Skip to main content

Full text of "Institutiones historiae ecclesiasticae"

See other formats 


Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 


public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 





We also ask that you: 


-* Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual 
personal, non-commercial purposes. 





and we request that you use these files for 


* Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


-* Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 






About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 
a[nttp: //books . google. con/] 


























INSTITUTIONES 


HISTORIAE 


ECCLESIASTICAE 
QUAS 
JOANNES NEP. ALBER 


E SCHOLIIS PIIS 


S. THEOL. DOCTOR, LINGV. HEBR. ARCHAE. 
BIBL. INTRODUCT.IN LIBR. CAN. VET. TEST. APOLOG. 
EORUMDEM, ET EXEGES. IN REG. SCIENTIAR. UNIVERS. 
PzSTIENS. PROFESSOR. PUBL. ORD. LIBROR. HEBR. 
IN HUNG. REVISOR REG. NEC NON FACULT. 
THEOLOG. SENIOR EDIDIT. 


ZOMULUS I. 


EDITIO SECUNDA AUCTIOR, TOTAQUE 
NOVIS CURIS ELABORATA. 


Cura Censura et Facultate Superiorum. 


— — ———— Él $22042094394204209$20—————— 


AGRIAE, 
TYPIS LYCELIARCHI-EPISCOPALIS 1825. 


*--— 





PRAEFATIO. 


C ompendium Historiae Ecclesiasticae e-- 
didijam ante annos triginta Institutionum 
ejusdem Historiae nomine. | Hujus exem. 
péaria cum defecissent , statui eandem 
denuo novis curis elaborare, jamque cum 
rerum expositione pleniore , atque ad ea 
praesertim  illustranda , et declaranda, 
guae aetate nostra 'in Jure Ecclesiasti- 
co tractantur permulta ejus generis, de 
guibus quaer! possit, bonane fide asseran- 
tur. JMutavi meum hoc consilium , aut 
potius distuli, fecique Dissertationes in 
selecta argumenta Historiae Ecclesiasti- 
cae, quibus discussis adverti posset; cu- 
Jus et ia in Jure Ecclesiastico firmita- 
(is essent, tantoque magis eadem seorsim, 
et distincte proposito sub obtutum cade. 
rent. Hoc autem perfunctus labore , re- 
"umpsi cogitationem, et curam Historiae 
etiam Zpsius denuo elaborandae, nec ut. 
|  1* | in 


IV 7 PRAEFATIO. 


in hac tantum irem post alios, qui hanc 
quomodocumque composuerunt , quorum 
narratio nec semper consentanea fontibus 
est , eliam dum hos velut testes nominant, 
verum ut hos ipsos fontes inihi duces po- 
nerem, atque horum fide res expenderem, 
maxime, si in iis positum momentum 
esset. 0 
! Fuit in more, usitatumque, Histo. 
riam Ecclesiastioam per secula dispesce- 
re. Primus Joan. Laurentius JMMosheim, 
hanc-n Periodos divisit quatuor, et qua- 
. rum cuilibet nopam etiam epocham dedit. 
Primam periodum constituit in tempore 
a nativitate Christi usque ad Constanti- 
num 4M. et ad pacem per hunc datam Ec. 
clesiae; alteram a Constantino MM. usque 
ad Carolum M, et. instauratum in Occi- 
dente Romanum Zmperium 5; tertiam a 
Carolo M; usque ad Lutherum, per quem, 
ut /MMosheimio, more aliorum. Protestan- 
tium, creditum fuit, Sacrorum instaura, 
tio, atque Ecclesiae magna reformatio 
facta sit; in quarta demum omne reli. 
quum tempus posuit hujus quartae periodi, 
epocha fixa in Luthero. 
| ul Epo- 


PRAEFATIO. v 


Epocham in Christo, a quo initi- 
um ducatur rerum, guae in Ecclesia erve- 
nerunt, statuimus omnes, utpote, gu! au- 
ctor fidei , et« Ecclesiae! est. $ed estne 
conpeniens, in hac epocha ad honoran. 
dam memoriam Christi adjungere eidem 
Christo, et cum hoc copulare Constan-. 
tinum, et Carolum, quantumvis Magnos 
Zmperatores? $i quid pro epocha in Con- 
stantino ponenda valere potest, quod per 
eum Ecclesia, postquam annis fere tre- 
centis exagitata füisset Immanióus , et 
saerissimis persecutionibus, pdx , atque 
tranguillitas concessa sit , guid ad Caro- 
Jum pertinebat, epocham a5 eo ducere 
Ecclesiae , quia it, postquam Romanum 
Imperium , quod conciderat , refforuit in 
Occidente, primus fuerit Romanorum I. 
perator? Lutherus , si fecit, guod fecis- 
se eum ponunt Protestantes , omnino di- 
gnus erit , a quo nora Christianae Heli- 
gionis incipiat epocha: sed si volunt , ut 
ipsis credamus , Ecclesiam concidisse, 
ab Luthero autem e ruina suscitatam, 
atque reaedificatam esse, prius deberent 
eoincere ,. collapsam fuisse , et quod ei 

Chris- 


'" AG PRAEFATIO. 


Christus promisit futurum, ut portae in- 
Jeri non praevateant adrersus eam Matth. 
16. y. 10. non stetisse, irritumque fuisse. 
$icut Ecclesiae, quae coetus fidelium est, 
Christi fidem profitentium, auctor, unus 
Christus est , ita neque ab alio, quam a 
Christo epocha Ecclesiae Christianae du- 
ci debet. | Ne profanae quidem lustoriae 
ullus confector, praeterquam in eo, qui 
 Juit conditor alicujus Zmperüi, . consti- 
£uit epocham aà hoc fundati Imperii : gua- 
dis fuit Babyloniorum epocha , a Nabo- 
 nassare ducens intium,. qualis Persa- 
rum, qualis Graecorum , a a Cyro, 
haec ab Alexandro M. sumens exordium : 
. sed neque ,. quamdiu Imperia haec stete- 
runt , ad eam, quae .fixa fuit in horum 
Zmperiorum.conditorióus, aliam epocham 
aliquis, adposuit. 


| Nec tamen, quia epocharum mul- 
tiplicatio in Historia Ecclesiastica non 
placet ; idcirco etiam ritupero ejus divi- 
sionem in periodos , inque partes aliquas 
majores, in quibus narratio procedat per 
certa, atque eodem ordine semper dispo- 
sita 


" PRAEFATIO. VII 


sita rerum argutenta. Hoc, namque. et- 
iam i fecerunt , gui Historiam Ecclesia- 
sticam , ejus compositores , diviserunt. 
ip secula: cui divisioni in tot partes, 
guot fuerunt secula , haec in periodos et- 
iam anteponenda Didetur guod hon Intot 
partes. flat hisibrime concisio. Jud so- 
Jummiódo hàbet-istoriae in periodos. par- 
tio; nec suo vitio, sed eorum, qui eam 
compo?turt , artificio: , quod hi fere tan- 
tum soleant decreta sua ponere, quid, 

et quoritedo' esse debuisset , et carpere 
omnia, quae occirrürt non ita $e haben- 
tia, quemadmodum . fpsi statuerunt, de- 
bere fuisse, idque ,.suo praecise inge- 
nio, atque sentiendi sua propria-volunta- 
te: cum. tamen BMistoriae Ecclesiasticae , 
sit, decere , etostendere, guid in. Eccfíe- 
sia aó ejus primordüs creditum semper, 
et oóservatum sit , atque. unde eluceat , 
guid .doctrinae, atque institutis , quae 
Ecclesia habet a Christo, et per -po- 
stolos, . conforme sit, et quid discrepet. 
Nec. desunt ex ipsis- Catholicis, qui ista 
ratione componentes historiam, in car- 
pendis Ecclesiae institutis aemuli Pro- 

testan- 


Xi | PRAEFATIO. 


qui :pPimis. seculis. Kéclesiae floPuerunt. 
Ad Vikem. cujusK&ez, Partis adjécésetiam 
GSyRopsirm ejusdem partis , :ut üno quasi 
obtutu ..tideri possent. omnia , idque me- 
meriae-edjurvandae gratia.  $twui óre. 
DE GIL yaláritatt., e" veritati, guad-histo- 
ria. ómrds praecipuum habere debet. . In 
re&usivera, contropenacs adlüóui etiam dis- 
guisitiopem critican, NUna, sancta , Ca- 
bholiga, .et "Apostolica est Ecclesia ;. guia 
etiyns uppnas,; Domjpuusyet. una fides. Eph. 
ds sco uMleus, rebas -det , — ut: eins. in 
Christo, atque 1n euuévaorpore,. guae vest. 
Beciciiai Ephes. d. PA 23. Spa o. 


^ Ww yv, ev YS C UWULTy C. 
SN T *9se* Y 20 V. en 6a . . 2.5 ou Y ni ' 
"E 
. ( 
OE A AE Axs7!w|-OOA LL RR 
. Pc . 2. : 
. . A 1 ^ a ES EE VN X D; 
. "T : » 
AM W.). eV C054 bL "2 el $C Y a 
. € * 
A NW à Y , 
"S n o * 
. , 
-: X) . 
n E" 
«c . ' Sa ) M . . 
LE PRO. 


PROLEGOMENREX 


"-("- 
.* 


DE CR!TICA, ET SCRIPTORIBUS HISTORIAE 
ECCLESIASTICAE. 
DUÉa m h 


Historia JEcclesiastica unde sumat initium. Hu- 
Jus ex parte divina, de cetero humana au- 
ctoritas. ! OU T y 


Q.. Greco vocabulo historia vocatur, latine 
Siciur narratio. Igitur Historia Ecclesiastica est 
€Xpositio rerum memorabilium, que, evenerunt, ef 
gestae sunt in Ecclesia. Ecclesie auctor, etconditor 
est Christus. Itaque ab hoc etiam incipere debet Hi- 
storia. Quid Christus Ecclesi; sus causa egerit, 
Religionisque Christiane. prima propagatio, facta 
per Apostolos, continetur libris Canonicis. Qua- 
propter, que in his fit narratio, auctoritate etiam 
nititur divina: que deinceps narratio ab aliis : 
scriptoribus: non Canonicis facta est, fidem facit 
solam humanam. Hi autem in narrando labi erro- 
re potuerunt, quamvis nolentes, vel falsum scri- 
bere etiam studiose, et ex voluntate. Quibus si 
fidem adhibemus, nos quoque errore implicamur, 
et 


129 |. '  . ".J£rolegomend. 


et quidquid superstruxerimus tali narrationi, ve- 
ritate haud nitetur. Ex quo intelligi potest, ju- 
dicio opus esse ad discernendum verum, et fal- 
. gum ,:vel saltem ad cohibendum assensum, ne re- 

bus non'satis exploratis assentiendo errore duca- 

mur. Ars hec, que precepta tradit ad dispici- 
endum, quid jn historja verum habendum sit , 
vel falsum, cettum vek dubium, probabile, vel 


contra, vÓcatur Critica. 


e- . e LEE * E d 
, , - 


| $i 


In narratione considerandum venit , qualis sit is, 
qui hanc, et ex quo fonte faciat. 


— "Seriptor rem, quam, narrat, vel habet per 
seipsum ,. si videlicet hanc ipse oculis suis specta- 
vit, si ei interfuit, si in hac, dum ageretur, par- 
tes etiam aliquas habuit; vel hanc ab aliis accepit, 
idque iterum aut certo auctore, aut nonnisi ex 
famn; et vulgi nerratione.nullo certo auctore, vel 
hausit: ex: monumentis $criptorum sé anteriorum. 
Potest. deinde narratio esse de re illias temporis, 
quo narrator vixit, vel anterioris, hujusque aut 
vicinioris, aut zemotioris. Soriptor deinde est vel 
domesticus; : vel extraneus, Bursus scriptos vel 
tantum ünmus est, vel plnres sànt, qui rem refe- 
rant; quique vel inter. se tonveniant, vel discon- 
veniant. lidem, quamvis plures, potuerunt omnes 
nonnisi unum scriptorem, se ánteriorém, sequi. 
Dumque scriptor etiam mendax possit essé, qui- 
que: id ditat ,. et testetur, quod scit non ita fuis- 
se, etiamsi. viderimus, scriptorem fuisse eum, qui 
rem; quam narrat, non tantum potuerit, verum 
etiam debuerit habere cognitam, et perceptam; 

tamen 


Critica. Scriptor. Hist. Eccl. 15 .— 


tamen in hoc ulterius spectandum, atque conside. 
randum erit, num huic voluntas etiam fuerit di- 
cendi verum de eo, quod narrat. | 


$. 5. 
Quid in Aisterico debeab esse, ut fide dignus sit. 


Jam ex his, que dicta sunt, difficile haud 
erit dijudicare, que marratio fidem, et qualem 
possit facere. Nam nisi in scriptore hec duo fue- 
rint, scientia ejus rei, quam narrat, et amor, 
studiumque veritatis , non erit fide dignus in eo, 
quod narrat, ejusque fides nutabit, si vel sola 
suspicio ceciderit in horum de illo etiamsi solum- 
modo unum. Ad scientiam referri debet hujus 
etiam ingenium, jam: aliunde notum, mentisque 
perspicacitas, nec non diligentia ad cavendum, 
ne falsa ipse pro veris haberet , et deceptus ea- 
dem pro talibus, aliis etiam, quamvis sine deci- 
piendi voluntate, offerret. Quamobrem etiamsi 
narrator fuerit homo probatissimus, si tamen ob- 
^ servatum fuerit, fuisse credulum incaute, quique - 
in sua. credulitate posuerit pietatem non adhibito 
judicio, hujus fides labascet. Attamen non idcir- 
co ille etiam erit habendus credulus, quia talia nar- 
ret, xquee tantum nos credere nolumus praeoccu- 
pati opinionibus  Protestantibus scriptor omnis 
fuit credulus, qui miracula refert, quae patrata 
sint in Ecclesia post etatem Apostolorum, etiamsi 
scriptor fuerit 3 Hieronymus, vel S. Gregorius - 
M. S. Hieronymo Matthias Schroeckius in Hi- 
storia Religionis Edit. Vindobon. pag. 14. Etsi, in- 
quit, doctissimus in ceteris vir, historiae tamen 
Christians credulitate nimia plurimum nosae at- 

! -— &ulit. 


16 | . .. Prolegomena | 


tulit. S. Gregorius M. quia in libris suis Bialogo- 
rum miracula refert complura , que Deus fecerit 

er Sanctos homines sua setate Basnagio in Ánna- 
ibus ad a. 525. fuit mortalium fere omnium cre- 
dulissimus. 


$4 


Quae narratio habenda sit ita fide digna, ut nul- 
la remaneat dubitatio. | 


Fide vero dignum illud ita erit, ut nulla in 
contrarium prudens possit manere suspicio, quod 
communi scriptorum consensjone traditum ab eo 
tempore est, quo res fuit acta, sique inter hos 
etiam coevi fuerint, et domestici, quique ex no- 
titia per seipsos, propriisque sensibus hausta te- 
stentur illud, quod scripserunt. Conditam Romam, 
ait S. Augustinus lib. 1o, de Civ. Dei cap. 3. tam 
certum habeo in rebus humanis, quam Constan- 
tinopolim: cum Romam viderim oculis meis, de il- 
la vero nihil noverim, nisi quod aliis testibus cre- 
didi. Quapropter in ipsa etiam Philosophia ejus- 
modi auctoritas, quamvis pure humana solet ha- 
beri pro argumento, ( criterium Philosophi vocant) 
certissimee veritatis , ita ut. de ea dubitare, nequi- 
dem hominis prudentis dicant esse. Quamobrem 
ejusmodi narratio fidem plenam faciet. Que vero 
fidem talem non fecerit, erit, quod nerratur vel 
tantum probabile, aut incertum manebit, atque 
dubium , vel judicio adhibito hujus etiam falsitas 
deprehendetur. 


Scrip- 


Critica. Scriptor. Hüst. Eccl. 15 


Scriptores, qui cosvi non fuerunt, et do- 
mestici , fidem facere certam nequeunt aliter , 
quam si historiam suam ex talibus heuserunt, qui 
coaevi, et domestici fuerunt, sique istos etiam 
testes producere sciant. Nam narratio solummo- 
do collecta ex rumore; .et vulgi sermone, quan- 
do vulgus summa levitate, et absque consilio fer- : 
tur ad omnia credenda, rumoresque excitari solent 
nullo etiam certo auctore, atque ex causis nullius 
momenti , bene fundata nullatenus est. Nec ta- 
men hoc de Scriptore ita etiam generaliter su- 
mendum, ut nisi indicet rem, quam refert, unde 
habeat, nullius fidei ejus narratio habenda sit. 
Nam, si iste talis est, ut in hunc, utpote gravem, 
prudentem, et probum nulla suspicio cadat nar- 
rationis facte non ex certa scientia, impudentis 
erit hujus fidem in dubium vocare, qui rem nun- 
quam affirmasset , sed neque ipse credidisset, ni- 
$i certis auctoribus compertam habuisset, etiamsi 
istos non nominaverit. Sunt Scriptores etiam ano- 
nvmi. Istisne tantum ideo quod anonymi sint, 
fides statim derogatur? Eo autem firmius erit, 
atque ejusmodi, quod trahi in dubium non possit, 
quod publica etiam literarum monumenta conte- 
stantur, qualia, verbi gratia, exarata sunt in con- 
ventibus Conciliorum , in edictis, et rescriptis pu- 
blicis, nisi, quod contigit, satisque frequenter, 
hec corrupta, atque vitiata fuissent. 


Dixi, illud certae, atque indubitate fidei ha- 
bendum esse, quod traditum communi scriptorum 
cosensione est. Quid igitur, si hi inter se dis- 
sentiant ? Ntmpe hocce casu, siquidem ex hac 
dissensione sequi debeat dubium , neque illud, 
quod narratur, erit certae, atque indubitata fi- 
di: sed discrepantibus ab invicem testimoniis il- 

u 


16. Prolegomena 


lud fiet probabilius , quod. a' testibus venit, quo- 
rum fides minus ambigua, et gravior anctoritas 
est. Nonnumquam vero solummodo in speciem 
aliqua inter scriptores discrepantia narrationis est, 
vel ex eorum, verbis non rite intellectis, vel pro 
uno, eodemque sumendo, quod narratur non eo- 
dem modo, quod tamen non unum, sed distin- 
- ctum loco, et tempore est, vel alia ratione: Fit 
etiam , ut discordent scriptores inter se solummo- 
do in iis, qua rei, quam narrant, adjuncta sunt : 
quo pacto tamen omnium erit consensio quoad 
ipsam rem. Nam neque in anno, quo Christus 
natus est, numerato a condito mundo, conveniunt 
Critici ; nec tamen ideo non certum est, Christum 
natum esse, aut dubium fit, Criticorum quoad 
&nnum a condito mundo discrepantibus testimoniis. 


Narratio eo majoris ponderis erit ad facien- 
dam fidem , quo plures sunt, qui idem referant, 
Attamen hi quotcunque Scriptores, numerum te- 
stium non augebunt, si appareat, istis unum, eum- 
demque fuisse fontem, ex quo suam narrationem 
sumpserunt: sed quod narratur, tantum fide istius 
fontis expendendum erit. 


Etiam vero unius Scriptoris testimonium, si 
constet de ejus scientia, et probitate, ea fide di- 
gnum erit, ut nonnisi temerarie rejici possit, 
quando nulla causa subest falsum suspicandi, ejus- 
. que fidem, qui rem narrat, et testatür, in dubi- 
um vocandi. Nam misi tale testimonium valeret, 
quie fides inter homines remaneret, et in societa- 
te humana? Equidem est Deut. 19. y. 15. In. ore 
duorum, aut trium testium stabit omne verburn. 
At vero'lex ista de judiciis constituta est, dumque : 
agitur de ejus, qui accusatus est, condemnatione, | 

: . quo 


Critica. Scriptor. Hist. Eccl. 17 


quod indicant antecedentia verba: fd unius te- 
stimonium nemo condemnabitur, ut caveretur, ne 
facile innocens ad unius accusationem damnari 
posset, non ne fides haberetur unius etiam solum- 
modo viri sed gravis, atque probi testificationi 
in rebus ceteris, non ubi agitur de condemnatio- 
ne. Antonius Genuens. lib. 4. Artis Logicocriti- 
ce Cap. 3. istud exemplum attulit. Jugustinus, 
inquit, de Civitate Dei narrat , se vidisse homi- 
nem, qui quotiescunque volebat, comas ad vultum, 
et a vultu ad occiput agitabat immoto capite. 
Quam historiam qui negat, vir est perfrictas fron- 
tia: nam et coastaneus erat. historicus , .et probus 
maxime , et qui non facile sibi imponi patiebatur. 


$. 5. 


Ex silentio aliorum possitne firmum argumentum 
duci ad id negandum , quod testatur Scriptor 
alius , et quando? 


Si narratio narrationi de eadem re adverse- 
tur, et contradicat, he ambe verte esse nequeunt. 
Etiamne igitur res, a certo auctore narrata subit 
tale periculum si tantummodo de hac Scriptor al- 
ter silet? Aflrmationi negatio opponitur, non 
silentium.  Stabit igitur narratio iis predita doti- 
bus, quas ut fide digna sit, habere debet, etiam- 
á de re , quam perhibet, silentium sit apud 

| ium vis etiam cosmvum.  Pos- 
sunt enim silentii plures causg esse in Geriptore, 
quitacuit, ad rem silentio pretereundam. Eusebius 
&professo scripsit Hist. Ecclesiasticam : cujus pro- 
e maxime fuisset exponere, et referre, quid« 
Qüdactums fuit im Consilio Nicmno contra Arium. 
Zmus 4- 2 Rem 


, 18 — ^ . Brolegomena 

Rem transmisit silentio, eo quod addictus fuerit 
' Ario, ejusque errori. Silentio autem in Scriptore 
sola etiam oblivio, et mens non satis vigil, circeum- 
spectaque ad omnia dere causam potuit. — " 


'— Quamvis autem in silentio vis non sit ponenda 
'&d inficiandum id , quod loquuntur certa histori- 
corum testimonia, tamen potest ex silentio duci 
"argumentum ad negandum id, quod est affirma- 
tum, dum historicus: de hoc tacet , quod ex pre- 
fesso tractavit, taleque hoc.sit, quod ignorare 
non potuerit , appareatque tali voluntate fuisse 
erga 'eüm, quem res attindit ; ut si accidisset , 
hanc studiose- etiam ; et cupide" vulgaturus fuisset. 
KFtiam idem silentium argumentum falsitatis prae- 
bet, dum qui narrant rem factam esse, Scripto- 
res sunt non co&vi, sed posteriores; qui tacent, 
coevi, et domestici. Quod si res talis fuerit, in 
qua nihil sit, quo minus contingere potuerit, con- 
'cedemus etiam nos hanc quidem accidere potuis- 
se, factam esse pro certo hon habebimus. 


$. 6. 


Sintne alicujus ponderis anonymorum testi. 
monia. Suspecta Historici Sinceritas , cujus af-. 
Jfectatus stilus est. | to: 


Sunt. etiam Auctores absque certo nomine; 
vulgo anonymi vocantur. 'Ut testimonium fide di- , 
.gnum Sit, debet de ejus ; qui hoc dat, con- . 
stare scientia, etl probitate. Igitur néque hujus, : 
qui ignoratur, quis, et qualis fuerit, testimoni- - 
um pondus ad faciendam fidem: habere debet. 
Jamque ipsa:sui occultatio suspicione non caret, | 

- | - - mer- 


Critica. Scriptor. Histor. Eccl. 19 


mercem , quam anonymus protrusit, suspectam 
debere ésse, cum qua prodire aperta facie non 
sit ausus. Attamen etiam hic locum habet exce- 
ptio: si, quamvis proprium nomen auctoris lateat, 
tamen character hominis, tempus , et ad quos 
scripserit, aliunde innotuit, sique ex eo tempore, 
quo liber editusin lucem est, ab iis, qui hunc pri- 
mi susceperunt, habitus in auetoritate est, atque . 
sic ab his ulterius traditus , ad nos usque, habens 
existimationem auctopitatis, pervenit. Tali enim 
pecto, qui cozvi fidem istiusmodi anonymi scri- 
ptoris probaverunt , testes etiam sunt de ejus fide. 
Historicus etiam suspectus est, de narrationis sue 
sinceritate, qui rem non plane, et simpliciter re- 
fert, sed hanc verbis studiose oxornat. Nam qui 
in oratione ornanda comptis verbis studium po- 
suit, hujus minor cura fuit erga rem ipsam, 
quamque, verbis jam auxerit, jam minuerit. 


$. 7. 
Observationes Criticas de fide rnonumentorum. 


Critica , cujus modo precepta , et observatio- 
nes tradite sunt, spectavit ad dijudicandum, qua- 
les ii fuerint, qui res memoriz prodiderunt , sive 
hi ex professo historiam scripserint, sive in alio 
genere monumentorum testatum fecerint , quid 
acum sit, ut qualis fides ipsis habenda esset ad- 
Yerteretur , €rrorque vitaretur. Habet vero ea- 
dem Critica illud etiam officium ut videat, pri- 
mum sintne rnuonumenta vere illorum , sub quo- 

mm nominibus proferuntur; deinde istane per-. 
maserint im violata, et incorrupta. Siquidem has 
RppositiOm1S atque interpolationis artes eemper 


20 ... Prolegomena 


 euerint homines nequissimi non tantum erga Scri- 
ptores Ecclesiasticos, verum etiam profanos, quin 
manus suas nequidem a Scripturis Canonicis conti- 
nuerint. Dum ergo gravissimi etiam, et intemeratze 
fidei Scriptores, ut Cyprianus, Áugustinus, Hyero- 
nimus aliique tales velut testes rei, que sit acta, 
producuntur, eorumne testimoniis ex vero nite- 
tur narratio , qua sunt sumpta nonnisi ex suppo- 
sitiis eorum nomini operibus , vel interpolatis? 
Quo circa nemo non videre potest , quam etiam 
huc necessaria sit Critica. Nec aliunde magis, quam. 
ista ratione , et non discernendo ea, que tantum, 
afficta essent Patribus, aliisque Ecclesiasticis Scri- 
ptoribus multa sunt in Historia Ecclesiastica pro 
veris habita, et habentur etiam nunc: ad quorum 
falsitatem  detegendam multum coatulit Critica 
. cum alias etiam, tum presertim superiore Eccle- 
sie seculo. Hoc in ipsa Historia deinde venient, 
memorata jam etiam a me, et demonstrata in 
Dissertationibus in Selecta Historie Ecclesiastice 
argumenta. 


Istà autem sunt, que esse nobis debent prz 
oculis ad discernenda vera a falsis monumentis ; - 
. deinde manserintne integra, vel num sint per in- 
terpolationem vitiata, et corrupta. De supposi- 
tione primum loquamur, unde hec agnosci possit. 
Si liber tantum multo tardius venit ad lucem, 
quam is vixerit, cui adscribitur, sique hujus nul- 
lum exstet vestigium apud eos, qui vel eodem 
, tempore vixerunt, -vel hunc secuti sunt. proxime 
cui liber tribuitur, iste habendus est pro supposi- 
titio, vel saltem pro saüspecto. Caret enim testi- 
monio idoneo quo se probet authenticum. Idque 
eo fortius futurum est; si vel is cujus dicitur li- 
ber esse , alicubi recensuit sua Opera, neque ta- 

EE men 


— 


Critica. Scriptor. Blistor. Eccl. 21 


men hujus fecit mentionem, vel hanc recensionem 
fecerunt alii, quique de industria inquisiverint 
in hujus Opera , in qua tamen recensione non 
existat. Alterum est, quod prodit suppositionem, 
si liber ita eonfectus sit , ut in sententiis, asserti- 
onibusque suis pugnet cum sententiis, quas docuit, 
et asseruit idem Scriptor in aliis Operihus; si ea, 
qua» sunt in libro, longe absint a moribus et in- 
dole, sintque dissona ab ejus ingenio, si neque 
cadant in eum virum, aliunde cognitum , cujus 
nomine liber prolatus est; si talia in hoc libro sint, 
que nondum fuerunt eo tempore quo vixit, et 
scripsit is, cujus dicitur liber esse; si in hoc etiam 
stili sit diversitas ab eo stilo, quo idem, cui da- 
tusliber est, usus in aliis suis Operibus fuit. 


Quod si de libro aliunde notum sit, hunc es- 
se revera illius, cujus nomen gerit, et tamen ta- 
lia continet, qualia modo dicta sunt de supposi- - 
tione unde adverti ista possit, iste erit interpola- 
tus Hec autem et inde observari. potest, dum 
Scriptor posterior ex illo sumpsit, que literis tra- 
didit, neque tamen illud affert, quamvis valde me- 
morabile, quod in libro existit, de quo queritur, 
manseritne inviolatus. Socrates, et Theodoretus , 
T. in sua historia plura transcripserunt ex S. 

thanasio , tamen id, quod legitur in eodem 
Athanasio de Liberio Papa, hujusque subscriptio- 
ne formule fidei confectee ab Arianis, non tan- 
tum non memorant, sed aliam etiam assignant 
eusam, quae Constantio Imperatori fuerit, Libe- 
rium revocandi ab exilio, Igitur hinc rectene con- 
dusj in meis Dissertationibus Dissertatione deci- 
m3, hupc locum in Athanasio esse vitiatum , et 
inerpolatum ? Etiam interpolationis , et corru- 

ponis erit indicium, si nunc locus quispiam aliter 
eo 


— 


23 u Prolegomena 


se habeat in codicibus Scriptoris, quam hunc sit 
legere in codicibus antiquioribus, vel si nequidem 
in his exstet , tantoque magis licebit fraudem ad- 
vertere, si in tali loco, de quo excitata suspicio 
interpolationis , vel mutilationis est, non cohzere- 
ant antecedentia cum consequentibus. 


Interpolationes, atque ipsz etiam suppositio- 
nes in codicibus scriptorum non sunt facti$ semper 
ex pravitate talium , qui ut fulcrum suis non bo- 
nis sententiis conquirerent, istas subtruserunt, et 
affinxerunt tum aliis, tum ipsis etiam Patribus, 
sed interpolationes contigerunt per librarios jam 
transcriptionem facientes sine debita attentione , 
et diligentia, jam etiam. voluntarie, dum putassent 
quidpiam vitiose scriptum esse, quod non intel-' 
lexerunt, et idcirco mutarunt. Quos quidem ne- 
vos, qui a librariis processerunt, facilius est ad- 
vertere, et tollere vel ex contextu sermonis, vel 
ex comparatione, et collatione cum aliis codicibus. 
Ab interpolatione, mutilatione , atque ipsa etiam 
suppositione. non manserunt immunia ipsa etiam 
Conciliorum generalium Acta , talemque casum 
subiit jam ipsum Concilium I. Nicenum, et Con- 


 &tantinopolitanum I. pariter. generale concilium , 


ut ostendi in meis Dissertationibus, et in his etiam 
Institutionibus Historie declarabitur. 


$. 8. 


Critica. Soriptor. Hist. Eccl. 29 
€. 8. 


De Critica speciatirn. Heec qua ratione debeat 
feri | in Eusebio Cesareensi, tamquam in 
exemplo , ostenditur. ! 


Hactenus sermo fuit de Critica generaliter. 
Quod si vero in hac itum fuerit per Historie con- - 
fectores ad iudicium faciendum, qualis quis eorum 
sit, et cujus fidei, qualisque ejus auctoritas existi- 
manda sit; hec Critica jam erit specialis. Qui in- 
cunabula Ecclesie describunt , sunt Evangelistee 
in Evangelio, et Lucas insuper in Actis Apostolo- 
rum: queque etiam proprie historica narratio est. 
Multa vero etiam de primevo Statu Ecolesie col- 
liguntur ex Epistolis Apostolorum , et ex ipsa et- 
iam Apocalypsi S. Joannis, Qui cum scriptores 
fuerint divinitus inspirati, in horum scriptis nihil 
potest esse, de quo vel suspicionem fas sit move- 
re, falsumne sit, vel incertum quod narratur. 
Ad alios igitur , qui postea jam absque presidio 
divine inspirationis scripserunt de rebus Ecclesie, 
hec referenda crisis erit. | 


Tali historia, quz» quidem ad nos usque per- 
venerit, ea, quse Eusebii Cesareemsis est, anti- 
quiorem nullam habemus. Ab Ecclesiz ipsis cuna- 
bulis hanc incepit, perduxitque usque ad annum 
24. Constantini M. qui a Christo fuit annus 524. 
: libris decem. Dixi, que usque ad nos pervene- 
rit. Siquidem etiam Hegesippus seculo Ecclesie 
secundo. et Julius Africanus seculo tertio bene 
meriti de Historia sint, ille in libris quinque, quz 
[Iooarg paar riv. bxaatastiy xodtue» Commentarios 4fcto- 
rum AEcedesiasticorum vocavit, hic in libris pari- . 
ter quinque Chronographie ab Orbe condito us- 

v que 


94 Prolegomena 


que ad anum 221. post Christum natum: in qui- 
bus, testimonio Photii, nihil eorum preetermisit , 
que digna memoratu fuerunt. "Utraque hec Hi- 
$torie monumenta interciderunt : attamen ipsi - 
etiam Eusebio pro fonte fuerunt , unde Historiam 
suam hauserit ad illud usque tempus, ad quod us-. 
que Hegesippus in suis Commentariis, Julius Afri- 
canus in Chronographia sua pervenit. | 


Jam si crisim velimus instituere , cujus fidei 
habenda sit hec Historia Eusebii, non desunt, qui 
hunc ita suspiciant, ut laudent tanquam etiam 
parentem Eeclesiastice Historie. Hoc ei elogium 
competere potest, quatenus primus est ante eos, 
quorum monumenta historiarum vetusta habemus, 
non quasi bone fidei historicus semper, et ubi-. 

e fuisset. Is lib. 10. Hist. Eccl. cap. 8. et 9. re- 
ert victoriam Constantini M. de Licinio , rem, 
que contigit an. 524. Ánno subsequente celebra- 
tum fuit Concilium Nicenum in causa Arii. In hae 
victoria Eusebjus substitit , historiamque suam 
abrupit, nec in hac, quam Historiam Ecclesiasti- 
cam volebat esse, quidpiam memoravit de re tan- 
ti motnenti, quanti fuit hoc generale concilium , 
. etque omnium primum, de quo scribere vel ma- 
xime pertinebat ad Historicum; dumque huic con- 
cilio ipse etiam affuisset. Jam Arius ab octo cir- 
citer annis non solummodo /Egyptum, verum et- 
iam Palaestinam, aliasque plures provincias errore 
suo infecerat , et ob quam eausam de Ario plures 
jam Synodi habite erant. Eusebius nihilominus 
ne verbulum quidem de his fecit. Cur, jam su- 
pra $pho 5. indicatum est. In libris vero quatuor 
«uis de Vita Constantini M. dum non potuisset prz- 
terire omnem Concilii Niceni mentionem, nisi et 
in Constantini laudibus vellet supprimere ea, que 

is 


^us 


- 


Critica. Scriptor. Histor. Eccl. 25 


k egit in hoc Concilio, tamque memoria , atque 
laude digna; tamen. reticuit studiose id omne, 
quod actum fuit eontra Árium ejusque fautores 
in hoc concilio. Nam quod dicit de Ário, et re, 
adversus: hunc acta, istud solummodo est. Con- 
stantinum, audita dissensione inter Alexandrum 
Episcopum Alexandrinum, et Árium, gravi dolore 
affectum per literas studuisse dissidentes ad con- 
cordiam revocare: cumque hoc svadendo perfice- 
*e non potuisset, Synodum undique convocasse, 
sicque sopito tumultu pacem restituisse. Quam ob- 
rem Photius Bibloth. Cap. 127. Eusebium plane 
sui similem dixit etiam in hoc Opere: qui perin- 
de, ut in Historia dissimulaverit, que ei fuissent 
. Gicenda de Ario. Eque Socrates, tametsi susce- 
psset ejus Historiam continuandam, Z5. 1. Hist. 
Eccl. Cap. 25. eumdem vocat bilingvem. Synodus 
quoque Nicena II. Generalis dixit Eusebium ali- 
ter, atque aliter secundum tempus, et causas fuis- 
se conspersum, hoc est, qui aliam, atque aliam, 
formam induerit , et uno verbo, versipellis fuerit. 


Füam in ceteris sunt, qus prodant non 
Omnia esse ab eo scripta ex vero, sed neque te- 
simonia semper protulit ita, ut erant, qua sum- 
psit ex aliis Scriptoribus. Scripsit Aib. 3. Hist. Eccl, 
Cap. 35: Jacobum, qui frater Domini vocabatur, 
| isse Ecclesie administrationem, quasi uni- 

versalem , idque euctore Hegesippo, tam impro- 
vide contra id, quod asseruit, ut cum deinde ipsa 
Miam hujus verba attulisset , hoc in istius verbis 
hon sit, quse sunt etiam ab Eusebio producta, 
lintum ista : .Eccleaice administrationem una cum 
«postolis euscepit Jacobus frater Domini. Quo 
rem direxerit, ex ejus his antecedentibus ccrbis 

ap. 


4 


36 Prolegomena 


Cap. 1. ejusdem libri.2. adverti potest: Quamvis 
JDorninus Petrum, Jacoburn , et Joannern ceteris: 
pratulisset, non. idciroo de primo honoris gradu. 
inter se contendebant, sed Jacobum Hierosolymo- 
rum Episcopum elegerunt. Nam primus honoris 
gradus fuitne Episcopatus Jerosolymitanus? hunc 
ne primum gradum tenuit Jacobus inter Áposto- 
los? et.istene primus honoris gradus venit tantum 
ab instituto Apostolorum? Ubi igitur erit Prima- 
tus Petri, suam ducens originem ab ipso Christo? 
Auctoritatem Romani Pontificis etiam Ariani in- 
viti ferebant, quam suis molitionibus experieban- 
tur contrariam. Huc itaque tendit, quod non de 
uno Petro, sed de Petro , Jacobo, et Joanne, a 
Christo ceteris Apostolis antelatis, deque primo 
gradu honoris, qui sit Jacobo collatus, idque tàn- 
' tum ah Apostolis, deque Ecclesi& administratione 
universali, quam idem susceperit Jacobus, scri- 
psit Eusebius nonnisi subdole. 


Idem citato loco scriptum reliquit, eidem 
Jacobo, fuisse concessum ab Judaeis oh veneratio- 
nem qua eum prosecuti sint, ut quotiescunque 
voluisset, Sancta sanctorum templi ingredi potue- 
rit: quando constat, huc nonnisi Supmimo Sacer- 
doti, tantumque in anno semel ingredi licitum 
fuisse. Et Judeis fuitne in aliqua veneratione 
Christianus? /Eque lamina aurea, quam scribit, 
gestatam esse ab eodem Jacobo, et ab Joanne inm 
fronte, prout mos erat Summo Sacerdoti Judzo- 
rum, velut insigne Episcopatus, debet esse non- 
nisi Commentum, et. fabula. Henricus Valesius 
Eusebii Historiam in latinum vertit, et notis illu- 
stravit, cujus etiam patrocinium suscepit. Idem 
tamen confiteri coactus est, non esse expertem fal- 
sitatis. Loca quaepiam, ubi se hec prodit, in Ru- 

: - 


Critica. Scriptor. Füstor. Eccl. 27 


fintm confert , qui eam primus in latinum vertit , 
quodque non fecerit fideliter; et ne infidelitas ver- 
sionis appareret, in Greca etiam lingva interpo- 
laverit Eusebium. Qua Valesii omnino fundata est 
accussatio Rufini. Nam iste quod non reliquerit 
inviolatum Eusebium , seipsum prodidit i Apolo- 
gia, dicens, se librum nonum, et deeinum Histo- 
rie Eusebii in unum contexuisse librum. Jamque 
per Ácacium , et Euzonium, qui successores Fu- 
sebii in Episcopatu fuerunt, teste S. Hieronymo 
Epist. 141. ad Marcellum, tota bibliotheca Euse- 
bü, quam reliquerat , specie instaurationis fuit 
transcripta in membranas alias, Quee qualis tran- 
scriptio fuerit, judicare licet ex Arianorum mori- 
bus, aliorumque hereticorum, qualiaque exem- 
pla jam ex primis seculis memorat lib. 5. H. E. 
Cap. 38. etiam ipse Eusebius. Hoc in exemplo de 
Eusebio volui ostendere, ut monerem, quam vi- 
dendum sit, Historici, non tantum qualis sit cha- 
racter, verum etiam, num monumenta , ex qui- 
bus Historiam haurímus, manserint mutationis, et 
inerpolationis expertia. Eusebii ejusdem aliud 
Opus ad Historiam conferens, est etiam Chroni- 
€»: in quo, imitatus Julium Africanum, ab or- 
be condito: usque ad a. Chr. 525. res. memora- 
biles omnes etiam in successionibus imperiorum 
et regnorum collegit , et juxta seriem temporis 


sdnotav it. 


$. 9. 
&riptores Historice. Ecclesiasticae post Eusebium. 
| Post Eusebium Historie Scriptores Ecclesiasti- 


te fuerunt, ISocrates , et Hermias Sozomenus . 
: uter- 


4 
* 


29 . Prolegomena 


uterque dictus Scholasticus, id est, Causidicus: 
Jlle libris septem. ab a. 506. usque ad a. 459. hic 
libris novem ab a. 535. usque ad a. 425. suam per- - 
fecit Historiam. Neuter'etiam immunis ab eo, 
qued in Historico debet esse, ne partium studio 
editus esset. Namque ambos Norvatianis fuisse 
addictos, ostendunt res in eorum favorem scripte. 
Hos secuti sunt. ZAeodoretus, Philostorgius , Theo- 
dorus , et Evagriue. Theodoretus Episcopus C " 
ri in Syria preter alia Opera libros quinque Hi 
storie Ecclesiasticee composuit ab a. 322. usque ad 
a. 427. Nestorio primum deditus, sed mox ita 
ei factus contrariu$, ut in Ephesina pseudo-syno- | 
do idcirco ex Episcopatu dejectus sit: sed quem 
recuperavit , ad eumdem repositus a Leone M. 
Rom. Pont. Philostorgius fuit Arianus e Cappa- 
docia: libros duodecim composuit historie ab ex- 
ortu heeresis Árianee usque ad a. 425. cujus Epito- 
me tantummodo superest facta a Photio. Theodo- 
rus Lector Ecclesie Constantinopolitane continua- 
vit Socratis historiam usque a. 518. cujus pariter 
tantum sola Excerpta hodie supersunt. Evagrius . 
Causidicus Antiochenus et ipse Socratis, et Theo- 
doreti Historiam continuavit libris sex ab a. 431. 
ad a. 594, Omnes hi Greca lingva usi sunt in scri 
bendo. Henr. Valesius eos latine vertit. 


Sulpitius Severus Presbyter , discipulus S. 
Martini Episc. Turon. scripsit Epitomen Historise 
Sacre a mundo condito usque ad Christum natum, 
et insuper historiam trium primorum Ecclesiz.se- 
culorum, a stili venustate , et concinnitate Sallu- 
Stio , et Tacito comparatus. Jufinus Presbyter 
Aquilejensis eodem seculo quinto, quo Sulpitius, 
Historiam confecit libris undecim, quam ex Eu- 
Sebjio maximam partem sumpsit, cumque ejus 

trans- 


co - 


Critica. Scriptor. Histor. Eccl. — 29 


transformatione, prout ei visum fuit. Ex hie duo 
postremi continent historiam propria industria 


confectam. Paulus Orosius Hispanus Presbyter 


Tarraconensis libros septem Historiarum contra 
Paganos hortatu S. Augustini scripsit, adversa, 


. et calamitates, quibus fuit jactatum Romanum Im- 


perium, Religioni imputantes Christians. Post hos 
seculo sexto Epiphanius Scholasticus Italus Histo- 
ram, que Tripartita vocatur, confecit latino ser- 
mone, e Socrate, Sozomeno, et Theodoreto ex- 
cerptam, 


Hos secuti hunt Scriptores Byrantinem Risto- 
rie a seculo sexto ad seculum usque decimum 
quiáütum. — Nicephorus Callistus Historiam elucu- 
bravit a Christo usque ad a. 610. libris tribus, et 
viginti: e quibus ultimi quinque interierunt. Li- 
beratus Diiconus Carthas ineneis historiam here- 
seos Nestorianse , et Eutychianee scripsit sub nomi- 
ne Breviarii. Jasilius Cilix Presbyter Antioche- 
wu seculo sexto ineunte libros sex Historie Ec- 
defasticee exaravit: cujus sola memoria remansit . 
apud Photium Cod. 107. et Nicephorum in prin- 
cipio Operis. ;nastasius Sinaita seculo septimo 
historiam heeresum , et Conciliorum confecit ab 
Ferlesie principio usque ad Constantinopolitanum 
VI. generale concilium a. 680. adversus Monothe- 
lias celebratum. Zen. Beda Anglus Monachus 
in omni genere literarum versatissimus scripsit se- 
Cu octavo historiam gentis Anglorum , Mart 
lem, et Sanctorum vites. Seculo nono. 
fit? , qui istius disjunctionis prima fundamenta 


. cit, que nunc. etiam durat Grecorum ab foma- 


na Kcclesia , composuit Bibliothecam , quem 

Moe )i)os inscripsit, in qua ducentos octoginta Scri- 

ptores recenset , quorumque fragmenta exbibet. 
| | i- 


50 Prolegomena 


Edidit quoque Ácta septem Conciliorum generali- 
um in compendium contracta preter quadamjalia. 
Haymo Floriacensis , Monachus Anglus circa a. 
1020. auctor est Historie a Justiniano Imp. usque 
ad Carolum M. quam Gulielmus Malmesburiensis 
in epitomen contraxit. Luithprandus Diaconus Ti- 
cinensis, postea Episcopus Cremonensis , seculo 
decimo Historiam scripsit rerum, qu: in Europa 
acciderunt sua «etate libris sex: librum quoque 
composuit de Romanis Pontificibus. Sigebertus 
Gemblacensis seculo duodecimo scripsit Chronicon 
ab a. 581 usque ad a. 1112. nec non librum de 
Scriptoribus Ecclesiasticis. OtAo Frisingensis eque 
Chronicon, eodemque seculo composuit libris .se- 
ptem a mundo condito usque ad a. Chr. 1146 Se- 
culo decimo quinto Zaptisa Platina (quidam 
Bartholomeum vocant, non recte) scripsit Vitas 
Romanorum Pontificum a S. Petro ad sua usque 
tempora. 


E reliquis, qui deinceps in excolenda Historia 
Ecclesiastica studium, et.laborem pre ceteris po- 
suerunt, sunt praecipue memorandi: Cesar Ba- 
ronius Cardinalis notissimus ab Annalibus Eccle- 
siasticig , quos usque ad a. 1198. perduxit, natus 
Sorae in Italia a. 1558. vita functus a. 1607. Hen- 
ricus Spondanus Episcopus Appamiensis hos in 
epitomen contraxit, et ulterius usque a. 164o. 

erduxit. Idem quoad continuationem Annalium 
Baronii fecit Odoricus Raynaldus, et Jacobus La- 
derchius ejusdem cum Baronio Congregationis Ora- 
torii In eosdem Annales 7fztonius Pagius Ord. 
Minor. Convent. animadversiones Mistoricas , et 
Criticas fecit: cujus nepos Zranciscus Pagius non 
tantum Antonii Pagii postrema scripta perpolivit, 

verum 





AH lik 


ii 


Critica. Scriptor Hist. Eccl. 51 


verum etiam Historiam Romanorum Pntificuri 
per seipsum composuit. MEE 


Acta Sanctorum seculo eodem decimo septi- 
mo colligere, et typis edere coepit Joannes Bol- 
landus e S. I. executus Consilium, quod conce- 

t Heribertus Rosweidus ejusdem Societatis. 
'Àd quod deinde criticum, et eruditissimum Opus 
continuandum multi operam suam contulerunt , 
et facto initio a die 1. Januarii procedendo per 
omnes anhi dies Sanctorum, quorum quaque die 
memoria colitur, vitam descripserunt, et erítice us- 
que ad Octobrem in magnis voluminibus quinqua- 

inta in folio perduxerunt. Historiam Concilii Tri- 
entini scripsit Cardinalis Pallavicini e S. I. Susce- 
itque hoc Opus, ut refutaret histotifm ejusdem 
ncilii, scriptam a Paulo Sarpi sub nomine 
'8ravis ex Ordine Servorum B. V. Theologi Rei- 
publice Venetee.: Jacoóus Hyacinthus Berry histo- 
riam scripsit Congregationis de Auxiliis. Zzdo- 
vicus Maria Lucini ex iis, qui de Ritibus Sinen- 
sium egerunt, Scriptor videtur fuisse omnium lu- 
culentisszmus. Ceteri adhuc memorabiliores sunt, 
lemtiüs de Graveson, Josephus Augustinus Orsi- 
Ws Card. Mamachius in Originibus Ecclesiasticis , 
Claudius Fleury, ejusque Continuatores , Natalis 
Alexander, Laurentius Berti in Dissertationibus, 
et Breviario suo Historie Ecclesiastice , demum- 
que Gaspar Saccarelli, — ' 


Etiam ex iis, qui Augustane, et Helvetice 
'Confessioni addicti sunt, on defuerunt, qui ad 
scribendam Historiam Ecclesiasticam suum omnem 
conatum converterint. Matthias Flaccius Illyricus 
e Protestantibus omniüm' primus "adjunctis sibi 
pluribus sociis, historiam Eoclesiasticam confeoit 

re- 


92 — Prolegomena, 


tredecim primorum Ecclesie seculorum totidem 

voluminibus, quodvis seculum dispescens, et par- 

tiens in partes centum; unde confectores istius : 
historie, dicti sunt Centuriatores Magdeburgen- 
ses. Magdeburgum enim fuit, ubi hunc partum 

ediderunt. Baronius in suis Ánnalibus adversum 

hos Centuriatores suscepit laborem su: scribenda 
Historie. Hos Samuel Besnagius Anglus adgres-- 
sus est ita, ut jam in fronte sui libri, cui nomen 

dedit Annalium Politico - Ecclesiasticorum , vet - 
ditaverit, se Baronio errores erepturum. Ad spa- 
. fium sex seculorum se illius Annales extendunt, 

"Ceteri in hoc genere literarum clariores sumt 6 
Confessione Augustana Jo. Laurentius Mosheim ; - 
Christ. Guiliel. Franciscus Walchius, qui historiam - 
Heresium, Conciliorum, et Pontificum Romano: . 
rum scripsit, et Matthias Schroeck ; e Confessione . 
Helvetica Josephus Bingham, Jo. Henricus Hot. 
Hingerus, Fridericus Spanheimius.  '- ! 


. 10. | 

| NT 
Quid Historia Ecclesiastica conferat ad doctrinis; 
Religionis. Qualiter ex ea instituendum eld; 
argumentum. — DUE 








. Historia Ecclesiastica docet, et ostendit, quae ; 
le quidque in doctrina Religionis fuerit in Ecclesià | 
jam ab ejus cunabulis, hoc deinde quomodo ser- , 
vatum, et continuatum sit ulterius ad nostra us» 
que tempora, nec non quando qua novitas pullu« 
lare coeperit, et qui hanc secuti novitatem a ves ; 
ra Religionis doctrina discrepantem, se se aliena-' 
verint ab Ecclesia. Itaque esia Catholica ope 
Traditionis, qua sg exhibet in Historia et antea 
sen. 





Critica. Scriptor. Hist. Eccl. 39 


semper, et nunc convincit de falsitate dogmatum 
eos , qui nova sibi, et alia, quam Ecclesia Catho- 
lica profitetur, dogmata assumentes , recedunt ab 
eadem Ecclesia. Religionem nobis Christus tra- 
didit partim per seipsum in Evangelio, partim per 
Apostolos qui pro Christo functi legatione sunt 
idem Evangelium propagandum. 2. Cor. 5. y. 
so. Est una Fides £ZpA. 4. y. 5. Igitur nec fides 
;potest esse vera, nisi que jam ab initio exstitit 
in Ecdesia : neque alia quam falsa esse potest, 
queab hac, que una est, differt, et discrepat. 





Hoc non tantum senserunt, et agnoverunt 
intio ipsi etiam Protestantes, verum etiam eo 
consilio Historiam suam adornarunt Centuriatores 
Mipiebur enses, ut hinc éa, quee dissona ab Ec- 

Catholice doctrina sibi assumpserunt do- 
gmata, testimonium quasi antiquitatis , que a 
Christo, et Apostolis originem ducat , acciperent. 
ldemque semper monumenta Historie Ecclesia-. 
tice adhibuerunt, hinc volentes probare sua do- 
gmata esse dogmata primeev&e Ecclesie. Sed cum ex 
Historia quaerere, et sumere oporteret, quid obti- 
nuerit antiquitus, illi agunt inverso órdine, suaque 
dogmata prius statuunt esse certa, et indubitata, ac 
demde quidquid occurrit in Historia, quod non 
te ita habet, quemadmodum ipsi sibi posuerunt, 
id omne arguunt, non tale mansisse in Ecclesía, 
, quale fuit in principio ex Christi, et Apostolorum 
istituto, descivisseque a sua integritate. Hac ra- 
ome, dum Primatum esse a Christo in Ecclesia 
istitutum , non habent inter sua dogmata; ubi- 
"umque Historia Ecclesiastica testatur jm primis 
tiam Ecclesise seculis, Romanum Pontiticem exer- 
tuisse potestatem supra Episcopos Ecclesiarum ali- 
aum, id negant ctum esse jure, et legitime, 


fomulus 4. tan 






"54 [31 V (T 


94 '" |. — Prolegomena 


d . 
tantumque ex ambitiosa dominandi in alios cupi- 
ditate, quosque usi astutia, et calliditate sub su- 
am potestatem traxerint. Dum iidem legunt im 
eadem Historia etiam primorum seculorum in Ec- 
clesia etiam ab Episcopis vitee sanctimonia, et eru- 
ditione exCellentissimis invocatos esse Sanctos vk- 
ta functes , eorumque imploratum patrocinium 
apud Deum, ista etiam in his sanctissimis , et do- 
ctissimis Episcopis jam fuit superstitio, et depra- 
watio puree Religionis. Sic faciunt in omnibus ce- 
teris, quecumque sibi ipsis per suam reformatig- 
nem, ut eam vocant, fecerunt placita Religionis, 
- distincta ab iis, qus et nunc vigent, et semper 
viguerunt in Ecclesia instituta Religionis. — . 


Jamque periodo I. Historie, que tempus a 
Christo nato usque ad Constantinum M. ab a. 1. 
Aer. Vulg. usque 506, complectitür, ponunt, nom 
perstitisse omni ex parte sinceram, ac incorrüe. 
ptam Religionem , tantoque minus succedente ie 
riodo altera, et tertia: nec jam his temporibus Ker. 
ligionem mansisse amplius sui juris, sed factss& 
hominumlibidini obnoxiam, rituumque innumenéd 
bili multitudine atque in his permultis etiam 
sonis, et nugacibus, oppressam cessisse 
superstitioni, quaeque Religio nonnisi a Lu 
etate per eumdem Lutherum, Zwinglium, ho 
que similes feliciter instaurata sit. a) Ipsa illa. 

agdeburgensibus per centurias assumpta 
dus tractandae Historie, et altera quoque per Pi 
riodos cujus inceptor fuit Mosheimius, Protestaí 
tibus preplacuit, quod adcommodatior esset, 
tale imperium exercendum in Historia: ubi 
| tam 









"ry 

M 
s 
É. 





. &) Jo. Matthim Schroeckhii storia Relig 
Preparation. $.23. etss. Edit, Vindobon. 1786. 


Critica. Scriptor. Histor. Eccli. $5 


tam facta, historica narratione, exhiberentur ad vi- 
dendum, quid in Ecclesia viguerit, sed tantum- 
modo decerneretur, quid quasi recte, vel secus 
actum sit, instituta crisi juxta normam proprio- 
rum placitorum in Religione. Talis per periodos 
historize tractande ratio est magis crisis, facta ex 
prejudicatis opinionibus, non aliqua vera histo- 
ria. 


$ 





|. CAPUT IL- 
DE CHRONOLOGIA. 
| $. 1. 


Chronologia altera Mathematica, altera Hist 
rica. De anno Solari. 


Historia nisi distincta sit, et illustrata lumi 
ad videndum, res, que narrantur, quo tempor 
atque loco acte sint, fabule similior est, qua 
verae narrationi. Ex quo sequitur, eum, qui ! 
storiam cognoscere plene vult, debere instructu 
esse scientia Chronologie, et Geographie. H: 
regionv:;n'. atque locorum , illa temporum desci 
ptio est. i'v illa prius, deinde de hac agetur. 


Ad metiendum, et definiendum tempus, qu 
Grece xe vocatur, cursus adhibetur solis, 
lune perpetua populorum omnium consvetudir 
Solis conversio annum efficit, lune mensem. Obse 
vare cursum solis , lune , aliorumque astrorur 
atque ope calculi investigare, et designare vicis: 
tudines, que in his fiunt, necnon harum tempo 
determinare , ad scientiam pertinet Chronolc 
mathematici , et Astrologi. Altera Chronolog 
est historica: qua ostendit, quomodo ratio ter 
porum, qua ab Historicis non eodem modo in: 
est, et computata a diversis initiis, redigenda : 
ad eam computandi formam , que nobis usit: 
est , atque sic intelligentiam de tempore, quo r 
quavis acta sit , assequamur. Neque tamen gu 

ec 





Chronologia. | 97 


h»c historica potest prorsus carere notitia Chrono- 
logie mathematicz: siquidem ab hac venerit ipsa 
etiam mensura annorum , mensium, dierum, quee 
in historia quoque obtinet. | 

Annum 50] efficit sua conversione una, men- 
sem luna pariter una conversione. Hujus conver- 
siones duodecim etiam faciunt annum, sed luna- 
rem: alter, qui solis conversicnem. habet pro men- 
sura, annus est solaris. Etiam vero iste non unus; 
idemque est. Ánnus, qui cohtinet plene, et per- 
fecte totum illud spatium temporis , quo peracto 
so! redit in sua conversione ad idem punctum, 
unde discessit, annus vocatur Tropicus, alter est 
Civilis, qui in annis numerandis adhibetur, nec 
accurate sumptus est. Annus Tropicus ne idem 
quidem semper est. Siquidem solis etiam conver- 
tio ab uno ad alterum cardinem jam aliquantulo 
leneior, jam brevior sit, ideoque nec Astronomi 
hunc determinare accurate sciant. Attamen me- 
diam sequendo viam inter summam eiys;' et lon- 
gtudinem, et brevitatem , definiund hi annum 
Tropicum esse dierum 365, horarum 5, minuto- 
rum primorum 49. Annus civilis solet etiam annus 
Julianus appellari. 

Hanc ab Julio Cesare accepit denominatio- 
nem annus civilis. Nam cum ab anno Tropico ex 
neglecta differentia jam ita discrepasset, istumque 
antecurrisset, siquidem brevior esset, ut mensis 
Januarius in anno Civili initium duceret ab aliqua 
die, qui debebat esse dies mensis Octobris; Julius 
Cesar, usus opera Sosigenis Ástronomi Alexan- 
drini, correxit Calendarium intercalando mensem 
Februarium diebus tribus, et viginti, atque inter 
Novembrem, et Decembrem interponendo men- 
*s duos dierum septem, et sexaginta, ita ut an- - 
hus iste evaserit longus dies 445. Annus hic fuit 

e- 


988. Prolegomena — 
Periodi Julien 4669. ante Christi natalem q 


dragesimus quintus, qui annus confusionis et 
solet vocari. Annus 46. ante /Eram Christian 
fuit primus post factam correctionem ab J 
Cesare ea ratione, ut deinceps annus haberet « 
565, quovis autem anno quarto dies unus intei 
laretur, mensi Februario inserendo unum d; 
ante 6. Cal. Martias: qui propterea etiam m 
bis Sexto Calendas Martii appellatur. EE 


Est demonstratum supra annum Tropicum 
. se dierum 365, horarum 5, minutorum 4g. . 
que annus Tropicus quovis anno antecessit et; 
annum Julianum minutis 11. Hec per annos 1 
131. id est, 15017 effecerunt diem unum: qui 
peritur ex divisione minutorum 144o, quibus c 
stat dies una, per minuta 11. quibus brevior 
annus Tropicus anno Juliano. Unde factum « 
ut manente anno Juliano, ejusque eequinoctio v 
nali in suo loco, hunc Julianum annus Tropi 
. antecederet singulis annis minutis 11: quee us: 
Ad a. C. 1582. differentiam effecerunt dietum 

cem; dumque zquinoctium vernum fixum fui 
ex statuto Concilii Niceni in die 21. Martii, . 
sequinoctium, quoad .supputationem Juliani ! 
lendarii non manserit, sed spatio dierum de 
motum in anteriorem partem sit: semperque 1 
gis recessisset, nisi, ne fieret, provisum fuisse 


Id .factum est per Gregorium XIII. Rom. Pc 

qui ut annum Julianum revocaret ad legem a 
Tropici, eodem anno 15892. cum aliorum Ast 
nomorum, tum presertim Aloysii Lilii usus o 
ra, secutusque correctionis rationem. ab his ol 
tam, et propositam, post diem quartam Octol 
Jussit omitti dies sequentes decem , transitum: 
ü 





* Chronologia. 99 


Calendario esta die 4. Octobr. ad diem 15. ejus- 
dem mensis, ut hac ratione :&quinoctium decem 
dierum spatio in partem anteriorem motum, rursus 
cum s&quinoctio anni Tropici in Calendario con- 
jngeretur. Ne autem eadem aberratio aliquando 
iterum contingeret, constitutum est , ut deinceps 
post annum secularem 1600. primo, secundo, et 
tertio seculari anno dies bissextiles omitterentur , 
quovis autem anno quarto seculari adderentur: 
siquidem non annis 100, sed 151. dies unus, ne- 
que is accurate accresceret anno Juliano , quo 
Tropicum superaret. Sed neque mensura anni 
Tropici dierum 565, horarum 5, minutorum 9, 
et talis, in qua Astronomi conveniant. Alphon- 
ts X. Rex ionis, et Castiliae :seculo decimo 
tertio, adhibitis veterum etiam  Ástronomorum 
observationibus, statait, Astronomorum suorum 
emsilio, annum Tropicum habere dies 565, ho- 
m$ 5, minuta 4Q/, 15", 58//, 49///: quam eam- 
dem mensuram Gregorius XIII. in correctione an- 
ni Juliani secutus est. 


Ánnus Julianus fere ab omnibus populis re- 
ceptus fuit. Ánnus Gregorianus eodem statim an- 
A0 1582. quo facta correctio est; in ltalia, Gal- 
la, Hispania, Portugallia, et in Catholicis Germa- 
hie terris; anno 1586. in Polonia, a. 1588. in 
Hungaria, et duobus annis post in Transilvania. 
Protestantes utriusque Confessionis, quod auctore 
Bomano Pontifice facta esset, Correctionem hanc 
Técipere noluerunt. Attamen cum non possent 
hon videre necessitatem istius correctionis , anno 
1700. et ipsi hanc fecerunt, et post diem: 18. Fe- 

arii, qui dies 29 habebat, abjectis diebus 11. 
ad diem 1. Martii transiverunt. Jam enim a cor- 
Iectione Gregoriana in Juliano Calendario rursus 

| a 


A) 


Áo | | Prolegomena. 


' ad hoc usque tempus dies una accreverat diíTe- 
rentie inter hoc vetus Julianum, et novum Gre- 
gorianum Calendarium. Protestantes tametsi in 
in sua hac correctione post correctionem Gregorii 
iverint, sibi tamen ipsis hanc solent tribuere. Ita- 
(que hanc veluti a se profectam , receperunt illico 
hi omnes in Germania, nec non Hollandia, Dania, 
et Helvetia. Anglia idem fecit, sed nonnisi a. 
1752. Svecia a. 17535. Necdum tamen Protestan- 
tes nobiscum in Calendario etiam consenserunt. 
Nam non eo minus hi anno 1724. et 1744. Pascha 
una septimana tardius, quam nos, et anno 1778. 
una septimana prius hoc celebrassent, nisi anno 
1776. vel, ut «aliqui habent, a 1777. Gregoria- 
num Calendarium ipsi etiam recepissent. Josephus 
JI. Imperator ad hoc permovit Protestantes in 
Germania, quosque.secuti sunt Protestantes et 
alibi, Cur correctione facta Calendarii ad eum 
modum, quo hec fecta efat etiam a Gregorio 
XIII. tamen. nonnumquam discrepaverint in Pa- 
Schate a nobis, inde venit; quod hi ad determi- 
nandum Pascha usi sint calculo astronomico juxta 
Tabellam Keplero - Rudolphinam, dum vero Ca- 
tholici huc utuntur Cyclo Epactarum, et Litera- 
rum Dominicalium. Russi, et Graeci nec tantum 
" communione a nobis disjuncti, verum etiam con- 
juncti retinent adhuc Calendarium Julianum. Nec 
famen etiam juxta hoc videntur semper eervare 
diem , quo Pascha celebrandum haberent. Post 
eequinoctium vernum, positum ad diem 21. Martii 
& Concilio Niceno est hoc celebrandum die Do- 
xinica post lunam 14. ejusdem squinoctii verni, 
hoc est que dies decima quarta lune cadit vel in 
ipsam diem qua equinoctium est, vel in aliquam 
subsequentem. Anno superiore 1825. juxta ipso- 
rum Calendarium luna 14. post zquinoctium ver- 
num 


Chronologia.: ái | 


pum incidit in diem 13. Aprilis, que fuit feria 
hebdomade quinta. Igitur die Dominica que sub- 
sequebatur , diesque 15. fuit Aprilis, fuisset ipsis 
celebrandum Pascha. Non autem hac, sed se- 
quente Dominica, die 22. Aprilis hoc celebrave- 
runt. Sic eos non servasse diem, quo, celebren- 
dum fuisset Pascha juxta:suum vetus Calendarium, 


jm ipse observavi aliquoties, | 


$. 2. 
"fnnus Lunaris. | Cyclus Lunaris. 


Etsi vero. unus sol ex astris mensuram nobis 
det, et anni descriptionem ; multe tamen natio- 
nes, ipsique etiam Hebrei lune cursum , et con- 
versiones. adhibuerunt ad annos metiendos , et 
supputandos. Luna orbem suum perficit diebus 
27, horis 7, 45/, 7'/: qui mensis Periodicus vo- 
eatur. Preeter hunc autem alter etiam mensis est, — 
dietus Synodicus , tempusque illud continens, quo 
hma a sole digressa hunc rursus assequitur. Si- 
quidem interim, donec luna orbem suum perficiat, 
40] gradibus fere viginti septem ulterius proveha- 
fur, hosqué luna emetiendos habeat, ut cum sole 
conjunctim preeter suam propriam orbitam fera- 
tur. Hic mensis Synodicus constat diebus 29, ho- 
ris 12, 44^, 5/4, etc. qui duodecies repetitus an- 
hum.effücit dierum 554, horarum 8, 48/, $8/. 


Hi menses rursus alii sunt stronomici , alii 
Civiles. Astronomicis ea est mensura temporis, 
que modo dicta est. Civiles sunt dierum 29, et 
90 alternatim. Qui his mensibus usi sunt, illud, 
quod fuit neglectum ex minutorum preetermissio- 

. | | me 


"T Prolegomena 


ne, colligebant, et postquam ad quantitatem uni« 
us 'die] perventum fuit, hunc deinde diem adje- 
cerunt, ut annus lunaris cum solari congrueret. 
Hebhei et ipsi anuum duodecim conversionibus 
lune metientes jam post,anpum unum, jam post 
alterurh adjecerunt mensentr integrum , quem 7e- 
' aedár:.mominarumt, hoc est, alterum Adar, ut 

se, quem bis numeraverint, ut a nobis fit in die, 
qui intercalatur anno bissextili.- Adar mensis He- 
. breorum nostro Februario respondet. Arabes, 
Sarseeni, Turce hoc facere negligunt. Unde fit, 
. ut hi neque anni initium, precise sumentes ihen- 
ses duodecim, per totidem lune oonversiones de- 
finitos, pro auno uno, certum, atque defixum 
habeant: semperque hunc in novilunio incipiant, 
quod. post lune duodecim integros orbes contingit. 


| . Át vero on.nes fere alii populi, anno utentes 

lunari, hunc cum solari componere studuerunt, 
excogitata annorum periodo, qua peracta obtine- 
rent.solis, et luna ad idem punctum reversionem. 
Hane ctm primo sibi constituissent periodum an- - 
norum duórum, deinde quatuor, postea octo, 
tandem devenerunt in Grecia ad annos ig, quem 
^. Cyclum annorum nóvemdecim , Greco vocabulo 
l»vieSitstrsor!a appellarunt. Meton hujus inventor fu& 
it astrologus , juxta Ptolemzum ' &nno quarto 
Olympiadis 86. quemque et. ali& nationes assum- 
pserunt, ipsique etiam Christiami ad Pascha deter- 
minandum. Quia tamen anni 19. Julíani non con- 
veniunt cum hoc Cyclo, et circuitu lunari, siqui- 
dem amni Juliani 19. facient dies 6959, horas 18: 
et veto anni totidem lunares constent diebus fere 
6792, horis 25, 24/, 5", sitque differentia men- 
sium 7; hi idcirco menses septem sunt certis an- 
nis additi Cyclo intercalares, qui 'E«&»4u dicti 

a 


Chronologit. 4$ 


1 Grecis sunt. Sed neque hac ratione adhuc Cy- 
clus iste novemdecennalis cum annis 19 Julianis 
accurate congruit, breviorque est circiter hora 1, 
37/, 53". Numerus in hoc Cyclo lunari quisque, 
verbi gratia tertius, quartus etc. solet. numerus 


aureus appellari. 


Non defuerunt nationes, qus lunarem' annum 
nequidem ex duodecim menstruis lune conversio- 
nibus confectum' haberent. Ipsis Romanis sub Ro- 
mulo annus tantummodo decem mensium fuit, 
quem a mense Martio inchoarunt. Numa postea 
duos, Januarium, et Februarium sddidit,: anni- 

e initium in principio rhensis Januarii defixit. 
Aeyptiis juxta Plinium , Censorinum, et Diodo- 
rum Siculum, anni jam unius, jam. duorum , jam 
- trium mensium fuerunt, ut S. Augustinus /ib. 1, 
de Civ. Dei Cap. 10. perhibet, quatuor ,. cujus 
hec sunt verba: Jerhibentur JEgyptii quondam 
tam breves annos habuisse, ut quaternis mensi- 
bus finirentur. Hinc existit ille portentosus anno- 
rum numerus apud eosdem /Egyptios, ut ab Osi- 
ride usque ad Álexandrum M. juxta alios decem 
millia, Juxta alios tria, et viginti millia: annorum 
teste Diodoro Siculo numeraverint. Inde quoque 
tantus iste numerus annorum /Egyptiis fuit, quod 
cum divisi essent in plures dynastias, ex annis, 
quibus dynaste nonm.alii post alios'; sed tempore 
eodem in diversis locis ; et regionibus /Egypti 


recnarunt , illam summam . annorum confecerint 


ad gentis suze antiquitatem jactandam.- Eosdem 
/Egyptios fabulatos esse, in hac sua numeratione 
annorum hinc etiam apparet, quod eodem Dio- 
doro Siculo Biblioth. lb. 1. venditaverint , deos 
usse, qui primi eorum reges fuerunt, idque spa- 
io annorum octies decies mille. $5 


L4 


(44 | Frolágomena 
| 69.5. - 
—. Gyclus Solis, Cyclus Indictionum. 


Preter. hunc. Cylum lunarem annorum 19, 
est Chronologis alter etiam Cyclus solis,^nec non 
Indictionum.  Cyclus solis constat annis 28. Hu- 
jus inventor fuit Sosigenes, idem ille astrologus, 
eujus opera Julium Cesarem usum esse ad annum 

corrigendum,.supra dictum est. Appellatur Cy- 
4lus solis a- prima hebdomade die, que nomen 
solis. gessit, huicque fuit sacrata. Dies septem 
hebdomade literis alphabeti primoribus per eum- 
dem Sosigenem fuérunt designate retrograde inci- 
iendo «& litera G, qus .septima est alphabeti. 
bies. $65 unius anni fagiunt. ebdomadas 52, et 
diem' unum. Hinc fit vut que prima fuit litera 
anni ,. eadem etiam ultjma eit: sique nihil aliud 
interveniret ,, anno quovis septimo evoluto, redi- 
tus ad eamdem literam fieret , que fuit in princi- 
pio elapsi septennii. Quia vero anno quovis 
quarto, :qui- est bissextilis, semper proceditur ul- 
tra ad literam hebdemade proxime sequentem, . 
cumque numerus septenarius, quater mu kiplica- 
tus, faciat numerum 28, etiam litera hebdoma- 
dalis redit nonnisi anno expleto 28. Hic Cyclus 
incipit more Romano ab anno bissextili literas ha- 
bente G F: que proinde litterae nonnisi peracto 
Cyclo annorum 238 redeunt, eodemque ordine, 
quo prius, pergunt currere per alios, et alios 
totidem annos 38. | 


Cyclus Indictionum quando adhiberi coeperit, 
& quo excogitetus, et que hecres fuerit, quee sit 
indicta, Seriptores non conveniunt. Auctor Chro- 
nici Alexandrini initium harum ponit in anno 

pri- 


Chronologia." 45 


primo monarchism Jülii Cesaris, anno 48. ante 
Christum natum. Qua de causa Scaliger has in- 
dictiones vocat Cesareanas. Alii harum initium 
ducunt ab anno secundo Augusti post victoriam 
Actiacam , ab anno 5o. ante Christum natum. Fx 
Fastis vero. cum observatum esset, tantum Indi- 
ctioni Constantiniane datum esse, ut per hanc tem- 
pora signarentur, et computatio annorum fieret 
per Indictiones, quarumque initium fixum esset 
in anno 512. quo Constantinus M. victoriam de 
Maxentio reportavit. Consentiunt omnes, ait Lau- 
rentius Berti in Rudiment. Chronol. Cap. 7. et in 
Dissert. Hist. Disert. V. 6. 58. Jndictionem Con- 
stantinianam ab anno 4Er. Fulg. 512. et a Calen- 
dis Septembris esse inchoandam , adeo , ut annus 
proximus 219. Calend. Januar. signandus sit Indi- 
ctione £. 


Indictionem Greci vocant is;4s» , que vox 
htine Jargitionem significat. Itaque hinc plures 
hpsi in opinionem sunt, annum , a quo Cyclus 
iste denominatus sit, fuisse anpum, quo indicta 
Bit pensio quaepiam, eodemque illo anno prestan- 
da. Non eo tamen minus non tantum Bertius ci- 
tato loco, verum etiam Petavius ARationar. Temp. 
Part. 2. lib. 23. Cap. 5. manent in sententia, 
nihil esse certi, unde sumptum sit Indictionis vo- 

'eabulum ad. hunc Cyclum denominandum. Indi- 
€tio constat annis 15: quo annorum numero per- 
acto annus primus incipit Indictionis subsequen- 
tis: Dum scio annum, quo quisque horum Cy- 
clorum initium sumpsit, atque Scriptor quispiam 
annum, quo res accidit, quam refert, per Cy- 
clum ex his aliquem designavit; perspicuum est, 
qua ratione ad annum etiam , quo res accidit, 


«6 a Prolegomena 


it perveniri fecile,. «b initio cujusque cycli 
P nmerando annós ad annum Cydi ab historico 
memoratum. | 


$. 4. 
Periodus Juliana. 


Periodus Juliana est summa annorum, qui 
prodeunt ex annis 19 Cycli lunaris , annis 38 Cy- 
cli Solaris, et annis 15. €ycli Indictionum inter- 
se multiplicatis. Periodus igitur Juliana constat 
annis 7980. Hunc enim numerum dant. illi Cycli 
inter se multiplicati. Josephus Scaliger in Opere 
de JEmendatione J'empor. circa &. C. 1580. fuit 
hujus Periodi inventor, non tamen primus: nam, 
a Grecis hanc dicitur mutuatus. Juliana vero Pe-: 
riodus vocatur, quod ad anni Juliani, ejusque 
Cyclorum rationem adcommodata sit, inde autem 
Periodus, quod donec anni 7980, quibus constat, 
hec Periodus, peragantur, numquam anni Cy- 
clorum quí jam fuerunt in aliquo Periodi anno. 
iidem simul denuo recurrant. Sic quoniam annus ! 
primus Periodi hujus habuit Cycli solaris annum; 
primum, itidemque primum Cycli lunaris, et In- ' 
dictionum ; hi ómnium trium Cyclorum anni pri- - 
mi non prius convenient, quam is circulus anno», 
rum 7980, ex quibus constat tota Periodus, fue- 
rit completus. 


Cum per solam Cyclorum multiplicationem 
Periodus hsc facta sit, sua sponte intelligitur, il- - 
lius initium esse etiam nonnisi mente conceptum, 
quodque antecedat ipsam etiam originem mundi. 
Neque enim iste vel sex millibus annorum integris 

ad- 


.- 


Chronologia. ág 


idhuc stetit. Annum , quo mundus coeperit esse, 
Chronologi ponunt in anno Periodi Juliàne 710. 
initium vero "Ere Christiane in anno 4oo4. a 
creatione mundi. Ex quo sequitur, Periodi Ju- 
liane fuisse annum 4714. quo Christus natus sit, 
eraque Christiana inceperit. Neque. tamen iste 
etiam a mundi creatione annus 4oo4. est omnimo- 
de certus, et definitus: Anni hi sumuntur, et 
colliguntur ex genealogiis Patriarcharum , et Re- 
gum in Bibliis. Jam vero in his numeri tantum an- 
norum , quibus vixerint, sunt positi, non etiam 
menses, et dies, quibus vel supra, vel infra illos 
annos vixerint. Quis enim credet , omnes istog 
ese mortuos, semper in anno vite aliquo ita. 
completo , ut huic nihil defuerit, nihil ultra hunc 
fuerit? Sed neque quo anno mundi Christus na- 
tus sit, Chronologi conveniunt. Petavius nume- 
rat annos 2985, Bertius 4ooo. mihi, ut ceteros 
reteream , computatione facta, prodierunt anni 
15. In hac discrepantia dumque alii annos ali- 
quot supra, alii infra quater millenarium habent 
ex computatione sua, ne ipse quidem Petavius 
disentit, ne numerus 4ooo, vel 4oo4, quasi me- 
dius assumatur: quorum alterum Bertius Audi- 
ment. Chronol. Cap. 8. et ipse secutus etiam est 
tanquam juxta recentiorem , et communiori usu 
receptam Chronologiam. Sed et illud adverten- 
dum est. /Era Christiana , que initium ducit a 
Natali Domini, cujus auctor est Dionysius Exi- 
guus, communi Chronologorum judicio quatuor an- 
nis circiter tardius est constituta in annis, qui a 
mundi creatione fluxerunt. Itaque annus mundi 

004. reapse intelligitur idem, qui 4ooo. 
Hac numeratio. annorum a mundi creatione 
usque ad Christi natalem etiam illàm .adhuc habet - 
con- 


48 Zrolegornena 


considerationem. — Versio Septuaginta Interpretum . 
discrepat in annis Patriarcharum, e quibus com- 
putatis summa conficitur annorum Mundi usque. 
ad Christi natalem, ab Hebreo textu, et a Ver- 
sione Latina Vulgata, utpote que textui adheret 
. Hebreo: tam autem hinc, quam a Versione etiam 
Septuaginta dissentit Codex Samaritanus. Textui 
Hebreo .esse deferendum preVersione Septuagin- 
ta, et esse Patriarcharum annos omnino solares, 
et ejus longitudinis, quam sol.efficit suo motu . 
annuo, de quo pariter disceptatio jam olim fuit , 
et nunc adhuc a quibusdam dubitatur, est actum 
jam, et demonstratum a me in Institut. Herm. Vet. 
Test. Edit. 2. Tom. I. Cap. 52. Codex Samarita- 
nus, ne eam quidem, quam Versio Septuaginta. 
attentionem meretur in hac annorum numeratio- ' 
ne. Nam ubi in Versione Septuag. facta fuisset 
in annis mutatio ( per quos, et qua de causa osten- 
di in loco citato mearum Institutionum Herme- 
nevticarum ) facile est assequi, licentie exemplo, 
quod. datum est in Versione Septuaginta, eos quo- 
que esse inductos ad annorum mutationem facien- 
. dam in annis Patriarcharum , qui hanc fecerunt in 
Codice Samaritano. 

Siquidem anni a creatione mundi cum omni 
accuratione numerati non sint, nec numerari pos- . 
sint, adeoque neque certum omnimode possit es . 
se, in quem annum mundi inciderit reapse annus 
 matalis Christi; nulla tamen ambiguitas est quoad 
. eos annos, qui a Christi natali numerantur ad hoc 
usque tempus. Quamobrem idem dies Christi 
natalis, ubi incipit /Era Christiana, non tantum 
fixum punctum est, unde numeratio fiat annorum 
sequentium; verum etiam per quod fieri possit 
determinatio, res, quae refertur acta ante fram 
) . Chri- 


Chronologia. 49 


Christianam , quanto temporis, et quot annorum 

intervallo antecesserit hanc aeram, nec non aliam 

quamcumque hac aera posteriorem aetatem, sic- 

Te notitiam temporis assequamur, quo res acci- 
it, quam nobis dat quecunque historia. 


$. 5. 
De ra generatim. | ra mundi. 


/Éra Christiana modo memorata fuit. Hec 

' Apud Chronologos eadem est, quee solet Graeco 
vocabulo dici etiam Epocha: estque illustre ali- 
quod initium futuri temporis, unde hujus nunmre- 
mtio, et computatio fiat. Vocabulum Era bar- 
, censent quidem ab his literis ÀA. ER. A. 

que sunt primores hujus: 2fmnus erat -ugusti, 
ewe factum, atque annum eum-intelligi Cesaris 
Áugusti, quo vel Romanis Hispani coeperint era 
persolvere, vel quo Arabibus in Hispaniam irru- 
entibus anni inceperint Epoche Hispanice anno 
90. ante /Eram Christianam, vel quo census fu- 
it indictus ab eodem Augusto, cujus mentio fit 
eim Luc. 2. y. 1. /Eram Scriptores evi medii 
runt pro numero et computatione. ld, 
testatur Isidorus in Glossario suo , et Fau- 

* Stus Rejensis Episcopes lib. 1. de Spiritu S. Fuit 
Romanis genus quoddam eris, quo utebantur pro 
nois in computandis pecuniis , quemadmodum 
docet Scaliger Zib. de Emendatione Temporum eo 
, quo-agit de /Era Hispanica. Hinc a Scri- 
ptoribus videtur sumptum esse vocabulum ere,. 
e adhibigyum pro numero, et computatione. 


Jus E | ti | Era , 


bo ^ Prolegomena 


ZEra, et epocha omnium prima est, in qua 
numeratio annorum fit ab exordio mundi. Neque 
tamen in ipsa etiam Scriptura instituta uspiam, - 
est talis annorum supputatio: sed anni, qui flu- . 
xerunt a creatione mundi usque ad Christi adven- : 
tum in mundum ex annis alia ratione memoratis 
sumuntur, et computantur. Eo mirus e profanis, 
historicis , et scriptoribus aliquod huc auxilium: 
peti potest. Apud quos in ipsa etiam Grecia,.. 
antequam coeptum esset , tempus signare per 
Olympiades, nihil.certi, atque fixi, quoad tem-, 

us, haberi potest. ute Olympiades ait Syncel- 
je post Julium Africanum in Chronico , nua 
est apud Gra:cos accurate scripta historia. Atta- 
men Scriptores Greci Christiani, etiam postquam . 
jam in Occidente, auctore Dionysio Exiguo, ine. 
ducta fuisset /Era Nati Christi, usi fere semper; 
sunt /Éra mundi conditi, atque hinc annos nu- 
merabant, quemadmodum est apud Allatium in 
Opusculo de Grecorum Hebdomadibus, tantum- , 

ue post Dionysium seculo altero, quod fuit Ec». 


clesie nonum, in Ecclesia Constantinopolitana coe-: 
pit adhiberi /Era nativitatis Christi. Greci Án«J 
tiocheni ab exordio mundi usque ad adventumg* 
Christi numerarunt annos 5495, Constantinopoli: 
tani annos 5509, Alexandrini annos 5501. Usi, 
videlicet sunt Versione Septuaginta, atque juxta : 
hanc supputarunt annos, neque tamen etiam se 
qualiter. 


0. 6. . 


Chronologia. 51 
$. 6. 


ya Olympiadum. | /E£ra Urbis condite. JEra 
Nabonassari. 


Praeter hanc /Eram mundi ab ejus creatione, 
imadmodum multa in mundo fuerunt vel in- 
tuta recenter, vel quorum eventus, habuerint 
sguem aliquem characterem ad tempora notan- 
| sequentia; ita sre quoqe, et epoche multe 
se potuerunt. [nsigniores, et notabiliores tan- 
m ego prolaturus sum, et memoraturus. 


Sunt autem he. ZEra Olympiadum. Nomen 
c venit ab Olympia urbe Flidis in Peloponeso 
Alpheum fluvium in vicinia montis Olympi, 
se et Pisa fuit dicta. Hic celeberrimum Inpiter 
buit templum , a quo is etiam dictus est Olym- 
as. In hujus honorem ludi hic sunt instituti , 
celebrati singulis quadriennis. Horum aucto- 
m ferunt fuisse Herculem, pluraque alia fabulo- 
. de hoc narrantur. Illud certius, ludos hos esse 
) Iphito Rege Elidis instauratos: a qua horum 
idorum instauratione ànnos numerando, et si- 
indo per Olympiades mos deinde obtinuerit 
m tantum apud Grecos, verum etiam in ipsa 
rleia apud Scriptores Ecclesiasticos. 


Ante institutos hos ludos, atque inductam 
ic epocham, historie etiam ab jpsis Grecis 
ifectze certa fides non est: de qua Eusebius in 
nico: 44b hoc tempore (Olympiadis prima) 
rca de ternporibus historia vera creditur; pa- 

e Julius Africanus apud eumdem Eusebium 
10. Praepar Evang. Cap. 53. Usque ad Olpmpi- 
, inquit , nihil exploratum in historia Gra- 

4 * co^ 


ba Prolegomena 


corum invenitur. Post Olympiades vero, quoni- 
niam quadriennio diligentissime omnia renovaban-. 
tus , nulla penitus est temporum confusio. Cen- 
sorinus quoque 4b. de Die natali Cap. 21. testa- 
tur, Varronem, quo nemo apud Romanos anti- 
quitatum solertior fuit indagator, tempus omne 
anterius divisisse trifariam: primum, et antiquissie- 
mum appellasse 45» (non manifestum) propter 
obscuritatem rerum, que dubie, incerteque o- 
mnes essent; alterum vocasse 4»9« , id est, fae- 
bulosum, tertium demum ab Olympiade prima 
dixisse historicum, quia ree ab hoc tempore rela« 
t» ab Historicis jam vere historie essent. Juxta 
Petavium Aationar. Temp. lib. 1. Cap. 15. annus 
primus Olympiadis prima incidit in a. Peric 
Juliane 3958. Ante eram Christianam 776, Mun». 
di 5208. quo eodem tempore in Judaea regnaveriti 
Ozias Rex Juda: id, quod ejusdem Rationará 
sui 4b. 5. Cap. 1. luculenter etiam demonstrat. ' 


4Era "Urbis conditee : que Roma intelligitur. 
Haec Urbis condite epocha a M. Varrone teste 
Plutarcho posita est. in anno tertio Olympiadis. 
sexta, qui annus fuit Period. Julian. 5961. ante 
AZEr. Christian. 753. a Verrio Flacco autem in Fa. 
stis Capitolinis uno anno post. Non tantum vere 
Petavius, verum etiam alii Chronologi fere omnes 
annum, quem Varro Urbis condite tradidit fuiss 
preferunt ei, quod Flaccus de hoc anno habet; 
qui annus Urbis condite idcirco etiam annus Vas 
ronianus solet appellari. | 054 









ZEra Nabonassari. Quis iste Nabonassar fue- ! 
rit, est aliqua disceptatio inter Criticos. Antefersi : 
vero Solet ea sententia a Petavio quoque, et Ber- ; 
tio, quie habet Nabonassarem fuisse Regem Ba- * 

byio | 


Chronologia. 53 


byoniorum, cujus mentio, sed sub nomine Bala- 
dn fiat 4. Reg. 20. y. 12. quique, ut hoc loco 
. réfertur, muuera Ezechie Regi miserit, et cer- 
tior feri voluerit ab eo de prodigio retrocedentis 
sois in horologio. Idem iste est, qui ab Hero- 
doto dictus Belesus, secum conspirante Árbace, 
vel ut aliter etiam vocari solet, Pharnace, Medie 
Prefecto, Imperium evertit Ássyriorum , regnum- 
que occupavit Babylonis. Hac ratione initium 
imperii Baladani tam factum est illustre, ut. binc 
sibi eram fecerint Babyloni. ^ Hac eadem era 
etiam Ptolemseus , Censorinus, pluresque alii usi 
sunt. À Petavio, et Bertio ponitur in anno Period. 
Jul. 5967. ante /Er. Chr. 747. Mundi 5255. Olym- 
, .piadis octave anno primo. Urbis condite anno . 
. Beptimo,. Ex hac &ra, qua etiam Babyloniorum 
solet vocari, et qua nihil antiquius reperittr in 
Astronomia Chaldeorum, illa eorumdem Chaldezo- 
rum vanitas refellitur, qua hi ab eo tempore, quo 
estra ab ipsis observari coeperint, usque ad Ale- 
xandrum M. ejusque expeditionem adversus Da- 
Trium ponunt annos sibi fuisse 470000. 





$. 7. 


4a Cyri, 4Éra Grecorum, Era Seleucidarum. 
. — aintiochena. Hispanica. Cesaris 4dugusti. 


ZEra Cyri, seu monarchie Persarum. Hanc 
Petavius , aliique Chronologi figunt in anno Period. 
Jul. 4154. vel subsequente, ante Chr. a. 560. vel 


559. Olympiadis,55, anno primo. 


Za JHonarchie Grecorum. Hujus initium 


uxaa eumdem Petavium incidit in annum Period. 
Jul. 


54 JProlegorena 


Jul. 4585. ante Chr. 551. vel sequentem juxta Ber- 
tium: quo Alexander M. sui regni Macedonici 
anno tertio Darium Codomannum ád Arbelam 
superavit, Persarumque imperium in suam póte- 
statem redegit. 


ZEra Seleucidaram. H:ec denominationem ha- 
bet a Seleuco , cognomento Nicanore, ac posteá: 
a victoriis, quas: plures in bello reportavit , dicto 
etiam Nicatore: qui ducum unus Alexandri post 
hujus mortem. imperiique ejus intér duces divi- 
sionem Babyloniam, Syrisr, aliasque provincia$ 
obtinuit. Ab hoc exorta esf epocha, seu mra hzed 
Seleucidarum: quse tamen: incipit nonnisi ab eo 
anno , quo Seleucus ab Antigono pulsus, atque 
ejectus e Babylonia lianc recuperavit, superato, 
et profligato Ántigono, anno post obitum Alexan- 
dri juxta Petavium duodecimo, Period. Jul. a. 
44áo2: ante Chr. 512. Hac era etiam Judei, post- 
quam sub dominatum. Grecorum venissent , ud 
sunt in ipsis etiam libris Machabeorum, non ta- 
men omnimode equaliter. Narh Scriptor libri pri- 
mi Machabaeorum annos numerat a mense Nisan, 
alterius Scriptor a mense Tisri cum differentia 
mensium sex. | 

ZAFra ' Zfntiochena. Hanc. Greeci Scriptores 
OCcxeuaameopusy cis "Ayrióyunc vocarunt. Greecum  xenusriencs 
cum plures alias significationes habet, tum signi- 
ficat etiam responsum, attentionem ad aliquam 
rem. Itaque positum est pro epocha, qus et ipsa 
voX habens alias etiam significationes , adhibetur 
pro initio temporis; quasi unde admonitio fiat, 
res, qu?e narratur, quando acta sit. Julius Ca- 
sar, superato Pompejio in campis Pharsalie, ad 
eptus dominatum concessit Ántiochenis libertatem 

pro- 


oq 


Chronologia. 55 
propriis vivendi legibus. In hujus beneficii me- 
moriam Antiocheni hanc, que AÁntiochena voca- 
tur, instituerunt apud séepocham. Hac utitur 
etiam Evagrius, et Chronicon Alexandrinum. Jux- 
ta Petavium hujus tnitium epoche est in anno Pe- 


riod. Jul. 4665. anno ante Chr. 49. 


4Era Hispanica. n partitione provinciarum 
Imperii primum inter Octavianum a) Antonium, 
et Lepidum, hoc autcm 'süblato, inter Octavia- 
num, €t Ántonium Hispania obtigit Octaviano. 
Ab hoc itaque Octaviani auspicato impertfo in Hi- 
spanra, Hispani epochain sibi instituerunt , que 
duravit usque ad seculum decimum quártum, apud 
Portugallos etiam uno seculo ulterius. Hc cra 
incipit in armo Period. Jul. 4676. ante Chr. 58. 


/Era Cmsaris Jugustií, sive Imperii Roma- 
ni. Hujus initium non sumitur ah omnibus eo- 
dem modo. Alii enim hoc ponunt in anno, quo 
Julius Cesar interfectus est, qui Urbis condite 
fuit 710. ante Christum natum 44. alii in anno, quo 
Augustus factus Triumvir est cum Antonio, et 
Lepido anno 711. adeoque anno altero post oc- 
cisum Julium Cesarem; alii denique in ann8, 
quo ad Actium Epiri promontorium navali pre- 
lio superavit ÁAntonium, et ad eum rediit summa 
totius Romani Imperii anno U. C, 725. Period. Jul. 
4685. aute Chr. 51. Post hanc victoriam /Fgyptii 
etiam assumpserunt annum ab Julio Cesare cor- 

re- 





&) Octavianus fuit Julii Caesaris ex sorore nepos , et 
factus haeres. Quamobrem Caesarís sibi pranomem 
assesumpsit. Summa autem omnium rerum potitus 
Senatus ei nomen Augusti contulit , quod signifi- 
cat , augurio consecratum. | Hínc et Caesaris , et 
"Augusti facta sunt dignitatis Imperatoríae nomina. 


- 


56 Prolegomena 
rectum , hujusque initium in mensis sui, quem 
Thoth appellarunt, principio constituerunt, cum. 
ad hoc usque tempus iisdem /Egyptiis , quemad- 
modum jam supra demonstratum est, annorum 
initia fuissent vaga, nullique diei certe aeflixa. 


e 


. jS .$. ,8. SS 
4Era. Christiana. 
ZEna Christiana , Cui initium dat Christi na- 
tivitas vocatur etiam /Era Dionysiana a Dionysio 


cognomento Exiguo , Scythamonacho qui hanc 


primus assumpsit, vel etiam Communis, et Vul- 
garis. Indignum ei videbatur ab imperio Diocle- 
tiani, que tum &ra usurpabatur, annos numera- 
re a Scriptoribus etiam Ecclesiasticis, qui Chri- 
stianorum fuit immanissimus hostis , et carnifex. 
Quamobrem huic Diocletianee epocham substituit 
Christi, ejus initium ponens in Christi conceptio 


.ne. Non primus fuit, qui hoc fecerit. Panodo- 


rus monachus /Egyptius seculo quinto jam in hoc: 
preiverat Dionysio, quem iste seculo subsequen- 
te imitatus Rome incepit eadem :epocha Christi 
uti: quamque Beda in Anglia seculo septimo per- 
fectius expolivit. 007 


De hac epocha illud in disceptatione est, an- 
nus, quo Dionysius posuit natum esse Christum , 
sitne recte, et citra errorem positus. In hoc an- 
no definiendo Dionysium integro quadriennio ab- 
errasse, atque hoc spatio tardius collocasse cen- 
sent Petavius, et Bertius, quos sequntur alii 
Chronologi prestantissimi. Hec autem discepta- 
tio tangit tantummodo questionem , quo anno ; 

^— in- 


Chronologia. 53 


intituta computatione ab aliis epochis, Christus 
natus sit, non quot anni fluxerint ab ejus nativi- 
tate ad hunc, quem nunc vivimus annum: que 
numeratio annorum manet firma, atque omnium 
consensione certa, etiamsi hec, alia ratione, jux- 
ta mensuram epocharum aliarum non in hunc an- 
num cadat, quia neque epoche he sunt constitu- 
te inanno, in quo omnis esset accuratio. 


Hac epocha ad signandos annos non statim 
assumpta est. In Ecclesia Constantinopolitana hoc 
factum est seculo post Dionysium altero. In Gal- 
la circa medium seculi octavi, hanc docet Sca- 
liger, esse assumptam: omniumque primum annus 
7á23. invenitur in Capitularibus Regum Francie 
& Stephano Baluzio editis a Dominica Incarnatio- 
ne computatus, etsignatus. Hispani, et Lusita- 
ni nonnisi paucis ante seculis reliquerunt suam 
szram Hispaniensem, ad hanc Dionysianam tran- 
seuntes, ut est apud Pagium JDissert. de Período 
Greco Romana. lpsi Bomani Pontifices usque 
ad Eugenium IV. qui a. 1431. ad Pontificatum 
evectus est , perstiterunt in suo more signandi sua 
Brevia annis Indictionis, suique Pontificatus. Iste 
yero primus annum /Ere Christiane, omisso anno 
Indictionis adhibuit, attamen retentis etiam annis 
sui Pontificatus. Etiam a Passione Domini plures 
e veteribus supputabant annos. Sic S. Hierony- 

mus 4b. de Scriptorib. Ecclesiast. et S. Isidorus 
* Hispalensis Aib. de Fita , et Morte Sanctorum 
dicunt Petrum Apostolorum Principem anno 357. 
pot Domini passionem coronatum fuisse marty- 


rio, 


$. 9. 


"6o | Prolegomnene 


epochas illas omnes ,- quas. recensui, imo: plures 
etiam alias, quas pretermisi, quia minus sunt 
notahiles, et-scitu necessarite, atque sic.ut- peri- 
ti omnes consentiant etiam testimonio Petavii. Aa- 
4&ionar. Tempor. Part. 2. lib. 1. Cap. 15. quoad 
hec e&rarum initia. Quam demonstrationem idem 
.Petavius ejusdem Rationarii Part. 2. lib. 5. Cap. 
1. ess. exhibet, quem, ceterosque Chronologos 
secutus initium. cujusque ere jam exposuj. 


. Postquam igitur jam habetur, quovis era in 
quem. Periodi Juliane annum inciderit , quod 
dixi omnium primo esse sciendum , ut reperire 
possim, ara cujuscumque annus, quotus sit in 
Serie annorum, querum numeratio ,. et.computa-. 
tio juxta epochas Orbis conditi , vel Christi .nati 
nobis usitatas; .ab hoc anno P'eriodi Juliane, sub-. 
traho annos 710, quibus eadem Periodus antece-..' 
dit annum, quo mundus creatus est, addo autem. 
illos, qui sunt juxta eram numerati ultra initium 
ejusdem are; atque iste annus erit annus a mun- 
do condito. Sit exempli gratia res, perhibente 
Historico, acta Olympiadis tricesime anno pri- 
mo. Iste annus, quemadmodum supra $pho 6. 
dictum est, incidit in annum Periodi Juliane 
5958. Hinc igitur subtraho annos 710. Numerus, 
qui remanebit , annum designabit, quoto ab Or- 
be condito era ceperit Olympiadum : cumque 
Olympias una annos contineat quatuor, hocce nu- 
mero quaternario multiplicabo numerum Olym- 
piadum viginti novem , huic annorum numero, 
qui ex multiplicatione prodiit, addam unum an- 
num Olympiadis tricesime: istum deinde nume- 
rum addam ad numerum annorum, qui a mundi 
creatione. fluxerunt usque ad initium epocha 
Olympiadum, perveniamque ad annum mundi, 


qui 


Chronologia. 61 


qui per 'àznos Ulympiadum fuit expressus ab Hi- 
storico. Eadem ratio procedendi erit in annis per 


— alias epochas designatis. - 


Hoc autém habito anho Mundi, facile erit - 
devenire ad annum, quotus idem sit ante, vel 
post natalem Christi , eramque Christianam. Hic 
enim natalis annus Christi, ereque Christians 
et annus" Mundi 4oo4. Igitur si annum Mundi; 
qui respondet anno primo Olympiadis. tricesime , 
utmaneamus in eodem exemplo, subtráxeroó ab 
anno Mundi 4oo4. in.quó' situs est nàátalis &ánnus 
Christi, numerus qui remanebit, exhibebit, quot 
annis res, cujus setas füit quesita , antecesserit 
natalem Christi, &reque Christiane annum, Si 
autem hoc instituam in alicujus epochee anno, qui 
procurrit ultra natalem Christi, atque adeo etiam 
annus istius epocha casurus sit in annum mundi 
ulteriorom, quam sint anni 4004. ab hoc anno 
ulteriore Mundi si subtraxero annos Mundi 4004. 
annus qui manebit, ostendet annum, quores, cujus 
sets quaeritur , evenerit post natalem Christi, 
erequae Christiane. | Quod si epocha ex iis fuerit, 

suum initium habent tantum post natalem 
iti, breviore adhuc via, ad. annes, qui in- 
Ltercedunt inter natalem Christi usque ad initium 
hujus ere , addam annos, qui fluxerunt ab hoc 
initio istius ere usque ad illud, quod certo anno 
ejusdem hujus ere in historia memoratur factum, 
cujus tempus computatum a natali Christi scire 
volo, habeboque istud tempus, et annum a na- 
tali Christi. He autem epoche posteriores sera 
Christiana , a quo anno ere Christiane sumpse- 
rint initium , habetur eque jam a Chronologis 
determinatum, queque initia harum epocharum 
a me etiam indicata sunt. 
| Chro- 


63  . Prolegomena 

Chronologia mathematica docet etiam . deter- 
minare novilunia, et plenilunia , et unde tam Pa- 
scha, quam alia festa mobilia pendent, nec non 
alias vicissitudines, ut sunt exempli gratia ecli- 
pses solis, et lune, neque tantum in futurum, 
verum etiam preteritum jam tempus. [sta vero 
Chronologia jam non est necessaria ad historiam : 
artemque hujus determinatiomis est reperiré in 
omni Missali, et Breviario. Sed neque ista inve- 
stigatio succedere potest erga tempus Gregoriana 
annj correctione anterius, quando aequinoctium 
vernum. non servabatur &eo accurate tempore, quo 
erat, adeoque nec luna decima quarta alligata 
equinoctio verno, que determinabat Pascha. Nec 
aliquod hinc nobis dispendium fit eruditionis. Dio- 
cletianum a. C. 283. circa festum Paschatis histori- 
ci perhibent excitasse in Christianos persecutio- 
nem. Quantillum igitur refert, scire determina- 
te, quo, et cujus mnensis, die fuerit eo anno 
Pascha? | 


C A- 


. | 65 
—E2SRRDPICGT SUA ——— 


C A PU T Ill 


DE GEOGRAPH IA. 


$. 1. 


In Palestina initium consituitur Geographice de- 
scriptionis totius mundi quoad Historiam .Ec- 
clesiasticam.. 


Chronologia lumen prefert ad videndum, 
res, quas historia refert, quo sint acte tempore, 
Geographia , quo loco. Sicut igitur illa, ita ista 
quoque requiritur, ut historie plenam cognitio- 
nem assequamur.  Geographicam descriptionem 
non solius tantum Palestine, verum etiam gene- 
ralem aliarum regionum Orbis terre feci succin- 
cte in, meis Hermenevticis Institutionibus Veter. 
Test. Tom. I. Cap. 1 ad intelligendam historiam, 
quae libris continetur Canonicis Veteris, et novi 
Testamenti: Palestinamque mihi constitui, ubi 
ordirer hanc descriptionem, et unde ultra qua- - 
qua versum procederem: siquidem hec Hebreei- 
ce gentis sedes esset , de qua ageretur precipue 
in libris Canonicis Vet. Test. atque in hac actum 
quoque illud esset omne, quod de Christo ab 
Evangelistis scriptum est in Evangelio. Idem prin- 
cipium Geographice descriptionis mihi feci nunc . 

| quo- 


, 


6 Prolegornena 


quoad historiam Ecclesiasticam: siquidem Eccle- 


eie cunabula fuerint constituta in Palestina: hinc . 


autem Christiane Religionis ulterior propagatio . 


facta sit in universum terrarum orbem, adeoque 


" 


ut Geographica etiam desctiptio ductum sequere- - 


tur historie de Ecclesia. 


,, Palestina sita est in ora:maris Mediterranei, - 


quod positum est in medio inter Puropam, Asiam, 
et Africam ad ejus latus orientale. Per fluvium 
Jordanem, qui ad radices montis Libani oritur, 


et a Septemtrione deorsum fertur versus Meri- 


diem, usque dum ad mare Mortuum, alio nomi-. 
ne lacum  Asphaltidis, in ora Palestine australi . 


situm, influat, Palestina scissa est in partes duas, 
, quarum altera citerior, altera ulterior est Jorda- 
nis. In duodecim partes juxta numerum duode- 
cim tribuum Israelitice gentis fuit divisa omnis 
Palestinm regio. In citeriore parte ir ora maris 


. Mediterranei sita fuit Philistheorum regio, divi- 


sa in dynastias quinque secundum nomina suarum . 


preeipuarum urbium. 


Israeliticee tribus initio omnes erant conjun- : 


ctm, et sub Davide, ejusque filio Salomone unum 
fecerant regnum. Post mortem Salomonis, facta 
scissione, enata sunt regna duo, Juda, et Israel. 
Jerusalem fuit sedes Regum ante scissionem , et 

ostea etiam in regno Juda: neque tantum totius 
Palestine prima, verum etiam una e nobilissimis, 

ulcherrimis, atque munitissimis totius orbis ur- 
bibus. In regno Israel Samaria fuit caput reli- 
quarum urbium, Regumque Israel Sedes. Post- 
quàm regnum [Israel eversum esset per Assyrios, 
. eamdemque vicem subiisset regnum Juda *per 
Chaldaeos, aique utrinque.ii, qui superstites 

| ) erant 


Geographia. 63 


' eint. ex. clade, abacti essent in captivitatem, Cy- 
ms vero. Persarum Rex devictis Chaldaeis rerum 
potitus Judaeis potestatem redeundi in patriam 
ütro concessisset , prior divisio Palaestinae in 
duodecim tribus nen' mansit, sed inferior, ubi 
Jerosolyma erat, dicta est Judaea, altera Septem. 
trionem versus succedens, appelata est Samaria, 
tertia fuit Galilaea omnium suprema. ^ "'- 


Post reditum e captivitate Assyriaca, et Ba- 
bvlonica eo quod Judaei a Syriae Begibus vehe- 
mentissime pressi essent, Judas Machabaeus Dux 
populi obtinuit a Romanis, ut hi Judaeos in so- 
cios suos adscriberent. Inter Hyrfcanum, et Ari- 
astobulum fratres e genere Machabaeorum cum dis- 
sensio, et contentio de regno fuisset exorta, et 
Pompejus cognomine Magnus ad eorum contro- 
vérsiam componendam in Judaeam cum exercitu 
venisset, Judaeis tributum, quod Romanis pen- 
derent, imposuit. Julius Caesar superato Pompe- 
jo Antipatrum Idurmáeum in praemium:sibi in bel- 
O navatae operae, praefecit Judaeae: cujus filius 
"Herodes hanc. etiam cum insignibus regiis adeptus 
, & Bomanis est. BE SENE 

Herodis regnum post ejus obitum divisum in 

satuor tetrerchias est, inter ejus tyes filios , et 
ysniam ex alia gente prognatum:  Archelao, 
qui unus filiorum Herodis fuit, Judaeamque te- 
tarehiae nomine obtinuerat , brevi & Romanis 
tuuctorato, Judaea in provinciam Romanam mu- 
ü es Herodes ille idem, cujus modo mentio 
fit facta, sub quo Christus netus in. Bethlehem 
"t, qui hunc etiam conatus est. scelevatissime in- 
e , innocentium infantium crudeli edita 


&ede honoribus Augusti Caesaream , dictam an- 
' enulns | 5 


tea 


66 Prolegomena 


tea Turrim Stratonis, exstruxit urbem , 
qua potuit magnificentia, Hic ii, qui provi 
praeerant Praesides Romari sibi fixerunt se 
Hinc Caesarea crevit usque eo, ut fieret t 
Judaeae metropolis, Jerosolyma vero per R. 
nos eversa e culmine suae dignitatis decid 
Altera pars sita ultra Jordanem, dicta est Pt 
a Graeco *ít*- fraus , in alias minores reg 
et ipsa divisa. 


$. s. 


* EE 
JHegiones majoria -4dsice a. Palestina Septem 
nem, versus sit. 


M 


À Palaestina sursum Septemtriones v 
procedendo sequitur Syria, Asiae majoris 
qua et Palaestina est, ingen$ regio, a Cilici: 
mari Mediterraneo usque ad Euphratem Orie 
versus tensa. .Dividitur in plures regiones n 
res, Commagengm ad Septemtrionem , Phox 
am ad Occidentem , Coelesyriam ad Merid 
Palmyrenem ad Ortum, et Seleucidem circa 
medium. Metropolis totius Syriae est Ántic 
Aliae praeterea ürbes ejus celebriores sunt, 
dicea, Hierapolis, Apamea, Palmyra, Helio; 
Ptolemais, Sidon, Tyrus, Berytus, Sele 
Damascus. Scriptores antiqui Syriam etiam 
us sumpserunt, et cum ea Ássyriam quoque, 
sopotamiam;, Babyloniam, imo ipsam etiam 
laestinam comprehenderunt, quin et Cappado 
' omnesque Ásiae regiones usque ad. Pontum 
xinum.  *. "M ; 


t 


n ^ 
"ud x 


CC € ! . . . a» D. 


2 Syi 


Geographia. - 67 


Syri& ad Ortum Mesopotamia adjacet, posita 
inter duos fluvios, Euphratem, et Tigrim; qua de 
«usa quod inter hos duos fluvios Jaceat, ejus 
eiam nomen venit Mesopotamie. Supra Meso- 
potamiam ad Septemtrionem est Armenia, ad 
Assyria, habens ex latere boreali conti- 

guam Mediam, ex australi Persiam, et Chaldeam, 
que dicta est et Babylonia. Medie vero ab Or- 
t» adjacebat Hyrcania, et Parthia. Inter Meso- 
potamie urbes eminent Edessa, et Nisibis. Ar- 
mena duplex est, major, et minor. Armenie 
urbes primarie fuerunt, Artaxata ad Araxen flu- 
vium, et Tignanocerta , qua nunt Sultania no- 
minatur, Assyrie urbs omnium celeberrinta fuit 
Ninive, quam nune Mosoul vocant. Mediz urbs 
prima fuerunt Ecbactana; Chaldee sive Babylo- 
Bie Babylon, ejus magnitudinis, ut juxta certio- 
ra Historicorum testimonia in suo ambitu habue- 


rit stadia 560 , quie faciunt millia passuum. 45. 


Supra Armeniam, qua spectat ad Septem- 
triones, sunt regiones, Colchis, Iberia, ct Alba- 
ni& Colchi, Iberi, et Albani suos olim Regulos 
habuerunt: deinde primum in Grecorum, mox 
in Romanorum potestatem venerunt. Hodie Col- 
Qi, et Iberi vocantur Georgiani, Albanis nomeu 
dtur Degestanorum, suntque alii ex his Persis, 
ali Turcis, alii Russis tributarii. Ultra Pontum 
Euxinum, et mare Caspium sita est Sarmatia Ásia- 
la: siquidem et altera sit Sarmatia per fluvium 
Teaim a priore divisa, ad Occidentémque Tbe- 
dans appellata Sarmatia Europea, ubi nunc Tar- 
lira magna est, et Tartaria Russica. Est autem 
Jreterea. etiarn Tartaria minor, alio nomine Cri- 
e, pariter ad Europ&m spectans, dicta antiqui-. 
lu Taurica Cbersonesus, Quos vero Sarmatas , 

ve 





68 Prolegamena 


malas áppellarunt Romani, hos 
vel Sam his! * Adhuc vero ulterius est 


Serica, cujus incole dicti sunt Seres, Septe 
nem versus ultima cognita gens. Nunc ad ' 
riam miagnani. refertur , ejusque partem € 


vocarunt Sc 


. 5. 


BHegioneà majoris sie a. .Palassttna sitae ( 
tern vérsws. - ' 


AA Palestina sursum Septemtrionem 
ivimus, nunc eamus ab eadem Palestina, 

latére ad Orientem spectante in eumden 
entem. ' Ex hoc latere Palestina: , ipsiusque 
Syrice- inferioris sita est Arabia Deserta, et 
hanc deorsum versus Arabia Petraeca, fusa 
que latissime. À Syria Austrum versus eun 
mi incole erant Ámmonite, tum Moabita 
accolis Madianitis. Post hos in Arabia Pe 
quae a. Palaestina usque in "Egyptum de 
tenditur, Idumaei erant, et Amalecitae , jai 
tate: Abrahami noti. Gem. 14. v. 7. Ultra u 
que Árabiam modo mermoratam inter duos 
maris, Persicum, et Arabicum Orientem, e 
ridiem versus procurrit Arabia Felix. Hi 
ambo sunt partes maris Erythraei , seu Rh 
quod .idem nomen maris Rubri, et sinui. Ai 
solet tribui, atque nsque in Indiam Orier 
funditur, quodque ibi ab eadem India ma: 
dicum vocatur. Haec India Orientalis vocat 
eam distingvendam ab Occidentali India, 
nomep Amerícae solet a multis dari. 


A 


Geographia. 69 


Árabiae Desertàe 'ürbs prima fuit Bostra: 
quae confundenda non est cum Bosra Idumaeae 
civitate in Árabia Petraea. Nam Bostram antiqui 
Scriptores , ipse etiam S8. Hierohymus vocat Phi- 
ldelphiam, quod ei nomen inditum est a Ptole- 
maeo Philadelpho Bege /Egypti, dum illam regio- 
. nem Árabiae, quam olim incoluerunt Ammoni- 
te, sub suam. redegisset potestatem. Namque 
Philadelphia eadem est, quae Rabbat Ammonita- 
rum princeps urbs. Arabiae Felicis incolae prae- 
Gpui erant Sabael, &t Saraceni, alio momine Ága- 
ren, et Ismaelitae, Natal, et Metel urbes olim 
habuit clariores, nunc Mecham habet, et Me- 
dinam. EM MEME 

India ab incolis dieta Indostas;, ádmodum 
enpla Ásiae regio est, €ujns partem prin Per- 
se sibi subjecerunt, deinde Alexander M. devi- 
tto Poro. Indorum ' Rege. Seculo decimoquintó 
1d (Inem vergente Portugalli, mox Hispani , Hol- 
bndi, aliique Europaei Indiae regiones varias oc- 
exparunt.. Dividitar in partes quatuor majores, 
quae singulae multa complectuntur regna. In una 
harum quatuor partiam situm est Magni Mogolis 
imperium , idem quod Indostan vócatür ab inco- 
là; altera. vocatur Peninsufa dues ex illis qua- 
tuor continens partes, quarum altera intra, altera 
extra fluvium. Gangem sita est; demum est eapars, 
(ne India Insulana appellatur. "In ; India intra 

gem sitalest etiam Malabaria. | E 
Ab India ulterius Orientem versus jacent Si- 
me, quae alio nomine etiam China vocatur. Di- 
viditur in tria imperiá, Chinense, Japonicum, et 
Corea, [Imperium Chinense cum antea suos pro- 
prios habuisset Imperatores, seculo decimo septi- 

mo 


. 70 Prolegomena 


mo multas? a Tartaris, et.graves perpessa .incur- 
siones eo venit, ut Tartatorum Principem suscipe- 
ye coactum, sit:. qui tamen. imperió potitus sinit 
hos propriis legibus uti, et vivere. Ultra Coream, 
de qua ipse exigua notitia hebetur, quornodo se 
Asia ulterius Orientem versus habeat, incognitum 
est, es n "ye ooo iem does 


$4. »ors. " s i i t! 

unser 00. uU" uu 07 N p 
JRegiones «desi | minoris.a Palestina spectantes 
. ad Qccidentern. O7 Dn 2 


Spectavimus Ásiam a Palestina Septemtrio- 
xem, et Orientem versus: ibimus nunc ad eam 
videnddm Occidentem vejWus.' Palaestinae; v jam 
demonstratum, est , ex hoc latere adjacet mare 
Mediterraneum :. inter quod idem mare, et Pon- 
tum Euxinum , nec non Propontidem ab Armenia 
et Byria, .quae sunt. partes .Ásiae magnaó, regio 
spectans .in. Occidentem: vocatur Ásia minor. Cu- 
jus partes sunt Pontus, ubi urbs omnium prima 
Trapezus, Cappadocia, ubi Neocaesarea, et Tya- 
na; Cilicia, ubi Tarsus S. :Pauli; Apostoli natali- 
bus inclyta, et Issus; Pamphylia, ubi Olbra, et 
Atalia, Lycia, ubi Patara; Pieidia, Isauria, Ly- 
caonia, Ceria, ubi Magnesia, Miletum , Halicar- 
nassus; Lydia, ubi Sardes; Phrygia major, ubi 
Gordium;: Phrygia minor, ubi Troja; Galatia, 
alio nomine Gallograecia, Paphlagonia, Bithynia, 
ubi Nicea, et Chalcedon; ^ Vn, ubi Pergamus, 
JEolia, Jonia, ubi Ephesuf,: et Smyrna. Infra 
Ciliciam in mari Mediterraneo jacet insula Cyprus, 
infra Cariam vero sita est insula Rhodus. .Ex his 
sex istae: Lydia, Jonia, Caria, Mysia, Phrygia, 
et Hellespontus sub Romanis provinciam Procon- 

sula- 





—. Geographia. 71 


larem constituerunt, quae ab his dicta est Asia. 
Helespontus est fretum ex Propontide ad mare 
£Egaeum, Asiam ab Europa, septem non amplius 
stadiorum intervallo , disterminans. Huic adja- 
cens regio, pars Mysiae ejusdem etiam: Hellespon- 
ti nomen gerit. Asiae minoris ea pers; quae Ci- 
liiam, Pamphytiem:,' Pieidiam, et partem Cappa- 
dociae. australem coitiplectebatur , appellata etiam 
 fütCaramania. ' ' ^'^ QUT n | 


3.4 7 : " ! 


$ 5 
Réglonés 'a. Palcistina. ultra rabiam ' Petram 
.' Oétienter versus , jamque in' Africa sitas. 


Áb Oriente re*erténdo ad. sinunt 'Árabicum 
t Arabia Petraes, hinc ulterius Octidéntem: ver- 
eus tita est. /Egvptüs haBens mare Meditetraneum 
e parte sua. boreali', a^plerisque jani Africae attri- 
but; quam Nihis, qui ab Athiopia, wunc Abys- 
sini, et & meridieit Septemtrionem fluit; inter- 
hhiur Fuit /Egyptus divisu in sáperiófem, seu 
Thebaidetn, in mediem, seu Heptanomin, quod 
septem Nomis, sea 'Praéfecturi$ constiterit, ap- 
pelltam 'a. Graecis et inferiorem, cujus nobilis- 
sima pars. fuit Delta: intra quam anis; et aliae 
urbes, extra ad Occasura Álexandrià cum ejus 
territorio; quae Mereotis a lacu ejusdem nominis 
fmit votata, ad Ortum Pelusium ; | et "Heliopolis 
fuit sita, -Hebraeis On dicta, nec non terra Ges- 
sen, in'qua Hebraei habitarunt, dum sub Jose» 
pho Prorege /Egypti venissent in "Egyptum. 


Ab ] procedendo in Occidentem sita 
fuit Libya habens a Septemirione mare Mediter- 
2 rane- 


79 | . TProlegomená . 


raneum, .divisa in partes tres; yidelicet, in Li. 
byam stricte. sumptum , .Marmaricam , et Cyrensi- 
cam , qujus urbes fuere, Marreerica, Cyreng, Pto- 
lemais, Hamon,. ubi Jovis fuit oraculum. Regio 
ulterior 3Heridiem ;varsub. Lihys ; vocabatur- Deserz 
ta.. Cyrenaicae una paxs fuit-appellata Pentapolis 
a numiero4otidem suarum urbium. — Infrs: Libyam 
eamdem rtenigáem: yoebus.Joot. Ethiopia late ps» 
tens regio, divisa in superiorem ZEthiopiam, et 
inferiorem. Superior solet vocari Abyssinia, cui 
Septemtrionem versus , et Occidentem adjacet 
Nubia. . E 


- A ynansica: Occidentem venus. sequitur- x&- 
gie proprje. dicta. Africa ,.. mari. Mediterraneo, 
quod hic Africum vocatur, et ipsa contermina. 
In. hac. dunetepum rcgkus. eig. est ,caung Res- 
puhlica,;. pas. caput , olim. Chrthago fuit., - jodie 
ohscurus,wicu . Hujus. Afpdcag pars. est. etiem re- 
gio Syrticai , In..qua cum;&res fiissent insigniores 
civitates, Qea , Sabreta ,;et: Neapolis, ab;his tote 
regio- haeg;fuit appellata Tripplist: quod,;j&m nune 
nomep anjus, tantum: Clyietis est. . Africae pror 
prie. lictag. adjacet 8b. 9o6n24$u, Mauritanih : quap 
duplex..est ,,.(jaesariensis a (Caesarea, .e9 Tingitas 
na &. Civitate, Tingi. denominata, ..incojae ej 
Mauri, hodja. appellantur. ;. 4n Manriteniae Ceesari- 
ensis ,.:9t, Làhyae interioris confinio. est Numidia. 
Pars haec Africae, quae cemplectebatur Maurita- 
niam ,' Áfrioam proprie dietam, et Libyam :supe- 
riorem, nunc divisa, est in. tegnum Marrocanum; 
Fezzanum ,.. Algerianunm, ;.Tusetánum ,, et Tripo- 
litanusg ,: atqne uno .xiomina.: Barbaria Africae 
vocatur. Ultra has sunt adhuc regiones Africae, 
Gvinea, Congo; Caílverih, Zangvebarln, e&t Aja- 
na. : sed quae ignotae fuerunt veterilus Scripto- 
Y1DUS..- 


Geographia. "E: 
f. 6. 


Ex dfrica facto transitu in Europam regiones 
Aispanic , Gallie , et Germania. ' 


Inter Africae eam regionem , quae Maurita- 
nia Tingitana vocatur, et.Europam nonnisi fre- 
tum intercedit, quod Herculeum appellatur, latum 
novem millia passuum: per idem fretum e mari 
Mediterraneo transitur 'ad mare Atlanticum , a 
monte Atlante sic vocatum in extremis finibus 
Mauritaniae , totiusque . Africae , quod latissime 
funditur usque .ad Indiam Occidentalem , sive 
Americam. .. 


llic ex adverso Africae est Hispania, veteri- 
bus etiam- dicta Hesperia, et Iberia. Ab Roma- 
ni primum divisa fuit in Hispaniam citeriorem, 
et- ulleriorem , postea vero iidem totam hanc re- 
gionem partiti sunt in Hispanias tres, Tarraconen- 
sem, Baeticam, et.Lusitaniam: quarum quaeli- 
bet plures complectitur provincias. Tarraconen- 
5$ omnium maxima est, tria regna, Navarrae, 

Hae, et Aragoniae continens. Ejusdem Hi- 
fpauas sunt insuper ;minora regna ,: Legionis, 
Asturise, Ga]laeciae, Valentiae, Murciae, Cata- 
lonise, et quaedam alia. Urbes celebriores Hi- 
spaniae sunt, Hispalis Caesaraugusta, Complutum, 

stella, Ta&rrace; Valentia. Nunc urbium 
ompium princeps in. Hispania est Madritum, fa- 
cta Regum sedes. Lusitania, alio nomine Portu- 
gallis, deinde proprios Reges accepit , cujus ca- 
Put inter urbes Lisahone. est. 


. Ex Hispaniis ulterius per continentem eundo 
'&iüup ip Galliam , quam montes Pyrenaei ab 
0 ! Hi- 


7i Prolegomena 

Hispanfa dividunt. Haec antiquitus divisa fuit in 
Galliam Cisalpinam, et Transalpinam per Alpes, 
quae interéedunt ister Galliam, et Italiam, ita ut. 
' tota ea pars, quae prius Insubria, postea Lom- 
bardia fuit vocata, ad eam partem Galliae sit rela- 
ta, quae Cisalpina fuit vocata, vel Togata. Trans- 
alpina, 'álio nomine Comata, divisa fuit in Gal- 
liam: Aquitanicam , Celtióam, Narbonensem , et 
Belgicam. Celtica alio nomine fuit appellata Lug- 
dunensis a&b Lugduno. n hac sunt Lutetiae Pa- 
risiorum a Chlodovei Regis aetate Regum Galliae 
sedes. Gallia Narbonensis dicta fuit etiam Brac- 
€ata, ubi nunc Delphinatus, et Sabaudia cum 
pluribus aliis regionibus est, cujus urbes nobilio- 
res fuerunt, Narbo, Massilia, Arelate, et Vienna 
Galliae.. Gallia Belgica ex parte cis Rhenum in 
veteri Gallia , ex parte trans Rhenum sita fuit 
in Germania: cujus incolae postea divisi in pro 
vincies. septemdecim , dicti Belgae sunt. Galliae 
Transalpinae Orientem "versus adjacet Helvetia. 
Ab eadem Gallia Septemtrionem versus cum ali- 
qua declinatione sita est Britannia magna, tria 
complectens regna, Angliae, Scotiae, et Hiber- 
niae in duabus posita. insulis, circumfusis ex la- 
tere uno Oceano Germanico, ex altero Oceano . 
Atlantico ,: et nonnisi per fretum, quod Britan- 
nicum appellatur, sejuncta a Gallia. : 

A Gallia pergendo ultra ab ejus superiore 
parte , sequitur Germania magna, Meridiem ver- 
eus habens Danubium, & Septemtrione autem at- 
tingens Oceanum Germanicum, et sinum Coda- 
num. Plinio et Tacito perhibentibus Germaniam 
incoluerunt populi duo, et nonaginta, nominibus 
atque sedibus distincti. Nominatiores sunt. Cim- 
bri, Cherusci, Teutones, Alemanni, Burgundio- 

| nes, 


| 4 c 4» O0U OY 





Geographia. 95 
»5, Quadi, Marcomanni, Saxones, Turingi, 


' Jranci, Bavari, comprehenditque intra se omnem 


etiam eam regionem, ubi nunc Bohemia, Mora- 
via, Silesia , et Lusatia est, nec non Borussiam , 
e& Poloniam citra fluvium Vistulam, insuper Da- 
nim cum insulis, quae veteri nomine Chersone- 
$us Cimbrica fuit appellata, partemque Sveciae , 
que Scandia, vel Scandinavia fuit dicta, et duo- 
ra Norvegiae, qua spectat Occidentem, dicta 
Thule, seu Thyle. ' 


Regiomes Buropes ab Germania. ulteriores Orien- 
tem,: et Meridiem versus. ; 


* Ab Germania in Orientem progrediendo se- 
quitur Scythia , et Sarmatia Europaea, ubi nunc 
Borussis sita: est , et Poloniae ea pars, quae jacet 
ultra Vistulam , insuper Curlandia, Livonia, Rus- 
siae pars. Áustralis, Tartaria Europaea, et Cher- 
sonesus Taurica, seu Crimaea usque ad Pontum 
Euxinum, et Maeotidem paludem. 


Infrs, Germaniam éx ejus parte augtrali jacet 


Rhaetia, divisa in primam, et secundam BRhaeti- 
am, alio nomine etiam: Vindeliciam dietam, et 
Noricum. '. Rhaetia ea. olim fuit, quae nunc est 
Tyrolis ex maxjma parte, cum perte circuli Sve- 
vici, et Bavarici. Noricum complectebatur Áu- 
striam majore ex parte, partem Stiriae, Carin- 
thiae, et Carnioliae, ditionem Salisburgensem, 
nec non Bavariae, sed exiguam partem. In hac 
urbes fuerunt celebriores , Juvavia , quod Salis- 
burgum deinde'vocatum est, p]aviana, quae et 


uli- 


96 Prolegomena 


Juliana, nunc autem. Vienna, Sávaria: nuuc Grae- 
. cium, Clandia nunc Clagenfurtum :in Carinthia, 
— Labacum in Carniolia, : : BEL 

d o... 


Hu 8028 a dniiee ui 0s uS s 2004 

^ Ab Raetia, et. Norico descendendo meridiem 
versus . venitur: ad Italiam ;' quae format 'peninsu- 
lam inter:mnre Mediterraneum ,.et sinum: Állria- 
ticum. Dividitur in Haliam: superiorem; median, 
£t inferiorem. — Superior "Italia eadem. -est; quae 
Gallia Cisalpina olim fuit, eam omüemi oowiple- 
ctens regionem , ubi nunc est Luca, Genua, Toe 
demontium , Mediolanum, Parma, Placentia , Mu- 
tina, Ferraria, Bononia, 'Romandiola , Venetiae, 
Mantua, Brixia, Tridentum, Istria. Seculo se- 
ptimo: haec, Jteliae pars.coepit vocari. Dongeburdia 
vel Lombardia. Italia:medie, * quae .et:dicta Italia 
propria est, eam tenuit Italiae partem, inqua 
nune'mexima:su parte 8btus : Eculesiesticde est, 
Hetrurihr, . et; regnüim: Neapolitànum.!! Dbi tiunt 
Roma. est, hoc olim fait.-votatxm Latium y quem- 
adr&iodum omnis . etism" reliqua Ttalia./situf a va- 
riis. nationibus tenebatur, ita .et.divisa secandum 


. has'fufl,. et diversa^etiam' nomina regiohura sór- 


tita est. Ttalia inferior. fuit appellata etiatn Grae. 
cia magna a Graecis, qui eam incoluerunt, i 
.mamque tgnet partem italiae; ubi :Calhliria; Lu- 
camja., et -Brutiun» sit&. sunt. Ultertu& ab^ Italia 
meridiein versus sunt ixsulge , Sicilia ,:Corsica , et 
Sardiniu: m'3mari: Mediterraneo. : Strabo lib. 6. 
etiain Siciliam ad Grueciam magnapa. refert. : 


' , . *, uH ^ à eiu (, E 6 s "Y. s.t sis 2" 


Geographia. | 95 
$. 8. 


Reliquae Europae regiones. 


. Ab Norico Orientem versus usque Moesiam . 
inte Danubium, ad Septemtrionem, et fluvium 
Sevum ed Meridiem jacet regio, quae vetus fuit 
Pannonia. Dividebatur in superiorem, et inferio- 
rem, quarum prior etiam prima, posterior secun- 
da Pannonia appellabatur. llla ad Occidentem, 
haec ad. Ortum spectabat. Superior comprehen- 
dit partem. Áustriae, Stiriae, Carinthiae, et Car- 
nioliae citra montem Cetium, Hungariae partem 
Trensdanubianae usque ad fluvium Arrabonem, 
quo nomine antiquitus etiam Jaurinum fuit appel- 
htum nec non partem maximam Croatiae. Pan- 
monia inferior ab ÁArrabone ulterius ex eadem 
parte Danubii complexa est, omne hoc, quod 
&unc habet Hungaria cum Slavonia, Bosnia, et 
parte Berviae, Haec inferior, et secunda Panno- 
ni fnit appellata etiam Interamnensis, Bipensis 
Pannonia, nec non Savia, et Valeria. Hunga- 
riae es pars, quae a Danubio in adversam par- 
lem spectat, a Jazygibus Metanastis tenebatur. 
Totius Pannoniae ex superiore parte Flaviana, seu 
Vienna limes fuit, ex inferiore parte Taurunum, 
alio nomine Alba Graeca, quod nunc Belgredum 
vocatur. 


Infra Pannoniam meridiem versus est Illyri- 
cum , Tllyris, etiam, et Illyría dicta in Ora maris 
Adriatici, ex adverso Italiae. Illyricum jam laetius 
sumitur a Scriptoribus comprehendendo simul 

(&noníam , j8tü strictius pro regione, quae pro- 
prie fuit Hllyricum.  Divisum fuit in partes duas, 
Qurum altera Liburniem cum Japidia continebat, 

te- 


78 . Prolegomena 


altera Dalmatiam. Diviso imperio Romano inter 
Orientis, et Occidentis Imperatores Illyricum quo- 
e sectum bifariam, alterum Orientale, alterum 
ccidentale factum est. "Urbes Illyrici clariores 
fuerunt, Spalatum antiquiore nomine Epetium, 
Epidaurus, quae nunc Ragusia vocatur, Jadera 
alio nomine Zara, Salona, quae nunc eversa ja- 
cet. 
Illyrico contermina fuit Dacia, latissime fusa 
Septemtrionem versus usque ad montes Carpathi- 
co8, Ortum versus usque ad Pontum. Euxinum. 
Ubi vero Dacia sub Romanorum potestatem ve- 
nit, et in Romanam provinciam, conversa est, 
hanc fluvius Hierasus terminavit Orientem versus, 
qui per Moldaviam fluit in Istrum. Hanc omnem 
terram primum gentes Scytbicae incoluerunt, in- 
ter quas Romanis notissimi fuere Daci, et Getae, 
quos Graeci Scythas, vel Sarmatas appellaverunt. 
Mox huc intrarunt Gothi, Gepidae, Hunni, Pa- 
cinacitae, Cumani, Valachi , inter. quos quemad- 
modum Dacia divisa fuit, ita nomina etiam diver- 
sa consecuta est, Daciae, Gothiae, Gepidiae, 
Transilvaniae, Cumaniae. Rursus autem Cumani- 
ae pars una vocata est Moldavia ab amne Mol. . 
dovo, altera Valachia ab incolis Blachis, sivé Va. 
lachis. Ad veterem Daciam ea quoque regio spe- 
ctabat , quae hodie vocatur Bessarabia. Eadem 
Dacia fuit etiam divisa in Ripensem, Mediterra- 
neam, et Álpestrem Daciam. Ripensis.ad ripas 
sita Tibisci, Chrysii, Marusii, et Danubii eam 
nunc constituit Hungariae partem ,. quae a Mar- 
matia tenditur usque ad Marusium, et Banatum 
insuper complectitur Termesiensem. — Meditera- 
nea Dacia eadem fuit, quae nunc Transilvania 
est, ubi Sarmisagethusa olim Decebali regia, mox 





Geographia. | 79 


Ulpia Trajana, nunc Várhely dicta, Pretoria Au- 

ta, mox Forum Siculorum, nunc Márosvásar- 
ey, Auraria nunc Ábrudbánya , Saline nunc 
Torda, Hermannopolis. alio . nomine Cibinium, 
Clsudiopolis, que colonia est Trajana. Dacia AI- 
prs ibi fuit, ubi nunc est Moldavia, et Va- 


Restant adhuc Europa regiones tres, Moesia, 
Thracia, et Graecia. Moesia, a Septemtrione habens 
lhtrum , à Dacia Orientem versus se se tendit us- 
que ad Pontum Euxinum. Dividebatur in superio- 
rem, et inferiorem, que pars ejus altera appellata 
fut etiam Bulgaria. Infra hanc sita est Thracia 
zque ab ortu habens Pontum Euxinum, et Pro- 
pontidem , ubi Constantinopolis , antiquitus voca- 
tum Byzantium nunc a Turcis Stambol. Postquam 
Constantinus M. Byzantium ad eam evexit digni- 
tatem , et magnificentiam, ut eam etiam Nove 
Rome nomine insignitam esse voluerit, Thracia 
quoque vocari coepit Romania. 


Infra Thraciam inter mare Mediterraneum 

ab Occidente, et mare /Egsum seu Archipelagum, 
i dividit Europam ab Asia, sita est Gracia. 
ec proprie sumpta comprehendit Graeciam pro- 
prie dictam, Macedoniam, Thessaliam, et Epi- 
rum ; stricte vero sumpta continet tantum Grae- 
ciam proprie dictam, in qua Achaja, seu Hellas, . 
Peloponnesus, et insule. Achaje partes fuerunt 
ZFtolia, Attica, Boeotia, Phocis, Doris, Locri, et 
Megaris.  Peloponnesus et, ipsa divise continebat 
Achajam proprie dictam , Árcadiam, Argiam, Co- 
rinthum, Elidem, Laconiam, Messeniam, et Si- 
cyoniam. 1nsule Gracie sunt, Cephalenia, Cor- 


eyrus, Creta, Cyclades, Cythera , Delos, Fubo- 
e... ^ E , 


80 | Prolegomena 


ea, Zacynthus, et ali? preterea minores. Sicut. 
" autem Greeeice nomen fuif inditum Italie ei parti, 
que infima est, et Sicilie, ita idem Grecis no- 
men extensum fuit ad eam Asie, qus dicta minor 
est, partem, in qua fuit Mysia, Phrygia, /Eolia, 
Jonia, Lydia, et Caria, queque idcirco Gracia 

appellata fuit Asiatica. n 


| $. 9. 1l 
De India Occidentali , sive "fmerica. 


. Hee, quam feci, 'est, descriptio brevis Euro- 
pe, Asie, et Afric. Superest India Occiden- 
talis, alio nomine Ámerica: sed cujus. notitia tan- 
to usui jam non est, cum nonnisi ánno 1492. pri- 
mum a Christophoro Columbo Genuensi, deinde 
vero adhuc magis ab Ámerico Vesputio Florenti- 
no a. 4897. detecta fuisset, a quo et nomen ab 
Europeis ei inditum est. Nam cum incogrfíta fu 
erit, etiamsi fortasse non penitus, tamen a Scri- 
ptoribus Historie  Ecclesiasticee .nulla ante hoc 
tempus facta ejus meritio est. Habet Ámerica for- 
mam duarum peninsularüm tenui isthmo interce- 
dente, ab unoque usque ad polum alterum ten- . 
ditur longitudine milliarium Germanicorum , id . 
est quatuor mille passuum 750 , hábens in latitu- 
dine talia milliaria 525. Multe hujus. repiones 
ertinent ad Regem Hispanis , uti Peruvia, nova 
lrispania sive regnum Mexicanum, pluresque alie: 
quzdam parent Gallis, Anglis, Batavis, Lusitanis, 
et Svecis; quedam abjectis priorum dominorum 
imperiis foederatam , ac in dies latius patentem 
. «ónstituunt rempublicam. EE 


* 


Dixi, 


Geographia. | 81 


Dixi, Americam fortasse veteribus non fuisse 
| penitus ignotam. Sunt enim queepiam istius no- 
| titie vestigia. Nam Diodorus Siculus both. 
|: lib. 5. memorat, Phoenices quosdam in insulam 
fertilissimam , Africe oppositam, vi tempestatis 
esse delatos; que ultra Africam potest censeri 
non alia, quam America in vastissimo illo pelago. 
Idem docet, Poenos omnem dedisse operam, ut 
hec Europeis ignota maneret insula.  Quam- 
obrem insulam Atlanticam, cujus etiam Plato me- 
minit, eamdem esse, que America, asseruit etiam 
. Abrahamus Ortelius in Theatro Geographico , 
Philippi II. Regis Hispanie Geographus a 1598. 
vita functus, et Gerardus Mercator Flander in 
Tabulis suis Geographicis, seque ut Ortelius no- 
minatisimus suz setatis Geographus, qui deces- 
sit a. 1594. 





6. 10. 


Que Romani Imperii ad ejus regimen politica 
fuerit. constitutio. 


Descriptionem feci geographicam brevissime 
totius orbis terraquei in eum Historie finem, ut 
dum in "hac mentio fieret regionum, atque loco- 
mum, intelligi posset, ubi regiones, atque loca 

sita essent, Non manserunt autem ista abs- 
que mutatione , dum imperia quoque , et regna 
alia quidem conciderunt, alia autem exorta sunt, 
neque gentes eedem in iisdem terris manse- 
runt semper, sed alie in aliarum locum succes- 
serunt pristinis incolis sub jugum missis, vel etiam 
e suis sedibus expulsis. Quo factum. est, ut ne- 
que priora regionum , et urbium nomina semper 

Z. 6 per- 


63 | Prolegomena 


perstiterint. Ego autem exposui, quie facies or- 
bis terre fuerit maxime, quando penes Romanos 
fuit orbis imperium, eo, quod tunc Religio Chri-. 
stiana, de qua tractare Historie. Ecclesiastice est, 
Evangelii promulgatione fundata, et propagatá 
sit quaqua versum in mando. | 


Imperium Bomanum, quod per Europe, 
Asie , et. Áfrice maximam partem distendebatur , 
sub Imperatoribüs divisum fuit ià decem, et tres. 
dioeceses : ( Grecum est vocabulum , quod ciyi- . 
tatis administrationem $ignificat) quzlibet autem : 
dioecesis plures complexa est provincias, que Ro- 
manis centum, et viginti erant, ita ordinate, ut . 
singulis provinciis in earum metropoli, unus pre . 
sideret ad eam gubernandam: similiter singula: 
dioeceses singulos Presides supra se haberent, hi ' 
que rursus positi essent sub Prefectis Pretorio; / 
qui cum sub Augusto, et hinc usque ad Commo- . 
dum Imperatorém unus tantum fuisset, ab hoc- 
constituti sunt Prefecti Pretorio duo, quorum-- 
que numerum iterum Constantinus M. duplicave*: 
rit a) facta inter hos dioecesium partitione. : 


Jutta hanc regiminis formam politicam , qua : 
singulis provinciis unus présideret cum auctorita- | 
te, iterumque cuivis dioecesi unus, constitutam, 
esse formam regiminis etiam Ecclesiastici, ut E-- 
piscopus in metropoli provincie preesset Episco: 
pis ceteris ejusdem provincie , iterumque dicece- ,: 
sis sibi haberet prepositum eum Episcopum, qui . 
in urbe totius dioeceseos principe Episcopatum : 
gereret, quin tamen hec Episcoporum, qui sive ' 
in provincia, sive in dioecesi eminerent supra ce- | 

teros 





. &) Zosimus lib- 2, Hist. Herodianus iu Commodo, 


| 


LÀ 


Geographia. 85 


teros Episcopos, suam adepti potestatem sint vel 
per propriam ambitionem, vel ab urbium, qua- 
rum erant Episcopi, eminentia, demonstratum est 
a me Dissertatione II. in selecta argumenta Hi- 
storie Ecclesiast. sed a Petro, et Apostolis ex 
pria Apostolica auctoritate. Idem Romanum 
Imperium divisum fuit in duo imperia, Orientis, 
et Occidentis per Theodosium M. inter duos fi- 
lio, Arcadium, et Honorium Imperium partien- 
tem: neque multo post idem Impérium irruptio- 
nes passum multas, et vehementes barbarorum, 
eam identidem mutationem subiit, ut demum post 
pues , variesque vicissitudines in eum statum 
omanum Imperium , ejusque provincie devene- 
rint, in quo nunc sunt. 


pU PARS 


PARS IL 


INSTITUTIONUM HISTORÍAE EC- 
. CLESIASTICAE. 


AB ANNO I. AR. CHRIST. USQUE AD 
: FINEM SECULI IV. E 


6. 1. 


Christi nativitas , et actiones usque ad ejus im 
caelum adscensionern. | 


D..... noster Jesus Christus natus est in 


Bethlehem civitate Judece ex Maria matre virgi- 
ne anno primo /Ere Christiane, utpote cujus ini- 


tium in Christi nativitate constitutum est. Quo- 
"us iste annus a creatione mundi fuerit, dictum - 


est in Prolegomenis de Chronologia $. 4. Christus 
8 pastoribus eadem noete, qua natus est, moni- 
tis ab Angelo, neque multis diebus post a Magis, 
qui ex Oriente ductu stelle venerunt, adoratus 
est. Quadragesima a nativitate die portatus ad 
templum est illius oblationis causa, quem divina 
lex per Moysem data puerperis constituerat. Cum 
; o. Hero- 


M 


-- 


446 an. I. Er. Christ. usque ad Sec. IF. 85 


Herodes Judeorum Rex infantium caedem factu- 
rus esset promiscuam Chrisi interficiendi causa, 
Joseph Marie conjux ab Angelo monitus cum in- 
fante Jesu, ejusque matre in /Egyptum abiit, ibi- 
que mansit donec mortuus fuisset Herodes, nec 
multo post: quippe anno sequente consumptus 
est teterrimo morbi genere in tabem verso, et a 
vermibus corroso corpore. | 
Joseph, et María ex /Egypto reversi Jesum 
in Nazareth civitate Galilee , ubi domicilium 
eorum erat, educarunt. Annos natum duodecim 
cum iidem secum Jerosolymam ad festum Pascha- 
tis duxissent, ibi quamvis adhuc puer, cum Do- 
ctoribus, et legis peritis Judeorum publice in 
templo talem habuit sermocinationem , ut omnes, 
qui eum audierunt, stuperent super prudentia, 
et responsis ejus.  Ánnum ceetatis sus tricesimum 
cum iniiset, Nazaretho venit ad Joannem Bapti- 
zantem in Jordane, atque ab hoc baptizatus etipse 
est. Kd desertum deinde se contulit, ubi quadra- 
ginta dierum jejunium peregit. Post hoc'in Gali- 
leam regressus hic omnium primum suum Evan- 
gelium coepit annunciare, relictoque Nazaretho, 
cujus incole e monte eum precipitare voluerunt, 
Capharnai in alia civitate Galileez locum suo do- 
micilio delegit. Hinc peragrando universam Ga- 
lileam, et Judeam, populi multitudinem, que, 
auditis, et visis miraculis ab eo factis, undique 
ad eum conmflüxerat, docebat, atque ex his, qui 
ei adhzserant , duodecim elegit, quos Apostolos 
suos constituit, nec non alios duos, et septua- 
ginta , quos binos premitteret ad civitates , et lo- 
ca, ad quas erat venturus. Postquam triennium 
functus esset hoc docendi munere, malignitate 


Judaeorum actüs in crucem est, et mortuus Die 
au- 


86 dustitut. Hist. ecl. Para 1L 


autem tertia à morte surrexit, et postquam adhue 
quadraginta dies cum discipulis suis conversatus 
fuisset, in horum presentia, et oculis ex monte 
Oliveti, Jerosolyms vicino adscendit in czlum, da- 
to Apostolis mandato de Evangelio suo per uni- 
versum terrarum orbem promulgando. 


. Christum, dum ab Joanne baptizaretur, in- 
cepisse, quasi annorum triginta esse, diserte apud 
Lucam est Cap. 5. y. 35. Hoc autem Quasi cum 
ab eodem Luca referatur ad incipere istum trice- 
eimum setatis annum ,/sequitur, ut iste tricesimus 
annus ztatis de Christo sit. etiam intelligendus 
tantummodo  inchoatus. — Vetustissimo more Ec- 
clesia recolit memoriam baptizati Christi ab Joan- 
ne in festo Epiphanie: inter quod Epiphanie fe- 
stum , et nativitatis Christi intercedunt dies duo- 
decim. Hoc igitur etiam est quasi initium anni 
tricesimi , quo baptizatus est Christus. Hinc ve- 
ro facile est devenire etiam ad annum, quo su: 
statis mortuus sit Christus. Nam cum ab ejus 
hoc baptismo, quatuor intercesserint Paschata 
ad ejus mortem , que ex Evangelio Joannis colli- 
guntur, primum C. 2. v. 15. alterum C. 5. v. 1. 
tertium C. 6. v. 4. quartum denique C. 15. v. 1. 
sequitur , Christum anno etatis sue tertio, et tri- 
cesimo mortuum esse. Hac computatione annus 
mortis Christi cadit in annum, quo Rubellius, et 
Fufius fuerunt Consules, uterque Geminus: quo 
enno Christum mortuum esse, Tertullianus ÀAb. 
contra Judaeos cap. 8. S. Augustinus Jib. 18. de 
Civ. Dei cap. 5á. aliique veteres scriptores, nec 
non Chronica, et antiqua Martyrologia perhibent. 


/ 


. | | $. 2. 


445 an. I. Ar. Christ. usque ad Sec. IF. 8« 
6. 2. | 


Matthias factus /fpostolus. 4dventus Spiritus S. 
die Pentecostes. Prima post id Evangelii pra- 
dicatio Jerosolime. Judaeorum furor adver- 

"sus nascenéem Ecclesiam. | Diaconorum ele- 


etio. 


Statinr ubi Apostoli reversi ex monte Oliveti 
sunt , Petrus hos, omnemque reliquam discipulo- 
rum Christi multitudinem ad centum viginti, af- 
fatu, docuit in locum Jude, qui Christi prodi- 
tor fuit, alium debere eligi Apostolum. Joseph 
cognomine Barsabas, et Matthias sunt propositi 
tamquam omnium dignissimi. —Sortibus missis 
Matthias factus est Apostolus. Decima die post 
Christi edscensum in celum, quinquagesima au- 
tem ab ejus resurrectione, dum in memoriam 
date legis in monte Sinai Judei festum agerent, 
venit Spiritus sanctus super Apostolos Jerosoly- 
ms, omnemque reliquam Christi discipulorura 
multitudinem in forma lingvarum ignearum, et 
ilico variis lingvis inceperunt loqui. Quam cum 
in his subitam lingvarum scientiam admirati fuis- 
sent Judz»i , magnusque eorum concursus factus 
esset, Petrus suo sermone, quem ad eos habuit 
Judeorum ad fidem in Christum convertit tria : 

circiter míllia. Nec multo post, cum idem Pe- 
trus homini a nativitate claudo ad portam templi 
repentinam sanitatem pedum, ac firmitatem  tri- 
buisset per nomen Jesu, ad ejusdem Petri concio- 
nem eorum, qui crediderunt, factus numerus est 
quinque millia. Hi in fide instructi, et baptizati 
frequentes erant in templo; conveniebant ad fran- 
gendum panem, facultatibusque suis in unum 


collatis , omnia inter se habebant communia. 
| " Hanc, 


e. N 1 


(88 —— dnitilut. Hist. Eccl. Pars. T. 


Hanc, et que semper ulterior facta est Judze- 
orum ad fidem in Christum conversio, non equis 
oculis adspexerunt Judeorum primores , et Sa- 
cerdotes. Petrum hi et Joannem comprehensos . 
ad suum trahunt tribunal, bisque severissime 
interdicunt ulteriorem omnem Fvangelii predica- 
tionem. Hi responderunt, ipsisne, vel Deo po- 
tius obediendum esset. Cum igitur adversus hanc 
prohibitionem Apostoli pergerent docere, ad eos- 
que undique ex aliis etiam locis Jerosolymam con- : 
cursus factus esset, allatis etiam infirmis, et in 

teis constitutis, ut dum Petrus transiret , hu- 
. jus umbra illos tangeret ; atque sic sanitatem. re-- 
ciperent , magistratus Judaeorum , et Sacerdotes - 
non tantum in Petrum, et Joannem, verum etiam 
in ceteros omnes Apostolos manus injecerunt, et 
in.carcerem eos conjecerunt, postridie de his 
celebraturi judicium. | Nocte, quee subsecuta est, 
Angelus Apostolos e carcere emittit, mandatque, 
ut mane sint iu templo, 'et doceant. Magistratus 
Judeorum .cum altera die Apostolos in carcere, 
quamvis bene clauso mon reperissent, intellexis- - 
sent autem hos esse in templo, moreque suo po- 
ulum docere, ipsi iverunt ad eos revocandos 
nulla adhibita vi , ne populum ad seditionem ad-- 
versum se concitarent: cumque illos stitissent in 
suo judicio, parati erant eos interficere. Gama- 
liel unus ex eorum numero ipsos deterruit. Atta- 
men plagas Apostolis imposuerunt cum severa 
iterum comminatione, si pergerent ultra docere. 
Quem dolorem, contumeliamque verberationis. sic 
Apostoli pertulerunt, ut etiam gaudentes discede- 
rent ex Judaeorum concilio, quod digni habiti 
füissent pro nomine Jesu contumeliam pati. 


Ju- 


Mb an. T. ZEr. Christ. usquead Sec.IP. 89 


Judaei Helleniste, id est origine quidem Ju- 
dei, sed quibus natis, et educatis extra Judeam 
Greca, non Hebrea lingva esset, hi, inquam fa- 
cti Christiani murmurarunt adversum ceteros, 
quod eorum vidus» despicerentur in quotidiano 
ministerio. Hec res occasionem dedit constituen- 
dis septem diaconis; quosque Apostoli etiam ma- , 
nuum suarum impositione ad hocce ministerium: 
consecraverunt. Horum Diaconorum unus fuit 
Stephanus, qui.ab Judeis lapidatus primus post 
Christi adscensionem in celum, et Evangelii pro- 


peritionem Christo sanguine suo testimonium dans, 
yr factus est. 


Quamvis autem per occasionem illius murmu- 
rationis ab Apostolis constituti sint Diaconi: ta- 
men hos non viduis substituerunt, sed ministerii 
partes, quas per seipsos peregerunt, in illos trans- 
tuerunt. Id, quod apperet:ex verbis eorum: 
Non est. cequum, nos derelinquere verbum Dei, 
et ministrare mensis Act. 6. v. 2. Ad dispensan- 
dam vicelicet Eucharistiam spectabat eorum mini- 
eterum. | Hoc muneris fuisse Diaconis, certum : 
fitex Apologia I. S. Justini M. Postquam vero is, 
inquit, qui preest, preces absolvit , et populus 
amnis acclamavit, qui apud nos dicuntur Diacont, 

panem, et vinum, et aquam, in quibus gratic - 
acie sunt , unicuique presentium participanda 
distribuunt , et ad absentes perferunt. Nec non 
ex S. Iguatii epistola ad Trallian. Oportet inquit, 
et Diaconos , mysteriorum Christi ministros , per 
omnia placere. Neque enim) ciborum, et potuum 
mínistri sunt , sed Ecclesie Dei administratores. 
Nempe penes hos fuit etiam facultatum Ecclesie 
administratio , et erogatio in mensam, commu- 
nemque victum, aliasque singulorum necessitates, 
quan- 


9o Institut. Fist. Eccl. Pars I. 


quando Jerosolymse in primordio Ecclesise. sua , 
omnia ad pedes Apostolorum deponebant , qui 
facti Christiani sunt, Deinde si in locum vidua- : 
rum constituti fuissent Diaconi, vidus desiissent 
ab eo ministerio, quod gesserunt. Manserunt ve- : 
ro he e'iam postea in suo ministerio. Talis enim 
ministra fuit Phoebe , de qua scribit S. Paulus: - 
Commendo vobis Phoeben , sororem nostram, ques ', 
est in ministerio Ecclesie, qua est in Cenchris. 
Rom. 16. v. 1. et de quibus viduis ad ministerium. 
eligendis: idem Paulus etiam Timotheo precepta 
dat. 1. Tím. 5. v. 9. Earumdem ministrarum men- 
tio fit etiam in epistola Plinii ad Trajanum de, 
Christianis. Necessarium, inquit, duxi, ex dua- a 
bus ancillis, qua» ministres dicebantur , quid esset 
veri, et per tormenta quarere. Earum officia heeg .- 
memorantur a S. Epiphanio Her. 79. Quamquar '. 
vero, inquit, Diaconissarum in Ecclesia ordo sit, .. 
. pon tamen ad sacerdotii functionem , aut ullam 
ejusmodi administrationem institutus est: sed ut ^ 
muliebris sexus honestati consulatur, sive ut Ba- 
ptismi tempore adsit, sive, ut inspiciat , si quid 
. molestie pertulerit , sive, ut cum nudandum est. 
mulieris corpus , interveniat , ne virorum, qus 
Sacris operantur, adspectui si( exposita , sed &- 
sola Diaconissa videatur , qua Sacerdotis manda- '; 
£o mulieris curam gerit , quo tempore vestibus .. 
exuitur. lisdem curam infirmorum fuisse commis- , ! 
&am, est scriptum a S. Hieronymo Epist. 5a. ad .. 
Nepotian. Preterea, quemadmodum viri ad Ec-. 
clesie ostium, per quod viri intrabant, erant. 
constituti, dicti Ostiarii, ita pariter feminz ad 
portam erant, qua ingrediebantur femine. Ft 
. quamvis hz per impositionem etiam manuum E- 
, piscopi fuissent munere suo initiate, tamen hec 
nonnisi fuit cerimonia, nullam vim tribuens spi- 
ritu 


245 an. I. Ar. Chr.usquead Sec. IP. & 


malis potestatis ad imitationem facte Ordinatio- 
Diae»nornm, utpote, quibus in Ecclesia ne- 
idem loqui permissum esset. 1. Cor. 14. v. 54. 


C 


$. 5. 


angeli ulterior propagatio. Sauli ad Christum 
conversio. Samaritanis facta ejusdem Evan- 
geli annunciatio. Simon magus. — "fpolloni- 
a Tyaneus. 


Judei eodem impetu, Stephanum mor- 
'affecerunt, in reliquos etium Christianos Jero- 
dyme irruerunt. Quamobrem hi in fugam se 
' dederunt omnes exceptis Apostolis. Que vero 
qa contulit etiam propagationi Evangelii. Nam 
i in fugam dispersi in omnibus civitatibus, et 
XB, per qua ibant, divulgarunt Evangelium, 
eque tantum in Judea, verum etiam in Phoeni- 
a, Cypro, et Syria usque Antiochiam. Sed ne- 
we Judaei, et eorum magistratus facti segniores 
wt im exquirendis, et puniendis iis, qui Chri- 
tini facti essent alibi etiam, hon solum Jeroso- 
me. Cum ejusmodi epistolis, a Principe sacer- 
XUum acceptis , etiam Saulus ivit Damascum. 
mm autem huc jam appropinquasset , divina lu- 
circumfusus, auditisque a Christo sibi apparen- 
his verbis: Saule, Saule, quid me persequeris ? 
tim et ipse conversus ad Christum est; et Da- 
sci baptizatus, Christum in Synagogis predi- 
'e coepit. Quamobrem ne «occideretur ab Ju- 
"i noctu in sporta demissus e muro urbis effu- 
periculum. Reversus Jerosolymam , cum et 
cum Judsis congressus esset disputando, at-. 
Phi vitae illius insidiati fuissent, discessit Ce- 

sare- 


gt — ^ Institut. Hist. Écel. Para E. 


saream , et hinc Tarsum in Ciliciam suünt n 
lem locum. 


In illa discipulorum Christi fuga, ct dis| 
sione ex urbe Jerosolyma, que demonstrata : 
Philippus unus e septem Diaconis venit Samari 
eoque predicante Samaritani receperunt verl 
Dei. Ouod cum audivissent Apostoli, qui e 
Jerosolyme, hi Petrum, et Joannem miserunt 
mariam , ut Samaritanis ad Christum conver 
et a Philippo baptizatis manus imponerent ad 
cipiendum Spiritum Sanctum. Inter Samarita 
a Philippo baptizatos, fuit etiam Simon ma 
Hic cum vidisset per manus Petri, et Joannis : 
Spiritum sanctum, hec videlicet datio Spir 
sancti aliquo, etiam conspicuo modo facta f 
quemadmodum die Pentecostes, pecuniam ol 
lit Pétro, et Joanni, ut hanc potestatem tribue 
Spiritum sanctum etiam cum eo communicar 
Cui Petrus, Pecunia tua, inquit, tecum sit 
perditionem , quoniam donum Dei existimasti 
cunia possideri. Act. 8. v. 20. hominemque hort 
est ad agendam poenitentiam. | 


Hanc vero is nón tantgm non egit; sed | 
mus omnium fuit, qui delatus in errores; « 
que disseminans, factus sit auctor haereseos. 
se praedicabat: Ego sum sermo ( "rv ) Dei, 
omnipotens , ego omnia Dei, in seipsum vert 
qua audierat praedicari de Christo. Prostibul 
quodpiam Tyri a se emptum, nomine Helen 
circumducebat, quamque primam suam intellig 
tiam esse dicebat, per quam omnis rerum uniY 
 Sitas, ipsi etiam Angeli conditi sint. [Istis tril 
inventionem, legum ,: quarum vero obligation 
nullam diceret esse, sustulitque inter res, q 

| rur 


. 
- 


"fb an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. — 93 


run alie bons, alie male sint , omne discrimen. 
Unam, et solam rationem vite eterne obtinen- 
de asserebat esse, si in ipso, ejusque Helena sa- 
lutis spes omnis , et fiducia posita esset. Asseclis 
mis pérmisit colere idola: quin hi ipsum etiam 
S$monem sub Jovis, et ejus Helenam sub Miner- 
ve nomine coluerunt, atque horum sibi simulacra 
fecerunt. S. Hieron. in Cap. 24. Matth. S. Fpi- 


pe Her. 21. 


Eodem fere tempore (Apollonius Tyaneus, 
€ Gppadocia oriundus, in scenam prodiit, Phi- 
um se professus cum magna morum severi- 
ite, Habitabat in templis, regiones peragrabat, 
sque usque ad Indos peregrinatus esse dicitur. 
,Hluus vitam Philostratus Alexandro Severo Impe- 
miori ab epistolis, qui a. 222. Imperio preesse 
. toepit, composuit sex libris hortatu Julie, que 
.Beveri conjux fuit. In his plurima narrat. prodi- 
. f£& quasi ab Apollonio patrata, et edita vaticinia, 
bc non cognita ab eo, et indicata que sint re- 
, metisimis etiam locis acta, idque eodem tempo- 
| r$ momento: quale exempli gratia est, quod cum 
' Ephesi esset, Domitiani interitum, qui Rome oc- 
Cus est, eodem puncto temporis resciverit, et 
iMiaverit. Eidem Philostratus etiam intelligen- 
làm vocum animalium, et avium, qualis in .ho- 
hinum sermone est, attribuit. Idem Severus Imp. 
llonii effigiem, quemadmodum scriptum est 
Eusebio Zib. 6. H. E. cap. 30. una. cum imagi- 
2ibus Orphei, Abrahami, et ipsius Christi in suo 
hrario religiose servavit, hos omnes commiscens 
«m diis, quos coluit. Fuit vero Apollonius ma- 
gu. llla igitur ejus facta, que velut prodigiosa 
nt celebrata a Philostrato erant nonnisi pre- 
tige, aut figmenta, quse vel auctorem habu- 
erin 


gá : Jnetitut. Hist. Eccl Pars PF. 


erint Damin, qui socius fuit Apollonii in peregri- 
nando , primusque ejus vitam composuit , vel 
Philostratum , vel potius hunc utrumque: e qui- 
bus Philostratus rogatus ab Julia Impereatrice, 
ut Apollonii, propter famatn, quam audierat eju$ 
prodigiorum, scriberet vitam, ista per seipsum 
confinxerit , quo rem jucundiorem, et gratiorenmm 
faceret Imperatrici cupide audiendi talia. Ere 
et illud quesitum ista compositione vitee Apolloni£, 
ut adversus ea, quae a Christianis fiebant verme 
prodigia, etiam Gentiles haberent, quz possent 
Jactare quasi prodigia, et vaticinia virtute suorum 
deorum. facta, Christianisque opponere. Id, 
Hierocles quoque fecit, philosophus Gentilis, e£ 
Bithynie Pretor persecutionem in Christianos mo. 
vente Diocletiano in libris quibus titulum PAilge: 
lethes dedit, qua vox significat Veritatis 
res, seipsum, et Gentiles designans, falsorum 
deorum cultores: quem Hieroclis librum Eusebiuf 
Cesareensis suo libro adversas hunc refutavit. 











$. 4. 


Petri Mfpostoli itinera. Conversio Cornelii Cen. 
turionis ad Christum. Petri 4ntiochena Se« 
des. | 


Illa ab Judsis in Christianos excitata tempe- 
àtàe, qua Stephanum interemerunt, et in reliquot 
bonorum spo[iatione, et suppliciis non tantum Je. 
rosolyme, verum per alia etiam omnia loca 
sati sunt, resedit. Non habuerunt Judsi jam tum 
sub Romanis potestatem capitalis supplicii irro- 
gandi. Joan. 18. v. 51. Itaque nonnisi seditiosc 
furore, et contra judiciorum formam, per Roms- 

nos 


"fb an. Ar. Chr.usquead Sec. 1Y. — 95 


nos constitutam , illa egerunt, donee ista temeri- 
tas compressa fuisset per eosdem Romanos. Dum 
igitur, quemadmodum Lucas docet fct. 9. v. 52. 
Ecclesia per totam Judeam , Galileam, et Sa- 
mariam habuisset pacem, Petrus pertransiit uni- 
versos Sanctos. He erant Ecclesie eorum predi- 
atione plantate, qui excitata illa ab Judeis Jero- 
solymae precella, qua sublatus fuit etiam Ste- 
pinus Diaconus, diflugerant, et dispersi in o-. 
mnes partes ipsum etiam Evangelium sparserant 
universam Judeam, atque in alias etiam ex- 
teras regiones. Quemadmodum Dux in exercitu 
 elambulaus , sunt verba S. Chrysostomi Homil. 
31. in Acta, considerabat , que pars sit coadu- 
mata, quc ornata ( bene composita ) que suo ad- 
sentu egeat. Pide, illum ubique circum cursare, 
et primum inveniri. In hoc suo itinere Petrus 
Lidde quemdam nomine /Eneam, invocato no- 
mine Jesu, a paralysi liberavit, in Joppe Tabi- 
tham mortuam ad vitam revocavit. Hincque ac- 
cersitus Creseream a Cornelio Centurione, hunc 
cum tota ejus domo baptizavit. 


Neque tantum intra fines Jude iter faciens 
et visitans Ecclesias, Petrus se tenuit, sed An- 
tiochiam quoque, que Syrie metropolis est, ve- 
ni. Hanc, que Antiochie fuit Ecclesia , funda- 
tam esse a Petro docet Eusebius in Chronico, an- 
tequam Romam ivisset Olympiadis 205. anno se- 
e«mdo. Non tamen ille Primus in hac urbe Evan- 
gelium predicavit, et fidem plenfavit , sed hoc 
factum est per eos, qui pe occisum Stephanum 
diffugerant Jerosolyma discipuli Christi , et quo-e 
rum aliqui venerunt Antiochiam. zfct, 11. v. 19. 
Eatenus igitur Petrus dicitur fundasse Ecclesiam 
Antiochenam quatenus non dum constituta. ibi 

pr 


96 Institut. Hist. Eccl Pars L 


Episcopali Cathedra, hanc ipse erexit. Eamdem . 
hanc Cathedram sibi servasse, atque in hac sedis- .- 
se, jam ante Eusebium docuit Origenes Homil. 6. 

in Luc. nec non. S. Chrysostomus Opp. Tom. P..: 
Homil. 12. S. Hieronymus de 7ir. l/lust. Cap. EY 
S. Leo M. Serm. 80. Innocentius I. et Gelasius . 
Conc. Tom. II. pag. 1269. et Tom. IF.pag. 1262. à 
Gregorius M. Jib. 6. Epist. 57. Septem annos se-:! 
disse eum in hac Cathedra, docet idem.S. Grego- ': 
rius cit. loc. et Auctor Libri Pontificalis. t 


($5 

"Apostolorum ex. Judea in alias orbis terrarum. 
regiones. ad Evangelium praedicandum profe« 
ctio. De Symbolo , quod vocatur -fpostolos : 


Drum. . 


Hoc circiter tempore, quo Petrus ultra Ju- 
deam processit, atque Antiochire sibi sedem Epi-- 
" scopalem constituit, ceteros quoque Apostolos in 
. alias orbis terre regiones ex Judaea ad predican- | 
dum Evangelium profectos esse, ex eo intelligi . 
otest , quod idem et a Petro factum sit. Cum 
betrus juxta Chronicon Eusebii anno secundo Os: 
lympiadis 205. qui annus Imperii Claudii secundus - 
est, /Ere Chr. secundus, et quadragesimus , si. 
annis septem prius. Sedem Episcopalem Antioche- 
ne Ecclesie tenuit, quam Romam iret, sequitur, 
. eumdem Petrum suam sessionem in Sedé Episco- 
pali Antioóchena anno 7Er. Chr. sexto , et tricesi- 
mo inchoasse, et isto etiam tempore ceteros etiam 
Apostolos distributis inter se orbis terrarum par- 
tibus ex Judea ad Evangelium predicandum abi- 
visse. 


e ^. Ubi 


41b an. I. £r. Chr. usque ad Sec. IV. 97 


Ubi quisque Apostolus fuerit, et quas regio- 
ws predicando Evangelium obierit , nonnulla 
antum de horum aliquibus notitia ad nos perve- 
iit. Nonnisi de Paulo Apostolo in Actis Apostolorum 
babemus , ubi versatus in predicando Evangelio, 
fundandisque Ecclesiis sit, idque tantummodo et- 
ism usque ad id tempus, quo Romam in vínculis 
ductus fuit ad quod tempus, et insuper ad bien- 
aum, quamdiu Rome Paulus mansit in vinculis, 
liber Actuum Apastolorum pertingit. Juxta Acta 
Matyrii S. Andree , que se ipsa ferunt scripta 
a Presbyteris, et Diaconis Áchaje, Andreas in 
Áchaja Evangelium predicavisset , ibique vitam fi- 
aivisset crucis supplicio. Quee vero a Criticis non 
habentur pro fide dignis eo ; quod seculo nonnisi 
septimo prorepserint in lucem, nullaque prius 
horum Bat mentio a Scriptoribus Ecclesiasticis , 
nequidem ab Eusebio, et S. Hieronymo : qui stu- 
dite in omnia literarum Ecclesiastica monumen- 
*»inquisiiverunt. Áttamen non eo minus etiam 
8. Hieronymus Zpist. 59. ad Marcellam, Andre- 
, & Apostolico munere functum esse tradit in 

Ádam. Idem ab eo factum esse in Epiro S. Gre- 
gorius Naz. Orat. 25. perhibet. Petrus in Gala- 
te, Bithynia , Cappadocia, Ponto, et in Asia 
predicavit Evangelium, antequam Romam se con- 
wet, quemadmodum id, velut & Máajoribus 
traditum refert Eusebius /ió. 5. H. E. cap. 1. Huic 
eonsonum est, quod S. Petrus binas suas. episto- 
ad eos, qui in his provinciis erant Christiani, 
lederit. Idem Eusebius eodem loco, in partitio- 
ie, quam regionum inter se Apostoli fecerint ad 
redicandum Evangelium , docet Joanni obtigisse 
lsiam, quique etiam obierit Ephesi, Thome ve- 
0 Parthiam , et Andres Scythiam. Philippum 
| Phrygia predicasse Evangelium, est scriptum 
Toruslus I. 7 in 


/ 
t 


98 ' Institut. Hist. Ecc]. Pars £4 


in epistola Polyceratis apud eumdem Eusebium i5 
5. H. E. cap. 51. Gregorius Naz. cit. Joc. Thomm 
Indiam dat, qu&e et Bartholomeo data est ab Eu- 
sebio /ib. 5. H. E. cap. 1e. Ubi etiam refert , a 
Panteno esse deinde hic repertum Evangelium 
Matthei lingva Hebraica scriptum, quod ut fama 
ferebat, relictum ibi sit a Bartholomeo. Hac au- 
tem India, in qua juxta S. Gregorium Naz. 8. 
Thomas przedicavit Evangelium; et ad quam spar- 
so lumine Evangelii in Parthia, Media, Persia, 
Hyrcania, et apud Bactros venit ad hoc idem lu- 
men spargendum, India est Asiatica: ubi is et se- 
« pultus fertur in loco Maliapur, que idcirco ab in- 
colis Christianis civitas vocatur S. Thome, sita in 
Peninsula cis Gangem.Illa vero India de qua Eusebius 
loquitur, et in qua S, Bartholomeus Evangeliuim, 
predicavit, est Abyssinia in Africa. Simonem fü 
isse Mesopotamie Apostolum est scriptum a8 
Hieronymo in Cominent. Epist. ad Gal. Jacobumj, 
i frater Domini vocatur in Evangelio, Ecclesis 
erosolymitape Episcopesum gessisse, ubi et mor« 
tem oppetierit e templi fastigio precipitatus, 
hibent. Eusebius lib. . H. y^ eap. 18. Hieronye 
mus de Script. Eccl. cap. 3. S. Epiphanius Har» 
28. Jacobum Apostolum, cognomento Majoremg 
Hispanis predicasse Evangelium, fuit vulgo cre— 
ditum antea. Nunc hujus falsitatem esse comper— 
tam sapientioribus Criticis, Natali Alexandro etiams 
Constantinus Roncaglia assentitur in Notis ad eume 
dem Natalem ist. Eccl. Sec. I. Diss. 15. Duminl 
.. Concilio Lateranensi sub Innocentio III. isto argu 
mento ÁArchi-Episcopus Compostellauus sum Sedi 
Primatum studuisset asserere, quasi que primum, 
suum Episcopum habuerit eumdem Jacobum, Ro- 
dericus Ximenius Archi-Episcopus Toletanus fiden« 
ter in faciem ei objecit, esse rem, que nonni 
: . cre- 







414b an. 1. Er. Chir. üsgue ad Seo. IF. .99 


edatur a mulierculis, virum vero eruditum suf- 
agatorem habeat neminem. De ceteris Apostolis 
. quibus regionibus munere Evangelice predica- 
onis: functi sint, est multo adhuc magis obscurum, 
; incertum. ' 


Apostolos, antequam ex Judea discederent 
redicaturi Evangelium in aliis regionibus per uni- 
"esum mundum, composuisse Symboluni, quod 
polorum vocatur, tradit Rufinus veluti rem 
Msjoribus acceptam in Exposit. ejusd. Symboli 
| Laurentium, .Ne forte alii alio adducti diver- 
m aliquid his , qui ad fidem Christi invitaban- 
mr, exponerent. Hac igitur de causa, hoc ab 
postolis in. eorum conventu esse confectum Sym- 
dum, ut regula esset fidei, quam omnes in Chri- 
mm credituri iisdem etiam verbis profiterentur. 
leque enim. quoad rem in docendo disconvenire 
ier se poterant, Spiritus Sancti lumine, atque 
irtüte instructi. Rufino consonant etiam Patrum 
&s6monia , Irenei Jib. 1. adv. ter. cap. 2. ÀAm- 
breü Epist. ad Siricium, Cilestini I. Epist. ad 
Neator. Maximi Homil de Traditione Symboli , 
Tertulliani de Preescript. cap. 57. sicque creditum 
lemper est in Ecclesia. ' | 


Primus Calvinus prodiit &ió. 2. Institut. cap. 
6 qui.negavit Symbolum hoc venisse ab A 
os Hunc secutus est Gerardus Vossius /ib. de 
Tus Symbolis, et Basnágius iz ^dnnal. ad a. 4a. 
werentes , ideo tantum dici hoc Symbolum Apo- 
lorum, quia ex horum doctrina seculo secundo 
clésie , vel tertio confectum sit, ut Catechume- 
, fidelesque- hac nobili tessera ab impuris he- 
icis, Christianorum nomen sibi etiam assumen- 
8$, secernerentur. [n eamdem sententiam coi- 

* ces- 


100 7'* ustitut. Hist. Bccl. Para I. 


cesserunt etiam eCatholicis Erasmus, et Dupim 
Jam vero si tantum inde. hoc Symbolum Apost 
lorum fuisset vocatum, quod doctrinam ab his tr 
ditam contineat , igitur Symbolum etiam Nics 
num, et omnia cetera, que confecta aunt S 
bola in Ecclesia Catholica, debuissent Symbo 
Apostolorüm vócari: siquidem neque in istis alic 
sit, quam Fidei expositio ab Apostolis tradite. / 
vero nullum ex his, sed solummodo illud unu 
Apostolorum dicityr; cetera autem omnia aliund 
et vel a loco,: in quo confecta, vel ab iis, qi 
composuerunt, &ortita nomen sunt. Deinde, : 
hoc Symbolum per scripturam editum fuisset, ta 
nobile monumentum omnibusque notum, utpol 
quo fidem omnes in Ecclesia ubique profiterentu: 
hocne. latuisset Eusebium , et Hieronymum, qt 
ex professo omnia, que literis sunt prodita, et 
quibus essent prodita, conscripserunt? Ideo aà 
tem .ab his pretermissum est in recensione, Scri 
ptorum , nec quamvis ab Apostolis confectum im 
ter Scripturas Canonicas est relatum, quod tantug 
viva voce sit fidelibus traditum ab Apostolis. ld 
quod inde. etiam confirmatur, quod cum soli mé 
morie initio commissum esset , non ubique et si 
omnibus eadem prorsus illius verba retenta sinl 
S. Ambrosius cif. Joc. docet, hocce Symbolum 
Ecclesiam Romanam intemereratum semper custo 
disse, et servasse, dum in nonnullis aliis Ecclesá 
is hoc ita observatum non fuisset. Cujus caustH 
Rufinus etiam jam citato loco explicat. Zn diversis 
ait ,; Ecclesiis quamvis aliqua inveniantur adjecto 
(Symbolo) i» Ecclesia tamen urbis Roma ko 
non. deprehenditur factum : quod ego proptere 
esse arbitror, quod ueque haresis illic ulia eum 
psit egordium. | 


$. 6. 


| 
| 
| 


Ab an. I. Er. Christ. usque ad Sec. IP, 101 
7 0*6 


8. Petrus! Mpostolus etiam Rome preadicavit 
PFvangelium, et i8 ut quam ante. /fntio- 
chia habuit, hic sibi etiam constituerit Epi- 
scopalem Cathedram. — . 

Jam populos , ait S: Leo M. Serm. 1. de Pe- 


tp, et Paulo, versa orátione ad Petrum, qui ex 
dreumcisione crediderant , erudieras, jam /fntio- 


. emam | Ecclesiam , ubi primurn Christiani nomi- 


as dignitas est orta, fuündaveras , jam Pontum, 
Dalatiam , Cappadociam , siam, atque Bithy- 
Mam legibus Evangelice predicationis impleve- 
ras: nec aut. dubius de provectu operis, aut de 
«patio tuc ignarus etatis, tropeeum crucis Chri- 
sti Romanis arcibus inferebas, quo te divinis pra- 
edinationibts anteibant et honor potestatis , et 
glaria passionis. Petrum Rome fuisse, Evangeli- 
emque ibi predicasse, Protestantes maximo  co- 
fata adgressi sunt negare. Ex his ipsis autem Ca- 
ves, et Basnagius fuerunt, qui hoc molimén Pro- 
tetantium 'refellerent. Tot enim, talibusque te- 
itimoiis esse hoc compertum, ut nulla ulli histo- 
rie fides posset manere , si in dubium istud voca- 
miur  Hi.iidem tamen ipsi eo se verterunt, ut 


' (Wmarentur probare, Petrum, quamvis Rome fu- 


erit, fidemque ibi plantaverit, non tamen habuis- 
se sibi constitutam Sedem Episcopalem, ut ita eam, 
que a Petro Apostolorum Principe in ejus suc- 
(ores in Episcopali Cathedra Romanos Epi- 
Kopos fluxit, et fluit Primatus totius Ecclesie di- 
pras inficiarentur. In Dissertationibus meis in 
argumenta Hist. Eccl. Dissert. I. de S. Petri 
Episcopatn Rom. ostendi, eque hoc alterum tali- 


bus testimoniis esse firmatum, et comprobatum, 


qua- 


102 Institut, Hist. Ecc], Pars. I, . 


qualibus illud , Petrum fuisse Rome, atque Evan- 
gelium. illic preedicasse: Protestanium quoque ar- 
gumenta tam adversus. Petrum Rome Evangelium 
predicantem , quam oqf&ra Sedem Episcopalem, 
quam is sibi illic fixerit, produxi, et. cujus firmi- 
tatis sint, expendi. Et quoniam de anno. etiam , 
quo Petrus Romam venerit, et-quot annis ibidem 
Episcopatum gesserit, essej-inter Criticos discepta- 
tio, de hoo etiam utraque in eadem Dissertationa 
egi : et quamvis Paulus etiam partem habuisset $n 
fundanda Romana Ecclesia , neque tamen . hunc, 
et Petrum fuisse geminum caput Ecclesie, vel du-. 
os Episcopos eodem tempore Romanos asserui, de- 
nique sic Rome fixam Petri Sedem, sicque cum 
ea dignitatem Primatus supra universam Ecclesiam 
ronjunctam esse docui, ut nec desinere, nec trans— 
ferri aliorsum possit contra quosdam Juris Eccle- 
siastici Doctores , qui hoc adstruxerunt.. . : 


. Primatum enim Christus Petro contulit ' illis 
verbis: Tu es Petrua , et super hanc Petram dedi-. 
Jficabo Ecclesiam meam. Matth. 16. v. 18. Pasce 
oves meas. Joan, 21. v. 17. et. in Petro pascendi, 
regendi, ac gubernandi universalem Ecclesiam ple 
na potestas ab eodem Domino nostro Iesu Christa 
iradita est Romano Pontifici, quemadmodum est 
defini'um a Concilio generali Florentino. Digni, 
tas hujus Primatus in Episcopos Romanos transi- 
vit, . et transit per sucoessionem in Cathedra Petri 
Romana. Qus igitur huic Cathedrae .alligata est, 
Primatus dignitas, et a Christo instituta eum in 
finem, ut unitas maneret Ecclesie, que unitas 
inprimis posita est iu professione unius, ejusdem- 
quo Fidei, hec neque desinere potest, sicut ne- 
que Ecclesia Christi, et Fides; qua desinente nec 
Ecclesia durare .posset amissa Tide, sed neque 
| alior- 


7lfb an. T. Er. Christ. usque ad Sec. 17: 102 


sliorsum transferri, et ad alium Episcopum: quan- 
doquidem determinate Romano Pontílici in Petro 

ita sit a Christo pascendi, regendi, et guber- 
zandi potestas univers&lem Ecclesiam , qua non 
maneret in Episcopo Romane Ecclesie , si ad ali- 
wn transiret Episcopum., Hzc potestas Bomani 
Pontificis, sicut et Petri, ex verbis constat Chri- 
ti ad Petrum: TL es Petrus, et super hanc Pe- 
tron adificabo Ecclusiam meam ; Pasce oves meas. 
Píns caelum, et terra transibunt, quam verbes 
riti sint. prateritura, 


" $. 7. 
Malus, et Barnabas fiunt /Mpostoli. Controver- 


 &ia, mur Christiani e Gentilibus adstringendi 
essent.ad. o6servandos ritus legis Mosaica.. 








Cum alibi, quantumvis inter adversa , Reli« 
| Chrístiana pullulasset , tum  Antiochie in 
, Üyrt tanta incrementa cepit, ut hic omnium pri- 
| me Christiani vocarentur , qui Christum erant 
I atque nominis Christiani, ut est a S. Leo- 
XI M defum, dignitas sit exorta. Ibidem emissa a 
Spistu Sancto voce Paulus , et Barnabas assumpti 
&nt ad Ápostolieum munus , atque manuum im- 
Pwiione consecrati, statimque profecti sunt ad 
| um Evangelium in Syria, et Asia. In, 
| "ua Cypro Paulus Sergium Paulum Proconsu- 
lm ad fidem convertit c&citate percusso Elyma, 
| Proconsulem avertere a fide conatus esset. 
1ulus Apostolus, cum Saulus antea vocaretur, 
b hoc Paulo Proconsule, existimatur suum etiam 
] Sauli in. Pauli mutasse nomen idque ab ipso etiam 
$. Hieronymo £n Comment, in Epist. ad. Philemo- 
nsn, 


Post 


1o4 Institut. Hist. . Eccl.. Pars L .-. 


Post peragratam Sytiam, atque Asiam Paü 
jus, et Barnabas reversi sunt Antiochiam. Quidan 
Jerosolyma advenientes contendebant adversus Pau. 
lum, et Barnabam, iis, qui ex Gentilibus in Chri 
stum credidissent, nihil Christianam profuturen 
fidem , nisi etiam cireumciderentur. Hac de cau 
sa Paulus, et Barnabas cum quibusdam aliis pro- 
fecti suht Jerosolymam ad Apostolos, et Presbyte 
ros super hac questione consultaturi. Convene 
rüntiitaque Apostoli, et Seniores videre de ver. 
bo hoc: Statutum ab his factum est, -Gentilibusa, 
fidem conversis nihil ultra oneris imponendum esse 
quam ut abstinerent ab immolatis simulacrorum, a 
sangvine, suífocato , et fornicatione. ;fct. 15. v. 39. 
Qui .conténderint éos qui en Gentilibus. facti suff 
Christiani, 'debere circumcidi diserte est fef. 15. 
v. b. fuisse ex heresi Phariseorum. "Iste. igitur et- 
ror jam tum ortus fuit, qui deinde per Cerin- 
thufa, Ebionem, Caárpocratem latius dissegrlpatus 
est, quorum idcirco, sectatores dicti Judaixantes 
sunt. De Cerintho illud quoque memorabile.ssta 
quod Eusebius 4b. 5. H. E. cap. 38. tefert.«m 
S. Irenaeo, qui et ipse. Z5. 1. cont. Jer. 
se hoc habere à S. Polycarpo, Joannem póster 
lum ;; cum aliquando ingressus balneum esset; ite 
tellexisset vero, in eo Cerinthum esse, státim 6 
inde proripuisse dicentem , . Fugiamus ,: né bah 
neum oórr&at , in quo Cerinthus est. inimicua ee 
ritatis. | 007 mM 


| 


| 


| 


Ab an. J. Er. Chr. usque ad Sec, IP. 105 
5. 8. , 


Alexandrina Ecclesia fundatur per Marcum. Un- 

de ÁAÁcec suam e&ssecuta dignitatem sit, ut 

(5 post Romanam supra omnes alias eminere! 

.. £cclesias. Origo ejusdem  eminentie in ce- 

teris Ecclesiis : Patriarchalibus, et Metropoli- 
"Wicis. B 

8 

Dum jam Petrus Rome esset, ibidem Mar- 

es ejas discipulus eorum rogatu, qui illic facti 

eant Christiani , suum composuit Evangelium. 

Quod cum Petrus , ut est scriptum ab Eusebio 

lib. 2. H. E. cap. 15. per revelationem Sancti Spi- 

ritus copnovisset , delectatus ardenti hominum 


. siudio, librum illum auctoritate sua comprobas- 


we dicitur , ut. deinceps in — Ecclesiis legeretur. 
ldem post Eusebium habet S. Hieronymus Jib. de 
Firis. Iustr. S. Epiphanius Zr. 51. dicit, in- 
Wer ipso Petro jubente Marcum suum scripsis- 
W.Evangelium, | Át vero apud eumdem Eusebi- 
um lib. 5. H. E. cap. 8. exstant ista etiam 8. Ire- 
2Ei verba: Post horum vero interitum (Petri, 
€ huli) Marcus discipulus, alque interpres Pe- 
fri, que a. Petro pradicata fuerant ; perscripta 
Robis tradidit , hujusque velut multo vicinioris 
iePmpore majoris ponderis debet essetestimonium. . 
Itaque de Petro, quo vel jubente scripserit Marcus 
suum Evangelium, vel qui istud scriptum appro- 
beverit non est certum. Sed illud non tantum 
Eusebio, Hieronymo , et Epiphanio citatis locis 
perhibentibus, verum permultis aliis suffraganti- 
bus constat, Marcum missum a Petro venisse Ale- 


xandriam, primumque fuisse, qui hic predica- 
verit Evangelium, Fcclesiamque constituerit tanta 
doctrina, et vitae continentia, ut emnes sectatore$ 


Chri- 


b d N 


106 Institut. JHAst. Eccl. Pars K 


Christi ad exemplum sui cogeret, quod ei ehe: 
gium tributum est ab Hieronymo, 


Post Romanum Episcopum, cui Primetus, 
et plena potestas pascendi, regendi, et gabernan- 
di universalem Ecclesiam in Beato Petro a Chri- 
sto colleta est, ( $. 6.) alterum dignitatis gradum 
inter omnes alios Episcopos tenuit Episcopus Á- 
lexandrinus, tertium Antiochenus : nec dignitas 
hec in solo honore constitit; sed etiam sibi au- - 
ctoritatem habuit adjunctam supra sus dioscese- 
os Episcopos omnes. "Vocabulum dioecesis nom 
eam, quam nune, sed multo ampliorem hahui 
significationem.. Imperium Romanum fuit divi 
sum: in plures digeceses: dicecesis vero constabat: 
e pluribus provinciis. Juxta hanc formam. : Epi- : 
scopi Alexandrini dioeecesis complexa est. totam 
JEgyptum, Libyam, et Pentapolim, Antiocheui 
Episcopi dioecesis ex quindecim constitit provinc 
ciis. J'piscopi positi supra dioeceses dicti sum$ 
Metropolite, vel horum aliqui etiam Patriarchae 
qui vero unius provincie Friecopis preesiderent, 
hi appellabantur Primates. Hanc regiminis 
siastici constitutionem jam Concilium Nicenutn & 
generale vocavit antiquum morem Canone sexto. 
Protestantes, dum negare nom possunt isti-: 
us eminentie antiquitatem aliorum Episcoporum 
supra alios; tamen non tantum huic eminentiee in 
iis,. qui Patriarche; Metropolite , Primatesque 
appellati.sunt, verum in ipso etiam Romano Por 
tifice originem nonnisi inde dederunt, quod cum, 
ut iidem dicunt, isti majorum urbium Episcopi 
fuissent, et opulentiores, majoremque tenuissent . 
scientiam, idea ad hos jam consilii, jam alterius 
guxilii petendi eausa solitos esse venire alios Epi- 
8CO- 





"fb. an. I. /Er. Chr.usque ad Sac. IP. 107 


K0pos: qua vero occasione hi istos sub suam tra- 
ierint potestatem dominandi libidine, nec hac in 
re ullum Romano Episcopo fuisse artificem exer- 
citatiorera.... Qui modestius sentiunt , ut Bingham 
Origin. .Eccl. lib. 9. cap. 1., $. 8. et. lib. 16. cap. 
1 ..14. dicunt, ab ipsa Ecclesia hunc inductum 
ese inter Episcopos ordinem imitando formam 
regiminis, Civilis , absque ulla tamen necessitate 
aleujus auctoritatis quasi capitis supra alios. Pho- 
üu, ut est scriptum a Nicolao I. Rom. Pont. V- 
n 70. ad Episcopos Gallie, asseruit, quando 
df Romana, urbe Imperatores Constantinopolim 
sugt translati, tunc et Primatum Bomane Sedis 
sd Ecclesiam .Constantinopolitanafn transmigrasse. 
Urbis igitur Imperiali dignitati posuit.esse conne- 
im Eccles: Primatum. In Concilio Chalcedo- 
nsi Episcopi volentes Episcopum Constantinopo- 


lanum efferre non tantum supér omnes Patriar- 


Gas Orientis, sed huic etiam parem potestatem 
aserere supra universum. Orientem ei, quam de- 
ceps Bomanus Episcopus tantum obtineret in 
Ocedente , allegarunt tale sjfatutum jam esse fa- 
cum à centum quinquaginta Episcopis. Concilii 

inopolitani L eo. quod Constantinopolis es- 


— $t Nova Roma. A Protestantibus autem quoad 


originem Sedium Patriarchalium, et Metropolita- 
Baum neque Juris Ecclesiastici Doctores Neote- 
rii videntur distare, asserentes fuisse Episcopos 
omnes ab initio equales, et nonnisi postea faci- 
lioris rectionis causa institutos esse illos juris, et 
auctoritatis inter eosdem .Episcopos gradus: Pri- 
matum vero. Romani Pontificis hinc tamen excipi- 


| unt ; utpote clare expressum in ipsa etiam Scri- 
ptura sacra. ' 


Ex 


1o8  . Jnstitut. Hist. Eccl. Pars. I. 


Ex Primatu autem, quem Christus inter ipso 
etiam Apostolos instituit, "Petroque contulit, u 
capite Constituto, quemadtodum ait S. Hierony 
mus fib. 1. contr. Jovinian. : Schismatis folleretu 
occasio, sequitur, ut et, Pétri potestas se se exten 
derit supra universam Ecclesiam , et peque ceter 
Apostoli singulas sibi possent defendere, et asse 
rere Ecelesias separatim, atque disjuncte ab. Ro 
mana Eccleéia, et a Cathedra Petri, ut jam schis 
maticüs, et peccator esset, ut inquit S. Optstu! 
Milevitanus Zib. 3. adv. Parmenian. Cap. 32.qu 
contra singularem Cathedram alteram collocasset 
Christus ait S. Cyprianus lib. de Unitate Eccl. su 
per unum cedificavit Ecclesiam , et ut. unitatem 
stabiliret , unam Chathedrarn constituit , et Uni- 
talis originem posuit, dum eam ab uno homim 
descendere ostendit. Hec unitas non mansisse, 
. nisi Ápostoli eas omnes , quas fundarunt per uni- 
versum orbem terrarum Ecclesias Petro, velut ce- 
piti totius Ecclesiae , adjunxissent, a quo separe- 
ti, et divisi, neque in corpore Ecclesie , ' eios 
Caput Petrus erat, fuissent.: Jam si hoc in Apo- 
stolis füit, et Apostolici muneris agcramentum ita 
Dominus, ut inquit S. Leo M. Epist. 10. ad fri- 
&copos per Provinc. PV'iennens. constitutos , adi 
omnium Apostolorum officium pertinere voluit, 
ut in beatissimo Petro , Apostolorum omnium 
summo, principaliter collocaverit , ut ab ipso; 
quasi Todem capite dona sua, velut in corpus 
omne diffunderet, aliunde ne omnis illa distribu- 
tio, et ordinatio potestatis, quz se statim. in Ec- 
clesia ab ejus prima eetate exhibuit , fluxit, quam 
ab Apostolis, dum fundassent Ecclesias, et a Pe- 
tro? Qu» enim Ecclesie atque harum Episcopi 
in potestate regendi non pependissent a Petro; 
hi neque subjecti ei fuissent , tamquam membra 

capi- 





"fb an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 309 


apiti. Igitur neque ullum supra hos Primatum 
eiam potestatis habuisset. Connexio totius corpo- 
ris, sunt iterum verba S. Leonis M. Epist. 12.ad 
Anastagjium "Thesselon. Episc. unam sanitatem, 
vnam pulchritudinem facit: et ec connexio toti- 
is quidem corporis unanimitatem requirit , sed 
precipue exigit. concordiam | Sacerdotum. |.Qui- 
lus etes dignitas sit communis, non est tamen 
. edo generalis: quoniam et inter beatissimos 4- 
putolos in similitudine honoris fuit quedam | di- 
^ «retio potestatis, eá cum ornnium par esset electio, 
umi tamen datum est , ut ceteris preemineret. 
De qua forma Episcoporum quoque est orta di- 
dinctio, e£ magna ordinatione provisum est, ne 
oannes sibi omnia vindicarent: sed essent in sin- 
pulis provinciis singuli , quorum inter fratres 
laberetur prima sententia: et rursus quidum in 
majoribus constituti sollicitudinem susciperent am- 
: , per quos ad unam Petri Sedem univer- 
salis. Ecclesie cura conflueret , et nihil usqam a 
uo capite dissideret. Protestantes nolunt reco- 
mecere Primatum potestatis in Petro, ejusque 
meesore Romano Pontifice. Hinc «ad illos de- 
Y*meunt modos, a se tantummodo excogitatos, 
qbus illa distinctio inter Episcopos, Romani- 
que Pontificis eminentia supra omnes Episcopos 
Céros, quam viguisse jam a primis Ecclesiw se- 
euis omnia testantur historiarum |: monumenta , 
&orta sit. De hac autem Origine Sedium Patri- . 
uchslium, et Metropolitanarum egi jam in Dis- 
trtationibus meis in Selecta Argumenta Histor. 
Dissert..]l. ubi, quod breviter hic egi ple- 

hiu$ tractatum, et demonstratum reperietur, 


' $2 


iio  ' ustitut. Hist. Eccl, Pars 1,55 


9. 


Per ^postólum Paulum ulterlor propagatio Evan- 
geli. De Dionysio -freopagita. | fpostoli 
Pauli Romana vincula. mM 


Paulus Jerosolyma, quo erat profectus illius 
controversie causa, quc supra demonstrata 'est 
$. 7. Antiochiam reversus, cum primum illas im 
Syria, et Asia visitasset Ecclesias, que jam erant 
ab eo fundate, ulterius deinde processit in Asi 
ea, qua appellata est mirior.. Hino in Europsm 
transiit , atque idem lümen Evangelii intulit in 
Greciam, et Macedoniam. Athenis, que in e& 
regione Grecie, que Áttica vocata est, urbs & 
cultura doctrine, hominibusque doctis fuit longe 
celeberrima, in ipso -Áreopago Paulus Christum 
Atheniensibus annunciavit. Areopagus Martis col« 
lem significat ab ars x&/ 74». In hujus templo, 
Marti Sacro, a selectissimis Tudicibus judicia con- 
sveverant celebrari, que habebantur incorruptis- 
ma et equissima.. Paulus sua concione cum alios, 
tum Dionysium quoque unum ex his Areopagitis 
judicibus ad Christi fidem perdusit. 


Hunc Dionysium factum esse deinde Atheni- 
ensium Episcopum docet Eusebius Zib. 4. H. E. 
cap. 35. Hoc eodem Galli gloriabantur velut gentis. 
sue primo Apostolo, quem ad se in Gallias a Cle- 
mente ]. Roniano Episcopo missum esse crederent 
ad predicandum Evangelium. Negat vero Sir- 
mondus cum pluribus alíis Criticis: suffragantur- 
que liuic negationi vetusta Martyrologia ipsius et- 
jam Gallicane Ecclesie , duos habentia Dionysios, 
quorum alter Atheniensium fuerit Episcopus, Athe- 
nisque sit ignis supplicio affectus , alter Purisien- 

| sis 


«fb an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. 111 


sis meque Episcopus , et capite plexus causa Reli- 
gionis. "Dionysius Areopagita plures habet libros, 
videlicet binos de Hierarchia, Celesti, et Ecclesia- 


. fia, dé Divinis nominibus, de Mystice Theolo- 


— —— .o- —— —-— - 


- — 


già, nec non Epistolas decem. Qui Galli credide- 
runt, hunc suum fuisse Apostolum, iidem etiam 
pro his libris, tamquam ejusdem Dionysii germa- 
nis, steterunt. Quo in numero Natalis etiam Ale- 
under est. Qui vero huic abjudicantur ab liis 
(riticis multo melioribus , et firmioribus ratio- 
nibus , vixque jm aliquem credo esse, qui 
lo non haberet pro Dionysio supposititiis. 
Nula enim horum fit mentio ab Eusebio, et S. 
Hieronymo, quamvis de hoc scripserint: nec quis- 
quam alter horum meminit usque ad a. 552. Pre- 
terea sunt. in his suppositionis indicia admodum 
dara, De dogmate enim adversum quod impegit 
Nestorius, et. Eutyches, ita in his scriptum est, 


. quemadmodum scribi solet, de re, postquam hzc 


in controversiam vocata, et disceptata, decisa, et 
(lucem posita est ab Ecclesia: id, quod adver- 
ütw ex iis etiam vocabulis in libris Dionysii adhi- 
bitis, et usurpatis, que nonnisi post errorem Ne- 
ori, et Eutychetis usurpari in Ecclesia coepe- 
ran, —. — - 


Ex Macedonia, et Grecia Paulus revertens, 
erorolymamq ue veniens cum elemosyna , quee 
erat collata ab Ecclesiis in Asia , et Gracia pro 
Christianis in Palestina, ab Judseis seditiose, iu - 
eum consurgentibus, occisus fuisset, nisi per Ly- 
siam Tribunum Romanum ereptus ex eorum ma- 
hibus esset, .À quo traditus Presidi observatis 
insidiis, que ei erant struetee ab Judaeis ad eum . 
perdendurb , ab hujus judicio appellavit ad tribu- 
nalCasaris. Bomam perductus, ibi biennium de- 
. ten- 


v^, 


113 Institut. Hist. Eccl. Pares L . ... 


tentus fuit in vinculis ita tamen, ut omnibus ad 
eum adeundi facultas data esset. gitur et!in vin« 
«ulis Christum predicavit, et quosdam. ex ipsius 
' Cesaris etiam domo, et propinquis ad fidem. it 
Christum convertit. Jhilip. á. v 22. Liber dirmis- 
sus, quod factum est anno 7Er. Chr. 58. ubi dein- 
ceps Paulus versatus sit in preedicando Evangelio, 
obscurum est. Ibi enim Lucas abrupit suam nar- 
rationem de Paulo in Actis Apostolorum, ubi ad 
ejus liberationem ex vinculis pervenit: nec aliun- 
.de quidquam suppetit ad hoc sciendum , donec 
Romam rursus venisset, atque hic una cum Pe- 
' tro, Apostolorum Principe, munus suum Aposto- 
licum martyrii gloriá cumulasset, uu 


$. 10. 


Persecutio a Nerone Imp. in Christianos excita- : 
£a, qua et .postolorum Principes sublati. 
sunt. 00014 


Nero Imperator, ut erat nature importune, 
atque sui impotens, spectaculum ardentis Troje 
sibi volens facere, clam urbi Romae subjici ignes, . 
et eam inflammari jusserat. Incendium per sex 
continuos dies sic depopulatum urbem est, ut ex 
ejus regionibus decem , et quatuor, nonnisi qua- 
tuor conservate a flamma sint. Quamvis vero i$ 
sibi proposuerit , Urbem deinde restituere majo- 
re etiam magnificentia , ut illius novus conditor 
haberetur, a suoque eam nomine appellaret; ta- 
men omnium Romanorum odium ingens suscepit, - 
postquam compperissent, incendii fuisse auctorem. 

lle tamen, quo infamiam istius criminis sopiret, 
spargens rumorem, Christianos fuisse hujus. incen- 


)et.C€. 


b an. I. Er. CBr. usque ad Sec, IF. 115 


ij auctores, et structores, in hoe quasi sontes 
onstituit supplicium; nec hoc contentus, ex ho- 
m etiam cruciatibus, atque crudelissimis morti- 
us sibi denuo ferale paravit spectaculum. Nam 
tecuturus hoc suum decretum, Christianos, alios 
sutos ferarum pellibus, canibus objecit lanian- 
», alios cruci affixos, aut pelis per guttur tra- 
eios in horto suo columnarum instar disposuit , 
os saccis impositos, pice imbutis, facium instar 
wendit, ut ubi defecisset dies, in usum nocturni 
mínis urerentur, dumque ipse per ludum, et 
rum inter hzc lumina, atque eos qui in crtci- 
us, et palis affixi hererent, in quadriga discur- 
eret. Tacit. lib. 15. cap. 58. Dio in Nerone. Nec Bo- 
w tantum ista se tenuit Neronis in Christianos 
rudelitas, sed in omnes etiam Imperii Romani 
rovincias se se difludit. Namque Post etiam, eam 
delicet, qua Roms primum fuit exercita acer- 
itas, datis legibus Fteligio vetabatur , palamque 
dictis propositis Christianum | esse non licebat. 
luat verba Sulpitii Severi lib. 2. Hist. Similiter 
Jrotiu, atque etiam apertiuslib. 7. cap. 7. Nero, 
inquit, Rome Christianos suppliciis, ac morti- 
as afecit, ac per omnes provincias pari perse- 
ufione excruciari imperavit, ipsumque nomen ex- 
'rpare conatus. — Etiam Lactantii de Mort. Per- 
xuütor. cap 9. sunt verba hec: Cum animadver- 
re£ (Nero) non modo Rome, sed ubique quoti- 
e magnam multitudinem deficere a cultu idolo- 
m, et ad Religionem novam , damnata vetusta- 
, transire , ut erat execrabilis, ac nocens. ty- 
nus, vrosilit ad execindendum ccleste Tem- 
m. Hec testimonia ostendunt, hanc a Nerone 
itatam persecutionem non fuisse tantum exer- 
m Romae, sed emissam in omnes Imperii Ho- 
ni provincias ad exstingvendum omne Christia- 
Zomulus 4. 8 num 


114 Ot . Institut. Hist. *Ecci. Pars £F. -— 


num nomen, ac proinde falsitatis. etiam arguunt 
quod Dodvellus asseruit, intra moenia tantum Ro 
mana mansisse hanc Neronis persecutionem , cu 
jus est, Martyrum minuere. numerum, ut, 
sangvine étiam suo Christiane Religioni dederur 
testimonium , testes eidem Religioni subtrahantui 


.. Tn hac persecutione iisdem testibus, quos mo 
do produxi, sunt autem , et multi alii, Petru 
' Apostolorum Princeps actus in crucem est, Paulu 
gladio percussus anno Imperii Neroniani decim 
quarto, qui et ultimus fuit juxta S. Hieronymun 
lib. de Fir. Illustrib. anno /Er. Chr. septimo, € 
sexagesimo, In quo tamen non omnes Critici ao 
curate conveniunt. Ex epistola Dionysii Corinthie 
rum Episcopi refert Eusebius Jib. 3. H. E. cap. 85 
Apostolos, Petrum, et Paulum Corinthum ej« 
ingressos, et una in Italiam profectos eodem tege 
pore pertulisse martyrium. Idem Eusebius A5 
H. E. cap. 15. et S. Hieronymus Jib. de Fir Hhwt 
docet, Romam contendisse eosdem Apostolos pre- 
pter Simonem magum , eumdem, de quo ja füi 
sermo; qui suis prestigiis adeo fascinaverit Rome 
nos, ut illum haberent pro Deo. Cumque idem S 
mon magus Neroni promisisset, se volaturum is 
celum , atque spectante Imperatore , et populs 
Romano sursum celum versus ferretur, Petri pre 
cibus, ad Deum fusis, decidisse, atque crura oom 
Íregisse. Petro in hac precatione a Sulpitio Sey 
lib: 2. Hist. et a S. Cyrillo Jerosolymit. Catecl 
6. etiam Paulus Apostolus conjungitur. Itaque he 
re Neronem, qui jam fureret in Christianos, e 
magis esse incitatum, ad supplicium irrogandum 
utrique Apostolo. S. Chrysostomus 4j5. i. conti 
JFituperatores Fite Monast. docet, Paulum e 
eliam de causa a Nerone damnatum, quod ii 

| S0 pel- 


"1b an. T. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. 115 


lex, Pauli opera facta Christianà, se deinde 

eroni negaverit. Petrus in crucem actus est ca- 
pite ad terram converso ,. ipso Petro, ut sibi crux 
ita constitueretur, orante quemadmodum ex Ori- 
geme Eusebius refcrt Zib. 5. HI. E.cap. 1. Paulus 
apite minutus est. Diversitas hec supplicii iude. 
venit, quod hic civis Romanus fuerit, non Petrus. 


In Actis Martyrii SS. Processi, et Martinia- 
xapud Surium, et Hegesippum Juniorem refer- 
ur, ab his utpote custodibus carceris, Petrum, 
1quo erant baptisati, esse dimissum e carcere, 
Tuque Christianis urgentibus se se ex. urbe sub- 
ucere voluerit. Dum.autem in porta Urbis esset, . 
Christum ei apparuisse velut ingredientem in Ur- 
bem, quique a Petro interrogatus, quo iret, re- 
eponderit: Pergo Romam denuo crucifigí: quod- 
cum Petrus intellexisset, ad se pertinere, re- 
ad carcerem. Huic narrationi neque Orige- 
nes Homil 21. in Joan. fidem adhibuit: Acta etiam 
hec non sunt omni fide digna. Basnagius in Án- 
23lib. inde id etiam negat, quod, hoc ut ipse as- 
"etit, nequidem fieri potuetit. Siquidem Chri- 
stum oportuisset e celo descendere; quod vero 
futirum non sit ante finem mundi; vel si in ce- 
lo.mansisset, et tamen Petro etiam apparuisset eo- 
dem tempore in duobus locis debuisset existere. 
Verum hec Christi apparitio quamvis, ut ostendi, 
crta non sit: tamen ratio, obquam Basnagius 
hanc negat, nulla est. Nam quid is. faciet cum 
illa Christi apparitione , quam factam Apostolo 
Paulo, dum pergeret Damascum, refert Lucas Act. 


9. v. 17? 


Eodemne anno, et die.martyrio affecti sunt 
Petrus, et Paulus? Sic.est nop tantum in Roma- 
' 8g "* na 


X18  . JZnetitut. Fist. Eccl. Pars I. 


nee Ecclesie Martyrologio , verum etiam in Gre 

corum Menologio. Idem hoc testatur Dionysiu 
^ Corinthiorum Episcopus , qui vixit a. Chr. 16€ 
cujüs jam supra testimonium adduxi, Fusebius 7, 
Chronico, S. Epiphanius Zker. 27. S. Hieronymu 
de Scriptorib, Ecclesiast. Huic contrariam opinio 
nem de Paulo uno anno post martyrio affecto, aj 
hereticis esse invectam, docet Concilium Roma 
num sub Demaso celebratum, et Gelasius Papa ii 
Concilio pariter Romano Episcoporum septuagin 
ta, ut mirum proinde sit, post Prudentium, Ara 
torem, et quosdam alios ex vetustioribus , Ps 
hereticos deceptos, adhuc etiam Pagium inciden 
in istam opinionem potuisse. 


$. 1h 


Quid tenendurn de narratione sit, qua habet, Sr 
monem magum esse dejectum ex alto Petr 
"dpostoli precibus , dum volare tentasset, se 
que adscensurum in ccelum promisisset. 


. Hane rem perhibent Eusebius, S. Hieronymu. 
S. Cyrillus Sulpitius Sev. iis locis, que sunt 
superiore indicata, et preeter hos S. Epiphanius Z&er 
91.S. Philastrius de /Icres. cap. 5. S. Áugustinut 
KEpist. 86. ad Casulanum , affirmans, Rome idcire 
co etiam jejunium esse servatum, et postea conti- 
nuatum, die videlicet Sabbati, quando Petrus renz 
istam adversus Simonem perfecit, Maximus Tau- 
rinens. Serm. 5. in Natali Jpostolor. Theodore- 
tus Jib. 1. Heeret. Fab. cap. 1. Arnobius Ji^. 2. adv. 
. Gentes, qui etiam locum nomine Brundam me- 
morat, quo Simon post suum ex aere casum cum 
fuisset portatus, ibi se ex altiore loco partim do- 
lore, partim pudore precipitem dederit, mortuus- 
que sit. Rem 





AM ban. I. Er. Chr. usque ad Sec. IF. 115 


Rem tamen tot testimoniis fultam Scriptores 
e Protestantibus falsam ducunt, habentque sibi 
consentientes aliquos etiam ex Catholicis, nomina- 
tim Valesium, et Honoratum Carmelitam.  Affe- 
runt in argumentum primo, quod S. Justinus M. 
in prima Apologia sua, quam Antonino Pio: Imp. 
et Senatui Romano obtulit pro Christianis; quam- 
vs Simonis mentionem fecisset , huncque dixisset 
venisse Romam sub Claudio Imp. cumque miracu- 
lh arte magica edidisset ,. fidem Romanis fecisse, 
€ ese Deum , qui ei statuam etiam statuerint 
' in Tiberina insula inter duos pontes cum inscri- 
. tione Simoni Deo Sancto, tamen tali tam oppor- 
. tmoloco rem hanc de volatu, et precipitatione 
Simonis, tam pertinentem ad suum propositum , 
reliquerit, et preteriverit silentio. Ex Lactantio 
deinde petunt argumentum : qui cum ex professo 
*ripserit adversum Gentiles, ut inanitatem deo- 
mm, quos colebant, iis ostenderet; tamen per- 
inde tacuerit, hunc Simonem ab iis esse habitum 
Ww» Deo, cujus falsam divinitatem tam clare et 
tette iis potuisset demonstrare ex ejus prexcipite- 
Uwe, et crurum confractione. Sed neque Scri- 
Pw Gentiles, qui Imperatorum, ipsiusque Ne- 
"i vitm scripserunt, rem tam miram, etiamsi 
lintum attentatam, si accidisset, preeterituros fu- 
We silentio: e quibus tamen nullus eam attigerit. 


.  Producti sunt testes non unus, alterve, sed 
Mvem, iique graves, et ad fidem faciendam ido-. 
Jé. Adversus horum testimonium potestne vim 
silentium, sique causa etiam appareat, cur 

. Bj qui siluerunt , abstinuerint a re exponenda 

aperte, et clare? Quid Critica de hoc habeat, et 
priecipiat, demonstratum est Prolegom. $. 5. Non 

est vero difficile assequi, quee in his omnibus ca- 
| sibus, 


118 N^ Igsitut. Hist. -Fccl. Pars 4. 


cibus, qui allati sunt, caus fuerint silentii. Ju 
etinus apologiam pro Chmistianis scripsit. In ha 
cautus esse debuit , ne; quamvis verum diceret 
'tamen hoc dicendo Imperatorem ,. et Senatum 
quibus apologiam obtulit, :commemoratione rei 
offenderet, quaque in ruborem illos dans exaspe 
.raret potius, quam. propitios faceret Christianis 
Dum ergo memorasset, Simonem fuisse magum 
etqte erts. miracula tantum vi demonum faeta 
jamque slioquin res de volatu, et ex aere cas 
ipsis fuerat. nota ,. fuissetne Justini aliquà: pruden 
tia, hanc iis patenter oggerere? Qui nec Simoni 
miracula pbtuisset asserere, arte magica fuisse edi 
tà ; nisiihoc ipsum de volatu Simonis, ejusque e 
aere.casw jam velut notum Imperatori, et Senatui 
supposuisset.  Lactantio fuit propositum illorun 
«eorum demonstrare inanitatem, quos Gentiles « 
adhuc tempore colebant, dum libros suos Institu- 
tionum sctipsisset, volens illos ad unius veri Dei 
, quem Christiani colerent, agnitionem perducere 
Cur ergo Simonem memoraret, cujus jam priden 
evanuerat flcta, et magicis artibus queesita divi 
nitas, causa nulla erat , scribens seculo quarto 
jamque circiter trecentis annis post Simonis mag 
inte"itum. . Gentiles autem Scriptores, et Histore 
ci rem hané de Simoné memorare potuissent. 

et in his eum. alie, tum haec potuit esse silentii 
cau:a, .ne non tantum Imperatoris, et Senatus, 
verum etiam universi populi Romani famam ma- 
cularent, memorie prodendo sic a mago his fuie- 
se illusum, ut hunc susceperint colendum pro Deo, 
Quin ne horum quidem omnium tale est silentium, 
ut nihil de hoc prodiderint. Nam Dio Chrysosto- 
mus Orat. 5. dicit, Magorum quemdam fuisse in 
aula enutritum , qui se volaturum Neroni promi. 
serit. 


Bas- 


7b án. 4. £r. Clir.usque ad Seo. IP. 11g 


" Basnagius in Ánnalib. aliud quidpi&m solidi- 
w sibi videbatur reperisse adversus hane de Si- 
mone Mago narrationem , quamque ipse Justinus, 
primus narrator, conceperit ex illa statua, quam 
putavit Srmoni Mago ab B.omanis positam. In hoc 
enim errasse ipsum. Anno 1574. sub Pontificatu 
Gregorii XIIT. in insula Tiberina basis lapidea 
eruta est, et reperta hanc habens inscriptionem ; 


Semoni Sanco Deo Fidio Sacrum . 
Sex. Pompejus S. P. F. Col. Mussianus 
Quinquennalis decur. Bidentalis 
Donum dedit. . 


Hanc Basnagius vult fuisse statuam, quam Ju- 
Mimus viderit, in cujus inscriptione hec: :Semoni 
fanco Deo, aliter sic legens Simoni Sonc«o Deo, 
levenerit in illam opinionem, Simonenv Magum 
ee a Romanis habitum pro Deo: quippe, ut 
| We vult Basnagius, imperitus lingve Latine. 
I lh edem sententia de male lecta hac inscriptione 
tbjustino, et unde false narrationi occasio data - 
itjtunt Salmasius , Mosheimius, nec non Pagius, 
Pius, Valesius, pluresque alii./ Argumentum 

hoc adversus veritatem istius narrationis 

tur in Inscriptionis hujus lectione. [nscium 

: ftne lingvae Latine Justinum tantummodo asse- 
^ Flur, quin hoc probatum sit a Basnagio, vel pro- 
| possit. Deinde adeone. inscius, ut ne legere 
quidem seiverit voces aliquot. latina lingva exara- 
l5? Sj neque legere scivit, sique vel dubium ha- 
but, num recte per seipsum scripturam Inscri- 
lionis legerit, anne omisisset , aliquem adhibere 
ne gnarum lingve? Is, qui philosophus fuit 1; 
apologiamque scriberet, quam ipsi Imperatori, et 
Senatui Romano offerret, in hac attulissetne ali- 


. . quid, 





130 ^ Institut. Hist. Eocl. Pars ), : 


quid, quod certum, et exploratum non habuit, 
quodque nec studuerit rite cognoscere, sique per 
seipsum hoc facere non potuisset, aliena in auxili- 
um vocata opera? Et hocne cadere potest in Phi- 
losophum , quod non fuisset. nisi hominis stultissi- 
mi? Nec in illis vocibus : Semoni Sanco facilis 
cuipiam rudi etiem, nedum Justino potuit esse er- 
randi occasio , cujus Semonis Sanci multe fuerint 
Rome statue , quemadmodum videre est apud 
Grutterum, et Baronium in Annmalib. ad an. 44. 
Falsumquoque est, quod idem Basnagius obmovit, 
non fuisse a Romanis nomen Sanct in inscriptio- 
. nibus alicui datum. Talem énim inscriptionem 
modo apud' Baronium citato loco cernere poterat, 
queque est hec: Sanco Sancto Semon, Deo Fi- 
dio Sacrum. Et quid opus multis? Namque hoc 
de statua, Simoni Mago a Romanis posita iisdem 
Romanis etiam Tertullianus Apologetic. cap. 13. 
objecit, cujus ad illos hec verba sunt: Simonem 
Magum statua, et inscriptione Sancti Dei inaw- 
guratis. Etiamne Tertullianus tantum modo cce 
quodque non haberct bene exploratum scripsisset 
eque, ut Justinus ad Imperatorem, et Senatum? 
8. Irenzeus quoque hoc de statua Simoni Mago p 
sita a Romanis testatur, nisi quod a Claudio L- 
peratore, qui Neronem antecessit, dicat hane 
fuisse ei positam , cujus lib. 1. cont. Heres. 
99. hec verba sunt: Quippe cum esset sub Clam. 
dio Cesare, a quo etiam statua honoratus esse 
dicitur propter magicam. (uer) Hic igitur 8 
multis quasi Deus glorificatus est. 


$. 12. 





4b an. J. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 131 
$. 12. 


Altera Ecclesie persecutio excitata a Domitiano 
Imp. Quedam memorabilia de S. Joanne 
"post. 


Tales persecutiones adversus Christianos, - 
qualis excitata a Nerone est, dato generali edicto , 
eque extendente ad- omnes provincias Romani 

li, numerantur universe decem a Nerone 
wque ad Diocletianum. Novis he edictis semper 
actatee sunt: sive quod vim edictum amiserit , 
rscissis actis Imperatoris , qui persecutionem ex- 
davit: quod et Neroni, hosti judicato per Sena-' 
um, et Domitiano, qui auctor secunde» persecu- 
lonis fuit, pluribusque aliis Imperatoribus acci- 
€ dt; sive quod plures ex Imperatoribus mitiores 
| eg Christianos fuerint, neque eam, quam an- 
tcesores instituerunt persecutionem , continuari 


voluerint. 


. Altera igiturtalis persecutio a Domitiano Imp. 
excita est a Rr. Chr. 95. juxta Eusebii Chroni- 
CU. Causa , quee illum , ferum alioquin, et cru- 

in alios, instigaverit etiam adversum Chri- 
snos, illa fuit, quemadmodum Eusebius Zib. 5. 
AH E cap. 20. refert ex Hegesippo, quod cum 
ivisset, a Christianis coli Christum, cujus re- 
gnum sit super omnia alia regna, illos Imperio 
no judicaverit. exitiabiles. Itaque in eos etiam 
precipue, qui ex stirpe Davidis descenderant, 
siquidem Christus hujus filius predicaretur sum- 
mus omnium Regum, atque in ejus throno succes- 
sor. Sed cum e cognatione Jud, qui frater Do- 
mini in Evangelio. appellatur, quidam capti, et 
ducti ad Domitianum essent , horumque vidisset 

8 c pau- 


193 . . Institut. Hisf. Eocl. Pars E 5 - 
| MES | 
paupertatem, talesque, a quibus nihil suo impe- 
rio timendum haberet, hosque percontatus, intel- 
lexisset, Christi regum non esse terrenurh , se 
caeleste, cuiusque gloria se tantum exhibitura ir 
mundo sit, dum in ejus fine venturus ad celebran 
dum judicium esset , non tantum istos dimisiss: 
liberos, séd persecutionem etiam, quam excitave 
rat, stitisse. Tres nonnisi annos imperavit; inter 
fectus à conjuratis, ejusque :Áctis a Senatu rescís 
sis ob crudelitatem. Itaque vi etiam istius rescis 
ionis sedata est hec persecutio. 


In hac persecutione Home, quemadmodum 
refert Tertullianus Jib. de Prescript. cap. 56. Jo 
annes Apostolus, incertum, sua sponte ne Roman 
venerit, vel ductus eo sit, in olei ferventis doliun 
missus. est: cumque hinc vegetior exiisset , quan 
ante dum intraret, fuerit, relegatus in Patrooi 
/Egei maris insulam est. Interfecto autem Domi 
tiano Ephesum rediit. Hic etiam vita functum es 
se, jam est dictum supra (. 5. Joanni Christus ii 
cruce matrem suam commendavit tamquam eju 
filio. Hine. proclive est cogitare, eamdem Virgi 
nem Deiparam adhewsissa Joanni etiam abeunt 
in Àsiam, ad predicandum Evangelium, et habi 
tasse cum Joanne Ephesi, idque Baronius in Án 
nalib. ad a. 44. ex his etiam verbis Synodi Ephe 
sine ad Clerum ^ Constàántinopol. concluseret 
Quando et Nestorius impia instaurator hcereseg 
in urbem .Bphesiorum veniens, in quà Joanne 
Theologus, et Maria Deipara. Ecclesia in me 
moriam virginis Deipare edificata exstitit Ephesi. 
in qua etiam Concilium Ephesinum 1. adversu: 
Nestorium fuit celebratum. In hae igitur urb: 
Ephesiorum eatenus dicta est Deipara esse, qua 
tenus sub ejus tutela posita fuerit, quemadmo 

um, 


e. 


b an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 123 


àm et sub Joannis, qui ibi et habitasset, et 
tumulatus etiam esset.  Áttamen certius est, Dei- 

m non abivisse cum Joanne in Asiam, nec 
ise Ephesi. Nam cum Polycrateg Ephesinus 
Episcopus omnia studiosissime conquisivisset or- 
mmenta Ephesine Ecclesie ab iis, qui sancti- 
monia, vel auctoritate eminentes Ephesi, vel 
in Ásia domicilium habuerunc, dum controversia 
aptaretur. de die celebrandi Paschatis ; profecto 
mn omisisset eamdem etiam. memorare Deiparam, 
fikec unquam Ephesi fuisset. S. Epiphanius quo- 
qe Zker. 78. negat, Deiparam mansissa- cum 
lenne, cura quidam Joannis exemplo sse tueren- 
tur habentes feminas, in suo convictu , et contu- 
bernio, qua 4v«r1' ( dilecte) consveverant appel- 
hri, et quarum contubernium Clericis per Conci- - 
lum Niceenum fuit interdictum. 


Virginem Deiparam mortuam, et ad tumulum 
cnditam esse Jerosolymz Juvenalis Jerosolymo- 
mm Episcopus affirmavit Marciano Imp. et. Pul- 

ie ejus conjugi teste Euthymio apud S. Dama- 
vum Orct. 2. de Dormitione Deipara, : Ipse 
Yto Damascenus hoc eodem loco. docet, Deipa- 
^, postquam posita ad monumentum fuisset , 

in celum assumptam esse una cum cor- 

p*te, idque refert velut acceptum ex antiqua tra- 
diione, Idemque sic de assumptione Deiparee est: 
apid S. Andream Cretensem Orat. de Laudihus . 
Deipare; et apud S. Gregorium Turonens. 4b. 1. - 
de Miraoulis cap. 4, Idemque ex S. Epiphanio etiam 
Cit. loc. non obscure intelligitur. Nam is queestio- 
ne posita, cur Scriptura Sacra de obitu, et tvans- 
iu Deiparee sileat, dicit, Jd factum se arbitrari 
propter admirationis vehementiamzn ,| ne hominum 
animos majorem quemdam, in stuporem conjiceret. 
n Quam- , 





194  .  Jnetitut. Hist. Eccl. Pars Y. 


Qanivis enim non expresserit, quid id fuerit, ta« 
men intelligitur quidpiam non ordinarium, et ugis 
tatum, quod in omnium morte, et exitu ex hae 
vita contingeret, sed prorsus insolitum: utpote 
quod tale asserat, quod propter admirationis wei 
hementiam hominum animos in majorem stuporem. 
conjiceret. Quale profecto non fuisset, si Beatie 
sima Virgo mortua, et tumulata eamdcm cum ali 
is mortalibus sortem subiisset mortis, et tumuls& 
. tionis. Etiam quod ipse Epiphanius non apertit: 
verbis dixerit, et explicuerit, quidnam istud fu. 
erit mirandum, atque stupendum, indicat tale fe 
isse, quod omnibus notum, et ab omnibus credi- 
" tum sit, nec proinde ejus verbis magis declareri' 

debuerit. | | 


6. 13. 


Tertia perseoutio in Christianos excitatur pe 
resoriptum Trajani Imp. 


.— Primi seculi anno 98. Trajanus factus Impe- 
rator est. Ád hoc tempus quanta incrementa ce— 
perit Religio Christiana, cognosci potest ex lite 
ris Plinii Procons. Bithynie ad Trajanum, et qua 
ratione nova persecutionis flamma accensa sit iii 
Christianos. Hic nomine Christiane Reli 
quosdam ad se delatos supplicio addixerat. Per- 
motus autem eorum numero, qui similiter eran 
deleti, quid sibi faciendum haberet, per literas. 
ex Imperatore queesivit. Multi enim , inquit, 
omnis astatis, omnis ordinis, utriusque sexus etiam 
vocantur in periculum, et vocabuntur. Neque 
enim civitates tantum, sed vicos etiam , atque a- 
gros superstitionis istius contagio pervagata est, 
| que 


fb an. T. Ar. Christ. usque ad Sec. IP. 125 


qe videtur sisti, et corrigi posse. Certe satis 
enstat prope jaza desolata templa coepisse cele- 
irari, et sacra solennia diu intermissa repeti , 
pewim venire vicilimas , quarum adhuc rarissi- 
ius emptor inveniebatur. — Rescripsit Trajanus: 
Conquirendi non sunt: si deferantur, et arguan- 
iw, puniendi sunt. Jta tamen, ut qui negaverit 
ee. Christianum esse , idque re ipsa manifestum 
fecerit , id est supplicando diis nostris, quamvis 
anpectus in praeteritum fuerit, veniam ex poeni- 
' ia impetret. Plinii epist. 97. et 98. Zoc ubé 
; faetum est , scribit Eusebius lib. 5. H. E. cap. 27... 
et si fervor persecutionis acerba, in nos intentate, 

modo exstinctus fuit: tamen his, qui no- 
' bà mali aliquid ingerere cupiebant, non minor 
sidebatur relicta occasio, dum hic quidem popu- 
lu, illic autem cujusque generis magistratus pa- 
robat insidias , sic, ut quamvis palam, et aperte 
wn persequerentur, singillatim tamen in quacum- 
que provincia suam in nos redintegrarent crudeli- 
tatem, e£ complures fideles pro Christo decertan- 
la variis martyrii generibus obtruncarentur. 







Quamvis enim hoc rescriptum fuisset datum 
&xum ad Plinium in Bithyniam; tamen cum mos 
lobanis esset, ut ejus, quod rescriptum ab Im-. 
peaore est, formam magistratus in aliis etiam 
ptovinciis sequerentur, flamma' hujus persecutio- 
hii non se tenuit tantum intra Bithyniam, sed per- 
"Wit alias etiam provincias Romani Imperii. In 
iem literis suis Plinius quepiam perscripsit de 

itianorum moribus, et institutis ex confessio- 

B duarum ancillarum , que Diacons erant. So- 

litos videlicet stato die ante lucem convenire, car- 

menque Christo, quasi Deo, dicere secum invi- 

(en, seque sacramento non in scelus aliquod ob- 
| strin- 


1296 .  hstitut, FEhest. Ectl. Pars. I. 
' Y 

stringere, sed ne furta, ne latrocinia, ne adul-. 
teria committerent, ne fidem fallerent, ne depo 
situm appellati abregarent, quibusque peractis 
morem illis discedendi esse, rursumque* coeundli 
ad capiendum cibum, promiscuum tamen, et in-- 
noxium. mE 


.. In hac persecutione Simeon Marie Cleophes - 
filius ,' Jerosolymorum  Fpiscopus post Jacobum: 
Apost annos habens centum, et viginti etatis - 
martyrium subiit, in crucem actus ab Attico Sy-* 
rie administratore, sicque tulit cruciatus, queme.- 
admodum ex Hegesippo refert Eusebius 4b. S. 
JH. E. cap. 52. ut admirationi esset ipsi etiam Át- ,. 
tico. Hoc tempore S. Ignatius quoque martyrió 
affectus est, qui post Evodium secundus a Petro, 
Antiochene Ecclesia in Syria fuit Episcopus. Hune - 
ipse Trajanus confecto bello Dacico perque Syri- 
am in Parthos ducens exercitum sibi oblatum, 
atque accusatum, quod adversus ejus edictum nom 
desisteret Christum predicare, ad bestias damna- 
vit, Romamque, ubi supplicium exciperet , dud . 
jussit. Mos enim erat Romanis insignes malefa- . 
ctores, qualis proinde etiam Ignatius fuit Trajano, 
Romam mittendi ad prebendum horum supplicbó , 
-Romanis spectaculum. Cum per siam duceretur, 
sunt verba Eusebii lib. 5. H. E. cap. 36. singula. 
rum nihilominus civitatum, quas ingrederetur, 
.Ecclesias sermonibus , et cohortationibus suis com 
Jfirmans monebat | inprimis, ut sibi a pravis he 
reticorum opinionibus caverent : quc tunc primum 
in lucern ernergere curn coepissent copiosius pullu^ ! 
| Jabant.. Hortatusque est , ut postolorum tradi- 
tionibus tenaciter inhererent ,| quas quidem ad' 
certiorem | posteritatis notitiam testimonio | suo 
confirmatas scriptis mandare necessarium duxit. 

Du- 


fh an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 127 


. Ducenta, et amplius Christianorum millia exstitis- 
te jam tunc Ántiochie, in Actis Martyrum apud 
Coteler. Num. 1. pag. 157. videre est. 


Hadriano, qui Trajano successit in Imperio 
& 117. cum Athenas venisset, ut sacris Eleusinis 
intiaretur , Quadratus apologiam pro Christianis 
ebtulit. Hunc S. Hieronymus Aib. de Scriptoribus 
Eccl. dicit, Episcopum fuisse Atheniensem. Eusebius 
|. 4. H. E. cap..5. num Episcopus fuerit, tacet, 
 watum dicit, fuisse Prophetica gratia illustrem. 
Wem fecit Aristides e philosopho ethnico Christia- 
xu. Ex fragmento apologie Quadrati, quod su- 
apud Eusebium , cernitur, ex morborum 
prodigiosis curationibus, mortuorumque ad vitam 
revocatione, facta a Christo, et per eos, qui pro- 
t Christianam Religionem, hos argumenta 
datisse pro veritate ejusdem Christianse Religionis. 
Ihdrianus literis etiam Serenii Graniani Procons. 
hse permotus, quibus erat scriptum, Zniguum 
sideri, Christianos nullo objecto crimine , tumut- 
wis vulgi clamoribus , gratifcandi studio, in- 
éés causa occidere, quemadmodum est apud 
Ewebium lib. 4. H. E. cap. 8. rescripsit Minucio 
Fadano, qui Graniano successerat, Ne quis post- 
Áac sine objectu criminis, et legitima accusatione" 


'andemnaretur- 


$. 14. 


ia8 — Jnstitut. Hist. Ewh Pars L 
6. 14. | ; 



















Incendium persecutionis imminutum | per. rescri- - 
ptum Hadriani, non exstinctum. Celsus Phi- | 
losophus impugnator Christicne | Religionis. 
Templa, qua. Hadrianus absque simulacris 1 
deorum «adificavit. Justini Martyris apologia. 
4fntonini Pii Imp. rescriptum pro Christianis. 


| Per hoc Imperatoris rescriptum  mitigata 
est acerbitas persecutionis, non sublata, dum 
ii, qui Inimici essent Christianorum, inprimis sa« 
crificuli , qui. suos proventus imminui per eo, 
qui ad Christiana Sacra transirent, dolentissime& 
ferrent, variis artibus uterentur ad exitium stru. 
endum Christianis. Ipse Hadrianus sic a sacrifi-: 
culis inductus est, ut Symphorosam nobilem mae 
tronam, et septem ejus filios vario suppliciorans, 
genere affectos neci daret. Instituta peregrinatioc 
ne per Romani Imperii provincias, et ex Orien 
redux, Tibure domum edificavit Imperator, quam 
.domum Campestrem voluit appellari, reipsa ma» 
gnificum erat palatium', quo rara omnia, quee i 
peregrinatione collegerat, conferret. Quam dum 
' dedicasset, monitus est a sacrificulis, deos nom 
aliter habiturum propitios sue huic domui, nisi 
Symphorosam , et ejus filios adegisset ad diis sae 
crificandum. Itaque sic istis compararunt exitiumy 
abhorrentibus a sacrificatione. cta sincera JK 
tyrum apud Ruinart. Etiam philosophi Gentiles, 
dum scribunt pro defensione cultus suorum deo- 
rum, et Christianam Religionem traducunt, acue- 
bant iram Gentilium. Ex hoc numero hoc tem- 
pore fuit Celsus, secta philosophus Epicureus : 
cujus librum Origenes refutavit. Inter alia ob- 
jecit Christianis , quod cum recessissont e more 
. Q- 





Ab an. FL /£r. Chr. usque ad Sec. IP. 18g 


lorum omnium hominum plures deos colentium, 
rersamque sibi Religionem constituissent, tamen 
| hac neque ipsi inter se consentirent, haereticos 
scite confundens cum veris Christianis. 


De hoc eodem Hadriano Lampridius scribit 
Vita Alexandri SeveriImperatoris, quod, quem- 
fhodum iste templum voluerit Christo edifica- 
», et hunc inter deos referre, sic Hadrianum 
seque jam antea in omnibus civitatibus templa 
struenda curasse absque deorum simulacris, id- 
se pro Christianis, ubi hi Religionis sic officia 

erent: 'a quo tamen proposito dandi hec 

Christiaris destiterit monitus: sic enim 
turum, ut omnes fiant Christiani, et omnia tem- 
& deorum a cultoribus deserantur. Que vero 
wapridii sola suspicio fuit. Nam si ita fuisset, 
mc argumentum habuissent Justinus, Athenago- 
s, Tertullianus, aliique, qui postea apologias 
ro Christiana Religione scripserunt, nec eo uti 
miissent, quod tam opportunum esse potuisset , 
mado de Imperatoribus, qui persecutionum au- 
tores fuerunt, sic etiam scriptum fuit a Tertul- 
wo in Apologetico: Soli impii, injusti , turpes, 
Ww, vanz, dementes: quas: Trajanus ex parte 
wutratus est, vetando inquiri Christianos, quas 
Uus Hadrianus, quamquam curiositatum omni- 
explorator , nullus Fespasianus, quamquaurn 
lrorurzs debellator , nullus Pius, nullus Ferus 
resserit. Verisimilius videtur ista templa sibi, 
t suum obitum a Senatu ex more, inter deos 
rendo destinavisse. De Hadriano ista etiam 
antur: cum segrotasset , et morbi incommoda 
uo etiam obiit, ferre nolens sibi afferre ma- 
voluisset , mulierem venisse, que Hadriano 
it, se im soranio admonitam esse, ut ei nun- 


mulus 4. | 9 eu 


190 Institut. Hüst. Eccl. Pars 4. 


Cinret, ex infirmitate convaliturum , et quia obs 
cuta huic jussioni statim non sit, cacitate percu; 
sam esse, sed visum sibi redditum cum parata s 
hoc nunciandum oculos aqua ex fano lustrali sua 
lavisset. Ad eumdém Hadrianum hominem etian 
€ Pannonia veniisse caecum; qui vero lumen oct 
lorum protinus receperit, cum exoratus ab 
Hadrianus manu sua illum contrectasset. Heec 
ro illi ipsi, qui scripserunt , Spartianus, et D& 
non dubitarunt confiteri , acta. esse per simulati 
nem, ut Hadrianus ad spem valetudinis recu 

rande, vitmeque retinende voluntatem induce 
tur. 





















Hadriano Antoninus Pius successit in Tempi 
rio. Huic rursus apologiam pro Christianis obtà 
lit Justinus e philosopho Christianus, qui vestita 
quo tum philosophi consveverant. uti, corporisq 
habitum retinuit etiam Christianus. Hec rui 
apologia ostendit, desieritne persecutio etiam p 
rescriptum Hadriani In hac Justinus, ut imw 
centes Imperatori probet Christianos, exposuit $ 
stituta Christiane Religionis clare, et diluci 
Multa sunt in hac apología que exhibent, qw 
Jam eo tempore habuerit Christiana Religio. 4j 
his et quedam, et presertim talia proferam ,. 
ostendent, nobisne in Ecclesia Catholica, vel 4 
qui ab hac recesserunt, sint nova instituta. B4 
gionis , 'atque ab eo dissentanea , quod Jufij 
aetate observatum fuit in Ecclesia. Antoninus. 
us a, 158. successit Hadriano. Circa a. 150. Mi 
me, quo se ex Flavia Palestine civitate, uf 
erat oriundus, habitatum contulit, hanc Justi 
Imperatori obtulit. 4ftAei, inquit, dicimur. E 
vero quod attinet tales deos, nullum | Christi 
nu; esse existimo, qui non liberrime athc 

| és 


4b an. I. £r. Chr. usque ad Sec. IP. 151 


se profiteatur , nullatenus autem , quod attinet 
verun Deurn. - - - Nullum hominum genus pact 
in Imperio vestro conservandee Christianis aptius 
est, quos fides sua docet, mortalium neminem, nec 
inpium, nec avarum, nec proditorem , nec virum 
probum Dei oculos posse effugere, sed unumquem- 
que secundum actionum suarum meritum aut salu- 
, tem adternam, aut aterna manere supplicia. -- - 
Multi sunt utriusque sexus, quí ab infantia doctri- 
mam Jesu Christi secuti ad annum sexagesimum, 
el septuagesimum puritatem servarunt : et fidem 
Jnearn oppignero, tales inter omnis conditionis Chri- 
&tianos invenire esse. Unicum adoramus Deum. 
Inperatores rmnundi dorninos agnoscimus. Certissi- 
mafide tenemus, unumquemque in igne ceterno jux- 
faoperum suorum merita poenas daturum. $i qui 
veritatem doctrinae nostre agnoverunt , et huic - 
Actrinee conformem vitam instituere promittunt , 
Ros ad jejunandum , et orandum , et ut a. Deo re- 
missionern peccatorum suorum petant , oblisamus, 
''Tum ad aquam ducuntur , ibique regenerantur , 
Wieut nos regenerati sumus. In aqua enim lavan- 
$ur im nomine Domini .Dei Patris rerum omnium, 
8f Salvatoris nostri Jesu Christi sub Pontio P.la- 
4o crucifixi , et Spiritus sancti, qui per Prophetas 
emnia, qua Christum tangebant, predixit. Hanc 
abiutionem vocamus llliuminationem, quia per earn 
animus iduminantur. Hac ablutione facta novum 
fidelern ad locum ducimus ,; ubi omnes congregatt 
sunt ad communem orationem , quam offerunt pro 
se, pro illuminato, et pro fratribus absentibus, 
ubicumgne saint, ut postquam veritatem agnovt- 
ihus, per opera et praceptorum observantiam ad 
Éaluters aeternam pervenire valeamus. Finuitis pre- 
Cibus oscasdo 7108 sadutamus. | Turn illi, qui fratri- 
lus praeest, panis et poculum gum, vino et aqua 
| g^ por- 


13a ^ — Institut. Hist. Eccl. Pars I. 
porrigitur. Haec ille accipiens laudem , et glori-. 
am dat Patri per uomen Filü, et Spiritus sancti, 
et prolixam gratiarum actionem pronunciat pro 
donis, que nobis grattficatus est. Quando pre- 
ces, et gratiarum actionem complet , ommnis assi- 
stentium multitudo elevata voce respondet : ren. . 
Tandem illi, qui apud nos dicuntur diaconi, omni-, 
bus assistentibus consecratum panem , vinum , e&* 
aquam distribuunt , et absentibus deferunt. Filarn 
escam appellamus "Eucharistiam : nec ulli de ea 
participare . licet , nisi dogmata doctrine nostra | 
credat , nisi in remissionem peccatorum ablutus . 
sit, et vitam juxta normam praeceptorum Jesu : 
Christi ducat. | Nec enim ea, tamquam panem : 
vulgarem , et potum ordinarium sumimus , sed * 
sicut. per verbum Dei Jesus Christus caro factua 
est , et. carnem et sangtinem pro nostra salute 
assumpsit, ita hoc alimentum per orationem verbi 
ejus sanctificatum fit caro, et sangvis ejusdern Je- 
sau Christi incarnati. Die, quc appellatur solis, 
ornnes sive in civitate, sive ruri habitent, in unum. 
Jocum conveniunt. lbi scripta Jpostolorum , et 
Prophetarum leguntur ,| quamdiu ratío temporia: 
ddrnittit. Cessante lectore, qui congregattont prae 
est , pro concione dicit, et ad ea , que lecta sunt, 
praeclarissima documenta opere complenda popu- 
lur hortatur. | Wunc surgimus omnes , et ad ora-. 
tionern vertimur , quam sequitur, sicut dixi , pa-1 
nis, vini et aqua Sacrificium. . Opulentiores li-; 
bere, prout volunt , stipem largiuntur, et.quod 
eo modo colligitur , apud Praíatum | deponitur.: 
Quibus collectis ipse orphanis, viduis, illis, qui, 
per infirmitatem , vel quamcumque aliam causam: 
ad inopiam redacti sunt , captivis , et peregrinis 
succurrit, ut verbo cornplectar omnia, | Praelato 
omnium illorum, qui qualicumque neevssitate pre- $ 

mun- 










- 


"45 an. J. Er. Christ. usque ad Sec. P7. 155 


muntur, cura incumbit. | Mos est, ut die solis *' 
conveniamus , quia hoe est prima dies, qua De- 
us mundum condidit , et eadem die Jesus Christus 
resurrexit. In hac apologia illud etiam de Simo- 
ne Mago est, quod jam productum fuit $. 11. Est 
scriptum ah Eusebio /ib. 4. /7. E. cap. 12. Christi- 
anos etiam Asiam incolentes eo, quod vehementer 
vexarentur, supplices confugisse ad eumdem An- 
toninum Pium levaminis causa: itaque hunc lite- 
ras dedisse ad Commune Asie, quibus non tan-. 
tum edictum Hadriani pro Christianis confirmave- 
rit, sed insuper etiam decreverit, nequis negoti- 
um facesseret cuipiam ea solum de causa, quod 
; Christianus esset, sique delatus esset ut. absolve- 
retur , quamvis constaret, Christianum esse, de- 
lator autem pro accusatione poenam lueret. 





] 


$. 15. 


aMcerbitates, quas Christiani pertulerunt , ne sic 
quidem sublate. |. Polycarpi, et aliorum 
martyrium. ABasnagii adversus Sanctorum 
enudtum , et eorum invocationem ex Polycarpo 
objectatio. | Per M. «furelium Imp. resuscita- 
tur persecutio, quae iuter decem quarta nu- 
zneratur. Melitonis, 4thenagora , et J4pol- 
Jlinaris apologicee. | 


Post ejusmodi edictum , ab Antonino Pio fa- 

. ctum , debuit igitur Christianis letissima ubique 
efllorescere pax? Nihil minus. De Polycarpo, 

*ejusque martyrio narraturus Eusebius lib. 4. H. F. 

cap. 15. quod accidit sub initium imperii Marci 

Aurelii, qui an 161. successit Antonino Pio, Qua 

tempestate, inquit, cum gravissimi persecutionum 

mo- 


134 Institut. [Iist. Eccl. Pars I. ) 
motus Jdsiam concussissent, | Polycarpus vitam 
martyrio terminavit. Ex epistola Ecclesie Smyr- . 
nensis ad Ecclesias Ponti rem idem Eusebius sic 
refert. Christianos , qui a Smyrnensibus plures 
erant comprehensi, esse àálios alio tormentorum 
genere excruciatos ; e quibus aliqui sic flagris sint . 
concisi, ut ipsa viscera conspicua fierent, ac dein- 
de bestiis objectos. Quenmidam adolescentem no- ; 
mine Germanicum, cum Proconsul ei svadere coe- ; 
pisset, ut sue florentis etatis haberet rationem , 3 
insiliisse in bestiam sibi paratam, ut devoraretur. . 
Át vero alium nomine Quintum, dum non cum; 
pio metu, |sed temerarie, sibiqne prefidens ad; 
tribunal accurrisset, seque ultro Proconsuli obtu-- 
lisset, primo adspectu tormentorum, ac bellud- 
rum pavidum esse factum, et cessisse, dedisseque: 
documentum, ne quis se lemere periculis objice- 
ret. Toto autem amphitheatro ingenti clamore: 
personante, ut impii tollerentur, Polycarpum no-i 
minatim esse ab efferata multitudine petitum ad 
supplicium. Abdiderat se, et latitabat in quadam: 
domo. Duo pueri conscii, ubi absconditus esset , 
verberibus adacti eum prodiderunt. Adductus ad 
amphitheatrum , cum ei impunitas, et dimiss 
promissa esset, si Christo convitium dixisset, rew 
spondit: .Sex, et octoginta annos ei ministravi y; 
nec ulla rne unquam affacit. injuria: et quomoda. 
| possum impie loqui adversus Regem meum , au-: 
ctoremque salutis rnece ? Demum igni traditum es- 
$e, non tantum Gentilibus, sed Judaeis etiam li- 
" gna certatim comportantibüs: cum autem flamma: 
ab eo diffügisset, speciem arcus circum eum pre- 
bens, missum esse carnificem, qui ensem ejus pe- . 
ctori infixerit, confoderitque. s. 
















In 


"ban. I. £r. Chr. usque ad Sec. IP. — 155 


In hac narratione de Polycarpo, ejus etiam - 
refertur precatio, dum jam impositus ad rogum 
esset. Quam dum Basnagius in suis Annalibus 
memorat, more suo ita argutatur: Non zfugelos , 
non Caelites , non Beátarms F'irrinem precibus suia 

, edisse Sanctum illum Martyrem. Quod utique 
« fecisset ,. si invocatio ejusmodi ab Jpostolis aut 
asurpata fuisset , aut instituta. Quandonam Cw- 

| ltun,  AMatrisque Domini favor votis, et preci- 
bus exposci debuit , nisi cum mors imminet , atris- 
que circumvolat alis? Incegnita igitur etate Po- 
Jycarpá Cuelitum ínvocatio, qua deinceps opplevit 
Ecfesiam. Clara, et elata voce refertur Palycar- 
precatus esse. Quam preveationem proculdu- 

lio sic instituit, ut coram Gentilibus , suisque - 
persecutoribus professio esset Christiane Religio- 
mis, propter quam mortem subibat. Fidem vero 
suam profitendo, dum hac tota soli Deo, et Chri- 
sto innititur, utpote in cujus verbis fundatur no- 
stra fides, solumque Deum, et Christum auctorem 
habeat, non Matrem Domini non Celites; igitur 
meque suam invocationem Polycarpus etiam alior- 
sum, quam ad solum Deum, et Christum diri- 
endam habuit. Sed neque consulta res, et pru- 
ens fuisset cum Dei invocatione miscere in- 
vocationem |. Sanetorum coram Gentilibus , un- 
de his opinio insita fuisset, istos, quos invocas- 
set , coli etiam a Christianis pro Deo , et es- 
se his etiam plures deos. In eadem epistola 
Smyrnensium est, cum apparitores venissent ad 
Polycarpum comprehendendum, his cibos jussisse 
apponi, ut rnoram unius hore ab ipsis impetraret 
ad precandum. Huc ad istam precationem, quam 
Polycarpus secreto faciebat , debuisset Basnagius 
iurem admo vere , et siquidem neque in hac ullíus 
Citum  patrociunum esse imploratum a Polycar- 


pe, 


156 —— Jnstitut. Hist. Eccl. Pars. L 


po, advertisset, plus aliquid. virium. saltem in : 
speciem habuisset haec ejus objectatio. Ft quis Ca- i 
tholicorum sentit , sibi Sactorum invocationem 
esse necessario faciendam? Concilium Tridentinum : 
(Sess. 35. tantum docet, utilem esse Sanctorum in- : 
vocationem , non dicit necessariam. Et num Bas- 
nagius non legit, quam sepe Apostolus Paulus in; 
suis epistolis viventium fidelium preces pro se ad: 
Deum expetierit, et quorum oratione $uum labo- 
rem in Evangelio sibi ad salutem proventurume 
rofessus sit? Phil. 1. v. 10. Si vero fidelium in: 
bac vita positornm preces vim habent impetran 
a De», Si .4postoli, et Martyres, sunt verba S.: 
Hieronymi lib. cont. Vigilant. adÀuc im corpore 
constituti possunt orare pro ceteris, quando ad-: 
huc pro se debent esse solliciti, quanto magis poss. 
coronas, victorias, et &riunphos? Neque hec San-. 
ctorum invocatio tantum postea opplevit Ecclesiami 
Nam Christiani, sunt verba Eusebii lib. 7. IH. E. cap.. 
19: F'iros Sanctos ob ipsorum erga Deun arnorenm : 
debito semper honore venerati sunt, et haetenus ve- 
nerantur. Mac ipsa etate Polycarpi Sanctos essa. 
cultos a fidelibus, eorumque Reliquias in venere-, 
tione habitas, quod non faciunt Protestantes, ex 
ipsa hac etiam Smyrnensium epistola potuit vide- . 
re Basnagius, in qua sic scriptum est de Polycar-:: 
po; postquam martyrio esset affectus: Ossa illiug, ; 
quce rogus non absumpserat , gemmis pretiosissi- . 
yis cariora, et quovis auro puriora colligentes , 
ubi decebat, condidimus. Quo etiarn in loco no-: 
bis, si fieri poterit , convenientibus , concedet De- | 
us, natalern ejus martyrii diem cum hilaritate ,.' 
et gaulio celebrare , tum in memoriam eorum, . 
qui glorioso certamine perfuncti sunt, tum ad - 
posteros hujusmodi exemplo erudiendos , e& con- 
frmandos. 












Sed 


| 
. 
I 


71b an. I. £r. Chr. usque ad Sec. IP. 155 


Sed neque hec cessavit persecutio: quando 
sb ipso Aurelio Imp. Felicitas matrona cum sc- 
tem filiis addicta est supplicio, ideo quod Ponti- 
fice , et idolorum Sacrificuli ei dixissent, et per- 
svasissent, iratos esse deos, neque placari aliter 
posse , quam si ad sacrificandum diis Felicitas, 
ejusque filii adacti essent. Pariter Rome Christi- 
anus, Ptolemaeus nomine supplicio affectus est, 
delatus ab eo, cujus uxor Ptolemaei opera facta 
Christiana erat, atque hec caste vivere edocta 
eum viro manere ampliüs noluisset ethnico, et 
turnissimam vitam vivente, Urbico urbis Przefecto, 
Bihil aliud ex eo quarente, quam Christianusne 
eset. Cumque alter Christianus nomine Lucius 
Urbicum ideo interpellasset , damnatus ad idem 
supplicium est, tantumque hoc etiam interrogans, 
num Christianus esset, similiterque tertius, cum 
idem, quod Lucius egisset, et de se profiteretur. 
Ziuinartit cta sincera Martyrum. 


Hac res Justinum moverunt, ut M. Aurelio, . 

et Lucio Vero, quem Aurelius in consortium Im- 
 assumpnserat alteram etiam Apologiam pro 
Christianis offervet. In hac queritur, solo nomi- 
ne Christiane Religionis non solum Romae, verum 
nbique vexari , et interfici Christianos. lisdem 
]m»eratoribus Apologiam quoque obtulit Melito 
Episcopus Sardensis, et Apollinaris Episcopus Hie- 
rapolitanus, et Áthenagoras, Christianus eque e 
philosopho , ut Justinus. Ex apologia Melitonis 
apud Eusebium lib. 4. H. E. cap. 26. patescit, per 
hos Imperatores nova etiam edicta facta esse in 
Christianos, cujus hec verba sunt: Quod enim - 
numquam antea factum fuerat , persecutionern 
nine pati£ur piorum hominum genus, novis per 
Asiam decretis exagitatum. Impudentissimi nam 


^. 


.138. Institut. Hist. Eccl. Pars £L 


que delatores, et alienarum opum cupidi ex Im- J 
. 


perialibus edictis occasionem nacti , palam diu, 
noctugne grassantur , spoliantque homines inno-.$ 
xios, Nempe philosophorum, aliorumque nomini 3 
Christiano infensorum factum malevolentia est, u£ 1 
Christiani haberentur pro hominibus sceleratissi- ; 
mis, deditisque turpissimis flagitiis, et quasi e4 
sue Religionis disciplina: quo factum est, ut si-4 
mul atque se quis Christianum confessus esset,| 
etiam reus istorum criminum haberetur, et ple4 
cteretur. Atheismi, incestuum, et epularum ej 
humanis carnibus consvetudo Christianis dabatur 
crimini, quemadmodum apparet ex Athenagoreg 
apologia, in qua-istam accusationem refellit. Erant 
autem hzc flagitia Gnosticorum, de quibus adhuej 
posten sequetur ; sed Gentiles eadem flagitia contu- 
erunt in omnes Christianos, nullam recipientes 
inter veros Christianos, et hereticos distinctionem 
Capitolinus scriptor Gentilis testatur, Aureliu 
Imp. deorum cultui fuisse valde addicuum , quem- qr 
que semper stipaverint philosophi, utpote, qu. 

lem se ipse etiam profiteretur. His de causis hei 
exsuscitata in Christianos persecutio est, que imd 
ter decem quarta numeratur. ! "- 




















* 
! E 
$. 16. 

Rescriptum 4furelii de Christianis post victoriam? 
relatam de Quadis, et Marcomannis. | Chri- 


stianorum ne precibus hac sit a Deo, et per ' 
miraculum obtenta victoria. 


In Quados, Marcomannos, pluresque alios; 
Germaniae populos, qui suis incursionibus Roms 
ni Imperii ditiones vexabant, exercitum Impera- 

tores 





| 445 an. I Ar. Christ. usque ad Sec. IV. 159 


















tores M. Aurelius, et Lucius Verus duxerant. Ho- 
rum adventu hostes territi ad pacem suppliciter 
| petendam venerunt, et quo hanc facilius impetra- 
rent, auctores etiam rerum, quas hostiliter ege- 
runt, interfecerunt. Gravis deinde pestilentia in- 
vasit non tantum Romanorum exercitum, sed Ita- 
liam quoque cum pluribus aliis Romani Imperii 
provinciis. Hinc cum iidem. Germanie populi fi- 
ducam victoriae concepissent , bellum adversus 
«Romanos renovarunt. Aurelius, secundis aliquot 
prlüs factis, incidit in exeremum discrimen, 
progressus in lócum, ubi clausus altis, praruptis- 
: M montibus, et circumsessus ab hostibus tene- 
ur. Accessit, quod cum nullo eo in loco aqua 
tset, siti ita fuerit afflictus exercitus, ut jam ad 
desperationem adducti essent. Fuit in exercitu le- 
p, dicta Melitina ex Syria, que tota ex militi- 
constitit Christianis. Hi in genua provoluti , 
tupplicesque manus tendentes in celum Deum ora- 
prunt, ut ferret auxilium. Quorum preces Deus 
F exaudiit. | Exorta. namque subita tempestas est, 
' que in Romanos copiosissimam imbrem efludit , 
« quo galeis, atque scutis excepto, hi se e siti re- 
crearunt; in hostes vero fulmina, et ignes evibra- 
vit ita, ut eorum vestes, et corpora arderent, 
et, quamvis in pluvia, tamen seipsos cruenta- 
rent, ut sangvine suo ignem, quo ardebant, ex- 
 stinzuerent. Ita non tam Romanorum armis, quam 
| prodigiosa hac tempestate hostes victi, et debel- 
lati fuerunt. - | 


Tertullianus Zfpolloget. cap. 5. perhibet, Au- 
relium Imp. hac victoria, quam agnoverit , pre- 
tibus Christianorum obtentam esse, permotum 'fe- 

esse edictum, quo non tantum caverit, ne Chri- 
 Sianis aliqua fieret injuria, sed etiam in eorum 


140 Institut. Hist. Eccl. Pars I. 


aceusatores supplicium constituerit. Sunt Tertul 
liani verba hec: ZLitere M. urelii requirantur, 
quibus illam Germanicam sitim | Christianorua 
Jorte militum precationibus impetrato imbri de 
&acussam. contestatur. Qui sicut palam ab ejusrio 
di hominibus penam dünovit , ita alio modo pa 
lam dispersit, adjecta etiam accusatoribus d& 
znnatione , et quidem tetriore. ldem memo 
lib. ad Scapulam cap. 4. Neque solus Tertulliani 
hanc ad Christianorum preces .datam divini 
pluviam, et tempestatem testatur, sed idem m 
fert etiam Eusebius Z5. 5. H. E. cap. b. eju 
que testem citat Apollinarem eumdem illum, . 
quo Apologiam pro Christianis esse scriptam si 
periore $pho demonstratum est. Quin eadem hai 
res a scriptoribus etiam Gentilibus memoriae prei 
dita est, nisi quod ^ hanc suis diis tribuerent ssi 
. cogitandi ratione superstitiosa. ama est , 5 
verba Dionis in Aurelio, ^rnulphim magum A 
gy plium, qui una cum  IMarco erat, MercuriW 
: lum , qui est in aere, aliosque daemones invocat 
se quibusdam magicis artibus , ac per eos pluvk 
am extorsísse. Capitolinus dicit, ipsum Aurek 
um suis precibus in hostes fulmen de celo, sui 
que pluviam obtinuisse. Idem sic est apud Th 
mistium Orat. 15. ad "Theodos. Imp. Claudianw 
pariter Carmine de' Honorii sexto Consulatu ham 
victoriam ita Celebrat, ut vel magorum artibus fe 
cta sit, vel quam potius ipse Imperatót AureliW 
obtinere a diis mernerit suis moribus. — Victorii 
hec visitur exsculpta etiam nunc Rome in column 
Antonini, quod prenomen est Aurelii, eo quot 
ab Antonino sit in filium adoptatus. In parte is 
feriore hujus columne Bomani pugnant adversu 
barbaros,in superiore vir pendet in aere barbatus: 

Cu» 























4b an. Z. Er. Chr. usque ad Sec. IP.  1ài 


ayus brachiis, et sinu pluvie cadunt, grandoque 
frbratur, et fulmina. Etiam vero ex his Xiphi- 
Ens hanc Christianis asserit victoriam. — Non 
eum, inquit, ;rnulphis rnagus erat, cum nus- 

memorie proditum sit , Marcum magorum 
pcietate , aut prestigüs fuisse delectatum. Quod 
Agitur in. hac re dico, tale est. Cum Marcus le- 
panem unam haberet ex militibus Melitinis, hi 
ines Christum colunt ; ad eum Prajfectus prato- 
Friamorum venit nescientem , quid in illo praelio 
emilii caperet, timentemque toti exercitui, eique 

dixisse : Nihil esse , quod ii , qui Christia- 
8i nominantur, precibus impetrare non possint, 
aeque legionem unam in exercitu hominum istius 
ineris. Qua re cognita, Marcum ab eis petiisse , 
M Deo suo supplicarent, Quod cum fecissent, 
Deum exaudisse subito, percussisseque hostes ful- 
Wine , et. Romanos pluvia recreasse. — His re- 
dw Marcum vehementer obstupefactum , edicto 
! Christianos honore affecisse , ipsamque legionem 
uwslJer , Pulminatricem appeílasse. | Jftque de 
iis rebus epistola Marci exstare dicitur. | Graci 
autem sciunt , eam legionem Fulminatricem ap- 
pellari, cujusque rei testes sunt. Causam vero , 
cur ita appellata sit , non dicunt. 


At tamen hoc, unde Christisne Religioni 
tantum accessit existimationis, et dignitatis cum 
d alios, quamvis ab hac alienos, tum apud 
ipsum Imperatorem M. Aurelium Basnagio, et ali- 
& ejusdem generis Criticis non est ad palatum. 
jus dum non audet rem directe negare, ut- 

xe tot fultam testibus, tamen questiunculas mo- 
rt, ut saltem in dubium eam vocet. Qusrit pri- 
mm, fueritne m Aurelii exercitu legio Meliten- 
&, quae tota ex Christianis qonstiterit. Quod 

ve- 


149 Institut. Hist. Eccl. Pars [. 


vero etiam in^Xiphilini narratione est. Dum ve- 
ro jam sub Trajano, quemadmodum exstat. in 
Plinii epistola supra $pho 15. ante annos circiter 
septuaginta Christiana Religio sic pervaserit nom 
tantum civitates, sed vicos etiam, et agros, ut ad 
solitudinem redigerentur idolorum templa, qui 
est non fidei consentaneum: unius legionis omnes 
milites fuisse Christianos, presertim in Syria, "- 
propter multitudinem eorum, qui facti Christi 
sunty ipsum etiam. hoe Christianorum nomen exe 
ortum est? 24ct. 11. y. 26. dumque jam sub Iguaa 
tio Episcopo Antiocheno inperante Trajano initil 
seculi secundi tantum Ántiochie ducenta Christia« 
norum millia numerata sunt? Supra $. 15. Quse 
rit idem postea, an legio hec Melitina ob patrea 
tum hoc miraculum sit legio fulminatrix appelle 
ta. Sic testantur, qui rem hanc velut notissimasil 
protulerunt, ipsis Imperatoribus in Apologiis pré 
Christiana Religione. Igitur, si in dubium vocat 
hac legio Melitina sitne fulminatrix adpellata , ad- 
ferat proinde Basnagius aliquam etiam causam; 
cur his testibus non sit adhibenda fides. Si nat 
lam scit causam alíferre, dumque res solis testi 
moniis agitur, frivolum est, et nullius ponderis 
omne , quod aliud dicit. ^. 


j 







At vero probat etiam hoc. Nam esse a 
Dionem, jam sub Augusto fuisse legionem, 
fulminatrix appellata sit, nec sub Alexandro Seve 
ro plures fuisse una, que fulminatrix vocata sii 
Et hincne jam sequitur, quia sub Augusto fue 
legio fulminatrix dicta, et una perstiterit. adhu& 
etiam sub Severo, hanc Melitinam non potuisse 
dici fulminatricem ab Aurelio, etiam illa priore 
persistente? Quid enim obstat, quo minus sub 
Aurelio dua legiones idem nomen gerere potue» 
rint 


44b an. I. JEr. Chr. usque ad Sec. IP. 135 


rint legionis fulminatricis. Res enim hec tota fuit 
ejusmodi, qua a solo penderet arbitrio Impera- 
torum: et quemadmodum nulli legioni. hocce no- 
men fuit connatum, ita: et hoc desinere etiam 
potuit in legione, que illud gessit, vel ah hac 
| transferri ad aliam, vel eodem quoque insigniri 
legiones non tantum due verum etiam plures. 
Quaerit deinde Basnagius, Aurelius Imperator fa- 
etusne sit Christianus: tamquam quod consequi 
debuisset, si hoc miraculum agnovisset patratum, 
et impetratum precibus Clfiristianorum. Dum Au- 
 relius agnovit , Christjanos a Deo, quem colerent, 
pluviam obtinuisse sttis precibus, is, qui more 
tilium credidit, multos esse deos, quorumque 
ali ab aliis colerentur, quamvis Christianorum 
"Deo in acceptis retulerit pluviam exercitui suo 
;dMam, non tamen dimisit persvasionem de 
Qhribus diis, sed tantum Deum esse et illum, 
quem Christiani colerent. Nabuchodonosor, dum 
tes socii. Denielis illesi fuissent conservati a Deo 
igne, quamvis ipse predicasset , Neque enim 
eu alium Deum, qui possit ita salvare, Dan. 
.& v. 96. factusne ideo Judeus est? Sed neque 
ins Persarum Rex , quamvis Deum esse prz- 
dkaset , quem Daniel coleret, eo, quod ab hoc 
. liberatus esset a leonibus dimisit cultum suorum 
! deorum. Dan. 6. v. 36. Huc adjungit Basnagius et 
. Mlud: post hoc rescriptum fuisse Lugduni, et Vien- 
nme in Gallia exercitam persecutionem admodum 
sevam , et atrocem in Christianos, que vero non 
fuisset facta, si post pluviam, et victoriam obtentam 
Christianos, rescriptum illud Aurelius fecisset. 
hristiani Lugdunense$, et Viennenses pretextu 
aliorum criminum sunt interfecti. Res, quemad- 
sodum acta sit, exponetur $pho subsequente. Ex- - 
tremum illud est Basnagii, Aurelius literasne Ro- 


maim 





144 , Institut, JIist.. Eccl. Pars. 1. 


mam ad Senatum miserit de poena a Christianis . 
'dimovenda.  Asserunt testes, non tantum libera- , 
tos poena judiciorum esse Christianos per Impera- . 
torem , sed etiam huic subjectos eorum delatores.;. 
Basnagius vero ista testimonia falsitatis non coat ; 
guit: quibus stantibus inane est, quid quid agit ; 
tantum suis questiunculis, quas movet, quia nihil .: 


solidius ad opponendum habet. | 












$9. 13. 
t H : 
LLugdunenses, et Fiennenses Martyres in Gallia, 
nec non in aliis. Romani Imperii provinciis, 
Hos veros fuisse Martyres, ostenditur ade: 
versus Dodvvellum. E 
. Res Lugduni, et Vienne in Gallia sub eodem. 
Imperatore Aurelio a. 177. sic se habuit, idque ex; 
epistola Lugdunensis, et Viennensis Ecclesie ad 
Ecclesias Asie, et Phrygiee apud Eusebium Jib. 5., 
H. F. cap. 1. Plebs precipiti, et immani furore; 
exsurrexit in Christianos , vociferans , nuspieni: 
ferendos esse. Lapidibus , et fustibus eos inva 
dunt, ad forum raptant, a Preside ad carcereg 
conjiciuntur. Fit deinde judicium. Vettius Epae 
gathus, nondum juveniles annos egressus, accedit: 
àd tribunal Presidis, orat, ut sibi liceat loqui in 
causa fratrum suorum. Praeses ex eo querit, nunt' 
Christianus esset, nec quidquam aliud. ]lle vero 
clarissima voce hunc se profitetur esse: neque ali- i 
ud permissum loqui Preses cum elogio Advocati 
Christianorum inter reos refert. Eorum, qui com- ' 
prehensi erant, adducuntur etiam servi, tales quo» 
que, qui Gentiles erant , et alieni a Religione 
Christiana, Hi in quaestionem per tormentà su- 
 mun- 


44b. an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 145 


untur, verane*essent crimina, quorum rei Chri- 
iani agerentur: qui et ne tormentorum vim de- 
cent subire, et Praesidis satellitibus instiganti- 
1s dicunt, vera esse, Thyesteasque epulas, in- 
«tos Oedipi concubitus, pluraque ejusmodi, que 
»xror est vel dicere, de iis confitentur mendaci- 
- 


Qua ubi elata in vulgus sunt , nemo erat 
entilium , qui luce dignum putaret Christianum. 
enctus , Diaconi Ecclesia Viennensis proprium 
oc nomen fuit, Maturus adhuc neophytus, Atta- 
i& patria Pergamus, et Blandilla ancilla fuere 
recipui, quorumque invicta virtus , et constan- 
& eminuit maxime. Sanctus de nomine suo, dc 
atria, de genere suo interrogatus, non aliud re- 
pandit, quam Christianus sum. Jam catastas, 
quuleos, et omnia, qu& ad excruciandum Ro- 
smis erant usitata "tormentorum genera, pertu- 
t: nullam aliam vocem reddidit, quam Christia- 
u$sum. Ejus corpori vulneribus secto, ignibus- 

usto ferree ardentes admoventur lamine.. 

ala ejus vox audita est, quam Christianus 
um, Interponuntur de industria aliquot dies, ut 
vulnerum ardor factus esset vehementissimus, 
muo eadem tormenta repeterentur. Sed in cas- 
m. Nam is novo etiam animi vigore concepto 
wstiti£ in solis illis verbis, Christianus sum. Ex- 
emum cum Maturo in ferrea ignita sede colloca- 
8 uritur, et reti inclusus in amphitheatro a feris 
is jactatur, nullam aliam vocem: usque ad 
tremum spiritum clamans, quam Christianus sum. 
' Blandilla ceteri Martyres solliciti erant, ne for- 
té ob corporis imbecillitatem tormentis succum- 
et, At illa a maneusque ad vesperam aliis atque 
1 sibi snocedentibus tortoribus, igne, ferroque 


(mulus Z 109 ex- 


.346 —— Bhetitut. Hist. Eccl. Pars L 


excruciata toto corpore, novas vlres semper 
psit, quoties dixit: CAristiana sum, et .4pu 
nihil mali agitur. Demum et ipsa in sede f 
ignita usta, et a tauro jactata consumpta est, 
Gentilibus stupentibus, et confitentibus, nih 
milis fortitudinis, et constantiae esse visum 
quam in femina. 


] Aualus cum in amphitheatro circum du: 

tur, ut populo spectandüs preberetur, Prae 
- que innotuisset , Civem esse Romanum, de 
itemque de ceteris, qui comprehensi erant, 
dumque supplicio affecti, literas misit ad Imi 
torem, quid cum his facere deberet. Resc 
Imperator, Confessos, illa videlicet crimina, € 
stianis afficta, gladio esse feriendos, secus d 
tendos. Cum igitur in questionem essent pr 
cti, seque Christianos profiterentur, qui cives 
mani fuerunt gladio percussi sunt, ceteri fer 
amphitheatro objecti , tametsi tantum Chri 
num nómen de se confessi essent, non illa a 
na quae tamen a Preside quasi eo jam noi 
comprehensa, in hominibus innocentissimis 
ctereptur.  Attalum tamen insuper , ant 
gladio feriretur, Preses iniquissimus, et in ft 
ignita sede prius torreri jusserat , et a fera b 
jactari. Qui dum in sede illa ureretur, it 
odor assati corporis omnium nares percuteret 
Praesidem , et ad spectatorum multitudinem ; 
inquit, Aoc demum est , . homines vorare , | 
vos agitis. Nos vero neque homines vorae 
neque omnino quidquam mali facimus. 


Non est pretereunda silentio inter hos ! 
,tyres Alexandri factum professione medici. 

prope tribumal Praesidis constiterat, non agn 
' q 


Ab an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IF. 4g 


. Wi vero omnes productos ad tribunal oculis, ca- 
ite, manibus animabat ad constantiam , donec 
Lc observatum fuisset. Ad questionem idcirco 
«4 ipse sumptus , seque Christianum confessus 
omnibus illis suppliciis excruciatus, quibus Atta- 
lu, eamdem cum ceteris martyrii coronam ade- 
pus est. Neque tamen defuerant etiam qui vim 
tormentorum reformidantes, se se abnegaverint 
(hristianos. Hi tamen ad carcerem reducti, et in 
tustodia servati, donec rescriptum Imperatoris ve- 
iret, tristes erant, et dejecto animo, e contra- 
po erecto, atque hilari, qui constantiam serva- 
verunt; attgmen et plerique illorum , cum essent 
denno producti ad tribunal, et dimittendi, si per- 
Severassent in sua negatione, crimen negationis , 
commiserunt, facta confessione, atque sup- 
cii toleratione expiaverunt. ]In horum Marty- 
z.m numero fuit etiam S. Pothinus Lugdunensis - 
Episcopus: quem dum satellites raptassent ad Pra- 
' et ad carcerem jmissus fuisset, se Christia- 
zug confessum nemo ex multitudine Genulium 
iui, «ui non jam pugnis, jam calcibus eum feri- 
- isset, Fuit confectus senio. Annos etiam plures, 
'. quam monaginta , numerabat etatis. Intra bidu- 
um decessit in carcere. Sed neque in sola Gallia 
fais tum exercebatur acerbitas, sed idem accidis- 

in aliis etiam provinciis Romani Imperii tradit 
ius im lib. 5. H. E. prooemio post finitam 
ionem de Martyribus Lugdunensibus, cujus 
verba sunt: Quo tempore cum in nonnullis 
rarum partibus violentior adversus nostros per-' 
(ulio cozimota esset ex incursione popularium, 
umerabiles prope Martyres per universum or- . 
" enituisse, eX i8, qua in unica.provincia 
Vigerunt ; conjicere est. 


r / 1o * Dodv- 






















LJ 


148 .  netitut. Hist. Eccl. Pars Z. 


Dodvvellus hos Christianos Lugdunenses, 
Viennenses, tametsi talia perpessos, et tanta cr 
delitate occisos negat fuisse veros Martyres. J: 
alihi indicatum est, id agi ab hoc ut tollendo, : 
saltem iinuendo Martyres, Christianam Religi 
nem spoliet testimonio, quod ei de ejus verita 
Martyres suo-dederunt sangvíne. Quis enim ta 
ta voluisset sufferre , mortemque oppetere, n 
firmissime persvasus de Religionis veritate , eju 
que ad obtinendam salutem necessitate? Dici 
tantum criminum, nomine, que iis tribuebautur 
non Religionis causa fuisse excruciatos, et inte 
fectos. Sunt vero hec iis crimina imposita éa st 
lum de causa, quod Christiani essent, seque Chr 
stianos confessi essent. Eo, quod Christiani e 
sent , per calumniam illa ipsis imposita sunt cri 
mina. Ergo' jam hanc etiam calumniam ob cau 
sam Christiane Religionis pertulerunt , non t 
hec sustulerit meritum Martyrii. Deinde, siha 
crimina de se fuissent confessi, quos eum inf 
nem tormentis excruciaverunt, ut ex eorum etis 
propria confessione haberent, Religioni Chri:tit 
ne esse conjuncta illa crimina, annon turpissim 
commaculassent non tantum Christianam Religi 
nem, sed ipsum etiam Christum, qui ejus aucte 
esset. Quamvis igitur solo nomine criminum tot 
menta sustinuissent, et mortem tolerassent; t 
men etiam sic passi, et mortui propter Christui 
essent, potius omnia tormenta, mortemque pet 
ferendo, quam per falsam confessionem ejus t 
merando Religionem , ipsumque Christum , utpc 
te in quem infamia, et dedecus ex eadem, t4 
Religione recidisset , velut ejus auctorem. 


M , $. 18. 


* Mb an. L Er. Christ. usquead Sec. IP. 1&9 
$.18. 


Christiana Religio tranquillitatem nanciscitur sub 
Commodo Imp. Ejus propagatio. 


Quae Christiana Religio sub Aurelio Imp. as- 
secuta est, ut nontantum poena & Christianis re- 
Joveretur, sed ista etiam constitueretur in accu- 
stores , ($. 16.) nisi quod falsorum criminum no- 
mine tamen appeterentur, hujus sors quoad ex- 
ternum tranquillitatis statum facta est adhuc 
maso melior sub Commodo Imp. Aurelii filio. 
&es nostra», ait Eusebius lib. 5. H, E. cap. 21. 
Commodo Romanum Imperium obtinente in tran- 
quilhore statu versabantur pace per. Dei gratiam 
eunctas orbis terrarum | Ecclesias cornplexa. 4t- 
que interim salutaris Dei sermo ex omni genere 

inum quam plurimos ad religionem summi 
Numinis multum pertrahebat , adeo, ut multi ex 
dis, qui in urbe Roma genere, atque opibus emi- 
Rebaut, simul cum universa domo, ac familia sa- 
litem consecuturi accurrerent. ldem refert, cui- 
dem crura fracta esse Rome, quod Apollonium 
€0 nomine , quod Christianus esset Senatui detu- : 
limet. Hoc quippe genus supplicii erat ab Impe- 
ratoribus in delatores Christianorum constitutum. 
Átt&men et Apo'lonium esse ab eodem Senatu con- 

atum ad supplicium praetextu ejus rescripti , 
gyuo per Trajanum (supra $. 10.) sancitum fuit, 
Jonquirendos Christianos non esse: si vero delati 
»sent, puniendos. Quod si postea etiam prohi- 
Ntum fuit Christianum deferre, *nnon hinc in- 
Plligi debuit , eo magis inhibitum esse, talem 
amnare, et supplicio afficere,  Nonnisi igitur ma- 
tiosus iste prsetextus fuit Senatus ad Apollonium 
)ndemnandum ex odio Christianz Religionis. 


15e Insitut. Hist. Eccl. Pare £. 


Ex Apologetico Tertulliani cap. 57. quem i 
composuit , et Imperatori, Senatuique obtulit 
dum per Septimium Severum iterum excitata fi 
isset persecutio circa initium seculi tertii, appare 
etiam, quanta ad hoc tempus Religio increment 
ceperit, in Roniano Imperio.- Externi sumus, im 
quit, tales videlicet Christiani habebantur a Gems 
tibus, quod se ab eorum religione alienassent 
et vestra omnia implevimus , urbes, insulae , c 
stella, municipia, Conciliabula, castra ipsa , trk 
bus , decurias , palatium , senatum , forum : && 
vobis relinquimus templa. Cui bello non idom 
non prompti fuissemus , etiam impares copi 
qui tam libenter trucidamur , si non apud is 
disciplinam magis occidi liceret, quam oeciderei 
Nec tantum in pace Keligio Christiana crevit, 9& 
eUam in ipsis persecutionibus. JXures efficimue 
sunt ejusdem Tertulliani verba Apologet. cap. 3 
quoties metimur a vobis. Semen est sam, 
Christianorum. Idem /ibro adv. Judaeos did 
Christum totum jam orbem Evangelii sui fide q 
pisse. Quanta autem éxtra Romanum Imperii 
etiam factà sit progressio Religionis usque adl 
tempus , ex Justini M. Dialogo cum Tryphonei 
cet cognoscere. f/qui ne unum quidem genus 
inquit, mortalium, sive barbarorum , sive Gi 
corum , sive etiam aliorum omnium, quocumá 
eppellentur nomine, sive /fmaxobiorum, vel À 
madum , domo carentium , vel in tentoriis degli 
ttum , et cum pecoribus vitam tolerantium , í 
guos per nomen crucifixi Jesu supplicationes , à 
gratiarum actiones Patri fabricatori rerum omi 
um non fiant. Amaxobii significant eos, . qui à 
plaustris vitam degunt , Nomades -armentari 
Paulo ante médium seculi secundi hoc script 
est ab Justino. S, Ireneus quoque, qui $. Po 


My- | 
| 

















b an. D. £r. Chr. usque ad See. IV. 151 


Warpi fuit discipulus, et S. Pothino, cujus men- 
, do facta est inter Martyres Lugdunenses, suc- 
 émsit in Episcopatu Lugdunensi , 4b. 1. cont. 
IHmres. cap. 5. cum Germaniam, Iberiam, Gal- 
Jam, Orientem, /Egyptum, et Libyam nomi- 
aet, ubi floreret Religio; solis lumini, fulgen- 
ü totum mundum, assimilavit lumen Evan- 
qelicé predicationis.. 



















e 


$. 19. 


Romani Pontifices post. S. Petrum spatio seculi 
secundi , atque harum memrnorabiliora facta , 
et statuta. 


S. Petro in Episcopatu Romano proxime 
sit S. Linus, cujus mentionem facit etiam 
Paulus 3. ad TómotA. á. v. 21. Hoc de Lino, 
j&ui Apostoli Episcopatum administrande Ecclesie 
tradiderint, testatur S. Ireneus /iíb5. 5. 
etra heres. cap. Optatus Milevit. //b. 1. contr. 
.Parmenzan. S. Augustinus Epist. 165. ad Gene- 
Mum, S. Hieronymus Aib. de Scriptorib. Eccl. 
ino autem  Cletus, et huic Clemens successit. 
tamen in hoc omnes conveniunt Scriptores. 
tullianus Zib. de Prasript. oap. 11. dicit, Cle- : 

ia Petro Episcopatum Romane Ecclesie tra- 
fuisse: qui vero solet poni nonnisi post 
in Catalogo Romanorum Pontificum. ]Ii- 
aliqui Scriptores Cletum , qui Lino successit, 
*cant etiam .Ánacletum : qui vero in vetustis 
lonumentis Romane Ecclesie collocetus est. post 
Wlementem, et & S. Augustino quoque, et Optato 
€Milevitano et supra citatis locis: et quo pacto nec 
Anacletus a Cleto esset diversus. In hoc autem , 
to mo- 


1593 Institut. Hist. Eccl. Pars £L. 


monumentis Romane Ecclesie, utpote, cujus te- 
stimonium, tanquam domesticum, precipuam vim 
habere debet, existimo standum esse; que vero 
Cletum etiam jn Canone Misse habet positum post 
Linum, et iterum, tam hunc, quam etiam Ána- 
cletum distincte memorat in suo Martyrologio, 
hunc die 13. Julii, illum die 26. Aprilis. Sed 
nec in annis, quibus quisque harum Pontificatum 
gesserit, sunt omnimode consona Scriptorum te- 
stimonia. | 


Clementis, quem S. Paulus ad PAilip. 4. v. 5. 
suum in. Evangelio adjutorem vocat , cujusque 
nomen dixit scriptum esse in libro Vite, exstant 
due epistole ; quarum altera integra est, alteri- 
"s solummodo fragmenta supersunt. Utramque: 
Patritius Junius a. 1635. ex Codice Bibliorum Ms , 
quem Cyrillus Patriarcha Regi Ángliae dono mise«] 
rai, protraxit, et cum notis, a se appositis, edi. 
dit. Heque sole germane ipsius Clementis re- 
cognoscuntur ab omnibus Criticis, utpote quarum; 
meminerunt S. Irenzeus apud Eusebium Jib. 5. cap, 
6. S. Hieronymus lib. de Scriptorib. Eccl. et ipse. 
etiam Eusebius Jib. 5. cap. 16. quamque, sua al- 
huc etate testatur fuisse in plerisque Ecclesiis le- 
ctam publice. Nam preter has et alie , tam epi- 
stole , quam alterius generis Opera, ut Canone 
Apostolorum octoginta quinque , Constitutionum 
Apostolicarum libri octo, et quedam alia sub ejus 
nomine feruntur que pro supposititiis merito he 
bentur. Neminem enim ex veteribus habent, qui 
eis suo testimonio suffragaretur, et redolent etiam 
manifeste doctrinam non Ecclesie Catholics , sed 
hominum ab hac alienorum.  Ilasepistolas, qua: 
dixi germanas Clementis, ad Corinthios scripsi 
Clemens, dum turbae fuissent enate in Ecclesi 


* Co- 


"fb an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 155 


Corinthiorum laicis insurgentibus ita adversus 
Presbyteros, ut his contempta eorum auctoritate, 
nollent obtemperare, quamvis homines vite pro- 
batissimze essent, officiique diligentes, et ceteris, 
veter illos turbulentos , omnibus acceptissimi. 

em Corinthii detulerunt Homam ad Clementem. 
Quamobrem is ad Corinthios epistolas has scripsit, 
u hoc eorum dissidium exstingveret. Id, quod 
etiam perfectum est; sicque: he epistole susceptae 
fuerunt a Corinthiis, ut sicut alii, ita et hi in 
morem induxerint has in Ecclesia publice legendi 
tste Dionysio Corinthiorum Episcopo apud Euse- 
bium Jib. 4. cap. 25. 







Habet hac in re illud considerationem. Fuit 
Corinthiorum Ecclesia a S. Paulo fundata, unaque 
erum, que prodigiorum, aliisque Spiritus Sán- 
cti donis, 1. Corinth. 14. v. 26. 2. Corinth. 12. v. 
13. splendebant maxime. Ipsa Corinthus fuit urbs 
una ex totius Gracie nobilissimis, et Áchaje pri- 
ma. Anno Chr. 100. juxta Eusebii, et S. Hiero- 
nymi Chronicon obiit Clemens , cum jubente 
Yraano Imp. duobus annis ante deportatus fuis- 
set inChersonesum Tauricam. Ejus autem litere 
Boma antequam missus in Chersonesum esset, 
date ad Corinthios sunt. Itaque et causa hec 
delata est vivente adhuc Ephesi S. Joanne Apo- 
stolo, et universas Asie regente Ecclesias, ut 
ait S. Hieronymus in eodem suo Chronico, quip- 

, qui juxta eumdem S. Hieronymum , et Euse- 
ium mortuus sit Ephesi anno uno, aut altero post 
ennum Christi 100. Cur igitur Corinthii tamen 
Romam illam suam causam detulerunt, non Ephe- 
sum, minus etiam remotam urbem, non ad alte- 
rius alicujus magne urbis Episcopum? Non est 
negandum, potuisse Corinthios in sua causa recur- 
rc- 


— dius dip ER PEEEPUREREENE T.» 


154 . Institut. Hist. Eccl. Pars LK. 


rere ad Joannem, utpote Apostolum: quemad 
modum et S. Paulus ultro scripsit Romanis in eo 
rum Controversia , et dissensione , tametsi nequi 
dem Rome adhuc fuerit, et nihil adhuc Apostoli. 
ci muneris erga hos prestiterit. Attamen certi 
quidem istud Corinthii non fecerunt absque cau- 
sa. Quee igitur hec. esse potuit? Jam S. Irenseut 
quoque seculo Ecclesi: secundo Zi5. 5. adv. Hiceres. 
cap. 5. docuit, ad Romanam Ecclesiam propter 
potentiorem ejus principalitatem necesse essa 
omnes convenire Ecclesias. Hic itaque Corinthio- 
rum recursus, et confugium ad S.'Petri Sedem 
illustre documentum est, jamque ex ipso primor- 
dio Ecclesie, quid creditum sit a Christi fidelibus 
de hac Petri Sede, et quid de ejus auctoritate 
senserint. Clementem Trájanus ad eruenda, & 
secanda marmora in Chersoneso damnaverat; ubi 
duo millia Christianorum jam similiter damnat 
. erant. Postquam duobus annis in hoc aerumses* 
so statu fuisset, extremum anchora ad collum sl» 
lisata demersus eodem jubente Trajano ad mere 
est. . Basnagio in Annal. ad a. 100. Caveo, aliis 
que istius generis scriptoribus non est hoc verts 
quod de hoc ante quintum fere seculum nem 
perhibeat testimonium, nec Ireneus, nec T 
lianus, neque Eusebius: quasi omnia ab omnibas 
memorari debuissent, falsumque id omne essede 
beat, quod sic memoratum non est. Ánne 
tandum est, eos, qui hoc memoriz prodiderust, 
etiamsi non coaevi, id tamen non fecisse temere s 
et absque fundamento? Quamvis igitur hoc 
Clemente invictis testimoniis non constet, leve ta- 
men manet, negare, quia de eo silentium sit apud 
eos, qui dicti sunt. Nam etiamsi hi istud memo- 
rassent, tamen etiam perinde horum testimonii 


fides posset abnegari, quod et S. Irenzo, Ter- 
tul-- 





"Mb an. I. £r. Christ. usque ad Sec. IP. 155 


tulliáno, et Eusebio scriptores antiquiores siluerint, 
quorum tamen testimoniis Basnagius, ct Caveus 
starent. Vide, quid Prolegomenorum Cap. 1.$. 
&. dictum sit. 

Clementi in Pontificatu successit Anacletus, 
icut jam memoratum. est, quique hunc gessit 
duobus annis, vel magis pro Clemente ,ain Cher- 
sonesum deportato, administravit: siquidem eo- 
dem anno , quo Clemens, a natali Christi centesi- 
mo, vita functus sit. Anacleto hoc eodem anno 
fuccessit Evaristus, huic a, 109. Alexander I. Huic 
&. 117. Sixtus I. Huic a. 127. Telesphorus. Huic . 
1158. Hyginus. Huic a. 142. Pius I. Huic a. 156. 
Ánicetus. Huic a. 168. Soter. Huic .a. 177. Eleu- 
therus. Huic a. 192. Victor I. Evaristo tribuuntur : 
Tituli, ut eos vocant, quos Romee instituerit. In- 

| tliguntur autem loca, quz in Urbe designaverit, 
in quibus Fideles convenerint ad peragenda BRe- 
ligionis- officia sub Presbyteris, qui iisdem in locis 
ncras functiones peragebant. Hi tituli etiam nunc 
&yersunt Rome, tributi illis Ecclesiis, quarum 

. Was gerunt Cardinales, quasque regunt. Ale- 
Xwder laudatur, velut tenacissimus disciplinze ar- 
ax Nempe mysteria Religionis nom solebant 
Otia pendi coram ethnicis, ne hi divinitatem 
Hdigionis non credentes, atque omnia suis tantum 
fhübus metientes, ista fortasse etiam irrisioni 
t; quin ne catechumenis quidem, ante- 

i [» baptizati essent. S. Basilius lib. de Spir. S. 
Wta, inquit, sunt, quc nondum initiatis fas 

| IMueri non. est. . "S. Chrysostomus quoque ZZJomif. 
de Juda proditore, Catechumenis promisit, sed 
jm baptizatis, se ea expósiturum , que adhuo 
ignoraverint. Eidem Alexandro tribuitur institu- 
tum benedicendae. aquae, ejusque adspersionis. 


« 


156 . Znsüitut. Hist. Eccl. Pars IL. 


A Sixto vulgo repeti solet institutum Literarum 
Íormatarum, ut moris fuit has vocare a forma, 

per sigillum iis impressa. Tam Clericis, quam 
aliis etiam facientibus iter, aut ab una ad aliam 
Ecclesiam transeuntibus hz dabantur, velut testes 
communionis cum Ecclesia. . Eadem etiam Comimen- 
datitiae, Pacificae, Dimissoriae, et Communica- 

torice consveverant appellari. Át vero talium epi- 
$tolarum usus jam cernitur apud S. Paulum 3. 

Corinth 5. v. 1. cupus lec sunt verba: Incipimus 

iterum nosmetipsos commendare ? aut numquid 

egemus (sicut quidam ) commendatitiis epistolis 

ad vos, aut ex vobis? Fuit vero preterea aliud 

etiam genus literarum Formatarum , qualeque 

istud fuerit, hinc potest cognosci. S. Augustinus. 
Epist. 45. de Caeciliano Episcopo Carthaginensk 
&cri»sit, hunc potuisse non curare conspirantemm. 
multitudinem inimicorum , cum se viderct et Ro-— 
mana Ecclesie, in qua semper Apostolice Cathe— 
dr.e viguit principatus , et ceteris terris ,, unde 
Evangelium ad ipsam Africam venit, per Commu— 
nicatorias literas esse conjunctum. Bonifacius E. 
Papa in Epist. ad Episcopos lilyrios: Clementiss&— 
uae, ait, recordationis Princeps Theodosius Ne— 
ctarii. Or«inationem , propterea, quia in nostr«4x 
notione non esset (Sedem intellexit Apostolicam ; - 
et Damasum , qui eam tunc tenuit) Aabere. nos 
existimans firmitatem , 7nissis e latere suo aulicag 4 
cum. Episcopis formatam huic a Sede Romana d£- 
rigi regulariter depoposcit, quc ejus Sacerdotiura 
roboraret. Advertendum est ad verba: Aegular£&- 
ler depoposcit. Quia nempe Patriarchalium,. sz 
aliarum. etiam. primariarium Sedium Episcopi ejus 
mdi Formatas à. Romano Pontifice, postquamm 
electi faissent, accipiebant, vi quarum et ip S! 
«onlirmaventur in suo munere, et electionem ips S! 


^97 


fb an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IF. 157 


quoque possent confirmare Fpiscoporum provin- 
ciarum, quibus przesidebant auctoritate Patriar- 
chali. Jfpostolici muneris, sunt verba S. Leonis 
M. Fpist. 10. ad Episcopos Provincie Viennes. ita 
Dominus ad omnium .postolorum officium perti- 
nere voluit , ut in beatissimo Petro, Jpostolorum 
omnium sumo, principaliter collocaverit , ut ab 
ipso, quasi quodam capite dona sua, velut in 
eorpus omne diffunderet. Neque aliter Ecclesize 
unitas, quam Christus esse voluit, constitisset. 
laque u£ unitatem  manifestaret (Christus) uni- 
tatis ejusdem originem ab uno incipientem sua 
auctoritate disposuit. S. Cyprian. lib. de Unitat. 
Fecl, ! | 


Pio I. decretum tribuitur, quo sanciverit, ut 
— Buscha. juxta. traditionem Apostolicam die Domi- 
nca celebraretur, qua lunam decimam quartam 
Rbsequitur post equinoctium vernum.  [1oc edi- 
- dum Pii I. videtur occasionem dedisse iis motibus, 
qj deinde facti sunt jn Ásia de tempore cele- 
di Paschatis. Nam cum Pio mortuo succes- 
tat in Pontificatu Anicetus, hac de causa Ro- 
im venit S. Polycarpus Episcopus Smyrnensis, 
"m, et ipse, et omnes alie Ecclesie in Asia Pa- 
celebrassent ipsa die lune decimae quarte, 
Qa hoc Judaei celebrarunt, et celebrant etiam 
hune, Venit autem ut de Paschate, quo celebran-. 
esset die, cum Aniceto tractaret. Pro die 
decimae quartae stabat Polycarpus ex more, 
e meris in Asia ab Joanne Apostolo , cujus 
etiam discipulus erat. Huic vero mori Ani- 
cus morem opposuit vigentem in Ecclesia Ro- 
Mans, quique venerit a Petro, et Paulo Aposto- 
S. Irenaeus in. Epist. ad Victorem Pspam apud: 
ium 4b. &. cap. 14. docet, quemvis in sen- 
07 ten- 


158 Iustitut. Hist. Eccl. Pars 4. 
tentia non convenissent , vamen nullum inter eos 
factum esse discidium, quin communionis cum 
Polycarpo testificandae' causa, huic etiam Anice- 
tum concessisse, ut in conventu Fidelium Romae 
sacris operaretur, et Eucharistiam conficeret. Hoc 
tempore, dum Polycarpus Romae fuisset, docet 
idem Eusebius /oc. cit. multos, qui seducti erant 
a Marcione, et Valentino heresiarchis: ejusdem 
Polycarpi opera ad Ecclesiam revocatos esse, .quo- 


rumque erroribus traditionem opposuerit, quam. : 


hauserit ab Joanne, aliisque Apostolis, cumque 
ei occnrrisset in platea ipse Marcion, et ex eo 
queesivisset, num eum nosceret, dixisse ei: Nosco 
te primogenitum diaboli. 


* 


$. 20. 


* 


Quid Pictor Papa in hac causa erga fsia- 

nos egerit. Romani Pontifices post Fictorem 

usque ad initium Sec. b. 

Heec vero queestio de tempore, quo €elebrem-. 
dum Pascha esset, agitata inter Ánicetum , et 
Polycarpum non multo post circa a. 196. effervuit 


Controversia de die, quo Pascha celebrandum sit. | 





d 


A 


i 


vehementius, Victore insurgente etiam in Asianos, : 


quod Pascha' celebrare pergerent luna decima 


quarta mensis, quo vernum contingit zequinocti-' . 


um. Blastus quidam Presbyter Romae contende- 
bat, etiam errare eos, qui non celebrarent. Pa- 
scha luna decima quarta cum Judeis. Hoc movit 
Victorem , ut nec Ásiaticos vellet sinere isto mo- 
re observare Pascha. Unde vero recedere nollent 
Asiatici, obnitente inprimis Polycrate Episcop 
Ephesino. | Quamobrem. Zictor Romane undis 
£pi- 


"fan. I. Er. Chr.usque ad Sec. IP. — 159 


Episcopus, ait Eusebius cit. loc. omnes sic vici- 
narumque provinciarum Ecclesias, tamquam con- 
; traria recta fidei aentientes a communione abscin- 
! dere conatur, datisque literis universos, qui illic 
erant fratres proscribit , et ab unitate FEcclesice 
prorsus alienas esse pronunciat. At vero Irene- 
um, Episcopum Lugdunensem, omnium FEpisco- 
Gallie nomine scripsisse Victori, ne inte- 
gras Dei Ecclesias, morem sibi a Majoribus tradi- 
tum custodientes a communione abscinderet, quam- 
vis et ipsedreneus non isto, verum altero more, 
qui Rome observabatur, Pascha celebraret. Ita- 
que Ireneum egisse suo nomini convenienter: si- 
quidem fuerit eityereée , id. est, Pacis effector, et 
conciliator. | 


Dixerat prius Eusebius, a Victore datis lite- 
ris universos in Ásie, vicinarumque provincia- 
rum: Ecclesiis fratres proscriptos, et ab unitate 
Ecclesie prorsus alienos pronunciatos esse. Quo- 
mam modo igitur stat, Irenzum suis literis, ad 
. Nictorem datis, pacis conciliatorem fuisse, quod 

ab eodem scriptum est Eusebio? Inter alios quo- 

Scriptores de hoc non convenit. Socrates /ib. 
B. cap. 22. Nicephorus /ib. 4. cap. 38. S. Epipha- 
mius Jer. 7.Nicolaus I. Papa in epist. ad Michael. 
Imp. et Auctor Synodici libelli, habent, Asiati- 
cos omnino a Victore excommunicatos esse: at 
vero S. Hieronymus Jib. de Scripéorib. Eccl. So- 
zomenus 4b. 7. cap. 19. et Photius Cod. 120. vo- 
lunt, Asiaticis solummodo minas excommunicatio- 
nis a Victore intentatas esse. Perinde Critici sic 
bifariam scinduntür, vel etiam in suspenso suam 
tenent sententiam, dubitantes, in quam partem 

tius eundum sit. Res hec a me tractata estin 
l III. in Selecta Árgum. Hist. Eccl. et quis 
sit 


i160 . . Zustitut. Hist. Ecc[. Pars £L 


) 
sit sensus verborum Eusebii, explicui: qua facts 
explicatione illud: etiam bivium in verbis Eusebr 
tollitur. Sunt verba hujus: 7Zictor Romane ur— . 
bis Episcopus omnes side, vincinarumque pro- 5 
vinciarum Ecclesias , tamquam contraria rectas 
fidei sentientes, a communione abscindere conatur. : 
Hoc autem: .4bscindere conatur est Grece, qua, 
lingva Eusebius scri sit; &3oTijAVEV. WHAT, "dfbscin« 
dere tentat, adgreditur : quod proinde non si- 
gnificat peractam, et perfectam abscissionem. Se- 
quitur deinde: Datisque literis universos , qui' 
illic erant fratres , proscribit , et ab unitate Eo» 
clesice prorsus alienos esse pronunciat. Id, «uod 
Grece sic est: xe sshuriu ys Yid ypoaárum. dxotcerrirus sl lap 
- seyrXg ToU$ txeldt avaxm(orrau» &OsÀ Dus : quod vero pressi- : 
us juxta Grecum ita vertendum est: ££ statutum 
Jacit , quo illos arguit, pronuncians communionis 
prorsus expertes omnes illic fratres. Nam Grecis 
Tr««4« non solum literam, verum etiam scriptum $ 
cujuscumque generis , et in usu forensi etiam sta« 
tutum, ac decretum significat. Verbum autem 
niue» significat talem exarationem, et scriptum; 
' quo quis notetur , culpatur, reprehenditur. | 


LN 










. Itaque nonnisi statutum intelligitur a Victore: 
factum de Asianis excommunicandis. Dum igitur ' 
hoc Ireneo, aliisque Episcopis innotuisset, hiqueg ' 
Victori scripsissent , atque dehortati eum fuissent. ! 
ab illa in Ásianos corstituta sententia; is hanc non | 
emisit, cedens, ne tot Ecclesie excommunicarene : 
tur, qua usque ad illud tempus, quamvis Pascha ' 
alia ratione observassent, tamen a Pontificibus 
Romanis, qui antecesserunt, retenti in commu- 
nione essent. Atque sic coheret, quod Eusebius 
dixerat, Victorem conatum esse abscindere omnes 
Asie, ct vicinarum provinciarum Ecclesias cum : 


€05 


4b an, I. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. 161 


€; quod de lreneo praedicavit , hunc pacem 
| rando suo nomini respondisse ex vero, sub- 
Maqgue pugna est, quam secus ipse Eusebius 
lecum haberet. Sed et Sozomenus, ceterique 
triplores, affirmantes, communionem non inter- 
!uptam perstitisse inter Victorem, et Asiaticos Epi- 
Óeopos, sic nihildissidii habeht curn Eusebio. Ke- 
iqui dicentes, pacem , atque communionem fuis- 
ie abruptam, ut Socrates, Nicephorus, Auctor 
ibri Synodici, recentiores Eusehio, sensum ver- 
lorum Eusebii, ex quo sumpserunt, quod scri- 
serunt , non servaverunt, nec rite expresserunt. 
» Dissertatione mea de hoc argumento , cujus 
un memini, rem hanc et plenius tfactavi, et 
uasdam etiam alias questiones, cum hac conne- 
e», discussi. 


Post Victorem Romane Ecclesiae Episcop fue- 
unt Zephirinus a. 201. evectus ad S. Petri Cathe- 
ram. Huic a.209. successit Calistus I. Huica. 224. 
Jrbenus I. Huic a. 221. Pontianus. Huic 256. Àn- 

Cujus Pontificatus non duravit unum an- 

sum; decessitque martyrio coronatus, prout et 
ii fere omnes Romani Pontifices, usque ad Sil- 

estrum I. Itaque eodem adhuc anno 236. huic 
üccessit Fabianus. Huic a. 250. Cornelius. Huic 
. $52. Lucius L. Huic a. 255. Stephanus I. Huic 
, 957. Sixtus II. Huic. a. 258. Dionysius. Huic a. 
i. Felix I. Huic a. 276. Eutychianus. Huic a. 285. 

us." Huic a; 296. Marcellinus. Huic à. 504. M«r- 

lus. Huic. a. 5oo. Eusebius. Huic a. 511. Mel- 
hades. Huic a. 514. Silvester I. Huic a. 556. Mar- 
i, eodemque isto anno huic Julius I. Huic Li- 
Krius a, 552. Cui in Catalogis Romanorum Pon- 
"um vulgo sdjungi solet Felix 1I. quem Con- 

hnjus Tip. intrusit ad Cathedram S. Petri, in 


lomulus 4. 11. ex- 


ri 


16023. Institut, Efist, Eccl. Pars £. 


exilium misso Liberio. Legitimum non fuisse Po. 
tificem suo deinde loco declarabitur.  Liberio 

966. successit Damasus. Huic a. 584. Siriciu 
Huic a. 598. Anastasius. Huic a. 4o2. Innocentii 
Y. Res ab his gestae, et ad publicum Ecclesiae sti 
tum pertinentes, quaequesuo loco memorabuntu 


$. 2t. 


Nova persecutio ^ excitata à Septimio | Severe 
eaque quinta.  Jllustriores in hac Martyra 

De Potamiaena Virgine, de Perpetua, 6 

Felicitate. rgutie Basnagii. 

Hec tranquillitas Ecclesie duravit usque st 
imperium Septimii Severi, et neque iste initio aver 
sus a Christianis fuit, de quo scribit Tertulliana 
lib. ad Scapularn. cap. 4. quod quamvis sciret, vi 
ros clarissimos , et pari nobilitate feminas 
Christianas; tamen non tantum nihil inco 
his fecerit, sed hos etiam collaudaverit, et fa 
renti in Christianos plebi aperte obstiterit. Anm 
autem imperii sui decimo, qui annus fuit ducet 
tesimus, et secundus edictum fecit adversum edi 
qui Judzi fierent , vel Christiani. Judza fuit wi 
stata; ab Romanis, sub Vespasiano Imp. a. C. «X 
et Jerosolyma, ejusque templum eversum.  Presi 
ab Romanis, Judei rebellarunt ea fiducia , 
advertissent, Jam tempus adesse, adventus Mei 
sie, quo Rege sibi pollicerentur non tantum libe 
rationem ex Romanorum jugo, sed etiam imperi 
um universi terrarum orbis — Poenas vero De 
ab Jugeis desumpsit per Romanos infidelitatüi 
illiusque immanissimi sceleris, quod perpetraru 
occidendo Christum. | Quamvis eorum undecit 

cen- 


Ab an. I. Er. Chr.usque ad Sec.1F. — 165 


entena millia periissent in obsidione, et expu- . 
gnatione Jerosolyme, alia vero millia nonaginta 
et septem sub hasta essent vendita; tamen sub 
Trajano iterum , ac tertium sub Hadriano Impe- 
rtore adversus eosdem Romanos rebellaverunt : 
e quamvis semper victi, imminutique vehemen- 
ter essent; tamen ad hoc tempus ita succreverunt, 
ut Sept. Severo cura injecta sit, ne quid rursus 
attentarent adversus Romanos. Hoc itaque eum 
movit ad illud faciendum edictum: cum Judaeis 
autem conjunxit Christianos: siquidem ex Jude- 
i processerit Christiana Religio, istosque suspe- 
etos proinde haberet, ne se etiam cum Judaeis, 
si hi quidpiam molirentur, consociarent ; qui 
gm tantopere etiam multiplicati essent, quemad- 
:; modum superiore $pho demonstratum est. 







Vi igitur hujus edicti in eos tantum animad- 
; vertendum fuisset, qui jam post hoc edictum fie- 
U rent Christiani. At non sic observabatur, sevi- 


k 


: $sumque est promiscue in Christianos omnes, etiam 
: weteranos non dubium eorum malevolentia, qui 
; edidi hujus executores erant — Ardentssimum 
; hujus persecutionis incendium vocat Eusebius Z5. 
&. A. E. cap. 2. talisque ejus acerbitas fuit, ut 
' testimonio ejusdem Eusebii ejusdem libri cap. 7. 
. dudas scriptor Ecclesiasticus, qui de DanielisSeptv. 
hebdomadis Commentarium scripsit, jam tempus, 
' et adventum Antichristi instare existimaverit. ldem 
-Eusebius docet, per omnes ubique locorum Ec- 
; elesias illustria tum facta esse martyria , fuisseque 
' innumerabiles, qui affecti martyrio sint : attamen 
- Alexandriam pr&buisse precipuum Christi pugi- 
theatrum , quo ex universa Áegypto, The- 
beide, aliisque provinciis Christiani sint perducti 
*W, postquana eorum. tentata tormenüs esset con-. 
! 1i^* etan- 







164. Institut. Hist. Eccl. Pars £L 


Btantia, sique vinci non pothissent , interficeren- 
tum ' 


Ex his Alexandrinis Martyribus prs ceterit 
memorabilis est Potamiaena Virgo apud eumdem 
Eusebium. Innumera docet, pro servanda virgi- 
nitate hanc subiisse certamina, et postquam ex- 
cruciata fuit, exquisitissimis tormentis extremum 
pice fervente perfusam esse , a pedibus incipient 
do, et lente usque ad caput procedendo , dones 
efflasset animam. | Huic, dum ad supplicii locum 
duceretur, et insultatum obscoenis, contumelio« 
sisque vocibus esset a plebe, Basilidesque unus 
militum , qui eam ducebant, coercuisset hanctur« 
pem petulantiam, Virginem, huic dixisse, bone 
ut esset animo. Se namque post obitum saluten. 
ipsius a Domino impetraturam , et collata ine 
beneficia brevi remuneraturam esse,  Tertià di 
Potamiaenam Basilidi apparuisse, ejusque capit 
coronam imposuisse, et dixisse: Se ejus caus 
Dominum orasse, atque id, quod petierat, ima 
petrasse, nec diu postea ipsum ad Superos migre- 
£urum : Basilidem autem Christianum factum esty 
neque multo post securi percussum ad Supero& 
evolasse. a an 


t 


| Perpetua quoque, et Felicitas cum adole» 
scentibus, Saturo, Saturnino, et Secundulo illu 
stres, sunt ex hac persecutione Africani Martye 
res. Tuburbii in Mauritania ponuntur passi in quie 
busdam. Martyrologiis : sed ex Actis eorum mat- 
tyrii, qu: éx Cassinensi Codice primum edidit 
Lucas Holstenius, deinde Valesius, et Ruinartius, 
certius est, martyrium eorum contigisse Carthagi- 
ne. De Actorum horum sinceritate nullum Cri- 
ticis est dubium: siquidem quod in his refertus 
e 


| Mb an. 1. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. x65 


de Perpetua , idem etiam exstet apud Tertullia- 
j num Lb. de nima, et apud S Augustinum Jib. 
de 4nima, ejusque Origine. Hee Christum con- 
Íesse, similiterque hi adolescentes damnati ad he- 
.füas Sunt.  Perpetuam pater, erat enim Gentilis, 
ut induceret ad renunciandum Christiane Religio- 
ni, intentatum nihil reliquit: egit precibus, la- 
eymis, lamentis, in genua se ante filiam provol- 
vit, tanos $uos ei ostendit, et filiolum, quem 
hctentem habebat, obsecrabat, ut sua» senectutis, 
€ prolis eam misericordia moveret. llla edocta 
we parentem, nec filium nec quidquam aliud 
*"-- Christo in amore anteferre, mansit immobilis, 
illud unum questa, quod cum. amnes sui, tota 
quippe ejus domus prétter patrem erat Christiana, 
et ejus martyrio sensuri essent gaudium, solus 
puer esset, qui habiturus sit luctum. Felicitas 
| serum gerebat: idcirco angebatur, ne ejus sup- 
picium differretur , sociisque ad Christum per 
martyrium proficiscentibus, ei morandum in mun- 
estet. Dat igitur et ipsa se, et cum ea ceteri 
Martyres ad precandum Deum. Octavus quamvis 
| Walun mensis esset, quod uterum gereret, ta- 
" Bem parturiit, filiamque enixa est, quam alia 
rstiena assumpsit, filiamque sibi adoptavit. Ad . 
tam dum inducerentur, Hilarianum , à quo 
tint dampati, Martyre$ admonuerunt judicii di- 
Bii, et ultienis. Multitudine, que ad specta- 
lm aderat, tamquam ob insolentiam, prius- 
qum bestiis objicerentur, flagris concisi sunt pro 
qu vero quasi gratia sibi facta hi gratias egerunt. 
E. a fera vacca, alii ab aliis belluis jactati, 
e cerati , et spirantes relicti per gladiatores 
confecti sunt. ; 





166 ^ Institut. Hist. Eccl. Pars T. | | 


In his Actis plures referuntur visiones Per-. 
petuem, facte divinitus, dum jam in carcere tene-. 
retur. Inter ceteras, qu: spectabánt ad confir- 
mandos Martyres in constantia, fuit etiam hec. 
Habuit Perpetua fratrem  Dinocratem, jamque 
mortuum septimo setatis suce anno. Dum autem . 
pro se, et aliis Deum precaretur, etiam Dino- ; 
cratis fraterculi sui memoria ei incidit. Igitur . 
pro hoc etiam Deum orat. Subsequente nocte 
videt illum prodeuntem ex obscuro loco, estu, . 
&tque siti cruciatum , sordido vultu, colore pa-: 
lido cum vulnere in facie, ex quo obierat, aquam 
que appetentem ex piscina , cujus vero margo. 
altior esset, quam ut aquam posset attingere. lte- 
rum igitur pro eo orat; tumque per visionem si- 
bi denuo factam conspicit eumdem puerulum it 
eodem quidem loco, sed jam claro, atque luci- 
do, bene se habentem, ludibundum, et ex pisci 
ma tantum,. quantum vellet, bibentem. In 
Actis Martyrum hoc refertur, velut ab ipsa P. 
petua descriptum in carcere, et datum in li 
















Hinc, cum :etate S. Augustini fuissent, 
conarentur probare esse liberationem ex infi 
quo haberent hunc puerum, tamquam non bee. 
ptizatum esse missum, S. Augustinus libro citate 
respondit, hanc, que haberet hunc puerum 
liberatum precibus Perpetuse, non esse Scrip 
vam Canonicam , neque dici vel in Actis his, * 
alibi uspiam, hunc, obiisse non baptizatum, cui 
que jam septennis esset , quando mortuus est, 
Jam potuisse mentiri, ut moriens secum aliqui 
ferret, poena dignum, quodque expiare debued 
rit etiam post mortem. Hi puerulum nondumj;, 
fuisse baptizatum, dum mortuus esset, inde per 
seipsos tantum adstruxerunt, quod in his Actis], 

sit, 


, . 
4 


* Ab an. I. Ar. Chr. usque ad S&. IF. 167 


üt, ipsam etiam , Perpetuam , jam annos viginti. 
t duos natam, tantum imminente martyrio bapti- 
mtam esse. Nondum vero hinc sequitur, Dino- 
eatem. ejus fratrem sine baptismo mortuum esse , 
«d potius contrarium , ut quoniam etiam Perpe- 
lia baptismum susceperit, etiam si ad id tempus . 
clechumena mansisset, dum urgeret, mors, quam- 
"s inferenda per martyrium; ita neque cognati 
siverint puerum mori absque baptismo, dum 
mortis periculum vidissent ei instare, quando to- 
& domus, et familia, excepto. solo patre, Chri- 

. Stana erat. 

, 


Dum hinc nimis clare intelligitur, preter ea 
supplicia, que impiorum eterna sunt, esse etiam 
ad tempus duraturas post hanc vitam, quasque 

m» Catholici Purgatorii poenas appellamus , Pro- 
testantes alii vel veritatem istius-narrationis negant, 
siam non habentes negandi fundamentum, vel 
wolentes videri, ratione facere, quod faciunt, 
j Ron ex rejudicio; alio modo hinc , quod sequi- 
| wur de Purgatorii poenis conantur eludere. Sic 
Jamagius in. Annalib. ad a. 205. Purgatoríius , in- 
! qui, ignis extinguitur : non enim in flammis , 
Ain loco tenebroso versantem Dinocratem vidit 
| Jwpetua , soli poence, quce damni est, non sen- 
Au subditum. Ergo tamen,. ipso etiam Basnagio 
,scedente , Dinocrates ,' poenam toleravit. Si 
vero poena hac fuit, igitur et Purgstorium fuit, 
hoc est, poene sole ad tempus durantes ad ex- 
piandum, quasque ideo poenas expiatorias S. Au- 
fustinus 4b 21. de Civ. Dei cap. 15. vocat : quan- 
lo illud, propter quod.poenas dant, qui mittun- 
ur ad infernum, est inexpiabile. Quod si autem 
ia est, inter Basnagium, et nos Catholicos non 
lia remanet quaestio, quam de qualitate Poena. 
1l-— 


4685 Biotitut. Hist. Eccl. Pars JE. 


Nihil autem etiam definite de poena, qualis Pur-, , 
gatorii sit, proponit ad credendum Catholica Eo. 
clesia. Heec in Contilio Florentino in Decrete : 
Fidei poenas vocat purgatorias, de igne, numa. 
iste sit in Purgatorio, nihil dicit. "Tantoque mi-': 
nus de fide Catholica est, ignis poenam esse in: 
Purgatorio, quando nec de fide quidem est, an ; 
iste ignis materialis intelligendus sit, quem ds, 
mnati ad infernum perferent sempiternum. F« 
in hac visione Perpetue, puerum Dinocratem,3 
sstu, et siti fuisse cruciatum. Hic per estum, 
atque sitim cruciatus fuitne solum poena damul,; 
mon sensus, sicut Basnagius posuit, affectus ?. Ex4: 
stinxitne igitur purgatorium ignem Dasnagius, hot: 
est, purgatoriasne poenas sustulit ? 


















Idem Basnagius Perpetuam, et Felicitatemdl 
harumque socios Martyres contendit fuisse Mom 
tanistas hereticos: siquidem, ut is. vult, Monts 
nista etiam fuerit, qui horum Martyrum Áé 
scripsit Hoc autem inde asserit, quod Scripte 
horum Actorum visiones, his Martyribus factég 
ita laudet, ut eas visionibus, et prophetiis , atti 
Tonat ; que facte, temporibus anterioribus sume 

oc enim fuisse Montani, qui se in hoc genere Pré 

phetis omnibus, et Apostolis majorem habue 
Qua ratione non tantum his Martyribus nota ] 
reseos inuritur; sed etiam Ecclesig Catholics eor 
tumelia fit, qua hos non tantum in Martyrologii 
habet, sed Perpetuae, et Felicitatis diem annivesj 
sarium etiam agit festum die septima Martii, 
insuper earum nomina inserta Canoni Misse hw, 
bet, quasi que Ecclesia inter Sanctos, quos colit,&. 
habeat etiam hereticos. At vero, nusquam inf 
his Actis est, quod Basnagius attulit, visionesd 
horum Martyrum pr&dicari velut excellentiores tis ' 

) vi- 


b an. EL. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 169 


visionibus , et prophetiis, qua fuerunt Ápostolo- 
nmm, et Prophetarum, sed tantum hoc est, quod 
ditur, idque ad fidem conciliandam his Marty- 
"um visionibus, non fuisse visiones tantum ad 
antiqua tempora restrictas, queque jam  eeta- 
tt horum Mart contingere non potue- 
rint, quandoquidem Deus per Prophetam, Joel 
best, dixerit, in novissimis diebus se se Spiri- 
tm suum eflusurum super omnem carnem, et 
prophetaturos, et visiones visuros. 


Sed etiamsi daremus , Scriptorem horum 
Áctorum fuisse Montanistam, et visiones hórum 
Martyrum ita laudasse, ut eas anteponat, et pre- 
stantiores dicat visionibus Apostolorum, et Pro- 
phetarum, hoc est, qui hos Martyres propter vi- : 
siones divinitus iis factas, sus secte vindicare 
voluerit, num jam propterea reipsa etiam erant 
Montaniste ? Cum xL Ecclesia. false Montanista- 
Xum prophetis fuissent reprobatze , et damnatae ; 
Mtraducebant Catholicos veluti contemptores pro- 
rum Spiritus sancti. Perpetua in carcere 
Miles suas descripsit, sicque innotuerunt. Vi-. 
8$ sibi, et suse Secte Montaniste vindicarunt. 
Hic igitur Scriptor Actorum, si Montanista fuit, 
tamen nec idonee probatum est a Basinagio, 

MC probari potest, ansam sumpsisset, hos Mar- 
Dyres sue secte vindieandi: unde tamen verum 
tondum esset, reipsa fuisse Montanistas. In libro 
'ertulliani de Corona militis est, ad. donativum, 
uod Imperatores Septim. Serverus , et Caracalla 
us filius, dederant, accipiendum milites pro- 
wisse laureatos, inter quos fuerint et Christia- 
, Unus horum renuit hanc suo capiti impone- 
; Christianumque se professus , maluit mortem 
jre: quod reliqui, quamvis etiam Christiani, 

non 





170 Jnstit. Hist. Eccl. Pars 1... 


non fecerunt, nullam sibi ex leuree gestatione . 
religionem facientes. Illum autem militem , qui 
maluit mortem perferre, quam lauream gestare, 
idem Tertullianus sue etiam Montanistarum sectae - 
adnumeravit, solumque Christianum esse preedi- 
cavit. Solus scilioet fortis, sunt illius verba, im- 
Zer tot fratres commilitones solus Christianus, 
Plane superest , ut etiam martyria recusare me-.. 
ditentur , qui prophetias ejusdem Spiritus sanct 
respuerunt. Ergone , quia hunc militem Tertul 
lianus Montanistam esse voluit ideo tantum, quod 
non vitasset periculum mortis , jam Montanist 
reapse fuit? His Martyribus per has visioned 
ostensum, etiam est, superiores futuros tormen- 
tis, et ita' evasurps ad caelum. Haereticisne talis 
visio contingere potuit? Qui ardeant licet flam-. 
mis , et ignibus traditi, vel objecti bestiis. animae 
suas ponant non erit illa fidei corona, sed poena 
perfidiae , ut S. Cyprianus ait lib. de Unitat. Eccl. 
Neque igitur hi Martyres ex Montanistis esse po- 
tuerunt, neque hos dum Ecclesia Catholica vene- 
ratur, in his Montanistas pro Sanctis colit. Bas- 
nagius dum illud, quod de Potamiena narratum 
est, etiam in suis Aunalibus retulisset ex Eusebio, 
quemadmodut hec Basilidi promiserit, se pre: 
eo post suam mortem rogaturam Deum, quod« 
que praesüterit, cuique etiam donum fidei obti« 
nuerit a Deo, ad tam clarum, et manifestum: 
exemplum , Sanctos in caelo pro nobis Deum pre-: 
cari, eorumque preces prodesse nobis, quem. 
supra vidimus $ph. 15, in Polycarpo contra hoe 
argutatum esse; hic in Potamiena ne verbulum ; 
quidem dicit adversum hoc. Cum non haberet,. 
quidquam , quo factum hoc posset negare, aut 
alia ratione argumentum quod hinc flueret, in- 
firmare , maluit rem intactam relinquere. . 









Per- 


Mb. an. I. £r. Chr. usque ad Sec. IP. 171 


. . Persecutio haec a Septimio Severo excitata 
duravit usque ad a. 212. Hoc tempore Antoninus 
Caracalla , Severi filius, cum patri in imperio 
successisset,, Getamque fratrem sibi ab eo colle- 
pm datum ferre noluisset, eumque manu sua in 
gremio matris quo confugit , trucidavisset, ut to- 
tus orbis terrarum ejus hoc facto, quo fratrem 

j sufferendo sibi soli asseruit imperium gauderet, 
edictum fecit, vi cujus omnibus exulibus reditus, 
resque cujuscumque criminis impunitas. atque 
libertas data est, ut est scriptum a Dionc lib. 77. 

Hac ratione persecutio etiam quievit excitata a 

8eptimio Severo, 


$. 232. 
Gexta a Maximino , et Septima a Decio Imp. fa- 
cta persecutio. De Philippo Imp. Juerit ne 
Christianus. 


. . Hec quies Christianis concessa duravit usque 
ad a 256. Maximinus evectus, ad Imperatoriam 
dignitatem hanc abrupit. Fuit origine Gothus in 
Thracia natus, milesque primum gregarius e pa- 
storum tugurio ad militiam assumptus ob corporis 
proceritatem in altitudinem octo pedum, virium- 
que eam magnitudinem, ut onustum plaustrum 

solus traheret. Hic cum per omnes gradus 
ordinum adscendisset, interfecto Alexandro Seve- 
ro Imperátore a militibus , cujus disciplinam fer- 
re noluerunt, ab exercitu acclamatus Imperator 
est. Nec militibus res bene cessit. . Fuit enim in- 
genio fero, et truci, quique, cum Imperator fa- 
etus esset, sibi persvaserit, ut testatur Capitolinus, 


non alia ratione, quam crudelitate posse Imperi- 
. um 


172 Instit. Hist. Eocl. Pars 1. 
um bene administrari. "Talisque ejus feritas , et 
sevilies exstitit, ut alii Cyclopem, alii Busiridem; 
alii Scyronem , nonnulli Phalarim , multi Typho; 
nem, vel Gygen vocitarent. Cum talis in omneg 
alios esset, tum in Christianos putabat se eo se. 
veriorem debere esse. Hanc iram concepit, cum 
ut scriptum est apud Eusebium Z5. 6. Z7. E. 
.38. comperisset, in Alexandri aula, qui eum 
cessit in imperio, plerosque esse Christianos. | 
solos tamen Ecclesiarum Antistites supplicium cosi 
stituit, putans his sublatis et alios defecturos. 
quibusdam vero provinciis inde acrior, et ace 
 bior hec facta persecutio est, quod ejus term 
motus, qui in illis provinciis tunc accidit, c 
sam in Christianos contulerint, propter quos cri 
derent sibi iratos esse deos: id, quod Origem 
Homil. 28. in Matth. docet. In tertium qi 
annum duravit heo persecutio, desiitque cum 
teritu Maximini, quem facta defectione exerci 
um milites obtruncaverunt. | 








Septim:e persecutionis auctor fuit Decius Im 

Hic a. 249. Philippo successit in Imperio, qui tai 
indulgens fuit, tamque mansvetus in Christianeá 
ut a multis creditum sit fuisse Christianum, nodi 
natim ab Eusebio Jib. 6. 7Z. E. cap. 54. a S. Hi 
ronymo Zib. de iris Illustr. ab Origene, s ZR 
Chrysostomo Orat. de S. Babyia, Orosio, Val 
ventio Lirin. Cassiodoro: quin in Mertyrolo 
plaribus, in ipsoque Romano ad diem 14. MÀ 
abetur de Pontio Mart. hujus opera duos Philig 
pos Caesares ( pater, et ejus filius, eeque Philips 
pus, intelligitur) esse conversos ad fidem. Eam 
dem sententiam ipse etiam asserueram post Ba 
nium, Natalem Alexandrum, pluresque alios i8 
prioribus meis Institutionibus. Nunc re denul 
s per- 













445 an. I. Air. Chr. usque ad Sec. IP. — 175 


rpensa alia mihi stat sententia. Hoc enim a 
ustioribus , et ab ipso Eusebio tantum sum- 
m est ex fama, nullo igitur certo auctore, 
n8 verba sunt citato loco: 77unc utpote Ghri- 
anum ,e.fama est in postrema Pasche vigilia 
icationum in Ecclesia participem simul cum re- 
uo populo fieri voluisse, a Babyla autem Fpisco- 
Antiocheno prohibitum ingressu, nec admissum 
ne, quam poenitentiam suorum criminum 
endisset. Namque idem ipse Eusebius /ib. 4. de 
ta Constantini cap. 62. sic Constantinum cele- 
it; ut hunc solum usque ad illud tempus ex omni- 
j Imperatoribus dicat fuisse, qui factus Chri- 
mus, et baptismo renatus sit. FEtiam Lactan- 
s lib. 1. Institut. cap. 1. Constantinum , cui 
rum dedicavit, Romanorum Principum pri- 
imm esse dixit, qui repudiatis erroribus Dei ma- 
tatem agnoverit, et honoraverit. Hec laus 
nstantino tribuitur etiam a' Sulpitio Severo in 
storia, ct a S. Ambrosio Orat. funebri de Theo- 
to, ut alia preteream, qu& plura adhuc pro- 


tri possent argumenta. 


Decius itaque, sublato, et interfecto utro- 
e Pbilippo, factusImperator acclamatione exer- 
i, cum ut scriptum est a S. Gregorio Nyss. in 
1 S. Gregorii Thaumat. non tantum alieno ani- 
a Christianis, sed etiam iratus his esset, vi- 
r abique locorum habere hos exstructas Eccle- 
, et Oratoria, eique doluisset , in contemptum 
se cultum deorum: statim ut capessivit im- 
m, ferale adversus Christianos edictum pro- 
t. Generalem hanc persecutionem anteces- 
xsecutio Alexandrie facta in Aegypto per 
dam Vatem;,; | concitaverat plebem ad- 
a Christianos. Prinum ia quemdum nomi- 

LI 


174 Instit. Hist. Becl. Pars I. — 0007 


ne Metram jam grandevum, quem ore , -et -octte- 
lis prius arundine compunctis lapidaverunt. Post. 
hunc Quintam flagris concisam et fune ad pedes. 
alligato raptarunt, donec anima eum deserui$set, 
Serapionem membris omnibus confractis, aliisque, 
tormentis excruciatum. e parte superiore dom: 
sua praecipitem dederunt." Apollonie dentes omnei 
excusserunt, quód ad renunciandum Christo adi« 
gi non potuisset, cumque ducta esset ad roguts; 
.ut combureéretür , ipsa in hunc animose insilii& 
Rem refert Eusebius Ab. 6. FH. E. cap. á1. 




























In Decii edicto in ipsos etiam Magistratusis 
et provinciarum Praesides gravissime factae coms 
minationes sunt, si rem sibi demandatam in Chri4 
stianos egissent segnius, et remissius. lllud era 
Decio fixum, et constitutum, vel Christianos 
ducere ad deorum cultum, vel si hoc non &uecqi 
deret, omnes e medio tollere. Dum igitur Mag 
stratus tale accepissent mandatum , .Nos ak 
iunc, sunt verba S. Gregorii Nyss. in Victa 4 
Gregorii Thaumat. publicum, aut privaturn quii 
quam agebatur: aut ullum ponebatur studium4 
his, qui tractabànt publica, quarn ut obsideret 
et punirent eos, qui fidem sequebantur. | Brá 
autem non solum minc verborum terribiles , $ 
cum iis varius apparatus suppliciorum nullum né 
afferebat stuporem, et antequam veniretur ad, 
riculum , metum hominibus incutiebant enses , 8 
Zgnis, et bestic , et fossae, et instrumenta ad te"| 
quendum membra accommodata, et ferrec in& 
cathedra , et ligna erecta, ín quibus eorum esa. 
densa , qui persistebant , corpora porrectis hore, 
rendis laniabantur ungulis, et alia innurnerabil 
ad multiplices corporum cruciatus inventa ab eli 
excogitabantur : unumque erat studium iis, qui 
hane 


! 


N 





44b an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 175. 


mc habebant potestatem, ut nullus eo posset 
tendi scelere superior. lii quidem deferebant 
i vero indicabant , alii vero scrutabantur eos, 
d erant absconsi , alii invadebant eos, qui fu- 
ebant , alii autem injectis oculis in facultates fi- 
lium, ut rebus eorum potirentur, praetextu pie- 
lfís, et religionis eos, qui fidem amplecteban- 
r, exagitabant. | Joto tunc Christianis erat, 
; 8. Hieronymus in Vita S. Pauli Erem. pro CAri- 

nomine gladio percuti.  Ferum hostis cal- 
lus. tarda ad mortem supplicia conquirens, ani- 
15 cupiebat jugulare , non corpora, et ut ipse, 
d ab eo passus est, Cyprianus ait: Folentibus 
ri, non permittebatur occidi. Cujus crudelitatis 
inde duo exempla affert idem Hieronymus : pri- 
um cujusdam juvenis, quem unguibus ferreis in 
[uuleo laniatum candentibusque laminis ustum, 
mm infractus mansisset, melle unctum ligatis post 
rgum manibus resupinum in sole ardentissimo 
métituerunt; ut muscarum aculeis cederet, qui 
mitas sartagines superasset; alterum eque juve- 
$, quem similiter excruciatum in horti loco 
méemissimo super exstructum plumis lectum pa- 
Mer.supinum,  mollibusque vinculis adstrictum 
Mocarunt, ad eumque feminam immiserunt, qui 
m omnibus blandimentis per voluptatem supe- 
ret" Qui vero cum nihil haberet aliud, quo 

dice resisteret feminae , lingvam dentibus 
i preeciderit, hancque in ejus faciem exspuerit. 
xandriee istud nobile etiam accidit spectaculum, 
3d refert Eusebius Zib. 6. H. E. cap. 41. Am- 
o, et quatuor milites alii Religione Christiant 
ant ad pretorium, non agniti, qui essent. 
| cum duxissent Christianum, isque metu tor, 
torum titubare coepisset ; isti, qui ad preeto- 
i'stabant, ridere dentibus, nutibus illum 


^.ce Repentino hocce facto, istaque tali animosi4] 


Nam per hunc eumdem G 


177 lustitut. Hist. Eccl. Para J.- 


hortari, manibus quoque, et totius corporis mo— 
tu suam curam, atque sollicitudinem, ne forte 
succumberet , prodere. Convertunt omnium im 

se oculos. Vident observatum esse, quod Chri-:! 
stiani essent. Igitur non expectantes, ut citentur, : 
ultro, et festinanter pergunt ad tribunal, seque. 1 
Christianos profitentur erecta, et imperterrita vo 





















tate terror cepit Judices, ipsumque Praesidem? 
ita, ut impunes sinerent abire. Milites vero hi Con4l 
fessionis sus successu laeti, ac ovantds ex pem4 
torio discesserunt. : 
5X 


$. 23. "dg 


Sedatur persecutio, e£ nonnihil conquiescit Decii 
interitu. Scinditur vero Ecclesia schismaiéi 
Novatiani, et Novati. i] . 
In persecutione Decii a. 250. sublatus fui 

etiam, et interfectus Fabianus Romanus Episco 

pus, annumque, et ultra vacavit Sedes Rom 
na, cum füror Decii precipue in Presides Eccleg 
siarum, et in Clerum. deseviisset, atque idem 
etiam fecisset , ne alter in ejus locum Épiscops 
eligi posset. Multo patientius , quemadmoc 
ait S. Cyprianus Epist. 523. et tolerabilius auditu 
rus levari adversum se aemulum Principern, quc 
constitui Rome Dei Sacerdotem. Decius in bel 
lo contra Gothos in Pannonia interiit. Trebonis« 
nu$ Gallus in ejus locum factus Imperator est. De« 
cii morte etiam remisit persecutio aliquamdiu, 
allum, brevi post remo-. 
vata est, quemadmodum adhuc dicetur. Pacatio- 
ribus igitur Ecclesie rebus in locum Fabiani ele-. 
etus est Cornelius Romanus Episcopus a. ao. | 
| uit 


Y 


4b an. J. Ar. Cheist. usquead Sec. IF. 178 


Fuit Roma eotempore Novatianus Presbyter. 
lic adjutore usus Novato Presbytero Carthaginen- 
cum falsis criminibus infamesset Corneliuin , 
cendo libellaticum , quid criminis hoc sit, de- 
de adhuc declarahitur, et communicasse cum 
ophimo Episcopo, aliisque in defectionem la- 
s a fide, sibi vero sanctimonite speciem compa- 
wet per eam severitatem, qua negabat lapsos 
persecutione , quod multis accidit in Deciana 
*eCcutione , tjuantumvis poenitentes, esse re- 
iendos ad Ecclesiam, fecit, ut per Episcopos 
s ex ultimis Italie angulis accitos, a seque de- 
Xos, et ad temulentiam etiam inductos, con- 
rationem obtineret Episcopalem ; qua accepta 
manum se ferebat Episcopum. Primus hic fuit 
tipapa. Multos in suas partes pertraxit, etiam 
0sdam Confessores, et Martyres, priore nomi- 
intelliguntur , qui in persecutione Christum 
ee erant confessi, altero ii qui etiam istius con- 
ionis Causa tormenta erant perpessi. Quos au- 
& nactus est asseclas, per Corpus, et sangvinem 
wifi adegit ad jurandum, se se eum non deser- 
P&&, nec ad Cornelium transituros, missisque 
üblis in omnes orbis partes Episcopos omnes 
licitabat ad communionem secum servandam. 
& causa etiam Cornelio fuit,' ut literas mitte- 
ad Episcopos primarum Sédium , ne per No; 
anum deciperentur. Ex his una exstat epistola 
d Eusebium /ib. 6. 43. E. cap. 45. ad Fabium 
ia Episcopum Antiochenum. In hac Norvatia- 
, quis esset, describitur. Esse illum ordina- 
' Presbyterum, quamvis tantum in lecto ob 
tis periculum fuisset baptizatus, nec ubi con- 
isset, ab Episcopo Consignatum ( Confirmatio- . 
Sacramentum , ejusque susceptio significatur ) 
resbyteratu autem sic se gessisse, ut in per- 
omnulus 4. 139- — $ecu- 


, 


3179  . dhstitut. Hist. Eccl Pars £[. 


secutione ob metum Sacramentum reconciliatio 
his, id est, Poenitentiae noluerit quantumri 
enixe istud ab eo flagitantibus administrare, Dia 
conisque ad hoc eum hortantibus responderit ,'s 
ultra nolle esse Presbyterum. 


Has literas Cornelius miserat ex Concilio; 
quod Rome c &lebraverat Episcoporum sexagint 
cum intellexisset ex Cypriano Carthaginensi Ep& 
scopo, quemadmodum et ipsum Novatianus te& 
tasset in suas trahere parte& In hoc Concilio d$ 
mnatus est Novatianus cum sibi adherentibus, & 
tamen, ut qui errorem suum agnoscerent, poes 
.'tentie remediis curarentur , et confoverentu 
Unus illorurn Episcoporum, qui Novatianum cod 
Secraverant, cum crimen suum cum multis laor 
mis confessus esset, atque universa fidelis popti 
multitudo pro eo supplicasset , receptus c ide 
ad Communionem est, sed solummodo laicag 
tamque in hujus, quam reliquorum Episcopors 
locum, qui consecrationem Novatiani peregeru$ 
Cornelius Episcopos alios consecravit, et m 
Post hoc Concilium Confessores quoque Novi 
num deseruerunt, qui ei adhaeserant. Uni 
his Hippolytus nomine, cum deinde ad mz: 
um duceretur, raptandus ab equis, interreg 
tus a quibusdam , qui se Novatiano etiam ad 
xerant, meliorne Cornelii, vel Novatiani ca 
esset, respondit: Zugite infelicernm Novatians 
et ad Ecclesiam Catholicam redite. Clarius] 
mihi jam veritas objicit, | Poenitet me docuisé 
que docui. Apud Ruinart. in Act, Sinc. Mart 



















Non modica perturbatio facta est, dum Ej 
scopi sollicitati per Novatianum, infamato Coi 
melio, ambigerent, uter eorum habendus 

| legi- 


«fb an. IJ. Er. Chr. usque dd Sec. IP. | 180 


eitime electus Romanus Episcopus, adeo, ut 
Ipiscopi in Africa, ipso etiam Cypriano svadeu- 
&, (Epist. 45.) suspensos se tenerent, nec alter- 
uri eorum. scriberent, sed suas literas dirige- 
rent ad Presbyteros, et Diaconos Romanz Eccle- 
ie, atque Episcopos Caldonium, et Fortunatum 
' míserint, ut rem indagarent, et comper- 
im ad se'perferrent: quos et idem Cyprianus 
|onuit, ut Ecclesice Catholic rádicem , et ma- 
lnicem agnoscerent, et tenerent. llud videlicet 
pisc omnes sollicitos tenébat, ne Episcopum 
m desererent, in quo unitatis originem, ab 
incipientem, ut idem Cyprianus ait Z5. de 
mitat. Eccl. Christus disposuit. Postquam autem 
notitiam - Episcoporum pervenit, qua consen- 
(ne omnium electus esset Cornelius, et quibus 
tibus Episcopatum quesierit Novatianus; idem 
Pprianus Epist. 68. perhibet, hunc abstentum 
ab omnibus Dei Sacerdotibus. Neque tamen 
(0 ad. sanitatem rediit, nec ejus factio exstin- 
& es, Ád schisma, quod fecit, hec insuper 
falsa. dogmata accesserunt, vel per eumdem 
Tovtanam, vel deinceps per ejus sectatores. Ne- 
lunt lapsis in peccatum, peccati remissionem , 
Mio tantum solius idololatriee, postea vero, 
jwemadmodum S. Epiphanius ZZer. 59. docet, 
nis cujuscumque post Baptismum cotmrnissi. 
éceati, quem ipsum etiam Baptismum suz sectae 
iium assererent, qui etiam idcirco omnes ad 
! tFanseuntes, etiam ex Catholicis, denuo bapti-- 
bent, Etiam Confirmationis Sacramentum ab- 
terunt penitus teste Theodoreto Jib. 5. eret. - 
tiu, Índe procul, dubio, quod neque Novatia- 
& hoc perceperit. Attamen teste S. Ámbrosio 
|. de Poenitentia cap. 5. gravioribus tantuin 
üínibus veniam denegarunt, levioribus tribue- 
12 * runt , 













181 Institut. Hist. Eccl. Pars I. 

runt, cum tamen,^ut idem Ambrosius perhib 
ejusdem libri cap. 2.more Stoicorum, omnia 

cata posuissent esse zequalia. lidem secundas mi 
ptias damnarunt: cumque assererent in Eccles 
esse solos Justos, et nullo peccato inquinatos, vt 
ste induebantur candida ,: ut sic quasi testarentu 
etiam per externum habitum suam interiorem pq 
ritatem, quam de se venditabant : eadem de cás 
sa se etiam Catharos, id est, puros vocitabag 
(:Socrat. lib. 6. cap. 20. ! 


Novatus Presbyter Carthaginensis , fuit ; 4 
S. Cyprianus Zpist. Áo. ad Cornelium Pap, eui 
depingit, rerum novarum semper cupidus , aw 
ritie inexplehilis, rapacitate furibundus, qui pu 
















illos spoliaverit, fraudaverit viduas, pecun 
Ficclesia: sacrilege suffuratus sit, qui suum patre 
ita egentem destituerit, ut fame in platea obi 
neque ejas sepulture curam. aliquam habue: 
uxorem quoque gravidam sic calce ferierit, 
abortum faceret. Factum est et Carthagine;. 
in persecutione multi metu tormentorum 
abnegaverint. Horum absolutionem, quam 
rebant , Cyprianus statuit diíferendam , 
reddita Ecclesie pace in Concilio Episco 
statutum factum esset de modo cum his leg 
agendi , nisi morbus, unde periculum mori 
esset , intervenisset. Hanc Novatus occasio 
captavit insurgendi adversus Cyprianum Epi 
pum suum, eunique preeoccupandi, qui de eo 
judicium instituisset, nisi persecutio Ecclesia 
perveniens impedimento fuisset: et non curato 
quod erat statutum de absolutionis dilatione: 
Cypriano quoad lapsos in persecutione per 
in Christum abnegationem factionem cum 
quinque Presbyteris fecit, conventus aed ea, 
sunt . 


Mb an. I. Er. Chr. usque ad Seo. IP.» 18a 


mt Religionis , peragenda instituit seorsim in 
uopiam monte, lapsosque contra Episcopi pro- 
ibitionem ad communionem recepit, Felicissi- 
&0 etiam constituto Diacono ; cujus ea fuit opera 
s adjuvando hoc schismate, ut hoc: etiam ab ejus. 
omine schisma Felicissimi, vel alio nomine Mon- 
ensium , eo' quod sua conventicula in monte so- 
Ri sint habere, appellatum sit. lidem hi etiam 
'ortunatum Episcopum sibi compararunt, quem 
s ordinavit Privatus Lambesitanus Episcopus, 
[iem S. Cyprianus £pist. 55. ad Cornelium Pup. 
Mcat veterem haereticum, et ob multa, gravia- 
he crimina n Concilio nonaginta Episcoporum 
Imnatum esse testabatur, 
Idem, Novatus Romam profectus est, Nova- 
m cum aliquot Presbyteris sibi devinxit, . 
em Novatiano in conflàndo schismate adversus 
elium operam suam navans, de quo S. Cy- 
Fianus Epist. 49. ad Cornelium Papam : 7pse est 
lovatus) qui Felicissimum, satellitemn suum, 
| m, nec permittente me , nec sctente, sua 
Milone, ez ambitione constituit, et cum sua tem- 
iusiate Horam quoque ad evertendam Ecclesiam 
leiigans ——- illic majora, et graviora comnusit, 
|y istic adversus Ecclesiam Diaconum fecerat , 
Episcopum :fecit. Hinc, quod dictum sit a 
rCypriano, Hunc esse Novatum , qui Felicissi- 
iem constituerit Diaconum, Baronius in Anna. 
h ad a. 254. existimavit, hunc eumdem Nova- 
m fuisse Episcopum: siquidem ordinare Diaco.. 
En non sit Presbyteri sed Episcopi. Carpit id- 
rco Basnagius in Annalibus suis more suo Baro- 
um Nam Novatum tantum fuisse Presbyterum, 
Que verum. esse, apparet ex eadem Epistola 49. 
Cypriani. In qua docet, instante coguitionia 
dio 







X 


185 Instit. Hist. Eccl. Pars FL. 


die, et judicii, quod ei impendebat, scivisse No 
vatum .ob conscientiam criminum 8e non tantum 
e Presbyterio excitandum ( hoc est, foras ciendum 
emittendum, expellendum) sed et communicatio 
ne prohibendum. Hunc autem Baronio erroreg 
evellit Basnagius hinc, quia Cyprianus dixeri 
Felicissimum a Novato constitutum esse diaconum 
faciendo conclusionem Presbyteros habere pote 
statem ordinandi Diaconum. At hoc pacto evel 
lit. quidem Baronio errorem, in majorem veti 
ipse delatus est. Tam Baronii eutem, am Be 
nàgii lapsus contigit, quod constituere Diaconum 
quodque de Navato S. Cyprianus dixit , sump 

rint, etintellexerint de ea muneris et Ordinis Dis 
coni collatione , quam Novatus perfecerit 
seipsum , suarumque manuum impositionem. (N 
vero sensu hoc constituere Diaconum non sug 
pserit S. Cyprianus clarissime ex illis ipsius verbi 
Qui istic adversus Ecclesiam Diaconura fecera 
illic Episcopum fecit, videlicet. Novatianum BN 
ma. At vero non fecit Roma Novatianum Bj 
scopum, hunc ordinando per seipsum: siquidé 
in epistola Cornelii Pape ad Fabium Antiocheni 
Episcopum manifeste sit, esse ordinatum a trl 
Episcopis ex ultimis angulis Italia Romam e 
tis. Sicut igitur dicendo, fecisse Episcopum, wj 
tamen intellexit S. Cyprianus, quod Episcop 
fecerit per seipsum ordinando; ita neque ln 
intelligendum est, fecisse Diaconum, Si aute 
facere Diaconum non sumpsit pro ordinare Disé 
num per seipsum, neque illa verba Cypriani Cos 
stituere Diaconum debent habere sensum o 

nandi per seipsum, et quemadmodum f&hcere Dia 
conum, et facere Episcopum non sumpsit pro et 
dinatione facta per manus Novati, ita neque hun 
sensum posuit in verbis: Constituit Diaconua 


No- 












H 


Af an. T. Ar. Chr.usque ad Sec, IP. — 384 


Novatianum , qui fuit Antipapa , vocat Novatum 
| Meebius lib. 6. H.' E. cap. 45. et Scriptores Gre- 
| ti omnes, nec non S, Hieronymus, pluresque alii 
: e Lau . . 

a 
6. 24. 


In persecutione Deciana multi prolapsi in. abne- 
gationem | Religionis. | .Horum | suspenditur 


ne Sacramentalis absolutio aliquibus unquam 
denegata e cammuni Ecclesie diseiplina. 







In utione, quam Decius excitavit, mul- 
li admodum abnegarunt, et renunciarunt Christia- 
Ae Religioni, quodque gravius est, quasi ultio 
«tiam , nondum aliquo cruciatu, vel metu urgen- 
"e. fd prima statim verba, scribit S. Cyprianus 
Jib. de Lapsis, mazimus fratrum numerus fidem 


--- Nen exspectarunt saltem, , ut adscende- 
E mud apprehensi , ut interrogati negarent. ute 
defen multi victi , sine congressione prostrati : 
Jiyo hoc sibi reliquerunt , ut sacrificare idolis vi- 
aerentur inviti , ultro ad forum currere, ad mor- 
£em (anims mors intelligitur) sponte properare, 


| hoc olim cuperent, quasi amplecterentur 


eocasionem datam, quam semper optassent. - - - 
4e multis proprius interitus satis, non fuit. Hor- 
tamentis mutuis in exitium populus impulsus fuit, 
mors invicem] letali poculo propinata est. 4c ne 


quid deesset ad oriminis cumulum, infantes quas 


ue parehtum manibus vel impositi , vel attracti. 
fadem refert Optatus Milevitanus 45. 5. de Schism. 
! | ! Dao. — 


receptio ad Communionem Ecclesie. | Fuerit-. 


qam prodidit: nec prostratus est persecutionis 
bl tgpetu , sed voluntario lapsu se ipse prostravit. - 


v 


185 ^ Instit. Hist, Bcol Pare E. 


Donatistar. Ex his lapsis aliqui dicti sunt Libell-. 
Jatici. Horum crimen in eo fuit, quod cum se 
pecunia redemissent, ne sacrificare idolis cogeren- 
tur, libellos acceperint a Masistratibus, in qui- 
bus testimonium ipsis datum fuit de facta per eos | 
sacrificatione, quos cum libellos ostendissent iis, ; 
quibus fuit negotium datum inquirendi in Chri- *: 
Stianos , immunes relinquebantur. Quamobrem [ 
S, Cyprianus libro eodem , Et Z//a, inquit, pro- 

. Jfessio denegantis contestatio est. Christiani , quod: 
J'uerat abnegantis: fecisse ee dixit , quidquid ali 
us faciendo conmimisit. 














Ád unum actum, et unam consensionem ser« ; 
vandam apüd ommes, quid ipse statuisset de la« 
^ psis in persecutione, eorumque receptione, Cy, 
" — prianus communicaverat, cum aliis Episcopis, q 
rescripserunt, se quoque in eodem consilio 
S. Cypriani Epist, 19. 238. Statuit autem, eau 
lapsorum differre, ut cum quies, et tranquil 
tas data esset, atque Episcopi in unum conv 
re potuissent; tunc communicato, et librato, d 
omnium collatione consilio statueretur, quid fie 
ri oporteret. Si quis autem prius lápsis temer 
communicare voluisset, ipsum alii a communion 
sua arcerent. Idem Romam et ad Clerum, t 
adhuc sine Episcopo agentem , missum ab eo est, 
et a Clero Romano probatum. Que litere, in 
quit, Cleri videlicet Romani, per totuz: mundum 
missce sunt, et in notitiam Ecclesiis omnibus eh j 
universis fratribus perlate» sunt. Facto autem. 
Concilio Episcoporum copioso docet , . tempera- | 
mentum salubri moderatione sic se libravisse, ut 
nec in totum spes communicationis, et pacis la- 
psis denegaretur, ne plus desperatione deficerent, 
nec tamen rursus censura Evangelica solveretur; 

ut 


Af an, T. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. 186 


ad communicationem temere prosilirent, sed 
iheretur diu poenitentia, et rogaretur dolenter 
terna clementia. Hacque eadem de re esse a 
scriptum ad Cornelium Papam, qui et ipse ha- 
to Concilio in eamdem sententiam consenserit. S. 
priani Epist. 53. ' e 


Clerus Romanus in Literis, de quibus modo 
"um est, quaeque exstant inter Cypriani epi- 
las num. 51. est de lapsis perscriptum, quorum 

vita urgens exitus dilationem .non potest fer- 
, Si acta poenitentia, et professa frequenter 
um. detestatione factorum , si lacrymis, si ge- 
tjbus, si fletibus dolentis, ac vere poenitentis 
imi signa prodiderínt , cum spes vivendi secun- 
m hominem nulla substiterit , ita demum cau- 
. et sollicite subveniendumhis esse. Itaquesecun- 
m hoc, quod a Clero Romano fuit rescriptum 
lapsis, si mors, et vitee finis his instaret, sic 
am scribit S. Cyprianus Epist. 52. a se in suo 
mcilio esse constitutum : Zdoirco, inquit, poe- 
legiiarys non agentes, nec dolorem delictorum 
wrwpga foto corde, et manifesta lamentationis 
we professione testantes , prohibendos omnino 
"Nimus a spe communicationis , et pacis , 8i in 
Wrmitate, atque in periculo coeperint deprecari : 
ia rogare illos non delicti paenitentia, sed mor- 
urgentis admonitio compellit. Nec dignus est 
morte accipere solatium , qui se non cogitavit 
riturum. Moc ego in priore editione Institu- 
1um mearum Historie Ecclesiastice post Nata- 
. Alexandrum, Saccarellum, pluresque alios 
sumpseram, ut dicerem , Ecclesie eam tum 
se disciplinam, ut lapsis. in morte negaretur 
lntio Sacramentalis, si hanc tantum tune abs- 
acta jam prius poenitentia .petiissent. v ide- 

' à-— . 


18; Institut, Hist, Eccl. Pars EF. 


batur huic sententie suffragari etiam iste Concil 
Arelatensis a. 214. Cap. 25. Canon: De is, q;: 
apostatant , et numquam se ad Ecclesiam repro 
sentant, nequidem poenitentiam agere quarum. 
et postea infirmitate correpti petunt. Communü 


nem, placuit eis non dandam Communionem, n& 
revaluerint, et egerint dignos fructus poenitentia 


Át vero re iterum perpensa censeo nunc pt 
cis, communicationis, et communionis nomine 
que iis negabatur, qui hanc absque acta priu 
poenitentia tantum urgente mortis periculo petiis 
sent , non esse intelligendam absolutionem Sacre 
mentalem, sed communionem, et perceptionen 
Eucharistie: utpote cujus Sacramenti communi 
catione lapsus admitteretur plenissime in eum Ec 
lesis locum , ubi thesauri E eret etiam parti 
quem locupletissimum , ot summum habet 
sia in Sacramento Eucharistie. Huc me deduxi 
Innocentii L epistola , qua Exuperio Tolosam 
Episcopo respondit querenti, quid observandum 
esset erga.egs, qui post Baptismum omnt tempc 
re incontinentie , et libidini dediti in vite su 
fine poenitentiam simul, et reconciliationem com 
munionis poscerent. Nam in hac sic scriptam à 
Innocentio est: De Ais observatio prior durior 
posterior interveniente misericordia inclina£ior eti 
.Nam consvetuda prior tenait , ut concederetur i 
Poenitentia, sed Comuinunio negaretur. Nam cut 
Ls temporibus crebre persecutiones essent , 
Communionis concessa facilitas homines de recos 
eiliatione securos non révocaret a lapsu ; negat 
merito Comvnunio est , concessa Poenitentia : ^ 
totum penitus negaretur, et duriorem remissianen 
fecit temporis ratio. Sed postquam Dominus no 
«ter. pacem. Ecclesiis suis reddidit , jam depuls 

| ter- 


4b an. L Er. Chr.usque ad Sec. IF. : 188 


terrore. Communionem dari  obeuntibus placuit , 
et propter. Domini misericordiam quasi viaticum, 
profecturis , et ne Novdtíani haretici , negantís 

' piam, asperitatem , et duritiem subsequi vide- 
anur. Docet Poenitentiam semper concessam es- 
se, tantum. Communionem negatam iis, qui im- 
poenitentes, in suisque peccatis perstitissent usque 
ad finem vite. Certe autem per Poenitentiam, 

Ecclesia semper concesserit , Innocentius 
non intellexit facultatem agende poenitentiae , 
quam profecto Eoclesia numquam prohibuit ; sed 
potius voluit agi a peccatoribus. Quare sequitur, 
ut per Poenitentiam, quam dixit Innocentius sem- 

t pet concessam &sse moribundis, quamvis ad fi- 

| mem vitz sue impoenitentihus, intelligi debeat 

| m Sacramentum Poenitentie, istiusque per 

lesie ministrum administratio, non ejus actio 
per opera laboriosa a peccatore, dum iste per le- 
blem morbum ad extremum spiritum deductos 
| wc Jam potest hanc agere. -Apud Ezechielem 

, «p. 25. v. 11. est: Jivo ego, dicit Dominus De- 

| W,nolo mortem impii , sed ut convertatur im- 

, Pu avia sua, et vivat. --- Et impietas impii, 

" Ma nocebit ei, in quacumque die apnversus fue- 

nt ab impietate sua. gitur neque Ecclesia po- 

' festpeccatorem a Dei misericordia excludere, etiam- 

* &i hanc quaerat tantum jam in ultimo vite sue 
spiritu poenitentem se contestans , etiamsi poeni- 
tentiam hanc opere prestare non possit, dum mo- 
do hanc in voluntate $ua habeat. 






Attamen non est negandum, fuisse nonnul- 

Jos etiam Episcopos, qui Sacramentalem absolu- 

tiogem  denegaverint conversis ad poenitentiam 

tantum in fine vites sue : quod errore factum est, 

et per inclementiam, ab Evangelii spiritu alienem,, 
: : |^ se 


, 


189 — Institut. Hist. Eccl, Para E. 


sed neque' tulit Caelestinus I. Papa sic scribens 
ad Episcopos Gallie . (apud Garranzam Tom. I. 
| pag. 420.) .4gnovimus , inquit, poenitentiam rno- 
rientibus denegari , nec dorum desideriis annui , 
qui obitus sui tempore hoc anime sue cupiunt 
remedio subveniri. Horremus, fateor , tanta» im- 
pietatis aliquem reperiri, ut de Dei pletate de- 
aperet, quasi non possit ad se quovis tempore con- 
currenti succurrere , ^et periclitantem sub onere 
peccatorum hominem redimere , quo se ille expe- 
' diri desiderat , et liberari. Quid hoc, rogo, ali- 
ud est, quam rmorienti mortem addere, ejusque : 
animam sua crudelitate , ne absolvi possit, occi- 
dere, cum Deus ad subveniendum sit para- 
tissimus , et invitans ad poenitentiam sic promnit- 
tat peccatori , inguiens: Quscumque die conver- 
«us fuerit, peccata ejus non imputabuntur ei, ef 
iterum : Nolo mortem peccatoris, sed tantum" ut - 
convertatur, et vivat? Ezeoh. 18. et 55. Salutem | 
ergo homini adimit, quisquis riortis tempore poe- : 
nitentiam denegaverit , et desperat de clementia | 
Dei , qui eum ad subveniendun morienti sufficere: | 
vel in mornento posse , non credk. | 


$. 25. 


JModus agende Poenitentiae publice. | Pro quibus 
peccatis haec constituta fuerit. Legi poeni- - 
tentice publice fuerintne obnoxii etiam Cle- 
rici. WHermissio hujus Poenitentia publicae in 
quibusdam casibus. Publica penitentia non 
iterabatur. 


In Conciliis, que propter lapsos in idolola-.- 
trlam habita Carthagine, Bom, aliisque in locis 


ub. an. I. Ar. Chr.usque ad Sec. IP. 190 


sunt , actum est, quali poenitentie , hoc est, 
quam longe hi subjiciendi essent , habita ratione 
criminis, quoniam quamvis hec in omnibus ido- 
Jolatria, et abnegatio Christi fuisset, tamen, ut 
S. Cyprianus Epist. 52. docet istud squale omni- 
um crimen non fuerit: siquidem equandi non es- 
sent, is, qui ad sacrificium nefandum nulla ad- 
huc vi sibi facta quasi ultro prosiluit, et is, qui 
Juctatus diu, ad hoc funestum opus necessitate , 
hoc est, vim passus, pervenit; modus tamen 
et ratio agendae poenitentie. expressa non est. 
Hoc indicat, quoad hunc agenda poenitentia pu- 


. blice modum cum illa Concilia nihil statuerint, 


hunc jam tunc aliquem in Ecclesia exstitisse , et 
qui cum notus alioquin jam esset, de hoc nihil 
etiam statui debuerit. 


Neque desunt istius poenitentie indicia, at- 
que exempla. Refert Eusebius 4b. 5. H. E. cap. 
24. juvenem quempiam esse ab Joanne Apostolo, 
dum Epheso Ecclesias lustrasset , cuidam Episco- 

datum, et commendatum, ut eum in fide Chri- 
stiana instrueret. Hunc deinde juvenem, post- 

am jam etiam baptizatus esset, in societatem in- 
cidisse pravorum juvenum, cumque his se se la- 
irocinio tradidisse, quin etiam horum in latroci- 
nando factum ducem esse. Hunc autem cum Jo- 
annes quasivisset , atque repertum ex montibus, 
et silvis reduxisset, Deinde partim crebris orà- 
Z£ionibus | Deum deprecans ( Joannes) partim 
contipuatis una cum juvene jejuniis, simul decer- 
tans, omnibusque denique verborum illecebris ani- 


'" mum. €jyus demulcens , non prius abscessit , quam 


illum Ecclesia restituisset, magnumque sincerae 
poenitentic exemplum, et iterata regenerationis 


ingens documentum, e$ conspicue resurrectionis 


iéro- 


. 191 Institut. Hist. Eccl. Pars I. . 


tropaeum omnibus ostendisset. Ex Clemente Ale 
xandrino hoc sumpsit, et retulit, Eusebius. Ea 
dem poenitentia qualis fuerit, apparet etiam e 
"Tertulliano, ejusque libro de Poenitentia. Zu 
jus poenitentice , sunt verba illius, quanto in ar- 
cto negotium est , tanto operosior probatio est, ui 
non sola conscientia prasferatur, sed aliquo etian 
actu adrmninistretur. Is actus, qui magis Grac 
vocabulo exprimitur, et frequentatur ,  Exomo 
logesis est. - -- Itaque Exomologesis prosternen. 
di, et hurnilificandi. hominis disciplina est, con 
versationem injungens misericordie illicem. Dé 
Ipso quoque habitu , atque victu rnandat , sacco, 
et cineri incubare , corpus sordibus obscurare, 
animum roeroribus dejicere, illa, qua» peccavit, 
£risti tractatione mutare : ceterum, pastum, ef 
póturn pura nosse non ventris scilicet , aed anime 
vausa, plerumque vero Jejuniis preces alere, in- 
gemiscere , laerymari, et mugire dies, noctesqué 
ad Dominum Deum tuum, Presbyteris advohi, 
et aris Dei adgeniculari, omnibus fratribus legas 
tiones deprecationis suce injungere. Sed et ex S. 
Cypriano ejusque Epistolis nona, et decima istud 
- percipi potest. Nam Presbyteros arguit, quod 
Communionem prebuissent lapsis nondum pera 
cta legitima poenitentia: deinde Martyres, et Cort 
fessores ad quorum commendationem, et prece 
Presbyteri quidam Communionem lapsis dederant 
monet, atque imstruit, ne pro aliis per litere: 
supplicarent pro danda Communione, quam quc 
rum poenitentiam satisfactioni proximam conspe 
xissent. Hinc enim manifestum est, talem po€ 
 nitentiam tunc in Ecclesia viguisse, quie in exter 
nis etiam operibus duris, et molestiam habenti 
bus, non in sola mali retractatione, tantumq 
mente, atque cogitatione facta; constiterit. 


Lnd - 


Ab an. I. £r. Chr. usque ad Sec, 1F..— 198 


Adhuc vero distinctius hic modus agendze pu- 
» poenitentie est expressus a S. Gregorio 
maturgo in Epistola ejus Canonica. Hujus 
partes recensens , memorat primo fletum an- 
res Ecclesie, supplicesque preces a poeniten- 
pro se omnibus factas, qui Ecclesiam in- 
renüir; secundo auditionem , jamque intra : 
siam, attamen non nisi in loco post Catechu- 
$6, idque tantum usque ad celebrationem 
erii, et qua inchoata una cum Catechumenis 
deberent. Locus hic Narth ex Greco voca- 
fuit appellatus, intra ambitum quidem Ec- 
», sed hujus tamen nonnisi atrium , quo si- 
* Catechumeni, ad Dei verbum audiendum 
ttebantur , ad ipsam vero Ecclesiam , ubi fi- 
consisterent progredi prohiberentur. Inter 
:5 deinde poenitentiz tertio loco est substra- 
jm ultra Narthecem: ubi supra poenitente$ 
'rram inclinatos, seque prosternentes Episco- 
manus imponebat, precesque una cum fideli 
lo pro iis fundebat , quibusque jam manere 
1 in Ecclesia sub Mysterii celebratione permis- 
esset. Quarta poenitentie pars, et ultima 
Consistentia. Huc, qui Jam pervenissent poe- 
(tes ex. illis prioribus, humilioribus gradibus 
latem obtinuerunt etiam manendi , et consi- 
di in Ecclesia, dum ipsum etiam Mysterium 
baretur: attamen nondum participes Eucha- 
& facti, donec istam quoque stationem pere- 
nt, et peccatorum absolutionem percepissent. 


Poenitentie publice lex nonnisi pro crimi- 
1 publicis fuit non pro occultis, nisí quis 
pria voluntate, ardentioreque studio sua pec- 
| expiandi se huie sponte subjecisset. Hoc ex 
bis patescit Origenis Homjl. .8. in Po 57. 
qn- 


" ni debeat, et curari, ex quo et ceteri fortassis 


' confessio est, et de quo huic etiam ante delibe- 


195 . netitut. Hist. Eccl.. Pars 1. 


Tantum modo circumspice , ait, diligénter , cui 
debeas confiteri peccatum tuum. Proba prius rne- 
dicum, cui debeas causam langvoris exponere. 
Si intellexerit , et praeviderit, talern esse langvo- 
rem tuum, qui in conveDtu totius Ecclesia expo- 


cdificari poterunt, et tu ipse sanari, multa hoa: 
deliberatione , et satis perito medici illius consi- 
dio procurandum est. Nam, quod tantum ex 
consilio Sacerdotis, cui facta secreta peccatorum. 





















randum fuit, num hoc prudenter svadere posse 
enitenti, intelligitur, non fuisse lege constitutum, 
Tem isto etiam probatur exemplo. Sacerdotes 
quidam in Campania scriptam peccatorum con- 
essionem a poenitentibus in sacro tribunali exe-, 
gerant: quam cum in Ecclesia publice recitassentj 
ublicam poenitentiam iis ihjungebant. Hoc ve« 
ro S. Leo M. Epist. 80. improbavit, et inhibui 
JRemoveatur , inquit, tam improbabilis consveta- 
do, ne multi a poenitentice remediis arceantur j 
dum aut erubescunt, aut'metuunt inümnicie suis) 
sua facta reserari , quibus possint legurn co 
tutione percelli. Suflicit enim illa confessio, gM 
primum Deo offertur , turn etiam Sacerdoti , 9 
pro delictis poenitentium precator accedit. . 
enim demum plures ad poenitentiam poterum 
provocari, si populi auribus non publicetur com 
scientia poenitentis. Hoc a se observatum testa4 
tur etiam S. Augustinus Serm. 82. de Verb. Apost. 
Novit quem , inquit, Aomicidam Episcopus, eb 
alius illum nemo novit. Corrigo in secreto , pont 
&nte oculos Dei judicium: ubi contigit malum, 
ibi moriatur malum. Ergo corripienda sunt co- 
ram omnibus, quc peccantur coram omnibus :: 
ipsa vere corripienda sunt secretius , -quos pee- 


, ean- 


4b at. I. £r. Christ. usque ad Sec. IF. 195 


mur secretius. Idem habet Concilium Carthagi- 
ense an. 597. Canone 52. et S. Basilius. Epistol. 


d "£mphiloch. 


Sed ne(que pro omnibus etiam criminibus, 
uxmvis ad publicam notitiam prolatis, publica 
wenitentia fuit constituta, sed solummodo pro 
dololatria, homicidio, et moechia. Id, quod ex 
ertulliano intelligitur, qui &ó. de Pudicitia cap.5. 

ens de publica poenitentia, hec solummodo 

orat tria. 2fssistit, inquit, idololatres, assi- 

it Jhoricida, in medio eorum assistit vt roe- 
lus - pariter de poenitentis officio sedent in sac- 
y e£ cinere inhorrescunt, eodem fletu gemiscunt. 
. Pacianus in Paraenesi etiam causam explicat, 
tr his tribus criminibus constituta esset publica 
penitentia, quamque repetit ex statuto, quod 
gb 15. v. 29. factum est ab Apostolis de absti- 
indo eb immolatis simulacrorüm , a sangvine, 
-Suffocato, et a fornicatione. Hsec sola etiam 
B €rimina , quibus deberetur poenitentia publi- 
», menorantur a 8. Gregorio Nyss Epist. ad 
Neque tamen hoc fuit ita generale, ut 
Falius etiam mos esset in quibusdam Ecclesiis, 
8:8. Gregorius Thaumat. in epistola sua Ca- 
lea eos subjécit publice poenitentie , qui se 
barbaris consociarunt depopulantibus pro- 
Bomani imperii in predis, atque rapinis 
is. [dem S. Besilius fecit erga fures in 
ad Amphilochium. . Etiam eamdem publi- 
itenüiaam ad delatores, et falsos testes 
it Concilium Ehberitanum circa initium se- 
i habitum. S. Augustinus Serm. 551. 
it omnia peccata contra Decalogum publica 
itentia vindicanda esse, attamen arbitrio Epi- 
*. [dem Epist. 64. ad Aurelium miretur, 


mus Loo 1$ ebrie- 















194 ^ dmnstitut. Hist. Eccl. Pars E. 


ebrietatem , et comessationem. in Ecclesiis 
relictam extra legem publice poenitentiae. 


Ktiamne Clerici erant adstricti legi pub 
poenitentize, si quidpiam eorum admisissent, q 
vindicari consveverat publica poenitentia? . 
de re sic est scriptum a S. Leone M. Epist 
Rusticum Episc. Narbonens. 2 /ienum est a « 
svetudine Ecclesiastica, ut qui in-Presbyte 
honore, aut in Diaconii gradu fuerint consecr 
ii pro cri;Ünine aliquo suo per manus impositio 
remedium accipiant. poenitendi : quod sine d, 
ex .[fpostolica traditione descendit. - - - DU 
Aujusmodi lapsis ad promerendam | misericord 
Dei privata est expetenda  secessio , ubi illis 
tisfactip, si fuerit digna, sit etiam fructuosa, 
eamdem sententiam est. scriptum a Siricio B 
ad Himerium Episc. Tarraconens. Idem ví 
est ex Concilio Carthaginensi a. 598. Sí quad 
sunt hujus verba, Presbyteri, vel Diaconi im 
qua graviore culpa convicti fuerint, qua ea 
ministerio necesse fuerit removeri , non eia 1 
nus tamquam poenitentibus , vel tamquam fe 
bus laicis imponatur. Attamen hec poene 
privatim a Clericis majoribus agenda, quoad: 
mensuram, non pendebat ab eorum axbitrio 
Cyprianus Epist. 59. docet Therapium Episcog 
objurgatum esse in Concilio, Episcoporum Add 
quod Victori Presbytero, antequam poenite 
plenam egisset, et Domino Deo, in quem d 
querat, satisfecisset , immaturo tempore, etji 
postera festinatione pacem dedisset. Non & 
vero observatum est erga inferiores Clericos; 
quibus, et eorum exceptione a publica poenit 
tía, si hahc suo facto quopiam meruissent, !" 
in iis testimoniis est, qua sunt allata pro 


b an. Lr. Chr. usque ad Sec. IP. | 195 


teris, et Diaconis, exstatque insuper epistola 
licis IIT. Papae, qua eos a lege poenitentie pu- 
icae noluerit esse exemptos. 


Á 

Publica hzc poenitentia remissa fuit non .tan- 
ii si poenitens hac nondum expleta incidisset :in 
ericulosum morbum, verum etiam in quibus- 
mm aliis casibus. Hoc quoad primum jam supra - 
Bnonstratum est, cujusque exemplum etiam est 
d Eusebium Z5. 6. H. E. cap. 44. ex epistola 
ysii Episc. Alexand. ad Fabium. Serapion 
lexandrie vite semper antea intemeratz , suc- 
ibmit tormentis in Deciana persecutione. Poeni- - 
iiam deinde agens imploravit sepius, ut repo- 
eretur ad communionem, quin hoc impetrare, 
penitentia nondum plene peracta, potuerit. In 
m vero cum incidisset , et Presbyter ab eo 
venire non potuisset, gravi infirmitate et 
pe detentus, Eucharistiam ei misit, quoniem sic 
& communione poenitentibus impertienda, si iis 
ped vite institisset, a Dionysio Episcopo 
fuerit statutum. Cyprianus quoque, quam- 
"wm severus, ut jam vidimus, in exigenda 
Mentia, cum intellexisset ex visionibus sibi 
tis divinitus ( Epist. 54. ad Cornelium P.) futu- 
, ut brevi recrudescat persecutjo, id, quod 
tun est per Gallum, qui Decio in Imperio 
it, ultro statuit, Communionem esse poe- 
ibus tribuendam , etiam nondum peracta 
titentia, u£ quos excitamus , inquit, et ^or- 
r ad prelium , non inermes , et nudos relin- 
, seed protectione Sangvinis, et Corporis 
sti murziamus. ldem Epist. 19. probavit con- 
lum Caldonii Episcopi de Communione iis sta- 
ttibuenda , qui lapsi in persecutione a lapsu 
jos erexissent Christum confitendo, quem pri- 

| 335" | us 










196 —— Jnetit. Hist. Eccl. Pars I. 


us abnegaverant. Hanc indulgentiam Ecclesis 
exercuit etiam erga eos, qui seducti ab errorum 
magistris a fide facti devii sunt, quo promptius, 
ac facilius ad Ecclesiam revocari possent. Hoc 
idem rursus Cyprianus Epist. 52. docet factumesse 
a Cornelio Papa erga Trophimum Episc..Arelatens, 
Hic in persecutione factus est libellaticus , eique 
pars plebis maxima rmansit adhaerens, junctaque 
ei, qui se;extorrern fecisset ab Ecclesia ,' se qo 
que segregaverat ab Ecclesia. Quamobrem ' 


. phimo petenti: communio statim data est, quoni« 


4 


am neque aliter plebs, quam secum abstraxerat, 
ad Ecclesiam rediisset. Pro Trophimo, ut poeni 

tentia ei remitteretur, satisfaciebat, ait 5, Cy» 
prianus, fratrum redítus, et re:tituta multorum 
salus. Quamvis enim a publica poenitentia, quam 
non fuisse in Clericos majores constitutam , supre 
demonstratum est, exemptus esset , tamen fuissek 
ei poenitentia privatim agenda. Neque tamen 
etiam huic alia communio £oncessa est, quam qua 
in Ecclesia fruuntur laici, privetusque mansit 
omni Episcopalis muneris, et Sacerdotii admimi- 
stratione Hic est ille Trophimus, et hi sunt ili 
libellatici ceteri, quos quia Cornelius P. recepe- 
rit ad communionem suo deposito errore, et com- 


fitentes culpam, Novatianus calumniabatur , Co^ 


nelium communicasse cum Trophimo, àliisque li 
bellaticiss Dumque, ut supra demonstratum est, 
Cyprianus Martyribus, et Confessoribus concessit, 
ut preces suas possent offerre pro iis poenitenti- 
bus, qui jam propius venissent ad finem sue poe- 


mitentie, intelligitur, ad horum etiam commen. 


dationem , et preces ex poenitentiz rigore aliquid 
remissum esse. 


Poe- 


Mb an. I. Er. Chr.usque ad Seo-IF. 197. ^ 


Poenitentia publica nonnisi semel uni, 
que homini solebat imponi Quia, ut 
. Ambrosius lib. de Poenitentia Cap. 1o. 
unum Baptisma , ita una poenitentia, qua 
1 publice agitur. S. Augustinus Epist. 155. 
'acedonium dicit, caute, salubriterque pro- 
| esse, ut locus illius humillime poenitentice 
in Ecclesia concederetur, ne medicina vilis 
; utilis esset egrotis, queque tanto magis sa- 
:$it, quanto minus contemptibilis fuerit. Fa- 
s venic , ait S. Ambrosius in Psel. 118.'in- 
"um tribuit delinguendi. Qui igitur vel in 
crimen recidissent, vel novum admsiisseut, 
»enitentia publica esset constituta , hi remit- 
tur ad poenitentiam privatim agendam, ma- 
$ extra communionem , donec ad finem vi- 
venissent. Quamdiu poenitentia publica 
consveverit, ex hoc exemplo poenitentiae 
tte pro homicidio apud S. Basilium Epist. 
nphiloohium cognosci potest. Qui sua spon- 
aquit , interfecit , et post poenitentia ductus 
viginti annis Sacramento non communicabit, 
Mi autem anni sic in eo dispensabuntur. De- 
matuor annis deflere stans extra fores Ora- 
et fideles ingredientes rogans, ut pro eo 
ntur, suam iniquitatem pronuncians. Post 
tor autem. annos inter /fuditores reoipietur , 
dngue annis cum ipsis egredietur. Septem 
» annis cum iis , qui in aubstratiome orant , 
"etur. In quatuor autem annis solum stabit 
fidelibus : sed non erit oblationis particeps. 
demum iis expletis erit Sacramentorum par- 
. Si tamen fervorem exhibuísset in agenda 
tentia, hane quamvis jam essignatam, esse 
jiscopis imminutam, et ad brevius tempus 
atam, intelligitur ex S. Gregorii Nyss. ipe 
sto. 


198 Jnstitut. Hist. Eccl. Pars £F. 


stola ad Letojum: quin idem hoc jam etiam. a ! 
Paulo factum erga Corinthium incestum est, v 
forte abundatiori tristitia absorberetur. 3. Cor. 
V. 7. 


$. 26, 


Initia anachoretici , et monastioi instituti , eju. 
que propagatio. 


.. Quo tempore Decius seviit in Christiano 
Paulus Thebis natus in superiore Thebaide adt 
lescens annes natus decem ,.et sex, in villam sc 
roris sue, satis ab urbe remotam, se recepera 
ubi posset latere. Hunc vero affinis, sororis mia 
ritus, voluit prodere, ut ejus hereditate potiretui 
Quamobrem ex hac etiam villa fugit ad montiun 
deserta, nactusque antrum superne apertim , 

bensque fonticulum aque, atque supra se pal 
mam arborem, unde vitam posset sustentare, ii 
hanc descendit, ubi latitaret, donec persecutio 
nis furor desiisset.. Solitudinis vero amore captu 
decrevit ibi habitare, etiam desinente persecutio 
ne. Post hunc Antonius quoque, natus in eades 
Thebaide, a. 251. juxta Chronicon Eusebii , au 
ditis his ex Evangelio verbis: Si vis perfectus est 
vade, vende, quc habes, et da pauperibus, 4 
habebis thesaurum in caelo. Matth. 19. v. 31. ps 
riter adhuc adolescens, patrimonio pauperibus d. 
stributo, solitudinem petiit. Ad hos duos refe 
renda sunt initia anachoreticz, ct solitarise vite 
cujus tamen disciplinam non Paulus,. qui nullo 
habuit discipulos, verum Antonius propagaveri 
ulterius. Eusebius Zi&. 2. H. cap. 17. et jux 
hunc S. Hieronymus de ir. Jülustrib, in Marc 
existimavit , Therapeutas illos, de quibus scrib 


Phi- 


"45 an, 1. Ar. Chr. usque ad Sec. IF. . 199 

4 
Philo 7ib. de Pita Contemplativa, et perhibet, 
in solitudinibus vixisse admirabili continentia, fu- 
isse Christianos, adeoque primos in Ecclesia soli- 
tarie vitae cultores, quosque S. Marcus institue- 
rit ad hanc vivendi rationem.  Philonem autem 
istud ad sue gentis Judaicze laudem traxisse, quod. 
fieri viderat a Christianis. Philo autem, qui Ju- 
daismo semper adhaesit pertinaciter, non erat lau- 
daturus Christianos, et vite eorum institutum: 
neque errore hoc fecit, ut hos poneret esse Juda- 
o5, qui erant Christiani, utpote apprime doctus, - 
et literatus. Therapeutae dictia S«évwe curare , 
sanare, significat eos, qui sanitatem possint tri- 
buere, quod de se profitehantur per suam disci- 
pinam, idque ad medendum animi pravitatibus. 


Hoc non tantum solitariorum , sed et Mona- 
chorum institutum quod post Anachoreticum etiam 
brevi exortum est, vehementer crevit non tantum 
in Áegypto, verum in aliis etiam regionibus. Pa- 
fhomius .et ipse in Thebaide natus, est'primus 
. Mer Monachorum, Nam quamvis jam multi in 

&liudinibus habitassent, tamen ab eo venit ut hi 
MEilatis, etiam inter se certam legem, et ratio- 
»m inirent. Ex Gentili factus est Christianus, 
prmotus hospitalitate, et benignitate, que ei, 
ejusque sociis militibus fuit praestita a Christianis. 
Cumque se cuidam Paleemoni anachorete in disci- 
plinam tradidisset ; in hac ita profecit, ut aliorum 
etiam magister factus sit. A Palladio ZZist. Laus. 
eap. 58. dicitur, ab Angelo fuisse monitus, ut 
monachos sparsos per diversa loca colligeret , re- 
gulamque vivendi iis traderet, quam ei idem An- 
gelus dictaverit. Sozomenus /ib. 5. cap. 14. eque 
rem hanc ita memorie prodidit, ut ipsam etiam 
hanc regulam exponat, et describat, Àn autem 
re- 





«o9  neitut, KHjst. Eccl. Pars E. - 


JEcce, quomodo vivimus ! Nulli licet in. societa, 
nostra habere" aliquid proprium. 


Monachis omnibus non eadem fuit disciplina 
et vivendi ratio. S. Hieronymus Fpist. 92. ad Eu 
stochium tria docet fuisse monachorum genera ii 
Aegvpto. Primum, iuquit, sunt Coerobita, quo 
li Sauses gentili lingva vocant, nos in commu 
viventes possumus appellare ; secundum nacho 
ritce , qui soli habitant per Wesertá, et ab eo 
. quod procul ab horninibus recesserint , nuncupan 
£ur ; tertium genus est, quod Remoboth dicunt 
deterrimum , atque neglectum. --- Hi bini, W 
£erni, neo multo plures simul habttant , suo ai 
bitratu viventes, de eo, quod /laboraverint , i 
medium partes conferunt, ut habeant aliment 
communia. Habitant autem quam plurimum i 
urbibus , et castellis: et quasi ars sit sancta, i 
non vita, quidquid vendiderint , majoris est prt 
ti. Inter hos scpe sunt jurgia - - - apud Ik 
affectata omnia; laxa manica , caligee follicar 
£es, vestis crassior, crebra suspiria, visitatio vii 
g inum ,: detractio Clericórum , et si quando die 
Jestus venerit , saturantur ad vomitum. His s 
. millimi erant, quos Cassianus Co//ation. lib. il 

cap. 7. lingva Aegyptiaca vocat Sarabaitas, sequ 
extra coenobia habitantes. S. Augustinus /i5. d 
Opera JMonackor cap. 18. dicit, sub monacho 
rum habitu niultos fuisse hypocritas , quosqu 

daemon usque quaque disperserit: docetque, 
isse hos vagabundos, cumque Martyrum Reliqui 
nundinatos, aliis quoque artibus pecuniis acqu 
rendis studuisse, sub praetextu succurrendi pat 
peribus: quo factum sit, ut verorum etiam mx 
nachorum propositum blasphemaretur, Tam, i 
, quit, bonum , tam sanctum , quod in Christi n 
mine 


4b an. I. Er. Chr.usque ad Sec; IP. 5 


w cupimus, sicut per alias terras , sic per te- 
n Africam: pullulare. 


Non est autem &quum, hominum aliquod 
titutum quodcumque, et societatem generali- 
vituperare, aecusareque, eo quod boni in hac 
nes non sint, sed plures etiam degeneres re- 
lantur, si institutum in se bonum, et sanctum 

Qualis monachoruin vita fuerit, exceptis ali- 
bus, intelligi potest et ex eo, quod jam de his 
tum est, ét magis etiam ex hac descriptione 
Athanasii in Vita S. Antonii: Erant in monte, 
guit, zonasteria tamquam tabernacula , plena 
inis. choris psallentium , legentium, orantium : 
Mumque jejunandi , et vigiliarum ardorem 
wtorum mentibus sermo ejus ( Antonii ) afflave- 
!, ut future spei aviditate admutuam charita- 
n, ei misericordiam indigentibus exhibendam , 
n studio laborarent: qui infinitam regionem 
amdam , et oppidum a mundana conversatione 
auctum? , plenum pietatis, et justitice videban- 
€ incolere. De iisdem sic etiam scriptum est a 
.Orysostomo Homil. 8. in Matth. Si quis nuno, 
Wut, veniat ad ;fegypti solitudines , paradiso 
Weis omnem illam videbit eremum digniorem , 
'imumerabiles Jngelorum coetus in corporibus 
dere mortalibus. Quoad ipsas etiam scientias, 
mntum orbis literatus monachis debeat obstri- 
us esse, afferam Laurentium Mosheim Sec. VI. 
p. 1. $. 1. cujus hoc est, quamvis hominis a 
cris nostris alieni, testimonium. JSoiunt ornnes, 
Juit, barbarorum, et ferocium populorum in 
rasque Occidentis provincias incursiones extre- 
un fere literis , et universo eruditioni pernici- 
| attulisse. Periissent prorsus omnes liberales 
tes, et scientice , nisi qualecumque apud Epi- 

$co- 


soí — "lustitut, Hist, Eccl. Paré E - 


scopos , et monachos perfugium illis patuiase-m 
Templis nimirum, quee Cathedralia nominanttar 2 
schole plerumque adjuncta erant , in quibus arae. 
"dntistes ipse, aut alius quidam ejus jussu Juverz- 
iutem septem artes liberales docebat, antequarz 
aad Sacros libros deduceretur. - - - Huic inste— 
£uto ( monachorum ) curicti Soriptores, tam sacr£, 
quam profani accepti ferendi sunt, quibus ad— . 
Auc utimnr. In plerisque presterea caenobiis lu— — 
' di aperiebantur , in quibus pueri, et adolescentes 
literis imbui solebant. Et undenam plures pro— : 
, dierunt viri et eruditione, et vitze sanctimonia ce— 
lebres, quique ad regzendas-etiam Ecclesias eve— 
cti Ecclesiam suis virtutibus illustraveririt, atque» 
hanc adversus haresium errores tutati sint ?. Ta— 
lis fuit S. Athanasius et ipse ex asceta factus Epi- 
scopus, fortissima illa columna Ecclesie adversus 
vim, et furorem Arianorum, talis Basilius, talis : 
Gregorius Naz. talis Chrysostomus, talis Hierony- 
mus, Gregorius M. Martinus, 'et longum esset 
omnes omnium :eetatum tales viros ex monasics - 
vite instituto recensere, quique etiam insuper su - 
dor» suo, atque sangvine Christi fidem pro 
verint, integrasque nationes, atque regna Lade. 
xerint ad Christianam Religionem. Per. mona- 
chos S. Benedicti se in Religioneinstructam, atque 
excultam recognoscet Hungaria, recognoscet Ger« : 
mania , recognoscent pleraeque. regiones, | 


$. 27. 





44b an. T. Ar. Chr. usque ad Sec. IP.* 205 


$. 27. 


Recrudesciít persecutio per Gallum Imp. cujus an- - 
. 4a sumpta ex peste est , depopulante multas 
Imperii Románi províncias. Hac occasione 
S. Gregorius Thaumat. Caesarienses in Pon- 
to ad fidern convertit. Quaedam alia de hoc 
Gregorio. | 


Demonstratum est $pho 23. persecutionem , 
qum Decius excitavtt, queque ejus interitu se- 
ala est, celeriter resuscitatam esse a 'Treboniano 
Gallo, qui Decio successit ín Imperio, anno post- 
quam Imperator factüs est, statim altero. Ingens 
orta est. pestis, et invasit Romani Imperii permul- 
is provincias. Nulla fere provincia Romana, ait 
| Orosius lib. 7. cap. 21. nula civitas nulla domus fuit, 
, quenon tlla generali pestilentia correpta, atque va- 
. tuata sit. Imperator jussit ubique sacrificia ad 
placandos deos fieri. Christiani cum abstinuissent 
&b his sacrificiis, in hos non tantum efferata est 
JGentili superstitioni dedita plebs , verum ipse 
eim Imperator. Hinc recruduit, qua Decii mor- 
£e persecutio sedata «erat. Cujus quanta fuerit 
atrocitas, ex S. Cypriani libro, quem ad Deme- 
trianum, Proconsulem Africte persecutionem ve- 
bementissime urgentem misit, volens ejus sistere 
furorem, lieet cognoscere. . Znnocuoe, juetos, sunt 
ilius verba, Deo charos domo privas, patrimo- - 
ro: spolias , catenis premis, carcere includis, be- 
stiis, gladio, ignibus punis. 44dmoves laniandis 
corporibus longa tormenta, multiplicas lacerandis 
visceribus numerosa supplicia: nec feritas. atque 
immanitas tua usifatis potest esse contenta tor- 
mentis. .Excogitat novas poenas ingeniosa Cru- 
delitas, Cyprianus, quod jam in .Deciana perse- 
Cu- 





N 


N 


5306 . . Institut. Hist. Eccl. Pare. L^. 


cutione ei factum est, quéesitus fuit iterum etiz 
nunC, et petitus a vociferante multitudine in ci 
co ad leonem, dum cruentis etiam spectaculis, a 
que humano sangvine Gentiles quesivissent sii 
ropitios facere suos deos. In hac procella Corn: 
ius Papa deportatus est Centumcellas in exiliun 
Cur nihil ei gravius acciderit, cum comprehensu 
esset, et productus ad tribunal, causa fuit, quo 
Christiani ex tota Urbe undique concurrerint 
seque cum Episcopo süo ultro ad mortem obtu 
lerint magistratibus , etiam ii, qui tormentis i 
Deciana persecutione succumbentes Christum ab 
negaverant. [ste intrepidus, et parato animo a 
omnes cruciatus perferendos tantus concursus Chr: 
$tianorum perculit magistratus , et judices. 


Ciesarec in Ponto celebratum fuit spectacu 
]um tanto hominum confluxu, ut se invicem pre 
mentes Jovem his vocibus invocaverint: Magna 
Jupiter da nobis spatium. — Audiit hoe Gregori 
cognomento Thaumaturgus ejusdem urbis Episcc 
pus, jussitque nunciari ad theatrum ipsos bre 
accepturos spatium, majus etiam , quam vellen 
Kt ecce Caesaream quoque pestis invasit ludis ac 
huc durantibus. Dum funeribus impletur civita 
curritur undique ad templa deorum, multiqv 
ante horum simulacra procumbentes exhalant an 
mam. In desperatione salutis a suis diis venitu 
ad Gregorium, et huné rogant, ut subvenia 
Pergit, quo vocatus est, et in quamcumque dc 
mum intrat, hinc fugat pestilentiam, atque aeg! 
consurgunt. Ad hunc unum igitur omnes recut 
runt. Ita autem salutem corporis omnibus impei 
. tivit, ut una etiam eos adduceret ad Christi agn 
tionem, ejusque Religionem. Hac ratione urbe 
emplissimam sic converlit, ut cum morti vicint 


qua- 


44b an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IF. 107 


queesivisset , quot adhuc in ea superéssent etlinici 
intelexissetque non plures superesse, quam de- 
. Cem, et septem, Deo benedicens, Totidem erant, 
ait, Christiani, dum istius urbis iniissem Episco- 
ptum. À multitudine, etsplendore miraculorum, 
que Deus per illum. patravit, nomen assecutus 
e&t Thaumaturgi. Inter ista celebrantur precipue 
quod fluvium Lycum, saepe alias extra ripas eva- 
gntem, defixo baculo coercuerit, paludem , ad 
tollendam discordiam inter duos fratres, suis pre- 
dbus repente siccaverit, nec non montem, ut 
«atium. esset. eedificandee Ecclesie, fecerit cedere. 
Contigit, ut quoddam templum idolorum intra- 
verit, in eoque noctem egerit. Mane inde abi- 
es manu in formam Crucis ducta , templum 
lustravit. Daemon ex idolo, ut ante consveve- 
mt, sacrificulo consultus negat responsum , dicit- 
' que se prohibitum a Gregorio. Hic protinus cur- 
rt post Gregorium, et cum eo expostulat. Gre- 
| gnus scribit hec verba in scheda: Gregorius Sa- 
., ine: Ingredere , referendamque dat. Cum qua 

im] atque Sacrificulus in templum reversus est, 

on quoque more pristino consultus respon- 
& Sacrificulum subit admiratio, et recogitat , 
* Üjsnam virtutis deberet esse Gregorius, talem 
| eus deum potestatem habens. Iterum ergo 
"confert ad Gregorium, a quo in fide instru- 
Cu, Christianus factus est. S. Gregorius Nyss. 

, et plura alia de $8. Gregorio Thaumaturgo 
Memorie prodidit in libro, quem de ejus Vita 
Kripsit. ! 


Carpit Basnagius has Gregorii ad daemonem 

lerulas, quasi is has dando commercium habuis- 

**t cum daemone. Non fuit autem hoc commer- 

Gum, sed imperium: et quod ipsum etiam im- 
peri- 


908 . Jmestit. Hist. Eccl. Pars £F. 


periüm eo direxerit Vir sanctissimus, ut hinc — £9 
crificulus agnosceret, eum quem coleret pro DP« 
-non posse esse Deum : in quem ipse homo auc t4 
ritatem posset exercere, querhque sibi subjectu Z7 
baberet. Id, quod etiam assecutus est. Est 
illud in eodem S. Gregorio, quodque refert pe 
riter S. Gregorius Nyss. in ejus Vita. Dum f—.— 
ctus est Episcopus , eam ei curam fuisse, ut do- 
ctrinam, que de: Deo uno, et trino est bene co- , 
gnitam, et perceptam haberet. Ei in hoc deside- ' 
rio noctem vigilem ducenti apparuisse Virginem . 
Deiparam , et Joannem Apostolum , quique hanc 
. ei doctrinam exposuerit. Hec doctrina velut ex 
ore hujus Ápostoli accepta, et a Gregorio deinde 
. literis mandata exstat etiam nunc, et setvatur in- 
ter Opera Patrum, In hoc autem eque more suo 
Judit Basnagius in Anpalibus suis, dicens, ea em- 
tate, qua vixit Gregorius, animam Virginis, .e: 
Joannis nondum didicisse migrare e coelo in ter«' 
ram. Pungere videlicet nos voluit ob eas Sancto- 
rum apparitiones, qua'plures referuntur a Séri- : 
ptoribus Catholicis etiam posterioris etatis. His. 
vero narrationibus, que sunt extra Scri 
sacram, neque a nobis fides adhibetur divina. At-' 
tamen Basnagius , si hanc narrationem voluit fal- 
eitatis arguere; hanc debuisset aliquo argumento 
, probare. Dum hoc non fecit, nec facere potuit, ' 
non enim omisisset facere, si potuisset, mer& 
hec ejus est dicacitas. Si vero ipsa etiam Seri- 
ptura testatur Angelorum e coelo missiones, et 
apparitiones, quid impedit, quominus, Deo vo- 
lente, idem etiam per alios Sanctos fleri possit, ; 
factumque sit? ' : 






$28. 


4b a. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. 809 
$. 28. 


Gpriai Epistolae de Marciano frelatensi et 
Bosilide Exmeritano Episcopo. Controversia 


Inter hunc, et. Stephanum P. de rebaptiza- : 


lione haereticorum. 


Cornelium Pápam esse hac tempestate, quam 
Imperator resuscitavit , Centumcellas in 
tilium deportatum , supra demonstratum est. 
! hoc is etiam obiit anno tertio sui Pontificatus. 


icius ei successit. Hoc quoque mortuo jam al- . 


0 anno Pontificatus , Stephanus I. a. 255. eve- 
w ad Pontificatum est. Ad hunc Cyprianus 
stolam misit, que sexagesima , et septima est, 
"que ab eo petiit, qu 


elate consistentem a te litera : quibus absten- 
Marciano, alius in ejus locum substituatur, et 
i£ Christi, qui in hodiernum ab illo dissipa- 
), e£ vulneratus contemnitur , colligatur. Hic 
aanus fuit Episcopus Arelatensis in Gallia, 
mque se Novatiano adjunxisset, lapsos in per- 
sone, quamvis se ad omnem poenitentiam 
adam obtulissent, repulit, et exclusit ab omni 
. Obtinendae absolutionis, videlicet secundum 


"ticum errorem Novatianorum. Protestantes 


uht recognoscere in Romano Episcopo Prima- 
| jurisdictionis. Jurisprudentia, quae nova exor- 
st nostra s&tete, ponit omnium Episcoporum 
talem esse potestatem , idque süpra universam, 
lesiam, atque velut ex ipsius Christi instituto : 
pacto non video, quomodo maneat Primatus 
dictionis in Romano Pontifice supra univer- 
n Ecclesiam , quamvis hunc verbis fateantur. 


vero si ista sic se beberent, quemsdinodura | 
1 


mujus T. j 14 


ejus verbis referam : . 
rigantur, inquit, in provinciam, et ad plebern . 


e 


210 Institut. Hist. Eccl. Pars J. 


hi utrique sibi posuerunt, cur in hac Marcix 
causa Cyprianus ad Stephanum Papam recurri£ 
Cur per.seipsum non fecit; quod a Giephano pe 
tiit? Cur non potius cum Episcopis Galliz hocci 
negotium de abstinendo , hoc est, excommuni 
cando Marciano, alioque Episcopo in ejus locum 
constituendo tractavit, sed Romam ivit, ad Stei 
phanum rem detulit, hujus literas ad Episcopos 
Gallia ed hoc perficiendum , quod veluit, exp 
tiit ? .- 

















Basilides fuit Episcopus Emeritanus in Hispi 
nia, quem: ut libellaticum factum in persecutig 
ne Synodus Episcoporum .Hispanie condemnevig 
et Episcopatu privavit, Sabinumque in ejus loc 
Episcopum ordinavit. Basilides quamvis crim 
suum confessus esset, tamen Romam pergens sul 
dole, fallendoque Stephanum Papam, literaá 
hoc obtinuit, quibus Episcopi Hispanie jubebsi 
tur eum reponere ad Episcopatum. Alio jam g 
sito Episcopo res hec vehementer perturbavit E 
scopos Hispaniae.  Ambigui consilii consulunt fj 
prianum , cujus nomen non solum in Africa; 
ubique erat celebratissimum, quid facere dei 
rent. Respondit, Ordinationem Sabini, jure gi 
fectam, non potuisse rescindi, quod Basilidés. 
lendo Stephanum exambivisset , reponi ,injg 
ad Episcopatum , de uo jure esset deposit 
quin ejus hoc factum eo pertinere, üt non & 
abolita, quam cumulata ipsius delicta sint, ad ef 
anteriora peccata etiam fallacie , et circumventi 
nis crimine accedente. JZpist. 68. Ea solummó 
de causa judicavit Cyprianus, Stephani Pa 
scriptum observandum non esse, nec obligs 
. quod per fallaciam, et subreptienem obtentum $ 

eet. Quod si Cyprianus credidisset, nihil j 


Ab an. I. Zr. Chr. usque ad See. IV. 211 


«se Romano Episcopo supra illud, quód actum. 
.ab Episcopis Hispanie in eorum Concilio de Ba- 
&lde est, ex solane subreptione pronunciasset , 
tescriptum Stephani invalidum esse, et non magis 
&mpsisset, non posse valere ex defectu juris in 
Étephano, ad id rescindendum, quod actum ab Epi. 
kopis Hispanie est? Cur etiam Episcopi Hispa- 
ie perplexi fieri debuissent, si existimassent, in 
lomano Pontifice non esse eam auctoritatem , et 
otestatem , eui eos oporteret morigeros, et obe- 
lentes esse? | | 

Inter hunc Stephanum, et Cyprianum fertur 

liam intercessisse controversia de valore Bapti- 
mi, administrati per hereticos, generatim omnes: 
me compositoribus Historie Feclesiastice non 

- prebuit semper materiam disputandi. 
lic autem vulgo hec se habet narratio. Jam an- 
b Cyprianum a. 215. Agrippinum Episcopum 
ien WR in Concilio piscoporum fecisse 

| de iis omnibusrebaptizandis generaliter, 

1 e baptizati essent &b heretico: idemque 
Mee etiim per Cyprianum confirmatum in aliquot 
Bhüciliis, cum tamen fuissent aliqui in Africa Epi- 
opi , qui a ceteris Afris hac in» re discrepassent. 
! e Cyprianus hoc statutum suum , in Conci- 
facturn septuaginta Episcoporum Romam ad 

ohanum- Papam per duos Episcopos misisset, 
Mcriptum a Stephano esse: Si quis a quacum- 
Be Aeeresi venerit ad nos, nihil innovetur , ni- 
| quod £raditum est, ut manus illi imponatur 
w poeniteniiarm.: Curn ipsi heretici proprie alter- 
lrum ad se venientes non baptizen& , sed corn- 
wuicent tantum. lpsius Cypriani nomen episto- 
gerit, - oc rescriptum abet, septuagesi- 
^ ad Pompejum. Post hoc iterum adhu 

quarta ompeJ M^. 













mer 


212 Enetitut. Hist. Eccl Pars £F. 


majus Episcoporum octoginta, etseptem ab eode" 
Cypriano esse institutum Concilium, in quo omm 
wm consensione prius statutum de rebaptization 
confirmatum sit: post hoc Concilium esse a Cypré 
ano missas literas etiam ad Firmilianum Cesares 
in Cappadocia Episcopum, qui rescripserit , & 
testatus sit, a se hoc idem jam pridem [conii i 
Concilio Episcoporum decretum esse. Hec episto 
la Firmiliani est quinta, et septuazesima int& 
Epistolas Cypriani. Hoc idem de rebaptizatio 

et de dissensione, que propterea intercesserit ig 
ter Cyprianum, et Stephanum Papam, habei 
"plures alie ejusdem Cypriani epistolae, habet Ew 
sebius in sua Historia , habet S. Augustinus mul 
tis locis suorum librorum, quos scripsit . cont 
Donatistas, habet S. Hieronymus in Dialogo cos 
tra Luciferianos, habet S. Basilius Epist. 1. 8 
Amphiloch. | . 

















Hec igitur res de rebaptizatione decreta, 
facta a Cypriano, et ab Episcopis totius Afriei 
deque controversia ob eam inter Cyprianum,. 
Stephanum Papam fuit credita fere ad hoc 
tempus, tantumque superiore seculo Raym 
Missorius,: Renat. Jos. Tourneminius, et Marej 
linus Molkenbuhr, et hoc ineunte Wolfga 
Froelich magis eam critico oculo intueri, et 
plorare coeperunt. In Institutionum mearum H 
storie Ecclesiasticee priore editione post illos tt 
qui eam crediderunt, etiam ego ivi: in Di 
tionibus vero meis in Selecta argumenta His 
'Ecclesiasticse in sententiam eam transivi, quee fi 
net , falsum Hoc totum esse de rebaptizatione, 
dissensione ob eam inter Stephanum Papam, 6 
Cyprianum , reliquosque Africanos Episcopol 
Dissertatio mea quinta tota tractat de hoc sr 
gu- 


/ 


4 as. 2. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 913 - 


gumento.  Árgumenta quibus falsitas ostenditur 
iius rel cum jam exposuerim in hac Dissertatio- 
»e mea , hic aliqua tantum memorabo, ex qui- 


lus apparere possit, quid ex vero magis sit. . 


Primum est, istam tantam dissensionem, tam- 
ie pertinacem, atque etiam oppositionem, qua 
itur in hac narratione Cypriani adversum de- 
stum Stephani Pape esse alienissimam ab eo, 
od ipse sensit, et docuit in libro suo de Unita- . 
Ecclesise ; pluribusque aliis scriptorum suorum 
is, unitatis cum Episcopo in Cathedra Petri, in 
i& Christus unitatis originem posuerit , eam ne- 

tem asserens, ut qui hanc unitatern non te- 

t, scissus sit ab Ecclesia, Dei legem non teneat, 
m teneat Patris, et Filii fidem, vitam non te- 
mt et salutem. Alterum est: in hac narratione 
ij rebaptizationem factam per universam Afri- 
m, Ab obitu Cypriani, qui a. 2958. martyrio 
leetus est usque ad Concilium Nicsenum I. anni 
Wtrcesserunt nonnisi sex, et sexaginta. Huic Con- 
i interfuit Cecilianus Episcopus Carthaginensis : 
M apparet ex subscriptione , in qua et hujus 
iiie positum est. Hujus Concilii canone 19. sta- 
him fuit, eos, qui ex Cathaphrygibus et Paulia- 
iisad Ecclesiam Catholicam confugissent , reba- 
esse. Dum autem de his solis rebaptizan- 

' Canon iste constitutus est, non enim serva- 
it legitimam formam verborum in baptizando , 
digebatur, alios ab aliis hereticis baptizatos, 
esse rebaptizandos. Huic ergo cum contrari- 
fuisset , quod fecisset universa Africa, cur 
em hujus ne mentio quidem aliqua facta in 
cilio est, sed neque Cecilianus adversus hoo 
uum quidquam obmovit? Desieruntne jam 






tuno 


214 Institut. Hist. Ecol, Pars E. 


tunc rebaptizare Afri? Ubi, et quando igitnr abro 
garunt sua priora de rebaptizatione statuta, cuju 
abrogationis nullum uspiam est videre vestigiun 
apud ullum Scriptorem ? Et quae res tantum mo 
tum fecit, quando statuta, et assumpta est, tamm 
in silentio desinere, et evanescere potuit, tam 
late fusa , et in usum deducta per universam Afr: 
cam? Etiamne dimissio istius rebaptizationis b 
tuisset S. Augustinum? et num hanc non prot& 
lisset adversum Donatistas, suam rebaptizationém 
quam faciebant, fulcientes exemplo ,. et auctot 
tate Cypriani? | 





1" 


Tertium est, hoc de Cypriano, ejusque re 
baptizatione, cum esset prolatum a Donatistis 
S. Augustinum non habuisse pro re certa, talem 
que fuisse jam .ea eetate plures alios. S. Augusti 
ni verba hec sunt Epist. 48. ad Vincent. 
tian. Vnde hoc utrumque manifestum fit: Quam 
quam non desunt, qui hoc Cyprianum non send 
sae contendant , sed sub ejus nomine a proesumpt 
ribus, atque mendacibus fuisse confictum, Mim 
sus in eadem epistola. Cyprianus non sensit omsi 
no, quod eum sensisse recitatis, aut hoc pes 
correxit in regula veritatis. ldem Epist. 108.4 
Macrobium : Cyprianus vicinior temporibus Wi 
stris, cujus auctoritate aliquando  repetitioné 
Baptismi confirmare conamini , cum illud. com 
lium , vel illa scripta, si vere ipsius sint, et m 
sicut aliqui putant , sub ejus nornine conscripti 
et conficta etc. Etiam. S. Pacianus Episcopus Bai 
cinonens. Symproniano e secta Novatianorum, q 
pariter repabtizabant, suzque rebaptizatoni eja 
dem Cypriani exemplum , et auctoritatem prt 
tendebant, negavit, hoc verum esse, sed es 
nonnisi calumniam: Z7abes, inquit, Cypriani t 

sti- 


44b an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. 215 


gtimonitutm , quer nec vos unquam infamare po- 
fuistis. 


* Ex testimoniis S. Augustini modo allatis ap- 
paret, nec Scripta Cypriani, qua habent hanc 
' rebaptizationem, nec Concilia, qua feruntur acta 
in hac causa jam eadem state 8. Augustini esse 
ab omnibus agnita pro sinceris, et authenticis. 
 BEiíam illud concilium, quod dicitur colebratum 
sb Ágrippino Carthaginensi Episcopo a. 215. S. 
' Augustinus Jib. 5. de Bapt. cap. 13. arguit esse 
nonnisi fictitium. Sed et hoc ex illo quod inter 
hec Concilia est omnium maximum, et precipu- 
um Episcoporum septem, et octoginta ex univer- 
s$& Africa, praebet se videndum, et quasi manibus 
prehendendum. .Hoc concilium ponitur celebra- 
"tum a Cypriano, postquam Episcopi duo cum 
statuto rebaptizationis Romam ad Apostolicam Se- 
dem missi, rediissent, et retulissent Stephani Papae 
decretum in contrarium factum, istiusque reba- 
ptizationis inhibitionem: | Nil]. innovetur , nist 
quod traditum est. Namque cujus rescripti Pon- 
tiic causa ponuntur convenisse Episcopi tanto 
BümerO, tamquam in negotio gravissimi momenti, 
ad deliberandum, quid ad hoc rescriptum agen- 
dum ipsis esset; hoc deinde resoriptum in toto il- 
Jo Concilio nequidem memoratur: sed tetus omni- 
tm Episcoporum conatus unice eo dirigitur , ut ' 
suum prius statutum de rebaptizatione stabiliant. 
Cum ii, quf hoc eonfinxerunt concilium , omnem 
suam cogitationem venissent eo, quomodo quasi 
auctoritatem novi concilii tam copiosi suum 
Bamentum de rebaptizatione, per Cyprianum, et 
Áfricanos Episcopos facta, fulcirent; mentem ne. 
eo quidem adverterunt, quo omisso nequidem ve- 
risimiliter fictum esset, quod finxerunt. Qu 
| ar- 


b! 
























216 Institut. Hist. Feel. Pars.) |. 


.-Quarto, ostendi in illa Dissertatione mea, 
quam hoc, quod a Stephano Papa factum est re» 
scriptum , male conceptum, et confectum, indi- 
 gnumque sit Romano Pontifice, quod is certe 
nonnisi maturo consilio dedisset in negotio tante 
rei, que tot Episcopos totius Áfrice respiciebat, 
et cum quibus id agendum habuit, ne deviosa 
recta doctrina, sueque prudentie confisos per- 
tinaciores faceret , sed haberet morigeros. Nam 
Observentur vel ista verba:  Nihi innovetur, 
nisi quod traditum est. ' Anne igitur innovandum, 
et non potius firmissime servandum est, quod 
Ecclesia sibi habet traditum? Etiam illud qualé 
est, quod contra rebaptizationem argumentum 
: in hoc Stephani rescripto sumptum sit ab luere 
ticis , siquidem neque hi rebaptizent? Ea, que 
orthodoxe tenenda sunt, ab hereticisne sume 
Catholica Ecclesia ? Ostendi in Dissertatione mea 
de hoc argumento, unde sumpta sint etiam ipsa 
verba istius rescripti, Stephano Pape afficti. 


Quinto denique, dum in eadem Dissertatio 
illas epistolas, qua Cypriani nomen gerunt, - 
que continent hanc reba tizationem, et dissidium 
cum Stephano Papa, probavi alias esse simplici 
supposititias , alias interpolatas, eo, quod 
gnent cum iis, qure alibi docuit Cyprianus, e. 
acerrime insectatus est in aliis: illa quoque mo- 
numenta Patrum, et Scriptorum, que habent. 
hanc Cypriani rebaptizationem, ostendi, esse seque: 
interpolata. Firmiliani vero epistolam esse nonni«! 
si seculo decimo sexto a Morello, Calvini assecla, : 
malis artibus confictam. Dissertatio mea de Cypri« - 
ano , et Stephano et ista argumenta, que hic ad- 
duxi, habet magis explicata, et plura alia. 





. 29. 


Ab an- T. Er. Christ. usque ad Sec. IF. 317 


6. 29. . 


Ütava persecutio Kcclesim a Valeriano Imp. 
. excitata. Jliustriores in hac Martyres. Sa- 
pritü Presbyteri infelix caesus. 


Gallus Imp. a. 255. interiit interfectus a mili- 
bus. Aemilianus in ejus locum ab exercitu in 
snnonia Imperator salutatus est, sed jam quar-. 
jmense sublatus eque a militibus, cum exerci- 
salius in Norico Valerianum Imperatorem fecis-- 
&  Fuit.initio pacatissimus Christianis. Neque 
um ullus superiorum Principum , ait Eusebius 
b. 7. H. E. cap. 10. ne ilii quidem ipsi , qui pa- 
m Christiani fuisse dicuntur Philippum Imp. 
telligit, ejusque filium Philippum Caesarem: de 
nbus fuit $. 23. tanta humanitate , ac benevo- 
Mia nostros complexus est, quantam ille pre 
ferebat initio principatus sui. Totague fami- 
; pis hominibus «bundabat, ac Dei Ecclesia 
dabatur. Macrianus Procurator rationum Im- 
mii ilum contra Christianos concitavit. Nam 
pm iste rebus, quas superstitio Gentilis habebat, 
alde fuisset addictus, ita ut omina etiam ex in- 
mum a se Occisorum extis caperet, atque ad 
is nefanda etiam Imperatorem induxisset, a Chri- 
anis eutem , qui ab aule obsequio erant Impe- 
tori, unaque adessent, prestigie daámonum, 
iemadmodum refert Eusebius cit,/oc. fuissent 
stuebatze, hinc concitatore Macriano iram in 
wistianos concepit Valerianus. Primum hoc re- 
sius egit, et sine sangvine, Episcopos, Pres- 
teros, et Diaconos jubens pelli, et relegari, et 
lerdicéndo Christianis, ne conventus suos age- 
nt: postea autem alio edicto hos etiam suppli- 
; subjecit. ; : 

' n 


v 


2318 . Justit. Hist. Ecel. Pare E. 


In illa, que tantummodo relegatio adhuc im 
erata erat, Dionvsius Episcopus Alexandr. a 
focum quemdam , Cephro nominatum in Libyar 
missus est, Cyprianus Episcopus Carthag. Curu 
bim, qui locus fuit in provincia Áfrice Zeugit 
na. Postquam autem alterum etiam accessit jam 
sangvinarium edictum , Lactantius Jibr. de AMorti- 
bus Persecutor. multum justi sangvinis brevi tem- 
ore. fusum dicit. In hac persecutione Stephanus 
Papa sublatus est, ejusque in Pontificatu succes 
sor Xistus IT. hujusque Diaconus Laurentius igne 
in crate ferrea tostus. Paterno Proconsuli Afri 
ce, a quo Cyprianus fuit relegatus, cum. succes 
sisset Galerius Maximus; is Cyprianum Carthagi- 
nem revocavit, in hortoque suo manere jussit, 
ut presto esset ad qu'estionem , dum hanc insti 
tuere voluerit. Cum Proconsul Uticam profect 
esset, Cvprianusque audivisset, se quoque eo dH 
cendum: habende de se questionis causa, ex hc 
to se subduxit, in aliumqae occultum locum se 
abdidit. Fecit hoc, quemadmodum ipse decl: 
vit Epist. 85. ad Presbyteros, et populum s 
Ecclesie , ne si apud Uticam accepta super egi 
fusione sententia Martyr sd Dominum profi 
sceretur, henor mutilaretur sue Carthaginet 
Ecclesie. Simul vero atque Proconsul rediit C 
thaginem , Cyprianus quoque hortum repeti 
Cum venissent, qui eum ad Proconsulem ducere 
his non tantum animo constanti atqüe erecto , * 
rum etiam vultu pacato, et sereno obviant ivk 
Nocte, quae successerat , et antequam poster 
habenda de eo esset questio, servabatur in dot 
Principis officii militaris in custodia libere, 
coenare etiam cum familiaribus suis posset. Cx 
venit ad fores multitudo populi Christiani, m 
sitque in platea tota nocte. Mane Cyprianus di 
ctus 














-—- 


* * 


415.an. I. Er. Chr.usque ad Sec. IF. 919 


u$ ad tribunal est: cumque Proconsul nonduni | 
esset, sedileque in loco fuisset linteo contectum 
iu, et fortuito, in eo consedit, ut sub ictu etiam 
onis, ut inquit Pontius Diaconus in Vita S. 
priani, Episcopatus honore frueretur. Erat ni-: 
rum moris, ut selle, que Episcopis poneren- 
* ad sedendum candido velo honoris, et vene- 
lonis Causa, instrate essent. Se Proconsuli 
ristianum confessus , inque confessione intrepi- 
s, et immobilis, sententiam. accepit, ut gladio 
iretur. Ad locum supplicii cum . perventum 
it, oculos ipse sibi velavit, manuum lacinias 
o ejus Presbyteri ligarunt. Carnifici, qui eum 
reussurus erat, aureos nufnos viginti, et quin- 
e numerari jussit: cireum eum Christiani lin- 
i expanderunt ad. ejus. excipiendum sangvinem. 
stquam gladio percussus fuit, corpus exsangve 
ristiani cum cereis accensis, atque luminibus 
sepulcrum portarunt, et condiderunt. Preter 
ntium Diaconum, de quo jam dictum est, quis- 
m etiam alter scripsit Cypriani vitam, sed 
* scriptor est recentior. Utraque descriptio 
ieribus S. Cypriani prefigi solet cum Actis Pro- 
aularibus Martyrii ipsius. (7 


. Nec pretereunda videtur, in hac persecutio- 
Cyrilli pueri Caesaree in Cappadocia memoria, 
quo eluxit, quanta vis sit fidei, quamvis in 
lera state, [ste vix infantiam egressus ,. et in 
e Christiana institutus cum Christum semper 
ore haberet et laudaret, a patre, qui Gentilis 
inserat, idcirco verberibus sepius affectus, et 
num e domo etiam ejectus fuit. Judex hunc 
inditiis primum, deinde ostensione et minis tor- . 
torum voluit avocare a Religiene Christiana, 
patri reconciliare. Etiam ad locum) supplici 
jus- 


l 
V 


$20:  ' Jneitut. Hist. Eccl. Pars FL. 


jussit duci, et carnifex icenes intentavit, et gladi- 
um exeruit ád terrendum puerum. Sed mansit 
imperterritus, quin reductus etiam expostulavit 
cum ipso Judice, quod eum ludificatus tantum 
. esset. Tandem post ista ejusdem judicis jussa. ca- 
t ei amputatum est. Accidit et iste casus, sed. 
in contrarium tristissimus. —Sapricius Presbyter 
Nicephoro antea conjunctissimus , et amicissimus, 
aliqua offensa accepta talem in hunc iram, et ini- 
micitiam conceperat, ut hio illum nulla depreca- 
tione sibi reconciliare potuerit. —Comprehensus 
fuit Sapricius in hac eadem persecutione , nec 
tantum Christianum, verum etiam Presbyteruna. 
se esse confessus est. Duravit in eculeo. Duci— 
tur ad supplicium. Nicephorus semel, atque ite— 
rum ab eo, dum duceretur veniam errati sui pe— 
tiit, etiam tertio jam in loco supplicii, flexisque 
coram eo genibus: nullis tamen precibus Sapri— 
cius exorari potuit, Quid fit? Dum jam carnife-» 
daturus gladio ictum esset , Sapricius sistere Car-- 
nificem jubet; nam se paratum esse ad sacrificam- 
dum diis. In ejus locum se offert Nicephorus. Re 
refertur ad Pretorem. Hujus jussu Sapricius d&— 
mittitur, Nicephorus gladio feritur. Perdidit nost 
tantum coronam martyrii , sed ipsam etiam fidem; 
qui inexorabili ardens odio charitatem  proxina 
non habuit, quam qui non habet, neque Deum 
diligit. 1. Joan. 4. v. 20. Etiamsi mortem pertu- 
lisset , nihil ei profuisset. Nam, si tradidero cor- 
pus meum, ita ut ardeam, charitatem autem non 
habuero , nihil mihi prodest. 1. Cor. 15. v. 5. Ex 
Actis Sinceris Martyr. apud Ruinart. esthoc sum- 
| ptum et de Cyrillo puero, et Sapricio. 


Valerianu$ an. 257. persecátionem excitavit, 
nondumuye preterlerunt anni duo, et a Sapore 
Re- 


e 


4b an. 1. Er. Chr. usque ad Sec. IP. gs1 ' 


Rege Persarum in bello captus, ita ignominicse 
 dabitus est, ut quotiescunque Sapor equum ad- 
scenderet, aut ex eo descenderet, Valerianus in Im» 
» peratório habitu procumbens se velut scabellum 
prebere debuerit, Saporque pedern super ejus cer- 
. vem poneret : tandem post decem annos istius te 
lerrimee servitutis idem Sapor vivum excoriandum 
curavit, ejusque pellem rubró colore tinctam in 
templo sui dei suspendit. Rem refert Lactantius de 
Mortib. Persecutor. Gallienus Valeriani filius et ab 
boc in eonsortium imperii assumptus, capto pa- 
ve illico persecutionem sustulit, Ipsum rescri. 
pum missum in Aegyptum hac de re exstat apud 
ium Zi. 7. 4. E. cap. 15. 7 


$. 9o. 


Maa persecutio Ecclesim excitota ab Aureliae 
Imp. sed ad remotiores Imperii provinciaa 
non perlata. , 


Gallienum , quod se voluptatibus, et luxui 
'" im tradidisset, Imperiumque neglectui habu- 
Ie, quo factum est, ut non tantum bellis exte: 
Mram hostium, verum etiam intestinis miserri- 
JW vexaretur , dum triginta essent, qui nomen, 
f potestatem  Imperatoriam invasissent, milites 
interfecerunt. Claudius III a. 268. in ejus locum 
- ad Imperatoriam dignitatem evectus est: qui cum 
et Gothos infestos Imperio debellasset , et eos su- 
stuliseet, qui in provinciis sibi imperium arroga- 
verant, jam tertio anno imperii sui decessit ex 
pestilentia. Quintillus ejus frater ab una factione 
milium creatus Imperator est, ab altera autem 
Aurelianus: quo í&eto cum Quintillus desertus 
e 


4 


999 .— Institut. Hist. Eccl. Pars E. 


etiam ab iis esset , qui eum elegerunt, die vig 
simo, postquam Imperator factus est, morte 
ipse sibi conscivit. Aurelianum initio non fuis 
aversum a Christianis, ex eo advertitur. Paul 
Samosatenus Episcopus Antiochenus, de quo & 
huc postea redibit sermo, ab Episcoporum co 
cilio damnatus, et depositus est ex Episcopat 
qui vero exire e domo Episcopali, et hanc trad 
re noluit Dbmno, qui in ejus locum factus fi 
Episcopus. Quamobrem ab Episcopis itum ad A 
relianum est,. qui tunc in Syria erat. [s lite 
diremit , iisque domum adjudicavit, Quibus fi 
dici Christiane Religionis Jntistites, et Rom 
nus Episcopus scriberent teste Eusebio lib. 7.. 
« E. cap. 27. | 


Non mansit autem Aurelianus talis. Jam : 
475. istud edictum in Christianos fecit: Compei 
mus.ab his, gui se nostris temporibus Christi 
mos dicunt, legum precepta violari. Hos er, 
comprehensos , nisi diis nostris sacrificaverinté, « 
versis poenis subdite, ut habeat et districtio pr 
Jata justitiam , et in resecanflis criminibus uh 
terminata jam finem. | Vopiscus docet, cultui de 
rum fuisse valde addictum, quorum templa omr 
tam Rome, quam alibi magnificentissimis doi 
exornaverit. Apud quem proinde hoc odium 
Christianos vel sponte, vel aliorum, inprimis : 
crificulorum , sufflatione accensum est. Non fi 
hec persecutio diuturna. Cui, ait Lactantius 
Mortib. Persecutór. cap. 6. ne perficere quide: 
qua cogitaverat , licuit , .sed protinus inter inii 
Juroris sui exstinctus est. Nondum ad provinci 
ultertores cruenta ejus scripta pervenerant , 
Jam Canofrurio, qui locus est Thracic , crueni 
ipse humi jacebat. Àd Byzantium periit, cum v 
, $uO 


fb an. I. Er. Chr.usque ad Sec.17. — 229. 


suo liberto minas intentasset, atque iste non va- 
.n5 reputans, cujus ingenium noverat irarum te- 
nx, libellum confinxiseet , quasi manu Imperato- 
ris scriptum , atque in'hoc tam suum, quam plu- 
rum aliorum nomina ponens, quos is destinave- 
ri interficere, hos ad insidias parandas Aureliano, 
eumque &ufferendum induxisset. | 


$. 51. 


Decimam persecutionem excitat Diocletianus per 

-  AMaximianum  Galerium | concitatus. |. Nico- 
medic ubi erupit, cujusdam' Christiani im- 
providum facinus. In hac quomodo se erga 
Christianos Constantius Chlorus gesserit. 


^. Post Aurelianum, qui an. 275. periit, Taci- 
ts factus est Imperator, qui post:sex menses 
| morbo sublatus est. Hujus frater Florianus Impe- 
T -r&m apprehendit per seipsum: hunc milites non 
irstes, absque sua suffrapatione assumpsisse Im- 
m nondum exactis duobus mensibus sustu- 

" imnt. Probus Sirmii in Pannonia netus, ob vir- 
ltem bellicam ab omnibus magni habitus, summa 

€ exercitus ,. et Senatus consensione renunciatus 
8t Imperator. Áttamen post annos sex jam etíam 
hme milites interemerunt, eo quod, ipsos pacis 
lempore occupasset in sternendis viis, exsiccan- 
dis paludibus, aliisque utilissimis ejusmodi publi- 
Cs operibus. Carus ei successit, qui sibi suos fili- - 
| &, Numerianum, et Carinum sub nomine Cae- 
^ Mrum adjunxit. Carus vix expleto Liennio in 
' belo contra Persas occubuit. Numerianum Aper 
. QU socer sustulit spe potiundi Imperii: quod ta- 
| Wen ej non successit. Nam milites factum ejus 

. Q^ 


P d 





/, 


994  Inetitut. Hist. Eccl. Pare L.. 


detestati, Valerium Dioclem, Salone in Dalmatia . . 
natum Imperatorem salutaverunt die 17. Septemb. 
a. 384. unde initium sumit Aera Diocletiani , seu 
Martyrum.  Diocles in societatem imperii assum- 
psit Maximianum eum Caesaris titulo , qui suo - 
nomini cognomen addidit Herculei, sicut Dio- 
cles quoque se vocari voluit Diocletianum Jovium, , 
ut Maximiani auxilio uteretur ad Carinum ui o 
mendum.  Carinum sui milites peremerunt. 
ximianum Herculeum Diocletianus ad eumdem 
etiam secum Imperii gradum extulit, cum Augu- 
sti titulo: cumque Aegyptum quidam Achilleus 
invasisset , pluraque discrimina exorta essent in' 
aliis etiam provinciis Romani Imperii, Diocletia- 
nus insuper assumpsit in consortium. Imperii Con- . 
stantium Chlorum Probi Imperatoris ex filia ne- 
porem, et Maximianum Galerium ex Dacia oriun- 

um : attamen ad secundum tantum gradum Im- 
perii cum Caesarum titulis. 








| 

| 

Inter hos quatuor sic fuit divisum Imperium, : 

ut omnia, qua trans Gallis alpes sunt, Constan: : 

tio commissa essent, Italia, et Africa data sit Her- ^ 

culeo, Illyrici ora usque ad Ponti fretum Galerio, : 

cetera Diocletianus sibi servaverit, quemadmodum , 

est apud Aurelium Victorem. Antequam perse- . 

cutionem. excitasset Diocletianus, quali pace, e$" 
rosperitate usa sit Christiana Religio, etiam ad- 
buc sub Diocletiano , demonstrat Eusebius lib. 8. 
H. E. cap. 1. cujus hec verba sunt: Nam qualem, 
quantamque gloriam , simulque libertatem doctri- 
na verc erga Deumrn Religionis consecuta sit apud 
Gracos omnes, pariterque barbaros ante hamo 
persecutionem ( à Diocletiano excitatam ) nos pro 
merito explicare non possumus. «árgumento esse 


po- 


4fb an. I. Er. Chr.usque ad Sec.IF. — 925 


otest Imperatorum benignitas erga nostros, quod 
is provincias etiam comrniserint regendas, omnt 
x» metu sacrificandi liberantes ob singularem, 
ua sn Religionem nostram ferebantur benevolen- 
un. Quid opus est dicere de iis , qui in. Impe- 
dorum palati versabantur ? quid de Impera- 
ribus ipsis, qui domesticis suis, eorumque uxo- 
hus, liberis, ac servis ea, quc Religionis suce 
ant, tam verbis, quem factis libere exequendi - 
"um semetipsis potestatem dederunt , ipsis ob 
nc fidei suc libertatem gloriari, ac se ostenta- 
quodam modo perrnittentes , eosque prc ceteris 
nibus rninistris precipuo quodam armore com- 
ctebantur. Cujusmodi fuit. Dorotheus ille, qui 
wnam erga ipsos benevolentiam, ac fidem de- 
ravit, eamque ob causam pra cunctis magi- 
afibus, et provinciarum  Rectoribus magnum 
i!orerms promeruit. Huic adjungendus est cele- 
rimus ille Go*gonius, et quicumque alii ob ser- 
nem Dei eumdem curn istis sunt gloriam con- 
uli. Similiter et singulis Ecclesiarum -ntisti- 
us snmnum honorem, cultum, ac benevolen- 
mz ab omnibus tam privatis, quam provincia- 
Ww Aectoribus deferri vidisses. Jazm vero quis 
umerabilem hominum quotidie ad fidem Christi 
fugientium turbam, quis numerum Ecclesiq- 
» in singulis urbibus, quis: illustres populorum 
Cursus in aedibus sacris. cumulate possit de- 
bere ? Quo factum est, ut priscia aedificiis 
. non contenti in. singulis urbibus spatiosas ab 
8 entis exetruerent Ecc(esias. 


At vero huic tante tranquillitati, et prospe- 
li per annos viginti, et octo ab interitu Aure- 
i Imp. usque ad an. 505, successit tempestas, 
rocclla persecutionis ; qu& omnes priores s«- 
mulus 4. | 15 vitie, 


296 "Institut, Hist. Eccl. Pars 4. 


.vitie, et immanitate superavit. Galerius fuit fa 
istius persecutionis, instigatus a matre, que su 
ra modum dedita superstitioni Gentili. exosos hs 
buit Christianos. Jamque etiam Diocletianus hi 
irasci coepit, cum quidam e Christianis eo immo 
Jante cruce seipsum signasset, atque inspeeta vi 
ctimarum exta nihil boni portendissent , et exti 
spices causam in Christianos, qui aderant, com 
tulissent. Sed nunc perhibente Lactantio de Mori 
Persecutor. cap. 10. tantum hoc mandatum. dede 
rat, ut Christiani, qui in aula Imperatoria eram 
nisi diis sacrificassent , verberibus czaderentur, 
milites militia solverentur: nec Galerium ,: nib 
nisi funesta svadentem in Christianos audire vq 
luit, ostendens, quam perniciosum esset, inquia 
tari orbem , fundi sangvinem multorum: illos & 
benter mori solere, satis esse, si Palatinos tm 
tum (hoc est eos, qui in palatiis Imperatort 
essent ) ac milites ab ea Religione prohiberg 
Galerio autem nou desistente, fit consultatio 
etiam adhibitis ad consilium, Hi partim suo 
Christianos odio, partim assentantes Galerio, id 
"quod iste, probant. Neque tamen adhuc ce 
Diocletianus sed ad. Apollinem, cujus Mileti ei 
. eraculum, misit consulendi gratia. . Postquam 
ro: Apollinis etiam oraculo fuisset approbata gii 
secutio, qui insuper diceret, ob eosd*&m Chrj 
anos se non posse vera semper edere orscéj 
tandem decreta est persecutio. Anno impii 
Diocletiani decimo, et nono qui annus fuit & 
centesimus tertius a Christi natali, die vigesi 
et tertia Februarii, qua Romani festa celebrabes 
dicta Terminalia in honorem dei Termini, di 
preestituta est inchoande persecutioni, et ne nu 
quidem adhuc sangvinarie , et funeste: Sedt 
ium jJubebantur Ecclesie dirui, et solo &qu: 
$aCri 
















4b an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. 2325 | 


icri codices comburi: in eos autem qui honori- 
us fungebantur, fuit nota infamie constituta, in 
ebejos prjvatio libertatis, si in proposito Chri- 
ane Religionis perstütissent. Euseb. lib. 8. H. 
. Cap. 2. 


Dum igitur dies ille Terminalium illucescere 
episset, omnium primo Nicomediae, .ubi Diocle- 
nus tum residebat, publice in foro. appensum 
; persecutionis edictum, protinusque Pretoria- 
rum cohortes venerunt ad Ecclesiam diruen- 
m, et evertendam funditus. Ne ignis admove- 
tur, caverat Diocletianus, ne forte ignis ultra 
pens noxius fieret aliis edibus. Zevulsis fori- 
s&, ait Lactantius cit. loc. sznulacrum Dei que- 
ur (tale videlicet etiam Christianis esse puta- 
nt) Scripture sacre incenduntur, datur omni- 
s praeda , rapitur , trepidatur ,  discurritur. 
lictum illud Zir quidam minime obscurus, sunt 
rba Eusebii lib. 8. H. E. cap. 5. sed secularium 
horum praerogativa inprimis conspicuus , Zelo 
soda; divino commotus , et ardore fidei incita- 
& detraxit , et tamquam. impium , ac scelestum 
auibus suis discerpsit. Magno hoc illum animo 
se, est etiam dictum ab Lactantio. Neque 
nen idcirco, recte etiam hoc ab eo factum es-. 

censendum est. Nam sunt Christi hec verba: 
o dico vobis, non resistere malo. Matth. 5. v. 
Imprudentia fuit, eaque noxia quam pluri- 
: quandoquidem hinc pon aliud exspectari 
iet, quam ut Diocletiani, hoc facto irritati, ira 
is accenderetur , graviusque saeviret.. Hoc 
; Historie Ecclesiastice compositores nostrae 
is vulgo utuntur ad probandum , Christianos. 
sibi ipsis fuisse causam persecutionum. Non 
utem justa censum. Neque enim ob unius 
13 Mn- 


228 Institut. Hist. Eccl. Pars E 


inconsideratum factum debent incusari omnes. Is 
vero, qui hoc fecerat, illico comprehensus, Nos 
7znodo extortus (excruciatus) sed etiam legitime 
coctus, cum admirabili patientia postremo exu 
stus est, Sunt verba ejusdem Lactantii. 


Illo vero edicto Galerius, qui Diocletianum : 
ad inferendam persecutionem concitavit, non fait 4 
contentus, Christianos omnes voluit vivos exuri . 
Quamobrem .4/iter Diocletianum adgredi parat. . 
( Etiam hac sunt Lactantii verba) Nam ut illum; 
ad propositum crudelissime persecutionis impe 
deret, occultis ministris palatio subjecit incendie 
um. Christiani arguebantur velut hostes publiá, 
et cum ingenti invidia simul cum palatio Chri- 
stianorum nomen ardebat : illos consilio cum e 
nuchis habito de exstingvendis Principibus cogi- 
£asse , duos Imperatores domi suc paene viv; 
esse combustos. | Diocletianus vero, qui s 
se volebat videri astutum , et intelligentem, 
potuit suspicari, ( de Galerio annon hujus tantus; 
calliditate , et artificio structum esset incendium, 
sed ira inflammatus excarnificari omnes suos pte 
tinus praecepit.  Sedebat ipse, atque innocente. 
igne torrebat: item Judices universi , omnes de^. 
nique, qui erant in palatio Magistri, data. 
testate torquebant. Erant certantes , quis pri 
aliquid inveniret ; hoc est, ut aliquid confessioni 4 
de incendio, per Christianos structo , posset 6X* 4 
primere per tormenta. Post dies quindecim dé 1 
nuo incenditur , et ardet palatium: iterumque : 
Galerius hoc incendium molitus est. Fugit Ge- * 
lerius non tantum ex palatio , verum etiam ex ur-: 
be, contestans, fugere se, ne vivus arderet. 




















Hic 


4 an. I. Jr. Christ. usque.ad Sec. IP, 229 


Hic jam Diocletianus eo inflammatus furore 
et, ut decreverit, saevire non tantum in dome- 
sticos , sed etiam in Christianos omnes. Valeri- 
am filiam, et Priscam conjugem, nam et hae Chri- 
sian:e erant, omnium primo adgressus sacrificio 
pyllai coegit: item ceteri Christiani omnis etatis, 
eLsexus comprehenduntur, et ad supplicium ignis 
;epiuntur: neque singuli, verum. gregatim ob 
multitudinem circumdato igne exuruntur. Pleni 

. erant carceres, tormentorum nova genera, et in- 
! audita excogitabantur. Hoc cum coeptum- esset 
, in provinciis qua sub Diocletiano, et Galerio po- 
site-erant, ejusdem Diocletiani, et Galerii nomi- 
t me missee sunt litere ad Herculeum, et Constan- 
: lum, ut ipsi quoque in.suis provinciis idem fa- 
. cerent. Hurculeus libens paruit; Constantius au- 
" tem aedium quidem parietes, in quibus Christia- | 
'ti conventus suos agebant, demoliri permisit, quod 
iiti facile restitui possent , idque ne ei, quod vo- 
lmtatis erat. ceterorum, qui imperabant, peni- 
s contrarius haberetmr, a Dei templo autem, 
Te in hominibus esset, violando, ( rem sic La- 
lus expressit) prorsus abstinuit. Christianis, 
qui in ejus palatio erant, ut refert Eusebius /;b. 
l1. de Pita Constantini eap. 16. edixit, non ali- 
ler se eos retenturum, nisi Christiane Religioni 
renunciassent. Non fecit vero istud aliter ,, quam 
; in speciem. Nam eos qui aule honoribus capti, 
: paratos se se obtulerant ad renunciandum Reli- 
gioni a se rejecit, et facessere ex aula jussit, di- 
cens, quomodo credere posset, hos sibi esse fi- 
deles, qui fidem Deo non servassent? ceteros ve- 
ro retinuit, etiam collaudatos: Tales enim dignos 
esse Principis amicitia, quosque in pretio is ha- 
bere debeat pra omni thesauro.  "exabatur ergo, . 
ait Lactantius, universa tcrra, et praster Gaisaa ; 


po ccmNEnpeemm 


-— - 4»cow-e t3 


850 - ' FPnstit. Hist. Ecc. Por. Z^. 3. 


: ab Oriente usque ad Occásum tres acerbissim 
bestiae scviebant. | 


4 
/[-» 


: $. 52. | 


"ltrocitas, et immanitas hujus persecutionis. Qu. 
rumdam Martyrum in hac singularis mem 
ratio. 


Quales caedes, et laniatus tunc per univea 
sum Imperium fuerint Christianorum, solis prc 
vinciis exceptis, qua erant sub Constantio , que 
millia Martyrum vario suppliciorum , et mort 
genere interfecta sint, negat Eusebius 4b. 8. £ 
E. cap. 6. ullam posse sufficere orationem ad he 
explicanda. Dorotheus, et Gorgonius Diocletia 
no ab aule obsequio , eique antea charissimi 
elisis laqueo faucibus peretpti sunt. Petrus ejué 
dem Diocletiani cubicularius primum suspe 
sic cxsus est, ut caro ab Bssibus divelleretur, 
neribus deinde infusum acetum, et sal, dem 
in ferrea crate lento igne tostus est, donec spi 
tum reddidisset. Idem Eusebius docet accidiss 
Palaestina, et Tyri: una et istud memorans, 
cum Christiani prius flagris.concisi, fuissent 
jecti bestiis, hz illos non attigerint, quamvis 
ro etiam candente irritate fuissent ad illos lania 
dos, sed se vertisse ir eos, a quibus urgebantur: 
cumque bestie ab his abstinuissent, ferro ess 
deinde contrucidatos. In Aegypto post laniatió 
nem ungvibus ferreis in eculeo, et faces ardente 
corpori admotas, esse alios in mare demersos, alio 
combustos, alios in crucem actos inverso corpore 
in Thebaide acutis testarum fragmiriibus fossa e$ 
se, et lacerata Christianorum corpora eousque 


do- 








db an. I. /Er. Chr. usque ad Sec. 17. 251 


nec spiritum ducerent, vel ex uno pede suspen- 
s corpore deorsum verso, vcl utroque pede. al- 
ratos ad duos ramos arborum ad se adductos, 
sque deinde dimissis discerptos, Qua vero for- 
tudine, et quam parato animo martyria subive- 
nt, sic. est scriptum ab eodem Eusebio. Quo 
uideri tempore, inquit, mirabilem inprimis ani- 
U ardorem, vereque divinam virtutem , et ala- 
ritatem eorum , qui in Christum crediderant , — 
culis nostris conspeximius. | Etenim vix dum ad- 
ersus primos lata erat sententia, cum alii aliun- 
le: ad tribunal Judicis prosilierunt ,| Christianos 
e se confessi. Ft pericula quidem , cunctaque 
nultiformium tormentorum genera parvi ducebant, 
premi vero omrmnium Numinis cultum libera vo- 
Ww, absque ullo metu profitebantur , et cum gau- 
do, atque hilaritate ridentes capitalem senten- 
lium excipiebant ,| adeo , ut in laudem conditoris 
anniu7: Dei psalmos , hymnosque , e& gratiarum 
pctiones ad extremum usque spiritum concinerent, 
b. Phrygia locum quempiam memorat, cujus.in- 
wie omnes, cum se professi essent Christianes , 
&kunum omnes ne infantibus quidem exceptis 
epi sint, aliis alibi arundinem esse ad digitos 
Mieorum summitate adactam, aliorum terga plum- 
ie liquefacto, et candente perfusa, alios per omnia 
sembra igne, atque ferro excruciatos. -0q 


Est singulare, quod S. Ambrosius /ib. 2. de 
"7rginib. cap. 4. refert de Theodora virgine Ale- 
andrina. Hec nobili genere nata, et ad tribu- 
al adducta , cum illud ei etiam crimini esset da- 
m, quod nollet nubere, ad lupanar est missa, 
t illic prostibulo esset. Hoc de virginibus vio- 
ndis fuisse etiam ab Imperatoribus constitutum, 
x»et Eusebius cit. Joc. atque inde factum esse, 

- ut 


» 


4 
252  — Institut. Hist. Eccl. Pars [. 


ut Ántiochie , aliisque in locis virgines quzdam, 
et matrone ,se in fluvium precipitaverint, ne eig.' 
udicitia eriperetur. Ad Theodoram autem in. . 
lupanar venit Christianus quidam nomine Didy- 
mus habitu militari, et cum Virginis vestibus suum. 4 
permutat vestitum, svasitque ei, ut se subduceret,. ; 
ipse illius vestibus indutus ibi mansit. Intrat ju«.1 
venis non jam Christianus tanquam ad virginem; 
ejus rei causa , qua in lupanari fieri solet. Videt 
virum in veste femine: quod vero factum essel 
credens per prodigium, fugit cum clamqre, 
mens, ne sicut illa in virum, ita ipse fortasse i 
feminam mutaretur. Didymus examinatus fatetus 
rem, prout acta est, unaque se Christianum. Con-&4 
demnatur, et ducitur ad supplicium.  Accurrij 
Theodora , seque proclamat, eam esse, in cujuséj 
locum Didymus se substituerit, proinde sibi de 
beri supplicium , non illi. Negat ille. In se efíim 
esse latam sententiam, dumque ipse condemnatus: 
esset pro' illa, illam esse libertati redditam. I 
ne vero, reponit hec, $i ego te pecunia fid. 
sorem fecissem , numquid non fierem rea ,' si dumi 
ego solvendo essem , tu tamen solvere pro me de 
beres? Ego te pudoris mei vadem sumpsi , nui 
mortis. Sufficiunt membra morti, quce non suff 
ciebant injurie. | Est in virgine vulneri locus, qui 
non erat contumelice. | Ego opprobrium declim 
vi, non martyrium. Tibi cessi vestem , non pros 
Jessionem mutavi. Possumus uterque satisfacere 
sententic, si me prius patiaris occidi. In te non 
habent aliam , quam exerceant poenam ; in vir-Y 
gine obnoxius pudor esi. Satisfactum utrique est:l 
morti dati sunt ambo. | 










Genesius mimus in theatro coram Diocletiano | 
ritus Christiane Religionis produxit scenice, Im- | 
pe- 


4b an. I. Ar. Chr.usque ad Sec. IP. ' $355 


peratori, ceterisque spectatoribus, ut faceret ri- 
summ. Qui dum representat Baptismum, repente 
ludum vertit in rem seriam , seque Christianum 
plam in theatro professus, hortatur cum alios 
tores omnes, tum ipsum Imperatorem , ut 
istiani fierent. Hoc etiam. nonnisi ludicrum 
te primum putabat Imperator: postquam autem 
kvertit. omnino serium esse, ad eculeum ejus 
usu impositus est. Cujus latera, dum ungulis sul- 
wrentur, facesque ardentes corpori admoveren- 
ur, ille, Zziamsi, inquit, millies occidar , Chri- 
Vum mihi de ore, Christum mihi de corde au- 
rre torrmenta non poterunt. Quem postquam 
Diocletianus vidit inflexibilem ad omnia tormenta, 
fadio percuti jussit. Apud Ruinartium in Actis 
Wnceris Martyrum est tam hoc, quam illud, quod 


Mquetur. 


Diocletianum habent Acta hzc, statim a prin- 
sui imperii Maximianum Herculeum , quem 
Imperii fecerat, misisse in Gallias adver- 
Wa rusticos seditionem facientes, qui:se Bagau- 
és appellarunt. Id, quod de expeditione hao 
«m apud Eutropium est. Tumultu haud diffi 
aer sedato , et compresso, Maximianum mili- 
im opera usum esse ad persequendos in Gallia 
Übristianos. In hoc exercitu legionem , dictam 
a Thebis urbe Grecie, cujus milites 
wes Christiani essent, deprecatam esse hoc 
uperium. Itaque semel, atque iterum, cum in 
"tentia constans mansisset, hanc legionem deci- 
latam esse. Tunc Mauritium, Candidum, et 
ruperium , qui militie prima .munera in hae te- 
Sant, adiise Maximianum, et dixisse, Se esse 
us milites , et ituros strenue in hostem, si mit- 
rentur, una vero etiam se Dei cultores esse, 
cui 








254 . Instit. Hist. Eccl. Pars I. 


cui magis obediendnm, quam homini sit; hune 
vero se se offensuros, si Christianorum innocuo 
sangvine manus suas commaculassent. Tpsius esse 
Jussionem , ut in Christianos inqnuirerent :: itaque 
seipsos ei offerre, qui Christiani sint, nec refor- 
midare qualemcuniqte mortem, quam obire etiat 
ambierint, dum vidissent suos commilitones tru- 
cidari. Hec audientem excanduisse Maximianum, 
ejusque. jussu a ceteris legionibus esse hanc totam 
concisam , et interfectam. . Hujus legionis Marty- 
ribus additus est deinde adhuc Victor, veteranus 
miles, qui pertransiens a militibus , qui caedem 
illam perpetraverunt, et invitatus ab his ad co- 
messationem ex spoliis interfectorum, cum intel 
, lexisset , «inde ista. essent ,. detestatusque hos mi- 
lites esset, quippe Christianus , ab his interfectus 
es. Hi Martyres Agaunenses etiam vocantur ab 
Agauno Gallie oppido, ubi occubuerunt. 


Initia vero imperii Diocletiani pacata Christi 
anis fuerunt, tantumque 'anno ejus imperii de- 
cimo et nono, ut jam demonstratum est, erupit 
persecutio: deinde Gallia fuit, sub Constantip 
Caesare, qui nullam talem acerbitatem in Chr 
$lianos unquam exercuit. Huic ergo narratio 
erit ne tribuenda fides? Non debet statim sente 
tia ferri objecta difficultate, sed' adhibenda e& 
prudens et circumspecta consideratio. | À 
Bollàndistas Tom. 50. ad diem 22. Septemb. vil 
re est, et legere horum Martyrum cultum es 
antiquissimum in Ecclesia inde a seculo qujnto 
et sexto in Gallia, Belgio, Helvetia, Hispania, € 
Lusitania: horum martyrium deinde celebrari 
pluribus antiquissimis etiam Martyrologiis. Teme 
rene horum memoria celebrata est annua etia" 
festivitate a tot Ecclesiis? et qui illa Martyrolo£? 

scrip- 


445 an. 1, EP: Chr. usque ad Sec. IP. 9355 


ipserunt, istisne sine fundamento historice fi- 
hos Martyres inseruerunt ? Passionem horum 
rtyrum a S. Fucherio Episcopo Lugdunensi , 
| circa a. 450. factus Episcopus. est, edidit pri- 
m Petr. Francisc. Chiffletius , et post hunc 
inartius. Igitur hec narratio nititur etiam te- 
i0nio. ejusdem Eucherii Lugdunensis Episcopi 
adem Gallia, ubi hoc Martyrium Thebeorum 
itum contigit. In hac Passione, scripta ab Eu- 
rio, non est expressus locus, et tempus hujus 
tyrii. Ád summum igitur, incertum tantum 
1ere posset, quo tempore, et loco hi Marty- 
occisi sint: nec in historia res statim amittit 
m, si quepiam differentia sit narrationis quo- 
ea solum , qui sunt cum, re conjuncta, quan- 
quidem maneat convenientia quoad ipsam rem. 
menius in Puanegyrico pag' 214. habet, Con- 
ntium Imp. adversus Carausium, qui Imperium 
Britannia sibi arrogavit, classem a. 295. parari 
&ise: ac duce Allecto Carausium esse victum, 
«cisum : sed cum Allectus quoque sibi retine- 
! Britanniam conatus esset, adversus hunc an. 
Y.Constantium classem paratam eduxisse, ca- 
nd Allecto Britanniam recuperasse: quoque 
tempore , ut est apud eumdem Eurnenium, 
reuleus in Gallias venerit , ne quid barbari 
ente Constantio molirentur. Hinc igitur lu- 
n accenditur ad videndum , quomodo etiam 
Gallia, Herculeus potestatem exercere potue- 
Idem fuit ingenio fero, et truci. Quemad- 
dum igitur post abrogatum edictum de perse- 
ione Maximinus tamen hanc per seipsum susci- 
t; ita et hanc ante illud edictum Herculeus in- 
iere potuit. 


Dio- 


256 Fnstitut. Hist. Eccl. Pars FR... 


Diocletianeae persecutionis Martyres sut 
etiam , Sebastianus, qui Mediolani sagittis confi. 
xus est, Januarius Episcopus Beneventanus, Pe 
trus Episcopus Alexandrinus, Cosmas ,. et Damis- 
. nus duo in Cilicia. nobiles medici, dicti: Anargy- 
ri, quod citra argentum, et mercedem infirmis 
operam suam preesstiterint gratuitam, Vincentius , 
Diaconus Casaraugustanus in Hispania, Agnes; 
vitgo annos nata tantum decem, et tres: cujus. 
martyrium teste S. Hieronymo Epist. ad Deme 
triadery. omnium gentium literis, et lingvis cele. 
brarunt Ecclesie, Lucia virgo Syracusana , Bar- . 
bara Nicomediensis, Euphemia Chalcedonensis. De 
Marcellino Pontifice Romano etiam martyrio i& 
hac persecutione affecto habent Acta ab ejus no» ; 
mine dicta Marcellini, hunc idolis thus ado eri. 
ne minis quidem üllis adhuc sibi interitatis, e£: 
solamque Diocletiani svasionem: at postea ductu 
poenitentia, et sacco indutum venisse Sinuessam, 
civitatem" Campanie, ad concilium trecentorum 
Episcoporum, atque crimen suum confessum es, 
cui vero ab his omnibus Episcopis responsum ung -" 
voce sit: TL eris judex. |.Ex te enim.damnaberis, 
et ex te justificaberis. Prima Sedes a nemine pp". 
dicatur. ltaque Marcellinum adiisse Diocletianus, ; 
atque impietatatem ei in faciem exprobrasse, qi 
eum ad tantum flagitium induxisset: ab hoc autetit : 
poena capitali. affectum esse. Hac narratio m&- 
gnam invenerat fidem, ita ut Baronius in Anntl 
ad an. 505. quamvis suspectam habuisset, tamen 
nihil dicere adversus hanc ausus sit. Nunc re mt 
gis examigata, una est Criticorum sententia, hot 
de lapsu Marcellini esse merum commentum un : 
cum Sinuessano hoc concilio. Ne longior sim in 
demonstratione, jam nemine adversante, non ne- 
cessaria, solummodo afferam illud, quod S. Àu- 


gu- 


| 
i 









Ab an.. E. Zr. Chr. usque ad See. IP... 357 


ustinus lib de Unico Baptismo in defensionem 
farcellini opposuit Petiliano Donatiste. Quid 
rgo, ait, opus est , ut Episcoporum Romane .Ec- 
lsie , quos incredibilibus calumniis insectatus 
it. Petilianus , objecta ab eo crimina diluamus ? 
farcellinus, et Presbyteri ejus, Melchiades, Mar- 
"Mus, et Silvester traditionum Codicum divino- 
un , et thurificationis crimine ab eo arguuntur. 
ed numquid in eo etiam convincuntur , aut con- 
cti aliqua documentorum firmitate monstrantur ? 
we sceleratos , et sacrilegos fuisse dicit : ego in- 
centes fuisse, respondeo. Quid laborem proba- 
' defensionem rneam , cum ille ne tenuiter qui- 
m probare conatus sit accusationem suam ? 
ant falsitatis horum Actorum ista quoque mani- 
std argumenta. In illa saevissima persecutione 
locletiani ponitur concilium Sinuesse habitum 
&& de causa Episcoporum trecentorum. Hoc ne 
ero tale tempus fuit, quo tot Episcopi potuerint 
onvenire ad Concilium ? In his Actis illane 
"itm coherent, quod Marcellinus, dicatur venis- 
Mutro, et in sacco ad hoc concilium, crimen- 
qw suum confessus esse: idem tamen etiam di- 
Gir negasse idem crimen , dum hoc ei objectum 

iet: cumque testium unus qui duo, et septua- 
lita adversus eum steterint, ei objecisset , testa- 
Une esset, se se illum vidisse immolantem ido- 
0, Marcellinus vero ex hoc quesivisset, quo- 
am id factum esset die, hunc reposuisse, factum 
9t esse eo die, quo purpuram exuerit, coccum- 
ue induerit. Quasi vero Bomani Episcopi pur- 
Üra sese vestivissent , que nonnisi insigne Impe. 
toriee dignitatis fuit, illisque prsesertim tempo- 
bus. Melchiadis, qui deinde Romanus Ponti- 
t factus est , judicium, quod de Donatistis tu- 
; hi studuerunt infringere, quasi qui in crimen 

' . ido- 


4 


2938 . Institut. Eccl. Hist. Pars. FK... . 


idololatrie lapsus, nec Episcopus potuerit ] 
me fieri. Hinc iidem hanc de Marcellino sc 
nequissime adornarunt, ut dum in hac Me 
dem Marcellino adjunxissent, haberent, .quo 
possent idololatrie crimine infamare, illi 
"sententiam adversus se, veluti invalidam, : 
diare. | 


6. 35. 

Diocletianus, et Herculeus ad vitam priv 
redeunt. Galerius, et Constantius ad pri 
Imperii gradum adscendunt. Severus, et 

/ ximinus fiunt Caesares. | Galerius crud 

| Xem auget in Christianos. Maxentius Fi 
lei fius per seipsum assumit purpuran 

patrem quoque inducit ad hanc resa 
dam. In toto Occidente oritur serenitas. 

.  Stianis. | 


Diocletianus anno post excitatam perse 
nem altero in gravem incidit morbum. Ga 
tam hunc, quam Herculeum, quasi eorum: 
'ti in senecta consulens , induxit ad imperiu: 

. mittendum, ipse cupiens adscendere ad gr 
Imperii primum. Hunc igitur cum ipse, et 
stantius obtinuissent, facti sunt, eodem Ga 
negotium gubernante, novi Caesares, Sev 

, et Maximinus. Galerius, qui instigator fui 
fax persecutionis in Christianos, qui in alios 
omnes, ipsos viros quoque primarios Ron 
rum tam violentus fuit, ut quod crucis sup 
'um nonnisi pro servis fuit, in illos etiam 
beret, tantumque ob causas leves; qui ho 
-ursis sevissimis objicepet tantum etiam) aj 


- 


fb an. I. Ar. Chr.usque ad Sec. IP. 39 | 


et voluptatis causa , dumque Jorum artus, et 
| membra discerperentur, effusissime rideret; qui 
nunquam absque cruore humano coenaret; qui 
omnes enormibus tributis premeret; qui ne men- 
dics quidem pepercerit, ideoque, quod nihil es- 
set, quod rapi ab his posset, in forum conveni- 
re jussos, naviculis impositos , atque exportatos 
" demergendos ad mare curaverit; hujus qualem 
debemus cogitare rabiem, quam in Christianos 
: exercuerit, ubi ad imperii supremum fastigium 
| adsendit ? Sit hoc in exemplum. Novug in hos 
excogitavit supplicii genus, ne morte cito tor- 
menta finirent, sed fieret quam longissima ex- 
£&ruciatio. Jam prius in eculeo tortos ad palos 
jusit deligari ita, ut pedum plantis flamma sup- 
poni posset: qua leni ecusque urerentur, donec 
clum igne contractum ab ossibus recederet : 
accense deinde faces, et exstincta gliscente Lych- 
no singulis membris admoverentur, nulla corpo- 
ris parte relicta intacta: dumque interim facies, 
.atque fauces refocillarentur perpetuo aqua frigi- 
&.ad spiritum retinendum quam longissime in 
corpore. ]Jstis crudelitatis, atque saevitiae, plus 
, ferine elogiis Galerium ornat Lactantius 
Alb. de Mort. Persecutor. unde et ista sunt, qua 


sequentur. 


Apud Diocletianum , antequam imperium di- ' 
misisset morabatur Constantinus Constantii Chlo- 
ri filius, juvenis animi , et corporis pulcherri- 
mis dotibus praeditus, quem Diocletianus Caesa- 


rem etiam creasset, nisi Galerius impedivisset : , 


eumdem postea Galerius apud se Nicomediae re- 
tinuit in speciem benevole, reipsa autem ne si 
reversus esset ad patrem ab hoc, qui eum iteratis 


literis xeyocaverat, et Eboraci in Britannia egro- 
taü- 


- 


»9 


940 Institut. Hist. Eccl. Pars I. 

^. . 
tabat, exercitui éommendatus, perveniret ad Im- 
perium. Quin vite ejus quoque insidiabatur, sed 
artificiose per speciem exercitationis virium , at- 
que fortitudinis inducendo illum ad pugnam que 
si per ludum cum feris belluis.. Tandem cum ur- 
gente Constantio patre reditum ei ultra denegare 
non posset, dato sigillo permisit, ut altera die, 
acceptis ab eo mandatis, abire posset. At Con-; 
stantinus non exspectato mane ad iter se dedit, 
assumptis omnibus publicis equis, ne id fiere 
quod secus factum fuisset. Nam cum Galeri 
postera die usque ad meridiem, de.industria .ster 
tens, in lecto mansisset, ac deinde Constantin 
jam non adesse intellexisset , hunc ex itinere ré« 
trahi jussit, frendebatque, cum sublatis publicis 
equis vidisset, id nisi cum mora fieri posse, qut 
vero interposita illius assequendi spes non super 
esset. . . . 
















Constantinus, ubi ad patrem pervenit; ! 
illum exercitui proposuit in sui locum; cujus a6 
clamatione factus Imperator est: nec Constanti 
postea ultra mensem vixit. Galerius Constantis 
imaginen laureatam ad se missam cum eo, qt 
hanc attulit, combussisset, nisi amici disvasisses 
monentes, res quanti periculi foret, si ConstantH 
nus cum exercitu adversus eum veniret ad ulck 
scendam contumeliam ; siquidem facile ever 
posset, ut a suo etiam exercitu deseratur, isqué 
transeat ad Constantinum, quo invito, posthabis 
toque eodem Constantino, facti per eum essent 
Caesares, Severus, et Maximinus. Misit igitur e 
purpuram, attamen promovendo Severum ad se- 
cundum Imperii gradum, et Constantino dando 
tantum quartum locum etiam post Maximinum, at 
nonnisi cum titülo Cesaris. Cum Romam quo 


que 


fb. an. J. Ar. Christ. usque ad Sec. IP. aá1 


que Constantini imago venisset, Maxentius Herculei 

flies, cui doluit, sibi quoque , quamvis Impera- 
lorisfilio, antelatum esse Severum, et Maximinum, 
ipe quoque assumpsit purpuram, utque se pa- 
ts auctoritate firmaret, huic quoque persvasit , 
& eam resumeret. Galerius .contra Maxentium 
misit Severum cum exercitu in Italiam. At vero 
erercitus ab eo defecit, et transiit ad Maxentiüm. 
Severus Ravennam cum fugisset , et Maxentius 
lic quoque illum conclusisset, seque Maxentio 
ledere coactus esset; nihil aliud ab eo obtinuit, 
juam conditionem bone mortis, ut inquit La- 
fantius, hoc est, ne cum cruciatu necaretur, 
lamque subiit abscissis venis. 


Maxentius, quo sibi imperium confirmaret, 
ummam erga omnes mansvetudinem ostendit , et 
benignitatem , etiam in Christianos, persecutio- 
nsque edictum in Italia, ceterisque provinciis, 
Qum ei parebant, sustulit. Zusebius /ib.8. H. E. 
fep. 14. Cumque in Gallia quoque, et provinciis, 
ljele sub Constantino erant eadem perstitisset tran- 
, qui fuit sub ejus patre Constantio; in 
lito Occidente, et Africa rediit serenitas Christi- 
iirpost saevissimam tempestatem. Qus tamen con- 
"ms non fuit. Neque enim Maxentii sinéera vo- 
üntas fuit, quam ostendit erga Christianos, tan- 
Meque sua causa omnes studuit habere sibicon- 
iiatos.  Herculeus autem ejus pater, cum pro- 

xisset, ad vindicandam Severi necem venturum 
alerium cum exercitu in Occidentem , et fortas- 
) etiam vires Maximini sibi assumpturum, in 
ellain ad Constantinum ivit, atque hunc sibi 
"rinxit Fausta filia ei data in matrimonium. Nec 
im fefellit, quod futurum rebatur. Nam Gale- 


us adversus Maxentium , ejusque patrem Hercu- 
Tomulus £4. 16  leum, 


b 


249 .  lnstitut., Hist. Eccl. Pare 4 


leum in Iteliam cum exercitu venit: qui 
admotus ad moenia Romae, magna ex parte c 
cit, etin adversam partem transiit, nefastum 
putans a Romanis oppugnari Romam, atque 
cerum adversus generum arma ferre.  G: 
enim filiam Maxentius sibi habuit copulatam 
trimonio. Qua defectione suorum militum t 
tus, et habens ante oculos, quid Severo even 
ita humilis, et abjectus factus est, qui supe 
simus semper fuit, ut in genua provolutus ct 
. militibus, quos adhuc sibi adherentes habuit, 
rogaverit, ne eum adversariis traderent , se 
cum vellent reverti. Quod cum hi ei spopo 
sent, atque ille nihil his prohibere ausus e 

uacumque iidem ibant, hostilem in morem o 
depraedabantur. Lactant. de Mort. Pers 
cap. 27. 


$. 54 


Herculeus denuo et dimittit, et resumit pü 
ram. Perit. Galerius tetro morbo, et inm 
bili correptus revocat persecutionis decrt 
Redit libertas Christianis. Gentilium ad 
subitam, rei conversionem admiratio. 


Herculeo cum filio Maxentio commune 
imperium: attamen exercitus magis obser 
Máxentium, quam senem ejus patrem. Quod 
doluit. Quamobrem non tantum de hoc qu 
est apud exercitum in concione, sed Maxen 
etiam e tribunali detrusit. Quo ejus facto it 
fensus est idem exercitus, ut Herculeus sibi 
tuens Roma primum ad Constantinum in Gal 
deinde vero in Orientem ad Galerium fug 


qt 


Ab an. 1. Ar. Chr. usque ad Sec. IF. 245 


quesiturus horum opem, et auxilium... At vero 
Galerius hunc etiam adegit ad Imperium denuo 
deponendum: cumque nec Maxentium voluisset 
Imperatorem recognoscere, Licinium e Dacia ori- 
udum evexit ad Imperatoriam dignitatem. Her- 
Qleus iterum in Galliam se contulerat ad Con- 
Mantinum generum. Hie vero cum ivisset cum 
Wrte exercitus in- expeditiohem contra Francos, 
lerculeus reliquam exercitus partem sollicitabat 
d defectionem a Constantino, resumpta etiam 
erum purpura. Talia conantem Constantinus ce- 
Tfime regressus oppressit, et postquam objur- 
avisset , purpuram ei detraxit. Sed ille humili- 
tis impatiens, ut ait Lactantius, alias insidias 
ravit. Faustam filiam sollicitat ad proditionem 
riti, petitque ut ad Constantini cubile noctu 
itrandi facultas sibi preberetur. Illa pollicetur: 
; rem etiam ad meritum perfert. Componitur 
vna, et ad cubile, lectumque Constantini sup- 
onitur vilis aliquis eunuchus. Ille intempesta no- 
te surgit, et quasi somnium narraturus genero 
Bait per custodes nemine prohibente , reperit 
Mille apertum, intrat, eunuchum pro Constan- 
obtruncat, prosilitque gloriabundus, et ja- 
[us , quid egerit. . Repente vero ex altera parte 
tinus cum globo armatorum prodit. Pro- 

tur e cubili cadaver eunuchi cruentum. He- 
X mànifestarius homicida, et mutus stupet: im- 
letatis, atque sceleris eum increpat Constantinus. 
éstremo nihil aliud ei concedit gratie causa, 
jim potestatem libere mortis. lta, qui per 
temporis intervallum cum ingenti gloria . 

rinti annorum vota celebravit, eliso, et fracto 
erbissimo gutture vitam detestabilem turpi, et 
iominiosa morte finivit. | 


16 . N An- 


244 —— Institut. Hist. Eccl. Pars L.. 


Anno tantum uno post, qui fuit undecimu 
supra. trecentesimum,, etiam Galerius poenas $t 
solvit scelerum, atque immanissima pereécutiotiis 
eujus primarius auctor fuit. Jam. decimus, e 
octavus annus fuit, ait iterum Lactantius , annus 
que Imperii ipsius intelligitur, cum illum Deu 
percussit insanabili plaga. Nascitur ulcus in infe 
ma 'parte ventris. Medici secant, curant. Flui 
e vulnere sangvis, atque egre altera etiarn vict 
sistitur.- Accersuntur nobilissimi undique medici 
Nihil humane manus promovent. Confugitur &i 
idola, et Apollo, atque Aesculapius consuluntur 
Dat Apollo remedium: malum multo magis ingre 
vescit, In tabem abeunt viscera, et vermes intu 

vocreantur. Odor teterrimus non tantum pe 
jatium , sed totam civitatem pervadit. Sardia 
hec erat, ubi eegrotabat. Comestum a vermibut 
corpus in putredinem cum intolerandis doloribu 
solvitur. Clamores simul horrendos tollit. Appo 
nebantur ad sedem fluentem cocta, et calida ank 
malia, ut vermiculos eliceret calor. Prodit ver. 
mium innumerabile examen: $ed plures demx 
nascuntur. Nec jam speciem retinebant membht 
corporis: superiorque pars usque ad vulnus to 
exaruerat, inferior sine ulla pedum forma in utr* 
um modum inflata excreverat. Annum int 
calamitas heeé duravit. Eusebius refert &b. 8. H 
.E. cap. 16. ipsum in medicos quoque seeviisse; 
horumque alios, quod ei levamen nescivissent 
ferre, alios, quod ob foetoris intolerantiam vu- 
tum avertissent, esse eo jubente occisos, Tandem 
malis domitus, coactus est fateri esse Deum , at- 
versus quem manum levaverat persequendo eos; 
a quibus religiose idem Deus coleretur.  Convoc 
proceres palati, et mandatum dat de sistenda per- 
seculione e vestigio, deque Ecclesiis restituendi 


Chri- 


an. F. /Er. Chr. usque ad Sec. IP. 245. 


inis, petensque, ut hi pro ejus salute Deum 
ur. Edictum missum est per omnes Ro- 
nperii provincias Galerii, Constantini, et 
nomine. Quod jantum extortum ab eo 
lorem est, processit e poenitentia, qualem 
ochus Epiphanes , immanissimus persecu- 
ileorum, egit. Nam etiam adhue in hoc 
icto arrogantiam, et temeritatem vocat 
morum , qua hi novam sibi Religtonem 
jitratu , ac libidine constituerint dimissa 
majorum suorum, et quos cum frtustra a 
entia ad colendos deos, etiam metu suppli- 
revocare conatus esset, se pro sua huma- 
àc clementia , qua omnes corhplecteretur, 
ioque non eo minus indulgentiam volu isse 
'€. Post hoc edietum aliquot nonnisi dies 
tit, morboque illo consumptus est. 


c persecutio, qua omnium fuit atrocissima, 
lelissima per hunc eumdem, qui hanc exci- 
rstincta est, postquam annos durasset octo. 
itaque Christiani, qui in carceribus erant, 
nnati ad metalla, vel saxa secanda erant, di- 
unt. Siquidem magistratus, et Judices jam 
as fatigati , humanique samgvinis satietate 
;, illud elegerant, ut Christianos uno oculo 
, nervoque in sinistro poplite sueciso , ad 
; illos condemnarent. Dum igitur hi cater- 
domum redirent , Deumque hymnis, et 
s iter faciendo celebrarent, atque in omni- 
bibus, et locis coetus suos agerent, quem- 
um prius , nemine prohibente, stupor, 
uit Eusebius Jib. 9g. 2H. E. cap. 1. infidelium 
)8 pervasit ingens ad tantam, tamque inspe- 
rerum conversionem, exclamabantque, SQ- 
um 


346 Institut. Hist. Eccl, Pars ,. 


lum magnum, et vere Deum esse, quem Chris 
ani colerent, hisque congratulabantur, . 


«4. 355. | 2 

JMMaximini etiam post illud edictum acerbitas i 
Christianos, Maxentii tyrannis. Bellum « 
versus Constantinum, Fieio Crucis, huic obl 

£a ante conflictum cum Maxentio. Crucis tr 
paeum post victoriam Roma statutum a Co 


" Neo tamen in Syria , Aegypto,' et eeter 
Orientis provinciis, quibus Maximinus premi 
res ad eamdem tranquillitatem. redierunt, . 

er hóc edictum facta est in aliis provinciis. Na 
Maximinus nequidem edictum hoc publicandu 
curavit, tantumque jussit magistratus desistere 
persequendis Christianis, ne quod statutum er 
a ceteris Imperatoribus videretur habuisse conten 
ptui. Vix autem menses sex intercesserunt, ips 
eliam resuscitavit persecutionem , technis utend 
ut causam posset pretexere sue in Christiat» 
acerbitati. Omnium primo his prohibuit instit 
re conventus in coemeteriis. Subornavit deim 
legatos ad se Antiochia, ab aliisque civitatibus 
missos, a quibus instar beneficii maximi petet 
tur. facultas pellendi e suis urbibus Christianos v! 
luti deorum hostes: eodem: artificio ab Jove, q 
. Antiochie colebatur, allatum fuit mandatum, ej 
oraculo editum, de exterminandis Christiani 
Preterea ad populum concitandum in eosde! 
Christianos cum alia sunt excogitata , tum comp 
8ita falsa etiam Pilati acta ad Christum infamandur 
in vulgusque sparsa , et a ludimagistris pueris c 
| cta- 


AMfb an. I. Er. Chr.usque ad Sec. IP. — 243 


data in. scholis, ab hisque decantate totos dies. 
Damasci ab eo , qui civitati praeerat, prostibula 
 exforo abrepta sunt, et poenarum terrore im- 
pisa ad dicendum, se coluisse Christianam Reli» 
ginem , ex hujusque disciplina se habere, quam 
exercerent. vite turpissime licentiam. Atque hec 

texebat Maximinus, suo in Christianos odio, 
omo ipse. tam. e'Íréenate libidinis, ut iter num- 
quam faceret, quin in omnibus eivitaibus , in 
quas veniebat , matronarum stupra, atq'ie virgi- 
num raptus per eum insolentissime flerent, cujus^ 
quie exemplo non tantum milites, verum etiam 
magistratus idem facerent. Idem in suo edicto, 
omnes superiorum annorum adversitates , quas 
pas) essent partim ex pluviarum defectu, et agro- 
mmm sterilitate, partim ab externis hostibus, in, 
: Christianos contulit , quorum jam nihil metuen- 
,dum sit, postquam coercita Christianorum impie- 
"ule deos sibi propitios fecisset. Rursus ergo fu- 
: ge, ait Eusebius lib. 9. H. E. cap. 6. et acerbis- 
&mo nostrorum persecutionea renovari coeperunt, 
Bowinciarum Rectoribus acráter cantra nos insur- 
|. getibus, et postquam Petri Episcopi Alexandri- 
. Bi, pluriumque aliorum caedes nominatim memo- 
— Wet, - Denique , inquit,. £05, e& tanta nobis ma- 
li brevi tempore intulit ille omnis virtutis inimi- 
| fu Maximinus, ut hac persequtio multa acerbior 
mis priore illa videretur. 





Nondum litere , quibus ista Christianis im- 
, putabantur , perlate sunt ad omnes provincias, 
quz sub potestate Maximini erant, Deus, qui Ec- 
clesie suz protector est, calumnias illas refutavit. 
Nam imbribus deficientibus facta est fames, hane 
$ecuta est pestilentia: cumque Armenios socios 
populi Romani tantum ea de causa, quod Chri 
$V1à- 


' s48 Institut. Hist. Eccl. Pars JF. ^. 


stiani essent, bello Maximinus lacessivisset , aj» 
his plures clades accepit. At vero Christienorums 
virtus hoc etiam tempore insigniter enituit. Soli 

hi pauperibus , et inopia pressis panes, et alimen- 

ta distribuebant, «egris omnia charitatis officia 

praestabant , mortuosque sepulture mandabant. : 
Quo factum est, ut ethnici visa, et audita ista ta- 
li in ipsos etiam Gentiles Christianorum benigni« 
iate, cuncti Christianorum Deum omnibus laudi 
bus celebrarent, hosque solos pr:dicarent ese,: 
qui se pios Dei cultores re, factisque probarent.. 
JEuseb. lib. o9. H. E. cap. 8. E 










| ael n 
Nec Maximinum Dei ultio diu morata est. 
-Hunc tamen in dandis poenis antecessit Maxentiuf 
uno circiter anno, Maximino simillimus m eru«; 
delitate et luxuriei licentia. Nulla virgo, mulld: 
snatrona , decora forma, tuta ab hujus libidine 
fuit. Sophronia, Prefecto urbi nupta, dum €$ 
vidisset in periculo, jamque satellites advenissent,. 
qui eam ad Maxentium ducerent, moramque mo- 
dicam sibi dari petiisset , petens secretum conclt- 
ve seipsam confodit. Hoc idein pudicitie servam, 
dae causa esse factum &' quibusdam aliis etiam: 
virginibus, et matronis, fuit Jam $pho 23. Fuit, 
in his pudicitie amor singularis, cujusque reti 
nende causa ipsam etiam vitam profunderent: 
attamen plus ause sunt, quam sit cuipiam in vi : 
tam suam concessum. | Nec tantum in Christianos 
acerbus evasit, postquam se in imperio confr- 
masset, quibus se blandum initio ostendit, sed 
impotentem dominatum, et tyrannidem in omnes . 
exercuit, adeo , ut semel omnes Romam incolen- 
tes Pretorianis suis dederit contrucidandos, idque 
ob levissimam causam, innumerabilisque hominum 


mul- 


$ 


4b ah. I. Ar. Chr. usque ad Sec: IF. 'aág 


mulitudo non hostium , sed suorum "gladiis ceci- 
derit, 
Hic bellum deinde indixit Constantino, cau- 
n pretexens, quod Herculeum ejus patrem su- 
tulisset; ;Constantinus , etiam a Romanis invita- 
ts fuit ad Maxentii depellendam tyrannidem. 
Üonstantinus aliquot preliis secundis factis ad 
eam Romam adpropinguaverat: sed commisso 
uo predio, superior discessit Maxentius. Re- 
mt Eusebius /ib. 1 de Fita Constantini cap. 27. 
. tunc Constantinum in re ancipiti, ac dubia 
itasse, sibi Dei opem necessariam esse,. sed 
iberasse, ad quem Deum deberet confugere: 
onsiderantem vero idolorum vanitatem, que ni- 
il Imperatoribus, qui ante eum fuerunt, profue- 
int, potiusque tristem vite exitum habuerint, 
Jeum sibi elegisse eum, cui Jam pater etiam Con- 
tentius addictus fuerit, atque hunc invocasse, ut 
ie ei noscendum preberet, auxiliumque ferret. 
Kec precanti , sunt verba Eusebii, ac supplici- 
WM» postulanti Imperatori admirabile quoddam 
"imm, a Deo missum, apparuit. Quod si qui- 
Yen ab alio quodam diceretur , haud facile audi- 
WVerw fidem essent habituri. | Ferum cum ipse 
Victor /Jfugustus nobis , qui hanc historiam scri- 
Ümus , lonjro post tempore , cum videlicet in ejus 
Nofitiam , et familiaritatem pervenimus, id retu- 
lrit, et sermonem sacramenti religione firmave- 
"M, quis posthac fidem huic narrationi adhibere 
Jubitabit ? - - - Horis meridiaris , sole in occa- 
Mm vergente, Crucis tropeum in celo ex luce 
'onflatum , soli superpositum , ipsis oculis se vi- 
lisse affirmavit cum hujusmodi inscriptione: Hac 
ince. Eo viso et seipsum , et milites omnes, qui 
987 , nescio quo, iter facientem sequebantur , 
t qui spectatores miraculi fuerant , vehementer 


ob- 
€ 


$50 - . Institut. Hist. Ecol. Pars £F. 
obstupefaotos. Rem hanc.habet etiam Laeta 
de Mort. Persecut. cap. 44. qui deipsius Con 
tini aula fuit, utpote Crispi ejus filii Prece[ 
et post hos etiam Socrates, Sozomenus, et 
lostorgius. Qui nostra «tate Compendia Hist 
Ecclesiastice composuerunt, iique primum 
testantes, deinde quidam .etiam e Catholieis 
illorum vestigia ,, rem hanc sic memorant, ut 
appareat, eam ipsis non esse veram: aliqui e 
aperte ex hac tantum somnium faciunt Con: 
tini : e quibus etiam est Mosheim. Testatn 
rQ Eusebins, hanc Crucis speciem esse Const 
no objectam horis diei meridianis , . dum sol 
.pisset in occassum vergere, atque iter faci 
eosque omnes, qui eum comitabantur, fuisse 
ctatores hujus miraculi. Anne ergo hoc dic 
test tantum Constantini somnium? Deinde 
Constantinus hoc tantummodo somniasset, : 
ejus veritatem contestatus esset, ut jurejur 
idem etiam asseveraret, vere factum esse? | 
testabatur, milites omnes, qui in ejus com 
erant, fuisse spectatores hujus miraculi. Potu 
ne dicere, alios etiam preter se spectatores 1 
istius prodigii, si res tantum. per ejus somi 
acta fuisset ? Denique ex ulteriore narra 
etiam apparet , hoc non velut somnium suum 
rasse Constantinum : qui eám, quam adhuc« 
de visionem habuit in somnio, jam discreve 
priore, atque hauc alteram expresse somi 
dixerit fuisse, non priorem. . 
, . Bic vero hec se ulterius habet, Dum ' 
Stantinus secum reputasset , quidnam esset, : 
vidit, et quonam pertineret, sequente nocte 
in somnio sibi speciem ipsius Christi esse obl 
€um eodem illo signo, quod pridie conspe 


15 an. 1. Ar; Chr. usque ad Sec. IP. 951 


n caelo, quique ei rhandaverit, ut militari signo, 
d ejus similitudinem , quod in caelo vidit, fabri- 
-to, isto in praeliis, velut salutifero presidio , 
iteretur. Igitur signum hoc postera die statim 
"uraase fabricandum ex auro, et gemmis: cumque 
reium cum Maxentio inivisset eductis copiis sub 
signo, Maxentium victum: esse, cumque re- 
lgere in Urbem voluisset, ponte infra se rupto , 
& dissoluto in Tyberi, aquis haustum : periisse. 
Pontem sic ipse Maxentius construendum curavit, 
lsidiose Constantino, ut si is transiturus per hunc 
isset, per certos homines, quos ad hoc officium 
destinaverat , signoque per eum dato, dissolve- 
wur: qui vero Maxentio per eum fugiente solu- 
tus exitium eidem attulit, quod ab eo structum 
in Constantinum fuit.  Cadàveri extracto caput 
demptum, et in lancea per Urbem circumlatum 
(utum omnibus spectaculum fecerat. Constanti- 
"MS summa omnium gratulatione in urbe exceptus 
| anquam tyrannidis depulsor in victoriae monu- 
: Wantumt statuam sibi statui in celeberrimo Urbis 
[. Jte cum illo signo Crucis, in manu, et hac in- 
| Stone: Hoc salutari signo, quod verce virtu- 
' ÁiLargumentum est , vestram urbem tyrannicee 
' Sminationis jugo liberam servavi, Senatui , Po- 
,Rllque Romano in libertatem asserto pristinum 
dus nobilitatis, splendoremque restitui. Eodem 
Signo tamquam munimento adversus alios 
tiam posthac omnes hostes in bello usus est Con- 
Santinus, omnibusque suis exercitibus przferri 
pusit, Idem signum in sua etiam galea gestavit : 
ilem ex auro, ct pretiosis lapidibus efformatum 
im tabula in eo palati suj conclavi , quod fuit 
»recipuum , collocavit. Forma hujus signi erat 
zrux habens vertici suo impositum Christi no- 
aen, duabus literis Grecis, que primores'sunt 
- in 


252 .- Institut, Hist. Eccl. Pars I. 


in eodem nomine ita, ut ad litere prim: med 
1m altera esset inserta: nomen ambiebat coroni 
&emmea. Signum, quod exercitui praferebatür 
hastam habuit suppositam , qua portabatur: infa 
. Christi: nomen, et coronam hasta antennam he 
buit, ex qua velum purpureum auro, et lapidi 
bus pretiosis pictum pendebat: inter hoc velun 
autem: et Crucis signum Constantini, ejusque fi 
liorum imagínes peotore tenus interposite erani 
.Eusebius de Fita Constant. lih. 1. cap. 29. eta 
lib, 5. cap. 49. | 


$59 


Constantinus agnoscit veritatem Christiane Ie 
ligionis , eamque amplectitur. Legem fe 
pro ejus libertate. Diocletiani ,, et. Mazim 
ni interitus. 


Constantinus illis visionibus permbtus atatul 
Deum, qui ei apparuit etiam colere. Ex Sacer 
dotibus deinde Christianis querit sollicite, quis 
nam iste Deus esset, et quid sígnificationis signum 

jilud, quod vidit, haberet. Ab his post 
hoc intellexisset, totumque mysterium Filii D 
pro nostra salute hominis facti, et in eruce mor 
tui percepisset, divinos libros instituit legere 
Sacerdotes autem , velut Dei ministros, sic ha 
bere in honore coepit, ut hos secum semper habe 
ret, atque etiam ad mensam suam, et epulis ad 
hiberet, quamvis vili tantum veste indutos: illu 
in his reputans, quod intus essent, et. quid m 
neris erga Deum gererent. Euseb. de Pita Co 
stant. L 1.c. 92. 42. Legem deinde suo, et Lic 
nii nomine tulit, qua Christianis plenissima Re 
' — gio- 


- 


4. an. T. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. 355. 


ponis libertas concessa est, et Ecclesie , cetera- 
que omnia, quee iis erepta erant, jubebantur re- 
iui Anno 512. hoc factum est, quo Maxenti- 
W fuit devictus. Euseb. de Fita Constant. 1. 9. c. 
!9. Lactant. de Mort. Persecutor. cap. 58. 


/ Hic tandem steterunt persecutiones ab Ro- 
Mnorum Imperatoribus ethnicis in Christianos 
itat? , nisi quod Maximinus his adhuc quere- 
e£ nocere, quin tantum auderet, quantum vo- 
xsset. Licinius vero, et Julianus cognomento 
ipostata instauraverint: sed qus diuturne non 
réerint sicut neque eorum imperium. Maximi- 
us perlato illo ad se decreto, cui obsistere ausus 
on erat, ne videretur huic esse contrarius, simu- 
te ad Praesides provinciarum, que sub eo erant, 
mipsit, sui eliam consilii semper fuisse , Christi- 
mos benignitate potius ad deorum cultum revoca- 
*€, quam quidquam asperius adversum hos age- 
ie, de obligatione autem restituendi Christianis, 
quie iis ablata fuerunt, penitus tacuit , et dein- 
«s quoque Christianos, quos apprehendere po- 
L, noctu in mare demergi jussit. Non diu 
lage malignitatem exercuit: altero anno post edi- 
m illud pro libertate Christianorum edictum su- 
v: est. Hunc vero Diocletianus, cujus mazi- 
ima fuit auctoritas inter eos Imperatores, qui per- 
l&utionem exciterunt , antecessit. Iste deposito 
: io Salone in Dalmatia vitam privatam vixit. 
Post devictum Maxentium Romse statue Maximia- 
i Herculei, cujus mortem ulturus Maxentius bel- 
um Constantino intulerat, sunt dejectee: cumque 
um his conjunctim essent posite etiam statuae 
locletiani propter consortium ímperii, he quo- 
ue dejectee sunt. Que res ita afflixit" Diocletia- 
im, ut dolore fremens, et neo somnum, neque - 
t . Q21- 





rj 


254 Iusti. Hist. Eccl. Pars Ff. 


cibum capiens, inter ejulatus , et lacrymas se st 
volutaret humi, donec inedia, et dolore consum- 
ptus animam edidisset. Eutropius im Epitome Fi- 
ctoris lib. 9. dicit, Diocletianum etiam venenus 
hausisse, seque ita ursisse ad moriendum. 


Maximini vero hic vitee exitus fuit. Post Gale 
rii mortem orta dissensio est inter Licinium, & 
Maximinum propter provincias, que sub Galers 
erant, quasque Maxjminus ad se volebat treher& 
Res certis conditiomibus fuit composita, Liciniw 

ostea Constantiam Constantini sororem sibi c4 
pulavit matrimonio. Hanc affinitatem Constantisi 
cum Licinio Maximinus ratus ad se opprimendum 
initam esse, dum Mediolani nuptie adhuc ceo! 
brarentur, Bithyniam sub Licinio positam pros 
vinciam cum exercitu invasit. Advolat quam ct« 
lerrime Licinius. cum exercitu, quem contrahené 
subito potuit ^ Committitur prelium,  vincitdi 
Maximinus, quamvis exercitum habuisset long$ 
majorem, et fugit, abjecta etiam purpura, nti 
tum quoque ejus pars ad Licinium transit, ; 
ei dedit. Refert Lactantius; Maximinum. ante cof. 
flictum votum nuncupasse Jóvi,, si victor fiert, 
se nomen Christianorum exstincturum , et delet 
rum: Licinio autem secundum quietem apparu£; 
se Ángelum, eique formulam Deum precandi tt 
didisse, et qua ab exercitu pronunciata, cum ve. 
tum ad manus esset, milites Maximini tali terr 
re affectos esse, ut nec gladios educere, nequ 
tela mittere possént. Maximinus Nicomediam t 
fuga delatus, ut uxorem , et liberos raperet, mM 
in adversarii potestatem venirent, in Cappadock 
am pervenit , ubi cum milites qui se Licinio not 
dediderant, ex fuga collegisset , resumpsit etiam 
purpuram. Licinius vero dum instat, intra Taur 
Inon- 







4b an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. $55 


montis angustias se recipit. Unde expulsus Tar- 
wm in Ciliciam fugit: sed et hic conclusus a Li- 
fiio, cum spem evadendi jam nullam vidis:et ; 
^ad tnortem. confugit. Unam tamen adhuc diem 
vite sibi leetam facere volens, epulurn sihi insti- 
tuit quam fieri poterat leutissimum: in quo cum 
se cibo infarsisset , vinoque ingurgitasset , vene- 
num hausit. Hinc vero: acerbior , et 'intolerabtz 
lior effecta est mors, dum referto stomacho vim 
merere venenum nonnisi lente potuisset, cruci- 
Mum vero incredibilem ei attulisset. Rem La- 
Mantii verbis exsequar. Jam scire in eum coe- 
perat virus: cujus vis cum pr«acordia ejus ureret, 
insustentabili dolore usque ad rabiem rentis ela- 
tus est , adeo ,. ut per cies quatuor insania per- 
eitus haustam manibiis terram, velut esuriens 
devoraret : deinde post multos, gravesque crucia- 
tus cur, caput suum parietibus. infligeret , exilie- 
runt oculi ejus de caveis. T'nc demum amisso 
Siu Deum videre coepit , candidatis ministris de 
.** judicantem. — Exclamabat ergo sicut ii, qui 
.Borqueri solent , et non se, sed alios fecisse dice- 
let. Deinde, quasi tormentis adactus fatebatur, 
, Ürütum subinde deprecans, et plorans, ut sui- 
mei misereretur. — Sic inter gemitus , quos tan- 
quam cremaretur , edebat, nocentem spiritum de- 
tetabili genere mortis efflavit. Rem eamdem me- 
morat Eusebius Zib. 9. H. E. cap. 10. tantum qued 
Aihil de illa precatione Licinio tradita per Ange- 
hm, et de visione hac Christi quasi de Maximino 
licium exercentis, habeat. Licinius uxorem 
Maximini, eisque filios, nec non etiam Severi 
Imperatoris filium, et Priscam Diocletiani uxorem 
xum Valeria filia, nec non eos quoque, qui Ma- 
timino adjutores erant in vexandis Christianis, 
ustulit. Joc modo Deus, sunt verba Lactantii, 
uni- 





356 .Jnustitut. Hist. IXcl. Pare 4... 


universos persecutores hominis sui debellavit , . 
nec eorum stirps , nec radix ulla remaneret. Qu 
omnia secundum fidern Scientium loquor ita, i 
gesta sunt, et mandanda [literis credidi, ne ai 
znemoria tantarum rerum interiret ,. aut. si qu. 
Aistoriam scribere voluisset , corrumperet veritc 
dern vel peccata illorum adversus Deurn , vel jud 
eium Dei udversus illos reticendo. 


SSolyitur amicitia inter Constantinum , et Licim 
um. Licinius etiam persequitur Christiano 
"dmnittit imperium, et vitam. Summa totü 
imper:i redit ad Constantinum. 


Consortium illud imperii, quod Licinio fui 
cum Constantino, quamvis affinitate etiam firma 
tum, non diu perstitit, vixque triennio interct 
dente solvi coepit. In primo gradu Imperatori 
dignitatis erat Constantinus. Quem honorem eii 
is omnibus partibus cum collega communicasset 
tamen hunc ei Licinius invidebat. Omnis gem 
ris fraudes, ait Eusebius lib. 10. H. E. cap. ! 
edversus petiorem quotidie comminiscens , ceti 
etasque insidiandi artes excogitans , ut bene mi 
ritum malis remuneraretur. Simultates usque i 
apertum bellum evaserunt. Commisso prelio e 
Cibalim, quod oppidum Pannonie fuit, victo 
Constantinus fuit: is tamen Licinium ad amicitie 
recepit, hancque cum eo renovavit. Non eo t 
men minus mentem malignam Licinius advers 
Constantinum retinuit. Et quoniam sciebat 
dictum esse Christiane Religioni, ut aegre fac 
ret Constantino, Christianos omnes, quos habeb 

m in 


"1b an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 2959 


| suis obsequiis , e palatio suo facessere jussit: 
€& quoque Christianos, qui in urbibus milita- 
mt, exauctoravit, et. militie honore privavit. 
piscopos deinde adgressus est, atque hos: stru- 
i$ calumniis circumventos , et in judicium tra- 
os per provinciarum Praesides, et magistratus 
anibus illis suppliciis affecit, quibus facinorosi 
ecti solent: quin novum etiam genus supplicii . 
hos reperit, corpora eorum frustatim conscin- 
ndo, et in mare projiciendo in escam piscium. 
irsus igitur Christianis fugiendum fuit ad mon- 
;, silvas, et latitandum in antris. Blàsius Epi- 
»pus Sebastenus in Armenia, postquam ferreis 
etinibus in equuleo latera ei fuissent discerpta, 
pite minutus est cum duobus pueris: milites 
mdraginta pariter in Armenia rigidissimo hie- 
i$ tempore nudi supra glaciem constituti, ten- 
que, si forte vi frigoris ab Religione abduci 
esent, sed constantes excepto uno, in cujus ve- 
: locum se custodum unus statim substituit, cru- 
| fractione perempti sunt. Horum virtutem, 
Peenstantiam S. Besilius, et S. Gregorius. Nyss. 
heb Homiliis celebrarunt. 


' ' Hanc acerbitatem Licinius in Christianos cons 
Wevit, donec imperio primum , deinde vita 
Mm exutus esset a Constantino. Thraciam, et 
le vicinas plures provincias Gothi. invaserunt, 
| ati sunt , dum satis firmo presidio mu- 
w non essent a Licinio , sub cujus imperio 
int. His provinciis cum Constantinus succuris- 
'» Gothosque ita coercuisset, ut ad pacem sup- 
iter ndam venire coacti essent ; hoc Lici- 
&s velut sibi injuriosum , et contumeliosum ha- 
it Hanc ob causam, et quod Licinius ingen- 
us, et insolitis tributis gravaret provincias, 

Tomuue J. —— 12.— coc 


458 Institut Hist. Eccl. Pars. J.' 

, saevitiemque exerceret, talemque licentiam 
hominum nobilissimorum uxores ipsis man: 
suis traderet constuprandas, Constantinusqi 
his Licinio non connivisset, recruduit iterum 
ter hos bellum. Plenus spei Licinius ivit ac 
sus Constantinum accepta promissione victor 
suis aruspicibus, et divinatoribus, convicia 
ens in Crucis signum, quod militibus in Con: 
tini exercitu preeferebatur, deos suos laudans, 
nitansque Christianis, se se parta victoria : 
in illos conversurum. Primo autem statim 
cursu succumbit Licinius; nec tamen desistit, 
rum iterum, atque tertio etiam  instaurat | 
lium, etsicut in exercitu Constantini Crux fuii 
signo militari, ita in suo exercitu instituit 
simulacra deorum praeferrentur. Sed omni 
cassum. Victus ita est , ut nuspiam, quam in 
mentia Constantini spem salutis habere po 
quam etiam deprecante Constantia conjuge 
Constantini sorore, obtinuit. Attamen exutu 
imperio, et Thessalonicam missus, ubi vitam 
vatam deinceps viveret. De signo illo Cn 
quod exercitui Constantini preferebatur, m 
Eusebius Jb. 1. de Fita Constant. cap. 7. et 
Mlis cum Licinio conflictibus mirabilia. Nat 
quamcumque hostium partem hoc signum 
illatum, illico secutam esse fugam militum ex 
stili parte. Quamobrem Constantinum quo 
btud, eo, ubi validissimum viderat esse n 
exercitus Licinii, jussisse inferri: nec signift 
unquam esse lesum , sed tela omnia hostium 
cidisse, et infixa hasisse in hasta ejusdem s 
dumque accidisset , ut hostium concursu sig 
territus alteri traderet ferendum signum, ist 
columi manente, qui signum transumpsit, ill 
Jectus per ventrem jit. Itaque Licinium qu 

-— D 


"Ib an. I. Er. Christ. usque ad Sec. IF. 359 


nsa signi istius virtute monuisse milites, ut illud 
leclinarent, ipsosque etiam oculos ab eo averte- 
rent. Rem Eusebius ita memorie prodidit, ut 
lestatus. una sit, se eam habere ex ipso Impera- 
lore Constantino. 


Licinius "Thessalonicam relegatus tantisper 
[uievit, ut estapud Socratem ib. 1. cap. 4. deinde 
inpatiens quietis, collectis quibusdam barbaris, ite- 
um bellum apparavit. Quod ubi comiperit Con- 
lantinus, Licinius ejus jussu strangulatus est. 
lozomenus ib. 1. cap. 7. dicit; Liciniuin fuisse 
fristianum, et ab Religione" Chrístiana tantum 
léscivisse post bellum, quod primum habuit ad- 
ersus Constantinum. In hahc sententiam etiam 
Mkius concessit, ex his rationibus, quod Licini- 
li sacrificulos supplicio affecerit, qui Maximinum 
Biacitarunt 'ad persequendos Christianos, ut est, 
pad Eusebium /ib. 9. H. E.cap. 11. deinde quod 
km Eusebius in Oratione habita in dedicatione 
flesie Tyriensis Imperatores laudet, quorum 
Ben animos sibi adjunxerit, ut horum opera to- 
li orbem terrarum ab hominibus impiis, tyran- 
lisse crudelissimis repurgaret. Initio Licinius 
ine fuit affectus Christianis et non tantum Con- 















litum , quo pax asserta est Christianis. ; Hinc 
Éiur animad vertit in sacrificulos turbatores istius 
s: cumque Licinii etiam nomine pax hec sit 
bncessa Christianis; is in laude istius pacis con- 
t5», impietatisque per eam oppressee potuit co- 
iiri cum Constantino, quamvis non fuerit Chri- 
MDus, 


intini , verum etiam hujus nomine factum est - 


/ 


Go — — dnetitut. Hist. Eccl. Pars L 


$. 58. 


Constantinus Imp. qua egerit pro Christiana He- 
Agione , et contra ethnicam superstitionem. 


Postquam imperium , Licinio exauctorato, 
ad solum Constantinum .devenit, sunt multa, que 
pro Religione egit partim abrogando , que & 
erant inimica, partim statuendo, que ei essesk 
faventia. Itaque lcgem sustulit Papiam , qua 
libes prohibebantur adire hereditatem , nisi in 
centesimum diem matrimonium inivissent, co 
sit amplissimam facultatem legandi Ecclesiis, 
mit Clericos ab oneribus civitatis publicis, ab 
que immunes esse voluit, Episcopis eam auc 
tatem tribuit, ut servorum manumissio coram 
facta perinde valeret, atque si facta esset col 
ordinario Magistratu, quin etiam jus dedit a 
tentia Magistratuum. appellandi ad judicium 
scopi, Magistratibusque injunctum est, ut 
querentur , quod statutum esset ab Episcopisj 
nulla relicta facultate alicujus ulterioris appellatio- 
nis. Cuivis enim Judici preferendos esse Sactt. 
dotes Dei. Sunt verba Eusebii Jib. 4. de Fi 
Constant. cap. 27. Eodem Eusebio perhibent 
hujus ejusd. ib. 4. cap. 18. dies Dominicus , 
hebdomade sextus, qua deinde feria sexta coepi 
appellari, quos dies Christiani religiose observ 
rent, ceteris etiam omnibus per universum Im 
perium dati ad observandum sunt. Sola agricu- 
tura fuit ethnicis permissa, ut apparet ex qut 
dam Constantini epistola ad Elpidium in Cod. Je 
stiniani lib. 5. de Feriis. Ethnicos hac ratione stu 
duit, ut docet Eusebius c/t. Joc. adducere ad Re 
ligionem, consvefaciendo ad ea, qus essent Chri 
stiang ejusdem Religionis. , Quo et illud specta 

| | bat , 










[ 


"fb an. I. Er. Chr.usque ad Sec: IP. — a61 


bat, quod. milites etiam ethnicos diebus Domini- 
, tis in campum exire jusserit, subque aperto cae- 
load Deum universi conditorem manibus in cae- 
lum. sublatis hanc precationem pronuriciare: 7e 
4olum agnoscimus Deum, te Regem profitemur , 
fe adjutorem invocamus. Tui muneris est , quod 
sictorias retulimus, quod hostes superavimus. 
Tibi ob praeterita jam bona gratias agimus, et 
futura a te speramus. — Tibi omnes supplicamus , 
aigue ut Imperatore nostrum Constantinum una 
eum pissimis ejus liberis incolumem , et victorern 
diutissirne nobis serves, rogamus. Hanc formu- 
lam precandi militibus a Constantino datam cum - 
et Basnagius in Annal. ad a. 521, produxisset, sub- 
jecit deinde: Quibus luce clarius est , quos Cceli- 
tes orationibus prosequitur , necdum ortarm esse 
Religionen. Jam aliquoties vidimus, a Basnagio 
*ellicatam esse. Sanctorum invocationem. Nimis 
tetra, et. Religioni adversa hec ei debuit videri, 
eum tantopere insectetur.  Jamne vero, quia 

ntinus militibus non Deiparam, non alios . 
fé»ctos dedit invocandos , sed solum Deum ; id- 
éireo luce clarius est, necdum ortam esse Religio- 
men, qua Caelites orationibus prosequitur? Nam 
Ai milites, quibus data est hiec precatio , ethnici 
faerunt. Ergone istis Constantinus debuisset Sán- 
tos dare invocandos? Ne ipsius quidem Christi 
Acta aliqua mentio est in hac precatione. Ergo 
riter faciat Basnagius conclusionem, luce clari- 
is esse, eam, quae Christum orationibus prose- 
[uitur, necdum eo tempore ortam esse Religio- 


icm. 


Misit insuper literas Constantinus in omnes 
rovincias Romani imperii , et svadebat omnibus 
'hristianam Religionem. In iisdem professus est, 

| | | illi- 


26s Institut. Hist. Eccl./.Pars LK 


illius Dei, qui ab Christianis coleretur, ope Qd 
eam obtigisee, qua uteretur, imperii sui pros*7*- 
ritatem, dum e contrario Imperatoribus, quiCÉzr- 
&tianis infesti erant, nihil diuturni bóni, mises?* 
musque vite exitus evenerit. Dicebat, fuisse crt 
dele, ferum, et: immane in honíines innocentis 
sevire; docebat, ne crederent, hanc Religionem. 
esse novam, tantumque nuper natam: sed esset 
Deo institutam jam tum, cum mundum fabric 
tus est, istosque deos, quos hactenus coluerunt, 
nonnisi errore inductos. Deum autem sua boni 
tate, ac clementia subvenisse humano xeneri. 
cepto, suumque Filium misisse in mundum , pee 
quem is ad veritatis lucem Deique agnitionem, 
et quae cum hac copulata est salus, revocaretur. 
Si tamen ultra etiam suo errori pergerent inhs- 
rere, haberent igitur suos fictos deos, mendacio- 
rumque delubra , quos non eo minus.cum his, 
qui verum Deum colerent, vellet pace, ac vite 
tranquille commodis frui. Euseb. lib. 2. de Fi 
Constant. cap. 24. 48. Recte est dictum a Constan- 
tino, Christianam Religionem esse omnium prt 
mam. Nam hec jam tunc tradita est a. Deo pri 
mis nostris parentibus, quando his statim pos 
suam pravaricationem promisit venturum , 
caput Serpentis contriturus esset, et in quem 
qui crediderunt, omnes etiam veteres Justi salw- 
tem zternam adepti sunt, neque aliter hanc adi 
pisci potuerint. Mom. 35. v. 22. "dct. Á, v. 23. 
















| | 
Provinciis Constantinus rectores praefecit Chri- ! 
stianos, autsiquando adhuc ethnicis quibusdam hanc 
prefecturam commisisset, conditionem apposuit, ne 
diis sacrificarent : quin non multo post generaliter 
omnihus eadem sacrificia interdixit, clausis etiam 
tem- 


—efb an. I. ir. Chr. usque ad Sec. IP. | 265 








wplorrm foribus, itemque cetera ethnice super- 
& onis, ut vates consulere, arcana sacra peragere, 
Ii Wdos eladiatorios agere, nec non lasciviam ethni- 
"**h erum moribus tam familiarem. Aegyptii fluvium 
Nilum pro deo habentes, hunc ministerio effemi- 
morum turpissimis caerimoniis coluerunt, unde 
tredebant futurum , ut is se effunderet, e cujus 
&xundatione Áegyptus agrorum suorum foecundi- 
tatem habet. Quod cum pariter interdictum fuie- 
set, Nilusque nihilominus pristinum sue irrigatio- 
nis officium prestitisset, imo etiam majore men- 
sura , refutatum fuit vanissime , et foedissimee 
observationis commentimm. | Quia tamen metum 
deorum deponere non statim potuerunt , isteque 


vm 


7" integras etiam civitates, et loca constricta teneret, 
ad hunc dispellendum Constantinus per homines 
& e sua aula e fanis, qua Gentilibus etiam erant 






sanctissima , jussit simulacra efferri, idque ipso- 
,rum aedituorum manibus, et in propatulo consti- 
f Ui, his jussa facientibus, ceteris vero resistere 
; mon audentibus metu Imperatoris. lisdem simu- 
* Meeri: jussit ornamenta detrahi, ut appareret, quid 
7 hee intus essent. Postquam satis patefactum erat, 
. quid simulacra .deorum essent, ea, que aurea, 
e&t argentea erant, conflari jussit, et in monetam 
converti , cetera ex metallo alio, aliave solida 
$nateria Constantinopolim ejus jussu sunt compor-. 
£a8ta, in ejusque foris, atque compitis collocata. 
Jpsa etiam templa, et delubra deorum alia, eo- 
dem Constantino jubengje, sunt diruta, et solo 
sequata, ex aliis ablata tecta, foresque revulse, 
atque patefacti aditus ad ipsa eorum adyta ima, - 
ut pateret omnibus, quid in his latuisset, sepe 
etiam foedum , et spurcitiei plenum, sublatisque 
tectis vi tempestatum, et imbrium sua sponte col« 
Jaberentur. 
Hec 


264 Institut. Hist. Eccl. Pars I. 


Hec dum Eusebius /ib. 4. de Pita Constaszstt, | 
cap. 24. ex cujus libris quatuor de Vita Cons tantiszai, 
cetera etiam, qua sunt narrata, excerpsi, et spams 
in unum collegi, hec dum, inquam, Eusebius re- 
tulisset, testatur , Constantinum coram Episcopis, 
convivio exceptis inter quos et ipse fuerit, dixi 
se familiariter, se quoque Episcopum esse , atque 
illos quidem quoad ea, Que intra Ecclesiam sun, 
Jpiscopos esse, se vero in iis, qua» extra gerum 
fur. Matthias Schroeck st. Religion. et Eccl. 
Christ. Period. II. cap. 2. $. 2. Edit. Pindobos. 
hoc attulit, Constantini Imp. dictum ad proban 
dum, Supremam in Sacris, et Ecclesiasticis re-& 
bus potestatem Principibus competere, quique& 
hoc sibi jus fortiter vindicaverit. —Preterquam 
autem, quod nondum consequens sit, hoc Con- 
.stantino, qua Imperatori competiisse, etiamsi si- 

bi arrogasset, nisi etiam eadem suprema, in sa- 
cris, et Ecclesiasticis rebus potestas concedatur 
fuisse Neroni, Decio, Diocletiano, aliisque simi- 
libus; tamen Schroeckius videtur, nequidem sene 
sum assecutus esse verborum Constantini. Se 
namque dixit, Episcopum esse in iis, quse extra 
Ecclesiam essent. Nam res extra Ecclesiam sunt- 
ne res Ecclesie ? Qui ergo versatur tantum in re- 
bus extra Ecclesiam, nondum attingit res Eccle- 
sie. At vero tantum. in rebus extra Ecclesiam 
Constantinus se dixit, esse Episcopum.  Rectene 
igitur Schroeckius hinc conclusit, Constantinum 
supremam sibi in Sacris, et Ecclesiasticis rebus 
potestatem fortiter vindicasse? Constantinus Im 
eam, quam Ecclesia vim identidem passa est 
ethnicis Imperatoribus , propulsavit, eidem 
cem reddidit, omnibusque ornamentis ad exte- 
riorem Dei cultum eam instruxit, attrahendisque 
Gentilibus ad Religionem studium impendit ar- 

den- 
















"fb an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IF. 265 


dentissimum. Heec erant, ob quse se Episcopum 
dierit esse «x» ?»rés. S. Leo M. Epist. 81. ad Leo- 
nem Imp. sic istud in Imperatoribus expressit: 
Deles incunctanter advertere, Regiam potesta- 
tem tibà non solum ad mundi regimen , sed etiam 
maxime ad Ecclesie praesidium esse collatam , ut 
eusus nefarios comprimendo ea, quee bene sunt 
statuta, defendas, et veram pacem iis, qua sunt 
furbata, restituas. Ex Constantino, qui primus 
Christianorum Principum fuit, Schroeckius cona- 
tus est exemplum habere ad id, quod Protestan- 
tes apud se fecerunt, potestatem supremam supra 
RBligionem dando Principibus, atque ad ea etiam 
omnia, que intra Ecclesiam sunt. At vero hoc 
Constantinus sibi non sumpsit , sed confessus est 
Episcoporum ea esse, qus intra Ecclesiam sunt. 


f. 5o. 


Constantini Imp. studium, et liberalitas in in- 
staurandis , et cdificandis Ecclesiis. Helena 
Constantini mater in sepulcrum Christi in- 
quisivit , et hoc invenit , nec non specum, in 
qua Christus natus est. Ftiamne Crux Chri- 
sti vere sit ab ea reperto . 


, 
» 


Demonstratum est, quid Constantinus Imp. 
egerit adversus templa, et simulacra inanium deo- 


rum. Par ejus studium fuit in Christianorum Ec- . 


clesiis partim restituendis, quse in persecutioni- 
bus erant dirute, partim novis, quamque pluri- 
mis magnificentissime exstruendis, idque per omnes 
Romani Imperii provincias, Inter eas, que ab 
eo plures etiam Hom: zdificate, sunt, quasque 


enumerat Anastasius in Silvestro, omnium pre- : 


Cl- m 


i 


266 Institut, Hist, Eccl. Pars F. 


cipue erant Lateranensis, et Vaticana. [In Pa 
stina preesertim idem ab eo factum est in iis loc 
quz Christi insigniore aliqua memoria erant n «€ 
bilitata, qualis fuit Calvarie is locus, ubi Chr7- 
sti exstitit sepulcrum , ejusque facta resurrectio 
, est, quamque idcirco fieri adomnem magnificen- 
tiam, et splendorem voluit. Aequum enim esse 
dicebat in epistola ad Macarium Episcopum Je- 
rosolymitanum apud Eusehium Z5. 5. de Fita 
Constant. cap. 50. ut qui pre aliis omnibus to- 
tius orbis locis maxime admirabilis esset, etiam 
omnium maxime pro dignitate sua ornaretur. Hanc 
itaque Ecclesiam docet Eusebius, exstructam esse 
. a Constantino magnificentissimo, prorsusque re-. 
gio apparatu, neque dici posse, quam pretiosa 
divesque auri, et argenti, gemmarumque fuerit 


Tam sepulcrum Christi , quam ea specus. 
Bethlehemi, in qua is nàátus fuerat, quod Chri-. 
stianis in veneratione essent, erant ab ethnicis; 
obruta humo, et supra sepulcrum Servatoris sta-- 
tua Veneris, supra specum autem, simulacrum . 
Adonidis fuit constitutum , ut est scriptum a &8.. 
Hieronymo Zpist. 15. et a Sozomeno Zb. 2. cap.- 
1. Ád liec loca quaerenda venerationis causa cum. 
venisset Helena Constantini mater, quamvis jas... 
prope octogenaria, eaque detexisset , Constanti» | 
nus supra sepulcrum Christi, Ecclesiam ,. de 
jam dictum est, «aedificavit, Helena autem idem 
fecit supra specum nati Christi, atque eo etiam 
in loco montis Oliveti, unde Christus in caelum 
adscenderat, ita tamen; ut neque Constantinus - 
etiam ab his Ecclesiis, quas mater edificavit, 
suam abesse liberalitatem siverit. De Ecclesia in 
monte Oliveti edificata sic est scriptum a S. Hie- 
ronymo lib. de Loc. Hebr. Mona Oliveti, ait, ad 


Orzen- 





U 


—fb an. E. Er. Chr. usque ad Sec. IF. 267 


Orier m Jerosolymeoe torrente Cedron interfluen- 
V: ubi ultima vestigia Domini humi impressa , 

Kiegue rnonstrantur. Curnque terra eadern quo- 
« lide G. Credentibus hauriatur, nihilominus ta- 
4"W men eadern sancta vestzgia pristinum statum con- 
OWP nuo recipiunt. Denique cum Ecclesia, in. cujus 
medio ( montis Oliveti) sunt rotundo schemate, 
et pulcherrimo opere conderetur ; summum tamen 
cacumen , ut perhibent, propter Dominici corpo- 
. ris meatum nullo modo contegi, et concamerari 
potuit , sed transitus ejus a terra ad caelum us- 
gue patet apertus. 








Postquam Helena sepulcrum Christi invenit, 
adhibuit eamdem curam, et diligentiam ad ejus 
etiam crucem reperiendam, quemadmodum Sozo- 

. menus refert cit. /oc. Cum itaque terram omnem 


: vicinam sepulcro fodi jüssisset, reperté sunt cru- - 


V ces tres cum tabella sed a cruce avulsa , haben- 


; teque titulum, qui appositus erat cruci Christi ,* 


. dut in ea pependisset. In incerto autem , que 
;: Warum trium. crux esset Christi, rem per mira- 
! eulum declaratam esse. Nam Macarium Episc. Je- 
" jgosol. has admovisse cuidam femine  insanabili 
i. morbo aífecte, jamque ad extremum spiritum 
. deducte: cumque due ei admote nihil prestitis- 
". sent , ad contactum crucis tertie statim sanam fa- 
" etam esse, atque e lecto exiliisse: etiam mortuum 
! $dem perhibet, ejusdem crucis contactu esse re- 
vocatum ad vitam. Crucis Christi partem Helena 
Jerosolymz reliquit , quam conditam in -theca 
argentea Sozomenus testatur a se quoque visam, 
; partem alteram una cum clavis, quibus Christus 
, affixus fuit cruci, ad Constantinum tulit. Ex cla- 
vis Constantinus ejusdem Sozomeni'testimonio ga- 
leam sibi, et fraenum equo, quo veheretur, fa- 
! ; | bri- 


e 


—-X—Á -—— — 


968 Institut. Eccl. Hist. Pars. I. 


bricandum curavit, videlicet ad munimen et summ 
capiti in praeliis, et adversus sinistros casus, v zr 
ex his se eripere per equum, ejusque pernicitem— 


tem posset. Ex veneratione autem erga crucerzz 


Christi prohibuit Constantinus, ne crucis suppli- 
cium adhiberetur porro in reis puniendis: suam 

autem deinceps nullam pingi imaginem vel fieri. 
statuam permisit, sed neque in moneta effigiem 

exprimi aliter, quam cum ejusdem crucis signo. 
eodem perhibente 8ozomeno /ib. 1. cap. 8. 


Crucem Christi inventam esse alii ex hetero- $. 


doxis negant ut Rivetus , alii in dubium vocant, 
e quibus etiam est Basnagius in Annal. ad a. 3525. 
Praeter Sozomenum autem, testantur esse ab He-- 
lena inventam Socrates Ab. 1. cap. 17. Rufinus lib. 


1. Hist. cap. 17. Ámhrosius Orat. Funebr. 'Theo-- 


(losii , Paulinus ad Sever. Epist. 51. Chrysosto- 
mus ZZomil. 84. in. Joan. nec non Cyrillus Jero- 


6ol. Epist. ad Constantium Imp. cujus heec. verba 


sunt: Tempore Deo dilectissimi , et beatee memo- 
rice Constantini &alutare Crucis lignum  Hiero- 
solymis repertum est. Cujus profecto testimoni- 
um imprimis valere debet, qui Episcopali mune- 
re fungens in ipsa urbe Jerosolyma sub Constan- 
tio jam vixit, inque virili :etate fuit sub Constan 


tino, quo Imperatore Crux perhibetur reperta, 


neque rem protulisset coram Constantio , nisi 
omni modo certam habuisset, utpote cui velle os 


sublinere dementis, et impudentis fuisset. Quid 


igitur argumenti habent adversus hanc Crucis in- 

ventionem? Basnagius affert silentium Constantini 

Imp. in epistola ad Macarium Episc. Jerosol. cujus 

jam exstantis apud Eusebium facta mentio est: in 

qua quamvis tractet de xdificatione Ecclesise ejus, 

quam exstrui jussit supra sepulcrum Christi nu* 
! m 





4b an. FL. Jr. Chr.usque ad Sec. IF. 969 


3m tamen mentionem faciat invente Crucis. Qua- 
xm vero Critica docet, anteponere unius, et al- 
lrius silentium aliis testibus rem asseverantibus 
anto presertim numero? Ostendendum ei fuis- 
et, horum testificationem non esse fide dignam. 
Yam hujus inventionis veritas innititur huic testi 
cationi, mon silentio. Stabit igitur hec eo us- 
ue, donec evictum erit, non esse, hanc talem, 
xe fidem mereatur. Hoc autem non fit per so- 
m Eusebii, et Constantini silentium. Quam mul- 

enim cause esse potuerunt silentii, quando - 
ridere solet, ut res prettermittatur, quam quis 
am dicere voluit, dum hec ejus memoriam 
etervolat? Constantinum autem quid vel attine- 
t, rem Macario in epistola memorare alioquin 
n scienti, et habenti notissimam? - 


At vero Basnagius pergit ultra ad auferendam 
tibus etiam de inventa Cruce fidem. Arguit, 
n istos non eodem modo narrare. Ambrosium 
im , et Chrysostomum dicere, e titulo esse de- 
*am , atque agnitam crucem Christi: eos autem 
iü hoc repetunt ex prodigio, alteros afferre pro- 
pum mulieris, cui morbus sit depulsus, alteros 
minis a morte resuscitati per admotam ipsis 
acem. Quasi vero non potuisset hoc utrumque 
ri prodigium, quemadmodum revera a Sozo- 
mo utrumque narratur factum esse. Ex titulo 
tem omnino apparuit, esse crucem Servatoris, 
ax videlicet ex iis, quie tres sunt erutz, et 
perte, sed tantum nondum determinate. Nisi 
im titulus fuisset repertus, nullum certum in- 
ium affuisset, esse has cruces Christi, et la- 
Ànum cum eo in crucem actorum. Sed urget 
snagius, crucem ligneam per.trecentos prope 
1089, quantum tempus intercessisset uique ad 

e] 


970 .  Justit. Hist. Eccl. Pars £. 
ejus inventionem , defossam infra terram , nequei— 
dem potuisse naturaliter perdurare: sin autex3s 
Crux Christi per miraculum conservata esset, idesm 
tameu non debuisse in latronum crucibus contin- 
gere. Quod tamen secus acciderjt : siquidem nisi 
et-latronum cruces, perinde ut Christi crux , in- 
corrupte mansissent, ab his crucem Christi discer- ' 
nendi nulla difficultas fuisset. Etiamsi vero per- . 
&pici non posset, quo modo omnes illa tres cru- 
ces sub humo tamdiu perstiterint incorrupte, non- 
dum tamen idcirco fides erepta esset illis testibus. 
Erant cruces he defossz in Calvarie monte, adeo. 
que in loco excelso, ac propterea neque humi- 
do: deinde idem locus, ut testatur Sozomenus 
cit. loc. fuit per ethnicos constratus lapidibus. 
Non tantum ergo pluvia ex alto debuit decurrere, 
sed neque potuit trans lapides penetrare ad cru- 
ces. Sunt deinde in Palestina ordinarie juxta na- 
turalem regionis constitutionem bine tantum quot- 
annis pluvie, altera in vere, altera in autumno. 
Jtaque nec a pluviis tantum ibi patiuntur ligna, 
quantum apud nos, presertim si dura sint: qua- . 
Je lignum illarum,crucum fuisse, testantur parti- 
cule crucis Christi, quas habemus, et licet cui- 
que videre. Ilabentur enim in plurimis locis. Ex- 
tremum hoc est Basnagii contra hanc crucis Chri- : 
sti inventionem: Denique, inquit, fraus Religuia- 
riorum nobis esf. timenda in rebus hujusmodi. Pre- 
didit, ne seipsum quidem fidisse suis argumentis: 
(0n enim ad meram suspicionem confugisset. Et 
sola suspicio auferine vim testimoniorum ? Et ' 
numquid non testimoniis a nobis inventio proba- 
tur ? Cur igitur fraudem vocat? Non igitur hag 
fraus Reliquiariorum est, sed ejus, qui Reliquia- 
rum cultum carpit mera cavillatio, dum nihil so- 
lidi argumenti potuisset proferre. Ipse etiam Bas- 
n&- 


4b an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. 271 


nijtus refert ex Rufino, partem Crucis argenteis 
teCis inclusam Jerosolymis so/licita veneratione 
fusse servatam. S. Cyrillus quoque Jerosolymita- 

nus testatur Catech. 4. et 15. idem jam etiam 

lunc factum esse a Christianis venerationis causa 

ergs crucem Christi , quod nunc fit a nobis , ut . 

in particulas secta, sparsa sit per universum terra- 

rum orbem. Reliquiariorum ne fraude etiam hoc 
jam tunc factum est, annon potius hoc argumento 
est, Reliquiarios, qui sumus nos, tenere idem 
quoad Reliquiarum venerationem institutum, quod. 
jam primis etiam seculis observatum est in Eccle- 
| sia, hinc auterh eos, qui Reliquiarum sacrarum . 
cultum cavillantur, descivisse ? 





$. 40. 


Constantini Imp. adversum Judcos statuta. De 
Josepho Comite. Judeorum , et ethnicorum 
per Romanum Imperium ad Religionem Chri- 
etianam conversio. Ejusdem Religionis ad 
Indos, et Iberos propagatio. Edictum  Con- 
stantini Imp. adversum oereticos, et schi- 
arznaticos. 


Judaei adhuc sub Constantino Imp. eam ma- 
litiam ét perversitatem exercuerunt, ut eo8, qui 
ex ipsis suscepissent. Christianam Religionem, in- 
sectarentur convitiis , maledictis, lapidibus, coe- 
no , atque omni injuriarum genere afficerent. 
Quamobrem Constantinus Judeorum Senioribus, 
et Patriorchis denunciari jussit igne, atque rogo 
daturum poenas, quisquis deinceps tale quidpi- 
am committere ausus esset. Idem Imperator non 
permisit Judais habere Christianum in suo ser- 

vi- - 


272 .  dhnstit. Hist. Eccl. Pars I. 


vitio. Indignum enim esse, hunc eorum servuzmEu 
fieri], qui Christi interfectores fuerunt, et qwzi 
per hünc in libertatem assertus esset. Euseb. i£. 
&. de Fita Constant. cap. 37: et in Cod. Theo- 
dos. de Judwmis. Inter: Judaeos , qui hoc tempore 
ad Christum conversi sunt, fuit quidam Josephus 
Tiberiadensis. Rem de hoc refert S. Epiphanius 
Her. 5o. Ellel Judeorum Patriarcham jam'mor- 
ti vicinum per Episcopum Tiberiadensem se curas 
se baptizandum in occulto. Hoc tamen Josephus 
observavisse per commissuram porte hiantem. 
Eumdem Josephum inter Ellelis mortui libros de« 
inde reperisse librum Evangeliorum, et Actuum. 
Apostolicorum, quos et ipse coeperit legere: cum Ef 
vero stimulos in se sensisset ad Christianam BReli- 
gionem , diu his obluctatum esse, quin et visio- 
nibus in somnio fuisse admonitum , sed neque 
istis adhuc cessisse: cum autem Judsi suspicati: 
essent, eum legere Christianorum libros, istud- 
que explorantes , in actu hujus lectionis eum re- 
perisent, primum in Synagoga sua virgis eum 
caecidisse , cumque ex eorum manibus ereptus: 
fuisset per Christianum Episcopum, illum vero: 
iterum comprehendissent, iter facientem , in flu- 
vium precipitavisee. Unde vero cum evasisset, 
nulla ulterius interposita mora baptismum petiisse 
Christianumque factum esse. Hunc Josephum Con-: 
stantinus Imp. cum ex eo intellexisset , quid et 
ab Judaeis pertulisset , et qua ratione ad agnitio- 
nem Christiane Religionis perductus esset, teste 
eodem Epiphanio Comitis dignitate exornavit, e 
insuper a se petere beneficium jussit, quale vellet. 
Ille petiit, ut tam Tiberiade, quam pluribus aliis 
in locis, que ab Judeis incolerentur, Christianis : 
liceret Ecclesias exstruere, quibus adhuc carebant. | 
Que petitio non tantum gratissima fuit Imperató- 
ri;. 





' 


4b an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IF. 375 


ri, sed ipse etiam sumptus in hanc rem solita sua 
liberalitate suppeditavit. Hac occasione Tiberiade 
templum, quod erat ab Hadriano Imp. exstructum, 
jamque ab incolisin balneas conversum, in Fccle- 
tiam-Christianorum mutatum est. Idem S. Epipha- 
àius, ex quo omnis haec sumpta est narratio, me- 
Borat hoc accidisse in Ecclesiis, qua ab Josepho 
edificabantur. Judaeos quibusdam suis prestigiis 
fecisse, ne fornaces arderent, in quibus lateres 
exurebantur ad structuram Ecclesiarum. Josephum 
vero multitudine Judeorum spectante , aquam 
iccepisse, supra hanc signum Crucis manu for- 
nasse, clarissima voce invocato nomine Jesu Na- 
areni, ab Judeis crucifixi; cumque hac aqua 
brnaces adspersisset, e vestigio ignem in hissum- 
no fervore ardere coepisse, ipsa: etiam Judeorum 
urba conclamante, Deum esse, qui Christianos 
djuvet. 

Factum igitur est, ut magnus numerus Ju- 
ieorum converteretur ad Christum : sed et ethni- 
i in dies semper plures convertebantur , permo- 
ietiam Imperatoris exemplo, nec non allecti pre- 
Md, et honoribus, ita ut nonnumquam integre 
Miam civitates, et loca abjecta idololatria ad Chri- 
(um converterentur, Ex his nominatim memo- 
at Eusebius 4b. 4. de 7/ita Constant. cap. 38. 
ts. Majumam portum Gaze in Palestina: quem- 
ue idcirco locum, cum antea tantum vicus fuis-- 
et, Constantinus civitatis exornaverit privilegiis , 
ovumque Constantie nomen ei indiderit , quod 
joris Constantini fuit nomen ; alteram quoque 
erhibet in Phoenicia civitatem fuisse, que tota 
lem fecerit confractis, et combustis omnibus su- 
| idolis, cuique pariter Imperator nomen Con- 
antinz tribueritasuo nomine. Sub eodem Con- 
antino etiam ultra Romanum Imperium per Fru- 

Tomulus 4. 18 men- 


L| 


274 Institut. Hist. Eccl. Pars I. 


mentium Religio Christiana in Indiam, hoc ez 
in Abyssiniam inducta est, vel potius nova hic & 
crementa cepit, utpote, ubi jam S. Bartholomz 
us Evangelium predicaverit, Supra $. 5. barbar- 
rumque infinitus numerus conversus est. Ad Ibi 
ros quoque, quorum regio supra Ármeniam ma 
jorem sita in Ásia est, per ancillam Christianam 
qua per captivitatem eo devenerat , propagnti 
Christiana Religio est. Infanti cuidam, cujus vi 
ta jam erat desperata, et Regine Iberorum grs 
vissime egrotanti hec, solo nomine Jesu invocat 
sanitatem tribuit; cumque Regina primum, 1 
deinde hujus opera Rex Iberorum etiam Chri 
stum agnovisset , Ecclesiamqueaedificasset , atqw 
in hujus aedificatione miraculum illud accidisse 
ut columna lapidea ingens, quam nullis machin 
poterant opifices supra basim statuere, ejusde 
ancille precibus primum nulla adhibita human 
opera elevata esset, et postquam aliquamdiu-'st 
tisset in aere, se se deinde supra basim demisi 
set, et consedisset ; Iberorum tota natio Christi: 
nam amplexa est Religionem. Itaque Rex Iber 
rum suo, populique sui totius nomine missa leg 
tione ad Constantinum Imp. petiit sibi Sacerdote 
Quae Iberorum ad Clirisuanam Religionem cot 
versio majore Constantinum letitia affecit , qua 
si novas gentes suo adjecisset Imperio. — 77eod 
retus lib. 1. cap. 25. 24. Sozomenus lib. a. cq 
7. 24. Socrates lib. 1. cap. 10. 


Etiam hereses, et schisinata. Constantim 
Imperator sui$ compressit edictis. Eo edicto, quo 
exhibet Eusebius Zib. 5. de "ita Constant. cap.6 
omnes hereticos, et schismaticos, nominatimq: 
Novatianos, Valentinianos, Marcionitas, Paulien 
$tas, et Cataphryges, alio nomine Montanista: 


pa 


4b an. F. Er. Christ. usque ad Sec. IV. 255 


pievne primum monuit, ut depositis suis erro- 
rbus ad Ecclesiam reverterentur, eoque magis, 
quod hi aliquorum etiam tales essent, qui ejus 
vindictam exposcerent: iisdem deinde interdixit 
omnia conventicula in ipsis etiam privatis domi- 
| bus: Oratoria, si tamen, inquit, dici debent 
Oratoria iisdem sustulit, aliaque omniaf publi- 
ca edificia, et ea , que pro sacris ipsi babu- 
erunt Catholicis tradi jussit, cetera omnia pu- 
blico addixit. 245sit omnino, inquit, a felicita- 
Ze temporum nostrorum perversa mentis vestrae 
| fraudulenta deceptio ,  Aereticorum scilicet , ac 
' sachismaticorum scelerata , ac perdita amentia. 
.Libros. quoque jussit iis auferri. Cumque in his 
tales etiam artes, quibus operam haeretici darent, 
fuissent detecte, que ne civilibus quidem legibus 
essent permisse , ne poenas idcirco darent, alii 
quidem tantum simulate, alii autem sincere ad 
| ium Ecclesie Catholice redierunt. Schisma- 
Aci presertim hoc etiam gregatim fecerunt. ZJoc 
| igitur modo, sunt verba Eusebii, hereticorum cu- 
diia Imperiali pracepto dissipata sunt, et ferce 
| ips, id est , impietatis illorum auctores in fu-. 


: gem acti. 
. $. 41. 







-:Sectae , qua per hoc tempus exortc sunt. De 
JMenandro , Cerintho, Ebione, ANazaraeis, 
Nicolaitis, et Osseniis. 


Preter eas, qua modo in edicto Constantini 

Imp. memorabantur, multe alie per hoc tempus 

| sectae. enate sunt. Quod a Christo designatum 

fuit per parabolam hominis, qui bonum semen 

" seminavit in agro, et super quod bonum semen 
18 * ejus 


456 Institut. Hist. Eccl. Pars I. 
'ejus inimicus superseminavit Zizania, JMazth. 1795 
v. 25. factum est statim primo Ecclesie tempores , 
jamque sub ipsis Apostolis, adeo, ut fere nom 
fuerit locus, in quem post plantatam illic fidezn 
ab Apostolis, non irrepsissent illico etiam falso- 
rum dogmatum artifices, et doctores ad corrum- 
pendam fidem. Hoc contigit Antiochie, ct. 15. 
v. 1. hoc Corinthi 1. Corinth. 15. v. 13. 23. Corinth. 
11. v. 195. hoc apud Galatas Ga£. 1. v. 7. neque 
fere ulla epistola est Apostoli Pauli, ín qua non. 
cavere debuisset iis, quibus scribebat, ne perver- 
terentur per pseudo-apostolos. Joannes Aposto- 
jus 1. Epist. 4. v. 1. testatur de sua illa etate, 
multos pseudo-prophetas exiisse in mundum. Us- 
que ad seculum Ecclesie quintum S. Epiphanius 
in libro suo de Heresibus enumerat sectas octo- 
ginta, S. Augustinus in suo etiam libro de He- 
resibus octoginta, et octo. Sed neque hi omnes, 
colligere potuerunt. Tam foecunda errorum jam 
. tum perversorum hominum fuerunt ingenia. Mi- 
rumne ergo videri debet, si postea tot etiam hae-- 
reses, et defectiones a fide exstiterunt, et etiam 
nunc existant? Oportet et haereses esse ait 8; 
Paulus, u£ et qui probati sunt, manifesti fiant. 
.9. Cor. 11. v. 19. S. Petrus quoque Oportet, in-- 
quit, contristari invarüis tentationibus, ut probe- 
tio vestre fidei , multo pretiosior auro, quod per 
4gnem probatur , inveniatur in laudem , et gíó- 
riam, et honorem in revelatione Jesu Christi. 1. 
Petr. 1i. v. 6. Hac probatio fidei jam facta per 
eos est, qui persecuti Fcclesiqm tormentis atque. 
suppliciis studuerunt Christi fidelibus eripere fi- 
dem, jam per hereticos. lac ratione per. pro- 
bationem placuit Deo, perducere nos ad salutem 
sternam. Qua Deus usus est disciplina semper - 
antea erga suain Ecclesiam, hujus nos futuros ex- 


per E 





* 


4fb.an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 375 


pertes, neque ipsi putare debemus. Ornnes, qui 
pie volunt vivere in Christo Jesu, persecutionem 
. patientur. 2. Timoth. 5. v. 12. Qui autem perse- 
wraverit. usque in/finem , hic salvus erit. Matth. 
24. v. 19. 


Sed jam ad has videndas sectas veniamus. 
Non eas minutatim persequemur, qua nimis 
multe sunt; sed eas tantum memorabimus , quee 
$ua perversitate magis inclaruerunt. De Simone 
Mago, qui heresiarcharum primus fuit, jam est 
dictum $. 5.,Hujus discipulus Menander, etiam 
ut Simon, Samaritanus, et magus, conflavit se- 
ctam alteram, pluribus, et absurdioribus figmen- 
tis, ut ait Eusebius /jb. 5. H. E. cap. 36. constan- - 
tem. Angelos docuit, hujus mundi conditores 
esse, auctoresque malirum, et adversarum re- 
rum , que contingunt in mundo: his vero Ange- 
lis nonnisi eos posse resistere, eorumque impro- 
bitatem evadere, qui ejus magica arte instructi. 
essent, et baptismo initiati , cujus eam vim , et 
efficacitatem praedicabat, ut baptizatus etiam Se- 
eundum corpus immortalis evaderet, nec senectu- 
4is aliquod incommodum sentiret. Tertullianus 
B&ibro de nima, docet, ndn fuisse multos, qui- 
bus hoc persvadere potuerit. 


Cerinthus cujus jam facta mentio est $. 7. 
etiam conditor fuit novae sectae, cujus sectatores 
dicti suut Cerinthiani, vel etiam Merinthiani, a 
Merintho , quo, ut perhibet S. Epiphanius Zr. 
28. adjutore usus est in sua secta condenda. Er- 
rores horum $. .Augustinus Jib. de Heres. tradit 
fuisse istos: Mundum esse conditum ab Angelis, 
circeumeisionem , ceterosque Mosaice legis ritus 
esse Christianis abservandos, Christum fuisse pu- - 

| rum 


278 Institut. Hist. Eccl. Pars I. 


rum hominem, qui nondum resurrexerit a mor 
attamen resurrecturus sit: post hujus autem, 
ceterorum hominum resurrectionem futurum Ch 
sti regnum mille annorum, in quo ii, qui Ch 
sto in hoc mundo adheserunt , beatam vit 
omni .cum libidinosa voluptate, gulaeque, et ve 
tris acturi sint. lidem hi Cerinthiani idcirco etit 
Chiliastee 4ppellati sunt. 


Alia rursus secta Ebionitarum prodiit: qu 
rum hoc nomen venit vel ab eorum auctore Ebi 
ne, ut.S. Epiphanius Z&er. 5o. et S. Philastri 
de Heres. cap, 57. docent, ut autem Eusebius /i 
'5. H. E. cap. 27. tradit, nomen hoc secte isti i 
ditum est ad hominum huj"s secte mentis inop 
am, et debilitatem , stuporemque indicandum 
qui tales ineptias credere potuerint, Etiam ver 
paupertatis laudem ipsi affectabant, volentes vidt 
ri Ápostolorum veri imitatores. Juxta S. Epiph: 
nium :haec fuerunt Ebionitarum dogmata: Deu 
partitum esse potestatem inter Christum, et di: 
bolum, diaboloque hunc mundum, Christo fut 
rum seculum gubernandum dedisse, idque ad «& 
rum petitionem: iidem divisionem fecerunt in Jt 
su Christo , dicentes, alium esse Jesum, aliu! 
Christum. Jesum fuisse hominem more aliorut 
hominum generatum, in quem Christus tantu! 
delapsus sit in columbe specie, dum baptizart 
tur ab Joanne, ut doctrinam mundo exponere! 
qua continetur Evangelio, quique unus ex À 
changelis fuerit, cui Deus non tantum universit 
tem rerum aliarum, verum ipsos Angelos eti8 
ceteros subjecerit. 


Secta deinde fuit, qua dicta Nazareoru! 
juxta S, Epiphanium 7er, 29. circa tempus Je 
soly—- 





-* . ' 


e? 


Ab an, L 4Er, Chr, usque ad Sec. IP. | 279 


sdyma per Romanos everse nata est. Nazarew- 
orun nomine compellarunt Judaei Christianos 
omnes, ipsumque Paulum Apostolum, fct. 24. 
v. 5. citra dubium a Jesu Nazareno. At vero hoc 
nomen a Christianis iis datum fuit, qui se opinio- 
ne sua separantes a doctrina Ecclesie , docerent, 
fidei in Christum adjungendas esse legis Mosaicze 
caerimonias, et sine quibus neque fides in Chri- 
stum quidquam prodesset ad obtinendam eternam 
lutem. In quo idem sentientes erant, quod fu- 
it Cerinthianis. De his S. Hieronymus scripsit 
in epistola ad S. Augustinum , quod dum hi vo- 
lussent esse et Judaei, et Christiani, nechi, neque 


ili fuerint. 


Secta quoque exorta est, qua Nicolaitarum 
Yxabatur. Horum mentio fit etiam Anocal. cap. 
1. v. 2. 15. De his S. Augustinus lib. de Hares. 
Nicolaite, inquit, « Nicolao nominati sunt, uno, 
i perhibetur ex illis septem, quos Apostoli Dia- 
emos ordinaverunt. ste, cum de zelo pulcher- 
"me conjugis culparetur , velut purgandi se cau- 


| M permisisse fertur , ut ea , qui vellet , uteretur. 


ejus factum in sectam turpissimam versum 


. 6l, qua placet usus indifferens feminarum. lidem 


tettimonio ejusdem S. Augustini multa cum Gen- 
lilium ritibus habuerunt communia , mundi crea- 


lionem non Deo, sed quibusdam aliis Potestati- 
bus, a se fictis, tribuerunt. Harumque Potesta- 
Um, ut estapud S. Epiphanium ZZcr. 25. no- 


Una pronunciabant, dum promiscuum illum, ne- 
indumque concubitum exercerent. S. Ireneus 

lb. 1, cont. Hcres. cap. 7. S. Epiphanius Zzer. 

25. S. Hieronymus Epist. 1. ad Heliodor. et S. 

P hilastrius Hor. 55. ipsum Nicolaum Diaconum 
Cunt, fuisse architectum istius hareseos. Átve- 
! ro 


, 


380 Institut. Hist. Eccl. Pars y. 


ro S. Augustinus, ut vidimus in ejus testimonio 


dicit, tantum alios ansam sumpsisse ex ejus re—- 
sponso , dum ob zelotypiam culparetur. Clememg 


Alexandrinus quoque Jib. 5. Stromat. refert, se 
audivisse , Nicolaum hunc Diaconum nunquam 

reter suam uxorem aliam attigisse feminam , cu- 
jusque tam filie, quam filius in perpetua conti- 
nentia vixerint, idque affert hanc ipsam ob cau- 
sam, ut suspicionem ab eo depelleret istius con-, 
flate per eum secte. Pariter apud Auctorem Consti- 
tutionum Apostolicarum est Z5. 6. cap. 8. Nicohi- 
tas nomen sibi a Nicolao Diacono falso mutuatos 
esse. Hunc eumdem etiam Eusebíus Z5. 5. H. É 
cap. 39. vindicat ab hac labe istius sectze per eum 
invente , et institute. Dum testimonia non con- 
veniunt, adeoque res certo probata haudsit, non: 
debet in Nicolaum Diaconum ferri sententia, qua 
damnetur hoc crimine. 


Ossenii juxta S. Epiphanium 7Zer. 19. circa 
initium seculi secundi exorti sunt. Ex Judaismo 
hec etiam pullulavit secta. À Greco 9ee quod' 
sanctum significat , videntur sibi nomen suum 
sumpsisse , sanctos se se venditantes, quemadmo- 
dum et alie haereses consveverunt speciosa nomi- 
na assumere tamquam pelles ovium, sub quibus 
lupi latitarent. Regionem, que sita est supra 
mare Mortuum, incolebant, dicti etiam alio no- 
mine Sampsai a Sampsa, qui fuit Arabie locus, 
itemque Elceite a quodam Árabe nomine Elxai, 
Ti se illis adjunxerat, primumque dignitatis gra- 

um inter eos adeptus erat. Dogmata habuerunt, 

ut alii Judaizantes, Christum esse purum homi- 

nem , ea autem corporis magnitudine, cujus tam 

loggitudo , quam latitudo ad passuum millia. vi- 

gin, et quatuor se extenderet: Spiritum san- 
| ctum 






4 


i 
i 


4b an. I. Er. Chr.usque ad Sec. IF. a81 


:*um diebant esse feminam. Pauli Apostoli re- 
pudiatis. Epistolis librum quemdam ipsi sibi fin- 
xrunt, quemque predicabant , e caelo sibi esse 
misum, vi cujus peccata iis remitterentur , qui 
ti idem adhibuissent. In persecutionibus licitum 
abebant abnegare Religionem , et idola colere. 
Jue iis erant femine: Martha , et Marthana quas 
Fopter propinquitatem cum Elxhio in ea venera- 
one habuerunt , ut pulverem etiam ex earum 
edibus et sputa colligerent tamquam presentis- 
ma remedia adversus omnes morbos. Hi testi- 
onio ejusdem Epiphanii se cum Ebionitis con- 
nxerunt. Non sunt vero Ossenii hi'confunden- 
cum Esseniis: qua secta una fuit Judeorum 
mditiam corporis externam consectans multa 
&m cum superstitione: quorum mores descri- 
ntur ab Josepho Jib. 15. 44nt. cap. 19. et (ib. 
de bella Jud. cap. 1a. 


6. 42. 


'. PSSezturnino, Basilide , Carpoerate , quorum 
sectatores communi vocabulo appellati sunt 
€rnostici. 


"Priores, de quibus dictum est, secte Judais- 
m admiscuerunt Christiane Religioni, ee, de 
Bus nunc fiet narratio e Gentilium theologia 
s merces sibi desumpserunt, nec prtetermissa 
uria, iisdem Gentilibus admodum usitata , et 
»iliari. Ex his fuit Saturninus, Basilides, et 

crates. Saturninus, vel ut a S. Epiphanio 
wr. 25. vocatur, Saturnilus fuit natione Syrus. 
»cuit, Angelos non esse creatos, sed genera- 
», quorumque pater esset penitus ignotus : ex 
07 4 


1 


382 Institut. Hist. Eccl, Pars L 


horum numero Angelos esse septem, qui m 
dum hunc condiderint, quemque quoad reg: 
potestatem. inter se habeant partitum. Ab his et 
humanum genus esse conditum ope cujusdam 
cide particule e caelo emisse, statimque st 
retrahentis. Quam cum. idcirco homines lu 
percipere non potuissent, Deum subvenisse 1 
tendo hominibus sue virtutis scintillam : que 
ro iis morientibus in .caelum revolet, Eum, 
Judaeorum Deus fuit, fuisse etiam unum ex 
gelis, perseverum imperium in illos exercent. 
e cujus impotente dominatu ut Deus Judaeos lib 
ret, Christum venisse, qui iisdem, etiam sal 
opem tulisset, si in eum credidissent. Hc 
damnavit etiam nuptias, et matrimonium , 1 
quam rem per malos illos, et Deo rebelles A 
los invectam. | 


Commenta etiam Basilidis fuerunt , p 
Alexaudrini. Hic docuit, a Patre primo et su 
mo ente generatum esse Ni» Mentem , intelle 
vox hec significat. Ab hoc Nà procreatum 
Aéyo, Perbum, rationem, iterumque ab ho 
nitam esse €póryev , Prudentiam, rursusque ak 
ZeDis, , et vaut». Sapientiam, et Füirtutemn : 
vero due genitrices fuerint Ángelorum tanta 
cunditate etiam se se mulüiplicantium, ut u 
ad'numerum trecentorum et sexaginta quü 
pervenerint: quorum unoquoque caelum con 
te, totidem caeli facti sint, quot ipsi Ángeli 
sent. Ex his Angelis unum fuisse Judeorum 
um: qui cum in reliquas etiam nationes or 
imperium affectasset, venisse N&, illum a Deo oi 
um primum generatum , idemque , qui 
sus fuit. vocatus, et ab Judais in crucem a 
Neque tamen pertulisse supplicium hoc, cr 

Si 


4b an. I. Ar. Chr. usque ed Sec. IF. 285 


sd Simonem Cyrenaicum, cum in hunc suam 
formam transtulisset, ipse vero formam illius as- 
sumpsisset, qui etiam stans penes Simonem in. 
cruce pendentem, huic insultaverit patienti. Idem 
Basilides docuit etiam metempsycosim , hoc est, 
anmarum de corpore in corpus transmigratio- 
nem, quasi in poenam maloruu hominum. Au- 
sus est etiam Evangelium componere, a suoque 
hoc nomine Basiiidis appellare. S. Zreneus lib. 2. 
cont. Heuer. cap. 295. S. Epiphan. Her. 25. 


Carpocrates, pariter Alexandrinus, docuit, 
esse. unum aliquem supremum Parentem , sed 
prorsus incognitum: mundum esse conditum ab 
Angelis, postquam a supremo illo Parente defecis- 
ient. Jesum Christum esse purum hominem, eo 
jolum discrimine ab aliis hominibus, quod ani- 
mam puram habuerit. Eos, qui Angelos vellent 
effugere, dominatum in hunc mundum exercen- 
tes, debere transire per omnia, que fieri possent 
ab homine flagitiosissima, et turpissima tamquam 

ibus muneribus placari possint Ángeli: ista ra- 
tone ipsum etiam Christum evasisse, et evolare 
potuisse ad Supremum Parentem; neque alium 
eite modum eo evolandi aliis hominibus. S. Epi- 
phan. Hor. 27. S. lrenceus lib. 1. cont. Heres. 
rap. Á. | 


Horum sectatoros, videlicet Saturnini, Basí- 
idis, et Carpocratis, nec non Simonis Magi, et 
Menandri, itemque Nicolait» uno generali nomi- 
ie appellati sunt Gnostici, quod significat. Co- 
zoscentes, quamque adpellationem ipsi sibi tri- 
uerunt, in suà professione plena deliramentorum, 
: spurcitiei summam, et perfectissimam sapien- 
um ponentes. De his Gnosticis omnibus 8. Epi- 


pha- 


204 Institut. Hist. Bool. Pars E 


phanius , ZZwr. 36. testatur , quodque- se h: 
dicit e duabus mulierculis, qua illum juv 

ellicere ad hanc Gnosticorum sectam c« 
sint, sed quarum astum, et illecebras Dei 
lio superaverit: horum uxores patebant cuiv 
teri ejusdem sectae ad rem patrandam tur 
mam. Si igitur peregrinus, isque ignotus ad 
sticum hospitii causa venisset, et se ei ad « 
venerat, fricando leniter volam manus illius 
casset, noscendumque prebuisset, esse eico 
appositam lautam: qua peracta is, ad quer 
spes Gnosticus venit uxori sue dixerit, ut 
charitatem exhiberet, tumque eo recedent 
charitatis munus expletam esse. Qua vero 
dinis foeditate hoc fieri consveverit, cum p 
lisset idem Epiphanius , negat se dicturum f 
nisi ob exstantes adhuc Án Gnosticos necessa 
esse duxisset. Neque enim vel ipsos conjug: 
sceptionem prolis, qui finis est matrimonii, ii 
concubitu spectasse, sed pure libidinem: si 
tem foetus praeter voluntatem conceptus 
hunc solitos esse abigere, in mortarioque c 
sum pistillo, melleque, atque pipere con 
sumpsisse instar ejus, qua in Ecclesia su 
Eucharistia: quin ipsum etiam libidinosum : 
Deo, quasi munus ei gratissimum obtulisse . 
do scelere. 


9c . 

Ex horum hominum impurissimorum t 
simis his flagitiis gravissimam infamiam subiit 
Gentiles omne generatim ChristianoFum n« 
partim ignorantia non discernentium falsas 
stiani nominis sectas a veris Christianis, | 
etiam malitia in hos conferendo , quod 
Gnosticorum fuit, quamvis, quid vere Ch 
num esset, declaratum sibi haberent et pe 


4b an. Jl. Er. Chr. usque ad Sec. P. | 2385 


'ui apologias pro Christiana Religione scripserunt, 
t illos quoque, qui in quastionem sumpti, et 
üterrogati exposuerint, qua morum sanctitas ve- 
is Christianis esset; illa spurca, atque nefanda 
e'se constanter negaverint. Ut autem omnia 
rescere solent, quae vulgi sermonibus circum 
eruntur, sic illa etiam tantum ipsis etiam 'Gno- 
licis afficta habenda sunt, que in Dialogo apud 
finucium Felicem Caecilius ethnicus Octaviano 
hristiano objecerat, eque velut communia omni- 
us Christianis: videlicet his esse in more, post 
pulationem alligare caniculum ad candelabrum, 
abens candelam sibi infixem ardentem ;. quodque 
um is, projecta sibi offa, evertisset, lumenque 
xstinctum esset, tum illos in tenebris, solitos coi- 
e.promiscue; item ei, quem Sacris initiarent, 
ferre panem , habentem infantem inclusum , ad 
iscindendum ; et ex eo comedendum ; dumque 
c infans pariter discissus esset, omnes hujus in- 
ntis sangvinem lingere, et membra consecti cor- 
isculi devorare. Neque enim ullo hoc testimo- 
o comprobatur eorum, qui de Gnosticis ex pro- 
MO SCripserunt. 
* 
$. 43. 
|» Z"alentino, Cerdone, et Marcione. Ex re- 
eursu JMarcionis ad Romanam Ecclesiam , ut 
excommunicatione solveretur, qua erat liga- 
£us , aliquidne resplendeat pro Primatu Rorn. 


Pontificis. 


"Valentinus fuit gente Aegyptius , disertus , 
Philosophis Platonice sectator. Cum ei in Epi- 

u, - ambiebat, alter antelatus esset, ut, 
)patu, quem | D | ple- 


^ Y 


2386 Jnstit. Hist. Lccl, Pare EL. 


plenus fastu, tamen haberet, ubi precellere p: 
set, sectam ipse sibi comparavit. Gentilium 

bulas miscens cum: Evangelio Christi ex Hesio 
Theogonia , quod deorum genituram significs 
deos triginta sibi fabricavit partim mares, parti 
feminas: quos Aeones vocavit, Pleroma tots 
.eorum universitatem. | Àb his Áeonibus repeti 
creationem mundi multis fabellis, etineptiis coi 
textam , Christum vero unum ex p. Aeonib 
posuit esse. Etiam Evangelium , et Psalmos si 
nomine suo composuit,- itemque ríovam bapti 
zandi formulam ; ipsius sectatores in eamdem d 
inde sectam cum Gnosticis ceteris coiverunt, eat 
demque secuti sunt lasciviae licentiam. Sub H 
gino Papa Valentinus venerat Romam, ut et ill 
suos errores disseminaret. Ipse vero hos com 
ctus abjuravit, sed in quos denuo recidit. $$. Ir 
naus lib. 5. cont. Hor. cap. 5. S. Epiphani 
Hor. 51. Theodoret. Heretic. Fabul. lib. 1. 


Cerdo e Syria oriundus eodem tempore, q 
Valentinus, exstitit. Statuit, duo rerum prin 
pia, Deumque alterum bonum , alterum malu 
ab hoc altero mundum conditum esse, Judaisq 
datam legem. E cujus dominatu , ut homines e 
merentur, bonum Deum misisse filium suum 
mundum. Hunc pro salute hominum esse passu 
et mortuum , sed solummodo in speciem. Lil 
rationem, a Cüristo hominibus partam , tgnt 
pertinere ad animam, non etiam ad corpus: q 
re negavit etiam resurrectionem mortuorum. 
bros Scripture omnes repudiavit preter la 
Evangelium , et Epistolas Pauli, sed et haec ut 
que non ex toto. Romam et iste venerat, ut 

lantaret suam sectam ; unde tamen fugere c 
ctus est, Tertullian. de Prascript. cap. 51. S. 
1ncus l. 1. c. 9. S. Epiphan. Har. Á. Mar 


«fb an. I. JEr. Chr. usque ad Sec. IP. | 287 








"- Marcion patria Sinopensis in Ponto, idcirco 
ir» X Cogominatus Ponticus ; defloraverat virginem. 
B» Quapropter a patre suo Episcopo excommunicatus - 
-| et: quem cum nullis precibus flectere potuisset 
1d condonandam poenam, tanto enim magis Pater 
sveritatem .in filium adhibendam esse duxit, ne 
| in domesticos exercita indulgentia aliis prebe- 
ret occasionem licentie , Romam profectus est, 
ubi Hygino Romano Episcopo mortuo, nondum- 
que alio suffecto a Presbyteris Ecclesie Romane 
precibus petiit, ut ad communionem Ecclesiz re- 
Ciperetur.' Hi negarunt, ut est apud Epiphanium 
Her. 42. Inconsuito Episcopo ejus patre istud 
, posse fieri. Unam enim esse fidem , et unam con- 
vordiarm: reque se adversari posse bono cornmini- 
&tro suo ejus patri. Ista verba Epiphanii: Zncon- 
Qlto Episcopo, alii vertunt etiam: Sine permis- 
"u. In Greco est: 4o cir beers 090 ripuw For(OR cep, 
Vox extr(omi composita ex iw, et eeorá latine 7n, et 
Persio eum facit sensum, eum, de quo dicitur, 
?sse adhibendum ad negotium, et quasi cujus es- 
 fedebeat, se seetiam in hoc vertere, atque adeo, 
| is prettereundus non sit, et quo inconsulto il- 
non debeat peragi. Repulsam passus Marcion 
" minatus, se scissuram immissurum in Ecclesiam, 
Cerdoni, qui etiam adhuc tum erat Rome, se 
: "aesocia vit. 


| Cerdonis autem dogmata sic assumpsit, ut 
"tamen addendo sua etiam. inventa nova secta , il- 
lus nomine insignita, exorta sit. Fuerunt autem 
3sta : Posuit, similiter ut Cerdo, duo rerum prin- 
cipia , duosque deos. His duobus principiis qui- 
dam ex ejus sectatoribus nomine Syneros, ut est 
apud Eusebium Jib. b. H. E. cap. 15. adhuc ter- 
tium superaddidit, diabolum. Idem mp 


208 . Institut. Hist. Eccl. Pars I. 


quoque Christos statuit esse: quorum alt 
venerit a bono Deo missus in salutem Genti 
idem ille, qui sub Tiberio actus in crucen 
alter adhuc venturus sit ad salutem Judseis : 
endam, quémque malus deus missurus sit. 
vit, Christum habuisse veram carnem, et mx 
rum in corporibus suis resurrectionemi. D: 
ab hoc Christo, qui jam venit, liberato 
Cainum, Core, Dathan, et Abiron , omn 
Gentiles: quandoquidem Judeorum Deo ob 
tes non fuerint: e contrario ÀÁbeli, Abra 
ceterisque Patriarchis, et Prophetis nihil I 
cii esse per hunc praestitum. Carnium, et 
rei create usum , tamquam qua auctorem 
ant malum deum, execrabantur Marcionite 
vi, ait Theodoretus in Hs&resi hac Marcic 
nem quemdam nonagenarium ex iis ( Marci 
qui mane surgens sputi sui excremento facü 
vabat, et causam rogatus dixit , Se oput 
habere Creatore , nec aquam , que ex illiu 
ribus est , accipere. Cum autem presentes 
sent : Quomodo ergo comedis, bibis, ves 
dixit , necessitate ducturn se hoc facere, qui 
ter vivere non posset. Sabbatis in odium Cr. 
jejunabant, ad martyria , quasi ut hac r 
carnem suam perimerent, se se ultro inger 
Qua de causa multos hzc secta numerabat 1 
res , sed utique non alios, quam falsos: c 
men de tot martyribus gloriatione multos 
perunt. In crimen prolapsos iterum , ac 
baptizabant , sed non ulterius. Hoc Marcio 
pter se instituit, ut sic suum etiam exuis 
men videretur per baptismum. Secta hec 
dum multos habuit asseclas , in Aegypto, E 
na, Arabia, Syria, Cypro, Persia, quin e 
Italia, et Roma teste S. Epiphanio. Ther 
. '£ 


fb an. I. Ar. Chr.usque ad Sec.IP. — 289 


Jyist. ed Monackos Constantinopolitanos docet , 
ie istius sectee homines plures, quam decies mille 
reluxisse ad Orthodoxam Religionem.  Tertullia- 
s2us Jib. de Prascript. cap. 50. refert, Marcionem 
poet conditam jam sectam, et propagatam .iterum 
(isse, ut reciperetur ad Ecclesiam Catholicam; 

ulatum vero ab eo esse, üt quos depravavit, 
& pervertit, etiam ab errore in quem eos indu- 
pt, revocaret. Priusquam autem hoc fecisset , 
Bortem obiisse. Zreneus 7. 1. et 5. -dugustin. Eier. 
4. TAeodorvet. lib. 3. Ekeret. Fabul. 


In-hoc Marcionis facto, recurrentis Romam,. 
it excommunicatione solveretur, qua a suo patre 
qiacopo erat affectus, Bellarminus Zib. 2. de Rorn. 

. cap. 21. appellationis exemplum constituit. 
Wegent vero hoc Marcionis factum valere in exem- 


- tantum heterodoxi, nominatimque Ba- 







pus in Annal. ad a. 121. verum etiam Natalis 
der Sec. 17. Dissert. II. art. 5. Appella- 
W.in re judiciaria, et apud Jurisconsultos est 
Merocatio & sententia inferioris Judicis ad tribu- 
Mi fadicis superioris, in cujus potestate est, sen- 
| , quam in se latam appellans censet non 
Me-justam, rescindere, et de eadem re, quemvis 
m judicata, aliud judicium dare. Hac ratione 
boc Marcionis facto appellatio non fuit. Ne- 
e enim Marcion contendebat, se a suo Episco- 

inique. damnatum , sed solummodo poena 
gsivit solvi per modum indulgentie, et gratie, 
a hanc nullis precibus a patre suo Episcopo 'po- 


set. unpetrare. 
Hic ergo advertendum est, cur Romam ex 


to, tam procul hanc indulgentiam quesitum 
it, cuum. alias multas viciniores Ecclesias, ea-. 


vrudus : y4 19 rum- 


1490  - Institut. Hist. Eccl Pare L. 


. rumque Episcopos habuisset ; sed et Roma: 
do in Ecclesias inciderit, ubi nactus Episcop 
set, a quibus eamdem petere gratiam po 
S. Epiphanius rem lianc narrans, Eo, inqu 
sim ut pervenit , ad Seniores adiens, gui. a 
atolorum discipulis edocti adhuc superera 
in communionemrn. adrytteretur , ab iis frusi 
tiit. Quamobrem exstimulatus invidia, qu 
principem illic locum, ac ne Ecclesics quide 
tum impetrasset ,| ad irmpostoris Cerdonis 
sim confugere in animum induxit. Quod i 
na versione est: Principem locum, in, Gre 
gva, qua Epiphanius scripsit , est ei« spedp 
mam Cathedram, primam Sedem. Intelligit 
que, Marcionem Prime Sedis appetiisse c: 
nionem, dum hanc obtinere non potuisse! 
Episcopo Sinopensi. Neque enim cogitari 
istam Primam Sedem sic appetiisse, ut in] 
deré étiam concupiverit, Hyginoque in : 
cedere. Cur igitur ad Primain Cathedram : 
tit, et communionem, dua exclusus fuit 
um Episcopum, hic quieesivit? Nuspiam est 
Cionem questum esse, se immerito a suo Ep 
damnatum, et communionem quzsivisse 
novum judicium , que fuisset appellatio. H 
primam Cathedram adiit, ut hanc commun 
impetraret. Certe autem non ad hanc iviss 
si credidisset, sibique persvasunr habuisset, 
prima Sedis eam esse auctoritatem , ut hac 
muniónem, quam negavit Sinopensis Epis 
possit ei dare. Ergo sequitur etiam, jam 
cclesie secundo, atque circa hujus medius 
istud a Marcione actum est, siquidem Pius 
Hygino successit, anno 156. factus sit Ro 
Episcopus, jam ^uisse creditum in Ecclesis 


. ma Cathedra. Episcopalis, qua fixa Rom 


- 4 ai. I. Zr. Chr. usque ad Sec, I. 391 


ietoritatem | esse super ea, qua judicata essent 
| aliis Episcopis. Sed non appellavit Marcion 
| hanc Cathedram, tantumque ad ejus gratiam 
currit. Estne minus posse solvere latam senten- 
m per gratiam , quam adversus hanc posse re- 
pere appellationem? Igitur iste recursus ad pri- 
im Cathedram, quae Rome est, praebet etiam 
emplum auctoritatis, quam eadem prima Ca- 
dra habuerit supra sententias latas ab Episco- 
| etiam Orientis. Hoc igitur etiam est, quod 
ircion non aljorsum, sed: ad primam Cathe- 
m se contulerit, sciens illud. ; quod ab hac 
petrasset , vim talem habiturum , cui ne- 
e Sinopensis, aut. quiscumque alter Episcopus 
iistere posset. Át vero cur ad Seniores, et Pres- 
teros ivit, et ab his petiit, uf reponeretur ad 
mmunionem? cur non exspectavit, donec Hy- 
10 datus esset successor in prima Cathedra? Istud 
im afferri solet ab iis; qui nolunt valere hoc 
ircionis factum in exemplum appellationis. Ap- 
lationem hanc non fuisse, si stricte eam sumi- 
B, etiam ipse concessi. Erit autem fortasse, 
B dicet, idem et mee assertioni objici posse. 
t labefactat vero hanc, sed potius confirmat. 

e hoc manifestat, Marcionem bene scivis- - 
vacante Sede Episcopali, ea, qua Sedis hujus 
it, administrari à Presbyterio: cumque more 
*X impatiens, qui propterea statim ut Romam 
venit, adiit ad Seniores, quemadmodum Epi- 
nius testatur, factum his de causis est, ut non 

verit, donec Hygino alius Episcopus suc- 
isset, et fortasse cogitaverit etiam, se se faci- 
obrepere posse Presbyteris, quam Episcopo. 
"im vero ipsi Presbyteri etiam declararunt , 
l, quod petebat , inconsulto. ejus Episcopo 
posse prestare. Atque hoc ei accuratum re- 
r 19 M spon- 


* 


- age —— Jastitut. Hist. Eccl. Para Ki, s. 


sponsum a Presbyteris datum est. Non.enim s 
rioris auctoritatis est, .suo tantum arbitrio, 
adhibita ratione in consilium omnia susque, 
que agere. Neque in tribuenda etiam gratia 
des prima, et Romanus Pontifex aliud est, q 
dispensator prudens, et fidelis , quem. Dom 
posuit super familiam suam.. Non fuisset av 
prudens, et fidelis dispensatio, si recepisset b 
ad communionem, quam petebat solum po 
merita subterfugiendae causa, et quam nec: $ 
pensis Episcopus ei denegaturus erat peracta 
poenitentia. Talis certe, dispensatio etiam S 
pensem , Episcopum in contemptum | addux 
apud suos, et disciplinam dissolvisset Eccl 
Ab ipsis Romane Ecclesie Presbyteris Marc 
datum responsum est: Una est fides, una « 
esse concordia. ' 


s 


$. 44. 


De pelle. De Ophitis, Cajanitis, Sethic 
"damitis. 


Quemadmodum Marcion fecit , Cerdoni 
magistri refingens dogmata, ita idem expertu 
Marcion a suis discipulis , et asseclis , quc 
plures exstiterunt, qui iis , que Marcion do 
novam formam indiderint addendo , muta 
quae manere noluerunt, fecerintque, ut ex 
Marcionis secta plures alie pullulaverint. S« 
alie jam illorum temporum secte, et quod in 
risque etiam contigit deinceps, hujuscemodi 
cunditate predite erant. , Omnium, qui ho 
Marcionis secta fecerunt, precipuus fuit Ap 
In luxurie peccatum est lapsus. Quapropter! 

ci 


, 


4b an. E. ir. Chr.usque ad Sec.I/. — 295 


Con eum ex sua communione exclusit. [taque 
i Aegyptum pergens Marcionis sectam transfor- 

| mavi. Quamvis enim Marcion idem ipse crimen 
| commisisset; tamen hoc non ferebat in suis asse- 
dis, qui ne quidem in his legitimum matrimoni- 

| um ferret, quod per hoc carnis propagatio fieret, 
quam & malo deo repetebat. Quare neque alios 

: Suscepit. ad suam sectam, quam vel caelibes, vel 
conjuges quidem, attamen continentiam sponden- 
tes. Apelles autem duos Marcionis deos sic mu- 

| twvit, ut non poneret eos sibi contrarios, sed ho- 
rum unum parentem alterius, et a quo altero 
.iste mundus effectus sit. A Philastrio recte ob- 
"servatum est , id ipsum jam fuisse in hoc Apellis 
dogmate, quod postea docuit Arius. Idem Chri- 
$to aereum tantum corpus tribuit, Resurrectio- 
nem mortuorum negavit, Legem, et Prophetas 
sprevit, cum tamen idem Philumenz falsas reve- 
lationes amplexus sit, suisque sectatoribus obser- 
; andas dederit. Philumena fuit immane prostibu- 
Jum ,, ut eam hoc elogio ornet Tertullianus Zb. de 
JPreescript. cap. 50. Eadem et preesstigiatrix fuit : 
| Me qua narrat S. Augustinus Zib. de Heres. soli- 
esse, in ampullam vitream per angustissi- 
um foramen immittere panem grandem, rur- 
iusque extremis digitis extrahere integrum , et il- 
m:.istisque prestiglis utebatur ad decipien- 
os, inque errorem inducendos alios. Rhodon 
J«nidam nomine ex Asia oriundus , sed Rome ex- 
& "ultus literis et Ápellem, et Marcionem suis scri- 
Ius refutavit. Idem cum Apelle jam grandevo 
"tiam congressus fuit coram: quem cum ita con- 
Petrinxisset argumentis, ut se movere non posset , 
fert Eusebius lib. 5. H. FE. cap. 15. respondisse 
Qusrentem effugium: Fidem non esse examinan- 
"wam, sed uhumquemque in eo, quod semel im- 

f | i- 







. soB — '" Instit. Hist: Eccl. Para E... - 


vel ut Eusebius in.Chronico, anno urdecimo Áe- 
relii Imp. (a. 161. coepit ejus imperium ) pe 
Montanum, qui ex Mvsie vico Ardaba fuit or- 
undus, hec nova pestis conflata est. Primi lod 
immodica cupiditate captus, ut ait Eusebius 4 
b. H. E. cap. 16. et quamvis tantum paulo ante 
factus "Christianus esset, dum hunc. assequi not 
potuisset, ambitionem suam explere instituit Spi 
ritum Propheticum de se venditando ,. idque uli 
insolentia , ut diceret , nec Paulum, neque ullua 
Apostolorum fuisse hoc Spiritu ea affluentia pre- 
ditum, atque instructum, qua ipse esset. Aff 
mabat ; Deum voluisse, sic rem refert Philastri 
us lib. de Hzres. cap. 5o. primum per  Moysem;, 
et Prophetas salvare mundum in F'eteri testamem. 
to : sed quia non potuerunt explere , corpus sue 
psisse de Virgine, et in Christo sub specie Fili. 
predicantem mortem obiisse pro nobis: et que 
per duos gradus mundum salvare nequiverit , &l 
extremum per Spiritum sanctum in. |Montanum, 
Priscillam, et Maximillam , insanas feminas d- 
scendisse. Sic eas Philastrius vocat, et tales omnie 
no fuerunt. Quas cum Montanus pervertisse,. 
iisdem persvasit, ut ipse etiam se Spiritu divite 
afflatas crederent, atque hunc de se venditargtt. 
Sectatoribus suis, quasi jussu, et oraculo. hups 
. Divini Spiritus tres praescripsit Quadragesimas j* 
juniorum observandas propter trinum illum, quet 
Deus inierit salutis tribuenda humano generime 
.dum. Damnavit secundas nuptias, imo. matrimo 
nium quoque cum prima conjuge solvi permisit 
Negavit licitum esse Christiano fugere in persectu- 
tione. Hierarchiam sic in sua; secta. ordinavit; ut 
in hujus supremo gradu essent Patriarche, in se 
cundo Cenones, et nonnisi in tertio, et infimo Ept 
scopi; .Id, quod S. Hieronymus Epist. Wt a 


r- 


- 


Ab an. I. Ar. CA. usque ad Sec. IP. — 397 


| -Mereellam ideo Montsnum fecisse docet, ut ejus 
stia preecellentior videretur esse Ecclesia Catho- 
lia habens Episcopatu ampliores dignitates. Pro 
T Cenonibus quidam codices habent, in loco qui 
dicus est S. Hieronymi, Jconomos, hoc est, Oe- 
' conomos. Montaniste ad omne fere peccatum fo- ' 
; res obserabant Ecclesie , ut idem dicit S. Hiero- 
f$ nymus cif. Joc. hoc est, qui iis, quos exclusissent, 
. 2ullem introitus relinquerent spem. Epiphanius 
Her. 48. Augustinus Jib. de Har. cap. 34. et Phi- 
lastrius Heer. 50. memorant , Montanistas solitos 
eliam. esse infantem aciculis compungere, ex ejus- 
que sangvine, farine admixto, panem parare, 
.queque eorum fuerit Eucharistia : quem infantem, 
:4j mortuus fuisset ex vulneribus, pro magno mar- 
"tye habuerint ; si vixisset , magnus iisdem sacer- 
0$ fuerit. Attamen hoc, et presertim quoad 
- Montanistas omnes, certum non est. Nam Theo- 
Éoretus Zió. 5. Heret. Fabul. docet, id, cum ob- 
ptum fuisset ipsis, respondisse, calumnéam sibi 
i S. Hieronymus quoque in eadem epistola . 
Wm: Protermitto, ait, scelerata mysteria, qua 
dantur de lactente puero , et de victuro marty- 
onfarrata. Malonon credere. Sit falsum omne, 
| Cod sangvinis est. Per speciem severitatis, spi- 
. filumque propheticum, quo sse preeditum men- 
! Üebatur, multos Montanus decepit, ipseque etiam 
Tertullianus, tam doctus vir, tantusque prius de- 
fenór Religionis, atque heresium oppugnator, 
his laqueis captus est. Montaniste alio nomine 
etiam appellati sunt Pepuziani a Pepuza Phrygie 
. loco, ubi sue secte precipuum nidum habuerunt, 
et Cataphryges. Erant divisi in sectas plures ; alii- 
que secundum Proclum, alii secündum Aeschinem, 
item Quintiliani, et Priscilliani nominabantur ab 
lis, qui sectis his preesidebant. Tertullianus quo- 
, que | 





198 Institut. Ecol. Hist. Pars. 1- 


que, cum se separasset « reliquo Montanistarem 
grege, distinctae secte, que Tertullianistarum 
dicta est, auctor exstitit. Montanus, et Maximil- 
la, ut refert Eusebius /ib. 5. FH. E. cap. 16. qui 
sibi Spiritum divinum arrogaverant , demum qw 
malo spiritu correpti sunt , atque acti in furores 
suspendio vitam sibi ipsis abstulerunt. 


Neque illud de Montano videtur preterem 
dum. Dum per hunc in Ecclesiis Asie, et PH 
giae magni excitati essent motus, qui ab aliis 
spiceretur veluti magnus Propheta, ab aliis 
ro rejectus esset, atque damínatus una cum suis 
oraculis, memorat Eusebius Jib. 5. H. E. cap. 
ab Lugdunensibus Martyribus ex carcere missas es 
se literas et ad Ecclesias in Asia, et Phrygia etd 
ipsum etiam Eleutherium Papam pro pace Eccle 
siarum. Nempe etiam hi Lugdunenses Martyreii 
de quibus fuit $pho 15. erant decepti, 
que Montanum pro Propheta, et homine. sancto 
habentes Romano Pontifici supplicaverunt, ut 
cem daret eidem Montano, ceterisque & quibui 
receptus esset, hoc est, ne eos ab Ecrlesisee come 
munione abscinderet. Nam hoc a Romano Pork 
fice factum esse adversus Montanum, eique adhátr 
rentes , intelligitur etiam ex Tertulliano , quil 
adv. Praxeam, sic invectus in hunc Praxeam est? 
Iste primus ex 4fsia genus hoe perversitatis ( ejut 
erorem intelligit ) intulit. Nam idem tunc BEpk 
scopum Romanum, agnoscentem jam prophetias 
JMontani , Prisc , Maximille , et ex ea agnitie- 
ne pacem Fcclesiis sic, et.Phrygic inferentem, 
Jalsa de ipsis prophetis, et. Ecclesiis eorum asse-! 
verando, et praedecessorum ejus auctoritates de- 
Jéndendo coegit et literas pacis revocare jam emis- 
£&as5, et a proposito recipiendorum  charismatum 
n con- 












"fb. an. T. Er. Chr. usque ad Sec. IV. $08 


ncessare. Jta duo negotia Praxeas Rome pro- 
ravit : Prophetiam expulit, et haeresim intulit : 
wacletum fugavit , et. Patrem crucifixit. Fuit 
ror Praxeae, de quo adhuc deinde fiet sermo, 
"um non esse trinum in personis Cum ergo 
ristus sit Deus, hinc consequens esset , Deut 
trem crucifixum esse, Hoc igitur est, in quo 
axeam perstrinxit Tertullianus. Romanum Epi- 
»pum quem Tertullianus dicit, agnoscentem jara 
pphetias Montani a Praxea inductum esse ad re- 
randas pacis literas, jam emissas, Tertullianus 
minatim non expressit Anno undecimo Áure- 
; ut jam demonstratum est, Montanus coepit 
mditare suas prophetias, qui annus quartus fuit 
&eris in Pontificatu. Huic successerat Eleuthe- 
1$, Eleutherio Victor, Victori Zephyrinus. Hunc, 
ü hoc fecerit, Romanum Episeopum dicit Ter- 
llianns predecessorum suorum auctoritates pri- 
mm continuasse defendere, deinde vero pacis 
jas dedisse, sed quas revocaverit. Hic igitur 
9a fnit Eleutherius, ad quem scripserunt Marty- 
ia Iagdunenses: siquidem unus tantum Soter 
WM.preecesserit ab eo tempore, quo Montanus 
JSenam prodiit. Igitur Romanus Episcopus. 

jo posterior fuit, et vel Victor, vel Ze- 
Byrinus, quem designavit Tertullianus. Victo- 
communius censent hunc fuisse Critici. Huic, 
ael literas danti, obreptum fuisse, qui has illico 
Wocaverit, edoctus per Praxeam , ut se res 'ha- 
met, sua sponte eliam intelligitur. Homines au- 
m non bene affecti Cathedre S. Petri, hoc etiam 
lent adferre conantes probare, hanc Cethedram 
|) perstitisse integram semper, et immunem 
! errore. | : 


Dalleus, Calvini assecle, libro de Jejuniis, 
| et 








.000 :'"' Institut. Hist. Eocl. Pare 1. 
et Quadragesima eam , quam: nos in. Ecclesia 
tholica observamus Quadragesimam , vi omni 
contentione sui ingenii studuit ostendere, : 
sumptau. per-nos a Móntanistis, atque horum 
Qua:ragesimis instituto. .Unde vero istud ass 
re potuit? S. Hieronymus Epist. 54. ad Marcel 
Nos unam,.ait, Quturageai/Ünam secundum t 
.ditionemy d postolorum toto anno, tempore M 
congruo jejunamus : illi-( Montanist:e) £res ini 
no faciunt Quadragesimae , quasi tres passi. 
(Salvatores,  Montanistis fuerunt tres. Salvatot 
atque hinc etiam tres quadragesimae. Hinc v 
'sequiturne, quia nos unam habemus quadn 
' simam , istam nos habere a. Montanistis ? Nas 
hoc sequitur, ergo perinde haec stabit conclu: 
Nos, quia unum habemus Salvatorem, ergo h 
habemus a Montanistis. Unum Salvatorem &t 
scum ipse etiam Dallaeus eredidit. Igitur hunt 
ipse habet a Montanistis. Quod si Delleus is 
nolet valere conclusionem , qui igitur illam a 
bus Quadragesimis Montanistarum adversus i 
&iram unam facere potuit conclusionem? An 
disertissime S. Hieronymus dicit, Nos unam 
dragesimam secundum traditionem Apostolg 
jelunare ?. An non habuit etiam in Scriptura,. 
stum jejunasse quadraginta diebus, et qua 

ta noctibus? /Matth. 4. v. 39. Nostrum quad 
ta dierum jejunium convenitne cum:jejunio 8 
dem dierum Christi, vel cum tribus Quadregl 
mis Montanistarum? Atqui. Christi quadrsg 
. dierum jejunium affert etiam S. Gregorius 
Orat. áo. tanquam exemplum, quod datum! 
bis a Christo, in observanda Quadragesima: 
quamur. 


Dallaeus dum vidisset sibi contrarium S. F 
! ni » 


4b an. I. Jr. Christ. usque ad Sec. IF. 503. 


ymum , tam aperte testantem, nos uriám Qua: 
resimam jejunare secundum traditionem Apo- 
;yrum, quid fecit? Volens infirmare hoc Hie- . 
ymi testimonium respondit, Hieronymum non 
' locutum de Quadragesims jejunio, sed: de 
us unitate, Ipse vero etiam :Basnagius' : in. An-' 
b.: afferens hoc responsum Düllei; qusumvis: 
ipse velit esse Quadragesimam ex Apostolorum 
litione, tamen hoc Dallei responsum minime: 
bat. Dicit; simul atque conceditur , Quadra- . 
Imze unitatem esse ab Apostolis, etiam .conse-. 
ms. esse, ut ipsam quoque Quadragesimam: ab 
habeat Ecclesia. Et revera quid potuit: esse 
i inconsulte dictum? Qui enim concedit, uni-. 
im Quadragesime, hoc est, eam, quem. una. 
adragesima est in Ecclesia singulis annis, venis-. 
ex Apostolorum traditione ; quomodo nen una. 
debebit, etiam Quadragesimam 'esse ex hac 
lem Apostolorum traditione? Quamobrem. alia 
ione ipse Basnagius adgressus est testimonium 
eronymi. Dicit, Apostolicam traditionem: 
lumi a Patribus semper stricte: idque.ex ipso. 
KS. Hieronymo, et S. Leone M. qui eque. 
42. affirmat, Apostolici instituti esse .qua- 
ta dierum jejunium, nititur evincere. Si- 
| Hieronymus Epist. ad Lucinium dicat: 
& quoque provincia abundet in sensw suo ,. et 
vepta JMajorum leges 4postolicas arbitretur , 
' vero dixerit, Apostolice traditionis esse ne 
copis, et Presbyteris per imipositionem ma- 
m poenitentia imponeretur. . uod ad Hiero- 
ium attinet, non is dicit, Majorum precepta. 
Apostolicas traditiones , sed tantum, ut qua 
; provincia Majorum precepta arbitretur leges 
stolicas: hoc est, ut Majorum precepta sic 
observanda esse existimet, atque si leges 
: es- 






Soa :  nustit. Hiet. EccL. Pars E. 7. 


essent Apostolicae, Et recte. Nam etiam, 
sunt a Majoribus sancita, et decreta vim ob 
di habent. Neque aliter ab ipso étiam C 
dictum est ad Apostolos: Qui vos audit 
audit; et qui vos spernit, me spernit: 
10. v. 16. quin idcirco. tamen aliquis as: 
rüs sit, eosdem fuisse Apostolos, et Chr 
S. Leo M. Epist. ad Rusticum Episc. Narb: 
consultus ab hoc, respondit: ;/ienums est « 
svetudine Ecclesiastica , ut qui inm Presby 
Ahonore , aut in Diaconii gradu fuerint conse 
ài pre crimine aliquo suo per manus impx 
zem: remedium accipiant poenitendi : quoc 
dubio ex. dpostolica traditione descendit. Hc 
onis testimonio, et Siricii Pape Zpist. a 
merium Episc. Tarraconens. nec non Concili 
thaginensis a. 598. celebrati ostendi supra 
— $5. et asserui, Clericos majores a publica | 
tentia exemptos fuisse. S. Leo hoc ait ex Aj 
lica traditione sine dubio descendere.  Basr 
tatnquam certum sumit, eam, quam Leo AJ 
licam traditionem dixit, non talem stricte ir 
xisse, ut hoc quasi exemplo posset probar 
Hieronymum quoque asserentem, Quadrages 
nos unam secundum traditionem Apostolorv 
janare, sic traditionem Apostolorum non $ 
sumpsisse. Átvero negatur Basnagio, Leoner 
sumpsisse stricte Ápostolicam traditionem. 
nisi ita sumpsisset de poenitentia per n 
impositionem , non imponenda Presbyteri: 
Diaconis, anne cum hac asseveratione: Sin 
bio hoc dixisset? Idem hoc de non impo: 
poenitentia Presbyteris, et Diaconis per mai 
mpositionem dixit ,-alienum esse a consvet 
Ecclesiastica. Hoc alienum a consvetudine P 
vi etam testimonio Siricii, et Concilii Car 
n 


2fb an, 1. Er. Chr. usque ad Sec. IP. — 505 


ensis, Nihil ergo in hóe- Basriagius habet, unde: 
lasimili possit argumentari ad Hieronymum, 
asi-traditionem Apostolicam non sumpsisset stri- 
': preterquam, *quod etiamsi Leo non stricte 
c in leco, qui allatus est, sumpsisset Apostoli- 
n traditionem , nondum tamen sit consequens, 
c Hieronymum eamdem. stricte sumpsisse. 


. Basnagius ipse post Vincentium Lyrinensem 
init Apostolicam traditionem: Quod ubique, 
ad semper, quod ab omnibus. Atqui tale est 
adragesime jejunium. Sic enim de hoc loqui- 
',.e& testatur S. Basilius Hom. 2. de Jejunio : 
Maium per omne quidem tempus utile est iis, 
É dlud sponte suscipiunt: sed multo raagis hoc 
Spore, quo per universum terrarum orbem un- 
we denunciatur Jejunii preconium. Nec ulla est. 
ula, nec ulla terra continens, non civitas, non 
só6 ulla, non extremus mundi angulus, ubi non 
.Guditum jejunii edictun. Non eo minus pérstat 
mmagius in negando, jejunium Quadragesimee ve-' 
Mer Apostolica traditione. Quamvis enim jeju- 
Mm essetubique, et ab omnibus, attamen non 
petiam hunc quadraginta dierum numerum in 
mnendo observatum abomnibus. Siquidem apud 
tebium Zib. 5. H. E. cap. 24. S. Ireneus in epi-- 
lah sua ad Victorem Papam testetur , quoad* 
ipus, dierumque, quibus jejunatum est, nu- 
"um non fuisse equaliter ab omnibus hoc ob- 
ratum jejunium. Nam alios. existimasse uno 
sibi jejunandum esse, alios duobus, alios plu- 
i$. Est omnino hoc ab Ireneo scriptum , sed 
ratione observati jejunii ultima tantummodo 
dragesimee septimana : unde nondum sequi- 
non esse in jejunio, quod ante Pascha obti- 
in Ecclesia, dierum quadreginta observatum 


Ld 
1 


So&4. . Jnstitut, Hist, Bool..Pars 1... 


numerum, Sic enim scribit etiam S. Epipha 
in Expositione Fidei Catholics. Ceterum , in 
ante septem Paschatis dies Quadragesimam 
servare, atque in jejuniis perseverare eadem 
svevit Ecclesia. |.Dominicis vero nullis orn 
adeogue nec ipsiua Quadragesimee jejunare « 
Praeterea sex illos Pasohatis dies  Xeropha, 
Aoc est , arido victu, transigere omnis por 
consvevit, . hoc est, panem dumtaxat curs : 
et aqua post yesperam .adhibere. | Imo vero i 
nulli biduum ,' vel triduu*m , vel guatriduum 
que jejunia prorogant. Alii totam hebdomada. 
usque sequentis Dominica ..gallicinium sine 
transmittunt. : Nam quamvis et Epiphanius: c 
jeiunium ab aliis biduum, vel triduum, et 
prorogatum esse; tamen non eo minus et ! 
dragesime meminit,.'quam Ecclesia consve 
observare. 


Multis adhuc preterea argumentis , sed 
latenus firmioribus, oppugnat Basnagius Qui 
gesime Jejunium , imo omne jejunium. Sun 
ro ista. Non quod intrat in os, coinquinart 
minem; /Matth. 15. v. 11. Omnia munda esse1 
dis , et nihil rejiciendum quod cum grati: 
actione percipitur; Tit. 1. v. 15. 1. T£moth. 
4. Galatas esse a Paulo culpatos ob dies, et : 
Ses observatos; .Gaj. 4. v. io. Nihil exsta 
Scriptura de instituto hoc Quadragesime jejt 
. vel de hoc observato ab Apostolis; sed nequ: 
prescribi potuisse ab Apostolis et dari Ecc 
observandum. Esse enim variam corporum 
que virium in hominibus constitutionem , ne 
diversitatem climatum , ac regionum posse d 
minari, in quantum, si jejunandum esset : 

- B ME n 


. 4b an. I. Er. Chr.usque ad Sec. IP. $05 
rendum cibo sit. Proinde neque ullam aliquam 
eneralem legem potuisse condi ad jejunandum. 


Quod primufn in his objectionibus est, non 
er id , quod in os intrat, coinquinari hominem, 
t a Christo dictum adversum Phariseos, qui 
us discipulos reprehenderunt, quod psnem co- 
edissent non lotis prius manibus. Quod igitur 
c intravit in os, non coinquinavit hominem, 
yn maculavit conscientiam, nullam maculam im- 
essit peccati. Hoc igitur generaliter non debe- 
it sumi a Basnagio. De iis, qui in deserto nau- 
antes manna, appetiverunt carnes, est: ;fdhuc 
wnes erant in dentibus eorum, et ecce furor Do- 
igà concitatus in populum percussit eum plaga 
ngna nimis. Num. 11. v. 55. Alterum fuit, Omnia 
unda mundis, et nihil esse rejiciendum , quod 
im gratiarum actione percipitur. Primum horum 
: est declaratum ab ipso Paulo: Ormnia. quidem 
wmé munda: sed malum est homini, .qui per offen- 
ealum; manducat. Rom. 14. v. 30. Dum omnia 
j| munda, et omnis creatura Dei bona est, igi- 
E-mundus, atque bonus is etiam fructus ar- 
Mis fuit, quem sibi prohihitum a Deo comedit 
imus: et annon tamen iste Adamum, omnes- 
leejus posteros peccato inquinavit, et perdidit, 
ia hunc adversus Dei prohibitionem comedit ? 
&m nihil rejíiciendum , quod cum gratiarum 
ione percipitur, est dictum ab Apostolo nonni- 
idversum eos, qui spiritu erroris acti non tan- 
1 preecipiebant abstinere a cibis, sed etiam pro- 
ebant nubere, ponentes sibi deum malui, a 
; et conjugium institutum, et alimenta creata 
, Simile his est et illud, quod inter has ob- 
iones est de mensibus, et diebus, propter 
s observatos Galatas redarguerit Apostolus. 


omulus 4. 20... Pau- 


, "e 


* 
*. 


805 Institut. Hist. Eccl. Pare I. 


Paulus. , Quis enim non videt, istam mensiu 
dierum observationem, que vitiosa fuit in 
iis, factam esse ex eorum preepostera , et p: 
sa persvasione, fidem in Christum sibi alite 
profuturam, nisi huic adjunxissent caerin 
Veteris Legis, ipsamque circumcisionem ? 

ipse etiam Basnagius diem Domini, septimo 
vis die redeuntem, non credidit observanda 


Nihil vero horum omnium est, ob qv 
borum abstinentiam, aliasque observation: 
mnavit Ápostolus, quod nos per dies quadr: 
qui Pascha antecedunt jJejunantes tangeret. ] 
enim ob illas. causas quadragesimam observ 
et jejunatus , sed quod a Sanctis Jdpostoi 
doctrin&m Spiritus sancti hcc ordinata si 
j«nia, sunt verba Leonis M. Serm. 9. de (à 
gesima, ut pel" commune consortium crucis 
eti, etiam nos aliquid in eo, guod propt 
gessit, ageremus, sicut ;postolus ait * S 
patimur, et conglorificabimur. Ex Script 
Quadragesima observanda Basnagius requiri 
ptam legem. Ab Apostolis S. Hieronymus, f 
aliique Patres testantur jejunium  Quadrag 
per traditionem descendere. Nec aliter qua 
traditionem habemus ipsos etiam Scripture 
libros. Quod "ubique , quod semper, qu 
omnibus, in hoc ipse Basnagius constituit c 
um vere traditionis Apostolice : quod con 
re, et determinare non debuisset, si nihil 
Scripturam per Apostolos traditum Ecclesi: 
didisset, aut hujus, quod ab his traditum 
non agnovisset auctoritatem. Dum auter 
traditio Apostolica asserta est testimoniis P. 
atque criterio ipsius etiam Basnagii, pote 
dubitare, quin Quadragesimam, quam obs 


/ 


"fb an. I. /Er. Chr. usque ad Sec. IF. | 505 


m tradiderunt Ecclesie, ipsi etiam observave- 
nt Apostoli? At vero talis lex generalis de Qua- 
agesima nequidem constitui potuit ob virium 
n eamdem in hominibus constitutionem , cli- 
tumque diversitatem. Huic vero argumentatio- 
talis vis inest, ut hinc fiet consequens , neque 
temperantia in cibo, et potu posse esse ullam 
em. Que enim vini quantitas alium sobrium 
inquit, eadem alium ebrium facit. Nos ad vi- 
zm nostrarum mnodulum sit S. Gregorius Naz. 
at. áo. Jejunium attemperavimus. Nec ii, qui 
virium imbecillitatem, et valetudinem justam 
isam. habent non jejunandi, vel non abstinendi, 
d solent ad legem servandam Quadragesimee. 
d neque eadem cibi mensura füit unquam de- 
minata pro omnibus: atque semel se reficere 
" diem licitum est cuique ea quantitate cibi, 
e ad refectionem requiritur, quin eadem cibi 
entita$ equa esse debeat omnibus. Christus 
mavit quadraginta diebus. Si hoc solum esset 
mplum Christi, quod imitemur nostra Qua- 
gesima, estne causa, curii, quorum Reforma- 
&se repulit, et exclusit Quadragesimam, omnem- 
| jejunandi disciplinam , carpere nos possint 
per observationem Quadragesima , quam ad 
tionem. Christi facimus ? | 


30* |^ $46 


. tis pullularunt etiam , ii, qui se Apostolicos n 


So8 ' Institut. Hist. Eccl Pars. E 
6. 46. 


De Encraticis, Severianis , Hermogene, Barc 
ne, JMarco, et Colarbaso. De Theodoto 
 riario, et 'Theodoto /Jrgentario, et Jr 
ne , horumque sectatoribus , de Melchisede 
anis , et /dlogis. Ó 


Encratitarum auctor fuit Tatianus, cui E 


bius Jib. 4. H. F. cap. 16. encomium tribuit 


eruditissimi, quique Rhetoricam magna cum. 
ria docuerit. Idem etiam Tractatum pro Chi 
anis contra Gentes composuit. Fuit natione S 
S. Justini M. discipulus. Quo mortuo, inf 
ingenio, et Roma, ubi se Justino adjunxerat 
Orienteni reversus, dogmata, qua concept 
peperit. Docuit, abstinendum esse carne, « 
no, nec non matrimonio: unde ejus sectator 
nomen Encratitarum datum est, quod signi 
Continentes. In oblatione Eucharistica iidem 
lam aquam adhibuerunt: quamobrem etiam aj 
tati sunt Hydroparaste, id est, Aquae oblat 
Hujus discipulus fuit quidam nomine Severus: 
cum $ua inventa Tatiani magistri sui placitis 4 
disset, novam sectam, et ipse condidit , qut 
ejus nomine Severianorum appellata est. Hi , 
bus Apostolorum et Epistolis Apostoli Pauli 
lam auctoritatem tribuerunt, resurrectionem 1 


tuorum negarunt, hominem quoad superic 


corporis partem Dei opus esse dixerunt, q 
inferiorem , diaboli, huncque solummodo vir 
nam feminam ex integro eiderh diabolo, velut 
fici dederunt. Epiphan. Hwr. 46. Jugustin 
Philastr. in Hwres. Ambo hi circa à, rgo. e 
terunt, et suas sectas condiderunt. Ex Enc 


n 


A5 an. E. Er. Ch. usque ad Sec; IF. — $og 
Ld 


runt, summam etiam abstinentiam profitentes 
njugii, et omnium mundanarum rerum, velut 
X:essariam ad obtinendam salutem: insuper la- 
is post Baptismum ad peccatum denegarunt 
iam etiam spem obtinende salutis. lidem vocati 
»nt et 7fpotactitae, idest Renunciantes, videli- 
et mundo. S. Jugustin. Har. 4o. 


. Hermogenes in África a. 170. preter alia 
ocuit, materiam fuisse sternam, ex qua Deus 
imindum condidit : ex Platone hunc hausit erro- 
xn, qui Deum non 5» ( factorem, creatorem ) 
dd 34ueyi» (opificem ) statuit. Theophilus Antio- 
nus, Origenes, Tertullianus adversus hunc er- 
em scripserunt. In suo libro contra Hermo- 
em Tertullianus non male Philosophos vocat 
Preticorum Patriarchas. Nam sicut Hermogenes, 
et ceteri omnes haresiarche vel ex Gentilium 
sophis intulerunt opiniones, et miscuerunt 
dogmatibus Christiane Religionis, vel ipsi 
ingenio ratiocinantes, et philosophantes, dum. 
intellectu adgressi sunt de Deo, et rebus di- 
, qua supra captum humani intellectus sunt, 
uere , delati in errores sunt. Verbum fidei 
, ait S. Paulus Rom. 1o. v. 8, quod prezdica- 
. Fides autem est sperandarum substantia re-* 
argumentum non apparentium. AZZeór. 11. 
i 











, 
1. 


Quo tempore Hermogenes in África, eodem 
irdesanes in Mesopotamia alterius heereseos prin- 
ps, ut Eusebius inquit in Chronico, efficitur. 
ripsit adversus Valentinum, et Marcionem, et 
M. Aurel. Antoninum Imp. librum de Fato ad 
mtilium de hoc opiniones refutandas, ejusque 
ini erga Religionem fuit, ut testimonio S. Epi- 

pna 


$io JTnstitut. Hist. Becl. Pare E 


phanii ZXter.56.cum Apollonius Philosophus ei. 
set, ut renunciaret Christiane Religioni, respoi 
se paratum esse pro ea etiam mori. Hac d 
sa idem Epiphanius ci£. Joc. navi pretiosis 1 
bus. onuste illum comparat , naufragiumque 
enti, dum jam prope portum esset. Nan 
defensionem Religionis , ejusque confess 
naufragium fecit, navi in Valentinianorum s 
los impacta, .in horum errores delapsus, ac 
refuütandos prius etiam librum composuerat 
autem istos assumpsit; ut ipse tamen hos 
in multis transformaverit, prout factum . 
omnibus, qui sectas in sectis fecerunt. Quo; 
surrectionem vero mortuorum ?fperstitit i 
quod jam etiam Valentinianis fuit, citra al 
istius dogmatis mutationem. Hujus sectatorc 
desaniste sunt dicti. 


Marcus, et. Colarbasus Valentini heresi 
discipuli, quorum sectatores dicti sunt Mar 
illud ad Aeonum fabellas, quas Valentinus 
posuerat, addiderunt, ut horum generati 
et propagationem ex alphabeto Greco per: 
rum aliarum cum aliis compositionem explic: 
siquidem se Christus, qui secundum eos 
etiam Aeonum fuit, se dixerit Alpham, et 
gam esse in Apocalypsi Joannis Cap. 23. 
Idem Marcus magicis artibus effecit, ut vin 
calice sangvis videretur esse. Nobiles, et oj 
tas feminas seducebat, ut se ei ad rem f 
preberent promittendo, ista ratione a se ii 

piritum sanctum derivatum iri, cujas eam 
nitudinem in se jactabat, quam néc Prophet 
Apostoli habuerint. De quibusdam femin 
seductis sic scriptum est ab Ireneo lib. 1. c 
ets. Jdo» sespissime , converse ad .Ecclesian 
(- ! c 


- 


Ab an. 4, £r. Chr. usque ad Sec. IP. S11 
| 


eonfessae. sunt, et secundum corpus. exterminatas 
se ab eo velut cupidine , et inflanmatas valde il- 
dum se dilexisse : ut et Diaconus quidam eorum, 
qui sunt in sia, suscipiens eur in domum suam, 
inciderit in hujusmodi calamitatem. | Nam cum 
esset. uxor ejus speciosa, et sententia, et corpore 
corrupta esset a mago isto, et secuta eurn esset 
multo tempore, post deinde cum magno labore 
fatres earn convertissent ; omne tempus in exo- . 
Wologesi consummavit , plangens , et lamentans 
» hanc, quam passa est ab hoc mago corrupte- 
am. Speciatimque idem refert de Rhodanensi- 
»us, hoc est accolis ad fluvium Rhodanum in Gal- 
ia magno numero feminis: quarum tamen alique, 
jostquam exomologesim jam in manifesto fecis- 
ent, sunt verba ipsius Irenzei, tamen se denuo 
ib Ecclesia substraxerint, ad pristinumque tur- 
jXitudinis. et spurcitiae volutabrum reversae sint. 
Exomologesis Grecum vocabulum significat Con- 
lessionem. Dumque hac peccatorum confessio, 
wque expositio fuerit; hinc intelligitur, quid in 
nda poenitentia jam Ecclesie seculo secundo 
& Ecclesia observatum sit, idque 8. Irenei testi- 
monio. 
ke . . 
^ Theodotus Byzantinus, cognomento Coriarius 
ib opificio, quod tractavit, in persecutione Chri- 
tum abnegavit Quod cum ei'deinde objectum 
uisset, et male ideo audiisset, ivit Romam. Sed 
£& ibi agnitus, crimen suum majore crimine eu- 
mulavit, dicendo, levem suam esse culpam: si- 
uidem hominem tantum abnegasset, Christum asse- 
ens solummodo hominem, non Deum. À Victore 
apa Romae ejectus ex Eoclesia. Theod. Árgenta- 
us a re argenteria, quam tractabat, et pecunia- 
mm permutatione $jc cognominatus , docuit, Fi- 
! ium 


S12 |. ' Institut. Hist. Eccl. Pare E. 


lium Dei inferiorem esse Melchisedecho: qui 
tus absque patre, et matre, Angelorum adv 
tus sit, atque hinc Christo major, qui tan 
homo isto munere advocati functus pro hon 
bus sit. Hujus ássecle Melchisedechiani v« 
Sunt. Tam vero hi, quam etiam Theodoti Cc 
rii sectatores communi vocabulo appellati 
Alogi, vel Alogiani: quasi, qui sine Verbo es: 
siquidem Verbi, quod erat Deus, Joan. ca; 
7. 1, divinitatem negassent. Qua de causa ii 
ét- Evangelium Joannis, et Apocalypsim rej 
runt. Ártemon Theodoti Coriarii discipulus a 
Christum merum hominem affirmabat: qui 
.se a magistro suo separasset, ejus.sectatore: 
cti Ártemoniani, ilerum in eamdem sectam 
Theodotianis coiverunt, Jactabant suum dc 
de Christo esse illud idem, quod ab Apostolis 
ditum perstiterit usque ad Victorem Papam, 
& Zephirino ejus successore adulteratum sit. À 
dacium hóc esse arguit Eusebius Zib. 5. H. E. 
28. siquidem Theodotum Victor ab Ecclesia i 
co expulerit: quem vero non ita habuisse 
ejusdem cum eo sententis fuisset. Hoc figmer 
istorum hareticorum vocat etiam Basnagius in 
nalib. Seculo deinde decimo sexto Lutherus 
Calvinus, dum eam, quam vocant Reformatio: 
facerent, etiam praseferebant fidei doctrinan 
se corruptam, et depravatam, et maxime per 
manos Pontifices, imo totam defecisse Eccle: 
Nemo .potest sperare, ut falsitas , quam moli 
successum habeat ; nisi una veritati, quam qv 
subvertere, falsitatis ngmen imposuerit. Eust 
loc. cit. refert etiam a Theodoto Argentario, : 
que socio. Asclepiodoto esse inductum Nata 
qui confessionis gloriam sibi pepererat in p« 
cutione, ut se eorum Episcopum ordinari p: 
. s 


- » 


4b an. 1." /Er; Chr. usque ad See. IP... $15 


tit promissis sibi ab his centum quinquaginta de- 
naris in singulos menses. Denarius Romanus, 
qualem oportet intelligere, equabat in valore unam 
eiciter sextam partem floreni' Rhenensis, Hunc 
visionibus nocturnis ssepe esse admonitum, cum- 
que his non cessisset, etiam integra nocte ab Angelo 
ligellatum, tuncque demum sacco indutum, et 
"iIhere conspersum statim postera die mane ad Ze- 
hyrinum Papam venisse, multisque precibus, ut 
d communionem reciperetur , impetrasse. 

"aj Romani Presbyteri libello, cujus mentio fit 
tiam a Theodoreto , et Photio, qui «qualis fuit 
lorum temporum , rem hanc se habere dicit Eu- 
*bius. | 


$. 47. | 


e Praxea , Noeto, Sabellio. Dionysius Episc. 
"Alexand. quid egerit adversus Sabellium. Ejus 
ipsius accusatio , et apologia. 


Praxeas, cujus jam facta mentio est $pho 45. 
1 Montanistarum heresi, Asiaticus cum Monta-: 
istas prius eorumque errores ad Romanum Pon- 
fcem detulisset, ipse nescivit sibi cavere, in 
rroremque delapsus est, negans tres distinctas 
| Deo personas; . quem inde concepit, quod, ut 
icebat , communicata pluribus monarchia aucto- 
tatem principatus minueret. Idcirco, qui secta- 
Praxeam sunt, appellati sunt Monarchici , et 
utripassiani: quod cónfitendo Christum esse De- 
n,.unamque tantum ponendo personam in Deo, 
ret consequens , Deum Patrem pro nobis esse 
esum, et in crucem actum, Optatus Milevitan. 


. 1. con£. Parmenian. docet, Praxeam una cum 
Mar- 


$14 Institut. Hist. Eccl. Para P. — - 
Marcione, Valentino, aliisque hereticis esse 
Zephyrino Papa condemnatum. . Eumdem en 
rem suscitavit Noetus Smyrnensis circa a. 9 
iterumque Sabellius Noeti discipulus Ptolemai: 
civitate in regione Áegypti, qua Pentapolis dicit 
6ita oriundus eumdem instauravit, et propaga 
circa a. 250. Adversus hunc insurrexit Diony: 
Episcopus Alexand. quemque et scriptis suis re 
tavit, et detulit ad' Xistum Pap. per epistol 
' testimonio Eusebii 45. 7. ZI. E. cap. 5. 


Dum autem Dionysius laborasset in refut 
do Sabellio, hujusque errore; ex ejus episto 
quam liac de causa scripsit ad Ammonium, 
Euphranorem, visus est quibusdam in Pentap 
in contrarium ipse errorem delapsus esse. Attü 
ad demonstrandam Personarum divinarum dist 
ctionem locum illum Evangelii, in quo Joan. 
v. 1. Christus de se dixit: Ego sum vitis ver 
et Pater meus agricola est , hinc argumenta! 
alium esse Patrem, et alium Filium, siquidem : 
agricola sit vitis, neque vitis sit agricola. Na 
que hoc ii, quibus visus est errasse, sic sump 
runt, quasi quoad naturam Patrem, et Fili 
non unum. esse asseruisset, ideoque hunc ad D 
nysium Romanum Aatistitem, qui Xisto sucee 
in Pontificatu a. 258. detulerunt, Rem refert 
Athanasius Tom. I. Oper. pag. 246. Cum igit 
sunt verba illius, Dionysius Episcopus oertior, 
ctus est de Pentapolitanis , in Pentapoli jam 
usque serpserat Sabellii error, Ut vix ultei 
Filius Dei in Ecclesiis preedicaretur, que ei 
sunt Athanasii verba, zelo Religionis hanc epi 
4am contra heresim Sabelli ad 44mmonium, 
Juphranorem scripsisset, quidam ex Ecclesia 
cte quidem sentientes, sed tamen ignari ejus c 

' sa 


4b an. I. Ar. Christ. usque ad Sec. IP. 315 


s», cur ita scriptum ab eo esset, Romam ad- 
scenderunt , ibique apud Dionysium ejusdem no- 
minis Romanum Praesulem accusarunt. Re com- 
perta. dlexandrinus simulet contra' Sabellüi secta- 
tores , et "rii dogmata , propter quc ab Ecclesia 
gectus fuit , volumen composuit. Huic volumini, 
utidem docet Athanasius Elenchi, et Ápologie 
»omen dedit, postquam a Romano Praesule ea, - 
que de se erant delata, petiisset, et accepisset. 
Árii dogma vocat S. Athanasius errorem, qui Di- 
onysio datus est ab ejus delatoribus, quod hunc 
postea Arius habuerit, et docuerit. 


Baronius in Annalib. in eo , quod modo 
harratum est, argunmientum constituit ad proban- 
dam jurisdictionem , quam Romanus Pontifex ha- 
beat vi sui Primatus supra universam Ecclesiam, 
aseruitque, equum fuisse, ut Episcopus Alexan- 
drinus deferretur ad Romanum Episcopum in cau-. 
& sui erroris utpote Judicem primarium Episco- 

rum omnium. Negat Basnagius in.suis Ánnali- 
istud Baronio, et dicit, in confesso esse, hanc 
hon fuisse legitimam, et regulis Ecclesiasticis con- 
lentaneam accusationem. "Nam Dionysium insci- 
im, neque prius interrogatum nec debuisse, nec 
jotuisse deferri: sed hunc conveniendum fuisse 
rius, apud Synodum Alexandrinam , reumque 
gendum. Itaque nihil auctoritatis ex hoc facto 
'entapolitanorum  sccrevisse Romano Pontifici : 
ed neque ab his eumdem Romanum Pontificem 
ie appellatum Judicem Antistitum omnium. Id- 
ue fuisse Ecclesiastici instituti, ut, dum Episco- 
2s aliquis errores spargeret , de hoc Sacerdotes 
Imonerentur omnes, ut scirent, quocum religio- 
m communionem colerent, sicut exemplis infi- 
tis doceri possit: sed quod satis sit , observasse, 

! , a- 


N 


516 . — Institut. Hist. Hoch Pars E. - 


factum in causa etiam Pauli Samosateni 4 q 
Antiochena Ecclesia ad Dionysium Alexandr 
et Firmilianum violate fidei delatus sit. 


Dixit Basnagius ,, in confesso esse, han 
fuisse legitimam, et regulis Ecclesiasticis cc 
taneam accussationem. . Unde vero istud pr 
Hanc regulam cur igitur non etiam exhi 
Dum ex Historia argumenta ducuntur, ex 
dijudicari solet, quid consentaneum instituti 
ligionis fuerit. S. Athanasius testatur, Dion 
Alexandrinum a Pentapolitanis esse accusatum 
Dionysium Romanum Antistitem, suique pu 
di causa apologiam scripsisse, eique misisse. 
scopus Alexandrinus post Romanum eminu 
pra omnes alios Episcopos. Áttamen hujus 
delata est ad Romanum Antistitem , isque s 
jus judicio subjecit. Hocce igitur factum : 
dit, jurisdictionem Romani Pontificis jam 
viguisse in quemlibet Episcopum: siquidem 
exercuerit in Alexandrinum , qui eminentio 
omnibus aliis Episcopis. Basnagius arguit 
judicium non esse factum legitime. Histori 
clesiasticee est ostendere, quid in Ecclesia e 

tere, perpetuoque usu factum sit, ut inde 
^ jure fiat, ostendatur: adeo ex eo, quod vet. 
stituto factum est, jus ipsum asseratur. Sc 
ergo annalium praecipuum Historiae Eccle 
cae finem pervertit, tolleps illud, unde ju: 
batur, ut ita ipsum quoque jus neget leg 
Pergit deinde ulterius, Dionysium Alexand: 
, rei inscium, necdumque interrogatum' nec d 
se, nec potuisse deferri. Et hoc ex quo i 
Basnagius docet jure? Hujus enim tantum 
gula est, ne is, cujus nomen delatum est, 
tumvis reus, prius condemnetur, quam sit 


"fb. an. I. Er. Chr.usque ad Sec. IP. 517 


ts, suique defendendi habuerit potestatem. Id 
| vero erga Dionysium fuit observatum. Sed apud 
Synodum Alexandrinam prius debuisset conveni- 
ri. Omnino, si Basnagius demonstrasset, non 
tuisse rem deferri directe etiam ad Romanum Don- 
tificem. Dicit, istud innumeris exemplis posse do- : 
cri, Neque tamen ex innumeris ullum attulit, 
X) Contrarium vero vidimus $pho 28. in Marciano 
Árelatensi Episcopo, quem S. Cyprianus in Nova- 
tiani errorem delapsum directe etiam ad  Stepha- 
num Papam, non ad ullum Episcoporum conci- 
lum detulerit At vero et ipse Besnagius non 
omisit id , quod asseruit, . confirmare .exemplo 
Pauli Samosateni ab Antiochena Ecclesia delati ad 
Dionysium Alexandrinum , et Firmilianum. Dum 
vero hoc attulit Basnagius in exemplum , memi- 
nitne, illud se voluisse isto exemplo probare, pri- 
usquam Dionysius Alexandrinus delatus esset ad 
Romanum Pontificem, debuisse deferri ad Episco- 
rum Synodum. Dionysius Alexandrinus, vel 
. Firmilianus, ad quem delatus est Paulus Samosa- 
tenus, fuit ne Fpiscoporum Synodus? Porro si 
Paulus Samosatenus deferri potuit ad Dionysium 
Alexandrinum, et Firmilianum, annon magis etiam 
Dionysiüs Alexandrinus ad Bomanum Episcopum ? 
Imo ad aliumne potuisset deferri, qui omnes ali- 
0s Episcopos antecederet , et nonnisi Romano. 
Episcopo inferior esset? Sed hi causam deinde 
Pauli Samosateni tantum in Concilio dijudicarunt. 
4 Quid vero etiam hinc conclusionis esse potest ad- 
. versus id, quod in questione est, num jure, et 
itime Dionysius Alexandrinus deferri potuerit 
ad Romanum Pontificem , quandoquidem et Pauli 
Samosateni delatio facta sit ad Dionysium Alexan- 
drinum, et Firmilianum ipso etiam asserente Bas- 
nagio? Ex eo, quod Pauli Semosateni delatio fa- 





cta 


P 


A t 


218 Institut. Hist. Eccl. Pars £. 
cta esse dicatur ad aliquod Episcoporum Conci. 
Jium, Dionysius vero delatus sit ad Romanum 
Pontificem , nondum fieri potest conclusio , illam 
tantum, non etiam hanc delationem factam ese 
legitime; sed cum jura hic demonstrentur ex factis, 
et utrumque factum sit, concludendum erst, 
utrumque legitime fieri potuisse, hoc est, ceu 
sam potuisse deferri sive ad. Episcoporum Concili- 
um, sive ad Romanum Pontificem. Hinc deinde. 
Basnagius se alio vertit. Vult ostendere hanc Di. 
onysii nec fuisse delationem; quia ejus delatorsé. 
non dederint Dionysio Episcopo Romano titulua 
Judicis Antistitum omnium. Verba, quibus hi Ro- 
manum Pontificem appellaverint , expressa 1b 
Athanasio non sunt. Id vero, quod factum es 

er delationem Dionysii Alexandrini ad Romanum: 
Pontificem, testatur jurisdictionem ejusdem Ro 
mani Pontificis supra quemlibet alium Episcopum, 
dum hanc exercuit supra Alexandrinum, qui emi-: 
nentior fuerit Episcopis ceteris omnibus. Fx eo 
igitur, quod constat factum esse, et praebet fir- 
mum argumentum, negligit argumentum ducere: 
inde hoc vult sumere, unde nullum sumi potest. 
Ex eo, de quo non constat, an, vel quomodo 
factum sit, argutatur. Quaeso, ex ignotone, & 
incerto aliquid certi concludi potest? Deniqut 
dum Basnagius dicit, Dionysium inscium, et no& 
jnterrogatum non debuisse, nec potuisse defer 
ad Dionysium: Romanum, dat igitur ipse etiam, 
et concedit, debuisse , et potuisse legitime defere: 
ri, tantum ne non inscium, ne non ante interro . 
gatum ; id quod in quasione erat, et adversum 
quod Besnagius disputaverat. | 





6.49. 


"fb an, T. Er. Chr.usque ad Sec. IP. $19 
| $. 48. 


Paulo Samosateno, Sitne 'Ouew» , quo Nicae- 
"i Patres usi vocabulo sunt ad configendurm 
Arii errorem, reprobatum in. Paulo Samosa- 
teno a Concilio z"fntiocheno. | 


Paulus a Samosata Syriae urbe ad Euphratem, 
ejus patria fuit, Samosatenus cognominatus a. 
, ad Episcopatum Antiochenum provectus fuit. 
ic Zenobia uxor Odenati, qui capto Valeriano - 
. a Persis antea Palmyra in Syria prefectus, 
de a Gallieno in consortium etiam Irmperii as - 
ptus est propter defensionem Imperii, hunc, 
iam, Zenobia ad se vocaverat , ut ei institu- 
xponeret Christiane Religionis: qui vero eam 
üt, Christum fuisse merum hominem. Quod 
. innotuisset aliis Episcopis, hi Antiochiam ad 
cilium de Paulo Samosateno hebendum con- 
(runt, nominatim  Firmilianus Cesareensis 
'appadocia, Gregorius cognomine Thaumatur- 
, et ejus frater Áthenodorus, ambo Episcopi 
'onto, Theotecnus Caesareensis in Palestina, 
'nus Tarsensis, tamquam adversus gregis Do- 
ici vastatorem , ut inquit Eusebius 45. 7. H. 5. 
27. Dionysius Alexandrinus rogatus ut veni« 
cum propter yaletadinem , et senium venire 
potuisset, literas misit, Antiochens Ecclesie 
nscriptas, ut Pauli Samosateni nequidem no- 
attigerit, exposuitque,, qua sibi de eo, de, 
accusabatur Samosatenus, esset fides. Cum 
:'0 per Malchionem Presbyterum , qui ÁAn- 
ie . schole preerat Sóphistice ,  elicitum 
, quid sentiret, neque enim volebat confite- 
-onvictus, de errore, spopondit, idem se post- 
sensurum , et docturum, quod ceteri in Ec- 
|. de- 


920 . ' dustit. Hist. Eccl. Pars &—- 


clesia tenerent, et crederent.  Ficte vero 
tantummodo promisit. Perstitit enim in eo do 
do, quod ante docuit. Quamobrem . denuo ! 
scopi innumerabiles, ut Eusebius cit. Joc. di 
8. Hilarius Zib. de Synodis hos determinate h. 
octoginta, Antiochiam convenerunt, et Sam 
tenum condemnaverunt, literasque ex suo 
concilio de eo, quod egerant ad Dionysium 
manum Presulem, ad. Maximum, qui intere 
Alexandrino Episcopatu Dionysio successerat 
&d alios Episcopos omnium provinciarum m 
runt d actum a. 370. est. In Epistola Sync 
hec Paulo Samosateno insuper praeconia dan 
avaritia sordidum fuisse, ambitione tument 
eure popularis avidum, aliorum contemptor 
luxu perditum. Sainosatenus sententia Concili 
Episcopatu depositus, e domo Episcopi exire, e 
que cedere noluit Domno, qui in ejus locum 
dinatus est Episcopus. Aurelianus Imp. erat 
tempore in Syria. Ád hunc non dubitaveru: 
causa domus ire Episcopi. Imperator domun 
adjudicavit, Quibus Jtalici Christiane Religi 
"dntistites, et Romanus Episcopus scriberent.$ 
verba Eusebii. Tali modo cum summa ignom 
eua, ejectus e domo est. 


Nec de SS. Trinitate Samosatenus bene : 
sit. S. Epiphanius Har. 65. sic de hoc . scri 
Est autem hac Paul opinio, Deum Patrem 
Filium, et Spiritum sanctum. unum esse De 
F'erbum Dei, ejusque Spiritum inesse Deoj 
petuo, sicut in corde hominis propriurmm veri 
' inesse credimus :. Filium Dei subsistentiam 
bere per se se nullam , sed in. Deo subsistere. 
stulit videlicet trinitatem Personarum. Cum - 
Concilium Nicanum, Ariani oranes machinas 

| hil» 


4b an. I. JEr. Chr. usque ad Sec, IP. 521 


buissent ad 'Ouesei, de Symbolo Niceno tollen- 
m, adversum hoc objecerunt, fuisse damnatum 
hoc Concilio Antiocheno, quod celebratum est 
rersus Paulum Samosatenum , dum iste Filium 
i asseruisset Deo Patri Consubstantialem. Huc 
em et S. Athanasius lib. de Synodis , et S. Hi- 
ius etiam libro suo de Synodis responderunt, 
nnatum esse Homousion ab Antiochenis Patri- 
iin eo sensu, quo hoc sumptum fuit a Samo- 
no. JMale intelligitur, sunt verba Hilarii, Z7o- 
4sion , quid ad me bene intelligentem? | Male 
mousion Samosaátenus confessus est: sed num- 
d melius -dríani negaverunt? Octoginta Epi- 
Xi olim respuerunt , sed trecenti octodecim nu- 
receperunt. - -- Damnemus vitiosam inteKi- 
tiam, non aüferamus fidei securitatern. S. Atha- 
us cit. loc. explicuit, quemadmodum hoc a 
i0sateno factum sit: nam sic fuisse argutatum : 
^hristus non ex homine Deus factus est, ergo 
ubstantialem esse Patri: hinc vero sequi, tres 
substantias , unam priorem, duas vero ex il- 
rodeuntes Argumentabatur videlicet ab ea, 
' hominis ex patre homine solet esse generatio, 
[uà patris , et filii non una, sed due numero 
ncte naturae semper sunt, et qua ratione ter- 
. insuper adstruxit in Deo substantiam , siPa- 
etiam e sua s$abstantia Spiritum sanctum emi- 
t. Neque tamen Ariani, quamvis omnino hoc 
lamnato Homousio ab Antiochenis Patribus 
ssent, fidem fecerunt ipsi etiam Athanasio, 
dum hanc objectionem Arianorum attulisset , 
verbis usus est: Quoniam autem , ut ipsi di- 
, nam Epistola penes rne non erat , Synodica 
icet Concilii Antiocheni. Sique re vera in 
» Concilio Antiocheno damnatum fuisset Ho- 
ion, &nne Ariani neglexissent, hoc ipsum 
nulus I. e00231- | op- 


592 . Institut. £Ehst. Esc Pars £L 


opponere in Concilio Niceno, quod, iis jam 
tum tam invisum, et exosum fuit?. Quod 
non fecerunt. Quin in Harduini Collection: 
cilior. Tom. I. pag. 1659. habetur Symbol 
hoc Antiocheno Concilio confectum adversv 
lum Samosatenum : in quo est, Christum e: 
mousion Patri. Apud eumdem Harduinum ii 
Concilii Ephesini I. fit &que provocatio ab 
bio Doryleensi adversus Nestorium ad Sym 
Patrum Antiochenorum, hujusque Symbo 
ba hec de Christo allegantur: Deum ver 
Deo vero, Consubstantialem Patri, ut p 
appareat Nicenum Concilium in .damnando 
usurpandoque Homousii vocabulo vestigiis 
cheni Concilii, quod damnavit Paulum San 
num, institisse, non inter hec Concilia aliq 
versum quoad Homousion exstitisse. De I 
dem argumento egi , atque etiam cop 
quam hic , in Dissertat. mee II. in Select 
Eccl. argumerita $. a. 


| | . $. 4g. 
De Mannicheis , Hieracitis, 4ngelicis, e 


sLolicis. 


Mannicheorum secta admodum pestife 
contagiosa exorta est juxta Chronicon Eus 
Chr. 277. Hac autem ratione. Quidam 1 
Scythianus ex Arabia oriundus, postquar 
xandrie operam dedisset philosophie, sibiq 
scientiam  arrogasset. magnam, libros 4 
composuit, in Palestinamque cum his iv 
hanc scientiam suam aliis venderet. Morbo 
ptus, ex quo celeriter obiit, suum exeq: 


| 


"45 an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IF. — 535 


positum non potuit. Terebinthus-ejus discipulus, 
quem librorum suorum hzredem fecerat, cum id, 
quod magistro suo fuit propositum , facere ten- 
tet, explosus vero ab omnibus esset, ex Pale- 
étina in Persidem se contulit assumpto alio etiam 
novo nomine Buddae. Ubi pejus res ei successit. 
Nam Persarum sacrificulis in. eum insurgentibus 
interfectus fuisset, nisi mulier quedam domi sue 
ilum occultasset. Non multo vero post, cum te- 
ctum domus conscendisset , ut dagmones evocaret, 
hinc delapsus, ex casu periit. Hec eadem mulier 
et librorum , et pecuniarum Budde heres facta , 
servum emit Curbicum nomine, et prolibus ca- 
rens etiam filium sibi adoptavit, disciplinisque Per- 
ticis instruendum curavit. Cum in semiphiloso- 
phum evasisset, ut eum S. Epiphanius ZZcr. 66. 
Y6cat, ne nomen, quod' servus, et mancipium 


habuit, ei probro esset, Manetem quod in Persi- . 


& lingva disertum significat, ejus vero sectatores 


Mannichaos se. vocarunt, id est, manna'funden- : 


les, postquam Manes vix £, quod in Graeca lin- 
fva insanum significat, coepisset per deridiculum 
Vocari. 


Manes autem ea scientia, quam ex libris Scy- 


thiani hauserat, inflatus, mira de se coepit pre- . 
licare, seque dicebat Paracletum eum esse, quem ': 


christus dixit, a se missum iri.* Aegrotabat filio- 
us Saporis Persarum regis. Hunc quoque se cu- 
aturum spoporidit, idque sola sua precatione. Di- 
dssis medicis huic committitur puerulus. Mori- 
ir.. Manes conjicitur in carcerem. Corruptis pe- 
mía custodibus presens evadit supplici..m, quod 
istodes subeunt. Manetem Rex querendum, 
jue repertus esset, comprehendendum , et ad- 
icendum, ad se curat. Ad ditiones Romanas 

2i " E tran$- 


/ 


$24 Jnstitul. Hist. Eccl. Pars. 7. 


transfugerat. Erat quidam Marcellus in Mesopo— 
tamie oppido Caschara, vir opulentus. Ad hunc 
Manes misit epistolam cum hoc de se elogio: Mara— 
nich«eus apostolus Jesu Christi, et qui mecum suzag 
eancti omnes , et virgines Marcello filio charissi— 
zno,querens hunc sibi adjungere, Marcellus sva— 
dente Archelao Episcopo Manetem ad se invitat. 
Instituitur disputatio adhibitis arbitris Gentilium 
hilosophis. Horum etiam sententia victus fuit 
anes. Unde discedens, et ex aliis ad alia locm 
migrans incidit in manus eorum, quibus a Rege 
. Persarum negotium datum fuit ejus comprehen— 
dendi. Rex vivo cutem detrahi Jussit, arundine 
adhibita in locum cultri. Hac de causa Manri- 
chei'consveverant super arundinedecumbere som 
num capturi. Hec epistola ad Marcellum miss 
vocata fuit a Mannicheis Epistola fundamenti, . 
uasj que omnia contineret fundamenta eorum 
doctrinis. Adversus hanc epistolam exstat a S. 
Augustino scriptus liber. 


Dogmata istius sectze fuerunt, duo esse rerum 
principia, bonum, et malum. .A malo principio 
omne quod corporeum est, effectum , esse asse- 
rebant. Quamobrem nec in Christo admiserunt 
' verum corpus: itaque neque esse vere passum, 
atque mortuum, sed solummodo in speciem. Hinc 
istud quoque Mannicheis velut consectarium fuit, 
Carni non esse subveniendum. Quamobrem pr? 
hostili, ut S. Augustinus inquit 46. de JMorib 
JMannich. cap. 15. pauperum commiseratio habe 
batur. Importunioribus tamen mendicis pecuniam 
dabant, non quidquam aliud. [psi vero nihilomk 
nus esculenta ab aliis accipiebant, et compart- 
bant, quae priusquam ori imponerent, sic pr 
téstantes: Ego te non feci, ego te non seminaY': 

eg? 





"b an. I. /E£r. Chr. usque ad Sec. IF.' 525, 


o te non messui, et insuper imprecantes, ut 
iista seminasset, messuisset , coxisset, pinsuis- 
:, similiter meteretur, coqueretur , et pinsere- 
r, cumque.rem manu sursum aliquantulum ja- 
esent, iterumque cadentem excepissent, tum 
mum eam sumebant. Duas etiam animas, bo- 
m, et malam, ponebant in eodem homine, ea- 
mque transmigrationem ex homine in pecus, et 
nc in hominem adstruebant: quin has in ipsis 
am plantis, et arboribus constituebant. Hinc 

se homicidio contaminarent, abstinebant ab 
ellendis plantis e terra, et decerpendis fructi- 
s ex arboribus, sed neque agros colebant. Non 
men hoc fuit Mannicheorum omnium, sed tan- 
m eorum, qui Electi apud eos vocabantur , ce- 
"is autem, quos Auditores nominabant, agri- 
ltura permissa erat. In Deo iidem tres quidem 
rsonas confitebantur, sed has ita ab invicem di- 
"axerant, ut Patrem in remotissima aliqua luce 
merent habitare, Filio in sole, et luna, quasi 
cundum verba illa: Posuit in sole tabernaculum 
um , Psal. 18. v. 6. Spiritui sancto in aere se- 
(m, et habitationem darent. Filium Dei, et 
hristum fabulabantur, ubique locorum e terra 
'ogenerari, et esse suspensum ex omnibus arbo- 
bus, et plantis. Cum, ut jam dictum est, duas 
tique homini animas dedissent, bonam , et ma- 
m; a mala enima bonam suam-animam dicebant 
urgatum iri per elementa , et postquam purga-' 
esset , primo adscensuram, et intraturam ad 
nam; hinc ad solem, ac demum perventuram 
1 Deum. A Manetis vero doctrina alienos, et. 
uic refractarios ituros ad infernum ; unde tamen 
"inum poenis datis redituri essent , in aliumque 
Ominem transmigraturi vel etiam in pecus, aut 
antam , si vero neque nunc se emendassent, itu- 

207 ros 


| 


536 ——— Instit. Hist. Eccl. Pare E. 


ros esse ad inferni ignem magnum.  Respuerunt 
libros Canonicos Veteris testamenti omnes, velut 
a malo principio, eta tenebrarum principe da- 
tos. Baptismum quoque àbjecerunt, eo quod aqui 
in eo adhiberetur. Eucharistiam , qualem sibi fe- 
cerint, horror,est dicere. Nam farinam proflu- 
vio humani seminis conspurcabant ad ejus, ut di- - 
cebant, impuritatem depellendam: cumque omnem ; 
$ibi darent licentiam libidinis, tamen in matrimo- 
nio curabant, ne facerent foetum, idque in odi- 
um carnis, ^ 
' Ad regimen totius sum secte erant Manni - 
cheis e classe eorum, quos Electos nominarunt, 
duodecim Magistri , in primoque 'dignitatis, et. 
' auctoritatis gradu, quibus tamen adhuc unus pre- 
sidebat, dictus Princeps. Hos sequebantur in se 
cundo dignitatis gradu Episcopi. duo, et septua- 
ginta, quorum electio facta fuit a Magistris: post 
hos ulterius erant Presbyteri, et Diaconi. Divisio- 
ne autem facta; ut jam dictum est Mannichaorum 
in Electos, et Auditores , ab his illos S, Augusti- 
nus Aib. de Morió. Mannich. cap. 230. docet, fui 
se distinctos ore, manu, et sinu. Ore, quod car- 
nibus, et vino prorsus abstinerent; manu, 

hanc continerent, ne vel animal ullum laederent, 
vel fructum ex arbere, et planta carperent; sinu, : 
quod nullas nuptias inirent: Auditoribus vero isi 
omnia fuisse permissa excepto dumtaxat vino. 


Quis crederet, potuisse reperiri, quibus hac 
tam inepta, insana, atque absurda potuerint per- 
svaderi, a quibus non tantum ratio, verum etiam 

udor, et verecundia deberent abhorrere. At ve- 
ro ubi illecebra carnis est, ibi rationi quoque pro- 
clive naufragium est. Hoc est, quod pesti huic 
pri- 


? 


M5 àn. I Jr. Chr. usque. ad Ses. IP. S23 


imum quidem explose, tamen brevi: postéa ce- 
rimas alas addiderit, et quos infecit, sibi. ag- 
itinaverit sic , ut difficillimum esset, eos ab er- 
re avellere. Africam pervasit hec contagio ma- 
ne, idque seculo presertim quinto, et S. Au- 
stini etate, ut. nequidem Imperatorum Valen- 
dani, et: Theodosii edictis satis coerceri potue- 
. Idem deinceps ab Imperatoribus factum. est. 
rca medium seculi septimi ad. se occultandos ab- 
garunt, se Manetis esse sectatores, et pre se 
bant, se unice Evangelium Christi, et Episto- 
| S. Pauli sequi. lidem hoc tempore novo nomi- 
: Pauliciani coeperunt appellari a quodam Pau- 
; qui unus ex eorum antesignanis fuit, sum- 
1quo  diligentie in secta propaganda. Brevi 
item patuit, eosdem mansisse quoad dogmata, 
turpissimos mores, qui ante fuerunt. Ánno 845. 
heodora, qua cum filio Michaele Imperium Ori- 
xis regebat , exercitum adhibuit ad extirpan- 
im hanc sectam. Sublata sunt ad centum eorum 
illia. Reliquiz rllorum se se deinde cum Sarace- 
s conjunxerunt: et brevi tempore ad eam po- 
'nHam pervenerunt, ut Ármeniam in suam re- 
egerint potestatem, suumque proprium Princi- 
em hic haberent. Eidem sectam suam inter Bul- 
ros, et Sclavos Scythie Europaes populos pro- : 
sgarunt. Sed neque istius contagionis expers 
ansit ipsa etiam Italis, Gallia, Germania, et 
ungaria. In Hungariam venit per Mannicheis- 
o infectos Turcas, et Saracenos, dumque Tur- 
' magnam Hungarie partem occupassent. Hinc 
ius maledicentie etiam nunc adhuc supersunt 
"mule, dum inter imprecandum res, que ad- 
rsa est, et contra voluntatem accidit, diabolo 
buitur, qui tenebrarum princeps etiam Man- 
:hais fuit. Circa medium seculi decimi, et sex- 

N ti - 


528 Institut. Küst. Koch Para £L. 
ti id factum esse intelligitur ex Jur. Hung. Pert. 
YI. a. 1565. art. 42. ubi dicitur, His proximis an 
nis horrendas in Deum Creatorem exortas esu 
blasphemias. 


Erat illud, quo Mannichei utebantur ad. suua 
dogma de duobus rerum principiis instillandum 
aliis, et cui superstruxerant sua cetera, quod cum 
multa sint in mundo, etiam animantium gener 
hominibus infesta, et noxia, hinc Mannichei re 
tiocinando concluderent, eorum, que mala essent, 
non posse esse auctorem Deum, qui bonus et 
Cum cuidam musce fuissent importune, et in 
". commode, rem refert S. Augustinus Tract. 1.i8 
Joannem, atque istas cum animi commotione & 
se abigeret, Mannicheeum statim hanc arripuise 
occasionem, et quaesivisse ex homine, cui musce 
incommoditatem fecerant, quisnam muscas feci*- 
set: cumque jste non fuisset ausus dicere, factu 
a Deo, Mannicheum rursus queesivisse, quis igi- 
tur eas fecisset, ille vero cum respondisset , die- 
bolum esse, qui has fecerit, tunc Mannicheum 
a muscis ad vespas, ad locustas, ad lacertas, ad 
aves, ad pecus , atque ad ipsum hominem ivise 
ultra gradatim , hominemque, taedium passum 
musca, quemadmodum ab araneo capi solet mus- 
ca, disputationis sue laqueis irretivisse. Erat e& 
hoc illorum artificium, et astutia. Si quem pe- 
lexissent ad secum de Religione colloquendum, 
huic declarabant, nulli se velle imponere fidem 
solummodo caecam, sed sua dogmata ita propo- 
nere, ut neminem cogant ad ea suscipienda, 

cuique relinquere, per seipsum de eorum quali- 
tate judicandi potestatem. Sic se a Mannicheis 
deceptum ipse testatur etiam S. Augustinus lib.de 
Utilitate Credendi cap. 1. Nosti, inquit, Fono- 

rate, 


Ab an. I. £r. ÜAPist. usque ad Sec. IP. 529 


. Pate, nen aliam ob causar nos in tales homines 
incidisse , nisi quod. se dicebant terribili auctori- 
* late separata, mira, et simplici ratione eos qui 
' se audire volent , introducturos ad Deurn , et er- 
i- rore omni liberaturos. Quid enim me aliud'co- 
. gebat. annos fere novem spreta Religione , quee 
mihi puerulo a parentibus insita erat, homines 
x éllos sequi , ac diligenter audire, nisi quod nos 
y. superstitione teneri, et fidern nobis ante rationert 
€ imperari dicerent? se autem nullum premere ad 
Jdem , nisi prius discussa , et enodata veritate. 
Quis non his pollicitationibus illiceretur, preser- 
Pim adolescentis animus cupidus veri ? Epiphani- 
us Hzr. 66. Cyrillus Jerosol. Catech. 6. Illumina- 
tor. Theodoretus lib. 1. Haeret. Fabul. omnium- 
«ue precipue S. Augustinus tum in his libris, 
«quos jam memoravi, tum in aliis pluribus a se 
& «€ontra Mannicheos editis, de hac secta egerunt, 
ví eamque descripserunt. 
X | 
i Eodem fere tempore, quo Manes in Persia, 
-JHierax novam sectam, qu: Hieracitarum dicta 
mt, in Ágypto condidit. Hi negarunt, qui error 
"gam aliis etiam fuit, futuram mortuorum resurre- 
«€tionem, damnarunt nuptias, et matrimonium. 
"Quamobrem , ut perhibet S. Epiphanius ZZer. 67. 
"monnisi innuptos, et caelibes ad suam sectam re- 
|! nt. Alia secta circa idem tempus exstitit 
- -Ángelicorum incertum quo auctore, et unde hanc 
* wibi denominationem assumpserit. S. Epiphanius 
€ Jer. 66. Angelicorum hoc nomen inde repetit, 
€ vel quod hi mundum crediderint conditum esse 
: 
: 













ab Angelis, vel quod se Angelis in puritate vite 

; &quaverint, vel ab loco Angelina, ultra Mesopo- 

-- tamiam sito. Apostolici circa a. 145. exorti sunt. 

Apostolorum imitatores videri volebant, caelibem 
vi- 


[i 


290 Institut. Hist. Eccl. Pars L 

















vitàm ducebant ,. bqnis se omnibus abdicarunt. 
Quamobrem iidem etiam appelati sunt Apotactitz, 
quod in. Graco significat Renunciantes. S. Áugu- 
etinus Jib. de FIcires. oap. 14. in eo istorum con-' 
stituit heresim, quod. se ab Ecclesia separassent; : 
que in sinu suo, atque gremio foveret etiam noa! 
caelibes, et bonorum possessores, Etiam circa 
medium seculi duodecimi heretici in. Germanis 
exórti sunt, qui se pariter Ápostolicos vocarunt, 
. et volebant haberi pro iis, . qui Apostolorum 
vendi formam exactissime observarent , tametsi 
cum alia instituta Ecclesise ab Apostolis tradita, 
tum ipsum etianx Baptismum repudiassent. | 


$. 5o. 

Sghisma  Donatistarum. Romanum Concilium i 
causa 'Donatistarum. In hoc Concilio jureM 
proprio, vel delegato judicium IMelchiades Fk 
pa exercuerit. | 
"Initium hujusschismatis Baronius in. Annali 

bus suis posuit in anno sexto supra trecentesimumj 

ab aliis vero Criticis, et novissime a Saccarellisli 
quoque in anno ponitur undecimo : siquidem hai 
usque persecutio düraverit im Africa, adeoque edi 
concilia vix prius potuerint celebrari, que proWk 
pter schisma hoc habita sunt. Est vero hoc exor 
tum sic. Mensurio Episcopo Cartihaginensi mortuos 
electus est Caecilianus, Carthaginensis antea.Dis 
conus, et a Felice Aptungitano consecratus. . Bc 
trus, et Coelesius Presbyteri fecerant, ut ad not 

Episcopi electionem tantum  viciniores Episco 

convenerint, et ex Numidia Episcopi,  ipsequi 

Primas Numidia Secundus, Tigisitanus Episcopus 

) ne- 


! 


fb an. I. ZEr. Chr.usque ad Sec: IP. 331 


























. 


* 


»- anepligerentur, sic sperantes, alterutrum ex se ad 
Episcopatum evehendum. Mensurius vasa Ecclesice 
ureq, et argentea in persecutione Presbyteris tra- 
Milidit custodienda , ne diriperentur, eorum vero 
Endicem pie cuidam matrone commisit, ut si con- 
Militigisset eum mori, ejus successori in, Episcopata 
Bumdem daret. Vasa hec Botrus, et Coelesius 
mripuerunt , et averterunt. Quamobrem male 
abi conscii, a Caecilianoque sibi metuentes factio- 
iem adversus eum compararunt. Insurrexerunt 
]versus ejus consecrationem , quasi qua peracta 
on esset legitime przetermissa Episcoporum con- 
)catione, quam dicerent, ex universa Numidia 
Beri debuisse. Factionem adjuvit Lucilla potens, 
locuples femina suis pecuniis, Caeciliano irata, 
uod ab eo, dum Diaconus adhuc fuisset, repre- 
Bensa esset, Quod ante spiritualern cibum, et po- 
7 , 08, nescio cujus Martyris, sunt verba Op- 
1. Milevitani lib. 1. cont. Parmenian. si tamen 
Martyris, Abaret, et os, nescio cujus hominis 
portuz, et si Martyris, sed nondum vindicati, 
reponeret Calici salutari. Dum mulier dicitur 
lummodo ideo reprehensa, quod os nondum 
| Ecclesia vindicati Martyris, hoc est asserti ab 
, aut fortasse neque Martyris osculata esset an- 
sumptionem Eucharistie, intelligitur, non fu- 
le reprehendendam, si hanc osculationem vene- 
tionis causa certis, et indubitatis reliquiis cujus 
m Martyris prestitisset, deinde si eam ita fe- . 
|aet, ut tamen Reliquias in honore non antepo-: 
met Eucharistia. oc itaque praebet argumen- 
Rum pro Reliquiarum veneratione, que jam tunc 
Kauerit in Ecclesia. Dum hoc ex Optato etiam 
' nagius protulisset in suis Annalibus, cujus est, 
llam preetermittere occasionem carpendi institu- 


Ecclesie Catholice, hic altum tacuit , intactos- 
que 


- 


) w» 
" 


$959  Jnstitut. Hist. Éccl. Pare I. 


que reliquit Reliquiarios, quibus supra $ph 
etiam Crucem Christi, ne eam venerari po: 
ibat ereptum. "Vidit, nimis apertum esse , 
quoad venerationem Reliquiarum consenta 
esset mori, atque imstitutis jam primorum 
lorum Ecclesie. : 


Botrus, et Coelesius eo rem perduxerui 
Concilium institueretur, ad quod Secundu: 
scopus Tigisitanus, Primas Numidie venit 
Episcopis sue provincie fere septvaginta , 
gatüs etiam ambitione, quod non ab eo, v 
& Felice Aptunsitano Caecilianus consecratus 
Dum autem nihil in hujus vita, et moribus 
issent reperire, quod apponerent adversu: 
Episcopetum , istud ex Felice quesiverun 
hunc conferentes, fuisse traditorem Sacror 
brorum in persecutione: statimque hoc pra 
Caeciliano Episcopatum abrogarunt, et Majo 
Lucille domesticum Clericum Episcopum o 
runt, ordinationem peragente Secundo Ep; 
Tigisitano. Fuit inquisitum postea etiam ju 
Constantino Imp. num Felix libros sacros it 
secutione tradidisset quod in illum fuit col 
crimen. Nihil vero reperiri de hoc poterat 
quamvis iste se commaculasset hoc crimine 
eo minus tamen valida fuisset Caeciliani tan 
ctio, quam Episcopalis ordinatio. Quodvet 
sum crimen illatum est Felici Aptungitano 
verum fuit Secundi Tigisitani. Cirthae in Nu 
a. 905. hoc eodem Secundo preside celeb 
est concilium adversum Episcopos, qui in 
erant de traditis in persecutione Sacris libri: 
Episcopi convicti de hoc crimine, cum i 
Secundus damnationis sententiam ferre voh 
idem crimen, quemadmodum perhibet S8. Ax 


7b an. I. Er. Chr.usquead Sec. P. $55 


s Jib. 5. cont. Crascon. cap. 27. et Optatus Mi- 
itan, Jib. 1. cont. Parmenian. eidem Secundo 
faciem objecerunt. Itaque sibi invicem id quod 
uameruissent, condonaverunt. | 


Majorino Episcopo schismatico constituto , 
natisue, quod huic schismati nomen accessit vel 
)onato Episcopo a Casis nigris, qui in hoc con- 
ido praecipuas partes egerat, ut est scriptum 
id Augustinum Zb. 1. cont. Crescon. cap. 69.- 
a Donato, qui Majorino successit in Episcopa- 
; cujusque opera consolidatum fuit hoc schis- 
;, Donatiste, inquam, e suo conciliabulo lite- 
missis in omnes partes sparserunt, quid ege- 
t, quasi jure adversus Caecilianum,: et de Ma- 
ino, a se in ejus locum ordinato Carthaginen- 
Episcopo: et ne.tamen viderentur Caeciliano 
la propria culpa abrogasse Episcopatum, con- 
terunt, tempore persecutionis Martyribus in 
cere denegasse alimenta, et victum necessari- 
. Fuit Archi-diaconus, proventuumque Ecclesice 
ninistratio penes eum erat. Hinc exorte turbae 
n essent, et dissensiones non tantum Caríha- 
ie, populi parte altera Caeciliano, altera Ma- 
ino adherente ; verum etiam per universam 
ricam. Episcopis :eque sic scissis bifariam ,, Con- 
atinus Imp. Ánulino Proconsuli, et Patritio Vi- 
io Preefecti, in Africa mandatum dedit in eos, 
i turbas excitassent, animadvertendi , ipsi quo- 
' Caeciliano scripsit, ut ad hos deferret sedi- 
os, et turbulentos. Hinc cum obscurum haud 
t, ipsum etiam Imperatorem cause addictum 
riliani. esse, eoque magis, quod in iisdem li- 
; velut ad primum Episcopum totius Áfrice 
xis pecunias eidem assignaverit dispensandas 
icis ejusdem totius Africae; Donatiste , per- 

MEAM | - cul- 


Pd 


5534  . Institut, Hist. Eccl. Pars E. 


culsi ipsi adeunt Anulinum, et Patritium, libel 
que offerunt, adversus Caecilianum, judiciu 
petunt, judiees tamen non éx.África, veru 
Gallia, tamquam neutram in partem preoc 
tos. Libellus ad Imperatorem missus est: 
etiam pergunt quidam e Donatistis. Quem 
sibi oblatum Constantinus legisset, dixit, 
admodum est apud Optatum Milevit. lib. 1. 
tra Parmenian. Petits a me in seculo judü 
cum ego ipse Christi judicium exspectem. 
tamen , quod erat petitum de judicio, Mater 
que ex Agrippina civitate, Rheticium ab / 
stoduno , Marinumque Arelatensem Episc 
designavit ex Gallia, qui Romam perg: 
ubi preside Melchiade Papa judicium fieret, | 
Caecilianum quoque cum decem Fpiscopis 
parte, nec non totidem Episcopos factionis . 
tisticee jussit ire, quorum unu$ Donatus 
Casis nigris. 
Concilium hoc Rome habitum est a. 5 
eum numerum, qui dictus est, assumptis ir 
Episcopis quindecim ex Italia. Donatiste c 
si sunt , se nihil habere adversus Caecilianu 
libello tamen, quem obtulerant Concilio, a 
batur. Qui vero rejectus est, continens : 
tantum accusationem nullo certo auctore, e 
lo constituto actore. At vero Donatus a Ca 
gris convictus est, Caeciliano adhuc Diaconi 
thagine excitasse seditionem, et schisma, bs 
tos rebaptizasse, et Episcopos in persecutio 
psos per impositionem manuum secundo ord 
Concilii hujus hic exitus fuit, ut reprobato:e 
cilio, in quo Caeciliano abrogata est dignitas F 
i, et Majorino collata, sententiam hanc Ro 
Pontifex tulerit: Cum constiterit, Caecilianum 


4b an. I. /Er. Chr.usque ad Sec.IF. — $55 


qui cum | .Donato venerunt , juxta professionem 
éxan non accasari, nec a Donato convictum esse 
As aliqua parte, constiterit ; suce communioni Ec- 
aesiasticee. integro statu retinendum merito esse 
«enseo. Apud Optatum Milevit. lib. 1. cont. Par- 
ménian. -Hac Caeciliani retentione secum in com- 
QRunione Romanus Pontifex eidem etiam adjudica- 
xit Episcopatum , agnovitque verum, et legitimum 
iscopum: quemadmodum hoc per Formatas 
teras per Romanum Pontificem fieri solebat. Su- 
pra $. 19. Caeciliano adjudicata causa erga Dona- 
istas tali mansvetudine, et indulgentia usus est 
Pontifex ,: ut solo Donato a Casis nigris damnato, 
reliquis omnibus communionis literas se se datu- 
im promiserit, etiam iis, qui a Majorino ad 
iscopatum essent evecti per ejus ordinationem, 
Bi a schismate discessissent: quin in iis locís quo- 
que ubi existerent duo Episcopi, quorum alter a 
aeciliano alter a Majorino ordinatus esset, huic 
a Majorino ordinato, si ejus ordinatio antecessis- 
jet ordinationem alterius a Caeciliano ordinati, 
tuit Episcopatum relinquendum, alteri autem 
onc alio in loco providendum. Incassum hoc 
e actum est erga Donatistas tam benigne. Non 
is difficultas est in membris corporis, que lu- 
tà sunt, curandis, qualis in revocandis ad sa- 
Bitatem hominum mentibus, que emote sunt. De 
Concilio scribit etiam S. Augustinus in Zre- 
Wiculo Collation. et Epist. 45. | 


Disputari hic solet, Melchiades suone proprio 

, tamquam Primas totius Ecclesie , judicium 
exercuerit in causa: Caeciliani, et Donatista- 
um, vel solummodo delegato sibi ab Imperatore 
'Onstantino. Hoc alterum volunt esse Protestan- 
M, et secundum hos Febroniani, ne hiuc proba- 
ri 


586 —— Jnatit. Hist. Eccl. Pars I. 


ri possit jurisdictio Romani Pontificis supra 
canos Episcopos. Rationes Basnagii sunt ha; 
Melchiades non ante instituerit hoc judi 
quam causa ad eum missa fuisset a Consiai 
qui $i , ut ille dicit, seipsum credidisset , s 
.mum contreversiarum judicem in universa | 
sia, nihil cunctatus dissidentes ad suum jud 
ipse vocassét , non hoc tantummodo egisset 
ieras Constantini: quin ipsum etiam hoc : 
debuisse, quod tamen non fecerit: deinde 
neque Caecilianus a Donatistis vexatus appt 
rit ad Romanum Pontificem, et Donatiste a 
stantino petierint sibi dart judicium ; denique 
Augustinus Apist. 156. diserte dicat, Cons 
num cáusam discutiendam , ac finiendam d 
visse Episcopis: Quorum numero cum ipse 
Melchiades comprehendatur cum Fpiscopis : 
lia ad hoc judicium adhibitis; hi autem cert 
dem proprio jure judices in hac causa Af 
non fuerint, sed neque Augustinus ullum . 
men fecerit inter Episcopos, qui judices fu: 
proinde neque Melchiadi fuisse aliam, quam 
scopis e Gallia' in hoc Concilio judicandi av 
tatem. Horum vero fuisse delegatam auct 


tem, ergo neque aliam fuisse Melchiadis Paj 


.. Verum est, hoc judicium factum esse s 
chiade nonnisi ad literas Constantini. Hinc 
nondum sequitur, Melchiadi defuisse auc! 
tem ejus faciendi: nisi una statuatur, on 

ui agit quidpiam ad alterius literas, istius 
di non habuisse potestatem. Sed cunctan: 
que ad has literas suo Melchiades muneri « 
set. Neque etiam hinc sequitur, jus istius 

faciendi non fuisse Melchiadi proprium, s 
lummodo culpa fuisset omittendo, vel pro 

| 1 


Ab an, I. Er. Chr. usque ad Sec. IF. 957. 


mando id, quod facere debuisset vi muneris sui. 
e tamen ego aliquam culpam propterea agno- 
koin Melchiade, sed tantumtnodoargutnentationis 
tendere volo falsitatem, Nam causas habuit, cur 
gpque ad literas Constantini. judicium non institu- 
mit Dum enim assultus suorum adversariorum 
pse Caecilianus , sua fretus conscientia, contemne- 
et, atque ab ipso Imperatore agnosceretur verus 
ipiscopus Carthaginensis, neque causam detulis- 
ht ipse, qui passus est injuriam ; nihil erat, quo 
felchiadem ursisset ad accelerandum hoc judici- 
m, cujus nequidem adhuc tum aliqua necessitas 
pparebat, quando jam per Imperatorem ea di- 
posita erant, quibus factio Donatistarum IAmpe- 
Mloria auctoritate opprimeretur. Sed Donatiste, 
iin Romano Pontifice agnovissent jus istius ju- 
lici, hoc a Melchiade, non a Constantino sibi 
letiissent dari. Primum exempla, quibus probe- 
ur.]jus , suntne sumenda ab hominibus factiosis, 
& improbis , quorum est conculcare leges , et 
ibnia jura? Advertendum deinde est, quomodo 
b a Donatistis deventum sit, ut ab Imperatore 
li peterent dari judicium. Jam enim ad Anuli- 
im Proconsulem, et Patritium Vicarium Prafe- 
i ab Constantino data erant mandata adversus 
(nstistas, ipsi quoque Caeciliano scriptum erat 
eodem Constantino, ut eos, qui turbas susifu- - 
ent excitare adversus eum, ad eumdem Anuli- . 
m, et Patritium deferret. Hoc igitur fuit, quod 
matistás fecerit ad Imperatorem recurrere, atque 
licium ab eo petere; ut ista ratione, fiduciam- 
e praeseferendo sus Cansae, sisterent vim ad- 
$um se ab Imperatore demandatata. Restat te- 
nonium S. Augustini. Istud sic se habet:. Sci- 
e, qued rnajores vestri ( sermo ad Donatistas 
directus» ). cansam Caeciliani «d Imperatorem 


Tomulus 4. 22 de- 


. 098 Institut. Hist. Eccl. Pare £F 


detulerunt. — Exigite hoc a nobis, ttt proben 
bis: et si non probaverimus, facite de 
quidquitl potueritis. Sed quia Constantin 
est ausus de causa Episcopi judicare, eam 
tiendám , et finiendam Episcopis delegavit 
delegat judicandi potestatem alteri ; is pr 
hocce judicandi jus sibi proprium debet h 
Quod enim quis pro seipso non habet, hoc 
alteri potest delegare. Ípso-vero Augustino 
te Constantinus jus proprium de causis Eccle 
cis jüdieafidi non habuit, quem dicit, de 
Episcopi: non ausum judicare. ' Ergo neque 
Augustinus, Melchiadem, et ceteros Episcop: 
jus Concilii Romani judicium exercuisse in 
Caeciliani tantum potestate sibi a Constantin 
delegata. Sed Augustinus istud ipso hoc 
delegavit, dixit. Etquid tum? Sumanturn 
per vocabula stricte? Quamvis ergo isto v 
delegare visus sit S. Augustinus, non aliud. 
significare voluit, quam Constantinum caust 
misi«se ad faciendum de ea judicium, et re 
ad Episcopos, tamquam ad' competeris forüi 
enimvero Constantinus non tantum post lio 
manum, sed etiam post Árelatense multo 
adhuc Episcoporum Concilium judicium Me 
per seipsum exercuit de hac Donatistarum 
Idem judices dedit Episcopos e Gallia, qui 
mano Concilio judicium 'exercerent , ad qu 
pertinebat Africana Ecclesia, nec ullum jv 
rium supra hanc habebant. Est in test; 
. Augustini, Constantinum non esse aus 
causa Episcopi jJudiegre. Igitur sensit, ho: 
cium sui juris non esse. Quod tamen istuc 
de in se etiam assumipserit, fecit non nisi 
importunitate Donatistarum , obque eam 
fore, ut qui nec Romano, nec Arelatensi 


"4b an. I. Er. Chr.usque ad Sec. IF. 5359 


lio cessissent obstinati, hos sux auctoritatis reve- 
rentia permoveret ad parendum. Omne vero ju- 
dicium in eo constitit, ut productis Actis judicio- 
fum. de Christianis in persecutione habitorum , 
isiverit per seipsum; Felix Aptungitanus tra- 
issétne Sacros libros, in quo' fundabant, cur 
iterentur adversus Episcopatum Caeciliani, Hoc 
Áctorum examen jam etíam prius Constan- 
| commiserat Aeliano Proconsuli Africe. R es- 
pitur hec stricte nec attinebat ad negotium ali- 
ipuod spiritusle, in quo jus situm omne Fcclesia- 
Wticum est. Si Constantinus dum per seipsum ex- 
it Donatistarum causam, abjudicassel Episco- 
Caeciliano, cui is adjudicatus fuit et per 
Boncilium Romanum, et per Árelatense, desiis- 
ete esse legitimus Episcopus? Imperatorne ei 
Büimere potuisset spiritualen potestatem? Episco- 
Pà antem e Gallia a Constantino designati ad fa- 
Mlendum judicium in caus& Africana, si soli tan-- 
iy instituissent hujus cognitionem , fuissent so- 
o arbitri, non competentes judices. — Át 

Mero ubi hos Romanus Pontifex, ad quem juris- 
inet supra universam Ecclesiam, assum- 

igit ad juditii consortium, in cujus potestate etiam 
iit, committere , et delegare judicia de causa cu- 
pris Ecclesie aliis suo arbitratu, hi veri erant ju- 








v 


/$2* |. $ Bi. 


240 Justit. Hist. Eccl. Pars £4. 
6. 51. 


Concilium 7frelatense. Etiam in hoc Concili 
sam perdunt Donatista. drgutia, quas 
nagius format ex hoc Concilio adversus f 
numt Pontificem. 


Donatiste , cum iis res in Romano Co 
non ad voluntatem cecidisset, adversus sente: 
reclamaverunt. Dicebant, non fuisse inqui 
in id, Felixne Aptungitanus, qui Caecilignu: 
dinavit , libros Sacros tradiderit in persecut 
Aeliano Proconsuli Constantinus demandsat, u 
ex Actis Proconsularibus exquirat. Bepertu 
dum Sacre Scripture apud Felicem. queesita 
ejusque domum hac de causa ventum fuisset, 
non fuisse domi neque ab hoc esse quidqum 
ditum, nequidem per alterum eo jubente, aut v 
te. Cum Donatistis haec amputata esset via ad 
gium, ineunt aliam. Opponunt adversus Rom 
Concilium, non fuisse in hoc Episcopos suff 
numero ad ferendum judicium, suo istostantu 
bitratu egisse omnix, neque sibi fuisse conce 
omnia libere proponere, quemadmodum 2 
fuisset. Petunt igitur aliud numerosius, 
illud Roma fuerit, Conciliam. Et hoc iis p 
tit Constantinus, datisque literis ad. Episcopc 
ex diversis, et prope infinitis locis , quemt 
dum est in ipsius Constantini epistola scriptu 
Chrestum Syracusanum Episcopum apud Eus 
lib. 10. H. F. cap. 5. Jfrelatem, qua Gallia 
tas est voluit convenire. S. Augustinus lih. 1 
Parmenian. cap. 5. habet Episcopos, qui cor 
rint, ducentos. In Adonis Chronico plane s 
ti dicuntur fuisse. — Augustino autem poti 
benda est fides. Anno 3214. habitum est ho 


4fb aii. T. Er Chr. usque ad Sec. IP. 3í1 


lium. Melchiades Papa jam fuit mortuus. Sil- 
"ster ei a. 315. successit in Pontificatu, qui suos 
jam legatos, Claudianum , et Vitum Presbyte- 
9$, Eugenium, et Quiriacum Diaconos misit ad 
oncilium. Donatistis nihilo melius, quam in Ro- 
ino Concilio, etiam hic res successit. Defece- 
ant in probendo et eo crimine traditionis libro- 
gm, quo accusarunt Felicem Aptungitanum, et in 
uod Caecilianum vocarunt denegati victus Mar- 
rribus, in carcere positis. Itaque causa .rursus 
aeciliano adjudicata est. Multiquidem agnita ini- 
uitate accusationis, qua facta Caeciliano est e 
lonatistis factionem deseruerunt, sed non eo mi- 
us hac postea adhuc etiam crevit, et majores 
mbes, pluraque mala fecit. 


Canones, et statuta a se facta Synodus Arc- 
wensis misit ad Silvestrum Papam his usa ad eum 
erbis : Placuit etiam. a te, qui majores diocecses 
Wes, per te potissimum omnibus intimari. Epi- 
sópi ex diversis, et prope infinitis locis sunt con- 
ocati ad hanc Synodum per literas Constantini, 
1, quod paulo ante demonstratum est. Synodus 
:relatensis II. a 555. celebrata, hsbet hos Ex omni- 
hs mundi partibus fuisse Episcopos, qui ad .hanc 
irelatensem I. Synodum convenerant. Hujus ta- 
ten Synodi Episcopi professi sunt, Silvestrum 
iajores dioeceses tenere; quam eae essent, quarum 
i Episcopi essent. Quid hinc venit concluden- 
&m ? aliundne, quam professione hujus Synodi 
irisdictionem Romani Pontificis esse extensam . 
Itra eos terminos, quibus continerentur dioeceses, 
suarum Episcopi aderant in Concilio? itaque su- 
'* eas etiam Ecclesias, quarum Episcopi non in- 
rfuerunt Concilio. Per Silvestrum deinde volu-- 
unt aua statuta promulgari, idque, quoniam ma- 

| ! $00 jo" 





surum suis Statutis Synodus credidit, &1 pei 
promulgata, et data omnibus ad observand: 
sent. Robur autem, et firmitatem statutis ( 
lii dare est eadem confirmare. - 


. . Aliam vero Basnagius in Annalib. huc : 
verba Concilii Arelatensis animadversionem 
Jilud, inquit, in observatione ponendurm , 2 
tenses, non ut subditos Principi decreta Sil 
sua notificasse, sed ut collegas cum fratre 1 
lo charitatis copulatos , neque etiam ab eo , 
tare robur, vimque canonibus suis incutiat 
mundare, ut eos omnibus manifestos faciat 
Ahibito verbo, Placuit: quod imperantium 
nons rograntium , sane judicum , non subdit 
F4 istane vel inter se coherent? Dixit, Are! 
ses sua decreta notificasse Silvestro, non ut 
ditos Principi, sed tamquam collegas, cum 
tre, vinculo charitatis copulatos, statimque 
hoc eosdem Arelatenses mandasse Silvestre 
eorum Canones manifestos faceret, adhibito 
bo, Placuit. Nam, qui: Silvestro mandarun 
eorum Canones manifestos faceret, huic ne 
tantum notificarunt tamquam college, cum 
velut cum fratre, charjtatis vinculo copula! 
sent? Deinde istud, Mazdasse adstruit ex : 
P/acuit : quod Imperantium dicit esse, noi 
gantium, sane judicum , non subditorum. À 
erzo sibi rursus contradicit? Quomodo enim 
Jatenses collegz Silvestri, et cum hoc velut 
Íratre nonnisi charitatis vinculo copulati, si i 


"db. an. 1L. Air. Chr. usque ad eo: IV. 545. 


rerunt haic velut subdito suo? Et unde, ex qua 
lingvee latine schola, aut €x quo auctore latino 
Basnagius, istam verbi JP/ace£ significationem ha- 
bet, esse hoc verbum imperantium , non rogan- 
tium ,. sane judicum, non subditorum ? Hoc. enim 
tdlummodo exprimit, rem , quz cuipiam dicitur 
placere, esse secundum hujus animum , et volun- 
'tatem.— Est. Protestantium, et secundum hos Fe- 
bronianorum Fpiscopos esse omnes potestate in- 
ter se-equales. Vel hujus ne igitur meminit,Bas- — 
magius, dum dixit Arelatenses;Silvestro mandasse, 
yt eorum canones manifestos faceret? Imter eos, 
squorum alter mandata potest dare , alter hec exe- 
&joi obligatur ,; estne potestatis eequalitas? Ipsam 
iequalitatem | Episcoporum sustulit, quam quaesivit 
atatuere per Primatus annihilationem. 


In eadem epistola Episcopi hujus Arelatensis 
QConcilii ad eumdem Silvestrum scribunt: 44d zfre- 
Weuseme cir ates, püssimi Imperatoris voluntate 
«xddlucti ,| .ude..te | gloriostssumne, Papa commerita 
(reverentia salutpunus. Hinc quod hi se Imperato- 
iris voluntate sdductos. esse Axclatem | ad: Cóncili- 
wm dicant, idem. Basnagius istam conclusionem 
Yecit: Nempe Principibus facultas inest cogendi 

Mia, ut-sarta, tectaque eit [Ecclesias traxquil- 
At vero ex eone, quia quis rem aliquam 
geli, sequitur iterum , ut. ad, banc etiam habegt 
pe, ct od ejus.. hiec spectet potestatem ? Ergo 
idquid voluerimus, hujusagendi, et faciendi ha- 

abimus, .et auctoritatem, Ultro conceditur per 
Constantinum Imp. et hoc Arelatense, et deinde 
Nicaenum , et |luza alia per alios Imperatores es- 
se convocata Concilia. Sed illud fuisset proban» 
dum JBasnagio; legitimum futurum Concilium, 
idque generale, etiamsi, hujus celebrationi suum 
| con- 


544 Pnetitut. Hist. Eccl. Pars. P. 






















eonsensum non adjiciat Romanus Pontifex? Pri». 
ceps est caput sui regni. Absque ejus auctorit*- 
te potestne regni conventus institui ?, Ánne vero 
Secularibus Principibus vel Petro dictum a Christe 
est, Pasce ovés meds? Ex quo nemo non adve 
tet; quam illud etiam stare possit, quod pariter 
ex hoc Arelatensi Conéilio exsculpere voluit idesi 
Basnagius in Annalib. ad a. 525. non requiri «| 
generale Concilium, ut his Romanus Pontifex prt 
sideat , sive per seipsum, sive saltem per suos le 
gatos. Hec, que Basnagius ex hoc Concilio Are 
latensi adstruxit adversus eam auctoritatem, quan 
vb àui Primatus habet Romanus Pontifex sunt 
me etiam commemorata, et considerata Disserts 
tione VI. $. 4. 5. in Selecta argumenta Hist. Ecd. 


e 


$. 5a. ; 
M5. [relatensis. Concilii sententia. Donatista el 
Imperatorern appellant. Etiam hujus sentem 
tía cadunt. Horum violentia comprimi debui 
per Imperatorem. 4dugent suam sectam.  Ktii 


Rome sibi constituunt. Episcopum. d 


OM 


Qui copiosius Concilium habere voluervwi 
quani fuerit Romanum, et quod iis preestitum 
Árelate;:tamen neque hujus sententie Donatiité 
acquieverunt. Denuo Imperatorem adeunt. Pe- 
tunt, ut is causam per seipsum cognosceret, ju. 
diciumque ferret. Is indignatus, Episcopos Do- 
natistas, qui in Concilio fuerunt Arelatensi , in 
custodia servari, ceteros in África, qui reniteren-. 
tur sententie Concilii, ad se mitti jubet. In epi- 
stola ad Patres Arelatensis Concilii laudato judi- 
cio quod tulerant, Quoties, inquit, a me jam 

ipso 


41b an. I. Er. Chr.usquead Sec. IP. 545 


so improbissimis aditionibué suis sunt condigna 
sponsione oppressi? -—- Meum judicium postu- 
nt, qui ipse judicium Christi exspecto. Dico enirn, 
se. veritas habet : Sacerdotum judicium ita de- 
! haberi, ac si ipse Dominus residens judicet. 
ihi] enim licet his aliud sentire, vel aliud judi- 
re, nisi quod Christi magisterio sunt edooti. 
uid igitur sentiunt maligni homines ? . Officia, ut 
re dixi diaboli. (Hoc est, sentiunt, et sapiunt ea, 
ve sunt diaboli.) Perguirunt secularia relinquen- 
' caelestia. O rabidam furoris audaciam ! Sicut 
causis gentium fieri solet, appellationern inter- 
uerunt. Apud S. Augustin. Epist. 88. | 


Ft tamen. eessit illorum importunissimee peti-- 
ni, quod speraret sic füturum, ut homines turbu- 
tissimi se se tandem componant. Igitur Romam 
; venire jubet , unaque Ceecilianum. Hic au- 
n, ignotum, ob quam causam ad tempus con- 
tutum non venit. Ínstant Donatiste, ut [mpera- 
' in absentem, quasi cujus jam appareret ex ab- 
itia mala causa, forat sententiam. :Et quia hoe 
perator non fecit, cogitans, posse justarn habe- 
causam , cur ad tempus non affuerit, audacis- 
e pars Donatistarum Roma' discedit. Quod ne 
iqui etiam facere possent, his custodias apposuit, 
diolanumque eos duci jussit, quo et ipse pro- 
tus est. Quo cum etiam Caecilianus venisset , 
it verba. S. Augustini Epist. 43. cognita causa, 
a diligentia, qua cautela, qua provisione, si- 
' ejus indicant litere ( Constantini ) Caecilia- 
n innocentissimum , illos improbissirnos judica- 

Judicio, quod Imperator tulit, Donatistee re- 


reri ausi coram mon sunt. Is itaqhe credens, 
| | Jam 


946 ^ — ' Instit. Hist. Eccl. Pass 1. : 

" jam posthac pacatos futuros, suarhque auctorite- 
tem reveritüros , non tantum reverti in Áfricam 
permisit, sed hos, etiam commeatu ad iter instr- 
xit. Ubi in Afrioam pervenerunt, sparserunt, 
Imperatorom ab Osio Cordubensi Episcopo ,. fau- 
tore Caeciliani, cujus consiliis se regi. siverit, in 
ductum ad ferendam. haud equam sententiam, 
Quid fit?, Invadunt Catholicorum Ecclesias, et oc 
cupant: et quasi quia Cátholicoram fuerint, ideo 
contaminate essent, in his altaria alia conírege 
runt, et ejecerunt,. alia raserunt ; idem cum cali- 
Cibus., .et saoris vasig fecerunt, ipsos etiam Fecle- 
siarum parietes laverunt, denuoque. eas deinde 
initiarunt. .E£ u£ omnia Sacrosancta violarenl, 
sunt verba Optati. Milevitani lib. s. cont. Parme 
nian. etiam ..Eucharistiam jusserunt canibus fundi 
non sine signo Divini judici. Nam idem cane, 
accensi, rabie, ipsos dominos suos, quasi latro- 
nes sancta Córparia reos, dente vindice tamquam 
ignotos, et inimicos lamiaverunt. |. dmnpullam qu- 
que Chrismatis per fenastram, ut frangerent , je- 
ctaverunt. Et cum casum adjuvaret abject(o, noa 
defuit manus ;dngelica ,, qua» ampullam spirituali 
aubvectione deduceret. . Projecta casum sentire 
non potuit : Deo muniente àllasa, inter. saxa com 
sedit. Dum hec eadem Natalis Alexander in su 
memorassot Historia, et huic Donatistarum facte 
assimilasset illud, quod, actum similiter a Calvini s€ 
ctatorihus in Catholicorum Ecclesiis in Gallia est, 
hanc comparationem Basnagius non bono stoms- 
cho tulit. Ut igitur pro. ictu quasi.ictum redde- 
ret, Sic dum de Donatistis, et ipse in suis Ánnz- 
libus ageret, scripsit: Juvat de turbulentissimii 
7noribus ( Donatistarum) aliquid attexere, quo ma- 
gis innotescant , Natalisque /flexandri, ac quam 
plurium farine | ejusimadi hominum cantundatur 

. ini- 


"fb art. T, Ar. Christ. usque ad.Sec. IP. 345. 


juitas : quibus placuit "Calninistarum .here- 
| ab hisce moribus damnari facto sohismate. 
natistis simillimorum. |.Eo dementia procassit 
Nes IDonatistarum , ut - (Sacra omnia: pedibus 
iculcarent , nulla quiders idololatria , nullo su- 
stitionis veneno contaminata. Natalis Alexan- 
| itaque ac quam plurium farine ejusmodi ho: 
num contundit iniquitatem; negans inter id, 
od Calviniste in Gallia fecerunt, et illud, quod 
natistee in Áfrice, esse eequa]itatem. Sacra enim, 
e pedibus Donatiste proculcarunt, nulla ido- 
itria, nullo asuperstionis veneno :fuisse contami- 
a, contra yoro qua Calviniste proculcarunt 
sse idololatria , atque superstitionis veneno con- 
ànata. Im eo videlicet ponit idololatriam, et 
Ierstitionis venenum., quod in. Eucharistia, in 
"75 usum vasa: sara sunt, Christum re ipsa 

item credamus ,. et adoremus, crediderintque et 
maverint Catholici in Gallia , quorum Sacra 
a proculcarunt Calviniste, At vero Catholici 
um in África idem crediderunt, et tenuerunt 
Eucharistia , qüod tunc Galli Catholici,. quan- 
Sacra eorum vasa proculeata sunt a Calvinistis, 
nunc quoque. credimus Catholici: nec tantum 
i Catholici idem: hoc crediderunt, et professi 
it, sed omnes ubique per universam Ecclesium. 
id in Africa creditum sit, quaerimusne luculen- 
'em testem S.. Augustino ? 1s vero non de sola 
ica, verum generaliter de omnibus in Ecolesia 
wratione in Psal, 98. Nemo, inquit, i//am Car- 
» manducat , niei prius adoraverit. Ergo ma- 
fte equalitate inter factam Donatistarum, et 
vinistarum ,, Basnagius non contudit iniquita- 
| Natalis Alexandri &c quam plurium farine 
unodi hominum : sed si hec rabies in Donau- 
fuit, qus proeulcarunt Sacra vasa, quemad 


mo- 


548 — — Dutitut. Hit. Eec), Phrs E 


modum ipse etiam" DBasnagius asseruit, ' ide: 
derit; quomodo defensurus sit Calvinistas, n 
rum rabies immanis: fuerit, et scelus, omn 
lolatria: gravius," Christum proculcando, dum 
vasis sacris, et ipsa Eucharistia idern, quod 1 
tiste egerunt, 


|. Constantinus dum vidisset suam quoqu 
ctoritatem nihil pensi haberi a Donatistis, : 
severius cum his ágere. taque omtes fac 
primores, et antesignanos in exilium misit, o: 
que eorum Ecclesias jussit adimi ipsis, Cath 
que tradi; prohibuit otnnis eorum convent 
atque loca, in quibus ista celebrabant, fisc 
dixi: Attamen iis, quos exilii poena affe 
réditum non multo post conóessit, eo resp 
quod essent Sacerdotes, declaravitque, se sc 
ac facinus eorum relinquere vindici Deo. 
stinus. Epist. 195. Qua vero lenitate Const 
Donatistae abusi, non tantum in Africa con 
runt suam sectam dilatare , atque in omnib 
vitatibus, et locis sus& factionis ponere Epis 
verum etiam extra hanc, idque in ipsa etia 
be Roma. Id, quod hac de causa fecera: 
quod de sua secta solebant jactare, extra 
nullam esse veram Christi Ecclesiam ; secum 
viderentur habere Romanum Episcopum. 
iste Romanus Donstistarum Episcopus sin: 
ge esset, quidam ex eorum numero R 
&bitatum iverunt. Qua de re 4ic scriptum 
Optato Milevit, lib. 3. cont. Parmenian. £ 
Pictor, hoc eorum Episcopo Romre nomen 
erat ibi filius sine patre, tiro sine princip 
scipulus sine magistro , sequens. &ine antece 
inquilinus sine domo, hospes sine hospitio, ) 
sine gre;e, Episcopus sine populo. Noa 


4b an. I. £r. Chr. usque ad Sec. IF. 324g 


rz, aut populus appellandi fuerunt pauci , qui 
wer quadraginta, et quod excurrit basilicas lo- 
m, ubi colligerent , non habebant. Sic spplun- 
m aliquam foris a civitate gradibus sepserunt , 
Mi ipso tempore conventiculum habere potuissent : 
de Monsenses appellati sunt, Filium sine patre, 
ronem &ine principe, discipulum sine magistro, 
quentem sine antecedente hunc Victorem Opta- 
M vocat, quod iste se successorem in Cathedra 
etri venditaverit, quam successionem nulla ra- 
one probare sive ipse, sive Donatistz potuerint, 
am hec Donatistica Episcopalis cathedra Home 
iparuerit recenter ,. nullam habens fluxionem a 
esto Petro, neque hujus nisi unica sit Rome 
piscopalis Cathedra, quam .vero Siricius teneret, 
erus S. Petri successor, utpote Cum quo, sunt 
wius Optati verba, nobis lotus orbis .commer- 
io Formatarum in una communionis societate 
oncordat. , Ac deinde idem 7estre, inquit, 'Ca- 
ledree vos originem reddite, qui vobis vultis 
mctam Ecclesiam vindicare, , sed et habera vos 
| urbe Roma partem aliquam dicitis. Ramus 
i vestri erroris, protentus de mendacio, non de 
sdice veritatis. Eam videlicet probat, et asserit 
piatus veram Christi Ecclesiam esse, que cum 
omano Episcopo, S. Petri in ejus Cathedra suc- 
5s0re, in communione .esset. Hujus vero €om- 
unionis, átque conjunctionis cum Cathedra 8. 
'tri, in qua Christus unitatis originem posuit, 
nnium Ecclesiarum testes esse Formatas literas, 
ias a Romano Pontifice haberent. , Quamobrem 
Augustinus quoque istam rationem iniit in di- 
utando cum Fortunatiano Tuburbisensi Donati- 
mum Episcopo, ut ipse testatur Epist. 165. ad 
eusium. Z7Zic primo, inquit, asserere conatus est, 
dque terrarum css$e communionem suam. Quo 
. re- 


- 


35o Instit. Hist. Eccl. Pars 4. 


rebam , utrum epistolas Comrmumnicatorias , quas 
JFormatas dicimus , posset , quo vellet , dare: e& 
effirmabam , quod manifestum erat omnibus, Me 
modo illam facillime terminari posse queestionem. 
Formate enim erant ab Episcopo Romano acce- 

te literae, quibus testabatur, suam eum eo, cui 
Dias dabat , communionem, atque adeo instar tes 
sere, qua Episcopus has Formatas habens probare 
posset, se Catholicum esse atque Orthodoxum Fpi- 8l 
scopum. Atque hoc est, quod ut supra $pho 48, Jf 
vidimus Melchiades Pàpa in Concilio Romano, 
dum Caeciliano adjudicasset Episcopatum Cartha- f 
ginensem, hac verborum forma usus etiat sit: 
ISuce communioni Ecclesiastica integro statu re 
tinendum merito esse censeo, et iis, qui a Ms- E 
jorino erant Episcopi ordinati , promittens, se [ 
se eos in Episcopatu confirmaturos, dixerit, com- 
munionis literas se iis daturum. 4 Romana E- 
clesia, sunt. verba 8. Ambrosii Epist. 11. ad Gre- 
tian. Imp. £otíus orbis Romani capite in omms X 
venerandae communionis jura dimanant. Dons- Ff 
tisue, dum hanc Petri cathedram non tenerent, 
tamen volebant videri, se hanc tenere, manifesto E 
indicio, his quoque fuisse persvasum, non nisi f 
eam esse posse veram Christi Ecclesiam , que 
Cathedram S. Petri haberet. Sunt Christi verba 
ad Petrum: Super hanc Petram aedificabo Eccle- 
siam meam. Matth. 16. v. 18. 





"b an. 1. Zr. Chr.ueque ad Sec, IF. — S51 
| 6. 55. 


Wchisma Donatistarum proficit ad ipsametinm hoe- 
resim, Eorum dogmata &aeretioa. Forurmterm 
&cissio in plures sectas. De CircumcellioniGus. 
Compositio : Donatistarum tentata per : collo- 
quia. BEEN 

T 20Uj 

Ex schismate Donatistae üevenerunt etinm ad 

haeresim. Quod plerumque contingit in iis, quise 

mb Ecclesia segregant. Dum enim volunt videri , 

id. non fecisse sime causa, et Ecclesiam criminan- 

tur de rebus, que Religioni hon sint consenta- 

nee , ipsi in :contraria feruntur. In Donatistis sic 
accidit. Nolueruut manere ih communione cum 

Caeciliano Episcopo Catholiep: 'et quia hunc pro 

vero, et legitimo Episcopo habuit Catholica Eccle- 

ia, communionemqne cum eo servavit; ab hac 
4guoque, quesi ejusdem criminis male ordinationis, 
quo Caecilianus teneretur, consorte, se-disjunxe- 
runt. Huc usque videri poterat tantum schisma, 
quod egerunt. Sensim vero ittm .estulterius. Cae- 
ciliani ordinationem nolueruntyálere; quod facta 
esset per Felicem Aptungianum , qui per tradi- . 
tionem librorum sacrorum 'in.persecutione, quod 
in humc, tantum falsum etiam ermmen contulerunt, 
exciderit ex communione Ecclesie. Per telem ve- 
ro Episcopum, positum extre communionem Fc- 
clesie , asserebant, non tantum. illicite fieri ordi- 
nationem, sed nec posse valere. Ab eo enim, qui 
extra Ecclesiam esset, non posse tribui ea, et con- 
ferri , qua. sunt Fcclesie. | CiBecilianum communi- 
casse cum Felice Ájturgitano ordinationem ab hoc 
suscipiendo: cum Caeciliano autem cominunicare 
omnes Catholicos Episcopos. :Hac: itaque retione 
primo Ceecilianum , deiude. autem ' ómnes Catho- 


Jicos 


95g  .  dnetitut. £ist. Eccl. Pars f£. 


licos Episcopós$ excidisse e communione Ecclesie, 
et desiisse esse in Ecclesia, quaque proinde apud 
se solos perstet. .À sacramento Ordinis, cuj 
collatio non possit valere facta ministrum. er- 
communicatum, processerunt ultra ad alia etiam 
Sacramenta, ipsumque Baptismum: atque hun 
negabant, valide administrari, non tantum pet 
hereticos , sed per ipsos etiam Catholicos, ta» 
quam alienatos ab Ecclesia propter comniunionem 
cum Caeciliano. ' Quamobrem omnes sive hereti- 
cos, sive Catholicos transeuntes ad suam sectam B. 
rebaptizabant. Nondumque etiam hic constiterunt. 
Sed cum donum Spiritus sancti per Sacramenta 
conferatur, arhittat vero hoc donum. omnis, qui 
crimen in se habet, concluserunt , atque dogma 
sibi sfatuerunt , neque per hominem aliquo cri-, 
mine affectum Sacramentum quodcumque admisi- 
stratum valere, et habere vim. Etiam vero hinc 
adhuc ulterius processerunt. Nam cum adversum 
hoc objectum esset, si ita res haberet, quemad- 
modum ipsi dicerent, futurum, ut'nulli li 
fidere Sacramentorum administrationi: siquidem 
de ministro certum nobis non sit, num peccati sit 
expers, deventum) a Donatistis est etiam eo, ut. 
asseverent, Ecclesiam esse omnis macule expertem, 
"mullosque peccatores esse in Ecclesia: denique 
hanc unice sibi esse. Donatistarum hos errores in 
primis videre est apud S. Augustinum in comple- 
ribus libris, quos adversum eos confecit, et scri- 
psit. | | 






















In Donatistis illud quoque contigit , quod & 
factum est in pluritis aliis sectis, ut posteaquam 
ab Ecclesia se separassent; neque etiam inter $6 
conjuncti manserínt. Donatistis post Majorinum 
. Carthagine Donatus fuit Episcopus, post hunc Par-! 

| me- 


"b an. 1. Air. Chr. usque ad Sec. IP. |. 553 


ménianus, et hoc mortuo Primianus. Hunc Donatistze 
im concilio suo Cebarsussitauo centum et amplius 
Episcoporum, accusatum a Maximiano, ejus diacono, 
quod ad communionem indignos reciperet, et de 
is quibusdam rebus, ex Episcopatu deposuerunt, 
áàn ejusque locum hunc eumdem Maàximianum Epi- 
ercopum fecerunt. Át vero alii Episcopi Donati- 
ete Primiani partes susceperunt, et in Concilio 
JBegajye, in Numidia habito, numero trecenti de- 
«cem, Maximiano exauctoráto, Primianum ad Fpi- 
NüNCOpatum .reposuerunt, et quia Clerus ei etiam 
ffuerat contrarius, hunc quoque totum gradu .mo- 
Mrerunt. Hinc inter Donaustas exarsit ignis, quem 
irxcommunicationüm , quasi. quibusdam facibus ar- 
entibus, in/se mutuo jactatis accenderunt tam 
idum, et atrocem, ut ipsi se alii alios invade- 
ient, et Ecclesias eriperent, nec ab aliis injuriis 
mbstinerent. Hinc facta scissione Donatistarum, ho- 
Eum alii dicti sunt Maximianiste, alii Claudiani- 
iter , alii Urbaniste, alii Rogatistee, alii aliis no- 
liminibus ab iis, qui factionum harum primipili 
, nominati. 

















'. Nulla vero harum perversior secta fuit, quam 
, que Circumcellionum vocata est. Circum cel- 
et tuguria vagabundi errare consveverant, 
e more praedonum grassari , rapinasque exer- 
lere. Hincque suum etiam Circumcellionum no- 
i. acceperunt. Nulli licuit, ait de his Optatus 

ilevit. lib. 9. cont. Parmenian. securum esse in 
sessionibus suis, debitorum Chirographa &mi- 
vires , nullus creditor illo tempore exigen- 
habuit libertatem.  Terrebantur omnes literis 
qui se Sanctorum duces esse jactabaut. 
zid, et Fasiv hi Sanctorum duces erant, qua- 
se Circumcelliones praedicabant. Et si obtem- 


: Jfomu lus £L 92. - peran- 


554 Instit. Hist. Eccl. Pars LJ. 


perándo eorum jussionibus tardaretur, ac 
subíto multitudo insana, et procedente 
creditores periculis vallabantur , ut qui pi 
stitis rogari meruerant , retu mortis hum 
pellerentur in preces. Etiam itinera non p. 
esse £utissima. Quot dornini de vehicule . 
cussi ante mancipia sua, dominorum loci: 
tia , serviliter cucurrerunt ? Sed et in seip: 
deles erant, et carnifices, qui se per vari 
tis genera, inprimisque ex alto se preci 
in aquarum gurgites insiliendo, vel igni ti 
enecarent: alios quoque utriusque sexus s 
tem sibi ipsis consciscendam adigebant, : 
atrociorem comminantes, nisi hanc ipsi : 
merent. Huncque furorem ipsi Religionis 
vocabané , mortuosque ista ratione in Mi 
numero habebant. S. 4duguétinus lib. de 


cap. 69. 


Constans Constantini M. filius, cui Aft 
patris obitum obtigit, de his coercendis ver 
nibus Taurino Prefecto Africe mandatun 
qui eum nulla ratione alia hos frenare p 
militum catervas in eos immisit, et obi 
eos jussit. Quos vero illi deinde pro Ma 
habuerunt, Constantem véro tyránnum , 
secutorem vocarunt, omnesque Catholico: 
nes nefarios , impios, ethnicos. Ejusdem ( 
tis jussu etiam aliorum Donatistarum : 
pulsi sunt in exilium. Dum autein Impe 
Julianum apostatam devenisset, et iste E 
omnibus quarumcumque sectarum , qui 
erant, reditum concessisset, quod ideo 
ut mutuis dissensionibus, quemadmodum s 
Christiani seipsos conficerent, Donatistee 
cum rediiseent ; eo ferociores evaserunt, 


"4b an. I. £r. Chr. usque ad Sec. IF. — 555 


:intum Ecclesias iterum Catholicis eripuerunt, sed 
fustibus etiam in hos, atque cedibus grassaban- 
tur. Valentinianus, Gratianus, Theodosius Impe- 
ratores leges adversum eos tulerunt severas, coa- 
ctique sunt Fcclesies restituere, quas Catholicis 
eripuerant, inhibita quoqüe iis est rebaptizatio. 
Compressa ad tempus est eorum audacia: quin 
temen venenum sue&e hereseos desisterent diffun- 
dere. 
5 —— Episcopi Catholici in Africa miserati calami- 
Estem , que jam tam diu afllixit Africanam Eccle- 
jam, dumque Donatiste Catholicos partim blan- 
tiis, et svasionibus allicerent ad suam sectam, 
rtim metu, atque minis impellerent, sub ini- 
seculi quinti, Imperatoribus, -Árcadio, et 
onorio conventum instituerunt Carthagine consul- 















*andi causa, quanam ratione malo huic mederi 


ossent. Itaque capiunt consilium , Donatistas in- 
jtandi ad familiare colloquium , idque seorsum in 
Javis civitate inter Episcopum utriusque partis,' 
Jtholicum, et Donatistam, presente etiam ma- 
fistratu, nec exclusis etiam aliis, si qui vellent 
jlloquio interesse, in quo placide, modeste, ani- 
sque tranquillis conferrent, quomodo componi 
sset dissidium. Non acceptarunt Donatiste tam 
lutarem, tamque opportunam ineundz pacis ra-- 
bnem, atque alii alias causas preetexebant, cur 
ollent hoc facere colloquium. Crispinus Calamen- 
i$ Episcopus e Donatistarum parte invitátus a 
peidio Episcopo Catholico ejusdem civitatis, 
bspondit, sibi non esse integrum , immittere se 
|l tale. colloquium, antequam habito concilio 
liorum. Episcoporum haberet consensum. Possi- 


rito proponit. Dat responsum et ipse scripto, 
Pto proF |^. 25* sed 


lus horpinem denuo adit, rogat, et quepiam ei - 


556 ^ Instit. Hist. Exci. Pars. 


sed arrogans, asperum, et cum Possidii despect 
nihilque habens, quod ad rem esset.: Quo  respen 
$0 in publicam notitiam' prolato, cumP,Crispinu 
rideretur, quod descendere ad colloquium ausq 
non esset, 'eoque magis dum ipse jain senex,.Pos 
sidius Juvenili adhuc àetate esset, quodque i 
apud suos contra Donntistas corionatus esse, 
aliud responsum eidem-Possidio Donatiste: , ador 
narunt. [ter fecerat Possidius, domum , in quei 
divertit, Donatistarum caterva ductore Crispiné 
Presbytero , Crispini Calamensis .Episcopi cognati 
cinxit, fustibus armata, tecto ignem subjecit, á; 
res effregit, Possidium validissime contudit, eque 
currum, et quidquid habuit, rapuit, et abstulf 
SS. Jugustinus lib. 5. cont. Crescon. cap. & 


L| 
LI 





Possidius in Fita S. Mugustini. Optatus Mili 
vitan. Ll 2. et 5. contr. Parmenian. : 


$. 54. (— 


Donatistarum iteratus furor. | Eorum facin 
admissum in Maximianum Catholicum Epi 
pum. FHonorii Imp. edictum adversurn eos. 
lationes cum his institute. | Schisrna 
vergit ad interitum. 










Incassum tentata cum Donatistis sunt 
: quia: quin brevi ferociores etiam facti sunt. 
thi minabantur Italie, quam et invaserunt: 

ue Homam quoque cepissent, et diripuisse 

ttalum Urbi przsfectum ad purpuram sum 
dam adegerunt. Tali statu rerum , tam tur 
Honorius Imperator, metuens, ne Africa ab 
deficeret, AÁttaloque se subjiceret, Donatistis B 
bertatem rcligionis concessit. Hinc audacia hore 
| | magi 


4b ai. LYXEF. Chr7usque ad S&c. F7. — 587 
imxfris crevit, atque in Sacerdotes Catholicos gras- 
ibantur indignissime, novo etiam in hos excogi- 
ito supplicii genere. Nàm ubi hos fustibus crude- 
ter cofitudissent , deinde in eorum aculos calcem 
erventem cum aceto infuderunt , luminibusque 
rivarunt. Áegre ipse etiam S. Augustinus; eorum 
aanus evásit locatis sibi sepius insidiis, Jamque 
n ipsorum Circumcellionum menus semel incidis- 
€t, nisi casu, iter faciens, a via aberragsgt. Sed 
dhil eo- truculentius fuit; quod Maximiano Ba- 
mjano Episcopo Catholico accidit. Iste Ecclesiam 
uam a Donatistis occupatam receperat auctorita- 
s magistratus. AtDonatiste hanc denuo dumque 
Kaximianus .rem in ea sacram faceret, invadunt,- 
&que hunc, eonfracto altari, infra quod se re- 
ondiderat, ejusdem altaris fragminibus ita: ca- 
lunt, ut pro mortuo sit ablatus a Catholicis. Quia 
rero hoc cüm Psalmorum cantu fecerant, velut 
Martyrem celebrantes, iterum etiam in hos cum 
üstibus Donatiste irruunt, iisque diílüugientibusg 
Maximianum , quamvis hunc et. ipsi jam mortuum 
redidissent, fustibus pulsant, et ad sterquilinium 
bjiciunt. Qui nullum vite indicium jam dederat, 
&men nocturno frigore refocillatus ad. se rediit, 
t respirare ccepit, clanculumque asportatus etiam 
uratus eit. Hic deinde cum pluribus aliis etiam 
Kroces injurias perpessis ab iisdem Donatistis, ad 
norium. Imperatorem ivit, et tam ipse, quam 
i, quid passi essent. a Donatistis, ci exhi- 
Merunt. Visa rei atrocitate [Imperator ita motus 

ut ne nomen quidem Donatistarum : voluerit 

tra exstare. Itaque non tantum Ecclesias, verum 

nia etiam: alia loca, ubi conventicula .celebra- 

t, jussit illis auferri, nec mon generaliter 

imnibus haereticis sue secte exercitium interdi- 

ib, mulcta etiam pecuniaria constituta in magi- 
| ^ stra- 









Á^ 


588 —— Jnstitut, Hist. Eccl. Párk EZ 


stratus, si segnes in lege hac observanda, etvin 
dicanda fuissent. S. 4ugustinus Epist. 115. Po. 
sidius in S. Jugustin. Fita, Cod. Theodo. dr 
JHeret. lib. 58, et de Baptismo lib. &: et 5. 




















Dum autem tam Donatiste, quam ceteri here 
tici, ad ea etiam, que sunt Religionis Catholics, 
vi adigerentur, et compellerentur, iste agendi me 
dus cum hareticis multis Episcopis nom probabe- 
tur, neque etiam S. Augustino. Senserant , ut ei 
in Epistola 48. ejusdem Augustini ,, Neminem al 
unitatem Christi cogendum esse, sed verbo agen. 
dum, disputatione pugnandum, ratione vincem 
dum, ne fictos Catholicos habeamus , quos aper 
tos hereticos noveramus. Quee Episcoporum ses- 
tentia cum ipsi etiam Imperatori exposita fuisset; 
i« Donatistas ad tractandum de Religionis concor-T: 
dia cum Catholicis Episcopis suo edicto adegi][' 
Hec est illa celebris Collatio Catholicorum cum 
Donatistis in. Africa. Marcellinum Comitem, . & 
tribunum vírum singulari virtute, et qprudentis 
Imperator constituit, qui Collationi preesideret f 
et deinde, utra pars alteram vicisset, sententi 
ferret. Carthago, ubi res ageretur, ab Impers 
tore designata fuit. Episcopi e Donatistarum par-E 
te ducenti, et septvaginta convenerunt. Quam n 
merosissimi ut essent, ipsis Donatistis cure fuit; 
quod parvitas secte eorum ipsis consvevisset ob 
Jici comparate ad Ecclesiam Catholicam , diff 
per universum terrarum orbem: et qua de caus 
non tantum in civitatibus, verum etiam. in vicis 
et pagis sibi constitutos habebant Episcopos ad 
horum apud se numerum augendum. Ad quem 
eumdem numerum Episcoporum apud se osten 
tandum hi omnes simul, et ordinate ingressi Car- 
thaginem sunt ad Collationem. Episcopi Catholid 
con- 


fb a. Air. Chr, usque ad Sec, FP... 559 


mvenerunt ducenti, et sex. Ratio conferendi ista 
it. Delecti sunt Episcopi.$eptem ex utraque 
arte, qui sermonem conferrent de iis, que in- 
* Catholicos, et Donatistas controversa essent; 
is vero utrinque additi sunt adhuc alii septem, 
ui si opus esset; illis prioribus inter disputan- 
um adjumento essent. Insuper, pariter ex utra- 
ue parte- quatuor notarii, totidemque custo- 
e erant constituti ad fideliter servanda, et 
1todienda Acta Collationis per Notarios confe- 
a Omnes Episcopi reliqui utriusque partis fi- 
m obstrinxerunt suam, idque etiam, scripto te- 
s, ituros so in eam partem, que vicisset. Ca- 
olici autem insuper spoponderunt, etiam Epi- 
opatum se süum dímissuros, si quid hoc con- 
rret ad schisma tollendum. Inter septem primos 
Xscopos Catholicos, ad conferendum delectos, 
jt etiam S. ÀAugustinus, cujus inter disputandum 
im Donatistis maxime excelluit opera. Donati- 
e haud animo libénte ad hanc Collationem ac- 
sserunt, et voluissent hanc, etiam postquam ad- 
nerant, frustràri. Sed erat his declaratum no- 
ne Imperatoris, hoc ipso perdituros causam, 
ndem Calendis Junii a. 411. factum est initium 
ictandi: resque sequentibus diebus continuata 
' octava ejusdem mensis perfecta, et conclu- 
est. 


Primum Donatiste adgressi sunt probare Ec- 
siam esse omnis macule expertem, neminem- 
e macula aliqua affectum qualiscumque peccati 
sse esse in Ecclesia. Huc afferebant illa Seri- 
ire testimonia , quibus Ecclesia praedicatur san- 
, tota pulchra, et sine macula, rugeque ex- 
s, ac tota gloriosa, Contra Episcopi Catholici, 
ue inter hos S, Augustinus opposuerunt Scri- 
' pt're 


560 Institut. Fist. Eccl. Pars 1. 


ptura loca, que testentur, neminém esse alisque 
peccato, in multis offendere omnes: cumque omni 
hus in Ecclesia sit dicenda Oratio Dominica, omna f. 
quoque debere a Deo petere debitorum suorm & 
remissionem : sed debere distingvi Ecclesia dupli 
cem átatum, presentem iim mortali riostro corpo: 
Te , in quo perfecti nondum simus, interque cbr 
tinuas tentationes versemur, alterum gloriosum 
et triumphalem, in quo jam Christus Ecclesian, 
sponsam suam sibi exhibiturus sit gloriosam, e. 
absque omni macula. Hac questione terminat 
itum est ad controvérsium de Baptismo: huncque 
non valere, si ad ministratus essct ab haretico Do 
'atiste asserebant inde, quod Baptismus sit nor 
nisi in Ecclesia, ipsiusque Ecclesi,  hsereticu 
vero sit extra Ecclesiam: sed neque hereticum 
donum Spiritus sancti posse dare, et tribuere, 
quandoquidem hoc ipse careat. Contra Catholici, 
et S. Augustinus, asserebant, Christum esse, qui 
h Baptismo operetur, hujusque munus esse do. 
nim Spiritus sancti, quod in Baptismo tribuitur, 
hon ministri, nec hujus malitiam posse habere 
viui ad impediendam Christi virtutem: et quam- 
vis Baptismus sit solius Ecclesie , atque extra hanc 
Sit hzereticus ; tamen etiam per hunc id tribuere 
Christum, quod Ecclesi» est, sua non ministri 
virtute. 





In hoc etiam fracti, et victi vertunt. se Do- 
natistt& ad ordinationem Ceciliani per Felicem 
Aptungitanum, unde initium sumpserat eorum 
ScChisma. Producuntur, ct leguntur omnia Acta 
judiciorum, ct Conciliorum , in quibus jam ea 
res discussa fuit. Demonstratum est , nuspiam es- 
se repertum, Felicem tradidisse libros in perse- 
cutione, Cumque Dionatiste assererent, in eo 

con- 


Ab àn: I JEr. Chr.usquead Sec. IP. 561 


concilio ," in quo fuit ordinatus Majorinus, Caci- 
lianum €s$se damnatum ; huic Donatistarum conci- 
lio, Episcopi Catholici opposuerunt Romanum Con- 
6lium , in quo per Melchiadem .Papam absolutus 
sit Cecilianus, quaque absolutione missa in irri- 
tum sit prior ejus in Carthaginensi concilio. facta 
condemnatio : atque cui perinde hec condemnatio 
ofrere non debeat, ut ipsi quoque Maximianistas 
(mperiore (pho de his actum est) prius a se da- 
mnatos, taméri postea ad suam communionem rece- 
pisent. Volebant in ipsum etiam Melchiadem Pa- 
pam crimen traditionis librorum conferre, quasi 
quo se contaminaverit, dum Marcellino Pape, cujus 
"rat Presbyter, operam suam navasset in traden- 
lis sacris libris. Ipsi etiam Marcellino hoc tredi- 
donis crimen fuisse nonnisi a Donatistis affictum 
'um ín finem, ut eodem hoc respergere possent 
Miam Melehiadem, est demonstratum $pho | 55. 
Toc itaque sicut falsum erat, ita etiam cum pro- 
iere non. potuissent ; in hoc quoque adhaserunt, 
t ad silentium redacti sunt Donatiste. Postquam 
"itur hi omnibus suis excussi: essent. argumentis, 
ontrariis vero Catholicorum: pressi undique, et 
)nclusi, ut se in nullám: partem movere jam 
irent, Marcellinus Collationis Preeses tülit'sen- 
ntiam, qua Donatiste' victi pronunciati "sunt. 
'ntentie subscripserunt omnes utriusque partis 
jiscopi, sed Donatisus cum additione hac; Sa/- 
' eppe/llatiorte. | 


- Quee talis subscriptio etsi eo spectabat, ut 
am adhuc pervicaciam continuarent , nondum 
lentes &cquiescere, quale et illud fuit, quod 
ndacissime peracta Collatione spargebant, sibi 
n esse a Marcellino permissum, omnia, que 


luissent , libere dicere, et proferre, tamen res 
non 


562 Institut. Hist. Eccl. Pars. I.- 


non absque fructu fuit. Nam Donatistarum pluri- 
mi videntes infirmitatem rationum, quibus eorum 
inniteretur schisma, huic nuncium remiserunt, e 
ad Ecclesiam Catholicam redierunt, ex ipsisque 
etiam Circumcellionibus furore suo deposito: sen- 
perque ab hoc tempore vergebat magis ad inter- 
tum, donec brevi penitus exstinctum esset aux 
lio etiam Imperialium edictorum, quibus interdi- 
cta fuit .Donatistis omnis deinceps conveniendi f- 
cultas, poeneque statute , si qui tamen conveni- 
re ausi essent, et agere quidpiam , quod sibi ar 
sumpserant per suum schisma. : 


Acta hujus Collationis Carthagine, Hippone 
in aliisque pluribus Ecclesiis quotannis in Que 
dragesima publice in Ecclesia .consveverant legi: 
eadem exstant apud S. Augustinum in libro dd 
Donatistas , quem post Collationem scripsit , ut iis 
etiam, qui Collationi non intererent, posset innt 
tescere, quemadmodum res se habuerit , Donat- 
steque ab errore suo revocarentur, nec non iB 
libro de hoc eodem argumento ad Emeritum Do- 
natistam. Marcellinum Comitem tam bene mert 
tum de Religione Marinus Comes conspirations 
insimulatum cum Heracliano , qui in Africa adver- 
sus Honorium rebellaverat, capite, plecti jus 
Incertum , ut Orosius scrihit Jib. 7. cap. 43. ze 
no stimulatus, an auro corruptus, ut vero 8| 
Hieronymus Zb. 5. ad». P»lag. cap..6. Subir 
vidia tyrannidis Heraclian:e ab hereticis innocens 
est occisus. Marinus idcirc? non tantum ab Ho- 
norio Imp. revocatus ex África, sed etiam digni 
tate exutus est, Marcellini memoria etiam in 
Martyrologio consecrata est ad diem sextam Apri- 
lis, cum elogio, ab hereticis oh fidei defensio- 
nem, occisum esse, 


$. 55. 


4b an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. 27. 563 
$. 55. 


«Prius primum Meletiani schismatis sectator, de- 
inde novos hereseos conditor. Ejus dogmata. 
|  Firus suc flwereseos quomodo propagaverit. 
uf Ejus Thalia. Concilia 4lexandrice in 4egy- 
x pto adversus eum celebrata. | De Collutho 
Presbytero. | 


"* :  Dopnatistarum schismate, atque secta, longe 
?& gravior adhuc et perniciosior fuit heresis per 
, rium conflata anno trecentesimo , et decimo se- 
| pumo juxta Orosium Jib. 7. cap. 8. Fuit natus in 
v& Libya. Primum Meletio adheserat. Hic Episcopus 
fuit Lycopolitanus in Thebaide. In persecutione, 
«4 ri a Diocletiano excitata est, idolis sacrificavit. 
X: Mdeirco a Petro Episcopo Alexandrino, celebrata 
.€ Episcoporum Synodo, e dignitate Episcopi depo- . 
(L9 ditus est. Qui vero sententie huic non tantum 
Dos non paruit, sed jus etiam invasit ejusdem Petri 
»*; Alexandrini Episcopi, ordinande Episcopos in 

m4 provinciis Aegypti , in quibus jus hoc ordinandi 
* Z3 6pectabat ad. Alexandrinum Episcopum. Arius & . 
eletio cum recessisset, a Petro Episcopo Ale- 
Xandrino factus est Diaconus, sed non multo post 
' &b eodem exclusus communidne est, quod ausus 
«set eumdem Petrum . propter excommunicatos 
eletianos carpere, et criminari. Ab Achilla, qui 
' Petro successit in Episcopatu, petita venia, non 
' fantum receptus ad communionem, verum etiam 
motus ad Presbyteratum est. In Áctis martyrii 
etri est, Achillam, et Alexandrum, .hic post 
* Achillam factus est Episcopus Alexandriuus, cum 
venissent ad Petrum in carcere, ab hoc monitos 
esse, ne si ei in Episcopatu successissent , Arijum 
in communionem reciperent: sibi enim Christum 

prae- 












562 ... Znstit. .Hist. Eccl Pos E. ^ 8. 


precedente nocte apparuisse in veste fissa, el 
xisse hanc sibi ab Ario scissam esse. Que 
, speciem veri non habet. Neque' enim: Acl 
post talem monitionem Arium recepisset, q 
que plus est, etiam ad Presbyteratum pw 
visset. . ! | 
Achille Alexander: successit, .ut jam di 
est, in Episcopatu. Hujus doctrinam Arius 
licare coepit, Episcopatus, quem appetebat; 
consequi non potuit ,' invidentia.: Nam: cum 
xander in concione ad populum de inysterio 
ctissime Trinitatis. loquens unitatem natur: 
tribus divinis personis asseruisset ; Arius illur 
roris arguit ejus, qui fuit Sabellii ; aususqu 
affirmare, quemadmedum Patris, et Filii 
una esset persoDa ,. ita heque unam esse natu 
et substantiam. Idque tali ctiam argumentat 
Nam a Patre genitum esse Filium. Eum verc 
genuit, anteriorem esse eo, qui genitus est. 
ue Filium nom esse ejisdem cum Patre eter 
tis. Qui vcro eternus non est, hunc neque I 
esse. Itaque solum Patrem, siquidem inge 
6it, carentem existendi initio, esse eter 
non Filium, et unde consequens esset, hunt 
que esse Deum. Ab ea, que hominum, .: 
etiam ipsorum brutorum est generatio, argu 
mentum duxit ad generationem divinam Filii 
, Sicut Deus Pater est páter ab stterno , qui ne 
ter semper fuisset , nisi etiam filium semper, 
eterno habuisset; ita generawo Filii Dei, e 


A&--- YA. 2-4 A C8. a Tja... F*.a... 2. . 


b ah. Lir. Chr.usque ed Sec. IP. 565 


* agus multi ex aliis, ut sole sacre virgines fuerint 
[1 sepingente, que hoc ab Ario sibi propinatum 
virus comibiberunt: serpsitque etiam ultra per Ae- 
"JJ gyptum, Libyam, et Pentapolim: etiam duos Epi- 
"E sepos, Secundum Ptolemaidis, et Theonam Mar- 
imaricae nactus est Arius sectatores. 






7$ 1: . Alexander postquam nihil paternis suis mo- 
1 nitis profecisset in Ario, habito Concilio a com- 
| munione eum removit cum omhibus ei adharen- 
-& Ribus. Át vero ille obstinate pergebat inficere alios 
€ suo errore. Dum igitur in dies singulos magis 
'É semper faetio Arii cresceret, ulteriusqué serpe- 
: Set, denuo Alexander Concilium Episcoporum 
- dre centum ex. universa Aegypto, Libya, et Pen- 
* "apoli instituit, Citatus affuit:etiam Arius. Nihil 
wero aliud etiam nunc, quani creaturam voluit 
agnoscere Filium Dei esse: cumque quidam ex 
- Episcopis ei quaestionem posuisset, crederetne 
hunc mutabilem, quemadmedum mutabilis esset 
; -etiam diabolus; ne istud quidem dubitavit affir-. 
. amare. fHerum igitur confixus anathemate est, de 
. -ejusque damnatione litere ex Concilio missz sunt 
"«uaquaversum ad omnes Ecclesias. — Sozomenus 
-Hib. 1. cap. 15. Socrates. lib. 1. cap. 5. S. Epi- 
WweAenius der. 69. Theodoretus Ikerel. Fabu. 


Jb. 4. 


. * Neque de humana natura, Christi recte sense- 
..rat Arius, sed in hoc pro anima posüit Dei Ver- 
«bum, et Dei Filium, qui homo factus tantummo- 
do corpus humanum assumpserit, non animam. 
Ex S. Damasi epistola ad Paulum 'Thessalonic. et 
.Auctore Disputation. in Nicen. Conc. apud S. 
Athanasium intelligitur, Arium negavisse etiam 
Spiritus sancti divinitatem. Hocque consequens 
' erat 


ccae0—mmto€m aon 


T 


566 | Institut. Hist. Eccl... Pars £F 


erat ejus, quod in Filio fecit, negans ejus div 
nitatem , eo quod natus ex Patre esset. Nam &. 
Spiritus sanctus ex Patre procedit. Nulla tamea 
in Concilio Niceno de hoc Árii errore facta qut- 
stio est, quod, quemadmodum $S. Epiphania 
Fer. 7^4: docet, cum Arius totus fuisset. adversas 
Filii divinitatem; Concilium quoque huc ad de 
gma hoc asserendum, et vindicandum cura 
suam converterit. 


Arius denuo a tot Episcopis tanto consensi 
damnatus, non fidens suis rebus in Palaestinam s 
contulit, omnesque hujus regionis Episcopos cit- 
cumcursavit, sibique conciliare studuit, idemqu 
fecit in pluribus aliis regionibus, et provinci, 
nactusque est ex his plures fautores, videlicet Pae- 
Jinum Episcopum Tyri, Eusebium Cesareensem, 
'Theodotam Laodicie , Athanasium AÁnazarbi, Gre. 
gorium Berythi, AÁetium Diospolitanum, et Ez- 
sebium Nicomediensem: nec $sto, quem ultimum 
nominavi , ullus alter fuit, qui magis patrocint- 
tus fuisset Ário, ejusque errori. Ab his Episco- 
pis non tantum Arius susceptus est in communio 
nem, sed pertractis ad Arii partes pluribus alii 
Episcopis iidem doctringm Árii etiam defenderunt, 
nec dubitarunt ab ipso etiam Alexandro Episcopo 
Alexandrino, a quo erat damnatus, contendere, 
ut eum ipse quoque ad communionem reponere 
Hinc disputationes exorte sunt non tantum inte 
Episcopos, aliosque omnium graduum Clericos 
sed ipsos etiam laicos, Christus essetne Deus, ve 
tantum creatura, tamque acres, et frequente 
ut ipsi Ethnici Christianos in theatris etiam tradu 
cerent, et derisui haberent, quod cum reliquit 
sent deos, quos gente: omnes colerent, his omni 
bus sapientiores volentes esse, Christumque ai 

. $UuInmn- 


4b. an. I. Er. Chr.usque ad Sec. IP. $6; 


unpsissent sibi pro Deo, jam non scirent, quis 
te esset, quem colerent. Ad incendendas, at- 
ue alendas has de Christo sermocinationes, et dispu- 
tiones Árius Carmen composuit Sotadeo genere 
ersus, quod Thaliam vocavit. Sotades poeta fuit 
irpissimi carminis auctor. Nam et Árius cum re 
matoria suam doctrinam de Christo miscuit, ut - 
a pronioribus auribus hauriretur, et ab omnibus 
intaretur ,, adcommodans .hoc' omni generi, et 
mditioni hominum, aliudque esset nauticum, 
iud viatorium carmen, aliudque molendinarium, 
$ic porro, choreis suis ipsi Christo insultare 
lens, ut S. Athanasius Orat. 2. in -frianos 
dem verbis hoc de Ario dixit. Idem in eadem 
ratione docet, Árium mulierculas solitum esse 
retire; quarendo ex his, habuissent. ne filium, 
tequam peperissent; dumque he negaessent, 
nc illum retorsisse, sicut igitur ipse tunc filium 
indum habuissent, ita neque Dei Filium semper 
stitisse, siquidem genitus esset. 


Alexander Episcopus Alexandrinus, quemed- 
dum paulo ante demonstratum est, Concilio 
lebrato Episcoporum fere centum , rem adver- . 
; Arium actam perscripsit quaquaversum ad 
ines Ecclesias. Dum hine conclusio facienda est, 
que idem Alexandrum pretermisisse facere ad 
manum Pontificem, exstat inter S. Hilarii Fra- 
wenta epistola Liberii Pape, in qua scriptum 
, Alexandrum significasse Silvestro, quid ege- 
adversus Árium, eique adhaerentes Presbyte- 
; et Diaconos. Eusebius vero Zib. 2. de Fita 
nstantini cap. 69. memorat a Constantino mis- 
n esse Osium Alexandriam cum epistola ad Ale- 
adrum et Arium conjurctim, qua eos horta- 
; sit ad concordiam, quasique levis, atque exi- 

gua 


r| 


. ^al 
^ —- e gauee qoem. b- 
a 


-- - o: -" 
Li dbi cen LIE ME wa 
B m - 





82b. [ 





xandriam venit, iterum célebratum est Con 
Alexandrie tanto Episcoporum numero, u 
Clerici Mareotici apud S. Athanasium .4 
29. vocent in suis literis ad Curiosum, et 
grium, Synodum generalem. Flamma per / 
accensa in hoc etiam Concilio restincta noi 
dum epistola Constantini ejusmodi fuisset, 
xandrum Episcopum cum Ario equans in 

ut Ário majores etiam spiritus adderet. / 
etiam in hoc concilio est de Meletiano schis 
quee pariter res successum non habuit Mel 
suo coepto non desistente, nixus iis, quos a. 
scopatum promoverat. At vero Colluthianorur 
pressa factio est. Colluthus, Presbyter Alex 
nus , in Ecclesia, quam sibi habuit commiss 
Episcopo, eo arrogautiz devenerat, ut etiai 
sumeret ordinare cum alios Clericos, tum 
Presbyteros. Quse hyjus temeritas in hoc t 
lio coécrcita est, omnibus iis, quos ordin 
exauctoratis, qui ab eo gradum aliquem C 
lem acceperant, utpote, a quo tantum Pre 
ro facta ordinatio vim nullam habuerit. Is 
fuit unus tamen ita temerarius, ut etiam 
continuaret in Mareotide que una Aegvypt 


- cA --.. T^ T 


44b an. I. /Er. Chr. usque ad Sec. IF. — $69 
$. 56. 


oncilium Oecumenicum Nicaenum £I. Res in eo 
acta. 


Cum neque in hoc tertio Alexandrino Conci- 
5, de quo modo dictum est, malum, cui medi- 
na querebatur, sanatum fuisset, dissensiones 
item semper magis increscerent, ita ut non tan- 
m jam solis verbis disputaretur , sed pugnis 
iam, et fustibus cum in Aegypto, tum in Palae- 
ina, pluribusque aliis Asie provinciis, Constan- 
mus Imperator Episcopos convocavit ex universo 
omano imperio per literus Niceam civitatem Bi- 
ynie ad generalem Synodum. Rufinus lib. 1. 
ist. Eccl. cap. 1. docet id eum fecisse Ex Sacer- 
Xtum sententia. S. Epiphanius Har. 68. nomina- 
az efiam appellat Alexandrum Episcopum Alexan- 
inum Cujus studio, et hortatu hanc convoca- 
)nem Episcoporum Constantinus fecerit. | Vehi- 
lis, jumentis, commeatu , omnibusque rebus, 
ibus opus est ad iter faciendum, ab Imperatore 
eraliter provisum fuit Episcopis. Convenerunt 
scopi trecenti, et octodecim , ut est apud S. 
hanasium in epistola ad Africanos, apud 8. Hie- 
aymum in Chronico: conveniuntque in hoc nu- 
iro Scriptores omnes. Inter hos Osium Cor- 
bensem, Alexandrum Alexandrinum, Eustathi- 
1 Antiochenum , Macarium Jerosolymitanum, et 
ontium Caesareensem in Cappadocia sic memo- 
; S, Auianasius. Zpist.. ad Solitar. ut hos in 
iscoporum numero ponat, quorum virtus in 
ncilio precipue effulserit. AíTuit etiam Caecilia- 
s Episcopus Carthaginensis, de quo in schisma- 
Donatistarum jam facta szpitis mentio est, Pa- 
»utius Aegyptius, Confessionis gloria illustris , 
buius 4. 26 quem 


650 Institut, Hist, Ecci. Pars 1. 


quem Maximinus oculo dextro effosso , et poplit 
sinistro suceciso ad metalla damnaverat, tantaqui 
reditus gratia, ut per eum sigua, et miracul 
herent talia, qualia olim per Apostolos, quem 
que Imperator tanti fecerit, ut quemadm 
est scriptum apud Socratem /ib. i. eap. 13. 
palatium szepius vocaverit, ejusque effossum oculus 
osculatus sit, Jacobus Antiochie, que. et Nüibi 
dicta in Mesopotamia, eque clarus miraculorut 
gloria , Spiridion Tremithuntis in Cypro, Nic 
laus Myranus , et longum nimis esset omnes 
scopos recensere insignes, et memorabiles. Exi 
eliam regionibus, qua fuerunt extra Romans 
imperium, alfuisse quosdam Episcopos, intelg 
tur ex Socrate, eodem supra cit. loc. ubi hoc 
statur de Episcopo ex Perside, et altero e Sq 
thia. 


Anno 3525. die decima, et nona mensis Ju 
incepit Concilium, quod in palatio Impera 
institutum est. Consederunt Episcopi in sedi 
per utrumque ejus latus dispositis, Imperat 
que adventum prestolabantur, Qui postquam! 
nit, cognatis ejus, et familiaribus, iisque no 
. Christianis, ante eum ordinate incedentibus, 
dutus purpura auro, atque gemmis. fulgente, 
&copi assurrexerunt omnes, processitque cum 
tus summa modestia ad sedem sibi in medio 
tam , auream quidem, sed tamen humilem. 
que prius, ut est apud Socratem lib. 1. ca 
sedere sustinuit, quam Episcopi id nutu sig 
cassent. Tanta illos observantia, ac rerere 
Imperator prosequebatur. Postquam et Epi 
consedissent, unus illorum, qui in dextra 
primum locum tenuit, surgens, atque stans 
peratorem brevi oratione salutavit. Quis iite 














41b an. I. Er. Chr. usque ad Sec, IF... 571 
" 

minatim fuerit, Eusebius, rem hanc referens /j5, 
$. de Fita Constantini Cap. 11. non exposuit. Ex 
Fheodoreto autem Jib. 1. cap. 7. iste intelligitur 
isse Eustathius Episcopus Antiochenus. Sozo- 
nenus /ib. 1. cap. 19. dum has partes salutationis 
lefert Eusebio Caesareensi, in errore est, oratio- 
aem , quám Eusebius in fine Concilii habuit de 
Zonstantini laudibus, dum una etiam Vicennalia 
ahperii illius celebrarentur, cum salutatione per- 
nutans. Imperator Greca lingva salutatus , La- 
Bno sermone respondit: non quod esset lingvee 
irece inscius, nam postea etiam hac lingva lo- 
atum esse in Concilio exstat apud Eusebium, sed 
K morem Romanum servaret sua lingva utendi, 
lum verba solenniter deberent fieri. Declaravit, 
ianc fuisse summam votorum suorum, ut hunc 
alem coetum Episcoporum posset videre. Quod 
oniam assecutus esset, se se Deo gratias impen- 
ime agere. Sed nunc nihil esse, quod arden- 
desideret, quam videre ipsos concordes in sen- 
lendo unum, idemque. Fuisse Ecclesiam antea 
lisere vexatam, et afflictam acerbissimis persecu- 
lonibus , nunc autem ab humani generis hoste 
bemone esse ,bellum concitatum , quod illis per- . 
tionum calamitatibus. multo sitgravius , et fu- 
tius, dum ipse partes, quas oporteret esse pa- 
, €t concordie vinculo conjunctas, ab invicem 
ideren&, adversumque se mutuo insurgerent. 
it ab iis, idque verbis amantissimis , ut hoc 
gaudio cumulent, concordes, atque unami- 
; ipsos ut videat. Fuerunt quidam ex Episco- 
, qui Imperatori supplices libellos obtulerant 
| erimoniis adversus alios Episcopos. Hos 
protulisset, negavit, suum esse de his judi- 
ferre. JMihi cum homo sirn, sunt illius ver- 
apud Sozomenum lib 1. cap. 17. nefas. est, Au- 

J | 24" |^ ^ Jus- 







572 Institut. Hist. Eccl. Pars E 


jusmodi rerum cognitionem mihi arrogare, « 
et qui accusant, et qui dcctisantur , Sacerd 
sint : eosque, quin legisset, jussit cremari, 
offensasque sibi mutuo condonandas Episcoj 
controversias inter se habentes hortatus est , et 
omnem mentem, atque cogitationem ad eas 
convérterent, quarum causa conyentum ad ( 
cilium esset. 


Omnium primum negotium Concilii fuit 
Jud expendere, et dijudicare, de quo Arius a 
sabatur. Is vero non dubitavit, idem etiam 1 
rofiteri de Christo, quod antea Alexandro 
Episcopo, et in Conciliis Alexandrie hac de. 
sa habitis professus erat, hunc verum Deum 
esse, sed nomen, et appellationem huic tar 
ea ratione tribui in Scriptura, qua in hac d: 
idem nomen sit aliis quoque : esse hunc fa 
et creatum e nililo, tempusque fuisse, quo is 
exstiterit. Ad quas Arii voces Episcopi aure: 
struxerunt, clamaruntque, hereticum esse, a 
anathema in eum jecerunt, idque omnes pr 
decem , et septem , utpote jam captis etiam e 
re Árii. Ab his quoque postulatum est, ut 
de Christo sensa aperirent. In formula fid 
se composita hoc preestiterunt. Quee cum let 
tur , talis.omnium Episcoporum ceterorum e 
indignatio, talisque fremitus consecutus est, 
illud scriptum etiam involaverint, istudque di: 
pserint. sserebant adversum hos, Dej Fi 
esse ex ipsa Dei substantia genitum, quoedq: 
cum nulla creatura commune sit. Verbum 
veram virtutem , imaginemque Patris, huicq: 
omnibus simillimum, atque immutabile in eo 
que Patre semper exstitisse, quemad modux 
splendor.inesset. Non ausi Arii. fautores, 
. | sc 


"flan. L.Er. Chr.usque ad Sec. IP. — 575 


cle adversus tantam consensionem omnium alio- 
1m Episcoporum aliquid obmovere, se tamen, ut 
it scriptum a S. Athanasio Ab. de Decretis Ni- 
en. Synod. invicem intuebantur, signisque inter 
'loquebantur, mussitabantque, his vocibus, Si- 
dlem esse Patri, hujus esse Virtutem, et apud hunc 
mper fuisse, adhuc nihil esse ejusmodi, quod non 
»sset competere alteri, atque etiam homini. Quo 
bservato Episcopi, ut rem clarius, atque significan- 
us exprimerent, dixerunt, Filium Dei esse con- 
ibstantialem Patri, illud ipsum adbibentes voca- 
ium, de quo Eusebius Nicomediensis in quadam 
& epistola, que producta etiam in Concilio fu- 
, affirmaverat, Si Dei Filius non foret creatus, 
turum consubstantialem. Patri, quemadmodum 
statar S. Ambrosius Jib. de Fide ad Gratian. cap. 
M. ac deinde in contrarie sentientes: ZZis vero 
ui dicunt Filium Dei ex nihilo, sive ex non exi- 
entibus esse, vel creatum, ?el mutabilern , vel 
p£urs, vel ex alia substantia, anathema dicit 
ascta, et Catholica Ecclesia. Fideique Symbo- 
m est conditum. Osium fuisse, qui hoc com- 
xuerit, ex Árianorum apud S. Athanasium Epist. : 
Z Solitar. his de Osio vocibus innotescit: 7o 
ynodis preesse solet, hio Nicenam fidem ean- 
r | | . 
Hk Ex iis decem, et septem Episcopis, qui se 
jo addixerant , duodecim perculsi sententia , 
tulerat Concilium , atque metu dejectionis 
Episcopatu, illico cesserunt. Quinque. reliqui, 
ebius icomediensis, Theognis Nicenus, Ma- 
Chalcedonensis, Theonas Marmarice, et Se- 
us Ptolemaidis Episcopus, cum adhuc aliquam- 
| Festitissent, deinde etiam ex his tres, quamvis 
Rtentiani Concilii prius cavillati essent , se se de- 
e- 










574  .  Jstitut.. Hist. Feel. Pare I. 


derunt , solique, Theonas , et Secundus 
citer sue inherentes sententie una cum Ar 
riter refractario , et pervicaci damnati, e 
$copatu privati, perque Imperatorem acti i 
lium sunt. In nunero Episcoporum horw 

temdecim, qui ab Ario prius steterunt, fuit 
Eusebius Caesareensis. Eusebium Nicomedie 
et plures ex iis, qui subscripserunt sententie 
cilii , hanc subscriptionem non fecisse 
re, brevi deinde patefactum est. Cum Ar 
Amnata simul ejus etiam Thalia est: tamque 
quam omnes alios Árii libros Imperator jussi 
buri; poena capitis constituta in eum, qui h 
aliquid ex ejus scriptis, hoc apud se occul 
et servasse repertus esset: idem Arii sect 
in eorum opprobrinm Porphyriamos voluit-v 
quod quemadmodum Porphyrius adversus 
stum, ejusque Religionem scriptis suis insur 
set, ita hi, negando Christi divinitatem, eju 
tum, qui ej, tamquam vero Deo debetur, 
tere studuissent. Ex Synodo misse sunt lite 
omues Episeopos Aegypti, Libye, et Pentap 
ut ubi error natus esset, et unde serpsisset 
ibi, si radix succisa esset, idem etiam citius 
 resceret. Ád Alexandrinos ipse etiam Impe 
dedit literas, monens eos, atque hortans, : 
Ario, ejusque nefario dogmate, perque Conc 
damnato, qui huic adheesissent, erent, : 
ad gratiam veritatis reverterentur. S. /tha 
u3 de Decret. Nicesn. Synod. Socrates lib. 1. 
8. 9. Sozomenus lib. 1. Cap. 21. Theodaretu 
1. cap. 13. 


Re peracta de Ario itum est ad schisma 
vellendum Meletii. Cum re exposita, quid eg 
nemo Episcoporum dubitasset, fuisse invas 


44b. àn." E. £r. Chr. usque ad Sec. IP... 555 


ja Fpiscopi Alexandrini , ea tamen lenitate 
um est Concilium; ut omnes, qui fuissent ordi- 
ti a. Meletio tam Episcopi, quam alii Clerici, 
linquerentur in sno gradu, nisi quod tamen 
esbyteris, aliisque Clericis ab Alexandro ordina- 
tribueretur honor antecedendi ordinatos a Me4 
lo, Episcopi vero a Meletio ordinati nonnisi tunc 
ciperent fungi piscopeli munere, postquam in 
dem locis, in quibus hi essent, Episcopi ab Ale- . 
ndro ordinati vita functi essent, sique populi 
Tragationem obtinuissent , eamque Episcopus . 
exandrinus ratam habuisset. Et ne ad eum nu- 
rum, qui jam erant a Meletio ordinati, plures 
inceps addi possent, Meletius liorum numerum 
indicem Episcopo Alexandrino jussus est trade- 
Neque tamen etiam nunc exstinctum est hoc 
dsma. Equidem major pars Meletianorum se se 
»jecit Alexandrino Episcopo. Meletius vero cum 
tempus cessisset, deinde àd suum ingenium re- 
Lt, jamque moribundus etiam sibi adhuc quem- 
n Joannem successorem constituit: neque mul- 
post schismatis hujus reliquie cum Arianis in 
Am sectam coiverunt. Epistola Synod. €onci- 
apud Socrat. 1. 1. c. 9. S. Jdthanasius ;dpolog. 
S. Fpipkan. Her. 68. 


Ad hoc usque tempus festum Paschatis non 
n fuit celebratum ubique eadem die: quamvis 
i etiam Asiatici Episcopi, qui pres ceteris mo- 
n celebrandi, Paschatis luna decima quarta, qua - 
dai hoc observant , adversus Victorem Papam 
flendebant omnium maxime Supra $. 20. jam ab 
: more recessissent. Id, quod testatur epistola 
ins Constantini Imp. apud Eusebium Z5. 5. de 
ta ejusd. Constant. cap. 16. S. Athanasius Epist. 
"fricanos, docet, inter causas habendi diocce 

n 


[IL -— 
xo —— 


no commissum est, ut confecto Cyclo luna 
quidem Aegyptii Astronomie periti pree ali: 
berentur, quot annis perscriberet tempestiy 
mano Pontifici diem, quo Pascha veniret cel 
dum , hic autem eumdem per omnes alias FE. 
sias notam faceret. S. Leo Epist. ad Ma 
4$. 4mbrosius Epist. 23. 


Constantinus Imp. Áccsium quoque E 
pum Novatianorum accersivit ad Concilium 
in finem , ut istud quoque tolleretur dissi 
Ab hoc cum Imperator quazsivisset, assentii 
ne decretis Synodi, respondit ,' nullam se s 
causam , cur vellet dissentire. Nihil enim a 
cilio definitum esse novi. Nam et quod de C 
divinitate professum esset Concilium , et d 
schatis celebratione statuit, a se quoque or: 
servari, siquidem utrumque venisset ab Apo 
Quam ergo causam habuerint segregandi : 
Ecclesia, quaesivit ulterius Imperator. Attul 
causa regulam , quam sibi sub Decio Imper 
constitaerint, idque juxta Scripturam Divi 
qu: doceat, peccatum esse ad mortem, Q 
obrem omnes quidem peccatores a se invita 
poenitentiam agendam, sed nemini peccati ali 
remissionem tribuere. Hoc enim solius Dei 
non Sacerdotum. Ad quod Constantinus, q 
admodum scriptum est apud Socratem /ib. 1 


"b an. E; £x. Chr. usque ad Sec. IF. 379. 


, Acesio dixit, ut scalam sibi poneret, solusque 
" hanc in caelum adscenderet. - 


. Ad Concilium plures etiam Philosophi Genti- 
venerant partim curiositate :ducti ad videndum 
1 celebrem Christianorum conventum, partim 
(tandi qüidpiam, et colligendi causa ex insti- 
is Christiane Religionis, unde hanc deinde pos- 
i vellicare, et carpere. Accidit, ut de his unus 
olentior coram Episcopis pluribus se jactaret, 
quidam adversus Religionem Christianam effu- 
't, eosdemque Episcopos ad disputandum secum 
'vocaret. Unus ex his se obtulit, aceterisque 
iscopis petiit, sinerent eum congredi cum hoc 
losopho. Perpaucis se rem transacturum. Me- 

incesserat omnes, ne disputandi ignarus, si 
hismatum laqueis irretitus esset a Philosopho , 
in Religionis derisum vergeret. Attamen ne- 
*é ei ausi non sunt ob reverentium, quam erga 
u: habebant, qui in persecutione Confessionis 
ria fuerat nobilitatus. " Surgens itaque Episco- 
» gradumque cum Philosopho conferens, omni-. 
primo huic Christi nomine imperat, ut audi- 

Exponit deinde huic, Deum esse, qui hanc 
um omnium universitatem. condiderit. Hujus 
ium, hominum miseratum errores, esse natum 
'irgine, passum, atque mortuum , morteque 

mortem omnium nostrum propulsasse : 'eum- 
n venturum secundo ad judicium de hominibus 
nibus instituendum. Hec autem omnia talia 
», qua tantum sola fide teneantur, et adver: 
1 qua nulla valere possit humana ratiocinatio, 
a sint virtutis divine. Ac deinde cum auctori- 
?, Credisne, inquit, tu ista Philosophe? Hic 
em tam antea arrogans, seque jactans ita vir- 
& dictorum obstupefactus est, ut attonitus ste- 

m terit, 


290 Inetitub, Fist. Eccl. Faurs KE 


go contra Lucifcrianos, qui inscriptus est nomine 
S. Hieronymi. Photius Bibliothece sue num.99. 
testatur a se lectas: esse res in Niceena Synodo 
stas, tribus libris comprehensas. Gelasius Cyii 
cenus mefert, in librum se incidisse , continentem 
omnia, que dicta, facta, et constituta fuerant in 
Nicena Synodo in membranis paene integris de- 
scripta, atque hec vocat mare immensum, qus 
in hoc libro fuerint contenta. 


Constat testimonio Eusebii Zib. 5. de its 
Constant. cap. 14. omnia, que communi Conse. f 
su. Episcoporum Nicenorum erant cohstituta, scr-- 
ptis mandata, et singülorum subseriptione robe 
rata fuisse. Certum est,. ut jam supra etiam de | 
monstratum est, actum in Niceno Concilio esse de | 
die, quo Pascha sit celebrandum ab omnibus, st- 
que de hoc factum quoque deeretum. De qu 
vero decreto nihil exstat in his viginti canonibus, | 
quos solos habent Collectiones Conciliorum facte 
& Latinis. In Ephesini I, Concilii generalis act. 
7. memoratur privilesium, quod Ecclesie Cypri 
a Niceno Concilio concessum sit. In Chalcedoe- 
nensi eque generali Concilio est, praescriptam E 
esse formulam Epistolarum Formatarum. Nihil ve- 
ro de his est in his viginti Canonibus Latinarum 
Collectionum. Multa quoque a Patribus proferur 
tur, et dicuntur statuta, atque decreta esse in 
Concilio Niceno, que similiter non est reperire 
in his viginti Canonibus Collectionum earumdes 
Latinarum. S. Hieronymus de libro Judith in eju 
praefatione scribit: JZunc librum Synodus Nica 
na in numero BSacrarum Scripturarum legitu 
computasse, S. Ambrosius Epist. ad Vercellensem.- 
Ecclesiam ait: Non solum .fpostolum de Episco- 
po, et Presbytero statuisse, sed etiam Patres iA 

| Con- 





we U 


L' 


— 
à 
.l 


- 


"b an. £F. Er. Christ. usque ad Sec. IP. 581 


Concilio Niccno tractatus addidisse , neque Cle- 
ricum quemquam debere esse, qur secunda conju- 


' gría sortitus sit. S. Augustinus Epist. 110. "duc, 


inquit, in corpore posito beate memorie Patre, 
wt Episcopo meo sene Palerio, Fpiscopus ordina- 
Yus sum, et sedi curn illo : quod Concilio Niceno 
prohibitum fuisse, nesciebam, nec ipse sciebat. 
Que pariter absunt omnia ab his viginti nostris 
Canonibus, qui vulgo soli putantur esse Niceni. 
Hoc de Canonibus Niceni Concilii tractavi jam. in 
--Dissertationibus meis in Selacta Argumenta Hist. 
Eccl. Dissert. VIT. nec omisi rationes etiam eorum 
afferre; et expendere, qui pro solis stant Cano- 
mibus viginti Coneilii Niceni; insuper exhibui 
*tiam , unde factum sit, quod Acta hujus Concilii, 
&t Canones in sua integritate non perstiterint, 
quorumque nequitia hoc factum sit. Sed et hic 
istud brevi postea, hocque adhuc $pho- demonstra- 
bitur. 


"s 


e 
T 
i 


x. 
x 


* 
E: 


. * . Ex his Canonibus, qui viginti omnium con- 


'Sensione sunt indubitati Nicaeni, tantum memo- 
"rabiliores proferam. Horum tertius iste est: 75- 
ferdicit sancta Synodus , neque Episcopo , neque 
"JPresbytero, neque Diacono, neque ulli Clerico- 
"um omnino licere habere secum mulierem Extra- 
"Chen, nisi forte mater, aut soror, aut avia, aut 
«unita, aut matertera sit. Hoc est igitur nisi haec 
-Extranea forte meter, aut soror, aut ejus pro- 
Qinquitatis esset , que adhuc declarata in hoc Ca- 
"Mone est. Sub nomine igitur Extraneorum veni- 
Unt mater etiam, soror, avia, amita, et materte-. 
da. Ha Extranem consveverant etiam Agapete 
"uppelleri, Greco vocabulo, quod latine dZectas 
wignificat. Has quidam e Clericis, etiam majori- 
bus, virginitatem , vel caelibatum professas, se- 
cur 


202 JAüstitut. Hist. Eccl. Pars 1. 





















* 


cum in eadem domo, et habitatione tenebant, ad 
vitandamque mali suspicionem Dilectas, vel sero- 
res vocabant. Que vero res causam dederit huie 
Canoni constituendo, ex S. Hieronymi Epist. s1. 
ad Eustochium his verbis potest intelligi: Und 
in Ecclesiam 4gapetarum pestis introiit? Und 
eine nuptiis aliud nomen uxorum? imo unde m- 
vum concubinarum genus? 


Socrates /ib. 1. cap. g. Sozomen. lib. 2. cap. ss 
et Gelasius Cyzicenus Jib. 2. cap. 52. narrant, Pe 
tres Nicenos paratos fuisse, legem condere etis 
de Caelibatu Episcoporum, Presbyterorum, et Da 
conorum: sed ne fieret, intercessisse Paphnutius 
Episcopum, cujus jam supra mentio facta est. Ne- 
ptias enim esse honorabiles, et torum immaculatus 
cavendumque, ne fortasse severitas nimia damnosé 
Ecclesie potius,, quam emolurnento, quamvis ipt 
caelebs semper mansisset, castissimeque vixisset 
Que tamen narratio Baronio, aliisque pluribus Cr- 
ticis subleste fidei habetur ex eo, quod in hocter- 
tio canone in recensione feminarum, quas Clerici 
cum habitantes possent habere, nulla mentio uxe 
rum factasit: deinde quod S. Hieronymus Epist. 9 
ad Pammiachium scribens, zfpostol, ait, vel virgi 
nes, vel post nuptias continentes: Episcopi, Pn 
byteri , Diaconi aut virgines eliguntur , aut ti 
dui, aut certe post sacerdotium in. aeternum pudr 
ci: rursusque lib. 1. adversus Jovinianum, Certt, 
inquit, confderis, non posse esse Episcopum, q& 
zn Episcopatu filios faciat : alioquin si deprehenm 
Juerit , non quasi vir tenebitur , sed quasi adulte 
damnabitur. Hocne asserere Hieronymus, tamqui 
generaliter potuisset, aut exspectare, ut ei ab Je 
viniano etiam concederetur, si Sacerdotum con- 
jugia non tantum -viguisient, verum .. qtiam pe 

n- 


Ab an. I 4ür. Chr. usque ad Sec. IF. 585 


Cencilinm | Nicenum iisdem concessa fuissent ? 
Idem in libro adversus Vigilantium etiam in Ori- 
nis regionibus hoc observatum esse docet, no- 
ninatimque in Áegypto, et Ántiochie, ubi per- 
nde Episcopi caelibes esse debuerint. S. Epipha- 
ius quoque Her. 59. Sanctum sacerdotium , in- 
quit, ex virginibus quidem, ut plurimum proce- 
lens , si vero non ex virginibus, at ex solitariam 
vitam degentibus: si vero hi non suffecerint ad 
ninisterium , hi , qui continent. a propriis uxori- 
us, accipiantur: cumque adversum hoc ipse si- 
)i opposuisset, non observari istud ab omnibus, 
ed esse Presbyteros, Diaconos, et Hypodiaconos, 
pui liberos procreent , Aespondeo, inquit, non 
llud ex canonis auctoritate fieri , sed propter Ào- 
minum ignaviam, quc certis temporibus negli- 
penter agere, et connivere solet.  Potuissetne di- 
xtre, non hoc ex canonis auctoritate fleri, si ta- 
is de concessione conjugii Clericis conditus a Ni- 
«no Concilio fuisset? Át vero Basnagio in An- 
ial. ad a. 525. num. 5o. hoc de concessione conju- 
ài facta Clericis per Concilium Nicaenum ita cer- 
um habetur, ut dicat, actum esse de omni histo- 
ja, si in hoc Socrates, Sozomenus, ct Gelasius 
ion faciant fidem, Ex quanam vero Critica talis 
orum debet haberi fides, dum ipsis contradicitur 
b Hieronymo, et Epiphanio, quorum etiam inde 
uctoritas major esse debet, quod antiquiores sint 
stes, et vinciniores Niceno Concilio, dumque 
e hoc conjugio nihil etíiam uspizm in Canonibus 
t hujus Concilii? Omnia, qua ipsi volumus esse, 
int. statim. fide dignissima :: obnitimur iis, quee 
olumus. In Reformatione illa, . ut eam vocant, 
culi decimi sexti ii, qui se apud suos ministro-- 
im nomine in locum Cleri , qui in Fceclesia Ca- 
olica est, substtuerunt, caelibatum servare no- 
uge- 


904 Institut. Hist. Eccl. Pars fF. 



















juerunt, jamque Lutherus, ipse his praiverat suo 
exemplo. Hoc est, quod Caelibatum etiam apud 
Catholicos vellicent, huncque insimulent velut d 
contrarinm, quod etiam Niceno Concilio visum 
sit, expedire concedere. 


Sextus Canon Concilii Nicmni est: 7fntiqua & 
consretudo servetur per 7evyptum , Libyam, d 
Pentapolim , ita ut. /flexandrinus Episcopus ho-8 
rum omnium. habeat potestatem , guia et urbü 
Rome Episcopo parilis ros est... Stmiliter autem 
et apud ;ntiochiam , ceterasq«te. provincias suit 
privilegia serventur. Ecclesiis. Sed non est inte 
ger, mutilatusque his ab anteriore sua parte 
his: Keclesià Romana semper. habuit Primatum 
Nam cum istum :in Concilii Chalcedonensis Sess 
16. Episcopi Orientales e suo codice protulissent 
absque his verbis; Legati Romani Pontificis e su$ 
Codice, quem Roma secum tuleránt, arguerunt, 
mutilatum esse Orientalium Codicem: quin ips 
etiam Oientales quidquam in contrarium habue 
vint, ex his verbis, Ecclesia Romana semper 
buit Primatum ultro agnoscentes, et confiten 
hunc Primatum , sic respondendo ; Perpendi 
omnem quidem Primatum, et honorem precip 
um secundum Canones antique Rome Deo am 
tissimo Zfrchiepiscopo conservari , oportere aute 
Archiepiscopum Constantinopolitanum eisdem prie 
matibus honoris et ipsura dignum esse. Causa pro- 
ferendi hunc. canonem fuit, quod Anatolius Fpi- 
scopus Constantinopolitanus in suas partes pertre« 
ctis omnibus Episcopis, qui ex Oriente affierunl 
in Concilio, quasiverit ambitiose se se efferre sii« 
pra omnes Episcopos Orientis, isque in Oriente 
fieri, qui. fuerit hactenus Romanus Pontifex si- 
pra universam Ecclesiam , cuique d'emceys puté 

, stas 


Ab an. T. Er. Chr.usque ad Sec. IP. 5985 


t maneret supra solos Episcopos Occidentis. Qua - 
re in Chalcedonensi Concilio adhuc redibit 
mo. . Mutilatio autem. Carionis auctores habet 
janos ad Romani Paentificis subterfugiendam 
ctoritatem, ütque liberius grassari possent. In 
a arte depravandi Codices ,:ut iis auctoritatem 

ent, erant exercitatissimi. 1d, quod inter 
&. crimina jis objectum fuit etiam in Sardicen- 
Concilio, quod adhuc postea sequetur. Exstat 
berji Pape epistola, quas producta est in Con- 
io Florentino adversus Marcum Fphesinum, 
ensumque ex hac; S.: Áthanasium Romam re- 
rrisse pro authentico Codice Niceni Concilii, 
ze defendendum contra Arianos , siquidem nul- 
a talem habere potuerit in Oriente. Id, quod 
Codicibus, Niceni Concilii depravatis, et mu- 
itis ab Arianis pluribus, etiám testimoniis con- 
matum est s me in Dissert. VII. $. 2. in Select. 
gum. Hist. Eccl. vuoto s | 


Pars hujus Canonis , modo allata juxta. versionem 
»nysii Exigui, se habet nonnihil aliter juxta 
ionem Rufini lib. 1. Hist. Eccl. cap. 6. Et ut 
ud lexandriam, et in urbe Roma vetusta con- 
Mudo servetur, ut et ille vfegypti , vel hic eub- 
Weariarum Ecclesiarum sollicitudiners gerat. 
ac Basnagius, Blondellus , .pluresque Protestan- - 
im argumentum. sibi fabricaverunt adversus Ro- 
ui Pontificis Primntum.supre universam Eccle- 
m, conatique sunt probere illius auctoritatem 
Btineri nonnisi intra fines Ecclesiarum urbis Ro- 
iie suburbicariarum, nec potestatis majore men- 
m, quam Episcopi Alexandrini fuerit supra 
fyptum, Libyam, et Pentapolim, sed neque 
M habuisse, et obtinuisse aliunde, quam per 
&€ Canonem, Niceni Goncilii.. Primo ex versio* 
Tomulus 4. 25 ne 








dictionis exercendse ad E iscopum Alexand: 
sive ut Nicolaus I. Rom. Pont. Epist. ad M 
Imp. expressit: Ex Àujus forma, guod Ec 
oxandrincee tribueret , Synodus sumens 
plum. De jure fuit-actum Metropolitano, 
triarchali Episcopi Alexandrini, quod erat 
tum per Meletium. De hoc igitur solo fuit 
idemque, quoad jus hoc Metropolitanum,. 
triarchale fuit Episcopo Alexandrino ad[udi 
quod hoc fieret a Romano Pontifice, ab hk 


. mendo ad definiendum, quid et illi in ho 


competeret. Hi si voluissent hanc Rufini co 
cum Dionysii Exigui versione, videssent : 


R statim rectam Rufini non esse versionem. 1 


destinatum Romanum Pontificem, ubi uk 
eunt, lacescere. Qui tali voluntate sunt, 
coptant, et consectant, et consectantur, 
satis attendant , valeatne, quod objiciunt. 
de terminis Romano Pontifici, designandis 
usque se ejus extendere posset potestas, esi 
quam cogitatum a Nicenis Patribus in hoc 
ne, aut uspiam alibi, quin potius confes: 
ejus Primatum, quorum sunt verba in h 
Canone sexto: Ecclesia Romana sermper 
Primatum. "Vi Primatus est Romanus P 
caput universe Ecclesie. Ergo non suburk 


fb an. T. Er. Chr. usque ad Sec.17. — 587 


ibuit, hoc non tunc a Concilio accepit. Vidimus 
ipra $. 49. ab Episcopis Arelatensis I. Concilii, 
ui ex diversis, et infinitis prope locis erant con- 
ocati, esse scriptum ad Silvestrum Rom. Pont. 
t de eo predicatum, iis dioecesibus, quarum 
xi Episcopi essent, Majores diceceses tenere. He 
mjores dioeceses suntne tantum Ecclesie subur- 
icariee ? Dissertationum mearum octava in Select. 
irg. Hist. Eccl. tota agit de hoc sexto canone Ni- 
eni Concilii. 


In Canone septimo hujus Concilii statutumÀ 
etum est, Quoniam mos antiquus obtinuerit , et 
"usta traditio, ut Aeli&, id est, Jerosolyme 
pisscopo honor deferatur, haberet itaque con- 
quenter, hoc est, post Alexandrinum, et Ántio- 
imum Episcopum, de quibus superiore canone 
üt, honorem , manente tamen Metropolitane ci- 
tatis propria dignitate. He fuit Cesarea Palz- 
ns: ubi cum Prssides Romani sedem habuis- 
nt, hinc facta est metropolis Palestine. Cano- 
' decimo tertio: Quicumque a gratia quidem 
ocati, primum suum ardorem ostendissent , cin- 
laque deposuissent, postéa vero ut canes ad vo- 
tum suum rediissent, et quorum aliqui etiam 
cuniis sibi reditum ad militiam comparassent, 
; poenitentia dictatur prostrationis annis decem, 
ditionis annis tribus. Paraphrasis Arabiea Ca- 
num Nicenorum in Collect. Mansiana Tom. 1I. 
g. 715. hanc vocationem a gratia explicatius po- 
t prefessionem vite monastice. Canone deci- 
; septimo depositio ex Clericali dignitate statu- 
est in Clericos fteneratores, et lucra sectantes 

estu. Canone decimo octavo Diaconis pro- 

itum est, Eucharistiam Presbyteris prebere, 

ue inter hos sedere. Cenone decimo nc3o; Si 
25 * 1 quis 


588  . natitut. Hist. Eccl. Pare LL... ^ ! 


















quis confugisset ad Ecelesiam Catholicam: de Páu- 
lianistis, et Cataphrygibus, hi jubentur rebaptin- 
ri. De quibus solis cum hoc constitutum sit, rion 
enim servarunt praescriptam & Christo báptizandi 
formam , intelligitur, validum esse judicatum Be- 

tismum, quamvis per hereticos administratum, 
adhibita legitima verborum forma, et thateris 


FIM 


Constantinus dmp. Concilii — Nicceni . cohvocatio: 
. nem «uone , sibique proprio jure fecerit. Quà 
huic prasederit. Jccesseritne ei aliqua pe 
Jtomanum Pontificem confirmatio. ' 


Zatibus , ac provinciis congregante sacra, et me 
gna synodus Nicec celebrata est. ' Hoc igit 
nullam deLet facere controversiam: Illud trahi 
in disceptationem, — Constantinus suone jure 

Imperatoria dignitate hanc convocationem feceri 
facereque potuerit quin-consensum aliquem ad 
. faciendam habere debuerit a Silvestro id tempe 
ris Romano Pontifice. Hoc tale jus Imperatori 
serunt. Centuriatores Magdeburg. Cent. 4, cap. 
de Politia Eccl.- Mosheim: Sec. IV. Part. 2. 

2. Basnagius in Annal. ad a. 525. et vulgo 
Protestantes. . Etiam JFebronii. lib. de S4atu. 


cap 


41b ani LZ. XxEr. Chr.usque ad Sec. IP. — 389 


VI. $. 2. hee sunt assertiones: Nulla lege di- 
i, aut: hurnana convocatio. universalium .Con- 
rum summo Pontifici reservatur, Octo priora 
ilia sola Inperatorum auctoritate" convoca- 
fuere. .Febroniani hane^ Febronii 'emollire 
ntes sententiam , ^ statuunt convocationem 
erallum Conciliorum: ad" Romani "Pontificis 
|, eaque essentialia pertinere ; aítamen si alia 
one fiat eorum convocatio, aut si Episcopi, 
mvis non convocati a Romano Pontifiee, con- 
irent, et fortasse hoc etiám reluctante, vali- 
mm concilum. Quod quam aptum sit, et sibi 
sentaneum, quis: non videt? Quod enim ad 
ntiam rei pertinet, id abesse ab ea nullo mo- 


Jam quod ad Concilium hoc Nicenum attinet, 
1 quoad alia rem videbimus suis locis, est de- 
astratum testimonio Rufini supra. $.: 56. Con- 
tinam ^fecisse convocationem ex Sacerdotum 
'entia. Id autem , quod fit ex aliorum senten- 

id non est susceptum solummodo proprie vo- 
atis arbitrio. Quod generaliter dictum de Sa- 
lotibus a Rufino est, e quorum sententia con- 
atum sit Concilium; id Gelasius Cyzicenus lib. 
ap. 12. spegiatim testatur de Osjo Cordubensi. 
cta, ait, ef magna, et.generalis synedus san- 
um Patrum Niocaue congregatorum per beatum, 
"anctum: Osium facta... Ex Liberii Pape epi- 
a'inter Fragmenta S. Hilerii constat, de Ario 
. ab Alexandro Episc. Alexand. esse: perscri- 
n Silvestro Pape. Ostum Nicomedin Imperator 
etiam instructum .epistola Alexandriam dimi- 
Cum turbe per -ÁArium: excitite neque sic 
iponi poüussent, Osrusque ad Imperatorenr re- 
us esset; tunc fit nerImperatorem convoontio 

ne 


Y 


990 Inst. Hist. Eccl. Pars E. 


Concilii, in quo Osius deinde etiam presedit: id, 
quod deinde adhuc demonstrabitur. . Primo enim 
pronum est assequi, unde factum sit, quod'Osius 
in Orientem ad Imperatorem venerit et cups 
missu ; deinde ex cujus etiam mente, et volun. 
tate effecerit apud Imperatorem, ut Concilium 
convocaret, Nam qui Presidis munus gessit po- 
stea in Concilio, vicibus functus Silvestri; is in- 
telligitur neque etiam illud , quod pertinebat ad 
convocandum concilium per Censfantinum , tan- [ 
tum suo fepísse arbitratu, verum ex "Silvestri vo- 
luntate, a quo propter Arii causam missus in | 
Orientem .venit ad Imperatorem. Et. quid opu 
hic argumentatione, quando in Synodo VI. Com 
stantinopolitana generali Act. 18. sic acclamatus 
est Constantino Pogonato Imperatori ab universo 
Concilio : «rius divisor, et partitor Trinitati 
insurgebat , et continuo Constantinus semper 4r 
gustus, et Silvester laudabilis magnam, atqw 
insignem in Nicaa synodum congregabanmt. Que- 
rimusne cer!ius et luculentius testimonium d$ 
convocato Concilio per Constantinum non absque 
Silvestro, quam hoc sit datum ab universali cor 

cilio? In Chalcedonensi qnoque generali pariter P 
concilio Dioscoro Episcopo Alexandrino datum 
crimini est, quod absque auctoritate Sedis Apo 
stolice, synodum facere ausus esset Quod nwm- 
quam faotum sit, nec. fieri licuerit. Hoc enim dh 
ci non potuisset, neque verum fuisset; si Conci« 
lium hoc Niczum I. sola Constantini convocatione 
sine Silvestri consensu, et auctoritate celebratum fF 
fuisset. Potestne legitime, et citra seditionis cri f 
men in regno quocumque publicus ejusdem regii f 
conventus institui absque nutu, et voluntate Re- 
gis? Protestantes abnegarunt caput Ecolesie Bo- 
manum Pontificem, sibique anarchiam posuerunt, 

| aut 













"fh an. F. £r. Chr. usque ad Sec. IP. — $91 


t si quid potestatis ad Ecclesie . regimen re- 
uerunt, id coetui cujuslibet loci tribuerunt, 
| Principibus secularibus, tamquam vice popu- - 
fungentibus. Hinc est, quod neque in hi- 
ria primorum Ecclesie séculorum velint habere 
1vocata concilia cum auctoritate Romani Ponti- 
s, quod si recognoscerent, una etiam dare 
»erent, formam , quam sibi per reformationem 
un fecerunt, non esse formam primeve, et 
alis à Christo, et Apostolis venit, Ecclesise. 


Alterum est, quod suscepi disquirendum hoc 
10, quis pressederit Niceno Concilio. Magde- 
rgenses, et Mosheimius volunt Constantinum 
p. preesedisse, Basnagius Eustathium Episcopum 
itiochenum , alii Alexandro Episcopo Alexan- 
ibo dant has presidendi partes, alii Osio, sed 
n qua vices gerenti Romani Pontificis. Constan- 
ium non presedisse, neque sibi hoc sumpsisse, 
rum est ex Eusebii Jib. 5: de Fita Constant. cap. 
. 15. ubi refert, Constantinum , postquam sa- 
atus esset, et ipse etiam sermonem ad Episco- 
€ habuisset, deinceps autern Concilii Prossidibue 
's vob ewibw xpweus) sermonem, concessisse ,' eum- 
mque ingressum couclave palatii, in quo habi- 
m est. concilium , non prius sedisse, quam ut 
llet sedere, ei innuissent Episcopi. Quaeso, is 
, qui auctoritatem gerit pressidendi, eorum, qui- - 
| presidet, exspectet nutum ad. sedendum ? Pa- 
modo dum Eusebius dicit Constantinum dedis- 
sermonem Presidibus concilii, manifestum est, 
0s, non Constantinum , fuisse Preesides Conci- 
. Basnagius ideo Eustathium Episcopum Antio- 
enum posuit Presidem Concilii, quod ad dex- 
m [mperatoris sederit, eumque oratione salu- 
'erit, idque quasi testimonio Eusebii &b. S. de 
! "ü- 


,. 


























592 Institut. Hist. Eccl. Pars FK. 


-Fita Constant. cap. 11. et quia Preesidis fuerit || 
facere salutationem; | Eusebii autem tantum sunt | 
verba ista: 7uLm e» Bpiscopis is, qui in dextra 
parte primum locum obtinebat ,| consurgens me 
dica oratione Jmperatorem allocutus est. (và 
iste ex Episcopis fuerit, nominatim 'non dixk 
Unde ergo Basnagius scit, Eustathium fuime! 
Unde etiam habet legem de salutatione ih pube 
eis conventibus per eum facienda, qui Preside 
conventus agit? Sed neque locus primus ad Ix 
peratoris dextram dat, quis fuerit Prases. Nau 
si ex loco dijudicandum hoc esset, .Constahtinu 
in medio sedens , habendus esset Preeses ,, cujus 
medio locus profecto dignior fuit loco ad eji 
dextram: quem tamen, quamvis in medio s 
dentem, pro Preside nec ipse habet Basnagius. 
Est autem illad, unde evidenter innotescit 
quis fuerit Concilii Praeses. Nam certe is, qu 
presidet cuidam conventui, etiam in subscri 
ptione statutorum, que sunt facta a conve 
tu principem loeum tenet. Hane subscripti 
nem ex libro Synodico S. Athanasii, quo nemé 
alius certior, et luculentior de Niceno Concilé 
testis esse potest, utpote, cui interfuit, Soee 
tes lib. 1. cap. 13. ita exhibet: | Osius Episcoptt 
Cordube Hispanice ita credo, ut superius scr 
ptum est, Fitus, et Picentius Presbyteri urbi 
JHRome, egypti lexander Episcopus, JMagM 
Zntiochie Eustathius, Hierosolymorum Macr 
rius, Harpocratio Cynopoleos, et reliqui , qut 
rum nomina in libro Athanasii Episcopi, qui Sr- 
nodicus inscribitur, plenissime digesta sunt. 
nifestissimum est, in ominibus Alexandri, Et 
stathij, Macarii, qui primarum Sedium post Ro 
manam S. Petri Sedem, erant Episcopi, esse 1 
hac subscriptione servatum dignitatis ordinem. Hi 
| ante- 


Ab. ani. T. Er. Chr. usque ád Sec. 17. — 595 


^  Walepositus est Osius, qui a sua Sede Cordubensi 
1 mon habuit, ut antécederet eos, qui modo dieti 
ent, neque solus Osius antepositus est, sed etiam 
t? Vitus, et. Vincentius, quamvis tantum essent 
"c Presbyteri. .Fgitur sequitur, Osium, Vitum, et 
z* Vincentiurn ideo in subscriptione esse primos, quod 
* Bomani Episcopi, qui Episcoporum omnium pri 
*; Wmus est, vices gesserint, locumque tenuerint. 
"^  Eüam Gelasius Cyzicenus /ib. 2. cap. b. qui ex 
€ — proposito historiam scripsit Concilii Niceni, Osium 
- — vicibus Silvestri functum esse in Conciho, 'testa- 
4. fur, cujus hec verba sunt: ; 7pse etíam Osiue ez 
z4 4AHispaniis , nominis, et famee celebritate insi;nis, 
v^ wyui Silvestri Episcopi antique Roma locum ob- 
&inebat , una cum Romanis Presbyteris , F'itone, 
- et Fincentío cum aliis multis in consessu illo ad- 
* uit. Theodoretus quoque Jib. 1. Hist. Eccl. cap. 
.. f. testis est, disertissimeque dicit, pro urbis Ro- 
* mne Episcopo duos Presbyteros, qui ab eo missi 
*. Bint, gestis Concilii subscripsisse. Testis est etiam 
z* foromenus qui /ib. 1. cap. 16. perinde dicit, 
* WNitonem , et Vincentium vice Romanorum Episco- 
1$ pi interfuisse Concilio. Qut alium hujus Concilii 
v& IPresidem querunt, omittunt testimonia, olau- 
c Slunt oculos ad subscriptionem, servatumque in 
5 luc ordinem juxta Sedium dignitatem : sues non- 
t misi argutias, frigidas, et frivolas proferütit.- 
1A - . Concilium Niesnum, * quamvis ei- Romanus 
* lPontifex pér suos Legatos presedisset atque per 
2 subscriptum esset; tamen insuper confrema- 
tum est ab ipso Romano Pontifice. Hioc vidimus 
«bservatum jam etiam ab Arelatensi I. concilio 
Usse, in quo tantus Fpisoporum numerus fuit ex 
€mnibus mundi partibus, exque diversis, ac pro- 
(pe infinitis locis (quemadum fuit supra) ut 
per haberi possit generali Ooncilio: hoc vide- 


bimus 


», P. , - 


$9f£ Institut. Hist. Ftcl. Pare £L 


bimus observatum in ceteris etism deinceps ge 
neralibus conciliis. Quod autem speciatim attinet, 
ad hoc Nicenum Conciliuni de ejus confirmatione 
per Romanum Pontificem id tes Synodus Ro: 
mana sub Felice III. Rom. Pont. a. 485. cuju 
hec sunt verba: Dorsino ad: Beatum Petrum di 
cente: Tu es Petrus, et super hano Petram cadi- 
Jicabo Ecclesiam meam, quam voeem sequentes 
trecenti decem , et octo Patres apud Nicasam con 
gregati confirmationem rerum, a£que auctorita, 
4£ery Sancte Romano Ecclesi detulerunt , quan 
utramque usque ad atatem nostram. «u4ccessionet, 
Christi gratia praestante, custodiunt. dem te- 
statur Innocentius I. Rom. Pont. Epist. ad Episco 
fos Carthaginensis Concilii. Pares, inquit, dt 
icenisque Patribus loquitur , non Áumana, 
divina decreverunt sententia, ut quidquid quan, 
vis de disjunotis, remotisque provinciis ageretu,, 
non prius ducerent finiendum , nisi ad hujus Sedà 
notitiam perveniret , ut tota, hujus auctoritate je 
sta qua fuerit pronunoiatio, firmaretur, — Ànm 
adversum id egerunt Patres Niceni, de quo ipd 
etiam statutum fecerunt? Quamobrem Nicolausl 
Rom, Pont. Epist. 7. ad Michael. Imp. et Photium; 
In universalibus synodis, inquit, quid ratum,wl 
quid prorsus acceptum , nisi quod Sedes Bedi, 
Petri probavit, ut ipsi scitis, habe(ur ? Sicut.à 
contrario , quod ipsa sola reprobavit, hoc solum 
modo constat hactenus raprobatum. . Ipsius Pettl 
de Marca lib. 7. de Conaord. Sacerd. et Imp. cap 
6. hrec confessio est: .Quead causas, qua ad fe. 
dem spectant , aut rágulas generales Ecclesia 
uniuerso, qertum. est, eas definiri non potui : 
absque interventu auctoritatis Episcopi Romani 
Sunt Christi verha ab Petrum: T7& es Petrus , ei 
super hànc Petrag, oedificabo | Ecclesiarn om 
Matth. 


"45 an. I. Er. Chr.usque ad Sec. IP. — $95 


ftth. 1&6. v. 18. Hec tria, que hoc (pho tra- 
'tata sunt, reperiuntur adhuc plenius etiam decla- 
Xn, et domonstrata in Dissertat. VI. mes 6. 3. 
k 5. in Select.'arg. Hist. Eccl. 


f. 59. 


"nclusio Niceni Concilii. Pusebil Nicómedien- 
8is, et Theognis Niceni exihum. .lexandro 

ám Épiscopotu Jlexandrino succedit Jthana- 
sius. rii revocatio ab exilio, itemque Euse- 
bii , e£ Theognis. | ' 


Concilium pluribus sessionibus, incertum ta- 
uen quot, actum est usque ad 25. Julii ejusdem 
1ni, quo coepit. Idem hic dies fuit, quo Con- 
antinus vicesimum imperii sui annum iniit, ejus- 
ue hec Vicennalia per omnes Imperii provin- 
as summa cum letitia, et festivitate celebrabun- 
irm Eusebius Cesareensis orationem de laudibus 
onstantini habuit, que etiam nunc exstat. Omni- 
as Episcopis Imperator dedit epulum lautissimum 
»aque cum his epulatus est: quorum alii ad 
ummdem cum Imperatore mensam accubuerunt, 
H ad mensas in utroque latere conclavis palatii 
spositas. Hac etiam solennitate peracta Episco- 
3s dimisit Imperator datis donis amplissimis, 
foque meritis cujusque, ac dignitate, osque 
l ea servanda, qua erant statuta in Concilio, 
[ mutuamque concordiam cohortatus est. Euse- 
ws Jib. 9. de Fita Constant. cap. 15. — 20. 


Quod supra dixeram, Episcopos, qui capti 
rore Áfii erant, quamvis subscripsissent defini- 
mi facte adversus assertiones Arii, id tanen 

0 au 


596 —— netit. Hist. Kbol, Por E. . 


haud- Sincera' mente, omnes fecjsse ;; statim ; 
Concilium exhibuit. Nam Eusebius Nicomed. 
Theognis Nieenus Episcopus ex eo codice, 

ipsius Imperatoris fuit, corrupto eo, ad cujus 
ficium pertinebat hunc codicem custodire non 
sua eraserunt: cumque quosdam idem Consta 
nus Álexandria, quod.addicti Ário statutis C 
cilii parere detrectassent, in exilium egisset, . 
sebius. ausus est.sicistos miserari, ut'etiam ost 
Aeret, neque sibi aliam esse mentem: delatus 
ad Imperatorem, huic coram quoque idem p 
fessus est, digitumque ducendo per pallium, 
inquit, hoc scinderetur bifariam, nümquam 
cerem, duas partes divisas esse unius, ejusd 
que substantie.  Signilcabat, siquidem Dei 
lius ex Deo Patre genitus, distincta ab hoc [ 
sona esset, numquam in animum 'inducturum. 
credat, personam Filii oum persona Patris : 
unius, ejusdemque substantie. Actus est idc 
ab Imperatore in exilium una cum Theogni, qui 
riter simulationem, qua Concilio subscripsit, de 
suerat. In epistola ad Nicomedienses eumdem € 
stantinus etiam arguit conspirationis cum Lic 
adversum se, et cui prope armatum minister. 
praestiterit. In locum Eusebii Episcopus factus 
Ampbion in locum Theognis Chrestus. Sozome 
fib. 2. cap. 21. TXeodoret. lib. 1. cap. 20. 


Mensibus nondum elapsis quinque a Co 
lio, Alexander Episcopus . Alexandr. decessit. : 
fert. Sozomenus Zb. 2. cap. 17. Athanasium . 
xandra adstantem, dum observasset morti ' 
num, se se subduxisse, nec Alexandri voce in 
matum, ut maneret retineri potuisse, Ale 
drum autem dixisse, Zffugisse te credis dtlk 
«4? non efugies. Post Alexandri obitum qu 

tt 


"fb an. X. Er. Chr. usque ad Sec. IF. 597 


$, et repertus, reductusque Alexandriam , 'nam 
nc' quoque aufugerat, et ad Ecclesiam. perdu- 
us, multitudo populi, qui universus: sibi eum 
spoposcerat Episcopum, non ante : recessit ab 
xlesia, neque Athanasium dimisit, quam 'is:sue 
ectioni cohsensum dedisset. Rufinus. Jib. 1. Hist: 
xl. cap. 14, .Socrates &b.. 1. cap. 15. et Sozo: 
enus Zió. 2. cap. 17. narrant, Athanasium pues 
l| etate ab squalibus per ludum factum esse 
scopum, et baptizasse quosdam pueros, quem» 
ie Baptismum rétum habuerit Alexander, ejus 
Episcopatu antecessor. S. Hieronymus in Chro» 
"0 habet Alexandrum annis decem Fpiscopuni 
sse: sque Socrates Jib. 1. cap. 5b: perhibet, Epi 
»pum /actum esse pace reddita Fcclesioe. "Est 
tem persecutio exstincta anno:615. Dum. vero 
. Diacono factus Episcopus esset, jam:.viruni 
mdem vocat Theodoretus Jib. 1. Hf. :£. cap. 26. 
dicit in singulis Ecclesiastici' ordinis gradibus 
mma cui admiratione versatum fuisse, . Ex quo 
guitur, sub toto Episcopatu Alexandri jam fuis« 
Athanasium ultra eam, quee.puerilis est, eta» 
m, adeoque in quem ille lusus non potuerit 
dere. D b. tees 


Anni ab Concilio Niceno intercesserünt cir- 
er duo, et jam reditum :ex exilio ab TImpere- 
re obtinuit Arius, Quidam Presbyter, cujus 
men ab historicis proditum non est, Ário:/ad- 
rtué cum se insinuasset in affectum: Constantie, 
we soror: fnit Constantini,. Jyuieque .persvasisser, 
ium poenam exilii immerito ferre; hec mori- 
nda eumdem Presbyterum fratri commendavit | 
pense, eumque obtestata est, ut quos imme- 
ates exilio mulctasset, revocaret, ne fortasse 
am amissione ipsius imperii Deum ultorem .ha- 

eret. 


998 ^  nstit. Hist. Eccl. Pars I. 


beret. A Constantino hic Presbyter receptus iu, 
ut ejus etiam consilia expeteret , idem non desti 
tit svadere, quod persvaserat ejus sorori Consun 
tie. Promisit Constantinus se ab exilio revocate 
rum Arium, si decretis assentiretur Niceni Cor 
cilii. Spondet Presbyter. Accersitur Arius. Prol. 
tetur, se credere, Christum esse Deum. Jamqut 
etiam nonnullos Episcopos induxerat, ut putw 
rent eum recte de Christo sentire: qui vero Di 
nomen de Christo nonnisi ita usürparet, quem 
admodum hoc Dei nomen gessisse etiam Angelo, 
et homines, exempla essent in Scriptura. Dwi 
[gitur etiam hi Episcopi accessissent ad commendsi 
dum Árium ; Constantinus hunc non tantum posi 
exilii solvit, veruni etiam Alexandriam redire pm 
. misit. Quod cum successisset, nec Eusebius, 4 
Theognis sibi defuerunt, sed per eosdem Fpises 
pos, qui patrocinati Ário sunt, oràndo, ne po 
nam cogerentur ferre, quod pro Ario stétissesi 
qua Arius, ejus inhocentia reperta, solutus esé 
reditum ab exilio impetrarunt, et insuper ad sail 
etiam Episcpopstus repositi sunt, amotis, Ampli 
one et Chresto, qui jam: facti in: eorum locsi 
erant Episcopi. Át vero Athanasius ÁArium, rem 
sui Alexandriam, recipere noluit, quamvis ip 
Imperator etiam ursisset, et exilium ei commint 
tus esset. Negavit, se cum eo posse habere cof 
munionis consortiurh, quem universale Concilia 
judicasset hereticum esse, communioneque exci 
sisset. Rüüfinus lib. 10. Hist. Eccl. cap. 11. Socra 
zes lib. 1. cap. 8b. Sozomenus lib. 4. Gap. a5. 


$. 6o. 


«fb an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IF. $99 
$. 60. 


usebius Nicomediensis laborat in restaurando 
Afrianismo. | 4b hoc Eustathius Episcopus Afn- 
tiochenus circumventus, Jjfalso crimine sibi 
imposito, mittitur in exilium. — Jdem vertit 
se ad Jdthanasium ex Episcopatu dejiciendum; 
- perinde impactis ei per cakimhniam . crimini 
bus. Synodus Cosareensis in Paloestina.  Sy^ 
*" nodus Tyria. BEN LL 


Coristantinum ingenti guudio affeberat, Arii, 
usebii Nicomediensis, et Theognis facte; ut pu- 
ibet , consensio in id, quod eret de Christi divi- 
itate definitum a Niceno Concilio. Eusebiusque 
omo versutissimus , cito sibi illius animum, et 
renevolentiam conciliavit: et qui jam antea sic 
mtrocinabatur Áriano dogmati, ut nemo magis, 
fac omnes intendit nervos ingenii; ut hoc per 
oncilium Nicenum dejectum, atque prostratum 
rigeret, etstabiliret. Aperte hoc adgredi ausus 
o est. Igitur ad artificia se vertit, quibus Aria- 
ismus , qui jam elanguisset, et ad exitug prope- 
asset, revalescere coepit, easque deinde vires na« 
tus est, ut vix alia major, et funestior heresis 
sstiterit. Quamobrem ab hocEusebio, per quem. 
eeresis renovata, et propagata est, Ariani alio 
omine etiam appellati sunt Eusebiani. , 


Pugnam insthuraturus omnium primo ador- 
is. est Eustathium Antiochenum, et Athanasium, 
on tantum, quod adversus Aríum, ejusque do- 
ma pugnassent fortissime in Niceno Concilio, 
d etiam quód his, qui primarum Sedium totius 
hÉrientis erant Episcopi, e gradu suo dejectis, 
lisque . secum .consentientibus in eorum locuni 

posi- 


$oo  '". dhnetit, Hist. Eccl. Parsx1. 


positis, etiam reliquum negotium ad traducendo 
in suum dogma Episcopos alios per universum 
Orientem crederet. haud difficulter processurumt. 
Pietats spécie, et quasi ad invisenda loca sacrs, 
iter Jerosolymam .ins(ituit, cum Theogni suo s 
Antiochiam. Suscepit eos Eustathius honorifice, 
erga quem et ipsi.suura affectum omnibus verbo- 
rum officiis testati sunt. .In reditu suo iterum ve 
niunt Ántiochiam, ad idemque tempus ex cond 
cto alii etiam Episcopi plures: intem «quos et Eu- 
sebius Cesareensis in Palestina. Instituunt convene 
tum quasi Synodícum. ' Venit eó. rulier- ad hog. 
conducta, et jam instructa ex eo genere ferina 
rum, que quiestum faciunt. suo corpore, infum 
temque in ülnis ferens Eustathiums accusat de re 
secum habita, et à quo infantem susceperit. Illo 
negante, mulierisque impudentiam. redargnente, 
petunt a muliere jus jurandum: quod cum illa de 
disset, fertur in Euatathium sententia depositionis 
ex Episcopatu, et ad Imperatorem mitlitur, plu 
ribus adhuc criminibus, ob quam lata sit, Eust 
thio affictis, de Sabellii videlicet errore, deque 
calumuigg impactis Helens Imperatrici, matri 
Constantini. Imperator Eustathium agit in exilium 
Trajanopolim, civitatem Thracie. Femina, qua 
falso crimine accusavit Eustathium virum sancti« 
simum , cuna in morbum incidisset, impellents 
conscientia, confessa est multis Sacerdotibus pre 
sentibus innoxium esse Eustathium | Episcopum, 
seque ad id quod fecit, pecunia fuisse conductam: 
€o autem se putasse non pejeraturam, quod in- 
fantem omnino suscepisset ex Eustathio , sed qui 
faber srarius esset. Cum postea Antiochia actum 
de alio Episcopo eligendo esset, parum abfuit, 
quin parte civium una Eustathium reposcente , al- 
tera Eusebium Casareensem poscente, tumultu- 


que 





"45 an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 4o1 


ue ingenti excitato, ventum ad arma sit. Impe- . 
foris literis sedatus tumultus est. Eusebius Cae- 
reensis quoque recusavit Episcopatum Antioche- 
am. Factus est Episcopus in locum Eustathii Eu- 
lius, et post hunc Euphronius, postque hos in- 
a breve tempus mortuos alii; omnes vero tales , 
ui, ut scribit Theodoretus lib. 1. H. E. cap. 2a. 
lriani dogmatis labem in animis suis occultaim 
aberent. Rem hanc referunt etiam Socrates /i5. 

cap. 24. et Sozomenus /ib. 2. cap. 19. Eustathi- 
n S. Athanasius in Epist. ad Solitar. encomio- 
nat, fuisse Veritatis summum defensorem, Ari- 
seque heresi infensissimum. 


4 

Athanasium Fusebius idem Nicomediensis suis 
eris tentavit, inducere ad Arium suscipiendum 
communíonem ; deinde fecit, ut per Imperato- 
m etiam urgeretur ad eum recipiendum, inten- 
His etiam minis exilii. His Athanasius cum vin- 
non potuisset, eadem ratione eum adoritur, 
i& Eustathium precipitem egerat, fictis appeten- 
criminibus.. Adjutoribus Meletianis subornan- 
f, qui Athanasium deferant ad Imperatorem de 
ericis cum aliis, tum ipsis etiam Episcopis indi- 
e ab 60 tractatis, etiam per verbera , de Eccle- 
Lincensis, de tributo imposito populo lineorum 
*hariorum. Vestis linee hoc erat genus striatae. 
esbyteri Alexandrini, qui casu aderant, dum 
accusatores ad .Imperatorem venissent, demon- 
arunt heec de Athanasio esse falsa omnia. Alia 
accusatio de Ischyrae calice fracto per Macari- 
. Presbyterum Athanasii, et de scrinio auri 
no dato Philumeno, seditionem molienti adver- 
Imperatorem. Athanesius vocatus ad Impera- 
m utrumque ita refutavit, ut Imperator hunc 
1 literis , quibus testabatur, repertum esse in- 


'omu/us T. - 26 no- 




















402 Institut. £Lst. Eccl. Pars 1 


nocentem, honorifice Alexandriam remiserit. Ilchy- 
ras idem ille est, de quo facta Jam mentio ei 
$pho 55. Presbyter a Collutho non valide ordim- 
tus. S. "fthanasius dpolog. contr. 4rianos. Socr 
tes lib. 1. cap. 27. Sozomenus lib. 2. cap. 33. " 


Aliam rursus Áriani adversus Athanasium ir 
struunt. calumniam.  Deferunt ad Imperatorem E 
occidisse Ársenium Episcopum. Meletian: facti- ql 
nis hic erat Episcopus Hypselensis in Thebaide, 
qui colludens cum Arianis, etsi ad se occult 
dum de loco ad locum transierit, tamen per 
chelaum Athanasii amicum repertus est Tyri, df 
custoditus. Ipse quoque Arsenius literas ad Abg 
nasium dederat, quibus seipsum indicaverát, f 
ctique sui vehiam petens, oravit, ut ab eo re&* 
peretur in communionem, He de Ársenio, quem 
admodum se haberet, demonstrata Imperatori, 
indignatus, minatus est, se in ejus calumniatore&, 
falsosque accusatores non jam ultra juxta mans 
tudinem Ecclesiae, sed secundum legutn civili 
severitatem acturum: iterumque datis literis 
xandriam, que publice legerentur, testatus 
Athanasium innocentem esse, et laudavit. Cumi 
adornanda hac scena de Arsenio interfecto p 
cipuas partes egisset Joannes Meletianorum ca 
metu perculsus ejuravit schisma , seque subj 
Athanasio. Quod Constantinum Imp. tali aff 
gaudio, ut suis literis Joannem ad. se accersiv 
suumque ei affectum coram contestatus sit. 


Toties jam deprehensis suis, et contusis 
lumniis, tamen non quiescunt Ariant. Non ve 
rentur iterum adire Constantinum, . adjunetisqui 
Sibi rursus Meletianis. Proponunt ei, Athanasi 
esse multa , taliaque facinora , quae et ipsi dicen 

. « non 


* 


Ab an. I. Jr. Chr. usque ad. Sec. IP. 4o 


1 audeant, Constantino autem audire foret in- 
erabile. Dicunt, opus esse Episcoporum con- 
o ad hec crimina cognoscenda. Neque dubitat 
nstantinus post toties jam compertam Athanasii 
iccentiam , et. postquam jam tot vicibus depre- 
ndisset malignitatem eorum, qui etiam nunc 
hanasium aceusarunt semper signifero Eusebio 
tomediensi,.dare assensum ad habendum Con- 
um, judiciumque exercendum de Athanasio , 
Jue per eos, qui.ejus accusatores essent. Cae- 
ea urbs Palestine constitute est ad habendam 
1€ Synodum. Quo Athanasius citatus ire noluit, 
que venit. Scribit. Sozomenus Zib. 2. cap, 25. 
udulentiam veritum Eusebii Nicomediensis, et . 
"sareensis, noluisse venire. Sed neque in Atha- 
ium Episcopum Alexandrinum hoc competens 
it judicium. "od E 


Hinc vero ejus adversarii occasionem arri- 
runt ipsum de contumacia accusandi , spreti- 
' Constantini, ejusque imperii, cujus jussu fa- 
m sit illud concilium. Indicitur concilium ali- 
T yrum. Athanasio Imperator exilium denunci- 
nisi se stitisset. Sexaginta convenerunt Fpi- 
pi e pluribus provinciis. Quales, ex eo intel- 
potest, quod Eusebius Nicomediensis dux, .et 
ernator fuerit istius tantum ad precipitandum 
anasium concilii, seu verius Cohciliabuli. Ne- 
hoc nobis descripturus est melius, quam ipse 
anasius, cujus in Apologia hec verba sunt: 
enam enim tunc Episcoporum Synodus? quis- 
3 consessus veri studiosus? quis ex plerisque 
em, eorum inimicus noster non erat? Nonne 
ebius , Caesarec Palestine Episcopus, a Con- 
oribus , qui nobiscum erant, accusatus est, 
d idolis saerificasset? Nonne Gregorius a Be- 

23b *. ato 


&oá Justit. Jlist. E«cl. Pars 4. 


eto /lexandro depositus fuisse convicius est? Non- 
ne alii de aliis , et diversis criminibus defereban- 
tur? Quo ergo jure adversum nos oonvehiüre po- 
tuerunt? Quomodo Synodum voóare audent, W' 
qua Comes pr«sidebat , et cui spiculator aderat, 
ac in quam Commentarius, is intelligitur, cuju 
officium fuit Acta in Commentarios referre, wie 
JDiaconorum | Ecclesice nos introduxit ? Ille loque 
batur , et qui aderant , tacebant , imo potius C» 
miti obtemperabant. Tum ne amoverentur , qu 
amovendi videbantur Episcopi, ab ejus Consilo 


impediebatur. llle jubebat ,/ nos. a. militibus tra 


hebamur , imo potius jyubentibus Eusebio cum s 
ciis , ille eorum sententiis obsequebatur. In sum 
ma , cujusmodi illa Synodus , chjus erat exitut 
exilium , et caedes, si Imperatori placuisset ? Po- 
tamon Heracleze in Aegypto Episcopus fuit is Con- 
fessor testimonio S. Epiphanii Zr. 69. qui 

objecit: Eusebio Caesareensi, quo pacto ipse sede- 
re posset, et judicem agere Athanasii, huncque 
stantem habere ante se, dum in ipsum potius com- 
peteret actio , qugerendumque esset , quomodo 


qui secum in eodem fuisset carcere, immunis te | 


men manserit, et dimissus sit, ceteris omnibus, 
qui Religionis causa comprehensi, et in eadem 
vincula conjecti erant ad. metalla damnatis, dextro 
eruto oculo, popliteque succiso. ) 


Judicium sic institutum de Athanasio est. In- 
gressa est femina ejulans, et vociferans, se vim ab 
Athanasio dum eum hospitio recepisset , passam 
esse, etstuprum, quee virginitatem suani Deo con- 
secrasset. [Introducitur Athanasius habens secum 
Timotheum Presbyterum. Qui ut erat ab Atha- 
nasio instructus, quid facere deberet, femine, 
Egone, inquit, tecum aliquando confabulatus sum, 

) aut 





1 
I 


"fb an. I. Air. Chr. usquead Sec. 17. — 4o5 


tin aedes tuzs unquam ingresus sum ? Tum il- 
multo impudentius clamare coepit, contendens. 
versus Timotheum, et manum exerens, eum- 
ie digito demonstrans, Tu, inquit, mihi vivgi- 
tatem eripuisti, tu me castitate spoliasti. Hunc 
modum pudore confusis iis, qui fabulam com- 
suerant, erubescentibus quoque judicibus, ejus- 
m techne consciis, dimissa est mulier. Tunc 
agnus Athanasius mulierem dimittendam non 
ie, dixit, sed inquivendum, quis ista concin- 
set. llli vero clamarunt, alia superesse crimi- 
; que nulla arte, et solertia dissolvi possent. 
rbis rem retuli Theodoreti Zb. 1. H. E. cap. 80. 
lemque exstat apud Sozomenum /i5. 2. cap. 25. 


Quaenam vero haec fuere crimina ? Proferunt 
am, ex eaque protrahunt hominis amputatam 
xtram, sale conditam, asseverant, hanc esse 
xtram Arsenio ab Athanasio in usum magicz 
is absectam : clamant, tam manifestum esse hoc 
inus, ut eludi nulla arte possit. Querit Atha- 
jus ex judicibus, aliquine eorum Arsenium no- 
sent. Affirmarunt plures, omnino hunc sibi 
ne notum esse. Mittit igitur pro Arsenio. Hic 
nuo ab Arianis ad occultum locum fuit deductus, 
servabatur absconditus. Qui vero hinc aufu- 
"àt et ad Athanasium pridie Tyrum venerat. 
senius intrans manus pallio gerebat contectas. 
m rursus quesivisset e judicibus, istene esset - 
senius, iterumque illi affirmassent , removet 
lium ab uno ejus latere, et ostendit manum: 
m facit cum ejus manu altera , conversusque 
judices, Duas, inquit, videtis Ársenium ha- 
'* manus, neque plures requiretis , quando 
iS tantum manus singuli a Deo accepimus. H«c 
ur tertia, unde excisa sit, accusatores ostendant, 

ne- 


06 Institut. Hist. Eccl. Pars. £ 




















necesse est. Surgunt Ariani, clamant, Atham- 
sium esse magum, et preestigiatorem, suisque pre- 
etigiis fallere intuentium oculos: involassentque it 
eum, et suis manibus discerpsissent, nisi Come, 
qui praesidebat, prohibuisset. Jidem, qui supra. 


Venitur postea ad Ischyre confractum cil. 
cem, et effusa Mysteria. lschyras iste, ut rem 
refert ipse Athanasius in Apologia sua secund, 
verus Presbyter non erat, tantum a Collutho c 
dinatus, qui non fuit Episcopus. Hio delatusài 
Athanasium est, dum Ecclesias m Mareotide vis-: 
tasset quod ceteris Colluthianis jam ad ordinem 
redactis, pergeret rem sacram facere, ac si Pre 
&byter esset. Presbyterum loci, in quo Ischyrs 
hoc factitabat, Athanasius misit cum Macario pt 
riter Presbytero, ut Ischyrem ad se accerseren 
Inveniunt in lectulo jacentem, et egrotantem. lt 
que hi ejus patri committunt, ut. nomine Episcopi 
Athanasii filium admoneret , ne id, quod ieceni 
continuaret facere, et ne se in ullam Presbyter 
lis muneris functionem intromitteret. : Quomodo 
se res habuerit, acta cum Ischyra, Athanasius ex] 
posuit , Jamque ab ipso Imperatore, quod sib 

inc structum esset crimen, judicatam esse calu 
mniam. Sed et ipsum Ischyram tum monitis sui 
patris, tum conscientie stimulis permotum veni 
$e, ad ejusque pedes prostratum multis. cum 
chrymis suppliciter petiisse, ut ad communionem 
reciperetur: eumdem scriptam etiam confession 
sibi obtulisse, rem de fracto calice esse nonnis 
confictam: se autem a Meletianis adactum etiam 
verberibus esse, ut se pro Presbytero gereret: 
ipsam etiam confessionem in synodo Athanasiut 
produxit. Hujus vero Ischyre tanta impudentà 
fuit, ut seductus denuo ab Arianis Athanasil 
etiam 


Ab an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IF. 407 


; etiam accusatorem egerit in hoc Tyriensi concilia- 
* bulo de hoc crimine quasi fracti calicis, etaltaris 
! subversione cum effusione Mysteriorum. In pre- 
] mium deinde hujus ab Arianis factus est Episco- 


d pus. 


Non est auditum , quod ad diluendam hanc 
:. accusationem attulit Áthanasius. Decernitur iriqui- 
t--siio. Deliguntur ad hane faciendam Theognis, 
"x . . 
-*. Maris, Theodorus, Macedonius, Valens, et Ur- 
, fxcius, omues Episcopi Ariane factionis, et mit- 
' tuntur in Mareotidem, unaque cum his Ischyras. 
JR Macarius Presbyter, per quem facta dicebatur ca- 
— licis confractio, et altaris subversio, quique Ale- 
X. xandria Tyrum in catenis fuit perductus , retine- 
Jur.. Premittuntur, qui Árianos, et Mqjtianos 
iustruerent quid, ubi advenissent inquisitores, de- . 
berent dicere, et testari. Ad inquisitionem as- 
sumitur etiam Philagrius Prefectus Aegypti , mi- 
Jitum caterva stipatus, homo a Religione aposta- 
ta. Nullus e Catholicis ad. testimonium dicendum 
admittitur. Athanasius antequam inquisitores ex 
Aegypto reverterentur, Tyro clam discessit , . et 
Constantinopolim ad Imperatorem se contulit, 
-Huic se obtulit, dum equo vectus Constantinopo- 
* lim ingrederetur. Repulsam primo tulit, parum- 
" que abfuit, ne manibus etiam removeretur. Hoc 
unum deinde sollicita prece petenti, ut Episcopos, 
judices suos juberet Tyro Constantinopolim ad se 
"venire, iisque prasentibusdignaretur eum audire, 
. Imperator annuit. Itaque Tyro Constantinopolim 
omnes Episcopi ab Imperatore vocantur. Ili in- 
terea , post inquisitorum reditum ex Aegypto, 
postque damnatum a se Athanasium in suo Tyri- 
ensi conciliabulo nomine confracti calicis Ischyrz, 
et turbarum quas Tyri in Concilio excitaverit , 
14; 


LJ 
Yl 







n 


- 


4o8 —— Jnatitut. Hist. Eccl. Pars L 


id, quod perinde falsum erat, hincque se subdu- 
xisset , insuper Imperatoris jussionem neglectui 
habuisset non comparendo ad Caesareense concili-. 
. um, jam Jerosolymam profecti erant ad dedican- 
dam Ecclesiam , quam Constantinus exstruxerat 
supra sepulcrum Christi, et ad quam dedicatio 
nem jam vocati Imperatoris literis erant. Erant 
in Tyriensi hoc conventu etiam Episcopi orthodo- 
xi, Hi non consenserunt in damnationem Athanr 
$ii. Paphnutius, cujus mentio jam facta est $. 58,. 
inter eos Episcopos , qui Confessionis etiam gle- 
riainsignes interfüerunt Concilio Nicano, surgen 
cum indignatione non tantum ipse se ex conventa 
proripuit, sed etiam Maximum Episcopum Jero-. 
solyme, manu ejus apprehensa secum abstraxit, 
dicens, Non decere eos, qui Confeéssores essent, 
et pietatis causa oculos effossos haberent , et po- 
plites succisos , malorum hominum concilio socia- 
ri, quemadmodum a Sozomeno 45. 2. cap. 35. 
memoriae proditum est. Haec, que nunc narre- 
tá sunt, exstant etiam apud S.. Athanasium 4fpo- 
log. 23. Socrat. Jib. 1. cap. 51. 32. Rufin. lib. 10. 
JHist. cap. 17. Conciliabulum hoc Tyriense habi 
tum est a. 555. Sententie latae de Athanasio sub- 
scripsit etiam Arsenius tamquam Hypselensis Epi- 
Bcopus, proeul dubio, quod, homo fluxe fidei, 
se se reverterit in eam partem , quam credebst 
potentiorem: factumque est, ut qui occisus dice- 
retur esse ab Athanasio, idem legeretur subscri- 
ptus sententie, qua fuit post accusationem de ejus - 
occisione, condemnatus Athanasius. 


$. 6i. 


Alb an. FJ. Er. Chr. usque ad Sec. IP.  4o9 


. $. 61. 

D 

$ Dedicatio Ecclesie Jerosolyrnitane. | Conciliabu- 
€ dum  Jerosolymitanum. | Exilium 4thanasii , 
t compluriumque. aliorum Episcoporum. rii in- 
- . felix exitus. 

* . . Episcopi non tantum ii, qui in Tyrio erant 


x. «*oncilio, verum alii etiam tam numerosi convene- 
-? munt ad dedicationem Ecclesie Jerosolymitanze, ut 
& JÉ&usebius Jió. 4. de Fita Constant. cap. 47. hunc 
Ji&piscoporum conventum post eum, qui in Nice- 
concilio fuit, omnium, quos noverit , maxi- 
"mum dicat fuisse. Per eos, quos Imperator ex 
1$ 3palatio misit, Episcopis omnibus data sunt convi- 
s—wria, pauperibus, qui undique confluxerant , pe- 
r^Wunia distributa, et vestes. Ecclesie quoque ex- 
* «I tructae ad omnem splendorem, et magnificentiam 
- X mgentia tribuit dona auri, et gemmarum. Sacer- 
r*«ilotes vero partim precationibus, partim sermoni- 
festivitatem ornabant , Imperatoris pietatem, 
t Martyrii magnificentiam celebrantes oratione. 
yrii nomine Ecclesia designatur: quod inde 
esiis nomen accessit, quod altaria, et Eccle- 
supra Martyrum sepulcra consueverint aedifi- 
i. Habiti autem et tales sermones sunt, qui- 
Scripture saere, et fidei dogmata explana- 
ntur, nec non incruentis sacrificiis , et mysti- 
oblationibus Deum placabant , eidemque pro 
communi, pro Ecclesia, pro Imperatore, ejus- 
e filiis supplices preces offerebant. 




















Hac ex Eusebio 7b. 4. de Fita Constant. cap. 
&.ets. cum memorasset etiam Basnagius in Ánna- 
ibus, fecit hanc deinde animadversionem eo more 
0, quem jam alias saepe vidimus. Non sparsis. 
v Cl- . 


ww... eo, 


* 


410 Institut. Hist. Eccl. Pars I. 


cineribus , non aqua benedicta, non chri: 
non imaginibus, non crucibus, earumque 
moniarum supellectile, que conseerandis t 
nunc adhibetur, sed sacrorum voluminum 
ne,.concionibus, incruentis sacrificiis , et 
cis oblationibus, atque precibus esse dedica! 
factam. Eas vellicat, qua nunc apud nos 
monies obtinent in Ecclesiarum dedicatior 
quis ignorat, neque caerimonias in Baptis: 
ministratione, et Eucharistice coene celeb: 
fuisse semper, et ubique easdem ? Tpse Ba: 
cum laude meminit illius pretiose vestis ab 
ratore Constanino dàte Macario Episcopo J 
lyme, qua indueretur, dum baptizaret, qi 
jore decore, et dignitate baptizatio peragt 
quemadmodum refert Theodoretus Abr. a. 
cap. 37. Omniane etiam Eusehius minutat 
posuit, vel scitne Basnagius, sic. eum expx 
qua sint observata in hao Ecclesie Jerosol 
na dedicatione, ut nihil preterierit? Ne 
quidem meminit, cujus effigies sit collocata 
Ecclesia, dum dedicaretur. Et possumusne 
tare, in Ecclesiis fuisse hanc constitutam, 
' auro , atque gemmis fulgidam Constantinu: 
in sui palatii principe conclavi sibi colloc: 
ste Eusebio Zb. 5. de Fita Constant. cap. : 
moravit Eusebius in descriptione hujus d« 
nis Incruenta sacrificia, et mysticas obla 
qua facte in ea sint. Nullum dubium e 
test, quin per haec incruenta sacrificia , 
mysticas oblationcs intellexerit illud , quod 
nunc Ecclesia Catholica credit in Missa esse - 
et proprium sacrificium. Hic, crederem, 
gius potuisset habere commodiorem occa 
faciendae animadversionis, non quoad caei 
as, qua possunt esse varie , sed quoad ip 
- ( 


41b an. I. JÉr. Chr. usque ad Sec. IF. á11 


dem, qua una, eademque semper est, et esse de- 
bet, quid fuerit in Ecclesia jam illo etiam tempo- 
rre dedicate Ecclesie hujus Jerosolymitane, et num 
mos in Ecclesia Catholica illud credamus, de Sa- 
erificio Misse , quod Jam tunc creditum fuit ; vel 
wero ab hoc discrepent illi, qui post Calvinum, 
eujus et Basnagius assecla fuit, hocce Misse sacri- 
ficium, inficiantur. | 


Eusebius .Nicomediensis, ejusque factio tot 
iaacta Episcopos, qui ad dedicationem convenerant, 
Mursus instituit Concilium, seu verius conciliabu- 


lum. In hoc Arium, ejusque socium Euzojum 


Wrresbyterum non tantum suscipiunt ad Commu- 
ionem, sed etiam nomine hujus concilii literas 
mittunt Alexandriam, et ad omnes totius Aegypti 
Episcopos, imperantes, ut quoniam ipsi hos su- 
scepissent in communionem, in eadem et illi istos 
secum haberent. Litere, Episcopis qui in Tyrio 
erant concilio, quibusque ab Imperatore Constan- 
inopolim evocati erant, tantum Jeresolyme sunt 
weddite. Vidit Eusebius Nicomediensis non esse 
ponsultum cum omnibus ire, qui in Tyrio erant 
poncilio, quod res presente Athanasio esset agen- 
; €t ex his Episcopis quidam Athanasio: bene 
nt aífecti.. Omnes itaque alios prohibet ire, 
antummodo ipsecum ,Eusebio Caesareensi, Theo- 
Pi, Patrophilo, Ursacio, et Valente, qui post 
Kusebium Nicomediensem factionis Áriane prima 
pita erant, venit ad Imperatorem. Omittit ea 
nia, quorum nomine Áthanasium condemnarunt 
Tyri in suo conciliabulo. Jam enim, ut osten- 
fum est supra, cum de his delatus fuisset ad Con- 
Blantinum Áthanasius, Constantinus agnoverat, fuis- 
se meram calumniam. Novum igitur crimen homo 
vaferrimus comminiscitur, et ule , quo Imperator 
| ad 










4192 Institut. Hist. Eccl. Pars 


iram irritari posset vel maxime in Áthanasium. Ác- 
cusat, minatum esse, se facturum, ne ex Aegypto l. 
frumentum subvehatur Constantinopolim. Hanc 
le urbem in Thracia, quz prius Byzantium fuit v4 
cata, ad summum splendorem, et amplitcdine 
evexit, parem eam facere volens urbi Romse. 
stantinus anno post Nicenum Concilium altero Kt 
mam venit, ut ibi quoque celebraret Imperii sá 
vicennalia. lbi ab iis, qui adhuc falsa numi 
colebant, invitatus ad Cepitolium est Jovi sacril 
candi causa. Risit horum caecitatem , qui inanite 
tcm suorum deorum nondum adverterent. iQ 
obrem et illi aliquem contemptum erga 
ostenderunt: unde offensus, Romanosque aversi 
tus proposuit hac vetere relicta, Romam alibi noi 
vam aedificare, ubi sedem figeret Imperii. Ánnol 
350. hujus urbis, quam Novam Romam appellari 
voluit, quam vero et Constantinopolim vocarestj 
facta dedicatio est. Huic cum alia plura, tum cer 
tam summam frumenti attribuit, que ex Aegyptt 
subvecta incolis quotannis distribueretur. Ex le 
Theodosii Junioris irtelligitur hanc summam fut 
se modiorum octogies centenorum millium. Dices 
bat Athanasius esse rem , cujus insimularetur 
quam neque facere posset. Contra Eusebius Nic 
med. etiam jurejurando asseveravit, esse enim Ath 
nasium ejus auctoritatis apud Aegyptios, ut hg 
effectum dare possit. Exarsit Imperator, et omiss 
. ulteriore investigatione , fidem: habens Eusebio jt 
ranti, Àthanasio imperat exilium Treviros in Galli 
Ingemuit Athanasius, et Imperatori dixit: Det 
et me judicabit Dominus, quando meis calumri 
atoribus etiam assentiris. Apud S. Epiphan. He 
2. 2 Athanasius z4polog. 2. Socrates Jib. 1. ca 












E 


In 


Ab an. La£r. Christ. usque ad Sec. IP. 415 


In locum . Athanasii, acti in exilium; Alexan- 
4e Árisni alium Episcopum ponere voluerunt. 
on admisit Imperator. Quod autem hi' jam pri- 
in Eustathium, et nunc in Athanasium ege- 
Xt, idem ab ipsis factum est in alios Fpisco- 
&. Statim atque haresim odisse comperti sunt , 
nt verba S. Athanasii Epist. ad Solitar. aZi ob 
Mficta crimina, ali nulla allata causa Impera- 
riarum literarum auctoritate translati, et ab 
je civitate pulsi sunt , aliosque illi eorum vice, 
0s impios noverunt , in ipsorum Bcclesiis con- 
Wuerunt. Arius autem postquam ab Jerosoly- 
itano conciliabulo receptus esset ad: communito- 
m, Alexandriam rediit , cumque Ecclesiam in- 
ire voluisset, denuo repulsam tulit. Joannes, 
iem. factionis Meletiane .fuisse Episcopum , sed 
factione recessisse, supra demonstratum est, Se- 
»m Episcopalem Alexandrinam invasit. Hinc au- 
pre tam Ário, quam Joanne turbe non medio- 
es excitatee sunt Álexandrie. Ambos Imperator 
mstantinopolim evocavit. Joannem in exilium 
it. Arium, postquam denuo eum ontatu$ 
jet, consentiretne decretis Nicene Synodi, is- 
te: hoc. de se etiam jurejurando asseverasset, 


* 


mit Constantinopoli suscipi ad Ecclesiam, ejus- 


je communionem. . Álexander erat tunc Episco- 
Constantinopolitanus, quem.8. Gregorius Nyss. 
gnum Trinitatis propugnatorem, et preeconem 
iiedicat in Oratione de eodem Alexandro. Inten- 
bant huic minas Áriani, si Árium admittere ad 
iélesiam renueret. Sollicitudo eum etiam inces- 
pat , ne sibi vis per Imperatorem inferretur. 
pod in tali metu unum superat, cum Episcopo 
Mhodoxi omnes Deum in auxilium vocant non 
atum precibus, sed etiam se affligendo jejuniis. 
lxander Episcopus in Ecclesia prostratus ante 
7 . ta- 


i4 . ^ Jnstitut. Hist. Eccl. Pars I. 
altare, et effusus in lacrymas, Deum precatus est, 
si futurum esset, ut Arius intret in Eccles jam, ub 
se servum suum, priusquam hoc fieret, eriperet 
ex hoc.mundo, miserereturque sue Ecclesis, 
Ario introeunte in Ecclesiam heresis etiam cred 
retur recepta esse. Pridie ejus diei, qua Euseha 
ni Arium. parabant inducere in Ecclesiam , etias; 
si obniteretur quantumcunque Alexander. Episs 
pus, iidem Eusebiani Árium per urbem ci 
duxerunt.cum triumpho. Ad forum, quod . 
stantini fuit appellatum ab ejus statua porphyreté 
ca, ibi statuta, Árium subitus viscerum ir 
dolor. Fugit ad proximam latrinam publicam 
ubi una cum visceribus animam egessit. Ca 
licis affulsit serenitas, Eusebiani pudoré confusis 
Sozomenus Zib. 3. cap. 2o. refert ex Áthanssá, 
etiam Constantinum Imp. agnovisse, Dei ultio 
id accidisse Ário, neque sincerum: fuisse, qw 
juravit, Niceni Concilii decreus se. obsequente 
esse.  - 


Arium, velut Judam alterum luisse poer 
est scriptum etiam a S. Gregorio Nyss. Orat. 
laudibus S. 4thanasi , et a S. Ambrosio lib 
Fide ad Gratian. fuitque hic idem sensus ornis 
Orthodoxorum, dum fama de Arii exitio ivisi 
celerrime non tantum per Constantinopolim, 
quaquaversum in omnes orbis terre regio 
Multi ex ipsis Árianis perculsi isto Arii casu, 
Jecto errore, redierunt ad Ecclesiam Catholics 
Diu postea latrina hae, in qua Arius periit , is 
tento in eam digito, consveverat monstrari p 
tereuntibus. Arianus quidam postea ad abolend 
infamiam emit locum, in quo constituta fuit ! 
latrina, et domum in eo exstruxit. Ariani ad Bi 
xiam leniendan de Árü.turpissima morte, c 


que 


4b. an. I. /&r. Chr.usque ad Sec. IF. 415 


que omnes haberent, ei accidisse ultrice Dei dex : 
tra rumorem sparserunt, Arium sublatum esse 
maeleficis eorum artibus, qui $i adversabantur. 
Bloc autem, quod neque tunc fidem reperit, ne- 
anine dubitante, esse tantum ab Arianis confi- 
*tum, nuper Moskeim 7st. Sec. IP". Part. 2. cap. 
bi resuscitavit, et asque in Catholicos contulit, 
um malis artibus sublatus sit Arius. Fidem 
Mosheimum repérit, utpote, virus captan- 
Lem quod adspergeret nobis Catholicis. Henricus 
Walesius in Notis ad Sozomenum censuit eum, qui 
im,latrina periit, non fuisse Árium heeresiarcham, 
ied quemdam alium Presbyterum. Alexandrinum 
iysdem nominis. At vero Soerates Jib. 1. cap. 58. 
Bilozomenus db. 2. nap. 50, aliique Scriptores, 
c Árii casum retulerunt, cum nullum dubium. 
Bit, prius esse locutos de Ario heresiarcha, ita. 
c etiam casum subjunxerunt, ut ne mininum 
idem indicium sit, ipsos in referendo hocce casu. 
d. alio, preterquem,eodem Ario, haeresiarcha lo- 
Butos esse. Sed et S. Athanasius Operum Tom. I 
. 671. perhibet, Árium, qui in latrina suum 
Hitium repererit, eum fuisse, quem Alexander 
iscopus repulit ab Ecclesia. Nam hoc factum ab 
est Ario haresiarche. Aeque S. Gregorius Naz. 
ra£. 17. hunc Árium in letrina miserrima mor- 
| sublatum vocat impietatis ducem, et auctorem, 
&». Anno 226. exitium suum Arius reperit, . 











2n ! BEEN 





Annus $57. extremus vite Constantini 
Ad'eas Ecclesias, quas jam Constantinopoli 
multas edificaverat, non multo ante obitum 
addidit adhuc unam in memoriam Apostok 
Quippe ipse hunc sibi locum , ait Eusebius I 
de Vita Constant. cap. 60. post mortem des 
verat , incredibili fidei alacritate prospicien. 
corpus suum communem cum Jpostolis ap, 
Zionem post obitum sortiretur : quo scilicet 
cationum , qua in honorem /fpostolorum ibi 
braude erant, etiam mortuus particeps fiere 
pro certo sibi persvadens horum memorian 
parurmn utilitatis anime sua ease allaturam. 
festum Paschatis celebratum hoc anno lumi 
per universam Constantinopolim ea nocte, 
festum antecessit sic collucentibus, cereis i 
tis molis accensis, lumenque ejusmodi funden 
ut nox hec non cederet diei, Principio qi 
incqualis corporis intemperiés, post hec m 
eum invasit. ltaque ad aquas calidas civ 
suc (Constantinopoleos) progressus, inde 
nopolirn : delatus fuit, urbem matris suc n 
appellatam. (Bithynie urbs hec fuit) ibiq 
templo Martyrum diu commoratus ,| suppli 
nes, et preces obtulit Deo. Cumque extr 
vita diem sibi jam imminere sentiret, tempu 


2I»»v» . mr)ecoon Are re n rne —-—— de4-..- . 


* 


fb an. I. Er. Chr. ique ad Sec. IF. 41g 


n apud se reputasset , &enu flexo;  hurni pro- 
1bens veniàm a Deo supplex poposcit, pecca- 
sua confitens in ipso MMartyrio ; quo in loco 
nuurn impositionem cum solenni precatione pri- 
m meruit accipere. Hino ad suburbana Nico- 
Jic digressus, convocatis Episcopis, sic ad eos 
ba fecit. etc. Duplex fuit manuum impositio: 


1, dum quis reciperetur inter Catechumenos, . 


ra dum is ei Catechumenorum classi adscribe- 


1r, qui jam instructi sufficienter, et preepa-- 


' éssent ad suscipiendum Baptismum, dicti Com-- 
sntes. Hec igitur etiam altera de Constantino 
it intelligenda manuum impositio. Episcopis, 
ad eum protinus venerunt, exposuit Constan- 
is, fuisse semper in animo, baptizeri in Jor- 
e, in quo ipse etiam Christus baptizatis esset: 
quoniam Deo aliter visum esset, sibique exi- 
ex hac vita instaret, proinde ne cunctaren- 


Baptismum ei, quam primum conferre, spon- ^ 


9, 5i Deus tamen vitam ei longiorem conces- 
t, eas vivendi leges sibi positarum , quz Deo 
we: Sint. Ziwc cum dixisset , ait idem Eusebius 
4. de Vita Constant. cap. 72. illi solenni ritu 
mas caerimonias peregerunt, injunctisque ei, 
cumque necessaria erant, Sacrorum Mysterio- 
|, participem fecerunt. Solus igitur ex omni- 


, qui unquam fuerunt, Imperatoribus Constan- . 


s in Christi martyriis renatus , et consumma- 
est, et divino donatus Signaculo.' Candidis- 
s deinde indutus vestibus in lecto eque sic 
to decubuit, nec jam posthac purpuram attin- 


' voluit. Hac acta esse omnia die Pentecostes - 


rt idem Eusebius, et circa cujus diei meri- 
à etiam spiritum exhalaverit. In diem vicesi- 
Y, et secundam Maii incidit eo anno festum 
Unuius 4. 27 . Pen- 


, $ 


418 Instit. Hist. lccl. Pars IH. 


Pentecostes. Decessit anno eetatis sexagesimo, e 
quinto. , 


























Constantinum baptizatum esse Nicomedie e« 
tremo vite sue tempere etiam Socrates Jib. 1. cay. 
59. Sozomenus /i5. 2. cap. 94. et Theodoretus il, 
1. H. E. cap. 53. memorie prodiderunt. Idem « 
serit S. Hieronymus in Chronico, cujus hac 
ba sunt: Constantinus extremo vitae sua tempe 
re ab Eusebio Nicorediensi baptizatur. ldem 
Ambrosius Orat. in funere Theodosii. Cai i 
Baptismi gratia, sunt ejus verba de Constanünt 
in ultimis constituto, omnia peccata dimiserit, 
tamen quod primus Imperatorum credidit ; et poti 
. ee fereditatem fidei Principibus dereliquit, 
gni meriti locum reperit. | Áriminensis quoqu 
Synodus in epistola ad Constantium sic memo 
Constantini Baptismum , ut inter hunc, et ej 
translationem ex hominibus in requiem nihil i 
terponat, cujus hec verba sunt: £x quo bapi 
zatus est , ex horhinibus in requiem sibi debil 
£ranslatus est. 


In Actis Synodi Romane, qus a Silvest 
Papa ponitur celebrata, est ,. Constantinum a $ 
vestro baptizatum esse Rome statim, atque vei 
tatem Christiane Religionis agnoverit, diciturd 
perductus ad hanc agnitionem, dum lepra al 
ctus remedium medicorum consilio sibi coms 
rare vellet ex sangvine in usum balnei puerc 
occisorum, Petrus vero, et Paulus Apostoli ei 
poruissent , et ab hac immanitate deterrentes 
ocum hujus balnei Baptismum petere a Silv 
jussissent. Ex his Áctis hec narratiuncula Y 
etiam ad Breyiarium, ejusque lectiones in sec 
do Nocturno in festo S. Silvestri MI: dedicata 

| F 


41b. an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 419 


melice Lateranensis: cujus veritatem vindicare 
onatus. adhuc est etiam Baronius. Nunc jam ita 
ec deserta opinio est, ut non putem jam ab ul- 
o defendi: quandoquidem tam manifestis testimo- 
diis, quz sunt etiam a me producta, refellatur: 
Áctaque illa potius Silvestri, totumque illud con- 
bilium habeantur pro fictis, et supposititiis. Ho- 
rum enim "falsitatem prodit ipsa etiam subscriptio, 
ibus Consulibus, ad designandum annum, ha- 

m sit hoc concilium, dumque apud neminem 
Wéerum scriptorum reperire est, Constantinum 
ese a Silvestro Rome baptizatum , sed eo tempo- 
**, et loco , quo demonstratum est. Sustentacu- 
tm suce sententie Baronius quessivit, Eusebio fi- 
lem adimendo, in ceteros autem omnes conferen- 
lo, quasi quod scripserant, tantum ex Eusebio 
nconsiderate hausissent. Anne ipse etiam Euse- 
yis id scripsisset, cujus falsitas statim observata 
ib omnibus fuisset ? Deinde etiamsi hoc fecisset, 
otuissetne imponere iis omnibus, qui eo tempo- 
e, quo Constantinus, vixerunt, aut non multo 
ost, quales erant Áriminenses, Hieronymus, Am- 
rosius? Neque ex baptisterio, quod Rome est, 
t- Constantini baptisterium appellatur, melius 
tobatur, Constantinum Bome a Silvestro bapti- 
itum esse. Vel enim ex falsis Actis Silvestri cre- 
J' coepit, hoc esse baptisterium, in quo Constan- 
nus baptizatus sit, ved inde nomen traxit, quod 
cut Ecclesiam, ita et ejus baptisterium a Con- 
í&ntino exstructum sit. 


Constantini corpus exanime, conditum in ar- 
| aurea, Nicomedia Constantinopolim maxima 
meris pompa delatum est, ut in Ecclesia Apo- 
olorum, quemadmodum ipse voluit, tumulare- 


m. Znnurnerabilia autem populus, eit Eusebius lib, 
| 329* 4 . de 


* 4920 Instit. Hist. Eccl. Pars I. 
l 

4. de Vita Constant. cap. 71. una cum Sacerdoti 
bus Dei , non sine gemitu, et lacryrnis pro Im- 
peratoris anima preces offerebant Deo, gratiss- 
mum pio Principi officium exhibentes. Hic Basn- 
gius in Ánnalib. ad a. 557. dum refert extrem. 
vite Constantini, ejusque funus, et tumulationem; 
more suo iterum acumen.sui ingenii iterserit 
Moribundo Principi, inquit, nihil lustralis aqua, 
nihil extreme unctionis adhibitum , non viaticum. 
ipsi quoque allatum: neque hoc pretermissuror 
auctores, qui de Constantino scripserunt, prout 
neque ii memorare ista omiserint de Carolo X, 

ui ejus vitam, et res gestas literis rnandarunt., 
Pergit deinde ulterius cavillando, et querit, quo 
spiritus Constantini iverit, postquam hunc effi. 
visset, anne in flammas expiatorias? respondet-: 
que sibi: Non profecto, si Eusebio credimus, at- 
que ldacio; quorum alter scripserit, animam 
Constantini Deo in morte copulatam esse, alter 
ad regna celestia translatam. 


Lustralis aqua, qua nunc a nobis adlibetut, 
tam in funeribus, quam alibi, est cerimonia 
perinde, atque lumina, qua tamen circum eod 
pus Constanuni in aureis candelabris accensa que 
plurima auctowe eodem Eusebio neque ipse ci " 
Basnagius. Án vero Jam tum in usu hec lust 
aqua fuerit in funeribus,siquidem nemo ignoret, ct 
rimonias lantum sensim inductas in Ecclesiam sd 
Religionis partim decorem, partim pietatis peti 
eas excitationem, hic nihil attinet. disputare: ne 
que etiamsi jam in usu fuisset, Scriptoris erat han 
memorare , cui propositum fuerit non funeris cg 
rimonias usitatas , jamque alioquin notas recense 
re, sed solum funeris, et exequiarum  magnifk 
centiam, que erga Coustantinum singularis fui 

descri- 


4b an- E. Er. Chr.usque ad Sec, IV.— 421 


bere.* De Unctione vero extrema, et de 
0, quid sibi vult Basnagius? Istane etiam 
it cavillari, qua instituta a Christo, et tra- 
cclesie per Apostolos perhihent. ipse Sacra 
? Aut superstitiosumne , atque novum ha- 
, Eucharistiam prebere moribundo, quam, 
us pro omnibus instituit? et quod nobis 
itum. est. vite eterne, roburque tribuit ad 
obtinendam, is ridebit, quod in extremo 
etiam spiritu, temporeque tam necessario, 
lo divine gratie viribus indigemus quam 
2e , cum morte conflictaturi, eadem Eucha- 
utamur ? . 
ed expiatorias nullas flammas habent Euse- 
et ldacius, ad quas Constantinus iverit. 
&iam nos crederemus, has expiatorias poe- 
ro omnibus post mortem esse. " Non hoc 
[uod credimus , sed cum S. Augustino Serm. 
? Ferbedpostoli etiam. injuriem. existima- 
pro Martyribus ordre, quorum oretionibus 
ebemus commendari. Quare, si Eusebius, et 
is credidit, Constantinum sic decessisse, ut 
ecum ferret, quod esset ei adhuc post mor- 
xpiandum ; non erat etiam, cur flammas ex- 
das, quasi in quas ei eundum fuisset, de- 
mt memorare. Atque sic de omni, qui pie 
pieque mortuus est, credimus. Quia ta- 
hoc nobis certum non est, ideo etiam pro 
s vita functis preces offerimus, et oblationes 
acimus, quemadmodum pro Constantino quo- 
teste Eusebio, factum est, Et numquid Bas- . 
; has expiatórias flammas non etiam: apud 
ium potuisset videre? dum hic docet a po- 
innumerabili, qui fuit in exequiis, atque a 
dotibus esse oblatas preces pro anima Con- 
t stan- 





N 


(228. ^ Jnstitut. Hist. Eccl. Pars T. 


stantini , ipsumque Constantinum ideo voluis 
Ecclesia Apostolorum sepeliri, ut Precatic 
que in honorem 4postolorum ibi celebranda e 
particeps fieret, pro certo sibi persvadentem 
rum memoriam non parum utilitatis anima 
esse allaturam. Quaerit is effugium dicendo, 
preces, et oblationes, qus consveverint fieri 
mortuis, tantummodo pertinuisse ad testai 
vivorum cum mortuis communionem, ut 
qui juxta S. Cyprianum fierent, etiam dun 
lebraretur Martyrum memoria. Huc videlicet 
tantum sua sentiendi propria libidine vult v. 
has preces, atque oblationes.  Át vero noni 
dicit Eusebius, verum sibi Constantinum proc 
persvasisse, memoriam Apostolorum, que pi 
bus, atque oblationihus esset. celebrata, et c 
non parum utilitatis anim: sue allaturafa. 
enim communionis testificatio quid habB uti 
tis erga mortuum? quem iste fructum hinc - 
cipit, cui juxta Basnagium nihil opitul&ütur- 
ces, et oblationes? Etiam vero ex S. Augut 
poterat intelligere, quae Ecclesie jam olim m 
atque sensus fuerit in precibus, atque obl 
nibus pro defunctis, et quem in finem heí 
Cum sacrificia , sunt ejus verba Enchiridii cap. 
sive taris, sive quarumcumque eleemosyna 
pro baptizatis defunctis omnibus offeruntur ; 
valde bonis gratiarum actiones sunt ; pro 
valde malis propitiationes sunt ; pro valde m 
: etsi nulla sunt adjumenta martuorum, quales 
que consolationes vivorum sunt. 


Constantini in Christianam Religionem m 
fuerunt merita. Per eum enim hujus prof 
non tantum libertatem adepta est in unh 
Romano imperio, sed hanc is evexit ad : 

mt 


fb an. L JEr. Chr.usquead Sec. IP. — 4a5 


mum etiam externum splendorem. In contro- 
rersias autem. Religionis cum se ulterius immi- 
Wsset,' quam debuisset; Athanasil, aliorumque 
manctissimorum Episcoporum secuta sunt exilia, 
dumque in horum locum alii positi essent per- 
versissimi. homines ,7/ingentia pertulit Religio de- 
irimenta. Deceptus vero est per homines impro- 
Bos, et versipelles, qui specie probitatis, atque 
s , que Catholice Ecclesie est, simulatione fi- 

i, fucum ei fecerunt, quorum e numero Euse- 
bius Nicomediensis, vel maxime füit. Quibus fa- 
Éle credendo, atque hominibus, quorum nequi- 
Bam jam erat expertus, novorum judiciorum 
dentidem prebendo facultatem, .id, quod fecit 
* erga Donatistas, et erga Arianos, atque ista 
atione secte hz ulteriores semper vires conce- 
jissent, sua hac facilitate Religioni non modice 
t'ocaüit. S. Hieronymus im Chronico Constanti- 
"m, quod .ab Eusebio Nicomediensi Bapti- 
muni susceperit, etiam in Árii dogma declinasse 


ixit: eodemque hoc nomine accusatur ab Lu- . 


ifero Calaritano /ib. 1. ad Constantinum Imp. a 
evero Sulpitio, pluribusque aliis. "Tam vero Eu- 
e:bius, quam eeteni Áriani, quin et ipse Arius, 
&resim occultarunt, quam in mente, et animo 
erebant, seque simulabant credere, que per 
'oncilium Nicenum erant definita, tantumque 
)ost Constantini obitum, Constantino in suas 
Martes pertracto, larvam deposuerunt. Bectam, 
t orthodoxam Constantint fidem laudat. etiam Sy- 
Yodus Ariminensis in epistola ad Constantium, neo 
jon Ephesina in epistola ad Theodosium, et Va- 
lentinianum Imperatores. EE 

| 


' 


$. 63. 


e 


&24 ^ Inatitut, Hist. Ecol, Pare f 
- $. 65. | 


JDivisia Imperii post mortem Constantini inte 
tres ejus filios. De donatione, qua» a Consiae 
| tino JM, Romano Pontifici facta credebatur. 


Imperium ipse Constantinus, dum adhuc vi 
veret, divisit inter tres filios suos Constantinus, 
Constantium, et Cogstantem , Cesaresque cresve 
rat. Simul vero atque ejus obitus fama perhü 
ad. provincias est, iidem ab exercitibus Augus 
acclamati sunt , cum quo nomine potestas sunu 
imperii copulata fuit. Constantino natu maximo dal 
fuit Gallia, Hispania, Britannia cum parte Afri 
c&; Constantio Thracia, Ásia, Oriens, et Áegk 
ptus ; Constanti pars altera Áfrice, Italia, Illyre 
cum, Grecia, Macedonia cum his, qua Ponuf 
Euxino adjacent. JEnseb.7. 4. de Pita Constan 
eap. 51. 68. Pictor Epitame. Idaoius in Fasti. 


De Roma, 4 [Italie quibusdam provincii& 
Silvestro Rom. Pont. ab Constantino M. donatis ne 
apud Eusebium, nec apud alium ullum veteres 
scriptorem quidauam reperire est, Quee res tan 
ta, tamque insignis vix consepulta silentio & 
omnibus fuisset.. Diploma tamen donationis hupuj 
facte! Silvestro à Constantino habetur etiam i 
Mansiana Conciliorum collectione Tom. Il. psi 
444. Sed quod ipse etiam Baronius, quamv 
stet pro hac donatione, habet fictum, et supp 
Sititium. Dicitur enim datum Constantino Augu 
sto quartum; et Gallicano Coss. quod prodit fa* 
sitatem. Siquidem Constantini in quarto consu 
tu non Gallicanus, verum Licinius fuerit colles 
a. 9315. post Christum natum. Tale est etiam illud, 

: quod Romano Pontifici decernatur in eo Prima 
tus 


/ 


fb an; I, Jr. Chr. usque ad Sec. IV. — 425 


; supra Sedes quatuor Patriarchales, Alexandri- 
m, Antiochenam, Jerosolymitanam, et Con- 
ntinopolitanam. . Sedes enim Jerosolymitana 
itum in. Niczeno Concilio a. 525. evecta ad Pa- 
archalem dignitatem est: sed neque Episcopus 
nstantinopolitanus quidquam adhuc Patriarcha- 
auctoritatis tunc habuit, qui neque Constanti- 
politanus in diplomate hoc vocari potuit; quan- 
eo tempore, quo datum ponitur , urbi, que 
nstantinopolis, vel Nova Homa postea appella- 
fuit, nomen Byzantium fuerit. Idem refellitur 
is etiam argumentis. Nam Constantius supera- 
Magnentio triumphum egit Rome teste Mar- 
lino in. Chronico. Triumphum enim nemo Im- 
'atorum agit in alia, quam sue ditionis urbe. 
Gregorius M. 4b. 2. epist. 62. ad Mauritium 
p. Ago, inquit, jussioni subjectus eamdern [e- 
» per diversas terrarum partes transmitti fe- 
Nisi enim Romam Imperator Mauritius in 
, ditione habuisset, ibine jubendi potestatem 
uisset , et Gregoriusne Romanus Pontifex ejus 
doni se subjectum dixisset, atque legem ab 
constitutam per diversas terrarum partes 
1smitti fecisset: quam nequidem probaverat, 
d per eam milites prohibiti essent monachi 
i, seque Dei servitio totos mancipare, ad quam 
ocandam Mauritium dehortatus erat? Perinde 
tho Papa in Epistola ad Constantinum Pogo- 
im .Romam vocat Imperii servilem urbein. 
itto cetera, que adhuc possent proferri testi- 
aiia, vel exempla: quandoquidem hec senten- 
jam deserta ab omnibus, non requirat, cur 
a labor refutationis capiatur, et falsum etiam 
Constantinum Róme a Silvestro baptizatum 
: id, quod jam demonstratum est: huic vero 
Ltizationi superstructa sit etiam donatio, utpo- 
| te 


496 — Jnstitut. Hist. Bcel, Pars;.L. 


te qus facta crederetur a Constantino, dum e. 
set Roma baptizatus a Silvestro , ut quasi isto 
euo dono remuneraretur Baptismi donum. Qui 
artifex , et confector fuerit hujus diplomatis, no 
constat. Qui Isidorum Mercatorem habent pi 
compositore falsarum Decretalium, etiam istud di 
ploma in eum conferunt. Quod non ita es 
ostendi in mea Dissert, XII. in Selecta argum 
Hist. Eccl. Patrimonium vero S. Petri ad Pipinun, 
et Carolum M. referendum est, ut suo adhuc le. 
co declarabitur, qui post liberatam a Longo 
dorum vexatione Italiam Romane Ecolesie ! 
muneri obtulerunt. 


$. 64. 

4drianismus, novas accipit vires. Redit ah. exili 
"lthanasius. |. .drianorum in Àhunc iterata med 
chinationes. | Pistus pseudo - episcopus 4h 
zandrinus. | 


Mortuo Constantino Eusebius Nicomedienttl 
et Theognis Nicenus opportunum se tempus vi 
ctos esse arbitrati, omni studio in id incube 
runt , ut Consubstantialis fidem : exturb 
ejusque loco opinionem rii introducerent , ait S 
crates l. 2. c. 2. Usi sunt huc opera illius Prt 
byteri, per quem et reditum Arius obtinulà 
Constantino ex exilio, cujus fidei etiam testamst 
tum moriens concredidit, ut traderet Constant 
Facile se insinuavit in animum etiam Constan 
qui apud patrem eo fuerit loco, ut ei maximam 
beret fidem. Hujus igitur fretus benevole: 
primum inter aulicos disputationes excitavit, 
non tantum horum plurimos, verum ipsam 


44b an.-I. Er. Chr. usque ad Sec.IP. | áay 


peratficem ad Arianismum pertraxit. Fx aula 
urbem hinc ultra quaqua versum serpsit di- 
itandi pruritus, ut brevi pervaserit omnes Ori- 
iis provincias. Etiam ipsum Constantium dece- 
 persvadendo, nullam esse de re, sed solum- 
FA de nomine Consubstantialis intet partes, 
€ disputarent, controversiam. 


Constamtinus, cui ex divisione Imperii obve- 
at Gallia, comperta Athanasii innocentia, fe- 
per literas apud Constantium fratrem, ut con- 
serit ad reditum ab exilio ei concedendum. Án- 
; duos, et menses quatuor duravit Treviris in 
lia ejus exilium. Idem . ejusdem Constantini 
ra tributum est aliis quoque Episcopis, qui 
lis Árianorum artibus acti erant in exilium. 
»mebant Ariani, et qua ratione Athanasium 
jsent denuo evertere, consilia agitabant. [ta- 
' Alexandrie rixas, et turbas excitant tales, ut 
m cedes fierent: dantque literas non tantum 
Constantium , verum etiam ad duos alios Im- 
atores, omnemque causam illorum tumultuum, 
1e czedium conferunt in Áthanasium. Eidem et 
1l crimini vertunt, quod sententia Concilii de- 
itus ab Episcopatu, Tyrium hoc Concilium in- 
»xerant,sine novi concilii decreto per seipsum re- 
ip- isset Episcopatum: addunt demum calumnio- 

frumentum, quod Imperatoris munificentia 
, assignatum pauperibus, vendidisse, ejusque 
tium intervertisse. Episcopi Áegypti miserunt 
dam ad Constantium, qui ei ita clare demon- 
runt, falsa esse, de quibus accusaretur Átha- 
ius, ut rejecti ab eo delatores sint.. Tamen 
ebius Nicomediensis, qui istius etiam nequi- 
in Athanasium artifex precipuus fuit, voluit 
uc videri assertór Canonum in Ashanasio, qui 

con- 


&29 Instit. Hist. Eccl. Pars. I. 


contra Canones non iantum ex Berythensi E; 
scopatu se se intruserat ad Episcopatum Nicom 
diensem ; sed mortuo Alexandro, Episcopo Co 
stantinopolitano, cujus jam fecimus mentione 
invasit hunc quoque Episcopatum, —exturb: 
etiam Paulo sanctissimo Episcopo, qui in À 
xandri locum jam erat electus, et consecra 
Nam Concilii Niceni canone 15. prohibita | 
Episcopis e sedibus, quas jam tenerent, ad a 
gedes transitio. | 


Nondum a morte Constantini M. interce 
triennium, orta est simultas inter Constantint 
et Constantem propter aliquas Itali$", et Afr 
partes: cumque deventum etiam ad arma es 
Constantinus in praelio ad Aquilejam cecidit, P. 
vincie , qui erant in ditione Constantini, om 
ad Constantem transierunt. In Constantiho | 
tronum; et defensorem suum amisit Áthanast 
Eo vero magis Arianis crevit audacia. Euseh 
jam nunc Episcopus Constantinopolitanus, sui 
ponens fiduciam 1n Constantio, Pistum Presbyi 
rum Alexandrimm , quem Alexander Episcop 
Athanasii antecessor in Episcopatu, gradu s 
moverat propter consensionem cum Ario, pd 
quam a Secundo Episcopo Ptolemaidis curas 
ordinandum, misit Alexandriam pro Episcof 
. Quo cum venisset, cum iis, qui Arii dogm 
addicti erant , conventus celebrabat, seque $t 
bat ut Episcopum. Idem legatos Romam ad 
lium Papam misit, communionisque ab eo ted 
petiit literas. Athanasius quoque legatos suos 3 
sit ad eumdem Julium Papam.  Constituit Juli 
utriusque partis legatos simul audire, quo 5 
lius cerni posset, qua pars haberet verum. ! 
&ti vero legati coram legatis Athanasii sus cid 


I- 


rib an. I. Ex. Chr.usque ad Sec. IP. — 499 


Pdentes, clam se Roma subduxerunt. Athanasius 
»ostea. celebravit Synodum centum fere Fpiscopo- 

ex universa Áegypto, Libya, et Pentapoli. 
b qua vindicata est innocentia Athanasii , deque 
fic testes. litere misse sunt ad Julium Papam, 


E Orthodoxos Episeopos, et exposita sunt, 











Ariani, summa malignitate adversus Athana-. 
egerunt. .S. 4Jthanasius ;fpolog. 2. 
E. Antiochie Constantinus 'M. struere coeperat 
jam, qua' tam euro rutilans, et splendida: 
t, ut dicta sit Ecclesia aurea. . Hanc perfe 
Constantius, Dedicationi$ pretextu hu'ug Ec- 
ipe , reipsa vero, ut (Consubstantialls 'iftdem 
»ret sunt verba Socratis l. 2. c. 8. Eusebius, - 
Nicomediensis iterum adornavit synodum: a. 
Hà. que a loco hoc, ubi habita. est, appellata 
b.AÀntiochena. Ex Episcopis, juxta S. Athana- 
imm 4b. de Synod. nonaginta , juxta S. Hilarium 
E-.de Synod. et Sozomenum l. 5. c. 5. septem, et 
ginta constitit, eique interfuit et Constantius 
. Fuerunt quidem in hoc Episcoporum nu- 
o aliqui 'etiam Catholici, sed pauci, quiAÁria- . 
;sy numero prevalentibus, resistere non potue- 
it. Arianis vero duo erant, que sibi habe- 
& proposita, pro Niceno aliud symbolum con-—- 
et Athanasio abrogare Episcopatum.. Sub 
ie, qua jam Constantium deceperant, 'ni- 
velle in fide innovare, sed tantum illud: re- 
yere, quod obstaret concordie, nec in re, 
lo nomine positum, protulerunt novum sym--. 
a se compositum , in quo suppressum fuit, 
Filium esse consubstantialem Patri, profiten- 
cetero , sibi fidem esse, quie fuerit ab ini- 
mec Arii $e sectatores esse, Quomodo enim, 
ant, Episcopi Presbyterum sibi ponerent, 
quem 
















EL ad 


? 


430 Institut. Hist. Eccl. Pars l. — 


quem) sequantur. Attamen iidem, quamvis E 
ctassent, fidem se tenere, que fuit fides Eccle] 
sim, ab initio tamen in hoc eodem concilio slug 
adhuc symbolum. cenfecerunt , ad illud prius, € 
ipsi dicebant, emendandum. Tertium quoqueSys 
bolum cum obtulisset Theophronius Tyanensis l9 
scopus, istud quoque approbaverunt. 

























Post hec nova symbola canones constituerui 
viginti quinque, tali artificio, ut quasi alis 
agentes res nonnisi spectaret ad Athanasium op$ 
primendure.' Canonem condiderunt, Episco 
non posse manere Episcopum, si per concilium 
depositus ex Episcopatu hunc resumpsisset, nume 
fultus alterius concilii decreto, Statimque hoc M 
Athanasium vérterunt. Etiam illas suas prior 
nenias de fraeto Ischyre calice, :de .Ársenio aq, 
terfecto, de frumento , quo deíraudati per Ati 
nasium pauperes sint, recoxerunt, et in arm, 
mentum sumpserunt, cur-'Áthanasio abrogassd 
Episcopatum. Hunc deinde deferunt E 
Emisseno, quem S. Hieronymus in Chronico, $ 
Catalogo Scriptorum signiferum vocat factio 
Ariane. Noluit se objicere illis turbis, quas vii 
Alexandrie excitatum iri, Episcopo introdudig 
novo. ltaque Gregorium quemdam e Cappadoma 
oriundum, hominem summa audacia, et ad ome 
facinus paratissimum, Episcopum ordinant, 4 
xandriamque mittunt cum literis, a Constantia 
Imp. ad Philagrium , qui praeerat Aegypto, € 
mandato, ut Gregorium ad Episcopatum milit 
adhibita vi imponeret. . . 


Dum igitur Gregorius Alexandriam dedud 
retur , stipatus erat caterva militum cujus duc 
erat Philagrius, insuper coacta fuit turba ex ! 

. buk 





fL an. F. Er. Uhr. usque ad See. IP. — 451 | 


cis, opilionibus et forensi vulgo, licentiosis- 
1e juvenibus, imo etiam ex Judaeis, et ethnicis, 
:clesiam S. Quirini occupaturus erat. Hanc ita- 
re alii gladiis, alii fustibus armati invadunt, 
itholicos, quos in ea reperiunt, in terram pro- 
»rnunt , pedibus conculcant, trucidant vel contu- 
s fustibus ad carceres raptant, ipsas etiam fe- 
inas per crines ad tribunal Philagrii trabunt, 
rum bona, quos ita attraxerunt, fisco . addi- 
ntur, ipsi, qui erant attracti, in exilium eji- 
intur, ea solummodo. de causa, quod Grego- 
imm recipere Episcopum ab Imperatore mis- 
m, noluissent. Ethnici, et Judei Ecclesiam in- 
essi libros, quos repererpnt sacros ,.: combusse- 
nt, supra sacrosanctam mensam aves, et nuces 
neas sacrificarunt deos suos laudantes, convitia 
item in Christum Jactaptes, neque tántum. voci- 
1$, verum eliam gestibus, et actionibus, . quas 
) summam  obscoenitatem inverecundum foret 
cere, illudentes. His autem pro navata opera 
occupanda hac Ecclesia Gregorius alias etiam 
clesias diripiendas dedit. Eadem Arianorum 
ipulsu facta sunt per Philagrium in reliqua Ae- 
pto. Episcopi flagellabantur , acerbisque vincu- 
' constricti abripiebantur, qui se Gregorio nol- 
3t subjicere. Serapammon Confessor in exilium 
tus est. Potamon, et ipse Confessor ita plagis in 
rvicem affectus est, ut non prius ejus percus- 
res cessarent a percutiendo , quam mortuum cre- 
dissent: qui quamvis spirans adhuc deinde re- 
rtus sit, tamen paulo post ex illis plagis mor- 
us est cum gloria iterati martyrii. Postquam ista 


tione Gregorius Episcopatum occupasset, data. 


nt litere ad Imperatorem totius civitatis nomi- 
', testantes summam gratulationem de dato sibi 
Xscopo Gregorio, et criminationum plene im 
| | Athaan-- 


432 Jnstit. Hist. Eccl. Pars £L 


Athanasium, ut hunc Imperator non solum exilio, 
verum etiam mille mortibus dignum deberet h- 
bere: quibus tamen literis non alii erant subscr 
pti, quam Gentiles. S..4thanasius Epist. ad Or- 
thodox. et Solitar. 


$65 


"fthanasius quomodo evaserit? discrimen. .Romantt 
pergit vocatus ab Julio Papa. ' Eo venim! 
alii quoque Episcopi, vim ab .rianis per. 
pessi. Romam ab Julio evocantur et Eue- 
biani. Horum iteratum conciliabulum nti 
chie.  Basnagii argutia adversus Eusebiansm 
rum evocatjonem ab Julio Papa. * - 














Athanasius videns illum apparetum, cum n 
Gregorius Alexandriam deductus est, se abdidit: 
neque mortem evasisset, si se ostendisset; seg 
. tenuit in occulto, donec ab Julio Papa auditis ii 
que erant Alexandrie, et in Aegypto acta, LOS! 
mam per literas vocatus esset. Nam vocatum 
Julio ivisse Romam, constat ex'epistola ipsius Ju- 
li apud Athanasium in Apologia. Neque en 
sponte, sunt verba Julii, sed Fiteris nostris ad j& 
dicium vocatus , comparuit. Eodem proficiscu 
tur Paulus Episcopus Constantinopolitanus, Marea 
cellus Ancyranus, pluresque alii Episcopi, s 
sedibus iniquissime exturbati ab Eusebianis. Aé 
Juliu:à scribunt etiam Eusebiani, suasque del 
runt calumnias, a se compositas adversus Atl 
nasium. 7s vero, ait Theodoretus l. 3. H. E. c. & 
Ecclesiasticam legem secutus, et ipsos Romas 
venire jussit , et /fthanasium ad dicendam ca 
sam evocavit. Ft Athanasius quidern citati 
obtemperans statim iter arripuit ; ii vero, q 
Jabulam eomposuerunt, Romarn venire noluerus; 








^45 an. /Er. Chr. usque ad Sec. IP. — 455 


quod mendacium facile deprehensum iri cerne- 
». Etiam Gregorius pseudo-episcopus Álexan- 
imus Carponem quemdam Romam ad Julium 
sit, quemadmodum est scriptum in ejusdem 
ii epistola, atque ab hoc communionis expetiit 
ras, sed quem is nequidem in eonspectum su- 
| admisit. Eusebianos, postquam Julius annum, 
menses sex exspectasset, et non solum hi non 
üssent, verum etiam Elpidium, et Philoxennm 
isbyteros, qui erant missi cum literis ad eos. 
mam evocandos, violenter detinuissent, non 
ra moratus Concilium Rome celebravit Episco- 
"aum quinquaginta. Cumque singulorum causas, 
hanasii, et ceterorum Episcoporum, qui vexati 
Eusebianis Romam confügerant, expendisset , 
mesque in Nicene fidei doctrinam consentien- 
reperisset, tamquam idem secum sentientes in 
mmunionem recepit: et quoniam propter Sedis 
mitatem, sunt verba Sozomeni l. 5.c. 8. omni-. 
| eura ad ipsum spectabat, suam cuique Eccle- 
m restituit. | | 


Hec sententia cum ab Julio missa in Orien- 
1 ad FKusebianos esset, hique eam accepissent, - 
»m denuo conciliabulum Antiochie instituerunt, 
we hinc Julio rescripserunt: Na» debere ab 


p discuti, si quos ipsi Ecclesiis suis expeliere. - 


uissent. Neque enim se contradijxisse (unc , curn 
vatus Ecclesia ejectus esset. Apud Socrat. l.. 
c. 15. Jactarunt etiam procacissime, se ab illi- 
communiohe recessuros, nisi ratum habuisset , 
od ab ipsis actum in Athanasium, aliosque Fpi- 
s est. Non tulit hanc illorum insolentiam Ju- 
j, literisque denuo datís arguit male egis.e , eo 
pd contra Canones ipsum ad Synodum non vo- 
sent, Cum Ecclesiastica regula interdietum sit, 
Tome/us 1. 28 ne 


a: 


Hoc vero, quod tam fidenter Julius as 
vit de sua supra omnes Ecclesias, earumqt 
&copos auctoritate, non sequis oculis adspic 
qui neque ejus Primatum ferre volunt. B 
us rimam sibi quarens, per quam ex a 
e'abi possit, in Annalib. Sorbonicos aliqu: 
fuisse, qui senserint, in hoc more allegan 
absque Romano Pontifice quidquam decern 
Julium errassé. Suam vero tantum persona 
nagius his Sorbonicis imposuit, quorum tai 
Catholicorum contra Catholicos sententia 
dei reperiret, quam si tantummodo, ut 
protulisse. Nam cur istos Sorbonicos non 
hat? non etiam verba eorum, et testimon 
fert? Ipsi etiam Sorbonici non aliter fider 
rent , quam $i sententiam suam idoneis 
imentis demonstrassent. Episcopi Savdicens 
cili apud S. Athanasium -4polog. 2. in « 
Synodica dicunt, Eusebianos sua crimin: 
recensent, magis gravasse per id, quod c 
Julio ad Concilium, non paruerint. Si au 
citandi hos Julio nullum fuisset, suane : 
gravassent non parendo? Igitur assertione 
Sardicensis Concilii jus hoc habuit Julius, 
in istius juris more allegando erravit. Bas 
videns arcem, ad quam se recepit, non « 


"fb an. Lr. Chr. usque ad Sec. IF. — 455 


& Julium excusandi , nempe ipsum de oecumeni- 
| Synodo verba fecisse. | Consentaneum quippe 
dsset oecumenicee synodo celebrandee ad Ponti- 
wer scribi Homanum. Et quo pacto Basnagius 
jtest id , quod Julius repreliendit in Eusebianis, 
&here ad oecumenicam Synodum, quasi quam 
| ausi sint celebraré absque Rornano Pontifice : 
uando tam manifestum est, ipsum loqui de Án- 
Séhena Synodo , in qua Eusebiani ex Fpiscopa- 
/dejecerunt Athanasium , Gregoriumque in ejus 
immiserunt, quam nemo adhuc dixit fuis- 
ibecumenicam Synodum? Is vero oblitus etiam 
,; quid prius in Annalibus ad a. 525. deconvo- 
e Niceni Concilii asseruerit, jus istius con- 
ndi ita pertinuisse ad Imperatorem, ut Silve- 
, qui tunc Romanus Pontifex fuit, nullus ac- 
dere consensus debuerit. Sed neque de Sync- 
li etiam aliis id, quod Julius scripsit, aliter in- 
Higeudum est, quam quod si de. Episcopo depo- 

o, judicium factum esset ;. hoc in suspenso 
inere debeat, donec, appellatione interposita , 
ina ad Romanum Pontificem delata, et dijudica- 
sit: quemadmodum boc nunc in Sardicensis 
iscilii canone tertio, et quarto est: quos vero, 
det ceteros Canones , qui Sardicenses dicuntur, 
ia Sardicenses, sed Nicenos esse, adhuc post- 

abitur. m 











Yom» n 


*N 
[ 
- 


: 456 ^ Instit. Hist. Eccl. Pars I. 
| . 66. 


&ynodus celebratur Sardicensis. Canones vig 
qui hujus Synodi feruntur, sintne reip: 
hac conditi. Jus appellandi ad Romanum 
tificem suamne originem a Sardicensi Co, 
sumpserit. 


Literis, quas Julius post Concilium I 
habitum dederat ad Eusebianos, nihil etiam 
fectum est. Et quid sperari ab his poterat 
quee egerunt summa malitia, fecerint omnia 
sulto, et obstinate. Itaque Julius auxilii p: 
causa Religionis in Oriente afflictissimis rebus 
se ad Constantem Imperatorem. Hic scrip! 
Constantium fratrem de Athanasio, ceterisqu 
soopis, quos Concilium Rome habitum jud 
rat, innocentes esse, ad suas Sedes repon 
Sed neque his literis quidquam effectum est. 
stantem adeunt ipse Athanasius, et Paulus 
stantinopolitanus , demonstrant, non alian 
adversariis fuisse causam, cur se expulsos sv 
dibus habere voluerint, quam ut fidem p 
evertere orthodoxam, orant , ut fiat Impera! 
concessu generale concilium. Iterum hac de 
Constans ad Constantium scribit; cumque i: 
que Consensisset , Sardicam urbem sitam in 
cia, vel secundum alios in Illyrico, dum 
in hujus terminis omnes conveniunt, indicitu 
cilium in sequentem annum, qui fuit aC 
nato 347. 


Convenerunt Episcopi centum, et. septv 
e provinciis amplius triginta , testimonio À 
sii Epist. ad Solitarios. Socrates |. 9. c. « 
dicit affuisse ex solo Occidente Episcopos ! 


44b. an. T. Er. Chr.usque ad Sec. IP; 455 


j, ex Oriente sex, et septvaginta ; cum iis, qui 
erant in Coneilio, eos etiam miscuit Episcopos, 
orum alii absentes per literas suffragati sunt 
hanasio, alii Áctis Concilii subscripserunt post. 
inciliam , itidem non presentes. Stiterunt se 
neilio Athanasius, Marcellus Ancyranus, A- 
lepas Gaze Episcopus exiis, qui expulsi suis se- 
bus erant Episcopi ; alii tenti in exilio alios pro 
ablegaruht ad hoc Concilium , aliorum jam vi- 
functorum.in exilio, vel per Árianos interfecto- 
m venerunt cognati. Aderant Episcopi catenas, 
"vincula exhibentes, quibus constricti fuerint, 
l'eieatrices- ex vulneribus sibi inflictis ostende- 
ht, alii fame, et siti se excruciatos per Árianos 
tabantur. Integre quoque Ecclesie miserant le- 
los. cum querimoniis de incendiis, quibus sa- 
e éedes consumpta, aliisqué intolerabilibus ma- 
, que ab iisdem Arianis pertulerint. 


Episcopi factionis Arians octoginta venerunt 
"dicam , succincti paedagogis, et advocatis, , et 
isoniano Comite, et Hesychio Castvensi, ut est 
sd: Athanasium Zipist. ad Solitar. magna cum 
ifidentia, quod sperareut, horím presidio omnia 
versaturPos in Coneilió jüxtà suam voluntatem. 
dagogi minus congrue ii tunc aulici dicebantur, 
orum consiliis, et ductü lmmperator pleraque. 
eret. Castrensis is'vocabetur, qui Principi erat 
obsequio cubiculi, vestium atque eorum, quee 
rtinerent ad mensam. Át vero cum vidissent 
hanasium adesse, aliosque Episcopos, quos aflli- 
runt, totque accusatores suos, et testes adver- 
m se, futurumque judicium per Episcopos , non 
b eos aulicos, quos secum adduxerant, de spe 
a deciderunt, primoque consilia agitarunt, quid 
were deberent, ne convicti de criminibus coram , 

con- 


458 — - Institut. Hist. Ecol. Pare Y. 


condemnarentur ; deinde commenti se ab T 
tore per literas vocatos esse ad ejus victori 
lebrandam, de Persis relatam, se subdu1 
et non Constantinopolim, ut preaesefereban: 
catos esse, sed Philippopolim urbem ejusden 
cie inter quam, et Sardicam solummodo m 
terjectus esset, discesserunt. 


, Áctum deinde, Concilium est, et exa 
Athanasii, omniumque Episcoporum, qui: 
suis. Episcopatibus erant per Eusebianos, 
tum est, hos puros, omnisque crirpinis ea 
contra. vero illorum adversarios, Sycopá 
Jacinerosas , et quidvis potius, quam Chri. 
esse. Sunt verba S. Athanasii Epist. ad | 
Vocabulo Sycophante-Greci utunturad de: 
dum calumniatorem. — Anathema deinde 
concilium intorsit, qui principes Ariane fà 
erant, videlicet in Theodorum Heraclee ! 
pum, Narcissum Nerodiadis, Acacium Ca 
in Palestina, Stephanum Ántiochie, Men 
tium Ephesi, Georgium Laodicie, Ursaciu 
gidonis, et Valentem: Murse Episcopum. 
miuem vero cum májore detestatione hoc 
, tum fulmen anathemetis est, quam in Gre 
pseudoepiscopum Alexandrinum. Eusebius 
mediensis jam fuit mortuus a. 54a. nec E 
Caesareensis jam superstes erat. Ánno 54 
C6Ssit. 

Socrates l. 5. c. 12. dicit, conseriptionem 
fidei, prolixiorem Nicrena, esse ab .hoc Sai 
si Coneilio factam. Hujus conscriptionis r 
si intelligitur tantum expositio plenior, S 
reque testimoniis confirmatio dogmatis d 
eademque substantia Dei Patris, et Dei Fil 


41b an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. | 459 


1m hoc erit. Hoc enim factum est in epistola 
ynodica, missa ad omnes Episcopos. Sin autem 
itelligatur Symbolum fidei, distinctum a Niceno, 
lum. Hoc enim negat esse factum ipse etiam 
. Athanasius 70m. 7I. Opp. pag. 777. quo nemo 
iculentior, et certior testis esse potest. Preter 
anc omnibus Episcopis inscriptam epistolam , al- 
ra speciatim ad Alexandrinam Ecclesiam totius 
ynodi nomine missa est, temia ad Imperatores, 
uarta ad Julium Papam. Preter eam, que ad 

IBperatores missa est, cetere supersunt omnes 
t Collectionibus .Conciliorum , et etiam apud 
gnctum Athanasium. [In epistola ad Julium Pa- 
&m sic loquuntur Patres istius Concilii: Z7Zoc 
Bi», inquiunt, optimum, et valde congruen- 
s4simum esse videbitur, si ad Caput, id est, 
d Petri postali Sedem, de singulis quibus- 
Umque provinciis Domini referant Sacerdotes. 
Korem referendi causas majores ad Apostolicam 
. Petri Sedem ex universa Ecclesia ego asserui, 
-9mano Pontifici competere ex jure Primatus, si- 
8 divinitus collati Dissertationis meae IX. $. 4. in 
electa argumenta Hist. Eccl. adversus Febronia- 
o5 , qui hoc volunt tantum inde accessisse Roma- 
o Pontifici, quod Episcopi in causis difficiliori- 
us sponte sua recurrerint ad hunc: is vero hunc 
bi etiam recursum assumpserit, quasi jure ad se 
ertinenteín, et quem in hoc Isidoriane Decre- 
des adjuverint; quas eque nonnisi confictas ad 
Lomani Pontificis potestatem attollendam jactitant, . 
t supposititias iidem .Febroniani. FEtism vero 
e his egi ejusdem Opuseuli mei Dissertat. XII. 


In Collectionibus Conciliorum vulgo omnibus 
emparent Canones viginti, quasi in hoc Sardi- 
ensi Concilio constituti. Est vero in epistola, quam 

E 


44g — — nstitut.. Hist. Eocl Bar L 


a Synodo missam ad Julium Papam , jam est di 
ctum, disertissime scriptum: 77ia fuerunt, qua 
£ractanda erant. Nam et ipsi religiosissimi In- 
peratores permiserunt , ut de integro univers 
discussa disputarentur , et ante omnia de sane 
Jide, et de integritate veritatis, quam wiolaverut 
(Episcopi factionis Eusebiane ) secunda de pere 
nis, quas dicebant esse dejectas, u£ si potui 
probare , justa fieret confirmatio ; tertia vero que 
étio, quc» vere quastio appellanda est, qui 
graves, et acerbas injurias, intolerabiles etian, 
et nefarias contumelias Ecclesiis fecissent, om 
raperent Episcopos, Presbyteros , Diaconos, é 
omues Clericos in exilium | mitterent ,' ad de 
serta loca transducerent, fame, siti , nuditah, 
et omni egestate necarent. Manifestum igit 
est, istos viginti Canones non esse in hoc Se- 
dicensi Concilio conditos. Idem autem et hix 
fit evidens. Inter hos Canones vulgo Sardicens8 
creditos, tertius est iste: Quod s£ aliquis Er* 
scopus judicasus fuerit in aliqua causa, et puld 
se bonam causam habere , ut iterum judici 
renovetur , si vobis placet, Sancti Petri posl 
memoriam honoremus , ut scribatur ab his, 98 
causam examinarunt , Julio Romano Bpiscopo, 68 
si judicaverit , renovandum esse judicium , ret 
vetur, et det Judices. Si autem probaverit , i 
lem causam esse, ut non, refricentur ea, qua adt 
sunt , qua decreverit, eonfirmata erunt. Nui 
quod in hoc canone est , velut statutum a Nicem 
ncilio, allegatum est non tantum a Pontificibst: 
Romanis, Zosimo, Bonifacio, Caelestino, plur 
busque aliis, qui post Sardicense Concilium Por 
tificatum gesserunt, sed jam ab Julio Papa etian 
adversus eos Episcopos, qui Antiochie in concilie 
suo Athanasium ex Sede Episcopali dejecerant &r-' 
' te 







Zlb an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. &á1 


e Sardicense hoc Coucilium: siquidem istud an- 
nis quinque posterius sit Ántiocheno. Culpans 
enim eos, quod Athanasium ex Episcopatu depo- 
Muisent tantummodo per seipsos, et non com- 
municato secum prius suo judicio, quod de Átha- 
nasio fecerant, Qaod si, inquit, istiusmodi con- 
syetudo olim fuit , ejusque memoria renovata est, 
r£ scripto prodita in Magna synodo, eamque apud 
vos valere non sinitis, rem profecto indecoram fa- 
Miis. Morem enim, qui semel in Fcclesia obti- 
luit, et a Synodo confirmatus ést , iniquum est 
p paucis abrogari. ldem confmmatur etiam amn- 
iquis Mss. in quibus testimonio Fratrum Balleri- 
niorum de Antiq. Collect. Part. II. cap. 1- hi Sar- 
licenses Canones conjunctim, unoque tenore cum 
zenonibus Niegni Concilii descripti cernuntur, et 
n quibus subscriptio nominum Osii Cordubensis, . 
Vii, et Vincentii Presbyterorum, qui Silvestri 
Werunt legati in Niceno Concilio, nonisi etiam 
^ot hos , qui Sardicenses dicuntur. Canones, ap- 
osita est. Quae causa sit hujus rei et qui manus 
Bjecerint non tantum ad disturbandos Canones 
Nicenos, vcrum etiam mutilandos, vitiandos, vel 
&iam penitus tollendos, est jam supra indicatum 
pho 57. plenius vero etiam demonstratum Disser- 
alionis mez VII. in Sel. argum. Hist. Eccl. $. a. 
:st et illa hic observatio. Ganone hoc eodem ter- 
to, qui Sardicensis dicitur, jus assertum Episco- 
'o est appellandi ad Romanum Pontificem ab ju- 
icio aliorum Episcoporum, in quo fuit condem- 
atus. Ex Julii Pape? ad Orientales epistola, qua- 
ue exstat apud S. Athanasium in Apolog. 2. con- 
at, hoc non eise sancitum a Sardicensi, verum 
Concilio Niceno , neque ut hoc appellandi jus 
ntum in Concilio Niceno coeperit , sed a quo 
Iummodo antiqua consvetudo istius appellatio- 
! nis 



















e 


44a — Institut, Hist. Eccl. Para F. 


nis confirmata sit. Hinc igitur evidens est, un 
. ante Concilium Nicenum jus istud appellandi, vi- ]. 
guisse , proindeque hallucinari eos Juris Ecdesa- 
stici Doctores, sunt autem Febroniani, et quidam 
jam etiam ante Febronium, qui istius appellatio dl 
nis originem a Sardicensi Concilio repetunt. Ds 
sertationis mee IX. in Sel. argum. Hist. Feel. f 
5. est hoc areumentum de Appellatione accuratia Ti 
explicatum. Eodem loco demonstratum etiam eif 
S. Athanasium quoque appellasse ad Romina 
Pontificem ab Episcopis, qui eum condemned 
punt, suaque eum sententia ex Episcopatu deje 
runt. Id, quod pariter disputationem habet inei 
Criticos. ) | 


In fronte epistolae, que» missa est a Syn] 
ad omnes Episcopos; itemque ad Julium Papa 
sunt nomina posita sie: Osius ab. Hispania, ^ 
lius Rome per /rchidamum,. et Philoxenum Pre- 
óyteros , Protogenes | Sardice , ac deinde € 
terorum. Ex quo intelligitur et Archidamum, eif 
Philoxenum fuisse legatos Julii Romani Pontifici t 
cujus vices se se gerere per ipsam subscription 
testati sunt manifeste , ejusdemque legationis mt 
nere functum fuisse Osium, qui se Julio, sub et 
jus nomine Archidamus, et Philoxenus subscri 
runt, secus anteponere non potuisset. Etiam 
Athanasius in Epistola ad Solitar. Sacra, inqui 
Synodus , cujus praeses erat. Magnus  Osiua, 0 
Sardicensi Synodo loquens. Neque enim jus 
lum suo nomine przsidendi habuit, et sicut 
lus ceterorum Episcoporum sibi sumpsit ante 
lii Pape nomen sub quo ejus Presbyteri subscri 
serunt, suum nomen in subscriptione ponet 
ita neque Osius hoc sibi potuisset sumere, nisi 


Ipse 


fb an. I. Ar. Chr. usque ad Sec, IP. 445 


ipse personam Romani Pontificis sibi impositam 
habuisset. | 


. Hoc Concilium Sardicense fuit oecumenicum. 
i? Fuit enim ejus convocatio facta generaliter , cui- 
.4 que Romanus etiam Pontifex presedit per legatos 
FK. suos. Basnagiüs agnoscens et ipse quoad convoca- 
7* tionem fuisse generale, tamen tale mansisse non 
» Vult, postquam Episcopi ex Oriente Philippopo- 
x Jim discesserunt, quasi his Episcopis ex Oriente 
- :iscedentibus, .et. tantum iis Sardiczee remanenti- 
i bus, qui erant ex Occidente, non perstiterit Con- 
ev tilium unitersale. Qui autem recesserunt, tales : 
Omnes fuerunt, qui sicut absentes, ita presentes 
condemnati fuissent , utpote non tantum rei alio 
5e. um criminum , sed etiam assertores Ariane he- 
^. 3ameseos His autem condemnatis, et per condemna- 
z. W3onem ex judicio exclusis desinere ne debuisset 
:: A4Benerale esse Concilium ? Sicut igitur hoc pacto 
&. jperstitisset generale concilium; ita neque debuit 
siftlesinere, dum hi ipsi, damnati per suam consci- 
*"entiam, que eos impulit ad recedendum, ne co- 
fiam majore cum dedecore damnarentur, se a Con- 
-4ilio segregaverunt. Deinde Orientisne Episcopi 
Minbfuerunt , aut hinc sufficientes non affuerunt , 
in Synodica epistola hujus concilii apud 
xMlheodoretum 1. 2. H. E. c. 8. plures quam viginti 
ré WJrientis provincie recensentur, quarum Episco- 
| fuerint in Concilio. Actis deinde Concilii te- 
| Athanasio i2 ;fpolog. 3. tam multi etiam ex 
mntibus subscripserunt, ut omnium subscripto- 
mn numerus fuerit Episcoporum tercentorum 
Mjuadraginta quatuor. Qua vel sola tali consensio- 
liue, etiam si nondum, prius fuisset, evasisset gene- 
"Wale concilium. 














$. 67. 


444 Institut. .Hist. Bocl. Pars I. 
$. 67. 


Pseudo-synodus Philippopolitana drianorum. Con- À 
ciliu;p Mediolanenae. dthanasius obtinet red- B 
tumy a Constantio Imp. Ursacius, et  Falem 
renunciant Jrianismo non tamen sincere. Con 
stantius Imp. relabitur. ad pristinam malign- 
tatem im Catholicos. 



























r| 


Episcopi, qui se Sardica Philippopolim sub 
duxerunt, Synodum hic et ipsi instituerunt: à 
qua non tantum in alios Episcopos Surdicensà 
Concilii , verum etiam in ipsum Julium Papa 
anathema audacissime conjecerunt: Symbolum ti- 
bi ad ea, que jam alioquin plura, et dissona lh» 
buerunt, denuo novum composuerunt, in quout 
in omnibus suis Jam ceteris, Filium Patri consub- 
stantialem esse, suppresserunt. Statuta hujus sui 
concilii sub nomine Sardicensis Concilii, et ips 
quaqua versum in omnes partes miserunt, prohi 
bentes ne quis cum Athanasio, Osio, ceterisque 
a 5e damnatis Episcopis, atque ipso etiam Julie 
Romano Episcopo quidquam communionis habe 
ret. Ab hoc tempore, dum huc usque Catholic 
voluissent videri, etiam ipsam speciem, quam 
se ferebant communionis cum Catholica Ecclesi 
deposuerunt. Quidam ex ipsis revertentes e su 
Synodo iter per Ádrienopolim, urbem Threcis 
fecerunt: quibus incole non tantum communio 
, nem suam denegarunt, sed fugam etiam ex Sar 
dicensi Concilio, ílagitia, ipsamque heeresim olx 
jecerunt. Qua de re cum questi essent. Consta 
tio Imperatori, decem ex incolis Adrianopolitanis 
eo jubente capite plexi sunt. Lucius ejusdem ur 
bis Episcopus duabus catenis oneratus actus Í& 
exilium est: Episcopis Arianis data potestas 

| eun- 


i 


AD an. 1. Er. Chr. usque ad Sec. IP. | 445 


di quocumque vellent, etiam publicorum vehi- - 


orum subsidio, et ejiciendi Episcopos respuen- 


eorum communionem. ]bant igitur horum. 
issarii flagrisque seviebant in eos, qui ab eo- 


n communione tamquam hereticorum abhorre- 


t, et in vincula abripiebant, et quibusdam. 
im capitis poenam obtiunerunt ab Imperatore. ' 


hoc eodem Alexandrinis quoque data facultas 
Athanasii occidendi, si se. Alexandriae osten- 
iet, idemque in aliquos ejus Presbyteros con- 
utum fuit. S ;fthan. Epist. ad SoEtar. Socrat. 
. c. 20. Sozom. ]. 5. c. 21. etes. — 


M 


Tali modo res in Oriente facte sunt calami-. 


ores, quam fuerint antea. Mediolani Episcopi 
wentum instituerunt consultandi causa, qua 
ione Religioni in Oriente tantopere afllicte.sub- 
ium ferri posset. Adeunt suppli 

peratorem. Pronus in eorum preces cum Vin- 


tio Capuano, et Euphrata Coloniensi Episcopo. 


tit Salanum exercitus prefectum , nec non li- 
i$ ad Constantium. Cum venissent Ántiochiam, 


.£um morabatur Constantius, Stephanus, Epi- . 


pus Antiochie Arianus, subornavit meretri- 


1, quee rioctu ad Episcoporum, qui ex Occi- 


ite missi. erant, hospitium veniret, et cubile 
um ipsis dormientibus intraret, ut cum his de- 
e calumniam imposuisset turpissimi flagitii, non 
audiret Constantius. Res vero aliter cecidit. 
clamorem enim Episcoporum cum concurris- 
t domestici, mulierque fuisset comprehensa , 
res habita quastione patefacta esset, Stepha- 


| dejectus e suo Episcopatu est, et Imperator. 


magis se facilem prebuit iis, que ab eo pete- 
itur, ut. videlicet Athanasio, aliisque Episco- 


, qui. e, suis, Episcopatibus erant expulsi per . 


Aria- 


ices Constantem. : 


44060 Institut. AIist. Eccl. Pars I. 


Arianos, reditum concederet, apud se reputans 
non absimilia esse crimina , *quorum rei hi acti 
sunt , ei flagitio, quod nunc Stephanus imponere 
tentaverat Vincenuo, et Euphratae Catholicis Ep 
scopis. Itaque ad Athanasium Constantius ipse 
scripsit Aquilejam, ubi se tenebat nec semel tan- 
tum, sed iterum, et tertio, ad seque eum Án« 
tiochiam vocavit, cum is diffidens" Constantio ad 
rimam , et secundam epistolam venire omisi set, 
hi venisset, Imperator juratam ei fidem dedit, se 
nullam deinceps adversus eum accusationem rece. a 
pturum, etiam literas Alexandriam misit , quibus 
ejus testatus est innocentiam. Reditus Athana:sü 
Alexandriam similior triumpho fuit. Effudit s» 
universa urbs in ejus complexum , nec tantum? 
Alexandrie, sed per totam Aegyptum acti festi 
dies, institutes supplicationes ad hrendas gratis 
Deo, agitata ubique, et ab omnibus eonviris, [ 
et quidquid sobrie letitiae, ac jucunditatis secum 
ferunt festivi dies. Anno post Sardicense Conc- 
lium altero hic Athanasii reditus contigit. Gre 
gorius pseudo-episcopus Alexandrinus jam su 
stes non fuit. Theodoretus l. 2. H. E. c. 4. ab ip 
ovibus scribit esse discerptum, postquam anno 
sex gregem omni crudelitate, instar fere, et im- 
manis bellu, devastasset. Ad Concilium Medio 
lanense, de quo dictum est, venerunt etiam Urse- 
cius, et Valens, utque in communionem Ecclesis 
Catholice reciperentur, suppliciter petierunt, eam 
que obtinuerunt, iidem confesi sunt, ea, quo 
rum reus postulatus fuisset Athanasius, cujusqué 
accussationis partes ipsi etiam peregerant, fui 
nonnisi ficta, et structa in eum mendaciter. Ide 
restiterunt Rome coram Julio Papa. FKtiam pef 
fiteras Athanasio se se enmmendaverunt, ne die 
bitaret eos habere pro Orthodoxjs. Qua hoc si: 
| ce- 


71b an. I. dir. Chr. usque ad Sec. IP. | ááo 


ritate fecerint brevi postea apparuit, dum non 
ntum iterum cum Arjanis steterunt, sed in ne- 
tia, qua Árianismum provehere studuerunt, 
incipem etiam inter eos locum obtinuerunt. Ci- 
tates, quarum erant Episcopi, ad ditionem Con- 
intis Imperatoris pertinuerunt. Is et Catholicus 
it, et patrocinabatur, ut jam vidimus , Relisio- 
. Hinc isii simularunt communionem cum, Ca- 
olica Ecclesia, ne e suo exciderent Episcopatu. 
"than. lib. de Synod. et Epist. ad "Solitar. $$. 
»iphan. Har. 72: Sozomen. I. 5. c. 35. 24. 


. Magnentius dux, et prefectus exercitus fuit 
Gallia. Hic a. 550. adversus Constantem Impe- 
torem Occidentis rebellavit, et fugientem as- 
cutus interfecit, imperiumque Occidentis occu- 
rvit. Constantius Gallo patruele suo, erat enim 
itus ex Constantio Constantini M. fratre, Caesa- 
| creato, rebusque in Oriente prefecto, cum 
ercitu adversus Magnentium venit in Occiden- 
m, qui Constantio ad Mursam Pannonie urbem 
currit. Prelio seipsum committere Constantius 
m audens, in basilica quadam extra urbem tre- 
dus belli eventum. opperiebatur , assistente sibi 
lente Episcopo Mursensi, quique hanc vafritiam 
pituit. Certos homines disposuit, per quos exi- 
m przlii omnium primus posset rescire: dum is 
lis fuisset , qualem superatis, et in fugam com- 
deis hostibus in votis habuit Constantius, atque 
: hoc nuncium eidem Constantio primus attulis- 
& Valens, isque hunc etiam sibi ostendi petiis- 
f, a quo. rem acceperit Valens; hic mentitus. 
&, sibi hanc. revelatam esse per Angelum. Quod 
jpdens Constantius Valentem , velut hominem 
Bctissimum suspexit, ejus ut meritis victoriam 
iam in acceptis ferret. Quo factum est, ut Con- 
0*4  Stan- 


.." totum mundum facerent Árianum, iterum om 


448 Instit. Hist. Eccl. Pars II. 


stantium Valens totum deinde in sua potestate ha 
buerit, et flexerit, quo voluit: sed et larvam, 
sub qua petiit, et obtinuit communionem , ts 
ipse, quam Ursacius deposuit, omnibusque Ár 
anis creverunt animi ad omnia iterum audends, 
que deinde secuta sunt mala, etiam atrociore, 
quam fuerint priora. Magnentius cum rursus ct 
latis signis victus in Gallia esset, Lugdunum 
git, matreque, ac fratre prius sua manu inter 
ctis, sibi fauces laqueo fregit, ne vel ipse, ! 
sui in manus Constantii vivi venirent. Socrat. 
2. cap. 92. Sozomen. l. Á. c. 7. Sulpitius lib. 
Hist. 
























Constantium vero non tantum Ariani sufflts 
do, verum etiam victoriae de Magnentio, «lii 
que pluribus, qui iis temporibus Imperatoris 
dignitatem invaserunt , relate, insolentiorem fe 
cerunt; et in Árianismo preefractiorem. Soleb 
jactare, nisi ejus fides, vera fides esset, Dee 
Sibi numquam tantam prosperitatem in bellis cos] 
cessurum fuisse: et eo usque in mentis elatio 
processit ut in epistolis, et edictis suis Domine 
universi terrarum orbis se appellaret, homine 
que, et mortalem se oblitus suum imperium ete 
num predicaret. Lucifer Episcopus Calaritan 
librum composuit, et ad Constantium misit, i 
quo multis exemplis docuit, et demonstravit, mt 
danam felicitatem , et longam contigisse muli 
aliis etiam Regibus quamvis impiis , et scelere 
simis, Ariani autem hello instaurato adversum Ü 
tholicos, illudque sibi hahentes propositum, 


um primo Athanasium adoriuntur. Neque tantt 
illa priora de fracto Ischvre calice, et interfet 
Arsenio putidissima mendacia recoquunt, sed 








M 


"fb an. I. /Er. Chr. usque ad Sec. IP. 449 


int etiam ad Constantium velut proditionis 
m, conspirationisque cum Magnentio, cum 
) etiam literarum commercium habuerit. fidem 
rerunt epistolam, quasi ab Athanasio missam 
Imperatorem , qua petierit, ut ad eum veni- 
li in Occidentem sibi facultas concederetur: 
aque Imperator annuisset, ille vero non com- 
uisset;  nequissimi homines Athanasio hinc 
nen fecerunt spreti ab eo, et contempti Im- 
atoris, ad hunc concitandum adversus Áthana- 
n. Hic vero tam istam ostendit, esse nonnisi 
ersariorum suorum fallaciam, qua ipsum etiam 
eperint Imperatorem, quam etiam cetera re- 
ivit , sibi impacta per calumniam. S. than. 
olog. 1. Epist. ad Solitar. 


$. 68. 


scilium drelatense, et Mediolanense. .Edicturn 
Constantii de Orthodoxis omnibus Episcopis, 
pellendis in exilium. Pix mortem evadit 4tha- 
hasius. Georgius pseudo - episcopus lexan- 
drinus. Liberius Papa, et Osius Corduben- 
eís communionemne inierint cum rianis. 


Libérius, qui a. 552. Julio successit in Pon- 
batu, malis remedium quaerens, que, ingrave- 
bant in dies, Vincentium Capuanum, et | 
Pcellum in cadem Campania Episcopum obti- 
& Constantio facultatem synodi celebrands, 
tamen Aquileje, verum Arelate, ubi Impe- 
morabatur post devictum Magnentium, id- 
ex Arianorum consilio, ut ex hujus presen- 
rires compararent su& factioni adversum Ca- 
0s.^ Anno 555, habitum est hoe concilium. 
wnulu« f£. 29 | In 







450 Institut. Hist. Eccl. Pars 4. 


Jn hoc Episcopi Ariani petebant, ut or 
omnium primo subscriberent in condemnati 
Athanasii. Episcopi vero Catholici contendt 
primum esse debere, subscribere condemr 
nem dogmatis Árii. Neutra parte alteri ced 
et controversia ad Imperatorem delata, is 
decidit secundum id, quod ab Arianis fuit y 
Jatum, et insuper edictum fecit, de Epi: 
omnibus in exilium agendis, qui in conde 
tionem Athanasii subscribere renuissent. 8t 
que in Gallia, et Italia executioni dari coep 
edictum. Liberius ipse adit Imperatorem, 

ut sineret rem, quz coepta esset tractari ii 
nodo Arelatensi, adhuc pertractari in alia 
do. Impetravit, nec alienis ab hac synodo 
etiam Arianis, quod freti Imperatoris favore 
fiderent, se in hac etiam synodo futuros su] 
res, atque ita plures pro se synodos man 
rentur, quarum quasi auctoritate niti | pc 
Mediolani a. 555. hoc habitum est concilium 
scopi ex Oriente non multi, ex Occidente | 
trecentis convenerunt. Idem quod Arelate, 

hic fecerunt Ariani, et subscriptionem uri 
in condemnationem Athanasii, antequam 

quam aliud susciperetur ad tractandum. Nej 
Catholici, sed omnium primo debere const 
fide Episcoporum, qui ad.Concilium conven 
ex horumque omnium unanimi sententia Eu 
Episcopus Vercellensis Arianis Symbolum fk 
ceni proposuit subscribendum. Dionysius F 
pus Mediolanensis primus accessit ad subsc 
dwm. Valens Mursensis chartam ei, et cal 
eripuit, clamans ,:non ista ratione esse age 
Auctor Sermonis 69. inter Opera S. Ambro 
cit, Dionysium etiam in damnationem At 
subscripsisse, sed ab hac deinde retract 


2b an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IV. — 451 


. eodem Eusebio Vercellensi esse, cum simulasset, se 
quoque subscripturum fuisse, nisi sibi, qui etate 
, t Dionysii pater, hunc anteposuissent, et Ari- 
ami ad locum primum dandum Eusebio Dionysii 
en delevissent. Quod tamen hujus tantum in- 
i auctoris nixum testimonio passim repudia- 
a Criticis. Sever. Sulpit. Hist. lib. a. S. Hi- 
ius. Orat. 2. ad Constant. * 





















Non alium, quin etiam tristiorem exitum 
concilium habuit priore. Namque Imperator 
solum egit, quod Áriani voluerunt, omnes Epi- 
pos compellens ad subscribendum in conde- 
tionem Áthanasii, et ad communionem ineun- 
cum Arianis. His vero detrectantibus, et 
entibus, hoc sibi per Ecclesiasticos canones li- 
* Sir-3tum non esse ; Constantius, Quod ego, inquit, 
iplo , pro canone sit. (Apud S. Athan. Epist. ad 
Elolitar. Orant Episcopi, ne Ecclesiastica vellet 
Berrumpere, et heresim Árianam conaretur in 
Beclesiam inducere. Ille vero excandescens gla-. 
um intentat , nisi sabscripserint, quia quosdam 
am statim duci ad supplicium jubet: quos ta- 
jn ex ira se recolligens tantum in exilium agi 
ssit. In his fuerunt Eusebius Vercellensis Scy- 
ypolim primum , deinde in Cappadociam, ite- 
mque hinc in Thebaidem deportatus, Lucifer 
ritanus in Palestinam, Dionysius Mediolanen- 
b in Cappadociam. .Mittitur edictum in omnes 
jus Imperii Romani provincias de Fpiscopis 
nibus pellendis, et ejiciendis in exilium, qui 
Becribere in condemnationem Athanasii , com- 
mionemque inire cum Arianis detrectassent, mul- 
;etiam pecuniaria constituta magistratibus, si 
;nem"wimes in exequendo fuissent. "Valens autem et 
ul iacius suis Clericis dederunt mandatum, ut atten- 
29 *- de- 


, ei 
SEX 
e à Lm 


b 


- 


452» Inst. Hist. Eccl. Pars £L 


derent, et inquirerent, eane, qua iis impen 
tum fuit, diligentia jussionem exequerentur. In 
Aegyptum Diogenes, et Hilarius Imperatori ab 
epistolis missi ad Syrianum praefectum exercitu; 
Imperatoris mandatum ei attulerunt. Quare Sr. 
rinus, militum caterva stipatus, Alexandriam 
venit, Athanasiumque urbe excedere jubet. b 
sibi petit ostendi Imperatoris mandatum, Nam sb. 
hoc se trinis epistolis esse revocatum, juratam- 
que accepisse fidem de securitate manendi. Nihi 
vero speciatim de Athanasio erat in Imperatori 
mandato. Instanter Clerus, et populus a Syriam 
petiit, ut saltem eo usque sineret Áthanasium m» 
nere, donec aliquos ad Imperatorem misissent, de- 
que ejus voluntate accuratius constitisset. ÀÁequum 
agnoscens Syrianus, quod petebatur , juravit per 
salutem Imperatoris, se has inducias servaturum. 
Attamen, quamvis nondum rediissent, qui misi 
erant, de improviso Ecclesiam S. Theone noct, 
Episcopo, et populo sacras vigilias in ea agente, 
militibus cingit, eamque irrumpit. Alii ex popv- 
lo gladiis caeduntur, alii impetu militum in ter- 
ram strati, pedibus conculcantur. Pars vero mi- 
litum se posuit ante Sanctuarium ad Athanasium 
comprehendendum. Qui, ut vidit vim , quee fie 
ret, precepit populo, ut 'ex Ecclesia se subducere, 
in tutumque reciperet. Quod etiam: factum est, 
idque cum cantu Psalmi: Confitemini Domin 
quoniam bonus etc. quem Diaconus procinuk 
Jubente Athanasio. Qui tamen ipse non prius eri 
turus erat, quam totus populus exivisset; ni& 
ipsum Clerici, et monachi apprehensum per me- | 

los milites, residuamque adhuc populi turbam. 
eduxisseut, non sine specie prodigii, quod a m 
litibus, qui ideo venerant, ut eum comprehen 
derent, non observatus manus eorum, et oculo 


: E effu- 





Jfb an. I. /Er. Christ. usque ad Sec. IP. 455 


."gerit. Ecclesia est deinde direpta per milites. 
--Paucis diebus post Heraclius comes Gentiles immisit 
-ad alteram Ecclesiam. Fugatus ex hac populus est 

. fustibus, et lapidibus, direpta deinde Ecclesia, 
. :€t coníracta in ea omnia, ipsaque etiam sacra 
, mensa, et combusta cum elfraenata petulantia, 
: -€« insultatione Religioni: neque tamen etiam abs- 
y que manifesta Dei vindicta. Nam juveni, qui 
, Se in Cathedra Episcopi collocaverat, atque pe- 
* -tulanter merctricium in: ea somnum representa- 
gp Werat, eamque deinde dissecare, et confringere 
z "Copperat, fragmentum cathedrae ita resiliit in ven- 
* itrem, ut erumpentibus visceribus postridie mor- 
. tuus sit. Alter juvenis cum fronde naribus admo- 

. -&a , quod fiebat a Gentilibus erga idola, in Eccle- 
siam intrans ad insultandum "Christianis repente 
: oculis captus, et mentis impos factus est. [sta 
Gentilibus metum incusserunt, eorumque frena- 
.3narunt audaciam. S. 4than. Epist. ad Solitar.. 
- fMpolog. de Fuga, et ad Constant. | 


Anno 356. hec, que modo narrata sunt, ac- 
' eiderunt. Eodem anno paucis diebus ante Pa- 
:zameha in locum Athanasit novus Alexandriam ad- 
—- wenit Episcopus, iterum Antiochie ab Arianis 
"s«prdinatus. Pecunia hunc ad Episcopatum condu- 
': xerunt. Fuit antea procurator porcine carnis 
pro militibus, homo rudis, sed audacissimus, et 
! t iparatus ad omne facinug | quin nequidem Chri- 
--325ianus credebatur esse. Georgius vocabatur, na- 
*-Wione Cappadox. Ecclesiis per Arianos occupatis 
[- Catholici in campo conventum instituerunt ad of- 
f^ ficia Religionis peragenda. In hos turba militum 
t. ermata immissa.est. Alii diffugiunt, alios com- 
tx prehensos Ariani accenso rogo, hujusque terrore 
h ad communionem secum ineundam impellere ni^ 


. tun- 


454 - Institut. Hist. Eccl. Pars. 1. 


tuntur. Cumque invicti adversus omnes terrore 
stetissent , virgines quedam sic ab his ox»se in f- 
ciem sunt, ut speciem sui vultus omnem amise- 
rint, viri vero quadraginta aculeatis palmarum 
frondibus jta verberati sunt, ut infixis carni pre- 
funde aculeis ex vulneribus quidam etiam mor 
tui sint. lidem per domos discurrebant queres- 
tes Athanasium, easque depredabantur, neque 
tantum viri, verum etiam Ariane femine rit 
bacchantum. Athanasius autem ubi evasit ex E; 
clesia, quemadmodum demonstratum est , in e 
mum :$e recepit , ubi delituit usque. ad mortem 
Constantii annis septem. S. Jthanm. Epit. 
iSolit, de Synod. Sozamen. 1. &. c. 8. 








 DumEEpiscopi alii per alios tentantur, et qui 
minis, atque terroribus vinci non poterant, ia 
exilium mittuntur, substitutis in. eorum locum 
Episcopis Arianis; Liberium Rom. Pont. et Osimm 
Cordubensem per seipsum adgressus est Consta 
tius. Instigantibus Árianis id eum fecisse, ut kc 
rum exemplo idem fieret ab aliis Episeopis, d 
cet S, Athanasius - Zpist. ad Solitar. Itaque pt 
Eusebium eunuchum Liberio munera mittit cu 
suis ad eum literis, quo eum et alliceret, et tef 
reret. Respuit insidiosa munera, minacibus eji 
literis territus non est: cumque dona Eusebius it 
basilica S. Petri deposuisset , hinc quoque istali 
berius ejicienda curavit Dat deinde Constanti 
Leontio urbis Prefecto in mandatis, ut quacur 
que ratione, et sive vi, sive dolo captum Lib 
rium Mediolanum ad se mittat. Noctu in siles 
tio captus, et abductus est. Ubi ed Imperat 
rem deductus est, Multa usus loquendi fiduci& 
sunt verba ejusdem Athanasii cit. loc.  Desim) 
inquit, Christianos persequi, meo mostra op 


cone- 















fb an. T. Er. Chr.usque ad Sec. IP. — 455 


eris impietatern introducere ín Ecclesiam. Su- 
s sane ad omnia toleranda parati potius , quam 
iomanitee (significat furore, et amentia Arii 
citos) audiamus: ne nos, qui Christiani su- 
s, cogas Christomachos effici. Missus est Be- 
am in exilium Thracia civitatem. Quingentos 
eos Imperator, totidem Imperatrix mittit iti- 
is subsidium. Nihil acceptavit. In locum Li- 
íi Ariani Felicem Diaconum ordinarunt in pa- 
0 Imperatoris populo obsistente huic ordinatio- 
in Ecclesia. Clerus vero universus Romanus 
ie Jure jurando obstrinxit, vivo Libero alium 
iscopum se non recepturum. 7AZeodoret. ]. 3. 
E. c. 16. Socrat. 1. 3. c. 59. Sozomen. L 4. 
L1. ' 


Osium deinde Imperator ad se accersit Me- 
lanum. Sic vero iste rem coram Imperatore 
t, ut victus rationibus intactum reverti in lTi- 
niam ad Ecclesiam suam permiserit. At vero 
a quieverunt Ariani, donec Imperator denuo 
»rederetur Osium: nam quamvis Episcopos jam 
am plurimos exterminassent, (Athanasius in 
ologia ad Constantium in sola Áegypto memo- 
, fuisse Episcopos sedecim portatos 'in' exilium, 
'septvaginta autem, qui partim acti in fugam . 
t, partim simulate communionem inierint cum 
ianis) tamen nihil esse factum stante Osio: 
nc enim essc, qui Symbolum Nicene fidei com- 
uerit; hunc esse principem synodorum, cujus 
tum observent alii Episcopi omnes propter eius 
etoritatem ; ab hoc se pro hereticis esse habi- 
, et traductos. Dat literas Imperator ad Osium 
naces, et vehementes. Respondit Osius (super- 
X litere apud: S. Athanasium in epistola ad So- 
ir.) Confessionis munus jam se explevisses, dum 

Q^ 


&5G  . Institut. Hist, Ercol. Pare I. 


Maximianus ejus avus persecutus esset Christ, 
nos: quippe Faustina mater Constantii, filia fü 
Maximiani: Si vero et ipse pergeret perseqi 
Christianos, paratum, se ad ferendum quidvis 

tius, quam ut veritatem. prodat. Monet, ne fe- 
lentem , et Ursacium audiat, qui, dum Atm 
sium insectantur, non aliud quarant, quam he 
resim suam , illo submoto, stabilire. Hos Rom 
coram Romano Pontifice, et Clero confessos uls 
esse, falsa omnia esse, quae ei illata sint crimiy 
"Tam hos, quam ceteros ex eadem factione Fpisa 
pos sua causa diffisos , e Concilio Sardicensi ta 
pem inivisse fugam. Quare desineret miscere 1 
rebus Ecclesiasticis: Imperium er a Deo commi 
sum esse; sibi, quie sunt Ecclesie, concredi&. 


Denuo Osium Imperator ad se jubet venit 
Sirmium, non cessantibus Arianis eum urgere s 
versus Osium. Postquam venit, si putamus ct 
denda, que vulgo de eo feruntur, unius am 
mora, et retentione fractus, et insuper verbei 
tus, et tormentis excruciatus, ut communioné 
cum Arianis iniret, cessit, et formulae fidei 
scripsit, quam post multas alias novam 
Ariani composuerant Sirmii In hac tam 
mousion, quam homoeusion fuit rejectum, 
alterum in locum Homousii sibi Ariani in ant 
ribus suis formnlis assumpserant : omiserunt 
tem, quod crederent hac ratione se Ortho 
facilius inducturos ad 4bjiciendum etiam H 
sion, ex Symbolo Nicgno. Nec tamen eo 
formula hac quamvis homoeusion abjecisset, 
significat similis esse substantie , fuit aperti 
virus habens Arianum, ' utpote Patrem filio 
dicans majorem non tantum paternitate, et nod 
n6, verum etiam honore, dignitate , clari 

ne 











fb an. I. Ar. Chr; usque ed Sec. IF. 457 


ijestate; - Átque hoc O5sius fecisse dicitur in ex- 
*ma jam &tate annos natus centum, et post- 
iam annis sexaginta Episcopatum cum summa 
ria gessisset. Hoc de eo.legitur apud Socratem 
3. C. &1. Sozomenum l. 4. c. 12. Philostorgium 
4. c. 9. quin apud S. Athanasium quoque in Epist. 
! Solitar. et Apologia de Fuga , et in S. Hilarii 
. de Synodis, et Epistolis, Faustinus vero, et 
arcellinus in libello ad Theodosium Imp. habent, 
iium, cum post proditam fidem remissus esset 
Hispaniam , ab ejusque communione abhorru- 
et Gregorius llliberitanus Episcopus, ad Cle- 
entinum' Vicarium Imperii in Hispania venisse 
titum, ut Gregorium ageret in exilium, sed 
jus hoc. petere volentis os. repente distortum ita 
» ut loqui non potuerit. | | 

Hanc narrationem, quam et em secutus 
am uY mea priore editione 'Historie Ecclesiasti- 
', ego in Dissertatione X. in Select. argum. 
st. Eccl. magis suscepi expendendam , postquam 
li, superiore seculo a quibusdam Criticie , hauc 
0 vera agnitam non esse. Sunt autem hec, qus 
' quoque permoverunt ad eundum in eamdem 
atentíam. Neque enim veram habuit jam S. Au- 
stinus l. 1. contr. Epistol. Parmeniani cap. 4. 
' locutus Donatistis, istud de Osio asserentibus: 
vod de Osio dicunt Cordubensi, quondam Ca- 
Mico Episcopo, flagétandum est, ut probent. 
lpicius Severus eque ist. Sacr. /. 2. dicit, 
)inionem quidem hanc de Osio fuisse, sed hoc 
edibile visum esse. Etiam S. Phebadius Epi- 
pus Áginnensis in Gallia apud Gallandium Tom. 
Biblioth. Patrum pag. 256. quamvis hoc de 
io objectassent Áriani, non tamen huic assen- 
| est. Ex S. Epiphanio quoque Zir. 75. intel- 

. . 1g1- 


458 ^ Zmetitut. Hist. Eecl. Pars I. 


ligitur , hoc. Arianos de Osio tantum venatos e«e 

er epistolam, «uam ejus venditaverint esse. Nam 
hocné sic venande comparare Osio debuissent cri- 
men, si aliunde constitisset ? In Ariminensi Coi- 
cilio Áriani Episcopi omnia conquisiverunt, et n 
hil intentatum reliquerunt, quo Catholicos Fpk 
sCOpos permovere possent, et inducere ad ineum 
dam secum communionem abjecto homousio. As 
ne omisissent Osium , cujus talis fuit auctori 
efferre in exemplum, istoque eos urgere? Athans 
sii autem, et Hilarii testimonia, ostendi in eada 
dissertatione mea, esse tantum per interpolati 
nem iis data: Faustinum autem, et Marcellinu 
nullam fidem mereri. Que nunc breviter dicti 
sunt de hoc argumento, plenius tractavi in e 
dem Dissertatione mea. Hoc tantnm solum adhae 
adjiciam, quod S. Athanasius de Osio, et Liberk 
conjunctim in Apologia de Fuga dicit: Sunt eni. 
Jorma , et exemplar posteris nostris, ut*' pro vé 
ritate usque ad mortem decertent. 'Taline en« 
mio ornari ab Athanasio potuisset si illo se crimé 
ne foedasset ? | 


. Liberius a. 555. actus est in exilium: ant 
duobus post reditum obtinuit a Constantio Im 
Dum post superatum Magnentium Constantius Kk 
mam venisset, triumphumque egisset, hunc: 
a matronis Romanis exoratum esse, tradit Th« 
doretus l. 9. H. EF. c. 16. Aliter rem narrat Sox 
menus l. &. c. 11. Imperatorem nonnisi sub coti 
ditione, si consensisset in communionem cu 
Arianis, et eorum Symbolo subscripsisset, s 
preoes matronarum pollicitum esse, se Liberi 
reditum concessurum ab exilio. Sirmium deinde di 
scessisse, huo ad se Liberium venire jussisse f 
roea, ubi exulavit, huncque ubi venisset, ru 

sus 


Ab an. I. £r. Chr. usque ad Sec. IP. | 459 


u$ sibi intentatis minis ab Imperatore, succubu- 
ise , et subscriptionem fecisse, ad quam impelle- 
&tur. Idem habet Philostorgius l. 4. c. 5. Fau- 
tinus , et Marcellinus in libello ad Theodosium 
mp. S. Áthanasius quoque, Hieronymus, Hila- 
Fus, quin: ipse quoque Liberius solet proferri te- 
Lis hujus de se rei Hoc quoque argumentum 
Bo jm tractavi in eadem Dissertatione mea de- 
na, in qua egi de Osio: ' asseruique, Liberium 
mulli formule fidei Arianorum subscripsisse, nec 
Éfmmunionem cim his unquam iniisse, sed invi- 
kissimum semper perstitisse. Demonstravi autem 
Es argumentis: Sozómenum l. 4. c. 15. testari, 
Betianos fuisse (secta hec 'ex' Arianis: pullulavit) 
Rui hunc rumorem sparserint de Liberio; Rufi- 
fum vero l. 1. H. E. c. 27. declarasse, non se 
«ympertum habere, Liberiumne Constantius re- 
miserit quia ejus acquieverit voluntati; vel ad po- 
bulíi Romani preces. Sulpicium Sev. 7 2. Hist. 
Wacr. c. 4. Socratem 1. 2. c. 57. hanc unam tantum 
fon afferre causam, cur Liberium Constantius 
omam redire permiserit, quod populus Roma- 
wis seditionem fecerit incensus desiderio Liberii, 
icemque aversatus, qui in ejus locum intrusus 
Nihil .etiam de subscriptione facta a Liberio, 
inita communione cum Arianis esse a Theodo- 
memoratum, sed qui his potius eum enco- 
exornaverit, dum reditum ejus descripsisset, 
egregium , omnique laude dignissimum , et 
irandurn ,' gloriosumque: veritatis athletarn. 
neque ullus posteriorum Scriptorum Greeco- 
; duamvis Liberium, ejusque exilium memo- 
nt, ne Photius quidem, qui certe hoc in 
nano Pontifice non dissimulasset, pro sua in 
ómanos Pontifices inimica voluntate, aliquid de 
subscriptione Liberii, et inita communione 
m cum 














460 - Instit. Hist. Eccl. Pare I. 


cum Arianis habent. Ipse quoque Sozomenu: 
perstitit in eo, quod prius dixit, fuisse, cu 
. berium Constantius reduxerit de exilio, sed . 
de ejusdem libri &. cap. 15. pro causa afíei 
ditionem gravisimam, quam populus Rou 
excitaverit propter Liberium, quem impense a 
repetierit. Philostorgius fuit Árianus, cujus 
inde testimonium nec idoneum esse potest i 
qus. pro Arianismo est. Faustinus et Mar 
nus sunt eque testes non optimse fidei, u 
schismatici, et adverserii Apostolice Roman 
dis: sed nec in horum libello aliud est, quai 
xisse Constantium, dum populus Romanus. 
rogasset, ut Liberium remitteret: Z7a6etis. 
rium, qui qualis a vobis profectus est, n 
revertetur. Quando hoc Constantius dicitur di 
antequam Roma Sirmium discessissét, uLi : 
tur, postquam Roma Constantius eo venisset 
berius fecisse, quod de subscriptione, et cot 
nione cum Arianis ei tribuitur. Athanasii, 
ronymi, Hilarii, et ipsius Liberii de se tes 
nia, que proferri solent, pro lapsu ejusder 
- berii, non sunt authentica, hoc est, non 
vera, et sincera illorum, sed vel per inter 
lionem, vel suppositionem iis tributa. Id, 

demonstravi, in eadem illa Dissertatione me 
cima, in qua me hoc argumentum de Li 
jam tractasse, dixi. Nam tantummodo hoc, : 
de Liberio, conjunctim cum Osio Athanasius 
dicat: Sunt enim forma, et exemplar poi 
nostris, ut pro veritate usque ad mortem d 
Zent, quod jam supra etiam productum a m 
pro Osio, velim consideretur. Hocne de Lil 
€x vero dici potuisset, nisi invictus usqu 
mortem, hoc est, toto vite sue tempore in 
renda, et tuenda veritate perstitisset? In e 


"fb an. T. AEr. Chr. usque ad Sec. IP. 461^ 


inertatione raea protuli elogia, quibus Libérium 
lebrant Sancti Patres, non tanium Athanasius, 
jus jam testimonium protuli, verum etiam Ba- - 
Rus, Fpiphanius, BSiricius, Ambrosius Cum 
instantio, et Arianis non successisset in Libe- 
», quemadmodum nec in Osio, ut 'se eorum 
Iamunioni sociaret; tamen hoc de utroque men- 
piter :sparserunt, conati horum quasi exem- 
b.alios orthodoxos Episcopos inducere dd in- 

m secum communionem, Hoc est, quod S. 
tius Jib. contr. Constantium dixerit, Nescire 
, utrum Constantius majore impietate Liberium: 
verit, quam remiserit, videlicet infamando . 
de inita communione cum Arianis, frau- 
que struendo per calumniam nequissime im- 
itam  Liberio , ad seducendos  orthodoxos 















$. 69. j 


ad Pontificatum intrusus , Liberio rnisso in 
xilium , evaseritne legitimus Pontifex. 4ría- 
hi identidem sibi cudunt novas fidei formulas. 
Jpsi inter se confligunt. Unde idem dicti sint 
miariani. .4nomeoeorum, vel alió nomine 
snomianorum nova, qua ex 4frianismo pul- 
it secta, 


- Postquam Liberius ab exilio rediit, Felicem, 
Ariani in ejus locum ordinaverunt Rome 
um, protinus Senatus, et populus Roma- 
:urbe expulit testimonio Marcellini, et Fau- 
in libello ad Theodos. Imp. cumque tentas- 
redire, denuo májere cum. dedecore ejectus 
- In $uo prediolo extra Romam hunc deinde 
- | vixis- 


- - 


. 462  Jnstitut. Hist. Eccl. Pare. F. 


vixisse tradunt annis octo usque.ad a. 565. Felt 
idem iste et in Catalogo Romanorum Pontificu 
et in Martyrologio inter Sanctos positus est « 
diem 29. Julii. Dum de correctione. Martyrologi 
a. 1582. Romse esset actum, jamque eo inclins 
sent sententie eorum, quibus hec correctio f: 
demandata, ut ejus homen expungeretur e Ms 
tyrologio , pridie ejus diei, quo ejus memoria x 
tata est in Martyrologio, in Ecclesia SS. Coss 
et Damiani sub ara, quam quidam suffod: 
thesaurum querentes, repertum, atque erulu 
est monumentum hanc habens inscriptionem: C 
pus S. Felicis Pape, et Martyris, qui dam 
vit Constantium. Que res fecit, ut ejus nom 
retineretur in Martyrologio. Attamen Felix !eg 
timus Pontifex non fuit, utpote ab Arianis int 
eus, quique vivente Liberio neque esse potuere 
legitimus Pontifex, et quo revertente ab exil 
is etiam pulsus Roma, et ejectus sit. Ad Cat 
logum vero Romanorum Pontificum nomen € 
irrepsit ex Actis ipsius apocryphis, in quibus e 
a Constantio Imperatore capite plexum esse ptt 
pterea, quod eum damnavisset ob Baptismum st 
cundo susceptum ab Eusebio Nicomediensi. (X 
vera esse non possunt. Nam Constantius nom 
a. 961. qui idem extremus vite ejus fuit, nec ab Eé 
sebio, qui jam mortuus viginti annis ante ful 
sed ab Euzojo Episcopo Ariano: dumque, ut 
in libello Faustini, et Marcellini, Felix vixef 
usque ad a. 565. nec a Constantio interfectus € 
qui post mortuum Constantium adhuc annis qt 
tuor ulterius vixit. Sed neque ullum etiam vest 
gium est apud Scriptores, Felicem a Constan 
occisum esse. Quare nec illa monumenti inscri 
alia, quam falsa esse potest. 
























- 


Ari 


Mb an. I. Zr. Chr. usque ad Sec. IP. — 465 


Ariani et jam prius symbola fidei sibi com- 
suerunt complura, id, quod se credere pro- 
ebantur, semper reformantes, et rursus anno 
Q. quod inter ea, que Sirmii sunt ab iis 
nfecta, fuit tertium: in quo, abjectd, et re- 
obata homousia de Dei filio cum Patre, quod 
mmune fuit omnibus ipsorum symbolis, profes- 
jeem posuerunt, ium Patri similem esse 
r omnia, ut sancte, dicunt, et docent Scriptu- 
» Dum autem alia super alia sibi fidei symbo- 
componerent, et quod prius sibi assumpserunt 
edendum, identidem mutarent, et transforma- 
nt, factum est, ut dum alii aliis sapientiores 
beri vellent in eo, quid tenendum, et crelen- 
um esset ,. constituendo, hancque determinatio 
jm suo quisque judicio asseruisset, et stare vo- 
dsset, non potuit non sequi, ut in sententias abi- 
"Bt diversas, et unde sit factum, ut alii ab aliis 
ésentirent, atque inter se ipsos confligerent. 
ec hoc tantum contigit apud Arianos, sed in 
erisque aliis sectis, etiatà quz nunc adhuc ex- 
ant. Talis nova secta pullulans ex Arianismo fuit 
i, qua dicta est Ánomaeorum.  Áetium habuit. 
ictorem. Áuri fabrilem artem :adolescens didi- 
rat: quod opificium deinde reliquit, cum pro 
onili aureo, quod reparandut acceperat, neum 
'nuratum reddidisset, et fraude detecta verberi- 
1s mulctatus fuisset, seque transtulit ad diale- 
icam Aristotelis percipiendam. Hinc nactus ali- 
uam scientiam disputandi, de cetero ita rudis, 
; indoctus, ut Scriptores Ecclesiasticos ne de no- 
ine quidem notos haberet , non tantum et ipse 
im aliis de Religione disputabat, sed etiam rem 
) perduxit, ut nove inter Árianos secte, evade- 
* conditor. Nonnisi autem id, quod jam Arii 
üt, magis provexit asserendo , Dei F ium crea- 

um 


464 JBnstitut. Hist. Eccl; Pare F- 


tum esse, et factum e nihilo, Patrique dissimilet 
et unde Ánomseorum etiam nomen venit, quo 
ipsi, ejusque sectatoribus datum est. Nam ép 
dissimilem significat. Erat a Leontio Epis 
Ariano Ántiochie ad diaconatum promotus. 
xandriam se deinde contulit ad Georgium pseudo 
episcopum. Mortuo autem Leontio, qui eum da 
coni munere propter vitz licentiam  privaverst 
quamvis nihilo melior illo, rediit Antiochiam 
Eudoxiumque, qui Episcopus antea Germanici 
in Syria, sedem Antiochenam occupaverat, men 
titas, se ab Imperatore missum, cum in sum 
sententiam pentraxisset , obtinuit ab hoc, ut 9 
nodo etiam celebrata decerneretur Dei Filiu 
Patri nequidem similem esse. Adversus hoc co 
cilium alii Áriani aliud concilium Áncyrz in 6s 
Jatia habuerunt, atque in prioris concilii Episc 
pos, qui Dei Filium Patri dissimilem asséruerus 
anathema conjecerunt, a Constantioque Imper 
tore sur dicisionis approbationem petierunt, ! 
obtinuerunt. ) 


Hac Arianorum faácta scissione in partes dut 
3, qui Dei Filium Patri similem in su 
confitebantur , vocari cceperunt Semi - Ariani 1 
posite ad Ánomoeos, qui eumdem etiam dissi 
em haberent. Ánomoeis autem et Éunomi 
rum datum fuit nonien ab Eunomio Aetii 
cipuo discipulo , et istius sect: propagatore. 
fuerunt et hec dogmata: Religionis 
omne positum esse in sola Dei cognitione 
obligationem observand:e legis, et prestandi 
piam opere: Dei autem cognitionem ita c 
atque perfectam sibi arrogabant, ut ne i 
quidem Deum majorem sui cognitionem h 
dicerent. In formula Baptismi Filium , et 










tud 


b an. I. £r. Christ. usque ad Sec. IP. 465 


m sanctum apertissime creaturam profitebantur. 
,baptizabant omnes, quicumque se illorum se- 
& adjunxisset, ipsosque etiam Arianos. Quos ba- 
izabant, pedibus sursum porrectis, capite deor- 
m verso in aquam immergebant , jusjurandum- 
ie ab his exegerunt, se numqham recessuros 
| hac eorum secta. Sezomen. 1. 4. c. 12. Socrat. 
9, c. 95. Theodoret. l. a. H. E. c. 38.8. Epiphan. 
gr. 76. S. Gregor. Nyss. lib. cont. Eunom. 


) $. 70. 


p Concilio .riminensi, et. Seleucensi. Constan- 
ti Imp. obitus. 


Tam ad lites componendas , qua inter Semi- 
denos, et Anomoeos vehementissime fervere in- 
| t, et ad Catholicos etiam traducendos ad 
Hianismum , Constantius Imp. constituit , Epi- 
bporum universale Concilium convocare Nice- - 
R, sic sperans fore, ut. Catholici hujus decreta 

ilii facilius susciperent, siquidem etiam futu- 
essent Nicena, proindeque hec decretis, et 
lisionibus prioris concilii Niceni substitui pos- 
Sed Episcopis Arianis jam ipsum nomen 

urbis invisissimum fuit. Igitur Nicomedi- 
urbem eque in Bithynia sitam, designat. Jam 
ht Episcopi in itinere, dum gravissimo terree 
lu urbs tota corruit, et ignibus e terra erum- 
Mibus ejus vastata sunt omnia. Dum rursus ali- 
"urbem, sed jam in Occidente, designare vult, 
ins, et Ursacius, aliique Episcopi Ariani ei- 
R persvaserunt, ne uno tantum in loco, sed 
—bus, alteroque Orientis, altero Occidentis, 
tilium fieret: quod eo consilio. factum ab ipsis 
Poriuius. 7. 5o |. est, 









9 


466 Institut. Hist. Eccl. Pars EL..— 
est, ut si fortasse succumberent in uno loco, sd 
huc superesset alter, hujusque concilium, si ia 
eo ipsi prevaluissent, possent opponere concilio 
alteri. Áriminum Italie urbs in Occidente, 8e 
Jeucia urbs lsaurie designata est ad habendum 
concilium in Oriente. Statuta, et decisiones Ir 
perator ex utroque concilio, priusquam solverex 
tur, et decem legatos ad se voluit mitti. Ani 
559. hec acta sunt concilia. | 


Ariminum Episcopi convenerunt plures qi 
dringentis. Octoginta ex his erant Ariani, reique 
omnes Orthodoxi. Ariani, quorum antesigns 
erant Valens, et Ursacius suam protulerunt f 
mulam fidei, que tertia ab ipsis Sirmii fuit & 
tum paulo ante confecta , obtuleruntque Epited, 
pis subscribendam : siquidem hanc ipse etiam lt 
perator approbasset:  adversusque homo 
aperte insurrexerunt: esse enim vocabulum 
scure intelligentiae , quod neque exstet in Sci 

tura. Orthodoxi responderunt, novo fidei sj 
hiolo nihil opus esse: nec alia de causa se ad « 
cilium convenisse, quam ut fidem, quam a 
joribus acceperunt, tuerentur, et novitati 
sterent. Petunt ab Arianis, ut Arii dogma mut 
ambagibus damnent palam. Legitur Symbols 
Nicenum, et interdicitur, ne quis audeat quM& 
quam in eo carpere. In Valentem, et Ursaciumé 
et quosdam alios, quorum audacia major fuiti 
obsitrependo, etiam: nominatim sententia dam 
tionis lata est, atque Symbolum, quod obtulers 
in irritum missum. — Ex parte Episcoporum 0 
thodoxorum decem deinde Episcopi ad Impers 
rem, quemadmodum voluerat , ànittuntur , exyt 
turi, quid actum in Concilio sit. Etiam veroe 
parte totidem legatos Ariani miserunt, in his 

. Ye 


* 


c. Am— 7 — M 















* 
1 
* 


4b an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IF. 467 


lentem, et Ursacium: qui celeritate usi cum 
ores venissent, effecerunt, ut legatos ex parte 
tchodoxorum missos Imperator nequidem in con- 
clum admiserit, sed Adrianopolim eos ire, 
que manere jusserit, donec .ex bello rediisset 
rsico, expeditionem, et profectionem ad bel. 
1 afferens pro impedimento, cur legatos ab Or- 
doxis missos admittere nequeat, cui vacabat, 
um se tradere Arianis. . Valens deinde, et Ur- 
ius in Oppido Thracie , cui nomen Nice, con- 
um Episcoporum instituerunt, atque idem illud 
abolum, quod Ariminensibus Episcopis obtru- 
ant, lingva. Greca istius in hoc Oppido Nice 
jiti concilii nomine ediderunt, Zo consilio, in- 
it Socrates l. 2. c. 97, ut nominis similitudine 
ippéliciores deciperent , dum putant eam esse fi- 
n, quc apud Niceam Bithynia urbem conscri- 
fuisset : cumque legatos etiam illos decem, 
imino ab Orthodoxis Episcopis ad Imperatorem 
805, ad idem oppidum Nicen perduxissent; 
partim minis, et terrore Imperatoris, partim 
sionibus, dicendo, non esse.aequum, ut unius 
abuli causa tanta inter Episcopos sint dissidia, 
nque perinde sit, dicere, Filium similem esse 
ri secundum Scripturas , atque illud sit, quod 
. vellent habere, induxerunt ad suscipiendum 
d symbolum, quod antea Arimini sibi oblatum 
1inaverant cum ceteris omnibus Orthodoxis Epi- 
215: | 


Legati ab Orthodoxis Episcopis missi cum sic 
ucti essent, et remissi statim Ariminum, re- 
runt quoque Valens, et Ursacius cum ceteris, 
ab Arianorum parte venerant ad Imperatorem. 

vero literas etiam dedit ad Taurum Prefe- 
m praetorio, quem curatorem constituerat Sy- 

$o * nodi, 


468. ' .Justit. Hist. Eccl, Pars 1. 

































nodi, eique mandavit, ne prius Episcopos sinetél 
discedere Arimino, quam subscripsissent eidem 
symbolo , renuentesque subscribere , nisi hi plu 
res quindecim essent, in exilium agerentur. Le 
gatos , qui subscripserant Symbolo in Oriente, uhi 
redierunt , Concilium excommunicavit. Nono] 
minus Valens et Ursacius, *et reliqui Ariani urge 
bant Orthodoxos, ut et ipsi subscriberent. Dice 
bant; nihil esse in hoc Symbolo, quod non esd Ji 
orthodoxum , quin etiam libertatem ipsis dede 
runt addendi quidquid vellent, si ita ipsis visum 
esset, se enim consensuros in omnia: postquim 
Oriens hoc symbolum jam suscepisset , si se hun 
ipsi in Occidente pergerent opponere quis fni 
discordiarum sperari possit. Turbabat Episcopo 
inprimis illud, quod ipsis erat denunciatum, ml- 
lam sibi spem esse posse abeundi, domumque re- 
vertendi, priusquam suum consensum eidem Sys. 
. bolo adjecissent. Incipiunt nutare, cedunt qui. 
dam: hos alii sequuntur, primum non ita muli], 
postea vero ita frequentes, ut nonnisi viginti a? 
uc superessent, qui consentire nollent. Sed dj 
hos Taurus obtestando, ne sue tantum prudemj, 
tie inniterentur , sed intaerentur tot aliorum, 
qui jam consensissent, exemplum, prostravit. Sev 
ebat interim, dum Episcopi sic ab Arianis attire 
lerentur , per civitatem rumor, fraudibus aget 
Arianos. Valens quasi de injuria sibi facta publek 
ce questus, negat se esse Árianum: idem fit 9, 
alis Arianis. Claudius Episcopus provinciz Pic 
ni legit ea, etiam in presentia populi, qui ex u*E 
be tota ad Ecclesiam concurrerat. Valens negat ist 
sua esse, et in eum, quinegaret Christum Deus 
et Dei Filium , ante secula ex Patre genitum 
atjue Patri similem secundum Scripturas , at 
Filium Dei diceret, creaturam, ut suntc 
Crei- 


"Mb an, I. Er. Chr. usque ad Sec, IF. — 469 


eatur? , huneque esse de nullis exstantibus, et 
on de Deo Patre, fuisseque tempus, quando nor 
ierit Filius, de quibus incusabatur, magna voce 
nathema dicit, ceterisque etiam omnibus anathe- 
1a conclamantibus. Fit omnium plausus, etiam 
otius multitudinis, qua ex urbe convenerat. Re- 
ocant, et retractant, quam de Valente, ceteris- 
ue Arianis quasi sinistram hactenus habuerint 
ipinionem.  ZZs ita gestis, ait S. Hieronymus 
Jial. cont. Luciferian. concilium ' solvitur , leti 
mnes ad provincias revertuntur 


Videbatur pax, et concordia esse facta his, 
[ui in concilio erant. At vero brevi viderunt se 
'*r Arianos deceptos esse. '/ajens enim, et Ur- 
acius, sunt verba ejusdem Hieronymi cit. loc. 
eterique nequitia. eorum socii, egregii scilicet 
-Aristi sacerdotes, palmas suas jactare, dicen- 
es, se Filium non creaturam negasse, sed simi- 
"n ceteris creaturis. Tunc Usica nomen aboli- 
&m est, tunc Nicane fidei damnatio conclamata 
j£. ^ 7ngemuit totus orbis, et srianum se esse 
2ira£us est. Nempe sic hec jactabantur ab Aria-- 
às de Usiz nomine quasi abolito, et de fidei Ni- 
»nee& damnatione. Nam sic certe quidem mon 
'nserunt orthodoxi Episcopi qui in Concilio Ari- 
Linensi presentes non füerunt, et factum eorum 
piscoporum , qui ei interfuerunt, damnaverunt: 
"d neque ab hissic conclamatum fuit, de quibus 
erum idem Hieronymus cit. loc. Concurrebant, 
aquit, qui zfriminensibus dolis irretiti sine con-. 
"entia heretici ferebantur, contestantes Corpus 
Jornini , et quidquid in Ecclesia sanctum , se ni- 
il mali in sua fide suspicatos. Putavimus, aje- 
&n£, sensum congruere verbis. .Decegit nos ba- 
a de malis existimatio, Non sumus arbitrati Sa- 
s eer- 


. -' 
. 


&no ^ Institut. Hist. Eecl. Pare £F. 


eerdotes Christi adversus Christum pugnare, 
taque alia , qua brevitatis studio pretereo, 
£es asserebant , parati e& subscriptionem ] 
nam, e& omnes frianorum blasphernias « 
mnare. Ingemuit tamen totus orbis, dum pe 
anos traduceretur veluti, Árianus, quique 
se factum esse, eorumdem videlicet Aria: 
jactatione, miratus est, quem non sineret d 
re propria conscientia, sibi nihil commun 
cum impietate Áriana. 6 

Ariminense Concilium, si numerus Epi: 
rum spectetur, posset conferri cum concil 
nerali. Nec: illud, ne esse potuerit gen 
debet obstare, quod coactum fuerit solun 
do ex Occidente. Nam et concilium Co 
tinopolitanum 1. quamvis perinde constite 
Episcopis-solius Orientis, evasit tamen get 
Fuerunt autem et alia concilia, quee, quos 
vocationem Episcoporum fuerint generalia, 
men invicte pro veritate non steterint, sed: 
pa sint: quale fuit Ephesinum IF. Constanti 
itanum Iconoclasticum, alterumque hujus : 
nis sub Photio. Neque tamen nop ideo E 
perstitit, adversus quam porte inferi pre 
nequeunt. Etenim Episcopi congregati eti: 
generali concilio solummodo representant ui 
sam Ecclesiam, non concilium generale univ 
Ecclesiam ' in se comprehendit. Nam seque 
tam Episcopos absentes a concilio, quam o 
reliquam Fidelium multitudinem, futuros. 
Ecclesiam. De Concilio Ariminensi sic scr 
est a Damaso Papa ad Episcopos Illyrici 
Theodoretum lib. 2. H. E.'cap. 15. Numerus 
scoporum, qui erant Zfrimini in unum cong 
, prejudicii vim habere non debet, pre. 
cum ' formula illa composita sit , neque Ep 


5 an. F. Er. Chr. usque ad Sec. IP. — &71 


no, cujus sententia pre ceteris omnibus ex- 
nda erat, neque Fincentio, qui tot annis 
patum integre gesserat, neque aliis eisdem 
tientibus. 


oncilium Seléucense anno eodem, quo Ari- 
se, sed jam ad finem vergente habitum est. 
nerunt Episcopi centumi, et sexaginta. Ex 
niariani erant centum et quinque, Ánomoei 
aginta, Orthodoxi nonnisi quindecim. In- 
S fuit etiam S. Hilarius Pictavorum in Gal- 
iscopus quartum jam annum exul in Phrygia 
b causam, quod communionem fugiens cum 
lino Arelatensi Episcopo, nec non cum Va- 
et Ursacio Árianis, in eosetiam excommunica 
1 pronunciaverit , qui cum his communionis 
'tium servassent. Nam hi conciliabulo habi- 
terris in Gallia cum Hilarium vicissim da- 
ssent, fecerunt, ut ab. Imperatore relega- 

Semiarianorum primipili erant Georgius 
»enus, Eleusius Cyzicenus, et Maocedonius 
intinopolitanus. Ánomoeorum capita fue- 
icacius Caesareensis in Palestiua, qui Euse- 
1iesareensi successit in Episcopatu , Georgius 
ndrinus, et Eudoxius Ántiochenus. Leonas 
;»eratoris aula cum Lauricio prefecto exerci- 
rator erat constitutus concilii. Concilium to- 
ctum est meris altercationibus inter Semia- 
|, et Ánomoeós, Catholicis, cum admodum 
essent, nihil, quidquid conarentur, profici- 
is. Dum autem ab illis inter disputandum 
m talia proferrentur de Deo , qua nec au- 
ossent honestis auribus, quale fuit, si Deus 
ex se genuisset Filium, opus igitür- habitu- 
uisse commercio feminae, et plura ejusmo- 
ue sunt non tantum in hominibus, verum 

| etiam 


Á72 Institut. Hist. Eccl. Pars I. 


etiam in brutis generationis instruménta , ingemi- 
scebant Orthodoxi, tam absona dici posse de Des, 
et S. Hilarius ista referens in libro contra Constant. 
O miseras , inquit, aures meas, quce tam funesta 
vocis sonum audierunt , hcc de Dea 'ab homine 
dici, et de Christo in. Ecclesia predicari ! Àm- 
moei voluerunt novum fidei Symbolum condi. Be: 
pugnarunt Semiariani , illudque proposuerunt, e 
contenderunt debere valere, quod in Synodo Áx 
tiochena erat confectum. Hoc illud fuit Symb 
lum, quod sibi composuerunt in Ántiochena s 
Synodo , et Niceno substituerunt. Dum auteg 
Acacius, Ánomoeorum signifer, Symbolum ejusq 
modi protulisset , in quo damnabat, uewewe es 
Filium Patri, quod Semiariani profitebantur, n 
autem etiam poneret Filium 3$, Patri, id est, 
similem , Semiarianique ex eo quesivissent , quow| 
nam modo ista secum consentanea dicerentur, re-], 
spondit Acacius, Filium sola voluntate simileml 

atri esse, non vero in natura, et substantia. DÀ 
sputationes inter Semiarianos et. Án'omoeos tà 
pertinaces fuerunt, ut ipse Leonas jam adesse u 
tra in concilio noluerit dicens: Ago adesse no 
possum. bite ergo, et in Ecclesia garrite. pst 
SSocrat, 1. 2. c. 4. Exitus is fuit concilii, ut hé 
dus factiones se invicem excommunicaverint ll 
atque anathemate confixerint, 


Ex concilio utraque pars misit legatos ad Im-$ 
, peratorem Constantinopolim. Ubi cum altera ad- 
versus alteram continuasset insurgere, et apud Ir 
peratorem accusare, allatumque esset Symbolum, 
quod Sirmii tertio fuit ab Arianis confectum, e 
ab Áriminensis Concilii Episcopis omnibus subscri- 
ptum, compulit Imperator tam Semiarianos Selev- 
ciensis concilii, quam Anomoeos eidem Symbol 


22 sub- 


Mb un: I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 495. 


icribere. Fitdenuo Constantinopoli concilium: 
cius nequitia usu$9 in hoc symbolo mutatio- 
| fecit, Filium Patri similem ponens, sed sup- 
nendo vocabulum ei«s substantio , intelligens 
um Patri similem esse sola voluntate, non 
ad naturam. Imperator cum ' credidisset , 
»moeos consensisse cum Serniarianis, cum éi- 
1 Symbolo subscripsissent , jamque antea Ári- 
iensis etiam. Concilii Episcopi Catholici, persva- 
it sibi rem) eam. esse perfectam, quam volebat, 
otus mundus conveniret in unius, ejusdemque 
anismi professione. Legatos utriusque partis e - 
euciensi concilio euntes Constantinopolim etiam 
Hilarius secutus fuit: et quoniam previdebat 
Harianorum partes suscepturum limperatorem, 
u$ libellis ei oblatis petiit, ut ipso presente 
1 his disputandi facultas sibi concederetur. Se- 
wiani averterunt Imperatorem ab hac conces- 
ie, verentes congredi cum Hilario, sed ei 
erunt, ut hominem, qui solummodo turbas 
itaret in Oriente, remitteret in Gallias ad su- 
Episcopatum. ' Ita Hilarius redeundi ab exilio 
]tatem obtinuit. Formula illa fidei ab Ariminen- 
s subscripta, itemque Constantinopoli a Semi- 
nis, et Ánomoeis, sed per Ácacium dogmati 
muoeorum adcommodata missa est ad omnes 
rincias Romani imperii cum Imperatoris man- 
» ut Episcopi omnes, qui subscribere ei noluis- 
, in exilium pellerentur. Omnes tum Ecclesias, 
lozomenus|l. 4. c. 26. ubique ejusmodi persecutio, 
s710di olim sub ethnicis Imperatoribus gras- 
| fuit, occupavit. Liberium Papam in hac ca- 
itate se abdidisse ad suburbana coemeteria in 
ue latitasse usque ad obitum Constantii, do- 
Baronius ad a. 559. ex Actis quibusdam an- 
issimis Liberii. Non diu duravit hec procet- 
C | a. 


ág4 .' Jnatitut. Hist. Eccl. Pars KL 


la. Nam. die 5. Novemb. a. 361. hic Imp 
eeternus, qualem:se praedicabat in suis 

prorsus nondum. matura etate annum quip] 
tum adhuc agebat quadragesimum, et qui 
vivere desiit. Dum adversus Magnentium 

ctus.in expeditionem «esset, Gallum, patu 
suum, Caesarem creaveràt , Orientique pr 
rat, id quod $pho 67. demonstratum est. 
e medio sustulit anno quarto post ob nimia 
vitiam. Galli frater fuit. Julianus. Hunc q 
cum Caesarem creasset, isque re bene ge 
Gallia adversus Alemannos ab exercitu Imp 
fuisset salutatus , hancque dignitatem assum 
non habito consensu Constantii, exortum in! 
est bellum.. Alter adversus alterum: ducebat 
citum. Constantius ab Oriente tendens in 
dentem cum Tarsum venisset, Cilieie urbe 
bri correptus est. Continuavit tamen adhu 
Ad fines autem Cilicie cum pervenisset ,v : 
ingravescente progredi ulterius non potuit. 
periculum vite advertisset, Qui ad finem ; 
sunt verba S. Athanasii lib. de Synod. perz 
in impietate , hereticus fuit, deinde morie 
duit non a piis viris, sed ab Euzojo, non 
sed sepius ob 4drianam Jueresim deposito, r 
que baptizari. Ecclesiam vehementer tur 
multaque detrimenta Religioni intulit, eaq: 
merita comparavit, ut dignum se fecerit, c 
ter praecipuos Ecclesie persecutores numen 


fb an. T. Er. Chr. usque ad Bec. IP.  4g5 


$. 71. 


Juliano Imp. et iis qua egerit, factus apo-. 
stata, adversus Christianam Religionem. 


Mortuo Constantio universum imperium in 
ianum recidit. Patre Julio Constantio , qui 
er fuit Constantini M. natus est. À teneris in 
dstiana Religione educatus est. Dum Constan- 
i, Imperium adeptus, cognatos suos occidisset , 
immvis nullam hi ei suspicionem prebuissent ali- | 
us periculi, Gallumque morbus, quo labora- 
, unde videbatur moriturus, Julianum pueri- 
etas, quippe octennis tantum erat, ex cede 
mit. Ámbo deinde in Cappadocie quadam vil- 
non longe Caesarea educati, et literis exculti 
a tantum humanioribus, verum etiam sacris, 
ro quoque adscripti sunt, et lectorum munere 
icti in Ecclesia. Dum autem philosophie ope- 
0 Julianus dat Constantinopoli, Maximus Ephe- 
$, quo usus magistro in philosophia est, hunc 
^hristiana Religione ad paganam superstitionem 
luxit, si hoc fecisset, quasi deorum oraculo ei 
indens Imperatoriam dignitatem, cujus cupido 
à eum incesserat, cum ejus indoles imperio di- 
à jam coepisset vulgi sermonibus celebrari. Sed 
idcirco veniret in periculum apud Constanti- 
i, comam sibi rasit, monachumque induit. Cre- 
; haec cupiditas Imperii in eo, postquam Gallum. 
lit Caesarem factum: Greciamque peragrans, 
lolos, et aruspices consulebat, ominaque capie- 
t de'suo imperio. Quodam in loco a sacrificulo 
poductus ad templum, cum ad hujus prestigi- 
.daemonum larvae ei apparuissent, et Juliano 
ücis signum supra se formante ex more Christi- 
& Religionis, spectra disparuissent, seque t- 

! more 


476 Inst. Hist. Eccl. Pars £4. 


more excusasset ob crucem a se formatam . 
virtute daemones diffugerint , .sacrificulus 
inquit, Aoc credas. | Non enim timuerur 
ut tu censes , sed factum tuum aborninati 
serunt. Apud Sozomen. l. 4. c. 2. Idemque 
etiam Theodoretus lib. 5. H. E. cap. 5. S. ! 
rius Naz. quoque Orat. 1. in Julian. de ho 
luit , inquit, signaculum , cedunt daemone 
duntur timores. 


Imperator factus aliquantisper adhuc s 
Javerat Christianum. Sacrisque etiam inter 
Ecclesia in festo Epiphanie: brevi autem 
professus est, deorum gentilium se cultoi 
se: quorum templa adiit, victimasque in . 
molavit, omnem immunitatem, et emolu 
quibus sub ethnicis Imperatoribus fruel 
sacrificulis concedens. Refert Sozomenus 1. 
cum quadam die Constantinopoli in tempi 
sacrificasset, Marim Episcopum Chalcedo 
senem, et oculos habentem suffusione affe 
curasse ducendum ad idem templum, et 
objecisse defectionem a fide. Qui vero Epis 
caecitatem illudens, Numquam profecto , 
Galileus Deus tuus te sanabit. Cui cum 
pus respondisset: 44t ego gratias ago De 
quod luminibus orbatus sim, ne te videam, 
Jietate axcidisti : Julianum autem nibil ul 
ponentem abscessisse. Idem Gregorius N 
cit. refert, ad Baptismi lavacrum extergencd 
Amanusque suas ab incruento illo sacrifici 
quod nos Christo, ipsiusque passioni, et 
tati communicamus, eluendas, victimarum 
ne se abluisse. In publicis imaginibus sic s 
vit fingendum, et pingendum: ut jam Jupi 
ronam, atque purpuram ei porrigeret, jan 


p, an. A. Ar. Chr.usque ad Sec. IF. 177 


Mercurius hilàri vultu, oculisque blandis eum 
reretur. Martem, et Mercurium sibi appositum 
jua. imagine ad scientiam rei militaris, et elo- 
ntiam venditandam de se voluit valere. As- 
ypsit habitum philosophi, ex horumque institu- 
professus est se imperaturum undique, philo- 

os, et magos accersens in suum palatium, 
in totus in eo esset, ut Christiana Religione ex- 
minata, deorum falsorum chltum vel confirma- 
, vel reveheret; hoc tamen erga Christianos 
|, rationé existimabat se perfecturum quam ed 
gvinaria, quam adhibuerunt anteriores Genti- 
(imperatores. Sperabat nempe, hoc se ratio- 
fs et arfumentis &(fectui daturum. Hac de cau- 
librum etiam composuit adversus Christianam ..- 
ligionem. Evangeliorum veritatem in eo im- 
gnavit, sic ostendere conatus Christiane Reli- 
jnis falsitatem. Etiam dolis, atque astu conatus 
: Christianos inducere ad falsorum deorum cul 
m Donativum dederat militibus. Quod qui ac- 
ber t, thus adolebant in arula in loco, ubi 
à itivum dabatur collocata more Romanis usita- 
:Id quod fiebat erga deos pro Imperatoris sa- 
& Milites Christiani , ne hoc deberent facere, 
a donativo abstinuerunt; alii non advertentes, 
$. thuris illa incensio dirigeretur , cum aurum . 
»pissent, thus adoleverunt. Hi deinde cum le- 
werent, et biberent, vinumque propinantes 
singula pocula Christum nominarent, JMirum 
dpiam patimini, dixit his quispiam alter, CAri- 
X invocantes, quem paulo antea negavistis 
c, cum. donativum accipientes a Principe, thus 
Wocurmn imposuistis. Apud Sozomen. l. 5. c.' 17. 
Snus cum advertissent , quod admiserunt, exi- 
ht, clamore magno, et lacrymautes testantur, 
Christianos esse: si mpinus per ignorantiam sa- 

cri- 


480 Instit. Hist. Eccl Pare LL | 

























nec non Jerosolymam incolentes otnnes Christ 
nos bestiis, arte etiam sevioribus , objiceret, exl 
horumque laniatu spectaculum sibi faceret. Pew 
multi etiam a plebe, quee adhuc idolis erat addi 
cta, vexati miserrime, et interempti sunt comb 
vente Juliano. Id, quod in iis presertim locis « 
cidit, in quibus Christiani, cum ethnicis praes 
lere numero coepissent , se deinde verterant 
idolorum evertenda simulacra, et fana.  Ascalo 
et Gaze"in Palestina ethnici ventres Sacerdotu 
et feminarum, que virginitatem suam Deo « 
secraverant, disciderunt, atque in hos hordd 
impletos porcos immiserunt. Licentiam scortamili 
, quam quasi rem religiosam erga deos suos exe 
cere eonsveverant, quie iis per Constantinum i 
terdicta fuit, sic ultum iverunt. Similia plum k 
geve est apud Socratem 1. 8. c. 15. Sozomenun li. 
b. c. 7. etss. et apud Theodoretum l. 5. H. E 
7. Àb iisdem Gentilibus sub Juliano furentibus 
Christianos etiam sublatus est Georgius pseudd 
episcopus Alexandrinus. HTic Alexandriae templi 
Mithre everterat, ut eodem in loco Ecclesiam 
dificaret. A Persis hoc numen acceptum fuit , st 
que hoc Mithre nomine sol colebatur, idque k 
manis victimis: iisque, qui se initiandos ejus € 
tui obtulerunt, per multa-cruciamenta transeus 
dum erat testibus Porphyrio 7. 2. de fnimalà 
abstinentia , et Lampridio in. Commodo. Incide 
Georgius in subterraneum profundum illius 
pli adytum , hincque calvarias hominum, qui 
erant mnactati, protulit cum multis instrumenti 
quibus in Mithrz sacris excruciari solebant ho 
nes, spectandaque dedit ad ludibrium Gentili 
Quamobrem hi cum in alios ssvierunt, tumi 
Georgium eumdem maxime exarserant, came 
que alligatum , el per urbem raptatum deinde 
ignem 


d 





--— 


Mb an. I. Ar. Chr. usque adSec. IF. — 48i 


1em una cum camelo injecerunt , et combusse- 
nt. Queret fortasse quispiam, num etiam hic 
risti martyr habendus sit. Afferam sententiam 
. Cypriani, et Áugustini, ex qua hoc possit in- 
ligi. Zsse Martyr non potest, ait S. Cyprianus 
. de Unit. Eccl. gui in Ecclesia non est. - —. — 
"deant licet flammis , et ignibus traditi, vel ob- 
«à bestiis animas suas ponant , non erit illa 
«4 corona, sed poena perfidi , nec religiosas 
tutis exitus gloriosus, sed desperationis inter- 
&.  Occidi talis potest , coronari non potest. 
Augustini Epist. 125. ad Donatum sunt. hec 
"ba: JZxtra Ecclesiam constitutus, et sepera- 
! a compage unitatis , et vinculo charitatis c- 
5no supplicio punireris , etiamsi pro Christi no- 
we vivus cornburereris. Cesarece Philippi, que 
itas vetustiore nomine Paneas fuit appellata, 
dier Christo statuam seneam statuerat, quae 
ku sangvinis ab eo liberata erat. JMattA. 9., v. 
quemadmcdum est apud Eusebium 4/5. 7. 2. 
c. 18. Dum Gentiles sub Juliano in Christianos 
charentur, oculos etiam atteritius intenderant, 
deprehendentes, cujus esset, de ea Julianum 
Liorem fecerunt. [s hanc amolirj, suamque in 
) locum substitui jussit. Christi statuam Gentiles 
tando per urbem confregerunt. Simul autem 
ue Juliani statua constituta in eodem loco est, 
nen e celo delapsum caput statue cum collo 
ussit, pectus ejus diffregit. Sozomenus l. 5. 
B1. testatur, :-se vidisse, sua adhuc «estate, 
zmentà statue nem Christi, a Christianis col- - 
m, et in sacrario templi conservata. 


Quamvis Julianus seevitiam in Christianos non 
iper aperte exercuerit affectatione moderatio- 
cujusdam philosophice in imperando; hanc 
Tomuius 4. 21 ta- 


posterum nis non rruerentur, sea euam 
tuere cogerentur, quod ad illud tempus 
rant. Mulctam imposuit pecuniariam 

qui diis non sacrificarent, cujusque ex 
servabatur severissime. Legem tulit, ne 
nus in palatio ullum gereret militare mu 
magistratum , nec non et in provinciis. 
pretendens, illicitum esse Christiuno, v 
in eos, qui capitalem poenam commerui. 
ter eos , qui tunc cingulum militie dep 
fuerunt etiam Jovianus, Valentinianus 
lens, qui postea omnes adscenderunt . 
Imperatoriam etiam dignitatem. A Val 
illud quoque factum est, antequam d 
aulam. Dum Imperatorem, pergentem 
ptum Genii, pro officio suo, et obse 
Imperatorem antecederet. et gutta. aq 
lis, qua edituus in foribus templi ads; 
peratorem , in eum cecidisset ; is pugnu 
impegit, dicens, se inquinatum, non p 
ejus adspersione esse. Valens, et Val 
relesati sunt. Iovinianus, etsi libertate 
tenda Religione usus fuisset vcl maxim 
retentus in munere suo ab Juliano est 
bellum adversus Persas. lllius sc privar 


et opera in hoc bello noluit. Omni 
.. l 


. . . 
"Yi? TM Tian i 3» va 6i» Y» | ARA 4. .1 1 


L] 


fb an. T. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. | 485 


*icis Gentilium expeditius respondere possent. 
crat. l. 5. c. 13. Sozornen. 1. 5. c. 18. Theodor. 
5. H. E. c. 16, E Christianis, qui tum scholas 
iblice docuerunt, docendique munus dimiserunt, 
S. Hieronymo in Chronico celebratur Proare- 
us Sophista Atheniensis, et Marius Victorinus 
tione. Afer, qui Rhetoricam Rome docuit, et 
: fidem perderet , quemadmodum de eo S. Au- 
istinus ait Zb. 8. Confess. c. 5b. loquacem scho- 
m deseruit. Hic tantum paululum ante, jamque 
liano imperante sic ob. doctrine préstantiam 
itin omnium mlmiratione, ut statua eliam el. 
ome in foro a Senatu-collocata sit. Simplicia- 
1s huic erat familiaris postea Mediolanensis Ec- 
esie Presbyter, et S, Ambrosii in Fpiscopatu 
iecessor , cumque hoc ssepe colloquens de Reli- 
one, ejusdem svasu Scripturam sacram, alios» 
ae.a Christianis editos libros lectitabat. Sic pers 
ictus ad agnitionem Christiane Religionis Sim- 
iciano dixerat aliquoties: Noveris jam me Chri- 
anum esse. Non credam , responderat Simpli- 
inus, hec te inter Christianos deputabo, nisi 
lero in Ecclesia Christi. Cui Victorinus, Er- 
ne parietes faciunt Christianum? Incidit postea 
eum Evangelii locum, ubi Christus dicit, se 
mc negaturuui in celo, qui se coram liomihi- 
is confessus non esset Jatth. 10. v, 92. Nihil 
tira cunctatus, Eamus, ait Simpliciano, in Ec- 
jam, Volo Christianus fieri. Nomineque dato 
ristianz Religioni, fidei professionem postea, 
iamvis etiam subtissiore voce facere potuisset, 
ita, et altissima fecit summo Christianorum 
nnium gaudio, et gratulatione. S. Augustinus 
*. loc. nondum tunc in Ecclesia, fhtetur, hüjus 
ti tali exemplo sibi quoque stimulum esse ad- 
tum ad id, quod postea et ipse fecit. 

| * $1* Ie 

Y 


484 Institut. Hist. Eccl. Pare. I. 


Inter artes, quibus nocere Julianus R 
ni Christiane studuit, et exitium ei affert 
quoque fuit. Episcopis omnibus, et Cleri 
discrimine, et sive orthodoxi essent, sive | 
doxi cujuscumque secte, concessit redit 
exilio. Quamvis enim Ecclesie nihil op! 
esse potuerit, quam suos recipere Episcopx 
pro religione fortissime steterant; Tamen 
ait Sozomenus l. 5. c. 5. non miseratione 
sus jussisse dicitur Julianus, sed ut ex 
inter illos contentionibus Ecclesia civili bel 
Jlictaretur , et a suis institutis vMescisceret. 
testante etiam Ámmiano l. 22. c. 5. diss 
Episcopos, quin et ipsam plebem in Re 
dissidentem ad palatium vocare solebat, et 
ri, ut suam quique sectam studerent evel: 
pra omnes alias. Tunc inter alios Christi : 
etiam Athanasius iterum Alexandriam red 
iriumphatorem suum , ut S. Hieronymus : 
cont. Lucifer. cap. 7. Áegyptus recepit. € 
gorius Naz. Orat. 21. hunc ejus reditum i 
scribit, ut cum multis jam obviam prodit 
etiam Principibus, factique concursus hor 
nullius tamen occursiónis major frequentia 
atque splendor memoretur. lvisse eum int 
tissimas conferte multitudinis acclamatione 
gventa fuisse profusa, luminibus totam 
colluxisse, convivia publica, et privata pe 
versam Aegyptum acta esse. Prima ejus cu 
reparare damna Religionis. Arianos ex E 
populus ejecit, easque Áthanasio tradidit, 
nonnisi in obscuris, vilibusque cdibus, 
apud Socratem 1. 5. c. 4. hi locum ad ege 
converiticula reperire potuerint, Lucio q 
in locum Georgii sublati, episcopo sibi con 
Socrat. I. 3. c. 4. 


| «fb. àn. I. Zr. Chr.usque ad Seo, I7. — 4B5 


| C. 72, 
4&sebii Fercellensis, et Luciferi Calaritani re- 
ditus ab exilio. Controversia unane , vel tres 
 Aypostases dicenda essent de Deo. Schisma 
Luciferianum. | Hujus auctor sitne Lucifer 
Calaritanus. Dissidium | "4ntiochenum inter - 
Catholicos. 


Eusebius Vercellensis, et Lucifer Calaritanus 
. Thebaide ab exilio revertentes, de Religionis 
parandis damnis etiam in Oriente solliciti , con- 
ituerunt alter eorum prius ire Alexandriam, al- 
r Ántiochiam. Erant in his urbibus dus totius 
rientis prime Episcopales sedes. Baronius in 
nnalib. ad a. 362. quo res hec acta est, censuit, 
usebium ,. et Luciferum hoc fecisse ex munere 
'gationis, sibi a Romaho Pontifice impositee. Sed 
on probat aliquo idoneo testimonio ,. neo tale 
ippetit. Suo igitur tantum studio erga Religio- 
em hoc fecerunt, Alexandriam ivit Eusebius. 
bi habitum est deinde concilium. In hoc consti- 
itum. est, ut Episcopi, aliique Clerici ;. si ab he- 
esi reverterentur ad Ecclesiam , reciperentur re- 
fto ipsis etiam gradu, in quo fuerunt Clerica- 
& muneris, iis solis exceptis, qui in heresi fuis- 
&nt, aliorum antesignani, et duces. Fuit tuna 
& etiam controversia, essentne dicendm in Deo 
res hypostases, vel una, dum alii tres, alii tan- 
um unam contenderent esse dicendam, et profi- 
inndam. Athanasius sapientissime diremit litem, 
trosque jussit dicere, et exponere, quid voce- 
ilo hypostaseos intellizerent. Ii, qui asserebant 
es esse in Deo hypostases, declararunt, hoc vo- 
ibulo a se inteltigi zeicuxs, personas; gltéri, qui 
iam asserebant hypostasim , responderunt. se 

| 00 


486 —— Institut. Hist. Eccl. Pars I. 


hoc verbo intelligere ive, substantiam. lta ap- 
paruit, esse controversiam de solo nomine, quo- 
ad rem autem utrosque convenire. Áttamen non 
ita sedata est nunc hac contraversia, ut etiam 
desierit. Nam postea adhuc ipse etiam Hierony- 
mus in hocce dubio ad Damasum Papam recur: 
rit Epist, 57. professus se id secuturum , quod ab 
eo constitutum, et definitum esset. 


Antiochiz , quo se Lucifer contulit, in eju- 


modi statu erant res. FEustathio sanctissimo Epi: 


scopa ab Arianis iniquissime ex Episcopatu dep 
cta , (supra $. 60.) Catholici carebant Episcope 
Ariani enim nonnisi Arianos in locum Orthe- 
doxorum Episcoporum ad Episcopatus intruserunt. 
Eudoxio autem, eodem illo, de quo jam fuit ser- 


mo $. 69. ad Episeopatum Constantinopolitanum $ 


.se transferente, iidem Ariani Meletium ordine 
runt Episcopum Antiochenum, putantes esse 
Árianum, qui tamen erat apprime orthodoxus. 
Quam ob rem hunc iidem Ariani etiam in ext 
lium. egerant, Euzojumque alium Episcopum or- 
dinaverant. Data facultate Episcopis ab Juliano 
redeundi ad suas Sedes, Meletius quoque rever- 
sus est Antiochiam, et Catholicorum egit Episco- 
pum, non tamen omnium: siquidem pars Catho- 
licorum se cum hoc conjungere noluerit, eo quod 
ordinatus esset Episcopus ab Arianis. Hujus par- 
tis Catholici, dicti Eustathiani, caruerunt ad h« 
usque tempus Episcopo, tantumque a  Paulim 
Presbytero regebantur. Dum ergo Lucifer venis 
set Ántiochiam, iisdem his Eustathianis Catholi- 
cis ordinavit Episcopum hunc eumdcm Paulinum. 
Ita factum est, ut tres Antiochiae essent Episcopi, 
Euzojus Arianorum Episcopus, Catholicorum vero 
duo, Meletius, et Paulinus; quique quemadma- 
dum 


pm 


44b an. I. Ar^ Chr. usque ad Sec. IP. :487 


in duos. Episcopos haberent, ita etiam divisi 
ent ab invicem, in partes duas. Alexandria An- 
chiam Luciferum secutus est Eusebius. Quo cum 
»jsset, Luciferi factui: non probavit, judicans, 
ortuisse eum — potius partes Catholicorum, 
s ab invicem erant sejuncte, conciliare, et in 
um corpus componere, non novo superaddito 
iscopo fomentum divisioni dare. Moleste tulit 
cifer factunr suum ab Eusebio non esse appro- 
tum , vicissimque reprehendit ea, quefin Sy- 
do Alexandrina de: recipiendis ad commumio- 
m Ecclesie hereticis erant, suffragatore Euse- 
», constituta. Sunt, quemadmodum sequetur, 
i dicant, eousque Luciferum in hao sua alie- 
done ab Eusebio processisse, ut se ab hujus 
am communione separaverit; Postquam Luci- 
' pervenit in Sardiniam,non diu superstes fuit. . 
crat. 1. 5. c. 5. etss. Sozomen. 1. 5. c. 12. The- 
ret. 4. .5. H. E. c. á, 


Ab hoc Lucifero secta que Luciferianorum 
t appellata, nomen accepit. Ecclesia etiam Ari- 
nensis, Concilii Episcopos, qur cum Arianis 
nmunionem iniverant, facti sui poenitentes , in 
im receperat communionem, atque ipsos etiam 
ianos , ejurata havesi ad Ecclesiam revertentes. 
'c improbarunt Luciferiani, et a communione 
segregarunt eorum, qui sic egissent sive erga 
"anos, sive ipsos eiiam AÁriménenses, atque 
eo a coinmnunione totius Ecclesie. Hujus scis- 
mis, et schismatis, q«od nomen a Lucifero ha- 
re nemini dubium est, ipsene etiam Lucifer 
ctor sit, vel tantum  4jii, conditores istius 
hismaffs, 'ejus nomine abusi sint ad concilian- 
jim suo schismati auctoritatem, habet contvo- 
siam. Cardinalis Orsi, Bollandiste ad diem 20. 

Q- 


468. —— Institut. Hist. Eccl. Para I. 
Maji, pluresque alii susceperunt Luciferum de 


dendum adversus hanc incusstionem. Nimium: 
remitur testimoniis tam Historicorum, q 
etiam Patrum. Rufinus l. 1. c. 50.  Regre& 
inquit, ad Sardinie partes Lucifer, sive | 
cito morte praeventus tempus sententia mula 
non habuit, sive hoc animo immobiliter im 
rat , parum firmaverim. | Ex ipso interim L 
ferianorum schisma, quod licet per paucos ai 
volvitur, sumpsit exordium. Sulpitius Sev 
Hist. l. 9. Luoifer, ait, non tantum eos, qui. 
mini fuerunt , condemnavit, sed etiam se ab 
rum communione separarat , qui eos sub & 
factione, et paenitentia recepissent. AequeSB.. 
brosius Orat. funebri de Satyro fratre suo, L 
Jer, inquit, se a nostra tunc temporis commi 
ne diviserat, laudatque eumdem Satyrum, 
in schismate non existimaverit esse fi 
dicunt de Lucifero S. Hieronymus JDialog.: 
Luciferian. c. 7. et S. Augustinus ib. de Ha 


cap. 81. 


Illius vero memoriam inter Celites colit( 
ritana Ecclesia. In quo tamen animadverten 
est, immunem ab errore tantum esse univers 
Ecclesiam : deinde si errore Lucifer coleretur i 
Celites, futurum hunc errorem solummodt 
cti, non fidei: de quo qusstio etiam esse p! 
qualis fuerit, bonusne. vel malus, dum obi: 
quamvis schisma fecisset: siquidem mori p 
tens potuerit. Schisma hoc brevi tempore « 
vit, jamque sub Theodosio M. exstinctum 
neque ullum uspiam exstat vestigium, quem 
ex Ppiscopis Calaritanz Ecclesie post ife 
fuisse in hoc schismate. Jamne vero, qui 
eum Episcopi Calaritani Catholici fuerunt, ! 

fer 


« 


lb an. T. Ar. Chr. usque ad Sec. IF. 489 


um pro Sancto coluissent, si schismaticum fu- 
e credidissent? Calari exstitit etiam Fcclesia 
memoriam S. Luciferi edificata, 'inveittum 
oque ejus corpus est cum sanctitatis indiciis, 
racula etiam, qu: ejus sanctimoniam testen- 
*, referuntur a Bollandistis, testimoniis com- 
jbata , ad diem 2o. Maji, et apud Spondanum 
a. 9602. Natalis Alexander Sec. IV. cap. 5. art. 
. hunc. Luciferum , quem Calaritani pro Sancto 
luerint, asserit , fuisse Calaritanum Episcopum, 
umque ex iis, qui eo tempore, quo Hunneri- 
s afllixit Ecclesiam , fortissimus in fide: defen- 
ada fuerit. Nihil vero habet, quo assertionem 
m probaret. Nec probabile est, Luciferam, 
em virum , asserére voluisse, idque 'pertinaci- 
', €t contra id, quod factum viderit semper 
n antea etiam in Ecclesia, Arianos, $i deposi- 
haeresi recipi peterent ab Ecclesia," et. eo' ma- 
| Áriminenses, qui tantum decepti cum Arianis 
mmunionem iniverant, quos putabant orthodo- 
sentire, esse arcendos ab Ecclesia, et denegan- 
m veniam, quamvis poenitentiam egissent, Po. 
tne ignorare, esse hoc damnatum in Novatia- 
;, et esse hunc haereticum errorem? Tamne 
tur levis fuisset, et praeceps; ut qui tam invi- 
1$ adversum Arianos in fide defendenda fuit, 
ilium pertulit, nec mortem ejus causa vefortai- 
vit: se obstinate in errorem, quo ab Ecclesia 
enaretur, conjicere voluisset ? | 


Quid igitur? solummodo proinde dissensit ab 
webio, alisque Episcopis quoad modum, et 
tionem , qua recipi deberent et Ariani, et qui 
, cum his ineundo cominunionem contaminas- 
at, qualesque erant Áriminenses, quin hos 
imnando, et pro excommunicatis habendo; se- 

que 


49o Institut, Hist, Eccl. Pars I. 






que ab his alienando ipse in alienationem hane fF 
inciderit ab Ecclesia. Nondum igitur eo usque de- 
venit ut schismaticus fieret: quamvis hi, qui eum, 
seotati sunt, ulterius usque ad ipsum etiam schis- 
ma deinde processerint: dumque jactassent men- 
daciter,. Luciferum' in hoc sibi esse auctorem, 
iste per eos in opimionem ipsius schismatis apud 
alios venerit. Nam hos ab Lucifero quidem, ejus 
que, facto sumpsisse sui schismatis principium, 
quod tamen nonnisi ipsi perfecerint, inde quo- 
que apparet: siquidem et alia assumpserint, qum 
fides orthodoxa respuit: videlicet, animarum a pe- 
pentibus in liberos fieri traductionem, et nen 
valeré Baptismum, qui per hereticum esset ad- 
Ininistratus , quorum alterum constat ex S. Àu- 
&£ustino Ab. de Hkares..cap. 81. alterum ex 8.: 
Hieronymi Dialogo contr. Luciferian. cap. 9. 
Et. ne.ego videar hoc tantum mea adstruxisse opr- 
nione, en verba Sozomeni l. 5. c. 15. Luciftr 
contumelice loco ducens, quod Eusebius ordina- 
onem | Paulini non probasset, communicare illi 
tetractasit, et altercandi studio ea, que e- 
xandrie in Synodo decreta fuerant , reprehende- 
re conatus est. -toue ea res occasionern prabui 
sectap illorum, qui ex ejus nomine Luciferiani 
su appellati. Btenim d, qui una cum illo o 
eaa res indignati sunt, seipsos ab. Ecclesia pra- 
ceciderunt. lpse vero, quamvis exulcerato prorsus 
animo esset ; tamen quoniain per Diaconum, quem. 
una cum Eusebio iniserat, se flexandrines syn 
di ctis consensurum promiserat , cum Ecclesia 
Catholica consentiens , in Sardiniam rediit. Pe- 
riter Socrates l. 5, c. 9. dicit, Luciferum Ecde- 
slasticam retinentem fidem in Sardiniam ad pre- 
priam sedem recessisse: illos vero, qui una cum 
jpso primum fuerant exulcerati, hactenus ab Ee! 


cle- 


"fb. ax. PE. Er. Chr. usque ad Sec. IV. 491 























gatos manere. Nam dum de istis hoc 
ite dicit ad id, quod factum ab Lucifero 
sequitur, Luciferum ab Ecclesia segregatum 
fuisse, ac proinde neque schisma fecisse. - 


.. Illa vero Orthodoxorum Antiochie in partes 
inas scissio, cui Lucifer Paulinum ordinando quasi 
um camino addidit, satis diu, ad annum videli- - 
t 415. duravit, quamvis et ipse populus ex utraque 
rte fuisset pro compositione. . Valens Imperator, . 
Bum etiam Catholicos acerbissime persecutus es- 

ia secta Anomoeus , Meletium in exilium ejece- 
Mp, Poulino pepercerat, quod. in summa apud 
llDnes fuisset veneratione. "Valente sublato, Me- 
Btius reversus ab exilio egit oum Paulino, 'ut in 
n, eamdemque Ecclesiàm convenirent , con- 
lhnttimque : administrarent :Episcopatum , :donec 
-Emlteruter eorum  moriuus esset, atque ita per 
jórtem. alterius Episcopatus ad unum rediisset. 
ulinus autem consentire noluit eo, quod Mele- 
is-ordinatus Episcopus ab Arianis esset. . Átta- 
1 populi ambe partes sponsionem sibi mutuam 
léerané, mortuo altero Episcopo, alteri sese 
jecturas, et in unum corpus coituras , atque 
uper a Presbyteris etiam jus jurandum exege- 
» 8e Episcopatum nen suscepturos, donec 
esentium Episcoporum aliquis superesset. Anno 
Iii. Meletius mortuus est: :neque tamen ii, qui 
lb hoc Episcopo erant, Paulino se subjicere vo- 
runt, dumque his etiam favissent Syrie, et 
esting Episcopi, Flavianus in locum Meletii 
piscopus ordinatus est. Paulinus quoque mori- 
hndus a. 589. Evagrium, qui sibi succederet in 
piscopatu, per seipsum ordinavit. Celeriter de- 
Mat. Cavit quidem Flavianus, et impedire vo- 
t ne successop Evagrio dayetur , obtinere ta- 

' men 


493 Institut. Hist. Ecol. Pars I. 


men non potuit, ut ea pars Orthodoxorum, 
Paulinum secuta erat Episcopum, se se ei 
ceret; siquidem neque Meletiani hanc prius 
ditionem., mutuo consensu initam, servasse 
Eadem disjunctio continuata .est sub Porphyr 
qui mortuo Flaviado in ejus locum se se in 
rat clandestina ordinatione, nihil minus qua] 
gnus Episcopatu. Post hunc a. 315. Alexander 
ctus Episcopus dissidium sustulit sua. pru 
Postquam partes dissidentes blandis verbis ad 
cordiam sepius hortatus esset, jamque incli 
ad hanc omnium animos vidisset, cum sus 
tis Clero, et populo ivit ad Ecclesiam partis 
rius , omniumque unam psalmodiam instituit, 
que cantu omnes ex hac Ecclesia producens, 
his deinde processit ad Ecclesiam totius urbis 
ximam, tali, ut perhibet Theodoretus l. 5. 
c. 55. festivitate qualem nemo mortalium vi 
unquam, populi immensa multitudine ejusque 
vii instar, qui urbem alluit, se se per 
tendente, totaque hac cantu personante, dut 
terim Áriani, Judei, et Gentiles, quos jam 
modum paucos superfuisse dicit,  ringe 
livoreque, ac invidia striderent. 

















(6  Eusebins Antiochie ab Lucifero divulsu, 
star medici praestantis, ut ait Socrates l. 3. 
provincias Orientis peragravit, eosque , quo 
pererat infirmos in fide, sanavit. In Illyri 
postea venit, demumque'in Italiam delatus, 
que damna, quae observavit Religionis, 
vit Ad ejus reditum, teste Hieronymo in 
cont. Luctferian.  ltalia lugubres vestes. mut 
Idem in Gallia S. Hilarius post suum reli 
exilio fecit: cujus opera etiam Synodus 
fuit celebrata, in qua sanalis iis, qui Arial 

en 








41b an. I. /E£r. Chr. usque ad Sec. IP. 495 


int affecti, ceteri perpauci, qui redire ad sa- 
litem noluerunt, inter quos fuit Saturninus 
(copus Arelatensis ,  dejecti ex Episcopatu 
t. Sulpitius Sev. lib 2. Hist. hoc ei elogium 
buit: Z7/jud apud omnes constitit, unius Hila- 
| beneficio Gallias nostras piaculo Aeresis li- 





$. 73. 


eithanasii iteratum exilium. | Judei Bortante 
kJadiano templum Jerosolymitanum restaurare 
ponantur, sed incassum. Julianus in bello con- 
*ra Persas perit. ' ! 

E. 
- Alexandrinorum letitia ob redditum sibi Atha- 
ium diuturna non fuit. Audivit Julianus, mul- 
z Gentiles opera Athanasii fieri Christianos. Da- 
itur literis ad Editium prefectum Aegypti 
lat, ut Athanasium expellat Aegypto. Refert 
iomenus l. 5. c. 15. dum pelleretur Alexandria, 
lürbam populi Christiani circum se plorantem 
isset, dixisse: .Jono animo estote.  Nubecula 
ws est, quoe cito prateribit. Theodoretus vero 
V H. F. c. 9. et Rufinus l. 2. Hist. c. 5. memo- 
"prodidit , Julianum dedisse etiam mandatum 
ij:Àthanasio occidendo. Secundum hos, Navi- 
i flumine Nilo tendebat in Thebaidem , audiit- 
ex nuncio, prope esse, qui insequatur, ut 
b interimat: perterriti vie comites svaserant 
am accelleraret. Quibus vero ille, JNoZte, 
it, o filii deterreri. Eamus magis in occur- 
percussoti nostro , ut sciat, qnia longe ma- 
st, qui nos defendit, quam qui persequitur. 
us: Sie igitur (apud Theodoretum) cum con- 
; tra 












&g& — Institut. Hist. Eccl. Pars IL. 


ára persecutorem ipsum navigarent , occurrit ig 
qui mandatum ccdis acceperat, et quantum ixi 
abesset /fthanasius , sciscitatur. Ille, haud pre 
abesse eurn, respondit * eoque dirnisso /lexan: 

profectus , reliquo tempore Juliane ibi delitui.i 


Quod ex libertate Julianus sivit, q 
sectis omnibus concessit, que se ab unitate Ec 
sia separarunt , ut quemadmodum sperabat, 
tuis se se morsibus conficerent, idem eum mg 
ad Judeos quoque excitandos, et exstimulam 
ut suum e ruinis templum Jerosolymze | 
rent. Nec tantum ad hoc eos hortatus est, 
rum etiam sumptus pollicitus est, et pras 
Confluunt Jerosolymam undique Judei, et n 
admovent operi adjuvantibus quoque Gentili 
quin et Christianis Judei ubique locorum i 
tant, atque Imperatoris erga se favore freti eam 
Ecclesias incendunt. Nam quantas Ecclesia: 
silicas , ait S. Ambrosius Epist. 28. Judei tem 
re imperii Juliani incenderunt / speciatimque 
inorat duas, quas Damasci incenderint, pret 
quas Gaze, Ascalone, Berithi: quodque fecef 
Íere in omnibys locis, ubi habitarunt. Fui 
illud Juliano in molimine hujus templi. V 
efficere irritas eas predictiones, qua sunt fs 
per Danielem c. 9. v. 27. de templi Jerosolys 
ni desolati nulla secutura unquam | instaurati 
ut est apud Philostorgium l. 7. c. 9. At vero 
rillus Jerosolymitanus Episcopus (apud Soc 
9. C. 20:) non dubitavit asseverare palam , futi 
brevi ut in templo, quod Judaei molirentur, 
Jis non maneat supra lapidem. Jam nudatat 
antiqua templi fundamenta , instabatque die 
his erutis nova statuerentur, cum nocte 45 
dente terre motu tam ea disjecta sugt, quee 
















"4b an. I. Er. Chr. usque ad Sec. 27. — 495 


a ex parte supererant fundamenta, et lapi- 
Ps, calx, omnisque materia, quarum rerum vis 
m ingens. erat comportata ad exstruendum tem- 
lum , displosa est: multique Judaei ruina ediüm 
int oppressi. Fortuita hoc tempestate factum si- 
| persvadentes Judei, haneque jam preeteriisse 
tà, ad eos, qui erant oppressi, effodiendos con- 
»niunt. Tum vero ignes ab imo eruperunt ne- 
ue tantum semel , sed eadem illa: die identidem, 
edeosque, qui ut hos ignes effugerent, dispersi 
uà sunt , incenderunt, et .oppresserunt. Ft ne 
iSu tantum hoc factum esse videri posset, inse- 
iente nocte crux in omnium Judeorum vesti- 
15 apparuit, itemque una fulgens in aere, Ju- 
pi tentare ultra ausi non-sunt opus , quod coepe- 
mnt. Sozomenus l. 5. c; 22. refert, ad hoc prodi- 
ium multos, ex Judaeis conversos esse ad Christia- 
gm Religionem, reliquos etsi idem non fecerint, 
imen confessos esse Christum Deum esse, ctii tem- 
li edificatio displiceat. Preter Sozomenum rem 
jmc testatur etiam Socrates l. 5. c. 20. Theodoret. ]. 
. E. c.20. Rufinus l. 1. c. 57. S.GregoriusNaz.Orat. 
Poulias S. Chrysostomus Orat. 2. in Judsos, quin 
lAmmianns Marcellinus. 23. c. 1. scriptor Gentilis. 
h: ^. 
Anno 363. ineunte vere Julianus ivit: in bel- 
adversum Persas, missis antea legatis Del- 
s, Delum, Dodonam, ad.aliaque oracula sci- 
tum de belli eventu, que omnia victoriam 
9i spoponderunt: habuitque fixum, et delibera- 
, post suum reditum vires suas omnes con- 
re adversus Galileos: quo nomine Chri- 
nos designavit: siquidem et Christum per 
htemptum appellaverit Galileum,  Ditiones Per- 
Fum ingressus pervenerat jam Chtesiphontem 
hrsidis urbem. Hic vero magnam senjit difficul- 
8. | tatem 





496 Institut. Hist. Eccl. Purse. I. 


tatem videns adversus hanc urbem nec vi, 
obsidendo quidquam se profecturum. Veni 
Julianum Persa , simulans se transfugam: pol 
tur se, eum ducturum usque ad interiora Per 
rebus omnibus refertissima, ut nec annonam 
dem secum pro exercitu debeat vehere. Cre 
Julianus. Sequitur. Venit ductu illius trans 
ad interiora Presidis, sed incultissima, et vi 
Transfuga disparet. Perse incipiunt ipsum pr 
re undique. Conatur reducere exercitum , m 
reat fame. Occurrunt infestis armis Perse. 
mani horum magna edita strage perrum 
Cautius deinde Perse insequuntur. Oritur it 
pugna. Dum autem Julianus suos hortatur ad 
nue pugnandum , telo ancipiti per pectus t 
ctus est: quod conatus evellere mannm ita s 
ut ipsos nervos etiam inciderit. .junt vu 
accepto , sunt verba Theodoreti 1.:5. H. E. « 
illum statim haustum, manu sua sangvin 
clum jecisse, cc dicentem:  Ficisti Gal 
et uno , eodemque tempore tum victoriarm co 
sum esse, tum blasphemiam vomuisse. Pe 
vel Romanus miles hoc in Julianum telum c 
cerit, fuit debitatum. — Libanius Sophistes G 
lis in Oratione funebri de Juliano convitiost 
contulit in Christianum, tantum inde, quod! 
stianis fuerit invisus. Post ejus interitum € 
in civitate Mesopotamie fanum reclusum est 
quo sacrificaverat proficiscens ad bellum, « 
que fanum deinde clausit obsignatis etiam foi 
et apposita costodia, prohibuitque, ne quis 

antequam ex bello rediisset, aperiret. Hic r 
ta est mulier capillis suspensa ventre dissect 
hoc videlicet extispicio omen cepit de exitu 
Antiochie vero, ferunt, ait Theodoretus l. 
E. c. 27. plurimas arcas in palatio repertas 


I 


4b an. I. £r. Chr. usque ad See. IF. — 497 


18s humanis capitibus, multoé etiam puteos ca- 
eribus refertos. . M 


$n 


lanas Imperator revocat ab exilio Fpiscopos 
Catholicos. Coercet delatores: Jthanaasii. /fca- 
céus , ejusque gregales fidem Nicanam ample- 
c£untur. | (07 j 


"Exercitus altera statim die post mortem Julia- 
Jovianum acclamavit Imperatorem. Res enim 
manorum pessimo erant foco. In Pannonia fuit 
us Sinpiduni patre Varroniano a. 551. At ille, 
o, inquit, cum Christianus sim, talibus viris 
perare non possum , nec Juliani exercitum re 
v, nefarie doctrindat praeceptís imbutum. Apud 
podoret. |. 4. H. E. c. 1. Hortantur, ne dubi- 
suscipere Imperium: nam Christianis impera- 
um esse: breve Juliani imperium ( fuit anni 
Ms, mensium septem, dierum viginti septem ) 
k potuisse habere vim ad labem in deceptorum 
hinum mentibus altius defigendam. Delectatus 
l'eorum responso suscepit Imperium. Res tam 
ürcto posita statim faciem atcepit aliam. .Per- 
gm Rex ultro de pace mittit legatos ad Jovia- 
in. Hec fit in annos triginta. Idem cibaria Ro- 
riebuit, forumque rerum venalium in de- 
» iisdem instruxit. E bello reversus Simul oat- 
fines imperii sui ingressus est ,, sünt verba 
Moreti cit. loc. primam omnium legem tulit, 
et Episcopos ab exilio reverti jubebat, et Ec- 
iis restitui mdndabat , qui Nicenam fidem 
àm  jervassent. Scripsit etiam literas ad 
"wasiurg , egregium illum Nicane fidei defen- 
mulus I. 92 orem , 











Sectarum omnium Episcopi, alii 
pravertere studentes, ad Jovianum vene 
taruntque pertrahere quisque ad suar 
Quibus vero omnibus respondit, sibi e 
esse, qua Dei Filius Christus creditur Co 
tialis Patri. Socrat. 4. 5. c. aá. Áriani, 
tabant Alexandrie , tribus vicibus ven 
eumdem Jovianum cum querimoniis adve 
nasium: quos vero ille semper rejecil 
Discedite , et quiescite ; et qui fidei ve 
scit, discat ab "thanasio. S. Athan. To; 
2. pag. 782. Eodem Athanasio perhibe 
Ariani tamen adhue quiesivissent se ins 
animum Joviani per aulicos auro a se c 
hique aures Imperatoris obsedissent , has 
tum istis non patefecit, verum etiam qui 
his, patrocinantes Arianis, torqueri jt 
cens : JIec patietur , quisquis voluerit 
nos deferre. Athanasium autem honorifici 

.*? - 1 . .". € LEM e. - — 


"fb an. 1. JEr. Chr. usque ad Sec.IP.  ágg 


zx cacianorum ingenium omnibus patefactum . 
£: qui quidem manifeste declararunt , quanto- 
ere ad nutum , et sententiam eorum , qui rerum 
atiebantur , flectere se semper soliti sint. Acaci- 
& Caesareensis in Palestina Episcopus erat, et 
rimas inter Ánomoeos tenebat. Supra $. 70. Nam- 
ue Acacius, ejusque gregales Antiochiam ad Mà: 
&ium venerunt, et quem prius etiam ex Episco- 
atu exturbaveruut, hujus communionem, alio- 
umque Homousianorum expetiverunt. Fit hac de. 
tua Antiechize-concilium Episcoporum viginti se- 
hem. Communi ergo consilio. Consubstrntialis do- 
*"rinam amplexi ( Socrat. .cit. loc.) Nicenam f- 
hys confirmorunt , et idübelum a se compositum 
ieperatori obtulerunt. Placuit Imperatori , :et.lau- 
&vit hunc Ácacianorum reditum ad concordiam 
Wéi, si tamen hi ex animo xem hanc fecerunt, 
É:-»on magis Imperatoris. benevolentie: captande 

tia. Purpuram istos, et. non Deum colere, 
lam Thermistius philosophus ethnicus apud eurn- 
bm Socratem satis sagaciter dixit. Etiam templa 
lentilium ubique claudebantur, ipsique daemo- 
iam sacerdotes, sunt verba ejusdem Socratis ]. 5. 
:,34. varii$ in locis, ubi quisque poterat, se ab- 
ebant. Sed et philosophi pallium depornebant, et 
garem habitum sumebant. ZEN 


- 







:! At vero hec lux ex tam bono, tamque Reli- 
óni addicto, ejusque studiosissimo Principe non 
turna fuit. Agebat iter Constantinopolim. Cum 
isset Dastanam , qui lecus.Bithyniam distin- 
', et; Galatas, exanimatus inventus.ebt nocte . 
rtur enit recenti calce cubiculi illit? ferre odo- 
noxium nequivisse, vel extuberato capite pe- 
se succensione prunarum immensa, aut certe 
colluvie ciborum avida cruditate distentus.. De- 
$9 * , ces- 










| Falenlinianus , et Palens  Inperatores 
| seductus ab .Budoxio, eb factus fria 
| sequitur Bcelesiam. dthanasius mo 

succedit Petrus in Episcopatu. Luci 
nus Episcopus /flexandrice , et in 
| grassatur in Catholicos. | Schisma 

Damasus Papa defenditur adversue 


Basnagii. 





Fuit Joviano filius Varronianus not 

cum ob teneram etatem nondum aptu: 

esset ,. exercitus Valentiniano Imperiur 
y; Hic autem in consortium imperii Vale 
trem assumpsit, Orientemque ei tradi 
Occidentem servavit. Id factum est a. 5€ 





is tem Eudoxius, idem ille, de quo jam fu 
i maeorum signifer , jamque hoc temi 
j! Scopus Constantinopoli venatus est, in 
i 'sectam pertraxit, dumque eum baptizas 
en dum enim erat baptizatus, Jure Jurando, 
e ba Theodoreti 1l. 4. H. F. c. 15. miserwu 
UE obstrinxit , ut in impietate dogmatis per 
EL et. contraria sentientes omnibus locis 
ZH. Hinc igitur secutum est. incendium pe 


jm zn non tantum adversus Catholicos, sed « 
lr E .omnes, quicumque. ab Ánomoeis discide 


"b an, T. Er. Chr.usquead Sec. I7. — Bof 


| etiam Semiaríani, inque locum eorum intru. 
)antur Ánomoei, in provinciarum rectores, ce- 
osque magistratus gravi etiam mulcta constitu- 
si in exequendo remissius egissent. Sozomen. 
9. c. 12. Dum prefectus Aegypti idem adgre- 
ur agere adversus Áthanasium,, interposuit in- 
cessionem .suam populus, Viderat Prefectus 
gtionis periculum. Abstinet igitur ab eo ejici- 
lo, sed dat literas ad Imperatorem. Paucis die- 
» post ; Athanasius noctis primis tenebris . obor- 
m se ex urbe subduxit. Eadem nocte Pre- 
bus Ecclesiam, et domum habitatam ab Athana- 
; militibus circumdat, rimatur omnia, subque 
is tectis Athanasium querit, illud volens per- 
me etiam in hunc, quod sihi in Episcopos ge- 
'atim imperatum hahuit. Quatuor mensibus, 
Mquam latitesset in sui parentis sepulchro, ad 
ras Valentis, quibus Prefeoto Aégypti respon- 
,:ut suam Ecclesiam Athanasius retinere permit- 
Btur, reversus est. Socrates kl 4. c. 15. docet, 
lentem veritum populi seditionem , hac indul- 
itla esse usum erga Áthanasium. Usque ad 
rtem deindein pace, et tranquillitate fuit. An- 
'575. decessit. Morti propinquus interrogatus 
suo successore, in Petrum , quem fidissimum 
Xuit socium suorum laborum omnium etiam in 
lio, suam ostendit esse voluntatem: qui ei quo- 
& successit in Episcopatu summa omnium con- 
ione. | 


Simul vero atque auditum est, mortuum esse 

asium , in ejusque locum Petrum esse crea- 

m Episcopum, Euzojus Episcopus Árianus, ab 

iperatore missus Antiochia cum Magno, qui di- 

fiatem Comitis sacrarum largitionum in aula ob« 

rebat. Alexandriam advolat. Ah his Petrus com- 
pre- 





















5os Institut. Hist. Eccl. Pdre L, 
i 
Ü 
A 
!4 


prehensus in custodiam ponitur, Lucius, quem 
in:locum Georgii Ariani sibi Episcopum 
rant, sed cui nulla relicta erat & Catholicis Ecce 
sia Supra $.71. ad auctoritatem reponitur, omne 
«que Ecclesie Catholicis eripiuntur, et Lucio te 
duntur. Cum autem populus se só opposuiset; f. 
cedereque Ecclesies noluisset , immisse sunt eq 
piae, qua ejusmodi violentiam exercueruut, & 
res speciem habuerit urbis capte ab hostibus, & 
vastate, lii fugiebant, inquit Sozomenus 1. & 
c. 10. alii a persequentibus capiebantur , et & 
vincula conjecti custodiebantur, ali e carcere p 
ducti, pars ungulis ferreis, et loris bubulis, pr 
ardentibus facibus perusti cruciabantur. Inst 
miraculi videbatur post. tormenta | supervise. 
Mori vero, anteqam hujusmodi cruoiatus infr 
rentur , aut 'exilio damnari y: optabile censebatu. 
Plura alia adhuc nefanda, que perpetrata tu 
sint partim petulantissime perque inauditam las 
viam, partim feritate tali, ut etiam liberi nex 
rentur, quod parentes suos flevissent excruciates 
vel occisos, memorantur a S. Gregorio Naz. Ord 
25. et a Petro in Epist. ad Orthodoxos apud The 
doret. l. 4. H. E. c. 22. Idem quod Alexandrie 
factum est per totam Aegyptum. Multi tunc tete 
poris, ait Sozomenus l. 6. c. 30. admirabiles 9 
regionum illarum monasteriis praserant , omnt 
que pariter opinionem ^ii aversabantur. 
rum testimonio adherens multitudo vulgi eamdm 
cum illis doctrinam fidei profitebatur. Quamob 
rem istos quoque adgressus est Lucius: primu 
svadendo, deinde etiam vi. Nihil vero profi 
his ad omnia perferenda paratis pro tue 
Nicena fide. Eo ipso tempore, quo jam dis 
milites irruere parati erant in monachos, alla 
. est homo membris captus, utpote arefactis, a 

| | nachis- 


4b. an; I Ar, Chr.usque ad Sec. IP. 5o5 


, machisque petebatur, ut huic misero subvenirent, 
: Ei hominem postquam oleo. anxissent ; in nomine 
t Sesu, quem Lucius persequeretur, jubent surge- 
7re, et domum abire, E vestigio , qui pedibus uti |. 
Pius non poterat, consurrexit sanus, Neque ta- 
*, Tnfn tam evidens veritatis. demonstratio Lucio etiam 
i* w€ Arianis tribuere mentis sanitatem potuit, po- 
7. Siusque auxit eorum furorem. Que tunc. ab istis 
* qperpetrata adversus monachos sunt, Socrates 1l. 4, 
W*. 22. testatur , superare ommem dicendi ' faculta- 
| €em. Cumque hi superiores tormentis , 'et' in ex- 
Apaenabiles fuissent, impositi sunt ad naves, et 

eportati ad quamdam insulam, quee tota idolo- 
* arum cultui adhuc erat dedita. Hanc insulam iidem 
"Enonachi ad fidem in Christum perduxerunt. Res 
- wNPum percrebuisset etiam Alexandrim , atque invi- 

wilanj Lucio creasset etiam apud Arianos, mona- 
Whos occulte revocavit, et suo more vivendi in 
wolitudine facultatem iisdem restituit. 


—-- 9 


"y ^ — 


Z2 UM Ld 


x05 MImp A 


ad 


LI 


^ . Valenti autem non erat satis, dedisse man- 
. wdatum prefectis provinciarum, et magistratibus 
^ 4de Episcopis Orthodoxis undique ejiciendis, Ari- 
" &nisque in eorum locum constituendis, verum 
* jpse etiam per se, quacunque contigerat eum iter 
ficere, hoc egerat. Cum Antiochiam venisset, 

* -sunt etiam hac verba Socratis |; 4. c, 17. eos, qui 
:'Árianam opinionem aversabantur, hostiliter ve- 

; *xavit. Nam cum Homousianos per universas fere 
' "Orientis provincias Ecclesiis expulisset , ea re mi- 
nime contentus, variis insuper suppliciis eos affe- 
-cit, multoque tunc plures,, quam antea e medio 
^. austulit. Edessam civitatem 'Mesopotamie cum ve- 
E 'misset, vidissetque multitudinem ingentem eorum, 
' «qui homousian prefltebantur, ad Ecclesiam con- 
"-. venientem ; iratus, Modesto praefecto pretorii pu- 
B gnum . 


boÁ .  dnestitut. Hist. Eccl. Pars IF. 


gnum impegit in faciem, cujus negligentia Ho- [r 
mousiani nondum in hac urbe suppressi esent f, 
Hi si adhuc postea ausi essent ad esiam co 
venire, mandat, ut. primum, fustibus eos dispe- $i, 
lendos curet; et si dicto audientes non essent, se. 
verius etiam ' in eos animadvertat. Denuneiat M 
destus, et monet Edessenos, ne in Ecclesiam tesi 
iarent, ultra. convenire. Conveniunt altera di 
omnes. Cingitur Ecclesia militibus, Observat Me 
destus mulierem. citato gradu per medios militi, 
contendentem ad Ecclesiam , filiolumque secus 
ducentem. Querit, quo nrisera properaret in suu 
exitium. Respondet: Eo, quo et alii, Et nonna 
inquit, audisti, omnes, qui ibi reperti fuerini 
,esse accidendos? Audivi, ait: atque hoc est, & 
eo properem. llle: Et quare parvulum etiam t& 
cum fers?. Ut et hic, inquit, martyrii cons 
fia. Rem Modestus ad Imperatorem retulit: qui 
visa tali constantia, et ne talis tam multorum cs& 
des fieret, ceteros intactos reliquit, solum Episco: 
pum, et Clericos, qui octoginta erant, in 'Thr 
ciam relegavit, imposito urbi alio Episcopo 
no. TAeodoret. 4. 4. H. E. c. 17. ets, Socral. 
. €, 18, 













í 


Tomis in Scythia Pontica Fpiscopus erat Ve 
tranio. Huc etiam Valens cum venisset, Eccles- 
am ingtessus, svadere Vetranioni coepit, ut cum 
Arianis communionem iniret. Negat Vetranio s8 
hoc facturum. Veram enim Christi fidem esse Ne 
cenam: atque hoc dicto abit, in aliamque FE«cle 
siam transit, Episcopumque secuta est tota fide 
lium multitudo. Hoc Imperator ignominiosum sili 
ducens, Vetranionem curat comprehendendunm, & 
agit in exilium. Quem tamen paulo post revocavil 
veritus, ne gens hellicosa, atque in finihus impe 

rü 


Mb an. DL. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. 505. 


à posita, vicinisque se populis'jungens, quidpi- 
n rerum novarum. moliretur.  Sozomen. 4. 6; c. 
t; Eudoxius, Episcopus Constantinopoli Arianus, 
«sectae Anomaeorum praecipuus a. 270. mortuus 
&,. Demophilum: Béroea in Eudoxii locum Ariani | 
»netantimopolim transtulerunt, Catholici autem 
Magrium síbi Episcopum constituerunt. Hic ve- 
»,in exilium a Valente. illico. pulsus.est. Ariani ' 
wo Constantinopoli multo ferociores adversum 
Mtholicos facti sunt, injustisque exactionibus pres- 
irant,. multasque alias et graves injurias intule- 
mjt. Octoginta ordinis Ecclesiastici viros. hi ad 
ilentem Nicomediam miserunt, questum de in- 
itis, imploratumque ejus equitatem. Libellis ho- 
in supplicibus acceptis, dissimulavit, qua erga 
m: voluntate esset. Deinde:elam Modesto manda- 
3n.det de his omnibus supplicio perimendis, Is 
V ad navim imposuit quasi mittendi essent in 

lum: nautas vero instruxit, quid facere debe- 
mt, Hi postquam provecti in altum sunt, navim 










Drencrrunt ; illisque quos. vehebant, in navi re- 
.ad certum exitium , ipsi scaphia ad portum 
ierunt. Invenerunt supplicium apud eum , cu- 
B. sequitatem implorarunt.. Nefas morte pian- 
3n fuit, etiam solummodo queri de: injuriis sibi 
v Arianis illatis. Socrat. 4' & c. 15, 007 
r | 2 









r Insigne veró presertim S. Basilii Episcopi 
lareensis in Cappadocia certamen adversus Và- 
iiem fuit. Hunc Caesaream pergentem, et ap- 
ipinquantem Modestus, ut Lolebat, precurre- 
Basilioque. svasit, ut Religionem sequeretur , 
et ipse Imperator teneret , que conjunctio 
eligione cum Imperatore ipsi honorifica futu- 
. Respondit Basilius: 7s prasfecti. quide 
', atque etiam illustres non inficias eo: m 
! nime 


me 


5o6 Institut. Hist. Eccl Pre J. 


nime tamen prcostuüntiores Deo. Tervere 
deinde volenti minis proscriptionis, e&ilii, c 
tuum, et mortis, Si quid aliud , inquit, | 
id nobis mninitare ; horum enim, quo a 
zynemorasti, nihil nos attingit. Non enim p 
ptioni se obnoxium ésse, cui nihilsit pre 
ceros, ct detritos pannos, paucosque libelk 
exilium se ullum agnoscere, quí sciat nun 
que se peregrinumr esse in terra." Ad to 
ne corpus quidem 'gibi suüppetere ., nisi. f 
ad primam recipierdam plagam.' Ob jejun 
duitatem sic emaciatus erat, ut pelle tant 
ossibus constare videretur, . Denique morb 
. futuram beneficii instar, quee &it tnissura ad 
ad quem properet. 8.-Gregor. Nas. Orat. 1 
mo adhuc, dicebat Modestus tali verBiorum 
tate locutus est, et ad Valentem reversu 
isto, inquit, ;fntistife victi sumus : mini 
rior est , sermonibus firmior , verborum bk 
Jertior. Theodoret. l. £. H. E. à, 19. Valet 
de ipse venit, Cum hoc Basilius multa de 
na fidei locutus est. Valens ejus admiratus c 
tiam, et oratione flexus , pulcherrima pred 
Caesaree habuit, Basilio pro pauperibus « 
Altera die etiam.in Ecclesiam venit in fes 
phanie, et dona obtulit, in admirationem 
viso ordine , quo Sacrum fiebat , et pietate 
qua populus intererat, auditoque Psalmort 
cherrimo concentu, et. maxime videndo B 
quemadmodum totus in Deum defixus re 
nam peragebat, perculsusque sacro timore 
tremens in terram Collapsus fuisset , nisi : 
eis sustentatus esset, Habuit Valens filiolu 
cum spem imperii. Hic morbo correptus 
grotavit , ut de ejus salute inciperent de 
d puerum accersitur Basilius: quo praese 


"fb an. I. Er. Christ. usque ad Sec. IF. 50* 


«lius incípit se habere. Spondet Basilius , hune 
cturum ,' si "sibi iste daretur baptizandus. Non- 
1m enim eràát baptizatus. Mortuus vero est, cum 
piscopo Ariano commissa esset ejus, baptizatio. 
t vero Árianos vehementer perculerat affectus , 
&em "Valens Basilio ostenderat, metusque inces- 
vat, ne fortasse etiam transiret ad Religiorem 
itholicam. Quamobrem revocant ei in memo- 
á&r jusjurandum , quo se in Baptismo obstrinxe- 
t; hujusque religione non tantura in Arianismo 
iHnent, verum etiam impellunt ad' exilium Basi- 
0 decernendum. Tres adhibuit calamos ad sub- 
ribendum exilii decretum. ' Nullus horum atra- 
entum reddidit: etiam dextra subito tremore 
incuti coepit. Metu exterritus chartam discerpsit, 
;& Basilio turbando ulterius abstinuit. 58. Gregor. 
lyes. in. Pita S. Basilii. Theodoret. loc. cit. 


Petrus successor Alexüridri in Episcopatu Ale- 
mdrino elapsus aliquo modo ecustodia, ad quam 
) Árianis erat positus, Romam confugit ad Epi- 
opum urbis Rome, ait Sozomenus 1l. 6. c. 19. 
iberius mortuus est a. 566. Damasus ei successit. 
&, quae tum acta sunt Alexandris ,; cum etiam 
etrus vim passus ab Arianis est, acciderunt a, 
75. Igitur Damasus fuit, ad quem Petrus con- 
igerat. De hoc, dum electus esset, et factus 
9manus Episcopus ita scribit Rufinus 1. 2. Hist. 
. 10. Damasus post Liberium per! successionem. 
acerdotium ín urbe Romana susceperat. Querh 
Pelatum sibi non ferens Ursicinus quidarn, ejus- 
m Ecclesie, Diaconus, in tantum furoris eru- 
it, ut persvaso quodam satis imperito, €t agre- 
À Episcopo, collecta turbulentorum , et seditio- 
irum hominuri manu in: basilica, que Sicinu 
ppellatur , Episcopum se fieri extorqueret h legi- 

us, 


bo8  -. Jnstitut. Hist. Eccl. Parse; F. 


Óus, et ordine, et traditione perversis. Quo ex] 
Jacto tanta seditio, imo vero tanta bella coorta 
eunt, alterutrum defendentibus populis, ut reph- 
rentur (simnano sangvine orationum. loca. Ej 
scopum, qui Ursicinum ordinavit, fuisse Paulum 
Tiburtinum , est in iü libello Faustini, et Mie 
cellini. Ammianus Marcellinus lib. 37. hominum 
centum, et triginta septem factam esse.tuno ae 
dem memorie prodidit. Postquam Damasus ame E 
ctus esset Episcopus, ab Ursicino seditionem ew 
concitatam non tantum Rufinus, cujus. jam ver 
sunt allata, verum etiam S, Hieronymus in Chros- E 
co, et Sozomenus 1. 6. 6; 93. docent, Faustinus w 
ro, et Marcellinus dicunt, Ursicinum fuisse, qui de. 
' ctus sit prjor, Damasum vero seditiose in hux 
insurrexisse, hominibus ad seditionem fhciendim 
idoneis, pecunia conductis, fustibusque armas | 
bacchatum per triduum, et illarum caedium s 
ctorem, que dicte sunt, fuisse. Basnagius in Á* 
nalib. ad a. 566. de eo, quod a Faustino, et Mi 
cellino de hac seditione est scriptum in libe 
ad Theodosium Imp. sic pronunciat: Qui licet U 
sicini partium essent , quin historiam , quod atl 
net , audiri non debeant, uulli videmus, eo me 
E85, quod ea commemorent in suo libello ad Bw 
peratores oblato, in quo ab amni fraude aliens 
ostendere animum , cura, diligentiaque fuit adl 
benda. Fatetur, Faustinum , et Marcellinum Urs 
cini partium fuisse: quomodo igitur nihilo mini 
homo criticus, et acutus, nullus vidit, istorumg 
qui parti, in cujus favorem scripserunt, € 
nddicti suspectum debere esse testimonium, 
que alij hiscontradicunt, qui absque partiumstt 
dio scripserunt, etiam falsum habendum esse, 
repudiandum ? Sunt autem contrarium «c 
les testes S. IIieronymus, Rufinus, et Soromen ! 
S 

















A 


"b an. I. Zr. Chr. uáque ad Sec. IF. Bog 


d Faustinus, et Marcellinus ad Imperatores istud 
Ipserunt, in. quo ab omni fraude alienum osten- 
re animum , Cura, atque diligentia adhibenda 
it Quid vero, si ii, qui quidpiam sibi qua- 
nt apud Principes adversus partem sibi adver- 
n, omnes potius curam, et diligentiam adhi- 
nt, ad hos lingva falsa circeumveniendos? Qui 
nus, quám hi verum audiunt? Ergo ne vera 
bebunt essé etiam ominia illa, que toties de 
hanasio ad Constantinum detulerunt Ariani? 

i . , 1 R 


. lidem Basnagius etiam tenés, atque delicia- 
m luxum Damaso. illinit, inde autem, quod 
imianus: Caüsarh. éonteritionis. de Pontificatu in- 
* Damasunm, ét Ursicinum tribuat delicate, et 
luptarie vit, quam Romani Praesules viverent, 
:quod Pretextatus Prefectus Urbis, teste S. 
ieronymo Zpíst. 53. ethnicus solitus sit Damaso 
lens dicere: Facite me Romana nrbis Episco- 
ps, et ero protinus Christianus. Non est du- 
un, quin sicut aliarum multarum Ecclesiarum 

magis etiam Romana magni proventus fuerint 
-Oblationibus fidelium, ex legatis, aliisque do- 
. Paulo ánte vidimus, Valentem quoque, quam- 
' ánfestum . Catholicis ,; t&àinen in Ecclesia Caesa- 
msi Catholica obtulisse donum, et Basilio hujus 
elesine Episcopo pulcherrima, qua Caesarem ha- 
it, predia donasse. Qui ex Episcopali munere 
norem tantum, et proventum quaerunt, ideo- 
e hoc. ambiunt ; non est sperandum, ut pro- 
atus, quorum administrationem assequuntur, 
n aliorsum derivent, quam quo oporteret: et 
& fuise: Pretextato ,- .qui..se dixerat, Christia- 
àn protinus futurum si eum fecissent Romane 
bis Episcopum, hoc Ursicino ambienti eumdem 
Wscopatum, ultro Basnagio concedemus. Hine 
3 vero 


$10 Instit. Hist. Eccl, Pars J.. 


vero nomdum sequitur, talem etiam fuise 
sum, qui sibi Romange urbis Episcopatum : 
erit adversus Ursicinum in eumdem Epise« 
inique , et seditiose invadentem. Sed nequ 
mianus, neque Pretextatus, de luxu ipsius 
si quidquam dicit Unde ergo habet Ba 
hoc de luxu, quo infamat Damasum? Ft 
aliis scriptoribus videre potuisset, qualis 
Damasus. Theodoretus. lib. 2. H. E. c. 33 
hünc virum omni genere virtutis ornatum, 
sus l. 5. c. 2. Virum sanctitate vitee consp 
quique pro Apostolica doctrima nihil non 
atque agere paratus esset. S. Ambrosius Zj 
eumdem ornat elogio Romane Ecclesie & 
tis, Dei judicio electi. Faustinus, et Man 
calumniegm Damaso instruxerunt, quia Ursi 
heserant, ejusque schismati. Horum igit 
tesümonio. Basnagius, non. debuisset, ne 
crisim.incideret, id, quod liorum. testim 
Damasum contulit, contulisse tantum ex : 
quo erga Romanos Pontilices esset. ' 


Quod ad rem de Ursicino attinet, is cu 
cipuis suse factionis Urbe ejectus est. Ad s 
vero preces schismaticorum a Valentinian 
redeundi in Urbem. facultatem obtinuit s 
ditione, ne aliquas denuo turbas excitaret 
cum non servavisset exturbatus iterum est. 
factio perstitit'usque ad Siricium Papar 
etiam ultra, in cujus. electione post mort 
masi adhuc Ursicinus:. queesivit ad Episc 
Romane Ecclesie pervenire, sed etiam tun 
-ejus conatus in irritum cecidit. Biblioth. P. 
F. pag. 671. 


1f5 an. K. &r..Chr. usque ad: Sec. IP. bit 
a^ cihMlet ' $& 76. 


- Basilii , aliorumque Orientis Episcoporum in 
.afflicto státu suarum Ecclesiarum sollicitudo. 
-: "liorum. etiam. quorumdam libertas in asse- 
-. renda: Religione coram. F'alente, Hujus in bel- 
: 4o cum Gothis interitus. . 00 


ji: S. Athanasius tametsi relictus sit a Valente in 
i9; Episcopatu, tamen quoad vixit, in illa tem- 
xum. acerbitate non destitit conferre curas suas 
mnes, et cógitationes in FEcclesiaé ceteras, quee. 
mlictabantur, etiam extra Aegyptum, suam- 
pe dioecesim , Petrumque miserat per Asie ci- 
tates ad Orthodoxos, qui suis carebant Episco- 
&, Arianosque sibi- habebant datos, solandos, 
| dn fide confirmandos. Idem iste Petrus videtur 
We.qui ei successit in Episcopatu. Exstat episto-. 
4S. Basilii, quee ejus duodecima est, in qua 
ijus Petri, ab Athanasio missi mentionem facit , 
rdicit, hunc.'a.se quoque susceptum esse cum 
iàdio. Idem Basilius cum Áthanasio, Meletio Án- 
»cheno, et Eusebio Samosateno ( Samosata urbs 
jrie fuit ad Euphratem ) pluribusque aliis Epi- 

pis consilium tractavit, quanam ratione sub- 
fniri posset rebus afflictissimis Ecclesiarum in 
riente,. isum est autem mihi, scribebat Basilius 
pat. 52. ad Athanasium , consentaneum, ut sori- 
- Episcopo Rome, ut, que hic geruntur , 
Weideret , detQue consilium. .E£ quoniam diffci- 
lest, ut communi, ac Synodico decreto aliqui 
lnc mittantur ; ipse eua auctoritate in ista cau- 
s.usus viros eEgat ad ferendas quidem itineris 
iolestias idoneos , verum juxta. ad hoc quoque ad- 
mmodatos , ut mansvetudine , et facilitate inge- 
H eos, qui distorti, et. obgui apud uos sunt , 

! cor- 


* 


519 Inst. Hist. Eccl. Pars £L 


corrigant. Át vero quid spei esse poterat, quit: 

diu. Valens imperaret, tam acerbus, in Ortho. ! 
xos? Erat et illud malum, quod conturbewe 
Fpiscopos Orientis. Episcopi Semiariani. et Mae 
doniani ( quales hi fuerint, adhuc postea decl 
bitur ) pressi et psi ab Ánomoeis, qui tunc 
sabantur fulti Valentis Imp. opibus, ex Lam; 
cena Synodo in Hellesponto a. 265. legatos mit 
rant Romam ad Liberium Papam, ad commusiMll 
nemque recipi petierunt, eamque impe | 
oblata fidei sue professione juxta fidei symbol 
Nicenum: sed quod non ex animo fecerunt, 
solummodo ficte, ut ex simulata conjuncti 
cum Homousianis fortiores evaderent ad resistmi 
dum Anomoeis Nam hi deinde, communiwi 
sua subreptitia usi sunt ad Orthodoxos etiam 
cipiendos, et inducéndos in sua haeretica dog 
tà. Id quod pariter constat ex Epistola 74. 8. Bei 
silii, ad Occidentales data. Damasus Papa pott 
datis literis ad Orientales suam misit 'sententis 
de haereticis , qui ab Apostolica Sede. condemn 
ti, aliis etiam omnibus essent vitandi. 7or. lll 
JMMans. Collect. col. 27. 



















Non : est pretereundum, quid Eusebius € 
mosatenus quoque egerit, cujus paulo ante fac 
mentio est, illo tam afflicto stati Ecclesiarum 
Oriente. Is, quatnvis etiam ejectus e suo Epist 
patu, et expulsus in Thraciam ; tamen ut auxWm 
um ferret Ecclesiis, quas intellexit orbatas ei 
Pastoribus, habitum militarem, et. galeam 
duuis, Syriam, Phoeniciam , et Palestinam pet 
gravit, et cum alios Clericos, tum etiam. Fpise 
pos ordinavit in iis civitatibus, et locis, ubi! 
deerant. Samosate in Eusebii locum KEunoni 
quidam erat impositus Episcopus ab Arianis. / 

be 





"145 an. Er. Chr. usque ad Sec. IP; 515 


t autem Samosatenses sic abhorruerunt, sicque 
nc fugerunt, ut nequidem in balneas lavandi 
isa quisquam descenderet, in qua Funomius 
or lavisset , nisi aqua ante emissa, et alia im- 
sa, Non tulit Eunotnius hanc tantam erga se 
»minationem, urbemque reliquit. Huic alium 
rium nomine substituerunt Episcopum Ariani, 
cidit, ut iste asino vectus iret per locum, in 
? pila pueri ludebant, et pila ceciderit intra 
1j pedes. Hanc quoque pueri per igném tradu- 
unt purificandi causa. Res hec acta a pueris 
pila pueriliter, ostendit tamen, quanta in his 
rit detestatio Árianismi. Eusebius deinde Doli- 
e in Syria, dum idem continuat facere, jam 
mà post suum reditum ab exilio sublato Va- 
te, mulier Áriana mortem ei attulit lapide su- 
' ejus caput misso ex loco, infra quem transi- 


/7— 


L Letali vulnere accepto intercessit Eusebius, 


hoc damno mulieri esset. TAeodoret. | 4. H. 


c. 15. etss. 1. 5. c. 4. 


Sed et in faciem exprohrata est Valenti im- 
bitas, quam exercuit sdversus Ecclesiam. Go« 
regionem ad mare Balthicum incolentes, cuni 
€ expulsi ab Hunnis essent, recepti a Valente 
p. in "Thraciam sunt. Natione bellicosa sibi 
uncta putabat «e Imperio corsulturnm. Ouod 
itra. accidit. Nam hi victus penuria pressi, 
Lupicinus, et Maximus, duces Valentis, cau- 


1 dederunt sua avaritia, depredati provincias ' 


it Rornani Tmperii. Ad eos compescendos mis- 
sunt copie & Valente. Quibus «uperiotes Go- 
jam ipsa etiam suburbana Coristantinopolis 
i sunt infestare Urhi, ut subveniret, Antiochia 
nstantinopolim ipse Valens accurrit, et Trajanum 
liducem objurgatum munere privavit: qui. ve- 
Tomalus L.- 328 rg 


Ei 


2.d 
2 €JJ 


versum hostes in Armenia reverso Co 

lim dedit Valens optionem petendi , . 
et. Is non aurum, non predia, aut alii 
hujusmodi petiit, sed tantum ut una E 
nis Ecclesia Constantinopoli concederetu 
Religionis peragere officia possent. Val 
lum has continentem preces, cum ir 
cum indignatione discerpsit, et Teren 
aliam petere jussit. Ille vero collectis 
fragmentis, J4ccepi , ait, O Imperator . 
donum, quod petii: nec aliud petitu 


. Deus, qui universorum judex est, de 


mec petitionis judicabit. Theodoret. | 
C. 32. els. 


Bellum contra Gothos cam gestum 
bono successu non esset, ipse Valens ad 
lum ivit. Constantinopoli movens, atq 
in itinere pertransiens , unde non lon, 
monachus suain cellulam habebat, ab ] 
tus est, ut Ecclesias, quas Orthodoxi 
restitueret: non enim aliter victorem d. 
futurum, sed in bello periturum. Ille 
tum monitionem contempsit, sed Isaci 
iratus duci in carcerem jussit, et serva 
se victore reverso e bello, sue pr 


P d 


"db.an. L 4£r. Chr. usque ad Sec. IP, 515 


m ville casam deportatus est. Huic Gothi ignem 
«umdederunt. Hoc incendio Valens periit anno 
8. Theodoret, ]. 4. H. E. c. 94. Sozomen. l. 6. 
áo, | Y 


/ 
Fm 


$. 77. : 
bertas redit Ecclesie per Gratianum Imp. Theo- 
dosius Imprator Orientis. Hujus edictum ad- 
versus A«creticos.  Reflorescit Religio etiam 


- Constantinopoli. Concilium Constantinopolitan. 
ZI. ecumenicum. 


$ 

Valens per Valentinianum fratrem suum ades 
i$ imperium Orientis est: quemadmodum  su- 
a $. 75. demonstratum est. Occidentis vero im- 
riüm sibi Valentinianus retinüerat. Fuit ortho- 
xus, et appritne favit Religioni. Itaque proti- 
s Episcopi Ariani cedere coacti sunt Ecclesias, 
as sub Constantio Imp. occupavetant , nisi quod 
nen quidam,  simulantes se Catholicos esse, 
nserint , qualis fuit Áuxentius Mediolani: quo 
tuo S. Ámbrosius factus Episcopus Mediola- 
nsis est; Dum igitur Orientis Ecclesie dirissi- 
m à Valente sustinerent persecutionem, in pa- 
, et tranquillitate summa fuerünt Ecclesie Oc- 
lentis. Valentinianus ab a. 564. quo post Jovianum 
exetcitu salutatus Imperator fait usque ad a. 
5. rexit Imperium. Quadi, et Sarinate , rupta 
re, in Pannoniam irruperant, eamque depo- - 
lari cóeperant. Adversum hos duxerat exerci- 
t. Illi rebus suis diffisi ad pacem petendam ve- 
"ant. Primum eorum legatos admittere in suum 
1spectum noluit: cum tamen eos postea admi- 
wit, ira, ad quam proclivis erat, in eos íta ex- 

a ! | $5 * can- 


516 . ' dnstitut. Hist. Eccl. Para I. 


canduit, ut vena, et arteria ruptis, cum proftu. 
vio sangvinis animam etiam profuderit. Duos la- 
buit filios, Gratianum , et Valentinianum. Jamt [, 
567. Gratianus a patre $uo ad consortium imperi 
assumptus fuit. Valentinianum ejus fratrem, an- 
nos nonnisi quatuor adhuc natum, sexto post obi- 
tum parentis die copiarum duces Imperatorem 
proclamarunt. 


Valente sublato Orientis imperium ad Gre 
tianum. devenit. Statim vero atque hoc factum 
est, edictum dedit, quo religioni, que er 
pressa vehementissime a Valente, libertatem re 
stituit, omnesque Episcopos Catholicos , ejectw 
.e suis Sedibus, et in eXilium pulsos, poena exi 
lii solvit. Heterodoxis permisit, ut suos conver 
tus agere possent, exceptis tamen Maniches, 
Eunomianis, iidem hi sunt qui Anomoei, et s 
- Valente grassabantur in Orthodoxos, et Photinie 
nis. Socrat. I. 5. c. 2. Sozomen. 1l. 7. c. 1, Phe 
tinianorum auctor fuit Photinus Sirmiensis Epe 
scopus, post Sabellium docuit nonnisi unam in Dee 
personam , et Christum cum Paulo Samosateno pt- € 
.rum esse hominem, qui neque exstiterit, ant& 
quam ex matre natus esset. Non tantum in Cor 
cilio Mediolanensi a. 546. fuit damnatus ab Orthe- 
doxis Episcopis, sed ab ipsis etiam Semiarianis 
et ejectus ex Episcopatu in Sirrhiensi eorum cor 
cilio. a. 551. Photinus significat in Greca lingt 
luminosum. Hinc is per ludicrum a quibusdaa 
vocatus est Scotinus, quod significat tenebrosus 
S. Epiphan. £hec. 71. SS. Hilar. in Frag* 
pag. 41ii. 





Dum aliis in locis Episcopi orthodoxi, expd 
€) a Valente, Sedes suas repeteremt, gnansit tr 
| | men 


* - 


Ab an. LA. Chr. usque ad Sec. IV. 515 


ien orba Episcopo Constantinopolis: quin Paulo 
atholico Episcopo pulso per Constantium Imp. 
L in exilio strangulato ab Arianis «neque habuit 
piscopum Catholicum annis.quadraginta. Quare 
ec uspiam alibi tam prostrata jacuit Religio. Gre- 
orius Nazianzenus a patre suo Gregorio Episco- 
o Nazianzeno Presbyter fuit factus. Hunc S. Ba- 
lius Cesareensis Episcopus induxit, ut se ab eo 
ateretur consecrari Episcopum Sasimorum. Tya- 
à civitas Cappadociee ad dignitatem elevata est 
betropoleos, quod attinebat ad gubernationem 
olíiticam. Hinc Anthimus Episcopus Tyanensis an- 
am arripuit excutiendi subjectionem erga Basi- 
"m Casareensem Episcopum, .metropolitam to- 
rus Cappadocie, sibique ipsi jus etiam metropo- 
iticum  asserendi. Damnum: Basilius ut sarciret 
zpiseopatuum, qui ab ejus jurisdictione erent sub- 
Facti per Ánthimum, Sasimis novum erexerat 
-piscopatum. Dum vero Anthimus etiam hunc ad 
9 trahere idque vi, atque armis, parasset, hunc 
msimorum Episcopatum adire, et suscipere re- ' 
wit: sed Episcopum patrem suum etate, et vi- 
ibus fractum in administratione muneris Episco- 
mlis adiuvit. Quo mortuo .ad Seleuciense mona - 
cerium se recipit. Dum igitur Basilium eumdem 
*esareensem , Meletium Antiochenum, aliosque 
Prthodoxos. Episcopos cura, et sollicitudo affecis- 
»t de Episcopo orthodoxa Constantinopoli ponen- 
0, et circumspexissent , quem:talem , quali tum" 
qeesertim ibi opus erat, possent reperire, ne- 
Goque eccurisset ipsis. Gregorio Nazian. aptior; 
runc permoverunt , ut ad. reparanda damna Reli- 
jonis Constantinopolim iret, ibique Episcopale 
1unus susciperet. Sic eret Constantinopoli deso- 
ita Religio, ut cum eo venisset, nequidem locum 
épeperit, in quo pauculos Orthodoxos, qui su»: 

| pefe- 


. B18. Instit, Hist. Eccl. Para IF. 








ererant in tanta urbe, congregare ad officalle 
Tiaionis potuerit. Quare in domo privata cujusám 
Nicobuli cogmeti sui, in qua hospitium epe 
agere ea, que sunt Religionis coepit. Hoc à 
loco cum postea exstructa fuisset Ecclesia, le 
dicta est Anastasia: quo vocabulo resurreda 
significatur, sive quod hic per Gregorium, qui 
a morie suscitata sit Religio; sive quod mui | 
pregnans cum ex ejus altiore loco decidisset , d 
mortua esset, vite restituta sit, factis proaj 
precibus ad Deum a Gregorio, et a Fideibu 
Saozomen. J. 7. c. 5. Tantumque breyi tempo & 
fectum est opera Gregorii in incolis hujus ubi], 
ab errore revocandis, ut tum. primum Consti f 
nopolitani sibi viderentur facti esse Christi t 
Rufini 1.2. Hist. c, 9, Fremebant vero Ariani, 8 ! 
errore suo pértinaces, ita ut lapidibus ab hs 3 
publico etiam appeteretur Gregorius: iidemqt], 
sicarium in ejus domum miserint ad eum od h 
dendum; sed qui repente mutans mentem, r4. 
ob quam venerit, Gregorio confessus est, e '^T. 
niam ab eo petiit: quemadmodum ipse Grif^fi 
rius hoc perhibet in Carmine de Vita sua. , 
| k 
Gratianus cum ejus frater Valentinianw 8]; 
eetatem nondum idoneus rebus gerendis esset, fr 
hostibus vero impeteretur Imperium tam in OrFft 
ente, quam Occidente, "Theodosium ex Hispumà 
accitum , virium cum aliis dotibus, tum belli 4 
fortitudine sibi perspectum, atque notum, inc 
sortium imperii assumpsit, Orientemque ei 
dit quinto post Valentis interitum mense. 
Constantinopolim "Theodosius tendit, 'Thessalos 
cx in morbumgncidit, et ab Ascholo ejus ciri 
tis Episcopo baptizatus est, non tamen prius, 
eX ea percontatus esset , qualinam doctrine 
8 













"fb an. IL. JEr. Chr.usquead Sec.IP. | big. 


ictus, isque se Nicen:e fidei una cum sua tota 
lesia semper addictum mansisse , testatus esset, 
n convaluisset , ex eadem urbe Thessalonica li- 
i$ misit Constantinopolim, quibus edixit, 7e/- 
e, ut omnes populi sui imperii eam Reljgio- 
2 teneant , quam Petrus Jdpostolorum Princeps 
nanis ab initio tradidit , qua ex eo appareat, 
d hodieque ibi conservetur , nempe fidem, quam 
masus Romane urbis Episcopus, et Petrus 
xandrinus servarent , utque eorum dumtaxat 
lesia , qui divinam Trinitatem equali hono- 
o lerent, Catholica nominaretur , qui vero ali- 
sentirent , heretici dicerentur , infamesque 
nt, seque scirent supplicio afficiendos. Sozom. 
. C. 4. Cod. Theodos. de Fide Cath. leg. 2, De- 
«e tunc crista Árianis sunt. Constantinopolim 
tquam venit, Demophilo illic Ariano Episco- 
svasit, ut ad concordiam Religionis, et Ni- 
ue fidei rediret. Quod cum ille se factarum ne- 
jet, Si pacem , inquit Theodosius, e£ concor- 
m fugis, te quoque ex Ecclesiis fugere jubeo : 
imque Ecclesie omnes tradite Catholicis sunt. 
omen. I. 7. c. 5. Demophilus in aliquem subur- 
locum se receperat. tiam vero hinc. pulsus 
oeam se contulit. PAilostorg. |. 9, c. 19. Ad 
lesiam, qua Constantinopoli maxima erat , ipse 
dosius Gregorium deduxit. Gregor. Naz. 
7.1. - 011 


Dum autem secte ab Ecclesia divise iste 
m Theodosii edicto tantummodo hzreseos in- 
ia notate essent, neque idcirco etiam exstin- 
; Episcopos sui Imperii.Constantinopolim ad 
odum convocavit, ut et. Nicena fides confir 
etur, et Urbi Episcopus daretur. . Nam Gre- 
ius Episcopatum retinere noluit, . cuJus admi- 

nl. -— 


Boo  . dmetitut. Mist. Eccl. Pars E. 





nistrationem susceperat, solummodo ut supplere 
Episcopum , qui Constantinopolitanis deerat ; qui- 
que in Carmine de Vita sua testatur, se omuem 
semper fugisse Episcopatum. Movit eum ad he f 
et is dolor. Maximus , patria Alexandrinus e pli- 
losopho secte Cynice factus Christianus veneni 
Constantinopolim, quem non tantum hospitio re 
cepit Gregorius, sed in hujus landem quoque pe 
blice in Ecclesia sermonem habuit , iuter alia 4 
illud memorans, quod sub Valente Trinitatis po. 
pugnator ad sangvinem usque fuerit: qua eme 
de causa hominem summo affectu complexus ent Ej 
Ille autem aliquid moliebstur, quod brevi appe 
ruit. Paucos enim post dies adveniunt ex ÀeF KK 
pto tres Episcopi, a Petro Álexandrino Episcow 
missi: qui, dum Gregorius domo abest, etn 
suburbio versatur, jamque quosdam Maximus t [i 
Clero auro in partes suas allexisset , eumdem Ms |: 
ximum in Ecclesiam deducunt, in sedeque Fpk [o 
scopali collocatum Episcopum ordinant: quamte 
men in Ecclesia perficere non pótuerunt, concur 
su facto hominum omuis ordinis ad Ecclesiam, 
qui Maximum ex ea expulerunt cum Episcopis, t 
quibus ordinabatur. Quamobrem hi in domum 
cujusdam choraule, et tibicinis confugerunt , or 
dinationemque in Ecclesia coeptam  perfecerunt 
Nec id satis fuit Constantinopolitanis. Maximum 
ex Urbe etiam ejecerunt una cum Episcopis , qui 
eum oOrdinaverant,  Confugit Thessalonicam 
Theodosimm Imp. Ab hoc repulsam passus est 
Cum rediisset Alexandriam, et minatus esset Pe- | 
tro Episcopo, illius se occupaturum Sedem, nii | 
sibi assereret Episcopatum Constantinopolitanus. 
Hinc quoque pulsus perrexit Romam, et quai. 
injuria ei facta esset, qucesivit reponi a Damas 
Papa ad. Episcopatum. | 


Con- 


AMfb an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. 581 


Concilium Constantinopoli, ad quod Episco- 
Orientalis Imperii fuisse convocatos a Theo- 
o Imp. supra demonstratum est, agi ccepit a. 
; In hoc Meletius Episcopus Antiochenus uni- 
partis Catholicorum , mortuus est, et quamvjs 
linus alter etiam Catholicus Episcopus superes- 
Antiochiz; tamen Episcopi in hoc concilio in 
im Meletii, vita functi, ordinaverunt Flavia- 
1 Erat igitur altera controversia de Flaviano, 
hic, vel Paulinus. pro legitimo habendus esset 
icopo, de qua a Damaso Papa scriptum fuit 
Theodosium Imp. Gregorius autem, postquam 
timus irrepere tentasset ad Episcopum Constan- 
ipolitanum ea ratione; qua demonstratum est, 
hoc abire illico voluit, neque nisi difficillime 
imeri potuit. In Concilio Episcopatus Maximo 
udicatus est, hac in eum prolata sententia, 
c esse , nec fuisse unquam Episcopum , nec Cle- 
08 esse , qui ab: eo ordinati. essent , cuncta de- 
ue, que sub illo, aut ab. illa facta fuissent, 
ita esse. Sozomen. l. 7. cap. 9. Preeunte Im- 
atore, etideclarante, se cupere Gregorium, 
us virtutes, et eloquentiam admirabatur, ha- 
e in Episcopatu Constantinopolitano, Episco- 
um omnium, . qui jam aderant in Concilio, 
1ma consensione , plaudenteque tota urbe Epi- 
patus ad eum delatus est, tandemque, post- 
im refragando, et lacrymis nihil profecisset, 
m etiam assensum dedit... S. Gregor. Naz. Carn. 
Neque tamen permansit. in Episcopatu. Non 
Ito post Meletius mortuus est, et contra obte- 
ionem Gregorii Flavianus in ipso concilio in 
: locum Episcopus Antiochenus ordinatus est. 
lorem cepit vehementissimum, dum scissionis 
ende , que erat Antiochiae inter Catholicos in 
tes duas propter duos Episcopos, occasio data 
' esset, 


' 


boa -  astitut. Hist. Ecol. Pars £. 


. esset, nec tamen hac sublata esset, sed con 
1a. Advenit deinde ad Concilum Timotheu: 
Petro in Episcopatu Alexandrino successera 
Episcopis Aegypti. Hi telam, m oxi su 
dinando Maximum, adversus Gregorium, : 
ulterius iverunt eo nomine ejus. Episco; 
Constantinopolitanum impugnantes, quod ji 
ierius Ecclesie fuisset Episcopus, transitu: 
ab uno ad Episcopatum alium esset adversu 
nones, Ordinatus autem solummodo fuit EF 
pus, sed Episcopatum proprio nomine nullu 
huc gesserat Gregorius. Timotheum vero, : 
gyptios illa etiam incenderat invidia , quoc 
ipsis positus ad Episcopetum Constantinopoli! 
esset. His de causis Gregorius primu e Sy 
deinde autem ex domo etium Episcopali ex 
suamque missionem ab Episcopatu petiit. Al 
-&copis consensum .haud dificulter obtinuit, 
quoque, quorum voluntate, ac studio Epit 
fuit factus — Constantinopolitanus. —Succen: 
enim :ei, quod Flaviani ordinationem , qui 
cerant, improbasset, Át non ab Imperator 
facile. Consternatio autem totius Urbis tall 
est, qua verbis satis explicari non potest. 
qum Imperatorem suis precibus expugnass 

ynodo ad Episcopos ejusmodi orationem b 
qua his, susque Ecclesie Constantinopolitar 
Jedixit, qua. legi absque lacrymis non pote 
dignissimum profecto, hunc virum, cujus 
ierita erant ob Urbem ab haeresibus repury 
-quibus tantopere foedata, et corrupta erat 
rum, a quibus etiam ei gratia habenda f 
Jerre debuisse invidiam. Nectarius in ejus 
Episcopus in ipsa synodo creatus est. À' 
urbe Cilicie fuit oriundus vir ordinis Sen 
.9t pretura Jam etiam functus , adhuc tantu 


"fb an. T. Ao. Chr. usque ad Sec. IF. 525 


i, et nequidem baptizatus. Mores ejus mitissi- - 
í, vultusque modestia, et gravitas digna Epi- 
opo Imperatorem movit, ut e candidatis, sibi 
T Episcopos oblatis, hunc elegerit: inter' quos 
wt relatus, quod nemo dubitaverit, Baptismo 
se initiatum. S. Gregor. Naz, Carm. de Fita 
ia. Socrat, 4, 5. c. 8, Sozomen. 4. 7..c. 7. ets. 


'". Causa altera, ob quamConcilium convocave- 
t, fuit Theodosio, ut Nicena fides tantopere ab 
Breticis oppugnata, stabiliretur, hzresesque ex- 
rparentur. Hunc in finem Episcopos etiam se- 
ie Macedoniane jusserat convenire ad Concilium, 
ié- ductus, fore, ut hi pre ceteris omnibus aliis 
Preticis dociles se se preebeant ad ineundam fi- 
W ceóncordiam cum. Ecclesia Catholica. Macedo- 
lenorum auctor, et caput fuit Macedonius, se- 
i& prius Árianus, et Constantinopolitanus factus 
piscopus per Constantium Imp." exturbato Paulo 
Mholico Episcopo viro sanctissimo, quemque 
fiani in exilio fame exceruciatum strangularunt. 
b Anomoeis autem, ubi Arianis prevalere coe- 
went, cum dejectus ex Episcopatu Constantino- 
litano esset Macedonius à. 560, posito in ejus 
um Eudoxio, qui inter Ánomoeos rimas tene- 
t, quo magis his egre, et contrarium faceret, 
iumpsit dogma de Homousia Filii cum Patre: 
amen ne etiam cum Catholicis conveniret, divi- 
'atem Spiritus sancti, quam Ariani implicite, 
ie aperte negavit, àsserens, hunc nonnisi Dei 
imistrum , et creaturam esse, Macedoniani dicti 
nt etiam »rueriuexo, Spiritus oppugnatores , € 
arathoniani a Marathone Macedonii discipulo, 
ti cum opulentus fuisset, non solum opera, ve- 
mm etiam pecuniis multüm hanc sectam prove- 
t. Dum sub Valente Imp. ab Anomoeis etiam 


d 


2umuuc UCUCUILIUS CCIUCTUDAU. LA.UILIUH VU 
ciem inita communio cufn Catholicis spi 

dosio fecerat, fore, ut hi non difficulter 
ad reditum in communionem Ecclesie 

Quse eum tamen spes fefellit. Nam in Conc 
Ad quod centum et. quinquaginta Episcop 
lici convenerant, Macedoniani , qui trigint 
affuerant in eodem concilio, omnibus tan 
tionibus, et svasionibus, quam argume 
struxerunt aures suas, quin etiam convic 
per legatos, lomam a se missos, ultro 

nionem a Liberio Papa expetiissent; eti: 
quam tuuc confessi sunt homoausiam Filii 
ire retractarunt , nedum ut consentire v 
in dogma de divinitate Spiritus sancti: 
Concilio se se proripuerunt, atque litera: 
versum ad suos missitarunt, hortantes 

Nicene fidei consentirent. Sozermen. 4. 9 


De fide quid actum sit in Concilio 
heresum errores, intelligitur ex literis, q 
subsequente, Episcopi Orientis dum iten 
venissent ad concilium Constantinopolim, 
miserunt Damaso Pape, et exstant apu 
doretum 1. 5. H. E. c. o. Profitentur se fi 


74b an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP! — 525 


belli morbus locum habeat confundendo hypo- 
ses , et tollendo proprietates, nec Eunorniano- 
n, et /Jfrianorum, ac Pneumatomachorum blas- 
emia vim ullara obtineat , substantiam , et na- 
"am , ac deitatern dividens, et increates, et con- 
bstantiali, ac coceternee.. Trinitati recentiorem 
amdarn , aut creatam, aut alterius substantiae 
3nitatem superinducens. Incarnationis quoque 
wnini nostri doctrinam incorruptam servamus, 
» sine anima, nec sine mente, nec imperfe- 
yn carnis dispensationem | admittentes ,. sed 
um scientes , ante secula quidem perfectum ex- 
tisse Dei Ferbum, in novissimis autem diebus 
opter nostram salutem perfectum hominem fa- 
wn fuisse. Speciatimque hanc eos declaratio- 
m fidei fecisse adversus Arii, Aetii, et Euno- 
à vesaniam, nec non adversus Sabellium, Pho- 
ium , Marcellum, Paulum Samosatenum, Ma- 
lonium, atque Apollinarem idem Theodoretus 
cet cit. loc. 
*: Marcellus, qui etiam inter hos errorum si- 
iferos nominatur , fuit Áncyranus Episcopus in 
jatia: qui cum ab Arianis deturbatus ex suo 
iscopatu esset eodem tergpore, quo Athanasius 
imam ad Julium Papam confüugerat , et tam ab 
lio in Concilio Romano, quam ab Sardicensi 
acilio innocens judicatus est. Hujus vero dogma 
Basilius Zpist. 74. docuit fuisse, Nec Filium 
opria et discreta hvpostasi preditum, neque. 
raclitum hanc propriam habere. At vero de 
€ eodem Marcello sic scriptum est a S. Athana- 
» Epist. ad Solitarios: De Marcello autem Epi- 
opo Galatite supervacuum Juerit fortasse men- 
mem facere, cum nulli non constet , Eusebianos 
|.eo de haeresi peprehenses ;. hoeresqos. recrimi- 
| ne- 


luit, quod cum ab Arianis erroris Sabel 
matus fuisset iis, qui réipsa errorem ki 
bantur, nomen datum Marcellianorum : 


. Apollinaris fuit Episcopus Laodieen 
rimum amicitia summorum virorum in 
Athanasii, Epiphanii, Basilii, ita ut Basi 
in suspicionem erroris ejusdem , cum . 
fuerit tractus. S. Hieronymus Zpist. 65 
se ab eo in Sacris literis fuisse eruditu 
chie, quin tamen ejus etiam contenti 
gma. amplexus sit. Cum ex Episcopatu 
incertum per quos, et qua de causa , À 
inceps doctrinam, ait Theodoretus 1l. 5 
4. quam excogitaverat, palam predicav 
autem, ut est apud S. Áugustinum /ib. . 
cap. 55. Christum habuisse tantummod 
non animam, cumque ab iis, qui adv: 
disputarunt eo deductus esset, ut a, 
Christum etiam animam habuisse , qui s 
neque homo fuisset; tamen hanc perst 
gare fuisse mente preditam. Fuit et is e1 
inaris Christum noti sumpsisse carnem 


sed hanc secum tulisse e celo. Greg. 
46 'l'haedasars^ w^ ls 2S ae J Z FY.. 1 


445. an. EF. Er. Chr. usque ad Sec. IF. 525 


circo S, Gregorius Naz. ci£. loc. divinitatis sca- 
xn vocavit, que non in celum deducat, sed e 
elo dejiciat. Non tamen hec omnia omníum Apol- 
anaristarum fuerunt: nt vulgo in sectis contingit, 
am S. Ephiphanius ZXer. 77. docet, Vitalem, 
mum e precipuis Apollinaris discipulis , confes- 
pm esse, Christum sumpsisse carnem ex matre 
k& Maria. Hunc Vitalem, antea Meletii Presby- 
mum Apollinaris iis, qui Ántiochie ejus sectam 
Aquebentur ordinavit Episcopum. Hic preesefe- 

t etjam communionem cum Damaso Papa. Hoc 
&t, quod a S. Hieronymo scriptum sit eidem Da- : 
haso: JMeletius, Fitalis, atque Paulinus tibi 
lüerere se dicunt, : Possem. credere, si hoc unus: 
l.c vero.aut duo mentiuntur , aut omnes: rur-- 
asque Epistola alia: Aom novi PFitalem, JMele- 
tapn respuo ; ignoro Paulinum. Beatitudini tua, 
Z eset, Cathedra Petri communione consocior. Su- 
za illam Petram cdificatarn Ecclesiam scio. Vita- 
$ sic eminebat inter Apollinaris discipulos, ut ab 
bc Apollinaristis etiam Vitallianorum alterum no- 
aen inditum fuerit. Apollinarem cum ejus disci- 
nulo. Timotheo (qui non debet confundi cum Ti- 
Botheo Episcopo Alexandrino, cujus jam facta 
Bentio est) nec non ejus errores esse damnatos a 
maso Papa Romse, testantur litere ejusdem 
lumasi ad Ovientales apud Theodoretum l1. 5. H. 
E C. 10; Error Apollinaris tam multos infecerat, 
it testimonio Sozomeni l. 6. c. 37. parum abfue- 
&t, quin omnes Orientis provincie a Cilicia us- 
[ue ad Phoenicen abrepte ín eum sint. De cete- 
$5, adversus quorum errores facta fidei declara- 
Ío in hoc Concilio Constantinopolitàno sit, jam 
bt dictum antea. : 


$. 78. | 


538 Institut. Hist. Eccl. Pars. £. 


| 6. 78. 


Je Symbolo hujus Concilii Constantinopolitatl] 
IDe Canonibus ejusdem. | Quis ei prasederii 
Quomodo evaserit cecumenicurm. 





qi 





















à 
Li 


Cum Concilium hoc illud inprimis sibi ! 
erit propositum , ut adversus errores, qui plum 
tunc serpebant, Nicenam assereret fidem ; Sym 
bolum a Patribus Nicenis compositum stabilirü 
et observandum dedit factis pluribus additiom 
bus, ut tanto apertius novi, et orthodoxe lids 
contrarii errores configerentur. Quee sint addis, 
demonstrabo. Primo, ubi inSymbolo Niceno pt 
fuit, Deum factorem esse visibilium omnium, t 
invisibilium , hoc sic plenius positurn est: Faci 
rem ecli, et terre, visibilium omnium et. invisW 
bilium. Adversum Manichaeos, quorum error df 
Deo altero bono, altero malo conditore hujus uni 
versi, et hoc tempore, et postea diu dunwitj 
hoc videtur faetum esse. Additum est deinde i 
ulteriore parte hoc: Natum ante omnia sea 
idque adversus Photinum, cujus error fuit , 
stum non exstitisse, antequam nasceretur exX 
ria Matre. Tertio istud: De Spiritu sancto & 
JMaria Pirgine, adversus Apollinaris errore 
quo adstruebatur, Christum secum carnerh tulb 
se e czelo. Quarto, ad id, quod in Symbolo N& 
caeno fuit tantummodo: Passus est, additum es 
Crucifixus etiam pro nobis sub Pontio Pilati 
znortuus , et sepultus est. Quinto , post verbs 
Adscendit in celum, additum est: Sedet ad de 
feram Patris , iterum venturus est cum gloria 
dicare vivos , et mortuos , cuius regni non eril 
nis. Denique omnia, que sunt in Symbolo, y 
verba: Et in Spiritum sanctum, sunt addita «! 
| tribui 


"db. an. 1. Zr. Chr.usque ad Sec. IP. — bag - 


ibus hujus Concilii Constantinopolitani ,' exce- 
:9 hoc: Filioque, quod quando accesserit, post- 
& suo loco demonstrabitur. HujusSymboli a se 
»nfecti mentionem faciunt iidem Constantinopo- 
tani Patres in epistola Synodica ad Damasum Pa- 
am sub nomine libelli fidei. Patres Chalcedonen- 
B Concilii pariter 44ct. 2. profitentur primo Svm- 
2lum Nicenum, deinde hoc a centum quinqua- 
ata Patribus Constantinopoli editum a se susci- 
hl. S. Gregorium Nyssenum fuisse compositorem 
Mjus Symboli, docet Nicephorus l. 12. c. 13. 


' .]n numero Canonum, qui constituti sunt ab 
bc Concilio Constantinopolitano, nec historici, 
ae .Collectores Canonum conveniunt, Tres habet 
Sonysius Exiguus, Isidorus Mercator septem, 
idem sunt juxta Gentianum Hervetum, horum 
anonum interpretem , Paraphrasis Árabica qua- 
ter, Ms. codex Lucensis, quem Dominicus Man- 
insua Collectione edidit, habet quinque. Summa 
mum in his est: Omnium primo confirmatur 
ides Nicena, et haereses omnes, anathemate fe- 
Entur, que speciatimque etiam exprimuntur. 
ecipitur , ne Episcopi advérsus Canones termi- 
ip suarum regionum .egrederentur, Sed 4lexan- 
inus Jntistes juxta versionem Dionysii Exigui 

ha refero, quo sunt in 4fegypto, regat so- 

do, et Orientis Bpiscopi Orientem tantum 

bernent servatis privilegiis , quee Nicaenis, Ca- 

ibus Ecclesioe ;dntiochene tributa sunt. zfsia- 

quogue dicceseos Episcopi ea solum, quc 

in .d4siana diccesi dispensent: mec non «t 

é Episcopi ea tantum, quee sunt in Ponto, et 

aciarum , que in Thraciis sunt, diepensent. 
itoque insuper eo, ne Episcopi ultra suas dioe- 

sive ordinationum , .siye aliorum negotio- 

-dUmulus 4. 9 . rum 











530 Institut. Hist. Eccl. Pars I. 
rum causa nisi vocati, se se extenderent , demde 
subjicitur: erum tamen Constantinopolitam 
Episcopus habeat honoris Primatum post Rome 
num, EÉpiscopurü , propterea, quod urbs ipsa sd 
junior foma. 1L | 
Controversum est, utrum iste Canon de le | 
honoris Primatu Episcopi Constantinopoliuni s | 
sincerus ipsius Concilii hujus Constantinopolitui 8i 
Negat Baronius in Annalib. ad a. 581. et post kuwBl 
Severinus Binius in Notis ad hocce Concilium ali 
Mansiana Collectione, et Gaspar Saccarelli insuqt 
Historia Eccles. Affirmat Natalis Alexander, bf 
nagius, pluresque alii. Ego Dissertationis mee 
in Selecta. Argumenta Hist. Eccl. $. 5. eam etsi 
sententiam secutus sum , quae negat, esse ski 
rum ipsius Constantinopolitani hujus Concilii, 431 
rationibus, quod cum Episcopi Chalcedonesf 
Concilii hunc Canonem allegassent ad compu 
dam eminentiam Episcopo Constantinopolitane! 
prs omnes Episcopos totius Orientis, ipsumquéi 
etiam Alexandrinum , et Ántiochenum, et Le 
Romani Ponüficis negassent hunc contineri inf 
Synodicos Canones; .his aqua haserit, nequehut 
sciverint proferre, et exhibere, Deinde quod 9$ 
que in Actis Concilii Constantinopolitani eut 
rit, qua ab hoc Concilio missa sunt ad Apo 
licam Sedem , quemadmodum est in epistola 5 
Leonis M. ad Anatol. Theodoretus pariter 1. 5.9 
E. e. 8. quamvis attulisset statuta, qua fest 
hoc Concilium de fide, et Ecclesiastica discipttbs 
na, tamen nihil meminit, de hoc statuto adG 
stantinopolitanum Episcopum, ejusque evectiostfl 
pertinente, quamvis tam notabile fuisset. Mo 
tius Episcopus Antiochenus est subscriptus Wil 
Concilio in Mansiana Collectione. - Mortuus e 
" Cor 


EP r^ —.- 





415 an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IF. 55x 


ncilio. Nonnisi post hujus mortem 'Gregorius 
z. se abdicavit Episcopatu Constantinopolitano : 
quem talis ambitio se se efferendi supra omnes 
0s Episcopos Orientis non cadit: qui in Carmi- 
de Vita sua testatur, se fugisse omnem sem- 
r Episcopatum , quodque re' ipsa etiam declara- 
. Ubi ad Concilium advenit imotheus Episco- 
s Alexandrinus, non tantum presedit Concilio, 
od postea adhuc demonstrabitur, sed insurre- 
tit etiam in Gregorium Naz. ejusque Episcopa- 
n valere noluit Constantinopolitanum , qui ei a 
ncilio fuit confirmatus. Istene sibi anteferri s- 
set Episcopum Constantinopolitanum ? Ánatolius 
iscopus Constantinopolitanus in Concilio Chalce- 
nénsi ambitiose quesivit se se attollere.Iste faber 
t istius Canonis, quem pratexendo posset faci- 
s assequi, quod arroganter concupiverat. Socra- 
;1.8. c. 8. Sozomenus 1. 7. c. 7. et Nicephorus l. 12. 
15. hunc quasi hujus Constantinopolitani Concilii 
10nem sua historie inseruerunt: at non nisi ex 
iA ejus allegatione, facta in Concilio Chalce- 
nensi, per Episcopos Orientis, eumdem sum- 
Tunt. Hoc enim est, quod deinde Collectores 
nciliorum post hos historicos euntes in verbis, 
ibus conceptus iste canon sit, non conveniunt, 
| solumraodo historice etiam sensum illius ex- 
mant. mE | 


., Concilium hoc convocatum esse a Theodosio 
p. et dumtaxat ex Imperio Orientis, nullam ha- 
dubitationem: idque constat etiam testimo- 
Socratis l. 5. c. 8. Sozomeni l. 7. c. 7. et Theo- 
eti l. 5. H. E. c; 7. ets. Etiam ipsi Patres hujus 


1cilii in epistola ad "Theodosium: Imp. hoc te- , 


cantur. Presedit Concilio Meletius primum, 
nde Timotheus Episcopus Alexandripus, post- 
» 4 " | 


r2 


553 Institut. Hist. Eccl, Pars £F. 


quam. advenisset ad Conallium. Hoc pariter tradit 
Sozomenus cit. loc. Photius in Jib. de Synodis.Etan 
in Synodo cecum. VIII act. 6. leguntur hec verbi: | 
Tirnotheus primus factus est preadictee sanctat 
(Synodi (hujus Constantinopolitane) presidens, ut- 
pote zlexandrim Patriarcha, et una cum Ep 
scopis, qui secum erant, provexit ANectarjum 
Constantinopoleos Patriarcham. | Primus ypraes-- 
dens Synodi hujus dicitur Timotheus, quod inte 
praesides eminuerit, idem tamen pressidendi he 
nor etiam . reliquis Patriarchis fuerit communi 
tus. Dum autem hoc Concilium neque fuerit ge 
neraliter convoeatum, sed neque Bomanus Poti- 
fex ei per se, 'vel per legatos suos presederit, & 
tamen. inter cecumeniea concilia numeretur, qu 
nam modo id factum est? Bellarminus 4. 1.4 
Concil. c. 5. inde existimavit. hoc esse factum, 
quod dum Constantinopoli actum esset hoc Co- 
cilium, aliud fuerit institutum Rome ab Epis f 
pis in Occidente, quaque duo concilia. in den- fj 
endis rebus fidei animis, atque sententiis fueris 
secum conjuncta. Ea, que acta sunt in Condi 
Constantinopolitano de fide, sunt omnino pota 

a Damaso Papa confirmata.  Áttamen eum in 
nem, in quem institutum est concilium Const 
tinopoli, non est actum alterum Romse , sed jt 
tius ad ea corrigenda, que erant acta in condit 
Constantinopolitano, et Damaso Pape non sil 
robata, qui idcirco ad aliud concilium Rome br 

bendum Episcopos Orientis evocaverit. Id, q 
deinde demonstrabitur. Ipse vero etiam Phot 
lib. de Sept. Synodis hanc Constantinopolitanáa 
numerans inter cecumenicas synodos, vim, etu 
 ctoritatem synodi cecumenicae , quam assecuta sh 
ponit in confirmatione illius per Damasum Papi 
Secunda Synodus: sunt ejus verba, Jo cong 
; go! 
























an. I. A. Chr. usque adSec. IP: ^ 855 
t centum quinquaginta Episcopi. Princi- 
M4, Tiunotheus Jlexandrinus , JMeletius 
nus, Cyrillus Hierosolymitanus. - - - 
"on muíto post tempore etiam Damasus 
s "ntistes , eadern confirmans agnosceba- 
'entaneus decretis factus. lIderh certum 
ex S. Gregorio M. 4. 6. epist. 531. Roma- 
1» Ecclesia , inquit, eosdern canones , vel 
nodig&llius hactenus nen habet, nec acci- 
toc autem eam Synodum accepit, quod 
'am cantra Macedoniumn definitum. .Reü- 
€ hereses, qua» ibi memorate sunt, ab 
. Patribus damnatas , reprobat. Tantum 
'5t, ut quasi iisdem de causis instituta 
duo Coricilia ,-.Constantinopolitanum ,- et 
m; ut hoc Romanum etiam adversum id, 
tum, fuit in Concilio Constantinopolitano, 
i0 indictum in alterum annum, et cele- 
ijt. - Qua de re sic . est apud Sozomenum 
(1. Postquam in locum Meletii, vita fun- 
wviamus in ejus locum fuisset ordinatus 
is, in Ántiochena Ecclesia ingentem per- 
nem factam esse, neque tantum Ántio- 
erum etiam per provincias, et regiones 
, quam plurimas aliis huic adherentibus, 
lino, qui alter Catholicorum. fuit Episco- 
iochie. erum, pergit deinde Sozomenus 
tione, Episcopus Romanus, eà relique 
talium partium Sacerdotes nor mediocri- 
rnabantur. Et ad Paulinum quidem, tam- 
piscopum «fntiochia , cansvetaa scribebant 
!', quas Synodicas appellant :. ad: Flavia- 
o nullas dabant. Quin et Diodorum Tar- 
fcaciure Beroea: Episeopos , qui illum or- 
(i, in crimen vocabant , et ab eorum 
ione abstinebant. ltaque ut his de rebua: 
| cogna- 


554 Inestitut. Hist. Eccl. Pars £F. 
eognosceretur , tum ipsi, tum Imperator Gratis. 
nus ad Orientales Episcopos scripserunt, eos in 
Occidentem convocantes. Videbimus adhuc postes, 
. Concilium quoque Constantinopolitanum, inte 
oscumenica quintum , hac eadem ratione, quam. 
vis Vigilius Rom. Pont. nec per se, neque pe 
suos legatos ei presedisset, solummodo, per ill: 
us consensum in ea, qua erant ab hoc acta, & 
constituta, adeptum esse vim, et augtoritatem € 
eumenici concili E 


$. 79. 
Theodosii Imp. edictum contra hereticos. Ron 
indicitur Concilium etiam Episcopis Oris, 
Quid actur*a in hoo concilio sit. 007 



















Patres hujus Concilii peracta Synodo The 
dosio Imp. scripserunt: Rogamus tuam Clentt 
diam, u£ per literas quoque tuc Pietatis ra 
habeatur Concilii decretum, ut. sicuti literis 9* 
. $us nos convocasti , Ecclesiam honore proseailt 

es; ita etiam finem eorum, qua decreta wh 
obsignes. Labbe Concilior. Tom. II. col. 941. 0 

intelligatur , qualis confirmatio sit petita Co 
ab Imperatore, et talisne, ut nisi hec accessi 
vim non habuissent, que erant constituta, ati 
dendum est ad verba harum literarum ad Impet 
torem: Aogamus, ut per literas quoque tuaP* 
tatis ratum habeatur concilii decretum. 1n D* 
sertationibus meis in Select. Argumenta Hist. Ec 
Tom. II. pag. 495. 497. non tantum exemplis p* 
morum Conciliorum, verum etiam Trident 
ostendi, Ecclesiam sugs decisiones, et statuta: 
tro communicare cum Principibus, ut his favessi 
SUQv 


"db'an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IV. ^ 455 


i'oque ista muniant presidio , non quasi jam ex 
dpsis vim, et robur non haberent. Prestitit hoc 
zregie Theodosius Imp. Nam sanxit suo edicto, 
"t fides eorum , qui: Nicec olim convenerant, 
ata esset , utque omnibus | in locis Ecclesia iis 
"aderentur , qui in trium Personarum subsisten- 
ia, honore ac potestate &qualium unam , eam- 
bmque Deitatem confiterentur Patris, ac Fili, 
t Spiritus sancti. .Hos autem esse definivit, qui 
vonstantinopoli quidem communicarent cum Ne- 
tario , in /fegypto vero cum Timotheo .Episco- 
0 ;flexandrie , in Orientis autem provinciis .eos, 
"4i communicarent cum Diodoro Episcopo Tarsi, 


tque sic porro plures designavit Episcopos, cum . 


mibus qui communionem servarent Orthodoxi 
Aberentur. Cod. Theod. /. 6. de Fkeretic. Hinc 
utem Basnagius in Annalib. ad a. 581. sic argu- 
üentatur, vel potius argutatur:  Dar:ásum lex 
"hiltit in Episcoporum enumeratione, quibus cur 
mumunio Presulibus est ineunila , ut Fcclesia- 
Vn poliantur , maximo argumento in Pontificis 

|! auctoritate rem Christianam uon reaum- 
?'e. [terumque: .Ex lege Theodosii luce clarius 
a Pontificis Romani nutu rem Christianarn 
9n pependisse, neque centrum communionis , ut 
qui amant, existimatum fuisse. | Secus. solum 
Jamasum Theodosius proposuisset ad sequendurn. 
'uce clarius statim Busnagio, ceterisque ejusdem 
eneris hominibus est, etiam quod non videtur: 
isdem oculi czecutiunt ad videndum ea, que sunt 
perta. Edictum Theodosius statim ut factus est 


tbperator, fecerat, ut omnes populi sui Imperii 


am Religionem teneant, quam Petrus Apostolo- 

um Princeps Romanis ab initio tradidit, que 

X eo appareat quod hodieque ibi conservetur, 

empe fidem , quam Damasus Romans urbispi- 
- . $CO- 


) 








536 Institut. Hist. Eocl. Pars. ja 


scopus, et Petrus Alexandrinus servarent: quoi 
a me 6$. 77. jam allatum est, et ipse etiam Bess- 
gius produxit in Ánnalib. ad a. 580. Anne igite 
jn hoc edicto non potuit videre, non tantuni 
''heodosio non esse omissum Damasum, cujus Pi- 
dem oporteret sequi, et tenere, sed etiam ui K 
idem Theodosius centrum communionis posue 
edicens, ut omnes populi sui imperii eam Rd 
gionem teneant, quam Petrus Apostolorum Pri» B 
ceps Romanis ab initio tradidit, queque ex & 
appareat, quod hodieque ibi conservetur, b* 
est, quam Religionem a Petro Apostolorum Pr 
cipe traditam ibi sit cernere, et reperire, q* 
niam ibi conservetur, quamque servet Damus 
Romance urbis Episcopus, et Petrus Alexandrimt 3 
Sed et ex Sozomeno l. 7. c. 9. videre potuissetBw 
nagius, cur Theodosius in edicto suo altero si Ti 
Episcopis nominatis, cum quibus communio st [i: 
vanda esset, preetermiserit Damasum. ' Zstos enim qii 
ait Sozomenus, tun Imperator ipse adprolas 
cum eos vidisset , et allocutus esset, tum egre 
de illis constabat fama , quod Ecclesias suas etie 
ctissime gubernarent. aque hunc delectum Ep* 
scoporum , quos in hoc edicto nominavit , solu 
modo fecit ex iis Episcopis, qui aderant in Gee 
cilio, quosque per seipsum novit, et populis st 
imperii dedit velut presentes, ut eo facilius p* 
sent discernere, idque in Orientis imperio, p? 
quo edictum fecit, ubi, et apud quos vera & 
set Religio, et cum quibus Episcopis, si jux 
communione essent , scire possent, se etiam &* 
in vera Religione. Ad Romanam Ecclesiam opori& 
omnem, que ubique est ,' convenire Fcclesit 
hoc est, omnes, qui ubicumque sunt fideles, &* 
Jam etiam assertum a S. Ireneo l. 5. c. 35. cont 
hexeticos, S. Hieronymus quoque scribens adDe 


ma- 





* * 
4 


Ab an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IF. 557 


sum: Jeatitudini tuc, id est , Cathedros Petri 
emunione consocior. Supra illam Petram cdi- | 
itam .Ecclestam scio. | Quicumque extra hane 
num agnum comederit, profünus est, si quis 
Noe arca non fuerit, peribit regnante dilu- 
, Num Irenaeus, et Hieronymus eidem Bas- 
io lumen etiam satís clarum tion prebuerunt 
videndum , ubi centrum Religionis, et quid 
hoc. jam antiquitus creditum in Ecclesia sit? 


Est jam. demonstratum superiore $pho, Epi- 
ppos Orientis esse Romam a Damaso Papa ad 
icilium vocatos , hac eademque de causa a Gra- 
10 Imperatore Occidentis missas in Orientent 
ras. Litere he directe sunt ad. Theodosium 
&entis Imperatorem, et ab eo petitum fuit, ut 
iscopos sui Imperii juberet iré Bomam ad : 
ncilium. Id,. quod manifestum fit ex Episto- 
Episcoporum Orientis scripta 'ad Romanum, 
Od deinde actum est concilium, in qua àic est: 
roniam 7/os, quo fraternam érga nos charita- 
" declararetis, concilio voluntate, ac nutu Dei 
znc coacto nos velut membra propria per Deo 
antissimi Imperatoris literas accersivistis. llli 
*6 non Romam profecti ad concilium sunt, sed. 
runt Constantinopolim, unde deinde hanc epi- 
lam Romam miserünt per tres e Suo numero 
iscopos. In hac eadem epistola declarato sut 
sementi desiderio Romam eundi, sunt etianí 
€ illorum verba: Constantinopolimi convenera- 
'& Ünandato literarum superiore anno a Rebe- 
Mia vestra post Concilium 4quilejense ad Dei 
antissimum Imperatorem "Theodosium | missa- 
zm ad iter dumtaxat Constantinopolim usque 
iendum pravmeditati. Atqui prius dixerant Ra- 
m se fuisse accersitos a Damaso Papa, & ab 

| | | c- 


558 Instit. Hist. Eccl, Pars. 1. 


Occidentis Episcopis per Imperatoris literas. Nüag 
autem in eadem epistola dicunt, mandato earum, 
dem literarum Damasi, et Episcoporum Occidexj 
tis ad Theodosium Imp.. missarum se Coustantingy, 
polim convenisse non prameditatos iter, quw 
usque Romam ipsis esset faciendum. — Non: igitatj 
hac sibi consentanea sunt. Sed ita perplexe se 
pserunt, aliquam. excusationem afferre voleata 
cur Romam non iverint ad Concilium , quod dli 
clinaverunt. Nam declinasse eos concilium, sli 
quod Romam .erant vocati, ipsis etiam dau 
vitio. est in "epistola Synodica ejusdem Coss i. 
ad Theodosium Imp. qua exstat Collectionis le f. 
sianze Tom. III col. 651. Turbis dederant ocati a. 
nem per ordinationem Flaviani in locum Mele 

Videbant. hujus sui facti rationem sibi reddenda, 
esse. Hoc fecit, ut Romam non irent, atas 

Constantinopolim denuo convenirent anno pj. 
prius concilium subsequente; ne autem Impewg 
toris etiam literas, quibus jussi sunt ire ad Re 
manum Concilium, viderentur neglectui habum 
ad concilium quidem convenerunt, sed Consur 
tinopolim., pratexendo negotia Ecclesia 
qua haberent agenda, quemadmodum est apa 
Theodoretum 1. 5. H. E. c. 8.- 























In epistola, quam Romam miserunt, eie 
nunt, a se in Concilio suo esse ordinatum Ned 
rium, et Flavianum. Fuit quoad ordinatiost 
etiam Nectarii iisdem vitio versum, quod cat 
de Episcopatu Constantinopolitano per 33» 
mum Cynicum ad Romanum Pontificem dell 
non exspectato hujus Judicio . sibi sumpsisse 
Nectarium ordinare. Episcopum. Nec tame 
quomodo se hec utraque ordinatio habuerit € 
hibent etiam sincere. Nam dicunt summa ommniuf 

COD- 


^b ah. E. Jr; Chr.uague ad Sec, IF. 559 


isensione ambos esse ordinatos, e& Flavianum 
im. ab Episcopis illius provincie in unum con- 
dentibus, totaque Antiochena Ecclesia suffra- 
nte: quod et erga hunc falsum fuit, ut jam su- 
! demonstratum est, et Nazianzenus in Carmine 
Vita sua docet, plerosque Episcopos fugisse 
8stantinopoli, ne triste viderent spectaculum, 
emque alium in ejus throno: videlicet Gre- 
4i Naz. Constantinopoli. Talis autem, cum eo- 
m fuisset epistola, seque pseeterea:in hac lau- 
&ent ob Ecclesiam Constantinopolitanam ex he- 
icorum blasphemia, velut ex ore lé6nis, a se 
ptam, quae non ipsorum, sed solius Nazianze- 
mota laus fuit, sic concludunt epistolam , ut 
eerent Romarum Pontificem, ut his rebus, quas 
ktime , et secundum Canohos Ecclesie egissent, 
Mac etiam congratuletur. "Epistola hec exstat 
Ad Theodoret. l. 5. H. E. €. 9g. etin Collectione, 
insiana ;T'om. III. col. 563. TE 


^ Rome, quid actum in Concilio sit, dum ejus 
bw. non supersunt, investigandum nonnisi ali- 
le est. Peulinum Episcopum  Ántiochenum, 
de Episcopatu res primum cum Meletio, de- 
le cum Flaviano fuit, affuisse in Concilio, et 
iphanium Salamine .in Cypro -Episcopum te- 
tur Hieronymus Epist. 27. ad Eustochium, et 
Principiam, utpote cum quibus et ipse Ro- 
mà iverit. Maximo Cynico non esse adjudica- 
d Episcopatum , apparet ex Epistola Damasi ad 
:holum Episcopum Thessalonic. apud Petrum 
ustant. cujusque Damasus reprobat ordinatio- 
n, tametsi in ejus partem antea propenderit, 
od ab orthodoxis Episcopis ordinatus esset, et 
rianzenus diceretur jam alterius Ecclesie fuisse 
iscopus, nec Episcopi translátio. ab alia Eccle- 
: sia 


54o — * Jnstitut. Hist. Bccl. Pars I. 


sia ad.aliam esset licita per Ecclesiasticos can 
Ex eo, quod a Damaso Papa seriptum As 
$it, quid judicatum in Romano Concilio de 
ximo sit, licet. conjecturam facere, ab hoc n 
catum esse Damaso , qualiter se ordinatio Mi 
habuerit. Nazianzeno autem sponte ab Epis 
tu recedente, iste ad solum Nectarium re 
aed quem fuit ordinatus, ita tamen, ut Th. 
sius Imp. ei Formatas a .Romaro Pontifice 
literas, neque aliter firmum .hábuerit ejus 
patum , quemadrhodum Inhocentius I. Epist 
ad Rufum testatur. Flavianus ex Socrate L.: 
15. intelligitur fuisse excommunicatus: Nan 
Theophili, qui Timotheo successit in Epis 
tu Alexandrino, svasu, et patrocinio Dam 
placatum esse Flaviano, communionemque : 
"tuisse: siquidem id viderit conducere. di 
quod erat inter Orthodoxos Antiochie, tolle 
qua in re a Flaviano etiam laboratum fuit. 
qua sunt de Fide Catholica tractata contra! 
:8e8 in Concilio Constantinopolitano , constat, 
firmata esse à Damaso Papa testimonio Grt 
M. et ipsius etiam Photii, ut est demonstr 
.Superiore $pho. - 0 


$. 8o. 


- Tractatum est. Constantinopoli curn. heeretic 
tentata. eorum revocatio ad Ecclesiam. A 
res novarum sectarum, et errorum : fa 
"ferius, Priscillianus, Helvidius, Jovini 
JHonosus , F'igilantius. ' 


Cum per edictum Theodosii Imp. quod 
moratum est superiore $pho,- Ecclesie her 


Ab an. T. Er. Chr. usqué ad Sec. 1F. «. 541 


sent adempte, secute sunt pluribus in locis 
»e. Deliberavit Imperator, quanam ratione 
ainihus istis persvaderi posset, se esse in er- 
&. Quod si successisset, non dubitavit fore, ut 
| modo non dolenter ferrent suarum Ecclesia- 
1 amissionem, sed etiam ad Ecclesiam redirent. 
ac in finem a. 3585. Episcopos omnium secta- 
1 jussit convenire, Constantinopolim. . Consultat 
| Nectario, quomodo res cum his instituenda. 
t. Iste hoc negotium communicat cum Áge- 
Novatianorum Episcopo: siquidem. Novatiani. 
octrina de homousia Filii a Catholicis non dis- 
issent. Adhibetur in consilium etianr Sisinni- 
,ector Agelii ob mentis perspicacitatem.. Hic 
let, cum hereticis non esse agendum disputa- 
ibus, quibus hi soleant adhuc etiam insolen- 
es fieri, sed simpliciore alia ratione. Quaren- 
b ex his esse, num veterum doctorum, qui 
runt in Ecclesia, antequam ipsi dissentire coe- 
»nt, censerent, habendam esse rationem, - vel 
ine etiam a se abjicerent. Quod si hoc alterum 
marent, ab iisdem petendum esse ut his doctori- 
veteribus Ecclesie anathema etiam dicant. Nam 
c fecerint, futurum ut ipsi eorum gregales in 
insurgant, et ab his alienentur, quoque pa- 
certa secutura sit victoria. Sin autem dixe- 
, 5e amplecti auctoritatem veterum doctorum: 
lesiae , horum prolatis testimoniis esse erroris 
rincendos. Hoc probato consilio atque re sic 
tuta, ad positam sibi questionem sectarum 
copi facti attoniti sunt, qui nihil tale exspe- 
ant, sed ad disputandum erant premeditati, 
que secum dialecticos adduxerant, quorum 
ilio ad disputandum uterentur. Ubi veró se ex 
ite perplexa collegerunt, neque tamen perspi- 
mt, quo res.tenderet, zesponderupt, omnino 


 Bág nuetitut. Hist. Eccl. Pars 1. 


se doctores veteres, et Patres Ecclesie non 
tum recipere, verum etiam his reverentiam 
bere. Ergo, inquit Imperator, hos etiam r 

noscent pro idoneis, ac fide dignis testibus 

octrinee , olim jam exstiterit in Eccles. 
vero non solum Episcopi cum. alterius secta. 
scopis, sed etiam ejusdem secte bifariam al 
runt, atque inter se contenderunt, osténden 
que nihil se habere certi, in quo figere 
assertiones doctrine sue. Postulat deinde lh 
rator, ut ad certum diem Episcopi cujusque 
cte summam sue doctrine scripto exhib 
Qus cum dies venisset, et illi hoc fecissent, 
ceptisque eorum omnium scriptis Imperata 
vicinum conclave transiisset , postque | ' 
. moram rediisset, dixit, solam sibi placere 
de homousia scriptaque, que sibi oblata en 
sectarum Episcopis, discerpsit, nec ab eo, 
decreverat de Ecclesiis hereticorum recessit: 
Novatiani erant excepti, eo quod homo 
Filii credidissent. Sectarum vero reliquarum 
scopi etiam apud suos in despectum venerun 
ut multi horum etiam sectam, in qua erant, 
raveripá: moestique domum remearunt. U 
men ijs sectas collabentes sustentarent litere 
serunt qutquaversum ad suos, eosque horti 
tur, ne aliquorum discesssu pertuvrbarenturi 
znultos esse vocatos, paucos electos. jSocrat. 
€. 10. Sozomen. 1. 9. c. 20. 





Preter eas sectas autem, quse jam m 
rate sunt prodierunt ad hoc usque tempus 
res alite. Ex his notabiliores sunt , Aude 
ab Audeo conflata. Fuit hic natione Syrus: 
ves preseferebat. mores, et quidquid in alii 
eérvabat.non satis exáctum ad regulam m 


M! 


"fb an. 1. £r. Chr. usque ad Sec. IP. — 543 


eprehendebat nimis audacter, atque libere, 
n in ipsis Presbyteris, et Episcopis. Retulit 
| ob eam rem verbera. Quapropter se ab 
:0po suo separavit, et associatis sibi etiam 
instituit seorsim ab Ecclesia agere conventi- 

Etiam in errores delatus est, recte fidei 
rarios. Deum posuit humana forma pradi- 
inde, quod sx dictum a Deo: Faciamus ho- 
m ad imaginem, et similitudinem nostrar. 
. 1. v. 26. Eumdem Deum ex principiis Manetis 
vit omnium, quae in hoc mundo sunt, con- 
"em. S. Epiphanius ZZwr. 7o. docet eodem 
ore esse hanc natam sectam in Syria, et Me- 
tamia, quo Árius suam in Aegypto condidit. 
xdoretus l. 4. H. E. c. 10. ejus initium in tem- 
| ponit, quo Valentinianus, et Valens impe- 
nt. S. Hieronymus in Chronico ejus initium 
"t ad a. 581. Jam ineunte seculo sexto exaruit 
heresis. 


In Mesopotamia, eodemque tempore, quo 
ej pmpdierunt, exorta est secta etiam Messa- 
rum auctore Theodoreto l. 4. H. E., c. 11. No- 
eorum venit a voce Chaldaica 7Metzajin , que 
ficat Precantes. Quamobrem a Gr quo- 
appellati sunt Euchite. lidem Enti 
» vocati , quod se Spiritu Dei affl 
it. Principes hujus secte.erant: Dadoes, 
jas, Adelphius, Hermes, et Simeon. A ]a- 
. manuum abstinebant , tantumque mendican- 
ictitabant manum semper gerentes porrectam 
:tipiehdum. lidem erant prediti absurdissi- 
erroribus, quos vero studiosissime occulta- 
. Flavianus Episcopus Antiochenus, simulans. 
1 erga illos magnum affectum induxit Adel- 
m ad pandenda omnia $ue secte reap, .He- 
e- 





b44 Instit. Hist. Eccl. Pare £L 


, bebant, Baptismum nullius esse utilitatis, sed vi 
solius precationis liberari hominem a serviaefi 
diaboli, in quam genus humanum devenit pe 

primi hominis peccatum , et accepto Spiritu se] 
cto in ea perfectione poni, ut liber ab omni pe- f 
pensione ad malum, nulla jam alia re indigst ll, 
insuper res futuras prevideat, atque ipsam eii 
'Sanctissimam Trinitatem suis oculis intuem E 
Ejusdem Flaviani opera ex Syria extrusi cum s 
in Pamphiliam recepissent , ad eos opprimend 
celebratum fuit concilium Sidense in Mysia a 
ginti, et quinque Episcopis presidente Ampli 
chio Episcopo Iconiensi. Episcoporum vigihwáa 
ne serpere posset, brevi suppressa hec sectaek 
ut ultra quintum seculum vix alique ejus reliquias 
: superfuerint. 7Zeodoret. |. 4. Her. Fab. c. 1s. 58 
-Epiphan. Hor. 80. | t 






















Aérianorum fuit deinde rursus nova se 
Aérius eam condidit. Hic primum  ereniitim 
vitam egit in contubernio cum Eustathio : denas 
cum Eustathius ad Episcopatum Sebastenum 
Armenia evectus esset, hunc vero ei invidimá 
Aérius, factus Presbyter ab eodem Eustathio 
ditabat, se velut equalem Episcopo, assert 
nihil interesse inter Episcopatum ,. et Presbyte 
tum: cumque plebis magnam partem ad se sd 
traxisset, exorta nova per eum secta egt. S.h* 
phanius Zr. 75. dogma hoc illius supra homi 
captum furiosum et immane vocat. Idem Aer 
precationes, et pietatis opera pro vita functist 
villabatur, nec non jejunii disciplinam in Ecc 
sia, et Paschalis festi celebrationem. Itaque 
diebus, quibus juxta morem Ecclesie jejuni 
fuit observatum , presertimque in Quadrages 
Aériani totis diebus heluabántur, et comisssb 

tur. 


b an. T. Er. Chr. usque ad Sec. IF. 545 


r. Vergente ad finem seculo quarto hánc suam 


etam Aérius instituit. Non magnos progressus - 


:it, neque diu duravit. Viguit vero in hac 
&m dogma Arii, utpote ex qua secta prodierit 
Aérius, et ipse etiam fuerit Eustathius Seba- 
mius Episcopus. De hac preter Epiphanium scri- 
: etiam S. Augustinus /ib. de Haeres. c. 535. 


' ' Alia rursus sectá exorta est Priscilliarilstàrum, 
Ctorem habens Priscillianum.: Marcus quidám ex 
"gypto in Hispaniám veniens érrores ei irstilfavit, 
anptos e Gnosticorum , et Mánichseorum discipli- 
, quos Priscillianus propagavit in Hispania inter 
biles presertim, et opulentos, adhzeretibus 
"E etiam aliquot Episcopis. S. Augustinus /ib. de 
res. cap, 70. istos Priscillianistarum recenset 
rores, Animas hominum ejusdem cum Deo esse 
stantis: has e celo descendere, dümque de- 
*indunt, incidere in manüs Principii mali , a 
(0 ad corpora mittantur: a quo malo Principio 
&gn mundus conditus sit; liomines ita nasci, ut 
w) sint subjecti, quod suum cuique ab astris 
"Astitutum sit. Fsum carnium, et conjugium 
maharunt, etiam rescissis iis, que legititne inita 
hát connubia; dum tamen 'ontnem licentíhni dá- 
kt. vagie exercendee libidini. In Deo negarunt 
am post Sabelliam distinctionem Peér&ónsrum, 
WVOhristum 'verami habuisse cárnem: Ad" occul- 
Hiis suas tutpitudiries, quarum sibi licentiam 
WUiesserant, lianc sibi fecerant regulam: Jura, 
Sura, secretum pandere holi. Condemnati sunt 
$80. 1n Episcoporum Cesaraugustano concilio. 
leilianus cum pluribus aliis ab Ithacio'Sossu - 
Msi, et Idacio Émeritano Episcopo delatus ad 
iximum, qui dignitatem Imperatoriam gessit, 
im invaserat, . Trevirisque residebat, capite 
Tomwulus J. 5 poe- 


546 — dnstitut. Hist. Eccl" Pre. 1. 


poenas dedit. A quorum deinde communione, qui 
ad causam sangvinis influxissent,  abho 
Episcopi alii, ipse etiam inter hos. Martinus le 
scopus Tl'uronensis. Tametsi vero Conciliorum etim 
deinceps plurium statutis , et Imperatorum quae 
edictis fuisset haec secta proscripta, et intei 
severe; tamen difficile dit eam eradicare, 
Priscillianistee etiam in judicium vocati, Catholtu fj 
se profiterentur, et ad ipsam .etiam Euchieristim fl 
sumendam accederent: sed quam solummododd 
os reciperent, non deglutirent. His Phryprm 
et Manicheorum nomen solet etiam tribui, ut f 
. te cum quibus plura habuerint communia. Preig, 

S. Augustinum S. Leo M. Bist. 15. ad Tete 
bium Episcopum scribit de Priscillianisterum € 
roribus plenissime, et Sulpicius Sev. 4. s. /& 
Sacr. 














. Alia rursus secta fuit Ántidicomarianitmet] t 
id est, Marie adversariorum. Hi ex Apollsti, 
stis pullularunt, et Deiparse virginitatem pe 
tuam negaverunt, male intellectis Scripture 
locis, in quibus fratres Christi memorantur. 
Epiphan. Hir. 28. Idem circa a. 582. fecit If 
vidius in libello Rome a se edito: insuper W4 
rebat, Virginitatis meritum non esse majus, qui 
sit conjugii. S. Hieronymus librum composui 
ejus errores refutandos. In Arabia circa a. 
Collyridiani prodierunt. Hi Deiparam Virgi 
veluti Deam coluerunt, placentasque, que 
ce KoXuoeí)us dicuntur, ei obtulerunt: unde 
est etiam hujus secte nomen. Feminisque tanti 
permissum erat, hanc facere oblationem. $$. 

phan. Her. 79. 


Pau 


"fb an. T. Er. Chr.usque ad Sec. IP. b43 


Paucis snnis post Helvidium videlicet circa a. 
J. Jovinianus prodiit etiarn cum suis mercibus, 
nachus primum monasterii Mediolanensis, de- 
e abjecto hoc vite genere "itam voluptariam 
sectatus in victu, vestitu, totoque habitu cor- 
is sic, ut eum S. Hieroriyínus Epicurum Chri- 
nonim ésse dixerit. Ex^ejus libro idem Hie- 
ymus-in suis adveriui' eum: duobus libris has 

assertiones :profert : 'Vireinitatem ;. et: conju- 
m ejusdem meriti esse, :e0$; qui plens fide re- 
in Baptismo essent;"a diabolo nom» posse sub- 
3; inter abstinentiam ciborum, et:&qtum per- 
Lioném cui gratiarum actione nullam esse di- 
tian; vrr&mi ómnidin, qui'suum servassent Ba- 
mum, et eaquelem éssé it celo féniureratio- 
x. Pretér hos autem. í5 libro ejus proprio ex- 
ss03, testimonio S. Kugüstini Jib. de: Fkeres. c. 

et S. Anibrosil Epist. 4i. ad Siricium Pap. 
runt et hi Joviniani-erfores, Peccate, quem- 
10dum Stoici asserebant, esse omnia paria, et 
ginitatem Marie in pariendo fuisse corruptatn; 
' est. quee quidem virgo fuerit in concipiendo 
"istum, cui tamen virginitas decesserit, quan: 

Christum peperit. Jovinisnum €um  esseclis 
nnavit Siriciás Papa in Synodo Roména 4 589. 
à facta, et promulgàta d&mnatione "in literis 
Episcopos idem fecit post Siricium .S: Ambro- 
| in Synodo Mediolanensi, cujus sunt hec ver- 
in epistola ad Siricium: Joviniankm, Afuxentium 

quos Sanctitas tua damnavit, scias, apud 

quoque secundum Judiciwm $uum esse. da- 
atos. | | (07 


Besnagius ad a. 4oo. de Toletana synodo scri- 
s, in qua stetutum fuit, Clericos, ex Priscil- 
dstarum secta reieuie, ad Kcclesiem, seran 


648 — Institut. Hiat. Eccl: Pure L. . 


dos esse in eo Clericalis ordinis gradu , quem b 
buerunt, attamen exspectando ,. Quid: Papa , &$ 
nunc esb, quid Gimplicianus Mediolanengis lpe- 
ecopus , rekquique Ecclesiarum reseribant Sum | 
dotes , talem. deinde facit crisin,,gepaper inten 
ad lacessepdum Eqmane, Ecclesig ,Primatum: 5 
quibus (in Actis Toletape Synodi). o&servandm, 
Episcopis, qui Présaidjernd partes daseruerant,ta 
Simplücsani Mediojanengis ;...Quam «dnastasii Ey 
mani, Epáecopi exspectandam; ease. commnunioMs, 
. Quod. cer(e mirum j;.:4 pra Kcclesias £otius Pre 
£ip8 ,..Gique: Pastoreyifgagtasium; Fofotani ld | 
. issent. - Qui yero. hio tem. vigil, .. et-perspicax fri 
ad fagiendegm orisinide Primatu. Romani Ponif- 
cii ,.edopnivit , nullamque crisin. fecit ad vali 
S. Aimbrogii: Joviniunum ,.Auxentium, ete. qui 
Sanctitas tua damnavit, scies, apud nos Kn» 
secundum judicium tuum esse damgptas. Namcuw 
non. eiiam bic exclamavit, Certe mirum! dum] 
Aiumbrosius scripsit. Ánastasio , Priscillianum, & 
ceteros, qui ab &o. erant, damnati ,:a se secundum (f 
ejus judicium dammnatos..esse , sic scripsisse ei elt 
pro Ecclesie totius Principe atquePastore habuit 
set? At quoniam hinc, . quod Ambrosius pro sd 
judicii .norma 'posuigset judicium Anastasii: in cot 
demuatione Priscilliani.,: et:ceterorum , clarum th 
Anasta£siutn ,ab Ambrosio agnitum esse.Principet) 
et Pastatem. totius Kcclesia,.cujus: anius.ductu pro 
fessus est, se fecisse illgm-damnationem .; hic 
nuit a, crisi facienda, quod. viderit, hujus ponds 
tale, quod bilancem, deprimat in partem alteru& E 
At vero fuisset critici, aique sequi censoris, 0l 
tantum captare ea, quz videri possent contraria 
Primatüi Romani Pontificis, verum etiam, non * 
gligere, qua sunt in partem.aliam. .Dum auteti 
Toletani diqunt,. jn receptione Briscillianisuams 





Ab an. X. Ej. Chr 'usgié-ad 8s. IP. bág 


^clesit? commigtiionent e&speotandum esse ;::quid 
on tamtupnt Bomanus.Poritifez ; verum etiam Srm- 
acianus. ;et: reliqui Ecclesiarum Sacerdotes re- 
riptuni 'essent quoad:haze:receptionem; hoc ita 
hil habet. adversus Komani Pontificis Primatum ; 
cut hunc neque tollunt generalia concilià, quee 
"lebrantur, quamvis decisiones controversiarum 
ent etiam: per :solum Komanum Pontificem. In 
Ss: iisdem Actis Toletani. concilii est," hos eosdem 
Dletanos IPaternum Episcopum, ex. Priscilliani- 
arüm. secta 'revertentem , euecepisse in commu- 
onem, eo quod Sedesvfpostolica rescripserit : 
tfue nulla.-facta mentione: aliorum Episcoporum, 
» quorum etiam consemsidne. hunc judicaverint 
scipiendum.ad, communionem. Sed neque hoc 
aunagius proferre voluit: et.estne obscuram, cur 
oferre. noluerit ? Bm v t Ne e 


00.1 CL OR OGALNto st 2. 57 . JN 
Ad Jovinianum adhuc redeo. S. Hieronymus 
libris suis, quos libro Joviniani opposuit, ita 
FGinitatem commendavit , ut. matrimonium :plus 
guo depressisse putaretur adeo , ut Pammachius 
Dine Hieronymi isto oontrá Jóvinianum: libros 
pprimere €ountus sit , .ut fame illius consuleret. 
wipsit deinde: Hieronymus ejusdem . Pammachii 
wtatu Ápologiam, ad: illara suspiciónem depel- 
.,quask commendando . virginitatem non 
aim laudem etiam: reliquisset. connubiis. Cumque 
men.sermo adhue repaeret, Hieronymum non 
imisse Joviniano respondere, nisi detrahendo 
iptiis, et. eonjugio, S. Augustinus ideirco et ipse. 
irum. eemposuit de Bono Conjugii... Ádversus 
friniani errores scripsit quoque S. ÁAmbrosius in 
)istola:ad--Vercellenses, dum quidam ex ssseclis 
"iniani-Vercellas vemissent, ut illic; suos spar- 
sent errores. Jorinianus ab Honorib Imp. Prum- 

do. 7 | . Oo 


55o " Jmatit: Hist. Eccl. Pabe KL . 
bo onustus missus est ad. Boam Dalmatie insule 


ubi ad extremum inter luxuriosas epulas animam 
eructaverit, quemadmodurn scriptum est a Ge- 
nadio cap. 75. Conventicula etiam omnia ejus e 
seclis sunt interdicta, neo non et ipsi dissipati e 
dispersi. 























Circa idem tempus Bonosiaci exorti suntu* 
etore Bonoso Episcopo Sardicensi. Horum eme. 
ves fuerunt, Mariam Deiparam post editum Cir 
stum alios genuisse liberos, et non mansisse vig- 
nem; iidem in Christo duos posuerunt fi 
quorum alter exstiterit jam ante omnes re 
creatas, non tamen ab esterno; alter coeperi * 
$e, quando a matre conceptus, et matu * 
lidem et rebeptizabant. In Dacia, Macedoss 4 
Illyrico locum sibi reperisse horum errore, * 
que hinc etiam proserpsisse in Gallias refert &. 
Ambrosius Ab. de Institut. Firg. 


Ed -—- [ mm 


Ultimo decennio hujus quarti seculi etam"* 
£ilantius suos spargere errores coepit. Fuit Pre 
byter Ecclesie Barcinonensis, sed natione Git 
e civitate Convenarum. [In Orientem peregre 
tus, et a S. Hieronymo in Palaestina cupidis 
susceptus , ibidem primum prodere errores 9 
coepit nihil proficiente Hieronymo ad eum ret 
hendum, ne przceps.continuaret ire, quo p 
jre coeperat: quin abscedens ab Hieronymo, 
eiiam velut Origenistam traducebat. [Im 
cum esset, et verbis, et scientia, et sermone 
conditus , ut eum describit S. Hieronymus eo 
libro , quem adversus hunc scripsit; tamen 
ctabet famam ingenii, et eruditionis, secum eli 
vehens librarios, et notarios, dum iter facer? 


Vigilantii hi fuerunt errores: Martyrum reliqu 
| noo 






— —— am im RESO SEO Eo XA e BP — gs bo Soa a—— m am 


^45 an. TF. Ar. Chr. usque ad Sec. IP..— 551 


n esse venerandas, ausus etiam eos, qui has 
aerarentur, idololatras , et cinerarios vocitare; 
c Sanctos vita functos, et eorum patrocinium 
ad Deum esse implorendum; carpebat etiam 
libatum Clericorum et abdicationem bonorum 

nporalium per vite monastice professionem. | 


Basnagius in Annalib. ad a. 406. dum ad Vi- 
ntium venit, sic loquitur: P/ebeja Reliquiarum 
ligio, que complurium mentes  opplebat , ac 
ditiis quibusdam veluti pietatis alliciebat , non 
Vaibus cordi erat. -Priscis seculis ignorabatur 
Miquiarum et translatio, et cultus.  Impressis 
"wdi4, accensisque cereis nihil honoris Marty- 
73 ossibus exhibebatur : qua, quantum licebat, 
nestis exequiis sepulcro condebantur. 44c freno 
idem opus fuisse, quo propensi in Reliquias 
pulorum animi retinerentur, monet Cartkaginen- 
n decretum. a. 4oo. promulgatum. Nulla me- 
wia Martyrum probabiliter acceptetur , misi 
€ ubi corpus, aut aliqua certos reliquie sint, 
€ ubi origo alicujus habitationis , vel possessio- 
s, vel passionis fidelissima origine iraditur. 
wm que per somnia, et per inanes quasi Y 
lationes quorumlibet hominurn ubique constit 
Zur altaria , omnimode reprobentur. Meras sen- 
atias fundit, in quibus omnibus summa est va- 
loquentia, et falsitas. Plebejam hanc dicit Re- 
[erum religionem esse. Anne vero plebejum 
ummodo fuit , quod omnium Ecclesiarum po- 
di, quod omnes Episcopi, quod Imperatores, 
instantinus M, et Arcadius erga Reliquias San- 
yrum fecerunt? Nam hoc est testimonium S. Hie- 
nymi in libro adv. Vigilant. Ergo sacrilegi suc 
«8, quando zfpostolorum basilicas ingredimur. 
crélegus fuit Constantinus Imp. qui sanctas e- 

iqui- 


55s — Znetüut. Hist. Eccl. Pars I 


Jiquias Jfndrece, LLuac, et Timothei tramtalila 
Canstantinopolim , apud quas demones ruyiusi;r 
sacrilegus dicendus est et nunc dugustus roe. lie 

dius , qui ossa Beati Samuelis longo post tempe 
re de Judea trangtulit in Thraciam. Omnes lp-& 
scopi non solum Sacrilegi, sed et fatui judicm li 
di , qui rem vilissimam , et cineres dissolutos & 
serico, e£ vase aureo portaverunt. Stulti omnimgk. 
AEcclesiarum populi , qui occurrerunt sanctis & 
: diquiis , et tanta lastitia, quasi preesentem, . 
. ventemque Prophetam cernerent , susceperunt , à 
de Palestina usque Chalcedonem, jungerentur 
pulorum examina, et in. Christi laudes una.$ 
resonarent. Idem ex test:monio quoque S. 
rii Nyss. Orat. de Theodoro M. cognosci poss 
Quod si quis, inquit, etiam pulverem , quot 
pulcri locus obsitus est, auferre permittat , p. 
munere accipitur , ac tamquam res magni pulid 
reposita terra ista servatur.. Nam ipsas attinet 
re reliquias, quando aliqua ejusmodi prosper 
fortuna contigerit , quam optabile sit , et summi 
votis expetitum munus , norunt , quicumque tu 
experti , et hoc suo desiderio potiti. Hi enimtae 
quam vivum ipsum corpus, et florens viden 
osculantur , e£ ad oculos , ad os, ad aures, d 
omnes sensus admovent: deinde Martyri , qud 
integer esset, ac praesens, supplicant, ut p 
ipsis intercedat. Fraeno opus dicit Basnagius fui 
se, quo propensi populorum animi in Reliqui 
retinerentur. Jpse igitur etiam dat, et recogm 
scit, populos plane effusos fuisse in hanc venert 
tionem Reliquiis Sanctorum tribuendam. Hoc fre 
num ponit in canone concilii Carthaginensis, que 
produxit. Quam vero apte, quis non videt? ds 
ic canon agat nonnisi contra incertas reliqui 
ei qua dum exoeptio fit quoad incertas reliquis 
isto 
















l 













445 an. x. Er. Chrzusgua ad Sec. XP. — 555 


canone etjam confirmetur mos, et institutum 
weva Ecclesie Sanctorum reliquias colendi: 
n Basnagius.ci. Jor. duss.aífert etiam appari- 
es, harumque alteram per somnium, .atque . 
jis probat, .Sanctis displicuisse ,:: si eonum re- 
Ve corporum ab invicem..essent distráctee; qui 
en .eumdem canonem concilii Carthagiensis 
lit; quem jam. vidimus, .ad cavéndam, ne qua 
noria Martyrum &cesptaretur, -qua. tantum 
niq:ipnjteretur. Crediditne vel ipse has appa- 
nes veras fuisse, tantummodo somniatas.? Kat« 
10€ igitur argumentari velsemniare? Non mul- 
nactus. est .Vigilanns :seotatores, de quo in 
o, contra .Vigilantium $8, .Hieronymus ;: 4452e- 
f, inquit, reperto4. ease nonnullos, qui füven- 
vitiis Suis, illins fhlaephemiis aoquiescant. Ex 
». etiam manifestum, est, «uam .4 ud firmiter, 
gud, omnes obtinuerit, adversum'quod insure 
it Vigilantius. 0 UT o QuaPPi5 e. d 
t8 iet 7 7 suspen ditfsua imm 
T $. 845 -. o0 oos EÁ 

TE "sd IMMO do ost snl TIL 1 

& Theodosii Imp. de sarrátioib. "drianà- eimu- 
Jaut se Homousianos.. «fb. Justino. Imperatri- 
ee matre ./'alentiniani d. ÀcEbnp. (8 odmhbrosiua 
magnam sustinet. -advbraitatem, . . Theodosii 
afudium in exstirpandiae. pánico auperstitionts 
xeliquiis in Inperie . s: as oc 
£615 070 7 70 07 Spoilet"s o0 lias 
Cum- hereticorum, qui dul Constantio; Julia- 
| Valente Imperatoribus.mgagnam aésécuti erant 
mtiam, quamque omnem "verterabt:ad vexan- 
B, e. subvertendam órthódoxam Religionem, jam . 
Jovinianum,Valentinienumi, Gratianum, et Theo- 
ium compressa esbet. &udagia , tum. presertim 
| ex 


B5k " Jastitut; Hist. Eccl, Pars T7 7 


lex illa vehementissime eos perculit, quam idea 
Theodosius Imp. a. 388. iterum adversum eos t» 
Jit. Hac hereticis omnibus indiscriminatim int- 
dictum fuit omnibus publicis locis, et congre 
honestorum; interdictum, ne uspiam convenire, 

ne in privatis quidem edibus; ne Clericos aps f, 
se aliquos ordinarent, ordinati autem jam eor 
Episcopi, me hoc Episcoporum nomine, et $$ 
pellatióne uterentur; interdictum iis quoque 53 
tu ad Aulam, et negatum jus appellandi Imperii 
torem in qualicumque sua causa. Cod. The éds 
Jheret. [. 14. Hec servior lex in. eos constits& i 
est , cum priores leges adversum se latas aui fe E 
issent infringere. . Árianorum Constantinopoli E 
lis fuit audacia, ut Nectarii Episcopalem dom 

incenderint, dum rumor allatus fuisset deTle 
dósio Imp. per Maximum superato. Arcadii 
Theodosii filiolus suis precibus veniam illis s pttf 
exoravit. Socrat. I. 5. c. 19. sí | 

























Tali statu rerum suarum Episcopi Ari, 
qui sibi arrogantissime persvaserant, totum 
mundum facturos Árianum, ut in sedibus sus e 
linquerentur, simulabant 'se Homousian credet 
Valenti, Ursacio, et pluribus aliis, quorum 9$ 
astutia Jam etiam antea fuerat, non est crediw* 
Res magis successit Áuxentio. Hic natione Gr 
padox, et a Gregorio pseudo-episcopo Ale 
drino factus Presbyter , in locum Dionysii Epit 
p! Mediolanensis, missi in exilium a Const 
Ímp. intrusus fuit, homo, ut S. Athanesius 9 
Epistola ad Solitarios, ne Romane quidem Ping 
sed tantum hereseos peritus, dum lux seres 
affulsisset Ecclesie in Occidente, se ita scivit 
gere, ut Catholici etiam ei sdhaererent, existim 
tes esse Catholicum. ' 6$. Hilarius Dictaviens 

Epk 





"fb an. T: Ar. Chr. usquead Seo, TP. 555: 


scopus testabatur , non *esse ei credendum ,- et. 
! haereticum ; obtinuitque a Valentiniano Imp. 
564. facultatem cum eo congrediendi in con- 
u decem aliorum Episcóporum eum in finem; 
detegeret, qualis ejus fides esset: cumque ho- 


iem ita pertentasset , atque exagitasset , omnia« 


rei effugia preclusisset, ne se tamen fateretur. 
anum esse, dixit, se credere, Christum esse. 
im verum, et unius cum Deo Patre divinita 
, et substantie. Hanc confessionem suam etisfu 
iptam dedit, dum ad hoc quoque ab Hilario 
6tus esset. Itaque tota urbe celebratur ut in-: 
tatus Orthodoxus: Imperator quoque se in 
s comrhunionem dat, quin Hilarius, tamquam 
bsrum auctor, Mediolano etiam amandatur : 
; vero reclamabat; ne Auxentio crederetur, 
s etiam scriptum esse stilo Antichristi compo- 
mm.. Et revera tale fuit. In hoc enim profiten- 
,» que sibi fides esset, posuit fidem Nice in 
pacia expositam pro Nicena fide, que nomen 
Jet ab Nicena Bithynise urbe, ut plura ejusrno- 
subdola in ejus scripto preteream. S. Hiar. 
contra 7fuxent. Supra $. 70. illud Nicenum 

ia, quale fuerit concilimm, demonstra- 
a est. : « 2 


Attamen pluribus in Conciliis Auxentius no- 
pe haereseos Ariane erat damnatus, ut et Con- 
i exhibent, que adversus eum sunt celebrata, 

hibet Theodoretus |. 4. H. E. c. 6. Anno 

. e vita decessit. Valentinianus Imp. referen- 
eodem Theodoreto, convocatis Episcopis ita 
utus est: Nostis utique , utpote divinis literis 
sutriti, qualem oporteat esse eum, cui honor 
cerdotii defertur , quodque non doctrina solum, 
Jj etiam vita, subditos informare debeat, seque 
| ilis 


LU ms 


E. 





TISDez"APUT - 
HC Qlnex. ODUEDE 


2 cel Cum --— 
-- ia - * L. "w 


esi, imperatoFem .rbgarunt Ipsscopr,. ut 
xet ; quem ipse; vellet habere. : Quibus i 
dslud, inquit, est meis viribms negot 
vero, qui divina gratia repleti estis , .et 
num illad Numen hauaistis , melius elec 
Est vero dissensio éxorta Mediolani. in p: 
ca. Episcopi novi electionem , ut pericul 
seditionis esset, alims; qui Arianismo infe 
Episcopum exposcentibus sibi convenien 
utpote Catholicis,: repugnantibus. Ne q 
modi fieret, quod. precaveri deberet 
Praefectus pretorio, Ambrosium, qui 
Insubrie, deinde Ligurie, et Aemilia € 
state consulari erat prepositus, Mediol: 
sit, ut electioni .adesset;: Igitur:ad tem] 
futura erat electio, non tantum Mediola 
rum etiam ad Ecclesiam venit; Jbique « 
gueretur populum , subito vox fertur 
sunt verba S. Paulini in Vita S. Ambros 
pulo sonuisse .dinbrosium Episcepum :- 
vocis sünurn totius populi ora conversa 
clamantis ;Jmnbrosium Episcopum. : FKta, 
tea turbulentissime diasidebant, guia 
sibi, et Catholici sibi Episcopum cupi. 


mero)3)0 n]iornfrse. nwer]inenb;) "oram $e vv» Dn 


"fb an, J. r. "CÀr. usque ed (Sac. IP... 855 


publico constituit, et dg reis, Wii in custodis 
rabantur per «tormenta . quiestionem .-ipstityüt 
tpa ,omnem. xoprem suum,..;ut. hac severitate 
um voluntates, : qui eum .expetebant Epised- 
n,:a se.alienaret, interim. vero conclamurnte 
,. F'eininas deinde note Jibidinis, fecit. ad; se e 
wm Nemo .fàit, ,cui,, pexsvadgpe ; potuerit j.-hde 
ique aliter, quam ficte fieri, Bugam igitun db 
Bia nocte facit: sed qui. Tiginum veluit'ine, 
We se videt esse. Mediplini -am£e. ejus. pestam 
manam.. Excipitur a popnlo.,.-&t eustoditar, pe 
B quem tentavit, posser., elabi.; Attamed/elue 
pustodiig in. villam, cujusdam;ibeontii-sd tabdai- 
y; €t abdidit.. Dum, interea Ad AapetatoramiA me 
Bii electio fuisset. perlats , | jaque»saum 'gatidium 
Bifjcassel, 'quod. js, quem, Judicem diexisset, 
Bacerdotium peteretur 5 .Vicagius Imperti ,.idem 
plligitur » qui. P refectus praetorio ; . proclimans 
n. curavit, ut, Ambrosium: panderent ,: qui . ecik- 
&, ubi lateret,'nisi sibi," rebusque sui. visdb 
ppultum esse vellent, Leontiusque hóc: fecisset, 
ibrosius, productus .e Jatehrie , «diutius refrega- 
wusus non .est, me contra Dei voluntatem«eli- 
d faceret. Itaque baptizatus. tenturumodó enim 
schumenus erat, et per omnes Ordinum y 
igascendendo, die octavo ,e ;suseepto bépdbh, 
Bcopus consecratus esb, ; aoo sen os 
pos NN es uAe VRLE P ivt 
," Gratianus Imperator Qocidentis ànvisms factus 
militibus, ,eo quod plus.fiducies visus sit collo» 
je in Alanis, quos, in:9uo; hghebat  exerciua 
p occasione. usus. Maximus.;natione Hispardus, 
in Britannia exercitui preera rebellavit, et 
da cujusdam; Andragerhii :cwm. Gratianum in 
we interceptum occidisset , Imperatoriam di- 
gnt- 


658 .  ) fnehit. Hist. Eccl. Pars. 1. 


gnitatem a. 585. invasit, et provincies, que 
fgratiano erant, Britanniam, Gallias, et Higs 
Tias occupavit. In Itelia, et reliquo Occide 
dum Valentinianus, Gratiani frater a. 567. n 
adolescentiam nondum egressus esset. Jus 
0mater ejus, imperium gubernavit, aut Val 
nianus.omnia ex ejus voluntate füciebat. Hinei 
lucta fuit ab Arianis, totamque se his tradit. ] 
factum, ut edictum etiam nomine Valentisi 
sit datum, quo Arianis. iterum libertas cont 
est.exercende suce religionis. Arisnus quoque 
scopus iterum irrepsit Mediolanum proprio a 
ne Mercurinus ex Scythia oriundus, sed qd 
Auxentium vocavit, quod nomen Ariano Ej 
fuit Mediolani, antequam factus esset Ppi 
us Arnbrosius: qui ejus audacie füit, ut 
rosium non tantum provocaverit ad disputái 
secum deReligione, sed a Valentiniano Imp.di 
mandatum obtinuerit, quo imperatum fui 
brosio, ut disputaret cum Auxentio, idque iif 
latio Imperatoris, delectis atbitris, quos 
partes sibi vellent assumere. Ambrosius rese 
Imperatori , ab ejus patre Valentiniano f 
esse decretum, Zn causa fidei, vel Fcclesü 
alicujus ordinis eum judicare debere, qui ne 
nere impar sit, nec jure dissimilis ; inc 
fidei Episcopos solere de Imperatoribus C 
nis, non Imperatores de Fpiscopis judicart. 
veniant, inquit, si qui sunt , ad Fcclesiam; 
diant cum populo , non ut quisquarn judes 
deat , sed ut unusquisque de suo affectu b 
examen; eligat, quem sequatur. Auxenti 
bebat jam conductos arbitros pro se homine 
nicos, hique fuissent, qui pronunciarent, 
ex disputatione retulerit victoriam. Be " 
























fb an. I. Er. Chr.usque nd Sac. IF. — 559 


; ad alienandum populum ab Ambrosio; 'et ad 
tes trahendum Auxentii. S. 4fmóros. Epist. 52. 


Sirmii in Illyrico mortuo Episcopo dignitas 
abet Episcopalis. Huc Justina trix venit, 
Arianus succederet Episcopus. Ne hoc fieret, 
[ue magis, quod Sirmiensis Episcopus metro- 
ita esset totius Illyrici ; etiam Ambrosiüs eodem 
itendit.. Dum. ventum :ad electionem: esset , et 
ibrosius etiam ad Eccleiiat venisset, in sugpesto- 
p consedisset, Justina irata.voluit eum. habere 
Ecclesie ejectum. Ariana puella ausa ést sugge- 
m, adscendere, ut Ambrosium e sella detractum 
bam Ecclesise partemattraheret, in quà turba fe- 
aerum Árienarum:stabat:. quod si factum fuis- 
y, ab his ignominiose: Atubrosius ejectus fuisset ex 
plesia.. At vero is. puellam compescuit, dicens: 
Wi«go indignus tanto: Sacerdotio sum; tamen 
pon convenit , vel professionem] tuam ,..in qua- 
atumque. Sacerdotem tanus injicere ::unde de- 
kvereri Dei judicium ,.ne. tibi aliquid eveniat. 
Lila altero die moritur.: Funeri affüit.etiam Am- 
psius, gratiam rependens pro contumelia. Ari- 
bauntem hujus puelle. casu perculsi. Catholicis 
Kelectione . Episeopi adversari ultra ausi non 
lj. Electus est Ánenius. Zaun. in Fifa S. 

ros. Baronio in Annal. ad a. 579; visum fuit, 
Rbrosium ideo interfuisse huic electioni, quod 
Jajum cum Illyrico spectaverit ad jus metropo- 
hum Mediolanensis Episcopi: siquidem provin- 
Hillyrici olim conjuncta fuerit Galli Cisalpine, 
hab eodem fuerit Vioario Italie. Unde vero hoc 
fJjudi nondum, potest: Etenim et Africa fuit sub 
&o Italie, non 6e9.minus. tamen.distinctos & 

iolanensi Episcopo metropolitas . suos : habuit. 
M igitur sollicitudo subvepiengi in:pariculo , ne 


ria- 












56a :/. Vnstitut. Hist. Eccl. Pars Z1 


Arianus Episcopus eligesetur Sirmii, huct 
Ambrosium; ad hujus«que-aitilii Officium : ; 
dem pro invicem sollicita sint membra. 1. 
19. v. 45. .- "or e07 


Nulla: Arianis Mediolani superfuit Ecc 
stquam urbs tota, opera S. Ambrosii rep 
ta fun ab Arianismo. Quare is Epistola 55 
stinam,. dum: procederet :pauculosque de: & 
regia, et nonnullos Gothos :secum haberet, 
bat, sécum suos. ommes coetus vehere. God 
Valente Imp: esse receptos ad Imperium, ii 
sedes àr-hoc datas , supes/$. 76. demornistr 
est.: Ejus legationis, quam-tnnc Gothi ad Yi 
tem instítuerunt, princeps fuit Ulphilas & 
. Episcopus. Hic Constantinopoli ab-AsfiünisTy 
pis inductus. est ad .Ariamismum, seque B 
etiam dociliorem prebuit, quo facilius a Y 
Imp. obtineret, qnod ea legatione ques 
atque etiam impetraverat.. Iste deinde Ulj 
etiam Gothos traduxit ad -Arianismum , ete 
bus fuerunt hi quoque Gothi , stipatores Jut 
SSozomen. 1. 6. c. 59. Theodoret. 1. 4. H. 
ult. Ànno 585. imminente festo Paschatis Y 
tinianus, svadente matre ; mandat Ambrosit 
basilicam primo eam , quee appellata fuit Fc 
na, extra muros, deinde non Jam hanc, sed 
que nova fuit in urbe, et in qua Ambrosio 
dem suam Episcopalem habebat, una cum: 
vasis Árianis traderet , talique cum imperie 
si mos non statipi gestus esset, ex Ecclesia: 
rentur Sacerdotes, sique aliqui horum re 
sent, gladio ferirentur. Luctus, et constet 
invasit totam urbem. Mandatum hoc cum al 
esset ad Ambrosium respondit: Templum De 
di a Sacerdote non posse: se hoc accepisset 
di 


71b an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. | 5b6t 


ndum, non tradendum. Si ab eo. peteretur, 
d illius est, fundus, argentum , non se refra- 
grum, quamquam omnia, que habeat, sint 
perum: que autem divina sunt, non esse sub- 
a Imperatorie potestati. Si patrimonium pe- 
nr, invadite ; si corpus , occurrant. F'ultis in 
»ula rapére, vultis in mortem ? voluptati mihi 
—. Non ego vallabor circumfusione populorum, 
altaria tenebo vitam-obsecrans , sed pro al- 
ibus gratius immolabor. Domum privati nult- 
lofes jure (Imperator) temerare. Domum Dei 
iimas auferendam ? Noli te gravare Impera- 
» ut putes te in ea, qua divina 'sunt , impe- 
le aliquod jus habere. Noli te. extollere: sed 
Wa diutius imperare, esto Deo subditus. Scri- 
Wmvest: Que Dei, Deo; quo Cesaris , Ce- 
4 dd Imperatorem palatia pertinent , ad Sa- . 
dotem Ecclesie.  Publicorum tibi monium jus. 
ynissum est, non sacrorum. S. Amb:' Epist. 20. 


Marcellin. sororem. . | 


 Mittuntur ex aula, qui vela suspenderent in 
viana Ecclesia: Genus hoc erat auleorum ad 
indum, et ambiendum locum, qui erat Im- 
atoribus in Ecclesia. Fugit eo megna pars po- 
k- Comprehenditur etiam Castulus, qui se 
erum dicebat Arianum.. Tametsi vero hie 
tte Ambrosio statim dimissus esset illesus; 
n in Catholicos, veluti seditionis reos decre- 
'"unt eondemnationes, omniumque primo in: 
Matores. Jtaque sanctis diebus hebdomadis ul- 
ir, sunt verba S. Ambrosii cit. loc. quibus so- 
Int debitorum relaxari vincula , strident cate- 
| imponuntur collo innocentium , exiguntur 
bata pondo auri intra totum triduum. Mer- 
nibus tantum ; pietatis fuit, :ut dicerent, se 
Apnulus 4. 4, ,90 — — etiam 


562a Jnstitut. EHist. Eccl Pars LL 


etiam duplum libenter daturos, dummodo ille. 
sam servarent fidem in Christum. Erant pleniar 
ceres mercatoribus. Missi quoque sunt milites al 
occupandam basilicam cum alii, tum Gothi. 6e 
this cum Ambrosius dixisset, ideone eos susepe-- 
rit Romanum Imperium , ut se ministros pulls, 
perturbationis preberent, non tantum vi omid 
abstinuerunt, verum etiam se Ámbrosio in Reli 
gionem Catholicam subjecerunt, ceteri autem di 
recandum in Ecclesia se venisse dixerunt. Deas 
mperator vidit, se vi nihil posse efficere, eod 
scendit, ut Ambrosio decerneret exilium. 54 
nec.hoc viderat, quemadmodum effectum post 
dare absque seditione totius populi. Justius ME 
gnitates, et magna premia pollicita ei est, eg 
Ambrosium de Ecclesia raptum asportasset. Uma 
infelicior ceteris, ait Paulinus in Vit. Áml i| 
nomine JButhymius, tanto furore excitalu 
ut Juxta Eoclesiam sibi domum pararet , atqui 
eadern carrum constitueret , quo facilius rapit 
superpositum, carpento, ad exilium perducéee 
Totum diem Palmarum cum in Ecclesia tranteg 
set Ambrosius, sub noctem se domum re 
ut si quis veniret ad eum abducendum, p 
inveniret. At populus cum audivisset, quid 4 
exilio constitutum esset in Ámbrosium , conc 
undique non tantum ad illius custodiam , veré 
etiam ad moriendum pro pastore suo. Alters 
reversus in Ecclesiam, 7'ideo, inquit, preterá 
litum subito esse turbatos , atque asservantet! 
JHiror , quid hoc sit? --- Quid turbamini ? Fl 
numquar vos deserar. Coactus repugnare nont 
vi. JDolere potero, flere potero, potero ge 
adversus arma, milites, Gothos quoque 
7ec arma sunt. Certe si Dominus Auic nos 
tamini deputavit , frustra pervigiles tet nocli 













f 


"fb. an. I; £r. Chr. usque ad See. IP. — b65 


diebus custodias exhibetis. S. Ambros. in Serm, 
nt. Áuxent. Hoc tempore, quo pius populus 
cubabat in Ecclesia, mori paratus cum Episco- 
| suo instituit Ámbrosius, ut hymni, et Psalmi 
eodem populo cantarentur. ad levandum tedium 
xta eum morem , qui jam obtinuit in Oriente: 
iem deinde in Occidente quoque propagatum es- 
ad omnes Ecclesias, docet S. Áugustunus /. g. 
nfession. c. 7j. . 


Valentinianus Imp. cuit re$ successum non 
buisset in Ecclesia vi occupanda per milites , et 
thos, hanc etiam in crimen vertit ipsius Am- 
sii, ac velut quamdam tyrannidem adversum 
ei obiecit. Respondit Ambrosius , ne Maximum 
idem dicere, Ámbrosium esse tyrannum Va-- 
itiniani: qui queratur, se objectu legationis, 
& functus est ad eum, non potuisse in Italiam 
msire. Sacerdotes numquam fuisse tyrannos, 
l sspe passos esse tyrannos. Calligonus eunu- 
us, tali libertate respondenti Ambrosio, fe 
)6, inquit, £u contemnis P'alentinianum? Ca- 
M tbi tollo. Cui Ambrosius: . Deus permittat 
W, ut impleas, quod minaris. Ego enim patiar, 
Od Episcopi est ; tu facies, quod spadonis. S. 
Bbros. Epist. ad Marcelli. iste vero eünuchus 
put non multo post ipse suum amisit ob luxu- 
t crimen, quod perpetrevit. S. Jugust. I. 6. 
w. Julian. c. 1á. Etiam de Euthymio, qui Am- 
»sium abripere voluit, et vehere in exilium re- 
€ Paulinus in Vita Ambrosii: de eadem domo, 
' eodem carpento avectum esse in exilium, 
iod ad evehendum Ambrosium paratum habuit. 
jc in exilium pergenti Ambrosius pecuniam, et 
M necemerín ad iter dedit. Valentinianus autem 
hens militum defectionem. ; et populi seditionora 


564  . Iustit. Bist. Ecol. Pars I; 


 gdvetsum se, vela ex Ecclesia jussit. aufer 
tes ab Ecclesia revocavit, mercatores e. 
dimisit , et pecunias quoque , qüas ab bi 
rat, restituit. Repressit et illud fetocien 
brosium. Per revelationem di divinitu 
reperit. corpora tyrum Gervasii, et 
qui Mediolani erant passi, et sepulti. H 
transferret solenni pompa ad basilicam, c 
darium cum admovisset feretro, se deind 
subito recepit lumen: item alii vel morb 
bus erant effecti, vel liberati a dzemo1 
quihus erant obsessi. Át vero quid tunc 
ctum. per Árianos est? Ex temp 
Paulinus cit. loc. sedarií copi persecut. 
Justine furore accendebatur , ut Sacerdo 
clesia pellaretu — Tamen intra palatiu 
£udo: .drianorum cum Justina deridebam 
* Dei gratiam , quam &Eoclesice Catholicae, 
Jesus meritis Martyrum suorum conferr 
£us est. Fenerabilemque virum .dmbrosi 
rabant pecunia comparasse hornines , qu 
xari ab üunmundis spiritibus mentirentui 
fit? unus ex his ipsis aulicis Arianis cor 
demone est, clamansque testabatur, se i 
queri a demone, quod negasset Martyre: 
unitatem in Trinitate crederet , quema 
hanc Ambrosius doceret. 74; Aac voce 
Ariani, qui converti debuerant , et dign 
confessione agere poenitentiam , in pisci 
znersum hominem necaverunt, perfidia 
dium adjungentes. Etiem hec fuerunt ve 
lini. Horum mireculorum testis est et. ipse 
sius in Epistola; ad Marcellinam sororem 
Augustinus Serm. 59. de divers. ania 
Martyrum etiam ego , inquit, testis fui, 
&iolani eram, facta miracula novi. Jw 


Pd 


445 aà. I. Zr. Chr. usque ad See. IF. . B658 


| etiam postea perrexit furere in Ambrosium. 
it ad Ambrosium hominem , qui hunc clan- 
tino interficeret in suo conclavi. Huic, cum. 
lium strinxisset in Ambrosium, brachium ob- 
"t, confessusque crimen sanum illud recepit. 
uin. in Fita 4mbros. 


. Maximus parabat invadere Italiam, et omine 
:identis Imperium, sublato Valentiniano, sub. 
m potestatem redigere. Quod cum Valentinia- 
;, ejusque mater Justina sensissent, ad Am- 
jium, quem prius tantopere insectati sunt, 'se 
terunt, atque huic pacificatoriam. legationem 
1mittunt ad Maximum. Treviros, ubi Maximus 
t, cum Ámbrosius venisset, et admitti petiisset, 
tumque fuisset, ejus adeundi facultatem habitu- : 
n in consistorio (sic is in palatio locus voca- 
ur, in quo Imperator causas cognoscebat , at- 
» supplicum preces audiebat) respondit, non 
1c morem esse Sacerdotalem , se tamen recepto 
eio non defuturum. |. Ut sedit in consistorio, 
it verba ipsius Ambrosii Epist. 24. ingressus 
n. dssurrexit , ut osculum daret. Ego inter 
sistorianos steti. Iortári alii ceperunt , ut 
icenderem , vocare ille. Respondi ego: Quid 
ularis eum, quem non agnoveris? Si enim me 
vovisses, non hoc loco videres. Commotus es, 
"it, Episcope. Non, inquam , injuria , sed ve- 
undia, quod alieno consisto loco. Ad id, quod 
pace fuit petitum, respondit Maximus, se cum 
lentiniano tractaturum. Hunc autem Ámbrosius 
muit, ut sibi a Maximo caveret: sub pacis'enim 
'olucro bellum perere. Attamen hujus pacis spe 
ha concepta Valentinianus iterum legatum suum 
mninum mittit, cui maxime fidebat. Hunc Ma-- 
Qus ut falleret, summa benevolentia excepit, 
ingen- 


566 " Zustitut. Hist. Eccl. Par& E... 


ingentibus donis affecit, partemque sui exercitu 
ei adjunxit, quasi in subsidium Valentiniano ad- 
versum barbaros incursantes Pannoniam. Sube 
quitur Maximus, priusque transmissis Alpibus i 
Italia fuit quam cognitum de ejus adventu fth 
set, Valentinianus ne in manus incideret Maxim 
cum Justina matre, et Galla sorore conscendit n 
vim, et Thessalonicam fugit, auxiliumque implo- 
ravit Theodosii. Spopondit hoc Theodosius addi-. 
ta reprehensione adolescentis: Nom enim mirae 
' dumrn esse , 'sí Imperatori quidem terror , tyranm. 
vero robur accresceret * quippe cum Imperato 
pietati bellum intulisset, tyrannus autem tulind 
auxilium: expulsoque impietatis morbo, ad pe 
ternam pietatem , hoc est, ad orthodoxam Rd 
' gionem, quam ejus pater coluit, Valentinianum re- 
vocavit. TAeodoret. L 5. H. E. c. 15. Religioni 
Maximus tulit auxilium: nam eodem 'Theodoreto 
teste l, 5. c. 14. cum audivisset, quid Valentini 
nus ebisset adversus Ámbrosium , hunc per lite- 
ras monuit, ut desisteret a.bello pietati faciendo, 
minatus ei etiam bellum, si non obtemperaret. 
Theodosius primum legatos misit ad Maximum, 
. egitque, ut Valentiniano provincias restitueret, qus 
eripuit. Cum nihil legatione profecisset, exped 
tionem suscepit. Prius tamen cum Maximum ter 
ribilem faceret ille successus debollati et interft- 
cti Gratiani, in fugamque compulsi Valentiniani, Js 
angustiis curarum , ait S. Augustinus l. 5, deCir. 
Dei c. 26. non est lapsus ad curiositates sacrilt- 
E35, sed ad Joannem in Jegypti eremo oonstiti- 
dum, quem Dei servum, propheétandi Spiritu pre- 
ditum farna crebrescente didicerat, misit, aiquM 
G5 eo nuncium victoria certissimum accepit. Ms 
ximus duplici prelio victus, fuso, et dissipat 
exercitu ,, Aquilejam fugit, Quo cum admovisse 
) exer- 


fb an. JF. £r. Chr. usque ad Sec. IP. 567 


um Theodosius, atque milites in urbem pene- 
issent; hi Maximum purpura exutum, et nu- 
itis ejus pedibus ad Theodosium duxerunt, nec 
spectata ejus sententia, nequid clementiez líce- 
posset (Zosimus l. 4. c. 45.) ad. mortem rapue- 
int. Paucis post diebus Victor Maximi filius in 
allia occisus est a Comite Theodosii. Andragathi- 
;, cujus opera Maximus est usus ad occidendum 
retianum , et quem miserat etiam ad Valentinia- 
im ex fuga retrahendum, quem tamen assequi 
jn potuit, audito interitu Maximi, se in mare 
"wcipitavit. Filias autem Mexfmi, et matrem 
heodosius sic clementer suscepit, ut his pensio- 
' ex publico srario constituerit. Valentiniano 
iperium totius Occidentis tradidit. Hujus leti- 
P fructum Justina mater non percepit, morte 
&venta. 


$. 82. 


pedes Thessalonicensis. Poenitentia Theodosii Im- 
peratoris. 


Postquam a. 588. Maximum debellavit, et 
mo sequenteRome triumphum cum Valentinia- 
egit, mansit Theodosius in Occidente, et Ita- 
: usque ad a. 591. Tnterea anno videlicet 590. ac- 
dit cedes Thessalonicensium : quee sicut spectan- 
im iterum dedit Ámbrosii constantiam Sacerdo- 
lem, ita mire humilitatis exemplum prebuit. in 
li altitudine, qualis fuit Imperatoris Theodosii, 
1a ejus maculam detersit. Res sic accidit. Thes- 
lonicee Buthericus Magister militum aurigam ob 
um pincernam sollicitatum ad crimen , quod So- 
miticum vocatur, miserat in carcerem. Lem 

udi 


568 Institut. Hist. Eccl. Pars I. 


ludi Circenses fierent, petitum fuit a Butheria, 
ut aurigam dimitteret veluti necessarium ad ede 
dum spectaculum. Hoc cum negatum esset, 
salonicenses seditionem fecerunt, adeo fcri, 
. ut Buthericum , aliosque ex magistratibus oile- 
rint, eorumque corpora per plateas raptaveru. 
Gravissima instabat ultio Thessalonicensibus. 
dosius Episcoporum , et inprimis Ambrosii pre 
bus flexus, pollicitus est veniam. Sed postale 
fino, aliisque aulicis svadentibus constitutum éMf. 
. cretum est, ut redeuhtibus iterum ludis circes 
bus tota Thessalonicensium urbs gladio subi] 
retur, intmissis militibus ad promiscuam ces 
perpetrandam per horas tres: servatumque M 
| 
| 






fuit occultissime. Interfecta sunt hominum mij 
septem, ipsi etiam peregrini, qui in urbe 
sabantur.. Quod postquam factum est , Ambros 
scripsit Theodosio, , (Epist. 38.) eique ob ocu 
ponens» quid egerit; monuit, ut ejus veniam 

i a Deo quareret per poenitentiam. Non mira 
dum , ait, peccare hominem , sed illud repre 
sibile , si non cognoscat se erraese , non se Mi 
liet Deo. - - - Offerre non audeo sacrificium, 98 
volueris assistere. .4n quod ín umius innocà 
sangvine non licet ,|' in multorum licebit? -* 
4fmo, diligo, orationibus te prosequor. Si ct 
sequere, st, inquam, credis, agnosce, quod && 
Si non credis, ignosce , quod facio, in quo 
profero. 


Imperator venit Mediolanum, et pergit 4 
Ecclesiam. Ambrosius extra ejus vestibulum 
viam ei prodiit, a sacrique liminis ingressu & 
prohibuit, dicens: Zgnmoras, ut puto, Imperat 
perpetrata abs te cedis gravitatem, et furorejd 
, $edato nondum ratio scelus, quod admissum & 
in 


4 


"4b an. I. ir. Chr. usque ad See. T7. — &69 


Wexit. Obstat enim fortasse Imperialis poten- 

quo minus peccatum agnoscas, et rationi te- 
us offundit licentia. Pluribusque in hanc sen- 
iam additis monitionibus,  ;4bscede igitur, 
Hit, nec posterioribus factis prius peccatum 
ere velis. Accipe vinculum, quod Deus omnium 
inus sursum suffragio suo comprobat,: Theo- 
x. 1. 5. I. E. c. 18. His verbis obtemperans 
erator, Divinis quippe ihnutritus oraculis pro- 
10ràt, quae Sacerdotum, et que Imperatoris 
pria essent officia, flens; ac gemens reversus 
in palatium. Longo post tempore elapso octo 
n menses intercesserant, , Servatoris. nostri . 
dis dies advenit. Imperator interim sedebat 
jalatio magnam vim offundens lacrymarum. 
inus, qui tüm Magister erat officiorum , 
sam lacrymarum ex Imperatore sciscitatus 

Ile acerbius ingemiscens , et uberiores 
fundens lacrymas, 7& quidem, inquit, Ru- 

ludis: mea quippe mala minime sentis. 
) vero gemo, ac doleo rHeams considerans ca- 
dtatem. Siquidem servis quidem , ac mendicis 
et Ecclesia Dei, in quar libére irigrediuntur, 
Domino suo supplicant. Mihi vero et Eccle- 
aditus interdictus est, et preteréa clause 
t£ celi fores. Memor enim sum Dominica vo- 
, Qua diserte ita dicit: Quodcumque ligave- 
s super terram , erit ligatum et in celis. Tum 
finus: Curram, inquit, si tibi placet, et exo- 
'0 Ántistitem , ut. vincula tua solvat. Cui Im- 
ator: Non persvadebis , inquit , *fribrosio. No- 
cguitatem sententia illius. Numquam ille Im- 
ialem reveritus potestatem Dei legem violatu- 
' est. Instantem tamen Rufinum ire permisit, 
ue hunc ipse-etiam, spe blandiente , subsecutus 

Ambrosius autem Rufino, Canum, inquit, 


Un- 


 bgd [netitut. Hist. Ecel. Pars. T. 


impudentiam imitaris. Nam cum tante cxdil 
svasor exstiteris, pudorem e fronte exqussisti , 4 3 
neque erubescis , neque formidas , | curs adver. 
imaginem Dei (adversus homines ad Dei imaging 
factos) tanta rabie scevieris. Dicenti vero Rufw, 
ipsum etiam Imperatorem e vestigio affuturum E 
Ambrosius, Ago quidera tibi Rufine, inquit, pre- 8 
dico, atque prenuncio, me illum ab ingressu sa. 
cri vestibuli repulsurum. Si vero imperium in ty 
rannidem verterit, ego quoque libenti animo cades 
'excepiam. Rufinus nunciat Imperatori, ne venk 
ret. Át ille, 75o, inquit, et justas patiar com 
tumelias. Cum igitur venisset, ad Ambrosium ii 
vestibulo Ecclesie sedentem accedit: "Theodoret 
VOCat écrac/1» /w,. domum, et locum, ubi Episce 
pus extra Ecclesiam negotii causa ad se veniens 
exciperet, et audiret: rogat, ut solvat ejus vincuk. 
Tyrannicum ejus adventum dixit esse Ambrosius 
et adversus Deum furere, hujusque leges caleue 
Imperator; Adversus leges, inquit, non insurps 
nec contra fas ingredi cupio sacra vestibula: 

a te peto, ut me vinculis absolvas, et communi 
Domini clementiam consideres, neque mihi occle 
das januam, quam cunctis poenitentiam :agent- 
bus Dominus aperuit. Quam igitur, ait Ambre 
sius, penitentiam ostendisti post tam grave 
nus ? qualibus medicamentis vulnera tua curasti 
Tuum est, respondit Imperator,  meditameti 
ostendere , mei vero officii, oblata suscipere. 





















Theodoretus, cujus pzene verba omnia reti 
nui in hac narratione, refert ulterius, hic Àm- 
brosium postulasse ab Imperatore, ut legem scri 
beret, qua sententie de capite, et proscriptioM 
bonorum late usque ad tricesimum diem suspet 
se tenerentur, neque prius, quam sedato anim 

ex- 


2b. an. I. AF. Ühr.usque ad.Sec. IP. — 591 


pense, et approbate essent, executioni daren- 
*. Quod cum spopondisset Imperator, Ambro- 
s ejus vincula relaxavit: atque ita demum in 
d templum intrare ausus, non stans, nec geni- 
s flexis supplicavit Deo, sed pronus humi ja- 
38 Davidicam hanc vocem emisit: ;£dhesit pa. 
evio anima mea, vivifica me secundum ver- 
v» uum Psal. 118. v. 35. denique manibus co- 
am vellen:, frontemque percutiens, et lacryma- 
m manantibus guttis solum rigans veniám sibi 
ri poscebat. Cum autem tempus advenisset, quo. 
na sacre mense erant offerenda, surgens cum 
mymis non minoribus , quam antea progressus 
-ad altare: cumque obtulisset, intus ad cancel- : 
substitit, sicut consveverat. Tunc rursus Ma- 
us Ambrosius . silentium non tenuit, sed loco- 
m discrimina, que essent edocuit, Ác primum 
idem interrogavit eum, num quid vellet: et 
m Imperator respondisset, prastolari se Sacro- 
nz mysteriorum perceptionem, per Árcbi- Dia- 
sum hec ei significavit: Jnteriora loca, Impe- 
tor , solis Sacerdotibus patent, reliquis omni- . 
p inaccessa sunt. Jbscede igitur , et una cum 
ds consiste. Nam purpura. Imperatores facit, 
s Sacerdotes. (uam itidem admonitionem equo 
imo suscipiens Imperator, renuneiari jussit Am- 
M$jo, $e nequaquam arrogantia elatum intra 
ncellos substitisse , sed quia Constantinopoli eum 
rem esse dedicisset. Ceterum pro hac etiam 
ratione gratiam se habere. Talis, ac tanta vir- . 
| tum in Sacerdote enituit, tum in Principe. ' 
rumque certe pariter admiror, alterum ob lo- 
endi libertatem, alterum ob submissam obe- 
mtiam, et illius quidem ardentem zelum, hu- 
| vero puram, ac sinceram fidem. Huc usque 
eodoretus. | | | 
De 


€s erranverm, eegauere corre 6nvcem, | «p 
divit clementissimus Imperator , i 
animo , ut publicam posnitentiam non 
Ambrosius sicut demonstratum est, ' 
primum per literas hortatus fuit ad ag 
nitentiam. Post volentem ingredi Eccl 
hibuit. Octo menses intercesserunt u 
talem Domini. Interea exclusus quic 
clesia publicam tamen poenitentiam 
qui deinde in Natali Domini interroga 
brosio, quam peenitentiam ostendisset 
ipsius esse medicamenta ostendere, s 
cii oblata suscipere. Hic igitur et Àm| 
nitentiam imposuit Theodosio, et eam 
pit in eo Ecclesie loco, qui poeniten 
natus erat: ac nonnisi peracta public 
tia, et absolutione percepta ad Saera 
steria percipienda admissus. Id, quoc 
doretus, nec Sozomenus distincte ret 
que hiat in eorum narratione, ex P 
plendum est. Animadvertendum et ili 
Ambrosium post compertam illam Th 
sium cidem nullo judicio prius celebr 
que sententia excommunicationis in ' 
lata. nrohihnisse hunc ah sditi in Fc 


"Plo an. T. A&r. Chr. usque ad Sec. IP. 553 


gradversionem propter eos duxi faciendam, qui 
titant, excommunicationes latz sententis non. 
me usitatas veterl avo. | 


Theodosius triennium fere commoratus in Ita- 

Constantinopolim rediit.. Pietatis regulas, quas. 
[ngno Antistite Ambrosio acceperet, illic quo-. 
servavit. .Die quodam festo dona in Ecclesia 
& obtulisset , et deposuisset ad, altare , neeesse-, 
'Mlico. Rogat Nectarius Episcepus, cur. mtra 
eellos, qui Cleri erat locus, non mansisset, 
jpendit suspirans: ix tandem. edoctiss sum, 
d. esset discriminis inter $gcerdotem, et. Prin-: 
pma, veritatis magistrum wix tandem iyocmái- 
wn enim /mbrosium novi , qui Episcopus dici. 
reatur. Theodoret. 1l. 5. H. E. c. 18.- -. 


munere. Presbyteri Penitentiarii Constantino. 
pot abrogato per Nectarium.; Jn una etiam. 
aecreta peccatorum confessio aublata sit. . 


2 


. Eodem hoc anno 391i. res Constantinopoli 
slit hec. JMatrona quedam ad P'uniténiia- 
m Presbyterum accedens delicta post óaptis- 
m a se perpetrata singillatim confessa erat. - 
jsbyter vero praecepit mulieri, ut jejuniis , e£ 
uionibus continuis vacaret , quo' scilicet una 
s delictorum. confessione opus etiam poeni- 
fid conveniens ostenderet.  .Progres&u tempo- 
mulier aliud facinus «eonfessa est, Ecclesia 
licet Diaconum cum ipea stupri consvetudinem 
buisse. ld curn dixisset, Diaconus quidern .Ec«. 
Ka ejectus est, populus vere graviter comuo- 
| yeri 


55& — Institut. Hist. Eccl. Pars £L 


veri coepit. Neque enim solum ob scelus, qux 
iratum fuerat ,. indignabatur ,| verum etiam 
quod labes haud mediocris, atque infamia 
jacto adspersa videbatur Ecclesías. Cum à 
eam ob causam Ecclesiastici homines d 
rüs appeterent&r, Budaemon quidam Ex 
PPresbyter  Nectario svasit, ut Poenitentia 
Presbyterum expungeret , unumquernque ven 
arbitrio, et pro animi sui conscientia ad & 
;nentorum communionem sineret accedere. 
hoc exstat apud Socratem 1]. 5. c. 19. et quai 
eodem modo refert etiam Sozomenus l. 5. 
Hoc dum Basnagiats attulisset in suis etiam 4 
libus, hanc deinde facit animadversionem: 
nostris observationibus, inquit, conficitur , 
na Sacerdoti peccata confitendi legem ab 4, 
lis non esse impositarn. Secus eo ftemeritati 
processisset. Nectarius, ut Divinam legem 
auctoritate perfringeret. Firi boni indignu 
cinus clamitassent , Chrysostomusque Prau 
quis alius, virtutibus affluens, atque pi 
degern renovasset. Ut ex his liquido constet 
Divinam , sed humanam prorsus fuisse. Cal 
quoque hinc asseruit, quasi tam evidenter 
re, Confessionem peccatorum non esse in 
Divini ; ut nobis Catholicis stuporem etiam 
num impingeret, nequidem in sermone st 
decoro, qui hoc non adverteremus. Idem 
Dalleus, aliique homines ejusdem generis. 
Quid vero, si hec, quam tam sapiente 
tent, nullius momenti, et falsa est conclusic 
gumentantur sic: Nectarius confessionem pe 
rum sustulit, sinens unumquemque pro ar! 
atque animi sui conscientia ad Sacramen 
eommunionem accedere, Eo vero temeritat 


"fb an. I. Er. Chr. usque ad Sec. IP. — 555 


ocessisset , ut Divinam legem perfringeret , si re- 
sa lex divina fuisset. Igitur hec de Confessione Lex. 
ivina non fuit. Falsitas autem hujus conclusionis 
appareat, similiter etiam ego argumentabor. Sa- 
lius negavit tres distinctas in Deo personas, 
"jus Christi divinitatem.  Ausine hoc fuissent, 
credidissent, Divina hec esse dogmata? Calvi- 
is libros deutero -canonicos novi etiam T'esta- 
enti ex. Canone expunxit. Horum divinitatem 
cognoverunt ipsi illius sectatores, et ad Cano- 
4 eos reposuerunt. Qui igitur ausus est etiam 
ilvinus id repudiare, quod Divinum est? At- 
ie sic liceret ab omnibus , qui ve] dogma aliquod 
lei negarunt, vel Dei quamcumque legem non . 
iervarunt, facere conclusionem non fuisse hoc 
lei dogma non Divinam legem, quia hi teme» 
me.ista ausi non fuissent. Sed viri boni recla- 
assent, Chrysostomus.successof Nectarii legem 
moceasset. Divinum institutum Confessionis Ne, 
arius non attigit; non loco movit, legem de 
anfessione non abrogavit. Neque ergo causa 
Ja fuit, cur ei reclamandum fuisset: neque le- 
gm Chrysostomus potuit revocare, qua sublata 
m Nectarium non fuit. 
In eo igitur cardo est hujus controversie, vi- 
peo , quid amovendo Presbyterum Poenitentiarium 
tarius sustulerit. Duplex est poenitentia, se- 
eta, et publica: perindeque talis duplex con- 
ssío, Ut secretam confessionem tuerentur, ad- 
wsus quam Nectarius nihil egerit, Baronius in 
ppalib. ad a. 56. num. 54. Valesius in Notis ad 
ratem , Bellarminus l. 5. de Poenitentia c. 6. 
Revius, et plures alii hoc, quod Nectatius fe- 
, sumpserunt de publica poenitentia, et pecca- 
confessione Yulgatorum , et notorum.  Ad- 
ver- 







$76.  .. Institut. Hist. Eccl. Pars LE. 


versus hanc assertionem — Basnagius  ostewii, 
etiam post Nectarium Constantinopoli vigi 
poenitentiam publicam- ex Canone Synodi Ca. 
stantinopol. gen. VI. vi cujus adulteri publice pe: 
nitentie addicuntur: idem probavit ex Reni 
Poenitentialibus à Methodio Patriarcha Constmi 
nopolitano circa a. 849. editis, nec non exS8pe] 
di Constantinopolit; gen. VIII. act. 9. ubi ings 
gitur publica poenitentia iis, qui Photio adszedi 
lati sunt falso.suo testimonio. Ergo séquitur & 
terum , per Nectarium esse abrogatam secs 
peccatorum confessionem. .- | 















Undenam vero hoc consequens? Sequitm 
quia manserit publica poenitentia, et crimism]dh 
pro quibus subeunda hec erat poenitentia, tt- fi 
fessio, facta etiam publiee, ideo non persi 
perstare secretam etiam peccatorum confe 
nem? aut in Socratis ne et Sozomeni , alteri 
testimonio hoc est? Dicunt enim solummodo P'tflli 
byterum Poenitentiarium svasu Eudemonis 4M 
ctario expunctum esse. Hic Presbyter Ponit 
tiarius, ipsius etiam Socratis testimonio, tani 
post exortam heresim Novatianorum, et Dell 
nam persecutionem ob multitudinem eorum, t 
erant lapsi in hac, institutus est, idque tani 
modo etiam in Oriente, dum in Occidente, qv 
admodum antea, ita etiam hoc tempcre Epis 
per seipsos id perficerent, ad quod assumpté 
Oriente fuit Presbyter Poenitentiarius. Non st 
tur autem, quia in Occidente non sit instité 
Presbyter |Poenitentiarius, ideo non exul 
secretam peccatorum confessionem. Ergo mw 
consequens est, eamdem secretam peccati 
confessionem non perstitisse in Oriente, 
Presbyter Poenitentiarius, qui neque ante À 

d 





7fb an. I. &r. Chr. usque ad Sec. IP... 574 
it esse. Ex S. Leonis M. Epist. 156. ad Epi- 


os per Campiam, Samnium, et Picenum con- 
itos, assertionem suam confirmare instituit 
iagius. Nihil vero minus quam ut ei suffrage- 

Sunt Leonis hec verba: J/am contra /po- 
cam regulam praesumptionem, quam nupen 
ovi a quibusdam illicita usurpatione com- 
i, modis omnibus constituo submoveri: ne 
licet de singulorum peccatorum. genere libel- 
cripta professio publicetur , cum reatus con- 
"tiarum sufficiat solis Sacerdotibus indicari 
éssione secreta. Namque illud intelligitur, 
sufficiens, quod solum ad rem quampiam 
üritur, nihil ultra: insufficiens autem erit, si 
| desit ex eo, quod requiritur. Sufficere di- 
S. Leo, reatus conscientiarum Sacerdotibus 
care confessione secreta: igitur ex eodem 
ne sequitur etiam, non sufficere poeniten- 
i, adeoque nec veram esse, et legitimam 
a Christi institutum , que ' non habet secre- 
peccatorum "confessionem factam Sacerdoti. 
d ad poenitentiam ita requiritur, ut absque 
vera, atque legitima non sit, hoc semper 
it esse in poenitentia. lgitur secreta pecca- 
m confessio a poenitentia juxta Christi insti- - 
m numquam etiam abfuit. 


Si Calvinus, Basnagius, Dalleus, ceterique 
im gregales ex hoc Nectarii facto, quo amovit 
byterum Poenitentiarium, exsculpere aliquid 
erunt adversus secretam peccatorum confes- 
em; debuissent ostendere, hanc secretam 
'atorum confessionem esse tantum inductam 
stantinopoli tunc, quando institutus est Pres- 
'r Penitentiarius, nec ante viguisse, ut ita 
sequens fieret, dum hic Presbyter Poeniten- 
[o/nagius 7. $7 | tia- 


578. Institut. Hist, Eccl. Pars I. 


tiarius sublatus per Nectarium est, una etiam 
cessasse secretam peccatorum confessionem. Nisi 
enim hac utraque sic inter se copulata sint, ut 
alterum sine altero nec fuerit, nec esse possit, 
nulla potest esse conclusio , desinente Presbytera 
Poenitentiario debuisse etiam desinere secretam 
peccatorum confessionem. Eoque minus hoc se- 
qui potuit, quando Presbyter Poenitentiarius non 
ropter secretam peccatorum confessionem , hu- 
Jusque auditionem , sed solummodo in adjutorium 
administrande poenitentie publice ob multitudi- 
nem eorum, quibus hec agenda esset, assumptus 
sit ab Episcopo Constantinopoli, in aliisque Ori- 
entis Ecclesiis. Hoc autem ab his secreta confes- 
sionis adversariis factum non est: quin si facere 
tentassent, omnia vetustatis monumenta experti 
fuissent sibi contraria. Hujus rei testem jam vi- 
dimus esse S. Leonem, dum docet, quid sufficiat 
poenitentia ad obtinendam peccatorum remissio- 
nem, idque secundum Apostolicam regulam. Idem 
clare licet videre etiam ex Origene sic Hom. a. in 
Psal. 57. loquente: | 7antummodo | circumspict 
diligenter,' cui debeas confiteri peccatum tuum. 
Proba prius medicum, cui debeas causam lar 
gvoris exponere. Si intellexerit, et pravideril, 
Lalern esse langvorem tuurn , qui in conventu 1t 
Lus Ecclesice exponi debeat, et curari, ex qu 
et ceteri fortassis redificari poterunt, et tu ipt 
sanari, multa hoc deliberatione, et satis perito 
zedici illius consilio procurandum est. Nonne dt 
plicem confessionem habet, alteram secretam, à 
teram publicam. Idem videre licet etiam ex 5. 
Cypriano, qui Zib. de lapsis de iis loquens, q 
in sola tantum cogitatione habuerint, sacrificare 
idolis, vel per libellos se.redimere ex cruciati- 
bus, Z4oc ipsum, inquit, apud Sacerdotes Dà 
(7 | do- 


44b an. I. Er. Uhr. usque ad Sec. IP. 579. 


enter , et simpliciter confitentes , exomologesir 
iscientice faciunt , aimi sui. pondus exponunt, 
utarem medelam parvis licet , et modicis vul- 
ibus exquirunt. Hoc, videre licet etiam ex S. 
ilio, qui in Brevi Collectione Regular. Pecca- 
, inquit, Zis confiteri necesse est , quibus my- 
riorum Dei concredita dispensatio est. Licet 
lere ex S. Ambrosio, qui in Obitu Valentinia- 
, Exterior, inquit, peccatorum confessio pars 
Ponitentim. Nam qui vult justificari , fateri 

et delictum suum. | Supersedeo pluribus testi- 
niis Patrum proferendis. Unum tantum adhuc 
Chrysostomuni producam: siquidem .hunc Bas- 
gius pro se attulerit, quasi sub hoc, qui Ne- 
rio in Episcopatu Constantinopolitano succes- 
"at, Constantinopoli nulla fuerit secreta pecca- 
um confessio, et quam, ut vult Basnagius a 
ctario abrogatam, Chrysostomo cura non fue- 
revocare. Hiclib. 5. de Sacerdotio cum in- 

tuisset comparationem inter principum potesta- 
n, et Sacerdotum, ad quos dictum a Christo 
; Quorum remiseritis peccata, remittuntur eis, 
an. 20. v. 23. illorumque potestatem ligandi di- 
iSet, pertinere ad corpora liganda, vinculum 
ro, quo Sacerdos ligat, afficere animam, dein- 
ulterius ita pergit loqui: Qui crimen commi- 
', si voluerit , ut decet; uti conscientia adju- 
'nto,. et ad confessionem facinorum festinare, 
ulcus ostendere JMedico , qui curet , et non e£- 
obret ,, atque ab illo remedia accipere , ac. sol 
loqui nullo alio conscio, et omnia dicere curn 
wrentia ; facile emendabit peccatum. | Confessio 
im peccatorum (Homil. 20. in Joan.) aebolitio 
' delictorum. Soli Sacerdoti loqui nullo alio 
nscio, : huicque omnia dicere cum diligentia, 
ne alia, quam secreta , pecqatorum confessio, 
| |08j;* ho- 


€ 


580 Instit. Hist. Eccl. Pars [£. 


horumque omnium, qualisque etiam nunc viget 
ià Ecclesia Catholica ? | 


Quid igitur cum Presbytero Poenitentiario ab- 
rogatum est a Nectario, si et publica poenitentia 
perstitit Constantinopoli etiam post hunc Presbyte- 
rum , et mansit secreta peccatorum confessio, sique 
nec potuit abrogari, utpote instituta a Christo, et 


viguit ante Nectarium in Ecclesia, et nunc viget, vi- 


gebitque semper ? Demonstratum jam est, Pres- 


byterum Poenitentiarium esse assumptum Constan- : 


tinopoli, in aliisque Orientis Ecclesiis ab Episcopis 
in adjutorium administrande poenitentize publi- 
ce. Certis criminibus, nisi fuissent occulta, erat 
constituta per Ecclesie Canones poenitentia publi- 
ca, nec erat fas, aífectos tali crimine prius ab- 
solvere, quam peracta ab iis poenitentia publics, 
éoque minus permissum fuit, participem Euchs- 
ristie fieri. Qui igitur rei ejusmodi criminis noti 
publice venerant ad Episcopum, vel Poenitentis. 
rium Presbyterum confessionis faciende caus; 
hic ita exceperat secretam confessionem , ut t» 
men confitentibus injungeret obligationem conf- 
tendi idem hoc crimen publice in Ecclesia , seque 
subjiciendi publice poenitentiam. Idem Episcopus 
vel Presbyter Poenitentiarius eos, qui ejusmodi 
criminis rei nondum suscepta poenitentia publics 
Sibi sumerent venire ad Ecclesiam , ab ejus aditu 
prohibuerunt, et excluserunt: id, quod supra 
vidimus, Ambrosium fecisse erga ipsum etiamlm- 
peratorem Theodosium. Etiam quidam sponte sus, 
vel ex consilio Confessarii peccatum , quamvis 
non obnoxium publice confessioni, et poeniten- 
tie, tamen publice confessi sunt, poenitentiam- 
que publicam sibi expetierunt, ut ex Origene 
cujus testimonium supra allatum est, potesci 
» - um 


"fb an. I. Ar. Chr. usque ad Sec. IP. | 561 


Dum igitur Socrates dicit, Nectarium expuncto 
Poenitentiario Presbytero unumquemque permi- . 
sisse pro arbitrio , animique sui conscientia acce- 
dere ad communionem Sacramentorum, res hec 
tota spectabat ad ea solummodo crimina, qui 
subjicienda fuissent publice etiam confessioni, et 
si quis tamen judicio proprie conscientie credi- 
disset, suum delictum non esse obnoxium publi- . 
ez confessioni, et poenitenti& , nactus aliquam 
excusationem facti sui, iste relinqueretur ductui 
conscientiae. sue, nec a Sacramentorum perce- 
tione arceretur , abrogato etiam Presbytero , cu- 
Jus erat, gerere in tales intentos oculos, hos ci- 
tare ad suum tribunal, et judicatos a se obnoxios 
publice penitentie ad hanc adstringere. Nec igi- 
tur publica, nec secreta per Nectarium abroga- 
ta est confessio, et poenitentia :, sed manente utra- 
que id solum cum Presbytero Poenitentiario ces- 
savit, quod institutum fuit, tantumque recentius 
quoad rationem administrande poenitentie publi- 
'ca per,assumptionem Presbyteri poenitentiarii in 
adjutorium Episcopi. Tantum illud velim adver-: 
tatur, in confessione, quemadmodum est in te- 
stimonio S. Chrysostomi , omnia peccata erant di- 
cenda cum diligentia. Si Constantinopoli , qui 
deinde a Nectario abrogatus est, Presbyter Poeni- 
tentiarius fuisset constitutus solummodo pro: se- 
creta peccatorum confessione, anne is unus suf- 
ficere potuisset tante multitudini fidelium , quan- 
ta fuit in tam ampla, et populosa urbe? Sed Pres- 
byterorum, qui vi etiam suc ordinationis designan- 
tur ad administrandam poenitentibus peccatorum 
remissionem , fuit etiam omnium audire secretas 
confessiones, dum tamen unus ex his ab Episco- 
essel adsumptus etiam in auxilium. admini- 
strands publica poenitentic. . | "T 
4. 84. 


58s Instit. Hist. Eccl. Pars pA 
$. 84. 


IS. dmbrosii sententia de statu Falentiniani Imp. 
cum, solo Baptismi voto: decedentis. — Theodo- 
sii iteratus advenius in Occidentezn , et wi- 
ctoria de Eugenio tyranno. Post Theodosii 
mortem status Imperii, et Ecclestoe. 


Valentinianus II. Imperator jam anno «etatis 
decimo, et octavo decessit. De cujus obitu Am- 
brosius Zpist. 55. ad Theodosium Imp.  2oleo, 
inquit, dolore acerbo, non solum , quod immatu- 
ra ctate Palentinianus .fugustus decesserit , sed 
etiam] quod informatus fide, ac tuis institutis 
tantam devotionem erga Deum nostrum. indue- 
rat, atque tanto in me incubuerat affectu, ut 
quem ante persequebatur , nunc diligeret ; quem 
ante ut adversarium repellebat , nunc ut paren- 
tem putaret. Arbogastis scelere sublatus e vita 
est. Hic Gratiano mortuo munus Magistri militum 
per seipsum occupaverat, nec Valentiniani jussis 
morem gerebat. Quod indigne ferens Valentinia- 
nus accedenti ad se scriptum dedit, quo ei mu- 
nus Bbrogavit. Hoc ille audacissime discerpsit, et 
abjecit, dicens: Nec potestatem mihi dedisti, nec 
auferre poteris , (Zosimus l. 4. c. 54.) eumque fu- 
rorem concepit, ut eunuchis adjutoribus Valen- 
tinianum in palatio strangulaverit, ejusque cor- 
pus suspenderit, quasi is seipsum suspendio ene- 
cuisset. Hoc Vienne in Gallia factum est, ubi 
Valentinianus versabatur, dumque iter apparas- 
set in Italiam propter barbaros imminentes Ita- 
lie. Adhuc tantum catechumenus voluit baptiza- 
ri, idque per Ambrosium: quem idcirco ad se 
vocavit tanto videndi, et apud se habendi desi- 
derio, ut cum Silentiarius (nomen fuit eorum in 


aula , 


fb. an. I, Air. Chr. usque ad Sec; 1P. — 585 


.aula, quorum ministerio Imperatores utebantur in 
legationibus ,, et ad mandata deferenda) vesperi 
rofectus esset, jam mane diei tertie quereret, 
.jamne remeasset , jamne veniret Ámbrosius:. si- 
.-bique salutem quamdam venturam arbitratum es- 
se: quin etiam cum rumor quidam attulisset 
Viennam sui invitandi causa in Italiam ultro ad- 
venire Ámbrosium, Quam gaudebat , inquit Am- 
:brosius Orat. in. funere. ejusdem Valenjiniani, 
quam gratulabatur , me sibi optato affore/ mora 
-e& adventus mei prolixior videbatur. Quamvis ve- 
-ro absque Baptismo decessisset, sic tamen eadem 
-oratione Ambrosius de eo locutus est:. Credarnus, 
-quod detersa labe peccati ablutus adscendit, quem 
sua fides lavit , et petitio consecravit. Creda- 
zus, quia adscendit a deserto , hoc est , ex' hoe. 
arido, et incültb loco ad illas florulentas dele- 
ctationes , ubi cum fratre conjunctus (Gratiano) 
.ecterua. vita fruitur voluptate. Beati ambo, si 
-quid mec orationes valebunt. Nulla dies vos si- 
dentio prateribit ; nulla inhonoratos vos mea trans- 
-&but oratio ; nulla nox non donatos akqua pre- 
éum rmnearum contextione transcurret ;. omnibus 
(208 oblationibus frequentabo. Cum alia vero mul- 
.ta pia ejus opere memorat, tum illud; quod ad- 
vérsus adstantem catervam Gentilium, petitionem- 
que Senatus Romani infractus steterit in denegan- 
dis sacrificiis , privilegiisque templorum, que il- 
li sibi reddi postulaverant, inprimisque hoc fe- 
cerant pro ara Victorie, que in Curia Rome. per- 
stiterat usque 'ad Theodosium: a quo vero .una 
cum sacrificiis, omnibus in locis sublata fuit. Qui. 
ex Presbytero Poenitentiario,: abrogato per Ne-- 
ctarium, argumentum sibi composuerunt contra 
secretam peccatorum,confessionem , nullumne hinc 
quód. S. Ambrosius testatus est, se precaturumt 


pro 


564 — netitut. Hist. Eccl. Pare E- 


pro vita functis, Gratiano, et Valentiniano, .suis- 
que hos ohletionibus frequentaturum, poterant 
habere argumentum adversum id, quod ipsi te- 
nent de precationibus pro vita functis, et de obla- 
tione Eucharistica? Quare tamen hec sine anim- 
adversione preeteriverunt? 


| Arbogastes, ut suspicionem vitaret Valenti- 
niani & se occisi, non Imperatoriam dignitatem 
ipse assumpsit, sed Eugenium, qui Grammaticam 
prius, et Rhetoricam docuerat, deinde Impere 
tori a secretis fuit, obtulit exercitui, cujus accle- 
matione Imperator renunciatus est. Ássumplta pur- 
pura Eugenius legatos ad Theodosium misit, ejus- 
que quasivit consensum. Hic vero nullum ei re- 
sponsum dedit. Sed cum iterum. Joannem mone 
chum consuluisset de successu belli, quemadmo- 
dum fecerat prius in expeditione adversus Maxi- 
mum, et ab hoc victorie promissionem accepi*- 
set, bellum apparavit, non tam armorwurn, telo- 
rumque, quar jfejuniorum , orationumque subsi- 
diis (Rufinus l. 2. c. 55.) nec tam excubiarum vi- 
giliis, quam obsecrationum pernoctatione muni- 
tus circuibat cum Sacerdotibus, ac popolo omnia 
Orationum loca, ante Martyrum, et Apostolo 
rum thecas jacebat cilicio prostratus, et auxili 


um eibi Sanctorum intercessione poscebat. Difü- 


cile erat, et plenum periculi bellum propter Ár- 
bogastis potentiam, et apud exercitum auctorita- 
tem. Eugenius autem tametsi Christianus fuisset, 
tamen non tantum omnia Gentilibus eoncessit, 
que sibi habuerunt interdicta a Theodosio, et 
negata a Valentiniano, sed ipse quoque more 
eorumdem Gentilium omina capiebat de eventu 
belli, statuas, et simulacra deorum in iis Alpium 
locis statuit, per quas Theodosius in suo adventu 
erat 


— 


- 


"db an. I: Jr. Chr. usque ad Sec. IF. — 585 


rat transiturus, tamquam preesidiarios deos, suo- 
[ue exercitui Herculis à$imülacrum jussit preeferri. 
l'heodosius cum venisset, et ex Alpibus descen- 
lere ccepisset;. in locum venit, in quo non tan- 
um ante se: habuerit hostilem exercitum gran- 
lem, et prevalidum, sed etiam a tergo se clau- 
um alio exercitu viderit, qui hunc in fmem in 
nsidiis erat constitutus in montibus. Erat igitur 
n summo discrimine res, At vero dux hujus ex- 
TCitus a tergo ad presentis Áugusti reverentiam 
'Onversus , non tantum nihil adversus Theodosium 
ecit, sed etiam se ei subjecit cum suo toto exer- 
itu, in ejusque partem transiit. Non eoó' minus 
rrave ei fuit certamen cum'exercitu, qui ei .éx 
idverso occurtit: eorumque, quos in exercitu 
*othos habuit, .ceedes ingens facta est. "Tunc de- 
ilivit equo Princeps , sunt verba S. Ambrosii de 
lheodosio in ejus funere, et ante aciem solus 
"rogrediens , ait : Ubi est Theodosii Deus? Quo 
licto excitavit omnes, et exemplo omnes arma- 
4t. Adhue tamen aliquantisper equo Marte pu- 
mnatumi est. Tum vero Fentus ingens, et qua- 
em antea numquam fuisse novimus (Sozomen. l. 
J. c. 24.) ex adverso in hostes irruens eorum or- 
Anes disturbavit, tela vero, et jacula, que in 
Romanos conjecta erant, perinde ac si solidis 
:'orporibus illisa essent , in ipsa jaculantia cor- 
»ora retorsit , scuta denique éx eorum manibus 
sbrepta cum sordibus, ac pulvere in ipsos retor- 
ut. Milites vero imperatoris "Theodosii (Theodo- 
ret. l. 5. H. E. c. 24.) ex eu turbine nullum in- 
"ommodum. passi alacri animo hostes caedebant. 
Qui cum: hac cernerent, Deique auxilium agno- 
tcerent , abjectis armis veniam sibi dari ab Im- 
pera£ore poposcerunt. .nnuit ille, et indulgen- 
Ham eis tribuit , jussitque, ut tyrannum confe- 
: stim 


586 . Jnstitus. Hist, Eccl. Pare FL. 


stim. adducerent. Eugenius. in quodam: colle sede- 
rat plenus, fiducia de victoria, mandatumque du- 
cibus suis, dederat, ut Theodosium..captum ad se 
vivum .adducerent. Videns, igitur,suos milites 
cum anhelitu ex «cómtieutione cuzsus se versns 
properantes, putansque. eos cum yictorie nuncio 
accurrere, quesivit, ex. his, num etiam Theo- 
dosius adduceretur. ' Cui milites: Non Theodosium 
ad. te, .sed te ad Theorlosium ducturi venimus. Sr 
mulque. Eugenium,.ex .sella rapiunt , et catenis in- 
jectis abdücunt, Theodosioque sistunt. Cui post- 
quam;exprobrawit facinus, et irrisit.- Herculis s-- 
mulacrum , et quam .sibi.ab eo pollicebatur vt 
etoriam, .justam. de.ejus supplicio sententiam tu- 
lit. Nee mora. lidem illi milites sui, qui eum ad- 
duxerant ad Theodosium, eodem in.loco capite 
plectunt.. Arhogastes, postquam biduum in mou 
tibus latitasset, et rescivisset, se quoque a militi- 
bus queri ad necem, ipse sibi manus attulit. Er 
stineto tyranno Eugenio. non. z£mbrosio | (Paulinus 
in ejus Vita) alía cura major fuit, quam ut pr? 
dis interveniret , quos reatus involverat. Obsecre- 
vit primo scriptis Lnperatorem misso  Diacont. 
Posteaquam vero Joannes. tribunus directus esi ad 
tui.ionern eorum , qui ad Ecclesiam confugeran, 
etiam ipse .fquilejam perrexit precaturus p? 
eis. Quibus facile venia impetrata est : quia CÁr* 
stianissimus Imperator, provolutus pedibus $* 
cerdotis, testabatur meritis, et orationibus «99 
servatum Se esse. | 






"Theodosius in Orientem ultra non rediit, sed 
a. 595. Mediolani ex morbo decessit. Ante obitum 
Honorium filium Constantinopoli ad se vocavil, 
et Imperium Occidentis, quod Italiam , Illyricum 


in Occidente situm , Galliam , Hispaniam, Brk 
tan- 


fb an, I: Er. Chr. usque ad Sec. IP. 589 


iam, et Africam complectebatur, ei addixit: 
Orientis Imperio Árcadium designavit suum 
essorénr, Hic annum :ethtis agebat decimum 
ctavum,. Honorius undécimum. Quamobrem 
tutores dedit, Arcadio Rufinum, cujus jam fa- 
mentio est: e Gallia Narbonensi fuit oriundus, 
Theodosio àd summos honores evectus ; Hono-- 
1Stilichóni in tutelam. tradidit , tamque huic, 
m Árcadio :eumdem quasi 'párentem pro'&é de- 
Fuit natione Vandalus , sed. affinitate junctus 
odosio, qui ei Serenam "neptem ex fratre de- 
t in matrimonium, et cujus filiam primum 
jam, deinde hac mortua, alteram etiam fi- 
.Thermantiam Honorius duxerat uxorem. Hi 
0 Imperii Romani pestes, et pernicies füe- 
;, non tsbtum insatiabili' cupiditate prediti 
adendi omnia, et non tantum Gothis - conni- 
nt rebellàntibus, sed hos etiam excitaverint 
rmis lacessandas provincias Imperii Romani : 
| veroó' barbaras nationes etiam invitaverint 
rastandüm , depopulandumque Imperium , Hu- 
s ut seipsum attolleret ad Imperium, Stilicho 
suo ut filio Eucherio compararet, utroque 
eratore Árcadio, et Honorio dejectis,' post- 
m in eos ca&usam devolvissent calamitatum, 
' miserrime afflixerunt Romanum Imperium. 
as ambo poenas dederunt. Rufinus ab exer- 
, qui :ex Oecidente in Orientem missus est 
erandum "Arcadio subsidium , occisus est. Sti- 
o una cum filio, ejus proditione detecta, ab 
iorio supplicium tulit. In" hac calamitate, quee 
1 Orientis, tum Occidentis permultas oppres- 
»rovincias innumerabili hóminum multitudine 
im occisa, partim in servitutem abducta, di- 
is, et expilatis omnibus edibus tam profanis, 
m sacris, eliam Roma postquam bis obsessa 
' uis- 


588 Znstit. Fist. Eccl, Pars J- .— 


fuisset, sed seipsam ex obsidione exemisset so- 
luto ingenti pondere auri, tertio tamen. capta, 
et direpta est ab Alarico Gothorum HBege: id, 
quod factum fuit Stilichonis perfidia, et scelere. 
Quem enim debellare potuisset ter tentantem ir- 
.ruptionem in Italiam, semperque victum, hunc 
occulto foedere, ut est scriptum ab Orosio 1l. 
7. C. $0. fovit, et ad terendam, terrendamque 
rempublicam reservavit, eumdemque immissis 
copiis in nihil tale suspicantem in sede, quam 
Sibi, suisque in Gallia obtinuerat ab Honorio 
Imp. irritavit, et ad bellum denuo inferendum 
exsuscitavit. Fuit Alaricus ipse, et Gothorum 
gens, qua ei paruit, religione Áriana. Att 
men illud Religioni dedit, ut eapta Roma, & 

er triduum ad diripiendum data preceperit mi 
itibus, "Ut si qui in sancta loca, preecipuegut 
in Sanctorum Jpostolarym Petri, et Pauli basi- 
Jicas confugissent , hos inprimis inviolatos , sect- 
rosque sinerent: tum deinde, in quantum pot- 
sent , prede inhiantes , a sangvine temrperarent. 
Miles irruperat in domum, qua ad Ecclesiam 
pertinebat, quamque virgo Deo sacrata incolebat. 
Ab hac miles cum postulasset aurum , confessa est 
Virgo habere se hujus permultum, protulitque 
vasa plurima aurea, et argentea, dixitque: Hae 
Petri. Apostoli sacra sninisteria sun!. | Prasume, 
sj audes: de facto tu videris. Ego quia defendere 
non valeo, neque tenere audeo, Barbarus ad rt- 
verentiqun Religionis timore Dei , et fide Firg- 
nis motus ad ;laricum ha per nuncium retulit. 
Alaricus jussit heec vasa omnia ad basilicam S. Pe- 
tri reportari: reportataque sunt ipsis Gothis co- 
mitantibus strictis gladiis ad eorum custodiam, & 
hymnos cum Romanis Deo concinentibus. Orosius 
] 7,c. 9g, Hoc, quod modo de capta Roma : 


i 


Go- 





[ 17 






NOTITIA PATRUM, - 
ET | ! 
SCRIPTORUM ECCLESIASTICORUM. 


Isagoge 


Hia Ecclesiasticee est, non tantum enarrare 
res, qua acte. sunt, et acciderunt in Ecclesia, ve- 
rum etiam ostendere, qus fidei, et morum doctri- 
na viguerit in eadem Ecclesia inde ab ejus cuna- 
bulis, atque exponere omnía Christiane Religionis 
instituta, jam primaeva etiam illius etate obser- 
vata, ut ita ejusdem Historie lumine dispici pos- 
Sit, quibus primeve Ecclesie fides et insti- 
tuta perpetuo manserint, et qui ab his deflexe:s 
rint inter tot sectarios, qui semper alii, et alii 
nova sibi formarunt dogmata, diversissimgsque 

osuerant formas religionis. Christus est auctor 
Fei , et Religionis: quam cum prius per seipsum 


, docuisset, deinde propagavit per Apostolos: et 


[uod hi fecerunt partim scripto, partim solummo- 
o ore tradendo doctrinam. Que hac altera ra- . 
tione tradita ab Apostolis sunt, vocamus Tradi- 
tiones. Protestantes has rejiciunt, solumque scri- 


- ptum Dei verbum preseferunt, quod sequantur. 


4At vero ipsum etiam scriptum Dei verbum ha- 
Tomulus I. . . $9 |». bet: 


594 | Isagoge 


bet: State, et tenete traditiones, quas didici- 
siis sive per sermonem, sive per epistolam  no- 
stram. '92. Thessal. 2. v. 14. Zinc enim perspi- 
cuum est, sunt verba S. Chrysostomi commentan- 
tis in hec S. Pauli verba, quod non omnia tra- 
diderunt (Apostoli) per epistolam, sed multa 
etian, sine scriptis. 


Ea, que Apostoli voce sola tradiderunt Ec- 
clesie , Patres deinde etiam literarum monumen- 
tis mandaverunt, nec solum quoad dobmata, et. 
instituta, que habet Ecclesia , verum etiam quo- 
ad ipsos Ibros Scripture sacre Canonicos, at- 
que eorum sensum. Neque enim aliunde, quam 
per traditionem accepimus , et habemus;  qui- 
nam sint veri Scripture sacre libri. Id , quod 
ipsi etiam Protestantes , nominatim Chemnitius is 
Examine Triden& Conc. Grotius in. /nimadver- 
sionibus adv. Hivet. Episcopoles in Anglia, et 
Joan, David Michaelis Znéroduct. in Abr. N. F. 
Edit. 4. 6$. 15. concesserunt, cum antea Protestan- 
tes generatim omnes traditiones abnegavissent. 
Etiam sensum Scripture habere nos dixeram per 
traditionem Patrum. Hoc enim est, cur Conci- 
lium Tridentinum Sess. 4. in decreto de Canoni- 
cis Scripturis legem sanxerit. Ut nemo sua pru- 
dentie innixus in rebus fidei, et morum contra 
eum :sensum, quem tenuit et tenet Sancta mater 
Ecclesia, aut etiam eontra unanimem consensum 
Patrum Scripturam sacram interpretari audeat, 
nihil statuens novi, sed testimonio  Pallavicini 
lib. 6. de Conc. Trident. cap. 8. declarans, solum- 
modo illicitum, et hereticum esse, quod jam 
natura sua tale, et a Patribus, Pontificibus sem- 
per pro tali habitum, et declaratum fuit. 


Nec Protestantes omnes reverentiam abject- 
MEE | runt 





. Jn. notitiam Patrum. b95 


runt erga Patres in Scripture interpretatione, Ad- 
huc nostra etate, dum jam alii in hac nihil, ni- 
si quod ipsis videretur, et placeret, esse vellent, 
Joan. Augustus Ernesti in [nstitutione Interpre- 
tis N. T. Part. 2. cap. 5b. de Interpretibus anti- 
quis, Nec, inquit, scriptores illi pre novitiis ne- 
gligendi. Nam, quod nostra etas procipui , e£ 
proprü in eo genere boni habet, hoe est, quod 
non ab antiquitate acceptum teneat ; id, ut nunc 
est , non sane nimis multum, aut magnum est: 
scepeque vidimus pro novis haberi , quee essent an- 
&qua. Attamen sensum , quem Patres esse docent, 
numquam velut acceptum ex traditione Apostolo- 
rum agnoscere, aut Ecclesie aliquid auctoritatis ad 
judicandum de sensu scripture concedere volue- 
runt. Non eo minus tamen Traditione Patrum de 
sensu Scripture, cui contraria dogmata fecerunt, 
convincuntur Protestantes novitatis , quantumcun- 

e venditent putiorem suam religionem, atque 
illi primeve in Ecclesia consonam, et conforme, 
dum Patrum luculentissimis, et certissimis  testi- 
moniis manifestum fit, alia esse toto calo, qua 
sibi posuerint credenda, quam qua crediderit, et 
tenuerit primeva Ecclesia. 


Quia vero non possunt non videre, Patres 
sibi non esse consentientes; idcirco fidem illis ni- 
tuntur derogare , dicendo, Patres ea, que do- 
ceant, non sumpsisse ab Apostolis per eorurn tra- 
ditionem.: sed cum essent innutriti philosophorum 
opinionibus, presertim sectee Platonice , qnippe, 

ui horum lectioni valde dediti essent, has eas- 
dem opiniones transtulerint, et miscuerint cum 
lis, quae erant doctrine Christiane. Jacobus Bru- 
ckerus nominatim is est, qui ista ratione nititur 
elevare, que in Ecclesia Catholica suscipiuntur | 
| | 20*  vel- 


596 Iságoge 


velut ab Apostolis accepta, et ad posteritatis noti- 
tiam propagata traditione Patrum. Protestantes, 
qui nostra memoria artem interpretande Scri- 
pture sacre invexerunt, qua sufferant id omne, 
quod in ea refertur actum vi ea Divina , quee ma- 
jor est viribus in rerum natura sitis, in ipso 
etiam Evangelio Jesu Christi ea dogmata, que in 
eo proponuntur credenda de immortalitate anime 
humane, de mortuorum suscitatione ad vitam, 
de sorte. post. hanc vitam proborüm bona, im- 
piorum mala, cum fuissent ab Judeis ex conver- 
satione cum philosophis Gentilibus assumpta, au- 
dent asserere, Christum quoque ista non aliam ob 
causam docuisse, quam ut se adcommodaret Ju- : 
deorum persvasioni, quamvis ipse de his non sic 
sensisset. 


Patres fuisse versatos in lectione philosopho- 
rum et inprimis Platonicorum , verum est. Hoc 
enim de se testatur etiam S. Áugustinus /i5. 6. Con- 
Jeéssion. atque etiam hos a Victorino in latinum 
versos evolvisse, eo quod multa in his invenerit 
de Dei Verbo (illud Verbum Dei intelligitur , de 
quo est Joannis Cap. 1. v. 3. Zn Principio erat 
Zerbum) qua ei visa sint doctrine Evangelice 
consentanea. Hinc vero, quiaPatres legerint scri- 
pta philosophorum Gentilium , nondum est conse- 
quens, ea etiam, qua ipsi scripserunt, hausisse 
ex philosophis, et admiscuisse sue doctrine Re- 
ligionis Christiane. S. Cyprianus, dum adhuc 
Gentilis esset, studiosissimus erat philosophisz. Is 
autem Epist. ba. ad Cornelium Pap. cum memo- 
rasset , Stoicos dicere, omnia peccata esse paria, 
Fitanda sunt, inquit, a nobis, qua non de Dei 
clementia veniunt , sed de philosophie  duriore 
proesumptione descendunt. Nec ideo, quia in phi- - 

| lo- 


In notitiam Patrum. 597 


losophis, presertim in Platone, plura reperiun- 
tur consona iis, qua habet vera Religio, idcir- 
co hecHebrei, vel Christiani mutuati sunt a Gen- 
. tilium philosophis: siquidem etiam contrario mo-- 
do hoc contingere potuerit, atque etiam reapse 
contigit. d, quod constat multis documentis: 
E quibus quadam tantum afferam. Minucius Fe- 
lix in. Octavio id est, in disputatione, quam 
Octavius Christianus habuit cum Cecilio ethnico, 
sic refert eumdem Octavium esse locutum:' Znim- 
advertis philosophos eadem disputare, quee dici- 
-mus? Non quod nos eorum simus vestigia secuti, 
sed quod illi de Divinis pradicationibus Prophe- 
tarum umbram interpolatee veritatis imitati sint. 
Pariter Tertullianus in Apologetico: Quis, ait, 
poetarum , quis sophistarum, qui non omnino de 
Prophetarum fonte potaverit ? Nec tantum istud 
testantur scriptores Christiani, sed ipsi etiam eth- 
nici de Platone, Aristotele, aliisque philosophis 
perhibent. Nam de Platone hoc docuit Numeni- 
us Pythagoreus, dicens, hunc non esse alium, 
quam Moysem atticissantem, hoc est Greca lin- 
gva loquentem , quemadmodum est apud Clemen- 
tem Alexand. 4b. 1. Stromat. et apud S. Justinum 
in Parenesi, et Apolog. 2. Pariter Hermippus 
apud Origenem Zb. 1. cont. Celsurn , et apud Jo- 
seph. Zjb. 2. cont. Zpíon. affirmat, Pythagoram 
Judaeorum dogmata transtulisse in. suam phildio- 
phiam. Aristotelem quoque illud, quod docuit, 
a Deo ex materia conditum esse mundum, Clear- 
chus ipsius discipulus, testatur accepisse a quo- 
dam Judzo apud Josephum /ib. 1. cont. 4fpion. et 
Eusebium i5. 9. Prepar. Evang. cap. 5. Omitto, 
que plura adhuc istius generis proferri possent-te- 
stimonia. | 


Ita- 


598 JJsagoge 


Itaque pudet, quosdam etiam ex nostris in 
sua Patrologia concessisse Protestantibus, Patres 
dogmata, qua tradiderunt, hausisse ex philoso- 

hia Pletonis , cujus vehementi tenerentur studio. 
Equidem hi deinde volentes effugere conclusio- 
nem, quam hinc fhciunt Protestantes, dicunt, 
Patres, quamvis adamaverint Philosophiam Plato- 
nicam, aique hoc ex fonte omnino biberint, que 
tradiderunt, istud tamen fecisse eos moderate. Non 
enim eo minus manet consequens, Patres doctri- 
nie Christiane admiscuisse philosophorum Genti- 
lium dogmata, nec proinde puram in eorum libris 
existere Apostolicam traditionem. ftaque nec eo- 
rum testimonia erunt certa ad demonstrandum, 
quid sit Apostolice traditionis. Nam dubium sem- 
per erit, quid ex fonte Christiane Religionis, et 
ex primzva institutione facta per Apostolos ; quid 
ex philosophorum fonte sumptum ab illis sit. Etiam 
illud Moderate, quod dicunt de Patribus, usis 
philosophorum dogmatibus in rem suam, si quae- 
ret Protestans ex his Patrologis, ut certis terminis 
definiant hanc, quam dicunt moderationem adhi- 
bitam a Patribus, nihil scient respondere, et de- 
prehendentur ;, hanc moderationem adstruxisse so- 

ummodo, ut videantur aliquid dixisse, quod pro- 
bare nesciunt. Sed neque Protestantes accusant 
Patres immoderationis hac in re. Multo igitur in- 
firmior est defensio Patrum per hos Patrologos, 
quam sit eorum per Protestantes impugnatio. 
Qui male defendunt, viotoriam tribuunt adver- . 
eario. 


Cum Patres eorum testes sint , que sunt tra- 

dita Ecclesie ab Apostolis, sequitur, ut hi vel vi- 

veve cum Apostolis, vel florere in Ecclesia eo tem- 

pore debuerint , quo per alios testes , qui cum Apo- 
sto- 


In notitiam Patrum. 59g. 
etolis vixerunt, percipere ea potuerint, que À posto- 
li Ecclesie tradiderunt, aut etiam si ab illis tempo- 
re distiterunt , tales ,fuerint, qui certum testimo- 
nium praebere potuerint de Ecclesia universalis 
fide, et institutis Religionis. Nam cum Ecclesia 
deficere nequeat, utpote adversus quara porte 
inferi pravalere non possint; omne illud , quod 
Ecclesia profitetur, et tenet, debet esse orthodo- 
xum, et ab Apostolis traditum: quoniam non ma- 
nente vera fide, nec ipsa Ecclesia perstitisset. Hoc 
est, quod etiam S. Augustinus /ib. 5. de Bapt. 
cap. 24. asseveravit contra Donatistas : Quod uni- 
mersa tenet Ecclesia, nec conciliis instituti, sed 
semper retentum. est , nonnisi auctoritate /Aposto- 
ica traditum rectissime creditur. Per succesgio- 
" nem nimirum aliorum post alios ea, que primo 
. tradita ab Apostolis sunt , semper propagata ulte- 
rius sunt. Nam et ii Patres, qui remotiores ab 
Apostolis fuerunt, Quod invenerunt in Ecclesia 
sunt verba ejusdem S. Augustini lib. s. cont, 
. Julian. cap. 9. tenuerunt ; quod didicerunt, do- 
cuerunt ; quod a Patribus acceperunt , hoc filiis 
£radiderunt. Quia vero, dum quaestio oritur pro- 
pter hereticos, controversiam moventes , quid sit 
ilius primevs fidei, quae per Ápostolos tradita 
Ecclesie est, vi majore pollent ad hos pudore 
confundendos, et redarguendos testimonia anti- 
quorum Patrum, idcirco, stricte loquendo, Pa- 
trum nomen, et appellatio, quoad traditionem 
Apostolicam solet tribui tantum antiquioribus Pa- 
tribus. Que antiquitas quousque se extendat, non 
est definitum. Communiter ejus finis in S. Bernar- 
do ponitur. Non tamen eo minus etiam qui pos 
hac etatem floruerunt, doctrina ad instruendam 
Ecclesiam excellentes , 8S. Thomas Aquinzs , e 

/ . 0- . 


Doo Jsagoge im notitiam Patrum. 


Bonaventura elogio Doctorum Ecclesia condeco- 
rantur. IMEMZJ 


Duo autem in Patre debent esse, preestans 
doctrina, et vitz sanctimonia: quorum utrumque 
qui non habet, in'Patrum numero non ponitur. 
Quibus enim doctrinà defuit , illi hanc neque 
tradere potuerunt: cum preestanti autem doctrina 
conjuncta probitas, et vite, sanctimonia facit, ut 
nullum dubiurm relinquatur, quin ea, quie probe 
cognita habuerurit , sincere in suis scriptis ad po- 
Steritatis memoriam propagaverint. Sed neque te 
stis esse potest orthodoxe doctrine, qui hanc 
ipse constanter non tenuit, et cujus doctrina rt 
petta est contaminata erroribus, atque eo minu, 
si etiam ab Ecclesia recessisset.. [taque neo Ort 
genes ,. cujus scripta multis affecta sunt erroribus, 
rec Tertullianus , qui manifeste etiam ab Ecclesia 
defecit, nec Eusebius fautor Arii, cujus grátia ne- 
quidem historiam suam sincere scripserit , queniad- 
modum demonstratum est supraTrolegomenorum 
cap. 1. $. 8. non habent locum inter Ecclesie Patres, 
tametsi quidam cum his eos copulent, sed haul. 
congruenter. Nec Clementis Alexandrini doctri- 
ma caret accusatione de erroribus, quemadmo 
'dum docet Benedictus XIV. in literis suis Ape 
. Stolicis, Matyrologio Romano prefixis, ejusqué 
Scripta etiam a Gelasio sunt relata inter apoctj- 
pha eo nomine, quod doctrine integritas ipsis 
deesset. Quos proinde neque ego positurus sum 
inter Patres Ecclesic, sed solummodo inter Scri 
ptores Ecclesiasticos , quod neque his fides in 
omnihus deroganda sit. 


601 


Patres Ecclesiae.. 





. Clemens I. Papa, et Martyr. 
OY o4. a E 
:: S. Cleniens . fuit patria Romanus. Hunc .Apo- 
olus Paulus.$uum coadjutorem: vocavit, ejusque 
jmen dixit,.scriptum esse inlibro Vite. Php. 
.V. 5. 8; Petro etiam in 'ejus Romana cathedra 
piscopali-suecesit, sed. non: proxime. Linus. énim, 
. Cletus eum? antecesserunt. .Ánno 91. à natali 
hristi evectus est ad cathedram , ut certiór ha- 
et chrenolopia.: Trajano Imp. julente deporta- 
is est in-Chersonesum Tauricam ad lapicidinas, 
; biennio post.anchora ad collum appensa in ma- 
' precipitatjis a. 100. a nativitate Christi. - 


Corinthi laici tumultuabantur adversus Pres- 
yteros, his molente& subesse. Inter Presbyteros 
itelligendus ipse etiam Episcopus. Primis enim 
ecclesie temporibus nomen Presbyteri etiam da- 
itur Episcopis. zfcf. 90. v. 17. 98. Presbyteri 
i hac causa sua recurrerunt ad Romanam Eccle- 
am. Clemens propterea duas «d Corinthios scri- 
sit epistolas. - Quae diu. credebantur esse deper- 
He. In Codice Ms. Bibliorum , quem Cyrillus 
ucaris Patriarcha Grecorum dono miserat Regi 
nglie circa.a. 1628. he" reperte sunt descriptee 
1 ejus calcem. Sed prima solummodo integra est, 
terius superest anterior pare. In priore Clernens 
orinthios a fastu révocat, quo turgentes prepo- 
tos suos contemnebant. In altera fit adhortatio 
l vitam sic instituendam, ut semper parati sint 
1 diem adventus Domini nobis ignotum , nectan- 
. tum 


602 Notitia Patrum. 


tum fugiendo malum , et sectando bonum, ve. 
rum etiam agendo poenitentiam pro delictis com- 
Inissis. 


Paucula hec duxi ex. Clementis Epistolis ex- 
cerpenda: .4postoli nostri cognoverunt per Domi- 
num nostrum Jesurn Christum, quod futura essst 
cóntentio de nomine Episcopatus. Ob eam ergo 
causam, perfectam pracognitionam ádepti, com 
stituerunt preedictos , et deinceps futures succes 
sionis regulam tradiderunt , ut oum ilk decessi 
sent, fmnisterium .aorum, ao munus ali viri 
probati exciperent. | Constitutos itaque .ab illa, 
vel deinceps ab aliis viris eximiis, censentientt 
üniversa Ecclesia , qui ineulpate ovili Christi mw 
nistraverunt cum humilitate, quiete, neo illibera- 
liter , quique longo tempore ab omnibua testimo- 
nium praeclarum reportaverunt , hos putamus ef- 
Jicio injuste dejioi.- - - F'jdemus enim , cuad vot, 
nonnullos honeste viventes ex administratione, 
quam inculpate , ac honorifice exequebantur , d- 
movistis. - - - Turpia sunt JDileoti, ac val 
£urpia , et Christiana conversatione indigna , aW 
diri firmissimam , et antiquorum Corinthiorum 
Ecclesiam propter unum, aut alterum  hominen 
contra Presbyteros seditionem movere. dtque à - 
rumor non tantum ad nos pervenit, sed ad ew 
quoque , qui a nobis alieni sunt animo, et se 
dentia , adeo, ut propter vestram -jnsipientiam 
etiam blasphernic) nomini Domini inférantur , ve 
bis autem periculum creetur. In Epist. 3. Quan 
diu sumus in hoc mundo , de malis, qua ges 
mus, ex toto corde resipiscamus , ut a Domino 
salvemur, dum khabernus tempus poenitentice. Pos- 
quam enim e mundo migraverimus , non amplus 


po? 


S. Clemene F. P. et M. | 605 


possumus ibi confiteri , aut ponitentiam adhue 
egere. . : 


Hs epistole Clementis , . jam sunt memorate 
supra Institutionum harum Part. IE. $. 19. facta 
etiam aliqua animadversione : pariter Canones Apo- 
stolorum octoginta quinque, et libri octo Con- 
stitutionum Apostolicarum , qui tamen Clemen- 
ti supposita sint: neque enim id sunt, quod se 
ferunt esse, utpote quorum tam Canonum, quam 
Constitutionum Apostoli auctores non fuerint, etsi 
non defuerint, qui hoc defendere conati sint: et 
quod ad Canones attinet, hos etiam Trullanum 

ncilium , aut potius ii, qui hoc Concilium e 
Grecis suo ingenio composuerunt (de quo adbuc 
sermo instituetur Part. II: $. 20.) pro veris habent 
canonibus Apostolorum. De his S. Isidorus Hi- 
spalensis apud Gratian. dist. 16. Can. 1. Canones, 
inquit, gui dicuntur zfpostolorum, quia eosdem 
nec Sedes /postolica. recepit, "neo Sancti Patres 
illis assensum praebuerunt pro eo, quod ab hare- 
ticis sub nomine Zpostolorum . compositi. digno- 
icuntur , quamvis in eis utilia inveniantur ; ta- 
men ab auctoritate Canonicá ,| atque Apostolica 
rorum gesta constat esse remota, atque inter 
zpocrypha reputata. Constitutiones quoque Àpo- 
itolorum a Gelasio P. in synodo Romana a. 693. 
nter apocrypha sunt relate. Ejusdem Clementis 
10mine inscripta ista preetereà prodierunt: AZiébrt 
lecem Recognitionum , quod Itinerarium etiam 8. 
Petri, vel ejusdem Petri disputatio cum Ápione 
iolet vocari , Epistoke septem partim Jacobo fra- 
ri Domini., partim aliis inscripte, insuper alie 
Epistole Decretales , Liturgia, et homilice unde- 
riginti. Que omnia nemo jam Criticorum dubitat . 
'5s€ nonnisi supposititia. Erat hereticis primo- 

| rum 


, 604 | Notitia Patrum. 


rum seculorum , atque etiam deinceps nimis usi- 
tatum, aliis, presertim viris in Ecclesia summe 
conspicuis, subtrudere suas merces, quo magis 
elios deciperent istorum speciosis nominibus: ne 
que mirum, cum hoc idem auderent quoad ipso 
etiam. Canonicos Nbros. . - ! 


OS. Ignatius Martyr. 






S. Ignatius post.Evodium , qui S. Petro Pris E 
cipi Apostolorum suocéssit proxime in, Episcopeta 
. Antiocheno, Episcopus erat Antiochenus. Trag 
no, dum confecto .bello Dacico .per Syriam. 

' Xisset exercitum contra Parthos; Antiochie [ger 
tius erat oblatus, et accusatus quod esset Chr- E 
stianus: quem Romam .misit,.pastum futurus 
ferarum ad delectationem populi. Sententiam cua 
gaudio excepit Ignatius, et pro ea Im | 
gratias egit , veluti pro. dono perfecte charitas 
erga Christum , quod adeptus per eum sit, m | 
vincula ferrea suscepit velut sibi honorifica. € 
ctus navi cum Smyrnam venisset, apud Polyar- 
pum Smyrnensem Episcopum, cum quo erat d- 
sScipulus.S. Joannis. Apostoli, permissus est 
quamdiu diversari, ad eumque salutandum vene 
rant Episcopi, Presbyteri et Diaconi Ecclesiarum 
Asie. Hinc navigatione continuata Troadem de 
latus est, ac deinde ulterius, donec pervenissé 
Romam. Smyrna quatuor scripsit, et misit ep" 
stolas, ad Ephesios, Magnesianos,  Trallenses 
et quosdam nactus e Christianis , qui Romam itt 
facturi erant celerius, etiam ad Romanos: tr? 
vero Troade, ad Philadelphios, Smyrneos, & 
Seorsim ad Polycarpum quoque; cui suam Ecdt 
siam Antiochenam commendaverat. His 
is 





S. Jgnatius Martyr. 605 


His velut sinceris, et germanis S. Tenatii 
pistolis non tantum Eusebius et S. Hieronymus 
b. de Scriptorib. Eccl. testimonium perhibue- 
int, verum idem etiam cognoscitur ex epistola 
. Polycarpi ad Philippens. ex S. Irenei /[ib. b. 
e Heres. cap. 26. ex Origenis Aormil. 6. in Luc. 
& Theodoreti Dialogo, Jmmutabilis, qui omnes 
istimonia protulerunt ex his epistolis, idque no- 
Hine Ignatii. Attamen easdem: velut spurias re- 
cerunt, Dalleus, Blondellus, Salmásius, Basna- 
fus, quamvis haberi vellent, pro summis, et 
Putissimis Criticis. Contra hos vero ex ipsis etiam 
fotestantibus earumdem Epistolarum authentiatn 
Mfenderunt, Isaacus Vossius, Jacobus Usserius, 
oannes Pearsonus, Hammondus, et Gulielmus 
«ve. Hujus, quem postremo loco nominavi, sunt 
erba ista Hist. Liter. Vol. 1. pag. 42. Et sunt sane, 
nquit de his Epistolis, prizncve pietatis, doctrince 

clesiastice ,et regiminis Episcopalis in ipsa dpo- 
folica Ecclesia vigentis testes luculentissimi. Hanc 
b causam acriter in eas insurgunt novatores, totis- 
Me viribus oppugnarunt .Blondellus , Salmasius, 
Malieus, doctissima novaturientium capita. In 
nglia secundum formam, quam sibi religionis: 
"mpserunt, alii sunt Episcopales, alii Presbyte- 
&ni, non recognoscentes auctoritatnm aliquam | 
piscopalem. Hoc istis erat, ut has epistolasTgna- 
O abjudicarent, quibus premerentur; illis vero, 
t' easdem assererent eidem Ignatio.  Quidguid 
»nfra te est, non est verum, dicebat jam etiam 
. Augustinus quodam in loco. Novatores et no- 
aturientes Cave vocavit eos, qui ab ipso dissen- .. 
rent, tametsi ejusdem essent, cujus ipse, refor- 
mte, ut eam vocant religionis. Numquid autem 
On ipse etiam, fuit ex novatoribus, et novaturi- 
tibus sequens!illa dogmata, quee sibi nova cu- 
4 ce 


606 Notitia Patrum. 


derunt ii , qui seculo decimo sexto reformatore 
religionis se vocaverunt ? 


Eet jam demonstratum harum Institutionum 
Part. I. pag. 126. testimonio Eusebii, Ignatium, 
singularum civitatum, quas in suo hoc itinere, 
ingrediebatur , Ecclesias esse cohortatum , ut sibi 
a pravis hzereticorum opinionibus caverent, & 
Apostolorum traditionibus tenaciter inhererent, 
et quas etiam ad certiorem posteritatis notitiam 
suo confirmatas testimonio, scriptis mandare ne- . 
cessarium duxerit. Hoc idem erat, cur istas etiam 
suas scripserit epistolas, ut eos, qui has lectur 
essent, in fide ab Apostolis tradita confirmaret 
Jamque is ipse finis, in quem has scripserat epi- 
stolas, documento est, ea, Apostoli docue- 
runt, et tradiderunt Ecclesiis, esse ad posterits- 
iis notitiam a Patribus mandata literarum mon» 
mentis, adeoque exstare traditionem Apostolice 
doctrine, cujus nobis testes Patres sint. Ejusmo- 
di traditionem rejecerunt, et rejiciunt sectatore 
Lutheri, et Calvini. Anne igitur recte abjicere 
potuerunt, et negare traditionem , quam credi 
et tenet Ecclesia Catholica? Mansitne ipsis pri- 
meeva fides, qui banc per Patres traditam repe 
diaverunt? In hoc vetusne institutum Ecclesie 
relinuerunt, vel se, ipse etiam Cave, in omni 
bus iis, in quibus religioni apud se aliam for- 
mam indiderunt , novatores, et novaturientes ex- 
hibuerunt ? 


. ium, quem dixi, scopum in suis epistolis 
Jgnatius habens, docet, unam esse fidem, et unam 
Ecclesiam , hortatur ad subjectionem exhibendam 
Episcopis, et Presbyteris, qui vero et ipsi sube 
cti debeant esse Episcopo. Nam hunc vinculut 

esse 


S. Justinus Martyr. 605 


e unitatis. Incidenter 8S. Trinitatis mysterium, 
Incarnationis, Christique divinitatem predi- 
». De Eucharistia quoque in epistola ad Ephe- 
s docet, Carnem kanc esse Servatoris nostrz 
su Christi, qu& pro peccatis nostris passa est, 
am Pater sua benignitate suscitavit. De iis ve- 
, qui fidem prava doctrina corrumpunt in ea- 
m epistola Si quis,.inquit, fidem Dei prava 
ctrina corrumpit , pro qua Jesus Christus cru- 
ixus est, talis inquinatus factus in ignem inex- 
wguibilem ibit, In epistola ad Romanos ingens 
tiendi, et moriendi pro Christo desiderium suum 

claraverat. mE | ü 


Preter illas septem epistolas plura adhuc 
nt, que $ub nomine ejusdem Ignatii prodie- 
nt, videlicet, Epistola ad Antiochenos , Episto- 

ad Heronem Diaconum Ecclesie Antiochene, 
ia rursus ad Tarsenses, alia ad Philippenses, 
ia ad Mariam Cassobolitem, alia ad Beatam Vir- 
nem Deiparam , alie dute deniquead S. Joannem 
'angelistam. Destituuntur vero he epistole omnes 
stimonio, quo suam probare possent authen- 
m: ex quo silentio merito rejiciuntur velut 
pposititie. Vita .S. Ignatii exstat apud Cotele- 
im in Actis Martyrum. Ipse etiam S. Polycar- 
tS habet epistolam, quam'scripserat ad Philip- 
mses spiritu Apostolico scriptam, et. prece- 
is Christiane vivendi plenam. 


S. Justinus, Martyr. 


S. Justinus Martyr Neapolim urbem Sama- 
& , olim Sichem dictam; natalem habuit, patre 
risco matus circa a. 103. ex ethnico fon est 
"n -Chri- 


6098 Notitia Patrum. 


Christianus, cum, quemadmodum ipse docet ia 
Dialogo cum Tryphone ad Dei cognitionem cu- 
piens pervenire, et apud philosophos hànc que- 
sivisset, nec assecutus fuisset. Nam primum se ait, 
operam dedisse cuidam Stoico ; sed quem reliquerit, | 
dum post longum tempus. nihilo plus de T'eo didi- 
cerit, quam jam antea sciverit. Ád Peripateticum 
deinde ivisse, ut ejus disciplinam condisceret: sed 
quem statim omiserit , cum is de pretio pro institu. 
tione secum pacisci voluisset, indignissimum qudi 
cans ipso etiam philosophi nomine.Ad Pythagoricum 
deinde se contulisse, ut se ei instruendum traderet; 
a quo vero receptus non sit, eo, quod musice 
geometrie, et astronomie expers esset, quae pli- 
lophus iste; in eo requisierit, antequam in suam 
disciplinam assumeret, et per eam deduceret ad 
. cognoscendum summum bonum, supremumque 
ens Deum. Tandem nactum esse Platonicum, .c 
jus doctrina valde delectatus sit, spemque ex é 
conceperit, se propediem Dei perfectam cogni 
tionem assecuturum. Ín hac cogitatione, et ad 
speculandum quid Deus esset, secretum quem. 
dam locum petiisse. Ibi a quodam sene vultu pre- 
dito gravi, et modesto interrogatum esse, quid 
in mente volveret, et cum indicasset, responsum 
ab eo tulisse, ne rem apud Philosophos -quere- 
ret, quam nuspiam nisi apud Christianos reper- 
turus esset ex Christi Evangelio. Cumque ad le- 
gendos Prophetas, horum, enim lectionem. sibi 
etiam ab illo sene commendatam esse, totum se 
vertisset, hinc ad Christi Religionem , verique 
Dei agnitionem perductum esse. | 

Tryphon erat Judaeus, cum quo dialogum 
hunc habuit Justinus, eum in finem, ut ex vt- 
ticiniis Prophetarum ei ostenderet, Christum, 
quem Christiani colerent, esse illum Messiam vere 

| quem 


6. Justinus Martyr. 60g 


em Judei sibi a Deo habebant promissum. Ex 
estina Justinus Romam concessit: ubi pro Chri- 
nis duas scripsit apologias: quarum primam 
ca a. 140. Antonio Pio, ejusque filiis, et Se-. 
ui Romano obtulit, alteram Marco Aurelio, et. 
1atui. In. priore, sed que in editionibus Ope- 
n Justini secundo loco solet poni, sanctitatem. 
onit Christiane Beligionis, . ejusque instituta. 
memorat, ut ad ea videnda, que viguerint in: 
mava Ecclesia, nebis etiam nunc Catholicis: 
isona, lumen clarissimum prebeant. Hujus.apo- 
ie ad hec ipsa videnda instituta partem :pro- 
i, Institutionum .harum Par. Z. Pag. 150. Do- 
preterea ,: quam. alienum ab sequitate sit, so— 
Christianos appetere, et persequi causa Reli- 
nis, dum omnibus aliis permitteretur colere, 
idquid vellent, etiam arbores, fluvios , montes, 
mures, feles; crocodilos,.: aliasque: plurimas 
itas animantes. In altera refellit crimina, quo- 
n Christiani insímulabantur , 'eaque repellit ve- 
meram calumniam, nec non retorquet in ipsos 
ntilium judices, .qui partim pueros, .partim im« 
"lles feminas : ad: tormenta raperent, atque. 
rendis cruciatibus adigerent ad ea de Christianis: 
ifitenda crimina ,. que palam, et aperte ipsi 
petrarent. Pudeg£ , ait, vos, pudeat , qua pa- 
9 facitis ,, éa-.iu homines innocentes conferre, 
guo vobis , ac diis vestris inharent , istis af- 
rere, quos ne-.Thinima quidern parte contingunt. 


Preter ea,. que jam memorata sunt, hec 
iuc sunt Justini opera: .EJenchus, sive Parc- 
is ad Grecos , Oratio ad eosdem Grecos.  Fi- 
n in his svadet in Chyistum. : Liber de Monar- 
a Dei. In hoc probat, Deum esse unum ipso- 
n gentilium philosophorum testimoniis. Qus 
Tomulus |. |. 89 .^ in- 


610 Notitia Patrur. : 


inter Opera Justini recenset Eusebius Z5. 4. H. EF. 
cáp. 18. et adhuc etiam supersunt. Liber, cuititu- 
]us Psaltes , et .Excerptorum de anima , et alius ad- 
versus omnes, quc unquam fuerunt heereses, quem 
commemorat ipse Justinus in sua priore: Apologíes, 
alteros autem recenset Eusebius cié. Joc. jam. nou 
exstant. Epistola ad Diognetum etiam gerit nomen 
Justini, sed dubitatur, sitne vere ipsius Justini ob 
stili aliquam diversitatem. In ea cáuse proponunm- 
tur, cur Christiani idola non colant. Et iam Epistola 
ad Zenam , etSerenum, ethica, hoc est moralem in- 


stitutionem continens , non habet omnes sibi suffra - 


: gantes Criticos. Questiones, et Responsiones ad 

rthodoxos , Quastiones Grecanice de Incorporeo, 
et deDeo, et deResurrectione Mortuorum , et ad' 
easdem Christiane Responsiones, .et si quee prete- 
rea proferuntur sub Justini nomine Criticorum p- 
dicio sunt pseudograpba. | ZEN 


Justinus fuit in errore de Regno millenario. 
Hujus auctor fuit .Papias discipulus S. Joannis: 
Apost. et condiscipulus S. Polycarpi, postea Hie- 
rapolitanus Episcopus in Syria, :in: quem incide- 
rat ex eo Ápocalypseos Cap. ao. s. 4. loco, ubi 
Sancti dicuntur regnaturi cum Christo mille an- 
nis, non rite intellecto. Investigabat diligentis- 
sime, et exquirebat, quid Apostoli tradidissent. 
Hinc factum est, ut quem errorem peperers 
suo ingenio, in eumdem induxerit etiam alios 
ipsum etiam Justinum, Ireneum, Tertullianum, 
et Lactantium, eo permotos, quod discipulus fuis- 
set Joannis Apostoli, et traditionum Apostolica- 
rum studiosissimus. Idem elucubraverat etiam li- 
bros quinque sub titulo: Expositio verborum Do- 
7hini quorum meminit Eusebius Zib. 5. H. E. cap. 
39. post S. Ireneum. dem Eusebius perhibuit, 
fuisse virum cetera quidem egregium , sed pr&- 


S. Justinus Martyr. 611 


ditum admodum mediocri ingenio. Hec opi- 
nio de Regno millenario in eo constiterat, quod 
juxta hanc crederentur Sancti ante diem judicii 
extremi non ituri ad celum, sed eo usque pio- 
rum animas in loco meliore, impiorum deteri- 
-0re detentum iri: post diem autem judicii im- 
piis ad inferos condemnatis, et ad supplicium 
seternum missis, Sanctos primum mille annis cum 
Christo esse regnaturos adhuc super terram ac 
nonnisi his transactis adscensuros ad celum. 


F.,.94 


77. Philastrio, et aliis. 


Dalleus lib. a. de Veterum Patrum usu Cap. 
$. ex hac opinione de regno'millenario, quod 
eam Papias, Justinus, lrenseus, pluresque alii 
habuissent , .instituit argumentur adversus Tradi« 

SUE 29 ^ t10- 


LL 


f 612 Notitia Patrur. 


tionem, quam nos profitemur preter Scripturas 
Canonicas. Verum est plures, et dam etiam e 
Patribus, videlicet Justinum, et Irenzeum fuisse 
istius sententie. At vero nos non illud. ponimus 
in Apostolica traditione, quod aliqui senserunt, 
et docuerunt, verum quod unanimi consensu tra- 
ditum est a Patribus, quod universa tenet Eccle- 
sia, quemadmodum ex testimonio S. Augustini 
in Isagoge supra producta, Dalleus clare videre 


potuisset. Tpse vero etiam Justinus ia Diaol. cum 


Tryph. num. 80. testabatur , hanc opinionem non 
fuisse omnium, Sed multos , eosque ex illo Chri- 
stianorum gengre, quod piam, et puram sequi- 
tur sententiam , regnum illud non agnoscere. Hoc 
itaque Dallei argumentum cujusnam , queso, ro- 
boris, est, atque momenti? Justinus cum sex so- 
ciis delatus a Crescente philosopho Cynico, quem . 
redarguerat ob turpem vitam, utpote gula, et li- . 
bidine infamem, a. Rustico Urbi Prefecto Rome 
a. 155. gladio percussus est. Habitum philosophi, 
quem antea gesserat, semper etiam postea reti- 
nuit, ut profiteretur, se etiam postquam Chri- 
stianus factus esset, esse philosophum, imo hunc 
nunc se esse, non antea fuisse. 


S. Ireneus Martyr. 


S. lreneus in Grecia natus circa a. 120.1 
Christi: natali, discipulus fuit S. Polycarpi, a quo 
in Galliam missus Lugduni sibi sedem fixerat, et 
Presbyteri munus gesserat, deinde autem etiam 
S. Pothino cujus inter Lugdunenses Martyres su- 
pra Part. [. Institut. pag. 147. facta mentio est, 
in Episcopatu successerat, omniumque Ecclesiarum 
Gallie veluti Princeps erat, easdemque singulari - 
- : stu- 


— "- 


S. lrencus Martyr. | 615 


estudio, et pietate rexerat, eamdemque Galliam 
tam perse, quam per Presbyteros suos, et Dia- 
conos Christiana Religione excoluerat. Dum au- 
tem inter Victorem Papam, et Polycratem Ephe- 
sinum, ceterosque Asie Episcopos controversia 
de celebratione Paschatis exorta fuisset , interve- 
nerat apud eumdemrn Victorem, ne sententiam ex- 
communicationis, quam jam parabat, proferre, 
emitteret. Que res quomodo se habuerit, jam 
expositum est supra Znstitution. Part. J. pag. 158. 


Serpebant eo tempore hereses, quie exorte 
jn Asia, jn Galliam quoque, Ttaliam, et alias 
Occidentis provincias irrepserant. Hanc ob causam 
libros quinque «composuit contra hereses,. ut 
Christi fideles muniret adversus illorum non so- 
lum errores, verum etiam technas: et ne deci- 
perentur, dum etiam heretici quique jactarent 
euam esse veram Christi Ecclesiam; docet, hanc 
nonnisi eam esse Ecclesiam, in qua Episcopi, ei 
presidentes descenderent ab Apostolis per suc- 
cessionem. Hanc autem successionem inprimis 
ponit in Ecclesia Romana , et in Cathedra S. Pe- 
tri ; cujus etiam Episcopos ad suam usque etatem 
recenset, qui Petro succedentes in ejus cathedra 
fRomanam rexerint Ecclesiam. 7Maximce , sunt il- 
lius verba lib. 5. cap.. 3. et antiquissimo; omni- 
busque cognitae e gloriosissimis duobus  |fpostolis 

,J'etro, et. Paulo Rome fundata , et institutae Ec- 
clesice eam , quam habet ab 4fpostolis traditionern, 
et annunciatam hominibus fidem per successionem 
«Episcoporum pervenienter usque ad nos indican- 
£es confundimus omnes eos, qui quoquo modo, pra- 
terquam oportet , colligunt. 44d hanc etiam Eccle- 
eiazÉm propter potiorem principalitatem necesse est 
omnes convenire Ecclesias, hoc est eos, qui sunt 


28 99 — 


614 Notitia Patrum. 


undique fidele. Alterum characterem vere Fc- 
clesi& constituit in Traditione Apostolica , ejusque 
intemerata conservatione, una etiam declarans, 
ubi hec quaerenda tit. Quid enim? sunt iterum 
ejusdem lrenei verba libro eodem, cap. 4. Ete 
de aliqua modica questione disceptatio esset, non- 
ne oporteret in antiquissimds recurrere Ecclesias, 
in quibus Jfpostoli conversati sunt , et ab eis de 
praesenti guosstione sumere , quod.certum, et re 
liquidum est? Quid autem si neque .dpostoli qui- 
dem. Scripturas reliquissent nobis , nonne oporte- 
ret ordinem sequi Traditionis, quam tradideruni 
iis, quibus committebant Ecclesias? Cui ordina- 
tioni assentiunt. multe gentes barbarorum ,' eo- 
rum, qui in Christo credunt , sine charta, e 
atramento scriptam habentes per Spiritum in cor- 
dibus salutem, et veterem traditionem diligenter 
custodientes. Notam vere Ecclesie ponit demum 
8. Ireneus in miraculis, et prodigiis, quee in Ec- 
clesia Catholica fierent innumeràábilia: siquidem 
non sit dicere numerum gratiarum , sunt illius 
verba, quas per universum mundum Ecclesia a 
Deo accipiens in nomine Christi Jesu per singv- 
los dies in opitulationem gentium perficit: que 
vero apud haereticos non reperiantur nisi falsa et 
ad decipiendos alios ab ipsis composita. Non 
enim cacis , ait l. 3. c. 91. possunt donare visum, 
neque surdis auditum, neque omnes dasmones e- 
Jugare, preter eos, qui ab ipsis immittuntur: 
videlicet inducendo, ut se simulent a daemone 
obsessos. 


S. Irenei plura adhuc erant Opera, que ve- 

ro jam non supersunt, nisi fortasse in quibus 

dam latebris, e quibus plura nostra etiam me- 

moria protracta sunt, qu& putabantur e per- 
ita. 


S. Irencus Martyr. 615 


dita. Quedam tantum fragmenta horum super- 
sunt apud Veteres Scriptores. Sic Eusebius 5Zi5. 
.5. H. E. cap. 30. Epistolee ad Florinum scripte ab 
Yreneo partem notabilem exhihet. Hec titulum 
habuit de Monarchia , seu, quod Deus .non sit 
conditor malorum. Florinus erat Presbyter Roma- 
nus, et lrenao notus, quem apud S. Polycar- 
pum, ut ipse testatur in hac epistola, viderit. 

eflexerat autem postea a recta doctrina, duo re- 
rum principia, et duos deos ponens, alterum 
auctorem bonorum, alterum malorum. Hunc ei 
errorem eximere studuit Ireneus hac epistola, 
.obtestans ipsum etiam per memoriam Polycarpi 
sui magistri, qui si hoc audivisset, more suo ta- 
lia audiens, a recta fide dissona, aures obturatu- 
rus, et.exclamaturus fuisset: Deus bone, qua 
me in ternpora reservasti, ut hec sustinerem ! Ex 
Commentario de Ogdoade , sive de, octonario Ae- 
,onum numero, quem lreneus pariter composue- 
rat, et ad Florinum, miserat cum in istud quo- 
que Valentinianorum commentum preceps ivisset, 
.-ut hominem ad sanitatem revocaret, refert idem 
. Eusebius cit. Joc. istam subscriptionem huic Com- 
mentario appositam ab Ireneo: .fdjuro te, qui 
£ranscripseris hunc librum per Dominurn nostrum 
Jesum Christum , et per gloriosum ejus adventum, 
.án quo judicaturus est vivos , et mortuos , ut con- 
Jeras, quod transcripseris, et diligenter emen- 
des ad exemplar, ex quo transcripsisti , utque 
adjurationem istam. similiter transcribas , et co- 
dici tuo inseras. Hoc documento est, quantam 
Patres gesserint curam, ne eorum scripta vitia- 
rentur, et ne his ii, qui corrumpebant, et per- 
vertebant orthodoxam doctrinam; abuti possent. 
'S. Ireneum in persecutione Severi diversis tor- 
mentis excruciatum occubuisse Martyrem cum 

omni 


616 Notitia Patrum. 


omni fere sus civitatis populo tradit "Gregorius 
Turonens. lib. 5, cap. 39. Martyris elogio eumdem 
etiam ornavit S. Hieronymus in /sa. cap. 64. & 
Auctor Question: ad Orthodoxos inter Opera 8. 
Justini. Ad a. 201, refertur ejus obitus. 


S. Cyprianus Episcopus Car 
thaginensis et Martyr. 


S. Cyprianus, qui et Thascius in Áctis eui 
martyrii a Pontio, ejusdem Cypriani Diacono, 


confectis, vocatur, in África natus est, num Ciar-. 


thagine non satis certum est, eo quod epistola sos 
$6. urbis hujus mentionem faciens, tantum in hac 
se baptizatum esse dicat, et quam idcirco quovis 
alio loco sibi letiorem predicet propter lumen fi- 


dei, quod ibi aspexerit. Fuit ordinis Senatoril, . 


et in magno apud omnes honore, literisque cum 
alis politioribus, tum etiam philosophia instro- 
ctus, Carthagine etiam eloquentiam docuit. Per 
Caecilium Presbyterum Carthaginensem: ad Redi 
gionem Christianàm perductus est: quem poste 
non jam ut amicum, sed tanquam nove vitze sue 
parentem singulari veneratione semper prosecutus 
est, cujus etiam nomen sibi assumpsit, dictus 
deinceps Cecilius Cyprianus. Christianus factus 
facultates suas, quibus abundabat, pauperibus 
distribuit, solitusque antea laute vivere, et splen- 
dide , aliam parce, et frugaliter. vivendi rationem 
iniit : cumque in Sacris literis , quarum se lectio 
ni totum tradidit, vidisset laudari castimoniam, 
et continentiam, statim inter fidei rudimenta prr 
ma nihil aliud crédidit, Deo dignum, quam si 
continentiam tueretur, quemadmodum his ipsi 
vere 


i$. Cyprianus. 617 


verbis seriptum est a Pontio in ejus vita. Anno 
circiter 246. a. natali Christi illius ad Religionem 
Christianam conversio contigit. | 


Talis viri , calcáta superstitione gentili, transi- 
tus adChristianam Religioriem dici non potest, quam 
male affeceritGentiles, ét quem non suffecerant prius 
setis laudare, et honore prosequi, hunc deinde la- 
cerabant omnibus contumeliis , ac jam non Cypria- 
ni verum Copriani nomine vocabant , a Greeco Kérees, 
quod stercus, et fimum significat. Jem altero post 
susceptum Baptismum anno, a Donato Episcopo 
ordinatus Presbyter est:' post hujus vero mortem, 
quee anno 248. contigit , eidem in Episcopatu suc- 
cessit ab universo popüld postulatus, ipso vero 
óbluctante, et in latebras: se se abdente. Ánnus 
intercesserat, et illa sevisstma persecutio, a Decio 

excitata , eruperat. In hac vi, et (metu tormen- 
torum .atrocissimorum multi Christiani abnegave- 
rant Christum. — Sedata tantisper persecutione, 
actum est de condigna poenitentia his imponenda, 
ne vel facilitate venize , si rursus persecutio facta 
esset, proniores fierent ad Apostasiam , vel ne ab 
. agenda ipsa poenitentia nimio illius rigore deter- 
rerentur. Hoc eodem tempore schisma fuit exci- 
tatum Carthagine dictum Felicissimii, et Rome 
Novatiani. In his omnibus magne erant partes 
 Cyprieni. His vero de rebus, et pluribus aliis 
actum Jam est supra Znstitut. Part. I. $. 25. 24. 
27. 28. De controversia quoque Baptismusne va- 
leret, si is administratus esset ab heretico , quam 
ipse etiam aliquando credebam intercessisse, ad- 
modum gravem inter Stephanum Papam, et Cy- 
priaenum;, pariter jam egi Institutionum earumdem 
mearum Part. J. $. 38. brevius, quod, hoc idem 
érgumentum jam tractaverim, etiam plenius Dis- 
| sere 


618 Notitia Patrum. 


sertatione mea quinta . in. Selecta. argumenta Hi- 
storie Ecclesiastice.. Ipsum. quoque martyrium 8. 
Cypriani enarravi Part..J. Institut. mear. $. 29. 


Opera, qus S. Cyprianus elucubravit, sic 
laudavit S. Hieronymus Zbro de Scriptorib. E-- 
clesiast. ut ea sole clariora esse dixerit. Omnium 
tamen inter. hzc eminet. über de. Unitate Eccles. 
Hunc composuit adversum .eos, qui schisma eo 
tempore Carthagine, et Rome fecerant, dumque 
Novatianus Bomansz Ecclesie Pontificatum inva- 
sisset, et tam literis, quam satellitibus suis ia 
emnes partes dimissis cunctos ubique locorum 
Episcopos a communione cum Cornelio , legitime 
electo Pontifice, abstrahere, in suasque ! 
adducere conatus fuisset. Docet igitur in hoclibro 
Cyprianus, quod, quemadmodum unus Deus est, 
et una fides Christi, ita etiam una tantum Eccle- 
sia sit: extra quam qui sunt, omnes amittant sa- 
lutem. Hareses autem, et schismata subvertere 
fidem, veritatem corrumpere , scindere unitatem. 
Eos, qui se istis jungunt, decipi per errorem; 
inde autem, quod ad.veritatis originem non re- 
deant, nec caput querant , nec Magistri coelestis 
doctrinam servent, et quo tractatu longo , atque 
argumentis haud opus sit. Siquidem probatio «d 
fidem facilis sit compendio veritatis. Nam Demi- 
num Petro dixisse: Eft ego dico tibi: Quia tue 
JPetrus, et super hanc Petram «edificabo HEeclesi- 
am meam, et iterum: JPasce oves meas. ltaque 
Christum super hunc unum «:edificasse Ecclesiam 
suam, et huic oves suas dedisse pascendas. lg 
tur eum, qui hanc Ecclesi& unitatem non tenel, 
non tenere fidem; qui Ecclesie renititur , et re- 
sistit, qui cathedram Petri deserit non. esse in 
Ecclesia ,: non tenere legem Dei, mon tenere 

: Pa- 


b 


S. Cyprianus. 619 


"atris, et Filii fidem, non tenere vitam et $sa- 
utem. | 


Hoc tam luculentum Cypriani testimonium 
le necessitate conjunctionis cum Cathedra Petri, 
ta ut nisi quis huic conjunctus sit, non sit in Ec- 
lesia Christi, utpote quam is supra Petrum &di- 
lcaverit, et cui suas oves tradiderit pascendas 
'um omnes configit hereticos, et schismaticos, 
»er heresim et schisma separatos a Cathedra Petri, 
Xt Ecclesia Bomana, tum Protestantium etiam ver- 
,erat oculos. Cujus tantam lucem cum ferre non 
)ossent , eo se receperunt, ut dicerent, a nobis 
-atholicis hunc Cypriani locum esse foede inter- 
»olatum, ad fulciendum per egregiam fraudem 
Romani Pontificis Primatum. Hunc locum jam, 
ractavi Dissertationis mec IV. in Select. Argu- 
nenta Hist Eccl. $. 3. Quod autem ibi dixi, etiam 
Jaluzium, et Latinium sensisse hec verba ex mar- 
(ine, cui fuerint apposita ex aliis ejusdem S. Cy- 
oriani Operibus, intrasse in hunc etiam ejus l 
rum de Unitate Eeclesie , eo, quod in quibus- 
lam antiquis Mss. desint, hec ipsa quadam Mss. 
i£ hi dixerunt, non sunt quedam sed solummo- 


^ 


lo unum Parisiense est, dum omnia cetera tam  . 


Mss. quam typis edita omnino locum hunc habent 
ntegre SiCaveus, qui hanc censuram post alios sui 
reneris criticos feeit in Historia sua literaria in Cy- 
riano juxta leges Critice. judicare voluisset, po- 
uissetne unius Mss. Parisiensis auctoritatem ante- , 
;)onere auctoritati omnium aliorum Codicum tar 
Mss. quam typis editorum ? Egregiam Pontificio- 
rum fraudem hanc vocavit, qua hsec interpolatio, 
ut ipsi arguunt, facta sit. lr Dissertatione VII. 
mea im Selecta argumenta Hist, Eccl, pag. 281. 
produxi, quid duo Justelli pater Christophorus, et 


lius 


6so Notitia Patrum. 


filius Henricus , sectatores Calvini, in sua editio- 
ne Canonum fecerint, deprehensi in fraude insi- 
gni. Unde licebit suspicari, nec temere, in ipso | 
etiam hoc Parisiensi Ms. hunc looum Cypriani dees- 
se non aliunde, quam per egregiam fraudem quo- 
rumdam e Calvinianis, ad auferendum, quod ipsos 


configeret. ! 


Pergit deinde ulterius S. Cyprianus in ho: 
argumento de Unitate Ecclesie: At Primatus Pe- 
tro datur, que ipsius Cypriani esse, non per in- 
terpolationem ei data jam nemo etiam ex Prote- 
stantibus in dubium vocat, ut una Christi Ecch- 
sia, et Cathedra una monstretur. Et — Pastores 
sunt omnes, et grex unus ostenditur, qui ab /fpo- 
atolis ominibus unanimi consensione pascatur, ut 
Ecclesia Christi una monstretur. - - - Quam un- 
tatem firmiter tenere , et vindicare debernus, ma- 
&ime Episcopi, qui in Ecclesia. presidemus , wd 
Episcopatum quoque ipsum unum, atque indisi- 
sum probemus. Nemo fraternitatem rnendacio fal- 
lat , nemo fidei veritatem perfida prevaricatiom 
corrümpat : Episcopatus unus est, cujus a singula 
in solidum pars tenetur. Ex hisultimis verbis Febro- 
nius, et qui illius sententiassectantur, etiam post, 
quam has Febronius ipse jam revocasset , sibi s* 
sertionem fecerunt, potestatem esse equalem Epi- 
6coporum omnium. Adversus hanc assertionem, 
quam hi fundarent, in his Cypriani verbis agit 
Dissertatio IV. mea tota in Selecta argumenta 
Hist. Eccl. et nisi me fallunt omnia, planum f 
cit verum horum verborum sensum et significatio- 
nem, Febronianos:autem nequidem habere inte- 
ligentiam horum Cypriani verborum. Siquidem 
J$ non dicat, singulos Episcopos tenere totum so- 
lidum, sed tantummodo partem in solidum. Chr 

| stus 








4$. Cyprianus. 631 
itus. soli Petro, per hec verba: Pasce ovesmeas, 
et in Petro Romano Pontifici pascendi, regendi, 
ac gubernandi universalem Ecclesiam plenam 
Ltestatem tradidit, quemadmodum est in Fidei de-- 
Bnitione, facta a Concilio Florentino cecumenico. 
De ceteris vero Episcopis ipse etiam S. Cyprianus 
Epist. 55. ad Cornelium Papam dixit: Singulis 
Pastoribus portio. gregis adscripta est, quar 
regat unusquisque , et gubernet.. Dum fidei do- 
gma est, utpote definitum etiam per Concilium 
Florentinum cecumeénicum , Bomanum Pontificem 
tenere Primatum' jurisdictioni& .supra universam 
Ecclesiam ; estimet, velim ,. unusquisque, possit» 
ne cum hoc consistere contraria Febronianorum 
asseriio de eequalitate potestatis, et jurisdictionis 
omnium Episcoporum. mm | 


Preter ilum lhbrum de Ünitate Ecclesie, 
nullo pretio magis estimabilem est Cypriani alter 
liber de Habitu F'irginum. In hoc agit de iis vir- 
Binibus, .qua postquam Christo suam virginita- 
lem sacrassent, tamen postea vanitatem sectata$ 
essent per ornamenta. véstium , fucosque- faciei 
et capillorum. : Istas monet , et hortatur, ut ser 
vent , quod. esse coeperunt, et quod future in 
ceelo sint. Tertius Cypriani liber est de .Lapeis. 
Hi intelliguntur lapsi, qui in persecutione a e« 
cio excitata, Christianam Religionem abnegarunt. 
De qua Cyprianus, Dominus, ait, probare farni- 
liam suam voluit: et quia traditam nobis divini, 
£u& disciplinam pax longa cerruperat , Jacentem . 
fidem censura celestis erexit, ét cum peccatis no- 
stris amplius mereremur , Dominus sie cuncta 
moderatus est, ut exploratio potius , quam perse- 
cutio videretur. Quam multi, et quanta procli- 
vitate eo tempore sint lapsi, est jam supra de- 

monu- 


622 Notitia Patrum. 


monstratum Part. a. $. 24. ipsius etiam Cypriani 
verbis. Idem et poenas memorat, quibus ii, qui 
Christum abnegarunt, divinitus affecti sint. Quem- 
dam ait, post abnegatiohem im perpetuum obmu- | 
tuisse; mulierem , cum idem fecisset, statim fu- 
isse, a d:eemone correptam , et adeo cruciatam , vt 
lingvam dentibus laniare non prius destiterit, quam 
etiam anima ei elisa fuisset ; ajteram feminam cum 
Cypriano offerente. sacrificium ,' ejusdem abnega. 
tionis affecta crimine, ausa esset ad sumendum 
Christi corpus accedere, palpitantem corruisee, et 
subita morte interiisse. Infantulam, cujus paren- 
tes se:sein fugam conjecerant in eadem perseca- 
tione,.esse a nutrice portatam ad magistratum, 
ubi aliquid de libato idolis vino 'ei ad os instifls- 
tum sit. Hanc postea a parentibus ad Eeclesisml 
portatam esse: dum autem Diaconus calicem con- 
secratum fidelibus bibendum dedisset , jamque 
prius eadem infantula se impatientissime, cumque 
magno ploratu jactasset, appropinquante Diacono 
faciem in adversam pàártem torsisset, atque label- 
lis. pressis calicem recusasset , Diaconus autem 
quamvis reluctanti aliquid ex eo instillasset ad os, 
hoc ab infantula cum singultibus redditum esse. 
dn corpore, subjecit huic narrationi S. Cyprianus, 
atque ore violato Eucharistia permanere non pe- 
tuit. ZEN | 

Quartus est de Oratione «Dominica. Primum, 
docet, quiz sit excellentia istius precationis , ut- 
pote quam Christus ipse nobis tradiderit, et quam 
pronunciando Deum Patrem Filii verbis prece- 
mur. Exponit deinde: omnium, qua per hanc 
petuntur, sensum: demum docet, quas dote 
^ Oratio habere debeat, ut Deo accepta sit. Quin- 
tus ad Demetrianum. Hic ethnicus erat, qui, ut 
conjectura est, magistratum aliquem vel ipse, vel 

. ] e pe 


S. Cyprianus. 625 


enes hunc officium saltem aliquod 'gesserit, et. 
Christianis imputaverat adversitates, qu: plures 
eo tempore contigerunt, ut pluviarum defectus, 
atque hinc secuta inedia, et fames, morbi con- 
tagiosi, nec non bella. Cyprianus auteni. accusa- 
tionem refellit, docetque non recte ista conferri 
in Christianos ; siquidem ejusmodi incommoda 
etiam evenerint, antequam coepissent essé Chri- 
stiani, sed accidere hec ex causis, etiam natura- 
libus: denique, si Deus his &dversis rebus utere- 
*tur ad homines puniendos , his poenis causam 

rebere non Christianos, sed Gentiles ,' eo quod - 
beum verum non agnoscerent, nec colerent, at- 
que ideo his a Deo plecterentur; ut adinoniti di- 
scerent eum 'agnoscere. Sextus de vanitate Jdo- 
lorum. Hunc librum his verbis incipit: Quod ido- 
la dii non sint, et quod Deus unus. sit, et quod 
per Christum salus credentibus data ' sit... E qui- 
bus velut inscriptis fronti libri, intelligitür, quid 
sibi proposuerit Cyprianus tractare in hoc tibro. 
Septimus de Mortaüitate, hoc est de pestilentia, 
quz grassabatur, ipsosque etiam Christianos gra- 
vi terrore perculerat, et contristaverat. Quorum 
animos erigit, et confirmat , monstrando , ubi il- 
lud sit, quod Christianus quarat, et quo festi- 
nare debeat. Docet, ejus esse timere rhortemi , qui 
nolit ad Christum ire: ejus vero esse, nolle ire 
ad Christum, qui non cretlat se cum Christó re- 
gnaturum. Octavus "de "Opere, et Eleeinosyna. 
In hoc docet, Christum postquam vulüera ríostia 
sanasset, et venena serpentis antiqua exstinkisset, 

recepisse , ne rursus jn peccata relaberemur. 
Da vero istud non observemus,. Christum sua . 
benignitate nobis ea etiam ratione prospexisse, 
ut quibus peccatorum sordibus denuo inquinare- 
mur, bas per eleemosynam eluere, et exuere 


TA Ae 


624 | Notitia Patrum. 


possemus. Hoc plelatis remedium omnibus esse 
necessarium , siquidem nemo sit, qui dicere pos- 
sit, se non peccasse. . Docet, divites, qui me- 
tu paupertatis duri erga pauperes,. et tenaces 
essent , paupertatem, quam timerent., sibi accer- 
sere. Nam. esse scriptum: Qui dat pauperi , non 
indigehit : ;qui despicit, deprecantem,,. . sustinebit 
penuriam. Proverb. 28. v. 27. JMetuis, ait, ne 
patrimonium tuus forte deficiat, si operari ex eo, 
largiter cceperis: et nescis miser, quid dum times, 
ne res familiaris deficiat , vita ipsa., e£ salus de- 
Jicit: et dum, ne quid de rebus tuis minuatur, 
a£tendis, non respicis, quod ipse minuaris, ama- 
tor magis mammonc , quam animo tuc, ut du, 
times , ne pro te patrimonium tuum perdas, ipse 
pro patrimonio tuo pereas. - 00a ! 


Nonus liber S. Cypriani est de ono patientia. 
In hac sitam. esse docet sapientiam hominis Chri- 
stani, in cujus imitationem et exemplum Chri- 
stum proponit. ZZujus, inquit, patientia, fra- 
ires dilectissimi , in persecutionibus , et passioni- 
bus nostris cogitemus , hujus adventui plenum ez- 
spectationis obsequium pra&beamus. Ex quo etiam 
intelligitur, Cyprianum composuisse hunc librum 
ad Fideles confirmandos inter persecutiones, et 
quecunque inciderent adversa. Decimus de Zelo, 
et livore. In hoc invidentiam demonstrat. esse ra- 
dicem omnium vitiorum , sed neque hanc posse 
consistere cum amore, quo debemus proximum 
prosequi , quemadmodum nosmetipsos. Invidum 
esse sui ipsius carnificem, utpote qui invidendo 
alteri seipsum dilaniet. Proponit, que cogitanda, 
et meditanda sint homini adversus stimulos invi- 
die. Paradisum, ait, cogita, quo Cain non im- 
greditur , qui zelo fratrem peremit. | Cogita ca- 

leste 


S. Cyprianus. | 4625 


regnum , ad quod nonnisi concordes, atque 
4mes Dominus admittit. Cogita quod fü 
hi soli possint vocari, qui sint pacifici, qui 
ntate celesti, et lege Divina ad similitudi- 
Dei Patris , ct Christi respondeant adunati. 
ecimus ad Fortunatum de Exhortatione Mar- 
;, ad ipsiusque Fortunati petitionem instante 
ecutione. Quasi ob stili diversitatem quidam 
' librum abjudicare voluerunt S. Cypriano. 
ra autem alii, et melioribus argumentis eum- 
S. Cypriano asserunt. Ultimi sunt libri ejus- 
Cypriani Zestzmoniorumzn adversus Judaeos. Ad 
inum hos misit, cujus etiam rogatu eos com- 
üt. In horum primo demonstrat Judeos ex- 
ise sua culpa ex iis, que ipsis erant promis- 
in eorum autem locum successisse Christianos, 
fide Dominum promeruerint, et assumpti ex 
erso orbe terrarum , omnibusque gentibus 
In altero, venisse Christum, qui prenun- 
us per Scripturas sit, omniaque illa impleve- 
que de eo, ut agnosci posset, erant predi- 
in iisdem Scripturis. In tertio quoddam sum- 
ium est eorum, que Christiano observanda 
, et proceditur per omnia preceptà morum 
( idoneis testimoniis ex Scriptura. Horum 
orum exemplaria non. ubique accurate conve- 
it , sed in quibusdam plus in aliis minus est. 
quo in dubium vocatum est, num ea, qua 
. comparent in omnibus exemplaribus, ipsius 
riani genuina sint. | 


Preter hec sunt adhuc S. Cypriani tres, et 
iginta epistole , non tamen omnes ipsius Cy- 
ini, sed quadam etiam inter istas aliorum ad 
Zyprianum. Sed neque omnes genuinse. Jam. 
' Rufinus in apologia Origenis testabatur libros 
l'omulus f£. 0 Cy- 


626 Notitia Patrum. 

Cypriani adulteratos esse. Sunt he potissimum 
ere epistole , in quibus tractatur de rebaptizandis 
hereticis, numero sex. De his jam egi Disserta- 
tione V. mea in Selecta argumenta Hist. Eccl. j. 
6. Inter has, in serie quinta, et septuagesima, 
. est Firmiliani Episcopi Cesaree Cappadocia ad Cy- 
prianum adversus Stephanum Papam. Hanc quo- 
que esse confictam nonnisi a Morello Calvanists, 
qui eam, quasi a se repertam, primus edidit, 
credo me, eodem Dissertationis: istius mez loco 
patefecisse non fucatis argumentis. Poterat etiam | 

ic videre, Caveus, quorum soleat esse egregia 
Íraus in supponendo. 


Ex ceteris autem Epistolis, quse sunt ipsius 
Cypriani germane , permulta se offerunt ad cogno- 
scenda instituta Religionis, qus setate Cypriam 
vigebant in Ecclesia. In Epistola sua quarta mo- 
net Presbyteros, et Diaconos, ne eodem tempo- 
re plures accederent ad Confessores in carceribus 
positos, ne forte intrandi ad eos facultas denege- 
tur. Consulite ergo, sunt illius verba, ef provi 
dete , ut cum temperamento hoc agi tutius possil, 
ita ut Presbyteri quoque, qui illic apud Confte- 
sores offerunt , singuli cum singulis Diaconis per 
vices alternent , quia et mutatio personarum, €i 
vicissitudo convenientium minuit invidiam. 
in ipsis carceribus, in gratiamque dumtaxat ec 
rum, qui in his tenebantur , facta sit oblatio, pro- 
inde cernitur institutum etiam privatim offerendi 
non recentius esse, sed exstitisse jam in primev 
Ecclesia. Ad eosdem Presbyteros' et Diacono: 
Epist. 57. scripsit S. Cyprianus, ut eorum, qui 
martyrio affecti ex vita decederent, adnotent dié 
obitus, Ut commemorationes eorum , inquit , in- 
ter memorias JMartyrum celebrare possimus : lw 

. dat- 








S. Cyprianus. . 623 


datque Tertullum, qui jam hoc inceperit facere. 
Et celebrentur ait, hic a nobis oblatipnes , et sa- 
crificia ob commemorationes eorum , qua cito vobis- 
cum Domino protegente ,  celebrabimus. | Scripse- 
rat e suo secessu in persecutione. Itaque memoria 
Martyrum , idque cum oblationibus, et sacrificiis 
jam etiam ea etate obtinebat in Ecclesia. Episto- 
ja nona ad Clerum Carthaginensem, minatur 
Presbyteris, qui lapsos in persecutione ad com- 
munionem receperant nondum expleta poeniten- 
tia, et contra suam prohibitionem , se usurum ea 
admonitione , quam ipse Dominus preceperit, se- 
que prohibiturum illos offerre. Poena hec voca- 
ri solet suspensionis, dum ab exercitio sui mune- 
ris inhibetur Clericus. 


Á 


In epistola 66. ad Presbyteros, et plebem 
Furnensem scribit se, et collegas Episcopos gra- 
. viter esse commotos, dum audivissent, Gemi- 

nium Victorem, de seculo excedentem, consti- 
tuisse Geminium Faustinum curatorem sui testa- 
menti adversum id, quod jam pridem in Episco- 

orum eoncilio statutum fuerit: siquidem Sacer- 
dotes, et Clerici nonnisi altari, et sacrificiis de- 
servire, atque precibus, et orationibus vacare 
debeant. Quoniam igitur, inquit, Episcopi an- 
£ecessores nostri religiose considerantes ,' et salu- 
briter providentes censuerunt , ne quis frater ex- 
cedens ad tutelam , vel curam Clericum nomina- 
ret, ac si quis hoc fecissel, non ufferretur pro eo, 
nec sacrificium pro dormitione ejus celebrare- 
£ur - - - ideo non est, quod pro dormitione ejus 
apud nos fiat oblatio, aut deprecatio aliqua no- 
mine ejus in Ecclesia frequentetur. Cur vero pre- 
. ces pro vita functis, et oblationes, si nulle poe- 
. ne purgatorii, quemadmodum sibi Confessio Au- 


4o * gu- 


s 


628 Notitia Patrum. 


gustana, et Helvetica constituit , dum àd prima- 
vam puritatem, quemadmodum venditabant , apud 
se revocarunt Religionem? In hoc eaedem Con- 
fessiones Cypriano redarguuntur etiam Apist 52. 
ad Jntonianum: in qua cum disparem sortem 
memordásset eorum , qui ex hac vita excedunt, 
deinde, [iud est , inquit, statim fidet, et vir- 
lutis accipere mercedem ; aliud pro peccato lon- 
go dolore cruciatum emundari , et purgari diu 
igne. Epistola 57. ad Cornelium Papam, post- 
quam ei de confessionis gloria gratulatus esset, 
postea, JMemores, ait, nostri invicem; simus, 
concordes , atque unamines : utrobique pro nobis 
semper oremus, pressuras, et augustias mutua 
charitate relevemus ; et si quis isthinc nostrum 
prior. Divine dignationis celeritate pracesserit, 
perseveret apud Dominum nostra dilectio ; pro 
fratribus , et sororibus nostris apud rnisericordi- 
arn Patris non cesset oratio, Qui ab Cornelio pe- 
tiit, uL si prior ex hac vita excederet, ibi etiam 
apud Dominum non cessaret orare pro fratribus, 
et sororibus , idemque se pollicitus est facturum; 
is profecto credidit et Beatos, in celo erare Deum 
pro viventibus, atque his illorum orationes pro- 
desse. lec fides obtinet etiam nunc in Ecclesia 
Catholica. Confessio autem Augustana, et Helve- 
tica hanc apud se rejecit, dum primsvam, quem- 
admodum ajebant, puritatem Religionis sibi in- 
stauravissent. Hec igitur ejusmodi erat purificatio, 
ut per eam dogmata fidei et instituta eliminata 
sint, qua habuit Eeclesia jam a primordio. 


Epistola S. Cypriani 59. est scripta ex conci- 
lio Episcoporum sex , et sexaginta ad Fidum Epi- 
scopum. Erat autem ei perscriptum, quid in eo 

' statutum esset de Baptismo infantium: nempe, si- 
mul 


S. Cyprianus. | 629 


mul atque ex utero materno prodiisset infans, 
hunc posse baptizari, cum quidam, et ipse etiam 
.Fidus sensisset , infantes non esse baptizandos an- 
te tertium ve] secundum a partu diem, imo qui- 
dam putassent eorum Baptismum esse differendum . 
usque ad octavum diem, quia etiam circumcisio 
legis Mosaicre instituto fieri deberet octavo die. 
Ex ejusdem Cypriani epistola 65. ad Caecilium E- 
piscopum intelligitur fuisse quosdam, qui in Mis- 
5e sacrificio solum vinum' adhibuerint nulla ad- 
mixta aqua. S. Cyprianus docet, istud non esse 
consentaneum Christi instituto, monuitque Ceci- 
lium, nam et iste idem factitabat, ne deinceps 
vinum solum sine aqua offerret. 


. Post has octoginta, et tres epistolas, que 
.Hicte sunt, in quibusdam editionibus apponuntur 
adhuc alic tres;sub nomine S. Cypriani. Haben- 
.tur vero pro dubiis. Non pauca etiam alia opu- 
,scula gerunt nomen in fronte ejusdem Cypriani. 
Hac autem omnia abjudicantur Cypriano a cri- 
ticis. ON PEN 


S. Athanasius Episcopus Ale- 


xandrinus. . 


... 8S. Athanasius circa. finem seculi tertii natus 
est; incertum tamen accurate quo anno. Fuit 
patria Alexandrinus: quod ex Constantini Junio- 
ris epistola ad populum Alexandrinum intelligitur : 
,ip qua cum Athanasius illius opera rediret ab exi- 
lo, scripserat, se se illum . voluisse patrie, .et 
ropriis laribus habere restitutum. Adolescens li- 
beralibus disciplinis excultus ab Alexandro Epi- 
sco- 


650 Notitia Patrum. 


scopo Alexandrino literas etiam Divinas didicit 
Cum Antonii anachorete magnum éo tempore et 
celebre nomen fuisset, ad hunc non tantum vi- 
dendum ivit in eremum, verum etiam in ejus se 
disciplinam tradidit, gloriatus postea in lihro, quei 
de Antonii vita composuit, aquam se illius mani- 
bus affudisse , dum has ablueret. Quamobrem Epi- 
ecopi Aegypti in Epistola Synodica, quam pro 
fensioneAthanasii scripserant " pud eumd. Áthanas, 
in Apolog. cont. Árianos) Athanasium .Ex ascetis 
unum, ac verum Episcopum vocarunt. Ex ere- 
mo autem ab Alexandro Episcopo revocatus , Dia- 

. conus ordinatus est, atque etiam ductus ad Con- 
— cilium Nicenum. In hoc adversus Árium quam- 
vis tantum adhuc Diaconus ita dimicavit , ut pro- 
pterea omnium Arianorum odium inexpiabile in- 
currerit. Que , et quanta idcirco ab Arianis " 
stea pertulerit, est enarratum suis locis in hisIn- 
stitutionibus meis. Quantus Athanasius fuerit , o- 
stendit hoc, quod de eo praedicavit S. Gregorius 
Naz. in Orat. 21. de ejus laudibus: Jthanasium, 
inquit , Jaudans, virtutem laudabo. - - - Fita 
ipsius, morumque ratio Episcopatus norrna erat, 
et dogmata ejus pro fidei Orthodoxas lege habe- 
bantur. Post Alexandrum factus Episcopus Ale 
xandrinus vixit in Episcopatu ab a. 226. usque ad 
a. 575, quo mortuus est. 


Athanasii Opera sunthec: Oratio contra Gen- 
£es. In hac primum probat, ea, quee ethnic 
pro deo colerent non esse Deum, utpote. vel mu- 
ta, et inertia simulacra hominumque manibus ef- 
ficta, vel sidera alieque res create: demonstrat 
Deum esse nonnisi unum. Gentiles vero deos ta- 
les concepisse, qui pleni libidine essent ea de cau- 
$8, ut hujus licentiam ipsi quoque sibi sumere 
| - con- 


S. 4dthanasius. 631 


confidentiu$ possent. Siquidem dii, que ipsi fa- 
ctitarent, ea neque reprehensuri essent in aliis, 
quin imitari deos, ducendum etiam homini in 
laude esset , utpote, qui ad eorum similitudinem 
imitando accederet. Prvoponit, et ostendit, qua 
ratione ipsi sua cogitatione ad Deum unum agno- 
scendum pervenire possint, et qui sanctus, sa- 
piens, justus sit: vfdelicet expendendo, perfectio- 
nes, et virtutes, que homini sunt decore, eo 
magis debere has esse in Deo; dumque Deus su- 
, per omnia sit, talem non futurnm, Si non unus, 
sed plures essent potestate pares, Demum mittit 
: Gentiles ad intuendum caelum, et terram et que 
in his tali ratione, quam mens nulla humana pot- 
est assequi, tamque perpetuo ordine, et tanta 
concinnitate fierent. - | 


. Oratio de Perbi Incarnatione. "Tam hane, 
'quam superiorem Orationem S. Hieronymus 4b. 
de Piris lllustrib. vocat librum contra Gentes: - 
siquidem et hanc Orationem Athanasius compo- 
suerit gratia Gentilium , ut eos perduceret ad 
Christi cognitionem, et ad Christianam Religio- 
nem. Bifariam hec divisa Oratio est. In priore 
agit de mundi creatione, atque Opiniones Genti- 
ium de hujus origine refellit. In altera docet et 
lapsum primorum parentum in peccatum, et re- 
parationem humani generis per Christum. Hec 
Critici censent omnium prima esse elucubrata ab 
Athanasio, et antequam pugnam inivisset contra 
Árium , ejusque sectatores. | 


"fpologia contra Arianos. Hac se defendit Atha- 
nasius adversus Árianos , eorumque calumnias , pro- 
ductis in sui defensionem decretis pro se factis abJu- 


lio I. Papain RomanoConcilio eta ConcilioSardicen- 
$i, 


654 Notitia Patrum. 


si, nec non Constantii , et Constantini Àugustorum, 
atque Episcoporum Aegypti literis, quibus ejus in- 
nocentiam testati sint. Exponit préterea Ariane 
heresis ortum, ejusque condemnationem, factam 
a Concilio Niceno, et Árianorum multiplices tech- 
nas. His autem demonstratis negat, suam causam 
debere ulterius subjici judicio. Post suum secundum 
ab exilio reditum , qui accidit a. 549. dum Ariani 
non desisterent eum impetere, et intendere novum 
ei rursus judicium , hanc composuit apologiam. 


Zfpologia de Fuga. Dum quaereretur Athana- 
sius ab Arianis ad necem, fugit, seque abdidit 
in solitudinem: qui illum idcirco traducebant ve- 
lut desertorem Episcopalis officii. Quam calumni- 
am ista repressit apologia. 


pistola ad Solitarios. Hi in solitudine de- 
gentes, quorumdam rogatu petierunt a S. Atha- 
nasio Catholici dogmatis demonstrationem adver- 
sus Árium. Hoc itaque hac epistola, seu potius 
libro, qualis reapse est, Athanasius preestitit. Sic 
autem de hoc professus est, Non quasi perfectam 
de divinitate Verbi explicationem cornplectatur, 
sed ut quc dumtaxat Christi hostium impietatem 
arguant , et quc volentibus occasionern probeant 
ad piam , sanctamque de Christo fidem assequen- 
dam. Huic demonstrationi adjunxerat enarratio- 
nem adversitatum , quibus jactatus ab Arianis fuit, 
speciatimque qua passus sit a Constantio Imp. 
Excidit vero ex hoc libro demoristratio Catholici 
dogmatis contra Árium, solaque remansit adver- 
Sitatum enarratio. In hac positus est etiarn lapsus 
Osii, et Liberii. Hos esse lapsos ad ineundam 
communionem cum Arianis, ad quam eos impel- 
lebat Constantius Imperator,  Dissertationis X. 
mes in Selecta argumenta Hist. Eccl. $. 2. et 5. 

pro- 


S. .fthanasius ' ! 655 


probavi esse nonnisi fictum ab Arianis. Si hoc, 
ut existimo, satis evidentibus demonstratum est 
argumentis, consequens est, : interpolatam 'esse 
hoc in loco Athanasii hanc epistolam eorumdem 
Arianorum veteratoria, et usitatissima arte. 


Orationes guatuer adversus .drianos. He 
in pluribus codicibus tam editis , quam Mss. 
solent poni quinque. In hoc autem numero con- 
tinetur etiam epistola S. Athanasii ad Episco- 
. pos Aegypti, et Libye, ceteris Orationibus ante- 
posita, sub .eodem Orationis nomine. Ád quem 
scopum Athanasius has Orationes direxerit, de- 
clarant hec ejus verba in Oratione prima : Zfria-- 
na , quce postrema hearesum est (nempe usque ad 
illud tempus) vofra, et callida, animadvertens 
antiquiores se sorores , alias hereses , palarn no- 
£atas, ipsa se sse Scripturarum vocabulis, sui 
patris diaboli exemplo simulate induit, ut Chri- 
stiana specie assumpta aliquos ad prave de Chri- - 
sto sentiendum possit falsis arzumentationibus ad- 
.d'ucere , necessarium propterea duxi, thoracis ne- 
Janda istius heresis sinus explicare. Quapro- 
pter dogmata Árii, nec non argumenta, quibas 
illa fulcire conabantur Áriani; in his Orationi- 
-bus producit, atque etiam refellit. Amicorum 
suorum gratia has composuit, ut eos armis-instru- 
eret ad resistendum. Arianis, si ab his impugtia- 
rentur. Quibus eam laudem tribuit Photius Cod. 
14o. ut conira universam Arianorum aciem suffi- 
cere dixerit, tropeumque vocaverit adversus 
mnes haereses, imprimis Arianam. Negavit Á- 
'thanasius Arianos: débere haberi pro Christianis, 
siquidem Christum negent. Nam cum Christus 
sit Deus, et homo, hujus negata divinitate , con- 
sequens omnino est, ut neque Christum confessi 

| sint. 


654 Notitia . Patrum. 

sint. Nomen Arianorum dicit esse nomen , quod 
ipsorum impietatem protestetur. Numquam enim 
in Ecclesia eos, qui Christiana Religione initian- 
iur, ab iis per quos facti Christiani sunt, deno- 
minari, sed se vocare Christianos , utpote solum 
Christi Evangelium profitentes. Quia vero hare- 
tici aliud suscipiant, quam quod Ecclesia tenet, 
acceptum a Christo idcirco alio. etiam compellari 
nomine, a conditore sue haereseos sumpto: qui 
proinde nota sit heereseos. 


Epistole quatuor ad Serapionem. — Hic urbis, 
qui Thmuis vocabatuz, site in Áegyptio, era 
Episcopus. Dum Athanasius in solitudine Aegy- 
pti latitasset propter insidias Árianorum, intelle- 
Xisset vero aliquos: esse qui confiterentur «i ópsew 
Filii cum Patre, sed negarent divinitatem Spiritus 
sancti, Macedoniani hi erant, adversus horum er- 
rorem scripsit illas epistolas. 


Tractatus de Synodis. De synodo videlicet 
Áriminensi, et Seleuciana. Exponit, et enarrat, 
qua in his acta sint. Amicorum gratia etiam hunc 
Tractatum.composuit ad cognoscenda illarum sy- 
nodorum acta. In hoc proponit etiam Arianorum 
. summam inconstantiam in aliis, atque aliis sym- 

bolis fidei conficiendis , ita ut usque ad illud tem- 
pas; quo habitz ille synodi sint, annus is erat 

59. jam undecim sibi fecerint symbola. sic, ut 
semper id, quod in prioribus sibi sumpserant 
profitendum,  mutaverint, ipsaque etiam hsc 
symbola recenset. Insuper defendit «$ oer ; qu 
Patres Niceni rectissime adhibuerint ad dogma 
Catholicum exprimendum. de.Filii divinitate adver- 
sus Árianos. 


Pre- 


S.  dthanasius. | 635 


Prater hos sunt adhuc libri duo contra Ápol- 
linarem , unus de Vita S. Anionii anachorete, 1i- 
ber de Virginitate: nec non FEpistole plures, vi- 
delicet ad Jovianum Imperatorem, in qua ei de- 
clarat , quid sit fidei Orthodox: ad petitionem 
ipsius Joviani; ad Epictetum Episcopum Corin- 

thiorum ad quospiam illic exortos refutandos er-: 
rores; ad Adelphium, qui Onupheos in Aegypto 
creditur fuisse Episcopus de Christo in carne, et 
cum carne adorando; ad Episcopos Áfrice ad au- 
 ctoritatem Niceni concilii vindicandam contra 
"Arianos, qui eam obterebant, ad Antiochenos de 
Symbolo Niceno. 


| Cetera fere omnia, que nomen gerunt S. 
Athanasii, sunt vel indubitate supposkitia, vel 

faltem dubia. Quin librum quoque de Virginita- 
te 8. Athanasio abjudicant Protestantes. Est enim 
hoc invisum ipsis argumentum. À "multis etiam 
solet Synopsis Sacrz Scripture proferri sub no- 
mineS. Athanasii. Critici velut certum habent non 
esse ipsius Áthanasii, tametsi dent esse opus cu- 
jusdam veteris, et satis elegantis scriptoris. Per 
conjecturam censetur. este. Athanasii Presbyteri 
Alexandrini, qui ad Concilium Chalcedonense 
venerat, et Dioscorum accusaverat, a quo multa 
inique erat perpessus. | 


Symbolum quoque, quod S. Athanasii appel- 
"Jatur, et a multis diu illius esse credebatur, jam . 
nunc vix reperietur aliquis, qui Athanasio tribu- 
endum putaret. Nihil enim de: eo habent scripto- 
res coevi, vel ad illud evum propinqui etiam qui 
"de rebus Athanasii scripserunt, ut Theodoretus, 
Socrates, et Sozomenus, vel ejus opera recensue- 
runt, ut S. Hieronymus. Neque etiam reperitur 


656 Notitia Patrum. 
piam inter. Áthanasii operà sive edita, sive Ms. 
ed neque S. Cyrillus ejusdem Ecclesie Alexan- 
dringe Episcopus, vel Ephesina synodus et S. Ce. 
lestinus contra Nestoriuza, et Synodus Chalcedo- 
nensis contra Eutychianos hoc symbolo usa est, 
ex quo tam luculenta testimonia sumi potuissent 
contra omnes illos errores. Aeque adhibitum non 
.est contra Photianos pro dogmate processionis Spi- 
ritus .sancti a Patre, Filioque, quod tam diserte 
expressum in hoc symbolo est, nisi tantum 4. 
1325, Sub Gregorio IX. dum actum esset de re- 
conciliandis Grecis cum Ecclesia Romana. lsae 
etiam post Nicenum aliud condere symbolum wv f 
luisset, qui. ob symbola nova condita Arianos re- f 
prehendit in Tractatu de Synodis, et in epistol: 
ad Antiochenos? Isne etiam «i ójusewv preetermi- 
sisset in symbolo suo, tantus vindex, et assertor 
ilius contra Arianos? Quid aliud omni conte 
tione virium agebant Ariani, nisi ut $e» 5up- 
primeretur? Arianisne in hoc velificare voluisset ? 
Quis, quando hoc symbolum confecerit tam egre 
gie concinnatum , tamque dilucide mysterium 
"Trinitatis, et Incarnationis exponens, in incerto 
est. E céteris conjecturis ea videtur optima, qu 
Vigilio Episcopo Tapsensi in Africa hoc symbe 
lum .datur. Namque hic Wandalis in Africa do- 
minantibus , et Catholicos persequentibus, eren 
enim religione Ariani, circa finem seculi quint 
plura alia elucubravit, ediditque sub alieno nomF 
ne,.imo etiam sub ipsius Athanasii nomine Dit 
logum suum contra Árianos , Sabellianos, et phe 
. tinianos. Fuerat ei propositum , Catholicos in L: 
frioa, munire adversum. Wandalos Arianos clár* 
atque distincta expositione mysteriorum SS. Tr 
mitatis , e£ Incarnationis, idque sub Athanssii nt 
mine cujus celeberrimum fuerit nomen propa 
e- 











CO RT cA D ve- cC. m- 


— 
-— 
— 


E su? 


S. Hilarius. 657 


ensionem Orthodox: Religionis, et fortasse Vi- 
us se quesiverit occultare Wandalorum in se 
jetum , atque sevitiam metuens. | 


Hilarius Episcopus Picta- 
viensis. . MEME 

S. Hilarius Pictavii in Aquitania, Galis pro- 
cia, nobilibus sed gentilibus natus est parenti- 
; circa &. Soo. Adolescens liberalibus disciplinis 
aque etiam Philgsophia , nec non eloquentia ita 
tructus fuit, ut eum S. Hieronymus in pref. in 
. 2. Commentarii sui in Epist. ad Galat. Rhoda- 
m latine eloquentie appellaverit. Qua ratione 
agnitionem Christiane Religionis adductus sit , 
e docuit lib. r. de Trinitate. Cogitanti, et ex- 
irenti, quodnam vité genus habendum esset 
timum, et fortunatissimum, sibi occurrisse otium 
vitam vacuam negotiis adjuticta rerum copia, et 
ulentia. Áttamen magis et lioc expendentem vi- 
:ee, hanc etiam beatam vitam non multum di- 
re a voluptatibus quas appeterent, et quibus 
uderent etiam bestie. Ad sublimiorem itaque 
vendi rationem, et felicitatem festinasse animo. 
d in hoc quoque turbatum esse quod vitam ho- 
inis vidisset multis obnoxiam malis, atque ipsi 
iam morti, et cogitasse, quomodo Deus vi- 
ndi jucundisimum sensum cum  .tristissimo 
oriendi metu homini dare potuerit. Itaque ut 
| Dei notitiam perveniret, accensum in se de- 
lerium esse ingens. Dum autem inter deos 
entilium quaereret Deum, et considerasset deo- 
im propagationem per generationem,. et sexus 
fferentiam , quam in bis Gentiles ponerent, ho- 
. | rum 


L 


638 Notitia Patrum 


rum se taedio affectum fuisse. Siquidem repu- 
tasset, Deum non posse esse nisi unum, utpote 
summum, et infinitum . ens, atque eternum. 
Hec autem dum mente volveret, et revolveret, 
incidisse in libros Moysis, et Prophetarum, in 
quibus admiratus sit hanc de Deo tam absolutam 
expressionem: Ego sum, qui sum Exod. 5. v. 14 
atque illud: Qui mensus est pugillo aguas, et 


ceclos palmo ponderavit , Isa. 4o. v. 12. nec noh. 


istud: Quo ibo a Spiritu tuo, et quo a facie, 
tua fugiam Psal. 138. v. 7. et ex his intellexisse, 
Deum esse infusum, atque circumfusum rebus 
omnibus, et supereminentem cuncta. Sed.et il. 
lam sibi obortam cogitationem esse, pietatem, 
quae Deo exhiberetur, non posse carere spe 
incorrupte, et perpetue remunerationis. Ex co- 
gnitione vero Legis, et Prophetarum  devenise 
ad institutum Christiane Religionis noscendun, 
et quo adjutus etiam sit per Evangelium S. Joas- 
nis, et vel maxime. . Hinc sponte sua intellig- 
tur, Hilarium, dum Christianus fieret, jam fui- 
se etate virili: erat jam junctus etiam matrimo 
nio, ex quo filiam susceperat nomine Áoram, qus 
pariter docta Christiana, patre svadente, virg. 
, permanserit. | 


Factus etiam Episcopus Pictaviensis, cum st 
Arianis opposuisset sub Constantio Imp. grass 
tibus ex Byterrensi conciliabulo opera Saturnini 
Arelatenis Episcopi Ariani a. 556. actus in exiliut, 
in Phrygiam est. Interfuit deinde concilio Selee 
ciano a. 359. non sponte sed coactus, cum mni 
boni ex eo sperasset propter Arianorum potet 
tiam. Hinc profectus 'est Constantinopolim, 
Religionem apud Imperatorem tueretur con 
Ariànos volens cum his congredi palam, et 


r] 


""R 


— £207 mM cB, oll30 o cb oA  L— 





S. Hilarius. 639 


ram ipsoImperatore. Quia vero Áriani inire dispu- 
tationem cum eo subterfugiebant sibi ab eo timen- 
tes, svasernnt Imperatori , ut eum in Gallias re- 
dire juberet, ne perturbaret Orientem. Permen- 
sus orbem peene terrarum , ut Sulpicius inquit in 
ejus Vita , sic rediit, ut ipsum teste S. Hierony- 
mo lib. de Viris Illustrib.. tanquam triumphan- 
£em de pralio hereticorum Galliarum Ecclesia 
complexa sit, Statim vero ut Episcopale munus 
resumpsit, quod etiam absens per Presbyteros 
 &udministraverat , cum cognovisset , res quemadmo- 
: dum acte fuissent in Arrminensi concilio, 747» 
per literas, quam frequentibus intra Gallias con- 
cilüs apud 4riminum gesta condemnavit , et in 
etatum pristinum Ecclesiarum fider| reformavit, 
ut iterum scriptum in ejus Vita est a Sulpicio. 
Ultimus ejus actus fuit adversus Auxentium Ari- 
anum Episcopum Mediolanensem , ut eum extur- 
. baret Mediolano: de quo narratum jam est in 
Institutionibus hujus Historie circa finem Part. I. 
et post quem: diu superstes non fuit, anno sub- 
sequente 366. mortuus. S. Augustinus Zió. 1. con- 
£ra Julian. cap. 5. elogium ei tribuit, Ecciesice 
adversus hereticos acerrimi defensioris : atque is 
omnino ille fuit. 


Uw UPUICTTI,I)SMRE AES . 


Opera illius sunt, Libri duodecim de Tri- 
nitate. Dum in exilio esset , hos composuit, uni- 
tatemque Dei in his ita defendit, ut una etiam 
asserat hunc unum Deum esse Patrem, Filium, 
et Spiritum sanctum, videlicet adversus Arianos 
qui solum Patrem agnoscerent, verüm esse Deum, 
;. mon etiam Filium , et Spiritum sanctum, et Sa- 
* -bellianos, qui dicerent, Filium, et Spiritum san- 

ctum nequidem distinctas esse a Patre personas. 
' "Utrique volentes unum Deum asserere, Ariani 


A^. 


6ío Notitia Patrum. 


denegarunt Filio, et Spiritui sancto divinitatem, 
Sabelliani videntes predicari Deum in Scriptura 
non tantum Patrem , verum. etiam Filium, et Spi- 
ritum sanctum; . cum Patre eumdem esse Filium, 
et Spiritum sanctum dixerunt. Fontem erroris 
tam in his, quam omnibus aliis hereticis S. Hi- 
larius docuit esse, quod hi mentis superbia in- : 
flati, ejusque exilitatem non agnoscentes , myste- 
riorum divinorum immensitatem. sui intellectus 
ambitu sibi sumerent concludere. Quamobrem 
Hilarius quoque nonnisi argumentis, e Scriptura 
sumptis, pugnare instituit adversus Arianos, ali- 
osque hereticos. . Qua dexteritate, et vi hoc pre- 
"stiterit, inde judicium fieri potest, quod S. Au- 
gustinus lib. 1. cont. Julian. cap. 5. Non medie 
cris auctoritatis in tractatione Scripturarum, é 
assertione Fidei virum predicaverit. 
















Sunt deinde S. Hilarii libri duo ad Constar- 
tium [mp. et tertius in illum : postquam duobu 
prioribus, quibus eum rogaverat, et obtestabatur, 
ne fidem sineret per Árianos corrumpi, nihil pro- 
fecisset. Tertium, qui invectivus est in Constan 
tium, S. Hieronymus Zibr. de Fir. lifustrib. cen- 
suit scriptum esse ab Hilario jam post mortea 
Constantii. Nam scriptus est cum magna loquer- 
di libertate, et intrepida exprobratione eorum, 
quie agebat pro Arianis contra Orthqdoxos. Àt 
vero sic in hoc egit, ut appareat vixisse, 
quem scripsit, sive ejus liber ad Constantium 
pervenerit, sive non. Ejusdem ITilarii liber etiam 
est adversus Arianos, et Áuxentium ; alius rur- 
eum de Synodis adversus eosdem Arianos: quet 
misit ad Gallie , et Britannie Episcopos; est ejd 
etiam-. Commentarius in Evangelium S. Matth 
et in Psalmos. Supersunt etiam Fragmenta ex ej 

| libro 


de M—PO (^ P £a — KA UP o o o0 


S. [Larius. - 641 


ro de Áriminensi, et Seleuciana Synodo. Nam 
ures adhuc recenset S. Hieronymus /vc. cit. sed 
ü jam non supersunt, 


Quamvis vero idem S. Hieronymus Epist. 7. 
| Lettam de libris Hilarii scripserit, et ejusmo- 
predicaverit esse, qui Znoffenso decurrantur 
'de , et In quibus pietas Fidei non vacillet ;. ta- 
en Dalleus, Rivetus, aliique ex heterodoxis 
»n defuerunt, qui Hilarium incusaverint, quasi 
'cuisset , Christum in omnibus , que in corpore 
o pertulit, mansisse doloris expertem. Ex libro 
». de Trinitate istud adstruxerunt, ubi S. Hila- 
i verba hec sunt: ZJomo itaque Jesus Christus 
nigenitus Deus per carnem , et Verbum, ut 
»ninis filius, ita et Dei filius, hominem verurn 
cundum similitudinem nostri hominis, non defi- 
ens a se Deo, sumpsit: in quern quamvis aut 
tus incideret , aut vulnus discinderet , aut nodi. 
ncurrerent , aut suspensio elevaret , afferrent 
*c quidem impetum passionis , non tamen dolo- 
m passionis inferrent. Loquitur vero Hilarius 
? Christo, ut Deo, cujus'verba fuerunt, ut mo- 
) vidimus: Dei filius hominem verum secundurn 
militudinemrn. nostri hominis , non deficiens a. se 
leo, sumpsit : in quem quamvis aut ictus inci- 
ret etc. dolorem passionis non inferrent. Aria- 
| ex doloribus, quos Christus pertulit, argu- 
ientabantur, non fuisse Deum, utpote qui dolo- 
's in Deum cadere non possint. H 
rius respondit, Christum, ut Deum, non sen- 
sse dolores: sc proinde quamvis passus sit, 
isamque etiam: mortem subierit, non eo minus 
isse verum Deum, quia passus et mortuus non 
'cundum naturam suam divinam, sed humanam : 
t. Quod vero in humana natura Christum vere 
Tomulus 1. : á1 | pes- 


uc autem Hi- 


642a Notitia Patrum. 


assum crediderit Hilarius, en ipsius verba in 
illud Psalmi 68. Salvum me fac Deus, quoniam 
intraverunt aque usque ad animam meam: AN 
enim incidere in Deum infirmitatum nostrarum 
terror valebat , aut exercere se nisi in carne cor- 
poris nostri, tamquam  subjacente materia , pote- 
rant passiones. Et Enarratione in Psal. 55. Quod 
autem et in crucem actum unigenitum Dei fiium, 
et morte damnatum eum , qui nativitate , qua si- 
bi ex eterno Patre est, naturalis, e£ ceternus sit, 
Jrequenter , imo semper predicamus , non ex na- 
turo necessitate potius , quam ex sacramento hu- 
nanc salutis passioni fuisse subditus intelligen- 
dus est , et voluisse se magis passioni subjicz , quam 
coacturn. | 


Sunt tamen quedam ab Hilario non usque 
quaque satis limate dicta. In Commentario enim 
in Cap. 4. Matthei dicit, desinere conjugium 
per adulterium , et commentans in Caput subse 
quens ejusdem Matthaei, animam posuit esse cor- 
poream, rursusque iz Caput 20. Moysem nor 
dum esse mortuum, et cum Elia futurum Christ 
praecursorem, venturi ad judicium. In Enarratic- 
ne ad Psal. 118. docet in fine mundi omnium an- 
mas, ipsius etiam Deiparse igne purgandas esse, 
ut praeteream. his similia quaedam adhuc alia. Po 
sunt vero et ista reduci ad rectum sensum. Nam 
desinere conjugium per adulterium, potest int- 
ligi de separatione sola quoad torum.  Corporeum 
vero sumpsit pro eo, quod circumscriptum es 
loco. Nam alia ratione, et simpliciter Enarrd. 
in Psal. 129. hominem quoad interiorem partet* 
qua anima sit, praedicat diserte incorporeum 
tanquam ad imaginem Dei factum. Illud, qu 


dixit de omnibus hominibus in fine mundi igi 
pur- 








S. Hilarius. 645 


purgandis, intellexerat de iis solummodo, . qui 
tunc fuerint nondum plene purgati. Nam hoc pro- 
bat ex eo, quod gladius. etiam animam Beatissi- 
me Virginis pertransierit. Hoc enim jam in mor- 
te Christi factum est. Eo autem, exemplum de 
Deipara adhibuit, ut dum hujus innocentis spiri- 
tus transfixus est gladio, atque pati eam opor- 
tuit, tanto magis nobis, qui peccatores sumus, 
formidandum esse Dei judicium ostenderet. Ex 
quo vero etiam sequitur, neque sensisse Hilari- 
um animam Beatissima Virginis in fine mundi igne 
purgatum iri. In Fragmentis Hilarii est, ipsum 
ter dixisse anathema Liberio Pape ob initam 
communionem cum, Arianis. Dissertatione X. mea 
in Selecta argumenta Hist. Eccl. $. 5. probavi, 
Liberium semper invictum adversus Arianos ste- 
Aisse, et illum ejus lapsum initee communionis cum, 
ipsis, et subscriptionis eorumdem Arianorum fi- 
dei formule. esse solummodo ab Arianis Liberio 
nequissime affictum; parique fraude , et nequitia 
esse etiam Hilario datam anathematis pronuncia- 
tionem in Liberium iaterpolando ejus librum. 


S. Cyrillus Episcopus Jeroso- 


lymitanus. 


S. Cyrillus a Maximo Episcopo Jerosolyme, 
qui Macario in Episcopatu successerat, fuit ordi- 
natus Presbyter, et Catechete munus publice in 
| Ecclesia gessit, quibus Catechesibus, etiam scri- 
pto editis locum inter Patres Ecclesi; sibi eme- 
ruit. Factus atuem Presbyter est. anno septvage- 
Simo post exortam sectam Manetis, ut ipse Cy- 
rillus docet Catechesi sua sexta, adeoque a. 547. 

^— 41*- Post 


644 , Notitia Patrum. 


Post Maximum ex Episcopatu deturbatum ab' Áca- 
cio Cesareensi in/ Palestina Episcopo, eo, quod 

ro Nicena fide fortiter, et invicte stetisset, et 
a. 551. mortuum ipse in ejus locum evectus ad E- 
piscopatum est. PatresConcilii generalis Constan- 
tinopolitani I. a. 581. in epistola ad Damasum Pa- 
pam (apud Theodoret. 1. 5. Hist. c. 9.) hoc ei elo- 
gium dederunt: Qui et canonice ab Episcopis 
provincice olim fuit ordinatus , et plurima variis 
in locis contra Jdrianos certamina sub(it. 


At vero S. Hieronymus in Chron. Rufinus lij. | 


1. Hist, cap. 25. notam ei aspergunt consensionis 
cum Semiarianis: idque Cyrillo fuisse objectum 
etiam 8. Epiphanius perhibet Zr. 66. hoc autem 
de Cyrillo creditum est inde, quod ab Acacio, qui 
metropolita erat totius Palestine, et ad quem jus 
etiam consecrandi Episcopos pertinebat, ordinatus 
sit Episcopus, qui vero Semiarianorum signifer, 
atque dux erat. Acacius enim sicut Maximum e- 
jecit ex Episcopatu Jerosolymitano, quod fuerit 
orthodoxus, et fidei Nicens assertor, ita certe 
Episcopum in ejus locum ordinaturus non erat, 
Maximo in professione fidei similem. Attamen Cj- 
- rillus fuit orthodoxus, Niceneque fidei addicus 
etiam eo tempore quo Episcopus ordinabatur: 
qui in epistola ad Constantium Imp. qua ei sigri- 
ficavit Crucis speciem , visam in aere supra Jero- 
solymam , de qua fuit supra Part. I. Institut. diser- 
tissime professus est, venerari riv áyíay , xai jjasne 
«(id9«, Sanctam, et ejusdem substantia  Trinita- 
tem. ldem in Catechesibus suis, quas in Presby- 
. teratu adhuc suo , et ante Episcopatum composuit 
non tantum nihil non recte fidei habet, sed etiam 
Catechesi 11. et 15. sic invectus in Arianismum 
est, ut aperte dixerit esse erre a fide, et pre 
' cur 


t- 
3 


Pd 





$. Qyrillus Jerosol. 645 


cursorem Antichristi. Adhuc durabat et tempo- 
re simulatio Árianorum, et necdum omnibus ap- 
parebat, qui nam hi intus essent. Hoc enim etiam 
est, quod Patres Concilii Constantinopolitani Da- 
maso scripserint, Cyrillum canonice olim ab Epi- 
scopis provincie ordinatum esse: quibus proinde 
etiam Cyrillus se bona fide committere potuerit 
ordinandum: et quem Acacius cum sibi adharen- 
tibus Episcopis ordinaverit, spe concepta de ,eo, 
postquam Episcopatum ei contulisset, facile in 
suas partes traducendo. Quee vero spes illos fefel- 
lit: quamobrem illa etiam plurima variis in locis 
contra Árianos certamina subire debuit, quemad- 
modum de eo Patres Concilii Constantinopolitani 
in epistola ad Damasum testati sunt. . 
Itaque neque diu : potuit Cyrillus tranquille 
gerere Episcopatum , eumdem Ácacium sibi exper- 
tus infestum usque eo, ut celebrato concilio etiam 
x Episcopatu ab eo deturbatus sit, eo pretextu, 
quod Ecclesie thesauros diseipasset , et vestem 
pretiosam vendidisset , que a Constantino M. do- 
nata erat Macario, eo tempore Jerosolymitano 
Episcopo ad ministerium sacrum. In crimen ver- 
tit, quod pium, et laudandum potius erat. Nam 
et pecuniis pauperibus in magna annonse caritate 
succurrerat, et ad eos sustentandos quadam etiam 
ex suppellectili Ecclesie vendiderat. Sozomenus 
lib. 4. Hist. cap. 25. perhibet, Acacium adver- 
sus Cyrillum etiam obtendisse, quod juri ejus me- 
tropolitico , et potestati reniteretur.' Nec in hoc 
adhuc peccatum fuit aliquod , si se Acacio oppo- 
suit, fidem orthodoxam subvertenti. Deinde, 
quamvis jus metropoliticum fuerit penes Episco- 
pum Cesareensem: attamen etiam Sedes Jerosoly- 
mitana Episcopalis evecta erat per Concilium Ni- 
ce- 


| 646 ' Notitia Patrur. 


czenum ad, proximum post Sedem Alexandrinam et 
Antiochenam dignitatis gradum. Postea tamen 
Episcopi Jerosolymitani sibi jus etiam metropoli- 
ticum asseruerunt, et Episcopos sibi conciliarunt, 
supra quos jus illud exercerent. Episcopatum, ex 
quo nunc dejectus erat per Ácacium Cyrillus .po- 
stea recuperavit in concilio Seleuciano , '3pso etiam 
condemnato Ácacio. Rursus autem exturbatus ex 
eo est per eumdem Acacium in conciliabulo Con- 
stantinopolitano a. 560: sed denuo rediit, dum 
post obitum Constantii Imp. Julianus apostata Fpi- 
scopis omnibus pulsis sedibus suis facultatem re- 
deundi concessisset. Nec tamen etiam nunc ste 
bilis ejus Episcopatus fuit, iterum ex eo ejectus - 
a Valente Imp. Etiam vero modo rediit, postquam 
Valens interiit, et octo adhuc annos inconcussum 
Episcopatum, ut ait S. Hieronymus Ab. de Scri- 
ptorib. Ecclesiast. tenuit sub Theodosio. M. a. 586. 
vita functus. | 


Catecheses Cyrilli sunt decem et octo, habi- 
te ad Competentes, et quinque Mystagogice. 
Competentes ii dicebantur, qui petebant Baptis- 
mum, nondumque erant baptizati, In prioribus 
Catechesibus fit Symboli expositio, et institutio 
in iis, qure sunt credenda. [n alteris, utpote ha- 
bitis jam ad neophytos, et per Baptismum Reli- 
gioni insertos, expositio fit doctrine de Sacramen- 
to Baptismi, Confirmationis, et Eucharistie: qua- 
propter etiam Mystagogicz dictee sunt, utpote, per 
quas neophyti jam ad ipsa mysteri: etiam duce- 
rentur noscenda. He Cyrilli Catecheses magnum 
lumen praebent ad primevs Ecclesizm instituta 
videnda; et quid professa sit. Quzdam ex his se- 
ligam, e quibus adverti rursus possit, nobis ne 
in Ecclesia Catholica sint eadem instituta, et do- 


S. Cyrillus Jerosol. 645 


gmata, que fuerunt in primeva Ecclesia; et an 
primeva puritas iis sit, qui ab Ecclesia Catholica 
recesserunt, defectionem illius a primeva purita- 
te preetexentes. | 


Catechesi 4. 745 Ecclesia, inquit, discere de- 
bemus, quinam sint F'eteris testamenti libri, et 
quinam novi - - - Flía sola amplectenda est , et 
servanda fides , qua» ab. Ecclesia traditur. Cate- 
chesi 18. Una est divinitas in Patre, et Filio, 
et Spiritu sancto: nec aliam gloriam habet Pa- 
ter , atque aliam Filius, sed unam, eamdemque 
cum Spiritu sancto. Catechesi 16. Ungvento vi- 
sibili inungitur corpus; sancto et vivifico Spiritu 
«nima sanctifíicatur. Catechesi mystagogica 4. 
4dquam in vinum, qucd sangvini affine est , in 
Cana Galiloece transmutavit (Christus) et eum pa- 
rum dignum existimabimus , cui credamus , cum 
vinum in sangvinem transmutavit ? Isthec igitur 
edoctus , et certissima imbutus fide, quod qui vi- 
detur panis non est , sed corpus Christi ; et quod 
videtur vinum, vinum non est, sed sangvis Chri- 
sti , confirma cor tuum. Catechesi 4. docet, a- 
ionem Divini: cultus ex his duobus constare , piis 
-dogrnatibus , et actionibus bonis, neque doctrinam 
-szne operibus bonis, acceptam Deo, nec opera re- 
cipere Deum a religiosis dogmatibus sejuncta, 
Catechesi eadem. Jejunamus vino, et carnibus abs- 
tinentes, non ea, quasi piacula abhorrentes, sed 
exspectatione mercedis. . Catechesi 15. Ne nos te- . 
neat verecundia, quominus Crucifixum. confitea- 
mur. In fronte confidenter , idque ad omnia digi- 
tis Crux pro signaculo efficiatur , dum panes edi- 
mus, et sorbemus pocula, in ingressibus , et e- 
gressibus , ante somnum , in dormiendo ,. et sur- 
gendo, eundo, et quiescendo. Signum Jilelium , ei 

| p- 


0648 Notitia Patrum. — * 


demonum formido: quando siquidem viderint Cru- 
cem , Crucifixi eis in mentem venit , metuunt eum, 
qui contrivit capita draconis. Catech. 18. de San- 
ctorum Reliquiis /nest his, inquit, vis quedam, 
et potestas corpori Sanctorum propter animam 
Justam , qua tot annos in eo habitaverit , ejusque 
usa sit ministerio. Denique ut reliqua preter- 
eam, quae longum esset proferre, de Ecclesia | 
Catechesi 18. sic habet: Zdcirco nunc cautissi- 
me tibi tradidit fides, ut eorum (hereticorum) abo- 
minanda collegia fugiens, adhareas semper san- 
cta  Catholice. Ecclesie , in qua et renatus es. 
Et si quando peregrinatus fueris, inm civitati- 
bus ne simpliciter requiras , ubi sit Ecclesia, 
| sed ubi sit Catholica Ecclesia. Hoc enim nomea: 
proprium est hujus sanctee , et matris omnium no- 

strum. 


Rivetus, Albertinus, et nonnulli alii e Pro-- 
testantibus, Cyrillo has Catecheses abjudicarunt, 
vel'saltem corruptas, et interpolatas esse volue 
runt, ut sic testimonii , s Cyrillo dati de Fide & 
Institutis primeevze Ecclesie, vim infringerent. Bas 
nagius Tomo 711. 4nnal. pag. 119. cum eorum 
argunrenta protulisset, subjecit: Qua omnia , pa- 
ce eruditorum nonnullorum, Cyrillo non adscri-- 
bere non possumus. Etiam Caveus in Seculo 4Aria- 
no pag. 213. cum Riveti argumenta expendisset, 
AMitto, ait, ceteras Riveti exceptiones , vix casta 
nuce dignas. De his enim testimonium dicit 8. 
Hieronymus Zib. de Scriptorib. Eccl. Theodoretus 
Dial. 2. S. Joannes Damasc. Orat. 3.,de Imagin. 
Praeter Catecheses habet adhuc Cyrillus epistolam 
ad Constantium Imp. scriptam de Cruce, que lu 
cis radiis efformata apparuerat supra Jerosolymam, 
et Homiliam in Paralyticum juxta piscinam jacen. 

| tem, 


8, Cyrillus Jerosol. 64g 


tem, quam ab aliis in dubium vocatam, sitne ipsi- 
us Cyrilli, Anton. Augustinus Touttée Benedicti- 
nus Congreg. S. Mauri in editione. Operum S. 
- Cyrilli Parisiensi a. 1720. defendit esse genuinam. 


S. Basilius Magnus. 


$. Basilius cognomento Magnus a. 529. natus. 
in Cappadocia est patre Basilio, matre Emmelia, 
claris tam' genere, quam divitiis, confessione au- 
tem Fidei etiam multo illustriores: siquidem ob 
eam. sub Maximino extorres facti Ponticas solitu- - 
dines incoluerint, ibique vitam finiverint. Ad diem 
'5o. Maji recolitur eorum memoria etiam in Marty- 
rologio, ubi tamen Galerius Maximianus positus pro 
Maximino est. Nam hoc cernitur ex Oratione 
2. S. Gregorii Naz. Domi paterge primum institu- 
tus in Religione, et literis, mox Cesaream, de- 
inde Constantinopolim, et Athenas profectus est 
ed philosophiam , et eloquentiam discendam. Athe- 
nis socium in studiis nactus S. Gregorium Naz. 
cum eo amicitiam iniit, qua inter eos deinde du- 
ravit perpetua. In Patriam reversus Rhetoricam 
Caesaree docuit. Sed non diu, ut se studio Sa- 
crarum literarum, hortante etiam sorore Macri- 
ma, totum dederet, Macrina cum desponsata es- 
..$et juveni eque nobili, mortuus vero esset nbn- 
dum celebratis nuptiis, stea nubere noluit, 
quamvis petita esset a multis , verum se tofam 
etiam pietatis officiis, et lectioni Scripturarum 
sanctarum tradidit. 


Basilius peregrinationem instituit per Syriam, 
Mesopotamiam ,. Palestinam , et Aegyptum, ut 
-yiros 1n monasterlis vite sanctimonia claros, at- 

| : , que 


650 Notitia Patrum. 


atque Sacrarum literarum studiis excultos conve- 
miret. Postquam rediit, solitudinem et ipse pe- 
tiit, eumque secutus etiani Gregorius Naz. est: 
perque annos tredecim una vixerunt in solitudi- 
nc solis Divine Scripture voluminibus, quemad- 
modum perhibet Rufinus.]ib. 2. Hist. cap. 9. ope- 
ram navantes. Quie vivendi ratio fuerit Basilio, 
ex Gregorii Naz. Orat. 20. cognoscitur. J£rat ei, 
inquit, £unica una, et pallium unum , et stratus 
Aumi lectulus ,, et. svavissima coena, et obsonium 
panis , et sal, et potio sobria, quam nobis nihil 
laborantibus fontes profundunt. Erat jam lector, . 
et Diaconus a Dianeo Episcopo Cesareensi factus, 
cujus in Episcopatu successor Eusebius, ex eremo 
revocatum ' etiam Presbyterum ordinaverat. Tunc 
locum, ait Gregórius Nissen. de Basilio in Ore- 
tione de ejus laudibus non vitee institutum mutavit, 
quod ad, obitum usque retinuit. In Preshyteri 
munere docendo, et pauperum curam gerendo 
.cum sibi omnium studia demeruisset , in invidi- 
'am incidit sui Episcopi. Quamobrem relicta urbe 
se denuo in solitudinem recepit. Gregorius Naz. 
suis literis permovit Eusebium, ut simultate depo- 
sita Basilium revocaverit, suoque illum affectu 
pristino complexus sit. Eusebio autem, vita per- 
functo, etiam in Episcopatu successit. In Episco- 
, patu quam se invicte gesserit, dum Valens Imp. 
Orthodoxos Episcopos ejiceret e Sedibus in Ori- 
ente, enarratum jam est in Institutionibus Histo- 
rie Part. I. 6. 75. Annos in Episcopatu vixit no- 
vem. Anno 279. mortuus est. Ád eum morti vi- 
cinum accurrit urbs tota, funus quoque ipsi pa- 
ri celebritate factum est ; contendentibus ompibus 
vestem illius attingere, vel saltem propius ad fe- 
retrum accedere: eumdem studeliant exprimere 
in incessu, in modo loquendi, in oris compositio 
ne; 


1$. Basilius JH. 651 


, et corporis habitu: sed quod in Basilio, 
ja'nativum, habebat gratiam, in aliis propter 
ectationem evaserat odiosum. Laudes ejus cele- 
avit oratione Gregorius Nazianzenus , et Nisse- 
s frater Basilii, nec mon Ephrem Edessenus. 


De S. Basilii Operibus sic est scriptum a S. 
eronymo lib. de Scriptorib. Eccl. Egregios con- 
1 Eunomium elaboravit libros, et. de Spiritu 
ncto volumen, et in Hexameron homilias no- 
m, et Jsceticorum breves, variosque tracta- 
s. Quis Eunomius fuerit, ést declaratum su- 
a Institut. Part. I. $. 69. videlicet illorum Aria- 
rum dux , et signifer, qui Arianis aliis profitenti- 
is, Dei Filium Christum esse Patri similem, ne 
c quidem concedere voluerunt, sed dissimilem 
xerunt. Hunc igitur librum, quem Eunomius 
b nomine AÁpologie ediderat, Basilius refutavit 
rtim testimoniis Scripture sacre, partim argu- 
s, quibus vel maxime nitebatur Eunomius, dis- 
vendo, vel etiam in illum retorquendo. - Basilii 
ntra Éunomium libri sunt quinque: sed tres 
iores solummodo certi, de ceteris autem con- 
'versia est ob stili aliquam diversitatem , et quod 
antiquis Mss. non exstent, neque veteres scri- 
;res iis suffrágentur. | 


Librum de Spiritu sancto composuit S. Basi- 
s ad petitionem Ámphilochii Episcopi Tconii in 
'caonia. Solebat in Ecclesia Basilius precans cum 
pulo in, ea formula precandi, qua doxologia 
catur, dicere jam Gloria Deo Patri cum Filio, 
Spiritu Sancto , jam per Filium in Spiritu san- 
» stud carpebant quidam dicentes, ipsum 
rbis uti non tantum peregrinis, verum etiam 
"um pugnantibus Itaque ab Amphilochio fuit 


ro- 


652 Notitia Patrum. 


rogatus, ut cur ita faceret, se explicaret, et quo 
pacto utrumque illud inter precandum adhibere 
absque eorum pugna inter se. Hoc igitur pre- 
stitit hoc libro, et insuper divinitatem Spiritus san- 
cti demonstravit, dum is a non paucis putaretur, 
eam non credere ac velut heterodoxus per ora 
hominum traduceretur , ipsique etiam monachi so- 
litudines Cesare vicinas ineolentes adversus ipsum 
tumultuarentur. Hanc de eo suspicionem conce- , 
perant, quod ad populum dicens in festo S. Ea- 
psychii Mart. cum Patrem, et Filium clare, et di- 
stincte predicasset esse Deum , non idem fecerit 
de Spiritu sancto. Quod ad doxologiam attinet, 
declaravit, illa quamvis verbis diversa, esse ta- 
men re eadem. Nam dum Deus pater laudatur per 
Filium, et cum Filio in Spiritu sancto, ipsum 
laudari in ejus dono: et ne dici posset, donum, 
quod datur, esse distinctum ab eo qui dat, de- 
flaravjt, per hoc donum indelligendum esse do- 
num vite, et donum potentie, hoc est, illum 
Ípsum, qui vitam nobis infundit sua potenti 
propria, et proinde Deus sit. Ipse tamen .etiam 
addidit, illam formulam, Deo Patri cum Filio, & 
Spiritu sancto, potius usurpandam esse. Q 

spectat ad Spiritus sancti divinitatem,. quam pu- 
tabant plures non credi a Basilio, monachos, Ls 
populum suo exemplo facile induxissent ad sedi 
tonem adversus Episcopum, S. Gregorius Nar. 
quemadmodum ipse testatur in epistola ad Palls- 
dium, monuit, ut Episcopo suo velut patri obse- 
querentur, nec repugnarent iis, quee is probs* 
set. Nam illum esse Ecclesie gloriam. Cur ver? 
omiserit claris verbis, quemadmodum fecerat de 
Patre, et Filio, predicare divinitatem Spiritus 
sancti, Z//e namque , ait idem Gregorius, ut exe 
4Limo infirmis infirmus efficitur, ut infirmos lr 


cre- 





E EAM E PUE: 


^4 


(Cc OQ ot.ecnnu5.e9Mxnm Tx 


S. Basilius M. | 655 


eretur. Dilecti vero nostri conspicientes , eius ad 
veritatem scopum , referant Domino tloriam , qui 
Cappadocie Episcopum dedit hujusmodi , qualera 
sane nulla non regio sibi peroptat. In hoc vero 
libro cap. 16. Spiritus sancti divinitatem probat 
ex eo, quod Spiritus sanctus eodem modo in Ba. 
tismo pronuncietur cum Domino, quomodo et 
ilius pronunciatur cum Patre. Nomen enim, ait, 
Patris, Pili, et Spiritus sancti similiter editum 
est. Itaque quemadmodum se habet Filius ád Pa- 
£rem, ita ad Filium se habet Spiritus sanctus 
zxecundum traditum in Baptismo verborum ordi- 
7z1. lmo Cap. 18. professus est Spiritum san- 
€tum ab ipsa etiam Scriptura appellari Deum, 
et ex Deo esse: Non sicut ex Deo sunt omnia, 
4ed tanquam ex Deo procedens, non per genera- 
fionem, quemadmodum Filius , sed tanquam Spi- 
ritus oris ejus. Cum tamen non desiissent esse, 
qui pergerent Basilio obtrectare, atque hoc ei 
etiam à Gregorio Naz. significatum per literas es. 
Set, horum de se sermonibus nec jam putavit quid- 
.-quam opponendum esse. Nam si necdum, ait 
pist. 71. fratribus mec de Deo sententie expe- 
rimrentum dedi , ne nunc quidem habeo , quid re- 
spondeam. Nam quid clarius isto esse potuit , quod 
in eodem libro de Spiritu sancto cap. 27. docet: 
Confiteri .oportet Deum Patrem, Deum FWium, 
Deum Spiritum sanctum, ut eloquia divina do- 
cent, et divini inserpretes tradidere. Nec tamen 
tres Deos dicere fas est , sed una in tribus'perso- 
nis dicitur natura. | Nec satis est personarum 
Patris, et Fili, et Spiritus sancti numerare 
differentias, sed unamquamque personam in vera 
Aypostasi existere fatendum est. 


Ho- 


654 Notitia Patrum. 










Homiliae novem in Hexaemeron, id eit, a 
sex dies: dies vero intelliguntur, quibus mund E 
creatus a Deo est. Itaque his homiliis initiumGe- 
neseos de creatione mundi interpretatus est E 
homilia octava intelligitur, in Quadragesima ists 
dixisse ad populum, et Jejunii diebus tam mine, 
quam vesperi sermones habuisse in Ecclesia. Cu] 
in interpretatione Geneseos non ultra iverit, nos 
liquet. Fortasse tantum sumpserit, hoc argumen 
tum de Creatione tractare. In solo literali sensi 
se in his homiliis fixit, improbans eos , qui he 
pratermisso improprium, et allegoricum sensum 
in Scripture interpretatione consectarentur. Fg 
vero, sunt ejus verba, cum foenum audio , feenun 
intelligo ; et plantam , et piscem , et bestiam , d 
pecus: omnia, uti dicta sunt , sic accipio. Pra&- 
ter istas vero multas alias habet homilias , quarum 
septemdecim sunt in Psalmos, ceterae varii argu 
meuti, in quibus vel rursum aliquid exponit e 
Scriptura, vel explanat. dogma Fidei, vel mors 
aliquod argumentum tractat de virtute quapiam, 
aut vitio, ut de jejunio, de avaritia, in ebriosos 
Idem Basilius Commentarium habet in Capita 16 
Isaiz anteriora, de Baptismo libros duos, de Vir 
ginitate unum, Epistolas aulem quadringenta, 
et amplius. Inter has tres sunt, qua appella- 
tur Canonice ad Ámphilochium, illum eumden, 
cujus jam facta mentio est, date. In his Canon& 
continentur, quibus determinatur, qualis poeniten- 
tia juxta disciplinam Ecclesie sit imponenda po- 
nitentibus propter crimen, quod commiserunt. ls 
harum prima epistola est, hereticos omnes, quo 
ad rebaptizationem uni calculo subjiciendos ess 
idque quod etiam Cypriano, et Firmiliano visum 
sit. In Dissertatione V. mea, qua tractat de h« 
rebaptizatione, argumenta ejusmodi protuli, qu£ : 

evin- 


S. Basilius M. . 655 


evincant,, nihil borum fuisse qut dicuntur. de Cy- 

riano , et Firmiliano , sed, neque in Basilium ca- 
T ere, ut is hanc rebaptizationem probaverit, que 
contraria fuerit statutis Concilii Niceni, quorum 
observatissimus , ex aliis etiam factis noscitur fuis- 
se. Ex quo vero sequitur, has ad Amphilochium 
epistolas non esse Basilii, quarum ante Trullanum 
Concilium . apud Scriptores, Ecclesiasticos nulla 
mentio fit, aut si tamen essent , interpolatas, et 
vitiatas esee. .... 

"n 0008 08,0 it on or | 

. — Tractaius.,Áscetici continent Regulas fusius 
, disputatas..55. ,, et breviores, 215. nec non Consti- 
tutiones monasticas. "Hec Basilius elucubravit, 
dum in. eremo: fuisset. Nec tantum pro monachis 
has composuit, verum has direxit ad instruendos 
omnes etiam alios, pie vitam volentes instituere. 
In his componendis partem. etiam habuit S. Gre- 
gorius Naz. quemadmodum ipse testatur Orat. 20. 
In homilia de fide, et:lib. 1. contra Eünonium S. 
Basilius ,..-4d£taynen , ait; quoniam a Patre. origo 
est. Filii, hoc major est Pater, quod causa sit, 
.et principium.. lpse Christus quoque de se dixit: 
JPuter major me est. . Joan. 14. v. 28.. Verum non 
quoad divinitatem, nec eo, quod Pater sit princi- 
pium Filii, et Filius processerit ex Patre per ge- 
-neralionem : Quod si esset, Pater non sibi aqua- 
Jem genuisset Filium. Quamobrem ipse etiam Ba- 
silius istius: Pater major me est , aliam; instituit 
deinde declarationem ad. intelligendum., quid'sit, 
in quo filius minor sit Patre, sit locutus: NiAZ 
anirum, si Filius majorem seipso Patrem confes- 
«us est, qui F'erbum est, et caro factus est, cum 
et ngelis visus sit secundum gloriam minor , e£ 
A4ominibus secundum speciem. Est igitur hoc idem, 
quod etiam, in Symbolo Athanasio profitemur de: 

"n rl- 


656 Notitia Patrum. 


Christo: equalis Patri secundum divinitaten, 
minor Patre secundum humanitatern. 


. Ex eodemS. Basilio tantum pauca adhuc pro- 
feram. lllud de Verbo, quod ero factum. est: 
Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum 
est nihil, quod factum est. Joan. 1. cum Ár 
ani sic sumpsissent ,ut per Verbum omnia qui 
. dem facta sint, sed postquam ipsum etiam Ver- 
bum factum a Deo esset, atque adeo Verbum e* 
se rem etiam creatam, atque nonnisi sola excel: 
lentia differentem a ceteris rebus creatis; Euno- 
mius, adversus divinitatem Spiritus sancti jam & 
pertius insurgens, quam initio fecerint Ariani, 
contra hanc attulisset in argumentum , quod in 
Scriptura Spiritus sanctus preedicetur originem 
sumpsisse a Filio, qui proinde et ipse res creat 
sit, ut cetera, que facta per Filium sunt, S. Be 
silius Jib. 2. cont. Eunonium , istud negavit, quol 
hac ratione, aliud Filii, aliud Spiritus sancti fort 
principium, nec jam unum, atque hanc vocavi 

lasphemiam, qua gravior audita numquam sit 
Nam Filii, et Spiritus sancti unum esse princ 
pium, siquidem Filius de Patre dicat: Omnia me 
tua sunt , et omnia tua; mea Joan. 17. v. 10. & 
Spiritus sanctus in Scripturis dicatur Spiritus P 
tris, et Filii Matth. 10. v. 20. Ggl. 4. y. 6. Ee- 
nomius ex eo, quod Spiritus sanctus a Filio dv 
cat originem , conclusionem fecerat, esse: nonni 
rem creatam. Basilius concesserat, Spiritum ser 
ctum a Filio ducere originem, sed negabat Fk 
lium a Patre esse distinctum Spiritus sancti pri 
cipium, siquidem omnia que habeat Pater, sint, 
Fili, et que Filii, eadem etiam sint Patris, & 
qui proinde Spiritus sanctus non a solo Filio, ve 
rum a Patre etiam procedat, qui Pater, et Filius 

unulin 





S. Basilius M. — — 855. 


num sint Spiritus sancti principium,  conclu- 
ienem hoc pseto evertens, qua Eunomius ad- 
Éuxerat, Spiritum sanctüm rem esse crea- 
am, cujus principium, et fons sit Filius, et qui 
b hoc profluat, et procedat. Dum vero Basi- 
us ad tuendam Spiritus sancti divinitatem sic 
ugnavit, una dogma etiam exhibuit processio- 
ds Spiritus sancti a Patre, et Filio. [dem hoc 
tiam docuit lib. 5. contra Eumdem Eunomium, 
ujus hec verba sunt: |Dignitate quidem (Spi- 
itum sanctum) secundum esse a Filio, ut qui 
use ab illo habeat ,; et ab ipso accipiat, et an- 
tunciet nobis, et omnino ex illa causa pen- 
leat, tradit pietatis sermo. Quo testimonio 
xrecos in Concilio Florentino vehementer pres- 
rat Joannes de Monte nigro, .ejus etiam au- 
hentia vindicata, cum ista ratione in dubium 
focando ejus authentiam, iidem Greci effugium 
arri vissent- Dignitatis nomine appellata est a 

ilio sola differentia inter personas Divinas quo- 
i processionem: et altera est, a qua processio 
Kt, altera, que procedit. Sic efiim ipse Basilius 
toc eodem libro: Quemadmodum enim, ait, Fi- 
ius ordine quidem a Patre secundus est , quoniam . 
t6 illo est : dignitate vero, quoniam origo ejus 
9t, ef causa, ea re, quod ipsius est Pater, non 
"(ern natura secundus, quoniam Deitas in utro- ' 
"4e una'est: ita profecto et Spiritus sanctus, et- 
€ tum ordine, tum dignitate secundus a Filio 
8£, tamen non" concedemus sequi, ut sit alienas 
laturc, 


. Ejus Basilii Zib. de Spiritu sancto pro Tradi- 

tone etiam est, et valde luculentum testimonium; 

Ex asservatis, ait, in Ecclesia dogmatibus alia 
Zomulus I. 42 | qui- 


658 Notitia Patrum. 


quidem habemus e dectrina scripto prodita , alia 
vero recepimas ex traditione z$postolorum : quo- 
rum utraque vim eamdem habent ad pietatem, ne 
iis quisquam contradicet. ltem de Poenitentà in 
Regulis cap. 2. etss. Non satis est, inquit, pe- 
nitentibus , sà tantummodo a peccatis resurrexe- 
rint , sed eis opus est , ut fructus dignos peeniten- 
tice faciant , peccata sua amare deflendo , ut fe 
cit S. Petrus, et opera justitiae contraria: et quo- 
niam in corpore peccavimus, cum, nostra membra 
serva peccato ad iniquitatem presbuimus , corp. 
pore etiam confileamur , eodern utentes instrume* 
£o ad peccatum dissolvendum. | Conviciatus e? 
benedicas. Eripuisti aliena? reddito. | Inebriatu 
es ? Jejuna. - - - Pro delicti ratione puenitenti 
sumenda. Magnum est peccatum, et grave? nul 
£a opus 6es£ confessione , lacryrnis amaris, inte Y 
tis vigiliis , jugi jejunio. — Peccata (in iisdem Be Jf 
gulis Brevioribus) iis confiteri necesse est, quiu 
mysteriorum Dei concredita dispensatio est. &t- 
vanda est ratio eadem ín peccatorum confessi 
ne, quc in detegendis morbis adhibetur , id et 
is, qui. horum curaudorum periti sunt. — FW 
tui rüsereri Judex (in Psal. 52.) si znodo post pt 
catum repererit te humilem, contritum, et tà, 
quce clam facta sunt, evulgantern citra pud 
rem. — Tempus, ait Epist. 22. non pr 

dum ad sui emendationem , eo, quod non cr 
Stet, de crastina diei quippe cum multi p9t 
multa consilia crastinum non adepti sunt. 





S. Gregorius Nas. 65g 


"i8, Gregorius Nazianzenus. 


S. Gregorius Naz. Arianzi in Cappadocia, 
«uod aviticum erat predium lucem adspéxit Pa- 
tre Gregorio, matre Notna: que filium, quo ca- 
' ebat , habere desiderans quetamodum Anna Sa- 
* muelem, voto facto se hunc, Dei ministerio dica- 
.— turam , Gregorium suscepit.. Fadem etiam marito 
^ Wmagistra orthodoxe fidei, et pietatis exstitit, et 
e secta Hypsistariorum abstraxit. Secta hec con- 
1 stabat partim: e Gentilismo , partim ex Judaismo: 
..que cum profiteretur , solum Numen. supremum 
€e colere unde a Greco 9yier, Summus, eietiam no» 
"men Hypsistariorum datum est, tamen ignem, et 
lucernas pro Deo venerabatur, more Gentilium, 
W- €um Judeis vero sabbatum, et ciborum abstinen- 
£* fiam observabat. Dum Episcopi ad Nicenum con- 
e cilium ergerent, qnod a. 2335. celebratum est, 
&: dbcet Gregorius Oratione, qua ei parentavit, pa- 
". trem baptizatum esse. Idem memorat, effulsisse tunc 
& Supra hunc lucem prodigiosam , quam plures vide- 
2 int, et qua conspecta Episcopus Nazianzenus, qui 
;.ffum baptizaverat, predixerit eumdem in Episco- : 
' Patu sibi successurum. Id quod etiam factum sit, 
erum Non ea facilitate ac confusione, qu& nunc 
. Viget , inquit Gregorius, eadem Oratione , verum 
. Waxterjecto temporis spatio, quo nimirum ad sus 
JPurgationem , aliorumque purgandorum peritíarn, 
, € facultatem. adjungeret , quemadmodum  uideli- 

- €et, Spiritualis Ordinis lex poscit. 






Sed ad Gregorium filium redeamns, Is ado- 

escens primum Caesaream Palestine, deinde Ale- 

Xandriam, demum Athenas studiorum causa se 

Contulit, qua tum urbes, sicut et Constantinopo- 
áa*^ 13, 


660 . Notitia Patrum. 


lis, scientiarum cultura in Oriente florebant m- : 
xime: attamen ut Athene primatum istius glorie 
sibi arrogarent, tali etiam insolentia, et fastu, ut 
aliunde venientem. scholastici Athenienses non 
rius ad suum contubernium admitterent, quim 
initiatum. ejusmodi ritu, quo probrum omnis in- 
scientie, sibi ingestum sequo animo sustinuisset, 
atque hac ratione professus esset, se quantum- 
;cünque alibi scientiis operam dedisset, tamen se 
nihil adhuc scire. Dum Gregorius jam Athenis 
esset , eodem venerat etiam Basilius, Ceesareensis 
postea Episcopus, et inter quos amicitia tunc igi- 
ia mansit indivulsa, et perpetua. Quis vite tenor 
amborum Athenis fuerit, Cregorius Oratione de 
laudibus Basilii, Duae nobis, ait, vic» note erant, 
altera primaria, et prestantior , quee videlicei 
ad sacras domos nostras (ad Ecclesias) ferebat, eí 
ad sacros Doctores ; altera secundaria , nec ejus- 
dem honoris, nimirum , qu& ad externae doctri- 
nc professores ducebat. | Athenis prior discessit 
Basilius: Gregorium vi detinuerunt ejus aequale 
ad docendam eloquentiam: qui vero nihilominus 
non multo post clam se subduxit, et munus do 
cendi reliquit. : 


Nazianzum ad parentes reversus trigesimoan- 

no ztatis baptizatus est: et paulo post ad vite 
genus eremiticum colendum, quod sibi constit»- 
erat communi cum Basilio proposito, secutus eum- 
dem Basilium ad. Ponti solitudinem est. Qua hi 
vite ejus ratio fuerit, ipse oratione de Silentio, & 
Jejunio declarat: ££ ego quidem, ait, divinis ora- 
culis evolvendis mentis puritatem collegi , ex Sa- 
, eris nimirum literis. Spiritum exprimens: qua- 
rum lectio hoc mihi praestitit , ut arnaram pro- 
Janorum librorum, qui antea fucata, et nonni 


fictis 





$. Gregorius Naz. 661 


tis coloribus inducta pulchritudine animum meum 
mulcebant ,| salsuginem  exspuerem. d hec 
wnem meam tatis flore lascivientem , et cstu- 
lem multis, et crebris laboribus attrivi: ven- 
is satietatem, et adharéntem ei rabiem sustu- 
, oculos temperanti& adjumento palpebris infixi, 
am abrupi , membra devinxi , rísum deploravwi.. 
mnia Christo cesserupmt , priora omnia concide- 
mt. Terra mili lectus fuit, asperrima vestis 
embra contexit , pervigilias etiam , et lacryma- 
un imbres adhihui: interdiu labori sudores con- 
nxi, hymnis tota nocte concinendis corpus instar 
atuc defixi , nullam omnino humanam volupta- 
7D ne in animum quidem , et cogitationem ad- 
tens. 4d4tque hoc quondam mihi vite institutum 
at. Caro quippe fervebat , cujus cura omnis in 
)c versatur , ut hominem calesti adscensu pro^ 
beat. Quin etiam gravemrn divitiarum molem ab- 
^i, ut onere omni excusso levis ad Deum 
rar. 


Erat Gregorio frater, natu minor Cesarius, 
risti etiam confessi gloria coram Juliano apo- 
ita. illustris. Qui cum mortuus esset , Gregorius 
iter filium Gregorium ex eremo revocavit, cau- 
tus suam et matris fractam senectute «etatem, 
mque induxit, ut se permiserit Presbyterum a 
tre ordinari. At vero simul atque advertit, 
trem id eo fecisse, ut administrationem mune- 
m Ecclesiasticorüm , et inprimis institutionem 
itechumenorum in eum transferret, fugit iterum 
. eremum , patrem etiam incusans de facta sibi 
olentia. | 


Inter hunc, et monachos, ejus dicecesim in- 
lentes, enatum est dissidium, ita ut ab ejus 
, . ' com- 


66s Notitia. Patrum. 


tommunione vellent recedere. Causam dedera 
Formula fidei, cui in Ariminensi Synodo Epi- 
scopi subscripserant, et habitum Constantinopoli 
ab Arianis conciliabulum confirmaverat, et qua 
missa erat ad Episcopos ceteros omnes ejusdem 
subseriptionis causa. Huic incaute Gregorius pe 
ter subscripserat; quamobrem monachi ab eju 
communione volebant recedere. Ideo Gregoriw 
filius ex eremo propere ad patrem rediit, cumque 
ejus svasu pater subscriptiónem suam retractavis- 
set, monachi quoque ei^ reeonciliati sunt. Ho 
idem similiter accidit inter Dianeeum Cesareensem 
Cappadoci Episcopum, et monachos, imo et Ba- 
silium jam tunc Presbyterum. Eadem vero ratio- 
ne, et Diangeo suam subscriptionem revocantt 
sublatum est periculum dissidi, ^ $. Jasilus 
Epist. b1. | 


Accidit, ut in eadem Cappadocia, cujus me- 
tropolis erat Casarea, etiam civitas Tiana jura 


consequeretur per Imperatorem civitatis metropo- - 


litane. Hoc Anthimus Episcopus Tianensis arri- 
puit ad jus metropolitanum etiam in regimine Ec- 
clesiastico sibi sumendum excussa subjectione erg 
Episcopum Ceasareensem metropolitam antea to- 
üus Cappadocie, idque tanta violentia fecerat, 
ut nolentes etiam cogeret eos, qui degebant in 
provincia ad Tianam spectante, et reditus inva 
deret Eoclesi;w Cesareensis. Basilius jam tuncEpi- 
scopus, cum desperasset de Ánthimo ad mentem 
revocando in ea parte Cappadocke, quie ei re 
manserat, ut sarciret su: Ecelesie damnum, plu- 
res instituit. novos Episcopatus, atque horum 
unum Sasime, Gregorioque persvasit , ut se ab 
eo sineret eonsecrari Sasimorum Episcopum. b 
vero cum deinde advertisset , quid interceder& 
| Mie 





48. Gregorius Naz. 665 

"inter Basilium; et Anthimum, etiam Sasimam 
suis juribus deposcentem, - graviter tulit, se in- 
«luctum a Basilio ad consecrationem suscipiendam, 
«t scribens ad. Basilium etiam animo commoto, 
«bjecerat se. illius secum amicitie nullam aliam 
de gratiam, quam quod didicisset, ne post- 
hac amicis fideret: nec persvaderi ei potuít, ut 
Sasimam iret, munusque Episcopi illic exerceret ; 
fugamque in eremum iterum cepit. 


. Pater vero illum rursus suis literis retraxit. 
Ki svaserat primum , ut Episcopatum Sasimensem 
susciperet: cum persvadere ei non potuisset, alio 
se vertit, multisque precibus ab eo petiit, ut 
quoniam propter zctatem, prope centum annos 
&etatis jam habebat, non sufficeret gerendo mu- 
peri, ipse isto exiguo, quoü sibi superesset vite 
tempore, eum seublevaret, atque vices ejus sub- . 
iret. Nate , ajebat, ne spernas patrem. Honesta 
posoo: sin minus , pater petit. Nondurn tot anni 
sunt tui , quot jam in Sacris mihi peracéi sunt 
victimis, Da, quod peto. Flexus precibus patris 
suscepit; administrationem Nazianzen:e . Ecclesie, 
ea tamen cofhditione, ut cum pater e vita exces- 
sisset: ipse etiam ab administratione posset abire. 
Basnagius in Ánnal. ad a. 575. num. 16. et plures . 
alii e Protestantibus hinc argumentum sumpse- 
runt ad probandum ea etate, qua Gregorius Naz. 
pater, et filius vixit, Episcopos fuisse non tantum 
conjugatos, sed etiam in sacerdotio liberis pro- 
creandis dedisse operam. Siquidem Gregorius 
pater dixerit, Gregorio filio tot nondum esse 
annos, quot jam sibi peracti sint in sacris vi- 
ctimis offerendis. Quwid est, sunt verba Basnagii, 
dicere Gregorium patre jam Sacerdote satum esse, 
&i hoc non est? | E 


At 


6646 — Notitia Patrum. 


At enim. vero Gregorius filius prius natus | 


est, quam ejus pater Gregorius fuisset baptizatus. 
Nam annum. tricesimum «etatis agebat, ut ipse 
docet in Carmine de Vita sua, dum Athenis redi- 
isset in patriam studiis illic peractis, et beptiza- 
tus esset. Quo tempore morabatur Athenis, eodem 
venerat Julianus apostata ,, et quem .ibi a se vi- 
sum testatur in Oratione in eumdem Julianum. 
Fuit Julianus Athenis Coss. Constantio septimum, 
et Gallo tertium , ut Ammian. Marcellinus perhi- 
bet 45.. 15. Hist. qui annus erat $54. a. natili 
Christi. Anno subsequenté ut fursus ipse Grego- 
rius testatur in. Carm. de Fita sua Athenis di 
scessit , rediitque in patriam annos natus trigin- 
ta. Igitur si hi anni 50 subtrahantur ab a. 555. 
annus.prodit 535. quo Gregorius filius natus est. 
Hoc vero eodem Gregorius pater dum Episcopi 
pergerent ad Concilium Nicenum baptizatus est, 
quemadmodum jam supra demonstratum est. lt»- 


que non tantum non eo Sacerdote filius Grego - 


rius natus est, sed quando is nascebatur, pater 
Gregorius. solummodo  baptizabatur. —Interjecto 
autem temporis spatio nec ea facilitate , qua de- 
inde vigere coeperit , promotus ad Ordines sacros 
est, ut jam supra fuit. Neque igitur Gregorium 
filium: pater Gregorius suscepit jam constitutus in 
Sacerdotio. Quomodo ergo nihilominus pater ad 
filium dicere potuit, nondum ipsi tot annos esse, 
quot jam sibi peracti essent in.sacris victimis? 
Advertatur, velim, num istos tot annos, quos 
pater dixit, nondum esse filio, dixerit ipsius 
annos statis. Igitur sicut Gregorius pater suos 
illos annos intellexerat, quos peregerat in offe- 
rendis sacris victimis, ita de filio etiam Gregorio 
annos sacerdojii intellexit, qui nondum ad eum 
numerum pervenerint, ad quem süi. Est autem 
| etiam 


S. .Gregorius Naz, 655. 


etiam illa hic consideratio. Basnagius ex his ver-. 
bis Gregorii patris, ad Gregorium filium: | Non- 
dum tot anni sunt tui , quot Jam in sacris , mihi 
sunt peracti victimis , instituit argumentum con- 
£ra coelibatum Sacerdotum , dum neque de annis, 
-quos Gregorius pater.dixit, Gregorio filio non- 
.dum tot esse, quot sibi, expressum esset, eeta- 
tis esse: et qui nisi wtatis sint de Gregorio filio, 
nulla sit bona argumentatio. Idem vero Gregorius 
pater etiam istos annos qni filio nondum fuerint, 
a se peractos dixit in sacris victimis. Quid vero 
est, creditum esse, Eucharistiam esse sacram vi- 
,."ctimam , et sacrificium, si hoc nom est, quod 
Gregorius pater dixit, non tot filio esse, quot 
a se peracti sint anni in sacris victimis? Cur ergo 
non istam potius ex verbis Gregorii Basnagius fe- 
cit conclusionem? 


Gregorius pater diu. in vita superstes non 
fuit. Quo mortuo Gregorius filius se etiam ab- 
dicavit administratione Episcopali et Seleuciam ad 
monasterium S. Thecla se recepit. Sex annis post 
"Episcopi in quodam conventu consultarunt de 
Episcopo, quem Constantinopolim deberent. mit- 
tere ad Ecclesiam illic, per Árianos prope fundi- 
tus eversam, renovandam, et suscitandam. Ne- 
minem vero Gregorio judicarunt magis idoneum. 
Huic igitur munus hoc imposuerunt. Quo suc- 
cessu gesserit, et quam nihilominus Episcoporum 
invidiam subierit, ut etiam Episcopatui. Constan- 
tinopolitano renunciaverit, est enarratum supra 
Institutionum Part. I. $. 77. Reversus Nazianzum, 
ubi Episcopatus adhuc vacabat ab obitu sui pa- 
tris, edis operam, ut per Helladium Episcopum 
Cesareensem Eulalius ibi Episcopus constitueretur: 
ipse ad heredium suum, quod erat Arianzi, se 
$ 


yece- 


i 


668 . Notitia Patrum. 


recepit, ubi solitarius; utque ad obitum etii 
Decessit a. 592. major nonagenario. 


Gregorius .Naz. propter doctrinse preestantism 
cognomen Theologi invenit: quin testimonio Ru- 
^ fini in prajfat. ad ejus Opéra in ea exstimatione 
habita est in: Ecclesia ejus doctrina, Ut quicun- 
que ausus fuisset doctrine illius in aliquo refra- 
gari, eo Jam ipso argueretur velut hereticus. Ma- 
nifestmm namque , sunt illius verba, judicium est, 
non esse rectc fidei hominem , qui in fide Grego- 
rio non concordat. Opera ejus constant ex Oratio- 
nibus 105. Poematibus 142. Epistolis 242. Inter 
quas tamen etiam. due sunt Gregorii patris, et 
 SBasilii tres. Inter' Orationes es eminent, quas 
composuit adversus Eunomianos, et Apollinari- 
stas. In his dogma de SS. Trinitate, mysterium 
omnium profundissimum , non tantum docet ad- 
sodum clare, et aperte, verum etiam argutias 
adversariorum dissolvit acutissime. Dicit Orat. 
94. Dei naturam nullis verbis explicari posse, 
multo vero minus intellectu compreliendi. Quod 
vero Deus sit princeps causa, quae: res omnes 
procreaverit, et conservet, in ipsos etiam oculos 
incurrere. Quonam enim modo aliter universa 
hec rerum moles vel producta unquam fuisset, 
vel consisteret. —  Z/Lhc (in Trinitate Oret. 51.) 
alius, atque alius, ne personas confundamus ; 
non autem aliud, atque aliud: quoniam tria quo- 
ad divinitatem unum, et idem sunt. De proces- 
sione autem divinarum Personarum, Que est er- 
go (8it Orat. 57.) Acc processio, inquies. Dic tau, 
quc Patris ingenitura sit, et ego Filii generatio- 
nem, €i Spiritus processionem explicere adgre- 
diar, ut ambo mentis vesania precipites agamur, 
in Dei mysteria oculos injigientes. Idque qui 

. L£ar- 


.8. Gregorius Nar. 665 


tandem ? N»mpe, qui ne ea quidem, que ante 
pedes sunt, soire possumus , Dei profunda pene- 
4rare audeamus? Quid ergo, inquiunt , est quod 
i:Spiritui deest ad hoc, ut sit Filius? nisi enim 
aliquid deesset , Filius esset. .Deesse nihil dici- 
mus. Non enim Deo quidquam deest. Ferum mu- 
£uop eorum relationis differentia diversa ipsis quo- 
que nomina procreavit. Neque euim Filio ali- 
quid deest ad hoc , ut sit Pater, nec enim defe-. 
ctus est flliatio, nec tamen propterea Pater est: 
alioquin. eadem ratione Patri aliquid deesset ad 
Aoc, ut sit Filius. Neo enim. Pater Filius est. 
Sed ec deféctum non arguunt, nec essentice 
eubmissionem : sed ex his verbis, quod genitus non 
sit , et quod genitus, et quod procedat ,. hoc effe- 
ctum est; ut alius Pater, alius Filius, alius Spirs- 
ius sanctus appelletur , atque ita inconfusa trium 
PPersonarum distinctio in una Divinitatis natura 
et dignitate. conservetur. Neque enim Filius est 
PPater (unus enim est Pater), sed quod Pater: nee 
(Spiritus est Filius (Unus enirn Unigentus) sed quod. 
Filius. Tres hi unum , si Divipitatem spectes ; et 
unum tres , si proprietatum rationem habeas, ut 
nec Unum Sabellio faveat, neo 'fres pestiferce 
divisioni, que hao tempestate viget. 

| Questio erat posita ab adversariis, quid Spi- 
ritui desit ad id, ut sit Filius; nisi enim Spiritui 
aliquid deesset , futurum Filium. Huc Gregorius re- 
.spondit, nihil deesse: Verum mutuae eorum relatio- 
nis differentiam diversa quoque ipsis nomina pro- 
creasse, videlicet Filio, et Spiritui sapeto. Dum 
ergo, curSpiritus sanctus non sit Filius, dicit hoc 
esse, quod inter Filium, et Spiritum Sanctum 
mutus relationis intercedat differentia , una etiam 
dixit, horum alterum esse, qui procedat, alterum, 
a quo fiat processio , utpote inter quog mutuae rela- 

t10- 


b 


668. Notitia Patrum 


tionis differentia intercedat: que secus mutua re- 
latio inter Filium, et Spiritum sanctum nulla inter- 


. cederet. Hinc vero clarum est , S. Gregorium Naz 


credidisse, et docuisse, Spiritum sanctum a Filio 
. procedere: Idem hoc etiam inde evidens fit. In 
ratione de Spiritu sancto dicit: Quacurmque aw- 
tem humilius dicuntur (de Spiritu sancto) velut, 
quod detur, mittatur, distribuatur - - - ad 
primam causam referri debent , ut, ex quo sit, 
ostendatur. At vero, quemadmodum Pater dat, 
mittit Spiritum sanctum Joan. 14. v. 16. 96. ita 
pariter Filius est, qui det, et mittat Spiritum 
sanctum Joan. 15. v. 36. Cap. 16. v. 7. Cap. a0. 
v. 23, Igitur Gregorius Naz. asseruit, Spiritum 
sanctum procedere a Patre, et Filio,.non a solo 
Patre. - 2 


Adversus processionem Spiritus sancti a Pa- 
tre, et Filio, Filii vero a Patre cum objecissent 
Eunomiani, Quid ergo, si Filius, et Spiritus 
sanctus Patri coeterni sunt , quid afferri potest, 
quin principii quoque , quernadmodurn et ille , sint 
expertes? respondit Orat. 55. Quia ab ipso sunt, 
&cet non post illum. Quod'enim principio caret, 
eternnm est: quod autem «eternum, est, non 
protinus quoque principio vacat, quamdiu ad 


Patrem, velut ad principium, et originem re- 


Jertur. Ergo ili, quantum ad causam princi- 
pio minime carent: perspicuum est autem, cau- 
sa7i non omnino antiquiorem esse iis, quorum 
causa est, neque enim sol lucem tempore ante- 
cedit : quantum autem ad tempus, principii ex« 
pertes sunt. lidem Eunomiani solebant adversus 
divinitatem Filii argutari, et sophistice queerebant, 
an Pater hunc genuerit jam existentem , vel non- 
dum existentem, Si prius, cur ipsum genuisset ? 

| | si 


S. Gregorius Nas. 66g 
$i vero non existentem genuit, Filius non sem- 
per, et ab eterno fuit. Gregorius ex his vicissim 

esiverat. Tempus sitne in tempore, vel extra 
hoc?' Nam si tempus ccepit esse in tempore, quod- 
nam isto tempus anterius sit, in quo factum tem- 
us est. Si vero non in tempore, quenam dicebat, 
&c sapientia sit, tempus temporis expers sta- 
tuere? Quemadmodum igitur tempori tempus dum 
fieret , erat connatum, ita eeternee F'ilii generatio- 
ni fuisse congenitam eternitatem : et sicut eeterna 
illius generetio est, atque Pater, qui genuit, non 
coepit esse Pater, ita neque Filium, qui genitus 
est, coepisse esse Filium, sed esse ab eterno. 


Ex aliis Orationibus Gregorii dus sunt inve- 

ctive in Julianum apostatam: alias complures ha- 
buit in re quapiam memorabili, ut, dum factus 
Presbyter est ; in qua Sacerdotii dignitatem cele- 
brat, una docens, qualis esse debeat, qui ad hoc 
munus assumitur; dum Ecclesiam Nazianzenam - 
suscepit patris loco administrandam; ad FEpisco- 
pos Concilii Constantinopolitani in adventu Episco- 
porum. ex' Aegypto ; ad eosdem, dum se abdicas- 
set Episcopatu Constantinopolitano. Sunt rursus 
alie diebus festis habite de Religionis myste- 
riis, que iis diebus recolebantur, ut in natali Do- 
mini, et Ephiphania in sanctum Baptisma, item 
de laudibus Sanctorum quorum celebrabatur me- 
moria, nec non in funeribus sui patris, Cesarii 
fratris, Gorgonie sororis, et Basilii M. multe ' 
etiam morale aliquod habent argumentum. Ejus- 
dem argumenti sunt etiam pleraque ejus Poemata. 
In horum uno describit vitam suam. Ad pangen- 
da carmina se verteret jam in extrema senectute 
sua, ut intendéndo fortius mentem minus senti- 
ret carnis aculeos, ques crebro lamentabatur. 
Epi- 


- 


—- 


*- 


656 Notila Patrum. 


: Epistole ipsius eque sunt varii argumenti, ut 
vulgo fieri in his solet. E 


Ex his pauca adhuc speciatim proferam. In 
Oratione de laudibus S, Basilii in ejus funere, sic 
eumdem, velut jam in celo positum, invocavit: 
T& vero sacrum, et divinum Caput e calo nos, 
qucso , inspice , curnisque sümulum , a Deo no- 
bis ad disciplinam datum , aut precibus tuis si- 
ste, aut certe ut eum forti animo perferamus, 
persvade , atque omnem nostram vitam ad id, 
quod maxime :conducibile est, dirige, nosque, 
posteaquam ex hac vita migraverimus , illic quo- 
que tabernaculis tuis excipe, ut simul viventes, el 
sanctam , ac beatam Trinitatem , cujus nunc exi- 
guam speciem, et imaginers accepimus , purius, 
pleniusque cernentes , desideriis nostris finorn sta- 
£uamus , ac bellorum eorum, que intulimus , vel 
pertulimus , premium referamus. Bella, quae in- 
tulit, intelliguntur ejus dimicationes adversus he- 
reticos ; quee pertulit, sunt adversitates, quas su- 
stinuit. Pariter Orat. 21. S. Athanasium invoca- 
verat, Ut e ceo virtutis causa laborantibus ma- 
nus porrigat , similiter hoc fecit Orat. 18. erga 
S. Cyprianum. Idém Gregorius Orat. 18. de 8. 
Cypriano refert, S. Justina Virgo, et Martyr quid 
egerit in periculo, ne ejus virginitas violaretur. 
Puella, ait, sizmnul ac persensit technas (res acta 
est initio seculi quarti) a£gue insidias , quid facit, 
et quid adversus vitii opificem molitur ? .Despe- 
ratis omnibus aliis remediis ad Deum confugit, 
Firginemque Mariam supplex ebsecrans, ut pe- 
riclitanti Virgini suppetias ferret , jejunii , et cha- 
7neunica: (Grecum est vocabulum , quod humi cu- 
bationem significat) pharmaco se munit , partim 
ut forme venustatem, tanquam insidiosam ,  ob- 

$6Cu- 


S. Gregorius Nus. | |. 671 


eouraret, partim ut per sui afflictionem propitium 
sibi Deum, et exorabilem redderet. He invoca- 
tiones Sanctorum per Gregorium, et Deiparze per 
Justinam pupugerunt Caveum ; de quibus Tom. I. 
Hist. Liter. pag. 247. sic loquitur: Certe facuita- 
£i ora£ori) , qua maxüne pollebat , nimis , quarn 
par erat , presertim in serrnonibus encomiasticis 
eum induisisse constat : unde sequentium seculo- 
rum, erroribus circa invocationem Sanctorurm viarn 
inter primos stravisse videtur. Etiam Dalleus 7ra- 
ctat. adv.. Sacram Tradit. de  Reliquiar. culte 
hunc morbum vocat illius &vi, et ceecam eo tem- 
pore invectam superstitionem. 


Supra in S. Cypriano ex ejus epistola 57. ad 
Cornelium Papam vidimus scriptum , ut qui prior 
ipsorum isthinc processisset , ejus pro fratribus, 
et soribus apüd misericotdiam Patris non cessaret 
oratio.. Ánni 155 intercesserunt inter S. Cypria- 
num, et & , Gregorium Naz, Qua igitur accura- 
tione dicere potuit Caveus, Gregorium sibi vide- 
ri sequentium seculorum erroribus circa invoca- 
tionem Sanctorum viam inter primos stravisse, et 
Dalleus morbum fuisse hunc istius evi, et ceecam 
hoc tempore invectam superstitionem ? Ipsi asse- 
runt Religionem a prim&va puritate apud nos 
deflexisse; ad quam ipsi eam apud se revocave- 
rint. Quaenam vetus illa, et pura Religio fuerit, 
utique discendum est eorum testimoniis, .qui eo 
tenipore vixerunt, et de institutis Religionis, quee 
eo tempore vigebant , scripserunt, Jam vero quam 
nos etiam modo facimus invocationem Sanctorum, 
eam habemus ex testimoniis certissimis, esse fa- 
ctam jam etiam in primava Ecclesia: Augustanz, 
et Helvetica Confessio eam a se rejecit velut con- 
irarium puritati Religionis et instituto primae | 

(o Ec-. 


673 : Notitia Patrum. 

: Ecclesie. Nobis suppetunt testimonia de invoca- 
tione Sanctorum, eaque certissima , qua neque 
negare audent: ostendantigitur ipsi invocationem 
Sanctorum in primeva Ecclesia non viguisse. Hoc 
vero quomodo ostendent , dum potius in contra- 
riam! partem sunt evidentia testimonia ? Sed' mor- 
bus, et superstitio hec jam etiam ea eetate erat, 
ii, qui Invocationem Sanctorum testantur, viam 
ad errorem .primi stravisse videntur.  Accusant 
igitur erroris ipsam primeevam Ecclesiam; iidem 
venditare solent, sua dogmata esse conformis, 
imo eadem, que tenebat primeva Ecclesia. Hac- 
ne inter se coherent? Sed mittamus istud. Ipse 
deinde Caveus sic scripsit cit. Joc, de Grékorio 
Naz. ir erat in quovis disciplinarum genere 
praestantissimus , in Theologia summus. Hinc 
etiam "Theologus x«v,ifexiv. dictus est Gregorius : 
allato etiam testimonio Rufini, se dissidentes qui- 
dem partes de ejus fide potuisse disputare, sed id 
obtinuisse apud Dominum, et Fcclesias Dei me- 
riti, ut quicunque ausus fuisset doctrinz ejus in 
aliquo refragari, ex hoc ipso, quia ipse sit ma- 
' gis hereticus argueretur. Manifestum, namque ju- 
dicium fuisse, non esse rect fidei hominem, qui 
' in fide Gregorio non concordasset. Quod testi- 
monium Rufini jam etiam a me supra allatum est. 
Itaque Caveus Gregorium, laudans in Theologia 
summum et apud omnes Ecclesias ejus existims- 
tionis, ut qui ejus doctrine in aliquo ausus esset 
refragari, ipse magis argueretur esse haereticus, 
quomodo nihilominus is ei videri potuit sequen- 
tium seculorum erroribus circa invocationem San- 
ctorum viam inter primos stravisse? 


Confessio tam Augustana, quam Helvetica 
unam prasefert Scripturam sacram "velut eorum 
, nor- 


S. Gregorius Nás. 679 


normam qu: credat. Quare ergo tamen prime- 
vam etiam. Ecclesiam jactitant, quasi cui conso- 
na sint ipsorum dogmata? et qui provccant ad 
primevam Ecclesiam , cur tamen arguunt erroris 
ea, qua viguerunt in eadem primzva Ecclesia? 
Gradiamur via recta non detorta. Ubi vero in 
Scriptura etiam reperient locum ullum, in quo 
invocatio Sanctorum reprobetur, et prohibeatur? 
Si habent, cur illum non proferunt? Ad hoc 
enim usque tempus nullum protulerunt. Igitur, 
quod agunt, et moliuntur contra invocationem 
Sanctorum, non est fundatum inSriptura, eidem- 
que contradicit illud, quod quoad hanc invoca- 
tionem observatum est in prim&va Ecclesia: in qua 
vero invocatione Sanctorum Catholica Ecclesia, 
que fuit tempore Lutheri , etCalvini, atque etiam 
nunc est, pro se habet et primevam Ecclesiam, 
et Scripturam: utpote, in qua sit, Apostolum 
Paulum sepe se. commendasse Fidelium precibus, 
ipsumque vicissim pro illis Deum precatum esse. 
Philip. 1. v. 4. 19. etc. Hinc enim fluit, quod 
ipse etiam S. Hieronymus attulit adversus Vigi- 
lantium, quem Protestantium ducem, si dixero, 
non erraturus sum: 4$; :4postoli ,.et JMartyres, 
adhuc in corpore constituti possunt orare pro ce- 
Zeris, quando adhuc pro se debent esse soliciti, 
quanto magis post coronas , victorias, et trium- 
phos? Jam hoc argumentum de invocatione San-- 
ctorum, et eorum veneratione Zzstit. harum Part. 
AJ. pag. 155. wactatum est, et alibi quoque. Vix 
enim aliud quidpiam est cui tam infesti sint Pro- 
testantecs. Credere, quod Sanctorum utile nobis 
Sit patrocinium apud Deum, atque hoc implora- 
re nefas putant esse, horrendumque piaculum. 


Tomulus L | |». 45 Quam- . 


674 ^. Notitia Patrum. . 


Quamvis vero Gregorius se abdicasset Fpi- 
scopatu, tamen a Theodosio Imperatore a. 583. 
erat vocatus ad quoddam concilium Constantino- 
polim. Respondit epistola, quee ejus secunda, et 
tricesima est, ad Procopium data, qui parti 
exercitus praeerat: Omnem conventum  Episcopo- 
rum fugio, quoniam nullius concilii finem latum, 
et faustum vidi , nec quod depulsionem malorum 
potius , quam accessionem , e£ incrementum  ha- 
buerit. - - - Propterea memetipse collegi ; am- 
moque seeuritatem in. sola quiete , et solitudine 
mihi positam judicavi. -'- - Nunc moróus acce- 
di , quippe, qui me ita distorquet , ut quotidie 
Jerine extremos spiritus efflem. .ftque ob hanc 
causam ignoscat rnihi tua animi magnitudo , det- 
que operam, ne pientissimus Imperator fne iner- 
tio , atque ignaviae condemnet. Hoc Calvinus Àb. 
4. Institution. Cap. 9. sumpsit in objectionem con- 
tra auctoritatem. Conciliorum. Post Concilium Ni- 
cenum omnino vix aliquod aliud erit reperire 
concilium , in quo non res tales contigissent, ob 
quai se omnem Episcoporum conventum Grego- 
rius fugere dixit, nec excipiendo Constantinopo- 
litanum I. quod inter oecumenica concilia nume- 
ratur: quippe in quo Meletio vita functo Flavis- 
nus sit ordinatus Episcopus Antiochenus , Grego- 
rio frustra reclamante, schismaque, quod jam erst 
coeptum , duobus Episcopis existentibus in eadem 
urbe, improvidentissima ordinatione Flaviani, fuit 
continuatum maximo dolore Gregorii. Nec tamen 
ideo intelligendum est, Gregorium reprobasse 
omnia concilia, et nullius utilitatis habenda pu- 
tasse, et qua in Concilio etiam Constantinopo- 
litano I. acta contra haereses sunt, non probasse; 
sed quod dixit, nullius concilii se vidisse letum 
exitum, sumi debet juxta morem loquendi, jam 

| etiam 


S. Gregorius Nas. -. 655 


etiam a Cicerone observatum, ut, totum sem- 
per ab eo denominetur, quod maximas partes 
continet. Nec illud, quod dixit, ipsum etiam 
Gregorium voluisse intelligi absque exceptione, te- 
stantur illius verba Orat. 52. quibus declarat, Se 
fidei Nicence , qua a sanctis Patribus illic edita. 
est nec quidquam unquam praetulisse , nec pravferre 
posse, verum in hac fide se esse , et Deo adjuvante 
etiam futurum. Idem Orat. 21. Nicenum Conci- 
lium vocat Sanctum, in quo tercentos octodecim 
doctissimos viros Spiritus sanctus in unum coegerit. 


Preter jam recensita, sunt quedam adhuc 
Gregorii Opera dubia , vel etiam citra controver- 
siam suppositia. Ex illis est Testamentum , cujus 
hoc est initium: Z/avio Eucherio , et Flavio Eva- 
grio Firio Clarias. Coss. pridie Cal. Januar. Grego- 
rius Bpiscopus CatholiceeConstantinopolis Ecclesie, 
vivens, ac prudens , sanoque judicio, et integris 
sensibus condidi hoc testamentum : quod quidern 
jubeo , et volo esse ratum, firmitatemque in quoli- 
bet foro, e£ quomodolibet obtinere. Authenticum 
esse defendunt Baronius, Natalis Alexander, Or- 
sius, Dupinius, et Caveus, ut plures alios pre- 
teream. Basnagius vero cum pluribus negat. Sunt - 
in hanc alteram partem hec, et mea opinione 

tiora. Primum formula hujus testamenti nimis 
redolet stilum posterioris statis, imo ejus qui 
nunc etiam viget. Secundo in Codice Theodosii 
de Fide Cath. lib. 5. fit mentio Nectarii Episcopi 
Constantinopolitani qui Gregorio successerat in 
Episcopatu iisdem Coss. Eucherio, et Evagrio , qui 
annus erat 581. in lege a Theodosio 5. Cal. Augu- 
sti lata. Certe autem postquam Gregorius se ab- 
dicaverat Episcopatu, et Nectario jam ad hunc eve- 
cto, non se ulterius Episcopum Constantinopolita- 

4o ^. | . num 


676 Nolitia Patrum. 


num vocavit. Tertio in hoc Testamento, statim- 
que primo loco, Gregorius legat vestes sericeas, 
laneas Alypianzs Cesarei fratris vita functi filis 
liberis. At vero Gregorius Orat. 10. et 175. per- 
hibet , omnia, ques Ceesarei erant juxta ipsius, et 
Nonnze matris voluntatem esse distributa pauperi- 
" bus, nempe ex re vestiaria. Feruntur multa etiam 
alia ejusdem Gregorii, que vero mondum sint 


414 


S. Ephrem. 


S. Ephrem natione Syrus, Nisibi natus, sub 
Constantino M. parentibus non tantum Christianis, 
verum etiam Christum in persecutione confessis 
sed incertum, quo anno. Dum sub Constantio 
Imp. Nisibim Sapor Persarum Rex. obsedisset , Ja- 
cobum ejusdem urbis Episcopum oravit, ut Deo 
supplicaret, ut immissis in exercitum Persarum 
culicibus , et cyniphibus urbem obsidione libera- 
ret. Audiit Deus preces Jacobi, tantaque multi- 
tudo culicum, et cyniphum invaserat exercitum, 
ut Sapor solvere obsidionem debuerit.  ZZeodo- 
ret. lib. 2. cap. 50. Cum fuisset ordinatus Diaco- 
nus, in hoc gradu muneris Ecclesiastici semper 
mansit: quamvis electus esset etiam Episcopus: 
quem vero honorem ne cogeretur suscipere , men- 
te turbatum se simuleverit. Vite ejus institutum 
fuit monasticum , vitamque vixit admodum rigi- 
dam , deflens continuis lacrymis errata sua, illud- 
que inprimis, quod puer credidisset, omnia con- 
Ungere casu, et fortuito. Ob sacrarum literarum 
Studium , et excellentem scientiam S. Gregorius 
Niss. in Oratione de ejus laudibus Universe Ec- 
 €lesice doctorem appellavit. - 

E Sunt 


| 4S. Ephrem. | (673 


Sunt autem, que'scripsit et composuit admo- 
.snodum multa: cujus Orationes teste Photio Cod. 
396. fuere supra mille, quas videlicet ipse vide- 
rat, aut legerat. . Nam Sozomenus Zb. 5. cap. 106. 
habet «às; vixerat otisdus ix , trecentas myriades 
Sermonüm, etin his multos etiam hymnos, et car- 
inina, que composuerit.. Myrias est numerus con- 
&inens decem millia. De ejus scriptis S. Hieronymus 
lib. de Viris Illustrib. ZpArezs, inquit, Zidesse- 
7z«P Bcclestoe Diaconus , multa $yro sermone corn- 
' posuit, et ad tantam venit claritudinem , ut post 
lectionem Scripturarum publice in quibusdam Ec- 
clesiis ejus scripta recitentur. Legi ejus de Spi- 
ritu. sancto Graecum volumen, quod quidam de 
Syriaca lingva verterat ,. et acumen sublimis in- 
genü etiam in translatione cognovi. Nec Grece 
lingvee erat gnarus. 'Nam ipse.docet in Oratione 
de laudibus S. Basilii, cum ad eum invisendum, 
solummodo desiderio ejus videndi, ivisset, se cum 
eo. per interpretem esse collocutum.  ' :« .— 
-:. ÉSermones ejus multi sunt, et varii argumen- 
ti, alii morales, .de virtute aliqua tractantes, vel 
vitio , et de perfectione Christiana precipue ad 
monachos , quos instruebat; utpete eorum Abbas 
etiam factus, .alii: de mysterio quopiam Christi, .et 
Religionis, alii in laudes Deipare, aliorumque 
Sanctorum. Commentarios quoque confecit in mul- 
tos Scripture-saere libros prétertim Vet. Testa- 
menti, et in selecta esiam horum loca. lIlermo- 
mius Bardesanis filius, quisBerdesanes fuerit, ex- 
positum est Institutionum Parte I. $. 46. heereseos 
videlicet auctor.in. Mesopotamia, carmina. verbis 
svavibus,: et ad demulcendas aures composita ,  vi- 
rü$:.autem haereseos inclusum habentia , sparserat 
in.,; vulgus, . et. ab hoc cantabantur. . Adversus 

' quam 
1 


-—— 


678 | Notitia Patrum. 


quam pestem Ephrem quoque hymnos, et car- 
mina mira venustate predita confecit, que sic 
suscepta erant,. ut in festis etiam Martyrum de- 
cantata a populo laetitiam festivitatibus adderent. 
Quorumdam etiam Monachorum pietate, et san- 
ctimonia excellentium vitam ad posteritatis memo- 
riam mandavit literis. . Sunt ejusdem Ephrem epi- 
stole etiam complures. Pars scriptorum illius e 
Greco in Latinum traducta a Vossio, edita est 
Rome a. 1589. Quirinius Card. et Preefectus bi- 
bliothecee Vaticane a. 1753. opera usus Josephi 
Assemani, Syri Maronite, versionem procuravit 
novam in Latinum prodieruntque typis iterum 
Roms Opera Ephremi in sex voluminibus, in fo- 
lio, quorum tria continent Syriacum cum versio- 
ne Latina, altera tria idem Syriacum cum versio- 
ne Greca. Ipsi etiam, qui disjuncti a nobis Re- 
ligionis communione sunt, nominatim Caveus in 
Histor. Liter. ingens desiderium ostendit fruendi 
Ephremi Operibus, tanquam que largissimam lu- 
cem datura essent ad videndum, quid primeve 
antiquitatis sit in institutis, et professione Chri- 
stianze Religionis. Basnagius.quoque tanti Ephre- 
mum fecerat ut Annal. tom. 3. pag. 5o. hoc ei 
preconium dederit: Cum Ephrem in paucis il- 
lustris fuerit , ipsius vita nostris erit nnalibu 
ornamento. 

Si ea, que Basnagius etiam speciatim lau- 
davit in Ephremo, ego silentio preterirem, vi- 
deo futurum, ut in reprehensionem vocer, et 
merito. Sunt igitur ista. Edessam afflixerat vehe- 
mens, et diuturna fames. Pauperibus cum ipse 
pauper quoque subvenire non posset, et preser- 
tim tam multis, e solitudine venit Edessam ; divi- 


. tesque objurgabat, quod pauperibus fame pereun- 
ti- 


S. Ephrem.. 679 


tibus, et in extrema necessitate non suecurrerent. 
Cumque illi respondissent, se nescire, cui pecu- 
nias, pauperibus dispensandas, tuto possent com- 
mit'ere, nam omnes suo lucro inhiare, ille, Ec- 
quis vobis ego videor esse? llli cum respondis- 
sent, Virum esse probum, tunc Zestra , inquit, 
causa libens hoc munus subibo. Cum collata sta- 
tim fuisset pecunia ingens,: hac pauperibus subve- 
nit, eorumque curam eousque gessit, donec fa- 
mes desiiset, quod factuni est anno subsequente: 
quo munere perfunctus, dumque pauperes ejus 
Opera jam non indiguissent, rediit ad suum clau- 
strum, et ad solitudinem.  Sozormen. Ab. 5..cap. 
16. Idem eodem loco Sozomenus, Quodam , ait, 
teripore , cum multos per dies, uti solebat , jeju- 
nasseb, minister , qui illi cibum afferebat , ollam 
Jregit: quem cum ille pudore, ac metu. constri- 
ctum animadverteret, Bono anime esto, inquit. - 
Kamus ad cibum , quando ille ad nos uon. venit. 
JHox ad olle fragmenta comnavit. Flagrabat vero 
ingenti studio pietatis fovenda inChristi fidelibus, 
et Religienis tuende adversus haereses, et quam- 
vis omnibus infensissimus esset, ut S* Gregorius 
Niss. ait in Oratione de ejus laudibus, famen ab- : 
surdissimam J4pollinaris opinionem sic detestaba- 
&ur , ut omni conatu , atque &ollicitudine eamdem 
, ex quorumvis Christianorum animis evellere stu- 
deret. Apollinarem etiam quadam vice ludificavit 
egregie. Librum issuum, continentem perver- 
sam doctrinam, asservandum dederat cuidam fe- 
mine, que ejus erat discipula. Ab hac E 
petiit, ut sibi tantisper librum commodaret, et 
impetravit. Hujus deinde folia piscis glutino ita 
junxit, ut separari ultra non possent, et librum 
mulieri reddidit. Apollinaris cum deinde huno in 
disputatione sua quapiam multis presentibus ape- 
rire. 


* 


68o Notitia Patrum. | 


rire voluisset, et diu luctatus nihil efficere potois- 
set, et derisus ab omnibus esset, qui aderant, it 
indignatus est, tamque commoto animo tulit sibi 
illusum fuisse, ut in periculum venerit, ne ipsam 
etiam efflaret animam. Rem refert idem Grego- 
rius Niss. in ead. Orat. 


Cum Ephremumi! ipsi protestantes tam virum 
egregium , et sanctam ; ipsiusque testimonium ad 
Toscenda dogmata, et instituta primevee Ecclesie 
peridoneum habeant; hujus igitur auctoritatem 
eliam suscipient, huic deferent. Is vero Basilium 
" in Oratione funebri, qua defuncti laudes celebra- 
-verat , sic precatus est: Deprecare pro me admo- 
dum miserabili, et revoca me tuis intercessioni- 
bus. Per revocationem exitum ex hac vita et tran- 
situm*ad meliorem intellexerat.. Idem in Sermo- 
ne, qui Confessionis, et sui Reprehensionis no- 
men gerit, Sanctos, ait, àmploro: sed an eorum 
pro me preces suscipiantur, dubito. - - - Inter- 
pello cunctos Prophetas: at ne instar impiorum 
Jsraeli&arum rejiciar, metuo. |n supremo vite 
die, cum ad migrantem ex hac vita tota fere 
Edessenorum civitas confluxisset, in Sermone, 
quem tunc ad hos habuit: ZJortor, ait, vos, ut 
loco svavis aromatum odoris, vestris me adyju- 
vetts orationibus , in ipsis continue rnei memo- 
riam facientes. - - - Comitemini me Psalmis, 
et orationibus vestris,.et assidue pro mea par- 
vitate offerre dignemini, et cum trigesimum diem 
'complevero, mei memoriam faciatis. Mortui enim 
beneficio afficiuntur in oblationibus recordatio- 
num. Sanctorum viventium. Hec Oratio etiam 
solet vocari Testamentum Ephremi. Inter ejus- 
dem Ephremi Orationes est una etiam ad Beatam 
Virginem. Quid igitur hic faciunt ii, qui reli- 

gio- 


S. Bphrem./. 681 


gionis novam formam sibi constituentes , invoca- 
tionem Sanctorum , ét preces, atque oblationes 
pro defunctis a se projecerunt? Quid ad ista di- 
cunt? Vidimus jam sepius, et paulo ante etiam 
ad Gregorium Naz. quam: ipsorum oculos perstrin- 
gant testimonia; et exemipla de Invocatione San- 
ctorum. Illic Caveo visum: fuit,; Gregorium . Naz. 
viam inter primos stravisse sequentium seculorum 
erroribus circainvocationem Sanctorum, "Dalle 
us hunc vocavit morbum ,: et cecam eo tempore 
invectam superstitionem: Ephremo , quem et ipsi 
tanti fecerant, nolunt ista impingere, et vitio tri- 
buere. ltaque ad ista Ephremii exempla , quse al- 
Jata sunt, vel tacent, et' silentio hec dissimu- 
lant, vel Opera, in quibus hec exstant, dicunt 
non esse Ephremi genuima; Áfferuntne vero :etiam 
ad hoc probandum idonea srgumenta? Caveus 
cum inter Opera Ephremii recensuisset ejus Ora- 
tionem ad B. Virginem, subjecit: Ephremi pro-- 
culdubio' non est, sequiorum seculorum delira- 
mentum: vltra nec verbulum. Isto Procuédu- 
bio, et dicendo, deliramentum sequiorum seculo- - 
rum absolvit totam demonstrationem. '-Hanc vero 
Orationem habuit jam etiam Vossius in sua: ver- 
sione. Ássemanus quoque testatur in Versione sua 
Syriaco-Latina, se eam reperisse in Mss. -nóna- 
ginta, ex quibus unum sit annorum sexcentorum: 
cumque conquirendis, et comparandis Mss. ulte- 
riorem operam. impendisset, perhibet, se in his 
Mss. qua adhuc' repererit,' preter illam ; jam a 
Vossio editam , insuper aliasidecem ejusdem Ephre- 
mi Orationes ad B. Virginem nactum esse. lllud- 
ne igitur est: Procul dubio , quod Caveus asseruit 
absque ulla probatione, vel hoc alterum debet 
esse Critico positum extra dubium , quod: tot Mss. 
fide comprobatum est? In'reliquis, quee allata - 

sunt 


69s — .- Notitia Patrum. 


sunt ex Ephremo jam nec suo Procul dubio, ne- 
que appellatione deliramenti usus est: verum pi- 
sce magis mutus mansit. TN | 


Rivetus ex eodem genere hominum advertus 
eam Orationem Ephremi, quod ut jara dictum est, 
ejus Testámentum vocatur , se vertit, &que volens 
hoc habere non Ephremi genuinum, et jam ctiam 
aliquid attulit argumenti, nimirum" Ephremum 
in hoc Testamento confessum esse, se in tota vi- 
ta sua non. fuisse. contumeliosum adxersus Deum, 
stultum sermonem. non emisisse ex ore, neminem 
maledictis onerasse,' nec fuisse contentiosum: quse 
vero contraria iis sint, qum de:se confessus est 
in Oretione Confessionis, et sui reprehbensionis, 

m hec Oratio titulum gerit, dicta ad Mon:- 
chos. At vero. hoc Testamentum .Ephremi ri 
morat S. Gregorius Niss. in Oraüoue de ejusle: 
Ephremi jaudibus. . Desideramusne certiorem ':- 
stem? Eadem exstat in. omnibus Mss. Codicib.: 
Ephremi Operum. Ubi igitur rursus Critica? Se. 
Sibi contraria Ephrem fuisset locutus? Estne coa- 
traria locutus Apostolus Paulus, confessus se blas- 
phemum, persecutorem , et contumeliosum fuisse 
1. Timoth. 1. v. 15. et tamen nihil sibi conscium? 
1. Cor. 4. v. á. Videlicet in Oratione Contessio- 
nis, et sui Reprehensionis loquitur de vita sua, 
antequam conversus esset, in Testamento memo- 
rat, quomodo vitam instituerit post suam con- 
versionem. Ft quid juvaret Rivetum, etiamsi hoc 
Testamentum ipsius Ephremi foetus non esset, 

ndoquidem exempla facte ab eo invocationis 

anctorum in pluribus etiam aliis locis Operum 

illus existunt ?. que vero subterfugit Rivetus, 

subterfugit Caveus, subterfugerunt alii ex eodem 

genere hominum, ipse etiam Basnagius, cujus jam 
sg- 


* 


S. Ephrem.- - 683 


ssepe nimis garrulam adversus invocationem San- 
cterum lingvam audivimus. Ephrem in eodem 
Testamento.suo petiit, ne funebris ei oratio fie- 
ret, ne mortüi corpus pretiosa veste contegere- 
tur, quemadmodum Edesseni parabant facere ,- et 
ne peculiaris ei tumulus;constitueretur. . .- 


lisdem, qui invocationem Sanctorum abje- 
cerunt, etiam quoad Eucharistiam Ephrem testa- 
tur, quid de hac ipse, et primseva. crediderit Ec- 
clesia. Nam in Tractatu de iis; qui Filii Dei na- 
turam scrutantur, Edit. Venetz Tom. I. pag. 495. 
sic loquitur: Esto fidelis, atque innocens , parti- 
cipa im maculatum corpus , et sangvinem Domini 
tüt, fide plenissima certus, quod Jgnurn ipsum 
integre comedas. Ipsum: Agnum dicit , non figu- 
ram Ágni. Idem Ephrem rursus Edit. Rom. Gre- 
co-Latin. Tom. III. pag. 608. Ne reputes, ait, 
quem hic pánern, quodque vinum vides, eadem 
Aoc existere: minime , frater , volito hoc crede- 
re. Precibus Sacerdotis , Sanctique Spiritus ad- 
ventu panis fit corpus , vinum fit sangvis. Idem 
in Sermone de Poenitentia, et Sacerdotio, Per 
ponitentiam , inquit, remittit Deus cuncta deli- 
cta: absque tamen venerando Sacerdotio rermnis- 
sio peccatorum mortalibus non conceditur. 


De Christi fidelibus scribit idem Ephrem, .il- 
lis morem fuisse pretioso Crucis signo omnia 
membra sua munire, et ommia studia sua, actio- 
nes, ingressum, exitum, sessionem ,: surrectionem 
Cruce inchoare dicendo: 7n nomine Patris, et 
Filii, et Spiritus sancti: atque fortissimum mu- 
nimentum vocat, et armaturam validissimam ad- 


versus insidias diaboli, utpote quos Crux terreat, 


Monachorum quoque vitam et instituta in Syria 


^ e.. 


684 Notitim Pairum. 


memorat, sparsim ^im diversis *suis sermonibus. 
Horum fuere tria. genera, Ánachoretarum, qui 
separatim cellis iriclusi vivebant; Eremitarum, qui 
deserta, et montes incolebant; et Coenobitarum, 
qui in contuberniis degebant. Occupationes omri- 
um horum fuisse .facere funiculos, contexere spor- 
tulas, scribere eleganter, parare chartam, the- 
cas, et peras conficere, Scolacim (seolax Greca 
vox significa funale.seu facem ex fune cerato 
confectam) antenmzs, et vela navium conficere, 
linum opsrari, lineasque vestes. texere. Tunica, 
et cucullo induebantur; Mensa ipsis erat omnis 
terra, cibus herhe agrestes, et silvestres , potus 
aqua éx'rivis. Continua autem ad. Dominum pre- 
catio. Non sapiunt, ait Ephreim, alta, neque 
"primas Cathedras requirunt. Gloria. quippe est 
eis humilitas, imitatoribus Christi. factis, qui 
propter nos miseros factus est pauper. Non sibi 

iem.aliquam in mundo tribuunt, quoniam 
ibi (in calo) solatium, atque refectionem accipi- 
"unt. "Cum 'autem defatigati jam fuerint, se se in 
terram componunt. Postquam vero dormierint, 
mox studiose surgunt, et velut tube Christum 
desideratum collaudant, et celebrant. "Ubi genu 
flexerint, lutum ante se faciunt, et rivos ex pro- 
priis manantes lacrimis. Ad Julianum unum ex 
monachis cum Ephrem adiisset, et in libris, quos 
ille habebat , deletum ubique Dei ; et Christi no- 
men advertisset ,. causamque 3stius rei percontatus 
fuisset, ille respondit: Fornicatrix mulier.ad $al- 
vatorem accedens lacrymis pedes ejus rigawit, e 
eapillis capitis sui abstersit: .Et ego ubicunque 
nomen Dei mei scriptum comperio , lacrymis meis 
rigo, ut. ego remissionem ab eo peccatorum. acci- 
piam. Cui Ephrem, Deus, inquit, .gui. benignus, 
et. misericore est , bonum illud tuum. propositum 

| su- 


S. Gregorius Niss. | 685 


suscipiat: verum tamen libris parcas, | obseoaro. 
Operum S. Ephrem Edit. Venet. pag. 450. Ephrem 
sub Constantino M. natus incertum quo anno, e 
vita decessit ann. 578. De Monachorum institu- 
e actum est jam etiam supra Institut. Part. I. 
. 26. | 


S. Gregorius Nissenus. 


S. Gregorius cognomen Nisseni traxit a Nis- 
sa urbe minoris Armenie in confiniis Cappadociz, 
in qua munus Episcopale gesserat. S. Basilii M. 
frater erat minor natu, major vero Petro, qui 
pariter Episcopus erat Sebastim in Cappadocia, 
ita ut tres germani fratres florerent eodem tem- 
pore in Ecclesia Episcopi, etiam pietate, et do- 
ctrina germanissimi. [n juventute ad Rhetoricam, 
et profanas scientias se applicuit, Ab his autem 8. 
Gregorii Naz. epistola ad Sacrarum literarum stu- 
dium traductus est. Uxorem | quoque duxerat 
Theosebiam , quam idem Gregorius Naz. Epist. 97. 
vocat Ecclesie decus , Christi ornamentum , The- 
osebiam (Dei cultricem significat) vere, sacrarm, 
et Sacerdotis conjugem , et honore parem, et ma- 
gnis mysteriis dignam. . Videlicet Gregorio con- 
.juge ad Sacerdotium evecto, Theosebia quoque 
se dicaverat sacro ministerio facta Diacona. Circa 
a. 5070. Gregorius faetus est Episcopus. In ejus 
electione, et consecratione, quamvis nihil sive 
parvum , sive magnum , quod ad Canones attine- 
ret, omissum esset, ut est scriptum a S. Basi- 
lio Z£pist. 225. non eo minus dolis, et malevolen- 
tia Arianorum factum est , ut a Philocare hemine 
Obscurissimo accusatus quasi pecunias Ecclesie dis- 


eipasset, et contra Canones electus esset, extur- 
ha- 


688 . Notitia Patrum. 


dam editiones libri 12. que inde differentia nu- 
meri est, quod liber in his quintus in ceteris sit 
divisus in duos. Dialogus de Anima, et Resurre- 
ctione, Syllogismi decem contra Manichaos , Ora- 
tio adversus Ápollinarem. Sermones ejusdem sunt: 
Catechetica magna Oretio, cujus tamen extrema 
pars ipsius Nisseni non habetur ex stili differen- 
tia, sed neque bene coheret cum Parte anteriore. 
Sermo de Natali Domini , in Sanctum Pascha, de 
Adscensione Domini, in Pentecosten, « de S. 8te- 

hano Proto-martyre, de Quadraginta Martyribus, 
tle laudibus S. Basilii sui fratris, de Magno Mele. 
tio, Vita, et. encomium S. Patris Ephrem, de 
providentia Divina, contra Usurarios, de charit- 
te exercenda erga pauperes. Epistola ad. Letojum 
Episcopum Mytilenes de poenitentia, que juxta , 
Canones poenitentibus sit. imponenda; Epistola de 
Ventriloqua, hoc est de muliere illa, habente py- 
thonem, quam Saul consuluit. 1. Aeg. 28. v. 7. 
Epistola de iis, qui adeunt Jerosolymam. Liber 
de Vita Moysis, seu de Vita 'perfecta, de Virgi- 
nitate, et de eo, quid nomen, et professio Chri- 
stiana exigat. Omitto cetera, qua preterea elu- 
cubrata a Nisseno sunt. . 


Epistolam de iis, qui adeunt Jerosolymam 
Gregorius Niss. dederat ad quemdam Abbatem, 
cujus monachi desiderabant peregrinari Jerosoly- 
mam.ad visenda, et veneranda loca sacra: quam 
vero Gregorius peregrinationem disvasit. Consule, : 
ait , dilecte, fratribus, ut e:corpore: peregrinen- 
tur ad Dominum , non e Cappadocia in Palesti- 
nam. Hoc cum dissidentes a nobis in Religione, 
nominatim Caveus arripuisset adversus sacras pe- 
regrinationes, quee solent fieri a Catholicis, Bel- 
larminus, et nonnulli alii e nostratibus sic hes 

pe 


&. Gregorius Niss. 689. 


peregrinationes instituerunt defendere, ut hane 
epistolam dicerent non esse ipsius Nisseni genui- 
nam. Adversum. quos Caveus in recensione Ope- 
rum ejusdem Nisseni in Historia sua literaria re« 
essit, a Pontificiis nonnullis frustra hanc episto- 
Lm esse vellicatam. : Nec omnino satis consulto 
hanc viam iniverant defendendi sacras peregrina- 
tiones, Siquidem esse hanc .epistolam, Nisseni, 
comprobetur fide vetustorum Mss. et stili conve- . 
nientia cum aliis Nisseni Operibus. Vidimus. su» 
ra, ipsum Nissenum etiam hac de causa ivisse in 
alestinam, ut veneraretumg sacra loca. Cur nihi« 
lominus hanc peregrinationem disvaserit monachis, 
iud erat, quemadmodum in eadem epistola. est, 
quod illa monachis esset periculosa , dum in hac 
viri permiscerentur feminis, neque conveniret mo- 
nachis, vitam solitariam professis. Quamobrem S. 
Besilius quoque in epistola ad monachum lapsum, 
huicce monacho causam lapsus tribuit, quod ere- 
mum urbibus.permutans ad Jerosolimam decur- 
riseet. S. Hieronymus quoque quamvis Paulinum 
professione monachum , deinde Episcopum Nola- 
num JAjpist. 19. ab Jerosolymitana peregrinatio- 
ne. eamdem ob causam fuisset. dehortatus; tamen 
idem Desiderium amicum suum ad hanc invitave- 
. rat, eamque ei commendabat, dicens, Parterzi 
— Jf dei esse , adorasse, ubi steterunt pedes Domini, 
, et quasi recentia nativitatis, et crucis, et pas- 
P sionis vidisse vestigia. Denique si Caveus$ carpen- 
| 4das duxit sacras peregrinationes, cur ipse etiam 
. án laude Gregorii Niss. posuit, quod pietatis cau- 
sa iverit Jerosolymam, cujus de eo ci£. /oc. hec 
. verba sunt: zfrabiam pergens , Jerosolymam in- 
visit , et loca sancta pia mente contemplatus est. 
. Operibus S. Gregorii Niss. conjunctim cum Ope- 
ribus SS. Basilii, Gregorii Naz. et Amphilochii 
Zomulus 4. 44 . &.Hie- 


690. . Notitia Patrum. 


S. Hieronymus Epist. 70. testimonium tribuit ta- 
lia esse, Ut nescias quid in illis primurn admi- 


rari debeas, eruditionem seouli , am scientiam 


* 


Scripturarum. 


Dabimus autem quedam etiam excerpta ex 


Nisseno. Is lib. 1. contra Eunomium, 4Zdern nobis | 


(de Filio sermo antecessit) e£ de Spiritu sancto 
dicendum est, cujus in solo ordine differentia con- 
stituta est. Nam ut Patri conjunctus est Filius, 
et tum ex ilo esse habeat , non tarnen posterius 
existit , sic etiam Spiritus sanctus proxime heret 
Filio, adeo, ut detracta principii ratione , nulla 
re Sancta Trinitas a se ipsa dissideat. In Ors- 
tione Catechetica cap. 57. de Eucharistia: Quid 
Aoc, ait, ergo est? Nihil aliud, quam illud cor- 
pus , quod et morte ostensum fuit esse potentius, 
et nostras» vitae fuit initium. - - - 4t considerare 
oportet , quomodo fieri potuerit, ut unum illud 
corpus, quod tam multis Fidelium | millibus in 
universo orbe terrarum semper distribuitur, to- 
tum per partem sit in uno quaque, et ipsum fo- 
tum in se maneat. Si in Eucharistia solummodo 
figura esset Corporis Christi, non ipsum etiam 
corpus Christi , quemadmodum Confessio Helve- 
tica sentit, fuisset ne huic questioni, a Nisseno. 
posite , locus? Numquid enim figura cujuscun- 
que rei et imago multiplicari nequit inm infini- 
tuin ? Idem Nissenus etiam Transubstantiationem, 
qua fit in Eucharistia, credidit, et docuit. Pa- 
mnis est (Orat. de Bapt. Christi) znitio communis, 
sed ubi eum Mysterium sanctificaverit , corpus 
Christi fit, et in Orat. Catechetica Jam citato ca 
| pite, Nunc quoque Dei verbo sanctificatum pa- 
nem in Dei Ferbi corpus credo transmutari. S 

et sacrificium asserit esse eamdem Eucharistiam 

- - Q7 Non 


| 


"S. Gregorius Nie 69r 


Non iniquam, sit, JPiati sententiam ex$pectat 
(Christus) sed consilio suo antevertit , et arcano - 
Sacrificii genere, quod ab hominibus cerni non 
poterat , se ipsum pro nobis hostiam offert , et vi- 
ctimam immolat Sacerdos simul existens, et Agnus 
Dei , ille, qui mundi peccatum tollit. Quando id 
preestitit ? Cum corpus suum. discipulis congre- 
gatis edendum , et sangvinem bibendum praebuit, 
tunc aperte declaravit , gni sacrificium esse per- 
fectum. Idem de peccatorum expositione in Sa- 
cramento Poenitentie. in Epist. ad LetojJum, Qui 
latenti , &it | ablatione sibi. alienuzrn usurpat, si 
deinde per enunciationem peccatum suum Sacer- 
doti aperuerit , vitii studio in contrarium mutato, 
cgritudinem curabit largiendo, que habet , pau- 
peribus. De Petro Serm. 2, de S. Stephano apud 
Zhcagnium, Zn quo, ait, Dei Ecclesia solidatur, 
qui Juxta praerogativam sibi a Domino concessam, - 
Jirma , et solidissima Petra est, super quam Sal- 
vator Kcclesiasi edificavit , cujus fides firma est, 
et totius simul Ecclesia firmamentum. S. Ephre- 
mum vita functum Nissenus, (In ejus Vita) sic pre- - 
' catur: S. Ephrers succurre mihi , et Divino jam 
assistens altari, viteque Principi , ac Sanctissi- 
me una cum Zingelis sacrificans Trinitati , omni- 
um nostrum memineris, veniamque nobis pecca- 
torum impetra, ut sempiterna coelestis regni bea- 
(itudine perfrui possimus. Ejusdem Nisseni evo 
etiam Sanctorum  Reliquie in qua veneratione 
habite sint, docet ejus testimonium contra Bas- 
nagium jam Institutionum harum Part. I. pag. 553. , 
, Productum. 


4á4* S. Am- 


£693 Nolitia Patrum. 


S, Ambrosius, 


S. Ambrosius origine Romanus, sed natus ín 
Gallia patre Ambrosio Galliarum preetorio prefe- 
cto circa a. 555. In cunis Jacentis, et dormientis 
os cum apiculas vidisset pater.intrantes, et exe- 
untes, ao deinde in sublime evolantes, dixisse 
fertur: $i vixerit infantulus iste, aliquid magni 
erit. Patre mortuo cum matre, fratreSatyro, et 
Marcelina sorore. Romam ivit, ubi literarum 
studiis excultus est. Puer cum vidisset, matrem, 
et sororem manum Episcopi osculantes, his suam 
quoque manum ludibundus osculandam obtulit, 
dicens, se quoque futurum Fpiscopum. . Causas 
deinde in preetorio tanta cum laude egit; ut Pró- 
bus, prefectus pretorio ipsum in adjutorem con- 
siliorum suorum assumpserit, neque multo post 
Consularibus insignibus exornatum ad gubernan- 
dam Liguriam , et ÀÁemiliam miserit, his ad eum 
usus verbis: Zide, age, non ut judex, sed ut 
Episcopus. 


Cum a. 574. mortuus fuisset Áuxentius Fpi- 
scopus Mediolanensis: Árianus , in locum S. Dio- 
nysii , a Constantio Imp. in exilium acti, intrusus, 
et adhesisset, jam aliis in locis ejectis Arianis 
Episcopis, quod se orthodoxum simulasset, et in- 
stituta electio Episcopi *uisset; quomodo Ambro- 
sius electus sit, nequidem adhuc baptizatus, pue- 
rulo ipsum proclamante Episcopum , narratum 
Jam est supra Institutionum Part. I. $. 81. Tria 
sibi proposuit in Episcopatu observanda, videli- 
cet Mysteria quavis die peragere, et sacrificium 


of- 


- 8. fmbrosius. | 695 


offerre, dicere ad populum omnibus diebus Do- 
minicis, et festis, et verbum Dei predicare, tue- 
ri Religionem, eamque propagare. Que his 'in 
rebus egerit, et qua constantia, declaratum pa- 
riter jam est in Institutionibus. Vixit usque ad a. 
597. in Episcopatu annis tribus, et viginti. De- 
cessit ztatis a. 64. Dum «ger jam decubuissel, 
complures e. nobilitate Ambrosium adierunt, con- 
silio Stiliconis, qui gener erat Theodosii Imp. in 
ejusque aula potens,:.ad eum rogandum, ut vi- 
tam sibi longiorem expeteret a Deo, in cujus vi- 
ta salus niteretur Imperii. Quibus ille respondit: 
Non sic inter vos vixi , ut me vixisse pudeat : nec 
mori timeo ,.quia bonum habemus Dominum, ad 
quem pergo. Quidam e Diaconis inter se collo- 
quebantur in eodem conclavi, in quo reger jace- 
bat, sed ita submissa voce, ut vix ipsi se intelli- 
gerent, quisnam ei successurus in Episcopatu es- 
set, atque unus horum Simplicianum Presbyte- 
rum nominasset, quem vero ceteri dicerent, jam 
esse senem, Ambrosius Senex, ait, sed bonus. 
Ab hora undecima diei, qua spiritum reddidit, 
dies erat; quarta Aprilis, et eo anno pridie Pa- 
Schatis, expansis manibus, et in formam crucis 
compositis Deum precabatur. Nos autern, .ait Pau- 
linus in illius Vita, Labid illius moveri videba- 
mus, vocem autem non audiebamus. Honoratus 
autern Sacerdos Ecclesie F'ercellensis , Episcopus 
erat, qui ad sgrotum invisendum venerat, ne- 
que prius reliquit, quam tumulatus fuisset, cium 
in superiore parte domnus se ad quiescendum com- 
posuisset , tertio vocern vocantis se audivit, di- 
centisque sibi: Surge, festina, quia modo est re- 
eessurus. Qui descendens obtulit Sancto Domini 
corpus: quo accepto, ubi glutivit , emisit. spiris 
tun. 


694 Notitia Patrum. — - 


£um. Paulinus, qui Vitam scripsit S8. Ambrosii, 
erat Diaconus ejusdem Ecclesi: Mediolanensis, scri- 
psit autem hanc hortatu S. Augustini. 


Multa sunt, que elucubravit S, Ambrosius. 
Inter hec sunt libri de Patriarchis Abrahamo, 
Isaaco, Jacobo, Josepho,.aliisque e veteri te- 
stamento viris illustribus. Erant hi proprie Ser- 
mones, in Quadragesima habiti ad catechumenos, 
quos horum exemplis informabat ad pietatem er- 
£a Deum, et ad virtutum exercitia, una osten- 
dens, quam infra hos longe ii essent, quos eth- 
nici suos jactarent sapientes, et philosophos , ni- 
hil vere, et sincere virtutis habentes, Cum hi 
e gentilibus plerique essent Catechumeni , hac ra- 
tione ipsos ad Christiane Beligionis dignitatem 
agnoscendam instruebat. Hujus generis libros Mo- 
rales habet Ambrosius per multos, variique ar- 
gumenti, ut de Bono mortis, de Fuga seculi, 
de Virginibus ad Marcellinam sororem, qus et 
ipsa se Christo dicaverat velo virginitatis ab Li- 
berio Papa suscepto, de Virginis institutione, de 
Virginitate, nec non alius quoque liber habens 
titulum Exhortatio ad Virginitatem. Ex tot de 
Virginitate confectis ab Ambrosio libris facile in- 
telligi potest, quantus is virginitatis , . et conti- 
nentie commendator fuerit. Nec fructu res ca- 
ruit Adeoque eo- doctore virgines Mediolanen- 
ses exarserant istius virtutis amore, ut paren- 
tes filias suas non sinerent ire ad Ambrosii con- 
ciones, qui eas mallent habere nuptas. Dum au- 
tem hoc impedimentum virginitatis professioni 
positum esset Mediolani; Deus solatus Ambro- 
shun est, undique ex aliis locis concurrentibus 

ad 


- 


&. Ambrosius, 695 - 
ed eum virginibus, aátque velim virginitatis aly 
eo expetentibus. 


Sunt ex ejus libris, de morum ratione etiam 
&res de Officiis. In quibus sibi proposuit, ethni- 
corum Ííalsa principia moralitatis convellere, ex 
Ciceronis libris de Officiis petitis etiam argumen- 
tis Hoc autem Opus suum direxerat ad instru- 
endos Ecclesie, ministros in honesta, decora, sta- 
tumque Ecclesiasticum condecente morum, ét 
actionum omnium compositione, et ad Evangelii 
normam, conformatione. Ad hoc de habitu, et 
gestu corporis, in quo quam omne affectatum Cle- 
rico vitandum esset, aífert quaepiam, quse ipse 
circa hoc egerit Memorat quemdam, quamvis 
sedulum in obeundis officiis, tamen a se non esse 
receptum ad Clerum, eo, quod ejus gestus mini- 
me decerent: alteri vero, quem jam in Clero re- 
pererit, prohibuisse;, ne, dum processum esset a 
Clero, ipsum antecederet, cujus insolens inces- 
sus quasi quodam verbere ejus percusserit oculos. 
Nec suam de his ambobus vanam fuisse conjectu- 
ram, qua eestimaverit , hos ne in Religione qui-. 
dem esse fundatos solide. Nam alterum Ariane- 
infestationis tempore deseruisse fidem; alterum, 
ne ob delictum sacerdotale subiret judicium, se 
negasse nostrum esse, ut his ipsis verbis dictuim 
est ab Ambrosio Jib. 1. Officior. cap. 18. 


Est deinde liber S. Àmbrosii de Mysteriis: 
continet autem institutionem neophytorum in my- 
steriis, que continentur Sacramento Baptismi, 
Confirmationis, et Fucharistie. Nam cum cate- 
chumenis nondum omnia clare solerent exponi 

. my- 


A 

696 '^ Notitia Patrum . 
mysteria, hec deinde jam neophytis$ miagis decl. 
rabantur.  Helvetice Confessionis. nonnulli, ut 
jam vidimus, hos in aliis etiam libris Patrum fe- 
cisse, abnegarunt hunc. etiam Ambrosio librum 
sic volentes effugere lüéem doctrint£, quam is 
iradit in hoc libro, nimis de dogmatibus fidei 
clare, et dilucide priesertím de vero corpore Chri- 
Sti in Eucharistia. In omnibus autem codicibus 
tribuitur hic liber S. Ambrosio: néc'ante secu- 
]um decimum , et sextum ullus exstitit, cui inci- 
disset. vel dubitare, de 'Ambrosio auctore hujus 
libri. Quamobrem ipse etiam Càveus noluit ad- 
stipulari iis," qui hunc hegarunt esse genuinum 
foetum Ambrosii sic scribens in sua Historia Lite- 
raria: "Quem contra Bullingerum , ' Cocum eíc, 
"dmbrosio asserunt editores. Blondellus quoque, 
Forbesius, et plures alii Helvetice Confessionis 
veriti sunt, hunc dicere non ésse Ambrosii, vi- 
cti splendore veritatis. ' 


Sunt ejusdém Ambrosii etiam libri duo de 
Poenitentia adversus Novatianos, libri quinque de 
Fide, vel ut in nonnullis codicibus titulus positus 
est deFile, et Trinitate ad Gratianum Áugustum 
libri tres de Spiritu sancto ex S. Basilio, aliisque 
Grecis desumpti. Habet Àmbrosius etiam Com- 
mentarios in Hexeemeron vestigiis in his insistens 
S. Basilii, item in Psalmos tredecim, et in Evan- 
gelium secundum Lucam. Moralem potissimum 
exponit sensum , Sérmones preterea varii argu- 
menti, epistolas quoque dues, et nonaginta, nec 
non hymnos. E quibus quidam etiam nunc ob- 
tinent in Horis Canonicis. Dum ab Justina Im- 
peratice, Valentiniani matre, Ariana, vehemen- 
ler fuisset afllictus, et fideles illius causa noctes 
| etiam 


S. Ambrosius. 695 ' 


etiam vigiles egissent in Ecclesia; ad tedium le- 
vandum populi instituerat psalmodiam in Ecclesia, 
atque huie addiderat hymnos a se compositos ad 
laudandam SS. Trinitatem et celebrandum Incar- 
nationis Dominice mysterium. 2 


Nec tamen caret Ámbrosius etiam  Pseudepi- 
graphis, et suo nomini suppositiis libris satis mul- 
tis, vel etiam dubiis. Ad hos dubios pertinent 
sex libri de Sacramentis, Hos Benedictini S. Mau- 
ri in editione ejus Operum defendunt esse ipsius 
Ambrosii, eadem sententia est Natalis Alexandri. 
Hist. Eccl. Sec. 1P. Cap. 6. art. 27. $. 11. 
Cardinalis vero Bona de Rebus Liturgicis Z.. 
1. Cap. 7. $. Á. cum pluribus aliis ipsos abju- 
dicat Ámbrosio. Petr. Jos. Tricaletius Tom. 1/7. 
Biblioth. Eccl. Patrum pag. 77. quamvis non 
constet esse Ambrosii, tamen censet scriptoris 
antiquioris esse, qui post tempora S. Chrysosto- 
mi vixerit. Ritus, et caerimonie in administra- 
tione Sacramentorum adhibite in his proponun- 
tur. Commentarius in epistolas S. Pauli summa 
Criticorum consensione nomen Ambrosii solum- 
modo ementitur. Eorumdem conjectura putatur 
esse Hilarii Ecclesie Romane Diaconi, in erro- 
rem Luciferianorum prolapsi. Fortasse scripserit 
etiam Ambrosius Commentarios in Epistolas S. 
Pauli: sed hi, si quos scripsit, interciderunt, 
ut plura etiam alia ejusdem Ambrosii, quorum 

reter alios meminit etiam S. Augustinus: sed 
Jam non, supersunt. Etiam hymnus: Te Deum 
laudamus , olim creditus a S. Ambrosio, et S. 
Augustino cantatus alternatim, dum hic ab illo 
fuisset baptizatus, non habet jam ullum sibi suf- 
Tomulus £. 40 —. |». fra- 


695 Natitia Patrum. 


fragantem Criticum. Non enim istius memine- 
runt veteres, qui de Ambrosianis hymnis, eliam 
€x proposito scripserunt, eosque recensuerunt. In 
antiquo Breviario monasterii Cassinensis Benedi- 
ctinorum a. 1686. descripto, apposita est hec . 
epigraphe: .ZZymnus Sisebuti monaci. EE 


Etrata Tomuli IL 


 amspaatpentpe 





Errata 
aeraequae 
Tignanocerta 

lbra 
quem 
eum 
Narth ex 
dedit 
accasari 
aliundne 
ominibus 
eum morte 
caua 
omnes 
medit£menta 

avimevto 
edicisset 

opolo 

t iam 


' feeit 


lieentiam 
era 
Anionii 
esvasernnt 
atuem 
Eunonium 
Eunonium 
quemamodum 
redeamns 
Ca ppadoci 
qui 

utque 
seternnm 
euppositis 
virio 


berhz 


Corrige. 
zreeque 
Tigranogcerta 
Olbia 
quam 
eam 
Narthex 
dedidit 
accusari 
aliudne 
nominibus 
cum morte 
Causa 
omnem 
medicamenta 
par mento 
idicisset 
opulo 
tiam 
fecit 
licentiam 
erat 
Antonii 
evaserunt 
autem 
BRunomium 
Eunomium 
quemadmodum 
redeamns 


in Cappadocia 
i 


supposititia 
viris 


' berba 


.7T 


?*