumariium Ipiritumperunt &perferunt.  Venijue remedium  hoc, 
tam  bene  caderet,  ut  nocentißimi  qui  funt ,  exterminarentur,  nos  tamen  faltem  ad  tem 
pus  releyaret  ,  dummodo  releyaret  :  tam  diu  nimirum  donet  his  alij  feptuplo  peiori 
fubmitterentur,  Hum  yerb  hoc  fatis  jußum  operaeprecium  cenferi  debebit  f  Ilhu 

inquat 


I  ESyiTARVM.  196 

tjuam  Op  erit, quam  ^eipuh.  tantü  furnj^tihiia  ^  tanta  ‘N.ohilltatü  defatigatione, ne  cßne 
oßro  periculo  praßare  conamur f 

Qm  vero  eos  ex  Aula  & primarijs  ‘Regni  V rhtbM  expellendos  fuadent ,  Ult  quidem 
liquanto  fortius  confulere  didentur, fed  non  multo  plus  quam  prtor  es  proficiunt,  /^idetu 
irquide  certa  T^eipuh,  partes  nonnihil fuhley ar i ,  yidentur  etiam  lefuitis pradpux  no- 
iudi  occafiones  eadem  ratione praci dt  Egoque  jam-dudutn  ita  perjuafusfum  ,  nullum 
rayius  in  7\empub.p'eccatumd  nohps  commißum  ejfe ,  quam  quod  Jefuttis  tn  hifce  "d^egni 
rcihu>s  ad  expediendas  fuas  machinas  tantum  fiactj  conceßimw.  Id  quod  forte  tum  äe^ 


xpe 

mm  fenfurt  fiimus,ß  aliquid fortafips periculi  d  mertdie  &  occidenteriobps ingrueret» 

Hett  tamen  admirari  cogor,qmhu4  rationibus  confilij  hujus  amores  ducantur 
iT^ipub. curatione potiorem  V rbiumqudm  equefirts  Ordinis ,  ipfiusq^  adeo  Cleri  rejpe^ 

' um  habeant  i  Eos  itaque  libenter  interrogarem,  quid putent  fingularis  auxilij  ad  I^em» 
nb. rediturum, fi primarice  %egni  ciyttates  exonerentur  ,  &pejm  heec  interim  libere  i% 
lobilitatem  grajfetur  ^  ficqueperegrinifmo  huic  liceat  reliqui  Cleri  animos  continen»» 

?r  folli  citare  tir  in  trans  y  er fum  agere  Ecquamilli  tum  rebus  noßris  ßem  ftcuriratis 
tciurttf  Hi  ergo  in-eo periculose falluntur,quodexißimant,malumJefuitHum  intra  E r* 
ium  le dißciaßta  contineri,  ut  ibidem  tantum  aut  faltem  potifiimum  ^eipublica  noceat: 

'um  hac  primum  ipfius  Aula,  ut  ofienfum  efi,  deinde  pubUca  animorum  p'eßis  fit,  d  qua 
I.ohilitati  &  Clero  &  per  hos  demum  7{eipuh.pracipue  metuendum fit» 

-  Quinimmo, dum lefuitas  in  uniyerfum extra  regnum- propellendos  fuadeo,in  eo  Cleri 
'^olonici  quam  maxinrnmreßeSum  habeo, cujus  ex  cefius  nonaliter,  quam  bilis  hujus  fer» 

>entis fiibtr  ■  ■  rr  r 

onfilij  cum  i 
xandas  opus  eß. 

Reflant  i/ f«?  lefuitas  non  folumeiitAularemöyendös  &  ex  Erbihus  expellendos^ 
idetiam  latis  legibus  intra  JAonachorum  daujlra  redigendos  &  Ordinariorum  juris di^ 

Honifhoc  enim  d  nonnullis  additur, fuhij  ciendos  confulunt. 

Videntur  <&  hi  ahqUanto  longius  progredi , quibus  ego  ad  yitanda  majorem  inyidiarti 
mnino  parendum  fuaderem,fiulla  falte  m  conjilio  huic  fies  fuhejfet.  Sed  hanc  fequentia  Tertiiconffliv  * 
nhi  iu  umyerfumpracidunt,  Trimum lefukas  ita  animatos  ejje  certo  'noyi,ut 
ius  moturi, omnia  turbaturifnr ,  quam  ut filendoris  &  e  xifiimationis  illius ,  qua  ipfo^ 
um  ordo  haUenus fupra  reliquos  7^ligioJorum  ordines ,  ipfumque  Clerum  uniyerfum  e^- 
linet,  yel  minimam  jaÜur  am  fuhcant.Ie fui  ta  autem  fi  ex  Avia  ex  eludatur, fi  m  yerfian^ 

'o^Apuh.  clayo  non  omnibiis  alijs prapolleat ,fid publico  ita  arctatur ,  ut  claufiro  inclu- 
jti'Ifalium  quam  proprium  militia  fua  Ducem fuperioremagnofcere  cogatur , fi  denjqut 
mmum  arcanorum  explorandorum  oc-cafio  ei  adimatur,  d  fummo  ad  infima  jihiredaclivs 
hdebitur, ut  qui  jamnil  amplius  qudm  yulgarülvlonachus  futurus  fit.  Quod  dedecus 
rtns  ifia  nonmitiori  indignationis  ajfeBuäy  er  fatur ,  quam  fi  nobilü  aliquis  l^gni^^  di--^ 
'nitariusfubdito  in  ab jeUißima  plebis  cenfum  detrudaturXeehmitaque  potius  ruere  pa>‘ 
tentur,qudm  ut  hanc  in  fe  ignominiam  admittant. 

■E Jio  tamen  ut  heic  eos  patientiores  ojfiendamits,  quam  egoffierem»  Quero  Igitur  fe-» 
undo  loco^quibus  yinculiseos  conflriUuri fimus f  Certis  legibus, inquies, publicis q^  confli* 
uttonibus,  Tene  dicis,  Egoque  fateor  hacjufla  eJfe  in  Eoro  politico  cohercenda  libidinis 
nedia,quantumyishaS{enns  per  iilanonprofie  profecerimus. 

V eriim  heic  ulterius  auxrere  copor,  Eccui  hujusmodi  leoum  &  (onßitutionum  *  fi 

r  rt  ■  ^  r  J  J-  ''  1  n  Jl' 

juafatta  erunt,executtonem  commendaturi jmus  ^  ürdinari]s  locoruin,  refiondebis,  loösDüsduk. 

Kgo  yero  agnofeo  ad  ipfos  munus  hoc  ex  T^gni  legibus  ffieSiare  j  fed  quid  fi  ipfi  tamo- 

lioftm  T'^oyinciam  recipere  nolint ,  aut  esc  communicationis  Tontifici«  metu  nonau* 

int  f  Veruntamenfiye  recipiant fiyerefudient, ne fic  quidemT^ipub.  fecuritatiprofii. 

:ietur:  Trimum  enim  antiquailla  difciplina  feyeritas apud  nos  hodie  multum  remifty 

]udapud  %oman,  olim  parentes  de  liberis, fi  for  te,  in  T^mp.peccdjfent,  fupplicia  fumehah 


•in 


traUione  corrigi pofi e  exifiimo.  Ex  his  ergo  iterum  perfiiettur  ne  hujus  quidem  ^roptifCietuHt 
minternoseffeaumfierandumefie,quo  nobis adresnoßras  componendas  eir 


Jefuit»  fuperioril 

Prflatoiujiip*- 

dagogi. 


Confoederatio 
quam  cir  liter 
hadcnus  aicfui« 
tia  traciaca. 


Statutum  cenren 
tu«  iefuuci. 


Morbi cauiTi  ifä 
tollenda  utaegro> 
toet'a  n  contra 
recid'vampro« 
{ficiilut. 


ßonotumlefuitü 

c'rumdiipeora' 

oo. 


De  Nefariis  Facinoribvs 

^eTendumjjpropterea  ertt  ne  optimo  cuique  ex  hoc  ordine  ,  ö*  qui  alias  in  T^mpuh.  re^i 
affeBu^  ejlytiiud  tn  hac  cußodia  Del  imprudenti  accidat ,  quod  Vir  ille  'Dei  i*  20.  ti 
hijloria  jdchahi jibi  eDeniße ßngit^ut dum  ipfe  alijs  rebus  intentus  ejl,  capti'Vus ,  cujus  cu- 
jlodiam  fuf  ceperat  aufugerit.  Deinde  experientia  tejiatur  >  Ordinarios  locorum  haBems. 
magis  lefiiitis  parere  obnoxios  effet  quam  quod  hi  illorum  auBoritatem  aut  juris  diBio 
nem  multum  curent.  Qmn  immh  hi  pro  Epif :oporum  padagogis  fe  gerunt ,  quos  etiam ,  u, 
ylulx  T\om.  Corjcaos^metuere  &  obferyare  cogitntur.  Qualem  ergo  coercitionem  ah  ij. 
expeBarepoterimm.^  ^ 

Tertio  fic  dico, quo  dcunq^  de  hü  omnibus  pat,  J^os  tamen  contra  gentem  hanc  legihiP. 
iioßrü  nihilprojeBuroSyin  quo  me  experientia  ipfa  j,am  erudiit^  Quid  enim  Confoedci 
'cz.uopnhitcaannonLex  eß,annonCouflitutiaeß,annon  T  olonor  um  jus  eß, public  ü 
gts  &  'jSlobilitatü  jtiramentü  fancitum  &  corßrmatuml^  Sedquid per  hanc  eandem  ha- 
Benus  contYa  hancpeßern  Voliticam proßcimusf  Annon  rabies  ißaperhoc  efßcacißimun 
(ßc  quidem  %iaj oribus  noßrü  Videbatur )  remedium  irritataponiis  eß  qudm  cohibita! 
Quam  petulanti  lingua ßHoq^  Stjrico  liyor  ißehocfalutare  inßitutuminceßit^deridei 
CT  exßmlati*  T am  laxum  &  molle  capißrum  ‘Dcemon  iße  tarn  impatienter fert,  qud  igitm 
ratione arBius  duriusye quiddam feretf  Cumq^hoc  ißi  conßitutioni faciant , per  quam le'i 
fuitifmüi  proprie  non  laditur ,  ecquid  de  illü  ßet,  quas  in  fuam  perniciem  faBas  recorda* 
bunturf 

Et  quid  tandem  lefuitünos  profcribere  tentabimus ,  cum  fuü  ipßmet  conßitutioni* 
hus,quä:  contra  hanc,de  qua  conquerimur ,  intemperiem  adßecie  inter  tpfosmet  lata  fünf, 
nonpareant  f* Ano  enimjuperiorü feculi  ^ylefmtarum fuperi'ores  cumanimadyerterent. 
E^s  Gallicas  fuorum  potißimumf celere  jam  ferme  perditas  ^  coaBoE^ma  generali  totim 
Ordinis  conyentu,ßatuto  fanxerunt:V axtcs  foderatis  jdUiCümpmnibus  qui  ordi< 
ntilli  afcriptifunt,a  caufsis,ÖLnegocijsfeCularibusiri  ufiiverritmabftinefede« 
hcxc^^c*Huicigitur decreto  ecquomodohaBenus internos parUerUYitd^  ' 

Sic  igitur  tandem  contra  hos  etiam  concludo^^confultius  eßi,ut  tam  fera  ^Beßiapror* 
fus  ab  dicetur,  quam  ut  Cayece  intra  domuminclufa  3  cum  perpetua  folicitudinü  cruciati 
cußodiatur. 

Dixi  autem,Iefuitasnon  folum  expellendos,  fed  etiam  tontrareditum  omiia  diligen* 
ter pracayenda  eße.  Ideque  enim  expulß qu%eftent,ut non  o'mnem  lapidem  moyeant ,  qm 
ipßs  redire  liceat, ut  fic  hanc  yeßi  lefuitica  injeBam  maculam  yicißim  eluant.  De  qm 
ms  Galliaadmonere  debet,  in  cujus  Aula  lefuitaYum  abfentium  praBica  tantumpotue* 
tunt,  ut  ciim  ex  cußi  Dentis  in  ore  regio  lacuna  re  far  ein  nunquam  poffet ,  lefuita  taimm 
reclamantibus  Tarlamentis  &  obnitenteprudentißimö  quoque  non  folkm  reßitutißimtjel 
etiam  Tyramü  illa,perpetrati  fcelerü  aterna  index  fuerit  demolita, 

pdoc  autem  inter  nos  haefortaßü  ratione  omnium  reBißime  pracayebitur :  Si  pru 
mum  bonaillorum  immobilia  inalios ufus adpublicam  7^gni,pracipui tamen  nobilitatis-, 
cui  major  illorum  pars  detraBa  eß , utilitatem  conyertantur.  Quodßc  commodißime  ßeti 
Si  bonis  literis  confultum  cupimus ,  quarum  yidelicet  interitum  plarique  fibi  perfefuita* 
rum expulßonem imaginantur , detur opera,ut eX iisdem  Cracoyienfi  Academice  deVirü 
bonis  doBü  &  in  omni  dif  :iplinarum genere  probe  yerfatü  extra  ordinem proßieiatun 
Aut  ji  itaplacetyprater  hancaliaintra  regnum  Academia  inßituatur.Deindeßlibi  inre* 
gno  fchola  hinc  inde  aperiantur, in  quibtiS  non  folum  eruditis  Traceptoribtis  honeßa  ßu 
pendia  conßituantur  :  fed  etiam  pauperibus  S  cholaßicüßü  nempe  qui  ingeniis  y  alent, fed 
propter  fortuna  tenuitatem  literarumßudia  Commode  pro  fequi  nequeunt,  de  yiBu&  ßt», 
ßeutatione proyideatur.Idq^  tanto  majori  curd,quodex  Mobilitate  etiapi  omnibus  tem\ 
poribus  inyenidtur,qui hujufnodi ßudiorum  fuhfidiis  opus  habent.  Ethac  ego  dißriBui 
um  inregno  ceu  publica  Gjmnaßa  eße  yellem: Quorum  cura  &  injpeBio  certis  exTLoVi* 
Ut  at  e  utri  usque  ordinis  yirü  &  qualißcatts  perfonis  commendari  poßet.  Hoc fi fieret, H 
yentutinofira,qua  in  Jf  em  honorum  &  adV^ipub.minifierU  educatur  ,  cum  pietate  & 

'  honü 


Statutum  it 
fuitis  nöurer«^. 


Iesvita  rvm.  197 

nü  literK  Tatria  hegum^ue  patriarum  &  reyerentia  a  teneris  mj^lant uretur  ,  & 

eifub,de  yiris  idoneis  ad  eum  modum  proj^iceretur ,  uteidemab  exterorum  faWonibjtf 

infidiis  minus  periculi  ejjet.lefuitarum  etiam  expulforum  dejiderium ß  quod  erity  intra 

ucosatmos  porf/is  eyancfceret  &  obliteraretur. 

/.  ■  r  r  11-  r  ’  •  n-  MiHtura  em*H» 

lertio Ji  qutdjupere/t,  ut  om7i.inoJuperfuturumputo, publica  ex  eo  N.ojo comta injti~  t*T«mNoioco*. 

antur  in  eorumufum,qui  inl/ellis  fe proTiepub.ßrenue gejßerunty  &  yelltulneribu^ debi^ 

ati  funty^elper  aetatem  militice  labores  non  amplius  perferre  poßunt,  tsrc,  V thacmili- 

rü  yirrutps  qnaß  jifylaconjhtuantur  y  ubi  benemerit orum  &  emeritorum  illa  nontur- 

<  feneilu^  honejle  &  Itberahter ßußentetur.  Cujibs ßanHißimi  &  utilißimi  inßituti  ex- 

iplain  Vrbibrn 'Belgicis  me  yidere memini ,  cujusetiamßecimennobisprabuitlauda- 

‘hmae  memoria  StephanuSy  quando  i^i^arßayia  hujußmodi  pro  debilitatis  militibus 

'enodochium  inßituit  &  dotayit.  A  cujus  tarnen pra  clara  &  plane  regia  yoluntati  <& 

tentione  nimvs  cito  receßum  eß. 

Blee  egoyideo  ,  quomodo  lefuitarum  bona  yelßanÜius  yelutilius  collocari  queant: 
a  nimirum  ut  qua  femel piis  ußbus  dejiinata  funt,  iisdem  maneant y  &  ipßus  interim  Blo- 
litatis  damnumy  quod d  lefuitis  lefuitarum^  artibus  fe  accepiffe  queritur ,  aliquo  modo 
farciatur, & fic  'ßeip .commodis utrobiq^  optime  confutatur^ 

JE  aUaadeummodumbonorum  lefuiticorum  dijfenfatione  per  peculiare  flatutumfub 
famiaaut  alia  aliqua  feyerapcena  interdici pdßet:  Ble  quis  primum  de  reyocandis aut 
{mittendis  lefuitis  ullo  tempore  publice  autpriyatim  mentionem  facere  aufit.  Bleye  de- 
ceps  ulla  e^^ßegno  juyentus, nobilis prafertimy  d  cujus  falutari  infiitutiope  Batria  fa- 
s pendet, adi/ßiitas extraregniim fe  conferat,  iisdemq^fe  diffonendam  committat.  Ble 
m  domi  in  expurgando  lefuitarum  fermento  laboramus ,  illud  ab  extra  nobis  nihil  tale 
jfi  cantibus  obrepat. 

Tandem  opinor  diligenter  proyideri  oportere, ne  per  Officinas  Tjpographicas  talia  Typograpiife  ^ 
publicum  fhargantur, qua  pr a f enti  B^eipub. flatui  &  B^gni  hujus  libertati  quo  cunque  • 

odo  ady  ei  fantur.  Qmlia  nimirum  illa  haUenus  fuerunt ,  qualefuita  adhuc fub  moder- 
f  ‘Regia  %'Lajefatis  regno  yCracoyia  &  alibi  contra  confoederationem  publicam  in  yul- 
is  ediderunt.  Taliainquam  qua  per  ipforuni  jugulum  reditura  fuiffent,f  Legum  puhli- 
\rum  is  yigor,  ea  obferyantia  in  Tolonia  efet ,  qiialü  in  bene  confituta  Repub.  effedei- 
't.  Tbitamenyaf rides  ifla  hoc  infuper  dolo  ut  plurimam  uf a  ef ,  ut  hujufmodipeflilen-  ' 
a f cripta  fnb  alienis, certorUm  nimirum  Tralatorumynominihus  emiferint  ,  Vt  nimirum 
tc ratione uniy er ftm  Clerumin  inyidta publica  cvnfortium pertraherent ,  &  differfoiw 
ures  facinore  ejus  yindicationem  Reipub.  difficiliorem  facerent. 

ORATIO  ECXVITIS  POLONI 

CONTRA  lESVITAS. 

-jVcmamrefcretidaein:  ORATIO  Equitis  Eoloni)  quidem Ppftt/ficiasr^^ 
ligioms ,  quam  habuit  in  frequentifsimo  pro^rumPolonije  Conventu  ,  in 
uä  fimiliter  deteguntur  narrantur  leruitarum  arteSidoli\fr audes  j  impoftu* . 

ityQC  multa  nefaria fadhöra,nönfolum  inPolonia,  fedetiaminalijsRegnis  ac 
rovincijs  ab  ipfispatrataJnter  alia  fic  inquit  t  £^0  R^n/i.  Ecclefta  propemodumaii 
imnuSydico  hane  unam  Bdonachorum  familiam,  qua  d  lefu  Saiyatore  nomen  habet ,  afL 
erniciem  multarum  T^rumpublicarum  effe  inßitutam.  %lagna  jhe  ingredior  in  reliqukm 
hationis  mea  curfumyquia  jam  periculo ffimu  ifium fcepulu  yobis  tacentibus  fumprater 
^eEluS.^uid  igitur  caufa  eft.i'  ut  ita fentiam  de  ißü  hominibus  y^uoru  admirabilis  pietas, 
nguiaris  qua  da  in  omni  difciplinaru  genere  ferentia, d  multis  comendatur  ,  qui  primo 

Ho, ordine  &  authoritate  digni fiunt  habiti  E  qudsnam  rationes  adfera  ifitts  tanti  crimi-i 
Ü. operar  duu  mihi  erit  demofrare.^b  me  yertaE  aut  quos  te  fles  produc%E  Sunt  homines 
^cclefaflici  ordinis  honeßißimi,at(j^  ornatiß.  tanta  amicitia  et  tanta  nCceßitudine  cn  ifio 
rdinelefuiiuQ  (onjunEti,ut  etiamfboni  yiri no  eßent,  plurimum  momenti  tamen  habef» 


Nota« 


* 


I 


De  Nefariis  Facinoribvs 

deheret  illorum  Oratio  contra  Je fuitaSy  itaaute  hont  Catholici  funt,t(teeiamßinmicißi* 
tni  eßent  lefuitü  ^tanmi  illiif  credi  oporteret.  Quid  igitur  ißi  dicunt!^  Sunt  hac  'vobü 
'^a  &  inopinata  Senatores uJmplißimi.^numprimum  ißa  crimmaaures  yeßra  accipiunt.^ 
7J.07inefoletM  intereße  conciomhits,tH  quihus afßrmareßolent conßanter  & grayiter,  ed 
yoce  &  motu  corporps,edgrayitate  &  conßantid  yiri  dotVißimi  noßri  Theologi,  hßuitai 
eampeßem  eße,qua  animadyertt  non  poßit ,  antequam  totum  7^ipuhlica  corpus  i«- 
ßammet:  eorum  mores, geßus^hahitum,  oculorum  conformatmiÜm,orPs  &  yultus  mode» 
rationem  ,  ad  res  d  majoribus  noßrü  bene  tnyentas  ,  atque  inßitutas  ad  illas, 
inquam  ,  res  omnes  ,  per  manus  nobis  traditas  ,  debilitandas  ,  atque  eyertendas 
hunc  %lonachorum  ordinem  comparatum  eße.  TLoyum  ißud  eß  Senatores  j  non  hü 
yocibus  ,  non  hü  exclamatiotiibus  refonuit primarium  templum  I^uhlinenfe  t  non 
fummum  etiam  templum  Cracoyienfe plenum  atque  refertum  hü  Jefuitarum  ornamentü 
atque  teßimonijs,adperpetuam&  loct,&  temporü ,  & hominü  memoriam  J  JJonfuit 
hoc,iiiqUam,in  ißis  templü  decantatum  f  Teßes [mit  yiri  Senatorij ;  magiid  authorita- 
te,  conjdio,prudentid  ornati, &  cxterü  ornamentü  honorü ,  ingenij ,  inmßrue  darißim 
mi,  qui  hoc  affirmante  Quid  dicam  de  illußriEpifcopo  Cracoyienß  quem  honoris  & 
amplitudinü  caufanomino:  cujus  ea  eß atas,prudentia,authoritas,  eruditio, humanitas, 
ju  dictum,  conßantia,  inge^iij  acumen,utad  ejw  orationem  juramentum  yeßrUm  adhtbert 
poßitü.  Quid  igitur  ü  dtcitßaffirmayit  cotißanter  &  grayiter;  yoce  &  yultu  ad  rei  hu 
dignitatem  compofito,  iflam  noyam  nori  ante  multos  annos  inyentam  °M.onach  orum  fa¬ 
miliam  ,  quce  lefu  Salyatorü  nomine  ornata  eßj  ad  Etclefta  T^m.dogrdka  eyertenda 
comparatam  eße,  &  ad  ex  citanda  [editionum  irtcendia,  ad  eyertendos  T^e^.noßra  bonos 
g,  &  omnium  comprobatione  inßitutos  mores,  Johannes  yero  Z^möifcius’EpgniCan- 
cellarius,<&  exercituum fummus  imperator:  cujus  prudentiam ,  reimilitarüfcienti- 
, ,  am,yirtutemi  authoritatem , felicitatem ^ fortitudinem  omnü femptr mirabitur cetasi 
i,  affirmayityere  &fapienter,ut omnidfape  dicere  fotet,ißü  facerdotihits  in  iemplü 
, ,  et  fuggeßps  locum  aliquem  concedendU  ejfeiutyero  exmonaßerijs  &  templü  ad  ß^p, 
o>  negotia  gerendä  accedant ,  hoc  nullo  pado  ßerri  oportere.  Quid  ego  nunc  producam 
7)odorem  'Picum, ciyem  Cr4coyienfem,&  ynum  Senatorium:  quem  yere  Philo fofimm 
fubtilißimum,  &  %ledicum  exercitdtißimumpößumus  appeltare ,  in  cujus  yitaextat 
s.nago  antiqua  yirtutü  :  cujus  oratio  exemplum  eß  copiofa  loquentü  fapientia :  ü  cerd 
ita  de  Jefuitis  judicat, utjape  affirmet, peßime  cum  patria  noßrd  aStum  eße ,  qua  ißos  non 
jam  dudum  ej  ecerit.  Quid  ego  yohü  nunCadferam  yoces  fingulorum  hominum  t  quidprüm 
ducam  in  medium  querimonias  earum  yUuarum  yqua  nonprms  ißorum  fahatorum artet 
deprehendere potuerunt,antequam  domos fuas ßötiatas antmadyerterent^  omnibus  yaßs 
strgenteü,  omnibus  ornamentü  aicreis, in  qutbus aliqua  ars,  aut pretium  ita  finguUreexu 
ßeret,ut  poßet  eorum  cupiditatem  incetidere.  0  tempora,  o  mores ,  hac  jam  agitantur  in 
foro,jaddntur  in  Palatijs,recitantur  in  omnibus  locü,  damnanrurin  templü, in  conßel 
Bu  Trtnitatü  :  ante  imaginem  Chrifii,  omnium  fandarum  atque  fandorum  i  hdcdeclai 
indantur , ad  commoyendos fandos  atque  fandas  tßa  fape  &  multum ,  yehementer  &gra- 
yiter,copiose  &  ornate  ah  illü  exponuntur,  qui  religionibus  fandorum  atque  fandarum 
prdfunt:  O*  a  yohü  ißa  ignorantur  J  Verum  utilißimt  funt propter  SchoUs  :  multos  jam 
ludos  htefarios  aperuerunt:  magno  motu  fit  concurfus  juyentütü ,  magna  nobiUumpars^ 
iaque  fer  e  prdcipua,ab  illü  erudiri fuos filios  cupit :  probtet  magnam  dodnna, fidei,  gral 
yitatK  ,  conßantid  exiflimationem,  &  propter  finguiar  em  quandam  docendi  rationem: 
Eodem  ac  cedit, ut  nullü pramiü  taborum  propoßitü  ^magnos  tamenlahor&s fufcipiant ,  rä 
fuflineant.JJeu  merniferum:  cur  ego  yos, quos femperlaudayhCogor  reprehenderet  Kon 
yidetü,nön  int  elltgitü  S  enator  eSf hd  c  omnia  ad  perturbandam  quietem  pertineret  non* 
fle  animadyertitü  plurimas  S cholaS abillüjamaißipatasejfet  unam  Scholam  celeherrid 
fnam  Cracöyic.nfem,yirü  dodtßimü ni  omni  difciptinarumgenere  orndtißiritam,jam foi 
iitudinefxdam  dtquefqualjddm^nulU  antiqua  ormmma  minefet  iJabuit  fmnia  ani 

iet 


I 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  19* 

tißos^eßttrtcoi  %lonachos,h^ht!i(  yiroseruditißimoSiOratoresyehtmtnttßtmts ,  Thi«. 

fo^hos  acucißimos,  lureconfultosprudeiitißimos  y  Theologos  omni  dicendi graipitarcy 

i^td atque  ornatu  tnßru^ißimos :  habuit  nojlra patria  Scholas,ex  quibus ,  tamquam  ex 

juo  Trojano, prodierunt  plurimi  doS{ißimii>iri:  Tna  jicademia  CracoTtenfis  quatuov 

illia  litteratorum  juyenumnumerabat.Trodibant  ex  illa  Scilla  illi  yiri , quorum  tn^ 

tnium,prudentiam ,  authoritate  ijla  adhuc  miratur  cetas^Iamprope  yigeßmus  annus  eßjy 

xle fultas  ißos  in  rtgnonoßro  yiaemus ,  qui  ita  Scholas fuas  inßituunt,ut  omnem  indu»  ’ 

riiS, diligentia  laudem  alijs  eripere  cupiant:  Sape  admodum  ludos  Comae  diarum  yTraga» 

\arum,omni  fplendoreycopid  &  ornatu  inßruMos,  exhibent:  in  quibus  ludis  fummam  lau» 
utilitatem pofitam  eße  exißimant :  &  hac propemodum  und  arte  multos  difctbulos 
ifepertrahunt :  tamen  nequeinter  ißos  tam  praclaros  ’Magißros  j  neque  inter  difcipu» 
s  yidemus  illos,  quipoßmt  aliquo  genere  eruditionis  cum  illis  antiquis  noßra  Scholet 
agißris  &  doBoribus  contendere. Tbabuimits  illo  feculo  Lucam  concionatorem ,  cujus  es 
'cendi  yis fuit yUt  quam  cunque  in  partem  yoluißet ,  animos  hominum  ßeSlere  facile  po¬ 
terit.  Credo  adhuc  Dos  memoriam  retinere itiius  concionatoris ,  quem  Leapolitam  noßri 
'oloni  appellabant :  erat  ille  homo  ed  morum  elegantid,  er  humanitate ,  ut  femper  audi» 

'rum  fuorum  animis  atque  auribus  noy am  quandamyoluptatemadf erret ,  eo  ingenija» 
mine,  ed  do&rind, ut  femper  orationis  fuce  fubtilitate  redderet  doBioresfms  auditores^ 
uantXy  er  quam  multa  laudes  debentur  Hofio  Cardinali,  Cr orner o  V armienfi  Epif  :opo, 
richoyio,Fricio  /* 

Htc  me  incendit  quadam  cupiditas ,  ut  de  ißis  yirü  paulo  copioßus  dißersm.  Sed  CompMatfbjDd* 

)  ^  f  ■  ■  ^  ir'  n  ßorum  veterum 

etuQ  ,  ne  ex  commemoratione  tuorum  yirtutum  &  eruditionis  ■,  recrudejeant  yeßra  mPoianucB« 
ulnera,  qua  patria  noßra  ex  morte  ißorum  bominUm  accepit.  Erant  illt  yiri  quadam 
flcherrima  &  clarißtma  Eccleßa  T^omana  lumina  :  Habetis,  ut  opinor  ,  inanimis 
eßris  pra  clarum'  illud  Fricij  yolumen  de  7{^ubltca.  Extant  multi  libri Hofij  Car» 
nalis,  Cromeri :  Orichoylj  orationes  adhuc  in  multorum  manibus  yer fantur  :  &  nulla  ’ 
tquam  futura  eß  cttas,ut  opinor, qua  illorum  memoriam  obfcuret :  lam ft  Bembi ,  Sa» 
Heti,Contareni,7{egtnaldi  E  oli,  t!T  reliquorum  jumntorum  hominumlibros  enumerare 
'laüdare,utaquümeß,poßem,  dies mepotius, quam  oratio  deßceret.  Q^id horum  ftmile 
tbent  iefuitar  Prodeunt  quoque  quadam  illofum  lucubrationes.  V tinam  illum  laborem, 
lem  in  feribendü  illis  libris  fu fcep  erunt, injuas  Tragcedias,yel  Coma  dias  potius  contUi^ 
ßent :  ita  enim  illa funt  refutata  ab  hareticis  ,itaprofligata ,  ut  luculentam  quoque  pia» 
imtota Eccleßa  noßra  %om. acceperit. ProyocdrutLublini  fuperiore anno  Antitrini» 

■rios  ^  ^nabaptißas  ad  dijputandum:  canebant  triumphum  ante  yiHoriam  :  in  ea  di» 
utationenihilpraterredundaniem  quandamyerborumyolubilitatem,  &  tragicos  da» 
ore's,quihus  in  clamoribus  omnes  lefuitica  laudes poßta  funt, praßiterunt:  &  tantum» 
odo  plebis  ,  &  anicularum  &  colluforum  atque fuorum  compranforum  approbationem 
mfequutifunt :  &  cum  rationum  yiAntitrinitariosyincere  debuerint ,  &  eamyiUo»^ 
am,antequam  certatum  eßet ,  Iit  erarum  monumentis  tradiderint,  eum  exitum  ille  trt» 
nphusante  yiSioriam habuit ,  utArianiminis,conyitijs,terroribus,damoribus fuerint 
eUi :  &  primarius  quidam  illorum  hominum  TLiemojeyius  etiam  yerbera  jenferit» 
hlebamus,SinatoresAmplißimi,Eccleßce  %om.dignitatemab  ißishominibtts  ita  delu» 
i,ut  multi  ex  illo  loco,ppmana  Eccleßceohferyantißimi,atitmo  duhto  & ßuUuante  dif» 

’ßertnt.  Prodijt  libellus  Poßeyini  Ttali,tanqua  fax  quadam  ad  excitandum  incendium: 
lius  authoritatem  fi  yoiuiffetis  fequi ,  mniie  jam  domeßieo  dißidio  eyerfam  Pempubli» 
tmaßieeremus.^ Qua  ifla  eß  ratio  Senatores :  yirum  eruditißimum  non  fuce  eruditiom^ 
is  arma  &  doSlrinainßrumentaad  yincendosfuos  adyerfarios  conferre  i  fedadbarba» 
camcrudelitatem&feriUtemdecurrere.  %iederiy olunt  patria  noßra  :  honeßahee e  ^ 

ratio  eß.  V erum ßfcalpellum  adhibeatur  ad fanam  corporis  partem  ,fi  yiri  boni ,  utiles 
lyespatrta  e  7^p.exterminentur:non  medicina,  fed  carnificina  eß.  Quamobrem  Conci» 
um  non  conyocaturf  Cnr  publica  dißutatio  non  infiituiturf  Quamobrem  ifia  facula  ai 
im  txdtandam  adhibentur  fH9n  eß  magnum  negotium  homini  erudifo^l^mere  eUm,  qui 


De  Nefariis  Facinoribvs 

literarumcognitionenon  eß  excultM: praferrmß eo  juoque  accedat  honitas  caufa,  Qtß 
ad  gladium, ad  ignem, ad  aqiiam,ad  cts  des, ad 'tim  decurrit,  fateatur  fe  facilius  hominem 
jugulare, quam  erudire poße ;  animum  carnificis,  &  harhariatque  crudelis  fra: donis, quam 
2^heologt  mentem  eruditam  habere. 

leruii*drrcJpii-  lu  tentuttm  numerofam  habent  fuis  infcholis:  quihm  artibus  eam  colligant  &  retu 
u  neant, metuo, ne  fero  admodum  animadvertamus, et  tum  demum  Velimus  huic  malo  remet 

dium  adhibere,cumjamnongoterimusfiadmaturitatim pervesieritilla  improbitas, cujud 
jam  mag7ta  apparent  et  extanfteßigia.Tutatisne  Senatores  u^mflißimi, di  fciplma%'lö' 
nachorum  juventutem  nobilium  reae  ad  res  bene  gerendas  erudiri  poße  V tinam  tandem 
aliquando  per jf  icere  pdßitis,Tolöniam  deßa'tu  optimo  adeas  calamitates  devolutam  ef 
fe,morihus  Gallicis, Italicis, Hißanicis  in  patriam  noßram  receptis.  S  i  majorumnoßro* 
rum  tempora,  quibus  illa  regiones  non  fuerunt  cognita,  cum  hocnoßro  fecttlo  conferamus, 
qua  furnmum  dolorem  atque  metum  nobis  adferant,plurima  o c currunt: qua  fp e  aliqua  me¬ 
liorum  animum  erigantiadniodUm  pauca  &  exigua  ,  Vel  potius  nulla  folatia  veniunt  ti 
mentem.Qßid  igitur  agim.us  Setiatores!^  Folumusnefcholas  evertere  I  Ego  Vero  hanc  a- 
mentiamd  vobis  abeße  cupio.  Elucet  enim  &  utile  eß  revocare  veterem  difciplinam  ,  Ö 
patrium  morem  :pramia  'Magijlris  &  Era ceptoribus proponi :  eCtS.gratitudinü  &  utili 
tatis  ße,  ad' fcholaßicum  daborem  fufcipiendum  ex  citari. ‘H.oVamißam,noßris  majori 
hus  incognitam,nöbis  ac  juventuti  noßra  inutilem ,  patria  perniciofam  docendi  rationett 
retinerinonplacet. 

Sediefuitarum  opera, ßudio  &  diligentia  effeBumeß  ,  ut  Africa,  jtfia ,  AmericA 
Eerfta7\ornana  Ecclejia  injtituta& placitaampleBatur.  Quinam  funtflli  vin  C'  qut 
eß  ijia  pietas  qua  vita fanBmonias!  ut  tantum  hotium  Orbi  Ch'rißiano  imporpaverit 
Afficite  iflospatres  noßros  jefuitas, ut  reBe  dHllis  Apoßolis  fratribus  eorum  pößinsju 
dicare.  ISL  on  enim.  Senator  e  sArhpliß imi  ßimia fimiam  tam  bene  referi,  neque  ovum  ovt 
nec  lacl  '.Bi  tam  fimile  eß.quam  %lonachus lefuita ,  lefuita  %lonacho:  Quidigitur  iß 
bahentlvdinpietate, Velin  moribus, "vel in  eruditione, quo  noßris  antecellant  d 

Si  enim  vultum  ijlumad  decipiendos  homines  accommodatum :  fi.os  in  illis  latebr 
Jefuiticts  compofvtum  t  fi  oculos  &  totius  corporis  habitum  ,  dtqud  ipfam  oi^ationem  adj 
icfiiftjriMiiiypoi  mulandum  &  dißjmulandum  conformatam  thutes atque  adimas :  nihil  habebunt  quodpr 
caterts  %lonachis poßint  venditare,  quibus fe  illi ufque  adeo  anteferunt  ^  ut  quilibet  h 
fuita  cumlefu  in  ccelo  effe  exißimet ,  propterea  quod  fanBimomam  quandampoßitfmi 
lare,&  eam, qua  intus  inclufa  eß, impietatem  bene  dißimulei.  lam  ut  tonus  corpoiismi 
tum  atque  veßitum,ad  colligendam  hominum  grati  am, mira  quddamcurd  &  follicitudu 
moderantur:  ita  qUoque  in  templis, non  veter  eifi  illam  d  majoribus  receptam  ^  approbi 
tam ßmplicem  ,■  &  non  multum  exquifitam  in  Det  cultu  i  atque  fanBorum  confuetudine 
i  etmenc:fedfuperbas,ßultas, atque  impudicas  mulieres  imitantur ,  qua  ßlendidius  V\ 
ßiri  volunt,qudm  höneßa  matrona:  Quo ßiut  etiam  oculos ßeBatorum  infeconvertan 
er  eorum  cupiditatem  inßamment:  Quis  autem  eß  ab  omni  ratione  ita  alienus, ut  nonpe\ 
jf  icidt  illis  illecebris,  ißts  ornamentis,ißo  fubtilifane  &  fuaVivocum  ,  &  tibiarum  coi 
centu,b.irbafam  gentem, incultos  atque  horridos höminespoße  eiccitari  ab  illis  ford 

bus  & fquaUre,ädißum Jflendorem  cultum,  omnes  humanos fenfus  conVerti  f  H 

certe  eß  homini  d  natura  trihutum,ut  omnia  jucunda  fequatur:,  Jjlam  legem  non  audiv 
mus, legimus,  didicimus:  fed  ex  natura  ipfa  arripuimits,hdufmus ,  expreßimus  (  quem^ 
modum  inquit  fummus  ille  orator  pMt  rem  jucundarri,  aliquo  fen  fu  perceptam  ,  homines 
magis  ampleBantur, quo  magis  etiam  fenjibiis  &  cupiditatibus  obedianti  Currunt  igit 
muliercula  &  juvenes  in  ades  lefuiticas,  fanBa  Earbara ;  fedgraves  viri  &prudeni 
retinent  veterem  cultum  %turia,qui fcilicet  novitatis  dulcedine nonmoventur^ 

Gratulor  ergo  ‘,viri  A.'nplißimi,Aßd,A frica, America,  Eerftd  ißam  mentem,  cl 
Velint  Catholica  Ecclefia  nomen  fuum  dare,feJut  Verum  fit, quod  lefuita  referunt :  fi 
fa  enim  multa  ab  illis  jaBafi,jam  nonnulli  ajfirmant  i  &  res  ipfdlaquitUr: 


CtlUS. 


i  E  S  V  I  T  A  R  V  19^ 

lum  dico,ur  yerum fit^ne  tarnen  lefuttce  feryitutis jugmi  nohü  imponant ,  magna  can^ 
adhihefida  eß,  Jjfdem  enim  artibna  &  hocreligionü  nomine  ,  illas  Troyuicias Hi- 
no  ‘l^egi potentißimo  fuhjecerunt  y  d  quo  illi  emtßi ,  ut  exploratores  eb  conßlia  omnia 
ilerunt  >  ut  primum  domeßica  dißtdia  excitarent ,  deinde  Hißamcos  exercitus 
’egna  conyulja^y  &  dißidijs  domeßicü  debilitata  adducerent :  Qmd  ciim  aßequti- 
unt  y  omnia  cuedibuS  & J anguine  ita  replent^  ut  noti  folum  conßlij  capiendi ,  fed  etiam 
rejßirandi  quidem  jßatium  relinquant  yilliSy  d  'quibus  amanter  &  humaniter  fuerant 
epti.  Legimus  in  facrü  libris ^  extitiße  quofaam  Gabaonitas  aßutißimos  explora- 
eSy  qui ßmulatd Legatione y  exoletos  faccos  aßnis  impofuerunt  y  utrcfque  yinarios  ob- 
\tos  y  laceros  rejartos  :  calceamenta  yetera  &  lacerata  pedibus  induerunt :  penu- 

vetußis  fe  texerunt  y  omnique  in  commeatum  pane  mucido  ßumpto ,  adfofuamfein  ca- 
contulerunt'.eique  & Ifraelitts  nunciay erunt,  fe  y eile  cum ets fcedus percuteri_,  ./(?*« 
Gabaonitte  funt  d  "ßege  Hißania  Catholicißimo  legati  pallio  modeßia  conteBi, 
ceü  hypocrifeoS  induiiy  jimulatione paupertatis,  modeßiiCi  pietati ,  caßitatü  ornati: 
Jefu  mißoseße  quaß  adnoyam  aliquam  falutem  adferendamhotninibus  afßrmant , ß 
[ilijt»  laboribus  ,  ßudijs  literarum  &  pietatis ,  noBurnü  atque  diurnts  precationibus 
’raußos eßeoßendunt.  ivletuendumautemnobis  eßl__j  ,  ne  quidJlndriaapportetmali, 

» indicat  miferabilü  cafus  eorum  horninum ,  qui  funt  in  Africa ,  Aßa,  TerßayAmeA 
Ä_».  Jsleque  illarum  regionum  terminis  hoc  malum  inclufum  eß :  latius  diducitur ,  & 
lies  longius  progreditur  ißud  incendium,  Ham  etiam  in  Germania  inferiori  excita- 
<am  funt  ah  ißis  Gabaonitü  tanti  motm  ,  quibus  multa  jam  urhes  <&  Troyincia  ßo- 
itißima ,  quaß  uno  impetu proßr ata  jacent.  Hon pojjum ßne  lachrymü  Antyerpia 
>is potentißima  &amplißimaluauofam&  funeßam  direptionem  commemorare,  nul- 
nqueeße  exißimo  hominem  tamdurum^  quem  non  moyeat  tot  hominummors acerbif- 
\a  &  crudeltßihia,  bonorum  direptio  de  yenditio.  Holo  autentyosäd  fuffimitßius  do-^ 
VS  focietatempertraheri_ji  Eodem  motü  ab  ißvs  lefuiticü  Gdbaonitis  ex  citato ,  im- 
fa  eß  Anglia  &  Scotiae  :  qua  regna  cum  dntea  externorum  hoßium  impetum  de- 
lerint,  nunc  domejlicis  dißidijs  debilitata^ ,  &  ad  interitum  jam  inclinata  funt.  Jd 
ro  totum acceptumref eredum  eß  ißü  fanSlißimis  "Patribus  Gabaonitü lefuiticü.Hos 
lÜuSy  ißa  commoda  illi  depromunt  ex  illü  fuü  facculü  obfoletü.Eita  Pagina  Angliä 
neno  &  inßdijs fape  appetita  eß.  Scotia  Pagina  crudelißimo  &  indignißimo  mortü 
ure  fublatd  eß.  Hullum  locum  nominare poßum,  Senatores  Amplißimi,  in  qüo  ißi  Ga- 
onita  pedem po fuerint '^ut  etiam  non  in  eodem  tnßißima  &  luHuoßßima  exemplet  cru- 
litatü  reliquerint.  Et  accidit  jam  aliquoties  •  t)eö  ita  permittente ;  ut  ijfdem  ruinü  » 
arumauthores  ixtiterintyipfi  fuerint  oppreßt.  Hum  inAngliamulti  ißi  Patres  Ga- 
oniticiy  itayUt aquum  fuit,  fupplicio aßeSli  funt',  quos  noßri  Gabaonira  innumerum 
lartyrum.r  e  ferunt.  0  pr  a  claros  %lartjres  i  qui  tantorum  fcelerumconyi^i  fuerunt., 
lultapratereo ,  Senatores  Amplißimi ,  qua  in  Helyetia^ ,  qua  in  Germania  fuperio- 
abißü  Patribus  funt  excitata.  Currit  eninßnagnüprogreßibus  ißa  Jefuitarum  peßü» 
omnes  urbesyomnes  Proy indas, omnia regna'obyia eyertit  dißipat. 


Aid  ea  mala ,  qua  jam  nos  tangunt,  properat  animus.  Hon  ignoratü ',  quas  turbas 


limi  fui  magnitudinem,  conflium&  moderationem  adhibüißet,  jam  omnino  &  cumP^ga 
‘cum  Pe^e Sueciayout  certe  PegeDdnidbellunobü fuißeifufeeptum.  V rbem profeB^ 
^  totam  Proyinciam  muUü  laboribus,  magnü fumptihus ,  magno  noßrorum  homingm 
xteritu  ,  ad  Pggni  noßri  imperium  jam  diu  aggregatam :  multo  majore  cade, aut  ma- 
ribus  impenßs  atque  fudoribuSf  nunc  reßitueremus^  Tota  Lithuania  &  Eilnaurbs 


Ll 


I 


i 


De  nefariis  Fa  cinoriBvs 

pnmaria  nonne  eodem jpimu  Jefuitico  &  Gahaotittico  ejUgitau  f  Nonne  cirtumafB 
multorum  nohliumfmt  concurß^ adpraüum  comittendum  f  unde  tlU  örocellkperturl 
ttommprofea.efunt,mß ^  lefmm  noßrts  iflvf  Gahaonitps  r‘ potejUfneduhttare  yiriJi 
phßimi ,  tocamLithiuntam  ad  intentum  ah  tßa  Gahaomttsua  impulfam  fmfje,  utu 
71UHC  tantummodo  ruinas  tllim  Troyinciie  aßteere potmßemns  ,  mfiadhJcmalarek 
guenda  T^xßapientiß mus  authorttatem  fuam  contulifet,  CoaUm  eß  ille  fortißimJ Ir 
perator  ohjidionem,  &  expugnationem.urhts  Tlefcoyianee  intermittere,  ut  ißß  tumuit ib 
ei  lejmw  excitatis  occurreret,  0  miferam patriam  noßr am,  S  deplorandum  conditione', 
ißampeßem,  &~hcecmonßrainyifcerihmnoßrts  alimus,  &  quicautdincrepuerit,  1 

jmtusjam  metuere  cbgimur :  quos  otium  &  cihusalimits  ita feroces  reddit,ut  etiam  auth 
ritas  &J-ipientiapotentißinnßegM  eos  ceecere  non  potuerit.  Fidißß,  Senatores  Ai 
phßmi,  Crucoyiamurhem  celeberrimam ,  domicilium atq^  ornamentum  totius  ßezni,  l 
dem  M.:qeß.  Tagtet,  omnm  ordinum Ecclefiaß.  &fecularium,  utyocant,  receptaculm 
prcecipuu  regni  pnejidium,  mercatoru  ^  reliquat  plebis  emporium, matre  artium  ateddife 
plinaru,ita  y  exuta  ejjeah  ißis  Gabaonitis,ut  plurimi  boni  yiri,utilesciyespatricsnoL 
homines  Catholici  afprment,femalle  inßhis, inter  feras  yitam  degere,  quam  in  ißa  in 

rnamtuteyerfari.  Conßirationeenim  fa^ld ,  cujics  le/uita  authoreJatqA^^^ 

magna  yi  ato^impetu  m  eam  domum  irruunt, quee  una  in  tota  urbe  monumentum  antiquiu 
tts  e  y  tat,  Luthe  rana  concefa,  ßegeatq^  S  enatoribus  approbantibus.  J pp  arebant  efu. 
^  aliquot  diebus  ßammatquee  per  multas  urbts  partes  fuß ,  toti  urbi  minabantur  interam 
.Audiebantur  yo  cesf ferat  orum  hominum, pradas  efferentium :  inter  quos,  ut  quidam  a, 
ßrmant, etiam  y  er  fabantur  ißi  7atre$,nom  religio fo  ißo  habitu  in.duti,  fed  attrita  rui 
eorum  yeßibus  cooperti.  Commodum  illis  fuit,  &  jucundum  etiam,ut  opinor, ißam  adorat 
damperjonam  lefmticam  ad  aliquod  tempta  deponere.  Tota  urbs  infrmndo  periculo  yt^ 
fabatur.  Neq^  egofumadeb  amens, m  negem, tflam,  yim  ad  alios  quoq^  %^agifitos,&  Tn 
fejj  or  es,  &  totam  Scholaßteorum  turbam  pertinere :  qua  de  re  jam  primarii  Luther  ani  n 
tulerunt  ad  Senatores.  Eerumfirenrbetie  confideretis,  &  ißum  Gakrontncum.&  lefuit; 
€umjpirimmcopoyeritü,intelligetaab-hoclefumcondminehcec  fulmina  ioroßdieß 

^tfjnim  adeo  rerumignarus  ,  ut nefeiat  talia pertufbationü  confilia,  bleiLfelera,, 
his  tiijpamcts  lefuitis  agitari ,  &  nulla  unquam  ante  adyentum  lefinparum  talia  p?ricu 
Uct-pilm  „oßri^  acadig-^  f  mulm  ofm  efi  ^  Sm,t  mu  Mrmmc  ,  toLm  h 
juzcmd  ejtmdijsfuimmhmniuniijfe,  fnhuthoc  frepoßiiim  sji ,  urEvMmlki  cm 
Jfebtore  atque fProfefforibiis  ,  <&jotd  uniyerfitate  Academica  fignü  ccllatis  cotmt 
diantur,  &  Jejuita  habeant fiiayißimumjfeBacuium  ,  atque  in  locum  illitis  partis  ,  qm 
fuerit  fufa  atque  deieta,  fuccedant ,  &  amplißimd  (bolia ,  tuorum  cenfiliorum  prcsml 
Auferant.  j  j  i 

•  aliquis  lefmta :  Tu  Luther  anx  cauta  patrocinium  fufipis.  Bg 

yero  Tatres  fanUi lefuita  ,  non  meam  nunc  de  Lutherana^relifione  fentenriam  expll 
co,  jed  quid  metuendum  fit  d  yobis  ßeipublica  noßra  oßendo:  &  fuperius  teßam 
[um  me  Catholicum  eßl_,  Neque  y  ero  is  Ecclefthm  ßpmanam  oppugnat ,  neque  heerstt 
cosMendit,  qui  libere, ad  7{eipublica  utilitates  conferyandas,ea,  quee  femit,  dieit.Qua, 
mobrem  jam  repeto  id  quod  fapitis  affirmayi ,  cJr  magna  yoce  proclamo  ,  TametpU 
fmta  ßrofeßione  Catholici  fint ,  pefiem  ramenßeipMicanoßra  ab  illps metuendam  ef 
yo-  Erant  quoq^  majores  noflri  C atholici,  &  tamen  arma  contra  illos  Je fuitas  Cruci  fero, 
fumpjerant  ,  &  eos  omm  rattone perfeejuendos  effe  exiffi^abant ,  fummo  Tontificerepti. 
gffffe,  &  eius  legitis  refifientibus.  A  rchiepif :opi  noflri  &  Epifeopi  capitali  odio  ab  illi 
dißidebam,&yiatq,armts  opprimendos  effefiatuebant.  Eos  ego  appello  EeyerendiCtnii 
Domini  Epifcopi :  non  ignoro,  qud  ohferyantid  ac  pietate  fummu  Tontificem  colatis: hor. 
tor  tamen  yos ,  ut  tranquillitatem  patrU  nofira  yobis  commendatam  eße  yelitis.  Exi* 
guumemm  admodum  efi  difcnmen  inter  Cruciferos  &  lefuitas,  inter  crucem &Iefum,  t 
Mtra  hujtts  diffutammnoflrai  limites  oratio  co  tineatur.  Crux  &  Jefvs  eandem  pr  opemo. 

dum  im 


n 


I  ESVITARVM. 


20Ö 


1  ictmhahent pietatü  ,  modeßice ,  reltgionps:  Crticiferi  crucü  imagine  erant  infigniti': 
iitae  Jefu  Salyatorps  nomine Junt  ornati.  Quid modejhus!^  qtiidmagü pium  &  religio- 
i  Ulli  Cruciferis  illo  feculo  extitit^  qui  yerecundi admodum,  humani, humiles, ahjctli, 
res  Cr ucifert  apparebant.  Ißi  quoq^  lefuitx,  omniyirtutum genere funt laryati :  domi 
m  tantd jolicitudine  <&  diligentia geßus  fuos  conformant, ut  nihil diyerfum  in  illü  ap- 
eat huic per fonce, quam fujiinent :  etiam  capita  eleganter  &  moderate  inunampartern 
linata  habent,ut  yideantur  lefu fimiles  eße,qui pendebat  in  Cruce.  Cruces  etiam piblas 
fculptas  habent ,  etiam  in  yalyidfuorum  collegiorum  cruces  pingunt.  In  ißatampul- 
a  herba  latet  antiquus  ille ferpens ,  mimicus  &  accufator fratrum  ,  Diabolus, author 
jdiorum,perturbationum,bellorum  inreßinorüm,C(edts  &  rapinarum, 

Dicitemihi  S.Tatres,pro  yeßrapietare, candore, modeßia,humanitdte ,  quamobrem 
f  apud  ißam  hominum  multitudinem,  cujus  beney  olentiam  ita  yobts  collegijlts ,ut  etiam 
Itie  mulier culre, imo  yeropra clara  mulieres,ornamenta  aurea  atq^  argentea, qua  d  ma- 
vs  fuis  amoris  cdufa  dantur ,  yobis  libenter  ,  furto  propemodum  ablata ,  tradant ; 
mtius jampeccatorum  fuorum  caufa  ad  yos  accedant  propter  yejlram  humanitatem: 
ite, quamobrem  Hiffanicam  monarchiam  in  ccelum  laudibus  effertis  leam  commenda¬ 
ri:^  exemplum  illius  monarchia  tanquamadimitandu  proponitüi  ‘IZonignoratis,ut  o- 
■or, in Hifpania ciyes nonmalos propter leyißimam  religionis fufficionemjaSlari con- 
nelijs,notariignominid, exilio  pumri,morte  denique  acerhißimamulilari.Extant,yi- 
:larißimi,iß orum  patrum  hac  praeclara  facinora  in  tabulis  depiila  :  for-taßis  propte- 
i,ut  illud  exemplum  Hißanicum  yos  imitari  yelitis.  Sed  non  admodum  commode  ocu- 
noßros  illd  imagine  erudiunt, ne  que  fatis  copiose, qmdipß faciunt, oßendunt.  Hon  e- 
nhü  eß  malorum  exit  ns ,  quem  oßendunt  ilUe  imagines  •  non  his  terminis  ißorumftn- 
>rum patrum  religio  continetur.  Ham  ad  turbandos fepultoru  maries progreditur  iljoru 
)deßia  &  charitasteß^odiüntur  olJa,dißjciuntur  cineres, &  quem  terminum, iit  yita, ita 
fer  lar  um  natur  a  conßituif.yltra  hunc  terminum  grafßturißaleßuitica  mdnßuetudo 
charicas.  Omiferam  &  lamentabilemillorum hominum  conditionem,  Ö  ßegem  crude- 
n.  0  fegnum  cito  periturum.  Cogitate  etiam  dique  etiam.  Senatores  j4mplifsimi,num 
nto furori  locus  in patrianoßra  concedi  debeat,  yt fratribus  no ßris, propter  diyerfas  in 
ligione  fentetias,hocmödo ,  hac  crudelitate  &  immanitate  lucis  hujus  ufiira  eripiatur: 
alij,quamuisfint Catholici, tameHpropteropes,yeluxoris  yelßliaru  forma,  innumeru 
reticorum  referantur, quia  ißorum  fanHorum patrim  cupiditatem,  maritorum  yelpa- 
ntumyitaimpedit.DiciteigitUr  aliquando  patres  fanBi,fiidemin  Tolonia  facere  poß 
is,quidfitisfaB:uri  I  Etiailluddicite,SiIIiffdnoru  fex  patponifs  &  propemodu  De^ 
ordinisyeßri,hucinEolonid,yelmariyelterrdexercitus  fuoS cupiatadducere,  quidi\ 
qud,fitis fadunpatres  S.IefttitceI  Video  enimyos  tantis  fumptibus  tamfirmapdUtia), 
ießdia,& propugnacula  erigere, quos  yos  monaßeriaappellatis,quaßyerfut funt  no^  pugaaeui«. 
inari  debeant, domicilia fcelerum  omnmmatqjiagttiorum  receptacula  appellar  i  poßint, 

'ideo  Tofnanice  arcem  munitif  imam fummis praßdiis  d  yobis  adißcatam  effe:  &  cum  in- 


laculo  eß  conferendÜ.Iefuslöcum,in  quo  caput  reponeret ,  non  habutttiri  campis, inmon- 
hus  y  er  fari  potius  quam  in  urbe  maluit.  lefuitee  in  commödißimo  yrbium  loco, ad  rhilites 
el  depellendos,  yel  ex  cipiendos,ß  yelint  urbem  oppugnare  i  caßrafua  cedificant.  Video 
irosldyid, etiam  Luhlini ,  atque  in  alijs  ciyitatibiis  eiufdem  munitionis  ,ßrmamenti, 
intorum  praß  diorum  extruUas  arces, ut  non  fcholaßicos  docere,aut  mulier  cularurnpec» 
Ita  cognofcere,fed  bellum  gerere  yelle  yideantur.  feßondete  igitur  patres  fdnBi  at- 
utmodeßi ,  num  etiam  illos  Hiß anicos  exercitus  in  ißapalatiayeßrafitü admiffuri^ 
lius  nimirum  Hiß  antrum  fcgis,  cuiyos  diyinos  cultus  tribuitis  :  prafertimfiebac* 
^dat  Tapae  authoritas :  fi  quoque  eodem  yires fuas  conferat,  tota  illa  iri ßagitijs  <&  fce,* 
ribus  exercitata  juyentus, illi  fcilicet  yeßn  greges  aleatorum  ,  in  quibus  etiam  aduß 

Ll  ^ 


De  Nefariis  Facin orib VS 


teri,  impuri ,  atque  omnes  impudici  yerfanrur.  Q^l  citmßntahfque  re,  ahfque fedi_,  ^ , 
nefpe^,  fine  fortunis, per  urbes  pexo  capillo ,  nitidi  imberbes ,  aut  etiam  barbati ,  'vdl 
tant :  qui  totam  tndujirtam fuam  in  nobiurnts  infidijs  expromunt,  ExpeSio ,  quidfitps  r 
jfonfurt.  Bioneo  ramenDos  S,  Tatres,  ut  exijlimetis  ijios  homines  non  adeo  Jiupidos  eß 
ut  non  intelligant,qub  referantur  omnia  'tteßra  coßlia,qua  jam  ita  in  lucem  pro  duBafun 
ut  omnibus  appareant. 

Cogitate  etiam  atque  etiam,  Senatores  Amplißtmi,  ne  cum  inter  abjeStißimoshom 
nes  lejuitarum  fraudes  fint  deteblce ,  yobü  tantum  conßlium  &  prudentia  defuiße  yidet 
tur,ut  non animadyerterepoßitis, quam  horrendum  exitium  yobis  immineat.  Quod eni 
eo  turpius  eß,ß  obliyifcamini,quihusßu^libus  jablata  &  qua, naufragia  fecerit  noßra 
ßub.eo  tempore,  cum  yi&armü  Cruciferoru  improbitas  multis  annis  nonpotuitreprim 
tanta  contentione,tantd fanguinis  pr  o fuß  one ,  multis  annor  u  centurijs  hellu  gerebatur, i 
ad  illius  teporis  memoriam  animus  exhorrefcat.Fuerut  enim  omnes  campi  majoru  yeßri 
rum  fanguine  cooperti. Quis fuit  illo  feculo  tanto  ingenio,  tanto  acumine,  tanta prudent 
prxditus ,  ut perjpicerepotuerit,  talem  exitu,  &  tamtriße  &  luÜuofum,  ac  toti  orbi  Chr 
ßiano  periculo fum,atq^multts  Europx  partibus  perniciofum  eße  expeClandu,atq^metueni 
ah  illis  Cruciferis  f  qui  in  loco  fanUo  inurbe Mierofoljma,apud  fepuchru  Dni  yiyehant 
fcilicetßudio  comemorandte  mortis  Chrißi  erant  illi  loco  ita  affixi, ut  totu  yit^  fua  curr, 
culuin  eo  confumere ßatuerent,& talem  ordinem  omniuaUionum  fuaruampUBerentur^\ 
nemo  dubitaret,  illis  hominibus  nihil propoßtumfuiße,  prieter  ipfam  pietatem.  Habebai 
tnondßeria,  certis  fratrum  dtq^  fororum  familijs,ut  illi  yocabant,  diflinÜa^ :  ed  difcipl 
nd,  eiujmodi  moribus  informata, ut nihilrepertrent homines,  quodin  illis  reprehenderem 
qud  autem  laudarent,  &  quie  adniiratione  digna  judicarent ,  ea  plurima,  yel  potius  omn\ 
extabant :  quo  fiebat ,  ut  Erincipes  certatim  in  eos  beneficia  Conferrent.  Sed  quo  tant 
pietatis  &  religionis  fimulatio  recidit ,  fero  admodum  majores  yefiri  intellexerunt ,  i 
magno  fuo  malo  experti  funt ,  quid  momentihabeat ad  decipiendos^  homines  fiimulat a  pu 
tas.F os  autem,yos  Senat  ores, qui  inlocumFrincipum  °lvlas^oyi(s  fucceßißis ,  cito  &-r$, 
miiim  cito  memoriam  illorum  fiucluum  depofuißis, quibus  Troyincia  hac  fuit  jaUata,ex 
citatd  illa  Crucif erorum  tempeflate :  &bis  adeunaem  fcopulum  delati  efiis  ,quafiicQnfu 
rb  &  meditate  naufragium  facere  yelitisi 

jffutVi  C onferte  enim  Senatores  ^mpliß.Iefuitas  cum  Cruciferis, y os, inqUam), pristium  inyi 

firum  patrocinium  lefuitas  recepiflü.  Ißecordamint  Cruci  fer  orum,  quam  ex  remotisjregti 
nihus  ad  yos  opprimendos  pr  a fidia  habuerint, & fimul  ad  ifios  yefiros  EatTes,ifios  inqud. 
yeflros  Gahaonitas, oculos  conyertite.  Cogitate  etiam  atq^  etiam,m  ab  omnibus  rebus  ini 
pes  <&  egeni  fuerint^  cum  primiim  huc  yeniffent  ifii  nofiri  Gabaonita.  tam  yero  quanfan 
pes  poßideant, quibus  artibus  colleBas,yidetis.  Si  yerh  remtotambene  quemadmodum  di 
betis ,  examinare  yultis ,  cogitate  etiam  atque  etiam ,  ut  non  admodum  longo  interyah 
a  nobis  Hißanorum  ^ßex  fit  remotus  :  d  Dantifico  fex  dierum  itinere  abefiy^nty  et  pii 
qua  urbs  domicilium,  &  fedes  potentia  Hijfianica  eße  dicitur.  Quid  agimus  Senaton 
.Amplißimii^  quid  agimus  jMonnos  cornoyent,neq^  commonent  alioru  regnor  li  trißißim 
exempla ,  quod  tanto  efi  magis  admirandum  ,  quia  ad  yefiram  prudentiam  dJ*  rerutnufüi 
accceßit  etiam  eruditio.  Cur  non  eyohitis  aliorum  regnoru  hiß  orias  f  Cato  ille,  cui  otmn 
eofenfiu  locus  inter  fapientes primus  conceditur,  cu  y  eilet  J^manis  ea  peri  cula  ante  oculi 
ponere,  qua  illis  imminebat  d  C arthäginenfiib. ficus  recetes, qua  mari  ayeÜorih.adferebl 
P»u4ens  tur,in  Senatu  adferehat  cuhacoratione :  Qua  prope  la  noftri  mtmid  ad  patnanc 
ftrafiu  imperi)  termtnos  porrexerint,  videtis  Patres  cofcripti;  Iftarü  enimfiaii 
fuccus  ita  integer  in  itinere  retinetur,  ut  nulla  in  illis  videatur  elTe  fada  murätii 
^  quemadmodum  iftas  uvar  recentes  funt, dum  adferuntur  lita  quocp  exerci  ri' 
Carthagineniiumfirmi  bC  robufti,  parari  eredi,  non  itftieris  moleflia  defcfJ 
pCiTuntadvolaret^af^j'vi  Catonis  yerha,  quibus  animos  fuorum  ex  citare  y  oluit  yM 
de  acsommodatai  ut  opinor,  nofiro  btiic  tmpori :  Quid  enim  efi,Senatom  jimplißim 

'  '  '  ■  '  '  ^ 


..d  « Cruci« 


oüoniao. 


IeSVITARVM^  201 

&  minui idsm  de nohü^iU(j^uü  Cato  dicere^oßitC* Adferuntur adrtospomaMißanica,iU 
fuayi/üma  &  pulcherrima, majoribus  noßrü  vi Cognita,  in  colorern,  odorem,fa- 

rem,fuccum,ji  c  onß  der  es, 7iunc  primum  de  arboribus  decerpta  ejje  yidentur.  J'lon  isno-» 
mus^t^uantum  detrimentu  morum  &  yirtutü  importent  in  patriam  noßram  illie  deliciat 
Hßanica  ^  Jtalica.  Sunt  multi  yiri primarij,qui  intelligutit ,  magis  ac  magts  hoßibus 
jirts  in regnunoßruaditupateßeri:& tamentioti cogitamus ,  quibus artib.  alioruregna 
^erfa Jmt,tßßdem  '^mp.noßra  adeo  debthtata  ejße,ut  ruere  incipiat. Et  ht  hts  noßrif  mo* 
hus  et  ruinis,''pos  Senatores  Ampliß.quibus  curaT^ip.  tradita  efl,yos,inqud,inutram» 

■e aurem  dormitis*  Aßiicitü  exploratores  ißos  Gabaonitas,ißos  inquam  lefuitas  explo» 
rores  Hißanicos,qui  antea  fuerant  pallidi  &  [quali  di^pannü  &  puHere  obßti,nunc 
iro  funt  mridi  &  Jhiendidi,  potentes  '&■  gratioß.  Mos  non  yidetis  in  regno  noßro  itA 
irfari ,  utpro  fuo  arbitrio  yelint  ßegem  eligere  ,  &  illius  aut bor itate m  totam  & 
iajeßatem  ad  libidinem  fuamconyertere.^  JdLonyidetis  quid  moliantur  Troperayit 
ter  in  Sueciam plenü  yeHsieoq^omniu  opinione celerths pefyenit.  Alter6  o.  mtlliariA 
ibus  diebus  Vienn.im  Cißjs peryolayit.  0  celeritatem  incredibilem.  0  nuntium  yolu» 
em.  Qws  caufa  eß  tamne  celeritatis  d  Eobisne  Tatres  SanSli  7^gni  adminißrandi 
’.raita  commijfaeft ,  utß  paululum  Yemiferitü  ,  periturum  eße  exißimetü  d  quaße 
it  re  adduBics  &  tneitatus  cß  unus  yeßer  'h'lonachus primarius, yeßroru  conßliorümo.. 
rator,ac defenfor,ut mni'us illudpacß  tonßituendß  inter  Stephanu  lEgge  &  %iagnum 
ucem  %'lofchoyue  fufeiperet  d  Quamobrem  ißa  pacißcatione ßibi  non  tradita  funipßtd 
"antümne  yobü  authoritatis  patres  S. tribuitis d& tantum prudentice  in  yobis  ejfe  exi» 
matis, ut  er  edatis, omnes  conditiones  pacis  yos  eunimadyertere  &  cQnßituerepojJe,com^ 
odaspatriee  noßra : quamyis  nejciatis,quib.  decaußs,  qudm  magnis atq^arduü  tamlon- 
'.m,tamgraye  &  periculofum bellum gerereturd  %lultoru  yo cibus,  &  diu  ufurpatu  eß 
oyerhiuiQmcquid  agit  mundus, monachus  yvdt  eß^e  fecundus  ,  quod  tam  pulchre  yobis 
fultis, &  yeßro  huic  principi  conyenit, quam  etiam  yobis  conyenir  et ‘Bernhardinorum 
e  horribilis  habitus, d  quo  yosita  abh(Srretis,ut  etiammentio  illius  fit  yobis  yalde  mole* 
v.fortaßis proptersa,ne  eam ,  quam  habetis  gratiam  amittatis  t ßhuncnttorem,& hanc 
'gantiam,qU(Z  yobis  multoru  hominu  amore  colligit, cucullo  contegatis  ,atqßta  ob fcur a 
ddatis.Sedqu'ce  eßißa  t  emerit  asfint  er  tantos  Trincipes  &  %lonarchasauthoritate fu*  " 
n itainterponere  tanquamfiantea  nihil fapientia  inomntb.Senatorib.fuißet d  Ia  yero 
\dm  fuerit  ßudiofus  pacis  &  gentis  iioßra  is  yeßer  Tat  er  •,lihellus ,  quempoßea  edidit 
'unde  indicat, plenus  contumeliarum  et malediBorum. Hunc ß exter arumnationumho» 
ines  legerint, quibus  nondiimmoresnoßri  funt  cogniti, exißimahunt, in  Tolotiia  nullam 
k pietatem, nullam  rationem, nullam  yir tutem, nullum  ordinem.  Etiam  reliqui  lefuitA. 
ionachi  hujus  ducis  exemplum fequunmr.  Emittunt  fubinde  non  Colum  illos fuos  juyt>* 
'sad omnia  fua  facinora  exer citatos, y erum  etiam  &  lihtllos, quibus  calamitofamfamai 
nquamßammam&‘ incendium, in  noßro:  T^ip.ciy  es  yir  os  honos, y  olunt  ex  citare. Hxc 
lamyis ita fint,tameniUiyiyunt delicate  &Juayiterinonfolum  nullas pcenas  fuorum 
tinorum  non  metuunt, fed magnos  etiam  honores  fihi deferri  debere  exißimant.Tvtagnir 
:i  appellari  cupiunt,  atq^  ad  tanti  nominis  &  dignitatis  fidem  confirmandam  omnibus  ar* 
husniultapr^dia  colligunt:  yelpotius ab  ijs hominibus  ,  qui fallacemßemprecio emeri 
m  dubitant, oppida  &pradia  exigunt.  Atq^hoc paBo  nobilitatem ,  qute  eß  ornametitum 
pace, pra fidium  &  robur  inbello,qua fanguinem  fuum pro patrix  faluteeßundit,  inma* 
resangufiias  r e digut.  Sunt  multi  equites, yiri  fortifiimi  &  coßantißimi,ßngulariani* 
iatq^  confilij  magnitudine  pr  a  diti,  quoru  majores  inbsllofortifiime  occubuerunt,pam* 
onia  fua  pro  patrice  falute  effuderat,  ipft  quoq^magna  yita  fita  parte  in  aula  %Sgum  coU 
carunt, hi  aliquot  famulos  quotidiani  minifierij  yix  alere  poßunt.  Ißi  yero  patres  Ga* 
tonitx  hocaßecuti funt, pietate fimulatd,illo  yultueihahitu  ad  decipiedos homines  com* 
irato, ut  multos  nontantummodo  Equites,  fed  etia  regni  Senatores  jam  opibus fuperent^ 
ts^non  tantum  contemnerefyerumjamad  cx dem  quo fdam^& animo  &  oculps  fuit  &  li* 
diti  defignare  incipiant, 


Df  N  E^f  ARlIS  FaCINÖRIB  VS 


0  tempora  yO  möres,  o  magnam  iniquitatem  hominum.  Legihti4  cautUmeß,  nehomi 
^eregrintn  ad  aliquam  dignitatem  ^gni  conjunßdy  ne  etiam  homo  plebejus  aßirare  Delit, 
y t  legü  ißius  authoritas  eontemptajaceat ,  ^uid  multis  opus  efl  demonjiraref  Jßud  enim 
multorum  yocibus  yim&yerb  multorum grayt&acerbd  oratione repr eben fum  eji  Jßud 
in  omnibus  comitijs  7{egni ,  omnium  prope  Senatorum  clamoribus  notatum  eßt  &  tamen 
non  animadyet  fimus,  lefuitaSy  homines  obfcuros,peregrinoSy& plebejos, tanta  bona  regni 
inyadere  f  imo  yerb  jamnonpauci  reperiuntur  nobiles  regni  noßri,quife  cum  illis  conjun¬ 
gunt,  &  fua  nomina  ini  Ilum  ordinem  %4onachorum  referunt ,  adperpetuam  familia  fua 
Ignominiam  malunt  inter  monachos, ^udm  inter  nobiles  patritios  yiy  ere.  0  cacas  hominU 
metes,bpeUora  caeca.  "JJon  yidemfUs  Senatores  J  Italos  atqHijfanos  eße,quos  Uti  jam  ge¬ 
nerales  patres  appellant :  y  ere  autem  duces feditionum  at  q^conjfirationu  inpatrianojira 
nominari  pojjunt.lßi  duces  jam  templa  Cracoyiie  occupayerut.  Sacer  dotes,  rjui  in  ißts  te- 
flis facrtspraerantynoßrospraceptores, homines  atate  &  morbo  confeBos  ,fedibus  fuise- 
ijeiuntatq^  exturbant.  Apud  Polokum  yillas  Parochorum  eripiunt,  yel  potius  jam  juris 
quadamjimulatione  eripuerunt.  In  multis  regionibus  P^tenix  omnes  illas  partes  opimas 
tr  fertiles,  ubertate  agrorum, yartetate  fruBuum,  magnitudine  paßionts,  &multitudins 
omnium  rerum, qua  exportantur,  prxßantißimas  inyadunt :  fuorum  agrorum  terminos  in 
ßngulosmenfes  extendunt:  nobiles,  &  reliquos  homines  utiles  'ßeip.  exterminant,  patri js 
fedibus  nudos  prorfus  eijciunt:  multas  yicfuas,  pra  claras  f ce  minas  eb  deducut,ut  cogantut 
fuis  ßlijsbona  erepta ,  illorum  fnibus  adjungere :  liberos  fuos  ff  em  parentum ,  memoriam 
nominis, fubjtdium genens, hxredes familia, deßgnatos  ‘ßeip.  ciyes , patrimonio priyare.  0 
miferd illoru  filioru  conditione .Inbmnib.coyiyijs difputatur  quotidicyin  comitijs, in  omni 
hominum  nobilium  concurfu,yim  dulcißima  patria  noßra  ßeri.  T eßantur  multi  pruden¬ 
tes,  &  patria  amantes  yiri,  yiolari  patriam, ß  illius  bona  tn  eos  homines  conferantur,  quo- 
irummllainPemp.  merita  extent :  qui  tempore  pacis  &  belli  in  ^ip.  falute, defendenda  & 
dignitate  amplificanda,  operam  fuam  non  collocant: qui  non  yitamfuam pro  patria  falutt 
effundunt.  Quid  yerb  lejuita  habent jquod  no fitperni  ctofum  nobis  omnibus  Quid  habent 
prater  admirabilem  pecunia  magnitudinem, Hißanieü  artibus, hoc  eß,ßaude  colleBam? 
qua  pecuniam.  Senatores, ut  yidetis,ad  agros  amplißcandos, ad  palatia  fua  extruenda  co- 
f erunt '.reliquam  adnos  oppugnandos  &  jugulandos  conferyant.  Habent  libiq^  animi  rela- 
vandi  gratia, rura  amoena,  &  fuhurbana,plura  etiam  pra  dia, neq^  tamen  ullum  niß  praela¬ 
tum  &  propinquu,  domos  refertas  yaßs  T urticis  &  Italicis.  Quid prater  ea  auri, quid  ar¬ 
genti  apud  illo  seff  e  putatis  r  tantum  fcilicet, quantum  e  multis  famtlijs  coaceryart  religioe 
nü ßmulatione potuit. Familiam  yerb  quantam  &  qudm  yarijs  cum  artißeijs  habeat, quid 
'  ego  dicamlut  enim  omittam  coquos,pißores  tir  alias  artes  yulgares-  yidetts  ut  quotidiane 
eantu  yocum  &  neryorum  &  tibiarum  tota  yicinitas perfonet  illius  urbis, quam  femdoc- 
cupay  erunt ,  etiam  m  homines  Sacerdotes  dejficiant ,  ut  neminem  hominem  pra  fe  effe  pH* 
tent ,  ut  fe  folos fanBos  ,folos  doBos  exißiment.  Quid futurum  tße  putatis ,  Senatores ,  ß 
quis  apertius  hac  reprehendere  yeliti*  Si  quo  jfeBet  ißi  tanti  quotidiani  fumpius& eßußo- 
nes,  multis  rationibus  demonßret  f* ßquü etiam poßulet,  ut eabona,  qua  turpiter  his  le- 
nocinijs  fuis  occupay erunt ,  h oneß e  dimittant  I  &  ißam  colligendarum  opumraticmemi 
quam  humana  aquitate  defendere  nonpojfunt ,  diyind  religione  tueri  defnant  f  quoi 
tumultus,  quas  perturbationes  futuras  efje  exißimatis  f*  quem  putatis  ah  harefeos  crimi¬ 
ne  liberum  forej_,  f  nullum  certe ,  nifihunc,  qui  ad  illorum  nutum  &  yoluntatem  ft  ac* 
commodatus  futurus.  Stephanus  T^xadjurayit ,  fe  omni  ratione  pacem  ejfe  conferyatu- 
rum,  inter  eos,quorum  in  religione  funt  diferepantesjententia.  Quamobrem  igitur  homi¬ 
nes  noyi  &  peregrini  in  regnum  noßrum  funt  reeeßti, qui  dum  ferant  femina  diJcordiarunr$ 
helloru  ciyilium,internos,  &  contranos:ita  yiyunt,ut  cuticulam fua  curent, pecunia  col¬ 
ligant, quiequideß  preciofi  in  alicujus  Equitis  domo,illudad  fe  pertrahant, in  fraude  &  ex 
fraude  yiyantl  Cur  non  retinetur  authoritas  Concilij  illius  amplißimi  &  facratißim\ 
Lattranenßs  f  quod  yefuit  ^  m  in  poßerum  noya  aliqua  fsdouachorum  familia  d  quo- 

) 

!  ■  ■  ■  t 

V  ' 


/ 


I 


E  S  V  I  T  A  R  V  M. 


202 


'it inß^tuatjtr.^ Tntellexerunt  homines  Uli  Japientißimii^uoJ  ^aantaßdt acctßto  ad mo^ 
chorum painilias^tanta  etiam  detrahatur fucuhat ihm  nobilium  ,  mercatorum^  agrico- 
‘um  t  yiduarurn  &  r eh ejuor um  ordinum  i  V oluerunt  tgttur  Ult  yirt  ßatiÜi  orht  Chri- 
mo  conßdere,  ne  crefcente  numero  monachorum,  tanauam  fundi  calamitate, oppriman- 
r  hnni  &  prudentes  ctyes  patria  ,  &  yidua.  %/letuehant ,  ne  eo  res  decideret ,  quod  jam 
ri  ytdemm,Ut crefcenternald  hac lefuitarumtanquam  yiperarum progenie, augeajitur 
dm  lila  mala ,  qua  metuenda  funtah  Ulis  hominibus ,  qui  modo  ^  cibo  alieno  non  poß 
'itnijt  ad  perniciem  patria  yUvire.  Videtts  enim  Senatores,  quid  eßec'eriht  Crucijeri : 
detti  etiam  quid  faciant  lefuita. 

Sed quorfum  hac  omnü  fpeSlat  oratio ,  Senatores  Jmplißimii*quidenimfalhirits fit  Bpiiogusorai  3 
nmus  Tontifex ,  nondum  fcimits ,  quem  etiam  hoc  confilium  cepiße  ex  multts  intellexi- 
ts,  utijlos  Jefuitasex  hoc  jflendore,  tnaridiorü  &  horridiorps  yita  circulu  reducat,  ut 
inihudfit  perjficuam ,  illos  eße  %'lonachos.  MocfoftaßUbeafißimi  patrü  confilium ,  ad 
tciefia  tranquillitatem  habet  aliquid  momenti :  fied  metuo,  neparum  admodum  aut  0- 
lino  nihil  ad  has  perturbationes  mitigandas, qua  fiunt  dlefuitps  excitata,  conferat ,  & 
ijla  quoque  incommoda  atque  detrimenta ,  qua  ßeipubliae  allata  fiunt ,  compenfanda^, 

'i  enim,  ut  efi  monachorum  ingenium,  pilum,  non  animum  mutabunt.  Quamohrem  opor- 
■  nos  femper  effe  ex  citatos  ,ereblos,&  propemodurri  animis  ita  armatos^  nebladdaut  fiup.. 
ci  oratione ,  aut  etid  pietatis  fimulatione  fallamur.  Satis  enim  ja,  fatis  oppreßi  fumus : 
iltorumnobiliiim domus  funt ey er fa, fortuna  yexata,  dißipati agricola,  raptata  con- 
^es :  multi  nobiles, incredibili  pietate  &  amore  in  patriam,  magnis  in  angujhjs  yerfan* 
r,  &  propemodum  ad  pedes  ißorum  I e  fuit  arum  abjeci  funt :  multi  fubditi  nobiliumin 
Ithudnia  atque  in  %la:ioyia  pertulerunt  crudelitatem  ißorum  Jefmtarufn  ,  pulfi  funt 
Uhus, patrtjs  focis,  dißrabli  a  fuis :  Videre  licet  multos  oculis  lachrjmantibusfquali.. 

>s  ,fape  etiam  fordidatos  &  reos.  Videtis  quotidie  magnam  acceßionem  ad  numerum 
orum  le fultarum  fieri.  Videtis,  multos  ex  Hijfania  atqUe  Italia  adyolar^^  Animad- 
rtitü,  ut  opinor,  alijs  Sacerdotibus  iniquißimam  Vim  fieri :  yiros  fienes  Sacerdotesno. 
os  ab  ijlis  lefuitis  mi  fer  e  jaSlatos ,  &  repudiatos ,  perterritos ,  &  fedibüs  fuis  exturba.- 
s eße__j.IIi,  quem prateryosappelletit,  habentneminem.  Vobis  fuas  fortunas  commen-i 
nt.  Vobis  exijhmationem  committunt  ac  fern  yita  reliqua.  'Miferum  efi:  exturbari 
rtunis  omnibus, miferius  cum  injurijs.  Conflituite  etiam  yobü  ante  oculos  reliquorum 
minum  nobilium  &  agricolarum  miferam  feneSlutem  ,  qui  ita  bonis  foliati  funt ,  ui 
m  yideant  lefuitas  in  fuis  bonis  paternis  dominari,  ipfi  filios  at  ime  filias  fuas  juy  a- 
non poßint.Hi  yos  orant  atque  ob fecrant  judicis,  m  ad  illorum  dolorem  fubleyandum 
d  recordatione  parentum  yeßrorum,  &  liberoru  jucunditate  commoyeamini,&  pietati 
que  iudülgentia  yeflra  feryiatis.  Omnes  Ordines  "ßegni  yos  orant  atque  obfecrant^ 
matores  Amplißimi  ut  patria  falutem  ante  oculos  yeßros  conßituatü*  Libertas  enim 
nturnoflra,  qua  efi  commendata  yobü  :  yita  &  fortuna  omnium  bonorum  agitur 
10  cupiditatem  infinitam  cum  imrnani  crudelitate  intendunt  ifii  Hif  ani  atqUe  Itali Ie.e> 
fuita :  quorum  potentiam  cum  immani  cupiditate  conjunBam,  nifi  repreßeritü,yid$td  , 

Senatores  Amplißimi ,  ne  hoc  tempore ,  quo  maxime  T{efubl.  fapientiam,  cST 

aHthorifatemyeflramrequirit,patria,&yobüatq,yefirüommbus,\  ^  \  . 

quibus  omnia prop emo  dum  debe  tüylefuijji  ^ 

yidedminu 


L1  4 


s 


De  NJefariis  Facin orib VS 

DE  TVRBIS  IN  MOSCOVlAälE^ 


SVITIS  EXCITATIS  PRO  DE* 
M  E  T  RI  O» 


IN  Mofcovia , amplifsimo illo Scptentricms tracfJ^ir, tngentes turbas lefuift« 
cxdtarunx*  Mortuo  enim  BafilidejmagnoDuce  M oi'co vise ,  6<:  alio  in  ei'ua 
locLimeledo,  lefuitae Demetrium  quendam,  quiipfis  fupra modum  favebat, 
fuboi  narunr>  dC  varijs  artibiiSjdolis  acfraudibus,  tanquäBafilidis  filiiim,ade6=: 
quc  legitimum  regni  hxredcm intrudere  conati fiint* Hic  Demetrius  apudRe^ 
gern  Polonix  diligenter  inftando,  lefuitis  eum  ftrenueadiuvantibus  i  tandem 
obtinuit,  ut  auxiliaresfibi  copixadverfus  Mofco vix  Ducem  decernerentur, 
JSlofcus  libi  non  parum  ab  illis  timens ,  infigni ufus  ftratagemate,  regni  fui  alu 
quam  partem  Demetrio  pofsidendam  obtulit;  cumque  ille  occupatum  illam 
veniiTctjfado  per  infidias  in  eumimpetu,ingentemftrage  edidifjdevid-ocpDe« 
metrio,  coepit  illum,  Cuftodia  autem  liberatus ,  coHedo  novo  exercitu  ,  rapias 
Magni  Ducis  fudit,  &aIiqtiot  arces  celeriter  occupavit,  ac  tandem  regno  po= 
ti  tus  eii,  Pcii  aliquod  vero  tempus  a  fubditis  fuis  tali  occafione  trucidatus  oca 
cubuit,  Suborta  erat  in  multorum  animis  iiifpicio,  quod  lefuitis,  ob  navatam 


rat,fed  dolis,haudibus8t;  impofturis  lefuitarum,  acviDemetrij  inregnumin« 
trufumeife,  I-Imccum,Iefuitis  eum  adhortantibus,  religionem  dC  ceremonias 
mutare  inciperet,  ö^Poionis,  quos  magna  copia  fecum  adduxerat,  plus,  quam 
Mofcovitis  exhibere  honoris  videretur,necuti,  cofueto  eius  loci  more,copulai 
do  matrimoni alis,  a  Patri archafieret,,permittere  veli  et,  fed  lefuitam  facra  dC  fo» 
lennitates  pCfagerc  oporteret,  tantam  in  fubditor  um  animis  commotionem  ex= 
citavit,  tantumque  in  fc  odium  provocavit,  ut  congregati  magno  numero  ca> 
ptata  occafione,  cum  finitis  nuptrjs  genio  Duxindulgeret,  multof^  Polonos  A 
lefuitas  convivio  excepiflet,  irruptionem  ex  improviTo  inPalatium  eius  fece¬ 
rint,  cumque ciim  omnibus  P  olonis  dC  lefuitis  truddarint#  Hunc  rumorem  d< 
occifo  Deme  trio, S<^  turbis  in  Mofcovia  excitatis,fadioIefuitica  aliquandiußui 
diofifsimecomprefsit,ne  veritas  deprehenfaPolonis  artes  eorum  magis  fufpö 
das  redderet:  qui  alias  propter  fadionis  lefuiticxinAula  potentiam  dC  mfo< 
lentiara  graviter  aliquandiu  tumulluatifunt. 


DE  HVNGARICIS  MOTIBVS. 


TEftatur  etiam  Conradus  Gf aferus  Fraacus  in  fua  Plagx  Regix  hifiorh 
pag,  1 8<^,  lefuitas  fub  belli  Hungarici  ultimi  xftum  aliquot nobilifsimx 
Provincias,  hadenus  pacatas,  in  ipfolanfearorum  confpedti,  fuis  arcibus  tent 
talfe,  turbalTejtotam^  viciniam  cum  ipfis  Chriftianorura  caftris  ambiguo  moi 
tu  diffidentia  replevilTe, 


DE  TVRBIS  IN  T  R  A  N  S  SYL  V  ANI  A 

aiESVITIS  excitatis* 


ifftifitÄTrMf.  ^  RanlTylvani  etiam  omnium  fuarum  miferiarum  calamitatum,  quas  ha- 


4ivuuti»iS  A  denus  perpulsi  funt,  caufam  in  lefuitas,  eorundem^  äudacifsimas  moli¬ 
tiones  publica  voce  conferunt,  SiTquas  adhuc  metuuf, non  aliunde  fibi,  quam  ej 
lefui  tarum  artibus  imaginaturtob  hanc caufam  cti'am  publico  Ordinum  decre¬ 
to  ex  hac  Provincia  eiedi  funt  Anno  155)  o,fub  rnenfis  lanuarij  initium. 

Non  tamencefsaruntfedidofi  homines.  Nam  poß  etedionem  fuam,autho< 

res  ßterum 


I 


lESVtTAkVM^ 


20^ 


'ts  fiieriintclandedi'nis Ciüs conli]ijs,iit  SigifmundusBätlionus  TranPylvanix 
Princeps,  varios  motus  cöcitaret,  nonnullos  ad  perniciem  perfequeretui, bello 
hextricabili  feimplicarer,acdenicp  mifer&  inglorius  vivere  cogeretur* 

Eorum  opera  quocp  Stephanus Potfcaiiis,"l  ranirylvanieePrinceps,criien"a£ 
ed-x  huic  fe  animose  opponcHs,  tandem  veneno  propinato  emediofublatuseft 
uino  j  o  7* 

Pofr  aüquotetiam  annos  dolis,actandemconiurationcfangu»nolenta  adi-  Exi-teu?  paroii 
lumfibirurlusinha^cProvinciam  parare  conantur,  utex  literis  CaroliZero» 
ini  B  aron  is  inteliigitur,  qu  te  fic  hab ent*  i'ciö^d  ^«0^4 

2)e  Tranßjilyania  noyus  motihi^  nefao  pud  ad  y  os  relatu ßt:  fertur  ita  remhahere,  quendaic» 

Erat  in  aula  Trincipüpracipua  nobilitatis  yir,  Religione  T oniipcins ,  gente  nomine 
Bahhafar  Ifornps  Js  permijfu  Trincipts , cujus  gratiam  adulatione  &  objequio  ßbi  conci- 
iayerat, alebat  in  familia  lefuitam  peculiari  pnyilegio^cum  nemini  idpraterea  concede-  . 

■eturtcx  legequd  %donachi  ijii  aditu  Troyinciae  prohibetur.  Erat  aut  annexa  coneeßioni 
oditioyUt  facra  tantum  curar et fßemp.non attingeret^  neminem  ex  relijuafocietatealli- 
eret ,  juyentuti  informanda  nullam  operam  daret ,  & ßqua  alia funt,  quibus  genus  iflud 
>ominummaxtmamorbts  partem  in  yenerationem  &  admirationem  fui  pridem  pellexit  ^ 

4 1  yir  bonus,qui  ae  re  facilius  caruiffet,qudmab  inßituto  fodalitij  fuireceßißetyyel  tan- 
illurn,T)nm Jolicite  infiigar e ^ut patribus  aceeßum  in proyinciam aperiret,  Trincipem  in 
'artes fuas pertraheret,  cultu  'Papijlicum  reflitueret,tiut  dilige tem  quidem  &  feduld  opera 
einayabatßed  cumhilproßceret,nihilqßmpetraret,adalia  conßlia, impelle  te  haud  dubie  ' 

^efuitd  conyerfus  eß.Inde  inßdia  Principi  feri  cepta,  in  caput  eius  conjuram,alij  magnis 
mthoritatts  yiri,  dr  inter  eos  Cancellarius  "Bendis,  qui  fugdpoßea  falutem ßbipeperit,  in 
onfortium  pertraBi,jedut  accidereplerumq^folet, infelici  eyentu-^detehla  enim  conjfira-  - 

io  eß.  Vhi  ad  notitiam  principis  peryenityille  dißimular  e  initio,ubi^ericttlu  augeri,  con- 
\lia procedere  yidit, accitis  ijs,quoru  fidei  maxime  fe permittebat,  re  aperit,militem  clam 
'.cciri&ininfidijtcollocari  extraurbem  jubet,  lude  y enatum proficifeitur, ßipatusfo'r- 
ißimorum  yirorum  non  contemnenda  manU,e  ducit  und  conjuratos^qui  ignari  quid  animi 
■petet,  Priruipem  comitantur,  &  e  ccafione arrepta,  quo  d fuperiores fe  y tribus  eße  autpa^ 
es  falte  exiflimarent,aggrediinfiituunt.jMecmora,unm  e  complicibus  edubloacinacere-  ■ 

fd  illum  petit, at  is  curru, quo  ad  infidias  tegendas  yehebatur,  exiliens,  generofißimo  equoi 
onfefiim  conf  :enfo,yim  repellit.  Accurrunt fatellites, accurrit  ex  infidijs  milesicompre- 
tenduntur pracipui  ex  conjuratis,  dr  necantur,  'ßeyerfus  in  urbem  mdguamadyerfariö-^ 
um ßragem  edidit: ßcfecuritati  fuut  in poßerum proßexit.Sunt  qui  hü  molitionibus  Car» 
linalem  Forgafium  &f(atrem  Sigifnundum  cum  alijs  quibuf  iam  implicare  y olunt,  mi^  -r 

n  tarnen  nilde  ijs  conßat ,  lefuitas  yero  Authores  'Tragcedite  hujus fuiße  minime  ambim 
ro,dudumjamper  Europam  ab  hü  artibus  celebres. 

DE  TVRBIS  IN  STYRIA,  GÄRINITHIA  ET 

CARNIOLA  a  lESVlTIS  EXCI  TA  T  t  Si  , 

ANno  Domini  t  (Jo^*  Francofiirti  ad  Moentim  a  Ioan*Regio  inluce  eft  edita 
hiftoriafaevifsimae imanis  perfecutionis innominatis Prövindjs a  feftii»  , 

:is  inftitutae, cuius  haeefere fumma  eft*  V t  lefuitae  in  omnes  terras  dC  provincias 
longd  lateque  fr  aude  dolifque  irrepferunt,  ita  &  mStyriamfuisfefe  artibus^  „ 
jxiguo  quideni  aü  initio  numero  *  at  mox  in  immenfum  fic  audo ,  ut  iam  vi% 
5tyria,Carinthiaö(^CamiolalimuliHoscapere  pofsit,  intruferunt*  Etcumid 
jenus  hominum  nilnifi  crudelitatem  fub  hypocrifi  fpiret,  ibidem  eandem ,  praei 
rerdmGraecij,  quae  eft  Styria  Metropolis  j  quam  alqs  in  locis  antehac  dC 
tentärtint  S>C  egerunt  Tragcediam ,  mutatis  folummodo  perfonis  ,  renova*' 
funt*  Et  ut  proprium  eorum  efle  folet ,  Caroli  Ärchiducis  Auftriae  fuperiö« 
ris  animum  adverfus  fubditos  «moeentes  ^ fideles  exaeerb wwnt,  at^  eo  un«! 


u 


De  Ne  f  a  r  i  i  s  F  a  c  i  n  o  ri  ß  V  s 

ctimijs-qin  ftamab  illorum  parribus  adduxerunt  j  ut  perfecutionem  gravirsi* 
mam,tcmponbus  ijs,  quae  alias  ob  T urdcam  expeditionem ,  alia^  incommoda 
periculofifsima erant,  adverfusProteftantes  inftitueret*  Cüius  lerne!  atep  it^s 
rum  prxludia  quidem  incepta  &  pramiffa  fuerunt,  nihil  tamen  j  quod  alicuius 
fuilbet  momenti,  effedumeft  j  Carolo  Archiduce  morte Tublato*  Nihilomi? 
nus  lefuitac  tori  in  hanc  curam  unice  incubuerunt,  utpropofitumfuuminefFe« 
dumproducerent,  8<^  veramreligionemj  quae  illis  fudes  erat  in  oculis,  ex  tota 
Styria  eijcerent»  ^ 

Tandem  igitur ,  ubi  de  procefTu  quodam  aftutifsifne  exeogitatö  deliberaG 
fent,  in  fcenam  eruperunt,  öd  Tragoediam ,  quam  diu  fecum  privatim  meditati 
'  erant ,  inftituerunc*  Menfe  enim  Septemb.anni  1 5  p  8*  Parochus Graecenfis  M< 
Laurentius  Sonnabent,  qui  quondam  Praeceptor  iuniorum  Principum  fuit; 
Filiorum  Caroli  ,  feriptum  aliquod  inftindu  lefuitariim  Minißro  Graecenf 
mifit,  quo  auihoritate,  qiia  tunc  fe  pollere  iaditabat,  ei  mandat, ut  ab  omni  re^ 
iigionis  Proteftantium  exercitio  defiftat  *  fibi  enim  hanc  Crji  a-m  demandatam  ef 
fe,öd  ad  fuum  munus  id  fpedare:  dicebatt 

Sed  hoc  ferip  to  nonterriti  Miniftri ,  Sonnabe;ndius  illis  relidis ,  Domino 
Ordinarios  Styriae  (iicnominanturQtiicumviri, penes  qitosfummarerumpo 
tcftas  eft )  aggreditur,  Miniftros  graviter  apud  eos  accufat,0id  utilli,quemma 
giliratum  fuum  legitimum  appellarent  ,  concionatoribus  fuis  munere  publici 
fungendipoteftatem  interdicant,petiuDomini  Ordinari)  memores  privilegio 
rumfuorum,  nitentes  promifsis  Caroli  Patris  moderni  Principis,  non  ignat 
-l  iinpudentifsimorum  lefuitarumpoßulatorumöd  technarum ,  quas  antehac  fae 
pe  moliti  erant ,  filentio  hominem  dimittunt»  Ille  vero  filum  Ariadnes  iam  du 
dum  expeditum  fecutiis,  dC MinifteriumProteftandum ,  Dominos  Ordina 
rios  Styrite  proceres  illuftres  apudFerdinandum  iam  Styrix  A  chiducem  accu 
fatjdt  utisproea,qaainftrudus  eiretdivinitusauthoritatej&^^amoreergaRo 
manam  Ecclefiam proditus ,  petitionifuaefatisfaciat,  dC  Concionatores  Profe 
ftantescoherceat,ne  illi  ab  eoneque  vocati  neque  ordinati  in  urbe,  in  qua'ipl 
Princeps  refideat,ipfo  invito  resfacrasadminiftrenti  fed inde  potilis  expellai 
edam  at(^  etiam  cotendid 

Princeps  a lefuitis  Praeceptoribus  iam  antea  cdodus  petitioni  Parochi  k 
'  c5  dat,  öe  Dominis  Ordinarijs  Edidumfeverifsirnum  mittit  mandat^  illis,der 

operam,  ut  Miniftri  Proteftantes  ab  officio  concionandi  defiftänt,  ^  intra h 
I  dies  finibus  totius  Styriae  expellantur»  Adum  tj»  SepnAnno  15518» 

Domini  Ordinari)  perledis  his  literis  feripto  prolixo  refpondent ,  partii 
fefe  excufantes  ,  quod  mandato  huic  fine  praefei tu  reliquorum  Dominorui 
Provincialium  morem  gererenonpoisint,  partim  petentes  ut  ab  hoc  propofit 
hifce  periculofiftimis  temporibus,  quibus  Provincia  alias  maioribus  conflida 
retur  incomodis  quam  ut  inde  eludari  pofsit ,  defiftat,  lefuitas  animUm  'fuui 
cxulcerarenon  patiatur  adverfus  fubditos  innocentes ,  ut  contra  iuramentun 
^  ,  quo  ex  privilegijs  Provinciae  obligatus  effetjquicquam  committat, eommemc 

xatione  fimul  incommodorum ,  quae indefecutUra eifet,  adieda»  Sedtantui 
abfuit  ut  feripto  illo  gravifsimo  ab  inftitutO  fuo  averteretur  Ferdinandus  i  1 
indies  magis  magifque,  lefuitis  facem  fubminiftrantibus ,  ad  perfequutionei 
accenderetur»  Ac  proinde  23 .  Septemb»  mandatum  alterUm,nort  quidem  ut  ai 
teaDominis  Ordinarijs,  fed  Ecclefiae  dC  Scholae Miniftris  mittit,  quo  praecipi 
xitinhoc  ipfo  momento,  fub  capitis  poena,  a  docendi  dC  conciOrtandi  officio,  tai 
^  «n  Schola  quam  Ecclefiadefiftant,  dC  intra  OdiduUm  omnibus  fuis  finibus  e: 
cedant. 

Hocmandatum ubi accepifTent  Mintftri, Dominos  Provinciales  adeun 

ipfif 


i 


r 


Ie  S  VITARVM.  20f 

pflfcBi'cmapcnimt*  ConvocantiiröcTOrdinarij  dC  Provmciai/umqiifdani,ciu' 
um  (^aecij  erant ,  m  domiim  Cap/tanei  Provincialis,  quo  5C  Miniftn  acco  Um» 
I^cl^^crariomltituitui;,  amllodie  (  qm' erat  Vcnen's  precibus  publicis 
leftinatus »quo etiam Euchaiiftiarjs ,  qui  die  prajccdenreconfefsierarit,  diftn':» 
•uebatur;  concio  fit  intermittenda*  Aliniftri  negant,  Capitaneus  periculinn 
mminens  expohit,(?V  ut  exeuntes  dehac  re  deliberarent  moner*  Revocati  re* 
pendent,  omnino  fibiinfententia  perfiftendum  efle  videri ,  velleque  qusevis 
lericula  fubire  potius  ,  quam  docendi  Provinciam  concionandi  officium 
eferere*  Diiccdere  iterum  expetfiare  refponfum  iubentur*  Interim  dum 
belli  fupplicesadPrincipemmittuntur,  5l  a  Principe  refpondetur ,  reifipusi 
uod  concionibus  deftinatum  erat  lefuitarumconfiliocimdando,  pr:eterlab:« 
Lir,  de  fic  conciones  ab  illodie  intermittere  in  pofterum coguntur*  Äc  licet 
cfiiduumipfis  prafcripferitPiinceps,  tarnen  expedare  i^lud  ,  ut  elaberetui  j 
rxfummo  expellendi  eos  ardore,noluit,redvigefimo  odavo  Septembris  po* 

1  emum  illis  mandatum  mittit,  dC  utüla  adhuc  die  urbe  exeant  j  fub  capitis  pe* 
'culo|)rtecipit*  r  r 

.  Illufttes  quidemDominiÖrdinarq  ,  hec  non  Provincialium  parsmaxima 
ihil  nonagitfupph'cibus  libellis  dC  fcriptis  graviTsimis ,  quae vel  cautem  Idar* 
efiam  emollire potuiflent,  ut  manere  Miniltrisfuis  licerer*  Sedlefuitari  m  in* 
igationes  plus  quam  totius  provincix  illuftriisimsefupplicationes  humiilim^ 
oterant*  Et  ut  conatus  illefuccedereci  rem  itacompararanr*  Äbqtpaulo  ante 
^rcnidiix,  pauciisimis  illurnccmitantibus,  in  Italiam  ,  ut  ferebatur  ad  Prin* 
pem  Ferrarienfem  j  ea  vero  occafione  Romam  quoque  profedus  eft  ad  Pen* 

”  noluiti  antequam  ei  CoeiiaDomi* 

ca  ab  ipfo  miniftrata  promifiiTet,  feLutheranos  ex Provineijsfuis  expul fu* 
im*  Kedeunte  illo,  mox  advolant  Regis  Hifpam'arüm ,  Pontifi C's  de  Princi* 
um  quoruiidam  Italiie  Legati ^  militibus  non  paiicis  ftipati ,  eo  qüfdem.ro* 
line,  ut  fororem  i^rchiducisRegiHifpaniarum  adducerent ,  urvero  eventu» 
acuit,  ut  lefuitarum  voluntati  iatisfiereti  Cumenirnjlli  cum  militibus  iii 
ibe  ciF^nt  congregati,  perfecufioinftituitur,6f  acerrime  urgetur*  Ärchidu* 
da  fe  non  abmiram  mHifpaniaih  proteftatur  ,  antequam  Miniftros  in  exi* 
um eiedos  videret* Proceres  terrentur  ^  Ordinarij  cogimturi  cives  minis  PjC  vf 
>hercentur,  res  eo  deducitur  j  ut  Miniftri  Eedefix  Scholie  emnes  uno  ec* 
jmquedieGrxcioeqcerentur,  qtiorum  numerus  novendeeim  erat  perfonai 
im :  Fadum  28*  SeptembvAnni  155)8*  qui  profeftus  füit  Michaelis  Archanselü 
.t(p  ita  ex urbeilla clarifsima i  dC  paulo  peft  ex univerfa  StyriaEvangelij  lux^ 
dx  tarito  labore,  magno fi;udio,multis  laboribus  exlrauftis  diu  propugnata  ^ 
denfa  erat  ab  illuftribus  Styrite  Proceribus, tarn  cito  lefuitarum  rabie^xpulfa 
:  eieda  eft*Nodehunc  diem  pi'öxime  prae(^dente,fulgura  de  tonitrua  tarn  ter» 
bilia  exaudita  funt,  tempore  non  cönfueto,  utnemoiionportentoraillaeffe 
bitraretur*  Necj  defueruntj  quf  Miniftrisfalutem  eaattuliiTe  &:iicas  Hifpa^ 
Drum  acitalorum a  cervicibus  eorum  avertüTe  perhiberet*  Ab  hoc  etiam  tem»s 
are  pluvk  per  fex  integras  feptimanas  cotinuo  fere  durabat,ut  plurimum  da^ 
ini  aquaru  eluviones  dederint ,  de  annonae  caritas  maxima  fecuta  fit*  Domini 
Irdinarij  Comitijs habitis  gravifsimedelefuitarumtedinis  conqueruntur  *  irt 
teris  etiam  ex  Comitifs  ad  Principem  mifsisj  pacis  publica  holl!e‘;,tedo  tarnen 
Dmine,&r  perturbatores  Rdumpubi  appellantur,eof<^  accufant^  qüod  fubin* 
ehortentur Principem, utprivilegia fuis  Provincijs  data ,  concefsiones  item^ 
inventiones, conditiones,  pacificationesreligiofiis  de  pacTaomnia  quantum* 
is  figillis  de  iuramentis  approbata  de  confirmata, infringat,  refeindat  de  irritar 
iddat:  Miniftros  quo<^  in  integrumreftituia  Principe  fuppliciterfiasitantj 
:d  fr  Ultras  , 


I 


I 


De  Nefariis  FacinoriövS 


Fimtis  Cotni'tijs  Provincialibus  jreliqusC  etiam  civitates  in  Styria  iiibefii 
tur,  ut  Miniftros  fuos  dimittant:  cui  mandato  plurimae  mor^m  gerunt.  Incolas 
vero  FerrifodinaruidfacererecuiTannMilites  igitur  eo  mittuntu^i  qui  civitati 
expugnant,  cives  miferrime  captivos  plenis  plauftris  Graicium  mittunt  ibiquc 
indignifsi mis  modis  mitlcflantur.  V rbe  hac  expugnata  dC  capta^  Arcem  Illuftr  is 
acGcnerofi  Domini  Iohannis  HofFmanni  adeunt  j  dC  templum  illi  vicinum  j  iß 
quo  fepulchrum  huius  familiae  erat,  pulvere  tormentario  fubiedlo  evertunt,  in 
oiTa  hinc  inde  difpergerentur^  Non  diu  poft  Graeci)  templum  j  in  quo  Evange« 
licae  cociones  habita funtj militibus  cindum  occupant,  altare  deftrliuntj  corpus 
Vuiihelmi  Zimmermänni  Theologi  exfcpulchro  effqiTum  in  Murrham  flu¬ 
vium  urbem allabentem  proijciunt.GiVibus  graViisimC  interdicunt ,  etiam  fut 
capitis  periculojrte  extra  urbem  facra  fynaxi  utantur,  infantefque  baptizari  ^ 
matrimonia  confirmari  finant  i  imo  ne  quisPfalmos  Germanicos  faltemdom 
fuae  canat.  Qiiidam  Magifter  luris  Advocatus,  quod  paUCula  quaedam  ut  pO; 
liticLis,  adpopulum  verba  feciflTet ,  incarCeremconi)citur*  Alrj  levibus  de  caufii 
puniuntur  grandi  acre  mulcffantur,  ur  non  pauci  quibus  religio  cordi  erat 
relieffis  Tuis  bonis  alio  commigrarim,  ut  fuam  ex  tyrannide  lefui  tarum ,  qui  hii 
omnibus  riönfolüm interfuerunt,  fed  etiam  praefuerunt,  confeientiam  ÖC  vitan 
vindicarent. 


Qiiod  in  Styria,  id  etiam  in  Carinthia  faiffum  dC  perpetratum  eft,  quod  ma 
Io  lefuitae,  quam  meis  verbis  referre.  Sic  igitur  Martinus  Epifcopiis  Seco- 
vienfis  ad  magni  nomims  virum  Auguftx  Vindelicorum  fcripfit.  Jllußris  a 
Generofe  Domme  3V?.  2)n.  charißime ^  &  ohferyande ;  foßquam^ridie  2\[atiyhari 
*B.  ’^larlce  Virginis  ad  yeßram  illußrem  Dominationem  literal  dedi ,  e^uihm  ßgmßca% 
totam  Styriam  circa  religionem  Dei  preepotentüheneßeio  reformatam  e ffe  i  je^uenti  di 
ibidem  in  templo  Tarochiali  Qarinthiaco  fecimus  initium  reformationis.  Commiffar\ 
mihiadjuntli  erant  Dn,  Iohannes  Comes  ab  Ortenburgt  Carinthia  Supremiis  Capitanem 
Hartmahnus  Zfßg^l  eiufdemTroyinciae  FiCedomiuus  D.  Angelus  Coß  e  da ,  Serenifi 
Conßiiarius  Iohannes  Chr iß oph.  dTranck.  GuardianoßraCapitaneus:  Eodem  igi 
tur  plane  modoficut  <&  Styria^Carinthia  d  nobis  reformata  |  inprimii  heererica  ternpl 
‘cum  ceemeterijs  ,  feUariorum^  E  rat  dicantium  aedibus , ubique  partim  arietibus  i  partii 
puHere  tormentario  fuht  eyerfai  Eraidicantes  ubique  ex  TroytHctä  expulft  ^  uxdres  pu 
tatiya  &  'concubina  ah  eorum  conf ntio  abaUae ,  illifque  reditus  fub  poena  pro fcriptiom 
in  omnibuS  TfoyirtCijs  interdiblus.  Omnes  Catholica  Ecclefia ,  quae  erant  in  hareticorm 
poteßate 3  funt  recuperata  i  Catholicis  Taßoribus  impoßtis :  Omnes  ciyitateS  f  omnia  op 
pida ,  omnes  pagi  diligenter  reformati :  pertinaces  haretici  ex  omnibus  fua  Celfiii  Ero 
yincijs  pro feripti.  In  omnibus  fere  y  maxime  yerh  pirincipalioribus  lacü  exhortationes 
tneadp  opulum  in  tertiam  &  quartam  y  e  (pera  horam  habitai  Communio  fub  utra^^  ßicci 
in  omnibus  locis,  &  yiya  yoce  &  perpatentes  literas(autho'ritateApoßolicd  d  Dn.  2\lun 
tio  Apoßolico  Epifeopo  Adrienft  mihi  coneeßd)  d  me  fublatai  Infuper  Utera  patenti 
Archidiaconü  GmuntenßyFrifacenß,  Curcenß^Layentitienß  AquitenßyZy  nonnull 
EraUtis  datae,  falutaria  continentes  remedia ,  quibus  reformatiomaneat ßabiltta,  eSr  a 
Ecclefiam  reduviis  omnis  occaßaad yomitum  redeundi ßt pracifa->.  %lulta  millia  libro 
rum  publice  in  yarijs  locis  combußa  y  qudm plurima  animarum  millia  ad oyile  Chrißi  di 
yina gratia  YeduBa.  Etßt  tota  Carinthia ßatio  trium  menfium  integra  reformata ,  innu 
fnerabilibus  hominibus  defuo  adEccleßam  reditu fibimet  ipßs  graiulantibus.  E wha  m 
ßicorum  &  Vllacenfes funt quidem  tümültuati ,  attamen  illorUm  furor  non  diudurayi, 
Ciy  itas  quoque  Clangenfurt  contrd  nos  femper  fuit  in  armis ,  denique  nos  ab  ingreffupro 
hibuit  donec  tantum  per  T  E  R  R  i  B  l  L  E  mandatum  commuiatareformationi  fefub 
jecerit.  Itaque  priaie  S.  ^iar  tini  y  exilium  q  o  b,  militumex  Clangenfurt  in  ciyitatei 
Volckmarck  eß  tranßatum ,  eodemquedie  omnes  feBarij praedicantes  ex  eadem  ciyitai 

difeeßerum 


lESVITARVM.  2Ö5 

fcefferunt.  Qulhin  omnihus  poß'quam  Clangenfurtenßs  ciyitas  itafult  eyacnata ,  7ioS 
feflofanSli  ^lartinicumnofiro  militum 'Vexillo  ingreßi  fumus  y  tota  iu  armis  contra. 
Üum  poßta  ciyitat(i_j.,  Sequenti poßea die,  qute  erat  Dominica in  templo  Tarochiali 
populum,  qui  erat  numeroßßimus ,  orationem  in  quartdmufque  horam  habui ,  &  poß- 
)dum  hac  rebelli  ciyitate  ,  more  f olito  \  in  omnibtts per  triduum  reformata  ,  domum 
oque  difceßimtts.  ^formationis  &  Carinthiaca  &  Stjriacte  j^BaJ-orfan  aliquando 
hlicis  typis  committentur.  Hac  quoque  comrhißiö ,  per  quam  feliciter  prater  omnem 
peBationem  ( Deo  fit  latis.)  fine  omni  fanguinis  effußoneperaÜa ,  itasioßro  Serenißimo 
'■  cui t ,  ut  inde  plurimum  ceperit  yoluptatis.  Haretici  multa  de  rapinis  noßrorummili- 
n,  &  de  tyrannide,  quam  nos  Commijfarij  in  populum  exercuißemus ,  ßarferunt  ,fed  0- 
iia  ea  quum  ßnt falßßtma ,  &  mendacia  per fe  eyane feere  foleant ,  nulla  pro  innocentia 
lira  declaratione  uiipologid  opus  erit.  Hac  libentius  ad  l^eßr am  Illußr.  Ddminat, 
ipß,  quum  exißimem,  hanc  narrationem  faltem  aliquam  illius  doloris ,  quem  V eßra  II- 
Ir.  Dominatio  oh  Canifam  \  proh  dolor ,  turpiter  amißain  percipit ,  mitigationem  for  e» 
tptim  Gracij die zi.Hoyemb. 

Ex  hac  Epiftola  Lecfjor  ludicet  de  Reformationibus  lefuitarum. 

Palani  etiam  pr^  fe  tulerut  lefuita?,  N  ulla  re  hacfleni^s  intra  Europam  pIiiS 
ccatLim  effe,  quam  nimia  Monarcharum  in  perfequendis  Haereticis,  exeque* 
Pontificum  Romdufsibus  lenitate^Hoc^  inter  illos  adeo  certum  eft,ut  nc 
ux quidem  Albaiiusjquarrivis  crudelifsime  faevierit,  eis  per  omnia  fatisfecca 
,vel  ipfo  Albano  tefte*  Et  familia  Auftriaca  eminentifsima  ad  perfecutiones 
ius  permoveri  nön’potuif,'qiiä  unus  ate^  alter  eius  furculus  lefuitis  formadus 
difponeduis  traditus  fuifleuPhilippum  ILquoqiHifpaniarum  Regem  a  mo« 
ratis  confilrjsjin  quae  ab  initio  propendebat,  ad  quae  etiain  a  Maxiiiiiliano  Pa« 
jele  bC  Affine;,  miiTo  ad  id  Carolo  fratre  incitabatur ,  lefuitae  inprimis  averte« 
nf,&r  obtinuerunt  ut  Inquifitioneiti  Hifpanicani  in  Belgio  SeTridentini  Cen^ 
Ij  exequutionem  per  vim  introducere  maluerit ,  quam  aviti  fui  Patrimonr| 
eulentifsimarh  partem  pa!cate  pofsidere* 

•  E  NEFARIIS  FACINÖRIBVS  IN  BEU 

GIO  ET  VICINIS  REGIONIBVS  PATRATIS 
a  I  E  S  V  I  T  I  S. 

^  O  N  'prius  etiarn  acquieverlintleruitaeFiiriarurhinftar  j  quam  Auriacus 
N  Princeps  V  vilhelmus  tarideni  miTerabili  bL  condolenda  morte,  iclopeto,» 
lithafare  Gerhardi  Burgundo^  proditorie  petitus  j  interficeretuf  anrio  1 5  8 

♦  lulijvChromBelg^t.  t*p;45i;  .  ;  , 

lidem  etia  Madritij,Principis  Auriacifilrf  fof  tifsimi  iugulu  infidioseper  Pei 
jtm  dePehhesiMichäelemRem'cher  Petrum  deFour  ^ficarios  plures  alios 
!ijfle,Sf  morteni  illi  praefentifsimamjinftindu  prorfus  diabolicoiintewfle  an« 

I  i55j4„0^  rurfus  anno  i^j>8tChromBelg»teftatur  t;up»7ip*SC  t*s,p*5>3» 

lE  OCCVPÄtÖ  iVLlACÖ  ARtlBVS  ÄC 

DOLIS  lESVITARVM  EX  LITERIS  MAGNI  CV- 
iVSDAM  ET  NOBILISSIMI  VIRI 
ANNO  \6o^i  AVGil  0^ 

Ho  p  o  L  D  V  s  luliacum  ipfum  nomine  Caefaris  tänquam Irnperif  feqiie« 
_s/fter  occupavit, fed  mirä  arte Sdlefuitar uni  Colonienfiuni  ope,  apudquos 
es  aliquot  deliberandi  caufa,  antequam  rem  aggrederetur  i  veftitu  lefuiticd 
dutushsefitt  Intercedebat  lefuitis  illis  cum  Rufenbürgio  luliaci  praefedd^ 

M  m 


De  Nefarii  sFacinorijbvs 

^nagna  BC  notitia  BC  familiaritas ,  ita^  Primarius  Pater  illius  Collegij  fepte  aut 
0(fro  alijs  fratribus ,  inter  quos  6c  Archidux  Leopoldus ,  fti^atus  vifendi  prxa 
fedi  caufa luliacum  excurrit :  eo  ubi  advenerat,petit  introeundi  copiam,  quaifl 
obtinuit, etiam  pro  comitibus  fuis,qui  ubiperluftrando  in  praecipuum  arcis  co* 
clave  aPraefedodeduAielTent, primarius  iftelefuitaillGalloquitur  8C  quaerit» 
fi  Impcratorilli  praeciperet  5  ut  caftrum  illud  in  manus  alterius  traderet  jxanetii 
pareret  f  ille  tcftabatur ,  fe  ordinibus  Provinciarum  de  novo  obftricff um ,  non 
0  alijs  quam  iilis  reddere  debert,  polle  tamen  illudmandatum  tale  efle,  quodipß 
parere  necelTum  foret;  quid,  inquitiefuita,  fi  Imperator  alicui  ex  fuis  agnatis 
aliquod  mandatum  dediiret,  ut  iliud  eiredderes,pareresne,annont'fiutruMW 
que  viderem,  refpondit,  deliberarem ;  at,  inquit  Iefuita,quid  fi iam  in  arce  cum 
lali  mandato  eiPet  anne  eum  iterum  expellere  velles  fadhaec  verba  attonitus  re* 
fpondit,  minime,im6  recognofeeremineo  Imperatorem  Si:  parerem  t  ficlefui= 
f  a  oftendit  Lcopoldum,qui  ipfi  mandatum  Caelareum  exhibuit  ftatim;  Äipaulc 
poft  iuramentum fidelitatis  abipfo  exegit,2^  a  ca:teris  militibus  prtefidiarijs re* 
cufantes  autem  arce  exegit»  Qii id  tibi  de  hoc lefuitarumftratagematc  videtur  C 
nifi  aftu  tum  Sd  vafrum  hoc  hominum  genus  in  ordinem  redigatur,vel  extra  on 
bempotius  inabyffumuhdeilliprofiluerunt,  repellatur,  hi  tandem imperiim 
ofbis  rapere  conabuntur.  ^ 

lESVITAE  EX  OMNlBVS  BELGII  PROVIN. 

CIIS  VNITIS  SEV  confoederatis  OB  MVLTA  N£» 
FARIA  FACINORA  PRIVATIM  ET  PVPtiCE 
ATTENTATA*  EXCEDERE  IVa 
BENT  VR* 


IEfuitas  annoChrifti  i  d  i  a»  gravis  m  Belgio  afflixitfbrtürta.  Ibi  eniirtl  Man 
datum  ab  ordinibus  confoederatis  publicatum  eft,  ^uo  relatu  adje dicunt  ^  mu\ 
tos  facrificuloSy  monachos  &  alios  id  genus  EccleßaßicoSy  maxime  Dero  lefuitas  in  cofee 
deratas  ‘Belgij  Tro^incias  quotidie  confluercyibiq^  exotericas  fuas  doUrinas  inter fuhdi 
tosjejjeminare,  conttdriasleerho  7)H  fuj^erfimones homirtibui  inßitlare y  &  idmaxim 
agereyUt  tyranide  &poteßdte  ‘Pent,^m.qi^no  folumih^iritualihusfu^er  omnia  Con 
cilia,  fed  etiamin  fecularibus  fuper  omnes  T^ges^Trincips,  &  7^ß>.ßatuunt,affirman 
tesy  eum  illis  omnibus  eorumque  regnis  ^  Troipincijs  imperare ,  ^  fubditos  ab  obsdienti 
eorum  abfolyere  poffc»  quod  quiaemad  [editionem  in  populo  excitandam  neeeßarib  con 
paratum  fit ,  multisque  nefarijs  confultationihus  &  machinationibus  occaßonemprabea 
yelutex  Gallia  ,  "Britanniaque  regnis  &  "Ducatu  Veneto  deftimpta  eius  rei  exempla  i 
recenti  adhuc  memoria  ^erfentur*  Q^ndoquidem  igitur  unitarum  Broy  inciarum  Sti 


ßis politicis  conßimtionibus  admerfantibits  opinionibus  inficerentur y  infebii  yerb  <&jt 
rejurando  Tontißeijs  ifiis  erroribus addiUi  ad  officia  &  munerapublicanulUadmitt 
rentur,  ad pracaysnda  omnia perni eiofa  T^ipub. conyenticula, &  tacitas  occultas^oi 
tributiones, pe cttniaruq^  exa^tioneSeyitandas,neceffariuiH  ytrb fit,  umcl  id  curanfutpi 
tV  concordia  inter  fubditos  "Belgicarum  Broyinciafu  cumyicvdii  regionibus  ctfefyetu 
nec  quid cotra libertatelProyinciaru,fub  hönefiä  cotiyerfationu  <&  tomerciorn  jpecie  te\ 
tetur,  ediÜa  fefe  omnia  ta  in  Troyincijs  ifiis  qua  yicinis  regionibus  condita  eyolyifje, 
deliberato  cu%lauriti^"Mdjfoyia  Comite  cofilioydecreyiJfe,decernere etia  &  imperare^ 
ces  facrificuli ,  monachi,  lefuita  &  alii  id  genus  Eedefiaflici, Clerici  &  religioni^pm.a 
didiycuiufcunq^ordinis  &  dignitatis fint ,  quos  duorum menfiu  d  publicatione  hujus edih 
tepore, inunitas  "Belgij  Broyincias yenire contigerit, primo fiatm adyetus fuiloco,& l 
fis  porro  ubi  pernoHarsyaltterint  QrHnib^nominafuA  cotdm  Tr^feUa  &  %lagifiratu  li 

*  ifii 


IeSVITARVM.  206 

tMprofueantur,&  qua:  caufaßtadyentfi^f  fiii,uhi  itemhojpittum  fuu  haheant, aperiant, 
jj  idem  ettamelapfo  duorum  meßumßfatio  facere  teneantur,  omnes  modo  diBce  perfonre, 
’.cejam antea adßroyincias ißas  yeniunt,nec fede  tarnen  ihi  certa  habeant, TrcefeUvs  ißa 
mtaßdeliter  coßgnantib.&  ad fuperiore  %lagißratu  refer  entib.  ne  forte  quid  ab  hujnf- 
odiperfonps,miod tnproyinciaru pernicie  cadat,  tentetur. Qmd ß  yerb  quts  nomen Juum 
nprofeßu^  (leprehendatur-,ps  ‘^ofiorents  mulEiatmfolumyertere cogatur ,itaut nunqua 
l  ^royinctas  ißas  unitas fub profcripiionts pubhcce poena  redirepoßit.  Imperare  autem 
idm  &  mandare  omnib.& Jingulia ,apud quos  lefuita ,ß\:lonachi  &  aliq  Clert  ci£ccleßa~ 
^^%^^^i’teligionts homines diyerjuri  funt,  ut diligenter annominufuoruprofeßionem 
cerint  inquirant, yel ipßmet  ante  tertidmanfionts  eorum  noHem,eam  apud  TrcefeHos  ^ 
lagißratu  fubpdna  i  o  o.florenorum  faciant,  excufatione  omni,  quaß perfonas  ißasnon 
yerint,poßhabitd  &  n^gle^d,exceptps  tarnen publicü  diyerforijs,utpote  de  quorünoti^ 
i  certi  aliquid afßrmari  nonpoßit,  "Prohibere porro  &  interdicere  omnibus proyinciaru 
'ttaru  incolis,  ne  publicato  hocmandato,  inullufefe  C  ollegium  aut  Scholam  lefuitarum 
nferant,  fub  pcena, quod  perpetuo  tempore  inutiles  cenferi  debeant,  qui  ad  ofßciu  aliquod, 
rnunus  publicuinProyincijs  admittantur,  yel  canbnicatu  &  beneßcijs  ullis  fruantur, 
infuper  exfuis  bonis, lo  o.  florenoru  multam  ßngulis  menfibus  per joly  er  e  cogantur,  qua, 
mamifub  ire  etiam  teneantur  oes,qui  ante  publicatione  hujus  mandati,  in  fcholas  Coi- 
ßnl-efuitaruje  contulerint,neqßntra duorümmenßujßacium  egreßi  fuerint, Quod ß  ye- 
aliqui  bona  nulla  habeant, a  parentibus  yel  iutorib*eorum  multa  ißa  exigatur, niß  fons 
xter  &  contra  eoru  yoluntatem  in  fcholas  &  Collegia  fla  fe  contulerint,quo  cafuparen» 
hus  tutonbufq^  inter  diUu  yelint, ne  pecunia  ip jis, yel  aliud  quid ßye  direSie  ßyeper  indi- 
uum  mittat ajf er rty e  curent, fub  modo  diBa  't  oo,ßorenorü  mulbia  exproprijs Juisbonis 
xßanda.  Omnem  aut alienationembonorum fuorumab  illis, qui  contra mandatumhoc  in 
iholis  &  Collegijs  Jefuiticis  manfuri funt , ßye  per  donatione , ßye  pxrtejlameta  ■,  codicil- 
lautdijßoßtiones alias fabid,7iulld  omnino  &  nullius  efßcaci'x fefe declarare.%landare 
iam  ut  adnullum  ofßciu  yel  munus  publicu  admittantur, ßye  indigene  ßye  adyene,qut 
ßduoru  menßum  a  publicatione  %Aandatideßuxu,gradumalique  honoris  apud  eoSjpre- 
tode  defendedis  ßpm.fuperjlitionib.juramento,acceperint,&ütilli,  quipojlfaÜaaMo 
76.pacificatione  Gddayi,juramentu  illudpreßiterut,  &  ad  officia  aliqua  adhibiti  funt, 
iiXtr q,  duoru  menfiu  pofi  publicationem  hanc ßaciu  d juramento  ijlo  expediant,  & jura- 
into fidelitatis  hifce  Proyincijs  locis ubt  habitant, fe adfiringant, niß ja  antcajurame^i 
ßdelitatis preflito,  fuperfiitiomh.  ijtis  nunciu  remiferint,  quam  renuntiatione  &  jura- 
eutiprajlan&nem  ratam  habere  '^elint^Imperare  porro  omnibus, qui  fub  juramento  Pon- 
jUio  gradu  alique  yeladepti  funt, yel  porro  etia  adipifcentur,&  inunitaru  Proyincik-- 
■  loco  aliquo.,yel  jam  habiterit, yel  in  pojleruhabitaturißnt,ut  primo  yelpoß  publicdtio- 
ediSli  hüiuSi,yelpoß adyentumfuu  inhasproyincias,meufie, cora,  loci  ißius  %lagißratt 
copareant,  &  juramentu  fidelitatis prefient,fub poena, ut  Proyincijs  ijiis  exceddt,per- 
lutis  pofi  primum  menfem  q  o.pojl  alteru  yerb  xoojlorenis,tertio  yero  menfe,nifi  difcef- 
rint, publice profcribantur.  ^sdandare pretereaomnib.unitarumproymc.incolis  '& ad- 
mis,ut  in  nü^  templo  yelpriyato  loco  alio,fiyein  agro , fiyenayib.  conyentu  ullufiye 
iroru  fiyeWaieru  injhtuant,%/jißds  celebrent, fuperfiitiones  Papifiicas  doce  do,  lege  do 
^  admonendo  exerceant, aut  conyenticula  ßom.  religioni  addiBaru perfondru  foyeant, 
iamfii  nec  facrificulus ,nec  monachus ,  nec  clericus  eis  ullus ädßt ,  qui  exercitia  ijlapera- 
it;fub quocuq^  etiamprxtexiuidfiatfiyepublice fiyepriyatim,fub poena  zoo.florenoru, 
los perfolyere  cogaturiSjin  cujus  yel  domo,yelagroiyelnayi  coyeticula  ijia  habita fue^ 
ntiilli  yero,qUi  mijfas  celehrdrint,yel  exercitia  fuperßitionisPotißcix  alia  peregerint, 
itranei fint perpetua prjsfcriptionis,  &  arbitraria  quada  alia  infuper  pcend,fin  indigena, 
■rpertua  ite.  relegationis  &  omniu  beneficiorumpriyationispcena afißciantud, nec d  quo¬ 
tam  hojßitio  excipiantur,  mulEla  hojpiti  t  o  o. florenoru, pro  prima  yice,i6  o,pro  fecunda, 
'loo.cu perpetua profcriptionepro tertia yice  irrogata,llli yero,qm  %iijfa  & aliaruM 

’Mm  %  —  — 


De  Nefarii  sFacinorisvs 

ftt^erßmonnm  ^apißicaru  exercitio  interfuerint^heneßcijsfuig  omnihii^  briyetür}& 
ßoreafs.^ro Jingnlts  yicibu^ ,  quotief  :un^  idfeciße  Del  deprehendantur ,  yel  conyincanturi 
perfolyant ,  quam  mulbiam  omnes  etiam  alij ,  qm  in  conDenticuiüt  ißü  depreheriß fuerint, 
und  cum  optimi  fui  Deßinmiti  amißione prxßare  teneantur ^hahiia  conßdiratione 3  quodß 
quds  doBnnam  aliquam,politic'a  Troyinciarum gubernationi  repugnantem  &  obeaiehtid 
Jfubditorum  cotrariamattuleritycapitis [upplmoy  taquampatü  &  tranquillitatü publick 
turbator  afß eie diusßt.  Ctflituere porro,  &  decernere,  nt  qui  fub  fpecieqUaß  T^m.  religiom 
addiBi eßent,d  facrißculo  autmonatho^yel  rebapti;^ari  Je,  yel  matrimonio  noyo  copüiari 
curayermt,pr<eter  arbitrariam  %iagißratHi peemm,  1  o  o.florenosperfolyant,  ömnes  ye- 
rh  alij,  qui  yelbaptifmo  yel  copulationi  ißi  maritali  adfuerint,  5  b.ßorenos  numerent, fa- 
ertßculus  yerb  yel  jvdonachmiquiid fecerit, ßmili piend  adßciatur.  Qjd dutem  conyent 
ticula  ejufmodi  inßmiere  &•  introducere  in  locoaliquo  cönati  fmrint  ^  quadruplo  majori, 
quam  qui  illps adfuerint ,  mulbid afßcianturi  Sed  &  hoc  tandem  imperare ,  ne  quü  yelin 
IProyincijs  habitans, yel  in  illts  xomrmrciafua  aptans, utiam  contributionem  pecuniarum 
faciat^qua  ex  ^royineijs  adlocaaUa  transferantur;&  yelad  'Templi alicujus  extfuem 
di ,  yel  Collegij  inßituendiufm  adhibeatur  j  necquiequam  expendat  aut  contribuat  ßm 
expreßo  %/lagtjiratus  ‘Proyinciarim  confenfu ,  conßitutain  eos  j  qui  yelexaUionesißai 
facere, yel  contributam  pecuniam  ex  proyineijs  abducere  auß fuerint, piend  capitali  &  6- 
mnium  bonorum  conßf  :ati one ;  In  eos  yerb,  qui  contributioni aliqUamfecerint,peena  %la‘ 
gißratm  arbitraria ,  &  mulBd  quadruplißatutd, quarum  muWarum  tertia  pars  Träfe- 
Hü ßye%lagißratui ,  tertia  delatoribips  cedere  ,  tertia  item  in  ufumT^ipubl.  conyert 
'  debeat ,  nec  tamen  If  e cialiim interim  in  hoenegotio  prd  Troyineijs  promulgdtü  ediHb. 
quiequam  ho c  ediHo  derogetur. 

%/landatum hoc  ly.  %4artij  Haga  Comitü publicatum  ,  caitfatn adyerße  parti pra- 
huit  ^ut  nullum  unitarum  Troyinctarum  incolam  in  fuü  ditionibus  regtonibuß^  Ultra  de¬ 
cem  yelad fummum  ij^.dies,qmcqmd etiam  negotij  expediendum  ibi  haberet,niß profeßio- 
nemfaciens ad 'Mijfe  ofßciumyenißet,  tolerare  yoluerint. 

PTegoHstfo  te-^  Hoc  tamen  quantumvis  levenfstmo  Edicflö  parum  tlUiönTsimi  Ordiile; 

Nam anno  milldimo  fexcenrefimo  deci'mo  fexto  in  lucttrtediitui 
eft libellus  hoc  titulo :  Icfuiticaper  unitas  Telgij  Troyincias  Tiegotiatio.  In  eo  con 
tinenturfcriptaquredamlefüiticaj  reperta  mtcr  chartas  duufdam  Patris  Sc  Sa 
•  ■(  ^rificuli  lefiiiucaeiSocietatiSi  In  Icripcis  aditeris  iftis  viderelicet,  quibti^artt 
busjquantoqtiC  ftiidio  fuam ^  quam  Vorant »  T^egotiationem  in  unitiS  Provin 
cijs lefuitsc  exerceant ,  öd  Pontificiam  religionertij  cfumDomirtatione  Idliiti. 
cainEcclefiacödReipubU  Reformatae  pernitiem  propagarecchehtün  Adfcn' 
bam  Indicem  quorundam  faltem^quae  in  hi's  feriptis  nocaru  digita  repCriuntur* 
I.  Complures  lefuitas  tn  Troyincias  Telgicas foederatas  d  Superioribus  emitti. 

2i  Hon  tantimut  yeteresTontißeioS  conßrment^ßed etiam^  ut  omnthus modü no^o. 
hcrifaciant. 

Ati^  adeb  ut  integras  Troyincias  ad  cOnfeyifüni  in  Religione  Tapißica perducant, 
4.  Jlludut  eßeUum  dent,  non fölum plebem  eosßeducere  ,fed  yel  inpringj^d  opera  da- 
re,ut  eos,  qui  authontatey alent  rerum p 0 ttuntur ,  in  riajfam  fuampertramnt ,  qitorun 
Opera  Je fuiticam  negotiationem  per  totam  TtoyinciamfrüHuoßtis  exerceaiit. 

q.  Talibuseos permittere,  utßantStctctif  Catholici,  quodajunt  i  modo  fe  totos  4i 
mtum&  confiliaJefuitarum  accommodent. 

6.  Quin  etiam  cum  talibus  eos  di/penfare  in  audiendis  7{eformatorUm  coneiönibus  ^ 
carnium  eßi,ut  eo  tutius  lateant,  &  res  Tapifiieas  commodius  juy  ent. 

7.  Termtttereetid  ijlü,ut  Senatui  7{eformatoru  interfint,  in  deprehenßonem  &  dißi- 

pationem  conyentun  Tonttßcioruund  cum  caterü  cofentiant,  modo  getiuinißnt  Tapißa 
eoq^  id faciant ßne,ut fe  occultent i  &  conßlia, qua  adyerfus  Tapißas habentur,  impediant 
cbfdem  urgente  neeeßitate  pramotieant,  omnique  occaßone  Tapiflisam  religionem  propa 
gent,  %.0mn 


* 


r 


Iesvitarvm. 

Omni  eos  arte  & ßudio  Belgicam  juyentutem  tentar(_Jl 


207 


p.  Eos  in'pigilare  fuger  externis  ^sr  internis  &  Derfari  in  utroque  homine  &  «- 
oque  feculo. 

I  o.  T)um^  ißhtsc  omnia  jußw  Superiorum gnayiterexe^uuntur,  nolle  tamen  cenferi  in 
rum  numero,  qui  fe  rehw ßatuum  irnmifceant,  • 

I».  Dißrihuifoe deratum  Eelgiurn  in  Troymcias ,  ^unicuiq^  emiffario  Tefuitico  af. 
niari  certum  &  fixum  locum  rejidentia,  e  quo  fe  moyere  ipfi  non  liceat  abfjue  Superto» 
mconfenfu. 

xz.  Excurfiones  etiam  ad  yicina  loca fingulis  imperari, 

13.  Hahereeos  in  T r oy in cijs  unitis  Superiorem  mißionis,quem  yocant,ad  quem  te» 
mtur  recurrere  incidentibus  difficultatibus , 

<4,.  lefuttas  numerum  Tontificiorum  in  fingulis  ^urh  ibus ,  &  decreta  ab  ijs  in  rem 
'ontificiam faÜa  referre  in  libros  ufui  ifii  defiinatos, 

15.  Tecunias quoq, eorum direiiiene  colligi, d  Quiefioribus  in ufus comunes reiTon» 
ficiee  affer  y  ari. 

t6,  Emißos  tir  in  *Belgio  refidentes  lefuitas  teneri  fepißime  ad  Superiores  fcribere 
omnibus  tampoliticis,  quam  Ecclefiafiicis , ut  omnium  locorum  conditio  illis  plenißme 
notefcat. 

1 7:  In  hunc  finem  certa  capita  illis  prcefcripta  effi^  ,  qua  in  literis  fcribc.idü  fc- 
lantur,  ^  . 

18*  Habere  eos fiylum  ipfisfolis  (nonexternis )  cognitum,  &  plerumque  de  rebus  fups 
ribere  tamquam  de  feculari  Tilercatura  ,  fiye  hegotiatione,  itemrationiliss  dr  conputo, 
^biti,ß^ti, &c. 

xp.  Cum  tabellarijs  literas perferendas  committunt,  non  exprimere  eos  in  infcrtotio» 
r  nomen  Iefuita,ad  quem  pertinent,  fed  nomen  alicujusCly  is ,  aut  %iercatoris  Ponttfi^ 
j )  qui  fciat ,  ad  quem  fine  curanda  liter  ee  ex  duabus  prioribus  literis  nominis  lefuita  in» 
riptionifubjeBis.  ,  / 

t  o-  Superiores  de  ijs ,  qua  ab  emißis  lefuitis  perfcribuntur ,  fiatuere ,  &,fipofiulee 
iceßitas ,  confulere  Troyincialem  aut  Generalem  ßoma  refidentem ,  ut  pro  renata 
a  ^Eruxellis  impetrent  aut  dijfonant, qua  ad  commodum  lefuitica  JsLegotiationis  jfe» 
arepoßint.  1 

z  X,  Tlon  fufficere,  ut fape  &  diligenter  de  omnibus  fcribant  emißarij ,  fed  requiri  ini 
iper ,  ut  aliquoties  (minimum  femel  inanno^  ad  Superiores  excurrant ,  &  de  pmnibui 
’idmdccuratißime  eos  certiores  faciant, eaque ,  qua  literis  committi  non  expedit,  coram 
idiant  &  yideant. 


zz,  Prater  ordinarie  in  hü  partibus  refidentes,  etiam  emitti  extraordinarios,  qui  rei 
\onem,maxime  a  des  (Hobilium  &  potentiarum  perambulent. 


23.  lefuitas  utplurimum  commoda  yeteribus  facrifieulü  praripere,  ijfque  expuU 
s  longe  &late  dominari  propter  authoritatem ,  qud  pollent  Eruxellü  &  potißimum 


\oma 


1  4.  Extat  etiam  in  hü  fcrtptü  Epiflolalefuita  cujufdam,tn  qua  adlllußrißimum 
nenda  fcribit,  Pontificios  pacem  cum  Reformatis  facere  no  pofle,  nifi  fiant  Pon*> 
fici^llfnde  potefi  intelUgi,quidEyangelicifibide  pact  Pontificia  fecundum  lefuitas fiibi 
olliceridebeantpfiTapifmum  amplexi  nolinto  '' 


Mm  3 


Vs' 


/A'  ' 


De  Nefariis  Facino RiBys 


OyiD  ARTIBVS  SVIS  NEFARIIS  IESVITAE 

A  Q^V  fSGRANI  TENTARINT  AT  QV  E  ETIAM 
OBTII^VERINT 

Ex  Mctcuri«  A  N  N  o  1 Ä 1  »*  ciVcs  AquiTgranehfes  mtcr  aha  muhä  Senatüi  qtrcrcntci 
gravamina  de  lefuitarum  m  urbem  admifsione,dixerunteos  contra  de; 
iiixcdüo.  cretum  a  Senatu  anno  millefimo  quadrmgentefimo  quinquagefimo  fexto  fa= 
(ftum,  quo  cautum  eflfet,  ne  privatae  aedes  bonis  Ecclefiafticis  impofterumac 
cenferentur ,  aedes fuas  infcijs  dC  invitis  tribubus,  acquifivifle,  inftitutifque  pe: 
jriculofis  San  Mariae  dC  alijs  Societatibus ,  apud  primarios  quofque  Sehatorfe« 
ßC  alios,  utö^ipfi  in  San  Mariae  Societatem  admifsii  certis  diebus  peccata  fuj 
confdfuros  fe,  quicquid  vel  in  Senatu  vel  alibi  geftum  noffent ,  mantfe 
ftaturos  obtinuifle ,  Infuper  etiam  ut  nullae  de  rebus  arduis  confultationes  i 
pfis  infcijs  inftituantur,  nullaque  nrfi  ab  ipfis  profeAa  confilia  approbentur  ,tit= 
queingens  ipfis  pecuniae fumma ex  aerariopublico  infcijs  civibus  quotännisnui 
meretur  efFccille»  , 


ieSvitarvm  conatvs  bt  facinora 

IN  VALESIA  HELVETIORVM  PR, Os 
V  I  N  C I  A-* 

Diximus fupra,  lefuitas  in  Valefia Helvetiorum  non igrtobili pr#ihcii 
fedes  etiam  fuas  figeretentafle*  Huic ‘autem  illorum  conatui  vehenien 
ter  reftitit,  obeaufes  ftipra enumeratas,  BartholoftiaeuS  Alettus,  Leucenfis 
vir  nobilis  Si  magnae  in  hac  Provincia  authoritatis  dC  exiftimationis*  Hunc  il 
Ii  e  medio  tollere  veneno,  cumalifs  artibus  Si  medijs  non  poflent,  conati  funi 
Facinus  hoc  illorum  ipfiufmet  DN*  Aletti  verbis  referam  ex  literis  erus  a( 
amicuih  fuum  C*  V*fcriptis»  Ea  autem fic  habent*  Annoi  St  u,^at 
getragen  auff  0.  ^of^anne  tag  tm  ^irtter/ba^  et  hche3efiuter  von  0töer6  mi 
f  omen  finD  am  morgen  tn  mein  ^au^/§aben  mic^  falutiert,  vnD  mir  et fic^e  icript 
praefentiert,  vnD  ^anben  geflefiet/  tvelcbeicb  von  r^nen  empfangen/ vitD  in  oei 
^ifcbgebalfen.  ^inmiDer^abicf)  i^nen  auch  getviefen  einen  Extrad-,  fomt^Petn 
Martyre  copiert»  nembiteb  de  Poenitentia  Si  vera  confpfsione*  ^Cufffofebeoha 
teb  vno  ein göt  S9?orgenbrof  ^äriiflcn  taffen  /  tvelchem  mir  mit einanbefen  gefej 
fen/  ein  froheren  Jitrunefget^an/  vnDmitgatem  mißen  miber  von  einanDern  g< 
febepöen*  5Iacbfotgent)eo2^ago/  tvar^ambgag/  binicbbber&ieinir/bnrcbtii 
Sefuiten  getigerte  Scripta ,  atoich  noch  nßebter/  gefeffen /  tvete^e  bie  ^efuiter  ^e 
tegartgenen  ^orbto  am  ^dnig  entfcbul Dtgen  t^än.Zle  ich  nun  Diefe  Scripta  n ftef 
cer  gelefen/  ifl  mir  ein  bdfer  0taub  /  ooer  @eruch  in  meine  trafen  fommen/  jnmai 
fen  ich  vermeinet  /  eo  tvoltemir  meine  2(ugcn  ^um^opff  au^  ßoffen/  fa  meine 
^opff gar aerbrechen.  'iönnö  Dietveif  ich hterumb einen  fiarefen  :^rgtvohn  tvipef  p 
3eruitengefa|fet/ habich  mich  (larcfau  flernutteren  ober  neaffen  betveget :  ^(tw 
CarPobeneöicten  Gaffer  getrunefen  /  vnö  fofgenP  '^^[JeneDifchen  ^2:nriacfee  genoi 
fen.  ‘:^nP  afo  ich  vermeinet/ aßco  bdfen  entlebigct  fepn  /  ifl  mir  Poch  «tfae  tm 
vnnPin  Per  Wahlen  verbfieben/  fnmaffen  eo  mir  Pen  appetit  hintveggenommen 
vnnP  mir  vorab  Pae  {^leifch  effen  gar  erlepPet /  mit  hin  abget onet/  vnnP  aö  let fl  g<i 
tn  pao^eth geleget/  affo  Pa^  fePerman  vermeinet/  ich  tPurPe  Pen#ei(?  auffgebe 
muffen :  3«öt>ch  if!  eo  von  Pen  ©naPen  0-Öffeo  beffer  morPen/  tviemol  ich  Prit 
halb  3ahr  Paran  au  t^^mm  gehabt.  ‘»otgenPo  hab  ich  gemejfte  Scripta  einci 


J 

■  (■ 


I  £  5  V  I  T  A  ß.  V  M,  20« 

ilim  5reunt);{ufefmt)ciröt^nnct  /t)er  mcmun^/  fo(c^cr<^t<tuBoD(r®efuc^tt)c^« 
jrau§  gar  »crroc^cn  ol)cr  mlo^vm/^o  i|t  Doc^  gcmelDum  ^»’^untxauc^j  mtxt^ 
i^rm/  Da|?  ab  Dem  (efen  Dicfer  0c^rifften  aefjt  Xa$  i(l  franef  gefegett  /  ^’r  ftae 
firauc^fo(c^f$  »ermei^lic^vjoriwc^ett^cnmfttrgcworffen/ale  obicfe  Daeßudio» 
:  gct^an^<»be/:c. 


/  LO  G  V  S  LI-BXI  III. 


)E  STVDIIS  lESVlTARVM 

^BSTRVSIÖRIBVS,  DOLIS  ETIAM,  FRAV* 

DIBVS,  IMPOSTVRIS  ET  CONSILIIS  EORVMSAN« 

G  VINARIIS,  EX  RECENSIONE  I  OHA  N*  CAM* 
BILTONI,  GRAECENSISOLJM 
IESVITAE^ 


V od  %laraps  Cato  olim  dixie;  %lirumß^rußfex  ^rujpicem  yidens  non  rideat : 
idem  quü  non  incommode  de  lefuita  ^ronunciet %iirumß  Jeßuita  lefuitam 
ienSirifumcohiheat,  ) 

P  Lsqmr  autem  non  de ßmplicihus  lefuifü,  quihus  yel  oh  ingenij“dehfiitatem  ,  yel 
pligionü  opinionem  ,  yel  temporü  breyitatem  ahßrußores  lefuitarum  technae  ignotae 
\nt.  Hi  namap  tantd difciplinae feyeritate  coercenturyUtnemo  illorumj  niß fagaeißimm^ 
’bodoraripoßiti  quidmonßrifubßt.  Sermomihi  eß de ipfts lefrntarchü^^gentihmj'Pam 
ibuSiTroyincialihus,  Generalibus.  Quorum  tata eßciim  omniitmflagitiorumi  tummaoo 
ime  fcortationumypro ditionum,  &  Magicarum  artium  communio  at^focieta^s:ut  omni“ 
)  mirum  yideri  debear, ß  qups  alicui  repente ßat  obyiam,ßaTim^  quaß  quoddam  exemplar 
tueatur  fui,  non  extempU  rideat  effufißimL 

"Placet  ergo  hoc  locononnulla  recenfere,  ßiae  maximam  partem  ipfemetyidi,  par* 
m  a  lefuitü audiyi ,  ßaos  nominare poßum ,  &  certe  nominabo ,  ß  contra  ha c  ycl  htf  '.e» 
'.außnt. 

.  Omnia  autem  nunc  hreyiter  &  rudi  quadam  delineatione:  at  fuo  tempore  Deo  yolen* 
fußus  &  prolixius, aßignatps.  omnibias  circumßantijs. 

Principio  ,  ß  ingrederis  Collegium  aliquod  lefuitimm  ,  praecipue  in  urbe  aliqua 
mpla  &  populofa  conßruUum  ,  jit  quid  dico  praecipue  quumnullumßt  Collegium  in 
ICO  humili  atq^  obfcuro.  Si  inquam  tale  aliquod  Collegium  ingrederis ,  jam  primum  ab 
litio,  intuere  diligenter  Janitorem ,  alterum  Charontem  ,  aut  potius  Cerberum.  Is  eß 
lerumque  fenio  confeBus  ,  aut  ß  junior  ,  certe  exploratißima  ßdei  &  taciturnitatis. 
Jic  fi  quvf quam  alius ,  omnia  myßeria  lefuiticae  Cabalaenoy  it ,  apud  hunc  repofita fiunt 
mnis  generis  &  flat  las  yirilia  &  muliebria  yeßimenta.  Hifice  yarijs  modis  quam  quifiq^ 
trfi mam  agere  fie  pofle  confidit-,  induti  lefiuttae, mirabiles  exercent  impoßuras.  Hunc  c- 
im  militari  habitu  cönßicuiper plateas  &  compitayagantur ,  in  publicis  lupanaribm 
tortantur  &  helluantur.  Hunc  ciyicam yefiem  induti, fie'^  Lutheranos aut  Cahinifias 
rofießi,  explorant  in  diy er fiorijs, inforo,  in  tribubus,  quid  yulgo  de fiefie  dicatur,  qua  con* 
lia  yolyantur  &  ineantur. 

Hunc  doBorio  habitu  clari,  pannulis  radiantes  ,  &  ex  profeßo  fie  Pontificios 
ffierenres  ,  ubi  fidunt  locupletiores  e  plebt^  ,  quibus  fiunt  filij  ,  eos  tanquam  aliud 

eorum  fiamiliaritatem  fie  infinuant  miris  modisi 
%dm 


uid  ctj Citaturi  adennt  ,  &  m 

}i 


De  Nefariis  Facinoribvs 

Hortantur  ad  extremum, ut  filios  fms  lefuitarum  dificiplina  committant.  *Ham  &fea^ 
junt,ipfis  %lagifirts  ufios,  &  7ionfoenitendQsfecißeprogreßjis.^unc  nohilem  induti, con- 
duSh  forts  Der  edo ,  Trincipum  aulas  frequentant  causa  ofificij.  2^unc  exulem^rce  fie fe¬ 
runt,  Jihique  fubyeniri petunt, pra fer tim  d  Theologi  Trotefiantibus  &  CaHirüants ,  u, 
explorent ,  quid  contra  fe  fcriptitent.  Et  tales  omnino  puto  fuifie  eos ,  qui  Dos  haUenM 
Diri  %eDerendi  ,  tam  mifere  deceperunt.  Sed  quo  magis  hujufmodi  exploratore 
inpofierum  caDeatis  ,  dicam  Dohüpoflea  ,  quid  confilij  modo  ,  modo  inquam  ceperin 
Jefuita. 

lamDero  quorfum  %luliebres  illte  Defies  f  Audite.  T^ullits  Terentianus  Leno  tan 
fubduSla  ratione  ad  conciliandos  meretricios  amores  fuit ,  quam  fi^t  hodie  le fuit  te.  A 
prtefertim  is, quem  dixilanitor.  2Lam  quodalij  inpenetralibus  &  adjtis  templorum  pe 
auricularem  confefiionem,  confequinequeunt :  Hic  blanditijs  &  mirvs  allevamentis fdcl 
le  impetrat,  maxime  apud  pauperiores  Diditas  mulierculas,  qua  filias  eo  mittunt, aequi 
rendae  causa  eleemofyna.  Et  adde  nomina  hiix ,  ut  Lotrix ,  Hetrix.  Has  ubi  in  najjan 
attraxit  impurißimus  Janitor ,  eifi  illa  laceris  &  detritis  fqualent  Defiibus ,  tamen  alijs 
quas  habet  in  promptu,  jplendide  ipfas  exornat,  eafqueper  Darios  anfraVus  &  meatus  Ui 
Tenerabiles  Dominos  Eatres  deducit. Ifiha  cautem  non  fiunt  inter  diu,  fedfub  ferum  cre 
pufculum.  Inde  totam  noVem  helluatiotiibus  &  tripudijs  exigunt :  Junioribus  hac  non  a 
nimadDertentibus.  Habent  enim  ad  hanc  rem  reduVa,  &  concamerata,  aut  etiam  fub 
terranea  loca^& laquearia, ut  illi,  qui  olimJipmd  V eneri  initiabantur.  Quorum  tam  bei 
luinafuit  ad  carnis  laf  nDiam projeVio ,  ut  iram  Deorum  Deritus  Senatits ,  lupanar  illu. 
funditus  eDerterit,ficutLiDiusteflatur.  ^ 

Hac  de  Janitore  Jefuitico.  Quibus  &  hoc  addo,  fi  qui  forte  talem  &  tantum  apff^ 
ratumDefiimentorumconfiiciuntymirantur^  quidjibi  DeUt,his  reJpondetur,ifihac  omni 
aomparari  agendarum  comoediarum  gratia.  Sed  hic  ejl  finis  minus  pri  icipslis. 

Jam  porro  templum  ubi  es  ingreffus  ,ne  dubita,  quin fub  ferreo  coelo  ambules,  %iars  ti 
Vi  imminet  cruentus ,  non  Trinceps  ille  pacis.  Subter  te  luridum  inferni  barathrum  &  of 
fi  cina  carnificum.  Ji^eramhtc  bona  fide  qua  ipfe  Didi*  Traga  fupra  templi  laquear  ia, a 
liquot  millia  feriearum  cefiuum  &  fiagellorum  inDenies ,  ut  ‘Bohemis  ferre  rfios  efi.  A 
latera  difpofitafunt  tormenta  bellica,  p"  mufquetta  quam  plurima  interpofitis  lanceis  ^ 
bipennibus.  Jn  me  dio  ubi  coeunt  arcus  laquearium,  pr  a  grandium  mißilium  lapidum  agge 
res  confpicies  quamplurimos.  Similem  apparatum  deprehendes  etiam  CracoDta.  De  reli 
quis  Collegijs  non  dubito.  Ac  in  quem  finem  quaritis  obfecro  J  J\  ateor  mihi  remab  ini 
lio  mirabilem  &  prodigio fam  Difam.  Sedres  fite  habet.  Sciunt  Jefuita,  fe  in  omnium  pro 
pe  .hominum  etiam  farnorum  Tapifiarum  odio  Der  far  i ,  propter  res  turbulenter  &  nefan 
afegefias.  JJeminem  enim  curant,  ne  confortes  quidem  “fieligionis ,  dummodoTontifii 
gratificentur, etia^  cumtotius  orbis  cotifujione,<&  Tatrid  proditione^.  Quid  ergo  inper 
tetuis  animi  confiernationibusharent,  mature  cduturn  fibi  Dolunt ,  eiufmodi  apparat 
bellico,  %/letuutenim  ut  egomet  a,bipfiis  aliquoties  audiDi,  ne  fibi  accidat  idem,  quod  Te 
piari js ,  qui  licet  impense  Tontificij  ejfierir,  tamen  propter  nimiam  ambitionem  &  aDari 
tiam  intolerabiles eff  eVi,  de  confienfii  oinnium  Chrtfiianorum  Trincipum,  p  ipfius  quoqu 
Tontxficts  approbatione ,  uno  prope  momento  per  uniDerfum  mundum ,  e  medio  fuhlati  au 
extinVi  fiuerunt.  Jdem  accidit  p  Tjthagoricis  Ethnicorum  Jefiuitis  in  Jialio-j.  Vsrhr 
in  Templis  potifiimumrepofita  fuaDolunt prafitdia  p  arcana,  idfiie  proptereooj :  SiD 
enim  exorto  tumultu  concurfusfiatd  Tapifiis^  auxiliandi  gratia,  ut  fiubito  armaripoßini 
fiDe  diripiendi  p  praedandi  causa  confluant  alienet  religtonfi  affecla ,  ut  fuperne  telis  ^ 
lapidibus  obrui  queant.  AnDero  non  hoc  efl  exDonio  orationis  facere  Jfieluncam  latro 
TiumJ  Sed  audite,  quee  magis  miremini  p  detefiemini.  Ham  hac  fiunt  aurea  p  eburnea  pr, 
illis  qua  fequuntur.  Subter  paDiment um  Templi,  Gracij  p  alibi,  qua  caDerna  p  carce 
res  fubterranei,  ad  quos  fuperne  defeenditur  per  cochlceas.  Huc  conferunt, ut  lArgihanu 
ille  Cacus ,  rapinas  p  thefiauros  fuos ,fiipantque  caDernts  ingens  argentum.  Et  fic  no\ 

^  mod 


I 


IfiSVttA  ^09 

odo  fummo  cum  yoluntatü  C07ifenfu,fed  etiam  incredibili  cum  yolujftate  funt pauperes^ 

Umque  paupertatem  admirabili  patientia  ]fufferuntf  Inyolmtarios  autem  pauperes  ut 
dignos  tam  beata  cruce  ,  dirpi  deyoyentes.  'Diyitias  auremßtas  ita plerunque  con» 

mt  ^ut  dire3e  &perpendiculariterfubj  aceant  Altari  maj  ori  &  eminentiori.  Atque 
:  cum  %liffam  cudunt  ^  fupra  %iarti  &  infra  %lammonee  facra faciunt.  In  carceribut 
sro fubterraneps  miram  yideas  ‘Bibliothecam:  FunH  ,  Fidiculas  ,  gladios  yfecures,  ' 
reifes ,  cippos ,  numellas  ,  fcalas  ,  quibus  illigati  miferi ,  artuatim  dijirahuntur  ^  ß 
lideyeniunt  in  iflorUm  %le:(eniiorum  &  Phalaridum  manus.  N on  de funt  tragi cx 
tßes  carnificum  ,  pileus  pyramidale  atrüs  plumis  ornatus  ^  thorax' fimbriatus  &dijje- 
riSiCaliga  hydropica  &  follicantes, ad  talos  ujque  demifid ,  ut  yel  intuenti  horrorem  in» 
tiant.  In  quem  finem ,  malum ,  hac  officina  parata  efi,dyiris  I^eligiofis ,  &minf^ 
niSalyatorenofiriagiulisI Audi.  Ifiiusmodimfirumentis  intelleÜu  difcipulorum fuo» 
m  captiyum  ducunt, fuh  obfieqmum  lefuiticum.  Si  quem  enim  non  duraturum  fu  fit  can^ 
r  inpropofito,aut  erupturum ,  &  arcana  lefuitica  proditurum  metuunt  .•  fippn 
'fimydmque  fame  et  inedia  maceratumitandem  exguitifimis  tormenttk  en  e  eant.  Nihil 
fis  affingo, fci  ibo  quod  res  efi. 

Fuit  Gracij  ante  biennium,  lacobui  quidam  Clujfaus ,prafiantis  ingenijadom 
^censihunc  ytrgis  &  loris  ob  rem  leyiculam  ,  miferrime  concijum  ,  cum  fe  profugitu.- 
m,  &  qua  pra  terta  in  fe  fiagitiose  commififient ,  palam  conquefiurum  affirmaret, 

'tsmodi  carceri  manciparunt , 'ex  quopofieatiunquam  emerfifie  yifus .  Nulli  juniorum 
'.hitahamw,quin  diris  cruciaiihm  exjhirajfet.  Hoc  inaudita  Tyrannidis  exemplum, 
ojempore  configtiatts  omnibm  circu7nftantijs,quodipfemifer  CUiß'atPsfaUurus  erat, ego 
Ofulgabo.  Qtttn  &  aliud  huic  non  difiimtle facinuf , in  %lartinuquenda(  cuius  parentes  Eratno^nji 
tinor  adhuc  yiy ut  Miltenberga  aUt  Milhergajfcelerato  latrocinio  d  FuldenjibJefuu 
admißum,omniuhominu  oculis  fiubijciam-.Et  quot  exißtmatis  ifiiusmodi  barathro  de» 

■»ratas  er  ab  fumeas  faminas  I  quot  interemtos  infantulos  ß  quot  luculenti  &  ampli pa» 
imonijfublato? Mefcentesf  Ego  quidem  nonexiflimo,fedhocipfum  firmifiimefiatuo^ 
uoties  fubnoUem  auditi  Noyitijs  nobis  ejulatus ,  yagitus  ,  fufiiria&  lamenta  longe 
ferrimaf  gelidifiimum  exigente  metu  per  corpus  fudorem  ,  &  pilis  fiorrore  rigens 
hts.  Crediderunt  jimpli  dor  es  eße  animas  recens  defunU  orum*  Egocredidirecensnato* 
m&  occiforum\ 

Ceterum, ne  qUid Iffuitis  ad  extremam  t)iabolicam  malitiam  defit,  folent  illi  nm» 
inqltam  in  etusmodi  fubterraneis  locts  diabolo  jucundum  prabere ße3aculum  ,  dum 
rrificdS  induti  iary  as, Noyitijs  ad  hanc  Traga  diam  eyotatts,  horrendo  cum  hoatuoc.^  ( 

rrunt ,  exploraturi  eorum  conjlantiam  &  prafentiam  animi.  Nam  qui  fra3o  & 
jeUo  fune  corde  ,  eos  ceu  degeneres  ,  ad  Magicafum  artium  penetralia  non  admit^ 
nt ,  fed  ad  infierioruin  artium  yefiihula  ahijciunt%  Audactores  diligenter  tiotanty 
fertjs  ftttfijs  referyantz  fed res  fepe numero  cadit  infeliciter ,  ut  Anno  i6oi.  men* 

Septembri  Pragx  contigit, dum  quinque  lefuitvs primartjs  ,  fub  Viabolicis  laryis,ju^  HichötilnAaj« 
mtuti  obludentibus ,  immif  ;uit  fi fextus ,  &  is  quidem  haud  dubie  yerus  T)iaholus,qui  *g«t  J***'“**  ' 

\um  ex  quinque  fi3is  Diabolis,  medium  complexus  fieprefiit,  ut  triduo pofi  moreretur. 
a3um  idl^pis  &  tonfortbus notumejl  Pragx.  Nec  tamen  tragico  illo  exitu deterritißrt 
crilego  Magia  fludi  o  obfiinate  pergunt.  Inter  omnes  autem  I e  fuit  as ,  Magicarum  an.  ^ 

'im_peritia  eminet  Fere,  Cotton  Gallus  quem  E^x  ip fetanti  facit ,  ut  I^gue  menfa  ad- 
beat,  &  familiares  cum  eo  mifciatfermOnes.  De  quo  ipli  taUant  lefuita.  quodßeculum 
ibeat  conßfilatum ,  quo  qutcquid  T^ex  fcire ayeat  •.perßicue  ipfi reprafentet.  Neceßb 
tid  tam  abfirufum,  aut  geri  er  confutari  in  reliquorum  Monarcharum  intimis  conciam 
ibus, quod  illtus  confiellati,yel potius  condiabolati ß  e  culi  beneficio,  nonin  lucem  profier* 
pofiit. Et  quidem  hUjUs  lefiuita  %/lagi  opera,  conpfi  fiunt  lefuiia ,  potentißimum  qiieM- 
mimperij  Trincipem,eum^  Ey  angelicum, in  partes  ßtas pertrahere,  quandoquidem  is 
iagicojhdio  mirifice  deleUatus  fuiße dicebatur. 


De  NIefariis  Facinoribvs 


Qjtos  yerb  inter  fefe  ’Hoyitios  huic  artißcio  per difcendo  demutarunt, ijs  explicam 
nongentas  illas propoßtiones,quas  ‘Mirandulanus  Ule  Comes  ^omx  affixtt. Item,  Joanne 
Trittemij  librum  de  Secundeis.  Item  y  Corneiij  jigrippa  traSiatum  de  occulta  Thilofo- 
fhid^.  Item,  Theophraßüm  de  Confiellatiöne,  & ßgillts  Tlanetarum.  Item,  neßcio,  cujm 
Abbatis  Steganogr aphiam.  Item, artem  TPauli  ad  conciliandas  rey elationes.  Vbi  Diyur^ 
illum  ‘Paulum  intelligunt,  quem  dictmtarte  quadam  %iagicd  inßrvMum,  tantas ßercepiß 
ße  diyinitits  rey elationes.,  Eartäemque  calluiße  dicunt  &  loannem ,  imb  Chrißum  ipfurn 
omnibus  numeris  abfolutißimum fulße  °S/lagum ,  non  dubitant.  V t  egometah  ipßs  non fe^ 
melaudiyi,e:^  nominare poßum  d  quibus.  EthaBenits  de  Teniplö lefuitico  ,  qutbusaddi 
ßuhterf aneas  illas  latebras ,  &  Cjrceaantra ßubeße plerumque  choro ,  autperißjlio ,  non 
uhi populus  conßßit.  ,  * 

Hunc  ubi  te  contuleris  ex  templo  inlvlußeum  ( de  trlclinio^ntm,  cubiculis  &  Atca 
recriaiorta.j> :  Itenide  difciplinaHoyitioriim  quijamje  yotis  aßrinxerunt ,  eirdecon- 
yiBu  exterorum  difeipulorum ,  qui  lefuitarum  curx  funt  commißi  j  Item  de  %Iethödo  ö 
ordine  /ludiorum,  nihil  nunc  quideni  dicam,  fed in  aliud  tempus  diß'eram^  &  funtphraqm 
aliunde  nota  J  uhi  inquam  in  “Sdufxum  te  contuleris ,  ad  dextrum  latus  te  conyerte  y  yme. 
hü  ihi  leBißimam  &  conqutßtißimam  ‘Bibliothecam  omnü  gener ü  auBorum ,  libri omm 
in  pelles  aut  membranas  niditißimas  compaBi,  auro  &  argento  radiant.  Qjsorum  tifuj 
efi  quotidianus ,  Uli  pulpitü  dißoßti  in prxlonga  tabula  &  catcnults  funt  aiügati. 
interiorem  Bibliothecam folü  ingredi  licet  Patribus  ,  ö*  libros  inde  mutuari  quos  yo- 
lunt,  lunioribus proßant  illi  quotidiani,  nec ßne  yenia  *ßegentü  e  reliquis  yelapiam  e-x. 
(erpere  licet. 

Cxiefum  in  hac  Bibliotheca  nulli  funt  libri  Hartticorum ,  fedprohatißtihormtau 
Horum  eH'  Catholici  onines.  Indignos  enim  iudicant ,  ut  inter  reliquos  locum  aliquem  oh. 
lineant^  &  forte  metuunt,  nepeßifera  contagione  exteros  inßciant.  Q^are  adßnißramii 
reßice,ibi  Cernes  miferos  Hxrettcoru  libros, in  luBu &fqualore  coßituros,&qmdematri 
pellthusjatrü  membranü  ligatos,  atro  colore  defuper  tinBos  omnes.  Ex  hü  ne  Tatnh» 
quidem  eximere fas  eß,quos  deßderant fineprx  feitU/^gentü.  luniorihiis  autem  ne pster 
quidem  licet,niß  carmine prius',aut  alio fcriptoihuncipjum  AuBorem  cuius  feripta  cogno 
fcere  cUpiuni,  omni  genere  'conyitiorum  prof  :iderint.  Inter  haf  ce  Bibliothecas mediPA 
occupat  %lufxum  ,  multü  cellulü ,  cxruleo  yelo  ab  inyicem  feparatü  dißinBum*  Dex 
trum  latus  ob  fident  Patres, ßnißrim  luniores,  qui  jam  ordines  aliquot  fuf :eperUnt.  T^li 
qui  lloy  itij  communibus  conyiBoribus funt  immixti, ut  ipfos  objeryent,eiJq^  lefuitici  or 
äinü  fuayitatem  &  excellentiam  continuü  yicibus  deprxdicent,maximem€Upletiorihui 
&  Hxredibus  patrimoniorum fuorumunieü. 

Heßudijs  lefuitarumhicnihilfuhijciam.  * 

Seadef :ribämhreyiterExamenProyinäalüß[UodtiuJpiam  extare  arhttror.Vnu! 
quifque  Proyincialü  ah  ea  proyincid,  aut  ßfgno  potius  ,  quod  injßeBiom  &  curx  ftu 
commiffum  habet ,  denominaturi  Eius  officium  eß,  inyifere  collegia,  eorumquefuppmar 
reditus  &  cenfus ,  infiper  annotare  diligenter,  quinam  ex  %iagnanbus  liberos  in  Colh 
gijs  erudiri  curent ,  quot  illorümßnt  numero  I  IZum  quotannü  aliqUaßat  actefiio  di 
fcipulorum,  &  amplificatio  fortunarum  &opumf^  Hum  qui  fint,  &  qtiot  ex^theranlj 
mo  conyerßl  Si  nulli ,  aut  etiam faBa  aliqua  Pontificix  fieltgionü  imminutio,  &jaBii 
ra  bonorum: exprobrat negligentidm  ^  focor diam pnandat que  feyeriter,  utacceptiim  da 
mnum ref arctant.  Quod ßgeßerunt fe egregie ,  multos conyenefunt,  multitm compar fe 
runttä^corr a  ferunt,  omni  taude''cumulat&  ctdloeßert.  Infuper  fcifcitatury  quxnamji 
yicinorum  Hxrettcorum  de  ipßs  opinio ,  quxnam  ctmfilia  ‘Magnarum  t  quales  habeafi 
€onyentns,  &  quot  &  ubi  P  quid  decernant,  quid  yolutent  P  Item,  an  HdreticorurnPrin 
cipes  crebrius  ßnt  domi  g.  alibi  fi  ad  quofnam  proßeifeantur  frequentiits  I  Oii  ah  qufi 
fit  itigeniQ  f  quibus  rebus  utplurimum  aeleBetur  fi  An  curam  aliquam  fufcipiat’fielpub.. 

. .  A 


IeSVITARVM.  *  210 

namore & ßudio aliqtto teneatur  T^ligionisf^n potius '^vio/^enert  O*  't>tKatu'i  tnduU 
atd Anf^uos  habeat  in  aula  Catholicos:* Qui  nam Jint populares  rumores  de  fuü  Trinct^ 
fu/st*  'N.um  ßccleßa adyerfariorumferyeanti* Tslumpaßores  Eccleßarumjint  yiri  dom 
&Mligentes f  anyero  Jomnolenti  &  illiterati  c'  ßdum  Theologica  facultas  in  yi^^ 
ta  Academia  Htereticorum  floreat  f  Tlum  crebriores  haheant  Theologi  dijputatio* 
s  &  contra  ^uos  maxime  !*  quos  libros  &  de  qua  materia  inluctm  edideiintnuper-»- 
ne.'^  Ad  hac  &  alia  fi  reßondeat  Ingens  &  ^liqui  patres  appofite  :  mirifice  brce-i- 
cat  indujlriam  &  yigilantiam.  Sin  minus ^  eosqueadeo  rerum  ifiarum  nefcios  aepre*> 
ndityacerbe  yituperat.  Quid  agitü  y  inquit  i  yos  fomnolenti  &  deßdes  f  Cur  perditum 
s'ßomanamEcciefiam  f  Qmmödofummo ‘pontifici  hanc  irrertiam  yejlram  probabis 
C  Cur  non  inßnuatü  yos  agendps  rebusd  Cur  metuitis  c*  cur  non  intrepide  rem  aggredi-^ 
’.ni  Dudum  hacgejla  >  dudum  perfeCla  oportuit  f  Videte  yigilantiam  Matreticorum 
credibilemf  Et  yos flertitüf^ His  & ßmilibus  yerbü  ipfos  increpat  &  exacuit  f  Tan^ 
m  quarit de dtfcipulisy  conyiSloribus y  Td^oyitijs  &  reliquis  :  Quot  eorum ßntnumeroy. 
antus  cujusq^ueprofedm^^ad  quod  quisque ßudium  incliner  c'  numquis  inrereps  ßinoßor 
f er upuloJtorC  Talern  enima  Theologico fludioprorfus  remoyendum-  exijlimant ,  niß 
holajiiets  dißutationihus probe  exertitatumy  &  opinione  T^ligionisirnbutumy  Quarit 
atereaynum  quem  habeant  in gregSy  qui  pro  amplificanda  T^manaEcclcßa  ,  hudabilp 
iquo  facinori^  fe  obßringere^  &  yitam  denique  profundere  non  dubitet  yfiquidetn  ne^ 
Citas  aliquando ßagitare  yideatur. 

Ad  extremum  omnia  ijlhcsc  confignata  Generali  trans  mittit  l^mam  ,  per  quem 
imediate fignißcantur  Pontifici.  Atque  fiicper  totum  Chrißianum  orbem  nihil g  eritur 
it  confiultatur'y  quod nonper hos  fmperij preditorts Pafia  innotefcat.Per  Proyincialem 
iam  le finita  ab  uno  Collsgio  in  aliud  transferuntur,  idq^fere  trien/üo  quolibet* 

A dda, n po fir emo  corotlarij  loco  miras  le finitarum  technas, quas nuper  ädmödum  cöm* 
uni  confilio  fabricatas  ,  ad  juhyertendum  Ecclefia  &  P^ipub.  flatum  in  Imperio  7^* 
anOyi't  ejfeäum  traducere  conati fiunt,  &  conantur  etiam  num  hodie>  Etenim  hic  eorunt 
w  unicus, quo  p-ibto  commißü  inter  fe  Jmperij  Principibus ,  &  fublatü  c  medio  praei* 
lis  Ecclefia  doloribus, Niflanicam  Tjrannidem,i$‘  Primatum  Pontificis  in  Germa* 
'lamfiubinf erant.  De  qua  re  ipfum  Proyincialem  Del  Tije  yerba facientem  commeminu 
onfilia  &  machina  fere  fune  eitismodiiutfequitur. 

Principio  yidendum  &  elaborandum  ,  quomodo  Potentißimi  Imperij  prtneifies i 
•inyicem  abalienentur.  Hic  finis  e  fi. Me  dium,  ut  ah  Alienentur  efiipf a  T^tigionis  inter 
fosdiyerfitas.  Ca far  ita  declaret,  'ßeligionis  libertate  locu  non  habere, nifipritts  ablata 
flituantur, pofl  Patayienfemtransablione .Hoc  illi  certo  renuent  ex cutteM*  Mit¬ 
ti  irgo  Principes  ,  &  idem  flagitet  d  ciy  itatibus  Jmperij  :  illa  aut  obedknt  aut  non 
bedient :  Si  prius ,  falya  res  eft:  fi  pofierius  ,  proferibat  eas  &  yicinis  Principibus, 
'T  femper  uni  Calyiniano ,  alteri  Eutherano  diripiendas  tradat,  Tlon  enim  putarunt 
^onttficij  ,  tam  prudentes  fore  Principes  Proteflantes  jn  fuufa  TonnaVV erdenfi, 
mnfiyeladmminum  pJatinus  aut  VP^irtenbergicus  eppofituruseptPayaro. 

'dh  profcriprifuiffent&ipfi,  &  omnis  confcijfapacificandirario,  nonmodv  ex  Ponti* 
icijsyfed etiam  Cahinianis.  Quia  yerb  conjiderantins  egerunt ,  quam  exijHmatum 
'uit ;  Ad  has  fe  conyerterunt  fraudes  Jefuita  ;  7Iam  proferiptü  una  atque  altera  ciyi* 
atihns  Jmperij  ,nullus fibi  temperaturus  ejf  Principu  ,quin  malit fibi potius  ,qudm  alte* 
■iamulo  ex  communi prada  confultum.  Hoc  ingenere.  Jn  jj/ecie  autem  adnitendum 
•ffe,  ut  commißls  inter fefe  Saxonicii  Principibus ^ potentia  eor^um frangatur,  IdaUtem 
ieripojjecommodißime, 

p.rmb,Siprimatus  Magdehurgictis ,qmnunc  yacat,EUBori  ColonienfiJBayarode» 

:ernaturadminiflrandus,id  neq^PrandeburgicuSyneq,  Saxo  facile  concejTerint. 

Secundo  ,  Jd fi  non  fuccedatpro  yotis  ,  aliquid caufie  obtendendum, quare  yidea* 

Utr  ,  aut  yideri  faltm  debeat  ab  Ele^orali  dignitate  remoyendin  Saxo,^  Simirn 


De  Nefariis  Facinoribvs 

Im^erij proceres  f^^enceslaum  a  Cafareo  culmine  dejecerunt  ,  quia  ipßs  ^oidehatiti 
ignarior  :  habere  etiam poße  Ca faremjußdm  caufam ,  quare  Saxonem  ijlum .  quotidie  e- 
brium  ah  EleSl orali  dignitate  rento'lpeat.  T rädat  igitur  reßituat  hanc  dignitatem  fa- 
milite  VVrmarienßx  :  tsrquia  Trincipes  Uli  adhu'c  minorenneSy  adminißrationem  EleUu- 
ra  committat  Henri  co  ‘Brunsyicenji  TrincipiliteYato  &  ipigilanti.  Hac  resjine  duhic 
incredibiles  excitabit  turbas  per  totam  Saxßniam  :  Ita  mutuis  fe  conficient  &  atterent 
y iribus ,  ut  communi  möx Juper'^?enturo  haßt  'rßtßere  nequeant.  ‘Brdtidenburgicum  ö 
orner  anos  quod  attinet ,  dasidam  operarh ,  ui  Jiffinis  C a  far  is  T^x  Tolönix  cum  patrui 
fuo  li^ge  Sueci«  Carolo,ßc pacifcatur,ut  Trußiam  communi  teblionifcthifcianty  &  in  ca¬ 
pita  di  yidant.  Contra  quod  fe  "Brandeburgicus  totps  utr  ibus  opponet.  Haßix  y  ero  Land- 
gr ay tum  adurgendum  y  ut  cumpatruo  Ludoyico  diyidat  «qudbiliter  Hkreditatem  ,  Ö 
Hersfeldenfern  adminißrationem  refignet  Epifcopo  Herbipolerifi,  Sin  minus,ut pro  feri- 
batur  y  &  Ludoyico  ditiones  ejus  aßignentur.  VVirtenbergicum  porro  ducem  &  Ele- 
Borem  Talatmum  y  facile  cornmitti poffe  inteir  fefe,fi  ad  Y/ßitutionem  Ccenobiorum  ali- 
cuot  Dux  adigatur, & ji  nolit  pro feribatur  aßignatis  EteB  ori  yicinis  aliquot  monaßer 
rijs,  &  inter  faycomprimis  uncTyquod pridem defiderdjfe  dicituri  .  . 

Hicc  fuiit funeßaconfilia  lefuitarum ,  qua  ex  ore  ip forum  audiyiyfummo  cum ßu- 
pore  &  admiratione.  Suntque  qudm  plurima  alia,  qua  non^mniamihi  occurrunt:  ^  it 
hunc  finem  ßeBatpax  ‘Belgica  &  T urcica.Sed  DEV%1  credo  fi  c  rem  direxijfe  in  Eccle- 
fia  falutem,ut  quas  illi  inimicitias  inter  Germania  proceres  ferere  nituntur  i  eas  jam  con 
'fpiciant  3  flagrare  inter  Cafarem  &  fratrem  ejiti  'Matthiam  ,  Pontifici  dddiBißimo. 
Ö*  charißimos  filios. ,  ,  .  .  . 

fluin  ^  hoc  deliberatum  &  cenfultAturn  eß  d  lefuim ,  uterhißps  aliquot audacif 
fimis  ficarijs  ,  practpue  Ep^angelica  t<f  Calymiana  Eccleßa  DoBnre.s y^ene.nn  t  nllane^ 
tMita.  intoxicandi peritia  ihfiruBü .Ut patinas \  faliyaymalluleia',  Lebetes.&  -qua  reli- 
quaad  ufumqnotidianum  deßinotafänufic  inficere  yaleant  'j  ut  licdt  decies  extergam 
tUTy  tarne  atrocißimi  &  prafentißimi  yeneni  yim  retineant.  j^iMpropter  omnes  pios 
finceros  Ecclefiayiritißiteshortorfmmpoßerum  ftbi  cayeri  yelint,nec  cuiquam  facile  fi‘ 
dem  adjungantymßpriüs probe  explorayerint. 

Hac  in  mentem  mihi  nunquam  yenirepotuiffent ,  nunquam  etiam  yenijfent^nifia 
primariis lefuiti ea colluyiei focijs hacfingula,& multo aliapluraacce»  _ 
pißem,  qua  in  Patria  &  Eccleßa  falutem ,  in  dpricum producere 
debui,nunc  quidem  folumdelineandoyatjuotemporei 
Deo  yolenteyomnibus  coloribus  &  circum^ 

flantijsylociytemporps  &perfo-  j 

f  um  exprimendo^ 

:  LißRl  Tfrtii  Finis^ 


i  E  S  V  I  T  A  R  V  2Ji 


D  E 


D  OG  TR  INA  IR 

S  V  I  T  A  R  V  M. 

Liber  Quartüs. 

InhocLibrocamtahtüiriDOCTRiNÄM  iesvitIrvm  referam, qua 
ipfiÄT  alijPonrifidj  parn'dd(aRcgumacPrinopiim:item,proclino* 
nes,fedirionesjpen'uria,Ligas  8^  coniuratiönes  Subditorum  adveri 
fus  Reges,  alfos^  legitimos  bi  a  Deo  ordinatos  Magifträtus ,  Am« 
phibologias  quoque feu  Aequivocatiohes ,  ac fimilia  multa  appro« 
bantjÖ^horumRelerumpatlrociniumfufcipiunt* 

ÖAPVt  I.  .  ^ 

Deparricidiis  &  abdicationibus 

Regum  acPrincipum,&Ci  . 

'^l'^öydocentifroih^alidu^yianemlluhah^ 

Imperatomy  %egumyPrincipHmyaUomm^  Ordmum  Con- 
(iitHtioncs  ypcicidy  cofinjcnt^yCupitHliittoncs yßi'^tcf’fittcitcs  y 
c oneeßtones ,  quihm alia religio ,  ^udmmoderhä %omano- 
Catholica  maulgetHryEtiamß juramento  conßrmata ,  non 
Htemd%omanoPonrißceapprobataßnt.  - 

lacobus  Simancha  EpircopusPacerii(isdeCathoIJnßitunc4(;,  Vbipoil-  inT«Ai.Tö«tf 

Liäinnurn*25«-dixit,d’eL«fÄfr4wori«^«o>«?«cefw»i  Sderainentarios  int  eiligere  ypoit 
ianurn*52>docet  iflorum(l^mhcx2inomm)pcenam &‘odimnetum 

mnereyQuoifdes  illü  data  feryanda  non  fit  (min  Concilio  Cöftantienfi'  fad-üm  ) 
nlohßante  jurameneor Item»^  CumhdretuÜ nullum  commercium,nec pacem  ullam  effe 
fepdeo^  fidem  illu  datamyetiamfurdmento  frmatamynüUo  modo  fer’^iindam  eße.  si^ 

( addit)ida nohü  ditluWi ; ne cefjeefl tarnen  inceßabiUteriterariy&  tarndiu  uon  tacerey 
(amdtupacus  illud nomen  ohtenaüux»  V  .  *  . 

.  Cunfadus  Brliniis  qui  etiam  ex  Schola lefuitica  emerfit  fde  Haereticis  TraftahVom- 

3*  3*  capi  15*  pöhitqüaeftiohem  detalipace  religionis  j  qüalis  eft  in  Imperio  ex  ’ 

mventionibus  Ahni  1552*0^ *555*  Anratafintö^  valeantpadajconventiohes, 
gesS<irefcripta  ,  quibüs  hxretici  jpacem&fecuritatem  impetrant,  ut  qui  eos 
ienderit,fradx  pads  teneatur f  Item ,  Quibus  permittitur ,  ut  Ecdefias  ^  E pi- 
opos, Sacerdotes  bi  clericos  habeant,  Ecdefias  reformare,  Ecclefiarum  bona 
öfsidere,  adminifträre  bC  difpenfare  poßint,  ut^  Ecdefiaftica  iurisdidio  con* 
aipfos  fufpendaturrEt  refpondet*»»»  -Malere  j  cum  hteretieü  Catholico  nullam  pa^ 

Hn  ^  -  V 


■  r 

't:  - ■ 


DeDoctrina 

cem  effe^ojje.  Er  ejft  crtndiiionem  iniquam  &  blaj^hemam ,  qudharetic'ü permittitur 
dogmata  fuadoceant.  Et  in  fineeiusd*  capit«  Hodie  nulla  pax  rata  ejje  potejl^  quit  ! 
cum  harericü  ed  lege  contrahitur » ut  ojfendi  non  poßint ;  Horrendam  &  ahominandam  v 
ejjepacem  ed  conditione  tnitam  ,  ut  qui  eos  oßenderint  ,frd^apacps  condemnentur.  £•  ; 
contra  omnia  divina  &  humana  jura  illos  exjiinBos  'velle.  ' 

Petrus Ribadeneira  Ici liitade  Principe  libro  primo  poftquam  capite  r(f* 
pagina  \  o  4«  ediuonis  Mogimtinae  de  Anno  Profeftantes  Principes  in* 
iiiriose  rebelles  0^  fiimme  impios  appellavit  ( ut  ^  foetus  illius  lacobus  Syl» 
vanus  alias  lacobus  Keller  lefuitaRatisbonenfis  in  nuper  edita  Philippica  eof*  ■ 
dcmPrincipesPerduelliilm  appellatione  diffamare  non  erubuit  )fubijcit  capi*  ’ 
te  t7.8CtS.  Tacem  hanc  religionis  3  quam  Tolhici’noßrtin'vexerant ,  quamque  Germa^' 
ni  Luther  ance  faUionis  aßeclcefunt  amplexati ,  &  in  ‘Belgio  nonnulli  jtbi  concedi  poßu^ 
lant  3  non  indulgendamneqj  ferendam.  Idem  afferit  etiam  Andreeas  Erftenberger 
five  Fr ancifeus  Buchardus  in  Anatomia(Uudata  a  lefuita  Ribad€neira)parte  3  *  - 


capite  13. pag^.^cxi« 

Martinus  Becanus  lefuita  Moguritinus  indifputa.  de  Fide  haereticis  fer* 
vanda  ,  nuper  Anno  t  d  07.  Moguntite  impreffa  c«  t o. pag.  8  8« Si! feqq;  af» 
ferit  3  Libertatem  ßye  paSlionem  illam  religionis  3  qua  liberum  permittitur  ,  ejfe  Cdtho-^ 
licum,  yelLutheranum3  yel  Caly  iniß  am, omnino  ejfe  illicitam,^  diyino ^rxeepto  rep^ 
gnantem  ,  nec  alit  er -quam  aliquo  tempore ,  majoris  damni  y  itandi  caufa, tolerari  poße» 
Jmb  heee  libertas  potius  ('2dt^2i^irr3i^^.)  a  Catholicis  omnibies  modts  3  quantum  com^ 
mode  fieri poteß ,  impediri  &profiigari debet.  HulluS fit  ißü  minißeriörum  locus :  Sci-^ 
antomnes3  etiamßquidßecialirefcriptoyelpaBo  ab  hujufmodi  hominum  genere  impe.» 
tratum  fit, non  y  alere. 

Sic  lulianus  Cardinalis  S«  Angeli  Ladislao  Regi  Hungariae  &  Polo* 
Iliae  poft  pacis  conventionem  cum  Amiirathe  initam ,  bC  iitramento  ad  ho* 
ftiam  facramentalem  firmatam,  perfuafit  fidei  datae  violationem in- 
quitlulianus  ,  fidei  ac  fae deris  nomina ,  cir  yerba  quadam  inconfulta ,  per  jpem ,  we- 
►  tumque  mutuo  ja  flata  ejJe  ,  qua  foederis  nomen  fanflitatemque  non  obtineant.  Ima^ 
mentum  interpofitum  ,  ceremoniam  tantum  temere  jaSlatam  fuijfe.  Eorundem  Trhr^ 
cipum  aliorum  confenfu  bellum  iiitermitti  oportuiße,  quorum  ope yaufiicijsquegerifu-^ 
fceptum  oportuit.  Et  nedum  foedus  cum  hujusmodi  hominum  genere  itiire  licuifie  ,  ftd. 
&  initum  non  tenere  in  jujjii  Tontificis  maximi.  Äcpoßquam  depoteftatePontifi«; 
cismultapraemififlTet,  tandem  fubiedt ;  Pontificis  maximiauUoritatefe  id  foetius  d 
qualecunque  ejfet ,  refeindere  &  abrogare  •  l^egemque  &  cateroSyquoram  intererat 3  dju-^ 
ramento  &  refp onfione  quam  T ufeis  fecerant  y  abfohere.  Pfiilippus  Callimachus^ 
Florentinus  ( qui  Romano*Caiholicae  religionis  fuit-)  feiftorianim  de  rebus 
geftisLadislai  Regis  Vngariae ,  libro  3.  Bt  Äneas  S/lvius  (qui  idem  poft 
Papa  Pius  II« )  epiftola  8(»  Et  ilotanduih ,  Quod  Ifcct  lefuita  Petrus  .Ri= 
badeneira, De  Principe  libfo  fecundo  capite  vigefimo  decimo, hanc  perfidi¬ 
am  improbet,ö(  caufam  maximae  cladis  fuiffe  fateatur  illum  tamen  fup<« 
prefsiffc,  quod  Cardinalis  lulianus  autflor  illius  perfidiae  &:  periur^fuit«  Ab 
^  ter  vero  lefuita  Martinus  Becanus  in'difputationede  Fide  Haereticis  fervanw 
da  capite  feptimop^inafexagefima  fexta  falso  allegat,  ^  nonnullis  TrincipL 
his  Chrijlianis  Ladiflaum  ad  ykkndamfidem  &  bellum  redintegrandum ,  folli  citatum 
futffe.  j  .  -  - 

Sic  lohanncm  Stngoriicnfdh  ArchiCpifcopum,  &  lohantiemEpifcopurf 
Quinque  Eccles.ErgaMatchiam  Regem  fuum  ingratifsimos  Friderico  II  li 
Imperatori,  authores  confiltj  de  violanda  fide  iureiurando  fuifie  ,  tradh 

l^nzanus  in  Epitome  rermn  Hwng«Ideom  Maithiam  jW(iru<fto  cxcrdtd  Ger- 

maniJi 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  212 

lani'ac  fines  mgrefTum,  quicqm'd  locorum  occurrir  jdiripui'fTe ,  vaftäflTc ,  mcen« 
lilTc  jAufin'am  denique, Srin'am,Charinthiamcccupäfic» 

Arnon  tantümilhs,quos  haereticos  fingit  Pondfex  Rom*  fidem  ipfemctnoh 
:rvat,docet^  nonfervandam  ,  fed  dC  domefticis  fi'deifuae*  Ne  longe  exempla 
etantur.’Exuänt  inter  acfiaS^  recelTus  Impeiij  duo  Maximiliani  l.program- 
iata,quibus  conqueritur, /«/firn//.  Tonttßcem  T^mkum  ipfo  Imperatore  ^  necnen 
Galliarum  &  Arragomce  de  conjungendü  armvs  contraV enetos paÜumfmjJey 
7  ne  cmquam  cum  V enetü  ahsq^  commuhi  conjenfu pacem  inire  liceret  ^  donec fuaprorfits 
scepißent.Sed  Tontißcemßdem  yioldße,  cum  k^enetü  adpartem  tranßegijje,  Ethane 
>ioldtioneminjignemperßdiam&  dolum  Docat. 

Recfie  itaque  Senatod  V enetus  Dominicus  Trevifanus  cum  Leo  X.  a  pa* 
hone  Cameracenfi  refiliret,5^  V enetis  pacfiionem  ofFerret,in  Senatu  dixit ,  ut 
ftapud  Guicciardinum  lib.8*hifl:or*lta]*pag*  2(^4,.  Si  in  hoc  Tontißce  Sacerdo^ 
dlts ßdes  non  corißantior^  quam ßere ßemp'er  in  alijs  fuerat,  exißeret  j ße  minime  cernere, 
Ute  cautio  h  ab  eri  poffer,Tontißcem  Arimino  &  F aüentid  adeptvs ,  non  etiam  CerDiam 
7  ennam  repetiturum  eße,  ni  datte  ßdei  majorem  rationem  haberet ,  quam  Tonti~ 
cummos  eßet ;  Qmuthunc  morem  fuum  tueantur, legibm ßanxerunt,  Eccleßiam ßuorum 
intiflitum pronnßü  &  contraBibm  contrayenirepoße. 

Anno  $527.  edita efi:  Mogundae cum  privilegio  Caef*  pad-ioCaroli  V*Ini=s 
»eratoris  cumClemente  V 1 1.  contra  Francifeum  Regem  Galliae  inita  ,  cum 
v^efponfo five  Qiierelaeiufdem  Imperatoris  ;  Quod  Clemens  Tapaßdemnonfer^ 
idßetßedejm  yiclattonem  prtetextü  ad  pietatem  compoßito  tegere  conatus fuißet  Ädcoc^ 
Z2LVo\\M-n\\rx\>AiyiiCCe,yocemeße Iacobi,manids autem  Efau.Yit2.ddi(iiiEc‘,  Toties fi^ 
ii  yiolatam  fidemruptaßfee  dera.ltem^  Contra  jus  &  tequitatem  datam  ßdem  ,praflu 
um^juramentum  yiolatu  eße.  Cum  hujußmodi  hominibui  deinde  tute  contrahi  non poße, 
Hofius  Cardinalis  epiftola  19^*202*  220.  HenricumPoloniaeRegcmhorta* 
ur,euiTi  nullo  mododebere  fidem  data  Evangelicis  Polonis  fervare*  Nunquä 
lit  5  patiaris  ulld terationead  ea,  qux promißßi,Jeryanda  teneri:quia  luramentum  non 
lebet eßßeyinculuminiquitatps.Ethaxica.dmonitionem'poüc^.  ad  Regem  Polonise 
Stephanum  Antonius  Poflevinus  lefuitarepetijt*  ^ 

Sententia  ergo  lefuitarum  aliorum^  Papiftarum  htec  efi:,HuiufiT!odi  päe 
■ifi'cationes  ex  ipforum  parte  non  elTe  obligatorias,nifi  cum  authoritate  dC  con* 
enfu  Pontificis l^om*initaefint,  fed  nullas  SC  irritas  elfe*  S edetfi  validae  effenti 
amen  ad  Papac  nutum  refeindi  ac  cairari,8<:^  luramentum  interpofi'tum ,  Ponti* 
ieqs  relaxari ,  im66<:poft  periurium  admilTum  abfolutionem  facile  impetrari 
loiRt  .  . 

In  eandem  fententiam  docent  porro  ex  priore  axiomate,  Tacem  religionis  ini 
er  ordines  Germanici  Imperij  conyentam  ,  uti  per  yim  extortam  ,non  eße  obligatoriam, 
'^mo  &  ad  tempiis  tantum  conceßamßälationem ,  moratorium  &  tolerantia,  fuiße.  Nem* 
leuf^  adConcilHTridentini publicationem,quae  Anno  i5d4*fecutaeft. 

Johannes  P  aulus  VV  indeck  in  deliberat.de  haerefibus  exftirpandis,  imprefi» 
aColoniarcum  gratia  et  privilegio  Cäef.Maieftatis  Ä*3*inrerpöns*ad4.*obied'*. 
)ag*524..  Qmd  hac  pacis  formula  Ca far  Troteßantihus  cayit,fummdneceßitate  ad- 
iBus  fecit:  nam  irruent  e  tum  in  Außriam  Turea,  neeeße  erat ,  omnes  undecunq^yires 
'Ontrahere. 

,  Ibidem  VV  inderk,  Conßatexeo  ediSlo,  Ca: far  em  pacem  Trotej^antibiis  tantum  ad 
tfque  Conciltj  tempus, quo  dißtdium  hoc  fanari  poßet,conceßiße.  Jdempag.iz6.ubi  fuhij^ 
'it ;  Troteßantibus  tantum  moratorium,  dilationem  ,&  tolerantiam  conceßißeufque  ad 
udicium  Conciltj  Tridentini.  Q^amohrem  mirari  animum  fuhtt  yecor diam  feUarioru^ 
jui pro  religione  tuenda  toties  Comitiorum  decreta  contra  nos ßultißime  detonare  &  de^ 
dat  er ar  e f olent» 


Jln  % 


D'E  Doctrina 

Idem  VVindeck  pag*  Quodnonnunquam  Catholici  cum  SeSlarij>s  tranß^ 
gerunt  ^eo  fine  fecerunt  iUt  interea  reliquünegotijs  expediti,  poßeaunum  hoc  bellum  con¬ 
tra  Sekarios  adminifirarejit, omnem  eiuf  molem  in  ipfos  .Idem  docet  eti¬ 

am  Andreas  El  ftenberg  alias  Fr»  Burckhardiis  de  Anatomialib»^»  cap.  ij.pag» 
3o5.5<:  fcq.Et  '^uffrocifer  Der  0cifIUd)encap»3»fol»d(S»6!r7o» 

Melchior  Clefelius  qiiocpquondä  Archiepifcopus  Vieniienfis  »eiufdemfa« 
rinxcenftiram  conferipfit  anno  idod.ad  Matthiamtunc  ArchidiicemAuftrisc 
diredam» 

Et Poffevinus  alrjcp  lefuitseHenrico  Gallo  Stephano Bathoiio Polonfas 
Regibus  autoresfueruntjutdeharedeis  (Evangelicis )  extirpandis  (erio  cogi« 
tarenc»  Nullo  enim|modo  fidem,  Evangelicis  Polonis  datam,  fervandam elfe: 
quia  iuramentnrn  non  debeat  effe  vinculum  iniquitatis. 

n. 

S  E  C  V  N  b  o  ,d[ocen  t  etiam, tempore  ädlahormdum  Ponüßeij^u* 
htey ,  ut  omnes  hterettcos ,  inprimts  JLuthiranos  CpJ  Cal^miatios,  iÜorumcj^ 
fautores  ypoliticos  lUos  Catholicos  ^qui  potius  pacem fera^are  ^  quam  auxi^ 
lia  ad  hstreticorum  oppreßionem  conferre  maluntfigne  ferro  »^^enenoypul- 
^eretormentario ,  heüü  ^  alijs  machinationibus  opprimant.  ^Pliß forth 
majiu  incommodum  Pontißcq  metuant , ß td jam  tententy  tunc  enimtem^ 
porifernsiendum-.alijs  contra fentien  tibus^non  amplm  temportfandum, 
Paulus  Chirlandus de hseret.  q.jt  num*  i»  Simancha  Inftit»  Gatho*  4^* 

num»  45»  feq.  Acftio  Henrici  Garnen  lefuitx ,  per  totum» 

lefuita  Cresvvel  fub  nomine  Andreas  Philopatris  contra  edidlum  R^ginac 
Anglias fe(ft»2»num»J 57»Vbi  tradit, Trincipemyqut  d  C atholtca  religione  ßfiexit,  ex^) 
cidere fiatim  omni poteßate, argumento  ejus  quod  Taulus Cor. 7.  dicit ;  Si  infidelü  di^. 
feeditydifeedat ;  inhujufmodi  enim  cafu  non  ligatur  frater  aut  foror.  Idempaulopoft. 
'  ncLmMo^Omnium  Catholicorum fententidm eßeyohhgatos eßefubdttos ad Trincipes ha- 
reticos  depellendos  y^ui  fidei  Catholica  injuriofi fiunt  y fi  modo  yires  ad  hoc  habeant  idone- 
<?r.Btibidem  tium^i62.Subdtti  hujufmodtTrtncipes  fuos  non  tantum  legitime  pofiunf 
deturbarcyfed etiam  ad  hocpracepto  dhino ,  &  conficientia  mnculo  arSlißimo ,  ac  extre¬ 
mo  animarum fiuarum periculo  tenentur.ldctn  in  prasdidlo  Refp.pag»  t  op*  Si Impera^ 

tor  yel7{exhareticumfiayoreprofiequatur,ipfiofa^o  regnum  amittet. 

Cardinalis  Regmaldus  Poluj^  in Örat»  ad Carolum  V»  Imperat» 
hello  'Turcicoycontrahareticos  bellum moyendurn.  Hü  enim  compofitü  (^t)  minori  ne¬ 
gotio  relicua  aggredi  ac  perficere  poterps.^  Turea  minus  periculi  immtnet* 

Cupradus  Brunus  dcHacrenlib»  3*c*ult» 

Bulla Papalis, quam  vocant  2)omi«i,fic habet  t  Excommunicamus 

stnathemati:^amus  ex  parte  Dei  &  nbflra  quoscUn^  Luther anoS  &  ipfiorum  receptatores 

aut fiautoreSy& generaliter  quoslibet  illorum  dfenfiores. 

Stapletonus  in  Oratione  contraPoliticos  Duaci  habita  ,  quas  primum  in 
inferiori  Germania  typis  vulgata  eft,  tales  ToUtkor  Hareticü  &  Tureis  dete*^ 
riores  efe  dicit  ,  Qgia  armü  &  bellü  Catholicifimum  propagare  recufiant.  Eos 
etiam  ut noyosDia^ras  &  Trotagoras  ex  omnibus  dyitatibus  pelli  debere  ,  utyetereS 
illos  expulerunt  jiwenienfies ,  propofitd etiam  merctde  ei ,  qui  illos  interficeret.  In  edit» 
Bavarica  quas  nuper  Monachio prodijt,hasc  inveniuntur  pag»i5.5c!^  24» 

Baronius  Cardinalis  inEpiftolacontra  V enetos  -y  Duplex  eßy^ityßeate  Ta- 
ier,  minißerium  Tetrit  Taficere  ^  OccidereyjuxtailludyTufice  oyesmeasyC^ juxta  illude 
— --  - - ,  &ccm 


7 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  rl 

kdde  &  manduca.  Quando  enim  Tontißci  negotium  eß  cum  refraBarijs  &  adnerfun.. 
\btn(Qualesfunt  V tneti )  tum  jubetur  Tetrm  eos  m,aBare  et  occidere, ati^  in  yißcera  ßua 
econdere.  Idem  in  fuaPanenefi  ad  Venetos  pag;  T^ßatfater  (Papa)  utex- 
^atpfinmaleßcos  gladium  Tetrii^uemadhoc  conßituit  fuper  regna  &  gentes  Chrißi4^. 

Rofephus  SteV änus  V alentiniis ,  Dod^or Theologus ,  in  libro  de  o'culaa 
ohe pedum  Romani  Pontificis  i  adGregon'um  Xllli  edito  Colonix,  Anno 
5  8  o.  capite 4,  pag»^j»(?^or«f,ait  Taülusx.  Corinth.  t'^.Chrißum regnare,  done'cpo* 
atinimicosfub pedibus ejns,  &c.  Ciimhiclocns  Tauli£ccleßapoteßatemexprimat,me» 
\tb  reluBantes  &  contumaces  hoßes  pedibus  trabet ,  comminuet, proteret  ^  atque  ßua  po^ 
ßate  fubditas  'nationes  coercebit,dönec  yeneraturi ,  pro  ejus  dominatione  &  dignitate^ 
\anui  protendant,  &  ytßigijs  0 f cula  jaciant  ^  Qms  omines ßua  auBoritate  conßringit  & 
niterit  Eccleßa ;  quidprimo pradicatori  diBum  eß  ;  Öccide  &  manduca.  Tunc  ma^ 
Ut  Tetrus,  cum  impiorum  reprimit  conatus ,  &  collaßurore  turgentia  pedibus  contundit 
r  tomprirnxti. 

Sic  etiam  Cardinalis  maximus  Polus  lefuitarum  fautor ,  tubafed/tionis 
[afsicumcanens,adarmaCarolum  V*vocat ,  hancluemab  EcclefiaChriftias 
crtatimalumcp  domefticum  congrua  feveritatereicindat,  ne  univerfum  Chri 
ialhae  Reipub»  corpus  ad  extremum  inficiatur.  Gladium  enim  iufti  tix  divini^ 
.is  illijäd  Ecclefias  defenfionem  ^  vindidammalefadorum  traditum  elTe.  Ac^ 
ngatur  itAq^,ruhmngit, gladio ßuo ßuperßemur ,potenrißimus  Imperator  ,  hareticos  & 
hrißidni  nominis  hoßes pemicioßßimos ßub  jugum  mittat.  Et  utilem  hanc  fore  fan^ 
liihis  profufionem  profitetur  j  Quid enim,2dx.,peßißerum  membrum  in  corpore!^  Quid 
omodijperatus inßQpühlicd ^ Quidürßus inyinea  quid  lupus  in  dyili  f  quid  prodi- 
)r  ih  caßrü  t  quid ßeditioßus  in  ciyitate  ?  SiCc*  Item  i  ^idpdras  f  quid  cogitas 
innbn  iinde  'majus  periculum  T^ipuh.noßra  imminet ,  &  tibi  prdßens  jam  malum, 
r  noyus  hoßis  multo  periculoßör  &  inßeßior ,  quam  prior  Turea  ,  jam  urget :  eo  po- 
us  curßum  &  arma  te  conyeriere  oportet  f  Horum  ßemen ,  ßeu  Eyangelium  Tur- 
ICO  deterius  efl,e!^c.  Adfeuhdem  feremodiim  Antonius  Pois^vinus  icribit ,  in 
bellocui  titulum  fedt  in  Italica  lingua  Li  Soldato  Chriftiano  :  cumPapaPius 
/"♦Corolo  p;  Gallorum  Regi  milites  mitteret*  Sic  enimintcr  caetera ;  Hiß ,  ih- 
Xlit-,milites  omnes  Chrißianos  ßeu  Troteßantes  occidant ,  eos  patriam, uxores  ytiberoSi 
mnem  ßubßantiam, atque  adeo  etiam  fidem  &  fialutem  amifiuros  :  QC  vocat  illos  i  qui 
erbum  Def*tuentur,/ Aeiatos  minißros,  qlii  nihil  aliud  quaerant ,  quam  corpö« 
is  animae  proditionem.  ,  ,  ,,, 

HafenirtuHerus  pag.  12^.  teftatur  ,  fe  audivifleLand^ergae  Georgium 
»aderiim, lefuitarum  per  Bavariam  Provincialem,  dC lacobum  Crufium ,  No* 
itiorumIefuiticorumRcdorem,ali6squefaEpe  dicentes :  Hulla  nobis  pax, nui- 
t  tuta  rerum  poßeßio  erit  in  Germania :  quandiu  non  curay erimus  Augußandm  Coti- 
fiionem  deleri, & Tröteßantes  ejus  deßenßores  trucidari  &  comburi.  Illud  enim  horni- 
umgenits  non  alia  ratione, quam  ignis  ardore  emolliri  '&  dißolyipoteß.  Quibüä  fub* 
iqxit  Pater  Petrus  Italus  rerum  Spiritüalium  Magifter;  ,  inquit ^ 

oßris  etiam  eßßt animus  tärßiritus,q'ualem  habuere  ij /qui  Eyangelicos  Gallia  expule- 
miti ^ifi  confiimilis  in  Germanos  inßituatur  laniend^noßrä  Societas  inter ipjos  tuta  efie 
onpoterit.  Pater  vdo  lacobus  .Lixtzius  Landlifergae  coilcionator  addebat  I 
\mdeß,qUodnoßri,Augüfi(e,  tanta ßeyeritate,  jußßt  Pontificis  T/omani ,  noyum 
mdariumurgenti* Si  potius  curarent  ,  milites  confcribi/Coiißeßionißas  trucidari Lu- 
herana  praedicabilia  V rbe  Bjci:^  T exto  füni  domhs  &  bona  confificari ,  tunc  Calefti 
litium  tuto  recipi, 81^  hoftri  ibi  quiete  vivere  polTent.  Pertinaces  enini  Luthe« 
ahi^nonnifi  morte  emendantur.Hsec  ZC  fimilia  inter  fe  agitabant  lefuitae. 

Cumdiamadiefuitas  LandfpergenfesperNoribergenfeni  quendamby* 
WcruimfcribercturjIUuftrifsimam  Principem  ac  Dominam, D.VrfulamDoi 


De  Doctrina 


tothcaniyS^cJlluftrifs*  Principis  acDomini,  Domini  Lu dovici  j  Ducis  VVift 
tenbergicijConiugcm  piencifsimam  defund^am  effe :  dC  fpem  etiam  eife ,  ipfuiti 
quoquePrincipcm  ob  nimium  dolorem  QC  ludum,  quem  ex  coniugis  carifsi» 
itiac  morccconcepcrit,moxeamfubfecuturum,  Chriftophorus  Ziegkrus  Stut* 
gardianusjingratus  ergapacriam  cuculus  »dicebat*  Si  hocjierttiomnia  nojlra  con» 
Jilia  &  omnes  yires  conjungere  yellemuSiUt  ditione  ißa,  7)ux  Ferdinandus  Öeni^ontu^ 
nuf  potiretur.  Qma  ausem  id fine  gladio  &  f anguine fieri  nonpotefijuafor  eßem^  ut  Cleri, 
fi  &  DeyothomHes  %donachi  &  Canoni ci i& quicunj^per  yirespoßent,concurrerent,ltä 
uno  impetu  Fuirtehergaminyaderene,refißentes  contrucidarent ,  &fie  illorum  TempL 
&  Scholasnoflrt  inhalitarent.  Scio ,  inquit,  alidratione ipfos  yinci  ,&  ad  ohedientiam 
fediginonpojJe.FLamFuirtehergenfes  in  fua religioni  funt rigidiores  & pertinacioresi 
^udm  utpromißds,  yelminü,  yelmunerihuSt  yel fcriptts ,  yel  confilijs  ad  T^mdna  Eccle-. 
Jia  fuhjeUionem  &  obfejuium  pertrahi poßint. Izcohus  Crufius  quotj  jRedor  Land« 
fpergenfis,pro  publica  concione  aliquoties  dixit,  Hafenmullero  teile ,  Flonpoi., 
tißimumohhuncfinemin  Germaniam  mißi  fumustut  VoHores ,  Concipnatores  &  Tra. 
ieptores  in fcholü  &  templps agamus  j  fiedut  operamdemuSy  neLutherani feu  Eyangelic\ 
proteßantes  majora  incrementa  fumant.  Si  id  noßratesab  ortu  l^uthprifecißint,  fam  Ec* 
clefia^pmjn pace y iy iret. F irum caufd nondum  cecidimus-^  conjungamus  mutuas  ope» 
raSjyires  &  armUf  tunc  facile  poterimus  illos  exßirpare.  Ad  hunc  finem  nifi  omnia  no» 
ßra  confilia  &  asiones  direxerimus ,  periculum  eß^ne  nobis  idem  quod  intendimus ,  faci» 
ant^  &  in foy  eam,  quam  paramus  hareticisfipfi  noßrd  negligentia  incidamusk 

Praiicifcus  y cronus  Conftantinus  JefuitaGalluSjinApologiafuaGallica, 
proloanne  Cafteilo  Parifienfi,  Henrici  4*  Galliarum&lNavarraeRegisparri« 
eida ,  contra  Arreftum  Parlament!  Parifienfis  adverfus  eundem  pyonunciatun 
j5>*Decemb*i  5  p  4dmpreifa  Anno  1 5^5»  in  quintjc  pafiiscap^ijv  cum  varitjs  mul< 
tis^  locis  per  totam  Apologiam ,  8^  verbis  cxpreTsimisoftcndercadnixuseiP 
fer,Hacrefin  omni  infideiitate  deteriorem  ^(Te,  tandem  ad  arma  conclamat  ja(i 
Regem  Henricum ,  fanquam  haereticum  SCbaerencorum  fautorem  ^  Hifpanc 
eundarum  gentium  pio  parente  agmen  ducentf  ,  communibus  armis  delen« 
dum»  Verba  eius  fideliter  ex  Gallico  Latina  fada ,  fichabent ;  In  inquit. 
rem  arrha  funt  jußa^jmo  jußiofa  >  quam  contra  omnes  alios  infideles.  (  Loquitur  dehj?« 
teticoriim  extirpatiotie) fiettti  heerefis  etiam  peior  eß ,  omhi  infidelitate fecundnm  yer. 
ium  Dei, quipermittens populo fuoinirepacem  &feedi*s  cuni ciyitatibus  Gentiliumjan* 
ge  ab  illo  difiim,fed  minime  cum  propinquioribus :  quas  Deus  citra  illius  exceptione fmu 
ditus  extirpatas  y  olebat, docet  nos  hanc  Theologiam  ;  cum  infidelis ,  qui  efi  propinquuSt 
nihil aliudfit,qhdm,qui  fub  nomine  Cbrifiiani  feminant  fuas  impietates  &  blasphemiaSi 
ficuti facit  onthis  haretHus(nomin2Lt{m  autem  lefuitae ) fed ftjufiumbellum  contra  ha» 
retteos,  quanto  jufiius  contra  caput  htereticorum!*  ( de  Henrico  quarto  Galiiaruni 
Rege  ^git)etf,inquit,jufium  efi  adextirpandas  I^ges  hareticost  ex  omnibus  I{egnA 
Chrißianis,quanto,mq[in,jußnts  ex  regno  Chrifiiamfiimor^Hucllfcp  Veronus» 
Ribadenciralibro  !4capw8,m  Trincipe fuo  feribit  etiam,Concilij  Toletani decre. 
tum  effe,  Delium  gerendum  ady  er fus  Mareticos:  idq^etiam  'Principibus  &  %lagißratu 
hus  Catholicon  Romanis  pr  a  cepmm,  illosqj  ad  hoc  jurejurando  adfiringendos  ejfe.  ßtedt 
demlibrocap»34tdicit.  Explicari  facile  non  pojfe ,  quanto  odio  Cathgliciih  hereticoi 
ferri  debeant, 

\ozn.  Paulus  V  uindcck  de  exftirpendis  haef  cfÄntidoto  1  d»  p;  404»  8^  Ahtt« 
doto  1  i*p»48  o»fcribtti  Lutheranos  bellis  perfequendos,&mnfolujnarmjs  terre  dos  f  et 
tetamdelendos,excindendos, tolle  dos,  extirpados:  T^eccurandU  fi  Catholici  numeropau- 
tiores,  cum  multo  pluribus  hareticis  configere  debeat. oftenderc  COhatur 
paryam  Papifiarum  manum ,  contra  numerofifiimum  h/ereticorum  exercitüvn  ßpk  yi- 
Vwindekib»p»4»i»  Ad  Senarios profiigtdoi  Cmlolico. 

run 


•*  * 


\ 


Iesvitarvm,  214. 

^  eJr  confäciatio  requiritur :SC  IefuitaCresvvelp,i<ij.dicif,Liaam 

^  •^^xöbliCTacione;  VVmdecicpag,  144»  Fee dwßye unioni  itt 
»587.  ^mlicaeam,  quam  Sacram  Ligam  yocant,  falutare  conßlium 
uiße.^IL Dein  (Spergit  V  V mdeck )  nec  negtigenda  eß occaßo^Quando  yidelicet  Tro^ 
efiantetpecunijs  exhaußißunt-.  V tdfactlittf  Catholici  Senarios  opprimere poßint^ yarijs  ' 

hdu^ps  caußts  artihfü aitos ab  atijs ut  diyellant,occiißones  captanda-, Carola  y» 
mperat.  ohfer'^atum  magno  fuo  emolumento.  Sed&  externa  auxilia  Cathouci ßbi  adjunm 
atadßubjugandot SeHarios.  Ecoritraneht  exter orufuppetias ßbi adfcifcant^cayebut. 

^  Ex  eadem haciefuitarödocfhrina,  Ss^fpedlons  Pörificij  fcrihio  manavit  pro« 

[itori’a  illa  &  imanis  laniena  P an'liefis  co  tra  pacificatione  fide  Regis  firmata  >  in 
[ua  /üprajoooo^innocentiuhominüomnis  ordiniis,  Sexüsjjctatisjinter  paucos 
lies  in  domicilijs  fuiSjVel  ab  i^rdc  extraefti feedifiime trucidati fiint:Quofpeda* 
ulotS  tepore  lefuitae  oculos  animos  fuos  recrearötj  Id<^  PapaRo.  infuo  pa» 
itiojut&^fuolmetjö^  Cardihaliöoeulos  pafeeretdepingendü curavir*  lacobus 
^wg'ThuanusPraefesRegiusHiftoriarumfuitemporisinhiftoria  Annil  57z, 

Hiiic'cciä  manarunt  cofpiratio  Guifianoru  Qc  fociorii  anno  i587»m  Gallia  pu* 
licataj SCquaeeafecutaruntbella, dC RegöacPrincipa parricidia,  acalefuitis 
5  teporis  m  agno  zelo  repetitus  haereticus  lohätParvi  Parifienfis,  damnatus  ia* 
udum  in  CoiiantienficonciliOjde  necandis  0^  loco  mcvendssRegibus  5)C  Prfn- 
ipibm>  quos  Theologi ,  virifcilicet  eruditi&I  graves,protyranni$  habent  j  de 
uibus  exilant  <J»T  omi  Memor.  Ligae.Ideo^  Iohan»M  ariana  lefuita  Toletanus 
)e  Rege  liU » ,c*6k  id  dea  etum  Conftantieni e  non  probat ;  Quia  non  inyeniatpro-» 
itum  a  %/lartinoy vaut Eugenio  Tonttßcibits, &  quiatricipiti  Tontificum  dißidio  coni"  f 

lium  illud  celebratum ßt.  ^ 

Hinc  etiam  fluxit  confilium  illud  cctflatus  invadendi,&  fubitigu  Pontifici* 

[rHfrp^i  mittendi  Regnu  Anglia^,  ad  quem  perficiendu  claisis  Hifpanica  an* 

0  i5884am  fere  ad  littora  SC  portus  Anglicanos  pervenerat:  quo  eventuVhotS 
tjquodm  ex  1 58*navibiis  optime inftru  As  vix  404'n  Hilpaniam  redierunt*  Ec 
Itetur leluitaCrefvvebalias  Andreas Philopaterj  in  Refpbibad  edicfl;umRe* 
inac  Angliäc  pav*  Dei  yoluntate adyerßtm  illum bellißucceßttm  eyeniße :  caufas 

iamfuiße  illius  cladis, aeris  inciememiam,  incogniti  maris  inexperietiamßortaßis  etiA 
mnullorum  horriinum  negligentiam  yei  infeitiam.  Et  forte  Deum  yoluijfe  arborem  An» 
ia  infruEluofdm  adhuc  dimittere  ad  tertium  anum  Eyangelicum^ut  yideat,  num  ad  frud 
mmelioremrediicipoßit,antequamfuccidatur-, 

Etquiaabillo  tepore  ufi^  adfecundüRegismodernianhuiefuitseinÄnglia 
icratosfrudus  colligae  non  potuerunt  j  fedeiufd€DeiPpt*Max*  voluntate  ^ 
rohibiti  funr,confpirarunt  tande  tres  lefuitxHenricus  Gamccus  Provincialis 

)ivvaJdusTefmond^Iohan*Gerard,cumaliquotnobilibusfuajfaAonisho* 

linibus  ad  perdendn  dC  dilplodendum  uno  momento  ipfum  Rege  3C  oes  regni  ^ 

rdines  in  Comidjs  Londinenfib*  fuppofica  dC  incensa  pulveris  tormentarij  co« 
ia  j  ut  apparet  ex  A  As  publicis  Henrici  Garneti  nuper  Londini  editis,  dCex 
»fiufmet  Regis  Britanniarö  ediefio  promulgato  » 5*  lan*  Anno  1606*  in  quibus 
cpreitum  jtres  iftos  lefuitas  audlores  dC  tWentoreS  illius  proditoria:  machinali 
onis:Ite  prxcipuospraAcantes  five  machinatores  fuiflrc*Praemonucruntetia 
imdudu  lefuitx  Si  pubi  ice  conteftati  Cum,  (i  oh  hujufmvdi  detegas punitaf^  prodid  \ 

ones  d propoßto  fuo  non  defituros-,yelim aiunt  lefuita  Campianus  Si  cius  fo* 

[j  in  concertatione  ECclefix  Catholice  Anno  i58^*Treveris  cxcufa  pag.a2*)^«o<l 
l Jocietatem  noßram  attinet, oes  nos,quiper  totu  orbem  longe  lateq^  dijfuß  jumus, quorum 
heorinua  fucceßio  &  magnus  numerus,  SanBum  Foedus  inijffe,  nec  quartdiu  yel unui  no» 
rumßipererif ,  ßudinm  tJr  conßlia  nqßra  de  [alme  yeßra  (hoc  eß ,  ö*  religionif  &  regni 


*  *  e-i 


De  Doctrina 

yeflrieytrßone)  tntermiffuros.  Jamfridem inita  ratio  eß,& inchoatum  cer^tamsn'niMi 
yü,nulltts  AnglorumimfetM  ßtferahit*  ^ 

Excipiunt  tarnen  quidamlefui'tarumjyj  Tontificij  metuerent  ne  conatus  tpfoi 
rum  irritus  futurus  ejfet.  Hoc  enim  cafu  ad  tem^us aliquid  mdulgendum,  &  commodioi 
rem  opportunitatem  expeSlandamä  ^  ,  . 

Memor.LigaeTom»<J4pag;s(fa*^fcq4  lefuitx  hahent breye  j^poflolicumiinqm 
per  difpenfationem  ipjis permittitur jUt  Seryiant  tempori ;  Item,dißimulandüm3  & 
obediendurn  ad  tempus  per  dißimulationem. 

Petrus Ribadeneira de Principelib*i.c*2<^«päg»i78f  Chrtßtanaprudentia  doceti 
4ißimulationeutendum,ß  magna  pericula  timentur. 

Martinus  Becanus  lefuita  Magunt^de  fidehacret*fervan*cap;t  6»  pag.Sp»^! 
Lutheranareligio  commode  impediri  &  profligari  nonpoteß^niß  cum  majori  damno  T^u 
pub.  tune  aliquo  tempore  tolerari poteß.^tp2L^*t  o2i%l‘agißratn^  Catholichs  ömnihuSyO. 
mnibtts  modts  impedire  debet  libertatemreligionis Lütherantß  ;  Si  tarnen  id  facere  not 
poteflßnegray'ori  mcomod)bonipublici,poteßeam  tolerare  ad  eyitandum  majjpsmalum, 
loiiannes  Paulus  V  Vindeclc  in  delibide  hxrertcxtirpan^pag;^^^*  Kihil,nihi 
znreiigtoimnegotijs  oportet  conniyereaut  indulgerei  niß  ubi  libertas  publica  autho- 
ritatey&  yalidü  yiribm  nituüh 

Andreas  Philopater,  alias  Crefvvellefui'taÄd  edid-.RegtnxAngliaepag 
zfx.  Siyires  Catholici  ad  hoc  habeant  idoneas  incpiit* 

SicHenricus  Garnetus  lefuita  Provincialis  Anglije  feripto  teffatus  ydC  co 
räm tribunali  confeiTüseft; Pim  Gregorium XIF .monitos y  Quodipforun 

bullte  contra  ^ginamElifabetharn  magnas  cMmitatesTontificijs  conflarent i,  eof den 
hdc  indultd  yenia  demulferunt ;  Licere  omnibus  Catholi cis  ,  externam  obedlentiam  pn 
fe ferre  ad yexationem  redimendamyhis  tamen  cautelis  ö*  cancellis  circumfcriptamyfPrl 
mb, T^b  US ßc flantibus,  Secündb,  Donec  publica  ‘Bulla  executio  ßeri  potiefl.lhzdlis  Gar 

netüpag^ö?^  -  /  •  .xr  • 

Nonnulli vero  lefuitaruni docent^  Bhimis  tributurn  tempori  Kunc  ttaq^omne 

Lutheranos &  Calyimanospaßimexterminandos, opprimendos, funditus  & radicitiis de 
lendoSytie ullum  eiufmodi femenrenafeatuu  .  »  »  • 

Crefvvel  lefuitä  in  eoddib^de  quo  rupra,pag»».  Satfl  jam  ceffatümefl ab  mm 
centum  de fenßone,  adptacandumhoflemj  ß  fieripotutßet Saiis  datum  tempori, fatts,fatt 

tributumfpei.Qmdniobßflarnus  tarn  feeUrata  tyrannidi 

PetrusRibadeheiraDe Principe,lib.  i;  c*  15  tpag*  p o. ^ feqqiubi  politican 
prudentiam  illam  Reginte  Scotiae  öiT  Regunt  Gallix  ac  Cohiiliariorum  gra.vi 
ter  ^ccxxCzVyQjui  putarunt',  fery  te  dum  temporii  utiliufq^  effe  ebnmy  entia  quada  dr  letliia 
teferyare,  quam feyerd  anirnadyerßone ioiüm regnum eyertefi^i  Etpag.p4iaddit 
Jdullum  B^gem ,  nullum  Trincipem  ejfe,  cui  hdc  politia  ratio  potior  yifa  efl,  qui  nonflul 
titiee  eif  temeritatis grayißimas peenas  dederit. 


rf\aventum  inprseiennai^ommiuurii 

inodo  cecinit  i  Blunc  tempus  effe,  haretuorum  ißörümi  qubs  pfius  expreiTerati  op 
preßtonemeir  deletionem  maturare^  i  Catholicis  nec  neryünipecutiiam,  nec  militemynt 

conßlia  deeßiij.  '  r>  - 1 

SicS:  incommonefacflioncabEpifcQpis  qüibufdäm  Anno  u^oj^Ratisbonj 
exUbkMi^hi^eArcUdiiciAuündiiiNonarnpliiistemporifdtidurriyfedyitatnyf^^^ 
guinem  &  omnes  fortunas  ad  hoc  exporieridas,  ui  cogantur  Imperij  Ordines  in  ipforüm  ter 
ritorijsfitamönaßeria  Abbatibus  &  ‘Monachürefliiuere^',  Et  inhüneßtiem  CatholfcO 
rum  niajbremconjunBionem  omnino  neceß'ariameße  ;  extrema  omntaientandäi  animi 
mn  dejhondendos.  Cum  &  parya  Catholicorum  Wdniis  faif  VVirid^ckirt  delib»d 
haere+extirp.  Antidoto  11*  pagt  4t  0#^  fepc  irigenteshxreticörum  copias  trucidayerh 
idt  intcrmciom  deUierinti  ^ 


/ 


ItSVlTA  Rvil.  21^ 

Excodem  Fcrmio  pcÄoris  nupcr  fub dato  22» Oc^obns  Anm'  1607.  prodt)t 
piftolafiveexhortano  EpiTcopalis  ad  alicjuotPontifidacreJigionis  Pra:latos, 
laefic  habet  ;  %laximoPere  dolendum  efl  ,  quod  inter  politicos  nofiros  reperinntur, 
i  Cafarex  %lajeßatii£fe^oril>M  &  Trincipibips perfuadere conantur ^  Ob  horum  tem^  '' 
rum  difficultatem  aliquid  conniyendum  &  temporifandum  effe,  Idenim  dumdpoliticü 
isfit^  Troteßantes  commoda  fua  in  T^m.rcligionis  detrimentum  promonent, 

Hiccquae  hucufqiie  fub  numero  pn'moöC  fecundo  capitis  huius  diximus^ 
rse^  in  fequentibus  eriam  referemus,c6firmat  apertis  verbis  Thuanus  lib*  47* 
g+877.8^  feq»  mquiens,  %atas  no'vorum  Theologorum,  qui  felefuitas  appellent,  ejji 
itentias,  pacem  cum  feBarijs  ( Eyangelicü )nec fieri  debere,nec  coire poffii  fide  eü  dati 
minem  obligartirempiam  acfalutarem  ejfe,  in  impuros  homines  manus  'violentas  inijce-^ 

:  Chrißtanos  omnes  adyerfuspeßem  eam  armari  debere :acpr ater  Decretu  Sjnodi  Con- 
ntienfisydefide  hareticps  non  feryanda,  ^depromere  eos  exepla  ex  facris  literü  depropta^ 
ijs,qtii d  Leyitps  &  %lofis  mandatu  occififinf.de  ijspraterea,qui  y it ulum aureum ado» 
rinc),acdeniqj  de  lehu, qui  re  alidfimulatdfacer dotes  Daaliinctufos  interfecerit,  ^  ^ 

Idemlib»<55«pag*i52.  faWjinquitjm?«  Senatu  Sebaßiani  T^gis  -Lufitania  de  bei» 

In  frica  contra  ^lauros gerendo  agitaretur,  ij  qui  lefuitarum partes  foyebant, ut 
m  dpericulofo  confilio dimoyerent,Jtc  cenfebatjTrincipi  Chrißiani  nominü propagandi 
^iderio flagrati potiM  adyerfus  feUarios ( Eyangelicos )  quam  eos, qui  Chrrfli  nomen  0» 
tino  ne  fetant, bellum  fufcipienmm  eße  ;  quippe  cum  plus  periculi  ab  illps(Ey  angelicis ) 
am  ah  Im  impendeat,  &qub  facilius  fenarium  malum  inter  Chriflianos  ferpit,  eo  majo» 
nis  odijs  yere  Chriflianos  fenario  yeneno  infeUos  deteflari,  yitare,  atq  ad  inter  ne  cio» 
mperfequi,qudm  infideles  %lachometanos,deheri^. 

R.ur:us  idemlib.(J7*p»i5>o*fcribit5  lefuitarum  fententiam  eße, bella, qux  communi 
nfenfu  Chriflianorum  contra  %iahometanos  gerantur ,  utilius  ad  Dei  gloriam  contra 

darios  ( Eyangelicos^  qui  inter  nosfint,omiflis  Tureis  yerti  </f^err.Vbifed:e addit  c 

riiuanus:  Hoc  quam  pie,  <&  juxtamanfuetudinem  Chriflianam  dicatur,  ipfi,qui  con»  *****  .  ^ 

{dentias  aliorum  moderantur,  confcientiam  fuam  rogent^ 

n  i.  ■ 

T'e  r  ti o  (iocefttf tiaiti,  ßluando ßthditi %omäno-Ciatholict Impera-^ 
re,  %ege,  fi<-ue Principem fhu pro  tyranno  habendam  Conctltfs  <uel cona 
'entth .ßiii ßatueriit,  tum  illa  abdicare,  fß ßipfos  omni  obligationis  nexa 
Injere pojje,  Si  'njero  Comittahabere prohibeatur,  tu  cuinjü  /ubdito,  mo^ 

Vleßtiiarum,  aist aliorumhuiußnodi  Theologorum ufksßt confilto , per- 
iffum imb  laude  dignum  tg)  meritorium futuru,  hujufinodiflegem  <uel 
rinctpcm  occidere.  Proiflde^retlefeciße monachum lacobum  Clemhcm, 
ii)d Piericum I II , T\egem  Gallu  cultro njenenato  interfecit-,  "B^Pie etiam 
\Plurum,cjui  fg)  illius  /uccejjorem  Henritum  IV^ dtiterimat, 
Ioh*Man'anaIefaitaToletan*DeRegelib,t*c»<JdnMogunt*editp*57*^j'o/’«- 
fiye fubditis  yoletihiis,B^gem  principatu ßoliari pqfe.Et  ab  omni  memoria  inmagna 
üdefmße,quicunqyyrannos  opprimere aggrefii  funt,  Etoftcnditratione'abdicädi  z* 
fmodi  l^rixxcipzmxPxpedtta  &  maxime  tuta  yia  efi,ma^uit,fipublid  Conyentusfa^ 

Itas  detur, ut  communi  confenfu fiatuatur,quid fixum  ratum  jue  efje  debeat -fEt fi  monitis 
rinceps  non  obediat,  confiilia  explicanda, arma  expediunda, pecunias  in  bellt  fumptus  fith» 
tis  imperandas  .  Principem  edam  priyataaudoritate ferro perimendu.lBt  p,6o,Si  pu^ 
id  fonyentus  facultas  fuhlata  erit  ,  tum  'etiam  qui  yotts publicü  fay ens  Tiegem  fye 
'rinctpe perimere tentdrit ,  haudquaqua  iniq  eum fedßeexißimaho.  Acnifi publica  yox 
puliadjit,qux  T^gempro  tyranno  habeat',  adbibendos  eflein  confilium  yiros  eruditos  & 


I 


) 


f 


DeDoctrina 

;  Subrjdt  Man'ana  ;  TrjecUre  ,fra clare  cum  rehM  humanü  ageretur  muh 

omines  forri  peSlore  invenirentur, pro  libertate  patria  vita  contemptores  &  falutts:^ 
dolety/^uodplerofquemcolumitatts  cupiditas  retineat ,  magnis Jape  conatibus  adyerfa, 

1  ales  etiam  libri  a  lefiiitaGuignardo  fcripti  Lutetiae  in  Collegio  lefuita« 
riim  poft  tentarum  a  Casfello  parricidium  HeiiridlV*  Regis  Galliae inverv 
tifuni,  ut  ex  adis  ParlamenaParifienfisreferturihMemorvLigaeTom^iJtpag, 
a5<S,&:iequcnt. 

lefuitaCrefvvel,  alias  Philopaterjadverfus  edidaReginaepag*s4,5.  Toteßa- 
rem  eße juris  civilis, Ergo  inarhitrio populi  eße,7^x  quü ßt,an  non. 

Detenfio  lefuitaruminTom*d*MemonLigaepag*28uubi  ( utSC  a  Marian* 
DeRegepag»55>»)  allegatur  ad  hoc  exemplum  Aiodt  ludie.  Adduntur  etiair 
PontificqDoc'fores,Caiet.Dorn.Soto.Thom.Aquinas,SyIvefterFümus. 

Cardinalis  Pclvaei  cpnfilium  interceptum  a  VivonteoMarchioiicPifanc 
Regis  Gall.  Legato  in  Hifpania;  ^danendos  Guißanarum  partium  Sacerdotes  ,  u\ 
dum  peccata  conßtentes,  &  a'dfe  accedentes  confultores  audirent ,  monerent  'tllos  yfaVen- 
dumLotharingts  &  Guifianis  a  Carola  %flagno  oriundis ,  d  quibus  j^erandum  Ternam 
religionis  lahefcentis  reßaurationem :  Henricum  T ertium  "E^gno  deij  ciendum ,  In  V iH' 
d.c.fec.iib.pag.t^.  , 

TotusieruitarumliberDeabdicationeHenridlli.Regis  Galliieeditus; 
ditranre  adhuc  lefuitarum  rebellione  anno  159  u  Lugduni  apud  Johannem  Pii 
Ichot,  S.Ligsefeu Vnionis GallicanaeBibliopolam, expraecepto  Superiorun 
eX  cum  infignibus  lefiiitarum ,  hocipfum  quoque  docet.  Accufatur  in  eo  Hen 
ricus  1 IL  quod  fit  impius  ddmp urus  Tyrannus ,  dC  prEeclai  e  adum  iri ,  fi  is 
cum  fui  fimi libus Regibus  Principibus  ',  interficeretur  ab  uno  vel  pluribu; 
valalhs  autfubditis,hon  expedatafpecialialiquaexcOmmunicatione  velman 
dato  ,  Sequi  tale  facinus  patrent ,  eo  ipfomagnaimgldrianiScrvitamactdhaii 
confequuturos,  atque  etiam  Reipubl.  conimodumS^  utilitatem  promoturo 
ciTc.  J'Zon  deßne mus  etiam ,  inQuit  y  auxilia  (&media  ejuarere  ,  quibus  ’R^x  'iße,  cum  0 
mnihvs  ei  adh  terentibus,  opprimi  &  interfici  poßit.  Cumque  editio  libri  ad  fnemfe 
re  pei  duda  bL  fimul  Rexi  lacobo  Clemente  interfedus  ,  Henricus  Qiiartu 
au  tern  i  a  eius  locumRex  creatiis  effeti  in  praefatione  bC  fine  libelli  additunifuil 
iit,  rudia  parricidijHehrict  llI.  rationehabita  jhuiiifm odi  libelli  i  vSf  dodrin 
haec  ii'  vulgus fpargantur,  quo  fciattir^iureS^  merito  Hehricunll  II.  abdica 
tum  bZ  interfedum  effe ;  indequeintelligatur:^  eius  fuccefforem  quoque  Hen 
ricuvn  I V.  eodem  modo  iufte  abdicari ,  bZ  opprimi  poffe :  urque  ei  adhj^rentes 
exemplo  Henrici  1 1 1.  monin',  fapere  difcanr,  ne  in  exitium  prxeipi tentur,quo 
poil’ nerem  Hearici  i  V.  ipfis  paratum  fit :  tempus  enimiam  adeffe  ,  quo  Re 
gnum  Galli ae  de  gente  in  Gentem  ( a  Gallis  ad  Hifpanos )  transferendum  fit. 

Idem  etiam  docet  liber  fub  nomine  Francois  de  Verone  Conftantiniinlu 
cem  ed'tusjhoc  pologia pour lean  Chafiell. Tarifien. & pour  les peres de U  So 

iiete  de  feßis :  ideii,  Apologia  pro  loanne  Cafiellio  &  leßtitis.  Hunc  libellum  lefuit; 
'  pofieid^ionem fLtamexGaliiafcripferuntSdedideruntinBelgio  :  in  eoaprir 
.  cipioad  fiiiem  ufep  dificipulifui  Joannis  Caftellrf  propofi'tuni,quoHenricum 
perimere  conatus  efi: ,  tamquam heroicuni  S<:iufi:um  ,  laudant  approbant  5  i 
cb am  Henrici  1 1 L  parricidium,  bC  Caftellium  merito  in  numerum  Martyrui 
relatum  fuiffe  affirmant.  .  , 

Eiufdem  argumenti  efi:  quo cp  lefuitacReinaldiliber,  delufiaReipub.Chfi 
ftianae  iaReges  impios  Sd haereticos  authoritate,  iuftifsima^  Catholicorum cc 
foederatione  ,  ad  repellendum  Henricum  Navarraeum  a  Regno  j  editus  fu 
Guilelm!  Roffaei  nomine. 

Poftteatatumedama  Caftellio  Henrici  IV.  parricidiunijdecrcvitPai 

lariientui 


^  '  T' 


1 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  W. 


2l6 


lentlimParificnfe,  Ut  omnia  in  Collegio  lefuirarum  diligenter  inveftigaren- 
: 9^  cognoverunt  inquifitores  ,Caftellrj  praeceptorem ToannemGiieretle* 
tarn, hoc  ipfum  difcipulos  fuos  publice  ac  privatim  docuifle,ob  eämque  cau» 
1  perpetuo  exilio  muldatus  eft.  Eademque  ptfertä  tum  etiam  afFedus  cft  a-» 
:  lefviita  Alexander  Haius  ob  fimilem  culpam.  Reperti  quoque  funt  libri  le» 
:x  Guignardijiii  quibus  parricidium  Henrici  III.  valde  commendat, horta* 
cp  fubditos,  ne  Henricum  I V ♦  ferant,  fed  eodem  modo  eum  interficiant.Do* 
ibidem, inlanicnaParifina anno  157^.  peccatum efle a regijs)  quodnon  uni 
nreliquis  etiam  Henricum Navarraeifin  iugularinn  . 


IV. 


mere,  hcet  nihil  tale  in  prima  Chrifti  Ecclefia  fadum  fit.  ^ 

SicinadisHenriciGarneti  lefuitatpag.  (iS.An.zd.ReghiElifabethacvcntt 
\ngliamParri  I  Cardinali  de  Como  perfuafus,  Reginam,  ut  ex  Ecclefia  eie* 
m,occider€,6<:^hoc  iure  optimo  liceredicebat» 

3ic  didius  Henric.GarnetjOfvvaldus  T  efmorid,Toh.Gerardiefuitae,Vum  a* 
complicibus  rtuper  Anno  i(So5.in  AngliaRegem  3C  Ordines  regni  in  Comi* 
pulvere  tormehtario  difploderc  perdere  cönfpirärunttut  ex  adis  Henri* 
jarneti  Londirti  a  Regio Typographo  editius  äppäretj  ubi  etiam  pag.d(J.dici* 

• ;  Hanc  proditionem  lefuiticamproprie  appellari^  uti  ad  le fultas  esc  congruo  ör  condi- 
t  JpeHantem.Hi  enim  architedi  &  machinatores  exftiterunt ;  Et  in  huiufinodi 
minibus  plus  peccare  audoremj  quam  adotem.  Idqj  cohfirmatur  edido  Re* 
:ßritannixpubIiCato  i5.Ian.Anno^.Regis  moderni. 

Beliarminus  deRom.Pontifi'celib.5.cap.7.pag.io73.  dC  Paulus  VVindeck 
Deliber.  deHaeref.extirp.  Antidoto  i  o.  pag.4o7.  alias  rationes  habet,  Tunc^ 
,  multi  fdeUs  cüm  gentibus  conifer  fabantur  y^uibus  Ecclefix  manfuetudimm  commen- 
ri  expediebat-yldeo^Chrifiani futs  infeßtßimts  hoßib.parcebarit.^lterahujm  manfue- 
linis  caufa^iHod  metuebant  ChriflianiEpifeopi^  ne  morte  hareti  eorum  patientia  Ca* 
dicorum  ob fcur  aretur.  ^ 

ConradiisBrunus  deHaereticis  lib.j.cap.ult.hiim.  i^.päg.jöp.  Hon  obflai 
od  Chrifiits  non  coegit  difcipulos  recedentes  yUt  redirentinzm  tunc  Ecclefia  in  no  vel* 
germine  pullulante, neque  Chriftus,  neque  Apoftoliomnipoteftate  uti  vole* 
nt ;  Quia  nondum  Completa  fuerat  prophetia ;  Et  adorabunt  eiim  omnes  Re* 
s  terrjc ;  omnes  gentes  Pfal.  71.  lam  impleta  efi  illa  prophetia :  meritb  igitur  Eccle- 
jam plenißirha  utitur  foteßat e yUt  etiam  hdretiebs  redire  nolentes  &  ihyitoS  cogat.  Iu* 
ailludLuc.J4.  Compelle intrar^.  \ 

Alanus  in  ApologiaStanleianae  proditionis,  quarti  etiam  publicavit ,  hoc 
fendit,  Quandoquidem Elis(abetha  Anglix  T{egina  &  hxreticaexeommuniedtaeßet^ 
\odnon  modo  liceret  jantrejus  fubditis ,  yerum  etiam  confeientia  iiexu  tenerentur  y  nu^ 
\reearnomni  quopojfentpraftdio,  &  file  exercitus,  fiy  e  oppiday  py  e  arces  &  propugna^' 
'  '  -  ibtinefent  ,  T^giHijpano  tradere^  ut  7{eginanihil  dmplitts  haberet  proprium 


Gretfcheriis  contra  Steniumfic  argumentatur:  Ömnü  illeyqut  loquitur  qua  Veu* 
m pra cepit, jure  interficitur.  Omnis  hareticus loquitur  qua  t>eus  no pracepit.Ergo.V i* 
es  quid  maneat  orthodoxosnonloquentes  qu3ePapa,PapiftaruDeus,nopra:» 
:pit.  Vide  StenminApologiacontraGretfeheruTriumphatumpag.  zpu 


( 


/ 


I 


De  Doctrina 


VclfivcriimDeumintelligat ,  tumlefuicaccumfins  erathae:rc:tid&!iWcrfid€W 
di, qiiia  loquuntur  acdocc’nr,quxDeus  nuquam  prarcepit. 

Frandfcus  Suarezi'n  Defenüone  fidei  Catholicae  adverfusAnglicariai  fedl? 
error  cs  j  1  ib .  n,5*  pag»  8 » 4.«  feq«  quaeftione  fad  a  (  Liceätne  in  defcnfioncri 

proprite  vitae  Principem  occidere  J  fic  diit-ySidefenfio  fit  propria  ipita,  quam  7^x  “vio 
lentet  at^ferre aggreditor, tum  quidem  ordinarie  Ucehit  fubditofeipfU'm  defendere,  etiamj 
inde mors  Trinapts fequatur,quia  tuenda  Dita  eßmaximuth,& tunc  Trinceps  riön  ej 
in  neceßitate ,  qua  obliget  fubditum  ad  Dita^pra  illo perdendani ,  fed  ipfe  Dohntarie  ö 
iniqueinillo  dl f crimine feconßituit.  DeiÄle  pag*»5*niiiTi*7<i  oftendit,  'Tyrannuti 
in  titulo,  id  eß,  eum,qui  Di&injuße  T^gnumoccupaDÜ,  pofje  apriDato  liciti  occidi 
T  umpag*  8174  num*  1  o«citat  authores,  q^ui  äliter  fenferunt^Öt:  maxim^D^Augu 
ftinum ,  qui  abfoltitediciti  fine  publica  adminißratione  non  licere  aliquem  occidere^ 
fi^num.  feq»adhuncmodumrerpondet«^i^  Aitgtißinum (m<\uix)reßoiideo ,  Illur, 
prtDatum  hominem^  qui  hujufmodi  tyrannum  occidit ,  nonid facere  fine  publica  adrnini 
ßratione,  quia  yelid facit  authoritate  T^ipuk.facile  confentienttSy  Del  facit  aüthoritat 
Dei,qui per  naturalem  legem  dedit  unicuiq^poteßafem  defendendi fe,  &  ^emp.fuam  d  Di 
quam fimilü  Tyrannm fdciti 

Eodemcap^  pag+  8  tS+n»  fic  concludit,  non  per  modum  Dindma  aut  punitionid 
fed  licere  pri'yata perfona  hunc  tyrannum  occidere,  ^  2iddiuIrihoc  Dero  eß  magna  dif 
ferentia  inter  hunc  &  Tigern  praDum :  Islam  T^x  licet  tyrannice  gubernet ,  quandiüno: 
tnoD  et  aquale  bellum  inj  ußum  contra7^mpub.Jibifubditam,non  infert  ilU  aUualem  'nim 
cSr  ideb  reßeHu  illim  nonhabet  locum  defenßo ,  neqtie  ullus  fuhditm  peteß  hoc  titulo  iltuz 
aggrediaut  bellum  contra  ipfum moDere:_,i  At  Dero propniis  tyr armus  quamdtu  'ßsgnut 
ittjuße  detinet,  &  per  Dirn  dominatur,'  femper  aBuinfert  Dim  ^ipubL  ^  itaipfafempe 
gerit  cum  illo  aSfuale  feu  Dirtuale bellum,  non  DindicatiDum,  ut ßc  dicam,fed defenftDum 
£tßtandiucontrariuni  non  declarat  ^^femper  cenfetur  Delle  defendi  d  quolibet  fuörm 
aiDium,  imo  etiam  d'quölibet  extraneo  i  Ideoque ßaliter  defendi  non  poteß,niß  interßcien 
do  tyrannum  ^  cuilibet  depopulo  licet  illum  interßcer^.  V nde  etiani  in  rigore  Der'um  ej 
id  non  fieri  tunc  atithäritate  priDiatd,  fed  publica,'  Del  potiüs  regniDclentü  d  quolibet  ch 
tanquam  d  membro  &  organo  fuo  defendi,  tel  7) ei  aUthorts  natur ce  dantü  cui  cunq^  homin 
poteßateni:  defendendi  innocentem^  V nde  etiam  inJoocnon  eß  difcrirnen  inter  Utrum  q^ty 
ranntim,  Tsleuter  enimpoteß  occidi authoritate priDitd ,  fed ntceßaria fempereß poteßa 
publica.  DifferentiaDero  efl,quodh(ec  poteßas  cenfetur  commißa  cuilibet  particulari  per 
fona  cbntra  proprium  tyrannum ,  non  Dero  contra  proprium  ‘Dominum  propter  di f er  ime\ 
decläratUm,  .  '  ,  . 

Inde Suarez  num'v  i4.drdeny7^egem,poßquam  legitime  depofitits eß, p  ro  Dero  t 
proprio  tyranno  haberiy&  confequenter  nonpoßtin  illp  fuhfißere  aßertipnem^qüd  delegi 
timo  7^ge  loquitur,  /wa  firiquit )  fi  talis  foß  depofitionem  legitimam  in füa  perti 

tinaciaperfeDeran&^gnumper  Dirn  retineat,  in'cipit  eße  tyrannus  in  titulo  t  quiano\ 
eß  legitimus  Tgex,  nec  jußo  titulo  regnum  poßidet.  Declaratur  hoc  amplius  in  ^ge  hare 
tico.  Tdarn fiatimper  hafefim ipfofaUo  priDatur aliquo  modoDominio,  proprietate ß 
£^gni,quia  Delconßfcatum  manet, Del  ad  legitimum fuccefforem  Catholicu  ipfojuretran 
ßt:&  nihilominus  non poteßßatimregno  priDUri,  fed  juße  illud  poßidetdt  adminißra 
donec  per  fententiam  faltem  decldratoriam  criminis  condemnetur  :  juxta  c.  cum  fei 
leges  de  Har. in  6.  At  Dero  poß  fententiamlatarn  omnino  priDdtur  regno ,  itautnonpoj 
fit  jußo  titulo  illud poßidere.  Ergo  ex  turic  pöterit  tanquam  omninor.  Tyrannus  traBari, 
eonfequenterdquocunq^priDatopoterit  occidi. 

A  quo  autenipofsit  fieri  talis  fenteritia,  tradat  nüml  »5»  pag*  Sip*SC2dt 
Toteßatem  hanc deponendi  T^gerriejfe  poffe Del inipfa  7^p.  DelinS.  Tontifice,diDerj 
tarnen  modo.  TdatninT^ep.  dnquitj  /o/«w  per  moduni defenfionü neeeßaria  ad  confer 
^monem fumMeoqueJi^xlegitirnmtyraimm  - -  - lui 


l 


fremedium  adfede/endendumniß  Tigern  expellere  ac  deponei^)  tum  exyi  ßrpsnatu*. 
dü poterit  J^j^ublica  totapuhltco  &  communi  conßlio  Civitatum  &  "Procerum  , 
m  deponere^rum  ex  yi jurü naturalü tquo  licet  yim  yirepellere^tumquia Jemperhic  ca- 
’^ad propriam  P^ip,  conferyationemneceßarius  intelligitur  exceptitsinprimoillo fce^ 
re^quo  T^ßuh.poteßatem  fuam in  Tigern  tranßulit, &c.  At  yero  ( i'nquit  n*x6*)  in  S, 
ontißce,€ß  hac  poteßas  tanquam  tn  fuperi^ri  hahente  jurifdiUionemad  corripiendum 
'eges  etiam fupremos  tanquam fibißuhditos.  V nde ß  crimina ßnt  in  materia ßiritualiy 
eß  crimen  hareßs ,  potß  direBe  illa punirein  >  etiam  ußquead  depoßtionema 

gno  ,ß pertinacia  ^egü  & proyidentia  communü  boni  Eccleßa  itapoßulent.  Si  yerb 
itiaßnt  in  materia  temporali:  quatenm  peccata  ßunt  j  etiam  poteß  illa  corripere  per 
reBampoteßatem  j  quatenus  yerb  temporaliternociya  ^eipubtica  Chrißiana  >  indire* 
? [altem poterit  ea  punire  quatenus  tyrannicum  regimen  temporalis  Principis femper 
iameß [almi  animarum  perriiciofum* 

^  Pofthaec>  pagina 82o+nuiiitt7t&rt8»ficai'tSuarez  i  P'nde inhißorijslegimus 
re  femper  regna  in  hujufmodi  caßbus  pontifices  confuluißi_, ,  yel  etiam  ab  eopetiyif- 
^ ,  ut  ‘Ifegem  ineptum  yel  tyrannum  deponeret  i  ut  de  Childerico  ^ege  Gallia  tempore 
acharia  Papa  C.aliustij.  q.6* 

■  Bt  aliquanto  poft  t  Secundo  pendet  Tignum  Chrifiianumd  Pontificeinboc  ^  ut 
(iit  pontifex  non  folum  confulere^autconfentireutT^egnumP^gem  fibi  perniciofum  de^ 
mt ,  fed  etiam  pracipere  &  cogere ,  ut  id  faciat ,  quando  falutt  ßirituaii  l^egni ,  ö* 
afertim  ad  yiiandas  harefes  yel  fchifmata  ,  neceßarium  ejfe  judicayerit  :  quia  tunc 
txime  habet  locum  ufus  potefiatis  indireila  circa -temporalia  propter  ßiritualem  ß^ 


i  etiam  infufßcienSy&c, 

Plocifgofuppoßto  fundamento  dicendum  eß  ( itiqmt^üärez)pöß  fententiam  condei 
latoriam^gis  de  regnipriyatione  latam  per  legitima  poteßate, yel  ( quodperinde  cfi) 
d  fententiam  declaratorid  criminis  habentis  talem pcenamipfojureimpoßtam,pnße  qui* 
meum)  qui  fententiam  tulit,  yel  cui  ipfe  commi  ferit,  T^egempriy  are  regno,  etiam  illum 
Perficiendo ,  fi  aliter  nonpotuerit ,  yel  fi  jufia  fententia  adhanc  etiampanam  extenda- 
^0  t^Tf.Deinde  paulo  poft  addit  J  Ita  ergo  quando  ßejfub.juße poteß  regem  deponere^ 
de  faciunt  minißri  eius  ^gem  cogendo,  y  et  interficiendo, fifiitneceß^  ,  quiajamnon 
tefiatepriyatd,  fedpublicd  operantur. Sich}  rede  dixit  Soto  lib*5>de  infl:it.  qa.artv 


t,ab  illis  tatiimpoterit  expelli  yelint  er  fici, quibus  ipfe  id  c  ommi feri  t.  Quo  dfinulli  exe- 
tionem  imperet ,  pertinebit  ad  legitimum  in  regno  fucceßorem,yel  fi  nullus  inyeÜus fue.- 
,ad  regnum  ipfumßeÜabit.Qnodcpdidiem  apertius  etiam  declarat  in  pagXeq.n» 
ubi  ita  concludit  i  Ideo  ut  dicebam  finquitj  foltis  legitimus  fuc ce fior  ejus fi  Catholi- 
rfit,  habet  tunc  illam  f acuit  at  em,yel  fi  ipfe  negligat,  yel  nullus  fit,  communitas  P^gni 
illo  jure fuccedet,dummodo fit  Catholica.  Ipfa  yerb  petente  auxilium  ah  alijs  Principia 
r ,  illam  priefiare  poterunt ,  ut  per  fe  confiat. Si  autem  Pontifex  (quod fapius feciffe  eX.- 
plü  ofienfum.  efi  in  lib.^.^  alijs  7(egibus  potefiatem  tribuat  inyadendi  tale  regnum,  tum 
le fieri potefi,quia  neq^  deefijufia  caufa,necpotefiaS. 

Exeoddib*<^*pag*83|.»num+2i+  »yi  5^iffinquit  )perjufiam  Papa  fententiam  ipfa 
dofiit  depofitttis,eoipfo,qui  antea  erant  illi  fubditi,definunt  eße  fubditi.  Hampexipfe 
n’n'oneßet'pex,necfuperior,ideoq^neq^jampoßent  proprie  dtci  proditiones, fi  qua  conju-* 
iones  contra  ipfum  fierent,  neq^  ciyes  tenerentur faltem  titulo  fidelitatis  aut fubjehlioniS 


C 

'l 

I 


I  , 


ff 

iill< 


De  Doctrina 


€t>nmrreniihM  circumßanttjs,  qute  ad  talem  ohligationem  necefpiria  ejjfe  folent,  j^and 
yero  contraferfonam  talis  T^gü  juxta  tenorem  jufl«  fententia procederetur ^  sioh  eitce 
dende  limites  poteflatü  d  legitimo  judice  conceffa^  tunc  ceßfaret  omnis  obligatio  detegenii 
fecretum,^ma  jam  ilU  non  eßent  infidia  inifHa,,fedeßetjußum  bellum. 


hi0  perniciofos^inter  dogmataßdeiteneda^  vredenda  efl. 
jüyTetroßngulariter  &. peculiari  ratione  diilis:  Q^odcuq^ligayerü,^  quodcum^folye 
rtSi<& pajce  oyesmeas:  Trout  Catholica  Eccleßa, qua  eß  columna  & ßrmametum  yerira 
(is,illa  intellexit^  &  apertißime  deelarayit  ^onifacütsi.in  ExtrayaganteP^^iamfanU 
de  majoritate & obementiai  concludens eßeyeritatemhancdeneceßitatefalutis), 


Qyi  NTO  ^  Veneno lfnffrIiiores;^%eges,  Prmcifesdßihdit\ 
Hjel  miniflrußck  necari poße  jß modo  Theologi  ^  ,  fviri  eruditi  ^ 

gra<^es  tllos pro  tyrannis  ^  eoCcommuhicatis  habedinti  Ita  tat^en,  üt  is,  qh 
perimendum  efly  mhil  adj  urvet y  necfi hi  ipfi  mortem  cönjcipdt. 

löan. Mariana Iefuital\)letanusdeRegelib*  l♦c♦7♦p•  df*  SCfeq^  cufus cap,ti 
tülus  eüydniiceat  ^£em  yeneno  occidere.^ dC  poftea,  ßn  facultasßtßcwiärmüyßc  e 
yenenq,  herbif^  lethdlibus  tyrannu  occidere.^  inquit^  ^idintereßßerro,anyenenopt 
irimas^yeneno  quodßtiminoripericttioyi^majoxißeimpunitatisßt.Hoctarnentempera 
vnentOyme auUorey  yeneno  uti  licebit ^  Si  non  ioftiquiprtthitury  yenenUm  haurire  cogitm 
quo  concepto  per  eaiyfed  exterius  ab  alio  adhibeatur  ynßiladjuyante  eo^quipermendtu  eß 
nimirum  cum  y enent  tanta  yis  eßyUt felld eo^aut  yefie  delibuta,  yim  interficiendi  habeai 
Etinfine  eiufdemop»  68*  conclydit  J  In  ejus  yitamgr^ari  quacun^arte  conceßün 
ne  cpgatur  tantum  f  riens  am  imprudens ßbi  mortem  conßijcere^ .  , 

iKexhacMarianaedodrmafluicitiQpodicfuitaRicbardus  VValpot  fodv 
Marian^ ant^  ahnpis  t  z*  AngllwnEduardumSqiurrC  Venenomftnixit>quö, 
Reginae  Ärigiiäe  6c  EflTcxio  non  edendum  ailt  bibeHdütisl  praeberet ,  fed  qiio  fd 
lam  tantum  itä inungeret  j  iitexieius  coiitadu  uterque  moreretur*  MemoHä 
LigaeT om»  4.  pag*  1 5*  &  ffeqücnt;  Memorial»  Ligac  Tom* '6*  j^ag.  j  5 1*  i  ^  i;  i  5  < 
a  6  u  S<:  Tom*  »vpag*  64  Catechif;  lefuitTag.  i  2  2*^  Mariana  de  Reg 
pagina  54*  Cafo^ge  ingensßbinomenfecit.Bt}p^^nzq7i  j4b  omnjmedoria  conß 
deramm,  in  magna  laude fui ffe  ,quuunque  tyrannos  opprimere  aggreßi  funt^  Etpaj 
•yq.^Sihujufmodipoß  defignatumfaciniüeyapertnt,  infiar heroum  in  omni  iitafufeipiun 
tur :  Sin  fecus  accidat,  'Grata  fuperü,  grata  hominibus  hofiia  Cadunt,  nobili  conatu  ad  i 
tnnempoßeritatü  rnemoriam  iUußrati.Bt  iic  in  eiurdem  libri  limine  praefatur  Maa 
lier  Proviridalis  Petrus  de  Onnaj*yi ad  hanc praf  mptamformamaUiones  &  conjilt 
teferantur,n(ie magnum atqueinef edibile operapretium  exißei*  In lib*  etiam  4*dt  iufl 
^  Henrid  IIL  Regis  Galliae  abdicatione,  0^  in  GuibRofl^aei de  luftaReip*  Chri 
liianaeihreges  inipips  S^haereticos  aurhoritatej  6Cc.  probare  conantut»  Omm 
haereticos  &  politicos  feti  pacis  amates  Papißas  quoq^  occidendos,at^  ipfum  inprimüHen 
vicum  IV.  ^gem  Gallia :  Et  in  huiie finem  inprarfatiohe  prioris  libri  didus  Re 
vocatur  Impius,  hareticiM,relapfi4s,tyrannus,Jacrilegm,impurus,inc€ßuoßus,  hornici 
dajeiccommunicatm.Bthudoy/icm  AurelhVocat  eum  culinarem  canm,pogonatm 
'Julianum,  bipedum  neqüißimum,  apoßatam,fatidum.  Satana  ßercus.Sciquiziix  in  did 
libro  de  iufta  Henr*I  Vi  abdic*  Admonere  itaque  non  ceffemus,  omnes  omnium  y  ires  ij 
txeerandum  iflud  caput  eiufq^aßertores  colliganturiut^  omni  ratione  fiat iUt  anathemat 
ifia  e  medio  abigantur. 


\ 


,r 


I» 


1  E  S  V  I  T  A  R  V 


21^ 


VL 


Sex  TO  Hdreticos  Aia^ißfutui^hoceßiE^augeltcoSfpro ex 

mwunicatis  habendos ,  ßnon  defaEidj  tawen  deturefide  o^ptoßctibcn^ 

s ^  abdicandos e  medio  tollendos  effe. 

Synitinchade  Excomihunicationetic*  27tfecfi^«t«.pag»ii<f*b*  I:I^ereiici,inc[iiitj 
\nes,ipfö  jure  func  ex  communienti  t&a  communione  ßdelium  dirü  j^rojeri^tionihus  fe- 
mti)& ^uotntints in  Ccenn  T^omvnxexcommunicAntut n  T* Ä^Ä.Facautcinl^cgcrn  vcl 
ium  Principem  non  efle  haereticu  profeflTum ,  fed  animi  fenfa  fibtjpfi  occultare, 
lö  loco  ille  tune  habendus  rSyifianchaibidemrefpondet ;  Quart  aut  emf ölet,  an 

•  .  1  »-•  /T^  'uC^  mII  ^  e‘  MM/t  yt  c  -tM  rt-A  /tt  /1  n/P.^ 


retiern  occultus  e  x  co  muni  catus  ßt  ipfojure,&in  alias  etiam  pcenasinctdat  contra  ha^ 
icos flumtasf  Cui  qua flimißimf  Heiter  jurijperiti  rejfondent,  quodetß 


icos jiaiHiai:  . .  J”’:jr'' . vr - '  I —  hareßs  occtdta 

,  nihilominus  hareticus  occultus  incidit  in  illas peenas.  Sive  igitur  ille  fit  manifeftus 
-e  occultus  hsereticusjnil  planeintereft,inutrumcp  enim  cenfuris  8<  diris  efFul- 
inant^SedfiPrincepsita  excommunicationis  vinculo  innodatus  abdicatus 
^finumEcckfix redeat ,  iterumneregnumrecuperabit  c'  ‘R^f^ondetrurfus  :  St 
zges  autalij  Trincipes  ßaÜi  funt  haretici ,  protinus  fuhje^i  e&  yafalli  ah  eorum  do^ 
nio  liberantur,  nec  j  us  hoc  recuperabunt,  quamy  is  poßearecohciltentur  Eccleßd*  JVIa^ 
rtamenEcclefisenunquamclauditgremium  redeunti«  Hoc  verum  agnofeur, 
Ihibita  tamen  diftintflione,  quoad atiimam,  y erum  quoad  R^gnumhoc  non  recupera- 
:,  quia  coniun<ftisrententrjs  hoc  omnes  tenent ,  modo.nonßt  adiamnum  Eccleßa» 
oheedatur  autem  eiuimodi  abdicatum  Principem  relinquere  filium  legitimix 
certum  hier  edem ,  qui  paterni  criminis  labenon  fit  inquinatus ,  illene  inRe- 
a  divnitatefuccedetfneutiquam:  peflundetur ,  Hxrefis  enim  eft  lepra  ÖcTmor* 
ishSreditarius,  ft:ex  leprofis  parentibus  leprofi  generantur  filij :  ita  afierit 
im?.nchd:,propterharefm  Regis,  nonfolum  Rex  regno priyatur,  fed  &  eiusßlij  a  re- 

li  fu ceeßione pelluntur.  .  ,  c*  _  *  i  n 

Crefvvellus  in  Philopatre,  feu  Rcfponfione  ad  edicitum  Elizabethae  Re* 
nte,  Seei« s«num«  k2«pag.  centefimaquinquagefiraa tertia«  Certe, ^it,nontan- 
m  licet,  fed fmmd  etiam  juris  divini  necefitateacpracepto,  imo  etiam  cqnf :ientia  ar- 
ißimo  yincido ,  <&  extremo  etiam  animarum  fuarum  periculo  ac  dif  :rimine  C hrißiantS 
nnibus  hocfolum  incumbit, oh h ardis  manifeßum  crimen  Trincipes deturbare,  yel  obfi- 
ire  ne  admittantur,  fipräßare  pojjunt. 

FrancifeusVerona  Conftantinus  in  fua  Apologia  pro  Iohanne  Caltello 
art«i«  cap«  2. pluribus  docet,  Quhdnon  obßante decreto  Concilij  Conßantienßs pri- 
atis  W  ßngulvs  licitum  fit  ^  Reges  &  Trincipes  harefeos  &  tyrannidis  damnatos  oc- 


"Freshämus  in  libro  de  officio  Principis  Chriftiani  cap»  5«  St  Rrinceps,incmiU 

ireticus  fit,  &  cbßinate  &  pertinaciter  intolerabilis ,  fummi  "Paßorü  diyinapo'teßate 
ponatur,  &  aliud  caput  conßimatur  ^  cui  fubditi  fe  jungant,  &  legitimo  ordine  &  au- 

oritate  tyrannidem  amoyeaht. 

Henri cus  Garnetus etiam, OivvaldusTeimond  Siloan«  Gerardalrp^ie» 

itk  Thom^e  Vvlhtero,Guidoni  Fauukes',Thomae  Batefio,  necnon  Rob«  Ca* 
sbeyo,  Thomie Perdo,  Ioan«&:  Chriftophoro  Vuright,ahjfcp  perfiiaferunt, 
.nglix  Regem, omnefque  regni  illiusProceres  6(:^)r3efules, eiTe  haereticos  ex-, 
jmmunicaTos ;  ideoque  licitum  rneritoriiimque  efie,  eos  fimiil  omnes  e  medio 
uacLinqj  ratione  tollere,ut  teftaAtur  Ada  Henrici  Garneti  aliorum« 

Sic  etiam  Vrbanus  I  LPapa  4ecrevit,eos  nonhabendos  pro  homicidis,  quo» 
dvenus  excommunicatos  zelo  Catholice  matris  Ecclefiaeardentes,aliquoseo* 
untrucidairecontigerit«C«excommunicatorum«33«q«5« 

C  Oo  a 


ik'-! 


t)E  Doctrinü» 

VIL 


Septimo  docent,  Principes  Chrißianos  d %omma  %eligidne  deß^ 
Cientes  y  abdicandos^ 


Crefwellus  lefui'tam  fuo  libro  ctii  Phi'lopater  trtulütn  fedtpag.  top.  fcr{» 
bjt ;  ^emcunque  Trincifem  Chrißiammyfia  religione  Catholica  mamfejte  deßexerir, 
^  alias  a^Qcan  ipoluerit  y  excidere flafim  omni  fotcfiate  ac  dignitate ,  exipja  yijurü 
tumhmnaniytumdiyini ,  hocj^ante  diBam  fententiamfupremi  P aß orts  ac  judicis  con. 
tra  i^fum  prolatam,  &fuhditos  judfcun^ue  liberos  ejfe  ab  omni  juramenti  obligatione^ 
miod  de  obeSentia  tanjuam  Trincifi  legitimo  praßitißent :  poßeque  de^ere ,  ß  yirei 
habeant  y  ißiufmodi  hominem y  tan^uamafofiatamyhareticum  &  €hrifli  Domini  defer, 
toremy  &  T^ipublicafua  inimicum  hoßemjue  ex  hominum  Chriflianorum  dominam  eik. 
ceri_j :  Atfue  hanc  eße  certam ,  definitam  &  indubitatam  nirorum  dodißimorntn  fena 

[fn. 


tinttam. 


l^UYfus*^7^gnandiyinqinfyjus  amittitypi  religionem  ^manam  deferin 
Mariana  lib,  u  de  Rege  cap»  6*  docer.  Cum  talibm ,  quifacra  T atria  (  Roma 
nam  religionem )  abijciunty  tanquam  cum  canipta  rabidis  agendum.  Et  pag*  53.Mo 
gLint^edit.  Laudandum  eum  dicit  y  quiyim  fua periculo  publicam  utilitatem  redimat 
&  hujufmodi  ‘Pagern  omnium  telis  exagitandum  ,  quafi  crudele  monfirum  terra  "m 
eubansy  •  ' 


Viit. 


OcT  A  V o  docent.  Principes  Chrißianos yjjareticisf adventes depo^ 
nendos. 

Treshamus  in  libro  de  oFlficio  Prindpis  Chrifliani ,  manifcfie  definit  Si 
cond  udi  t ;  Si  qüü  *R^x  hareticum  fayore  profequatur  y  ipfo  fahbo  regnum  amittit.,  E  i 
cap+  5*  Trinceps  indulgendo  hareticisy  nonfhlumT)  e-y  m  oßendhyfed  perdit  regnum 
Agentem.  TalegStapletonus  in  Oratione  contra  Politiceis  Duaci  babita  B+io^ 
hareticis  Turcps  deteriores  dicit. 

lefuitae  in  lib*  4*  eap^j.  de  iujRiaHenrtcr  Tertitf  abdicati  citaht  probam 
Conciltj  Lateranenfis  Conftitut*?»  qu?e  fic  habet  %  Qui  Principes  terram  fuamnoh 
ab  harefi  purgaverint ,  ab  eorum  fidelitate  folmi  Fafalli  dinmuientUr  ^  &  catefd  aUh 
'loCid  '  ' 


r 


I  X 


N  ON  o  docent,  P^t hrtreticm  ( Evängelicus feu Orthodbxtis) fif 
infamis  ipfo  jure ,  nec  ad  publica  officia,  feu  Confilia ,  nec  ad  eligendos 
aliquos  y  neque  ad  tefiimohiifin  admittatur :  utque  nutus  ei  fiuper  qudcun  - 
que  negotio ,  fied  tpfit  alijs  reff  ander  e  cogatur :  w->fi  ja>dex  exfliterit , /en- 
t  entia  eius  nullam  obtineat  firmitatem.  Si'c  Simmanchade^jeret;  q»4(J*  n,5^3, 
Inprimis  Conradus  Brimus  de  H^ret.  lib.  5.  Cap»  7.  ^ fepqv  Ytde  eaam  c«  ex,* 
communicamus  de  Hseiret. 


XX)Mcj^ 


219 


Ie  s  vitarvm. 

X. 

D  fi  c  I M  o  ddccnt  lefuitae ,  HArtticis  (^E^angelicui)  fidem  frorßU 

dlamhal^endamejp. 

Simäncha  Infti'u  cathv  panam  quo^ue,  int[uit,pemnet  &  hai 

^icorufn  odtum  >  quodßdesillti  n?4ni/«two»y/f. Rationem hancaddif  *  *5"*  cuim 

yrannüfpiTatü  &  asterü pradoTiifftiS,ßdes ßeryanda  noneß)  qui  corpws  occidunt don-- 
mtnuihAreticüperttnacihiis  qui  occidunt  animas  ^  Et  mox  J  Cum  harericü  nullum 
mmerciumi  ymlla  pax  Catholict/s  eßedeket.  Quamohre^  ßdes  illü  data^  etiam  juramen-' 
firmatat  contra puhlicumhonum,  contra falutemanimarum contra  jura  dhina  &  hui- 
tna,UYLLO  MODO  SERVANDA  EST. 

approbatio  doctrinae  iesvi* 

TARVM  DB  INTERFICIENDIS  RE¬ 
GI  B  V  S. 

\  Pprobaviteriamprasterfupcriores  hanc  dodrinamlefuitarumdcintcrs 
“\-ficiendis  Regi'bus  dCc.  Ceniiira  libelli  Marianae  deRege  dC  Regis  inftiru* 
me,  regia  authoritate  aFnPecro  de OnnaMagiftro  Provinciali  facla,quxlic 
:  verbo  ad  verbum  habet  I  Vifer  mm  plane  &  eruditum 'Ttirum  lohannem  fAariai- 
meße(ut  alia  deilntj  rm  ühri  fatü  vndicant  ^  quos  de  ^iegetä"  Tftgis  inßitutionc 
nfecit  elegantes  &  graues. Eos  regia  authoritate  diligenter  &  attente  perlegi, iternm  &  _ 
'tio  fa^iurtts  -y  ßper  tempus  &  otium  licüiß et, Ita  femelleUi placuerunt.  Inßmilt  argu- ^ 
into  audores  non  pauci  T^egni  '<&  ^eip. flamm  'componunt. '71  o fl  er  T{egem  d  primis  an^ 
r  fufceptüm,ijs praceptis  inflrüit,quä  eo  loco  digna funt.  Quippe  in  Veum  conjehiis  o- 
lisyUt Japiens  architeBus,ad eam  regulam  inflimtx  fahricA  fundamefü  molem  tmiyer- 
m  imponit,  jlequumpromde  judico,  ut  hoc  opiis  tjpis  mandatUmiinluce  &  hominum  ma» 
^usyerfetur,  eorumprafertim,  qui  ad  T^eip. gubernacula  fedent.  j^ifladprafcriptam^ 
eo  formam  aSliones  <&  confilia  retulerint ,  nA  magnum  atcp  incredibile  cperapretium  e- 
ßet.'  Datum  innoflroS.  %iariA  de niercede redemptionis  captiy orum ccenobio ,  %lai> 
hi  dieio.7\4.enfisVecemh-iAnno\‘yfZ._  ,  ^  , 

Facul tasaiitem  imprimendi  hos  libros  h^ceft:  Stephanus  Hoieda  Fifltator  So* 
itatis  lefu  in  Troyincia  Toletana,  poteflate fleciaUfaBd d  7>l.  Tatre  Generali  Clau* 

0  Jqua¥iyd,  do  facultate, ut  imprimantur  libri  tres  de  lige  &  T^gis  inflimtione,quoi 
ripflt  &  compofuit  T.Iohannes  %'larianaeiufdem  Societatis ,  quippe  approbatos  prius  d 
ris grayihus  &  doBis,  ex  eodem  noflro  Ordine. In  cujus  reifldem  has  literas  dedi  meo  no- 
Ihefubfcriptay,  &  mei  ofßcijßgiUo  munitas^  Tvladriti  iii  Collegio  noflro,  quarto  TIoiu 
ecemb.  Ann  15^9.  .  ,  ,  , 

Allatus  eft  quoque adRegem  Angliae liber, ut  Cafaubohus  m  epiftola  aci 
rontonemDucteumlefuitam  pag.  2Ö»  refert,  fcriptits,  utvidetur  in  Italia  ,  at- 
le  etiam  ibidem  exciifus  j  cuiuslibelliduaepartesfunf»  Prior  Epiftolam  conA 
letP*  Cottohis  lefuirae  declaratoriairi  adReginam  GalliA,^n^€rmon^  Ahg\i^ 
imverfam:  Pofteriordiflerrationeiriadverruscosj  qui  poftHenrici  Magni 
edem^docftrihamlefuiticam  accusarunt  tahquam  cardis  illius  praecipuamcaua 
m  Jn  hac  par  te, ubi  primo  dodrina  de  occadendisPrincipibus  lefuitis  no  pro^ 
ari  teftatus  eftf  mox  adMarianxfenamdtefeniioriem  Anonymiis  ille  fcriptot- 
accingit:  prxfatus  idafeproptereafieri,  quod  Pater  Cotton  in  Epiftola  fua 
lariaham  reliquerit  indefenfum  ^  velle  fe  cjuod  Epiftolae  illi  defit  ,  fupplerei 
.ffirmat  igitur.  Marianarrt  tota  illa  difputatiorie  non  de  Regibus  Iciqui  j  fed  dc 
rrannfs  quod  aper  tifsimum  mendacium  eflv  Tyrannus  enim  in  Schola  S  or^ 
Dilge  ö(:  aiqs  antiquse  fimplicitatis  legitimo  Principi  opponitur,  ÖsT  eum  figni- 
eat,  qui  Imperium  nonfuum,.  per  vim  autmalas  artes  invadit:  Mariana  ali- 

OÖ  i 


■f 


i 


Ds  Doctrina 


fciA  dc  Htt'ttco  Tmfo  Rege  legitimo  ,  non  dc  aliquo  /nvaforc  loquftiirt 
leruitisautemTyrannus  appellatur,-  omnis  legitimus  Rex,  quiaPontificceft 
excommunicatus.  Tum  additiibellus^  tradäna Mariana quaeftionem  aplu« 
rimis  agitatam;quos  omnes  ciim  moderatione  fuperaveritMarianaifatis  ex  eO 
polTeimelligi,  illos ,  qui  Mariansc  librum  eiufmodi  dodrina  praetextu  Lute* 
tiae condemnarunt,  nonMariafiam,  fed  iefuitas ,  imo  non  Icfuitas ,  fcd  ipfuni 
Iesv  Chrifti fanef^ißimum  nomen odiiTe*  Verba audorisfunt  hacc:  IllißtntU 

arn 


mrnici  fanBinominps  I E  S  V  ,  condemnarunt  %lartanam  propter  talem  doarinam» 
EnLcdor  unius  lefliitx,  au^  magnis  lefuicarum  patronis  unius^  fednofoliusj 
iudicium,deprudentifsimis  Parlament!  Parifieniis  Senatoribus, qui  illam  infti- 
futionem  Marianae  flammis  meritifsime  addixerunt»  Hinc  igitur  apparet,  pau« 
cos  eirehodie,qui  Marianae  illam  dirilsimam  diatribam  deteflentur»  Et  quare, 
obrecro, parricidarum  magiftrum  execTarentur,  quibus  parricidia  jplac«,parsi 
ricidsc  laudantur, 0^  beatitudine  martyrum  digni  cenfertturf  plane  eiiifdem  ho* 
minis  cft,  Marianaeprobare  indicium ,  dC  proditores  acparricidas  confccratio« 
nefeu  Canonifationc  dignos  iudicare» 

Approbavit  eandem  dodrinam  de  interficiendis  RegibiisIoRÄIvarus  Pros 
vincialis  Gonimbricae  in  Hifpania,commcndatione  libri  Fr^SuareZjCui  titulus 
^^Vefenßoßdei  Catholica  & Äpoßölkd adYerfuf  jinglicdtidfe^a  errorest&c.  Sic  e^l 
nim  illa  habeti  Ego  loan.Aharuc^Söcietatü  /efu  in  Lvßtahia  f^royihcia  P^ißtator ßm 
fnütac  ^roieinciaQs ,  e  facultate  ad  id  mihi faBa  d  T{e'^erendo  admodum  T^.noßro  Gene» 
raiiClaUdio^^ua');ha, facultatem  toncedo,uthoc  o^nsde  fchifmaie uingticano dipatri 
Franctfc*Suare^Societatü  noßratSäera^  TheolögiaDoBore  &  in  CommhricenßAcam 
demta  primario  ^rofeßore  compoßrumt  &  eiufdemSocietatkgrayiüm  doBorümjj  hothin» 
judicio  approbatum,  tjfpü  mandetur*  In  ipuofüm  ßdem  has  literasmanü  noßra fübfcriptasg 
ßgitto^noßromunitasd'edimuit  Cömmhricce^.JipnLahnöt6%2, 

DAMNATVR  I E  S  VI  T  A  R  VM  D  O  C  TRl^ 


N  A  O  £ 


I  N  T  E  R  F  r  e  IE  N  O  J  « 
R  E  (5  I  B  V  Sr 


lilioresßnt  dicentibw  autßcientibus,  Etquod  Scnec«^d  Ajexandrum  dixit,j^«i<l 
inte'reß ,  leoni  Lyßmachum  obij cias  y  an  ipfe  dentihtf  laceres  f  'Tuutn  illüd os  eß,  tua  ill^ 
feritas :  0  quam  cuperes  tibi potiud  "irigues  e£e^tibi  riBum  edendorum  hoiiiinum  Capacem* 


Toletana  Concilia^ 
ncmpe,quartum, quintum, fcxtüni&r  decimum  Jn  his  Condlnscxtat  Canons  i'rt 
quo  Hiipäni  ipfi fentemiarii contra  Icfuitas  pronufleiarunt^  Canon  enini ille  (Ic 
habet ;  Q^icun^  noßrüm,  aui  populorumcotitse  Hißania.  c^jaratioHe,  autmachi^aHona 
•jfiola^erit  juramentum  datum  conferipando  I{egi:aut  etia  Pdegpm  int  er  fecerit;,  aüiregnok 

- '' ejccommicaror 


jtanorum,m 

(S  fuü  aße€lü,cum  ratione  quandoquidem  conjunBum  eßi  eandepeenam  fequiilhsd^ 
\qtti eiufde criminü rei*  Vcrbah3eijal£avoce&^ terrepetitafiterutinConcfliocor» 
toto  coef  u,6^ petitum, ut  quilibet  ca  apprpbarct»  T une  igitüra  coto  clcro  6£ipo* 
pulorefponTum ixxiti^^icunq^adyerfatm fuerit fanBä  yeßra  Conßitutioni,  n  exeomd 
inunicatorexcomunicatione  omniumaximd  &  perici^lofißimd,Attawemn  eßo  maranathd 
eisr  exterminator ßne  remißione  in perpetuum,  uf±  adad'rentü  Düi,  &  parte poßUedi  cum. 
luda  S  cariothe,ipfe & focij  eiue,Amen.HabethicIefuua  quod  diligenter  perpendant. 
Damnavit  hancdodrinamquoqueConctliumMeidenreahno  $4.0«  edo*' 
bratumcap*>4«  vi 

Damnavi@ 


1 


V 


Ife  S  VI  T  A  R  VM.  2  20 

Damnavit  ctiamhancdotflrmam  tamquam  impiam,  hi^rcticam  St'  omnü 
US  modis  perniciofam  ante  annos  ducentos  ConftantienfeConcilium  Scfsio* 
e  »5*  cuius  verba  in  fequenti  Sorbong  Cenfurarcferemus)»  loannes  Mariana 
uidem  capite  fextö  libro  primo  in  fine  dicit  j  Höc  decretum  T^mano  Tontißci 
Aartino  l^.prohatum  nonmyenioinon  Eugenioaurfuccelforibuf.]^mfits:  'Concilium 
hdnon ßne£ccleßa  motu, tricipiti  Tontißcumdißidioycelebratum.fuijßefcmits.  Scd 
ec  improbatum  a  Pontificibus  iftis  decretumhoc  fuiife  Mariana  inveniet.  Äp» 
robarunt  etiam  hoc  Concilium  rdiqui  Pontificij  ScriptoreSj&Tmulti  quoque 
clefuicis. 

lohanncs  Gerfon  quoque, qui  huicCondlio  interfuit,  hanc doSfrinam  yio^ 
itionem  omnium  legumy  diyina ,  natural^  e^r  humante  yocatÄdem  ait :  t)o£hina  hac 
itenter  htereticalts yimb  & ßacrilegu  eß^qua  etiam fecularibus illiterat^ ^  nedum  Chri-^ 
ianüyßed & ludaus  &  "Paganis  &  ‘ßarbaris  debet eße notißima,  Item ;  Qmd nec  7{ex' 
ßetyjine  juris  ordine  non  yocatum ,  tjr  non  conyiBum  interßeere:  quanto  miniis  aliubi, 
t,m: Quales  oro  denßoreSy fugibiltor es  horribiliori sque  tenebra  ^quam  errorum  &  ha^ 
ßumcircaprimaprteceptorummoralidpyincipia,  ütßunt :  non  pejerabis  ^non  occides^x 
m  inßdiabcris  fut  eß  yidere  in  operibus  Gerfonü  Eom.uin  OrAtionibu/s  <&Tropo»- 
'ionibm  caram  concilio  &  commijßarijs  Anno\\\q.&  \ip\6\habitis. 

Damnavit  earidem  dodrinam  Facultas  Theologica  Parilienlis  inGenfu*' 
i  contra  impios  ötTexecrabiles  Regum  ac  Principum  parricidas  ,  poft  cardem 
[enrici  4»  Galliarum  Regis  ä  Francifco  Rauaiilaepatratam,  edita*  Eaficdc 
erbo  ad  verbum  fe  habet* 

A  "HTAO  T)  O^MJTsLI  \6i  o,  ettm  facra  Theologia  facultas  t  ob  feßaPen^ 
coßes  &  Comitia  priyata  inter  yiros feleilos  Ordinis  Theologici  in  prafenti  nego^ 

0  agitatayfuos  ßatos  &  ordinarios  conyentus  prima  aut  fecundd  die  Junij  habere  nort 
tuijfet y  illos  in  diem  quartum  lanij  iranßnlit, atqui  Omnes  %iagißros  Theoiogrteßm 
im  obedientia  y  quam  emijfo  facramento  facultatißoponderuntyin  Collegium  Sorbor 
cum  conyocayit y  ubi  poß  ^ißam de  Sahäo  Spiriturhore  falito  celebratam  deliberdt^[ 
int ftiper  ex equut tone  Senatus  Confultiy  cuj US fummahteceß^ 

CUria  Parlamenti ,  decitrijs  majorCy  rerum  capitalium  ,  ntbue  EdiBi  una  cond^ 
’egatis  y  procedendo  ad  judicium  &  litem  capitalem  ac  extraorotnariam,  Cognitoris 
'lier alis  P^gis  poßulatione  inßruBam  ,  adyerfus  nefandißimum  ,  crudeltßimum 
lecrattßimum  parricidium  ,  in.facratam  perfonam  Henrici  quarti  T^gü  pdirarum^ 
tdito  Cognitore  generali  regio  ydecreyit  atqüe  decernit  y  tit  diligenti*  i^'prdctiration^ 
heani  Syndici  Facultatis  Theologice  ,  eadem  jßacultas  quam  primum  conyocetur' 
i  deliberandum  fuper  confirmatione  decreti pnediBce  Facultatis  yquod die  \i  A>ecemb* 


(nl 


\nno 


\nc  yero 


141^.4  centum  quadraginta  dr  uno  Theologis  ejiisdem  Facultatis  cönßit'utumy  deai_ 
^erb  ’Concilij  Conßantienßs  auBoHtate  roboratum  fuit  quo  ße creto  definitur»; 


E  M  I  N  I  licitum  eße  quacunque  occaßone  y  caufa  äutpreetextu  queeßto  y  facrofanBü 
^^gum  &  altorum  Principum fupremorum  perfonis  yiminßerre:  Veindcy  ut  Decretum», 
lodin  ejufdem  Facultatis  Comitijs ßatuetitr ,  omnium  DoBorum  >  qui  Comitijs  &  dei- 
berationi  interfuerint  y  nee  non  etiam  omnium  Paccalaureornm ,  qut  curfum  Theologie 
m  decurrunt  fyngraphü  muniatur  j  qub  tum  deinum ,  audito  fuper  ea  re  Cognitore  ge.» 
erali  regio ,  Curia  decernat  quodjußum  ö*  rationi  conforme  erit,  Datum  in  Parlament 
j\%laijyAnno^orn.\6io,SignatumFoyßn, 

Itaque  edßem  jacra  F acultas ,  ut  mandato  amptißimi  Ordinis ,  tamjufla  et  neeeßa* 
\a  prxcipientis'i  obtemperaret yprirnum priyata  y  detnde publica  habuit  Comitia.  C oti^ 
derans  aUtem  ßhi  ex  offeio  incumbere ,  iit  fuam  Cenjuram  &  ludicium  doBrü 
ale  i  cunBü  illud  pofcentibns  declaret  ,  atque  Parißenfem  Academiam  d  prunis 
m  infunabulif, parentem  ^  alumnam  optima  acfaluberrima  doBrinayperpetub  sxritif’ 

0  0  4 


1^' 
■'i 


De  Doctrina 

ftjhonuniy  &  tranquillitatem  T^ipuh.äl  ordine, ordihetn  porro  &  pacem, pcündhm  T>ekM 
Oüt.’Max.a  T^gum  &  Trincipimfalute  pendere  ‘ac  foliitseße  Trincipis  &poteßaiis 
pUitica  gladioutViT^m.iiJnfuper  paucM  ah  hi?icannü,nonnullaperegrina,fedmofa  aU 


que  impia,  dogmata  iny  aluiß  e, tjuihm  plerique  priyari  homines  dementati ,  facrofanÜoi 
7{eges  <&  principes, execranda appellatione  t  Y RANN  I  contaminareihoc^nefarioprät 
textu,nec  nonruigionis,pietatps ,  aut  boni  publici  j  uncandi  yelpromoiiendißecie ,  in  faß 
crofanBa  ‘K^gum  &  Trtncipum  capita  conßirare ,  fuas^^  rnanm parricidas  j aero  illoruni 
fanguine  cruentare  i  ac  continuo  patentißimamfeneßram  aperire  non  horrent, ad perßdi^ 
am,ud fraudes, infidias,proditioneS)pöpulorum  interneciones,  Vrhium,  ‘Pro'yinciarum ac 
yegnorumßorentißimorum excidia 3  &'ad alia irinumsrabilianeqmtm genera,  'quae  ri’Vi* 
liaaut  externa  bella  cöncomiiari  foleni.  Vemunriampeßifera  ^diabolica  dogmata  ho^ 
die  in  caufa  ejfe,ut  qui  deeeßionem  ab  Ecclefia  Catholica  ds"  ßomana fecerunt ,  Wfuo  er¬ 
rore  obdurefcant,yirosq^uereligiofos,T)oSiores  dr  Traelaios  Catholicos ;,qnanqüam  infon-' 
tes,  quaßtalia  docerent  yelauhhrarentßupiantacdeteßentur, 

Eadem  inquam  Facultas  haec  &ßmiha  cbnßderare  perpendens  ,  magna  animorurd 
tonfenßone&  alacrttate,ißä peregrina &feditiofa  deamata  ,  yelut impia, haeretica  ,foa 
cietati  ciyili,paci  &  tranquillitati  pubicae, ac  religioni  Catholicae  penitus  cotrarra,  exeir 
cratur,atquecondemnat3incujuerei  fidem  &  tefiimonium,  decretum  antiquum  fibi  de  in^ 
tegrorenoyanduriieße  duxit,  quod  ducentps  ah  hinc  annis,  a  centum  quadraginta  &  unQ 
Fheologü  fancitumfuit,in  codemnationehujies execxabilis  Tropofirionü :  Quilibet  Tj- 
rannuspotefi  &  debet  licite  &  meritorie  occidi  d  quocunque  fiio  ioafallo  aut  fubdito  ,  cF 
perquemcun^  modum ,  maxime  per  infidias,&  per  adulationes  ,  nonobfiante  quocunqui 
juramento  aut  confoederatione  faild apud  euminon  expeBando  fient entiam  aui mandatum. 


Hae  caßeftio  fit  c  generaliter  pofit  at  i  &  fecundum  acceptionem  hujus  yocabuliTY- 
lR:ANN'VSi,tfi  error  in  nofirafide,  &  doBrina  bonorum  mofum  y&eßc 


imofum  >  &  eß  contra  prae  cepwr» 
SeijNON  OCCIDE5  y.  ptopriäaucfiöritäte  :  &  contra  hoc  quvd  dicit  Domi» 
itus  noßer,  OMNES  QV  igladivmacce^erint,  dloffa ,  propria  aiidorita« 
terGlxADIO  PERIB;VNT»/f^w  j  haec aßertioYergitin fubnerfionemtotiw  T^ipubli» 
tae  &  unius  cujusq^  T^gis  autTrincipis  »Item,  dafriam  ^  licentiam  ad  plura  alia  maUi 
ad fr audes,  &  ad  yioladones fidei  i  &  juramenti,  ^  adproditiones &  generaliter  ad 
omnem  inobedientiam  JubjcBiad.  dominum  fuumy  &  ad  omnem  infidelitatem  &  diffiden¬ 
tiam  imius  ad  aiterum,e^  confequenier  ad  aeternam  damnationem.  item,  qui  affirmat  obi 
ßinate  talem  errorem,  &  alios  qui  inde  fequuntur,eß hjereticus,  &  ianquam  haereticus  de- 
het puniri,etia poß fudmorte.Hoteturin decretis i'^.q.f^MC.ABu ^rt.  »413.  die  %/Ierrij 
i^.Decemb.Cpu^  Cenfura  Facultatis  Parifienfis  inSynodo  Conftantienfi  Selsvtf? 
Anno  i4i5.prid*NomIiilij  his  conceptis  verbis  comprobatafuit^  Traecipud  folli- 
iitudine  yolens  haec  facrofianUd  Synodus  ad  extirpdtioneni  errorum  &  haereßum  id 
diyerfis  mundi  partibus  inyalefcentiümpröyidere  ,  ßcut  tenetur  sir  ad  hoc'  colkBa  eße 
nuper aceepir,qubdnonnuUaet  '^  "  •  ..  - 


lae  äjferttönes  erroneae  in  fide  j  dr  bonis-moribus,atc  multiplici¬ 
ter  fcandatafae, totius^  ßeip.ßätum  ordinent  fubyerterFmoUenteSidogniati^atae  funti 


inter  quas  haec  aßertio  delata  eß:  QYl  LIBET  Tyrannus  ,p6ieß& debet  licite  ^hte^ 
ritorie  occidi  per  quemcunque  yafallum  fuuni  yelfubditum,  etiam  per  clanculares  inßdim 
&  fubtilesblanditias,yel adulationes,  non  obßahteapüorumcunquepraßitb juramenti 


tis 


f eu  confoederatione  faBis  cumeo,non  expeBatdfihtentid  ludicps  cujuscun^.  aDVER 


im  fatagens  haecfanBa  Synodus  infurgere,  &  ipfu 
iionemamrd  ^  declarat ,  decernit  aiq^  diffinit huj 


iim  funditus  iollere,pra*' 
usmodi  doBrinafn  errom 


svshmic  errorem 
iabitd  deliberatione  matura 
neam  eße  infide,  &  in  moribus,  ipfamque  tamquam  haereticam,  fcandalofam,  &'ad  fraum 
des,deceptiones,&mendacia,proditionesperjuria,yids  daintem,reprobdt  &  condemnait^ 
Declarat  infuperjdecernie  &  diffimt,quodpertinaciter  doBrinam  hanc pernitiofißiniani 


I  E  5  V  I  T  A  R  V  22t 

ijerentesfunt  harettct,&  tan^uam  tales, juxta  canonicas  fanSllones puniendi* 

Sacra  igitur  Facultas  fanctt,ßrifle  accurated  exgloratü  omniu  et finguloru  Do^orU 
ifft-agijs, primo  antiquam  illam  Cenfuram  Facultatus ,  Synodt  Conßantienßs  fan&ione 
rma€afn,non  modi):iterari,yerttm  etiam  omnium  hommum  animk  inculcari  deiere,  Je- 
mdo  cenfet,feditioftm,impium  &  hare(icumejje,  quocun^  quafito  colore,  a  /puocunque 
ilfdito,yafallo,autextraneo,facrk  T^egum  &  Frinagumpierfonk  yim  inferre.  Tertia 
atuit, Ut  omnes  DoUores  <0"  Faccalaurei  Thnlogia, quo  die inßatuta-&  articulos  Fa- 
dtatts  jurare  confuemerunt ,  in  hoc  ßmiliter  decretum  jurent,  acfyngrafha  ßuaappoß^ 
on6  ohteßentur  ,  fe  illius  yeritatem  docendo  &  condonando  diligenter  explicatur  os» 

'uartOjUthxt  äiUajtum  Latine, tum  Gallid  typis  mandentur  ac  emulgentur* 

De  mandato  Domini  DeCamÖCSacradfsv  * 

Facilitatis  Theologicae» 

*  DelaCoirrtcumfyngraph^» 

Cenfura  &  fententia  haC  Facultatis  Theologica  Parifienfis  Parlamenti 
)idem  exhibita ,  eam  8»  lun»  approbavit  bC  confirmavit.  Decrevit  infuper pri.* 
^uthxc Cenfura  inter  AdlapublicaParlamenfireferatur&rrcribatur^J^c««^» 
dinftanriam  Procuratoris  regtj  praecepit,  ut  in  Conventu  Facultatis  huius 
iiotannis  4,  Juntj,6»(:  proxima  inde  Dominica  in  omnibus  parochialibus  tem* 
lis, atque  etiam  fuburbtjs  Lutetiae  populo  publice  praelegatur.  Tertio,nt  Iö=* 
annis  Marianae  liber,in  quo  haec  dodrina  de  parricidqs  Regum  acPrincipuin 
lanifefte  approbatur  bC  defenditur ,  in  area  ante  fummum  ac  primarium  tem« 
Ium  Lutetiae  in  ignem  conifeiatur  ^  comburatur , in  aeternam  rei  memoriam, 
uod  dodrinahxcin  eo  contenta,  fit  haeretica ,  impia,perniciofa  bC  erronear 
^^rfö,prohibuit)ne  quis',  cuiuscunquefit  ftatus^condiuonis  vel  ordinis-, hanc 
odrinam  vel  viva  voce,  vel  editis  libris  fpargat  atep  defendat, 
o  Rede  autem  ille  8fprudenter,quisquis  fit,Gallos  fic  monuit  i 
^  Galli,fi'fapitis,quid  librum  traditis  igni  ^ 

Authores  veftris  pellitelimitibus» 

In  cineres  abij  t  liber  Unusjmiile  relidi, 

Horumturbaloquaxjmutusatillefurm  '  ,  ■ 

Hortos  qui  cupiunt  penitus  purgare  veneno, 

^  Radices  properant  veliere,non  folia.  . .  ' 

ImpröFavit  eandem  Ludovicus  Richeomus  lefuita  in  Fjq^oftulat.  Apolo» 
iae  pro Societ.Iefu Latina  cap.at.pag.i78.0^c.28pag.2t8.  ‘DoÜrina^  inc{mx,ißa 
I  Tyranno  occidendo,eß  exitialis,^  ab  unimerfa Eccleßa  improbata ,  &  in  ConßaHti^ 
ifi  Concilio  condemnata.  Item  X  Illa  doSirina  eßydnabaptißarum  ,  in  Oecumenica 
onßantienß  C  oncilto  damnata.  \texx\'^  .Alt  erum  ,  iii^tjit,  illud  ejße  tyrannorum  genus-;, 
dmoreaclegibus ad regtii  adminißrationem acciti ,  more  tyrannico  tamen 'imperant,, 
ms  attingere  ac  Iader  e  nemo  primatus  dehet,aut  fubditm  ;  hinc  eß  quod  I>amid  S  aula 
leginunquam  eßaufus  tnanum  infer  re. Simul  tamen  concedit  Richeomus,  illud  gem 
us  tyrannorum,qui ditiones nonfuas  vi  occupant, privans occiderefas elTe» 
Condemnavit  denuo Parlamentum Parifienfehanclefuitarum  dodria 
Jiam  Decreto  ruo,quo  igni  adiudicavitFrancifci  Suarez:  Iibram> 
in  quo  dodrina  hxc  confirmatiir.Decretum  fic 

de  verbo  ad  verbwm  habet»  .. ' 


De  Doctrina 


Decretvm 

PARLAMEMTlPARISlEMSlS 

latum  26*  &  cxfccutiom mandatum 2 7.1un,  1614* 

Centra,  Ithramtexcaßim  Colonia,  Anno  eodem  cum  hoc  titulo 

Francisci  Svarez, Granatcn(is>e fodetatc iefu,Db<floris 
Th€ologi,Defenfio  fidei  Catholicae bC  Apoftolieje  adverfiis 
^  Anglicanaefed«  errores, 

Oyi 

Continet  maximas  ^  ^ropoßtiones  contrarias  poteflatifupremd 
ordinata  & flahtlita  a  T>eoy  adfeeuritatßmperfonarum, 
quieti  &  tranquillitati fiatui  ipforunii 

ExTRACTVMe  regiflris  Par  lamenti. 

VJfo  a  Cur\a,magnvs  Cameris^  Turnellt  &  EdiSti  congregam  lihro,  imfrejfo  Colm 
niayanno  prafenteycum  hoc  titulo :  Franciici  S  uarez,Gr  aiiatchfis ,  f  focietati 
IcfujDodoris  Theologi, defenfiofidei  Catholicae  Apoftolicae,  adverfus  An 

clican^e  fed^  error€S,dCc*continentelihr»tertio,cap.i^.pag.^76,79.  ^o.  cap.  2^ 

pag.4.io.u.ti.t}.H.t‘),r7-^S.ip,io.cap,6pag.^^^^^^^ 

pofmones  contrarias  poteßati  fuprema  l^egumt  ordinatorum  &  ftabtht  orum  a  Deo,ai 
quietem  &  tratiquillttatem flatuum  ipforumi  &c. quod  licitum  flt  fuhdim  ifforum  &pe 
regrinis  perfoMS ip forum  my adere :  fatld  conclufione  pet  procuratorem  generalem  t 
omtiihiis  conflderam,  Curia  pradi^u  declarayi  t-y&  declarat,prop(mtiones&  maximas 
ia  iiaolihrocontentasScandalofas&fediiiofas ejje,tendereque  ad fuby er jione flatuum 
^adpermoyendosfuhdttos  K^gum  &  PrincipumJupremorUmy  &  aliorum  j  ut  yiolent4 
manus facratiflimis  ip forum  perfonü  inferant : ßnteniias item  yqua  mentioUmfactun 
Pecum  Ludoici&  Philippi  Tulchrhfatfas  &  calumnia  fas  eße.  Qmpropter  decreyit  i 
d^ternit  ,  ut  pradiUus  ItberSuareii  in  Curia  Palariji  per  minifirum fuprema juftitt 
t amburatur Mmiliter  interdicit  bibliopolis  &  typo^afis,imprmereyyendere,dut  mutu 
famere,  &  quibus cun^mperfonis  ,  cujuscunque  conditionis  &  quali  fatis,habereifcribert 
&  tenere, flye  docere  in  f cholis, aut  alibi,uti  etiam  di  flutar  e,  pradUfas  maximas  &prc 
pojitiones.  Praterea decernit,  juxta  deefetumdiei  tlun.  1616,  ut DecrehmfacultM; 

Theologiddiei4.Jun.ejüsdemanni,fuferrenQyatione  cenfura dgUrinaltsßuf^m Fa 

culratisanno  i/^o%^confirmata per  concilium  Conflantienfe  ,  una  cumprafentt  i^ecreti 
Juniorum  x‘y7%.  &  5)5.  recitentur  fingulis annis q..Iun.taminpradi^aFacultateyquai 
in  CoUedijs  Sacerdotum:  &  Scholaflicorum  Collegii  Claromontani ,  &  quatuormend 

tantium,&utadinfiantiamProcuratoris  Generalis  T^gisinflituaturinformatiotram 

greflionum  nominati  EdiUi,  &  prohibitio  de  ejufmodi  librts  fcribendps  &feryandis. 

]  '  AduniinParlamcntö  dt 

fubicripfit  Voyfim 

P7(atere^  decretum  efi,ut  Patres, Ignacius  Armandus ,  T^Bor  in  hac  ciyitate  i  Co 

ton,Fronton,Sirmundus,proximadiein  Curiamyocentur,eisjuedemonflretur,qm 

contra  Declarationem  &  decretum  ipforum  Generalis, anni  i6xoMberiJteSuar€3(t  &  m 
preßus,et  in  hanc  ciyitatemilUm  tihcmtra  authoritatm  7^gis,ejusq,  ficurifatini^e^ 


I 


t  te  i  V  I  t  Ä  i  V 

(ßr*  jlatii^’.qmh.  triam  injungttUrj  ut  Generali  fuoßgnificentf'eumpraiiäü decreturi 
f  renoD  are  &  publicare  debere  x  cujus  quidem  fei  a^um  inßituent  intra j^atium  ferne- 
We,  t2rproyidebunttUt  eiufmodilibriinpofieruinnec  cömponantur  ^nec  mittantur  in  lu- 
md  Sbcietate fuaicontinentes propofttioneS  taifi  damnabiles  &perniciofas.  Injungetur 
uinetiam  eps^ut  exhort entur populum  in  concionibus  fuü ,  ad  doarijuim  fupra'commemo- 
%tU  propoßtionibus  contrariam.  Alto  quin  Vuria  procedet  contra  transgreßores,  ut  reoi 
efamajeßatis&  perturbatores  quiettspublicie. 

Tdecretumpradiiium  ,  &  quodinfuper  conclufum  fuit, publicata funt prafenübus 
^atribjts  Ignacio  Armando,  Cardio  de  Turre,  qui  loco  Cottonü  abfentü  cofnparuerap^ 
^rontone  T>Uceeo,et  lacobo  Sirmondo,  Et  decretum  eXecutioni  mandatum  eß  antegra-> 
usmajoresTalatij,i7.1un.x6t/^. 

Libro'Suaredj  lefuitaeaPaflanfiento  Parifiehfific*  condemnato  bC  percar* 
ificem  publice  cremato  ,  fequente  ahnotertij  quoque  in  Gallia  Status  dcdo< 

%  *  i  ^  ^  ^1  _  _ _ ^  ^  ^  ^  ^  ^  MM  si  ^  M  mm.  m  ^  m  m  '  Vmm  i.  ^mmm  mm  * 


JtOfl  ^  Mtevett^v  ewa  ^  v/y  *.i^r  j 

telitjUt  quemadmodum  pro  eo,qüifUp'remampoteßdtemabipfö  Deotmiriediate  acceperit, 
b  omnibus  agnofeatur  &  haheatur,ßc  non  permittat, Ut  uUaaliquaßoteßai,  ßyeEccle- 

poßit^Hane 

ti 


dßica ßyepOiliti ca  tantum ßb'i  jurts  fumat ,  utprd tendere  dliquid'in  ^giam  fuam 
tßatem,  &  fubditos  ah  obe  aientia  ipß  debita^ob  qUameunq^  caUfam  abfolyere  poßit^. 
nim  memorabilem  &y^bv^iyino  congruent fm  ,  'conferyandd^fal۟puhlica  "maxime 
on'uenientem  regitldm,ah  omnibts,  cujus cunq^ßatüs  &  cönditi onü:,  fuhditü pro  fanÜa  & 
n'violabili  lege  habendam ,  & ofßdarljs minißrü^  omntb'us  &ßngulü  ahteqüdmyelbe- 
eficiorum participes ßant ,  yeladofßcia  fua  admittantur, jurejurando  acceptandam 
ttbfcriptioneßgillo^proprio  confirmkiidain  ejjex  Contrariam  yerbßampotißtmum,  qu» 
leere  I^ges  '^eiinterßcere,'r>elexauUordre,  &  obedientiä  ipforümfe  fubtrahereßatuitp 
mpiam &  yeritati  utilitati^publicd  contYaridm ‘omnis\, '  quib'iis  td  perferiptum  repe- 
iatur,libr OS  tanquam  feditiofbs,  exerrandos  &  damnandos  ,  &  auUores  quostunq^talia 
'crihentes  &  inpublicumedentes^exteros quidem , pro  juratü  ^egia  %lajeßans hoßibfts, 

I  *  -i'-,'  .  ' I-:'''.. ...  ..  /1.  -  M-  ^  M  ^  ^  — ....  J  ^  ^M.  M,  mm^m.,  Im  ^  a%MM  r\  f  Mt  A  -  ^/M  ^  §4  f  /  a  mUHOa 


entihk  j  Utiibertsip 

latoribus, iit  auditorii  . ,  . 

Ecclefi^  Minißrü  &  H.d.U^^Uo  ,  aliquid  ^el  direTe  Itel  oblique  dd'yerfß  reg^^ 
lancprolatUm fuerit, rieeeßitatem  ‘Eccleßdßicü  eiusdem  or dinis, illud, ßne  omni perfona^ 
•umreßeBu  ,  refutandi  i  nt  crimtn  Ufd  Mdjefatis  incurrere  'ieeHftt  ,  imponendam 

fi.  . . . 

lefuitacqüö^iUt  aife  avertCTentodia  Regum  acPrincipum,necnonctiaiTk 
3mniumhominum,quaeinipfos  &  Ordinem  univerfum  concitabantur  ex  Ma^ 
rianx  aliorumqp  libris,  in  quibus  parricidiaRegum  defenduntur ,  in  conventu 
provinciali ,  qUem  Parifijshabiirerunt ,  cum  relatum  effet  de  dido  Mariana?  li* 
5ro,hoc  ei ,  quem  Procuratorem  ad  pf  opofitum  Generalem  Societatis  provin* 
ciac  nomine  deftmarunt,mandatUm  dederunt,Agcretcum  Generali,  utcompe* 
feereteos  qui  libros  hos  edunt, e  quibus  Regis,  totius^  Regni  Gallici  ofFenfiO 
^  odia  iurc  tinlerentur  »  nev^  cos  *  qlii  lam  emiisi  edent  >  reciidi  pate« 
rctun  .  .  .M 

Damnavit  denicp  hos AHafinos  Sf  parriddas ,  eörumqj  dodrinam  nobilif* 
fimus  SC  amplifsimus  vir  lacobus  Auguftus  Tl^anus  confiliarius  R^ius,5C 
Curiae rupremaeParifienfis  Prefes  hac  elegantifsinia  El^iainpai  ricidas» 
^rfus  ab  immiti  Furta  bacchantr  Averno , 
i  ‘Vipereas^  rotat  torya  %legara  comas  c 


D  E  Do  C  T  R  I  N  A 

^rfits  T rinacrijs puef  ahU&aruf  in  antm 
Sacrilega ßringtt  tela  cruentamanU 
7^otits&  £oo  tantum  j4jfafinips  in  axei 
Tro  pudor,  in  nofiro  yißtur  orhefrepiens^ 

Scilicet  hasartets  nupergens gnara  ^ocendit 
Exitio  inyexit,  Gallia,natft  tuo, 
eriafufcMgensemiJJariaahor^y 
FucumaßeBatdquce gravitate  tegit, 

Flata  magißratum  conyeUere,nataminißr^ 
Subtrahere  ohfequium  prxfulibm^  fuum  z 
Ceryona  qua  dum  placeat fayedtq^  trifauci  % 

T errarum  reliqu os  non facit  aßü  herof^ 

Et  cald  facinus  dignumputat  jvmntaßeyi 
In  Ifegis  longas  tradere fceptra  manni,. 

Qm  difciplinam  morum ,  qua  Gallica  "venit ^ 
Exutoßegum  fohere  jura, metu  ^ 

Et  y  ileis  regnantum  animas, ipfos^  necandos 
Horrenda  E^ges  proditigne  docet , 

Servandam^ fidem  negat,  argutü^cayillüs 
Detorquet magnijujfa  fey era  Dei, 

Sunt  tamen,  iir  curfunt!*qui  nunc  quocyirimine  in  ißn 
Obtendant  caufam  Religionis  agi^ 

^jiccufentjj  bonos  ultro ,  exCufent^ mceriteis 

Et  patrocinio  conßliöqjjuyenK 
Hosnefuperßitiomalefanospxcitetaßusl 
atrdyercatpeUorahile furor , 

^n  pietas ßmulata ,  mea  nij  quarere  refert,  ^ 

Damnandum  inmagnis  cum ßtutrumq^  yirps  i 
Quos  magicis  aureüxlaudentü  cantibus  anguis 
Eßeinßar  cautos  pagina facra  jubet, 

C andorem^fimul  mitis  fetyare  columba 
Failere^<& falli  grande  putare  nefas. 

Flos  patimur fegnes,  lenti^fe  demus  ad  iram  ^ 

Et  p  ietas  ipjdreli  ’ 


r  pietas  ipja  religione  perit 
S i  modo  relligio  eß, alere  iritra  yifcera  tetrami 
Qua  jam fe  corpus  fundit  in  omne ,  luem : 

Si  modo  relligio  eß,patrijs,ßne  murmure , fulcit 
Accipere  hoßili  femina jaUamanu, 

Semina  corrupti fucci,lentiq^  yeneni, 

FLoxiado^rina  femina  peßifera* 

Concipit  inde  malum  quippe  inconfuka  juyentus^ 

. ^^pto  alios  inficit  ipfa  malg: 

...  ^  f^facerorde,&  Gallicapubes, 
Tiebs^,  ayido  y  irus  combibit  ore  nocens»  ^ 

itat,ilia  tendunt  ^ 


lam^ft 
■  Tleb 

lam  turgent  yena,cor palpi 

Tiallaq,  pars  toto  corpore  fana  manet. 

'Atq^  utinam  nunquam  tibi  crus,  dux  Loyola  feÜa  ^ 
Icifiet  la  yd  mijfajß^itta  manu. 

Gallia  Cantabrico  cum  quondam  & Iberiabell$ 
Tropatrijs  facerent praliaapertafocH^ 


1  E  S  V  I  T  A  k  V  M; 

J^am  hello fhti pace noces, ö*  ad otia  yerßs 
Crudeleü  animum  yerfis  ad  inßdias» 

Callia  &  in  media  confcripto  milite  regnat^ 

Vif fraterno  nomine  bella gerü^ 

2^emfe  tuaa  hello  tunUorumfontemalorune 
■Setla  fata  ißihellu  hinc  nunc  et  adulta ferit^ 
j^Jpice'Carräfamyplacida  qui  tempora'yitee 
Impendit ßudijs,fe^laprofana,  tuis: 

%Iox  fepcem  impoßtas  infedit  collihuf  aret/$ 

Cornua  terrtßcü  intonuere  minü» 

Tympana^  Italiam  confeßim  audit  aper  omn(0i 
V rbü  &  ad  portas  Ilannihal  alter  adeß» 

Hofjj  leyes  adeo,nos,'cfedülape^ora,Galli 
Ad  bellum  infaußd follicitamut  aye» 

IProtinu^  inducia  yiolantur patre  Quiritum 
Au^ore,&  %iartü  nunciusurbe  yeniu 
Tignorajam  belli  rutilant,micat  igneus  enßs: 

Liyidaadhucßfidensd  Thlegethonwaqua» 

Hce  c  infelt  cü  Gdllü primordia  belli, 

Quod  nos  exitio  noßra^pane  dedit, 

Hüc  ergo  huc  animos ^terre  qui  fceptratenttisi 
Tlunc  yelo  moto  cernere  yera  licet, 

Caufa  heic yeßra agitur,nam  creäite,yeßr4pottUtH 
Jnyita  ms,^K^C\ytftitUreccefalM, 

Ule  qutdem petitur ifed per  latus  illius  omnes^ 

Credite,  yos  T^ges, mens  nißiaya, peti, 
Tlullusjam  miferpstoto  patet  orbereceptuf, 

Traf  entem  oßentant  obyia  cunÜa  necem, 

!llil  fecurumstfquameßyßimulps  furialibus  aUvs 
Tercujrorjquoquoyertitüora, latet, 

2Iam  quibus  ese  cubi js%lajeßas  I{egiapoß  hat» 
Autquoßipdtuyiyeretutaqu'eatt  '( 

/'Si  pueri  difcunthfsyitarn 'odi jfemagißrps^ 

Extrema  ry mortis  temnere fuppticia^^ 

Sitormentapatipolfunt,nil^indefaieri, 
Hacq^potum jperantfcanderepoßeyid^^ 
fn  y'ttam  alterius  nil  non  permittitur  Uli, 
CuipropriatßodionegligitHryefalusf 
%1enribus  hitU  teneris  gnf :itpreepoßerus  ardbil 
Et  cee  cos  juyeneS  in fcelus  omne  rapit, 
Heufapimus  fero, fapimus  tamen, atq^potentt 
EßeVeOcura  Galli  cd  fceptra  pateti 
ffuinos  admonitoSita^dtarnleniterauret  *  ' 

Ve  prOpriamemoreieße  falutejubeC, 

Vos  Veneti  yidit  prudentia  Cana  Senatus ^ 

Vidit,  &eß  npßrü  reddita  caüta  malis, 

Vufn  timida  fecteta  his  credere  mentis  ephebos 
'  VulpibuS,atqjanimi  pondere  yptayetat: 

Vum^fub  hü  operamßudijsnayaremagißrüi 
Et  ferula  prohibetfuppofuijfe  manum. 


I  : 


De  Doctrina 

i^os^uo^^quos  ceeli  reÜor  Mademattxmxiti 

Hocjafere  exemplo  dif eite, noxapro^eeß:  ) 

^ec  temere  errones  mregna  admittite  yeßf^ai 
Hofiü ßquü  erit,pr<^eat  hoßitium. 

Sentiet  üprtefiö  dam^mmyreUeq^monenti 
.  Flehit,at  heu  fero,non  habuijfe  fidem, 
ditior  infameis  exercuit  ira  yolucres , 

Qms  Thinei  menfis  incuhuijfe ferunt, 

T^empe  per  hosf alium,  diyinee  utyocis  apud  ftos 
Effet  uhiq,fames^effetubi(^fitis,  \ 

^uts  Deus  alipedes  ArÜoo  ex  axe gemellos 
’Mißty&atheria  monflra  fugayit  ope^. 

Fereula  nunc  nullo  foetentia  fumere  talfui 
2dunc  licet  e  pur  o  fonte  leyare fitim, 

T^ddita  libertas  nuneprißina,  reddita  regno 
%Iajeßas:  facrünunc  quoque  conßatMnos, 
Dicere  nunc  yerum  licet, atque  audire  yieißimf 
Inj^  Dei  templo  nunc  bona  yerba  fonant: 
^uUa^mendaci  ponet  jampramia  Ungute  ^ 

V maletsyeammas ßator  Iberus  erneu 
fCurba  inimica  yale,non  exaffijfe  furore^ 

Centauros  tantofabulaprif tariert* 
pvlarte  TP elethonijs  aufos  confligere  iniquo 

Conyiya  raptd  conjuge  Tirithoi :  c 

jHuos prius  Meidet  catum  indignatus  amici 
Lerne» fixos  grandine  ßrayit  htmu 
fluid  loquor f  jilcida  eßinfliHa  injuria  nqflrol 
Flec  tarnen  Alcid»  eß ultio fa&a manur 
2Zempe  quod  hic  "Grajo gener oßor  Hercule  Gallus  , 
T wrirf Ixionio pej orut ißa grege  eß: 
flg»  gremio  ßonjam  conata  rey  euere  noßro 
Sacra  inter  menfa  bella  cruenta  moyet, 
^onßrorumL dolo  domitorem  uggrejfd nefando 
Hunepaßim  noßro  crimine  monßra facit, 
2Ionmihi  yaticinopeSiiss  quod  turgeat  eeflro 
,  /  GlorioTyaut  intus  numen  habere put^ : 

*Sed  ßprafag»  non  me  prudentia  mentis  . 

D  ecipit  fl)»  c  alios  deinde  pericla  manent, 

\Tu^  adeo  noßrü  nimis  heit  conterminus  oris^ 
Grande  domi  fratrum  quimifer  agmen  alis  S 
Si f apis  d  rnagno  tibi  mißahacT^ge  putata  ^ 

Fr»fidiaflaud  arces  y  i  fubitura  tuas:  ^ 

Sed  qu»  compedibus  mentes  animos^  tuorum^ 

Et  duris  flringant  nexibus  ingenia, 
%4utato^prQcul  coget  abire  folo. 

Cum  yolet  Hle-perhos  te finibus  exiget  hqfleis^ 
Et  nifißonte feras, nigrum  damnabit  ad  Orcufn  : 

FLdmq^  etiam  in  Stygios  jus  habet  ille  lacus, 

[Tu  qu9^ FindelicoSyqui, CalUcanomina, *Bojos^ 

^J^ui  nam  Dambium  Horita  T^gnatems^ 


"1 


IeSVITARVmJ  22jf- 

ßuo^Juyes  “Patrestyeßem  queisFihtdamtliil 

Effundi  tousluxuriofwof  es: 

Sumptibus  immodicis acceptaut  damna  dolebit 

Ingentem  ingratam  aui periercynepos :  ^ 

3ello  internecino  cum  dulcia patis  ayit^ 

Otia  mutabit  feditiofa  cohorS  , 

Et  tuaregna datit placito  rapienda  tyrannOf 
Quippe ßbi  idproprio  jure  Itcere putat. 

Quin  proculadfuf :osgens  dira  remittitur  Indos  * 

Illic  mira  canunt  edere  faSla  Tatres. 

Illic  relligioper fola  filentia  tref :it  > 

Hec  res  yerbo  agitur, jußit  ut  Ule,  7)ei, 

,  Conßtafedgranis  in facrarofaria  ramos 
Eundit,& in  ramümultaßgilla  gerit* 

Hü, quibus  inter  nos  perit  artibus, incipit  iltic 
^lligio,incünümos(periturafuü : 

Etnoya  cunSfa placent, quoniam  noyus  orbü  illeeß% 

Ex prifcafupereß<&  pietate  nihil, 
jit  procul  Harpyia  hinc,procul  hinc  Ixione  nati 
Semiferi,grayidanubts  mane  genus 
Eße  noy  i  procul  hinc, hominum  deltriayCultus^ 

Et  qua ßonte ßbi  numina  quüqfocit. 

Gallia  ( nam  decorat  Gallos  hac  laude  yetußas^ 

H  on  alit  in  gremio  talia  monßr  a  fuo. 

^osjuyat  antiquo  yitam producere  ritu, 
2losjuyatinprifcäßmpltcttatemori* 

Qaudms  iVitUf  de  ÄquaviVaPrxpofitus  Generalis  Icfuitarum  >  ciwfiafC 
ocurator  adeum  retliliflTet,  fimul^  intellexifletj  Marianaelibrumm Gallia 
mnatum,  hanc  dodrinam  haud  obfciire  etiam  improb  avit,ferione  an  dolo,  Ä 
fucum  faceret  Regibus, alij  iudicent:  Refpondit  enim*  Primum  collaudare  fe 
dium,iudicium9  Provincia  j  deinde  aegerrime  tulifle>  quod  libri  i)  ante  e* 
fsi  eiTenrjquam  eius  rei  quicquam  ad  fe  deferreturXaeterumja!:  ubi  primum 
n  accepifletimandalTe  uri  corrigerentur,&^  fedulo  daturum  operam,ne  qmd 
ifmodi  in  pofterum  accideret*  Neque  eo  contentusjdecretum  etiam  addidit 
liemens  6<:  grave,  ne  quis  pofthac  ex  lefuitis  aut  publice  quicquamfcriberet, 

doceret»  aut  privatim  coniilium  Cuiquam  daret ,  quod  in  Regum  ÄlPnnci« 

m  caedem, perniciemcp  ulla  ratione  vergeret*Verba  eius  haeefunt » 

QvaNDOOVidem  Societatü  fcriptoribus,ac  Theologü, qui  docent,  eätervs^ 

’onmbusoperarijshaudfatüeßidfolumproyidere.quodmaltorumfcriptorurnltbrps 

eritur,fedilludeti%appnmhonfidefandum,ßtntneopimonesyalidßritxaf^^^^ 

,tuta,probataJcandalü,aut  ah js  incommodis  mmirne  öbnoxift  Ideo  fane  jußißmas 
caufas,qua  ad  hoc  conßlij  nos  impellunt, prafenti  decreto  pracipimn^m  yirtutejanSfa 
‘dientiaSuhpöCna  excommunicationü,& inhabilitaW  ad  quayts  officia, fujpenßon^  d 
■yinü  &alV'is  arbitrio  noßroreferyatü ,  tieqnü  deinceps noßra  So cietatps  ßehgiojus 
ihte  autpriyatimpralegendo,feuconfulendo,multhettam  minus  libros  confcribenda 
'irmlrepra fumat, licitum  ejfe  cuicunque  perfona  ,quocunq,pratextu  tyranidts,J<^ges 
i  Prinapes  occidere  ,  feu  mortem  eü  machinari.  T^e  yidelicet  ißo  pratextuad 
■niciem  Trincipum  aperiatur  yia  atque  ad  turbandam  pacem  ,  eorumque  fecuritateru 
dubium  yocandam ,  quos  potius  ex  dhino  mandato  reyereri ,  ac  ob fery  are  oporteat, 
iqnam  ferjonas  faerds  d  Domino  Deo  pro  felici  populorum  gubernatione  tn  eo  gradi» 


Sroia' 


De  Doctrina 

tonßitutas»  'proifinciales  amentj  qui  aliquid  hofum  rejciyerint, nec  emendaverint, au6 
non (evenerint huj^modi  incommoda efpcieudo  ,  ut  hoc  decretum  Janfie  ohfervetur^ 
volumus  eos  non  modo  OradiSlas  pcenas  incurrere, fed  etiam  officio  privari.  Vt fic  omnet 
intelligant,quts  fit  ea  aere  Societatis  fenfus ,  neque  privati  unius  erforfußeSlamreddat 
focietatem  univerfam ,  quum  apudaquos  rerum  (cfiimatores  certumfit,parm  unius ,  aut 
membri  culpam  toti  corpori  reliquo  attribui  jure  non  debere.  Foiumus  praeterea ,  ut 
provinciales  de  hoc  accepto  decreto  certiores  nos faciant, i  dem  que  perfuam  quisque  Troa 
vinciam  curent  promulgandum  ,  &infingulis  domtbuS  &  collegtjs  referendum  in  libros 
erdinattonum  adperpetuam  eius  memoriam, 

Eft  ÖC  hoc  fuperioribus  addenduhi ,  quod  tyrannis  8<r  'cxcommunicatiQ 
non  tollit  iura  politica  civilis  focictatis,  quemadmodumnecipfa  infidditas 
vel  apoftafia  aperta  a  DcotolIitea.N am  infidelis  öil^apoftata  Imperator, qualis 
luliaiius  olim,manetImperator,6<^  magiftratus,&r  pro  tali  a  Chriftianis  agnitus 
cFu  Eigüfalfa  eft  1  efuitarum  ^  Scholafticorumfententia ,  qüi  volunt, non  efle 
parendum  Principibus  tyrannis  ä:  excommunicatis  l  dC  contra  fentire  videtur 
1'homas  Aquinas  in  2*fecundse  quaeft.  t  o.Sigebertus  eriam  Monachus  fcribit  ili 
Odone  pagma  t  o u  hanc  dodrinam  dC  novam  ÖChsereticä  eflTcjqu^  iUbet,ne  hy« 
pocritis  Principibus,  id  eft,  excommunicatis  pareamus,  quam  Hildebrandus, 
qui  ÖF  Gregorius  /♦  Papa  primus  promulgafle  videtur, quum  veteres  Chriftia- 
ni  luliano  Apoftatac  paruerint :  Ambrofius  Theodofio  ä  fe  excommunicato? 
Apoftoli  etiam  infidelibus  dC  perfequutoribus  Ecclefiae  Principibus, qualis 
Nero, Domitianus, d^CtparuerunD 

Anno  etiamt^Mteditaeftinlucemcumlerufta  Sicario  Apodixis.^  qua  mul^ 
tisgravifsimisargumentisacrationibusprobatur,  Non  licitum  effeSubdito^ 
maledicere  Regi  vel  Principi  fuo;  multo^  minus  perfonam  citis  adoriri  ,  ob» 
truncare  8<[^mterficere»Exmultis  paucareFeram» 

Quod  ad  Maledicentiam  attinet  ea  in  S»Scriptufa  exprefse  prohibetur*  In 
Exode  dicitixf^Deosne  exfecrator:&  Trincipi  in  populo  tuo  ne  maledicit o.]riocw^t\m 
datum  formidabilius  reddiderunt  horrendae  poenae  ^  quas  Deus  ipfe  fumfit  dtf 
fjs  ,  qui  illud  non  obfervarUnt*  Exemplum  habemus  inAarone  2^  Mariani 
quum  contra  MofemraurmuraiTcntobÄthiopilFam  foeminam*  Hoefimplici 
murmure  iritatus  Deus  ab  ijsabtjt,S(I  Maria teprofafadaeft.Ex  his colligitiiri 
Si  legeDei  puniuntur,qui  Principi  fuo  malcdicunt,qiud  qs  fietjqui  Reges  fuosi 
^Principes  adoriuntur  ac  interficiunt  f  David  etfi  Saul  elFet  tyrannus,  iniufte« 
que  illum perfequeretur,  dC  magnum  Sacerdotum  numerumcrudelifsime  in« 
rerficeretjperfonam  tamen  eius  adoriri  noluit*  quantumvis  commoditate  opti« 
rhä  adid  inftrudus  effenimo  fervum ,  qui  mortem  eius  acceleraverat ,  licet  ab 
hero  follicitatus,e  medio  tollendum  curavit*  Excommunicantur  etiam  tales 
Satanae  traduntur  ConcilijsaliquotjUt  paulo  ante  indicavimus* 


IVIYStERIVM  iBSVltARVlVI  Q^VQ 


INITIARE  SOLENT  EVM,  QJTEM  AO  PRINCIPIS 
alicujus  parricidium  induxerunt  i  ubi  &  de  %leditationunk 
eorum  Camera:  &  Origint  doBrinte  lejmtarum 
de  parricidijs. 


IEfuitx  cubilia  habertt  myftica  estorcizata  iri  qiig  t|,quos  ad  facinus 
dum  deftinaverunt, benedicendi* fahdifiCandijSt  ih  beatorum  ac  coeliftim  ci 
vitatem  adfcribcndimtroducuntur*Exfl:atProceflus  intcgerDelphi^  apud  Io» 
annem  Andreacbibliopolamexcufus,  quem  quia  non  ingratuni  Lepori  futi* 

xumconfido  > 

dum«  ^  ”  L 


CL 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M;  225 

Is  ciii  caedem  Dominj,  autPnncipisfui  fuscipi'cndamlcfuitae  pcffuaferunr, 
ifelixhomo  in  meditatorium  feu  oratorium  fecreto  introduci  folct*  Ibi  culter 
nteolo  involutus  eburna  circiimque circa  charad^eribus  variegata  ciftulä, 
um  agnoDeiinclufus  profertur*  Quemjdum  evagina  educitur  ^  aquae  bene» 
ida:  guttis  ftillatim  irrorant, globolos  corallinos  confecratos  manubrio 
ppendunt,  indulgentia  fadä,  ut  quotidibus  necandum  Principem  petitu» 

US  effer,  totidem  animas  ex  purgatorio  feducer  et*  Tum  cultrum  parricidae  in 
lanum praebent,  hifce  verbis  commendantes :  EledefiliDeii  accipe  gladium 
ephte  ,  gladiumSamfonis',  gladium  Davidis  ,quoGoliatho  caput  praecidit> 
ladiumGedeonisj  gladium  ludithae,gThdium  Maccabaeorum, gladium  Papae 
ulrj  fecundi  ,  quofe  a  p rincipum  manibus  j  jplurimo civitatum fahguinefufo, 
iberavit.  V ade  dC  efto  prudenter  animofus*  Deus  brächium  tuum  confortetv 
^lofado  omnes  in  genua  procidunt,  primarius  ex  eis  talem  recitat  exofcif» 
lum*  Adefte  Cherubim, adefte  Seraph.m,  vos  Throni,  vos  poteftates,adefl:c 
'OS  fandi  angeli,&:;  replete  beatum  hoc  vas  perpetua  gloria  ^  dC  quotidie  illi  ofs , 
erte  corona B*Mariae virginis  SS*Patriarcharum&I  Martyrum*  Nonampli* 
isnofl:riefr,iedvefl:riconfortrjparticeps*EttuDeus,  qui  terribilis  Ä^vincibi» 

Is  es,  qiiive  ei  iil  meditatorio,  ac  oratorio  fuo,  ut  Tyrannij,ac  Haereticum  ex- 
tinguerejSf  coronam  eius  in  Caiholicum  Regem  conferre  vellet,reyelaff:i;cor* 
oboraquaefumus  huius,  quem  ad  id  opus  confecravimus,  membra  :  adauge  i, 

ius  vires,  ut  vpluntatemfuam  perficere  pofsit  :daei  loricam  divini  potentem, 

[ua  comprehendentium  manus  effugiat:  da  ei  alas  ,  quibus  fanda  eius  mem»  -  ^  ^ 

iraBarbarorum  proditorum  conatus  vitabunda  evadant :  effunde  in  eius  a» 
limam  l^tificantes  tuos  rädios, 'quibus  corpus',  omni  metu  depofito in  medtjs 
»ericulis  &  cruciatibus  gaudio  Öcüexfultatiorie  perfiifum  ani  netur*  Hoc  per» 
do  exorcifmo  ducitiirparricida  ante  altare ,  in  cuius  pitialce  ddpida  efthifto» 
lalacobi  Clementis, Monachi Dominicani,  cum  imaginibus  Angelorum  eum 
)rotegentium  ad  coelum^  ducentium*Hanc  ei  lefuitae  off:endunt,8<!l  fimul  prc- 
entantcoeleftemcoronam,dicentes,Domine,rerpicehicbrachiumtuum&!lex»  ^  * 

ecutorem  iuftitiae  tU2e:Omnes  fandi  affurgantj^  huic  locum  cedant*  Qitibus 
imnibus  completis, quatuor tantum  lefuitte deputati  funt ,  qui foli cum  parri» 

'idacolloquantur.  Hi  inter  fermonesfxpe  dicere  folent  ,  divina  quandam  in  eo 
laritatem.apparere, cuius  radijs permoveantur  admanuseiUs  dC  pedesofcq» 
andos:  nec  amplius  fibi  eumhominemviderijfsdiam  in  divis  repofitum*  Sefe 
uiam  afsimulant ,  quafi  tantam  eigloriam  ac  beatitudinem,adqu^mfam nunc 
3rovedus,fit  invideant, ingemendo  dicentes;  Quod  utinam  Deus  me  tuolocä 
:legiffet,5f  hac  ratione  confirmaffet,  ut  liberatus  a  poenis  purgatori) ,  reda  via 
nparadifum  perducerer.  ,  . 

,,Quodfiver6is,qiiemidoneurhefrerenturparricidioperpetrando,tdgi- 
/erfetUr  S<!lperfuafionibus  recalcitret, tum  aut  terriculametisnodurnis,mon|f  ' 

Iroriimque  occurfaculis  ad  votum, quod  eiufmodi  concipiendum  adigunt, aut 
3er  fubornatas  D*Maria2  virginis,  vel  Angelorum ,  vel  aliorurh  ccEÜtum ;  nec 
lon  ipfiUs  aliquando  Ignatij  ac  fociorum  eius  perfonas  aVo  ;Mw;^av}iffapp2treni  / 

:cs  adfacinus  animant  5  S^inducunt*  ItafceleratiiftiöiCparricidiälesmagiftnl, 
lunc  formidine  poenae ,  nunc  adumbratae  virtutis  amore  incautos  adolefcentes 
3iiferis,Sf  6  vindicandis  exemplis  circumfcribunt,  5C  in  animae  pariter  corpo^ 
rist^difcrimina  praecipitant* 

,Genus hominum  in  Orientefuiffememoram ,  quos  plerique  Hiftoricd»  Afsafini qt^,^ 
rumÄfrafsinos,PiusPapaÄ^Nicolaus  GilliusArfacidas,NicetasChafi'osnö- 
rninarunt*  Hi  iVlahuinetanaedifciplinae  addidi  novam  fibi  fedaminftituerunt,  K 

tuius  Pricfedo  Generali  federn  Muletse, qui  locus  fandus  habebatur  ordinav e» 

•pp  j 

t 


■./ 


/ 


/ 


De 


DögmmAtTa. 


D  b  C  T  R  I  M  A 

mAuaoficd^ae  acprinceps  aLaodim  quidam  fui'fle  perhibetur,  miles  vetb^ 
ranus,  vulgo  Senex  de  Montanis,  a  fuis  Pater  5C  Propheta  didus>  Ifte  fub  fe 
Redores  alios  habuit,qui  Palatiamunita»  fplendida  ,  dC  admodum  quam  elc* 
gantia  amcEnahorrorutn  colebant*  Ratio  dC  difciplinae  iidh tutum  in  tuenda  ab- 
i'oluta  Prophetae  ac  Principis  fui  autoritate  fuper  univerfas  gentes  Verteba¬ 
tur*  In  eam  rem  ipfa  Palatia  five  Collegia  inftituta,utftudiofam  iuventutem 
ad  Mahumeti  legem,  Alcorano  comprehenfam,  conformarent,  ÄTdeledu  inge- 
nioru m habito, iuvenes  audaciores  ac ferodori  animo  praeditos  obfervarenr^ 
fecernerentjfegregarent^* 

Dogmata  nefariae  huius  difciplinaehaec  cumprimis  referuntur* 
i*Mahumetum  efle  Dei  Prophetam,  reparatorem  generis  humani^  b^o» 
rum  ac  malorum  retributorem* 

2*  Eius  vicarium  Prophetam ,  acPrincipem  Muletanum  eifeiri  ferris  con^ 
ßitutum  fuper  omnes  gentes,unicum  divini  dC  humani  luris  a  Mahumeto  tra¬ 
diti  interpretem*  ’  .  t 

3*  Ius  fas^  elTe  Principes  eius  dido  non  audientes  octidere, vi, fraude  j  do- 
lojpro  re  nata  dC  oblata occafione* 

4*  N ec  difcipulos  eius  Principi  alteriouiquam  obftridos  ac  obnoxios  eilcä} 
licet  fidem  fimul  atam  facramento  iur  ar  int. 

5*  Animam  efle  immortalem, ei^  poft  vitam  imminere  praemia  aut  poe# 

nas  pro  didorum  fadonimcp  commeritis* 

(S*Paradifum  eire,hortumlad-c  dC  mdle  affluentem  ,  omtli  delitiaruffl  ad 
voluptatum  genere  abundantem ,  in  quo  beatorum  animae  praemia, quae  ad  to-^ 
tius  corporisvoluptatemfkciunt,provirtuterecipiant* 

7*  Primam  ac  fummlm  virtutem  Deoquc  omnium  gratiisimam  cfleobedi- 
cntiam,eamvemcoconfiftere,Ut  Pracpofitosfuos  vereantur  ir  ac  obferveht  j 
iniufsiseortimexfequendiS  promptos  fefe,paratos  dC  alacres  praeftentjftoc  fen, 
mPaulus  aitjut  animi  fui  (fcilicet  Prophetae  )  det€ftabilc  exequantur  pröpo- 
fitum*  ^ 

8*  Qiii  pro  legis  Mahumetartae  aemulatiort^  ^  aut  bello  occumbat^  autiqj 
cxde  hoftis  comprehcnfus  interficiatur^  animam  fuam  reda  cum  tpfo  ex¬ 
tremo  oris  halitu  ad  gaudia  illa  Paradifiaca  transmittere*  ^Qu^  vero  domi  de- 
fides  0^1  edo  immori  entes  pereant  ^  funimis  prius, cruciatibus  i  per  multa  an¬ 
norum  curricula  purgari,  quImadParadifum  queant  penetrare,  ubi  tamed 
nec  folidis  gaudijs  mirius  perfedisjquainilli  audaces  bellatoresjperfruitud 
rifinti 

9*  Qui  autem  PrincipemaliquemLegis  adverfariuin  interemerit,  proxi¬ 
mum  a  Mahumeto  locum  in  Paradifo  cum  fandis  Prophetis  adeptUrum 
cAdi  ^  ^ 

Io*  Denique  efTeinpoteftatePfophefae,  qiiem,Uti  di^m ,  Patrem  five  fb- 
nem  indigetabant ,  fibi  a  Mahumeto  data  atque  conceflfajParadifi  gaudia  di«i 
ftribuefe ,  eorumque  guftum  aliquem  j  etiam  iri  hoc  corpore  cOnflftiitis  mpdgi 
incornprehenfibili  exhibere.  ,  _ 

Adhsecpeftilfera,  dC  horrenda  dogmätä  in  Scholis  ac  cOlIegffs  fuis  a- 
dolefccntum  animis  ad  audaciam  ituris  viam  faciebant  ,  Ut  eos  obfequeri- 
tiores  fibi  redderent ,  dC  ad  omne  vitae  periculum  intrepidö's  ,  qUofum  pri¬ 
marium  Muletaefemmarium  fuit.Heic  deledi  iuvenes  ad  eäm,quam  dixi ,  in- 
ftitutionem  dodi  5C  edudi,potii  foporifero  haufto ,  in  viridarium  Pal atfo  feil 
Collegio  contiguum  portabantur  ,  ubi  fomno  experredi  illarum  volupta¬ 
tum  experimentum  capercnttRiVulivarij,  aquajmeUe » vmo  SClade  fluentes. 


p 


t  E  S  V  T  T  'A  R  V  ^ 

iVfccMudcaeartis  mfi:rumenta,melodiae>chore2e,  tripudia, palaefi:raf,vcftes  pre« 
ofx  ,  S^mirus  apparatus  omm'iim  delecfi^abilium  rerum  ,  quibus  pro  voto 
uebantur  luvcnes  intra  viridarium  pofiti ,  qui  aliud  nihil  faciebant ,  quam 
aod  vitam  beatam  vivebant,  triftitias  nullum  dantes  locum*  Praefto  erant,  dC 
Liellae  formofae  variarum  libidinum  fpinthrices  dC  pueri  calamiftrati  ad  nutum 
tiniftrantes* 

Tanto gußu  'volu^tatü  imbibito ,  iterum  in  Soporem^ati  ad  Collegium  habitari 
da  fua  reducebantur.  T mc  illi  redeuntes  ( yerba  funt  "Pauli  V eneti J  &  reminifcentes^ 
tibu^  &  quatü  ad  modicum  tempus  potiti  fuijjent  gaudijs,fupra  modum  dolebanr,  &  tri^ 

efficiebantur ,  quod  delitijs  illis  perpetuo  frui  non  concefiumfit,mortem  libenter fubi^ 
ri,  modo  hac  citatam niodice  degujlatdy  femper  yiyant.  Tunc  Tyrannw  ille,  qui  Vei 
'rophetam fe  ejfe  mentiebatur, ajebat  iliüfii parati  efiis,utproinea  obedientia  mortem  in^ 
epide,  ubi  illata  fuerit  ifubeatps ,  participes  yos  pronuntio  futuros  illorum  gaudiorum^ 
tie  ad  horam  yidtflü.  At  mi  feri  illi  mortem  lucrum  putantes  >  nihil  tam  dififctle  ajunt'^ 
jungen  dtm,  quodpro  illa  beata  yita  confequenda  non  libenter  Jubeant.  Abutitur  igitur 
rannus  ille  hps prafraBü  hommibw  ad  innumera  homicidia),  quippe  qui  corporalem  yi-^ 
mproJlituentes,contemnebantetiammortemipfam,e2rc.  HcecPaulus?  Cui  Nicetas: 
hQni2itzsco{^ot\2ins  ',Et  ad  eos  mfii,infit,  quos  eorum  Principes  occifos  y  olunt ,  utho^ 
ites  &  amici  adeunt,  &  aut  fe  habere,  quod  eis  dicant, aut  Legatos  yenirejirnulantes, fix^ 

'  Vominorum  fuorumady er farios  pugionibus  occidunt ,  nulla  difficultatis  &  explorati  ^ 
ppUcij  ratione  habita,  etiamfi  alterum  nono  cctderint.  Et  pergit  Paulus ;  T t  omnibus 
iminibtfs  ejjent formidini,  &  nemo  infanix  illorum  reßß ere  auderet :  Sic^  fiebat,  utmul- 
'.regiones ,  &  potentes  yiri  Tyranno  illi  tributarij  fierent :  donec  tandem  d  Tartari 
feudopropheta  ille  opprejfus  &  eum  omnibus  A Jfafiinis  fuis  e xflinBus  fuit  circa  Annunt 

.n.%i.ccLXii.  ^ 

Ad  eundem  prorfus  modum  lefuitae  luvetitutein  in  fcholis  8^  Coltegqs  fuis 
iformant,  0(1  erudiunt tpropcfica^  praeftantifsimi gaudtj  coekftis mercede, 
ivinse  venerationis  hono're^  ad  quodvis  parricidiale  facinus  perpetrandum 
iflammant  8(1  propellunt* 


G  A  P  V  T  Ih 

DE  AEQ  VIVO  C  ATIONIBV  S 

I  BSVITARVMv  ^ 

,  i  ■ 

-  '  KU  .  ; 

Vn  D  ECIMO  d6ctm\c{uitx,Jmfihib>oio^fisJetfAeijui^ocatiofnbi^' 
ocefl,  mentiendi  ^  pejerandi  arte ,  hdreticos  ^  epuoßvii  alios  decipere^ 
'ctllere^  eludere  permtffumeße^ 

DOcent  etiarnlefuitac,  fibi  altjfquePapiftis ,  prxfertim  Clericis  SdEcA 
clefiafticis  liberum  permiisumque  eiTe  ,  quando  ab  haereticis  magi* 
ftratibus  examinantur ,  tequivocationum  deceptionibus  ,  itemque 
lentitis  nominibus,8^  veftibus  Uti,&:  veritatem  fupprimer  e, nimirum,  utcom* 
nodius  fe  ihfinuare ,  &1  conatus  fiios  promovere  pcfsinn  Hoc  cft ,  licere fö 
li  bC  alrjs  Pontifices  i  non  tantum  fimplidter  manifcftam  veritatem  celare, 
itudehegare,  fed pie  &1  religiose aflerere,perquefalutem  xternainproteftari* 

m«  liquido  iwrare  ,  in  illa  quae  certifsime  cognofeunc  faliifsima  effe  i  re* 

Pp  4  ^ 


De  Doctrina 


tinendo  tantum  proprium  qiiendam  QC  reconditum  animo  fenfum,  quo  a  Patrffc 
bus  luisperrualiTunc  ,  fc  tuto  &!iufte quaeftioncnl  quamvis  eludere  polTe*  Eli 
htec  communis  Icfui  tarum  omnium  fententia ,  fed  tamen  cum  exceptione  quo*, 
rundam^.His  artibus  inftituuntur  alefuitis  ij,quos  ad  Regum  &^Principum  exi* 
tium  incitant,  nefacinoris  confcios  dC  participes  prodant :  uti remipfam  aperte 
negent ,  conditionem  aliquammente  retineant*  Atque  htec demum  caufa  eft, 
cur  parricidae  tam  conflanti  animo  a  Indicibus  interrogati,  quibus focijs  au* 
c^onbus  fcelUs  tantum aggrefs i finti  negant  dC  peierant,  quodiefuitarum  ari 
tibusinduclifibi  pcrfliadent^  dum  conditionem  aliquammente  tegant^nullam 
in  periurio  noxam  eire* 

Sic  ToletusIefuitaStT  Cardinalis  delnftrudl+Sacci-dvlib^^^c^tai*  Stquüi 
inquit,^  Superiore  interrogetur  juratum  ^  tumß  juße  interrogetur  ,  tenetur  rejponden 
ahfque  xipuiDocatione,  Si'^ero  lU'juße  itum  poteßuti  cequiDoCAtione  ^  eä'refßonderenot 
ßecundum  judicts  mentem  ,Jed  fecundumpropriam.  Et  jicrimen  omnino  occultum  eß ,  dt 
quo  quts  interrogaturi  tum  xqut^ocatione  uti  poterit  i  rej^ondendo ;  ’N.efcio :  intelligendi 
tamenhitra  fe  i  Et  dicam  tibi :  yelref^ondendo  iJsLonfeci  ]  intelligendo  intra  fe,  ppuni 
non feci,  yel quidfimile.  Etfic  interrogatum ,  Anex  tali  civitate  Keniat  (  de  qua  nempi 
communis  fama  eß,qu'od  peße  infebia  ßtjutut  fub  juramento  interrogatus  ßt,  poße  ta^nei 
rejpondere,  Qgb d non  ^  licet  inde  Keniat :  quiatiempe  tacitUm  intelletlum  itifua  mente' ha- 
het,  qubd  ciKttas  illa  non  ßt  infeUa :  aut  qub  d  ipfenon  ßt  infeBiuSi  licet  ciKitas  infeUa  ßt 
Qjiia  7iempe  non facit  contra  pracipuam.intentionem  cufloduni.  ' 

Similia  docet  Gregorius  de  Valentia  Tom*  3  »Difput.^*  q*  i^*De  reopun*2 
pag*  15  5  o*  leqq  Qjsando  cunque  ( ait )  iniqua  interrogatio ßti  etiamß juramentum  ac 
cejjerit, nullum  tamen  committetur  perjurium  i  quamyis  juramento  afßrmet  alium  aliqui 
fenßim  Kerum  i  alienum  ah  interrogatione  r  ialps  nonmentitur  i  nec  Kane  ufurpat  nomei 
7)eifiquidemadfe,Kelfuatuendum,idfacici 

Andraeas  quoc^  Eudaemonloann^in  Anticoroni  confutationedocet,  cuti 
index  rite ,  aci ervato  iuris  ordine  retimiriterroget, ‘teneri  quemcuncp  fine  ter 
giverfaticne  ulfa  ad  mentem  iudids  etiam  cum  capitis  fui  periculo  refpondere 
quod  fi  V ero  Magiflratus  praeter  ius  bC  fas ,  fine  ullis  indicij s  äd  quseftionerii  a 
liquem  rapiat,  tum  tergiuerfatiohi  locum  efTe*  Verba  eius  ha^efunt:  Cum  qiu 
nulUs  juflts  indicijsin  jus  Kocatur  i  quia  nemo  tenetur  feipfum%/lagifiratui prodere  i  idt 
lex  ipfa  natura  fatis  docet :  aperte  &  libere  ßne  omni  tergiKerfatiotie  negare  poteß,  id  cu 
jfis  gratia  ac cerfitur :  quia  femper  ctaufula  illa  intelligitur,  ita  ut  tenear  dicere. 

Martinus  Navarrus  Azpilcueta  in  d*c*  humanae  aures*22*q*5;pag*i|-iil8*pdi 
Angelum dePerufio  ^ Ioan*ab  Anagniarefert  probat,  AequiKocationem  S 
Francifei,  qui  interrogatus  a  UBoribus ,  homicidam  flefuita  Sylvanus  ih  Philippie 
fLiapag*5*  pro  homicida  furem  rupponit)  J’«rye^«eMfi^»4',  An  illhac,\xhi  Franci 
fcus  erat,  fa/«'  homicida  trahßjßet  ß  immißis manibus  intramanicas ,  reßondet ,  Hd 
ii'on  trdßjffe ;  fub  intelligendo  tacitecoritra  Oommuiiem  inteiligentiam :  lAon  iran 
ßjjfe  per  illas  manicas.  Et  3.ddtt  Axpilcueiai  Mane  doblrinam  de  AequiKocationibü 
fundari  in  illo  infignifaClo  hiagni  illius  Vatriarcha  Francifei.  Cuifimilis  eft  illa, qui 
habet  GlofTa  in  c*  Ne  quis*c*  2*  q*  2;  fi  quis  videlicet  interrogetur ,  an  hic  vel  ill 
hic  fit,  refpondeatnon,  fub  intelligendo,  uthiccomedat,quamj^/e«wm  &re 
septam  Azpilcucidi dicit,  dC uti jußamrejfonßonemlaudatr 

.  Ibidem  Navarrus  ex  Thoma,-  qubd  reus  interrogatus  de  crimine  d  judice  non  prb 
cedente  juridice,  non  teneatur  fateri  Keritatern,  fedpoßit  uti  AequiKocatione  ^fubintel 
ligendo  aliquid aliud,qud  Kerba  fonant.Imb  &  qui  reßondet judici, ßKe ßuperiort^Kel ßn 
fub  juramento,  poteß  uti  A  mph  i  bis  logia  ,ßKe  illa  contingat  ex  diyerfa  Kerbißgnißcatio 
nefiKeex  dherfa  intentione  interrogantis  &  reßondentts'i  &  licet falfumßt  jfecundm 


mentem  interrogantis . 


Iden 


I 


ItSVtTARVM. 


Idem  NavarntS  pag*  351*  Etiam  magijiratui,  Del  judici  injuße  Interroganti  y>et 
uranti,non  renetur  quts Jecundum  fuam  intentionem  r efb  andere.  Sic  &  teftem  infiruic 
ivarriis  ut  dicatySe  nihtljcire.y  fubintelitgendo  intra  Je,  'JsLihil ,  ^uod  dicere  teneatur^ 
idem  etiam  inftruit  litigantes  >  qui  lubentur  iurare  de  calumnia,  verita» 

^c*f^t Jt  non  ordinate,Deljujle,^_judice jubeantur, foßint  negare  Delafßrinare,fecun- 
n  grogriam-menteminon  curando  de  illa  ejuam  judex  habete  Er  poft  alia  pag>352«n>  16* 
cctcti%,Licice  poße  aliquemoccultare, Quod  jit  Cutholicns.  Rurfus  c*  humanae  au* 

^22»  q.5*  inquit  2sZ.  N.  cldm,ßne  tejiihnf  abfentibw,  cuidam,  fce  mina  dixit,  A  ca¬ 
te  tn  uxorem  meam  i  ßedßne animo  eam  ducendi»  ^oßeajudict  enmadjurantt,&in- 
roganti^  an  ea  Der ba  dixißet  T^ßondit,  jeiila  non  dixiße  ;fuhintelltgendo,in  mentt 
ij^ubdilla  non  dixerit  animo  illam  ducendi .  Et  addi  t  Azplicucta,^oc  «0»  eße  mendas 
m,fed a quiDocationem  f  rudentem  &  honeßam. 

Toietus  utfupra ,  icnbit,  Quar  enti  judici, [e  eißine  illud. ^  r<^ßondeat  Anteiligen-  o 
intra  fe  j  ut  dicam  tibi,Del  hoc  tempore,Del  quidjimile :  Etß  Dir  u>jorem  petar ,  anjita- 
Itera. ^  illapotefl dicere,  non fum,  rpudmDis  Derum fuerit, intelligendo ,  uttibireDelem* 
r  qui  cogitur  jurare  alteram  in  ljionfamaccepturum,intelligenüo,ß  pojlea^lacuerit :  ö* 
atronwM  comprehenfui  juraDerit,  fe.poßea  daturum  centum  aur eos ,  ut  liberetur ,  & 
uiDoce  juransßntra  fe  dicens, ßpojiea  liberetur,  tunc  no  tenetur  folDeretßc a  eußode  in- 
'iose  detentus  ^ut<dimtttatur,  jurans  fe  redditurum  poßea ,  poteß  uti  aquiDocatione,& 

n  tenetur  reddere^  .  .  - 1  •  1  i-y  > 

Jnterro gatm  alius,  <&  jurejurando  obßri^us,ue  Der  um  dicat,  talemne  Dident  h  odie  r 
c  aquiDocationps  arte  illud  plani  denegati,prudens  licet  ffcienfq^  illum  Dident,  Ille  Derb 
nc  fenfumßbi  referDaDit,  PZonDidi  illum,fcilicet.,ut%d.agifratuihoc  dicerem, Del  noit 

fionebeatißcd,DelnonVenetijs,&c,illumDidi.  ,  ^ 

Francifeo  Treshamo  in  arce  Londinenfi  morti  'proximo  ut  vxoripfum  in 
latium  fnviieret  permifl  um  eftt  Illa  vero  haud  ignara  rnaritutniuum  corn  u* 
tionis  Hifpanicx  direde  SC  vereGarnerum  mfimuiaffe fed  verita  ne  ma* 

[us  fine  morfu  confeientiae  aliquid  deGarneto  detexiffet ,  cum  iam  extre* 
os  fpiritus  exhalaret,  eo  adegtt,  ut  cum  ipfc  icribere  non  poffet ,  famiuuni 
ribere  iulferit,  quae  ipfe  didaren  In  quo  feripto  feipfum  iiireiur  ando  obftr  in» 

'atque  in  animae  fu  aefalutem  teftatus  ell,  fedecim  annis  totis  iam  tranfa» 
is  Garnetum  nc  vidiife  quidem,  eamqueob  caufamjpriprem  fiiam  confcfsio« 
mirritamhaberiobteflatur*  Pedtdenique  utprsfens  iftaretradatio  pro  ve* 
habeatur»  Cum  tamen  Garnetus ipfe confeffus  fit,  feHifpanicseconiuratio- 
s  confeium  fuiffe^  feque  cum  Treshamo  faepifs  imeproximis  araris  loquueum  \ 

Interrogatus  tandem prO  tribunali  Garneftis,  quid  dehac  Trcsfiamiretraii 

atione  fenbret, Hoc  unicumrefponditjiy^w 

Garnetus  etiam  de  toto  höc  argumento  bC  natura  jeq^uivocationis  quid  feni  ,  ^ 

retexplicareiu{rus,hoc26»dieMartijannit<So0Uerponrumdedit»  peaquiDo- 

Itione  ita  cenfeo.  In  rebus  moralibus  &  communi  ufu  Dita ,  quando  Deruas  inter  arnuol 

quiritur,uti  aquiDocationelaudlueti  idenimfocietätthominummagnomalo  cedere^ 

^tare  huicreraedto  in  ißünulluslocits. Quoties  Derh  deneeeßdria  de fenfione agitur, deq^ 

'jurta  aliqua  eDUanda,  aut  dano,  aur  de  confequendo  aliquo  bono  non parDi  momenti  Jmi 

lio  cuiufquamperic'ulo,tUmlictta  eß  aquiDocatio.  ^  _ 

idem  Garnetus  quoA  has  lefuitamm  fraudulentas  aequivocationes,  quUrri  Tn  a«s  GaMci 
,ondint  pro  tribunali  ftaret ,  hoc  mendacio  defendere  bC  excufare  conatus 
ft  ;  Je  fultarum  Ordo  ,  inquit ,  mendacium  quodcunque  improbat ,  pnefertm  Dcro 
n  caufis  fidei  &  religionis,  cum  fu  illud  genus  mendacij  omnium  perniciojißimum  , 

’  D.Augufiim  in  Trif cillianißü  condemnatum.  Imo  Derh  quacm^uein  cavfamenün% 


V- 


Ibid.psf.ie|^ 


t 


SbiJ.psg.  ro7. 


4 


0 


« 


De  Do  ctr  in  a 

Cjr  malum  &  peccatum  e  fl,  ut  cunque  inter  oBogradtts ,  quos  ^uguflinM  facit,  illevere* 
ra gradum  inflmus  habeatur,  itamentiri,  utunitn  commodum  cedat ,  quod  flne  cajufyüfl^ 
incommodo.  Illa  igitur,  quam  nos  defendimus  Aequiyocatio  ,  legitimum  quarundampro* 
politionum ufum  defendit ,  mendacijs neutiquam patrocinatur*  Fieri  enimpotefl ,  ut  qtm 
ab  homine, penes  quem  nulla flt  inquirendi  authoritas,  interrogetur ,  aut  de  re  aliqua  exa^t 
minetur,  cuius  cognitio  ad  interrogant  em  minime  pertineat  ■  "verbi  caufa  ,  Quid  aliquis 
cogitet!^  Quo  tempore  igitur  oportet  "veritatem  dicere,  te  qui"vo  care  non  licet,  quod fi  fecns 
flt,  licet,  &c.  Attornatus  autem  Generalis  Angliae  ad  hoc  ficrefpondtt:  Ferum 
quidem  efl,  fi  e  cie  tenus  mendacium  &  perjurium  condemnare  "videntur ,  quod  fi  fecits fe¬ 
cerint  ,  ipforum  fcelera  eflent  in  mediopoflta ,  omnibufjue  exofl eflent.  V erim  qua  cotide- 
mnant  mendacia  perjuriaque  aperta  fltnt  &  hiantia ;  mendaciaautem  fecreta,  perjuria 
clancularia ,  falja  teflimonia,  qua  maxime  deteflanda ,  quaque  neque  defenflotiem ,  nequt 
exemplum  habent,  approbare  'didentur.  Quod fl  in  alijs  ut  plurimum  non  probent, at  in  ß- 
mettpjis  &  fui flmilibus,  atq^  conjurationum  focijs,  probant  &  defendunt ;  prafertim  cim 
ad  conatus fuos perficiendos  illü  ufui  &  adminiculo  effle poflit. 

Haec  quoque  Garneti  proteftario  eft  contraria  fuo  ipiius  fad-o»  Cum  eiiim  a 
magiftratu  interrogatusmaxime,  pernegaffetjfeconfcium  machinationis  eunt 
pulvere  tormentarioftiifle,  ac  pro  eius  felici  fuccelTu  preces  habuilTe ;  menda« 
dj  deinde  convidus  refponditpag^ioi»  Se  quidem  de pr ofl> er onmgnaillimaBionti 
eyentu  preces  obtulijje  j  illud  tamen  eo  animo fenfiquefectfle, quod  fleyeriores  quafdamle* 
gestum flubyeritus fuiflet.  Rurfus interrogatus  ii\idicz-,An  lefluitam Hallurrji,  alias 
Oldcornum  non  ,  monirafque,  ut  fine  aequivocatione  in  veritate  refport« 

deret  j  pertinaciter  6^  anfm^EraIutemteftatusrefpondit,*ye  cum  illo  rtonfuijjeiidc^ 
horrendis  exeerationibus  repetijt»  Pofteavei  oquum  Halius  contrarium  faCus 
fuerat ,  in  mendacio  aperto  deprehendis  Garnetiis ,  erubuit ,  dC mifericordiam 
imploravitjagnovitque fe deliquifle ,  Flifl  ipflum^equiyocatio  tueretur.  Hinc  iii« 
telligitLecdor  mentitum  fuiffeGarnetumÄquivocationum  lediiticarumde« 
fenfione»  Nam  interrogatus  a  delegatis  Regfjs  ,  penes  quos  fuit  interrogan« 
di  authoritas  bC  poteftas  t  bC  a.  iudice  ipfo  monitus  fuit  ut  fine  aequivocatione  & 
dolo  aliquo  refponderet;  cognitio  rei,  de  qua  exafiiinatus  fuit ,  ad  interro¬ 
gantes  maximepertinuit,fi<f  tamen  acquivocavitjid  eft,mentitus  eft,. 

Badem  fraude illufit  Garnetus lediita Ifluftriisimo  Comiti S alisburgtenfi' , 
petenti, ut  fine  aequivocatione  proferret,  quid  de  excommunicatione  Regis  fen* 
tiretjdicenSjRegemlacobum  nondum  excommunicatfi  eftetNamlacobuStuara 
dum  excommunicatum  animo  fentiebat*  V ide  eius  acfta  pag*t  07* 

Eadem  fraude  utuntur  Iediitae,cum  ipfi,vd  eorum  difcipuli  Reges  ScTPrin« 
cipes  Evangelicos,  imo  bC  Pontificios  eorum  fautores  ,bC  fedi  Roman*  minus 
©bedientes, occtdut.  N egat  enim  fe  Reges  aut  Principes  occidifle.Quarcc'  quia 
non  ut  Reges  Principes  ,  fedut  haereticos, haereticorumque faurore*s& ex« 
communicatos,  atqj  Tyrannos  eosoccidunrj  7^on  enim  innodem fubjeHo  tflipojje, 
2iit,‘flegnum,harefln<&tyrannidem.  .  , 

Hac  arte  Richeomusin  ruaExpoftuTationeApoIogeticaproIediifaruffl  So^ 
cietate  Henrieo  I V*  Regi'  Gallixillufif ,  dum  aequivocando  impudenter  afa 
firmavit:  Senunquam  audi"vifJe,poflremo  defunUum  Henricum  iflegem,  a  quoquam  fluo¬ 
rum  hominum  Tyrannum  effle nominatum.FIon  enimpoflremo  defunUum Henricum  "fle- 
gem,fled  bene  pofiremo  occijum  Hernicum  Fateflum Henricum  Tyrannum  Ö*  quidem 
fapiflimeaudhit  nominari ;  quum  hoc  bC  pro  concione  ubi^  inter  Ligiftas  ^  6^ 
quam  plurimislibellis  e  ditis  facftitatum  fit. 

Simili  aequivocandi  arte  utitur  T ortuofus  Bellarminus ,  dum  negat  Sixtum 
Quintum  Tapam  imperdffle  eundem  Henricum  F^egem  interficere,  ut  eft  videre  in  Re^ 
fponfione  ad  Apologiam  pro  iuramento  fidelitatis  pag.  85.  Non  enim  Papac  ima 

peranc 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  iig 

ant  occidere  Reges,  fed  Tyrannos  tanta,  id  eft,  cos,  quidief^o  fiio  minus  fünf 
iientes«  Hoc  ennn  decretum  Paparu  axioma  indubitatum  cire,iUeipfeTor- 
ifus  multis  locis  tradiu  Conftitutu  etiam  apud  eofdemeft.  Omnes  Reges  ac 
ncipes  Evangelicos,  imo  dC  quofdam  Pontificios, minus  dido  Paparum  pa* 
tes,nec  Reges  Principcs,red  T  yr  annos  eiTe* 

Docent  praeterea  lc{intx-,QjtoJyi^  non  teneri priyat^  Catholicü  admentem 
'ondere  y  fed x^niDocareeUr  interrogantes  decifere pofe.  Navarrus  ubifuprap*35t» 

'  hanc  do^irina,inqmtiaquiyocation^  innumeramendacia  &  peccata  eyitari  pofunt, 
mper  rejhondeatur  cu  aliqua  fuhintelleHione:  utfi  interrogemur, quo  yadmusr  quanta 
mid hahemus^mutuayimus'i'donayimtts'^'quidfcripßmjpsCquidnohts  tlle  yelille  dixitC 
.omnibus  illts  abf ^peccato  rejßondere  no  poße,fuhintelligenda  aliqua.  Vtfi  quis  petenti 
iniam,librum,^c%reffondeat,lsLon  habeo{licet habeat,Jubintelligendo,Ita  non-habeo, 
enear  prxjiare,yel, ut  tenear  tibi  dicere, dare,  manifejlare,<&c, 
lefuita  lacobus  Sylvanus ,  alias  Keller^  in  Philippica  contra  Anonymum 
Aequiyocationeittilicet,quando  qui  interrogat,nonej} fupe^ 
aut  judex.  Anne,2i{x.,ego  obligatius  fum  cuique  ex  rureyet  plaußro  roganti  reßonde^ 
d mentem  f  quis  me  omnium  debitorem  fecit  f 

Quod  vero  adi^quivocationis  huius  originemScrantiquitateattinet,vide= 
illa  primo  referri  polfc  ad  Prifcillianiftas  haereticos, qui  docuermif,  mendacia 
lerjuria  religionis  fu<s  aelanda  gratia  feri  bondeonf cientia  poffe ,  quod  etiam  Audiani 
{erunt:  Vnde  illud  eft  eorum,  Iura,pejura,fecretumprodere  noli.  V  ide  Hieronun 
;ft*ad  Ctefiphont^de  PelagtAuguft.in  Enchirid.  hb»demendacic,  B  crnai  d* 
m»d54n  Cantic^Sixtum  Senenlem  libq^Bibliothecae* 

(^quivocatio  etiä  talis lefuitica  ab  Arrio  haeretico  uiurpatafuir.Ts  enim  cum 
hceno  Conc.damnatus  effet,  Äi  aConftantinoImp»  in  exilium  eiedus,ad!.a« 
llimam  eius  petitionem,  fide  prius  datafeNiceno  Concilio  fubferiprurunv 
eodem  Imperatore  re’roca  tus  fuit»  Illevero  domum  reverfus,  fuamipfius  o- 
ii  onem  ac  fententiam  in  charta  clam  confignavit,  eam^  in  finu  geftavi  u  Cum 
:6fpedu Imperatoris  Nicenam  fidem  libi  propofitam  videret, interrop,a£US5 
um  Concilij  Niceni  decretis  vere  confentiat,  dC  in  futura  confiancer  adhaere® 
v-elit  c' Ille, manu  ad  finum  admota, ubi  charta  occultabatur ,  fine  mora,  alacri 
Dmpto^  animocoram  Imperatore  fubfci  ipfit,  cum  tamen  ea  qlite  in  Concilio 
Fide  decifa  erant,  aftute  3^  aequivoce  eluderet*  Cogitavit  enim  apud  fe  tacite 
acquivoce,fe  fubfcripturum  ißifidei,quaminfiinu  gcftavit,nonei  quse  fibi  ab 
peratore  propofitafuit* 

Noftra  autem  memoria  Ä-quivocandi  hanc  fcientiam  zh  inferis  refufidq 
am ,  multos  Icfuitarum  magna  cura  dC  explicuiffe  alferuilTe  ex  ijs  tefti* 
Dni)s ,  quae  paulo  ante  ex  illorum  feriptis  adduximus ,  confiat ,  utnonimme*» 
6  authores  dC  inventores  eius  efie  vulgo  dicantur.  Praecipue  autem  eam  ex» 
luerunt  Angiiae  regni  lefuitte.  Extant  enim  lefuita  Perfonij  Angli ,  qui  Ro- 
e  vixit  ibiqiie mortuus  eft,  difputatiönes  eius  argumenti  prolixae,  in  quibus 
.quivocandi,  feu  metiendi  dC  peierandi  artem  acriter  defendere  conatur:  fune 
tem  a  Thoma  Mortono  folidifsime  confutatae*  Liber  quoque  pau^o  ante 
artem  Elifabethie  Rcgintc  editus  eft  hoc  titulo  ,  AEquiyocationis  tra^atmk 
arneto  lefuitariim  in  Anglia  Provinciali  Su  Blackvvello  Angiiae  Archi« 
esbytero  non  folum  v/fus ,  fed  etiam  approbatus*  In  principio  autem 
arnetus  fua  ipfiiis  manu  verbum  hoc  tituli  AEquiyocarionis ,  delevit ,  Öd  fic 
Utavit,  TraÜatM  contra  ce quiy ovationes  & falfas  difimulationes ,  cimrem  ipfam 
0  yirili  meatur.  In  fine  etiam  Blackvvelltis  librum  hunc  approbavit  ^ 
immendavit  his  verbis  :  T raUatus  iße  yere  doilus  &  yere pim  ür  Catholicus  eß ( 


Äequfvoca'ttofl}® 
Itfu<t!cz:  oripo 
Si 


De  Doctrina 


certe  [aerarum  Serif  turarum^Tatrum,  DoBorumy  Seholaßieorum,  Canmißarum^  ö*i 
f  runarum  rationum  fraftdijs  flenißime  firmat aquttatem  Aequt'^ocationü  ideoquedx 
gntfiimuf  qui  tyftd  propagetur  ad  cofolationem  affiiSiorUm  Catholicorum,  ejr  omnium  pie 
rum  infiruBionem.  Et  tamen  Apologifta  quidaminfecundaApologiafuanegai 
nilum  unquam  eiufniodi  Tlradlatuminreriim  natufafuifle,  dC qui  eiusmeit» 
nerunt  impollores  vocat*  Sunt  autem  in  Anglia  plurimi ,  qui  partim  vid« 
runt  legei  untque  eumlibrum,  partim  etiamhodie  eum  fervant  J  Si  ^tiamAr 
dre^E  E  udxmoniohannisApologi  am  c*2»inipexerit>levitaKm  ÖC  imprudcntiai 
fuam  agnofeere  cogeair  Apologifta ifte»  ^ 

In  hccTtradratu  citatur  ab  authore  Äquivocationis  exemplum  Covtt 
trienfe  ,  fermonibusmultoruminAnaliaiadatum  ,  fic  narratur  ac  defendi 

tur :  Grafiante  in  JlngUa peßilentia,  prtejertim  Londini ,  quidam  inde  Cgyentriam 
nit,  jä  d  portam  urhü  occurrunt  de flinati  a  ^/lagifiratu  ,  qui  delato  jurejurando  eum  h 
terrogant,  Deniat  necne  Londino  Ille  negat firenue ,  &  dtSlts  jurejurando  fidem  faci 
HicauBor  lihelli  negat  eum  peccaffe.  Caufam  hanc  affert ;  Trincipali  inqUit ,  &  fina 
propofitx  quxfiionifcopo  •,  fcilicet,  an fic  yenerit ut  civitati  peßemadferrety  reßonf», 
dedit,  licet  immediatum  quxflionü  fenfui fuerit, [cireutrujm  Londino profeBus fit  nec  n 
Dehochond  conficientia  jurareutpoffet^perfuafio  prtefiitit,  aut  fidentia  certa,  quam  ji 
rans  habuit,  ii>el  peflem  jam  non  efi e  Londini, yel aerem  non  ejfe  ibi  vifieBuntinequepratU 
euntes  inficere^  :  yel fie  equo  yehentem  citato  curfiu  abfiquenoxa  tranfijffi_,,  Hajceft  d( 
cilio  illius  T radiatus  aucloris  t  SC  ut  illtiÖret  növam  hanedödtrinam » admirj 
bilem  profert  Theoriam  ^dedifitrentiapropofitionis  verbalis  ^  dC  refervatiori 
five  retetiouis  mental  ist  item  de  pf  opofitione  feripta  vel  mixta ^quae  partim  v< 
cis  prolatione,  partim  filentto  tonftat:  quando  animi  fenfum  partimvdtbiie^ 
primimus-,partimiiIentiöpremimus&^inmerttereferVamus^  , 

Exrat  in  eodem  Tradlatu  aliud  CKcmplurnt  Qtfidampoßcön'traBaffönfial 
per  yerha  deprafienti  mox  ad  alias  nuptias  Iconyolans,  fidem  fiuam  alttri ffonfxfimitii 
per  yerba  de prxfienti obligat,  Procatur  in  j tus ,  &prtefiito jurejurando  yernmdicerejuh 
tur:  deinde  interrogatus an  rion priori ffonfix  peryerba  de  tempore prxfienti  fiefie  objlrii 
xeriti  negat  ille  eSr pernegat.  Auctor  di dii  IVadlatuS  negat  in  hoC  pe^CcatUm  effi 
j^\lamjudicüs,m(piiit,quxßio  eo  tendebat,  utjufitimne  effet prius  matrimonium  cögnofiex 
ret :  qUunt  igitur  reum  id  matrimonium  pro  irrito  &  illegitimo  haberet  ,  nulto  confidenti 
periculo,jurare  potejl  nonfecijje  quod fecerat^  cum  hac  ütiqpretentiont  mentali, Eo  anin 
ut  id  effetle^timum  matrimonium. 

'  Magni  fcilicet  prertjh^eC  ALquivocationis  docÜrinaelt,  qUaetam  facil^< 
mnia  peccata  &  fcelera  exciifare  potdl*  Illud  quoqtle  fateantur  omnes  ncceil 
eft,  per  hanc  novam  dodlrinam,  ad  omnia  quaittviscxecranda  piacula,  latai 
patefieri  jnon  dicofenellram,  fed  lafluam  portam  i  utmeritofadtUri  finthe 
minesfacinoroiijSd  ad  omnem  impietatem  proicdli, fi  patronos  Äd  aflTertores/E 
quivocatfonis  pro  bene  delemeritts  habeant* 

Eft  bC  fcitum  eiufdem  difciplinSjab  aüdlöre  dicfli  Ttradlatus  dcfenfum,Li 
cere  crimhm  alicuius  reo  pejerare,  &  omnibus  modü  fiaBum  negare  fi  ab  ed  interrogem 
qutauBoritatem  legitimam  non  habet etiamapudlegitiinuni  judicem  liceretmn  tamen  k 
definitLfied  cum  hac  exceptione,  T antifper  Ium  probationes  deficiunt^ 

HteC  omniacumita  fint,  'Tamenaquiyocationeshasudlem artem& bonatüpft 
dentiam  effe dicut.ldeocp  Navarrus  fibijpfi gratiilatiir,  iadlat>fe maximo cUit 
primis  Principiurunl  illius  Apophthegmans,^«i  ntfidediffmularenefidtregnar 
commendalT z,bC  iftam  doclrinamPrindpi  illi  profuiffe.  Idem  Navarrus  in d.i 
humanae  cap.  ^4.*hanc  fimulandiÄ^  difsimulandi  artem  ex  Tbcrm  prudentiat 
ac y ir tutem zppdl^wit,  &  qut  w  ejyo.HancNavarridodlrinat 


Gregaria 

•  1 

■  p'  .V  T' .  / 

I 

V  ■ 

-- 


Ty 


•  / 


I  i  ^  'j  *  ^  J  •  JJ  &  X  _  #  /■  /* 

tGregorius  de ValcndaIeruitaTom*3tdirput45» qv 1 3»  eamprudetitem dvfenjKn. 
•myocayit. 

Convellitur  autem  haecmentiendi  dodrinaleruitarum ,  aperto  Scripturae 
ftimoniovNam  ticbraEr*c.<)vdidcur,0wim  controyerfix  finüjußurandumejlad  coti* 
■matione  adhibitum.  Hoc  aut  verum  non  eft>li  Icfuitarum  dodrina  vera  eft:nairt 
lorum  lur amento  controverfiac  non  finiuntur ,  nec  res  dubiae  deciduntur,  fed 
rrplexx magis  redduntur»  Et  Ephef»  4»c»  Vepofito  mendacio  loquimini  yeritatem 
iij'^proximo'pto.  Etlfa»  i3.  Tofuitritcf  fallaciam  jpemnoßram»  &  in  mendacio  ab fcon* 

mi*SnOS,&C.  rtrr-i 

Long^  euant  aliter  dehoc  mentiendi  genere  dociicrunr  Patres»  Ifidorus  flii 
ynonimis  c»t  o*Omne,  mopjiiugenus  mendacijfummoperefuge  :nec  cafu,  necfludio  lo^ 
Mfus  falfum  i  nec  ut  prafies,mentiri  jludeas ;  nec  qualibet  fallacia  yitam  alicum  defen^ 
is.Cay e  mendacium  in  omnibus.  Refertur  etiam  cap»Omne.caufa  22*q»2.  Et  Au* 
4ft»inlib»de  Mendacio»c.t)»  Siquts,inqintia(l  te  confugiat,  qui  mendacio  tuopojfet-^ 
nyrplihpY^ri .  non  es  mentiturus.  Os  enim  ^uod  memtur  i  occidit  animam.  Et  mox  t 

endumefl.  22,q»2»c»omne»  L.um(^,  wrigenesexientenuariacoms  pcmiittcrci; 

xMVotn£'rtdaciUm,mod6raliitarenseflet,  quorum  gratia  fierets 


De  Doctrina 

lispeffona  graviTsi'medcteftaturcuira,  qui  aliudim  mente  Celat,  aliud  Imguä  Io 
quituif,  irtqiuens  $ 

rii-.uAm'imvs  illemihi  exofus  ^uam  janua  \ 

%lensattud  cui  teUa  tegit  quam  lingua  loquatur.  i 

Turc^  quoquehodie  improbarent,  fatfcio  ,  fi  qins  inter  ipfosjtalia’frjeftda» 
da,6(:  inenriendi,  magiftramf^  decipiendi  artes  populo  difeendas  proponeret 
ut'Iefuitac  faciunr>  ; 

Conantur  quidem  leruitjchocfuiimmcftdacij  genus,  ÄT  mentiendi  artes  de* 
fendere/nwp  exemplis  Patriarcharum;  Ffi  funt,  inquiunt,  Jhrahamm  &  Ifaactu 
«qutDocatione ,  quum  negarunt  S aram  &  T^heccamjfuasuxoresejfe.  Gemn.zo.SCad', 
lacobus  etiam  Patri  lacobo  dixit,aut  fimuIavitEfauum  feelTe, 

Refpondet  autem  eis  Auguftin»  contra  Crerc.c*<j»8C  15* //«c, inquit, 

Scripturis  legimus ,  non  ideo  qttiafaBa  credimus ^  ttium  facienda  ctedamusineyiolemm 
pracepta ,  dumpaßim  feliamur  exempla.  Et  confiat ,  quodnon  omniaquata  fandis  yirü 
legimttsfaBa  ^  transferre  debeamus  in  mores.  Et  cap»  lu  Tefiimoniailla,  quibus fanSioi 
libros  mendacijs  fuos  Tatronos  adhibere  moliuntur ,  partim  non  ejfe  mendacia  i  partim  eU 
iarntqua  funt  ^non  imitari  da  eß e,  docet. 

Secundo  f  blafpheme  dicunt ,  ipfum  qirOque  Chrißum  aE^quiVöcationibus  u« 
fumeflic,  quum  dixit  JVlarcii^.  De  die  illo  &  hora  nemo  fcity  ne  y^ngelt  quidem  qui  in 
(alo  funt :  jtec  ipfeF thus,  fedfolus  ? ater.  Mis  "^erbisy  aiunt,  jimulayit  fe  nefeire  jecun* 
dum  humanam  naturam  no^ißimum  diem  -ciim  tamen  fch erit  illum.  Et  BellarminiU 
llb*4»deChrifl‘o,c»t.^uareiz tom*i«inXhom+quacftti ©♦artic»i»dirput»iu  GregOr. 
deV  a1ent*tom.4«dirput.i.q.i5.  part.  i.SiArmandusIefuitainepift.  adChamie« 
rum,dicunf,  Errare  omnes  fere  hujus  temporis  hareticos^eir  protefiantes pra  cipuosficul 
clim  Agnoitas  hareticos,quia  dicant,  -Chrifii  animam  humanam  aliquid ignordffe.  Mal- 
donatus  autem  in  Matth,  exDamafcenoicribit,  Agnoitas fmpliciter  Chrifii 

ignorantiam  m^«i^.Et  Alphonf.de  Caftro  adverfus  hseref  tinDeus.  indicat,^-* 
gnoitas  ignorantiam  fimpliciter  impegi f e  Deo  ex  his  yerbis,  De  die  illo  nemo  feit.  Idem 
Maldenatus  Tcribit  contraBellarminu  SC  focios,  Athanafiim,Ambrofium,  Gregor 
rium  Na:^ian^.  Theodoretum3  Cjrillum,  ^c.aperte  docuiffe^  Chrifium,  quatenus homu 
nemidiem  judicij  ignordfß_j. 


CAP  VT  IIT 

MISCELLANEA  DE  lE 


SVITIS  EORVMQ^VB 


r>  O  C  T  R  1  N  A* 


hominis  cotaia. 


Deo. 


T  lefuitatquiTmahjsDod^oribusPondfiajs  ^  ttitn  etiam  iftmultig  So* 
_  -  cqsfuiscontradicantaliquotifaltcmdemonftrabocxemplis.  Menda- 
1  Y  cia  enim  certius  dignofei  non  polfunt,  nifi  quando  fibimetipfis  contra* 
rfa  uintt  A  Deoenimita  ordinatum  eftjUtimp!]  femperfeipfosconFUndäntjö^ 
mendacia  non  confonent,  fed  contra  femetipfa  femper  teftentur» 

Bellarmin^deNotisEcG!efitBlib.4.c.5>.f*Nunc;fcribif52)pc»fr«»rE««oj»i<iJi 
ni,neminipeccara  nocere, modo  fidem  haheat.IdemTrotefianres.  y 

Bellarminum  autem  lefuitam  haudobfcure  mendacif  inilmulatToletus  Tc-. 
fuita Com. in loan. Affirmayit,incpiiitf  Eunomius  ,fid'efufficeread falutem,qudmM 
yis  mala  opera  adefpnt.  Troteflantes  dicunt  quidem  ad  falutem  fufficere,  negant  tamen  fi-^ 
demilUm fine  operibus  effe poffe.  AgnoCcit igitur ToktuSj  E unomianos  fidem  mor4 
tuamjProteftantes  vivam  profiteris  Ruritis 


lESVltÄRVM»  2;o 

RarfusBelIarmmusIib*i*de  luftif*  cap.ii*  Woj,  mquit,  SOLA ßdejußifi^ 

'.ricoram  Deo, ejl oßinio ^aradoxä^.'E,th\z\don:^t\.is  Commznu  mMatth.i^:.  Hoc 
omnium hterejiumfeminariumeß:  EiFeuardentvCom.  inlac*  /ußitiaß^itu 
•  imaginaria  eß. 

Contradicunt auKm  alijs  Pontificijs  docflifsimis*  Colchienfes  Canonici ; 
uin  etiam  authores  libelli  oblati  a  Cacfare  Collocutoribus  Proteftantibus  in 
iomifijsRatisbomdicunt  i  Tantum  fer  imputationem  jußitia  Chrißißuatenuf  ßdes 
)ßra  apprehendit  miferi  cor  diam  at^jußitiam  Chrißi,  propter  meritum  Chrißi,nos  ju^ 
iß^i  coram  2)eo. Praetereo  Cafiandrum,Stapulcnfem,Pera]duhi,Fei  um  6v  ä* 
os^uiiiuius  fentcntiae  fueruht«Stapletonus  etiam  lib  7.  de  luftifican  c»  p» (  a* 
iolici>airj  aliqui  fquosVegalib;  i5»deIuftificaLc«2o*pag«7izv  viros  docflcs  dC 
ios  vocat  J  tenebant ,  nullum  alium  efle  iuftitiae  conferVahdae  modum  •,  quam  fi 
aftitiaChriftinobisimputeturv  ...  ,  .  .  ■  .  •  , 

Bellarminus  lib»  4»  de  Notis  Ecclef.  capit»  p.  'Cahini  doBrinam  ,  fidcm'y e-  VfrafidcjssB 
im  i pmel habitam, amitti  nönpoße ,  inter lojiiniani  harefes numerat.  Campianus  ’pou«an.mi, 
ontraRat»  to*  7'^iß,  mqäitiDiyie  ccelo  deturbentur, cadere  ego  nunquam  poter o.Ctl^. 
larinus  quoc^iipfoBellarrnino  tefteiib»3»deluftificat»  c»p»  docuit  ex  his  verbis, 

Vccepiftis  Spiritum  adoptionis ,  Fideles  in perßuaßone  de  fua  falutenon  f  oße  falli, 

;^ontradidt  etiam  Auguftinus  de  Corrept»&^  Grat  cap.  7*  Horumßde^inqnit, 
utz  per  dileUionem  operatur ,  aut  omnino  non  deficit-,dut  reparatur priufquai^hxc  Dita 
niatur,  ,  .  ^  ^ 

^,A2oriusIeruitaInftitut»lib»p»capit»  7*  Appellat ,  inquit,  Cahini^ imagines  . 
'ancorum,  idola  ,  &  fmulachra  ,  quafi  d  facrü  au^oribus  promifcue  ufurpentur),  idouvocari., 

dfum.  -  V  - 

Vaientianus  autem  iib»^»  de  Idol»  capit»  8»  f .  QiTod  aut‘em»hoc  ipfum  facit, 

[uod dimhat  in  Calvino  Azorius»  Idolum, inquit,  Grdcb  imaginem ,  f  ve [mula. 
);rumfignißcar.  Hiec  sicmina  ufque  adeo  confundit  V aleritiahus,  ut  non  verea* 
ur  fi  nulachrorum  cultum  in  hunc  modum  ex  Scfiptlif is  defendere»  Innuit, 
nquif,  I^eatuf  Tstrm  aliquem  eße  jmulachrorum  &  idolorum  cultum  licitum.  Ibidem, 

Cardinalis  eriamPlieotUs  iib»j»defacris  dC  prophahis  Iinag»c»3»  Idolum, imaginem 
'7  fimulachrum  pro  eodem  accipi  teßatur.  S.  Hieronymm  ,inoidiv,fcribit  ßubiin  facrps 
iterps Idola pofitum  eß.  Aquilam ßguras  Del  imagines  interpretatum  eße.Et  apud  Cie ero^ 
lem  legimus , Imagines qux  Idola  nominantur ^x.  ^\2.to,Idola  jocamus  Im<^ines ,qua  & 
n  aquis,  ^  in ßeculis Junt,&  qua  piBa  funt,  &  qua  tjpü [eu  figiirü  expreffa  ,  atque  aha 
mjufmodi:  Ita  fmulachri  nomen  quod  Latine  dicitur,  pro  eo  acceperunt  qüodeß  idolum 
ipudGriecos,  cumk Latina  interpretatione vhi  dicitur inVfdXmo  :  Simulachragen^ 

'ium,  argentum  &  auriim,  Grace  dicuntur  7ct  dS'  vha  däv  «•S'v®?.  Addit  ibidem  X  Ima^ 

yinis  nomen, ß  DOCIS  proprietatem  injpiciamus, tmpia  &  dtahßica  forma  conDenit,^ 

Bellarminus  de  Ecclefia  triumph*  cap»  8»j^.Erg6  itv^iiv.CalDihus  ait  nefas  .!tn  Deu«  'corpo 
ße  Deo  inDifibili  &  incorporeo,  imaginem  corpoream  &  Difibilem  collocare  :  nos  Cathof 
lici  contra.  Mox;  auterh,quafi  verborum fiioruni  oblitus',  dicit':  Opimo  illa  Calyk 
*11,  nonltcere  pingere  imaginem  Dei  in  forma  hominis,  eß  etiam  ALI  QV  OT  Catholico^ 

rum, ut  A  bulenfisDurandi,Terefij, qui  dicunt, hac  hoh  rede  fieri.  . 

BedanninusmPraefat;  libri  de  Beat»  Sailcfl»^^w  i  inquit.  Catholicorum  un~ 
quam  diDinum  honorem  indaginibus  detulit  I  At  hoc  ^ri  in  P apatq  teftatuf  Folyd»  vmmniiouor«» 
Vergil»  deinvennreri  capit»  »3.  Corm  Agrippa  de  Vanit»  capit»37*  Georguis 
Caifahder  in  Confult»  att»  i  i .  S«:  loannes  Gerfoh  qiiaeftione  de  heglig»  P rtelac» 
capit»  7»  Sed  auia  hos  faftidiunt ,  audiatur  Bellarminus  fibqfi  contradicens; 

N a m lib» i»  de Ecclef»  triumph»/ capit»  2 »*  in  princip»  Tit ,  inquit  >  hac  noßra propo-  ^ 

fitio :  Imagines  Chrißi  &  Sandoirum  Deneranda  fiunt,  non  foliim  per  accidens,  Del  imprhs 


L 


De  Doctrina 


P’-otriTsiom  ^^a- 
pti  'riO  iltnc  vo- 
cu.npicpac. 


prie  Derumetfam  proprie  :  itaut  terminetur  adoratio  in  Imagine ,  non  folum  ut  ylceA 
gerit  exemplarü.  V alqaez  autem  libro  fecundo  deÄdorat*dirpuc*8,capitq*&'8» 
Stulrumhoc  eß,  inquir,  &  fuperßitiofum :  idque  accurate  prohat.  Docctibi'dem,  f^et 
teres  Scholißicos  alfolute  dixijßejmagines  Chrißiejße  colendas  adoratione  latrice.  Ean* 
demque  opinionem  fließe  Thomie.  Azorius  etiamlnftitut.  libT5),cap4<J«  f  ♦Totahsen 
Conßar.Sy  inquit ,  eß  Theologorum  fententia,  imaginem  eodem  honore  &  cultu  coli^ 
quo  colitur  id  cujns  eßimago.^t^z\\2LXTnAih*i.dz  \m2L^in{h^c*ii*‘2LivQ^antumadm0i 
dumloquendiiprcefertim  in  concione  ad  populum, non  efl  dicendum,  imagines  ullas  adorari 
dtherc  latridjjed  e  contrario  non  deherefic adorari,  ^  • 

Bellarminus  lib^i^de  Monachis  c. \qTromißionem,iti(\nit,in  ‘Baptifmo  non  eßi 
yotum  proprie  at  Dere  diÜumeß  contmuriü  Theologorum  fententia,&  qufdemnerißi^ 
ma.  Azorius  aut  libut»  c^i^*  /'♦Tertio  quseritur»  ‘Baptifma,inc\\.\ix,eße  yotumpro- 
prie,ac  Dere  diUum,Deteres  Theologi  cum  %lagißro  fentire  Didentur. 

Riirfus  Bellariitltibid+cap>  j  6.T>ico^  inquit,  Dotum,  de  re pracepta,non  effe proprii 
Dotum  3  nif  quatenm  res  illa  pracipitur,  utnonpracepta.-).  Contradicit  autem  Azos 
jcus  inftitun  lib^iivcap^  f  ♦  Sexto  quserimr.  Qjii  DoDet,  inquit,  rem  indißer'en- 

tem  ^  eilus  Dotum ,  ex  communi  omnium  fententia  eß  inane.  Idem  ihid.Thhil  impedit, in? 
quit ,  'jUo  minus  auts  fe  denuo  Doti  religione  obßringat ,  ad  quod  alioqui  faciendum  lege, 
'  &  prte  c^f^  compellitur.  Veiis  enim  7ios  fthi  fuis  legtbiis  deDinxit ,  tios  ipfos  ei  paritei 

DotinexiQhinculoqjohligamus,<^c.-  - 

(Ibi  Bellarminus  lib»  5+  de  Chrifto  Ctpunprincip»  SC  f*  Hacc»  ConDeniunt,it{(\nit, 

ipiineruenti  inter  fe  Theologi  omnes,  '&  uno  confenfu  docent,  Chrißtltn,prieter  eabona,  quee  futis  labo* 
.  ribuspeperit  nobts  ,meruiß'e  etiam  fibi  corporis  gloriam,  &nomints  exaltationem,  &o- 
mmaqux  accepit  poßpaßionem,  * 

Contra  V ega  in  Opufe+de  Meritis  q*  6*  Chrißus,  inquit,  totam  fuam gratiam- 
totamq^  gloriam  ejfentialem  SINE  meritis  habuit,  in  primo  fuo  humanitatis  inßanti.  El 
SccitüsdiüiS^Ilec,nißindire£bemeruitgloriamcorporis.  ' 

Bellarminus  citato  loco  fententiamfuairt  defendere  Consttur  ex  Scripturs 
facrav  Hebr.  4,.  inquit,  fic  legitur  :  Videmils  lefuni  P  R  o  P  T  £  R  paßionem  morti 
gloria  coronatum.  Thilip.  z.  HumiliaDit  feipfum  ,  faSlus  obediens  Ufque  ai  crucem  \ 
PROPTER  quod  exaltaDit  eum  Veiis,  &  dedit  ei  nomen  Jupra  omne  tiomen,&c:  Adi 
dit,  V^ßondet  CalDtnu^ ,  has  Doces,  ovAPROPTZK  &  P  KO  KT  EK,  non  caufatA 
exaltatmiis  fignificare  ,fed  confequentiam.  Suarez  autem  dicit  Tom^it  in  Thomi 
d»fpur*4.t*  fecfl^  xid  CalDinohocdiciHaretice.^t\z^uii2iAn^Q~^\\tmi  inPhihzj 
c*  Scripturas  impudenter  detorquet. 

Contra  vero  Ribera  lefuita  Cöiiia'n  Heb^ttcapit;  ad  verba  verC  /♦  Ditexf 
fti  iuftifiam ,  QC  odifti  iniquitatem ,  propterea  unxit  te  Deus,8^c+  Sandus ,  ini 
quit ,  1  hornas  affirmat,  chm  dicitur  j  propterea,  non  meritum  indicari 
fed  finem ;  ut  fiV  fenius,  A  d  hoc  te  unxit  Deus  i  ut  haberes  hsec  omnia,'  qiiod  fa= 
tis  probabiliter dicitur.Suarez quo fupradifput.  to. fed. 4.  /.fed Contra.  Pei 
'  tindionem,  inquit ,  inte'IiguntmultiPatres  ipfam  incarftation'em,8funioneii 
ad  verbum,  Auguftinus ,  Anshdraus,  Beda  ^  Cyrillus  Alexandrinus ;  atqu« 
ita  particula  propter,  non  de  caufa  meritoria fed  de  finali  intelligendi 
eft.  Etdifput.  tS^fed.  z.  f.  Dico  primo*  A thanafius,  inquit,  illumlocumex: 
ponit  de  gratia  animae  habitiftli.  Et  difput.  40.  fed.  z.f.  Nihilominus.  Com> 
munis,  ait,  eft  Theologorum  fententia,  Chriftum  non  mcrutire  gratiam  anima 
habitualem,fed  eafn  ab  inftantia  incarnationis  fucehabuifTe.Ergo  contra  BeHaf> 
minum ipfis  lefuitis  teftibus ,  vox  PROPTEREA, non caufam meritoriam , fec 
confequentiam  finalem fignificat.  ‘ 

Greg.de  Valentia  Analyf.Iib.8,c*2*  Tapaiincpiit,  ut ‘Papa,ideß,  quoad pubUc6 
perfonam,h(ereticus  e/femquit.hclldixminus  eciamlib,  4.  dePontifieeRoman.  c.  6^ 

Trohabih 


An^api  pofsit 
^:♦’reC^C■Uä  efiedC 
«rare. 


/ 


Ie  5  V  I  T  A  R  V  M,  231 

rebaliUj  t(^-)pieque  credi poteß,  fummum  Tonrißcem  iUt  Tontißcenti  nfinfo* 

m  errare  non pojßifed etiam  ut particularem perf  onam  hareti cum  eßenon poßi^  >  faU 
maliquid contraßdem  pertinaciter  credendo.  ‘Papametiam  non poße  ullo  niodoeßehx.^ 
ticumynec  hiereßn publice  docere,  etiamß  folus  rem  aliquam  deßniat,P io^ghius  acen  i* 
edefenditlib»4»Bcclefiaft«Hierarch»c»8* 

Cathan’nus  a.iitcmCom*inGdL\zt*2.c*Falfum,mc\iiit,hoceß,etiamßnoyitij  ^cri^ 
oreSauß ßuntoppoßtumdefendere.TratereaiLegimtis multos  pontihces apoßatdßenß- 
iHonoriu  in  Concilijs duobits,ipel  tribue  Papam damnatumiCceleßinum  quoq^  <& alias. 
erbafuntLyra»  in Matf*t<J»Cani  inLoc*Tlieolog»lib,^»Ct8»AIph6fi de Cafti o 
')^\M7zrzPc-,z*ip,7*,‘Pontificeetiamut  Pontificem, poße  eßehareticum ,  fi ab fq^  generali 
incilio  definiat ,  tuetur  Nilus  in  lib»  advcrfus  primaturn  Papae ;  GcrfonötT  Als 
ain  in  libi  is  de  poteft,  Ecclcfinc ^  &:  Adrianus  6.  Papa  in  quxft.  de  Confirma* 
onet  qui  omnes  non  in  Pontifice  j  fed  in  Ecclefiafive  in  Concilio  generali  tan^ 
im,conftituuntinfallibilitatemiudidjde  rebus  fidei^EtBellarmd.ib.^^dePon* 
[i'ceRom»Ct2^  inquit,  Papam^ut  Papam  hareticum  eß'e poße  VoÜores  Parißenfeste- 
«emnf.  VideVuitakerum  de  Pontifice  Romano  pag»  737*Hanoviemeditionis, 

empag*7^p»  »  «r, 

Beliarmmuslib»ä.dePontifi'ceRom»C^2^*?*o»n/eAf,inquit,\ö^4M;^^«d»//öfe/  ^ 
i  ulloP  'rincipe  Chrißiano,fiye [eculari,fi'^e Ecclefiaßico  judicari  in  terrps,neq^ab  omim 
(S ßmul  in  Concilio  congregatü. 

lohannes  Ferus  autem  in  tue*  Cur  cum  incircumcifis  tomedißi ,  8c  c*  ^ 
etrm ,  inquit,  reßdndebat,  omnia  narrabat.  P  oteß  igitur  Ec  cie jia  d  Minißrpsnort 
'odo  exigere  rationem,  fed  etiam  deponere  &  repudiare poteß.  Impij  autem  noßri  Ton~ 
fices,quafiD omini fintifion  %/Hnijlri,ab  Ecclefiiaqutdemarguizsr  in  ordinem  cogi  no ^ 

»f.  Sicrefert  Bellarminus  lib»4.  deRom.Pontifice  c.p^celebratumfuiireCon» 
lium  Sinuefianum  anno  Domini  zpqdn  cauraPontificis  Marcelli,  ad  eum  de« 

Dnendum,  fi  hxreticus  invenireturiS^  Ecclefiam  Rom.ex  fufpirione  h^erefeos 
iberio  Paps  anno  Chrifti  3  5  t  »Pontificatum  abrogafTe :  Confiantinopolitanam 

uocp  Synodum  <J.6cI  ;^.depofuifre  luliuni» 

‘  Bellarminuslib.5»deRomvPontificeC»p»  Konpugnat,mquit,cumyerho7)ei,  Vn..Ihomo,« 
^mus  homo  fit  Princeps  Eccleßaßicus  &  politicus  fimul ,  &ut  poßit  miushomo  regeri 
pifcopatum&Principatum.Btmox:  Etß abfiolutc forte priefiaret,pontifices  traUare  cusfimu/. 
lumjfiritualia,'P^ges  temporalia,tamen  propter  malitiam  temporis  experientia  clamat 
Ciliter  temporales  aliquos  Principatus  Pontifici  donatos  eße^,. 

Contra veroEpifcop^Efpenfaeus in  j»Tim»lib»2»c.p.  Kos,inqmt,proh dolor, 
e  pacificis  in  litigiojos  degeneramus ,  eaque  efi  hodierna  Ecclefite  praxts ,  ut  quxri  ferio 
4eat,Theolognfne,an  Canonifiafit ad Epifeopu aptiori’  &c.7)icunt quidd,prifcis quide 
'pifeopis  'Theologia  magis  con^peniße,  cujus  gladio  Catholicis  cotra  harericos procedere 
fus  fiuHodie  yerb  contra,  jurißer  'ttia  magis  congruere,  quia plureS  accidunt  quxfiiones 
i  jus,  qudadfide  ßeBantes.Sed  longe  aberrant  i,  quia  Epifeopino  minus  hodie  qua  antea 
i  a  d\c  are  tenentur,  quibus  non  minus  nunc ,  qUa  tunc  in  confecratione  pradicandi  officiu 
riponitur: prsdi  cationis  aut  materia  efi  dhi na  S cripturafhanc  igitur  do  cere  magis  tene» 
tr  qua  Canones, quoS no  immediate  T)ns,fed fanUi  Vei  homines  ediderut.  Et  c»i  o»  %/luL 
iquide  tempus  Jecu  affert  <&  immutat,  utina  in  melius. Quam  non  expediret  ho^ 
lines Epifeopos Cancellaridtufungii’Vr%cifc*dc  V iCti^€\tCui.q*\*'d^gimf  inquit, 
nimaruefi  ars  artiu,ergo  nonpotefi  unuS  &  ide  utrumq^  munus  implere,  adminifirandi  fe- 
ilare^ Ecclefiafi.potefiatem.Szlmcro  lefuita  tradnS.in  parabola  hominis  divitis 
nicnS.mu  Tempore,  inquit,  ^«^«/iwhut  ipfe docet  lib»  de  opere  Monach.c»  29/ 

^om*3*  Epifcopi  litibus  Chrifiianorum  "pacare folebant ,  non  ita  tamen  litibus  pacabant 
ifcernendiSyUt  interim  a prä dicatione  &  Epifcopi  munere  i>acarent: Quod nuncEpif : opi 
Mißs  incumbunt  ciy ilibus,  confuetudtne  Ecclefia  introduBum  efi, QCc* 


D  E  Do  CTRIN  A 


ti. 

#^ipamnonclljs 

Monarciiam. 


k  *. 

lrop{janlincvers 


Rapam  eflc  Monarchamfeu  Dominum  totius  orbis  Chntonf  negat Belw' 
larminiis  lib*  5*dcPonnb  Rom^o  3,6c  dicir,  Siresitafehaheret,  deherettdeonjiaK 
re  ex  Scri^tnrü,  am  fairem  ex  traditione  ^foßolica^. 

Conrranum  au tem affirmat, lefuita Alvarez,  Hoftienfis,Sylvelfter&alrj 
multi,ut  Bellarminus  fatctunbid+c»u 

Malos  ^  impi'os  non effc  quidem membra vera^  nec fi'mplidter corporis  Ec^ 

«efflkaEctießs  clcfiapjfed  tarnen fecundum  qufd  ö^acquivocc  iloanncs  de TurrecrettiataCardi«» 
d!nalislibt5.a57*probatexAlexandro  de  Ales, Hugone&Thomaddem  etiam 
docenrPetrusaSoto  ,  Melchior  Canus  ,6^  alij»  Aclicet  dicant,  malos  non eflk 
membravera ,  dicuntnihilominus  vereeiTeinEcclefia,  live  in  corpore  Ecclefitc^ 
£<:  elfe  fimpliciter  fideles, feu  Chriftianos»  Ket^  enim^  inquiunt,  fola  membra fmt  i» 
corpore,  fed  etiam  humor  es, dentes, pili,  &  alia  qua  non  funt  membra^,  neq^fideles  aut  Chri- 
ßiayii  dt  cuntur  tales  a  cbdri täte,  fed a ßde,ßye dßdei  profeßione.  Sic  etiaöi  docet  Cod, 
fterus  IeluitaApolog.partt3tC»i2»j^*EtHugo*/^r fiegma,  inquit^ pituita,  fames, 
faliya,  fanguü  abundans  yiy  entis  hominis  neq^  membra  funt,nedpartes,  &  tamen  non  fune 
extra  corpm :  Ita  impij  ad  fuperfluos  humores  referuntur, qui  fuo  tempore, ubi  maturi  fue-^ 
rint,cumßercoribns  egeruntur. 

Contra  vero  Bellarmiiius  libro  tertio  de  militanteEccIciije  capit»  p»  f*  zd 
ultimum,  Si  ita  eß,  mqiiit,fequitur,  Tontificem  malum  non  effe  caput  Ecclefia :  &  alios 
Epifeopos ,  fi  mali  fint ,  non  eße  capita  fuarum  Ecclefiarum.  Caput  enim  rion  eß  humor, 
aut  pilus, fedmembrum,  &  quidem pr a cipuum :  Athese  eß  contra  Concilium  Conßantien^ 
fe,  in  quo  Seß.  1 5.  damnatur  error  22.  loan.  Huß,  quo  aß'erebat ,  Taßorem  malum  eß» 
aquiyoce  Taßorem ;  &  errori  o*  aßeritur,TralatummalumnoneJfe  Tralatum.Btlm 
larminus  igitur ,  ne  cogatur  fateri ,  Eccleliam  Romanam  nonhabere  caput ,  It 


malum  P  ontificem  habet,  ibidem  docet,  malos  non  eße  membra  viva  cerports  Ec.* 
defis.  Sednonelabitur;  namhoc'modo  Ecclefia  Rom» fi  habet  malum  Pontili* 


cem,ut  perpetuo  habet,  caputnon  vivum  habet» 
ij.  Collegia  Anglo-Rbem»Annot*inEphen5»J'i, inquiunt,  IProteßamesultüm f» 

Eheologis  fenfum  haberent,nunqud  diceret  Ecclefiampoße  a  fide  deficere, id  eß,  a  Chriß» 
ß onfo diyortiumpatLB^€\\zt1Ln*Vizr& libq»de  Milit-Eccleficij»  TsLotandu  eß^nquiti 
multos  ex  noßris  tempus  terere,dum  probant  ab folutc  Ecclefiamnonpoße  d  fide  deficert^i 
nam  Trotefiantes  id  concedunt, fed  dicunt, idintelligi  de  Ecclefia  inyifibili.ltz  Bellarm» 
Stapletonus  igitur  bC  V  aletianus  lefuita  opef  ammultamludunt,qiu  hoc  etiant- 
prolixe  fatis  ftt^i^neque  probare  conantur» 

Bellarmin.lib»jXt24+  dePontif^Rom^fieferibit»  Xi  Tontificesnon  condonantur. 
Pontifices  ipjio-  tamen  multos  alios  Tafiorales  aUus  exercent, ligant, folyunt,  cotroyerfias  judicant, Ept*^ 
ficopos  creant,  &  quod  per fe  condonando  non  faciunt, faciunt  peraltos. 

Contra  Maldonatus  Summtilaq»tötartq»5*<J»Mof^r«»f,mquiti/2'lfVo».i»  c.4.*, 
adEphef  &  Aug.epifi.  57.  propterea  Taulu  non  difiinxiße Tafiores  Dolt.  quiaomnit 
Eafior  debet  docere:  &  nomen  Eaflorü  fignificat  aUionemperfionale,ficut  nomen  %4edicL 
Itaqficut  nemo  petefi  per  aliu  cur  are, ita  nemo  poteßfuas  oyesperaliu  paficere.Hec  quic^ 


14. 


f“ 


yino  jure  multa  fiunt  tefiimottiainfacris  literis,  utn.xi.Excubatein  cuflodia  Taberna.* 
culi.  Jlemo  autem potejl excubare ,  niji prsfiens.  Chrifius  etiam  deferibit  nobis  Eafloren» 
mtis  fuis  inter  alias,  ut  oyesftas  cognofeat,  &  ilis  audiant  ysocem  illius.  At  nec  illeeai 
cognofeere,  niji prsfens ',  nec  Uls ,  nifiprsfientem ,  audire poffint.  V alentianus  lefuitJt' 
quoque Tomt4» dtfput»  19. q.x.^xinCk.iAhrijlus, inquit, "Öominus  °S4atth.i%.ApQ-^~ 
ßalis  &  eorum fuceeßoribus  Epifeopis  mandat, Ite,  &  docete.Pzulus  t+Con  t*  %lifetmei 


Monau*i> 


ßolis  &  eorum fuceeßoribm  Epifeopis  mandat, Ite,  &  docete.P zulus  t+Cont*  %lij 
Dominus  Eya7tgelis^are,mnbapti:^are3id  eß,prscipuememifitadprsdi€andum,noi 
femadadminißrandaSacramenta»^^  ■ 

Bellarraimi# 


Ie  svitarvm. 


23^* 


feellarnn'nusIib»4,c*8»deNofisEccIefi2emquttitCr«^ffy?/o«e  inT{om.  Ecd^-  <5'» 
aah^poßolü  dedu^a  ufq^adnos^Deteres tanquam argumento  e'iptdcntißimo  uß funtad 
eram£ccleßam^ 

Stapletonus  autem  »de  dodi'.princip^ca*  6*7erßonalem  inc^uhßucceß^o- 
em  mhtlmoramur  >  modo  doHrinam  noßram  conßntienteni  Scripturts  cßendete  j)cßi~ 
!7^.Bel1armi'nus  quocp  lib»de EccleEmiliuoStJ^cc^zo  yera  non tß ,  quam hterejis 
’/terrumpit. 


Bellarm*lib*5+c»t*ö^<J*de Pontifice  Rom+dicitj  T^apamnonhabere ßummam alt^ 

Mm poteßatem  temporalem  jure  diipino  3  nee  poßeullo  modo  imperare  ( tempor  ali  ter  J 
WincipibM  fecularibm^nedum  eos  regno  &  principatu  priyare^etiamßtllt  prhari  alio^  ub™ 
u  mereantur ißd tarnen  habere  eum hanc  poteßatem  indirede  in  ordine  ad  bonum ßiri~ 
lale^Efhoc  moaopoteß  T^ges  deponere, regna  transferre, &  uniauferre,alteri  conferre, 
inquam  fummm  Tontifex  f^iritualn.  Eth^cefthodie  lefuitarum  cmmi.m  novif« 
ma  fit  peftikntifsimafenrentia» 

T olofanus  autem  lib*2d*de  Repub*c^7>  f  t  o.A  Chrißo,ir\({\nt ,  paßo  per  inten 
alktm  ducentoru  annorum,nufquam  legitur  'C hrtßianos  contra  Imperatores  ,jamßeyi^ 
ites  in  eos, et  plurimos  necantes,^  contra  7^mpub,effe  quid  quam  wo/ifoi+BellarmJib* 
de  Rom.  Pontif.  (^lod  üihoc  fablum  dicix>,quia  defuerint '))ires  temporales 

^r^i^w^j.Refpondet  vero  Tolofianus  >  etiam  cnm  Chrißiani pares 'turibus  e!3‘  nu- 
ero  fuerint ,  fffe  tamen  eps  nonoppofuiße  ;  imo  duxiße  in  hoc  religionem  fuam  anteferri 
ijs  omnibus, feq^  ab  eo  C  hrißianos  appellari,  cujus  fit  hocpijßimum  dogma ,  utmagißra*> 
bus pareant. Eßenßeus Epifcopus  Com. in  T itum digreß.to.ulpoßolus,inquit, docet, 

'edentes  omnes  mundi  pofeßatibus  debere  effe fuhjeUos.  Sed  turbulentiquidam,  mota  in^’ 
r  regrmm  et  Sacerdotium  controyerfd,mirum  eß,quot, quantas^  turbas  dederint.  E or, 
itekanc  Camerinam  annorum  centurijs  Chrj/foßornus  nihil  tale  unquam  futurum  fußi^ 
ins,exJpofiolo( omnis  anima poteßat ibus  fubjeSla fit )  Omnis, inquit  ,fiiy e  Jpofiolus,fi^ 
e  Eropheta,fiye  E'vangeltßa  ,fii>e  Epifeopus  fiubjeHus ^f.Sequuntur  ChryicficmiS 
heodoretuSjOecLimenius ,  fit  Gracci  omnes.  Idem  Gregorius  jVl. ingenue  a» 
tiolcebatjNam  ^z.ix\cipxix,lmperatorihus  concenceßßim  eße  Sacerdotibus  domi^ 

%ri.  Et  Bernardus  ad  Archiepifc.Senonenfem  idem  coiligit.*  St  omnis  anima,  in^ 
ait,tum  'veflra,qups  Dos  excipit  ex  uniDerfitateffi  quis  teniat excipere, tentat  decipere, 

'ontifices  quocp  ipfi  m  fuis  decretis  fateiltur  j  fe  Imperatoribus  fubiedios  eiTe. 
LurfusidemEfpenrxusCom»mTimoth.lib.  z^digrefs.Öfipag.  275.  (iregoriiiS7, 
\c[\xix,Tontif ex, cui  nomen  erat  Hildehrandus, exemplo  fuo  NOVO,  &  omnis  bibliothem 
z  Deteris  'inDentonoDello  fchifmat e  regnum  &  facer dotium  fcindens,  primus  Sacerdos 
demlancem  contra  Imperij  diadema  eleDans  ,fe ,  fiüoq^  exemplo  T  ontifices  alios  contra 
Eincipes  &  exconmmicatos, gladio  accinxit, bellop  qua  h<ereditario,infurre'xit,ut  ju<- 
taprophetiam  %lich.z.  Dentibus  mordentes  pacem pradicarent.  Vtinam  Tetruminfe^ 

\endo  imitati,  Tetrum  in  recondendo  gladio  imitarentur. 

OtroFrifmgenfis  qiioqueinfiioChroU.lib.<J»c.^5*  Legd;  itx:cplit,  at  relego 
l^gum  &  Imperatorum  resgefias,  &  nufquaminDenio  quenqam  eorum ,  ante  hunc  Hen-’ 
icum Imperatorem, quem Ihldebfandus  depofuit,d  fummo  Eontifice  regno priDatum. 

Bellarminus fcribitlib.i.deEcclefiatriumphantei /«T?ocafio«m 
^funilorummiDerfa  antiquitas  docuit. ^xhh.udci^tzx.S^nCk.c.zo.  f  Argument  ÄnfaJJmotW 

Limfextum.  Dicunt  Tr oteßantes, inquit, nullum  extare  in  Scripturis  exemplum,  nui-  JoToeaodf, 
ilum pr(eceptttm,nuliampromißionem  de  InDocattone  SanUorum.  Hos  yerb  exemplis 
robaDimiis  InDocationem  SanUorumexutroq^  Teßamento, 

Comr^ve.rli'^d\2ixm.ihiA.c,6.{cYih{x,SanBoSDeteris  Teflamenti  inDocare  po- 
ulusnonfolebqt,EtEckiusinjEnchirid.fubfinemlocideDenerat,SxsxiCl.  Hechocli-  ✓ 
uir,  inquir ,  in  primordio  Ecclefta  in  HoDo  T eß.ne  'Gentiles  recens  conDerfi,feiterum 
di^lolatriam  inducipaterenturSdSmzxQXitxi^xxiin  u  Timoth.^.  dilput.  8.  f,  ulw 

iU  * 


Jf 


i8. 

Anproijsquf 
(um  III  piirgatO' 
nullt  OffUtauDi. 


19. 

Quis  lic 

CUb* 


KB. 


20. 

An  Chriftiis  per-, 
tulerit  poenas 
damnaiaruui  ani. 
natun. 


An  rhtiftas  ver« 
üinferao  fuerit^ 


zr* 

An  ChnftnssJ 
tii*^eros  def>.cnde« 
»it  uc  anons  ex 
liaubo  Uberaret. 


\ 


\ 


De  Doctrina 


hoccti’Mon ejp expreßum  innoDo  Teßamento de  Jni^ocatione SanBortm  :  ^uia  durttn^ 
tjjttU  Judtch' pracipere^Gentihjpi  yero  periculofum. 

Bc\\xin\iims\ib,z*dePiirg3.toriOiOranofiem,mcnxit:,prodefmBdiomnü  antl 
^uiras prokayudbid^c.i^y.SußragiarptDorumprofunt  defun&pf,qutfunt  inTurgatorio. 

Georgias  Caflandcr  vero  inConfultrardc.de  Mida ,  ^fque  adlyodiernumdi- 
em^\v\(\wix-,nufqiiam  inEccleßa ßatutumfuit,  quomodo  noßraepreces defutMörumaiitnm- 
prodeßepoßinr :  fedfiiiße merum  teßimonium  charitatds  noßra  ergadefunSioSy  &  articu->- 
li  inimortulicari'S  anim^y'&  corporum  refurreBiotm  futura.  Hufu^ etiam  luculentum  w- 
ßimonium  eße poteß illud  j^ugußini  Confeß.  lik  p.  c.  13.  orantps pro  matte  fuadefunUa: 
Credo,in(^\ui,quodj.tmfecerps  qua  rogoßed  moluntaria  orü  mei  approba  Domine. 

Lynnenfis  inquit,  CatholicM  eß ,  qui  yera fideinonprapomt cujus quam authort-» 
f4ffw.ConträBc]!arm.libr^rdcEcclefrMilitrC.2rj^Noftrarf^ar/;o/ir/w eßy  ait,  qui' 

eß  unipaßori’PapafubditJts*  t 

Bellarminushbro  ^rdeRom.Pontiflce  dicit ;  Romanon  eritScdes  Antirf 
chrifti* 

RiberalefuitaveroCommentrinÄpocal.  i4rirtquit,  T^ma  dicttur^Bahylottt 
quiaadfinem  feculi  futura ejl  officina  omnvs  idololatria.  Adhuc  clarius  Collegiunr 
Anglo=RhemrÄnnotrinApocaLt75r7^'mtt,inquir,mfyWa  ydntichrißi.BiYeg^. 
IcCmtzmApoc.tS.Com^i^f  4.* Illudetiam  nobis  dicendum yidetur  ex  Aretha,  Tri^ 
maßoyAnsbertOyHannonoyydmbrofioy&^alijs  hoc  loco  Idololatriam  urbvs  7{omana  figni- 
fcariydefeäuramq^effeßomamdßde:  atqtieadeo  futuram  eße  habitationem  damoniorum^ 
&  omnts ßiritus  immundiyobßagitiay&  idololatriam  j  qua  tunctemporü  in  ^manaa- 
yttateyßpmanoqfimperiolategraß^abitur. 

Bellarminus  lib.^.de  Chriftocr7*dicit:£//f«fö«fw  Cahlni »  Chrißumpertttd 
lijfe pcenas  animarum  damnat arumibCdd^m  de  Calvino  fcribit  Georg,  de  Val cüf* 
Tom.4.inThom.dirp.q.4tpund-.3.jf' Qitinto  certum. 

ContraColleg.Anglo-Rhem.Annouin Matth.i7. 47.  Cahinus dictt 
ßum  hastam  diras  pcenas  tatitum  in  cruce pertuliße.lS^oti  igitur  iti  inferilo  ,  ut  E  ellar<s 
minus  ait  6^  Valcndahiis. 

Deindequod  affingunt  Bellarminus  i  Valcntianus  alt)  lefuitte  Calvino, 
in  eo^  daiTinant,il’orum  ipfbrummagiftri  docentt  2iam ,  ut  Dellarminits  refer£_ 
libro  4.de  Chrifto  c.ip.f  Dubium.^f«W  dicity  Chrißum  yoluiße  in  inferno  epi,- 
ut  pcenas  noßras  in  fe  fufciperet.Bt  Medina  dicidutteftatur  Swarez  inThom.  par^ 
te3.q.52.art8vdifp.4^.f  i.aliquos  catholicorimifenfifFe,  Chrißum paßum  eß'e  ali^ 
quas  extrinfecas  pcenas  damnatorum  in  infernoynon  tarnen  eo  modo,quo  damnatu 

Bellarminus  lib.  41-  de  Chrifl'ö  cap.  15.  in  princip.  f  4-  In  hoc  dicit.  Opinio 

catholica  hac eßyChrißumyere, fecundum eßentiaminin ferne fuiße. 

Durandus  contra  inj.d.is.q.j .  docettChrißi  animam  defeendipe  ad  inferos, naß 
fecundum  epentianhfedper  pfiedeiam:  OC  exiftimaVit ,  «0»  credendum  efeneeeßarib, 
Chrißi animam  reipfd fecundum epentia  defcendißead inferos.  Hanc  fententiamBcl^ 
larminus  in  Durando  tanqu am  erroneam,in  Calvino  autem  ut  hxreticam  d  am« 
nat.Fevardentius  edam  in  Theomach.lib.7.c*t.fcribitt  Vo«  defeendit  Chrißi ani^' 
ntaad  Inßeros  damnatorumped  ad  locum,  qui  eß ßnt^  Ahrahal^cl  communiter  limbus  pa-*^ 
trum  dicitur. 


mas 


Bellarmmuslib.4.de  Chrifto  c.rx6.d{cit,Chrißus  defeendit  ad  inf eres, ut  indeani^ 
’.s  defunSloru  Eatriarcharam  fub  yeteri  TIeßamentoßdelium,ex  ltmbo,feu  carcere  in^^ 


ferni  educeret,ubi  ante  ejus  adyentum  continebantur. 

Gregorius  Valentianiis  autemXomo4‘iuThom.difput. i.q.  ip.puntf?’*! 
4.  Secundo fequitur.Jvi difp.i^.q.ti.puntff.i.j^ .Ätrado.öwMet  Chrißus  siMlA 
LITER  redemit, ßy^nte  Chrißi  adyentum , ßyepoß  yixerunt ,  qut^aliquanda  futuri 
crant:quamohremApQC,\i,dicitUY  Agnus  Qccifus  aboriginemundim  -  * 

^  ^  ^  Bdlarramus 


■  A 


I 


E  S  V  I  T  A  R  V  Mi 


243 


2?* 

j 

Anirras  n 

tii.111  recT;i  ,n  ctx-> 


Bcllarmmiis  dicit\ih*\,dcS2in<f\A)Z7iuc.4^.Calyinißienolu)it S.  %ldrtyrese mm^ 
'oprojicijcentes-.reBaad  'Deum  ire,fed  ad  infernum, auc  alium  locnm  exta  cceluin. 

Contra  Valentianuslibro  depurgar»c.S,5Llcfinta:  AngloRhcmen.  inApo*  i“'»»'-«;*?!- 
zX.unnoi.c.i/^.ity.Ohijciuntnobii ,  inquiunt ,  proreßantes  loca  Scripturarum  ry  Ta~ 
ru^,  in  quihuf  duplex ßatu6  eorum, qut  moriuntur, ßgntßcatur.  Impiorum  in  fitpUidum 
'ternum,  lußorum  in  yitani  aternam  •  &  deinde  huiufmodi  Scripturarum  teßimonia 
roferunt  (&urgent,quibius  determinate ßgmßcari  Didetur  ^eos ,  ejui  ex  Dita  difcedunr, 
n flatu gratice flatim  recipi  adbeatmidinem.  Dengue  obijciunt  ex  Auguflino, nullum  lo~ 
um  medium  ejß  pofl  hanc  Ditam  i^prceter  regnum  coelorum  ,  <&  infernum  damnatorum* 
BeliarmifRis  hbro  ^.depoenit.c.i.fa  hcereticot  docuiffe^C.onfeflic^ 

em  auricttliremnon  ejje  necefjariam ;  idem  etiam  Lutheranos  docere  ,  Er  mox.^^wj 
rohabimus  de  jure  diDino  eße  antiqiiiflimam,  &  a  ChrißiHfalubriter  inflitutam.  ’ 

Ivlal  donatu  saurem  deS  um. q. 18,  ar  r^^..  fer  ibi  Cj  Sunt  etiam  inter  Catholi  cos,  nui 
utaiit ,  nullum  eßepraceptum  diDinum  de  Confef  ione:,  ut  omnes  decretorum  interpretes, 

7  inter  S cholafltcos  Scotits.Jdrzimiis  m  Epift.de  amabili  Ecdefig  Concord. 

«?«, inquit,  perfuaium  eft  hominibus  horum  temporum  facramentalem  Con* 
efsionem  iuifie  a  Chnfto  ipfo  irjftitutam.Gloflator  apud  Gratian-depoemrentv 
ift.5.c.ln  poenitentia.  %lelim,in<:^\.\ir, dicitur, ab  E^cUflce  traditione, quam  noyi  Xe- 
'-amenti dUthoritate  mfl-itiitam fuiße,qu(Z  non  efl apud  Uracos neceßaria,ad quos nonma^ 
aDu.  Gratianus  ipfe ibidem phres ,  inquit,  ^eligiofl etiam  ConfefltOnem fecretam  .  ' 

onnecejfariameß'ecenfueru7ir,Ambrofutf,Auguflinm,  ChrjfoflomvA ,  TheophylaBuit 
r  ^e/zy^iimr.Bj^henanus  in  Argumento  ad  rertullianilib.  i.dcpoe;i!'t.?^«^/iiA 
nquit ,  exomologefluji fur/it antiquirnultps feculis prntfquam  iflafecreta^afceretur',  de 
ua  'l  ertullianuf  nibil habet, qute penitus id tempor ts ignorabatur.E^tidctn^utW^ dien.- 
larais  reierr  hb. z.de Milia a^.Panormitanus 6l  G ei fon  non neeeßariam efje  con- 
enderunt.  Maldcnatus  eisiam  lefuita  in  Summula qv  26-  art.  u  C onfeßio,incpaitf 
ingo  ternpore  in Ecclsfla prif  :a  efl  olimfabla publica. 

Bdiarminus inpiiefariadlib.dcEcdcs  tiaump!nSc:}ib.i.c.i<<4^.'quint6.ibi* 
zmAcictthic.Tapiflce,  inquit L'Ucherus,S.  J\4arjam  Deum  conflituunt,  omnipoten- 
\am  ei  trihmmt ,  omnes  fead  eam  conferunt,  t<7  plus  grati le  ab  ea  expeilant  quam  a  Chri- 
'0  /ty^.Horrenda  eft  h^c  eius  impoftura^Quis  Cadiolicorum  unquam  uni  Deo 
LMariania-quavitt'  '  _  * 

Negathis  ver.bisleruitahancidolölätriartl  a  Papillis  admitti  ,  quod  tamen 
lulti  eorum  ultro  fatentur, multi  etiam  fcriptisruisBellarminum  mendaci)  con 
ineunt,  Efpenfatus  Epiicopus  Pontificius  Conrnn  2,T im+  3.C.  °Wlulti funt ,  in- 
iiit,  qui  nem  minus  fidunt  ac  tribuunt  DiDvs,  quam  Deo :  quia  buncqudm  illos  minus 
lacabtlem putant  &  eArora^i/e.^.Caflander  in  ConfuIt*arr.2t.Z'o  Dentum  efl, inquit, 
t  Chriflus  etiajam  in  coelo  regnans  %latri  fubij datur Quinimo  multi  Pcntificioru 
d  lefuitara in  fcripiis  a  fe  edicis  B+Mai  ia  Salvatori  lefu  Chrifto  nomine, autho^ 
itate, gratia,  digni lateq  non  adarquanc  modo ,  fed  interdum  etiam  anteponunt; 

VegalefuitaCjamiTienfv  in  Apocal.  tr.fed.t. numv9.de  nomine  eius  lieferii 
litt  E etagrammatcn(quod  eft  Deo  proprium  apudHebra£Os,ut  Sixtus  Sene;itin 
iibliof  gea  rtitex)  efl  nomen  facemmee  Dirghmtneciiocfolum ,  fed  etiam  ßco  modo  in- 
fabile,no7i  folum  hominihus,yerum<&  ipfis angelis iEt  Sed'*2mmn»  ö.Irem  Sed*  2oV 
Siecpratermittendum  efl,mquit,iltud doStißimi  Idiotae  encomium :  Dedit  tibi  J^/la- 
la  tota  Erimtas  nomen, quod, pofl  nomenfllij  tui,efl  fupraomne  nomeniut  innomine  tuo  % 

leSlatur  omnegenu,coelefliumiterreflrium  &  infernorum, nomen  tanta  Dirtv-.m ,utad ejuis 
riDocationern  coelum  rideat, infernus  C9nturbetur,eß  illa ßiraculum  hominis, quia  fubU^ 

0  ejus  patrocinio, peccator  yiyere  diutius  non  potefl.  , 

(^jodad  gratiam  Si.  authoritateniB;  Mariae  attinet  Caflander  in  Cori* 

'ult.  artt  21,  fic  feribit:  iKon  defuerunt  Dir, i  celebres  ,  qui  dixerunt ,  Deum  regrti  «?•>-». 


f 


I 


De  wcricp  ß; 
.Vlariar. 


^7‘ 

DeM>jcft4teB« 


Ni-*nx. 


a8. 

Delibr«  AtbU 

mo. 


De  Do  ctr  in  a 

j'M(  ^uod  exjußitia  &  miferhardU  conßat) dimidium  hoc  eß»mifericordUm,in  Clari¬ 
am  trunßulijJe.WoXccms.  TheoLComunhb.Sap.led-4^<Jvedit.vet»^i  jK/if,inquir,  4 
ßlioj  jutad dexteram pajrps fedet,terreatttr,quia judex  eß,  matrem  adear,  fUiamedicinal 
tß.  bciiixtaquofdamritUaks  libros  üccmitürUt(hefilio,felixfuerpera ,  lurema» 
trts  impera  T^dcm^toft,  _ 

V  ega  m  ApocaLi2»feÄ»2.numq*dcäiithontateB»Mariac  ficfcribit;  %ieru 
toyirgo  DO^\^ÄdiUaeß,cujmtypu>5eamob  caufamfuit  Sarah  :  quts  cum  anteadia 
ceretur  Sarauideßi  "Domina  &  Trinceps  mea,poßeatDeojubenteidiÜa  eß  Sarah  j  quod 
nometi  foHatjf^rincipemßye  Dominam  abßolute :  eß  entm  yirgo  Domina  per  excellenti-^ 
a,7n,&  Trinteps  omniüfn  creaturarum  y  ut  egregie  expendit  Arnoldu^  Ca^i ßcßcribens: 
"jvlarialinguä  Syriaca  Domina  dicitur y  Chrißus  Domihm  ;  &  Ifch  ipfa  feproßteatur 
Chrißi  ancHlam  3  hoc  feryitt0tf  genm  omni  regno  fublimiuseßeintelligit  *  Conßituta 
rtiippe  eß fuper omnem  creaiüramy dr  ^uicunjue  leßü  cufyatgenu ,  %latri  qüotpue pronus 
ßupplicat;  ßlij  gloria  cum  %latre  non  tarn  COMM.VN  EM.  judico  quam  EANDEMi 
Oloi  lus  Homil.com*4»Conc.deD€vouGneMan'e  iriqiiit:SineMarta  decrevic 
iJeui  nihil  dare,Caputeft  ChriftuSiMan'a  collum:  qiu'aomms  influxus  a  capi'tc 
per  Cülliim derivatur*  Turfdlinus  leluitainPriefat  hiftor*  LaUretanaeicribiU 
Ft,omnes  itUelligantifeiqüicquid^b  dternO  illo  augußo  bonorum  omnium  ßonte  in  terras 
prcfliiät,fumiri:per%Iarianii 

De  Merito  B*  Mariae  Deln'us  lefuita  Cofrtmeht  in  Catlt*cap*  j ♦  fed*  a*  fic 
feribit  i  Obedientia  %4arits  ßmilüfaSlaeßobedientia  Chrißi,  magna  ergo  in  hoc  laus 
"MarleStmagna  ejus  gloria  3  qubd  imitatio  ejrti  gloria  E  X  AE  CbV  A  T  V  R  obedientia 
Chrißi^quam  fmitatuf  illa, 

D  e  ni  ai eftate  eiu  s  T urfellirius  in  E  pift*  dedic*  hift*  La  urctanac  haec  ferib  it  J 
%iatr^ fuampräpotensille  Deus diyinamajeßampotejiamjf  S  O CI  AMiquatenuslu 
cair,adfciyit.  Item  ;  fltiic  olim  eceleßium  moftalium^principatum  detulit i  ad  hujus 
arhitrium3quöad  hominum  tutela  poßulatyierf aSimareyCcelUminaturam^torain  modera^ 
tur :  hata7irtüenti ,  &per  hanc  diytrios  thefaurOt  mortalibus ,  &  cceleßia  dona  largu 
rw.-'.Oforius  lefuita ton:!,^*  Cofidiri  alTumpr*  S*  Bartholom^jjrquid  ergö^  Dubi-> 
tantiific^iii  i  aliqui  i an  %larid adea  bonamater  Chrißi  dici  debeatyac bonuf  eßaternm 
pater*  Item;  Certe  diyerfa  eß  admodum  generatio ,  quia  diyerfa  natura,  hac  in  re  excedii 
cetenuisT* ater  matrem  IsÄariam,  Atyero  ßduntaxatßlium  abutroqUegentiumattem 
damit!  itn  nihilo  Tater  excedit  matrem, idem  enim  filius  eß  ah  utro  que.  genitm,  &  hac  ra* 
tionemater  adeo  bona  %lariq  eß,ac aternits pater 

V oluit  auiem.'fic  feribit:  Cui  igitur  "B.  "h/lariam  comparabimus  f  2don £T?<e,qtna  dCc 
non  Sara^qm^dCcmec  T^acheli ,  nec  Heßerayfiec  Luna  ,  nec  S oli :  cui  igitur  p  l  A  N  i 
li^ojbonaornnia continenti i  '  -ß 

ßellarjT.iiiustib*  <J* delibero  arbirrioc*tä*rcprärfienditCalviniim  *  qüoe 
dtciti  Chryßoßomüm  in  hac quteßione  repudiandum  eJfe*Bilih*‘y*a*26*  itexxi^  Canifiui 
in  Praefar*adlibrumyegae,exfa:gitänfillu(l,qu6d  Calvinus  dixit ,  f^ifuSeßmih 
ChrjifoßOmjt^nimiusin  liberi  arbitrij  yiribuspradicandist{imi\iserCämpi2LniisT^C‘ 
truniNi^ttYt€m,q\XidiK.it,Chrjfoßomümliberi  arbitrij  immodicum ajßertorem  fuiß 
fe. C  aniflus  dic\t,Calyinus  hic fuam infeitiam prodit  i  6c  Canipianus heeretui 
nihil  non  immodicnmyidetur. 

Contra  vero  Sixtus  Senenfis  inBiblioth*lib*5*  tn  prxHtXhryfoßomus  Jiri- 
qmt,impefu  dicendi  cum  lAanjchtets,qui  Fati  neeeßitatemdefendebant ,  Flatura  yire. 
p  L V  i‘  A  QV  o  4rfo//ir.MaMönatus  Com*inIoan*c*(J*fcnbifj£'fwm  FheOphyla, 
Bus,  Euthimiits  ,  Arnobius  ita  loquuntur, ac ß  homo  ,  antequam  per  gratiam  adgr  atian 
trahatur ,pofiit gratiam  mereri.  EtTolletus  Cbm.in  Ioari*<J  cXhryfoßomi, inquit 
doHnna  hac  eß'ßominemper  liberum  arbitrium  feipfum  digrium  facere  gratid :  eadem  ej 
droBrina  Cyrilli:  nec  ißorumtantum^fed aliorum  DoBorumtmaxirne  Gracortm-,  Mat 

donatuj 


4 


I 


tESVITARVM^  •  254. 

onatus  autem  dicflo  loco  inquitj//<?f  doSfrina  eorum  nimis a.fjlnis  efl  Telagianorum 
'rori ;  cayeat  LeUor^ji  Chrj/Joßomumin hunc locum  legato  ne  tn  Telagianorum  hcrefin 
lefinta Com. in loan*<^«  ^ugußintts yinquit^mulro aliter qudtn 
li.^ocer  enima’Deo  nohts  dari  notimodö gratiam ,  ut  credere  boßimu^  y  Herum  etiamut 
elimw.Inhoc  igitur  l^radi^iDoUores  nonprohantur.ldcm  Com.mRom.p.Annot* 

)♦  £oruminßuam  do^rinam  mhac  parte  7io7iproho.  EtPereritis  lefin  tarn  Rom* 
xim^ii^TrofeEloimz^xiitiilla  doBrina  contraria  Didetur  ijsy  tpea  in  hoc  loco  dißutatA^ 
tjlolns, Sententia  j4ugußtni  eß  doBrinee  ‘Pauli  conDenientior. 

^Bcllarminus  Ccrihivt^ocet  C a.lDinusJilium  jub^eBum  Patri  ratione  diDinvtatis y  eSt 
na  Det eres  omnes  contrarium  docent, ipfe  ait  omnes  erra f e.  iSSS” 

T^oletus  aütem  QC  iVlaldonatlis  inc^iiiunti  j^uidam  cenfent.  Patrem  majorem  ef- 
ßto  ratione  diDhiitatpSyHon  quoadfuhßatitiam  naturaJedreßcBu  originü ,  quia  filius 
P atre ;  quamexpofimonem  ‘d>oBoresulufires  fequuntur, inter  auosManafiuSyPiCc.uhi 
liosundccim  refert  nomms.nm* 


Bellarm*li*4>de  Chrifto  c*t  um  prmcfp.Luc.  KJ.mquit,  DIdcs  in  inferno  cum  ef- ry  fLihu^ 
^iDidit  a  longe  animam  I^a^artin  fi  tiu  ytbr  aha  y  &  audiyit  viter  locaipforummagnum 
itructfeu  hiatum  eße  intericBum.  Anima  piorum  in  hoc  finii  A  br  ah  a  fuerunt.  Siaplc=» 
jsinPrompnmfena  f.hcbdom.z.ä^ CofterusinEnchTnd.c.Jz.  Probo,  mquir, 
ntra  impiu  CalDinum, Sinum  Abrahie  non  in  cxloyfed in  loco  fubterr aneo  &  infer ts  ejje. 

Contra  vero  Maldonat.  Com^m  l^iic*i6.c.Hac,inquit,pars  de  Epulone  nonh  fio^ 
ttyfed  parabola  Didetur:  quia  qmin  inferno  funtynondu  corporib.puniuntur,;  at  hic  fit  di-  , 

ti  Epulonis  &  Ivigua  mentio,  E^bi fmus  Abraha  effet  Augufiin.prudenter  dubitat;et  ex 
cmod  dicitur  rhagnu'xfi^lj.-tyDalde  fufiicor,perlSinum  Abraha  fummuccelU  defignari. 
Beilarm.Iib.j.dePondf  ceRom.c.s^.j^  Alterum  efifictidyit,  Opera ^  quatenus  ex^jy^ 
le,& adiUtoriodiDinoproficifcunmrydiDinaeJfeoperay&fuomodomereriyhocefi  yim-  * 
trare peccatorum  rmjy?zo»m.Ibid.f  Poftremum-fcribit,  Operibus yqua  djufiifica- 
jam  homine  fiunt,  meri  tum  d  Papifiis  tribuu 
y ega  aurem  i'n  Opufe.  de  Merms  q*  4..  pag.  jU.  Üc  fcnbittThomas  Vual. 
mfis  ha’cEnbitt  ille  elf  leiltor  Theologus  y  fidBior  Catholicus faerts  S cripturis 
agis  confentiensy  quimnitafimpliciter  abnegat ,  &  cum  modificatione  Apofioli  &  Scri- 
ur  arum  agno fcity  quod fimpliciter  nemo  meretur  regnum  cßorum,fed  ex  gratia  'Deiyi& 
dant  at  e  lar  git  oris.  Loquitur  V naldenfisyinquitW^  ega^^f  operibus  jufisficatorum. 
Bellarm.lib.i.c.S.deClericis  dc>c€.tyCoelibatumperpetuum,exinfiitutione  Apofib-  * 
rUrhydrhnibus  C lericis  &  Derbi  minifirü  neceffarih  ferDandum  effe :  fun Bionem  enim  iL  be  c Ji.bsrt 
rum  cUm  iifu  conjiigij  plane  pugnare  jiDe  ante,fiDepofi  ordinationem  id  contrahant. 

Idem ibid.c. 23. docet, fuccefiiDe  duas  Delplures  uxores hahuerint,ed- 
mApofiolicd  confiitutione  ab  Eccleftafiicts  officijs  arcendos  ejfe, 

CofterusinEncliirrd.c^de  Ccelibatu i^xoi^oC.^.dicitySacerdosßifornicemr,  aut 
mi  concubinam foDeatytametfigraDi  facrilegio fefe  ohfiringatigrd**ius  taCnen peccat, fi 
ntrahat  matrimonium. 


Bellarm.lib.i.de Clericis c.ip. haec  haltet:  P^otum ccelibatus annexum  efi  Ordinh- 
isjureantiqmfiimOyitautnecuxoresducereynecduBisutiliceat:  Ethccqiu'de!n/«re 
T^mojiitloannes  Maior  refert  diftin(fI.24.Cairandef  in  Confult.art.23.fic  feri* 
t :  Theologus  quidam  ( mtelh'gi'tTurrianum  Iefuitamlib.2.dedogmaticis  cha* 
Aeribus,  ut  eum  margine  apud  Caflandriiril)  ccelibatumfacrü  ordinibus  ienoi- 
xSyhocefi, fuhfiantialiter  &  lege  diDind adjunBum  efie  co tendit,  nec efje  inpotefiate Ec- 
?fia,ut  conjugij  ufum  magis , quam  latrocinij, Sacerdotibus  permittat.  Eadem  eftfen* 
ntiaMedinae.Clichtonaelis  etiam  hb;de  Continentia  cap.ip.docet,  de  jure  dinU 
\ejfe,ut  qui  efi  facris  ordinibus  initiatus, nonpofiituxoremducere,neq^  in  hocullamdis» 
enfationem  cadere  poffie. 

Aquinas  autem  2.2.q.88.art.i.  Tfus ,  inquit ,  conjugalis  interdicitur  Sacer* 

itibustantumjHrehumanotucproindedifpenfahileefi.ld^dQCuC^izunnsmO^wCci, 


De  Do  ct«.in  a 

tra(f^.27.toni,t»3(:  Socus  !ib.7-deIuftinq*«.am24Bellärm.  etiam  docet  ÖTtsrobäl 

lih^i.deCleric.c.ii.noniure dhino ,fedhumMo  duntaxat  prohibitum  effe  conjugium 
Sacer  douhM ,  &  proinde  in  hoc  dijpenjdri  pojfhConcilmm  etl'amTndendrium  legem 
£ccUßaßicamhancprohibitionemK>ocat. 

BeUaritHnus  ut  fiipra  atp.probat. ,  Ceslihatumjure  hümand  cpuidem ,  fedtamdk 
yfpojiolico [acrü  ordinibus  annexum  ejfe.  EtValentiamisIefuitalib.  deCoslib. 
fSiciuLegeplane  JpoßolicdhocfaÜum, 

Cofterus  autem  in  Enchir.tr ad^de  Ccfelibatu,>^««’^«i/fi»nr,fnquftä  Eccleßi 
temporibtPfyiifenetbus  adhuc  j^poßolü  i  fjf  poß  j^poßolos  alt^uot  aahuc  annos  j  admißx 
adhuc  fuerunt  ad  facros  ordines  yiri  conjugati, non  quidem  promif :ue,  fed  eUBi^qui  uni* 

'Virgiwm.Epifcopus  EfpenfeusCom.mTit.  c«  i, 
Multis ,  inquiti^wworm  centurijs  poflJpoßöksEcclefia  Trimitiya,defeBucalibum, 
'Sacerdotes  habuit  maritos. 

Addit  autem  V alentiaiius  quo  fupräi%^4riVdJf  illos  Sacerdotes  non  ufos  eßp  coi 

fuld  matrimonij poß  ordinationem'it 

E  t  Cofterus  quo  fupr a,  N unquamiait,  licuit  S acerdoti  iam  facris  Ordint 
bus  initiato  uxorem  ducere  ^  neque  ullus  eft  antiquorum  Patrum  qui  alitö 
fcripliife  vel  lenfifle  legitur.  Bellarminus  quoque  iit  fupra.  Nullum  j  inquit 
probati  viri  exemplum  proferrepofTurit. 

Licuifte  autem  maritis  uti  uxoribus  fuis  j  quas  ante  orditiatiönem  duxu- 
fent  :  Licuifle  item  Sacerdotibus  etiam  poft  ordinationem  uxores  duccre,prq 
batur  Pontificiorum  teftimonijs.Georgius  Caffander  quo  fupra  ^  De  maritis 
inquit)<*^ Eccleßce  mtnißertum  eligendis  non  tantopere  quidam  reluBantur ,  tumea  ¥e 
exemplum  habear prifca  Eccleßa,  &  ab  Orientalibus  omnibu/s  kccteßjs  hucufyferyetUr 
cum  res  inplef  psq  ita  comparata  ßnt,  ut  conju^uni  piarum  tonfortio  ,  non  modo  adfun 
Biones  Eccleßaßicasnon  tmpediantur,fed  etiam  ad  earum  procurattonem  adjuyentur  At 
tjs ,quemadmodu  de  patre fuo  Gregorto  ^  &  matre  ^omtua  Gregorius  ^ai^tani^eni^  tt 
ßarur. De  Hilario  Epij copo fic  cecinit  %/lantuaniiS, 

ELonnocuit  tibi  progenies,  non  obßitit  uxor 
JLegittmo  conj  unBa  thoro,dCci  Idem  de  ^asßan^eno : 

Tr  a fule  patre  fatm;  nam  tunc  id  jura  ßnebant  ' 

IPaßorale-pedumgeßitpoß funera  patris*  Paulo  poft? 

horruit  illa  ^ 

fTempeßate  Deus  thalamos,  cunahula,tedas*  Concluditt 
Tutim  effe  y  olunt, qualexdiyinafinebat, 

'lßeyid,yeteruni^fequiyeßtgiapatrum.  _  ,  ^ 

■Jl'eiie'aVSjlyiurde'GeßisTonctlijDafiLFuerunt, inquit,  eknoßrii TontificihuiaUqf 
ik  matrimonio*  GratianUS  difl.  i6.  Can.  Sors.  Copula,incpxinS acer  dotalis  nec  legali ,  nt 
Eyahgelicd,nec  Jipoßolicd authoritateprohibeUl^*/dem  diß>z^-c*de  Syracus.loquens d 
7elagij  'fontifct^  decTeto,Ecce,{ncpdix,hacauthoritate  elettus  in  Epifcopum  nOnprohi 
jbetur  habere  nxorem  ^  ßlios.Diß-^6.can.  Cenoman. Sacerdotibus, incinit,  ante  prohibt 
tionem  ubiqueii cita  erant,  eirin  Orientali  Eccleßaufq^hodtelicerepTohatur.  Leo  ^ap 
tpißola%y  ,rs,{xxy\nit,EptfcopuS  ordinetur, quem  unius  uxoris  yiru  eße  conßttent.  Pau 
16  poft  .*  Et  yirginem  uxorem  accipiat,  &  alterius  thorum  nefciai  conjugis-,  qua  fatur 
eß  uxor  pontificis.  Cajetanus  hhro  j.  Öpufc*traB.iy.teße  E alentiano  tom^^*diß.p*^  ^ 
Licuit, inc\VLit,in  Ecclefia  orientali  matrimonium pofi  ordinationem  contrahere.  Caßari 
der  art.  z’^.Jvlatrimonij  ,iXiQpxit,  contraUiopofi  ordinationem  foloßatuto  pr  ohibita  fuil 
^  exempla prifca  exrant,qua  teßanturhujufmodißatutanontam  anxie  obferyatajuij 
fe,  quin  ob  Ecclefia  neceßttateYn  aliquando  relax  at  a  fuerint.  Epiphahius  ait  etiam, fud  a 
tate(anno^po.)quibufdam  in  locis  presbyteros  matrimonio  uti,  et  liberos  gignere,  quam 
yis  id  fiat  contra  Canones  Ecclefialhcos.  ^alfzmon  etiam  in  Can../^pofl.‘y.  tefiatur ,  jint 
-fextam  Synodum  qua  fuit  in  E ruUoihcuiße  Epifcopis  habireuxores ,  etiam  pofi  Epifco 

paltSi 


Georgius  de  Valencia  de  numero  Sacrätn.a 7.  pag.  543.  probare  vult  Ma* 
rimonium  efle  Sacramentum  ptoprie  di(flumex«c,5.  Hphef*  murrimonium,  in-  ^sr«Mwl4; 
uit,€ßeßgrMmreifacra)&  froindemyßertum  ^uoddam  &  Sacramentum  ^  probamtts 
xk^iy.epijiolx  ad  Epheß.  Sacramentum  hoc  magnum  eß:  ego  dico  de  Cbrißo  &  Eccleßa, 

Contra  vero  Pererius  lefuita  Comment*  in  Gen.  2«  c.  evincit,  myiteri um 

ocöiCfacramentum  non  debere  proprie  ad  novam  legem  rcftrtngi,quiaaIlegos 

iaApoftolica  maxime  de  matrimonio  Adamiö^  Evac  ,  nonetiani  de  aliorum 
oniugijs  inftitüatur inquit  tnim^QuemadmodumiUt  S cholaßict  deßniuntitx  Ada^ 
n  dormientis  latere  for  mata  eß  Eya  :  ita  ex  latere  Chrißimorienta  proßu'xit  fanguis 
faqua^unde  condita  eß  Eccleßa.Ideb  y  oluit  Deus  mnUerem  ex  yironiam propter ßgu^ 
am.Etenim  conjunBioAdami  &  Eya  continebat  S aeramentum  illud  magnum  t  de  quo 

'^auliis  dicit  Ephef  Ego  dicodeChrißo&Ecclefia.  .  .  jA 

ConciliumTridentinum Sefs.  14.de  VflcfVione extrema  llc decrevit  t  S i^uis  DcVijiftiontt 
lixerit.  Extremam  unBionem  non  eße proprie  Sacramentum »  tum  dC hrtßo  inßitutum^  exirtma. 

'y d lacobo promulgatum i  anathemaßt,Su2Ltt7:\cf\.iitz  tom.4.difp^35>.fei?l. t.niim* 
.2Cfed.2>num.2.  ‘Dicendum eß,  inqnit.  Extremam unBionemefe  Sacramentum d 
?hrißo  inßitutumimmediate,unumque  ex  feptem  noya  legis  ,Affertio^eß  de  ßdea 

Idem  tarnen  ibidem, /»rer  Catholicos ,  inquit,  nonnulli  negarunt  Chrißum  Do^ 
ntnUminßituijfehoc  Sacramentum  i  ex  quo  confequehatur ,  non  ejfe "^erum  Sacramen- 
um,  ...  I  • 


Conciimm  gene, 
raiequis  convo¬ 
care  det)eat. 


?r. 

Deprxfidc  Coa 
cüieruin* 


38. 

Än  foli  Eptfco- 
pi  vocem  üecu 
fivrm  in  Concio 
ijshaljeant. 


An  papa  fft  fu- 
pra  Uoacilium. 


DeKorn  PonH- 
ficum  decretis. 


De  Doctrina 

;f^ef,ÄneasSylvuis  deCondlioBafiU^wf^  ConciüumMc\\xit,  nkmurnnrnrndZ 
gnti6 adEcclejiam  J^m.ref}eHm habebatur.  ItLtomis  ConcihquocR  legitur, 
^ellamnü  C onctlij  Africam  Tatres  T^m.Tontificr  denegdßc'  ^  ^ 

BellarnnnLis lib.»*c. »3.deConcilijs,.^;?jmqtnt,^ro^n«w  E ontißcü munits  Con^ 
ctlium  generale  conDocare  ;  ör  hoc  eji  ChrijH  nomine  congregari.  Canus  in  Locis 

Thzo\.StneTontificts7^manicenfenfu,Conciliumnonefl,fedconciliahulum. 

Cufanus  aucenilib*2+df  Concord»Ecclef!c.25».£^.v  illo  temfore,iviCiy\it^auoIm'* 
^eratoresChrißiam  eße  coeperunt, ex  illorum  numpendere  yifafunt negotia  Eccleßa^at^- 
^ueadeb  maxtma  Co-ncilia  ex  eorum  fententia  coni>ocahantur  ,utex  Eufebio ,  Socrate^ 
So^omepNicephoropatet.  Rurfus:  OBoprima  Concilia  generalia  ab  Imperatoribus 
erant  colleäa,  &  Tonttfex  T<^m.ad  inßar  altorum  Patriarch  arum  dhales facrasjußio^ 
nes  pro  Demendo  aut  mittendo  ad  Concilia, recepit.  C^Lnus  inLocis  TheoLlib-V  c>3» 
Conciliuni,mqnit  ,Conßantienfe&  ‘Mileyitanum  d  nullo  ßpm.  Tontißce  congregati 
erant,  &  tamen  illud  Martinas  &  Caleflinm,hoc  Innocentius  approbant.  Francifcus 
(dzW  id^^tXzöi.^.^toip.ii.’Pofße  ^uo^ue,incp:iit.,congregari  Concilium  contra  Dolun»j 
tatom  Eapie  expreße  tenet  Cardinalis  Turrecremata,&  SylDeßer,&  eß  Der  a fententia» 

Bellarminus  lib«  t  ,c«4'^dicic,  C oncilium  legitimum  non  eß  ,in  ^uonon prceßdet  Eon» 
tif exsaut  alius  ejus  nomine. 

Capite  autem  5. Bellarminus, ,  inquit.  Concilio  generali  non  omnino 
interfuit  Tontifepc,necperje,necper alium>^tQ2LYd. T urreerematalib+3»de  Ecclef* 
c*\\*[n  0^?o,in‘quit, C onctlij s prioribus  Eapanullus  ^rtey«zf.EtBellarm.lib-5+deCon 
ci\*c.i^  Annullis  ,z.it,C  oncilijs  Orientalibus  interfuit  Eapa.^i  lib»2t  deRom^Poiutif* 
Q.\7.In  Chalcedonenfi  ne  per  legatos  quidem. 

Bellarminus  S^S  tapletonus  de  Concil.  dicunt, In  Condiijs  foli  EpiTcopi  vo¬ 
cem  decilivam  habent. 

Card.Arelat.vero,  ut  refert  ./Eneas  Sylvius  de  geftis  Conciltj Bafil.  Quid 
prohibet, exemplum Apoßoltcuniimitari!^ In  Concilio  Hicceno  t.  Athanaßusl 
Del folus  argumentationes  Atianorum  dißurbahat,et  in  C onßantienß  Concilio  Didi  pres¬ 
byteros  ad  decißonemr erum  admitti  arduarum:  idem  ohferDariin  Tifano  &  Later anen- 
ß  nemini  dubium  ^»Eipenfaeus  Comun  Tim.  E t,  incinit,  f oh  Epifcopi  ludices ßnt^ 
faElumeß poßremts feculis. Card»T urrecrem.  In prteteritps ,  ait,  temportbus aliter 
faUitatum  Didimus. 

Bellarm.  lib.2.deConciI.c.i7^.Pontifex,inquit,7!^i«^yö/«te fupra  Concilium» 
Et  V  alentianus  AnalyES.e./.  Qui,iTiCjyiit ,  contrarium  fentiunt,pugnant]reDera  cum 
primatu  Et  Index  Expurg.pa^.t^5»7/oc  jait,  minime  tolerandu  den  fuimus» 

Cardinalis  Cufanus  ver6deConcord^CathdiK2*c.<7*i8,8<r  28.  Eapa,  inquit, 
non  eße  fupra  Ec cleßam  ex  Augußino ,  Cypxtano  &  Gregorio  Eapa  •  etiam  ex  Ambroßo 
etConfeßione  Eontißcu  conßat.EtEeUcLrrh.lih.z.deConcihc.t^.Eapam, inquit, ef- 
fe  infra  C  oncilium,  C ar  dinalis  C  amer acenfis,,  Almam,  Gerfon,  Hicol.  C ampanus  ,Eanor  - 
mitanus  Car  dinalis,  Florentinus  &  Eatres  Concilij  Eafihcenfuerunt :  .TTf,  inquit  ,Ae^ 
neas  SylDius  de  Geß.  Concilij  EafiUqui  Eapaauthoritatemauthoritati  Concilij  antepo^ 
neret, hiereticum  eße ßatuerunt*  Item,  Tempore  antiquorum  Conciliorum  EontißesS: 
Conciliorum  aUa,tanquam  diDina  oracula  oh ferDabant ,  &  Eapa  D  ama fus  negabat  fui 
muneris  eße  in  caußs  d  Concilio  deßnitis  manum  fuam  apponere*  Francifcus  de  Vid* 
\^c\zCi.^*Sibene,mquit,reDolDanturhißoriie  tempora  antiquorum  Conciliorum,  repe- 
riemus  Eontißcesßmtles  futße  Conciliorum  Eatribus ,  nec pmfumpfffe decreta  Concilio» 
rumtam facile  dißenfare,fed tanqUam  diDina  oracula  obferDare.  Jam  Dero  nec  mala  no» 
ßra,nec  remedia  ferre  poßumus. 

Omnium  Eontißcum  decreta, etiamin  omnibus  dogmatibus,  inter f e  conveniunt ,  lieh 
editaßnt  a  diDerßs  h  ominibus, diD  er ßis  temporibus:  quod  eß  apertum ßgnumunius  et  ejus^^ij 
dem  Spiritus  fanCli,hdcEccleßam gubernantis:  Bellärminus  lib.4.  de  EccleE  Milite 
c.io.jT^Iamexhoc,  ’  Contra 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  2?6 

CcntraCrafiTliis  Annot.in  t*Cor.7./^ f  taceam  Formo fum^{nc\\-[{t  ^  nönne  Tapa 
''oannes zz.&  ‘hlicoUus äecretn  toti  inrer fe pugnant, in hpj qnx  Diäentur ad ßdei 7ie- 
qtiuinpsrctneref  Inaocentim &  CceleJufiM prorfn^  pugnantia  de  %'latrimonio  de- 
’.niyerunt:  quorum  hc  'Decret.  4..  Fit.  de'Dt'vorcijsalcertpartijM'j-acit*iterandima- 
nmonium ,  jipars  altera  fuent  xn  hxrejin prolapßt :  "Innoceniiw  autem  negat ,  non  dißi- 
nuians quendamprkdecejßorem'ßmimaliter ßatuiße,  tndtcans  Ccelejhnum ,  ut glojjemaa- 
erit.'Pslagiics  Fapaco}ijiitu,erat,ut  Suhdiaconi ah  uxortbiis ßuü  ahßinerent ,  quasante 
rdtnationem  legitime  duxerant, Ut  eß  'leidere  dxß,‘^  i.c.  Ante  trienniurrt^  Id  yero  decre- 
um,tanquam  iniquum,  &  Fyangelio  repugnans,  Gregorim  Labroganit. 

BclJarminus  liba  de  W cxbo"Dzic*io. Omnes  ,in(\\.\{t,proteßantes  fexillosli-  beaptaypli 
ros, quos  Apocryphos  yocant ,  ui  Thobia,  Judith ,  Sapientia ,  Eccleßaßici  &  %lacha- 
aorum  negaxit pro  Scripturis  Canomcü  habendos  ejfe. 

^  Bdiarminus  tarnen  eodem  loco  &:Pcrenus  lib.i(J,ComanDamelem,pa<T*  ) 
Catholici,in(:^\j.iu.iiZ,mul:t  libroshos apocryphos  eße cenßuerunti,  ^ 

Bcllarminiis lio«  z^cic  V^erb o iDei  C»  <  j  ve'^antyulgatam  <■  4*^* 

latinamtranslationemhAendameßeproauthentica.M^^  2.  Ignur  omnes  omniaäd  S'JSuoru^; 

extum  Gracum&Hebraurhexaminarxyolunt.lhid.c.xo^muVdscomzndit,  yulga^ 

am  Latinam  yerßonem  in  omnibus  leäionibM  &  dißutatioriibus pro  authentica  haben- 
lum  tße ,  ita  ut  nemini  liceat an  ek,quamyps  fanJiißima  caußa pratextu,proyocare, 

MaldonatLis  aiitern  lefuita  Commcnc.in  Mztxb.Exißimo »riquit ,  Lati- 
\am  xioßram  yulßatam  eß'e  in  hoc  loco  ex  Gracts  corrigendarn.C2.iQt^nus,  Eß ,  inquir, 
eulgata  multts  yitijs  conßtircata.Vrzncilcxis  Lucte inÄnnot.ad B.blia ,  '^Epdiculum 
ß,^it,hoc  quorundam  reßonfum,yulgatam  Latinam  authenticam  eße',  nec  eße  ex  He- 
'rceü  Gra cts  corrigendam. 

Bellarminus  librö  quarto  I) ocini, mquitßroteßante}^^^^  omnia  ddfa-  befuficntias; 
utem  neceßana  in  S cripturts  expreße  contineri  Cofierus  in  Enchirid.  pag.45.  dffir-  '  * 

nat,fdcras  literas  non  omnia  continere  religionis  wyßeriaexpliciteibCciEi pag.^S*  In 

nemhriinis,iVi^ait,tdmyeterisquamnoyiTeßamentimulcadeßderantur.^^ 

^^^tYiVä.xi\zi\Cho{xZi\xsi\ii^,c.x.Uon,ivicp\iit,inßctamur  prcecipuatilaßdet  dogma- 
aadfdluiemomnibmneceßdria  per ßicue  fatis  comprehendi  in  Scripturis.  Ederusirt 
^zcon,hih\*.ih*t*  ^^‘g,j^/^.Qjcxcunquenon funtnec€ßäYia,ea  cosifulto  funt  oniißax  quts 
’Jfalutem  neceßana fanr,ea proculdubio preefcripta  funt  omnia.  Stapletonüs  pritat» 
nBvmg.Scripturafufficitadyitam,qU(eunicayitceieterna  regula  eß:  cktera\mihus 
lon  adlucet  yerbum  Dei,tam  non fuht  neceßäria,quam fuperßua.  Rurfus  ibid.  Vtinam 
■redendi  forma  a  primieya peteretur Eccleßa  ,  qua  tot  Martyres  Chrißo  confecrayit, 

]ux  nullam  regulam  prater  Eyangeliumnoyit,  nullum  fcopum prater  Chrifiurn ,  nullum 

:ultum,'praterqUam  Trino  Deo  impendit.^  .Älphonfus  lib.  de  HxreEtib  Scriptura; 

S criptura,ihqitip,eß  myßica  turrtspayid,  ex  qua  ornnis  armatur afortium  &  catholU 
:orum  yirorum  pendet :  ideb  haretici  conantur  facra  Scriptura  detrahere. 

. iacobtis  Gretferus  contra  Sim.Stenium,  Hon  injurilinquhl  prohibetur  &  44^ 

trceturpcpuhts,  k  leBione  Scriptura:  quid  enim  rudi  yulgo  cum  Scriptura c  Et  Hofius  de  uS 
Vcrho  lJei  ,L<t^tts,inqiiit,leSlionemScripturarumpermittere^  eß  SanHum  dare  ca- 
tibits,& margaritas  ante  porcos  proijcere.  -  ^ 

Epifcopus  aiitem  CorridhXit»  Cti.öcT  2»Xini*c,5i  v^/?^«/,inquft, 

'.xißimant  S crtpturas difficiliores  eße, quamut debeant  laicorum  manibus  conteri:  feda- 
Mter  yifum  eß  Patribus  yeteris^tt  noyi  Feßamenti. 

,  Bcilarminus  1  (l%5,de Pur ^äton'o.  c.6Furgatdrium,inquit,efe, Patres  Grad  &  -  4^ 

a/en^m^wr.LirKianus  Panopldib»4.pag.5i4»?«r^^rom?w,inQuit,#>ffe- 

^es  Patres  uno  breßatuunt.  -  _  ‘  ' 

,  RofFenfi-;  Epilcopus  aiircm  arncuS.contra  Lutherum, mqin't,  qui  ye^ 
ht  Gracorum  Patrum  Commentarios,  ry  nullam, quantum  opinor ,  aut  rarißimam  Pur- ' 


J 


£aUrij 
rimc :  n 


4^. 

-Oelnugüiibuf. 


DeDoctrina 

ij  mentioneminyeniet :  fei,  neque  Latini fimul  omnes  hujui  rei  yiritatem  coneepe* 
mc :  neque  eam  neceßaria fuit  primitiya  Ecclefite  purgatorij  fides  ^  atque  nunctfiiex 
ua  pendet  omnü  Indulgentiaru  exifiimatioa  hü  enim, fi  nullum  fuerit  Tnrgatoriumi  nu 
il  indigehimM.  Contemplantes  igitur  aliquandiu  Turgatorium  incognitum  fuiffe ,  deina 
de  quihufdampedetentim,parem  ex  reyelationihua, partim  ex  Scripturü  creditum  fuif» 
fe,  dr  tum  fero  cognitum  &  receptum  Ecclefia  uniyerfue,  drc. 

CofterusmEnchmd.dcImag^jf  Quod  adt inquit :  Quod  adyeterem  Eccle» 
fiam  pertinet,  certum  efi  imagines  Chrifii  &  Saniorum  non  fine  cultu  &  yenerationeir^ 
ufu/uifie, 

CaflTander  vero  inConfult.  art.  ai+detmaginibuSjr^rfww  e/jinquit,  initU 
pradicati  Eyangelij ,  &  aliquanto  tempore  pofi  j  Imaginumufum  non  fuijfe,ut  ex  Cka 
mente  Alexandrino  <& Arnobio />4«r.Erafinus  in  Catech.lib.2»/^,  ad  tempora Hiea 
ronymi,inc\aii,  probata  religionüy  iri  fuerunt, qui  nullam  faciebant  imaginem,  neipfia 
ui  quidem  ^'^riy/i.Rurrus  CaiTander  quo  {upxa.xQua  fuerit,inqmt,  l^mana  Ecde» 
fix  tempore  Gregorij  mens^ex  ejus feriptü  colligitur, haberi  nimirum piBur as, nen  ut  co<» 
ierentur  ,  fedutpereas  imperiti  rerum  gefiarum  admonerentur^,  Agrippa  de  Vaniti 
Scient»c»57.  ludxi, inepait ,  qui  erant  Dei  populus, nihil  magü  horrebant,  inquit,  lofeii 
phui,quam fimulachra.Ipft  Ethnici  citmad  Chrifii  religionem  cony  er  fit  erant,  it^Ecclefiim 
am  nofiram  ßmulachra,& multas fieriles  ceremonias  introducebant ,  quarum  omnino  ni^ 
hil  efi  apud  primos  illos,  &  yere  C'^ri^wwoj.Et  Polydorus/V  irgil.libtdJnvent^c«  t|, 

'  Omnes ,  inquit ,  yeteres  Tatres,tefie  Hier(inymo,fimulachrorum  cultum  damnabanti 

Deaq«a^iuftra]if.  -  Bdlarminuslib.4,.de  VerboDeic.^.-i^j»<*,inquitj/«/r<i/#j,  qudpopulo benedia 
cimus  ^merito  dicitur  Apoßolicatraditio, 

Francifeus  de  V  id.atitemReled.  u.  q»  i.  inquit,  Efi  tantum  ex  jure  pofitiyo2 
^tP\2itinzin^itzAlcx*i*Alexanderuinquit,infiituit,utaquam,  quamSanBamap0 
pellamus, interpofitps faexü  orationibus, fale  admixto  t  in  templü  atq^  cubiculü  ad  fugam 
dos  damones  retinerent» 

Anglo-Rhemenfc  ColIegiumldliitdfit^Cori *4'.p2ig.4,<j2iinquit.  Topul^ 
Chrifiianus  antiqua  fua  confuetudtni parere  debet ,  &  Latinps  precibus  uti , potius  quam 
W^4t^f.Ambrof.CompfajUtrefcrtSixtusSeneniis,2)o5irm4sinqui4L»f^m',j«« 
Unguam  coguitamin precibus exigitidiaboli  calliditatem Japtt. 

Bdlarminus  vero  lib.a*de  Verbo  Dei  c.  i6.  Tempore, inquit,  Apofiolorum 
omnes  Chrifiiani  fimulp fallebant  in  diyinü  officijs,  dr  precesintelligebant. Lyrmusm, 
1.  Cor*  14*  Omnia ,  inquity  inEcclefia  primitiya  lingua  yulgari  fiebant.  EtBellar-* 
tninus,quo  {upTZf*ldcm  eti2LmiLongo,inqmtitempore pofi  in  Occidente  &  in  Orten» 
ie,ut  ex  Chryfofiomo  ö*  Cypriano  confiat, populus  in  diyinü  refifondebat  ,Amem  Ec 
Brafnius  l♦Cor♦t4♦A^<^c  in  rf,aitj  rnirum  efi  quomodo  mutata  efi,Ecclefiia  confuemdos, 
SrgOjihquit  Defenfor  libelli  contra CUvinum^optandum  efiet,ut  juxta  Apoflolo» 
rummandatum ,  dr prifeum  Ecclefia moreminlingua  yulgaripreces peragerentur»  Bt 
Vitalianus  Papacirca annosDomini  ($4(^.prinius  iuxtaPlatinain^  omnia  Lati» 
no  fermone  in  Ecclefia  fieri  manday  it  i 

Cm^tidu  Suarcz  lefuita  inThomam  partq*q*S7*art^i*9^  liEfi  hoe,inq^k,  priyilegiJ 
Virgxnü fieciale,inprima  fua  conceptione  immunem  d  peccato  fui  ne.  Antiqui  Ta^ 
tres  pauca  dehoc  priyilegio  loquuti  funt,tum  quia Jpiritus fanBus  Ecclefiam  paulatim  in» 
firuit,{urn  etiam  quia  iUi  inalijs grayioribus  myfierijs  explicandü  difiinebantur,  Eofii* 
quam  yerb  ante  qoo.annos  yerttashxc  esepit  clarius  doceri,itainceridit fidelium  animos^ 
creyit^paulatimejusfides,ut  jam  fere  omnium  confenfu  recepta  fit,  &prxfertim  abhinc 
ducentüannü  Ecclefiaßici  DoBores  omnes,  &  uniy  er fü  Academia  huic  [ementia fubdk 
fcripjerin},&c» 

Melchior  Canus  aute  inLoc*  Theol.  lib^7*c.t,  ’B,Firginem,inq\xit,fuife  df  ec» 
catü  liberamj  facrü  limü, juxta  germanum  Utera fenfum,/nufqua  habetur:  quin  mo  ksf 
'  "  generaW 


49. 

Deprccibuf  fn 
|tagiui(uoti. 


1 E  s  V  rrjA  R  V  ul 

in  ijs  trdditur^qui ex  jida  carnali  propagatione  creatos  ,  Jineulla  exceptione 
:ompleBitttr.7^ecyero  d^cipoteji^poßolorumtempore  in  Ecclefiam.  dejceyidijje  ,  narrt 
ronßat prifcos  Scriptores  nonia  amajoribM fuü  accepiße.Imo  fanUi  oranes ,  ^ui  in  hujus  ^ 

'eimemoriaminctaeruntiUno  ore  aßeyerdru7it  >  ‘B.V irgmeminpeccato  Originali conce^ 

7tamfuiße. 

Collegium  lefuiticumÄngto-Riicm.Ännot.m  S.  V/rfn<e,inqui't>  DeairLption* 

:9rpits  aßumptum fitiße  in  coelum  ex  antiqua  hißoria  yerißimum  eße  ccnßat. 

Sixtus  SeneniaiitemmBifelioth.lib.i.Tit.Mariac  tranfitio.2ViÄz/,air,  hujuß 
mdi(inqUit  Augußinusßny enitur apüd Latinos  TatreS».  Eßhocapocryphu  dogma,in^ 
juit Mieroirymü>Sf  &  ißam  hißoriam  Seda  refellit,  ut  Eyangelißa  contradicentem. 

Bellarm lib  i  dtPoniiücz^om^c.i^ A^dui^ifiEetrm alios^poßolos  yelper fe,  , 

'sei per  alioS  Epifcopos  ordindßet, nulla  ratio  eß,cur  f^marn  £ ccleßarnm  Omnium  %/la-  « 
iremeß'e  dicamus,  .  wüT"*“®'" 

FrahcifCus  aütem  de  Vld^Relecfi’.i.q.i^^frwWjinqui't,  Tetrws  eos  ordindJßet,eß 
fncertum.Gre^  de  V aleilr> lefuita lib,7/Analy f,c. z.pag>5J.  S entenriu ,  inquit ,  f  ice 
iegatTetrurh  altos  ordindße,magis  eß  comrrtmü. idemMh  .1  deEuCharift.paga.^;^»- 
^oli,mcpah,  d  Chrißo  leju  in  tempore  Coenie  Sacerdotalem poteßatem  Acceperunt.  CEit. 
listalis  Syllogifmus formari poteft  :  Si  Petrus  hönalios  ApoftölosixEpitcoÄ 
pos  ordiHavitjtum  Römana  Ecclefia  reliquarum  dici  non  debet  Mater,  Mator 
tiaec  eft  Bellarm,  Sequitur  Minor  Francifci  de  V itfK  6^  V alentiani :  Sccandi«  n 
communem  fententiam Petrus  non  ordinavit  Äpoftolos  ^  Epiicopos.  Ergo 
Rom^Eccleiia  Matris  prserogativam  nonhabet.) 

Bellarmvlib.4  de  Bct\tÜ3Lmi\it.c.i;SeUarij,in<{\xh  ,  noflri  temporü  docent  homU 
nes'jüßßcarifold ßdeßeciali,  qud  qupsq^  certo  credit,  fe  propter  Chrißum  coram  Deo  elie  s 
jujtum:qu'od  cum qUolihet paradox o  comparari poteß.E,thb,^.d^liiitiüc,c.t.S)C  zfd'Xoi 
inopiititantum  certitudinem  conjeliuralem  defendimus^ 

Bellarm  vero ibid.c.2.-^/i^«i}air>  Catholici  docent  'quidem  'eam  c'ertitudtnem',  qux 
tuÜam habeat  de  fua  falute formidinem.P trztius  lef.Com.ad  Rom  8  niim.  27.  C 
rirudinem,ihqmt,Catholi ci  eam  docent, cui ßtbeß efalfum  nonpoßitCV cga  lib  ^  de  In* 
rertitudine  Orat.c^ii  X)uidam,mcpyik',  Catholicus  tanto  aß eÜu  fidem  conjemralem'- 
oppugnabat, ut  eam  Lutherand  opinione  deteßabiliore'm  diceret.  quia,itic[uit, cum Luthe^^ 
rarii  multum  fidei  tribuant, hcec  opinio  derogat.\hidx.l^‘  Ouillandus  certitu'dinem  Gra^ 
tia  defendit prorfus  iit Lutheram.lbid  c  7.  Talem  certitudinem  confequentem  fide, mul¬ 
ti  Catholici  ante  decretum  Concilij  Trident:probabilem  eße  cenfebant,  & eam  compluri¬ 
bus  argumentis  fuadere  co»4^4»f«r.PereriusIefuitaConi adRom.c.8  num.27.  Ca- 
tharint4S,inqiiiti'inter  Theologos  hujus  temporps minimi  incelebris , docuit, certitudinensL^  ,  , 

^dei,qud  certo fiatuuntfihipeccataejferemißa:tc^e.rt  txi2xnyße^2i\jdy.  '9.dz\nüiiic.c. 

(I^.Idem Catharinus  ,  tcftc  Bellarrtlmolibroj.deluftific./^ niyerft,ihqmt,patres 
hanc  certitudinem  contefiantur,  ^  ^ 

Gregöfiitsde Valentialcfuitainlib.dtJpräcdeft^c.S.f.  Etprcet^rea.  ^pro-f 
bationPSiitiquitiCertitudinem  V uiclefus  &  Calyinus explicare  nonpoßunt,qui  finepraj-  öe  iieprobatli»;^^ 
ftUiitia  pectat  orum  Deum  reprobare  hominem  afferunt. 

Pelfgnus  autem  lefuita Com.adRom.^iC.num.ji.  Deum,i\xq\iit, aliquos repfo-*. 
hs^'Ci&ixclHdereld  y  ita  te  terna, n'o?t  quidem  propter  eorum  prayifa  opera ,  ßd  quia  ipfe 
non  *tult  dare  illis  yitam  te  ternam,  eß  Au^ußini  fententia.  E  fi  etiam  ha  c  fent  entia  Tho-  Sfm; 

,  i—i,,  ,  .0  J  f.  '  Ti  •  1  ti  •  ^  C'  pl»«an.q.X. 

m£,ifuam alij  quoq^  complures  Theologi  conjeqitüntur.  Ibidem  Fererius  nüm.öo.  ui, 
fitquiCj  Deux  hominem  in pUrü  naturalibus , fine ptceatb  cbnfideratum^  reprobaret  i  nolens 
ttdare  yitam  aternam,non  faceret  illiinjuriami, 

öwhMjinquitMaldonatUsIefuita.Com.inMattbiii.ii.Pof^riiMf  feryata^te- 
^e natufit, omnium  Confeßionefalyi eficf  Lex  autemnatura fatis  illis  erat  abipfanaturd  m^Saimegäai^ 
tVddtC4f4$ 

%  3 


De  E)o  ctr  I  a 


AcoftaautertiIefuitalibv5vdeprocuranda  Indorum  falut^o  f^ixyihqui^ 
fatümirari  ^oßimy  quid  Trace^torihits  quihufdam  Scholaßicü  tiqßnfeculiin mentem 
yenerit’yHcnunc  quoque  temporüypoß  camdiu  reyelatwm  Chrtßum^  ßne  Chrißi  notitia  fa^ 
lutem  cuiquam  te ternam  contingere poße  conßrment :  indigna  Theologo  fententia  ,  qme 
( ut  libere  &  yere  dicam)nihilinfacrpsliterü  y  nihil  in  fanÜ^  Tatrihit^  firmitudinis  ha^ 
het  y  tantiim  humand  quadam  fuß  icione  intro  duSla  ,  propter  infinitam  eorum  multitudi» 

dii  lut 


Civffc 

^7. 


- 


'  ^&ora{ptu  in 


<7* 

Drp.-tc  l  usfn 


nem ,  qui  in  hoc  noßro  orbe  tarn  longa  retate  Eyangelij  luce  caruerey  quibns aditt^  in  c«- 
lumo  nnis  praeludi  yidetuTyfi  ad falutem fuerit  Chrißi  notitia  neeeßaria.  T^gidum  eßt^ 
i>iqiitunt,&  d  Deiyqui  om7ies  yult  faly  OS  fieri  i  charitate  alienumyUtea  exigat  y  qua  nee, 
ipjedat,  nechomines  perfe  praßarepoßüht.  Tnde  concludunt, fine fide  per  naturalem  tan-^, 
tum  cognitionem  ipfos  falutem  cotifequipojfe,  Quorum  fententia^  tametfiipfii  Catholici 
ftnt^eß  aperte  har  etica,ut  nihil  magü  repugnet  fidei  j  quafi  yerb  fides  abjipoßolts  necef“ 
faria  definiatur  ad percipienda  ea  qua  d  creatura  eognofei poffiint,  &  nonpotius  ad  ea  quee^ 
in  cor  hominis  non  ajeenderunt ,  nobis  yerb  reyelayit  Deus  per ßiritum^reyocat  nos  iU 
ludyqubdad  Tatrem nemo  yenit  nifiper  Chrißum  ; nulla alia  yia  qud eatur  5  nullum aliuA, 
oßium  quo  intretur  ad  yitam.  Acre  quidem  yera,fipoteß fitie  Chrißi  notitia  falm  effit^ 
»uc.jußitia  y  ergo  gratis  Chrifiuspradicatur^  frußraApoßoli  mittuntur  in  orbem  i  tarn 
expreße  docet  hoc  Apofiolus  ad  7^m,i  o.Finü  legis  eß  Chrißus  ad  falutem  omni  creden-- 
ticFlon  hic  agitur  utrum  durum  &  feyerum fit  hoc ,  an  benignum  liberale ,  fed  utrum 
yerum^iec  ne,  Auguflinua  docet ,  nemini  ex  ijs,  qui  ex  Gentibus  ante  tempus  Eyangelip 
feryati  funt,  Chrtßt  falutem  contigiffcyabsque  rey  elatione  unius  %iediatoris  Dei  &  ho-- 
nnnurn  lefu  Chrißi.  Toletuslefuita  quoque  Comm€ntvadRGmt//or,mquit,  non~ 
eß  cathoUcumaffertum* 

TollerusIefLUtaliRt  Jnftrucfi*Sacerd*C.55**y/,mquit3  conferretur  Ordo  etU. 
am  ante  ufum  rationis ,  Ordo  teneret ,  &  charaÜer  imprimeretur  :  etiam presbjtera» 
tum  poffe  conferri  infantibus  nondum  rationis  ufum  habentibus  ,  eß  communis  doHrind^ 
Theologorum  &  Canoniß  arum.  Si  ad  annum  dif cretionis  ,  nimirum  feptennium  ,  puer 
fufcepit  ordines  y  tunc  erat  yoti  capax ,  nec  contradixit  yoto  contitientia ,  ordote^, 
net.  Franc  fcus  de  Vier»  Reled*  2*  Nullus ,  inquit  5  alius  de  numero  Chrifiia» 
norunhpr ater  foeminas ydiyino  jure  excluditur  d potejvat e  Eccleßaßica,  ßye  Ördiniss  . 
ßye  JurüdiUionisynon  puer, non  ämetis  J  quiapoteß  peryenire  ad  eum ßatum sUt eom* . 
mode  exerceat  X  nec  yideo ,  cur  non  puer poßitin  Epifcopum  confeCrarü 

EpiRöpusEipenracus  autem  Commentdm.Tima^.digrefsdibfp  i-cm*  M 
Conciiijsjinquity  cautum  eß,  nequis  ad  %linißerUm  neophytus  ordinetur.  Et  Salme«- 
ron lel'uita  Trad-»2  o uin Parab*>^ prothoyendis, inquit i pueris  maximi abßinere  de-* 
i/ent  Ec cleßarum  reÜores  i  nampuerinefeiunt  regerefeipfos^nedum aliosinecfatps  eß  di- 
^ere,qubd  eß  nobilis  &illußrif familia ^  quia pr opter  Ec clefiameß  Niinißerynonproptei^ 
p\dinißrum  Eccleßat 

Collegium  Anglo=Rheffl.  Annot.  in Liicam  12.  /diota,  inquit.  Catholicus' 
ckm  pro  tribunali  fe culari  ßeterit ,  de  caufa  fidei  examinandhs,  etfi  tantum  reßonde- 
rit feeffeyirum  Catholicum,  & Ecclefiam, quamprofiteturypoffefideirarionemredderei; 
nec qutcquampraiereaaliudTeßondertt,fatis  yiri  Catholift  murierifaciet.  1 

Efpenfseus  autem  Cofitment.in  i.Tim.j.  An fufficit yinqiiit , decantata  ^ö- 
dieper  Catholicos  Carbönarij  fides  Is  interrogatus  quidcrederet^reßondityfecrederd 
quodEccleßa  credit.  ' 

Beilarminus  lib.de  V  cxhoDcUc.xd.Trecihiis  yihqüit,ignotis  Ecclefia  utijiifl 
.  poteji.  Ad adißcationem  inqüit  Collegium  Änglo-Rhem.  Ahnot.  in  1.  Cor.  14^ 
pag.4<Jt.»o»  minus yaddeyotionemfape magü  yalentqudm  cognita,  Cofterusinquiti* 
Cotijoiationem plurimum  adjuyant*  '  .  . 

.  .  Aquina®  • 


r* 


r 


I  E  S  V  I  T  A  V  238 

Ätjüi'nas  2.\xX(^m(Zom.{n\*Cor<,\^-,Qjtantumy{nc\uii-,^dfruUudeyotiovtipri'Y,'r'- 
nrüyquino  in J^eciaii  intelligtt qua  or^if.ttCaietan.Conu  n  i.Cor»c*t4.*  %J.elii(4  ejh 
dtiOrare m  mente dißinBe  intelligeteeaqua  orat,quam  confuse.  Lyran»ineum  lociim* 
2uidj>rofcit,inqiiiXypopulH^  non  intelligensea  qua  ordt^ 

T  olecusIerLn'talibv4JnftrucflvC*i4*//o>«orcwief«ryK^»jorrrfÄ peccato  ad fanlliß- 
andumfeßum :  fcdnon  tenetur adhenc faniiificandum.  Licet  iterfucert audito  neumitiiL  ^ 

acropriusytr  l>enarißicetßudere fuper  Utes  propter peiuniam:  licet  carnes  yendere,anij- 
■lalia  occidere adyiHum., propter pecuniamdtcet in jolennttatihm  conßrue^'e  locupro 
laculü  ,  quando  non poßuntßeri  nifi  infeßo :  dettique  Tonnficis  aut  Eptfcopi  li centid  li^ 
ettnfeßo  operari. 

Ca.t€chi{mus2iutemTridenuQonc.Hocpracep'to,inq\iit>iprohil;emur,utquacunqj 
'hmum  cultum  impedire poßunt^omninb  yitemus:  facUe  entmperjjicipoteß,  omne [er- 
nlü  operts genus prahihri. 

Cofterus  in  Apol eß, inc]\xityperpetüa nota  Eccleßa, nullum fe- 
ulumyHuila  atas  hominum  miraculis  caruit.  BeIlarm»Jib*4*  deEcclcfiamiK  €  *14..  f  * 

/ ndecimofeculo*  Tdunc,  mquit,  noßram£ccleßam  demonßrahimns  eße  Dei  yeram 
Zccleßam  ex  miraculis ,  quaßnguUs  atatihus plurima  & teßatißimafueritnt ,  ufq^adhoc 
oßrum  feculumyin  quo,&c. 

Efpenfarus  Epifcopiis  autem  Coifi.m  uT im*|>exÄug»d[e  ciVinDenib-i  2*0^ 

.  Ebiymopait-ynullns  eß  inßdelüy faciendorum  miraculorum  nulla  eß  neceßitas,E:Std\3. 
!Iom4inLuc*c+tt»  Credeßnqiüt*  Eyangelio,quodfuit  miraculis  conßrmatum.  Ssddt^ 
es ynbniie rationi  confentaneumeßy  ut nunc qucqueßdes  conßrmeUs  miraculis ’N.on: 
am  nunc  quoque  damnum  potius  aßerrent  )  quam  commodum  y  etiamßtn  principio  na» 
tentvs  Rccleßa  fuerint  necejpirio-i.  'puer  enimy  cum  amhtilare  nequit ,  acljuyaturye'.* 
iculo,  quod homini  adulto  eß  impedimento.  Et  Gregonus  Magnus  homiiv  2p«  nE^ 
zng*  idumquidy  inquit  yfratresmei  y  quiaißaßgna  non  facitis  i,  non  creditis  fedhait 
ecejfaria  in  exordio  Eccleßa  fuerunt y  nt  multitudo  ad ßdem  cref  :eret :  quia  &  nos  ,  cnm 
rbußa plantamus  ,  tamdiu  e'ü  aquam  infundimus'y  quoufque  ea  in  terra  coaluiße  yidea» 

XUS  •  &ßfemelradicem ßxerintyirrigatio  ceßdhit.  Äcoita  deprocuranda  IndorunS 
ilucelibi-ofecundQ  5  capi'te  nono«  Inhoc,  inquity  fignorum  argumento  explicando 
hryfojlornus  mirißce  yer fatur.  Sienim  mirdaila  ininitio  Ey  angeli  ca  pra  dicationis  epiitCor. 

<ttr ata  er  eduntur, cer  tum  cß,mquitydodrinam.yCui  conßrmanda  adhibebantur  ,diyinU 
^is  eße  profeHam.  Sin  autem  yeritati  hißoria  jam  minus  Gentilis  credat  3  at  ionge  0» 
inibus  ßgnis  majus  eß ,  homines  illos  paucos ,  ignobiles  yillit  er atos',  omnibus  mortalibus 
Kofos,  toti  orbi  per fuafißp_j  \  TsLonergofides  jumfatüßrmata-y  miraculis  noyis  indiget 
infirmari, quinpotiusiitilius  eße  aßerityßgnis  nunc  carefe ,  quoniam  majoris  meriti ßt ß» 
e  illis  credere.Epifcopiis  Roffenfis  de  Captmt«  Babylon«  c.  10«  patt« 4«  Promifit, 
iqtut,  Chrißus,  ut  dtfcipuli  damonia  eijeerent,  quam  promißionemntdhm  his  diebuS 
feilum  fortiri  dilucide  cernimus.  %lemo  enim  eß  qui  nunc  corporaliter  deemonia  eijeit, 
ut  morbos  fanat,  färtamenminime  ambigimuSyquinplurimißntyquißdem  e%dm,& cequi 
lagnam  cnm prifeis  fidelibus  habeant yuec  tamen  inanis  iiia  promißio  fuit,  quamnotuii  ' 
ßcaciam  habereperpetuam  ,  fedpro  tempore  nafeeniü ,  &  adolefcentts  Ecc  tefia.  An* 

Liftinus  de  Ci'vit«Dei  libro  22«  cap«8«  %/Lir acula,  inquit ,  neeeßaria  erant  ut  credes 
n mundus :  fed nunc  'qui  quxnimiracuhim,  poßquam  mmdus  ‘credidit, maximum  eß  ipfe 
’^odigium. 

Bellarminus  lib«4« deEcclelia  mi1it«cap«  1  4«  V inquit, miraculum fuf»  jjg 
ciens  eß  teßimonium  yera  Eccleßce ,  ex  quo  fundamento  probamus  eam  eße  apud  nos. 

;  Maldonatus  autem  Com« in  ltAzxx\v.Q.7Xhryfoßomus,{x\cpa{tyHieronymus,Eu» 
demius,  TheophylaUus, probant  exemplis, etiamper  alios ,  quam  Catholicos,  yeramira» 

Üaßeri,  Et  hoc  ipfo  hco  %latthxiei  feptimo.  'Multi  dicent  in  iilo  die,  in  nomine  nn 

Rr  4 


D  E  Do  CTR  IN  A 

<kdimTS,S<!^c»Fadl€Colh'^itur,falfos  ilIosProphctas,dc  quib*Chriftus  loqqitlO 
veramiracula  fedlfcjverc  prophetaffe^verc  demom'a  eieci  (re:nec  cni'm  refpodet 
Chriltus  mentiri  eostfed^feeOSjquamvisifta  tecerint,noi(lnoflc:necmagnö  ci^ 
jfimoneret  nos,  ne falfa  miracula fadetttibusiion crederemus  i  fed magmimöC 
admirabile  eftomnino ,  qtiod  moriec  tie  falfis  Prophetis  credamus  ,  vera  etiam 
micaculafacientibus^N  ullum  ergo,dieet  aliquis,  ad  probandam  veram  dodri« 
nam  argumentum  hinc  fumi  poteft;'  Non  fequitur  omnin6,N ullum  ;fed  non 
necelTarium  fumi  poteft.  Scimus  enim  Chriftum  ad  confirmandam  dodrinam 
fiiam,  poteftatemfadendimiraculaApoftolis  fuis  tradidiifei  fcimus  vi milacu« 
iorum  totum  pene  orbem  ad  fidem  fuiffe  pertradlim ;  quod  qui  negantjUtdi* 
fputat  Auguftinus,  maius  tpfi  miraculum,  miracula  tollendo  faciunt*  incredw 
bilius  enim  tot  Philofophos^tot  fapientes  viros,  tam  paucis  A  pofto  lis  ,  tam  im« 
peritis, tam^  incredibiliahumanaerationi  praedicantibus,  finelillis miraculis 
credidiife,qua  illa  ipfa  miracula,  quae  ab  illis  fada  narratur.  Ttohahile  hifur fidei 
argumenmtn  efi,  quodexmiräculüfumicur,  quia^erfidemfiape  fine  fide  raro  fieri  [olenti 
J^Lecnecejfario  demonfirant  Eccefiam ,  niß  ubi  potefias  miracula  faciendi  ordinaria  coni 
tingit.  Bellarminiis  alTertr,  verum  miraculum eflefuffidensteflimcniumEc^ 
cleliae:  Maldonatiislefuita  ex  Scripturis  'H.  Patribus  contrarium  demonftrati 
Hieronymus  in  Comenr.ad  Galat*  libr.  3.  Obferyandum  efi ,  inquit,  quod  operari 
leirmtes  dicuntur  ij ,  qui  non  tenent  Eyangelij  yeritatem.  Hoc  dico  adveiTum  haereo 
ticos,  qui  probationem  efle fidei  fuac  in  eo,  fi  fignum  aliquod  fecerint ,  arbitrans 
tur.  Auguftinus  contra  Epift.Fund.cap*4*  j^od fi  talia  in  'Catholica  Eccleftafiuntt 
non  ideo  ipfa  manifefiatur  Catholica-^  quiahac  inea  fiant  y  fed  ideo  approbanda  fiunt  yquia 
in  f<?r/>o«c*«Jf*tMf*  ChryfoftomushomiU4,^*ittMatth*  %Hracnlorumy  inquit,  opera* 
tio  magis  apud  eos  invenitur  qui fiunt falfi  ChrifiianLT ertiiU  praeferipr.  Cap.44*  Q»nß 
hoc  nonfiitficriptumy  ipenturos  eße  'quimaximaS  yirtuteS  edent  ad  corrumpendam  yenta^ 
rem.  Auguftinus  libro  quo  üipt2Ltti6*pominus  igitur,  insint, adycrfiuf  hos  %4iram 
hilarios  cautos  nos fiecitydtcedoyCayete  Infitruitnurnon  cre* 

dere,quandoyquitalia  editycontrariapietati  docet* 

Collegium Anglo-Rhem.  in  AnnOt*  ad  ApoCal*  if*  9*  ‘Erbtefianhsj  inquiti 
txtremd mmtia  excacati adyerfius  H^m.Ecclefiain  ufiqueadeo  infiantUnt,ut fieptem  mon- 
*  *  ‘  tes  litiraliter  interpretentur.  Ut  inde fiimplicibmperJuadeaniy  Eprnämeßefiedern  Anti* 

chrifiii  cum  tamen  Angelus  fieipfium  exponat  yerfi.  7.  fieptem  montes  idem  e ße  quod  fiept  eM 
capita, &feptem  ?^^fx.Bellarminus  etiamlib«  j.deRom.Fontificap.tj.fV  Nunci 
T^lpondeo,  inquit,  cumalijs,per  'Meretricem,  qua  fiedetfiitper fieptem  montes^  non  intel* 
ligi  T^mam  ,fieduniyerfiam diaboli  ciyitatem ,  qua  yocatur fiape  Eabylon,  &  Opponitut 
ciyitati  Vei  qua  dicitur  Mierufialem.  Ter fieptem  montes  intelligi  unilferfitatem  fiuperbo^ 
rum,& pracipue  Epgum  terra»  ^  ^ 

Ribera  autem  in  Apocal*  i4*num.3  ö*  Tabylonetn,  inquitjeße  ^mdpi,ex  textu 
confirmatur, .quia  nulli  alij  conyenirepotefi ,  quod  dicitur ßeptern  capita ,  fieptem  moUtes 
fiunt :  Confiat  autem  Tpmamfiuper fieptem  montes  fundatam  eßii  de  quibus  E ergiU  At* 
neid.  6.  V ega quoque cap.  t3*fed*z.  Apofiotiis, inquit^ eam  (Tpmam) jignficat, ui 
znanifiefium  efi  ex  cap.  17.  &  tS* 

Bellarminus  lib.^ .  de  Pontifice  Rom.  cap*  1 1*  fJDeni(p*Loquitur,inqmttfo* 
annes  de  7{pma,qua  ebria  eratfanguine  Martjrum,quod certe  non  habebat  locunt$  nifi  in 
ca  Epma,qua, regnantibus  Elefone  &  Vomitiano  ,  martyres  trucidabat.  Collcgiuni 
Anglo-Rhem.  Annot.  in  Äpöcal.i7*5»  Tatres^ inquit,  per  'Babylonem  Tlomampar* 
ttm  terrenaminterpretantur ,  fed  ut  trat  cum  jam  ficripfierat  loannes  ,  &  cumTagant 
Chrifiianof'perfequebantur:tantum  igitur  de  diilum  eji,ut  erat fiedes  Imperij,  quoi 

mnead  CuthedramTetri  accommodare fumma  efi  impudentia..»,  , 

Riberai 


f*. 


Bibylon  ors: 

£.OiiWk 


lESVltARVi^. 

ß-ibcra  autem  lefuita  in  Apocal.c»  14»  N  um*t3.rcn'bitt  Cecidit  *Br.hylonddeß, 
‘Xteritum  profuturo ;  ö*  w  uiydÄ*i ,  urhs illa magna  egregie  in  ^omam  conyenit.  Ec  n, 
o*f4.53.5<J»  7{oma^{n(\\xiit  infinefeculifumraeß 'Babylon.  T)il>inare me 

cet  ^utjpiam  :  jedhunc  ego  oro  ut prajudiciu  deponat^  fern  totam  mäturo  indicio  exarnim 
T,  necpli^  mihi  credat,  quam  ratto  aut  yeritas permiferit.  Erat  mater  abominationum^ 
m ßeyiente  Js[erone,unadie  Betrum  &  Taulum  occiderat,  fet  icap.  dcdrno  feptlimo* 
ßendam  tibi  damnationem  meretricis  magna  :  Hac,  incpixii  ^  qui  legit ,  de  illis  diila 
\tet ,  qui  loannis  tempore  yixerunt  :  &eß  quidem  yerum  hoc,  fed  de  illis  quoque 
rtuntur ,qui  extremo  mundi  tempore yiyent :ubi  dicitur,  Cummeretrice  fornicabunt^ 
r.  Et  VegaIefuitacap.t7.Conient.2*fed.2*S«r3»&cap.i8»Com.  ufecTr. 4.  loan» 
fj,  inquit,  non  loquitur  de  impiorum  multitttdine  fubrypornulieris  <&  Babylonis ,  quia 
m  peculiaribus  futs  fignis  diflinguit,ut  c.xj.  &  xi.mattifeßu  eß.  ^pp'eÜatur  enim  Baby  a 
n  magna  illa  desitas,  ö*  mentio  ptfepte  montium :  deinde  eyerfio  eius  pr  a  dicitur.  'Mer* 
vtores,  qui  inimpiorum  multitudine  comprehenduntur ,  lugebunt  propter  tormenta  eius  i 
tod  neceffe  eß  ad  extrematemporaante  mundi  fine  referre.  Qmre  expofitionemcommu- 
mdeferere  cogimur,&  aliam  cogitare  textui  magis  congruentem^nimirumiurbem 
telligii  nonfoliim  eam,qua  erat  tempore  Iohannis,  fed  qua  futura  eß  tempore  ydntichru 
l^utex  fequentl  capite  conßat.  Rurfus  ad  haec  verba ,  exite  ex  illa ;  C«»i)inquit^ 
aceptumeß  fidelitufS  ,ut  ex  illa  exeant,  nefimulineius  calamitate  inyolyantur  pro.- 
Bo  0 fiendi  tur,  non  de  %oma  illa  antiqua,  cum  nulli  adhuc  fideles  erat, fedde  illai'qua  fla¬ 
bit  inextremo  mundi  tempore^,  -  t 

Cofteriisin  Apologv  paru^.  cap»2,pag»3p.  Erras, memk,  haretici  :  Äntichri- 
fts neq^de  Ecclefea futurus  eß,7ieque  inEcclefia,neque  in  templis noßris,utBatres docent, 
d  ex  tribu  T)an  oriundus  fedebit  Hiero folymis.  Bcllarminus  lib^g*  de  Ppntif»  Rom> 
At  nihilominus*  iAntkhrifii,m^t\iti  fedemforeHierufalem^iion  %omam,ye- 
ßimaeßfentemik^.  ..  4.  ■ 

Collegium  Anglo-Rhem» aiitem  in  Äpocabi7* i^ma,mcßdt,ante finem mun- 
futura  eßfedesj/dntifhrißi.  Riberain  Apocal*  14*  Officina,  inquit,  eßomnis  idolo- 
tria.Yegz  in  ApocaLtS.  ComeaUi*f*4.*Habitatio,mquit,  erit  ddmoniorum,  & 
fide  Chrifii  defeBura^.  , .  , . 

Ad  didumAuguftini:iEgoEvangeilionohcrederem,miij5dc*lib.contraEi 

ifl:olamfundivc*5*Stapletonits  iib;2vde  andorit-Scripne*  ?^^o«</ef,inquit,prot 
ßantes ,hoc  Augufiinumdixiffe ,  cum  adhuc  erat  "Manichaus  ,  nimirum  eum  ßicclefia 
ithoritate  tUnc  fuiffe commotum , ut Eyangelio  crederet ,  itt effiet  Catholicus.  Attam 
’>eße  eidem  Augußino  jamfaBo  Catholico,  ut  Scripturis  non  crederet,  ut  potius  Eccle- 
im  defiereret,  quam  Eyangelio  non  crederet:  ergo  majoris  apud  Augußinum  momenti 
nffie  ScriptururumqudmEcclefiieauthoritatem.Fdifurti  autem  pmnmo  ;  nam  fenfus 
t  >  Quod  ad  me  attinet  i  nifi  me  jam  Catholica  Ecclefix  authoritas  commoyeret ,  nec 
mc  quidem  Eyangelio  crederem.  Itaque  frigida  eß  omnino  ißhac  Troteßantium 
lutio  ,  qui  hunefienfum  ponunt  de  praterito ,  Ego  nutic  noneffem  Chrißianus,  nifime 
mmoyififent  fuis  perfuaftonibus  Cbrifiiani,  quia  de  prafenti  omnino  agit  A uguflinus. 
loc  etiam  refpondcnt  IefuitaePofsnaniehfes,Cofterus ,  Turrianus ,  V  alentia* 

usjGretferus&Ialrj.  .  f  i  • 

Melchior  Canus  autem  in  Loc*Theolrlib*2*cap,8,^«^«^j«o,inqijit,  «e^ormwj 
■at  cum  %lanichais,  qui  abfque  controyerfia  fuo  cuidam  Eyangelio  credi  yotebant.  5^- 
itAugußinus,ecquidfaBuri  jinc,fi in  hominem  incidant  ,  qui  ne  quidem  Eyarigelio  cre- 
it,quo  genere  per fuafionis  finteum  in  fuam  fententiamadduBuri  r  Certe  fe  affirmat, non 
liter potuijfe  (praterito  tempore)  adduci  quam  Ecclefia  authoritatey  lBum.  Honita- 
%e  docet,  in  Ecclefia  auth oritate  fundatam  effe  Eyangelij fidem,  ^git  enim  A ugufiinus i 
Komodo  infideles  ad  credendum  adducantur.  EtDriedo  de  varijs  doginat*lib,4iC*4* 


\ 


cX  , 

Roma 


r-  «r:  , 

Dedfflo  Attsijft 
Ego  non  ertdext 
Evan  feho.  etc. 
'contradKfton* 
kottätiic. 


De  Doctrina 


Loquitur  y  mt{mx^Augujlinmde  Ecclejia  illa,  qux  fuit  ah  initio  fidei  Chrifiiana:  fErgd 
nondefolaRomanaifedetiärnde  primitiva*  Gerfon  de  vita  animae, 
inquit,  Ecclefiam  ibi fumitproEcclejia  primitha  fidelium,  qui  Chrijium  nidcrunt,  & 
audierunt, &  tiits  tefies  exßiterünt. 


M  VLTIIBS  VITARVM  SIBIIPSIS  IN 


SCRIPTIS 


S VIS  SAEPE 
b  I  C  V  N  T» 


CONTRA«» 


Dejera  Seri* 
pturo. 


GOftems  mEnchiridiopag*45*docet,  Nlonbmnia,  qua  ad  fidem  per  tinent^expll 
cite  facrü  literts  expreßa  eße,qua  non  ob  id  data  fint,ut  formulam  e^aBam  fidei pra* 


De  TuftiflcatJone 
liotiinis  pecca^ 
tojru  potam 


feribant.  pag* 4p* 2Lmtn\c:QVm2Äicit,Tracipuailla  fidei  'capita,  qua  omnibus  Chria 
Jliants  cognitu  neceffaria fint,perJpicuefolds.Apoßolicü  literis  comprehenfa 

Item  pag.  44»  vocavit  fvi eram  ScriptUjrani  rriembranam  &  chartdeeam,  ac  li te¬ 
ram  mortuam ;  Pag*  47.  iic  auterri  extollit,  ut  nulliini  iota',  apicem  niiilum  in  illis 
agnofcaf,  cui  noninlit  fuu  pondus  dC  efficacitas :  unde  tanqu  am  divina  eloquia, 
meni  cmhomiius, admirabili  dulcedine S^fuavitate  afficiant* 

Bellarminus  in  libris  de luftificatiofic affirmat  ,  quo d propter  incertitudmem 
bVo.  propria  lußitia ,  &  periculum  inanis  gloria  ,  tutißimum  fit  fiduciam  totam  in  fola7)e] 
mifericordia  &  benignitate  reponere^.  Hsecautemeius  aifertioc  regione  contra* 
ria  cft  toti  tradi ationi,  fC  quincp  illorum  de  Iu  ftificatione  librorum  inftituto ;  in 
quibus  tanienlibris  recitata verbareperiuntur*  -  ,  .  . 

Cofterus  rn Enchiridio  pag*  2  6 o*  fic  feribit t  ‘N.ulla  omnino  creatura  opera', 
nulla  poenirentid,  nuUamdrtyria,  nulla  pcenk^nulla  yirtm  poteß  mereri  cuiquam  pecca* 
tori,remifiionem peccatorum ßiorüm.  “peccatum  "enim  ,  quod ex  infinita  %lajefiate  T)e\ 
oßenfi  infinitam  malitiam  contraxit  ",  nonnifi per  infinitum  meritum  fiotefi  deleri,  'quoi 
infinitum  meritum  infolis  Chrifii  operibus  &perpefiwnibus  ob  infinitam  diiif  inaperjona 
dignitatem  cermtur’,non  autem  mulla  aSiione  aut  merito  creatura.  Qixodhicfoli  Ctiri* 
fto  tribuit  lerüita,, omnibus creatdris  exclufis,nobis/quoquenofl:rif^  opefibui 
eorumque  merito  paulo  ante  tribuerat*  Sic  enim  pag.  25p*  titur  quoque  7)eui 
injlrumentü ,  qüa  ad  efficientem  caujdm  aliquo  modo  re'^ocantur  ,  ficut  etiam  meritrLj\ 
QV I B  vs  ttt  aliquid  concedatur  yel  fiat  promeremur.  Inbis  manifeftirsimacontradi» 
<fiio  elf:  hullamerita, 'excepto  Chriftimerito,iuftificat:Et,qu2edammerita',qiu* 
bus aliquid  promeremuriiuftificanü  „  ,  .  _ 

bcat-tu^n^ante  Be! J atminus lib* ' ♦  dc Sandforiiinbcat.cap* 2* 8^  zdiiicCcxihit. Mune errorerii 

BovmuKodiem.  CAyinuSpertinaciter  defendit ',  negans  animas:  SanHorumreCld  ad  Deum  ire,fed  ad  in,- 
feros, Del  alium  locum  extra  ccelum.i  ^  ^  ... 

Contra  vei  6  ^ellarminus  Iib*4v  deChrifto  cap;f  8*  (^»  Tertio  Calvinbs^m« 
cpxhxLocat  CaHlnus  SanHorum  animasin  cxlo  etiamante  Chnfli  adyentum.  Si  ant« 
Chrifii  adventum,  etiam  ahteChrifti  refurredfionem;  Si  inccelo,'ergononex' 
tracceluni*Sildcat  Sandfofimi  animas  incoelo^ergbnon  fpe,fed  reipsa; 

Bellarmimis  in  toto  libroprimo  de  Pontifice  Rbm.  pro  P^triprimatu  acri< 
ter  pugnat, eumqjomiiibusdefendefemodis  conatur;^  ...  *  ^ 

Capite p*  autem  coi.  «J^S*  aperfifsimedicit,'  Sümniampoteßatem  omnibus  Ap6\ 
ßolis  libertatemque  datam  efie^i  Hbcvero  cum  unius  Principatu  pugnat*  Si  enin 
omnes  Ajaofiolifummapotcftateerantpracpofiti ,  nihil  Petrus  fupr a  reliquo! 
A  poft  'los  habere  potu  it;  nifi  fumrho  fuperius.forfan  aliquid  fuerit :  Etflimurr 
nonefi,  flipraquodpoditumquicquam  erit*  Etinfummasequalitatc  primatui 
nui  Ili  s  cogitari  poteft*  Refpondet  eodenvloco  Bellarminus ,  Summam  hanepoiei 
fiatemrlatam  efje  Petro  &  ordinario  Paflori,alijs  yero  Apofiolts  ut  delegatis :  Atep  hai 
novadifimefiione fretus,5dfummos  omnes  Apbfiolosfuifle,  5C Petriim  famer 

I  aliquic 


^  ( 


( 


errare 


Iesvitarvm.  240 

iqmdfup^riiTS  reljqi'ii'shabuiirc  affirmat:red  hoc  aperte  pugnat  cu  eo ,  quod 
nnibvdata  elTefirmam poteftatem dixit: eft^  inhoc  refponfo  manifefta  c5rra= 

(H-io.  Nam  fi' inter  Apoftolos  fuma  poteftas  fuit,  non  igitur  Petri  delegati  relidi 
lifuerunt :  quia  poteftas  delegati  non  poteft  effe  tanta  per  omniai  quanta  eius 
equi  delegavit»  Belfarm»  autem  fecit  poteftatem  omnibus  parem,  ideft,  fuma 
am:at  delegata  poteftas  fumma  nunquam  cft» 

Bellarminus  lib»^.  de  Pontifice  Romano  capit»2»  in  explicando  ftatuqusea  AnPapa 
Onis  huius ,  duo  effe  dicit,  in  quibusnon  hxretici  modo ,  fed&:  Catholici  oa 
fi^s  conveniant,  Trimum^^ofjeTontificemt  etiamutTonttficeniy  &  cumfuo  ccem 
^filUriorum  i  yel  cum  Generali  concilio  errare  in  conrroy>erßjs  fidei  particularibM, 

X  ex  informatione  teflimonijsjue  liominum pracipue pndent.  Secundum^  Tapam  pof~ 
ut  priyatum  DoÜorem  ,  errare^  ,  etiamin  quuefiionibips  jurü  uniyerfialibm  ^ 
yn fidei,  tpuam  morum.  Hoc  vero  Bellarminus  eodem  libro  cap»  6»  tolli,  propo^ 
ione4»  quae fic habet:  Trobabileefi,pie^credtpotefl,fiummum  Tontificem,non fiolum 
Tontificem  errare  non  pojfe,fed  etiam  ut  particularem  perfionam  h  tereti  cum  eßenonpoJl> 
falfium  aliquid  contra  fidem  pertinaciter  credendo. 

Talis  eft  Bellarminus  inalijs  quoque dodrinse  capitibus. Nam  deAmif=  Quidfm-encfu» 
»ne  gratiee  ftatu peccati  lib»  fecundo,  cap»  j^.dicit:  Dew nvninclinat hominem  deBeiiaminic 

malumyiieque  phy  fice,  nequemoraliter.  Mox  autem  fui  oblitus  Contrarium  affir« 
a.t  ibidem  paulo  poft  inquiens  :  Dem  inclinat  quidem  ad  malum,  nonphyfice ,  fied 
menmoraliter. 

Inlib.i.de  Clericis  c.  \\AnCpi\it,Epificopos ydpofiolü fiuccedere,  Tresbyteros autem 
.  <i2/ct^«/fif.Contrarium  autem  affirmat  lib»4,.dePontif.Rom.c»25»dicens,£^i* 

)pinonproprie  fuccedunt  jipofiolü. 

Lib.i»  dePontif»  c^^xiancpiivludas  non  credidit.  Contradicit  autem  de  luftific» 
U3»c*t4»inquiens ;  ludas  juflm  fuit.,  &  certe  bonm.. 

AlioinloCO  dicit:  Obferyatio  Legis Jubfiantiam  operis  requirit,  ut ficpraceptum  '  j, 

^eryetur, Ut  peccatum  non  committatur,  &  no  fiat  homo  reus  ob  pr  te  centum  non  impletu: 

Gratid  6(1  libero  arbitrio  libro  5.  capit.  5»  Contra  vero  ibid.capit.;»»  Sciendum 
,2Lit,non  ejje  omnino  idem  ,  facerebonum  morale,  &  obfieryare praceptum  fecundum  ' 

fiantiam  operis ;  potefi  enim  fery ari  praceptum  fecundum  fubjtamiam  operis ,  etiam  I 

npeccato.  ( 

DeV dicit,  Tetrus non  amifit eam  fideni,qud  '  ' 

'de  creditur  ad  jufiitiam:  De  luftificatione  autemlibroj.  capit.  14.  ait,  Tetripecs. 

■umfuitlethale_,. 

DeRora.Pontificelib.^.c.  xr^^uintichriflus,  inquit,  %lagus futurus efl.,& more 
orum  %iagoru  occulte diabolumipfumadoraTurm.Atcöntri€x.{^t)itzti2iPLippci[Yit^ 

Y Cyrillijöd  c.  1 2.  eiufdemlibri,  .^bhorrebit,inqiiit, ab  idololatria,execrabitur  ■& 
mgnahit  idola,deniq^  templum,  denuo  aedificabit. 

Rurfus  Bellarminus  de  Milfa  libro  primo,  capit.  27.  V erbis  confecrationts 
ra  &folennis  oblatio  celebratur.  ContfMeMiiTalibro  2.  capit,  tt.  Sacrificij  ob^ 
io  magis  in  re,qudminy  erbis  confifiit,&  ilia  aS{io,qud  corpus  Domini  fuper  ailtare  po* 
ur,  y  era  &realis  oblatio  efi. 

Inlib.deChriftiani1na4.cap.  5.  ait,  %lundi finis  nonpoteflfciri.  Contri,  de 
^m.Pontif.lib.j  .c*x7*Tofi^ntichrifii  moft  em  non  futuri fiunt  nifi  4,^.  dies  uf que  ad fist 
n  mundi. 

'  Libro^.  de  Pontifice  Romano  cap.t^.  Decem  T^ges  comburentpurpurearnmem 
ricem.  Contra  ibidem,  Antichriftus  Romam  odiohabebit»  dC  pugnabit  con- 
i  eam, 6(1 comburet. 


< 


0 


T^iirrus  de  Bel» 


DeDoctrina 

•  De  Pontifice  Romano  lib«z*capit*;f<.  Duohu^modüintelligipotefl  nomenuni* 
yerfalis  Epifcopi :  uno modo yUt  Hie  qui  dicitur  unherfalüHntelli^atur  ejje  fohtsEpifcos 
ptii  omnium  unium  Chrißianarum  ^itaut  cateri  nonßnt  Eptfcopi,  fed  Fi carij  tantum 
illiui,  qui  dicitur  Fnherfalü  Epifcopm ;  quo  fenfu  Tapa  n  o  N,c/  F niyerfalü  Eptfco* 
puf.  Contra  de  Pont.  Rom*  lib.4*  0*24*  Omnii  ordUnariajurifdiBioEptfcoporumde- 
fcendit  immediate  a  Papa^  &  ejl  in  eo,  &  ab  eo  in  alios  derhatur^ 

Et  quod peculiariter  ad  Bellarminum ,  eiüfque  confuetudinem  attinet, hoe 
in  lecVione  fcriptorum  eins ,  cum  multis  altjs  obfervavi ,  eum,  quotiefcunque 
graviori  aliqua  obiedVione  premitur,  quae  ipfum  vellicet  dC  pungat,  nihil  morai 
r^,nec  mcminiffe  ,utriim  argumenti folutio ,  dodirinae  fuae  alibi  traditae  fit  com 
traria ,  dummodo  ei  pro  tempore  inferviat,  ÖdefFugiOcffepofsitjquo  praefem 
lem  procellam  declinet* 

DE  CALVMNIIS  lESVITARVM,  SEV 

INSONTIVM  MALITIOSA  AG  MENDA^ 
CIINFAMATIOI^E». 


XN  bello  civili  ultimo  Regni  Galliae  ,  lefuitae  fparferunt  rumorem', HugilC« 
nottos  ,  quos  ficin  Gallia  vocant,  in  necem  Caroli  I X*  Regis,  duorum  cius 
fratrum  ac  Reginx  matris  confpiraiFe  ,  6d  hanc  verifsimam lanienae  Parifienfis 
anno  i57z*occafioneSdcaufamfuiire  t  maluiffe  enim  eos  praevenire  quam  pra^ 

veniri.Sic  enim  Crefuuellus  infuoPhilopatrc^ontraEdidumElirabethacRe^ 

ginx,  pag.  T^gina iincpiit^^nglia  confciafuit illiMconjurationü ,  quiz  anno-ji, 
in  nuptijs  7{egps  Mayarrei  executiom  mandari  debebat:  de  qua fcrihitGenehrafdits  his 
•verbis :  3^gti  ^ar'^arrie  nuptias  excepit  dies  Partholomaonus  ,  ob  quandam  in  Catho¬ 
licos  Principes  conjurationem* 

Francifcus  Cofterus  lefuitajclc  eodem  inStcaTragicacapibr^pag.  <Jö*itc 
{cxhitX^nnoyi.  Catholici  multos  in  Gallia  Cahiniflas  y  iußüT^güiquos  ille  cogno- 
•reratde  fua  cteterorumque  Catholicorum  cadh  cogitdjfe  ,  idque  certo  die^  quam praßnie- 

rat, necarunt.  Idem  Cofterus  irt  Sica  cap*  «.pag*  x  07*  Confcbit  ^x,  inquit,  Jnni 
1572.  confcelerato  conftlio  conclußmfuijje  ah  Huguenotir^uttondiSio  die,  tempore  qua* 
tundam  'nuptiarum  ,  fe  cum  tota  progenie  ^  ompibiis  Catholicis  ,  internecione  conßtah 
delerent*  Huic  Cahinianorum  horrendo  fceleri,&7^gis  Chrißianißimi,patria  que  pari 
ricidio,obyiam  itum  eßx&  qui ferrum  ait  eri  a  cuerant ,  fuü  illFd jugulis  eXcepere*  Ha{ 
funtteßatißima,&  in  luce  omnium  gentium* 

Caufa  autemlanienxhuius  omnibus  tamnöta  cft>üt  omnes  Pontificios  taj 
lia  de  fidelibus  Gallis,  praeter  fol os  Iefuitas,fcribere 3,  had^enuspuduerit.Rib^ 
deneiracerte,  etfi  lib*  u  de  Principe  cap*  27*  multa  mendaciter  fcripferit  de  inlS 
dqsab  Huguenotis  vitae  Catholicorum  ftrudtis,  huius  tamen  coniuratiOmsd 
uno  quidem  verbo  meminit*  Etiacobus  Aug*  Thuaöus  infuaHiftoria,  Tomil 
a*  part*  2*pag*842*  praefertim  pag*  84«?*  aliam ,  Sd  quidem  veram  huius  inaudita 
laniena  caufam  commemorat,  videlicet,  F r  fubffecie  arßioris  amicitia ,  e&*  quiden 
nuptiarum  HuguenotiLutßtiamytanquamaDes  in  caßes  pellimremur  & fmul  omnes  op 
primerentuf.  -  .  ,  , 

Cum  etiam  lefuita  intelligerent,  fc fub Regina  Elizabetha ,  fuam^  dodri 
nam  de  Regicidrjs,  omnibus  boms  in  AngliaexofoseflTe ,  Apologiam  edid^ 
runt,in  qua  inter  alia  probare  conantur,  Regicidium  Öd  Regnicidium  non  a  fu| 
do  (ftrina  pl  a^irif^  promanare ,  fed  figmentum  Öd  technam  folummodo  effe  po 
litia  noftra ;  utfic  Papifmiis  contemptuiÖd defpicatuiforeuHo^  etiamteftar^ 
tur  AdaHenrici  Garned  Öd  Sociorum  eius  pag*d4* 

SnptI 


ESVITAR  VM*  241 

Supra  etiam  indicavimus  quibus  quantir^tnedacijs  ftf  calumnijs  Serenifsi* 
am  Angi iae Reginam  obruerint  dC  lacerarim  lefuitar. 

Fulminalisquocp  pulveris  molitiones  contraRcgcm  Angliac  5C  rcgiamftir- 
rm>regni^  totius  proceres»  lefuitac  Coloniefes  a  Calvinianis,  nec  ab  ullo  Ca* 
olico  excogitatas  eiTejimpudentirsimecalumniatifunt* 

Anno  I5P7«  rumorem  fparferumlefuitae»  qui  fere  per  totamEuropam  per* 
iilCjdeClarilsimi  viri  Theodori  Bezat,  PaftorisGeneuefis  Ecclefiar,morte,ö(C 
mftanter  affirmarunt»  quod  paulo  ante  mOrtem  omnemdodrinanifuamre* 
intaritj  S<:confeirus  fit,  fe Romanae Ecclefiac  do drinam  pro  vera  agnefeere, 
que  in  ea  morivelle.  Audor  huius  commenti ferebatur  Clemens  Puteanus, 
fuiraParifienfis.Mendacium  autem  illud  impudentifsimum  Psftorcs  Ge- 
jvenfes  refutarunt,  editis  nomine  Tuo  publicis  duobus  feriptis  ,  altero  Ea* 
ne  f 'cui  Beza  Redivivus  nomen  fecerunt )  altero  Gallice*  Beza  quoque 
fe  Epiftola  adGuiliclmum  StuckiumTheologumTigurinum  vanitatem  il* 
m  redarguit* 

Anno  Domini  j  <$05,  editae funtThefes a lefuitis  Monafierienfibushoc ti* 
[lo:  Credo  Cahinif equarum  ,  plenae  prodigiofarum Calumniarum  ac  menda* 
orum  de  Calvinianis,  Thefi  odava  hoc  Corollarium  plane  blafphemum^a* 
eminandum  afferunt  :  Articulum  primum  Calviniani  fymboli  hunc  efie  : 
^edo  in  diabolum,  Carnificem,  Orcipotentem,  Corruptorem  cceli  terrx.  Ibidem  afie* 
rnt,  Cahinia7i9s fimpliciter  &generatim  docere,  T^on patientia  & permißiom,  f  rd po» 
ntid  &  operatione  Dei, peccata  fieri. 

Thtl'i^.dimnhCahmianos  prohibere  caput  aperire  i  aut  genua  fleBere  ad  mentionem 
rriinis  Iefu,adeo^  honorem  etiam  politicum  ei  derogare^. 

Thefi  14* dicunt,  CahinigenasinJnglia,&c.  negare  Chriflum^erumejfe  Deumt^ 
i  tantum  nudum  hominem  &  Thilofophum,datum  humano  generi, ut  fit  r^Uum  Dhendi 
templum* 

Theiltq.z(C€riint,Cahinianosdocere,Chrifiumnatumex  %iarianonFirgine. 

Thefi  17*  aiunt,  Tureas  de  tertio  articulo  Fidei  Chrijliana^  multo  fanius  fentire^ 
',dm  CaHinifias, 

y  lefuitx  Colonienfes  in  Cenfurafua  pagina  i’7d,  audader  affirmant,  pri 

•  _ ^r,.e‘  fii  ^  /f  vt /t  /t  ^  n-Mt»  vi  avi 


e  coram  populo,  Ey angelicos  DoBof  es  fud  doBrind frena  ad  omne 
fietatemlaxare,  &  facultatem  flagitiofis  hominibtss  facere ,  quteyü  etiam fceUra(q 


tim  ac  pubi  ice 


omnem 
uo 


res 


-BJ  infuam  fententiampertrahant  J  committendi*  Ad  hanc  calumniam  dico, quod 
rero  pro  Cluentio  dixit,  ‘Magnum  &  impudens  efi hoc  mendacium.  QLiam  ferio  e» 
a  in  noftris  E  cclefijsurgeantur  ad  vere  bona  opcra‘quotidianae  conciones^co 
n  toto  mundo  teftantur* 

Thomas Bozius  Eugubinus  lib*  1 1,  dc  fignis Ecclef*  cap,i  1.  per fumam ca* 
iniamEvangelicis  Dodoribus  bonarum  artium  ignorantiam  obtjcere  au* 
:  altj  dicunt,non  ciTc  inter  Pracdicantes,qui  folida  imbuti  fint  artium  dC  feien* 
•u  dodn'näjUt  eos  apud  Principes, nobiles  &C  ignobiles  in  contemptu  addu* 
t :  E  contra  folis  lefuitis  attribuunt  literarum  cognitionem  ,  linguarum 
Itipliciiun  ftudia  humaniorum  difciplinarum  profefsionem,  dC  Schola^ 
n frequentiam.  ^  . 

Imo  criminatifunt&lcalumnijs  obruerunt  fuat  quoque  religionis  focios 
Dodores*  utpote  quorum  dodrina  venalis  eflet ,  quorum  Scholae  nulli 
:  mercede  paterent,  dC  interdum  dodrina  peregrina  perfonarent*  Mirum 
mtumhtec  criminatio  &  calumnia  v aluerit, quantafque  Papae  dC  lefuitis  my 

Et  ut  fummadm  dicam,Iefuitae  in  fuis  feriptis  S^xoncionib us  nihil  fere  aliud 

^  .  Sf 


DEDöCTftl>^A 

agimt,  qaämut  orftm's  generis  calumnijs  SxTcrafsimismendacfjsEvangelfcos 
praegravcnr,  cofquehaerefeos,  feditionis,rebellionis,  conrpiration{s,&^  aliorum 
ncFärior um fceleruminümulent,fic^  illos, ut Pharifaei  Chriftum,  tn  odium  ma« 
gnatum  adducant, 

IBS  VIT  AE  MVLTAIM  E.VAX3ELICIS  R^, 

FREHENDVNT,  QVAE  IPSIMET  FACIVNT  ETJN 
PR  INCIPI  BV5  CATHOETCIS 
L  A  V  D  A  N  T, 

CReftiuelus  in  fiib  Philopatire  contraEdidum  ElfzabethaeRegiilse  Ängliaj 
pag,74.  fcribit,  fni^uißßimam  eße regulam, nuce  m.Anglia  yiyendilofum lefuu 
tts  neget:  cüm  tamenipjts fuh  Turcü,  ful>  %'laurti  ,juh  Terßs ,  fub  AEthiop'tbm  yiyetii 
dl  locM  permittatur.  lEtin  Apologia  Alani contra  duo  Edida  Elizabethsc  Rei 
ginxpag.  2 1.  2  2.  In  T^gnts inquiunt,  &'Proyincijs  Turco  Terfizßte  fubjeÜts ^ 

Catholici  libere  fud  religione  uti  permittuntur.  Sed  &  in  Germania,  Helyetia,  Suecia, 
IPolonta,  ‘Boemianullm  Catholicorum  compellitur  ad alterim  religionis profeßionem,  at 
Jolts  Catholicis  inAnglianegaturreligionts  libertas.  Dicas  autem  Alane,  quae  liberi 
tas  Eyangelicis  in  Stiria  ,  Cariniliia,CarniolaialtjfqueProvinctjs  &  urbibus 
conv''edarur ,  inquibus  lefuitae  dominantur.  NnllaprOrfus ,  fcd  in  exilium  criSi? 
deiifsime pelluntur.  "Bthoc teterno encomio dignumeße  dicit,  laccbusSylvanus  iin 
fuaPhilippica.  Item,  Seeeßiflis  a  nobis  in ßde :  &  cur  non  etiam  d  nobis  abiYetls  interi 
ras  AEthiopum  Jo/e  w/mfet.'^RibadeneiraquoquedcRegelib.  t.c.  tS.pag. 
^■*rincipibm,2iit,  &  magißratibus  fubgrayi  pcenapraceptum  eßein  Conctiio  Lateraninj 
fuh  Innocentio  III.  Et  ßnibm  fuls  hareticos  exturbarent  :'idque  jure  jurando  falhros  ß 
promitterent.  Sic  etiam  oilm  in  Hifpanialegecautubifuifl’e,  Syminandiadidt 
deCatholicJnftitut.c.4(J.n,5^. 

lESVlTAE  TEMPORIBVS  SESE  AG- 

COMMODANT,  ^encfen  DenC0?amcl 
t)cm  Q33mt)# 

OflTumiis  hoc  iocb  commodifsimeutivferbisCofteri  tefuitae  exSicaTrli 
gica  capite  ultimo,  pagina  centefima decima ,  dicere  •  Itu  norunt  lefuita 

yelaobliquainyentos ,  &  ynde cunque  feproß er  aliquis ßatus  oßenderit ,  captare  yei^ 
Eurosgvel  Zephyros.  Ham  facile  opinabantur  hac  yerba  jam  in  Gallia  non  placere.  ]& 
Ribadeneira  de  Principe  iib.t.c.id.p^guy^, Chrißiana,  diit  i  prudentia  docet  Dißi» 
mulationeutendum,qUandomagnapericulatimentur:Quit2imcn2mc2Lp^g.9o*'j^oUtk 
camillam  prudentiam  Reginae  Scotiae  dC  Regum  Gallia  accufaviti  quodpu« 
tixunt,feryiendum  tempori,  utiliufq^eßenonniy  entia  quadam  &  lenitate  fery  are,  quan 
feyerdanimadyerßtonetotumregnumeyertere^.  Etpag,y4,  additj  ELullum  T{egem\ 
nullum  Erincipem  eßecui  hac  politia  ratio  potior  yifa,  qui  non  ßultitia  &  temeritati, 
grayißimas  pcenas  dederit: 

InadisHenriciGarneti&!: Sociorumpag.i^S.haecleguntun  Cnmyiderem 
Eontißcij,  hanc  calamitatem  (nempe poenalia  H^gina  EdiUa J  ßbia  ßulta  Eij  V .conßdi 
tam,hacindulta  yemd  demulferUnt  eos  Eius  V.<&  Gregorius  X I Ijl.licere  omnibus  Ca- 
externam  erga  'Eeginam  obedientiampra  fe  ferre, ad  redimenda  yexatiot 
nem :  his  tamen  c  AYT  ELI  S  &CancellIs  circumferiptam  ;  x.lßebus ßeßantibus;  2*  diu 
necpubltcaEulla  executioßeripoßet.  Omniahac feripto teßatus eß lefuita  Garnetus,e^ 
nunc  etiam  pro  tribunali  confeßits  efl. 

In  extrad.  Parlament!  Pariiienfis  Tomo  fexto  Memorial.  Eigae  haecveil 
ba  exftant ;  Les  lefuites  avoyent  vnbref  de  fa  faindite,  qui  ks  difpenfoit 

dobeii 


# 


Ie  svita  rvm^ 


242 


’o'bcitan  temps»  Td  eft  j  lefuitac  habebant  Papalcs  litcras  d-TpcnfatforiCs. 
Liodrefc tcmpori  adcommodarc  poflcnt.  Riirfu s  in  codcm Exfracfiu pagina 
)2.  Alexander Hauislefuice  aiioit  cnfeigncpubliqacmcntjqu'illfalloitd.fi.i- 
ulct  Äf  ob  cit  au  Roy  pour  vn  temps  par  feind lic  dnant  fort  fomient  ccs  mor St 
iuita  cft  omnis  homo»  ,  .  ,  ^  . 

ÄiexanderHaius  Icfiiifa  publice,  Sx^fajpedc 
ulanEum\  quam  intus  in  corde  jentias  :  &fic, 
tlü.  S2cpectiam  dicere  folcbat ;  lefuita  eß  ( 
omnes  figuras  transfofniarepoirc* 

Similiter Icfuit3einÄng]iadoccnt,y«Wo/*<?^frtf  & loquilicereJn  jingliano  yox^ 
m  religio^  noninternus  de  T)eo\rebufq^  dtyinü  fenfns  Catholicü  hher  &  integer  relvi'^ 
iitur  (ixt  fcribiturinEp«'ftolaIefuitica  in  lib«  de  Goncertad  EcclefiaeJ  loquen^ 
m  tihi  eß  cum  alij Sfäfßrmandum  juramento, quod  cateriafßrmant,etiamßanimo  longe 
iter  opmerps,  etiamßmconfcieniiaplane  contrarium  fenj eris,  •  .  . 

Ante  annos  non  i'ta  multos  lefüitac  Diiacenfes  inBelgioßatucrunt ,  Tium^ 


ßat,uttcü'd.tur  Daniei[Pi 
le  heereticis  nonferyända,^ag,  23 . 

ESVITAE  iviVLTA  äSEf  ET  ÄLIISPOMi 

TlFiCiI5  FACTA^  DICTA  ET  SCRIPTA  I'MPV- 
DENTER  NECtANT* 

J  'Ichcomus  lefuita  in  lua!  Expoftulatio’neyApoIogetica^  pro  Societate 
V^Iefa  anno  i  6  03*  edira ;  "UmqUam  ,  ait,  ego%diyi,poßremo  defunUum  Hen- 
zum  d  quoquam  mßrorum  homi/ium  Tyrannum  ejje  nominatum ,  ^tarnen  cumillis  f.t'^ 
lliarius  aliquanto  fum\  qudmijle  ( ädverfarius)  Negathoc  qucque  la* 

)bus  Sylvanüs',  alias  Käler',  in  fua  Philippica  contra  Adidonirionem  ad o- 
les  Reges  äc  Priiicipcs  de  nefarijs  'dC  'exitialibus  Papae  dC  lefuitarum  cona» 

bus^öc  pra'd-icis»  .  ^  _  ■’ 

Negat  idem  Sylvanus  ibidem ,  lefuitas  docere,  modo  reliquos  etiam 

rincipet ^  , ß  n  Theologis ,  yiris  eruditis  &  grayibuspro  tyrannis  habeantur' i 

terfici pojfe:  ideoque  reüefecijjs  lacohum  Clementem  %lonachum,jubd  HenricumlH, 
egem  'Gallia  interfecerit:  T^Sie  etiam faBurum,  qui  illiipsjucceßorem  HenricumlT^ 
prejferit,  ,  ,  .  •— . ^  . 

Negap'dem,Tefuitas  docere.  Tyrannos  ( excommunicatos  &  Ey  angelicos)  yene^ 
idjtßiditis'yelminißrisnecaripoße^,^^^  .-.  .  ,  r  ...  ^ 

Icfeanncs  Mariana  autem  in  libd*deRcgisinftitut»c,ö»hancquaeftioncm  tra* 
aris^^f»  Tyrannum  opprimere fas.ßt  C  affirmantem  ifententiamprqbad  Midier  a-^ 
irhemimt  Henri ct  III. ^^gis,ut  h yranni,  e^mertto  proptereToceiß.  Q^öd  utic^itt 
mveniensfuiflei:,  iicumnon  pro  Tyranno  habuiiTet*  Ibidem  etiath  cavifas  in- 
:cat  1  cur  illuiii  pro  Tyranno  habuerint  :  Vi^clicet  i  pröpter  impids  illius 

,  A ddidit  ibidem  Mariana,  lacobum Clementem  praemeditate  ^  de  confilio 
hcoldgorum  hoc  facinus  perpcträlTe,  qiii  eum  docuerint ,  in  eoque  cbpfiir« 
larint^ tai em Regem, veiuti Tyr arinum,iuße occidi  poflTe»  t inquit,  » 

''heologis, quos  erai  fdfcitatus ,  Tyrannum  jureinterßcipoße,&c.  ^  /3. 

Sed  Petrus  Ribadcneira  de  Principe  librö  primb,capiM5.  qua^ldpi 
fibitj  Q^d  Henriiu^  Terttui  ex  pernitiofo  humanx prudentia  conßlio ,  & 

;  S  f  Ä 


KC  C,.'  '•'i 


De  Doctrika 

Toiltuorum  calliditate  ^  Henricum  Guifue  Vucem,  &  Lu doyicum  Cardinalem  eins  frdi 
ireyfortißimos  Principes, in  'Blafenßbws  Comitijs  crudeliter fußulerit:fedti£cdum  decur» 
fo  anno^aquifimus  fcelerü  i>index,  Deitt  ^  d  caedts  authore  meritißimas  poenas  exegerit^ 
Hxccerte  eft  luculenta  Ö£!vivaTyranmdefcnpdo, 

In  hbns  etiä  Parifijs  inlefuitarum  Collegio  repertis,  bC  a  loannc  Guignar* 
dolefuirarcriptis,  inter  multa aliaquocp  docet,  TermißumeßeT^ges ac  Trincipet 
cfctVfrf^Difertis^tiarh verbis HenricumI,II» tyrANNVm  nominat» 

In  libro  quoque  toto  de  Henrici  III»  abdicatione ;  T^x  Ule  dicitur fuiße  crii^ 
delißimtss  tyrannum  j  inprimts  Uh.  2.  per  aliquot  capita  nominatur  perjurus ,  pariricU 
dafajjaßintis, homicida  &  quidem Ecclefufiicarum perfonarumihtereticM  &  haereticoruni 
dmicus  &  fautor ,  Schifmaticus ,  Simoniacus,facrilegud,nigromanticus,&c.  Troindeoj^ 
perrriißum fuiße  fuhditü  eiips,atq^altjs  ipfum  Occidere.  Gratulantur  etiam  fiibi lefuitac 
tam  in prooemio,quam  lib»4»c»23»de  nece  SC interitu  zi\jis*Ecce^{nc\\xi\\r\t,dufcru 
himuSydum  yarijs  dißraUi  in  concione, in  concilio  ö*  militia  negotijs,opus,ut  licety  matu* 
ramus:  dum  capta  Tontifard,  occupatoque  Clodealdipoto  ,  flaret  ad  ponte  omnibus  fuü 
copijs  HuUus  Hannibal,  & pofltts  fecundo  ah  urbe  miliari  caflrü ,  urbem  ac  regnum  terrom 
rtbus  repleyißet,at^  confpeUd urbe,cades,  incendia  ac  fanguinem ßirans,in  eamjamid,ut 
ßbiyiaebatur,  deyoraturus  Ty  s  infremeret ^mirahilü  &  flmul  terribilü  die 

prima  Jdugufli  ntincius  y>enit,Henricuin  medio  exercitu, gregarij  cuiufdam  &  contempti 
fraterculi  manu  effe  interfetlum ,  utf  Edonem  %loabitam  ah  Aiod.  Et  confilium  ille  pru 
die  3  quam  in  caflr a  abierat^  nonnullis  reyelayerat :  idque  incredibili  bonorum  omnium 
gaudio  &  exültationb  fdÜum  efli  ^  . 

Etfubijciunt;  Hihil  jam  utfit^quodTudithteHolofernem,  &  Dayidis  Goliathum 
obtruncantis  3  &  Samfonis  in  maxilla  a  fini  mille  Viros  interficientis  ,  hiflorias  admirt^i 
mur.  DexteraDomini fecit yirtutem%T)exteraDominiexaltayitnos3&c.  A  J)omim 
faidum  efl  illud,  &  efl  mirabile  in  oculis  noflris.  Di  fite  ergo, qui  alterius  Henrici  anath  e  ~ 
matis  reliquias  feramini, difeite, quid ßt  illud:  %daledi^us  qui  confdit  inhomine.  V f  quit 
enim  anathema  alterum  feilantes  ,  hoc  terribili  edoSli  exemplofln  yfluntariunrSxcidium 
ruitis  f  Et  relapfum  hareticUm  3  tot  fceleribus  ac  crudelitatibus  inflgnem  fuflineiis  Ei 
ßri^um  in  yos gladium,qui  terribiliter  caput  yeflrum  demeffuit,non  timetis  f 

S ic  in  Praefatione  eiufdentlibrii ISLon  enimyziixntjid agimus  tandem, ut  Heiu 
'ricum  ‘Tfertium  abdicemus  quod  faUum  nuper  &  probatum  diyinitttS  ,  etidm  gratulai 
mur.  Sedomnino,uiimpios&  tykAUnos  d  nobis  ex  cludamtis  -^Ut  Gallorum ,  imo  o* 
mnium animos  adpeflem  hanc  excutiendam  excitemus :  V r  in  prototjpo  nequitia  Henru 
eo, quid  in  Principe  execrari,quid fugere  oporteat,doceamus.  Trorfus,  ut ,  Cum  hac  comui 
nis  alterius  Henrici,  pariter  impijyhxreticitrelapfl,  T  Y  R  A  NN  i  j  fderilegi,  impuriJUcei 
fluo fi, homicida  atq^  excommunicati,  &3Utnunc  audimus,  etiam  hypocrita,  cauja fit : pro* 
ptereafiatyUt',  cumde  priore  jufle  abdicato  dixeirimiis ,  de  hpc  quoque  excludendo  aC  per  i 
dendo  dixiße  yideri  cupiamus,  Ham  hic  operis  hujus  frullus  erit :  qui  utinam  non  tantw. 
eßet^atq^  in  eo  flatu  rei  forer, ut, extin^o  ettampofleriore  Herico,  hoc  confeBum  negoriun 
laudare  tantum ,  non  etiam  futurum  juadere  oporteret.  Sed  quia  id  nobis  ah  omnipotenti 
poflulandumeflyUtjqui  nobis  priora  Ocia  fecit ,  mi f et atus  aliquando  ab  altero  qu0‘ 
que ,  nec  minus  impuro ,  eripiat.  Interim  diim  gratiam  hanc  expeUamus  ,  admonet 
certe  non  ceßemus  ;  ut,  quia  D  E  Y  s  facientes  juyat,  omnes  omnium  yires  in  exe. 
crandum  iflud  caput ,  eiufque  ajfertores  colligantur.  Denique  omni  ratione  flat, ut  ana¬ 
themata  ifia  e  medio  noflri,  imo  Ecclefia  uniyerfd  abigantur.  Quod  fi,  piiferant^ 
D  EO,  faBum  aliquando  erit ,  tum  nos  praelatum  ,  non  operiThuius  tantum ,  fei 
yita  etiam  ac  mortis  fuBum  yidebimur  confecuti,  \x&Ki,Vt,qmd  faBumanohis  ej 
jn  eij ciendo  Henrico,  id,  fi  quid  tale  occurrerit ,  Optimi  quique  amulentur ,  utque^ 
Henricones  illi ,  qui  id  faBum  ,  improbarx^  “Aon  defluunt,  imb  ultionem  mu 

tit 


r  *■ 

lESVlTARVM.  2^5 

re  i^nyertntvx  d  confuß&  elingues'  reddayitur  >  ß  quid  frontis  halent  \  tacere 
mj^ellantur :  utque etiam  alter HenrtcM  tollatur  ^  &  Jic  Ecileßx  hoßes  genitur  con* 
'rantur ^regnum  agente  mgentem(z  Gailia in Hifpaniam ) transferatur;, utilis  7^* 
or  in  tempore  fufcitetur. 

Becaniislcruira  Moguntienfis  contra  Chn'ftianum  Batavum  negat  cum  fo« 
alitio  (nOyT^mano^  Catholicos  docere, &  intribus  Concilijs,Lateranenß  fuh  lulio  1 1, 
r  Leone  X.  celebrato,  T ridentino  item  &  Conßantienji  decretum  eße,  Hxreticis ßdem 
in  eße  femandam^ 

lacobus  Simancha  autem  Epi'fcopus  Pacenfis  m  InftitutionefuaCathoU 
tul*  4.(5»  articuU  52»hxc  fcnbit :  Xd  hxreticorum  poenam  &  odiumpertinet,  qv  O  d 
IDES  ILLIS  DATA  5ERVANDANON/f>  Utiu  Concilio  Conßantitnß 
tBum  ,  non  obßante  juramento.  Et  mox  rattonem  addit ;  Si  enim,  mquitj  tyran» 
'/s,  piratis ,  &  exter iS prxdonibns ßdes  femanda  non ßt ,  qui  corpus  occidunt ,  longi 
inus  hxreticis  pertinacibits  qui  occidunt  animas*  Rui  fas  t  Cum  hxretieü ,  aic , 

\m  commercium,  nulla  "pax  Catholicis  tße debet.  Quamobremßdesillps data,  etiamju» 
mento  ßrmata,  contra  publicum  bonum,  contra  ßalutem  animarum ,  contra  jura  diyu 
t  &  humana ,  nullo  modo ßeryanda  eß*  Ällcgat  enam  ibidem  huius  lentendae  fuae 
JftipulatoreSiMan'u»iSalmcnium,leg»  2*  »  de  exaefr*  de  origine  iuris.  Me* 
cichiumS^ alios,  nefoluslicrentirc  videatur»  Citat  etiam Thomam fecunda 
:ciindaequsß»7o»art»uubi  y\x\x,Hxreticum  indocilem  prodendum  eße  judicibus, non 
ßante  ßde  <&  juramento. 

Simanchae  alfentit  etiam  Crefiiiiel  Icfuitä  in  faod^hiiopatrc  pagina  cen* 
rfimanena»  Qmmeunque,  Principem  Chrißianum,  fi  a  T^ligioneCatholi^ 

i  manifeßb  deßexertt  &  alios  ayocareycluerit,  excidere  flutim  omnipoteßateac  digni'i 
ite,  ex  ipfa  “Vi  juris  tum  humani  tum  di  nni,  hoeque  ante  diBamfententiam  fupremi  Pa^ 
oris  ac  judiers  contra  ipfurh  prolatam,  &'fubditos  quofeunque  liberos  eße  ab  omniju* 
imenti  obliisations,  quod  de  obedientia,  tamquam  Principi  legitimo , prxßitißent ,  poße» 
ie  &  debere, ß yires  habeant,  ißiufmodi  hommem, tamquam Xpoßatam,ac  Chrißi  ‘Do^ 
ini  defertorem ,  &■  T^ipublicx  fux  mimicum  &  hoßetn  ,  ex  hominum  Chrißianorum 
)ominatH  e:j  cere,  ne  alios  inßciat,  Del  ßio  exemplo  &  imperio  a  ßde  altertat.  Xtque  hxc 
rta,dsßnita,&  indubitata  yirorü doäißimorum(Ießiirarum jtß fententia*  Et  tamen 
dhuc  negare  audent, fe  alios  Pontificios  docere, Fidem  haereticis  fervandam 
on  aife» 

Hoc  etiam  generale  Papißarum  dogma  efle.  Tortu ofus  ßellarmfnus  irt 
Lefpofione  ad  Apologiam  pro  iuramcnto  fidelitatis  his  verbis  tefiatur ;  lam 
ipra,  inquit ,  docuimus ,  fupremum  uniiterfx  Eccleßx  T^Sloremid juris  haherz^  ,  ui 
Princeps  ab  Eccleßx  unitate  per  hxreßn  yel  fchifma  depeiat  ,poßit  eum  excommu^ 
\carc_j,  Del  ex  communicatum  declarare_j  ,et  SVBDITOS  EIVS  a  FIDE 
T  obedientia  L.iBERARE.  TLeque  hanc  eße  nomam  doU'nnam,Jed 
i  Concilio  LATERANENSI  omium  maximo  &  celeberrimo  approbatam  ,  atque 
fu  Chrißiani  populi  per  multa  fecula  receptam.  Qui  enim  non  timent  occiderim ,  num-* 
uid  timebunt  jurejurando  religionem  miolar^  Et  adhuc  audent  negare  ie  hoc 
ocere. 

Hofius  quoque  CardinalisEpißo1acentcfimanonagclimatcrtia,6^  diicen* 
efima  rerun(da,^dLicentefima  vigefima»  ffenricum  Polonix  T{egem  monet,  eum 
ullo  modqjebere ßdem  datam  Eyangelicis  Polonis feryare,  7Lunquam,zit,puTiaris ulla 
aratione  adea  qux  promißßl,prxßada  teneri:  Quia  juramentum  nondebet  eße  minculuni 
liquitatis.Idem  repetijt  Stephano  T^egi  Antonius  PoffeminusIefuitA^, 

Molanus  item  Hbro  tertio»  capit»  17*  obfed»  t*dC6:  exprefse  docet, 

Sf  3 


-I 

J 


t 


De  Doctrina 

^ontificljs  generalem  eJJe,Fide  hareiicps  Delnon  danda  Del  non  eße  f er  Dandam  ß  illis  dai 
tajitjuf  er  Ubero  T^Ugionü  fuce  exercitio:  &  in  fpecie  de  Fcederam  Tdelgt/s^uos  dum  Hu 
ßamce  F^gi  Dirn  inndijfe  traditi  %ierentur ,  inqinty  ut  eis promijjum  non  ferDetur,  Et 
cap.7»lib«4»addi't :  FZam  quotquot  contra  Catholicam  %lajeßatem  Thilippiarmaitt 
"Belgio  fumufit,quiapotius rebelles, quam  hoßes dicendi  funt ,  ujitätepradönes  dicuntur:, 
atque ß  tllis  aliquicf  promijfum  fit  ■,  claram  &  indubitatam' efj e refolutionem  ,  ijs  nihil 
deberh  | 

J*  Bellarminiis  libro  quarto  dcPontifice Romano  o  1 04^ fcribit ,  Calvinunr 

impudenter  mentiri ,  quod  fcribat  libro  quartolnitit*  1. 1 a*  f  ♦  24»  Siricium in 
epißola  ad  Hiß  anos  conjugium  Sacerdotum  Docdffe  immundiciem  &  pollutionem.l^- 
gatur  autem  epiftola  illa»  Prohibet  in  eapresbyteris  matrimonium, quiaDo^^^ 
minus  praecepit,  Sandli  eftote,quia  dC  ego  fandus  iiim.  Si  rede  difputec  Siria» 

.  us,  certe  etiam  coni  ugium  verum  0^  legitimum  impiiruni  eft  i  dC  non  presbyte» 
ris  tantum,fed  omiiabus  etiam  hominibiis  illicitum :  hoc  enim  Deus  nona  folis^ 
Levitisjfed  a  eundo  populo  exigi t,ut  fandi  fint  ,  quemadmodum  öc^ipfefan»; 
dus  eft.Siricius  igitur  exiftirriavit ,  Coniugium  in  fe  immundum  efle» 

M  Eodem  loco  negat  Bellarminus  Liberiiim  Papam  fuiHe  Arianum  5C 

Arrj'  dodrinae  fubfcripfilTe  :  affirmat  autem  Athanafius  in  Epiftola  ad  foliw 
vit»  agentes.  Negat  etiam  Felicem  Arianum  fuifte :  affirmat  Hieronymus^ 
in  Catal»  in  Aeacio  ,  ubi  ait ,  Acacij  opera  Felicem  Arianum  Romae  Epi*'! 
fcopum  conftitutum  efle»  Negat  Coeleftinum  Papam  Neftorianum  fuiffet' 
affirmat  Laurent»  Valla  in  libro  de  Donat»  Conftantini»  Negat  Vigiliurn 
fuifte  Monophyfitam  ,  Epiftolam  Liberati  j  in  qua  hoc  diferte  affirma» 
tur> ab- haereticis  vel  corruptarri,  vel  totam  confidam  ötferiptam  fuifte  ;fed‘ 
\  '  non  probat»  Negat  capite  undecimo  Honorium  Papam  haeretiaimfuifle;  Ac 

funt  duae  Epiftolae  Honorij  in  Synodo  6,  Adio»  12»  in.  quibus  dodri» 
mam  Sergij  Principis  Monothelitafum  approbavit.  In  eadem  Synodo  Adio*^ 
decima  tertia  Honorius  nominatim  damnatur  ^  eius  Epiftolae  comburen» 
dae  iudicantur,8(^  haec  damnatio'  repetitur  in  omnibus  adiohibus  fequenti» 
bus  plus  quam  vigefies.  In  Synodo  feptima  etiam  damnatur  Honorius  tan»s 
quam  Monotfielita»  In  Synodo  8.  generali  Adio»  feptima  afteritur  i  Hono» 
riumfuifle  a  Synodo  8.  generali  Adio.  7-  afteritur ,  Honorium  fuifte  ä  Sy?* 
nodo  (J»poft  mortem  damnatiim.  Ägatho  Papain  Epiftola  ad  Conftantinumi 
Imperatorem,  quae  habetur  Ad»  4»  Synodi  6*  anathema  dicit  Honorio'  tan» 
quam  Monothelitac :  idem  etiam  facit  Leo  2»  in  Epiftola  ad  eUndem  Imj^ra» 
torem^quae  habetur  inSynodo  <J»infine.  His  accedunt  authores  plurimi  tan^ 
Grxei  quamLanni.Nilus  Archiepifeopus  Theftalonicenfis  in  libro  deprima» 
tu  Papse  ,  TharafiusEpifeopus  Conftantinop»  in  Epiftola  ad  Patriarchas  quae 
extat  in  Synodo  7»  Adione  ter  tia;  Theodorus  Epifeopus  Hierofol»  in  Epi¬ 
ftola  Synodica ,  quae  ibidem  habetur :  Epiphanius  Diaconus  Catholicus  ia 
difputationecumGregorio  haeretico ,  quae  extat  inSynodo  7»  Adione  fexta. 
Item,  Pfellus  in  carmine  de  feptem  Synodis,  Bedade  fex  aetatibus  irt  vita  Con* 
ftantirii  quarti.Imper.  3C  Liber  Pontificalis  in  V ita  Leonis  2.  His  adaendi  ilint 
IVI elchior  Canus  libro  fexto  Cdmment»  c.  ult.  Sanderus  libro  feptimo  de  vifib. 
Monarch»Aiphonfus  deCaftro  libro  quarto  dehsEret.pun»Torrenfis  de  6. 7. 8^ 
S.Synod.Hardingus  contra Iuellum,Genebrardus  in Chron»inHonorio I.qui 
omnes  hxreticum  eum  fuifte  teftantur.Tolus  Bellarminus  cum  paucis  negat.Et 
quamvis  fateatur  lib.4.de  Pontifice, c.tif.loannem  22.Papam  revera  fenfifte ,  a» 
nimas  non  vifuras  Deum,nifipoftrefurredionem  demum,hdc  tamenpeccatun^ 
quantum  poteft  extenuat Sd  excufat :  ut  impudentifsimum Cofteriim lefuitani! 

elfe  oporteat ,  qui  infuo  Enchirid«  aperte  afterit,  in  tanto  Tontificum  numefos 

quit 


4 


Ie  s  vitarvm. 


ui  ‘Searo  Tetra  fuccejjeriint,neunum  quidem  inyeutum  ejje ,  quiharcßn  docuerit 3  aut  in 
rrorem  la^jimjtt. 

Amplucheatriim  Honoris  Anno  i6o6*  cxcufum ,  Clari  Bonarfctf  nomine, 
ilius  proprium  nomen  Carolus  Scribaniiis  erat ,  antehac  AntvcrpianiColIe* 

;ij  Red^oriSjCottonlefuita  dixit,nequaquam  a  fux  Societatis  hominibus  ema= 
läire,  fed  Gcneua?„adco flandum  Icfuitis  cdium,fid^um  ab  haereticis  fuifle:qui 
amen  poftea,  lo nge aliter,  quid fentiretexprefsit,  laudato  Senbanij  opere,  dC 
liftributis  multis  exemplaributis» 

Negare  quoep  audent  Icfuit«  tarn  imprudenter, quam  confidenter, corrafis^^  De  ?!,erperf(s 
oatfns  ad  hoc  undiep  argumentis,HiftoriädeIoh*PapiiraRom*  eiuf^  puerpe^ 
io;de  cuius  tarnen  veritate  aplerif^  per8oodamfereannos,inipfometPontifi'= 
io  regno,  nunquam  dubitatu  autdifputatu  efit  Nue  demu  in  dubium  vocatur  a 
^ontificü  adulatoribus,inprimis  Bellarmino  &:Baronio,  quihachifioriafabu» 
am eiTecontedantteoque  plerofque,  integros,  gravefi^feriptores  jin  quorum 
:onfcnticntm  monumetis  exprefTa  ^  conteftata  legitur ,  vanitatis  medacrj  no 
ninusarrogantcr,quäinverecunde,arguunr:id^n6adrerehdx  veritatis  caufa^ 
pi%ubicun(^  eis  adverfatur,adulterant  ö^fupprimuntired  urprobrofamhanc 
luerperij  Papalis  labern  diluant ,  hoccum  primis  tempore  plurimum  iaeflatam 
ndefpeeflum  5C  ignominiam  Hierarchie  Romane, cuius  fundamentum  in  per^ 
)etuaindeufque  a  Petro  fucce'fsione  (fi  modo  Petrus  unquamRomefuit)  fi=^ 
um  predicant  ':  quam  catenam  ab  haemuliere  interruptam  dolenter  ferunt,  dC 
)mnibus  modis fepultam elFc cupiunt.  .Raholphus  aütemFlaviacenfis  Mona» 
:husBehedicflinus ,  habe hilloriam  Pontificalis  puerperq  primus  corti'memora» 
dt:Äl^  ab  alqs  propter  deformitatem  faeffi  omiflarh  aperte  raflus  efu Vixit  iuxta 
frithemiSanhop^«.  utPapaklloc  puerperia  ab  ijs  accipere'potüerit,  qluillud 
/ideruntiHuncfequutus  eft  Marianus  Scotus.Anno  Doniini,  inquit  S^q^anno 
^otharrj  1 4.  fuccefsit  Leoni  Johanna  mulier.  Natus  fuit  Anno » oz8.  ur hanc 
liftoriam  vel  ex  feniorum  relatione,vel  exfuperiorum  xriptorum relidis  mo=» 
lumentiscognitamhabuerit.Tertius  eftteftis  veritatis  huiushiftorie  Sigeber» 

US  Gallus  Gcmblacenfis  ^bba^s. Fama  ejl^  inquit  ,  lohannemfoeminamfuiße,  &  uni 
^oli familiari  cognttatn^hui  hunc  eam  complexus  eß :  GraFida  faUapeperit  Tapa  exißens 
'fuare  eam  inter  Tontißces  non  numerant  quidam^Graye  de  eo  extat  judicium  apud  Tri* 

'hemium  ih  hbro  de  Script. Fc de f. 

Supcrfunt  aliaquoq?  de  eod*  fado  aefeeide  teftimoniaFi/Primtr  eft  Märtinl 

^olontj»Is  incq^iiitjToan.S .  foemind fuit^^  in  Tapatud familiari fuo  imprcegnatur.T eru 
'tempus partus  ignorans, quu  de  S,  T etro  in  L^teranu  tenderet^angußiata  partu  inter  Co.^ 
bjjaum  &  S, C cernent. E c defla peperit, &poßeamortua ihidem^ut dicitur, fepulta fuit Tt 
’iroptered ,  quod  Dns  Tapa  femper  eandem  Tiam  obliquat ,  creditur  omnino  d  quihufdam 
juod  ob  deteßationem faHi  hoeßat.  FLec  ideo  in  Catalogo  fanSlorum  Tontifcumpontturj^ 
um  propter  muliebrem  fexum,qudm  propter  deformitatem  f  alii. 

2.  Altern teftimoniaeftFrancifciP€trarche,quiMartinipoIomcoetaneiis 

ruit.Is  eadem  que  Martinus  comemofatinfuo  Chronico  Italice  conferipto,  ^ 
Floferitie  excufo  anno  14.78.  lohannesdncpaitj  Anglicnsnonponiturin  Catalogo  Ta* 
parurh  ,  quia  foemina fuit.  - 

.  Tertium  eft  Johannis  Bocattj, qui  intimus  Petrarchefuit*  Is  libro  de  claris 
mulieribus  capite  pp  graphice  probrofum  illud  Pontificis  puerperium  dderi- 
bit,  ita  iit  etiam  effigiem  parientis,  obftetricantes  Cardinales  ÄlEpifcopos 
exhibeat»  .  .  .  .  ,  , 

His  teftibus  adedunt  alq  pietate,dödrinä  dfide  dignirsimuuOtto  Epifeo» 
■piisFrifingenfis,  qui  ante  annos  4,0  odlaruit:  2»  Ahnales  Auguftani  antiqui : 
Viiilhelmus  Occamus  cn24tOperis  po»dieru4^i^aphael  Volateranus  in  Com» 

Sf  4 


A 


^  ■ 


r 


De  Doctrina 

ItiisIiilioILdicatis;  5*PIatina,  qui  fuit  SixtoIV.a  Secretis;  (J*SabetIi'cüsErlii 
liead*p*>ib«  «»lacobus Philippus  Bergomenfis  j /♦Trithemius  in  Chronicis :  8,lod 
hannesStclla:  p.Nauclerus:  »o*  Albertus Krantzius  :  lu  Fafeieuius tempo4 
rum,Ccelius  Rhodiginus,  ac  plures  alij.  Horum  tantorum  virorum  teftimoniq 
&  affirmationi  plus  credendum  eft,  quämlefuitarumnegationi ,  qui  idfolunt 
dicunt,  quod  Pontificis  fuimaieftatemö^authoritatemftabiliat  j  contrarium 
fimplici  ter  vel  negant, vel  faltem  eludunt. 

Retiuariirtt  etiam  folidifsimelefuitarum  mendacia  6^  exceptiones ,  qui» 
b  IIS  hanc  hiftoriamfufpecfl^amS^falfam  effe  probare  volunt ,  &  veritatem  eiu» 
afleruerunr,  V uitakerus  in  fuo  libro  de  Pontifice Rom.pag.  71p.  dC  72o.Deinde 
Francifcuslimius  inAnimadverfionibus  ad  Controverfiam  3 »generalem  Bela 
larmini dePontifice Rom.Iib.3.c.24,.pag.43p»öd Teqq.  Inprimis  autem  Conras 
dus  Deckherus  Praeceptor  in  Sapientia  Heydelbergen.  in  libro  de  Papa  Rom» 
Sl  Pap  fla  Rom  ana . 

Negant infiiperlefuitae  Coniuratiorli  pulverariae  in  Anglia,qua  maius 
authorribilius  fcdus  poft  homines  natos  nunquam  fufeeptum  luit,  quenquam . 
leuritarum  immixtum,  vel  eius  confeium  et  participem  fuiiTe^Facithoc  Andrg» 
as  Eudsmono  lohannes  Crecenfis  infua  Apologia  pro  Henrico  Garnetto :  dt 
addit,  eum  nullius fcelerps  tonlfiUujn  ,  odto  dunraxat  religionü iautjefumcinominds 
damnatum  fuiß e. 

A  c  V  ero  coniurationis  iftius  negotio,  minimum  4»Ieruitasinterveniflrefupra 
indicavimus»  Illorum  4»nom!nahxciunt ;  Henricus  Garnettus  in  Angliacrea 
gno  ab  annis  ip^Provincialis.’Hallus  qui  fivOldcornus:  Ofvvaldus  !|'elmcndj» 
five  Grenvvellius:6^  lohannes  Gerardus.  Ac  caeteri  quide,  utfupra  quo^  plu* 
ribus  indicavimus,profua'quis^  virili,fingula,  quaeres  aut  tempus  poltuUr  e 
viderenturjexfequentes,  negotium  per  patres  curarunt :  HenriCus  Garnettus 
autem, ut  qui  inter  Pontificios  Anglos  dignitate, autlioritatejS^longotradVans 
darum  rerum  ufu  fupra  alios  emineret,deuniverfo  negotio  cum  unico  fere  Ca:«. 
tisbeio  folitus  fuit  commaniCare,caeterorum  omnium  confeientiam  follicitcre« 
fugiens  ,ut  ex  Epiftoiis  ipfius,propria  manufcriptiSj&T  ä  multis  ledis  apparet# 
Ad  huncin  rebus  dubijs,  ceu  ad  oraculum  Catisbeius  doli  totius  architedus, 
ventitans, aut  Grenvvellium  flio  nomine  mifsitans, oracula  petebat.  Ex  Collo 
quijs  etiair!,3<^  pluribus  alfjs  Catisbeij  cumillo,quamex  Grenvvelli  faepe  repe-^ 
titis  fermonibus,de  quibus  Si^plurimteGarnetti  Epiftolie  teftatur,luce  clarius 
probari  porert,huncIefuitam  coniurationis  nefariae  non  minus  confciumfuilTe, 
Qiiäm  alium  quemvis  complicum»N  ec^  vero  arcani  folum  confeius  Garnettus 
fiiitjfedplerisqj  coniuratorum,2d  Vuintero,Rookuodo,8i^ipfiFauxio  incen* 
dtario,qu3  fui  t  authoritate,audendi  audor  extitit,rundantibus  5C  horrefeenti« 
bus  priufquam  probari  rem  tanto  viro  ex  verbis  Catisbeij  cognefient»  Sed  dc 
his  fatis  fupra, quo  Ledorem  remittimus# 

CAVS/E  PPIMARI.^  PARRICIDIORVM,ALIORVM^' 

QVE  NEFARIORVM  FACINORVM  Ö^C#IESV1TARVM# 

Aufaparriddiorum ,  proditionum ,  aliorum^  nefandifsimorum  facinoc 
V_y  rum  lefuitarum  non  poflrema  eft  Cceca  illorum  ^uam  fic  ipßmet  itocant^ohedi- 
€ntia,  quam  Superioribus  vovent ,  de  qua  fic  feribitur  in  Conftimtionibuseo« 
rum  part»3»  f  \*Vt  fanHa  ohedientia  tum  in  exfecutione,  tum  in  yoluntate  ,  tum  in  itu 
tellsBu  fit  nobis  femfer  ex  omni  parte  perfeBa :  cum  magna  celefitate ,  ßirituali gaudio 
tr  perfeD  erknria,  quidquid  nobis  injunBum  fuerit,  obeundo ,  o  M  N  i  A  jufia  effe  nobis  per  ^ 
ßtadendo  ,  omnem  fententiam  ac  judicium  noßrum  caca  quadam  obedientid abnegando^ ' 


Iesvitarvmv  ^  34S 

'.t  id  quidem  in  omnibns  qux  a  fuperiore  dilponuneur,ubi  deßniri  non  poßic  ali^itod  fei- 
ttigenn^  intercedere. Et jibi  ^tipsq^^erfuadeat,  quodqui  fub  obedientia  Drnunt ,  fe  ferri 
r  regt  d  dtnina  procidentia  per  Superiores  fuos ,  cicere  debent  perinde  ac ß  cadaceref.^ 
mt^quod  quoquo  cerfw  fe  fern ,  &  quacunque  ratione  t'raSiartfe finit :  Del ßmiliter  atq^ 
nü  baculus, qui  ubicunque  e2r  quacunque  in  re  Celit  eouti,qui  eum  inmanu  tenet, ei  infer • 
ir.Haecibi'. 

Vbi  animadvertendum ,  ctiailifi  i'uxta  Ifteram  ab  obedientia  ifta  coecai'd, 
uodabsep  pcccätofierinonpofsir,aliquatenuscxcipi  videaiurJcrLiins  tarnen 
1  mandata  Superiorum  inqufrendi  eaep  penitus  ferutandi  poteilatem  adem^ 
im,fic(^p  teneri eos  pro  iuftis  ac  legifimis  agnofeere  omiiialibi  iniiindtai  Om* 
ia  videlicet  iufta  elfe  fibi  perfuadendo,  honfecustacfi  Chriilus  ipfeprcecepifi 
!r,a  quibus etiamtracfl^arirepermirtere debeant,  ac  fi  cadaver  aliquod  autba- 
ulus  fenis  eflent ;  ita  utnulla  vel  temporis,  vel  rationis ,  vel  fenfüs  etiam  com» 
lunils  aut  externi  ratio  habeatur  -nimirUm  ,  ut  obedientia  fit  in  ccecitatefua 
mnimodepeffecfia  i  fecundum  voluntatem  Ignatij ,  de  quo  Maffaus  in  eius 
ita  lib.j«c*7*tefl:atur  Societatenofiracirtutemhanc  cteterps  emutibus dn» 

ferret,  tum  mhil  huic  iaudi  tam  contrarium  dicebat effe ,  quam  in  Superiorum  jußü  & 
mfilio  examinando, moram, 'velpotiusarrogantiam,negabatqjobedientts  nomine  dignum 
aberi  oportere,qui legitimo  Superiorinon  cum  Coluntate judicium quoq^fubmitteret.  Et 
\ox:Ad fapientem  hanefan^am^  flultitiam  coeca  obedientia, fuos,uc  ejfent  ad fubita  & 
^riapromptiores, interdii  etiam  jiHü  in  rebus  erudiebat,¥Linc  ergo  fit,  ut  nihil  tamiie* 
irium,feditioflimi  inhoneftum  Ä:horrendum  inferioribus  iniungant  Superio* 
es, quod  illi  dietrec'f are  audeant. 

Alreracaufa  eft,qu6d  feRegibus, Principibus  alrjs^  Magiilratibus  jpolitr* 
is nullo prorfusfidelitatisfacramemo,fed  foliPapae,lupremofuo Ihdupera- 
jriobftridos  elfe  putant  lefuitae,8i  propterea  fein  illos  liullumleraeMaieftai 
is  crimen  committere  pofTe,  eriamfi  prohutu  äclibitu  Papaein  illos  infurgant* 
'um  auteni  origo, patria, incolatus, &  ipfe  delicii  locus,  lefuitas  legibus  regni 
d  Reipdn  quib,funt,adftringar:hoc  ipib ,  quod  Regibus  dC  Principib.  fidelita* 
em  iurare  recufanf,fide  quide,fi  fides  dicenda  eft,  Antichrifto  integram  fervat ; 
ed  coeca  fua  perfidia  duplex  rebellionis  critti^n  incurrunt ,  omittendo  id,  ad 
[uod  origo  dC  patria  eos  adftrihgit,etrecufando  id  quod  omnis  magiftratus  iu* 
e  ab  ipfis  poteft  ac  debet  poftulare*  Non  enim  cb  hoc  minus  Regibus  3^  Magi« 
datibus  politicis  cbedieiitia  civili  parere  debet, qiiod  fingulari  votd  Papa:  ob* 
didi  funr,fed  eo  ipfo  magis  fe  Principibus  fuis  perfidos  ^  rebelles  oftendunt: 
slam  illis  non  propter  metum  tantum,  fed  etiam  propter  donfeientiam  parenda 
ft:  Nec  contraria  funt  Deo  obedire6d  Ma^iftratui/edfuntfubördihata  tneqi 
)eo  plene  obtemperat  ,  qui  Magiftratui  debitam  obedientianegat«^  C  um  itac^ 
lon  ipfis  tantum  armis  rebellio  comittatur,  fed  ödperverfä  animi  deßinatiönc* 
lualicuncp  voluntatis  fignificatione  patefäda,  malocohfilioatt^  inobedientia; 
ifurpatahaec  ipforum  exemtio  dC  imunitäsrebenioeft,necmagis  ea  a  crimines 
atfae  Maieftatis  lefuitas  liberari  debere,ratio3d  difciplina  publica  didat,etiam* 

I  uni  Verfalls  effetjquam  libertates  legitima?  eximunt  civitates  eas ,  qua?  vel  ex 
»rivilegio  j  vel  ex  longa  patientia  ekemtioncm  ab  Imperatoribus  recognofcSfi, 
jual  nihilominus  legitimi  Regis  mandatis  rebellando  la?fae  Maieftatis  crimen 
ncurrerelurisperiti  tradunt.C^is^mm  unquam  audivitlibertatis  etexemtiO« 
lis  iure  contineri  impunitatem  cOmiiTorum  criminum  d  cum  libertas  fitfacul* 
as  agendi quod  velis,nifi  i  VRE  aut  vi  prohibearis  d  An  non  intoleranda  infaa 
U'amipfiIefuira?,fimod6  ipfis  aliquid  mentis  et  iuris  reliquum  eft,iiidicarent,fi 
juis  ita  argumentaretur :  V  erbi  divini  authOritas  eft  fuper  omnem  humanam 


/ 


DeDoctrina 

li'. 

ämhoritafem  :  Ergo  eiufdem  Mmiftri  fuper  omnes  Reges  S<rPn'ncipes  cfl5 
dcbent ;  EtReßtbus  ac  Principibus  nullum  in  eds.ius  efc  Sed  hincPrincipe^ 
Chriftiani facilc  incelligunt  ?  Amichriftum  Rom* non  alio  coniilio  lefuitas  tani 
libeialibus  exemptionis  privilegrjs  munire  voluifle,  quämutimpunepereoSj 
velut cxcoecatos, omnia ihalienis  imperrjs  agere,turbare,rapere, Reges, Prina 
cipcs^COrdincs  avlnutuniTuum  occidere  pofsit*  . 

Tertia  caufa€ft,qü6dfentiiint  .  Reges  &  Principes  ,  quivela  Papa,  veil 
viris  eruditis  ^gravibus  jlefiiitis  fcilicet  ,  vel  communi  populi  opinione  haj* 
rerici  habcnttir>eo  ipfo  neque  Imperif,nequeRegni,nequePriticipatus,  neque 
alicuiuscivilis  dignitatis  capaces,feddiros  tyrannos,S<^'regionomineihdignoj 
ciPe  j  atque  ideo  Tubditis  omni  obedientiae Vinculo  folutis  ,  ipfosrnterficere  at* 
que  e  medio  tollere  licere:  imo  parricidia,  taliummeritoria  eile* , 

Hic  vero  aliquis  mihi  obijccre  poiTet :  Quicquid  eft  in  lefuitis  mal^ 
vel  nefariorum  ficmorlim  dC  fceldrtitri ,  ftudiose  conquifivifti difrimulatis 
interim  virtutibus  >2<r  iiigenrj  dotibus  i  quibus  ifti  homines  excellunt*  Non 
nego ,  non  inficior*  Sed ,  ut  venena  non  dantur ,  nifi  meile  circunilita  j  iicbi 
vitia  non  decipere  poiriint ,  nili  fub  fpecie  pallio  virtutum.  Proinde  nihil 
aiiud  eft  eruditio  6c  docftrina  Rfuitarum  ,  qiiarh  mei ,  fub  cuius  dulcedif 
hc  peftilentiffimum  virus  occultant.  Eft  enim  hxc  non  feripta  ;  fe-j  nata 
iex,  quam  non  audivimus  ,  legimus  ,  didicimus, fed  ex  natura  arripuimus^ 
haiilimus  ,  expreflimus,  ut  eos  favore  coippledamur ',  qui  modeftia  ,  hu* 
manitate  ,  pietate  dC  literis  aiifs  praeftant.  Hoe ,  inquam  i  omnibtis  horni* 
jiibus,  qui  non  plane  monfti  dfi  barbari  funt  i  a  natura  tributuiit  eft: nec 
ijignorac  id  Satanas  :  mittit  igitur  iftos  aridos  fuos  in  omnes  orbis  partes^ 
pallio  humanitatis  dC  modeftiae  contecftos  :  calceis  hypocrifeos  indtitds  :  ii^* 
n'ulatione  caftitatis.Se  pietätis  circiimveftitos  jinprimis  vero  pileo  docftrinae 
6<  eruditionis  miriftee  ex*örnatos;SJed  nosfifgeredebemüs  pefteni  hanc  ;  fubj 
ilia  enim  tam  pulchra  öd  eleganti  veftd  venentim  latet ,  quavis  pefte  jpeftMi 
lentius*  '  ■,  .  .  ■  ; 

Dcindehocquoquefucofere  defendere  conantur,parricidia>  c2edes;pro«s| 
ditiones,  venefcia  Ödßmilia  n£fandafacinora,a  paucis  lui  Ordinispaträta^non 
totiOidiniimputanftaeße.  . 

Refpondeo  lefuiticarum  Conftitutionum  apertifsimis  teftimonfjs  ,  8^ 
Communibus  feriptis  eoruni  ofteridi  dC  probari  poteft,  haec  non  unius  alicu* 
ius  lei uitae  opinionem  aut  facinus 'ciTc  fed  comniunt  ipforumcdnfiliq  &per»: 
per uo  propofito ,  velut principia  quiedam  Öd  pr.Tcipua  ad  ifiltitüttim  Monar*^ 
chix  Pontificis  Rom*  promo veiidurri  prsecepftä  adfrLverita  ,pracmiaqüead  ani- 
tnoshominiimiri  eiüsmodi  rcelera  excitanda  öd  exfequehda  inftigandos  per, 
leruicasconftitutaeire:  Dcinde,Ieruitas  ornrtes  aefifigülbsfadisfurs  ätrociffi* 
mis>ubi  Öd  quocurique  tempore id  Papae  acceptühi  fdre  viri  graves  öd  eruditi 
cxiftimantjilledüeidvePb'önutuindicd,  cceca  ob'edientia  qdam  prdmpriffi* 
mecomprcbafeparatbsfaitre  ,  ödetiani  riurri  efle*  Notum emmeft,ftngulis 
lefuitis  motu  animi  proprio  ah'quid  tentärefüb  poena  inohediehtiae  pröHibi* 
tum  efte.Siceriim  habet  Conftitutid  corum  part.p.c*  jf .  \.V menam 
in  hü  ac  iiheram  fiii  dtj^oßnonkm  Superiori  i  qui  eurn  Chrißi  loco  dirigit ,  relinquat* 
Sed  clarius  hoc  docetur  Conftitutione  tertiat  capite  trigefimo primo  libro  ter^ 
tio  de  V italgnatfiLcyolne  ,  cuius  haec  ftiht  verba t^elo^ßednoft 
pcu/idum.ü:ieniiam,froprij  cuj  usque  gradus  indi  ciumi&  munerum  fortitio&dißrihutiä^ 
totaßt  in  poteßare  Generalis  aut  pr(elati,qui  quo  cunque  ternpore  eligetur  per  itoi  j  autpet. 
ipfoSyquoscumhacpoteßatefuhßituimus,  f  ? 

Dcindd 


r 


IeSVITA  RX’'M.  26^ 

jDci'iid^jCÜm  inter Papam, veliitcapiit  univcrfaTej  Generalem Ordinis ,  dC 
proslefuitas  aeque  arda  fit  coniimd-ioj  quafismtci  caput&^carteramembra 
:ft,abrurdiisimumforet,  adferibere aliquid  dexterae, quod  a mente  &  intel!c- 
^u  primum  fuum  motum  haberenegare  vellemus*Hoc  ctiam  exprefse  Regu* 
aVnionisSL  Conformationis  mutuae  probant,  quum  nulli  eorü  vel  fer. pro,  vcl 
/erbo,velfado  quidinpublicu  proferre  licea  t,  quodnonante  leginme  rppro* 
aatumfuerit«  An  ergo  Regfr  parricidia, regnorum  everfioncs,&:  fi  quid  gravi» 
jsS^magislietoicum,  ut ipfi appellant ,  rejperiripofsit,i’.n!'uspra£pofi:cro  iii» 
empeftivo^  fu  dicio  permifeiltis  c"  Minime*  Sic  enim  Coliftirutioeorumha» 
5etpart*3*c.  1*  fu.  td?m  fapiamius  ^  idem  quoadejin  piri  potefl ,  dicamm  omnes,  juxta 
4j^ojlolum*T)oBrina  igitur  dipferentes  non  admittantur, nCcyerbo  in  concionibia  ^el  le'- 
Jionibits publicis, nec  f criptis iibrü^qui quidem  edi  nonpotue'runt  In  lucem  jine  approba^ 
ione  &  eonfenfu  Trapofiti  Generalts,irhh  &  judiciorum  de  rebus  agendis  di'verptas,  qu<e 
nater fotet eße dtfeor dite,  &  inimicaünionis yoluntatum, quantum fieripotejl,eyitari  de^ 
iet.  Vnio  Derb  &  conformitas  mutua  diligentißime  curanda  ejl,  nec  qux  ei  adDer fantur, 
)ermutenda,&c.Viincvide.m^zgzs  dC  Pnneipes,  veneficia,  parricidia incen» 
lialefuitarum  nonaproprijs  fingulorum  motibiis  ,  lit  delida  maleficorumi 
procedere,  ficuti  iftihoc  fraudium  dC  fcelerum  fiiorum  imperitis  perfuadere 
ronantur^fedab  unanimi  totius  progeniei fuaedecreto:8f  ab  ipfius  Superioris 
/cluntateaciudiciOj  cuimotus  animi  proprios  cogitationes  aperire  debenr^ 
Ic  ut  iiniüs  criminis  omnes  rei  fiatrPontifex  autem,  velut caput  omnium ,  prae» 
:ipue*  Sicuti  etiam  Bullam  de  CoeaaDomini  Sf  Pontificum  Brevia  pro  bafi 
"uariim  adioniim  omnium  fumimtcooperantes  in  Spiritu*Nifi  forte  Regnum 
PrincipumpaTricidia,Regncrum^  ^  Rerumpub,everfi'önes,  morefuOvn= 
:er  pcccatularcferre  velint, quäecüiüsqj  arbitrio  ac  voluntati  relidafinr*  Hoc 
!t{amfadrsfijis  ScfcriptisjprobantluCulenter  ,  utfuo  loco  plüribus  indicatur* 
M eque  furor  hic  tantum  lefuitas  Gallos  mvafit,  fed  omnes  eos  quoque  quipro- 
iitionumSfrebellionummonitaexIefuitica  dirciplinahauferuntjfivelefuitaei 
:ierici,vellaicifiat*  , 

C  ampianu  s  lefuita  in  fua  Epiftol  a  ad  ConfiI  iarios  Reginae  Ängh'ae ,  T  re» 
/iris  Anno  1583. excufapag^iamotunde fatetur, Omnes  inuniDcrß  ter.^ 
rarum  orhefcedus  ,  ad  ^egei  hkreticos  quÖDÜ  modo  tollendos  jampridem  inijfe^  Quodi 
'nc]\iitjadSotietaiemnoJlramattinee',Delimfcias,jO!A^lS.S'n6s  j  qui  fumus  de  Societa^ 
".e  Iefu,per  totum  terrarum  orbem  longe  late  que  dißup,fanBumfcedm  inijjje,  Deflras  ma.. 
thinasfaciU  fuperaturos, neque  unquam  deßeraturps,  quamdiu  Del  unus  quispiam  e  nobis _ 
fupererit.ßtPhilop^ier  Cresuuel monet,ir^  informandos qudfcunque  Catholicos , ui 
obiatd  cadis  occafione,nuHo  impedimento  fedimoDeri  patiantur. 

DE  TYRANNIDE  lESVITARVM 

'  ERGA  EO  s  (\VI  ä  so  ClETAi:^  £0  R  VM 


DEFICIVN  t. 


APoftatas  fados  Ordinemtefuitarum  deferentes  i  iti  quocunque  habitu 

conngeritinveniri,folente:vCommunicare,capere,retrahere,incarcerai 
re,?e  fi  opus  fit,  auxilio  brachii  inVocato,libere  Ä:  licite  invadere,  captivos  du» 
cere,Ö^  pro  arbitrio  tradare*  Talem  tyrannidem  infiiias  V iennae  exercue» 
runtIefuitaeinKratzerum,quiexSocietate  eorum  egrelfus  eft,  fied  miranda  o» 
pe  iterum  falvusfanguinarias  illorum  manus  effugit*  Cum  eti am Hi' ferim  iill e» 
rus  Ordinem  eorum  dilTeruiirer,C)riiriibus  modis  infidias  illi  ilruxefunr^^WDei 
^uxilio  in  equerttium  manus  quoqp  effugit*  Et  fi  qui  fugam  vel  medicari  faterii 
^eprehenduntur^velincarcerantuf,  vel  igni, vel  aqua ,  velfuncjvel  veneno  tol» 


untur. 


f 


D  E  D  O  C  T  R  I  N  A 

IBS  VITOGR  APHI  AJNCLV  A  RHY  THMll 

ÜMNIA  FERe,<\yiEHVCVSQ.VE  DEIESVITIS 
01X1MVS,C0MPREHEN  D  VNTVR4 


\ 


OPiilentas  Civitates, 

V  b  I  funt  com  *nodi'  tatcs, 
Semper  quserimtifti  patres. 

Claras  aedesjbonum  vinum, 
Bonum  panem, bonum  ’inum, 
Erpallium  tcmpeftivum. 

Indiat  Galh,Caponcs, 

T  ur  di, lepores, pavones. 

Sunt  horum  patrum  buconcs* 
Pingui  carne  vitulina, 

.  Nonbovina,fed  ovina, 
Horuniplcna  eft  coquina. 

/Ambiunt  ubi^  primum, 

N  on  admittunt  peregrinum, 
Necfurgunt  ad  matutinum.'  ^ 
V  ivunt  una  lo  viales 
Dies  agunt feriai es. 

Quot  optarent  elFe  tales  f 
’  Jnlingulos  fpeculantur* 

^  Eiubii^perfcrutantur, 

Quid  vel  agant  vel  lpquanwr. 

Confeflbres  curiofii, 
Pr^dicatores  verbolT, 

Ht  doc1:ores.faftuoß. 

Sollicidde^gloria 
Semper, 6«:  de  pecunia, 

E  c  augenda  familia. 

Sui  fummi  laudatores , 
Aliorum  defpcd-ores, 

E  t  omni  11  m  funt  Cenfores. 

Ex  cehorteiuventuris 
Illos  agimtblandimentis. 

In  hos  fevi  unt  tor  men  tis , 

'Qui  nobilesj-quiformolv 
D  tvites,ingeniofi, 

Sunt  lesuitis  pretioli. 

ilftos  fibi  praedeftinant 
In  illos  flagris  ferinam 
Exercent  carnificinam. 

Si  fuccefsiofperatur. 

Haec  fccieras  lactatur. 

Et  qui  ‘inquit,praedicatur* 

Si  cui  caligant  oculi 
Circumflant  ripam  1  eduli 
Ieruir3c,dym3n,ange]i. 

Hi,  vel  iilemorimri 


Animam  funthabituri, 

Illi  bonis  potituri.  . 

^d  illos  inflitutio  c 
S  pedat  vel  fubftitutio. 

Vel  delegata  portio. 

Nam  femperobcaufam  piatn. 
Ad  augendam  familiam  1 

DetrahuntFaicidiam. 

O  vulpinam  fanditatcm« 
Praedicando  charitatem 
Subducunt  haereditatem. 

Sunt  audaces  ad  petenda. 
Prompti  funt  ad  capiendum. 

Habites  ad  fuccedendum 

Norunt  blanda  cantilena  ^ 

Cum  dodrinaChriftiana, 

Allicere  aliena.  ' 

Heus  tu  b  onie  confitere. 

Sed  6  noftri  mifcrere. 

Si  falutem  vis  habere.  ^ 

Nilhabemusiit  videtis,  ^ 

Date  nobis  quae  habetis,  j 

Centuplum  accipietis.  | 

Siquemcontigitdonafle.  | 

Redi  faepe,femper  tacc,  J 

Abfolvo  te,vade  inpacc.  i 

Hi  periti  mendicantes, 

S  unt  quafi  nil  habentes. 

Et  omnia  pofsidentds.  1  ' 

Eminent  inter  clericos,  .  . 
Imperant  inter  laicos. 

Excellunt  inter  aulicos . 

Heu  quot  cxiftis  patribus 
Spretis  fpiritualibus,  ' 

Incumbuntfaecularibus !  i 

Martem  nörünt  animare,  ' 

Et  tumultus  fufeitare. 

Inter  Reges,S^  fedare. 

In  occu!  to  multa  tradant : 

Qtiae  vel  ipfumPapam  celant 
'  Quid  non  iftae  vulpes  t^ntant 

Multa  mere  ridicula,  ^ 

Nobis  velut  oracula  ^ 

Sua  iadant  miracula.  , 

Verfipelles,gloriofi  " 

Vltoresjfcditiofi 

I  ,  Sintt 

■'1 

•  « 


r 


i  E  S  V 1 1 

imtifti  rclfgiofi. 

Siillos 'petuntpotentet> 
copibus  äfflucntes, 
edes  habeiit  diligentes. 

Si  quid  'quaerant  carcerat/,' 
t  omnibus  fpoliati, 

)icunrjrumus  occupati. 

N  on  iiaec  i  e  v  s  Vos  docuit> 
luiusnomenfi  placuit, 

)ur  5^  vitgmncn  induit  C 
Inter  greges  afflidorum 
rifiius  egit  ille  Chorum, 

'urbam  vitans  fuperborum.' 

At  lefuitae  nonhos  greges, 
edfolos  fedantur  Reges, 
>ns&faduri  leges* 

I E  s  V  s  peram  dC  facdilum 
►uxi  t  ieiTe  rididil  um 
>!!€  ferre  Ape  ftoluin. 

At  bi  quamvis  in  Mammonam  ^ 

»e  cathedra  multa  tonant, 
emper  ijpfis  aerafohant. 

Domus, agros ,  uniones, 

.ureorurh  'milliones 
[gbcntiftifandipatres,  • 

-  iN  opFj 

iefuh 

lEugcjpfaeco  quintelamas  l 
)ui squis  mores  novos  amas, 

^ique  in  aula  vis  amari, 
t  a  vulgo  collaudari : 

Si  rriagiftros  quaeris  dodos* 
npraeftantes  probe 'codos,  ' 

xlghatijciniha; 
i  hac  noftra  Officina. 

Quaeris  nidum  Ößetiiatorej 
thugarutri  venditorem ; 
itt’iu  dödurii  fycophantam, 
tpditüm  Halophantam ; 

Vin’tu  fuavem  palpatorem^  , 

ulicum^  affentatorem?' 
n  tibi  hunc  noftra  Cottonem; 
get  vel  fi  vis  Lenoneni.  / 

V is  virum  tibi  gloriofuiri  f 
[imis^  fiiperciliofum  j 
ateft  fi  habes  Bellarminum^ 
lifi  mavis  Po  fle  vinum; 

Idem  Ddjtio  hoc  praeftabit, 
t  Gretzerus  pulcre  dabit,  t 

'  ' 


ARVM»  2 

Abbatias,  Prioratus 
Habent, &:  Epifeopatus 
Tanaum  lupereltPapatus# 
Cumhocfaftu  dignitatis 
Iunge  votum  paupertatis. 

Et  deciis  humilitatis. 

, ,  Habent ‘opes  Venetorum, 
Habent  faftum  Hifpanorum, 
Imperium  Romanorum. 

Tahquamfaiidi  adorantur,' 

T anquam  Reges  dominantur^ 
Tanquam  fures  depraedantur, 

.  Dominantur  temporale. 
Dominati  tiiilfpiritale. 
Dominantur  omnia  male. 

Hos  igitur  iefuirai. 

Nebulones, Hypocritas 
Fugejficoelicaquaeras. 

,  Vitanamm  Chriftiana 
Abhorret  ab  hac  dodrina 
T  anquam  fida  QC  infana; 

Ergo 

V os  qui  cum  lefu  irif 
N  on  ice  cum  lefui ds« 

i-  ^ 

CINÄM 

cam, 

r  _ _  -  ■  • 

ec  quisquam  noßr’üm  his  fudabit, 
Vin  tu  dodus  praedicari. 

Et  Centones  condnharc 
Ex  alienis  tam  latenter, 

V t  de  ciindi  admirentur  j*  ^ 

,  Tutic  imitare  Maldonatunu 
V  el  quemvis  illaftirpe  natumJ 
Carpe  viros, carpe  niores. 
Quorum  tii  decierpis  flores. 

^  ,Vin  virum  loquentifsimumi 
Mendacem  niendactflimum, 

ÖS  maledicehtifsimiimi 
Et  detradorem  peffimuni. 

Clui  ampullata  vCrbafundat 
Et  fcelef  iirri  theatfiim  condar, 

_  Onines  bonos  denigrando 
Omnes  pefltmos  laudando  i 
Cloacam  coiivitiorum, 

Baf  atf  iim  mendaciorum  t 
En  fiiriofus  infanus, 

Solus  dabit  haec  Scribanus«_ 

Si  npvaquxris  ex  Inferno,’ 


De  Doctrina 


Non  opiis  cftnuhcavcrno. 

Nam  quivis  Dsemoniacus 
Cottonicft  vatidfcus.  # 

Tu  qui  adis  officinam 
Audinoftramdifciplinam  : 

Si  piget  multum  laborare 
Ciim  velis  laute  viditare. 

Confer  te  ad  noßras  caulas, 
Faxofpernas  Regum  aulas. 

Nos  nihil  vile  obfonamus; 
Außerum  vinum  non  potamus, 

N  on  lib  et  nobis  mendicare, 

Nudis^  plantis  oberrare. 

Nec  nos  duriter  cubamus. 

Plumam  mollem  nos  amamus  : 

Odimus  mendicitatem , 

Dum  crepamiis  paupertatem. 

Pauperes  quidemnos  amamus. 
Sed  perraro  hos  vifitamus  X 

Divitum  ledis  aflfidemus,  ^ 

Vbi  eßjunde  quid  fp  eremus : 

Dum  narrant  quantum  peccaverint, 
Nos  quaerimus  quidlegaverint  X 
'  Scribe  fiif  nos  haeredes, . 

Lega  fundum, dona  aedes. 

Nos  pro  te  fupplicabimus 
E  t  requiem  cantabimus. 

Semper  cura  eß  de  culina,  ‘ 

Hxc  eßnoflradifciplina, 

Quid  tu  qui  hic  fubßitifli, 

An  quod  quaeris  invenißi  s' 

Dic  in  aurem,fi  profari 
Timcs,noli  me  celare  j 
Doceri  vis  aequivocare, 

Abs^  culpa  peierare. 

Vis  mentiendo  non  mentiri  ^ 

Et  in  arte  hac  erudiri  X 

Lege  noflros  Aphorifmos, 

Et  contortos  fyllogifmos. 

Novi :  quaeris  percuflbreffl. 

Vel  murorum  fuffoflbrem. 

Qui  norit  ficam  intentare. 

Vel  venenum  temperare  ? 

Intra  noßrum  penetrale,  / 
Quamvis  nil  hic  proßet  talCj 
Producet  tamen  nofler  penus. 
Omne  ficariorum  genus . 

Nonnos  ipfi  hoc  praeßamus, 
Aflafinos  fub  ornamus,  ^ 

Magnis  promiffis  oneratos, 

Atquead  quidvis  animatos*  ' 


Praecipui  nofiriRedorc*  ^ 

Huius  funt  artis  Profeflbres* 

Hi  fubmittunt  proditores* 

Hi  fubornant  percuflbres, 
Excitantfeditiones* 

Nutriunt  rebelliones 
Modo  iubeatRomanus 
V  el  fic  poßulet  Hifpanus ; 

Servit  hisjCor,  fermo,manus. 

Omnis  iam  terra  noßrisfeatet 
Qua  fidelis  Orbis  patet, 

Vbi(p  autiamfuccrevimus. 
Aut  iam  fementem  fevimus. 

Hifpanianobisgenetrix,  • 
Italij^nobis  obßetrix 

Gallianobis  mammam  dedit^ 
Atip  hucufcp  vidum  praebet. 

Hinc  Germania  late  patens. 

Et  Poloniafrudufcatens, 

Nofler  fundus, nofler  penus , 
Hic  augefeit  noflrum  genus  • 

Haec  alte  praeco  gloriatur. 

Hos  qui  profedus  admiratur , 

Is  certe  vetus  didumnefcit,[ 
Qiiod  mala  herba  cito  crefeit. 

Sed  iam  accurrunt  mercatores* 
Nondumfpernunturmali  mores* 
Sceleri  dum  cedunt  honores. 
Nunquam  deerunt  hic  emtores. 


AliVd. 

V  erti  Ry  thme  mi  dileder* 
Surgeverfus  nuncneglede, 
(^ondam  lepos  antiquorum* 
Pange  labes  iedudorum. 

Fratres  carpe  lefuitas* 

Et  perverfos  hypocritas , 

Qui  paflpregloriantuf* 

Cuius  gregem  populantur. 

gaudentes  nomine. 

Sed  cuius  cardnt  omine, 

N  on  furit  Chrifli  fatellites* 

Sed  Antichrifli  velites  ; 

Ä  vi  noflri  Legulei, 
Renafeentes  Pharizati, 

Quaeperverfa  funt  prob  ante«; 
Et  quae  reda  fugillantes. 

Chrifli  legem  ore  fonant, 
leili  fidem  verbis  tonant. 

Sed  didis  fäda  diflbiiant, 

1 N  ec  funt  quod  efle  fimulant. 


Ie(h 


lefus  dabat  cuftÄi's  pacem, 

:d  hi  fubdunt  bellis  facem, 
Hiprindpum  ficarij , 
rbis^  incendiarij» 
lefus  regna  ftabilivit, 
zgi  Regis  obedivit, 

Caefari  tributum  pendit^ 
umquid  iuris  fit  oficndir. 

Hi  regnorum  proditores^ 
i:<^  legum  fraudatores^ 

Reges  volunt  i ugulare, 
fic  plebemfubiugare. 

S  enlit  magnus  Rex  Francorunti 
[•iim  fcpto  labiorum ; 

Prsefens  lacthum  vfx  evafit, 
uodhicfacer  ordo  fuafit. 
RexAnglofum  eft  documento* 
jm  M  agnatum  P  ari  amento* 
Vno^  idtudeftinati 
ecijReXjRegi  na,N  ati* 

Horum  gtex  hoc  adornarat, 
Garnetus  comprobarat. 

Cum  Gerar doiCLim  GreetlVvello* 
cum  perfido  Cres  vvdlo* 

Omnes  falli  proditores, 

.iferorum  feduÄores 
Q^iiquod  pijs  praepararunt 
fe  ÖC  fuos  derivarunt  •  v 
DUm  Romano  famulantur, 

:  Hilpanis  adulantur. 

N  il  nifi  lites  quaerunt  ^ 

e  bellis  bell  a  ferunt. 

T  eftis  bellum  Hungarorum, 
eftis  lites  Polonoriim 
Et  Rufiorum  dira  peftis  :) 

irgus  noftris  didis  teftis. 

Nam  cur  aulas  frequentatis, 
ures  prtncipuni  captatis^  ^ 


lefus  docet  ignorantes,' 

Et  attollit  laborantes  j 
Ignorantes  ifti  incantant,' 
Laborantes  cp  fupplantanu 
Ignoranti  nugas  vendunt,’ 
Imprudenti  rete  tendunt, 

T  am  nummorum  appetentes* 
QuamfalUtis  negligentes* 
Hinemoribundos  fafeinani 
Et  Cor  aegrorum  lancinant. 

Non  ut  ferant  levamentumj^ 
Sed  ut  auferant  argentum. ' 

Sic  profeisi  paupertatem. 

Et  crepantes  egeftatem, 

Arcas  fuas  implevere 
Opibus,quas  corrafere. 

lefus  non  vult  fuperbirc 
Suos  necfaftu  prurire, 

'  Sed  fuadens humilitatem  ^ 
Omnes  docet  lenitatem. 

Qiiid  iftis  arrogantius  C 
Qiiidiftis  petulantius  c* 

D  um  detredant  al  ienis* 
Sualaudant  buccis  plenis. 

Bonos^  calumniantur. 

Dum  de  bonis  mutuantur,’ 

N  eve  advertant  hi  qui  legun^ 
Probris  fua  furta  tegunt* 

Glratis  legunt, gratis  docent, 
Äutufti  legunt, viro  nocent  t 
Cum  promittant  eunda  gratfp 
Nulla  merces  ipfis  fatis. 


E  tuthomo  eft^homopidus  i 
Sic  a  lefujefuita, 

Quem^li  fapi  s^femper  vita* 


VPlPLICATIONES  ITHEOPHILI  E  V  G  ENII 

OPAVLVMV.  PONTIFICEM  ROM.ITEMCtVE  AD  IMPERA^ 
torem^ug*7^gesFrancia  & Hij^äntajomnesque  Trincipes  Chrißianoi 
pro  T^formatione  j  feu  redintegratione  &  reßaura- 
tione  ad  primum  infiitutumOrdi- 
itis  Jefuitaxum^  ' 


I  •  V.  ,  .  .  . . .  , 

fi^comnia  qiig  ab  initio  huius  Tradatus  lefuitici  hucufqtie^ortiincmdrai 
Lvimus,cum  ita  fe  habeant  jUthabenteertiffiime  *  non  immerito  Tbeophi«? 

Tt  a 


0] 


De  Doctrina 

las  E  iigcniii^  (ifuidam ln  fiia  p  r  o  T  o  c  a  t  A  s  T  A 5 1  vehemehfer qüeritür, händ 
prxknccm  SocietatemjUthodicfehabetj  äprima  fua  inftitutiolie  in  peius  fub| 
inde  rin'ire,Ö^  in  aliam  prorfus  declinälTe:  utque  reformetur  5C  in  priftinumfta* 
tum  reducatur  fuppliciterpetit*^j(^«i'/iw5inquit,^ow<*»rf  a  CofulibM  adZ>ecem% 
yiros  ,  rurfits  a  Dtcemntrbs  ad  Confules  redijt  i  ah  uno  Dynafla  Athenienfes  ex cußer 


^uea  nvhpt peregrinahitur  frima  Societas  /*  yertne  fumus  an  affiBi  lejuit^r  Ji  yeril 
turprimü  dißimiles  fumus^una  eratfrimaSocietaSfUnü  yotü,mafolennitate,una  pro* 
feßione,  nunc  duplex :  Uli  profitentur  feprofeßos ,  &  eminent ;  ifli  diffitentur ,  &  fuhja^ 


feptone,  nunc  duplex :  tlli  proptenturjeprofejjos ,  er  eminent ;  ijti  äifptentur ,  &  Jueia* 
Cent ;  illif  dennes  fuxt  r eligi ofipßi fimpli ces.  Ibuces  funt  Uli,  &  regunt :  Q oadjutores  fünf 
ißi,  er feryiunt-.Uli  coluntur ut  dqmini,  ifli  deßiciunturm  fuhditi-flahentur  Uli  in  Colle* 
gijsut  Senatores, ifli  ut  plebat ;  illü  obligatur  ^ac  debet feipfam,  Societas ;  ifli  feipfos  oblil^ 
gant  Sociemti,nec  tamen  iüü  obligatur  Societas ^nihilpr omittit :  fuainter  Uli  monentur 
m  focij ,  fl  mtdpeccent ,  feyere  dimittuntur  ifli  ,ut  afcripti  clientes  ,  fl  quid  aber  rent\ 
ßlendide  Uli  in  congregationibus  i>iyunty<&  lautis  excipiuntur  menfis, parce  ifli,  in  colle^ 
gijs,&  c 0 munibus pajcuntur  cihts ;  comoda ferut  Uli  yiaticaßum peregre  mittutur,equ^ 
ft  rhedü  feruntur, ifli  fubßdiariapecuniola,  &  xre  ley  es, ire  jubentur,  farcinults  onufli, 
pedites  itinera  carpunt:  fl  quid  facile  ac  molle  efl,hoc  illis  molimr,ac  mollitur,  iflis  flquU 
durum  ac  difficile,  cudendum  ac  tundendum  imponitur .  Vbi  prima  Societas.^  in  qua 
dem  omnes  religionis  gradu  ac  yoto,Trofefii,mirificaac  fingulari  charitate  intenti, tuni 
fe  beatos  putabant ,  cumfuts  fratribus  pauperiores ,  ac  dejeBiores  eßent ,  cum  durioribui 
clayps  in  cruce  confixi ,  cum  fitim,  frigus, inediam,nuditat  em, ad  fratres  redimendos  per^ 
ferrentf  Abijflds  in  coelum  Ignatij ,  Xayerij,  quiyefiris  corporibus  infenfi, aß  era  qua  ^ 


degerepotefl,  Ji  tempeflates  excitet  "ßeBor^  quis  reBd  ire  fi  cornu  ferit,  non  habet  colle^ 
gam fuperior , abrogata efl  Collateralis poteflas ,  qui feyientem poterat  coercere,  fußra‘^ 
glis  yü  omnts  adempta,  omnis  poteflas, in  Dynaflia  fuper iorum  includitur  ,  nihil  com 
fultores  ratum  faciunt ,  yerbo  ac  mente  fuperioris  flant  ^  cadunt  omnia.  Si  yafei 
fis  fuptrier  ,  quem  non  deludet  f  fi  prieceps  ,  quem  non  oflendet*^  fi  teBus^  cui  non  ca^ 
yendus  afiUyps  ,  quem  non  ayertet  C  nullus  excandefiat ,  nemini  conyitium  faci», 
juflis  ac  bonis  fua  Jit  laus  ^  yirmtem  ampleBor  &  fußieio  ,  yitijs  fecurim  inijcio^ 
^^ups  fuperiores  aliquos  nefciat ,  hac  fumma  pote  flate  abuti  poße  c'  cur  tot  querela  d 
mergerent  C"  cur  tot  fupplices  libelli  c*  cur  tam  crebra  yitup orationes  cur  tam  mult 
iflorum  hominum  frementibus  iris  e  Societate  abaBi  f"  quos  tamen  omnes  Ordines  <t. 
mant,t!!T  optimi  quique  in  cxlum  laudibus  yehunt  C  cur  tot  accufationes  (  Sinon  jjimah' 
quid  rei  tenerentur, fi  modeflia  fines  nulli  tranfilijfentf  Quid  audentes facit^impunitas^ 
Quid prapot  entes  c*  'DiBatura,  quid  fecuros!;'  caterorum  infirmitas,  quid  fortes  C  m' 
parium,  quid  inclementes pertinacia  ;  quid  imperterritos  c'  eneryata  fußragia.  7dik\ 
in  prima  Societate  fimile  yifum  efl ,  cum  fiffragijs  cohiberentur  fuperiores ,  nihilincom 
pofitum,aminiquum  Tatres  animadyerterint^  Si  quid,  immineret  periculi,  conßirantibtt 
anirnis  e  y  e fligio  propellebant :  fi  quem  yexatUm  conßiceret ,  non finebant  extrema  pati 
«reptum molefiijs paci  refiituehant Juar&  religioni feryabant,  aquajuflitia  lance ponde 
ibant  omnia,  nulli,  fi  n 


rabant  omnia ,  nulli  ,fi  nonpropria  fiultitia procrearet,  malum  accerfebatur.  Hac  inte 


pnyatos  parietes.  ^  t 

Quid  fi  externa  referam  i  fit  aufm  compellare  Xayerium  ut  fanBitate  fi 
pudorem  inii  das  i  nihil  de  pauper  (ate  ^  nihil  de  laboribus  ,  nihil  de  manfuetu 
"  /  im 


A 


Ies  Vlrt-Ä  iR  Vm^  249 

dUe,niJ?ij ^erehgiofoin  focios  amore, nihil  de  yifcerihj^  charltatps  eux  omnia  in  illa 
€ommendatißimaeranc,Sedaudiant,(iuM  erga  Epifcopos fuerh  ,  nönne  ut  Sulditm  ob^ 
Jequebatur.  nonnej/rehenfahut genua,  nonne ßvgulari  cummodeßta facultatem poftibat 
^radicadi  yerbu  Det  nonne  focijs  hoc prxf  :ribebat^ut  Epifcoboru  dtÜo  audientes  e/Tent 
Ut  nihil  nijiprojantib.  acbenedicentib.ilUs  aggrederetur ,  cum  omni  hominu  genere  fmplU 
tesacjmcen  yiyeret.^fummos  &  imos,«que^tenues,diyites,nohiles acignohiles,pari  ha» 
lege,adyiamfiiucü,ad  regnu  T)  et  adhortar  enturfMuncy  er  0  quh  Epicopis  honor 
redditur  a /efuim .  urgent fummumTontijicem,  titab  eorum  ditione  yindicentur  ,iurx 
noy a  extorquent,  quibus ,  ajunt  ^fe  fine  Epifcoporum  approbatione  ac  benediUione  con» 
fcenderepulpita,conciones  habere,fufciperepxnitentesadabfolutionem peccatorum,  am^ 
^la  cum  legatione  ac  pote  fiat  e  fohenda  ab  Epi/copis  crimina  dißolyunt,Tontificium  ex» 
trcent pfinitentiu  tribu  laLCiemens  l^IIE proyide'ntißimus  Tontifex  ,  hoc  fatü  intel» 
lexit,cum/octetatiprohihmtin  Italia,  ut  ne  ulli  ex  focijs  confeßiones  exciperent, (me  fuo»' 
rum  Epifcoporum  f  acultate, nulli  de  cafibus  abEpifcopo  referyatts  abfoherent,  nulliper 
Epijcopum  excomrnunicatos  Ecclejie  communioni  redderent,  Triyilegia  yel  reyocayit  ' 
yel diminmt. Quomodo  fubfunt  Eptfcopps  I  quos  m patres  ac  judices  fuosrecufant^  quil 
^us  occludunt  januas,  h  mores  explorare ,  fi  domefiicce  difciplinte  ordinem  introfhicere  ,(1 
mner  e  yelint, fi  emendare,  fi  adfu.im  xdem  pro  majori  cultu  diyini  numinis  adyocent  £ 
uiilltsaddiyma  miniftcrid  cogitent-,  Hoyitillufiris  admodum  ac  reyerendus Eotflo» 
^tisCarpenÜoratenfisßaponius,  Florentinus  quoties  appellay  erit  fuos  lefuitas  ,  uiium 
wyos  Sacerdotes  confecraret,aut  follemnioribm  fefits  facrum faceret  fibi pr<c fernes  ha» 
mu  clericali  afiifierent  j  quoties  id  fe  non  pofie  objecerint ,  petenti  nunciurn  remU 
yrint^  . 

^  Suut prima  Societas  unam  charitatem  ,unamprofefiionem,mamyit<e  fanHita-2 
■em,itaunam  Ecchfix fanflx  confiietudinem ,unam  Epifcoporum  ob feryantiam iunam 
:um  amnibus  religiofis  unitatem  ac  conjunUionem  ,  jus  mum  religionis  ample  Heb  aruri 
nbn  clamet  lefuitis  f  induimini  Chrißum  , fient  induerunt^patres  yejiriy  yiyitf 
■etii  ac honi ,  eundem  fumite  Jfiirimm.  Condonamini ,  gratifiimum  efi,  quis  non  yos  a» 

neti  confoUmintp(enuences,quis  nonlaudet  f  adolefcentes  infiituitts ,  fanBe  & egredb 
aBum:  haretteos  confunditis  i  pergite,yincetis,  T>  eus  pugnabit  pr Aia  yefir  a,  Sedm^ 
lomefiica  yefira  ambitionis  confilia probet :  quam  m fulciretis  Coadjutorium  Sacer d<r^ 
■Umgradum^prxter  Jgnatij  mentem  compofuifiis  ,  quos  yefiree  Societatis  ieyis armatui 
■<e  milites ,  &quafi  yelitesffaciUfacramento  exohendos  de  indufiria  facitis ,  ut  per  illos, 
um  tenuitatem,abjeBionem,conditionem denique infiabilem profefiionem erigat^i  Cur 

^ejham  Societatem  comminuitis  i  cur  tot  indoBis  yel  imperiw  obfcuramredditis  i  cur 

^cclefiie  Det  hujusmodi  religio fos  paratis,  quos  yefirte  profefiionis  indignos  judtcattsf, 
:ur  non  omnes  yefiros  Sacerdotes  ^  ut  potefiis,  ut  commodifiimumac facillimim  yob^ 
ß,adunamprofeßionem,ijfdemarmis,  eadem  yirtute,  eadem  ScientU  yid  infiimitisi* 
dorjatts  c'  cur  Tij  V ,  de  hac  re  decretum  extinxifiisf  cur  primorum  patrum  yefirorum 
xemplum  contemnitis  i  qui  ut  omnium  animos  religioni  conneBerent ,  eadem  fiudia ,  eat, 
lem  amoris  ac  profefiionis  yincula,  proponebant ,  qui  nullum  ferre  poterant ,  quem  nott 
ioneum  ac  faUum  ad  hanc  unam  yotorum  folennitatem  comprobaßent.  Hinc  ardor  om» 
ium  communis , urium  opus  ,  una  contentio,ut  Chrifio  frugem  aliquam  facerent,ut  Eccle» 
x  noninfruBuose  operarentur.  Hemo  fe  ipfum ,  nemo  profefiionem  tilam  yefiram  dij?i» 
lulatione,  contentione,  <&  mirificis  illis  artibus  y enabatur.  Hon  hoc  erat  adhuc  territa» 
ientum,quo  integra  yirtutis,<&  eruditionis  religio  fi ,  nonjufie  d  Superioribus  dei jciuni 
'■tr ,fi quidmiferabileperfuaferit  myidia ,  yel  impos  mentis  alicujus  exarferit  impoten» 
la.  Quidtam  inyifum  iu  prima  Societate  ,  qudm  fupremus  i fie paucorum  domina» 
w  c”  qui  ad  dignitates proyeBi ,  cum  ex  yoluntatis  fua  duBu  omnia  medicentur ,  &fa» 
lant,  eos tantimpromoyent^qui adipforummores  fefe  totos  componunt ,  qui  ne  trans» 
'erfumquidemunguemd  nutu  difcedere, qui  placere,  qui  capiti  pulyinum/ubij  cere , 

i  ■ 


De  Doctrina 

lulrcula  ^Uafiheatas  fedes  mii>ifere ,  qui  omnia  clientium  officia  noyennt  exhihere  ^  quid  4 


lefaä^  explere  ultione  deleHari^  Quid  aliudipidere  licet  in  aula  Trincipum.^q 
alias  artes  didicerunt  ij  ,  de  quihm  Chrifius  ait ,  Q^i  in  domibm  T^gum  funt  C  ^fumi-  | 
tefuffragia ,  mips  regat  Senatus  religiofus,nonunus ,  fed  unitas  "p  atrum ,  non  una,fed 
unanimis  yoluntas  plus  yident  oculi  ,  quam  oculus ,  plut  es  manus  fortiores  t  Spiritua-m 
JtsißatamabfolutapoteßasinfolafedeJfpoßolica&Ecclefia  d  Deo  conßituta  eß»  Tdi'* 
hil  moyeret  P^Üor  ,  nihil  tentaret  ah  aquitate  difientaneum  ,  rtihil  quod  graye  eßet» 
focijs imponeret,  fifociorum  expeUarentur  fuffragia.  Sifuperiorum  eteSlio  ahhisyotif 
penderet ,  frigerent  aulica  ißa  aßeBationes ,  contemnerentur  inania  itla  ohfequia ,  aßus 
omnis ,  ö*  indußria  yilihus  tantiim  animis  infißerent*  Jdulti  ex  fortunatis  Ulis  fuperiom  ' 
rihus,quos  potentiorum  fayorunus  erexit,quo£artes  fua,ad  celfos  gradus  extulerknt  ,jam 
cerent  tnpulyere,imis fuhfellis  fubfiderent,  yix aditum  dd infima  munia  reperirent*  Su^ 
as  Uli  decoquerent  iras  ,  non  impellerent  tam  crebris  moleßijs  obfißentes  adyerfus  cu-» 
piditatesfuas ,  religiofos,  continerent  fe ,  ne  P atrum fuffragijsfraUi, poenas  inpropriic 
capita  contorquerent^,  Quodbonum  orbi  nonne  illucebit  pulcherrimus  ille  dies  ^  quore-\ 


capita  contorquerent*  j^od  bonum  orbi  nonne  illucebit  pulcherrimus  tue  atesr  quo  it-^^ 
nafcent  em  primam  Societatem  intueri  Ucebitf  quo  Patres  antiquiores  fibi  reddiprateri-  i 
ros  annos  gratulabuntur  f  Decernat  Pontifex ,  procurent  Epifcopi,fuis  in  ^^nis  impefi 
rent  7{eges,7^ßublica  fiatuant  3  inferatur  Societati  primus  Societatis  ßiritus  ,  firmis 
tas  religiofis  reddatur, folenniprofejlione :  modefiia ,  fuffragiorum  authoritate ;  jufiitia^ 
plurium  &  optimatum  gubernatione :  €haritas3una  yotorumjfiudioforum  ac  confiliorum 
communicatione.  'Pdon  efi  antiquanda  Societas, fed  renoydnda,  non fulmine  percutienda^ 
fed  fua  luce  illujlranda:  quis  obduBam  caligine  hanc  lucem  yelit  f  quis  obteBum&  op--^ 
preßumamplißimum ordinem  C*  Tdullus  condemnet  Theophilum ,fi  hoc peroptetyyelD^ 
3ernarduminfeBetur  -yquifua  familme^religiofos  &  externos  Epiflolis  &  adhortationi^* 
husfeyerd  reprehenfione  plenis  commonefacit.  D*  Pernardum  dilaceret  ille  ,  ^uifummmi 
pontifici  Eugeni onon parcit, qui  yitia aperi t,ut ayellanturyperi cula  defignat,  ut  eyiten« 
tur,nec  tamen  exifiimayit,fe  ulla  infamia  yel fuos  Yetigiofos  ,yel curiam  P!^m*afpergerez 
D. Gregarium  2da:(ian^enum di fcerpat ille,  qui Eptfcopos ferme religiofos  omnes ,  etei» 
ccenobijs  ad  Epifcopatus  abflraBosjufiißimü  aculeis  pungit ,  ut  fentiunt  ;  armata  ora^i 
tione  huc  illuc  yerfat,utadfe  redeat, ut peryerfis  moribus  reuuncient.  Ide  dentem  infigas^ 
quisquis  eris  in  Palamedem  l^lyßes  :  Certe  fi  yerUS  lejuita, fi  Loy  olatis, "^era  ,fana ,  at^ 
Utilia  proponenti  nunquam  fuccenfebis,nec  alios, quam  dißimilesPeatiS  ignatio  et  Xaye*>,  - 
rio  yita  acmoribus  homines  yerherari  cenfebis* 

PRÄSENTIS  ORDINIS  I  E  SVItARVM  GRADV« 

£T  IVRA,  ET  ElVSDEMAD  PRIMVM  INSTITV^ 


TVM  REFO  R  MATIO  AG  RED  VCTIO 

PETITVR*  i 

On  omnes  eodem  jure  pottuntur,qui  in  hac  Societate  funt,non  eodem  titulo  T^tlgiofil  ^ 
ydlij  Scholaflici,alij  Sacerdotes  Coadjurores Jpirituales nuncupati  ,  atij  Coadjutores^ 
Latci ,  alij  Profefii Junt*Hacefi  Scholafiicorum fors.Pofi duos  noyitiatus annqs,  tributi 
Paupertatis, Cafiitatis,et  Obedientia  yqtis  obfiringuntur,qua fimpHcia fecundum  Sociem  \ 
tatis  confiitutiones  emittuntur  i  hac  yota  deyinBos  tenent ,  quamdiu  Societati pjacet A 
Scholafii  cos  fuos  Societas,  fi  yelit, dimittet,  et  non  ob  grandes  caujasf  quartuinfuper  ad»% 
dit  yotu fcholafiicus  ,nempe  fe  ingreßuru  in  Societate^floenim ,  per  bienniu  in  noyitiatm 
fuerit,nondu  tarne  de  Societate  efi,in  quam  fe  pollicetur  mgreßurum,quamyis  parentibusi 
yaledixerit.  Clericali  le fultarum  habitu  yefiitus  inter  ipfqs  degat ,  doceat,  cöncioneturjÄ 


nondum  tdmen  ingreßus  eß  Societatem ,  cui  fe  mancipayit ,  &  in  quam  admißum  fe  ir$i 
ihil  enim  illhU profer ßem-,fiditcia^  ac  fecurhas  mlU, fi  recuf fiocietaslj 


j}  erat*  idihil  enim 


t 


Ie  SVItAttVM.  ..25Ö 

d  nutum  SchoUßki  ohedire  dehent ,  non  utuntur  quidem  bonü  fuü ,  fuaque  re  paterna  , 
mini  tarnen  funrpatrimonij  fui ,  &  jtti  in  illud  integrum  retinent-,  (adhuc  enim  ^eritU^ 

^um  curfumßudiorum  tenent J  in  quo Jt  quidadyerjum  incidat ,  repelli poßünt  a  Societa- 
,  &ad  fuos  dimitti.  Trohantur  in  hoc  gradu  diucißimh,  &  ad  arbitiium  fuperioris 
i  er  iguntur,yel  jacent^  non  eß  Sacerdotium  huim  exercitationis  meta^Jed pi  olatios.is 
diciura :  quidquid  laboret ,  yaledtye  Scholaßicits ,  nullum  fuflragtj  jws  hauet ,  niß 
)r  conßltutuSifiy eliteras  humaniores  ,ßye  Thilofophiam  ,ßye  i  heologiam  docuertt^ 
ens&nulU  impenß  labor  ü  habita  ratione  amandari  poteß.  'D  e  illo  gradu  tenetur  ad  a-- 
mprogredi,ßeum  Generalis  admittere  yelit.Toto  quo  funt  Scholaßici  tempore,  no  de^ 
nt  fe  Societatis  Patres,  fed Societatis  deyotos,atq^  obligatos proßteri,  yiceßmu  triceß- 
%y  e  numerent  licet  d  prima  admißione  y  er  tente  annum,  adhuc  quaß  in  pra  texta  funt,  & 
äaper  Superiores  dimißione,feculares eßepoßunt.  2^emiremurdeinceps,tummultoru  e 
}cietate  exitum:  hac  enim  lege  admittuntur,  ut  d  Societate  dimitti  poßint,  &  adftxcula^ 
m  yitam  reduci ß  ne  mym,Jiye  yolentes:nec  cure  efi  Societati,  quid  inde  conqUeßionis 
cclarriet familue,necinterefl,qubdindeinmultos grayis  oßenßo  incurrat*  Sicenimprce- 
'  Societas  fuis,ßcut  clientibus  domini,  quo  s ,  cum^yidetur ,  dferepellunt :  ita  fuos  tum 
:holaßicos,tum  Coadjutores  Societas  reijcit.  b^bi  fatis  emeriti  funt,  &  laboribus  fraili 
:holaßici,yelßunt  Coadjutores ßiritu.des,yelProfeßt. 

Eccetihi, Coadjutorpsjpirituahs jurax  Coadjutorjhiritualis dedar aturnonaptus,& 
habilis  ad  Generalis  &  'Proyincialis  dignitatem, nulli  congregationi,  niß  alio  titulo  in^ 
reffe  poteß.  'Trtayoyet,  Paupertatis,  Caßitatis,&  Obedientia  yota  jimplicia,  quibus 
icietati  fe  totum  tradit, nontame paci fcitur  cu  illo  Societas  quidqua,fed jus  integru ßbi 
feryatßcutin  Scholaßicorum  yotis,ut ß ipfa  yelit,  abfolyerepoßit  d  yotis,  &  ad  fxcu* 
\lahm jlamm  renmtereineobulum  quidem  pro  remuneratione  operce  impenfce,  aut  pro 
nentis, dimißis  Sacerdotibus  tenetur  fubminijlrare: ßatutum  ejl  enim  Sacerdotes  huius- 
odi  inßitmoS  ejfe  ad t i tulu paupertatis, no profeßa  quidem, neqßabilis,fed quam  fnlicet 
ryare  cogetur,e^  feryantji  dimißk  nihil patrmonij  yel  fuhfidij  aliunde fuppetatiß  di-  \ 
ites  fundos  habeant  &  as  aliquod,  dpaupertatejx  empti  funt.  j>loya  &  infolita,in  Sa- 
•rdot^m  ordinatione  non  ab  Epifcopis,no  d  Confilijs,aut  Pontificibus  receptus  Pauperi- 
Itis  titulus.  Sic  figitur  CoädjutorßirUualis:cuidulceßtoportet,aliorumferyire  yolurn- 
iti :  &  ommaperferre:  ne  ft  jusfuuMprofequatur ,  yel  extra  Societatem  abire  compella- 
ir,yel  fe  in  difficile, ac  fafiidijs  impiicatißimum  yita genus  demergat.Hic  Sacerdos  So- 
etatis  Coadjutornoneji  religionis  f ocius, nifiafcuitius ,  (fi  d  luliofummo  Pontifice  ex-  - 
riptadifcrimina  retinenda junt, )  ■ 

Vltimh ,  Profeßi  creantur,  quifdemni'anonßmplicta  ( debet  hoc  animadyerfitm  ef*' 

^  maximum  di  f  crimen  legenti,  j  Paupertatis ,  Cnflttatis ,  &  obedientia  yota  emittunt  i 
m  quartum  addunt  obedientiapraßandafummopontißci,admißiones.Mi  ProfeßiSo* 
letati fefe  obligant,  &  quia  folenibus  yotis,  &  non fimplicibus  fefe  obligant,  hac  yicißim 
ota  recipit  Societas, eiJ  contraBu  mutuo  fefe  Profeßisfuis  ohfiringit,  Jslotipnjfintilliad 
ecularem  yitam  remitti,firmo  &  conflanti  funt  in  fatu ,  nec  niß  ex  priyilegio  Gregorij 
CIII.  in  altum  ordinem  religio fum  d  Generali  fumma  cum  difficultate, aut  certe  yolen* 
is expelli pofiunt.  Societatemilliadminiflrant :  foli  Generalis, acProyincialismunui 
heunt.  Ius  habent  fuffragij  ferendi  tumin  Generali,  tuminProyincialicongregationei 
'unt  &  alij  Profeßi ,  quos  trium  yotorum  appellant,  fecuri  quidem  fuifiatus,  &  d  dtmif- 
dne  exemftiyfedfujfragiorum  inanes, & d  primis  dignitatibus  exclufi- 
Hac coyiBus ratio. S cholajlicis ,&  Sacerdotib.  Coadjutorihus protrita,acyiliaquaq^ 
Wyantur:  Profeßü  pra flanti  oria  a  c  feleBiora:  Profeßis  redduntur  obfequia,alijs  man- 
'antur imperia:  Profeßis,qui ex infiituto pauperiores,^  dejeUores eße deberent fucidio- 
a  &  fublimiora  conceduntur :  alijs, quibus  obligatio  minor ^  nec  tam  multa  yota,grayiorA 
mera^  moleßiorcs  (ura,&  obfcura  imperantur* 


\ 


De  Doctrina 

*tlon  ßc  faBum  in  prima,  Societate ,  reJHtuendam  ajproj  in  aita,  nt  ^hadi 

neirareferttn  yitalgnatij lih.  i.  cap.i^.  &profeßtounafaHcita  eß,  tirfuffragiorumyi 
gehutauthoritas,  <&duobm  tantum gradibw^  Scholaßicornmac  TrofeJJorumtotaSdcie 
tas  comprehendebatur  *Scholaßict,  ut  tyrones ,  toto  ßudiorum  tempore  probari  debebant 
Societatvs  tantum  alumni^  &  candidati  habebantur,  'proßeßi  &  probati,  pan  lege,  cö*  ea¬ 
dem  conditione  cum  extern  Ordimbuf  religioßs  Ordini  fuo  yacabant ,  ac  diyino  cultii 
viperpetuum  tnßeryiebant*  ^jhZnlla  Coadjutorum  Sacerdotum  tnßabilißorte  prxfcYiptio 
&  nullm  de  illorum  aßcriptitia ,  &  rejedlitia  conditione  fermo  :  Qux  Eptßopn  grayps 
ßamilij  sdura  ac  non  ferenda,  tpß  S  ocietati,  ipux  tam  multis  imperunt  &  rudibu-s  fua pro. 
feßione  indignis  impletur,  necutilvs,  necneeeßariaeß^  Inferam  hic  authenticum prirnu 
Societatis  Jefu  inßitutum,  ipfo  decem  Trimorum  Tatrum ßjlo  expreß'um,ßr  TauloJIl 
fummoTontifciannoii^^o.  propoßtum* 

PAVLI  HI.  PRIMA  PRIMI  INSTITVT] 

i  OCIE  TATIS  lESV  APPROBATIO  CyM  RESXRl«, 

ctionenvmeri  ad  personas  do* 

DVNTAXATj  ANNO 
»540* 

PAuhtt  Epifeopus  fery  in  feryorumV  et,  ad  perpetuam  reimemoriam.  legimini  %iu 
Ittantn  Ecclejix,  meritps  licet  imparibus,  dißonenteD  omino  prxßdtntes,  anima* 
y  rum  falutem pro  ut  ex  debito  paßoralts  ofßci^  tenemur,  &folicitts ßudijs  exquirentes ß* 

deles  quoßibet,  qui  yotafua  inid  exponunt ,  Apoßolici  fay  oris  gratia  confoyemus ,  aha f* 
que  defuperdijponimus^pro  ut  temporum,  &  locorum  qualitate penfata,id  in  Domino  cotu 
jpicimus fai,ubriter  expedire^,  Huper ßquidem  accepimus ^  quod dileHiß^ij ,  Ignatius  dt 
Loyola,  &  Tetrus Faber ,  ac  lacobus Layne^,  ne c non  Claudius Iajiis^i\&  Tafchafim 
Troet,  ac  Francifeus  Xayier,  necnonAlpbonfus  Salmefon,  &  Simon  7^derum,ae /0- 
Annes  Coduri ,  ^  Hicolaus  de  Dobadtlla ,  Tresbyteri  Tompilonen  Gehennen.  Seguntirt* 
Toletan,  Vifen.  Fbredunen.  &  Talentin.  ciyitatum,  &  diese.  reßeBhe  ,  in  artibus 
%iagtßri ,  in  Fniyerßtate  Tarifienfi graduati ,,  &  in  Theologicis  ßudijs  per plures  an-* 
nos exercitati.  Spiritu  fanilo,  ut pie  creditur ,  afßati, qam  dudume diyerßs mundiregto** 
nihus  difeedentes,  m  unum  conyenerunt ,  &  focij  eßeSii  j  abdicatis  hujus  fxculi  illecehris^ 
eorum  yitam perpetuo  Domini  noßri  lefu  Chrifli,  atque  noßtro  &aüorum  fuccefßrum 
noßrorum^  ‘ßpmanorum  Tontificumferyitio  dedicarunt,  &  jam  quam  pluribus  annü  laus 
dabiliter  in yinea  Domini fe exercuerunt:  V erbum  Dei prxyia fufficientilicentia publice 
prxdicando, ßdeles priyatim  adbenHeatequeyiyendum  exhortando,  <& adpiasmedita* 
tiones  excitando,  hoßitalibus  inferyiendo,  pueros,  & perfonas  rudes  ea,  qux  ad  Chrißias, 
nam  hominum  inßitutionem  funt neceßaria,  ^  docenao,s^  demum  omnia  charttatts  efß^ 
cia ,  &  qua  ad  animarum  confolationem  faciunt  ubique  terrarum ,  ubi  peregrinati funtj^ 
multa  cum  laude  obeundo.  Cumque  ad  hanc  almam  urbem  fe  contulefint ,  &  in  chantatis 
yinculo  perfißentes  tid  perficiendam  &  conferyandam  eorum  Societatis  in  Chrifio  u^iio-* 
nem,  quanda  myiyendi  formulam ,  juxta  ea,  qua  ad  propoßtum  ßki  finem  conducere  uju 
didicerunt,^  ^angelicis  confiltjs,&  canonicis  Tatrum  fanShonibus  conformem  ediderint, 
faÜum  eß,ut  ipforum  foetorum  yita  inßitutum  ,fub  ditia  formula  cornprehenfum,  non  fo* 
Ium  a  multis  probis  yiris ,  &  Deum  ^s^ßantibus  laudetur ,  yerkm  etiam  h  quibufdam  ita 
approbetur,  ut  illud  etiam  fequi  yelint*  Formula  autem pradiBa  tenor  fequitur, 
tfi  talis. 

Quicunquein  Societate  nofira ,  quam  lefu  nomine  inßgniri  cupimv^  ,yult fub  crud\ 
cis  y  exilio  Deo  militare,^  foli  Domino,  atque  T^mano  Tontißet  eius  in  terris  Ticario 
feryire, pofi folemne perpetua  cafiitatis  y omm, proponat fibi  inanimo ,  feparteme(fe  Som 
lietatis ,  ad  hoepotißimum  infiitutaSi  ut  ad profeBum  animarum  in  yitsu» ,  &  doBrina, 

ChrißmM» 


Iesvitarvm.  251 

ChrtflUna^aclßdei propagatione ^er puhlicas pradicariones,  yel ytrhi  Del  mtnißeriü,f^i- 
'kualia  exercitiai  &  charitatü  operai<&  nominatimper  puerorum ac  rudium  in  Chrijlia^ 
njmo  inßitutionem,ac  Chrißi ßdelium ,  in  conßeßionibM  audiendü ,  fpiritualem  conßola^ 
'ionem  pracipue  intendat :  curet^primo  Deum^  deinde  hujm  fui  inßituti  ratione, ^ua  yia 
^ua  dam  eß  ad  illum  ,  ßemper  ante  oculos  hahere ,  &  ßnem  huncßhia  Deopropoßtum  totts 
r>irihw  aßeqüi,ünufquifq^  tarnen  fecunditm  gratiam ßbi  d Jpiritu ßanSlo fubmimßrata ,  & 
'pocationü  fux  proprium  gradum,  ne  quü  forte  !^elo  utatur  ,fed  non  fecundum  f dentiam. 
Cujtts  proprij  cujußfue  gradum  judicium,  &  officiorum  dißcretio  ac  dißrihntio  totaßt  in 
nanu  Trxpoßti  Jeu  Trxlati  ,  pernos eligendi, ut  congrum  ordo  feryerur  ,  inomnibene 
:onßituta  communitate  necefjarius.  Qm  qmdem  Trapoßtm  de  confüio  confociorum, 
Conßitutiones  ad  conßruBioncm  hujm  propoßti  nobü  ßnü  conducentes  in  conßlio  con^ 
iendiauSloritatem  habeat,  majori  fuß-ragiorum  parte  fernher ßatuendi  jus  habente.  Con^ 
cilium  yero  mtelligatur  eße  in  rebm  quidem  grayiorihm ,  ac  perpetuis ,  major  pars  totim 
Societatis ,  qux  d  Trxpojito  commode  conyocaripoteritdn  leyionbm  tarnen,  &  tempora.- 
*ieis  ,  omnes  illi  ,  quosinloco  ,  uhi  Trxpoßtm  noßer  reßdebit ,  prxfentes  eße  contigerit, 
tubendi  autem  jm  totum  penes  Tr  xpoßimm  erit .  Sciant  omnes  Jocij ,  &nonfoluminpri.o 
mts  profeßionts  ßiixfonbus,  fed  quoadyixerint,  quotidie  asiimoyolyant.  Societatem 
^ancuniyerfam,&fingidosfubßan6lißimiDomini  noßri  Tapa,&  aliorum  7{omanorum 
Tontißcum fucceßorum  eimßdeli ohedientlaJD  e  O  militare^.  Et  quarnyis  Eyangelio 
doceamur  ,& ßde  orthodoxa  cognoßcamm,  acßrmiter proßteamur,  omnes  Chrißi ßdeles 
7{omano  Tontißd ,  tan  quam  capiti  ac  IesvChristi  Vicario  ßuhefße^ ;  adma- 
\orem  tarnen  noflrx  Societatis  humilitatem  acpeifetlamuniufcuiufquemcrtißcationcm, 
&  yoluntattim  nofirarum  ahnegation'em  ßummopcre  conducere  judicayimm  ,  fingulos 
nos,  ultra  illud  commune  yinculum ,  ßeciali  yoto  aßringi,  ita,ut  quiequid  modernus , 
&  alij  T^mani  Tontißces  ,  pro  tempore  exifientes  jußerint,  ad profeUum  animarum, 
ßdeiprof  agationempeYtinens  ad quaf cunque  Troyincias  nos  mittere  y oluerit  ,/1.- 

ne  ulla  tergherfatione,  autexcufatione  illico,  quantum  in  nobis  fuerit,  ex'equi  teneamur, 
ßye  miferit  nos  ad  Ttircas ,  fiye  ad  quofcunque  alios  inßdeles ,  etiam  inpartihus,quas 
Indiasyocant ,  exifientes :  fiye  ad  quofcunque  hxreticos ,  feu  fchißnaticos ,  feu  etiam  ad 
quofyü ßdeles.  Quamobrem  qui  ad  nosacceßuri funt,  &  antequam  huic  oneri  hume¬ 
ros  fuppon^nt ,  diumultumqu^  meditentur  ,  ac  tantum  pecunix ßiritualis  in  bonis  ha¬ 
beant  ,  ut  turrim  hanc  juxta  confilium  Dominicum  poßint  confummar^ :  'hoc  efl ,  ari 
Spiritus  fanUM,qui  illos  impellit, tantum  illis gratixpplliceatur,ut hujus  yocationü pon¬ 
dus, illo  adjuy  ante,  [elaturos  ßerent:  &poßqua  Domino  injpirante,  huiclefu  chrifimk 
litix  nomen  dederint ,  dienbiluque  fuccintii  lumbos ,  &  ad  tam  grandis  debiti  folutidnem 
promptielje  debebunt,  ßße  qua  autem  poßint  eße  inter  rios  mißmmm,ac  Troyinciarum ' 
hujuf cerno  di ,  aut  ambitio  yel  detraSlario ;  profiteantur  finguli ,  fe  nunquam  direUeaut, 
indireBe  de  hujufmodi  mifiionihits  quidquam  cum  ‘fiomano  Tontifce  curaturos  •  ßed 
omnem  hanc  curam  Deo,  &  ipfi  Tontifici  tanquam  eius  Vicario ,  &  Societatis  Trxpo- 
fito  dimißur os  .Qm  quidem  Trxpofirus,  fiait  exteri,  etiamprofireamr-,fe  nihil  de  femet- 
tpfius^  mifiione  in  ait ertitr am  partem  ,  nifi  de  Societatis  confilio  ,  cum  diSlo  Tontificf 
ejje  curaturum.  Voyeant finguli,  fe  in  omnibus,  qux  ad  ßegulx  hujus noflrx  oh fery am¬ 
nem  faciunt,  obedientes  fore  Societatis  Trxpofto.  Ille  autem  jubeat  ea  ,  qux  ad  con- 
firukionem  propoßti  ßbi  a  Deo, &a  Societatepiis  cognbyeriteffe  opportuna^. ^  Inprx- 
latione  amem  fua,  benignitatis,  ac  manfuetudinis,  charitatifque  Chrifli,  Tetri  Tuulique 
formulx  femperft  memor :  &  tamipfe  ,  quam  Conflium  adnoYmam  hanc  aßidueße- 
äent-,  &nominatim  commendatam  habeant  infitutionem  puerorum,  ac  rudiumin  Chrt- 

flunadoÜrinadecemprxceptorum,atq^aliorumßmiliumrudimentorum,quXcunq^fecun-^ 

dum  circumflantias  per  foriarum, Ibcorum  ,ac  temporum ,  illis  cqngruayidebuntur.  Efi 
tnim  maxime  neceßßrmm  ,  circa  proyidentiam  hujus  rei  diligenter  Trxpoftum ,  ^ 


DeDoc  trina' 

'ConfxllumhiylgUare  I  cum  &m  proxima  adificitm  fidei  fime  fundamento  non  poßlm^' 
furgere,  &  in  nofim  fericulum  fit,  ne,  utquifqueeritdoBior,  ita  Troyinciamhanc^tan» 
quam prtmoajfeBuminm fieciofam,fiorfitandetreBare  tonetur :  ciimtamenre "yieranul-m 
lafit fruBuojior ,  yelproximtt  ad<edificationem  ,  yelnofirif  ad charitaw ,  ^  humilitat^', 
jimul  officia  exercenda.  Suhditiyero  tum  propter  ingentes  Orditm  utilitates, tumpropter'. 
nunquam  fatps  laudatum  humthtatts  aßiduum  exercitium  >  J^rcepofitotn  omnibus  ad  in^^^ 
fiitutum  Societatvspertinenhtcs parere fiemper teneatur inillo  Chrifium,y eluti prafen< 
tem  agnofcant,  quantum  decet ,  yenerentur.  Cum  autem  experti fuerimus,  jucundior 
rem,  puriorem ,  &  ad  proximi  <s  dificationem  aptiorem  ejje  yitam  ab  omni  ayaritta  conta^ 
gione  quam  remotifiimam ,  &  Ey  angelica  paupertati  qukm  fimillimam  •,  ctmq^fciamu^^ 
'J) ominum  nofirum  lefum  Cbrifium  feryps futs  regnum  Dei  foliim  inquiretibus  neceßaria 
ad  yiSlum,  ö*  yefiitum  ejfefubminifiraturum^yoyeant finguli,  &  uniyerfiperpetuampau-^ 
pertatem,declarantes,quodnon  folum  priyatim,fed  ne  Retiam  communiter pofiint  pro  So^ 
cietatts  fujlentatione,  autufu,  adbona aliqua jiabilia,  aut  adproyenttts ,jeu  introitU/S a- . 
iiquos,  JUS  aliquod  ciyiie  acquirere :  fedfint  contenti ,  ufum  tantum  rerum fibi  donatarum 
adnecejjariajibt  comparanda  recipere^.  Eofiint  tdmenhaberein  E niyerfitatibus  Colle-» 
giumffeu  Collegia  habentia  redditus,  cenfps  feup§Jfeßiones,ufihtcs,  ^  necefjafijsfluden» 
tium  applicandas :  retentapenes  Erapofitum,  eir  Societatem  omnimoda  gubernatione,  feu . 
fuperintendentia fuper  diCla  Collegia,  &pradi£bosfiudentes,  quoad  gubernatoris, feugu» 
hernatorum ,  ac fiudentium  eleBionem  ,  ac  eorundem  admißionem ,  emißionem ,  receptio^  - 
nem,  fxclußonem  ,fiatutorum  ordinationem  i  circa  fiudentium  infiruHionem  ^  erudifica-» 
tionem,  ce  dificationem,  ac  corregionem:  yi^us,  yefiitufque  eis  minifirandi  modum  ,at^ 
aliam  omnimodam  gubernationem,  regimen,  ac  cur  am  ^fic  tamen,  utnequefiudentesdi»' 
dis  bonis  abuti ,  neque  Societas  inpropriosufus  conyertere poßtt yfed fiudentium neceßt» 
Tati  Jubyenire.Quiquidempofi  cognitum  in fiiritu  ^  literis  eorumprofeUum,&pofiJuf- 
ficientem probationem ,  in  Societatem  nofiram  admitti  pofiint ,  focij  omnes  quicunque  tn 
facris  fuerint,  quamyü  beneficia  E cclefiafiicaj  aut  eorum  redditus  non  habeant, teneantur 
tamen  finguli  priyatim ,  ac  particulariter ,  &  non  communiter , ad  dicendum  officium  fe* 
cundumEcclejice  ritum.  Hac  fiunt,  qua  fub  pr(sfati7}omini  no firi 'pauli  ,  &  jedts  j/ipo» 
fiolicabeneplacito ,  denofiraprofefiione,  typo  quadam  explicate  potuimus.  Quodnuncfe»  , 
cimus,  ut  fummatim  fcriptione  hac  informaremus  tum  illos,  quinos  de  nofir§y  ita  tnfii-a 
tuto  interrogant ,  tum  etiampofieros  nofiros,  fi  quos,  Deo  yolente,  imitatores  unquamha»> 
hebimus  hujus  yia,  quam  cum  multas  magnaf^habere  annexas  difficultates  fuerimus  ex-a 
perti ,  opportunum  qudicayimus  etiam fiatuere :  ne  quis  inhac Societate  recipiatur ,  nifi 
diuac  diligentifiime  fuerit  probatus  ^cum^  prudens  in  Chrifio,  ey  yel  doBrina ,  feuyita 
Chrißiana  puritate  apparuerit  conjpicuus  ',tunc  demum  admittatur  ad  lefuChrifii  mili¬ 
tiam,  qui  tenuibus  captis  nofirü fayere  dignetur  ad  gloriamDetPatris ,  eui  folifitfem-' 
per  decus,& honor  in  fecula,  Arnen,  '  ' 

Cum  autem  nil  in  pramifiü  referiatur,  quod  pium  non  fit, aut  fanBum ;  lsLoS,uttj- 
dem  Socij ,  qui  nobis  fuper  hoc  humillime  fiupplican  fecerunt ,  ih  eorunipio  yiyendipro- 
pofito,  eo  promptiores  exifiant,quo  femajorifedis  Apofiolica gratia  complebii  eognorint, 
sä  pramijjapernos  approbari  yiderint,  pramifia  omnia,  eSrfingula  tamquam  ad  Jpiritua- 
lem profetlum  eorundem  Sociorum,&  reliqui  thrifiiani gregis  opportuna,  Apofiolicaatc- 
thoritate,  tenor  e pr  afentium  ex  certa  fidentia  approbamus , confirmamus  ,&  benedicimus  t 
ac  perpetua:  firmitatis  munimine  roboramus  ,ipfoj^focios fub  nofir a ,  hujus  fanSlce  fie- 
dis  Apofiolica  proteBione  fiufcipimus :  Eis  nihilominus  concedentes,  quod  particulares 
intercos  Confiitutionef , quas  ad  Societatis  hujufmodi  finem,  lefu  Chrifii  Domininofiri 
gloriam,  acproximiutilitatem  conformes  efie judicayerint ,  condere  libere,  &  licite  ya- 
leant.  H-on  ob  fi  antibus  Generalis  Concilii ,  &  felicis  recordationis  Gregorij  EapceXi 
pradecejforts  nofiri,ac  qUibufyis alijs confiitutionibus,eir  ördinationib.Apofiolicis,cate-* 
rifque  cpntjqarijs  qmbufcuiique*  ^olumus  autem,  quod  in  Societate  kuiufinodi ,  neque  ad 

.  numerum 


Ie  S  V  I  T  A  R  V 

umtrumfexaginta  per fonarum  >  T^ormulam  yiyendi  eiußnodiproßterl  cupientium ,  ö* 
on  ultra  admitti^  &  Societati prxfatte aggregari  duntaxat  yaleant.  N  V  L  L  I  ergo  o- 
minb  hominum  liceat,  hanc  paginam  nojlrte  approhationü,  conßrmationü,  henedi^ionü, 
ihoratmm,  fufceptionü, conceßionü  &  yoluntatts  infringere,yelei aufu  temerario  con» 
'aire,  Si  ^uü  autem  hoc  attentare prafumpferit ,  indignationem  omnipotentü  Del,  &e^ 
)atum  T^m.apudS,  "^arc.Anno  »540. 5.  Cal,  OUob,  Tonfißcatu^noßri  anno  6. 

Bio. 

Inhüprincipijs(inquitTheophilus  Eugeni^ts)animadyerterelicet,quamßncerifue•■ 
lnt^o  primi  illi  Tatres,qui  fuü  profeßü, Chrißum unim  &pauperpatatem  eiiti,ut  certtc 
it<s  religiofte  ßgnum  tradiderunt.  Hic  guhernationemantiquam  &  optimam  comme  dari 
ides,qud  demajorü  partü  fententiadeßriiri  ac  fulciri  omnia  dehehant.Itts  religionü  unu, 
denniprofeßione  facrum, probationem  Scholaßicorum  egregiam: qui  diu  in  Collegijspie- 
tte  &  literü  exercebatur, donec  eum  doSlrtnai  acprafertim  äußerte  &  pauperis  yitte  ßi- 
itu  concepißent,ut foloChrißo  contenti, ßnepecunijsßne  yiatico,qucecunq^  itinera,etiam 
d  infenfas  Chrißo,infeßaß^Troyincias  capeßerent-^mllos  reddituf,nullü tes  annuü pof^ 
derentyUtßc  expediti, at  q^omni  mundi  farcind  fpftliatiiqub  mundo  ah jeUiores, ita  Chriß» 
hariores  yiyerent.  T^ihtl  in  hoc  inßituto,  de  amplßimps  fundis,  quibus  nunc  comodißime 
'T  lautißime  profeßi  in  Collegijs  utuntur  &  fummo  jure  potiuntur.  Tdihil  de  excelfo  illo 
rincipatu  'ßdonar chia, tum  Generalis ,  tum  aliorum fuperiorum  Societatis :  nullu,de  ru- 
ibus  doBrind  Chrißiasid  imbuendis  mandatum,quoain j^eciem  tantumac  raptimprofeßt 
'aciunt, quibus  prafenti  corruptela, hoc  prtefertim  inßxum ,  ut  de fublimi  loco  dicere ,  &  in 
.obiliori  circulo  yerfaripoßint.  Abfens  primorum  Tatrum  Societatis  le fu  paupertas  re^ 
onenda  eß,&  deßicientia  rerum  hujus  faculi',non  ultra  deßicienda^  fed  recipienda :  fm» 
lex,  &noyis  artihus*minime  yerfatilis  yita  repetenda^. 

SANCTISSIMO  D.  N.  D.  PAVLO 

Q^V  INTO  SVMMO  ECCLESIAE 

Dei  Pontifici^ 


B 


Theophiliis  Ett^enim  pro  redintegratione  ordinisfeßtitärurH-^ 

Ene,unusex  Chrißianißimis  Gallia  7^gibus,  defanBi  Ludoyici  femine  &  genere^ 
'^facrorum  te  fummum  Antißitem,  &  uniyerfum  Ecclefta patrem appellayit.  Tdon 
ninus  pie  ac  y  ere  fer  enißima  illa  Angtix  ‘Iie^gina,te  Petri  coUegam,legatum  Dei ,  judi¬ 
cem  orbts  Chrißiani  falutayit,  Excelfa  tamen  ißa,&  fuper  omnes  elata  dignitas,  omnU 
^us  te,feryis  Chrißi,  jure  paterna  follicitudinis,& Apoßolicaadminißrationts ,  obliga- 
cum  facit.  Mo  adimit  curas, fed  adi jcit  Petriprincipatus.Qmdam  ex  yatibns ,  ai  t,  fapi- 
tnsfapientid  profitetur  ac  proloqui  turi  yertam  ego  in  prt^fiasitius  elogium, fummits  Pon¬ 
tifex  defumma patefiatis  Jolio,yeritatis  oracula  reddit ,  nulli  jufiam  opem  flagitanti  de¬ 
negat. %lult  orum  ego  nomine,  tenuitatis  licet  mea  confcius,ad  hanc  federn  Themidis ,  & 
^ufiitia^ad  hanc  aram  fiducia, ad  hoc  commune  folatium  honorum  omnium  confugio.  Tdoii 
efinoflra  caufa  leye  argumentum.  Aggrediar  illud, etproponam  tibi,  %laxime  Pontifex^ 
cum  ^eligiofi  ac  yiri  grayes quamplurimi  peryelint  €xpofitumi&  declaratumeße. 

Societatem  Iefu,ordimin  ah  ante  ce ffor  ibus  tuis  approbatum,  &  auSi um, periclitari 
dicimus ß non  adfis,non  hocah  externo  confiiBu,fedab  intefiiriis  malis  creaturhriculum» 
Periculo fafant  illa  yulnera,qua  fub  oßibus  luridam  cogunt  faniem,  nec  ulla  f e  aperien¬ 
te  cicatrice fub  oculum  yeniunt  {perniciosius  &  intimius  ulcerant, quo  interior  plaga. 

Antiquum  e  fi  Pontificibus  7^manis,fayere  Societati,Pius  I V.  majori  pra  cate- 
ris  amore  profequendos ajebat ,  Societatis lefuT^Ugiofos ,  ohpraflantiores  ahipfis  Ec- 
clefia  Dei fruBus  allatos.  Paulus  III.  pium  &  fanBum  infiitutumyocayit,nonpatiek 
turfanBitas  yefira  deficere, & collabi  fultam  &  fublatamd  Pontificibus  Societatem. 

2Ionefi  deliberatius  ullum  confilium,qudm  prima  Societatis  confimtio;koc  efi,quo4 


De  Doctrina 

reäintegran  cupmnt  omnes  Societatü  Tatres ,  qui  primü  primorum  Tdtrufhfuomm  yfi 
fiigijs  inßßunt.  ConDenerant  T^mam  Tatres  foctj  Teati  Tatris  Ignatij  Arino  »  5  3  8, 
Deumappellant  per  tres  menfes  effufain  preces  mente,  tumhac  decernunt.  Societatem  jul 
uno  Generali  perpetuo  conßttuendam  3  emittendum  Dotum'expreßum  obedientik  fummo 
TontificiiUt fucra  fidei  caufa,paratißnt  Socijyadnutumfummi  Tohtißcts^ßiafDÜ  obire 
regiones,  nullum  abnuerepro  animarum  falute  yiaborem :  Ijs,  qui  fr  optentur,  imbuendos 
ejj'e  catecheß  Chrißianapueros ,  unamquatuoryötorumprofeßionemypoteßatem  omnem 
in  majori  pjfragiorum  numero ßabiliendam.'Qui probarentur  ad  Societatem,  Xenodö^ 
thijs, pijs  itineribus  ,  &fecretü  ineditationjbus  exercendos.  Tum  exfcripta  eflhiecfor.- 
fnula,& fummoTontißci  TauloJII.  oblata^.  TrobatirißitutUm^nonplures  tarnen  ad 
illud  admittendps  edicit ,  qudmfexdginta.  "Hondurn  Sacerdotum  Coddjutorum  eß  ulU 
mentio :  iumpermittente  Tdulo  er  eßcit  Societas '^admittuntur  permulti  ad  Trofeßionem 
unam:  nihil fanSlius,  nihilreligioßus,  niens omnibus unaJ>.  Tditlbpofi occurrie,Sacerdo.. 
tes aliquos  'Coüdjutores  Trofeßps jungendos effe,  düi  abfohl foßent  d  yotü  ,  ‘&  d  Societa- 
terepellii  diffiale  eß  hoc  impetrare :  non  dudit  libenter  Tdutusllf.  tarnen  quinqueannü 
circiter  ab  mßitutione  Societatü ,  anno'^ideticet  i  q  4  6.  coHcedit ,  ut  zo.duhtaxdt  Sa- 
cer dotes  Coädjutoresafcribantur.Animadyerteba} optimius  Tontifexireligidforum  Orn 
dinum  aßimator,  &  judex  aquißimus  ,dißeBumm  Societatü  Jfiritumißyotorumilla 
Varietas  pdßim  liceret ,  latere  fub  illa  no’nitate  aliquid  3  'quod poß  Udo  dum  experientia  de.* 
texit:  Stetit  primiim Societas  jine ulld  Coddjutorunidcceßibne3  W"  fuü  meremehtü late 
proyeBa  eßt  yigebatßne  ullo  decreto, quody  ut  ipjorüm  Ungud^tar,  eßentiale  poßea  yi- 
Jumeß: Integra  erat,  nectamenilla  Coddjutorumafcititiafupplemehtano'^eratK Appen¬ 
dix  iße  Coadjutorumad Societatemalligatus  i  tulio  III.  annuente  be'ffißit anno  i  k  k  o» 

^Pif\  a  f/n»  ^  T  F  -  O  ..  /Z- _ -  -i'.  i' 1 '7?  J 


tum  fub  Tio  ,  anno  1 5  7  '6.  Gregorio  XII L 1584.  cohßituttönes  akgentur,  illud 
prafertimde  CoadjutoribufS  no'ya  editione, rirnoyo jure  coneeßum  eß.  'f'tndya placet,  ö* 
qua  ad  dignitatem  tuendarh  funt  accommodata :  gratißimümeßTr'öfeßü  ifuper  Coad- 
jutores  eminere ,  &  ne  moleßum fit  illüfuheffe  j  dulci  delintunt  haHt  UddüionisdbjeBio.* 
nem  conyiÜu  ac  familiaritate^. 

Trofeßü  Trofeßifuccedunt,  CoadjutoreS  Coadjutoribus,  fedubique  datür progenies 
ymofior,  ißi  deiniquafua  f orte  queruntur,  Uli  de  fuaretinenda,plus  aquo  fimt  folUcitu 
TrofejTi  Coadjiitoresfuos  Sacerdotes  ut  clientes  habere  y  olunt.  Coddjutoresye'ro  ßrofeß 
fosy  ut  fratres.  S  ed  cum  apud  TitofeffoS  omnü  fit  poteßas,ijdem  eyincunt facile  ■,  ^  fub  ju<i 
gum  Coadjutores  mittunt^  relegant  dd  yiüßima  qua  qüe,d  gubernatione  amovent,  in  mo¬ 
dum  Tlebejorum  &  rejeUorumhominUm  traUant^  dimißionem  commindhtür ^  omni  fuf- 
fragiorum  jure  interdicunt.  Coadjutores  yoc'tferantür  i  «0«  debere  f  ratres  dominari  iit 
clero,  yimijiamejfe ,  qua  diutufna  eße  hon  fotefi^  prima  Societatü  confuetudinemrepe- 
tenddm,  una  profeßione  3aquali  omnes  firmitate  inuno  ordine  fulciendos,  adolefcehtibus 
cyellendum  ambitionü  aculeum,  non  decere  eü  Apößoliyerbü dominationem  in  Ciero, 
proferihibporteire  aliquoru  decemyiratus,qui  firenuos,qHosfuisyitijs'obfiareyiderint,ad 
expulfiontmdeijciunt:  Vt paria  fünt  religionü  onera,  etfi  dißares ,  prodherfis  meritü, 
ßnt  honores,  yitd  tamen  religiofa flatum  j  eadem  Trofeßibneac foleniiitate  yoibrum ßr- 


pant fiatusl  diyerfa  eß  religio  I  Quomodo  unus  ordo  i  una  religib,  in  qua  alij perpetuo  ad 
jfolenni  yoto  confiant,  alij  nonnifi adyölüntateniprdßxö ,  ad arhitriüm  aliorum peß-^ 
fiunt!* Quomodonon  duplex religionü brdb,  ubidupkxyotorumconditio^  T^eligiofifund 
Coadjutores  3  fed dimittendi  ad fdculUm^  fi  Societati  y  idebuur.  T^ligiofi  fmt  profeßi^ 
fed d  religione  nunquam  abfohendi :  Secura  in  Trofeßü  yitafin  Coadjutoribus anceps, 
eUr  plena periculü  ;  Hinc  ingemuit  &  indoluit  aliqudndd  Clemens  III.  Tontifex  ma¬ 
ximus,  cumaudhit,eos,qm  ad  Trofeßionem  Societatü proye^i  eßent,  nortaliter  eßerri, 

qudn$’ 


I 


Iesvitarvm.  .  255 

^^uam ß e  Coadjutörum fery  'ttute  erepti  eßent,,  Si  ana  religio  >  tur  non una ßrrhitasfß una 
mnium pietas, curnoyi  una  religionts  in  omnes  charitas  f  iur  alios  ut ßlios adoptat^alioi 
ttmancipes,& aßeclasfranat  r 

Confules  ordini,  ^eatißime  “Pontifex, ßjuheas  ,  reßaurato  primo  Societatis  jure 
Sacerdotes  omnes  Societatis, ad profeßionem  quatuor  yotorum  admitti ,  nullum  in  Coad^ 
utorem  ßiritualem  cooptari,  utad  unam pietatem,& confentiens  ’yirtutis ßudiumani^ 
nos  omnium  una  profeßio  accendat.  Superßes  florebit ßmplicitas  frigefcet ambitio^ 
ranquille  tranabunt  litterarum ßudia  Scholaßici  Societatis ,  cxm  tranquillumßhi ßeJ 
abunt (cratis  curfum,nou  minus  yirtuti,qudm  doÜrinae  fe  dedent ,  yaledicent  yerjurijs, 
'sr fuperiorumbeney olentiam ßnceritatenonprofequutioneßbi conciliabunt  :  non  aßue-m 
centprehenfationibuSi&blanditijs,  quce  omnem  prorßts  religionis  ßiritum  extinguunt: 
'on  adulationi  feryient ,  non  tili  obferyantia  dabunt  operam,  qua  Profeßionem  potius^ 
udm  pietatem  colunt.  Satis  acres funtad  litterarum  ßudia ßimuli ,  fubeunda  doliorum 
ominum  judicia,ex  cellentibM  tantum'^ngenijs  pat  ens  palxßra  honor  is  litt  erarij,laureei 
x’edra,  fr  alia  eruditionis  ornamenta ,  “Minerya  tholo  fuß>enfa,fuum  ad  gloriam  ignem 
atü  fufcitabunt.  Virtutem  yero  adyocabit,  &  religionem  aßirabit  Profeßio^  Libere 
iere  dicam  ,  non  ut  Societati  labem  aßergam ,  aut  ullius  nomen profciffum  yelim  ,fedut 
onfulas  Ordini  ’Max. Pontifex, quem fition  confentanei  mores  exceperint, in fuum ßon» 
e  exibit  exitium, 

Duo  funt  ,  qnceyi  apertd  inhunc  Ordinem fefe  ingerunt ß^mbitionü ardor ,fa^ 
\us,  aflus ,  religio fs  fmpli citatis  fatum  :  qua  non  fme  acerbo  luSlu  fentiunt  insi 
liti  antiquiores  <&  finceriores  Patres.  Profeßorum  poteflas ,  immunitas  ,  dignitas^ 
\mbitioni  fomitem  fuggerit  t  Coadjutorum  Patrum  tenuitas  ,  repulfa  ,  abieBio,  Pro,* 
eßorum faflui  obfletricantur,aflum  in  nefaflam ßmplicitatis  luminijucem  educunt,ProJ 
eßi  Patres  regunt  ad  arbitrium',hinc  oboriuntur.offucia :  cateros  attollunt  ,yel  deprw 
mdtjut  collibitum fuerit :  audax  penes  illos fandi fuclamandiq^  liberia.s,fuppetit  illis  ac-^ 
urata  rerum  omniumproyiflo, eunt  &  redeunt  itinera, equo ,  pecunia ,  &  multo  apparam 
ommumti,Sed  quid  peccant, per  medias  telas foluti  erumpunt ,  opipara  illis  in  congregat 
ionihiis, magno fumptu,menfaparatur :  'egeant  omnes,  yexenturimperijs ,  yerfenturm 
mne  latus, conyi  cijs  exagitentur ,  panis  comminuantur :  fuum  fi  regnum  teneat  Profefi 
'us,non  efl  qui  judicium  ferat, felici  loco  flant  omnuf*^  Hac  yidete  poßunt  optimi  religioßd 
ec  tamen  pro  religiofa  yita  incolumitate  y  indicare  pbffunt. 

TunePeatißime  Jgnatie  ßerdßihutiisnota  Profeßosf  extinSli  füm  excellentes  illi 
mn^  %ir  tut  is  genere  Profeßi ,  nunc  ad  ambitionem  pietas  conyerfa :  debent  in  domibut 
^rofeßts  arSlißimam  degere  paupertatem,  ac  yiBum  emendicare,contrd,  delibant  optima 
uaip  in  Vellegijs ,  ufu  poßident  exquiflta ,  yefliuntur  corhmbdiits, habitant  laxius,  utun^ 
ur fratribus  ut pedißequis,  filent  rarius , liberius  loquuntur.  Qmm  conferti  ad  yeflram 
SanBitatem  accurrunt ,  ut  flneyiatico ,  fola  Chrifli  ope  fulti  ,yel  ad  infldeeles ,  yelai 
areiiibsm}ttahtur\f  Scholaflicos plures  f olent  ad  Indias  dimittere ,  fu 0  non  obliga',* 
Qsyoto,  ipfl ßonflonis  rei,  &  quarto  conflriBi  yoto ,  foßites  fe  feryant  in  paratio., 
ibuslocis ,  &  cum  duriora '&  aß  eriora  inferioribus  pradicent ,  meliora  &  molliora  fibi 
'eligunt, Ha  cum  prima  P.Ignatij  profeßionelonge  difconyenit  yita, jam  tamen  Profeßi 
'sujitata,^  Scholaflicis  inßempropoflto-j, 

Ecce  Ambitionis  artes  :  Profeßi  funt  in  apice  ßlendidiorü ,  &  facilioris  yita» 
Htc  Scholaflicoruni  fcopus ,  ne  hoc  excidant  honoreimagiflris  aßentanturi,fuis  Juperiori^i 
<us  blandiuntur,  dant  auribus  quod  platei dicunt  referunique  qUod  arrideat,  mode,' 
horesex  fuis  focijs,abflmilesfihi ,  abofluta  illa  confuetudine  ayerfos,  ad  Coadjutores 
mandant,  Vbi  religiofus  conyiBus  s  qua  Chrißiana  yita perfeUio  f  Artifices  facu*, 

Vu 


J 


I 


De  Doctrina 

larts  prudentia  nec  dißnr/aiaemiis  expertes  eyadunP  religioß  alumni.  Trofeßionem 


jpirant,  t^ßerarit,Hl  jms  fuperent  fratres  ;yi  de  e  patricios  ad  dignitates  Trofeßioneßhi 
yiamfeci]]c_, :  nac  attingenda  eßmeta...».  Cum  inipolarunt  in  arcem ^prajunt  Coadju» 
foribus  SacerdotihtPf  eosque  defpiciunt  ,  hujufmodi  profeßi  T^Bores  pleBunf  inclea 
tnenter,  0  crtmaci prohro  fodiunt,  nullas  conßantia  dant  inducias, quihtss gradihns  afcen» 
dit  ambitio ,  ijfdem  religiofa ßmplicitas  demittitur,  nihil prodeßad firmum  CsT  darum 
Societatis  fiatum  obtinendum  ,  pudentis  ac  finceri  animi  moderatio :  adyocandaeß  in* 
duflria,  occultis  nitendum  eß  machinis,  yerfuta  folumemerguntingen'ra:  quiyaferri^ 
tnus  efihic  digit o fignatur ,  conijciuntur  in  illum  ora  &  ocdli, committuntur  illi  Collegia,^, 
fl  qua  funt  res  cum  illußribus  yirü ,  ipfius  conßlio  componantur  ,  laudatur  quidem  fed 
abfens,  ö*  exul d  Societate  candida ßmplicitas,  ne  manum  quidesn  ad  illum  y erterint ,  qui,  . 
nefciat ßmulare  expreßum  ;  per  hanc  morum  corruptelam  quis  illuceat  yirtutis  dies^ 
ubi  yinculum  i*  quod  conjunaos  religiofa  neceßitudine  animos,  deyinciati  cum  nullus , 
eidfit  exprefius  diBis  &  faBis  candor  f  "Kihil  in  hominum  coetu  mutua  illa ,  qua  in-* 
ier  Societates  intercedit,  confidentia  dulcius  y  nihil  beatius ,  nullum  gratius  folaf; 
fium  ore  fideli,  &  confentienti  peBori_, :  fi  cura,  &  follicitudo  ambitionis  fe  interferitf. 
(icefcunt  hac  omnia,  fapit  fucus:  eß  qui  pigmentis  bona  decoloret  fua^  malit  ima*i 

gine  finceritatis  illudere quamyerayirtute ambire^.  Defertur religiofus habitus , fer*' 
pi(  fip^uluris  animus ,  immittit  fe  blatidus  ,&  cum  externa  difciplina  confuef€it,inaulai 
in  cameris,  in  fcholis,in  porticu,  in  impluyio,  inAEde,  in  fuggefiu,  nufquam  nmadeßi 
prudentia  peryerfa  genius ,  inepta  gtoriola praßigijs,  pia fimplicitatis  egentes,  &a4] 
sißutiam  yerbi faciles  irretit.  Hinc  illa  totius  orbis  querela, aßutos  eße  Iefuitas,non  eße\ 
rudes  yerfutia  fe  cularis.  Hinc  exigua  diBü  fides,  fufiiciones  artificiorum  fatis  pr-9\ 
pna,  alienatio  optimatum  d  Societate^ :  fubdifidunt  de  fidelitate  reßublica ,  Senatus  re^\ 
gij  de  faBiom  nimia  conqueruntur ,  multa  gray  iter  incufant ,  fcripta  cautius  interpre-^] 
tantur,  &  notant.  Soci,Qs  calliditatis  potius  tentanda,midmßrudi(iQnis  aut  falutit  acci^\ 
piendaßudio  explorant. 


Terp  eram  illa  pra  dar  a  munia,  fi  eyellitur  exanimis  hominumfdnBitatis  opinio,  ß\ 
ptinusfimplex,  &  a  faculo  parum  remota  Societas  habeatur,  i 


follem  pr  opter  ea  SeleBü  yiris ,  qui  in  Societate funt ,  injuriam  fieri ,  admiratur} 
fum  fqpientiam  &  prudentiam  Claudij  Aquay  iyae  Generalis ,  %iutij  E'itellefchi  aßu  . 
ßentit  comitatem,  Fabij  de Fabijs pietatem,  fußiniani  Genuenfis doBrinam  &  integri*^ 
tatem,  ut  ne  quam  plurimos  alios  citem,  quorum  nomina  indiyerfis  Troyincijs  illudi 
ßria  funt ,  &  ob  ctarißimas  yirtutes  celebrata^  :  fed  ea  yeflra  SanBitati  redhibeo]^ 
reconcinnanda^,  qua  multorum  yelyitio,  yel  incuria peßitndata funt,  &affliBa-j,  7{e*i 
ligiofa  modeflia  placida  demißio  dimijfa  efi  f  reyocetur.^  Squallet  ignara  fraudis 
ßmplicitas r  fuo  nitori  reßituatur,  Jnßdiantur  angues  gemini,  ambitio  &yerfMtia..j^i 
fuffocentur.  f 

Toßulant pratereafinceri  Fatres  Societatis,  ut  innoyetur fiatutum decem  Tatrum-, 
quo  res  omnes  ex  maj  ori fuffr agi  orum  pondere,  ac  numero,  <&non  ex  unius  definitione^  l; 
foncludi  dehebanf.Qua  ad  infiitutione  anima fieBant,admoru  ex  amen,ad fidei fiabilita*\ 
tem,  folus  Tontifex  T^m.  etiam  defedemotuproprio  confiituit,  &  diBa  3{om.  Tontifici^^ 
Spiritus  fanBi  afflatu  infiirata ,  fecurepronunciantur.  Illi  non  caligo potefi ,  non  nube$ 
eripere  lucem,  immotum  efi  diyina  pollicitationis  decretum,  harefisineluBabilefatumy 
Tetri  fidem  deficere  nunquam.  Hon  habes  Collegam  Teatiß.  Tater,  tSrinEccleßa  Delf^ 
prafente'femper  &  cußodiente  diyino  fpirifu ,  a  reBa  fapientia  dimoyeri  non  potesß, 
fianepoßidespotefiatem  »figendi  refgendijue  momproprio  quodfuggefferit  inEcdefiaJi 


't? 


I  E  S  V  IT  A  R  V  M.  äJ4 

*blon  eß  inreligiofortimf ferioribus ßmilis  authoritas  fracipere  dehent flatutai 
fas  non ßt  Ulis  fnorum  rejeSlis  f^jjragtjSipro  arhttrio  qrne  yifa  fuerint,  imperar^. Stent 
pluribus  &  melioribus ßentennj s ,  ne  y^Hores  ac ßuperiores  Societatis  in  fuo  ordine  pa¬ 
rem  cumyeßra  fanSlitate,  ßbi  poteßatemyindic'ent:  non  eß  Ulis  major  promißu  caltchs 
^ratia,  quam  Eccleßa  Epifcops ,  nihil  tarnen  Epißcopi  ,acdieecetieinSynoaisj'inefuo- 
rum  ßijfragijs  decernunt,  cur  fefubducentd  communi  jure,  quiad  errorem  prochyes  ,  ut 
:tzteri,in  eandem  jaBi funt  humanie  inßrmitatis aleam  f  cur  in  fuis  CollegijsaßeUent  eam 
tuthorttatem,  quam  E^mce  &  inuniyerfa  Ecclejia fimmtisEontifex  detinet  f  Vidi  de¬ 
ceptas  hot  errore  Et^or es  aliquot ,  qui  etfi  Clemens  Oclayus  fanxerit ,  ne  quts  Sode* 
xatis  ,  Sedem  Apojlolicam  petens ,  per  fuperiores  d  coepto  deturbaretur,  tamen  fuos 
T^omam  petentes  ut  fummo  Tonnßci  multa  detegerent ,  injußo  anathemate  afjiixe 
runt,  (non  enim  ligare  poterant J  &  impatientes  appellationis  ad  fanblam federn  diris  de- 
"poyerunt. 

Hoc'mihi  femper  fußePium  fuit, atque  ejfe debuit,  religiofosjqui fegloriantur fumid 
mo  Tontijici feryire,  ey  yiyerc ,  Tcntificis  tarnen  judicio  nolle  fe  jijlere,  ne  de  fuis  nego- 
njs ac rebus  certior ßat fumrnus  -pontifex  pertimej cere .  Eechnas  moliri  omnes,  neco.i- 
^ci  US  ßt  gubernationis,  ducere  crmiini  ,ß  quis  pvntißci  caßiganda  proponat ,  profcindere 
perbis,ajpergers  dedecore,  quemyidermt apud  T'oniißcem  ejfe,  eh  pcniiie  fedis 
:a,  ey  Eccicjiß,  utpareß,  mdgü  ,qudmßuse  dominationis ,  am  ■'Xrm.  TPerr.y'-ipjmt  S’j-^ 
eietatis  Superiores, ne  plus  aequo  potentes,  ex  prim^  Socies  a.\u  de-:  -etn ,  j  .ryandis 
fragijs  alligentur,  nihil  innoyent,  aut  mandent,  refragant?  '  dotum  Col'egio :  p.ulii'S 

excepto  Generali  propoßto ,  ultra  triennium ßuperior perßjr  x:.  dSyn prxjit  idlns ,  ni'sm 
ysl  congregatio ,  yel  Collegiorum  ProfejTi  non  elegerint ,  rxdlus  ad  congregationem  Ge¬ 
neralem  yel  Proyincialem  proßcifcatur ,  qusmnon  flatuerint  Collegiorum  'Sacerdotes, 
"PSec  yeßrae  SaUitati fatis  unquam  cautumjininquirat  deillis, audiat, probet,  quldrerunt 
tgatt ,  num  ut  fuperiorum  jus  augeant,  de  yeflra  poteßate  ahqüid  detrahantinumputenty^ 
pejlraeSanUitatis  eße,religioforÜ  querelas  refcire, leges  ac  difciplinam  omnem  ponderaret 
Subodoratus  enim  fumnefcio  quid, fe  cularem  nimirum  appellabant  Ponrißce  aliqui:  Igna¬ 
ros  yitee  religio fae  Cardinales:  eofde  ejfe  fe  culares, a  ede  obedientia  religiofa,  de  mente,  dt 
:orifuemdine,de  adminißratione fententiam  ferre  nonpojfe.  Obßupui,nec  niß  ojfenßsauri- 
hus  receßi-, multa  yolutans  animo ,  &  hoc praßeiyim , pr^efentes  yeflra  SanÜitatis  oculos y 
quaß de Jfecula proß;icere  deberi_,-,  quo tammulta  immunitates ,  tammagna  fac^itate£ 
buj-aßmodi'religiofos  efferre  poßint.  '  .  — 

Superejl,  ut  inane  otium,  quöd in auBa  multis  hominibus  Societate,  pernitioßum  eß( 
utili  ac  religiofo  otio  hauriatur.  Superfluis  ex  curßombus  ereBfaciatiy  agantur  ex  illis 
plurimi :  yolitaniper  urbes,  &  ne fellis  fuis  inimorenyur,  occupationes  externas  quarunty 
alienis  dißinenturnegotijsf ßolemni  tandem  choro  poterunt  contineri.  Si  decantent  of- 
Heium-,  Peatißime  Pater,fl  concentum  amet  cceleßem,ßrehus  diyinis  ädffnt,  fli  hoc  genere 
religio fa  feryitutis  'non  eximantur  ^  ß  die  ac  noPle  bonas  horas  pfalmbdia  impendant ,  o- 
tium  futile  i  ferijsimpedimentis  trudent ,  non  faluiationibus  crebris,  nonproträblis  fer^' 
monihus  fefe  eß'midentyion  de  Principibus, non  de  Pr alatis  curioflus  inquirent.  ’Rfxa,di- 
Ueria.admurrnuranones,rifus,de  catu  Societatis  difljcientur,  cotentiones,  qua  religiofcs 
animus  dedecent, cayillationes,(  quod  decurtata  fmplicitatis  ludibrium  f )  &  alia  noxa  ^ 
amoyehunttir.  Si  diyino  huic  officio  afjuef  :ent  adolefcetes  Societatis ßacularia faßidient 
colloquia,  non  tenebuntur  illa  urbanitate  faculari^'äd  quam  fe  inflitusre folentt  fyncerio- 
res  &  puriores  gemitus  Ctniflo  fiiodabunt,  non  fe  yertent  inillam  yerboriim  dißimula- 
tionem,ac  yarietatem, [enes felicem  obitum  meditabuntur ,  habebunt  in  quo  defertam  fe- 
neVtutem  c onf olentur ,  radium  cubiculi  jucundißima  diyini  cantus  yteifitudine  tradu¬ 
cent  in  tranquillißimurn  otium:  paxyigebit  fumnia  in  Collegijs,  non  ohferyahunt  fe- 
culares,  Societatis  religiofos,  tam  familiares  &  yagos :  &  ideo  diligent  magis,  S  cd  ijlit 

V  u  X 


De  Doctrina 

tmnthti  recUmahunt aliquL  Qmf  %la.xime  Tontifex^  Qjiinam  ohßßenrf’  quiprvfej^ö^ 
nem  illam  unam  condemnabunt  qui  debilitare  fußragiorum  yim  qui pfalmodta  objire^ 
ferepoteruntf  illi ^  quos profeßio ^  at  nonreligiofa  jperfeUiodeleBat  ^qui  foli  decernere^ 
^i Jiudent  'Sfiyere  liberi  ab  omni  religio fa  objerii>antia.  Qmnum  infurgetit  f  illi ,  qui  de¬ 
cemprimorum  'Patrum  inßitutionemfepultam  efje  cupiunt^qui  nolunt  in  primam  pietatem 
recurrere^  quos  pudet  tir  tadet  multos  habere  pares , multos  profeßion^Jux  Socios,  qui  fe 
examinari,  f^a  fua  in  judicium’vocari,  qui  Je  ad  obedietiie  ordinem  redigi  pertimejeunt, 
Ißpmee  numerantur  ferme  quingentitfi  libere  loqui  poßent,nec  impedirent  pauci  philautics 
tsr  honoris  fui  tenaces , primos  decemprimorum  Patrummores  repofeerent,  Profeßionem 
tinicam,  jits  commune fußragiorumrepeterent ,  ^  folemnem  celebrarent  chorum  inlocum 
illius,  quam  retinent  moleßißima,  optimis  quibufq^pomeridiana  &  ’T/eßertince  recreatio- 
9iis:/^am  parum  abeß, quin  jam  congregationis  ßatuto  fußulerint* 

Hanc  repetunt primee  Societatis  redintegrationem  feleÜißimi  e  Societate  ßeligioßi, 
V eßrte  SanHttati gratias  agent  immortales, Ji  ambitionem,  ac  Derfutias  excedere  jiibeat„ 
auream ßbi gratulabuntur  yejlro  Pontificatu  redijßepietatemßuo  aquitatem feßuram  lo-^ 
€0,reperta  prima  Societatis  fundamenta,  flatum  ereUum.  Potuit  a  Profeßü  indißeren- 
tiumOrdo,  dPeato  Ignatioinjlitutus y  abirogc^ri,  expun&its e/i  colUteralis d  Coilegijs, 
quem  "B. Ignatius  adtemperandam  'peti  orum  pote  jiat  em,  peSioribus  oppofuerat,  Cqlia 


ter  alis  Patris  ijiius  confortium  P^Bores,ut  poteflati  fuce  adnerfum  excinxeru^it:  cur  non- 
ab  ijs pari  ratione  Coadjutorum  inutilis  gradus  auferetur  F  Cur  non  d  "peflra  SanUitate 


f  cum  foli  canodoxice,&  propria  amantes  dignitatis  hoc  facere  recufent^J  Sactr  dotum  Co* 
adjutorum  gradus  obliterabitur  F  plures  &  meliores  erunt  in  Societate  i>iri,fi  omnes  pro- 
^  feßione digni  eße  debebunt  :  Confeßarios  &  Coadjutores  Societas  habebitprajiantiores» 
fduidmirum fi  examinari  Dolum  Epi f copi  le fuit  as  ,  we  indigni  tonfeßiones  audiant  F  ni¬ 
mirum  CoaajutoreS  Sacerdotes  ad, i  dmutieris  dantur  y  quibus  interdiBum  ejlfludere ,  qui 
repulfi funtd  fcientijs,  Del  quod  genereDiles  eßent  (quod  heu  inter  religio fos  dif crimen  c'  J 
Del  quod  ad  menf ce  miniflerium  magis  apti,  ^isnonjujle  dicat,  conqueri  Epifeopos,  dum 
Sacerdotes  eos  ßbi  confecrandosDident,  quos  nec  patrimonij,  neebeneßeij,  nec  Profeßio- 
nü  titulus,  de  certis  alimentis  fecuros  facit  F  quos  hodie  religio  fos ,  cras  feculares  eße  poße 
norunt  ,ß  Superiores  DelintF  quos  mediocriter  literis  tinBos ,  philofophice  ac  Theologice 
rudeS,  ad  gubernandas  tamen  confeientias  defiinarifciunt  F  Quod  ji  fint  Coadjutor  es  ali¬ 
qui  Sacerdotes,  quiDtrtute,  fientid,  eloquentia  non  folumadeequent  Profeßos ,fedfupe- 
rent,  (hon  incredicile  certe  fachius  ,fed exemplis  clarum)  quis  non  Didet,  diDerfam  illam 
diflributionem,  ex  aliquorum fenfu,  ac  Doluntate ,  ut  ambitioni  fuce  Delificemur,  ohfirma- 
t  is  animis  retineri  F  Qups  nonhanc  manifeßce  dißenfionü ,  ac  diDifonis fementem ,  ac  fe- 
getemputet F  Qui  Sacerdotio  dignm  eße poteß,  Profeßione  fui  ordinis  ( quee  efl  rellgtonpi 


\  &  fanBitatisfolenne pignus)  indignus  eße  nondebet.  Trgent  Epifcopi,ne  SacerdotesDi- 
tceac firmitatis  fud  incertos^  neparum  ad  Societatis  munera  dignos  inflituant.  Patres  So 


ciet  at  is  eximi j ,  quorum  ha  c  diaatafcripfi,  pro  Chrifii  amore,  pro  Societatis  nomine ,  ör 
redintegratione  Dehementer  expofiulant.  P^ges  &  Principes peroptant,ne  dimißos  &  af- 
fliSlos  tam fcepe  retigiofos  in  fuis  ProDincijs habeant:  indigena ,  ac  ciDes percupiunt,  ne 
de  Societatis  T^ligiofis fubdifidant,  ne  coguntur  percontari,  fitne  Coadjutor,  an  Profef- 
fus  ille  SacerdosiDidelicet dotus,anindotw,ferDu>s anliber,aliqups autnihil, fia- 
•  bilif  religiofiis, an  ad  Superioris  duntaxatnutum.'ßeligiofa  annuunt  o- 

mnes  familia,  qua  fantorum  Patrum  infiitutis,  &  reli- 
giofia  antiquitati  Societatem  adaptatam 
gratulabuntur. 


IMPE-' 


r 


V, 


lESVttAttVM; 


255 


[MPERATORI  AVG  VSTO,  FRAN  CI  ab 

REGI  CHRISTIANlSSIMOj  HISPANIAE  REGI  CA« 
THOLlCOj  OMNIBVS  QJ’  E  PRINCIPI« 

B  VS  GHRI  STI  ANIS* 

\E  F  O’B^MATro^B  OT^DI^/S  lESVF 
tamm  iTheophilm  Euge7jiu4,' 

CAEfaTi  7{eges Augufii^mam,  confiUoyarmü  inylUi)fayete,& eflotehonu 

ullm  eoramAgamimnone  Achi’^porum  Trincipz^  ,  tiiß  fit  prorjM  amens ,  nema 
yana  &  tnepta  dixerit, fd  afud  dos  deleUui  &  rerum  &  yerboru  excogitatus  fit  oportet  „ 
Qups  acceßum  j^eret,  tpui  non  ßtmente  digna  f  quem  non  ab f oluta  prudentiae  ff or mariti 
ucleyia  ,  nec nimia  referam  ,  fed  qua  ab  ornatißimü  &  fapientlßimü  de  Societatis 
^ES  V  ordine amplißimc  didici,  &  qua  de  confcia  rerum  experientia  accepi.  JCaDeriuS 
TSlADarram  Societatis  1e  S  V  Dir  religioßßimus  ,  ultra  Calpen ,  &  non  jamampliui 
ultimam  Thulem ,  prater  Herculis  columnas,  ßdem  apud  ignotas  &  exteras  regionei 
^ropagaDit,  V nits  ex  illorum  decem  primorum  T atrum  Societatis  I E  S  V>  Collegio^ 
fanBiones  cum3eato  "Patre Ignatio Loyola  ,  &  alijs decem ,  ad religioßim  conDi&um 
exaÜas  &breDes dederat  ,  .quasapprobaDeratfanBus  Pontifex ,  laudabant  Epifcopi^ 
^onDenientes  &  accommodatas  fandorum  Patrum  inflitutis  afferebant^  Poflea  adjun-^ 
xit  P  e  at  us  Ignatius  aliqua ,  qua  pofleri  in  detrimentum  Ordinis  trahunt*  PriDilegia^ 
noDajura  afanBa  fede  obtinuerunt ,  quibus  non  ßne  totius  orbis  querimonijs  ,  prater 
fummi ‘Pontificis  mentem  utuntur ut  D  olunt  i.  FLe  aD  er  fix  mores  a  Peato  Ignatioi 
nealienaab  illußri ICayerioDita ,  ne  in  SocietatemfenoDa  Societas inijciat,  ad  initia^ 
redeundum p  hauriendi  funt  fontes*  V sfiri  quotquot  funtin  orbe  fübditi  Chrißiani  ;ae 
prafertim  Patres  Socjetatis ,  cum  ij, qui  adhuc  in  Societate  DiDuntitumij , quos  atrox 
fiiperiorum  qUorundam  animus  e  Societate  migrare  compulit,  Deßris  omnes  adDolDuna- 
tur  genibus,  ut  Dere  Chrißiano  &  jußo  ediUo  tot  feleSios  religiofos  ah  importuna  DeS 
xatione  liberos  faciatis ,  arreptam  illam  fiiperiorum ,  atque  inufitatam  poteßatemtemS 
peretis  ac  lenibus  Deßrü  Imperijs  moderemini.  Quid  tam  inf olens  ^  quid  tam  durum  a& 
dirum,  quam  tot  infignes  religiofos,  qUibushic  ardor  erat,  utin  Dotis  perßßereHt,  e  So^l 
cietate  eDulfos  I  eofque  etfii  non  alienUm  d  Chfißop  alium  tamen  ab  inßituto  propofitii 
ducere  fpiritum  i  quid  tam  ferreum  I  quid  tam  inhumanum^  qudmd  Sacerdotum 
ligioforum  ccetu  ahaSlos  optimos  DiroS,  inhoßitis  &  immitibus  linguis profcindii 
hos  de  matris  uberibus  Diolentd  dejeUione  adfolumallidif  Quiditad  Societate abhor'^ 
ret,  cujus  omnes  focij  dicuntur,  qudmißa ,  nonex primorum  Patrum  Societatis  inßi^ 
tuto,  nonex  "Beati  Patris  Ignatij ßudio ,induUa  conditionis  dißimilitudo f  Ditie  dif 


eemp  &qua  animaaDertunt proponere  decreDerint ,  inconßantiiey  &  leDitatis  notain* 
uruntur,  indefertionis  &  Apoßaßa[crimenac  fufficionem  pertrahuntur p  tam  aßiduif 
acerbis  moleßijs premuntur ,  ut  etiam  opprimantur.  V nde  hac  malorUmllias  I  qiia. 
parte  certe  fatalis  illa  %londrchia  tranfcendit  muros ,  qua  terte^  dejeSla  ßrues ,  qua  ple- 


'  X  J  /“y 

Athenienfes  magno  Pompeio  i  itahdc  fchedula,  quid  petant  p  quid  obteßentur  aDobiso* 
ptimileligiofi,  mani feßurn facio,  "Hon  fumts,  qui  quaram ,  quid  Tyridatem  terreat j, 
paci  ßudeOi  ^mufis  meis  i  fiH  tamen  quaß  quiadLucrinuni  conchas  ^  itatempu^ehdo  ^ 


P 

. 


De  Doctrina 

Catholicü  T^gthiPt,  f  atria  &  amicis  meü  feryio,  &  fidem  feryo, patria  ohfeqmr,  cutui 
qu$relas exponOfamtci^ adjitmf  quihtts  hanc operam praßoi  ^em qußamexpofictma^.  Or-* 
ainem  lefiuitarumreßtm  in  primogenium  yigorem  quid  aqsnm  f  jus  abrogari  ^  quoab- 
utunttir  in  Juam perniciem  ^^hgiofi  j  quidqußiit^  f  religtoßhs  cUm  reltgiofis  conyenire 
quid  congruentium  communi  lege  obßnngi ,  quid  cauttiis  r"  chariratis  necefiitudinem [er- 
yare,  quid manfuetium  f*  Veoeü;  religionis cultuiyacare,qüidfaUbriusf’  Quinqueprimis 
annis 3  cum  fub  decem  primorum  "Patrum  legibm  yiguir  Societati  unica  Patrum  tene-» 
watur  Profiefiio  ,  omnes  etti^em  religionis  jure  potiebantur  ,  ijfidim  qUoque  yotis  fiolen^ 
fiibus  fiefe  "Deo  confiecrabant  3  non  erat  noyus  Coadqutorum  Sacerdotum  gradus ,  qui  eunt 
Jolennibusyotis  aJlriSli  nonfint ,  e  Societate  cum  yidebitur  dimitti  pofiunt  3  quidquid  itt 
ta  temporis ,  etiam  ß  triginta  annis  perßiterint,  T^on  erat  hac  religiofiorum  Sacerdotum 
formUi  quorum  ßdtm  ex  mero  fuperiorum  arbitrio  pendet  3  non  illa  %lalea3  non  Syrtis 
periculofius  ficopulus^  nonhccyotortim  dificrimen:  ex  quo  magnaeß  in  Societate  perturpi 
hatioi  qua  in  prima  etufidemtnßttutione  inaudita  erat  3  cum  fecundum  jura  folitareligioi» 
numiUnaduntaxat  Profiefiio  colebatur.  Pr  a  figatur  iterum  jujhtia  &  pacis  regula^  j  u-» 
nius  Profiefiionis  yinculo ;  nemo  queretur  deperpetua  yita fua  luconfiantia ^  nemoyicif» 
fitudinem  rerum  pertime ficet.  Sperabunt  S  cholajhcipofi  aliquos  annos  Profiefitone fiatit- 
fUi  certum  a  religione  amoris  fidetque pignus^  non  alienas  yefiigahunt  artes  ,  umeam  ytr»> 
tutem  coierit 3  ut  Ißeligiofd  profefiionesy  fiolennitatenon  fint  indigni*  Qui  dimittenturj^ 
mature  exibunt  iUtilla  folenni  obligatione  conjlriHiy  &  eo  probationis  tempore  3  quo  qut^ 
dtm  fecundum  "Beati  P atris  Ignattq  infiitutum3  etfi  deyinUifimpli cibus  yotiS3non  debent 
tamen  aliud  tefiari ,  quam  fie  Candidatos  ejfe  Societatis 3  &  in  eam  ingredi  yelle^,  Befi*^ 
nent  tum  a  nobilibus ,  tum  plebejs  fiamtltqs  frequentes  querelce,  quee  hocobtrudunt  Socie* 
tatiiliberis  &  adolefcentibiis  fiutsutiquamdiuplacet,&tum3  ubiayertit  fient  enttarn  Su*» 
perior  aliquis  infejlus  itor  queri fuos  miris  modis  iCon fulto  duris  Imperijs  onerarij  &  nulla 
hahitaratione  cotempta pridem prifiinafortunaiy  rejeSla  rei familiaris  &  defierta  domiis^ 
de  Societate  hofiilt  animo  deturbarii  Qui  erunt  adhuc  S cholafiici 3  yel perficient 
&  proficienti  ^elfi  deficere  malint^  &  a pofiefiione  abhorreant ,  non  inyitt^  &  fineparen^ 
tum  ofienfione  ad fua  reyertentur  antequam  ad  Sacerdotium  peryenerint : Jlabilienda  efi- 
altera*^  3  qua  erat  in  prima  gubernatione  ex  primorum  Patrum  fiatuto  moderatio  ^ 
yidelicetutfuffragijs  jus  fuum  reddatur.  P^UoTi  Proyineialis  3  Generalis  infuos  fub» 
ditos  omnem poteßatem  exercent^  fuis  fententijs, qua  occurrunt,  omnia  definiunt,  aliquo» 
tumaudiunt  fenjd  &  monita,  Jed  tamen  ipfi  foli  quafi  Dynafla  &  "Monarcha,  autho» 
ritate  fiimfHa  3  &  arbitrio  juo  confiituunU  Cnr  antiquiores  in  Collegi js  de  fkntentiaro» 
gahuntur  ^  Cur  ad  fiufi^ragia  ferenda  yqcabuntur  j  fiynico  f^Horis  fifiragio ,  yelint^ 
nolint  3  flare  oporteat.^  Si  quod  yelttT^flor.,  id  aperiet  ac  figinficabit ,  quod  reticere  ^ 
yoluerit ,  occultum  Jilentio  teget ,  nec  mandabit  efi^e^ui ,  nifi  quod  ipfie  apud  fie  defixe» 
ttit  /*  Si  quem  ex  fiiis  ille  pollens  7^Uor,odio  ac  maley  olentia  injeiletur ,  quis  temperet  ho» 
minem. ^ fi  fallere  yelit,  &  prayaricari,  quis  deteget  dolos  C  fi  res  Collegij  difiipet,  quis 
ionyincet  criminis.^  Ji  plura  in  fuos  ufns  fihi arroget ,  quis  commonefaciat  libere  f  ' fi  ^ 
lege  aberret^  quis  exolutum  omni  lege  reprehendet  F  fi  qutd  in  Ecclefiam  ,[1  quid  in  Prin» 
tipem  aufit,  quis  yelit  hunc  hominem  judicare,  quem  intelligit  fi  infefium  habeas ,  gra» 
yia  &  acerba  quaque  fibi  perferenda^  Quam  multi  ex  Societate  Dayidicum  illudnors 

fine  lachrymis  repetunt,  mpofuifii  homines  fuper  capita  noftr/u>*  Qui  fiunt  ißi  horni» 
nes  C  infirmi  ut  homines proprijs  dediti  commodis  ;  non  ut  illi  Stoici  ad  Idborum  per» 
pefiionem  fortes  ac  duri  ^fed  inclinant  es  quo  praponderant  fenfus,  &  dd  facilioris  yi» 
ta  ufum  ac  fruitionem  non  indociles  :  qui  hornines  C  deteriores  an  meliores  Paulo  A»t 

folluilantem adyerfus  carnem  jf  tritum  experiuntur,^ 


n 


%  ' 


Iesvitar.vm; 

^ultimere  deuent^ne ßantteprolfitCur  tjs omnus  inreligtofospoteßasi*  cur  res  collegi j  om*. 
nes  ,  facrasacfrofanas  ex proj.>rtafenrenria  ßacuenrf"  Patrum  fe^ueyicur  yel  rejhuent, 
^roufViderint-ideßnittones ^  dicet  incolumem  diu  Societatem  ^  ji  tantum  Tic^ores 
;xßaiiari,Ji  hulli/s  jimh tt4  imperta ßüa  cocrcere , ß nullus  metts  ohedtentice  jura  'Velint  ter± 
minare  j  Pt  öfteren  S*  pontificem  urgere  folent ,  ut  bujufmodi  principatum  authoritate 
Apojlohca  communiat  ■,  ne  ß  cotifenjiusprincipum  ,  ac  populorum  epcpe^letur  ,  tanta^ 
tamque  ahßoluta  dominatio  exfcindatitr.  Sed  neque  hoc  tantum  extorquent  ^'^erum 
Q  quos  excelji  animi  id agre  ferre  fenferint ,  äußere  habent ,  confthjs  [uls  abigunt,  im^ 
inoderat«  jeyeritatis  tormento  exagitant ,  quafi  noxia  capita  ,  huc  illucque  dijijci^ 
tns,7^mana  profeSlione  inter  dicunt, non  expedire,  aiunt,  nec  tutum  effe  fanSlo  Pon^ 
■ifici  ad  hx c  detegenda  fe  fijlere.  ^ef  :ire potuiflds  Auguflißimi  Principes,  qim fue^ 
it  anirnm  illorum  V\eHorum  ,  qui  ^<^ligiofum  optimum  de  palatio  "J^gts  Hilhanix, 
pfo  ^ege  nef ciente  ,  abripere  moliebantur  :  Hinc  ilU  ad  Clementem  otlayiimquerel 
a, qui  Patrem  Claudium  Aquatam  Generalem  in  Hißaniam  ire  iußit,  ne  Jugibus 
um  auferretur  Cliens, ne  ulla  integerrimo  Patri  fer  et  iniuria^  Si  nota  ,  ß  calculi  pa^ 
rum'tim  haberent ,  ß  yigerent  fuffragia,  non  efferrentur  ad  hos  animos,  non  hoc  ten^ 
■arent,nön  hos  fluSius  immiti  fuo  tridente  commoyerent ,  non  tot  'ßeligiofos  ad f copulo s 
mpellerent,  e  quibus  nen  nißfaBo  naufragio  confragas  tabulas,  ac  yix  hxrentes  educert 
loffunt* 

Qjieruntur denique ytrt  IHobilißimi ,7^ltgtofos ,  quibus  nulla  fx cularis  curam-“ 
lumhere  deheret,foUicitos  tamen  effe  de  gubernatione  Principum  ,  de  fatu  :  falcemim- 
nittere  in  alienam  feget  em,  humanatraUare,cnm  diyina  deberent  i  certius  ea  cognofce-^ 
e ,  qux  in  xdibiis  ßegiqs  diila  yelfabfa  funt,quam  qux  in  fuis  Collegijs  fub  umbra  litte- 
aria : paratiores yidentit  audiant  ßpmanüsne fuperbas  inyidx  Carthaginis  eyerterii 
trces,quamquidadpromoyendamfd€mEpifcopi,fui  yelalij  religiofi  excogitent, dut  ag¬ 
grediantur  :  non  conyenire  Patres  Societatis  ad  publica  pietatis  munia ,  ad  indiilas fu^- 
dicationes  non  adeffe  qUamyis  ncc  Coenobitxfnt ,  nec  %'lonachi ,  nec  folltudinis  cui- 
ores  ,  imo  ne  religiof  quidem  prefeßi  ;  nif  admodum  pauci:  percurrere  tamen  yicos^ 
\Vire  ciy  itates ,  obambulare  in  compitis ,  ßeilat ores  effe  religio fx  Pompx  ,  cujus  ailo- 
■es  effe  reffiuunt  in  communi  ßanÜitatis  theatro  ,  sujus  cultum,  ut  fuis  moribus  ahfmi- 
em  ,  exercere  incommodum  fibi  effe  extfiimanu  fi^uod  tamprxfens  conflium  ad  in- 
mes  illas  curas  exinaniendas  f  qux  tamutilis &religtofa  cura  ^  illa  nimirum, quam  Pa- 
ilius Ambrofus,  Gregarius  TAagnus,  &  multisretro  feculis  Patres  yiris  religiofs  an- 
iquam  &  folennem  efe  y  oluerunt :  decantanda  deflinatis  horis  fanCla  Pfalmodia  con- 
~uetuio,  continua  in  diyina  Hierurgia ,  &  miniferijs facris  occupatio*  Si  choro  detine¬ 
antur  lefuita ,  puderet  otiari  ,  cum  id  muneris  praßandum  ejfet  ',nec  tammulti patres  a 
itterarum jludijs  ,  &ab  omni  Collegiorum  cura  rejeHi familiares  congreffus quarerent, 
ritibus  extrudant  tempus, et  cubiculi  mora  fe  redimant :  haherent,Unde  diyini ffiritus  fo- 
atium  p  er fentirent, publicum  illud  Dei  cum  hominibus  coUöqutum, ut  fatigationis  &  la-i 
oris  omnis  leyamen,falices  experirentur ,  &  tam fecuraacpura  cum  Deo  conyerfatione 
ecrcati, nihil  de  fxcularium focietate,conyiliu  >  de  aucupandis  fermonibus  cogitarent. 


ilißimum  ordinem  deturbari  yelit,fed  imprudens  &  indignus  ft  ille  arbiter, qui  neget  ai 
f  imam  frugem  reyocart  debere ,  pacis  ac  yirtutis  leges  ijs  repetendas  abnuar  i  qui  prima 
ua  regulx  ufu  ac  fruSlu  foliati,  non  f ne  ingenti  mcefiitia  reflantur ,  pene  fe  alios  d  primis 
Patribus  ac  degeneres  exijffe.  V na  &  xquali  omnium  profeßione  (  Augufißl- 
ni  j  ut  jura  communia  fanciunt,t!!T  primi  Societatis  patresyoluerunt,pacem,aqualua- 
<em,fncmcatm ordini reßiruite,fuffragiorumyiac poteflate dignitate,  liberutemia« 


; 

De  Doctrika 

res  Societatis fer'Tate*  DecanrationepfalmodiaireUgionmppietateiHacfanBkatm 
fietatis  tueamini^  >  '■ 

CASPARI  HAYVODl  AMGLICIIlä* 

S  VITÄ  ^  VPP  LICATIO  PRO  ElVSDEM  ORDI-  ^ 

■k 

NIS  REFO  RMATION  £♦ 

CÄfpar  quoque  Hay  vodus  Änglus ,  8^  lefuftanim  Anglorum  tunt  in  Ans* 
glia  >  tum  extra  ob  ammi  dotes, natalium  honeftatem  celebratifiimus 
anteaiiquot  annos  Neapoli diciturmortemobijire*  Is  poftquam  in  Societat^i 
lefu  annos  triginta  unumegüTet ,  dC  eiufdem  Societatis  per  annos  vigitititres 
profeffus  eiTetjSdper  tantum  temporis  fuörum  lefuitarum  mores, 8<I  proceden« 
di  modum,ut  ipfe  ait ,  in  omnibus  fere  Chriftiani  orbis  regionibus  expertus  ef* 
fetjiam  fenex,totius  Provinciae  Neapolitanae  profeiTusCuno  excepto)  omnium 
antiquiffimus  efietjZelo  dutftus  Societatis  fuae  ad  patrem  Claudium  Aquavit» 
vam Prsepofitum  generalem fcripfit petens  ,  utipfumiuberetRomam veniret 
Habere  enim  fernuItajquseiUicorimediceretinbonum  Societatis,  cuius  infir** 
rnitadbus  mederi  citpiebat ,  antequam  aliquis  Societatis  vel  adverfarius ,  vel 
Apcftataeiusdefecffuspublicaret,  \  ^ 

Nc  vero  pater  Generalis  remlevem ,  autnegligendam  hanc  illius  petitio* 
nem  exiftimar et, argumenta  eorum*  quse  compluria  coram  dicettdahabuit,  adi 
haec  qujefequunturicapitarevocavita  Romam  adPatrem  Gcneralemjmifit 
anno  i55>ö*  , 

uDida ,  SC  fada  putlice circa  primatum  fummi  pontif«lidCm  fedis  Apo- 
fiolicae,ö::poteßatem  illius.  -  ' 

2,  De  modo  procedendi  fuperioriimin  Societate  in  gr  avifilmis  Chrifti  cau* 
lis  jin  quibus  mori  tenebantur  potius  quamiicprddere  veritatem. 

34  Concernit  admiranda  in  adminiftrando  Sacramento  Poenitentiae,  S^va« 
riasfuperioriim  ordinationes  in  eadem  materia. 

4.  Depericulofis  dogmatibus  S^docflrinis  inauditis*  quas  (licet  multa  ciui* 
■|nodiintelligat)tamen  nunquam  tales  audivitReverentiaveftra» 

.  5,  Aperiemur  multa ,  ea^  periculofiora ,  QC  coritradidorianoßrorumin 
didis  dC  fadis  circanegotia  maximaChrißi  6^  Ecclefiae. 

6.  Continet  flupenda  de  Societate  in  didisÄI  fadis  tum  Supcriorum*tun1 
cy  aliorum,adexaitationemSocietatisnoßrae. 

7»  Concernit  varia  negotia  circa  iufiitiam  8^  iniußitiam* 
S.Qtiodmultisin  locis  defpolijs  Amalech*  ÖiTlericho  forte  noßrisadhac- 
ferunt  ( nefcienteveflra Paternitate)  utmetuendumfit ,  ne  tangatur anathe- 
mate# 

p.De  mala  fide  Superiorum  Sociefatisjttim/nmandandis  ftiis  fubditis,tum 
in  relationibus  ad  f^rovinciales ,  Provincialium  ad  Patrem  Generalem, 
litteris  intercipiendis. 

t  o.  Concernit  quafdam  evafiones,  quibus  fe  defendunt  in  tenebris  *  ne  in  Iu« 
cem  veniant,6^ illis  remedium  afferatur. 

1 1.  De falfitatibus,  fignisö^ miraculis  ynarrarionibus 8^ mirandis , quibus 
nonfolum  apud  nofiroS ,  fed  etiam  apud  exteros  Societatis  dignitatem  extob 
A  lunt,de  quibus  neceife  efl,ut  veritas  manifefletur, aliter  metuendum  eß^ne  wen 

niat  exitium  Societatis. 

Hifce  SC huiufmodilitteris  adPatrem  Generalem  fcmel  atque iterumferi- 
pus  P*  Cafpar  nihil  refponfi  ab  illo  habere  potuit  *  nifi  molles  ic frigidas  quafi» 

,  dam 


I 


I  E  S  V  I  T  A  R  V  M.  257 

an\  cxcufatfoncs»fciIicet,ob  adventantes  ad  Congrcgatior  lern  Gcftcralcmin«» 
tantem  Procuratores  tantas  efle  anguftias  domüs  ö^camei  rarum  parvttatem> 
it  locus  non  elTet  P. Cafparo  recipiendo. 

EatempeftateD»  Ludovicus  Adoenus  Anglus  piac  meiTioriac  Epifcopus 
^afanenfis  in  Curia  Rom.fanc^iTs.D.Noftriafsiltens  regulari iim  omniu  vilitas 
loni  de  reformationi  prxfuit  j  cui  P.  Cafpar  notus  a  mültis  anii'is,ö(^  carus  fuir ; 
uapropter  P.  Cafpar  cernens  fezelum^  fiium  a  Pv  Generaili  fiiocontcms 
tum  eirCjadEpifcopum  Cafanenfem  tamquam  regularium  Meformatorem* 
(^Pontificis  regularium  caufis  aisiftentCm  fcripiit,  exemplairfuarum  litte= 
arumad  Patrem  Generalem  una  cum  Patris  Generalis  ad  illuth  refponfo  mi« 
tjpetensjUt  Pontifici  rem  totam  inCnuaret,  S<r,  fivideretürjfe  Romam  vocari 
uraretad  reddendam fummo  Pontifici de  his  omnibus  rationem,  fed  inhaere 
i  fteretoj  öt^feßinationeopus  eife,  periculum  enim  efle  maximum ,  ne  Pati  es 
ji  Iefuitaf,qiii  tantum  pollentj&^omniafcrutahturinCuriaRomana ,  re  com* 
erta  furnmi Pontificis  iuffiim  anticipent,  fifielongius  aliquo  ablegent  j  utiil 
onfpedfum  P ontificis  unquam  venire  illi  impofsibile  fit.  | 

Interea  temporis  P.  Cafpar  nadus  hominem  C.  P.  lofephum  ä  Cefia  Hi* 
janum  Iefuitam,qui  plurimum  pollebat  apud  N  uncium  in  Vrbe  Catholicum, 
d  Pontificem  fcripfit litteras, qtix fummam rerum continebant,quas D. Nun* 
tus  in  Vrbe  Catholicus  fummo  Pontifici  porrexit ,  is  autem  fuit  Dux  de 
effa. 

•  Pontifex&:  Verbis  Epifeopi  Cafanenfis  monitüs,&:  ipfius  P.Cafpari  littei 
fs  cxcitatus,rem  putat  non  effenegligendam.  Antequam  tamen  P.Caiparum 
Lomam  Venire iuberet,mandatNunciofuoNeapol( agenti ,  utP.Cafparunt 
loy  vodum  lefuitam  adfe  accerfitum  audiret.Nünciüs  hominem  accerfit,man* 
atafummi P ontificis  exponit  j  his  de  irebus  differentem äT  pluries ,  dC fingulis 
icibus  per  aliquot  horas  audit.Quid  lefuitae  c*  illico  fufpicantur,  illico  rem  fub* 
!ent.  Quid  multa  f  effe(ffumeflNeapoli,litD.  Nuncius  Apofiolicusperterri* 
IS  P.Cafparüm  deferCret,  Romae  veroutPorttifexperfuafusjhunc  P-Cafpa« 
am  infanire,  dC  ab  illo  Romam  vocando  defifteret. 

Pater  Cafparus  cernens,  fe  quidem  a  Domino  Nuncio  ÄpoflolicöSf  de# 
didium  ,  dC  fandifsimum  hac  falfa  fuggefsione  delufum ,  fcripfitad  Epifeo* 
um  Cafanenfem,fe  quidem  aequifsimo  animo  ferre,  quodzelus  fuus  pro  Do* 
10  Dei  non  fuccefferit,fufficere  enim  fibi,quod  fundus  fit, quod  potuit,  officio 
iri  bene  aipientisSocictatifuseÄTEcclefis  Catholicae,  reliquum  quod  efi  ,  fe 
)eo  committere,  demirari  tamenfe  tam  ineptam  firOpham,  qua  Patres  fui  per 
tndifsimum  Dominum  deloferant :  nam  inquit,fi  me  fiultum  fandifsimö  Doi 
linum  noflrum  alloqui  fiviffent.  Pontifex  fapientifsimus  medefipientem  effti 
1  primo  congreffufiatim  deprehendiffet  reieciffet  cum  magno  Patrum  no« 
firorum  honore,&l  confeientiae  teflimonio :  confli tiffet  enim  illos  fi'c in« 
fontes  effe>  ut  neminem  invenirent  reprehenforem  nili  unum 
infanum.HaecP.Cafparinlitteris  fuis  ad 
Epiicopum  Cafanenfem* 


♦1 


DeDoctrina  Ie  s  V  i  f  a  r  V 


APPENDIX. 


PAgina  184.  fad  eb.fequentiafuntadderida:paul6pofl:hocDecretiimmCo=ä\ 
mitijs  Vratisl  avi'xä  ProteftandbusSilefiseOrdmibus  habidsDeaetintim*  ' 
teralia  quo®  de  iefintis  Pro vmdatota profligandis  fad^iim  eft^Iöhannc  Chria 
Duce  Lf 


iflano  Duce  Lippirfenfi programma  ei'ufmodi  publicante.  "Konduhitare^i  mqin'fj 
quin  Trincipes  &  Ordines  utriufquefupenorü  &  irifefiorvs  Silefia  Augüflanam  Confef- 
Jionem  amplexent  es  omnesjn  recenti  ädhuc  memoria  haheanr,quidantekaic  tempora j,ma^ 
ximeyero  ti. %'Lzrtij  anno  t‘j  p  6.fupplicando  a  Ca far  epetierint  ^  ut  nimirum  pejiilens 
illa lefuitarum  feClatob perniciofa  conjllia  &  machinati o-aes Darias adßatum  omnem pö- 
liticunj  quietum-  turbandum  ab  ipßs  direttas  regionibm  ißü  fuü  Excluderetur jadditdma^ 
lorum  omiiium-iquä  d  SeÜa  ißa,niß ei  mature  occurreretur,  expeblanda  patria  ör poßeri-^ 
tat  eßent, 'prolixa  demonßratione.  Etfi  Dero  7)eo  mentem  Ca  faris  mirabihtertüm  gu¬ 
bernante, regiones  ifla  d  Jefuitantm  acceßu  liberata  &  prohibita  fuerint^  ipfam  tamen 
experientiam  jam.  teßari,^.  deplorandumpotius  qudmprobandürrieße ,  quid  in  Dicino  <&, 
confoederato  ‘Bohemia  T^egno  ab  ipßs  faUum  haaenm  fuerit ,  eundem  enim  jam  eß^e^um 
frutiumque  >  queni  pleraq^  in  orbe  Chrißiano  T^egna  alia,  turbas  nimirum  &  conjufiones 
maximas  experiri.  Qjiod  igitur  dHöhenfiü  &  confoederatis  proDincijsfablum ,  dum  de- 
creDerint ,  ut  communi  confenfu  fimul  omnes  ex  regionibus  fuü profcriberentur ,  idem  & 
ßbi  faciendum  Trincipes  &  Ordines  Sileßa  Troteßantes,  jußißimis  de  caußscenfuißey 
cum  dubitandum  non  jit  id  daturos  operam  lefuitas ,  ut  quemadmodum  dd  alia  antehac 
regna,ßcadfuas quoq^T^giones  aditum fibi per inßdias patefaciant ,  nec  defuturos  cogu 
tent, qui  locum  ipjisin  ditionibus  fuis  permittant.  JsLe  tgitur  hoc  fiat  ,Iefuitis  quidemne 
quis  ßegionem  ijlam  ingrediatur  fub  capitis pa:ha,alijs  Derh  ne  locum  ipßs  ‘permittant fuh 
idignitatps  etbonoru  o'mniu  amißiöne feDerißime  mandare, Hoc  fuu  decretu  pacis  amantes 
Catholicos fiatus finijlre  accepturos  no  putare, quinpotiics fiatuere^  inrellcHuros  eos  faci¬ 
le  ,  medium  hoc  ejfe  adpace  &  concordia  inter  eos  &  Trotefiantes  Aägnßame  Confeßio- 
nts  Ordines  conferDandam  unicum  (jr  Derißtrhium  , ß  ab  irrequietis  ißis  &  malcferiatis 
hominibus, qui  ipfum  humand  Societatis  DincUlum,  quod  in  data  fide ,  &  paBorum  obfer- 
Dantia  confijiit,  perDCrtere  conantut,libeH  &  immunes  eßepößint.  Se  Dero  aliter  facere 
tionpoße,  quam  ut pro  pace,  &  tranquillitate  coriferDanda ,  decretum  hoc,expetetitibus  ita 
Trincipibus  Statibusque  Trotefiantibus  alijs  publici  juris  faciat.  OmneS  igitur 
&  finguloS  monere, ut  decretum  hocJlriBißime  obferDent,nec  qüic- 
''  quam  Del  contra faciant ,  Del  contra  fieri  qua* 

cunque  ratione  permittant^ 


i 


FINIS, 


Pag.tfj.bdm.i^.&rShceccorrigantun  ' 

Troex fequutionum,  ex fe  cuti  onem :  pro,  teBnis,technis  tpro  äHibtts,aftibusf3^liqtta'i 
fiquie  fmtJaciU  beneD.LeBor  corriget*  , 


I431SI, 


-I 


'I