Full text of "In Terentii comoedias dictata .."

See other formats

Google 


This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct 

to make the world's books discoverablc onlinc. 

It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct 

to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books 

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr. 

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc 

publishcr to a library and fmally to you. 

Usage guidelines 

Googlc is proud to partncr with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc 
public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken stcps to 
prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing lcchnical rcstrictions on automatcd qucrying. 
Wc also ask that you: 

+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for 
personal, non-commercial purposes. 

+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc 
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout thisprojcct and hclping thcm lind 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 

+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countrics. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offer guidance on whether any speciflc usc of 
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr 
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe. 

About Google Book Search 

Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs 
discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb 

at |http://books.qooqle.com/| 


.l—f 6. SM ^' 


\ 



HARVARD 

COLLEGE 
LIBRARY 


& 


DAVIDIS RUH^KENII 


IN 


TERENTII COMOEDIAS 


DICTATA 


BRUNSIANO EXEMpLO blWEIJDATltJS MULTISQUE 

PARTIBUS INTEGRIUS EX APOGftAPHO 

tiAMBURGENSt EDlTA. 


C U n A 

LUDOVICI SCHOPENI 


iir ti 


C&ONNAE « 

L tr G D tr N i B A T A V O K tJ IVI 
APUD S. :b*r i. ttltHTMANS 

MDCCCXXV.- 


~.-A 




; » 


. / 


i 


J 


\.- 


UNIVlRSITYI', 
LIBRARY 


* 


• I 


\ 


( 


VIRO EXIMIO 


AC SUMME R£VER£NDO 


lOANNI GURLITTO 


OB PATROCmiUM 


RUHNKENIAI^JI HUIUS OPUSCUtl 


LlBfiRALITER SCSCfiPTUM 


SACKVat SSIK V0I.VI1< 


kditor. 


/9 60/ 6/..U>vt. At^, 






: V 


l . . -. ^ N 


.. - * •■ ■ 


MWMM** 


■<»»«_>*• 


^ 


Antehos aHqnot annos rd litterarlae causapu- 
blice optaveram, ut Ruhnkehiana haec in Tereup 
tium JDictata, quae Brun^ii primum opera pro^ 
disse constat, ad melipris apographi fidenif quam 
posset ihtegerrime edita legerentur. Cuius d^i** 
derii exspectationi cum tantum noi; desperaremt 
unquam Fore tit iusta , et quae maxiyno m his lit* 
teris nomine haud-indigna videret^r, libelli edi-^ 

, tione satis £eret, necopinanti mihi^ sed quo nihil 
expptatius ^^s^ potf rat, eius rei |ado|iiandae mii* 
niis obvenit. Fuit enim haec praeceptoii^. mcp|t. 
Caroli Fnd^ Heinrichii, singularis:erg|(. me grar 
tia, ut cum Hamburgi . quondam apud loannem 
Gurlittum V. C. Dictatorum exemplary eo , quo 

'Brunsius tisus est, longe praestantius» auspicato 
invenisset, id a viro bptimo» tuius humanitatem 
litterasque* adiuvandi studium bene nosseti ultro 
sibi meum in usui^ conciliaret. Nactus igitur 
apographum» quod quale ad hovam, 'quam ex- 
petii» •ditionem ess0: praesidiiun^ ex specimine 


eius» non ita pridem a Gurlitto propositOy co- 
gnoram, nihil quidquam habui antiquius^ quani 
ut Brunsianum exemplum ad huius fidem religioi 
eissime omnino exigerem. £t quam praeclare 
mihi, non describendi^tantum muner^ defungentii 
operae iructus constiterit, locis prope innume- 
riS| quos a foeda mendorum labe ad integrita^ 
tis suae nitorem revocavi, ambitiOsius hic r^ 
censendis cuivis possem, si tanti esset, ostendere ;^ 
sed, ne viri exi^mationi, optimis artibus par. 
taer, minos consuluisse videar'» alionun id esto 
iudicium, siqui meam hanc editionem cum 
altdra comparafe velint. lUud certe si effecero,, 
iit, quam in reliquis Ruhnkenii scriptis singula- 
rem admiramtu: humanitaitis elegantiaeque venu^- 
Catem , eandem huic mea qualicunque cura viri 
intelligentes feliciter recbnciliatam agn.oscant, 
satis uberies ttiolestiarum'» 'quibus in emendando 
eo conflictabar ; Anctus consecutum me ess^ 

Scrib. Bonnde ipsis Cal. Nov. 1824^^ 


f ' 


\ 


# • 




j^i^.' 


DAVIDIS RUHNKENII 


IN TERENTII COMOEDIAS 


D 1 C T A T A. 


\ 



♦ .^- 


1 N A N D R I A E 


DIDASCALUM. 


dt^ thiilk insciibititT Atidria^ Andriad nomen huie comoediA* 
indi^am «st a paelia Glyoetio, ciiius in kac (ibala praeeipua» 
partes sunu £a patriaxn habebat Andrum, unam *iniularuai 
Cyciatclum. Si«ph. Byz. y. ''^rofof. 

jAtita* jlgert comoiediatti proprxe dicuntur l^ttriones » qui 
eam in scena exliibent, qui inde ettatti actores voCantur* Heaut. 
prol. V. 5, hodie sufn acturus Heautontimprumentm^ Drakenb. 
ad Lir. ,Epit. <f6. 

LAidk Megalensihus. H» iudi initituebatatuv in lionorem 
CybeleS) quae graece ftsydlif (/^f)tfjQ^ I^iue Dea Magna voca* 
batun Ovid. Fast« IVk 194v A voce )Ue/«Ui7 for^atum cst Me* 
galensia vel MegalesiHf ut promiscue scribi docet Dtkker. ad Lir. 
XXXlYy -M. 3. Semper Autem Latini dicunt ludi Megatenaa^ 
ut ludi 0]ymp^a> ludi Pytlya^ ludi Cereaiia^ aonquam vel ina^ 
rissime 7u<2f Megalenses-, Vidk Quisctik InSt» L &. pkv-S^ Gesn* 

AedUHus vuruiibus^ Ad Aediiiuro curam ' etiadn * ludi 80-> 
lennes pertinebant; scenici ludi si edendi essient^ Aediics St* 
bulas emebant a poetis» Vid. £un* proL Vb 20. In huiiis ec 
iequentium fabuiarum did^scaliis bini Aediies ludos edidtssd 
dicuntur; Caesar ct separatim et cum collega edidit, ut auctof 
est Sueionius in eius vitaifCi lO^ 

Egerunt t,^ jimbivims TwrpiOf £*. AtUms Praenestinus, Hi 
.gregis sceniei magistri erant. 

Modos Jecit i. e. leges musicat ipraesci ipsit ^ quas tibicen 
iu cantandpj actor in agendo observaret^ quae quales f^aribiy 


4 & 1 C t A T A 

explicaiillustris Bentleius in Scheciasni: de Metr. Toreiit. Modi 
propne dicuntur Ia niusicis.. Cic^ de Orat. 1X1.26. Keque id^ 
achcrei prius videtunt , quam ipsi poetae ^ quam^ dinique iffi 
txiamy qui fecerunt modot» Ideiii Tusc. Disp. h 44. Pressi 
ei Jiehiles modi, 

TiJ>iit "paribus' deoctris et sinistris, De liis tibiis mulli 
multa scripserujit» Sealiger, cuius notam prbdi4it CI. Btir- 
mannus Antholog* Lat. Tom. J. p. 182. ^ fatetur s« nihil in- 
certius legissC} ^Uam i^uae de his tibiis fVadahtur. 

Est tota Graeca» Iti est ; quamvis fabula scii]^ta sit la^ 
tine y tamen expressit mores Graecoium » et inde Terentii et 
Plauti ff^bulae fera omnes dicuntiiv palliatae , quUm Gr&eci -& . 
Rom^nis dicantur hpmines palliaU* 

pkdt&(J. 

1. Animum. ad icrihendum. adpulih h* ei sciibendi cohsiliuni 
cepit. Andr. II. 6. 15. animiim ad Uxorent adpulit-» Alibi dicit 
ifnimum ad aliquid adiungere ^ adplicare y ddiicere^ adducere. 

2. Jd sibirnegoti dari i* e. hcc solum sibi curaudum Crie'- ' 
didit, vel,^ ut Suetom itt Caes» c. 23« ioquitur, in.maguo 
negotio habiiit* .. - ^ . 

3. Placere proprijini Terbum est fecehae et luitdrum» quuni 
p6pulut faTet plauditque* Cic. . Brut*. c. 84. At placere tamen 
^ iit scena<esse JR.osciufA intelUgat^ Horar* Caun'. IV. 3. 2^. 
Quod spir& HplaceOjf siplaceo^ tuum est» Sueton. in Neroti* 
c*- 42. jCuiiam scenico plaeenti nuntium misith Sic saepe ia 
inscriptiohi^iis ahtiquis »• cantdvitf ' saltavit. et ptacuit, Vid. 
Victoifiiim Var. Lecti XXXVIIi a 

Jbid« Fabulai Terei^tius graeco mor6' posuit pro fabula^. 
Mox V< 26-. . Postkac qna^fadet de integro comoedias» £un. 
1V« 3« li. ' Eunui^um queth dedisti nohis^ quantus dedit tur^ 
has» Ovid. Met. XIV* 3^0. Cecidere- manu ^ >quas legerat her- 
has. Vidh Perixoh» ad .6ancl* Mincrv* Ih 9. uot* 1. p. 202. et 
Bentlettis ad Heaut. IV* 4. 1. ^ 

5; Operdm ahutitur i. e. bperam impendit et 'Consumir. 
j4buti laep* eciani in bonam partem dicitur, iU tamen> ut 



^. 


j* > « .. 


INANDA. PROLOG. 9 

plus sit quam tUi. Vid. I. F. Gronovittf in Cic. ad Dirers. 
JX. 6. et Diivis. ad Cic. dt N. D. ]I. 60. V«rba antom jmti, 
abiitiffrui et similia cum accusativo iunguotui* apud anti^uos. 
Sanct. Minerv. III. 3. p. 291 

6. ^fti. fiene Donatus qui pro ut accipic. Liv. XXVI. 17. 
Mittit ad Neronem^ qui in posterum diem colloquium differret, 
Vid. luterpretes ad Lir. I. 43. 9. 

T. Vetus hie in vituperationem ponitiir de poeta vetcinosuy 
in quo vis ingenii defecerat. Donat. ad Eun. IV. 4. 21. x Pocta, 
qui perstringitur» est Luscius Laniiviaus. 

6. Vttio dent i. e. pulpenty viiuperent. Adelph» IH. 9. 64. 
Hioc vitio datur, Sic eciam dieitur crimini dare pro tanquam 
primen obiicere. I^iv. VII> 4. Criminique ei trihunus inter ca- 
fera dahat, ubi yid. Interpretes. 

Ibjd. Ammum ad vortite dieitwx pro animadverLife , qiiae 
cpntracta forma frequeniio): est. £un. III. 1. 7. Advani htrtle 
tinimum. RutiL Lup. II. p. T7. Diversa studia adolescentium 
animum adverteramus , ubi Vid. quae iiotavimus. InLercium 
omissa voee animum eodem sensu dicitur advertere. Lir. 
XLIV. 46. Quam non sino causa delectam es^e regiam aduertit. 
Drakenb. ad VI. 2. 10« 

11. Non ita dissimili. Ita tanqiiam augendi particuia po- 
liicur pro valde|admodum. Nepos in Pdop. c 2. D^agnae saepe 
res non ita magnis copiis sunt gestae. Liv. IV. 12. 1/. naud 
ita multum frumenti advectum est , ubj vid. Drakenboi^cliius. 
I^raeterea in liis y erhis quidem per ellip^iin omittitur, cui re< 
spondet sed tamen. Liv. VII. 50. 17. Non loquor apud recusan- 
tem ius(a hella populum , sed tamen , ub| vid» Interpretes. 

12. Oratione ac stilo. Donatus orationem in ipiisu^ stihi^n 
in vcrbis esse piuac. Graeci oracionem ^idvowv vocaiit, sfilum 
ki^iv. Std. Ci. Ileusiiigerus ad Nepoiis fragment4, MaJiio 
Tiieodoro de Mecrif subiecta» p, 150. oratioueni accipit de 
icribendi faculti^te ac forma. Ut Iiic oratio et stilus , sic in 
Pliorm. prol. v. .5. iuuguntur oratio et scriptura, 

VSf Quae convenere i. e, quae commoda^ /quae apta fuerunt. 
Andr. IV* 2. 13. Hanc mihi eycpetivi; cotitigit ; cohveniunt 


DICTATA 

vipret ; vahant, Orid» £p. V. 77. Nuhc tihi cOnveniunt f ubi 
riJ. Heinsiuin.' 

15. isd. Hoc pronomine fere odium et contemtut expri* 
mitur; mox ▼• 21. Istorum obscurani dilisentiam, Eun. I. 2. 
112. Cum militc isto praesens ahsens ut sies, Apud Ovid* 
Met. XllU Aiax , quoties de Ulysse loquitur , iste subiungit. 
yid. Bontlei. ad Adelph. I. 1. 18. Contra ille plerumqae in 
laudem dicitur. Drakenb, ad Sil. Ital. 111« y. 181. 

Ibid. Disputant i. e. de ea re aermonem serunt, de ea r« 
multum loquuntur. Cic. ad Div. IIJ. 8, lam uon tam mihi 
videntur iniuriam facere y si qui haec disputanty quam si cuius.. 
aures ad hanc disputationem patent, Disputare apud yeteres 
non est contendere verbis cum aliquo , ut n mc in ore est 
omiiium , sed disserere sine ulla conteniione , sive sermonem 
liabere de aliqua re. Vid, GTaevium ad Cic. de Off. III. ?*. 
Rarior est structura disputare in aliqua re, iisitatior disputare . 
rem^ de re vel ad rem.y ut est apud Cic. Tusc* Disp, III, 9»« 
et Lactant. VI. 22. 1 

16. Contaminari. Hoc verbum vulgo inepie ducunt a. 

graeco rifivot , quum derivandum sit ab antiquo tago , pro quo 

posterior aetas dixit tango , ut pro clago clango^ Jrago frango^ 

pago pango f plago plango» A tago analogice formatur tagi" 

men, contracte tamen^ unde verbum iamino : contamino igitur 

primari{( tt naUva significatione dicitur pro tango, contrecto^ 

misceo; aed quia miscendo saepe aliquid corrumpitur et poI« 

luitur, etiam conrumpendi et foedandi potestatem accepit. Con' 

tanuruiri fabulae dicuntury quum sic commiscentur > ut ex 

pluribus £at un^ • Heaut. prol, v. 17, D^ultas contaminasse Grae^ 

caSf dum facit paucas Latinas, Hoc verbum explicat Burmann. 

ad Phaedr. UI. 11. 5. sed accuratius et distiuctius I. M. Gesner. 

in Comment. Acid. Gotting, Tom. III. p. 252, 

17. Faciunt nae inteUegendo ut nihil intellegantf h. e, prp- 
fectOy dum valde intelligeiites et sapientes videri voluut, osten- 
dunt se nihil intelligere. Sed veteres quidam Grammatici apud 
Donatum et magnus Bentltiua. nae sine diphthongo scribunt 
«t locum cum intmogatione pi^ferunt ; quae interrogatio habet 


IN AKDII. PROLOG. 7 

jia\ yebemeiiter negandi; atqiie haec ratio praeferenda Tide- 
fur. C^terum Tereotius boc o^v/mQov expressit esMVIenandrOy 
in cuiua fragm, p* 236. est (tataioi iart nal tpQoviov ovdiv 
tplfovsi. Siniile illud in Eui;* I. 1. 18. Ut cum ratione insa' 
mas. Vid. Bernard. Martinum Var. Lcct. !{!. 10. p. 150. 

}9* Auctores snnty qui exemplum rei faciundae dant, qui 
^liquid facere praecipuunt exemplo suo. Cic. Acad. II* 2. 
Nec litterarum Graecarumy nec philosophiac iam ullum aucto^ 
fem r§quiro , sc. quum Africanum et Catoaem habeam , qui 
4idic^runt, Horat. Serm. I. 4. 122» Hahes auctorem, quo 
Jacias hoc, PauUum diferso sensu Liv. XXII. 7. Fahiunt 
huiusce helli potissimum auctorem hahui» Vid. Interpretes ad 
Liv, II. 56. 6. 

20. Exoptat propria significatione dicitur pro eligit*. Cic. 
de Off. I. 32. ^^uae maiori parti pulcerrima videntur^ ea 
maxime exoptant^ Vid. Servium ad Aeneid. I. 76. et Doiia- 
(uni ad Andr. IV. 5. 2. 

Jbid. Negligere et negligentia non semper ^unt vitiosa, sed 
de iis etiam diountur, quae scienter et consulto praetermittimiis. 
Adelpb. prol. 14. An 'iocum reprehensum^ qui praeteritus negli- 
^entia estm 

22. (^uiescant i. e. nullas turbas moveant. Liv. IV* 49. 
l\lalun} quidem militihus meis , latiz quieverint, Iia inquietus 
est seditiosus. LiVf III. 46. Inquietum hominem» Vid. Inter- 
pretes.ad Liv. XLV» 37. 2. 

Ibidt Moneo, Hoc ve.bum comminaudi vim liabere Do- 
natiis observat ad £un. prol. v.' 16. Is ne erret monao et desinai 
lacessere* . .^ 

24. Favete* Beqevolentiae in sacris signum erat siientium.- 
Inde veteres fyvere pro silere dixerunt. Senec. de Vit.iJBeat. 
c. 26. Festijs V. favere, Par ratio est graeci verbi \svq>7f/Lttivi 
De formulis , animo", meute , ore , lin^uis favere » vide Inter- 
prctes ad SiU Ital. XVI. v. 295.- 

Jbid. Aequo animo i. e. a quo absit studium partium. 
Phorm* prol. v.~ 30. Dats operum, ddest^ aequo animo per 
silentium. 


\ 


8 D I C T A T A 

Ibiif. Retfi cognoscite^ taaqtiam iudicas. ^(ain iudej^ qui 
hteni examinat, ptoprie dicitur rem cognosc^re. lustiii. II. i€L ; 
Certainen,(:oncordt .animo ad Artaphernein v^luti ad domescicum 
iudicern deferunt , qui domi cogmtS causa Xerxem -praeposuMt, 

26. De inte^ro i. e. denuo» pro qiio apud Suctonium Aug. 
c. 31. e.st ex integro» B^riyire •et inquioale toqi^entes de no.va 
dicere soient. 

27. Exigi fabuk proprie dipitur, quum rcpudiatur, im- 
piobaiur, quum specfatores screpit^ pedum signific^ut, eam sibi 
displicerc; uiiJo etiam proprium hac iu xe verbum est explo" 
dere, Ilec. prol. alt, v. 4. Novas qui exactas feci^ ut invete" 
tascerent, Ipse actor etiam exigi diciiur iu eodem prologo v. 7^ 

Ibid^ Prius. JJturi^ est ratio Penzonii ad'Sauct. Min. IV. 
11. p. 722. prius sd pernosc :tis per syucbysiu ipferenLis. Prims 
1). 1. si^uificat potius y migis^ ut ia nota formula , nihil prim 
el antiquius habere, JBifii. I. 1. 5. Si quiilem hercie possis, iai- 
hil prius ne;fuc fortius. Vid. Grdeviuni et Dukeruni ad f 1q1't 

I. 16. p, 15;^. et seq. ed, 1744. 

> 

ACT. I. SC. I. 

i. Vos isthaec intro auferte i.'e. vos isthaec hiac atiferte 
et iu domuni mearo adportaie. Cic. pro Kosc^ Amer. c. b. 
jyfulta palam domum suam auferehat, Vid. Pearc. ad Cic« de 
Orat» II. 66. Inteili^euda vero esse obsonia vtl olera^ pU-« 
nti/u esL ex verUu curure v. 3., quod propriura esse culinae 
Dinatus ob^ervat. Plaut. Pers^ I. 3. 5. Curate istic vos atqu€ 
adproperate ocius, Idem Merc, IIL 3. 21. Qttin ^rgo irnus atque 
ohspnlnm curamus. 

2, Paucis te volo. Plena oratio est, padcis verhis te ad» 
foifui volo, 

lbi(', Dictum puta h. e. iutelligo quid velis, licet iam 
liiliil lic.-^i ; atqiie adeo« piita te di>;isse. ^ Simiiiter Ovid. i\Iet. 
ly. 476. Facta puta , quutcunque iubes» 

^,*lm'.no ^dversandi et corrigehdi vim habet, Euii. III. 5. 
^O. Imuio apud libertum Discum. ' 



IN ANDR. 1« 1. 9 

4i Art kic dicitiir scientia coquendi ; "i* aed Ute patet hec 
ttuiiKr» et in utraai(£ue ptiteni siguificat on^nem dexteritatem 
ei soleitiam aptam ad aliquid perficiendum ; itaque yirtutes 
etiam aLies dicuntor, ut #pi|li Sallust. Cat. c. 2. Imperium 
facile his artihus rctinetury ^Mus initio furtt^m est^ ubi vid, 
Cor£ium. 

6. /n te intellexi sitas h« e. intellexi in te esse. Adelph. 
III. 4. 9. In te spes omnis nobis sita est. Fhorm. IH. 1. 6. 
Cuius nunc miserae spes opesque sunt in te uno omnes sitae. 

8. A parvulOf scil. a puero^ h. e« m prima aeiate. Aiielph. 
I. 1. 25. Eduxi a parvulo , pro quo a pueris dicit Heaut« II. 
1. 2. Si de uno sermo esc a parvulo et a puero dicitut, ti 
de pluribus, a parvulis el a pueris» Ciaeci similiter i» -rraM^ 
et £x naldiftv, Veteres vero saepe parvulos dixeniut pro infan* 
tibus et puorulis. Gracv. ad Fior. IV. 2-. p. 716. 

9» lusta servitus i. e. toler^bilia y non dura, Cic. ad Div. 
I. 4. Acerhum hahuimus Curionem^ Bihulum multo iustiorem, 
Cuit. IV. iO. Tam iustus hostiSy tam misericors vict§^^ Con- 
tia iniustus est durus, gravis. Virg. Ecl. II f» 33. Iniusta 
novercu, Ovid. Met. IV. 670, Iniustus iusserat Anunon. 
lustiu. XI. 1. Iniusta servitute oppressi, £t sic iniustitia di- 
citur pro duritie. Heaut. I. 1, 82. Vid. Gronov. ad Quinctil. 
Dccl. III. 16. p. 72. 

10. £• servo h. e. quum anta servus esses. Virg. Aen, X. 
221. Nymphasque e navihus esse^ Manil. IV* ^6. Ex exsuie 
ConsuL Oudeadorp. ad Lucao. IV. 719. 

11. Liberaliter i. e. quasi liber et ingonuus esses; non, 
ut alii servi, metu ad officium compellebaris. Liherale dicitur^ 
quicquid liberum hominem decet; uude liberales anes, quae 
houiines ingenuos decent. Eun. III. 2. 20. Facies liheralis* 
Adelph. V.' 6. 5. Servum haud illiheralem praehes te, lam 
quia iargiias maxime liberum hominem dece't , liheralis eiiam 
pro Iar£;o dici coepii. 

12. Pretium i. e. praemium » mercedem. Liv. XXIV. 15. 
Capita hostium pretia libertati facta. Phaodr* I. 8. 1. Qui pre- . 
tium meriti ah improhis desid^rat, lustin. 1. 7. Caedes Cai 



10 DICTATA 

/ 
nnptiarum pretium fuit. Vid. Gronov. Obsenr. II. 25. et Hein- 

sium ad Ovid. Ep. VI. 146. 

13. Haud muto factum i. t. non poenitet £icti, quod £a- 
ctum est y iiifectum esse nolim. Plaut. Bacch. V* 3* 34. Ego 
quod dixi haud mutabo, Brutus Ciceroni Epist* 4. Illud non 
muto» Horat. Art. Poet. t. 168. Commisisse cavet quod moos 
mutare laboret, Lambin. ad Horat. Ep. I. 2. 60. Bentleius in* 
terpungit : Haud mutom Sos, Factum gaudeo : aed res eodem 
redit. Obss. Misc. VoL III. p. 390. 

15. Gratum fuisse advorsum te rariore loquendi formula di« 
citur pro gratum fuisse tibi. Praepositio contra semper nocendi 
voluutatem ostendit, adversus interdum est sine contraria vel 
eriam cum bona voluntate, ut eieganter docet Manutius in Cic* 
ad Div. IX. 22. Hinc saepe dicitur aequitas adversus aliquem^ 
ius amicitiae udversus aliquem* yid. Drakenb. ad Liv. V* 35. 4» 
et XXIX. 8. 2. 

17. Immemoris henejiciu Bentleius aliique verissime le* 
gunt inmemori henejici, Non enim beneficium immemor est, 
quoG* aofurdum y sed homo iugratus immemor est beneficii. 
Casus, c|uem verbum exprohare regit, iungitur nojnini verbali 
exprohratio j ut saepe apud -yeteres. Plaut. Amph. I. 3. 21. 
Quid tihi hanc curatio est rem» Caes. de B. G. I. 5. Domum 
reditionis spe suhlata, Liv. XXIII^ 35. Ne qua exprohratio 
cuiquam veteri^ fortunae discordiam inter ordines sereret^ ubi 
vid. Gronov» Add. Cl. Oudendorp. ad Caes. de B. G. V, 48. 
Modo diximus etiam legendum henejici, non henejlcii. Nnni 
veteres in nominibus substantivis, quac in ius et ium exirent, 
semper genitivum i simplici efferebant. Id quum ex Nigidio 
Figulo apud Gell. XIII. 25, tum ex metri rationib us priintis 
* ^g^^B^® demonstravit Bentleius ad Andr. II. 1. 20. Cuius rei 
muratio demuni facta est sub Augusti senesceutis aetatem ; ita-- 
que geminum i iam frequentavit Ovidius, 

20. Quas credis i. e. quales credis. Eun. II. 2, 42. Quid 
videtur hoo tihi mancipium, Virg. Aen. IVt 47. Quam tu urhem, 
soror f hane eernes y quae surgere regn(if ubi vid. Servium. 


, IN ANDR. I. 1. 11 

22, Consilium i, •« aniinum vel propositun. Hee. in. 5, 
44« Non e$t consUwiti^ pater, Sallnst. Cat. 4. Non fuit .consilium 
SOcordia atque desidia honum otium contereref iibi vid. CoitijLiin. 

24* Nam eiegaDter inaeryit transitioni «m: connectenciae 
orttioni* ExempU sant apud Manutium in Cic. ad Div. III. 

II. y. 20. Oronov. ad Liv. XXiX. 8, 9. et Duker. ad Flori 
prooem. 2« p. 4. 

■ Ibid* Excessit ex ephehis i. e. excessic annum Ticesimura* 
Hoc autem intelli^eiidiim est ex moiibiis AtheiiieNsiiiiii , apud 
qu08 ephebi erant adolescenteb octodecim annorum , qiii rcfe« 
rebantur inter circuitores , vel eos , qui regionem Atticam ar- 
m4ti circumirent ; ubi biennium inter civcaitOLes f uissent , ex- 
cedebant ex ephebis et extra Atticam militabant. Kem accu- 
rate expiicat Poilu;; Vlir. 105. 

25. Lihere vivere dicitiir, qui parom contineiiter et mo« 
deste vivit, in licentiam prolabitur ; sed comparacivus b. I. figni- 
ficationem minuity ut liherius vivere sit paujlo maiore liber- 
tate in vita agenda uti, qiiam ante solitus esses. Ovid. Fasc 

III. 778. de omnibus adolescentibus , qui to^am viriiem sum- 
sissenty sumitur et vitae liberioris iter. De ea vi compaLativi 
vid. Vossius de Anal. II. 23. p. 252. 

27. Prohihere est verbum disciplinae, qua adolescentee ia 
officio continentur, Vid. Burmann* ad Calpum. £cl. IV. 20, 
JHagister est praefectus epheborumt apud quem exercebantur 
et severa disciplina continebantiir. 

28* Plerique omnes i. e. fere omnes, maior pars. Haec vo- 
cabulasaepe itinguntur. Phorni. I. 3. 20. Plerique ingenio su^ 
muS omnes» Caes. de B. G. II. 30. Plerisque omnihus Gallis hre^ 
vitas nostra contemtui est^ ubi vid. Interpretes. 3ic a^ « ' Hirt. 
de B., Afr. c. 63. iunguntiir omnes rc/i^nz alii» Apiid Oraecos 
frequens est nleiovce Trdvree, Vid. Bosii Ind. Nepot. v. plerique* 
29. Studiuni dicitur^ in quo quis versatur et quo delecta- 
tur. Hec» IV> 2. 18. Satias iam tenet studiorum istorurnL. Cic. 
pro Coei. c. 19. Relinqtienda studia delectationis , InduSf iocuSf 
coninvium, De studiis adotescentium Atticoriim vid. Liudenb. 
ad b. L ec Sam. Petitum ad Leg. Att. p. 239. 


«. 


•.t3 PICTATA 

* • .. ■.■..- 

30. Alere^ Infinitiyus alere pendec a ^roce ttmdittm et graecQ 

more ponitur pro gerundio alendi. Yerba aut ft4 phUosopho^ 

p^ndent « verbis animum adiungdntf 

Ibid. Canes ^d venandum i^ e. canes Tenaticos, Pratpo^ 
sitio ad saepe significat ministeriuni. Propert, IV. 9, 9. Lyg^ 
damus ad pyathos i. e. pincerna, Virg. Aen. X. 253. Ad Jrena 
leones, Liv. XXII, 19. Miles ad naves i. e, miles classiarius,' 
ubi vid. Gronov» Idem XXXiy. 6. 13. Servi ad remum i. c^ 
servi remiges» ubi vid* Duker, Add. Gronov» de Pcc. Vet. I^ 
7, p. 35. 

31^ Egregie i. e. vehementer, valde» ut I, 5, 39, ^uani 
ego animo egregie caram pro uxore hahuerim» 

Ibid. Praeter cetera i. p. prae eeteris, plus quam cetera, 
In haQ Scena v. 93. Forma praeter ceteras honesta, Plauc« 
Amph. II. 2. 101 Quemego amo praeter omnes* 'liutia* XXI. 6, 
Vir solertia facundiaqLe praeter ceteros insignis» 

32. Studehat i. e. operam dabat. Studere cum aecusativo 
etiam construitur^ Hec. II. 2. 20. Cic. Philipp. VI. 7, Unum , 
sentitis omnes , unum studetis, 

33. Non iniuria i. e. non sine ratione, meiito. Eun^ III, 1. 
43« IVletuehant omnes iam mei non iniuriu. 

34. Ne quid nimis. Expressij: gi'aec. /irfitv ayaPf quod di- 
ctum ab aliqiio sapiente prolaitum , deinde proverbii vim acce<r 
pit, indicatque niodum in omnibus rebus tenendum esse. Vid, 
^rasmi Adag. tit« modeitiuf 

35. Perferre ac pati^ Saepe etiaro a Cicerone et aliis iun^ 
guntur perfero et pc^ior ^ patior ctferOf perpetior et perferOf 
Cttes, de B. G. VII- 30. Ut omnia^ quae imperarentur f sihi 
patienda et perferenda existimarent , ubi vid. Oudendorp, lur 
finitivus ponitur pro imperfecio perfereb^t ac patiebatur, u^; 
infra v. 70, Eun. III- 3, 9« 

36. Cum quihus erat cunque per ftmesin tdicitnr pro^^cam 
quihuscunque erat, ,1. 5. 28. Quae meo^cunque animo lihitum 
est facere* 

Ibid. lis sese dedere i. e. his obsequi, facere omnia, quae 
his grata sunt. Locutio ducta ab iis, qui^ae in*hostium po- 


IN A.NDR. I. 1. 13 

ttf8taten|i deduuty et proprie tledititii dicuntur. VidJ Donttum 
ad h. )• Bentlei* ad Horat. Carm. III. 5. 33. Eun. V. 7. 2. 
Ut Thaidi me dedam , et faciam quod iuheat. Heaut. IV* 3. 3« 
Dedo patri me nunc iam, Q. Cicero de Petit. Cons. c. 9. ei 
se dedunty deserunt ceteros. Eodeni sensu dicitur se dare^ se 
■praehere aticui, Scliiilting. ad iSenec. ContrOT. I. p. 69. 

39. Invenire eleganU3sinie ponitur pvo acquirei^ey conse^ni, 
adipisci» ut apud Graecos ev^imisiv, Heaut. IV. 7. 13. Lahore 
inventa mea cui dem bona, lustin. XII. .8. Cum veniam ab hoste 
invenissent^ ubi vid. Graevius. 

41. Obse^uium. Qninctiiianus VIII. 3. p. 375« eumquc 
aecutut ponatua diciiiit, Ciceronem existimasse» primum a 
Tercutio clictum .esse uomen bbsequium; sed aliter Ciceronem 
de Amic. 24., quem locum Quinctilianus respexit., intelligen- 
dum esse, res ipsa loquitur. Vid. Gesncr. ad Quinctil. 1. I. 

42. JVIulier quaedam. Dixit ^quaedam , iit contemtum signi- 
ficaref. Adelpli. IV. 5. 13* Habitant hic quaedam mulieres 
■pawperculae, Heins. ad Vel]. Paterc. H. 64.* 

43. Huc viciniae eleganter dicitur pro in hanc viciniam. 
PhoriT). I. 2. 45« JVlodo quandam lArginem vidi hic viciniae, 
Vid. Bcnilc]. ad h. 1. 

44. Cognatorum neglegentia, Hoc inteliigendum est ex 
legibus Aiticis, quae proximos et ditiasimoa coenatos iubc- 
bant cognatajm inopem vel duceretuxorem vel dotare, ut ma- 
ritum inveniret. Adelph* IV> 5. 16—18. et Sam. Petitus de 
Leg. Att. p. 551. 

45. Integra aetas ^ ut reote explicat Donatus, est in flore 
constituia, cui neque addendum 'quid sit, neque quicquam im- 
kninutum. £uii. 111. 2. 20. Quam liberali faciey qu(im aetate in- 
tegra, Suet. Calig. 25. Caesonia neque fdcie insigni neque ae- 
tate intcgra i. et quae scnescere iam iiicipiebat. 

47. Vitam duriter agebat i. e. labonosam vitam agebat. 
Adelph. 1, 1. 20% Parce ac duriter se habere, Contra in eadem 
fabula III. 4. 56. Quam iws facillime agitis ik e. sine iabote 
et in afflueutia omnium reium. Vitdm agere ^st vivere. Vid. 
Adelph. I. 1. 20. 


/ 

I 


. \ 


14 


DICT AT A 


48. Lana ac tela i. e. laniiicio ac textura. Apud reteres 
nobilissimae quoqiie mulieres lanam tractare, telani texere et 
et Testes oooficere solebant. Vid. Casaub. ad Sueton. Aug. 
64. et 73. 

Ibid, (puaeritans, Quaerere et quaeritare habent signifi- 
cationem magni Jaboris et cura^ Vid. Donat. ad h. h Pe» 
honius c* 119. Quaerehdtttur opes. De tali muliere eleganter 
Virgilius Aeii. VlII. 409. Femina, cui tolerare colo vitam te» 
nuique IVTinerva impositum* 

49. Pretiumy mercedem stupri , ut Adelph. III. 2. 51. 

50. Unus et item dtter, Hanc locutionem de tiibus intel- 

* ■ ■ • ■* . 

ligit Dcmatu^, quod v. 60. trium amatorum fit mentio* Etiam 
loh. Schulting. ad Senec. Controv. II. p.' 173.* Donati aircto- 
ritatem stcutiis scribit dlter de tribus dici posse. Sed Donatut 
haud dubie eiTavit. ' Naiti postquam unus et altcr amant ac- 
cessit, a'dve«erunt plures. Unus et alter vel duos significat, 
ut apud Ovid. £p. XV. 182. ^t suh ea versus unus ei alter 
erunt^ vel indefinite plures. Cic. ad Att. XIV. 18. Adductus 
, sum tuis et unis et alteris Utteris ; et sic plerumque dicitur. 
Vid. Burmann. ad Petron* c. 108. et ad Ovid. Amor. 11. 5. 22. 
Eleganter quoque iunguntur et item* Adelph. II. 2. 22. Com" 
f jflares et it^m hind alia, Plaut. Casin. prol. 49. Amat efjli^ 
ctim et item contra JlliuSm 

52. Conditio in genere est- pactio certam legem in S9 con- 
tinens , ut bene explicat Donatus ; Iiinc eleganter etiam dlcitur 
de pactione sponsalium sive niiptiarum. Phoim» IV> 1« 13. Nam 
hanc conditionem si cui tulero extraneo* Suetonk Caes» C« 27« 
Octaviam sorvris suae neptem conditionem ei detulit ; quibus lo- 
cis conditio capienda pro sponsa, ut alibi mairimonium pro uxord» 
Vid. Drakenb. ad Liv. III. 45, 11. Nec tantum de u Ita cott- 
innctiont dicitnr, sed etjam de amore meretricio et turiivo, ut 
\u 1. Cic. pro Coel. C. 16. Hinc licet conditiones quotidie legas, 
6uet(^i. Aug. c. 69. Ohiecit conditiones quaesitas fer amicos, 

Ibid. (^uaesium occipit, Quaestus per exceUentiam dici- 
tur Jncrum , quod sibi mereirix quaerit corpoie vulgaiido, 
Adelph. li. 1. 52. ,Quamlo eum quaestum occeperis, Inde me* 


IN ANDR. L 1. 15 

rctricts quaestuariae vQcantur in Leg. 4. $• 2. Dig. De his» qui 
notantur infamia. Vid. Lindenb. ad .b. 1. et Byiikersiioek* 
Observ. lur. Civ. I. 25. Occipere idem quod iucipere est. 
Vid. Inierpretes ad Liv. XXXI. 50. 6. 

53. Jta ut Jit i. e. ut iiios et consuetudo esr. Iiistin. V. 1. 
Ut Jit f quo se Jortuna , eodeni etiam Javor hominum incHnat^ 
Bentlei. ad AdeJph. I. 1. 30* et Inierpretes ad Petron. c. 49. 

55* Captns est: habet, I^ulcre vidit Donatus, formuJam 
«b arena petitam efse. Nam quum gladiator retiariua mirraillo- 
nem reti involvisset» spectatores cJamabant : captus est l quum 
irretito Tplnuf inflixisset: hahet ! sc. vulnus. Virg. Aen. XII. 
296. Hoc habet^ haec melior magnis data victima divis, Flor. 
III. 10. HabeSfJortem yirum^ vir Jortissime ^ vicisti^ ubi vid. 
Graevium. Inde venuste dicitur de eo, qui captus et deceptus 
esty sive d* quo actum est. Senec. Agam. v. 901. Habcty 
peractum est, pendet exigua male caput amputatum parte, Vid. 
Gronov. Obss* II. 25. et quos laadat Broukhus. ad Tibull. 
I. 5. 2. 

58. Habuit^ verectmde dixit pro concubuit cum Cliryside* 
Cic. ad Div. IX. 26. Sed tamen Aristippus quidem non eru- 
huity cum esset obiectum, habere eum Laida i. e. Laide ad ar- 
bitrium frui. Ovid. Amor. III. 12. 6. Cum multis vereor ne 
sit habenda mihi, ubi vid» Burmann. 

59. Teneo i. e» scio, inteliigo. III. 2. 18* Teneo quid erret, 
61. Symbolay a graeco verbo ovfifidXkHV^ conjerre, est pe- 

cunia, quae confertur lid coenam vel compotationem communi 
sumtu apparandam. Collectam vocat Cic. de Orat. II. 57. Sic de 
symbolis esse Eun* III. 4. 2.' signiiicat commdni sumtu coe- 
nare. Plautk Stich» lll. 1. 28» Eo conJlxi in symbolam ad coe- 
nam h. e. ph>misi me coettae adfuturum pro portione mea in 
sumtu. Qui nihil confert et gratis coenat ^ asymbolus dicitui*, 
ut Phorm. II. 2. 25. Cum symbold non confundi debet sym^ 
holum Vel symholiis i. e. aniilus* sive^ qtlodvis aliud solitum 
dari eiy qui cDenam parat. Casaub. ad Athen. III. 32. p. 22^. 
63. Nihil^ quicquanu Eleganter quioquam abundat. Hec. 
IIL 3a ^. Hic tibi nihil est quicquam incommodi» Gell* I. 3. 


1/- ' ^ ' 

10 ' DICTATA 

Nihil esst quifquam commissuin a me» Sic voci nemo pcr plco- 
ttaflmntn ^ddituT qnisquam vel unus. Vicl. Drakeiib. ad Liv» 

11 r. 12. 4. . 

64. Enimverti irt inicio oi^ationis rem g;rayissinie afjfirniatv 
Ahclr. I. 3. 1, Bnimvero nihil loci est seonidae. Liv. 1« 61» 
Emmvero manifesta res visa, ubi vid. Drakenbk 

Ibid. Spectare est experimentis cognosccre, .per,spicere« Andn 
V. 1. li Satis iam satis sjjectfitc^ erga te amicitia fst mea* Virg. 
Aen* Vl^li» 151. Sunt animi^ et rehus spectata iuventuSj ubi 
vidi Servius. Lociitib transJata est a metallisy praesenim aiiro 
et argeutb ^ qiiae igni 'cbgnoscuntiir. Notissima illa Ovidii : 
Scilitet utjulvum spectatur in ignihus aurum^ Tempore sic duro 
est experienda, Jides» Vid. Lambiq. ad llorat. £p. I. 1. 2. et 
Graev. ad Flor. 11. 't, 5. p, 331, 

66, Conjlictatur hic non tam ad pugnam refeitur, quam ad 
frequentem consuetudiiiem bominum viticsorum, contra ^uo- 
rum contagionem velut pug^audum estj si corrumpi nolis» 
Sic bene explicat Gesnerus in Thes. L. L. v. conjlicto. 

68. Hahere suae vitae modum i« e. vitsm siiam moderari 
tifire regere, Donatus modum bene explicat moderationem. Cic« 
pro MarcelK c. 1. Tantum in sumtiia poteslate rerum omnium^ 
modum , nbi vid. Graevius. 

69. Uno ore idem est^ quod in IIoc. 11. 1. 4. uno animd. 
Barbari dicunt unanimiter. Phorm. IV. 3. 20, Uno ore au- 
ctores Juere, Virg. Aen. XI. 13*2. Unoque omnes eadem ore 

fremehant. Sic una mente et voce, Cic. Philipp. I. 9. Omnes 
iam cives de reipuhlicae salute una et mentc et voce consentiunt\ 
Vnus est par vel idem* Heins. ad Ovid, Met. X. 33. 

Ibid. Omnes omnia hona dicere. Vir quidam doctus Jegere 
mavnh omnes omina hona dicere, quam coniectiuam nievito re- 
piidiat Duker. ad Liv. XXIX. 10. 8. Omnia hona dicere est gra- 
t!ilan, felicem praedicarel Lociitio ducta est a sacris, in qiiibus 
omnes mali omiiiis vitaudi caiisa bona vevba dicebfint. Cetcriim 
hanc usitatam esse formulam laudandi bonae ihdolis adolescen- 

'icm docet Donatus ad h. ). Ovid, Met. IV» 322. Oni te se^ 
nuere heati, Et frater felix et fortunata profecto Si q^uu tihi 


TN ANDR» L 1 17 

SOror ^si et ^nae dedit ubera nutrix^ Petron. c. 94« O/elicem 
fttatrem tmam^ quae te talem -pejterit^ ubi vid. Interprecet* 

70. fort^na» hic non de divitiis, sed de sorte et conditione 
dieantut* Vid. Donlituni ad h. h Infira IIT., 5. 3. servone Jor- 
tmmai meas me commisisse futili. Htaut. III* 1» 54. nte tuarum 
mfs^^itmTh, est fortunarum* Ceterum notanda est huius loci con- 
•ttuctio; nam licet /br^niiAr piaecedat, tamen pronomen qui 
ponitur, ac si praecessiliset fortunatum me» Orid. ex Pont* 
' IIL 4« 91, Nec mea verha legis^ qut sum suhmqtus ad Istrum^ 
Buirmann* ad Quinctil* Decl. IX* p. 191. 

*l2k i^uid verhis opus est? Hac formula veteres utuntuf 
qunm» quod ante dixerunt, exemplo probant* £un. HI. 5. 20. 
Phorm. I. 2. ftO* 

73» Ultro ad me venit, Pulcte Serviiie ad Virg* Aeu» VII. 
268. docet antiquis morem fiiissey sibi genevos , quos spectati 
mores commendarent , legere; nam in tanta divortiorum fre- 
quentia sperabant eo'i firmioAa maritoa fore» Jnfra III* 3» 39« 
et Heaut» V* 1. 63» 

75» Dieere diem eit diem certum ttatuere^ conttituere» EuUi 
lll. 4» 3» LiOcUSf tempus eonstitutum est; praeteriit tempus; quO 
in loto dictum est, partui nihil est. Caes. B. G. V. 37. tis certum 
diem convemeudi dicit, Liv. XJCXV. 3« die^ quem dixerat ad 
convemendum militibuSf venit^ ubi vid* Gronov. et Drakenb* 

' t7i In diebus pduciSf quibus haec acta suAt i. e* post paucos 
diea » quibua haec acta sunt* Sueton. Tib» c« 60* In paucis die^ 
hnSf quam Capreas atti^t. Idem Ner* c. 3* In diehus paucis 
ohiit* Plerumqae omittitur praepoaitio. Giphan, Ind. Lucrer* 
V» in» 

7d* Factum hewi* Hac fbrmula veteres ih rebus laetia ute^ 
bantun Infira V* 6« 5. Concra male factum dicebant in • rebut 
adlrersis. Phorm* V« 1» 24. Catuil. III. 16. O factum male, 
o miselle ptusen , 

79« Beare alufuem apud Comicos signiiicat alicui g<*ata 
iive facere sive dicere* Euni II. 2* 48^ ecquid heo te, Plaut^ 
Asin» II» 2* 66». 

2 




18 DICTATA 

» 
I 

Ibid. Metui a Chryside pro inetiti Cliiysideai ; eadem 
ronstrnctione Liv. XXIIJ. 36. ah Hannihdle nietuens^ nbl Vid* 
Drakenborchius* 

Ibid. Ibi signilicat titm* Infra II. 3. 5. ihi tttlpatH in te 
transferet, Liv. II. 35. ihi ira est swppressa^ ubi vid* Dnker* 
Sed hic per pleonasriiuni t££ tum coniunguntur. Infra vi Wki iSn 
tum exanimatus PamphUus» &\c saepe iunguntur eiusdejni pote^ 
stalis particulae , y t iam nunc apud Liv. XXXI. 32« S. ubi vid. 
Drakenb. itaque ergo apud eiindem III. 31. 5. ubi vid. Grc 
novius. ita ,sic apud eundem II. 10, 11. 

80. Frequehs pro frequenter, adiectiVuiii fro adverbioa Liv. 
I. 50. Conveniunt frequenles prima luce lihi vid. liiterpreces. 

81. Curahat ftihus* Ut Graec. «o/niynv sic etiam lnti eurare 
eximie dicitur in re funebri. Ovid. Fast. V«657. Dis^licet fme^ 
i$di mandati cura sepy,lcri. Curt. X^ 10. iussi corpus jilexandri 
suo more curare* Ernestius ad Tacit. tlist. V. 5« ^Futius est 
poropa funebris et quicquid ad exsequias pertiiiet. Maitil. L 
886. CesStrat ofjicium morhis ^t funera deerdnt Mortihus, Vid. 
liiterpretes ad Sih Ital. I. 15^. . ' 

84. Mottem fert familiarit&r i< e. quasi familiaris esset. 
Infra v. 109. reiecit se in eum Jlens quam familiariter, 

6?. Ouid multis moror 7 PJena lodutio est, quid muftts ver^ 
his te moror 7 qua forma utebantur , ut orationem dompelidii fa- 
cerent. 

69. Etiani rariorem apud Terentium Vim habet prb^etiait^- 
nunc^ adhuc, lufra III. 2. 23. Non satis pernoiti me etianu 
Hec. IV* 3. 8. De uxore incertus sum etidm* Virg. Aen^ IV. 
485. etiam currus^ etiam artfia tenentem^ ubi vidi Servius. 

90. Effertur scil. ex aedibus ad rogum. Efferri proprie di- 
cuntnr mortnorum cadavera ; vid. Donat. ad h. 1* Nep« Att. 
c. - 17. Matrent extulit annorum nonaginta. Hor. Serm* IL 
5* 84. anus improha Thehis Ex testamento sic est elata ^ ubi 
vid. Lambinus. Petron. c. 111. Haec cum virum extulissetf ubi 
.plura interpretes. 

Ibid. Jmus. Hoc quoque funebre verbum est, pro quo fi'e- 
quentius dicitqr exsequias ire ut Phorm. V* 9. 37. Vid* Kirch- 
mann. de Funeribus IJt. 10. 


• 1 


IN ANDR. I. 1. 


19 


Ibid. Jnter muVeres, Atheniensium monbus mulieres iuve- 
nes propinquorum ftinus proseqttebantur ; extnirioriim funus 
/lon licebat comitari nisi muJieribus sexagenariis* Vid. Solonia 
Jegem apud Demosth. adv. Macartat* p« 608. Wolf. Jn hac 
igitar re Terehtius Atheni^sitini mores observavit, non item 
in oo , ^uod dicit Simonem secutum e'sse funiis. Nam ex ea- 
dem SoJonis lcge viri ante funus ibant, mulierei funus seque* 
baucut. Taylor. Lect. Lysiac. c« I. p* 6t7* 

91. Uuam ik q» quandam, a]iquam«.Cic* de Orat. L ^9, Si* 
cut unus faterfceinilias his de rehus loquor^ Caes. B. G. V. 45« 
erat unus intus NerviuSf ubi vid. Inteipretes; add. Burmann. 
jid Ovid. £p. ^V. 16?. Aliquahdo unus ad excellentiam re- 
fertul' , imprimis iunctum superlativo , ut apud Virg« Aem IL 
426. iustissinias unuS (pui fuit in Teucris et servantissimus ae« 
qui* Vid. Bicntleium ad Uorat* A« P. v. 32. Sed alteia notio 
kic praeferenda videtun 

92. Forma ad totum corpus pertinet, vnltus ad {aciem.< 

93. Ut nihil iupra scil. addi vel esse queat* £un., 1)1. 1. 
yi.facete^ lepide j lautc^ nihil supra» Adelph. IL#3« 11. nihii 
fupta potei ubi vid. Donatusi 

96. Honestd forttia i. e* putcfa, Venusta. £un. TtL i, 2L 
ita me Di amhnt^ honestus, Honesto in ead, fab. II. 5.* 66. 
oppohitut inhontstus L e. deformis* Virg. Georg. IL 392. 
Detii caput circhmegit hon9stum» Sueton* Tib* h:» 6&. facie ho^ 
nesta. Sic honOt pi*o t>ulcritudine Virg* Aen. I. 591. et luetot 
oculis' afjldrat honores* Petron. Fragm* p. 668. ^Burm* totus. 

" tihi servit honor formaque Dearum Fulges» 

Ibid* Pedisequast. Vulgo male sciibiiur sibilanti littera da* 

^plicata pedissequus : in antiquis mQuumentis seinpet sciibituK 
pedis^quus j Mt apud Oruterum p« £)C» 8. et MCXIL 10. Ac* 

\ cedit auctoritas' poetarum ', qui antepeuultimain conipiunt, 
Phaedr. IV. 4. 36. et ibi Burmann* iVIuI^eies autem Graeca^ 
cum magno ancillaium comitatu in pubJicnm prodibant* Vid* 
Riitil. Lup. IL p. .74« et qua« ibi aotavimus*. 

9o. Percussit animum h* e. commoyity siiutioionem iniecit. 
Cic ad Att. iV. 6, audiv$ Hotiaf Msse hot^inem; percus^it ani* 


', I 




20 " . D i C T A T A ^ ' 

I 

mum. Idempro Oeior, c. 6. hac svs-picione siim -pervnssus ^ ubi 
vid, Graev. Sueton. Tib. c. 11» jtercussus inopinata re^ diu quid 
ageret incertus» Lercussus et perculsus centies a iibrariis confun' 
duntur* Yulgares magistri contendunt percnssiis ad qorpus, pei^ 
cuksus ad animum referri, quod a vero alienum est, Utrumqiio 
de utroque dicitur, de corpore proprie» de animo transkte; sed 
percellere in re graviori locum habet, ut si qtiis quasi fulmine 
ictus extra m rapitur et prae subita animi invasione <juid agat 
nescit. Horat. £pod. VII. 15. Tacent et albus ora pallor injidt 
meatesque penculsae stupent» Percuti vero dicitui* ia leviori af- 
IdctUy ubi animus quidem commotus est, nec tamen eversus ee 
constematus. De horum verboriim discrimine vid» Rivium 
ad h. 1.! Interpretes ad Ovid. Met. IV. 1^8. imprimis magnum 
Bentleium ad Horat. Epod* XI. 2. 

Ibid. uitat. Hac particula utuntur, qui diu incerti tandem 
rem intelligere incipiunt* £un. IV. 5. 1. Ceterum hic mente 
•upplendum est : haec mecum cogitabam. Nam quod Simo so^ 
cum cogitaVit, nunc per imitationem liarrat. 

Ibid. Hoc illud est, jBxquisita fotmula) qua irati, expostu- 
lantes, item admirantei ntuntur. £am cxplicuit Gronov. Obss^* 
in Saipt. £ccl» c« 18. Propert. II. 19. 1. Hoc erat imprimis 
<juod Tne gaudere iuhehas» yil'g. Aen. IV. 675. Hoc illudp ger* 
manaffuit? me fraude petebas? Petron. c. 93. Hoc erat quod 
promiseraSi ubi vid. Burmaniius. 

99. Hiuc illae lacrimae in proverbium abiit, qunm causam 
teif, quae nos diu latuerat, indicamus* Cic. pro Coel. c. 25. 
Hon S:pist. T. 19. 4l. 

100. Timeo i. e. cum tiroore exspecto , ut Phorm. I. 3. 2« 
Ibid. Quorsum euadasy qiiem exitum narratio tua habitura 

iii. Infra 1.2. 5» Heri lenitcu verehar quorsum evaderei» 
Nep. Dion« c. 8. et quorsum evaderent timeret, ubi vid. In^ 
terpretes. ' 

Ibid. Funus procedit, Propiie utitur verbo procedere, Habet 
«nim significationem pompae et gravitatis in incessu* Imprimis 
Conful procedere dicitur, quum primo consulatus die iu Capi- 
tolium €omitant« amicorum' cntemi dedacitur. Vid. Drakenb. 


IN AHDB. I. 1. 21 

«d Sil. Ttal. VI. ^4. Eadem vif ett verbo ineedere. Vid. 
Broukkusius ad Pro^eit. II. 2. 56, 

101. Sepulcrum hio pomtur pro busto vel rogo» ut coiitex- 
tus docet. Cic. Ven*. V. 3€w ut duo sepulcra* duorum praetorum 
improborum constituerentur^ ubi .vid. Hotoinaiiii. Bt sic sepelire 
ilicitur de tombustione et quocun^ue genere cadaveiis amo- 
vendi. j^iv. VII* 24. sepultumque ConsetUiae quod membrorum 
\elicjuum fuit^ ubi vid. Drakenb. Stmiliter humare dicitur 
pro cremarc. Cic de I(.eg. 11. 22. Quod nunc com^umter in 
qmnibus sepultis esty nt humati dicanturf id erat proprium tum , 
in iiSf quos hmmus iniecta contegeret* 

102. In ignem imposita est, Olim hic legebatur in ignem 
posita est, quod dcfendi po^est ex iis, quab Oudendorp. ad 
Caes. B. G. VIII« 46. annotavit, Rectius tamen viri docti e 
mss. revocarunt in ignem imposita est, Imponere ik loeum noJi 
minus recte dicitur <|uam imponere 'in loco ^ quamvis vulgo ■ 
Grammatici tradant, praepot. in accusativum adsciscere» qiium 
motum , ablativum , quum quietem indicat. Cic« Tusc. Disp. 
I. 35. JVIetellum enim multi in rogum imposnerunt, Liv. I. 18. 
dextra in caput Numae imposita^ ubi vid« Drakenb* Add. 
Obss. Misc. Vol. III. p. 399. 

Ibid. Fleturm Huae ritum funebrem explicat Broukhnsiue 
ad TibuIL I. 3, 8. 

104. Exunvmatus est^ita perterritus^ ut animum perdidisse 
videatur. Infra I. 4* 7. quidnam Pamphilum exanimatam videOm " 
Saepc additur metu ut Phorm. III. 3» 32. 

Ibid. JSene dissimulatum. Bene est doctc, perite, ^allide, 
ut contra nude dissimuJattis SL^ad Vellei. Fat. 11. 109. is, qui 
eic dissimulat , ut animus eius' fficile detegi possit. Jta bonus 
pro doctOy malus pro indocto dicitiu:. 

107. Ciir te is perditum i. e. cnr te perdis vel vis petdere? 
Heaur. II. 3. Vk, tu tibi laudem is quaesitum, lustin. XXXVII T. 
5. quia ultum ierit se, Curt. X. 8* Temeritatem aj^piis ultum ire 
decreverant» Haec.tamen loquendi ratio Comicis et scfiptoribus 
antiquitatis studiosisy ut Sallustioj familiarior esty-quana Cice- 


22' ©ICTATA 

• 

roni, Caesarl pt similibua. Sanct« Mii;. II^. 11» p. 470. ec Cort. 
ad Saliust. Cat. c 56, 

106. Cernpres :« e« iudicarc^^ intelligeres. Verbi. cernere va* 
riaa potestates expUcuere Perizon. S^nct. Min. IV. 15^ p. 768. 
et Ku>reru8 iu Diss, de h. v^ quae subiecta est libeiio de verb* 
Oraecorum mediis. Elegaqter autem Vetares secunda persona 
praesertim iuiperfecti uiuittur , qUi^ro quic^ generatim. de om« 
nibus dici voluqt. 'Pecron. c. 7. Putares^ ah eadem aiMcuia 
etse deduiftnm i. e. quisque putai'et» ^t €*);91.' Scires no^ liheif 
ter servhe» Piura Di'alienb. ad Liv< III.' |1. 2. 

109. Heufcit se in eum h. c. dedit se amplectenti Pamphilo 
atque in eo laais^a esr, non conata se explicare ampiej^u. ile* 
iicere pro^^rie est in dorsiinx versus reipoipere, ut docet Ou- 
demiorp. ad Apul, Met. II. p^ 86t. 

Ibid. (^uam familiaruerm (^uan\ e^ valde et saepe. iungitnt 
positivi p;r.idits nDminibus^ ut apud Caes. B, G. VI. 26/ fami 
quam la e diffunduntur^ ubi vid. Interpcetes. Cic. Verr. ][V, 25. 
Sunt vestrunu iudicetf qiiam multi. Idem saepe dicit satw quan^, 
Vid, GiMeviua ad Bp*. ad Actic. Vli* 16» 

110. Quid ais? admirandi formula ^t ut i^fra III. 3. 43, 
ali^iiando obiuigandi ut apiid Petron. c 71., ubi vid. £iurmann« 

11 1^ ^T obiur^andum causae pro pbiurga^di causae; saepe 
810 loqtutur Xiiyiiis ut VIIl*. 13« om.xium rerwn, vohi^ ad con^ 
msulendum potestas esset^ ubi vid. Prakenborch. 

112. Commtirere plerumque dioitur in malam parteiii do 
eo, qiii poena dignus ettt. Hec. IV. ^* 9. nullam de his rehus 
culpam ^omm^ruit,; ei conirarium est pron^reK^» Vid. Ponat* 
id'Adelnli. II. 1. 47.- 

114. Honesta oratio est i, e. oratio habet speciem honefttatis 
et humanitatis. Terentium iniitatur Cic, d^ Oif. II. 20. 

116. Damnnm dare est daninum inferxe} pro quo minua la- 
tine vulgo dicitur dam tum facere ; id enim sigoiHc-it damnum 
pati, Duker. de Latiuit. Vet. ICt* p. 373. Similiter mqluvi dare 
est malo afficere. Infra II. 5. 20. ut pro Koc malo miki det 
malum. Vid.Interpretes ad Phaedr. I. 16.. 2. Bamnum est i*ei, 
malum liom' lis, ut Donatus annotat. 


I» AMD«. I. 1. '^ 23 

118t ladigiaan /ifawit eit irati «t indignantii exclimatio, 
tlt Eua. I- !• 35. Fhoiai. 17, 3. 8, hidismim en turpe, foi ^ 
^ua)) non fennduni. 

119. Pro wXOra hahtre peregrmant i. ». loco uxori» , ul 
Hwut. I. 1. 46. el Aflelpb, I, 1. 23. Vnere* lutem peragrinii 
innljnei fere pro meretiicibu* liabeh^ui- Nim hanajtae feminae 
domi codtinebpntur , inhbneitie meretticinm quieitum apud 
alio* potiiu qiiun *pud *uo* facere Tcilebant. Donat. ad h. 1. it 
Ifau, Caa^uboiiu» ad Thepph. Ch#r. c. 28. p. 365. 

l'^l . butat Jactum i. e. urget diceudo et iteianilo, fjctiim 
^ae. Hfiut. V. i. H. magu unum cilam iiftare, Dt hodie mn- 
Jicerentur nuptiae. Gionov. ai) Liv. X.>iXil. 12. 19. et Schul- 
ting. ad Sonec Contrnr^ I. p. 91. 

Ibid. Deaiqoe i, e. ut p.iuci* dica i), iit paucit omnU com- 
pleour.' Cic. ad Div. X. 10. ii eidm denique honoi imhi ri.Ieri 
toiat, ubi vid. Gr..eviiis. Ovid. £p. XX. 65. denique dum 
cBptam tu M cagare fateri. DiiLer. ail Flor. I. 16. 3. p. 131, 

ll^. Noa tu ihi gaatiim. Intellige: obiurgasti, i>el limile 
Teibnin. Vid, Dontc ad h, I. 

123. Ce^ aliquando ponittu pto ds, aJiijtiando pro dic ut 
h. 1. et infi-a II. 3. 9. , \ 

12S. Adeu, nempe tempu). Dehuiui nominicfre^uenti el' 
Jipii vid. Sanfl-Min. IV. 4. p. 615. 

Ibid, jiliend mort i. e. altcriiis irbitrio, voluntate. Heaut. 
1. ?, 29. hunciia erat aequum ex itlius more vivere. Mox Jicit 
modo ut Ileaut. IL 4, 21.. nan liceri nteo modo ingeidum frjii, 
Cun. V. 3. 11. qui huac excruciem meo moda, Sallust. Frigin. 
p. 973. Gerant haheantque tuo niodo imperia, ubi vid. Cortiiis. 
Idsm aic expressit Virg. Aen. IV- 3^, Me n Jata meit pate- 
reatur ducvrc vitani AatpicUi. 

127. Locui att occisio, faciilias. Infra I. 4. 6, date illi in 
aliit potiut peccaadi locum. II. 2. 17. nunc ncn est narrandi lo- 
,CM. Liv, IX. 2, Oaaadj nec contilio itec aumlio iocus eiiet, 
iibi vid. Diakenb. M^le veio qiiidam relictat iu reliquui .aax- 
tnvil. Ca«i, B. G. V. 19. miUibus circiur csmdurinrum relicl 
itinera notlra leroahat. Liv. IV. 2T. Nuila (n proeluijl 
licta spe, Vid. Bentlei. ad h. 1. 



2.4 piOTATA 

129. Iniuria ah illo o8t iniuri« illiug, quam ille facli» Nam 
piaept ab saepe inaervit genitivo circumscribeado* Infira III. 
1. 3. a& Andria ancilla i. e. Andiiae ancilla* .Plaut. A(xl» IL 
13* 5. quemque a milite homiriem» Sallust, Fragm. p« 934L m^ 
^tti a/ Tar^uinio^ Liv, XXVII. 5L y{<20^ a coasulef iibi Tid. 

- Qronov, Vaier. Flacc, V. 2(IS. ab amro /ulgor. Peri^on, ad 
Sanct. Min. III, 3. not. 138, p. 389« et Cott. ad Cic. ad XHt* 
m. 15, Animadvertere est castigare^ vindicare. la&a IV* 4« 28» 
Vid. Donat, ad b* 1« Jniuria eat peccatnm, ut apad ONFxd* , 
£p, VIII. 87, ^fiaft mea coelestes iniuria fedt iniquos* 

130. Id operam do, Sic etiam loquitur infra II|^ 1« 7. et 
Hec, III^ 3, 48. t^«m nunc ^iiic operam daho , iii quibus daest 
praepos^ in, quam addit Cic. Tusc, Disp. I. 4, iit quam ^xert 
fitationem ita nos studiose operam dedimus% ubi vid^, Davisius. 

132. ConsUii i. e. fraudis , doli ; sic &tratageniata ^Hgiiia 
vocantur, 

133. Consumat nunc i. e. si quid bab^ artis » adbibeat 
nunc, niliil intentatum relinquat. Cic. pro 8ext. 6. 13» ciini 
omnem vini sui tribanatus in mea salute )sonimmierit* OWd. 
Met. VIII* 106. Consumtis precibus vioientam trantit im iram^ 
Burmann. ad Petvon. c. 33. p. 130, 

134. Manikus pedibusque. Proverbiom pro omni conaCn« 
Vid. infrjs IV, 1. 52. et P. Victorii Var. Lect.,IV. 19. 

Ibi^. Incommodare aliem significat incommodum alicui af<v 
ferrei nocere. Ctc pro Quint. c» 16« eum ipsi nihil alteri «csAit^r 
tes incommodarint. Id* de FiUii V. 19« quod delectentur animi^ 
atque ipsa scientia^ etiamsi incommodattura sit^ gaudeantf ubi 
vid. Lambin. et Davis, Contra commodare alicui ast facero, 
qiiae alicui oommoda sunt* Hec. V. !• 33. meritus de me est^ 
quod queanif illi tU commodejn, Cic. ad Div, XIII, 35, omiti» 
bus rebuSf quod sine molestia tua Jacere possis » ei conimodes» 

137. Mens est indoles , ingenium , animus oonsilium , vo- 
liintas. Sensus igitur est: ex mala indole oriuntur mala con- 
>ilia Vid. Senr, ad Aen, VU H* 

Ibid. Si sensero, Est aposiopesis ; plenus sermo esset j si 
sensero moliii aliquidy poenas dabit. 


IN AJfOK. I. U 25 

I 

140. CcnfoM L e« perfict posse. Donatus hoe verbiini pei- 
•ime flledueit a eon/iil Amiii. Marcell. XXIV. 6. ^uorum new 
irum 4fxih b^9ciis confore dieebutmrt ubi Ti<l« Valesius. 

142. Observare saepe est oninia dicca et facu aiicuius more 
cnstoclia aufe speculatoris animaclvenere. Infra II. 5. 1. imui^ 
Pamphilum hodie observare» Simiiiier servare dicit ii^ia I. 3. T. 
ifur infenius servat» 

144. lam nmtc, Hae particulae taepe ianguntur. Ovid. Ep. 
Ilf^ 83. Doctas iam nune eat, inquitf AthenaSm Liv. XXXI. S2, 
tempus ita iam muic statui fosse^ ubi vid. Drakenborchius« 

Ibid. / prae dicitnr pro praei , ut £un. V* 2, 69« 

ACT. I. SC£N. IL 

1. Nblit uxorem. Ubicunque volo et ito/</ aceosativum ad« 
iuuctum habenty is pendet a subintellecto snfiqitivo. lUo sup- 
pleudum est dueere. 

4« Mirabar. Intelligendum est, Simonemf pdutquim haec 
cum Sosia egerat, cum Davo iociiium esse. 

Ibid. Si sic abiret i. e. si hoc ferremus impune » ai nobis 
nihii molestiae inde orlretur. Catuli. XIV. 16. Non hoc tihi, 
salse, sic dbibit* Cic. de Fin. V> 3« ^tsi hoc, imfuit, Jor^ 
iasse non poterit sic dbire, Simili ratione aliqois dicltur d^ferre 
quid sciU impuutum^ inultum. Adelph, III. 4. S. Hamd sic 
4Uiferent* 

Ibid. Sifmper iemtas» Si Donatum et alios interpretes se- 
quamury semper lenitas per figuram hyphen est perpetila leni- 
OiSy ut apud Virg. Aen. I. 198. ante mala sunt superiora mala* 
Vid* Vossii Inst, Orat. V. 4. p. 241, Sod liic semper rectius 
iungitur cum verbo verebar. 

7. Nunquam cuiqttam nostrum verbum fecit i. e. nunquam 
cum quoquam nostrum locuius est. Infra II. 4. in fin. Nunquam . 
hodie iecum contmutaturum verbum, 

9. Jd voluii i« e, hoc eius coiisilium fuit« Sic Sueton. 
Caes. c, '30. Hoc volueruht, 

Ibid. Necopinante^. Veteres necopinans et neoopinus diciint 
pro inopinans, ut nec valeat noir. Ileaut. I. 2, 12. ut hanc laf' 


r 


26- PICTATA 

tkiatn nefiffpinanti primus Micetem» Manutf ad Cic. ad Div» 
XIII, 18. pt Diakenb. ad Liv. IV. 27. 8. 

Ibid. Duci falso gaudio i. e. decipi. Sic in&a JV. 1. 20. 
etiam nunc me ducere istis dictis postulas. Propert. II. 13. 67. 
promissis ducere am^ntemm Heins. jid Oyid. Met. VHIr 123. ec 
Bentlei. aj4 Ho]:at.'Senn. I. 2, 88. 

%0^ Oscitcfntes i. e. negligentes y securos. Oscitare fignuiii 
tecuritatis. Vid, Gell. IV. 20, 

Ibidf Opprimi dicitur, cuicunque aliquid subito et praeter 
opinionem accidit^ Cic. Verr, III. 91. jintonium mors oppressit^ 
Liv. XXXVIL 4. eo ipso, quod nihil tale timerent, opprimi in» 
fautos posse» If F. Groi^or. ad Liv. XXX. 10. 8. 

lle Cogitandi i. e. consultandi, deliberandi. Nep. Dat. c. 7. 
quum cogicuss^ty Jacere auderet et prius cogitarcy quam conan 
consuhset. Vell. Pat. I. 10. cogitationem regiam RQmana disie» 
cit constantifi. Cort. ad Cic. Ep. ad Div. III. 2. 

12. Provideram i. e. ante videram. Plaut. Asin. II. 4. 44* 
non hercle t^ provideram; quaeso ne vitio vortas» 

14. Jd pqpulus curat scilifctf Seusus est, non credo rumorem 
aise in populo; €Ur*enim populus curet £lii tui amorem? Sci' 
licet et vidflicet eleganter ii^^erviuqt ironiae. Virg. Aen. IV. 379. 
fcil/cet is superis lahor est, Vid. 3entlei. ad Adelph. V« 3. 5r 
Terpntium imitatur Cic. ad Attic. XIII. 34. 

I^. Hofcine agis ,an non ? i. e. utrum attendis ad ea, quae 
dicO| an non7 Haec fbrmula, qua qui spectant vel audiunt 
attento aiiimo «sse iubentuTi ex veterum sacris manavit. Nam 
tacf rdos , antequam victima' immolaretur , ciamabat. hoc age , 
monens populumy ut huic rei intentus esset. Vid. Plutarch* 
Numf p* 69. p. et Cori6I. p. 225. F. et Interpr. ad Snet. C^Iig. 
c. 58. Infra II. 5. 4. hoc agamf Heaut. III. 2, 47* nunc istuc 
age% Huic formulae pontraria est alias res ag^^^ i* ^. non at- 
tentum este. Eiin. II. 3. 57. et Hec. V. 3» 28. 

17. Dum tempus ad eam rem tulity i. e, dum t^nipus ei 
rei idoni^um passum est. Infra 11'. 0. 12. dum aetas tulit, Vid. 
BentJ. ad Heaut. IV. 1« 54. lungenda ^mt tempus et ad eatn 
rem* 


Ibi^t Sfivif^Codd, quidam #pud Lindenbrog. pro sivi Lf 
Ib^nt yetustam fovmam sinif quae forte a Terentii manu eat. Naiyi 
frfteres sa^pe praeterita forma praetentium'et conpra praesentit 
forma praeteri^orum inflectebaot, ut impelliy negligij evadi^ eripi 
f tc. Vossi.us d^ Ai|al. IXI. 28^ p. 307. et Qul^er. de Lat. vet^ 
|Ct. p. 33$. sq, 

Ibid. JSf/itmvm ut expletfit suum i, e. iit amore |e satiaret» 
Explere animum ele^anter diountur, qui affectibus animi^ amoriy 
irae etc. obsequuntur. Hec. V. 1. 28. exple (inimum iis* £odem 
tenau infra IV. 1. 17. animo morem gessero, Adelph. !• 1« 8. 
fLnimo obsequi» Ovid. Met. XII. 598. animo indulgws* 

19. Sive ponitur pro vel si. Jnfra I. 5. ^» sive t§ haec 
solum semper fecit maximu £un. II. 3. 21. sive adeo digna rts 
pst, Cic. de Leg. I. 7. sive quod est aliud verbum» Vid. Riviut 
^d h. 1. . 

Ibid. Ut redeat in viam Ii. e. ut mores suot emendet, prava 
vita relicta. Fia simpliciter pOniiur pro vera et recta yia ut 
oSos apud £urip. Med. v. 765. Cic. PiiiJipp. >XII. 2. Quodsi 
fst erratum P. C spe Jalsa atque fallaci , redeamus in viam, 
Contra efrare via, decedere de via^ dejlectere de via est peooare. 

Ibid. lam tarditatis signum habet, ut Donatut monet, et 
idem valet quod tandem» Peiron. c. 41. lam scio unde acceperii 
denariot mille aureos 9 ubi vid. Burmannus. 

21. Itaaiunt, Formula eorumi qui non ex animi tententia 
. assentiuntur, ut infra 11* 1. 21. Adelph, V« 8. 7. Eodem tentu 

dicitur ita praedlcant infra V. 3^ 4. 

Ibid. Magister it est, cuius suasu et coiisiiiis omnia agi- 
mus. Senec. rhy<)st. ▼. 311. Saepe in magistrum scelera redie' 
runt sud» Burmann. ad Phaedr. II. 6. 15. 

22. Animum aegrotum L e. ampre laborantem. Veteret phi" 
}osophi amorem aJiasque animi affectiooes morbos dicunt. Ni- 
hili vero discrimen est, quod Doaatus tradit, aegnmi animum 
dici,'Corpus uegrotum, Ipse Terentius alibi quoque sic,ioquitur 
et Cic. Tusc. Disp. III. 4. aegrotatio mentis. 

23. Davus sumy nou Oedipus i. e. sermonet tui aeque ob- 
• tcuri sunt atque aenigmata. Illis igitur tolvendit Oediput ad- 

hibendus est. Vid. Proverb. Scriptores. 


.» 


\ 


28 DICTATA 

I 

*28. Pittrinum est locus, ubi frages tottae pinsuntur et panit 
QOnficitury unde piasoret dicti sunt pistores. Yid, Vossli Ecyai. 
Hic labor quiim durissimus esset, in pistrinum detrudebanc et 
coinpingebant servos, qut quid peccassent« ^epe kari apud 
Gomicos hoo supplicium seryis minantur. Phorm. II. !• 19* 
Vid, CL Hemsterhusius ad Lucian. Timon* p. 136» 

29. Ea lege i. e. ea conditione. £un. I. 2. 22« hac lege 
meam tibi adstringo fidem. Heins. ad Ovid* Epist. XII. 39« 

ibid* Omine j, e. praesagio ; dicit enim hems , si sonrum 
inde exemerit^ id sibi praesagium vel sigiium futumm, utipst 
pro servo molat. 

^, Callide i. e. plane» probe. Vid* Adelph» III. 3. 65. et 
Plaut. Asin. II. 2. 82. 

31. Nihil pro uon ponitur, ut mox niAil mefaUis* Cic 
ad Div. V* 20. qui ambitione nihil uterer» IX, 16. Oenomao 
tujo nihil iitor, Perizon. ad Sanct. Min. IV. 4. not« 83. p, 616. 
et Drakenb.' ad Liv. XXII. 45. 5. 

Ibid. Cireuitione i, e. ambagibus. Cio. de Diviii. 11. 17. 
' Circuitione quadam Deot toUens. Bavbari dicnot per ihdirectmm» 
UtToque autem modo dicitur circumire et circuire; vid. Dcftkenbt 
ad Liv. XXVI. 29. 3. 

- 33. Bona verba quaeto i. e. loquere meliora; noli pntars 
te a nie deludi posse. Locutio sumta est a sactisy in qoibns 
bona verba dicere est verbisy quae malum omen habeant, ab« 
stinere. Tibuli, II. 2. 1. Dicamus bona v^rbaf -ubi rid, Broiik* 
husius. 

Ibid. Nihil me fallis i. e. non me lates , non latenter agis. 
Liv, XX^I. 26. Jefellere insidiae, XLI. 2. nec qmidquam eo« 
fallebat, ubi vid. Drakenb* Sic vUa faUens pro obscura^ la* 
tente apud Horat. Epist. I. 18. 103. 

Ibid. Dico tibi est graviter Incrppantis et minantis formnla, 
Eun. II, 3, 46. tibi dico Chaerea. O vid. Ep, XX. 1&3, Altenms 
thalamo tibi noSy tibi dicimuSf exi. Phaedr. IV. 19. 18. dbi 
dicOf avare^ ubi vid. Interpretes. 

34. Neque itu haitd dicas* Saepe apud Latinos Graeeonun 
exemplo duae negationes non afiirmant, aed negant. £>an* V. 


I N A;N D R. I. 3. 29 

8. 47. nee magu exi usu tuo nemo eft» Plaut. EpiJ. V. 1. 57. 
neque Hle hand otfiici^t mihi, Propert. 11. 15. 5. Nulla neque 
ante tuas orietur rixa fenestras ^ ubi vid. Brouklius. Add: 
Duker» ad fJor. III> 17f p. 577. ct Beatleius ad h. 1. 

ACT, I. SC. ill. 

1. 'Enimvero _e%i vox indignantiS ac doioi^ exprimendo ac- 
commodata, Cic. Verr. I. 26« hic tum alius ex alia partei tnim' 
•V«»*o Jerei^idtum hoc non est, Grpnov. ad Liv. XXVII. 30. 13, 

3. ^i non as(u providentur i. e. ai ubn astute et callide 

caventur* Pliorm, I. 4. 5« et Gronov. ad Liv. XXXVI. 17. 

12. Hinc cautus et pr opidens. saepo iunguntur, 'ut apud Liv. 

XXV* 34. Kecte yero Donatas observat , metaphoram duciam 

esse « gqbernatore, qui ,procel|am ex adverso venientem pro- 

videt et navi suae cavet ; id quod etiam clarum est e verbo 

-pessum dar^* Cic« Cat. IV. 2. incumbite^ ad reipublicae saluteniy 

circumspicite omnes procellas ^ quae impendent ^ nisi providetis» 

Ceterum providentur h« 1. exquisitiori ratione ponitur pro sin- 

giilari providetur; de qua constructione vid. GronOv. ad Liv. 

XXVIL 15, 12, 

Ib;d. Pessum dare dicitUl* ut' t^enum, victum^ pastum dare» 
£st enim supinum ab antiquo verbo petior i. e. subigor, pe- 
dibds calcorf Proprium domicilium habet in navibus unda mer- 
ais» Plaut. Rud. 11« 3« 64, nunc eam cum navi scilicet ahisse 
pessum in (tltunf; hinc translate dicitur pro perdere* Sallust. 
lug. c If Sia captus pravis cupidinibus ad inertiam et volap^a^ 
tes corporis pessum datus^ ubi vid. Cordtis. 

4* Certum est i. e» decretum» constitutum est. Infra 11. 
I. 11, omnia experiri ctrtum est. Cic. pro R^osc. Am« c. 11. 
certum est deliberatumque omnia dicere» Vid« Drakenborch. ad 
Lir. II, 45. 13. 

5. yita saepe apud Terentium est salus , bona exi^timatro 
et quidquid carum est. Infra I. 5. 37. et Adelph. III. 2. 42. 

Ibid. Timeo4 Veteres ambigaibtit vitaiidae causa consiru- 
ctionem verborum timeo et riietuo ita distinxerunt, nt malum^ 
quod ttmemusy in accusativo ponerenty rem amatam, proptet 


30 DlCtATA 

quam sumus ib nietti , in dativo ; utrumque liabemus in hoc 
uno ]oco : in timore sum d« eius viisa, quam 'sevvari cupio^ et 
'proptei hmhs niiuas , a quibus ipah qaid exspoclo. Peiison. 
Sanct. Min. IH. 3. p. 3&3. 

. 6. Ftfr^fl dar^ i. e. faJlere ^ deciptre , quia qui feni cx- 
• «pectat et nihil pvaeter verba invenit, decepius est. Ilatic lo- 
cutionis ratioaem elegaater reddit iDtonatus ad £un. proL v«. 
24. Infra IJI. 2. 24. Eun. IV. 5. 1. 

Ibid.. . Primum, Saepe apud optimos tcnptOFes occuirit 
•primumy non sequenlibus part. deindcy postea et similibus, 
•t contr^ •primum omittitui', sequeatibus deinde^ postea etC' 
Exempla hobent Groaov. ad I(iv. XXXIV« 19« 8« tt Diikier. 
«d Flor. II. 18. p, 412. sq. 

S, Causam ceperit i. e. quemcunque praetextum avripucrit. 
Saepe causa est pfaetextus; £un. V. 5. 30. iam diu aliquam 
eaasam quaerehat senex^ Caes.. B. C* III. 24. per eauseOn eacer- 
eendorum remiguxiu Ovid. Ttist» II* 452. Per eattsam'rHenmnit 
se tetigisse manunu Vid. Casaubon. ad Suet. Caes« c. 2. et 
Ipkrakenb» ad l^iv.. II. 3^. 1» Ceterum aliquid impediti est ia .■ 
huius ]oci construptione , de quo vid. Bentleius. 

iXi Oua iure quaque vnuria* Omnino cum Bentleio et aliit 
le£;endum {fua iure^ qua iniuria i. e. quocunque modo^ sive 
iusie sive iaiuste. Proverbialiter diciiur, ut apud Graecos StMaittt 
ntal eiSiiua^» Liv. II. 54. iure mn iniuria eripiendos etse reos, 
Ccterum part. qua^ qua elegant6r penuntur pro tum, tum. 
Liv. X. 38* consul intignis qua paterna glojia qua sua^ Plin. 
£p. IX. 2. ingenia qua varietas rerum qua magnitudo largis^ 
sime suppetehat. Grouov. Obas. III. 12. Heinsius ad V^I. FJacc* 
V. 65. et Bentlei. ad h. 1.' 

Ibid. Praecipitem dahit i. e. per vim, cum impetu conii- 
ciet. Phorm. IV. 3. 20. ut praecipitem hane daret, Catull. CIV. 
2. Hlusae JurcilHs praecipitem eiiciunt, Ita frequens est ali» 
qut-m praec:pitem agere, Sallust. Cat. c* 31. eircumvehtus ah crai* 
micis praeceps agor. Vid, Interpretes ad Liv. XXX. 14. 10. 

11. Sive ista uxor sive amica est, Gulielmius Quaest. Plaut. 
c. 9. et Bentleius, ut laboranti metro succurrant, legunt Si 


I N A N D R. 


I. 3. H ii 


% 


t 


i 'a 'ttxor sive amica est* Si idem valet quoa sive. Plaiit. Cur- 
cul. I. J. 4. si medid nox est sive est prima vespera. Etiam sip 
si dicitur pro siTe, sive^ ut iil precum forrouk apud Gell. 
II. 28. si DeOf si Deae, Vid. Beiitlei* ad h. I» 

12» Audire est operae pretiuni audaciarH L e; qai eoruni 
" aiidaciani audin^erit^ fructum dignum opera capiet. Audire po* 
iiitur pto auditio ; iivfinixivus pro substantivo. Vide quos laudac 
Dvakenh* ad Liv^ I. 45. 9. Pro operae pretium esse inttrdam 
oitlissa voce operae dicttui: pretium esse, Tacit. Annai» L 57. 
Oermanico pretium fuit convertere agmen^ uBi vid, Freitlshem. 
Iii his autem locutionibus pretium notat pracmium, mercedem* 

13i Inciper^y inceptio , inceptum proprie dicuntur de con« 

silid tetnerario et audaci. riifra 1« 5. 1. Hocine est huinanum 

factum aut inceptum. Euu, V. 8. bi inceptot, ptrfector , abi 

vid. Donatus* Liv. XXIV. 19^ neque satis inceptis succederet. 

Cortius ad Sallust. Cat. c. 20i 3.- 

14. Qtticquid peperisset, Ita vetetes tieutro geiiere loque* 
bantur de partu et futuro et recens nato* Plaut. Amphiti« L 
d. 3i quod erit natum , toltito, Cic ad Att» X. 18« quod qui" 
dem est natnm, perinibecillum est. Ovid, Ep. \ti 61. Quod 
tamen e- nohis gravida celatur in alvoi Vid^ Interpr. ad Matth» 
I. 20. et Gronov. Lect. Plaut. p. 14. sq. 

Ibid, Tollere. Locutiones tollere et iuscipere liberos pro 
educare £uxerunt e moribus Graecorum et Romanorumy in 
quorum potest^te erat, infantes ex se natos vel educar&vel ' 
exponere vel interficere. lufantes recens nati in terra poneban- 
tur^ invocata Ope» ut eos placide terrae sinu exciperet tt ad* 
iuVaret. Ex quo niore intelligendus Ovidi Tristi IV« 3. 46. 
Tactaque nascenti corpus haberet huriiuSf et Sneton. Aug. c. 5« 
solum, quod primum £>• Augustus nascens attigiiset, ubi vid« 
TorrentiuSi Hinc cadere pro nasci apud Stat^ Silv* 1« 2» 109. 
tellure cadentem Excepi fovique sinu» Positum sic in terra in- 
fantem pater si eduCare vellet^ tojlebat^ si nollet, reJinque- 
bat iacentem ; quem saepe servi alienae mi8ericordi<ie expo*^ 
nebaut, additis crepiindiis quibusdam, unde postea cogn^scl 
posset. Lambin. ad Horat, Serm. IL 5. 46« 


• * 


33 D I C T> T A 

15. Fingunt fallatiam i. e» parant romineiititniA £uil. I. 
2» 58. Jingit causas ne detsedmlo» Graevius ad lustiiU XXV. 3« ' 

16* Civem Attieam; nompey ti civit Attica faisset» «s 
Atlieniensium lege Pamphilus eogi potuitset eam uxorem duc«rei« 

18. Eiectam tcil. in Liitus de nave naufraga; propti« ec . 
navit et homOy qui Auctibut in terram expellitur, edci dicitmf. 
Virg. Aen. IV. 31^3. eiectum littore e^entem Excepi, In&« V< 
4. 20. Atticus quidam olim navi fracta ad Andrurh eiectus eU» 
Gronov. ad Senec. Contr« 111« c. 16. Ilinc Cicero pro Qujuit* 
c. 19. trantlate eiactum vocat, qui rebut tuis tpoliatus wu 

20. Atqne hic ^ponitur pro et tdmen , et verum. Sic Gn^ 
▼iut capit Cic. ad Attic. VI. 1. Atque hoc tempore tpso inipm* 
git mihi epistolam, Plura habet exempla Cortiut ad Salliut* 
lug. c. 4. 3, \ 

21. Ab ea egreditur i. e. ex eii^t aedibut. Heaut* II. -2. 6L. 
A patre exiens. Phorm. V* 1* 5* a fratre quae egressa esi meih 
Cic pro Milon. c. 19. Devertit Clodius ad se u e. in Tillani 
tuam. Gronov- Lect. Plaut» p. 56. 

Ibid. Hinc me adforum; supplendum conferam* Iit(i*a IL 
2* 24. ego me continuo ad Chremejn» Saepe in hit locutionibiif 
verbtim » quod moium ad locum fiignificat» omittitur. Gronor^ 
ad Senec. Troad, v. 844. et Duker. ad Flor. III. 6. p. SOS. 
In foro aervut se sperabat Pampiiilum conventurumy quia od-' 
osi apud Athenientet in forum venire tplebant confabaljnidi 
gratia , cuiut moiis plura vestigia sunt apnd Terentium. 

22« Imprudens est, qui nihii mali tutpicatur. £un« I. 2. S6L 
Comtra prudens^ qui id providat. £un. I. 1, 27. Diakfab. ad 
Sil. ItaL VI. 166. 

ACT. I. SC. IV. 

■ 

1. liim dudum dicitur de tenpore non lodge ptMnkcb 
£un« rV> 6. 5. ego iam dudum hic adsum^ Cicdde AnMC*c.2X 
Ea^ quam iam dudum tractamus, stahilitas amicitiae conjlmuui 
potest, pro quo Petronius dicit iam olim, Broukhut^ ad TibuU* 
IIL 6. 63. et Drakeiib. ad Sil. ItaJ. XI. 373. 


2. Pol 'coliitraete dieitut )>to -pir , PoUttcetn, tdein est aeJe* 
polk Hoe iasiurandum «c virit et feminit Gonmune erat, ted 
tiHecastor toUe femdnae, mehercle toli viti dioebant. Oell. Xl, 
6. Sane iungendura cum temuhntu^ 

^. Tamen eam addudam» Pienas tensus «tt i «tsi ttiulier le^ 
nulenta est^ tamen «ant addncam. Nam taepe partioulae ^naii* 
{fuamy quamvis , etsi^ quibut tamen respondere tolet» per el^ 
lipshi on^ittailtur. Gronov. ad lAr. XXIII. 19. 12. et Ditkenb» 
«d emid. XXXVII. 25. 11. 

ibid. Importumtatem, Proprie impor^tunts est non habent 
ton^roodtim portum; hinc^hietaphoiice de horoine itaficeta, in«* 
commodo dicitur. Cie. de Amic. c. 15. Ouanquam miror illa 
superbia et importunitate si quemqAam hdbere potmit, GronOT» 
ad Senec. de Benef. IV% 5. et Duker. ad Flor. I. &. p. 66^. 

6. Huie refertur ad mulieremy i^uae parit, cnius mentio 
▼. 3.^ ilH ad x^ompotricem, cuius mentio ▼• 5« N^eque enim tero'- 
per verum est> quod Grammalici tiadunt, hic ad propinquiut^ 
tlh ad remotiut refeiii. Vid. quos laudavimut «d Rutil. Lup. 
U* p. 126. 

8. Opperiar. Ituius vevbi oligij^em et viitt pnradare ex<- 
pknavit Perizon. ad Sanct. Min. III. 2. p» 2?9. 

Ibid. Ut seiam nunc qnidnam^ Le|;ettdam ex Donato et vet. 
cod« apud BentJ. numquidnam i. e. nt tciam an qnidpiam. Pkutw 
Atin« y. U &. numquidnam tihi mohstum est. Infra II. 1. 25» 
numquidnam amplius Hbi cum illafuit, Vid^ Riviut ad h. U 

Ibid. Turha est petturbatio^ ut in locutionibot turbas dare^ 
/flOfr^ Eun IV* 4. 5a 

ACt. I. SC. V. 

• 

2. Pro Deum atque Aomth^m^<£»m; 'eubintelligeildlim, ob«- 
testor. Fi'cqiientissima est implofandi formiila, lA ^ua Jidel tto- 
men siguificat opem, auxilium'. Bdsson. de Formul. p. 693. ec 
Cortius ad Sallust. Cat. c^ 20. Std ehdtm formuia aliit etiam 
modis effeitur> ut Photm. Ilk 3. 4, pro Deum immortalium» 
AdeJpL. III. ^'^•l, pro Dii ithmortahsh Muretus infra ad v. 11. 

3 


\ 


34 DrCTATA 

Ibid. puid est, si haec non contumelia est, Riecte Bentleiut- 
e Donato et mss. hoc edidit prb vulgato haec. Nam haec qno* 
qitd constructio Vetetibus^usiuta est. Ovid. iVlet. IL262. ConH v. 
pus arenaCy quod fnodo pontus erat* lustin* XVIII* 3* Id frU 
mum aliis videri furor» Senec. de Behef. II. 8. Non est illud 
k liheralitas* Haec ec alia plura exempU habet Gronov; ad Senec* 
ConsoJ. ad Marc; c. 19. 

3. Vxorem decrerat dare pro si uxoreni decreverat dace; 
Nam jt saepe per elJijpsin reticetur. Virg. Aen. VI. 31* tu i 
quoque tnagnam Partem opere in tanto^ iineret dolory Icare ho' 
heres, Terent. Heaat. III. I* 78. dare denegaris > ibit ad iHud ^. 
illico. Manut. Hd Cic. Verr. V. 65. et Gronov. Obss; IV» 20. ' 

Ibid« Decrerat dare prp daturum; praies. infinit. pro fut.' 
■ ut miJlies. Infra tlL 5. 7, qui sum jfollicitus ducere» Davis; 
ad Caes. B. G. IV. 21« et Interpretes ad tiiv. II. 5. li 

4. Praescisse ante per plepnasmum dicitur ut ante jtrabdi^ 
cere^ ante jyraeoccupare , prius praevenire^ rursus repetere et . 
multa aJia eius generisy de quibus vid* Ixiterpretes ad LiTi 
XXI. 20. 8. 

5. yerhum ponitur pro sermohe iit Euh. I. -2. 95. 

6. (puid Chremes i. e. quid de Qhremete dicam. (puid ha* 
bet vim connectendi et transeundi ad aliud; PJidrm. L 2. 97. 
et. ibi Donatus; imprimis Dulcer. ad FJor. II. 6. p. 298. 

7. Immutatum i. e. non mutatum , constantem in* amol» 
GJycerii. Composita quaedam cum in eaque ferfe participia vel 
eorum formam habentia ancipitis' notionis snnt et modo affir* 
mandi, modo negahdi vim habetit ;, eiusroodi sunt incertus^ 
inquisitus , impressus et , quod hic habemus , imniutatusi Du* 
Jter. de Lat, Vet. ICt. p. 338. 

10. Adeon hominem esse invenustum, Hicce infinitivtts ni- 
hiJ habet, a quo pendeat, scd sic Vetcres iufinitivo uti soJent 
in admirationibus et indignationibus , subinteJJigentes miran* 
dum est, incredibiJe est, aut tale quid. Infra IV. 3. 1. nihUne 
esse proprium cuiquam. V. 2. 29. tantum lahorem capere oh- 
talem Jilium* Sueton. Caes. c. 84. IVIene servasse ^ ut essent^ ■ 
qui me perderent. Gronov. Obss. II. 14. Graev. in Cic. £p* 


IN ANDR. L 5. 35 

ad Att* ll. 6. ad lustink IL 14. et Duker. ad Flor. I, 11. p» 90. 
Lm^nttstMm Miiretus ad h; 1. explicat infeliceni in amore, cui 
non £aT'mt Veniis in re amoris^. Sed in universiim capiendum 
«st jpro infelici; toohtrA felix dicitur venustatis plenus in Hec. 
V* 4% &• Loquendi ratio ducta est a taloium ludo, in quo fe- 
licts!iifhu.s iactai 'FenuSf infelicissiknus canis dicebatur. Vid. 
Iilteirpretes -ad Sueton-. Aug^. c. 71, et Stlmas. Exeircit. Plin. 

12. JLjfimtas quidem ih g^nere est coniunctio ratione nu- 
ptiariim ^ sed pbr excellentiem sic dicitur necessitudo inter so- 
ceruiki et gbherum. lustihb VII. 5. depositisque hostiltbu; ani- 
mis ) in afjinitdtis iurd succedit, Sckulting. ad Sehec* Controv. 
III. ^. 247. 

13. CoMenitttSf spretus- Plus est spretus qiiAm contemtus; hB"- 
bet )eaiiii faalidii isigniAcationem. BroukhuSb ad Tibull. I. 4. 77. 

Ibid^ Facta transacfd omnia ; foihiula ICtis usitata « qiia 
simiifioAhatur, hiliil^ quod ad negotii tractationem pertineret^ 
pxttetArausftum tesie, finita etse omhia. Cic. Catil. III* 6^ At» 
qme Qiud ^ ifuod /aciundum primum fuit ^ Jactum atque trans*^ 
wutum est. Gulielm. Quaest. Plant. c. b. 

14. Niti si ele^anter pro nisi. Adeiph. IV. S. 3. Nzjt si 
me in Hlo creduMsti esse hominum numero, Ovid. £p. IVb 111* 
Nisi si manifesta rtegamuSf ubi vid. Hetnsius. Liv. Vr. 26k 
^ira si quando a vobis arma accepimas. Duker-. ad Flor. IV. 
7. p. 753. 

15v jilufuid minstri alunt i. e. ocbultatur aliquod vitium. 
Naai monscra, ob pudoreih danculum ali et occultari solentfc 
Suspicabatut auteifl Pamphilus puellahi vitio corpoiis sibi ignoto 
laborajne. Vid> Eratmi Adag. p. 485. 

17. Nam eleganter iiiservit trahsitioni^ ut supra notavimus 
l. 1. 24. 

19. jfpud f.orum i. t, in foro. jfnfra IV« 4. 6. Quid tur- • 
hae apud forum est* Adelph. IV. 1. 1. apud villam est, Liv. 
£pit. llf* apud Pharsaliam acie victus est ^ ubi vid. Diikerus. 

Ibid. Paray nempe quae neceisaria sunt ad nuptins. Verba 
pararf^ apparare ^ comparare saepe sine casu pouunuii'. Nep,, 


36 DlCTATA 

• • 

Thms. c. 2» tetnpore ad comparandum datOi Clc* ad DW. 
XVI. 11* Ex hac ifuoijue -parte dUigentissime comparatnrm Ovid* 
Trist. I* 3* T*. Nec mens nec spatium fuerant aatis apta ptt* 
ranH. Gronov. ad Liv. XXXVIII. 12. 4. 

23. Quid Jacerem pro quid fecissem, imperF. pro plasquam' 
per^ ut contra aliis locis plusquamperf. ponitur pro imperL 
Sallust. lug. c« 59. Neque diulius Numidae resistere quivissentf 
m pedites magnam cladem in congressu Jacerenl* Exemploruni 
pleni sunt scriptores optimi. Vid. Gronov* ad Litr. XXXIVt 
11. 2. et Drakenb. ad eund. XXXVIIL 2. 2. 

25* Quae meum animum divorsae trahuut i. e. qute in0 
•nimi incertum faciunt, quae modo hoc modo illud faciundum 
suadent. Virg. Aen. XII. 487. Diversaeque vocant ammum in 
tontraria curae, 

26. IVEisericordia huius i. e. misericordia erga hancy iit 
▼. 27. pudor patris revereniia erga patrem, Liv. IV« 46. i>»- 
recundia ordinis i. e. erga ordineni , ubi vid. Drakenb* Sic 
apud alios metus Pompeiiy iniuria legatorum^ odium tyramd 
etc« Perizon. ad Aelian. V* Hist^ IL 25* 5. et Burtnann. ait 
Virg. Aen. I. 716. 

29. Quorsum accidat i. e. quorsum evadaty ut supra dixi* 
Cadere et accidere habent eventus boni vel mali significatio- 
nem. Cic. ad Attic. III. 24. P^^erehar quorsum id casumm e$- 
3tt» Idem pro Kosc. Com. c. 15. Quorsum recidat responsum 
tuum , non magnopere lahoro. Vid. Mu^etus ad b* L Meta* 
phoram desumtam esse ab aleis patet ex Adelph* IV. 7. 22. 
Broukhui. ad Tibull. I. 7« in fin, et Drakenb. ad Liv. X^L 
40. 3. 

SO. Advorsum hunc loqui i. e. ad hunc loqui, ut Liiviiii 
dioit XXVIII. 27* 3. De vi praepositionis advorsum vid. not. 
•d L 1. 15. 

31« In duhio est animus pro dubius est animus* Lucre^ 
HL 846. In duhioque Juit sub utrorum re^na cadendum Omtu^ 
ftai hmmanis esset, ubi vid* Lambinus. Sic in incerto est pro 
est. Drakenb. ad Liv. UI. 8. 9. 


A 


IN AiiU)R« L 5. 37 

Ibid, Paulo momento impellitur, Metaphora est a lancef 
^ fui io aequilibrio eonsistenti li lev» pondut acliiciat> in ai- 
terutram partem impellitar et movetur. Momentum vero con- 
tracte pro moyimentum a verbo nfoveo proprie dicitur motut 
ilie queip diximus» Tereiitiun) imitaiur Orid« Met. X» 375* 
$ic ardmus vario lahefactus vulnere htutatf Huc levis atque £/- 
lac, momentaqtte sumit ntroqutf Liv, XXIH. 24. Arhores Ita 
inciderant ut immotae starent, momento levi impulsae occideremt. 
Paulo est adiectivuro a nominat. paulus i^ e« exiguui. AdeJph. 
V. 4. 22. Paulo sumtu. Heinsius ad O vid. Men YIIL 657. 

32. Ouid aoit i. e. quomodo valety quomodo se habet. 
Hec. III, 2f 10. irftrolit videre quid agat, 

39. Dolor pei* eminentiam partut dolor dicitor. Adelph. 
. III. L 2, III. 4. 40. 

ZS, Conari queam suppl. facere. "Sic Phorm. L 2* 2. ego 
phviam conahar tihi ic« irCf 

56, Propter me i. e. opera mea. . Eun. V. 5. 29* propter 
me hisce aliqmid esse eventurum mali, Hec, V. 5» 55. propter 
me gaudia illi contigisse laetor, 

39. Eductam pOnitur pvo educatum. Heaut. IL L' 14. 
hahet hene et pudice eductam, Plaut. Curcul* IV. 2. 52. hene 
sgo istam tduooi meae domi ac pudice, Cie. ad Div* VL & 
Ita natuSf ita eductus ^ ita dgctus es, Savafon. ad Sid. ApolL 
III. 11. et Drakenb. ad Liv. XXI. 45. 15. 

44. Cousuetudo refertui; ad praecedens adiect. yifrKm , amor"^ 
ad inkumanumf pudor ad ingratum» Talis ordo injmutatus, 
qao poitremum primo, primum secundo respondet» a Gram« 
fnatipis xuta/ios vocatur. Donatus ad^h. J. et Cortiui ad Sal- 
Ittst. Cat. c. 14^ 5, . . 

48. Scripta sunt in animo i. e. ica inhaerent aniroo , ^t 
Bunquaro eoruro oblituriis sim. Cic. de Orat. IL 87. Ut illi 
non infundere in aures tuas orationem sed in ardmo videautur 
inscribere, Acad. II. 1. Ut litteris consignanuu ^ ■quae monu^ 
ntentis mandare volumus^ sic ille in animo res iusculptas ha- 
hehat» Schulting. ad Senec. Controv. L p. 65. 


38 DICTATA 

50, ^ccessif vos semotae» Omitdmtur paitici\l«e coni»* 
ct6ndi y u( festinatio et studium exprimatur | de quq prj||pnin 
artificiQ vid. Longin* de Sublim. Sect. XX. ' 

52. Quam utiles u e. paruxi) utiles. Saepe Adiectivf^ afBr^ 
mantia, si 4fuam illis pr^eponatur^ quasi iiiterrogaad{\ n|o4o 
negandi yim habent; quod quum viri docti quidam non MtH 
capere^t, locHm interpolarunt scribendoi quam ilJi fuin^ uirae: 
que res ir^tiles» Vid, Rivius et Bcntl. ad Jh. 1.* Infir^ |V, & 
1.6. Ouam id mihi sit facUe attfue utile i. e. 4i^oUe et inutile. 
Liv* yin. 33. Quamconvetuens i* e. rpu^us. ppifv^nien». 0||tf. 
IWisc. IV. p. U9t 

53. Res cst res familiariSy patrimonium. Ad^lph, 11, 2, 
12. nunquam rem facies, FhQru). 11. 3, 46. Si talentum ren^ 
reliquisset decem. 

54. (^uod ego te oro* Viilgo quo4 explicant propter qaod| 
quam ob rem ; sed durum et>t in his formuJis ita capere \ ie- 
nius est intelligere iff quo 9 qua in re , omninoque quod et ii| 
his et iu tiinilibus fervit transitioni. Virg. Aen. 11. 141« Quoi 
te -per suppros Qro y ubi vid. Purmann. Hec IIL 2* 3» Qmod 
te Aesculapif et te SqluSf ne quid sit ftitiu/^ oro^ Yid. £me8t« 
Ciav. Cic. V. quod, ' 

Ibid. DpxtrOc fidei signuni i^ud omnes gentes. , Salltut* 
lug. c. 10, Per hanc dextram , per regni Jiden\ monea oktestort 
que ubi vid. Cortius» 

Ibid. Genium tuum^ Vulgo legitur per ingenium tumm i. 
e. per naturam tuam, sed £eutleiui legendum docet per Ge» 
mum tuum. Sic ^or. £p. I. 7* 94, Quod te ppr Genimn^ dsjfi^ 
tramque Deovque penates Ohsecro* 

55. Solitudo diciti^r de illis , qui nuilos cogt^atot yel ami- 
cos babent« Cic. pro Donio c* 36. Dejlevi liberorum carissi' 
morum solitudinem* Vid. £un. I* 2. 67. 4-delpli. III* 2. 5. eC 
Rivli'S ad Ii, ]. 

5?« Si frequens est in obtestationibus , quum cautam red- 
dimns , quare quid petamus. Cic. pro JVIuren. c. 40. ita orat 
atque ohsecrat y si iniuste neminem laesit , si . nullius aures vo- 
iuntcuemve violavit, Virg. Aen. IV* 317. Si hene quid de te 


IN ANDRi L 5. 39 

m^ui. Ovid. Met. VIII. 350. Si te colmque coloque» Vid. 
.B«odeiu| ad Hpr* Gamo» I. 32« 1, Mox sive intellig. vel Uf 
ut tupra aoooUTiinas. 

59« Morigera ne^uitiae TOX est. Nam morigerarif wiorem 
gerere, chiequi dicitur nnilier, quae corporia copiam fiicit. 
Flaut, Cas. V. 2. 21. Satin morigera est? MottelJ. II. 1. 51. 
H/longerae ttbi erimus anibaeJ Vid. Interpretes ad Sueton. Tib. 
c» 44. et quae diximus ad Timaei fjexp Piat. p. 195. 

^l. Bona tibi permitto* Plus est permittOf quam committo^ 
quod nonnuliae editiones habeut. Permitto aiiquid alterius po* 
t^tatiy ccrniJiitto £dei. Cic. pro Funtei. c. 14. Ufxommissus 
sit Jidti, permissus jtotettati. De borum verborum^discrimine 
vid. Oudendorp. ad Lucan. Vil. 286. et Drakenb. ad Liv. rV« 

49. a 

Ibid. Tuae mamlo Jldei, IIoc ex formula dicitur, de qua 
y\^f Biissou. de Form. p. 590. 

62. Uanf mihi in manum dat i. e. hanc mihi accuratissime 
cpmmendat. Cie. ad Div. VII. 5. Totum denique hominem 
tibi trado de manjt^ ut aiunt^ in manum, At DonMus retpici 
putat ad nuptias per conventionem in manum , ^MittS nnptia- 
rum apud Romanos usitatum, de quo multa scnptores do 
nuptiis, imprimis Brissonius et 3chultingiut ad Ulpiani Fragm. 
tit. 9. p. 591. 

6^^ Accersp cadente Latinitate contra analogiam dici ' coe- 
pit. Ubique igitur scribendum arcesso, quod formatur ab 
arceo vei arcio f ut ab incio incesso^ fkcapio capessOf a facio 
facesso* «Vid. Manut. ad Cic. £p. ad Div. VII. 23. Casaub. 
^d Sueton. Caes. c. 2. etVjesner. in Thes. L. L. v. accersOm 

65« Verbum; supp]. dicas vel facias. Vid. £un. I. 2.>8. 

66. Ne ad morbuin hoc etianu Donatus supplet accedat. 

ACT, n. SC. I. 

1. N^ptum est supinum verbi nubere. Vulgo in deterio- 
ribua libris legitur nuptui dare^ nuptui collocare^ sed rectiut 
esse nuptum dare vel collocare egtegie doc^t Drakcnborcht ad 
Liv. I. 49, 9. 


l 


v^. 



40 DICTATA h' 

2, £ Davo* Sic Icgendaiii , nda cU Davo ; naoi d§ Btm 
amdir€ signifioUy quae de Dato narrantur, aiuiir»; m i]» 
iamen fonniilif hae praepoeitiones recte cominiitui|Hr« VR 
Dnkenbu ad lav. XXXV. 29l 8. 

3. In sp9 attfue Hmore attentus i. e. intcntua^ «RMtafi 
••niper inter spem et timoreni occopatns. 

4« Cura eonfectus L e. consumuu, inac«ntiis« Cie. i^ 
Att^ III. 8. ]\ifeus me moeror qBOtidianus lacerat at coHfidt, 
Ad Div. XiV« 4« Conficior laaimis^ sic mU ferre non poisim^ 
Vid. Brookhui. ad TibulJ. I. 8. S9. Recte Donatus ad Emk 
V* 4« 6u iioc verhum proprium dicit gladiatorum , q|iiii adTCfr 
sarium eonficere dicuntuTy qnum illum ita vulnerant, ut Sfr- 
nari non possit vel occidat. Cic. Catil. 11« lU GladiatoA ilB 
confecto et saucio^ Vid. Duker. ad Flor. III. 1. p. 4^. 

Ibid^ Stupere dicw^ixv 9 qui ita fiacii et attoniti iaceat^ nt 
sine ullo scnsu esse Tideautar, ut nesciant quid agaiit. PlanC 
Foen. V* 4. 80» ita stupida sUie ammo adsto. Ovid. Trist^ It 
3. 11. Non aliter stupui quam ^ai iovis ignihus ictut vwvk et 
est vitae netcius ipse suae. 

§• ^uomiam non potest fieri e« q. s^ Iqfn IV* 5« 10. •»• 
dem sententia dicit ut quimusy euunt; quando ut volumus mom 
iicet, ubi Yid. Muietus* 

7. ^ui pro ut capiendum, Vid, Andr. prol. v* 6« 

Ibid« Amorem ex animo amoveas i. e. amorem quasa craTs 
•i molestum onus deponas. Amovere habet difficnltatit signi» 
licationem. Vid. Gulielm. Quaest. PJaut« c, 6. At fientJcius 
praefert alteram lectionem a Donato commemontaro amorem s 
corde eiicias. Sic £un. II. 1. 16. eiiciunda hercle haec est 
mollines animi* Hec. III. 2. 12. Cura ex .corde excetsitm 

8« Tibido incendatur i. e. concitetur^ stimuletnr. Heaot^ 
II, 3, 126, Ut illius animum cupidum inopia incenderet» 

9. Factle omnes e. q. s. Hanc sententiam e IVIenandrQ •». 
pressam essc docet Miiretus V. L, I. 9« Similes sunt senten- 
tiae Aelchyli et Eoripidis. Vid, Victorii V. L. XXXVI. 23, 

10. Tu si hic sis, Plerique interpretes sic exponunt» ut 
hie pronomon sit et Charinus se ipsum gestu manus ostendat* 


/ 


IN ANDR. II* 1. 41 

IL 3« 115. tibi eriuU parata 7}erhaf hui€ homM ver^ 
Sed verius Bentleius explicat sifores mao^locOf ut hw 
a4verbiiiin» Eios interpretationem confirmat simiJis loco» 
Catonis apud L Rnfin. de Figur. p. 204. ^t vos in 9o loto #f^ 
«#eu^ quid dliud faceretis? / 

11. Omnia experiri tignificat niliil praetermittere , aihil 
jacenutfum felinquere, quod ad rem efficiendam pertineat. Ean. 
. ly. 7. 19. Omnia prius experiri quam t^rmis^ sapientem deeei* 
C«eat B* C. II. 31. Omrda prius experienda arbitror» Gie. ad 
.AtU 1« 3* feci et experttts sum omnia» Vid. Cortiut ad StU» 
C«t. c. 26.. 5. Similit formula omnia facere^ qaam ezpHoui^ 
mus ad Rut« Lup. p. 54, * 

13. CredOf putOf spero saepe extra nexum orationit po* 
Buntnr* Eun. V; 2. 23. debeam dredo isti quid^uam fureifero* 
Adelph. I. 1. 64. Credo iam^ ut solet^ iurgabit, Vid. Dti»* 
^mnh. ad Liv. IV. 17. ?. 

Ibid. Prodere diem est proterre , longiorem ducere, pro* 

latarey ut' docte explicat Donatiisi Liv. XXV. 13. o( id ca^ 

stigatis ab Hannone ^ alia prodita dies ad frumentum maiore 

apparatu petendum, Vid. Festus - v. prodidisse et ibi magnus 

8'caliger; item lo. Rivius ad h. ). 

14. Jnterea fiet aliquid. Hac formula utuntur ]aborantes 
et optatum difficilis rei exifiim sperantes. PlaiA. Trucul. II. 
4* 15. mane aliquid Jlet» Infra II. 3^ 24. interea aliquid ac^ 
eiderit hom. 

Ibid. Id aliquid nlhil est, jtliquid capiendum est in hy« 
pocxifiy ut Grammatici loquuntur. Infra IF. 2. 13. Plaut. 
Amph. I. 3. 32. id actutum diu est^ Ovid. £p. XVIII* 180. 
leurimas hoc mihi paene movet, 

15. Meon ad eum. Saepe praepositi^t cum qua verbum 
componitur , in regimine repetitur. Drakenb. ad Liv. Praef. 
5. 11. - Ita utrumque usitatum est adire aliquem et adire ad 
ediquem^ Nep. Them. c. 7. adire ad magistratus noluit. Cic 
Fhilip. XIV' ir ah eorum arisf ad quas togati adierimus f ad 
saga sumenda discedere. Vid. Broukhus. ad TibaiL I. 5. 39* 
Mox V* 19. ad te advenio, ubi vid. Rivius. 


*»— * 


^J DICTATA 

Ibid. Qtudtu. Sensus est : quidn; ad «001 adeat ? Nam 11 
|ibi sponsam non propter amiciuani cedat, forte ab ea ducendi 
(ieterrebitur propterea qaod yeristari^ iie tu amoro caprusfiii 

fHoechus ^a^. 

yi, Ahin in malam r«rai. Comicis usitata fbrmulay qn» al^ 
^ui poeuani YfX exitium impr^abantur. Phorm. V* 7. 37* Hfi 
maUn »aep9 est exitium ut Plaut. Merc» III. 4« 30^ 

i .' ^. Copia eit (acultas. !|^unv prol. y. 21. ^i pdt Ifupif»: 

22. Postnmum me vuiffik i» e* nunquam posthac. Curt. V. 
12. Ultimum illum visurus amplectitur* Vid. Duker. ad Lhr. 
XI,. 42. JO^ 

25. Nur^quidnam ampHus tibi cum ilfafuit? ^Onesta ^« 
cumlocution^ quaerit , an rem habuerit cum Philunfiena, ot 
Eiin. I. 2. 63f ad virginem animum adiecit. P. etiamne ampliufl 
Similitipr Cicero loquitur Tusc. Disp. III. 18« si vero aliquid 
etiam^ intelligit rem veneream. Vid. Interpretes ad Virg* A^ 
IV. 318. 

27. ffon potef» Beiitleiut recte legit non potpst, 

28. Cordi esse dicuntur, quae grata sunt et placent. Phorm, 
V« 3« 17* quia uterque utrique est cordi, Liv^ XXX. 17. quid^ 
quid aliud Jecerity quod cordi Joret JVLasinissae ^ ubi yid. In* 
terpr^tes, .*" 

29» Projerre idem esty quod supra prodere i. e. iu ).Oil* 
gius terapus iixVuax^, Cic jid hxu XJII. 14. quodsi laxiius vo* 
hnt projerre diem, Senec. Herc. Fur..v. 190. Nulli scriptun^ 
projerre diem, Hiuc res prolatae dicuntur ^ quum Eoriari Ji- 
cety muiierum urbanorum vacatione concessa. Cic. pro Mur 
Ca 13. et ibi JVIanutius» 

30» Liber. homo est, qui liberaljl animo et ingenio prae- 
ditus est. Cic. de Orat. I. 5. pruditio libero digna* GeH^ 
XVIII* 10. Existimavi omnibus hominibifS liheris liberalitftrqme 
institutis turpe etsfi. 

31. (puum is nihU promereat i. e. quum is nihil agaty ut 
de ahero beue mereatur. Vid. Donatus ad h. ]• 


fN ANDR. 11. 1. 43 

Ibid. /4 ^^ZA^ odponi f<&< i« «« ^d pi^o barieiiciQ litfb<sri|^ 
«ibi * eo nomiqe gratias d^herif - Argenteae aetatis sqriptores 
4pieruiit id sibi iraputmri, Ceiiar, Cur. Post. p. 56. et ^45. 

33« Reddi4isti ar^mum i. e^ 4 desperarione me ac| spein 
ifel a4 vitam revooasti. SiiDilis formula est, quam alio loeo 
^xplicabimus, c^nimus redit» ^entl^ius, em^ndat reduxt^ ani^ 
|iunn ^ cuius rfitioxies yidete. 

Ibid. Hic Byrria i. e, Byniil^ quem praesentem Tides; 
nam pronomen hic nominibut propr. additum personam prae* 
fentem si]gi|i£cat. Adelph. III. 4. 33. Maniit. ad Cic prp 
lagar. c. ^. 

33. Optume r. e, opportunci in tempore. |nfra IV. 2» 3. 

• • • 

Qptunie te n^hi qffers, Heo. II» 2. 4. Phidippum opt^me video» 
37. Ego vero ac luhens» Particula vero vdhementer affir* 
mat. £un. III. 5. 43. Ego illud vero ita feci ac lub^nr. Cic. 
■Brat. c. 32. Nohis vero et vehementer tfuidem placet, Prakenb« 
nd Jav. XLV. 19. 6, 

ACT. II. SCEN. 11» 

1» Di honi , Di Vnagni et simpliciter' Di frequenMS sunt 
nclamationes admiBantium ^t obtestantium. Eun. II. 1. 19. 
£>uker. ad Flor, II, 6. p. 327, 

Ibid. Portare proprie est adferre aliquid magnum tive bo« 
lium aive malum# . Vid. Donat, ad h. 1. et Hec III. 5. 63^ et 
Burmann. ad Petron. c, 124. p. 592. 

2. Jn metu esse dicitur pro metuere, nt in laetitia ess» 
pTO iaetariy in seditione esse pro in seditione agitare. Yid* 
Jnterpr.. ad Liv, VlII, 33. 20, 

Jbid. Nihil est. Elegans formula de iis , quae contemni- 
mus et quoriun nullam rationem habemus. Heaut. IV. 2. 9, 
Adelph. JI. 2. 25, Vid. Interpr. ad Phaedr, IIL t 17. 

4f Paratfis nuptias. Apparave nuptias dicitur infra III. 
2. 34. 

5. Toto oppido. Praepositio in saepe omittitnr, Ovid. Ep. 
J. 21. ^uisquis erat cf^stris iugulatus Achivis, Vosiitts ido Con* 
etract. c. 46. p. 429. 


44 DICTATA 

6. ^iio intendam 8C. ire vel iter •yel cursu^i ^ qaod aUI 
ndduut. Saiiust. lug. Ct IQ7. excr* qua ire intenderant^ -pen 
■ventum^ ubi vid Cortius. Hirt. B. Afc c« 95. ber in Hispm 
niam intemlebanU Absolute ut h* 1. Cic. Cat. I/.12» si iftf 
quo intendity in castra JVlanliana jfervenerit* Vi4« Interpr. lil 
Liv. X. 45. t3. 

7. Reiiste i. e. mane. Phoitn. V. 6. 10. id tibi iamfittf 
nl i retistit. Caes* B> C* II. 35. saepius appellatut adspejdt ot 
restitit, Curt» VI. 7. Cacumina montis intuens restitii, 

Ibid. ^uU homo pro quis ut Hec, III. 4U ^7. cui homid 
pro c«i. 

9. Quin pro particula adyei^satira ponitur et idem significaC 
qiipd immo 9 potius. Eun. V. 2. 64. ^um £a ni^ servato» Gro- 
nov. ad Lir. XXVII. 49. 9. et Drakenb. ad eund. II. .29. 8. 

10« ^uidem hercle certe, Tres affirmandi paiticulas iijupot 
Terentius , ut intenderet affirmationem. Sic etiam Phorm.I» 
Z\ 12. Vid. Rivius ad h. 1. 

Ibid. In dubio vita est i. ^. dcvita dubitatur^ vita est im. 
pcriculo. SalhiSt. Cat. c. 52. U.bertas et anima hostra in dubit 
eu ) ubi vid« Cortius. Ovid; Amor. II. 15. 2. /n duhio vitas 
tiusa Corinna iacet» Sic res dubiae dicuntur periciili plenaa. 
Liv. n. 50. DubOs rebus populi romani futurum auxHium^ ubi 
vid. Drakenborchiiis. 

11. Obtundis i. e. molestus es eandem rem saepe repetendo. 
£un. III. 5. 6. et Heaut. V. 1. 6. Donatus ait locutionem 
ductam esle a fabrit ferraiiis^ qui incudem repetitis ' ictibus 
pulsaiit. 

13. IVLe vide.i. e. ego tibi sponsor sum, ego periculuni rei 
iu me suspipio. Phorm. IV. 4. ^O. et Plaiit. Rud. III. 3. 18. 

16. D^e prehendit i. e. me manu vel vestibus compreheo- 
sum compellavit vel simpliciter compellavit. Phorm. IV. 3. 
15. Prendo hominem solum, 

20. HuittS Byrriam suppL servum 9 quae vox milliea omit. 
titnr in inscriptionjbus antiquis. 

23. Obsonium a graec. oipQv est omnis cibus^ qui com 
pane comeditur, imprimis pisces. Vid« Vossii Etym. 


I 


iN Andr. IL S.^ 45 

Ibid. ^#»r antique pro ipse; intelligitur Siiho lierusA 
Kram servi herum absolute ipsum vocabaift. Flaut. Cas» IV. 
2. 11. ego eo qno m^ ipsa misit u e« hera. Discipuli etiam 
ihagi8ti*uin 9 unde illud Pyrhagoreorum avrot Sipa, Catauboii. 
«d l*heophr. Char. c. 3. p. 120. et Hemsterlius. ad Anstoph* 
Plut. p. 335. 

24. Ego me continuo ad Chremem L e« ego me continuo 
confero ad Chremetis * aedes. Chremes duplici modo declinitut 
Chremis et Chremetis» 

25. Solitudo i. e. nulla frequentia hominum, qoi specti*» 
rent solennem sponsae deductionem in domum. 

27. Matronam nullam ; nempe quae pronuba esset^ spon- 
sam omaiet, in Jecto collocaret. Festus r. pronuba et Do- 
nat. aJ Eun. III. 5. 45. 

28. Nihil ornati, nihil tuniulti per arChaismum dicttur ptt> 
, nihil ornatus et nihil tumultus» Vossius de Anal. II. c. 17. 

p. 241. Ornabantur postes et aliae partes aedium Aoribus et 
eoronis ; discurrebatur cum strepitu per aedes, quod r. tumulti 
Wignificatur ; tibicines etiam adhibebantur et hymenaeus canta* 
hatur. Adeph. V. 7. 7. 

30. Accipis i. e. intelligisy inteipretaris. Eunt I. 2. 2* 
d\C dare est docere ut apud Virg. Ecl. I. 19. 

31. Convenire aliquem est coUoqucndi causa aliquem adire 
vel etiam per fonuitum oocursum cum aliquo colloqui ut 
Eun. III. 2. 14^ . Sed primum liop additur , quid Davus cum 
Chremetis ierv6 locutus sit^ deinde non cohaeret c6nsti'uctioy 
quam &ustra expedire tentavit Perizon. ad Sanct. Min. III. 6. 
5; p« 425« Nihil igitui' commodius Bentleii coniectura pto 

. eonveni legentis conspexi, 

Ibid. Chremis» Donatus et meliores codd. habeiit Chreitui' / 

Nam talia nomina duplici modo dedinantur. Heauti V; 6. 21. 
^ArchoTiidiy ut apud alios Ulyssi^Achilli , Isocrati^ Vid* Ri- 

vius et Bentlcios ad h. h 

32. Pisdculos minutosk Deminutionem addit demiiiutO| ut 
vilitas magis appareat; sic Eun. I. 2* 26. parvolam puellum: 


V 


\. \ 


< 46 


OICTAT A 


Cic. Tuic; Disp* III. 1. Nunc parvulos nobis \iedu ignKuloi» 
\id. Davis. U Hirt. B. Afiv c. 27; 

Ibid. In coenam. Pmejpositio iti cum accusativo taepe &• 
gnificat cauaam et fitiem rei; P.Uut. Trucul. IV. 2« 27^ dedi n 
minam in ohfonattuh» Propert. II I; 2. 35. Efaec hederas legit n 
thyrsos» Senec; de Benef. IV. 1. . inveniuntur qui honesta tA 
hiercedem colant. Dukeri ad Flor. II. 6. p. 2%^ Oudehdorp« 
ad Lucan. II. 151. 

2i, Nullus pi:6 non ponitur praetertim apud Cottiicos. JSuA. 
II. 1. lOv -tdmetsi nullus moneas. Ilec. Ik 2. 4. si non quaeret^ 
Hullus dix^i-is. Cic. de 0/F» III. l4^ Vid. Rivius ad h. h 

- 86. Videre saepe esfc providere, curaih adhibere* Hdaut 
IV* 2. i. nisi aliquid video. Cic. ad Att. V. 1. ut prandiuM 
nohis videret, Liv. XXI. 4. nulla re^ quae agenda videndaqui 
magno Juturo duci esset y ubi vid. Gronovius. Add. Victor. 
«d Cic. £p. ad Att. XFV. 21. et Heins. ad Ovid. Ai*u AnU 
L 287. 

Ibid. Amhire est circumire et proprie dicitur de ^ahdida» 
tisy qui populum circUmibant, ut sibi suffragia coliigerent ad 
honores cousequendos ; inde translatum est ad omnes, qui^qiiid 
sununo studio petuut. Sueton. Caes. c. 18. amhitnti^ ut tegu 
hus solveretur. Servius ad Aen. IV. 283» 

A C T. II. S C. iti. 

1. Quid sihi volt -pater i. e. quodnam patris bonsiliiiih vel 

propositum est? Infira II. 6. 26. quid hic volt veterator stbijt 

Propert. I. 5. 3. Quid tihi vis insanel Horat. Epod. XIL 1. 

Quid tihi vis mulier? Sihi elegauter abundat ut tihi^ mihi, 

^vohiSf nohis aliis locis. Drakenb. ad Sil. Ital^ I. 46. 

2k Succensere proprie est censiohem censoris aegre ferre ist 
ideo museare, alitcr post illtim ccnsendo. Sic verbi ratiohem 
explicat Perizon. ad Sanct. Miii. Jil. 3. p. 381. Inde ponitur 
pro subirasciy stomachari. Accusativus iJ pendet ab omissa 
praep. propter, ut £un. III. 1. 4. id vero serio triumphat ^ et 
a ib^ laepe. 


IN A NDR. IL 3. 4? 

9 

4. Ut sese habeat i. e. qaalis sit. Frequeiis ksi loeutio 
M ita siB hahet, Liv, V. 5. Ut nunc res se hahet^ irmti iunt^ 
ubi yid. Diakenb. Pro quo etianl oxnisto pronoitiihe dicitur 
res ita hahet, Adelpb. lll. 3. 10. Omncm tem modo senif quo 
pacto haberetf enarrahius Ordine. t)rakenbt ad Itiy. X1C1I« 
59. 9. 

7. Dictum ac factum i. e. •tatim , eine iiUa.iiiora. 8iiie 
topula Ileaut. V. 1. 31. dictum factum huc abiiti Htec for* 
inula proverbialis 9 qua celeriias denotatuT, expressa est f 
graec afia titoi a/ia tQyQV, Vid. d» Valckenaer. ad HerodoC» 

III. p. 266. Alii dicunt dicto citius, Virg. Aen. I. l^ dieto 
citius tumida aequora placat, Liv. XXIII. 47« dicto J^op^ ci^ 
tius equum Claudius in ifiam deiecit, Vid. Interpretis ad Pd* 
tron. t. 131. 

12. Ut ah illa excludar i. e. ut a Glycerii nuptiis irepellar» 
Cic, de Orati I. 11.- excludi ab omni doctrina rerumque maio» 
Xum scientia. 

Ibid. Huc concludar i. e« in Pliilumeitae niiptias coniiciara 
Concludi dicuntur omnes, qui ex diffioulutibus expedire se non 
jpoasunty quibus exitus non patet. Phorm» V* 1. 17. Hec» 

IV. 4. 80. 

15. Hic i. e. quum ita se res habeat , quuiii res ho loco 
sit. Cic. Phiiip. VIII. 4. Hic mihi etiam Fujius, vir fortis^ 
■pacis ^commoda commemorat. Id. ad" Div. V* 15; Hic tu ea 
me abesse urhe mirarisj ubi vid. Manutius. 

17. SinJe omni periculo, Sic Plautus et Terehtius loquun* 
tur. Cicero et alii sine ullo periculo, Vorstiui de Lat. itierit* 
suspett. c. 8. 

18. Nec minueris haec quae facis u e. hec niutabis consi- 
lium , nec desines facere qnae soles , sed quotidie eris cum 
Glyceno. Hec. IV* 3. 10; sed non minuam meum consilium 
a. e. non discedam a proposito meo. 

21. Quod tu speres propulsabo facile i. e. spem , qna tu 
niteris , facile refutabo , inanem esse ostendam. ^perabat au- 
temPamphilus neminem sibi his moribus praedito sive mere- 


AS DICtAtA ^ 

triciil amottbai imdto uxorem daturum. PrOpulsarB eit x» 
feliere. Burmattn* ad OWd. Met. f. 759, ! 

Ibid, His moribtts dicitur pro eo , qui habet hos niOTeB. 
Sie apud Stat. Silv. V. % 107. tahs anni ponuntur pro per* 
iona, quae habet tales annos. Vid. Markland. ad 1. 1. 

24. Otiosus i. e. lente, ut non multum fe^tinet. 

25. Ihducas i. e. failaciis pellicias. Heaut. IV. 4.' 1« mS 
Syri ptofhissa huc induxerunt, Trantfertur verbum a venatiooe, 
qua ferae in' retia inducuntur. Donat» ad I. 2. 9. et Brouk'* 
hus. ad Tibulj. I. 7. 1. 

26. Cautio jsst i» e« cavendum^ providendhm estk Sub^ 
stantiTa verbalia saepe pro geruudiis ponuntur. Adelph. IIL 
3. 67* Bi mihi ne corrumpafitur cautio est. Hec. IV. 4. 28» 
nuUa tihi hic iam consultatio est% Perizon. ad Sanct» Min. L 
15. p, 144. 

ilk Hdhc fid^m etc. ConstTuctio est : obsecravit me , ut 
darem libi fidem, qui aciret non deserturum se. Fides est 
signum et documentumy qnod efGcity ut aUquid verum 'esse 
credamus. Propert. IV. 6. 60. nostri sanguinis ista Jides* lu*' 
atin» sIX. 1. Ea primum fides inopiut Scythitae Juit. Gronov* 
«d Stat. Theb. 11^ 417. et Duker. ad Flor. I. 2. p» 36. 

Ibid» ^Ui sciret ponitur pro ut sciret. Adelph. V* 8« 27« 
huic demusy qui/ruatur» Gronov. ad Liv. I. 43. 9. Pro de^ 
sei^turum Bentleius e msst scribit desertum iriy qnod alioquin in 
vulgata lect. desit pronomen me, Verum pronomina nie, te^ 
se, noSf vos in tali constructione centies omittuntun Vid. 
quae annotavimus ad Rutil. Lup» I* p; 41i 

ACT. IL SC. IV. 

i, Reviso est redeo, ut videam. £un. V. 4. 1» Ita pr<nfisl6 
procedo in publicum» ut videami infra V* 5i 1. et Adelph.V» 
6. 1. 

3* Venit nteditatus i. e. instructus oratione ) quam medi- 
ratus est* Simiiis formula est venis paratus V* 4. 6% "Vidh 
quae annotavimus ad Rut. Lup. II. p. b6. 


I inandr.il 4. 4y 

Ibid% «9rr/o /^o i. e. deserto, secre^o, Pliorm. V« 7. 86. 
scelus hinc deportarier in so $ terrat, Plaut. AiiJ, IV. 6. 7, 
cogito soluJti locttm, Nep. £um. c. 8. Sin per loca sola con*^ 
. t^nderet, LrfimbiR. ad Lucret. IV. 577. Heins. «d Ovid. Epist. 
- X, 129. «t Drakenb. ad Sil, Ital. III. 429. 

5w Differre aliqutm oratione significat aliquem oratione itt 
varias paries ferre et itii perturbare, ut quid agat» nesciat» 
Bttlgae dfCUHt veMuffen* Plaut. Pseud. I» 3. 125. iain ego te 
dtfferam dictis meis. PliornK I. 4. 55» dicitur dictis protelare* 

Ibid. Apud te ut sis i. e. ut praesenti animo sis et miuima 
pei.tu]4>atu8. 6ic infra III* 5. 16. redire ad se pro aiiimuni- ra« 
coUigere perturbatione eiecta. 

6k jy^do ut possim i. e^ si modo possinK Phorm. I. 2. 9* 
modo ut tacere possis» Cic. ad Div. VH* 1* Jyfodti ut tihi con^ 
stiterit fructus otii tui , i^bi vid. Manutius. 

7. Commutattarum »num esse i^crbum i. e. tecum iurgatii-^ 
rum. Piiorm. -IV. 3. «33. tria non commutabitis verba hodie 
inter vos. Verbis velitare dicit Turpilius apud Non. Marc. ▼;» 
volitatio: verbis certare Livius X^ 19* 5. ubi vid. Grooovius» 

ACT* lU SC. V. 

: ]> Relictis rebus i. e. posthabitis negotiis omnibus. £un. 

!• 2. 86. ancillulam relictis rcbus omnihus quaesivi» laucrtu Illb 

^ 1084* imm rebus quisqste relictis N-aturam primum studeat cognO" 
scere rerum, ubi vid. Lambinus^i Cicv ad Div^ II. 14* OmniO' 
reUnques » si me amahis , quum tua opera Fahius uti volet» 

. ' Groaov. ad Liv^ XXVIU. 7. 10. 

Ibid. lussit VamphUum e. q* s. Bentleius de coniectura 
sic legit: iussit Pamphilnm hodie vbsen^areni quid ageret Je 
nupftiis et sequentem versum ut spurium delet. Burmaim» ad 
Siietoo. Vespas. c* 23. Bentleiania inventis contradicit et con- 
structiouem me iussit observarem scabiem vocat; sed Gesnerut 
dafendit et constriiendi rationem explicat iu Thes.. L* L. r* 
iuheo» 

4. j4deo. Vis, qiiae est in huius particulae usu sane ele- 
o^antiy vix potest uno vcrbo explicari, quod ia omnia loca con- 

^ - 4 


50 


D ICT AT A 


veniat , sentiturquc facilius,.qnam expiimitnr; interdum sigtu* 

ficat aliquam consequentiam , i.^erdum explicatioiii vel 011» 

tioui servit* / 

Ibid, Hoc agam i. e. ad hoc atteudam. Vid. ad I. 2. IS' 

5. Serva i. e« observft, quae tibi mandavi, ut apad te tiii 

9. Neque istic etc< i. e. et iu liac et in oronibus aliis re- 

bus tibi morem geram lubentissime. 

11. Cum gratia i. e« ut non invitus sed lubent £Maii. 
Liv. XXIX. 1. 9. Cum hona gratia «st Phorm. IV- 3. i^ 
Sic m Leg. 32* $. 11. Pand. de donat. iuter vir» et ux. nui' 
trimontum bona gratia dissolutum dicitur, quod consensu mu- 
tuo siue altetius ex coniu^ibus querela solutunl est. 

12. Sum verus i. e. nonne verum dixi? Proprie viitesi qoi 
futuris praedicendis non falluut, veri dicuntur, ut apud Grw- 
cos ahjd^iii, Ovid. Epist. V* 1*23. Ah nimium vates ftiiserae nuii 
vera /uisti. Hemsterhusius ad Tim. Lex. p» b2. 

Ibid. Excidere aliqua re est perdere rem> quam liabitijpill 
yel uos habituros speravimus. Liv* £pit. 29. Mastrussa exii^ 
derat regno* Sic apud ICtos excidere Jormula est perdsn^j 
actionem vel ius cum aliquo agendi in iure. Sueton. Ciamii 
c. 14. et Gronov. ad Senec. Epist. 122. 

15. Verhum i. e« proverbium , sententid, ut Euit. JV- ^ 
6. et aiibi* 

16. Omnes melius esse i. e. felices ac beatos esse. AdelpL 
I. 1. 9. et tibi hene esse soli y cum sibi sit male, Catnlli 
XXIII. 15. Quare non tibi sit bene ac beatg^ pro quo iii eo* 
dem carm. v. 5. dicit est pulcre tibif ut Horat« Serm^ U* & 
19. pulcre fuerit tibi* Vid. Bentleius ad h« 1. , 

18. Memini fere cum iulinitivo praes. construitur^ ne dno 
praeterita concurrant. Nec tamen desunt exempla^ ubi eiui 
infinitivo praet. iungitur. Sanct. Min. I. 14. p. 109. sq. st 
Drakenb. ad Liv. .XXXV L 34. 3. 

Ibid. Quo i. e. quare, qnapropter. Adelph. IV. 5. 4fil 
quo magis quae agis curae sunt mihi, Cic. ad Div« V. l^ 
Quo mihi acciderit optatius^ ubi vid. Manutius. 


IN ANDR. ir. 5. , 51 

19. SoMnns ' aliquando pro nocte pomtur, ut apnd Vir^, 
«.Georg. 1. 208. ubi vid; SerVium ; t:ontra mox aliquaudo pro 
sOmnOi I>. lleinsius ad Sih Ital. III. 200. 

Ibsd. Amplecth Houesto vocabulo tem yeneream expri- 
mit. Ovid. Met. IV. 184^ In medih ainho defvrensi ttntplexi' 
bus haerent, Petron. c% 126. Drakehb. ad Sil. Ital. XI. 599. 

iO. Malu)fii i\ e. boena, Ut verbera etc. JSun,. IV» 4. 45. 
Hdh pOtest iine malo fdteri, Xiivi IVk 49. sicut s&rvis Mdlum 
minantem mijitibus» GrotLOV, ad Sehec. de It-a I. 16. 

A C T. II. S C. VI. 

3. Aeque quicqudm nunc qUidem i. ie. kiihil. Sic explican- 
dum esse eohtextus docet-. Est iutem elJiptiea loquendi for- 
xnlila y qilam ita supplet Perizon. ad Sahct. Mih. I. 12K p. 91. 
Nunc quidem aequ^e quicquam narro dc iuirro iunc ^ cum hihit 
j^arto» 

5. Hoc male habet virum i. e. hoc illi molestum est-. In- 
^ra V. 4. 37« Scrupulus etiam restat^ qui me male hahet, Hec* 

IV^ 2. 50^ haec fes noh minut me male t^bet quam te. 

6. JPoHn "es vel potisne habet vim obsecrahdiy ut Eun. 1. 
2. 21. Plenum potis ium cohtrahitur ih possum ^ potis es in 
potts i potii est ih pOteat etc. Vossius de Ahal. II. 21* p. 249^ 

10. Nosti* Hac forhiula sighificatut^ nos multa compen* 
difacere^ Euh. III. 1. 15. et Donatus ad h. 1. 

11. flecta reputavit via i» e. in rteputando taon erraVit. 
Recte tipmtare ^bdi lustin ll. 15. 

14. f^rum fortem i..e. Vitum hohestuniy bohum ; ham Ve- 

teres^ ut Festus auctor esty fortem dicebant frugi et bohnm^ 

ubi'vid. Scaligen P.horm. II. 2. lO^ 'C7 'virfortis tktque ami^ 

cuu Pltut. Trin. V« 2. 9. Sorarem dHpondisse in tamfortem 

fdmilidm. 

i7. Est quoA sitccenset i. e. habet cauiam succensendi. 
Hec. lli 2. 31* est quod me tranSire iad forum iam dportet* 
Locutio sic est Supplcnda: est aliquid propter quod succenset. 
Vossius de Anal. IV* IB. f. 352. 


52 D I (^ T A T A 

22k Vocabo i. c. invitabr^ Sic x^ctationes pro inTitationi- 
biis ad coeuam apiiJ Caiull. XLVnf. T. et serri voeatorts^ 
qui homkies ad couyiviuni invitant, ^ud Sueton. Calij^ 
c. 59. 

Ibid» jiequalium i. e, eiusdcm aetatis hominum, quot 
barbari dicunt coaequahs» Heaut. III. 1. 8. Graevius ad luttia* 

XXXVII. 4. 

26. Veter€Uor proprie est sen^us veteranus ; qni quiun 
venutior esse soltat novitio » reterator dictus est quilibet »* 
stutus et fidlendi arte exercitatus. Festus s. v. et Lindenbrog. 

ad h. 1. 

27. lllic est huic rei caput i. c. ille est hpius rei auetor* 
Cum dativo etiam| est AdeJph. IV. 2. 29. sentit te esse hmic 
rei caput ; cum genitivo apud alios. Cic. ] pro yi^cc* c. (8.' 
Caput est omnium Graecorum concitandorum, Cortius ad Porc* 
Latron. Declam. in Catil. p. 1093. lllic autique dicitur pro 
i//#. Vid. Bentleius ad h. ]. 

ACT. m. SC. L 

3. Ancilla db Andria i. e. ancilla Andriae vel ex eius ae* 

« 

dibus veniens. Infra IV- !• 58. concrepuit a Glycerio ostium 
i. e. Glycerii. Buchner. de commutata dicendi rat. p. 327. et . 
Perizon» ad Sanct. IVJinerv. III. 4. p. 401. 

4. Firmavit Julem i. e. documentis rem certam fecit ; nam 
toUi infantem iusseiat, quod erat pignus fidei. Liv« VII. 14i 
Adfirmata certe apud dictatorem fides est. Vid. Duker* ad Liv* 
XXIII. 34. 2. 

7. Actum esty desperantium formula. £un* I. 1. 9. Adelph» 
lU. 2. 27. et Donar. ad h. J. 

Ibid. Praedicat i. e. dicit, uarrat. £o seusu freqiient est • 
apud Coroicos. 

10. ^uid hoc sci rei est, ut supplet Donatuf. 

15. luno Lyucina ffr opem est vox conAictantium partus 
doloribus et Dianae opem invocantiumy quae sub lunonis Lu- 
cinae nomine partui praecsse putaba^ur* Adelph. III. 4. 41. et 


J» AND R. IIL !• 53 

t 

Horat. Cann. SaeciiU v. 13. De formula serva me vid. BriS' 
9on. de Forin. I. p. 69. 

17. Commoile i. e. apte , perite , scienter. Heaut. Prol. 
v« 14« pnantum ille pottiit cogitare commode, Hec»-!. 2. '33. 
Nunquam tam dices commode, 

18. Temfforihus res dividere est ita deicribere^ ut suo quae- 
que tempore geratiir. lustin. Praefat, $• Ti, ea omnia Pom- 

, jpeitts divisa temporibus et serie rerum digesta composuit, Tiaus- 
latum est verbum a scena, iibi .omnia actibus, personis et 
temporibus distingituntur. Heiiisius'ad VcJ)* Paterc. I. 14. 

19. Num immemores discipuli i. e* num Mysis» Lesbia, 
Glycerium, Pampliilus obliti sunt pracceptoium tuorum, nec 
partes ita agunty ut illos docuisti. Etiam iitec loqireiidi ratio 
a scena ducta est; nam'poetae est docere ^ histrionum discere 
fabulahu I}ec. i^rol. alt. 10. et 48. ibique Interpretes. 

21. (^uos mihi ludos. Bentleius corrigit egregie quos me 
ludos redderet', Reddere est facere ut Adelph. IVf 1. 18. tam 
placidum quam ovem reddo, Ludos aliquem reddere signilicat 
omuiuin ludibrio aliquem exponere, Plaut. Aulul. II. 2. 75. 
quem senecta aetate ludos fadas, Idem Bacch. ^V. 1. 4. pudet 
hocine me aetatis ludos bis factum esse indigne, Duker. ad §Ue- 
ton. Domit. c. 4. 

22. In portu navigo i. e. extra periculum sum» Plaut. 
Mercat. IV. 7. 48, res est in portu, Vid. Etasmi Adag. p^ 41. 

A C T. III. S C. II. 

2. Signa ad salutem u e« signa salutaria, quae s^luteni pro- 
mitltant. Heaut. J. 2. 33. ea sunt ad virtutem omnia i. e^ ad 

■ virtutem apta vel idonea. • Caes. B. C. III. 101» reliquis re- 
huSf quae sunt ad incendia, 

3. Lavet i. e. lavetur. Lavare saepe per ellipsin prono- 
minis eadem signiHcationt dicitur, qua lafari^ Vossius dt 
Anal. III. 3. p. 2,3. 

Ibid, ^Post deinde* Ilatc adverbia aliqtundo per pleonas- 
mum iunguntuv. Cic. ad Att. IL 23. 


54 D I C T A T A 

4* luhere et imperare proprie dicuntur medici , ^uuin !•> 
inedia praesciibunt. Ovid. Epis^. XX. 133« ipf^icormm uufM* 
Petron. c. 56. mihi iuhet^t saepe anatinam pnrari^ ubi vid. 
^urmannui. Obitetrices medicorum of£cio fungebaiitur apoi 
puerperas. Vid. Leg. I. §. 2. Paud. de; extraord. cogOt 

Ibid. Dare hibere pro dare potum ; iniiiut, pro s^bs^ntiTO. 
Plaut. Pcrs. V, 2, 40. hibere da. Cic, T^sc. Disp. J. 2l&^ wt 
lovi hiher^ ministrarei^ Gronoyius ad Liv^ X}(XYJt* ^. $i ^ 
Donatus ad h. 1, 

6. Per Castor scitus. Per coniungendum est 'fit^r 
cum scitus, ut sit perscitus i. e. yaide pulciier. Phomi. L 2« 
60. Satis SQita est, Vid. FestuS v. scita Jacie^ De illa «Mtem 
tmesi vid. Bentlt^us a4 H. 6, 24, 

7. Sit superstes sc. patri. Usitata formula benei precaiuii 
rccens natis. ^delph* Hr, %. 11, sahu4i no^is^ Dpos qua^so\ 
ut siet. Piorum etiam parentunf voium erat , ut Hh^ii probi 
sibi essent superstites. Heaut* V. 4. 7. Itu nuhi at^ue htac 
sis superstes* Conir^rium si accidi(, Papinianus Leg. 15. (. !^ 
de inoff. test, dicit» mortalitaua ordinem esae turbaturii. 

8. ^uunujue, Saepe Veterea particula quum utuntuTy ubi 
yulgus quod ponit^ Adelph. V. 6. 9. BonuiS ps quuni haeg 9ni 
stimas, Gronov. ad Stat. Theb. U, 417, 

12. Tandem iu interrogationibus habet yim velienientiiii 
instandi. Phorm. IL 1. 1« Itane tandem uxoren^ duxit jiar 
tipho? Ibid, IL 3. 26. ^in tandem? Drakenborch. ed Liri 
IIL 9. 9. 

13. Fallere incipias i. e. fall^s, Saepe utriusqKe lingnafl 
acriptorea verbis incipiendij^ adgre<liendi , conandi» noa moli* 
tiomom reiy 8e4 r^ni f^ctam indicant. GatQll. LXXXIL 2. 
quem tu diligere inciperes i. e. , ut bene explicat Scaliger» 
quem tu diligeres. Caes. B, G. VII* 57. nostros transittt pro* 
hihere instituit i. e. prohibuit. Infi*a V. 1. 2. Satis perids 
coepi adire i. e. adii. Isaac. Casaubon. aj Luc. Ev. I, 1. ec 
I. Markland. Remarks on the Epistles of Cicero to Bnmu 
etc. p. 28. 


IN ANDR. III. 2. ' 55 


* 


15. Se ipsus, ]>}otandt4m eit pronomen ipse tliii pronomi- 
iiibu« adiunctiun plerumque in alio catu et fere in nonlinatiTO 
poni. Imm6 Graevius ad Cic. de Off. 111. 15. scribit » eos , 
^ui utmmque pronomen eodeni casu ponant, corrupte lo^ui. 
Alii tamen utramque lo«)uendi furmam probant ut Manut. ad 
Cic. £p. ad Div. VII* 1. De hac re eleganter more suo dii- 
nutat Duker. ad Flor. JII. 18« p. 583. sq. 

Ibid. Edicere est Terbum eorum , qui imperandi potesta- 
tem habent, unde e4iQta vocaptt|.r eorum iusaa. Hec. IV. 1. 
50. ^iiiaam serj)is ne quoquani ef/erri sinant, Vid. BentleL ad 

I. 2. 33. 

« 

16« (^uld retulit i. e. quid profuit» quem fructum inde 
C«pi. Pharm. IV. 3. 41. parvi retulit non suscepisse» Plaut. 
JBpid^ J. 2. 30. quid retulit mihi tantopere te mandare, Ileias. 
•4 Oyid. Epiit. VI, 137, 

18. Habere aliquis dicitur quod ingenio suo invenit. Vid. 
Po|iat« ad £un. Iir. 2. 22« et Buimann. ad Phaedr. IV. 1. 2. 

23. Enim hic abundat ut Adelph. IV. 5. 22, Virg. Georg. 
III. 70, ibique Servius, 

25. NihU iam muttire audeo i. e. ne mu qnidem dicere 
audeo, Mu est ilie sonus^ quem solum mnti edere possunt. 
Varro de L. L, VJ. 5. I(ec. V. 4. 26. neque opus est adeo mut- 
tito. Hinc duplez frequentativum mussare et mutitare^ quod 
•ignific«t occuite et siippressa voce proferre^ quod celatum 
veiis. . Livt VII» 25. mussfMtesqne tnter se rogitabant ^ ubi 
vid« Dl*ak.enb. Adelph. 11. 1. 53, acoipienda et mussitanda in^ 
iuria cst u e» tacite ferenda et dissimulanda. * 

26. Neminem. Notandnm neminem feminino genere pioni. 
Sic Plaut, Cas, II, 2* 12, vicinam neminem amo merito magis 
quam te, Sic komo femin, genere ponitur in Sulpicii ad Cic. 
Ep. IV« 4« quoniam homo nata fueratm Vofsius de AnaL I. 
15. p. 135, et Bentlei. ad II. 2. 27, 

27. Nihilo seoius i» e, neque eo minus. Nep. Milt. c 2« 
neqne eo secius Atheniensibus officia praestabat, Duker. ad Flor. 
III. 17. p. 577. Ceterum nihilo secius et mhilo segnius per' 
pmuo confunduntur , ^^ae sic discernenda sunti ut» ubi de 


stu<iio «t alacrit^e seinno esL, mhilo seonius locum babeat, 
sn ceieris nihilo secius. De hoc discrimine vid. Heinsios ad 
• Ovid. Met. II. b09. et ad Virg. Aen. IX. 441. Oudendorj». ad 
Caes. B. C. II. a 

2S» Ut sis scttns graeco niore , qiiem apud optimos quos" 
que scriptores Latinos invenimus, cHcitur pio ut scias» Plaot» 
Curc. ir. 5. 15. tfuos stmpcr viueas bihentes esse» Cic. de 
Dsv. I. 95. Est apud Plutonein Socrates dicens» IManil. V« «388. 
Has erit et similes trihucns Olor aureus artes» Buchjier^ dt 
commut^ ratione dicendi p. 525. et rnterpretes ad Auct. BelJ* 
IHsp. c. 29. Terentium imiLatiu' Laciant. III. 5. 

50» Opinionem hanc tuam i. e. tibi suspiciosissimo sem 
propriam. Est igitur emphasis in pvonom. tuam. llis autM 
posiessivi> non utendum cst, nisi ubi seutentiAe pondus addant* 

56, A'iAi/ moi^entur nuptiaf DonaLus interpretatur: noa 
differuutur auptiae. Sic infra IV. 2. 28. Ouantum huic^pro- 
vioveo Huptias i. e« efHciOy ut ilifToiantur. Melius autem eft 
exponere: niliil eorum , quae ad uuptiar> peninenty mutatur. 
Nam moveri dicuutur^ qu.ie uou manent lirma , quae mumi> 
fUT. Cic. Philip* 1. 7. Se^l ea non muto y non moveom liiv. 
XXV. 1&, nulla provithntia fatum imminens moveri potuit^ 

40. Misere. est valde, vehemeiiter, quod frequens est lue 
notione apud Comicos. Heaut. I. 2. 16. Adelph. IV. 1. li. 

45. Hautl scio an hic dubitandi significatione dicitur, Md 
pJerumque in specie dubitadonis af&rmaadi significatiouem ha- 
bet. Cic. de Off. III. 2. ^uod eum omnibus est faeiendum ^ 
tum haud scio an nemini potius quam tihi i. #. fortaUe tibi im* 
primis. Duker. ad Flor. III. 12. p. 546. 

49. (^uid alias, Ipsi veteres Grammatici ia h. 1. sdimt 
capiunt pro aliter; scd aureae aetatis scriptores semper dieunt 
aliaSf ubi explendum est horaSf pvo alio .tempore , alitmr pro 
alio modo* Graevius ad Sueton. Tib. c. 71. et DiTikenb. ad 
Liv. XXI. 56. 2. Verum praestat cum Beatleio legere quando 
alias maiim has quam hodie Jieri nuptias i. e. quo alio tem- 
potfe maiim hat nupiias iieri» quam hodie, ut simulatum fuiu 


JN ANDR. III. 2, £7 

52. In i-pto tempore i. #• maxime opportuno temporo. 
Saepe lempus siinpHciter est tempus oppoituuum. Cic. Ep. 
ad Quint. Fr. I. 2. Seil tempore ipso. Virg. Aen. IV. ^i^* 
Sola i^iri tiiollis' aditus et tempora noras- llcaiiU 11. 3. 123« 
im lempore ad eam veni, Oraeviiis ad Cic. de Oi'l. I. iO. 

ACT. Iir. SC. III. 

i** Ifibeo Chremetem suppl. salvere, ut Adelpb. lU. 4. i*!. 
Salvere Hegiomnn plurimum iuheOf ubi Donatiis anuoiat iubare 
in liac roriniiia signiiicave vehemeuter velle, cupere. 

Ibid. Optato adverbiiliter ut auspicato iufra IV. 5. 12. 

2. ' ]\^le adiere. Gronoviiis ad PJant. Triic* II. 6. 21« ex 
ms^. legii ad me adiere; de qua repetitioue prjepositiuiiis vid. 
uot. ad U. 1. 15. 

4. Ausculta paucis» Sic potius legendum, quam anscultm. 
pauca, Paucis Bentleius iungit cum scies » lociim sic iiiier- 
puiigens : auscutta ; paucis et quid te ego velim et quod ta qmae^ 
ris, scies, Paucit etiam iuugitur cum ausculta Adelph. V. 
31. 20. 

6. Per te Deos oro, F.Icganter Latini iii preeandi ei ob- 
test«iilli formu]is inter praeposiiionem per et casum, quem re* 
git, aliud vocabuhim iuictponunt , imprimis vocab. ego^ voSf 
in quo imitantur Graecos, qui n^os a casu siio distinguunt iu« 
terposito pronomine. Plaiit. lUcch. IV. 8. 6^ per te^ here, 
cbsecro Deos immortales. Tibull. IV* 5. 6. per te dulcissima 
Jurta P&rque tuos oculos per Genikmque rogOf ubi vid. Brouk- 

Lcuius. Liv. XXIII. 9. Per ego te , fili , quaecunque iura /t- 
beros iungunt parentihus ^ precor quaesoque, Vid. quae annota- 
▼imiis ad lul. RuHnian* p. 209. Aliquando in his Eprmiilis re* 
ticetur Oro vel rogo , ui apiid Lucan. X. 370. per te quod fe^ 
eimus una^ ubi vid.' Otidendorpius. Recte v#ro Bentleius edidit 
per te ego Deos oro. Nam pronomen e^o vini addit ovmio^ 
Supra I. 5. 54. Quod ego per hanc dextram oro, . 

7. Accrevit i. e. aucta esr. Nep« Att. c. 10. Cum eo adeo 
coniuncte vixit • ^t ad extremam aetatem anHoitiu eorum cre-" 
verit, . 


5« 


P^CTATA 


|2^ ^uoMt hoc u oran^o i* e. poa t« opQdr(^ onoclo jd i 
mo iinp«trar«« Nam qwui «aepe negandi vim liabet. IxSa 
V. S* 19. ^ttAF^i ii| ^ifitfi indigeas patris i. e, noi| i^digoi hmik 
ptttii. 

13. jiliHm esse censts nunc m$ atque olim, Barbare et i» 
quinate ioqiientet 4ic(>reqC alium quam. Sed notandum cH 
apud optimos quo8que*8cripf»re8 post alius sequi atqmSf m\ 
nunquam iimgi solere quam^ nisi negativae particuUe nou,\ 
nihil vei similes oum ^ius, iunctae praecedant. Burmanh^ a4| 
Petrom c. 86. p. 421. 

14. Si in rem est u e. si utilp es^. Hec. II. 2. 7, im^! 
iM rem ^( nQstrfim et vestram id esset, 'Sallust. Cat. c^ 20, ti{ 
rem Jore credens universos adpellare» Eodem seneu dicitiir 
ex re esse^ Phorm. V. 7. 76, Contrarium est contra rmn esu, 
CiCf ad Oiv* V* 20, mhil eum fecisse s^ient^, quod est$ 
eontffi 0ut rem aut existijiiationfm tuanu 

Ibid. Arcessi iuh§ sc. filiam rneam. Illa ei|im ei^ aedUNn! 
patrii solenniter ducenda erat in aedes spoiisi. 

16. In commune ut cOiusulas u e. ut consilium capiat qusA ! 
cpmmuniter utriquQ utilo sit« Pompon. Mel. I, 8, Disperdtt 
hU to commune consuUnnt^ Dicitur etiam consmlere in medis» 
Liv. ^XIVf 22« Postquam ammadvertit undique cotuuU k 
mediumf ubi vid. Drakenb, Lucan. V« 46. Consulite isf mh 
dium patreSf 

17f Pamphilique ega sim pater, Hecto Bentleiui pmeCRt 
mss. lectioiiem Pamphiloque ego sim pater. Nam datayuf Mspi 
pro eemtivo pouilur, Infra IVt 5« 14« ei dicta est esse hsm 
atque hubita est soror» - lieaut. 11« 5. 29. Dicta est mater M 
et. Vid« Burmannus ad Claudisn. Eidyll. I. 24. et quae dih 
notavimus nd Rutil, Lup. p, 58^ 

18. ItfLque popitur pvo et ita. Cic, Divin. in CaecUt c 1 
^uum Quaestor in Sicilia Juissem » iudices y itaque ex pa pro» 
vincia decessissem, Liv» I. 4. Ita geniti it(ique educati, Sodem 
modo dicftur utique pro et uti, uhique pro et ubi , neque pco 
et ne. Drakenb. ad Liv. III. 30, 7. 


I N A N D A. III. 3. « 59 

^ 2Qf Ira^^ 3aepe ^mantiun^ cu^ae tt 4i*cordiae iroe dicuii- 
tur^ Plaut. ^mph. IJI^ 2. 60. irae si quae forte eveniani, 
Yljqg. £pi. llf 14, tristes Am^ryllidis iraSf 

^ |bid, ^irJifli i, e. noa predo. Vid. PJiQrm, V. 7. 54, Mox 
y. 2}« eodem scosu dioii /o&tt/a^. Vid. I^euiieiut ad Uf i. Alibi 
audio 'est coiicedeiitis aliquid adyeraario.y et idem valet quod 
estQ j ita. sit' Eun, II. 3. 80, et Cie. pro Rosc. Amer. ^. 18. 

%^m Ar^Ofis integratio i. e. renoTatio, instaiiratio. In uou- 
nullis edd. legitnr redintegratio repugnante meiro. Vid. Beni- 
leicis ad h. 1. Sententia expressji ^st ex Plaut, Ampbitt II N 
%. 60, Victoriu« V. L. IV, 14, 

24, {/t ante eamus u e, ut occurramus, ut obviam eamui. 

25« Occlus(t est i. e* «juasi vincta (enetur ne evuinpere 
pOMit, 

2^. Coniugium liberaledicitj qnum uxor liberAlis ingenii* 
dacitur , quaieni describit Uec. I. ?• 89. Ha^c ita uti (iberuU 
Bsse ing^ttto decet^ pudens ^ modesta, 

Jbidf Devinctum i. e. captum* Ilec. I. 2. 93. animus nxo* 
rix rnisericordia devinctus» Cic. ad Diy. XV* 4. studiis atque 
4Mrtiisis a jfueritid dediti ac devincti, 

Ibid, Chr^me» De IioQ vpcatiyo vid, Vossius de Anal. 
h, 3. pt 211, 

30. Emerger^ proprie diciuitur, qui tqiM mersi eluctantur 
et evadunt, unde pulcrae nascuutur translationes. Dicitiir v. c. 
de •*>, qui e3(. obscim) loco ad iUustuorem pervenit, aut ex 
infelice fit feiixf tut 4 vitae pravitate se recipit ^d bonam fiu- 
gemy ut b, 1. Ci<:« pro Coel. c. 31. ex eo emersit totumque 
se eiecit (ttqus extulit. \iA^ Interpretes ad Fior; III. 10, p. 533« 
Fropde autem emergere sicut simplex mergere «ctivum est et 
cum accusativo construitur, Nep* Att, c, 11, quibus ex malis 
ut se. emerserat, Rivius ad h. 1. Heinsius ad Oyid* Fasi, Illt 
399. et Draicenb. ad Sil. Ital, VII, 413, 

33. Nisi periclum Jeceris i. e. nisi experiaris. Periculum 
proprie est specimen qiiod fit experiendarum virium causa. 
Vid. Donatus ad h. 1. Hmius B. Afr. c. 33, non ausus peri» 
culum. suorum fficere ubi vid. Oudendorpius. lam quoniam a 


60' DICTATA 

tali experiinento pendet bonus vel maliis c^rentusj perict 
etiam de oncipiti discrimine dici coepit. 

35. Incommodltas huc omnis redit i. e. lieee summs 
omnium calamitatum. htoommoditas est calamites, Sic Citi 
pro leg. Manil. c. 12. cladem exercitus incommodum Toca 
Huc redire eodem sensu est £im. I, 2, 78. nemp9 omnia Jut 
nmne verba huc redeunt demquei 

36« Quod di prohibeantn. Solennis abominantium fonnali 
de qua vid. Brisson, de Form. I. p. 85. * 

38. Amico Jilium restitueris i* e. feceris , ut eum qui A 
generavit pro Iliio agnoscere possim. Heaut Ilf. 1. 83. Je 
id quaero tihi qui Jilium restituerem, Cic* ad Div. 111« l^ 
Restitueris pouitur pro restitties., ftitur. subiimct. pro fnta 
indicativi. Adelpb. J. 2. 47. si pergis , abiero» Vivg. Gaon 
11« 51* Exuerint silvestrem animum, 

39. Invenire virnm, uxorem , liberos eleganter dicitnrpr 
uancisci. Infra V. 3. 20. domusy uxor^ liberi inventi, Suotai 
Calig. c. 25. JVlatrimonium sibi repertum . exsemplo Romulit 
Augutti» 

40. (^uid istic est concedentis et de sententia deeedeal 
fonnula. Eun. II. 3. 96. Heaut. V, 6. 9. et*Donet. h. 1. 

Ibid. Animum inducere et inducere in animum est sibi pi 
sutderey apud animum cQnstituere. £un. III. 2. 37« qui hM 
assentari animum induxeris, Sallust. Catil. c. 5^. Caesar 
animum indux^rat laborare. Liv. I. 17. ?iemo alteri co.tcede 
in animum indueebat y ubi vid. Drakenborcliius. 

41. Claudi cst non patere, occlusum esse. Eun. I. 2.8 
meam benignitatem sensisti in te claudier. Cic. de OtL 1 
15. nec ita claudenda est res familiaris j ut eam benignitas mf 
rire non possit, Alii utroque Tercntii loco corrigunt clandei 
quod/ab antiquis pro c/attc2u;ar<;.dictum esse docet Gronov. 
Liv. XXri. 39, 3. add. Davisius ad Cic. Tusc. Disp. V. 
quanquam exempUy quibus verbum firmatury dubia sunt et 
locis con'uptis petita. Vid« Burmanu. ad Ovid. ex .Pont. II 
1. 86. Praeterea difficultas est in verbis in me ; eam vero ■ 


> X 


I 
I 


IN ANDR. III. 3. 61 

^regie tollit magniis Bentlcius in uiroque Terentii loco legens 

intercludier> 

4-1. Intimus est eorum consiliis i. o. omuia eoxum trcant 
'consilia novii. £un. T* 2. 47. tute scis quam intimum kabean 
te et mea consilia ut tibi credam omnia, 

ACT. III. SC. IV. 

2. AdL-espe-.ascit/ Sponsa non niii iilgruente Tespvrail 
tponsi domum ducebatury praceuntibus pueris^ qui facet /e-» 
surent. 

3. Ego^ Bene Donatus ad h. )• ait : semfper gravis inoftio 
crationis ^ quae exardium sumit a pronomine e go* Liv. IXI* :- 
^ ego istum iuvenem domi tenendum censeOf ubi Tid. DrtLen* 
borcbius. 

^ Vulgus servorum. Sic Heo» IV. 2. 24. vulgus tulie* 

7» Habeo tibi fidem* Ita optimus quisque Veteriun ^oqui^^ 
lor, pro ^uo barbari nunc dicunt adhibeo tibi Jidem quod 
looge aliud est tpud Veteres. Nam adhibere Jldem diciur, qui 
curo £de in aliqua re yersatur, qui fideliter rem tractat habere 
fidem^ qui credic, pro quo poetae addere fidem dicunt Ovid. 
< Mec. XV* 361« Si qua fides rehus tamen est addenta prcha* 
iUf ubi vid.' BurmannuSy qui tamen male eo trabt Liv. I. 
16k Consilio unius hominis €tddita rei dicitur fideSx nam ibi 
addere fidem significat facere, efHcerey ut quid crciltur. Vid« 
Drakenb. ad Liv. II. 24. 6* 

9. Vos ut pertentarem i. e. penitus explorarem quae ve^ 
itra contilia essenrb Phorm. IV* 3. 14. Ut eius tmtarem sen^ 
teatiam , pro quo saepe dicunt experiri» Suetonk ribdr. c. 14« 
Thrtuyllum mAthematicum^ ^uem ut sapientiae prcfessorem con^ 
tubernio admoverat ^ tunc maxime ixpertus esc, 

14* Per hunc nulla mora est i; e. hic nihil auptiu mora^ 
tor. Supra I* !• 139. in Pamphilo ut mhil sit noraei 

15« Ut apparentur sc. nuptiae; sed nupti« apparandae e* 
nnt in domo Simonis, non Chremis. Beu&eius igitur legit 
«£ apparetury quod impersonaliter occurrit, ur £un» III* 5. 35. 


62 


DICT AT A 


Ibid. [bo atqne renuntio. turtgutatur praesieiit efc futuno^l 
iit saepei Vid^ Burmann* ad Lucah. J. ^16. 

17i Enitt ^ropiie dicitur, qni in altum ascendere conita; 
'id. Bentleius ad Horat. Carm. II T. 5. 10. deinde qiii saaail 
tudio aliquid eERcere conttur. Heaut. V. 4. 15. ego quoif^ 
tro enitar sBdulOi 

18. Irritatus est i. e. ira cOmrtiotus est ut Phonm. V. 7* ^l 

19. Ouiescas i. e. quietus esto , securus sis. ^Phom. !?• 
3,65i quaesOf ego daho^ quieste^ et IV. 5. li quietus estOf tf 
qum, 

Ibid. Mirum ru i. e. sine dubio, taimiriim. £ti]i; II. i 
55k^{rum ni hanc dicit. Ovidk Met« VII. 12. mirtimque ^ lu! 
hoc*stf ubi vid. InterpVetes; add. Bentleius ad Horat* Setm 
II. 1 56. 

2. Nullus sum i. e« perii funditus'; comica deapetatioiDi 
formiiay quae eliam apud alios occurrit. Ovid. J\^t. JX. 7M 
VelleK nulltt^ forem. Liv. VI. 18. uhi iiisum inimicis est, nd- 
lus t9pnte fuif iibi vid. Itateipreies. 

Ibil* Proficifcar. Noti sempisr hbc verbiim de longinqil 
itineid licitur^ sed saepe simpliciter est -prodire^ ire aliqmi 
etiamsi tbii sit lotaigitis qtiam ad proximas abdbs. Vid. ^umll 
2. 49. etPlttut. Aulud. L 2. 40. 

23* lihil est preci loti relictum h. e. ita ine gessi, itfc pi^ 
cibuB hilil proficete posse Videar. Vid. Manut» in Cic d 
Div. L i. - 

24« Inperante hoc i. e. sehe, Paihphiloinvito. Vid.Mnicdi 
td hi 1; hsperante pro non sperante rarius est. Eiiitdeito gt 
neris alia unt aeque rara, indicens pro non dicens^ h^uisst 
pro hoh ffitiens^ intritus pro non tritus, innotitia pro igM^ 
rantia, de qiibUs praieclare Gronov. ad Liv. XXII. S9« 2» 

27» Prwipiteih dainenu -Soletane in cotanbediis desperM^ 
nim {>erfugiun est prheiipitium , in tragoediis laqueui et gfi^ 
diusy ut elegaiter docet JDonatUs ad h. J. Petron. t. 94* «0 
non invenissem , pdriturus per pra^cipitia fui» 


I N A N 1) A. III. $. 63 

A c t. iir. s c. V. 

1. Scfilus qui, Non ad vevbiim , so,d ad intelldctuih ^»1 
Rtulitk £iin. IJ. 3. 11. Senium^ qui me hodie remoratus est. 
Cic. ad Div. I. 9» lUa furia muliebrium religionum, qui non 
fluris fecerat Bonam Dearti. Plura huius syntaxii exenipU 
cuUegerunt Interpreies Acl Liv; XXIX. 12^ 4. 
2. Iners i» e. St^pidus ^ cui bpponitur soterSi 
Ibid. Nulli coiuili, Nulli ailtique pvo nullius* Vid* Cor<i 
tiiis ad Sailust. Cat. c. '29. 3« Nullius consilii esse tignifieac 
impnidentem esse. Nep. Dat. c. 1. Venio tuinte ad fortissimum 
vtram maximique consilii i. e. prudentissimum. 

X' Futilis pioprie est, qui quae tacenda sunt, continm 
feoo potesty sed temere enuntiat, sicut Vetcres vtu fntile diee* 
kaut ) qiiod infusa statim efTundit ; deinde futilis dicitur honiO 
Vanus, levis. Vid. Donatus ad h» 1. 

4i Pretium saepe iu bonam partem sumitiir pro praemium^ 
laepe in mtlam pro poeha» Ovidi Epist. IV* 148. Perfidiae 
pretio y qua Hece ^ dignus eras 9 ubi vid. Heiiiflius. liiven. Stt. 
2III, 105. Ille crucem pretium sceleris tutit^ hic diadsma.^ Si- 
militer merces^ ut graec. fiuad^o^f pro poetiil dicitiar. Cic. ad 
Biv. 1. 9. nOH ita magna mercede cognoscere, 

Ibid. Inultum nunquam id auferet i. e. prbj^ter id jftetunl 
a me punietnr X ut contra quis impukitum ferre i^em taeitum 
ferre dieitur, cni nemo reclamat et bbmurmufati Vid* Rivias 
td h. 1. et Gronov. ad Liv. I. 50. 9; 

8« ^uid me faciam» Ablativut fne pendet tb bmitst prte« 
potitioiie de^ quae additur sequenti verso. T^bas hibdis di- 
citiu' quid me faciamt qUid de me faciam^ quid mihifadami 
Gronov. ad Liv. XXVII. .16. 8. 

9» Ut huic ihalo -producam moram i; e. ut hoc malum dif- 
ferttn t iiifnt IV* 1. 2/kk nisi hte lactasses amantem et falsa spe 
producereSn 

11* Impedituni esse i. ti implicitum fesse et quasi in pe» 
dicas couiectum p ut bene: expiicat Donatus. Hec. III. 1. 17* 
^lx me illinc abstraxi atque impeditum in eo expedivi animum 
meum, £x hac proprietate impedimenta in exercitu tnnt vtst 


6'i 


DICT AT A 


et necessaviA y quibiis miles oueraiiir \ expeditus eniin miles e 
castrii mittittir sine sarcinis et impedimeutis. 

12. . Tibi ut credam^ suj[9p]. vis, postulas vel simiit 
verbum. • Sic saepe ut per interrogationem et eiim ellipsi po» 
hitiir. Supra I. 5* 28. Eine ego ut adverser, Horat. Serm. II. 
5. 18. Utne tegam spurco Damae latus, Vid, Interpretes id. 
Liv. IV. 2. 12. et Pevizon. ad Sanct. Miii. I. 13. p. 93. 

Ibid. Furcifer est servus nequam et dignus , qui furctm 
sive crucem ignominiae caiisa ferar. Vid. Donatut iad li. L 
l^ivqtttns apud Comicos convicium. 

16. jid me redeam i. e. ut aiiimum recipiam ex perturba* 
tione* Adelph. V» 3* 8. reprime iracundiam atque ad te redu 
Huic formulae contravia est exire a set Fetron. c. 90. qmoties» 
cunqwe coeperis a te exire^ ubi vid. Interpretes; item non em 
apud se^ ut siipr^ IT. 4. 5. . 

Ibidb Dispicere propria dicitur , qui oculorum aciem iii* 
tendit ad videndum» ut facere solent, qui ex teiiebris attoUniit 
Oculo& ct lumen requirunt. Ilinc transfertur ad mentemy. qiuB 
in omnes negotioruin partes dimittimus. Ciq» ad Attic» II. 20* 
si ditpicere quid coeperoi idem ad Quint. FratTb I. 3. Vid.- 
Burmann. in. Misc. Obss. VII. p» '280. et Ernest* GI av. Cic* t» 
dispicere, 

18. Praecavere^ Mente suppltendum iubet vel nAonet. Naiu 
sinit pertinet ad ulcisci dec iungi potest cum praecavare. Saepf 
veteres scriptores duobus substautivis unum adibngunt verbuil 
iisdem respondens ^ quod tamen alterutri pro se posito miaas 
conv^nit. Cic. ad Att. X. 4. Horum ego. imptirAtorum nB» 
modo res gestas antepono meisy sed ne fortunam quidem ipsanH^ 
qua illi Jlorentissimaj nos duriore conjlictati videmur ; ubi fcon- 
Jlictati non pott^t inngi cum Jlorentissima fortuna^ Nam ati 
Jlorentissima fortuna dicimus. Catiill. LXIV. 102. Aut mor* 
tem 'oppeteret Theseus , aut praemia laudisy iibi vid. Passera* 
tium. Florus IV. 12b 57. aliis oculosy aliis manus afnputahant^ 
Apul. Met. IV. p. 2-l''i. Oud. Non Justi sedmachaeraperfossus^ 
iibi Jlibrarii kac raiione loquendi offenisi substitueruiit percus* 
sus ; immo aliquando uniim verbum duobus respoiidet , ita ut 


IN ANDR. IV. 1. 65 

uou vicinam , 8«d plane contrariam significatlonem htbcat v. 
c. ut in altera pericope yaleat' iuhere , iu altera mtare, Cic, 
de N. O. J. 2S. I^egcU tsse 'Corpm$ Deorum^ sed tanquam cor- 
pttj; nec sanguinem^ sed tanquam sanguinem» Phaedr. IV» 17. 
81* nonfoeto dimitti ^ verum cruciari fame, ,Hoc loquendi ge* 

^ naty in quo saepe haeserunt viri docdy praeclare illustrarunc 
. Gronov. ObsB. IV. 2« Hemsterh. ad Lucian. Contempl. p.492. 

'^l et Dorvill. ad Ckaiit* p« 397. 

ACT. IV. SC. U 

E* 5» Oaudeant^ lU ex melioiibus libos legendum pro ^fatt* 

W^a^. Nam quisque et quisquam saepe iuaguntur cum verbis 

^ plitrfflia numeri. Sallust. Cat. c« 37» Sdbi quisqwte ex vtctoria 

^ tmlia speraburit ^ ubi vid. Cortius. Liv. U« 22. pergunt domos 

' ifOrttm^ aptt«£ quem qnisque wetvierant^ ubt plura Drai«nborch» 

4. £90 incommo^ir alterius €te% Pro eo Livius dixit IV. 58* 

' ex incommodo alieno suam occasionem pet^re» Comparare po- 

^' nitur pro simplici parare i« e. quaerere, aoquirere. Heaut, 11« 

^ 4. 17* ttf ex illiut commodo meum compOrarem commodum, 

6. Veriim L e* aequura, iustum. Caesar B. G% IV* 8. ^e* 
^ve verum 09x6, 901 suos Jines tueri non potuerint , alienos or* 
cuparv» Liv. II* 48^ verufn rsse , Ao^tfn» ^o/ , ^siorttm sanguine 
ac sudore partus sit^ ubi vid. Interpretes. Sic vBritas pro ae» 
quitate est apad Rutil. Lnp. n»- p. 84. ubi vid» quae aAnott* 
Timus« Gontra iustum dicitar pro verum. Vi<I. Graevius Lect* 
^ fiesiod. c* 6» p. 3#. 

7* Tempus perfici graeco modo dieitUr pro perficiendi* 
^ 8. iStf aperiunt L o» pto dunt' animum saum. Nep. Dion* 

*' c* 8* quod inimiei eius suos sensus aperturi foreni% Ovid. Art» 

* Am. III. 371. Dum suvnus incauti studioq^e loperimur in ipso»' 

11. ^uis tu es est formnla alterum contemnentis» Cic. ad 
** Div. VIII. la oro te^ quis tu es. DttJc^r. ad flor. I. 18. 
^ p. 162. . 
** 12. Ubi fides fomiuU quereudum de perfidia» Heaut* II» 

* 3. 15. o luppiter^ ubinam est fidesh Ovid. Epist. "^I. 41. utk 
^ ' pacta fides% Cato apud Geli» X. 3w ii^i fides maiorum% 

6 


66 


DICT AT A 


15. Expostulare proprie oit vehementer postiilarey ut ali* 
quid impeires ; quod qaoniem fere fit cum querela , tfjc|NMfi> 
lare saepe etiam significat conqueri de iniuria aptici euin » qa 
fecit. Vid. Donat. ad ii. 1. et ad Hec* I. 2. 105. 

16. Mala sunt maledictay eonvicia. Plaat. Men. V. 1.1 
17. omnia mala ingerebat quemguem adspexeraU Ingerere ci 
roagna copia inferre, translatione ducta» ut Donatus ad b* 1« 
ait, a teliSy quae in hostem ingeri dicuntur. Tibull. II. S. 
101. Ingeret hic potus iuvenis maledicta puellaem Oudendoipi 
ad Lucan* V* 681* 

Ibid. Nikll promoveris i. e» nihil profecerie» Vid* OiMii| 
Misc. JJov. II. p. 8» 

18. ipuid saepe abundat post particnlas si tt nlji. Cie-lJ| 
Div. IV. 1. Trehatio mandavi , ut siquid tu eunt velies ad m 
mittere, ne recusaret» Horat. Serm. II. 1» 78. nisi ■ qmid t»i\ 
docte Trebati, Dissentis, Vid. Heinsius ad Ovid. JEpitt» Yl{ 
151. et Drakenborch. ad Liv. III. 48. 4. 

Ibid. ilfifpicere proprie dicuntur Dii. hominea terranil^l 
malis liberantes. Cio. ad Attic. I. 16, Nisi qms nos Dems M 

m • * I 

spexerit» Ovid. Trist. II. 157. praesens hant respicis mibetnl 
Phorm. V* 3* 34. Di nos respiciunt^ Vid* Brisson. de FonnaLJ 
I. p. 71* Cic. de Leg. II. 11, Sed homines quoque, qeii^l 
terum adiuvant^ eius rationem habent^ eum rtffpicere dieuntiA ! 
Adelph. Ilf. 2» 55« Nam hercle alius nemo respicit nas* Cici' 
ad Div. X. 11. sL modo rempublicam respicere volet^ Be 
ad Horat. Epist. !• 1. 105. Hinc respectus non distinguitnr ab 
auxilio. Vid. Gronov. ad Liy. XXI. 44. 8» 

19. Solvis^i fidenu Qui quid promittit, fidem adstringert 
dicitur, ut Eun. I. 2. 22. ; qui promissa praestat, solvere.fidmm 
Cic. ad Div. X. 21. suam fidemisolutam esse» Piin. £pitt. U» 
12. prioris epistojae fidem exsolvi y ubi vid. Colrtiuni. Qai 
solvere fidem "^xo frangere dici volunt» hoc loco abutiintiirt 
nam hic per ironiam dicitur. Duker. ad Flor. I. 1. p. 26» . 

20. Ducere i. e. fallere* Phorm, HI. 2. 15« Ut phalerens 
dictis ducas me. Plaut. ^Captiv. *IV» 2. 7. Hic ille est 
dnctns^ cui verba data sunt» 


iin ANDii. IV. 1. ' 67 

ht n9itf,^quUiqttam uicoti^ dAreh AdlBlphv IL S^. 30. tJt hanc 
mihi iripere postuht, Vid^. ifotata «d RutiK Lnp. II^ p. li(4. 

il ^pft^Nhfi u e« ii^dicavi. Siinilis locas &dm I. 2. 118. 
^(jueex aliarum ingeniis nunc me iudicet» VirgiJ» Aeta. IX, 
^. iteve h€tec nOstris spectentttr t& ttrtn^j et Ifbi SeVyittSv 

29. Pitlsus ^s ik 0k failerisJ^ Sallaac* lugw Oh 8$« nae itli 
fahi sunt» 

ihid. ^ottiufti gau^tutn h. e. VeruWi ^ ttiaghuift. Sic io^ 
iihtrti leritjficittm Em!b V> 2*. 52^> sdlida ffequintid apjid Cic% 
^ Pkftc. \s ^ , 

24. Lactare ab aiiiti^uo /«rao sigAificat bltfndis verbiS inuU 
m^ '^krcta^ew Vld. Donar. jid h. h IftAra Vw 4w 9. soUic^ 
^hdo ^t pMicithndo eOrutfi aniAiOs lactas^ 

tbid. Tcdsh s^e pfoittceres i. e» vanis pronfkissfs %xtra1iercis« 
Ctc pro ^Qoiiir. c* 8. ciendStiottSbus huric quoad potest producitk 

25. Habeas» Fonnoiii tsiusy qui qufd loaxn Ira.^ indigna«> 
tiotae cotocedir. Infra V. 1$. I8w tnimo habeat^ valekt, vival 
i«Hi IHti^ Sfieton. €lw8. cw l^ Vincerent *ac ifi^ huhei^nt^ Vidb 
Donatas ad Itw 1. 

86. tonfedt. Obsi^rvahda tBt Mddoi^dte variiitio jftrfef ec 
totfftfcft p)ro cohfetferiCy accuratisiimis etiam seriptonbus usi<^ 
tttl. Livw XXX VUK 35., i^oii quia solvos i)elitt^ sed quiA 
fnij^ tausa irtdicta HoUhat. Duktor. iid Flor. If. 15. pw 39^. 
Coru ad Sallasr. Ing. c. 4. ec Munker. ad Hygm. Fabw 148. 
Oonficere ponitur pro simplici faterev fieant. V* 5; 1. oHquid 
gi#o "confides Aiatr* 

27. D& te ^x^mplum eapit li. t. idetai hxSt qhod tn > t6 
ioitatan Plaur. Most. IIL 2. 75. hiric' exemptum xapere vultx 
Adiiph-. III. 3-. 62. ex aliis suitiere txtftnplum sfbi. 

i9. Jltefcasti antiqute pVo altCtcAtus te^. Altefcari pi^QprhS 

iittaheiliis loqni letiam sine iurgio. Caesar B. C. IIK 19. Vid.^ 

Gestal&h i)i Thes. L. L. h^ V. Hin6 alttrCatiortes opponuiitiilt 

peipetuis oiratiohibus ; vidw Drakenb. ad Liv« IV. B. 1.; deind6 
I 

boc verbum cranslatuih esc ad contradictsonts dsspticamituD^ 
expostulanlium vtd rizantiumi 


68 


D I C T A T A 


. 31. ^uo i. e. pro^er quod, quare.<Vid. not. ad II. 5: 1& 

32. Hae nuptiae. Donatus iegit kaec nmptjUief et soltbiflt 
Veterei haec noipinativo plur. pvo hae dicere. Vid. £«ndtiui 
iupra. ^d I. \j 99« 

34. Mane, Sic.dicunt„ qui aegre ferunt, •uum aennonaa 
ab altero interpellari. Heaut. JI. 3. 32, 

36. Cur me enecas iu e. cur mihi molestui et int«rpellalioiN 
tua. Eun. III* 5* 6. rogiiando ohtundatf enecet. 

40. ^tif pro sed ponitur, praesertim poit nescio. 
exempla collegit Bentleiui ad h. l», aliorum icriptorttm Gronor, 
ad Piaut. Menaech. prol. v. 59. et Drakenb» ad liir. XXIY. 
20. 10. 

Ibid. Mihi Deos Juisse iratos i* e. me ituite egisse, aoa 
satii lanam mentem habuisse. Credebant anim Vecerea» Daoi 
eiy quem punire vellent, mentem et consilium eripere. Phoim 
J. 2. 24. mtniini relinqui me Deo irato meo» Phaedr. IV* 19< 
i5. Dis est hatis natuSf qui est similis^ ti&i ^ubi vid* InM^ 
pretei. Contra iis , qui sanam mentem haberent , Deos pR>> 
pitios esse dicebant. Phorm. IV* 3. 31. satin ilU Di smni jnv* 
pitii» Brisson. de l^^ormul. J. p. 100. 

. 42. At in pnncipio positum. eleganter insenrit indigiiatkni 
et imprecationi. Ovid. Epist. XII. 1. At tibi Colchorwm^ nbi 
vid. Heinsius. Virg» Aen. II. 535. At tihi pro scetere^ eaocb* 
mat^ pro talihus ausis, £un; JIJ. 1. 41* At te Di perdaat* 
Vid. Donatus ad h. 1. et Gronov. ad lustin. XIV. 4» 

Ibid. Duint antique pro dent* 

43» Dic mihi» Hac formula utuntur yel curiosi^ ^el cmi 
stomacho et superbia interrogantesn £un. I. 2. 20. Hec» IIIi 
2. 21. Vid. Broukhusitts ad Propert. IV. 3. 23. et Buzmamuii 
ad Qvid. Epist. XVI. 341. 

47. Processit parum i. e. infeliciter evenit. TAv, I. 57. 
uhi id pafum processit. Procedere etiam simpliciter dicitor pio 
ex voto evenire. Liv. 11» 44. velut processisset Sp^ Ldeinioi 
ubi vid. Drakenborchiui. 

49. Satis eleganter iungitur verbo credo^ ut £un« V* 8« 2L 
gaudeo. Cm- satis credo* Liv. XXI. 8. ad centum enim ipast' 


IN ANDR. IV. 1. €9 

quagtnta millia habuisi:^ in armis satit crediiur'f ubi vid. Du- 
kerus. Sic froquens est satis constat, • 

Ibid. $% advigil^veriB i. e. ti curam intenderis. Phorm. 
^ f • 4, 25. Tanto magis te advigilare aequum est, Praepositio 
ad vim verbi auget in cbrapositione. 

'52. Noctesque et dies i. e« summa asiiduitate» sine ulia in- 

' termissione. £un. I. 2. 113. Saliust. lug. c. 23. ec ibi Cortius. 

Copula que eleganter poniiur ante aliam ■ copulam. Adelph. 

I. 1. 39. aequumque et honmn. Liv. Praefat. extr. votisque ac 

Tfrecationibus» Vid. Drakenborch. ad Liv. II. 30. 1. ' 

57* Restitue in quem etc. In optimis membranis legitur 
restitue auMn a me accepisti locumf quam lectionem Bentl.eius 
conilrmat ex Phorm. prol* v* 33. Locutio translata est a rc mi- 
litari. Milites enim dicuntur taeri locum^ C0dere loco*, di-. 
inittere looum, locum non tenere. Vid. Burmannns ad Ovid* 
Art. Am, I. 234. et Cort. ad Sallust. Catil. c. 9. 4^ Verum 
nec altera lectio spemenda restitue in quem etc. Cic. ad Att. 11. 
23, restituique in eum' loeum cufere ^ ^esG quo decidit* Sed est 
Graecismus> in ea lectione sic explicandus, restitue me in i/- 
lum locuniy in quo me accepisti. Graeci enim pi^onomen eodeni 
casu ponunt, quo nomen antecedens, qiiam itttionem interdum 
imitsntur Latini. Livius I. 29. raptirn qnibus quisqae poterat 
elatis. Horat. Serm. I. 6. 15« ludice quo nosti populo^ ubi vid. 
Bentleius, 

58. Concrepuit u Glycerio dstium i« e« ostium aedium Gly- 
ceriL Heaut. I. li 121^ crepuerunt /ores hinc a me, Graecorum 
enim ianuae non introrsum trahendo, sed in viam publicam 
peiiendo aperiebantur ; itaque ne praetereuntes impulsu ianuae . 
laederentur, exiturus dabat siguum crepitaculo quodam* Vi4' 
Lindenbrogius ad h. L 

59« Inventum dt^o h» e. iaveniam. Eun. II. !• 6. effectum 
dabo i. e. efEciam. Frequens haeo poriphrasis apud Comicos. 

ACT. IV. SC IL 

1» Vhi uht i. e. ubicunque. Cic* Tuse. Disp. I. 29. ■ 
ubi sit animuSf ubi yid. Davisins. Liv. II. 2. ne uhi ubi reg^ 



ro 


orgTATA, 


ifnd^num assef^ ubi vid. Interpseitet^ Sic mad» mnd»' pro un^ 
cunque apud Sueton^ in Clau4. c. (7., qut oui /fxo. cuicunqiu 
«pud V.egeu H^ 4. et ^ua qua pro qiucunquo a^d alioe ^ quan 
i^petitioneni saepe 4 libraviis neglectam. w^ docf t O ^rfe ftd o ijH 
fd Sueton. 1« c. ' 

2.. /l«^Stxoerar«. ihroprietas. vei^bi app^res eok Adolph. III. 3. 
2'7«. salsamoiUa haec fac macerentur jHtlcre U ^k *4¥* moUiik- 
tur^ Hinc tramlacum, ad aninuim tigaificat, aiiquen^ cmsa^ «I 
«egritadinibu^ ita conterere» ut naacvescac. OvidL Epitt^ XX 
125; JVEaceror interdufn^ quod sim ttbi causa dolendU "iAiW* Yi 
$4^ quafi vot maeerent desidsriof. uhi vid^ Drakenborcliias^ 

5«. T? mii^i offers i^ e^ nubi obviua ea ^ Liv^ Xi<. ^S» Jfori» 
oblatum, perduotuiuijue^ in regiam.f ubi vid^ Qroaoviuf^ _P*o. if 
qfferre Hec. ly. 4^. /S,. dicitur ic ostendere^ 

5. liUegrascit L e« renovatur. Senec* Med. v. 671. 
(>, SolUdtarier i«. e. sollicitudiae affici. In&a V. 3» t& €11^ 
9ttfam senectam huius sollieita amentiux AdeTph^ I. l^ 11« Qm^ 
"kus ,MkttO spllicitor rebus*. 

8«. ^uibMis quamfacile' potuerat qmesoi b. •• a 'qoiba» aa* 

' ptiis y quae nos. aunc sollicitant adeo et perturbant , qiMia fih 

cil« potuQratr etse qqies , sive potueramue tu^ sine uUa-ean 

•arum* Sic locum ej^oait; Perizoiuua ad Sanct.. Mxa%, Ul^ ^ 

p. 372v 

10. In moerore est i. e^ moeret ; sio Eun. T. 8. 5u in gau* 
diis esse- pro ^udere» Hpaut. I. % 2§. in metu esse- pra sof^ 
^ueVe» Vid. loterpretes ad Liv« VIII^ 35. 20w 

11\ Adjiuro ponitur pro simplici iuro.. Cic PhiHpp« 1% 4L 
tfdiuras id te-^ me^ invitOf non esss facturum* HeCi> II. %, 26v 
funote <tdjiuratk, Vid. Heiosius ad Ovid. Epist. XX. 15& iC 
Graevius ProUg.. ad Tiies. Antiq. Rom. T.. V.. 

13^^ yaleant i. e^ ia malam lem abeant \ est fovauiU re» 
«uutiandi et male precandi^ Adelpb* IV. 4. 14.. Horat.. l^pisu 
II. 1. 180. valeat res ludricaf ubi vid. Lambinus. 

14« Discidium. Discrimen est inter dissidium a dissidendo 
^t discidium a disciudeadd^ Pissidiuim ^t dis&eosio VQlij^atatis 


• 
^ 


IN ANDR. IV. 2. 71 

et animorumy discidium vevo itpmtio eorpbrum «tque adeo 
divortium. Vld. Oudendorp. ad Saeton. Tib. 7. 

15. Resipisco u e. animum recipio vel respiroy ut Heaut. 
II, 2, 12. 

Ibid, Non jipollinU magis verttfh* Proyerbium de iis> quae 
veritsima suntf .Ovid Arc. Am. III. 789. Sed neque Phoehei ' 
tripddeSf nec corniger Amtnon^ V^ra magis vQbi$ quam mea 
2\lusa canent^ 

Ibid, j^c et atque non solum post alius^ contra^ perinde, 
similiterf sed eiiam post comparativum pro quam ponuntbr^ 
Cic. ad Att, Xril. 2. diutius ahfuturus ac nollem^ CatulJ.LXl. 
176, llli non minus ac tihi peotore uritnr intimo fiamma» Bent- 
leius ad Horat. Serni. I. 1.146, 

16. Per me stetisse h. e. per me factum esse, me causam ^ 
fuisse. Caesar B, C. J. 41, Per jifranium stare^ quo minus 
proelio dimicaretur. Liv. VIII, 2« nec quo minus cum eis ami- 
citia essetf per Populum Romanum steti$se , ubi vid, Drakenb, 

18. In proclivi est hio dicitur pro prodive est. Quidam 
codd. habept in procUvff est» De forma proclivus yid, G. Fa« 
bricium ad h, 1. et Oudendorp. ad Hirt. B, Afr. c 11. 

19. Fortis etc. Bentleius eleganter iegit fortVs , sl quid 
conere hoc sensu: op(imum consilium extundes, si modo ner- 
vos intendas, 

23. Vacuum esse I. e. vacuum Itempus habere. Cic. Brut. 
c, 5. cum te sciremus ^sfe vacuum, Idem do Leg. I. 4. quoniam 
vacut sumus» 

24. Hinc vos amoHmiitt s. e. hinc abite. Vid. Donat. ad 
h. 1» Similis formula Phorm, III. 3. 33. te hinc amove^ 

25. ^«o> te agis i. e. quo abis. Poetis propria locutio. - 
Flaut, Mostell. 1« 4. 28. unde agis te s. e« unde vdnis. Virg. 
Aen. VIII. 465.- Aeneas se matutinus agehat^ 

28, Proinoveo u e. produco» removeo in longius tempus. 

ACT. IV. SC. III. 

1. Proprium i. e. constans, perpetuum» duiaturuih. Nep. 
Thras. C. 4. parva munera diutina^ locupletia non prqpria esse 


72 DICTATA 

eonsueverunf. Cic. po&t redit« in Senat. e« 4« Si illud perem 
ae proprium manere potuisset, Vid« Lambio* ad Horat. Epitt 
II. 2. 172. 

2. «SammBm &(}nKm. Sic Ovid. Epist. XVJ. 307. ne^ si hou 
4umma pataret ^uae tenet^ externo crederet iila yirOp ubi yHL 
BiimiannuiQ. 

3. In quovis loeo h. e. quavis occasione,^ qaoTia tiBaiponi 
Adelph. 11« 2. 8. pecuniam in loco negligere h. e. opportiuMi 
Vid. Manut« ad Cic ad Div. IX. i6. et Graeviuy ad Cic« de 
Off. I. 40. 

4. (^uem capit lahorem^ Sic ex melioribut iibris legMidiuiii 
non XMpit dolor&nu Labor est malum , aerumna« Infra V, i 
29. tantum laborem capere ob tatem Jilium,. lustin* XXIL & 
laboribus adversisque rebus^ ubi vid. Graevius. 

5. FacUe i. e. certo, liquidOy sine dubio. Vict« Donat. d 
h» 1« £un« IV* 3. 6. unguibus JacUe illi in oculos ihvoiem vf" 
nejlco^ Cic. ad Div. VI. 6« homo facile omnium noJnlissMams* 
Duker. ad Flor, III. 14. p. 557. 

8. Expromta memoria i. e. promta, parata, cui oppoailaK 
memoria tarda. 

11. Ex ara» Binae in scena arao erant, dexkra Bacdio 
•acra in tragoedia,» Apollini in comoediaj, sinistra Deo Deaevei 
in cuius festo ludi agerentur, ut hic in Megalensibus Deai 
Magnae. Vid. Scaliger ad Plaut. Most« V* .1« 45. et Liindenbrofr. 
in Donat. ad h« 1« 

Ibid. Verbena est herba e loco sacro sumta vel frondes 
arborum Diis sacrarum^ ut lauri ^ olivae , myrti, Myrtmn hie 
» intelligi apparet ex Menandn looo apud Doiiatum , queai Te> 
rentius expressit. Vid, Seivius ad Virg. Ecl. VHL 65. 

13. Ad herum i. e. apud.herum. Caesar B« G. III. 9. le» 
gatos f quod nomen ad omnes nationes sanctum% Liv« VII* ?• 
neque segnius ad hostes hellum apparatur^ ubi vid. Gronoviui* 
Ileaut. V. 2. 26. tibi iani esse ad sororem intelligo* 

14. Ut lufuido possim scil. iurare. Litjuido iurare est vete, 
sine fraude , salva conscieniia , ut vulgo loquuntur, Qvid* 
Epist. ex Pont. III, 3. 49« ul liquido iuratus dioere possis* Sc» 


, c 1« ANDR. IV. 3. 73 

i^at» de BelieC» VIL 9. maHeir param liifuido iurahit, Euti. II. 
«L 40. liqm^ fitfAi deierare* Sic etiam dioitur liiiuido conjirmarep 
ikere^ negare» 

ib, Religio est mettit eonsclentiae , ni iioo faciat» vel ti 
W £jiciaf« Heauu II. ). 16. religio esi dicere h. e. nou atideo 
dicere ob metum Deomm. lam quoniam religione Tel'meCii 
Oepnim aaepe impedimur, quominus quod volumus facia- 
miiSi reUgio dici coepit de impedimento vel acrupulo. Infra 
V. 4» 38w digauj es cum tua religione otUo* Cic. Orat. c* 11. 
• Ho^ ego religione non sum ab hoc conatu repuUuSm 

Ibid. Te incessit i. e, te ilivaait. Liv. jXJLV» 1. tanta 
ntigio civitatem incessit* Hoo verbum vAriie modis construi- 
tur: religio incessit mcp mihi et in me, Vid. Interpretes ad Caes* 
B. C. II. 28. 

18. Repudio quod connlium primum intenderam i. e. abii* 
cio cei gensndae ratioaem , in quam animum iutenderath. Peri- 
aoaius ad Sanct. Min. IV. 4. 8. p. 553. 

20. Ut subservias oraliord yerbis lu e, ut tua Verba accom- 
mofles ad mea» ut tilis verbis apposite respondeas ad mea, ne 
limidatio inteiligatiir. 

23. Si plus vides h. e. si plut intelligis , si prudentior es. 
Cic. a4 Div« VI* 4. Vidisse nrn plus quam ceteros ^ ubi vid. 
Qraevius. Heaut* III. 1* 95t Miena «t melitu videant quam 
$ua* 

ACT. IV. SC. IV« 

bJHomo ponitur pro ille. Fhaedr. 11« 5. 19. Agnoscit fto« 
mmenu Manut. ad Cip. Epist. ad Div. I. 2. 

6. Quid turhae -pro quantae turbae. Sic Veteres loqueban- 
tor, cum magnam rei aliouius vim aut copiam indicare vel' 
lent. Heaut. II. 3. 6. Portant quid rerunif ubi vid. Muretus, 

Ibid. (^uid illic hominum litigant, Notanda locutio propter 
syntaxin; qmd hominum habet naturam coHebtivorum et cum 
plurali iungitur. Adelph. IV* 4. 26. Aperite aliquis actutum 
ostium, Vid. HeinsiuB ad Virg. Aen, X* 258, 


' V 


Ji DICTATA 

7» Atmona cara ^sU Similiter garrulns apad Theoplir» 
Charact. c. 4. narrat friunentuni in foro rili veniase pretio^ 
ubi vid. Casaubonus. 

8. (^uae ikec esi fabula» Hac fbrmula Veteret ntuntur de 
rebiia miris et inextpectatis, quarum rationem i^n intelligant. 
Eun. rV. 4. 22. 

9* Unde est i. e. euius est, a quo est. Eun. proL r* 10. 
causam .dicere jnrius unde fiptttur% Cic. pro Flacco c. 26. ^t&a- 
nienseSf unde Kumanitas^ doctrina^ religio^ leges ortue atqws 
in omnes terras distributae putantur» Vid. Gronov. Obss. IV« 11* 

11. Miror venustissime dicitnr pro neseio, Vid« Donatum 
ad h. 1. Fkorm* IL 1, 5, quam causam reperient, rmror» Plant» 
AuluL proL v« 1. Ne quis miretur^ qui simf paucis eloqnar» 
Vid. Gifan. Obss. L, L. p. 275, ^ 

15. Male dicis est querentis et indignantis) contva hene 
dicisf hene facis gratias agentis. Eun. IIL 1. 6L Vid. Bentle- 
ius ad h. 1. 

Ibid. Dic clare i. e. magna et elata voce. Sneton. VitelL 
€• 14. quod yenetae factioni clare maiedixerant, Barbari diount 
4fita voce pro dara voce, sed alta vox apnd Veteres est su- 
perba, Buvmann. ad Ovid, Trist. IV* 9* 24. et Oudendorp. ad 
FVontin« tV^ 1, 33. Std hio meline luerit clare acdpefre pro 
perte> sine ambagibus. Sic clara et certa io&gunmr Uec^ V. 
4* !• et sic accepit Bentleius o ndyp* 

Ibid% ji nohit U e. ex nostris aedibus. 

16. l^^ero eleganter inservit ironiae. Eun. I. 2. 9. saf^, 
qmia \>ero hae miki psaeni sempei^fores. Flaut. Auiul. II. 4. 
6. heiimm H pmdieam v&ro prostibmium* Virg» Aea» lY. 99. 
E^refUm rero laudem* » 

Ibid* illii/ler meretrix; abundat nisiier. Similis pleoiiat» 
mus Phorm* 11% 1« 62. homo servms^ Cic ad Div. XII. 22w 
hom^ fiaJiator. Vid* Bentleias ad h. L et Conios ad S«Uiiat. 
log* c« 12« 5« 

t^ U qmihms iUmdoHsi inusiuta oonsuncuo. Nam luitate 
didtor UJmdert edicmi^ sdi^mem et ui oHqmem, 


^MU ANDjR. IV. 4. 75 

21, ExcmHm aiitiqa« pio «xcasseiis. • 

22. Di f# eradicent h. •• fuoditat p«niattr« ComioM plita* 
411 eit. Vid. Heaut. IIl. 5. 2a 

* 24. Cuium -puerum; antiquo morv pro cuiuty a ouius, coia, 
cminn, lofra V. ^ 29. cuiam iptnr* Virg. EcK 111« 1« C»- 

27. ilecf# i, e, mfrito « aon sine C8usa« . Infra V. 4« . 50. 
ntte edmomes, H^c^ V. 4. 2li« rMl# umasti uxorem tuam» 

20. Quemne ego heri vidi, Oratio sic e^^plenda: tuna di« 
eu bui^c esse puerum FaippluU ^ ^uem ego beri vidi ad tos 
adlffni 7 Catull« LXI V« 180« j^n patris ouxiliutH sperem^ tfupmne 
ipsa reliqui^ e, eiusne, quem ipsa reliqiii, ubi vid. Miuetnm. 

30. Verum U e. omDinO| plane; quavoce utuntur» qui 
cum confinnatiane respondent« ^un. 11« 3*. 56. 

31. Snbfarcinatus dicitur, qni quid aub veste geltaty quod 
eom crassiorem et niagis tumentem faciat. Piaut* Curcni. II. 
3. 10. Oui inoedunt suhfarcinati cum lihris b* e« qui Ub^os aiib 
pallio gestant. ' Vid^ Donatus ad U* 1« 

Ibid. Habeo gratias, Bentieius 'e mss. reete edidit haheo 
gratiam; nam hoc est ex roore Comicorum. 

32. Liberae ; his eninA ^olis (estipionii dictio erat^ non ser* 
vis. Phoxm« II. 1, 63. servum honunem ^ausam orare leges non 
HttutUf neque testimomi dictio est» £tiaro apud KomapQs si 
qoae mulier post mariti mortem pareret, liberas mulieres ad- 
SMe oportebat, Vi.d^ Lee* 2. J*10^ Pand. Qe veqtr. ii\(pic. et 
landenhrog. ad h« I. 

40. Fallacia alia aliam trtidit i« •• alia aliam aeqiurur« 
Hor^ Carm^ 11« 18« 15. Truditur dies die^ ubi vid« Torrent. 
Add« Interpretes ad Peuron. c. 45. p« 216. 

41. Coactus legUfus. Saepe Veteros l^es dicunt de l^e 
ma yel legis parte. Sio legibus solvi dicitui*, qui una alterave 
lege solvitur, ut doeet Graevius ad Ck« Philipp. IL 13^ X^ege 
▼ero VUboniensiiuny qiU virgini civi vitium dbtiileraty eam 
Mi^orem ducere cogebatur. Vid. AdeJph, IV« 7. 1n 

43. locularium maJLum i« e. ioico et risu dignum. Phorm. 
1, 2, 84* ioaular^ audadam, Cic^ de Fata c« 8., (7 iiciri%tiani 




Tt 


BTZTAT 



^. sSx t9: i:^ 
€$i, Ufw, XXVJ* IT. iir m 

IM. IL 4. T. 

$L ^ |R«f Clya n m ; 


9^ 

9«i «te, ic4 ^ 
£<£ VXII. i^ «c BmsM. ai TaL Flace. IH. 

M# PmtJiffrrs pBO 
^«afliftflectP^ d» ^tia uaiponini oullage TidL 
XXJaV. It 2. Pctixui. «d 5aK«. Mni. I. 13. S. 

ML Psmimm mUrtue^ Loeat eomipai% ds 



ACT. IV- SC V. 

2« 5m potwat abeife» «ed taepe abundar. Eibu pmL T. t| 
f«f placere se simdeai hams quam -plmnnds, SaUusi. fWfl. «. l| 
^itf $e$e itudent praesiare ceteris ammalUms* 

Jbul. Optare en eligere. Lir. XLII. 33. sitm jorre je M^\ 
eed^fdam cptaturmm, nbi rid. DraLenborcli. 

9# //• patria pauper viveret, Sic e mss. optiine mioadl| 
Bentieius. Anie edebatnr in patria pauper viver^^ qnod M 
Grseciimtun dictom putat Perizon. ad Sancdi Min. ly. 12; 
U» p« 732. la lectione , quam revocavit Bentleioa ^ talis stf 
iynUxMy qualis Adelpfa. I. 2. 28. siaeres nane facere potki 
quam uhi ts exspeetatum eiecisset foras^ alietwire aetate poA 
favsret tamen, Csesar B. G. II* IQ. optimum esse domum suau 
4fuemque reverti et quorum in Jines primum Romaru exerciM 
lutroduxiisentf ad eot defendendos undique convenirent pro con- 


IN ANDR. IV. 5. .77 

X 

Tenire, ubi vid. Oudendorp. Plura nouvimiift ad Rutil. Lup. 
II. p. 95. 

4. Redire potisiimum dicitur de haereditatibtts legitifnis, 
venire de haereditatibus testamento relictis. Heo. !• 2. 99. ea 
ad hos redihat lege haeroditas, Cic. in Verr. II. c. 14» huic 
imeredita4 facUe ad HS tricies veait testamento jn^opinqui sau 
Briaton. de Verbor. Signif. s. v. Lege Jieri dicuntiir, quae* 
conque fiunt tecundum praescriptum legis. 

8. Itane Chrysis scil. mortua est, quod omsttitur e^L more 
Veierum, qui lib^ter abstinebant verbis maii ominit. 

9. Satin recte; subintelligeudum agitis; solennis interroga* 
tio peregre redeuntium vel alicmde advenientium. Quinctil. 

'**Inst. VI. 3. rectene omnia scil. se habent« Vid.Brisson. deForm. 
VIII* p* 724. Diount etiam Veteres satisne salvae tc. res sunt| 
nt £un. V. 5. 8. Sed disputant viri docti| an etiam dixeriiic 
satisne salve ut salvb sit adverbium. Verum rectissime iudicat 
Gronovius ad Plaut. Stich. I. 1. 10. hanc formam noa satis 
rectis testimoniis niti. Gronovio accedit DuLerus ad Liv* I. 
58. 7. 

12. Haud ausjjicato i. e. haud feliciter. 'lustin. VUI. 2. 
tot urbes auspicato oondiderant. 

Ibid. Huc me appulL Bentleius e mss» legit huc me attuli» 
Optime* Sic Plautus Amph. III. 4. 6« eius iussu nunc huc me 
ajjero* Sic*«e auferre est discoderey abire» Phoim. III. 3. 26. 
aufer te hinc» 

13. Tetalissem pedem aatique pro tulissem» Ferrey inferre 
pedemf et contra qfferroy referre pedem poetis imprimis usi* 
tata sunt; qua de causa critici quidam, teste Donato, annota* 

'runt, locutionem tetulissem pedem alienam esse a character^ co- 
mico. Sed et Plautus sio locutus est Menaech» H. 3. 29. 
qui huc in hanc urbem pedem^ nisi hodie^ nunquam intro tetw 
lit:, et noster Adelph. II» % 19. nusquam pedem scil. fero. 

16» Lites sequi i. e. in iudicto litigare. Adelph. II. 2. 40. 
potius quam lites sequar, Phorm. II. 3» 61. potius quam lites 
sccter* Sic hellk teqtfi apud Viig* Aen. X> 66» 


78 l/lCTATA 

Ibid. (^aam f^Kcile atqve utile I. u quam difEctle et inii- 
tile. Loqiieitdi rationem supra iliustravimuSk 

20. SytophatUAm u e* calumiiiatQrem » qui sciens liteiit 
falsaiti intentat» 

!KI« Antiquum ohtimes scil. morem vel ingenium^ Plena 
lootttio est Hec. Vk 4* 20. at tu morem antiqaum atque iitge* 
nium ehtines» Est etiam ohtinere pertinacitet teiiete , perseTe>>. 
rare in tenendow Adelphk Y» 5% 28. gloriam tu istam ohtis»^ 
Gic. ad Quint. Fr^ I. 1. ut nOs eam necfissitudinem ohtinste et 
conservarfB jfOtiuntur» Vidk Gronov* ad Liv. III. 96. 9. 

20. puundo i. e% quomam. Liv. XXXHt, 2. quando tiim 
ea pacattique a tergo relinquebantur ^ ubi vid. Drakenbotth. 

24. In tempore hoc pit> tempore hoc. Saepe nomiBibus 
tempotis in ablativo positis praepositio in additur. Gic. pro 
Quint. c* 1* ^uoe res in civjtate dua» plurimum possunt^ ha^ 
contra nos /aciunt in hoe tempore. Vid» Drakenboxchk ed lar» 
L 67. 1* , 

Xtt. % SCv t. 

\ tllun i)itam jiliae i. e^ feci , ut laitia et existimatio fi- 
liae ludibrio esset aliis^ 

4» Enim ponitur pro vero» EuU. IL 3v 61. zmiho enim H 
scias» Phormv Vk 7^ 9(k entm solus nequeo% Vid% Interpretis 
ad Caes. B; G. V* 7. 

- 5^ Beneficium vMii iiUtufi^ nuitc rd comptolfOs i% e* ^uod 
pr^mtsisti , nuiic re praestes* Inttttm est inceptum ; re oontra» 
rium est terhis\ Adelphk.IL 1. 10» neque tu verhis ^soives un^ 
quam^ quod mi re malefeceris^ Duken ad Flork IV. 7» p^ 751» 

6» Prae studio u e. propter studium. Livi XXXL 2^ mc 
divini humanive iul^is quidquam prae impotnnti iru est strvu' 
tunu Flor. IL 10. uhi essont prine ppculis nescientes, Vid\ 
Broukhus. ad Propert. 11. 20. 15. Studium est cupidiutv 

7* Neque modum hetagnitatis togitas ib e. taeque fittem 
benignitati meae statuisk l\^odus est finis , quem transire noii 
Itcet. Heaut» IV. 5» 7. sumptus cotidianos JieH | fiec 'fi^ri iko* 


IN A-NDR. V. 1. 79 

I dum. Benigtdtas est hununitat , facijitas , ut apud. Plaut. 
Tiin. II. 4. 58. henignus pro faciii. 

6, Remittas i» e. omittas. Sallust. lug. c. 52; ne^iie renuC" 
tii explorare, Hoi*. Caini. 11. 11. 3« remittas quaer€re\ • 

Ibid, On&rare iniuriis» Sic etiam dicitur onerare aliquent 
malediotis y mendaciis ^ contumeliis ; aliquando in bonam partem 
onerare laudibus^ honorihus. Vid. Drakenborch* ad Liv. iy« 
' 13* 13. Iniuriae h* 1* dicuntur preces iniquae et iniustae. Sic 
•pud Flaut. Poen. III. 6. 14* iniuria est res iniusta. 
- — 10. Ab re nxoria h. e* a nuptiis* Eadem eircumscripiio- 
iie res pecuniaria dicitur pro pecunia , res Jrumentaria pro 
fruikientOy res rustica pro agriculturd*^*- 

11. In seditionem i. e. in discordiam et rixae.. SedUio saeptt 
. eftt tumultus domesticus inter coniuges ; sic mulier seditiosa 
apud Cic. ad Attic. II. 1. ubi vid. Graevius» 

■■V 

Ibid. Incertas nuptias i. e. parum £rmas , yon' diu dura- 

turaSy contra certus maritus est apud Oviaium Epist« V. 107« 

r* 13* Cnato ut medicarer tuo i. e. ut £lio tuo remediiun ad- 

hiberem. Supra I. % 22* dixerat Jilii animum aegrotum. Ut 

.morbiy ita etiam medicinae vocabuium ad animum transfertur. 

Vid. Bentleius ad Hor. Epist. I. 16. 40. 

20» Vero vultu i. e. non stmulatOy non ficto. Ovid. Met^ 
XIII. 43. verus/urqr» Val» Flacc, VI. 459. veri timoresh 

AGT* V* SC. It. 

1» jimmo ottoso i. e. tecuro , ' trauquillo. Bun^ Vv 5. 10. 
videsne ut otiosus it> Cic. ad Div. IX. 25« si otidsum Fabium 
reddideris* Senec. Controv* !• ^ p. 115, quam otiosi f quam 
r -secuA adulteri transierunt profiter oculos meoi^ ubi vid» Schul« 
tingius. 
^ 4. Res est tjt vado i. e» in tuto. Plaut. Aulul. IV* 10. 

75. iam esse in vado salutis res videtur^ Proprie in vado esse 
dicitur, qni ia Aumine vel mari ad locum minus profundum 
venit, in quo vadere et pedibus niti possit» 

7» Id enim vero hic nunic abest% Fer ironiam dicit, hoc so* 
^ him nanc deesse perficiendis nuptiisi Plautb Stidi» V« 4. 29» 


80 DICTATA 

id aheHf aliud nihii abBst; idem J^id. I. i, 25. at unum a 
•praetura tua abest, Vid. Bentloius ad h» 1* et Burmannus ad 
Virg. Aen. VIII. M7, 

8. Etiam tu hoc respondes, Si legamus respondesy paiticiila 
etiam increpandi viiti.habet uc Adelph. IV. 2. 11. etiam tqcet? 
PetKon. c 21. etiam dorniire vobis in mente est ? Siii meliorum 
codd. lectionem responde sequanuiry etiam est particula Uor- 
tantis. Vid. Bentlpios ad h, t. et Servius ad Virg. Aen. XI> 
373. 

12. Quid illwn censes suppl. hic etse. Comica est formula^ 
qua interrumpere tolebant nanationem , vei, praesertim inopi' 
natae. Adelph» IV* 5« 22. quid illas eenses» Vid. GronoT. ad 
PJUut* Curcui I. 1. 59. ; ' 

14« ConJidenSf plerumque temerarius, hio in bonam par- 
lem sumitur pro constantiy gravi. Vid. Donat» ad h. !• 

Ibid. Catus i. e. prudenf, expertus. Cate et sapienter iun- 
git Plautus. Poen. I. 1. 3« 

16. Tristis severitas h» e. severa gravitas« Saepe gravet 
et severi tristes dicfintur, quoniam a iocis et hilaritate alieni 
suntk Cic. in Verr. I. 10» tristis iudex; pro Quint» c. 18. no' 
tura tristi ac recondita fuit, Nep» £pam» c 2» tristem et seve^ 
rum senem. • 

20. Sublimem h, e. ita sublatum, ut terram pedibus tangere 
non possit» Adelph« III» 2. 18* suhlimem medium arriperem, 
Plaut. Asin. V* 2. 18. quin tu illum iubes ancillas rapere suhli' 
mem dottium, Claudian^ £idyll. Vil« 7. grandaevi gemina sub' 
limes proie foruntur, 

Ibid» Quantum potes i. c quam celerrime; est formula in- 
dicans celeritatem» Eun. 11. 3. 86.' duc ^uantum potes, Phorra* 
IV» 3. 69» quantum potes me certiorem Jac, 

. 21» Kape inquam, Vulgo "contra antiquorum rationem 
verbo inquam utuntur ad lapsum linguae corrigendum. Veteres 
enim hoc verbo vei coeptam et nodnihil interruptam oratio- 
nem redintegrabant , vel illud post vocem aliquam repetitam 
emphasit causa ponebant» Cic. ad Attic» I. 20. per mihi^ per 
inquam^ groium /eceris s in Veir. V, 10» crux^ crux inquam^ mt- 


IN ANDA^ V« 2. 81 

i^o compmrahitur, Linguae lapsum cotTigenm dicel»aBt illud 
vo/m dicere^ ut PUut. Pseud» 11. 4« 2L mttuli hunc. P* quid 
attulisli? €• adduoci volui dicercm ^/ ^ 

23. Oommotum reddmm h. e. commoyeboi fticaamy ne animo 
lii otioso , ut Davns v. 1. dixerat. Heaut. IV. 4« 61 dormiuiU^ 
\9go pol istoi commovebo, 

24« Quadrupedem conttringito h% e. ita eum conitringitOy 
«t iastat quadrupedis manibus pedibut que consistat , capite ii* 
gaorum pondere in terram depnsto; est genut supplicii, qu6il 
AttiGi motpwvtaftiv vocant. Vid» Schol. in Aristoph^ Piut» v. 476* 

27» Ne iaevi taniopere h. e. ne nimium irascaris. Piaur* 
&acck. III. \5« 4k leniter qui safevimut^ safnunt magis, Sic sm>e* 
vvt dicitur pro irato, ut Phorm. V. 1. i7. condusam hic haheo 
Mxorem saevam, Vid« Burmanm ad Ovid* Art. Am^^I. 16. 

28. ' Pietatem gnmti h. e. ubi est filii pieus | quam tantOf 
l^re iactavit« 

29. Tuntum laiborem capere tcil. me, quod assunrondum esc 
fx pnecedenti mei^ Vid^ Donat. ad h. 1« et CoFtins ad S«UaK* 
Catil. e» -52. ' 

. ACT. V. SC. Ilf. 

1. Omnium scil. nequissimus ; est aposiopesit» 

t. Male h^i i. e. male dicere, raalediota ia eum iacert» 
nomi. II. 3. 25. pergin hero absenti male loqui, 

3« Cravius i. e« asperius. Adelph* I. 2« 60. uolo in illum 
^•avius dicere» Cic. Veri'« III* 58» eum n€ verho quidem gra^ 
viore 'appellasses% 

4. uiin tandem. Sic dicimus interrogantes ea de re» quae 
«dmirationem nobis attulit» Phorm. II. 3. 26. tt Cic. ad Div. 
iX, 2U et ibi IVIaiiuti^is.' 

fi. Impotens est, qui non potest moderaii animi affectio* 
aiktts. Heaur. II. 3. 130. novi {juam soleas esse impotens. 

10. Probrum generale est nomen, quod in oAmia turpia 
£icta convenity sed peculiaiiter dicitur de stupro ec adulteiio, 
iinde prohrosfte fennnae apud Sueton. Domit. G. B. lunt tCU- 
prii et lenociniis infames» 

6 


I 


I 


82 DICTATA 


12. Ami^inm induxti tuum. Prosae orationis scriptores in. 
hac locutione omittunt m^um , tuum , suum. Vid. Voriitiuni de 
Latinit. meiit. susp. c. 10. 

14. In t9 accidit li. e. irt te convenit; pertinet ad illos eo- 
dam «ensn dizit Pllaedrui I. 14. 17. 

15. Sed quid ego ? cur me excr, Bentleius legit sed qni^ 
ego me autem excrucio» Sic Virgil. Aen. 11. 101» sed qiAd ego 
haec autem niequidquam ingrata revolvo^ Est frequens transitio* 
nis formulak Livius XXXVHl* 48. sed quid ego haec iia argw 
mentor* Vid» Oadendorp. ad Apul. Met» fl. p, 106* [ 

7Xh Domas; huius enim prima cura erat uxores duceiiti* 
bus. Vid. Perizon. ad Aelito^ V* Hisr^ IV. 26^ 

Ibid. Liberi in plurali dicitur de uno illio» at nati kpvA 
VirgiK Aen* X% 532. Plura exempla habet Dukerus ad Flor* 
IV. 5. p* 722w 

21» yiciris est vox per iram aliquid concedentiSk ' Caei» 
B. G» V. 30. ijincite si ita vultis^ SuetokiJ Caes. c^ 1. vincerent 
ac s&i ha^erentf ubi vid, Casaubon. Vincere dienntur, qua- 
rum sententia pcobatur. Vid« Drakenb. ad Liv. II. 4. 3b 

, 23. Tamen audi% Quamvis vox tamtn plerurtique ibxA 
voci subiungatur ; saepc tamen initio ponunt ; quibus locis aU^ 
quid mente tupplendum est : quam^is Pamphiius nihil dicetiS 
possity tamen audi^ Livk XL» 56. Tamen admoneri potuisstt 
^ntigdnuSf et ibi Drakenborchlut. 

27. Amittere i* c. dimittere. Phorm. L 2^ 91» nunc aitlitt^ 
quaeso hunic* Burmaim. ad Phaedr. I. 13. 10. Bentleius edidic 
hanc vis mittert , quippe amittitur uxor iam domum dacta \ 
mittiturf quae nondum ducta tsu Phorm. IVk 3. 70. '^nc Wt 
mittdin» 

28. Allegatum u e. submissum , si^bornatum. AllegdrjB itk 
utramque partem dicitur ; in bonam est mittere kmicum , se- 
queftrem, pafanum, qui cum aliquo de negotio tliquo agttt 
quam eius vim praeclare explicuit Gronovius ad Liv^ XXXVI* 
11* * 1. In malam est dolos intet se componere » per frtudem 
aliquem stibbrnare. PJaut, Poen. IIL 5. 28. eum allegaverunt 
suum qui servum diceret cum auro esse apud me. Idem Tiin. 
V* 2. 18. meo allegatu venit^ quasi qui aurum mihiferret abs te^ 


iN ANDn» V, 3. 83 

l 

. ' 30k Da veniam u e. fac, quod te rogit; coneede^ quod 

petit. Ileck IV* 2» 29. da veniam hanc mihi. Gie» pro Arch. 

.^ 2* quaeso a vdbis ^ ut in htec causa mihi detis hanc veniam» 

tbid» Sine te hoc exorem i. e. sine ho€ orando abs te im* 

l^cueni. 

r/ ACT. V. SC iv/ 

' ' 2. Cupio Glycerio i. e. laveo. Plancut Cic* fi]^ist. ad Dir. 

^X. 4» fifrc ciit maxime cupio^ Cwpere 9t favere couiungit Cae* 

jar B% G. I. 18« ubi vid« Interpretes. Eodem sdnsu Cicero di* 

'^ic cupio tua camsa et volo tua cauut* Vid» ad Div» I* 1. ec 

^i Manutius, 
* 4. Insolens dicituT , qui aliquid facere non tolet. Caes. B. 
*^« IL 36. muititude insolens helli^ ubi vid. Davisiai* 

6k Paratus advenis i. e* dolis et mendaciis instructus. 

Phorm. II. 3. 60« itane ts paratus facere me advorsuni omnia* 

^ Rutil. Lupk II. p. 86. sed ut poratus venisse videhatur^ iam se 

^uegahit accepisse y ubi vid. quae annotavimui* Add» Draken* 

borchius ad lUv. III* 10. 9» 

8k Imperitos rermm h. c. simplicei, nec satis munitos ad« 
versus fraudes* Caci. B« C. I. 85» homines imperitos et per 
colloquium deceptos crudelissime intetfecisse. Vid. GrottoV. Obss» 
IV. 3. 

Ibid. Eduttos llbere U e. liberaliter et ut liberi» hominibusy 
non servis convenit educatos* 

Ibid* /n fraudem illicis h. e. in damnum et periculnm* 

Virg. Aeuh X> 72« Quis Deus in fraudem , quae dura potentia 

nostri Egit ^ ubi vid. Servius. Bentleius recte interpuiigit in 

fraudem illrcis sollicitandOf^ et pollivitando eorum animos lactas» 

IP. IVleretricios amotes nuptiis conglutinas i» e. facis ut ex 

iis £ant nuptiae. Cic. ad Div» XI. 27. vitae disstmUitudo non 

est passa voluntates nostras consuetudine conglutinari* 

11. Ut suhstet i. e. ut sustineat , ut satis /irmus sit adver- 
eus patris intemperiem. Suhsto dicitur pro subsisto» 
13* jittemperate i. e. opportune* 
15. Pro illa re h, e. quod utile sit in hanc rem* 


64 D I C T A T A 

16* Sic est hic i« c» talii e«t huius natura, ^nempt pRNi 
iram. Phorm. III. 2. 42. sic sum i. e. talfes sunt^mores 
Pltuc* Amphitr. 11« 1. 57. sic tum ut vides* Vad* IsUcp 
jiil Petron. c. 58» p» 167. 

Ibid. Videat qui sit h. e. ipse sciat qui sit» ad OM 
pertinet» nec curo qui sit. Hanc formuUm explicant 
doctiy qu9S laudat Drakenb. ad Liv. XLII. IS. 11. 

17. t^t mihi pergic etc. Simillimus est Teraiis Alcaeii 
Proclam in Hesiod. e^y. r. 721. Vid. Gracvii Leet. H« 
p. 81. . 

18» Istaec moveo i. e. |istoram auctor aam , ea iSoe 
Ovid. Art. Am. 11. 575. quam ma^a^ Sol, exempla' rhovei 

21. Apj)licare se ad aliquem significat sibi aliquenvp 
num adsciscere , se in alicuius clientelam dare » quod pecei 
et exules Athenis facere solebanr. Talis pationiis habebtl 
quid iuris in eiim, in eius bona, haereditatem etc. ai iat 
tiif itiortuus esset ; ius applicationis vocat Cic» de OrajU J 
Vid. Gionov. Obss. L 9» . ^ 

25. Obturhat h. e« obstrepit^ interpeljat sentiosi^ni. I 
Poeh. L 2. 49. ne me ohturha ac tace, PUn. Epist. IX 
incipit respondere y ohturhatur ^ ohstrepitur, 

26. Perii hoc loco non desperantis sed admirantia 4 
matio esty ut £un. 17. 3. 69. 

27. Rhamnusium i. e. ex Rhamnuntey pago Aeantiiii 
bus. Steph. £yz. h. v. 

SO. Arrige aures i. e» benc attendcb Paroph^iis sa 
hortatur ad attendendum. Locutio ducta est ab aniniali 
quae ad subitum sirepitum aures arrigunt. Virg. Aen» L 
tileni arrectisque aurihus adstanty ubi vid. Servius. ^nre 
gere dixit Cic. Verr. I. 10. quod sine causa in mures mn 
mutari docet Drakenborch. ad Liy. II. 54. 8. Suspendere 
de attento studio dixit Fiopert» lU. §• 8» suspensis auribu 
hiham, 

52. Perseqnens ponitur pro slmplici sequens. lliiv* V 
magna tamen pars earum in arcem su&s penecutae sunt, 
vid. Drakenborch. 


IV ANDR. V. 4. 85 

I 

33. Poat itla pro postea freqtteiis est jComicis. 
36. TMuUimodis i. e. multis de eaiisisy valde, reheroenter. 
Heaut. 11« 3« 79. muhimodis imiurHS, PkcMrm* lii. 1. 1. 'ntulti' 
modis ts vituperandus^ Vid. Interpietes ad Nep« Them. c. 10. 
iilibi Terencius miris modiSf omnibus modis. 

Ibid^ Credo* Hoc usitatum est iis» qtii re^pondent gratu- 
lamibusy ^oati dicas gratias a§o» £un. V> 8« 21. ^deiph. V» 
9^5. ■ ' 

37« Scruputus i. e« difficulias, molestia* Phbvm^ V. 9. 
30. qvi fuit in re hac scrupulus* Metaphora est a scrupis et 
ttnpulis i« e. parvis lapiUia» qai ambiUantium pedibus mo- 
)nti 8unt« Festds v.. scrupi% . * 

38. Cum tua religion& i. e. qni talem religionem «ive ni- 
miam lolllcitadinem habeas. 5ic indignantes adhibene praepo- 
tiuonem cum» Eun» 1« 2. 73. egon quicquam cnm istis factis 
^ respondeam» Photm. IIL t. 1. multimodis cum istoc anhno 
«f vitMperandttS» |Iec. I. 2« 59* Di te perdant cum istoe odio 
ii «n cum tam odiosus iis« 

Ibid. Odium legitur in membranii optimii, non odioy iic 
e^ones quaedam habent. Vosiiius de Constriict. c. 13. p. ' 
386. aliiqua odium cum dignus iungunt, ut dignus odium el- 
iiptice dicatur prb dignus ad ddium. Sed melius est post vo- 
cem religione interpuDgere , et odium accipere pro hc*.iine 
AiioiOy ut seelus pro homine scelesto* lu verbii rero dignus 
tt cum lua religione tu aposiopesis^ Comicis valde usittta. 
Vi(L Donat. ad h. 1. ' 

Jlhid. Nodum in seirpo quderis i. e. quaeris difficultates» 
abi nullae sunt* Seirpus est iuncus , qiii iwllos nodos habet. 
Festus. 8. V. 

40. Numquid ponitur pro siniplici num»- Ltv. VII. 25. 
Bam^Beif» pleheii consulis poeniterety ubi vid. Drakenborch* 

44. Credo credere. Talis geminatio est iufra V» 5. 1« me 
pntet non putare. Vid. Duker. de Lat. Vet. lCt. p. 330. 

'4& De uxore i. e. quod ad uxorem altiuet. Adelph. IJ. 
i. U),' de argentOf somnium» Cic« ad Div« I. 1. LttculU seif- 


/ 


/ 


86 filCT AT A 

tentia cedit religioni de exercitu» . Sueton» Tiber» c. 17. ds '\ 
eognomine intercessit Augustus, .{ 

52. Non recte i. e. non iuste, non ob iustam causam. Est { 
lusus in duplici iensu vocis recte. Nam Simo iocularit^i* aio ' ' 
intelli^ity qiiai i Pamphilus di^isset ; noi^ diligenter vxiictas ett» \ 
yid. Donatus ad h. 1« 

ACT. V. SC, V. 

1. Proviso i« e. pvodeo , ut videam. £un. 111« 1. 4. hue 
•proviso- Adeipli. V* 6. 1. ego hinc ad vos.proviso. Vid. no- * 
Ut. ad II. 4. 1« 

2* Luhett Bentleius deganti coniectura l^git liquetm 

4. Mihi immortalitas parta est i. e,. beatissimns, felicitsi- 
mus sum. Piaut* Merc. III. 4. 16. salvus sum; i^nmortalitat 
' milii data est, £j^dem sententia dicitur Heaut. iV^ 3. 15. Deo^ 
rum vitam apti sumus* Hec. V» 4» 3t iTeus sum, si hoc ita est» • 
De hao fprmula .rid. passeratium ad Prepert. II. 14. 10. et 
Interpr^tes ad Petron. c. 132. 

6. Mihi dari h. e, milii obyiam dad» Eun. IV. 3« 5. gmi 
tmnc si detur mihu 

8. Gavisutumi gaudia, Saepe Latini QraejBOS imA;ati Ter* . 
bis neutris accifsativum suae ^pgqationia addunt, ut gaadera 
gau*Uum f iurare iusiurandum » ^servire servitutem , bellare 
beilum f coenare coenam » sonuiium somniare , errorem eixare^ 
Titam vivere. Vid. Perizon. ad SanctiL Min. III. p* 301, 

ACT. V. SC, VI. 

fFS 3. Naetus, Nancisci , tdipisci , po^iri tand de malis quam - 
de bonis dicuntur. Phovm* III. 3. 10. Non triumphOf ex nu- 
ptiis tuis si nil nanciscor ma/c. Nep. Attic. c* 21, nactus est 
morhum* Geliius I. 24, Postquam mortem aptus est Plautus. 
Potiri in m«lam partom est phorm* III* 1^ .5. Vid* Gronov. 
ad Gellii I. c; 

9. Solus es f qi^em diligunt Di. oic legenduai; non solus 
eit, Vid. Bentleius. His autem verbis summa felicitas descri- 
biturt Phorm* V* 6* 15. Nam tine cbntroversia aJ^ Dis solus 


\ ^ • - 


y . 


. \ 


M» A N DyR* V. 6. 


'87 


iitigere» Siq contra infelici Deos ir^tos dicebant. Vid, SchuU 
tii^. ad Sen» Controv. I. p, 83. 

12. rm^ wt i. e. tibi favet. Cic. ad Quint. Fr. II. 1. 
Planciui totus noster est^ Qvid, Epist. III. 60, Haec quoque 
nostra fuity £un^ 11. 2, 39. arhitrantur suam Thaidem esse* 
;,Vid. Burni^nn. ad Ovid, Trist^ IV. 4. 23, 

• 13. JLtongum est ia e. ii,imium temporis elaberetur^ Saepa 
•tiam ha^c formula usurpatur) cum brevitatis causa quaedam 
praetermit^untur. Ovid^ Fast^ II T, 7^9. Sithonas et Scythicos 
longum enumettire triumphos^ ubi vid. I|einsiuii. Sic injinitum 
est apud Cic ^d Div. I. 9. Veteres autem fere semper di* 
eont lot^gum es^ ^ noja longuni Joret vei esset , ut itodie lo- 
^uuntair. ^ ' 

15. Anferant eam» Quae per le incedunt» non auferrl^ 
$ed aMuci dicuntur» Vid^ Vorstium de Lat^uit. ratrito tu- 
specta c, 16. Sed utitur hic verbo auferre > quod puerpera 
liondmn fticcdm poterav 


' \ 


4* 


\ I 


y 


I 




' * 


' I 


I 


I 
I 


IN EUNUCHI 


m\ 


PROLOGUM. 

If ^tudeant legeudum ette, non studeatf egregie docet Benc- 
leius. Nam quisquam etiam cum pturali verbo construitur. 
Liv. IX. S6. eam silvam intrwe haud Jere quiiquam aude» 
hantt Idem XXXVIII. 26* nee procurrere quisquam ah ordimhms 
"Suis^ ne nudargnt ^undique corpus ad ictus j audehant^ Sio e 
xnss. restituit magnus Gronovius. At Diftkeob. in prjoro loco 
revocavit vulgarem saipturam audehat^ male dubitans an quiS" 
quam plurali verbo iungatur. Similiter aliquis plurale verbum 
adiunctum iiabet. Adeiph. fV. 4. 24. aperite aliquis actutum 
ostium. ubi vid. Donatusi Gronov. de Pec. Vet. IJ. 4. p. 167. 

2. Quam plurimis capiendum , quasi sit vox ima ; oppooi- 
tur minime multis i. e. paucis. Perizon. ad Sanct. Min. {y. 7. 
p. 693. et Bentleius ad h. I. 

3. In his u e. iuter lios. Nep. Milt. c. 4. Jomt creatiX 
praetores f in eis MUtiades* Vid. Graevium ad Sueton. Aa<» 
gust. c. 2« - 

Ibid. Nomen proJUetur, Hoc dicitur de eo» qui a^ viilt 
inter aliquos numerarx. Loquendi ratio ducta est vel a de* 
lectu militari, ia quo oives qiii conscribebantur ^ nomhia 
pr6£teri dicebantury vel a magistratum petentibus^^ quoriun 
nulia ratio habebatur » nisi nomina ■ inter candidatos professi 
es^ent. Liv. 11« 24. et qui aderant nexi^ projitiri extemplo ao» 
inina» Idem XXVL 18. ut qui se tanto iniperio dignos ered^ 
rentf nomitui projiterentur, 

4. IncJemeiitius i. e. aspeiius» acerbius. Plaut. Amphitr. 
n* 2.^' liO. iterum iam hic in me inclementer dicit. Lir. IX. 34« 
verho inclementiori appellatum* 


-* IN CUK. PROL. 89 

7. Eas describendp. Bentleius ex tiitiqiiis iibris cdidit 
Dui hene vertenlo et easdem tcribendo male, St nttii hic est : 
Laviiiiiis Liiscus bene nimis et fidelitei* verbum c verbo ver- 
Jtendo easdeni raala scripsit u e. malas acriptoc Latinus fuit 
lervili iila indusiria. Bentleianam rationem probat Geanerus 
in Tlies. L. L. v. descriho. 

11. Unde petitur i. e. a ^iio petitur sive reum. Est 

cx sermone ICtorum , qui actorem dicunt -petere et petitorem^ 

rttvm unde petitur» Manut, ad Cic. ad Div» Vll. !}• et Gro* 

'nov. ad Senec. de Coiistant. c. 14. Ridetur autem in poeta 

^4gnorantia ordinis iu:diciorum ; nam actoi prius cautam dice- 

*4>at), tum reus qui respondebat* 

■' 12. Quam ille; suppJ end um yaci^; alioqnin illum dicea« 
*^idam erat. Vid. Gifan. ind. Lucret. \» comparativus. 
** 15« Defunctus iam sum i. e. iam hoe negotio liberatut sum» 
^nihil amplius roihi ab illo metuendum est. Defunctui aliqua 
^re proprievdicitur, qiti ita illa functus est, ut nihil supersik, 
^■quo fiiogatur, qui agendo et patiendo efiFecit, ut Sn postoriun 
^ ab agendo vel patiendo liber ac solutiis sit. Coelius Cic. 
-£pist. ad Div. VIIL 1. hoc mendacio, si qua pericula immine' 
* rentf ut d^ungeremurf eKoptavi ubi vid. Mauu^. Liv« 11. 55. 
adeo infensa. erat coorta plehs f ut unius poena defungendum 
^ €sset patrihus ubi vid. Drakenborch. 

17. Quae nunc condonabitur i. e. quoriun venia ntmo 
illi dabitur. Notanda est rarissima constructio^ quam bene 
tuetur Kivius ad h. !• Condonare construitur cum duplici ac- 
(cusativo personae et rei« Phorni. _V. 8. 54. argentumf quod ha^ 
heSf con^namus te* lam ut recte dicimus docere aliquem phi" 
• losophiam et in passivo doceri philosophiam^ sic etiam r«cte 
dicitur condono illos argentum et condonantir argentum» 

21. Perfecit i. e. effecit. Cic. de Divin* IL 5^. ca. .le 
perfecity ut quodcunque accidisset ^ praedictum viderefur, 

Ibid. Inspiciundi i. e.^ exaihinandi. Cic. pro Caecin* c^ 21. 
si ttrma militis inspicienda sint ^ ita prohet armatum* lustin. II. 
15* legatos niittunt ad inspiciendam rem. 


I 
t 


90 


D I C T A T A 


92. MagUtraius cum ibi adesset, Legendum podus atUs* 
ssntf qiiam adesset^ , Magistratus sunt duo aediles » apud ^aos 
comoediae privatim agebantury antequam publice agereotur. 
Vid, Bentleius ad h« 1« Vox magistratus apud Veteres noa 
dicitur tingulari numevo de collegio eorum , qui praesuht lei 
publicae, ut nunc ioquuntur, sed de uno homine, qui hono- 
rem geiit v. c. de constiley praetore, aedile. Gum autem d^ 
collegio loquuntur^ utuntur numero multitudinis^ Vkl. Grae* 
Yii^t ad lustin. II. 10. et lotQvpretes ad Liv, XXXlVt 61, 14, 

32« Euimchum suam. Suam refertur ad intellectaai co* 

moediam. 

--- 

34, Prius l, 6, oIim« Horat« Carm. IJ. 4. 2. prlus ins(h 
Isntem Serva Briseis niveo colore IVLovit AchiUemp Sic pnores 
sunt antiqui. Infra II, 2. 15. saeclum prius* Vid- Haiaf« «d 
Pvid. Met, XV. 104« 

39. Puerum supponi i. e, falftum pro vero subiici* Infia 
Vt S. 3« ^ift hunc supposuit nohis i. e. qui nobis dedit £1^« 
nueliuin , qui non est Eunuchui. 

ACT. L' SC. L 

2. Ita me comparem i. e« ita rationes meas constitaaiii* 
Eodem sensu dicitur se parare» Hec, I. 1. 11, ^uin ita paret 
ae. Liv. XXV. 23, Vid. Interpretes ad Calpur, FUco, Ded, 
25. p. 823. 

4. Bxclusit i. e, non adn^isit; proprlum verbum in n 
meretricia. Quinctil* Decl, XV. p* ^S, postquam nihil miser^ 
tio ) nihil projiciehat humanitas 9 tentavit asperitate discutmrs^ 
poposcit; exclusit» Vid, quae>nnotavimus ad Xenoph. j^em. 
IIL 11. 18. 

6. Pertsndere est ad Anem usque tendere, propositam per- 
sequi* Heaut. Vt 5» 9. video non licere^ ut coeperam^ hoe pet' 
tender^ Vid, Rixrium ad h. 1. 

7. Patinon poteris i, e. ubi durare vel vlvere sine Thaide 
non poteris. Pati nuUo adiecto nominis casu est obdurare» 
•tistinere) graec. uaqrsQHP^ quam verbi potestatem illustnrunt 


A 


IN E UN« 1« 1. 91 

viri summi Grotius id Lucan. V« 314.' et Gronoy, ad Senec« 
Thyest. v. 470. Hec. iT. 2, 108. uhi non quit pati. Heaut, IV, 
5« 13. non -possum pati^ quin tibi caput dcmulceam% ' Mo3( v, 9. 
pro eo dicit y^rre non posse, 

9. Ilicet desperantis formula est sicut. ochim esi^ qiiae ex 
iudiciis manavit. Nam praetor cum agendarum rerum Hiiem 
faeere vellet, praeconem clamare iubebat ilicet \, e. ire licet. 
Vid, Donatus ad h, 1. Servius ad Aen. H. 424, et Gesoer. ad 
Claudian. ^pist. H, 29, 

10. Eludet i, e. tibi illudet, te irridebit. Liv, XXVL 22. 
eludant nunc antiqua mirantes ^ ubi vid, Gronovius. Gurt. 
VHI. 1. lovis oraculum eludens. 

ibid. Victus dicitur, qui non potest amori resistere. In^ 
fra I. 2. 98. lahascitj victus uno verho% Vid« BuroMnn* ad 
Ovid. Amor. II. 18, 11. 

12. Consilium est ratio, modus moderatio. Virg. Ecl. II. 
68. quis modus adsit amori, 

20. Egone illam. Haec per aposiopesin dicta ita sapplen- 
da sunt : .egone illam amem , quae illum excepit , quae roe 
exclusit, quae non admisit. Vid. Dpnat. ad h. I. 

Ibid. Sine et sine modo comicae formulae sunt, quae con(k- 
minandi vim habent. Infra IV. 6. 1- sine veniat. Plaat. Asia. 
V* 2, 48, Sine venias modo domum. 

21. Sentiet h« e. magno suo malo experietur: sentire 8ae- 
pe habet signiiicationem damni ac mali. Horat. Carm. IH. 23. 
5. Nec pestilentem sentiet Africum fecunda vitis, Phaedr. V* 
2. 4. iam curabo sentiat. Vid. Duker. ad Flor, III. 2. p. 438. 
et Drakenb* ad Sil. M, XII. 27. 

22. Una falsa laerimulat Nihil tcribi potuit maiore arti- 
£cio iet elegantia exqiiisitiore. Tales autem falsas lacrimas et 
vi expressas Virgiiius vocat coaetM Aen* .II, 196. ubi vid. 
Heinsiu8«^ 

23. Misere i« e. valde, vehementer. Rectius Utmen Bent« 
leius ex mss. legit nusera i. e. se miseram fingens, 

25. Nune h. 1. efficaciam habet et idem valec quod fMTOf 
ta&dem. Vid. Bumiaim. ad Petron« c, VL p« 210, 


92" DtCTATA 

26. Miserum scilicet ex amore. Miseri stcpe apail Co» 
■licos dicuntur perdite amantet s * non agnotcont leges ac in» 
ra miserL 

27. Prudens sciens* Haec taepe iunguntnr. Cio. Epitt.''ai 
Attic. X. 9. nec te sciens prudensque eo demiUaSf tutde exitmm 
vtdes nullum esst, Heaut. IV* 1. 30; certo scio » te inscieatem 
atque imprudentem dicere ac facere omnia» 

28. Vivus vidensque est locutio proverbialis, qvkum Aiudt t 
graec* (wv «al ^iiTratv* Vid. Lambin. ad Lucret. III* 1059. 

SO. ^uanti queas. Sic Plaut. Epid. H. 2.' 110. ^aianH ead 
potest minimo. 

34. Nostri fundi calamitas i. e. nostra pemiciet* Locutio 
trantlata est a re ruitica. Nam calamitas proprie ett^grando^ 
quae calamos franglc. Cic. Vem III. 98. annona pretimm, msi 
in calamitate fructumm non habet, lude transfertur ad alia 
dtmna. Sic Veires apud Cic. Verr. II. 37. calamitas SicmUh 
rwn dicitur et Verr. I. 38. comparatur calamtosae tempestatu 
Vid. Gronov. Obss. III. 9. 

35. Capere propiie dicitur de reditibusvectigaliuni. Phomk 
V« 3. 7. CK iis praediis talenta argenti hina capiebat. Nep. 
Alcib. c. 9. ex quo castro quinquagena talenta vectigalis ca* 
piehat, 

Ibid. Intercipere proprie est in medio aliquid capere, nec 
pati pervenire ad locum destinatum. Ovid. Met. VIH» 290. 
de apro » Cererem in spicis intercipit. lAterae saepiut intercipi 
dicuntur* Vid. Gronov. Obss. III. 9« et Peiizont md Sinet 
Min. Iir, 3. p. yi5. 

ACT. I. SC. IL 

2. Miorsum atceperit i. e. aliter sive aliam in pcrtem in- 
terpretatus tit. Heaut* II. 3. 23. alitcr tuum amorem atque est 
aeeipis» 

5. jfd ignem hunc i. e« ad haiic tuam amicam. fgnis sat- 
pe jdicitur de amoribus. Virgil. £ci. III. 66. Jt mihi sese of^ 
fert nltro mems ignis Amyntar, Vid. Heiusius ad Ovid* Epist. 


I N F. U N. I. 2. 93 

XVI« 102. Ceterum simili sententia dicit Perron. c. 126. len» 
ta modo tangere corpus* Jam tua flammifero memhra calort 
Jluent. Vid» Interpretcs ad Apul. Met* II. p. 105. ' 

Ibid. Plus satis i. c. plus qiiam tatis. Infra IIL U 32« 
plus millies iam audivi, Vid. Interpretes ad Velh Paterc. IL i» 

7. Retta scil. via. 

10. u4pud te primus u e» praecipuus, quem omnibus «n» 
teponisy qui, ut infra v. 71. loquituV, priores partes habet. 

11« Utinam esset mihi etc. i^ e. utinam aequalis et mutuus 
nosier amor esset. Ovid. Epist. XV. 163* quoniam non igni' 
hus aequis Ureris» jiequus est aequalis. Vid. Burmann. ad 
Lucan. V. 727. et ad Virg. Aeat IV. 520. Constnictione si- 
milis est Jocus Vell. Paterc. II. 31. essettjue ei imperium ae^ 
quum in ommbut provinciij cum proconsulibus» 

16. pu6 pro quody qnoniam. Cip. pro Rosc. Ara. c 18. 
neque ego haec proferOf qmo -conferenda sint cum histe» Liv* 
XL. 26. vim morbi in causa eSse, quo serius perficeretur t ubi 
vid. Interpretes. Eo est ideo» Heaut* III. 2. 43. nsqme eo 
nunc dicOf quo quicquam illum senserim, 

17. Ita erat res i. e. ita res postulabat, ita opus erat» Plaut. 
IVIenaech» V* 1» 37. ut iieniat ad me; ita rem esse dicito* 

18. Ut fit u e. fieri solet. Liv* IV. 52» pestilentem annum 
inopia frmgum f mt plermmque fLt^ excepit» Vid. Draktnb. ad 
LiT. VL 34. 5. ^ 

19. Sicine agis. Hac formula utnntary qui tegra ferunc 
quod dicitur et indignantur. Infra IV. 7. 34. Adelph. I. % 48^ 

23. Contineo i. e. custodio , ne proferantur , reticeo. Cic. 
de Orat» L 47« petimus ab Antonio ^ ut ea quae continet neque 
adhtic protulit^f explicet nobis. A vasis, unde uihii effliiat, 
meuphoram esse bene. vidit Donatus» Vidk Vavassn* de vi ec 
usu quorund« verb» p« 511. 

25. Plenus rimarum sunu ContinUit metaphoram t vasis 
desumtam. Sic Horat. Serm» IL 6. 46» Et quae rimosa hene 
d^onuntur in aure» Pro perfluo Bemleius le^it ferpluo , ssd 
elcgans est vulgata seriptura. Nam yZtiere non solum iiquor 
dicituTi sed et iHa* Sic apud Liy. |. 59. cultrem cruore ma* 


91 


DICT AT A 


nantenif apud Orid. Met. VI. M2. laerimas ethnhnmm m*nifi| 
ra manani. Vid» Gronoy. et Eraest. ad Taciti Ann» IL 93i 

27* Rhodi pro in Rhodo. Nim nomina insulanull flt»| 
gioatini Mepa constraantur ut ncmina urbiun). Vir]gb AenklU' 
162. amt Cretae iussit cons:dere, lustin. XXXIX. 4* ntc Ji£m\ 
regno exjmVuse contenta^ hello Cypri ejtsulantffm perMqmitiS 
Val. Max. f V. !• Jilios suos jiegypti occisos esse cognovit. Yot* 1 
siuB de Constr. c. 25* p* 402. 

33» Per aetatem i. e. propter aetaterab Adelph. V. & 9lj 
p4urere iam diu haee per annos noH potest. \idL, Dmkeiib* d | 
Liv. XXXI 11. 18. 22. 

37. Docere i. e. aliis docendam tradere. Sic ermdire apdl 
Nep. Attic. c. 1* Jilium erudivit i. e. magisnris eiudieniUa 
tradidit» 

Ibidk Ita ut si esset Jllia i» e. ac si essct filia. Omiflii 
partioula ita^ Phorm. II. 3. 62« itidem ut cognata si sit. Eodfli 
sensu iunguntur at si apud Cic. de OfF. I. 1-i. in eadem std\ 
iniustttiaf ut si in suam rem aliena convertant, ^ep. Dalitt 
c. 3. sinistrd topulam gerens^ qua vinctum ante se 3!*hyum a^\ 
hat y ut si feram hestiam captam duceret, 

« 39. Ouocum rem i. e. consuetudiuem veneream» Hec lYtl 
4. 96. 51 cum illo hahnerit rem postea. 

40. Reliquit scil. testameuto» Verbum relinquere pTOpl' 
dicilur de liaereditate ct legatis , quae testamento dantor. 

^^% Bonus b. 1. idem est quod magnus» Horau SemitL 
Ik 61. at hona pars hominum^ ubi vid. Scliol. Utrumque edoi 
coniuAgit Val. Max. II. 9. 7. v 

46. Interea loci i. e. interim, Infra II. 2. 24k interea lotfl 
ad maceUum ubl advenimus. Liv» XXV* 19» et quibus orti'' 
hus ad il locorum nostri et duces et exercitus capti essent, U 
his locutiinibus locus pix> tempore sumi debet. Gronov. l^ 
Liv. XXVIL 7. 11. et Cortius ad Sallust. lug. c. 63. 6. 

51* ^^ rem u e. ad patrimonium conservandum et AUgd* 
dum. Adelph. V* ^» 48. adtentiores sumus ad rem onmes^ q90i I 
sat Sst, 


I N £ U N^ I» 2. 95 

53« Fidihui ,scire, Elliptica locutiO| in \qiia siippletidtuh 
caneTef ut plenc dixit Cici Tusc. Disp. U 2. Sic fidihui docere 
tpud eand. ad Diy. IX, 22. ttjidibus discBre dc Senectv c* & 
Gronov. ad Liv. XXIX. 1. 8. 

51 Producit i. e. venalem exponitv Verbuta proplriilhi 
luG in re, maxinie de animatis. HeauK I. Ik 92% 

ibid« Forte fortuna i. e. feliriter» Hae voces saepe iun- 
guntuv et semper in bonam partem dicunfciir. Pboi-m. V% 6. 1. 

58. Sedulo i. e« data opera. Liv. II. 58. tardius seduto 
incedere* 

59. .Si fidem haheat i. e^ si eHiMam argumento diquo » ut 
nilu ciedatk Sic fidem date est Andr. II. 3. 27. 

63. jidiicere animum ad Aliquid eet cupiditatem alicuiut 
'Q nancisci* Plaut^ Metc» II. 2. 62. /le a</ Ulam me animum 
oiMcisse aliqua sentiat^ Liv. XXII. 22. ohsidihus potisslMuiH 
^^ndis anintum ddiecit. 

Ibid. Etiapine amplius mira verecundia dixit pro eAm stu* 
pivit Vid. not. ad Andu 11. l^ 25. 

65. ^uamohrtm cupio\ Uiitatius estet quamiohreni tupiam* 
^iepe tamen interrogationei cum indicativo conitruuntitfrk Vid. 
^oae DOtavimui ad Rutil. Lup» IL pb 98. 

67; Sola sufn ; hoc statim explicat addeHs haheo neminam 
ne^ue amicum neque cognatum. Sic solitudo dicitur de liboris, 
^ni parentibus otbati suntk Cic» Verrk I» 58. ut iltorufii soli^ 
ttdo tptant firtfiissimo praesidio munita sit» Vid» Gronov. ad 
Senec. Consol. ad Marc. c. 24. 

69. Parare amicos* Bentleius ex metri rationibus legit pa* 
rtre amicos» Parere idem est quod parare, acquirere» Andr. 
IV. 5. 2. optavit parfre hic divitias, Infra V. 2* 52» ut soli^ 
dum parerem hoc niihi beneficium* Liv. XLIL 11. accessiss& 
ad vires eam , ^uiie longo tempore pdreretur^ auctotitatem nbi 
▼id; Drakenborch. 

71. Priores partes habere i. e» tibi (^raeferri. Partes pro- 
piie in scena sunt» quae quisque actorum sub alterius persoua 
recitat. Hinc histiionum alji primatum^ alii secundarum^ alii 
tertiarum partium dicuntur. Inde ad alia transfertur. Cic. pro 


9r» D I C T A T A 

I 

Ff^cco c. 27. servus jirimarmm partium» Lir. 111% 10. /ahuUm 
compositam Fohci helli , Hernicos ad partes jaaratos » abi yidi 
Drakenb» Contra posterioreSf omissa voce partes^ est Adalpk 
V. 4. 26u Victorius V. L. II f. 18. et Valesius in MaoNict 
Not. ia Harpocr» p. 117. 

IbicL Hoscu aliquot dies. Pronomen hic cemponim sksmh 
nibut adaunctnm signiilcat tempfis vel proxime elaptam tcI 
proxime fututum* Infra II. 3. 40» his mensibus sex s^^tem 
Apud Graecot ovtot eaudem vim habet. Vid^ I^ Botii Ezei^ 
cit. pkilol. p. 75. 

74. Fir es u e. fortit es, audes aliquid. Frequens apoi 
Livium et alios IPotmikla est si vir es ^ si viri estis. Vid. Di» 
kenborch. ad Liv. III. 67. 3. 

75. Haud ego nescieham^ Rectissime • mtt. edidit Bolfi» 
.« leiuf at ego nesciham* 

Ibid* Quorsum tu ires i. e. iquotsum tenderet ovatio ttU| 
quid dicere velles. Adelpb* V. 3. 55. istuc iham i. e« hac ds 
re dicere volebam» Supra v. 44. sintiliter de sermoue tanquafli 
de itinere locutus est sine me pervenire quo volo. 

80» htam times , ne illum talem praeripiat tihL Hoe. dicf» 
tur pro times, ne ista illum talem praenpiat tibi. Sic aaept 
in prioie parte orationis ponitur accusativus pro'noijiinatiTO 
in posteriore> Infia V* 8k 5. scisne me in guibus sim gaudiis^ 
Cic. ad Div. IV. 1. rem vides quomodo se habeat, Haec lo^ 
quendi ratio ab utriusque liuguae scriptoribus freqiientatur ia 
yerbis sciendi, videndi et similibus. Vidk Gronov. ad SeneCk 
de Benef. IV. 52. et Perizon. ad Sanctii Min. II. 5*'p. 185:» 

81. Talem i. e. virum tantum » tam egregium. Esr pef 
ironiam capiendum. Talis dicifir de illis, qui propter anina 
corporisqne bona laude Jigni sunt. Adelph.- Ilf. Iv 10» talem^ 
tali genere et animo. Salhisr. Iiig. c. 63. tamen is tatis vir ai 
f \X locorum pelere non audehdt, Sic qualis pro quam exceliaBS» 

Ovid. Fast. V* 460» qui modo qualis eram^ ubi vid. Heintius. 

84. In te claudier, Bentlcius legic intercludier. Vid. nOtatt 
ad Andr. III. 3. 41. 


IN E ITN. L 2. S7 


/ 


^. £a; Aethiopia ancillulam i. e« anciliolaili Aetiiiopisfaiii. 
Sie ipud Liv. I. 50. XurnMS ab Arii:ia est TttrniiJ Aricinus^ 
Virg. Ocorg, III. 2. pastor ah jimphryso^ Vid. B^ichxier. il# 
comQittU rat, dicendi |>% S29, Meretrices etiam lautarum fe- 
ininaniin exemplo ancillis et «uniichis fukcis ad ministeria uti 
lolebant. Vid. iTibuI). 11. 6« 37« et ibi Broukhusius. 

67, VrlU te scil. lial»eTe, Volo et nolo cum alisokut po- 
iraatttr, semper supplendiim «st veibum coovonietis aeoteatiae^ 
Vid. Duker. ad FJor, III, 1. p.,43Z. 

88. Jlte^nae suxit matronae iiobil-es et opulentav^ ut beiM 
Donatus -exponit; ita «ttam rex pro homioe potenti. Phonik 
n. 2. 24» nemo satis pro merito gratiam regi r^fert^ Scd et 
clieiites patronos divi^es et potentes vocabant reges, Horat* 
£pm. I. 17« 4t$. Notanda vero h. 1. «nallage oumeri. Nam 
^ diicisset eunuchum in singulari^ siibiicit his in pl^jrali, 
Ciiiui oommutationis exempla vid. apud Cic. de Off. II. li. 
^ ilios } quos laudant Gronovius de Pec Vet. II. 4. p. 167, 
«tBamiaim. ad Val. Flacc VIII. 178.. 

S5. £dc animo ac vere u e« ex animi eententiay non sima* 
Hte aut £cte. Catul), CX« Atqu^ m2 sinoere dicat et ex animo% 

98, Lahascit u e. labi incipity multum de constantia re-^ 
mittit* 'Plaut, Rud. V. 3» 3B. leno labascit^ Meuphora duota 
ib arbore , quae miiltis succisa ictibus ruinam minatur. Vid« 
Donar^ ad Adelph. IL 2, 31. 

Ibid« Victus uno ^verbo. Apposite Propertaa» 11« 5. l^. 
^wm facile iratl verho mutantur amantes^ 

m. Biduuni aut s volebat addere triduum , sed Phaedria 
intermmpit sei'monem. 

Ibid. Nihil moror est formnla aliqnid contemnentis^ ceite 
HOB magnopere desiderantis , usitata apud veteres scr\ptores* 
nant. Most. IIL 2. 59» 

106. Merito amo te; hene facis sunt foitnulae.gratias «gtn" 
tii. 'Cic« fid Att* L 3. te multum antamus quod ea ahs te di- 
Ugemter curata sint, Infra III. 2. 3« ecquid nas amas de Jidi" 
cina isthac^ Utraque formula etiam iungitur Adelph. V« 8. 22. 

7 


08 dictata' 

« 

111. Nmmquid vis aliud, Hac formula dis€ed«ntcs ro^nt, 
num quid tibi maudare Telint. Infra II. 1. 7* ftumqmd utiui 
imperas? Plaut. Aulul. II. 2. 85. iho igitur^ parabo: lUPH- 
quid me vis? 

114. Me somnies. Sic Ovidius Epist. XV. 125. Tm mSa 
cura PhaoHf te somnia nostra reducunt, Vid. Broukhut* ad 
Propert, I. 11« 5. 

117. Forsitan hic mihi parum haheat Jidem* Bentleiut le* 
^t Jorsan parvam hic habeat mihi fidem y ut Phorm. V. 3. 27. 
itane parvam mihi esse fidem apud te, Sed videndum an pa- 
rum fidem defendi possit ex iis, quae annotavit Burmann» ad 
Ovid. Met. III. 149. et ad Virg. Aen. III. 348. 

122. Ouidquid huius feci scil. rei. Pronomina^ quidquid« 
quidnam» quid, id~y idem, aliquid, saepe cum genitivo con- 
•truuntuT. Vid. Interpretes ad Liv. XXXII. 57. 5. 

124. Adeo quidam explicaut valde, sane, ted potiut abuii- 
dare videtur. Vid. Donat. ad h. 1. efDuker. ad Flor. I. 18» 
p. 183« 

125. Ad me domum; sic Latini saepe dicunt pro domnm 
meam. Infra III. 5. 28. ad se ahducic domum, Ilec V. \ 
24. ad me confugere domum, 

Ibid. Constituere alicui vel cum aliquo est convenir» cnai 
aliquo de ioco, tempore et negotio, ubi, quando et quaii 
co^atnr. Hec. I. 2. 120. nam constitui, cum quodam hosjntji 
me esse illum conventuram , iibi vid. Donatus. Titinius apiui 
Non. Marcell. p. 406. si rus cum scorto constituit ire, luvcB. 
Sat. III. 12« Hic uhi nocturnae Numa constituehat amicaem Haoc 
▼erbi vim pulcre explicuit Gronovius Obss. I. 1. 

ACT. n. SC. J. 

3. Rogitare per ellipsin dicitur pro: an opus est rogitare. 

4. Jnvenire i. e. parare , acquirere , ut Andr. I. 1. 39* t«- 
vemas laudem. 

8. Munus nostrum ornato verhis i. e. munus commendato, 
prAestantiam muneris verbis augeto. Cic de Off. II. 20. ne- 
que vcro verhis auget suum munui, Plin. Epist. I. 8. qui h^ 


IN EUN« IL 1. 99 

\.*iiefaeta sua verhis adornant ^ ubi vid. 'Con.iuin. Ttisrin. XV. 
1. adiMo hondre verborum. Quinctil. Decl. XIII. p. 287. parvis 
miuuutidis ad\icere commendationenu 

9« Quod poteris i. e. quantum poteris. Cie. «d Dir. T. 1. 
^uod commodo rem facere -possis y ubi vid. Graevius. Heaut. 
ni. 1. 7, quod jfotero aditUabo senem* 

11. Censeo ironice '■tst uegantit se censere^ ut audio et ti- 
milia, Vid. Bentleius ad h« ]« 

Ibid, Ohfirmare; suppl. me vcl animum. Ohfirmare se 
tel uramum est persiicere iu proposito, pertinaciter propositum 
pmequi. Heaut. V* 6. 8. ohfmiate, Plaut. Mercat. I. 1. 61. 
ut ut animum ohfirmo meum* 

13. Horsum i. e. huc versum. Kec. 111. 4. !)6. horsum 
pergunt. 

Ibid. Insomnia singulari numero femin. gen. est defectus 

Wmiii, vigilia, graec. avnvlu, Sallust. CatiK c. 27^ meque in^ 

iomnUs neque lahore fatigari ubi vid« Coitius. Jnsomnta in 

. plocali sunt somnia* Broukhus. ad Tibuil. 111« 4. 1. et Bent- 

<eius «d h, !• » . 

14. Opus faciam i« e. agrum colam. Opus per excellen- 
tiam dicitur de opere rustico. Cic. de Senect. c. 7. opera 
Auoora in agro Jiunt* Lactant. de Tra Dei c« 13. animalia facta 
ttie partim ad vestitum pariim ad operis auxUia, Heaut. I. 1. 
21, Adelph. IV* I. 2. Sic etiam apud Graecos sumuatur i'^ya 
et tQyiZfod^ai* Vid. Graevii Lect. Hesiod. p. 50. 

14. Ingratiis i. e. invitus y contra voluntatem* Proprie 
nt ablatiTus adverbialiter positus. Vid. Tnterpretes ad Nep. 
Them. c. 4. Comici semper dicunt ingratiisy alii scripforea 
ingratis» Cic. Verr. IV. 9* dicent quae necesse erit ingratis. 
Oudendorp. ad Apul. Met. T. p. 80. 

16. Me indulgeo antique pro mihi* Sic Heaut. V. 2. 55. 
Tid. Donat. ad h. I. et ,Cort. ad Sallust. Catil. c. 2. 9. 

18. Fide quid agas, Hac formula aliquem monemus, ne 
rem difficilem et periculosam suscipiat. ^ Tnfra V. 4« 42. 

Ibid. Stat sententia i. e. decrevi. Ovid. Met« T. 243. sic 
stat sententia. Vid. /Sigon. id liv. XXL 29. 5. Etiam stat 


100 DICTATA 

■ ■ 

absolute sic dicitur. Cic. ad Att. IIT. 14. neque adhue stabalf 
quo potissimum, Eodem modo diciiur sententia Tel coiuUUm 
sedet, Fior. II. 15. 9. et Duker. in iud. v. sedere. 

19. Homines praecedit et sequitui' eundem. De haiuiiiio£ 
mutatione numeri paulo ante'diximuf« . 

20. Nemo' quisquam; abundat quisquam, Ilec* I. i. li^ 
wemo illoTum quisquam. Sic etiam dicitur nemo unus. Dnii» 
borch. ad Liv. III. 12. 4. 

24. Turpiter se dare dicitur, qui cum ludibrio et dade- 
core discedit. 

Ibid. Decrepltus eunuchus dicitur, quod euuuchi plerum> 
que Tultu similes sunt senibus. Infra IV. 4. 21« eum yociK 
veterem^ veternosum ^ senem^ De voce decrepitus vicL FeiOll 
et ibi Scaliger. 

ACT. II. SC. II. 

1. Stulto intelligens quid interest i. e« quae est difFerendt 
inter stultum et sapientem. Eadem constructione Adelph. L 
1. 51. hoc pater ac dominus interest, Vid. Perizoo* ad Sincttt 
Min. III. 5. p. 417. 

3. Adveniens h. e. cum advenissem. Hoc Graeci clarim 
explicant per * eoruni participia» Latini autem per verba. depo- 
nentia. Vid. Casaubon. ad Sueton. Caes. c. 20. et Perizon* ad 
Sanctii Min. I. 15. p. 128. 

Ibid. Locus tum de genere dicitur tum de sorte , coadi- 
tione, dignitate, in qua quis positus est. Sallust. Catil. c* 2& 
natus haud obscuro loco. Cic. de Amicit. c. 25. loco , JhrtmmM^ 
fama superiores ^ ubi vid. Graevius. Sic etiam ordo accipituii 
Plaut. Aulul. II. 2. 55. et meus me ordo irrideat. 

4. Haud impurum h. e. non improbum, non malum* He- 
aut* IV. 1. 16. aAus haud impura» 

Ibid. Abligurierat hona i. e. per luxum absumserat. Ci& 
Catil* II. 5. fortunqs suas ahligurierunt.. Ligurire proprie est 
suavissima quaeque in coena carpere. Vid. infra V* 4. 14. et' 
Donttus ad h. 1. 


> 


' IN EUN. IL 2. 101 

5. Sentum i« e. Horrentem illuvie, incuham. Locutio <Ia* 
sumta est ab agris, qui propvie dicuntur senti ^ cum sentibus 
spinisque obruti sunt. Virg. Aen. VI. 462. per loea setUfi sitUf 
ubi vid. ServiuB. 

Ibid. Pannir anmsque ohsitum i, e. senem indutum vilii 
centone. Nam panni proprie sunt centones. ttenvLt. II. 3« ^ 53 
ancillula erat^ pannis obsita^ neglecta» Sueton. Caiig. c. 35« 
•pat^nis chsitum vicatim circumduci, Annis obsitum dixit Teren- 
tius ut Virg. Aen. VIII. 307. ihat rcx obsitus aevo» Obsitus 
\ propria dicitur do agroy qui plenus est malarum herbarum, 
i; Teprium et sentium. Vid* Interpretes ad Lir. L 14. 7, et Bur- 
\ mannus ad Lucan. V. 627. 

6. Ornati antique pro ornatus, 

7. Noti active dicuntur, qui me norunt. Cic. Verr. I. 7. 
putabam non tolum notis sed etiam ignotis prohatam meam Jl. 

i dem esse, Vid. Burmann. ad Petron. c. 112. p. 521. et Inter- 

( pretes ad Auct. B. Hisp.*c. 3. 

I 9. Parasti te i. e. rationes tuas instituisti. Hec. L L 11. 

ita parat se, Vid. Bentleius ad Horat. Epist. L 18. 112. 
i' 10. Consilium cum re dicitur pro consilium et res. Cic 

Tusc. Disp» III. 18. puod si cui simul ammus^cum re conci* 

dit. Duker. ad Liv. XXXL 36, 7. 

11. Nitor^ nitere^ nitidus proprie dicuntur de corpore bene 
habito, quod pinguedine splendet. Horat. Epist. I. 4. 15. me 
pinguem et nitidum bene curata cute, Phaedr. III. 7. 4. unde 
sic quaeso nites, ubi vid. Inteipretes et Broukhus. ad TibuU. 
n* 1. 21. Sed Bentleius legit qui color^ qui nitor vestitus, ut 
color et nitor ad vestitum pertineant. 

Ibid. Habitttdo corporis est habitus corporis solidus et succi 
plenus , ut dicitur infra H. 3. 26. , nec nimis pinguis nec ni- 
mis macilentus. Infra II. 3. 23. paulo hahitior opponitur gra- 
cili. tlahitudinem Cic. pro Coel. c. 24. vocat habitum opti- 
mum. Vid. Pricaeum ad ApuL Met. I. p. 51. Graeci s^^v di- 
cunt. Vid. Casaubonus ad Athen. L 20, p« 6L 

12. Dejlt i. e. deficit. Idem verbum est Phoitii. I. 3. 10. 
ct Hec. V. 2. 1. Vid. Broukhus. ad TibulL IV. i/ 100. 


.1 


\ 


I 

102 D I C T A T A 

13. Neqme ridiemlus esse neque pfagas patim ParMlonui 
duplex geniis erat; alii enim scurriJibus dictit ▼icciiiii tiki 
^uaerebant, alii alapis aliisque contunieliis patiendit* 

15. ipuondam est aliquando, quam voots wgnificatioiiMl 
exemplis illustrat Heinsitit ad Qvid» Epist. XVII. 71* 

16. Aucupium est ars decipiendi homines* Plaat» M3i 
IV. 1» 43* viden iu illam^ oculit venaturam Jacere atqwt §mSMt 
jfium auribuSm 

Ibid. Invetnre viam est rationem agendi invenire* Vir^ 
Aen. IV» 478» invenif germana y viam » ubi vid. Servinni. I» 
stin. I. 10« ipsi viam inveneruni ^ qua de se iudicium religum 
et Jortunae committer&nt» 

II» Primos omnium rerum i. e. primos omninm homimai 
Nam res etiam ad personas^trausfertur, ut TrQayftet apud Gne 
cos. Senec. £pist. 95. homo sacra res. Frequeu» apiid posti 
pulcherrime rerum pro puloherrime hominum. Vld, Gronof 
Obss. rV. 15. 

2f . Imperavi mihi» Hoc £acere is dicitur^ qui quid etsi li 
benter ndn agit y tamen agere constituit. . Coeh Cic» ad Dif 
VIII. 9. amabo te y impera tibi hoc curae, Curt. V« 7. Lupe 
raverunt sihi ut crederent, Senec. de Ira II. 12. quodcmnf^ 
sibi imperavit animuSy obtinuit, "^ 

22. Omnia adverbialiter pro per omnia. Senec* Coasol 
ad Marc* c 25. tramites omnia plani^ iibi vid. GrouoviuJ 
Sic dicitur cunctay cetera^ alia» Vid. Heinsius ad Claudiu 
Stilich. I. 29. et Bentleiiis ad Horat. £pist. T. 10. 3* 

24. Macellum est locus, ubi cavnes et omne ob^nionii 
genus venduntur ; ea qui vendunt macellarii dicuntur. Suetoe 
Caes. c. 26. ibique Casaubonus. 

25. Cetarii sunt, qiii pisces grandiusculos et salsameat 
vendunt* Cete ehim dicitui- omiiis piscis magnus. Vid. Dona 
tus ad h. 1. ^ 

Ibid. Fartores sunt, qui aves farciunt et saginant. Vi^ 
Columell. de R. R. VIII* 7. et Burmannus ad Petron. c. 6£ 
p. 343. 


IvN EUN. II. 2. 103 

29. In.tantnm honorem pro ia tanto honort. Nam Veteret 
saepe accusatiTum pro ablativo ponunt. Vid. Gellium I. 7« 
«Sic Cieero promiscue dicit ess^ in potestatem et esse in pote^^ 
state» Hirt* B. G. VIII* 8. in conspectum hosttum exercitum 
addudtf ubi vid. Davit. Liv* XXX. 10. in animum habere. 
Vid* Berger. de natnral. pulcritudine orationis p. 35. et Inter- 
pretes ad Liv. II. 14. 4. 

31. Sectari scilicet ut discipulus magistrum, unie sectato» 
rtf^ discipuli saepe dicuntur a Gellio. 

32. Disciplina exquisite ponitur pro tecta. Cic de N. 
D. I. 7. tres trium disciplinarum principet oonvenistis» Lactant. 
ri« 8. ut Epicurus nomine suo constitueret disciplinam* Bent- 
Jeius e mss. legit tanquam philosophorum habent discipuli ex 
ipsis vocahula^ quod praefcrendum videtur. 

37. Frigent h. e. pariim giatia valcnt* Ut vigens amor et 
gratia calori, sic eadem languescens. et remissa frigori assimi- 
latur. Hor. Serm. II. 1. 62, ne quis amicus Jrigore te Jeriat 
!• e* gratiam tuam extinguat. Sueton. Aug. c. 66. ex levi Jri- 
goris suspicione^ ubi vid. Interpretes. Sic Leg. ^2. $. 12. 
Pand. de donat. inter vir. et uxor. Jrigusculum est amor re- 
missus inter virum et uxovem ; de qua voce vid. Duker. de 
\Latinit. Vet. lCr. p. 403. Sic Jrigere etiam dicuntur oratores, 
musici et actores , qui non placent audientibus. Cic. Brut. 
c. 50. 

40. Summum suum scil. amicum. Eadem ellipsis Adelph. 
in. 2. 54. nam is nostro Simulo Juit summus. 

42« Quid videtnr hoc tibi mancipium i. e. quale. And/. 
rV. 2. 19. ^ttii tihi videor» Cic. ad Div. IX. 21. guid tibi 
ego in epistolis videor. Virg. Aen. IV. 10. et 47. et ibi Ser- 

vius. 

43. Uro hominem i. e, molcstia ac dolore afiicioy vexo. 
Infra IIL 1. 48. te ut male urat. Sueton. Tib. c. 66. urebant 
anxiam mentem varia undique convicia^ Flor. II. 6. 2. urebat 
nohilem populum ahlatum mare^ ubi vid. Dukerus. \ 

Ibid. Ut Jalsus animi est i. e. fallilury pro quo Andr. IV. 
1. 23, dicitur Jalsus es. Genitivus animi per graecismum po- 
nitur pro animo, Vid. Interpretes ad LiV. VI* II. 3. 


104 n X C T A T A 

50. Nusquam hic de xnotu ad loctim dicituv. Adelpli. IL 
2. 33* nusq^uam aheo* 

Jbid» JDar» operam aiicui significat aliciii cxfEciaai prac- 
$tai'«9 aliq^uem adiuvare» PliorQi* 1« 2« 37. operam dahomMi 
Thaedriae i. e. una, aderamus et qua re potcranuiSj^ adiuTabi* 
xnus.. Vid* Gronov. Lect» Plaut. p. 69* 

&3» Utw- di^itulo i. e. facillime. Trahea ap>iid Gic Tm 
Ditp. IV. 31. adveniens digito infellam ianuam : J^ovit pmtsik. ' 
Duker. ad Flor. iV. 2. p. 688. 

5^. Istas insultahis Jrustra^ Vcrba^ quae cum praepoo- 
tione in eomposita sunt * plerumque duplici modo constctuui- 
lur. vel ctim accusat. vel cum dativo. De'verbo inulira cani 
accus. vid. Heinsius ad Ovid. Met. Vlir. 142. 

59. C^stos, Excubias a^ebat in Piraeo adversus pracdoann 
incursus. Vid. Douatus ad h. 1. et notat» ad Andr. I. 1. 2/L 
Puhlice est publica »uctoritate« Cic. Verr. II. 47* Liv* IV* 13. 
3» ubi vid. Gronovius. 

60. Non temere est i. e. non sine gravi causa» Est elegui 
et frequens apud Comicos formula. Flaut. Aulul. IV. 3; 1« 
non teniere est j^ quod corvus cantat mihi nune ab laevm moMh 
Vid. Heios. ad Virg. Aen. IX. 37S/ 

ACT. II. SC. Ilf. 

2. Neque 9«o scil. usquam <um« Est exclamatio dcfpe- 
rantis. 

5. Faciem Donatiis accipit de toto corporis hahiru et tpe- 
cie. Plaut» Asin. II. 3. 19. Qua facie vester Saurea est^ Cic. 
pro Rosc. ConQ. c. i.0» Jacies non erat^ ars erat pretiosa» YiAm 
Bronkhus. ad Propert. IV. 4. 21. 

6. (puotidianarum formarum i. e. vulgaiium, quae quotidie 
occurrunt. Cic. ad Div. IX. 21. Epistolas quotidianis verhu 
texere solemus, Quas Tereniius formas quotidianas , Propert. 
I. 4. 9. vocat leves Jlguras, Notandum vero puellas exquisite 
dici formas .vel Jtguras, Propert. II. 28, 53» Et quot Troia 
tulit y vetus et quot Achaia formas. Burmann. ad Quinctil* 
Dccl. XV. p. 307. 


IN EUN. II. 3. 105 

Ihii» Ecce amXem alterum. Fropria forxnul» in robai im- 
provisis. Adelph. V. 1. 5. ecce autem hic adest senex» Liv. 
yiJ. 35. ecce autem aliud ndnus. duhium , ubi vid. Interpretes. 

8. Ludam iocumque dices fuisse illufn alterum h. e. illius 
ttnotom levem fuisse , si cum huius furore comparetur. Liv. 
XXVIII. 42. nae tihi ludus et iocas Juisse Hispaniae tuae vi- 
dAuntur. Valer* Max. V. 1. quae tjbi relata sunt^ prae iiSf 
t{uae de te locuturi eramut ^ ludus ac iocus fuissent, Vid; Gl'o- 
noT. Obss. IV. 10. et Graevius ad lustiu. XXIX. 3. Haec 
degantia o graeco fonte Auxit. Vid. Casaubou. ad Athen. I. 
25, p, 76. 

10. £7f'ponitur pro utinam. Heaut. IV. 6. 6. ut te ^si- 
dem omnes Di Deaeque perduint, Ovid. Epist. XIII. 161« quod' 
ut videam canis alhere capillis, ^ ^ 

11. Oui illum Jlocci fecerim i. e. qui eum tanti fecerim 
^utnti floGcnm , qui ullam eius. ralipnem habuerim* Flocci 
ff^f qui aliqua ex parte aliquem contemnity non Jlocei facit, 
^ni plane pro nihilo habet. Vid. Rivium ad h. 1. 

12. jilacris i. e. incitatus , commotus. 

13. Unde is i. e. unde venis. Adelph. III. 3. 7. Syrum 
<re viieo. Virgil. Aen. II. 375. nunc primum a navihus itis* 

17. Utilitas est opera , quae alteri praebetur*. Cic. ad 
Div. XVL 3. utilitatibus tuis possum carere ubi vid. Manu- 
tioi, 

18. Cellae et cellulae dicuntur habitationes servorum. 
Saciton. Calig. c. 57. et Vitell. c. 16. 

19. Hoc factum est* Formula de re vera et miuime dubia. , 
I^etron. c. 76, factum^ nonfabula. Quinctii. Decl. X. p. 221. 
fertum est y factum est^ eripi non potest^ ubi vid. Burmannus. 

Ibid. jippareant i. eu re ipsa praestentur. 

20. Uhi nervos intendas i. e. in qua omnibus viribus ni- 
taris. Q. Cic. de petit. consul. c. 14. plane sic contende omni* 
hus nervis et facultatihus* Nervi metaphoiice dicuntur, quae 
maximam vim habcnt, quoniam. robur corporis in nervis si- 
tum est; hinc exsecare ^ incidere j praecldere nervos' signiiiCat 
vires infringere. Vid. Interpret. ad Liv. VII. 39« 6. Cetemm 


\ 


106 DICTATA , 

. timul in hae loeutione' ad tigni^cationem obseoenioTeiii aUa4 
▼idetur. Vid. Cataub. ad Athen. I. 5, p. 22« 

22« Demissis humeris i. e.molliter deductisy non exstanti^ 
-tms. Veteres luxuriantem humerorum habitiun in pndUii 
lasciis castigare solebant. Vid, Scalig, ad Varron* de I#» Li 
IV. p. 56. 

Ibid. Fincto pectore scil. fasciis. Veteres non amabnt 
yirgines mammosas, itaque strophio Tel fasciis pectoralibni 
papillarum tumorem cohibebant. Mariial. XIV. 134. fasa» 
crescentes dominae compesce papillas» Vid. Scaliger 1« c et 
Lindenbrog. ad h. 1« et Heins. ad Ovid. Art. Am. III. 271 
Aliis tamen tumidae papillae placuerunt. Vid. qixae annotaYi< 
mus ad lul. Rufin. p« 259. 

Ibid. Gracilae legendum est ex antiquis grammaticis» noo 
jgraciles* Vid. Bentl. ad h. 1. Multa adiectiva aimul exeiiBi 
in III et is^ ut imbelluSy is, hilarns, is, imbecillas, is. Voi- 
sius de Anal. I. 56. p. 172. 

25. Hahitior i. e. plenior, corpulentior. Vid« notat* ad Q 
2. 11. 

Ibid. Deducunt cibum h. e. demunt aliquid de cibo, quen 
dare solent. Sic Cic. de OfF. I.*18. addendo deducendoque xi 
dere, quae reliqui summa Jiat et Liv. VI* 15. deducite de <«• 
pite f qnod usuris pernumeratum est. 

24. Curatura i. e. nimia cura et diligentia. Veteres graiO' 
matici cura dicunt esse mentis , curatio medicinae , curatun 
diligentiae, quod discrimen non perpetuum est. Nam curt 
et qfiratio saepe de corpore dicuntur. Vid. Gronov. Obss. I. 23. 
et Bentiei. ad Horat. Epist. I. 1. 19^. 

Ibid. lunceas i. e. tenues, graciles instar iunci. 

!2>. Itaque ergo; hae particulae per pleonasmum saepc 
iunguntiir. Vid. Gronov. ad Liv. IIL A, 5. 

Ibid. ^nid tua istaec i. e. qualis est ea quam am^. 

Ibid. N.ova Jlgura oris i. e. non vulgavis y sed. mira , ina* 
sitata* Sic nov>us in utramque partem dicitur. Adelpb. IV 
7. 4. nova Jlagitia, Phorm. V* 8. 79. novo modo fachre eoa 
tumelias, ^ " 


IN EUN. II. 3. ' 107 

26. Color verus i. e. natanlis, noa fucatut. Ovid. Art. 
Am. Iir. 164. Et melior vero quaeritur arte color. 

Ibid. Corpus solidum i. t. cuius carnet llrniae sunt , non 
flaccidae, quale describic Auct. dial. de Orat. c. 21. Biegant 
•8t ]ocus Lucilii ap. Non. Marcell. p. 591. hic corpms solidum 
invenies f hic stare papillas pectore mdrmoreo. Ovidius Epitt. 
IX. 60. Herculi tribuit solidos toros* Solidy corpori opponi* 
cur Auxum apud Tacit. Hist. II^ 32. 

Ibid. Sucti plenum i. e. bono habitu. Succus proprie etc 
liumor in corpore, quem bene valefttes ex alimentis trahunt. 
Yid. Donatua ad h. 1. 

27. Vi^ clam, precario i. e. quocunque modo. Formula 
desumu est ex lurt civili > ubi haec tria saepe iunguntUr. 
Yid. Brisson. de Yerb. signif. s. r. 

3t. Stomachaibar i. e. aegre ferebam. Cic. ad Attic. XIV* 
!21. amariorem me senectus facit ^ stomachor omnia, Stomachus 
tnetaphorice est patientia hortiinis vel animus in rebus aut prb- 
bandis aut fastidiendis. Cie. ad Div. II. 16. ut scires me ta* 
fnen in stomacho solere ridere^ ubi vid. Manutius. 

34. Scelus h. 1. est infelicitas. Martial. Epigr. VII. 14. 
accidit infandum nostrae scelus , jiule^ puellae, Vid. Bentlei. 
ad h. !• Sic sceleratumfrigus pit> noxio , apud Virg. Georg. 

11. 256. scelesta plehs pro infelice apud Hor. Carm. II. 4. 17. 
Sic campuSf vicus, porta scelerata. Vid. Duker. ad Flor. I. 

12. -p. 96. 

39. U.quet niihi deierare i. e. liquSdo deierare possum. Vid. 
not. ad Andr. IV. 3. 14. Deierare est valde, sancte iurare. 
Nam de in compositis vim auget ^ sic deamare est valde ama- 
re, demirari valde mirari. H^c. V. 2. 5. Bacchis deierat per» 
sancte, Bfoukhus. ad Propert. IV. 3. 42. 

.40. ScK septem eleganter pro sex aut septem. Cic. Ad 
Attic. X. 8. sex septem diehus. Lambin. ad Horat. .Epist. I. 
1. 58. 

42. Monstri simile est i. e. res est miranda. Cie. pro Li* 
gar<. c. ^» -prodigio simile esty quod dicam, Duker. ad Flot. 
III. 4..p. 462. 


108 . D I C T A T A 

43. OMom longe L •• valda longe. Long§ dieitiir pco c 
longinquo* 

48. jidvocati Tfrentii eC Cicerons« tempoce diceliMitiir 
amici , quot qui iudicio periclitarentur ad te Tocabant , ut le 
consilioy gratta, tupplicandp, aut alia quavis opera iuTarem 
et praesentiam suam commodarent. Qui autem causas on- 
bant, jfatroni cansarum yocabantur. Vid. Ascon* Ped* in, Cic 
Div. in Caecil* c. 4. Sed postea etiam illly qui causas agi» 
bant, advocati dicti snnt. Gronov. Lect. Plaut. p. ISZ. 

49. Rogo nnm qnid velit est formula abeuntia. Donat. ad 
Ii. 1. Hunc iocum imitatur Hor. Serm. I. 9. 6. cmm asseeUb' 
retur ^ num quid vis? occupo» 

50. Recte, Elegantissima formula respondendi , qvut vel 
gratias agimus oblato beneficio non utentes ^ .vei consiter tt 
urbaue aliquid recusarous. Heaut. III. 2. 7. quid tu iithie? 
recte i. e. nibil, ubi vid. Bentl. Adelph. IV. 5. 19. quid estt 
nihii y recte , perge» Pro recte Horatius benigne dixit £pist« L 
7. 16. (jronov. ad Plaut. Captiv. II. 2. 105. et Perizon« ad 
Sanct. Min. IV* 14. 24. p. 758. Graeci dicunt fcaJLUer» vti 
naXm Ixei» Casaub. Lect* Tbeocr. c. 16. et Ku^ter* ad An« 
ttopb. Ran. v. 511. 

51. Commodum ut adverbium ponitur pro hoc ipso tempo* 
re» Phorm. IV. 5. 9. id cum hoc ageham commodum» £o 
saepe otitur Cicero. Vid. Victorius ad Cic. Epist. ad Div* 
VII. 23. 

53. Nulla erat i. e, nusquam erat. Adelph. II. S2. 19. 
ct 38. 

55. ^''erum u e. omnino. Heaut. V* 3. 11. 

56. Conclamatum est i. -e. nuUa spes superest. Loeutio 
ducta est a funeribus. Solebant enim Veteres, cum quis ex- 
tpirassety. ingentem clamorem tollere, cuius rei causat tra* 
dunt Lambifi. ad Lucret. III. 469. et Kirchmann. de Fun* L 
c. 13. 

61. Potens i. e. opulentus , dives. Horat. Carm. II. 18. 
13. nec potentem amicum largiora Jlagito, Phaedr. I. 24« 1* 
Inops potCiUem dum vult imitari ubi vid. Intei'pi*etes. 


I N E 17 N. ir. 3. 109 

62. Duras partes i. e. dirficilem sortem , conditionem. 
Antonius Cic. Episr. ad Atdc. X. 8. quod iudicaham duriores 
partes mihi impositas esse* 

63« Qttod donurh huic dono contra con^paret i. e. quod 
donuxn huic dono tanquam par opponat. Loqnendi ratio a 
ludo gladiatorum ducta est, iibi paria gladiatorum deiiguntur 
li. e. ubi constituitur y quis cum* quoque conttndat. Sueton. 
Calig. c. 55. hunc in arenam deductum Threci comparavit, 
ConHra est vidissimy ut contra vociferarif contra intueti. Dra» 
kenb* ad Liv* IV* 53. 6. 

64. Tum magis id dicas. Bentleii coniectui*am magis id 
dicas refellit imitatio Cic. ad Attic* VI* 2. tum id magisface" 
reSf si adesses- 

65. Inhonestum i. e. ideformemy turpem, ut honestus .^vo 
pulcro Andr. I. 1. 96. 

Ibid. Senenif mulierem dicit eunuchum, quod ennuchi 
multa comnuinia habent cum senibus et mulieribus. Bentle* 
ius coniimgit senem mulierem^ ut mulier meretrix, 

66. Quatietur i. e. cum vi et iniuria extrudetur. Horat. 
Carm. III. 9. 19. si Jlava excutitur Chloe, Vid. Bentleius ad 
Hor. Carm. III. 15. 9* 

69. Nihil ad' nostram hanc h. e* non est pula'a, si cum 
nosora c6mparetur. Praepositio ad eleganter inserrit compa- 
raiioni. Plaut. Capfiv. H. 2. 25. ad sapientiam huius nimius 
nugator fuit , ubi vid. NLamliin. Liv. XXII. 22. homini non 
ad cetera Punica ingenia callido» Infra IV. 4. 14. ne compa* 
randus quidem ad illum est, Vid. Gronov. Obss. IV* 6. 

Ibid. jilia res dicituc de illis, quae inter se^comparari 
non possimty ut contra una res apud PJaut. Capt. III. l^ 28. 

75. /n unis aedibus h. e. in una eademque domo. Liv. I. 
51. ea cuvfi una nocte perfecta essent^ ubi vid. Drakenborch. 

76. Propter i. e. iuxta , prope. Adelph. IV. 2. 37. angi- 
portum propter est, Cic. pro Rosc. Am* c. 23. JUii propter 
cuhantee* Vid. Interpretes ad Liv. Cpit. 49. 

Ibid. Dormire houeste dicitur de concubitu.'. Ovid. Art. 
Aro. I. GOl.lhenef cum quo dormiat t/^a^|ubi vid. Burmanuus. 


110 DICTATA 

?9. Audio hic 8igni£cat assentior, fataor haec £eri posse. 
Phorm. IL !• 6. invitm feci^ lex coegit; audiOf fateor. Aii- 
ter est Andr. III. 3. 20. ubi Tid. noiata. 

81. Tangere et ludere siint yerba nequani. Infra IV. 2. 
iO. ti non tangendi copia ett^ eho ne videndi quidem erit^ Vid. 
Interpretes ad Petron. c. 11. p. 45. 

82. lllarum quisquanu Veteres Latini iniitat|one Graeco* 
rum» qui r*( utroque genere dicunt, quisquam^ aliquis com- 
muni genere dixerunt. In&a IV» 4. 11. hunc oculis suis no* 
slrarum nunquam quisquam, vidit, Vidk Gronov. ad Gell/U; 
23. et quae annotavinnus ad lul. Rufin. p. 262« 

83. Forma et aetas ipsa est, Bcntieius legit ybrma ei ae» 
tate ipse es ; sed nihil mutandum esBe apparet ex Hec. I. 1« 
19, Cttr non aut istaec mihi aetas et Jorma est* Vid* Burmaao. 
ad Sueton. Galb. c. 14. 

Ibid. Prohare se pro eunficho signiHcat eOicerey ut pro 
•unudio habearisy persuadere aliis; te aunuchum asse. Cic. 
in Verr. V* 30. suppositum in tius locumy quem pro illo pro^ 
hare velle^* Vid« quae annotavimus ad Ruti]. Lup. I. p. 15* 

85. Ornare siguiHcat ompi necessario apparatu instruere, 
etiam vestibus. lufra IV« 4« 16. varia veste exornatus fuit^ 

87. Perculeris me i. e. humi me sternes trudendo* PerceU 
lere proprie est everiere» subvertere, a0igere. Ennius apud 
Macrob« Saturn. VI. 2. percellunt magms quercus. Vid* Do* 
i|at. ad h« 1. GronoV* ad (iiv» III. 30. 4. 

88« Calidum i. e« temerarium» praeceps. Cic« de OfE 1« 
24« pericutosa et calida consilia. Liv. XXII« 24. agitabuntur 
pro ingenio ducis consilia calidiora^ Vid. Drakenb. ad Sil« Ical. 
XV. 337. Graeoi eodem teusu ^iQfiw dicuut« Victor* V« I^ 
XXXIII. 6. 

89. At enini idem est quod at vel enimvero» Adelpli« JL 
1. 14. 

Ibid. In me cudetur/aha h. e. in me hoc malum recidol;. 
Rationem proverbii explicat Donatus ad h. 1. et Erasmni ia 
Adag* p. 52. 


I. 

f 

K 

K 


i a i: u x^. 


11. 3. 


111 


\^ 91. Crucihas u -e. «juae nos .excmriant , mnlis afficiunt* 
rPJauc. Aiiliil. IIJ. 5. 48. aliqua mala crux semper est^ quaa 

l. 92» Hahent despicataTn i. e. contemnuiir. Despicatus est 

t »b inunitaio verbo despicor pro despicio. Saepe autem habere 
b^cam paiticipio ponitur. Ovid. Epist. XXI. 234. Neglectam 
i queritur testis hahere fidenu Liv* XXXIX. 16. necdum omnia, 
k in qnae toniaraverunt ^ edita facinora habehant. Valer. Max» 
I * II. 6.- 7. clausas portas habet, Buchner* de commut. rat. dic 
t XXI. i. p, 320. 

1 93. Referoni gratiam u e* par pari referam et ulciscar* 

^ .GreUiam- referre saepe dicitiir in deteriorem partem. Senec. 
\ de Clern. I, c» 7. retulisse laedentibus gratiam^ ubi vid. Gro- 
nov. Iiifra V. 3. 2. qui referam illi sacrilego gratiam, Grae* 
▼ius «d Cic* pro Sull. c, 16. 

9&« jin potitts haec pati? aequum est etc. Legendum an 
t, -potiuM hoc patri aequum est fieri i. e» an potius aequiim est , 
' hoc a roe fieii adversus patrem | uc eum dolis fallam. Vid. T. 
Fabruin et Benileium ad h. !# "^ 

98. Nunquam defugidm auctoritatem h. e» nuH(]uam ne* 
gabo« hoc me auctore et impulsore factum esse. Antiquus 
et elegans loquendi modus. Auctoritas est eorum oinuium y 
qui aliquid se fecisse aut fieri iussisse profit^ntur. Cic. pro 
Siill. c. 11. qtiam ego defuginm auctoritatem consulatuf mei» 
Vid. Muretut ad h. 1. et in Epist. III. 72. Victorii V. L. 
V. 22. Defugere pro recnsare , vitare , exemplis illustrant 
▼irt docti ad Caes* B. G« I. 82. 

ACT. III. SC. L 

4. Triumphat. Parasitas studio captat locutiones a re- 
militari^ ductas» ut placeat militi glorioso. Est autem trium'- 
phafe magnopece laetart„ quoniam imperatorum triumphan- 
tium publicun evat gaudiuin* Heaut» IV* 2. 5. Cic» ad Attic* 
IX. 16. ' 

5. !£it iituc datum rmhi h, e. id mihi datum est oatura» 
hoc mihi innatum eit^ ut vuigo*dicunt. Mait. £pigr. I. 4. 6. 


114 .DICTATA 

34. Alludere i. e. amorem siiiim ostehdere vitu , motVf 
taciii inaniis aut pcdis* Lactaut. III. 10. de auimalibus: toUiOt 
qui videntur ^ tl^m aut homini aJludunt aut suis quisque camm 
gibus, fiurmann. ad Phaedr. lil. 19. 12. 

55. Irridere, Bentleius eleganti coniectura legit irriiartM 

c6. Ijepus tute es et pulpamentum quaeris h. e. ciinl ipie 
cinaedus sis, scortum ^iaeris. Latet in hoc proverbio aliquii 
obscoeni. Vid. Donat>is ad h* 1. \Bt Casaubon. ad Atlien. III. \ 

59. Fertur imprimis i. e. in omnium ore est^ «arcutefeittt 
iit elcgaus et venustum. Sueton. Caes. c. 2P. ut vulgo mm 
Jerrentur hi. versus, Vid. Schulting. ad Senec* Coittrov; IL 
p. 170. 

40. Imprudens hic in laude ponitury ut adolescentes impi^ 
riti rerum^ educti lihere Andr^ V. 4. 8. Vid. Behtiei* fa« 1« Bfi- 

■ 

uus recte hunc locum accepit Schulting» ad Senec ConcroT. L 
p. 152. 

. 42« ilzjn emoriri i. e. vehementer ridere. Locutio Attzk 
ab Homer. Odyss. ^, 99. y^^f» M&avov. EmoYtri antique dici^ 
tur pro emoii. 

44. De istac i. c. pr^pter istahc. Infra III. 2. 5* HetpM 
nos amas de Jidicina istac, Cic. in Verr, III. 30. Jlebat uter' 
que non de suo supplicio. 

48. Male i. c. valde. Adelph. IV. }• 7. rus male odu 

52. Comissatum i. e. ad compoiationem post coenam. Oh ' 
missor formatur e graeco lUitfia^aiv et ideo rectius per simpla 
m sciibitur. Vid. Vossii Etym. . 

55« Tar pari rejerto, In nonnullis editt. male acribitur pet 
pro pari. Vid. Bentlei. ad h* 1. 

ACT. III. SC. IT. 

. 4. Quod dedit principium i, e, quam in£cete semaoaeB 
suum orsus est commeroorando munerey quod dedit» Dare pio 
facere frequcns est Comicis. Principium est prooemium apud 
rhetores. Schiilting. ad Senec. Controv. 11. p. 123. 

7. Ex homine hunc natum dicas, . Interpretes haec per io- 
terrogationem capiunt hoc sensu : an crcdas huuc «sse hominli 


' IN ^EUN. III. 2. 115 

progeniem , adeo riisticus et stupiJiis est. Sed mire Uandittir 

praeclara et digna tali ingenio Bftutleii eiHentiatio . ahdjmini 

hunc natum dicas, qiiod recte dicitur de parasitOy qui de ven- 

.* -tre solo cogitat. Cic. iu Pison. c. 17. Ilh gurges aique heluo^ 

. ' natus aJ^dofnini suo , non laudi atque ^loriae, 

l^* Pace quod Jiat tua i. e. cum bona venia tuay te non 
invit i% Oic. ad Div; VII. l7. -pace tiih dixerim. Pecion. C. 2. 
. -pace vestra liceat dixisse, ubi vid. luterpretes. 

16* Res indicabit i. e. non opus est verbis ; cum dona vi- 
■■ . deris y ^ualia sint iudicare poteris. Expressit graecam formu- 
lam avTo hl^siy de qua vid. Cl. Valckeiiaer. ad EUrip. Phoen. 
V. 626. 

2!!(. Litt&rae sunt aites' liberales onineSy ut apud Cic. de 
. Orat. III, 54t et Nep. Aitic. c, 1. Itui^it- vero-Iitteras^ palae- 
;- stramy mUsicam, quod Graeci has aites impriitiift puerOs doce- 
bant. Pelizonv ad Aeliau. V. Hr VH. 15. 

25. Sollertem dabo h. c. rebiis ipsis ostendam eum pieritts* 

. simum hariim artium. JPiaut. Mii. III. 1. 56. pius dabo quam 

f^raedicabo e'x nie venustatis tibL Schulting. ad SeheVi. Controv. 

III. p. 214. Sollers (Ipponitur rudi, inerti. Vid. Donat. ad h. 1. 

30. Quiddm veieiies dicunt non solum per contemtum^ sed 

dtiam ne offendant praesentem , ut h. I. 

32. Sat hahet i. e.. contentus est. Caes. B. C. III. 46* 
qni satis . habebant sine detrimentd discedere, Nep. Epani. c. 8. 
lUicedaefnonii satis haberent si salvi esse poss'ent', Via.Draken^. 
ad Liv. V. 2i. 9. 

35» Oui.pararet.alium; qui pohitur pro ut ^ ut ad Andr. 
prol. 6.^ noiavimus, Parare est comparare, emere* Catull. X. 
20. non possem o'i:to hofhiiies parare rectos^ ubi vid. Mitretusc 
Caes. 6. G. IV. 2. quae impenso parant pretio» Buchner. de 
coniin. rat/i dic^ p, 13; et Ijrbhov. ad Senec. tid Beii. IV. 12 
36. Infra injifnos i. e. abiectissiroum y contemptissimum. 
Ovid. Trist. V* 6. 1. Non adeo cecidi quamvis abiectuSy ui in' 
Jra Te quoque sim^ ihferius quo nihil esse potest, 

38; E Jlamma cibupi petere i. e. adeo fainelicum er impu- 
dentem.te esse arhitror, ut ex medio igne vel cum capitis pe- 


116 ' DICTATA 

riculo cibum petere possis» Alludere videtur ad silieemioii 
vel coenam funebrem y quae ad busta mortuorum coquebatui 
a pauperibus diripienda. Vid. Interpretes ad CatuU. LX. ec 
Victorii V. L. XXI. 9. 

48. Fac cures; periphrasis pro cura, ut mox v.*53. adMitis 
Jacite pro adeste. Hec. IL 2. 2. faciam ut concedam pro tibi 

concedam. Cic. ad. Div. X. 17. fecit ut mitteret pro misiL 
Liv. XXXVI. 29. non facturum ut insultet pro non insultatih 
rum. 

49. Si id non commodmm est* Est formula veniisu Im- 
manitatis, similis illi supra v* 31. ubi molestum non erit. Cic. 
ad Div. I. 1. quod commode rem facere possis ubi vid. GraeTius; 

ACT. III. SC. III. 

L Magis magisque, Frequens liaec geminatio. Liv^. Vlll* 
59. quidquid progrediebantur , magis magisque turhatos hosta 
cernebant ubi vid. Drakenb. 

2, Nimirum i. e« certe, sine dubio. Horat. £pitt. I. 14* 
11. Cttt placet alterius f sua nimirum est odio sors» Donatufl U 
h. 1. 

3. iMbefacere proprie est aliquid ad labem , ad ruinam id* 
duceie , metapbonce aliquem de proposito , de pristina cos- 
stantia demovere, a pudicitia pellicere ad amores. Catull* 
LXX. 3. non si illam rarae Jabefactes munere i^estis, Victorii 
V. L. III. 22. Sic mutaturi cousilium labare vel labuscere di* 
cuntur^ ut supia I. 2. 98. 

5. Ouid tibi cum illa ; suppl. negotii est. Cic. ad Dir. 
XV* 10. si mihi tecum minus esset quam est cum tuis omwtbms, 
Nep.'Alcib. c. 10. quae regi cum JLacedaemoniis essent, Schul" 
tiiig. .d Senec. Controv. I. p. IIQ* 

7. Rem divinam fecisse i. e. sacriHcasse. Hec. I. 2. i09t 
simulat se ad matrem arcessi ad rem divinam, 

Ibid. Mem seriam i. e. gravem , maximi momcnti. Intec 
serius et severus hoc discrimen est, ut prius fere semper dica* 
tur de rebuB.y posterius de hominibus. Nep. Felop.* c. 3, m 
crastitmm differo ros serias. Duker, ad Liv. XXIII. 7. IJL* 


IN EUN. III. 3. 117 

' iO. Dqre s^ alicui clicuntiiTy qui faciunt quod alter cupit, 

qiii ei gi^i esse labovant omni obsequii ^nei'«. Adelph. V* 

^ <«$. 52. da te hodie mihi. Nep. Attic. c. 9. qui adversariis eins 

se dabanU Cic. ad Div. II. 8. da ee hominij nbi vid. Manu- 

tius. 

Ibid. Sermonem quaerere ctt undecunque colloquendi occa- 
' •loneni captare. Vid. Donatus ad h. 1. Pro eo.Petron. e. 37* 
dicit fahulas arcetsere ^ ubi vid. BiirmaDnus. 

11. Vbi friget i. «. ubi loquendi materia exhausta est, ubi 
nihil amplius quod dicat invenire potest. Similiter apud Cie. 
ad Div. III. 8. imminutus sermo hominum dicitur refrigera' 
tusy ubi vid Manutiiis. 

Ibid. Huc evasit i. e. ad has quaestiones strmonem retulit. 
Sallust. lug. c. 14. huccine henefida evasere^ ubi vid. Cortius. 

Ibid. Pater et mater mortuk 7[fortmi in masculino genere 
dixit, non mortuae , ut Liv. XXI. 50. rex regioiiue classit mna 
profecti et sic centies aiii. 

14. Avellere pro tvulsuraniy praesans pro futuro. Vtd* not. 
ad Andr. I. 5. 3. 

19. Intendit h. e. contendit. Cic. ad Div. I. 2. Lmpus 
intendere coepit. Gesnerfls in Thes. L. L. intendit explicat per 
probare vult: quo sensu verbum hoc usitatum est ICtis. 

Ibid. Ut est audiMa sdl. mulieiis, vel in ablativo pro ut 
€8t audacia praedita. Adelph. III. 3. 56. ut est dementia, ubi 
vid. Donatus. * / * , 

22. Misit orare; hoc Graecorum more dicitur pro misit 
oratum. Vossius de Construct. c. 51. p» 435. Mittere simr 
pliciter est nuntium vel legatum vel litteras mittere. Cic. ad 
Div. V. 20. si ad me misisses ^ ubi vid. Manutius. lustin. V. 

' 3. statim igitur Jthenas mittit. Gronov. ad Liv. VIII. 33. 1. et 
Duker. ad Thucyd. IV. 93. 

23. Ouid vult pro quid velit. Similia exempla indicativi 
pro subiunctivd supra vidimus. 

26. Maximo te orabat opere pro magnopere » summopere. 
Saepe divisim l«gitur magno opere , summo operc. Drakenb* 
ad Liv. XXVIII. 18. 4. Aliqnando alia quoque vox interpo- 


IIH DICTATA 

^)tur {\\ h, ]. Cic. a4 Div. XIII. T. qutnntoque oper» eius ikb- 
nicipii causa lahorarem , tihi osten4i, 

2K), Malam rem hinc ihis ; sic e libri^ a^tiquift ^didit (Bent- 
leiuji, Dicitur- autem nuilam reni ire. eo.deni modq. quo ^ifomtfm 
iie, 

ACT. III. SC. IV. 

t. Coire est convenire. Virg. Aen. VII. 682. undique. eci^. 
lecti coeunt, Vid. Heins. ad Ovid. Epist. VII. 123. 

|b.id. Pirafijo*^ A\\x scriptorQs hunc portjLim •emper dioaat 
Piraeeum, Grpnov. Obss. 1* 3. 

2« Chaeream ei rei yraef^cimns- i. e. ir^Agistrum, conviTii 
vel arbiirunn bibcudi, iit Ilbratius dicity creaviii^t|S. Vid. Sat* 
masii Obss. in lus Atr. p. 69. 

3. Dati aiinuli scii. pro pignore, set ad coi^yiyiiiii^ veH'- 
turos. 

\ Parati nihil pro paratum nihil. Sic apud Liv. IX. "^^* 
nihil satis jjrae arati erat otl ohsidioneni tojerandam, XXXL ^* 
nihil parati, Sic alibi q.urd int^^ri^ hoc. sighi etc. yid. (arronO'^* 
ad Liv. XXXrL 37. 5. 

7. Fisam si tlomi est, Si ponitur pro aw, ut f«apy^dGr^*^ 
cos. PrOpert. II. 29. 23. volui^ si sola quiesceret illa, Viser'^'- 
Cic. ad Div. IX. 26. cum ille^ si quis. quidquam quaereretf if^ 
xisset,, Duker. ad Flor. III. 3. p. 445. 

10. Procul etiam dicitur de spatio breviore. Sic Heo* lV« 
3. 1. prccul sermonem acciperp dicitur, qui tam prope adesti 
ut sermonem audire possit. Salmas. Exercit*] Piixi. p» 9& e( 
^Perizon. ad Sanctii Min. I. 16. p« 152. 

ACT, III. SCV^ 

1. Nemo homo ; abundat, homo ut Adelph. II. 3« 6„fratrem 
homini nemini esse, Cic. ad Div. XV*. 10. esse hominem^ qui 
ignoretf arhitror neminem, 

2. Erumpere gaudium i. e. gaudium , quod quis diu con- 
tinuit, cum impetu efferrey effuudere. Erumpere saepe active 
dicitur. Cic ad Attic. XVI- 3. ne in me stomachum erumpaot» 

\ Gconov. ad Liv. XXXVI* 7« 13. 


IN EUN. III. 5. 119 

5» Nunc esjt -profecto scil. tempiis. Liv. VIT. ^2, /uit^ cum 
hoq dici poterat. Pelron. c. 127. nunq erat a torva suhmittere 
tqmua fronte, Saactii Min. IV. 4. p. 645. 

5. Curipsus hic in deteriQreni pariem siimitur pro eo, qui 
alienas res nosse curat. Piaut. Stich. I. 5. 45. sed curtosi sunt 
hic quam plures malif alienas res qui eurant studio maximo* 

12^ O.festus dies hominis^ amice salve» Ex vulgata lect. 
^ullua idoneus serisus elieitur. Beutl^ius coniicit ofestus dies i 
o m^us amicuSf salve. Festus di.es blandientis dietum esse pla- 
l|Un!i est ex Plaut. Cas'. I^ 1. 49. sine amaho te amari, meus_ 
f^stMU dies ^ meus pullus passer y mea columha^ nu lepus, Vid. 
Oesner^ in Thes» L. L. v, festus. Cl. Oudendorp. ^ putabat 
o festus dies^ o meus scil. dies. Poetae eleganter diem meum 
Yocant diem faustum, felicem. Gronov. Diatr. Stat. c. 43. 

. |8. Spectator est qui ii^dicat» qui probat. Sic spectare 
prp probare Andr. L 1. 64. 

19. In| hac qotpmotus sum, Poetae Latini cum de amore 
loquuntur, ablativo potins lAtuntur quam acciisativo. Ovid. 
An. Am.- 1. 731. PalHdus in Lyrice silvis errahat Orion: Pal- 
lidus in lenta Na'ide Daphnis erat, Met. VII* 22. quid in ho' 
rpite 9 regia virgo > Ureris, Heinsiiis ad Virg* Aen. VIL 62^. 
«t Broukhus. ad Propert." III. 6. 28. 

Ibid. prrTKom i. e. praecipuam , omnium pulcherrimam. 
Primus s^epe non ad ordinem, sed ad laudem refertur. Heaut. 
V. 2. 10; suavia in praesentia quae essenty prima habere. Bur- , 
mann. ^d Petron. c. 40. p. 177. 

20. Quid multa verha scil. dicam, ut plene est IIL 2. 43. 
23. Arripui i. e. cupfde amplexus sum. Cic. pro. Mur. 

c« 30. haec Stoicorum placita Cato arripuit, Idem ad Attic. 
XVI* 15* id non perind^ atque ego putarem arripere visus est, 
ubi vid. Victorium. 

26* Essem una: verecui^da locutione exprimit rem obscoe- 
nam. Cic. pro Coel. c. 20. cum hae si quis adolescens forte 
fuerit, Ovid. Art, Am. IIL 664. meeum non semel illa fuit. 
Broiikhus. ad Tibull. IV. ^7. 10. * 


120 SrCTATA. 

27. Num parva cauta aut -paro^ raii§ ett. Verissiine Bea^ 
leius legit Num parva causa aut prava ratio est» 

51. In interiore parte i. e. i» gynaeeonitide, ubi GraecooB 
more mulieres vivebant. Vid. Nepot. praef; 

32. Terram intueri est pudoris et pudiciiiae signiuii. Gk . 
Catil. Ille &• sic ohitvpuerant f sic terram iiUmrbantmr» Gai> 
ad Saliust. Cat. c. 51. 

55. Circum es^e r^ addito casu circa aluiu^nk e^i #> diciradi 
omnes, quorum quis vel consuetudine vel ministerio'utitBC 
Liv. I. 41. Tarquinium morihund^pt cum qui circum erant «x> 
cepissent , ubi vid. Drakenborch. 

55. Ludere firequens est de^ concubitu. Petron. c«, 11 2t- 
dentem me cum fratre invenit, Vid. Graevius ad SuetOB. Nc> 
c. 29. 

40. In hominem. Atqui luppiter se noii in honunem C(»> 
▼ertit. sed in aurum. Bentleius io;itur audaci coiuactun Iteii: 
Deum sete tn pretium convertisse^ ut Horat.. Carm.. IIT«. 16. & 
converso in pretium Deo. Sed Oudeudorpiut ad Sueton. CaM. 
c. 1. vulgatam lectionem uc defendity ut hominem capiat pn 
affectu* humino ^ Koc seusu : lupptter humanum ingenium libi 
induit. Sic pater dicitur pro animo patemo, mater pro niatemil 
Vid. Ileiiuius ad Ovid. M«t. VI. 619. 

41. Fucut est color factitius, quo ipulieres genas oblinea- 
tes pulcritudinem naturalem m«ntiuntur. Ilinc ad fraudem H 
simulationem transfercur. Factum in supino est faciendi caaia) 
ut faceret. 

Ibid. Impluvium est locus subdivalis in mediis aedibus, ia 
quem aqua 4e tectis eonfluit. Vid. Ascon. ad Cic Verr* I* c 
25. et Ernest. Clav. Cic. s. v. 

42. j4t quem Deum, Terentium imitatus eet Cieero aJ 
Div. IX. 20. at quem viram. Est autem formula laudai^ el 
admirantis. 

Ibid. Templa coeli. Foetica circiimlocutione dicitur roe* 
lum, Saepe sic loquitur EnniuSy cuiiis TraQojdia est liic locuSi 
ut Donatus annotat. Vid. Columuam ad Eunii Fragm. p. 55. 


IN EUH' III. 5. ' 121 

Ibid* Somtu coneutit, Bendeio magii placet nvtu concutit» 
'' Sic Orid. Met. IL 849. ^ui nuiu concutit orbein» Sed sonitus 
<»piendum pro tonitru, Propert. II. 16. 48. vidistin moto SO' 
^ vitus fraecurrere coelo% ubi vid. Broukhutius. 

43. Ego homuncio hoc non faeetem? ego illud vero ita Jeci 
.ac luhetxs, Hic versus est e veiissima Bentleii emendatione sic 
I«gendus: ego homuncio hoc nonjecerim? ego vero illud fecerim 
ac luhens. Nam futurum tempus re^uiritury non praeteritufn. 

47. Cape hoc Jlahellum, Veterum iecti cum noii ptnuis 
obducti essenc ut noetri, ditiores somnum meridianum capturi 
•ervos adstare iubebant, qui ventulnm facerent refrigerandi 
c^ausa et muscas culicesque abigerent. Casaubon. ad Sueton. 
Augost. c. 82. 

48. Dum lavamur; ubi nos laverimt^s^ si voies lavato, 
Activo et passivo simul usus est Terentius; utrumque bonis 
8criptoribu$ utitatum, sed patsivum ire^uentius. Vid, Bentlei. 
«d Horat. Serm. I. 5. 24. 

60. TafUus refertur ad corporis magnitudinem. Apul. Met. 
!• p* 13. Vid. quae annOtavjmus ad Rutil. Lup. p. 94« 
* 51. Proruunt se i. e. celeriter se proripiunt. Verbum 

-vero neutmm proruere conatruitur ^cum aecusativo» ut paulo 
ante erumpere^ , 

53» Limis scil. oculis. Limi oculi sunt transversi , indicea 
Vel invidia«. vel cupiditatis. Ovid. Amoi:. III. 1. 33. Umis sub^ 
risit ocellis. Apul. Mct. II. p. 27. ad me couversa limis et 
morsicantihus oculis ubi vid. Pricaeum. 

57^ Ostentare saepe dicitur ]^o . ottendere et eontra osteif 
dere pro ostentare. Daker. ad Flor. III. 5..p. 469« 

58. Occasionem amitterem i. e. praetermitterem. Cic. pro 
Caec. c. 5. amittere eiusmodi occasionem, Vid. Drakenborch. 
ad Liv. Vlli 34. 9. 

. 60. Frugi esse dicitur qui utilis est sibi rel aliis. Adelph. 
V* 9. 2, frugi homo es^ Perizonius ad Sanctii Min. IV* 4. 
p« 558« subintelligit idonetis vel natus* 



122 Q I C T A T A 

ACT. IV. SC. L 

tlt yiinimt gentium. Abundat gentium ut in nusquam 
gentium* Adclph. IV. 2. 1. 

^2. In convivium illam, Apud Graecoa tibicines et mere-. 
trices conviTiis adliiben solebant, non mulieres honestipres.. 
Vid. Npp. praefat. 

Ibid. Tendere e. instare, pertinaciter contendere. Liy. 
XXIII. 11. si jfropalam tenderent ^ ubi vid. Gronovius. 

13« Aurun\ i* e. aurea capitis ornamenta. 

14. Suhducere se est clam et furtim decedere. Infn IV* 
7. 25* cum eo clam te suhduxti mihi* Nep. Aleib» c^ 4. claa^ ' 
se a custodihm suhduxit^ , 

ACT, IV. SC. II. 

1« Inter vias h. e. in via, dum eo. Inter saepe denotat 
temporis durationem , p^r quam i^terim aliquid simul fit. Sie 
inter tumultumj ititer coenamf inter jfocula» Sueton. Dorait; 
c. 4. inter spectacula muneris* GronOT. Obss. IV* 20« et Duker, 
ad Flor. III, 21. p. 628. 

4, Puto i. e. considero , eogito. Flaut. Cas • III. 2. 25, 
cum eam mecum ration^m puto» Virg. Aen. VI* 332. multa 
putans f ubi vid. Servius, Adelph* V* 3. IP. rem ipsqm pm^ 
temus» 

6. Male me hahens i. e. ino^pstia^ affectus. Vid» not. ad 
Andr. II. 6. 5. 

7. Diverticulum est ubi iter de via flectitnr. P^vQrtieu^ 
lum est in via domicilium , ad quod de itinere devertendum . 
est. Divertit qui a vi^ regia discedens semitam ind« in di» 
versa tendentem incedit; devertit^ qui de via deflectens hospi* 
tium subit. Sic horum verborum differentiam constituit Dra- 
kenborch. ad Liv. XLIV. 42. 2. 

12. Extremr. linea amare est e longinquo amare, non adire 
amicam aut i.mo^ere. Donatus obsevvat Veteres dixisse longis 
lineis quid Jieri , quod fit e longinqiio. Valer. Max. I. 7. 8« 
Propiorihus tanien ^ ut ita dicam ^ lineis Aterii Ruji soninium 


«.' 


IN EUN. IV. 2. 123 

\efrto eventu admonitum est, Metaphora diict^ videtiir 9, lineis 
^- itadii , quibi|« ciu'sore« insiste.haot , ut ex aequo procurrerent. 
' Sed alii aliunde metaphoram repetunt« ViJ. Salmasius Exercit. 
-: JPiiQ. p. 648. ec Heinsius ad Ov^d. A>nor. HL 2. 19. 

ACT. IV. :SC. 3. 

1. Scelerosui. -piiin es.ty qaun, sceleratus. Nam Gellius IV* 

» 9«^ observat adiectiva in osus exeuutia excessum quendam de- 

^- ^iptare. Voce scelei;osus_ utitur etiam Lucret. I. WL ubi vid. 

Liambin. De aliis huiusJformae';adiectivis vid, Cortium ad 

SaUust. lug. c* 66. 

3. Ludijicatus est i. e. corrupi('y ^itiavit» pro quq, Hec. I. 
2. 74. ludihrio hahere, et apud Tac^t;. Ann^l. XV- 12, Uluders* 

: jaeinsius ad Sil. Ital. VIII. 472, 

4. Conscidit capillo pro illius capilluon conscidit. Rara et 
insolens co^structio. Gronov. Obss. IV. 13. cpmnArat illud 
{ustin. I. 10, .laceratm toto corpore^ 

5. Si detur mihi, Ita saepe loquuntur irati. A^elph* in. 
2. 13. nihil ^st quod malim^ quam totam fanUliam dari r^ihi 
phviam»- i 

6. In oculos involem i. e, Qt^pd vi irriiam. Infrj^ V. 2, 20« 
'vix me contined ^ quin involem in capillum, Ovid. Met.XIII* 

' 561. invalat et digitos in perjlda Juniina {j^onditf |ibi vid. 
Ileinsius. 

7. Ahsente nohis pro ahsente' me?^ Sic Veteres aliquando 
loquebantur ^ad sensum magis, quani ad verba att^ndentes. 
Catull. CVIII. 5. insperante nohis. Tibull. III. 6. 55. Perjidaf 
nec meritQ nohis inirjiica merer^ti , ubi yid, Brpuklmsius. 

^3. Utinam sic sint quii mihi male . volunt, Sic Veteres 

quae a se ren^ota vellent, hostibus imprepari solebf^^t* Heaut. 

V. 3. 13. istuQ nostris inimicis siet, Plaut. Asinar. V. 1. 13» uti* 
• nam male qui milu voluntj^ sic rideant, Lambin. ad Horat. 

Carm* III. 27. 21. B^ale velle alicui est aliquem odisse, hene 
■ velle faverfc. Heaut. V* '2. 6. Tihi hene ex animo volo» Bjur- 

xnaan. ad Petrou. c« 38. p, 165. 



124 DICTATA 

??. Mea tu eC mea solum sunt fomalae blandiesi 
^delph. II I. 1. 2. modo dolo,res^ mea tu^ occipiunt primabi 
Ovit). Met. XIV. 761« quorum mtmorf o mea^ lentos Pin 

jjrtvor^ Jastas, 

ACT. IV. SC. IV. 

). Etiam elegtnter inserrit obiurgationi. Plaut. Pm. JI. 
4. scelerafe etiam respicis» Petron. c. 21. etiam dormire^ u 
TiJ. Burmaimus. 

2. MaU concUiate i» e. care emtef magno pr^tio coa| 
ratc. Cio. ad Attic. II. 4. mihi -placet ea, cuae maie en 
s»rit, rediV^ ttbi vid. Graevius. Ovid. Amor. I. 10, 44. I 
ma^e eonducto gratia nulla thoro, Contra hene emere eit T 
prctio eroert. Cic. ad Attic. XII. 25. hene emitmr quod i 
ce^se ett, Drakenb. ad Sil. Ital. IV. 756» ConcUiare est enif 
Pl«iut. Epid. III. 4. 36. conciliavisti pulcre, Pteud» I, 2. 
ite i^navi male hahiti etlmale concUiati, Vid. Donfttus ad L 

4. Ouid huc reditio est^ quid vestis mutatio i. e* car 1) 
rediisti , cur vestem mutasti 7 Saepe verbalia cum verbo a 
poirintur pro ipsis verbit unde ducuntur, habentque cau 
verbi sui. Adelph. IJI. 5. '67. hi mihi ne corrumpemiur e§B 
est. Plaut. Trucul. II. 7. 62. (fuid tihi hanc est notio> Po 
rat Terentius etiam scribete quid vestem mutatio est, Voui 
de Aiial. III. 9. p. 287. 

6. lam ornahat fugam i. e. parabat et instruebat se 
fugAni. Sic Plaut. Epid. V. 1. 9. adornarelviaticum ad fug^ 
Cic. pro Quint. c. 30. grnare convivium.. Vid. Cortium 
Salliist. lug. c. 90. 

10. Ocuhs suis vidit. Saepe Latini dicunt ocnlii vide 
a*tr''hns atulirey sed hoc semper £t cmphasi» causa , quae i 
niiUa esty vitiosum hoc loquendi genus essa docet Quinci 
1n<t, VIII. 3. (^uisquam dicitur pro quaequam^ de quo 
chnismo siipra diximiis. 

14. Ne tjuidem, Editiones quaedam vitiose habent i 
qvilemf ut apud alios etiam perperam scribitur ; sed sem] 


iw EUN. IV. 4. , ^25 

l^egeadum esse ne ^uidem iiitei^posita voc«y docent Bentleius 
ad h. i. et Dtiker. ad Flor. II. 5. p. 261. 

16. Kfgj^ veste i. e. varii coloiis. Oyid. Epist^ XV. 3T* 
St varii^Kae iunguntur saepe columhae, Eugraphias ad h. I. 
dacit eunucLos veste usos esse versicolore, sed is sine tckie 
loquitur. 

21. Vetns i. e. seuex. Ilorat* Epod. VIII. C» rugis V9tus 
^-^ifrontem senectus exaret. Broukhus. ad Tibull. I. 9. 50, '£u* 
^ iiuchi veiro cito seneseebant. Petron. c. 2S, jnolles y veieres 

Deliaoi manu recisi , ubi vid. .Interpretes. 
_ Ibid. Vietus i, e. languens , curvus pcr senectutem ; pro*> 

pn« vietms est £exilis a viere^ vincirey ligare^ ,unde eiiam 
^ vietores et vimen dicuntur. Vid. Donatus ad h. 1< 

Ibid. Veternosus i. e. senio tardus et ignavus. Veternus 

-i^proprie est immodica dormieudi cupiditas, unde sranslate di- 

jcitur pro torpore animi et ignavia. Servius ad VirgiJ. Georg. 

* !• 124* o^ Sed veternosus eiiam atcipi potest pro hydropico. 

•'Vid. Donatus ad h, 1. et Bentleius ad Ilorat. Epist. I. 2. 34. 

1. 22. Colore mustelino i. e. sublivido, qualein habent mu- 

^ fltelae. Vid, Donatus ad /h. 1. At Bentieius erudite legit colore 

stellionino i. e. instar stellionis. Rationes apud ipsum videte. 

23. Ouid egerim, Nihjl verius leciione, quam Beatleius 

ravocavit , quid emerim, Quid eleganter dicitur de homine. 

27. Expedi i. e. dic , expone. lu&a V* 5. 20« istuCf quic' 

~^ quid est > jrrimum expedi, Sallust. lug. c. 5. priusquam huius^ 

ipemodi rei initium expedio, lustin. XLIII. 1* Partkicis^ Oriai' 

^■' ialibus<iue ac totius propemodum orbis rehus expeditisy ubi vid» 

. Graevius» 

40. Vestem detraxit h. e» exuit* Sueton. Caes. c» 84. ve^ 
stem detractim sihi iniecere Jlamma(\ Heaut. I. .1. IZ^ socctfs 
detrahmtt. 

45. Exsculpere i. e. vi et minis . extorquere. Plaut. CI- 
Stel. II. 2. 6. in quaestione vix exsculpsi at diceret, ^ 

46. Sine mah i. e. sine verbenbus, ut^ad Audriam expJi- 
cuiiaus. 


. j 



126 DICtATA 

49. puofnodo hinc abeam i, e. i^uoinodo me hinc expedia 
Hdaut. IV. 1. 5. si licet me latere tecto ahsceiere» £|u^iii. V 

9. 58. -pulcre iiscedo^ 

6lk T^echna vox graeca» fallaciam bt dolum 
Tam est tarh ceirto. Plaut. Aitlul. III. 6. 12. Tam hoc sc^m 
habere quam egomet, Burmaun. ad Petron. c. 754 p. 376. 

54. Utrum taceamne an -praedicem, Utrum «et ne elegBBttl 
per pleohasmUm iunguntuir. Adelph. III. 3. 28« vfrnfii O^ 
dione id sihi hahet an laudi putat Jore, Cic. de N. D. IL Si 
utrum ea Jortuitane sint an eo stdtu^ ubi Vid. Davisiur. 

56. Te turha evolves h. e. te expedies , te libejrabis riu 
Phofih. V. 4* 5. igo nullo possutn remedio me evolvere tx to 
turhis* 

58. Inceperat ponitur pro incfaoata erai. Cic. Vem 1\ 

10. cum rosam videret ^ tuhc incipere ver ^rbitraiHttur, Dntff 
ad Liv. VIII. 38. 

59. Sciho atitijue pfo ^ciam) ut aliis locis. ' 

A C T. iV. S C. V; 

3. Neque pes neque mens suum ojftciufh Jacit i. e» ne^at 
incedere possiim , neque cogiitare , ut Jccet. Terentium ini- 
tatur Ovid. Art. Am. I. 590. Ojjicium praest-ent rnenSque ff 
desque suunu Schulting. ad Senec. Controv. I. p. 121. 

5. Dudum i. e. paulo ante. Nam saepe dudutn dieiur 
de tempore hon longo. Broukhus. ad TJbuiJ. III; 6. 63. 

6. Verhum hercte hoc verum est, Bentleius e m&s; bUit 
eidldit erit pl'0 est, Nam Veteres verbo erit cum praesendi 
tam prieterita confirihate soleht. lieaiit. V. 3. 12. cei^ pc 
erit. Phorm. V. 3. 18^ sic hrit\ Vid. Intei^precvs ad h. L el 
Gifan. Obss. L. L* p. 171. 

Ibid. Sine Cerere W hihero Jriget Venus, Sic Horatitt3 Caimb 
Itl. 18. 6. craieram vocat Vehleris sodalcm, Apiileiiik Met. B* 
p. 115. Liberum Veheris hortatorem et armSgerum^ ubi vi^ 
Pricaeum. 


iN EUN. IV. 5. i!it 

8. jietatem i. "W. diuv lodj^o tm^ore. Heaut. IV. 5. 98. 
«e iutaretn cemes velle id ddsimularier. IDuket.iid Fh))r. III» 13. 
p. 556. Intelligitur ^epositio per. 

ACt. tV. SC. VI. 

1. jf me eripiat, Frequentius est mihi 'eripiat; fed alii 
,. ^noque praepositionem huic verbo ad^unt » ut Lfv-. XU. 14. 
iuiir colomam ex hosttbus eriperCp iibi vid. Dukerus. 

i. Digito attigerit uno h. e. si illam leviter attigerit. Cic« 
Toie. Disp. V. 19. Latlius si digito <juem attigisset ^ poenas 
^iisibt. Pricaeus ad Apul. Met. IX. p. 188. 
' 3* Magnijica verhu i. e. pleha iactshtiae. TibulK IL 6. 
il» Magna loquor^ ted nuignijice mihi rfiAgna tocuto Excutiunt 
fimae fortid verhafores^ ubi vid. Broukhusius. 

4. Verhd si ad rem conferentur i. e. si quae iaciat tfrksdqui 
▼olueiitv 

. 7. ^ui? quasi istuc. Rect^ Bentleiiis legit e lioris suis 
fii tfuaeso istmc. 

lO. Jd q^od res est i. le. verum. Infra V. 5. d. quod res 
W, 

12. Hahere gratiam est memoreni $6 officiorum praestaret 
refirre gratiam rebus ipsis bene£cia pehsare. Vid> Cortius ad 
Mtt$t. Iiig> c. 110. ' 

15.. MoTuimenta plerique IfnterpretiDS explicant creputidi^ 
▼d alia signa, cum quibus infantes expohi solebant, ut me* 
liotb tempore agnoscerentury quae Graeci vocaut yvittfiiaftarak 
Vid. Lindenbrog. ad h. 1. et quos laudat Cl. Albertus ad He- 
' sychium sub h. vi Eiiimvero haec puella non est exposiU, sed 
a praedonibus rapta et mox V^sndita. Sunt igitur monuihentd 
vel quae infra v. 29. sigt^ Vocat^ Vestes, ornamenu vel 
- aliud quodlibet , quod puella tutn » cuhi raperetui: , secUth h^* 
bebat. Huc i:eferendum sUprjt UI. 3; 16* tcquis tuni ea una; 
quid habuissety cum perit. 

16. Riscus' est cistula viminea pellibus contexta« Vid. 
Polluc^ X. 31. ct Cuiacii Obss. \UU 1. 


128 D I C T A T A 

26w Tratucurro i. e. coleritw curro» Hac. ill. 4^ 17t ii 
arcem transcmrso opus est. 

31v Animo fraetemti i. e. intrepido^ aihil tiirbato. Phoni. 
V- T. 64« aninio virili -praeteniii^me mi sis y ■para. Cic. ile 0£ 
I. 25. praeseniis animi mii consilio. Contr<riiiin e»C noii afU 
se esse, Andr. II. 4. 5. 

Ibid. Anolle patlimnu Sic enim expeditias currete pott- 
rat. PUut. C«pt. IV. 1. 12. coniiciam in coHmJn pallimm^ pri* 
mo ex me hanc rem ul andiat, Pkorin. V. 6. 4» Sed ego mmb 
mihi ceuOf ^mi non kumermm hunc onero patlio» 

\ ACT. IV. SC. VII. 

1. \3t accipiam. IntelJigendiun ^ an putimr v^ simild qoit 
Eadem ellipsis in intcvrogatione. Andr. I. 5. 28.. eine egott 
advorser. Ibid. III. 5. 12. tibi ego mt credanL Perizoiii li 
Sanctii Min. I. 13. p. 95. ' 

2. Sequiminii Donatus ad h. I. erudite annotat, huuMiBod 
militiam per turouitum repente susceptam vocari evocatiotsas% 
ubi dux ita lilloquebatur cives, ^bi rem publicam salvam vd^ 
tis me sequimini. Qui sic ad arma vocati eiMiit, propiio vcrbo 
dicebantur evocati, Cic. ad Div» III, h/praefcctms evocat^ 
rum. Graevius ad FJor. III. 17. p. 574. 

4. Muicare poprie est mollire, dissoivere, liinc Terlw 
rare » pulsare et quovis modo male accipere. Adelph» I. Sl 
10. omnem /amiliam mulcavit usque ad mortem^ ubi vid. Dons- 
tus. Phaedt. I. 3. 9. Mule mulcatus Graculns. Tactt. Aniuli 
I. 32. prostratos verberibus mulcartt , ubi vid. Lipsius. Hoc 
verbum saepe confunditur cum mulctare i. e. poenam peca^ 
niariam iroponeret ut Critici saepe monuernnt. Gronovk ti 
Liv. XXVIII. 30. 12. Duken ad Liv. VIH. 24, 15. et Inter. 
preies ad Sueton. Caes. c. 17. . 

Ibid. P'ectis est instmmentum portis eF&ingendis aptanh 
P^ecti in abJrt. dicitik pro vecte, Bentlei. ad Horat. Serm. !• 
5. 72. et DraJLenborch. ad Sil. Ital. VXI* 368. 


tN teUN. IV. 7. Vi9 

6, Manipulus in militia Rbmana ett c«i'rii9 t^itrtierill mili- 
im ex diiabus centiiriif colistans. Fcfr^i siint servi « qiiorititt 
liaciUs saepe. tidHLVdr% -V^<>^' ^ct' ^'^* ^^' <-*< >bi d«rviit>« 
' 7. Peniculus tst spongia oblonga fangiiini fiilettdo | i caii* 
)« ]sin<iilitaiiine sic dicU. Vetere» caudam penem vocabjiitti 
iiod nomen iii ^db^coeikif iiaesit. A jreftft duplex %il vimtfiil' 
vom pdnfculms dt jreaictllus. Vtik Fcftns in h# Y« •! Llfl' 
^i>fD£h h. I. 

10. Servat dapd h, e, eustodil; ea, €^n»4i $nmi doflil# £#« 
Mto «tWganti brevicate Piaiit« Aalal. L 2« 5« redi tmfic imm in» 
no tttque iatus srri tu QtxsmofW» Lect* Pl J<fll« f, ttl^ 

11. Vritiapiu m acae fiMBjaa Mist pfunj •ifftMf ftmd t0f* 
Ibeiy froBS aeici, «gia* Maae Si ^nsme m e%€^fii^ (fmi ff^mi 
wt pdocipij MXy tmau cst, paxy^jf<»»e» lulwi. ^mmihf^ 

3bik ly. le. 




c ■■&> oe.v\Hui:'^!iC .sncHWMf imms ifsme msmsc inlf 9' ' 


^ cAflb ioBuiaMDB: aHBKTtnsxn.^ ftiacM: itti'^««^ «^i^^ IKMMMi 

itt^piiOviik Jtec 4Eaiv rr: m 

Cl Ar fm diB^, frammm fm% pmgstffiMr <fr iiwy»> f^'^ 

& Jra «c jsnstvm \mn^pmstmr ^ gjUm%tummssm ^ m f\i* 
9 «&«. «^msMCOBB^ -r- i ^J ii »' ;MFraT «s^sitKm ^tkp s mi ^'t4% 
fmmsm flr r«iMiMr ^ «IS^ ^ ificfc ^ SnyiWfM atf^ ^Hfjpm^ 

itfa im M^^em- ti. ^ m# 'Mi ^Uif ^rt^ > 'f^ 

i* HWi ^«4aBfMi^ f Tst% 'jt^ ^mmw' w%^9^99fm^^^r v.^^ 




130 ' DICTATA 

28. jiutem in respohsioue , quae lit iiiterrogando , habet 
vini iiiiligiiaadi. Acleiph. II. 1. Sl. bgone dehacchatlli suri 
autenu 

51. Faciani ut nuius loti dipiqiie meique semper memineris> 
Sic minantes loqiiuntur. Liv. XXXI. 18. mihi in •animo ett 
facere^ ut regnuih JVTdceilonum sentatisj ubi vi<?. GronOvius. 

«^6. Os duruni dicitur pru Jiomiue inipudeiiii. Cjca j^ro 
Qnint^ Ci 24. mihi videri ore uurissimo esse ^ pi^b €|U0 Suetoo.^ , 
Nerl c. 2i os ferreum dixit ^ ubi vid. Ihterpretes. Et os io^ 
lum fto impudetiiia dicitur. Cie. ad Div. V. 10« si u4ppii ot 
habererti f ikhi vid. Manutius. Ct u ra tftollii ftontis dicuotur^ 
qui . sunt reVbrentes ^ uL Donattis annotar; 

59. Furti se aUigat i; e. plagii ^e . reum fapir; Plabt. iit 
Poen* III* 4* 27. hortio furti siise adstringet, Supplcudunl,,eit 
crimine Vel Stelere^ ut sacspe apud CiCeronem alligari et ohU» 
gari sceleret Vid. Eriiest. Clavi Cic. h. v; 

40. Quaere (fui r&spcndeati Elegan^ foririulaj qiia iHunttiC 
qui. aiium vix dignum iudicant , ciii respon^eatur. SimiJif 
iiia apud Ovid. Amor. IIL 11; 28. tjuaer^ alium ^ pro nt^ foi 
queat istd patit Burmaun. ad^Pehotu c^ 79; p; 3^« 

41. Quin rideamus, llecte Benlieins edidit quin i-editAaS^^ 
Nam quin ubi tentedtiam inchoat ^ lemper Ciim indicativd 
iungieufi 

46. Animus tst in pdtinis i. e; nihit nisi ct>enam cogitO; 
Vid. Victorii V, L. VIL 12. et CJ. Toupii Emeudai; in Suid. 

11. p. 251. 

ACt; V. SC. U 

% - — 

V 

1« Perplexe loqui i. e; dubie et obsciire. Lir; XXXIIL 
34. nihil iam perplexe^ ut ante, sed aptfrte pronunliatum. Mo]C 
V, 3. cotitrarinm est aperte dicere. Burmann. ad Petrou. c. 
134. p. 640. et Ch Valckenaer. ad Eurip. Phoen. v. 497. 

15. piiidf faeerem. Formula extusandi , qua culpam a 
nobii remoTem^s. Virgil. Ecl. I. 41. et Vll. 14. 


m ELN. V. 1 ^ 131 

ACT. V. SC. ih 

' 2. Deditd opetd r. e. stitdid v ^^ iiu^itslrir. Jf^Uut. Poert-. 
tll. 1. 5. dedita opera Amicos fugitai^r, Liv; Ih 51-. Jeditd 
fpera paisim ad Ulecehrds propUlsa pecOra\ Vid.' ,Gtbnov. Le^ct. 
*Jauf4 p. IS&^ 

4-. A^ofuj AcUv* (licituV, qui tne horat. Liv. II^. 44. ildi 
6.1 gratid eorum , turbam indignitas rei 'vTrgiru cortcUiat* Vid» 
idaiiutiaft ad Cic. Kpist. aB. liiV. V; l2. 

5. £«"0 rne ih pede'i ^cil; cdniiciu i; e. )^iian\ celetHtti)» ilU* 
«gjo. Phorhii h 4. 13. hinc me cohiicbreilh ptotinus in jrtfdstk 
'utesf eliam suppJeri do» PlaUt. Capt. I. 2« 12. itienft i>U ^tfM 
jse in pedest 

6. Angiportufii i. ^. viahi ^na^ustam* Viid; Feittts h* r. 
Hcitiir dngiportus rhascul. geh. ec dngiportuih ineutr. gien; 
^OJisins dd Ahali I. p. 17!^. 

9; Haereo i. e. itiipeditus sum> qtiid Agaxh tl^cid. Cic; 
hilipp. II. 29. haerehat nehuloi <f'ud se verterjt ^ hon hdbebcU» 
horm; V; 7. TO. Hiii mihi ytoipivio , hderto» 

10; (^uid faciet mihu Hac forniula utuntdr-, qui ptticnU^ 
it rhinas alioruni spernuiic* Pkut; l^ers« II; ^» 16. ^iidfaciifi 
ihi^ verherihus taedi iuSserit^ contpedei impdnl* 

12. Sdtin td tihi placet. Sic expo^trtlamus ciinl iit^ lqii)»t 

niahifdsto peceato ita, ut ue ipsi quidt&hi factuxki defWti* 

n*e aiideaht, diepirehendimus* Adefph; IVi 7. 19. t^f^M 

^acet tihi faictAm, Plaut. Amphilr. I; 3. 16. hoccin» ptdc^tt 

id; Cic; ad Attic; VL 6, et ibi Mdnutiu^; 

15; X*.^ impurie kahiturum. Ih ^nibu^djtrilS librit legitu^ ti 

ipUne tthtturuin , sed itecie dicitur impuri^ hahere^ lufra V. 

15; siqui^r» istkc impurie hahueris^k Lilctaiit; de tilOrt; pelr- 

biit^ c; !^. net tamen hAhtut ifnpune. Vid. Rivium id b* 1. et 

;huliing. ad Senec; Cdiitrbv. Ilik p; '260. 

Ibid. Vnath httn<^noiciaM mlttei McIioreS l»ditidil«ii feclie 
bent unum hanv noxiam aiiiitte, Amittere est . rethitterei 
aiit. Pofcn. .L % 191; tihi haAt aniittam HoxiAm Kikliinv . 1^^* 
itium imitatur Petrohiui c^ 49. solit Jierif rogi 



134 


D r C T A T A 


De diicrimine ititev noxam et noxiarti saepe multiiinque clis' 
putaitmt viii efuditi* Vid. Dukei*. de Lau Veti ICtorum p< 
10. i^^ Noxia^ vere adiectivum subintellecto Cnlpa vei rest 
semper significat culpam , iniuriam , peccatum , noxd culpad 
poenii I unde noxae daj'ey et hinc jquodvis detrimentum ac da- 
muum. Sic discrimen constituit Oudeiidorp« ad Sueton* Cais< 

22« Debete dlicui uUquid vel dehere dlicui poenas dicitof 
qui 4ilteri. iniuriam' fecit, quoxiiam qui alteri iniuriam fiicit| 
qaati cdntractu se obiigat et eo nomine eius fit debiton Yit* 
oil. Aen. Xh it. nil iam coeUstihus ullis dehentenu BurAiDik 
ad Ovid. Meti V^* ^^8. Hitic etiam qui iniuria affectus eit, 
tanquaro creditor poenas exigere dicituu Heiniiui iti Syllog« 
Episti IV. p^ 722. 

26. Si ego dignd i. e« si ego hoc merebar pati, attamed 
'tu^ non debebas facere , non conveniebat personde tuile. tti 
h. 1. interpretatur Crronovius Obss. III. 8. egregie liisputaiis 
d« vi vocuiti dignus et indignuSi Hec. III. 5. 27. quando sese 
0Sse iijdignam devutat niatri meae cui Concedat h* e* quSndo 
ijDfeiiuf tua petsoba e$$t , non couveuii'e sibi putat » ut coivce" 
dat matrJ4 Facere cotitUnielidm M, Antonius passive .dicit pvo 
fbm^ pati CoiitUmeHamy ut dicitur facere damnurtif iacturMn" 
Sed hoo tanqUam A linguae ratione abkorrens exagiutur a Cice* 
rone Philipp^ III. 9. Vid^ Gronov. 1. c. 

29. Conturbasti fnihi rationes i. e, disttitbairti » irrita fecisd 
contiUa itlea« Conturbate rationes proprie est Accepta expeiisU 
paria £ic^re non poise. Cic» ad Quint. Fratr. II. 12. nihil esti 
quod jfosthac drcat nostrae Jiducid conturharet. Vid. Manutiu^ 
ad Cic; Epist. ad Attic. IV. 17. 

36. Conjlata est i« e. coittracta» otta estj Mtftaphora ducti 
a futoribus metalloruro, quae yiarl et con/Iari dicuntur. Hoi 
verbum, tametti in uttamque partem dicitur, maxiUie tanieii 
in detetioremy ut hellum^ invidiam^ susjticionem^ accusationen 
conJlarCi 'Cort..ad SaJIutt. .Catii. c. 14« 

50. Si pater tcil. patiatur. 


I N, E i; N. V. 3. ' 133 

58, Nam quid, Sic dicebant Veteres pro quidnam, Phorm. 
r. 4. 22. tiam quod pro quodnam. Viig* Georg. 1V« 445. fiani 
]ms te iuvenum. conjidentissime ^ nostras iussit adire domuSf 
abi vid. Sei-vium. . ' 

60. Dabit pugnam aJiquam h. e. magnum •( aud«x facd- 
1US faciet. Adeiph. V. 3. 57. pugnaveris i. t» magnam et 
s^morabilem lem facies, 

69» Virgo verd; m?nte supplendum est: eius tc nihil 
iudet^t. 

ACT. V. SC. III. 

3. 1^0 V9 vero ocius i. e. celeritec parge. Sic Th«ocrit. 
rdyll. XV. 29. mveZ ^). Andr. IV. 5. 16. Vid. Lind^nbrop 
id h. 1. Particula vero tinguldrem vim habet. Cie. de Divin. 
II» 8. ^uod enim is y qui divinat , praedicit , id vero futurum 
^t, Liv. XLV. 19. universos omnia et huic tribmere et Uli vero 
vgarey ubi vid. Drakenborch. 

6. Ac iniendit orationem, quasi dicas etiamy vel^ tt qmi^ 
hn» Andr. II. 1. 57. ego t^ero ae luhens. Supra III. 5. 43. 
1^0 vero illud Jeci ac lubens, H^emoriter est sine mooitaxt* 
{iinilis locus est Sueton. Ner. c. 10. omnes ordines suhirtde ob 
ngtnoriter salutavit, ubi vid. Oudendorp* 

9. Incedere dicitur qili gravitatem et securitatem prae te 
'neas ambulat. Propert. II. 2. 6. incedit vel love digm^ soror^ 
ibi vid. Broukhusius. « . 

10. Si Dis placett Est formnla indignantium et contem- 
leatiumy in qua est ironia. Nam semper de re mala» quae 
^iis piacere non potest» dicitur. Adelph. III, .4. 30« 

ACT. V. SC. IV. 

, 3. Capiet Parmeno pro capiam egb. Nam nomina propria 
aspe ponuntur pro pronominibus» quando quis de 8e loquitur* 
'iiorm. V. S. 38. Phormionem qui volet lacessitp h. e. me. 
lec. V. 4. 38. an temere quidquam Parmenoriem praetereat i* 
• me. Magnam autem vim habet nomen sic positum. 


m 


D l G r A T A 


^y^ A^inOKein i- c/. rein qnam aroabai. Ovid* M^t* ^* ^ 
Prhtus amor V^iioehi Dap.hntr, Drakcab, ad Sil. Ita). XV. ^l 

6. £am abiiii(lat. Saepe eiiiro Yeiertis po»t yerba qmedai 
interiecta tx, Uic et ftimilia poiiuut, quae abesae posauot. Iifa 
T* 2ok lirgineNi istain , ThaiJi quae hodie dono dafa esty im\ 
eain hinc e^se civeuu AdeJpli* IIK 3. 4. ic illunk pKkest^ fi 
^/xc»i rei est f etiain eum ad nejjuitiam adducere» Vid* Iuteipa* 
tet aci Liv. X^V, 21, 1, 

Ibicl. Confeci h. e. eifeci ut ea potiretui\^Q. C^C» flf F«tf 
■ •■ (Ons^lat. c. 5; 

S. Palniarium i. e. praecipuum et gloria di^ntim. £ad# 
metapliorn palma pro. yicto^iii ^^t Heaut* iV. 5. 31^ et flicab 
priJ. V. IT. . 

13. Contpo(iere est quidl^bet suQ loco et oc()iiie poatn 
Quoniam vtro ex ordine deceme concili.iiur arnatiis, ^'"f*' 
^ere ft^epe eci^m dicitur pro oraare. Ovid. Amor. If^ IT. H 
nec nisi compoiilc^ni se prius illa videt, ^urmaQn. a4 Qvl^ fife> 

IV. 513, 

1-^. Liguriun/t i. e. cum ^legantia et fastidio cibos itiavM 
d<»guttant. Vid. Douatus s^d h, l^ et Victorii V. L^ IX, I8l. 
Ei mox V. 17. opponitur vorarcm 

15* llluvies. a non layan^o^ dicituv et contraria' est mnB£- 
dei* Deteriores libii liabent ingluviem i. e. voracitaten^. |Vi<l 
In^erpretes ad li. ). 

17. £x ritre kesterna panem qfr.um i. e. madidldrii facnm 
iiire besterno, Sic propositione ex saep^ utuutur medicit Ccl- 
■ns III. 19. intrit^m ex vino^ Vid. T. Fabrum ad h, l^ et Sal- 
mas. Exercit^ Plin. p. 505. jfter panis est cpctus ex EiriiUi 
unde fuvf^res iion sunt secreti, cui opponitur candidui panis. 
D.onatus. ad \\, I. 

13. Salus, est adgjfiscentulis. Bentleius emeqd^e ^aluti at 
adohscentulis, Sueton. Aug. c. II. sqluti fuit , <iuo4 tgHi desk' 
derabatur repenJe comparuit in^alumis» , 

19. Pro istis factis i. e. ita ut mererit pvo tuis factis, Ileo 
II. 1. 12» an auidijuatt^ pro istis factis dignuri\ te dici po^ 


I N E N, V. 4. 


m 


< • 


I Sallust. Catil.^c. 51. si 4^gna poenm pro foftis eqrum rejferitnr^ 
^ ubi vid. Coitium. 

4 

t' 25. Jtaqueut ne mdei-'nu Recte Periyon. ad Sanctii Min. 

i. ly. 11. p. 725. coniungit omnia, et line inteiTog^tione vevba 
r "exempla indigna^ quae dicunt in eum futura vefert ad viderem, 
i ft iic edidit Beiitleius. 

24, Facere vel edere exempla in aliquem significat giave 
supplicium de aliquo suroere , ut eius poen^ aliis exemplum 
sit. Caes. B. G. 1, 31. in eos omnia exempla crutiatusque edere. 
Infra V» 6. 21. uterque in te exempla edent, Vid, Donat. ad 
Ji. 1. et Phorm. 17. 4. li iiem Drakenb. adLiv. XXIX. 2T. 4. 
32« l^iolentus esc 9udax ad quodliber facienduin, ad omnia 
vi «t impetu facienda » non ratione. Suetbn. Caes. c. 29. Cm- 
rionem , violentissimum trihunorum^ 

«55. Jd quod moechis solet^ De variis moechorum poenit 
vid. Maretus et I^iiidenbrog. ad h. I. 

40. Edico p}us est quani digo* Hoc enim verbo*utuntuv 
poenas niinantpSi iiisi d^ctis siiis obediatur, 

. 48.. Narra rem omnem ut factum sit. NotandulH est femini- 
nam rem post se habere divcrsum genus* Sic Heauf» V« !• 5 
in me quodvis harum ferum vonvenit^ quae sunt dicta inscuUnm» 
PulLer^ ad Xiv* !• 3. !?, 


ACT. V. SC. V. 


2t Odium est fastidium » taediuro | ut supra* Percipere est 
penrtus caperei occupare. Lucret. III, 80. vitae percipit Xm- 
manos odium^ ubi vid. Lambiu. Liv. XXU. 51. Hanmhali 
nimis laeta res est visa maiorque^ quam ut eam statim capere 
animo posset» Vid. loterpretes ad Lir« XXX. 3. 4. et Gionov. 
Lecr. Plaut. p. 23., 

5. Praestolari proprie est praesto. etse alicuiut extpectandi 
causa. Festus h. v« Veteres huic vevbo etiani dativum iun- 
^unt y ut Cic. ad Attic* II. 15. ut in Formiano tibi praestoler, 
ubi vid. Victorius. 



■*r 


436^ 


1> I C T A T A 


6^ Sahmm. t^ advenisse gxiudca». Formula tftlute^di eoi^ 
qivi pmgi^e «(Ive^iunt. Cic. ad Att. V. 21« 

7* Litpgua hawt riietu^ Saepe timory 4o1of,i aliaefie 
ynimi aff«ctioi\et sermonem ilmpediimt. Virg. Aen. 11. 774i 
rox /^ucibus haesit. Ovid. Amov.^ I^ Ti 20« ptf^i;t<|iOL l^gutk n- 
Henta nwtu^ 

25. TanJtuiii est, Hac formula signiiicanxus , 9il1.il alai) 
restare, ouod dicamus. Plaut. Cas. pfol« v. 87« tan/tum «tfi 
vajtfte» liec. Y, 3. 15. tantumne est? J^. fonriim. 

30. C^Miia»^ quamohr^m, i^o^ fere dicuftt ^«icu<|m oi|t mmii 
fed Vet<;res dicebuiiii causam quam oh rem, yel cur» Sic ^Kiap 
dicebf^iit ^juiit est qu.am oh rem , qui^ ^st cur^ fxi^ etfl awavCi 
Vid^ y.adr. Cardiu.. dc, Serm.. Li^t. p» 332^ 


ACT. V. SC. \h 

3. «^o/o^. ajBti(]^ue pro soli » ut aherafi^ aulfa^^ istae aKl^ 1» 
cis apud Tcrentium et Plauturo. Vid; Bemleius ad h». K 

KX lUsertum, vivi docti ^a^flicwit iugenioaufv^ , «cmmi, 
fed liaec n.otio nou a^tis certis exemplis confirnxa(tu« 

t%^ An jhQcnitehat Jldgitii i. e. an non satia tibi v-idebatur, la 
non conteutus eras , c^uod te impulsorci adolescens ^ngiyjum fe- 
cerat.. Heaut.. J. %. 20. at nie quantum hiq operis fiat^ poevt- 
tet* Cic^ ad Attic P. 2Q. in senatu quanti Jiam njunime M 
■poenitet^ Idem de Off. I. 1. quoad te quanturn, prqfiHas. j^ob 
-poenitehit^ Vid^ Krnestt Clav. Cic-. v. pQenitet, 

13. Indicares i.. e. d^ferrcs apifd patrem^ proderea pa(rl 
Heaut. IU« 3« 23. hic prius se indicarit quaifi ego argentum 
^fecevo» Vid, Qudi^m *d Pliaedr. Pl-ol. 3; 

14. Ouid illi credif , animi Juisse i. e.. <}iionxoda affectim 
«nimo fuisse credis. Anim,us saepe diciuiv de affectionibm 
(Lnimi , [^ie^u ^ pidore, dolore- Adclph. IV* &• 31. quid ilU 
tandem creditisfore animi misero*\ Ovld, J^pist. VII. 66, quii 
^ihi mentis erit. Idem Epi&;. XI, S^. quid ifvhi tunq amm 
credas , gemtaney /uisse^ 


1°* ReJdam tciU vicm i« e« p«r pari r^feranit Burmaniu 
id Petron. c. 58. p. 290. 

19> In diem est h, e« in aliqiiod tempus diffemur; lind* 

frdesens et in dUm opponitntur PJiorm» V. 2. 16. ftraesens 

(luod fuerai matum in* diemabiit^ Nep« Attic c, 9. €um illa 

fundum endsset in diem i, e. ut post aliquod tempui solverety 

^ic JCti dicunt vromissa pecunia ad diem^ addiftio in dionh h* 

^atum in diem, 

20. Pendahis h. e. poena afHcieris. Nam vetevet lervos • 
mbe luspensos verberabant. ^horm. I. 4, 43, ego phctar pen» 
dens, Plaut. Ann. III. 3. 26. qui pendet , multo est mUenor, 

Ibid, Nohilis est qui noscitui', nohilitare uotum faeere. 
Itaque haec vevba in utramque partem dicuntur» Cic. de Qff. 
n. 7. cuius est praeter ceteros nohilitata crudelitas, Vid. Intfr* 

4 

pretes ad Liv. XXXIX, 4, 8. 

22. Honor saepe est praemium vel muniis pro officio, Ci^ 
^d Div. XVI* 9. Curio misif ut medicq honos haheretur^ ubi 
vid. Manucitts. Caes. B. C« Ili 21.. privatim de puhlice qu\» 
lusdam civitatihus hahitis honorihuSf disoedit^ DrakeiiborcIi« ad 
liv. II, 12, l^. Sic honorare esc pvaemio afficere. Sueton* 
4og. f« 45. pro merito certantium quemque honoravit» 

23« ^uasi ^orex» Do hoc proverbio vid, Don^tiis «4 bt.h 


A C T. V. S C« VII, 

9, Ontphalae, De hac fabula vid. quos laad^t Broukhu- 
sius ad Propevt. III. 9. 20, 

^. Commitigari est co^tundere , ut moilc Qac | quo seiisii 
mitis sum Justibus dixit Piaut. IVIil. Vt 1« 31. Haec autem 
Terentius sumsit a Turpilio apud Non. Marc^l, p.343, miiera 
mihi xnigitahat sandalio caput, Viciorii V« L, XIV. 15, 

Ibid. Sandalium est soccus vel calceus muliebris^ quo 
etiam puerorum ^ naies caedere ^olebant, Vid« Q|sat|boi|4 a4 
Pcrs. Sdt. V. 169, 


133 


p IC t AT4 


ACT, V. SC. VIJL 

I 

8» /fi iranquillo i. e. iranq^illum , tutuni , ut niliil i 
tueadum sii a nv^li. fiqprf^ sjxniJes Ipcutiones Vidimus: rtsit\ 
tn vudo f in portu navigOm In tranquillo » subdiit^]|igi(u|: m 
Phormt IV. 4, 9. aui te ad scopulutii e tranquillo int^rat» Yii 
Iiiterpreies ad Liv, IIL 14, 6. et XXVni, 21, 11, 

9f In clifnielam et Jidem i, e. pos patroDOe cepit, siveitfl 
Altici dicebant, n^fOOTatas , qiios omues' pereaOJii Atlie&is W 
bebant. Fidcs et 'clieiiXela sacpe tauqiiam synonynia coiiii» 
guntur. Cic. pvo l|osct Am. <:. 53. Vid, puker» pd f lor. )Il 
^i-Pr42S, 

10. fratiis Thais (ota est i. e. soli fratri dedita «st. IiV'1 

XXXV* 53* multitudo udntiochi tota erat» Drakenborch.adli^ 
■ ' 1 

XXVt 16. 19. .Sic etiam dicitur esse alicuius. ' £.iv. Vl. ^ 

plebs cum iam ur^it^s hominis ^sset. Vjd, Inter^iretes a4 ^ini 

III, 38, 11, 

}8. Festivitalem %. e. comit.item. Adelph, V. 9. 29. ^\ 
te istifacihrh et festivum putant i. e. suaveni, co^em* B(aiff| 
• tius ad Cic, Epist, ad Div. VI. 4. 

20, Praesto adest pro praesto est. lustin. I. 6. iubetcn(niii\ 
praesto securifms adesse ^ ubi errat Vo|'stius rectius puttfi 
praesto esse quam praestp adesse. Cic. ad Div. IV* 8, -ataJ 
omnia^ quae tui velint ^ adsim praestOf ubi vid. Manatitf,l 
Curt. VII. 1. ^dicit ut omnes in vestiltulo regiae prftesto odforeA 

2!J. Fautrix tegit casum verbi favere y a quo derivatoii 
Hec. prol. II. 40* ut vestra augtoritas meae fiugtoritati fa^ttviil 
sit, Vid. Beiitleius ad h. 1, 

/^ 25. Ut haerearn in parte aliqtia i, e. nt saltexn Qltimi 
locum i^ amore tepeam, Cic. in Vatin^ c« 5. tunq te vix, bpi 
vitis omnilfiiSf t^on populi heneficio sed eonsulis, extremum td^ 
haesissef Liv. V. 2». ne in tfkr^c^ quid^m ha^rere pleheium Wet^ ' 
.auam^ ubi vi4. Gronovius. 

27. Optare es( eJigere » /err^ est accipere, auferre^ OtU.I 
Met. II. 44. quodvis peie munus ut illud IVle trihue Ue feret> 
Tibulh It 1. 2i., fertis munera vestra Lares y ubi vid. Qraok* 
hutius* 


iM EUN. V. 8. 131) 

-^^» Sic vU i. e, ipse comperief. Eadem fdifpiila Phorm. 

V.3.18. 

29» Jnvocato if e. noii invilato >id coenam, ' Vocart! sa'e|>e 
absolut^.po^itur pro invitarc ad coeiiam. Cic, pro Hobc, Ani. 
c« W. ubi r^vOfare est cum ad coeuam votare , qiii prior yo- 
cavit* Hipc ^ervi rocafore^ dicti sunt, quibus a dumiuis da- 
tuin e«t invitandi negotiuni, Senec. de Ira ITI, 57. imsci 
coepisd convivatori^ vocatorif ipsi qui tibi •praejercbatur^ Vid. 
Ittterpretes ad Nep» Cim. c. 4« 

30. j^ccingar i. e. rem aggrediar. Hoc autem verbo ntun<* 

[ tur in magnis rebus suscipiendis* IJv, V[. 50t accin»endum 

ad eam cQgitatioriem esse^ ubi vid. Grouovius. Loqueiidi i-aiii> 

: duct^ est e^ eo, qiiod qui aliquid teiii fucere paiabant, ciii- 

~ galo vestes alioqnin fluxas' con^triiigebant. Casaubun. ad Sue- 

fou. Aug. c. 24, 

34, Quod poniiur pro qu^mvis, ut pulcre vidit Bentleiu$« 
Propert. III. 1* 49« Quod non Taenariis domus est mihi fulta 
^lumnis f Nec camera auratas inter^^eburnd trabes ^ uit JVIusae 
comites» Ovid. Epist. XVII» 51, quod genus et proavos et \ 
ff^ia nomina iactas^ ubi vid. Interpveteft ^ 

^ 'i^, Iter habui i. e. iter feci. Nep. £um; c« 8. iter quod 
^hehat^ omnes celat, Jjtican, II. 459. nullas ni$i sanguine 
fuso gaudet habere viaSf ubi vid. Burmann. 

36. Dictum est, Haec fonnpl^ habet v|ffl| comminandi et 
^useverandi ; omniuo ita futurum ut dicium est. 'Sodem sensu 
, foa\ivLx dixi Phorm, II. 3. 92. et Hec» IV. 3, 6. 

Ibid, - Non. cognosco vestrum tam superbum» Snpnlendum 
^^ingeniumy ut seusus sip non solebatis . ^sse tam s iperbi* 
Pftiut. Trin. If. 4, 44. haud nosco tuunu Vid, ponaliis et 
Bentleiiis ad h. 1. 

41, Inscitiu i, e, stultitia. Phorni, I. 2. ?7i nanufue insci^' 
^ esty adversum stUjiAlum cal^es, 

' 4^. Et Ubenter vivis» Ek Bentleii coniectura legendum esC 
ut liheaier vivis^ deiiide pirenthesi indudenda "r^erba et enim 
hene libenter victitas* Sensiis hic est: iit tu laute et sum* 
ptuo^ cum ea vivis quotidie» necesse ^u nt ilia nii4lti;in ac* 




140 


D ICT ATA 


cipiar; libi vefo paulura est quo4 des* Ui ponitur pro pitML 
Ueaut. I. 1. 116. ut diei tempus est^ monere aportttt me ham 
vicimtm Phaniam, Bene est lauCe» delicate» Hec III. S» ii 
vixit^ dum vtxi^y bene, Libenter est hiJariter» Cato de IL 1» 
€• 1&6* si voles in convivio multum bibere coenareque Uheater, 

47. Ut tuo amori etc. i. e. ut abunde tibi ait «d alendai 
et foveiidum araorem sine ^uis impensis. Suppeditare laefi 
dioitur pro suppetercy latis esse. Cic. de Off. I. 4L parareitit 
quae suppeditent et ad cultum et ad victum, Vid. quae auiK 
tavimus ad Rutil. liUp- II* p* 116. 

46. Nec magis nemo est, Notandum duas "negationes pn 
una poni, quod B:equeus eise ostendit Duktr* ad Flor. 10. 
17. p. 577. 

Ibid. Magis ex usu tuo i. e. tibi utilior. Heaut. I. 2. 3& 
tihi tfuod cx usu sit» 

49. Tardus U 9, hebes ingenio. Bentleius eleganti ssl 
noo necessaria coniectura Ifgit hardus i. e. stultus^ ttoiidos. 

52. Accipere et exdpere sunt-verba convivalij. Hont. 
Serm. II. 8. 67. ut ego accipiar laute. Petron. c* 42. Od^ 
si non illum optlme excepissetf ubi vid. Interpreteai. 

Ibid* Prolixius i^ e. largius^ benignius^ ut Adelpb« V. 8, 
20. et saepe apud Ciceronem. 

54. In vestrum gregem i. e. inter vesti'OS sodalet, Crtx 
est nmltitudo tam* bonorum» quam malorura. Adelph. III. 3. 
6. atque hercle hic de grege illo est, Cic*jde Amic c* fS» 
qualis erat Scipionis in nostro^ ut ita dicam^ grege» 

55« lam diu hoc saxum volvo» Proverbium de iis, qui diii 
ff-^vi .et inutili labore fatigantur, ut Sisyphns apud inferos. 

57. Comedere aliquetii significat alicuius bona absumert. 
Plaut. Pseud, IV. 7. 2*. iamne illum comesurus es. Heaut. III. 
1» 53. que^ assidue exedent, 

Ibid. Et deridendum. Jfo^» Marcell. p. 33. et mss* qni* 

.dam habent fomedendum et bibendum et deridendum prOpinOt 

Unde Peutleius cdidit comedendam et ebibendum vobis propino» 

^''il^endum est» deridendum propinare non nisi per duraiA cati* 


iN EUN. V. 8. IH 

thvesin diciy verumtamen haec a ^araiho ftt Vtmilitacem 
1 «^uandam dicta videtitim 

59. Ignorare aliquem signillcat alictuui inclolem *et morei 
noii tatis tenere. Heaut.^I. !• 53. erraSf si id credis ^ et me 
i^noras, Cic. Acadf* 11« 2» maiore studio philosOphiat deditus 
\ Jnity (juam qui illum ignorabantf arbitrabantar» Contratium 
ttl intelligere aliquem» 

64. Praeter promissum i. e^ cotitra proroiasum* Andr. IX* 
^* 5» •ptaeter spem evenit, lbid« V« 3* 8. praeier civium morem» 


f 


L\ HEAUTONTlMORtfMENU 


i* R L O G U M. 


i« Cur partei sinu Fro]ogi ab adolescentibtis proritintiari S0« 
lebant statim e scena tllscedeutibtis, iit fabulam iuceptiiris 10* 
ciim dirent ; at Tei*entius iiic {)i*Aeter morem prdlogi partM 
dedit seni actori Ambivio, qui prolugo peracto de scena noi 
discedebat^ statim Chrcmetis partes acturus« Sie locum tff» 
gie ^?cplicat Behtleius* 

3& Quo^ veni u e« propter quod^ cuiits tei causa^ 

4; £x integra i. e. qiiam tiemo latine Tertit, nemo tri* 
ctavit. 

6; Dii-plexi T. Fabe^ et Bentleius verissimi* I^guhtijini» 
pitXf quae ex argutnento factd est duplici u e. uxta fabnltf eKf 
sed argumeutum duplex> dtio senes^ duo adblescentes^ dita^ 
amicact 

7i (^ui feaepe pi o quis poxiiiur , taro iii interi^ogjitioii^ 
)}nanl e.^tra iuteriugatidncmi Cic. ad Divi XI f^ 18* quo istt 
nescio qtii erUnipBret, Philipp. II. 15. qui locus est aut IdM 
desertus ant tdm inhuhianus , qui illos nOn dffart dtquii ^PP^ 
tere videaturi Sic dliqui saepe occuitit pro aliquis% Dakdi 
ad Flor. I» l8. p» 178* 

10. Didicerinu Ut {loetae, qui fabulas Scribtiiit) itaf J&» 
cuntur docerty ita actores discere fabalas, quod qtiisque ecinixri 
tuas partes ediscitt V)d. Heci proh IIi Vk 6. 

11. Puucis dabo i. e. paucis dicam, narrabo» Viro-ili j^j 
I. 19. iste Deus qni sit dd Ticyre nobis, Phorm. V. 6» 37. 
imino etiam dabo^ quo niu<^is credu^. 

Ibid. Orator est , cui cflu.sa defeitdelidd hiatidatuh Vid* 
DonaiuS ad liec. proi. Ih 1. 


» 


' I N H E nA L T. P R O JL. 1 43 

12. f^estrum iudidum fecit i, «. vos iudicee constituit. Liv. 
XLIII. 16. • 

17>, Hic actor i. e. e^o^ ut infra II. 3» 115. huic homini 
1. e. niiLi. . Talia gestit adiuvautur. 

Ibid. Poterit a Jdcundid i. e. tantum valebit eloquentia» 
Infra v. 27. ne plui iniquum postity quam aequum oratio, Nep. 
Dion. c. 3. Plato tdntutn apud Dionysium auotoritate potuit, 
Pra«positio a elegahter ponitur pvo qupd attinet. Piaut. AuluU 
II*- 2. 9. haud a pecuma valeo* Cic. in Brut* c. 66, medio» 
criter a doctrina instructusi Vid» Cortius ad Salllist-. lug. c. 48. 

14* Cofnmdde u e. bene^ pulcre, ut Hec. I* 2» 3S. nunquam 
tum dices commode» 

16. Nam quod, Formula transeundi et bonn^ctenJi. Cic. 
ad Attic* IIL 10. nam quod. me tam saepe et tam vehementer 
obfurgas» Adelph. prol. 15. nam quod isti dicufU malevoli, Vid. 
Manut* ad X2ic. ad Uir. V. 20. 

i)>id\ Rumdres distulg-ruht }. e. vulgarunh $iiet. Caes. c. 33. 
fama distulit. Idem Aug. c. 14. rumore ab ohttectdtoribuf 
dilato. Vid. Botins in iud. Nepot. v. dtfferre, 

19. Autumat i\ e. dicit, praiitetur. Plaur. Meo.Vecli^ Vv 2. 
8« quai si autumem omnetf nifnis longus sermo siet. Vid» Vellei. 
Pat. r. '6v • r 

23. Stuiiufn musicum i. e* poetieam« Pkorm*. prol. ir, 18. 
^ttt artfm tractant musicarh, 

24. iJaturtt i, e. ingenio* Neptr Alcib^ oi 1. ih ^nd homine 
inesse tam diversath naturafn, 

25. ExistimiAio i» c, iudicibm» iCie. pro Rotc. Akh. c. 19. 
horiim existimaHohem putares aliquid valere oportere* Sie cxi* 
stimare pro iddicare. Cic* ad JDiv* I* 5; non facile possun^ 
^^istimare, .£t existimator pro iudice. Cic. ih Brutv c. 93. 
fxistimator doctuS et inteliigens* Gronoy. ad Liv, IV. 41. 2. 

28. Creicer^ eleganlissim e dicitur dekominibuSf qui fjmam 
&oiniais vejl gloriam conse^uuntur. Cic. pro Hosc. Am* c, 30, 
^ccusarem alios potws , ex quihus possem crescere. Idem pro 
Clu^nt. c* 28. ut §x intidia senatoria possel crescere* Vitgii* 


144' 


D rCT AT A 


f\ 


£cl. VII. 25. hedera crescenf^em ornate paetam. Vid« Incerpn- 
tes ad Ovid. Epist. XV. 117. . 

29« Norarutii qui spectandi, Aliqnando gnerucidhsni ini 
construitur cuni'g«nit. alterius |reneris vel numeii, de ^ui 
structura yid> Perizon. ad Sanct. Miu. Ifl. 8» p. 441> 

&2, Decesse populum* Interpretes &'a8tr)i se torqueDta 
bac lectione explrcanda. Verissima est Perizonii ec Bentloi 
emendatio dixisse populum, Nam TerenliuS £utcio LaviaiB 
vitio vertit» quod populum in tcenam induxeric com serfi 
loquentem. 

S6. Sl-atariam sciK fabulam» Stataria fahula dicitar, ii 
quA non mulii discursus sunt; quae sedatior maxioiam paitea 
est et stando agitur, cui opponitur motoria^ qua^e^ multos iiabtf 
motus et cursus. Vid^ Cic. in Brut. c. %0. 

4U li^ea causa elegantius et ma^is ex asu vetectun ^ 
cltur quam mei causa, Infra V^ 5. 23. Vid. BurmaniL d 
Fhaedr. I.^ 22. 4. 

^•' Si quai Bentleiiis tnetri caiisa edtdit si ^uae* Fro> 

niiscue dicitur si {fui et si ^uif, si quae et si qnet. Vid. intei^ 

• 

pretes ad Cic» ad Attic. IV* 2. et Bentleius «d Horat. Seni* 

II. 6. ia 

45« Grex ptopiie dicitur de histriouibus-» ^horm. proL 
T. 32. noster grex motus loco est, Petron. c« 80, grex afpt 
in tcena mimum^ ubi vid^ Interpretei. 

50» Servire v0stris commodis i. e» facera quod commo^ 
vestra postulailCt Hec^ III. 5. 45. matris servibo eomtnodis* . 

51. Adolescentuli scih histriones, actores» Sibi plmcen 
dicuntur arrogantes et supetbi iactatores. Petron. c. 46» etimBui 
magister eius sibi placens sity ubi vid. Buimaiuius* 

ACT. h SC. I. 

T 
\ 

6. Virtns me faeit ut moneam pro virtius Facit ^ tit ego 
moneamy cuius constructionis exempla supra dedimus. 

II. Plus eo; suppl* lempore* Liv. XXVII. 50^ p^r omnss 
dies Bx quo. Idem XXXIV* 26. per aliquot aetates^ ex quo* 
Hec, III. 4. 7. Dies triginta aut plus eo in navifui* 


IN KEALT, I. 1. 145 

12* Agrttm frretii -maioris» Sic Cir- aA T)iv. XIII. 77, 
tiixit hibliothecam multorum numorum. S.iliiisc. Iu«;* c. 85u 
\Mjminem multitrum imaginum, ubi ^^d. <^(Kiiiiim. 

f^. Proinde ponitin: pro perinde. ViJ, nof. ad Katil. Lirp. 
I. p, 31.' £a particiila hic iungitiir cum quasi ut Phoim. II. 
iV 3S. proinde 'Cxpiscare quasi non nosset, lungitur etinm cum 
W et ac% 'Nep^ Lysandr^ c, 2. yroinde ac ii iidem Jirmrssimi 
Mokrent esse amici, Viii* iM<intft. ad Cic. uU Div^ XL 28. et 
'Gnmvius ^d X. 24. 

14« Fungi move antiqiro striikur •cnm acctis^tivo* Adelpk* 
ttl, «1. iB- Hberalis functus qfjlcium est viri. 

15. Vesperi pi«o vesj^ere a nom. vesper, Vossius de Ana* 
log. I. 55. p. i68. 

17.. Aliquid ponitur pto aliud quitk Ovid. Epist. XIL 
^. -et si forte atiquos gvns habet ista Deos, Vid. Oud^idorp, 
*i Slxei. Tiber. o. 47. Pro ftrre rocte Beutleius cx libris aii- 
'-'^ui* revocaTit facere, 

18« Neque te resprcis i« e. tiuriam tui raetionem kabes^ 
'^^orm. IJ^ Sw 87. respice aet-atem luanu Cic. ad Div-. X-. 2^ 
9*^€id si aut Caesar se respexerity ubi vid. Graevius. QuintiL 
''-'«cL IX. C. 5. dixit faeere ^liguid sine sui respectu* 

20. ^t enim me poenitet h« e. dolet mibi>, tam parum 
ris rustici Aeri, Nam «ium tii aras, fodis, servi oessaiiu 


^^«i. Bentleiiis ad li. 1. et notata ad £uiuich. V. 7« 12, 

22. Exercere est nullam ^uicscendi tempus daare. Viig^ 

^^rg. I. 210. exercetey viri^ tauros. Adelpb. IV-. 2. 48. ego 

^xer^ebo hodie. vid. Scbtiltiug. ad Senec, Coutrov-. lU p. 129. 

25. Hanio sum. Signilicat Chrenies bt lioroiuem es^e et, 

ia natura cognationem quaiidam iiiter Jiomiues ■constiiui , 

^^oriun etiam homtnlim mahs afQci. Huhc verum loci scn- 

) tsse non modo contextus docet> sed etiam Cicero de 

'. I. 9* ubi vid, Graevius. At <|ui hodte latine ^c^^ibniir, 

^oc loco ineptissime iituiiuir velut proverbio ad eiroreni vel 

^^um vei aliorum excusaudum. Vid« quae diximus ad llutii. 

^up. II. p. 114. 


146 


D I CT A T A 


27. Rectum estf ego ut faciam ; non est^ te nt detemm 
Hunc loGiim ita legifc et interpiin^ic Bientleius : rectum ejt7ep 
ut faciam; non est? te ut deterreanu ■ 

Jbid. Deterreanu la verbo deterrtte noh 8«inp«T Mt » 
gniHcaiio tetToris aut mintrum, sed sae^e noiat defaoitari, «61^ 
suadere. Adelph. I. 2. b4^ cum placo^ advorsor sedmio tt it 
terreo» Cic. ad Div^ f . 7» eso te ut Hd ceHam Idiudem Adkotior, 
sic a dimicatione deterreo, Vid. Broukhus. ad TibuJJ. I. 3.1^ 

28. J^7ihi sic est usus i. e. mihi sic utille est , knihi ac 
opus est. PJaut* Aniphitr> I. 5*. 7. citius quod non ^acto ti 
nsuSy Jit quam quod fajcto est opus, Terentb Hec-* IIIi 1» 41 
?ioit usus facto esl mihi nunc hunc ihtro sequi, Lambin. a^ 
Xucrer. I. 185. et PerizOiik ad Sanctii Min. IV. 15» p^ 79i 

30. Lahor saepe est grave iiiconlmodiim, miseria. Vir^*^' 
Aen. I. 241. Ouem das Jinem^ rex magne^ laborum% lusti» 
XIT. 8. exercitus non minus victoriarum numerOy quam leko^ 
hus fessus* Andl^. IV. 3» 5. misera quem capit laboremm YnL 
Bentleius ad h» 1. 

31. Quid de t6 tantufn meruisti i. e% qiiid admisisti, U 
tantas a te poenas sum^s^ Vid^ inha Vk 40. et 95% 

35. Qua dixi pro quam c/ixz, qiii eleganLissixnus Gnecis- 
mus est. Horat. Serm. I. 6. 15. iudice, quo nosti populOf ubi 
pliira Bentleius. 

37. Jdpone i. e. ad pedes pohe. P]aut. P6en. IV. 2. 7^ 
at OHus urget, Wt, at tu adpone. Al* editiones habent depoiu, 
quod idem est» 

Ibid* Quam rem agis u e. quid tibi vis» ut alibi loquitur. 
Infra IV* 4> 18. De formula vid. Bentleius ad Hor» Senn. V* 
6. 29. 

40. Tam graves; nempe in opere rustico faciendo vaU 
et ponderosa instriunenta adiiibebantur. TibuU. II. 3« 6^ iibi 
Tid. Broukliusius. 

45. Perdite i. «. vehementer. Phorm. I. 2. 32, hanc mnar* 
coepit perdite. 

47. ^071 humanitus i. e. non tnore huniano^ non clemoH 
ter. Rutil. Lup. II. p. 85. commotus humanitus prectbuSf ttbi 
rid. qute annotayimiis. 


iN HfiAvlr. L 1. 147 

49. Fia pertnlgutn, t «. antkX^ mrone ^eitdi. Prop^Xt» I. 
1. iS. Nec mettunit hotusy ut prius^ ire rias, 

53. ErrAs si id credis\ EaJem foitnuU «ptfd Pvtron. C. 
^. erras si Jftttas, nbi Vid^ ButmaniK 

58b Istuc aetatis pto aini ei esfem Jietale. Sic s^iepe Ve- 
^es -ehganieft loquuutur. Liv, X-. 24, fj aetathy ubi vid. 
Dpikettborchv 

t)0. JE/W7e pro lYi bello const^uimt ut mifitTAe pro ih mi* 
litia. Adeiph. flK 4. 49. lina isewpet' militiae tt domi /uxmus, 
Vid. Dra^Lenb^ ad Liv% I. 34. 12. 

61. ^ifdo r^i rf^if pro eo res irediit. 6ic etiam Pliomi. 
Iv 2. b.; 

74. Pto se quis^Htt i> e. qtiisqiie quanriini potetat. Cic. 

4^eiT. Iv 27v pro.s^e qiiisque^ Ut in quoque auctoritans plurimum 

^dt^ ad popmlu^ toquebatur. Lang^. «d Cick de OiF. III» 14. 

i^ttu^ue anretti iit coUectivum recte iiiYigitMr plurali. Vid. 

^abriciiia ^d hv K et Drakenb. ad Liv. II. 22« 7. 

77v IViea solius causa ele^anter pro raei so]ius vausa. Ruti]. 
I^«up. I. p. 25. utdus opera mea* Vid; Gronov. ad Seuec. 
£|;>isu XIIK et Dralieub. ad Liv. VII. 40» 9. 

Ibid. Solliciti i. c. occupati, ut iiiaa III. 1. 52. omnes 
*'oHiciros habuit. 

Ibid. EHbplere atiquem tignificat satisfacere alicui. Cic. 
*^ Oivv II. 1. 'non eidm vereor^ ne nom scribendv te expleam, 

78b jincil/ae me vestiant i. e. occup«tae siut iii iaua trac- 
^^nda, ex eaqne mihi vestes cooficiant. 

84. Fitam coltt i. e. vivet. Plaut. Tiin. III. 2, 74, atque 
^uih, agrum -dederis nec quidquam tihi kic sity qui vitam cotas, 
5^ic ad AUic. XIL 2^ nunc nec victum nec vitam iilam colfie 

89. yiasa diciintur omtiis generis.supellex ct impedimetita^ 
^t io notissinia locutionc colligere vasa, Sallust. Catil. 51. 

91. Sumptum exercerent, Miiltiim Jaborat in iioc loco ex- 
piicando Grouovius Obs». in Script. £cclea, I. p. 7. V«rum 
^oii dubitandiim est, quiu ieiicisume correxfrint viri eruditi 
*umptum exiercirent, antique pro exsareirent i. e. compcnsarent. 


148 


OrCT ATA 


Fesrus ad hunp ipsum iocuin respicieiut ExstreinBnt^ sahirint^ 
Noue tunt locutionef damnum sarcire, resarcire etcv Vid. B^b^ ' 
ieius «d hk 1. 

92. Insciihere aedes i. e. tabula publice suspensa signi£biri§9 
aedea vel vendendas esse vel locanda^k Plaut. l^rsn. I. 2. 13L- 
aedes venales hcute inscribit iitteris, Pro quo frequeutius di« 
citur aedes proscribere, Cic. ad Atl» IV. 2. Tusculanum jirtf 
scripsij ubi vid. Manutius. ad 'Div, VII» 29« quod quidm si 
venale prostripserit^ ubi vid. Graevius., 

93» Quasi numeralibus additum significat fefe | cirdteV* I ^Li 
Liv. XXVIl» 12. cecidere in pugna quasi ad duo niUlia^ ubi 
vid. Grouovius. ;p^ 

94. Coegi i. e. collegi» Co^rd proprium verbum est ds 
rebus venditis, iinde pecunia con/iciturb Cit, Vert. II. 4^ 1 H' 
quod genus pecuniue cogendtte praeterilt. Vid. Gronov. ad Liv» v«r 
XXXII. 2. 7. Hiiic coactiones argentariae apud Sueton V^sp**^ 
c. 1. ubt vidk Torrentius. Pro cogere pecuniam etiam dicituc 
redigere pecuniam% Liv* XXXVIII* Ck ultv nequaquam tantu»^ 
retiacium est- quantae summae damnatus fuerath Bentleius *^ 
Horat. Epod. 11. ,69. 

95. Decrcvi i. c. iadicaviy existimavi. Cic\ ad t)iv. II. ^ 
1« quo posita omnia mea esse decrevi^ ad Attic. III. 15. quO^ 
in me ipso satis consilii esse decreras, Peiizonv ad SancL Mi**'' 
IV. 15. p. 775. 

98. Particeps /ilius dicitur, qnia patre vivo habet ius ^ 
noruxn» sed eo mciiuo demum possessionem. Vid. Cic» V^ 
1. 44. 

99. Uberos, Saepe Veteres de uno filio iiberos et n^* 
dicunt, |ut supra annotavimus. 

102. Non vere i. e. non recta radone. Adelph. Y* 9. 
id non fieri ex vera vita^ neque adeo ex^equo et boao^ 

106. Peccatum a me maximum est» Perizon» ad Saii^ 
Min. IV. 4. pk 618. integram constructionen esse putat: t^ 
gotium quod a me csi peccatumi cst maximam. Sed praes^^ 
a me accipere pro • parte mea. 


IN HF. A UT. I. 1. 149 

10?4 R^te rpero %• e. spero otniiia tibi ex voto cestura. 
{ecte in omni genere dicittii* de rebut ita comparatis ut debent 
l optamus. Adelph. III. 1. 2. recte aedepol rpero, 

110, Dionysia Aihenis celebraba:itur in honorem Dionyti 
el Bacchi. De hoc festo disputavimus in Auctario Emendat. 
1 Hesych, s« v, 

Ibid. jipud me sis u e, mecimi coenes. luven. Sat. V. 18. 
na simus ait, Infra I. 2. 11. ut nohiscam hodie esset. 

116. Ut diei tempus est^ "Ex formula dicitur» ut apud 
liceronem quomodo nunc est» Manut. ad Cic. ad Div. III. 1. 
■ liac autem formula diei abundat ut apud Sallust. lug. c. 52. 
int dzei vesper erat^ ubi vid, Coitius. 

117. "yioner» oportet, Veteres convivaSy si morarentur, 
ervtervos, qui propric monitores dicebantur, admonere sole- 
ant ui ad co«nam venirent, Apulei. Met. III. p. 13^, Ad htinc 
lorein resnicitur in X^ucae Evang. XIV. 17. ' ' ' ^ 

k 

ACT, I. SC, II. 

9, Abduxi ad coenam, M^le in nonnullis editionibus legicav 
dduxu Verba cum praepo«itione a vel ah composita in re- 
imiae eleganter iunguntur cum praeposidone ad^ ut avolare 
d equites f avocare ad hellum^ ahducere in interiorem partem^ 
edium^ da- quibos vid, Drakenb. ad Liv, I. 57, citatis equis 
volant R.omam* 

11. .^mp/i»j iungendum est «um verbo invitatum, Chre- 
les volebat Menedemum amplius quam factum erat invitatum 
sse. Njim etsi supra dixerat apud me sis volo ^ tamen illo 
eciisante uUra invitare destit^rat. Vid» Perizon, «d Saact. 
^n; IV. 11. p. 723, 

12. Obiici dicuntur» quae praeter opinionem eveniunt. 
Ldelph, IV> ^ 1* hocine de improviso mali nuhi ohiici» [Liv, 
^I. 14, quae uhi ohiecta spes est, ^ 

18. Est ponitur pro licet, par est, Adelph V, 3. 42. scire 
st liherum ingenium atque animum, Qvid, ATt,| Ain* IL 28« 
it mihi posse moriy ubi exemplorum vim congessit Heimiiit, 




150 


D I C T A T A 


25k R&primam i^ e.. iinpetitm lai|ueiuK covtinebo. Htc. ¥• 
1« 39. sed r»pritnam me, n5 a^-gre (fuicquam eic tme nmdUu, 

'Z6. Ut ut erat i.. e.. quomodociuiqiie erati^ Adelpli^ 0. 1 
40«. Ut ut liatQ sutu aeta. Rariiis dicitur cum tubiiiiienfo 
ut ut sit. Vid, Interpreics ad Cic. acl Attic^ X« 4^ 

2?. Vraeter eius Hhidinojtt i» e« cOAtVB^ eiiis yo^cmtotai^ 
lAhido est vUiiut^& iit Heo. IV. 1« 19« advorsum «uifvp Op 
lihHdinem^, 

31. Vaulo qui est liomo folerabiiis i. e% qiii «st «3^ iU^lUh 
miiiimi fi^iere^y qiii iion dtiris5iiT\i sunt et intri^|«bi]es. flii^ 
^ularem enim posiiit pro pliirali« Vid. scholion cod^ fiemM 
quod Faeriius protiilit, Patila. tolerahUis pra paiilo. tolexibilioii 
Sic paulo ciim positivo «st apiid Cic^ a4 Atdc, V1|I« 1?« it 
non solum glorwsis consiliis utamur% sed etiam "p^ulo mWH' 
hus<t^ ubi vid. Interpretes. 

31. Animus se cupiditate etc. U .e. animut eaptut «it el 
dedims pravae ciipiditati. Cic. in Brnt^ c« 12« nec in tQuwil* 
tis ac reg^um dominatione devinctis uf^cih cupiditm Hiceindi soitt» 
ad Div« XV« 4« in omaibus saeculis paucinres viri rep^rti W^ 
qtti suas cujuditates quam q^i hos$ium popias vinQorenlt^ 

36* Scitum est i, e. pulcra et egrtgia est seatentia^ Fium 
V« 4. 2« Onam scitum est^ eiusmodi parar^ in afdii^o ifujnMHitUK 

Ibid, Periculum ex tnUif JaQere tihi quKki e» t^s» sift u ti 
ex alieiiQ periculo sapere ^t discere quid tibi protit^ Rtelt 
Benileius quid ex mss. reposuit; pro quod^ Nm fuo^ nd iptufll 
raoda periculum respicit , quid ad «li^ simiUt «Cque §/i «Ui 


etiera> contrana. 


ACT, II, SC, h 


5; Faciti' pafre i. e« leni, benigno, Suet, -^ug, c, 67> 
patronus domznusquf non minus severus , quam facilis et de* 


menSi 


Ibld. Utetur patre u e; habebit pattem, Nep, Attio; c« t 
pairc usus esb diligente» 


IN H£ A UT. II. 1. 


151 


8. jidbihit plus -paato i. e. cuxn paulo Urgius bibit. Te- 
xentium imiutur Gellius II* 22» ^uia plus -pflulo adbihL Sic 
ipad Plaut. Amph. I. 1. 126. adpotus pro potus* 

10. Smrdo narrarB fahulani dicitur, qui quid nan'at alicui 
Bon attendenti. • 

13. Suarum rerutn sat. agere est in rebus suis satis curae 
«t Ia]iOris htbete. Plaut. Bacck. IV^ 5. 23. Nunc agitas ja' 
^tUi tuarum rerum» Cic. ad Attic. IV. 15« pupyatur acritery 
^gitur tamen sotis» 

15». Potens \\ e. impeiiosa^ superba. Ilovat. A. P. V. 116- 
^atrona potens» 

Ibid. Procan propvie est, quae multa poscit, a^prqcari i. e. 
petere» Unde etiam , qui virginem in matrimonium petunt^ 
^''Oci dicuntnr. Deinde procax est impudcns. 

Ibid. JVlagniJicus affluentiam rerum sig|ii£cat. 

ACT. II. SC. II. 

1« De amore meo i» e. quod attinet ad amorem meum. 

3. Coftcttrrunt multae opiniones^ quae mihi^animum augeant» 
^^rsus vitiosus, quem ita emeudat Bentleius : ^Concurruitt 
^^ua.ltay opinioneni hanc quae ^mihi animo exdugeant» Angere. 
^^^pidones bst etiam £uu. III. 1. 46. 

4. JVIatet mula i. e. avara» periura. 

'11. iDum moliuntar i. e. dum magno labore apparaut oma- 
kenta. - Verbum moliri interdum absolute dicitur* 


ACT. II. SC. III. 

1. Sermones caedere est confabulari. Locutio ducta est « 
aec. MOTTT^iv kvyove j ^y/iata, 
4. Impediti eleganier dicuntur, qui magnum habcnt comi- 
^'^tum, magna onera, mtiltas sarciuas* 

Tf fTestem i* e. multas vestes. Liv. XXI. 31» id meritum 
^^mfneatu copiaque rerum anmium^ maxime vestis^ est adiutus, 
^bi vid. Gronovius. 

9. De s}je deciJi i. c* spe frustratus sum. Etiam omissa 
i^«tpoj>itione dicilur spe decidere* 


152 filCTATA 

25. Couietturam cepimus» Bentleius legit «oatfitaiiai/» 
mus i 8cd coidfturam capere dicit edam Cic. pro-tAIuEi fr^ 
afque huiiisce rei cotdecturam tte tuo ipsius studio JacUlbm ft 

peris> 

S6. Coniicere se aliquo signific^ raptim se confArre. G» 
pro Coel. c* 26. cotuicere se in /ugam» Nep. Tbem. c« & i 
ki sacrarium coniecit, Petron. c« 12, cordiciamus nas ia halmm 

39. Fitam exigere dicitur pro simplici agerc Titato*, "^l 
Aen. VII» 11^» Solus uhi in silvis halis ignobilig aevuta £» 
geret, Sallust. lug. c. 14. morte graviorem vkam axiji^ 
'ttbi vid. 'Cortiut. 

iiy» Anuit antique pro anud. 

47. (^uae ornuntur sibi i» e. bod uti-liaep ' ^iiac aauton' 
■ bus se ornant. 

48. Nulia mala re muliebri, IntelUgic ccruaaaiHy paipi' 
rissum et alia eius generis^ quibus mulierea at«baiuur addi' 
cus faciei Addendum» 

49» Capillus prolixus, Verissime Bentleius legit C** 
pMlus promissus» Nam capilli proprie dicuntur promissi, dvii 
Trist IV. 2. 34* Sifuallida promissis qui tegi^ ora comis, Vll^ 
Ecl. yifl. 34. Hirsutumque supercilium promissei^ue heAe* 
Lly. V. 41» barham suam^ ut tum omnihus profnissa &ratf psh 
mulcentiy ubi vid. Drakenborchius. 

50. Pax> est parpcula silentium indicentia Tel aeriii<MM9B 
•laudentisy Graecis etiam usitata» 

51. Ne me in laetitidm frustra cohiicias. Hunc locufli 
imitatus est Propert. III. 4. 3* num me laetitia tumefactunt /«/• 
lis inani. ^ 

56. Sordidatam respicit verba pannis ohsita s sordUUm 
rerba fieglecta^ immunda illuvie, Sordidatus proprie dicitoTi 
qui sordida veste indutus est; sordidus^ qui corpore neglecco 
•t immundo est. Cic. in Pis. c. 41. nec minus laetabor^ ca» 
te semper sordidum^ quam si pauJisper .sordidatum vtdaren$% 

59» DiscipHna eleganter dicitur pro consuetudvie mt ratioiM 
agendi* PJaut, Asin. I. 5. 49* Si aes hahent, datU mansmt 
gtdem nos diseiplina utimt^r^ 


IN HEAUT. II. 3. 1S3 

. #0. jtffectdnt viam ad dominas i. e, omnta tenUilt, ut 
J^ «duus pateat. Cic. pro Rosc» Am. c. 48. nunc vero quatn 
pimm munitet , quod iter affectet , indetism 

64. Telam desinit i. e« ad aliquod temptis intermittir, 
Cic« ad Div. VII* !• lihetiter mehercle arteni desinerem* Ovid. 
^Hnct* Am. II. 724. «^f<2 ne^ve tit dominani velis maioribus usus 
^jsine y ubi vid. Heinsiui. 

66. Scires eleganiei* dicitur pro qiiisque sciret* 
Jbid. Desiderio tuo, Freqiientius dicitur cum geiiitivo de^ . 
Hderio tttc. Ovid. Art. Am. II T. 662. Posse suo tangi credet 
nmore deas* 

l^ Hoc vide i. e. vide homiuis audaciam; est formula 
indignantis. 

81. Potiri h. e. amoribus frui. Ovid. Art* Am. !• 711« 
I C/it potiare roga^ tantum cupit Ula rogari* 
I ihid. Efjici i. e. inveniriy comparari. Paulo post. v. 89. 

' quod ut efjicerem orando surdas. iam aures reddideras mihi% 
i Cic. VeiT. II. 55. lam Timarchides quantam pecuniam fecerit 
t jflane adhuc cognoscere non potuistis»^ Sic efjicere miiiteSf 
i ^nftvf^ etc. pro pararc. Vid. Interpretes ad Liv. XXIII. 25. 6. 
f.. &Z, Haud stulte i. e. prudamer. Ovid. Arr. Am. III. 253» 

^ Helene » quam non stulte » Menelae , reposcis» Hano ele* 
^ntem formiilam explicat Bentleius ad Horat. Serm. II. 3. 
,158.^ 

95. yera causa i. e* iusta* Eun. V* 4« 3^ qnantam et quam 
\ veram Idudem capiet Parmeno*- 

96. Firmum est certiim, veriim. Sallust. Iiig. c. 61« quae 
omnia illis eo Jirmiora videhdntur , ubi via, Cortius. 

99. tbo ohviam hinc\ reotissime Bei^tleius e mss. legit. t&a 
ohviam huic i. e. Bacchidi» 

101. In aurem utrapivis dormire* Prorerbiiim est de iif, 

qiiL nihil metuunt, in summa secuntate sunt. Plin. Epitt. 

• IV. 29. nihil est quod in dextram aurem Jiducia mei dormiau 

. Flaatus Asin. II. 1. 5. pro eo dixit dojmitaf^ in Qtio, Vi4* 

* Buiniann. ad Fetron. c« 5}. p. 25!?, ^ 


' \ 


154 P I C T A T A 

102, Ouod boni iungenJiini curo age modo» Nani dif I j 
pho Syri orationem inteiTumpit. Minus bene h. ]. tmU 
Schwarzius ad Plin* panegyr* €• 34» 

106. Tamen istuc ago. Senttii eft : etii abeo ^ tamea d 
taa verba attendo* Naro partieula iamen aaepe elegaatti p 
nitur , quaai aliud membruro cum etsi , cui' reapbndeKe Mk^ 
praecessiaset. Vid. Gronov* ad Liv. XXIII. 19* 12. 

111. 7*1« es iudex» Cum iudicem suiun aemo accnsan i^ 
leatj Bentleio legendum videtur tu es inlex i, e» cuiiisa 
koc pcriculum iilicis. Plaut. Poen* lllt 4. 35» ^mi Uli mJm 
r$i ante /uimus inlices, 

113. ^uasi istic i. e. <|u88i in minore periculo TtfM 
^uam tu. Locutio fluxit e iudiciis , ubi , quam diu ret e^ 
tur yel lis pendet , periculum est ne quis causa cadat» Hfli^ 
Epist. I. Ib, 84. Nam tua res agitur paries cum proaumui0' 
det. Senec de Clement. I. 20, et appareat, non nwaa ^ 
rem perUlitantis quam iudicis, 

115. Huic homini i. e. mihi. Adelph, V. 7» 6» Fw^ 
huic setd auscultare, Vid. Muretum ad h. L 

117. Scilicet /acturum me esse, Antiqua conatruencU nn 
Nam Veteres scilicet ^ videlicet^ /ortassis^ quod contracta m 
•X scire licet ^ videre licet^ /orte an sit^ cum iulinitivo ioa" 
eunt. Plaut. Pseud. IV. 7. 83. scilicet soUtum esse. liOenb 
II. 468. scilicet esse globosa , ubi vid. Lambin. InCra FV. & 
16« scilicet datum rri, ubi vid. Bentleius^ Plura GronoT. Ob«i 
lU. 9. et Schuhing. ad Senec, Suasor. V. p. 40. 

120* Titubare proprie dicitur de pedibus vacillantibiiSi 
unde uausfeitur ad linguam eiTantem, Plaut. Pseud, IV, 1« 3& 
At vide ne titubes^ ubi vid. Gronovius, 

122. Ouos spernere i. e. quamus , summo loco et summii 
opibus adolesceutes. Es^empl^ huius signiHcf^tiouis supra dt- 
dimus. 

125. Noctem u e. concubitum. Cic. ad Atric* I. !& 
Btiam noctes certarum mulierum utque adolescentulorum noti^ 
lium iniroductiones nonnullis iudicihus pro mercedis cumwio 


IN HE A VT. II. 3. 15$ 

fmtrunt. Ovid. Rem, Aipor* r. 728. Hie mihl lasclva gaud'»a 
Hocre dedU» ViJ. Hoiusius .id Ovid, Art, Am, II. 308. 

Ibid* jirttf tractahat viruni i, e. astiitia meretricia. Vivg. 
Aen. I. 657. Ai Cytherea novas artes novfi pectore versat Con» 
tilta, ubi vid. Servium. Tractare aliquem sigiiiJicat aliquem 
(ao arbitratu ludete. Infra III. 2. 45. Et ne ega (e, si usut 
teniatf magni/ice tractare possim^ Vid. Pricaeum ad Apui* 
fil«t. VlII. p. 461. et Burmann. ad Petron. c. 44, p« 206. 

^126. Cupidum. Haec vox proprie dicitur de amautibus 
libidiae incensis. Tibull. I* 10. 58. Et patea'^ cupidis semper 
^P9tta domuSf ubi plura Broukhus. Phorm. !• 3. 6. neQ m« 
^ifpidum eo impulisset^ 

Ibid, Inopia estaegatio petitae noctis et opponitur copiao^ 
^ium sai facit meretrix. £o sensu inopia vix alibi reperitur« 

127, Eadem i- e. simul, subintelligitur operk. Plaut. 

•B^ccli. 1« l^ 15. eadem htberis ^ eadern dedero tibi^ uhi biheris^ 

*<4vium^ ubi vid. Gronovius. Aliis iocis in eadem subinteili- 

^rnr via et pro obiter dicitur, Vox ohiter argcntea' demufii 

^^tat^ usurpari coepitt Vid, Faernus ad h. I, 

128. Ne ^uid imprudens ruas i. e« ne pet imprudenti«ni 
^«aoere ^uid agas, Cic. de 011« III, 13, emtorem poH rum, 

▼ id. £mest. CUv. Cic, v. ruere, 

181, Inversa verha sunt ^Uae in alitim sensum verti pot* 
^o^t, Lucret. I, 643. Inversis quae sub verbis latitantia cetm 
fxcinf, iibi vid. JliambinuSf 

Ibid, Eversae cervices pertlnent «d aitiatorias ineptias et 
^ibuuqrur hominibus effeminatis , qui cervices modo htiG 
^odo illuc 4ectunt, Gesner, ad Claudian. in Hufin, II. 315. 

132. Ahstinere aliqu^ndo etiam oum accusativo construi^ 
^Mr.' |jiv. llf 16. ne ah ohsidtbus ^iuidem iram b^lli hostis a&« 
*^inuit^ ubi vid. lutQrpretcs. 

ACT. 11. SC, IV. 

5. In animo considero» Pro eo dixit Adelph, III. 4, 55. 
5«»m animo cogitare. Sallust. lug. c. 13, fadaus 4Uuhi cUm «fil* 
^o reputanSf ubi ,vid. Cortius. 


(\ 


t56 D I C T A T A 

n 

6. Omnium ttestrfirum didcui' pro omnium vestrnmj P^^B n 
sirum pro primitivo , quod notandum ut rarisaiinum. 

Ibid. Vulgus quae ah se segregant h. e. quae se Yabl «i 
non prostituunt. Conira apud Cic. pro Coel. c« 16. mJki, 
tfuae se omnihus pervulgaret, Sic vulgares muiieret diamni^ 
quae onmibus fui copiam faciunt. Ovid. Faat. IV* 865. H^ 
mina vulgares Veneris celehrate puellae, 

8. Expedit honas esse vohis» Sic Phorm. V* 2. 1. ut mda 
expediat esse, At BentJeius hic legit bonis et Phorin. 1. 1. niffiii 
quae certe constructio elegantior est et optiznit scriptonhi 
magis usitata. Vid. Ilcins. ad Ovid. Epist. XIV. 61. Nikil 
lamen mutandum* Nam quoties licec ^ luhet^ placet ^ expcb. 
et similia verba ac<^u8ativis et infinitivis iunguntur, toties ittf* 
primitur daiivus nominis^ cuius accusativus pierumque cx> 
pressps est, isque» ut integra sit oratio et structura verbanni 
constet, supplendus. Ita ex. gr. h. 1. integra oratio est: vfHk 
expedit , vos esse honas, De hac constructione accuratittUK 
disputavit Duker. ad Liv. XLII. S6. 6. 

Ibid. Bonas vocat, quae nullam pro concubicu mereedM 
exigunt. Tibullt Ilt 4. 45. At hona^ quae nec avara Juil^ nbi 
vid. Broukhus. Supra II. 2. 4« mater mala pro avara. 

9. Colunt i. e. observant, omni offi:cionim genere prose- 
quuntur. IVlinus est colere quam amare. Virg. Aen. IV. 422i 
Solam nam perjidus ille Te colere, Ovid. Art. Am. L 72^ 
^ui/uerat cultor y factus amator erat, Vid» Burxnaan. ad Ft* 
trou» c. 127. p. 607. 

11. Nisi prospectum aliqnid nohis est h. e. nisi comnodii 
nostiis oonsuluerimuSy nisi ex qudcstu corporis pecuniam coI« 
legerinius. Liv. IV. 49, qui sedem senectuti vestrae prospieiuat» 

Ibid. Desertae vivinius i, e. deserimur. Cic. ad I>iv. XIV. 
1, Quodfi nostris consifiis usi essemus y heatissimi viveremus, 
Catull. X. 55. insulsa et molesta vivis, In talibus adiectiva 
pro adverbiis ponuntur. Vid. Gronov. ad Liv. IIT. 50» 2. 

15^ Cuiut, Notauda cst numeri niutatiu cuius pro quorunit 
ut £unf II. i. 20. cuniungit homines et eundem» Sensum loci 
pulcre vidit Bentleius : ubi decrevistis in matrimonio tos vic- 


A 


iN nkXvr. II. V 1S7 

tl&Tas, non in quacstu meretncioy hi se ad ros applkanr, qtio* 
i^Ud mos consimilis» 

I5k Inci^ere prp aceiflere, Propric dicituv de rebtis nialis 
€t infelicibus. Fropert I. 15. 28. si quid forte.tibi durius i/t* 
tfderit» Liv. I. 58; r<fm atrocem incidisse% 

20» Toi icarendum, Constructio verbi cartre cum genitivo 
notancia est urratior. 

21. Ingenium dictum pro muliere tali ingenio praedita» 
Andr. 1. 1. 26. 

22. Ut patrem tuum, Versus conciamatus nec sine me* 
tiorum mst* ope restituendus. 

23. Intaitur antique pro intuetur. 
Ibid. Retine me i, e» sustine me, ne cadani. P]aul. Cur^ 

*=««• ciil. IL 3. 31* retiney rtttine me^ ohsecro, 
'i^m 24. puid stu-pes i. e. qiiare aiiimi deliquio teiitaris. 
' "'^ ' 27« Teneo, Hac formula uttuitiir, qui amicOs peregre i-e» 
V^oi amplectuntur. Petron. c. 159. teneo te^ inquit , tfuaUin 

*P^raveram^ ubi vid. Interpretes. Seaec» ]Ierc. fur. v. 623. fcr. 

'^OM in auras editum an vana Jruor deceptus umbra* Vid, 

^'^enus id SueCon. Caes» c. 59. 

ACT. III» SC» f* 

1. Ludsdt hoc ianu Veteres coelum vel mundiim ftppeU 

^^ant hoCf quia non satis commodum inveniebunt vocabiilum, 

^^0 universi maciiinam exprimerent^ Cic. in fragm« dc univ. 

^ 2. omne igitur coelum^ sive mundus^ sive quovis alio voca^ 

lo gaudetj hoc a nobis nuncupatus sit% Videnttir etiam hoc 

^-^^ntes coelum vel digitis ostendisse vel aspexisse^ Plaut. 

plutr. 1» 3» 45« Eamus Amphitruo luviscit koc iam. Vid* 

tsrpretes ad li. 1. et ad Pompon« Mel. I. 1. 

8. Item ut i» e. eodem modo, ut» Cic. Verr» IV. 9. fecisti 
•m uii praedortts solent^ 

11. Ingenio egregie ad miserias natus sum i. «. ego prae- 

x omnes iiomines ita natus siimy ut miterias fcram» Advlph. 

• 2» 6. ' l^^isi nie credo huic esse natum rei f-crundis miseriis* 


m 


b !CT A t A 


15. Diein i% e. tempom IOa<;iuquitiitekn. Cic^ia Div.fl 
13. -'et Yfs ^Um qndttdie etditM et opinio hominum fmtiortfmfii] 

19. Cuius tejieri yartrcipen/i cupis i. e. ^iiius fie.i paiticf 1 
tupis. £unv prol. v. L qui piacete st studiartt» 

25* Conspectam tuum /uj^iiat, Pto eo Piiutuj pittiie|]ftl| 
21^. dicit «k^ c&Mpec^tum tuiy ubi vid. Schwar^as. 

27. Ut essem i. e. ^t^^i' tbssem. Piaiit. Axnphitir. |plNL| 
Tv 104v vos novisse credo iam ut sit pavet tneia^ 

29. Vifctui ttnitnus dicituv qui faciJe labas^t^ ]r«dl«deill| 
posito l*etediti Supra 1. 1.62w saepe eaiem &t graviter iuiiak\ 
t-ictus tst% Vir^. Aetr. 11. t>99. Hec vero victas genitor s$ tti 
std auYaSf ubi vid. Scn^itis^ 

d5k Ff&ud^m i. e% diimrtum-. Andn V. 4. 8w tn/rdu^i\ 
licis. Vidv Scliultingv ad Senec. Controv. I. p. lO^ 

35. Coittmeare ad mulierculafn i. e^ taepe ire dolklOfetl» 
dire «d illatti. becw t. 2. 100. huc raro in urbem cffpmei] 
Lactant. UI. 15^ quo dnimo philosophus ad ntmretricem fm^\ 
sit^iam cdmtnearet* BentJeius ad li. ]. et ad Horat^ Sef^^lL! 
5. t9w %^ toetii rationibus reponit frequeutativiim fommKM 
Vul^gatum taetur Burktiann. ad Suetoti. Claud. cv 18w 

37. Prdterrere lest terrorc iniecto abigerc, fuoarei fUd 
Trihv III. 2. 77. vica operd hinc proterritufn ce uutument. Vi» 
Aem XIL 291. *adverso prottrret eifUOy ubi vid-. BuVmaiw. D^ 
terrere eodem sensu est apud Ciaudian. de Ee\\% G«c. v. lOL 

39» Inttrtritfttntufm proprie est iliud dainnuxn, quod « *• 
tritu terum int^er se oritur, sed deinde poiiiLur pro oimii 4i 
ei iadtura. Vid. Brisaon. de Verbor. Sign. s. v^ 

41. Instructa pulcre i. e. betae «dt>cUu Cic» de SokitcHfr 
9. ut adolescenlulos Ad cfmne qfjtcii munus instrMat^, 

43« Oneratas veste, lia Liv. IX. 17% oneratum Vb^tfM^ 
sua^ apparatibuSf ubi vid-. Gronovius. 

Ibid. Sutrapes. Sic a Persis diceb<H:uV provinctae pkaolecttt 

46. Sensi i. e. cum nialo ac damno meo ^xpertiis tiist 
quam verbi vim supra expJicaimus. 

48. Pytissaiulo a graeco veibo nvti%iu vel dor« ]iviitm 
ILftini fo|:niarunt pytissoj quod proprie sigaiiicat viuiun icfi- 


IN HEAur. III. !• 15V 

/ 

• t«ir gusto ot guttatum exspuo. Hiiic pytisma est Tlnunii quod 
•jc ore reiicitur. Vitmv. VII. 4. Vid. Burin«nn..ad Petcon. c.28w 
« 50. Pater, Sic seniores honoris causa appellabantur. Vid 
Torrent. adHorat. Epist. I. 6. 54. 'Frater, Pater ^ adde : Ui 
. €»ujue est aetaSf ita quenuiue facetut adtfpta, 

Ibid. Leaius i. e. suavius^ cui asperum vinum opponic 
Plin. Hisc Nat. XIV* 19. Vid. Broukhus. ad Propert. I. 9. 12. 
C^nnina mansuetus lenia quaerii jimor» 

Ibid. Vide i. e. cura rel gusta, explora. < 
^ 51. \fielevi dolia. Veterfs doJia vinea picaCo cortice clau* 
4cre solebant, qnod dicebant ohlinere dolia, Gato de R. R. 120. 
Contra oum dolia aperire vellent, piciim objitam toliebant» quod 
dicebant dolia relinere, Vid* Horat. Carm. III. 8. 10. 
ibid. Seria est vas fictile et oblongum/ 
52« Omnes sollieitos kabui» Legendum de Bentleii con- 
'ie€tnra omnes habuit sollicitos* Bacchis scilicet fastidio suo el 
^legantia omnes solliciios et exercitos> habuit. SoUioitum a/i« 
^siem hahere significat aliquem occupare. Cic» ad Diy. VI* 19* 
^utius velle videtur eos hahere sollicitos, 

53* Ouid te futurum censes, Sic Phorm. I. 2.' S7. Quid 
$9 futurum est, Eodem modo Veteres dicebant quid hoc ho» 
ndne facias pro de hoc homine, Vid. Drakenb. ad Liv. XXXIII. 

:88. 10. . 

54« Sic me Di «^ma&nftf. Formula iurantium et optantium. 
'Infra IV. 5. 1. Hec. .H. 1. 9. ^Ceterum dmabunt ponitur pro 
mment, l^am futura indicat. hab«nt vim optativi vel impeva- 
tivi. Vid. Perizon. ad Sanct. Min. I. 13. 2. p. 95. 

Ibid. Fortunarum. tuarum i. e. rerum, ^acultatum tuaruni. 
Phorm. I. 4. 23. (puod si eo meae fortunae redeunt» 

56. Perdat i. e. inutiles sumptus faoiat* Adelph. I. 2. 54. 
profundat f -perdat^ pereat, nihil ad me adtinet. Cic. ad Div. 
vV* 5. (^uae si non -profundere ac perdere videbor. Broukhus^. 
ad Propert. U. 6. 8. '^ctam possem nuptae perdere amore facett " 
Ceterum similis et locus Rutilii Lupi I. p. 19. 

59* Ut nescientem» LegCndum ut ne sdeniem sentiat te id 
sibi Jare. - Constructio est, i^ ue lentiktie scientem id sibi 
dare. Vid. Bontleius ad h« I. 


160 D r C T A T A 

63. Illos ibi.esse i. e. iilos id 'ao^ere . icl inoliri. InSal 
2. 30. Immo et ibi nmnc sum^ Plaut» AAil* I. 1« 28. tat itiJA 
genter hic eram» 

64. Syrus cum illo vestro 'consnsurrcU, IXie versas in • 
tiquis libris rectius sic le^tur : Syrus cum iilo vestro eoa» 
^urrant ,. conferunt consilia ad adolescentest Syrus emm ille • 
itro ponitur pra Syrus et ille vester^ atque adeo recte ipi^ 
plurali censusurrant , cuiuS syntaxis exexnpia aaepo reperitnM 
Sallust. Catil. c;'43. Lentulus cum ceteris constiiuerant» Nc^ 
Phoc. c* 2. Demosthenes cum cetens erant expulsi. Viigii 
Aen. r» 292. Rthno cum fratre ^uirinus iura dabunt, Ce^ 
runt ad adolescentes dicitur pro una ferunt, referunC ad i^ 
iescentes. Vid. fientleius ad h« 1. 

70« Prodere -ditam i. e. famam, salutem, mt quidquid c^ 
nun est proiicere^ periculo exponercs. Cic. pro Flacc C.4L 
ego te inquam prodidero* lustin* XIX* 3» Sed ne hos aorii 
sua proderet, * 

7t. Amittas i. e. dimittas. Phorm. III. 2. 22« Namm 
que quo pacto a me amittam neque uti retineam scio* ^ 
uotat. ad Andr. V. 3, 27. 

72. Fenestram ad nequitiam patefeceris i* e« oecasioiMi 
nequiter agendipiaebuisti, viam ad nequitiaih aperuisti. Sofltoi 
Tiber. c. 28. si hanc fenestram aperueritis f nihil aliud an» 
ne:is, ubi vid.Xasaubon. Pvoj^tie fenestra t$t foramen in p 
riete vel muro. 

82. Somnum non vidi i. e* non dormivi. Cie. ad I^ 
VII. 30. fuit miri/ica vigilantia qui suo totoi consulatu somnvo 
non viderit* Ovid. Epist. XVIII. 27, His ego si vidi msl 
eentem -peotora somnurh Noctihus, 

87. Maturent facere i. e. festiaent facere, Caeaar B. G. 1 
7. Caesari cum id nuntiatum essety maturat profioisoi, Ln 
XXIX. 12. quod nisi omni vi perficere maturassei» Gronov 
ad Liv. XXXIX. 45. 5. 

93. jdmbigunt de finibus i. e. litigant de agrorum limiti 
bus. Liv. XLII. 29. Antiochus ambigendo de Coelesyria ctfs 
sam beili se habiturum existimabat , ubi vid. Interprete*. 


IN-HBAUT. UL Ik Ifil 

92. Operam tiatnrum. Iiidicef vel arbitri, (|iii aiidiunt ile 
eontrovtirsia dispiitaiites > propiia dicuntur operam dare* Cic. 
ad Div. VIL '2K dilcit iudicem sihi operatH dane centtituisie* 

9il. Ita tomparatam esse hominunt naturasn, Latiili di* 

cunt ita comparatum est naturae^ ita coiHparatum est natura^ 

Ua tomparata ast natura^ ut h. K Barbarisniui est seriptoriim 

. telaiis rtostrae ita comparatum est vuM uMtura* \id% Vorttiyn 

jdtt Latiiiit. meritii aiispecca c. ?k "^ 

9Sw Aliena mrHus nt videant h. e. in alienit plus tapiai|t» 
|ltti inteiligaUt. €ic> Philippv IL 15. et ad Dir* \U 4. ubi 
^. Gra«vius\» ^ 

1 . agt» in. sc. ir. 

V. 

2. tntenttere fdUatiain in uliqwem est alicui dolum tttiiere. 
MiKtaphora diicta ^st vel a retibuS| ^iiae ad teras capieud^t itt* 
tendttatur v«i potius a machinis bellicis, quibus muri deiiciun- 
tiii^ t^am hae machikiAe funibus intekiduntun Plaut» Bacch. 
: ty. 4k 58« intendam ballittam. in senem, lafra V^ 54> ad senem 
^diquafli /abritain Jingit^ Fabrica est machina bellice. 

Sk Struere u e» clam moliri» agitAre. Liv. XXIV* 25. id 
^tri clani 9cs ,atque struere\ Frequetis ett insidias struere% 

(k Pro.viitci€u saepe metaphorice poaitnr pro negotio vel 
ihtiQere» Phorm^ 1/2. "(22. pfovinciam x/episti duranu Cic. pi'o 
^ ^)cl« c. 27. hot fuit totum consilium mulieris^ haec istorum 
P^ovintid {fui rogati sunt. _ ' 

10» /Iqullafs senettus% fist proVerbium de teueciute vegeta 
•t ▼irilJ. 

Ibidb Mttlier eommoda u e« comit| facilit^ iucunda in 
^OnyictUk Cic. pro Mur. Ck 31. ^uentfuamne existima^ Caton§ 
^^mnodvjrem j condorem^ moderaiiorem fuisse% llorat. Carra* 
» i 8fc Ifc Donarem pateras grataque commodus meis aera so* 
^^ibuSf iibi vidk Lambiuk Comnu)do oppoiiitur morosiis et dif» 
^cilii. Casaiibon. ad Theophr. Charact. c. 20. p. 325. 

12. Sic satis i. l. mediocriter. lufra IV. 5. 22. imm» sie 
•«wi*, ubiVid. Bentleiut. 

11 


162 dictjCta 


" I 


15. Aridum u e. paiciim , hvamm* PJaiu. Pers. II. 3. tt 
triparcos homineSf vetulos , avidos^ aridosi lciem AuJul. ILi 
18. Pumex non aeque est aridus atque hic est sentx* 

IB. ^uid egp nesciam% Verissime etnendat Paltnerius f^ 
ego ni sciam pvo qiiidiii ego sciamA Adelph% IVy 5» 28» OA 
illam ni abducath 
20. Male u e. valde. Hec» 1X1» 2. 2. iHal^ metuo% 

' 26* Jn loco u e. apto ioco et tenipore^ oppoHune, Amj^ 
II. 2. b. petu^iam in loco negligere^ Horat» Garnik iVk ii*% 
dulce est desipvre in loco% Sic tempote simpiieitte dicititr ft 
opportuno tenipore. Vid. Manut» ad Cic. ad JDiv» IXk 16. ta* 
perius J^at, 

35. Tolerare sumptus est patem esse siiinptibus ftM& 
Sallust. Catil. c» 24. ^ua^ primd ingentes sutnptus ^tuptd <• 
porij toleraverantk 

34. ^ff senem i. e. adversus sekiem» Propert. 11% A' 
Lernaeas pugnet ad hydras, Vid. Burniann. ad Pka«dr. IV^X 

37. Calleo i. e. longo usu peritus sum. lustin. XXlVt 
augurandi studio Oalli praeter ceteros talitnt. 

. 38. ^anto melior% JSlegaDs Jandandi et adprobandi foirmal 
Pliaedr. IITk 5. 3» tanto^ iuquit^ melior, Senec. Cpist» 31. eh 
rahor et cjamaboi tanto melior* Vid. Gionov» Obss. IL 91* 
Schwarz. ad Plin. Pakiegyn c. tU Conlrarium est tattt0t 
quior Adclph» IV. 1. 12. 

Ibid. Non est mentiri meum b e. mentiri non aoleo» I 
cilius apud Lactant. VI. 18» Homini amieo ac familiari « 
est mehfiri meum, Similiter dicitur patrium est. Butniti 
ad VaJer. Flacc» IL 156* 

4!2. Non usus veniet lu e. non evettiet ^ vel , qtiocl idi 
esiy non usU veniet» Vid. v. 45. et 46» 

43. Jllum- s^nserim scih talia moliri. 

48« Vnquam per pleonasmum abundat. 

49. Nec cum malefacerem etc» S^nsus hic eats nec n 
quam cum malefacere constituissem , tempus fuit. quo nii 
ilnpunius id iicere crederem* , 


}N HK A UT. IIL 3. 163 

ACT. iir. sc; iri. 

2. Manuiit tn sinuhi instrere-k Sinus est gremiiinii Duker. 
md Floi\ )T« 6. p^ Q7t. Appgsite Penon. c% !24» vocarum^iie 
md st in osculuin adplitmitt moX: tnanuni ttiam demisii in sinum, 
Iif»itatuB est h\ i. Ovid. Aniot-. 11. 15» ll^ dominae cujiiam te* 
tigisse pdpillas Fa laevam tunitis instruiss^ manum» 

5v htatc quidem cohtumtlia est, Particula quidem in hac 
foitnula nia^iam vim habet> Plaut. Capiiv* 111» 5. 92. i)is 
haec 'quidem -est^ Siietom Caes> c. 62. ista quidem vis est, 
- Vid» Schwarz. ad Plin. Panegvr. c. 25. 

6 Suhitgitart i. e^ lastivius et protervius .contrectare ; aliit 
.locis ipsam libidinis perfectionem si^nificati Yid» fugraph. 

'«ah»]. 

1% Hn vino i. e. inter potandum. Plaut. Trucul^ IV» 4» 
Iv LuteA est meretrix) nisi quae saph in vino ad rem suam. 
Cafull» XIL 2. non helle uteris in ioco atque vino» Cic. ad 
biv. Xn» 2» quae m lustris vt in vino commentatio potuit este. 
flt>ratias Carm. III» 6. 25» pro eo •dicit inter vina^ 

9^ AdvertutA* PalmeriUB legit novi ego amantis : animum 
udv^tunt^t quAe coniectura placet Bentleio» qnod adverteit 
apud Terentium et Plautum non absolute dicatur; sed tic est 
Vpud Liv. XLiy. 46. <juam npn sine causa delectam esse n^ 
giam advertit, Vid» Drakenb» ad Liv. VI. 2. 10. 

10» Fides essei dicitur ilii. cui creditur. ^horoi* V. 5. 27. 
itarie parvam mihi fidem esse apud te% > 

)1» Ah-ore i» e. ex oculis» Os saepe de praeaentia et cou* 
spectu dioiturk Cic. Verr. II. 35. quae in ore atque in oculis 
provinciae gesta sunt* Senec. de^Benef» VII. 19. m ore paren- 
tum filiosduguldt» Adelph. 11» 4. 5» vereor coram in os tejai" 
dart^ Vid. Graev« ad Cic. de Offir. III. 1. 

25. Se indicarit i» e» se prodiderit» . YiSy dictata ad Eun. 
' V. 6. 13» 

29» Comprimito manus u e» continc) cohibe manus a lasci* 
vis contvectatiDuibus» Liv. VII* 15, Ccnipressis^ 
' manihtts sedeas 7 Continere manus est Adelph» ll 



164 DICTATA 

cleni aensa dicicur animos comprimere^ atiimamf vocem c» 
primere, 

31. Servas i. c. observas. Vid. Schwarz* md Plin. Pamgjt 
C. 40. iibi eodem modo coniuna;untar ohserviUor et casti»aig, 

37. Aliud ex alio incidit i. e. dum tecum ea de re \oam 
alia res in mentem venir. Cic. ad Attick XVL 14. Sed^ i 
aliud ex alio^^mihi non est duhium^ quin etc» 

38. Si scias scil. eius ingenium. 

40. Drachmarum mille. ' Supplendum CM« -pondo ht^ 
GronoviuB de Pec. vet. I. 10. 

Ibid. Dederat mutuum* Melioris aetatis scriptoires lenpC 
dicunt pecuniam m^utuam dare^ non pecuniam mutuo dare» ^il 
Gronov. ]. c. III. t» Sed posterioris aetatis scriptores a tcM 
norma receiserunty ut lustin. XVII. 2. Pyrrhus ah Antia0 
nawes ad exercitum in Italiam deportandum mutuo petit» 

42. Relicta arraboni est i. e. relicta est pro pignore. Yili 
Cato apud Gell. XVH* 2. / Eadem constructione Plautus &I 
MdstelL IV. 3. 21. Quid arrahoni tibi dedit, Arruho cu am 
mentum emtionis et venditionis contractae; interdam Pio f» 
nore ut h. !• dicitur* Vid. Fabrotum ad Cuiacii Paratit)iii 
Cod. T. 11. p. 215. 

45. Vost daturdm, Versds corruptissin^us ^ quem ita ca 
rigit Bentleius illa illi tamen post datum iri nulle numum vrM 
sit. Ch. ei praes sit quidem» 

50. Optata loquere» Avertendi ominis fbitmila ett| i 
melius ominarej melius loquere, hona verha quaeso etc. Yi 
Interpretes ad Petron. c. 45. oro te melius loquercm 

ACT. IV. SC. I. 

1. ^151 me animus fallit» Iniiac foimula anirhus eigBifii 
opinionemf cogitation«my ut in formulis ffirt animus est a 
mus. Drakenborch. ad Sil. Ital. XVI. 294. 

7. Non temere est h. e. nou est sine causa, uT £un. II. 
'60. et Fhorm. V. 3. 19. non temere dico» 


1 N H £ A U T.. IV. 1. 165 




15, Damno augeri dicitur pro maiore damno afflcf ^ tit 
^apud Piaut. Bacch. IV. 8. 45. maotari tnfortunio» Vid. Lam- 
.bin. ad Lucret. l, 100. 

17. Jnscitiam i. e. stuititiam. 

21. Imperium exsequi i, e. perliceray quae imperantur. Liv. 
IV. 28. haec locutum exsequentemtiue dicta r^dintegrato ciamor§ 
secutif ubi vid. Drakenborch. 
^ 24. MisericordiU « animus maternus tcil» te xmpulerunty ut 

exponeres 

30. Nihil vident i, eu nihil curant. 

31. yincor 5. e. argumentii couvincor. Cic. pro Cluent. c. 
44* vince viruin bonum fuisse Oppianicam. Liv. XXVIT. 11. 

_^'iy&l Hannibale iudiat victurus esset^ ubi vid. Gronovius. Phorm. 
III. 2, 16. verh vincor, 

32. ' Quanto 'tuus est animus. Hunc versum » » quem omnes 

l^orruptum esse fatentuVy Bentleius ita reficit: quanto tu me es 

annis graviorf tanto es ignoscentior, Ignoscentior est pronior ad 

ignoscendiitn. Terentium imitatus videtnr Ovid. Trist. III. 

'tm 31. Quo quis enim maior ^ magis est placabitis irae» 

'33. In iustitia tua h* e. in lenitate tua. Cic. pro MarcelL 
G» 4. haec tua iustitia et lenitas animi Jlorescet quotidie magvs» 
8ic iusta servitus pro leni Andr. I. 1, 9. ubi vid. notata. 

34. Factum ignoscam. Sic etiam locuii sunt Plautus Am*^ 
phitr, I, 1, 101, ignoscamus peccatum snnrp et Virgilius Cul. 
V. ^93. parvum si Tartarq, nossent Peceatum ignovisse* Fre* 
quentius est ignoscere facto» 

57, ^eligiosae i. e» superstitxosae. Sic religio saepe dici- 
tur pvo siiperstitione. Vid. Graevius ad lustin. XXII. 6. 

42. Servandum mihi dedit, Veteres» dum lavabantui*, anu- 
los ponere solebant. Buimann. ad Ovid. Amor. II. 15. 24. 

1 

ACT. IV. sc. n. 

2. In angustum coguntur copiae h. e. consilia mea sic ini- 
pediiintur, ut ea expedire nou possim. Metaphora sumta est 
ab exfrrcitu, qui loeo iixiquo Snclusus se cxplicare non poieat* 


166 D I C T A T A 

Senec* Controvt III. p, 248^ in quam tmgutto domus meaej\ 
kuna poiiia esi? aut pAtri pareundum est aut JUwk 

5. LMtere tecto ahscedere sig^oiiicat • )»enculo sine dia 
cvaclere. Translatio est a x^ mili^ri,, utti laftji^, tegt^re- dicntt 
qui tcutia adversus lela muuiti suat; ccuiu^ii latms apsrt 
dare^ cum expositi sunt ictibui telorunu C^eaar B^ G. I. ! 
Tulingi e» itinere nostros latere ap^to adgrfss^ cirommvet^P 
perunt* Vicl« Lambinus ad Hor^t^ Sfrra^ !• 3^ 59. et Q^ 
husiut ad TibulU I. 4. 46^ 

6. Bqlum mihi ereptum e Jaucihut (• e« ademtilin Qullii < 
occasionem parandae pecuniae, quam teuc^r^ iam pul|bi 
Bolus proprie est offa^ ^uae canibu^ obiicitur. 

7. Ratio de integro ineunda est i. e* aliu4 noyunei W 
]ium capiendum. Cic, ad Div^ V. 20, a m» iniia raiia 
Sic frequens est coruilium tmVe|,ut apud Uv^ XI^^ 12^ W 
Tid« Drak«i|borrli« 

10. Optimam sciU fallaciam^ 

11, Retraham. Proprie ususi eftt hoc verbo.. "^stmfQfj 
proprie r^rahi dicuntur, Sueton. Aug. Ct 17« CaesarioneM 
tractum e fuga supplicia ajfeoit^ Dukevua ad Flor^ lli« 
p, 593, 

AGT, IV. SC« 111« 

10. Da te mihi vidssim h. e. vicissinri mih} imi 
Adelph. V< 3« 52, Da te hpdie mihi^ Vid« Qelnsius ad 
Epist, XVI, 161. 

15. Deorum vitam apti sumus h. e« summam feliciti 
consecuti sunius, Aptus est ab antitiuo dpiscor , tinde 
piscor f adeptus, Vid. Intcrpretes ad Liv. IV. 3, non prtte^ 
tur spes pUheio quoque, si dignus summo honore erit^ dpisi 
^summi honoris ^ et Bentleius ad Phorm. 11« 3, 59. 

22. Quo ore i« e« qua liducia} qua audacia. Phonn 
7. 23« quo rediho ore ud eam, '■ Ibid, V« 8. 53« quo ore ii 
obiurgahist Ovid, ' Epist. VI* 145. quQ vultu natoSf qmO' 
scelerate f videres. 


• 


/ 


l 


IN HK A (J T* IV* 3. 167 


28. Recta via rein narrare idect) 0$C quod paido ante aperte^ 
Ua ut res se habet^ narrare. Vid. Broukhiis. ad Propert. II. 
25. 46. 

31. Me effero i. e. mo iacto, gloiior. Flor. 1« 26« Man" 
ftfim altius se et incivilius efferentem ab arce deiecit, 

40. Tantum interdum miiiiiit potiut quam auget. Caeiar 
B* G. VI. 35. praes'dii tantum est^ ut ne murus quidem cingi 
possit^ Coeliua Cic. Epist. Vlir. 8« hellum. tantum erit. Vid. 
Manut. ad Cic. f^pist. «d Div. J. 7. 

41. Quid si \u 1* e( cum indicat. et cum tubiunct. con- 
ttruitur. Scilicet indicativus modus est affirmantis, subiun- 
ctivus Qptaniis vel metuentis. Vid. Bentieiut ad Hor. Epiit. 
I. 16. 8. ' . 

|bid< Quid si nunc coelum ruat, Proverbium de iifl » qui 
omni4 tuta timent* Vid Erasmi Adas* 

42. Quasi non ea potestas pro' quAsi id nou tit in potesiate 
•tua. Cic. ad Auic. IV* 2. volui msam potestatem etse vel pe^ 
t^ndi vel exeundix ' Jdem in Vatin. c. 17. an erit haec optio et 
potfstns tua^ Vid, Gronov. ad Sueton^ Aug. c« 13. 

ACT, IV. SC. IV. 

1. Proterve i. e. temere, incoasiderate. ' Hoc. III. 5» 53« 
iu qttO(iue proterve iracundus es^ ubi vid. Donatus. Infra IV* 
6. 10, Quam paene tuamct perdidit protervitas, 

2. Decem tmnas quax eadem constructioney qua Andr. proL 
V* 3» populo ut ploperen^ quas fecisset fabulasy ubi vid. aunot, 

5« In spe pendehit animi h. e. sollicitus erit dum sperat 
me venturam. Animi pendere e«t anxiu^m et dubium esse. 
Cic. Tusc. Disp. I. 40, exspeotando et desiderando.peademus 
animi, Liv, VII, 30. quid illis nos sollicitis ac pendqniihu^ 
animi renuntiari iubeatis , ubi vid, Gronoviufl. £t pender* 
simpliciter sic dicitur Plin. Epist* VI. 6.*Senec. de Benef«, .VX 
16. ubi vid. Gronovius. 

7. Promittit tihi, Ut mi/tari . interdum pro promittere dir 
citur I sic promittere pro minari. Virgil. ' Aen. II. 96. Promisi 
ultoremf ubi vid. Seivius. 


< 

^ ^ 


t56 D I C T A T A 

6. Omnium vestr(irum dicicur pro omnium vesirum^ P^^ 
siyum pro primitivOy quod notandum ut rarissimiun. 

Ibid. Vmlgus quae ah se segregant h. e. quao te Tvlf^l 
non prostituunt. Conira apud Cic. pro CoeL c !& nuh} 
quae se omnibus pervulgaret, Sic vulgares mulieret dicaiMi; 
quae omnibus sui copiam faciunt. Ovid. East. IV, 865. Jit] 
viina vulgares Veneris celebrate pttellae, 

8. Expedit bonas esse vobis* Sic Phorm. V» 2. 1. mt mfbl 
expediat esse, At BentJeius liic legit bonis et Phorm.' 1. 1. mtBit\ 
quae certe constructio elegantior esc ec optimis scriptodlNil 
magis usitata, Vid. Heins. ad Ovid. Epist. XIV. 64. NiBl' 
tamen mutandum. Nam quoties licet^ lubet^ placet, ezpeit 
«t simiiia verba acQUSativis et infinitivis iunguntur, toties lai- 
primitur dativus nominis, cuius accusativus pi«rumque ez- 
pressiiis est, isque» ut integra sit oratio et structura verbonn 
constet, supplendus. Ita ex. gr. b. 1. integra oratio est: iNilif 
expedit , vos esse bonas. De hac constructioae acciuttistiiv 
disputavit Duker. ad Liv. XLII. 36. 6. 

Ibid. Bonas vocat, quae nullam pro concubicu mereedea 
exigunt. Tibuil. II. 4. 45. At bona , quae nec avara Juit^ vA 
vid. Broukhus. Supra II. 2. 4. mater mala pvo avara. 

9. Colunt i. e. observanty omni officiorum genere prou* 
quuntur. IVlinus est colere quam amare. Virg. Aen. IV. 4^ 
Solam nam perjidus ille Te colere^ Ovid. Art, Am. I. T28i 
^ui Juerat cultor , Jactus amator erat, Vid. Burmaan. ad IV 
txoup c. 127. p. 607. 

11. Nisi prospectum aliqnid nobis est h. e. nisi commodis 
nosuis consuluerimuSy nisi ex quAcstu corporis pecuniam col* 
legerimus. Liv. IV* 49. qui sedem senectuti vestrae prospieiut^» 

Ibid, Ddsertae vivimus i. e. deserimur. Cic. ad I>iv. XIV* 
!• Quodsi nostris consihis usi essemus y beutissimi -viveremus» 
Catull. X. 55. insulsa et molesta vivis, 1n talibus adiectiva 
pro adverbiis ponuntur. \'id, Gronov. ad Liv. III. 50. 2. 

15, Cuius, Notauda est numeri nmtatio cuius pro quorum, 
ut £unr IL 1. 20. cuniungit homines et eundem, Sensum loci 
pulcre vidic Bentleius : ubi decrevistis in matrimonio vot vic- 


Tw Hi: Arx. IV. 5. I6*d 

I 

15. Taciam honi (ibi alitfHid, liac formula iifJiutiiv qui 
quod ab altero factum est, sibi graCiim tsse osteiiduut. Vid. 
Adclpli. V. 5. 6. 

34. Non mea est simuIa(io» Legondum est non meum est 
simulatio | ut meliores libri habeut : in i?cterioribuf iegitur 
" non mea est siniulatio» Vid, notata ad IIT. 2, ^» 

40, Jequi bonique Jfacio u e, contentui sum iia quae facit. 
]!>e hac formula vid. Perizon. ad Sanct. Min. II. 3. p. 165. 

45, Eo nunc confugies i* e. hoc excusat^onit cauta dices^ 
lioc effugium quaeres. Cic. Verr. Ifl. 85. jfn quoniamp hoc 
ipmm non audes dicere^ illuc cotifugies, 

47. Ferum, Bentleius edidit verf^ Sed rsrum al((|uando 
pro vere ponitur. Liv, XXXV. 19. id me verum dicert, pater 
HamVcar et Dii testes suni, 

50. Omnes te in lauta et hene aucta, Palmerius leg;it om* 
nes te in lauta et hene uncta ftarte putant^ quae ^oniectur^i 
placet 3urmanno ad Petron. c, 45. p. 196, sed nojri muianda 
vox aucta» Nam recta ct latina sut^ augeri opihus ^ auctus rf» 
\fortuna etc- Flor. IV, 2, 10, veltet auctiores opes ^ ubi vid, 
' Dukeruff, Veruni voj^ pfirte merito suspecta cst viris'cruditis, 
Pentleius reponit ^t bfine aucta re putant^ ut Horat. £pist« It 
IB^ 68. Semp9r in auo^enda Jf^stinat et ohruitur rr, 

ACT. IV, SC. Vf. 

2. Vel haee deamhulatiof Particula v^/ el^g^aiiter signiAc4t 
mt alia omittam , ut de aliis taceam, Ilec, I, 1« 5. Vel hic 
Pamphilus iur^bat qubliens Bacchidi^ Vid Broukhus, ad Tibull* 

I, 9. 55, ;^ 

5. jid' lan^uoretli dedit u e. .langiiiduqi fecit. Plaut. Atili* 
|ir, 2, 28. ubi saepe ad languorem tuq duritia dffd^ris ocfo ihs* 
litlos lictores^ SimiHa sunt apud Plautum dare. in timorem^ in 
divitius etc, Vid, Scliulting. ad Senec.Cotitrovers, II^ p, 204, 

6, Ouautum est u e, (|uotqnat sunt, Catull. III^ 2. quan* 
tiim est hominum venuftiorum^ Pliurm. V, 7. 10. Quanta haee 
mea paup^rtas ^u Sic quicquid diciiur pro quicunquff* Ho« 


f 70 D l C T A T A 

Ut, Cpodt V« 1« O D^rum quidquid in coeld regit, Lii 
25« quidquid Deorum est^ Vid^ Qrakeiib^ ad Liv, X,X.Xll. 

9, Ubi u «• Siubm^ rebus^ 

20» Experibere aiitiqiie pro experier^ ut acen. flecj. 
opperibere pro opperiere^ \ 

9 25. Obsecundare ost dicere et facere oninia ad voluoi 

Plaut. Truc. IV« 2. 5. Nurac t/um tj^i lubet , duni habet; 
pus ei rei spQundes^ Vid. Burmaqn^ ad Ovid. Au, Aiii« !• 

ACT, IV, SC, Ylh 
3* Lapis convicium e«t in houiiuem stolidum ut ini 

I. 4, 

6. Duco i. e, puto, exi&timo, Drjkenb. ad Liv. IX. 

9« Hasce omantentis cOAsequentur alterUe i* 0* xnOJ 
decem minae BaccUidi pro onvimcntis tplvendae siint 
locum egregic expUcuit Beutleiiiis. Omamentorum n 
comprebendi potest omuis supellex muliebris^ Vid^ Bri«i 
Verbor. Signiilcat« s^ v, 
^ 10, Porro haec tahnta dotisn Nullus iu vtilgata lectioi 

8U8 est| ut 90 faciiius admittenda videatur Bentleii emoa 
porro haec talenta dotis adposcet duo : haec scil. iilij 
iam reperta- Qenitivus dotis pendet non a talenta- s 
omim voce causa vel nomine. {^laut. Pers* Ilf, 1. 66, t 
tur do^it tibi inde sexcenti lo^u Nep. Aicib* c, 9^ ex ^ 
talenttk vectigalis capiebat. Vid, Perizon. ad Sanct. Mint 
p, 166. Duker, ad Livt III, 56. 4, et Vimm Doctum in 
Misccll, Nov, T, U. p. 44, 

11. ^uam multa etc. Melior^m huius loci lectioqQn 
servavit Eugraphius et ex eo restituerunt viri doctissinai : 
multa . iusta iniusta fiunt morilius i. e. ^uam muU*^ aiv< 
flive iniusta fiunt moribus et in cornmuni vita damir 
Adeiph, V« 9, 33« ^uia non iusta iniusla prorsus omm 
mno obsequor» 


I 


I N H K A U T. IV. 8. ITT 

ACT, IV. SC. VIU. \ • 

3. Resipisse anti<|i(e pro ^rssipuisse» Sic sapisset pro sa* 

jpuisset apQd Plaut. HiiH^ IV. Iv 8* jPoi magis sapisset^ ti dor^ 

mi\)isset domi. De verbis, 'qiiao diipJicem coiiiii^atioiioin ha- 

bent vid. Vossius 4e Analog^ IH. 32. p, 314« Resipis^er^ est 

|d melior^m men^em redire, 

4k 0^o<^ m ^^ «Jt pro ^uantiiin iu te est. ^>ui prjo qt^nntms 
non semel supra vidimus. 

7. 0^i<2 ri» hominis es. Recte nxoue^ Donatiis magis iniii* 
riose dici quid hominis es ^uam quis homa es^ Hec* IV. 4« 
21, sed quid muliefis uxorem habes ? Vid. Perizou, ad ^anct. 
Min. IV. 4. p, 616, 

$« Te ut potcat sciU argentum. Pos^ere eam diiplici ac- 
oisativo construitur, Liv. 1« 24, sagmina te^ Rex^ poscOf ubi 
vi4* Dral^enbarcht 

28., Istius ohsaturahere i. q. istius ad f^stidium usque satur 
cris. PUut. Slich J« 1, 18, hae res vita^ me saturant^ Satu-r 
rare his locis ciim genitivo c6nstri|itiu' ut adiectivum satur. 

32.. Te scientem faciam i. e. faciam ut scias, Au<lr. Ul. 
%x 28. renuntia futt^rum^ ut sis sciens^ 

AGT. V. sc, r, 

,1« Non tam astutum u e. noii vaidoi non magnopoiTQ astu« 
tUm. Adelph, lU 4. 14. ne tam quidem% 

2, Praemonstrator i, e. praeceptor. Plaut, Pers. I, 3. 69# 
pfaemonstra docte^ 

4, Quae sunt dicta in stultum^ Bentleius c binis eodd. 

^^git quae sunt dictae ^ quia res praecessit. Verum yulgatc 

^^ciio non miitanda ; nam femininum res saepe post se habet 

"^vewum genus. Eun. V. 4, ^^, Narra ren\ omn^m^ ut fnctum 

«>. Vid, Duker. ad Liv. I. 3 2. 

6. Gratulari est proprie <>;ratiat agere^ et gfatulationQB sunt 
^''^tiarum actiones, Vid. Graeviiis ad Cic. ad Qiv« XL jlS. 

14. yultas quoque hominum Jingit scelus i* e, sCQlQStiif UIq 

^Hiciry iH Clinia vuhum suum compunat ^ fimul«iKlo quem« 


172 


/ 


D ICT AT A 


libet hahiiiini , ut laetum vel tristem so simulare possetj 
res posttilat. Ita hunc locum explicat lo. Riviui. Caei. 
G. I. 39. hi neque vultum Jingere ^ netfue i/Uerdum lacrimu 
rttre poterant, 

19« Iniecisse verha u e> dixisse , mentioiiem' fecisse. i 
f^fre simpiiciter sic est apuct Cic, ad Attic» XVI. 5. JBi 
eum saepe iniecissem de ofionkoitg., Idem pro Quint* c. 2L f 
Hortensium^ quia nuper iniecit i» e* cuius obiter mentioi 
fecit. 

25, Finxit fHium i. e. formavit* Metaphora dueta esl 
iis, ^ui lentam et se«|uacem mateiiam formaut. Horat* A 
V. 3(36. voce patertfa Finseris ad rectum, Statius Silv* ^ 
191. Non tibi certasset iuvenilia Jingere corda Nestor* 
Casaubou. ad Pers, Sat. II L pag. 244. et Drakenborch,] sA 
Ital. 1. 441. 

26. Suholet mihi significat sentio , suspicor. Plaut. ?t 
I. 5. 7> atque id iam pridem sensi et suholet nUhim £i 
metaphora Adelph, III. 3. 43. est olfacere pro sentire. 

29. In ultimis aedihus i, e. in ultima parte aedium. 

33. Operuere ostium i, e^ ciauserunt. Phorm. V. 3 
tamne operuit ostium, Contrarium est ostium aperire» Gi 
-yius ad Tacit. Anual. XII. 6. 

^4f Una et simul per pleonasmum iunguntur, ut 
Plsut. Mostell. IV. 3, 43. t mecum una simuL 

36. Familia interdum ponitur pro re faxniiiaii Tei ] 
monio. Sic in Leg. XII. Tab. scriptum est :pater fas^ 
. uti super ^amilia pecuniave sua hgaverit^ ita ius esto* 
Auct. ad H^renn, 1« 13. Sic appd ICtos hereiscere Jam 
i. e, bona hereditaria dividere, Vid. Ulpian, Leg, 195. 
Fand, de Verb, Signif. et Brnestium Ciav. Cic. v« Ja» 
Ratio inde est, quod olim magna pars opum servis, quG 
miliam dicebaut, coustabat. 

39, Communis est modestus , nihil praecipuum sibi 
buens prae aliis. Civilem dicunt Suetoiiius et alii iliius a> 
scriprores« Nep. Att. c. 3. sic se gerehat ut communis ini 
par principihus viderctur* Laclant. V* 22, Vid. luiett 


IN HE ACT. V. 1. 17Jf 

^mmnch. II. 79. et Graevius ad Cic. Episr. ad Dir. IV. 9. 
■d liic ratio versus exigit animd comi^ no|i commurtty quae 
3ces centies inter se commutantur. Vid. Graev. ad Cic. de 
£f. III. 5. et Drakenborch. ad Liv. XXV. 12. 9. 

42. Derides, Etiam Petron. c. 58. absolute dicit dertdere^ 
it ^»(7 non me noviy aut non deridebis ^ ubi vid. Inte]*prefes. 

45. Ouot res dedere sciJ. se^ i. e. quot res evenerunr* 
!ec. III. 5. 20. omnibns nohis ut res dantsese» Liv. XXVIII* 
. pront tempus ac res se daret ^ ubi vid. Interprttes. 

46. Non te cohibes i. e. oon contines^ non comprimis tratn 
lam. Sic de dolore Sulpicitrs ad Cic. IV. 5. visne tu te eo* 
Ibere et meminisse hominem te esse ndtum» 

50. Foris sapere i. e. tibi non cavere, et aliis connlitiAi 
are, ut Phaedrus loquitur I. 9. 1. 
' 54. Copiam i. e. rationem inveniendae pecuniae. ' 

55. MuTto malo pro miilto magia volo. Hec. I. 2* 35. 
udsi tu non multo malis narrare hoc mihL Cic. ad' Attic« 
kV. 18. domi maftere^ si recte possum^ mulio malo» Sic malo 
otius Adelph. II. 2« 14. Vid. Bentleius. ad h. 1. 

57. Suppeditare snmptibus, Dativus sumptibns eodem moAo 
apienduji^, quo relinquere arraboni supra 111. 3. 42. Vid. Pe* 
izon. ad Sanct. Min. III. 3. p. 383. 

58. lHihi t>ere ad rastros. res redit h. e. mihi necetsario 
ree egettate, non ut tibi volnntario prae anirtii ae^ritudlne, 
astri sunt sumeudiy ut manibus victum quaeram. Respicit «d 
• 1. 36. De vi f^c^^ ^^''^ *^^^* Burmann. ad Valei'. Flacc 
V. 633. 

62. Quid hoe quod volo* Male nonnulli expungunt vo* 
em hoe* Nam elegantem idiotismum esse docet Gronovlus 
d Plaut. Bacch« IL 3. 15« nbi similiter est ^«td hde? qua 
ausa eum hinc in Ephesum miseram, 

64. Dicere dotent proprie dicifur pto dolem promittere, 
onstituere. Ovid. Fast* VI. 594. dietas exige dotis opeSf ubi 
»Iura Heinsiu^ 

72. Luxuria difjluit h. e« luxuriae nimis et immodice in- 
lulget. Cic* de Off. I. 30. quam sit turpe difjluere luxaria. 


174 D t C T A T A 

Columell. XII* 1. eum pteraequ^ sit Imxu et imeriia difjluant, 
Via. Dnkflr. id Flon IV% 12. pl 829, 

73. Retundam i. e. replimam^ ne di£Quat litxuria* 

Ibid. Ut quo se vertat hesciat^ Foftnula eoniro qtii con^ 
•ilii inopes tuuu Hec* IV» 1. Iv ptru quid agam? quo m 
vertam 7 

76^ Confutare ptropHe est aquam ebulliehtem teprimere, 
ne exuudec. Vidk Scaligw ad FestUm v. refutare. MeuphonM 
reprimete> toei*cel*e, castigaiek JPhormv III. U W vonfutavit 
verbis adfHodutk irdtum serttm, Qui liodie latine scribuut) boe 
ytrbo taiitum utuAtiir de. sclioUsticid tlisputatiombu)!^ sed V^ 
teres multo ampliiks^ Cato apiid GelK VIL 3^ qu&i AOstw 
*9cundas t^es vonfutet. Cic^ de Proviuc. Cortsul. c» 13. stittp^ 
illas nAtiones nostri imj-eratores refutandat pottus xfua^ hMt* 
letidas putaverunt» tdetn ad l3ivk I. 9. tifutare Ulituiufcufi' 
ditatein. Vid. GrohoVv Obss. I. 22. 

77» Exornare aliqatm ^et nhiipliVasitt pohitUr pro foeditt 
Teibelibus I vivgis iil alitijuem animadvertere. ^odem seniB 
Adelpb. II. !• 22. ornatus esses tx tuis virtutihus^ 
\ 78k vbrpexum. BieiitleiuB reponit simplex pt^xuifif tuiul n* 
tionet videte. P^ctete Comici dicunt pro flaglis cAedere. FllB(* 
Men. V. T. 28. pecte pugnis. 

^. Pro Yidicnlo^ Plx> ridiculo hottnulli libri lub^nt dii^ 
dieulo* Deridhulum est Valde ridicaluro* Kam pratspiMitiO ^ 
ut in %liis compositis siguiiicatiotaem intendit. Liv. XXXI^ 
26» alttrum deridkulum esse^ ubi Vid% DuLerasv * 

ACT. V. Sa II. 

2. Est ut eiecerit p«t periphrasiu Comicis liaitAtatti dicit» 
pro fitcit^ Sic Uecv IV» l^ 44k sin tst ut nolit. 

4% Vulgo Jaciunt i. e. alii quo^ue adolescetites ttieretfic^ 
amocibiiB Srretiuururi ^uod ille causae suae prodMe put^ 
Nam multi» ut Cicaro ait ad t>ivv l\% 5», quod exemplo ^ 
id ctiam iure Keri putaut» 

5. Vrrmm tgo haud ndnms aegre fatix^r^ id qui trescio* i^ 
locu» iu distingiieadus fi ferum ego haud minsu aegre patii^^ 


I N tt E A U T. V. 2. 175 

qui t nescio nec THtionem capio, Jd qui l^gtiiiical Cur, 
uainobrem faciat. Vid. B^ntleius ad h» U, 

7k Intusau Servius ad Virg. Aen. I. 410. nouc ineusare 
)ropvie esse 8uperioi'eni arguere^ aceusare vel parem yel infe- 
riorem» Sed hoc disctimen nibili estkVid. Drakenborch» ad 
Livk IX. ll* 5, 

9k Jnimo ofnisso h. e» negligenti> dissolutqu Auctor ad 
Heretin. IV* ^7^ aniniis estis simplicibus et mdnsuttii ^ ubi Cl» 
£ni«stu^ praefert lectionem codicis , qui addit et ondssis. Sic 
Adelph. V. 3k 45. ne tih re sint tam9n ofHissiOresh Sueton» 
Tilierk c» bl% Dtusus anihti Jludbiof^is iirdth ^ 

lOv Prima habere i. e, praecipue cutare. Adftlpli» V* 4» 
4« Oude tihi putaris prima in experiundo ut repudiasy 

Ibid» Consulere in longitudintm i% e> cohsulto agere 4|u«e 
ptosattt in longum fcempusk Consuhre exquisite dicitur pro 
rem.bene gerere> consulto agere» Cato Apud Gell. VIL 3. 
nxhi magnae curae est ^ quod haec res tam stcunda processerit 
B^ {fuid in consulendo ddversi eveniat» Liv» 21» 16. ut trepi» 
^ttnt magis quam consulerent ^ ubi vid» GronoVitis. 

17k Turbas toncivi i. e. concitavi. Liv» It. 29. non iHiseriis 
t^ licentia tantum concibum turbarutn ^ ubi vid^ Drakenborqh* 
201 Pravitas ik e« perversa agendi ratio. 
22k Nec tU dram tibi nec precatorism i. e. non OpuS est, ut 
^^ stam confu^ias , aiit mittas qui pro te deprecetur^ Olim 
*^i supplicium metuentes in aram confugiebahr, aut precato- 
^y i|iii iratum dominum mitigaret^ sibi parabant» Plaut. 
^ofttell» Vk L 46» ego intieirim hanc aram ocCupabo, . Qlioniam 
▼eifo etiam alii supplices ad aTas tanquam asyla cotlfugMre sole- 
^nt| ard pro profugio dioi coepitt Cic» N» D» III. 10. ^ant- 
9*1^ in aram boftfugitis dd Deunu Ovid» fipisr» I. lld. tu 
'i^ venids^ portus et drd tuis ^ ubi Vid. H#insius. Add* 
^iodenbrog. ad h» I. Pretdtor idem tst iqui deprecdtor, Phorm. 
!• 2. 90. ad precatoreni adeam credo» Plaut» Pseud. II, 2. 11» 
'^o precator et patronus. Vid, Interprites ad Petroa. c. 151. 
P* 625. 


17(5 n I C T A T A 

%6. Alienare eL ahalienare ^iignificat «ilienos reddeie c 
ramilia eiicere. Vid. InieipreCes aJ Liv. Xll.r* 8. 12. Sicii 
V. 4 6« aliefiuSy qiii non peitiiiet ail familiani. 

2?. Pericuhm fame% Fame est genitivus obsoletui ] 
faniis. Vid. Creli. IX. 14* et Bentleiui ad h. 1. 

T^. /&i nartc sum i. e. in eo sum , id ago ; quam fbn 
lam siipra expliciiimui. 

51. Non aherit longitts scil. consilium , ^uod quaero. 

32. ^ai istuc i. e» quomodo hoc arbiiraris* Vid. fiei 
iui ad b. 1. 

55* T(0 indmlgehant antiqiie pro tibi , ut Cun; II. 1. 
ubi vid. Donatus. 

^. Filia vtra i. c. non supposita. Veram fUuwi opp 
Clitipboniy quem aliuude adsumium putabat* Sic si Ifl 
capttury non opus esse videtur emcndatione BentlaiL 
Sucton* Calig. ^. 19. in verum nepotem -proniori* 

59. Paterna iniuria i. e, quam patres inferunt £liiS|< 
qnae patribiis infertur- a liliis. Eodem sensu esc iniuriM 
rentum siipra I.- 2. 30. Iniuria est severitas» 

44« Quam minimd tam facillime, Cum praecedit qmami 
snperlativoy interdum sequitur Jam cum superlat, Ade 
Ilf» 4. 56« puam estis maxime potentes » tam maxims nos 
quo animo aequa noscere oportet. Sallust» Iug« c« 31. q 
quisaue pessime fecit^ tam maxime tutus estf ubi vid. Corti 

Ibid. In spe situs i. e. spem habens» Notanda baec 
cutio ut ravissima» 

45. ' Patris paeem ifi leges suas i» e. patrem sibi reconc 
bit couditionibus y quibus ille volet» Plaut. Asin» I. S 
quotl poscis dem; sed in leges meas dabo* Liv» XXXIII 
pax data Phiiippo in has leges est, 

Act. V. sc. nt» 

4i Pergin ttiuHer eu6 i» e, pei*gisne importuna, tnol 
rixosa esseT Nam mulier hic magna citm vi dicitur. Pei 
c. 42. sed mulier , quae tnuUer , milvlnum genus. Rutil» ! 


IN HC AUT. V. 3. 177 

• p« ^^m jqnid potims dicam amt verims quam mulierem^ «t quae 
ibi dixiinus. 

T. Rcstas i. e. resistis» adversaris. Ovid. Fast. II. 749. 

vkta cades : tneliorihus restas, Propeit. IIL 6. 31. Dum vin- 

cunt Danaif tLum restat harharus Heotor» Sallust. in Fragm. 

p. 955. urhem itiultos dies resianlem jfugnando vzciV. Vid. Gro- 

, novius ad Liv. IV. 58. 4. «i XXVI.. 3. 3. 

6. Immfi scis -potius i« e. immo potias conceJam te scire. 

12. Suhdere proprie est Edsum in veri locum suppouere, 

I ^nod etiam suhiicere et supponere diount. Liv. XL. 9. ist^ 

\' Muuni DeiM^trium filium te kahere*^ me suhditum et pellice ge» 

mtam adpellant. Tacit. AnnaL XIV« 40. svhdidit testamentum. 

SnetiHi. Ner. c. 7. ut suhditum apud patrem -arguere conatus 

m, «bi-VBd. Oudendorpius. Vulgo cive^ subiectos barbare 

Tocant, suiditos* 

Ibid. Sic erit pro sic eit, futar. pro praesenti. Phorm. V. 
3« 18, sie erU» 

W Istuc inimicis siet* De hac' abominandi formula vid. 

BroukUus* ad Propert* III. 6. 20. et uotat. ad £un. IV. 3. |3. 

21. Rem cum vid^ai censeas i, e« cum hominem intus co* 

pMtyeiis y censeai severum esse. Est sarcaf mus, quem recte 

tepit'B«Btieiu8« 


\ 


AGT. V. SC IV* 

1» S\ ullufn unquam J^uit tempuSy cum tgo voiuptati tihi 
J^ennu ][Ioc elegatttissinru circumscriptione- dicitur pro: si 
^nam tibi voluptati fui« Vid« Cic. de Orat. I. 1. < 

6. Mienus est qui non pertinet ad familiam* Hiiic pra* 
yintfui et alieni opponuntur a Cic de Amicit. c. 5. et patei', 
^^ filinm alreri mancipio dat, eum dicitur aJienare% Vid. 
Interpretes ad Liv. XLI» 8. 12. 

7» Ita mihi atquef huic sis superstes i. e. quam sancte opfo 
etTOveo, ut mihi et parri luo superstes sis, tam sancte tibi 
iflirniOk Solenne piorum parentum votam est, ut liberos sybi 
fuperstites reiioquanl. Ovid. Epist. I. 101. Di precor hoe^ 

12 


t7^ DfC.TATA 

iuktmuip «r eMtihus crditu faiis^ IIU meo$ ocmlos compri' 
m^t, itU iuos, Vid. Britson. de Foinn. VlIL p« 68^ , 

10, Geri-o en bomo leyit et ineptiis« Vid. Fettus h. r. . 

11. Ganeo i. e. qui ganea frequentat. Ganea vel ganenm \ 
•st locus vinOy epulisy aieae» libidini dettinatus. Vid. Voi* * 
sius in Etymol. 

Ibid. Dam^osus est, <|ui facultatibut tuat damnum afifeit, 
prodignt, profilsns*. Suetou. Mer. c. 31« non itt alia re damnO" 
stor^ ^kam im aedificando§ ubi vid. GrdeVius^ Sic damna dicuii- 
tur pro iropen&is, sumpcibut» QuinctiL Ded. CCCLXXVII* 
p. 7731 oneratms damnis* Vidk Menig. in Amoenit. liiris c 39,. 

13, £a causa suppl. tamen. Nam si, quod praeciJit» 
ponitur pro eisi, SAepe tamen deett pdst etsi et quanqios^k 
^delpb. II. 1. 5. QuamqUa^n esi scelesius^ non conamttei hoSs. 
uuquant^ iterum ui vayulet, Hec. IV* 4. 26. Etiam Si dish^ 
fuerat amhigitum hoc mihi ^ nunc non esth Vid. quae anoott- 
vimus ad A^uil. Roman» iuiictuitt Hiltil. Lupo p» 190» 

15. Dii istaec sciU prohibeant^ Forroula abooainandi* 

Ibid. Dens nescio scii» an prohibituri sint. Sic tupra II. 4. 
16, uescio alias h. e. quid iJijie feceriut nescib. 

20. DisfUcere sibi dicuntur^ <)Ui dolore afficiulitiii^ » qmo$ 
poeuitet facti. Cic. ad Attic. II. 18. displicea mihi nec sin0 
summo dolore scribo» Ibid» 21. nt ipse etiam sihi » non iis so* 
imm, fvt aderantf disjpUeehat, t*ro td Terentius Hec. IV. !• 
2li. diric se ipsum odisse* 

2t. Priiieipiuil9 ineipiAm\ Insoleits lociktio. Behtleitkt c re* 
tti^iis yetelrum JibrorUm legi^ nequu tjuctd prin»ipium €mpiem, 
ul Muptare teoipus ^ oeeasiohem ei alisi 

ACT» V. SCk V* 

2. faeem i. e« concordiam inter patrem et filiiuiu Vid* 
tupr» V. 2. 45. 

8, Ne ohjlnna \u e. ne obstinate et pertinaciter in propo- 
\\%0 peititie. Vid. notat. ad Eun. II. 1. 11. 

9, Pertendere h. e. eo usque tenderc, dum perficiam. 
19« Nil audio i* e. nuUam excusaiionem accipio. 


I 


IN HEAUT. V. 5. 179 

Ibid. M me recipio u e« {^romiito^ Sponilet>» scik tpsnm 

uxorem duckutum. Pltut. MiJk II. 2. 74» tnts nhiu si rtcipere 

hoc ad te dicis^ confidentia tst» fiodem sensu redpio in me 

dicit Cic* id Div. XIII. IZ. Absoiute rtcipere est Phorm. V. 

19. 

i?» ^/1 duhitat i% e* ait fecusas^ an tergiversaris. Cic» id 
DiY. Xlllk 9» non dubitavi ad tt scrihere* 

16. Lepidant i. e» venttstam. Lepor et kpidus haLent qui- 
dem domicslium in verbis» sed transfetuntur ad alia quae de- 
lectationem afFeVaut. Vid. Manutius ad Cic» ad Div. VII» 1. 

Ib» Cufsiam i» e^ quao habet ocuJos glaucos Vel Caeruleos^ 
Saepe MinerVae caesii oculi itribuunturv Vid» Heinsius ad 

Ovid. An» Amat» II. 659. Sed uon omnes huno oeulorum 

» 

colorem ptobasse patet etiam ex Hec. Itl» 4. 26» 

Ibid* Sparsum os dicitur vultus rufis maculis distiQCtus^ 

Iflttiginosus. Spatgere est disiinguere. Vitgil. Cch H. 41» 

sparsit etiam nunc pvllihus aiho^ ubi vid» Burmann. Sparsum 

0$ lentiginosum vocai Valer. Maxim. I. 7* 6> ttbi vid» Intetpre* 

cssy imprimis ficntJeius id Hec» III> 4» 27. 

Ibid» Admncms nassu in virginis vitio ponitur» Modice au^ 
tem aduncum in puJcherrima Aspasia laudac Aelianus Var. 
Mist* Xlk 1. In viris . nasus eduitcus magiii animi index ha^ 
behatur. 

19. Ehgans i. t» fastidiostts in eUgendo» Vid. nottt. ad 

stui. iin 1. l£k 

Jbid* Atsisnmm Wi tsse i. e. cogitate de eligenda tixore. 


IN ADELPHORUM 


P R O L O G L' M. 


1 


2. Jniquis i* ## inimieis* Heaut* prol. v. 27, ne plus' ini^Mtm 
possit quam aetfuum oratio* Cic. pro Planc* c. 23* «S^ Imque 
a tuis iactatum graviter quefebatur, Ovxd. Trift. I. 2. 6» 
jiequa Venus Teucris , PaUas iniqua fuit, 

3. Rapere in peiorem partem h. e. seciis interpretari, re- 
prehendei^e* Pollio Ciceroni ad Dxv. X. 53« pium meuift c€Si^' 
siiium rapereni in contrariam partem^ ubi vid. Manutiui. 

9« Im prima /abula i. e. in prima parte fabuJaey ut aj^**^ 
Plaut. Cistell. V. 1. v. ult. postrema in comoedia pro poitt^^ 
parte ooraoediae. Sic prima provincia est prima pars pro^^' 
ei^e. Cic. ad Div* III. 6.; contra ultima provincia est jg-^*'* 
eiut extrema. Cic. ad Attic. V. 16. in ultimam provincian^ '' 
•Oniwit Tarsum usque, Heaut. V. 1, 29. ultimae aedes 
poturema parte aedium. Eodem modo primus tumuUus 
imtio lumuitua » •xtlremaix awms pro fiue annk Vid. Groni 
L*et. PUar% p« 13d. Schaltiag. ad Seaec. Suaeor. III. p. — 
Oi^tnb^ «d Liv* 11» 33. 7. « 

11« Tfthuu^ dt x^tfho* Vetcret clicunt verhasm du 
%^itt vel md v«r^ai 03epriimew pro ▼ecbnm verbo 
Via. CiV. ^t fim. III. C Tmcu). Disp. IIX. 19. Hont. A. 
▼« 19^. Bwrbari hodJM dlieust «le tier^ W whm m k 
>•! i>e»rere» ^uibtts tMMa pnetrit Senriot «d Viig, Ac^^ 
Viri 15^. 

ti« il»»»<.WiCM i er» «%Vttai M de littesro inctareh. Rmpr^ 

A'wi ^^ fiMKC hiffifimr yyraafdf^» tiba rid* latwptctts. 



_- liN ADELFH. ¥KOL. ^^ 181 

I 

Ibid. NegiigerUia i. e. voluntaiia praeteinuiiioHe. Vid. no* 
tata ad Andr. prol. v. 20. 

20« In otio i. e. in pace. Cic. ad Div. II. 17. Si ante 
_ -auditum erit otium esse in Syria^ ubi vid. Mauutius. 

21. Suum tempus eleganter dicitur, quod alicui commo* 
^um est. Cic. Verr* III.* 60. dicit 'te suo tempore esse reditu» 
jrum, Valer. Flacc. I. 5^3. potcunt iam me sua tempora Graii^ 
ubi vid. Hurmannus« Opponitur f^mpia alienum, Liv. XLII- 
43. suo maxime tempore atque alieno hostihus^ Tempus ett 
atatus remm , ut saepe* 
■i . Ibid. Sine superbia, IIoc referendum ad homiuet nobileft, 
A: qui inferiorum causas siue faitu «gebant, 
m ' 

ACT. I. SC. L 

< 2« Adversum ire non solun^ est obviam ire, sed etiam ire 

i^ .aliquem quaasitum constituto tempore et locot Imprimis de 
,:'iervis dicitur, qui veniunt, ut dominos domum ducam. Vid. 
»-f l&rouov. Lect. Plaut. p. 212. /Eiusmodi servi proprio uomine 
B adversitores vocabantur, Vid. Donat. ad h, 1« et Gesner» Thes. 
ti L. L. s. V, -^ 

y 5. In animo cogitat, Cum animo suo cogitare dixit Cic* 

^ de Leg. Agrar. II. 24. : secum cogitare Terentius Eun. I. 1. 
^ 19* Vid. Drakenborchius ad Liv. XLII« 50, 8. 
i 6. Parentes propitii i. e. amantes liberorum. Propiiiiis 

;• fere semper de Diis dicituTy rarius de hominibiis. Cic. ad 

Attic. VIII. 16. hunc propitium sperant , illum iratum putant» 
^ ^ 8. Animo obfequi vel animo morem gerere est facere^ quae 
4 animo iubent, Hec. III. 5. 9. voluptati obsequens fuit^ dum 
(- xixit» Lambin. ad Hor. Carm. IV. 7. 20, 
. 13, /n animo instituere i. e. animo concipere, in animum 

inducere, animo constituere. Siniili locutione Piaut. Mostell. 

J» 2. 2« argumenta in pectus multa institui* 
(^ 14. Parare i. e. aliqiiid sibi proponere^ constituere. Plaut* 

Asiu. I. 3. "16, haud multo posi aliquid quod poscas paras. 
r Vid. Scaligcr ad CaiuU. X. 20. 


182 PICTATA 

17« CUtMntein vitam u •• qmetiiin | trBnquillam , ^nat «p 
ponitur rustieaey <]uippe duriori, 

Ihid« Otimm sequi dicuntur, ^ui Titani facilem nec iMp' 
tiotam eligunt, Nepoi Pelop, c 2, Atheniu #<r eoittmiermti 
nom ^ma te^uerentur otium , sed ut ijuemqtte #jc prOJcimo loam 
sors obtmlisset, eo pairiam reemperdre mt^r9rttur% Vi^t iM»' 
pi^es ad Phaeilr, V, 1. 7. 

20, Parce ac durifer se hahere i, e« up tmeuire^ conii 
Flaut« Aain< 1« 1« 63* illum mater arcte comtetuo^uo habet% 

26« Do sciU pecuniam in aumptus, praetor^mitia acii«peeci4 

Ibid. Habeo i« e« existimo, statuo» Salliiac« lug^ c iH 
Ramani sic hahuere, ubi vid, Cortium* 

27. Pro meo iure ager^ i* e. mea ftuctorit4iC9« Smo mi 
aUquid agere dicitur qui ^uid quaai ex iuro ec «sonanetnte 
libere agit nemine impediente^ Petron, e. 78. ttnnmituarim 
iure coeperunt, ubi vid.. Burmannua, Gfoqqt. ^d Sffiec. k 
TranquiiJ, Animi c, 3, 

. 32. Liberalitate i« e. lenitate | clementi«« Cic« pro Iii|tf< 
c« 3. vide ifuanta iux liberalitmtis et sAjnentiao miki apmd te & 
centi ohoriatur^ ad Quint. fratr. I. 1« .0 qmibms% rudis cmm esmt 
videtur decipi posse iiberalita* tua*- Yid^i Erneaii GUv« Gisi 
in h* v« 

33. Retinere et continere sunt discipUiule et coirroitioeii 
verba« Cic« de OfF. II. 12« aeqmitate co^titmenda summoi can 
infimis pari iure retinebat^ -ubi vsd* Graeviui. Qell. XIX« !• 
satis attente diseipulos imvenes Qontinentem» Vid. £>rakenboidti 
ad Liv. XXXIX, 28, 2. 

Ibid. Metu servi potiua regebantnr quam Hberi homiMii 

38, Vestitu nimium indalgei h. e. nimios sumptua praabci 
fld vcsiitum aplendiduni emendum« Vhstitu eSt dativua antiqeii> 
pro vestitui, Vid, Vossius de Analog. II. 18. p, 243, etBronl* 
hns, ad Propett. I. 11. 12. ubi manu pro manui; ^itanqiiaai 
Dukerus ad Liv. IX. 5, 6. putat facile bio suppleri pont 
pronomen teriii casus, 

39. Praeter aequumque et bonum» Haec forh^ula • ICOI 
sumta videtury qua aequum et bonnm summo sivie stricto iai 
opponuntur, Vid. Duker, ad Flor. I. 22, p. 198, 


41. Jmperhim graviks i. •• matont «uctoi^itatif. Plaul* 
riiu II, ^, 117. Gra'vims erit immnt. unum verhmm ad eam rtm 
lam centum mea» Cio« pro Fonteio' c. 16» ex ifna GaJUa fide- 
ssima et gravissima auxilia sumuntur, 

43. J^ea est sic ratio k« e. liic meus mos et»!, mea teuteti- 
^ Infra III. 5» 20, vestrfim nequeo satis mirari rationem. ' 
^Cf ^d DiTv III. 8. Mea ratUf in tota amicitia nosira con^ 
Mans ei gravis reperittur» 

46, Ad ingenium redit h* «f »4 iadolem , neturam ingeui- 
taiD, Hec. I* 2. 38, ad ingensHm redis* Cic. in Caecil* c^ 17. 
tsik ttd se atque ad 'mores suos. 

53. De quo agebam recte Donatus explicat, de ^uo ievm« 
stt; Qtm agerp saepe dicitur pro loqui*.- llec. IH. 6. 5. Jpsm 
M de ifuo hoc agfham tfcujHf Vid. fiurmann. ad Quinccil. 
Decl, VUI, p, 183. i 

A C T, I. S C. II. 

\ 

2. CT&t no&ii Aeschinus siet b. e, cum Aeschinus' nobil sit 
Uioi tam dissolutus. Ubi est cum , quooiam , quandoquidemt 
■tt recte exponit Eugrapliius, Vid» Vorstius ad lustin. X. 1. 

5, Neque legen% putat tenere se ullanu Frustra Donitus 
i^ h. I. et Burmann. ad Quinctil. Decl. CCLXX p. 514. hie 
iinbiguitateifi <]uaeruntf Patet enim hoc dici pro : ncque putat %• 
*IU lcgc teneri. Cic. Philipp. XI. 5. quanquam leget eum non 
*nent^ Liv, IX. 33. etsi tenuerit lex Aemilia eos censorest qmo- 
*«»! in magistratu lata esset , non tamen- aut se ami eorum 
^nnquam^ qui post eam legem creati censores essent^ teneri ea 
•j« pdtuisse. 

7. Designare est aliquid facere , quod vel iii bonam Tel 
'n malam partem iiovum et insigne sit. Vid. Donatus ad 'h. K 

22« Non est, Efficax et ^legans negationis repetitio* Cic. 
M'o Sull. c. 2T. non cadit^ non inquam in hos mores eadit» 
^liorm. II. 1. 7<\ nony mon sic Juturum est, Vid. Gronovtua 
d Liv. XXX. Ih 6. 


JS4 , DICTATA 

26. Si ism pro sifuisssif impcrL tulnuacr. pvo ploifuii 
perf. Vid. Diiker. ad Flor. Hl. o. p. ^50l Sic ncoijmm' 
mus pro fecissemus. 

^l, Si esses hoino i. e. ai hanianiuii •ensnm babtnSyi 
pmdens esses* lafra IV. 2, 40. cens€n homiaem me esse» Yii 
^iiae diximiis ad Ri'dl. Lup. II. p. 114. 

29. Uhi te exspectatmm eiecisset foras i. •• cxsm XM ko» 
ntm odiosum , cuius mortem diu exoptavic , rapum et £*& 
nanter sepelivisset. Exspectare mortem alicmcuis cxquisite^ 
tur pro mortem cupide optare , desiderare* Infra Vt 4. A 
Ulum mt vii^ai optant^ meam autem mortem exspectmnt sd&A 
£am verbi vim copiose explicuimus ad Rntil. Lup. I. p.tt 

56. mihi peccat i. e. omnis ia&mia et «laiiiaura idM 
redit. PeiTon. c. 45. sibi quisqme peccat, 

Ibid. Ego illi maxhnam partem feram b. •• si qnid & 
est damniy ego maxime feram. lUi antiqne dieitnr pn> ili 
vel ea in re. Vid. Vzctoiius ad Cic« ad Attic. IX. 14. 

57. De meo scil. patrimonio. Sic etiam dicitar dt M 
de suo f de alieao. Fiin. Epist. IV. 15. ^wt de alieno ws^ 
ge^tes certe de suo dUigentes erant^ Vid. Drakenborcli* ad Lib 
IV. 60. 4. 

i 45. Pater esse disce ab alUs qui vere scitsnt ]i« e. diM 

quid sit patris ofiicium ab iis » qui vere intelli^ont offidsfl 
patris. Bentleius corrigit.* pater esse disce ah Ulis ^ ^mtd 
sient, 

47. Ahiero pio ahUjOj futitr. subiunct. pro £ut:i indieiL 

54. Prqfundat i. e. inaniter et fmstra consnmat. Utkil 
prqfundere et perderCy sic saepe profusus et perditus iungaiiUiif 
ut apud Cic. pro Quint. c. 12. Vid. not. ad Heiut. III. 1* tt 

61. Nec nihil neque omnia haec sunt u e. non omnino 61* 
sum est, nec tamen omnia ita sunt. 

65. llxi humane patitur i. e. vix moderato animoy nti k^ 
minem decet, feit. Cic. Tascul. Disp. II. 27. morbof ttk» 
ranter atque humane ferunt, 

72. Fervercy fervory fervidus proprie dicuntur de adok» 
scentia, quae animi motibus maxime agitatur. Horat» Csn» 


IN ADKLPH. II. 1. 18J 

zi^ 16. 22. }7i« quoqme pectorit ttntavit in dufci imventa Feroor, 

aCnpiditates auiem adoIesGeiitia« cum comniiuuuntur et exstiu- 

ruuntui', dejervescere dicuntur. Cic* pro Coel. c. \H» jfmormm 

■i^aiiim adolescentiae cupiditates defervissent, Duker. ad rior. !• 

,26. p. 207« - / 

ACT. II. SC. I. 

^ 3. Respectare proprie dicuntur, ^ui crebro retpiciunt pra« 
^HifttU) ne • supeiveniente oppvimantur. Plauc Mcn, I. 2. 51. 
^^^0 te uxor sequatur , respecteit identidenu Vid. Schwar^. «d 
^Plin. Panegyr. c. 23. 

B,- 5. Non committet» Verbo committere saepe Cicero utituc 

^in rebus , quac vel reprehensione vei poena aliqua dignae tunt. 

Cic. de OOic. IIIl 2. neve committas , mt tute tibi defuisse v£- 

iiifiearr. ad Att. I. 6. non committam posthac ^ ut me accmsare 
^tfe epistolarum negligentia pqssis» * 

y> 9. Huius non faciam. Infeelligendum est, eum vel ttipulani 
^"«^•l Hoccum vel summum digitum ostendifse. ViA» Casauboii» 
^ ad Athen. XII. 7. p. 841. et Bentleius ad il. 2. 15. 
^ 11. Nollem factum. Solennis satisfaciendi formula. Liv* 

-XXIX* 19. quas iniurias sibi factas qmererentury eas heqne sr-^ 
|, no^am^ neque P. R, factas velle, Vid. Torrent. ad ^uetoo. 
^, Ca6s. c. 73. 

^ 13, Jbi praestrenue. Distinctim legendum abi\prae stre^ 

-nne ^ ut in Andr. I. 1. 144. £ pra£^ sequar* 

• 16. Oculos demovere dicendum est, non dlmovere, Nam 

. demovere cst deiicere , amovera • avertere, dimovere est rem it« 

•t ■ 

g movere, ut in diversas partes abeat. 

T 18. Serva i. e. habe tibr huhc colaphuni. 

. 21. Regnumne tu hic possides i. e. an tu Athenis, ubi 

aequa Hbertas est , tyrjnnidem exercet 7 Regnum saepe ett ty- 

I rannis vel nimia in aliquo genere potentia. Cic pro Sullt 

. c. 7f Htc, ait se regnum meum ferre non posse» Vid^ Lucian« 

' Tim. p^ 169. et ibi CI. Hemsterhusius. 

... • 

22. Ornatus esses ex tuis virtmtihus h. e. «cceptus «sttt 
ue^convenit virtutibus tuis »• «. pestime. In bonaro partem hat« 


186 OICTATA 

locutio 9$t tpiid Plaut, CaptiT. V. 3, 20. Sed ecctm inctJithai 
^nuttuM hamd ex suit virtutibks* Ciff. ad Div* V. 8* qumntum ' 
tuo iudicio trihuendum bsse nohis pmteSf statues tpse e» noffif 
dignitnie i, e. pit>ut convenit nostrae dignitati. - 

2b. Erit melius, Venusta formula est et consilium dantif 
et aimiil miuantis, Piaut. Mer.. V. 2« 51. melius sanam est^ 
mulifrf mentem sumere. Horat. Serm.. II. 1. 45. melius nou 
tangere r/afi|u. Lir. III. 41. Non erit melius ^ inquitf nisi d» 
quo consuUmus ^ vocem muisse ^ ubi vid. Gronovius. 

Ibid. Convicium proprie est ijuasi convocium » cum rouItN 
voces eduntur, clamor, vociferatio. Cic. apud Aquil. Romin. 
junct. Rutiiio Lupo p« 144. ut clamorp ut cOHvicium muliermet 
Mit s/mphoniat cantus, Idem pro Arch. e. 6. amres co^vicil 
defesiue» . 

2^ Loris i. e. flagelJif » ^uae e loris fiebant. Haec jMrfi- 
lis poena erat, unde Jlagrio ^ Jlagitriha f verbero est tervus M*^ 
^uam f qui quotidie flageilatur. 

S5. ji me nulla orta est iniuria i* e. i|6n fiii auctor iiiia- 
riae. Infra IIL 3». 69. HiiBt cito mali quid . ortum ex hof «f 
puhlice» 

40. Liberali assero causa u e. ego illam' iii liberiateni Tio- 
dicabo. Qui' liberum hominem e servitnte vindicabat, euiD 
coram praetore manu prehensum sibi quasi asserebat i. e. i^ 
movebat et liberum esse dicebat. Vid. Doriat. ad h. !• et.Bnt^ 
•on* deFormul. V. p. S65, Liheralem causamyoct^nt ICti actio* 
nein de libeitate. Vid, Lindenbrog. ad h. h Assero poniti'' 
pro asserttmf pi^aesens pro futuro, ut saepe, 

45. Minime miror suppl. eos^ Solet enim pvoqomen u 
ante relativum omitti. Liv, XXIIL 15. praemia atque honor^* 
qui remanerent ac militare secum voluissent ^ proposuit^ ^"^ 
p|[ur4 Interpretes. Quinctil, VI* 3f p.284. ut etiam rustici sfi^ 
dicaiit in quisquis aliquid dixerit prior^ ubi vid« Gesner. 

45. Colaphos infregit i. e. impegit. Plin, Hist, Nat,V^^** 
36. saepe in arena^ colapho infracto , exanimantui>^ Vid. V^^' 
tus td h. I. 


IN ADKLPH. IL !• \hl 

^S. Hariohr i.. «« falsa conticio ol ilico ^ FalJor ,« iit so** 
Itnt^ hanoli , deliro. Viii. Phorm. IIU 2. 7. Pro eo va' 'cinari 
■^icit Cic. ad Div. IT. 16. x<rj egg fortatte vaticinor et haec 
mnia meliores hahebunt ixitut* D|ikei'« ad Fl or. IV.. !• p. 65t, 
■^i 50. De t^tygerUo ^omnittm h^ ^ quod ad argeutum .attinett 
^^lMiis spes est; ptx> quo Heaut. IV* 2. 4. dicit qnod de ar" 
JlifftUo iperem nihil est, Somnium eat r«s vaiia, nugae. Vi<L 
Jhotm Vf 6. 54» 


ACT* II. SC* II. 


.) 


^ 4« Jni^fuitts ^omparata concertatio !• Cf iii qiia certant nii-. 
^QfHe pares. ' Proprietatem yerbi comparare siiprA expliciiimus. 
"' 5. Defessi sumusn SchoiiAsies luven. S.it, III, 269. legit 
irficti sumus s«asu eodem, quod praefcrt Ileinsius ad Ovid. 

iFist. III, 674. 

^, 7f Os praebere dicitury qui se verberari patiiur aiitiecoii* 
tumeHis sponte exponiti^ Cic. ad Airic» I. !?• quam' dignui qui 

JpalicanOf sicut facit^ os ad male audiendum qmoiidie praeheat. 

^f*iv* IV. 35, praehere dd coutumeliam os» Tacit. Hisior. III. 
91« praeberi ora contumeliis» 

j II* Ne non tibi istut feneratet u e. lU tibi ciim. fenore. 

^Vedderetur et mulriplicaretur, Pliorm, III.' 2. 8. feneratumr 

Aiiuc henejicium pukrt tihi ditits\ Vid; Donatas ad h, U et 

• ficliultiiig» ad Senec. Suasof* VII. p. 57. 

tf 20. lllud vide» Hac formtila utuntur qui rem inopinaum 
irel magnam cum admir4tione iiarraiit. Cic. ad Dir, XVL 5» 
vide quanta in te sit suavitah Scliwarz. ad Flin, Peiiegyr.. 

21. uirticulo h. e* t^mporis momemo* Ciirtius lllt &• bk 
^tto me articulp rerum mearum fortuna deprehendfrit cemitis'. 
, 6ueton. Claud. €« 4« ^uid est ^uod dubitemui, quinpi^ eo$dem 
^ articulos et gradns producen^tts sit, 

24. ^ctum agit^ qui iteruiti sed fvustra agit. Diicta for- 
inuU a iudiciisy ubi qaod semel iudicatuiti esti frusir^ iterum 
egitur. Phprm. II. 3« 72« actuniy tiiunt^ ne agas, Nequeadeo 
dici poteat aetum t^gere de eo qoi nihil agit; qu«in difAculta* 


/ 

N 


138 DICTATA 

tem loIJit elegtnt viri doctissiini emendatio l^iuflata Bentloio 
nunc sic hoc omittam ac cum agam , ubi illinc rediero» 

25. Rrfrigescere metaphorice dicuntur quae non amplius 
agnntur , iactantur , sed memoria obliterantur. Cic. ad Quintf 
Frati'. II. 6. quod de Pompeio Caninius agit^ sane quam refrixit, 
Huie verl>o opponitur calere^ Cic. pro Pltnc* c« 23* crimen 
de numis caluit re recentif ntinc in causa refrixit, Vid. Mana* 
lius ad Cic. ad Div. IX. 10. , : . . 1 

52. Venias in perfculum, Pro eo mox dicit penire ia du» l 
hium. Qiiinctil. Dech CCLIII. p. 459. in periculum veak ' 
optio mea^ ubi vid«, Schuliing. ^ 

35. De sorte venio in dubium i. *e. de ipsa sumraa « noa 
tantqm de usuria venio in periculum. Sors est caput pecmiiae) 
belgice jfiet capitaeL 

37. Coiaphis . tuber est totum caput i. e. caput ex condp \$ 
iiuis colaphis perinde ac tuber est et tuberibus plenum. 

A C T. II. S C. lil. 

2. Vernm enimvero» His particulii ita iunctis raro utitiK , 
Ciceroy saepe Sallustius et Livius. Sallust* Catil. c. 2. vens^ ; 
enimvero is demum mihi vivere atque frui anima videtuTf uM 
vidt Coriius. 

5. Praecipuum dicitur quod non est commune cnm aliii* 
Liv. XLII. 31. id praecipuum provinciae l^acedonine datwni 
ubi vid, Dukerus. 

6. Fratrem homini nemini esse primarum etc, i, e. neiniai 
fratrem obtigisse praestantiorem eximiis virtutibus* Nem 
homo per pleonasmum iungitur, ut Eun. Ili* 5. 1. Hec. III* 
1. 1. jirtes dicit virtutes; praecessit enim virtus ^ks/i tupertk 
tua, 

9. Quine, Iliud ne videtur abundare^ ut apud Horat* 
Semi. I.- 10. 21. quine putetis difjicite et mirumf ubi vid. Bent- 
leius. 

Ibid. Omnia sibi postputare prae alterius commodo signiJ?^ 
cat» oronia ducere postponenda alterius commodo. Ilec. Ili. 
5. 33» cum te postputass^ omnes res prae parepte intelUgo» 


IN ADELPH. II. 3. 189 

10. Famam i. e. infomiam. Naqi fama in utramque par- 
Jtctn dicitur. 

ACT. n. SC. IV. 

5. In os laudare i. e. praesentem laudare. Lactanr« Ilf. 
14. laudat iri faciem. Oi aaepe dicitur de conspectu. Vid. not» 
td Heaut. 111« 3. 11. 

6« Assentandi suppl. causa vel gratia, quod saepe per ^l- 
Upiin omittitur. Cic. de Nat. Deor. I. 21. Deliberandi sihi 
vNBm diem -postulavitf ubi vid. Davisius. ^Add. Interpretes ad 
Liv. XXXI* 12, 4. Eodem mpdo Graeci evena omittunt. 
;, Ibid. Ouo habeam gratum i. e. quo mibi gratum et iu« 

eaaiium sit. FJaut...^TrucuI. II. 7. 56. dona accepta et grata 
haheo, Cic. Tusc. Disp. V* 15. id gratum acceptumque hom 
hadum, 

13. jid forurii ibo» Ibi erant tabemae argentariae. Vid. 
' Phorxn. V. 7. 28. et Donatua ad h. 1. 

Ibid. Ahsolvere eleganter ponitur pro soluta pecunia di- 

aittere. Plaut. Most. UI* 1. 120. absolve hunc quaeso vomi- 

^ tumy ne hic nps enecet» Vid. JBrissoii. de Verbor. SigniHcat. 

15. puamvis i. e.Vaide, admodum. Plaut. Piend. IV^ 7. 
- ?9. quamvis^pernix hic est homoif Liv. I.,4. po$se qhamvis 
Unpdda mergi aqua infantes» Vid. Graevius ad Cic. de Amt* 
dt. c« 26. ' . . . 

19. jlUqutL auppl. via vel ratione. 

23« HUarmn hune iumamus diem» > Rectissime Bentleius e 
▼eteri Grammatico emendat hilare hunc sumamus 
HUmt» Veteres dicebapt pro hilartter, ut hilarus pro bi- 
Summr9 est consumere. Piaut. Pieud. V* 1* 23. hunc 
Jism skmiimus prothym§m 

ACT. m. SC. I. 

8. £ re nata i. e. quandb res ita cecidic, quando reliqua 
iu •• heb^nt ; qua formula utuntury quibus quid comra volun- 


utem iM aecidit , iit tamen incommaduni cum aliqno CH 
modo coniunctiim «it. Vid. Donatu» ad h. 1. Cic nl Al 
VII. 8. animadverteram pr)sse pro re nata te non incommoin 
me in jHhanum venire» XIV. 6. ytntonii colioquium cwnkn 
hui nostris pro re nata non incommodumm Quodsi rnriit 
libroiiim fere omnium acriptiiram probat^fn Beotleio ettt 
laey intelligenJtim est : ex commodo filian tuae. Sic diffW 
rtf mea ^ e re taa etc. . 

ACT. m; sc. ir. 

4. Cireumvallant i. ^» obsident» ciiigunr* Vid« P. Vidl 
V. L. XXXfL 16. 

8. Neque illum misericordia^ Mira veniistas et ▼iicii 
abundanti ut viiietiir prouomine illum^ ^iiod inepti wiptA 
mutariint iu ulla* Horat. Serm. II* 6. 89« ne^tie ille Sifd 
ciceris nec longae invidit avenae ^ ubi vid. Bentleiiif. 'VW 
Aeii. V» 457. Nunc dextra ingeminans ictus nutw UU 9d0 
Vid.. Cl. Ernestum ad Callim» H. ia Dian. v. 150. 

10. yitium i. e. ftiiprum» Gell. II. 23. Eao eo vi^ff^ 
vida mensihas exactis parturit^ Vid» 3eatleiut «d HoraL te 
III. 2t. 39* 

16. Animam i. e* Titam* Lactant. III. 18*-v0x#ttftete irir 
cefttM anima inulta esse non potest, et VI. IL aninuu Jfcimrfrfft 
ffff exstingoantur ^ kumonitate sustentah 

Ibid. ProduDcit i. e. proci'eavit. Hor» carm* saecoL % fl 
Dit;a producas suholenu 

18. Capite primum in titram itatuerenu Verisfittif «I 
doetissimi emendarunt capite pronum in terram statuerem^^ 
praecipitem in terram ftatuerem» CatutK Garm. JC9IL 1 
JVcinc eum volo de tao pontt mittere pronum^ Virgh Aci* 1 
115. pronusque magister voliitur in caput* \id* Bentlciaii 
h. 1. ' 

21. Ruere actiVe es(^ omnibus viribus impellei<^ Vii| 
Afii. Xll. 454. ruet omnia late, Valer. Flacc. III. 102. JiBCt 
arhusta ruentenu Vid. Lambin. ad Lucret. I. '22^ ot HcM 
fiui ad Virg. Ae^. VIII. 63» 


INADKLPH. Ilf. 2. 191 

Ibi3« A^erem i. e propellevem. Suetoit. Caes* c. 68. a»i¥ 
hone ohvios agenu Vid. Burmaun. td Phaecir. IV. 12. 3. 

26. Animam recipe i. e respira. jinima saepe dicituf «ii- 
lieluufl. Phorm. V. 6. 28. anijnam compressi, Vid* Cl. Yai» 
kctaaer. ad £uripid. Fhoeniis. v. 858. 

30* Neque id ocpuUe Jert i, e* non dissimulat, palam fa« 
tetuT. Cic, pro Cluent. c« 19. Neque id obscure ferebat. Con- 
tra palam vel aperte Jerre est publice dicere. Liv* II. M* 
■palamque Jerretur, Vid. Drakenb. ad Liv. XX If. 29. 6. 

Ibid. Ab lenone eripuit h. e. leinoni eripuit. Viri docti coiti* 

parant iliud Cic. p'ro Marcell, c. 10. arma ab aliis erepta sunt^ 

■ pro 'aliis : quauquam Graevius eo loco scriptum putat arma 

aliir erepta sumt ^ ac forte melius hic fuerit a ienone accipera 

[ ^ pTp. ex aedibus ienonii» 

i 33. Spes et opes saepe iunguntur» Seiieca Jfipiat. 48. tn te 

: ipei opesque sunt$ Pliorm» III. 1« 6. caius nunc miserae spes 
opetque sunt in te uno omnes sitae» Vid. Cortius ad Sailust. 
Ciiil. c» 21. 7 

55. In gremio positutum. Vetustissiitius mos fuit iAm ab 
^roicis ductus temporibus> ut Blii pueros recens natos iu 
pstrum gremio ponerent» Vid. Homer. tU 9* 455. et T. Vm^ 
bram ad h. 1. 

47. Secunda dos. Iilteliigit vivginitatem vet pudiipii^m 
^ ^Ubaumi Plaut. Amphitt. II. 209* Non ego ilhm mihi dpt^ 
d«(o esse^ quae dos diettur» 

52^ Experiar sciJ* iure vel actione i* e» iu ilis voucabo. 
Cic 'pro Ro9C. ,Coib. c. 9. luMtio gravi expsriri nblebas 7 J^t 
liinpf^Ditat $xp9riri'iii\etl^ pro Coel. c» 8. 9t epnstituto eoepisjff 
i» tmntts iniuriis expirirU Vid> Brinson. de Vvtbotr. Signif^ s. ,v. 
^ Ibid^ Jtfipedo ui melius diesss^ ^iltleiQS I«§it eedo ut melius 

.. Mtdt hoc aensu: cotlcedo tibi, te mfiitie dicere. 

ACT. iii. sc.iii. 

4. ipui alicui rei egt h. e. qui frugi est, qui probn? et 
iitilit esc Sic qontra iiu//c rei esse pro inutiiem esse. 


192 


D ICT A T A 


11« Quo pacto se haheret, rre^iicns esr sie se res htitt, 
sed Don miniis rccte dicitur sic res habot uc apod Lir. UTi 
S9, 9« ubi vid. Drakenbotch. 

15« Disrumpor sci). doJore ut apod Cic. a«i Attic. VE 

16. Dedit in sumptum i. e» unde sumptuin 
pro quo dixic Heaut. V. 1. bl» suppediiare smmpiibus. Ck.J; 
Dir» IX. 20. cum in sumpium hahebas , nhi vid. Manut U*| 
ad Attic. Vm. 5. si ' quid opus erit in smmptum, SaMC» ^ 
Benef. II. 10. decsse iibi in sumptum^ ubi hoc loquendi getfj 
egregie explicat Gronoyius. 

23. Ludere i« e. huc illuc natare, ▼egaii. Cic* in 
T. 328. ExU$ squammigeri serpentes ludere pisees» Vid. S#| 
vius iid Virg. Aen. VIIT* 652. 

26. Clamo i. e. clamando obiurgo* Infra IV. 7« 9. 
clamaSy.HOn insanis, Petron., c. 46. ideo iUi qnotidie 
ubx Tid. Burmann. 

28. Utrnm studione per tmesin dicitur pro utrumne stdii| 
Infra IV. 5. 28. quid illam ni ahducat 7 pro quidni ilhmi 
ductt. Vid. Donatus ad h. ]. 

30. Vi<lere videor* Elegaiis loeutio et Ciceroni £uiu1h^ 
Catil. IV* 6. videor mihi videre hanc urhem suhito uno i 
eOHcidentem, Vid. Bendeius ad Horat. Carni. II. 1« 21. 

32. Ouod ante pedes est i. e. quod praesens est* CiCi 
Orat. III. 40. transilire 'ante pedes posita» Vi<I, Li; 
ad ly 1. et Cortius ad Sallust. Catil. c. 16. 

39» j4des praeseusA • Haec verba interdum iunguntor» 
Amphiir. III. 3. 22. tametsi praesens non adesm Cic* de 
!• ^ qaod adest^ quodque praesens est* Tu8c» Ditp. lY* 
^uod sit ex ttsu iam praeiens esse atque adesse, 

40. Quantus quantus i. c» quantuscunque» Phonm V' 
10. quatttn quanta haec mea paupertas est. Sic dicitur fii^l 
^uis pro quicunque, quodquod pro quodcuii^ue, et , quod c»' 
dentis latinitatis est^ qualis qualis pro qualiscunque* Ti^ 
Duker. de Latinit. Vet. ICtorum p. 292« 

41. Somnium i. e. homo vanos et stolidus. Ad eura Wlt 
diun Petton. c* 38. dixit phantasia^ non honio » ubi vid. B^ 
Miaiinus. 


IN ADELPH. III. 3. 193 

43« Olfecissem i. ' •• sentissein; Cio. de Leg. Agrar. !• 4. 
^uisnam tam ahstrusus usquam nummus videtnry quem ..iton 
architecti huittsce legis oJfecerint ? Sic Freqaens ea( , odorarh 
'Vid. Hemsterhas. ad Luciani .Timon. p. 159. 

52. Vt numerabatur i. e. dum nuraerabatur. tlorat. Semi. 
!• 5. 15. ahsentem ut cantat amicum , ubi vid. Bentleius. 

59« Domi hahuit unde disceret» Hoe proyerbium de iis 
dicitur, qui non coguntur ^b aliis sumere. Plaut. Trucul. IL 
5. 4. ego prima domi mddo docta dicdto* Cic. ad DiT* IX. S. 
Serd quid ego nunc haec ad te^ cuius domi nascuntur, Vid* 
Savaronem ad Sidon. Apoll. p. 451. et Interpretes ad Petron. 
c. S6. p. 161« 

61. Inspicere thnquam in- speculum in vitas omnium. Sic 
legitur in codice Bembino omnium veterrimo et sic edidit 
B^ntleius. ' Vulgares editiones habent inspicere ' tattquam in 
speculum vitas omnium^ qaam lectionem Buitnainnis ad Petron. 
€• 64« p^ 414« confiripari putat loco Cic. 'in Pison. c. 29. in 
quihus versibuSf si quis velitf pcssit istius tanquam in speculo 
vitam intueri, Sed utriutque loci diversa ratio est, ne dicam 
lectionem in vitas planissime confirmari v. 74» 

71, Lautus dicitur de cibis et coenis, quas coquus arte 
et eleganter apparavit. Vid. Cic. ad Div«~IX. 16. ^fuod erit^ 
magnificum sit et lautum^ et ibi Manutius. 

77. Ut homo estf ita morem gerasL e» ut horoinum moras 
8unt et ingenia, ita iliis obtemperandum est. SuAisit Terentius 
H.Plauto Mostell. III. 2. 36. vf homines sunty ita morem geras, 

78, Mentem vohis meliorem dari. Bonam mentem precaban- 
tur iis, quos insanire vel sibi male consulere iudicabant. 
Senec. Controv. IV. 25. optemus. meretrici bonam mentem yubi 
vid. Grotiovius, tJt hona mens est sana, sic mala mens oon- 
silii expers , non sana^ stulta. Vid. Dukerus ad Flor. IL 6. 
p. 291. 

85. De istoc ipse viderit, Elegans formuU eorum, qut 

. curam alicuius rei ad alium reiiciunt. Ovid. Epist. XH. 211. 

Viderit hoc , $i quam iam peperisse pudet» Seaec- de BeneL 


N,- 


194 DICTATA 

II. 14. videritf 'de se ^ non de me» ' quereturm Haiic^ foOBiiIil 
pulcre illustrant lolerpretes ad Qvid. ex Ponto I. 2. 9« 

88* jdntiquMS saepe dicitur de moribuB candidii et siinpE' 
cibus, quales apud antiquos fuerunt. Plaiit. Capt. 1.2.2(1 
Ule demum antiquis est adolescens moribus* Oic* pro QntBL 
e* 22. ^ttiJ tam? ta aliquefn patronum tAvenies^ kominem eK' 
tiqui ojjicii» I^exn pro Sext* c. 3. gravissimae atUi^ttitatis i»i 
Vid* Lambin. ad Ilorat. Serm* II. 7. !13. 

89. Ifaud cito mali quid ortum etc«'h. e. non facile daBM 
aut malo afficiet rempubiicam. Cito est faoiie. Cic in Bnii 
C. 76. fed neque verhis aptiorem cito alium diocerim» PMtf 
est in rempublicam. Fraepositio ex ponitur pro ab» yiL 
Dukei'. ad Flor. I. 7. p. 65. 

91. Vivei^ etiam^nunc luhet» Tale votum apud Plinioxcii 
Panecyr. c. 22. Inde alH se satis vixitse te viso^ te recept$; 
idii nnnc magis esse vivendum praedicabant^ ubi vid» Scliwanioii 

ACT. iir. SC. IV. 

4. Haad -patirnum istuc deditti i. e. non^fecisti iltud 6a* 
nut patrem imitatus. Dare est facere» ut £itn. V* 2. 60. 
8. Haud sic aujerent ^acil» inuitum. Vid. not. ad Asdt» 

ni. 6. 4. 

13. Satis pie i. e. salvo officit), quod cognatis debetun 

24. Persuasit nox, amori vinum* Comparandum Caliimi* 
ciii Bpigr. 44. ^AHQtjTOQ 9tal s^m ft ^vdynttaep» Ovid. Amoc i 
6. 59. Nox et Amor vinumque nihil moderahile suadent, viti 
vid. Burmann. Terentium inutatur Lactant. dd Ira Dei c. 20. 
malta sunt f quae ad ipeccandum irritentp aetas ^ vitwleHHoi 
egestas, occasio^ praemium» 

29. Compresstt» Sic Plaut. Epid. IV* i. 15, qnae me» 
compressu peperit JUiam. Terent. Pliorm. V^ 9. 28. vino/M- 
tus muUerculam compressit i. e. vitiavit» 

32. Pro certo i. e. t^quam certum. Saliust. in Catil. e* 
15. pro certo creditur, Notandum est pro certo dici in ainga* 
lariy quamvis praecedat pluralis istaec^ quod loquendi f^ewA 
viiidicavit Duker. «d Liv. I^ 3. 2. 


TN AD ELPH. III. 4. lUS 


I 


o3. ht nicdio 'est Ir. e. |H*tesent cst, ut inlerrogari possir. 

. Sic in medio posita opponuutui* recoiiditi^: Cic. de Orat. 

!• 3. dicendi Autem oiithii ratid ih medio posita» Coiitri 'e me^ 

dio excedere Hec. IV. 3. l^. est subducere te ex dciilis ho- 

' ixiiuiini; Suetoii. id Caes. c. 1. niiceaere medio: 

34. Ut captus est servorum. Ilac formula utiintiir de iil 
qui tion ma^nain laiidem mere^iirur; Cic Tusc. bisp; 11. 27. 
^ ut est cdptus homiituni» tjaesar B^ G. IV; 3; ut est captus 
Oermdnornm. 

57; *Extonft4e pro torqui^ cbm{}6sit; pro simj^lici: • 

*' 40v Dijjeror doldrihus i; ie. divcllor, excriicion Plaiit; 

* Mil IV. 'i. ^7. Kempe ut assimuUin me dmore istius dijferii'. 
' Vid. Lanibin. Ad Uorat: Epoik X. 6, 

44) Ouofi iui co^rV; Betitleius recto leg^t qudd vis cogit 
^ flcil. Ibguni; Fhorni^ I. 4. 37; Fi ebactuni t'e esscp invitiUm', 
l^S^i iudicio f cenesi 

ibid; Voluntate i; e. sporite vestva^ vobis voleiitibits; 
Phoiiii. V. 3. 2; iJt sud voluntate , t J quod est .fdciuiidufii% 
Jaddt. . Rutil; JUup; 1. p; 63; Sume hoc ab iudicibiii hostrt^^ 
voiuntatei Vid; Intierpretei ad Liv; V; 17. 9; 

59. Cum dniino cogites. Cie. Agrar: IL 24) cdgitdr0 cuhk 
anihiis potestis'» 

50 (pitam vos fflcillime agitis scil. vitaxii: Facile viveri 
jicuhtMr, ^ui ex animi sentiBntia sifa^ miolestiis cum liiniptuiiiii 
iblelarldorum tuni aliariim relrum Vivtint: Suetoii; ih Teren»ii 
vita qui agitahatti ndhiles Jacilllriiei Vid. Graev. ad Cic;Epist: 
^A Div. IIL i2. 

p2: M*e indicentd i. c; tacehte, hihil diceiite) RArissirhuiii 
Verbfim ^tiaiti occuirit apud Liv:^ XXII; 59; duo honi cdnsules 
etiarh ihe indicent^ dntnid H ripublicd Jidi vestra fdceretis ^ Ubi 
vid. Gr<:)hoVittt. 

Afcf; ni. sCi \f; 

4. 5i est^ fdeturus ut sit offieiuni pro ii faciiei dmciiim. Hec; 
III. 5. 5l. si estf ut velit reducere tidcoremi: tV. 1. 43; si est 
ut dieat pto dicit: Vid^Peiizoh; all SaticL MiheirV: I. ll5: ^i. 8S. 


m 


D ICT A T A 


ACT. IV. SC. I. 

2 NuMc cum maxime. Ha« paiticulae ab aliit qaofie 
iun^uiitur. Cio. de Senect. c. 11. Nunc cum ntuxime conpm 
orationeim Vid. Westerhov. ct I. F. GFOnovius ad li. 1. 

Ibid. Utinam velim, Notandum est iungi .utinam %l rc&L 
A]iter coiistrucrionem explicat Perizon. ad Saacr. MineFrt J. 
13. p. 89./ Sed durior est eius ratio. 

1' Male odi i. e. vehemenfier odi. Cic. ad Att. XIV. t 
nou duhito y <juin me male oderit, 

9, Iterum reverti est simpliciter reverti. £un. IV- 2» 6. 
redto rursum» PJaut. Poen. prol. 79. Revertor rursus dtnat 
Carthaginem» ViJ. BentJeius ad h. I. 

18. Tam jtiacrdum quam ovem reddo, Benfleius de coi- 
iectura scribit quam ovis est ; nam. ovis natura sua e&t pUci^ 
non redditur placida. Sic infra V. 3* 63. tam excoctam rti' 
dam atque atram, quam carbo est» Sed. nihil mutaudum; nta 
«lliptica loquendi ratio est , ubi supplendum quam ovemesa 
eonstat* Phorm. IV* 2. 1. Ego hominem caliidiorem vidi jh* 
minemy quam . Phormtonem, Quinctil. IX. 2. dic te di^nioremf 
quam Catonem, Vid. Sanct. Minerv. II. 10. p. -222. 

^i, Lupus in Jabula, Proverbium de iis, quorum terao 
abi^umpitur, intetveniente illo ipso, de quo serroo erat. f«* 
hula est «ermo. PJaut. Stichb IV» 1. 71. Atque ec€um tH 
lupum in sermone , praesens esuriens adestk 


ACT. IV. SC^ II. 


. 8. Ohnuntio u e. conor impedire^ monendo efficioy ■• 
quid Rat , vel ut in posterum coirigatur. Translatuni est Ter- 
bum a disciplina augurali , in qua proprie significat auspicina 
malum nunciare comitia habenti , ut cotnitia dirimantur. Gc 
Philipp* II. 33. augur auguri^ consul consuli obnuntiawsth 
Vid. Casaub» ad Sueton« Caes. c 20» 

11» ProrsuM i. e, recta via. Plauti;' Pers. ly* 6. 5. Siw» 
latc quasi eas prOTSum in navem. 


IN ADELPHl IVT 2- 197 

Ibid. Irruere actire dixit ut supra III, S. 21. ceteros 

ruerem y et £uii. III. 5. 51. foras simul omnes jsroruunt se: 

a u ^^ 

Terentium imitatur Apulei. Floriieg. p^ ^^i\, 

17. Gannit i. e. miirmurat, queritur. Proprie canei ^an- 
nire dicuntrir. 

2^* jyiodo et nuper saepe de magno temporis intenralio 

^t r 

dicuntur, ut apud Liv. VI. 40. de trigipta amiis. Vid. Duke- 

rum ad Flor. I. 11. p. 88. 

Ibid. In manibus gestavi pro ntanibus gestavi, quod usita- 

tius est. Sic Suetou. Ciaud, c, 15. in manihus te^ere dicit 
* pro manu tenere. Vid. Duker, ad Flor. IV. 12. p, ^808. 
* 25. Jbi, Doaatiis ait verbum es$e vel sibi vel> alt^ri 

cum iaudatione biandientis. Sic est apud Piaut. Asiu. III.. 
"• 3. 114. hem sic abi, luudo» 

■^ 36, Versus ciim adverbiis et piaepositiouibus ad et in 

■* iunctun) abundat, Vid, quos iaudat D^ker. ad Liv. JCXXVIII 
=* 61. 3. 

■ iWd. Piaecipiiato i. e. cito descendito. Vid. Donat, 4d li. 

^ ], Praecipitare saepe siue casu absoiute ponitur. Vid, Drakcnb, 
'^. ad Liv. XXV. 11. 6, 

37. Propter, adverbialiter po^iitur pro in propinqiio. Est 
^ i^aim contiactum ex propiter 4 prope, Pliaedr. II. 6. 7. prop' 
^ tfr volans. Vid. Perizon. ad Sd|icii» i\|inerv. T. 16. Mo. 
' 40, Censen homitiem me esse i. e. censesne me s^na mante 

praeditum esse, qui tam absurda loqiiar. Hunc verum sensum 

esse docuimiit. ad Rutil. Lup. II p. XiL 

46. Lectulos in sole vocat^ iu qtiibus veieres soie niaxime 

teipperato iacebani et apricabantur vei etiam putabant. Apud 

ai^iiquos iut^r vaietudiuis praesidia erat insoiatto. Naxp vel 

nudi iu solc ambuiabaiity quod dicebant uti sole asso , vei 

uleo uncti, quod dicebant uti sole unito, Cic> ad Attic, XII. 
'6, pro istQ asso sofe^ quo ta abustts es in nostro pralulo y a te 

nitidum. solem unctumque repetemus» Vid. Gasaubou. ad Persii 

Sai, IV. p. 343. 

48. SHicernium proprie est coena funebris.^ Hinc per con- 

temtum seuex siliceruium dicitur quasi dignus pro qtio taiis 

coena pai^eiur. Vid. Fest. li..v. er ibi ScaJisi^r. 




198 piCTATA 

50. Totus ii^^aliquii y esse dicitiir^ qui sc totiim 9t omnt 
tempus 8UUD1 «Jiciii rei impendir, Horat. Serm. !• 9. 2. 
Nescio ^uid meditans nugarunty totus in illis, 

51. Btellissiihum i. e. I^uiissimiiro. Bsllus propvie pertinet 
ad mensas secundas, quibus bellaria iiiferebantur. Vid» Donatus 
ad fli. 1. et Burmann. ad Petron. c. 68. p». 538. 

I 6^. Sorhillans, Ijei^tleius legit sorhilans fecunda brevi ut 
ventilans^ 

,lbiA» Producam dieni i. e. diem auam pptero longum fa- 
fiam. Martial. II. 89. Ouod nimio guudes noctem producere 
yinOf Ignosco, Vid^ quae a^uiotavimus ad Ilutii* X^up. 11« p. 100. 

ACT. |V. SC, III, 

^. Sibi Jleri iniuriamf ultra si quam fec^re ipsi ^xpostulant. 
Ilic locus e codice Bembino ita ]egendi|S Sfhi Jieri iniurif^rt^ 
ultro , si quam fecere ips% expostules, 

tl. Relevahis animum i, e. recreabis* fiiges. Simplex 
levare saepQ sic dicitur. 

12. Tahescit i. e. con£citiir, Lucret. III, 921^ Curquisquam 
aeterno possit tahescere luctu? Cic, Catil. II. 4. exeant\ pro" 
Jiciscantur^ ne patiantur desiderio suiCatilinarn miserum tahescere» 

16. Inipotentiam i. e. inopiam, humilem conditionem* Cic. 
pro Mur. r, 28, F^aleant haec omnic^ a4 salutem innocentinm 
ad opem im,potentium y ad auxilium calamitosoruvif ubi vid. 
Camerar. Conua pot^en^ est, qui magna valet auctorit^to et 
grati^. Vid. (juae notavimus ad Rutil. Lup. II. p. ^-1, 

Ibid. Negligi. Magiia in h. 1. est scripttirae varietas. Co- 
d^ Benibiiius' habet ^laudier. Donatus in aliis Ubris reperic 
claudicare, Ex Bembina. lectione <flaudier Faernus facit calfier^ 
Bent)eiii$ litdier» • 

17. riacabilius est i. e.. ad placandiim aptius. Phovm. V. 
7. 68. Id nosmet indi^are pla^ahilius estm Lactant. IV. 28; 
si una hostia phicahilisj pl^cabiliores utiq.ue hostiae plurima^. 


T N A D E L P H. IV. 4. 


199 


ACT. IV. SC. IV. 

1. Discrucior animi suppl. dolore. 

Ibid. Ohiici proprie dicitur malum. PUorm. irT. 2. 18. 
tam hoc ,esse mi obicctum mafnm, Viro;. Aen. II, .^200. Mie 
aliud maius miseris multoque tremendam Ohitcitur magis, 

4. Ohstupuit, Meliores libri hic et tliis locis habent ob- 
stipuit; de qiia tcriptura vid. Heiusius ad Virgil. Aeu. I. 513. 

12. Adhuc i. e. ad boc tempui usque. Cic. Div. in Verr. 
17. est adhuc ^ id quod vos omr^es admirari iio/ej, non Verres^ 
sed O, IVImcius, 

14. Reprehenlere se eleganter dicitur pro le retineve «b 
nliqiia te facieoda vel dicindt, se reprimercy quod ipium ve^- , 
btim repressi quaedam editiones h. 1. babent. Ovid. Epist. 
XI. 53. Contineo gemitus eiapsajne verba repre/td^, 

i5b Ac fieret palam, Negatio ne revoctada esr, qute tacita 
▼i copniationi includitur. Ovid. Epist. Vil. 81. Omma men- 
Uiris: ne^ enim tua fallere lingua Incipit a nohiSf primaqae pfec' 
tor ^gOm Liv. XXIV. 40. eamqne urbem^ sitam in plano^ 
neque moentbus, neque viris, atque armis validam. Vid. Duker. 
de Lttintt. Vet. ICtorum p. 375. 

17. Ne qua exeat i, e. ne divulgtftur ille raptiu. Exire 
proprie dicitur, quod ia vulgus emanat.. Nep. Datam. c. 6« 
id Datames ut audivit ^ sensity si in turham exisset, futurum, 
Gell. XI J. 12. ea res tamen, priusquam emeret ^ prodita est et 
in vulgus exivit, Supra II. 4. 19. ne ad patrem hoc permanet, 
22.' Expergiscere i. e. noli amplius cessare. SAlIust. in. 
Catii. c. 20« quin igitur expergiscimini, ubi vid. Coitius. 


ACT. IV. SC. V. 

14. Opinor et certo scio, Saepe Veteres, quod primo ttm- 
quam dubium ponuni ^ mox inter loquendum cbnsiderafuni 
pro certo affirmant. Vetus poeta apud Gell. X. 24. Nuper 
die quario y nt recordor et certe , AquinUrinm urceum unicum 
donn fregit, Cic. ad Attic. VI. ^. O. Cicero ' puer tegit , ut 
opinor et certe , epistolam. inscripcam patri sno. 


200 . D I C T A T A' 

21. Animo niaU est i. e, magno dolore aHicior. CatuU. 
XXXVrri, 1. male est tuo Ca^vUc. Ovid, Epist. XII,' m 
hoc mihi peius erat^ petroa. c. 54. pessime mihi erat^ 

3!3< C.onsuei-iit i. e^ reni babtiir, Sic honesto vocabulo ifet 
turpis significatnr* Ciq. Verr. V. 12, mulieres ^ quibuSQum iste 
eotuueveraty convenieba:t. Hec. IV» 1* 40. quacum .tot con* 
Suesset annos, Vid. Bentieiiu ad h, I. . > 

3^. Praesens -praesenti^ Benileius idoneis ratiouibuf dt- 
IJioastravit , Jegeudum ^sse pr(iesens •praesentem^ c\xm arpatoc 
praesens videbit prae;^ •niem amicam sibi eripi, 

37, Hnctores uMptiavum sunt par^ures , ;cognati ,, tutoref, 
^fii uuptia^ aut coiirecerunt aut probaruut aut tabulas iiiiptia'* 
Jes obsiguarunr» Cic; pro Cliient. c, 5. nuhit genero socrus 
intllis aispiciis ^ nullis ^nctorihus y Junfftis ominihus omniumg 
et ibi Giaevius. Sine eiusmodi auctoribua m*ulieres, auae et 
apud Atheuieuses et apud Romauos in perpetiia tiitela erant, 
ni^iptias coutrahere non poteram, Vid, SalipaiiUm 4^ IVXoda 
XJsurarum p, 165. 

38. Dami sedere elegau^er dicitur virgo, quae eonditiQ|ieiii 
exspectat. Vid. Casaubonus ad Apulei, Apol, p, 92:. 

^ 39. Qran^em i. e. tgrandem natu. Plaut, Aulul, II, 2, 14, 
virgiiiem haheo grandem% Grandiuscula est Andr. 'IV« 5. 19. 

Ihidi Hittc illinc. Sic legendum; Qon huc illuc, Ita re^ 
ponit e Qonato Graeviuf ad Flor^ IV. ?. p. 683. cdidi(que 
Bentleius., 

48, Delictum admhtere^^in se i, e, delictiim comnxittere, 
Cic^ pro Ciueut. c, 60, i^uid unquam jivitus in S9 admisitn 
Vid, notatJt ad Kutil, Lup. II. p. 83. 

57. Dubitare saepe iungitur cum accusativo pronominis 
neutrius ti,eneris, Cic. j)ro Rosc. c. 31. restat^ iudices , ut hoc 
dnhitemns, Gvid, Epist, XVH. 37. hoc /jvoque enim duhito, 

60. Deduci proprie dicitur virgo, quae alicui conciliatur, 
Ovid. Epist. XVI. 313. Paene suis ad te manihus deducit aman^ 
lem, Vid. luterpVetes ad Caes.. 15. G» V. l^. 

61, CeUra<'um reruni\ Aiitic^nnvn ioquendi genus pro ce» 
teris in rth'iSt Cic, pro Quiut. c, 3. cetcrarum reruni pater- 


I 

IN ADELPH. IV. 5. 201 

Jdmiliat et jtrudens et attanttts , una in rt -paulo minms comide" 
ratns, Idem de SeuecC* c* 2. admirari soJe't cum hoe Laelid 
tum ceterarum rerum tuam evellentent sapientiam tum x^el ma^ 
Kirne etc* Sic- omnium rerum j^ro in omnibus rebiii , qiiqd a<i 
oxnnes re» at^inet. Pidiit. Cis^eli. I. 1. 35, tuique omniurk re- 
Tnm nos iniligere, 

65. Deos comprecare u c. fac sacia, voi.i ct preces Diit 
siitptiaruni praesidibus. De nupcialibiis sacris vid. Interpretes 
«d Valcr. Flicc. VIH. 2i4. 

. 67, Oaam oculos. Jn cxpiimenda vi amoris orebra fit 
oculorum mentio, quoniain oculorum. sen^tiis nobis omnium 
carissimtis est. Catull. ilJ* 4. quem plas iila 9culis suis ^ma* 
bat, ubi vid. Muretus* 

69. Periit h. e. abiit, ut nescianiiii, iibi locoritm sit. Sig 
-perire accipit Schulting. tn Quinct. Decl. XI*(J. p. 283. 

71» Ohtemperaturos i, e. exijudituros tuas precet» Ovtd. 
MeC. VnJ« 724. Cura pii Dis stint ef, qui coluere^ coluntur, 

Ibid. Magis pro eo magi». Saepe pracmi^to quo omitti* 
tur tfo. Kntil. Lup. I. p. 17. ipuo plus futbes^ magis eges^ ubi 
'vid* quae sDtfJtavimus. 

76. Commoditate i. e. facilitate, bumaqitate» Vid. not. 
lld^^Heaut, III. 2. 10, 

* 

ACT. IV. sc. vr. 

5, Perreptav', Hoc verbo utiliu' ad lentitm senis gressii.m 
iiguificandiim: nam qiii tardo et segtii gradti incedmit, repera 
4icuutur. Phaedr, V. i. 8, repunt ultimiy iibi vid. Interprelet. 

6. Ohiidere pro seJere^ compositimi pro^ simplici. Plaut« 
Poen. prol. r« 25. servi ne obsideant^ liheris ut sit lo^us^ 

ACT. IV. SC. VII. 

4. Ecce autem, Hac formiiU utuntur, quotles aliquid no- 
Tum evenit, aut ali^iiid triste laetis rebus de improviso intac* 
Tctiit. Cic. pro Cl uetit. c, 5. Etce aatem suhituni divortiutn^ , 
X«tT« VII* ^^- ecce autem aliad minus dubiamf ubi Tid* IiirerT 


202 DICTATA 

pi'«t«s Eun, II* 3. 6, ecc^ autem aherum. Vid. BroukliunKi 
ad Pi^pert. II. 22, 20. 

9. Malim quidem scil. aliter jesse. Vid. infra v..2(K 
llt 21. Ouasi cum ludas tesseris, 'Pulcherrima siroiJitudoy quaia 
primum lc^imus apud Platon. de Republ, X. p. 514..quamqa» 
deiiide muUi^ qnos laudat Lindeubrogius ad Ji. 1., ex «o re- 
peti^uniy 

22. Non cadit, ^i Hunc locum imiutur Caesar' B. C. III. 
73. si non omnia caderent secunda^ fartunani esse industria sub- 
levandam» Item Uorat* Serm. II. b. 65. redis mutatae Jrontit 
ut arte EmendfUurus Jortunam* 

26. Abiicere eJeganter dicitur pro alienare t:iim fastidio» 
'▼ili vendere, Plaut.| Mostell. III. 3.^ abiectas aedtts, ubi vid. 
GronoviuSy qui Lanc yerbi vim etiam iilustrat ad Senec de 
Benef. !.• 1* Sic^'et •proiicere dicitur. Cic. ad Div. XIV. 2. 
eHamne reliquias tfias miseras proiicies» Flor. 11. ^ 16. Ouid 
signoruvi , quid vestiurn , quidve tabularum raptum , incensum 
atque proiectuftt est^ ubi vid. Dukerus. 

3^. Hestim ductans saltabis» Intclligit saltatioiiis genus» 
quo funem tenentes saitabant et-in diversum se invicem tra- 
liebant, Horat. Epist. I. 10. 47. Tortum digna sequi -potius^ 
^uam ducerefunemy ubi vid, Int^rpretes; inprimis Duker. ad 
Liv. XXVII, 37. 14, 

38, Luhentem i, e. laetum, hilarero, Plaut. Pers. V. 1. 8. 
rOmnes hilaros , lubentes , laetifcantes faciam ut fiant, Sic / * 
bentia conviviorum pro liilantate dixit G^llius XV. 2. 

43. Salus est Dea, Aescnlapii filia, quae morbos depellit* 
Hec. III. 2, 3. Ouod te Aesculapi et te SaluSf ne quid $it 
huius y oro* 

« 

ACT. V. SC. I. 

1. Curare proprium verbum cst ineqsae et cotivirii. IIo- 
rat. Cpist. I. 4. 15. iVZ^ pirigue^n et nitidum benc curata cate 
vises» Hinc freque^is apud Hi^toricos est locutio cvrpus cu* 
rare* Vid* Broukhusius ad TibuJJ. L 6. 33. 


IN ADELPH. y. 1. 203 

\ 

5. Exemplum tlisciplitiae L p. ^iii exemplo luo otrenJitp 
^uae.sit familiae regeiidao raiio. 

9. Rem constabiiisses i, e. « ut Cicero lo^iiitur Piiilipp« 
XI. 2,, rem familiarem constituissea. Piaut, Captiy. I|, 3. 93u • 
edepol rem meam constabilivi* 

13. (^uasi re bene gesta, FociTiiila ducta est a rt militari* 
Proprie enim duces rem gerere sive rempublicam gerer^ dicua* 
lur. Vid. Praieiib, ad Liv. IV. 46. 10. 

ACT. V, sc. ir, 

4< Parvulasi Recie Bentleius c. coi^.ice Bembiuo edidit 
pfiululttS» Parvsilus etiam de aetaie (liritiir, paalulns iioxt nisi 
de statuira. Liv. XXXV. llt ^^ui ftowinesqne paululi et grm^ 
fUfs. ^ 

^. Mastigi^ a graec. fsaaTiyia^ ett Hagellis dignus^ Yer- 
b'tro. 

10. SiJescunt i« e. sopiuiitur, componuiKur. Plaut. Mil. II» 
6' 100, Dum hae consilescunt turhae, / 

11. Villum est deminutivum a vino ot hic poiiitur pn» 

prapula. Vid« Heiusius ad FeU'on. c. 69. p, 5^5. 

» 

ACT. V. SC. IIL 

2. Pepulit Jores, Ex ea ratione, quam ad Andr. IV. 1. 58. 
0xplicuimus , mgressurus domum dicebatur domum pellere vel 
pultare; cum autem quis iexire vellet, ostium crepare y concre^^ 
pare : sed tiotaudus hic locus , ubi etiam egressurus diciiur 
fores pellere, 

4. O maria Neptuni. Sic maria Oceani dicit Flor. IV» 
12. p. 817. ubi vid. Dtxkeiv Saepe autem coelum , mare et 
terram invocabant. Ovid. Trist. II. 53. Per mare^ per terras^ 
per tertia numina iuro; Addite Quiuctil. Decl. VI* p. 132. Di 
immortales , coeli , viaris f itrferorum praesides » vos solos haheo *^ 
testes. 

13. Recipere et reccptare plerumque in ifialatp paitem di« 
eantur de his, qtii fures latrones aliosque scelemos txidomufii 


204 DIC*TATA 

•uam recipittnt et occultaiit. Hec. V. 1. 17. meum rec&ptas 
Jllium ad te» Hinc receptores vel receptatores apud JCios. 
Vid* Brisson. de Verbor. Signiiicat. s. v. 

23. Pro re tua i. e. pro modo facultatum tuarum. 

lUid. Tolerabas i. e. susceuiabas. Liv. XXVI. 40. per la- 
trociftia a/c rapinchn tolerantes vitam. Vellei. Paterc. II. 19. 
inopemijue vitam in tugurio ruinarum Carthaginiensium tolera- 
vit, Semper hoc verbum significac difficultatem ali(juam aieii- 
di« \id. Cortius ad Sailust. Catil. c. 37« 

51. De lucro esse dicitur, quod praeter spem eveiiit. Plionn. 
IL, 1. 16 quicquid praeter spem eveniaty omne id deputare esse 
iu lucro» Cic. ad Div. IX. 17. de lucro prope icun quadrien- 
nium vivimus, Liv. ^L* 8. De lucro tibi vivere me scito^ ubi 
▼id. Sigonius. 

3^. ]V[itto rem i. e. omitto de re no&tra, quam filii pro- 
digont» queri, sed de prava iiiorum vita et moribus queror. 

59. Non^ cfuoy sed quod, Non quo dicitur pro non quha^ 
itequente etiam in altero^ orationis membro quod, Cic. ad^Div. 
VX* ^ non quo ego certe sciam , sed quod haud difjlcilis erat 
eoniectura. Vid. ^urmann. ad Ovid. Epist. XVH. 37. 

44. Ab re omissiores i, e. negligentiores in re familiari 
curanda. Ileaut. V. 2. 9. uhi te vidi animo esse omisso* His 
mox opponuntur attentiores ad renu 

48. Attentiores ad renu Haec plena est locutio. Cicero 
absolute attentum dicit pro parco et diiigcnti. Vid. Manutius 
•d Cic. ad Div. IX. 16. et Graevius ad eund. pro Rosc. 
Amer, c. 15. ^ 

^ Ibid. Quam sat est i. e. quam opus ^est, Phorm, V. 5. 
l^. paene plus quam sat erat, Liv. XXXVI, 10. plureSf quajn 
quot sads in usum erant^ ignes, 

49, jicuet i. e. puideutes faciet. N?V- Dion. c, 8. homo 
et callidus et ad fraudem acutus. 

51. Animus aequus dicitur, qui, quicquid ^ccidit , in bo- 
itam partem accipit. Fior. IH. 21. aequiore aninio utcunqu§ 
ferrenh 


1 

I 


I N A D E L P U. V. 3. 205 

55. Exporge frontem i. e. osreade te hiJartni. Plaur, Ca^. 
II. 4. 5. prhnmm ego te porrectiore fronte volo mecum lotfui» 
Jtlcm \alet /rontem explicare ^ solvere^ re/axarr , coiitrarium 
Jrontetn contrahere ^ corrugare^ ducere^ cuiducere^ adttringere» 
Yid. Lainbiu. ad Uorat« Epist. I. 18. 94. et quae auuouvinius 
ad Rutil. Lup. I. p. 69. ^ 

55. Luci adverbialiter ponitur more antiquo , ut mani pro 
man£» Plaut. Cistell. II* 1. 49. cum primo luci cras, Vid. Pe- 
rizon. ad Sanct. Min. I. 9. p. 64. et Beutieius ad h. 1. liis 
autem temporum nomiuibus saepe additur praepo^tio c^m^ 
Hirtius B. Afiic. c. 62. cum primo mane. Sailust, Jug. c. 68. 
€um occasu solis, Vid. Oudeudorp. ad Sueton. Claud, c 54. 

Ibid. De nocte h. e. statim a media nocte vei multa adhue 
noctt. Cic. pro iVIur. c. 55. de nccte surgis, Horat. Epist. L 
2. 52. surgunt de nocte latrones^ Sic de die est statim a roe- 
ridie> muita adhuc die. Liv. XXV. 25. de die epulaiis iam 
vini satias principiumque somni, ubi vid. Drakenb. Infra V. 
9. 8« apparare de die convivium, Vid. Bentleius ad Ilorar. 
Epist. I. 18. 9L et Ernest. in Ciav. Cic. v. de, 

57* Pugnaveris i. e. niagnam rem feceris , ut bene expli- 
cat Doualus. Eun. V* 2. 60. dabit pugnam aliquam* 

58. llli alligaris Jilium i. e. feceris , ut illic semper ma- 
neat filius. Propert. I. 5. 12. llla Jeros animis adligat utmi 
virosy ubi' vid« BroulLhusius. Illi antique pro i//tc» nempv 
rure* 

ACT. V. SC. IV. 

I. Ducerey deducere^ suhducere rationes propria vetba sunt 
Je rationibus pecnniariis. Veteres enim rationes computjibant 
calculis additis vel subductis. Vid. Gronov. Obss. IL lOi 
Subducit rationes f qui eas computat et oognoscit, quid sit ax* 
pensum, quid acceptum , quid reliquum. Plaut» Curcuh III. 
1. 1. subduxi ratiunculam^ quantum aeris mihi sity quantumquk 
alieni siet, Cic. ad Attic. V» Epist. ult» (fuid opus est , in** 
quam^ rationes conferatis; assidunt; subducunt^ ad numum, eon- 
venitm Hinc eleganti tranalatione raftOfie« subducfre dicitur^ 


a}(>6 . © 1 C T A T A 

f 

^iii fe«nm mc^itatiir, qtiomodo recte vivendttm sit. Cic.ad 
DlT* !• 9. Hic ego quantttih hutnano consilio ejjicere -potui^ 
tircumspectis rehus ottinihus rationihusqu^ subductis, summam 
Jeoi cogiteUionum mearum omnium, 

6. Decurso spatio i. e. vita prope exactil* Ditcta est trani- 
tatio a siadio, iit quo cursores se exercebaiit, quod Latini spa- 
tium rocant. P!aiit< Mercati Ilh 2. 4* sBrviho mihi decurso 
iam spatio hreve quod vitde reliquum est» Cic. pro Quint. c. 
.t^l* prope actd iam aeta'e accursntfue, Vi^* Lambid. id Lii* 
^et. Illi 1055i et Sfcliultin». ad Senec; Coiitrovi L p. 121^ 

iOi Nulli laedere os i* e* neminem corara ofFenderej 

11. Sihi vixit \u c. secutus est vitam sibi CommoclisAiniam» 
■lienis ne^otiis se noii immiscens. 

Ibid. Benedicunt i. e. I.iiidant, orobaiit^ Cic. pro Sex. C« 
52« Ctti henedixit mnquam homoi 

l4. Ut quafn plurimum facerem i. e^ confiicerem y corrade^ 
r*niA Livi L 9^ magnds opes sibi /acerei Sic frequetitissimuni 
^SC rem Jacere, 

V6i Exdctvi dttate, i. e.- ad iinexti deducta. Cic. Verr. V; 
8« vatri ejoactd aetatei Sallitsti lugi c. 6. txactd sua aetatcg 
ubi vid) Cortium^ 

21. Ficit suos i. e. sibi obstrinxit^ doiiciliavit. Nep; 
Alcib. C. t^. plures opera forerisi suos reddiderat: Infra V. 6; 
10. paulatim plebem priniulum Jdcio iUeam , quod imitatur 
Ovid. AiTi Amat. li* 259; Jac plebeihf mihi crede^ tuami 

24. Mlande dicere ii e. humanior esse sermoite et verbis; 
Hec. y. 4* 21; ut unus omniuiii homo t'B vivat nunqudni quis' 
ifMtm hldndior. 

Ibid. kenignle fdcert i. e« iiberalis ht munificus esse. jflu- 
Cil« Irfiip^ IL p. 127. si quam plurimis , henigne Jecisserhi libi 
▼iii. quae ahiidtaviftius» 

26. Non pdsttriore^ Jerarn «cil. paites ii e. primiis ero iii 
detrdo ttque obs^qttehdoi Vid; iJohaius ad h. 1; Unde lo^ 
eatio ducta iit, expliisdimus ad feiin. I; 2; 71; 

2T. Dterii Suppi; j^; ^Uod saepe OmitLituri 


1 



f • 


iN ADr. LPH. V. 54 207 

ACT. V. SC. V. 

4. Praeter naiuram i. e« pratter iiidoleiiif praeter inee- 
nium. Ne^os Atiic* c. 5. Hahehat avuneulujn difficiUima 
natura. Petrun. c. 52, nam modo Fortvnatam suain reverebatur^ 
modp ad naturam^ ubi vid. Burmanii* Vid* Broukhus. ad Pro- 
pert. il. 16. 28. • 

5. Ser.vum haud illtberalem h« e. servum tali ingenio» 
quali non serri , sed ingenui el. liberi homines esse «olent» 
Vid. not. adAndr. I. 1« 11. 

A C T. V* S C. VI. 

5. Qui vocare i. e. quod tibi norneh ^t. Senec. CpisCi 95. 
^uaeramus^ quid sint, non quid vocentur, 

8. IVIeditor esse affahilis i. e. exerceo ihe ad alFabilitatem. 
Sic maditari se ad cursum apud Plaut. Stichi II. 1. 34. signi- 
ficat exercere se ad cursuni. V^teres quodvis corpovis exer- 
ciduni meditationem dicunt^ ut apud Pliit. Paileg. c. 13. medi" 
tatio tampestris pro ixercitatione armoriim iti catiipd Martio; 
^ottdv. Lect* Plaut; p. 329. 

9« Bent -proctdit i. e. ex vdto succedit^ -^^frbced^re saepe 
•etiam simplieiter dicitur piro prospere succisdere. Liv. 11« 44. 
iandem viam^ velut processisset <Sp* LiciniOf irigressusy ubi vid; 
Drakeiiborch; Eodem modb dicitur^pror^/tlrtf. lustin. Vlli 6. 
Ouihus rehus Jeliciter provenientihus i unde secundatum terum 
prov^ntus apud Liv. XLVi 41. ubi vid; Draliebborchius. 
ITtrumque verbuni eodeni sensu etiam de personis dicitur; 
Infra V* 9. 22, proeessisti hodie pulcre; Plaut; Truciiij II: 6. 
35» tu Mite proij^Histii Vidi Schulting td Seneci Suaaor; I; ^ 15. 

• ACT* Vi SC. VlL 

!• Oecidunt me i» e. majtimam mihi iholestiani crearnt. 
Hortt. Epod» Xllf; 5. e&ndide Maecends^ oecidii saepe rogando. 
Phorm. IV. «'). 67. oeeidisti m« tuis fallaciisi Sic enecare apud 
Comicoa ptssim dicitUi:. v 


20S DrCTATA 

\ 

6* Uoc mihi morae at u e. Loc nia moratur, me reliutr. 
lustiiu XXIX* 2. (juibus una haec a Graecia at^ue uiiia sit 
mota* 

9. Lampa4as i« e. faces nupiiales. Ovid* Epist. Xlf. 137. 
nt subito nostras hymen carttatus ad aures yenit ^ et accenso 
lampades igne micant , ubi Vld. Burniannus. 

17« Bahyle. Disceptant Interpretes Bahylo sit dativui i 
Babylus, an Bahylo vocetut primo casu. Posterior sententia 
y^rissima est. Nam fratrem vocat Bahylonerli J>ro prodigo, 
quod Medi et Persae tum omnium ditissimi et luxuriosissinii 
erant. Locum difncilem egregie expedivit Bentleius , cuias 
cucplicationem probat , cUi rar6 Bentleiana placent ^ Burmau'^ 
nus ad Sueton. Ner* c. S6« 

19. Tu illas ahi et traduce, Notanda est •ynchysis vel 
traitctio verborum pro ,tu abi et illas traduce^ quae oEEendit 
Guyetum et alios, sed bene vindicata est a Perizon* ad Sanct. 
Minerv. IV. il. p» 723. Sic Plaut. Mercat. V. 4. 85. setfiA 
ek tubveni hunc senem» 

21k Factum velle. u e» bene velU) favere. Gellius Vll. 
5. quum vellent regi esse factum^ ubi vid. magnum Grouoviam.* 
Symmach» I. 77. quaeso ut ei virtute y qua celsus es , faetum 
velisk ■ Plura de hac exquisita formula Casaubon» ad Apuleii 
Apolog. p. 168. 

ACT. V. sc. vm. 

11. Me ducere autem^ Particula antem cum iilterrogalionf 
indignandi vim habet et correctioni servit. Mox v» 17» jnv*- 
misisti autvm et v. 27. paulum id autemesti, « 

12% NihH agis, Frequens formula de inani opet«. Cic» 
pro Kosc. Amer. c» 45. quae si in patronum suum voluerit coh' 
ferre , nihil egerit. Rutil. Lup. II» p. 120» cogis me iniuriae 
tuae causam prqferre; mihil agis , ubi vid. quae annotavimus» 

14. jiiufer scil. manum, qua orAns pati'id manum ptetisabat. 
DoMatus intelligi vuit te, Auferrt se cst abire , \Xt t^ferrt se, 
fedvtenirtv 



• S • 

Ibid* Da veniaiii Jilio bt •• fac rogata, coHcgJo qiiod liIiiH 
pccit* Cic* ad Quint. iVatr» llf. 1. Caesaris con^ilium probfi^ 
^uoil tibi afiiantistime petenti veniiiht non dedit, 

17. De te largitor i» e. de boiiis tuis. P|autb Pseud. IT> 
4» 45» possum a me dare^ Cic> ad Altic. V. 21. le a me sol" 
Vifre, Vid» Schwarz« ad Piiuii Paneg;yi. c. 26* . • 

20» Vis haec quidem eit% rormuia eovuni , qut v^liemeii- 
tjus premebatirur vel vi cxterna vel verbis et oratione. Cic. 
tle Amicit. c. b» vim hoc 'quidem est afferre^ Sueton. Caes. c» 
hlf* istd ^aidem vis est% 

. 26. Sub hrbe i, e-. ad aVbem» prope uvbeirv^ In Jiac forma 
suh impvimis poniiur in propiuquitate loci editioris» Sic cle- 
^antius est suh monte caslrd metari quam prope montem^ 

Ibid» QMod lociias foras i/e. quod peregrinis locas co- 
lendam> 

27. Huk demus qui fruatur i. e& hkiix; concitdAmus frt]e)i«> 
idum^^ ut anuuos inde fnictus et reditus |>evcipiat, ita camen 
uC ager tuus maneat, qualis ICtiB usufructuarius dicitur» Liv» 
AlilL.l^ promulgavit ^ ut agrum Campanum censores Jrueh*' 
•dum locarent% Qui est abiativus » ut Heaut. IV. 5. 30% aroen* 
tum dahitur ei ad nuptias^ aurum atque lestem quiy tenesne? 

28» 1^0 patre i. e. loco patris. Cic-k Ven-. IV. 41 » tfthi 
statud pro patibulo fuit^ ^ 

35» Suo sibi gladio hunc iugulo i. e. quod ipse dixit, iii 
ipsum coiiverco, dicto suo contra ipsum utor. Idem prOver- 
bium est apud Cic. pro Caecin* 29. Suus xi^' eJegatiter iungun- 
tii¥ ct .raleut suus proprius, Pi^iic. CapC. I. 1. 14. suo sibi 
SUCC& vivunt* Cic* de Amic. c. 3, iterum suo nbi tempof:e% 
Oeiiiuv V. 10» magUter suo sihi argnmento cotrfutatus tstt 

ACT» V. 5C. IX. 

1» Fdrtufn rst qmod iusti. Diicta est fnrftitiU t imote mili<^ 

iiae. Nam.tribanus vel ceilturio iusMts aJiquid exsefqui» iiti- 

penAori renttntiabat ,id factum esse» Sneton» Tibeiv c« 21. 

reriuntianti tribuno Jactum tsse^ quofd imperasset ^ ttbi vid» 

Casaubonus» 

it 


-^ 


2tO 


D I C T A 1' A 


7. Res apparet i. e. ves ipsa di^cet, rerum tesrimonia aJsuiit. 

Ibid. Cum Jide scortum i. e^ psaltriam qdae fidibus canat. 
Frequenlior est pJuralis Jides^ ium. 

16, Uxortm, Seivaef qtiae a servis in contubernio haben- 
tur, non uxores aut coniu^es y sed proprie contuhernaies appe]- 
lantur. Sed veteres tcriptores non semper hoc discrinieu 
observant. 

19. Emitti L e. manumitti* Locutio plena Phorm. V. 5. 
2; nam emissa est manu. Simpliciter emittere apud Plaur. 
P^eud. rV. 2. 37. 

22. Processisti pulcre > i. e. pulcre tibi processit. Hoiit. 
Serm. I. 2. 38. procedere recte qui moechos non vultis f ubi 
vid. Bentleius. ^ ' 

23. Prae manu esse dicuntur niimmi praesentes, qui adsunr. 
l^laut. Bacch. IV. 3. 10. omne aurum amans^ (^od fuit frut 
manu, Burmann. ad Petron. c» 76. p. 380. pi*ae manu perperam 
refeit ad dare comparans locutioneni nunmios in nmnu ponprr* 

24* Vnde vitatur i. e* quo vivat, qiio cultum et victum ha- 
beat. . Plaut. Trin. II. 2. 74. ^uz nosmet utamur, Cic. ad Attic. 
Xf. li» quare id quoqUe\yelim cujn iUa videas ut sit^ qui utamur, 
Hanc loquendi formularo pulcre explicat Gronov. de Pecuu. 
vet. II. 7. 

Ibid. Istoc mvilius Donatus ait negationem esse floccum 
ostendentis aut quid tale. Vid. Bentleium ad h. 1. 

28. Proluvium a proluo Intei*pretes explicant effusam lar- 
gitatem. Sed praestat legeiA proluhium a proluhere i. e. 
^romtus animus ad largiendum. Hauc scripturam aequitur 
Donatus oonfirmatque Bentleius. 

39, Omnia ohsequor. Eadcm constructione Phorm. T. {2.!I9. 
e09pi iis omnia facere^ ohsequi quaa vellent. 

36. Consulitis pdrum i. e» -parum cousulto agitis. Salliist. 
4t rep. ordiiu I» !• t^ evenit , quia plerique rerum potentes 
f9rverte eontulunt. Vid. Gronov. ad Liv* XXI. 16. 2. 

37. Ohseeundare i. 9, obsequi* Liv« IIJ* 3S» obseeumdmnd» 
moU^ impetmm adgrediutUur^ ubi vid. Drakenb«rch. 


\ 


IN HEGYRAE 


PROLOCUMl 

1. Kjnm -datti 'est itova i. «. cum primum -acta «st. Cio» Tusc* 
Di8|»* I^ !• J AiHus /abulam dedit* Idem in Bcut. €. IS. Livius 
Mtrimus /t^ulam Uocuii-» 

2. l^itinm u c- impetlimeiitum, Vox sumta «st ex «ugu- 
rali di»cipiiua. Naarauguvcs vitiuin appeliabant, si touuis«et 
aiit grandiuassct aliudve saevum, quo comitia 4ii'imtrentui\ 
obseryatnm esseu Hinc vitio creati niugistmtus «unt maJis 
ominibus creati , <]ui' cqgebantur magistratum deponere. Hinc 
■eiiam vitium pro ^uovis impedimeuto« 'De propiieute vocis 
calamitas dixinius ad Eun. I. 1. 34« 

3, Spectari h« e. perspectaii, usque ad finem spectari. Sic 
capiendum koc verbum esse sequeuria docenu Vid« Peiizou. 
ad SiMct. Mineiv. IV^ 11. p* T22. 

^. ^tudio siupidus i. e. studio apectandi «t admiiatione 
ttupens. 

5. Jlnimum occurarat i. e, animum occupatnm habebat« 
PacQvius ^pud Non. Maroell. p. 555« ^iversa structura super 
satis a^ere, ut ne in mare- animutii occupes^ PlauU Pseud. f. 5. 
155. Ne quo te ad aliud occupes neg^tium* 

PROL. Ih 

2« Eodem iut^ uti \u e. elHidem conditionem habere. lus 
•aepte «st couditio, itatus, Cic. Agiar. lU. 2« iibera praedim 
-fneliore iure sunt\ quam ^rva. Idem de "OS* II. 6. regiones uue 
ealamifmds ime eotnprehcndere* Mox repetat yoc«m iure^ ut cen- 
ties optimi «ciiptores, Vid« Manut a4 Cic. Divinat. c. !• et 
Drakenbifi'ch. ad Liv« I. 3. 9« 

■ (' ' . .. , 


212 D I C T A T A 

4. Invererascerent i, c. in consuetudinem Tenirent. Lucret. 
IV. 1061. Ulcnt enim vivescit et inveterascit alenido, Cic. ad 
Attic. XlV. 9. ^ae mihi videntur hahitura etiam vetustaterh, 

7. Partim constriiitiir ut quidam vel seqiieiite genitivo 
vd pvaepositione aliqiia. Nepos . Attic. c* 7. quorun^ partim 
invitissimi castra sunt.secutiy jyartiin cum summa eius q^ensions 
domi remanserunt* Cic. de Leg* II. 17. partim ex illis di' 
stract\ ac dissifjati ra^ent, GelJ. X. ir^* in cubiculum surri' 
jytitavit € ^onviviOf cum partim illorum iam saepe ad eundem 
modum fuit. Vid. Gronov. Obss. III. 2. 

Ibid, Stare dieuntur actores vel fabulaey cum plftcent spt' 
ctKtoribus et probantur. Phorm* proJ. v. 9. olim cum stetit 
9»ova , actoris opera magis stetisse quam sua. Contra cadere 
dicnntur, cum exploduntur et exiguntar. Horat. £pist. II. 1. 
176. SecuruSf cadat an recto stet Jahula talo ^ ubi vid. Lam- 
binns. Male vulgo huc trahitur lociis Cic. ad Div. I. 4. cnm 
in senattt pulcherrime staremusp Nam hoc intelHgendtim ex 
iila verbi ratione» cum pro dicere utiu^attir. Stantes enim 
dicebant. Vid. Ernest. Clav. Cic. in v. stare, 

25. Pugilum gloria* Hoc referenHum est cum reliquis 
nominativis ad vexhwm fecerunt , quamvis ab eo separatum sii 
pcr sententiam de funambulo, quae alteritis est constructionis. 
8ic si iocus capiatur cum Perizonio ad 8anct. Miu. IV. ll^- 
p. 724. , non opus est BeniUii emendationey qua aeeedens prc 
aecessit scribit. 

27. Strepitus. Donatus in libris suis studium reperit, 
qnod est certamen diversis faventium; et haec lectio melior 
Videtur Heinsio ad Ovid. Amor. III. 2. 67.^ 

SO.' Jn eocperiundo ut essem i. e. ut experirer. Esse in 
uliqua re frsquens est pro in aliqua re versari. 

92» Gladiatores saepe dicuntur ipsum spectaeulum gladia* 
torium, ut apud Cic. ad Div. ' X. 32. gladiatorihus GalJos 
0quites immisit in populum. 

41. Pretium* Histrionibus, certa taerces dabatur ab editori- 
blis ludorum vel de publico , quam proprio^ noniine luear 4p- 
peliabant. Vid. Lipsius ad Tadt. Annal. I. 77. ** ' . 


TN H BC YR« FAOl.. II. 21.1 

\ 

43. Servire vestris eontmodis L t. studdro » operam daro. 
Cie« ad Div. V. 21. valetudini tmae ei tra^quillitati aninu ser- 
viat, Nepot Hamilc c. 1* tamen paci serviendum puiavit^ ubi 
Tifi. Heusingei^. . 

•' 47.. Causam accipere ▼€), iit Ci^^ero loqiiitiu', recipere di- 
cuntur cau idici, q li causae defensionem suscipiunt. 

49. IVLdum preiiwn Broukiuisius Donatum secutus ad Pro- 
pert. IV. 7. 65. cxplicat aestimatiouem a me factam , quod 
aediles fabulam emerani, quanti actor aestimasset. Sed du- 
rior eist haec ratio; ac« iicet verum» plerumque aediles a poe- 
tis £ibuias emisse, aliqutndo tamen actores quoqiie Cabulas su« 
prietio emerunt , ut Paris iiisirio apud luvenal. Sat. VII. 87. 
a Slacio emit Agaven. 

ACT. I. SC. U 

i»'Per pol quam per tmesiu dicitur fto pol psfrquam; sie 
Andr. 111« 2. 6. per ecastor scitus puer pro ecastor perscitus 
jfuer^, 

8. Spolies f mutiles^ laceret h. e« omuibus bonis eum spo* 
lies et ad summam .inopiam redigi^. Similis metaphora 
Phorm* II* 2, 13. Quot me censes homines iam deverherasse 
usque ad necem» Vid. Diiker. de Latinit. Vet. ICt. p. 431. 

Ibid^ Quemque pro quemcunqae^ Liv. I. 24. cuiusqme pO" 
fUli cives eo eertamine vlcissent^ is aUerl populo cum bona pace 
in peritaret f, ubi vid. Interpretes. Bentleius et aJii edideriint 
imesnquem» Sie PJaut. Menaeclim. V* 1. 17« Omnia malis 
19 gerebatf qnem^fuem ad^pexerat. 

9. Ey-imium neminem haheam h« e. neminem eximam, om- 
1 e» eodem modo tractem* Cic. in Caecil. c. 16. neque enim 
essfit verisimii^ t cam omnibus Sieulis /qceret iniurias ^ te HIl 
tnum eximium fuisse^ Liv. IX. 34. tu unus eximius «, in quo 
hoc praecipuum ac singulare valeat^ Eximius et egregius pro« 
prse voces siint in re sacra et dicuntur de victimis , quae e 
grege sumuritur ad sacrificandum. Vid. Donat. ad h. i» FsrsCiis 
ir. #xfmttfj tt Draiteuborch. td Liv. VII* 37. 1. 


>» _ 


214 DrfCTATA 

ACT. i. sa IL 

X Si quaeret ekc» Praccedit -imperatiTiis dicito » sequutir 
siibinnctWuft dieeu , in quo suppleiiclunl est fac vel si quid 
aptiiis. >Virg. Aen. III. IH. Ero^o agtte et divom ducunt 
qua iussa^ seijuamur^ Liv. III. _21. imitamini turbam^ et qui 
ttxemplo aliis esse dehetis ^ aliorum exemplo jteeeetis potius 
quam alii vestro recte Jaciant .etc» y iibi vid. Dukeriis* 

5. Jntegrum vel in integro esse dicitur» qiidd adhuc est 
Rostri arbitrii» qiiod adliiic ita in potestate est^ iit vel £eii vei 
omitti possit. Cic. Veir. II. 40. cum tihi in itUegro tota res 
esset^ JLiv. XXXIX. 'l. ut ea disceptatio integru in adventum 
suum servareturi Vid. Orakenb» ad Liv. XL* 17. 6. 

9. Ubi te ohlectasti tam diu i. e» ubi tam diii vitam iu- 
cunde transegisti; inteixlum oblectare ettam in malam parteni 
. dicitiiry ut apiid Plaut. Asin. I. 2. 16. Sordido vitarn ohlectahas 
jmne. Vid* Grohov. Lect. Plaut. p» 36. 

19. Praejinito i. e. certo mod^ praescripto» 
21. Finem statuisse orationi u e. modum loquendi prae* 
Itctipsisse y praefinisse» Finis saepe est certus modus -ac -men- 
sura» Cic. de 0£6c. I. 29» nam qui appetitur longius evagaw 
turf non satis a ratione retinentur^ hi sine duhio finem et mO'-' 
dum transeunt» Luoan. IL 380, hi mores, haec duri immota 
Catonis secta Juit ^ servare modum finen^que tpnere^ ubi vid^ 
Qudendorp» 

29. Non est opus prolato i» ^. evulgari noii debet. Cs*^ 
•aiibon. ad Suetoit. Ner. 4S. hanc {ormuUm niaie comparac 
cum gi'aect ovx eS^as ayojv» 

53. Ut tergum etc. i. e* ut tibi credani aliijuid » . ^uod si 
proferas» ego Aagris caedor. 

3T* Si mihi fidem das i. e. si mibi saQcte promittis, Cic. 

ad Div. V* 11. qudmcunque ei fidem dederis , praestaho^ In* 

terdum fidem dare est lidem lirmarei efficere ut ^uid credatur. 

Ovid. Fast. 11. 20. Nunc quoque dant verho plurima signa 

' fitlem* Vid. Schwarz, ad Plinii Panegyr. c. 7^. . 

39. Istic sum i. e« iam attendOy Uoc agOf 


^ t IN HECYR. I. 2, 215 

40. Ut cum maxime, Sensu« ett : Baccliidem ita tiini ama- 
bat ut cum roaxime eam amarat. Cic. ad Quint. fratr*. 11. 6. 
domus celdfratur Jta ut cum mdxime, De Larum particiilariim 
iisu dispitunt Di|Ler. ad Flor. II. 16. p. 399. et Emest* Clav. 
Cic« ▼• cummaxime, 

44. Praesidium senectuti. Liberi saepe dicuutur parentuiii 
praetidia^ munimenta, tubsidia. Vid. Tacit. Annal. J. 3« quo 
■pluribus ntunimentis insisteret et ibi Lipsius. 

48« Tundendo h. e. idem saepe et moleste repetendo. Vid« 
not. ad Andr. II. 2« 11. ubi eodem sensii est obtundere, 

Ibid. Odio i. e. importunitate , roolestia, quae odium fa* 
cit« Plaut. Asin. II. 4. 40. Perii horcle^ iam hic me ahe^erit 
suQ odion Hocat. Serm. I. 7» 6. Burus homo y atque odio qui 
vosset vincere Regem^ ubi vid. Torreutium. Pliorro. V* 6. 9. 
Pergin 7 hercle nunquam hodie odio tuo me vinces* Vid» Perizon. 
»d Sanct. IVXin, II, 13, p, 251, et Ernest. Ciav. Cic. h. voce 

60. Deduci proprie dicebatur pueJlay quae nubebat et ad 
inariturof pueiis patrimis et matrimis faces praefereutibus, 
4ucebatur« , Tibiiil, III. 4, 31* Ut iuveni primum virgo 
tleducjfa marito, Vid, Gronov, Lect, Plaut. p. 110. et Interpret. 
nd lAv, X7 23, 5. 

64. P/ai potus; piena looutio est; plus solito potus. 

69, Seducere est seorsim diicere^ ut &olus curo sola collo- 
qu^re. Cic, ad Div. I. 9.- saepe eum in senatu modo sei^ere se^ 
ducereni, Cf. £rnesti Clav. Cic. s. v. Phaedr. III. 10. ^ll. mari- 
tus seductus in secretum a Jiherto suo» Barbaii hodie seducere 
dicunt pro in fraudem inducere. Vid. Graev. ad Cic. ad 
Div. II, 7. 

70, M se i, e, quod ad te attinet. Plaut. Curcul. I. 1. 
51, TVtTt a me pudica esty quasi soror mea sit, 

Ibid. Intepa i, e. cuius pudicitia illi^ata est. Catuil. 
LXII. 36, vos item simul integrae virgines.. 

73« Decernere est ^x iis verbis , quorum perfecta Veteres 
fere con^racta pioferebant , decrerim , decrero , dec resse. Vid. 
Drakenb. ad Liv. II. 27. 8. £st autem de^rneri exiHiroarti 
iudicare^ Vid. dictata ad Heaut. I. 1. ^S. 


' \ 


.1 


216 P I C T A T A ** 

T4. Lmdibrio habeii i. e« viLtari ; ItuUre ^ Uluf^ee , /«(^j/i- 
#«r^ saepe lioc seiisu dicuntm't 

79. Cai /nihil dicas vitii scii. esse i. e. ^iiam ifullius 
fiUpae accusare passis. Plaut. Asin. Vi. %. 49. Quid pericli 
sit dotatae uoQori lyitium dicere, Nepos A°;esi], c. 5, quod tm 
multi a se r>icti vilio udversariorum concidissenti 

S4. Maligna facta est i. e, dif&ciiiS| ^uae parce prj^beba^ 
curpus suuni. Vid. Donatus ad h, 1. 

88. Ad exemplum. NegaC Bentieius s^ intelligerey quid 
signiEcet ad cxtmplum^ corrigitque ad amussim i^ e. accurat«, 
/imussis est regu,ia fabroruni) qua opus examinant aii rcctura 
sit. CorrupLuni locum esse liquet; Bentleii coaiectura an vera 
sit^ dubirdmus. 

• 94. Uac tratistulit amorem i. e. hanc atn^re ooepit. PtQ- 
pevr. F. 12. i8. Sunt quoejue translato gaudia servitic^ Heaut. 
JI. 4. 10. Haec ubi imrnutatu est , illi suum cutimum alio con- 
ferunt. Eamdem rem ita expressit Cic. Pliilipp. II. 31. eajmt 

autem\lit!teraFum y fibi cum illa mima posthac nihil futurum^ 
Qmnem se an\or$m, abiecisse illinc atque in hanc transfudisse^ 

105. Postulatia dicitur, quae frequentius expostulatio i^ 
e. querclan Plaut. Bacch, III. 3. .45, Jcris postulatio haec 
$st\ cum kuius dicta intellego^ Sic postulare j^vo expostulare, 

114. Visere ad eam pro visere eam. Ovid. Amor. II^ 
9, 21. Ihit ad affectam, qii*e nQn laitguebit ^ amlcam Visere^ 
ubi idem qui in Terentid Graecismus est ; ibit viser& pra 
ihit visum. Vid, ibi Ileinsiiu, 

118. Curae est i. e. anxius et soliicitus sum. Cic. ad Div^ 
Xt i^ haque miki maximae curae ^st non de mea quidmn vita^ 

• sed me patria sollicitat, 

119. Pergam iter scil^ facere, daiiust, lug. c. 1% matu* 
f^ve^Q iie-r pergere^ i^bi yidt Coitius. 

ACT, II, SC, I. 

4. Uno animo i. e, eodem animo. Sic dicitur una voce^ 
mna ore^ Vi'U Heinsius ad Ovid. ftfhft. X* 3S. 




• 


IN flECr R. II. 1. 


2J7 


6. In €odem omnes ludo doctae ad malitium i. e» onnuet 
91111I aeque improbaa) «Itera alteri nou ceUit improbitatt. 
X^ocutio ducta ett a ludo sive gUdiatoiio nive litterano» Vid 
Torrentium ad Sueton. Caes. c. 26« Doctae ad malitiam dici* 
tur ut apud Cic* pro Mil* c. 4. ad quam legein non doeti sed 
Jacti^ non instituti sed itnbuii sumust 

l4« Ex am^cis inimici ut sini. Sic Caesar B. C. 111. 101. 
Mt -plerumque in calamitate ex amicis iuimici exsistunt, Vid« 
«lout. ad Andi> !• 1. 10. ^ 

46« Eixorere i, e. ei^istisy reperiris. Imprimii hoe ver- 
bum dicitur de illis, ^ui praet^r exspectationem existunt. Vid. 
Ponatus ad h. ], 

27. Concedere ponitur pro simplici cedere i. e. locum, fa- 
, cultatem dare« Piaut. Amphitr. 1« 1. 11(>\ neque nox quoquani 

foncedit d'e, Vid. Dr^kenborch.^ad Liv. II. 47. 3. 

28. Ut nostra res posiet pati i» e. ut sufdcere posset sunt- 
ptibus quos facitis ferendis. Horat, £pist« I. 18. 38« n\eae 
§tultiiiam patiuntur opes i.' e. meae opes tautae sunt, ut stul- 
Uti# illas non attenuer. 

' 31^ ^.venit, Ms«. quidam habent venit , qnod non cou* 
(amnendum* Nam vdnire pro evenire alii quoqiie scriptores 
«iicunt. Liy* IX. 13. omnia quae deinde venerunt^ ubi vid. 
pukerus. 

34. Puellae dicuntur feminae^ adolescentiores , etiam nii- 
ptae. Ovid. Episr. I. 115. Certe egOf quae fueram te discedente 
pueUa^ Penelope de semet ipsa ad Ulysiem. Idani Fast« If. 
§57, viduae cessate pueJlae. 

5&. De te peccando detrimenti nil ctc. i. e. ian^ talis es, ut 
peccando peior iieri non possis. 

43. Et merito, Frequens formiila praesertim apud poetas. 
FrQpert, I. 17, 1. Et meritOf quoniam potui fugisse puellam^ 
Ifunc ego desertas alloquor Alcyonas ^ ubi vid. firoukhusiiM. 
45. Exigunt scil. domo i. e. divoriium cum iliis fiiciunt. 
PUttt. Mercat. IV. 6. 5. Uxor exigitur matrimo^fio, SuetOMf 
C^M. c. 50. euiu^ eausa post tres liberos exegiiset 0X<^'ftt 


21S DICTATA 

ACT. n. SC. lU 

7. IVIaris in . rem nostram» Beutleius cdidit; niagis rem in 
rostram et' nostram id esset , addeifs hoo ciriliiis et moratiut 
esse, Sed Veteres niiliies suuitt nomen alterius nomini prae- 
ponnnt, neque talia exigenda sunt Sid morum , qui nunc sunt, 
elegantiam. Vid. Burmann. ad Lucan. IX. 985. 

8. In lUurum -potestate esse te i« e. facere te quicquid illaa 
▼olunt, plane illis obsequi^ ei nulla in re adversari. Cic. aH 
Attic. Iir. 22f eum totum esse in illius potestate* Idem ad Div< 
V. 4. omnihus in rehus me Jore in tua potestate cibi conjirnio^ 
ubi vid. Graevius. 

16. Concedo ut, Eadem constructio est apud Cic ad Dir. 
X* 29. nec his concedo ut te salvum malint quam ego. Idem 
aliis locis hoc veibum constriiit cum qui; ad Div. X. 3. ne* 
mini concedentem qui tibi x>etustate necessitudinis potior possit 
essCy ubi vid. Manutius. 

18. Magnifaare i« e« magni facere, magni aestimare. Saepe 
hoc verbum oocurrit apud Plautum, cuius lo^a Rivius ad h. 
I. indicavit. Idem Auctori ad Herenn. IV« 21. restituit Grae- 
▼ius. Verum Bentleius in. Terentio et Plauto iegi iubet> 
magni /acere ; nec abhorret a veroy librarios cadcntis latinitatis 
▼eAum TnagmJiQare ^ quod ipsis «rat familiarius e yiUgata Bi<^ 
bliorum versione, aiteri passim «ubstituisse, 

28, Leni ego sum animo natus. Verbum natus «leg^ntec 
abundaty ut in aiiis formulis vir natus, mortcdis natus^ mulier 
nata, Vid, not. ad Rutil. Lup, II, p. 94. 

ACT. II. SC, JIL . 

1, Edepol ne, Uti hic ne post edepol^ sic post medius Ji' 
dius abundat apud Cic, ad Attic, IV^ 4, ubi Vid, Bosium. 

ACT, III. SC. I. 

1. Ohlata i. e. obiecta, ut alibi loquitur. Sic ojjern 
tniuriam infra V* 1. 13. 


• 4 


IN HK C Y R. III. 1. 


<?J9 


2. Vttatn parsi -perdere i. e. abstiniii ▼itaxn perdete. Ovid. 
Tiisc^ II F. 3. 51« parct tamen lacerare genas» 

Q. Nam nos atn es, Notandiim est ipamXovO^ov^ qiio pii- 
miim nominandi casus positus est y niox verbnm , quod dati* 
vum poitnlaty siibiectiim* Talia optinfiia qiiibtitque scriptori- 
bus vel invitis exciderunt vel ttudio quaeiita stuit, ut oratio 
gratam negligentiam habeiet. MuJta exempla congesseruut 
Maretus Epist, I» 33. Davisius ad Caes. B. C. !• 41. et Cor- 
tius ad Sallustt lugurth. c. 30» 

l^ Alihi u e. in alio amoie^ tdihi eodem modo de per* 
fonis dicitur» quo unde et in.lc, 

23, Iruurias quae, . Grammatices ratio postiilat tfuaSp $ed " 
ynaliiit Terentius quae dicere, ut concliisio aJ omnia referatur. 
yid. Dooat. ad h, 1. Ec est haeo geaeris mutatio satis usi- 
— tata. Broukhiis. ad Propert. I. 18. 23«^ 

26« Vhram rationem exsequi i. e. in(][iiirere« pervesrigare* 
X»iv, IIJ» 5» exsequendo suhtiliter numerum, Hinc saepe Livius 
iungit exsequi quaerendo , exsequi seiscitamlo* Vid. Gronovius. 
ad Liv. IX* 3. 11. 

.30. Jnm gerunt^ Sx6 odium gerere dicit Livius XXVUL 
22.; ci«;»if/i>aA^i gerere Iustin« XVII. 1.; desideria gerere 
Quiiictil. Declam. X.» ubi gerere sumendum est pi*o habere. 
Vid. Burmann. ad Calpnrn. Fiacc. Declain. Xlir, p. 808. jMn^ 
piimis freqiieiis est animum gerete, Cic. Pafad. c. 5. gere igi" 
tur animum tauxh digmmu lustin. XLIV. 2. feris propicra 
quam hominihus ingenia gerunt, Senec. HippoK v. 573* Ouam 
victus animum feminae mitem geram, 

31, Injirmus animus proprie tiibuitur ei, <]ui motibiis ani- 
mi nou moderatur. Caes. B. O. IV. 5. injirmitatem Gallorum 
veritus quod sunt in consHiis capiendis mohiles, 

32. JLevi sententia i. e. mutabili eonsilio; sententia^ vtlet 
consili^|b» animiim. Plaut. Mosteli. I. 3« 15. Vt lepide ret 
omttes teiient seiUentiasque amantum,. Idem Mil. H. 1. 51- 
Ego quoniam inspexi mulieris sententiam | cepi tahcllaSf , consi» 
gnavi clanculunu 


. V 


220 D I C T A T A 

33. Conciverit^ Donatus legit concivisse^ quae voriov lectio 
•St. Nani Veteies' fortasse ^ scilicet ^ videlicet cum infiailiTO 
eouitruere solebant. Vid. Gronov. Obss. Ilf. 9. et notau ad 

Heaut II. 5. UT. 

« 

34. Me venisse fiuncia, Notandus mos Veterum, quoma- 
-ritiy etiam praemisso servo, uxoribus nuuciabanc se venire. 

Vid. Broukhus. ad TibuU I. 3. 89. 

55. Trepidare est satagere, disciirrere cum pavore quo- 
ilam. Sallusu Iu(^. c. 6T. milites improviso metu trepidare ad 
arcem oppidi» Liv. XXVII. 1. ut pars terga trepidantium in- 
vaderent, ubi vid. Inteipretes; imprimis Duker. ad Flor. III. 
10. p. 527. 

41. Pavitare i. e. frigore et febri iactari. Vid. Servium 
ad Virg. Aen. !• 92, 

46. Perisse me una, Similis iocus Propertii II. 21. 42. 
vivam, si vivet, si cadet illa^ cadanu Vid. Columnam.ad £n- 
nii Fra^m. p. 288. 

54. Capiti illorum u e. vitae, et sic caput semper dicitur , 
in hac imprecationis formula. Plaut. Rud, V, 2. 59. Venns 
Bradicet caput atque aetatem tuam* Virg. Aen. VI 11. 484. Di 
capiti ipsius generique reservent* Heinsius ad Ovid. Epist. 
XX. 127. Graevius ai Coelii Epist. Cicf ad Div. VIII. l..et 
Bentleius ad phorn^. III. 2. 6. 

A C T, III. S C. If. 

1. Tumultuari passive dicitnr. Nam apud V^teret etiam 
ftctivum tumultuare iii usu fuit. Vid. Vossius de Analog.*III. 
7f p. 284, et Interpretes ad Caes. B. G. VII* 61^ 

2. Ne morhus aggravescat i. e. augeatur, amplibr fiat, ut 
paulo ante dixit. Cic, Cr.t:il, I. 13. hic morbus qui est in re» 
puklica veJ.ementius ingraiescet, ^^ 

6. In proximo i~. e. in viciqia. Plaut, Cistell. J, 1, 103. 
h^bitat hi^ in proximo, 

l4. Si remittent etc. Diiplcx hdius loci lectio est : Si re- 
mittpnt quippiam Philumenae dolores et si remittent quipfnam 


IV HEfTYR. III. 2. 221 

Vhilumenam dolores, Si priovem ieclionem seqrDimrir, dohres 
remitteiit si^niiicat' leniorcs /lent , sedabuntur, pronominc s€ 
subinteilecto, qiiod saepc additiir. Cic. ii Brut. r. 34. cum 
, remiserant dolores pedum ^ non deerat in eausis, Sin poste* 
riorem Jectioncm , qunc pluribus auptoritatibus nititur, prao- 
feramus , dolores remiteent Philumenam sigqificat dolorfrs reHn- 
quent Fhilumenam. 

19, Meliuscula est i« e. melititcule vel paulo melius habet. 
Cic« ad Div. XVI. 5. ^uem^ cum meliaseule tibi esset y ad m# 
mitteres. Celsus de Medic, lii, 22. qui meliusculus esse coe^^^ 
j)it , adiicere dehet exercitationes» 

24. lis onera adiuta i. e. iis adiuta onenbus ferendis. No- 
randus est dativus personae , isque per 91'chaismuni verbo ad' 
itttare iungitur. Vid. Intei^pretes ad Pctron. c. 62, p. 313» 
Tercntium imitatur Gel]. II. IQ. ^oges^ veniant operimqw 
mntuam dent ^ et messem hanc nohis adiuvent^ jidiutars cuin 
accusativo rei est Phorm. I. 2« 49. 

ACT. III. SC. IIT* 

4. Me eduxi Joras u e« foras pvpdii. Plaut. Bacch.. IV. 
2* 11. duc te ah aedibus» Cic. ad Div. X. 32. Halhus duxie 
ss a Gadihusj ubi vid. Manutius ; item Bentl^ius ad IV. 1« 7. 

5. IVle, intro corripui i. e. raptim introii* Mox v* 16. 
€orripui ilUco me inde lacrumansm Infra IV* 1* 3. ita cOrripuit 
d^repente tdcitus sese ad filiam, Vidk Heinsius ad VirgiL 
Aen. VI. 472. 

10. Ojferti dicuutur, quaecunque praeter exspcctationem 
obiiciuntur sive boha. sive mala. Vid. Donatus ad h. 1. 

12« Eius videndi, /Non ppas est legere videndae, Raiio« 
Dem constructionis ex^Iiicant Sanctius Mineiv. III. 8. p. 456. 
et ibi Petiftonius. 

17. Percitus i. e. vehemeMter eommotas. Lacret. V» 400. 
irii tum flSreitus acru Cic. prp Mil. c» 23> sive enim illui{ 
.wfimo irato ae percito feclsset, Liv. VL 38* tum perciius ira 
Camitlus, ubi vid^ Drakenborchius* 


», 


222 D r C T A T A 

18. J.imsn exire uot.in<^um est pro exire limuie' vel de il 
iiniilM. Eodem modo dicitur egmdi portantj urbem, ' 

Ibid. Ati *emka accidere yti genibus accidere esi in genut 
procumbere supplicandi causa. Seneca Troad, 690. ad ^ma 
uccido supplex» Sjieton. Caes. c. 20.- ut a^l genua ultro sih 
accideiet, Vid. quae iiotavimats. ad Kutil. Lup. II. p. 96. 

l^. Ut puto feie idem est qiiod ni Jallor-, Catuil. XV< 
13. hoc unum ixcipio ut puto pudemter* Vid. Duk«r. ad Sue- l-s, 
lon. Vespas. c. 25. I ^ 

20. Vt res dant sese j. e. ut res ev^ttiuut vel succedunt« |1- 
Vid, notv. ad Heauu V. 1. 43. I^' 

Ibid. Magui suinus i. e. superbi., eUti, Plaul. Mil. IV* 
2« 53. magnum me Jacium nunc ^ quoniam illaw me coUaudttf* 
Ilinc mctgnum dicere apud Virgik Aen. X. 547* sign^ificat at- 
logantibus veibis uti*.^ Vid. 01. Koouium in Praefat, ad Gt^ 
^ov. de DiaJectis p. X. Contravittm est minoribus wrbis v^' 
apud Ovid. Mct. VI, 151, 

Ibid. Ilumiles u e. auimi? submissis-^ abieclis. Cic. ^^ 
Attic% IL 21. ut ille tum humi^iSf ut demissus <erat, Burmaun* 
ad Lucan. VIII. 157* 

21. itistitic^, Quidam mss, iuibeut instituitp ut aliis iocis 
c«tituni Yariatur, Burmanm et Oudendorp» ad Suetos. Viteli» 
c. 2* imstitit de eo recte dici pntant, qiii quid pergit facerC) 
iiUiitmt ^e eo^ qui quid incipit facere, Sed promiscuus ko» 
ruin verborum tisus videtur-; certe apud Cic. ad Div* X. ^ 
16. Jlagiare tenatus institit^ lioc verbam non pvrrexit^ iti 

sfioepit «ignilicat. Vid. lnterpiet«s ad Liv« XXVIIL 46. IL 
27. iu f esc ius i)unuinu«n , yaj est ius divinaih. Vif^« 

Geori|;. !• 269. Ouippe ^tiam festis ifunedam -ex-ercer^ diehus 

Fas et iura sinunt^ ubi vid. Servium. Piura d« lio« disa> 

mine Duker* aid FJor* IL 20. p. 425. 

30. Gratiam tles i. e. beueAcium. Plaut» Captiv* III. 5. 

63. Ergo ab eo jnrtito ,grattam istanu Sailiiit. lug. c* 110. 
. ut rex prirato homini gratiam <ieherem, !* 

39. Rectc nuttts dicituri qui ex Ugitimo vnavtiinoiiip - na- 

tus esi* 


\ 




iN Hi: c YR. III. 3. 223 

46. O fortuna ttt nunqvam e^ j^erj el^tio hona» Bentieius 
Douiito diice sic legit: O foftuna ut nunquam jierpetua es 
tlata, Plaut. Cistell* J* 5. 46. Ut sunt humana , nihil est per" 
fituum datum, Mutariint lectionem veterem , qiii non cunco* 
f{yievent fortunam absolute dici pro bona fortuna. Sed sic cst 
Phorm. V. 6. 44. Tantam fortunam ile improviso esse his da» 
tain, Terentii loco similis ille Rutilii Lupi 11. p. 75, o Jor^ 
\^ tana^ quam vehementer te rerum varietas oblectaf, 

48. Consilio i. *e, ratione, prudentia* Cic. pro Mureua 
c. 12, mulieres omnes propter injirmitatem consilii maiores in 
tutorum potestate esse voluerunt. Liv, XXXIX. 55. cum omwa 
»'•«, non consilio gererentur, Vid. Gronov. ad Liv. XLIV. 
2. 5. 

Ibid. Huic necnpe uxoris amori, iit eum missuni faciam. 

54. jibh^andus i. e. aniandandiis. lloc veibo Veteret 
utuntur de iis, quorum praeseutia niolesta est. Liv. I. 35. 
iuh tempus pueros venatum ablegayit, lustin. !• 5. ut ablega* 
tus in Persas ab avo Juerit ^ ubi'vid. Gronoviiis. 

ACT» III. SC. IV. 

\ 1. Iter dicitur de navigatione. Ovid» Epist. XXI. 1%, Et 

facere ignava puppe videbar iter, Sic ire pro iiavigire. Virg. 
Aen. IV. 310. Et mediis properes aquilonibus ire per altum, 

4 

3. Tantum quam dicitur pto tantum, qaantum, Liv. 
XXXVIL 5U non tantum gaudium db recenti tnetu adtulerunt^ 
quam averterunt Janiam, Lucan. IXb 766» sed qnam non 
uila cruentae Tantum mbrtis habet, Vid. Gronovius in Diatr. 
5:At. c* 57. et ad Liv. XXVI. 1. .^ 

17. In areeTTir^nempe Atlieuarum, ubi hospes ille videtur 
Afinerviife 8iicr4 fecisse et^vota post navigationem solvisse. 

20. Fovisse hurtc diedm^ Alludit «d morem yeterum » qui 
mw ingr«diente« aliquid Diis vovebant^ quod post felicem 
r#dituifo solvetentk Vid. DohatiiB «d h^ L 

21. Rumpere aliquvm amiulando ii^m&cat currendo iia 
«li^aem fatigtt*^ ut prope ruttiptlur> ut deficiat. Plaut. Cap* 
ciir* prol. v. H. Ego m# tua causa^ ne erhs^ non rupturus sum^ 


224 


D I C T A T ^V 


27. Cadaverosam faciem ita describit Soneca Epist. U2, 
Uti. istorum corpora^ qui se tentbris dituierunt^ Joeda visuntur, 
Omippe non spiciosior iUis, quam morho fallentibutf color eit: 
lahsuidi et evanidi albent et in vivis caro morticina est, Vidi 
Gesnenim in Thes. L, L. U. r» 

32. Suae gtuztae partunu llaec per appositionem) ^uim 
vocant, dicuniiir. 

ACT» IIL SC V» 


4* Viam persequi, Translatio sumta est a viatoribus , qoi 
tb itinere non deilectunt. yium sequi mfttaphorice dicit Cic« 
Caiil. IV. 5. 

8, Adniodum est aiscniiendi particula, qua Comici et qui 
dialo^os scribunt) in vtsponsionibus utuntur. Phorm. \h 2. 1< 
ais conspectum x^eritum hinc abisst 7 adniGdum, Cic. de tfg* 
III, 11. tcis solere^ fra er y in huiusmodi sermone ^ ut transin 
alio possit^ admodum dici^ quem locum malo soUicitavit D<' 
Visius* 

10. Ildud multum keredem iuvani i. e» tion Valde aagent 
luctum heredis ; multum est valde* Nepos Con. c. 2. /)<^ 
tnultum ducem summnm A^esHaum impedivit^ Saliust» Catil* 
C. 27* eum suis consUiis multum objicere* 

l), Vixit bene i« e. ]aiite et delicate cuticulam cunvitt 
contra male vivere est misere vivere. Vid* not. ad £un«V.8»4l> 

13. Quicquid est id, Sic Veccres rem extenuare «olebaitf* 
Flaot. Rud. pro]* v. 58« puicquid erat , ncctu in navem edni* 
pof-tnt domo» Pefron. c. 99» ego cum Oitone quicquid 'erat ia 
4tltum compoHOf ubi vid. Burmannus. 

f- 17« Fotlere scil» latuS| quod faciunti qni alttBmm aUcU- 
ius rei «dmonere volunt. Ilorat. Epist. l, 6. 50. mercemur 
servum, qui ditiet nomina^ laevum qui fodieet l atus ^'%xhi vid. 
Lanibinus. 

27. (puanJo. sest indignam deputat, matri meae qutse eonee- 
tidt h. e. quandt) putat, a se.non debe^i postuiari, tit ma&ri 
ineae ooncedat. Nam pro cui omnino legendam qume, Vid. 


IN HECYR. IIl. 5. 225 

Gronovias Obss* 11 f. S^ Betitleius ad Ii. I. et notatt ad Euii. 
V. 2. 26. 

^^1, Snadere )Bt persuadere interdum cum accusat* constia- 
iitituv, ut «xvmplis docet Burmann* ad Pliaedr« 1« 15.- 6. Sed 
hrc melius est ms cum xnlinitivo sequi fung^erc: nunc "^htas 
^ihi saadetj me matris potius commcdum sequi. 

Ibid. Commodum sequi ). e. u't v. 45. loquitur , ae matris 
coinmodis servire. Cic. in Verr. I, c. 7. non ^xistimationem^ 
^Q-puli Romani sequentur. 

S2. Setmo accessit, Recte e mss. emendavit Palmerius ad 
Uures senno mihi accidit tuvs, Haec enim est legitima loquendi 
r^rma Kutil. Lap. I. p. 58. id vehementer iucundum auribus 
ticcidere vOnsuevit ^ nbi vid^ quae notavimus. 
^\, Jnsistas i. e. pvopositum prosequaiis. 
59» JVIito ingenio i. e. mitifico , singulari> Vitg, Aen» 
Vll, 57, Adiungi generum miro properabat amore, 

^^-t Non est consilium li. e. non est animus , non est pro» 
Positum. Plaut. Mil. II. 5. 73. Co>wf/i«m est ita facere. 
^allast. Catil. c> 4. non fuit consilium socordia atque desidia 
"Oiwm otium conterere^ uti vid. Cortium. 

52» Renumeret Ii. e. reddat, restituat» ' Sic numera re ^ici*' 
^t pro solvere» Adelph> III. 3. 52. Nam ut numerahatur 
fi>rte argentum, Cic» Tusc»"*Di8p, V. 52. cum postridie roga^ 
^nt -eum , cui num:erari iuberet, Dc lege Attica'y qua matitus^ 
fti tixonem dimisisset, dotem reddere cogebatur<^ vid» Petit» 
^ Leges Atticffs p. 556. 

63. Prot^ri^ i. e« immoderate *t superbe» Vid. Donat» 
•d h. U 

I 

64. PereoHtumax i, «» t^ontemror potiortim^ ttt lren« Do» 
Bitus «d h. k 

55* Decedet irta U e. «bscedet, ut loquitur infi'a V- 2. 15» 
Cartios VIII-. 2» postquam ira ntentwt decess^erat^ Sic cura> 
sollicitudoy tifhor^ invidia decedere dicmitur. Vid. Intei'pretes 
a^l Liv» IV» 52. uhi hae sollicitudines distesstr^ Cadit ira est 
iipfMl Lucan. IV> 284. 

15 


228 D I C T A T A 

diciitir. Propm, T. 6. 27. multi longintgyo periere in amore 
libenter, ubi vid. Broukhiisius. Liv. V. 15, iam per longinqui- 
tatem helli commercio ^ semionum faeto» Vid. Gronov. Obts, 
IV* 11* Uti longinquus pvo longus, ita longus interdurn pooitor 
pro longinquus. SiJ. Itai. VI. 628. renu^ans longis olim Ti- 
rynthius oris f ubi vid. Drakenborrli. 

22. Causas praecidam i. e. toUaniy adimam. Cic. in Vetr. 
1. c* 7. ui una horUf qua coepi tUcere,, reo audaci spem iudlcii 
€Orrumpe»di praedderem. Id. in VeiT. IT. 62« Da mihi hoc; iam 
iibi maximam partem defensionis praedderis. 

24. (puod ponitur pro ob quod^ propter quod^ ut alibi saepi 
apud Terentium. Respicit aulemy quod supra II. 1. 4. dictum 
erat omnes socrus oderunt nurus. 

25. Absque una haec foret i» e. si haec una res abeisttt 
Phorm. I. 4. 11« nam absqne eo esset. Haec io<|uendi foHDi 
noo nisi apud Comicos reperitur. Ipsa etiam' praepoiitio00 
absque Comici soli utuntur, quae non directe apud eos J^t^ 
•ignificat, sed tantum exce^tionem quandam. Vid* VorstiuiD 
de Latinit. mexito iuspecta c. 9. 

A C T. IV. 8 c. iir. 

1. Procul hinc stans* Bentleiut recte edidit protut hi^^ 
tutansi Nam procul non semper longum spatium signiHc*^' 
ted remDtionem ex alio loco in alium. Itaque recte proC^ 
§sse dicitur, qui tam prope adest, ut alterius sermonem audi^^ 
p«itit« Vid. Perizon. ad Sanct. Minery. I. 16. p« 153. 

4. Fors fuat i. e* fortuna adsity favcat* Antiqliissif^' 
leriptores saepe usi tunt verbo fuo pro sum^ ex graeco ^^^ 
irel ^v/iiy unde tupersunt fui et futurus. Virgil* Aen. J^ 
106» Tros Ruhdusve fuat. 

6. Cdmpcneref proprinm hac in re verbumy significat co^ 

^ftgHn^ colligere in unum. Plaut. Mil. IV. 7. 21. omnia cof^ 

fmk% %wmti ~^ae donavi ut ferat, Petron. c. 99» quiequid ef^ 

, i» iltoai wnpono. Vid. Broukhusiut ad Propert I. 9, f «" 


•■ • I 




.1 ,• ■ . /«. 


iN HKcrR. IV. 3. 229 

6. Dixi iiic habet vim asseveraadi , omnkio ita futumm» 
it dixerat et vim iiuerminatidi. Phorm II. 5. 90» nisi tu prO" 
feras mulierem ahducere^ ego illam eiiciam: dixi^ Phormio, 

9. Contineo scil. me. Sed Bentleius e meiioribuV litxif 
fldidit contineor^ qiiod praeferendum. 

10. Non minuam consilium h« e. consiiiuni qtiod cepiy noa 
mutabo. Vid, uot* ad Ahdr. II. 3, 18. 

Ibid. Persei^uar i. e. sequar» compositum pro timplici. 
Cic, ad Diy. IX, 5, neglecta barbarorum inscitiaf, te -perseqiiar: 
Idein de Off. II. 24. haec genera ofjiciorum qui p^rsequuniurp 
ubi vid. Graevius. 

14. Nos Jahulae sumui i. e* nos nullo nuipero tumus* 
Vetaes (um homiues tum res contemtus causa promiscue fa» 
hulas et nugas didunt. Cic. ad Attic. VI* 3* dmicos h,dbpt me^ 
ras nugas. Id. ad Quinr, frair. I. 2. ego nugas maximas omm 
niea comitace sum comp/exus* Ilor4t« Carm, 1« 4« 1.6, iam te 
Vffniet nox^ fabulaequp manesn 

ACT. IV. SC. IV, 

3. De hac re i. e. quod ad hanc rem attinet ; eam vim 
'aepositionis de supra explicuialus, 

6. dperiam i. e. celem ; in aliis editionibus uullo ftnsu 
^itur aperiam. Vid. Bentleius ad b* 1. 

11. Mutatio fit^ Sant verba Pamphili, qiiae «vorsus a 
^iibus loquitur. Vid. Bentleius ad h. 1. 

12. Turbent h, e. litigent, tumultuentur. Virgil. £cl. |. 
•> usque adeo turbatur agris. Bentleius corrigit turhift^ scili- 
^ Myrrhina, quae lectio melius respondet verbis #a nos 
^turbat, 

Ibid, Quam velint ]« e. quantum velint. Cie, de N* D. 
«> n. hic quum volet Epicurus iocetur* Idem pro Coel. c. 26. 
^am velitj sit potens, 

22. Moratam moribuS i« e. praeditam. M.oratus in utrain- 
i4e partem dicitur de eo , qui vel bonis vel malis moribui ^ 
i:aeditu8 est. Liv. ^XVI* 22. ^nultitudi em melitis moratam* 


D IC T ATA 

- >tt^i amimi Muni i. r. sapcrbiore» et iasoleiitiores 

«-*▼• 11 1. Oi. ajamw% jreaiiutn mccendunt, lastio. 1. 

•»* /'«.Vr.a in«fmw^«r mehdkas wtpdi aminun extollereL 

-*»~ pimrali namcro S2*p« ^kucmr <ie faperbia» forpcia, 

audacia. Vid. Gro«ovitts ai Liv. XXU. 25 1. et Di^enb. 

ad e:ini. U. 21. 12. 

^- C7t oid i£r i. e. ot alioa mm uzoffcm liab«at« 

ACT. IV. SC I. 

4. Clina kmhmisse L c» ceUftsc. lafira IV. 4» 35. itoji c/flra 
Wtg kaberei^ ^od celasse imtelligo» 

9. f^ir pio inarito poaitiir. Seliiisfk CatiL c 25. ms/t«r 
lirO rr liLeris satii /ortmmata, ubi rid. Conius. Sic msitfr 
pio Dxore. LuKtanr. I. IT. xirgo /mk ^mo^ posiea mulitr» 

lo» C«m rrcfr jrefererii h. e» cum panam edideiit per- 
fectuBy noo moBStrosam. 

17* Prmeoptares potisUm Poterat omitti potims^ ted •!•{>« 
elegaatcr abundat. Cic. in Pison. c* 7. Jkntr popmio itafuertti 
omM vos eomsmies libeHms iasitA, mt emori potimSy qwtam servirf 
praestaret» Idem ad Div. XV. 5. rAsiiin potims qmam te laudati 


22* G^nermm eepimms b. e* elegiaaus. Virgil» Georg. U^ 
230« Aide locmm capies ocmlis, Vid. l)rakenb. ad Liv. VI. 28» ^* 

28. Jam aderitf se ^mo<ime etiam cmm oderitf ititelligeiiduli^ 
tempmSf ut Andr. I. 1. 125» prope adest y cum alieno ntof^ 
vivemdum est mihi* Ti^ Bentleius ad h» K ' NoCandum yet^ 
atiam et qumfue iimgi. Cic. de N^ D» I. 22« non enim poet^ 
solum suapis verum etiam caetera quoque doctus. Plin* £pisi^' 
X. 97, n^n nemo 9tidm ante viginti quoque^ ubi vid. Cortiu^ 
Infra V. 1* ^* ^go quoque etiam timida sum. Ceterdm T^ 
rcntium imitatus est Quinctil. Declam. XVIL p* 343. honun^- 
unus exitus ett ut se oderit, Simile iliud Heaut^ V» 4. 2(^ 
ahfiUt quam ego nunc totus mihi displiceo^ 

33. ^t ex usu esset nostro pro si nobit utile eiset. Heaut:. - 
I. 2. 36. Seitum est^ perielum e% aliis /mcfre^ tihi quod #j^ 
lifii siet* 


\ 
1 


41. Satis Jlnnum i. e» satis constautem. Sic Jirniae nup- 
le supra 1 . 2. 26. Ridicule Duiiatus Jirmum exponit y quem 
s Tenereae non moveant» 

46. Ke txtulisse velis h.. c. ne efferas» Veteris elegnntiae 
t haec peripluasis cum verbo relle. Gato de R* R* c* 5. 
iUicus ne quid emisse velic insciente doniino ^ neu quid domi" 
im celavisse velit, LucreU II» 640. ut armis Jc virtute velint 
ihiam defendcre terram i. e. ut defeiidant* Ovid. Met. II. 
•^. tu tantum fida sorori esse t^elis» Vid* Gudium aliosquo 
lerpretos ad Phaedr» I» !J9. 6. 

57. Onita est anlique pro ifuivit» Sallust. lug. c» 31» quic» 
id sine sanguine civium ulcisci nequitur, 

ACT. IV. SC. IL 

5. Teque anlequam me amare rebar «tc» Huiic l.ocum, e 
to uuUut sensus elici poterat^ antiquorum librorum ope ■ sic 
>titHit Bentleiust Teque ante quod nie amare rehar ^ ei rei 
ntasti Julenu Ordo estt quodque «nte i'ebar| te me amar«i 

rei iidem iirmasti» De locutione firmare Jidem rid. notat» 
Audr. 1X1. 1. 4. 

6. Hahueris praepositam i. e* praeposueris » Sallust. CdtiJ* 
2«\ tale periculum reipublicae haud occultum hahuit^ ubi vid» 
er|A:ete8. Cic. ad Quint» fratr» III» 9. quod me kortaris ut 
olvam^ habeo ahsolutum suave^ mihi quidem uti vidjitur^ Hnot 
Caesarem, £un. II. 3. 92» illis erucikus ^ quae hos nostrain* 

' adolescentiam habent despicatam ^ referam gratiam, 

8. Praemium propria ratione poni et proponi dicitur. 
>ust. Catil. c. 20. Jortuna omnia victorihus praemia posuit» 
'g. Aen» V. 292. invitat pretiis axdmos et praemia ponitt 
U Drakenb. ad Liv» XXXIX. 17. 1. 

18. Perfancta satis sum i. e. satis USa sum* S, Solpicias 
Cic» IV. 5. omnibui honis prOpe perfunctum esse, 

19. Studia dicuntur omnia^ in quibus versamur et quibut 
ectamur. Vid. nouta ad And» L 1. 29» 

20. l^on^inquitas aetatis i. •. diutumitas. LoHgiitqitus et 
ginquitas non tantum de Loci, sed etiam de tamporis spatio 


213 D I C T A T A 

ACT. n. sc. lU 

7. IVIaris in . rem nostram. Beutleius •didit magis rem in 
rostram tt' nostram id esset , addeift hoo ciriliiis et moratius 
es$e, Sed Veteres miliies suum nomen alteiius nomini prae- 
ponnnt, neque talia exigenda sunt ad morum , qui nunc sunt, 
elegantiam. Vid. Burmann. ad Lucan. IX. 985. 

8. In illurum pote^tate esse te i. e. facere te quicquid iliifl 
▼olunt, plane illis obsequi ei nulla in re adversari. Cic. «i 
Attic. III. 22f eum totum esse in illius potestate, Idem ad Div< j 
V. 4. omtiihus in rehus me Jore in tua potestate tibi conjirnxo^ \ 
ubi vid. Giaevius. 

16. Concedo ut, Eadem constructio est apud Cic. ad Div. 
X* 29. nec his concedo ut te salvum maiint quam e»o. Idfin 
aliis Jocis hoc verbum constrtiit cum qui; ad Div. X. 3. n^ 
mini concedentem qui tibi x>etustate necessttudinis potior possit 
essff ubi vid. Manutius. 

18. Magnijlcare i« e« magni facere, magni aestimare. Saepe 
hoc verbum oocunit apud Plautum , cuius loca Hiviui ad li' 
I. indicavit. Idem Auctori ad Herenn. IV« 21. restituit Grae- 
▼ius* Verum Bentleius in Terentio et Plauto iegi iubet* 
magni/acere; nec abhorret a verOy librarios cadentis latinitatii 
▼eift>um magnifiestre ^ quod ipsis erat familianus e vulgata Bi* 
bliorum versioney aiteri passim «ubstituisse, 

• 28, I^ni ego sum animo natus, Verbum natus elegint^* 
abundat» ut in aliis formuiis vir natuSf mortalis natus^ muli^^ 
nata» Vid« not. ad Rutil. Lup, 11« p. 94. 

ACT. 11. SC, IIL • 

!• Edepol ne, Uti hic ne post edepol^ sic post medius f^ 
dius abundat apud Cic, ad Aitic. IVf 4, ubi Vid* Bosium. 

ACT, III. SC. I. 

1. Oblata i. e* obiecta, ut alibi loquitur. Sic off^r^ 
iniuriam infra V. 1. 13. 


\ 

4 


IN HEC Y R. III. 1. ^ ^19 

2. Vttatn jtarsi perdere i. e. abstiniii ▼itaxn perdete. Ovid. 
isc. IIT. 3- 51* parce tamen lacerare genas, 

6. Nam nos otn es. Notaiidtim est ipamXovO^ov^ qiio prt- 
im nominandi casus positus est , niox verbnm , quod dati* 
m poitiilaty siibiectum. Talia optinfiia quibiitque scriptoii- 
.8 vel invitis exciderunt yel stiidio quaeiiu sunt, ut bratio 
atam negljgentiani habeiet. Muita exempla congesseruut 
uretus Epist, I» 33* Davisius ad Caes. B. C. I. 41 • et Cor- 
is ad Sallustt lugunh. c. SO» 

14. Alihi i. e. in alio amoiev tdihi eodem modo de per* 
nis dicitur^ quo unde et in.lc. 

23, Iniurias quae, . Grammatices ratio postiilat quas^ «ed ' 
aluit Terentiiis quae dicere, ut concliisio aJ omnia referatur. 
id. Dooat. ad h, 1. Et est haeo geueris mutatio satis usi> 
Ca. Broukhus. ad Propeit. I. 18. 23«^ 

26. Vcram rationem exsequi i. e. inqiiirere« pervesrigare* 
iv. Iir» 5« exsequendo suhtititer numerum. Hinc saepe Livius 
uigit ex-sequi quaerendo , exsequi seiscitamlo. Vid. Gronovius. 
1 Liv. IX. 3. 11. 

30. Inns gerunt^ Si6 odium gerere dicit Livius XXVHf. 
2. ; cupi^litatem gerere lustin* XVII. 1, ; desideria gerere 
uiiictiL Declam. X.» ubi gerere sumendum est pi*o habere. 
»d. Burmann. ad Calpcirn. Fiacc. Declam. XI 11, p. 808. Im- 
Jmis freqiieus cst animum gerete, Cic. Paiad. c. 5. gere igi^ 
f animum taude dignunu lustin. XLIV. 2. feris propicra 
«ni hominibus ingenia gerunt, Senec. HippoL v. 573. Ouam 
'^us animum feminae mitem geram, 

31. Injirmus animus proprie tiibuitur ei, qui motibits ani- 
' non moderatur. Caes. B. O. IV* 5. infirmitatem Gallorum 
^itus quod sunt in consHHs capiendis mdhiles, 

32. Levi sententia i. e. mutabili eonsilio: sententia^ valet 
>i8ili|||^ animum. Plaut. Mosteli. I. 3« 15. Ut lepide ret 
^nes tenent seiUentiasque amantum,. Idem MiL II. 1. 51* 
>o quoniam inspexi mulieris sententiam^ cepi tahettaSf ^consi» 
^v)i clanculunu 


. \ 


w- 


220 D I C T A T A 

33« Conciverit^ Dotiatus legit concivisse^ quae v^erior lectio 

•tt. Nani Veteies' fortasse^ scilicet ^ videlicet cum infinitivo 

eomtruere solebam. Vid. Gronov. Obss. Ilf. 9. et nocata ad 

Heaut II. 5. UT. 

< 

34. Me venisse liuncia. Notandus mos Veterum, quo ma* 
-riti 9 etiam praemisso servo y uxoribus nuuciabant se veni». 
Vid. Broukhus. ad TibuU T. 3. 89. 

55. Trepiilare est satagere, disciirrere cum pavore quo- 
ilam. Sallusu lug. c. 6T. milites improviso metu trepidare d 
arcem oppidi* Liv. XXVII. 1. ut pars terga trepidantium l 
vaderentf ubi vid. Interpretes; imprimis Duker. ad rlur. III. 
10. p. 527. 

41. Pavitare i. e. frigore et febri iactari. Vid. Servium 
ad Virg. Aen. !• 92. 

46. Perisse me una, Similis Jocus Propertii II. 21. 42. 
vivamf si vivet, si cadet illa^ cadam. Vid. Columnamad £n* 
nii Fragm. p. 288. 

54. Cupiti illorum u e. vitae, et sic caput semper dicltut , j 
iu hac imprecatjonis formula. Plaut. Rud. V. 2. 59. V^n^ 
0radicet caput atque aetatem tuarn, Viig. Aen. VI 11. 484. Di 
capiti ipsius generique reservent, Heinsius ad Ovid. Epist. 
XX. 127. Graevius ad Coelii Epist. Cic. ad Div. VIII. 1. et 
Bentleius ad pixorn^. III. 2. 6. 

A C T, III. S C. If. 

1. Tumultuari passive dicitnr. Nam apud Veteret etiam 
i^ctivum tumultuare iii usu fuit, Vid. Vossius de Analog,*III« 
7, p. 284, et Interpretes ad Caes. B. G. VI !• 6l^ 

2. Ne morhus aggravescat i. e* augeatur, amplior fiat, ut 
paulo aute dixit. Cic, Catil, I. 13. hic morbus qui est in re- 

« 

puhlica xeier^entius ingraiescet, ^^ 

6. In proximo i'. e. in viciuia. piaut, Cisteil. J, i, 103. 

fu^bitat hif in proximo. 

l4. Si reniittent etc. Diiplcx hdii^s loci lectio est : Si rf. 

mittpnt quippiam Philumenae dolores et si remittent quipfnan 


IN HECYR. IIL 2. 221 

^hiiumenam doloreu Si priorem ieciionem seqnamnr, dolores 

yeniitteiit sii^nificaf^leniores fient, sedabuntar, pronominc j# 

«u\)intelIecto, qtiod saepe additur. , Cic. n Brut. r. S4. cum 

,remiserant dolores pedumy non deerat in eausis. Sin poste* 

riorem Jectioncm , qui^c pluribus auptoritatibus nititur, prao- 

feramus , dolores remiteent Philumenam sigqificat dolores reiin- 

queni Philumenam. 

19. Meliuscula est i« e. meliiiscule vel paulo melius haber. 
Gic. ad Div. XVI. 5. ^^uem^ cum meliuseule tibi esset ^ ad m# 
Mitteres. Celsus de Medic. 11 J, 22. qui meliusculut esse eoe— 
pitf adiieere dehet exercitationes» 

24. lis onera adiuta i. e. iis adiuta oneiibus fcrendis. No- 
tandus est dativus personae , isque per «rchaismuni verbo a<2- 
iutare iungitur. Vid. Interpretes ad Petron. c. 62. p. 513» 
Terentium imitatur Gel]. II. 19* ^-ogeSf veniant operamque 
^ntuam dent y et messem hanc nohis adiuvenU jidiutare cuin 
«ccuiativo rei est Phorm. I. 2« 49. 

ACT. m. SC. lU, 

4. Me eduxi Joras i» e* foras pvpdii. Plaut. Baech.. IV> 
'• 11. due te ah aedibus. Cic. ad Div. X. 32. Balhus duxit 
st a GadibuSf ubi vid. Manutius ; item Bentl^ius «d IV. !• 7. 

5. Hfe, intro corrtpui i. e. raptim introii» Mox v» 16. 
torripui illico me inde lacrumans» Xnfra IV» 1» 3. ita cOrripmit 
derepente tdcitus sese ad filiam. Vid» Heinsius ad VirgiL 
Aen. VI. 472. 

10. Ojferri dicuntur, quaecunque praeter exspcctationem 
obiiciuntur sive bona. sive mala. Vid. Donitus ad h. 1. 

12. Eius videndi, /Non opus est lcgere videndae» Ralio- 
nem constructionis exflicant Sanctius Miaeiv. 111. S. p. 456. 
et ibi Periaoniua. 

17. Pereitus i. e. ve1iemem«r commotus. Lucret. V^ 400. 
irst tum flsreltus acru Cic. pro Mil. c» 23» siie enim iUu4 
utdmo iraio ae psreito feclssst. Liv. VI. ^* tum percilus ira 
Caminus, ubi vid. Drakenborchius* 


222 D I C T A T A 

18. J.inien exirr uot.iii<^um est pro exirc lifniiie vel de 
iiiBilM* Eodein nK>dt> dicitur egredi portant^ urhem, 

Ibid. Ad *enua aicidere vel genibus accidere est in genua 
procumbere suppJicandi causa. Seacca Troad. 690. ad genma 
accido supplex, Sjieton. Caes. c. 20.- ut ad genua ultro sihi 
accidejet, Vid. ^iiae notavimiis. ad Rutil. Lup. II. p. 96. 

li^. Ut puto feie idem est qiiod ni Jallor-, Catuil. XV. 

15. hoc unum €xcipio ut puto pudetiier* Vid. Duk«r. ad Sue- 
lon. Vespis. c. 25. 

20» Ut res dant sese j. e. ut res eveiiiuut vel succedunt, 
Vid. uot\t. ad Ileaut% V. 1. 45. 

Ibid. Ma^iii sumus i. e. superbi » elati, Plaul. Mil. IV. 
2. 53. magnum nie Jacium nunc , quoniam illaec me collattdat^ 
Ilinc magnum dicere apud Virgik Aen. X, 547* significat ar- 
ro^antibus verbis uiim^ Vid. Cl. Koouiaui in Praefat« ad Gre* 
gui*. de Dialectis p. X* Contraiium est minoribus trerhis uti 
apud Ovid. Mct. VU 15U 

Ibid. Ilumiles u e. auimis submissis-^ abiectis. Cic. ad 
Attic% IK 21. ut ille tum huviiHsy ut demissus -erat. Burmaun. 
ad Luciu. Vill. 157« 

21. Itutitif^ Quidam niss. babeut instituitf ut aJiis locis 
c«tituni Yariatur. Burmann. et Oudendorp» ad Suetoa. Viteil. 
c. 2. institit de eo recte dici pntant, qui ^uid pergit facere, 
instituit ife eo.<, qni quid incipit facere. Sed pvomiscuus Lo» 
rum Terborum usus videtur-; certe apud Cic ad Div. X. 

16. Jlagi'are senatus institit^ lioc verbam non perrexit^ 9td 
^coepit siguilicat. Vid« Inierpietes ad Liv« XXVIIL 46. 11« 

27. Iu$ est ius liunuinufn , Jas est ius divinaihi. ' Viigil^ 
Georp;. I. 2tii^ (^uippe etiam Jestis qwaedam -ex-ercert diebus 
Fas et iura sinunt^ ubi vid. Scrvium. Plura d« lioc ditcri- 
mine Duker. ad Flor. IL 90. p. 425. 

30. Gratiam ites i. e. beneficium. Plaut» Captiv« III. 5. 
63. Ergo ah eo jtetito .grattam istanu ^aJlutt. lug. c* 110. 
ut rex privato homini gratiam ^eherem, ■ !• 

39. ilec^ ii.jtas <dicitiir| ^iii ex legitimo incirimoiiip ut- 
tus esi* 


i\ Hi: CYR. III. 3. 2*23 

46. O foTtuna ut nunqtjam eK jerj e"uo hona, Bcntleiiis 
Donnto diice sic legit: O fortuna ut nunquam perpetua es 
data, Plant. Cisfell. !• 5. 46. Ut sunt humaiia ^ nihil est per^ 
'petuttm daturn. Mutaviint lectionem veterem , qiii non conco- 
iinevent /ortunam absolute dici pro bona fortuna. Sed sic est 
Phurro. V. 6. 44. Tantam fortunam de improviso esse his da» 
tam. Terentii loco similis ille Rutilii Lupi 11. p. 75. o for^ 
tnnuy quam vehemerUer te rerum varietas oblectat, 

48. Consilio i. e. ratioue, prudentia* Cic. pro Mureua 
c. 12, muiieres omnes propter infrmitatem consilii maiores in 
tutorum poiestate esse voluerunt, Liv. XXXIX. 35. cum omnm 
iruy non consilio gererentur, Vid. Gronov. ad Liv. XLIV. 
2. 5. 

Jbid. Huic nempe uxoris amori, ut eum missum faciam. 

54. Abtegandus i. e. aniandandiis. IIoc veibo Veteret 
utuntur de iis, quorum praeseutia niolesta est. Liv. I. 55. 
sub tempus pueros venatum ablegajfit. lustin. I. 5. ut ablega* 
tus in Persas ab avofuerit^ ubi-vid. Gronoviiis. 

ACT» III. SC. IV. 

1. Iter dicitur de davigatione. Ovid» Epist. XXI. 78. Et 
facere ignava puppe videbar iter, Sic ire pro iiavigire. Virg. 
Aen. IV. 310. Et mediis properes aquilonlbus ire per altum, 

3. Tantum quam dicitur pro tantum (juantum, Liv. 
XXXVIL 51« non tantum gaudium ab recenti metu adtulerunt^ 
quam averterunt famam, Lucan. IX» 766» sed quam non 
ulla cruentae Tantum mortis habet. Vid. Gronoviiis in Diatr, 
SiftU c* 57. et ad Liv. XXVI. 1. 3. 

17. In arrem nemptt Atlieuarum , ubi bospes ille videtur 
Bl|inervcfe sacra fecisse efvota post navigatiouem solvisse. 

20» Povisse hunc dicam^ Alludit «d morem yeteruro » qui 
nm ingredientes aliquid Diis vovebant^ quod post feiicero 
redituffo solverentk Vid. Donttiui ed h% L 

21* Rumpere uliquwn amihulando sigmficat currendo iia 
diqaem fatigtte^ ut prope riiaiptlur> ut deficiat. Plaut. Cap» 
ciy. prol. v. i^ Ego m# tu» causttp ne erires^ non rupiurus tum^ 


224 DICTAT/\ 

27. Cadaverosajit faciem it« describit Seneca Epist. 122. 
Ua istorum corpora^ qui se tenebris dicaieruntp Joeda Disuntur, 
Quippe non sp&ciosior illisj quam morho fallentibuSf color est: 
lahsuidi et evanidi albent et in vitns caro morticina est, Vidt 
GesnerMm in Thes. L. L* h. t. 

32. Suae gnatae partunu ilaec per appositionem » quam 
Yocanty diciuitiir. 


ACT* IIL SC* V. 

4k Viam persequi, Translatio sumta est a viatoribus , qoi 
ftb itinere non deHeciuiit. F^iam sequi nittaphorice dicit Cic« 
Caiil. IV. 5. 

8, Adniodum est asscniiendi particula, qua Comici et qui 
dialogos scribunt) in vtsponsionibus utuntur. P}iorn). IL 2. L 
ms conspectum tyeritum hinc abisse 7 admadum» Cic* de Leg. 
III. 11» scis solere^ Jraer^ in huiusmodi sermone ^ ut transiri 
alio possitf admodum dici^ quem locum male sollicitavit Da- 
Visius* 

10. Hdud multum heredem iuvani i. e» tion Valde auj^ent 
luctum beredis ; multum est vaide* Nepos Con. c» 2. hic 
tnultum ducem summum A^esilaum impedinitt. Saliust» Catil. 
C. 27« eum suis consiliis multuvi objicere^ 

IK Vixit hene i. e. Jaiite et delicate cuticnlam cur^ivit; 
COHtra male vivere est misere vitrere. Vid* not. ad £tin*V. 8»4^ 

13. Quicquid est id* Sic Veccres rem extenuare solebnnrt 
• Plaut* Rud. prol* v. 58« Quicquid erat , ncctu in naveni cdm» 
poftnt dorno. P^on. c. 99» ego cum Gitone quicquid ^ erat in 
4i!tum compoHOf ubi vid. Butmannus. 

f- 17« Fodere scil» Jatus^ quod faciunt) qni alterum alicU- 
itift rei adinonere volunt. Ilorat. Epist. L 6. 50. mercemur 
iervum, qui dittet nomina, laevum qui fodicet latus ^'vAn vid. 
•'^ Lanibinus. 

21, Quando. sese indignam dtputat, matri meae quae eanee- 
dat h. e. quando putat, a se.non debe^i postulari, tit ma^ri 
tneae ooncedat. Nam pro cui omnino legei^dnm qua^, Vid. 


t 


. . \ 


IN HEOYR. III. 5. 225 

Gronovins Obss* III. 8» Betitleius ad h. 1. et notata ad Euii. 
V. 2. 26. 

^l, Suadert et persuadere interdum cum accusat* consii ii- 
unruVy ut exemplis docet Rurmanii» ad Phaedr. I. 15; 6. Sed 
hi-c melius est me cum iiilliiiiivo sequi luugerc: nuncyieiai 
tnihi saadety me matris potius commcdum sequi» 

Ibid. Commodutn sequi i. e. nt v. 45, loquiliir , se matris 
commodis servire. Cic. in Verr. U c, 7. non ^xistimationem^ 
"^opuli Rumani sequentur. 

32. Setmo accessit. Recte e ms». emendavit Palmerins ad 
aures sermo mihi accidrt tuvs, Haec enim est legitima loquendi 
f6rma Riitil. Lup. I. p. 58. xd vehementer iucundum aurihus 
accidere vOnsuevit ^ iibi vid.' quae notavimus. 

54. Jnsistas i. e. pvopositum prosequaiis. 

59» Mito ingenio i. e. mirifico , singulari» Vivg. Aen» 
VII» 57, jidiungi generum miro properabat amore, 

44« Non esl consilimm h . e. non est animus , iion e!>t pro<« 
positum. Plaut. Mil. 11. 9. 75. Cottsifium est ita Jacere, 
Sallust. Cati). c> 4. non fuit consilium socordia atque destdia 
bonmtn otium conterercy uTii vid. Covtium. 

52» Renumeret h. e. reddat, restituat. ' Sic Kumera/:^ dici«- 
XA\t pix) solvere» Adelph^ IIT. 3. 52« Nam ut numerahatur 
Jorte argentum, Cic» TuscrDisp. V. 32. cum postridie roga'- 
rtnt -eum , cui num^erari iuheret» De lege Attica , qua matitus^ 
^ui uxonem dimisisset, dotem roddere cogebatur^ Vid» Pctit» 
a^ Leges Atticas p. 556. 

53. Proteri^ i. e. imttioderate «t sup«r!>e» Vid. Doiiat» 
ad h. K 

54. PercoHtumax u «» t;ontemtor potiomm> ttt bene Do* 
Batus ad h. 1» 

55» Deceddt ira U e. «bscedet^ ut loquitur infia V- 2. 15» 
Cartias VIII* 2» postquam ira nrenfm deces^rat^ Sic cura^ 
soUicitudo, timoV) invidia decedere dicmititr. Vid. Intevpretes 
ad Liv. IV» 52. uhi hae sollicitudines discessere* Cadit ira est 
apiid Lucan. IV^ 284» 

15 ' 


226 


D I C T A T A 


57» Suhlati animi smnt ik e, superbiores et intolendores 
facti estis* Liv» III. 62. animos pediium accendunt. lustiu. i. 
4. ne paterna maternaque nohilitas nepoti animos extolleret, 
Animi piurali iiumero saep* dicui^tur de fuperbia, ferpcia, 
«udacia. Vid. Gronovius aifl Liv* XXII. 25 1. et Drakenb. 
ad eiind. IL 27* 12. 

59. Ut alii sit i» •» ut aliut eam uxorem habeat« 

ACT* IV. SCv L 

4» Clam hahuisse i. e» celasse* In£i'a IVk 4» 35. itois clam 
me haheretf quod celasse intelligo» 

9. yir pro marito ponitun Sallusti Catil. c. 25. mulier 
vire et liheris satis fortunata^ ubi vid* Conius* Sic mulier 
pro uxore. Lactanr. L 17* virgo Juit -primoy postea mulier» 

16» Cum recte pepererit h, e* cum partum edideiit per- 
fectum, non nionstrosumi 

17» Praeoptares potius. Poterat oitiitti potius ^ setl saepe 
eleganter abundat. Cic. in Pison» Ck 7. huic popuio ita fuerat 
ante i>of comules lihertas insitay ut emori potiuSy quam servire 
praestaretk Idem ad Div. XV* 5. casum potius quam te laudati 
mavis» 

22» Generum cepimns L» e* eleginms. VirgiK Georg. IL 
230. Ante locum capies oculis. Vid. Draltenb; ad Liv. VI. 28« 5. 

28* Jam aderit^ se quoque etiam cum oderitg ititelligetldum 
tempusy ut Andr. L 1. 125» prope adest , tunt alienp more 
vivendum est mihi, 'Vid^ Bentleius ad h» 1» ' Notandum Vero 
etiam^tt quoxfue iimgi. Cic» de N» D» I. 22« non enim poeta 
solum sutwis verutn etiam caetera quoque doctus, Piin« £pist. 
X» 97^ ?ion nemp etidm ante viginti quoque^ ubi vid. Cortius. 
Infra V» 1. 7. ego quoque etiam timida sum, Cetetiim Te* 
rentium imitatus est Quinctil. Declikm. XVIL p. 343. honunis 
unus exitus est ut se oderit, Siniile illud Heaut^ V^ 4. 20. 
eheut quam ego nunc totus mihi displiceo» 

33. Si ex usu esset nostre pro si liobit utile esset. Heaut 
I. 2. 36. Scitum est, periclunt ex aliis fmcete^ tihi qupd e» 
usu siet» 


iN hecyH. IV: 1. 227 

41« Satis firmuin i. e* satis constautem. Sic Jlrmae nu-p- 
liae supra I ^ 2. 26. Ridicule Duiiatus firmum exponit y quem 
les ▼cneieae non moveant* 

46. Ne vxtt^lisse velis h. e. ne efteras. Veteris eleg«nti&0 
est haec peiiphiasis cum verbo velle. Gaio de R* R. c» 5. 
VilJicus ne quid emisse velic insciente domino f neu quid domi" 
num celavisse velit, Lucreu II» 6W. ut armis j4c virtute velint 
patriam defendcre terram i. e. ut defendant» Ovid. Met. II. 
745. tu tantum fida sorori esse i^elis. Vid» Gudium aliosquo 
Jnterpretos ad Phaedr» T. !}9. 6» 

57. Onita est antique pro ifuivit» Sallust. lug. c* 31» quic" 
quid sine sanguine civiuin ulcisci nequitur. 

ACT. IV. sc. ir. 

5. T^que anlequam me amare rebar otc» Huhc l.Ocum , e 
quo nullus sensus elici poterat^ «ntiquorum libiorum ope ■ sic 
tostitMit Bentleiusi Teque ante quod me amare rehar ^ ei rei 
Jirntasti Jidem. Ordo est: quodque «nte i'ebar^ te mo amaroi 

ei rei iidem firmasti. De locutione Jirmare fidem Tid. notat* 
ad Audr« ill. 1. 4. 

6. Uahueris praepositam i. e. praeposueris » Sallust. Cdtil* 
C. 2^* tale periculum reipuhlicae haud occultum hahuit^ ubi Vid» 
InterpveteB. Cic. ad Quint» fratr. III* 9. quod me kortaris ut 
ahsolvam^ haheo ahsolutum suave^ mihi quhdem uti videtur, €Ttoi 
md Caesarem. £un» II. 3. 92» illis crucihus ^ quae hos mostrajn»^ 
que adolescentiaiii hahent despicatam ^ rejeram gratiam. 

6. Praemium propria ratione poni et proponi dicitur. 
Saliutt» Catil. c. 20. fortuna omnia victorihus praemia posuit» 
Virg. Aen» V. 292. invitat pretiis auimos t(t praemi(t ponit^ 
Vid. Dwkenb. ad Liv. XXXIX. 17. 1. 

IS. Perfancta satis sum i» e. satis usa sum» S. SuhpicVJL$ 
ad Cic« IV* 5» omnihuS honis prOpe perfunctum esse. 

19» Studia dicuntur omniay in quibus versamur «t quibus 
deJectamur» Vid. notata ad And» I. 1. 29» 

20. l-,on^inquitAi aetatis i. o. diuturnitas. LoHgiisqtiUs ot 
Unginquitas non tantum do loci, sod etiam do tomporis spati» 




\ 


228 D I C T A T A 

t 

dicitur. Properr. T. 6. 27. multi longinquo periere in amore 
libenter, uhi vid. Broukbiisius. Liv. Y, 15, iam per longinqui' 
tatem helli commercio ^ sermonum facto» Vid. Gronov. Obss. 
IV. 11. Uti longinquus pvo longus, ita longus interdum pooitar 
pro longinquus. Sil. Jtai. VI. 628. remiUtns longis olim Ti- 
rynthius oris^ ubi vid. Drakenborch. 

22. Causas praecidam i. e. tollaniy adimani. Cic. in Veir. 
7. c- 7* ut nna hora^ qua coepi lUcere^ reo audaci spem iudicii 
torrumpendi praeciderem» Id. in VeiT. 11. 62* Da mihi hoc; iam 
iihi maximam partem defensionis praeciderif, 

24. (puod ponitur pro ob quod^ propter quod^ ut alibi saept 
apud Terentium. Rcspicit auteni, quod supra II. 1. 4* dictum 
erat omnes socrus oderunt nurus- 

25. Ahsque una haec foret u e. si haec una res abeiset. 
Pbomi. I. 4* li. nam absqne eo esset. Haec ioquendi fonna 
non nisi «pud Comicos reperitur. Ipsa etiam' praepositione 
ahsque Comici aoli utuntur, quae non directe apud eos sine 
•ignificatf sed tantum exce^tionem quaadam. Vid» Vorttium 
de Latinit. merito tuspecta c« 9» 

A c T. IV. s c. iir. 

1. Procul hinc stans» Bentleiut recte eclidxt- protut hinc 
astanti Nam procul tion temper longum spatium tigni£cat, 
ted remotionem ex alio loco in aliura. Itaque recte procul 
esse dicitur, qui tam prope adest, ut alterius sermonem audirt 
pettit* Vid. Perizon. ad Saiict. Minerv. L 16. p. 153. 

4. Fors Juat i. e* fortuna adsit, faveat* AntiqUittimi 
tcriptores saepe usi tunt verbo fuo pro suMy ex graeco fpv<» 
Tel fvfii^ unde tupersunt fui et futuras, Virgil* Aen. X, 
108. Tros Rutttlusve fuat, 

5. CdmponerBf proprium hac in re veroum, tignifipat con- 
Itiparfy coliigere in unum. PJaut. Mii. IV. 7. 21. omnia eom^ 
pesita sunt; "^ae donavi ut ferat. Petron. c. 99* qtdequid §rat 
*n altum sompono. Vid, Broukhutiut ad Propert I. 9. 19. 


IN HKCYR. IV. 3. 229 

6. Dixi liic habet vim asseverandi , omnMio ita fucuiiifiiy 
ut dixerat et vim interminandi. Phorm II. 3. 90. nisi tu pro^ 
peras mulierem abduceref ego illam eiiciam; dixi^ Phormio, 

9. Contineo scil. xne. Sed Bentleius e meiioribu) li(>n« 
edidit contineor^ quod praeferendum. 

10. Non minuam consilium h« e. consiiium qtiod cepi» non 
xnutabo. Vid, uot* ad Andr. II. 3, 18. 

Ibid. Perse:fuar i. e. sequar» conipositum pro timplici. 
Cic* ad Div* IX, 5. neglecta barbarorum inscitia^.te persequar; 
Idem de OfF. II. 24. haec genera ojjiciorum qui ■pprseqnttntur^ 
ubi vid. Graevius. 

14. Nos Jabulae sumus i. e* nos nullo nuipero tumus* 
Veteret (um hominies tum res oontemtus causa promiscue fa" 
bulas et nugas ditiint. Cic. ad Attic. VI. ^» dmicos habpt me^ 
ras nugas. Id. ad Qumr, frair. I. 2. ego nugas maximas omm 
mea comitate sum comptexus» Ilor4t« Ctrm, I* 4. 16, iam te 
prcntet nox^ fabulaequc manes^ 

ACT. IV. SC. IV, 

3. De hac re i. e. quod ad hauc rem attinet ; etm vim 
praepositiouis de supra explicuiolus* 

6. dperiam i. e. celem ; in aliis editionibut nullo ^tntu 
legitur apjdrianu Vid. Bentleius ad b, 1. 

11. Mutatio Jit* Sont verba Pamplrili, quae tversus a 
senibus loquitur. Vid. Bentleius ad h. I. 

12. Turbent h, e. litigent, tumultuentur. Virgil. £cl. |. 
12. usque adeo turbatur agris. Bentleius corrigit turbjl^ scili- 
cet Myrrhina, quae lectio melius respondet verbis #a nos 
perturbat^ 

Ibid, Quam velint i« e. quantum velint. Cie, de. N* D. 
n. 17. hic quam volet Epicurus iocetur* Idem pro Coel. c. 26« 
^quam velit^ sit poteiu* 

23. Moratam moribui i, e. praeditam. M.oratus ,in utrain- 
que partem dicitur de eo, qui vel bonis vel mtlis moribut^ 
praeditus est. Liv. ^XVI> 22. ^ultitudi em melius moratam. 


230 U r c T A T A 

Idetil XLV. 25, si hoc ia hac tam he)ie morata civilate acci- 
dere potuit. 

25. Non tihl illud factum, Nulliis iii his verbis sensus 
est. BeutleidS ex vi sententiae eniendat non mihi illud Jactum 
minus dolet quam tibi, Par lociis est siipra lY* 2. 50. haec 
res non minus me male hahet, quam te» 

27, ConsCifuitur alienus puer, Translatio, ut £>onatus ait, 
sumia est a pecndibus , quae siniul atque natae sunt , matres 
seqiuinciirf Ilorar. Carm. I. 23. 11, tandem desine mutrem tenu 
pestiva seqni viro, • 

45, lieniissdm etc Ilunc veusum Faernus et Bentleius 
ex veteribus Jibris ita restituerunt : remissan opus sit vobis 
reductan domum i. e, utrum vobis utile esse putetis illiim re» 
-milti ad me, an reduci domuni. Ke ne pouitur pro ne an, Ti- 
bwlJ, IV, . 5, 20.. quid refert clamne -palamne roget? Opus esse 
dicitur, e qno utiJitas ad nos redit. Cic. de Orat. II. 10, 
etiamsi opus est ^ tamen minus est necessarium» Vid, Perlzon. ^ 
ad Sanct. Minerr. IV. 15. p, 793. 

54. Sollicitere i, e. commoveare, perturberis, Vid, Donatus 
ad b, If ' 

61. Animum ut adiungas. Meliores libri habant ahimum ut 
adducus, IiiFra V. 3. 58. nuuquam animum quaesti gratia ad 
nialas addu<fam partes. Vid. Bentleius »d h. 1, 

64. Orav>i tecum antiqiie dixit pro oravi te, utPJaut. Rud* 
III» 4, 68. Sciny quid? tecum oro senex , aliisque Jocis. 

69» In oandem vitam revolutum esse i, i. rediisse, ceci- 
^isse, Cic. ad Atticf XIII» 26. revolvor identidem in Tuscu' 
lanum. 

14. Plane i, e. omriuo. Plaur, Epid. IV« 1. 14. Plane 
hic ille est , qui mihi in Epiilauro primus pudicitiam pepultt. 
Pelron c, 41. Plane hoc servus tuus indicare polest , ubi vid, . 
Burm.umus. 

Ibid, Dicinare plernmqiie est futura piaedicere, ut vates, 

qui inde divini dictuitiir. Cic. ad Attic,- X. 4, me de republica 

^Munquam nisi dlvine cogitasse^ ubi vid. Graevius. Aiiqiiando 


\ 

\ 


IN HECTR. IV^ 3. 231 

•liam dicitur de id piaeteiita » valet^iie ▼emm dicere, rem 
.acu' tangeie. • 

78. De matre videro, Hoc loquendi modo signiiicamiiSy 
nondum nobis consticutum ac certu;;n esie , quid aliqiia de rtt 
seuiiamus. 

bO. Concludit i. e.premit, urget, Quinctilf Declam. XIV, 
p. 298. exafperavU ira, dolore conclusit ^ ubi vid. Scbulting. 

88« jimMrae sunt i. e. irascuutur , infens^ sunt. Seueca 
de Ira I. 4. quacdam irae in vprborum muledictorumque amari' 
tudinem ejfusae, '- 

98. ^''erffis meis i. e. nomine meo. Cic ad Uiv. IX. 6. 
Caninius me tuis verbis admonuit* Vid. Cortius ad Sallust. in 
Iq^. c. 21. 

101. JVlanere i. e. firmam , perpeiuam esse ; nam manere 
significat perseverantiam. Virg. Aen. I, 26. manet alta mente 
repostum iudicium ParidiSf 

ACT, V. SC. I. 

1. De niJdlo ir e. sine caiisa, Propert. II, 13. 52« nec slc de 
nihUo /ulminis ira cadit^ Liv. XXX, 29. Hannibal maxime 
hcstis Jiducia^ quae non de nihilo pro/ecio confepta est , per^- 
culsus, 

'if Ne quid plus facium i, e, ne di^rius cum ea a:gam, 
tidod post me fecisse jiuctiiteai. 

8. filores facile tucor i, e, niores raci suni eiusmodiy nt 
faciie eos deffsadere pqssim , in moribus mcis niliil repVelien- 
4i potest. 

10. Ut non siet peccato ignosci aequum^ In hoc Jpco*expii- 
cando Denauis et aJii multuri) tricantur. Peccato per ablati-. 
vtini f qiiem Grammacici absolutum yocjint , dicitur : cum 
peccatum fiierit. Sinuiiima est ratio Cic, Agrar. II. 2. cui^ 
errato , nulla lenia , recte factOy exigua laus proponitur» 
Vid. Peiizon. ad Sapct. Minerv. IV. 4. p. 619. 

11. Magis Siiepe per pleonasmum iungitur coniparntivo. 
VirgiJ. in Ciil. v, 78. quis magis optato queat esse beutior 
aevOf ttbi vid. Scaliger. Liv. IX. 7. tristior ignominio'^ 


232 - DlCTi^TA " • 

« 

sat pacis piagis quam periculi nuncius fuit ^ ubi \id. Dr.> 
kenborch. 

1^« Inseitum i. e. stolidum. 

14. Est magna gratia, Ordo hic ett : est qiiod habeaiM 
tibi magiiam gratiam de hac re. Vid. Bentleius ad h« 1. 

19. Quagre alium tthi Jlrmiorem, Hoc formulM speciem 
habet. Phorm. 11« 1. 67. quaereret alium virum». Petroa. c* 
'?9. alium locum quem poUuas quaere^ ubi vid« Biirman». 

24» Sanetius i. e. religiosius. Liv. X. 23. ut kaec ara^ 
quam iilay^Zfi quid, potestf sancfius et a castiorihus eoli dieatWj^ 
ilbi vi(}. Drakenborch. Infra V* ^ 5« deiera persancte» 

25. Me segregatum habuisse i. e. me segregaste ; qiiam 
loquendi foimnlam paulo ante explicuimus. 

29. ^lia ex hoc quaestu i. o« alia ex illarum numeroy 
quae quaeitum corpore faciunty sive alia meretrix. Klegans 
vis cst praepositionis «x, Cic» pro Mur. c, oti. fuit eodem 
ex studio vir eruditus , ubi vid. Graevius? Petron, c, 83, eum 
ex hac nota litteratorum esse y quos odisse divites solent^ 

32. T^evis et levitas dicuutur de omnibus vehemeatibttS 
et inanibus cupiditatibus , propterea quod in illid nulla est 
coiistaittia , nuUa gravi^s. Vid. Ernest. ih Clave Cic« s« v* 
levitas» 

38. Ne aegre quicjttam ex m& audias U e. ne quic<}iiaa) 
. «udias, quod aegre tibi sit, 

ACT, V. SC. IL 

% Benigne praehe<i'ur u e, large. Vid. Horat. .Carm. I. 
17. 15. ^rrs^ia manabit ad -pleuum benigrto comu^ et ibi Lambin* 
Conira maligne est parce. 

3. Cam ehria eris h. e. cum ad 'satictatem usque biberis« 
Ebrietas non semper de temulentia dicitur , sed etiam de eo, 
quod multum vel nimium est, Plaut. Captiv. I, 1* 35. uade 
saiuritale saept^ eoro exii ehrius» 

5. Deierat persancte i. e. religiosiisime. Sueton. Tit. c« 
_10. persancte Domi^ia iurabat, 

7. Ancdlas dedo «cil. quaestioni. 


iN HEcrR. V. 2. 233 

9. Non -poenUet me famae i. e. cotttenta ero fama mea, 
satis magnum nomen mihi paravero« Hoc loquencU. genus 
supra illustravimus. 

12. Hanc experiamur i, e. utamur opera eiut) iit ^ene 
explicat Donatus. Plaut. Mercat. IV« 4. 29, .vin me expe- 
riri^ 

13. Crimini falso^ Meliores libri recte omittnnt faUo* 
Nam crimen pcr se habet notionem falsi. ViJ. Donatui et 
Bentleius ad h, i. Ponitur enim crimen pro criminatione. 
Nepos Epam. c. 7. cum criminihus adversariorum omnes in 
invidiam venissent, Vid. Drakenb. ad Liv. VI. 15. 7. 

17. Quod satis sit scil. ad pur^ationem. 
. 27. Pudei Philum^nae i. e. pudety me conipici a Philn* 
mcna« / ^ 

28. (puid est quod mihi malimf quam quod huic intelligo 
fivenire. Sensus loci hic est: Idem mihi evenire velim, qnod 
Baechidi evenit, ut amicos mihi comparem sine damno meO| 
et simul aliis prosim, Si haec ita capiantur^ nescio an opus 
sit Bentleii correctione. 

31. Nohilitatem i. e. famam. Cic. pro Arch. d, 11. in eo 
ipsOf in quo praedicationem nohilitatepique derpiciunt^ praedicari 
de se ac nominari volunt» Nep. Thrasyb. e. 1. cum eum memo 
anteiret his virtutihuSf multi nohilitate praecucur^ermnt* 

Ibid. Res est utilitas » sicut dicimits est e re mea^ ett ia 
rem mcam, Nmci est existev^* 

ACT. V. SC. III. 

2. Desedi i. e. otiosiis fiii, hihil ep, Plauc Pseud. IV« 

4< 7. Quid tu intus j quaeso ^ desedisti? . Cic. in Pison» c. 5« 

an potest ulla esse excusatio^ non dicam male sentientif ted 

sedentiy cunctantl, dormienti in maximo reipahlicae motu com* 

tfii/f, Vid. Graevius Lecr, Hesiod, c. 12. p, 61, 

13« £ttam. Hac paiticula Veteres utuntiir , cum iUis alit 

* • 1 

quid pvaeter illa ^ quae dixerunt , derepente in mentem veuit« 
Cic, ad Quint, fratr, J,S^ quld praeterea? quid? e^tain* Id. ^4 


r 


2S-k DIC.TATA 

Atlic. L 13. novi tAi quidnam scr''bam? quid? etiam, ubi ▼id. 
IVlaiitiiius. ^ 

24. Nocte prima i. e. prima' parte noctis y ut supra expli- 
cuimn5. 

27. Es exanimatus i. e. anhelas, commotus es p ut vix re- 
spir.ire possis. Anima saepe dicicur aulielitiis. Vid. not. ad 
Adclpii. 111. 2. 26. Andr. J. 4. 7. Pamphilum exauimatum 
rideo, Caes. B. G. li. 25. cursu ac lassitudine exanimatos^ 
ubi vid. Davisiiis. 

51. Liictat antique pro luctatur» Sic «libi relucto pro re- 
luctor. Vid. Rivius ad li. 1. et Vosfius de Anal. III. 7* p. 263. 

• ACT. V. SC. IV. 

1. ytde etiam idem valer, quod apud Ciceronem vide etiam 
attfue eiiam u e. valde^ niagnopere. Piaut. Mosteli. II. 2. 43. 
Circumspice etiam- 

Jbid. Certa et clara. Haec verba ex formula iunsuutur. 
Ilorat. Serm» 11« 6. 27. Postmodo , qitod mihi obsit clare cer- 
tumque locuto luctandum in turba et facienda iniuria^ tardis* 
I^iv. XXII. 59. omnia non properanti ciara certaque erunt» 
Vid. Gronov. ad Seuec. de morte Claudii c« 1. et ad Liv. I. 18. 9* 

2. Ne me in breve etc. Insolens loqnendi ratio coniicere 

aliquem in breve tempus» Bentleius legit ne nie in breve pellir 

cias tempus gaudio hoc falso frui , sed ne hacc quidem con- 

iectura diflieultatem pellit. Xniinitivus fvui pouiiur pro ad 

fruendum^ ut supra III, 2, 10. introiit videre^ Vid. Perizon. 

ad Sauct. Min. iV. 6. p. 675. 

5. Deus sum i. e. felix, beatus sum. Vid. notat. ad Andr. 

V. 5. 4, 

t 

T» Eaque iussit. Notaiida- est orationis inliuitae in flnitam 
muraiio, optimis quibusque scriptoribus usurpatav Oratio pen- 
dCet a verbo drxisse, 

8. f^en .statis plenior i. e. felicicir, T^^enustatem exquisite 
pro felicitate diri ad Audr. I. 5. 10. osteud mus. 

12. /fb orco «?fr, Ii. e. qiii nie e summis augustiis eripiie- 
ris. Idem proverbium 6st apud Ovid. Trist. V. 9. 19. semi" 


I,N HECYR. V. 4. 235 

necem f'ysia reuocasti sulus ab unila. Similiter Florus II. 6 
inierim respirare Komanus et quasi ah in/eris emergere ^ ubi 
vici. quos iauJat Dukevus. 

17. Factis i. e. re ipsa. Piaut. fiaccliid. IV.. 4. 5?. quid ' 
mihi refert Chrysalo esse nomen^ nisi factis probo ? 

18. Venustatem i. e. elegantiam moriim. Cic. pro Arch. 
c. 12. qu6m amicorum videtis comprobari tum dignitate tmm 
etiam uenustate, 

i9. Obitus est quem casus ofFert, adventus quem voluii- 
tas. Sic distinguit Donaius. Sic ohire apud Lucret. I. 223. 
donec vis ohiit , quae res diverberet ictu , et 2^, vis obeat pro 
textura cuiusque reperta, ubi Tid. Lambiuus. 
' 2Q. JMorem antiquum ntque ingeninm obti^ics» la bii pleo- 

nasmuin notat Ruiiiiianus de Schemat. iuuctus RutUio Lupo 
p» 257. y 

25. Nequs opus est adeo muttito i. c. ne tenui quidem 
dicto opu8 esc, ut bene Donatus. IVIuttire qiiid sit, ad Andr. 
Ilf. 2. 35. expiicuimus. 

37. Ouos par fuerat resciscere L e. quorum intererat re^r 
fciscere. 

38« An temere quicquam Parmeno praete*-eat, Diiplex 
hiiius ioci isciiptura est, unde duplex etiam seusiis iiascitiur* 
8i legatur an temere quicquam Parmeuonem praefereat y sensus 
est : an Parmeno aliquid ignoret, an Parmenoui aiiquid occui- 
tum sit. Cic. ad Div. I. 8. sed te non prae erit quam sit dif- 
Jicile, Columelia in Praef. i. I. de He Rust. non vze praeterit, 
Sin iegatur an ternere quicquam Parmeno praetereat ^ sensus 
est : an Parmeuo quicqiiam (Sfiiittat, quod utiie iactu sit. Sed 
qiiocunqiie modo leo;atur, liic rersus nec Pdvmeuoui ncc Pam- 
piiilo tribuendus est , sed Bacciiidi, qiiae et ipsa Parmenonem 
xidet. Vid. ficntleius ad li. 1. 


, • 


INPHORMIONIS 


PROLOGUM. 


2. Hetrahere m studio h. e. revocarc. Cic* pro Sext. c. 15, 
cum duo consules a repuhlica provinciarum foedere retraxisset, 
Vid. Graevius ad Aiicr. ad Herenn. III. 7. 

Ibid* Transdere hominem in otium h. e* efficerey ut se tra- 
da« otio, abiecto studio fabularum scribendarum. Transdtre 
iit sonantius Vetbres dicebant pro tradere. Sic transducen 
pro traducere , transnare pro tranare , transiicere pro traiicere. 
Vid. Rivius ad h. 1. et Cortius ad Sallust. Iii^. c. 11. 

7, Videre h. e. putare per insaniam se vifiere. Plaut. 
Stich, II. 1. 50. quas ta vides colubras» , Virgil. A«n. IV. 469. 
Eumenidum veluti demens videt agmina Pentheus. Sic Ijongin* 
de Sublim. Sect, XV. ildsv iQiWvae, 

11. IVTinus multo audacter, NonnuIIae editiones habeQt 
minus multo audaciter. Sed certior lectio haec est minus multo 
dudacter^ quam. nunc laedit ^ laederet, Duker. ad Liv, XXII. 
25. 10. Sequens versus et mas^is placerent quas Jecisset Jabu* 
las htic inculcatus est ex Andr. prol. v. 3., quem Bentleios 
m^ito eieeit, 

17. In medio cmnihus palmam esse positam i. e. on^nibus 
licere de victoria Voatendere. Plin. Pauegyr. c. 88. Justisne 
de qausis S^ P, (^, R* optimi tihi cognomen adiecit 7 Paratum 
id quidem et in medlo positumy novum tameny ubi vid. Schwar- 
zius. Senec. Tliyest. v. 205. in medio est scelus positum occu- 
panti. Solebant autem ceriaminis praemia ante omnium ocu- 
Jus proponi. Virgil, Aen. V. 109, munera principio ante ,ocU'- 

• m 

los circoque locantur In medio. 


m- 



"T N P H O II M, P R O L. 237 

26, Epidicazomenon» BentJeius veris^ime emendnt Epidi-> 
cazome?ien» *£7n'Sty.oe a Graecis dicitiiv vivgo orb« , He qua lis 
esty cui debeat in matrimonium locari; vid. llarpocrat. in h. 
V. ; iTitStyia^^ofxlvtj virgo, de qua iiidicium factum est^ 

30. P^oluntas i. «. favor. Cic. ad Div. IV. 13. accedit 
eodem vulgi voluntas vel potius consensus omfiium. Nep, '.'..'hra- 
&yb. c. 4. (juae et mei animi aequitatem et. vestrum voluntatem 
indicent, , 

33. JVLotus loco est i. e. expulsus, eiectus. Sic Cicero di- 
cit moveri possessionibus ^ moveri ex agro, Vid. Duker. ad 
IJor. 11 1. l4l. p» 560. X 

A C T. I. S C. I. 

?• Comparatum ^st i. e. institutum est. Cick pto Rosc. 
Am. c. 36» more maiorum comparatum est ^ ut in ininimis ;-0- 
hus homines amplissifni lestimonium de sua re non dicerent, 
Idem pro Quint. c. 16. praetores ^ ut considerate fieret ^ com- 
•paraverunt* 

6. Addant pro dent. Virg. Aen. V. 249. ipsis praecipuos 
ductoribus addit honores, 

9. Unciatim i. e. per uncias atque adeo per minimas par- 
tes et summulas. 

Ibid. Demensum^ subintellecta voce frumentum y est cer- 
tus modus frumenti» quod domini servis singulis mensihus 
admetiebantur. Vid. Rivius in h« 1.; dQfialitiv focat Hesio- 
dus*in ''^(>7. v. 560» 

10.- Defrudans, Sic anti^uo moxt e mss. scribendum^, 
non defraudans. Fraudare et defraudare proprie eit per frau« 
dem ptivare, sed saepe simpjicitisr dicitiir pro }>rlvare> Ve*" 
reres ^uoties hiiaiius et lautius -^se excipiebant, toties puta- 
bakit se genium placare , cuiare , genio ihduJgere. Vidk Ca- 
sauboon ad Pers* Sat. V. 151. Cont^a qui parcius vivebant^ 
nun^uam hilaritati indulgebant , "sie gehiuhi defraudare existi- 
niabant» . Piaut. AuluL IV. 9^ 14« egomet me defraudavi ani^ 
niumtjue mtum gtniumque meum. - Terentium imitatul' LiviuS 
II. 10. in magna inopia pto domesticis copiis unuitquisque ei 


•I3S D I C T A T A 

a*'iquid^ fraudans se tpse victu suOj ontulit, IcJ. V. 47. (fuum i« 
tfuisque victu suo Jraudans y detractum corpuri atcfue usihus ne- 
cessariis ad honorem unius viri conferret, 

Ibid. Comparsit miser ; neiiipe ut peciiJitini facerety qiioJ 
caepe servi pro liberi.ate (lominis numerabant. Seneca Epist. 
80. fuancipia quoque omni modo exuere conaatur servitutem» 
recnlium suum ^ quod comparaverunt ventre fraudato ^ pro ca- 
pite numerant. ViJ. Lipsiiis ad Tacit. Anual. XIV. 42. In^ 
terpretes ad Ovid. Amor. 1« 8. 63« et ad Petron. c. 75. p..373« 

15. Ferieiur i* e. mulctabitur. TransJatio ducta est de iu* 
do gladiatorio. Vid. Brouklius. ad Propert» IV» &• 44» 

15. Jnitiabunt sciJ. cibo et potu. Insignis Van^onis locus» 
quem Donatus respicit , est apud Non. Marcell. p. 108. cum 
prtmo ciho et potione initiarent pueros , sacrificahantur ab edu» 
lihus Edusae, a potione Potinae. Sed potest etiam post caitiA* 
hunt intelligi sact\is* Nam Athenieases liberos Cereri initia« 
bant , quod uC in fabuia palliata roagis probat Donatus. 

ACT. L SC. 11. 

2. Conahar Bcil* ire. Conari saepc absolute ponitut*. Va« 
ler. Flacc. IV* 371, lonotas iuhet ire vias; heu multa moran-' 
tem Conantemque preces inclusaque pectere verha , ubi vid« 
Burmamius. 

12. Hanc operam tihi dico scil. auscultandi. . Plaat. Bac« 

chid. IV* 9« 72. aurium operam tihi dico» Idem est operam 

dare alicui» PJaut* Mil^ IV* 1* 7. Imnio omnes res posteridrv 

pono atque operam do tibi: loquere^ Vid. Servium ad Virg. 

'AeUk I» 73« 

18. IVIodo non L e* propemotbim, fere* ' Alii scriptores 
dicuiit tantum non* Plin* Paneg. c* 23. ^ratum quod tantum 
non ultro clientihu4 salutatis quasdam familiaritatis notas ad* 
deres « ubi vid. Schwarzius. 

Jbid. JMontes et maria proVerbialiter de maguitudine et 
multitudine dicuntur* Sallus:. Catil. c. 23. repentc glorians 
maria montesque polliceri coepit y ubi vid» Coitium. 

22. Ma^utrnm; infia II. 1. 4« vocat monitorem* 


I .V P H O R HT, I. 2. 239 

I 

26. Scapulas perdifli i. e. plagis nuilctatiis siim, Piaiit. 
Kpiciic. f. 1. 84. coriurn penlidi. iJtvviJcs <Mit«ni pidgae intxi-' 
nie tcapulis iinponebautiir. Piaut. Cas. V* 3. 14« salus nulta 
est scapulis , si domum redeo* 

28. Advorstim stimulum calces ; suppl. verbiim dyeere vcl 
iactare. ProTevbium dicitiir de iis, qui ita repugtiant, ^ iit 
maius inde malum reportent. Transiatum est a bobus, mu- 
lis aliisque animalibus, acuto stilo regi solitis, qttie si 
calcem reiiciant, semet ipsa gravius 'laedunt. Plaut. Trucul. 
ly. 2. 55. si stimulos pugnis caedis , manibus plns dolet, 

29. Uiiforoh» e. utcunque se fortiina obtulerit , ita ra- 
tionet tuas comparare , vei , ut Cicero loquitiir, tempori ser- 
vire; Donatus bene ciocet, metaphoram ductam esse c!e mer- 
catonbat , qui metces vendunt , non quanti volunt, sed pre- 
tio , quod in foyo constitutum deprehendunt. 

.35. Oculos pascere i. e. oculos oblectare aspiciendo. Lu- 

cret. II. 419. ocu/or qui pascere possunt ^ ubi vid. Lambinus* 

Cic. Philipp. 3Cl. 3. cum animum satiare non posset , oculos 

pavit svost Sueton. Vitell. c. 14. ex quihus quendam coram 

I inurjici ittssit y velle se dicens pascere oculos» 

58. Ex adverso» In aliis editionibus est exadiersuml 
Butmanno ad Saeton. Tiber. c. 33. vectius videiur ex adver- 
so divisim scriptum , in quo intelligatur loco vel siniile quid. 
Sed exadversum tuetur OudeAdbrp. ad Sueton. Caes. c. 39. 

47. Situ erat h. e. cadaVet eius positum erat. Skus taiUi 
qwm domicilium habet in re fuhebri. 

56. Virgo ipsa horrida i. e. virgo tota vel omtiino hor- 

rida. Jpie de personis rariiis sic clicitur, frequentiiis de tem- 

• poreh Cic. ad Div. V. 21. sotitudinem iueuniiorem non esse^ 

qud. tamen vpsa uti tion tic6t, td^th in firut. c. 15« mBrtuus 

est annis oetqginta trihus ipsis ante me eonsulem» 

^7. yis boni i. e. excellentia, praestantia pulcritudinis 
ut vis aeris pro magno aeie , vis sAxorUfn pro multis saxis. 
Bonum est pulcritudo. Csitull. XV. 10. infesto pueris boids 
malisque» Horat. Carm, IV. 1. 3. qualis eram bonae sub regne 
CinmrifLe, Ovid. Amor. HL 2. 27. Invida venis traifp quae cam 


. 2 JO . D I C T A T A 

hona crura iezebas. Ut ^onn^r Tormotiis • sic malus ttt defor- 
inrs» iit ex CatuJIi exeinplo appam* 

64. Neque eum aequum ait Jatere li. e. «t aix eum non 
facere- aequum. Sic saepe dissolvendum nec vel neque» 

65« «Si iixore/7i i*e/i£ /fof^ id licere Jacere. Perrenoniiit 
Animadv. I. 9. intei*pungit post vocem leae^ ut iiinu^atur axor 
/e^e, qiiemadmodum apiid Graecos yafittij v6/m> ; quam distin- 
ctionem probat Burinannus ad Calpurtiii Flacci Declom. XXIII. 
p« 820« Sed ad sensum niliil refert, utro modo interpuugator. 
69. Si rediisset h. e. cum rediisset. Nam si iaterdum teni« 
ptts signiilcat, non conditiouem. f^laut. Capt. II. 2« 1. lam 
9^0 reverior intrOf si ex liis quae Volo exquisivero» Hont. 
Bpist. Iv 7. 10. qmod si bruma nives Albanis ilHnet a^gri , Jd 
mare descendet vates tmus ^ ubi vid. Lambinus. Rediisset po^ 
nitur pro redterit, qnae tempiH^um mutatio frqqiiens est. Yid. 
Bentleiufi ad Horat. Serm. II. 3. 93. ut sijorte miaus locuples 
uno quadrante perisset^ Ipse videretur stbi nequior^ 

73. Qui illum Dii omnes perduini* In kac iroprecaiidi 
formula» Comicis propria, qui ponitur pro ulinam. Plaut. IMe- 
naech» III. 1. 6. Qui illum Dii omnes perduint ! et ibi Gro> 
novins» Imitatus est Cic. ad Attic. IV. 7. De Apollonio quod 
icribiSf qui illi Dii irmti^ homini graecOp qui conturbare quidem 
putat sibi llcere* 
"^ 77» Tibi scriham dicam h. e* te in ius vocabo. In&a 11« 

2. 15. en unquam iniuriarum audisti mihi scriptam dicam^ IV. 
3i 63. Sexcentof proinde scribUo iam mihi dicas, Dica est ex 
graeco ^/W^» lis, causa. 

SL Quod erit mihi honum atque commodum h. e. quatenns 
mihi aptum et appositum erit in rem meam. Sic bene expo^ 
Biit Gesnerus in Thes. L. L. v. commodus* Donati explicatio 
t Comici mente est aliena. Quod tst quoad| quatenus, Vid. 
notat% ad £uu ll. 1. & 

b8» Fors Jeret i. e. fortuna. Cic. ed Attic. VII. 14. sed 
haec ut fors tulerit% Ourt» V. li. quicquid Jors tulisset imter 
iuos perpeti malle ^ quam tran^fugam Jieri* 

91 • Amitte pco dimitte. Vid. noiat. ad Aud. V> 3. 27. 


IN PHORllt. L 2« 2/il 

94. Qnid pitedagopts Hhy ifui vuharistriam stil» sBCttftur. 
Li«picIo Phsedriani vocat pAedagogum , quod ilt« ciihaiistriain 
in iHdHm duc^bftC «t reducebat, -quocl erac fflnBns «ervorum 

« 

peedagOgomim 

95» Sic, tenuiter* VeAuste hac patticula tiluvittir de rebus, 
^u^e iios eatia feliciter succedunt. Andr» IV^ ^* 9. sie^ ut qui* 
9HUS aiunt, 

' 91. 'Quii.. BeiDB iDoivituS d)urom, qutd tMtn ^ici, mnn fit 
traAfitus & mentione alt«.iu8 rei ad altelrakih Vtd^ Dnker. ad 
Flois H. 6. p. 29a 

100. Portitores $uttt operae ptiblfcan^otum » iqdae in portu 
sed^banc, m^Hoes tnVehendas et wehendas excuiiebant et por« 
toiriuia exigebant^ Vid. Non. MarceiJk* p. (24. et Ctnest. in 
CIav^ Giow h. V. Epiatolas ad portitoree delata9 esse patet etiam 
ox PlaUt. Trin. III. 3. 66. jipud portitorem -eas reiignatai 
sAi wpectasqua esse* 

iOL Ut hent sit tibh Abenntium foVmaJa eitk Plant. Poem 
IV* 2. 90. valdbs heneque ut tihi sit» ViA, Britsbniuih d« 
Foirmul. I. p. 74. Donatus pei' dattia/iw diotam pntat pro m* 
kil* Sic recte pro nihil dioi «upra vidimuf. 

kCt. I. ^3C. IIK 

^ Pdtrem ut extimeicam. Cuyettts i^l^t pftrtic«i)ffhl iit^ 
q^uando iam adest versu praeoedente^ sed id temel*e et imperite 
ab eo faetum est. Nam saepe ut post quaedath inrerposita ex 
abundanti repetitur^ Plaut^ Bacch. IV. 6>. 18. orcthat wt quoA 
isiic ^esset striptuM , mU fieret^ ubi vid. Oronoviusk LiV. XLV. 
I6k degrevit senatus » ut quoniam perduelhs tupetati Isisent , ut 
dona curarent danda^ Vid. Interpretes ad Liv. XXtK ll. '4> 
Bodem modo aliae particulae ihterpositis qnibttsdam gemihail^ 
tury tanquam si apud Liv. III. 19. si quis vohis humillrmitf 
homo de vestra phhe^ si qtiis ex his domUfn suam absfbssaiiH d 
famUia armata nunciaret; et cur apud Cic. de Divin» I. 57. 
Quid tst igitur f cur ^ cum dornus sit omiduWi uttA tAque eom* 
' munis, cumque animi hominum semper fuerint futurique sint^ 

16 


y 


242 ♦DICTATA 

cur ii quid ex quoqae eveniat -penpicere non passintm Vid. 
Duker. ad Flor. II. 6 p. 291. 

3. ^uod cum aliit particulis eleganter iungitnr. Caefar 
B. G. 1. 44. quod nisi discedat, seseilJum pro hoste habiturum, 
Salluft» Catil* c. 18. quodni Catilina maturasset^ ubi vid. Cor- 
tium. Ita mox apud 1 exentiam ' quod utinanu Cic. 'ad Div. 
XIV. 5. quod utinam minus t^itae cupidi fuissemus* Sallust. 
lug. c. 14. quod utinam Ulum eadem haec simulantem videam, 
ubi plura Cortius. Plerique quod iu hac formula abundare pu- 
tant. Manutius ad Cic. 1. c. pro sed nccipit* 

9. ^uam mox eleganter dicitur pro quam cite. Cic' pro 
Rosc. Com* c. 15. quid exspectas quam mox ego husdum et 
Manilium dicam ordine esse senatores, Liv. XXXIV* 11- *t 
quam mox signis collatis dimicandum sibi in dies eacspectetf 
ubi vid. Gronovius. 

13. Frut proprie in re amorum dic&ntur^ qui potiuntitr 
eOf quod amanc. Vid» Duker. ad Flor. IVt 11. p. 775. 

14« Depaeisci vel depecisci morte est talem paciionem inirei 
ut ne mortem quidem recuses» dummodo rem gratam habero 
liceat. Cic. ad \Attic. IX. 7* cum emm tot impendeant^ bur non 
honestissimo periculo depecisci velim* Virg. Aen« XII* 49« le- 
tumque sinas pro laude paciscu Poterat etiam Terentius dixisie 
depecisci vita^ ut Virg. Aen. V. 230, vitamque volunt pro laude 
pacisci. Nam utrumque eodem redit. Vid. Bentleius ad Ho* 
rat« Carm. III. 14. 2. 

22. De integro i. e. d« rebus adhuc integds. Hec. I. 2« 
5. mlias ut uti possim causa hac integra^ ubi vid. notata» 

24. Ut neque eius sit amittendim Notandum amittendi poni 
pro amittendae. Nsm gerundia in di- adiunguntur genitivis 
utriusque generis et numerL Infra V* 6» 40« de muliercTyo- 
testatem eius hdbendi se dare» Ovid. £pisr« XX* 74* copia pla* 
eandae sit modo parva tuim Vid. Sanct. Minerv. III. 8. p« 457. 
et ibi Perizonius. Sunty qui h. 1« legant ut neque mihi ius 
4it amittendiy sed vulgatam scupturaxp bent defendit Servius 
ad Virg. Acn. XI. 675* 


IN PHOBM. I. 4. 243 

ACT. r. SC. IV. 

x2» Tanta me impendent mala, Eadem ^coiif tructione utitur 
Ijucilius apud Featum' v. me : ut quae res me impemlet'^ aga» 
tur; qui locut fugit Bentleinm scribentem in me impendent 
nmla^ addita latione, quod impendere nusquam alibi ^'epeiiatur 
nisi aut dativo iunctum aut cum praepositione accusativo. 
Vid. Perizon. ad Sanct. Minerv, III. 5. p. 413. ^ 

3. Extrahaitt u e. e^^pediami Ifberem. Hec. V* 4» 36. ex 
quanta atrumna me extraxeris* 

9. Luierem lavem i. e» operam perdjim ; de quo prover» 
bio vid» Eraam. Adagia» 

12. Recte mihi vidissem h. e. bene mihi providisstm» tn 
omni genere recte dicitur de rebus ica comparatis, ut debent». 
utoptamus. Heaut» I» 1. 10?» recte spero* II» 1. 16» quod dem 
ei, recte est» Plaut. Mostell. III. 3. 25» cavi recte* Liv. 
XXXIV. 35. ^i <fua ante.educta forent^ dominis recte restitue» 
rentur^ ubi vid» Drakenborch. 

13» Convasar^ est vasa sive cuiusvis generis supellectilem 
coHigere et in sarcinam coniicere. Translatio «at a re mili^ 
tan> ubi conclamaii vasa dicebantur» cum signum dabatur va* 
sorum colligendorum ad castra movenda. Vid. Gronov. Lect* 
FhuU p. 265. Mss. quidam legunt oouvmsissem | quod Bent» 
leius mutat in conrdsissem^ ut Adeiplu H. 2» 34. tniivas decem 
conradet alicunde* Sed non opus est tmendatione» 

Ibid. Protinus» fieae fitotleaus revocat ^notMam^ quod 
vetefies Grammatica in hocloco legerunt. IIIa forma Plauto 
usitatay ut Baccii. III. 1. 7» me eontinuo cootuli protinam in 
j>edxs% 

16» Exspectamus cum ea quae speramus» tum quae me» 
tuimus futura» Virg. Aen. VI< 614» indusi poenam exspectant* 
Tliu. P^negyr» c» 35» extpectent paria pra^emio damna* 

19. Pro imperio s^il. agis vel ioqueris» Pro imperio agere 
diciiury qui £denter agit, sine timore, ut solent homines im* 
perio freti. Liv» 1» 51. pro imperio palain inttrfici non pote^ 


2U 


DICT AT A 


rat, II T. 49. iam pro im-perio Valerius discedere a privato 
lictores iubebat» 

24« Si eo meae fortunae rediunt h. e» si in eas angustias 
coguntur, rediguntuT res meae. 

29. Commeruisse culpam i. e. contraxisse culpam^ ideo* 
que castigationem sive poenam commeruisse, l^laut. Captiv. 
II* 3* 45. neque te commeruisse culpam neque me adversatum 
tibi; est igitur antecedens pro consequend. 

51. Cum hoc non possum scil, (attte^ ut apad me sim* 

55. Serva h. e, retine hunc vujtlim. 

56. Saevis dictis. £x Donato et ms8* legendum est saevi- 
dicis dictis* 

Ibid. Protelare est propellere, perturbare. Sisenna apud 
Non. MarcelL p. 365. Romanos impetu suo protelant. Vid. 
Duker. de Ladnit. Vet. ICtorum p. 331. 

43. Pendens sciK a uabe. Vid. not. ad £un. V. 6. 20. 

Ibid. Nisi quid- me fefellerit scil. opinio, quod saepe ad- 
ditur. , Cic. pro Domo c. 43. tantumne te fefelth cum mihi 
summa et quotidie maiora praemia in repuhlica fore putahas» 
Idem ad Div. V. 20. nisi quid me fallit% 

46. Anfer mihi oportet u e. omitte verbum oportet. In- 
fra V. 6. 18. quin tu hinc poUicitationes aufer, Horat. Serm. 
II. 7. .42. aufer me vultu terrere, luvenal. VI. 170. tolle 
tuum precor .Hannibalem, Vid. Burmann. ad Phaedr. III.' 6. 8. 

52. In insidiism Alii libri habent in suhsidiis^ quod Bent* 
leius praefert. Suhsidia dicuntur mili^es, qui primis de£cien* 
tibus submittuntur. Hinc saepe iir&5t^iar£i opponuntur primae 
aeiei* 

53. Succenturiatus ero h. e* tibi deficienti succedam. Cen* 
turiare miliLes est in suas classes deferre ^ 'succenturiare cen- 
turiam de£cientem explere. Vid. Festum in h* v* et Donat* 
ad h. 1. 

act. II. sc. r. 

2. Non simultatem meam revereri i* e» non Veritus est, ne 
animum meum offenderet» 


7N P HORM. II. 1« 245 

4. Monitor i. e. niiagister. Horat. A,P. v. 163. cereus in vf- 
tium Jlectiy monitoribus cksp§r, Vid» Cortiu» ad Sall. lugurtii. 
c, 85, • 

5. Demiror i. e. nescio 9 l^uoniam » ut Doitatus ait ad 
Audr. IV. 4, 11., admiratio ab ignorantia descendit. Plaut. 
Aulul. prol. V. 1. Ne i^uis miretur^ qui sim % -paucis eloquar» 
Cic« de Amicit. c. 15. ' quanquam miror illa sup^rbia ^t im^ 
portunitaie si quemquam habere potuit\ 

T. Causam tradere adversariis idem signi^cat quod causam 
prodere h. e. pati facile se vinci. JCti dicunt causam adver" 
sariis donare et praevaricari^ Gronov. Obss. III, 23, 

10. Animum ad cogitandum instituere fa. e. aiiimum com- 
poneie, ut cogitet ^uid agendum sit, Bouhertus ad Cic. 
Tusc. Disp, III, 14. e mss, quibusdam legeve mavult instrue' 
re ; sed bene habet lectio vulgata, 

11. Tum maxime» Zinzerlingiua Promuls. Ctit. Juven* c. 
22. legere tentat cum maxime; frustra. Vid, Duker. ad Flor. 
II. 16. p. 400, 

18. lifedicata passive dicitur pro cogitatan Cic, Catil. I. 
10. ad huius vitae studium meditati illi sunt qui feruntur labo'- 
^ res tui. Muita participia deponeiitium passive ponuntur, ^uod 
eorum fornia activa ali<]uando usirata fuit; ita interdum re- 
peritur aucupoy tumultuo\ Jahulo ^ lucto^ interxnino etc, Vid. 
Vossius de Analog. 111« 7. p« 281, sq. 

25. Salvum advenirg scil, te gaude(V 
' Ibid. Credo i. e. gratiaA ago. Vim formulae explicuimus 
ad Andr. V. 4. 36, 

28, Conjecistis. Sunt ^ui capiani; pro una Jecistis, Vid. 
Broukhus. ad Propert. IV* 1* 4. Scd meiius est capere pro 
simplici Jecistis, 

30« Gestio proprie est laetitiam vei desiderium gestu sive 

corporis motu exprimo ; quae proprieias cognoscitur e Cic. 

- de Orat. II.. 6. nostri animi Jorensibus negotiis atque urbano 

opere dejessi gestiunt ac volitare cupiunt vacui cur/i atque /a* 

hore* Deinde ponitur pro vehementer cupioy defidero. 




2^16 . D I C T A T A 

36. Noxiay non noxa legeodtun essc patet ex iis, quae ad 
Eun. V. 2. 13« nouvimus.. 

Ibid. Adesse et praesto esse proprie dicuntur patroni, qni 
causaf defendunt. Cic. pro Murena c. 9. Servius •praesto mul- 
tis Juit, Vid. Heinsiut ad Ovid. Remed. Amor. v. 663. Hinc 
utrumque dicitur pro auxilio etse. Liv. UI. 25. nostrisque et 
nunc querelis adsint' et mox armis» .Contra longe esse ^dicitai 
qiii non prodesty non adiuvat, Vid. DralLenborcli. ad I«iv. 
VI. 38. 6. 

39. Stare eum aUquo est partium alieuiua esse, ali^uem 
adiuvare. Nep. Ageiil. c. 5. qui nohiscum ad^ersus barharos 
steterunt. Dicitur etiam stare ab aliquo, Nep. Datam« c. 6. 
eoaeti sunt eum eis -pugnare^ ad quos transierojtU ab hisque sta* 
rey quos reliquerant; itero stare pro aliquo* Ovid. Trist, I, 2. 
5. Wlulciber in Troiam » pro Troia stabat Apollo* Saepe hoc 
verbum a stantibus in acie roilitibus transfertur ad advocatoi 
in' foro. Pliaedr. III. 10. 37. stant patronif JortiKer causam 
tuentes innocentis Jenunae, 

^l. Minus rei aut Jamae temperans u e. minus consulens 
rei familiari vel existimationi. Vid. Donatus ad h* L Saiiusu 
Catil. r« 25, pecuidae an Jamt^e minus parceret ^ haud JaciU 
decerneres* 

42. Non causam dieo i, e. non recuso, non intercedo. 
Elegans ratio loquendi. Plaut. Capt. III. ^. 92. Hoc si secus 
reperies f nitllam eausam dico^ quin mihi et parentum et Uher* 
tatis apud te deliquio siet, Idem Cas. V« 4. 26« si ego un* 
quam adeo tale posthac admisero^ nulla causa pst^ quin pen' 
dentem nie^ uxOr ^ virgis verberes* Cic. Agrar. III, 1, quid est 
causae ^ quin illa criminatione non solum meam sed etiam ve» 
stram diligentiam prudentiamque despexerU^ ubi vid. Graevius. 
Ibid, (^uin quod meritus sit Jerat h. e. ^uin meritas poe* 
nas luat, 

50. lusta sunt, quae causam continent , defensionis Hvroa' 
menta. Vid. Casaubon, ad Tlieophr. Charact. c 17, p, 308.^ 

57.- Columen familiae i. e. p'aesidium , auxiliiim, Plaut. 
Cas. III» 2. ^^^greditur senati coluriien praesidium popli^, Cic 


IN PHORBf. II. 1. 247' 

pro Sext. G. 8. unum aliqucm te ex barbatis illis^ exemplum 
imperii veteris^ imaginem antiquiiatis^ columen reipublicae dice^ 
res intueri» Curt. IX* 6» quis Deorum hoc Macedoniae - colu" 
men ac sidus diuturhum fore polliceri potest. Hoiat. Carm. I. 
3S. 14. iniurioso ne pede proruas stantem columnam; naxn vo« 
ce$ columen , culmen ^ colum^a , ut eiusdem sunt originis » ita 
eiucclem fere <igni£cationis. Vid. Donat. ad h. 1. et BuqBann. 
ad Serv. .yl Virg. Acu. Vlir. 664. 

62. Causam orare i. e« in iudicio agere» dicere. Virg. 
Aen.^ VI* B50. orabunt causat melius» Liv* XLV. 36. integro 
sibi die ad causam eam orandam opus esse* Orare simpliciter 
dicunt Sueton. . Tit. c. 3« latine , graeceque vel in orando 
tW in Jingendis poematibus promtus , et Rhetoret Latiui. 

53« Neque testimonii dictio est i. e. non poiest servus testis 
esse in iudicio» 

67. Quaereret pro quaerere potuisset vel debuisset^ ut mox 
V. 69« sumeret alicunde argentum, Vid. Duker. ad Liv. XLV* 

37.4, 

69. Sumeret scil. mutuo. Cic» in Brut. c. 19. a Naevio 
vel sumsisti multa^ $i Jateris^ vel ^ si negas ^ tmrripuisti, lUIw 
rcifim distiuguitur sl Jenore ^ nam mutuum datur sine usuris. 
Plaut. Atin. !• 3. 95. Nam si mutuas non potero , certum est 
sumam Joenore, Vid. Salmas. de Usuiis p. 17. 

71. Fenus reciius scribitur per simplex e quam per oe, 
Nam derivatur ab antiquo Jeo , Jero , unde etiam Jetus et Je- 
cundus» Feo autem non nisi foitna differt a graeco ^vw, Vid. 
Gesner. ad Claudian. de Nupiiis Honorii v* 37. Veteres ple- 
lumque d^cunl sumere^ accipere Jenore^ lCti sumere Jenori. 
Vid. Duker. de Lat. Vet ICtorum p. 344. 

73. Non y non sic Juturum est. Magna vis eat in repeti- 
tione negationis. *Liv. XXX. 14. non est ^ non^ mihi crede, 
iantum ab hostibus armmtis aetati nostrae periculum^ ubi 
vid. Groiiovius. 

74» Egone ut patiar tuppi. credis» posrulas vel simile 
quid. Andr. I. 5. 28. eine ego ut advorsen llorat. Serm. 11. 


848 DIGTATA 

§t. 18k. Ihnf^ ee§(vn spurco Datna^ latus^ lav. lY. 3« iiUwi 
^Jt concitent bella, ubi vid^ Jnt«rpr9tes. 

Ibid. N^wptam ^um illo pro nuptarn iUi , i|U04l fnequeBtiMt 
ftt^ Cic. i^ Div. XV^ 3. quocum esset nupta regis Armenio' 
rum so^or» GelUua VXI^ 1« Soipionem^ cum qua nuplki erot^ 
liheros desperavisse, 

1^^ NH suave nteritum est u e.. nulla eactam magna mef- 
ces y nullum tanturo pretium % quod libens capiam ^ ii habea- 
dum sit ea conditioue, ut illam patiar cum iiio nuptam unuq^ 
dienx* lta h^ J. egregie ^xplicat maguus Gronovius Ob.ss.'* in 
Soript. Eccles. VII. p« 11% Cic« de N. D. K ^t. quid mereas 
f^ Epicureus esse desinas ! Idem Philipp^ I. 4^. putasn^ illum 
immorttditatem mereri voluisse? ubi vid« Ferraiius. # 

78« Foixo cum fut« indicat. nou nisi Comici iungunt* 
Bun. II. 2. 54. jfaxo calcihus saepe insultahis ^rustrOx lY» 3* 
2>1, lam /axo scies, 

81. Deos saluiare i. e. yenevart* Flaut. Bacdbid* 11. 3. 
115. Deos atque amicos iit salutatum ad forum. Cic. pra Ro6c« 
Amei\ c^ 20. eum Deos salutatum aliqui venerint% Vid* Bris«oa« 
de Formul. I. p. 30« 

ACT. n, SC. II. 

3« Ad te rerum summa redit» Locutio sumta ab iis, qoi* 
bus aut reipublicae cura aut bellorum gerundorum praefectura 
mandatur. lis enim summa rerum oommitti dicitur. Cae8« Bt 
C« 111« 5« ad huno sumiha impefii respieiehat^ Vid. Drakenb. 
ad Liv. VIII, i^, 6, ^ ^ 

4« Tute hoe intristi i, e. tu huius mali auctor es, tu etiaiii 
poeiiam lues. Metapliora a gene1:e cibi, quod intritnm vocant» 
Vid. Interpretc» ad Phaedr. I. 26« 7* 

5« Bccere vel pro ecce dicitur vel est ius iurandum, quasi 
dicas per Cererem) ut ecastor^ edepoh Vid, Festiis in h» v« 

7. Cedo senem \, e« veniat si vult. Phaedr« V« 2. 4. eeio 
inquit illum iam curaho sentiat quos attentarit» 

9. Jn me omnem iram derivem u e« conytrtam. Cic. ad 
Attic. IV. 3, id poterat inficiari^ poterat in alios derivare. 


I 


« 


\ 


IN PHORM. II, 2. 249 

Idetn pro Mil. c. 10. dicam non derivandi criminis causa sed 
ui factum est, Yid, Lambin. ad Lucret. II. 565. 

11. « Ne istaec fortitudo in nervum erumpat li. e. ne prop- 
tev istam fonitudinem in vincula coniicians. Jnfva IV. 4. 15. 
nostra causa ia nervum ibit, Nervus est lignei vinculi ,genuSy 
in quod pedes reorum immitt)Bbantur et nervis animalium vih- 
ciebantur. Vid, Festus in h« v. et Salmas, de Modo Usur. 
p. 812. 

1% lam pedum visa est via L e. iam perspecta mihi ratio 
est^ qiia pedes nervum effugere possint. 

13. D^verherasse usque ad necem h« e. per fraudem et ca- 
liunniam bonis evertisse ac spoliasse. Siclverherare pro argento 
«mungere apud Plaut. Pseud. T« 5. 60, alio tu modo me ver^ 
herare atque ego te soleo ^ cogitas* SimiJi ratione iugulare^ t/i« 
terimerey conjicerey laeerare etc* non mortem^ sed grave ali^uod 
damnum significant, quas iocutiones exquisita cruditione illu- 
9trat Dukerus de Latinit^ Vet, ICtorum p«,451. 

15. £71 unquam» Formula frequens et elegans eorum» qui 
per interix>gationem vel optant vehementer vel indignantur. 
Piaut. Trin. II. 4. 189. O pater! en unquam aspiciam te^ 
' Jjiv» IV. 5. En unquam creditis fando auditum esse^ Sil Italic. 
^VI< dl* ^n unquam lucehit in orbe llle dies% Vid« Interpr^- 
tes ad Liv. XXIV. 14, 3L XXX. 21. a 

19, Unde aliquid ahradi potesc h, e* a quibus aliquid, 

. pecuniae aufen'i potest. Imitatur Cicero pro Caec. c, 7« postea^ 

quam videt nihil se ab ^. Caecina posse Htium terrore ahradere, 

25« Unctum atque lautum, Veteves quotidie solebant se 
ante coenam hvare in balneo et ungere« Cic«'ad Attic. XIII« 
ep, ult. post horam oetavani^ in halneum ; unctus est^ accuhuit.^ 

26* Otioium ah animo u e. vacuum curis et soliicitudine, 
Sallust. lug. c. 52. animo vacuum accepit , ubi vid. Cartius, 
Praepositio ab pierumque oxhittitur. 

27. [Dum tihi sit,, Guilielmius Quaest. Plaut. c. 4. p, 81, 
e mss. eleganter legit dum tihi Jltn Nam Jieri proprium ver* 
bum est in conviviis, cum deliciao instruuntur. Pe.tron« c, 26. 
p. 92« nesUtis hodie apu^ qnem Jiat ? obi vid. Interpretes. 


250 D I C T A T A 

.' Ibid. Ringitur hi c. ivascitur, stomachatur. Cic. ad Attic. 

' IV. 6. hi fuhringentur qui villam me moleste Jerunt habere» 
Ringi proprie clicuntur canes , cuna rictum deducunt latnturi 
Tel morsuri. Vid. Lambin. ad Horat. Epist. I}. 2. 128. 

28. Decumhere proprium verbum de convivis. Suetoa. 
Claud. c. 33. ictus nidore prandii, quod in proxima J^artis 
aede Saliis apparabatur^ ascendit ad sacerdoies tmaque decuhiatf 
ubi vid. Oudendorp. Frequentius est discumhere* 

Ibid. Coena dubia quae sit, ipse explicat Terentiua, iiempa 
lautissima, iu qua dubiteSy quid appositarum delicianun po« 
tissinium sumas. Horat. Scrm. U. 2. 76. Vides^ uc pallidiu 
omnis Coena desurgat duhia* Sic duhia cuspis a Silio Itd* 

IV. 188. dicitur, quam quis manu tenet, dubicans, quem. pri- 
mum impetat. Vid. Drakenborch. lad h. 1. , 

31. Praesentes Dii ' perpetuo epitheta dicuntar, quod 
promti sint ad opc^ ferendam, faventes^ propitii. Virgil. £cl. 
1« 42. nec tam praesentes alihi cognoscere Divos, Ovid. Trift 

V. 2. 45. Alloquor en ahsens praesentia numina suppleXf ubi 
vid. Heinsius.. Hiuc etiam manarunt locutionea praesens ad' 
mus f praesens venenum^ praesens auxiliumf praesens p^tis» 
Vid. Lambin. ad Horat. Carm. I. 35. 2« 

33. Luder^ est ad armorum peritiaip exerceri, non Yes$ 
pugnare. Ovid. Tiist. III. 12. 19« ievihus nunc luditasr arndu 
Vid. Broukhusius ad Tibull. I, 4,^45. 

V 

ACT. II. SC. III. 

4, jigitabo i. e. vexabo. Flor. I. 8. agitatus iniuriis po- 
puluSf ubi vid. Dukor. Trauslatio est a feris, quae a venato- 
ribus excitantur cubilibus suis et agitantur, 

10. Ignoratur parens i. e, coniemnitur quasi ignotus. IgnO' 
rare aliq uem sigai^cat aliquem agnosceie uoHe , quasi alie> 
niim e( ignotum negligere. Plaut. Aniphitr. IV« ^» 13. quem 
omnes mortahs ignorant Vf ludificant^ ut lubet, Vidi lan. 
Guilieim, Quaest. Plaut. c, 6. p. 16. 

12. Male audire est vituperaii. Contra bene audire landari. 


IN P. HORM. n. 3. 251 

17. Cui o-ptra vita erat h, e. qui ex 0|>era quoiidiana sibi 
Ticlum comparabat. yita paritei* ac fiiag R])iid Graecos pro 
victus ponitur. Plaut. Sticb. III. 2.. 9. Nam ut illa vitam rep^ 
perit hodie sihi* Vid. GrODOv. de Pecun. Vet. II. 7. p. 229. 

18« Colendum haheba^, Conductum agriim colere, pauper* 
Utis indicium erac. Virgil. Aen. XII. 520. conductaque pater 
.^ tellure serehat, Vid. Broukhusius ad Tibull. !• 7. 85. 

20* uitquem virum. De hac laudandi formula vid. notata 
id £nn. III. 5.* 42, 

21. Videas te atque illum. Locus foedissiroe corruptus, 
de quo vid. Bentleii coniectUras. 

26. Carcer dicit pro carcerario rel carcere dignc; Lucilius 
apud Donatiim ad h. I. carcery vix carcere dignus. Ad eandem 
normam a Comicis diountur crux^ patlhulum. Vid. Cl. Hem- 
•terhasius ad Thom. Magistr. p. 140. ' J 

M. Bona ifertia idem vaJet, quod pace tna. Pro eo etiam 

dicitar cum hona venia^ cum bona pace^ ut apud Liv. XXIX. 

• 17. . Cum hona i)enia audiatis id quod invitus dicam. Utrum- 

^ue coniungit Arnobius contr. Gent. I. p. 5. cum pace hoe 

' vestra et cum hona venia dixerim, Vid. Drakenborch. ad Liv. 

III, 19. 7. et VII. 41. 3. 

40i Suhiice i. e. suggere, roone. Virgil. Aen. III. 314. 
vix pauca furenti Suhiicio. Propert. I. 7. 20^ Nec tibi suhti-' 
fiet^earmina Serns ^tnor, ubi vid. Broukhusius* 

47. Di tihi malefaciant. Cootraria formula es( Adelpn. 
V. 7.-19. Di tibi henefaciantm 

58.. Soltts regnas u p» solbs tam potens es , ut tibl liceat 
facere quod lubet. Adelph. II. 1. 21. regnumne tu hic possides* 

63* jiccipe scil. in dotem. Petron. c. 74. sestertium centies 
oMcipere potui scil. in dotem. Vid. Burmann. ad h. 1. 

64» Homo suavis i. e. siultus. Sic Graeci fatiium f}^y et 

. flvttvy dicunt. Vid. quae notavimus ad Tim. Lex. Plat. p. 95. 

.'65. /01 puhlicum fa. I. est ius commun#, quod ad omnes 

cives p#rtinet| nec, ut aliis lociS| opponitur iuri prirato. Cic. 

* de OS0 I. 19. ex quo fity ut neque disceptatione i?inci se nte 

ttllo fublieo ae legitimO Jurs patiantur* Idem pro' Domo c. 13« 




252 


D^CT AT A 


Nego potuisse iure puhlico^ legibus iiSf quibas haec chiteu nti- 
tmr^ quemquam civem ulla eiusmpdi calamita^ offici sine iudi- 
eiOf intelligit civile v«l privatum. Vid. Daker. ad Liv, XLV. 
18« 4* et Ernest. Ciiv. Cic. |. v* ius, i 

72. Actumy aiuntf ne agas i. e* noli frustra operam po- 
nere in re iam iudicata* Vid. .nouta ad Adelph. II. 2« 2^. 

78. Prohibeho domo pro a domo, Salluat. lug. c. 2L 
Numidas insequentes moenibus prohibuit» 

81, In/elix u r. improbusy ut apud Graecos iUMo^/Aaw^ 
«piid Gallos malheureux» Flaut. Cistell* IV* 2. 17. me irifeli'- 
cem et scelestam» 

90* Dixi hic habet vim confirmandi et asseverandi ^ «e non 
mataturum senteniiam. Eun. V. 8. 36. dictum est» 

95. Si quid opus fuerity domo mfl^cil. compelle* Si quid 
Mus est soleniiis formula est* Fiaut. Gisteih. IV» 2» 56. si 
quid est opusy dic^ . impera» 


ACT. IL SC. IV. 

2. Impedivit i.e. implicuit. Vid. notat. adAndn IIL 5» IL 
7. Dic Hegio. Verbo dic uiebantur iudices , cum advoca- 

f 

^s causam narrare, et consules, .cum senatores sententiam 
dicere iubebant. Vid. Brisson. de Formul. V* p. 399. 

11. Restituere in integrum ICti dicunt pto restituere in 

pristinum statum, in pristinum ius. Nec tantum personae, sed 

etiam res in integnim rostituuntur. Sic Leg* 8. $. ult. Pand. 

^De bon« libert* in integrum restituere usuttifructum et ini caw 

sam pristinam restituere prpmiscue ponuutur* 

13. Sedulo» Hic pulcre convenit etymologica ratio, qua 
Gtammatici sedulo ex se dolo i. e. sine dolo ^ natum putant. 
Cic. pro Cluent. c. 21. Hoc quanquam sedulo Jaciehat^ tamen 
interdum non defendere sed praevaricari accusationi videhatur, 

17« Amplius di{iherandum censeo. Formula e iudiciis ducta. 
Nam iudic^s cum significare vellenty rcm iiitricfitam essc et 
nondom de£niri posse> vel cum spatiiim rep daie.vellenr, di» 
c#ba>9Lt amplius aut no;i liquet» Unde ampliare est diilene 


IN P.HORM. II. 4. 253 


s 


ntentiam^ diutiiis vello de causa deliberare* Vid» Brissfn* 
Formui* V. p. 454. 

18. Res magna i. e. magni momenti. Nepos Attic* c. 4. 
si qua res maior acta est. Cic^ adDiv. II» 6» si quae magna 
$ mihi petenda esset» 

ACT. III. SC. I. 

% 

5» Potiri ex iis verbis est, quae in meliorem et deterio* 
m partem dicuutur. Flaut. Epid. IV. 1. 35. J^ostium est 
otita» Rud. I. -3. 1, hoc mihi haud lahori est y lahorem hrnic 
ytiri. .Vid. Gronov. Lect. Piaut. p. 66. et Broukhus. ad 
ropert. II. 7. 64. 

ii. Nisi pro nisi quod i* e. sed. Vid. notat. ad Andr. IV. 
40. 

12. Hominem strenuum -praebuit. Intelligendum proiiomeii 
^ quod addunt alii, ut Quinotil* Instit» IL 9» Lactant» de 
^pif. Dei c. 1. 

17. De eius consilio pro ex eius consilio. Sic de. sententia 
licuius aliquid facere est apud Plaut. Bacchid* 'IV* 9. 115. 
i saepe apud Ciceronem. , > 

20. Palaestrkm metapkorice dicit lenonis domum , in qui 
mor assidue ej^cebatur. Simjlis translatio est apud Plaut. 
Uccliid. I. 1. 32. homo adolescentmlus penetrare huiusmodi m 
alaestram» ubi damnis desudascitur* 

ACT. flL SC* IL 

' 6k Ne quid suo suat capiti h» e* ne quid machikietilr, qaod ill 
psius caput recidat. Sic consutis dolis Piaut. Amphitr. L 1» 
»11. et simplex sutelae pro fraadibus apud eundem Captiv* 
IL 5. 34. Posteriore loco rcfellitur Bentleius^ negai^s suere 
ibsolute dici pro 8U'uerey machitlari*^ S^d locus ne sic qui-^ 
lem satis integer videtur, de quo vid. Bentleii coniecturas. 

8k Feneratum istuc heneficium dices i. e. dices hoc bqrte* 
iciuin a te in fenoue positum esse, fateberis^ te pro hoc be- 
leficio longe maius accepisse. Cic. dc Amicit. c. 9. Ut hene^ 
Hci liberalesque sumus; non ut exigamus gratiam (^neque enim 

I 


254 D icT a't A 

henefieittm feneramur) sed natura propensi ad liberatitatm 
sumus, Vid. Senec. de Benef. I. 1. 

lOt Cantilena est eC iJ quod canitur ec quod crebris 
aermonibus usurpatur. Cic ad Diir. XI. 20. totam istam can- 
tilenam ex. hcc pendere ^ ut quam plurfmum hicri faciant» " 

' ii. Tu mihi cognatus. Similis blanditia est apud Propert. 
I. 11. 25. tu mihi sola domus ^ tu Cynthia sola parentes, Onh 
nia tu nostrae fempora laetltiae y ubi vid. Broukhusius. 

12. Dnro ingenio i. e. rigido, aspero, cui opponitur inge- 
nium lene Heaut. I. 1. 99. 

15. Phaierata verba sunt speciosa ^ sed eadein inania. 
Phalerae proprie sunt ornamenta argentea equorum , quae spa* 
cicm y non usum habent. Vid. Duker. ad Flor. I. 5. p. 52. 
Translata sic dicitur omnis extema corporis vel fortunae pom- 
pa« Persius'Sat. 111. 30. Ad populum phaleras ; ego te intus 
et in cute novi» Ducere est differre* Caesar. B. G. 1. 16. 
Diem ex ,die ducere Aedui^ conferrif comportari, adesse di- 
cere, Vid. Grenov. Obss. I. 12. 

Ibid. IVIeam ductes gratiis h. e. mea fruaris gratis, sine 
mercede. • Ductare obscoenum verbum. Plaut. Asin. V. -2. 12. 
qui quidem cum filio potet una atque una amicatn ductet^ de^ 
crepitus senex» Vid. Rivium id h. 1/ et Burmann. ad QuinctiL 
Instit. Orat. VHI. 3. p. 695. 

16. J^eris vincor h. e. veiitate , ut vulgus loquitiu*., mihi 
os obfercitur. Plaut. Mosteli. I. 2. 12. Profecto ita esse^ ut 
praedicOf vero vincam. 

23. Ne parum leno sis h. e. ne quid facias » quod leno* 
nem non deceat. Saepe personae exquisita elegantia ponuntut 
pro moribus personarum. Ovid. Met. VI. 629« Sed simul 
«V; nimia matrem pietate labare Sensit^ ubi vid. Heinsius. Va* 
ler.' Max. V. 8. exuit * patrem ^ ut consulem ageret* Heai^t. V. 
3. 4« pergin mulier ^ie. Vid* Schuiting. ad Quinctil. De* 
clam» I. 2» 

27. Mutare fidem cum afiquo est fidem alicui datam fal* 
iere; quae locutio frustra suspecta erat viris erudiris. Sic 
Plautus Pseud. 1« 3. 142. dtxit perdere cum aliquo fidem* Cic. 


TN PH.ORM* III. 12. 25S 

de Offic. III. 29. servare Jxdem cum aliquo^ et a3 eundem mo- • 
dtnnLiv. XX VIII. 17. JiFmare Jidem cum aliquo y iibi vid. 
Di^akenborch. 

39. jfd diem dare^ solvere esc praestituta die dare, sol* 
▼ere. Caes. B. C. II. 19, edictum praemittit ad quajn diem 
magistratus principesque omnium eivitatum sibi esse praesto 
Corduhae vellet ^ ubi vid. Interpretes. Cic. ad Div. IX. 5, 
mihi vero ad Nonas hene maturum videtur fore, 

41. Vanitatis u e* mendaciiy periidiae. Cic. pro Quint, 
€• o. it veritate amicitia ^ Jide societas^ ptetaie propinquitas co» 
litmr: necesse est, qui amicnm^ tocium^ ajjlnem Jama ac Jor^ 
tunis spoliare conatus est ^ vanum se et perjidiosum et impium. 
esse Jateatur, Vid. Ernest. in Clave Cic. h. v. 

. Ibid. Oh rem i. e. ob uAilitatem. Sallust* lug. c. 3L id 
frus^a an oh rem Jaciam^ in vestra manu situm; ubi vid. 
Cortius. Usitatius dicitur in rem. 

Ibid. Sterquilinium ; convicium in hominem imprpbum. 
Pliut. Cas. I. 1. 26. £x sterculino ejjosse, Scribeindum vero 
st$rculinum vel stercilinum , ut sit quadrisyllabum. Vid. Bent* 
leius ad h. 1. 

42. Sic sum i. e. tales sunt mores mei» tale iogenium. 
Vid. uot. ad Andr« V* 4. 16. 

Ibid. Utere i. e. viye> versare mecum. 

ACT. III. SC. III.- 

/ 

5. Experimur reddere i. e. nitimur, conamur. 
7. Edoee i. e. plane doce. Caesar B. C. III. 108. ijuae 
Jieri vellet litteris nunciisque edocuiti Sallust. Catil. c. 48. .^o^ 
dem quae Voltnrcius de paratis incendiis^ de caede honorum^ d§ 
itinere hostium Senatum edocet , ubi vid. Cortius. 

11. (puaerere in malo crucem proverbialiter dicitur, qui id 
parvo malo magnum sibi malum ultro arcessit. 

12. Alienus est, quocum nulla nobis intercedit amiciiia. 
Cic« ad Div* I. 9. enitQr ut heque amicis neque • alieniorihus 
operaf consiliof IdbGre deiim^ et ibi Manutiuf. 


i 
256 D I C T A T A 

21» Plus minusve Jacere dicitur qui (|iiid facity qnod in 
alteruiram partem coiispici 2et iiotari possit vel in excesaiuii 
vel in defectum» ut barbaii vulgo loquuntur. Plaut. CaptiT» 
V. 5. 18. cur e^o plus minusve feci illi quam aequum Jak% 
Vidk Scliulting* ad Seuec.\ Suasor. VIL p* 49» 

34« Iter etiam de brevi itinere intra ipsam uvbem dicitur» 
Phaedn IIL 19. 5. cirtueunti Juerat qnod^ iter longins ejjttal 
lyreviusM i^lin* Panegyr. c. 76. iter illi S€itpius in Jorum^ Jre* 
auenter tamen et in campumf ubi vid> Schwarzius. 

Ibid. Te hinc amove i. e. hinc discede* Suetoil. Tiber* o» 
10. statuit repente secedere seque e medio quam longissimt 
dmovere» 

» 

ACT. IV. SC. t. 

1. Qnid ? qua causa est formula intetroganitii» Plaut. 
Baccht^ II. 3. 15» qnid hoc? qua causa eum hinc in Ephesum 
miseram^ ubi vid» Gronovius^ Petroni c. 26. ^uid voSy tn» 
quitf nescitis hodie apud quem Jiat ? 

4. Manehat i. e. exspectabat. Horat Carm. L 28» 33» 
vicesque superbae Te maneant ipsum^ ubi vid. Lambinua, 

15. Ferre conditiones est o£Ferre* Caesar B» G% IV» H* 
ea conditione^ quae a Caesare Jerretur^ se usuros ostendehantt 
Liv. XXXIV* 69« eoc dutihus conditionibus ^ quae latae sunt^ 
legite, ubi vid. Interpretes^ Conditio h. !• est matrimoniUm 
vel uxor, quam vocis vim supra explicuimus» 

Ibid. Extrario i. e. alieno, nuila nobis cognatione con^ 
iuncto. Forma extrariiis Mureto ad h. 1. non satis latina vi* 
ctebatur, sed ab idoneis scriptoribue usitatam esse ostendimus 
ad Rutil. Lup» p. 43., 

20. Ut me excutiafn i. e^ ut itie ejiciam domo , ut hinc 
fugiam. Cic. Fhilipp. IL 22« consules ex Italia excussos*. Vid* 
Broukhus. ad Tibull. II. 6. 12. 

21 k Ego meorum solus sum meus h. e. xlemini domestico- 
rum meorum credere possum , omnes cum uxore consentiunt. 
Ludit in duplici sensu pronominis meus; Nam mei priktium 
sunt, qui e familia sunt, deinde qui mbarum partium suut. 


fN PHORM. IV. 2. 257 

I 

qiiii meciiin seiitiaiit. Ctnius Ciceroni XII* 12« Crede ndhi 
hmuD exercitmm qmem limbeOf semmtmt iUqme opiimi cmiusqme esse 
mnMXimeqme tmmm, 

ACT. ly. 8C. IL 

^ 3. nmf I. e. conficeretur. Plaut. Pseud. L 3« 67« ham 
kmrcle vel dmcemtm» Jieri pgtsmnt praesentes mimae. 

14* A primo •cil. pdacipio; pleue dicitur pvo primo^ ut 
ad prpmmm pro primmm. Jiifira IV. 3. 37. a primo kmmo in- 
sambtU. Cio. Orat. e. 8. Demosthenes smmmissitu 4 piioto^ 
MnJe dmm de le^ms dispmtat^ pressimSp pasi sensim inoedenr. 
Ideoi Pliilipp. IL 90. consilimm m primo reprehemiendmnu Vid« 
Groaov. td ScBee. de Viu Beaa c 7. et ad Qoaesu Nat. V. 14L 

ACT. IV. 8C. IIL 

Z» Adsutre ponitur pro sioaplici star^ Virg» Aeo. VL 328. 
armtUos medOs im moemibms adsttuu Fmadis eqmtu^ «Im yid. 
Senriu9. 

9. Orcmiri u e. decipi. faUi, pro quo fffequentius dtcttuc 
cimHiiiMmH. Seaeo. Controv. V. p. 381, simplioittaem cir* 
emmvemimitty mki Tid» Sckultiii^* 

10. td tigUans i. e. liac fim re cogitanft. SABplez verim» po* 
nitar pro eompoaito. N«m cogito cdntractum ett ex coa^ito* 
LiT. XXV%. 36» ciremmspectare mtqme Otgftare dmx coepit^ vUtn 
yid. Drakenbordu Tacit. Hitt. IV» 5d. digressmm Voculam 
et ^' smpremis agitantem, Flor. IV* 2. l5» de smecessiome Cae* 
saris semUmSf id est Pompinms » agittAai* 

13s Is qni^isttmc tcil» tuetur% 

17. Oratia ett vox mediae algnificationis. &c apud lCtot 
dicitur dlvortimm cmm bona gratia; contra mtda grtuia li« L et 
apud Senec» Bpist. 82» Vid. Graeviua ad Cic» pr* Suil.|c» 16« 

20. Dno ore i« e. summo conaensu. Vid. notat. «d Andr. 
I. 1. 69. 

Ibicl. Praecipitsm dturet \u e^ domo eiiceret»- Pl&aedr. V% 
7. 39. Ab mniversis capite est protrmsms /ormSf ubi yid» Buc* 
mannua. 

17 


258 D I C T A T A 

•I 

23« Sudahis satis h. e. satis negotii habebit. Cic, ad Div. 
III. 12. videi sudare me iam dudum laboraiUem^ quomodo m 
tuear quae mihi tuenda sunt» Horat. A« P. v. 241» sudet mai- 
tum frustraque lahoret jittsus idem» 

25. Pone, Fro ep. Latiai etiam dicnat fae f finge ^ barbari 
aetatis nostrae suppone^ posito quod et posito easu. Tranalatio 
est' a calculisy qui ponuntur et fingnntur ralere , qaod rationi- 
tor velit. Vid. Burmann. ad Petron» c. 101. p. 473. 

27. Mollirier i. e« placari, niitigari» Sallust. lug» c 33. 
stdare motus et animos mollirei Virgil. Aen. I. 57. moUitqus 
animos et t&mperat iras, 

28. Soli sumuSf ut tuto loqui possimui. Cie. ad Attic.VL 
3. omninOf soli enim sumu^ nullas unquam ad me literas misi» 
JBrutus, Graeci eadem formula dicnnt avroi iofur sive fswot 
};ai/^, Vid. Victorii V* L. XXI JI. 23. 

50. Hinc facessat u e. hinc abeat. Cic* apad Non. Mar- 
celL p* Wt» facessant igitiir omnes qui docere nihil posstud^ 
qma melius sapientiusqne vivathus^ Est etiam in faceuat in- 
telligendum se» 

31. 'Satin ilK Di s^nt propitii h. e* an tati» <atu ments 
tst? "Sic Veteres Idquebahtur, quod ctedebant Deot , qoibiu 
irati essenty sanam mentem et ^consilium eripere. Vid« notau 
ad Andr. IV. 1. W* 

37. Insanibat i. e* nimium postulabat. Sic tniamre etiam 
dicuntur, qui nimios sumptus in rem . aliquam faciunt* Plauu 
Mil. IIL 1. 157« insamvisti hercte» Auctor ad Herenn* IV* ^* 
tametsi in Tustulano quiderh coepi insanire* 

38. Nimium quantutn pet^periphrasin dicitur pro atmiam. 
Sic immane quantumy mirum quan^um^ incredihile quemtum, itir 
finitum quantum^ Simiiiter Oraeci itluatov oaoVf -^eMfiMxov 
oaov* Vid. Oeorg* Fabric* ad h. L et Interpretes ad -Flor. IV* 
2« 74. plurimum quantum fdvoris partibus daiai fratefnitas 
dueum» 

39. Talentum magnum i. e. Atticum, quod magnupn appel- 
labant Romani, quoniam aliorum Graecorum talenta minoiis 
«rant summlie. ^Viti* Gronoviua de Pecua. Vet. IIL 4* 


r N - p H o R nr. IV. 3. 259 

41. Locaret pro in mtnimoniuin* coHociTet. Vid. Benc« 
leitis «d V. 1. 52. 

48« Jn servitunnu. Contrada aenMntia Euripidis ,' qui in 
Fragm. Meliinippea dotem uxoris divitis^ quam pauper duxit, 
3ou}nv¥ nv Sp^a^ subtugsre maricntti slve.in seTyitUtem redi- 
^erOi et maritum otrii tir$ 'iXev&egav eha* sive hon ampliua libe- 
rum ease dixit. Vid. Duker. ad Liir« XXXIV* T. 12. 

Ibid. jid Jiitfm iiarl pro dxviti dari. Saepe praepositio ad. 
•ponitur, ubi usitarius ^ttitut. Lir, II. S3* ad hl ferwndum 
'ttnuulalter Romae m/antit^ 

56k AnimMm dehert dicituri qui plus debet quam diatolvere 
rpotetr. 

• Ibid. Opponerlf pignori "VeMtH^^^^iity stijppdHer^ 'ICti, 
quorum Fragmente sunt itt'Diges^f« ' 

• ' bSk-Ne <;fom« roagfo latiiium iftst^ quam ne clames* Ovid« 
•Art.Amat. r. 545» ne dMMi ^hctitt iwp^rartt' pmettaSf ubi 
rid- finrmannaa. ' ■* 

• ' 64. knpuratds i. e>' imputdFi impiobud. Flaut. Rud. . IT. 6, 
59. impvrata helltta* ■ ' 

Tt* Repudium Tenuhiiare- t9t repndium reh&tttBre, ut infri 
«y. .7» 35w| Yel mittere irantios et testfrSy qui spronste vel uxori 
npudinm significfnV. Pltut. 'Aa}u>k"IVi f(K- 5S. tr me nune 
rununiiarB' repidiHaifH iuffit tihi* * * 

- •c-Tl^, FrucfM «st .reditui praediotum «t'*agtt»rum. CatulK 
.CXV.. Firmmno eahu notikfaiso Mehtula dhks ' Fertij^-y qui tot 
Mriin $B hubet egrugias^ Aueupia omt^ genu!t\^ jpUces y prata^ 
arva^ ferasque, Nequil£quam: /ructus swnrf^lhus exiuperat \u 
-•• ^lus in eum salcum-impendit peeuaiee, qnam inde redigit* 
Oic ' Parad* VI« !• neminen\ esse iivitem i niti qui etercitum 
alere posset suis JructiUus% Idem Caril. tl. 8. t^uod si matu» 
Tius faoere voluissent y' ^equ9y'id quod stultissimum est^ certare 
-cum usuris fructihtts praediorum^ et IbcupieHoriBus his et me* 
Horiibus civihus uteremur^ ttbi vid« Interpretes« 

Ibid» Reddere proprie dicitur ager id> qu6d ^x eo per- 
cipitur» Columella de Re Rusc. II. 1 T. reddit pratum in pU" 
bttlo non minus quam in fo9tio* Haec etsimiles locutiones 


260 ' D I C T A T A 

• ■ ■ ^ 

ex «o ortae TideiituT, quo<l seoMii velut crediciui^^ agio iUe 
redcUt cum feaore* 

ACT. IV. SC. IV. 

1. Emuaxi orgenH) senei GOmloe dicitar pro aif^tam le- 
nibus per fraudjtm abstuli. Plaut. Bacch. IV. 4. 50. Eamd- 
gam hercle homiitfm probe hodie: ne id neifuieqfJkam dixerk» 
Ibid. V. 1. 15« Cana capite^ atque Ma harba mtJhrum me 
fiuro esse emunctum» Graeci quoquo comioi amogtwnew fto 
decipere dixeruntj testo Polluco II. 73« Vid. Cl. Toupii Ej^ 
Crit./p. 309. 

5. Ad resthn res rediit i. «. ita petii , m nihil iupeniCt 
quam ut reeti me ^utptndam. Plaot. Poen^ I. 2. 184. Capias 
restim ae te suspendas cum hero et Dostra /iamiiia,- 

8. ^itt te ad. scopulum e MmsquiUo u^erat h« •• qai to 
ex re tranquilliaaima ia iummum penculum Tel pemic i iw 
•iiciat. Hunc locum imitatus est LiTius XXXVIII* 10, m 
illam tempestatem. tfoortam^ ^fW^ ^ Antiochsun eos^ sbmti iu 
scopulum fintmlisset^ ubi vid. Groiiov. et Drakenborch. . 

Ibid. £ troffquUlo intell. maru Piin« Hist. Nau JCVW. 36. 
littora ripaeque si .resonabunt tranqsMot MSperam tempestetm 
praedictmtf Eadem forma Veteres sereno dieebant pio eode 
sereno. Vid. Interpretes ad Lir. III. 14. 5. et XXVQI. 27. IfiL 
Sed pro inferai alii libri habent a^ferat, quod Terbum pro* 
prie dicitur de tempestate ec fluctu* , Ovid. Amor. 11« 4L 8L 
auferor^ ut rapid^s eoncitq, puppis aquq. Vid. Bentleiui ad h. 
1. et Drakenborch. ad Liv. XXXV. 11. 10. 

9. UtUe. Bentleiiu et alii e JMlioribus codicibui edid»- 
runt utibile^ qua forma Plautus quoque utitur Menaechm. V. 
6. 23. ii soleni esse heris uHbUeSf et alibi. 

Ibid. Oloas tangere i» e. mentionem facere rei, quae do» 
lorem inurat. Ci;c. pro Domo c. 5. si tu in hoe uicere tan» 
quam unguis exsisteres? Facatus in Panegyr. c. 3. parcam re- 
plicare causas et placatum vulnus offendere; fadam quod fa^ 
cere praestantes scientia medicos saepe vidi: altorum vulnerum 
cicatriceSf postquam cutem samtate duOGermntf manu pendeate 


■ *. 


IN PHOR9I. IV, 4. 26t 

iraetdbo. Eumeniai Paneg. in Gonstant. c^ 14. qmidfaeiamf 
ut- imm -profuttda vtdnera tnspensa mantt tractem 7 

13. Enim ponitur pro enimvero. Infr« V* 7. 90. Etenim 
sqlus nequeo. Stepe enim «dT«nandi vim habet* Lii^. XXII. 
2&. M ^ium ferendum esse nogat. Valer. Max. III. 7. 8. est 
snim inujmumf Quirites» Vid. Interpretes ad Lir. XXXIV. 32. 
13. Soiii vero Comicisy quos Appuleius imiutur» usitatam 
mt hxae partieoUm advertativam ab tnitio ponere. 

- 17. Eaoterpis i. e. carpit , ez pluribus deligis quod pla- 
cety celictia aliis^ Cic* da Leg. III. 10. Sed est iniqma in omni 
re aefiusanda^ praetermissis honis^ malorum enumeratiOf vituh' 
rumqme sehfetio, 

• 25. Cofiu oecurtut ihauspicatns habebatur » ' unde apnd 
Plaut* Cas, V* 4., 4« camaa seaeva ett omen infelix. Vid. Ca- 
saub* ad Xheophr. Characl:. c 16. p. 291. 

26» jinguem vidisse in aedibus ant in itinere, txiste au- 
spiicium habebatur; Vid. Casaubon. I. c. p. S94. 

27. Oallina cednit. Donatus observatun;! dicit» in qua 
ddno gallina canat» snperiorem marito uxorem esse. 

t 2B. JBruma proprie significat dierii brevissimam. Nam 
hrmvissima in hreumam vel hrumam' eodem fere modo con- 
tractui^ est > quo infimus in imus* Vid. Gesner. ad Claudian. 
d« Rapin Proserp. II. 106. Recentiores brumam barbare vo« 
cant ' -f o2f ettinnt hibemum. Veteree sio vocabant solstidum 
aatciTiun. 

ACT. rv. SC. V.' 

■ 4. Lihido ett volnntas hominia incerti et levisi temere sa- 
acapta. Vid. Heaut. I. 2. 27. 

6. Non moror i. e. in me nulla mora est. 

lOl Nos nostro ofjicio nil digrestos h. e. ttos nihil fecisse» 
oaod ab olficio nostro alienum sit. 

ACT. V. SC. l. 

4. Tolerare vioUnter i. e. iracnnde aocipere, iniquo ani* 
mo fesre. Violentia iis ottuitur, qui iram cohibere non pos- 


262 niCTATA 

siine. Sueton* Caes, ^ 3&^ ne quaudoqMe vioietUiorem prmed' 
dem nacta provimoia uovarum rormm motorim ossot% Yid. Dta- 
keoborch* id Liv. VI* M« ^ . . . > . » 

17* Conclusam» ^El^anler hoe vevbc» ntitary «t axmai 
tanquam femm beatiaror , quife sepds coereendc ait » ' tradncat. 
Nam ferae propvie dicuBtnr conducEi. Vid« Doiiatus «d h. J« 

29« Cojppositp dicitur pro eot vel de compOikieo. ViiigiL- 
Aen. II. 129, oomposito rumpit vocem. ' Sic e^mpa^i^ yto ex' 
compacto, improviso pro ex improTito» -Lvr. V« 11« eon^focto 
eam rem et commum frtkude p^riciorum actmnii ubi irid. Dn« 
kenborch* . •■ . "" ■ 

30. Forte temere, Sic Veteree haeo duo voeabttla iuaeert 
eoUbant. Nunc */oHe aimpUciter dituM. •= Oic. *dn- Divinat. 
11« 68«. nisi ista casu nommnfumm /orto temero conemrtereHt^ 
Liv. X. 45. eo ipso loco Jorte temero smh ^arrttis stpmtijwm 
inqmietumomne iempuM noetisegere^ ubt vid» Gronovlas* 

ACT. V. SC. Ilf« 

.... • ' • • ■ - • •- 

2, Beni^nof h. e. niinium laoileii •^met* Potvoiu ^ tti' 
et quam benignus^ ubi rid, Durmani|* Bomu.M heaignus iun- 
git etiam Horat. Serm. I. 2. bL . vellet vbomiu atqme boaigwU' 
esse^ '. : ■ ■ i ',■ 

3. Itafugims ncprmeter casmm* Huius proverbit ratioaea 
et sensuni unus vidi|: Gronoyiue jDbss« III. 9. Servi fugidri 
vitabant domini casam aut villami ubi facile comprehendi et 
in lervitutem retrahi potuissent. Prpverbio ita dictum esc 
ita fugias ne praeter casam pro : cave, ne dum levius malum 
vitas , . in gi^avius praecipitea. L Clericufl ad X«iv. VI. 2^» 3« 
corrigi volebat ne praeter castra\ quod iure explosit Draken* 
borchius. 

,4« Ohiectuin^ tanquam bolus cani. Inest igitur ia hoo 
. verbo contemtus. Liv. IV* ■ 51. delenimintum animis Bolami 
agri diinsionem ohiiei. Phaedr. IV» H. S. ohiecto cuncta cor- 
rumpit lucro» ..#... 

8« Modo ut koo consilio posfet.discedi i. e* si.modo res 
hoc coaailio exitum.habfai» . Ciq. f^' A^tiq* II. 16. si ppssum 


iN phDrm: V. 2. 263 


t ■» 


, discedere i. e. ii consequi possuni) ut recte explicat Mauutius, 
In£ra V. 8. 58, immo vero pulgre discedo et probe et praeter 
spem 

■ 12. Tu Geta ahi praenuntia, Guilielni« Quaest. JPlaut. c. 
4. p.' 83. niuuu distinctione recte legit 10* Gifta^ abi prae,. 
nuntia, Andr. I. 1. 144» i pro^i sequari> 'Vi^< Bentleius ad 
h. 1. 

' 15* In eodetp. luto haesitas i. e» in eadem oifEcultate. 

■ I ' ■ 

Trantiatio cst ab iis, qui in luto tam alto haerent, ut sese' 
ex eo expedire aut eirolvefe nequeant. Horat. Serm. IL 7. 
27. nequicqnam coeno cupiens evellere plantani 9 ubi vid. Lam- 
Dinua* . 

Ibid. Vorsura solves h. e. in eodem malo haercbia. In 
qnibusdam editionibus male legitur vorsuram , quod vitium 
viri docti .dudum austulerunt. Versura proprie est sumtio pe- 
cuiiiae mutuae. Facere versuram ab aliquo dicilur , qui pe- 
cuniam ab aliquo niutuam sumit* Cic. prp Font. c. 1. a 

quihus versuras tantarum pecuniarum factas fsse dicunt^ Sed 

\, ' . ^ .■ . ...«■. 

versura splvere est vetus debitum expuugere novo contvahen- 
do* Sic creditor quidem vertitur i. e. immutatur. sed dobi- 
tor in eadem difficultate haeret. Cic. ad Attic, V. 15. ut ve^ 
rear^ ne illud^ quod tecum permutavi^ versura mihi solvendam 
sit» Has iocutiones, perperam fere a viris eruditis acceptas , 
primus accurate explicuit Oronovius dc Centesimis et Unciia 
Uaur* p. 535. sqq. 

16. In diem abiit h. e. longiui differtui*. Vid. notata ad 
Eoxi* V. 6. 19. 

ACT. V. SC. iiL 

4» Factum, volo est formula eius , qui studium suum of- 

fert* FbZo.saepe vim alacritatis habet. CatuiL VL 17. volo 

' ie ad tuos amores ad coelum lepido vocare versu» Cic, ad Div. 

XV. 7, eum honorem tihi Deos fortunare volo. Vid. Broukhu- 

tiut ad Propert. II. 8. 13. 

6. Jndiligenter h. e. negligehter, non ut debet paterfa- 
tnllita id rem attentus* Diligentia proprie tribuitur iis , qui 


\ 


264 'dictata. 

rem fiinuUartm tueHtur* Vid. qoM «iwoUTiaiiu acl RudL 
Lup. I. p* 17. 

, 6. TmXatwt i, •• MVraC* ^mffrX pcoprium in kae re vor- 

liuih ett» Plis. PaiMg. c» 51* iicfefii tant futrcus w medifieaado 

.'*.■'■'•'•■ __ *_ 

^iMuit diHgens im tmendo* Sip tsre2«i *P>^ •uudcm £piit» II* 

17. vUlm usihus capttx^ non^svmptmosa tutsia^ ubi vid. Geaner. 

'7. Siatim &• e. uno quati 'mtn , pefpetuo» Mqueliter. 

Plaur, Amphjtr. 1« 1. 84« nec recedi$ lo^t qmin uatlm r(M 

9L ieiiieet ett £tigidd respondentit. 

Ibid. Virum'me natam vellem. yenutte abundat nmtamt 
Vid. Riitil. Lup. n* p. 9^ ttbi hanc elegantiam pliuibus iU 
lustraTimnt. 

17. Uterque mtriqui est eordi h. e. ae mntuo Tshemeiiter 
amabt. Vid. notau ad Andr. II. 1* 28. 

20. Ne im eogaatam peccdb i. e. ne quid eommittat quod 
eognatae xroceat. Adelph. lY* 7. 7. hoe peccatum £» wrgiaem 
est civem. Aliud est peccare hs cognaia ^ * de qub diicrimine 
▼id« Interpretet ad Otrid. Amor. H. 8. 9. 

21. Hoc ponitar pro eb hoc» Plaut. Ptend. IIL 2. 18. 
Hoc ego Jui hodie solas ohtessor foru > 

22« Cedere et eoncedere dicuntur, qui desinunt adversaiL 
Horat. Serm. II. 3. 305. Uceat concedere veris» 

26. Aut scire aut nescire u e. qaacunque ratione tcire. 
Similit formula apud Piaut. Epid* III. 1. 3. siiae quid^ nse^ 
ne sitf scire eapio* 

ACT. V. SC. IV. 

1. Ut mecte r^s tese habent> Sio recte legitur in codice 
BembittOy quod defendit GronQV. Obtt. III, 6. Ut pooitur pro 
ut utf quomodocanque* Cic ad Div. XVI. 18. sed ut est t iit- 
dulge valetudini tuae^ ubi vid. Graevius. Liv. XXil. 25. ut 
vera omnia etsent^ ubi plurt exempla congessit Drakenborch. 

3. ^uas mederi» Sic Beutleius edidit ex Pnsciajoo. et mss. 
JMiederi cum accusativo consuuitur^ ut me^ieari apud Vi&gil* 


» I 


l:- ^ 4 


iK PBORn. V. 4. 2G5 

•Aen. VIL 756. S^A non Oardania^ nwdioa ri emspiJit ictmm 
Evalmk. 

9. M0 evohtre h. •• mo expedirey m« libenre* Quilielm. 
QwMat. FUut. c. 4* p. 83. ex ▼etens codieif resiigiis le« 
gendum . coniicit eruere » sed recepti leccio c^nfinnatur ex 
Bua. ly* 4« 55. te omai turha evolvet. 

7* Ott^miare tpem dieit.Cic pro,,Clu«Q^ «• ?..cem uniHt 
filii recmperandi tpet ettet ostentatm» . iSafpe ottindere et osten^ 
tare pwniftcue dictuitur. \Vid. .Duker. ad Flov^ JTJ. 5. p. 469. 

9. Temput eapere i. e. eligere. liv. IIJ. 9. imtidiatum eum^ 
et ■^emporo capio adortum . rempuhUeaxn» . Flor. IJ J* 5« 55. 
qmat\ capto tempore^ ermpit^ vAA vid* Duker* Similiter capere 
€Hf€4^tUuiim dixit Fxontinuf II* 1. 1* . ' i 

ACT. V. SC. V. 

%m Embta eti manm i* o» potettate. . Liv. XXJV. 18. con" 

* ■ . ■ 

venare domba eormm f quot Ti. Semproaiut ad Beneventum 

manim emiterat» Frequentius est manuimttere, 

6. Satietatem amoris sumere h» e* £rui tmore» quantum 

ipsi iatis videtur. Aliit loeit tatietas amorie ett fastidium^ 

quod 9K ipaiua copia oiitur* Lit. XXX* 3* si forte iam tatitu 

amorit ia uxor§ ex nuUta copia cepittet^ ul>i vid« Jnterpietet. 

ACT. V. SC. VJ. 

1. pnontts commoditatjtbmt kero meo etc» per hfpailagea 
dicitur j^ro : quantif commoditatibus herum meum onerastia 
hoo die. Onerare est cumulare. Plaut. Captiv. lY^i^l, hic 
me amoenitate amoena amoenae oneravit dies» * 

9. Nmnquam odio me vineet i» e» nunquam importunitate 
tua obtinebis ut subsistam. Hine duetos eat locut Horar; 
Serm* I. 7. 6. Durut homo atque odio qui posset vincere iie- 
genii Vocem odium expHcuimus ad Adelpli. V. 4. 17. 

10. Vapmia non vapulabis legendum esse» apparet flx Festo 
cuius verba Sttst» vapula tum dici solitum, teum vellent mi« 
nantibus tigni£care, se eot negligere et non. curarei subiicit 
dein Teifentii locumt Vid. Beatieiut ad h. L 


266 9TCTilTA 

MiL Cmri^Um wmn m l Mm diek A «o^ 4|iiod Gneei centebtnt 
Mnrot ez tribiiy papolo et cnria dominonuD. Vi<l« Scali^ td 
r-«ftttiii T. cmHmlU, Sed Bentieittt liAec treriMi taoqnun sparia e 
textu lexpuagi^ coint mtiotwt miniine conteniiiendae videntiir. 
19« Ommmhtm ett ecil. liominimi. Yid* nbtata ad HetdL- 
IV. 6. 6^ 

Ibid* Otmitutmn Acamatf qni prtedid sunt relynt,' qote 
onumentnm aliqitod i. e. decnt, gloriam ec exittiiiBatSonem 
pariunu Vid. Dnker, ad Flor. I. '7. p.* 66, et Emest. ad Sae- 
lon. Ctee. c 1« 

Idi Dtiihutum gamdio h. e. plennm ga<|dii , Vel , nt Ci« 
cero loqottnr» 'perfnttmi gaudio. Deltkuere proprijB est iiiaii« 
gere, liquore aliquo imbuere, ted a corpore'ad* atoimnm tnn 
ducitur. Vid. Donatus ad li. 1. 

21, Susp^ntut gradut dicitur ttm lenis et mollit, ut eim- 
tes pedib.ut quati toblatie non tendantur. OVidiiit Iinne locum 
imiutut Fut. I» 425* SurgU amantt animamqme tementf vettt" 
gia furtim SuJtpento digUu /ert tacitmma gradum* Vid Breuk- 
hnt. td Propert. IL 5« 6, et Schwarz, ad Plin. Panegyr. c. 22. 

28. Anitnam comprettu Aidmam tenere dicit Ovid. U C» 
ambnam eontinere Cfc. de Orat. !• 61« Demottheneis tUatum 
coiUtnenda amma in dicendo ctt attecntut» ■ • - 

30, Facinut etitm in bonum tensum dicitur. Heaut II. 3. 
73. non Jit tine periculo facinus mdgnum et commemorahile, 
Sallutt* Catil. c«. 20. nutximum atqme pulcherrimmm faeiiwt tn* 
«pere% ubi vid* Cortius. 

37«. Dabo u e. dicam» nanrabo. Vid. notau ad Hetut. 
prol. V. 11« 

42. ^ntn ergo^ Hte particnlae horutioni inservinnt. Curt. 
V..7. ^ttiii igitur uloitcamur Graecot* 

ACT. V. SC. VII* 

4. Dilapidet i. e. disperdat, consumat. vTranslatio inde est, 
quod lapidet tine cura temere iacimas atque ita disperdimus. 

15. Poethabui i. e. postposui. Velleius- Paterc. 11. 69. 
codem modo dixit poitferre, Vidk not« ad Adelph. II. 5. 9. 


iM pk6R^.' V. 7. 267 

20. Vidmtun 1i. e/'ab iUb, ciii nupta eit^ separatam. Nam 
vidua hon taiittim dicitiir, cnlu^ ^maritus mo^aus est, s^d 
etiam c^iiiit maritus abest superstes. Plaut. Stich. I. 1. 2« 
qu00 tam diu vtdua riro sko^cahiiit ^ et Menaechm. !• 2. 4* 
J^oris vidua visas -patr^m: unde vidua nox dicitiir, In qiia quit 
secuhiiit nec Yenere usiia est. Oridf Epist. XIX. 69. Cmr 
ego tot triduat exegi frigida noctes»' Petron» c. 133. an con^ 
tentus fuit vidma jfudUdifne nocte, Vid, Gronov. Lect. Plaut, 

Ft o26. . ■ " ' ■ 

21: Eadem omnia me incusaveras, lunguntur uhi verbo. 
duo acciisatiyi, ahet persohae, aher rei| de qua constructione 
vid. Periz6nVad Sanct. Minerv, II. 5. 6. p. 18G. 

■'29. B^jcriM ' I. e. reddi per trapc7.i(am sive argentariiim. 
V^tetis 'facultatuni auarum' partem apiid argentarium depbne- 
bant, ad euro^ue creditoreS suos rftmhtebant ; id quod diceba- 
tur rescriSere vel perscrtbere* Vid. Dohatus ad h. 1« Hodie 
dicunt ib/vfr^ per assignationem. Rem copiose explicuerunt' 
Salihas. de Usur, p. 473.* G^6n5v. Obss. IV, 9. ec Giaeviut 
md Cio. ed Att(c. XVt. 2. 

S5. Vestri honoris causa» Sio Cicero et optimus quisqae 
VMeram loquitar,'deinde etfaih dicere coeperfiitit in hohorem, 
in ^i^atimrt^ iA lamdem tUicuims fiUerei Vid. Diiker* ad Flotr 

|. 3, p. 57. ' 

49« Lemni hahuit aliam pro in I..emno* Saepe nomina 
insukrum et regionum oonstruiintiir ut ndmina iirbium. Nep* 
Milt. €• 2« dotkiim Chersonesi habere^ lustin. XXXIX. 4. hello 
Cypri exsulantem perseqmitur, Vid. Vossius de Consttuct. c. 
25. p. 402. 

52. Ut Imdos /adt 8cif« nos i. e. at nos ludibrio habet. 
54. Audio -dicimus , cum quid concedimus adversario sive 
eerio, sive per ironiam. Vid.- notata ad £un. II. 3. 79^, 

65. Esse elatum foras h.e, palam factnm, Cic« Philipp» 
X. 3. efferri haec foras et ad populi Romani aures pervenire, 
Adelph. iV* 4« 17^ qmod minime est opms msquam efferri^ 

71. Gladiatorio animo i. e.« pkne desperatOy ut perdei'e 
me velint rel perire. -Sic tnim gUdiiiioret concurtebant. 


270 DICrATA 

praeter ceteros divirmm exittimanif Cotophone responJrns, qaod 
Delphls credo mnigrattwmif quaerenii emidam, qiris esset, re- 
fpondit etc» Vid. I^eopanl. Eiii«itilat. III. 6. et Graevias id 
Cic «a Attic. VJI. 7. 

69. Tuum namen die* Cgr«gie annotat Donatus: pofof 
Jtorum blandimentum ctrca irtferiores hoc fuit^ ntnomina eorum 
quaererent ee cum audiissent ^ ipsis' nominslms eos appellarent, 

67« ^uod ponitnr pro 'propter qaod* VidJ Perizoft. ad 
Anet. Min. III. 3. p. ^IV 

64. Oculi doletB lllia dicimtary ^ui rem molestain et cdio- 
lain cerniint. Plaut* Moit. iV. 2. 9. Vahl oeuli doUntl 8. 
curl P. quia/utnus molestus. Vi<I* P* Victorii V. L. II» S. 



• t 


\ 


^» ab p. !24* ^* Slf* 97« 143« Adrerium •timuluin C4iltes It^ 

215. AJversus 10. 36. ^ 

A parvulo 9- ' >Advertcre 163. 

A primo 357. Advertere animum 5. 

Abducere ad l49. \ Advociti 108 

Abi 197. * Aedes ihsczibete 148. . 

^Abiicere ef proiioere !XX|.^ Aeger» aegrotus 37. \ 

Abin in malam rem 4). • - • Aequut '7. 93. 204.- 

Abire 25. 126. . Aetatem i. e» diu 127. 

Abiat. absol. 231. Affectus 268. 

A^jlegare 223» Affene se 77. 

Abradere 249. ACGnitas 35. 

Absente nobis 123* Agere i. e. loqui 183.' 

Absque 228. Agere comoediam 3« 

Abuti 4* Agere se 71> 

Ac L e. et quidem 133. Agitare l68.' 

Ac et atque posc «ompmt. 71. Agitur res 5.^154. 

Accidere ad genua 222. ad Mi* Ain tandem 81. 

res 225. Alia res 109. 

Accingi 139* i Alias 56. 

Accipere 45. : Alienate 176. ' " 

Accipere et excipeiie 140. ^Alienus 177. 

Accusativus pro nomiiiat. 96» Aliquid pro sliud quid 145» 

Actum agit 187i Aliud ex alto l64. 

Ad 12. 53. 72. 109. 359* Alius aique 58. 

Ad diem 255. , AUegare 82. 

Addere pro dare 237. Alligare se furti J3(X - 

Adeo 49*^98. Alludere 114« 

Adesse et priiesto esse it pe» Alta vox 74. • 

tronis af46. Altercari 67, / 

Adesse praesentem 192« ' Ambire 46. 

Adiurare 70. ' Amicus omiss^ 101. 

Adiutare constr. 221» . Amittere 82. 121. 131. 

Admodum 224v - Amo te 97. ' 

Adversum ire 181» Amor 134» 


272 - ■ 

Aroovn» 4(V 

Amplitr* 35'J. 

AiucDluibon 319- 

Aoguit 96t' 

Amnu 190. 191. 331. 366. 

/ tfUini it •uporbu Xl6i 

Aiumuni inducer* 83. 

Auunu» 31. 136. 164. 

AUB pade* elM 193. 

Anliqoa. i^ 

Applicare «e 

Apud i. e. la 35. 

Ai^u>lt> 53. 

Axi 175. 

Ane in k«u 72. 

ArecMO •( «ccerto 39* 

Aridut 163. , 

Ambo 164^ 

An 9. 155. 

At leTyit iadigiutioiu 68. 

Aiit 30. 

At^u* i. •. tMitttn 32. 

Attentui 304. 

Attrutio nomini* 4.pronom. 69. 

Auciw r 

Auctoies nuptiarum 300. 
Auctoritis 111. 
Andio S9. lib. 367. 
Audire de et ox tliqao 40. 
AuFerre i. e. onuttere 344> 
Auferri 87. 
Augeli damno lOS. 
Augeri opibus 169> 
Aure» arrigeie b4i 
Auiem 130. yOS. 
Autuihue 143. 

Babylo 308. 
Beire ali^uem 17. 
BeUi f ro in beUo 147. 


b>ti<t** »3. 

Betlui 198.' • • 
%«ne 31., 
Baae dici* 74. 
BenigM i. n. Iirgo 333. . 


79. 

fieiii^niK 363. 
DUii<te dicere 306. - 
Bon>fida^l68. 
fiona Tet^ 351. 
Bona tmIm dicerB 28. 
bonum i» pn lCTi todine 33^ 
Bonui 94. 156. 
Bruma 36i. 


Gedere et aGcidere 36. 

Ciedere temMWt 151. 

Cmiu* 179. 

Calamiui 93. 

Cilidii» 110. 

Canl* .15- eiui occiMMU 96l> 

Guiileni 354. 

Cipere de rediubul 93. 

Cipere i. q. eligete 39& 

CaplUl proniiMi ISSk 

Ceptne «tt 15. 

Caput 53. 330. 

Ctrcer 951. 

CaTer« cum getiitiTo ]57. 

C*tua 36. 340. 

C>uM omi». 170. 189. 368. 

Ceu*i quunobrem 1J6. 

Cauaam irideie edTemriii S45> 

Cedo 348. 

Centeo 99. 

Ceniera 33, 

Certum eu 39. 

Certui er clarin* innet. 334. 

Cetenium rmim 300> 


CiiGuiri 967> 
Circitiiia 2g. 

CitO t. e. f<K3U lltt. 
CUre dicm 74. 
ClauA Ml 
Cmu dubit 950^ 
Cog«n 148. 
Cogiure 36. 
Cogttare in ■«!»> 1|1. 
Cognotcere reni 8. ' • 
Colere. ,m*rr 156. 
ColtMeQ 317. 
Cummean.- 158. 
ComnteTcre 'J3. citlpem 314. 
Comiaiitttn tS5. 
ConnnodM-e «licM U4. 
Comnioilnni «dvurb. lOS. . 
Coniniodiia 161. 
ConiTnuiui 173. 
Comniiiiim Verbum 49. 
Compw^re 109. ^7; 
Comiurjie ae 90. 
CumpdiAium cs( nacavn tf]> 
Comp.>i.ere 1J'|. XtS. 
CompoMLo ate. 


mi..i 


• 1C3. 


ab»,l. 838. 
Concedere 317. coiwin «fl 
Con«dliare i. c. cmcrc 134, 
CoMclMiiMiim e»t 108. 
CoocludMrc 47. U3t. 3„3. 
CoiiJiiio ll 
Condoiiare i-unBtr. 89; 
Conncere 40. SW. 
CouGdciia 80. 
Conitare 133. , 
Conilictaii lO. 
Confutirc 174. 
Contocturam capme 1(3. 
C*.u*icfr. xe aliqii« 1S'J. 


ConiNgnio Tnbor. dujL 171. 
Coniu««iTi vi» 347. 
CoMdndm c«plll» 133, 
Conailiun 11. 34. 3». 
Camtitucre elicui v«l cum V)' 

quo^ 
Consneicer* XO. 
Coiuiilero 175. 3«. 
CoDiulcie i.- .-. 
Costumere 34. 
Contcminiti 6. 
Coiiliuire *W. 
Conira. 109. 
Coniiiberoalii 310- 
'ConTaiate !143. 
Convioium 186. 
Coiiipare ae 331. 
CiWo 85. 36Q. enr* m^ 

orationi» 41. 
-Ci eAo crcdere Sft, 
, Ci^scw I4i 
Crnnen 2M. 
C»m i. •. f Ho4 &4. 
Cum pra,p. 8*. ai^'*. . 
Ciipcre alicui 83. 
CHpidui 155. , 
Cur.1t ciiratio, cu»ntn 106. 
Ctirarc 8. 18. 303. 
;Cuiialii 366. 


D.mn 
DamiiL 


.178. 

dare 33. 
e pro iiarrare 143. 366. 
B ad laneiiorem ify). 
= K «Jicui 117. 166. 


Daiivui pro geoit. SS. 


De 85. 114. 187- 353- 


274 

De in eMigoiitii 107. iH. 

D« int»jro S." 

De lucro^. ' 

D« mao' d* tua, Je i-jo 18i. 

D* nibilo 331- 

D* nocW ei d« die 205. 

Dab«t« ilicai tOiqnitl 133- 

D«c«!ete Tia. 

Decatnere 148. in perf; ctmi 

tnc(. 31Si 
Deeumber» 'JSO. 
Dedete le ilieui 13- 
Deddci Ac vii^ine 300. 31S^i 

Defugere lllk 

Defiingi aliqiu re 89* 

Delibueto 'J66. ' ' ' 

Deoieasuih ^37- 
' Demrfvere et iliinoVehl 185i 

Deniq..ea.l. 

Depacisci morte iHOi 

DeriTire 34& 

Deridere 333. 

DesiderlTini tui ^53- 369* 

Deiignare 18$. 

DeteiTere 146. 

DeTerbevate 349- 

Di boni 43. 

Dic 352. 

Dicere diem 17. 173. 

Dico tibi 38. 

Dictum ec Fscium 47. " ' 

Dictum eit 139- 239. 35X 

Diei abundit 149- ' 

Diffene eliquem 49« 

Diffluere 173. 
■ Dilnpidere 366. 

Diicedei* 26'J. 

Diiciplina pto tatione agenili 
159. 

Dii iratii nitui 68. 


Dispicere 64. 
Dii|flicare libi-I^S. 
Diiputire 6. 
Di»i(litiui at diicidinm 70. 


I ,36. 


et deTciticulari 


132. 
Ditinare a.W. 
Docere ^.' 
Dolbr 37. 
Domi habere 493' 
Dbmi ledeie 300. 
Domuin ad me 98. 
pubitir* !H». 

Ducere 26; 66. 254- i« 33f. 
Ducera et tnduceCb 16S. 
Ductitb iiSi, 

£«dfem ti ei limul tS^'' 

£briaiai 2.13. 

£ccri «utem 105. 301. 

feccere 24& 

EdocefM S."». 

Eductui 37> 

Efforri 18. 367. 

£rilcera 1S3. 

Egregie i; e. valde 13. 

Eiici de niuAigii 33. 

Elegini 113: 

Emergere 50, ' 

Emittere 310. 365. 


Emui 


»360. 


Enim 55. 78. 261. 

EnimTeiv 16. 39. 

Eniti 63. 

£n unquam 24?. 

Eo omigs. preeced. qao 901. 


E r 


I 189. 


Eripere % aliq. i27i 
Erit 136. 


Enimpers aci. 1 18, 
Esie ciim pirticiii, 56. 
Eaie cnm .iliqiia JJlf, 
E«te iti pareiuin et ia potei 

wtoni J03. 
I »;. pro litet (49. 
Eiiam (8 80. 124, m 331. 
Eii4m ct q..oc|ue innel. m 
E<iimn< .(iyi.iu, 42. t)5. 
E[ itcm U. 
1.1 meqiu 317- 
'1x9 97. )M.S3a. 
Ex ■tlvamini 239, 
Eici4«rc le 50, 
Excliiilare Ql). 36S. 
Exciic™ 256, 
Exeinpl» Ficare, .edeio ia ili- 

queifl 135. 
EjfeweTB 1^5. 
E.igi de r«buli 8. 
Eximiiis 213. 
EVTt ItjQ. 

Exutimaiio i, e. jndiciufa ^4^ 
^KOptare i, e. eligfrs 7. 
Pxornare iliqueg) I74, 
ExpetUre i. e. expoDen 125. 
Exj.eriri 191. 933. 
Explere diquem 147, iniiauni 


FtbuU stauril, KOtOtU IM. 

F«buUe et nupt aatji 

labulam diMm, diteare 142. 

F«cere 22, 

F«cei-e periphr, 116. 

Facere comuiualiwii '^33. 

Facere suum 906, 

FflCMiere 358. 

Fiicihi 104, 

FbciIb i. f . cwio 75. 

Feeila Tiver* I95, . 

~ «266. 


27. 

ExpoitiiI||i'« 66. 
Ex»equi 219. 
Exipeoure 243. atonem ali- 

cuiml84. 
Exjpueie 113. 
Extrariu» 250. 
ExtrBin* linea «mare 193. 
Evadere W. 
EverisB cerrioei 155. 
Evocari 138. 
Evolvere »b 365. 


Ficta traniioa oMni 3S. . 

Factum bene, niila I7, 

F.otum velle 30«. 263. 

Fallere ^. 

Ftmilia 168, 172, 

Fai 321. 

F.vere 7. 

Fixo evm fm. inilieati 348. 

Feiiesita 160. 

r«vm 917. 

Fetire 338. 

Fm» ipeite (91, iipptuiiitim 
63. couditio^e* 956. 

Fem 114. 

Fervero, fei-vor IM. 

Fesiivius 138 

Feitu* liie* 119.' 

Fidom >dMber», idderQ, lu- 
bpre 61, dare 214, 

Fidem «ditringvB, t«lvere b'>. 
I^id" 33- 48. cum itiquo 334. 
Fidibus scii», d»c«i« 95, 
Fieri 249. 
FinSere 173. 
Finii 3t4. 
Fiocci r««m:e 106. 
Fluere 93. 


Fodm Imm m. KAbitaio lOt. 

ForM patlM SD3. Hiec pro h*e 69. 

Fomia pro putUw KM^ HaerMe 13a 

Fartf uti m Hariolari 187. 

Fta«**s ecuB. utfinilha con. Hj|<id ui>lt« 153^ 

- wract. 220. UtaA f cio «a 5&. 
FoRe ibrtuni 9&. Hic kIt. 4t. . 
FOTt« temcta 26%. Hic 45.. 96. 
FOnii 61. Hic at ille 33. 
FoitUBi pio boH fbntiMft £23i lUc IHe nt 76^ 
Fonuue 17. Hoc ege 26. 
FtMklin M defkaudtftt 237, Hoc d« coelo IS7. 
Fraa. S3. 158. Hoc illnd e«t 20.- 
Ffigere lUS. ItT Hodie 269L 
Irontern «pQrget» 20flk Bomo 197. 
rnicms 2S9. Homo ■biiDdu 118, 
F"" 228. Ho^ p„ ,^ecm 
Futllitfia. ^lomoproille 73. 

- HOBM) f lUD 115« 

traUiM 2«. Ho«iC-,. 19. 

Geudare gaudiiim W. Ilomir 1^1. 

Geueri» mutatio 435. 31». Huihmio 184. 

Genirtv. form. W. obleet. 36. HumaHitus 14& 

Ceiare pio Ijabere 8ia rmn, Hamua 31. 

rempiiblicaiti 203. Humnwuin habinw ia pnd 
'"■-■—•■- ■. di242. • t06. 


GMtire ■Hi, 


Hyphaa 


Glaaiuore» 212. Hypocrim 4t. ' 

GittU m. 2&I, 

GraiiMn babya 7i 127» [•!;». Lnt i. ^. ludom 2T. 

H Itl. Jam dudum 32. 

Gralullri 17t. , Iin> nunE 25. 

Ckitua »2. Ibi i. e. tiim 18. 

GnWs 183. ibi ,s„ 160. 

Grex 140. lU. ]bi tHm 18. 

Igowftl, 

naboat ei. IgDOrare aliqueiB 141. 2Ba 

Habera 15, oum pattici^. 111. Ignoscere 165. 

227- Ilicet 91.' 

BabA 16. illa jgo. ei itto 6. 


277 


Iniliceiif i. •# non dipeiii 195. 

Iqducere 48, 

Inducere Auiainm 60. 

Indulgere se d9. 

Infelix 252. 

In^nit, pro subir. 54. in ad- 

nurat. ^, 
Ingenium 183« 
In^erere 66« 


iJlndere-^onstr, 7^« 

iiluJ Yide 187. 

Iniino 8v 

IniuiuTCalitas 86. 

Jmpt>ditus 63u * 

Jjnpendere conHr, 2^1.' ^ 

Iniperaie ec iuliei*e de medi. 

cia 54. 
Imperare sibi 102. 
Iniperfec . secuuJ. pera, 22. lugratiis 9^« 

pro plusquamperf, 36, 76. iniicere 173. 
linpouer* iu Jociim et iu la« Inimiois sit, ftbMniaMdi for- 

co 21. muJa 177« 

Importunus 33« ini^uus 180« 

Impotens 81. Ii^itiare 1J38. 

Jmpotentia 198. Iniuriae 79. 

Iniputie habere 131, Inopia 155, 

Jmputare sibi 43« I|iqnam 80. 

lu 17. 46. 78. 88. omiis. 43. Insanire 258, 

cum abJat. de emore 119« InsoJatio 197. 

compotita cum in 34, Insoleus 83. 

In aurem utramvts dormite 153, Insomnia 99. 
In diem 137^ Insperans i. e. non sperans 62. 

In dubio esse 3& 44* Instare U3* 

In bonorem «licuiui &ceni )67. Inscitit , institUtt 222. 


In loco 162. 

In manibus geitire 197. 

In manum dare 39. 

In medio esae 1Q$, 

In medio positum ttlA. 

In metu esse 43. 70, 

In rem esse S8. 

In sumptum dave 193. 

|n vado esse 7d. 

In vino l63. 

Incedere IH. , consibr. 73. 

lacidefe 157. 

Incipere 31. «bund. 54. 

Incommoditas 60. 

Incnsare et «ccttMre 175. 


r 


tpsularum nomina consLr. 9). 

267. 
Integer 13. 314* 
Intendero 44« 117. ftU^ciam 

161. 
Inter VXl, 
Intercipere 92, 
Invenire 13, 60.* viun 102. 
liivenustus 35« 
Inversa verba 15$. 
Ipse 45. 55. 239« 
locuJariui 75. 
Ire 18. 105. metaph. 96. 
fre perditum 31. 
Is anto reUt. omiss. 186. 


278 


Is, iiic post veiba quae^am^ 

iiitericcta 13^. 
Istiic aetatit 1^7. 
Jta i. e. valde 5« 
Ita aiiint 27, 
lu T9$ est*g3. 
Itaque pro et ita 88, 
Itaqiie «rgo 106. . 
Itcr 2'i3. 256. haher^ IJQ. 
lubere 57, 
lugulare 113. 

I>i* au: 222., piiblicum %x, 
luscitia i. e. lenita^ 1^5. 
lusta 246, 
lustus ^, 

JLabefacere ll6« 

L/^bor 72. 146. 

Lactars 67, 

Latus te^eve l66^ 

Lauiiis 193t 

Lavare i. q. lavati 53» 1Q1« 

Leges^de una ]ee0 75. 

Lenis 159t 

Lepor et lepidof 179. 

Levis et levitat !23X 

Le^ }• q* cQndiiio 29. 

Libev to. 

Liberalis 9, cauin iS6f 

Liberalitas 18Q, 

Libete 83. 

Liberi de unq ^liQ SZx 

Licet constr. 156* 

Ligurire 100, 134, 

Limi oculi 151. 

Liquido 72, . 

Locus 72. 94. *«}, tqert lo. 

puin 69, 

Longinquus ot longus ^38. 
Longttm es( 87. 


Liibens i. e. laetus !2iQQ. 
Liici 205. 
l^udeKe 49?. ^. 
LudilTcari 123. 
Ludi Megalen^ia 3« 
Ludo!^ r<<ldere 53. 
Ifudus «c ioijus 105. 
LMece 268, 
Lupus in faWa 196,. 

IVIacevwe- 70. 

Magis comp^rativQ. iiM>Ct- 931* 

IV^agist^ 27. 

Msgistratus 90. 

Magn^ficare 218. 

Magno opere 117. 

Magnus i. c superlms yi 9, 

Malum 51. 66^ 

MaJe l!i^ 196. dids 74* ^t 

Malle ni[tiUoy pot4a%473* 

Maoar* Q4. • 

Mane 63,- 

Mduer» 231. 

I^^ria Neptuni UO). 

Me vide 44, 

Mea cj^Msa. 144. 

Mc4 soHus Qau(Ba 147^ 

Me^ tu et me^ il^. 

IVJedicari 79. 

Meditari 1J07. 

IViediratum venire 48^ 

Mehercleii.mecastor 33, 

Melius erit 486. 

Meliusculus 221* 

Memim 50, 

Mens 24, 93t" 

Mereri 248» 

Metuere ab aliqoo 18t 

Meum to 162. 


»74- 


Maut 056- . 

Minusre 47- 

Miroi pro uMci 

Mimm ni 63. 

Mi8« 9a. 

Miuers 83. 301. abiol. 11 

Modi 4. 

MoitQ 197^ •OjIkLo. nan q 


ModoniD) 
Modui Ifii. 78. 
Moliri 151. 
Momcntuin 37. 
Moiiiiorei 149. 

Monumenu.];)7. 
Moi.it u» XH). 
Mordm H3.. 
Morijer^ri 39, 
MoB -ia. 


•P\ 


Moi 


eSi. 


MOveri 5^ 537. 


M^uli 


. 176. . 


it 74. 


MutaHB 10. 
Muiciie 55, 
Mutuum dtre^ non n^ 

Mlituum et fiiq^ 947, 

Nim 11. 143. 
Ndneuoi 86. 1" 
Nitui» »7. 
N*ai8. " 
Ne na pio ne aa 330, 
N« quidero 1!^, , 
Necopw^os 3.1. *' 
Neg4U0 suppl, 199. 
Negaiiiiaei dif^e 38. - 
Nelligw» 7. 
Nemo fem. gon. S£>, 


379 

Ntc v«l nMiA diwol^, 340. 

Nervi 105. 349. 

Neacio 178. f 

Niliil 38. agil 908, e«t 43. mo. 
rot 97. 
.7. Niliilo •egnim «t ••eius K- 

' Nimiiini qii»uum 358. 
38. Niii pro >ei ^ niii (i 35. 

Nitere 101.. 

Nubilii, iiofiilitare 137. 

Nui.ii.u. m 

Nolle oliquem p.UtStmm,m^ 
Nomen (uum alteiiui' auniiai 

Tetacea praeponunl al8. 
Nomina pvo pvoiioininibu* «3. 
' Non quo 'JOl. 
NoB taiMre Mt fOt. 
Nosti 51. ' 

Nolu* 101. 13K 
No.Tu* 106. 31)8, 
Nox 154. 

Noxa ec noi^a 133. 
Numeri muiatio <fj. :1«*. 
Numerut pluralij l60. 
Numiuid pn>: ntita'8fi, 
1 AtMNHni^iyd vit afiua 9lj 
Nutliis pro i^ 46,- 
NulJu» luiti^}; 
Nuac 91: . 

Niipium datB, non^BHftu) 39. 
Nuptm conitr, 34«, ■ 

Ohg*nnire 369. ■» 

' Obiici i4y. inn. afi3. 
Qbiter 155, 

OUiitl, (ft pdromu» 305. 
Oblectare in n)alani p«tMn 344 


s 196. ■ 
Obieqiiium 10. 
OtwiW» 101. 


S80 

Obstnpait M «btipiut 199- 

Obtinera 78. 

Obiundera 44- 

Decidera 307. 

Occipcto 15. 

Ocwlii ▼idec* U^ «Mli do* 

UiU 270. 
Oculoi pMCBce 33Q, 
Odium 85. lU. 'JlSu 
OBcn-a M 7a offmxi m 
Oman 'J8. 

Oiai»u) 175. 901. - 
OinBia aJvMb. lOX 
OmaiM. «xpcTiri 4i- faon> ii- 
cet« il6. 

OnMiis et ullu* 47> 

Oiiorjie ajii}tlem nulediettit 

]jM.libuj 7<l, 

Opcrai prctitim wt 31- ^ 

OpeiMt dire 34. IQt l6l. US. 
OpiuoT ei certe *ciu 199. . 
Of primei-e 36, 
.j 0[U»f 76. 
Opiiius i. e, oppoitune 43. 
Opot 99. opu* «1« 330i 
Or.ve 147. 
Owere «4.485. 
Omaliisimu. 3^. . 
0« 163,166. dunun 130. fm- 
..b«rel87. 
Otioaui 79. 
Otiun •e^ui 183, 

Falaestn 353. 

FtpiUie 106. 

P.rilra 115. lU. ■• 9a •>)- 

sol. 35. 
Pinitii 83. 
Peme 95. 
Piries 95. 


P«rtici|>i« Jep,»nefL puiiT« 

piMiie 343. 
Paftim wqueiiu genitivo 3U. 
Pirain 98, 

Parvului, panlulue 903. 
Fiter 16^ 
Peupa 

Piti M fnrie iuwct. 3. 
Fiulo cum pasidvo ISQ, 
Piului 37. 
Feccire «aasu. 364, 
PeCLiIium 038. i 

Podem fevre 77r" 
Pedise.luiil »9. . 
Pendere iniini 167, 
Fet 94. 

Per indirociDin bMk. 3S. 
Per te Deoa oit) 57, 
Fer tempus 76. 

Peicelleto lia ec petoiaete 31). 
Percipere 135, .^ 

Fercitut 3U. 
Perdeie 159^ . . 
Peiegrinie mutieret 33. . 
Peiioulum 99. 
Pccii84. 
Fetire 301. 

Fennittef • ei oomnitien ap. 
Perieriui S4. 2!19. 
Pertai.dere 90. 
Pessum d»e 3^ 
Fbelerae 354. 
Pignort opponete «t (a|ifq4*i* 

359. 
FisuiDum 38. 
PUcfbilii 198. 
FlKere. 4.131. 
Plene 330. 

Fleonaimiis put. poet, deindei 
etc, 53. 139. 


>1 


'"oifa* fiiT U. 9n> T)mnm at^^s tinmmiiir 




N 3^ j*Tuiii£Xi nonrn. ^. 




J* iu|» ! i w 7!2- 

PnipitiMTft 4K. 
Prvrhw- y^. 



J^LivitbBrt ^S^ 
i*ttfrijae Slu 

2*itfMutt »01- 


V. J'Oi:u& 14^ 

pDJtg^jim iSS^m TiJttm'.t ^SBL 

. Pna» tu SHL PutL fuasat tt« 




^usi» ifiiK- M iHt»ii}t 74* 
pK«&0fS«r 28L ftu VT OuMoe «iuub» 14A. 


Pr;M» HiL 4m (i Oi'J>««ur U. 


582 

Quam 93. ^; Qubd et quid 150. 
Quam 9 tam ciim, supeclat. 176. Quondam 102. 

Quam i. e. oiianCttm lElQr Qi^otidiaiio. l68. 
Quam mox l^ 
Quamvia i. ^^ valde 189*. 

Quando pro ^uoniam 78. Hationei cpntudj^are idHL sub- 
Quanquam, quamvis omiss. 33. ^duoere 1205. 

Quantum i. e^ quotquot l69. Reciper^ ad tc 179. 

Quantum poj^es 80. Repipel-e et receptare 003. 

Quantus qiiaotus 192. Recte 7^. IQ^. 149« 243. 

Quasi pro fe^^ l48. B,eddere 137. 259. 

Que ante aliam copulam 69. l^edire ad se 6^. 

. Qui pro.^uis l42. consu'. 17. Redire et renire de' |i4pradiu- 

Qui illum ^i omnes perduint tibus 77. 

240. Ref rigescer« }88. 

/ Quid 3^4* ?^i* abund. pos^ si Regnum 185. 

et uisi 66. . pro quantiun ^3*. R^^icere 22. • * ^ 

Qtiid ais 22. Relictis rebiis 49* 

Qiudam 13. 115. Relictus 23. 

Quidem l63.^ o^iss. 5. Religio 73. i65« 

Quid bpc quod 173. Ileline^e dolia 159. ' 

Quid ]^omiojs 171. Relinquere Qi, - 

Qui4 illum censes 80. Remittere 79. 

Quid istic Gp. Keprehendere se 199^ 

Qui4 me f«ictam, 63. Repudium re^ontiai^^ 259^ 

Quidquid 31. Res 33. 102« pppoi|icur ye^«. 

Q^idquid pil '^, bis 78, 

Qiiid si ciim indicat. et subr Res iodicabit 415* 

iunct. l67« Res iu habet 47. 

Quid verbis ojtus est 17. Res pecuuiariil 79. 

Quin 44. 13^). ' Rescribere 267. 

Qtiis i. e. qualis 10. 103. Resist;ere 4^ 
Quisquam , ^liquis comnfi. gen. Respic^re 66« 145^ 

110. cum pliir, verb. 65. 88.Resur^ J77. 

abund. 15. 100. Restituere^ in ii^tegruni 252. 

Qnisque pro qtiiscunque 213. Retinere et co|itinere 182« 

Quis tu es 65. , Reti*ahere 166.-236. 

Quo pro quod 93. Rev^rti iterum 196« 

QiioJ 38. 99. prp quamvis Revisere 48. 

' 139. abuud. 242. Rex , regina 97. 


263 


!• I 


Ringi Q50. 
Ruere 15^ 190. 


Oacvire, UfVus 81w 

Sal 112. 

Saliilare 348; 

Sat ag«r4 l5l. 

Satietas 265i 

Saiin recte 77# 

Scapulae 239; 

SceierotiMy scelaratiif 123» : 

Sceliis 107; 

Scilicet 26. 154. 

Sciijpulus 85. 

Sediijo 79i 

Sed qttid ego autfm 8!2/ 

Seducere 215. 

Sedulo 252; 

SehtehUa 219; * ', 

Semil'e 91 • 

Selitus 101; 

Sepulcrum 21; 

Sequi ISO; lites 77* 

Seretto 260. 

Serius^ •ererus 116« 

Storinonem quaerere llt* 

Servard domi 12^« 

Servus omiss. 44* 

Sic 84. 241. 

Sic dabo ^9. 

Sicine agis 93« 

Sic res habet 192* 

Si in obtestationibu8 38. &mf88i 

34. pro an 118; pro /etsi 

178. pro aive 31. 
Si Dis placet 133. 
Si esty ut 19$. 
Silicernium 197. 
Sine^ sine modo 91. 


Si ^ui et 81 qiiit 144. 

Si quid opus vst 252. 

%\vfi pit> Ttl ti 27. 

8c5Jidu8 67. to7. 

Solitudd 38. 9in 

Sdlua 49. 25a - 

Sbmnum non videre 1M« 

^^omnut pro nocie 51. 

Sonitut i. e. toaifru 121« 

8ordidatu8 et aordidut 152. 

3par^um 08 lf9« ; 

Spatium '906; 

StifciacerMi. 

Spea et opes iuttcn 191« p' 

Spretiia^ conliomtua JCh 

Stare 212. per aliqueai 71» cum 

iliqiio 2^6; 
SUt sententiA 99» ^ , 
Statim 264i 

Siudere cum acctti. 12« 
Studium 11. ..V 
Stomathus *107; : 
Stupere 40. - 
Suadere ctinl acciua^ ^StS^ 
SUavis 251) 
Stib 209. 
Subdere 177. 
Subiiceie 351. 
Sublimis 80. 
Subsidia 344; 
SUcceusere 46« 
Suere Q53* 
Suo iure 18X , 
Siippeditare l40* 
Suot fjicere ;K)6. 
Suspeiisus gradU8 VSAi 
Suum tempua 18L. 
Suus sibi 209,, 
SymboJa 15. 
SyncJiysis 208. . . 


as» 


X alentttni Hiagaum S5Sk 
Tali* 90. 

Tamen 81. 164« deen 178^ 
Tandem 54« 
T«ng<nre 113. 
Taifto meliof 109. . 
Tautiiin -est 1S6.' 


tJc l^. 168. m m cuin 
«Uip». 64. 128. 24t. abimd^ 
241. 

tJt ciun TOajume 4116» 


. * Ut t^aptiis «st 195. 
Taninra tnt^dttm miniit l6f • tJt ut tarim cum subimetiv» 
Tautiimi|Uiimpi«ta«fturaquMi^ 15(X 


tum.!K29. ■ ' " 

Temporinn muti^io tMO. • 
Tenipiis 57« omiss. 119. 
Tendei-e i. e. contea^rt §S%, 
Teneo te 157. 
Timeo 3^ - 
IPnfeais 54i • • . 
Tolerare HfA* 
ToJlere libero^'^1. 
Totus 13^ 
Tractare 15S.^ 
Tranquillo Mk 
Transdere SJ6.' 
Trepidare 23a 
Tristis 8a- 
Triumphare 111» 
Trudcre 75. 
. Tueri ;i64. 
Tumultuare 330» 
Tuus 87. 

Ubi 185. 
Ubi ubi 69w 
XJlcus tan^ere 960. 
Unanimiter barb* !& 
Unde 74. 
Uno ore l^ rt» 
Unus 19. SlS 
Unusjet alter 14. 
^er^ 103. 


Uti 2ia. 

tJtiliias 105. 

Utrum*^ «0 iancc 126. 

Vacnus:7l. 

VaJeant 70. 

Vapiila 265. 

Vel 112. 169. 

V^lle 227> 

Veniam dare 63. 209. 

Vcfnns 35. 

Venustas 235. 

V«rba dare 30. 

Vei-balia .pro ipsis verbis 124. 

cum "casu Verb. lO. pro ge«> 

rund. 48. 
Verberare 249. 
Vwbis roeis 231. 
Verbum omrss. 52. 89. 19^ 

conv«nit substant-. poitc^ori 

Verbafti de retbo exprimere 180. 
Vera 43. 112. 133. inserTit 

irotiiae 74. 
Vefsura tolvtf;t 263. 
Versus 197. 
Verum €5. 75. 169* 
Verum eiiimvero 188. 
Veius *0. 79» 107. 176. 
Vestit i* e« muitae vestes 151. 


285 


Vetecator 52« 
Vtfternus 1!25. 
Veiiis 5. 
Via 27. 153. 
Victus 158. 
Videat qui sit 84. 
Videro 46. 'i.56. 
Viderit 1M3» 
Vidua 207. 
Vincerc 8^. 165< 
VioJentia %!. 
Vir l^. 226. 


Vis m 

Vis haec quid^n;^ esi 309* 
Viia 29. 9[5i. 
Vitam colere 147« 
Viiium 211. 216. 
Vivus videngque 93« 
Vocare 139. 
VeJle et noile 07.' 
Volui dicere 81« 
Voluntas 195. 
Vulgaves mulieres 156. 
Yuitus iuigeie 171* 


^: o .. :. 


..«•»» 


t . 


P. 7. V. T. leg*. praecipittnt. Th fS^. v. 16. Bmestilit* 
P. 24. V. 23. Var. Lect,. XIV. , P. 27. v. 6. ICt. p. 368.. 
r. 128. V. 13. del. punctum post interrogafione» P. 137«, V« 25l 
leg. Propeit. IV. 9^ (O^ P. 245. v. 11), /kr^^i^a^^i^ 


W.«M«M*t« 


«M 


■T 


B N N A £ 

£X OPFICINA-IS^CHLSlttANA 

> A^ AlltOlinJK HAdUnUBk. 

■ - . ■ , I ■ 


. ^ . » ■ -• ^ . ' • ■ 


• t 




■ 

'■I 


-.1 


|i 
1 


t'i
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "In Terentii comoedias dictata .."

See other formats
